You are on page 1of 201
BIEN DAN DUNG va CONG NGHIEP SACH DUNG CHO CAC TRUONG DAO TAO HE TRUNG HOC CHUYEN NGHIEP vU VAN TAM GIAO TRINH BIEN DAN DUNG VA CONG NGHIEP Sach ding cho cdc truéng dao tao hé Trung hoc chuyén nghiép .(Tai ban lan thit ba) NHA XUAT BAN GIAO DUC Lai gidi thigu Vike t6 chite bién sogn va xudt ban mét s6'gido trink phuc vu cho dao tao cde chuyén nganh Dién - Dien ti, Co khi - Déng lve 3 céc truing THCN - DN le mét su cé gang lin cia Vu Trung hoc chuyén nghigp - Dey nghé va Nha xudt bn Gido duc, nhdm titng bude thong nhét néi dung day vd hoc ¢ cdc trutng THEN trén toan quéc. N6i dung cia gido trink da duge xdy dung trén co sd ké thita nhitng ngi dung duge gidng day d cdc trifing, két hgp vdi nhitng noi dung mdi nhdm dap ung yeu edu nang cao chat lugng déo tao phuc vu sv nghiép cong nghiép héa, hién dei héa. Dé cudng cia gido trink dé duge Vu Trung hoc chuyén nghiép - Day nghé tham khdo y kign cla mét sé truing nhut : Truéng Coo dang Cong nghiép Ha Né6i, Trutng TH Viét - Hung, Trutng TH Céng nghiép U1, Truing TH Céng nghiép TIL vv... va dé nhan dude nhiéu y kién thiét thue, giip cho tde gid bién soan pha hdp hen. Gido trinh do ede nha. gido ob nhibu kink nghiém giéng day G cde trudng Dai hoc, Cao dang, THCN bién soan. Gido trink duge bién sonn ngdn gon, dé hiéu, 66 sung nhiéu kién thite mdi va bién sogn theo quan diém md, nghia lé, dé o6p nhiing n6i dung cd ban, cbt yéu dé tiry theo tink ch&t ella cdc nganh nghé dao tao ma nha trudng ta diéu chinh cho thich hgp ué khong trai vdi quy dink cla chitong trinh Rhung dao tao THCN. Tuy cde tée gid dé cé nhiéu co géng khi dién sogn, nhung gido trinh chée khong trdnh khdi nhing bhiém khuyét. Vu Trung hoc chuyén nghi Day nghé dé nghi cde trittng sit dung nhiing gido trinh xudt ban lan nay dé be sung cho ngudn gido trinh dang rat thiéu hién nay, nham phuc vu cho viéc day va hoe ciia ede truting dat chét ldgng cao hon, Cae gido trinh nay cing rat bo ich déi udi d6i ngii ki thudt vién, cng nhdn ki thuét dé ndng cao kién thite va tay nghé cho minh. Hy vong nhdn duge suf gop ¥ cia ede trudng va ban doc dé nhiing gido trink due bién soan tiép hode ‘lan t6i bén saw 06 chat long t6t hon. Moi gop ¥ xin gti vé NXB Gido due - 81 Tran Hung Dao - Ha Noi. VU THCN - DN Me déu Gido trink DIEN DAN DUNG VA CONG NGHIGP duoc bién sogn dé cuong do vy THCN — DN, B6 Gido due & Dao tao xay dung va thong qua. N6i dung duc bién soan theo tinh thén ngdn gon, dé hiés. Céc kidn thite trong toon 86 gido trinh ed méi lién h@ logte chat ché. Tuy vay, gido trinh cing chi la mgt phdn trong ngi dung ctia chuyén nganh dao tao cho nén ngudi day, ngutdi hoc can tham khdo thém ede gido trinh cé lién quan dét vdi nganh hoe dé viée nt dung gido trinh 6 higu qua hon. Khi bién sogn gido trinh, ching t6i dé c6'géng cap nhét nhiing kién thite mi 6 lién quan dén mén hoc va phi: hgp vdi déi tong sit dung cling nhit co géng gén nhiing | ngi dung Hf thuyét vdi nhitng vin dé thue td thong gép trong sén xuét, doi sng dé gido trinh cé tink thitc tién cao. Noi dung cia gido trinh duge bién soan udi dung lugng 90 tiét, gém : Chuong 1. Sit dung va sita chita nhtng hu héng cha dung cy do dién ; Chuong 2. May dién ; Chong 3. Bao vé may didn ; Chuong 4. May lanh ; Chuong 5. Tu dong hoa hé théng lanh ; Chwong 6. Thiét bi gia nhiét, sit dung va sita chita nhiing hu héng thudng gp ; Chitong 7, Khdi dong dong cd dién. Mit so mach diéu khign déng co dién thutng gap ; Chwong 8. Nhting mach bdo vé va ty dng hod trong din dung va céng nghiép. Trong qud trinh sit dung, tiy theo yéu céu cu thé c6 thé diéu chink so tit trong méi chuong. Trong gido trinh, chung téi khiéng dé ra néi dung thue tap ctia titng chuvng, vi trang thiét bi phue vu cho thue tap cia cdc trudng khéng dong nhat. Vi véy, cdn eit uéo trang thiét bi da cé cila titng truting va khd nang té chite cho hoe sinh thuc tap 6 cde xi nghiép bén ngodi ma trudng xdy dung thoi luong va ngi dung thitc tap cu thé — Thei lugng thie tap toi thiéu néi chung cling khong it hon thei Luong hoe li thuyé ctta moi mon, Gido trinh duge bién soan cho déi tugng la hoe sink THCN, cong nhén lenh nghé bac 3/7 vé né cting la tai liéu tham khdo b6 ich cho sink vién Cao dang ki thuét cting nhut ki thudt vién dang lam viée 6 ede co sd kinh té nhiéu link vue khde nhau. Mac dit dé of géing nhung chdc chén khong trénk khéi hét hhiém hhuyét. Rét mong nhan dude ¥ kién dng gop ctia nguti swt dung dé lan tdi ban sau dutse hoan chinh hen. Moi gop ¥ xin duge giti vé NXB Gido Due —81 Trin Hung Dao, Ha N6Gi. TAC GIA Chuong I SU DUNG VA SUA CHUA NHUNG HU HONG CUA DUNG CU BO DIEN 1.4. MG DAU VA CAC BAC TINH CO BAN CUA DUNG CU DO Do luting Fi mt qué trinh dénh gid dinh luong céc dai lwong can do dé cé ket qua x4c dinh so véi don vi cAn do. LLL. Cac dac tinh co ban cba thiét bi do a) Dé nhay va thang do D6 nhay cha dung cy do 18 gid wi nho nhat ma dung cu do cé thé do duoc. b) Dé chinh xdc cia thiét bi do Chi tieu quan trong nhat cita thiét bi do 1a do chinh xée cia no. Mot phép do bat ki cing c6 sai I¢ch so vGi dai lugng ding. 5, =x, -Xq d-1) Trong d6: x, : két qua do thai; Xz: gid tri ding cla dai long do. C6 thé xdc dinh gid tri gan voi x, bing c4ch ding mét dung cy do c6 cap chinh xc cao hon hoac c6 thé lay gid tri trung binh cita nhiéu lin do. 8: sai sO cla [én do thi. Sai s& tuyét doi ca mot dung cu do 18 gid tri Ién nhat cha cdc sai léch (sai s6) gay nén béi dung cu do trong qua trinh do. Ax = max|6\| (1-2) Sai s6 tuyét di cia dung cu do khong duge ding dé danh gid tinh chinh xdc cia dung cu do. D6 chinh xc cha phép do duge danh gid bing sai sé twong d6i cia phép do va dug tinh theo céng thiic : AK p= x Trong dé: Ax : sai sO tuyét déi cita phép do ; x : gid ti cha dai luong do. Doi v6i dung cu do, dai lugng x thudng [ay bing két qua cao nhat cia thang do ; B : dé chinh x4c tuong déi cia mét phép do. Doi voi dung cu dién, dO chinh x4c twong d6i cla dung cu do, duge tinh nhu sau : (i-3) a 1-4) 7 D, (1-4) Trongdé: y : sai sé cuong d6i cia dung cu do ; AX: sai s6 tuyét 46i cla phép do D,: khoang do cao nat cé thé cé cia mat thang chia dd. Gia tri y duoc ding dé dinh gid cp chinh xdc cia dung cu do va duge ghi uén mit déng hé véi méi dung cy sau khi ché tao. Vi du : Mat dung cy do ghi cp chinh xdc 14 1, c6 sai 36 twong déi y = 1%. D6i v6i méi cén bO ki thuat va cong nhan sita chtfa dung cu do dign, phai biét dénh gid nhitng sai sO cia. dung cy do sau mdi Lin sita chita. Dau tién khoi phuc cic tinh nang cia dung cu do, dim bao d6 chinh xc theo nha ché tao. Néu khong khoi phuc duge d6 chinh x4c cén thiét, cé thé ghi dO chinh x4c sau sita cha, dé cho ngudi sit dung biét voi do chinh xdc nhw vay, nén ding dé do trong trudng hop nao 1a phd hop. 12. CO CAU DO TU DIEN. ONG DUNG VA CACH KHAC PHUC NHUNG HU HONG 1.2.1. Cau tao Phan tinh cia co c&u do tix dién 14 mét mach tit khép kin, g6m cd m6t nam cham vinh citu. ‘Trén thyc t€ cé nhiéu két cfu mach tit khdc nhau, nhung déu cé muc dich tao ra mét tir trgng manh va déu o khe ho gidta mach ti (hinh 1-1). Tit trudng & khe hd cd gid ti tix 0,2 = 0,4 Tesla. Gitta khe hé tir dat mot 16i sit non hinh tru, myc dich 1a gidm khe hd khong khi, tang th wudng 6 khe hé. Bao quanh 16i sdt non dat mot khung day hinh chit nhat. Khung day thudng lam bang nhom mong, tren dé quan cudn day, day quan ding day émay (day déng cé boc son céch di¢n) dutng kinh day tir 0,02 + 0,25 mm. Truc quay gin chat vio khung day, trén true quay gin 1d xo can & phia tren va phia duéi khung day. Ld xo cdn cé 2 tac dung : tao mémen can va lam nhiém vu dan dién vao khung day. Ld xo IA hop kim déng c6 pha beryly, dan héi tt va 6n dinh theo nhiét dd. Ld xo can ché tao thanh hinh xo4n 6c, mot déu gin vio phan dong cia co cdu, cdn déu kia gin vao gid dé c6 dinh. Dé gidm ma sét, ting dO nhay cia co cau, uc quay cba khung day duoc dat trén 6 da, dau kia cba truc quay duge ti lén d4 quy dat trong 6 dé. Dé gidm ma st 16i da, khung day duge treo bing day dan héi (hinh 1-2). Hinh 1-2 Céu 1g0 co cu do tir dien. 1.Nam cham vinh tru ; 2. Qué d6i trong ; 3. Lai sit non : 4. Khung day : 5. Kim chi thj : > 6. Thang chia 49 ; 7. Ld xo cin; 8. Gia do 9. Truc quay. “y Z 1.2.2. Nguyén li Yam viée Khi cho dong dién vao khung day, tif wudng 6 khe hd khong khi téc dung Jén dong di¢n khung day mot luc dién tv, Ive nay tao nén mo men quay va lam cho khung day quay. D6 lon cha mo men quay bang : Trong d6 : EBA W,,: nang luong dién tir tich luy cla co cau ; . + a: géc quay do lye dién tirtao ra. V6i dign mot chiéu, nang luong dien ti bing : ,. N s W, =ly=BSNI (1-6) Trong dé: I: cutmg do dong dién ; Day treo yw :tithéng méc vong ; B :dotrcam; N: 86 vong day cla khung day ; Hinh 1-2. Co cfu do tir dign dung day treo. S + tiét dien mat cét ngang vung géc véi tircam cba khe hé khong khi. Thay (1-6) vao (1-5) ta c6: = Se EY _ TY _ oni $2 = Bont ay Trong dé: dy = BSNdo. 4 Duéi tac dung cita mé men quay, khung day quay lam cho 1d xo can xoan lai, tao ra mO men can cita Id xo. Mo men can 1d xo bang = M-Ko (1-8) Trong dé: . M, : m6 men can Id x0; K : hé sé dan héi cia 16 xo ; @ :gée quay cia khung day, Khi khung day quay dén mot vi tri nao dé sé can bang véi mo men can, ta c6 : M,=M, > BSNI= Ka (1-9) BSNI Ona (1-10) 1.2.3. Dac diém cia co cfu do tir dién @) Quan hé giita géc quay cla khung day va dong dién di vdo khung day la tuyén tink, vi th€ thang chia dO cha mat s6 dung cy do 1a déu, do dé c6 thé dé dang ché tao dung cy do cé nhiéu thang do. b) Dé nhay cita co edu do tir dign cao vi tit truéng ¢ khe ho khong khi ton C6 thé ché tao dung cy do true tigp duge dong di¢n nhé nhu micréampe ké, miliampe ké... ¢) D6 chinh xdc cao, 06 thé ché tao dung cu do c6 do chinh x4c dén 0,05. 4) Tiéu thu cong sudt nhd ¢) Két cd phite tap, gid thanh cao . 1.2.4. Ung dung co edu do tir dién dé ché tao cac dung cu do dong dién Theo cong thitc (1-7), m6 men quay cha co cau do tit dién ti 18 bac nhat voi dong dién nén co cu do tir dién chi do duge dong dign mé¢ chiéu. a) Do dong dign mét chiéu pé do dong dign mot chiéu nhé, cé thé do truc tip ddng dien mot chiéu bang cdc dung cu do nhu micréampe ké va miliampe ké. DE do dong dién mét chiéu lén hon dong dién cia co cou do, ngudi ta m&c song song vdi co cu do mét dién ted sun R, i KP (hinh 13). Cach chon dién td sun PR, pha hop vdi ding dién cin do hk va co cau do: # # ‘TW hinh 1-3 ta cd: Tutu = LR (1-11) Hish 1-3. So d8 ampe ké ti dign c6 mic song song dign L=1-I, (1-12) ‘rasun Ry Lay (1-12) thay vio (1-11) : Tate = (1- LJRe (1-13) R,= te (1-14) 1-I, (1-15) dién trd trong cila co cu; * n=— = hés6 ma sdng thang do; I: dong dién cin do ; I, : dong di¢n di qua dién tré sun R, ; R, : dién tr sun ; 1. : dong dién 16n nhat cho phép co cfu do lam viec binh thutng. Hinh 1-4 biéu thi so dé ampe ké tir dien 06 3 thang do (1, 1, 1). Cac dién ué sun Ry, Riz Res mac ni tiép nhau, sau d6 n6i song song voi co cAu do tit dién. Sir dung cong thite (1-11) dén (1-15) dé tinh céic dieén wr sun. Dé gitt cho cép chinh xéc cia ampe ké tit dién khéng thay déi 6 c4c gidi han do khée nhau, phai ché tao dién trd sun cé 46 chinh xdc cao hon d6 chinh xdc cia co cu do mét cap. Vi du : C&p chinh xdc cia co cdu do 1a 0,5 thi cap chinh xAc cita dién tr sun 12 0,2. Vi vay, cde dim aa sun Bam Minh J-4.Sa d6 ampe ke tr ditn €6 3 thang do. bang hgp kim déng véi mangan goi 14 mangannin. Véi hgp kim nay, dién tro cla 1G {t thay 46i theo nhiet do. Trong khi d6 dien 6 cia khung day Jam bing déng nén thay déi theo nhiét do : Teg * Teco (1+c0t"C) (i-16) Trong dé: Ty 1 dign tr cia co cfu PC; Tego 1 didn tr cla co ctu G6 0°C ; a :hé s6 nhiét d6 cia day déng bang 0,0004/°C ; UC: nhigt do moi trudng 6 PC. 6 nhing dung cu do cp chinh xéc cao, ngudi ta phai tim cach Joai wir sai sé do nhiét do bang c4ch mac ndi tiép véi co cdu do mot dién wd phi myén. 10 ‘Thye té cdc ampe ké tir dign c6 40 chinh xac cao thudng bit nhiet do bang dien § wd déng véi dign tro hgp kim déng véi mangan. Trén so dé hinh 1-5 cdc dign wd R,, R,, R, bing mangannin, céc dign tro Ry, To bing déng. Cc dign wd nay phai phéi hgp véi nhau sao cho khi dong dign I khong d6i, néu cé sy thay déi niet do ‘thi dong din di qua co cu do khong thay di. Hinh 1-5, So 6 n6i day ampe ké tit dign c6 mac dién tré bit nhigt do. b) Do dong dién mot chiéu cc nhé Do dong dien cuc nhé c& 10°A + 10A, Dé do duge dong dign nay phai cd dung cy do c6 46 nhay cao. Hien nay viée nang cao 6 nhay, ha thép nguong jam viée cha dung cu do, khuéch dai 6n dinh, c6 do chinh x4c cao con gap nhiéu kho khan. Hinh 1-6 cho ta so d6 dién ké tir dign khung quay. Bé wang 40 nhay bang céch giam trong luong khung day, &-- eee nguti ta thay kim chi thi bang he théng + quang hoc, gdm oo : din chiéu sang 1, wén day treo 3 dat guong phan chiéu 2. Khi khung day quay, guong quay theo va phan chiéu 4nh sing len mat chia dé * chi gid uj cin do. Dong dign én do duge din vao khung day 5 truc tiép nho day treo 3 va day khéng m6 men 4. V6i cau unic én, 4} nhay cha dien Hinh'I-6. So 46 dign ké guong : ke puong c6 thé dat dén 107 + 10" 1. Dan chigu sing 5 Alm. 2. Guong phan chieu ; Dé tang d6 nhay, trong thue t€ thutng 3. Day treo; ding céc khuéch dai dign tir; ding cdc 4. Day khong m6 men; linh kien bing ban din, vi din ti; dong 5. Khung day ; 6. Nam cham vioh ciru. li dién céin do sau khi khuéch dai dua vao dién ké. Uu diém cla khuéch dai dién tir 1a” c6 nguéng d¢ nhay cao, nhimg cé nhuoc diém do én dinh thap, nhat 1a d6i voi khuéch dai bin din nhiEu d4u vao Ion, anh huéng dén sy lam viéc cua khuéch dai. Dé giam anh hudng cia nhiéu diu vio, thutng ding céc bo khuéch dai vi sai bing vi dién tit, vi cong nghé vi dién tir dim bao hai bén dan déng nhit. Ngoai ra con ding khuéch dai mot chiéu c6 diéu ché (v6i nhiéu dau vao tir 5 + 10 microvon)... c) Do dong dién mot chiéu lon Do dong dién mot chiéu lon cé thé ding phuong phap ghép song song nhiéu dién tré sun, phuong phdp nay don gién nhung khéng an toan cho ngudi sit dung. Ciing c6 thé ding phyong phép do tir trudng xung quanh day dan, tir d6 suy ra dong dién can do. Phuong phap nay cé sai s6 va phu thuéc vao tinh chét phi tuyén clia 131 sat tir. Néu do tit trugng bing phuong phdp cong hutng tir hat nhan thi 46 chinh xéc dat cao hon. Mot phuong phdp thong dung dé do ding dién mét chiéu Ién 1a ding may bién dong mot chiéu. Thyc chat may bién ddng mét chiéu Ia khuéch dai tir, ngudi ta thay dong diéu khign khuéch dai tir bang dong dién mét chiéu cén do ; ding ampe ké do dong dién xoay chiéu (déng dién Jam viéc) sé tinh ra duoc dong dién mat chiéu can do. Hinh 1-7 vé so dé do dong dién mét chiéu 16n, sit dung méy bién dng mét chiéu gém hai 16i hink xuyén I va H lam bang vat liéu sat tit (pecmaldi), cé hé s6 tir tham p én. Trén d6 quan hai cudn day W, va W,. Cudn W, quan wén Idi xuyén II ngugc chiéu voi W, quan trén Idi xuyén I. gt — é Hink 1-7. So dé do dong ditn { chiéu én ding méy bin dong mot chiéu. 12 W, mac vao mach mot chiéu co dong dién cdn do I, chay qua, W, mac vao mach xoay chiéu U,. Nguyén tac Jam viée cia mdy bién ddng mot chiéu nhu sav : ddng din can do I, chay qua W,, tao ra stic tir dong I,W, 6 cd hai 10i tir] va I theo chiéu nhu hinh 1-7. Dong dién xoay chiéu i, di qua W,, tao ra trong hai 10i hinh xuyén I va Il sic tit dong i,W,. Phuong trinh can bang siic tir dong cla m4y bién dong mot chiéu : . (1-17) (1-18) Ding ampe ké do ding dign i,, sé tinh ra duoc dong dién 1, cin do. Ti 36 a goi la hé s6 bién ddng mot chiéu. fi Uu diém cita phuong phap ding bién déng mot chiéu 1a : Dam bao an toan cho ngudi su dung, thay déi thang do dé dang bang cdch thay déi sé vong day W,, W. Hién nay da c6 thé ché tao may bién dong mot chiéu v6i dong din dinh mic tr 15 + 70kA, cdip chinh xéc 0,5. 1.2.5. Ung dung co cau do tir dién dé ché tao dung cu do dién 4p a) Von ké tix dién do dién dp mot chiéu Hinh 1-8 vé so d6 cau tao von ké tit dien. Dé dac trang cho co cu tit dién, trén so dé ta thay thé bang mét co cdu chi thi va dién trd trong r,. Cin do dién dp 1én hon dign 4p cia co cu U,., phai mc n6i uép véi co cfu mot dién wr phy R,. Tinh gid ti dien wo phu nhu sau > Hinh 1-8. So d6 von ké tir dign. (1-19) (1-20) Trong dé : R, : dién tré phy ; 13 Tee: dign tré trong cha cocdu; Iq 1 cudmg dé dong dien di qua co c8u ; U, : dien dp cin do; Use: din 4p 1én nhat cha co cfu. VGi dién 4p nay co cfu 1am viéc bink thutng va lau dai 5 re + hé s6 m6 rong thang do. Bing phuong phép a Fer Rez Reg nay, mac néi tiép véi co cau ty dién céc dién tro phu khdc nhau, sé tgo ra cdc von ké tir dién 06 Cree nhiéu thang do (hinh 1-9). . Cich tinh dign wd phu R, ; theo cong the (1-20). Fink 1-9, So 46 von ké tir dign nhida thang do (U,., Uy, Ur Uy. Céic von ké tir dien do truc tip dién 4p mot chiéu c6 sai s6 do nhiet do khong dang ké, Vi hé s6 nhiét do cia mach von ké duge x4c dinh khong chi hé s6 nbiet 46 day quan cia co cdu ti dign, ma cé he sO nhiét dO cia dién tra phy. Dien od phu duge ché tao bing mangan 1a vat ligu it thay d6i theo nhiét do, Hon nffa r,, << R, nén vite thay d6i 1,, {t anh hudng dén ton bo mach do. 1.2.6. Pham vi tmg dung, nhimg nguyen nhan hu hong va céch khde phue cila co cfu do tir dién a) Pham vi img dung cia co cdu do ter dién : chi do duge dién 4p va ding dién mot chiéu. b) Nhitng nguyén nhdn hut hong va céch khde phuc cia co edu do tis di¢n - Cho dong dién hoie dign dp vao co cu do, kim dig yén, khong chi gid ui nao, Nguyen nhan cé thé : + Dott khung day; + Dit day din phu trong co cau do ; + Dit dign td phy cba co cau do ; + Dilt day treo hoe diit 10 x0 cn ; + Ket chat khung day vao cue tir hay 16i st non. M@ co cau do, tim nguyén nhan hu hong va khdc phuc. Néu ditt khung day, cé thé quén Iai khung day. Néu co cfu do cé khung nhém, ta chi viéc quan day len khung nhom, thutng ci day 6 tiét dién 0,03 mm ; nén quan trén m4y quan day. Sau khi quén xong, han day treo hay true quay, 18 xo can, tdm son céch dien, say kho, sau dé thdo gid dé va lép dat vao co cu do. C6 nhiéu co cau do tir dién khong cé khung nhom ma chi cé khung day. Muén quén lai khung day nay. néu khong c6 khu6n sin ta cé thé ding dat sét nan dting bang kich thuée khung day. Sau d6 quan khung day lén khu6n dat sét da phoi kh6, quan xong han céc chi tit can thiét, t4m sdy son cdch dién, sau dé ngam khung day vao nuéc, dit sé tan ra dé lai khung day, sy kho khung day va lap dat yao dung cu do. Céc nguyén nhan hu héng khéc néu phét hi¢n héng do. nguyén nhan nao, sé khdc phuc hu hong & nguyén nhan dé, Sau khi khéc phuc xong, phai can chinh véi dung cy do mau cé edp chinh xéc cao hon déng hé hu hong mot cap. ~ Cho ding dién hoae dién dp vao ca cau do, og clu do chi sai gid tri cdn do. Nguyén nhan 6 thé cé : + Ld xo can bi xo4n qué mic hoc bj réi ; + Tircdm ca nam cham vinh city bi giam ; +L xo can thay d6i he so dan héi; + Tikp nc xéu & moi n6i ndo dé. Ma déng hé tim nguyén nhan hu hong va khdc phuc. - Cho dang dién hodc dién dp vao ca cfu do. Kim chi mot gid ti nao d6 16i mac ket khong tré vé vi tri O khi khong cho dong dién vao co cau. Nguyén nhan c6 thé c6: + Ket kim vao mit déng hé hodc ket 6 14 gid can div: + Ket khung day vao mach ti hay Idi sat non. Théo déng hé, ndn lai kim, chinh lai khung day cho can bling, can bang lai 14 gid. - Khi cho dong dign hoac di¢n 4p vao co cu, kim chi thi dao d6ng rat lau moi én dinh, ho&c kim Iéch qué vé gid ti khong, khong diéu chinh dugc. Nguyén nhan cé thé 66 : + L4 gid can diu bi hong ; + Qua d6i trong cn bang kim bi mit hodc sai vi tri. Thao déng hé thay 14 gi6, can bang lai kim. Sau méi ln siza chita, phdi can chinh déng hé do véi déng hd mau. 5 1.3. CO CAU DO BIEN TU. UNG DUNG CUA CO CAU DO BIEN TU. NHUNG NGUYEN NHAN HU HONG VA CACH KHAC PHUC 13.1, Cau tao Co c&u dién tis 66 3 loai cifu tao khéc nhau : co cu cugn day trbn, co cu cudn day det, co cdu mach tir khép kin. . Hinh 1-10 vé so d6 cfu tao co cau dién tir cudn day tron. Phan tinh gém cé mot cudn day va dat c6 dinh mot J4 thép non u6n cong. Phan dong cling cé 14 thép non uén cong va gin chat véi truc quay. Trén true quay cé gn 1d xo can va kim chi thi. Khi cé dong dién chay trong cudn day, hai ld thép tinh va dong duge ti hod cling cuc t{nh va chuing ddy nhau tao ra mo men quay, truc quay va kim quay theo. Hinh 1-11 vé so d6 cdu tao co cfu dieén ti cudn day det. Phan tinh 1a 1 cudn day. Phan dong g6m mot [4 thép non méng gén chat vdi truc quay, trén true quay gin kim chi thj va 10 xo can. Khi trong cu6n day phan tinh cé ding dién chay qua, cuén day tao ra lye huit va huit 14 thép non g4n vdi truc quay va 1am cho co-cdu quay, kip chi thi quay theo. : Hink 1-19 Hinh F-t1 Cu ta0 co cu din tir cua day tron. Cu tao eo edu dign tir cugn day det. Hinh 1-12 vé so dé cfu tao co cu dién tt, mach tir khép kin. Phan tinh gém cé- cu6n day quan trén 16i thép. Phan dong gém c6 cdc 14 thép, wen 1d thép gin chat voi truc quay, 1d xo can va kim chi thi. Ca 16i thép, 14 thép lam bang vat ligu c6 d6 din tr cao, t6n hao it. 16 Khi trong cu6n day c6é déng dién chay qua, 14 thép phin dong cé xu hudng tién dén vi uf sao cho tir din cia mach wr 1a ign nhét, gay ra luc dién tit, tao ra mO men quay va lam cho truc quay, kim chi thi quay theo. ‘Trong ba loai co cu dién tt, loai cé mach tir khép kin cd d6 nhay cao nhat. Co c4u dign tir cudn day tron cé 46 hay thap nha. Ciing nhu co cau tir dién, mo men quay cia co céu dién tir dugc tinh bing cong thifc chung : _dWy Hinh 1-12, Ci wo co cu dign th 6 M,= da. (2) mach tir khép kin. r W, 2 (1-22) 2 aL . M, <7 (1-23) Trong d6 : W,,: ning luong dién tir tich luy trong co cfu do : a: gdc quay phdn dong ; L: dién cam cu6n day phan tinh ; I: cutmg d6 dong dién di qua cudn day phan tinh. Khi kim chi 6 vi iri 6n dinh, co cu do can bang, ta cé: aL M, >? —=Ka (edd M=M. UT (1-24) 2 _ Pa (1-25) 2Kda Tit géc quay a, ngudi ta chia trén thang chia do cilia co cfu do duge cdc gid tr} dong dién tuong img. 1.3.2, Dac diém cia co edu dién tir 4) Quan hé gitta géc quay a va dong didn I khong tuyén tinh, do d6 dd chia trén thang chia dO 6 khoang cach khong déu nhau. 5) D6 nhay co edu do dign tit thap vi dién cdin L cilia cudn ddy bé. ¢) Dé chinh xéc khéng cao, do cé tén hao trong loi thép. @) Chiu dnh hudng nhiéu cia th trudng ngoai. ¢) Uu diém chiu duge qua tdi lon. &) Ché tao don gidn, gid thank ha. h) Pham vi ting dung do dign dp va dong dién xoay chiéu tan s0 thap. 1.3.3. Ung dung co céu do dign tir dé ehé tao cdc dung cu do dong dién a) Ampe ké dién tit Dé ché tao ampe ké phi dua wen co cu do dien tit, Méi co cAu dign tit duge ché tao véi sO ampe vong nhat dinh (IW). Doi véi-co cau cudn day tron thudng cd TW = 200 A.vong ; cudn day det c6 IW = 100 + 150 A.vong ; loai mach tir khép kin IW =50 + 100 A.vong. Nhu vay, dé mé rong thang do ampe ké dign tir chi cin thay d6i s6 vong day sao cho sO ampe vong khong 46i (TW = const). Hinh 1-13 cho so dé ampe ké dien tit cé hai thang do. Chia cun day tinh oe thanh hai phan bing nhau. Néu ndi néi a) tip (hinh 1-13a) hai phan doan v6i i nhau, sé do duge dong dign I. Néu néi a song song hai phan doan ydi nhaw . (hinh 1-13b), sé do duge dong dién 21. b) Phuong ph4p phan doan cudn day tinh cia ca cfu do dién tit cfing chi 4p dung dé ché tao ampe ké dién tir nhiéu nhét cé ba thang do, vi ting s6 luong thang do, b6 tri mach chuyén thang do phic tap Khong thé thuchién duoc. Neudi ta thuimg ding méy bién dong dien, ket hop v6i ampe ké dién tir dé md rOng gi6i han do déng dién xoay chiéu. b) Do dong dién xoay chiéu lon Dé do dong dién xoay chiéu 1én, ngudi ta sir dung may bién ding dién két hop v6i ampe ké dién ti. Vé nguyen If lam viéc, may bién ddng dién hoan toan gidng nhu may bin 4p, dua trén nguyén Ii cdm tng dién ti, Vé cau tao, miy bién ding dién gém cé cuén day so efip it vong, tiét dién day lon, quan wen Idi thép kt thuat dién c6 dang hinh vuéng hay hinh xuyén. Cuon day thir cdp quan nhiéu vong, tiét dien day ahd trén cing 165i thép véi cupn so céip (hinh 1-14). May bién dong dien ludn ludn 1am viéc & ché d6 ngdn mach, vi dien tro cha ampe ké R, rat nho. Khi d6 ta c6 phuong trinh can bang sttc ti dong : LW, = 1;W, (1-26) Hish 1-13. So 66 ampeké dien tr: a) Do duoc ding dién 1; b) Do duge ding dién 21. 