THỐNG KÊ TRONG GIÁO DỤC

TỔNG SỐ 30 TIẾT

1
 Thống kê trong giáo dục
Chương I- Một số khái niệm cơ bản
1. Thống kê là gì
Là khoa học nghiên cứu các hệ thống - Làphương phápthập
hoạt độngThu thuphiếu.
thập, xử lý
và phân tích các con số (mặt lượng)- của hiện
Là hoạt tượng
động kiểmsốkê lớn để tìm
- Là hoạt
hiểu bản chất, tính quy luật vốn có của động
chúng thu thập,
(mặt chất)xửtrong
lý, phân
tích các con số...
điều kiện, địa điểm và thời gian cụ thể.

Có thể bạn chưa biết

Đó là thành quả của

thống kê đấy

Khái niệm Thống kê trong giáo dục: Là hoạt động thu thập, xử lý
và phân tích các con số (mặt lượng) các hiện tượng Giáo dục
2
Một sô khái niệm

2. Tổng thể thống kê

2.1. Khái niệm: Là tập hợp gồm nhiều phần tử (đơn vị tổng thể) cùng có
ít nhất một đặc điểm chung (tiêu thức) được lấy làm đối tượng NCTK
Hay: Là hiện tượng số lớn gồm những đơn vị (hoặc phần tử) cấu thành hiện
tượng cần được quan sát, phân tích mặt lượng của chúng.
(VD: Dân số Việt Nam từ 0 giờ ngày 1/1/2006 là 84.765.012 người)
2.2. Tổng thể trực quan (bộc lộ): Là tổng thể có đơn vị cấu thành có thể
nhận thấy được bằng trực quan, tổng thể này dễ nghiên cứu và chiếm phần
lớn (VD: số nhân khẩu trong 1 địa phương, số bức thư gửi trong một ngày,
số sinh viên các khoa của HV QLGD...)
2.3. Tổng thể tiềm ẩn: có đơn vị cấu thành không thể nhận biết được
bằng trực quan, ranh giới không rõ ràng (VD: tổng thể sinh viên say mê
CNTT; số người mê tín dị đoan...)
2.4 Tổng thể đồng chất: bao gồm các đơn vị giống nhau về một số đặc
điểm chủ yếu có liên quan đến mục đích nghiên cứu (VD Tổng thể các
trương khối công lập; dân lập ...) 3
Một sô khái niệm (tiếp)

2.5 Tổng thể không đồng chất: bao gồm các đơn vị có nhiều đặc điểm
chủ yếu khác nhau (VD: Tầng lớp Sinh viên và Công nhân; nông dân...).
2.6 Tổng thể chung: bao gồm tất cả các đơn vị thuộc phạm vi nghiên
cúu (VD: các mặt hoạt động trong một cơ sở GD nào đó).
2.7 Tổng thể bộ phận: bao gồm một số bộ phận đơn vị trong tổng thể
chung đưa ra nghiên cúu (VD: vấn đề chuyên môn trong một cơ sở GD).
3 Tiêu thức thống kê:
3.1: Khái niệm: Chỉ đặc điểm của đơn vị tổng thể. Vậy đơn vị tổng thể
có bao nhiêu đặc điểm thì có bấy nhiêu tiêu thức
VD: Người Việt Nam (tổng thể). Màu da: vàng (tiêu thức1); giới tính
(tiêu thức2); trình độ học vấn (tiêu thức3)...
3.2: Tiêu thức thuộc tính: Phản ánh các tính chất của tổng thể không
biểu hiện trực tiếp bằng con số (VD tình trạng hôn nhân; nhân cách; sở
thích học vấn ..)
3.3: Tiêu thức số lượng: Có biểu hiện trực tiếp bằng con số (VD Chiều
4
cao, cân nặng)
4. Biến
Mộtngẫu
số khái nhiên (biến lượng, biến định tính, định hạng...).
niệm (tiếp)

