You are on page 1of 83

Heä thoáng saûn xuaát JIT

CHÖÔNG 1: GIÔÙI THIEÄU VEÀ JIT


1.1 Nguoàn goác cuûa JIT
JIT laøtrieát lyù ñö ôïc ñeàxuaát bôûi Taiichi Ohno – laønhaøquaûn lyù ñoàng thôø i laøPhoù Chuû tòch
coâng ty Toyota. Tö øJIT laøthuaät ngö õcuûa Myõduø ng ñeåmoâtaû heäthoáng saûn xuaát Toyota, n gaøy nay
ñö ôïc ö ùng duïng roäng raõi nhö laømoät trong nhö õng phö ông phaùp vaän haø nh saûn xuaát hieäu quaû nhaát
treân theágiôùi. Nghóa ñôn giaûn nhaát cuûa JIT laø“chæ cung caáp caùc ñôn vò saûn phaåm vôùi löôïng caàn
thieát trong thôøi gian caàn thieát”.
Nguyeân nhaân xuaát hieän phöông phaùp JIT
Vaøo naêm 1945, sau khi theáchieán thö ù hai keát thuùc, vì baïi traän vaøvì neàn coâng nghieäp kieät
queä, nhaân daân Nhaät Baûn phaûi chòu ñö ïng caûnh baàn haø
n vaøñoùi khoåmoät caùch khuûng khieáp.
Coâng ty Toyota khôûi ñaàu gaày dö ïng laïi baèng caùch saûn xuaát 800 xe taûi/thaùng. Tuy nhieân, do
phaûi taän duïng laïi caùc maùy moùc beä raïc trong thôø i chieán vaøcaùc khoù khaên veàlao ñoäng, hoïkhoâng
theånaø o ñaït ñö ôïc muïc tieâu saûn xuaát, naên g suaát cuõng thaáp keùm (chæ baèng 1/8 naêng suaát cuûa Hoa
Kyø ). Vaán ñeàlôùn hôn nö õa laøToyota saûn xuaát ra khoâng tieâu thuïñö ôïc moät caùch thuaän lôïi. Toyota
rôi vaø o côn khuûng hoaûng quaûn lyù nghieâm troïng ñe doïa caû sö ïtoàn vong cuûa haõng. Ñeåkhaéc phuïc
côn khuûng hoaûng naø y, coâng ty phaûi giaûi quyeát hai vaán ñeàsaûn xuaát:
1. Thö ïc hieän baèng ñö ôïc saûn xuaát vôùi soálö ôïng nhoûnhieàu loaïi saûn phaåm keát hôïp nhö xe
taûi côõtrung, côõnhoû, toa xe lö ûa, xe chôûhaø nh khaùch…
2. Thieát laäp heäthoáng saûn xuaát môùi nhieàu haïng, loaïi xe oâtoâsoálö ôïng nhoû coù naêng suaát
cao gaáp 8 laàn luùc aáy (nghóa laøbaèng vôùi phö ông Taây) vôùi chi phí thaáp hôn.
Ohno ñaõthö û nhieàu phö ông caùch ñeåñaït hieäu quaû hoaït ñoäng ca o vôùi caùc maùy moùc cuõkyõ,
ñoàng thôø
i oâng yeâu caàu coâng nhaân thö û moät ñö ôø
ng loái môùi – nghó ra vaøquan saùt vieäc hoaø
n thaø
nh.
Keát quaû laøsaûn lö ôïng taêng leân ñaùng keå, nhö ng treân quan ñieåm naêng suaát nhö theáhaõy coøn quaù
thaáp.
Ñeåsaûn xuaát ña loaïi vôùi soálö ôïng nhoû, Ohno ñaõsaùng taïo ra nhieàu heä thoáng nhö heä thoáng
Jikoda, heäthoáng saûn xuaát keùo, heäthoáng Kan ban, chuù troïng ñeán yeáu toácon ngö ôø i… Trong nhö õng
phaàn sau seõtrình baø
y roõveàcaùc heäthoáng naø y, voán laøcaùc cô sôûquan troïng cuûa JIT.
Do xuaát phaùt vaøñö ôïc aùp duïng ñaàu tieân ôû coâng ty Toyota neân heä thoáng saûn xuaát JIT trong
moät soátaø
i lieäu vaøsaùch vôûcoø
n ñö ôïc goïi laøheäthoáng saûn xuaát Toyota.

1.2 Muïc tieâu cuûa JIT


Muïc tieâu quan troïng nhaát cuûa JIT laøheä thoáng caân baèng. Ñoù laøkeát quaû cuûa vieäc vaän haø nh
nhanh choùng vaølieân tuïc caùc ñoái tö ôïng lao ñoäng thoâng qua heä thoáng, treân cô sôû sö û duïng taø i
nguyeân hieäu quaû vôùi thôøi gian saûn xuaát laøngaén nhaát. Ñeåñaït muïc tieâu treân caàn caùc muïc tieâu hoã
trôïsau:
 Haïn cheágiaùn ñoaïn trong vaän haø nh.
 Thö ïc hieän heäthoáng linh ñoäng.
 Giaûm thôø i gian hieäu chænh vaøthôøi gian gia coâng.
 Toái thieåu hoùa haøng toàn kho.

1
Heä thoáng saûn xuaát JIT

 Loaïi boûlaõng phí.


Ñeåhoaø
n thaø
nh muïc tieâu treân, heäthoáng JIT ñö ôïc thieát keávaøvaän haø
nh dö ïa vaø
o caùc neàn taûng
sau:
1. Thieát keásaûn phaåm.
2. Thieát keáquaùtrình.
3. Hoaïch ñònh vaøkieåm soaùt saûn xuaát.
4. Caùc yeáu toáveàtoåchö ùc nhaân sö ï.

1.3 Caùc neàn taûng cuûa heäthoáng JIT


1.3.1 Thieát keá saûn phaåm
Thieát keásaûn phaåm bao goàm toaø n boä coâng vieäc caàn thieát ñeåtaïo neân keát caáu saûn phaåm, ñeå
cheátaïo maãu thö û vaøthö ïc hieän caùc bieän phaùp hoaø n thieän tieáp tuïc keát caáu ñaõñö ôïc taïo ra. Keát quaû
cuoái cuøng cuûa giai ñoaïn theåhieän treân caùc baûn veõchi tieát, baûn veõlaép.
Nhaân toáquan troïng taïo khaû naêng naâng cao tính coâng ngheäcuûa keát caáu saûn phaåm laøsö ïphaùt
trieån roäng raõi coâng vieäc quy caùch hoùa, tieâu chuaån hoùa vaøthoáng nhaát hoùa caùc saûn phaåm, caùc cuïm,
caùc cô caáu cuûa saûn phaåm, caùc chi tieát. Treân cô sôû naø y coù theånaâng cao tính haø ng laïot trong saûn
xuaát, ruùt ngaén thôøi gian, giaûm thôøi gian cho coâng taùc chuaån bòkyõt huaät.
Coù3 yeáu toáthieát keásaûn phaåm chuûyeáu ñoái vôùi heäthoáng JIT:
a) Chi tieát saûn phaåm chuaån : Khi sö û duïng caùc chi tieát saûn phaåm chuaån seõlaø m giaûm thôø i
gian ñaø o taïo coâng nhaân vaøcaùc phí toån tö ông ö ùng. Vieäc nhaäp haø ng, chuyeån giao vaøkieåm soaùt chaát
lö ôïng trôûneân quen thuoäc. Cuõng chính ñieàu naø y giuùp cho vieäc caûi tieán lieân tuïc ñö ôïc thuaän lôïi hôn.
Lôïi ích quan troïng khaùc laøkhaûnaêng aùp duïng quaùtrình gia coâng chuaån.
b) Thieát keá maãu chuaån : laøbö ôùc môû roäng cuûa caùc chi tieát saûn phaåm chuaån. Thö ïc chaát cuûa
thieát keámaãu chuaån caùc cuïm chi tieát saûn phaåm ñö ôïc xem gaàn nhö chæ thieát keácho tö ø ng cuïm. Ñieàu
naøy laøm giaûm ñaùng keåsoáchi tieát saûn phaåm ñö ôïc thieát keá, laø m ñôn giaûn hoùa khaâu nhaäp vaät lieäu.
Thí duïcoù3 loaïi saûn phaåm A, B, C nhö sau, chi tieát maãu chuaån laøX.
Saûn phaåm A Saûn phaåm B Saûn phaåm C

X Y X W X Z

c) Chaát löôïng thieát keá : laøvaán ñeàkhoâng theåboû qua trong thieát keásaûn phaåm ñoái vôùi heä
thoáng JIT – heä thoáng doøng coâng vieäc lieân tuïc. Neáu coù hieän tö ôïng keùm chaát lö ôïng seõtaïo ra sö ï
giaùn ñoaïn laø
m phaùvôõheäthoáng JIT.

1.3.2 Thieát keá quaù trình


Caùc lónh vö ïc cuûa thieát keáquaùtrình ñaëc bieät quan troïng trong heäthoáng JIT:
1) Saûn xuaát loaït nhoû (small lot production)
Saûn xuaát loaït nhoû chæ caàn ít khoâng gian vaøvoán ñaàu tö so vôùi saûn xuaát khoái lö ôïng lôùn. Nhôø
saûn xuaát vôùi soálö ôïng nhoû trong moät giai ñoaïn naø
o ñoù cho pheùp di chuyeån quaù trình laïi gaàn nhau
vaøñôn giaûn vieäc vaän chuyeån giö õa caùc choãlaø
m vieäc. Hôn nö õa, trong saûn xuaát loaït nhoûdeãtheo doõi
vaán ñeàveàchaát lö ôïng, coâng nhaân ít coù xu hö ôùng cho qua caùc chi tieát keùm chaát lö ôïng (trong khi
saûn xuaát khoái lôùn deãcoùxu hö ông naø y hôn) vaømö ùc toàn kho thaáp buoäc caùc quaùtrình phuïthuoäc laãn
2
Heä thoáng saûn xuaát JIT

nhau nhieàu hôn. Ñieàu naø y giuùp phaùt hieän nhanh choùng caùc sai soùt vaøcaùc ñieåm ö ù ñoïng, taïo thuaän
lôïi cho coâng nhaân giaûi quyeát caùc khoù khaên phaùt sinh. Kinh nghieäm thö ïc teácho thaáy coù moái quan
heähieäu quaûgiö õa saûn xuaát loaït nhoûvôùi heäthoáng keùo vaøheäthoáng Kan ban (seõñeàcaäp ôûphaàn sau).
Lôïi ích cuûa saûn xuaát loaït nhoû:
 Giaûm toàn kho, chi phí vaän chuyeån thaáp.
 Giaûm dieän tích khoâng gian trö õhaø ng.
 Ít taùi cheáneáu coùkhuyeát taät xaûy ra.
 Caùc vaán ñeàtrôûneân roõraø ng deãxö ûlyùhôn.
 Gia taêng tính linh hoaït trong saûn xuaát.
 Deãdaø ng cho vaän haø nh ñoàng boä.
Thoâng thö ôø ng thôøi gian saûn xuaát chuû yeáu bao goàm: thôøi gian taùc nghieäp, thôø i gian phuïc vuï,
thôø i gian ñieàu chænh, thôø i gian di chuyeån vaøthôø i gian chôøñôïi. Trong ñoù thôø i gian taùc nghieäp laø
yeáu toáthôø i gian chuû ñaïo quyeát ñònh hieäu quaû saûn xuaát. Saûn xuaát loaït nhoû seõru ùt ngaén thôø i gian
saûn xuaát chuû yeáu baèng caùch: giaûm thôø i gian taùc nghieäp do vieäc giaûm soáchi tieát gia coâng trong
moät loaït, ñoàng thôø i taêng hieäu suaát laøm vieäc cuûa maùy hay coâng nhaân. Giaûm thôø i gian di chuyeån
baèng caùch ñaët caùc maùy xích laïi gaàn nhau, tieâu chuaån hoùa caùc bö ôùc coâng vieäc. Coù theågiaûm bôùt
thôø i gian chôøñôïi baèng caùch ñieàu ñoätoát nguyeân vaät lieäu, coâng nhaân vaømaùy moùc thieát bò. Rieâng
thôø i gian ñieàu chænh laøyeáu toáthôø i gian xuaát hieän thö ôø
ng xuyeân trong saûn xuaát loaït nhoû do vieäc
thay ñoåi chuûng loaïi, maãu maõsaûn phaåm sau moãi loaït gia coâng.
2) Giaûm thôøi gian hieäu chænh
Nhieàu quaù trình saûn xuaát saûn phaåm nhö xe hôi, thö ôø ng e ngaïi saûn xuaát loaït nhoû chæ vì thôø i
gian caàn ñeåhieäu chænh maùy quaù daø i. Ngö ôïc laïi ñoái vôùi ngaønh may, thôø i gian hieäu chænh chieám tæ
leä khoâng ñaùng keåtrong toång thôø i gian tieâu hao bình quaân cho moät ñôn vò saûn phaåm. Tuy nhieân,
giaûm thôø i gian hieäu chænh khi co ù thay ñoåi maãu maõsaûn phaåm trong may maëc cuõng laøvaán ñeàñaùng
quan taâm. Dö ïa vaø o caùc nguyeân lyùsau ñaây, coùtheåaùp duïng ñoái vôùi baát kyøkieåu hieäu chænh naø o:
a) Taùch rieâng hieäu chænh trong ra khoûi hieäu chænh ngoaø i. “Hieäu chæn h trong” ñö ôïc tieán haønh
khi maùy ñaõngö ø ng haún. “Hieäu chænh ngoaø i” thì ngö ôïc laïi, ta coùtheåthö ïc hieän khi maùy ñang chaïy.
b) Chuyeån hieäu chænh trong thaø nh hieäu chænh ngoaø i caøng nhieàu caø ng toát, baèng caùch ñaûm
baûo caùc ñieàu kieän taùc nghieäp nhö taäp hôïp duïng cuï, chuaån bò ñoàgaù laép hieäu chænh… Taát caû ñeàu
ñö ôïc chuaån bòtrö ôùc.
c) Saép xeáp hôïp lyù coâng vieäc hieäu chænh. Coù theågiaûm thieåu caùc hoaït ñoäng hieäu chænh ngoaø i
baèng caùch boátrí choãlaø m vieäc hôïp lyù, ñaït duïng cuïvaøkhuoân gaù gaàn nôi sö û duïng, baûo dö ôõng maùy
vaøduïng cuïgaù laép ôû traïng thaùi toát. Coù theågiaûm thieåu caùc hoaït ñoäng hieäu chænh trong baèng caùch
ñôn giaûn hoaëc boû haún vieäc hieäu chænh baèng cô caáu baét nhanh v aøchoát ñònh vò, giuùp coâng nhaân coù
theåhieäu chænh ngay quy caùch khaùc nhau trong tö ø ng loaât gia coâng. Traùnh duø ng caùc duïng cuïaûnh
hö ôûng ñeán vieäc dao ñoäng cuûa maùy.
d) Thö ïc hieän vieäc hieäu chænh song haø nh baèng caùch taêng cö ôø ng nha ân sö ïcho vieäc ñieàu chænh
ñeåruùt ngaén thôø i gian, hoaëc giao nhieäm vuïhieäu chænh cho moät nhoùm coâng nhaân chuyeân moân ñaûm
traùch.
3) Maët baèng saûn xuaát – haïn cheá saûn phaåm dôû dang
Ohno toåchö ùc laïi xuoûng cheátaïo thaø
nh nhieàu khu v ö ïc gia coâng ñeåcoùtheåtaän duïng naêng suaát
lao ñoäng cuûa coâng nhaân. Chính vieäc boátrí laïi maët baèng môùi taïo neân hieäu quaûcaên baûn cho JIT noùi
chung. Moãi khu vö ïc goàm nhieàu maùy khaùc nhau ñö ôïc taäp hôïp laïi theo quaù trình gia coâng caùc chi

3
Heä thoáng saûn xuaát JIT

tieát saûn phaåm gioáng nhau hoaëc coù quy caùch tö ông tö ïnhau. Caùch boátrí maùy vaø o cuøng moät khu
vö ïc tö ông tö ïnhö moät ñö ôøng daây laép raùp nhoû vaøthö ôøng coù daïng song song hoaëc hình chö õU. Caùc
chi tieát saûn phaåm seõdi chuye ån tö øng ñôn vò (moät caùch lyù tö ôûng) hoaëc theo tö ø ng loâtö øbö ôùc coâng
vieäc naø y sang bö ôùc coâng vieäc khaùc theo moät loätrình ñònh saün vaøtheo moät hö ôùng nhaát ñònh tö økhi
ñö a nguyeân lieäu vaø o ñeán khi hoaø n taát saûn phaåm. Lôïi ích quan troïng cuûa boátrí maët baèng hôïp lyùlaø
giaûm thôø i gian di chuyeån, taän duïng toái ña trang thieát bò vaølao ñoäng. Vieäc keát hôïp naâng cao hieäu
quaû boátrí maët baèng vaøphö ông thö ùc saûn xuaát loaït nhoû laøhaïn cheásaûn phaåm dôû dang, duø coù gia
coâng nhieàu loaïi chi tieát saûn phaåm vôùi thôø i gian ñònh mö ùc khaùc nhau. Chính vì coùtheågia coâng caùc
chi tieát saûn phaåm tö ông tö ïnhau neân thôø i gian hieäu chænh maùy seõthaáp vaøcoùtheåñieàu tieát soálö ôïng
chi tieát saûn phaåm tö ø
ng loaït. Do ñoù naâng cao tính linh hoaït trong saûn xuaát, ñaùp ö ùng nhu caàu thay
ñoåi saûn phaåm maãu maõtheo tö ø ng ñôn haø ng.
4) Caûi tieán chaát löôïng
Ñaëc ñieåm cuûa heäthoáng kieåm tra chaát lö ôïng.

CHAÁT LÖ ÔÏ NG LAØÖ U TIEÂ N HAØNG ÑAÀU


Giaûm tyûleäpheáphaåm Lôïi nhuaän taêng
Giaûm chi phí baûo dö ôõng GOODWILL taê ng
Giaûm chi phí kieåm tra

ÑOÅ
I ÑÒNH HÖ ÔÙNG VAØO NGÖ ÔØI TIEÂ U DUØNG
Thö ïc hieän chu trình Deming MPPC
MÔÙI Thòtrö ôøng  Thieát keá Saûn xuaát Ngö ôø
i tieâu duø
ng
NHAÄN
THÖ ÙC
CON NGÖ ÔØI – YEÁ U TOÁSOÁMOÄT TRONG QUAÛN TRÒ
Ñaø o taïo boài dö ôõng, caäp nhaät hoùa.
Ñoåi môùi tö duy vaøtrieát lyùquaûn trò.
Tö ïquaûn tròcoâng vieäc cuûa mình.
Tinh thaàn toånhoùm vaøcoäng ñoàng.

QUAÛN TRÒTHEO CHÖ ÙC NAÊ NG – QUAÛN TRÒCHEÙO


Xaây dö ïng caùc Hoäi ñoàng chö ùc naêng.

Hình 1.1

Hình 1.2: Moâtaûcaùc yeáu toáchi phí, soálö ôïng, chaát lö ôïng, vaøcon ngö ôø
i ñö ôïc caûi tieán nhö theánaø
o
trong heäthoáng saûn xuaát Toyota.

4
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Gia taêng Gia taêng lôïi nhuaän


doanh thu

Giaûm chi phí baèng caùc loaïi boûlaõng phí


Heäthoáng kieåm tra QC

Caét giaûm toàn kho Caét giaûm lao ñoäng


Toân troïng
con ngö ôøi
Kieåm tra soálö ôïng ñaùp ö ùng nhu caàu thay ñoåi

Ñaåy maïnh tinh


thaàn lao ñoäng Saûn xuaát JIT Lao ñoäng
linh hoaït
Heäthoáng Kanban

Baûo ñaûm chaát lö ôïng


Saûn xuaát nhòp nhaø
ng Thay ñoåi
trong quaù
trình saûn
xuaát chuaån
Heäthoáng Jikoda Giaûm thôø
i gian saûn xuaát chính hoùa

Saûn xuaát tö ø
ng boä phaän
Quaûn lyù Saûn xuaát
trong daây chuyeàn caân
chö ùc naêng theo loânhoû
baèng

Giaûm thôø
i gian Caùch boátrí Coâng nhaân Saûn xuaát
chuaån bò maët baèng ña naêng chuaån hoùa

Caûi tieán hoaït ñoäng baèng nhoùm nhoû

5
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Muïc tieâu chaát lö ôïng cuûa Toyota laøsai soùt baèng khoâng (cuõng nhö muïc tieâu toàn kho baèng
khoâng). Taát nhieân ñaây laømuïc tieâu lyù tö ôûng khoâng phaûi thö ïc teácoâng ty naø
o cuõng coù theåñaït tôùi.
Theánhö ng trong quaù trình the o ñuoåi muïc tieâu naø y caùc coâng ty ñaõtìm caùch nhaän daïng nguoàn goác
caùc vaán ñeàchaát lö ôïng vaøhaïn cheáthaáp nhaát tæ leähaø
ng sai hoûng.
Cuoái cuø
ng, Ohno ñi ñeán quyeát ñònh chính coâng nhaân chö ù khoâng phaûi laøkieåm tra vieân, coù
traùch nhieäm kieåm tra saûn phaåm.
Tieán theâm bö ôùc nö õa, vôùi traùch nhieäm treân, Ohno cho pheùp coâng nhaân coù quyeàn maøtrö ôùc
ñaây chö a heàcoù, ñoùlaøquyeàn haïn trong thö ïc hieän Jikoda.
5) Heä thoáng Jikoda (Autonomation)
Jikoda laømoät heä thoán g tö ïñoäng hoùa vôùi sö ïñieàu khieån cuûa con ngö ôø i. Autonomation ôû
Toyota luoân lieân heävôùi kieåm soaùt chaát lö ôïng khi noù khoâng cho nhö õng sai soùt ñi qua daây chuyeàn
maøkhoâng ñö ôïc thoâng baùo. Ñeåkhuyeán khích Jikoda, moãi coâng nhaân coù quyeàn baám nuùt laø m chaùy
ñeøn baùo hieäu vaødö ø ng saûn xuaát. Ñeø n baùo hieäu ñö ôïc goïi laø“andon” seõbaät saùng treân choãlaø m vieäc
vaøtreân caùc choát ñieàu khieån cuûa xö ôûng. Thö ôø ng ngö ôø i ta quy ö ôùc ñeøn xanh laù caây – baùo hieäu taùc
nghieäp bình thö ôø ng, ñeøn vaøng – baùo hieäu yeâu caàu giuùp ñôõ, vaøñeø n ñoû – baùo hieäu dö øng ñö ôøng
daây. Neáu coù baát thö ôøng naø o xaûy ra, thieát bò seõtö ùc khaéc ngö ng laïi vaøgôûi moät baùo hieäu ñeán nhaân
vieân hö õu traùch. ÔÛcoâng ty Toyota, moãi ngaø y ñö ôøng daây laép raùp dö ø
ng khoaûng 20 phuùt bôûi Jikoda.
Moãi laàn coùJikoda, ngö ôø i ta ghi leân baûng taïi nôi laø m vieäc vaødaønh moät soáthôøi gian vaø o cuoái ngaøy
soaùt xeùt laïi danh saùch ñeán vaán ñeàxaûy ra ñeåtìm caùch khaéc phu ïc chuùng. Thí duïtrong 8 giôølaø m
vieäc trong ngaø y coù 7 giôøsaûn xuaát vaø1 giôøgiaûi quyeát caùc vaán ñeà. Hoaëc nhaømaùy coù keáhoaïch
daønh thôø i gian ngoaø i saûn xuaát (nhö ca ba chaúng haïn) ñeåtieán haø nh baûo dö ôõng dö ïphoø ng. Daønh
thôøi gian ñeålaäp keáhoaïch, ñaø o taïo coâng nhaân, giaûi quyeát vaán ñeàvaøbaûo aûm moâi trö ôø ng laøm vieäc.
Ñoùchính laømoät boäphaän quan troïng cuûa JIT.
Trong thö ïc teá, Jikoda hoã trôïcho heä thoáng saûn xuaát JIT. Neáu khoâng sö û duïng hoaø n ha ûo
Jikoda thì khoù thö ïc hieän saûn xuaát JIT thaø nh coâng ñö ôïc. Taàm quan troïng cuûa Jikoda chuû yeáu nhôø
vaøo 3 ñaëc trö ng:
 Ngaên ngö ø a saûn xuaát thö ø
a
 Ngaên ngö ø a saûn xuaát haøng keùm phaåm
 Kieåm soaùt caù
c sö ïcoá moät caùch deãdaø ng
Theâm vaø o ñoù, Jikoda cuõng thö ôø ng ñem laïi keát quaû giaûm bôùt ñaùng keåsoálö ôïng coâng nhaân
thö ø
a. Caùc ñieåm ñaëc trö ng cuûa Jikoda ñö ôïc hoaø n taát chuû yeáu thoâng qua caùc phö ông tieän tö ïñoäng
ngö øng. Thö ôø ng laøñeångö ng vaän haø nh khi saûn xuaát ra bo ächi tieát keùm phaåm, ngö ng saûn xuaát khi
ñuûsoálö ôïng caàn thieát, ngö ng saûn xuaát khi keát thuùc moät chu kyøvaän haø nh.
6) Toàn kho thaáp
Heäthoáng JIT ñö ôïc thieát keánhaèm toái thieåu hoùa toàn kho. Vieäc sö û duïng haø
ng toàn kho nhö laø
moät “giaûi phaùp“ coù theådaãn ñeán vieäc gia taêng soálö ôïng toàn kho neáu sö ïñình treä gia taêng. Bieän
phaùp toát nhaát laøñieàu tra nguyeân nhaân cuûa maùy moùc hö hoûng vaøtaäp trung loaïi boûchuùng cuõng nhö
tìm hieåu nguyeân nhaân cuûa nhö õng vaán ñeàveàchaát lö ôïng, moái quan heä keùm gaén boù vôùi nhaøcung
caáp, vaán ñeàveàthôø i bieåu… laønhö õng nguyeân nhaân laø
m gia taêng chi phí, maët baèng vaønhö õng baát lôïi
khaùc nö õa.

6
Heä thoáng saûn xuaát JIT

1.3.3 Hoaïch ñònh vaø kieåm soaùt saûn xuaát


5 yeáu toáñaëc bieät quan troïng cho heäthoáng JIT:
1) Saûn xuaát ñeàu ñaën
Ngoaø i muïc tieâu giaûm caùc laõng phí, heäthoáng JIT coø n coágaéng duy trì mö ùc saûn xuaát ñeàu ñaën
nhaèm deã daø ng ñaùp ö ùng caùc yeâu caàu saûn xuaát treân daây chuyeàn laép raùp saûn phaåm. Thoân g thö ôø ng
khi coù nhu caàu thay ñoåi, nhaøsaûn xuaát dö ïtruømö ùc taêng giaûm 10% haø ng thaùng.Vôùi mö ùc thay ñoåi
naøy thì heä thoáng coø n coù theåtö ïñieàu chænh ñö ôïc. Nhö ng neáu bieán ñoäng nhu caàu hôn mö ùc ñoù thì
buoäc phaûi taêng mö ùc toàn kho h oaëc buoäc phaûi taêng ca hay laø m theâm giôø . Ñeåthö ïc hieän saûn xuaâùt ñeàu
ñaën, ta phaûi bieát nhu caàu lö ôïng haø ng caàn saûn xuaát theo keáhoaïch.
Phö ông thö ùc giaûm bieán ñoäng nhu caàu laøcaàn dö ïbaùo chính xaùc keát hôïp vôùi keáhoaïch saûn
xuaát phaûi ñö ôïc laäp cuïtheåcho tö ø ng thaùng, thaäm chí cho tö ø ng 10 ngaø y hoaëc theo ñôn haø ng. Nhaø
maùy caàn laäp keáhoaïch saûn xuaát haø ng ngaø y dö ïa vaø o keát quaû trö ôùc ñoù vaøkeáhoaïch phaùt trieån
chung. Neáu coù quyeát ñònh thay ñoåi, xen keõsaûn xuaát maãu maõkhaùc thì phaûi chuû ñoäng trö ôùc ít nhaát
moät buoåi trö ôùc khi vaø o ca. Tính linh hoaït saûn xuaát cuûa JIT cho pheùp thö ïc hieän sö ïthay ñoåi trong
keáhoaïch, chæ caàn thoâng baùo cho boä phaän laép raùp maøthoâi. Coø n heä th oáng kieåm soaùt saûn xuaát
Kanban (trình baø y sau) seõchòu traùch nhieäm phaân phoái caùc ñôn ñaët haø ng xeùt laïi cho phaàn coø n laïi
cuûa heäthoáng.
Moät caùch tieáp caän saûn xuaát ñeàu ñaën nö õa laøsan baèng nhu caàu quy hoaïch daø i haïn. Nhu caàu
ñö ôïc chia thaø nh nhö õng soálö ôïng nhoû theo thôø i gian vaøtraûi caø ng ñeàu caø ng toát trong suoát giai ñoaïn
laäp keáhoaïch. Vieäc san baèng ñoø i hoûi phaûi saûn xuaát phoái hôïp caùc kieåu loaïi saûn phaåm trong suoát
moät ngaø y, ngay caû vôùi soálö ô ïng raát nhoû. Sö ïphoái hôïp caùc saûn phaåm naø y seõdo boä phaän laép raùp
cuoái cuø ng chi phoái. Ñieån hình laøcoâng ty Toyota laép raùp nhieàu kieåu xe khaùc nhau treân daây
chuyeàn laép raùp cuoái cuø ng. Ngay tö øñaàu ngö ôø i ta ñaõthieát keádaây c huyeàn laép raùp nhö theávì thieáu
khoâng gian, taø i nguyeân vaøcuõng vì lö ôïng saûn xuaát ñoø i hoûi ñoái vôùi moãi loaïi xe khoâng ñuû nhieàu ñeå
thieát keámoät daây chuyeàn rieâng cho moät kieåu xe naø o ñoù. Tö øñoù laép raùp hoãn hôïp caùc kieåu xe t rôû
thaø nh moät boä phaän khoâng theåthieáu cuûa JIT. Saûn lö ôïng haèng naêm ñö ôïc phaân cho tö ø ng thaùng,
thaäm chí tö ø ng ngaøy sao cho caø ng ñeàu nhau caø ng toát. Ñieàu naø y coù nghóa laøñoái vôùi moãi loaïi chi
tieát, haèng ngaø y ngö ôøi ta ñeàu caàn c oùmoät lö ôïng naøo ñoùñeålaép raùp hay gia coâng, vaøcoâng ty luùc naø o
cuõng coù moät lö ôïng dö ïtrö õnhoû ñeåñaùp ö ùng sö ïbieán thieân cuûa nhu caàu. Vieäc phoái hôïp trong laép raùp
coøn laøm cho vieäc saûn xuaát caùc boäphaän, chi tieát ñö ôïc oån ñònh, giaûm bôùt toàn kho vaøphuøhôïp vôùi heä
thoáng saûn xuaát keùo (trình baø y trong phaàn sau).
Thí duï:
Neáu haèng naêm moät coâng ty may dö ïbaùo nhu caàu 3 loaïi saûn phaåm laø :
A laø12.000 ñôn vòsaûn phaåm
B laø28.000 ñôn vòsaûn phaåm
C laø24.000 ñôn vòsaûn phaåm
Neân saûn xuaát nhö theánaø o theo keáhoaïch saûn xuaát ñeàu ñaën cuûa heäthoáng JIT? (Moãi thaùng coù
4 tuaàn hoaëc 30 ngaø y).
Giaûi:
Tuøy theo nhu caàu haø ng tuaàn hay haèng ngaø y, coâng ty coù theåleân keáhoaïch saûn xuaát loaït nhoû
baèng caùch chuyeån nhu caàu haèng thaùng thaø nh nhu caàu haèng tuaàn, hoaëc thaø nh nhu caàu haèng ngaø y
(nhu caàu haèng thaùng/30). Cuoái cuø ng coâng ty leân keáhoaïch saûn xuaát tuaàn tö ïnhö sau:

7
Heä thoáng saûn xuaát JIT

 Neáu nhu caàu haø


ng tuaàn, ñeàu ñaën, coâng ty saûn xuaát nhö sau:
Saûn phaåm Tuaàn 1 Tuaàn 2 Tuaàn 3 Tuaàn 4
A 3000 sp 3000 sp 3000 sp 3000 sp
B 7000 sp 7000 sp 7000 sp 7000 sp
C 6000 sp 6000 sp 6000 sp 6000 sp
 Neáu nhu caàu haø
ng ngaøy, ñeàu ñaën, coâng ty saûn xuaát nhö sau:
Saûn phaåm Ngaø
y1 … … Ngaøy 30
A 400 sp … … 400 sp
B 900 sp … … 900 sp
C 800 sp … … 800 sp

Ngö ôïc vôùi phö ông thö ùc saûn xuaát treân laøsaûn xuaát khoái lö ôïng lôùn, tö ùc sau khi keát thuùc saûn
xuaát saûn phaåm A môùi laàn lö ôït ñeán saûn phaåm B vaøsaûn phaåm C. Theo he äthoáng naø y khoù maøñaùp
ö ùng moät caùch linh hoaït neáu nhu caàu thay ñoåi, thí duïneáu nhu caàu caàn saûn phaåm C trö ôùc.
2) Heä thoáng keùo
Ohno ñaõphaán ñaáu nhieàu naêm ñeåñaït ñeán moät heäthoáng nhaèm caûi tieán sö ïphoái hôïp giö õa caùc
quaù trình vaøqua ñoù khaéc phuïc ñö ôïc tình traïng coù toàn kho lôùn. Cuoái cuø
ng oâng ñö a ra yù nieäm heä
thoáng keùo xuaát phaùt tö økinh nghieäm veàsieâu thòôûMyõ.
Aùp duïng heä thoáng naø y vaøo trong saûn xuaát ñoø i hoûi moät sö ïñaûo loän trong quaù trì nh bình
thö ôøng vaån goïi laøheä thoáng ñaåy. Trong heäthoáng ñaåy, ngö ôø i ta ñaët ra moät keáhoaïch trö ôùc cho moät
loaït caùc choãlaøm vieäc vaømoãi choãlaø m vieäc seõñaåy caùc chi tieát saûn phaåm vö ø
a hoaø n thaønh sang choã
laøm vieäc keáñoù. Ngö ôïc laïi, vôùi heäthoáng keùo, coâng nhaân ñi ñeán choãlaø m vieäc ñö ùng trö ôùc vaøchæ
laáy caùc chi tieát/ saûn phaåm vaønguyeân vaät lieäu caàn thieát ñuû ñeågia coâng maøthoâi. Khi ñaàu ra cuûa
mình ñö ôïc laáy ñi, coâng nhaân ôû choãlaøm vieäc trö ôùc ñoùbieát laøñaõñeán luùc phaûi saûn xuaát theâm vaøhoï
saûn xuaát ñuûñeåñieàn ñaày soálö ôïng vö ø
a ñö ôïc laáy ñi. Coø
n neáu ñaàu ra chö a ñö ôïc laáy ñi thì coâng nhaân
ôûchoãlaø m vieäc ñoùchæ vieäc ngö ng saûn xuaát, khoâng laø m quaùmö ùc caàn thieát. Sö ïcaàn thieát naøy khoâng
phaûi do keáhoaïch quy ñònh maødo quaù trình taùc nghieäp taïi nôi saûn xuaát maøcoù, taùc nghieäp naø y
thay ñoåi khoâng bieát trö ôùc ñö ôïc.
Maëc duøkhaùi nieäm veàsaûn xuaát keùo laøñôn giaûn nhö ng khoù thö ïc hi eän vì noù khaùc vôùi phö ông
thö ùc laäp keáhoaïch tö øtrö ôùc tôùi nay. Sau nhieàu naêm aùp duïng heäthoáng keùo, Ohno thaáy caàn phaûi ñö a
heäthoáng Kanban vaø o ñeåtaêng cö ôø ng kieåm soaùt quaùtrình keùo taïi nôi laø
m vieäc.
3) Heä thoáng kieåm soaùt saû n xuaát Kanban
Khi thö ïc haø
nh saûn xuaát JIT, Toyota sö û duïng heä thoáng kieåm soaùt duy nhaát laøheä thoáng
Kanban. Vai troøcuûa heäthoáng Kanban quan troïng ñeán mö ùc heäthoáng Toyota coø n coù teân goïi laøheä
thoáng Kanban. Heäthoáng naøy coùca ùc ö u ñieåm sau:
1. Thö ïc hieän heäthoáng kieåm soaùt khoâng caàn ñieän toaùn hoùa, traùnh ñö ôïc caùc phí toån lôùn.
2. Giuùp thu nhaän thoâng tin nhanh choùng vaøchính xaùc dö ïa treân cô sôû thö ïc teá.Caùc nhaøquaûn
lyùphaân xö ôûng coùtheågiaùm s aùt ñö ôïc caùc thay ñoåi lieân tuïc veàkhaûnaêng saûn xuaát, mö ùc ñoävaän haø
nh
vaønhaân coâng. Tö øñoùlaäp bieåu toång hôïp dö õkieän phaûn aùnh chính xaùc caùc thay ñoåi naøy.

8
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Heä thoáng Kanban tieát giaûm thaëng dö cuûa caùc boä phaän trö ôùc do moãi quy trình ñeàu linh
ñoäng theo sö ïthay ñoåi cuûa nhu caàu. Vì vaäy, naêng lö ïc thaëng dö neáu coù cuõng raát thaáp, khoâng ñaùng
keå.
Chö ùc naêng ñaàu tieân cuûa Kanban laøgôûi ñi caùc thôø
i gian bieåu saûn xuaát. Chö ùc naêng thö ù hai laø
ñaùp ö ùng linh ñoäng trong saûn xuaát vôùi caùc thay ñoåi veànhu caàu hay yeáu toásaûn xuaát. Hai chö ùc naêng
naøy cho pheùp heäthoáng traùnh ñö ôïc tình traïng saûn xuaát quaù mö ùc caàn thieát, chæ roõcaùc ö u tieân trong
vaän haø nh, laø
m cho coâng vieäc trôûneân deãdaø ng hôn vaøgiaûm phí toån kieåm soaùt saûn xuaát.
4) Söï kieåm soaùt baèng maét thöôøng
Nhaèm kieåm soaùt chính xaùc vaønhanh choùng caùc roái loaïn trong saûn xuaát, heäthoáng Toyota sö û
duïng moät heäthoáng ñö ôïc goïi laøkieåm soaùt baèng maét thö ôø
ng. Theo ñoù, caùc roái loaïn vaøsai soùt ñö ôïc
phaùt hieän moät caùch deã daø
ng khoâng chæ dö ïa vaø o caùc kieåm soaùt vieân maøcoø n chuû yeáu dö ïa vaøo
nhö õng coâng nhaân ñang thao taùc.
Caùc kyõthuaät thö ïc hieän kieåm soaùt baèng maét thö ôø
ng:
1. Kyõthuaät Andon
Andon laømoät bieån baùo hieäu ñö ôïc dö ïng leân taïi moät traïm laø
m vieäc hay ñö ôïc treo treân moät
daây chuyeàn saûn xuaát. Baèng caùch sö û duïng caùc ñeøn maø u khaùc nhau, bieån baùo hieäu cho bieát coâng
vieäc ñang dieãn tieán bình th ö ôø
ng hoaëc ñang chaäm treã, hoaëc ñaõngö ng. Noù cuõng coù theåchæ ra caùc
roái loaïn xaûy ra. Thoâng thö ôøng ñeø
n xanh nghóa laøcoâng vieäc vaän haø nh bình thö ôø ng, ñeøn vaøng
nghóa laøbieåu hieän chaäm treã caàn caûi tieán, vaøñeø
n ñoû laøbaùo hieäu roái loaïn caàn coù haø
nh ñoäng tö ùc
khaéc.
2. Ñeàñòa chæ
Caùc traïm coâng vieäc, khu vö ïc trö õhaø
ng, caùc khu khaùc trong xö ôûng ñeàu ñö ôïc ghi baûng hieäu roõ
raø
ng. Phö ông phaùp naø y giuùp cho Kanban ñi ñuùng tuyeán giö õa caùc quy trình.
3. Baûng ghi chu kyøthôø
i gian
Taïi caùc khu vö ïc laø
m vieäc ñeàu coù caùc baûng bieåu ghi roõchu kyøthôø i gian cuûa quaù trình hay
cuûa daây chuyeàn nhaèm giuùp cho coâng nhaân ö ôùc lö ôïng ñö ôïc toác ñoätieán trieån cuûa mình.
5) Quan heä vôùi nhaø cung caáp
Lôïi ích cuûa JIT trong moái quan heävôùi nhaøcung caáp laøcaùc nhu caàu ñö ôïc baûo ñaûm, oån ñònh;
ñaùp ö ùng kòp thôøi nhö õng thay ñoåi veàsoálö ôïng, thieát keá… ; sö ïhoãtrôïveàcoâng ngheä, thieát bò vaøquaûn
trò. Heäthoáng JIT ñaõthö ïc sö ïlaø
m thay ñoåi leàloái laø m vieäc trong giao nhaän haø ng cuûa nhaøcung caáp
vôùi nhaøsaûn xuaát. Khuynh hö ôùng veàsaùch lö ôïc cuûa nhaøcung caáp tö økhi coùtrieát lyùJIT nhö sau:
1. Ñoùng gaàn khaùch haø
ng, ñòa baø
n cuûa nhaøsaûn xuaát.
2. Boátrí caùc kho haø ng gaàn nôi saûn xuaát; thaäm chí caùc nhaøcung caáp khaùc nhau hôïp laïi
duø
ng chung moät kho. Caùc kho hôïp nhaát ñö ôïc duø ng laøm ñieåm chuyeån haø ng cuûa nhaøcung caáp khi
khoaûng caùch ñòa lyù qua xa vôùi ñòa baø n cuûa nhaøsaûn xuaát, khoâng theåcung caáp haø ng haèng ngaøy
hoaëc thö ôø
ng xuyeân. Sö ûduïng caùc kho haø
ng nhoûñeåcung caáp caùc chi tieát thö ôø
ng xuyeân.
3. Sö ûduïng caùc container tieâu chuaån hoùa vaøcaáp haø
ng theo ñuùng keáhoaïch ñònh trö ôùc.