18 boM LK 1.27 LW, (1-27) Trong d6:° K fa he s6 bitin d6i cia may bién dong. 1, Trong cong nghiep cdc my bién Is io dong tigu chudn hod dong dien thé a f cap 1A SA hay 1A. Con dong dien Ws Wy so cp sé c6 nhimg wi s6 phi hop = * Po voi déng dién cn do. Vi du: ddng dien so cap 1,=10A; 154; 30A ; LOOA + 1000A; dong dién thit cap I, = 5A. Mac mdy bién dong dién va ampe ké vao mach do nhw hinh 1-14b. Doc két qua do trén ampe ké, két hop v6i hé s6 bién dong ta duge dong din cin do = L=K, (1-28) Trong dé: K : ti s6 bien déi cha may bién dong dién ; J: dong dign do duge & ampe ké; I, : dong dién so céip can do. Sai sO cia phép do phu thudc vio sai s6 ola may bién ding dién Hinh 1-14, So 46 cfu tg0 my bién dong va mach do: va sai s6 cia ampe ké. ; : a) So d6 cfu tg0 may bith dong ; b) So 6 do ddng diem. ab 1.3.4. Ung dung co cau dién tir dé ché tao dung cy do dign 4p Hinh 1-15 vé so dé cau tao von ké sir dung co cAu dién ti, ding dé do din 4p xoay chiéu tén s6 cOng nghiép. Dé phép do duoc chinh xdc, yeu cdu dién tré trong cha von ké phai 16n, dong dign tieu thu cia von ké hd ; do dé sé lugng vong day quén trén cu6n day tinh rat lén, khodng 10.000 vong. Dé mé rong thang do ca von ké, mac n6i tiép voi cudn day dign tr phy (ging nhu von ké ti dién). 19 “Khi do dién 4p xoay chiéu & mién tin $6 cao hon tdn sé cong nghiép, sé xuat hi¢n sai 36 do tan s6. Dé khic phuc sai sO nay ngudi ta mac cdc tu dien C qhinh 1-15) song song véi dién ur phu. Hinh 1-15. So d6 von ké dign tit 06 nhigu thang do, 1.3.5. Pham vi img dung, nhimg nguyén nhan hu héng va c4ch khdc phuc co cdu do dién tir @) Pham vi tg dung. Cac dung cu do dién tit cé thé do duge dong dién va dien ap mot chiéu va xoay chiéu. Do dé chinh xdc cha co cau dién tir thdp, nhung cé két cau don gian, lam viéc tin cay, gid thanh thdp, nén mg dung chi yéu cha co cau dign tir 6 nhiing noi nao khéng ddi hoi 46 chinh x4c cao, nhu ché tao cdc dung cu do dang dién va dién 4p xoay chiéu dat & céc bang diéu khién cla cdc nha may dién va tram bign 4p. b) Nguyén nhdn hu hong va céch khde phuc co cau do dign tt - Cho dién vao cu6n day phan tinh, kim dig yén, Khong chi gid trj nao. Nguyén nhan cé thé : + Vdi von ké dit dign tro phu, din cudn day, ket 14 gid can diu, ket kim chi thi vao mat déng hé ; . + VGi ampe ké, ket 14 gié can diu, ket kim chi thi va mat s6 cha dung cu do ; + Hing 14 st phdn dnb. Ding van nang ké kiém tra mach, tim nguyén nhan hu hong va khée phuc. Sau khi sia chia xong, can chinh vdi déng hé mau c6 cdp chinh x4c cao hon it nhét mot cap. - Cho dong dién hoe dién ap vao cuén day phan tinh, dung cu do chi sai gid tri can do. Nguyén nhan c6 thé c6 : + Ld xo can bi xodn hoac bj 15i ; + Qua d6i trong sai vi tri; +L xocan thay déi hé s6 dan héi. Mo déng hé, tim nguyén nhan hu hong va khic phuc. Véi co cdu dién tir, néu sai sO qua lén so vi gid ti thuc, tt nhat 14 ké lai mat so dung cu do. Cach tién hanh nhu sau : din len mat sé cli gidy tring hodc son tring, ding déng hé mau lay 20 nhiing gid tri cfin do vA cham nhiing diém tuong ting gitta déng hé mau va déng hd sita chita. Can cit vao dé ke lai mat s6 theo nhu cdc vach chia d6 da sia lai. - Cho déng dién hoac dien 4p vao co cau do, kim mic ket & vi tf nao dé wen mat déng h6, khong wd vé vi trf 0 khi khong cho dong dien vio co ctu. Nguyen nhan 6 thé c6 : + Ket kim vao mat déng hé ; + Ket 14 gid can div; + Truc quay léch ra khéi vj tef can bang. Mé co cdu do, tim hiéu nguyén nhn ; néu kim cong, ndn lai kim, nan lai KA gid va chinh dinh truc quay vé vi tri can bing. - Khi cho dong dién va dién 4p vao co cu do, kim chi thi dao dong qué lau moi 6n dinh, hodc kim léch qua vé gid wi 0, khong diéu chinh dugc. Nguyén nhan c6 thé cd: + LA gid can diu bi hong ; + Qua d6i tong can bang kim, sai vi tri hodc bj mét. Théo déng hé, thay ld gi6, can bing lai kim. Sau m6i Lan sita chita, phai can chinh déng hé voi déng hé mau. 1.4. CO CAU DO DIEN DONG. UNG DUNG CUA CO CAU DO BIEN DONG. NHUNG NGUYEN NHAN HU HONG VA CACH KHAC PHUC 1.4.1. Cau tao Co cau dien dong gdm cé 2 cudn day. Mot cuén day phdn tinh hinh tru tron, chia 1am 2 phén c6 sé vong day bang nhau, qu4n it vong, tiét dién day 16n, c6 thé truc tiép cho dong dién chay qua. © gitta cudn day phan dong c6 mot khung day, gidng khung day co céu ti dien, Cuon day nay dugc gin chat v6i true quay, 1d xo can, kim chi thi, ld gid can diu (hinh 1-16). 1.4.2. Nguyén Ii lam viée Khi cho dong dién I, di qua cudn day phan tinh va dong dién I, di qua cugn day phan dong. Dong dién I, tao ra tir trutng téc dong tong hé len dang dién I, chay trong Khung day phan dong, gay ra luc dién tir va tao thanh momen quay. dy, M, =—* 1-29; 1 da a2) Wa=Muli, | 1-30) dM, da. a-3)) M, =1h Trong 46: Mu : hé s6 hé cam ; W,, : nang luong dién tir tich luf trong co cau do ; I, .. ding dién chay trong cudn day ph4n tinh ; I, : dong dién chay trong . khung day phéin dong ; Hinh 1-16, So 46 cfu tao co ctu ditn dong : a : g6c quay cia phin a) So dé néi day cudo day phan tinh dong. 'b) So dé ciiu t20 Khi phn dong quay dén 1, 1 - Cugn day phén tinh; mét vi tri nao dé can bing 2.- Cudn day phan dong + v6i m6 men can ta c6 = 3+ 1A gié can diu ; 4- Hopi gid. M,=M,> 1, Mt. = Ka (1-32) de. dM, asl, 32 1-33 iy Kda (1-33) Ngudi ta chia d6 én mat co c&u dién dong theo géc quay o, sé duoc cac gid tri dong dién tuong ing. 1.4.3. Dac diém cia co c&u do dién dong a) M6 men quay ti lé voi tich dong dién 11, vi vay co c&u dién dong ¢6 thé do duoc dong dien mot chiéu va xoay chiéu. b) Dé nhay thdp vi hé s6 hé cdm M,, nho. ¢) Dé chinh xdc cao vi co cau dién déng khong cé 16i thép nén tén hao nho. 4) Chiu duh hudng nhiéu cia ti trudng ngodi. ¢) Khong chiu duoc qué tdi, cdu tao phic tap, dit tién. 8) Ung dung chit yéu cia co cdu dién dong dé ché tao cdc dung ca do céng sudt, ede dung cu do dién m6t chiéu va xoay chiéu cé dé chink xde cao. 22 1.4.4. Ung dung co cu dién dong dé ché tao cdc dung cu do dién * a) Ampe ké dién déng Ampe ké di¢n dong ding dé do dong dién & tin s6 cao hon tin s6 cOng nghiép (tit 400 + 2000 Hz). Dé chinh xéc ch€ tao cé thé dat dén 0,2 + 0,5, nén duge ding lam dung cu do ludng m4u, C6 hai so dé mach do ampe ké dien dong, khi ddng di¢n can do nhd hon hode bang 0,5 A, cudn day tinh va cuon day dong mac noi iép v6i nhau (hinh 1-17a). Khi ddng dién cin do én hon 0,5 A, cugn day dong va cuon day tinh ghép song song voi nhau (hinh 1-17b). Cac phan ti R va L trong so dé ampe ké dién dong (do dong di¢n Ion hon 0,5 A) ding dé tao mach bd sai s6 do tén sé va lam cho déng dién trong cugn day dong, cudn day tinh. cing pha voi hau. Céch mé rong thang ‘Fink 1-17, So 46 cfu tgo ampe ké ditn dong : a) Mic n6i tigp ; do va ché tao ampe k& b) Mic song song, nhiéu thang do. giéng nhu 6 ampe ké dién ti. b) Von ké dién dong Von ké dién dong khac véi ampe ké dién dong 18 s6 lugng vong day & phan tinh nhiéu vong day hon s6 vong day cita ampe ké dién dong. V1 von ké yéu cdu dien ro trong 1én, nén tiét dién day phén tinh nhd. G von ké dién d6ng, cudn day tinh B va cugn day déng A luén mac néi ti€p v6i nhau, ta cé : U =1=h- (1-34) ‘Theo céng thitc 1-33, phuong trinh dic tinh thang do cia co cau dién dong cho von ké cé6 thé viét : 23 _ UM, 1-35 KZ2da (1-35) Trong dé: U': dién dp vao cia von ké; Z, : tong tra vao cia von ké. Trong thuc té c6 thé ché tgo von ké dién d6ng nhiéu thang do (hinh 1-18). Trong von ké, cugn day tinh va cu6n day d6ng méc n6i tip voi nhau va ndi tip v6i dién tr phy Rp. BO déi néi K lam nhiém vy thay d6i gidi han do. Néu khod K vi tri 1, gi6i han do la 1SOV ; khod K & vj tri 2 gidi han do 18 300 V. Cac tu C tao mach ba tn s6 cho von ké. Hinh 1-18. So 46 cfu wo von KE dign dong c6 2 thang do. ¢) Watt ké di¢n dong Watt ké dien dong dugc.cttu tgo tit co cdlu do ditn dong, cudn day tinh cho dong dién, cugn day dong cho dién 4p. __ + Khi sit dung do céng suat mach mét chiéu. Theo cong thite 1-33, géc I¢ch ofa kim chi thi watt k€ duge tinh theo cOng thé sau: UIdM, = KR, +R, da (1-36) Trong dé : . U +dign p dat len cudn day dien 4p (cudn day dong) : 1: cudng do dong dién di qua cudn day tinh ; K- : hé s6 dan héi 1d xo can ; R,: dién tré trong cha cudn day dién 4p 5, R, : dién tré phu mac ndi tiép voi cudn dien 4p. 24 dMq2 da. nay phy thudc vao hinh dang, kich thuéc va vi trf ban dau cia cugn day. Dé cho thang do watt ké duge chia déu, diéu kién phai la hang s6. Diéu Néu we. const thi : 1, a = BUI = BP 1-37) Trong 46: = i OM K(Ry+R,) da B goi 1a d6 nhay cia watt ké theo dong dién mot chiéu. B (1-38) Hinh 1-19, So 66 watt k€ dien dong’: a) So d6 n0i day ; b) Dé thi véc to khi do cong suit nguén xoay chiéu. - Khi sit dung do cong sudt mach dién xoay chiéu. Tren dé thi vée to hinh 1-19b, ddng dien I, di qua cu6n day dién dp (cugn day d6ng) do dién 4p U tao ra va léch pha véi dien dp U mot gée y. Dong dién I chay qua cu6n day tinh cia watt ké 1a dong dién phu ti, néu tdi R, c6 tinh dign cam, dong dién [ sé cham pha sau dién 4p mot géc 1A 9. Gitta dong dién I, va dong dign I léch pha nhau mot géc AS =@ - 7. Theo cong thife 1-33 géc léch cha kim chi thi watt ké duge tinh theo cong thtte sau: zhhe oss Me (1-39) 25 Ding dién I, trong mach cudn day dién ap duge tinh theo c6ng thitc : U = 1-40 Rae (1-40) Néu 2Mn . const. tacé : a = BUI cos(@ ~y)cosy (1-41) Tir cong thie (1-41), mu6n cho s6 chi cha Watt ké ti 1é véi céng suat, chi khi = Ohay 7 =o. Diéu kién 7 = 0 dat dugc bing céch tao ra cong hudng ditn ap trong mach cudn day dong. Vi du cé thé mic ty dien C song song vi di¢n trd phy R,. Céng hudng chi gitt duyc khi tdn s6 khong d6i. Néu tan s6 thay déi, cong hung khong oda ntia, Watt ké sé c6 sai s6 do tan 86. Diéu kien y = @ khOng thyc hién duge vi ddng dién trong cudn dién 4p I, khong bao gid tring voi dong dién I trong cuOn dong dién (cuon day tinh). 1.4.5. Pham vi tng dung, nhimg nguyén nhan hu hong va cach khdc phuc co cau do dién dong . 4) Pham vi ting dung cdc dung cu do dién déng Cac dung cy do dién déng cé thé do duge dong dién va dién ap mot chiéu va xoay chiéu. Do 46 chinh x4c cia co cau dién dong cao, cu tao phic tap va gid thanh cao, nén co c&u din dong thudng duge ché tao cdc dung cu do mau va nhing dung cu do lutmg tan s6 cao hon tin s6 cong nghiép. 5) Nguyén nhdn hu hong va cdch khde phuc ciia co cdi di¢n dong Cy cdu dién dong cé cfu triie phén dong gidng co c4u do tir dign. Moi hu hong cita co cau dien dong gidng nhu @ co cau tir dién (xem muc 1.2.6). 1.5. CO CAU CAM UNG. UNG DUNG CUA CO CAU CAM UNG. NHUNG NGUYEN NHAN HU HONG VA CACH KHAC PHUC 1.5.1. Cau tao Hinh 1-20 1a so d6 cau tao co cfu cdm ting bao gém : - Cuon day dién dp duge qudn tren toi thép ki thuat dién nhiéu vong, tiét dien day nho. - Cuon day ding dign duge quén trén 16i thép ki thuat dién ft vong, tiét dien day Ién. 26 - Dia nhom nam gitta khe bd wr cha cugn day dign ap va cvon day dong dién. ‘Tren dia nhom gin truc quay, truc quay gén vit vO tan va bo 86 dé dém s6 vong quay cua dia nhom. ~ Nam cham vinh ctu dat 6 dia nhOm Jam nhiém vu mo men can. Hinh 1-20. So d6 ofa tao co cu cém ting. 1.5.2, Nguyén If lam viée cha eo cfu cam ting Gia thiét 16i tir khong ¢6 tn hao, cuon day di¢n 4p thuén cAm, bé qua ma sat 6 truc quay. Khi dat dién 4p vao cugn day dién Ap sé c6 ddng dién | , chay qua cuon day dién 4p ; theo gia thiét cuon day di¢n 4p thudn cam nen dong dien 1, cham pha sau dign 4p mot géc 90°. Dong din I, tao ra tir thong ®,, voi gia thiét 181 thép khong c6 tén hao, nén ti thong &, tring pha voi dong dién 1,. Déng théi cho dong dién I di vao cuon day dong dién, dong dign I tao ra tir ‘Hinh 1-21. D6 thi véc to, quan he gitta dong dign, dien dp va ir thong 6 co edu cam ting. thong ®,, do gia thiét 16i thép khong co tén hao, tt thong ®, tring pha voi dong dign 1 Quan hé gitta dién 4p, ddng dién va tirthong duoc vé ten dé thi véc to hinh 1-21. 