Một đại lượng mà giá trị của nó là ngẫu nhiên, không dự đóan trước được
gọi là đại lượng ngẫu nhiên hay biến ngẫu nhiên (VD: kết quả nhận được sẽ
là 1 trong 6 mặt của con súc xắc: X1=1; hoặc 2; hoặc 3...)
(3 phần tử xếp hạng sau 3 thì số xếp hạng của mỗi phần tử là (4+5+6)/3=5)

4.1. Biến định lượng: Biến mà giá trị của nó có thể xác định bằng việc
đo lường được (gồm biến định lượng liên tục, biến định lượng rời rạc).
+/ Biến rời rạc: Là lượng biến chỉ biểu hiện bằng số nguyên, giữa
lượng biến này và lượng biến kia cách nhau ít nhất 1 số nguyên.
VD: Số xe bán ra fải là 1 hoặc 2 hoặc 3
+/ Biến liên tục: Là lượng biến biểu hiện bằng con số bất kỳ có thể là
số nguyên hay thập phân .
VD: Thời gian hoàn thành 1 bài tập từ 30 - 60 phut
4.2. Biến định tính: Biến mà giá trị của nó được gán để phân lọai hay
phân biệt (VD : Gioi tính, tình trạng hôn nhân, kết quả học tập...) 5
Bài tập về khái niệm
Bài mẫu: (biến định lượng) xác định tổng thể chung; tiêu thức trong ví dụ
sau: trong lớp học gồm n Học sinh. Tốc độ làm 1 công việc A của các HS:
HS1 mất 7 phut; HS2 mất 9,5 phut; HS3 mất 11 phut;
Tổng thể chung tổng thể bộ phận Tiêu thức Biến X(định lượng)

n Học sinh HS1 Tốc độ làm việc x1=7

HS2 x2=9,5
HS3 x3 =11

Bài mẫu: (biến định tính) xác định tổng thể chung; tiêu thức: Kiểm tra n lời
giải môn tóan. Chất lượng lời giải 1 đúng ; lời giải 2 sai; lời giải 3 sai...
Tổng thể chung tổng thể bộ phận Tiêu thức Biến X(định tính)
n lời giải lời giải 1 Chất lượng lời giả x1=đúng
lời giải 2 x2= sai
lời giải 3 x3 = sai
....... 6
 bài tạp biến
Bài mẫu: Biến định hạng: Trong tập thể n GV: Uy tín của GV1 đứng thứ 5;
GV 2 đứng thứ 1 ; GV3 đứng thứ 7
Tổng thể chung tổng thể bộ phận Tiêu thức Biến X(định hạng)
n GV GV1 Uy tin trong tập x1=5 (thứ5)
GV2 thể x2=1 (thứ 1)
GV3 x3 =7 (thứ 7)
.......

BÀI TẬP VỀ NHÀ

Bài 1: Thống kê n số buổi học của một lớp ta có:Buổi1 có 3 HS vắng mặt;
buổi2 có 5 HS vắng mặt; Buổi 3 có 2 HS vắng mặt; Buổi 4 có 4 HS vắng
mặt; (biến định lượng)
Bài 2: Hãy cho 1 ví dụ và lập bảng về biến định tính và biến định hạng
7
 xác định biến định lượng hay định tính định hạng
1- Số lỗi đánh máy sai trong 1 tờ báo ĐL
2- Xếp thứ trong học kỳ ĐH
3- Số xe máy gia đình có ĐL
4 - Mức độ căng thẳng khi làm việc ĐT

5 - Nơi nghỉ mát lý tưởng nhất ĐT

6 - Màu tóc ĐT
7 - Giá nhà đất ĐL
8 - Xếp loại thương binh ĐH
9 - Xếp loại khu vực ĐH
10 - Hóa đơn tiền điện ĐL
11- Dự kiến nơi làm việc sau khi tốt nghiệp ĐT
8
 4.3. Ý nghĩa của thống kê trong ngành giáo dục:

+/ Đối tượng nghiên cứu là quy luật đào tạo con người nên rất phức
tạp. luôn biến động. Ảnh hưởng nhiều nhân tố khách quan và chủ
quan khó lường hết được. Khó dự đoán được kết quả từng thí nghiệm
riêng lẻ.