9
Heä thoáng saûn xuaát JIT

4. Sö û duïng heä thoáng toåchö ùc giao haø


ng chö ùng nhaân: laøñôn vò trung gian coù uy tín nhaän
traùch nhieäm giao haø ng thö ôø
ng xuyeân cho nhaøsaûn xuaát. Nhôøvaäy giaûm ñö ôïc thuû tuïc giaáy tôø
, nhaát
laøñoái vôùi haø
ng hoùa xuaát nhaäp khaåu, vaøhaïn cheávieäc kieåm tra chaát lö ôïng khi giao haø
ng.
1.3.4 Caùc yeáu toá veà toå chöùc nhaân söï
Goàm 3 yeáu toáñaëc bieät quan troïng sau:
1) Taän duïng khaû naêng coâng nhaân
Nhaân lö ïc laønguoàn taø i nguyeân coù giaù trò nhaát, neân phaûi taän duïng nguoàn taøi n guyeân naø y vaøo
muïc ñích taïo ra hieäu quaû cao cho saûn xuaát. Caên cö ù treân quan ñieåm ñoù, heä thoáng Toyota noã lö ïc
loaïi boû caùc ñoäng taùc thö ø
a cuûa coâng nhaân. Khoâng nhö õng thö øa do saûn xuaát ngoaø i mö ùc caàn thieát maø
coøn nghieân cö ùu caûcaùc ñoäng taùc vaøthao taùc thö ø a khoâng caàn thieát trong vaän haønh. Thí duïnhö thao
taùc caàm naém, caát giö õvaønhieàu hoaït ñoäng coùlieân quan khaùc.
Vieäc thö ïc hieän saûn xuaát JIT cuõng coù theåphaùt sinh ra caùc loaïi laõng phí treân, vì ngay caû khi
naêng suaát cuûa thieát bò coùdö thö ø
a ta cuõng chæ saûn xuaát ñuûsoálö ôïng caàn thieát. Do vaäy, khi moät coâng
nhaân gaén coáñònh vôùi moät thieát bò seõdeã coù khaû naêng daãn ñeán xuaát hieän thôø i gian nhaø n roãi. Ñeå
ngaên ngö ø
a trö ôøng hôïp naø y, heäthoáng JIT ñeàxuaát caùc caûi tieán sau:
 Taùch coâng nhaân ra khoûi thieát bò baèng caùch chæ ñònh moät coâng nhaân phuïtraùch nhieàu
maùy khaùc nhau hoaëc treân cuø ng moät loaïi maùy coù theåthö ïc hieän nhieàu bö ôùc coâng vieäc
khaùc nhau. Vieäc naø y ñoøi hoûi huaán luyeän coâng nhaân thaø
nh coâng nhaân ña naêng.
 Taäp trung caùc thieát bò maùy moùc gioáng nhau theo tö ø ng khu vö ïc vaøboátrí coâng nhaân
theo thö ùtö ïcuûa quy trình coâng ngheädoïc theo caùc beân cuûa daây chuyeàn.
 Thaønh laäp caùc daây chuyeàn vaän haø nh khoâng caàn sö ïgiaùm saùt.
Ñeåtaän duïng toát nguoàn nhaân lö ïc, coâng ty phaûi:
a) Quan taâm ñeán sö ïan toaø n cuûa coâng nhaân
Baát cö ù moät sö ïcoánaøo xaûy ra cho coâng nhaân cuõng ñeàu khoâng ñö ôïc chaáp nha än. Trong heä
thoáng JIT, nhieàu kyõthuaät vaønhieàu quy ñònh ñaõñö ôïc trieån khai nhaèm ñaûm baûo ñieàu kieän an toaø n
lao ñoäng toát hôn. Trong caùc kyõthuaät naø y, ñaùng lö u yù hôn caû laøvieäc kieåm soaùt baèng maét thö ôø ng
vaøJikoda.
Kieåm tra baèng maét thö ôø ng cho pheùp nhaän bieát caùc sai soùt xaûy ra trö ôùc khi noù trôû thaø nh
nghieâm troïng. Ñieàu naø y traùnh ñö ôïc nhö õng sai phaïm haø ng loaït vaøngaên chaën kòp thôø i caùc sö ïcoá
aûnh hö ôûng ñeán an toaø n lao ñoäng.
Jikoda cung caáp caùc tieän ích nhö ngö ng daây chuyeàn ñuùng luùc laø m caûi thieän ñaùng keåcho caùc
ñieàu kieän veàan toaø n.
Ngoaø i ra coøn coù moät quy ñònh caàn lö u yù: “Baát cö ù caûi tieán naø
o veàcoâng vieäc hay veàtieän ích
cuõng phaûi nhaém ñeán caùc ñieàu kieän an t oaø n toát hôn”.
b) Toân troïng traùch nhieäm vaøquyeàn haïn cuûa coâng nhaân
Trong heäthoáng Toyota, coâng nhaân coùquyeàn haïn vaän haø nh phaân xö ôûng theo caùch rieâng cuûa
hoïtrong phaïm vi traùch nhieäm maøhoïñaûm nhaän. Ñieàu naø y cho pheùp coâng nhaân theåhieän ñaày ñuû
khaû naêng, tính tö ïchuû vaøñoäc laäp trong coâng vieäc, tö øñoù ñaõgoùp phaàn kích thích coâng nhaân ñaït
naêng suaát cao hôn. Heäthoáng Toyota ñaõthö ïc hieän caùc bö ôùc chuûyeáu sau:
 Baát cö ùcoâng nhaân naø o cuõng ñö ô ïc quyeàn ngö ø
ng daây chuyeàn nôi anh ta ñang laø m vieäc.
Khi coâng nhaân phaùt hieän coù moät baát thö ôø ng trong choã vaän haø nh, chæ caàn nhaán moät

10
Heä thoáng saûn xuaát JIT

nuùt, anh ta coù theångö ng caû daây chuyeàn ñeåloaïi sai soùt. Chaéc chaén ngö ng daây chuyeàn
seõgiuùp xaùc ñònh ñö ôïc sai soùt, nhö ng ñieàu quan troïng hôn laøtaïo cho coâng nhaân yùnghó
laø
m chuûñö ôïc coâng vieäc, laøm chuûñö ôïc maùy moùc thieát bò.
 Quaûn ñoác phaân xö ôûng hay ñoác coâng ñö ôïc pheùp quyeát ñònh laø m theâm giôø , phaân phoái
coâng vieäc vaøcaùc hoaït ñoäng tö ông tö ïkhaùc. Ñoàng thôø i caùc coâng nhaân treân daây chuyeàn
cuõng ñö ôïc thoâng baùo roõcaùc phaàn vieäc naøo cuûa hoïñö ôïc ö u tieân vaøtình traïng saûn xuaát
hieän taïi.
 Coâng nhaân ñö ôïc khuyeán khích dö ïphaàn vaø o noã lö ïc caûi tieán. Moïi coâng nhaân ñeàu coù
quyeàn xö ûlyùcaùc laõng phí khi gaëp phaûi.
2) Caûi tieán lieân tuïc
Vieäc caûi tieán lieân tuïc khoâng phaûi chæ giao cho moät boäphaän hay moät nhoùm chuyeân gia rieâng
bieät naø
o phuïtraùch, maøvaän ñoäng moïi n gö ôø i ñeàu tham gia. Caûi tieán lieân tuïc naèm trong phong traø o
Kaizen (tieáng Nhaät coù nghóa laøcaûi tieán) ñaõgiuùp caùc coâng ty Nhaät Baûn thaø nh coâng lôùn trong vieäc
ñoäng vieân moïi ngö ôø i ñeàu tham gia caûi tieán taùc nghieäp. Nhö nhaân vieân Toyota ñaõñeàxuaát 5 trieäu
saùng kieán, bình quaân moãi ngö ôø i coù100 saùng kieán. Ngay nhö moãi ngö ôø i chæ coùmoät saùng kieán thoâi
cuõng ñaõñem laïi moái lôïi lôùn cho coâng ty. Ñeåñaûm baûo mö ùc tham gia cao phaûi taïo ra moâi trö ôø ng
vaên hoùa thuaän lôïi trong coâng ty baèng caùch ñaø o taïo coâng nhaân coù khaû naêng giaûi quyeát caùc vaán ñeà
kyõthuaät vaøtaïo cô hoäi ñeåhoïcoù theåsö û duïng caùc khaû naêng ñoù. Caùc saùng kieán neáu xeùt thaáy hôïp lyù
caàn ñö ôïc phaùt huy vaønhaân roäng ngay khi coùtheåñeåduy trì phong traø o.
Caùc nguyeân taéc aùp duïng trong caûi tieán lieân tuïc laø
:
a. Nhìn nhaän caû tieán laøkhoâng coù giôùi haïn. Khoâng bao giôøthoûa maõn vôùi thaø nh quaû ñaït
ñö ôïc. Khoâng bao giôøchaáp nhaän khaùi nieäm h oaø n haûo, luoân phaùt hieän sai soùt vaøcaûi tieán.
b. Tìm thaáy sö ïcaûi tieán trong thö ïc teáhôn laømua sö ïcaûi tieán.
c. Laø
m vieäc trong tinh thaàn ñoàng ñoäi coùtoân troïng yùkieán caùnhaân.
d. Chaáp nhaän thö ûthaùch.
3) Nhaán maïnh vai troø cuûa nhaø quaûn lyù caáp trung
Moät toåchö ùc coù theåphaân loaïi thaø
nh 4 nhoùm: nhoùm quaûn lyù goàm Ban giaùm ñoác coâng ty vaø
nhö õng nhaøñaàu tö ; nhoùm ñieàu khieån coù nhaân vieân quaûn trò cuûa coâng ty, Giaùm ñoác xí nghieäp vaø
caùc Trö ôûng boäphaän; nhoùm giaùm saùt goàm ñoác coâng, laõnh ñaïo nhoùm, toåtrö ôûng; nhoùm taùc nghieäp
coù caùc coâng nhaân noùi chung. Trong saûn xuaát vaän haø nh thì nhoùm ñieàu khieån vaønhoùm giaùm saùt
ñö ôïc xem nhö taàng lôùp quaûn lyù trung gian, coù nhieäm vuïphaùt trieån caùc phö ông phaùp vaømuïc tieâu
ñeåthö ïc hieän muïc ñích chính saùch cuûa caáp quaûn lyù cao nhaát; xuùc tieán caùc hoaït ñoäng nghieäp vuï
theo chính saùch ñaõvaïch ra vaøcung caáp thoâng tin ñeåhoã trôïcho vieäc ra quyeát ñònh. B oán chö ùc
naêng chuûyeáu cuûa caáp quaûn lyùtrung gian nhö sau:
 Hö ôùng daãn laø
m vieäc
 Phö ông phaùp laøm vieäc
 Quaûn lyù
 Caùc quan heägiö õa ngö ôø
i vôùi nhau
Caùc chö ùc naêng coù ñö ôïc phaân chia roõraø ng trong moät toåchö ùc môùi taïo ñieàu kieän cho s aûn xuaát
vaän haø
nh ñö ôïc lieân tuïc, ñaûm baûo caùc muïc tieâu cuûa heäthoáng JIT.

11
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Muïc tieâu toái quan troïng

Doø ng
lieân tuïc,
ñoàng boä

Muïc tieâu hoãtrôï

* Haïn cheágiaùn ñoaïn *Giaûm thôøi gian ñieàu *Loaïi boûlaõng phí
* Laø
m cho heäthoáng chænh vaøthôø i gian *Toái thieåu hoùa toàn
linh hoaït gia coâng kho

1. Thieát keá saûn 2. Thieát keá quaù 3. Hoaïch ñònh & 4. Toå chöùc nhaân
phaåm trình kieåm soaùt saûn xuaát söï

 Chi tieát saûn  Saûn xuaát loaït  Saûn xuaát ñeàu  Taän duïng
phaåm chuaån nhoû ñaën khaû naêng coâng
nhaân
 Thieát keámaãu  Giaûm thôø
i gian  Heäthoáng keùo
hieäu chænh  Caûi tieán lieân
 Thieát keá chaát  Heä thoáng kieåm
tuïc
lö ôïng  Boá trí maët soaùt Kanban
baèng saûn xuaát  Vai troø cuûa
 Kieåm soaùt baèng
nhaøquaûn lyù caáp
 Caûi tieán chaát maét thö ôø
ng
trung
lö ôïng
 Quan heä vôùi
 Toàn kho thaáp nhaøcung caáp

Hình 1.3: Baûng toùm taét caùc muïc tieâu vaøneàn taûng chuûyeáu cuûa JIT

12
Heä thoáng saûn xuaát JIT

1.4 Lôïi ích cuûa JIT


Heäthoáng JIT coùcaùc lôïi ích quan troïng thu huùt sö ïchuùyùcuûa caùc coâng ty. Caùc lôïi ích chuûyeáu
laø
:
1. Giaûm mö ùc toàn kho nguyeân vaät lieäu, baùn thaø
nh phaåm cuõng nhö thaø
nh phaåm.
2. Giaûm caùc yeâu caàu veàkhoâng gian
3. Taêng chaát lö ôïng saûn phaåm, giaûm pheáph aåm.
4. Giaûm thôø
i gian saûn xuaát chuûyeáu
5. Môûroäng tính linh hoaït trong thay ñoåi saûn phaåm
6. Doøng saûn xuaát lieân tuïc vôùi vieäc giaûi quyeát ñö ôïc caùc vaán ñeàveàchaát lö ôïng, thôø
i
gian ñònh mö ùc ngaèn hôn vaøcoâng nhaân ña naêng.
7. Taän duïng trang thieát bòvaønaâng cao naêng suaát
8. Tham gia cuûa coâng nhaân trong giaûi quyeát vaàn ñeà
9. Taïo moái quan heätoát vôùi nhaøcung caáp.

13
Heä thoáng saûn xuaát JIT

CHÖÔNG 2: HEÄ THOÁNG KANBAN TRONG


JIT
2.1 Giôùi thieäu Kanban trong heäthoáng keùo
Ñoøi hoûi ñaàu tieân ñoái vôùi saûn xuaát JIT laøcung caáp cho taát caû caùc quaù trình bieát chính xaùc
thôø
i gian vaøsoálö ôïng yeâu caàu.
Trong heä thoáng kieåm soaùt saûn xuaát trö ôùc ñaây, ñoø i hoûi naøy ñö ôïc ñaùp ö ùng baèng caùch ñö a ra
nhieàu baûng keáhoaïch saûn xuaát cho taát caûcaùc quaùtrình. Tuy nhieân phö ông phaùp naø y seõgaëp nhö õng
khoù khaên khi coù nhö õng thay ñoåi gaây ra bôûi nhö õng sö ïcoáôû moät vaø i quaù trình hay bôûi nhö õng bieán
ñoäng nhu caàu. Ñeåthích nghi vôùi nhö õng thay ñoåi ñoù trong moät thaùng, dö ôùi heäthoáng truyeàn thoáng,
coâng ty caàn thay ñoåi keáhoaïch saûn xuaát cho moãi quaù trình ñö ôïc ñoàng nhaát vôùi nhau vaøcaùch naø y
raát khoù khaên vì phaûi thay ñoåi keáhoaïch thö ôø ng xuyeân. Keát quaû laøcoâng ty phaûi lö u trö õmoät lö ôïng
toàn kho nhaát ñònh cho moãi quaù trình ñeågiaûi quyeát nhö õng sö ïcoáhay bieán ñoäng nhu caàu xaûy ra. Do
ñoù, noù ñö ôïc coi laømoät heä thoáng thö ôø ng taïo ra sö ïmaát caân ñoái veànguyeân vaät lieäu giö õa caùc quaù
trình, thö ôø ng khieán cho nguyeân vaät lieäu ö ùñoïng, thieát bò maùy moùc quaùlôùn, coâng nhaân dö thö ø a khi
moâhình thay ñoåi xaûy ra.
Giaûi quyeát vaán ñeàtreân, heä thoáng Toyota thö ïc hieän moät cuoäc caùch maïng vôùi yù tö ôûng laø
quaù trình theo sau seõlaáy nhö õng chi tieát hay boä phaän tö øquaù trình trö ôùc, moät phö ông phaùp ñö ôïc
bieát nhö laøheäthoáng keùo (pull system). Khi daây chuyeàn laép raùp cuoái cuø ng bieát chính xaùc thôøi gian
naø o caàn vaøsoálö ôïng chi tieát caàn thieát, hoïseõñe án quaùtrình trö ôùc ñeålaáy nhö õng chi tieát caàn thieát vôùi
soálö ôïng ñuûñeåsaûn xuaát trong khoaûng thôø i gian caàn thieát cho vieäc laép raùp xe. Quy trình trö ôùc, khi
ñoù seõsaûn xuaát nhö õng chi tieát ñaõbò laáy ñi ôû quaù trình sau. Cö ùtheá, moãi quaùtrình sau laáy ñi nhö õng
chi tieát hay nguyeân lieäu caàn thieát tö ønhö õng quy trình trö ôùc treân caûdaây chuyeàn.
Do ñoù, khoâng ñoø i hoûi trong moät thaùng phaûi ñö a ra nhö õng keáhoaïch saûn xuaát ñoàng thôø i cho
taát caû caùc quy trình.Thay vì nhö phö ông phaùp truyeàn thoáng chæ coù daây chuyeàn laép raùp cuoái cuø ng
môùi coù theåbieát ñö ôïc keáhoaïch saûn xuaát thay ñoåi. Toyota ñaõ söû duïng KANBAN ñeå thoâng tin cho
taát caû caùc quy trình bieát thôøi gian, soá löôïng saûn xuaát cuûa taát caû caùc boä phaän .

2.2 Khaùi nieäm Kanban


KANBAN theo tieáng Nhaät nghóa laø ” chieác nhaõn” hoaëc “taám theû” . KANBAN laømoät chieác
nhaõn daùn vaø
o container, thö ôø ng coù daïng hình chö õnhaät baèng giaáy cö ùng coù theåeùp b aèng Plastic.
Treân KANBAN coùmoät soáthoâng tin caàn thieát sau ñaây:
Loaïi chi tieát, saûn phaåm ñö ôïc saûn xuaát.
Sö ùc chö ùa cuûa container.
14
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Ñòa chæ, kyùhieäu cuûa nôi laø m vieäc ôûquy trình trö ôùc.
 Ñ òa chæ, kyù hieä
u cuû
a nôi laø
m vieäc ôûquy trình sau.
Ngoaø i caùc thoâng tin chuû yeáu ñoù, moãi doanh nghieäp tuø y theo tình hình cuï theåcoù theåñö a
theâm caùc thoâng tin khaùc. Vaán ñeàquan troïng khi aùp duïng heä thoáng KANBAN trong moät xö ôûng
saûn xuaát laøxaùc ñònh lö ôïng KANBAN trong lö u chuyeån.
Ñeåxaùc ñònh soáKANBAN trong lö u chuyeån, trö ôùc heát caàn xaùc ñònh sö ùc chö ùa cuûa container.
Thö ôø ng khoâng sö û duïng container quaù lôùn hay quaù beù. Ñeåñaûm baûo quaù trình linh hoaït cuûa quaù
trình saûn xuaát, sö ùc chö ùa cuûa container thö ôø ng ñö ôïc xaùc ñònh theo thôø i gian vaän chuyeån cuûa
container tö øchoã laø m vieäc naøy sang choã laøm vieäc khaùc. Trong thö ïc teásoálö ôïng KANBAN ñö ôïc
xaùc ñònh baèng soálö ôïng kinh nghieäm, luùc ñaàu ngö ôøi ta duøng soálö ôïng raát lôùn, sau ñ oùgiaûm daàn cho
tôùi khi ñaït giaùtrònhoûnhaát coùtheåñö ôïc maøvaãn khoâng laøm roái loaïn quaùtrình saûn xuaát.

2.3 Chö ùc naêng cuûa moät theûKan ban


Hö ôùng daãn.
Tö ïkieåm tra ñeångaên ngö ø a saûn xuaát thö ø
a.
Kieåm tra baè
n g maé t .
Caûi tieán hoaït ñoäng cuûa quaùtrình vaøhoaït ñoäng baèng tay.
Giaûm chi phí quaûn lyù.
a. Höôùng daãn : KANBAN phuïc vuïnhö moät coâng cuïhö ôùng daãn giö õa saûn xuaát vaøvaän
chuyeån. Caùc leänh khaùc nhau trong saûn xuaát hoaëc vaän chuyeån nhö caàn pha ûi laáy ñi bao nhieâu chi
tieát, hay vaän chuyeån moät lö ôïng taïi cheáphaåm ñeán ñòa chæ nhaát ñònh… ñeàu ñö ôïc theåhieän trong theû
KANBAN.
b. Töï kieåm tra: Tö ïkieåm tra laøcaàn thieát ñeåkieåm tra saûn xuaát thö ø a. Moãi quaùtrình phaûi ñö ôïc
kieåm soaùt tö ïñoäng ñeåñaûm baûo chæ saûn xuaát nhö õng saûn phaåm tieâu thuïñö ôïc, vôùi soálö ôïng caàn thieát
, taïi thôøi ñieåm phuøhôïp vôùi chu kyøsaûn xuaát. Vieäc kieåm soaùt tö ïñoäng naø y ñaûm baûo cho quaù trình
saûn xuaát khoâng dieãn ra vôùi t oác ñoä cao so vôùi nhu caàu. Heä thoáng KANBAN coø n coù theåkieåm tra
saûn xuaát ôûmoãi quaùtrình nhaèm hieäu chænh lö ôïng cung caáp haø ng thaùng theo nhu caàu thay ñoåi.
c. Kieåm tra baèng maét : Heäthoáng KANBAN phuïc vuïnhö moät heäthoáng kieåm tr a baèng maét vì
noùkhoâng chæ cho thoâng tin soámaøcoø n cho thoâng tin vaät lyùtrong theûKANBAN. Caùc khaûnaêng naø y
cuûa moãi quaù trình saûn xuaát ñö ôïc kieåm tra baèng maét. Ví duï: neáu caùc theû KANBAN khoâng ñö ôïc
ñaët vaø o hoäp thö KANBAN kòp thôø i thì vieäc saûn xuaát cuûa quaùtrình sau bò trì trueä, neáu ñaët theûquaù
sôùm quaùtrình sau seõsaûn xuaát vö ôït tieán trình saûn xuaát ñaõñeàra.
d. Caûi tieán hoaït ñoäng: Vieäc sö û duïng heä thoáng KANBAN ñeåhoã trôïcaûi tieán hoaït ñoäng l aø
ñieàu caàn thieát, bôûi caûi tieán saûn xuaát daãn ñeán caûi tieán veàmaët taøi chính vaønhôøvaäy daãn ñeán hoaït
ñoäng hieäu quaûtrong doanh nghieäp.
e. Giaûm chi phí quaûn lyù : Heä thoáng KANBAN cuõng giuùp giaûm chi phí quaûn lyù baèng caùch
giaûm soángö ôø i hoaïch ñònh xuoáng tôùi 0. Nhö õng nhaøhoaïch ñònh khoâng caàn nö õa bôûi baûn chaát keùo
cuûa heä thoáng KANBAN gaén lieàn vôùi heä thoáng thoâng tin baùn haø ng tö øcaùc nhaøcung caáp phuïc vuï
nhö laøngö ôø i chæ ñònh khi naø o vaøbao nhieâu laøcaàn thieát.

2.4 Phaân loaïi Kanban


Coùhai KANBAN chuûyeáu:
a. KANBAN saûn xuaát : ghi roõlö ôïng saûn phaåm quaùtrình trö ôùc phaûi saûn xuaát.

15
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Hình 2.1
Store
Shelf No F26 – 18 Item Bach No A5 - 34 Process
Item No 56790 – 321 MACHINING
Item Name CRANK SHAFT SB - 8
Car Type SX50BC – 150
Trong hình treân cho thaáy quaù trình MACHINING SB -8 caàn saûn xuaát chi tieát
CRANKSHAFT cho loaïi xe SX50BC -150. CRANKSHFT, saûn xuaát xong caàn ñö a vaø o kho chö ùa
F26-18.
b. KANBAN thu hoài : ghi roõloaïi, lö ôïng saûn phaåm quaù trình sau phaûi thu hoài (ruùt ra hoaëc
nhaän) tö øquaùtrình trö ôùc.

Hình 2.2

Store
Shelf No F26 – 18 Item Bach No A5 - 34 Preceding Process
Item No 56790 – 321 FORGING
Item Name CRANK SHAFT B-2
Car Type SX50BC - 150 Subsequennt Process
MACHINING
Box Capacity Box Type Issue No M-6
20 B 4/8

KANBAN trong hình treân cho thaáy quaù trình trö ôùc laø m ra chi tieát CRANK SHAFT vaø
ngö ôøi vaän chuyeån cuûa quaù trình theo sau phaûi ñi ñeán vò trí B -2 cuûa boä phaän FORGING ñeålaáy
nhö õng chi tieát CRANK SHAFT, quaù trình theo sau laøMACHINING. Moãi hoäp chö ùa 20 ñôn vò vaø
loaïi cuûa hoäp laøB. 4/8 cho bieát ñaây laøhoäp chö ùa chi tieát thö ù 4 trong loaït 8 hoäp loaïi naø
y, noù cho
pheùp theo doõi tieán ñoäxö ûlyùcoâng vieäc ñang ôûmö ùc naø
o.
Ngoaøi ra coøn moät soá loaïi KANBAN khaùc nhö:

Kan ban toác haønh: laømoät loaïi KANBAN ñö ôïc sö û duïng khi coù sö ïthieáu huït caùc chi tieát cho
quaù trình sau. Noù toàn taïi song song vôùi KANBAN saûn xuaát vaøKANBAN thu hoài, chæ ñö ôïc duø ng
trong tình huoáng ñaëc bieät, vaøphaûi thu laïi ngay sau khi tieán trình dieãn ra bình thö ôø
ng. Ví duï: khi

16
Heä thoáng saûn xuaát JIT

ngö ôøi coâng nhaân tö øquaùtrình laép raùp phía sau leân kho chö ùa ôûquaùtrình trö ôùc ñeålaáy tieát B vaøthaáy
raèng B khoâng coø n ñuûñeåboåsung, coùnguy cô heát trong moät thôø i gian ngaén.
Caùc bö ôùc sau seõthö ïc hieän:
- Ngö ôø i coâng nhaân ñoùcho lö u haø nh KANBAN toác haø nh ñoái vôùi chi tieát B vaøbaét KANBAN ñoù
vaø o traïm KANBAN toác haø nh (coø n goïi laøtraïm ñoû) beân caïnh traïm ñö ïng KANBAN saûn xuaát
cuûa quaùtrình cheátaïo.
- Cuø ng luùc ngö ôøi coâng nhaân ñoù nhaán nuùt baùo hieäu cho daây chuyeàn saûn xuaát, saûn xuaát ra chi
tieát B . Nuùt baùo hieäu naøy ñö ôïc laép treân baûng beân caïnh traïm chö ùa KANBAN saûn xuaát.
- Treân baûng ñeø n hieäu, moät ñeø n tö ông ö ùng vôùi chi tieát B seõhoaït ñoäng, chæ ñònh vieäc saûn xuaát
chi tieát B.
- Treân daây chuyeàn saûn xuaát ñeø n naø y phaùt tín hieäu, ngay laäp tö ùc ngö ôø i coâng nhaân phaûi saûn
xuaát chi tieát B vaømang noùñeán daây chuyeàn laép raùp sau.
-Khi ñaùp ö ùng ñaày ñuûthì dö ø ng KanBan cho saûn phaåm B vaøvaãn saûn xuaát bình thö ôø ng nhö trö ôùc
ñoù.

Hình 2.3

From To Withdrawal KANBAN


Store Bach No
3D315 A2 – 214
Item No
55780E04
No. 3 Plant Item Name
Crank Shaft
Type Car Box capacity
PX406BC - 110 15 1/20

Kan ban khaån caáp: ñö ôïc sö ûduïng taïm thôø i khi coùnhu caàu buøñaép cho lö ôïng pheáphaåm do truïc
traëc maùy moùc. KANBAN naø y ñö ôïc coi nhö bieán daïng cuûa KANBAN thu hoài hay Kanban saûn
xuaát, noùphaûi ñö ôïc thu hoài ngay sau khi sö ûduïng.

Hình 2.4

Production – ordering KANBAN Process


Store Back No
Item No
Item Name
Car Type Container Issued No
Capacity

17
Heä thoáng saûn xuaát JIT

KANBAN thöôøng (kanban ñôn): KANBAN thu hoài cuõng ñö ôïc sö û duïng nhö KANBAN saûn
suaát, coù nghóa laøchæ sö û duïng moät loaïi KANBAN neáu khoaûng caùch giö õa hai quaù trình raát ngaén vaø
quan saùt vieân coùtheåquan saùt trö ïc tieáp giö õa hai quaùtrình ñoù.
Coâng nhaân cuûa quaù trình sau seõmang caùc hoäp roãng vaøcaùc theû KANBAN thö ôø ng ñeán kho
chö ùa cuûa quaù trình trö ôùc. Sau ñoù mang caùc theû KANBAN ñeán hoäp thu nhaän KANBAN, roài laáy ñi
soálö ôïng caùc hoäp KANBAN ñuùng baèng soáKANBAN mang ñeán. Tuy nhieân, anh ta khoâng caàn
thay ñoåi caùc KANBAN ôûkho chö ùa KANBAN.
KANBAN ñö ôïc sö û duïng raát hieäu quaû khi keát hôïp vôùi xe keùo. ÔÛnhaømaùy Honsha cuûa
Toyota, xe keùo chôû caùc chi tieát naëng vôùi soálö ôïng coùhaïn. Trö ôø ng hôïp naø y, xe keùo cuõng ñoùng vai
troønhö moät KANBAN.
Maëc duøcaùc KANBAN phaûi ñö ôïc gaén vaø o caùc chi tieát saûn phaåm theo nguyeân taéc nhö ng
trong trö ôøng hôïp naø y soálö ôïng xe keùo baèng vôùi soálö ôïng KANBAN . Khoâng coù xe roãng chôølaáy
haøng thì quaùtrình trö ôùc khoâng ñö ôïc saûn xuaát, ñieàu naø y ngaên chaën saûn xuaát dö thö ø
a.
Nhaõn: Moät chuyeàn vaän taûi thö ôø ng ñö ôïc duø
ng ñeåvaän chuyeån caùc chi tieát ñeán daây chuyeàn laép
raùp baèng caùch moùc chi tieát ñoù vaø o giaù treo. Moãi moät nhaõn ñònh roõchi tieát naø o vaøkhi naø o ñö ôïc
vaän chuyeån. Trö ôø ng hôïp naø y nhaõn ñö ôïc sö û duïng nhö moät loaïi KANBAN ñeåhö ôùng daãn coâng
nhaân laáy caùc chi tieát tö økho chö ùa gaén vaø
o giaùtreo ñeåñö a ñeán chuyeàn laép raùp.
Full work system:
ÔÛnôi maùy moùc tö ïñoäng hoùa hoaëc nôi laø m vieäc khoâng coù coâng nhaân , laø m theánaø o ñeåmaùy
moùc quaùtrình trö ôùc ñö ôïc saûn xuaát ñuùng baèng lö ôïng laáy ñi.
Maùy A (maùy trö ôùc) vaømaùy B (maùy sau) ñö ôïc noái vôùi nhau vaøtreân ñoù cho pheùp mö ùc toàn
kho chuaån laø6 ñôn vò cho maùy B. Neáu treân ñö ôø ng daãn ñoù coø
n 4 ñôn vò, maùy A tö ïñoäng vaän haø nh
vaøsaûn xuaát cho ñuû 6 ñôn vò cho maùy B hoaït ñoäng. Khi ñuû6 ñôn vò cho maùy B thì mö ùc t ö ïñoäng seõ
dö ø
ng maùy A laïi. Ñieàu ñoù ngaên chaën saûn xuaát dö thö ø a ôû maùy trö ôùc. Bôûi duøng nuùt saûn xuaát baèng
ñieän neân ngö ôøi ta coøn goïi laø“full work system” laøKANBAN ñieän tö û.
CAÙCH SÖÛ DUÏNG CAÙC LOAÏI KANBAN
Coù taùm böôùc cô baûn:
1. Coâng nhaân ôû quaù trình sau ñi ñeán traïm A cuûa quaù trình trö ôùc vôùi nhö õng theû KANBAN thu
hoài ñaët trong hoäp ñö ïng KANBAN.
2. Khi coâng nhaân ôû quaù trình sau ruùt ra moät hoäp chi tieát ôû traïm A, anh ta phaûi laáy theû
KANBAN saûn xuaát ñö ôïc gaén vôùi lö ôïng saûn phaåm thö ïc teátrong hoäp ra vaøñaët KANBAN saûn
xuaát naø y vaø
o hoäp nhaän KANBAN.
3. Sau khi KANBAN saûn xuaát ñö ôïc anh ta ruùt ra, anh ta phaûi ñaët hoäp chi tieát vaø o nôi chö ùa
KANBAN thu hoài . Khi thay ñoåi hai theû Kan Ban n aø y anh ta phaûi so saùnh caän thaän
KANBAN thu hoài vôùi KANBAN saûn xuaát trö ôùc sau nhö moät.
4. Khi quaù trình sau baét ñaàu laø m vieäc, nhö õng KANBAN thu hoài phaûi ñö ôïc taùch ra khoûi hoäp
chi tieát vaøñö ôïc ñaët trong thuøng chö ùa KANBAN thu hoài .
5. Ô Ûquaù trình trö ôùc, nhö õng KANBAN saûn xuaát seõthu tö øhoäp chö ùa KANBAN taïi moät thôø i
ñieåm nhaát ñònh vôùi moät soálö ôïng nhaát ñònh vaøphaûi saûn xuaát theo nhö õng theû KANBAN saûn
xuaát vaøtieáp tuïc ñö a ñeán traïm A.
6. Saûn xuaát nhö õng chi tieát theo tính lieân tuïc cuûa KANBAN saûn xuaát ôû trong thuø ng chö ùa
KANBAN.

18
Heä thoáng saûn xuaát JIT

7. Nhö õng chi tieát ñö ôïc saûn xuaát ra vaøKANBAN naø y phaûi ñö ôïc ñi ñoâi vôùi nhau theo tieán
trình.
8. Khi nhö õng chi tieát ñö ôïc hoaø n thaø
nh trong quaù trình, caùc chi tieát naøy vaøKANBAN saûn xuaát
ñö ôïc ñaët taïi traïm A, ngö ôø
i mang quaùtrình sau coùtheåruùt ra chuùng baát thôøi gian naø
o.

Chu trình cuûa KANBAN vaø nhöõng chi tieát

19
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Production – ordering kanban post


Kanban recerving post

Production – ordering kanban

Withdrawal kanban and


physical units

Store A

Subsequent process
Preceding process (machinery line) (assembly line)
Withdrawal
Withdrawal Kanban post
kanban

Figure : Step involved in using a withdrawal and a production – ordering kanban

20
Heä thoáng saûn xuaát JIT

2.5 Caùc nguyeân taéc cuûa Kanban


 Nguyeân taéc 1:
Quaù trình sau laáy ra moät soá loaïi saûn phaåm caàn thieát töø quaù trình tröôùc trong soá löôïng caàn
thieát taïi thôøi ñieåm caàn thieát.
Nhö õng nguyeân taéc phuïñi keø m nguyeân taéc chính laø :
+ Khi laáy baát moät chi tieát hay haø ng hoùa thì phaûi coù KANBAN.
+ Haø ng hoùa laáy ra khoâng ñö ôïc nhieàu hôn soáKANBAN.
+ Moãi thuø ng chö ùa saûn phaåm ñeàu ñö ôïc gaùn KANBAN.
Neân chuù yù nhö õng ñieàu kieän tieân quyeát cuûa KANBAN, nhö õng ñieàu kieän sau cuø ng trong heä
thoáng saûn xuaát, caân baèng saûn xua át, ngö ng saûn xuaát vaøtieâu chuaån hoùa coâng vieäc.
 Nguyeân taéc 2:
Quaù trình tröôùc phaûi saûn xuaát baèng soá löôïng maø quaù trình sau ñaõ laáy.
Caùc nguyeân taéc phuï:
- Khoâng ñö ôïc saûn xuaát nhieàu hôn soálö ôïng KANBAN yeâu caàu.
- Neáu quaù trình trö ôc xuaát nhieàu loaïi chi tieát khaùc nhau thì vieäc saûn xuaát phaûi theo caùc chuoãi
ban ñaàu maøtrong ñoùmoãi loaïi KANBAN ñaõghi.
- Bôûi vì quaù trình sau ñoø i hoûi moät ñôn vò rieâng leû hoaëc côõloaït nhoû ñeåñaït ñö ôïc vieäc saûn xuaát
lieân tuïc, quaù trình trö ôùc phaûi coù nhö õng saép ñaët thö ôø ng xuyeân theo nhö õng yeâu caàu thö ôø ng
xuyeân bôûi quaùtrình sau  quaùtrình trö ôùc phaûi saép ñaët thaät nhanh.
 Nguyeân taéc 3:
Nhöõng saûn phaåm bò loãi khoâng ñöôïc chuyeån ñeán quy trình sau.
Heä thoáng KANBAN seõbò phaù huûy neáu khoâng tuaân theo nguyeân taéc 3. Neáu quaù trình sau
phaùt hieän nhö õng saûn phaåm bò loãi thì quaù trình sau laø m cho daây chuyeàn ngö ø ng laïi bôûi vì khoâng coù
theâm haø ng toàn kho.
Loãi ôû ñaây bao goàm caû loãi veàvaän haø nh maùy moùc, loãi vaän haø nh laømoät coâng vieäc maøtieâu
chuaån hoùa chö a ñaït ñö ôïc ñaày ñuû vì sö ïkhoâng hieäu quaû khi vaän haø nh baèng tay, thoùi quen vaøgiôø
lao ñoäng  tieâu chuaån hoùa coâng vieäc laømoät ñieàu kieän tieân quyeát cuûa heäthoáng KANBAN.
 Nguyeân taéc 4:
Giaûm thieåu löôïng KANBAN.
Neáu caûi tieán quaùtrình saûn xuaát baèng vieäc giaûm kích côõloâsaûn xuaát vaøruùt ngaén thôø i gian saûn
xuaát thì soálö ôïng KANBAN caàn thieát coù theåñö ôïc giaûm xuoáng. S oálö ôïng cuûa moãi KANBAN seõ
ñö ôïc giö õkhoâng ñoåi.
Khi nhu caàu haø ng ngaø y taêng leân, thôø
i gian saûn xuaát seõgiaûm xuoáng. Ñieàu naø y ñoûi hoûi giaûm
chu kyøthôø i gian saûn xuaát cuûa loätrình vaän haø nh chuaån trö ôùc ñaây baèng caùch vai troøc uûa coâng nhaân
trong daây chuyeàn sao cho hôïp lyù vaøcoùhieäu quaûnhaát. Tuy nhieân, do soálö ôïng KANBAN coáñònh,
traïm coâng vieäc naø o khoâng coù khaû naêng caûi tieán nhö yeâu caàu treân seõbò ñình treävaøbuoäc phaûi saûn
xuaát ngoaø i giôø.
Neáu nhu caàu taêng leân quaù nhieàu thì coù theåseõtaêng soálö ôïng KANBAN. Trong trö ôø ng hôïp
nhu caàu giaûm xuoáng, chu kyøcuûa loätrình vaän chuyeån seõñö ôïc taêng leân. Coù theågiaûm lö ôïng coâng
nhaân dö thö ø a treân daây chuyeàn ñeåtraùnh th aùi ñoälô laøcuûa hoï.
 Nguyeân taéc 5:
Kan ban ñöôïc söû duïng ñeå ñieàu chænh ñoái vôùi söï thay ñoåi nhoû trong nhu caàu .