27 - VGi phu tai c6 tinh dién cém nén ddng dién I léch pha so voi dién dp U mot goc lag. ~ Tu thong ®, va ®, xuyén qua dia nhom va cdm tng tren dia nhom dong dién tuong Img. ~ Th thong ®,, ®, tac dung tuong hd voi dong dién cam ting wen dia nhom, tgo nén luc dién tir, luc dién tir tao ra m6 men quay va lam cho dia nhOm quay. Su téc dyng tuong hé rat phite tap. Niumg mé men quay cila co cu cdm tmg duge tinh : M, =K®,®, siny (1-42) Trong dé : K :hésétile; w : gdc léch pha gitla ©, va ©, . 1.5.3. Dac diém cia eo c&u cam ting a) Mo men quay ti ié véi tich ©, ©,, twong img v6i tich cia dong dién va dién 4p (U.D), nén co cdu cam ing c6 thé ché tao thanh dung cu do cong sust. 5) Mé men quay khé 16n, dia nbom c6 thé quay lién tuc theo thoi gian, co cu cam dmg c6 thé ché tao thanh bd tich phan cong suat theo thai gian, nhu vay c6 thé ding dé do dém dién nang goi 1a cong to dién. ©) Co cdu cdm ting chi ding dé do dong dién xoay chiéu véitdn sé xée dinh. @) Co cau cdm tng chiu dnh hudng nhiéu cée yéu t6 bén ngodi nhw tit truéng, dé dm, nhiét d6...nén 46 chinh xde thdp. 1.5.4. Do dién nang 4) Cong to 1 pha Cau tao cong to 1 pha dua trén cflu tao co cu cam ting (hinh 1-22). Theo cOng thitc (1-42): M, =Ko,®, siny va ti dé thi véc to hinh 1-22b co thé vist : ®,=KI (1-43) BK Kz (1-44) Trong dé: K,, K, 1 he so tile voi djgn ap va dong dién ; Z, 1 t6ng td cudn day dién ap. 28 Thay 1-43 va 1-44 vio cong thtic md men quay ta c6: M, =KK,K,Ulsiny = KUL siny (1-45) »_K Trongd6: K,=>* 1B co we K =KK.K, wy : g6c léch pha giita D,, ©. Tir dé thi véc to hinh 1-22b, co thé viét : y= -o (1-46) Tir 1-46 thay vao 1-45 ta cé: M, = K Ulsin(90" - 9) = K'Ulcos @ = KP 47) Nhu vay mé men quay ti 1é v6i cong suat tae dung va cong to | pha mac day theo so dé hinh 1-22 do dién nang hitu cong. Hinh 1-22. So dé cong to 1 pha: a) $046 clu tg0: ) Bf thi véc to. 1,2. Lot thep ki thugt dien ; 3. Dia phom ; 4, Nam cham vinh cifa : 5. Hop 86; 6. Chi tiét diéu chinh g6c @. 29 6) Céng ta 3 pha 4 day Dé do dign nang 3 pha trong mang dien khong doi xtng thudng sit dung céng to 3 pha 4 day hay cdn goi 1A cong tw 3 pha 3 phan ti, Vé clu tao, cong ta 3 pha 3 phan tir 14 két hop 3 cong to 1 pha dat cing truc 66 2 hoac 3 dia nhém véi két cau nhu hinh 1-23. Mo men quay téc dung Jen cdc dia nhom bing téng m6 men cia mi pha. Do dé c6ng to do duoc dién nang cha 3 pha. Hinh 1-23. So d6 cu ta0 cong to 3 pha 4 day : a) So 46 2 dia nhom ; b) Sod6 3 dia hom. 1. Hop 86; 2, Dianhom ; 3. Cugn day dién 4p: Ab 4. Cuon day dong dien: iA 3. Nam cham vinh cinu. a Hinh 1-24 cho so dé n6i day wue ti¢p cong to 3 pha 4 day vio luéi ha ap. Két qua s6 chi, doc truc tigp duoc din nang tiéu thu. Tei phe ‘ai N fhm a nnn Hinh 1-24. Sc 6 u6i day cong to 3 pha 4 day 30 Hinh 1-25 cho so dé néi day cla cOng to 3 pha qua may bién dong BI. Céch chon céng to & ludi 3 pha 4 day theo din 4p cha ludi di¢n. May bién dong di¢n BL chon theo ding dién phu tai. ol Nguén 6 pus 131 Hinh 1-25, So 46 n6i day cng tc 3 pha qua méy bien dong di¢n BI. Két qua din nang tiéu thu hang thing phai dugc nhan v6i ti s6 bién déi cia may bign dong. . Vidy : Cong to 3 pha 4 day, Ug, = 3 X 380 V, Ign = 3X SA. May bién dong di¢n BI = 400/5A ; s6 chi cOng to thing 2 14 2.050 ; 86 chi c6ng to thing 3 14 4.500. Vay dién nang veuthy cue tng 3 _ Ra (4.500 — 2.050) c) Céng to 3 pha 3 day Cong ta 3 pha 3 day hay cdn goi 12 cOng to 3 pha 2 phan tt. Cau tao cong to 3 pha 3 day 1A két hop 2 céng to 1 pha dat chung cing 1 truc quay va cing chung mét hop cong ta. ms Hinh 1-26 cho so d6 cau tao cong to 3 pha 3 day bao gém hai cong to mot pha duce, dat wen 2 dia Hiah 1-26. So 46 cong ta 3 pha 3 day. 31 nh6m cing 1 truc quay. Khi dia nhom quay, truc quay quay theo, thong qua vit vo tan va hOp s sé cho s6 chi dién nang tieu thy. Cong to 3 pha 2 phan ti chi yéu ding cho ludéi dién doi xting mang dién 4p cao. Hinh 1-27 cho so dé néi day cong to 3 pha 2 phan tir qua m4y bién dong BI va qua méy bién dién 4p BU, dé céch Li dign ap cao véi dien 4p thap, an toan cho ngudi va thiét bi. Cuda dong ditn cia cong to néi voi dong dién pha A va pha C. Cudn dién 4p noi v6i dien Ap day Uy, v8 Us, tuong tg. Ti dé thj véc to hinh 1-28 cho ta biét su lam viéc cla cong to nhw sau : Pi + Pr = Uylcos(30"+ @) + Ucpl, c0s(30"- @) = V3U,L,cosp (1-48) Trongd6: U,,= Uy = Uy = Nhu vay cong to 3 pha 2 phan tit néi day nhw so d6 hinh 1-27 sé lam viéc theo cong suat 3 pha. Voi P, cong sudt ca phén tit thit nhat. P, cong sugt cia phan ti thit hai. Is A Ta phi ta Nauén g, of BU Geng to ce Hinh 1-27, So 46 n6i day cong 10 3 pha 2 phn ti. 32 Hinh 1-28. D6 thj véc to dong dien va dign ap cua cong to. d) Cong to phan khang 3 pha C6 thé sir dung cong to hiu cong dé do dién nang vo Naudn 8 ag lk DA céng. Trong thuc (¢ ngudi ta Ta ché tao cong to phan khing riéng. Hinh 1-29 A so dé ndi ¢ # day céng to phin khdng 3 pha 2 phan ti, néi vao mang dien 4p cao 3 pha d6i xting qua cdc may bién dong BE va may bién dién 4p BU. Phan ti thit ahat cla cong to n6i vao dong dién pha J, va dien 4p day U,.. Phan ur tht hai néi vao ding dién pha 1, va dign ap day Uy. ‘Tir hinh 1-30 1a dé thj véc to quan hé gitta dong dién vao cong to va dién dp dat lén cong 10, 6 quan hé sau : ag phe Hinh 1-29. So 46 n6i day cong to phan khing 3 pha. 33 P, +P, = LU,cos(90" - 9) + 1,U;,cos(90"-—p)= 2U,1,sing (1-49) Trong 6: P, : cOng suat phan tir thi nbat ; Uz: dién &p day (Ug = Us, = Up.) 5 I, : dong dign day Q=1=]. Nhu vay cong to sé quay theo cong sudt phan khéng, Dé cong to chi ding cong suat phan khdng 3 pha, b6 sé phai ché tao voi he sO nhan JA 1-30. D6 thi véc wo quan be gia dong ditn va dign ép iB 43¢ len cOng to phin khéng 3 pha. 5 : 1.5.5. Pham vi tng dung co cu cdm img. Thi nghiém cong to @) Pham vi tng dung. Co cu cdm ting chi yéu ding dé ché tao cdc cong to do dém dién nang & mach dién xoay chiéu. b) Thi nghiém cng to Dé cong to chi chinh x4c, trudc khi dem sit dung phai kiém 1a, hieu chinh, cAp chi. Hinh 1-31 la so d6 n6i day kiém tra cong to. Tir nguén dién 2 pha, qua b6 diéu chin pha g, lay ra din ép 1 pha 6 thé léch pha v6i bét Ib pha no cla ngién dien ti 0° dén 360°. ITN va BI phin tit tao dong dign, cé thé diéu chinh dong dién theo ¥ mu6n. Mach dong dign mac ni tigp ampeké, watt ké va cong to. Mach dién ap duce diéu chinh dien 4p bai mdy bién 4p ty ngau 2TN. Dién 4p c6 thé diéu chinh phi hgp véi dien 4p cia cong to. Mach din 4p mic song song voi von ké, watt ké va cOng to (cudn dién 4p). ‘Vige kiém tra cong to theo céc bude sau day : - Diu chinh 2TN sao cho dién 4p ra cha 2TN bang dign 4p dinh mic cia cong to, diéu chinh I'TN sao cho dong dién vio cong to bing 0, & thoi diém nay watt ké chi 0 va cong to phai ding yen. Néw cOng to quay, dé 1a hién tugng tw quay cong to. 34 Hinh 1-31, So d6 n0i day thi nghiem cong to, Nguyen nban cila hién tugng ty quay 1a do khi ché tao, dé thang luc ma sdt, ngudi ta di tao ra mé men bil ma s4t. Néu m6 men bd én hon mo men ma sét, xuat hién hign tugng tr quay cha cOng to. Dé loai trir hién tuong ty quay, diéu chink mdu ti tren wuc quay cha cong to vA diéu chinh m6 men bit cho dén khi cong to dung yén. + Diéu chinh géc pha 9 Cho dign ap bang dign 4p dinh mite cia cong to, ddng dién bing dong dign dinh miic cia cong to, diéu chinh géc @ = 90°, c6 nghia 1a cos = 0, & thoi diém nay watt ké chi 0, cong to phi dimg yen. Néu cong to quay, diéu dé 6 nghia la géc # 90°, cong to quay khong ti lé voi cong suat. Nguyen nhén: khi nghién cttu sy lam viéc cha co cfu cam ting da gid thiét, 16i thép khong c6 tén hao va cudn day dién 4p cla co cu cdm tmg thudn cdm. Thue t& Joi thép c6 16n hao va cudn day c6 dien wé nén tir thong ®, va ®, khong ting pha vdi dong dién I, va I ma léch pha theo dutng gach gach & hinh 1-22b. Dé diéu chinh cho géc @ cla cong to ding bing 90°, ta diéu chinh bo phan nhdnh tr cla cugn dién 4p (s6 6 hinh 1-22a) sao cho tir thong ®, tring pha vdi dong dign I. Déng thoi diéu chinh vong ngan mach cla cudn dong dién dé tir thong ®, tring pha véi ding dién I. Ta phai diéu chinh cho dén khi cong to dig yen va céng to sé lam viéc ti 1é véi cong sudt. ~ Kiém tra hing s6 cong to Cho dign 4p bing dién 4p dinh mutc cia cong to, dong dign bang dong dién dinh mie cla cong to, diéu chinh sao cho cosp = 1, watt ké chi ui sé P= UL 35 Ta do thdi gian quay cia cong to It bing déng hé bam giay. Dém s6 vong N ma cOng to quay duc trong khoang théi gian t. Tir d6 ta tinh duoc hing s6 cong td: C= (1-50) Trong dé: . Pw = Usslim : doc s6 chi cla watt ké ; t: thdi gian quay cla N vong dia cong to. Hang s6 nay thuing khong d6i d6i voi mi logi cong to va duoc ghi trén mat cong to. Vi du : Mat cong to ghi 1kWh ~ 600 vong dia, diéu d6 c6 nghia IA C, = 600 vong/1kWh. Néu C, khong bang gid wi da ghi tren mat cOng to, ta phai diéu chinh vi of cha nam cham vinh ciru dé ting hoac giém md men can M, cho dén khi C, dat duce gid tri diing nhu da ghi tren mat cong to. Sai sO cia cong to khi thf nghiém duoc tinh nhu sau ; 1% = 249 (51) P Trong 6 : Cy: hing s6 cong to khi thi nghiém tinh todn & N vong Gia cong to ; Cp : hing 86 cOng to ghi trén mat cong to. Sau khi tinh, néu sai s6 nhd hon hoac bang cap chinh xdc cla cong to (cap chinh xdc duge ghi trén mat cOng to), viéc thf nghiém két thtic. Truéng hop idn hon phai sita chita hiéu chinh lai cOng to, r6i kiém wa lai. CAU HOI ON TAP 1, Néu edu tao va nguyén Ii lam viée co cu tu dién, dién tir, dién dng, cam dng. 2. Pham vi tng dung clia co cau tir dién, din tt, dién dong, cam ting. 3. Nhiing nguyén nhan hu héng va cach khde phuc 6 od cau ter dién, dién tit, dién dng. 4. Phuong phap kiém tra cing td. 36 Chuong 2 MAY DIEN 2.L MG DAU . Dien nang ngay cang duoc ding rong rai trong cong nghigp va trong ddi sOng. Céc thiet bj dién ngy mot cdi tign va hoan thién, trong dé cdc loai may dién dong mOt vai trd chil yéu trong nén kinh t& quéc dan. May dién chia lam 2 Joai chinh : - May dign quay goi la cdc dong co dien. DOng co dién 1a nguén dong luc chi yéu & cde xi nghiép. Dong co dién chia thanh nhiéu loai : + Theo so pha : dong co dién ! pha, 2 pha, 3 pha: + Theo we do quay : dong co déng bO, dong co khéng déng bo ; + Theo logi dién 4p : dong co xoay chiéu, dong co I chiéu ; + Theo day quan : dong cc 16 to léng s6c (dong co Iéng séc), dOng co 16 to quan day (dong co day quan). - May dién tinh goi la may bién ap. Nhiém vu cia may bién dp 1a truyén tai dién nang va bién déi wr dién ap nay sang dién 4p khde phd hyp vét muc dich sir dung. Vi du trong truyén tdi dién tit nha may dién dén cée noi tiéu thu dién, dé gidm bot tén hao trén dudng day tdi dién, can thiet phai nang cao dién 4p, may bién ap loai nay.goi 14 may bien 4p tng 4p. Khi dén ho tieu thy, phai ha thap dien 4p pha hop vi thiét bi cla ho tieu thy. May bién 4p trong trudng hop nay goi la may bién ap gidm 4p, Méy’bign 4p chi lam viéc duge v6i nguén dien xoay chiéu, Do sy phat trién cila san xuat va ur dong hod cao, ngudi ta ché tao cdc loai may dien dac bigt nhur : khuéch dai dién ti, may dign thira hank, sensin, may bign 4p xoay, my dién do téc dé... Vi vay 6 chuong nay yeu cdu hoc vién hiéu r6 va ném ving cau tao, nguyén li lam vite cha mdy dién, tit 46 phat huy hige qua khi sir dung may, nang cao tinh nang va hiéu'suat sit dung may, dam bao céc yeu cdu ki thuat, hop li héa sdn xuat, nang cao duge tdi tho cho cdc méy din. Mat khde, phai nam ving quy trinh bio dudng may dien dinh ki, xtr li cdc tinh hudng may dién 1am viéc khong binh thiréng mot cdch thong minh. Khi may dién hu héng, biét dua ra cdc Phuong 4n va phuong phap sia chita thich hgp, khéi phuc céc tinh nang lam viéc cia may dién, 2.2, MAY BIEN AP 2.2.1, Nguyén Ii lam viée va céu tao May