+/ Hàng loạt thí nghiệm mang tính ngẫu nhiên liên tiếp không theo
quy luật nhưng kết quả trung bình của một dãy khá nhiều thí nghiệm
lại có tính ổn định.

+/ Xử lý số lượng lớn các số liệu: Thống kê giúp đúc kết được các số
liệu đánh giá chất lượng. So sánh hiệu quả của 2 phương pháp giáo
dục, phân tích mối liên hệ giữa các hiện tượng giáo dục, phân tích
được tác động các nhân tố đối với một hiện tượng Giáo dục. 9
 5 - Vị trí và tầm quan trọng của Thống kê trong QLGD
5.1 Vị trí: Thống kê xuyên suốt quá trình Quản lý.

Chu trình Quản lý

KÕ
ho¹ch

KiÓm Th«ng tin Tæ

tra chøc

ChØ
®¹o
Thống kê : Ở khâu đầu của QL; ở khâu cuối của QL
hay trong suốt quá trình QL ? 10
5.2. Tầm quan trọng: Giúp người cán bộ quản lý nắm bắt thông tin một
cách tổng thể

6. Muc tiêu chức năng ý nghĩa của Thống kê trong QLGD

6.1 Mục tiêu của TK 6.2. Chøc n¨ng cña TK

- Báo cáo -L­u tr÷

- Chỉ đạo - Ph©n tÝch xö lý
- Lập kế hoạch - Dù b¸o

Mục 5; 6: HV tự nghiên cứu thêm tài liệu phát tay Thống kê trong QLGD. 11
7. Cấu trúc của Thống kê

- Tập các đối tượng (O) Object

- Phương pháp (M) Method
- Phân tích xử lý (P) Processor

TK= F(O,M,P)
Định
tính
Định
lượng

12
 8. Mô hình nghiên cứu thống kê (7 bước)
Xác định mục tiêu nghiên cứu. Phân tích đối 1
tượng, xác định nội dung vấn đề nghiên cứu

Xây dựng hệ thống các khái niêm, chỉ tiêu thống 2

kê- Định hướng công tác điều tra

Điều tra thống kê 3

Xử lý số liệu ban đầu:

- Trình bày số liệu 4

- Phân tích thống kê sơ bộ

Lựa chọn các phương pháp Chọn các chương trình nhập và
5 5
thống kê thích ứng. xử lý số liệu trên máy vi tính

Phân tích, tổng hợp giải thích các kết

quả . Chọn các mô hình mới 6

Báo cáo truyền đạt kết quả nghiên cứu 713

9. Tổ chức thống kê (5 bước)
Y/C : Có giá trị,đáng tin cậy, rõ ràng,
Xácđịnh
Xác định đầy đủ, ngắn gọn, kinh tế
Mụcđích
Mục đích
Chia lớp thành 8 nhóm đề xuất cách tổ
chức thống kê một hoạt động nào đó của
Chọn
Chọn nhóm mình (20 phút). sau đó từng nhóm
đốitượng
đối tượng lên trình bày
mỗi nhóm cử 1 người lên trình bày và 1
Xácđịnh
Xác định người làm giám khảo.
phươngpháp
phương pháp

Cáchxử
Cách xửlý
lý
sốliệu
số liệu

Lưutrữ
Lưu trữ
14
 Ví dụ
Nhóm 1: điều tra Sĩ số Hs vào đầu lop 1 trong địa bàn xã , phường nơi trường đóng.
Nhằm xay dựng kế hoạch năm học và phổ cập GD trong dịa bàn
Nhóm 2. Thống kê HS yếu kém trong năm học 07-08, nhằm đề xuất cách khắc
phục
Nhóm 3 - điều tra tre 5 tuổi trong địa ban xa Yên Ninh, nhằm xác định đầu vào
Nhóm 4 - điều tra tre 5 tuổi trong địa ban xa Thọ xuân, lên kế hoạch trang bị cơ sở
vật chất đón đầu vào
Nhóm 5 - Thống kê trẻ độ tuổi 6 - 14 tuổi tại địa Thạch Thành, Phổ cập đúng độ
tuổi
Nhóm 6 - Trẻ 5 tuôi ở địa bàn Dân lực. Nhằm phổ cập dự án QG 2007-2008
Nhóm 7 - Kiểm tra sức khoẻ trẻ 07-08 nhằm có biên pháp chăm sóc trẻ
Nhóm 8 - Điều tra số trẻ trong độ tuổi từ 3- 5 tuổi để huy động ra lớp