21
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Ñieàu chænh saûn xuaát baèng KANBAN ñeà caäp ñeán ñieåm ñaëc trö ng nhaát cuûa heä thoáng
KANBAN, ñoù laøkhaû naêng ñaùp ö ùng ñö ôïc nhu caàu thay ñoåi baát ngôøhoaëc trình traïng khaån caáp
trong saûn xuaát.
Ñeåchö ùng minh cho khaû naêng ñaùp ö ùng naø y. Chuùng ta xem xeùt caùc coâng ty sö ûduïng heäthoáng
kieåm soaùt thoâng thö ôø ng, nhö õng coâng ty thieáu caùc bieän phaùp ñeågiaûi quyeát caùc vaán ñeàthay ñoåi
nhu caàu baát ngôøkhoâng theo mong ñôïi. Heäthoáng naø y chuûyeáu ñö a ra lòch saûn xuaát vaølaø m cho lòch
saûn xuaát khôùp vôùi caùc quy trình saûn xuaát  thay ñoåi veànhu caàu ñoø i hoûi ít nhaát tö ø7 ñeán 10 ngaø y
trö ôùc khi lòch saûn xuaát ñö ôïc sö ûa ñoåi vaøaùp duïng vaø o xí nghieäp (Khoaûn thôø i gian naø y ñeåcho maùy
tính saép xeáp vaøtính toaùn dö õlieäu caäp nhaät).
Trong khi ñoù, caùc coâng ty sö û duïng heä thoáng KANBAN khoâng phaûi ñö a ra nhö õng lòch saûn
xuaát chi tieát ñoàng thôø i vôùi caùc quy trình saûn xuaát trong suoát moät thaùng. Moãi tieán trình coùtheåbieát
ñö ôïc chæ coù theåsaûn suaát caùi gì khi KANBAN saûn xuaát ñö ôïc boùc ra khoûi Container cuûa nhaøkho.
Chæ coù daây chuyeàn laép raùp c oùlòch saûn xuaát lieân tuïc trong moät ngaø y saûn xuaát, lòch saûn xuaát naø y seõ
hieän thòtreân maùy tính vaøcho bieát ñôn vòtieáp theo naø o seõñö ôïc laép raùp.
ÔÛñaây chuùng ta seõthaáy yù nghóa cuûa vieäc ñieàu chænh saûn xuaát: Nôi maøKANBAN ñ ö ôïc sö û
duïng vaøsaûn xuaát ñö ôïc caân baèng, noùseõtrôûneân deãdaø ng ñeåñaùp ö ùng nhö õng thay ñoåi treân thò trö ôø ng
baèng vieäc saûn xuaát nhieàu hôn moät lö ôïng nhoûtheo nhu caàu.
Ví duï: Theo keáhoaïch saûn xuaát 100 ñôn vò moãi ngaø y cho moät thaùng, nhö ng vaø o ngaø
y 10 thaùng
1 chuùng ta nhaän thaáy raèng 120 ñôn vò laønhu caàu caàn thieát cho thaùng 2, theo phö ông phaùp
Toyota chuùng ta phaûi thích ö ùng sö ïthay ñoåi naø y baèng saûn xuaát 105 hay 107 ñôn vò moãi ngaø y
tö øngaø y 11 thaùng 1 trôû ñi, thay vì giö õtyû leätheo yeâu caàu cuûa lòch saûn xuaát nhö laøtrö ôø ng hôïp
trong heä thoáng kieåm soaùt thoâng thö ôø ng. Hôn theánö õa chuùng ta khoâng caûm thaáy keáhoaïch bò
thay ñoåi vì saûn xuaát trong moãi quaùtrình luoân phuïthuoäc vieäc hö ôùng daãn baèng KANBAN.
Vieäc ñieàu chænh saûn xuaát baèng Kanban nhö vaäy chæ coù theåñaùp ö ùng vôùi nhö õng thay ñoåi nhoû
veà nhu caàu. Theo Toyota nhö õng sö ïthay ñoåi veà nhu caàu khoaûng 10 -12% thì coù theåkieåm soaùt
ñö ôïc.
Trong trö ôø ng hôïp veàthay ñoåi nhu caàu khaù lôùn  taát caû daây chuyeàn saûn xuaát phaûi ñö ôïc saép
xeáp laïi.
 Nguyeân taéc 6:
Soá löôïng caùc boä phaän thöïc teá chöùa trong hoäp hoaëc ñoùng goùi phaûi baèng vôùi soá löôïng vieát treân
KANBAN.
Caùc ñeànghòcho vieäc aùp duïng heäthoáng KANBAN:
+ Tö økhi Toyota tieán haø nh saûn xuaát haø ng thaùng, toång soáKANBAN ñö ôïc caáp coù theåthay ñoåi
haø ng thaùng. Heä thoáng KANBAN cho pheùp ñieàu chænh nhoû theo tö ø ng ngaø y khi lòch trình cho
daây chuyeàn laép raùp ñö ôïc ñaët ra theo ñôn ñaët haø ng haø ng ngaø y cuûa nhaømoâi giôùi.
+ Soátheû KANBAN ñö ôïc caáp theo heäsoáan toaø n seõñö ôïc laøm caø ng ít caø ng toát do caûi tieán lieân
tuïc.
+ KANBAN ñaët vaø o hoäp boäphaän phaûi ñö ôïc laáy ra vaøñaët ôû hoäp thö nhaän KAN BAN khi ñôn
vò ñaàu tieân ñö ôïc sö û duïng. Nhö õng theû KANBAN naø y phaûi ñö ôïc thu laïi thö ôø ng xuyeân vaø
chuyeån tôùi qua trình trö ôùc . Vieäc vaän chuyeån naø y ñö ôïc laø
m haø ng giôø .
+ Mö ùc caân baèng saûn xuaát ôû quaù trình cuoái laøquan troïng. Vì vaäy, soálö ôïng boä phaän laáy ñi tö ø
tieán trình trö ôùc phaûi ñö ôïc caân baèng laïi.

22
Heä thoáng saûn xuaát JIT

+Neáu coâng vieäc ngoaø i giôøñö ôïc yeâu caàu ñeåcung caáp saûn phaåm theâm, nhoùm laäp trình neân
ñö ôïc thoâng baùo ñeànghò. Nhö õng “KANBAN caáp toác” (Express KANBAN ) phaûi ñö ôïc caáp vôùi
soálö ôïng nhoûvaøthu veàmoät caùch nhanh choùng khi vieäc saûn xuaát theâm hoaø
n taát.

2.6 Caùc ñieàu kieän aùp duïng thaø


nh coâng heäthoáng Kanban
Vieäc sö û duïng KANBAN trong moät xö ôûng saûn xuaát ñoø i hoûi phaûi coù moät heäthoáng thoâng tin
roõraø
ng coùkhaûnaêng theåhieän taát caûnhö õng vaán ñeàcuûa quaùtrình saûn xuaát.
Quaûn lyù doø ng saûn phaåm bôûi phö ông phaùp KANBAN ñoø i hoûi doøng saûn xuaát saûn phaåm phaûi
linh hoaït, thoâng suoát. Moät khi khoâng gia ûi quyeát caùc roái loaïn trong saûn xuaát, heäthoáng KANBAN
coùxu hö ôùng khuyeách ñaïi haäu quaûcuûa noùlaø m cho mö ùc dö ïtrö õtaêng leân. Xö ôûng saûn xuaát chæ coùtheå
vaän haønh toát neáu nhö taát caûcaùc vaán ñeàtreân ñö ôïc giaûi quyeát.
Nhö õng coâng vieäc ñoù caàn phaûi ñö ôïc giaûi quyeát trö ôùc khi aùp duïng phö ông phaùp KANBAN
vaøo xö ôûng saûn xuaát. Vaøcaùc coâng vieäc naø y caàn phaûi ñö ôïc tieáp tuïc sau khi ñaõlaép ñaët heä thoáng
KANBAN trong xí nghieäp. Nhö õng sö ïthay ñoåi caàn thie át laø :
Boátrí hôïp lyùthieát bòmaùy moùc caùc xö ôûng.
Caàn thôø i gian hieäu chænh caùc thay ñoåi cho saûn phaåm thaät ngaén.
Loaïi boûñö ôïc caùc bieán ñoäng ngaãu nhieân.
Phaùt trieån, cuûng coámoái quan heächaët cheõvôùi nhaøcung caáp.
Ngö ôø i lao ñoäng caàn coù tính ña naêng cao, coù khaû naêng luaân phieân coâng vieäc, khaû naêng
ñieàu chænh vaøbaûo dö ôõng maùy moùc khi caàn thieát.
Tieâu chuaån hoùa caùc boäphaän, caùc ñôn vò laép raùp saûn phaåm, nhôøñoùgiaûm ñö ôïc soálö ôïng
danh muïc quaûn lyù, giaûm soálaàn thay ñoåi loaït gia coâng vaøgiaûm soáloaïi KANBAN.

2.7 Ö u – nhö ôïc ñieåm cuûa heäthoáng Kanban:


2.7.1 Öu ñieåm
Ö u ñieåm lôùn nhaát cuûa phö ông phaùp naø y laønoù cho pheùp thaáy ñö ôïc nhö õng vaán ñeàcaàn
ñö ôïc giaûi quyeát cuûa moät xö ôûng lôùn nhaát.
Thö ïc hieän heäthoáng kieåm soaùt khoâng caàn ñieän toaùn hoùa voán deãtaïo neân caùc phí toån to
lôùn.
Moät sö ïlö u chuyeån nhanh thoâng tin giö õa caùc choã laø m vieäc coù lieân quan veàtình hình
laø
m vieäc cuûa maùy moùc thieát bò, hoûng hoùc phaùt sinh pheáphaåm…
Moät sö ïphoái hôïp aên yùgiö õa caùc choãlaøm vieäc bôûi vì chuùng phuïthuoäc vaøo nhau.
Moät sö ïthích ö ùng toát nhaát cuûa quaù trình saûn xuaát vôùi doø
ng nhu caàu thay ñoåi nhoû tö ø10 -
12% nhu caàu ban ñaàu.
Moät sö ïhoaø n thieän trong phö ông thö ùc phuïc vuïkhaùch haø ng, theåhieän ôû choã thôøi gian
thoûa maõn yeâu caàu cuûa khaùch haø ng ngaén vì saûn xuaát theo nhö õng loaït nhoû vaøthö ôø ng
xuyeân hôn.
Moät sö ïphaân quyeàn quaûn lyùñö ôïc aùp duïng t rö ïc tieáp trong caùc phaân xö ôûng saûn xuaát.
Neàn taûng cuûa heäthoáng KANBAN laøtoàn kho thaáp nhaát (saûn phaåm dôû dang, baùn thaø nh
phaåm, thaø nh phaåm vaøphuïtuø ng thay theá… )
Khoâ n g caàn laä
p keáhoaï c h haøn g ngaøy.
AÙp duïng heäthoáng saûn xuaát KANBAN cho pheùp mö ùc dao ñoäng 10% so vôùi nhu caàu.
Heä thoáng kieåm tra saûn xuaát KANBAN laøthen choát beân caïnh nhö õng heä thoáng khaùc
nhö Andon, kieåm tra baèng maét thö ôø ng …

23
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Heäthoáng KANBAn hieäu chænh moät caùch chính xaùc keáhoaïch ñö ôïc laäp theo MRP II, sö ï
keát hôïp giö õa keáhoaïch saûn xuaát daø
i haïn vaøsaûn xuaát ngaén haïn.
2.7.2 Nhöôïc ñieåm
Do aùp duïng heäthoáng keùo, heäthoáng KANBAN thì khoâng coù toàn kho vaøchæ ñaùp ö ùng sö ï
dao ñoäng 10-12% so vôùi nhu caàu ban ñaàu, do ñoù khi coù sö ïdao ñoäng lôùn thì heäthoáng
Kanban khoâng ñaùp ö ùng ñö ôïc.
Khi coù moät sö ïroái loaïn trong saûn xuaát cuûa baát kyøcoâng ñoaïn naø
o thì noùaûnh hö ôûng toaø
n
boäheäthoáng.

Chö ùc naêng Phaïm vi Heäthoáng MRP II


KANABN
Tæ leäsaûn phaåm ñaàu ra Hoïcuûa saûn phaåm Theo mö ùc nhu caàu Theo keáhoaïch saûn
xuaát
Thö ïc hieän saûn phaåm Thaø nh phaåm toàn trö õ Ñieàu ñoäsaûn xuaát Ñieàu ñoäsaûn xuaát
theo ñôn ñaët haø ng chính chính
Nhu caàu nguyeân vaät lieäu Caùc linh kieän (saûn xuaát TheûKANBAN Hoaïch ñònh nhu caàu
& mua ngoaø i) vaät lieäu (MRP)
Nhu caàu coâng suaát Saûn lö ôïng cho nôi laøm Quan saùt baèng maét Hoaïch ñònh nhu caàu
vieäc vaøcho khaùch haø ng thö ôø
ng coâng suaát (MRP)
Keáhoaïch coâng suaát vaän Saûn xuaát ñuûsoálö ôïng Quan saùt baèng maét Kieåm tra ñaàu ra/ñaàu
haø
nh theo keáhoaïch thö ôø
ng vaøo
Keáhoaïch vaät lieäu TheûKANBAN vaø Caùc baùo caùo thu
ñôn haøng ñoät xuaát mua
Thoâng tin phaûn hoài Heäthoáng Andon Caùc baùo caùo trì
hoaõn

Baûng: So saùnh Heä thoáng KANBAN vaø MRP II

24
Heä thoáng saûn xuaát JIT

CHÖÔNG 3: LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ ÖÙNG


DUÏNG JIT
Ngaø y nay, JIT vaãn ñang ñö ôïc aùp duïng roäng raõi. Tuy nhieân, khi môùi ñö a vaø o ö ùng duïng vaøo
ñaàu nhö õng naêm 1980, nhieàu nhaøquan saùt vaøcaûnhö õng ngö ôø i thö ïc hieän ñeàu quaûquyeát raèng JIT vaø
MRP khoâng tö ông thích vaøloaïi trö ølaãn nhau.
Tuy nhieân, caùc coâng trình nghieân cö ùu cuûa Sober chæ ra raèng haàu heát caùc yù tö ôûng JIT ñeàu aùp
duïng trong giai ñoaïn thö ïc hieän trong khi MRP I I laïi chuû yeáu laømoät coâng cuïhoaïch ñònh. Ngoaø i
ra, khaùc vôùi MRP II laømoät heäthoáng ñoùng thì JIT laøtaäp hôïp moät lö ôïng lôùn caùc yùkieán nhaèm hoaø
n
thieän caùc hoaït ñoäng saûn xuaát. Trong haàu heát caùc trö ôø
ng hôïp thì MRP vaøJIT h oã trôïvaøboåsung
cho nhau.
Nhö vaäy, sö ùc haáp daãn chính cuûa JIT laøôû choãnoù luoân keâu goïi laøphaûi ñaït ñeán sö ïhoaø n haûo.
Trong khi ñoù, MRP II thì ít khaét khe hôn. Noù cho pheùp coâng ty tieáp tuïc coù thôø i gian saûn xuaát daøi
hôn, côõloâlôùn hôn, toàn kho nhieàu hôn, caùc hoaït ñoäng chö ùc naêng ñö ôïc boátrí daø i hôn, vieäc kieåm tra
ñö ïôc thö ïc hieän ôûmoãi giai ñoaïn chuyeån tieáp, ôûcaùc phaàn thö ø a, mö ùc ñoähao huït vaøchaát lö ôïng ñö ôïc
ño baèng soápheáphaåm treân 100 ñôn vò. JIT khoâng taäp trung vaø o caùc hoaït ñoäng saûn xuaát ñang yeáu
keùm maønoù nhaém ñeán vieäc thö ïc hieän hoaø n haûo taát caû caùc hoaït ñoäng saûn xuaát. Do vaäy, cho duø
chuùng ta ñaõlaø m toát nhö theánaøo ñi nö õa thì JIT vaãn luoân nhaéc nhôû ch uùng ta phaûi laø m toát hôn. JIT
chuùtroïng ñeán vieäc caûi tieán ñeàu ñaën, lieân tuïc hôn laønhö õng bö ôùc ñoät phaù.
JIT khoâng chæ aùp duïng vaø o caùc chö ùc naêng ôûnhaømaùy saûn xuaát, yùtö ôûng cuûa noùvö ôn ñeán caùc
chö ùc naêng khaùc cuûa coâng ty nhö :
Kieåm soaùt nguyeân vaät lieäu
Kieåm soaùt saûn xuaát
Kieåm soaùt hoaït ñoäng
Vieäc ö ùng duïng JIT cuõng ñoø
i hoûi moät soáthay ñoåi ñoái vôùi moâi trö ôø
ng hieän taïi:
Caùc qui ñònh haø
nh chính truyeàn thoáng
Caùc quan ñieå
m quaûn lyùtruyeàn thoáng

Tuy nhieân, ngay caû nhö õng ngö ôø


i taâm ñaéc vôùi trieát lyù naø
y cuõng phaûi thö ø
a nhaän laøkhaùi nieäm naø
y
cuõng coùnhö õng haïn cheánhö ng chuùng ta seõxem xeùt ñeán chuùng trong caùc chö ông tieáp theo.

25
Heä thoáng saûn xuaát JIT

3.1 Ö Ùng duïng JIT trong kieåm soaùt nguyeân vaät lieäu
Ñeåö ùng duïng JIT trong lónh vö ïc naø
y, ta caàn thö ïc hieän moät soácoâng vieäc sau:
Saûn xuaát caùc loâcôõnhoû
Tieán ñeán saûn xuaát khoâng pheáphaåm
Loaïi boûvieäc kieåm tra ôûkhaâu tieáp nhaän
Cung caáp linh hoaït
Ñö a nguyeân lieäu trö ïc tieáp ñeán daây chuyeàn saûn xuaát
3.1.1 Saûn xuaát caùc loâ côõ nhoû
Sö ûduïng loâcôõnhoûlaøyeâu caàu bö ùc thieát khoâng chæ ñoái vôùi caùc chi tieát mua beân ngoaø i maøcoøn
vôùi caûcaùc chi tieát coâng ty tö ïsaûn xuaát. Tö ông tö ï,ñieàu naø
y cuõng neân aùp duïng ñoái vôùi caûnhö õng chi
tieát giaùcao laãn giaùthaáp, ñôn giaûn cuõng nhö phö ùc taïp, nhoûhay lôùn.
Coù2 caùch chính ñeåthieát laäp côõloâ– phoûng ñoaùn hoaëc baèng coâng thöùc.
Coù raát nhieàu coâng ty ñi th eo caùch thö ù nhaát. Ta coù theåbieát ñö ôïc ñieàu naø
y baèng caùch hoûi hoï
côõloâñö ôïc xaùc ñònh nhö theánaø o. Thoâng thö ôø ng thì baïn seõnhaän ñö ôïc caâu traû lôø
i laø
: “ toâi khoâng
bieát”, hay “ toâi chæ laøm theo côõmaøngö ôø i tieàn nhieäm tö ø
ng laø m thoâi”. Coù ñoâi khi baïn coù theåthaáy
raèng côõloâlaøboäi soácuûa haøng traêm, haø
ng ngaø n. Kyõthuaät naø y taïo ra nhö õng loâchaün, goïn.
Trö ôùc khi JIT chæ cho chuùng ta laøphaûi taäp trung quaûn lyùlö ôïng toàn kho vö ôït mö ùc thì phö ông
phaùp naøy xem ra cuõng taïm oån. Tuy nhieân, moät khi ñaõnhaán maïnh vaø o vieäc toàn kho baèng khoâng
vaøtaêng voø ng quay toàn kho leân thì phö ông phaùp naø y khoâng theåchaáp nhaän ñö ôïc. Ngö ôø i ta chæ ra
raèng, so vôùi côõloâñö ôïc tính toaùn baèng co âng thö ùc thích hôïp thì côõloâxaùc ñònh baèng caùch treân
thö ôø
ng cao hôn 5 ñeán 10 laàn.
Caùc coâng thö ùc chính ñeåtính côõloâseõñö ïôc trình baø y chi tieát trong PhuïLuïc II. Coâng thö ùc sö û
duïng khaù nhieàu caùc yeáu toánhö : ñaùnh giaù chi phí toàn trö õ, moâhình sö û duïng, chi phí thieát laäp ñoái
vôùi caùc chi tieát saûn xuaát vaøchi phí ñaët haø
ng ñoái vôùi caùc ñôn vòmua ngoaø i.
Trö ôùc ñaây, ngö ôø
i ta thö ôø
ng xem laïi vieäc ñaët haø
ng trong quaù khö ù roài tö øñoù xaùc ñònh lö ôïng
ñaët haøng cho tö ông lai. Phö ông phaùp naøy roõraøng laøkhaùhö õu duïng vì ta khoâng theånaø o lö ôø
ng trö ôùc
ñö ôïc lö ôïng taêng giaûm haøng naêm. Hôn nö õa, ta cuõng khoâng theånaø o saép xeáp, thay ñoåi lö ôïng toàn
kho ñö ôïc. Nhö õng ñôn vò khoâng duø ng nö õa vaãn coø
n trong haø ng toàn kho cuûa chuùng ta vaøtrôû thaø nh
haøng toàn kho ñaõloãi thôøi.
Ngaøy nay, vôùi heä thoáng dö ïa treân phö ông phaùp MRP, ngö ôø i ta coù theåbieát ñö ôïc lö ôïng sö û
duïng trong tö ông lai dö ïa vaøo caùc hoaù ñôn yeâu caàu nguyeân vaät lieäu ñoäng cuøng vôùi Lòch Trình saûn
xuaát chính (MPS). Nhôøñoù, thoâng qua caùc coâng thö ùc tính toaùn côõloâtoát hôn, ta coù ñö ôïc côõloâ
mong muoán chính xaùc hôn. Baèng caùch duø ng caùc côõloânhoûnhaát coùtheåcuøng vôùi vieäc loaïi boûhaø ng
toàn kho loãi thôø
i, ta coùtheågiaûm mö ùc toàn kho ñaùng keå.
Tính toaùn chi phí toàn tröõ haøng toàn kho
Thaät khoù ñeåxaùc ñònh chính xaùc chi phí toàn trö õhaøng toàn kho. Caùc nhaøchuyeân nghieäp thì
cho raèng, con soánaø y laøvaø
o khoaûng tö ø24 ñeán 100% moät naêm. Trong khi ñoùnhö õng ngö ôø i môùi vaø
o
ngheàthì laïi cho raèng con soánaø
y thaáp hôn. Lö u yùraèng, chi phí toàn trö õcaø
ng cao thì côõloâcaø
ng nhoû
(côõloâcaø
ng nhoûthì daãn ñeán chi phí vieäc vaän chuyeån caøng cao). Do ñoù, n hieàu khi chæ vì muoán chi

26
Heä thoáng saûn xuaát JIT

phí toàn trö õnhoûñi maøbaïn sö ûduïng côõloâlôùn hôn mö ùc caàn thieát. Ñeålö u giö õhaø
ng toàn kho, ta toán raát
nhieàu chi phí. Chaúng haïn nhö chi phí taùi kieåm tra, hö hoûng, lö u kho, baûo hieåm, chi phí cho sö ïloãi
thôø
i vaøchi phí cô hoäi do tieàn maët bòlö u giö õ.
Coù leõbaïn cuõng chaúng caàn maát thôø i gian cho vieäc nghieân cö ùu mang tính caùch hoïc thuaät ñeå
xaùc ñònh chi phí naø y laø
m gì vì baïn hoaø n toaøn coù theåphoûng ñoaùn ñö ôïc con soánaøy. Hôn nö õa, ñeå
xaùc ñònh chính xaùc ñö ôïc chi phí naøy thì coù leõphaûi maát caû ñôø
i vaãn khoâng tìm ra ñö ôïc caâu traû lôø
i.
Toát hôn laøbaïn neân choïn moät soá,chæ caàn ñaûm baûo laøsoáñoùkhoâng quaùthaáp. Ñoái vôùi caùc saûn phaåm
ñang ôûtrong giai ñoaïn trö ôûng thaø nh vaøoån ñònh thì coùleõcon soáñoùlaøkhoaûng 36%. Neáu saûn phaåm
cuûa baïn thuoäc doø
ng coâng ngheäcao thì con soánaø y phaûi cao hôn.
Chi phí chuaån bò

Chi phí chuaån bò ñoùng vai troøquan troïng trong vieäc xaùc ñònh côõloâ.Trö ôùc khi coùJIT, chuùng
ta chæ nhaän baát cö ù thôøi gian chuaån bò naø o maøkyõsö ñieàu haø nh saûn xuaát ñö a ñeán, chuyeån noù qua
thaø
nh tieàn vaøñö a vaø o trong coâng thö ùc. Neáu quan saùt kyõhôn, chuùng ta coùtheåthaáy raèng nhö õng chi
phí cho vieäc chuaån bò naø y chæ do phoûng ñoaùn dö ïa vaø o moät soáyeáu toákhoâng ñaùng tin caäy laém. Coù
khi thì caùc kyõsö chæ xaùc ñònh chi phí naø y moät caùch ngaãu nhieân, dö ïa vaø
o moät quy trình khoâng toát.
JIT giuùp chuùng ta giaûm thôøi gian chuaån bò. Nhôøñoù, ta coù theågiaûm côõloâbaèng caùch duø ng
caùc coâng thö ùc. Chuùng ta seõbaø
n veàvieäc giaûm chi phí chuaån bò naø
y trong phaàn kieåm soaùt saûn xuaát
ôûphía sau.
Chi phí chuaån bò ñö ôïc tính thoâng qua chi phí vieát moät ñôn ñaët haø
ng. Muoán t ính chi phí naøy
ta coù theålaáy chi phí haø
ng naêm cuûa boäphaän baùn haøng vaøchia cho soáñôn ñaët haø ng trong naêm ñoù.
Ta coù theåthu thaäp con soáchính xaùc caùc chi phí vieát moät ñôn ñaët haø ng hoaëc soáñôn ñaët haø
ng taïi
boäphaän keátoaùn chi phí hoaëc boäphaän cheátaïo coâng nghieäp.
Ôûñaây, ta coùtheåaùp duïng trieát lyùJIT ñeågiaûm ñö ôïc chi phí chuaån bò naø
y. Baèng caùch naøo? Ta
coù theåhoäi nhaäp vôùi nhaøcung caáp. Vôùi moãi nhaøcung caáp, ta seõcoùmoät hôïp ñoàng rieâng ñeåchuyeân
cung caáp moät chi tieát hoaëc moät nhoùm chi tieát phuïc vuïcho quaùtrình saûn xuaát. Baèng caùch naøy, baïn
coù theåthay theávieäc vieát ñôn haø ng baèng moät cuoäc ñieän thoaïi. Ta cuõng coù theåchia xeû lòch MRP
vôùi nhaøcung caáp ñeåhoïcaên cö ùvaø o ñoùmaøcung caáp haø ng. Caùc coâng ty cuõng coùtheåtraùnh vieäc vieát
ñôn haø ng baèng vieäc sö ûduïng heäthoáng Trao Ñoåi Dö õLieäu Ñieän Tö û.
Toùm laïi, vieäc sö û duïng loâcôõnhoû raát ñö ôïc khuyeán khích. Coù nhieàu caùch ñeåñaït ñö ôïc mong
muoán naøy: giaûm chi phí chuaån bò, xaùc ñònh chi phí thö ïc sö ïcuûa toàn kho, vaøruùt ngaén qui trình mua
haø
ng.
3.1.2 Tieán ñeán saûn xuaát khoâng pheá phaåm
Caø
ng ngaø y thì yù tö ôûng ñaït ñö ôïc moät mö ùc chaát lö ôïng naø
o ñoù caø
ng k hoâng coø
n choã ñö ùng.
Ngaø
y nay, saûn xuaát khoâng coùpheáphaåm ñang laømoät yeâu caàu bö ùc thieát.
Chieán tranh theágiôùi laàn thö ùII ñaõñö a ñeán vieäc saûn xuaát theo khoái lôùn. Chaát lö ôïng cuõng nhö
moät soáyeâu caàu khaùc ñaõbò ñaåy xuoáng h aø ng thö ù yeáu. Luùc ñoù, khoái lö ôïng saûn xuaát laømoái baän taâm
haø
ng ñaàu. Khi hoaø n thaønh moät loâ, boäphaän kieåm tra seõsö û duïng caùc phö ông phaùp laáy maãu thoáng
keâñeåxaùc ñònh xem loâñoù coù ñaït ñö ôïc mö ùc chaát lö ôïng toái thieåu hay khoâng thoâng qua soápheá
phaåm treân 100 ñôn vò. Neáu loâñoù khoâng ñaït thì sao? Hoïseõloïc caùc pheáphaåm ra vaøñem taùi saûn
xuaát neáu coù theå. Neáu khoâng ñö ôïc, hoïseõloaïi boû chuùng. Boäphaän kieåm tra seõchòu traùch nhieäm veà

27
Heä thoáng saûn xuaát JIT

chaát lö ôïng coø


n boäphaän saûn xuaát chæ phaûi lo saûn xuaát sao cho ñuûsoálö ôïng thoâi. Luùc naø
y, chuùng ta
chæ taäp trung xem loâhaø ng ñoùcoùñaït chuaån hay khoâng. Neáu khoâng thì seõphaûi loïc pheáphaåm ra.
Ngaøy nay, ta coù caùch laøm toát hôn laøk ieåm soaùt quaù trình saûn xuaát ñeåñaûm baûo traùnh ñö ôïc
pheáphaåm. Vieäc kieåm tra tö ø
ng saûn phaåm moät khoâng nhaèm muïc ñích laøloaïi boû hay chaáp nhaän loâ
ñoùmaønhaèm muïc ñích laøbaûo ñaûm qui trình saûn xuaát naèm trong dung sai cho pheùp. Caùch laø m môùi
naø
y nhaèm baûo ñaûm laøchuùng ta khoâng saûn xuaát ra pheáphaåm.
Laø
m sao ñeålaø
m ñö ôïc ñieàu ñoù?
Caùch thö ùnhaát laøbaûo ñaûm maùy moùc thieát bò naèm trong dung sai cho pheùp . Caùch thö ùhai laøbuoäc
ngöôøi coâng nhaân chòu traùc h nhieäm saûn xuaát ra saûn phaåm ñuû chuaån. Boäphaän kieåm soaùt chaát lö ôïng
seõñö a ra caùc coâng cuïkieåm soaùt chaát lö ôïng vaøhuaán luyeän cho coâng nhaân. Coâng nhaân seõchòu
traùch nhieäm giaùm saùt vieäc saûn xuaát. Quan troïng hôn, ngö ôø i co âng nhaân ñö ïôc trao quyeàn vaøcoù theå
ñieàu chænh hoaëc baùo cho caáp cao hôn neáu chaát lö ôïng baét ñaàu ñi xuoáng. Hoïcuõng coù quyeàn dö ø ng
thieát bò neáu noùbaét ñaàu saûn xuaát ra pheáphaåm. Moät soágiaùm saùt hay nhaøquaûn lyùraát khoùchaáp nhaän
yeâu caàu naø y. Nhö ng ñaây laøyeâu caàu bö ùc thieát vaøhoïkhoâng coøn caùch naøo khaùc laøhuaán luyeän coâng
nhaân bieát dö ø
ng thieát bòñuùng luùc.
Caùch laøm naøy ñoø i hoûi vieäc trang bò cho coâng nhaân kieán thö ùc vaøthoâng tin caàn thieát ñeåxö û lyù
tình hình. Caùc kyõthuaät kieåm soaùt qui trình baèng thoáng keâñö ôïc sö û duïng ñeåñaùp ö ùng caùc yeâu caàu
naøy. Hieän nay, chuùng ta coù caùc thieát bò tö ïkieåm tra laép ñaët ngay trong maùy moùc hay trong qui
trình giuùp chaån ñoaùn vaøxaùc ñònh vieäc saûn xuaát caùc pheáphaåm vaøngö ø ng ngay quaùtrình saûn xuaát.
Nhö õng kyõthuaät môùi naø y ñaõñö ôïc phoåbieán roäng raõi vaøtieát kieäm chi phí. Vieäc saûn xuaát saûn
phaåm vôùi moät mö ùc chaát lö ôïng naø
o ñoù haàu nhö khoâng coø n ñö ô ïc chaáp nhaän vaøxu hö ôùng laøchuyeån
sang saûn xuaát khoâng pheáphaåm.
Ngaø y nay, saûn phaåm vôùi chaát lö ôïng hoaø n haûo laøñieàu kieän tieân quyeát ñeåtoàn taïi treân thò
trö ôø
ng. Saûn xuaát khoâng pheáphaåm khoâng phaûi laømoät coâng cuïcaïnh tranh nö õa maøtrôû thaø nh yeâu
caàu toái thieåu ñeådoanh nghieäp toàn taïi treân thö ông trö ôø
ng.
3.1.3 Loaïi boû vieäc kieåm tra ôû khaâu tieáp nhaän nguyeân vaät lieäu
Ñeåñaït ñö ôïc ñieàu naø y thì ta phaûi kyøvoïng nhaøcung caáp coù theåcung caáp saûn phaåm coù chaát
lö ôïng tuyeät haûo vaøhoïphaûi coùqui trình rieâng ñeåñaûm baûo ñieàu naø y. Keát quaûlaø , sau khi ñaøm phaùn
vaøchö ùng minh ñö ôïc khaû naêng cuûa mình, beân baùn seõkhoâng phaûi chòu vieäc kieåm soaùt chaát lö ôïng
nö õa. Nhö õng nhaøcung caáp ñaït ñö ôïc chuaån naø y seõñö a haøng trö ïc tieáp tôùi kho haøng hoaëc nôi saûn
xuaát luoân. Ñoái vôùi JIT thì vieäc kieåm soaùt laømoät sö ïlaõng phí vaøcaàn loaïi boû baèng caùch naâng cao
chaát lö ôïng cuûa nhaøcung caáp. Ngaø y nay, coù nhieàu coâng ty coù chieán lö ôïc laøloaïi boû caùc nhaøcung
caáp khoâng ñaït chuaån ñeåhö ôûng vieäc cung haø ng khoâng caàn kieåm tra. Ñaây laømoät daáu hieäu cho thaáy
vieäc hö ôùng tôùi saûn xuaát khoâng pheáphaåm.
3.1.4 Cung caáp linh hoaït
Caàn lö u yù raèng vieäc lö ïa choïn côõloâtrong JIT laøcaàn loânaø
o caáp loâñoù(lot – for – lot). Tö ùc laø
moãi thôø
i ñoaïn hoaïch ñònh seõcoù moät côõnhaát ñònh naø o ñoù. Caùc heä thoáng dö ïa treân MRP II ñeàu
hoaïch ñònh cho tö ø ng ngaø y moät, goïi laøcaùc bucket. Vôùi heäthoáng naø y, ta seõyeâu caàu nhaøcung caáp
caáp haø
ng dö ïa vaø o vieäc ghi nhaän soáhaø ng coøn trong kho ñeåcaàn loânaø o thì caáp loâñoù. Neáu khoâng

28
Heä thoáng saûn xuaát JIT

theåhoaïch ñònh haø ng ngaø y thì vaãn coùtheåhoaïch ñònh cho nhieàu nga ø y. Nhö ng toát nhaát laøneân hoaïch
ñònh thö ôø
ng xuyeân nhaát coùtheå.
Ngaø y nay, caùc phaàn meàm thö ông maïi ñaõbaét ñaàu cho pheùp hoaïch ñònh tö ø ng ca hay tö ø ng giôø.
Luùc naø
y, qui taéc thieáu loânaø
o caáp loâñoùñö ôïc thö ïc hieän theo ca hay the o giôø
.
Chaúng haïn nhö ôû Nhaät Baûn, coâng ty Busan laøcoâng ty chuyeân cung caáp boä phaän gheángoài
cho caùc nhaømaùy saûn xuaát xe hôi Nissan. Khi moät thaân xe ñeán ñoaïn vaø o traïm sôn ôû Nissan thì
ngö ôøi ta seõgôûi tín hieäu tôùi Busan. Busan seõtieán haø nh laép raùp caùc gheángoài tö ông ö ùng vaøchaát
tuaàn tö ïleân xe taûi ñeåvö ôït hôn 20 km ñeåtôùi daây chuyeàn saûn xuaát ôû Nissan. Taïi ñaây, ngö ôø i ta seõ
tieán haønh boác dôõtheo thö ù tö ïtrö ïc tieáp xuoáng daây chuyeàn laép raùp, vaøo ñuùng luùc ñeålaép raùp thaø nh
xe thaø nh phaåm. Phö ông phaùp naø y ngaø y caø
ng ñö ôïc ö a chuoäng vaøphoåbieán.
Tuy nhieân, khi thö ïc hieän baïn caàn lö u yù ñeán khoaûng caùch giö õa nhaøcung caáp vaøkhaùch haø ng,
kích côõcuûa container, chi phí vaän c huyeån, vaømoät soávaán ñeàcaàn lö u taâm khaùc. Taát nhieân, thaät
khoù traùnh khoûi sai soùt nhö ng nhieäm vuïcuûa baïn laøphaûi caûi tieán coâng vieäc haø ng ngaø y ñeåtieán daàn
tôùi sö ïhoaø
n haûo.
3.1.5 Ñöa nguyeân lieäu tröïc tieáp ñeán daây chuyeàn saûn xuaát
Khi ñaït ñö ôïc mö ùc khoûi caàn kieåm tra vaøgiaûm soánhaøcung caáp nhaèm thö ïc hieän cung caáp linh
hoaït thì vieäc xaây dö ïng caùc nhaøkho khoâng coø n yù nghóa nö õa. Vôùi caùc nhaøcung caáp choïn loïc naøy,
nguyeân vaät lieäu seõñö ôïc ñö a trö ïc tieáp ñeán caùc ñòa ñieåm ñö ôïc thieát keángay loái vaø
o caùc traïm laø
m
vieäc caàn loaïi nguyeân vaät lieäu ñoù. Nhö õng traïm caàn nhieàu loaïi nguyeân vaät lieäu thì seõcaàn nhieàu
ñieåm ñoã.
Caùc nhaømaùy thö ïc hieän phö ông phaùp naøy seõxaây dö ïng caùc cö ûa tieáp nhaän bao quanh nhaø
maùy. Caùc taø i xeáxe taûi cuûa nhaøcung caáp seõdö ïa vaø o soálieäu trong phieáu phaùt haønh ñeåtìm ñuùng
cö ûa tieáp nhaän vaøñö a nguyeân vaät lieäu trö ïc tieáp vaø
o caùc ñieåm ñoãbeân trong. Sau ñoù, taø
i xeáseõtieán
haø nh ghi nhaän vieäc cung caáp haø ng vaø o heä thoáng MRP thích hôïp. Thö ôø ng thì nhaøcung caáp seõ
ñö ôïc thanh toaùn dö ïa treân cô sôû naøy maøkhoâng caàn ñeán hoaù ñôn. Taát nhieân laøtrö ôùc ñoù, nhaøcung
caáp caàn coù ñö ôïc sö ïtin tö ôûng cuûa khaùch haø ng trong vieäc giao haø ng ñuû soálö ôïng vaøñuùng chaát
lö ôïng.
Heäthoáng naø
y vaønhö õng ö ùng duïng cuûa noùñang ngaø
y caø
ng ñö ôïc sö ûduïng nhieàu.

3.2 Ö Ùng duïng JIT trong kieåm soaùt saûn xuaát


Ñeåö ùng duïng JIT trong kieåm soaùt saûn xuaát, caàn quan taâm ñeán 10 vaán ñeàsau ñaây:
Giaûm thôø i gian saûn xuaát chính
Ruù t ngaé
n thôøi gian hieäu chænh
Sö ûduïng caùc coâng cuïkieåm soaùt thoáng keâ
Sö ïduïng quy trình hoaïch ñònh coùsö ïhoãtrôïcuûa maùy tính
3.2.1. Giaûm thôøi gian saûn xuaát chính
Giaûm thôø
i gian laømoät khaåu hieäu môùi cuûa nhö õng naêm 1990, ñaëc bieät laøgiaûm thôø
i gian saûn
xuaát chính trong caùc nhaømaùy. Vieäc ruùt ngaén thôø i gian saûn xuaát chính coù theåñö a ñeán 4 lôïi ích
sau:

29
Heä thoáng saûn xuaát JIT

 Coù theåñaït ñö ôïc vieäc saûn xuaát hö ôùng veàñôn ñaët haø
ng ñoø
i hoûi chæ trong moät khoaûng thôø
i
gian ngaén, keåcaûcaùc ñôn ñaët haøng ñaëc bieät.
 Coâng ty coù theåthích ö ùng nhanh choùng sö ïthay ñoåi nhu caàu vaø
o giö õa thaùng, vì vaäy toàn kho
thaønh phaåm coùtheåñaït mö ùc thaáp nhaát.
 Toàn kho taïi cheáphaåm (work -in-process) coù theåñaëc bieät giaûm do toái thieåu thôø i gian saûn
xuaát khoâng caân ñoái giö õa caùc quy trình khaùc nhau vaøcuõng do vieäc giaûm kích côõloâhaø
ng.
 Khi coù sö ïthay ñoåi maãu maõ, kieåu daùng thì soálö ôïng haø
ng toàn kho “cheát” ñang coù laøthaáp
nhaát.
Thôø i gian saûn xuaát chính bao goàm: thôøi gian xeáp haøng trö ôùc khi gia coâng, thôø
i gian hieäu
chænh, thôø
i gian vaän haø
nh, thôøi gian chôøsau khi gia coâng vaøthôø
i gian vaän chuyeån. Trong ñoù:
- Thôø
i gian xeáp haø ng trö ôùc khi gia coâng: laøthôø
i gian keùo daø
i khi nhö õng ngö ôø
i coâng nhaân
hoaëc nguyeân lieäu ñoùphaûi chôøtrö ôùc khi gia coâng.
- Thôøi gian chôøsau khi gia coâng: laøthôø i gian haø
ng sau khi qua moät coâng ñoaïn phaûi chôø
trö ôùc khi ñö ôïc chuyeån ñeán quy trình keátieáp.
 Xem nhö 2 loaïi thôø
i gian chôønaø
y nhö nhau vaøgoäp chung thaø
nh Thôø
i gian chôø
.
 Xem thôø
i gian hieäu chænh coäng vôùi thôø
i gian vaän haø
nh laøThôø
i gian gia coâng saûn p haåm.
Nhö vaäy, thôøi gian saûn xuaát chính gom laïi thaø
nh 3 thaø
nh phaàn: Thôø
i gian gia coâng saûn
phaåm, Thôø
i gian chôøvaøThôøi gian vaän chuyeån.
Ñeåñaït ñeán saûn xuaát JIT lyùtö ôûng, moãi thaø
nh phaàn treân phaûi neân ruùt ngaén laïi.
3.2.1.1 Ruùt ngaén thôø
i gian gia coâng
a) Ruùt ngaén thôøi gian gia coâng thoâng qua saûn xuaát vaø vaän chuyeån ñôn chieác
Trong heä thoáng Ford, thôø i gian hoaït ñoäng vaøthôø i gian vaän chuyeån cuûa moãi quy trình treân
daây chuyeàn laép raùp phaûi baèng nhau. Daây chuyeàn laép raùp phaûi ñö ôïc chia ra sao cho thôø i gian hoaït
ñoäng taïi moãi traïm laø
m vieäc gioáng nhau vaøñeåchuùng baét ñaàu vaøkeát thuùc taïi chính xaùc moät thôø i
ñieåm. Thôø i gian vaän chuyeån giö õa caùc traïm treân daây chuyeàn cuõng phaûi baèng nhau ñeåchuùng baét
ñaàu vaøkeát thuùc cuø
ng luùc. Baêng taûi vaän chuyeån thö ôø
ng ñö ôïc duø
ng ñeåtaïo neân sö ïcaân baèng naøy.
YÙtö ôûng cô baûn trong heä thoáng saûn xuaát Toyota dö ïa treân khaùi nieäm vaän chuyeån tö ông tö ï.
Tuy nhieân, Toyota ñaõmôû roäng yù tö ôûng veàdoø ng ñôn chieác ñeán caùc quy trình nhö cheátaïo maùy
(machining), haø n (welding), neùn, eùp… ngay caû khi quy trình khoâng ñoø i hoûi phaûi saûn xuaát ñôn
chieác. Theo cung caùch naø y, taát caû caùc xí nghieäp cuûa Toyota sö û duïng moät heäthoáng saûn xuaát doø ng
ñôn chieác thoáng nhaát vaøheäthoáng naø y noái lieàn vôùi daây chuyeàn laép raùp.
Ñeåñaït ñeán muïc tieâu saûn xuaát ñôn chieác, Toyota chuaån bò traïm laø
m vieäc boátrí theo kieåu
coâng nhaân ña naêng seõkieåm soaùt ña quy trình. Sô ñoàboátrí maùy moùc ñö ôïc thay ñoåi sao cho moãi
coâng nhaân coùtheåkieåm soaùt moät vaø
i loaïi maùy khaùc nhau cuø
ng moät luùc.
Ví duï: Trong caùc trö ôø
ng hôïp saûn xuaát coåñieån, moät coâng nhaân seõchæ ñoái dieän vôùi moãi moät
loaïi maùy moùc. Toyota laïi thieát laäp 16 maùy lieân quan vôùi nhau ñeåmoãi coâng nhaân seõphaûi kieåm
soaùt 16 maùy. Trong moät chu kyø , ngö ôø
i coâng nhaân naø y phaûi laàn lö ôït thö ïc hieän thao taùc treân 16
maùy lieân tuïc nhau, ñeán maùy cuoái cuøng thì quay trôûlaïi quy trình ban ñaàu.