bién 4p 1a thiet bi dién tir tinh, lam viée theo nguyén Ii cam img dien ty, dimg dé tuyén tai nang luong dien tir va bién dé: di¢n 4p nay sang dien ap khdéc voi tan so khong déi. Hinh 2-1 vé mot may bién Sp don gidn. May bidn 4p gém c6 116i tir 1am bing 14 thép ki thuat di¢n. Trén dé quan hai cudn day W, va W,. Néu dua dién 4p xoay chiéu U, vao cudn day W, thi cuén day W, goi la cu6n day so cp ; tuong ting c6 ddng dién I, chay qua cuén day W, va dong dién I, tao ra trong 16i thép mor t thong bién thien b chay khép kin trong 16i thép, méc vong cd 2 day quan W,,va W,. Cudn day W, cam (ing trong chéng sic dién dong E,. Cuon day W, sé cam tng trong chiing stic dien dong E, cé din 4p ra 1a U,, cudn day W, goi 14 cudn day thi cap. Dién ap ra U, goi la dién 4p thit cp. Néu ndi dién dp U, voi téng wd phy tai 1a Z, thi sé co dong dién I, chay qua cuon day W, va téng tre tai Z,, N€u bd qua di¢n ap roi trén cdc day quan W, va W2, cé thé coi gn diing U, = E,, U,= E,. Néu dong dién I, chay qua day quan W, bién déi theo quy luat hinh sin véi uin s6 f, thi dong dien [, chay qua day quan W, cing bién déi theo quy luat hinh sin cing tan sé f,. Ti so bien déi dién 4p gitta cdc day quén bang : WE, U ce BU at WE, "0, op Hink 2-1, Clin tric dom gin cima méy biéa ap. May bién dp cé cac dai lugng dac ung sau: - Cong sudt (dung lugng) dinh mu ; S,,, 1 cong suat biéu kién cia may bign dp duge tinh & ddu ra thit cap cla mdy bién dp, Don vi cha cong sudt VA, kVA, MVA (von - ampe, kilovon - ampe, mégavon - ampe). - Dien 4p dinh miic cda may bien AP Usin, Uram 1a dién Ap day trén cdc day quan so c&p va thit cap Khi khéng tdi. Don vi tinh V, kV. 38 - Dién 4p ngan mach tinh bing ph4n tram : Uy % = 2-100 (22) Use T6 n6i day cha may bign dp 1A cAch néi cudn day so cap, cuon day thit cap néi hinh sao hay tam gic. . Hien nay trong he théng dién c6 rat nhiéu Joai may bién 4p dang lam viée, ngoai cdc loai thong thugng cin cé cAc loai sau : + May bién ap dc biét ding chinh luu ra dien 1 chiéu cho céc thiet bj dién phan, 1d dién, ma dién... + Cac may bign 4p ding trong do ludng va diéu khién... 2.2.2. Pham vi img dung may bién ap May bién dp duye sit dung rat rong rai trong cong nghiép va trong doi song. O méi Tinh vuc, mue dich sit dung khdc nhau din dén két cdu mé4y bién 4p cing khac nhau. @) Trong cong nghiép Cfic mdy bién dp cé cong sudt én va dign 4p cao ding cho li dién truyén tai. Céc médy bién dp cé cOng sudt trung binh va nhé, din 4p tung va ha dp tt 6 + 35 KV/O4kV ding cho hréi dign dia phuong. Cic nha may va xi nghiép, bénh vién, khach san... b) Trong doi séng Cac may bién 4p cé cong sudét nhé nhu nha hang, xudng sin xudt nhd, trudng hoe, tram xd... c) Duéi day 1a mot s6 loai may bién 4p dang lam vite trén ludi di¢n (hinh 22 ; Hinh 2-2, Vo may bien Sp 630 kVA; 10kV ; 1. Van thio dau ; 2. Bd tin nhigt ; 3. Véch thing ; i ain may ; 5. XA 46 06 bat a tinh 2-3), 4. Ch8 gin niin may ; 5. XA 40 6 bain xe. 29 i Hinh 2-3. Cu tao may bia 4p ngim déu ba pha 16000 KVA/ILO KY : 1, Méc van chuyén ; 2, Sit cao dp 110 KV ; 3. Si rung dp 38,5 KY ; 4, Tru bakelit du vuo cao 4p: 5, Sitha 4p (10 kV) :7. Ong phong nd : 8. Role kht; 9. Binh gifin dau : 10. Thude chi déus 11. Méc dé nang rude may ; 12. Xa ép gong ; 13. BO loc khi ; 14, Dau day ra cao dp ; 15. Thiet bj chuyén mach cao Sp : 16, Day quia cao ép ; 17. Cac cudn day man chin cia day quiin cao ap ; 18. Bo phim loc a6 luu; 19. Xa tang cudng do cing cia day dé van chuyén bing xe eéng 20. Chd dé kich khi cn thiet ; 21.Van thdo déu ; 22. Va thing : 23. Bd tan nbigt : 24, Cap cap dign cho dong eo di¢n ; 25. Dong co quat gié lam mat bo tan nhiéi ; 26 . BO truyén dong chuyén mach dién chinh din ap. AO 2.2.3. Nhitg dang hu hong thudng xay ra trong may bién 4p 4) Nhiét dé may bién dp ting cao qua gidi han cho phép do nhitng nguyén nhan sau: - Dong dién phy tai may bién dp lén hon dong dién dinh muc cia méy bién dp, may bién dp bi qué tai do ngin mach ngoai:; - - Do nhiét 46 m6i truémg qué cao Tim cho my bién 4p néng Ién ; ~ Qué nhiet do mic dau ha thép hodc do di luu dau trong may bién dp kém ; - Do ngfin mach mot s6 vong day cia cling mot boi day, dong tai ché ngin mach lén nhung dong vao méy bién 4p nhd khong da cho ro le bao vé tac dong hoc do cde Id thép 16i tir hong cach dien, lam tén hao trong 16i thép ving len. 6) Tiéng kéu khong binh thudng cita may biéh dp ia do nhiing nguyén nhdn sau : - Xa ép gong ti bi héng ; - Cac mdi ghép gifta try vA gong tit hé qué mite cho phép ; - Cac 14 thép & mép ngoai gong tit bi rung ; - MBA bj qué tai hay mat déi xtng nghiém trong ; - Ngén mach gitla céc pha hay gitta céc vong day ; - Dién 4p dat vao MBA ting cao qué mic cho phép ; - Moi s6 ft trudng hop do vd m4y, nép méy thing dau phu lip rdp khong chat... ¢) Nhitng hu hong khdc cita may bién 6p - V6 may bién 4p bj chdy dau, do rd ri 6 cdc m6i han ; gitfa vo may va nip may do bu léng xiét kh6ng chat, hoc do lau ngay gioang cao su bi hong. - Chéc sit & dau vao, du ra bi ve nit hogc chay dau ; do xiét bu long dau sit khéng chat, hode do gioang cao su hong. - Dién dp thé c&p khac nhau, do tigp xtic xdu 6 ddu vao, déu ra hodc dit day quan so c4p cha may bién dp. 2.2.4, Phan tich cac hu hong cia may bién ap Cong viéc phan tich cdc hu hong cia mdy bién 4p mot cach chinh xdc 1a viéc Jam vO cing quan wong. Dya vao céc nguyén nhan hu hong, ti d6 phan tich ding tinh wang cla méy bién 4p, sau dé dé ra cdc phuong 4n sia chia hop If, tiét kim va kinh té. Néu phan tfch sai din dén thiet hai vé kinh t6, c6 thé lam cho méy bign 4p hu héng tram trong hon. 4) Phan tich hut hong thong qua cae biéu hién ciia ra te khi 41 42 Hinh 2-4, So d6 10 le khi Kip cho may bien dp : a) Role kigu phao ; b) Ra le kién cde Ro le khi (ro le hoi) 1a thiét bi bao vé rat nhay véi cdc hu hong bén trong may bién dp. Ro le khicé 2 bién hién sau: ~ Ra le khi cho tin higu béo sit cé, nguyén nhan do may bin 4p bi can déu, do chan dong manh gan méy bién 4p, hoc do hu hong nhe bén tong may bién dp. - Ro le khi cho tin higu di cét méy cdt. Chimg 16 cé hu héng nang ben trong may bign dp. nhur cdc vong day trong miy bign 4p bi ngiin mach, I6i tir may bién 4p hu hong cach dién do cd su phéng dién ben trong méy bién 4p. Thing thing dau, can dau qué mic cho phép. Do dong dat hay chan dong manh. Sau khi ro le khi vic dong cat may ct dien. Ngudi sia chita len tren mat may bién dp bat que diem dat trén van x4 khi ciia ro le hoi, m@ van x4 khf ; néu khf thodt ra b0c chdy, ching 16 xay ra chdy trong mdy bién 4p. Trung hgp nay phai rit ruét may bién 4p, tim nguyén nhan hu hong bén trong, tir dé dé ra phuong én sita chita hgp li (hinh 2-4). b) Phén tich su hu héng bang phuong phap thit nghiém va do lung - Do dién trd cach dién giita cdc cudn ddy va gifta cdc cudn day vdi v6 may bién Gp bang mégom ké. Khi do dién tré cach dién 06 thé xay ra cdc trudng hop sau : + Dién tr céch dién bing khéng, chimg t6 cugn day MBA cham nhau hodc ‘cham vo; + Din td cach dien gidm thap duéi mic cho phép, nguyén nhan do c4ch dien gia cOi, do diu méy bién dp chia nhiéu nudc va cdc chat ban khéc. Bien phdp khac phuc dau tién 1a loc ddu, néu dién tro cdch dién khong tang én duge, théo may bién Ap, rut rudt sia chita cdch dién. + Do ti s6 hap thy Re/Ris (quay mégom ké 15 giay doc két qua va giit nguyén t6c d6 quay tiép dén 60 gidy va doc két qua), yéu cdu vé ti sé hap thu: 0 > 1, 2. Reo 3414 -3; R (2-3) 15 S6 1.3 cho may bign dp sau sia chia SO 1,4 cho may bin 4p mdi dua vao van hanh Ti s6 Re/Rys lon ching td may bi€n dp céch dién t6t, Ngudi ta xem MBA nhu mot ty din, viéc quay mégom ké duge xem ahu nap dign vao ty ditn ; ban dau dong nap In, dién ué céch di¢n nhd, sau MBA duge nap day, dién wd céch dién tang Ién. Diéu kién nay chi c6 dugc khi xem ddu va cdch dién MBA 18 nhiing dién méi khong bi 4m va khong ln tap chat. Khi do dién wo cdch dien MBA ding mégom ké 2500V. 43 - Do dign rd cuén day MBA bang cdu do dién tré + Néu dién tre cdc cudn day sai khéc qué 2 + 3%, do tiép xtic xau gitta chd néi dau ra day quan ; ngén mach mot s6 vong day cla day qué, tiép xtic xdu & thiét bi chuyén mach dign 4p (b6 ph4n didu chink dign 4p). + Dien trd day quén bing 0 hodc bing , do ngin mach hoan toan hoac dit mach day quan, Khi dit mach day qudin, ding mégom ké ciing cé thé phat hién duge. ~ Thi nghiém khong tai may bién dp Cae dung cu do cén thiét 14 : ampe ké, von ké va watt ke. Néu thay t6n hao va déng dién ting dang ké do cdc nguyen nhan sau : + Do tén hao trong 16i tir tang, hu hong cach dién 161 thép, bu long ép gong tir, cc dai thép hong céch din. + Néu ding dien 3 pha lén va khong can bang trong 3 pha, cé thé do chap mét sé vong day cia mot cudn day nao dé. - Thi nghiém ngdn mach MBA Néu dién ap ngén mach tang Jén dang ké, cén quan tam dén diém tiép xtic 6 cdc dau ra, bo phan diéu chinh dién 4p x4u. Néu'céng sudt tén hao wing, cé thé do ditt mOt s6 soi chp cila mot day quén song song... 2.2.5. Stra chfta MBA @) Muc dich yéu cdu vé céng téc sita chita MBA Muc dich ciia c6ng viée sita chita may dién 14 phuc h6i day dii céc chute nang lam viéc cha may dién va dam bao thdi gian phuc vu cita né theo nhu thiét ké. Cac chite nang ¢ day duoc hiéu bao gém cdc thong s6 ki thuat duge ghi trong If lich cia may. ‘Tat ca cdc chi tiét wy khong héng nhung phai duoc kiém tra, do luéng va hiéu chinh lai, khong dé nh trang mot chi tiét 1am vige kém, dén dén hur hong cac chi ét khée, Sau khi sita chita xong, may dién phai dugc son lai, lam bé sung hodc lam lai Li lich may, dé tign cho cOng tdc van hanh va sita chifa Man sau. Néu dat duoc yéu cau trén, xem ohu cong viéc sia chita dugc hoan thanh. Viee stta chita chi dat higu qua cao vé kinh té, khi chat luong sia chita dat dutgc cdc yéu cau néu trén va gid thinh sia chita ha xu6ng mot cach hop Ii. 5) M6t sé dae diém ctia cong viée stta chita may dién - Cac dung cu, cdc may cong nghé phai cé tinh van nang, dé cé thé sita chia duge cdc loai may dien. 44 ~ Cac dung cu, cae may cong nghe phai c6 tinh chuyén dung dac biét, phi hop v6i cong vigc sita chita cho céc chi tigt may dien dac biet, ’ ~ Sia chita 14 mot loai hinh sén xuat don 1, don chiéc, khé c6 thé 16 chit san xudt hang loat va chuyén mén hod cao. Chat lugng san phém phu thudc vao tinh d6 chuyen mon ciia cén‘bg ki thuat va cOng nhan sita chita. ~ Thdi gian sita chita yeu cau khan trucng do yéu cdu san xudt. ¢) Cong téc chudn bi va té chite stta chita may dién ~ Chugh bj mat bang sita chita. Mat bang stta chita can rong rai, pho hop v6i thiét bi stta chita, hé théng chiéu séng linh hoat. ~ Chudn bi nhan luc, cin bO ki thudt va céng nhan phan xudng phdi c6 tinh do hidu biét va tay nghé cao, luon hoc h6i va trau déi nghé nghiep vi cdc thiét bi ngay cang phong phi, phitc tap, hién dai va da chit nang. ~ Chusin bi cde may méc va dung cy phuc vu cho cong vige sita chifa, gém co cac nhém may va dung cu co khi, céc nhém may phuc vu cho cong nghé ché tao thiét-bj thay thé, céc nhém méy va thiét bi thir nghiem. 