15
 Chương 2: Các phương pháp chọn mẫu
1. Khái niệm mẫu:

Mẫu là loại điều tra không toàn bộ, trong đó chỉ chọn một số đơn vị trong
tòan bộ các đơn vị của hiện tượng nghiên cứu để điều tra thực tế . Các đơn
vị này được chọn theo những nguyên tắc nhất định để đảm bảo tính đại
diện . Kết quả điều tra thường để đánh giá cho toàn bộ hiện tượng nghiên
cứu.
2. Các yêu cầu của chọn mẫu:
+/ Mang tính ngẫu nhiên: Đảm bảo tính khách quan. không phụ thuộc vào ý
muốn chủ quan (bốc thăm; dùng bảng số ngẫu nhiên...)
+/ Đảm bảo tính đại diện: Mẫu được chọn mang nhiều đặc tính với tổng thể
+/ Phải mang tính đồng nhất:Mẫu phải cùng chủng loại, hoặc có đặc tính
gần chủng loại.

Mẫu là bộ phận đặc trưng cho đối tượng hoặc mang đặc tính gần đối tượng.16
3. Các phương pháp chọn mẫu
phương pháp
chọn mẫu

- Mẫu ngẫu nhiên đơn giản: hoàn lại và không hoàn lại.
- Mẫu ngẫu nhiên phân tổ: Phân thành m tổ theo một tiêu thức nào đó
(VD phân các điểm từ 0 đến 10 thành 5 tổ. (0-2; 3-4; 5-6; 7-8; 9-10)
vậy 4,5 dưới thuộc tổ 5-6) và 6.5 là giới hạn trên Không thuộc tổ 5-6).
Tổ giói hạn trên hoặc dưới không được xác định gọi là tổ mở (VD: Tổ HS
từ 10 tuổi trở lên...)
- Mẫu cả cum: Điều tra theo từng nhóm (khối đơn vị). Mỗi nhóm đuợc
đièu tra hết không bỏ sót (VD: nghiên cứu toàn bộ GV của 1 số trường )
Ưu điểm điều tra chọn mẫu Nhược điểm điều tra chọn mẫu
- Nhanh
Đôi khi bị nhiễu Thông tin
- Tiết kiệm chi phí
- Bao giờ số liệu thống kê cũng
-Mở rộng nội dung
-Đi sâu hơn có sai lệnh ( sai số chọn mẫu)
17
-Số liệu chính xác.
 4. Sai số chọn mẫu

4.1. Khái niệm. Là sự chênh lệch về trị số giữa các chỉ tiêu tính ra được
trong điều tra chọn mẫu và các chỉ tiêu tương ứng của tổng thể chung.
VD: Chênh lệch giữa các số bình quân (x-X) hoặc tỷ lê (P-w).
4.2 . Phương pháp xác định sai lệch mẫu:
- Sai lệch mẫu phụ thuộc vào n (số đơn vị của tổng thể mẫu), n càng lớn
thì sai lệch càng thấp . n=N thì thành cuộc điều ra toàn bộ
- Phụ thuộc vào tính chất đồng đều của tổng thể nghiên cứu. Phương sai
càng lớn thì sai số càng lớn . Nếu phương sai=0 thì không còn sai lệch
- Phụ thuộc vào chọn hoàn lại hoặc không hoàn lại, chọn ngẫu nhiên,
chọn máy móc hay chọn điển hình
Thông thường tính sai số ta cần tính sai số bình quân (độ tin cậy)
- Ký hiệu sai số bình quân : µ
18
Sai lệch mẫu là điều không tránh khỏi Dù mẫu có đúng quy cách đến bao nhiêu
4.3. Nguyên nhân sai số
- Sai số do tính chất đại biểu: Do điều tra chỉ thực hiện ngay trên một số
ít đơn vị nhưng kết quả lại suy rộng thành đặc điểm của tổng thể

- Sai số do ghi chép: (hiểu chưa đúng, Ghi nhầm; dụng cụ đo sai; tỷ lệ
không trả lời quá cao).