30
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Theo phö ông phaùp naø y, chæ coù moät moùn nguyeân vaät lieäu lieân quan ñeán vieäc gia coâng treân
moãi maùy. Mö ùc ñoätoàn kho ñö ôïc toái thieåu hoùa vaøthôø
i gian chính ñö ôïc ruùt ngaén. Thôø
i gian ñö ôïc ruù t
ngaén naø
y giuùp cho Toyota thích ö ùng nhanh choùng vôùi sö ïthay ñoåi cuûa nhu caàu cuûa khaùch haø ng.
b) Ruùt ngaén thôøi gian gia coâng thoâng qua saûn xuaát loaït nhoû
Trong caùc quy trình nhö ñuùc, reø n,… sö û duïng hình thö ùc saûn xuaát theo meû h aø
ng, côõloâhaø
ng
phaûi ñö ôïc giaûm ñeåruùt ngaén thôøi gian gia coâng. Ñieàu naøy raát hôïp lyù vì giaûm côõloâhaø
ng seõdaãn
ñeán ruùt ngaén caùc giôøsaûn xuaát.
Giaû ñònh thôøi gian gia coâng treân moät ñôn vò boäphaän A laø1 phuùt, vaøcôõloâhaø
ng laø3000 ñôn
vò. Nhö vaäy, toång thôø
i gian gia coâng loâhaøng laø50 giôø
. Tuy nhieân, khi giaûm côõloâhaø
ng xuoáng coø
n
300, thôø
i gian gia coâng coùtheåchæ coøn 5 giôø.
Trong trö ôø
ng hôïp saûn xuaát nhieàu loaïi saûn phaåm khaùc nhau, ö u ñieåm cuûa san xuaát loaït nhoû
caø
ng deãdaø
ng ñö ôïc nhaän ra hôn.
Ví duï: - Giaûthieát coù3 loaïi chi tieát A, B, C.
- Thôø
i gian gia coâng moãi loaïi chi tieát tính treân tö ø
ng ñôn vò saûn phaåm laø1 phuùt vaøthôø
i
gian hieäu chænh cho tö ø
ng l oaït xen keõlaø1 giôø
.
- Côõloâcuûa moãi chi tieát laø3000.
- Toång thôø
i gian saûn xuaát caàn thieát laø: [1 tieáng + (1 phuùt x 3000)] x 3 = 153 giôø
.
Neáu côõloâcuûa chi tieát A,B,C giaûm ñi 1/10 so vôùi soálö ôïng ban ñaàu vaøthôø i gian hieäu chænh
cuõng giaûm ñi 1/10 so vôùi thôø i gian hieäu chænh ban ñaàu thì thôø i gian saûn xuaát caàn thieát cuûa caû ba
loaïi chi tieát naø
y seõlaø15 giôø18 phuùt, thay vì 153 giôønhö trö ôùc ñaây.
 Coùlôïi khi nhu caàu caàn caû3 loaïi chi tieát cuø
ng moät thôø
i ñieåm.
3.2.1.2 Ruùt ngaén thôø
i gian chôøvaøvaän chuyeån
a) Caân ñoái tieán trình saûn xuaát
Trong thôøi gian chôøcoù thôø i gian tö ø
ng chi tieát rieâng leû chôøtôùi luùc ñö ôïc xö û lyù vaølaép raùp. Coù
2 loaïi:
- Loaïi thô ø
i gian chôøthö ù nhaát laødo sö ïtrì hoaõn cuûa quaù trình trö ôùc laø m cho quaù trình sau
phaûi chôø.
- Loaïi thôø
i gian chôøthö ùhai laødo sö ïtrì hoaõn cuûa quaùtrình sau laø m cho quaùtrình trö ôùc phaûi
chaäm laïi  thö ôøng xaûy ra trong heäthoán g keùo cuûa Kanban.
 Caûhai ñeàu laøm cho thôø i gian saûn xuaát cuûa tieán trình khoâng caân ñoái.
Trong heä thoáng keùo, quaù trình trö ôùc coù theåbò giaùn ñoaïn, vieäc ngö ng vaøtieáp tuïc saûn xuaát
ñö ôïc laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn. Ñeågiaûm thôøi gian chôøtrong quaù trình naø y, phaûi ñaït ñeán sö ïcaân
baèng vôùi ö u tieân haøng ñaàu laøñaït saûn lö ôïng tö ông ñö ông vôùi thôø
i gian hoaït ñoäng bình thö ôøng.
Nhö õng thay ñoåi trong saûn xuaát thaät cuûa baát kyøquaù trình naøo cuõng phuïthuoäc va ø o sö ïkhaùc
bieät cuûa khaû naêng ngö ôøi coâng nhaân vaønaêng lö ïc saûn xuaát. Muoán giaûm khaùc bieät thì phaûi chuaån
hoùa caùc thao taùc cuûa ngö ôøi coâng nhaân. Coâng nhaân coù theågiuùp ñôõnhau thoâng qua “Heäthoáng vaän
haø
nh hoãtrôïlaãn nhau” .
b) Ruùt ngaén thôøi gian chôø do côõ loâ trong quaù trình tröôùc quaù lôùn

31
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Ñeåcoù theåruùt ngaén thôø i gian chôødo côõloâcuûa quaù trình trö ôùc quaù lôùn, chæ caàn giaûm ñeán
mö ùc toái thieåu thôø
i gian chôøvaän chuyeån (trö økhi coù quaù nhieàu l oaïi chi tieát). Caùch naø
y cho pheùp ta
saûn xuaát moät loaïi saûn phaåm vôùi côõloâlôùn nhö ng saûn phaåm phaûi ñö ôïc ñö a ñeán quaù trình sau theo
tö ø
ng loaït nhoû.
Ví duï: Coù 3 quy trình lieân tieáp nhau. Moãi quy trình caàn 1 phuùt ñeåsaûn xuaát r a moät ñôn vò.
Moãi saûn phaåm khi ñi qua heát 3 quy trình toán heát 3 phuùt. Nhö vaäy, neáu saûn xuaát 600 saûn phaåm thì
caàn ñeán 600 phuùt (10 giôø
) cho quy trình 1 vaø30 giôøcho caû 3 quy trình (neáu phaûi ñôïi quy trình 1
hoaøn thaønh xong heát 600 saûn phaåm môùi thö ïc hieän tieáp quy trình 2).
Tuy nhieân neáu moãi saûn phaåm sau hoaø n thaønh ôû quy trình trö ôùc ñö ôïc ñö a tôùi ngay quy trình
sau thì quy trình 2 vaø3 coù theåhoaït ñoäng cuøng luùc vôùi quy trình 1. Nhö vaäy, ñeålaø m heát 600 saûn
phaåm trong caû3 quy trình, toång thôø
i gian caàn thieát laø
:
600 phuùt + 1 phuùt (quy trình 2 ñôïi saûn phaåm 1) + 1 phuùt (quy trình 3 ñôïi saûn phaåm thö ù1)
Coù theå bieåu dieãn moái quan heä naøy trong hình minh hoïa sau :

600 phuùt
Quy trình 1

1 phuùt
600 phuùt
Quy trình 2

1 phuùt
600 phuùt
Quy trình 3

1 phuùt
Neáu quy trình 1 vaø2 coø
n toàn moät saûn phaåm ôûñaàu ra vaø
o ñaàu moãi thaùng thì seõkhoâng coùthôø
i
gian chôø1 phuùt ôû quy trình 2 vaø3 nö õa. Khi ñoù thôø
i gian caàn thieát ñeålaø
m ra 600 saûn phaåm laø600
phuùt cho caû3 quy trình.
c) Caûi tieán vieäc vaän chuyeån ñeå giaûm thôøi gian vaän chuyeån
Thö ïc hieän 2 bö ôùc sau:
1. Boátrí caùc maùy moùc khaùc nhau theo doø ng saûn xuaát thay vì theo loaïi maùy. Neáu coùnhieàu
saûn phaåm thì caùc coâng ñoaïn chung cuûa chuùng neân ñö ôïc boátrí theo nhoùm.
2. Duø
ng phö ông tieän vaän chuyeån nhanh nhö baêng chuyeàn, baêng taûi trö ôït, thang phaân
nhaùnh ñeålieân keát caùc quy trình saûn xuaát.
Beân caïnh nhö õng phö ông phaùp chuyeân moân ñeåruùt ngaén thôø i gian saûn xuaát chính, ta coø
n phaûi
quan taâm ñeán trang bò phö ông tieän saûn xuaát caàn thieát. Sö ïchuaån bò naøy laønhaân toáquan troïng goùp
phaàn cho vieäc giaûm thôøi gian saûn xuaát c hính.
3.2.2 Ruùt ngaén thôøi gian hieäu chænh

32
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Vaøo nhö õng naêm 1970, Toyota ñaõthaø nh coâng trong vieäc ruùt ngaén thôø
i gian hieäu chænh cho
maùy khoan loãcoâng suaát 800 taán saûn xuaát chi tieát mui xe vaøgiaûm xoùc xuoáng coø n 3 phuùt. Ñieàu na øy
goïi laøsingle setup, nghóa laøthôø i gian hieäu chænh ñaõgiaûm xuoáng chæ coø n con soácoù moät chö õsoá.
Hieän nay, nhieàu trö ôø ng hôïp ñaõgiaûm xuoáng ít hôn 1 phuùt. Trö ôùc naêm 1981, nhö õng coâng ty ôû Myõ
thö ôøng hieäu chænh tö ø2 giôøtrôûleân, vaøteänhaát laøcoùkhi maát caûmoät ngaø
y cho coâng vieäc naø
y.
Ngaø y nay, khaùi nieäm hieäu chænh daø
i (long setups) khoâng coø n ñö ôïc chaáp nhaän nhö moät ñieàu
gì ñoù khoâng theåthay ñoåi ñö ôïc, maønoù caàn thieát phaûi bò loaïi boû. Coù nhieàu kyõthuaät ñaùng tin caäy
giuùp ruùt ngaén thôø
i gian hieäu chænh, vaøngö ôøi ta coù theåthö ïc hieän noù maøkhoâng phaûi toán nhieàu chi
phí.
Bö ôùc ñaàu tieân caàn phaûi thö ïc hieän laøxem xeùt vaán ñeàñang thö ïc sö ïdieãn ra, taäp trung vaø o
hoaït ñoäng cuûa coâng nhaân vaøcaùc quaûn ñoác. Kyõthuaät saûn xuaát giö õvai troøquan troïng khoâng theå
phuûnhaän ñö ôïc. Trong nhö õng naêm cuoái cuûa thaäp nieân 1980, nhieàu coâng ty ñaõñaït ñö ôïc thaø nh coâng
moät caùch deã daøng trong vieäc ruùt ngaén t hôø i gian hieäu chænh dö ïa vaø
o lö ïc lö ôïng lao ñoäng trö ïc tieáp
vaøvieäc trao quyeàn cho coâng nhaân.
Coù moät vaøi kyõthuaät toát coù theåñö ôïc sö û duïng. Kyõthuaät ñaàu tieân laøquay phim vieäc hieäu
chænh. Sau ñoù, cho coâng nhaân xem caùc hình a ûnh cuõng nhö nhö õng tieâu chuaån khi thö ïc hieän hieäu
chænh. Hieäu quaûto lôùn maøkyõthuaät ñôn giaûn naø y mang laïi seõraát ñaùng ngaïc nhieân.
Ñieàu quan taâm trö ôùc heát laøtaát caû caùc duïng cuïduø
ng ñeåhieäu chænh vaøcaùc thieát bò khaùc ph aûi
luoân saün saø
ng taïi nôi laø
m vieäc, ñeåcoâng nhaân khoâng phaûi chaïy tôùi chaïy lui khaép nhaømaùy chæ ñeå
chuaån bòcho vieäc saün saøng hieäu chænh.
Hieäu chænh trong hay hieäu chænh ngoaø i laïi laømoät kyõthuaät khaùc. Thö ôø ng, caùc hoaït ñoäng
hieäu chænh neân ñö ôïc thö ïc hieän maøkhoâng phaûi ngö ø ng caùc hoaït ñoäng khaùc. Vieäc gaù laép, maø i saéc
hay saép xeáp caùc duïng cuïneân ñö ôïc thö ïc hieän beân ngoaø i, khi maùy ñang chaïy. Caùc duïng cuïthay
theáneân ñö ôïc ñeåsaün taïi nôi laøm vieäc. Khi moät duïng cuïñö ôïc caàn ñeán thì noù ñaõsaün saø ng ñeåñö ôïc
sö û duïng. Vaøngö ôø
i ta seõnoãlö ïc ñeåtaùch hieäu chænh trong ra khoûi hieäu chænh ngoaø i, bieán ñoåi chö ø
ng
naøo coù theåhieäu chænh trong thaø nh hieäu chænh ngoaø i. Ñoái vôùi nhö õng hieäu chænh trong khoâng theå
bieán ñoåi thaønh hieäu chænh ngoaø i, ngö ôø
i ta seõruùt ngaén vieäc hieäu chænh trong baèng caùch lieân tuïc
giaùm saùt quaùtrình vaän haø nh vaøtìm caùch caûi tieán quaùtrình cuõng nhö caûi tieán caùc trang thieát bò.

Xaùc dònh caùc vaán Quay phim Nghieân cö ùu caùc cö ûñoäng, Thö ïc hieän caùc hoaït
ñeàcuûa quaùtrình (videotape) raø
ng buoäc veàthôø i gian ñoäng caûi tieán

Kieåm tra baûng vaän haø


nh Sö ûa chö õa baûng vaän haø
nh Ghi nhaän caùc
chuaån cho moïi quaùtrình chuaån thoâng thö ôø ng taùc ñoäng

Hình 3.1: Thöïc hieän nghieân cöùu caùc ñieàu kieän hieäu chænh thöïc teá.

33
Heä thoáng saûn xuaát JIT

3.2.3 Kieåm soaùt quaù trình baèng thoáng keâ ñeå ñaït muïc tieâu khoâng coù pheá phaåm
Nhieàu chuyeân gia ngaø y nay nhaän xeùt raèng chaát lö ôïng hoaø n haûo chính laømoät lôïi theácaïnh
tranh quan troïng, hay noùi ñuùng hôn laønoù ñaõtrôû thaø nh moät yeâu caàu toái thieåu maøcaùc coâng ty phaûi
hö ôùng tôùi. Nhieàu coâng ty ñaõñaït ñö ôïc saûn xuaát khoâng pheáphaåm, vaønhieàu coâng ty khaù c ñang coá
gaéng ñeåñaït ñö ôïc ñieàu ñoù. Vaøngö ôø i ta xem yeâu caàu veàchaát lö ôïng hoaø n haûo laømoät phaàn khoâng
theåthieáu trong noãlö ïc thö ïc hieän phö ông thö ùc saûn xuaát JIT. Theo ñoù, caùc coâng ty seõsö ûduïng chieán
lö ôïc khoâng coäng taùc vôùi caùc nhaøcung caáp khoâng chö ùng toû ñö ôïc khaû naêng cuûa hoïtrong vieäc saûn
xuaát khoâng pheáphaåm.
Thö ïc hieän saûn xuaát khoâng pheáphaåm khoâng phaûi baèng taêng kieåm tra hay khieån traùch coâng
nhaân, maøchính baèng vieäc kieåm soaùt qu aù trình. Ñeåthö ïc hieän ñieàu naø y, ñaàu tieân baïn phaûi coù caùc
maùy moùc vaøquy trình khoâng saûn xuaát ra nhö õng saûn phaåm toài. Keáñeán, baïn phaûi coù caùc duïng cuï,
coù toåchö ùc, coù sö ïhuaán luyeän… ñaûm baûo raèng coâng nhaân coù theågoïi giuùp ñôõhay ngö ø ng quaù trình
khi coù vaán ñeàveàchaát lö ôïng xaûy ra. Nhö vaäy, ngö ôø i coâng nhaân phaûi coù traùch nhieäm vôùi vaán ñeà
chaát lö ôïng. Ñieàu naø y cuõng seõñaët traùch nhieäm naëng neàleân caùc nhaøquaûn lyùkhi phaûi ñaûm baûo moïi
maùy moùc, thieát bò, duïng cuïluoân ñö ôïc duy trì ôû tình traïng toát vaøsaûn xuaát ra caùc saûn phaåm toát.
Phong caùch quaûn lyù cuõng seõphaûi coù nhö õng thay ñoåi ñeåñaùp ö ùng yeâu caàu naø y, nhaát laøtrong vieäc
trao quyeàn cho coâng nhaân.
Trong moâi trö ôø
ng naøy, vieäc kieåm soaùt chaát lö ôïng trôû neân deã daø
ng hôn. Chuùng seõñö ôïc hoã
trôïbôûi vieäc kieåm soaùt quaù trình baèng thoáng keâ, caû trong ñaø o taïo, huaán luyeän vaøtrong vieäc caûi
tieán lieân tuïc.
Thöïc hieän kieåm soaùt quaù trình baèng thoáng keâ
 Bö ôùc 1 laøphaân tích quy trình hieän taïi. Ñaây laøbö ôùc phaân tích thoáng keâñeåxaùc ñònh tình
traïng maùy moùc, duïng cuïcuõng nhö quy trình hieän taïi coùñaùp ö ùng ñö ôïc yeâu caàu hay khoâng.
 Bö ôùc 2 laøsö ûa chö õa, khaéc phuïc nhö õng ñieåm chö a toát, nhö õng nhö ôïc ñieåm cuûa quy trình.
 Bö ôùc 3 laøchuaån bò caùc bieåu ñoàkieåm soaùt. Coù2 loaïi dö õlieäu khaùc nhau, dö õlieäu ño lö ôø ng
vaødö õlieäu tính toaùn. Dö õlieäu ño lö ôø
ng chaúng haïn nhö giaù trò cuûa chieàu daø i, troïng lö ôïng, toác ñoä,
thôø
i gian, nhieät ñoä, ñoädeûo, doanh soá… Coø n dö õlieäu tính toaùn laøcaùc dö õlieäu coùtheåñeám ñö ôïc, nhö
soálö ôïng thuøng chö ùa, soácon “chip”… Caùch tieáp caän cuûa thoáng keâñoái vôùi hai loaïi dö õlieäu naø y laø
khaùc nhau.
Bieåu ñoàkieåm soaùt ñö ôïc xaây dö ïng dö ïa treân nguyeân taéc thoáng keâseõtrình baø y cho ngö ôøi sö û
duïng maùy moùc bieát ñö ôïc quaùtrình coùñang oån ñònh hay khoâng. Khi quaùtrình coùcaùc nguyeân nhaân
ñaëc bieät ñang gaây ra sö ïkhoâng oån ñònh hay nhö õng thay ñoåi lôùn, ngö ôø i ta coù theånhaän thaáy ngay
treân bieåu ñoàkieåm soaùt vaøtìm caùch loaïi boû caùc baát oån naøy ngay tö øñaàu. Vieäc phaân tích bieåu ñoà
kieåm soaùt thoâng qua vieäc bieåu dieãn soálieäu treân ñoàthò theo thôø i gian coøn cho pheùp thaáy ñö ôïc xu
hö ôùng thay ñoåi cuûa quaùtrình maønhö õng phö ông phaùp khaùc khoâng thö ïc hieän ñö ôïc.
Ví duï: Hình 3.2 veõmoät chi tieát maùy ñuùc, coùñö ôø ng kính ngoaø i laø1.600  0.0005”. Ñeåbieát
quaù trình saûn xuaát chi tieát naøy coùoån ñònh khoâng, ngö ôøi ta thö ïc hieän ño ñö ôøng kính ngoaø
i cuûa 100
chi tieát naø
y ñö ôïc laáy moät caùch ngaãu nhieân theo thôø
i gian. Hình 3.3 laøbaûng theåhieän taàn suaát.

34
Heä thoáng saûn xuaát JIT

1.600 . 0005

Hình 3.2: Chi tieát maùy

Measurements Tally Freq. M*F


1.5993 /// 3 4.7982
1.5995 //// //// 9 14.3955
1.5997 //// //// //// //// /// 23 36.7954
1.5999 //// //// //// //// //// //// //// / 36 57.6000
1.6001 //// //// //// // 17 27.2034
1.6003 //// //// 10 16.0030
1.6005 // 2 3.2012
100 159.9967

Hình 3.3: Baûng taàn suaát Xtb = 1.6

Tö øbaûng theåhieän taàn suaát, ta tính ñö ôïc giaù trò trung bình Xtb = 1.6. Keáñeán, ta seõsö û duïng
bieåu ñoàHistogram ñeåñeåxem mö ùc ñoätaäp trung cuûa dö õlieäu.

35
Heä thoáng saûn xuaát JIT

FREQ.

40
x
35

30

25

Hình 3.4: 20
Bieåu ñoà
taàn suaát 15

10

0
1.5993 1.5995 1.5997 1.5999 1.6001 1.6003 1.6005 1.6007

Ta coù theåduø
ng theâm khaùi nieäm phö ông sai cuûa phaân phoái chuaån ñeåtö øñoù quyeát ñònh xem
caùc maùy moùc duø
ng ñeåsaûn xuaát ra chi tieát naø
y coù theåñaùp ö ùng ñö ôïc yeâu caàu sai soátrong khoaûng
0.0005” hay khoâng .

FREQ.

40

35

30

25

20

15

10

0
1 .5 9 9 3 1 .5 9 9 5 1 .5 9 9 7 1 .5 9 9 9 1 .6 0 0 1 1 .6 0 0 3 1 .6 0 0 5 1 .6 0 0 7
M EASUREM ENTS

x
6 9 .3 %

9 5 .5 %

9 9 .7 %

Hình 3.5

36
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Baây giôø , chuùng ta coù theåphaùt trieån bieåu ñoàkieåm soaùt. Bö ôùc ñaàu tieân laøthö ïc hieän ño lö ôø
ng
vôùi 16 maãu chia laø m 7 nhoùm, trình baø y trong hình 3.6. Sau ñoù tính giaù trò trung bình Xtb vaøñoä
leäch r cuûa tö ø
ng maãu.

Maãu 1 2 3 4 5 6 7 Xtb r
1 1.6003 1.5999 1.5993 1.5999 1.6001 1.5997 1.5998 .0005
2 1.6001 1.5997 1.5999 1.5997 1.5999 1.5999 1.6003 .0010
3 1.5995 1.5999 1.6005 1.5997 1.5993 1.6001 … 1.5999 .0008
4 1.6003 1.5999 1.5995 1.6001 1.5999 1.5997 .0006
5 1.5997 1.5997 1.6003 1.5999 1.6001 1.5998 .0017
6 1.5997 1.5997 1.5999 1.6001 1.5997 1.6003 .0011
7 1.5999 1.6001 1.5997 1.6003 1.5993 … .. 1.6002 .0003
8 1.5997 1.5999 1.5999 1.6001 1.6000 .0005
9 1.5999 1.5999 1.6001 1.59997 .0010
10 1.6003 1.5997 1.5997 1.5998 .0009
11 1.5995 1.5999 1.6001 1.5999 .0007
12 1.6001 1.6001 1.6001 .0011
13 1.5999 … . 1.6002 .0008
14 1.5999 … 1.6002 .0007
15 1.6001 1.5999 .0005
16 1.5997 1.6001 .0009
Xtb = r=
Hình 3.6: Tính giôùi haïn cuûa bieåu ñoà kieåm soaùt 1.6000 .0008

Bö ôùc tieáp theo laøtính giôùi haïn treân vaødö ôùi haïn dö ôùi.

UCL (X) = X + (A2* r )


= 1.6000 + (.483*.0008)
= 1.6000+.0004
= 1.60004

LCL (X) = X - (A2* r )


= 1.6000 – (.483*.0008)
= 1.5996

ULC (r) = D 4* r
= 2.004*.0008
= .0016032

Chuùng ta khoâng theåtính giôùi haïn dö ôùi cho r, bôûi vì trong ví duïcuûa chuùng ta giôùi haïn naø y
luoân luoân dö ông. Caùc giaù trò A 2, D4 tra trong saùch hö ôùng daãn. Tö øgiaù trò tính ñö ôïc, chuùng ta veõ
bieåu ñoàkieåm soaùt.

37
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Hình 3.7: Bieåu ñoà kieåm soaùt

Diameter X
1.6004 UCL

1.6003 . .
1.6002 . . .
1.6001 . .
1.6000 .
1.5999 . . .
1.5998 . . .
1.5997 . .
1.5996 LCL
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

.0018
R
.0016 UCL

.0014

.0012 . . .
.0010 . . .
.
.0008 . .
.0006 . .
. .
.0004
.
.0002 .
.0000
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

Bieåu ñoàkieåm soaùt seõtheåhieän ñö ôïc caùc baát thö ôø


ng:
 Sö ïthay ñoåi
 Tính xu hö ôùng
 Tính tuaàn hoaø n
 Tính gaén chaët
 Naèm ngoaø i giôùi haïn

Coâng nhaân ñö ôïc trao quyeàn ñeåquyeát ñònh khi hoaït ñoäng vö ôït ra ngoaø i sö ïkieåm soaùt vaøgoïi
sö ïgiuùp ñôõkhi caàn thieát.
 Trong hình veõ3.8 dö ôùi ñaây trình baø y moät sö ïthay ñoåi baát thö ôø
ng trong hoaït ñoäng, theå
hieän qua vieäc giaù trò pheùp ño r trong caùc laàn 14 ñeán 20 ñeàu naèm veàcuø ng moät phía ôû treân ñö ôø
ng
trung bình. Nhö vaäy, hoaït ñoäng naø y coùdaáu hieäu caàn sö ïgiu ùp ñôõ.

38
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Hình 3.8: Söï thay ñoåi

x Chart
8.070
W 8.065
e 8.060
i 8.055
g 8.050 UCLx
h 8.045 . .
t 8.040 .
i
8.035 . . . .
n .
8.030
O
. . . .
. . . X
8.025
u
n 8.020
. . .
c 8.015
.
e 8.010
8.005 LCLx
s

1 2 3 4 5 6 7 8 9 2
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

r Chart
0.080
UCLR
0.075
0.070
W 0.065 . . .
e 0.060 . .
i
0.055 . .
g
0.050
h
t 0.045 .
i 0.040 .
n 0.035 . .
r

O 0.030
. . .
u 0.025
n 0.020
c
e
0.015
. . . .
0.010
s 0.005
LCLR
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

 Hình 3.9 trình baø y moät xu hö ôùng. Tö ông tö ïnhö sö ïthay ñoåi, xu hö ôùng ôû ñaây theåhieän
qua caùc giaù trò r trong 7 pheùp ño lieân tieáp tö ø14 ñeán 20 giaûm daàn. Hoaït ñoäng naø
y cuõng coù daáu
hieäu caàn giuùp ñôõ.

39
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Hình 3.9: Xu höôùng

x Chart
8.070
W 8.065
e 8.060
i 8.055
g 8.050 UCLx
h 8.045 . .
t 8.040 .
i
8.035 . . . .
n .
8.030
O
. . . .
. . . X
8.025
u
n 8.020
. . .
c 8.015
.
e 8.010
8.005 LCLx
s

1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

r Chart
0.080
UCLR
0.075
0.070
W
e
0.065
. .
0.060
i
0.055
. .
g
h
0.050 . .
0.045
t
0.040
.
i
r
n 0.035
. . .
.
. . .
O 0.030
u 0.025
n 0.020
c 0.015 .
e 0.010
. . .
s 0.005
LCLR
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

40
Heä thoáng saûn xuaát JIT

 Tính chu kyøñö ôïc trình baø y trong hình 3.10. Ñieàu naø y coù nghóa laøcoù hai quaù trình bò
troän laãn vaø
o nhau vaøkeát quaûlaølaø
m cho bieåu ñoàkieåm soaùt khoâng coø
n yùnghóa.

Hình 3.10: Tính chu kyø

x Chart
8.070
W 8.065
e 8.060
i 8.055
g 8.050 UCLx
h 8.045 . . . .
t 8.040 . . . .
i
8.035
n
8.030
O
u 8.025 . . . . . . . . X

n 8.020 . . . .
c 8.015
e 8.010 LCLx
s 8.005

1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
0 1 2 3 4 56 7 89 0

r Chart
0.080
UCL R
0.075
0.070
W 0.065 .
e 0.060 . .
i
g
0.055
.
0.050
h
0.045
t
i 0.040 .
r
n 0.035
. . . . .
. .
O 0.030
u 0.025 .
n 0.020 .
c 0.015 . .
e 0.010 . . .
s 0.005
LCL R
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

41
Heä thoáng saûn xuaát JIT

 Tính gaén chaët, maëc duøkhoâng phaûi laøbieåu hieän cuûa vieäc khoâng ñaûm ba ûo chaát lö ôïng
nhö ng noù theåhieän sö ïvoâhieäu cuûa bieåu ñoàkieåm soaùt. Bieåu ñoàX trong hình 3.11 cho thaáy caùc giaù
trò naèm raát gaàn so vôùi giaù trò trung bình, gaàn nhö oâm saùt ñö ôø
ng trung bình. Ñieàu naø
y theåhieän quy
trình ñaõñö ôïc caûi tieán nhö ng bieåu ñoàkieåm soaùt ñaõkhoâng ñö ôïc caäp nhaät ñeåtö ông thích vôùi quy
trình môùi.

Hình 3.11: Tính gaén chaët

x Chart
8.070
W 8.065
e 8.060
i 8.055
g 8.050 UCLx
h 8.045
t 8.040

. . . .
i
8.035
. . .
n
O
8.030
. . . . . . . . . . . . . X
8.025
u
n 8.020
c 8.015
e 8.010 LCLx
s 8.005

1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

r Chart
0.080
UCLR
0.075
0.070
W 0.065 .
e 0.060 . .
i
g
0.055
.
0.050
h
0.045
t
i 0.040 .
r
n 0.035
. . . . .
. .
O 0.030
u 0.025 .
n 0.020 .
c 0.015 . .
e 0.010 . . .
s 0.005
LCLR
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

42
Heä thoáng saûn xuaát JIT

 Coù nhö õng ñieåm naèm ngoaø i giôùi haïn kieåm soaùt nhö trong hình 3.12. Ñieàu naø
y cho thaáy
coùdaáu hieäu khoâng toát trong quaùtrình caàn ñö ôïc giuùp ñôõ.

Hình 3.12: Naèm ngoaøi giôùi haïn

8.070
W 8.065 x Chart
e 8.060
i 8.055
g 8.050 UCLx
h 8.045 .
t 8.040 . .
i .
n
8.035
. . . .
. .
8.030 X
O
8.025
. . . .
u
n 8.020 .
c 8.015
e 8.010
. LCLx
s 8.005

1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

r Chart
0.080
UCLR
0.075
0.070
W 0.065 .
e 0.060 . .
i
g
0.055
.
0.050
h
0.045
t
i 0.040 .
r
n 0.035
. . . .
O 0.030
u 0.025 . .
n 0.020
c 0.015 .
e 0.010 . . .
s 0.005
LCLR
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

43
Heä thoáng saûn xuaát JIT

3.2.4 Duøng maùy tính hoã trôï hoaïch ñònh quaù t rình
Coâng ngheä hieän ñaïi ñaõnhanh choùng ñö a vaø o sö û duïng caùc chö ông trình CAD (Hoã trôïthieát
keátreân maùy tính), CAM (Hoãtrôïsaûn xuaát treân maùy tính), NC (Kieåm soaùt soálö ôïng), vaøheäthoáng
MRP II cô baûn. Thaät khoâng hay, coù raát ít ñieåm tö ông ñoàng giö õa caùc chö ông trình naø y. Baát cö ù sö ï
phoái hôïp naø o giö õa caùc chö ông trình naøy thö ôøng phaûi thö ïc hieän baèng bieän phaùp raát thoâthieån laøghi
laïi dö õlieäu tö øheäthoáng naø y sang heäthoáng khaùc.
Chuùng ta ñang baét ñaàu chö ùng kieán sö ïtích hôïp cuûa caùc coâng ngheänaø y vaøseõcoø n thaáy nhieàu
hôn nö õa trong nhö õng naêm 1990. Trong tö ông lai caùc nhoùm thieát keáseõsö ûduïng phaàn meàm thieát keá
CAD. Dö õlieäu tö øheäthoáng CAD naø y seõñö ôïc truy xuaát qua h eäthoáng MRP, boäphaän ñoù seõlö u trö õ
dö õlieäu saûn phaåm vaøhoùa ñôn nguyeân vaät lieäu. Cuø ng luùc ñoù maùy NC ñö ôïc laäp trình, vaøvieäc vaän
haø nh theo chuaån ñö ôïc ñaùnh daáu. Sau ñoù, khi heä thoáng MRP lieân heä vôùi boä phaän ñaët haø ng, moä t
daáu hieäu maõvaïch seõkhôûi ñoäng quaù trình saûn xuaát, khi ñoù caùc linh kieän rôø i raïc ñö ôïc nhaët ra hoaëc
ñö ôïc khaáu trö øtö ïñoäng trong nguyeân vaät lieäu toàn kho, vaømaùy ñieàu khieån NC ñö ôïc khôûi ñoäng. Caùc
loâhaø ng nhoûseõhoaø n taát vaø
o cuoái chu kyøsaûn xuaát trong vaø i phuùt thay vì vaøi tuaàn

3.3 Ö Ùng duïng JIT vaø


o vieäc cheátaïo
Nhieàu yùtö ôûng cuûa JIT baét nguoàn tö øhoaït ñoäng cheátaïo. Do ñoù, caàn phaûi nhaán maïnh laïi raèng
JIT vaøsaûn xuaát noùi chung laømoái quan taâm cuûa toaø n boäcoâng ty chö ùkhoâng phaûi chæ rieâng boäphaän
saûn xuaát.

3.3.1 Thieát keá saûn xuaát

Trö ôùc ñaây, khi maøcaùc nguyeân lyù JIT chö a aùp duïng vaø o lónh vö ïc naø
y thì boä phaän thieát keá
cheátaïo laø m vieäc raát ñoäc laäp, coù phaàn coâlaäp vôùi caùc boäphaän khaùc. Luùc ñoù, caùc kyõsö thieát keásaûn
phaåm maøkhoâng quan taâm ñeán vieäc noù seõñö ôïc saûn xuaát nhö theánaø o, hay caùc chi tieát seõñö ôïc
mua ra sao. Nhieàu baûn thieát keákhoâng theåsaûn xuaát vaøñem l aïi lôïi nhuaän trong ñieàu kieän nguoàn
lö ïc hieän taïi. Coù khi thì chi tieát caàn ñeåsaûn xuaát khoâng saün coù hoaëc neáu mua vôùi soálö ôïng nhö vaäy
thì khoâng kinh teálaém.
Moät soácoâng ty thì laáy baûn veõcheátaïo vaøcaùc thoâng soákyõthua ät ñem ñeán caùc boäphaän khaùc
baø n thaûo laïi. Thö ôøng thì caùc boäphaän ñoù laøboäphaän cheátaïo saûn xuaát, kieåm soaùt saûn xuaát vaømua
haø ng. Hoïseõsaép xeáp laïi caùc chi tieát laép raùp hoaëc tìm kieám caùc chi tieát thay theácho caùc chi tieát
khoù kieám. Nhö vaäy thì ai seõlaøngö ôø i kieåm soaùt baûn thieát keá? Chaéc chaén laøkhoâng phaûi boäphaän
thieát keácheátaïo roài.
Vôùi sö ïleân ngoâi cuûa saûn phaåm chaát lö ôïng mang taàm theágiôùi vaøJIT, vieäc laø m treân nhanh
choùng bieán maát. Thay vaø o ñoùlaøvieäc thaø nh laäp nhoùm thieát keágoàm caùc kyõsö vaøtaát nhieân laøcuõng
goàm caûmoät soángö ôø i hieåu bieát tö øboäphaän vaän haø nh saûn xuaát, baùn haø
ng vaøtieáp thò, cheátaïo vaøsaûn
xuaát coâng nghieäp, saûn xuaát vaøkieåm soaùt toàn kho, boäphaän mua haø ng. Muïc tieâu ñaët ra laø
: saûn xuaát
moät saûn phaåm maøkhaùch haø ng muoán mua, coù theåsaûn xuaát ñö ôïc taïi nhaømaùy hieän taïi vôùi moät chi
phí nhaát ñònh, caùc chi tieát caàn thieát coù theåmua ñö ôïc d eãdaø ng vaømang tính kinh teácao. Tuy vaäy,
cho duøbaûn thieát keácoù toát nhö theánaø o ñi nö õa thì vaãn caàn coù moät soáxem xeùt sö ûa ñoåi moät vaø i chi
tieát cheátaïo ñeåsö ûa chö õa caùc loãi kyõthuaät.

44
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Cheátaïo ñoàng quy cuõng giuùp giaûm thô ø i gian thieát keá. Trong ngaø nh coâng nghieäp oâtoâ, kyõ
thuaät naø y giuùp giaûm thôøi gian thieát keámoät chieác xe môùi tö ø5 xuoáng coø
n 2 naêm. Vôùi caùc saûn phaåm
ít phö ùc taïp hôn, thieát keáñoàng quy coù theågiuùp ñö a saûn phaåm môùi ñeán ngö ôøi tieâu duø
ng trong voø ng
moät tuaàn leãthay vì haø ng thaùng hay haø ng naêm nhö trö ôùc ñaây.

3.3.2 Laøm theá naøo ñeå laøm ñuùng ngay töø ñaàu vaø daønh ñuû thôøi gian cho vieäc ñoù

Coù raát nhieàu baûn thieát keákhoâng ñö ôïc xem xeùt ñuùng mö ùc trö ôùc khi ñö a ñeán boä phaän saûn
xuaát, ñôn giaûn chæ vì boä phaän thieát keácheátaïo khoâng coù ñuû thôø i gian ñeålaø m vieäc ñoù. Caùc kyõsö
chaúng muoán taïo ra nhö õng baûn thieát keánhö vaäy nhö ng hoïbò aùp lö ïc bôûi thôø i haïn khoâng thö ïc teá.
Qua nghieân cö ùu ngö ôøi ta bieát ñö ôïc toång thôø
i gian cho vieäc saûn xuaát ra moät baûn thieát keáthö ôø
ng ñuû
nhö ng do caùc chö ùc naêng doøng cao toán quaùnhieàu thôø i gian neân boäphaän cheátaïo phaûi chòu treã.
Nhieäm vuïcuûa boä phaän quaûn lyù ca áp cao laøxem xeùt dö ïaùn thieát keámoät saûn phaåm môùi coù
ñö ôïc hoaïch ñònh vaøgiaùm saùt toát khoâng. Moïi chö ùc naêng ñeàu phaûi ñö ôïc phaân chia thôøi gian vaø
nguoàn lö ïc ñuûñeålaø
m ñuùng ngay tö øñaàu. Sau ñoù, moïi vieäc cö ùtheo ñuùng lòch trình maølaø
m.
Hình 3.13 laømoät bieåu ñoàcho thaáy thôø i ñieåm maønhö õng thay ñoåi cheátaïo dieãn ra trong suoát
thôøi gian toàn taïi cuûa saûn phaåm ôû caùc coâng ty Nhaät. Coù theånhaän thaáy raèng haàu heát caùc thay ñoåi
naøy dieãn ra trong giai ñoaïn thieát keávaøtieàn saûn xuaát trö ôùc khi saûn phaåm ñö ôïc ñö a ñeán tay khaùch
haøng.
Ngö ôïc laïi, trong hình 3.14 cho thaáy vôùi caùc coâng ty Myõthì caùc thay ñoåi cheátaïo dieãn ra
nhieàu ôûgiai ñoaïn saûn phaåm baét ñaàu ñö ôïc sö ûduïng vaøtrong suoát thôø i gian toàn taïi cuûa noù. Ñieàu naø
y
coùnghóa laøkhaùch haø ng duø ng saûn phaåm cuûa caùc coâng ty Myõseõtìm ra caùc vaán ñeàcuûa mình vaøbaùo
cho nhaøsaûn xuaát coø n caùc coâng ty Nhaät coágaéng tìm ra taát caû caùc vaán ñeàcoù t heåxaûy ra trö ôùc giai
ñoaïn saûn xuaát. Ñaây cuõng laømoät trong nhö õng nguyeân nhaân chính khieán cho saûn phaåm cuûa caùc
coâng ty Myõchòu tieáng xaáu veàchaát lö ôïng cho ñeán taän ngaø y nay. Chính ñieàu naø y cuõng khieán cho
caùc nhaøsaûn xuaát Myõnoåi tieáng laøchæ bieát quan taâm ñeán ngaén haïn maøthoâi.