4) Sita chita mach tit MBA ‘ - Yéu cdu vé stta chita mach tit + Khong 1am thay déi cdc théng s6 ki thuat cia 16i tit ahu sudt t6n hao va dé tt thd cilia 16i ty. Nguyen nhan khi sta chia 16% tir tam thay déi thong so wen, 1a do cé su thay déi tinh chat co If cha lé thép, do tée dong co hoc irong qué tinh thdo Lap, tly rita va som Jai 4 thép, do chat lugng son cdch dién, do Lip ghép khong dim bao khe hé gitta try va gong. + KhOng lam ting kfch thuée mach tt, din dén khdé lip rdp day quan, lam thay déi khoang cach c4ch dién, din dén gidm d6 tin cay lam yiée cla MBA sau khi sita chita. - Stta chita mach ut MBA Viée sita chtfa mach tit, dau tién JA théo timg 14 thép cha mét nita gong tix, son va sy lai lf thép, néu cach dign bj hurhng, thay thé nhimg ld thép bi hong, Sau d6 lip 14 thép d& son lai. Trinh ty thio lp sita chita nia gong tit cdn lai nhu giai doan dau. ‘Trong qué trinh théo lp sita chéta, van chuyén khong duoc quang quat, dap g6 cdc 14 ‘On, dan dén lam gidm he s6 tir thm, lam tang tén hao khong tai sau khi sia chia, ¢) Sia chita day quin MBA ~ Yeu cdu vé sita chita cudn day MBA + Khong lam thay d6i 16 n6i day MBA, név nhu khong cé yeu cuu vé thay d6i 06 adi day. A5 + Khong lam tang din tré day quin sta chita, vi néu ting dién ué day quén, dfn dén tam thay déi thong s6 MBA va dién ap ra gifta cdc pha cé thé khong duge can pha, 6 hai cho viéc van hanh MBA va cdc thiét bi ding dién khdc. - Sita chita cuén day MBA + Vic sita chita cuén day MBA chi gidi han khOi phuc lai nhimg cudn day bi hu héng;sau khi sit chifa nhiing cu6n day bi hu hong, dim bao nhing tham sé ban dau cia nha ché tao. G day khong dé cap dén viée sita chita cai tién MBA sé dan dén phai tinh toan lai cuén day va coi nhu thiét k€ méi MBA. + N&u kich thutée day din ding lim day quén khi sita chita cé thay déi, phai cn ett vo kich thuéc cita sé mach tir, khoang c4ch céch dién cho phép dé tinh lai kich thuée day, s6 vong day trong mot lép, tinh s6 lp, chiéu day mdi I6p va sO 1ép cach dién...Ngoai ra cén phai tinh cc tham s6 khdc nhu tén hao, hiéu suat, dién dp ngan mach, dong dién khong tai. + Trong viéc sira chita phuc héi lai MBA bj hw hong, phdn ign sit dung lai day qu4n ci, hoc ding day quén méi hung kich thute bing day ci thi khong phai tinh todn gi them. Trong truéng hop nay, khi sita chita khong duge 1am sai lech khodng céch céch dién clia MBA 1a duge. 2.3, BONG CO BIEN KHONG DONG BO- 2.3.1. Cu tao Dong co dién khéng L déng .bé vé két cfu chia lam hai loai : déng co dién khong déng bd réto léng séc (hinh 2-5) va déng co dién roto day quan (hinh 2-6), stato cla 2 loai day quan nay nhu nhav. Stato bao gdm cdc 14 thép ki thuat dign ghép lai, gitta c&t 14 thép duge c4ch dien dé han ché dong dién Phuco. Chitc nang cia 16i thép 14 din tr Hinh 2-5. Dong co dign khong d6ng bd roto léng séc. va 1a noi dé lay chd dua cho day qudn, vi vay yéu cdu cita 16i thép 14 phai dan tir t6t, t6n hao sat tit nhd va c6 két céiu chdc chan. Trén bé mit trong cita Idi thép c6 cdc ranh d€ chita day quan. {noua lal Ss Cathy. 3.0) 46 Hinh 2-6. Dong co dign khong déng bd roto day quén. 1. L6i sat stato ; 2. Léi sft r6t0 ; 3, 4, Vanh ép to ; 5. Tryc ; 6. Phin dai ddu ni rOto ; 7, 9. Quat gié ; 8, Phin dau néi roto; 10. Va ; 11, 12. Chup huéng gis ; 13, Day ra roto ; 14, Nap; 15, 19. Nap mo; 16. Obi: 17. Than che phn vanh ; 18. Cita s6 ; 20. Vanh tnt ; 21. Nap che phan vanh ; 22. Diu nai ‘vanh Invot véi day quan réto, V6 may 1a not béo vé Idi chép, 6 dinh I6i thép va 1a noi ghép noi nép may, gi dG truc. Vé méy cé thé lam bing gang, nhom hay thép. Dé ch€ tao vé may ngudi ta €6 thé diic hay sn... méy c6 2 loai. Va may kiéli kin va v6 may kiéu bao vé. V8 may kiéu kin yéu cdu phai c6 dien uch tin nhi¢t Ién, nén trén vo may ngudi ta am thém nhiéu gan tin nhiet. Vo may kiéu bao ve c6 bé mat ngoai nhin, gid [am mat théi true tiép tren bé mat ngoai [di thép va trong vo may. Day quan duge cach dién véi Idi thép bang vat lieu cdch dien. Day quan cha dong co duge nghién citu & muc sau. Dau ra cia day quan duge néi ra céc hép cuc & vé may theo quy luat nhu hinh 2-7. " Déi véi cde dong. co khong déng b6 cong suat khéng én (dén hang kW) nap may déng thoi JA géi 43 tuc, nip may duge ch€ ping 2.7. C4 tao bang gang hay thép. aa Lp ic du ra ciia day quén va cdch chuyén cau adi day 43 6 durge néi hinh sao Y hay tam gide A. 47 Nap mAy duge lip ghép v6i than méy qua gd lap than, méi lip ghép nay cing véi 6 bi xde dinh vi tf cila roto so véi stato. Day 1a méi lip ghép quan trong quyét dinh su fam viéc 6n dinh va lau dai cia dog co. Roto ca dong co khong déng bo bao gém 1éi thép, day quan va truc. Déi voi dong co day quan cdn cé cdc vanh trugt gin wen truc. Loi thép clta roto do céc 1d thép Ki thuat dien ghép lai. Diém khéc v6i stato pita cdc 14 thép khong c6 cach dign, vi tén s6 lam viéc & réto rat thdp, chi vai Hz, nén tén hao do ddng Phucé trong 16i roto rat thap. O mat ngoai roto c6 xé cdc rainh 6 chita day quan. Day quéin roto cd hai loai : Day quan ngan mach hay cdn goi la day quén léng sé6c va day quén pha tuong tu nhu day quan stato. Day quan léng s6c thudng duge dic bing nhém, c4c déu thanh nhom & 2 phia duge diic ngin mach, tao thanh vanh ngdn mach va cé cdc cdnh dé quat thong gid Khi roto quay. Ngoai ra réto Iéng séc duge ché tao tir dng hop kim, c6 dign tré suat cao, nhim muc dich nang cao mo men mé mdy. Roto thanh déng cé dé tin cay cao, trénh duge hién tugng 16 do diic. Roto thanh déng ft ding, vi khé ché tao va gid thanh cao. a) Hinh 2-8. Cu tao rOto ngan mach : a) Day quiin Iéng s6c ; b) Roto Idng s6c, gdm day quan va loi thép. Ranh cila roto léng séc c6 nhiéu hinh dang nhu hinh trdn, hinh qua le, hinh ovan. Cac méy lén con cd roto léng séc kép, hai Iéng séc (hinh 2-9). Roto day quan fa trén réto quén. cdc cudn day tuong tr nhu stato, nhit : s6 cue 2P, s6 pha. Day quén rdto thudmg néi thanh hinh sao, 3 dau day ra cia 3 pha duge dua ra 3 vanh trust dat trén truc. Céc vanh Hinh 2.9. Cac dang riinh roto ngdn mach 2) Tron; b) Ovan d3 trugt duge céch dién v6i nhau va cd4ch dién vdi truc. Thong qua cdc vanh tuot, ngudi ta dua dién vao réto qua dién tré phu, dé han ché dong dién mé may va diéu chinh téc d6 quay cla déng co. Viéc stta chita day qu4n réto hoan to&n tugng tw nhu day quén stato. Truc may duce ché tao tir thép cc bon. Vige ché tao truc khé don gian, tren truc 6 gin Idi thép r6to, day qu&n, vanh truot va quat gid, vi vay truc IA mot chi tiét quan trong ciia déng cd. 2.3.2. Nguyén Ii 1am viéc cia dong dién khong déng bé Khi dua dien vao day quin 3 pha, trong day quén c6 céc dong dién. He thong dong dign nay tao ra tir trudng quay véi tc do : 60f, nee (2-4) Trong dé: f, : tan sé nguén dién vio P: $6 di cuc Néu tan s6 f, = 50 Hz ta cd: a, -20 Tir trudng quay cila stato, cam img _ trong day quan réto site dién dong E (chiéu site dién dong xdc dinh theo quy tic ban tay phai), vi day quan réto néi ngan mach, nén trén thanh dan réto hinh thanh dong dién Idn. Su téc dung tuong hé gitta dong dién cia réto vdi ti trutng cila stato, tao ra cdc lye dién tir t4c dung Jén thanh ‘din theo phuong tip wyén v6i bé mat réto, tao ra m6 men, lam cho roto quay. Chiéu quay ciia roto theo chiéu quay cha tir trudng, duoc minh hoa wén hinh 2-10. Ta thay luc t4c dung cé xu hudng quay roto theo chiéu quay cia tit rung. Nhu vay chiéu quay cla réto phu thudc vio thir _ pha ca dién 4p lu6i dién, dat lén day quiin stato. Hinh 2-10, Nguyen li lam vige cia dong co khong déng 09. Téc do cita roto n; duge goi la téc d6 lam viée vi ludn hd hon te do quay cia . tir trudng. Vi néu téc dd quay ciia roto bang téc do cua tir wudng, c6 thé xem cudn day cla réto va tir truéng dimg yén, nén khong xay ra hién tuong cam ting dién tir 49 trén cudn day roto. Vi vay, chi trong trudng hgp téc dé quay clla roto nh hon téc do quay cla tir trudng méi xdy ra su cam tg stic dién déng trong day quan roto. Hiéu s6 téc dé quay cba ti trudng stato va réto duge dic trimg bing mot dai lugng goi la hé s6 truot s : ny — Ry ny (2-5) Trong dé: she sO wuot nh, : tée dO quay cila tix trudng stato N, : t6e dO quay cia rote. Hé s6 truot cia dong co khéng déng bé c6 tri so nim trong khodng tt 0 + 1, khi s = 0 t6c d6 roto bing t6c do tir trudng, & ché do nay goi 1a ché do khong tai If tuéng. Khi hé sé truot s =1, r6to dig yén (n, = 0) m6 men tén truc bang m6 men mé may. Khi dong co quay & tai dinh miic, cé hé sO trugt dinh mde, wong tng cé te do quay cila roto dinh mtic, Hé s6 truot dinh mic nam trong khoang 0,01 + 0,06. ‘Ti cong thie 2-5 co thé tinh duc t6c d9 quay cia dong co khong déng bé bang : n, =n, (1-8) (2-6) Vi de : Trén nhan déng co ghi f = SOHz, ny, = 1440 vong/phit, ta hiéu ngay we do ding 9 ny = 1500 vong/phit, 36 doi cue P= AOE =2. he 6 trum g = BTM 199 - 1500-1440 09 «soy ny 1500 2.3.3. Mot s6 dac diém cua déng co khong déng bd @) Dée diém quan trong cia ding co khong déng bé la day quan roto khong duge noi true tiép voi ludi dién, vi vay site dién dong va déng dién cé dugc trong rto 1a do cam tng, chinh vi vay ngudi ta goi déng co loai nay 14 dong co cam ting. Tan s6 cia déng dién trong réto rat nh, n6 phu thudc vio hé s6 trugt s cia réto voi tir truting stato, tic la phu thudc vao hiéu s6 n, - n; = - P(n, —n,) 60 Trong 46: f, : tin $6 cia rdto f, 2-7) P: s6 doi cyc cla dong co n, : t6¢ dO quay cia ty rudng Nn, : L6e dO quay cla roto, 50 ‘Te 2-4 66 thé tinh f, theo hé s6 trugt ta c6 : he Pony — ng) _ Peny = Rg) My _ (my ~my) Pry 60 ny 60 =sf (2-8) Tir 2- 8ta thay tan s6 cila dong dién réto ti 1é voi he sO tnuot s.va rat nhd Vi du : Voi he s6 truct s = 0,04, tin s6 cia dong dién roto bing: f, = sf, = 0,04.50 = 2Hz Dong dién roto tao ra stic tir dong roto quay vai t&c 46 n, so véi roto : ay oapt = hans (2-9) Toc dO quay cha stic tis dong roto bing : US +R, = 0,8 +n (1-8) =n, (2-10) Nghia 1a ste tit dong roto quay trong khong gian voi t6c do déng bo va khong phu thu6c vao téc do quay cita roto. Néi céch khdc, trong dong co khong dO n, va tao thanh mét ti trudng théng nhét. >) Dong co khéng ding b6 cé thé lam vide & che dg mdy phét dién. Név ta ding mét dong co khdc kéo dong co khong déng bo quay véi t6c d6 16n hon te 46 déng bé va cdc dau ra cla dong co duoc ni voi Ludi dign. Dong co khong déng bs Cling c6 thé trd thanh may phat di¢n doc l4p néu 6 ddu ra cia dong ca duge kich tir bang céc ty dién. May phat dign khong déng bd lam viéc khong 6n dinh nén it duce sit dung. c) Dong co khong déng bé c6 thé lam vige & ché d6 I pha, V8 mat két cu, dong co di¢n khong déng bo | pha khong khac méy so véi dong co khong déng bo 3 pha, Digu khdc biet la dong co khong déng b6 J pha khong ty mé may duge, do d6 wen day quan stato cé quan them day quén khdi dong va day quan nay ndi véi céc phan tir nhu tu dién hode dien tro dé tg0 mémen khdi dong cho déng co. 2.4. MAY BIEN DONG BO 2.4.1. Cau tao May dien déng bo thudng duge dang nhiéu dé lam may phat dién, nén cau tao cla n6 6 2 phan chinh : phan img va phan cam. Phan tng cla may dien déng b6, néw cong sudt Ion ndm tren stato, cdn cong suat nhé nam trén roto, Ciing gidng nhw dong co khong déng bd, phan tng cia may dien déng bd cé thé 1a 3 pha hode | pha. $6 cue cba day quan phan tng phu thude vao s6 cue cia phan cam. 41 Phan cam cia mdy dign déng bo la noi tgo ra tir trutng 1 chiéu, né co thé 1a nam cham dién hoac nam cham vinh ctu. May dién déng b6 cé nam cham vinh cuu chi ap dung cho may cé cong sudt nhd. D6i véi may diea déng bo cong suat vita vA ién, phan cdm phai 1a nam cham dign ; phdn cam bao g6m cdc cut tit, tran dé quan cdc cudn day, con goi i day quan kich tir va cho dong dien mot chién chay ‘qua. Dong di¢n mot chiéu dua vio day quan kich tir cé thé iy uy may phat dién mét chiéu, c6 thé b6 wit dat cing truc V6i may phat dién déng bo. Dong dién kich tir cé thé My tir may phat dién xoay chiéu cong suat nhd w kich, hode dong wr kich cia chinh my phat dién déng bd. Phan cam may dién déng bo cé hai loai : loai cu an va loai cuc Idi. Phan cam cue 16i (hinh 2-11a) thuong duge ding cho cée may phat thuy dign chay voi t6e dé cham, nhu nha may thuy dién Hoa Binh, Tri An, Pa Nhim... Phan cam cue 4n (hinh 2-11b) duoc ding cho c4c may phat dién tua bin hoi cé téc dé cao. Thuong phan cam cy an & caéc may phat dién cong sudt trung binh va l6n, duge dat & roto may phat, trén d6 quén cudn day va cho dong dién mot chiéu chay qua, tao ra tir trudmg m6t chiéu, kich tir cho may phat dién, a) b) Hinh 2-11. Cue 16i va cuc an cita roto may dién déng bo: a) Cyc BSi sb) Cur: dia 1. Than cue tit; 2, Mém cuc tir: 3. Day quan kich thich ; 4. Gia dé cue, Ngoai cdc may phat din ding dong co so cap 1a cdc tua bin hoi va tua bin nuéc, con cé rat nhiéu céc may phat dign, dng co so c&p 1a dong co diézen ho’e cdc déng co chay bang cdc nhien ligu khac. C4c loai may phat dign nay rat da dang, tir 1 pha dén 3 