Sai số do vô tình gọi là sai số ngẫu nhiên; Do cố tình: là sai số hệ thống.

Để tránh sai số cần có biện pháp

- Công tác chuẩn bị tốt; Máy móc; ý thức nhân viên; tập huấn, lựa chọn
người điều tra; tuyên truyền mục đích ý nghĩa cuộc điều tra
- Thiết kế các câu hỏi ngắn gọn, khoa học, dễ hiểu
- Có thể mở rộng thêm phạm vi điều tra
19
 5. Một số yêu cầu, nguyên tắc chọn mẫu thống kê

1 - Xác định số đơn vị mẫu điều tra (kích cỡ mẫu đủ khả năng đại diện cho
tổng thể).
2 - Quy định phạm sai số cho phép; Mức độ tin cậy (thường dưới 100%).
3- Ước tính độ lệch tiêu chuẩn
4 - Suy rộng các kết quả điều tra (ví dụ điều tra dân số khu vực thường kèm
với Điều tra sinh tử nhà ở)
5 - Chọn thời điểm (Ví dụ thời gian làm việc của 1 GV tại thời điểm trong
năm học hoặc trước kỳ thi…)
6 - Kiểm định mẫu ( giả thiết về quy luật phân phối xác xuất của mẫu, kiểm
định số liệu nghi ngờ (Số liệu quả lớn hay quá nhỏ so với số đông)
7. Huấn luyện người tham gia điều tra (có kinh nghiệm, nhiệt tình, trách
nhiệm) 
20
6. Các phương pháp thống kê

Điều
Điềutra
tra hoàn
hoànlại
lại
1. Điều tra
( thường xuyên và Điều
HV đưa ra VD
Điềutra
trakhông
khônghoàn
hoàn
không thường xuyên) lại
lại

Bài tập1: Phụ cấp hàng tháng của Gv

Ghi
Ghidấu
dấu trong 1 trường là: 160000 đ. đến
640000 đ. Số liệu được phân thành
2. Lượng hóa Xếp
Xếphạng
hạng 10 tổ với khoảng cách = nhau.
- Chỉ ra giới hạn trên của tổ lớn nhất
Phân
Phântổ
tổ và giới hạn dưới của tổ nhỏ nhất
- Khoảng cách tổ
HV tự làm bài tập 15 phút - Trị số giữa của từng tổ

21
 Bài tap2 (phân tổ)
Hãy phân nhóm các trường quy mô trường lớn, trung bình, nhỏ theo số HS

Bước 1: Thu thập số liệu.(điều tra..) theo số học sinh

Bước 2: Nhập số liệu ( Excel hoặc SPSS)
Bước 3: Phân trường ra 3 loại theo tỷ lệ đã được xác định của Tỉnh
(Nhỏ: 35%, TB: 50%, lớn: 15%)
Bước 4: Trả lời tiêu chí: (Số trường, Số GV, Số lớp) theo quy mô
- Trường quy mô nhỏ
-Trường quy mô trung binh
- Trường quy mô lớn

22
 so tuyet doi

7.7.Số
Sốtuyệt
tuyệtđối
đối
Biểu
Biểuhiện
hiệnquy
quymômôkhối
khốilượng
lượngvàvàhiện
hiệntượng
tượngtrong
trong điều
điềukiện
kiệnthời
thờigian
gian
vàvàkhông
khônggian
giancụ
cụthể
thể(thời
(thờikỳ;
kỳ;thời
thờiđiểm)
điểm)
Ví dụ:Thời kỳ: Doanh thu chè Phú Thọ quý 4/2007 là 30 tỷ đồng )
Thời điểm: Tính đến ngày 20/2. sĩ số lớp QLX. là 56. người

- Có thể cộng số tuyệt thời kỳ của cùng một chỉ tiêu với nhau không?
Co

- Có thể cộng số tuyệt thời điểm của cùng một chỉ tiêu với nhau
không? Không

Lớp A có 5 em HS bị kỷ luật; lớp B có 9 em bị kỷ luật có thể kết luận

tính trạng kỷ luật của lớp B nhiều hơn lớp A không? tại sao?