Hình 3.13: Tyû leä nhöõng thay ñoåi cheá taïo vôùi soá ñôn vò saûn xuaát – Caùc coâng ty Nhaät Baûn

Soá thay ñoåi cheá


Soá ñôn vò saûn xuaát
taïo

Nguyeân maãu Tieàn saûn xuaát Saûn xuaát Keát thuùc giai ñoaïn saûn xuaát

45
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Hình 3.14: Tyû leä thay ñoåi cheá taïo vôùi soá ñôn vò saûn xuaát – Caùc coâng ty Myõ

Soá thay ñoåi cheá


taïo

Soá ñôn
vò saûn
xuaát

Nguyeân maãu Tieàn saûn xuaát Saûn xuaát Keát thuùc giai ñoaïn saûn xuaát

3.3.3 Söû duïng caùch boá trí maët baèng vaø coâng ngheä nhoùm
Nhaøxö ôûng boátrí theo chö ùc naêng thö ôø ng keùm hieäu quaû hôn boátrí theo quaù trình. Vôùi kieåu
boátrí ñoù, baïn thö ôøng gaëp phaûi caùc vaán ñeànhö thôø i gian di chuyeån daø i, côõloâlôùn, soáchi tieát chôø
lôùn, chaát lö ôïng keùm, treãhaïn, khoâng ñuû thôø
i gian, vaøtoàn kho lôùn. Baát cö ù khi naø
o coù theå, baïn neân
boátrí nhaøxö ôûng theo qui trình saûn xuaát hoïsaûn phaåm. Maëc duøthö ôø ng gaén vôùi saûn xuaát khoái lôùn
vaødoø ng saûn phaåm heïp, Coâng NgheäNhoùm vaãn coù theåmôû roäng ra ñeåaùp duïng cho caø c trö ôø
ng hôïp
khaùc.

3.3.4 Phaùt trieån vaø söû duïng thôøi gian chuaån


Khi vieäc aùp duïng caùc yù tö ôûng JIT baét ñaàu phaùt huy taùc duïng, toàn kho seõgiaûm xuoáng, thôø i
gian chôøseõkhoâng coø n, saûn xuaát seõtheo ñuùng nhö ñieàu ñoä. Ñieàu ñoätoát ñoø i hoûi khoái lö ôïng haøng
boác dôõvaødung tích chö ùa phaûi caân baèng. Trong trö ôø ng hôïp naø y, moãi traïm laø m vieäc seõkhoâng
ñö ôïc coùquaùnhieàu chi tieát ñôïi xö ûlyù. Vôùi JIT, coâng vieäc ôûcoâng ñoaïn trö ôùc vö ø
a xong thì laäp tö ùc seõ
ñö ôïc chuyeån cho coâng ñoaïn sau xö û lyù gaàn nhö laøcuø ng luùc. Ngö ôøi coâng nhaân seõkhoâng phaûi ñôïi
neáu laøm xong nhanh hôn dö ïkieán.
Vôùi kieåu nhaømaùy naøy, chuaån hoùa thôø i gian trôû neân heát sö ùc quan troïng. Noù giuùp tính toaùn
lö ôïng haø
ng boác dôõvaøthôø
i gian thieát laäp, saûn xuaát cho vieäc ñieàu ñoä.
Vieäc tính toaùn thôøi gian cho caùc hoaït ñoäng cuûa maùy khoâng khoùlaém. Baát kyømoät kyõsö coâng
nghieäp coù trình ñoä naøo cuõng coù theåchæ ra toác ñoä cuûa maùy hay moät qui trình naø o ñoù moät caùch
chính xaùc vaønhanh choùng.
Khoù khaên naèm ôû choã tính toaùn thôø
i gian cho caùc hoaït ñoäng cuûa coâng nhaân. Coù nhieàu caùch
ñeåñònh chuaån thôø
i gian naøy:

Hoûi ngö ôø
i giaùm saùt
Trung bình trong quaùkhö ù
Gioáng nhö moät saûn phaåm tö ông tö ï

46
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Quan saùt caùc ñieåm dö ø


ng
Xaù
c ñònh trö ôù
c .

Neáu baïn hoûi moät ngö ôø i giaùm saùt hay moät coâng nhaân saûn xuaát, thö ôø
ng thì hoïcho baïn moät
con soálôùn hôn thö ïc teá. Ñieàu naø y cuõng deãhieåu vì nhö vaäy seõcoù lôïi cho hoï, ñaëc bieät laøneáu coâng
vieäc cuûa hoïñö ôïc ñaùnh giaùdö ïa treân caùc thôø
i gian chu aån naø
y.
Trung bình trong quaù khö ù laøduøng caùc thôøi gian caàn cho hoaït ñoäng ñoù trong quaù khö ù, coäng
laïi roài chia trung bình. Ngö ôøi giaùm saùt vaøvaän haø
nh thö ôø
ng giaáu caùc hoaït ñoäng giaùn tieáp vaødo ñoù
dö õlieäu trong quaùkhö ùthö ôøng bòñaåy leân cao.
Nhö õng coâng ty sö û duïng caùch ñö a ra chuaån thôø i gian dö ïa vaøo moät chuaån coùsaün thö ôø
ng coäng
theâm moät ít thôøi gian dö ïphoø ng. Moät soácoâng ty caäp nhaät daây chuyeàn saûn xuaát cuûa hoïhaø ng naêm.
Caùc hoaït ñoäng môùi raát gioáng hoaït ñoäng cuõ. Vaäy maøvì Kyõsö coâng nghieäp cö ù laáy chuaån thôø i gian
cuõroài coäng theâm moät ít thôø i gian dö ïphoø ng. Cö ù theá, trong suoát 20 naêm, moãi naêm laøcoäng theâm
moät ít thôøi gian dö ïphoø ng. Chuaån thôø i gian luùc naøy trôû neân cö ïc kyøkeùm chính xaùc vaøhaàu nhö
chaúng coøn moät chuùt taùc duïng naøo nö õa.
Phö ông phaùp quan saùt ñieåm dö ø ng ñeåñònh chuaån coù veû laøphö ông phaùp chuyeân nghieäp vaø
chính xaùc nhaát. Vaán ñeàcuûa noù laøcuoái qui trình thì ngö ôø i kyõsö phaûi coù moät phaùn ñoaùn khaùch
quan laøngö ôø i vaän haø
nh ñoù coù ñang hoaït ñoäng vôùi 100% naêng suaát cuûa mình hay chæ 80% hoaëc
120%? Thoâng thö ôø ng thì ngö ôø
i vaän haø
nh coùtheålaø
m ra veûhoïñang coáheát sö ùc mình nhö ng thö ïc ra
thì hoaït ñoäng chaäm hôn bình thö ôø ng. Keát quaûlaøcaùc chuaån naø
y cuõng khoâng saùt vôùi thö ïc teávaølaø
m
giaûm naêng suaát.
Caùc hoaït ñoäng saûn xuaát thì thö ôø ng hay duøng phö ông phaùp ñònh chuaån trö ôùc. Khôûi ñaàu vaø o
nhö õng naêm 1940, ngö ôø i ta ña õxaây dö ïng, saø
ng loïc vaøxaùc minh caùc tieâu chuaån naøy laïi nhieàu laàn.
Hieän nay, ngö ôø i ta coù thôøi gian chuaån cho taát caû caùc hoaït ñoäng maøcon ngö ôø i coù theåthö ïc hieän.
Taát nhieân laøcaùc chuaån naø y coùtính ñeán caûmö ùc ñoäkhoùc uûa hoaït ñoäng.
Ngaøy nay, maùy tính ñaõcoù theåhoã trôïcho coâng vieäc naøy: ngö ôøi kyõsö chæ caàn xaùc ñònh caùc
hoaït ñoäng vaøñaët maõcho chuùng. Maùy tính seõtö ïtính toaùn vaøin ra loätrình thö ïc hieän toát nhaát cuø
ng
caùc thôø
i gian chuaån keøm theo moãi coâng vieäc. Ñeånhanh vaødeãhôn, noù coø n nhoùm caùc coâng vieäc
coùtính chaát gioáng nhau vaø
o moät nhoùm lôùn.
Thaùch thö ùc ñaët ra vôùi phö ông phaùp naø y laøngö ôø
i kyõsö phaûi ñö ôïc huaán luyeän vaøquan saùt
ñö ôïc taát caû caùc hoaït ñoäng. Neáu khoâng, chuaån thôø i gian ñaët ra seõquaù chaët vì coù moät soáñoäng taùc
khoâng ñö ôïc tính vaø o nhö ng thö ïc teácoùthö ïc hieän.
Nhö õng heäthoáng loaïi naø
y coù raát nhieàu phieân baûn vaønhaøcung caáp. Phieân baûn noåi tieáng nha át
laømoät kyõthuaät goïi laøMTM (caùc phö ông phaùp ño lö ôø ng thôø i gian) cuøng caùc phieân baûn cuûa noù.
Noùñö ôïc quaûn lyùvaøcoâng boároäng raõi bôûi Hieäp hoäi nghieân cö ùu vaøtieâu chuaån MTM.
Phö ông phaùp naøy coùtheåcoùsö ïthieân leäch th eo hö ôùng quaùchaët neáu nhö ngö ôø i quan saùt boûlôõ
moät soáñoäng taùc naø
o ñoù. Caùc phö ông phaùp coø n laïi thì ngö ôïc laïi coù xu hö ôùng quaù roäng (khoaûng
40-60%).
Vôùi moät nhaømaùy coù sö û duïng nguyeân lyù JIT, neáu chuaån thôøi gian maøquaùr oäng raõi thì coùkhi
baïn phaûi tö øboû vieäc sö û duïng chuùng. Baïn ñang laõng phí thôø
i gian maøcö ù tö ôûng laømình ñang hoaït
ñoäng vôùi 100% coâng suaát. Haõy lö u taâm!

47
Heä thoáng saûn xuaát JIT

CHÖÔNG 4: NHÖÕNG THAY ÑOÅI CAÀN


THÖÏC HIEÄN KHI ÖÙNG DUÏNG JIT
Caùc nguyeân lyù cuûa JIT tö ïthaân noù ñaõkhoâng tö ông thích vôùi caùc kinh doanh thoâng thö ôø
ng.
Coù3 thuûtuïc quaûn lyùquan troïng caàn phaûi thay ñoåi ñeåchuyeån sang sö ûduïng JIT.

4.1 Thay ñoåi caùc nguyeân taéc haø


nh chính truyeàn thoáng
4.1.1 Laøm sao ñeå bieán nhaø cung caáp thaønh moät boä phaän cuûa coâng ty chöù khoâng phaûi
laø moät ñoái thuû
Ngay tö økhi nhö õng trö ôø ng daïy kinh doanh ra ñôø i, boä phaän baùn haø ng ñaõbuoäc phaûi hoïc 3
phö ông caùch traû giaù cho haø ng hoùa caàn mua. Nhaøcung ca áp ñö ôïc xem laønhö õng ngö ôø i khoâng ñaùng
tin caäy vì saün saø ng baùn cho ngö ôø i khaùc khi giaù cao vaølö øa baùn haøng keùm chaát lö ôïng vôùi giaù cao.
Keát quaû laøbaïn phaûi luoân so saùnh caùc nhaøcung caáp vôùi nhau vaøñö a giaùthaáp nhaát coùth eå.Sau ñoù,
ñeåbaûo ñaûm laønhaøcung caáp khoâng lö ø a ñö ôïc mình, ngö ôøi ta ñö a cho nhaøcung caáp nhö õng baûn chi
tieát kyõthuaät raát phö ùc taïp vaøkyõlö ôõng. Chö a heát, ngö ôø
i ta cuõng noãlö ïc traùnh haø
ng keùm chaát lö ôïng
baèng caùch dö ïng leân caùc traïm kieåm tra raát raéc roái vaøphieàn haø.
JIT keâu goïi laø
m moät cuoäc caùch maïng trong suy nghó vaøhaø nh ñoäng. Caùc nhaøcung caáp caàn
ñö ôïc ñoái xö û nhö moät boä phaän beân ngoaø
i cuûa coâng ty. Baïn neân lö ïa choïn kyõlö ôõng moät nhaø cung
caáp cho moät chi tieát trong saûn phaåm cuûa mình. Haø ng cuûa caùc nhaøcung caáp naø y khoâng caàn phaûi
kieåm tra chaát lö ôïng hay soálö ôïng gì caû vì ñaõcoù sö ïlö ïa choïn gaét gao ban ñaàu roài. Chuùng seõñi
thaúng vaø o daây chuyeàn saûn xuaát.
Quan heäkieåu naø y caàn phaûi ñö ôïc phaùt trieån vaøchính thö ùc hoaù baèng moät chö ông trình coù heä
thoáng vôùi sö ïtham gia cuûa caû 2 beân. Vieäc lieân laïc caàn ñö ôïc môû roäng. Baát cö ù ai coù nhu caàu cuõng
coù theånoùi chuyeän cuõng coù theåtie áp xuùc vôùi nhau. Ngö ôø i mua khoâng coø n ñoäc quyeàn nhö trö ùô c.
Caùc kyõsö cuûa caû hai beân coù theågiuùp ñôõnhau, boä phaän chaát lö ôïng cuõng coù theålaø m vieäc cuøng
nhau. Ngö ôø i mua caàn cam keát mua haø ng laâu daøi neáu nhö chaát lö ôïng cuõng n hö caùc ñieàu kieän khaùc
cuûa nhaøcung caáp vaãn giö õnhö cuõhay toát hôn. Chi phí tieát kieäm ñö ôïc seõñö ôïc chia cho caû2 phía.
Nhaøcung caáp loaïi naø y thuoäc vaøo loaïi 1. nhö õng nhaøcung caáp chuû ñoäng hôïp taùc vôùi baïn ñeå
ñaït ñö ïôc loaïi 1 thì ñö ôïc goaïi laønhaøcung caáp loaïi 2. Nhö õng nhaøcung caáp khoâng coù noãlö ïc trong
chuyeän ñoù ñö ôïc goïi laønhaøcung caáp loaïi 3. Nhieàu coâng ty, ñaëc bieät laøcaùc coâng ty lôùn coù chieán
lö ôïc loaïi boûcaùc nhaøcung caáp loaïi 3 trong voø ng vaøi naêm.
Ôûñaây, ta coùtheåruùt ra ñö ôïc keát luaän laølaø
m nhaøcung caáp loaïi 1 laøñieàu kieän ñeåtoàn taïi. Moät
khi baïn thuoäc loaïi naø
y, baïn seõcoù cô hoäi baùn haø ng cho caùc khaùch haøng hö ôùng ñeán vieäc sö û duïng
JIT khaùc.
4.1.2 Laøm sao ñeå bieán nhaân vieân thaønh moät boä phaän cuûa coâng ty
Tö ønaêm 1930, do tình hình chieán tranh vaøcaùc ñieàu kieän naûy sinh tö øñoù neân quan heä giö õa
nhaøquaûn lyù vaøcoâng nhaân laøquan heäñoái khaùng. Ngaøy nay, ñeåtrôû thaønh moät toåchö ùc mang taàm
quoác teáthì roõraø
ng moái quan heä nhö vaäy khoâng theåtieáp tuïc toàn taïi. Caùc nguyeân lyù JIT keâu goïi
vieäc taêng quyeàn cho coâng nhaân. Hoïchính laømoät nguoàn phong phuù cung caáp caùc giaûi phaùp ñeå

48
Heä thoáng saûn xuaát JIT

giaûm thôø
i gian thieát laäp. Muoán coù chaát lö ôïng hoaø
n haûo thì yeâu caàu ñaët ra laøphaûi taêng quyeàn cho
coâng nhaân.
Ngaø y nay, chuùng ta khoâng theåbaét coâng nhaân phaûi luoân chuùùyùñeán thôø i gian vaølaø m vieäc nhö
moät ngö ôø i maùy ñö ôïc. Hôn nö õa, vi eäc sö û duïng maùy tính vaøtö ïñoäng hoùa cao thì yeâu caàu coâng nhaân
phaûi tö ïkieåm soaùt mình.
Moät soácoâng ty phaùt trieån caùc nhoùm goïi laønhoùm tö ïñieàu khieån. Ñaây laønhoùm laø m vieäc maø
khoâng coù ngö ôø i giaùm saùt. Nhoùm seõlaø m vieäc vôùi ngö ôø i giaùm saùt traïm veàtaát caû caùc vaán ñeànhö
ñaøo taïo, tö vaán, thueâmö ôùn hay thaäm chí sa thaûi coâng nhaân. Nhö õng coâng ty laø m toát vieäc naøy seõcoù
chaát lö ôïng, chi phí, soálö ôïng caûi thieän ñaùng keå.Ñoùlaøchö a keåvieäc ñaït ñö ôïc moät soáyeáu toáveàñaïo
ñö ùc. Moät soácoâng ty khoâng goïi ngö ôø i laø
m vieäc cho mình laønhaân vieân hay coâng nhaân nö õa maølaø
nhö õng ngö ôø i coäâng taùc (hay nhö õng teân goïi tö ông tö ïnhö vaäy).
Moâi trö ôøng nhö vaäy seõgiaûm sö ïgiaùm saùt vaøcaùc thuû tuïc haø nh chính raéc roái lieân quan cuõng
ñö ôïc baõi boû. Nhö õng hoaït ñoäng nhö vaäy ñö ôïc coi laølaõng phí trong JIT.
Naêm 1980, suy nghó cuûa caùc hieäp hoäi, caùc ban quaûn lyù cuûa caùc toåchö ùc coù sö ïchuyeån bieán
maïnh meõ. Hoïnhaän ra raèng quan heäcoäng taùc giuùp toàn taïi vaøtaêng trö ôûng beàn vö õng nhaát.
4.1.3 Laøm theá naøo ñeå thieát laäp moät nhaø maùy chuyeân bieät
Moät nhaømaùy chuyeân bieät laømoät nhaømaùy hö ôùng tôùi vieäc giaûm thieåu caùc trang thie át bò saûn
xuaát. Noùchæ chuyeân bieät vaø
o moät saûn phaåm, moät doøng saûn phaåm, hay moät nhoùm nhö õng coâng vieäc
tö ông tö ï. Nhaømaùy kieåu naø
y coù theåcoi laømoät hình thö ùc môû roäng cuûa kyõthuaät Coâng ngheäNhoùm
duøng trong boátrí maët baèng saûn xuaát.
Nhaømaùy daïng naø
y thö ôø
ng coùít hôn 1000 nhaân vieân, thoâng thö ôø
ng laø500 nhaân vieân.
Cho ñeán taän gaàn ñaây, khi xaây dö ïng nhaømaùy ngö ôø i ta vaãn nghó ñeán tính kinh teánhôøqui moâ.
Ngö ôø
i ta thö ôøng nghó raèng, nhaøxö ôûng va ømaùy moùc caø ng lôùn thì chi phí saûn phaåm seõgiaûm ñi.
Hôn nö õa, baèng caùch naø
y ta coùtheådeãdaø ng hoäi nhaäp theo chieàu doïc.
Ñoái vôùi caùc saûn phaåm tieâu chuaån, thieát keáoån ñònh vaøsö û duïng nhieàu lao ñoäng thì ñieàu naø y
ñuùng. Tuy nhieân, trong thaäp nieân vö ø a qua chuùng ta cuõng ñaõchö ùng kieán chi phí lao ñoäng giaûm
xuoáng coøn chö a tôùi 20%, thaäm chí coù khi chæ 5% trong toång chi phí haø ng baùn. Ngoaø i ra, caùc saûn
phaåm tieâu duøng cuõng nhö saûn phaåm coâng nghieäp coùraát nhieàu kieåu daïng khaùc nhau.
Maùy lôùn thì thö ôø
ng caàn thôø i gian thieát laäp daø
i. Tö ùc laøchuùng ta phaûi tieâu toán nhieàu tieàn hôn,
nhieàu nôi lö u trö õhôn cho caùc loâlôùn. Nhieàu nhaøquaûn lyù saûn xuaát coù xu hö ôùng laø m ngô trö ôùc chi
phí toàn trö õhaøng toàn kho neân dö ïtrö õraát nhieàu haø ng toàn kho. Vôùi 36% chi phí toàn trö õmoät naêm,
caùch laø
m naø y quaûthaät laømoät sö ïlaõng phí lôùn. Nhö õng khoùkhaên naø y raát khoùhoaïch ñònh trö ôùc ngay
caûñoái vôùi heäthoáng phö ùc taïp nhö MRP II.
Nhö õng nhaømaùy lôùn coø n coù nhieàu chö ùc naêng quaûn lyù khaùc nhau. Khi caùc saûn phaåm caøng ña
daïng thì caùc chö ùc naêng naø y caøng taêng. Baùn haø ng, Xö û lyù ñôn haø
ng, Mua haø ng, Hoaïch ñònh vaø
kieåm soaùt saûn xuaát, Cheátaïo, Kieåm soaùt chaát lö ôïng, Keátoaùn laømoät soáchö ùc naêng thö ôøng phaûi ñoái
phoù vôùi sö ïphö ùc taïp cuûa caùc doø
ng saûn phaåm daïng naø y. Dö ôø ng nhö khi nhaømaùy caø ng lôùn thì soá
phoøng ban chö ùc naêng quaûn lyùtaêng nhanh hôn laøsaûn lö ôïng ñaït ñö ô ïc.
Nhaømaùy chuyeân bieät seõgiuùp traùnh ñö ôïc moät soávaán ñeàneâu treân. Trö ôùc tieân laøvaán ñeàhoäi
nhaäp theo chieàu doïc. Nhaømaùy chuyeân bieät seõnhaán maïnh vaø o vieäc laép raùp vaøgiaûm thieåu phieáu
49
Heä thoáng saûn xuaát JIT

yeâu caàu nguyeân vaät lieäu. Noù c uõng coù phaàn traêm mua ngoaø i trong thaø
nh phaåm lôùn hôn khi hoäi
nhaäp theo chieàu doïc thoâng thö ôøng. Ñieàu naø y raát phuøhôïp vôùi quan nieäm laøsö û duïng moät nguoàn
cung caáp vaøhôïp taùc vôùi nhaøcung caáp.
Vieäc thö ïc hieän yù tö ôûng nhaøma ùy chuyeân bieät naø
y cuõng raát khaùc nhau ôû moãi toåchö ùc cuïtheå.
Veànguyeân taéc thì moãi nhaømaùy nhö vaäy beân caïnh boäphaän saûn xuaát caàn coù boäphaän cheátaïo, baùn
haø
ng, keátoaùn, mua haø ng, vaøcaùc dòch vuïcung caáp. Moät soátoåc hö ùc thì coù caùc doø ng saûn phaåm ñeå
hoã trôïvieäc thö ïc hieän naø y nhö ng moät soákhaùc thì gaëp raát nhieàu khoù khaên. Vieäc quyeát ñònh bao
nhieâu hoaït ñoäng caàn phaûi chuyeân bieät thö ôøng dö ïa vaø
o caûm tính.
Moät toåchö ùc muoán chuyeân bieät c aùc hoaït ñoäng cuûa mình nhö ng laïi muoán taäp trung mua moät
soáchi tieát vaøhaø ng hoùa thoâng thö ôø
ng. Nghóa laø , tuy caùc nhaømaùy chuyeân bieät naø
y coùboäphaän mua
haøng cuûa rieâng mình nhö ng noù vaãn buoäc phaûi nhaän caùc loaïi haø ng keåtreân tö ømoät boä phaän mua
haøng taäp trung cuûa toåchö ùc. Ñoái vôùi boä phaän mua haø ng cuûa nhaømaùy chuyeân bieät thì khoâng coù
vaán ñeàgì nhö ng boäphaän mua haø ng trung taâm seõgaëp raát nhieàu khoùkhaên. Yeâu caàu nhaän haøng cuûa
caùc nhaømaùy chuyeân bieät seõbò chaäm laïi. Caùc keânh lieân laïc khaùc nhö trao ñoåi caùc cheátaïo, vaán ñeà
chaát lö ôïng… raát chaäm vaøkhoùkhaên.
Do vaäy, ngö ôø i ta cho raèng neáu ñaõchaáp nhaän xaây dö ïng caùc nhaømaùy chuyeân bieät thì phaûi
cho pheùp caùc boä phaän trong nhaømaùy ñoù hoaït ñoäng rieâng reõcho duøcoù moät soáhoïat ñoäng khoâng
hieäu quaû so vôùi taäp trung laïi. Vieäc thieáu hieäu quaû naø
y coù theåbuøñaép baèng caùc keânh thoâng tin toát
hôn vaøthôø i gian saûn xuaát vaøquaûn lyù g iaûm ñi. Tuy nhieân, toåchö ùc meïcuõng coù theåtoåchö ùc mua
haø
ng qui moâlôùn neáu taát caû caùc coâng ty con yeâu caàu. Do ñoù, tính kinh teánhôøqui moâcuõng khoâng
maát ñi.
Lôïi theálôùn nhaát cuûa caùc nhaømaùy chuyeân bieät laømoïi ngö ôøi cu õng nhö moïi thö ù trong ñoù chæ
taäp trung vaøo moät soálö ôïng saûn phaåm nhoûvaøtoái ö u hoùa caùch laø
m ra chuùng.

4.2 Quaûn lyù caàn thay ñoåi nhö theá naøo ñeå coù theå thöïc hieän JIT
Nhu caàu coù sö ïtham gia vaøhoã trôïcuûa ban giaùm ñoác l aøraát lôùn. Chuùng ta ñeàu thaáy roõraèng
caùc nhaân vieân luoân muoán laø
m haø i loø
ng ban quaûn lyù. Neáu ban quaûn lyù haêng haùi trong vieäc thö ïc
hieän vaøhoã trôïcaùc nguyeân lyù JIT thì seõtaùc ñoäng raát tích cö ïc ñeán coâng vieäc haø
ng ngaø
y cuûa moïi
ngö ôøi trong coâng ty.
Ngö ôïc laïi, neáu Ban giaùm ñoác cho moïi ngö ôø
i thaáy raèng ñoù laøcoâng vieäc cuûa ai ñoù thì moïi
ngö ôøi cuõng seõchôøcho moät pheùp maàu xaûy ra hoaëc moät ngö ôøi naøo ñoù thö ïc hieän JIT chö ù khoâng
phaûi laømình.
4.2.1 Huaán luyeän vaø ñaøo taïo caùc nhaø quaûn lyù vaø ngöôøi thi haønh
Khoâng phaûi baïn laøgiaùm ñoác thì baïn laøngö ôø i hoaø n haûo. Thaät khoù ñeåthuyeát phuïc ban laõnh
ñaïo caáp cao vaøcaáp trung raèng hoïcuõng caàn phaûi hoïc hoûi vì coù nhieàu ñieàu hoïchö a bieát.
Vôùi JIT, caùc nhaølaõnh ñaïo phaûi thay ñoåi. Hoïcoù theåtham gia caùc buoåi hoäi thaûo hay thuyeát
trình cuûa caùc nhaøtö vaán, caùc giaùo sö caùc trö ôø
ng ñaïi hoïc vaøcao ñaúng… Ngoaø
i ra, saùch cuõng laømoät
lö ïa choïn ñuùng ñaén.
4.2.2 Coi chaát löôïng laø haøng ñaàu

50
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Thôø i cuûa mö ùc chaát lö ôïng chaáp nhaän ñö ôïc ñaõqua! Baïn seõbò khaùch haø ng tö øchoái neáu cung
caáp moät mö ùc chaát lö ôïng nhö vaäy. Yeâu caàu toái thieåu cuûa hoïlaøsaûn xuaát khoâng pheápha åm. Thay vì
tính soápheáphaåm treân ñôn vòhaø ng traêm thì baây giôøphaûi tính soápheáphaåm treân ñôn vòhaø ng trieäu.
Kieåm soaùt chaát lö ôïng baèng caùc phö ông phaùp thoáng keâcoù theågiuùp baïn laø
m ñö ôïc ñieàu naø
y.
Traùch nhieäm cuûa ban quaûn lyùchính laøbaûo ñaûm cho saûn phaåm ôûmö ùc chaát lö ôïng naø
y.
Vieäc aùp duïng chaát lö ôïng naø
y phaûi ñö ôïc moïi ngö ôø
i trong coâng ty quaùn trieät. Moãi nhaân vieân
luùc naø
y seõcoù moät khaùch haø ng cuûa rieâng mình. Ñeåtrôû thaø nh moät coâng ty ñònh hö ôùng chaát lö ôïng,
baïn phaûi taïo cho hoïmoät ñoäng cô ñeåthö ïc hieän hoaøn haûo coâng vieäc cuûa mình cho khaùch haø ng.

4.2.3 Cho pheùp coâng nhaân vaø maùy moùc nghæ ngôi trong JIT
Trong moät nhaømaùy truyeàn thoáng, caùc giaùm saùt vieân ñö ôïc ñaùnh giaù theo mö ùc ñoä taän duïng
thôø
i gian cuûa coâng nhaân maømình quaûn lyù. Ñieàu naø
y neân thö ïc hieän ñoái vôùi caùc coâng vieäc yeâu caàu
nhieàu lao ñoäng. Nhö õng ngaønh boátrí saûn xuaát theo kieåu qui trình hay nhö õng nhaømaùy sö û duïn g
Coâng NgheäNhoùm thì khoâng neân nhö vaäy.
Nhö õng nguyeân lyù cuûa JIT cho raèng thö ïc hieän coâng vieäc quaù sôùm hay quaù muoän thì cuõng
ñeàu khoâng toát caû. Tö ùc laøneáu moät traïm laø
m vieäc hoaøn thaønh coâng vieäc ñaõñònh trong ngaø
y sôùm thì
hoïcoùtheådö ø
ng saûn xuaát chö ùkhoâng caàn laø m tieáp coâng vieäc cuûa ngaø
y mai.
Cuõng nhö caùc yù tö ôûng khaùc cuûa JIT, yù tö ôûng naø
y chæ coù theåthaø
nh coâng vôùi ñieàu kieän vieäc
hoaïch ñònh ñieàu ñoäcuõng nhö caùc coâng vieäc lieân quan ñö ôïc thö ïc hieän toát. Chuùng ta cuõng caàn caùc
nhaøcung caáp cung haø ng vôùi chaát lö ôïng tuyeät haûo, caùc traïm laø
m vieäc doø
ng cao thö ïc hieän toát coâng
vieäc cuûa mình.
Cung caùch quaûn lyù cuõlaøtaän duïng thôøi gian troáng ñeålaø
m ra caøng nhieàu haø ng caø
ng toát caàn
phaûi ñö ôïc thay ñoåi. Chính lö ôïng haø
ng toàn kho ñoù seõlaøm hoûng caùc yù tö ôûng Just in time. Coù khi
lö ôïng haø
ng saûn xuaát dö ñoùkhoâng bao giôøsö ûduïng.
Caùc nguyeân lyù JIT cuõng traùi ngö ôïc vôùi mong muoán cuûa caùc ke átoaùn vieân laømuoán maùy moùc
chaïy suoát ngaøy ñeâm. Trong nhaømaùy sö û duïng JIT thì ngö ôø i ta thö ôø
ng xaây dö ïng maùy moùc coùcoâng
suaát lôn hôn moät chuùt so vôùi nhu caàu saûn xuaát ñeåcoù theåbuøñaép khi saûn xuaát thieàu so vôùi hoaïch
ñònh. Ôû ñaây, ta thö ôø
ng hoaïch ñònh thaáp hôn coâng suaát cuûa maùy moùc. Nguyeân taéc laøneáu thieáu thì
saûn xuaát hôn naêng suaát bình thö ôø
ng hoaëc neáu dö thì dö ø
ng laïi.
Hai nguyeân taéc naøy khoâng coù nghóa laøcuoái ngaø y thì coâng nhaân thö ôø
ng ñö ôïc raûnh rang. Hoï
coøn coùnhieàu coâng vieäc giaùn tieáp (khoâng saûn xuaát) ñeålaø
m nhö coi xö ôûng, ñaø o taïo, giaûm thôø
i gian
thieát laäp, vaøhình thaø
nh caùc nhoùm nhoûñeåbaø n chuyeän caûi tieán hoaït ñoäng.
Thôøi gian troáng naø
y cuõng coù the åduø
ng ñeåñaøo taïo cheùo. Tö ùc laømoät coâng nhaân laø
m ôû boä
phaän naø
y khi xong vieäc sôùm coùnhaûy qua phuïgiuùp caùc traïm laø
m vieäc khaùc bòchaäm.
4.2.4 Taïo söï linh hoaït cho coâng nhaân
JIT raát hay ôû ñieåm laønoù cho pheùp coâng nh aân coù theålaø
m baát cö ù vieäc gì trong nhaømaùy. Tö ùc
laøñaøo taïo cheùo nhö chuùng ta ñaõñeàcaäp nhö ôû treân. Tuy nhieân, ñieàu ñoù khoâng coù nghóa laøcoâng
nhaân coù theådi chuyeån lung tung, loän xoän maøphaûi coù moät caáu truùc chính thö ùc cho pheùp laø m vieäc
ñoù. Boäphaän Quaûn lyùNguoàn Nhaân Lö ïc laønôi quaûn lyùvieäc naø y. Moät soácoâng ty lö ïa choïn naâng baäc
lö ông cuûa coâng nhaân neáu hoïñö ôïc ñaø
o taïo cheùo.

51
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Ñaø o taïo cheùo coù theåthö ïc hieän deã daø ng ôû caùc nhaømaùy c huyeân bieät hôn so vôùi ôû caùc nhaø
maùy lôùn. Trong moät vaø i naêm qua, ñaø o taïo cheùo ñö ôïc aùp duïng nhieàu cho vieäc ñaø
o taïo caùc nhaø
quaûn lyù, ñaëc bieät laøôûcaùc coâng vieäc ít yeâu caàu veàñaø
o taïo kyõthuaät.
YÙùtö ôûng taïo sö ïlinh hoaït cho coâng nhaân coø n theåhieän ôû choã coâng nhaân ñö ôïc khuyeán khích
chòu traùch nhieäm coi soùc moät soákhu vö ïc maømình phuïtraùch. Ngoaø i vieäc giö õcho maùy moùc ñö ôïc
saïch seõ,hoïcoø n ñö ôïc giao nhieäm vuïthö ïc hieän moät soáhoaït ñoäng baûo trì ñôn giaûn.
4.2.5 Thích nghi vôùi heä thoáng ño löôøng trong JIT
Coù3 bö ôùc caàn thö ïc hieän trong vieäc ño lö ôø
ng hoaït ñoäng trong JIT:
Trö ôùc heát laøcaùc phö ông phaùp ño lö ôøng chính thoáng hieän taïi. Moïi coâng ty ñeàu coù caùch ño
lö ôø
ng cuûa mình. Moät soáthì duø ng caùc ño lö ôøng cuûa boä phaän keátoaùn, soákhaùc thì duøng heä thoáng
quaûn lyù lö ông. Boä phaän vaän haø nh saûn xuaát vaøcheátaïo coâng nghieäp thö ôø ng ño lö ôø
ng caùc hoaït
ñoäng khaùc nhau. Ñeåthö ïc hieän phö ông phaùp ño lö ôø ng deãhieåu, hieäu quaû phuïc vuïcho caùc yù tö ôûng
JIT, coâng ty caàn phaùt trieån moät danh saùch ñaày ñuû caùc hoaït ñoäng caàn ño lö ôø
ng cuõng nhö xuaát xö ù
cuûa chuùng.
Bö ôùc tieáp theo laøñaùnh giaù caùc hoaït ñoäng naø
y. Nhö õng hoaït ñoäng kho âng phuøhôïp vôùi caùc
hoaït ñoäng JIT seõphaûi loaïi boû.
Bö ôùc cuoái cuøng laøtaïo ra moät vaøi tieâu chuaån ño lö ôøng môùi nhaèm hö ôùng toåchö ùc ñi theo trieát
lyù JIT. Nhö õng tieâu chuaån naø y caàn ñö ôïc sö û duïng thö ôø
ng xuyeân vaøchuû ñoäng nhaèm kích thích toaø n
boäcoâng ty. Chuùng cuõng caàn ñö ôïc ñö a vaø o caùc chö ông trình khen thö ôûng cuûa coâng ty. Caàn lö u yù
laøcoâng ty neân thö ôûng nhoùm laø m vieäc toát hôn laøthö ôûng cho caùnhaân. Ñaây laømoät ñieåm môùi so vôùi
caùc phö ông phaùp cuõ.
4.2.6 Toàn kho vaø löôïng döï tröõ an toaøn trong JIT

Vieäc coi toàn kho vaølö ôïng dö ïtrö õan toaø n laølaõng phí cuõng laøñieåm ñoåi môùi cuûa JIT so vôùi
suy nghó cuõ. Lö ôïng toàn kho toái ö u baèng 0 trong JIT khoâng phaûi laøñieàu khoâng tö ôûng. Toàn kho toàn
taïi nhaèm buøñaép cho caùc vaán ñeàcoù theåxaûy ra, caùc sai hoûng cuûa maùy moùc, coâng nhaân, vaøtaát caû
nhö õng ñieàu laø
m cho hoaït ñoäng khoâng ñö ôïc toái ö u. Nhieäm vuïcuûa nhö õng ngö ôø i quaûn lyù laølieân tuïc
theo doõi vaøphaân tích taïi sao taát caûnhö õng ñieàu ñoùlaïi xaûy ra.
Taát nhieân laøbaïn seõtìm ra ñö ïôc caû moät danh saùch daø i nhö õng nguyeân nhaân nhö ng coù moät soá
thì coù veû hieän thö ïc hôn soácoø n laïi. Nhaøquaûn lyù phaûi phaân tích nguyeân nhaân phaùt sinh toàn kho vaø
lö ôïng dö ïtrö õan toaø n vaøtö ø
ng bö ôùc loaïi boû caùc nguyeân nhaân ñoù. Moät soánguyeân nhaân thö ôø ng gaëp
laøhoaïch ñònh ñieàu ñoäkhoâng toát vaøchaát lö ôïng haø ng cuûa nhaøcung caáp coùvaán ñeà.
Caùc nhaømaùy boátrí theo kieåu c hö ùc naêng thö ôø ng coù lö ôïng toàn trö õlôùn xeáp haø
ng nhaèm ñoái phoù
vôùi vieäc maùy moùc hö hoûng, ñieàu ñoäkhoâng toát, coâng cuïbò truïc traëc. Baát cö ù khi naø o baïn quan saùt
coùtoàn kho thì baïn coùtheåchaéc raèng hoaït ñoäng saûn xuaát ñoùk hoâng hoaø n haûo.
Keátoaùn cuõng phaïm sai laàm khi coi toàn kho laøtaø i saûn. Ñieàu naøy khoâng ñuùng. Toàn kho caàn
phaûi ñö ôïc coi laømoät chi phí saép sö ûa phaûi chòu. Neáu keáhoaïch cuûa baïn suoâng seû thì baïn seõduøng
toàn kho ñeåsaûn xuaát haøng hoùa vaøbaùn cho khaùch haø ng. Khi ñoù, toàn kho seõlaøchi phí haø ng baùn, laø
moät loaïi chi phí.
Nhö ng khoâng phaûi luùc naø o baïn cuõng may maén nhö vaäy. Neáu haø ng toàn kho trôû neân loãi thôø
i vaø
khoâng coø
n duø
ng ñö ôïc nö õa thì chaéc chaén luùc naø
y noùlaøchi phí. Taø
i saûn thì ñö ôïc mong ñôïi neân vieäc

52
Heä thoáng saûn xuaát JIT

goïi toàn kho laøtaø


i saûn laø
m cho noù trôû neân ñö ôïc mong ñôïi trong khi baûn chaát cuûa toàn kho laøkhoâng
ñö ôïc kyøvoïng.

4.3 Söû duïng vieäc ruùt ngaén thôøi gian laøm coâng cuï caïnh tranh
Trong saûn xuaát, nhôøcaùc yù tö ôûng cuûa JIT maøchuùng ta ñaõcoù ñö ôïc nhö õng tieán boä vö ôït baäc
trong vieäc ruùt ngaén thôø
i gian saûn xuaát. Moät trong nhö õng tieán boälôùn nhaát tö øJIT laøvieäc boátrí maùy
theo doøng saûn xuaát thay vì theo chö ùc naêng. Nhieàu coâng ty ñaõruùt ngaén ñö ôïc thôø i gian nhaän
nguyeân vaät lieäu xuoáng coøn ñôn vògiôøhay ngaø y thay vì tuaàn hay thaùng nhö trö ôùc ñaây.
Trö ôùc ñaây, qui trình ñö a saûn phaåm ñeán tay khaùch haø ng nhö sau: maát nhie àu ngaø y ñeåxö ûlyùvaø
leân keáhoaïch cho moät ñôn ñaët haø ng, theâm vaø i ngaøy ñeåsaûn xuaát, moät soángaø
y ñeåñoùng goùi vaøgôûi
haøng ñi, vaøcuoái cuø ng laømoät soángaø y chuyeân chôû trö ôùc khi saûn phaåm ñeán ñö ôïc tay khaùch haøng.
Qui trình naø y hieän nay khoâng coø n ñö ôïc chaáp nhaän nö õa.
Vì ñaây laøqui taéc thö ïc nghieäm neân ta khoâng theåchaéc chaén laøkeát quaû coù khaû quan cho
nhö õng trö ôø
ng hôïp khaùc hay khoâng. Tuy nhieân, nhö õng kinh nghieäm cuõng khaù ñuû thuyeát phuïc ñeå
ta coùtheåbaét tay vaø
o thö ïc hieän. Muoán vaäy, baïn phaûi qua 3 giai ñoaïn
4.3.1 Phaân tích vaø saép xeáp laïi hoaït ñoäng hieän taïi
Trong giai ñoaïn naø y, chuùng ta seõphaân tích tình traïng hoaït ñoäng hieän taïi cuûa coâng ty. Caùc
kyõsö coâng nghieäp seõnghieân cö ùu sô ñoàdoø ng coâng vieäc baèng caùc kyù hieäu kinh ñieån nhö “O” ñeå
chæ hoaït ñoäng, oâvuoâng ñeåchæ vieäc kieåm tra, muõi teân ñeåchæ sö ïchuyeån ñoäng, “D” chæ sö ïchaäm treã,
tam giaùc ngö ôïc ñeåchæ vieäc lö u trö õ.
Maëc duøcoâng cuïphaân tích naøy ñaõtoàn taïi haø
ng thaäp kyûnay nhö ng noùvaãn luoân ñö ôïc sö ûduïng
ñeåphaân tích hoaït ñoäng cuûa nhaømaùy. Ñeåcaûi tieán, moät laàn nö õa chuùng ta phaûi dö ïa vaø
o coâng cuï
naø
y.
Baïn haõy choïn moät hoaït ñoäng nhoû t hoâi nhö ng laøhoaït ñoäng thö ôø ng xuyeân ñeåphaân tích. Baát cö ù
moät kyõsö coâng nghieäp naø o coù naêng lö ïc cuõng coù theåthö ïc hieän coâng vieäc naø
y deãdaøng. Ñieàu ñaùng
noùi ôû ñaây laønhö õng coâng vieäc khoâng caàn thieát seõbò loaïi boû. Roõ raø ng laøbaïn coù theåcaûi tieán hoaït
ñoäng cuûa mình nhôøvaø o coâng cuïnaøy.

