Phung pip lugn sing tao TSKHCM) = CHUONG 5: CAC PHUONG PHAP TiCH CUC HOA Tu Duy Chuong 5 trinh bay mdt sé cdc phutong phap sdng tao gidi quyét van dé va ra quyét dinh cia Phuong Tay nhim khc phuc cdc nhuge diém cita phutong phép thit va sai, duige nhém lai duéi tén goi “Cac phwong phdp tich cute héa tu duy”. Diéu nay gitip ngudi hoc PPLST c6 sy hiéu biét them vé cdc phuong php sang tao khéc, ngoai TRIZ. Mat khic, ngudi hoc cting c6 dip so sanh dé thy mét lan nia: Phuong php la tap hgp nhat dinh mét sé nguyén tdc co ban duge sit dung theo thit tu, g6m nhiéu bute (hay nhiéu giai doan), dugc xay dung dé gidi mot loai bai todn nao dé. Fich exe héa te day digc hiéu 14 lam ting sO lugng cdc ¥ tung phét ra trong mét don vj théi gian. Néi cdch khdc, c4c phuong phdp tinh bay trong Chuong nay duge xdy dung nhaim muc dich ting nang suat phat y tng va khic phuc tinh i tam ly cia nguii gidi. Cac phuong phdp tich cue héa tu duy rat thich hgp dé gidi loai bai todn c6 nhiéu 13: gidi da dang va tré nén yéu khi phdi gidi loai bai todn c6 mite khé cao. 5.1. Phusng phap déi hidng tigu digém (ethod of Focal Objects) Phuong phdp phat ¥ tuong nhé viéc chuyén giao nhing d&u hiéu, tinh chat, chic nang... (gi chung 1a cc dau hiéu) ca nhiing d6i tuong thu thap mét cach tinh cd (ngdu nhién) cho d6i tudng can phai cdi tin (éi tugng tiéu diém hay prototype) cé tén goi la phuong phdp d0i tugng tiéu diém. Phuong php nay dude gido su ruing dai hoc téng hgp Berlin F. Kunze dua ra duéi dang ban du véi tén goi phuong phdp danh muc (catalogue) nim 1926, Vao nhitng nim 50, phuong php dugc nha bic hoc Mj C. Waiting hoan thign thém. Phuong php d6i tugng tiéu diém gém cdc busée sau: Budc1 : Chon 46i tgng tiéu diém. Vi du: quyén séch. Ta mun tim nhiing y tw6ng dé lam ra nhitng cudn sdch c6 nhifng tinh chit doc déo. Bude2 : Chon tiy 3 dén 4 adi twgng mot céch tinh cé (14t hii hoa tw dign, béo, tap chi, danh muc..). Vi du, ta chon duge 4 d6i tugng 1a cdi nha, cdi déng hé, cdi ti va con ché. Bude3 : Lap danh sch nhitng dau higu cia nhting 46i twong chon 6 bude 2. Vi du: ~ Nha: cao tang, lip ghép, san, gach, bé tong, mé.. — Déng hé: deo tay, béo thitc, da quang, ma vang, bé tui... — Ta: c6 kh6a, nhiéu ngain, ding, kinh, s&t, guong, thd, lanh, sdy. — Ché: gitt nha, sin, trinh s4t, ctfu héa, ctu ngudi bj nan, king...a4 Phang phif lain sdng fao (TSKHCM) Budc4 : K&thgp nhitng daw hiéu n6i tén véi déi twang tiéu diém. Vi du: sdch cao tang, sdch lp ghép, s4ch gach, s4ch deo tay, sdch bdo thttc, sach da quang...; sch c6 khéa, séch nhiéu ngan, s4ch bdo déng... sich gif nha, s4ch trinh sét, séch cifu hda... Budc5 : Phat cdc ¥ wing dia trén nhitng két hop 6 bude 4 bang su lién tudng ty do, khong c6 bat ky sv han ché nao. Vi du: Sdch cao tdng c6 thé hiéu 1a séch cé nhiéu tap nhung cé chung bia cting déng thanh bd. Séch Idp ghép lasdch c6 thé théo r¥i ting chuong thy theo muc dich ciia ngudi doc. Séch gach c6 thé hiéu la tém bia... Séch da quang 1& s4ch in bing mic da quang cé thé ding trong dém t6i... Buéc6 : anh gid nhitng ¥ wong thu duge va hfa chon nhiing ¥ tong 06 wién vong kha thi, Phan nay thudng giao cho cdc chuyén vién thuc hién. Nhin dui géc 46 cdc thi thuat (nguyén tc) co ban, phucng phdp