Không vì sao?
23
 8. Số tương đối:
8.1.
8.1.Khái
Kháiniệm:
niệm:Biểu
Biểuhiện
hiệnquan
quanhệ
hệso
sosánh
sánhgiữa
giữa22mức
mứcđộđộcủa
củacác
cáchiện
hiện
tượng
tượngnghiên
nghiêncứu
cứucùng
cùngloại
loạinhưng
nhưngkhác
khácnhau
nhauvề
vềthời
thờigian
gianhoặc
hoặccó
cóliên
liên
quan
quanđến
đếnnhau
nhau
Đặc điểm của số tương đối : Hình thức biểu hiện: Lần; % ; ‰ hoặc đơn
vị kép khi nói lên mức độ tập trung : Kg/người; người/km2
Ví dụ: Tính đến 8/5/2006 đã có 1709,9 nghìn lượt thí sinh đăng ký dự thi
ĐH - CĐ, bằng 136,9% so với kỳ thi tuyển sinh năm 2005 là 1249,1 nghìn
8.2. Phân loại sô tương đối:
+/ Số tương đối động thái (biểu hiện sự biến động về mức độ hiện tượng
NC theo thời gian VD Tốc độ phát triển, chỉ số phát triển GDP)
+/ Số tương đối hoàn thành kế hoach: Biểu hiện tỷ lê giữa mức độ thực
tế đạt được trong kỳ so với mức độ kế hoạch đã đặt ra của chỉ tiêu nào
đó
24
 số tương đối (tiếp)
+/ Số tương đối nhiệm vụ kế hoạch : Biểu hiện tỷ lệ giữa mức độ cần đạt
được trong thời kỳ so với mức độ chỉ tiêu của thời kỳ gốc
+/ Số tương đối kết cấu: Phản ánh tỷ trọng của mỗi bô phận cấu thành trong
tổng thể. Được xác định bằng cách so sánh trị số tuyệt đối của chỉ tiêu từng bộ
phận với trị số tuyệt đối chỉ tiêu của cả tổng thể. (VD: sản lượng ngô năm 2006
Miền Bắc là 1543,8 nghìn tấn ; cả nước là 1825,4 nghin tân. Vậy số tương đối
kết cấu = 1543,8/1825,4=84,57%
+/ Số tương đối so sánh: Biểu hiện quan hệ so sánh giữa các hiện tượng
cùng loại nhưng khác nhau về không gian hoặc so sánh giữa các bộ phận
trong cùng một tổng thể (Nam/Nữ trong một lớp).
+/ Số tương đối cường độ : Biểu hiện trình độ phổ biến của hiện tượng NC
trong điều kiện nhất định, được xác định bằng cách so sánh chỉ tiêu của 2
hiện tượng khác nhau nhưng có liên quan đến nhau (số người sử dụng
Internet/số dân). 25
Kết luận chung: Số tương đối phải tính từ 2 con số có mối quan hệ với
nhau, so sánh có ý nghĩa: số tương đối được tính bằng cách so sánh 2
mức độ khác nhau của cùng 1 chỉ tiêu trong điều kiện thời gian và không
gian khác nhau. Riêng số tương đối cường độ tính bằng cách so sánh 2
chỉ tiêu khác nhau có mối quan hệ với nhau để phản ánh 1 nội dung nhất
định vậy nói chung đều có ý nghĩa so sánh
Phải vận dụng kết hợp các số tương đối và tuyệt đối . Bởi có số tương đối rất
lớn nhưng ý nghĩa không đáng kể (1/2=50%) hoặc ngược lại (50/1000=5%)