4.3.2 Thaønh laäp caùc nhoùm Chuû ñaïo (Tiger teams)


Sau khi ñaõxaùc ñònh doø ng coâng vieäc chính, baïn coù theåthaø nh laäp caùc nhoùm chuû ñaïo. Nhoùm
naø
y bao goàm nhö õng ngö ôø
i coù kieán thö ùc toát tö øcaùc phoø
ng ban coùlieân quan. Nhieàu coâng ty sö ûduïng
moâhình Ban Kieåm Soaùt Sö ïThay Ñoåi CheáTaïo.
Nhoùm chuû ñaïo seõgaëp gôõñònh kyø , coù theåtheo ngaø
y hoaëc thö ôøng xuyeân hôn. Laáy ví duïnhö
nhoùm Chuû ñaïo chuyeân xö û lyù ñôn ñaët haø
ng. Nhoùm naø y coù theågaëp gôõtö ø2 ñeán 4 laàn moãi ngaø
y tuø
y
theo soálaàn nhaän thö trong ngaø y.
Sau ñoù, nhoùm seõngoài vaø o phoø ng hoäi thaûo vaøxö û lyù taát caû caùc ñôn ñaët haø
ng theo ñuùng caùc
bö ôùc ñaõñö ôïc hôïp lyùhoaùqua coâng ñoaïn treân. Nhoùm cuõng ñö ôïc trao quyeàn ñeåra quyeát ñònh trong
phoø ng ban cuûa mình cuõng nhö trong toaø n coâng ty. Ôûví duïxö ûlyùñôn ñaët haø ng neâu treân, coâng vieäc
seõñö ôïc thö ïc hieän trong vaø
i phuùt vaøho aït ñoäng tieáp theo seõtieáp tuïc ngay laäp tö ùc. Ñieàu naøy giuùp
loaïi boûthôø
i gian vaän chuyeån vaøcaùc chaäm treãkhaùc.

53
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Do nhö õng ngö ôø


i tham gia coù tham khaûo yùkieán cuûa nhau neân chaát lö ôïng coâng vieäc ñö ôïc caûi
thieän.
4.3.3 Taùi toå chöùc coâng ty

Ñaây laøgiai ñoaïn khoù khaên vaøgaây nhieàu tranh caõi nhaát vì noù ñoø
i hoûi nhö õng cuoäc caûi toå
maïnh meõtrong sô ñoàtoåchö ùc cuûa coâng ty.
Hieän taïi, toåchö ùc ñang theo caáu truùc chö ùc naêng. Boäphaän keátoaùn chòu traùch nhieäm cho taát
caûcaùc loaïi saûn phaåm. Coâng ty cuõng coùtaát caûcaùc phoø ng ban chö ùc naêng: boäphaän baùn haø ng vaøtieáp
thò, thieát keácheátaïo, nhaân sö ï, xö û lyù dö õlieäu, mua haø
ng, kieåm soaùt saûn xuaát, quaûn lyù toàn kho, cheá
taïo saûn xuaát vaøcoâng nghieäp vaøhoaït ñoäng saûn xuaát. Ñaây laøtoåchö ùc coùcaáu truùc theo chieàu doïc.
Moät coâng ty sö ûduïng vieäc ruùt ngaén thôø
i gian laø
m vuõkhí caïnh tranh thì phaûi coùcaáu truùc theo
haø
ng ngang vaødö ïa vaø o caùc nhoùm Kinh Doanh. Ñieàu naø y baét nguoàn tö øvieäc toåchö ùc coâng ty theo
doø
ng coâng ngheänhoùm.
Vôùi moâhình naø y, chuùng ta nhoùm caùc loaïi maùy moùc khoâng gioáng nhau nhö ng saûn xuaát ra moät
hoïcaùc saûn phaåm tö ông tö ïnhau. Dö ïa vaø o ñoù, cuø
ng vôùi caùc kinh nghieäm cuûa nhoùm Chuû Ñaïo, baïn
seõphaùt trieån caùc nhoùm Kinh Doanh dö ïa taäp trung vaø o moät qui moâsaûn phaåm heïp. Caùc saûn phaåm
ñö ôïc taäp trung theo nhoùm khaùch haø ng, doøng saûn phaåm hay thaäm chí laøtheo ñòa lyù. Thö ôø ng thì
vieäc taäp trung dö ïa vaøo nhoùm saûn phaåm.
Lyù tö ôûng nhaát laømoãi nhoùm Kinh Doanh coù taát caû caùc phoø ng ban thoâng thö ôø ng cho hoaït
ñoäng cuûa moät coâng ty nhö baùn haø ng vaøtieáp thò, keátoaùn, thieát keácheátaïo, kieåm soaùt saûn xuaát vaø
toàn kho. Nhoùm naø y cuõng seõkieåm soaùt caùc khu vö ïc Coâng ngheänhoùm.
Nhö vaäy, sô ñoàtoåchö ùc nhö cuõbieán maát. Neáu coø n chaêng thì chæ laømoät soánhieäm vuïñö ôïc
giö õlaïi nhaèm thö ïc hieän coâng vieäc phuïc vuïcho toaø
n coâng ty. Theo luaät, baïn seõcaàn moät nhoùm keá
toaùn ñeålaäp caùc baûn baùo caùo taø i chính cho beân ngoaø i. Boä phaän cheátaïo nhieàu khi cuõng caàn caùc
chuaån cuûa coâng ty. Tö ông tö ï,boäphaän nhaân sö ïvaøtaø
i chính cuõng coùtheåseõtieáp tuïc nhieäm vuïcuõ.
Aùp duïng logic naø y cho nhaøcung caáp vaøkhaùch haø ng, coâng ty seõtrôûthaø
nh nhö õng ñoái taùc cuûa
hoï.Vieäc ruùt ngaén thôø
i gian seõñö ôïc tieán haø
nh treân toaø
n chuoãi cung caáp.
Ngaø nh baùn leû laøngaønh daãn ñaàu trong vieäc ruùt ngaén thôø
i gian cho chuoãi cung caáp. APICS –
trong baø i “Lôïi theáhoaït ñoäng”, soára thaùng 12/1991 coùñeàcaäp ñeán KG Men’s Store. Theo ñoù, KG
gôûi toùm taét veàtình hình baùn haøng cuûa Levi veàcho Levi baèng HeäThoáng Trao Ñoåi Dö õLieäu Ñieän
Tö û (EDI). Boä phaän saûn xuaát cuûa Levi seõtö ïñoäng ñieàu ñoä boåsung sau ñoù gôûi tín hieäu veàcho
Milliken – nhaømaùy saûn xuaát vaûi cuûa noù – baèng EDI. Nhaømaùy naø y seõtö ïñoäng saûn xuaát boåsung.
Sau ñoù, Milliken cuõng seõtö ïñoäng chuyeån tin tôùi Dup ont – nhaøsaûn xuaát sôïi ñeåsaûn xuaát boåsung.
Ñaây laøcaùch phaûn ö ùng laïi cuûa caùc coâng ty Myõtrö ôùc hieän tö ôïng caùc coâng ty Nhaät sö û duïng
chuoãi cung caáp kheùp kín (thö ôø
ng goïi laøKeiretsu).

54
Heä thoáng saûn xuaát JIT

CHÖÔNG 5: LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ THÖÏC HIEÄN


CHÖÔNG TRÌNH CAÛI TIEÁN LIEÂN TUÏC
Giôùi thieäu
Ngö ôø i ta noùi raèng sö ïthay ñoåi cuûa toác ñoä seõtaïo ra gia toác. Chieán tranh laïnh vaøbö ùc tö ôø ng
thaønh Berlin boãng dö ng tan bieán ñi. Chu kyøkinh teáñeán roài laïi ñi. Lieäu raèng caùch ñaây va ø i naêm ai
seõnghó raèng chuùng ta seõxuaát khaåu toaø n boä haø ng tieâu duøng coâng ngheä ñieän tö û ñeán Pacific Rim.
Hay laøtuoåi thoïcuûa moät maùy tính caùnhaân seõlaøbao nhieâu?
Caùch ñaây vaø i naêm, toâi coù moät khaùch haø ng chuyeân saûn xuaát caùc thieát bò maùy moùc hoùa hoïc.
Hoïcoùcaùc saûn phaåm dö ïa treân ñieän tö û. Taát caûchuùng toâi ñeàu kinh ngaïc trö ôùc tuoåi thoïtoái ña ñoái vôùi
saûn phaåm cuûa hoïchæ laøhai naêm. Ngay khi chuùng toâi coù moät saûn phaåm môùi ñö a vaø o thò trö ôøng thì
noù ñaõloãi thôøi. Hoïcoù moät kieåu maãu keátieáp trong sö ïphaùt trieån nguoàn haø ng vaän chuyeån, ngay caû
khi kieåu maãu hieän taïi ñang ñö ôïc thieát laäp.
Trong vaø i naêm gaàn ñaây, tuoåi thoïtoái ña cho moät saûn phaåm kyõthuaät laøhai naêm thì vö ø a,
nhieàu saûn phaåm khaùc coùtheångaén hôn.
Ñeåcoù theågiuùp cho coâng ty baïn thaø nh coâng vaøduy trì ñö ôïc sö ïthaø nh coâng naø y, baïn phaûi
hoaït ñoäng trong moät moâi trö ôø ng ñoø i hoûi sö ïcaûi tieán thö ôø
ng xuyeân. Neáu baïn khoâng ñuoåi saùt caùc
ñoái thuûcaïnh tranh cuûa baïn, thì hoïseõñuoåi saùt baïn ñaáy.

5.1 Phaùt trieån moät moâi tröôøng deã tieáp thu thay ñoåi
Moâi trö ôø
ng theo caáu truùc meänh leänh quaân ñoäi thì baûn chaát cuûa noù khoâng cho pheùp sö ïthay
ñoåi. Song dö ôùi aûnh hö ôûng cuûa caùc nguyeân lyùJIT, sö ïcö ùng nhaéc thuoäc veàtoåchö ùc ñang daàn daàn trôû
neân meàm deûo hôn, vaøtrong moät soácoâng ty thì noùñaõthaät sö ïhoaø n toaøn linh hoaït.
5.1.1 Giöõ cho toå chöùc cuûa baïn nhoû goïn vaø ñôn giaûn
Moät caùch thö ùc ñeågiö õcho toåchö ùc cuûa baïn nhoû goïn laøchæ taäp trung vaø o caùc xö ôûng. Nhö õng
suy nghó gaàn ñaây cho raèng moät nhaømaùy chæ neân coù khoaûng 400 coâng nhaân. Trong moâi trö ôø ng
nhö vaäy, caùc nhaøquaûn lyù coù theåbieát ñö ôïc t eân cuûa tö ø ng thaønh vieân. Hoïcuõng coù theåtruyeàn ñaït
trö ïc tieáp nhö õng kieán thö ùc veàcaùc chi tieát cuûa vieäc vaän haø nh maùy moùc, ñaëc bieät laøtrong trö ôøng
hôïp noùcoùvaán ñeà. Nhoùm laø m vieäc nhö theácuõng coùkhuynh hö ôùng coùít caáp baäc hôn trong sô ñoàtoå
chö ùc.
Khi coù sö ïuûng hoäcuûa caùc chö ùc naêng ôû caáp ñoänhaømaùy thì coùnhieàu hieäu quaûhôn. Ñieàu naø y
bao goàm thieát keávaøkyõthuaät saûn xuaát, mua haø ng, keátoaùn, nhaân sö ïvaøngay caûboäphaän baùn haø ng
khi caùc keânh phaân phoái cho pheùp. Vieäc maát tính kinh teánhôøqui moâlaødo bôûi tình traïng quan lieâu
vaøthôø i gian saûn xuaát ngoaø i giôømaøhoïñeàra.
Moät khaùi nieäm quan troïng khaùc laøvieäc sö ûduïng toác ñoänhö laømoät lôïi theácaïn h tranh. Trong
caùc phaân xö ôûng taäp trung, quyeát ñònh coù theåñö ôïc taïo thaø nh ngay khi phaùt sinh vaán ñeàÑieàu naø y
caét giaûm ñö ôïc thôø i gian ôû caùc toåchö ùc lôùn hôn so vôùi caùc quaù trình ñeåñi ñeán sö ïchaáp thuaän mang
tính kinh ñieån. Caùc thay ñoåi coùtheåñö ôïc taïo ra nhanh choùng.

55
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Toâi ñaõtö ø
ng tham quan moät nhaømaùy thuoäc loaïi lôùn nhaát ôû Myõ. Nhaømaùy ñö ôïc chia ra laø m
nhieàu phaân xö ôûng taäp trung dö ôùi cuø ng moät maùi nhaø . Ñeåmoâtaû nhö õng thö ïc theåkhaùc nhau, hoï coù
nhö õng ñö ôøng ray xung quanh chu vi nhaømaùy vaønhö õng bieåu ngö õñö ôïc treo treân caùc noùc. Hoïchæ
phaân chia moät phoø ng aên trö a vaømoät baõi ñaäu xe, ngoaø i ra khoâng nhieàu thö ùkhaùc.
Ñeåcoù ñö ôïc moät toåchö ùc ñôn giaûn, baïn neân caét g iaûm bôùt soánhaân vieân caø ng nhieàu caø
ng toát.
Moät vaøi taùc giaû cho raèng neân ñoùng cö ûa caùc trö ôø
ng ñaø o taïo kinh doanh bôûi vì hoïseõsa thaûi nhö õng
nhaøquaûn lyùkyõthuaät – nhö õng ngö ôø i laøm xaùo troän caùc vaán ñeàôûcoâng ty.
Söï phi taäp trung hoùa quyeàn löïc
Trong nhieàu naêm thaêm doø , toâi ñaõnhìn thaáy ñö ôïc caùc toåchö ùc taäp trung hoùa vaøphi taäp trung
hoùa quyeàn lö ïc. Theo yù kieán cuûa rieâng toâi, caùi naø o caàn ñö ôïc taêng cö ôø ng ñeàu ñaën thì sö ïphaân
quyeàn seõlaøm vieäc toát hôn. Ngay caû khi ñö ùng trö ôùc vieäc xaùc nhaän tính kinh teánhôøqui moâvaøcaùc
nhu caàu cho quaù trình kieåm soaùt quaûn lyù neáu coù theåthì sö ïphaân quyeàn ñeålaäp keáhoaïch vaøthö ïc
hieän caùc hoaït ñoäng caø
ng nhieàu caø ng toát.
Sö ïphi taäp trung hoùa ñö ôïc duø ng cho vieäc ra quyeát ñònh ôû nhö õng nôi coù vaán ñeà. Caùc nhaân
vieân seõhaàu nhö luoân luoân ra nhö õng quyeát ñònh ñuùng. Moät khía caïnh khaùc cuûa sö ïphaân quyeàn laø
cho pheùp caùc phí toån nhoû, ñaëc bieät laøch o sö ïcaûi tieán. Tieàm naêng saùng taïo vaøñoäng cô thuùc ñaåy
cuûa nhaân vieân coùtheålaøm kinh ngaïc thì sö ïphi taäp trung hoùa laømoät phaàn cuûa quaùtrình naø y.

5.1.2 Khuyeán khích söï saùng taïo baèng heä thoáng kieán nghò

- Laøphö ông thö ùc hö õu hieäu naâng cao tinh thaàn cuûa coâng nhaân, vaøkhoâng phaûi luùc naø o cuõng ñoø i
hoûi phaûi coùlôïi nhuaän ngay tö ùc thôøi moãi khi coùyùkieán caûi tieán. Sö ïquan taâm vaøhö ôûng ö ùng cuûa
giôùi quaûn lyù laøraát caàn thieát ñeågiuùp ngö ôø
i coâng nhaân luoân luoân mong moûi coù nhö õng phö ông
caùch toát hôn ñeåhoaø n thaønh coâng vieäc cuûa hoï.
- Heä thoán g kieán nghò goà m 2 phaàn: kieán nghò cuûa caù nhaân vaøkieán nghò cuûa toåchö ùc (nhö ; caùc
nhoùm QC, caùc nhoùm quaûn lyùtình nguyeän, caùc nhoùm z ero khieám khuyeát,… ).
- Ñeàtaø i chính cuûa caùc yùkieán ñoùng goùp cho heäthoáng kieán nghòthö ôø ng laø
:
+ Caûi tieán vieäc laøm cuûa chính baûn thaân.
+ Caûi tieán maùy moùc vaøcaùc qui trình saûn xuaát.
+ Caûi tieán coâng cuï.
+ Caûi tieán coâng vieäc vaên phoø ng.
+ Caûi tieán chaát lö ôïng saûn phaåm.
+ Ñoùng goùp yùkieán veàcaùc saûn phaåm môùi.
+ Dòch vuïphuïc vuïkhaùch haø ng vaøquan heävôùi khaùch haø ng,…
Ví duï: Coâng ty Mitsushita coù 6 trieäu yù kieán ñoùn g goùp trong naêm 1985. Con soáñoùng goùp yù kieán
cao nhaát cuûa moät caùnhaân trong naêm ôû1 coâng ty laø16,821.
- Heäthoáng kieán nghòneân ñi qua 3 giai ñoaïn:
+ Giai ñoaïn 1: Giôùi quaûn lyù neân coágaéng giuùp coâng nhaân ñoùng goùp yùkieán ñeåcaûi tieán coâng vieäc
laøm ôû phaân xö ôûng duøyù kieán coù ñôn giaûn. Ñieàu naø y seõgiuùp coâng nhaân chuù yù ñeán caùch laø m vieäc
cuûa hoï.
+ Giai ñoaïn 2: Giôùi quaûn lyù caàn nhaán maïnh ñeán trình ñoäcuûa nhaân vieân ñeåcoù theåñö a ra nhö õng
kieán nghò coù chaát lö ôïng cao hôn. Ñieàu naø y ñoøi hoûi nhaân vieân phaûi ñö ôïc huaán luyeän ñeåcoù khaû
naêng phaân tích vaán ñeàvaømoâi trö ôø ng laøm vieäc.
+ Giai ñoaïn 3: Giôùi quaûn lyùlö u taâm tôùi taùc ñoäng kinh teácuûa nhö õng yùkieán naø y.

56
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Thaát baïi cuûa caùc nhaøquaûn lyùphö ông Taây chính laødo hoïthö ôø
ng nhaûy giai ñoaïn, boûqua giai
ñoaïn 1 vaø2, tieán thaúng tôùi giai ñoaïn 3.

5.1.3 Caùc nguyeân nhaân gaây trôû ngaïi cho söï thaønh coâng

Nhieàu coâng ty phaùt trieån maøkhoâng t ö ømoät sö ïthaø nh coâng ñaëc bieät naø o trong thôø i gian ngaén,
maøchæ dö ïa vaø o caùc phaùt minh kyõthuaät hoaëc caùc khe hôû thò trö ôø ng. Moät moâi trö ôøng nhö theáseõ
daãn ñeán sö ïtö ïthoaû maõn vaøtính kieâu ngaïo, tö øñoù seõngaên chaën caùc pha ùt minh vaøsö ïphaùt trieån
trong tö ông lai.
Coù moät laàn toâi ñaõlaø
m vieäc cho moät coâng ty XYZ – laømoät nhaøtieân phong trong thò trö ôø ng
taïo vaên baûn. Hoïñi trö ôùc khi coù sö ïxuaát hieän cuûa maùy tính caù nhaân, hay vieäc sö û duïng maùy ñaù nh
chö õcuûa IBM vaømoät soácaùc thieát bòñieän tö ûphuïkhaùc.
Sau ñoù hoïphaùt trieån taát caûcaùc thieát bò ñieän tö ûkhaùc vôùi maùy tính caùnhaân chuyeân duïng, caùc
ñóa meàm, vaømaùy in baùnh xe ñeïp nhaát.
Hoïthieát keávaøxaây dö ïng maùy tính caù nhaân rieâng cuûa hoï, vieát ra nhö õng heäthoáng vaän haø nh
saûn xuaát, vaøcaùc phaàn meàm quaù trình. Chaúng bao laâu hoïtrôû thaø nh nhaølaõnh ñaïo ngaø nh coâng
nghieäp.
Sau ñoù thì Apple xuaát hieän treân thò trö ôø ng, vaøIBM cuõng giôùi thi eäu maùy tính caù nhaân ñaàu
tieân cuûa hoï. Nhö õng phaàn meàm tuyeät vôø i baét ñaàu xuaát hieän moät caùch nhanh choùng. Sö ïkeát hôïp
môùi naø y giö õa moät maùy tính caù nhaân toát vaøcaùc phaàn meàm vaên baûn ñö ôïc baùn thay theácho caùc saûn
phaåm cuûa XYZ.
Maëc duøcoù nhieàu sö ïcaûnh baùo, XYZ vaãn giö õquan ñieåm cuûa hoïraèng hoïñaõlaø m moïi thö ù
ñuùng, ñö ôïc chö ùng minh bôûi cho ñeán baây giôøhoïvaãn thaø nh coâng. Hoïvaãn tieáp tuïc kinh doanh nhö
thö ôøng leä.
Sö ïkieâu ngaïo cuûa hoïchaún g bao laâu bò beõmaët. Nhö õng ñoái thuû môùi ñaõlaáy ñi coâng vieäc kinh
doanh cuûa hoï.XYZ ñaõphaûi ñoùng cö ûa hai nhaømaùy vaøngö ø ng saûn xuaát.
Moät sö ïquaûn lyù ñuùng ñaén laønoùchæ ra raèng baïn phaûi sö ûduïng thaø nh coâng cuûa baïn nhö laømoät
traïng thaùi khoâng thay ñoåi, ñeåñaït ñö ôïc nhö õng bö ôùc keátieáp. Hoäi chö ùng kieâu ngaïo deã taïo thaø nh
moät sö ïsai laàm. Baïn coù theånghe moät vaø i ngö ôøi tö øchoái caùc yù tö ôûng môùi baèng caùch noùi raèng: “
Chuùng toâi ñaõlaø m ñuùng, ha õy nhìn nhö õng thaø nh coâng cuûa chuùng toâi”. Caâu traû lôø i toát hôn phaûi laø:
“Haõy nhaän nhö õng lôïi ích tö ønhö õng thaø nh coâng, vaøphaûi bieát xaây dö ïng nhieàu hôn nö õa sö ïthaø nh
coâng trong tö ông lai”.
Xöû lyù söï choáng ñoái voùi söï thay ñoå i

Sö ïchoáng ñoái vôùi sö ïthay ñoåi trong moät toåchö ùc xaõhoäi thì luoân luoân toàn taïi, vôùi mö ùc ñoä
nghieâm troïng khaùc nhau. Lewin vaøSchein ñaõphaùt trieån moät lyù thuyeát lieân quan vôùi vaán ñeàthaät
sö ïnaø
y. Sö ïtieáp caän cuûa hoïcoù theåñö ôïc sö û duïng trong trö ôø
ng hôïp ñeåphaùt trieån vaøthö ïc hieän ñaày
ñuûheäthoáng MRP/JIT.
Sö ïtieáp caän cuûa hoïcoù3 giai ñoaïn:
 Laø m cho tan ra
 Phaùt ñoäng phong traø o
 Laøm cho ñ oâ
n g laï
i
Laøm cho tan ra nghóa laøphaûi taïo ra sö ïnhaän th ö ùc raèng thay ñoåi laøsö ïmong ö ôùc. Laø m cho
tan ra coù theåtaïo ra moät sö ïcaïnh tranh bôûi vì noù coù theålaáy ñi coâng vieäc kinh doanh. Hoaëc noù coù

57
Heä thoáng saûn xuaát JIT

theådö ïa treân caùc yù kieán laøchuùng ta muoán bö ôùc leân nhö õng bö ôùc cao hôn cuûa traïng th aùi caân baèng
cuûa thaønh coâng.
Phaùt ñoäng phong traøo coù nghóa laøphaùt trieån moät moâi trö ôø ng môùi hoaëc moät yù tö ôûng môùi.
Ñieàu naø y coù theålaømoät sö ïcaûi tieán ñôn giaûn trong moät phoø ng ban chö ùc naêng, hoaëc vaän haø nh moät
heäthoáng môùi. Trong vieäc thieát laäp MRP/JIT, phong traø o laøsö ïphaùt trieån caùc heäthoáng kinh doanh
môùi, vôùi taát caûcaùc qui trình môùi, phö ông phaùp ño lö ôø ng, vaøcaùc keát quaû.
Laøm cho ñoâng laïi laøsö ïvaän haø nh moät heä thoáng môùi, theo nhö õng qui trình môùi vaøphö ông
phaùp ño lö ôø ng môùi. Ñieàu naøy ñaït ñö ôïc bôûi quaù trình giaùo duïc, huaán luyeän vaøthö ïc taäp. Ñieàu naø
y
cuõng coùtheåñaït ñö ôïc bôûi vieäc khoâng tieáp tuïc caùc qui trình cuõ.

5.2 Thieát laäp MRP/JIT trong toaø


n coâng ty
5.2.1 Xaùc ñònh taàm nhìn chieán löôïc cho coâng ty
Ñieàu naø y nghe coù veû quaù cuõñoái vôùi nhö õng nhaøquaûn lyù ñoäc quyeàn. Baïn coù muoán trôû thaø nh
nhaødaãn ñaàu veàcoâng ngheä? Baïn coù muoán trôû thaø nh nhaøsaûn xuaát vôùi chi phí tha áp nhaát? Baïn coù
muoán coù moät thôø i gian saûn xuaát ngaén nhaát? hay laøbaïn coù muoán trôû thaø nh nhaøsaûn xuaát coù chaát
lö ôïng cao nhaát? Taát caû caùc coâng nhaân ôû taát caû caùc caáp baäc neân bieát ñö ôïc taàm nhìn cuûa coâng ty laø
gì. Ñaây laøñieàu quan troïng trong moâi trö ôø ng toàn taïi sö ïphaân quyeàn trong vieäc ra quyeát ñònh moät
caùch coùyùthö ùc.
Baïn muoán caùc coâng nhaân taïo ra nhö õng sö ïcaûi tieán nhoû vaøvö ø a moät caùch tö ïphaùt dö ïa treân
nhö õng neàn taûng cô baûn haèng ngaø y. Ñeåcoù theåduy trì sö ïtaäp trung cuûa taát caû nhö õng con ngö ôø i naø y
moät caùch ñuùng ñaén thì moät chieán lö ôïc vö õng chaéc, coùsö ùc thuyeát phuïc laøñieàu caàn thieát. Chieán lö ôïc
naø
y phaûi uûng hoätaàm nhìn cuûa coâng ty vaøñö ôïc ñieàu chænh haø nh naêm.
5.2.2 Cuûng coá vieäc laäp keá hoaïch vaø laäp thôøi gian bieåu
ÔÛcaáp ñoälaõnh ñaïo, ñaây laøvieäc dö ïbaùo thö ïc tieãn, laäp keáhoaïch saûn xuaát vaølaäp keáhoaïch caùc
nguoàn lö ïc. Ñieàu quan troïng laøcaùc hoaït ñoäng naøy phaûi hôïp lyù trong tö ø ng nhieäm vuïvaøchö ùc naêng.
Moät maâu thuaãn laø coù moät soácoâng ty chæ laäp keáhoaïch chieán lö ôïc treân giaáy tôø , coø
n baûng bieåu thôø
i
gian thì laïi thö ïc hieän dö ïa treân caùc neàn taûng theo tö ø
ng ngaø y vaøtö ø
ng giô ø.
Caùc heäthoáng MRP/JIT dö ïa treân maùy tính hieän nay ñaõcho chuùng ta khaû naêng coù nhö õng keá
hoaïch phoåbieán, chính xaùc vaøhôïp taùc trong toaø n boä coâng ty. Hieän taïi thaät laødeãdaøng cho taát caû
moïi ngö ôø i bieát ñö ôïc moät caùch chín h xaùc phaàn nhieäm vuïcuûa mình laøgì vaøngaø y hoaøn thaønh. Noù
trôû neân linh hoaït cho taát caû moïi ngö ôø i ñeåquaûn lyù coâng vieäc cuûa hoïvaøñaùnh giaù laïc quan keát quaû
hoaït ñoäng cuûa coâng ty. Trö ôùc khi coù sö ïxuaát hieän nhö õng heä th oáng dö ïa treân maùy tính naø y, quaù
trình laäp keáhoaïch thì raát coàng keành, chaäm chaïp vaøkhoâng chính xaùc. Trong moâi trö ôø ng naø y, noù
ñö ôïc naém baét moät caùch toång quaùt ñeåmoãi phoø ng ban seõtö ïñaùnh giaù laïc quan veàmình, tö øñoù coâng
ty tö ïñoäng seõñö ôïc ñaùnh giaùlaïc quan.
Baây giôøchuùng ta coù ñö ôïc caùc coâng cuïcao caáp coù giaù trò cho vieäc laäp keáhoaïch vaøñoàng boä
hoaù caùc hoaït ñoäng cho moät coâng ty saûn xuaát, chuùng toâi seõnhaán maïnh vieäc laø m theo nhoùm v aøsö ï
hoùa hôïp. Chuùng toâi ñö ôïc khuyeán khích giuùp ñôõnhö õng ngö ôø i khaùc ñeåhoaø n thaø
nh muïc tieâu chung.

5.2.3 Thuùc ñaåy laøm vieäc theo nhoùm beân trong coâng ty

58
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Hoaït ñoäng cuûa caùc nhoùm nhoû

- Caùc nhoùm nhoû laøcaùc hoaït ñoäng coù tính caùch tình nguyeän vaøkhoâng chính thö ùc, ñö ôïc toåchö ùc
trong coâng ty nhaèm thö ïc thi caùc nhieäm vuïcuïtheåcuûa phaân xö ôûng. Coù nhö õng nhoùm nhö : caùc
nhoùm chuû ñaïo, caùc nhoùm kieåm tra chaát lö ôïng, phong traø o zero khieám khuyeát, phong traø o
khoâng sai soùt, caùc nhoùm kieán nghò,… . Nhö õng nhoùm nhoû naø y ñö ôïc hình thaø nh nhaèm muïc ñích
khuyeán khích sö ïphaùt trieån qua laïi giö õa caùc nhoùm thaø
nh vieân.
- Lôïi ích cuûa caùc nhoùm nhoû:
+ Ñeàra muïc tieâu cuûa nhoùm vaøcoágaéng ña ït ñö ôïc muïc tieâu ñoù ñeålaø m taêng theâm tinh thaàn
ñoàng ñoäi .
+ Chia seûvaøhôïp taùc toát hôn trong coâng vieäc.
+ Caûi thieän lieân laïc trong coâng nhaân vaønhaøquaûn lyù, cuõng nhö coâng nhaân thuoäc moïi lö ùa tuoåi.
+ Tinh thaàn ñö ôïc naâng cao nhieàu.
+ Coâng nhaân naâng cao tay ngheà,økieán thö ùc vaøcoùthaùi ñoähôïp taùc hôn.
+ Caùc nhoùm tö ïgiaûi quyeát caùc vaán ñeàñaùng lyùgiao cho nhaøquaûn lyùgiaûi quyeát .
+ Caûi thieän moái quan heägiö õa coâng nhaân vaønhaøquaûn lyù.
Caùc nhoùm nhoû luùc baét ñaàu ñö ôïc hình thaø nh laønhö õng toåchö ùc coù tính tö ïnguyeän vaøkhoâng
chính thö ùc, nhö ng noùchieám vò trí ñaùng keåvaøchính ñaùng trong con maét cuûa nhaøquaûn lyùcuõng nhö
cuûa toaø
n coâng ty.
Ñaït ñöôïc söï ñoàn g taâm ñoàng trí
Webster noùi vôùi chuùng toâi raèng sö ïñoàng taâm ñoàng trí coù nghóa laø“moät yù kieán ñeàu ñö ôïc taát
caûhoaëc haàu heát moïi ngö ôø
i naém baét, moät sö ïñoàng yùtaäp theå”. Trong lónh vö ïc saûn xuaát, ñieàu naø
y coù
nghóa laømoät yù kieán phaûi ñö ôïc trieån khai moät vaø i laàn cho tôùi khi chuùng ñaït ñö ôïc sö ïchaáp thuaän
roäng raõi.
Ñaït ñöôïc söï nhieät huyeát cuûa coâng nhaân

Moät caùch thö ùc hay ñeånhaän ñö ôïc sö ïnhieät huyeát cuûa coâng nhaân laøthö ïc hieän vaøchaáp nha än
quan ñieåm “ñoàng yù” . Khi moät ngö ôø i naøo ñoù ñö a ra moät yù kieán cho sö ïcaûi tieán, haõy tìm caùch noùi
ñoàng yù. Haõy chö ùng minh ñieàu mình noùi laøñuùng sö ïthaät cho nhö õng ai coù yù baùc boû noù. Sö ïnhieät
huyeát cuûa coâng nhaân khoâng chæ bao goàm nhö õng coâng nhaân lao ñoäng baèng trí oùc maøphaûi coùnhö õng
coâng nhaân lao ñoäng chaân tay. Ñaëc bieät trong nhö õng lónh vö ïc phaûi giaûm thôøi gian chuaån bò.

5.3 Phaùt trieån caùc muïc tieâu trong toaøn coâng ty


Ñeåñaït ñö ôïc sö ïthaø nh coâng thaät sö ïtrong saûn xuaát, baïn phaûi ño lö ôøng nhö õng tieán boävaøcaùc
keát quaû hoaït ñoäng cuûa baïn moät caùch ñuùng ñaén. Nhieàu chuyeân gia coù tuoåi thö ôø ng tin caäy vaøo
nhö õng heä thoáng keátoaùn, maøkhoâng uûng hoä caùc muïc tieâu môùi cuûa baïn, ñaëc bieät trong heä thoáng
JIT.
Baûy böôùc ñeå phaùt trieån caùc muïc tieâu:
Baïn coùtheåphaùt trieån caùc muïc tieâu trong toaø n coâng ty baèng nhö õng bö ôùc sau:
Choï n lö ï
a sö ï
hoø a hôï
p ñ uù
n g ñ aé
n
Khoâng tieáp tuïc nhö õng muïc tieâu s ai
Baûo ñaûm raèng caùc muïc tieâu coùtheåño lö ôø ng ñö ôïc
Baét ñ aà
u ngay tö øbaâ
y giôø
59
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Cho ra nhö õng keát quaûnhanh choùng vaøphaân phoái chuùng roäng raõi

Gaén chaët caùc muïc tieâu ñoái vôùi sö ïthö ïc hieän coâng vieäc cuûa con ngö ôø
 i
Xem xeùt laïi vaøñieàu chænh haèng naêm


1. Choïn löïa söï hoøa hôïp ñuùng ñaén

Ñeåchoïn lö ïa sö ïhoøa hôïp ñuùng ñaén, trö ôùc heát baïn phaûi hieåu chieán lö ôïc kinh doanh cuûa coâng
ty baïn. Chæ sau khi ñoù baïn môùi coù theåphaùt trieån caùc hình aûnh veàmuïc tieâu caàn ñaït ñö ôïc vaøño
lö ôø
ng keát quaû hoaït ñoäng ñeåkieåm soaùt toaø n boä coâng ty. Baïn phaûi ñeåyù khoâng cuôø ng ñieäu hoùa
trong vieäc thieát laäp caùc muïc tieâu vaøcuõng khoâng chæ taäp trung vaø o moät vaø i chö ùc naêng. Bôûi vì keát
quaû hoaït ñoäng cuûa taát caû caùc taàng lôùp laøhoaït ñoäng cuûa toaø
n theåcoâng ty, vì vaäy phaûi bao goàm taát
caûcaùc chö ùc naêng.
2. Khoâng tieáp tuïc caùc muïc tieâu sai

Ñaây laømoät bö ôùc quan troïng trong vieäc chuaån bò caùc muïc tieâu toát. Baïn phaûi lo aïi trö øcaùc muïc
tieâu phaûn taùc duïng. Ñieàu naø
y coù theåñoø
i hoûi moät vaø
i sö ïthay ñoåi trieät ñeåtrong caùc khaùi nieäm vaø
heäthoáng keátoaùn cuûa baïn cuõng nhö caùc maùy moùc quaûn lyùtieàn lö ông.
3. Baûo ñaûm raèng caùc muïc tieâu coù the å ño löôøng ñöôïc
Ñeåcho caùc muïc tieâu ñaït hieäu quaû baïn phaûi coù theåño lö ôø
ng noù moät caùch khaùch quan vaøcoù
theåbaùo caùo veànoù.
4. Baét ñaàu ngay töø baây giôø

Neáu baïn ñang ôû ngö ôõng cö ûa ñeåbaét ñaàu moät chö ông trình thö ïc hieän ña ày ñuû, thì haõy baét ñaàu
ngay tö øbaây giôøñeåtaïo ra nhö õng neàn taûng cô baûn cho quaùtrình cuûa baïn.

5. Xuaát baûn nhöõng keát quaû nhanh choùng vaø phaân phoái chuùng roäng raõi

Baïn neân xuaát baûn caùc keát quaûcaø


ng sôùm caø
ng toát sau khi caùc vaán ñeàñaõxaûy ra.

6. Gaén chaët caùc muïc tieâu ñoái vôùi söï thöïc hieän coâng vieäc cuûa con ngöôøi

Ñeåcaùc muïc tieâu cuûa baïn thaät sö ïhieäu quaû nhö laømoät sö ùc maïnh thuùc ñaåy, baïn neân baûo ñaûm
caùc muïc tieâu caù nhaân cuûa taát caû m oïi ngö ôø
i, thö ôø
ng xuyeân keát hôïp chaët cheõtrong quaù trình quaûn
lyùlö ông, ñö ôïc phoái hôïp vôùi chuùng.

7. Xem xeùt laïi vaø ñieàu chænh haèng naêm

Moâi trö ôø
ng cuûa coâng ty baïn luoân luoân thay ñoåi, vì theácaùc muïc tieâu cuûa coâng ty baïn pha ûi
linh hoaït.

5.4 Saùu phöông phaùp ño löôøng coù theå öùng duïng


Nhö õng phö ông phaùp ño lö ôøng môùi ñö ôïc ñeànghò dö ôùi ñaây nhaèm hoãtrôïcho MRP vaøñaëc bieät
laøcaùc khaùi nieäm veàJIT. Ñaây khoâng phaûi laødanh saùch toaø n dieän nhö ng laø moät nhö õng gì ñeåbaïn
baét ñaàu suy nghó. Haõy lö u yù raèng chuùng khoâng thö ôøng xuyeân suy nghó nhö õng con soátuyeät ñoái

60
Heä thoáng saûn xuaát JIT

nhö ng cuõng toát hôn nhö õng chieàu hö ôùng maøbaïn phaûi suy nghó tö øthaùng naøy qua thaùng khaùc. Haõy
baét ñaàu tö øngay baây giôø, vaønhaán maïnh vaø
o vieäc caûi tieán thö ôø
ng xuyeân.
1. Hieäu quaû taøi saûn
Voø ng quay toàn kho = Giaù voán haø ng baùn trong kho trung bình haø ng naêm ñö ôïc giö õtrong
suoát naêm.

ÔÛñaây coù sö ïkhaùc nhau veàgiaù voán haø ng baùn haø ng thaùng, gia ù voán haøng baùn haø ng naêm/ toàn
kho. Ñaây laømoät trong nhö õng coâng thö ùc toát nhaát. Baïn khoâng theågiaáu lö ôïng haø ng toàn kho nhö theå
chuùng khoâng ñö ôïc ñeám hoaëc khoâng toàn taïi.
Toâi coù bieát nhieàu coâng ty maøhoïnghó raèng hoïcoù voø n g quay toàn kho laø6. Nhö ng khi aùp
duïng coâng thö ùc naø y hoïphaûi thö øa nhaän laøhoïñaõboû ñi vaø i thö ù nhö mö ùc dö thö ø
a vaønhö õng caùi loãi
thôøi, boä phaän dòch vuï, tö ôûng thö ôûng cho ngö ôø i baùn. Sau khi nhaän ra lö ôïng toàn kho aån naø y thì
voøng quay toàn kho thaät sö ïcuûa hoïchæ laø3.
Baïn coù theåchi tieát coâng thö ùc naø y baèng caùch sö û duïng noù treân danh muïc toàn kho nhö laø
nguyeân vaät lieäu, coâng vieäc treân quaùtrình, hoaëc thaø
nh phaåm.

Voø
ng quay nhaømaùy = Giaùvoán ha ø
ng baùn haø
ng naêm / toång maùy moùc vaøthieát bò.
Sö ïtö ïñoäng hoùa thì toát, nhö ng chuùng ta cuõng neân taäp trung quan taâm vaø o vieäc sö û duïng ñaàu
tö vaø
o maùy moùc vaøthieát bògioáng nhö chuùng ta quan taâm vaø o vaán ñeàtoàn kho.

Voø
ng quay taø
i saûn = Giaùvoán haø
ng baùn haø
ng naêm / toång taø
i saûn
Ñaây laømoät phö ông phaùp ño lö ôø
ng maøcaùc coâng ty sö û duïng ñeåñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng
cuûa taát caûcaùc loaïi taø
i saûn.
2. Laäp keá hoaïch kinh doanh
 Laäp keáhoaïch tieáp thò = Dö ïbaùo doanh soá?
Caùc dö ïbaùo veàdoanh soácuûa chuùng ta coù boåsung cho keáhoaïch tieáp thò hay khoâng? Ñaây
khoâng phaûi laømoät phö ông phaùp ño lö ôø
ng khoù, nhö ng buoäc baïn phaûi laäp hai keáhoaïch naø
y ñoàng
boävôùi nhau.
Dö ïbaùo doanh soá= Laäp keáhoaïch saûn xuaát?
Laäp keáhoaïch saûn xuaát laømoät keáhoaïch haø ng ñaàu cuûa baïn ñeålieân keát nhu caàu cuûa baïn tö û
vieäc dö ïbaùo doanh soá. Baïn ñang laäp keáhoaïch coù ñuû nguyeân vaät liò© u vaønaêng suaáñeåsaûn xuaát ra
doanh soádö ïbaùo?
Laäp keáhoaïch saûn xuaát = Laäp tieán ñoäsaûn xuaát chính?
Tieán ñoä keáhoaïch saûn xuaát chính yeáu laømoät ñoäng lö ïc thuùc ñaåy taát caû caùc keáhoaïch MRP
sau naø
y. Trong heäthoáng dö ïa treân MRP toát laøbaïn chæ seõsaûn xu aát ra nhö õng gì ñö ôïc trình baø
y treân
MPS.