d6i tong tiéu diém c6 thé biéu dién thanh: 1) Tach khéi 2) Pham chat cuc bd 3) Kéthgp 4) Tu phuc vu (si dung nguén dy tri c6 sin cha méi ngudi 1a tinh lién tudng) 5) Tach khéi Phuong phdp di tgng tiéu diém 1a phuong phdp khd don gidn, ngudi ta cé thé link hOi duge sau vai ba lén luyén tap. Phuong phdp nay cho két qué t6t khi cdn phdi tim kiém nhing bién thé cila cdc phyong phdp, két c&u da biét. N6 cho phép nhanh chong tim nhifng ¥ tng mdi d6i véi céc 43 ding, cic m4u ma hang héa, cic mét quan 40, a3 chdi, cc m6n qua luu niém... va ding trong quang cdo, kién tric. MO6t céng dung I6n nifa cin nh&n manh: c6 thé ding phuong ph4p ddi twdng tiéu diém n6i riéng va cdc phuong php tich cuc héa ty duy néi chung dé luyén tap phat trién ui tng tugng d6i v6i moi ha tudi. Ngudi ta biét ring ti tong trong dong vai trd cuc ky to 16n trong bat ctf linh vc sdng tao nao. Nhung trén thu té c6 nghich ly: Su cOng nhan ich Igi khong di d6i vi nhitng nd Ic cdn thiét dé phat trién tri nedng tugng mét cach bai ban, hé thong. Hién nay, cé mét phuong tién dai chting cé téc dung khoi day tri tung tugng, 46 1a cdc truyén khoa hoc vién tudng. Ngudi doc c6 thé rit duge ti chting nhiing ich Idi sau: 1) C6 thé tim thay trong d6 nhiing y tung gidi cdc bai todin sng tao. 2) Khe phuc tinh i tam ly dé di dén nhiing ¥ twdng tao bao, thi€u chting khoa hoc, ky thuat khong phat trién manh mé duge.Phuong phip lagn sdng (ao (TSKHCM) 85 3) Boe truyén khoa hoe vién twéng, ngudi doc “‘nghién ngdm” con c6 thé tim thay sau nhiing trang sdch 1a cdc thi thudt cia cic nha vin. Hay ding cdc thd thuat 6 trong viée phat ¥ tudng. 4) Cac truyén khoa hoc vién tuéng chia nhiéu bai toén cia twong lai, hay nghi true 1i gidi chting, ding dé nuéc dén chan mdi nhay. 5.2. Phusng phap phan tich hinh thai (Morphological Analysis) Phuong phép phan tfch hinh.thdi do F. Zwicky — nha vat ly thién van ngudi My géc Thuy Si dua ra nim 1942. Trén thuc té, nguyén téc cla phuong phdp nay duge nha truyén gido Tay Ban Nha Raimund Lulli (1235 - 1315) ln du tién winh bay trong tac phd “Nghé thudt vi dai”. R. Lulli cho ring, c6 thé ky hiéu wong wung cdc khdi niém da biét, sau d6 thiét lap céc té hgp nhitng ky higu nay, tif 46 tim ra nhitng khéi niém mdi hay n6i c4ch khdc, tim ra nhiing kién thifc mdi. Muc dich cia phuong phap phan tich hinh thdi 1a dua ra va nghién ctfu t&t cd cdc phuong dn mt cdch hé théng vé nguyén t4c, bing viée phan déi tugng thanh timg phan, da dang héa chting réi két hdp wd lai nh’im bao quét duce nhitng phuong én bat ngé, doc déo ma chting c6 thé bi bé quén trong phyong phap thit va sai. F. Zwicky dé nghi thuc hién phan tich hinh thai theo cdc giai doan sau: 1. Phdt biéu bai todn mét cdch chinh xéc Vi du can dua ra két cau xe chay dién, sit dung c6 hiéu qua wrén sa mac. 2. Xdc dinh ede b6 phn - chite nding (thong s6) chit yéu ctia d6i tuong Vi du, d6i v6i xe chay dién, cdc bé phan d6 la: A-nguén dién nang va cdch truyén tai. B- dong co C-b6 din tién D-bé diéu khién. 3. Ké ra tdt cd cdc hinh thdi co thé cé cita cdc b6 phan chitc-nang (thong s6), ligt ke 6 giai doan 2 Vi du: A. - dc quy, nang long truyén theo cdc day din. Az- day cép ngdm, nang lugng truyén nhd cdm ting. By - d9ng co dién mot chiéu.