làm 3Bài
bàitập
tập trên lớp: (mỗi bài SV tự làm 10 phút)
Bài 1: Một doanh nghiệp dự kiến đạt chỉ tiêu doanh thu ở kỳ kế hoạch tăng
3% so với kỳ gốc. Nhưng thực tế doanh nghiệp chỉ (tăng) hoặc (đạt )1% so
với kỳ gốc. Hỏi trong kỳ kế hoạch tỷ lệ % hoàn thành kế hoạch về chỉ tiêu là
bao nhiêu?
26
 bai tap 2:
Bài 2: Tinh tỷ lệ % hoàn thành kế hoạch bình quân về chỉ tiêu giá trị tổng sản lượng
của quý 1, quý 2 , 6 tháng đầu năm biết:
loại sản quý 1 quý 2
phẩm
Giá trị TSL kế hoạch tỷ lệ % hoàn Giá trị TSL thực Tỷ lệ % hoàn
(triêu đồng) thành kế hoạch tế (triệu đồng) thành kế hoạch

A 1030 99 1000 102

B 900 102 950 103
C 800 101 1020 104

bài 3: Tính tỷ lệ % sản phẩm đạt chất lượng bình quân trong Quý I; Quý 2; và 6
tháng
loại sản quý 1 quý 2
phẩm
tổng số SP sản suất ra tỷ lệ % phế Tổng số phế phẩm Tỷ lệ % phế
(nghìn cái) phẩm (cái) phẩm
A 1030 0,05 10 0,015
B 900 0,02 9 0,012
C 800 0,02 11 0,03
27
New Ex bài tập về nhà: Làm bài tập 8,9 tailiệu TK
 Chương 3: Xử lý số liệu thống kê
Nhắc lại một số kiến thức có liên quan đến Thống kê
1 . Tần số: Số lần xuất hiện của một giá trị trong dãy giá trị
bài tập 1 : Lập bảng tần số và tần suất Số điểm của một HS như sau:
8 9 10 9 9 10 8 7 9 8 10 7 10 9 8 10 8 9 8 8 8 9 10 10
10 10 9 9 9 8 7
bài tập 2 : Lập bảng tần số và tần suất thời gian giải bài tập của 35 em
HS
3 10 7 8 10 9 6 4 8 7 8 10 9 5 8 8 6 6 8 8 8 7 6 10 5 8 7
8 8 4 10 5 4 7 9
fi
di =
Tần xuất: Là tỷ số giữa tần số và tất cả các giá trị ∑f i

28
 Các đại lượng đặc trưng

1 n
1. Trung bình cộng:
X = ∑X
Là đặc trưng điển hình của toàn bộ tập hợp n i =1 i
Tên Điêm TB
Ưu: Rõ ràng dễ hiểu
An 2 6 8 8 10 6.8
Nhược: San bằng mọi chênh
Bình 5 6 7 7 9 6.8 lệch về lượng biến
12
An

R (An)= 10-2=8
Binh

10

R(Bình)=9-5=4 6

Bình có tính đại diện cao hơn 2

0
0 1 2 3 4 5 6

Khi nào thì không nên dùng trung bình cộng? 29

2. Trung bình nhân
Trung bình nhân được sử dụng khi các lượng biến có quan hệ tích số
với nhau. Dùng để tính tốc độ phát triển trung bình của chỉ tiêu TK
2.1 Trung bình nhân đơn giản: Lượng biến xuất hiện 1 lần
VD: Mức độ học sinh bỏ học n

năm 2005 so với 2004 là 98% x= n

x. x.... x
1 2 n
n
=∏
năm 2006 so với 2005 là 102% i =1

năm 2007 so với 2006 là 105%

vậy mức độ bỏ học từ 2004-2007 sẽ =
3
0,98.1, 02.1, 05
2.2 Trung bình nhân gia quyền: Lượng biến xuất hiện hơn 1 lần
VD:tốc độ phát triển 5 năm đầu là
m
110%, 2 năm tiếp theo 125% và 3
năm cuối 115%. Hỏi tốc độ phát triển x =∑x fi
∏
fi
i
i=1
trung bình trong 10 năm
- m là số tổ; - f(i) là tần số của tổ thứ i

x = 10 (1,1) 5(1.25) 2(1,15) 3= 114%

30
Mức bỏ học 2005-2007?
trung binh

3. Trung bình gia quyền: Khi các lượng biến xuất hiện nhiều hơn
1 lần , tức là có tần số f(i) khác nhau, lúc đó x(i).f(i) gọi là gia
quyền n