Dö ïbaùo sö ïchính xaùc


Nhö õng kyõthuaät hieän taïi cho vieäc ño lö ôø
ng sö ïchính xaùc ñeàu coù moät coâng cuïthoáng keâquyeát
ñònh. Hoïño lö ôø ng trung bình ñoäleäch chuaån giö õa dö ïbaùo vaøcon soátha ät sö ïvaønhaän ñö ôïc caùc daáu
hieäu tö øcaùc ñoäleäch naø
y.

61
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Chæ soáMPS = Caùc ñôn ñaët haø ng MPS ñö ôïc hoaø n taát trong ngaø
y / caùc ñôn ñaët haø
ng ñö ôïc
ghi vaøo danh muïc trong ngaø y
Ñaây laømoät trong nhö õng phö ông phaùp quan troïng nhaát. Noù th aät sö ïquan troïng ñeåthaø nh laäp
baûng tieán ñoäsaûn xuaát chính cuûa baïn ít nhaát moãi tuaàn thaäm chí moãi ngaøy ôû mö ùc thaø
nh coâng khaù
cao.
3. Caùc hoaït ñoäng saûn xuaát
Giö õvö õng baûng tieán ñoä= Caùc ñôn ñaët haø ng Mfg ñö ôïc hoaø n taát tro ng ngaøy / ñôn ñaët haø ng
ñeán haïn trong ngaø y.
Neáu baïn toân troïng trieät ñeåbaûng tieán ñoächính cuûa baïn, thì baïn phaûi hoaø n thaønh nhö õng taäp
hôïp con vaønhö õng phaàn nhoûtrong baûng tieán ñoä. Ñieàu naø y trôûthaønh moät tieâu chuaån ñaëc b ieät trong
moâi trö ôø
ng JIT vôùi caùc loânhoû vaøhaø ng ñö ôïc giaûm bôùt. Moät nhaømaùy JIT laømoät nhaømaùy ñoàng boä
hoùa, vaøhoaø n thaønh baûng tieán ñoähaø
ng ngaø y laømoät ñieàu quan troïng.
Keát quaûhoaït ñoäng cuûa ngö ôø
i baùn = PO’s nhaän ñö ôïc trong ngaø
y/PO’s ñeán haïn trong ngaø
y
Ñaây laømoät coâng thö ùc caàn ñö ôïc sö û duïng caån thaän. Neáu baïn ñang coù moät phö ông thö ùc thanh
toaùn thì nhö õng ngö ôø
i baùn haøng cuûa baïn seõtraû lôø i nhö õng cuoäc ñieän thoaïi, chö ù khoâng phaûi laøb aûng
tieán ñoäcuûa baïn.
Chæ soánguyeân vaät lieäu = Baûng danh muïc choïn loïc vaøñieàn ñaày ñuû trong ngaø
y / soáñôn ñaët
haø
ng ñö ôïc baét ñaàu trong ngaø
y.
Neáu baïn khoâng baét ñaàu nhö õng ñôn ñaët haø
ng cuûa baïn vôùi nhö õng phaàn ñaày ñuûthì c oùleõbaïn seõ
khoâng coùkhaûnaêng caïnh tranh ñuùng luùc.
Toàn kho chính xaùc = Chu kyøñeám thích hôïp / caùc chi tieát ñö ôïc ñeám
Ñaây laømoät trong nhö õng neàn taûng thieát yeáu. Sö ïchính xaùc cuûa baïn neân laø95% hoaëc cao hôn.
Moät ñieàu ñaùng lö u yùlaøbaïn phaûi ño lö ôø
ng baèng muïc soáchö ùkhoâng phaûi laøsoálö ôïng.
Chæ soákeáhoaïch toàn kho = Toàn kho keáhoaïch / toàn kho thaät sö ï
Coâng thö ùc naøy giuùp baïn thieát laäp caùc muïc tieâu toàn kho raát toát. Nhö ng baïn cuõng neân nh aän ra
trong moâi trö ôøng MRP II, baïn khoâng quaûn lyù toàn kho moät caùch trö ïc tieáp. Caùc mö ùc toàn kho ñö ôïc
quaûn lyù bôûi thôø
i gian saûn xuaát chuû yeáu, kích côõloâhaø ng, mö ùc toàn kho an toaø n … Neáu baïn khoâng
thoaûmaõn vôùi kích côõtoàn kh o cuûa baïn thì baïn neân xem xeùt laïi nhö õng gì gaây ra vaøsö ûa chö õa chuùng
cho thích hôïp.

4. Dòch vuï khaùch haøng


Caùc ñôn haøng vaän chuyeån trong ngaø
y/ñôn haø
ng vaän chuyeån keáhoaïch
Caùc ñôn haøng vaän chuyeån trong ngaø
y/ñôn haø
ng vaän chuyeån yeâu caàu
Thôøi gian thu khoaûn phaûi thu
5. Chæ soá chi phí nhaân söï
Chæ soáParkinson = Laõi roø ng/ soánhaân vieân
Chæ soáboäphaän = Laõi roø ng/ lö ông traûcho boäphaän ñoù
Chæ soálao ñoäng trö ïc tieáp = Laõi roø
ng/ lö ông traûcho lao ñoäng trö ïc tieáp
Chæ soálao ñoäng toång hôïp = Laõi roø ng/ toång lö ông cho toaø
n boänhaømaùy
Chi phí lao ñoäng toång hôïp = toång giôølaø m/ toång lö ông

62
Heä thoáng saûn xuaát JIT

6. Keát quaû hoaït ñoäng JIT


Thôø
i gian saûn xuaát thaät sö ï= Soágiôøtroâi qua ôûnhaømaùy / soáñôn ñaët ha ø
ng.
Baïn coù theåthö ïc hieän nhö theácho toaø n boänhaømaùy hoaëc cho nhoùm saûn phaåm gioáng nhö laø
moät caùch thö ùc ñeåño lö ôø
ng moät caùch toång quaùt thôø
i gian saûn xuaát thaät sö ïcuûa baïn.
Kích côõloâhaø
ng trung bình = Soáñôn vòñö ôïc sa ûn xuaát / soáñôn ñaët haø
ng cö ûa haø
ng.
Ñaây laømoät phö ông phaùp phaùp ño lö ôø
ng ñaëc bieät quan troïng neáu baïn muoán thö ïc hieän
chö ông trình giaûm kích côõloâhaø
ng.
Chæ soáxeáp haø
ng = Toång soágiôøxeáp haø
ng + thôø
i gian ñö a vaø
o quaùtrìn h.
Thôøi gian quaùtrình goàm (choïn loïc + di chuyeån + xeáp haø
ng + chuaån bò + (thôø
i gian qui trình
chuaån cho saûn xuaát ñôn haø
ng x kích côõloâchuaån ).
Chæ soádi chuyeån = Toång thôø
i gian di chuyeån / thôø
i gian ñö a vaø
o quaùtrình
Chæ soáchuaån bò= Toång thôø
i gian chuaån bò/ thôø
i gian ñö a vaø
o quaùtrình
Ñaây laømoät coâng thö ùc quan troïng trong moâi trö ôø
ng JIT vaønoù seõgiuùp baïn giaùm saùt chö ông
trìng giaûm thôø
i gian chuaån bòcuûa baïn.

5.5 Laøm theá naøo ñeå tìm ra ca ùc caûi tieán thöôøng xuyeân
Thaønh laäp phoøng kieåm soaùt caùc hoïat ñoäng saûn xuaát
Sö ïcaàn thieát ñeåquaûn lyùheäthoáng kinh doanh lan roäng khaép toaø n coâng ty ñoøi hoûi phaûi coùmoät
boä phaän môùi trong sô ñoàtoåchö ùc. Coù leõchuùng ta go ïi noù laøphoø ng kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng saûn
xuaát. Ñö ùng ñaàu laømoät giaùm ñoác, ngang haø ng vôùi giaùm ñoác dòch vuïthoâng tin, nhaân sö ï, baùn haø
ng.
Phoøng kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng saûn xuaát seõcoùmoät soátraùch nhieäm toåchö ùc cuõng nhö quaûn lyù.
Cung caáp tình traïng hoaït ñoäng saûn xuaát ñeàu ñaën
Laäp keá hoaïch saûn xuaát
Laäp keáhoaïch saûn xuaát seõñö ôïc chuaån bò trong phoø
ng kieåm soaùt saûn xuaát, coùleõlaødo nhaølaäp
tieán ñoächuyeân nghieäp.
Laäp keá hoaïch saûn xuaát chính
Tuyøthuoäc vaø o nhoùm saûn phaåm, vieäc quaûn lyùlaäp tieán ñoäsaûn xuaát chính phaûi ñö ôïc thö ïc hieän
trong sö ïhôïp taùc gaàn guõi vôùi vieäc quaûn lyùñôn ñaët haø
ng baùn.
Quaûn lyù naêng suaát

Quaûn lyù heä thoáng


Phoøng kieåm soaùt hoaït ñoäng saûn xuaát quan saùt moät caùch tích cö ïc ñeåheäthoáng thö ïc hieän chö ùc
naêng moät caùch thích hôïp. Coù 3 hoaït ñoäng giaùm saùt quan troïng laøtính toaø n veïn cuûa dö õlieäu, kieåm
tra keát quaûhoaït ñoäng vaøloaïi trö øsai soùt.

63
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Coù5 dö õlieäu phaûi ñö ôïc quaûn lyùhôïp lyù, ñoùlaø


:
 Caù c ñieàu khoaû n chuû yeá
u
 Caùc hoùa ñôn nguyeân vaät lieäu
 Kieåm soaùt thay ñoåi kyõthuaät
 Xaùc ñònh coâng vieäc troïng taâm
 Kieåm tra keát quaûhoaït ñoäng

Moät phaàn cuûa noã lö ïc thö ïc hieän ña ày ñuû laøthieát laäp baùo caùo ñònh kyøñeånaém ñö ôïc heäthoáng
ñö ôïc thö ïc hieän toát nhö theánaøo.

Giaùm saùt vaø caûi tieán heä thoáng kinh doanh


Coâng ty cuûa baïn thì naêng ñoäng. Baïn muoán heäthoáng kinh doanh cuõng naêng ñoäng nhö coâng
ty cuûa baïn vaäy. Ñieàu naø y coù nghóa laøcaùc coâng cuïcuûa heäthoáng dö ïa treân MRP II phaûi ñö ôïc giaùm
saùt vaøcaûi tieán thö ôøng xuyeân ôû baát kyønôi ñaâu coù theå. Coù nhieàu lónh vö ïc chính ñö ôïc neâu ra dö ôùi
ñaây:
Söï naâng caáp caùc phaàn meàm
Ñaëc bieät neáu baïn muoán sö ûduïng phaàn meàm thö ông maïi, caùc nhaøcung caáp coùleõseõcung caáp
cho baïn sö ïnaâng caáp moät caùch ñònh kyø .
Caùc caûi tieán phaàn cöùng
Moâi trö ôøng phaàn cö ùng maùy tính raát naêng ñoäng. Nhö õng ñieàu môùi ñö ôïc c ung caáp, vaønhö õng
coâng cuïñang toàn taïi seõtrôûneân ngaø y caø ng reûhôn vaøtoát hôn tö ø
ng ngaøy.
Xem xeùt laïi caùc muïc tieâu haøng naêm
Baïn neân xem xeùt laïi caùc muïc tieâu hoaït ñoäng moãi naêm. Ñaây laøñieàu toát nhaát cho vieäc dö ï
ñoaùn chu kyøngaân saùch taø i chính cuûa baïn.
Giaùo duïc vaø huaán luyeän
Coâng ty cuûa baïn laømoät moâi trö ôø ng caïnh tranh, vaøheäthoáng kinh doanh cuûa baïn phaûi naêng
ñoäng. Baïn coùsö ïthay ñoåi veànhaân sö ï,thaêng chö ùc, thueâmö ôùn vaøchuyeån ñoåi. Do ñoù, coâng taùc giaùo
duïc vaøhuaán luyeän phaûi ñö ôïc tieáp tuïc trong laâu daø i.
 Löu tröõ taøi lieäu
Lôïi ích, caùc qui trình ñö ôïc vieát vaømoái lieân heägiö õa caùc ngö ôø i sö û duïng laønhö õng ñieàu quan
troïng caàn ñö ôïc lö u trö õtrong suoát quaùtrình thö ïc hieän ñaày ñuû.
Caùc moái quan heä vôùi nhöõng heä thoáng kinh doanh khaùc
Haàu heát caùc coâng ty ñeàu sö û duïng phaàn meàm thö ông maïi, maønoù giaûm ñaùng keånhu caàu veà
nhoùm dòch vuïthoâng tin. Heäthoáng MRP II thì raát roäng vaøtaäp trung vaø o caùc hoaït ñoäng kinh doanh
cuûa coâng ty baïn. Ñieàu naø y ñoø
i hoûi sö ïñieàu chænh thö ôøng xuyeân ñeåkeát giao giö õa noù vaøcaùc heä
thoáng maùy tính khaùc.
Caùc moái quan heä vôùi nhöõng kyõ thuaät khaùc
Heä thoáng maõvaïch laømoät trong nhö õng kyõthuaät ñaàu tieân naø y. Moät kyõthuaät khaùc ñang trôû
neân phoåbieán laøghi theo quyù.

64
Heä thoáng saûn xuaát JIT

CHÖÔNG 6: CAÙC HAÏN CHEÁ CUÛA JIT


Haïn cheáñaàu tieân laøsö ïmaâu thuaãn giö õa JIT vôùi muïc tieâu tieáp thò. Saûn xuaát ñeàu vaøtoàn kh o
thaáp ñoø i hoûi phaûi ñaët haø
ng ñeàu. Treân thö ïc teávaãn coù nhö õng yeâu caàu saûn xuaát baát thö ôø
ng tö økhaùch
haøng, thò trö ôø ng. Ñaây thö ïc sö ïlaømoät khoù khaên maøñeågiaûm thieät haïi nhaøsaûn xuaát caàn dö ïbaùo kyõ
lö ôõng nhu caàu thòtrö ôø ng hôn.
Nhieàu nhaøquaûn lyù nhaän ñònh raèng raát khoù khaên ñeånaém baét vaøtheo kòp JIT. Phoåbieán hoaù
seõlaø m cho neàn saûn xuaát roái tung leân vì nhö õng chænh sö ûa thay ñoåi quaùmö ùc. Ngoaø i ra moät soángö ôøi
ñaõthaàn tö ôïng tinh thaàn JIT moät caùch aûo tö ôûng. Hoïmieâu taû JIT nhö laømoät trieát lyù môùi, thaäm chí
nhö laømoät vaên hoùa. Noùgaây caûm hö ùng cho ñoäc giaûnhö ng laïi ñi quaùxa thö ïc teá.
Schonberger nhaän thö ùc raèng neáu nhö thö ïc hieän JIT thì baét buoäc phaûi dieãn ra cuoäc ñaáu
tranh khoù khaên vaølaâu daø i. Nhö ng oâng khoâng quaùn trieät quan ñieåm ñuùng luùc (Just -in-time) maø
nhaán maïnh sö ïxeâdòch baèng caùi teân “gaàn nhö ñuùng luùc (Almost -in-time).
JIT coù theågaây aùp lö ïc cho caùc nhaøcung caáp. Khi to àn kho bò caét giaûm maøkhoâng coùsö ïchuaån
bò caån thaän, toàn kho seõbò ñaåy sang cho caùc haøcung caáp. Ñieàu naø y gaây ra sö ïkhoù chòu vaøsö ïñoái
khaùng vôùi caùc nhaøsaûn xuaát.
Ngoaø i ra, vieäc trao quyeàn cho coâng nhaân, khuyeán khích sö ïtham gia cuûa hoïvaø o noãlö ïc caûi
tieán, vieäc theo doõi sö ïbieán ñoåi vaøthö ôûng phaït cho nhö õng coâng nhaân trong daây chuyeàn ñuùng luùc
taïo ra sö ïcaêng thaúng lieân tuïc cho coâng nhaân vaøñieàu naø y bòcheâbai.
Sö ïkhoù khaên trong ö ùng duïng JIT laøroõraø ng nhaát. Coùleõñaây laølôøi giaûi thích chính vì sao JIT
ñôn giaûn nhö ng khoâng ñö ôïc taát caû taùn thaø nh. Sö ïñôn giaûn cuûa JIT khoâng coù nghóa laønoù cuõng deã
thö ïc hieän. Schonberger ñaõnhaän xeùt “Taát caû caùi ñoù thì de ãhieåu, chaáp nhaän noù thì khoâng khoù, kha
naêng cuûa noùthì coùtheåhoïc, nhö ng thaät khoùaùp duïng”.
Vieäc thay ñoåi vaøñaø o taïo laïi toaø
n boänguoàn nhaân lö ïc seõtoán nhieàu thôø i gian vaøchi phí. Treân
thö ïc teáJIT laøquaù trình caûi tieán lieân tuïc vaøvieäc ñaø o taïo huaán luyeän nhaân vieân cuõng laømoät quaù
trình thö ôø ng xuyeân, gaây aùp lö ïc lôùn laø
m khoùchòu moät soánhaân vieân.
“JIT khoâng daø nh cho moïi ngö ôø i”. Caàn lö u yùraèng JIT khoâng phaûi luùc naø o cuõng phuøhôïp c ho
moïi loaïi hình saûn xuaát. Ñoái vôùi saûn xuaát khoái lôùn, saûn xuaát haø
ng loaït mang tính laëp laïi cao thì JIT
vaãn laøheä thoáng saûn xuaát toát nhaát. Tuy nhieân JIT khoâng phuøhôïp vôùi loaïi hình saûn xuaát nhoû vaø
loaïi hình saûn xuaát ñôn chieác.
Trong baát cö ù trö ôøng hôïp naø o, keát quaû nghieân cö ùu cho thaáy neáu ñaõö ùng duïng heä thoáng JIT
thì neân ö ùng duïng toaø n boä. Ban quaûn lyù vaøcoâng nhaân ñeàu phaûi coù kieán thö ùc vaøtin tö ôûng vaø o heä
thoáng, neáu khoâng keát quaûseõlôïi baát caäp haïi.

65
Heä thoáng saûn xuaát JIT

PHUÏ LUÏC

Phuï luïc I
TÍNH ÑIEÅ
M TAÙI ÑAË
T HAØNG
Nhö õng ñieåm taùi ñaët haø ng (ROP) ñö ôïc sö û duïng ñeåñieàu chænh lö ôïng haø ng hoùa trong kho
chaéc chaén ñö ôïc ñaët haøng trôû laïi. Phö ông phaùp naø y ñö ôïc sö û duïng toát cho nhö õng haø
ng hoùa ñoäc laäp
vôùi nhu caàu, nhö ng khoâng thích hôïp cho nhö õng khoaûn muïc haø ng hoùa phuïthuoäc vôùi nhu caàu.
Nhö õng haø ng hoùa phuïthuoäc nhu caàu ñö ôïc saép xeáp coù traät tö ïtrong nhö õng hoùa ñôn nguyeân vaät lieäu
vaøñö ôïc quaûn lyù bôûi heä thoáng MRP II (Material Require Planning: hoaïch ñònh nhu caàu vaät tö ).
Nhö õng haø ng hoùa naøy caàn moät soálö ôïng raát lôùn. Tuy nhieân trong moät nhaømaùy saûn xuaát, coù nhieàu
haøng hoùa ñö ôïc yeâu caàu khoâng phuïthuoäc vaø o hoùa ñôn cuûa caáu truùc nguyeân vaät lieäu. Khi ñoù, noù
ñö ôïc goïi laønhö õng haø
ng hoùa ñoäc laäp vôùi nhu caàu.
Caùc nhoùm chính thuoäc danh muïc haø ng hoùa ñoäc laäp vôùi nhu caàu:
 Haø ng hoùa thaønh phaåm
 Boäphaän dòch vuï
 Nhö õng boäphaän maùy moùc vaøthieát bòdö ïtrö õ
 Nhö õng boäphaän duïng cuïmaùy moùc baûo trì sö õa chö õa vaøcung caáp

HOW IT WORKS: COÂNG VIEÄC THÖÏC HIEÄN NHÖ THEÁ NAØO


Coâng thö ùc tính ROP raát ñôn giaûn:
ROP = nhu caàu trong suoát thôøi gian saûn xuaát chính + löôïng toàn kho an toaøn.
Khi ñieåm caân baèng toàn kho xuoáng thaáp ñeán ñieåm taùi ñaët haø
ng, moät ñôn haø
ng ñö ôïc gôûi ñi
vôùi moät kích thö ôùc côõloânaø o ñoù.
Kyõthuaät naø y sö ûduïng moät vaø
i yeáu toáñôn giaûn, goïi laø
:
 Tæ leänhu caàu trung bình
 Thôø i gian saûn xuaát chính.
 Kích thö ôùc côõloâ
 Lö ôïng toàn kho an toaø n

Tæ leä nhu caàu trung bình luoân luoân ñö ôïc thieát laäp cho moät naêm taïi thôø i ñieåm tö økinh
nghieäm cuûa naêm trö ôùc. Tæ leänaø y thö ôø
ng ñö ôïc theåhieän ôû soáñôn vò caàn moãi ngaø y. Thôø i gian saûn
xuaát chính thö ôø ng ñö ôïc laáy tö øcatalog cuûa nhaøcung caáp hay tö øthôø i gian saûn xuaát chính tieâu
chuaån cuûa xí nghieäp.
Kích thö ôùc côõloâñö ôïc thieát laäp bôûi coâng thö ùc caên baäc hai cuûa EOQ, maëc duønoùchæ thö ôø ng
ñö ôïc xaùc ñònh bôûi nhö õng nhaølaäp keáhoaïch vôùi nhö õng con soádö ïñoaùn tö ïdo theo yù hoï. Xem phaàn
phuïluïc II ñeåcoùgiaûi thích hoaø n chænh hôn veàqui luaät tính kích thö ôùc côõloâ.
Khi nhu caàu thaät sö ïlaølôùn hôn mö ùc trung bình thì vai tr oøcuûa lö ôïng toàn kho an toaø n trôû
neân caàn thieát. Xem phaàn phuïluïc III chi tieát hôn ñeåbieát ñö ôïc baèng caùch naø o tính toaùn ñö ôïc lö ôïng
toàn kho an toaø n.

66
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Hình I.1 chæ ra sô ñoàtình traïng toàn kho cho moät haø ng hoùa ñang ñö ôïc quaûn lyù bôûi kyõthuaät
ROP. Trong chu kyøñaàu tieân, nhu caàu thaät sö ïphuøhôïp vôùi ñieåm trung bình. Khi tình traïng toàn kho
haïxuoáng ñieåm taùi ñaët haøng, nhaølaäp keáhoaïch ra thoâng baùo mua haø ng vôùi côõloâñònh trö ôùc vaøgôûi
ñôn haøng cho nhaøcung caáp. Cuoái thôø i gian saûn xuaát chính, ñôn haø ng ñö ôïc nhaän vaønhaäp kho,
ngay khi traïng thaùi toàn kho chaïm ñeán mö ùc an toaøn. Sau ñoùbaét ñaàu chu kyøtieáp theo.

Hình I.1: Chu Kyø Ñieåm Taùi Ñaët Haøng (Reorder Point Cycle)

1 2 3 4 Cycle

Ñieåm taùi ñaët


haøng

Trong chu kyøthö ùhai, nhu caàu thö ïc sö ïthaáp hôn mö ùc trung bình, khi traïng thaùi toàn kho tieán
ñeán ñieåm taùi ñaët haøng, ngö ôø i laäp keáhoaïch thoâng baùo cho ngö ôø i mua haø ng ñeågôûi ñôn ñaët haø ng
khaùc ñeán cho nhaøcung caáp. Gioáng nhö trö ôùc, ñôn haø ng ñö ôïc nhaän vaønhaäp kho. Nhö ng thôø i gian
traïng thaùi toàn kho khoâng chaïm ñeán mö ùc toàn kho an toaø n, bôûi vì nhu caàu thaáp hôn keáhoaïch ñaõ
ñònh ra.
Trong chu kyøthö ù ba, nhu caàu thaät sö ïnhieàu hôn mö ùc trung bình. Taïi ñieåm taùi ñaët haø ng,
ñôn haø ng khaùc ñö ôïc gôûi ñeán nhaøcung caáp nhö ng trong trö ôø ng hôïp naø y moät lö ôïng toàn kho an toaø n
ñaõbò tieâu thuïtrö ôùc khi ñö ôïc cung caáp ñaày ñuû trôû laïi, bôûi vì nhu caàu thì c ao hôn keáhoaïch ñeàra.
Nhö ng lö ôïng toàn kho an toaø n thì vö ø
a ñuû ñeångaên ngö ø a caïn kieät dö ïtrö õtrong kho vaølö ôïng haø ng
hoùa môùi ñö ôïc nhaäp kho trö ôùc khi tình traïng caïn kho xaûy ra.
Trong chu kyøthö ùtö , nhu caàu thö ïc sö ïtö ông tö ïnhö dö ïbaùo, nhö ng nhaøcung caáp chaäm chaïp
trong vieäc giao haø ng. Trong trö ôø ng hôïp naø
y, moät lö ôïng haø ng toàn kho an toaø n ñö ôïc sö ûduïng ñeålaép
ñaày vieäc trì hoaõn naøy.
Chuù yù raèng ôû ñaây, vieäc taùi ñaët haø
ng xaûy ra taïi khoaûng thôø i gi an khaùc nhau khoâng ñònh
trö ôùc vaøsoálö ôïng ñaët haøng thì luoân gioáng nhau cho ñeán khi kích thö ôùc côõloâñö ôïc caäp nhaät. Vaø
bôûi vì heäthoáng naø y khoâng theånhaän bieát ñö ôïc nhu caàu thaät sö ïñang chaïy nhanh hay chaäm hôn keá
hoaïch, ñôn haø ng boåsung ñö ôïc gôûi sôùm hôn nhu caàu trong chu kyøhai vaøtreãhôn trong chu kyøba.

67
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Lö ôïng toàn kho trung bình cho nhö õng danh muïc haø ng hoùa naø y laø½ kích thö ôùc côõloâ+
lö ôïng toàn kho an toaøn. Coâng vieäc tö ông tö ïthì thaät sö ïlieân ke át nhö õng lö ôïng toàn kho dö ôùi sö ïkieåm
soaùt ROP ñeåøthö ïc hieän ngaân saùch deãdaø
ng.

CAÙC GIAÛ THUYEÁT VAØ VAÁN ÑEÀ ÑAËT RA


Coù moät vaø i giaû thuyeát cho raèng neàn taûng cuûa phö ông phaùp naø y khoâng phaûi luoân luoân
ñuùng. Giaû thuyeát ñaàu tieân laønhu caàu tieâu thuïlaømoät ñö ôø ng thaúng coù mö ùc gia taêng nheï. Thaät teá
moät vaø i danh muïc haø ng hoùa coù nhu caàu bò “doàn cuïc”. Ñieàu naø y coù nghóa laøtrong moät vaø i ngaøy
khoâng coù nhu caàu, sau ñoù laïi coù nhö õng ngaø y moät lö ôïng lôùn haø
ng hoùa bò ruùt ñi, roài moät vaø i ngaø
y
khoâng hoaït ñoäng. Neáu sö ï“doàn cuïc” naø y lôùn vaøgay gaét, noù coù theålaønguyeân nhaân gaây ra tình
traïng caïn kieät kho thö ôø ng xuyeân, vaøcoù theåseõdaãn ñeán keát quaû toàn kho quaù mö ùc nhaèm xoay xôû
ñö ôïc trong tình traïng nhu caàu bòdoàn cuïc.
Vaø i danh muïc haø ng hoùa ñoäc laäp vôùi nhu caàu coù nhu caàu theo muø a. Vaø o muø a cao ñieåm,
vieäc sö û duïng kyõthuaät ñieåm taùi ñaët haø ng coù theådaãn ñeán caïn kieät kho suoát muø a coù nhu caàu sö û
duïng cao, vaøchaéc chaén cuõng daãn ñeán keát quaûtoàn kho quaùñoätrong nhö õng thaùng nhu caàu thaáp.
Kích thö ôùc côõloâñö ôïc sö û duïng giaû ñònh raèng ñaõtheåhieän ñö ôïc chính xaùc sö ïcaân baèng giö õa
nhö õng chi phí ñaët haø ng vaøchi phí toàn kho. Thö ïc teá, kích thö ôùc côõloâthö ôø ng ñö ôïc duøng ñeåthieát
laäp laàn ñaàu tieân vaøsau ñoù ñö ôïc aùp duïng nhö vaäy cho nhieàu naêm sau. Ñieàu naø y seõdaãn ñeán keát
quaû chi phí toàn kho cao hôn laønhu caàu caàn. Ñeågiö õheä thoáng n aø y laø
m vieäc toát, kích thö ôùc côõloâ
neân ñö ôïc tính toaùn laïi toái thieåu moät laàn moät naêm, hoaëc thay ñoåi trong nhö õng yeáu toákieåm soaùt.
Thôø i gian saûn xuaát chính ñö ôïc giaû ñònh laøchính xaùc vaøcoáñònh. Kinh nghieäm thö ïc teácho
thaáy raèng thôø i gian saûn xuaát chính linh hoaït vaøcoù theåñieàu khieån ñö ôïc. Nhö õng ngö ôø i laäp keá
hoaïch neân coágaéng sö û duïng thôø i gian saûn xuaát chính thö ïc teángaén nhaát vaøxem xeùt laïi noù moät
caùch thö ôøng xuyeân.
Coâng vieäc quaûn lyù thôø i gian saûn xuaát chính, nhö õng ñieåm taùi ñaët haø
ng, vaøkích thö ôùc côõloâ
cho nhö õng danh muïc haø ng hoùa laømoät coâng vieäc chòu nhieàu aùp lö ïc naëng neà. Nhö õng ngö ôø i laäp keá
hoaïch nhaän thaáy raèng hoïthö ôø ng bò bình phaåm, chæ trích t rong vieäc laø m caïn kieät nguoàn toàn kho
hôn laøcoù quaù nhieàu haø ng trong kho. Ñieàu naø y daãn ñeán khuynh hö ôùng tö ïnhieân laøhoïthö ôø ng cho
nhö õng danh muïc haø ng hoùa cuûa hoïcoùñieåm taùi ñaët haø ng cao hôn, kích thö ôùc côõloâlôùn hôn, vaøthôø i
gian saûn xuaát chính daø i hôn nhaèm traùnh sö ïlo laéng cuûa vieäc caïn kieät kho.
Ñoái vôùi haøng hoùa thaø nh phaåm toàn kho, do chuùng thö ôø ng coùsoálö ôïng vaøchi phí raát lôùn neân
caàn coùvaø i kyõthuaät dö ïbaùo toát, coùgiaùtrò vaøcaùc phaàn meàm maùy tính seõhoãtrôïtheâm. Khi moät coâng
cuïdö ïbaùo coù giaù trò saün saø ng, noù laøcaùch toát hôn ñeåquaûn lyù haøng hoùa thaønh phaåm toàn kho hôn laø
duøng ñieåm taùi ñaët haø ng.

THE TWO BIN VARIATION: SÖÏ CHUYEÅN ÑOÅI GIÖÕA HAI TH UØNG
Ví duïtreân giaû ñònh cho vieäc caäp nhaät tình traïng toàn kho nhö soálö ôïng haø ng ñö ôïc nhaän vaø
caáp phaùt, sau ñoù moät nhaøkeáhoaïch veàkho seõhaø nh ñoäng caên cö ù treân nhö õng ghi cheùp ñoù. Toaø n boä
nhö õng ghi nhaän coùtheåñö ôïc ö ôùc lö ôïng baèng caùch sö ûduïng phö ông phaùp “hai thuø ng” (“two bin”)
Phö ông phaùp “two bin” thö ïc hieän ño lö ôø ng soálö ôïng ñeán ñieåm taùi ñaët haø ng vaøñaët noù
trong moät thuø ng thö ù hai, chia xeû tö øthuø
ng chính. Vieäc caáp phaùt ñö ôïc thö ïc hieän t ö øthuø
ng chính cho
ñeán khi noù caïn. Ngö ôø i ñeám kho sau ñoù baét ñaàu sö û duïng haøng toàn kho tö øthuø ng thö ù hai. Beân trong
68
Heä thoáng saûn xuaát JIT

thuøng laømoät theû yeâu caàu chuyeån ñoåi ñö ôïc gôûi ñeán cho ngö ôø i ra keáhoaïch hoaëc gö ûi moät caùch trö ïc
tieáp ñeán ngö ôøi mua haø ng cho hoaït ñoäng. Theûnaø y ñö ôïc traûveàñeådaø nh taùi sö ûduïng.
Moät sö ï chaét loïc cuûa heä thoáng naø y laøñeåcoù soálö ôïng toàn kho an toaø n ñö ôïc chia ra trong
moät thuø ng thö ù ba, coø
n laïi laøsoálö ôïng sö û duïng trong thôø i g ian saûn xuaát chính ñaët trong thuø ng thö ù
hai. Neáu thuø ng thö ù hai bò caïn trö ôùc khi nhaän ñö ôïc sö ïcung caáp ñaày trôûlaïi, ngö ôø i kieåm kho ñi ñeán
thuøng thö ùba vaøcoùmoät theûthuùc ñaåy ñeågôûi ñeán boäphaän mua haø ng.
Heä thoáng hai thuø n g ñö ôïc môû roäng cho nhö õng boä phaän nhoû giaù trò haø ng ngaø y khoâng quan
troïng. Noù laøm vieäc raát toát cho nhö õng danh muïc haø ng hoùa ñoù vôùi moät chi phí haø nh chính thaáp
nhaát.

Phuï Luïc II
TÍNH TOAÙN VAØSÖ ÛDUÏ
NG KÍCH THÖ Ô ÙC CÔ ÕLOÂ
Moãi laàn moät ñôn mua haø ng hay moät ñôn ñaët haø ng saûn xuaát ñö ôïc leân keáhoaïch, khoâng chæ
coù kích thö ôùc côõloâmaøcaû MRP II laãn coâng nhaân cuõng phaûi ñö ôïc lö ïa choïn. Ñeåñaït mö ùc saûn lö ôïng
hôïp lyùñoøi hoûi sö ïcaân baèng giö õa nhö õng maâu thuaãn chi phí chính, ñoùlaøchi phí ñaët haø ng (caûchi phí

69
Heä thoáng saûn xuaát JIT

thieát laäp hay chi phí ñaët mua ñôn haø ng coäng theâm nhö õng chi phí lieân quan ñeán quaù trình ñaët
haø ng) maâu thuaãn vôùi chi phí vaän chuyeån lö u kho. Kích thö ôùc côõloâcaø ng lôùn, chi phí ñaët haø ng
caøng nhoû treân moãi ñôn vò, nhö ng chi phí vaän chuyeån lö u kho caø ng cao. Moät kích thö ôùc côõloânhoû
seõtoái thieåu hoùa chi phí toàn kho nhö ng chi phí ñaët haø ng raát lôùn cho moãi ñôn vò. Caùch ñaây vaø i naêm ,
moät soáphö ông phaùp, coâng thö ùc tính toaùn kích thö ôùc côõloâñö ôïc phaùt minh. Phaàn lôùn chuùng ñeàu
hö ôùng ñeán ñieåm ñaët haø ng toái ö u ñoái laäp vôùi nhö õng chi phí mang laïi.
Saûn xuaát laømoät hoaït ñoäng raát phö ùc taïp, vaøhaø ng hoùa toàn kho ña daïng coù nhö õng ñaëc tính
khaùc nhau. Vaø i haøng hoùa coù nhu caàu sö û duïng ñö ôø ng thaúng gioáng nhau, trong khi nhö õng haø ng
khaùc coù nhu caàu khoâng ñeàu ñaën. Moät vaø i danh muïc haø ng hoùa coù chi phí cao treân moãi ñôn vò, coø n
nhö õng caùi khaùc thì laët vaët khoâng quan troïng. Vaø i danh muïc haø ng hoùa ñö ôïc sö ûduïng moät caùch roäng
raõi trong nhaøxö ôûng, vaø i thö ùkhaùc laïi raát ñö ôïc chuùtroïng.
Vaø i danh muïc haø ng hoùa coù trong hoùa ñôn thanh toaùn cuûa NVL, nhö õng caùi khaùc th ì khoâng.
Nhö õng yeáu toánaø y coùtheåaûnh hö ôûng ñeán sö ïlö ïa choïn kích thö ôùc côõloâthích hôïp.
Keåtö økhi phong traø o JIT baét ñaàu, coù theâm nhieàu yeáu toákhaùc xuaát hieän. Nhö õng yù tö ôûng
JIT chuù troïng vaø o caét giaûm chi phí trong vie äc ñaët haø ng ñeåtìm kieám nhö õng kích thö ôùc côõloânhoû
hôn.
Heä thoáng MRP toát coù saün moät vaø i quy taéc tính kích thö ôùc côõloâ. Ngö ôø i laäp keáhoaïch chæ
vieäc lö ïa choïn ñuùng quy taéc cho moãi danh muïc haø ng hoùa vaøcoù theåthay ñoåi tuø y theo tö øng tình
huoáng. Ngö ôø i laäp keáhoaïch cuõng phaûi duy trì nhö õng giaù trò ñaëc bieät ñö ôïc sö û duïng trong vieäc tính
toaùn, ñaëc bieät laøchi phí chuaån, chi phí lö u kho, vaøchi phí ñaët haø ng.
Nhieàu coâng thö ùc vaøthuaät toaùn ñö ôïc thieát laäp vaøxuaát phaùt tö øcaùc trö ôø ng ñaïi hoïc. Tö ønhö õng
coâng thö ùc naø y, nhieàu coâng thö ùc tính toaùn khaùc coù lieân quan ñaõñö ôïc tìm ra trong quaù trình aùp
duïng vaø o thö ïc teá,trong hoaïch ñònh saûn xuaát vaøkieåm soaùt heäthoáng.
Nhö õng quy luaät chung laø :
 Lö ôïng ñaët haø ng coáñònh
 EOQ (lö ôïng ñaët haø ng kinh teá)
 Lö ôïng ñaët haø ng theo thôø i ñoaïn
 Caàn loânaø o caáp loâñoù
 Toái thieåu hoùa toång chi phí
 Caân baèng caùc thôø i ñoaïn
 Toái thieå u hoùa chi phí ñôn vò
 Nhö õng ñieàu khaùc
Ñaây cuõng laømoät taäp hôïp caùc qui luaät nhaèm xaùc ñònh kích thö ôùc côõloâcoùtheåsö ûduïng ngay
caûtrong nhö õng ñieàu kieän baát thö ôø
ng.
Trong nhö õng ví duïtieáp theo sau, nhö õng thôø i ñoaïn ñö ôïc ra theo haøng tuaàn, thaäm chí coù
nhö õng heä thoáng laø
m vieäc vôùi nhö õng khoaûng thôøi gian moãi ngaø y. ÔÛñaây, chuùng toâi sö û duïng nhö õng
thôø
i ñoaïn haøng tuaàn ñeåthö ïc hieän nhö õng ví duïmoät caùch deãdaø
ng hôn.