pha, cong suat nhé va vila. Moc dich sir dung 1a lam nguén dur phong cho c4c benh vien, khach san va cho cdc xf nghiep ché bién cong suat nhd. 52 May phat din déng b6 cé thé ding 1am dong co dien déng bo, may ba déng bo, nhung s6 luong st dung kh6ng nhiéu, vi gid thanh cao, van hanh phtic tap, nén it duoc dp dung. Hinh 2-12 mo ta két cfu méy phat déng bo tua bin nue, cuc 16i. Hinh 2-13 cho ket clu may phat dien déng b6 tua bin hoi cuc An. Hinh 2-12. May phét thuy dién (tuabin nuéc 105 MW, 13,8 kV) kiéu déng b9 cuc Idi : 1. Phéin kich tir; 2. V6 stato ; 3 . Loi thép stato ; 4 . Cuc ciia roto ; 5, Lamg roto ; 6 . Ong lot roto ; 7. XAd. Hinh 2-13. May phat nhiét dién (tuabin hoi) kiéu cuc an 1. Phéin kich thich ; 2, Vé may ; 3. Léi thép statg ; 4. BO lam lanh bang khf hydro ; 5. Roto. 2.4.2. Nguyén li lam viéc cia may dién déng bo May dién déng bd Iam viéc theo nguyen if cam ing dién tit, bién co nang thanh dién nang. : Néu ding déng co so cap ae @ quay réto may phat dign ding bo va cho dong dién kich tir vao cudn day roto, ddng dién nay tao ra tis uudng va quét Jen day quan stato, cudn day stato sé cam img ra stic dién Ey dong theo dinh luat c&m img >, Vi dign tix (hinh 2-14). SIE oe Vé do 16n, ste dién dong cise cam ting bang : e=Blv (2-11) inh 2-14. Sa 06 dign tit cita may dign déng bO 66 cue tis quay Trong dé: 1, Stato ; 2. ROto B: d0 tircdm tée dung yudng géc vi thanh dan cia cugn day phan tmg (stato) 1: do dai thanh din ndm trong tir trudng ; vs t6c dO quay cla r6to. Trong qué winh roto quay, tircAm B va thanh dn | khong phai itic nao cling vudng oc voi nhau. Téng quat, tircam Bcé thd tao thanh véi thanh din | mét géc 0, nén ta c6: e= Byylvsine (2-12) Trong d6: By, 1a do tircdm cur dai ma réto (phan cam) cd thé tao ra dugc. Vé nguyén Ii lam vige, su phan ph6i phan cam vi phén img & trén stato hay réto khong quan trong. Hinh 2-15 mo t4 my phat dién déng bo phdn cam dat & phdn finh (stato). Phdn img dat o réto va dong dién cam img duoc Idy ra tir hai vanh trugt, thong qua hai chéi than 6 lén vanh truot, dong dién Idy ra dugc ndi v6i phy tai Z. Hinh 2-15. So d6 may dien déng bd cé phn tog quay 54 D6i véi may phat dién déng bo cong sudt Jén, dign ép may phét cao bat bude _Phai diing he théng cuc tr quay (phan cam quay) ; vi néu dé phan img quay, viée lay dién 4p xoay chiéu cao tit chdi than - vanh truot sé gap nhidu khé khan. Tan s6 dong din cam tmg ti 1é véi t6c 40 quay cila roto : r= Phe G13) Trong dé: f: tin sé; P: s6 doi cuc ; n, : tc do déng bd. 2.5. BONG CO XOAY CHIFU C6 C6 GOP 2.5.1, Dong co xoay chiéu 6 c6 gép t pha Dong co xoay chiéu c6 ¢6 g6p 1 pha cé 2 loai : loai kich thich néi tip, loai kich thich song song. a) Cau tao Va mat két cdu dong co xoay chiéu 1 pha khdc v6i dong co dién 1 chiéu & ché cue ti va g6ng tir duoc lam bang cdc 14 thép ki thuat dien ghép lai. b) Nguyén it lam vide cila déng co xoay chiéu c6 c6 gép mot pha Vé nguyén tic tac dong, dong co xoay chiéu 1 pha lam vite theo nguyén I cam img dién tir, cing giéng nhu déng co mét chidu cd thé lam vide & luéi din xoay chiéu m6t pha. Nhucc diém cila dOng co xoay chiéu cé 6 gép. 1& qué irinh ddi chiéu dién ra nang né, vi ngoai ste dién dong phan khang, site dién dong cua tit truéng ngoai edn cé site dién dong cam img tir day quan ey mex 6. Lek Baan 5, Hinh 2-16, So 46 n6i day déng co xoay chiéu | pha: 1. Dong co kich thich song song : 2. Bong co kich thich ndi ep 55 Kich ty, stic di¢n dong nay con goi Ia stic dign dong bien 4p c6 tri s0 bang : Bu = 4,44 f,WO,0. (2-14) Trongd6: f, :ténsé cia ludéi dien W 86 ving day phdn tng ©, ti thOng do phiin cam mise vong sang cudn day phin img tao nén. ‘Tai thai diém khoi dong, stic dien dong bién dp B,, dat tri s6 cuc dai, vi vay qua trinh déi chiéu cfing nang né nhat. Dé gidm siic di¢n dong bign 4p cé thé ap dung céc bien phép tang 86 doi cuc dé gidm tir thong duéi mt cuc, gidm 36 vong day trong mot phan cit, sé din dén tang so phién gép cia c6 gép, lam phttc tap them vé két cfu cla may. Cé thé dat them cue tir phu cho dong co. Véi déng co xoay chiéu mét pha, chi c6 higu qua doi véi mot tri sé"dong dien va t6c do nhét dinh, Ngoai ra SE khong cé higu qua d0i véi dong dién va te do Khac, do d6 it diing cach dat cuc tir phy cho dong cv xoay chiéu c6 cé gép | pha. Vige diéu chinh tc d0 va dao chiéu quay dong co xoay chiéu 1 pha c6 c6 gép tuong tu nhu doi véi dong co di¢n mot chiéu kich thich n6i tigp. DOng co | pha kich thich n6i ti€p cé thé fam viée trong ludi ditn xoay chiéu mot pha hodc bn + us 5 lui dién m6t chiéu nén cdn goi 1a dong co van nang. Trong loai dong co nay, néu dé cd ducc dién 4p mot chiéu va xoay chiéu nhu nhau, mg VOi tai djnh mic thi day quan kich thich dunce chia lam hai phan (hinh 2-17). Khi lam viée véi lui dign mot chiéu thi ding toan bo day quéin, cén khi lam viéc v6i lui din xoay chiéu chi - ding | phan day quan. Dong co van nang duge sit dung rong rai trong sinh hoat va trong cong nghiép, nhu may xay sinh 06, may bom nutéc gia dinh, m4y khoan dign cam tay...Uu diém cila dong co van nang 1a kich thuée nhdé, mo men md may én, rt thich hop v6i ch¢ d9 lam vi¢c ngdn han lp lai. Hink 2-17. So 48 n6i day dong co 2.5.2. Dong co cé cé gép ba pha nhiéu chie ning. a) Cau tao Dong co c6 cd gép 3 pha kich thfch song song cé hinh dang bé ngoai giéng dong ca xoay chiéu va gidng dong co khong déng bo roto Iéng séc. Trén stato Lam Ur 56 bang 14 thép ki thuat dién ghép lai va quan day quan ba pha nhu dong co dng séc. Trén réto cing lam bang cdc 14 thép ki thuat dign ghép Jai va quan day quan ba pha, dau ra cha day quan cha roto néi véi ba vanh trugt tong Ung voi 3 pha, giéng nhu déng co khong déng b6 roto day quin. Trén réto con quan day quén mot chiéu n6i vai cé gép giéng nhu déng co dién mot chiéu. Di¢n dp 3 pha duge dua vio day qudn réto thong qua hé théng chéi than - vanh trugt. Viéc sita chita loai may dién nay hoan toan giéng nhu d6ng co khong déng bo va dong co dién mot chiéu. Ung dung dong co xoay chiéu 3 pha c6 c6 gop trong cong nghiép ché bién 26, cong nghé boc day...Uu diém cita dong co 1a c6 thé diéu chinh téc do trong pham vi réng va c6 thé diéu chinh tron bing kin mach nén trong n6 xuat hien dong dién 1. Day quén trén stato 6 tac dung nhu day quéin thi cfip cla dong co khong déng bo réto day quéin. Cfc déu day ra cila day quén stato duye n6i véi chéi than c6 thé di chuyén dugc trén bé mat cé gép. Khi déng co lam viéc, trong day quan n6i vdi cé gép sé cam img mot sic dien dOng do ding dign I, va tin s6 f, tao nén. Nhung vi n6 dupe néi voi c6 gdp va day quén stato cing duge néi véi cé gép nén Khi r6to quay, stic di¢n dong cim tng 6 day quan stato 1a E, tuong tng cé tén 86 f, va sttc dién déng cam img 6 day quén noi véi cé gép 1a E, cling c6 tan s6 1A fy, vi vay stic dién dong E, duge coi la site dien dong E, dua vao day qudn stato. Dong dién stato I, sé do sttc dién dong téng cia 2 day quan tren quyét dinh : 1 Es tE, (2-15: Z, (2-15) Trong dé Z, la t6ng wé cilia cudn day stato. Tri s6 va g6c pha cia dong dién I; quyét dinh ti so va chiéu mo men quay cia déng co. Néu 2 chéi than trén cé gép tring nhau, thi dong co c6 gép lim vige nhu dong co khong déng bé r6to day quén. Khi chéi than xa nhau, s6 vong day gitta hai chdi than tang, sic dién dong phy E, tang, hé sé truct s tng, t6c do dong co gidm, khi 2 chéi than dich chuyén & vj trf chéo nhau, site dién dong phu déi chiéu, he s6 trugt am, We dQ dong co tang cao hon téc dé déng bé. Pham vi va diéu kién sit dung & lui dién 3 pha thong thudng. Van hanh dong co don gidn, diéu chinh t6c do khong di hoi thiét bi dat tién. Nhuge diém cia dong co TA cé két cu phic tap, gid thanh ché tao cao. b) Nguyén li lam viée cia dong co c6 cé gop xoay chiéu 3 pha 57 Nguyen Ii Tam viéc cia dong co theo nguyen If cém img dién tir, Giéng nhu dong co khong déng bo, roto day quan co két cu them ste dién déng phy vao cudn day cita dong co dé diéu chinh te 40, Trén réto cla dong co c6 2 day quan, mot day quéin 3 pha 6 3 ddu ra ndi véi 3 vanh trugt dat trén truc cila roto va mot day quén dé dua di¢n mot chiéu ndi véi cd g6p dat & phia d6i din voi vanh trugt (hinh 2-18). Qua hé théng chéi than vanh trugt, dua dign vao day quén 3 pha, nguén dién nay tao ra dong dién 3 pha chay trong day quan roto va sinh ra ti trugng quay, tir tudng nay méc vong sang day quén stato va cam tng site dién dong cé tén sé: f,=sf, (2-14) Trong d6: s thésé truot f, : tan sé tudi dien. Day quan stato cfing 1a day quén 3 pha. Pham vi diéu chinh tc do cia dong co cd gop xoay chiéu ba pha c6 thé dat ti 1¢ Hinh 2-18. So dé nguyén li dong co: 3:1, khi he s6 tugt & trong pham vi 1. Day quén 3 pha soedp ; 2. Day quan of gop; -0,5 mat we on Téc 46 va luu long khong be —~ khi Him mat o6 thé thay déi, do thay déi tc dé quay cla quat gid. Nhugc diém cia phuong Binh phap nay Ia quat gio phai lien tyc sane d6ng ct suét thoi gian van hanb. | Bé khae phuc tinh wang nay can sit dung cia chan gid ; cita chan ) gié dugc diéu chinh nh tin hiew Ap suat dau day may nén. Hinh 5-12 Bi so dé didu chinh Hith 5-12. So 46 digu chioh cénh chin gid canh chan gid lam mat binh ngung. fam mat binh ngung Sy lam vige ciia so dé nu sau : RP> : robe dp suai cua: K : cong tae tor; DC: dong co diéu chinh cénh chin gid : Q : quat gid. 123 Khi 4p sudt ting RP > cho tin hiéu dén cong tic 10 K, cong tc to K déng, dong co DC mé to cac cita chén gi6, dé khong khi di qua bé mat trao d6i nbiét ciia binh ngung nhiéu lén. Khi ap sudt ngung tu gidm role 4p suat cho tin higu d&n céng tic to K, cong tac to K déng, dong co DC khép bét cita chin gid vao binh ngung, luu lugng gid vao binh ngung it di. Néu 4p sudt lai ving, qué trinh duge lap lai. Néu méy nén dimg quat gid va cita chan gié nging hoat dong. Chi ¥ cu wnic cha cong tic to K dic biet, dio dugc chiéu quay cita dong co DC. Phuong phdp nay khong kinh t¢, vi quat Q phai chay lién tuc nén tiéu hao dién nang IGn, tudi tho quat gidm, titng én cao. Dé khic phuc céc huge diém ten, xu thé mdi hien nay 18 sir dung my bi€n tén (xem myc 5.4). 5.6, PHAM VI UNG-DUNG. NHUNG NGUYEN NHAN HU HONG VA CACH KHAC PHUC 5.6.1. Pham vi mg dung ty dong hoa hé thong lanh Tu déng hoa hé thong lanh duge img dung rong rai cho tat ca hé théng lanh trong céng nghiép va trong sinh hoat ; cho ca cde h¢ thong lanh c6ng suat Ién, he théng lanh cong suét nhé va rt nhd. 5.6.2. Nhimg nguyén nhan hu hong va cach khde phuc tu dong hoa hé thong lanh @) C6 tin higu tic b6 cdm bién dén cong tde to. Nhung céng tac to khéng déng. Neuyén nhan co thé 1a: + Role nhiét bao vé thiét bi 1am viée da tac dong; - Mat nguén diéu khién cho cong tic to : ~ Cudn day cong tdc to bi ditt. Céch khde phuc : - Kiém tra ro Je nhiet. Néu z¢ le nhiét téc dong 4h nuit gidi tri, ro le nhiét sé tr vé trang thai lam viéc. ~ Kiém tra nguén didu khién va kiém tra cuon day cong tac to. Néu hu héng thay thé cudn day méi. 5) Hé thong diéu khién khong lam viéc khi nhiét d6 thay déi. Nguyen nhan co thé fa: - Cm bign nhiét d6 bi hong ; 124 - Day dan tin higu tir cam bién nhiét d6 dén dyng cu do nhiét d6 bi dint ; - Phan tir so sdnh 6 co céu do lutng bi hong ; - Céc thiét bj ch4p hanh khong lam vie. Céch khfc phuc : . - Ding van nang ké kiém tra cam bién nhiét dé xem cé bi hong hay khong. Néu dun day dién 1ré platin, bi rd ga trong Ong Balong nhiet - bat budc thay cdi mdi. - Kiém wa day din mach tin hi¢u, c4c co cu so sénh chap hanh. Hu hong & dau sé sita chita khac phuc 6 dé. c) Hé thong diéu chinh tu dong khong lam viée khi dp sudt ngung tu thay doi Nguyen nhan c6 thé 1a: - Ro le ap sudt bi bién dang, bj hong ; - Clic 16 xo & cdc cam bién 4p sudt thay déi tri sé din héi ; - Tip diém @ ro le 4p sudt hay cam bién dp suat khong tigp xc. Céch khac phuc : + Céc ro le 4p sua cling nhu cam bién dp swat, cé loai tac dong tryc tiép tdi co cau diéu chinh. Do lam viéc lau ngay kha nang dan héi céc 18 xo, cAc hép x€p x4u di, c6 mot s6 trudmg hop ching bi bién dang méi, bi gay, bi thing. Do vay sau mot théi gian van hanh nhét dinh, cdn phai can chinh Jai cdc ro le va cam bién 4p svat. Trong qué trinh can chinh, néu khong dat yeu cau phai thay thé ci mdi. Céc ro le ép sudt chuyén déi sang tin higu dign, cin kiém tra toan bo mach diéu khién vé dién, hu hong 6 dau thay thé 6 46. . CAU HOI ON TAP 1. Yéu cdu va nhiém vu tu dng hod hé théng lanh. 2. Phan biét diéu chinh ty déng va diéu khién ty dong. 3. H€ théng do lung va tin hiéu tu dang hé théng lanh. 4. Cac phuong phap diéu chinh céng suat may nén janh. Uu nhuge diém mGi phudng phap. 5. Cac phuong phdp diéu chinh nhay cép cong suat lanh. Pham vi mg dung cla phufong phap. 6. Cac phutong phap tu déng hoa thiét bi ngung tu. 125 Chuong 6 THIET B| GIA NHIET, SU DUNG VA SUA CHUA NHUNG HU HONG THUONG GAP 6.1, KHAL NIEM CHUNG Trong ddi sOng cing nhu trong san xudt, yéu cdu vé sir dung nhiet nang rat lon. Trong c4c nganh cong nghiép kh4e nhau, nhiét nang ding dé nung, say, nhiet luyén, ndu chay cdc chat cting 1a mot yeu cdu khong thé thiéu. Nguén nhiet nang nay duoc chuyén tir dién nang qua cdc 1d dién 1a phé bién, rat thuan tién, dé tu dong hod diéu chinh nhiét do trong 1d dién. Trong sinh hoat d&i song, nhi¢t nang chd yéu ding dé dun, nu, nuéng. Ngudn nhiét nang cling due chuyén tir dién nang qua cdc ban a dién, bép, néi com dién, binh nong lanh...Day 14 nguén nang iugng sach, khong anh hudng téi moi tru’ng sOng, sit dung thuan tién, dé dang. Bién déi di¢n nang thanh nhiét nang o6 nhiéu céch : nhi hiéu tg Joule (1d dién tr), nh& phéng dién hé quang (1 hé quang), nhé téc dung nhiét cha dong dién xody Foucault thong qua hign twong cam ting dign ti (1 cam ting)... + 6.2,LO BIEN TRO 6.2.1. Mé dau va phan loai Khi cho ding dién chay qua day dién tr, né bién dién ning thanh nhiét nang, goi la 10 dién wd. Tit day dién tro phat néng, qua bite xa, déi Iuu, truyén nhiét va dan nhiét, nhiét nang tir day dién tro téi cdc vat can gia nhiét ; 16 dién tré duge sir dung dé nung, nhiét luyén, nau chay kim loai, hop kim mau, ding dé nuéng bénh 6 céc xi nghiép banh keo... Phan loai ld dién tro - Theo nhiét dé cia lé + Ld nhigt do thap : < 650°C + Ld nhiet do trung binh tir 650°C = 1200°C + Ld mhiét do cao : > 1200°C. 126 - Theo muc dich stt dung + Ld ding trong céng nghiép (t6i, ram, i, néu chay...) + Ld diing trong phong thi nghiém + Lé ding trong xi nghiép ché bign + Lé diing trong gia dinh - Theo dae tinh lam viéc 1C.P + Ld lam viéc lién tuc + Ld lam viée gidn doan Lé lam viéc Jién tue duge cfip dién lién tuc theo thoi gian t va nhiét do duoc gitt én dinh & mét gid tri nde dé sau qué trinh khdi dong 1d Hinh 6-1, D6 thi nhiét dO (°C) va cong suat 1d (P). (hinh 6-1). La lam vige gién doan, vep khéng ché nhiet do bing céch cét nguén dign cap cho 1d, nhiét 46 sé dao dong quanh gid tri én dinh (hinh 6-2). - Theo két cdi 10 + Lo buéng + Lo gién; ° gene Hiah 6-2, Dé thi nhigt dd va cong suat Id tam vigc gidn doan + Ld chup (°C: mhigt 40 5 Ps cOng suat; 4: nbiet do én dinh : + Lobe , : mhigt do mOi trudng ; t : thoi gian). O Viet Nam thutng ding 1 kiéu buéng dé nhiét luyén : nuéng, toi, ram, o, nung. Ld kiéu giéng dé nung, nhiét luyén... 6.2.2. Yéu céu déi voi vat liu lam day dién tré (day dét) Trong 1 dién tr, day dién tro 1a phdn tir chinh, bién déi dién nang thanh nhigt nang thong qua hiéu tmg Joule. Day dién td cn phai thod man cdc yéu cau sau : - Chiu duge nhiet do cao - Bo bén co khi lon - C6 dién tré sudt lin 127 + Hé s6 nhiet dign tro nhé, nhw vay dign wé ft thay déi theo nhiét do, dam bac cong suat 1d, - Cham hod gid, day dién trd it bién d6i theo thdi gian, dam bao tudi tho ciia 1d. vat li¢u lam day dién tro va pham vi img dung : - Hop kim Cr-Ni ; Cr-Al : ding cho id ¢6 nhiet do iam viée duéi 1200°C. ~ Hgp chat SiC ; MoSi, : ding cho 18 c6 nhiét d6 lam viée ti 1200°C +1600°C, - Don chat Mo, W, C (graphit) : ding cho 15 6 nhiét do lam viée cao hon 1600°C. 6.2.3. Finh toan day dién tré Xudt phat ti san hong cita 1, tinh nang sudt ciia 1d : a) (6-1) Trong d6 : A i nang suat cla 1d (kg/s) M : khéi lugng vat gia nhiet (kg) t : thdi gian (s) Nhiet lugng hiu ich ean cap cho vat gia nhiét : Qi=MC@"-19 (6-2) Trong dé: Quit ohigt lugng hitu ich (J) C : nhigt dung riéng wung binh cita vat gia nhiét trong khoang nhiét do (1%, - 1°.) GAcgdo) (€,- 0) : mhigt d6 hic gia nhiét va nhigt 46 ban ddu (°C) Céng suat hitu fch cia lo P,; : aw) (6-3) Cong suat 1d P,, : Rt Wy (6-4) n Trong 46 1 = 0,7 + 0,8 higu sudt cita ld. Cong sudt dat cia 1d Py: Pix=KP, (W) (6-5) 172 Trong dé: Ka hé s6 dy a, tinh dén diéu kign dign 4p lui bi giam thafp, do day dien té hod gia nén dién tr tang lén. K = 1,2 + 1,3 d6i v6i 1 lam viée lién tuc K=1,4 + 1,5 d0i véi 1d lam vieéc gidn doan. ‘Tir cong suit P,, c6 thé tinh gan dung mat do cong suat day dien t6 cho mot pha. D6 la kha nang cép nhiét cba day dign tr tren mot don vi thoi gian va tren mot don vi dién tich bé mat day : wy, =f (wim?) 6-6) Trong d6: ‘We: mat d6 cong suat (W/m?) P, : cOng suat dit cia 13 (W) m :s6 pha F : dign tich xung quanh day dién wo mot pha (m’) Ti cong suat dat cia 16 P,, 06 thé tinh duge day dien wd cho 1. Voi 18 cé 86 pha d6i xting, cOng suat dat cho mot pha bing ‘ P, Paps 7 (Ww) . 6-7) Véi quan hé toa nhi¢t, cong suat day di¢n wd c4p nhiet qua dién tich xung quanh F cia day: . Pita = WeF = WeLD " 6-8) Trong 46: Ls chidu dai day dien tré (m) D_ : chu vi tiét dién day dien wd (in) Tw 6-8, tinh chidu dai day dien ted : p= Fame (6-9) W,D Quan hé gitta thong s6 day dign tra: Usa Uh Pe QO ae (6-10) PL Ss “129 Trong dé : p. : dién tré suat day dién rd L : chigu dai day dien wd S_ : tit dien ngang day din 16 Una ¢ dién dp pha Rone? dign tro pha Th 6-10, tinh chi€u dai day dién td: U4,S =m (6-11) Ppa? Can bing giita 6-9 va 6-L1 ta.c6: Pp ps =e (6-12) mm Wy Day dién wé 06 thé o6 tiét dién won hay chit nbat. Trong céc 1d ¢6 nhiét dd lam vige duéi 700°C, viec truyén nbiet ty day dién ro dén vat gia nhiét chi yéu 1A do hign tugng din nhiet va déi lyu. Trong cdc 16 cd nhiét d6 cao hon 700°C viéc truyén nhiét chil yéu do bite xa. Dé don gian viéc nghién cifu, phan tich, gid thiét rang tén that nhiét qua vd 1d bing khong va day dién tr 1A mot 14 mOng bao kin vat gia nhiét, nghia 1a coi dién tich toa nhiét cha day bing dién tich xung quanh vat gia nhi¢t. Voi gid thiét trén, phuong trinh trao déi nhiét biic xa giffa day dién tré Ii tuéng va vat gia nhiét : P= Cyn [fas ~ W,, can phai tang tiét dién va chién dai day dién we, Khi tinh day dien trd cho 1d c6 nhiét d6 lam viéc tren 700°C, khéng nén ding day tron cé duéng kinh dudi 3mm hoe day chit nhat c6 do day nhé hon 1,5mm. 6.2.4. Khong ché nhiét d6 lo dién tro Khong ché nhiet d6 1d dién wd la duy «i én dinh theo nhiét dé lam viéc cia 1d hod thay déi nhiét d6 theo ding nhu yeu cu cha sén xudt. Viéc khong ché nhier do 16 thudng duge thuc hién bing viéc Khong ché cong suat ld véi céch déng mé nguén cung cp dién cho 1d theo mot chuong trinh da duoc tinh toan. 4) So dé khong ché nhiét dé dang tiép diém Hinh 6-4 la so d6 diéu khién khong che nhi¢t do 1d dign td, Mach luc duge cap tt ludi dign 380/220V. Cac ampe ké do dong dién thong qua cdc may bién dong BI. Khod K ding dé chuyén d6i ché dé diéu khién : Bing tay T hay ty dong TD. G che do wz dong, thiet bj kiém tra nhiet cit 10 KT duge néi mach. Khi nhiét do 16 thap dudi mite quy dinh t°,,,, tiép diém KT2 déng lai, ro le R co dien déng tép diém cila n6, cugn déng CD cia cong tic to CT 06 dign, céng tac to déng cp dien cho ld. Dén 2D sdng béo tin hiéu 1d Am viée. Khi nhigt dQ cao hon quy dinh Oro thiét bi kiém tra nhiet do 15 KT dong tiép diém KT1, mo tiép diém KT2, dén 1D sing bdo qua nhiet do va cugn déng CD mat dién, cong tic to CT mé tiép diém ngimg c&p dién cho 1d, dan 3D bdo tin hiéu 18 agimg c&p dién. ‘Trong mach lyc cé trang bi ro Je nhiét RN dé bao vé qué tai cho 1d dién 1rd, Trong so dé hinh 6-4, Ry, Ia day din tro cha Id. 132 ITIIII IIx ng Hinh 6-4, So 46 khiing ché ahiet do 1d dien tro a} Mach dién chinh ; b) Mach didu khién, b) So dé khong ché' nhiét a6 ld khong tip diém So d6 hinh 6-5 diing cho 16 cOng suat nhd, nho chuyén mach K cé thé diéu inh theo 10 céip khac nhau tit 10% dén LOO% cong suat dinh mic cua 1d. Mach 1R, ID, 2D, 2R, 3D tao ra céc xung sau khi dién 4p Idi chuyén qua gid ri O (dién dp ludi lay qua chinh luu cau 5D). Trigo smit do 2 phan tit NOR SI va S2 sé sita dang cdc xung tren va dua dén cia rao CN bo dém 2-10 c6 gidi ma BD. Cac diét én 4p LD, 2D Iam nhiém vu chong nhiéu cho b6 diéu chinh, trénh chuyén déi sai cla b6 dém BD. Mach 4B, 1C va 2C 6n dink nguén dién 4p mot chiéu cung cp cho cdc vi mach. Céc xung duong t6i b) dém BD cé 46 dai xung bing mét nita chu ki dién dp tin 6 cong nghiép T/2 (hinh 6-6a). Khi dau ra 0 cla bd dém BD cé mite logic 1 thi déu ra cla trige duge tao bai hai phdn tir NOR, S3 va S4 cd mite logic 1, qua dién tro SR dén cue géc transitor T, transitor T thong din dén thyristor TR thong, day dien ir Ry c6 dong dign chay qua. Thyristor sé thong cho tdi khi ddu ra ni véi con rugt K (hinh 6-6), vé con truot K & vj tri s6 7 cé mite logic 1, rigs $3, $4 chuyén 133 trang thai va thyristor khod. Nhu vay cong suit cap cho tai 70% (con truot K & vi tr 86 7), cong suat cdp nay ti 1¢ nghich véi thdi gian tén tai xung (hinh 6-6d), kh thyristor thong vi tri diém 5 tren so dé hinh 6-5 6 d6 Ion dién ap 200 V2 V. Tha gian t6n tai xung thay déi nhd con truot chuyén déi K. ~220v ih os 20% 32 40% Ove 60%, 79% 0% 90%, Tone Rad an TR Hinh 6.5, So 46 khOng ché nhiét do 4d khong tigp diém : a) Mach dign chinh ; b) Mach digu khién. Néu con trugt K chuyén adi vé vi trf 100%, thi uigo S3, $4 khong d6i trang thai gilt nguyén trang thai dau ra c6é matic logic | va thyristor thong dan dén day dién wi duge cAp ddy di céng suat. © so dé hinh 6-5, thyristor déng vai > nhu mot cong tac to, viée dich chuyér con tuot K phu thudc vao yéu cau diéu chinh nhiét dé cita 10. ® Hinh 6.6. D6 thi «ung arong tng vai vi wh 1, 2, 3. 4, 5 tren sordd hinh 6-5. 134 6.3. LO HO QUANG 6.3.1, Mé dau va phan loai Lé hé quang 1a do ngon lita hé quang gitfa dién cu vA kim loai hodc gitta cdc dién cuc véi nhau, dé n&u chay kim loai, tao ra cdc hop kim c6 chit lugng cao. a) Phan loai lé hé quang - Lo hé quang mét chiéu (ding nguén din mot chiéu). - Ld hé quang xoay chiéu (ding ngudn dién xoay chiéu). ~ Ld hé quang nung gidn tiép ; nhiét cha ngon lta xay ra gitta hai dién cuc (graphit — than) duge dong dé nau chay kim Joai (hinh 6-7). ~ Ld bé quang nung néng wuc tiép : nhi¢t cha ngon Iva hé quang xay ra giffa dién cue va kim loai, ding dé n&u chay kim Joai (hinh 6-8). ~ Trong cdc 1d hé quang loai 16 sau. kim loai Ain’ 6-7. Lo h6 quang nung néng léng & trang thdi tinh, c6 chénh lech nhau vé sian tip. nhiét dO theo dQ cao cia 16 khodng 100°C/m. Trong diéu kién d6, dé tang cudng phan img cia kim loai (v6i xi) va dé dam bao kha nang nung néng kim loai truéc khi rét, can phai khudy, tron kim loai 16ng. G10 dung lugng nhd (duéi 6 tn), viéc khudy tron thye hi¢n bang tay qua co cau truyén dong co khi. Voi 10 dung lugng trung binh va 16n, khudy tr6n bang may sé gidm duge stic lao dong va nang cao duge chat luong kim loai sau khi da luyén. Thiét bi khudy trén kim loai long thutmg Ia thiét bi dién tir, cé nguyén If lam vide tuong tu nhu dong co khong déng bé rdto léng séc. Tir trutng dugc tao ra khi cho ddng dién xoay chiéu di qua hai cuon day (stator) vA cé tén s6 0,5 + 1 Hz léch pha nhau mot géc 90°. Day 1 ding vat ligu phi kim loai. Do cé tir trudng nay ma kim loai cé luc dién tir doc theo truc 1. Khi thay déi chiéu dong dién di qua 2 cudn day (stator) c6 thé thay déi hung chuyén déng cia kim loai trong 1d theo hudng cia tir trudng. Hinh 6-8, Ld nd quang nung néng trac tigp. b) Céc thong sé quan trong cila Io hé quang - Dung luong dink mic: S6 lugng kim loai léng trong mét mé nau (tinh bang tan). 135

You might also like