FOQ : LÖÔÏNG ÑAËT HAØNG COÁ ÑÒNH


FOQ coùtheålaøcuõnhaát trong taát c aûnhö õng qui luaät chung ñeàra phía treân. Noùcuõng ñö ôïc goïi
laøquy luaät laø
m troø
n kích thö ôùc côõloâ, qui luaät naø
y khoâng coù coâng thö ùc hay thuaät toaùn. Ngö ôø
i laäp
keáhoaïch hay ngö ôø i mua haø ng tö ïdo lö ïa choïn, dö ïñoaùn kích thö ôùc côõ loâmoät caùch tö ïdo theo yù
mình. Thænh thoaûng vieäc phaù giaù ñoùng moät vai troøquyeát ñònh, vaønhö õng quaûn ñoác chính thö ôø ng

70
Heä thoáng saûn xuaát JIT

ñö a ra yù kieán caù nhaân cuûa hoï. Kích thö ôùc côõloâthieát laäp baèng phö ông phaùp naø y thì lôùn hôn baát
kyøphö ông phaùp tính toaùn naø o dö ïa treân nhö õng yeâu caàu ñö ôïc ñeànghò.
Hình II.1 cho thaáy moät kieåu maãu baùo caùo keáhoaïch MRP II sö û duïng moät soálö ôïng ñaët
haøng coáñònh laø100. Baát cö ù khi naø o moät ñôn ñaët haø ng môùi caàn ñaët, nhö ñö ôïc xaûy ra trong nhö õng
thôø i ñoaïn 1, 3, 4, 5, 8, 12, heäthoáng luoân ñeànghòmoät soálö ôïng laø 100.
Lö u yù raèng trong haàu heát caùc thôø i ñoaïn, khi coù toàn kho cuoái kyøthì noù ñö ôïc mang qua sö û
duïng cho nhu caàu cuûa thôø i ñoaïn keátieáp. Laáy ví d uïtrong thôø i ñoaïn thö ù 8, toàn cuoái kyølaø90 ñö ôïc
chuyeån sang thôø i ñoaïn 9 roài thôøi ñoaïn 10 maønoùvaãn chö a ñö ôïc tieâu thuï,cho ñeán thôø i ñoaïn 11.
Qui luaät naø y khoâng hoã trôïcho vieäc toái thieåu hoùa chi phí toàn kho cuõng nhö laøt oái ö u hoùa
giö õa chi phí ñaët haø ng vaøchi phí toàn kho.
Maëc duøñö ôïc phoåbieán caùch ñaây khoâng laâu, nhö ng qui luaät kích thö ôùc côõloânaø y coùtheåhö õu
ích trong ñieàu kieän nhieàu tình huoáng thay ñoåi, nhö coù moät danh muïc haø ng hoùa coùm oät chi phí ñaët
haøng cö ïc kyøcao, coù caùc raø ng buoäc veàdaây chuyeàn coáñònh, chu kyøsoáng cuûa coâng cuïphaûi ñö ôïc
xem xeùt, vaøthænh thoaûng daø nh cho nhö õng danh muïc haø ng hoùa coùchi phí raát thaáp, chi phí lö u kho
thì toái thieåu. Noùcuõng ñö ôïc môûroäng sö ûduïng cho nhö õng danh muïc haø ng hoùa khoâng phuïthuoäc nhu
caàu, nhö õng thö ù ñoù khoâng ñö ôïc kieåm soaùt baèng MRP II. Nhö õnmg danh muïc haø ng hoùa khoâng phuï
thuoäc nhu caàu bao goàm:
 Nhö õng boäphaän dòch vuï
 Haø ng hoùa thaø nh phaåm
 Boäphaän baûo trì baûo haø nh MMTB
 Boä phaä n mua haøn g vaø saûn xuaát daønh cho kieåm tra phaùhuûy
Hình II.1: Löôïng ñaët haøng coá ñònh (FOQ)
Period 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Gross 40 60 70 80 65 45 35 15 0 30 60 100
Reqmts
Planned 100 100 100 100 100 100
Orders
Beginning 100 60 100 130 150 85 40 105 90 90 60 100
Inventory
Ending 60 0 30 50 85 40 5 90 90 60 60 0
Inventory
Average 80 30 65 90 118 63 23 98 90 75 30 50
Inventory

EOQ : LÖÔÏNG ÑAËT HAØNG KINH TEÁ


Coâng thö ùc EOQ laàn ñaàu tieân ñö ôïc sö ûduïng roäng raõi cho vieäc caân baèng chi phí ñaët haø
ng vôùi
chi phí vaän chuyeån. Coâng thö ùc laø
:

EOQ = 2 AS
ic

Vôùi caùc yeáu toá:

71
Heä thoáng saûn xuaát JIT

A: mö ùc sö ûduïng trung bình


S: chi phí ñaët haøng (chi phí thieát la äp hay mua haø ng)
i: tæ leächi phí vaän chuyeån ñö ôïc dieãn taûnhö laømoät soáthaäp phaân (24% = .24)
C: chi phí ñôn vòchuaån
Coâng thö ùc naøy cuõng ñö ôïc dieãn taûnhö moät bieåu ñoàñö a ra trong hình II.2

Hình II.2: Lö ôïng ñaëthaø


ng kinh teá(EOQ)

Chi phí Chi phí löu Toång


ñaët haøng kho chi
phí
Chi phí: 000’s

1
Löôïng ñaët haøng
0
100 200 300 400 500

Trong bieåu ñoànaø y, baïn coù theånhìn thaáy chi phí ñaët haø ng treân moãi ñôn vòseõgiaûm khi kích
thö ôùc côõloâgia taêng. Cuø ng thôøi ñieåm ñoù, chi phí lö u kho gia taêng khi kích thö ôùc côõloâtaêng. Toång
chi phí, toång cuûa hai ñö ôø ng ch i phí ñaët haøng vaøchi phí lö u kho, laømoät ñö ôø ng cong maøñaùy loït ra
khoûi nôi ñö ôø ng chi phí ñaët haøng caét ngang qua ñö ôø ng chi phí vaän chuyeån lö u kho. Caùch khaùc ñeå
dieãn taûñieàu naøy laøtoång chi phí thaáp nhaát xaûy ra khi caân baèng ch i phí ñaët haøng vaøchi phí lö u kho.
Ñaây laømoät sö ïxem xeùt quan troïng bôûi vì moät vaø i coâng thö ùc ñaõnhaàm laãn veàñieàu naø y trong muïc
tieâu cuûa hoï.
Tö øñieåm giao nhau cuûa hai ñö ôø ng, baïn ñoïc ñö ôïc kích thö ôùc côõloâtreân truïc X vaøtoång chi
phí treân truïc Y.
Hình II.3 cho thaáy moät maãu baùo caùo keáhoaïch MRP II ñö a ra coâng thö ùc EOQ ñö ôïc sö û
duïng.

72
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Trong ví duïnaø y, baát cö ùkhi naø


o coùnhu caàu cho moät ñôn ñaët haø ng môùi, MRP ñeànghò EOQ
taïi mö ùc 150 ñôn vò. Phuïthu oäc vaø o ñaëc tính cuûa phaàn meàm ñang ñö ôïc sö û duïng, maùy tính coù khaû
naêng coù theåtö ïñoäng tính toaùn laïi ñieåm EOQ suoát moãi chu kyølaäp keáhoaïch. Trong moâi trö ôø ng
phaàn meàm khaùc, EOQ ñö ôïc coáñònh, vaøcaùc thôø i ñoaïn ñö ôïc caäp nhaät moät caùch thö ôø
ng xuyeân do
ngö ôø i laäp keáhoaïch sau khi tính toaùn moät ñieåm EOQ môùi, seõsö û duïng moät vaø i phö ông phaùp ñoäc
laäp hay baùo caùo ñoäc laäp. Ñaây laøcaùch thö ôø ng hay duøng nhaát.
Trong ví duïnaø y caùc yeáu toátheo sau:
A: mö ùc sö ûduïng bình quaân = 2,400 ñôn vò
S: chi phí ñaët haø ng = $56.25
i: tæ leächi phí lö u kho = .24/5 = .02/thaùng = .005/tuaàn
C: chi phí ñôn vò= $50.00
Chi phí lö u kho moãi kyø= 50* 0.005 = 0.25

Giaûi quyeát vaán ñeàbaèng coâng thö ùc EOQ sau ñaây:


2 x 2400 x56.25 = 270000 =
22500 = 150
.24 x50 12

Hình II.3 chæ kích thö ôùc côõloâ150 ñôn vò ñö ôïc laäp keáhoaïch cho thôø i ñoaïn 1, 3, 5, 11. Lö u
yùtoàn kho baèng 0 chæ xuaát hieän moät laàn vaømö ùc toàn kho trung bình taïi moãi thôøi ñoaïn thö ôø
ng chæ coù
giaùtròcho thôøi ñoaïn. Trong ví duïnaø y coâng thö ùc EOQ hoaïch ñònh quaùnhieàu toàn kho.

Hình II.3: EOQ


Period 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Gross 40 60 70 80 65 45 35 15 0 30 60 100
Reqmts
Planned 150 150 150 150
Orders
Beginning 150 110 200 130 200 135 90 55 40 40 160 100
Inventory
Ending 110 50 130 50 135 90 55 40 40 10 100 0
Inventory
Average 130 80 165 90 168 113 73 48 40 25 130 50
Inventory

Coâng thö ùc EOQ naø y coù nhieàu thuaän lôïi vaøkhaù noåi tieáng. Noù deãdaø ng tính toaùn vaøcoù theå
giuùp ñôõhieäu quaû hôn phö ông phaùp thuû coâng. Ngoaø i EOQ, coâng thö ùc soálö ôïng ñaët haø
ng theo thôø i
ñoaïn POQ cuõng ñö ôïc sö ûduïng.
Moät thuaän lôïi khaùc cuûa coâng thö ùc naø y laøhö õu ích cho nhö õng danh muïc haø ng hoùa ñoäc laäp
vôùi nhu caàu, khoâng ñaët dö ôùi sö ïkieåm soaùt cuûa MRP II.
Tuy nhieân coâng thö ùc coåñieån naø y coù vaø i vaán ñeà trôû ngaïi nghieâm troïng. Ñaàu tieân laønoù
khoâng hö ôùng lö ôïng toàn kho ñeán 0. Trong h ình II.3, lö ôïng toàn kho cuoái kyøbaèng 0 taïi thôø
i ñoaïn 12.
Loâñaàu tieân ñö ôïc tieâu thuïchính trong nhö õng thôø
i ñoaïn 1, 2 coùmoät lö ôïng dö thö ø
a laø50 ñö ôïc mang

73
Heä thoáng saûn xuaát JIT

qua thôø i ñoaïn 3 nhö ng khoâng ñaùp ö ùng ñuû nhu caàu 70. Tö ông tö ï, coù moät lö ôïng dö thö ø a cho sau
moãi loâtieáp theo, ngoaïi trö øloâcuoái cuø
ng thì ñö ôïc tieâu thuïheát truø
ng vôùi lö ôïng dö thö ø
a cuûa kyøtrö ôùc.
Ñieåm yeáu thö ù hai cuûa coâng thö ùc naø
y laønoù giaû sö û nhu caàu sö û duïng laøñö ôø
ng thaúng. Tuy
nhieân trong heä thoáng hoaïch ñònh nhu caàu NVL cô baûn MRP II, nhieàu thaø nh phaàn maâu thuaãn
nhau, nhu caàu coù theåkhoâng ñeàu ñaën. Theo hình II.3, thôø i ñoaïn 9 coù nhu caàu baèng 0, trong khi ñoù
thôøi ñoaïn 12 laø100. Ñaây laømoät ví duïroõraø ng cho tha áy nhu caàu bò “doàn cuïc”, vaønhieàu traïng thaùi
hieän taïi khaùc thö ôø
ng hay xaûy ra.

POQ: LÖÔÏNG ÑAËT HAØNG THEO THÔØI ÑOAÏN


POQ ñö ôïc goïi laømoät con soáñaëc bieät cuûa nhö õng thôø i ñoaïn ñö ôïc kieåm soaùt baát cö ù khi naø
o
MRP II taïo ra moät ñôn ñaët haø ng theo keáhoaïch. Chìa khoùa ñeåthaø nh coâng ôû ñaây laøphaûi xaùc ñònh
ñö ôïc khoaûng thôø i gian kinh teáñeåkieåm soaùt, hö ôùng ñeán caân baèng chi phí ñaët haø ng treân moãi ñôn vò
vôùi chi phí lö u kho. Ñieàu naø y ñö ôïc thö ïc hieän baèng caùch tính toaùn EOQ theo ví duïtrö ôùc ñoù. Chia
mö ùc sö ûduïng bình quaân haèng naêm cho EOQ ñeåcoùsoálaàn ñaët haø ng moãi naêm, roài chia soáñoùcho 52
(caùc tuaàn moãi naêm), seõcho ñö ôïc khoaûng thôø i gian ñaët haøng.
Sö ûduïng ví duïtrö ôùc ñoù, 2,400 :150 = 16 laàn/moät naêm
52:16 = 3 tuaàn laøkhoaûng thôø i gian cho moãi laàn ñaët ñôn haø ng .
Hình II.4 chæ ra kích thö ôùc côõloâñang sö ûduïng. Ñôn haø ng keáhoaïch ñaàu tieân ñö ôïc yeâu caàu
suoát thôøi ñoaïn ñaàu tieân. Heä thoáng xem nh ö õng mö ùc nhu caàu cho 3 thôø i ñoaïn, trong trö ôø ng hôïp
naøy, laønhö õng thôø i ñoaïn 1, 2, vaø3 vôùi soálö ôïng 40, 60, vaø70 tö ông ö ùng. Toång coäng laø170, ñoù laø
kích thö ôùc côõloâñö ôïc ñeànghò. Ñôn haø ng keátieáp ñö ôïc yeâu caàu tö øthôø i ñoaïn thö ù 4 ñeán thö ù 6 ñaõ
ñö ôïc coäng vaø190 trôû thaø nh soálö ôïng cho ñôn ñaët haø ng thö ù 2. Ñôn ñaët haø ng tieáp theo ñö ôïc yeâu
caàu trong thôø i ñoaïn thö ù7 vì tö øthôøi ñoaïn thö ù7 ñeán thôøi ñoaïn thö ù 9 ñaõñö ôïc coäng. Chuùyùheäthoáng
ñoùkhoâng nhaûy qua thôø i ñoaïn thö ù 9 bôûi vì noùkhoâng coùnhu caàu.

Hình II.4: POQ


Period 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Gross 40 60 70 80 65 45 35 15 0 30 60 100
Reqmts
Planned 170 190 50 190
Orders
Beginning 170 130 70 190 110 45 50 15 0 190 160 100
Inventory
Ending 130 70 0 110 45 0 15 0 0 160 100 0
Inventory
74
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Inventory
Average 150 100 35 150 78 23 33 8 0 175 130 50
Inventory

Moät baát lôïi cuûa coâng thö ùc naø


y laønoù khoâng coágaéng caân baèng chi phí ñaët haø ng vaøchi phí
lö u kho. Thaät vaäy, noù baét nguoàn tö øcoâng thö ùc EOQ, moät coâng thö ùc coø n raát yeáu keùm veàphö ông
dieän naøy khi ö ùng duïng cho nhö õng danh muïc haø ng hoùa phuïthuoäc nhu caàu.
POQ thì raát hö õu duïng cho nhö õng danh muïc haø ng hoùa coùvoø ng ñôø
i oån ñònh. Noù cuõng coùtheå
ñö ôïc sö û duïng cho nhö õng haø ng hoùa khoâng quan troïng maøbaïn khoâng muoán lo laéng nhieàu hôn 2
laàn/1 naêm. Ñieàu naø y ñö ôïc hoaø
n thaø nh baèng caùch thieát laäp khoaûng thôø
i ñoaïn ñeán 26 tuaàn.

LOT FOR LOT: CAÀN LOÂ NAØO CAÁP LOÂ ÑOÙ


Ñaây laøcoâng thö ùc thích hôïp cho nhö õng quy trình ö ùng duïng JIT. Quy luaät caàn loânaø o caáp loâ
ñoù aùp duïng ñeåleân keáhoaïch moät ñôn ñaët haø ng vö øa ñuûcho moät thôø i ñoaïn theo keáhoaïch. Quy luaät
naøy khoâng ñö a ra moät kích thö ôùc cô õloâcho moät loaïi haø ng hoùa naø o caû nhö baïn thænh thoaûng coù
nghe ñeán. Quy luaät naø y ñoâi khi ñö ôïc goïi laørôø i raïc. Ñieàu naøy coù nghóa laøbaát cö ù khi naø o MRP II
xaùc ñònh moät lö ôïng nhu caàu, noù seõleân keáhoaïch cho moät ñôn haø ng ñe åñö ôïc nhaän trong thôø i ñoaïn
ñoùthoâi.
Caàn loânaøo caáp loâñoù laø m vieäc toát khi chi phí ñaët haø ng xaáp xæ baèng 0. Tuy nhieân, neáu chi
phí ñaët haøng vaãn khaùlôùn, thì quy luaät naø y seõdaãn ñeán keát quaûmaát maùt quaùnhieàu thôø i gian v aøchi
phí ñö ôïc chi ra cho nhö õng vieäc thieát laäp moái quan heä. Ñieàu naø y ñoàng nghóa vôùi vieäc caét giaûm
kích thö ôùc côõloâlaømoät trong nhö õng yùtö ôûng JIT hieän nay ñang ñö ôïc nhaán maïnh. Trong vieäc trieån
khai JIT, khi thôø i gian thieát la äp ñö ôïc caét giaûm, yeáu toáthôøi gian thieát laäp côõloâphaûi ñö ôïc caäp nhaät.
Khi thôø i gian thieát laäp cuoái cuøng laønhoû nhaát thì noù seõkhoâng coø n laømoät chö ôùng ngaïi vaät caûn trôû
naêng suaát, quy luaät caàn loânaøo caáp loâñoùluùc ñoùseõcoùtheåñö ôïc tieáp caän.
Hình II.5 ñö a ra moät baùo caùo MRP II sö ûduïng quy luaät naø y. Ö Ùng duïng cuûa noùraát ñôn giaûn.
Ñoái vôùi moãi nhu caàu, keáhoaïch ñôn ñaët haø ng seõcuøng soálö ôïng vôùi noù.

Hình II.5: Caàn loânaø


o caáp loâñoù
Period 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Gross 40 60 70 80 65 45 35 15 0 30 60 100
Reqmts
Planned 40 60 70 80 65 45 35 15 0 30 60 100
Orders
Beginning 40 60 70 80 65 45 35 15 0 30 60 100
Inventory

75
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Ending 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Inventory
Average 20 30 35 40 33 23 18 8 0 5 30 50
Inventory

Thuaän lôïi lôùn cuûa quy luaät caàn loânaø


o caáp loâñoù laøcho keát quaû lö ôïng toàn kho taïi cuoái moãi
thôøi ñoaïn laäp keáhoaïch vaøseõñö a ra mö ùc toàn kho trung bình thaáp nhaát ñaõso saùnh vôùi nhö õng q uy
luaät khaùc. Ñaây laøkeát quaû cuûa kích thö ôùc côõloâhaøng ngaø y neáu baïn coù heäthoáng MRP II laø m vieäc
vôùi nhö õng thôøi ñoaïn haø
ng ngaø y.
LEAST UNIT COST: TOÁI THIEÅU HOÙA CHI PHÍ ÑÔN VÒ
Quy luaät kích thö ôùc côõloâtoái thieåu hoùa chi phí ñôn vò lieân quan ñeán quy trình laëp. Noù laáy
soálö ôïng ñaàu tieân tö økhoaûng nhu caàu ñö ôïc tính toaùn bôûi MRP II, kieåm tra nhö laømoät kích thö ôùc
côõloâvaøphaân tích keát quaû chi phí ñôn vò (toång chi phí ñaët haø ng vaøchi phí lö u kho chia cho kích
thö ôùc côõloâ). Noù laëp laïi quy trình cho 2 lö ôïng ban ñaàu sau ñoù cho 3 lö ôïng ñaàu tieân, cho ñeán khi
noù tìm ra ñö ôïc chi phí thaáp nhaát. Toång nhu caàu cho nhö õng thôø i ñoaïn lieân tuïc ñö ôïc giôùi thieäu kích
thö ôùc côõloâ. Sau ñoù noù laëp laïi quy trình laëp baét ñaàu vôùi chuoãi nhu caàu tieáp theo. Noù laëp laïi quy
trình, tö ø
ng ñôn haø ng, cho ñeán heát haøng ngang keáhoaïch MRP II.
Hình II.6 chæ ra baûng baùo caùo keáhoaïch MRP II ñaõñö ôïc sö û duïng quy luaät kích thö ôùc côõlo â
naøy, vaøhình II.7 ñö a ra chi tieát caùch tính toaùn kích thö ôùc côõloâ.
Coâng thö ùc naø y coágaéng toái thieåu hoùa chi phí. Noù nhaän ra ñieåm bò “doàn cuïc” vaøkhoâng ñeå
duy trì dö thö ø a coøn laïi vaøo cuoái moãi loâ. Trong ví duïnaøy, haøng toàn kho cuoái kyøbaèng 0 taïi nhö õng
thôøi ñoaïn 3, 5, 8, 9, 12.
Hình II.6: Chi phí ñôn vò toái thieåu
Period 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Gross 40 60 70 80 65 45 35 15 0 30 60 100
Reqmts
Planned 170 145 95 190
Orders
Beginning 170 130 70 145 65 95 50 15 0 190 160 100
Inventory
Ending 130 70 0 65 0 50 15 0 0 160 100 0
Inventory
Average 150 100 35 105 33 73 33 8 0 175 130 50
Inventory

Hình II.7: Caùch tính toaùn kích thöôùc côõ loâ trong hình II.6
Perio Net Periods Trial Carrying Cumul Carrying Setup Total
d Reqmnts In Inv lot Size Cost This Carrying Cost Per Cost Unit
Lot Cost Unit Per Cost
Unit
1 40 .5 40 $5.00 $5.00 $.13 $1.41 $1.5
4

76
Heä thoáng saûn xuaát JIT

2 60 1.5 100 22.50 27.50 .28 .56 .84


**3 70 2.5 170 43.75 71.25 .42 .33 .75
4 80 3.5 250 70.00 141.25 .57 .23 .80

4 80 .5 80 10.00 10.00 .13 .70 .83


**5 65 1.5 145 24.38 34.38 .24 .39 .63
6 45 2.5 190 28.13 62.51 .33 .30 .63
7 35 3.5 225 30.63 93.14 .42 .25 .67

6 45 .5 45 5.63 5.63 .13 1.25 1.38


7 35 1.5 80 13.13 18.75 .23 .70 .93
8 15 2.5 95 9.38 28.13 .30 .59 .89
**9 0 3.5 95 0 28.13 .30 .59 .89
10 30 4.5 125 33.75 61.88 .50 .45 .95

10 30 .5 30 3.75 3.75 .13 1.88 2.01


11 60 1.5 90 22.50 26.25 .29 .63 .94
**1 100 2.5 190 62.50 88.75 .47 .30 .77
2

LEAST TOTAL COST: TOÁI THIEÅU HOÙA TOÅNG CHI PHÍ


Coâng thö ùc toái thieåu hoùa toång chi phí gôïi yù chi phí ñaët haø
ng vaøchi phí lö u kho tích luõy caân
baèng, khi ñoù toång chi phí seõlaøtoái thieåu. Coâng thö ùc naø y cô baûn tö ông tö ïtö øcoâng thö ùc EOQ. Xem
hình coâng thö ùc EOQ, hình II.2, ñeånhaän ñö ôïc sö ïhö ôùng daãn trong ñieàu kieän naø y.
Coâng thö ùc naø y laømoät quy trình laëp, laøm vieäc dö ïa treân yeâu caàu tính toaùn bôûi MRP II. Noù
xem nhu caàu ñaàu tieân nhö moät kích thö ôùc côõloâthö û, vaøtính toaùn toån g chi phí toàn kho. Noùso saùnh
chi phí lö u kho vôùi chi phí ñaët haø ng. Sau ñoù, noù laáy kích thö ôùc côõloâgoàm 2 nhu caàu ñaàu tieân vaø
phaân tích toång chi phí toàn kho, so saùnh laïi vôùi chi phí ñaët haø ng. Roài laáy 3 nhu caàu ñaàu tieân vaølaëp
laïi quy trình. Noù seõlö ïa choïn khi kích thö ôùc côõloâñö ôïc ñeànghò coù chi phí lö u kho xaáp xæ chi phí
ñaët haø ng.
Hình II.8 chæ ra moät keáhoaïch MRP II sö ûduïng quy luaät naø y. Bôûi vì coâng thö ùc toái thieåu hoùa
toång chi phí nhaän thaáy nh ö õng ñôn ñaët haø ng theo keáhoaïch vaøhoaïch ñònh cuûa hoï,noùseõkhoâng giö õ
laïi taïi cuoái moãi loâ.Coùlö ôïng toàn kho baèng 0 taïi cuoái caùc thôøi ñoaïn 3, 6, 10 vaø12.
Hình II.8: Toái thieåu hoùa toång chi phí
Period 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Gross 40 60 70 80 65 45 35 15 0 30 60 100
Reqmts
Planned 170 190 80 160
Orders
Beginning 170 130 70 190 110 45 80 45 30 30 160 100
Inventory
Ending 130 70 0 110 45 0 45 30 30 0 100 0
Inventory
77
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Inventory
Average 150 100 35 150 78 23 63 38 30 15 130 50
Inventory

Hình II.9 ñö a ra nhö õng caùch tính toaùn hoã trôïcho vieäc hoaïch ñònh trong hình II.8. Lö u yù
raèng toång chi phí vaän chuyeån haàu heát caân baèng vôùi chi phí ñaët haøng $56.25 trong nhö õng thôøi
ñoaïn 3, 6, 10, vaø12.

COÂNG THÖÙC CAÂN BAÈNG CAÙC THÔØI ÑOAÏN


Coâng thö ùc caân baèng caùc thôøi ñoaïn thì tö ông tö ïnhö coâng thö ùc toái thieåu toång chi phí. Tuy
nhieân, noù coù moät ñaëc tính naâng cao hôn, xem xeùt toaø n dieän hôn. Vôùi ñaëc tính naø y, sau khi kích
thö ôùc côõloâñö ôïc tính toaùn, heäthoáng xem xeùt trö ôùc nhö õng nhu caàu keátieáp, ñoàng thôø i xem xeùt laïi
nhö õng nhu caàu trö ôùc ñoù, vaøcoù theåñaùnh giaù laïi kích thö ôùc côõloâcho nhu caàu hieän taïi. Ñieàu naø y
hö õu ích khi moät danh muïc haø ng hoùa coù nhu caàu tha át thö ôøng, nhu caàu thaáp nhaát coù theåbaèng 0.
Neáu nhö vaäy, moät soáñôn haø ng ñö ôïc saùp nhaäp hôïp nhaát thaønh moät sö ïlaëp ñi laëp laïi khaùc cuûa vieäc
phaân tích ñeåquyeát ñònh vieäc toång hôïp hay loaïi trö ønhu caàu rieâng bieät naø y trong loâhieän taïi laøkinh
teáhôn. Ñaây chæ laøcoâng thö ùc kích thö ôùc côõloâñaõthaûo luaän trong phaàn naø y ñeåphaân tích nhö õng
moái quan heä thoâng thö ôø ng giö õa 2 hay nhieàu kích thö ôùc côõloâtieáp theo ñö ôïc ñeà nghò. Taát caû
nhö õng loâcoøn laïi kieåm tra nhö õng nhu caàu tö ông lai, ñeànghò moät kích thö ôùc côõloâvaødi chuyeån veà
chuoãi nhö õng nhu caàu keátieáp.
Hænh II.9: Tính toaùn cuûa kích thöôùc côõ loâ trong hình II.8
Period Net Periods Trial lot Carrying Cumul
Reqmnts In Inv Size Cost This Carrying
Lot Cost
1 40 .5 40 $5.00 $5.00
2 60 1.5 100 22.50 27.50
**3 70 2.5 170 43.75 71.25

4 80 .5 60 10.00 10.00
5 65 1.5 145 24.30 34.38
**6 45 2.5 190 28.13 62.51

7 35 .5 35 4.38 4.38
8 15 1.5 50 5.62 10.00
9 0 2.5 50 0 10.00
**10 30 3.5 80 26.25 36.25
11 60 4.5 140 67.50 103.75

11 60 .5 60 7.50 7.50
**12 100 1.5 160 37.50 45.00

CAÙC COÂNG THÖÙC KHAÙC TÍNH KÍCH THÖÔÙC CÔÕ LOÂ

78
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Coù khaù nhieàu nhö õng coâng thö ùc tính kích thö ôùc côõloâtinh vi phö ùc taïp hôn , luoân luoân ñö ôïc
thaûo luaän trong caùc trö ôø ng Ñaïi Hoïc. Trong soáñoù, coùcoâng thö ùc toaùn hoïc noåi tieáng nhaát laøWagner
– Whitin. Noù ñö ôïc cho laøcaùch tính toaùn laïc quan toát nhaát veàchi phí ñaët haø ng vaøchi phí vaän
chuyeån. Tuy nhieân coâng thö ùc naø y cuõng phö ùc taïp vaøkhoâng roõraø ng, vaøhaàu nhö khoâng ñö ôïc sö û
duïng thö ôøng xuyeân taïi baát kyømoät coâng ty naø o. Maëc duøvaäy, noù cuõng cung caáp moät caùch nhìn coù
giaù trò ñeåtính toaùn caùi khaùc, laø m cho nhö õng quy l uaät deã hieåu hôn trong giaûng daïy vaøñeåkích
thích suy nghó, thaûo luaän
Coùvaø i coâng thö ùc coùgiaùtrò, vaøtaùc phaåm ”Nhaät kyùquaûn lyùsaûn xuaát vaøtoàn kho haø ng quyù” ,
ñö ôïc xuaát baûn bôûi Hieäp hoäi saûn xuaát vaøtoàn kho Myõ, trong nhaøthôøFalls, VA, ñeàcaäp ñeán doø ng
chaûy bieán ñoåi lieân tuïc veåñeàtaøi naø
y.

LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ CHOÏN LÖÏA ÑÖÔÏC COÂNG THÖÙC ÑUÙNG
Trong moät heäthoáng maùy tính, ñaëc bieät moät heäthoáng MRP II cô baûn, moãi danh muïc haø ng
hoùa trong heäthoáng phaûi ñö ôïc ñö a ra moät quy luaät kích thö ôùc côõloâdo ngö ôø i laäp keáhoaïch cuûa noù.
Taát caû nhö õng saûn phaåm phaàn meàm thö ông maïi coùvaø i sö ïlö ïa choïn, nhö ng coùtheåkhoâng phaûi daø nh
cho taát caû. Nhö õng saûn phaåm phaàn meàm naø y seõtaïo aùp lö ïc cho nhaølaäp keáhoaïch ñeåthieát keámoät
quy luaät kích thö ôùc côõloâkhi theâm vaø o moät danh muïc haø ng hoùa môùi vaø o trong taäp tin, hay seõmaëc
ñònh cho chuùng moät quy luaät, thö ôø ng sö ûduïng quy luaät caàn loânaø o caáp loâñoù.
Nhö õng danh muïc haø ng hoùa ñoäc laäp vôùi nhu caàu chæ ñuû tieâu chuaån cho coâng thö ùc FOQ hay
EOQ, bôûi vì taát caû nhö õng caùi khaùc phuïthuoäc vaø o vieäc phaân tích nhö õng nhu caàu tö ông lai tö ømoät
keáhoaïch MRP II. Nhö õng haø ng hoùa ñoäc la äp nhu caàu ñaët beân ngoaø i MRP II. Giö õa 2 coâng thö ùc treân,
coâng thö ùc EOQ toát hôn, do noù hö ôùng ñeán sö ïcaân baèng giö õa chi phí ñaët haø ng vaøchi phí lö u kho.
FOQ coù khuynh hö ôùng thaø nh laäp baát chôït vaøluoân luoân lôùn hôn 5 hay 10 laàn kí ch thö ôùc côõloâtính
toaùn baèng coâng thö ùc EOQ.
Ñoái vôùi nhö õng danh muïc haø ng hoùa phuïthuoäc nhu caàu, traùnh sö û duïng FOQ vaøEOQ.
Nhö õng danh muïc haø ng hoùa phuïthuoäc nhu caàu laøtaát caû nhö õng thö ù trong hoùa ñôn NVL cuûa baïn,
chuùng ñö ôïc leân keáhoaïch bôûi MRP II.
Nhö õng vaán ñeàphaùt sinh xung quanh FOQ khieán noù khoâng theåtrôû thaø nh boäphaän trong heä
thoáng tieâu chuaån theágiôùi vaøcoâng thö ùc EOQ, maëc duøñaõcoágaéng hö ôùng ñeán caân baèng chi phí ñôn
ñaët haøng vôùi chi phí lö u kho, nhö ng laïi khoâng coù caùch naø o ñeåñieàu chænh cho nhö õng nhu caàu
tö ông lai ñang ñö ôïc laäp keáhoaïch bôûi MRP II. Vì noù moâphoûng caùch sö û duïng nhu caàu ñö ôø ng
thaúng, neân noù khoâng ñuû sö ùc maïnh ñeågiaûi quyeát nhö õng ñôn ha ø ng thaát thö ôø ng, nhö õng nhu caàu bò
doàn cuïc vaøhaàu nhö luoân seõboûqua moät lö ôïng duy trì taïi cuoái moãi loâ.
Trong moät heä thoáng MRP II cô baûn, caàn loânaø o caáp loâñoù roõraø ng laøcaùch lö ïa choïn toát
nhaát, bôûi vì noù laäp moät keáh oaïch cho moãi thôø i ñoaïn keáhoaïch. Nhö ng baïn phaûi thaät sö ïnoãlö ïc caét
giaûm chi phí ñaët haø ng cho coâng thö ùc naøy.
Quy luaät naø y cuõng cho keát quaû lö ôïng toàn kho baèng 0 taïi cuoái moãi thôø i ñoaïn keáhoaïch vaø
thö ïc hieän noù toát cho nhö õng quy trình ö ùng duïng JIT. Neáu baïn ôûtrong moät heäthoáng keáhoaïch haø ng
ngaø y, caàn loânaø o caáp loâñoù seõkeáhoaïch sö ïgia taêng haø ng ngaø y ñö ôïc tieâu thuïtrong ngaø y ñoù. Ñieàu
naøy seõcho baïn lö ôïng toàn kho baèng 0 cho moãi danh m uïc haø ng hoùa maøquy luaät naø y ñö ôïc ö ùng
duïng.

79
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Lö ïa choïn toát keátieáp laøtoái thieåu toång chi phí vaøtoái thieåu chi phí ñôn vò, do thö ïc hieän toát
vieäc caân baèng chi phí ñaët haø ng vaøchi phí lö u kho, baèng caùch phaân tích nhö õng nhu caàu tieán trieån
ñaõtính toaùn baèng MRP II. Soálö ôïng ñaët haø ng theo thôøi ñoaïn POQ thì khoâng laø m ñö ôïc vieäc naøy.
Caân baèng thôø i ñoaïn vôùi vieäc xem xeùt toaø n dieän caùc ñaëc tính thì neân ñö ôïc lö ïa choïn chæ
daønh cho nhö õng danh muïc haø ng h oùa maøcho thaáy nhu caàu thaát thö ôøng. Ñieàu naø
y seõtraùnh coù moät
kích thö ôùc côõloâlôùn vôùi soálö ôïng ñö ôïc taùch rieâng, coâlaäëp. Tuy nhieân bôûi vì quy luaät naøy toán nhieàu
thôø i gian tính toaùn neân noùchæ ñö ôïc lö ïa choïn khi thích hôïp.
Nhö ng taát caû FOQ vaøEOQ seõñaït lö ôïng toàn kho baèng 0 taïi cuoái moãi loâ, boû qua lö ôïng dö
thö øa. Ñieàu naø y thaät quan troïng ñeågiö õñaàu tö toàn kho thaáp nhaát coùtheå,vaøcaét giaûm nhö õng phö ông
thö ùc loãi thôøi laïc haäu bôûi vì saûn phaåm leäch pha hay coùsö ïthay ñoåi kyõthuaät.
Quy luaät lö ïa choïn kích thö ôùc côõloâthích hôïp, thænh thoaûng cuø ng chung vôùi moät sö ïhieäu
chænh, seõdaãn ñeán keát quaû trong haàu heát nhö õng ñôn ñaët haø ng ñö ôïc ñeànghò bôûi MRP II ñang thö ïc
hieän, vaøseõtoái thieåu hoùa sö ïcan thieäp thoâng thö ôø ng cho sö ïlaäp keáhoaïch.

PhuïLuïc III

PHAÂN TÍCH ABC


YÙùtö ôûng ñaèng sau vieäc phaân tích ABC laøsö ïphaân taùch moät vaø
i ñoái tö ôïng quan troïng ra khoûi
soáñoâng keùm quan troïng khaùc. Trong caùc coâng ty saûn xuaát, toàn kho thö ôø ng ñö ôïc phaân tích theo
kieåu naø
y.

80
Heä thoáng saûn xuaát JIT

PHAÂN TÍCH ABC LAØ GÌ?

Khaùi nieäm ABC ñö ôïc Viflredo Pareto (1848 – 1923) – moät nhaøkinh teáhoïc, nhaøxaõhoäi hoïc
ngö ôøi Thuïy Só – phaùt trieån. Oâng nhaän thaáy raèng moät soáít ngö ôøi giaø u coù kieåm soaùt moät phaàn lôùn
taø
i saûn cuûa xaõhoäi. Tö øñaây, khaùi nieäm phaân caáp thueáthu nhaäp ra ñôøi.

Aùp duïng vaø


o vieäc quaûn lyùtoàn kho trong saûn xuaát, ta luoân thaáy moâhình nhö sau:

Loaïi % treân toång soáñôn vòtoàn kho % treân toång voán boûra
A 10 65
B 20 25
C 70 10
Hình III.1: Moâhình phaân phoái khi phaân tích ABC

Ta thaáy raèng, 10% loaïi A cuûa toång soáñôn vò toàn kho seõchieám tôùi 65% voán maøchuùng ta
phaûi ñaàu tö . Trong khi ñoù, 70% loaïi C chæ chieám coù10 % toång soávoán.

TÍNH TOAÙN TRONG PHAÂN TÍCH ABC NHÖ THEÁ NAØO

Vieäc phaân tích ABC khaù deãdaø ng, ñaëc bieät laøkhi coâng ty baïn coù moät heäthoáng quaûn lyù toàn
kho ñö ôïc vi tính hoùa. Baïn chæ c aàn nhaân soáñôn vò sö û duïng haø ng naêm vôùi chi phí chuaån. Sau ñoù,
saép xeáp keát quaû naøy theo thö ù tö ïgiaûm daàn veàgiaù trò voán ñaàu tö . Sau ñoù, tính phaàn traêm tích luyõ
treân tö ø
ng doøng theo giaùtròvoán ñaàu tö cuõng nhö theo phaàn treân toång soáñôn vòtoàn kho.
Xem ví duïôû hình III.2. Trong ví duïnaø y, chuùng ta seõxem xeùt 1000 ñôn vò toàn kho. Coù theå
thaáy raèng, 10% cuûa toång soáñôn vò ñaàu tieân chieám ñeán 64.1% toång chi phí ñaàu tö vaø o toàn kho
haø
ng naêm. Do ñoù, soáñôn vò naøy thuoäc vaøo loaïi A. 20% tieáp theo (350 ñôn vò, chieám 35%) chieám
25% chi phí. 650 ñôn vòcuoái cuø ng chæ chieám 10% toång giaùtrò. Do ñoù, chuùng thuoäc loaïi C.

SÖÛ DUÏNG PHAÂN TÍCH ABC NHÖ THEÁ NAØO

Ñoái vôùi heä thoáng MRP II, vieäc sö û duïng caùc nguyeân taéc ABC raát haïn cheá. Lyù do laøcaùc
nguyeân taéc cuûa MRP II cho pheùp quaûn lyùtaát caûhaø
ng toàn kho vôùi mö ùc ñoänhö nhau.
Vaäy thì caùc nguyeân taéc ABC ñöôïc söû duïng khi naøo?
Phaân tích ABC ñö ôïc sö û duïng chuû yeáu ch o vieäc xaùc ñònh caùc khoaûng thôø i gian tính soåtoàn
kho. Nhieàu coâng ty tính soåtoàn kho haø ng thaùng ñoái vôùi caùc ñôn vò loaïi A, 3 thaùng 1 laàn ñoái vôùi caùc
ñôn vòloaïi B, 1 hoaëc 2 laàn trong 1 naêm ñoái vôùi caùc ñôn vòloaïi C.
Do thieáu caùc thuû tuïc dö ïa treân toaùn hoïc, moät soácoâng ty xaùc ñònh côõloâdö ïa treân vieäc saép
haïng ABC cuûa tö ø ng ñôn vò mua. Caùc ñôn vò loaïi A thì seõmua haø ng tuaàn, loaïi B thì seõmua haø ng
thaùng vaøloaïi C thì 6 thaùng 1 laàn. Phö ông phaùp naø y cuõng ñö ôïc sö ûduïng roäng raõi ñoái vôùi caùc ñôn vò
ñoäc laäp ñö ôïc quaûn lyùtheo phö ông phaùp ñieåm taùi ñaët haø ng.

81
Heä thoáng saûn xuaát JIT

Heäthoáng keátoaùn thì thö ôø


ng xeáp caùc ñôn vò loaïi C laømoät loaïi chi phí. Theo ñoù, caùc ñôn vò
naø
y ñö ôïc tính vaø o giaù voán haø
ng baùn khi môùi mua vaø o. Phö ông phaùp naø y giuùp giaûm vieäc kieåm
soaùt toàn kho thö ôø
ng xuyeân vaøcaùc giao dòch phaùt sinh ñoái vôùi loaïi ñôn vò chieám tôùi 70% toång soá
ñôn vòtrong nhaømaùy naø y.

Hình III.2: Phaân tích ABC

Line Part Unit Annual Annual Cumulative % Total % Total


No. No. cost Usage Usage Value Usage Value Value Items
1 691811 281.22 366 102807.47 102807.47 2.6 0.1
2 996751 943.16 82 77138.68 179946.15 4.6 0.2
3 970555 17.65 4204 74206.21 254152.36 6.4 0.3
4 949693 492.88 144 70923.07 325075.43 8.2 0.4
5 456249 15.98 4242 67777.27 392852.70 9.9 0.5
6 990316 390.39 161 63008.90 455861.59 11.5 0.6
7 812156 39.82 1546 61548.56 517410.16 13.1 0.7
8 255191 42.38 1368 57970.91 575381.07 14.6 0.8
9 693796 150.62 366 55156.90 630537.97 16.0 0.9
10 960086 370.93 145 53649.17 684187.14 17.3 1.0
11 651650 13.84 3711 52381.83 735568.98 18.6 1.1
12 380511 19.90 2542 50592.41 786161.38 19.9 1.2
13 131045 13.53 3428 46373.91 832535.29 21.1 1.3
14 266090 113.84 404 45941.56 878476.85 22.2 1.4
15 457386 105.54 409 43196.94 921673.79 23.3 1.5
16 883142 338.07 121 40954.56 962628.35 24.4 1.6
17 724684 304.26 123 37563.37 1000191.71 25.3 1.7
.
.
.
.
97 753695 60.01 152 9139.00 2507947.54 63.5 9.7
98 659796 10.21 885 9040.34 2516987.88 63.7 9.8
99 886724 90.09 99 8950.87 2525938.75 63.9 9.9
100 449063 72.92 122 8871.97 2534810.73 64.1 10.0
101 21654 13.03 678 8831.54 2543642.27 64.4 10.1
102 712892 45.70 193 8828.79 2552471.06 64.6 10.2
103 782041 24.16 365 8819.99 2561291.04 64.8 10.3
.
.
.
298 616340 19.15 119 2275.76 3451435.60 87.3 29.8
299 452661 8.44 269 2268.66 3453704.26 87.4 29.9
300 729316 31.63 72 2264.68 3455968.94 87.4 30.0
301 780371 5.97 377 2253.76 3458222.71 87.5 30.1
302 720635 10.94 203 2218.10 3460440.81 87.6 30.2
303 685729 7.58 292 2216.18 3462657.00 87.6 30.3
.
.
.
992 92040 0.05 25 1.25 3952050.17 100.0 99.2
993 841350 0.04 27 1.08 3952051.25 100.0 99.3
994 653091 1.20 1 1.20 3952052.44 100.0 99.4
995 563470 3.58 0 0.00 3952052.44 100.0 99.5
996 5630 5.27 0 0.00 3952052.44 100.0 99.6
997 344575 17.30 0 0.00 3952052.44 100.0 99.7

82
Heä thoáng saûn xuaát JIT

998 153708 0.08 0 0.00 3952052.44 100.0 99.8


999 946731 1.37 0 0.00 3952052.44 100.0 99.9
1000 984059 0.72 0 0.00 3952052.44 100.0 100.0

83

You might also like