∑x f X Là trung bình gia quyền

X =
i i
i =1 f i - là tần số
n

∑f
i =1
i

4. Trung bình điều hòa: Được sử dụng trong trường hợp khi không
có sô liệu thống kê về số đơn vị tổng thể nhưng có số liệu thống kê về
n
tổng các lượng biến của tiêu thức
∑M
X =
i
i =1

Mn

∑ i

x
i =1
i
31
 Trung vị

5. Khái niệm Trung vị: Là lượng biến của tiêu thức của đơn vị đứng ở
vị trí giữa trong dãy số lượng biến, chia dãy số lượng biến thành 2
phần (phần trên và phần dưới số trung vị) mỗi phần cùng có một số
đơn vị tổng thể bằng nhau

Cách tính:
* Nếu dãy lượng biến không có khoảng cách tổ
+/ Đơn vị tổng thể lẻ: n=2k+1 thì số trung vị đứng ở vị trí k+1
M(e)=X(k+1)

+/Đơn vị có tổng thể chẵn: n=2k thì số trung vị đứng ở vị trí giữa nhất
Me = [X(k)+X(k+1)]/2.
32
 trung vị (tiep)
* Nếu dãy lượng biến có khoảng cách tổ (đều nhau hoặc không đều nhau)

+/ Xác định tổ chứa trung vị (tổ có chứa lượng biến của đơn vị ở vị trí
giữa trong tổng số các đơn vị) .

* Khoảng cách tổ tính theo công thức Công thức

f
∑ −s i

. 2
M e−1

M =X +h
f
e M e min M e

Me

S(Me-1) : Tổng các tần số của các tổ đứng trên tổ trung vị

* Cách xác định tổ chứa trung vị (cộng tần số của tổ đầu tiên
có tổng tần số >=tổng tần số của dãy phân phối)
33
 6. Mốt
6.1. Khái niệm: Là biểu hiện của tiêu thức gặp nhiều nhất trong tổng
thể hay trong một dãy số phân phối . Như vậy trong dãy số lượng biến
Mốt là lượng biến có tần số lớn nhất Cỡ giày tần số
6.2. Phương pháp xác định mốt:
40 32
- Đối với dãy số không có khoảng cách tổ :
41 37
Mốt là lượng biến có tần số lớn nhất 42 33
- Đối với dãy số có khoảng cách tổ: 43 25
Là lượng biến mà trên đó chứa mật độ phân phối lớn nhất .45 11

Nghĩa là xung quanh lượng biến ấy tập trung tần số nhiều nhất.

Tổ nào có mật độ tần số lớn nhất là tổ chứa Mot .

Có trường hợp không có Mot vì sao? 34

Công thức tính MOT
mốt (tiep)
(khoảng cách tổ đều nhau )
f − f hM 0 : khoang cach to chua Mot
M = X .+h Mi i −M
1

( f − f ) +( f ff− : tan
) so cua to thu i
0 M 0 m in i M
Mi
Mi i −M
1 iM iM
1 +

khoang cach
d − d to không đều
M = X + h. Mi M
i −1
nhau
(d − d ) + (d −d )
0 M 0 min iM

Mi M
i −1 M
i M
i 1 +
h M0 : khoang cach to chua Mot
fi
di = (Mat do tan so)
hi
la ty so cua tan so va do cao to thu i
6.3. Ý nghĩa của mốt: Biểu hiện mức độ phổ biến nhất của hiện tượng NC,
đồng thời nó không san bằng, bù trừ chênh lệch giữa các lượng biến, dùng
để thay thế tính số trung bình khi số trung bình gặp khó khăn. Nếu Số trung
bình, Trung vị và Mốt có giá trị bằng nhau thì dãy số đó có phân phối chuẩn35
 bai tap Mot -Trung vi
mức điểm tần số Mật Độ trường hợp khoảng cách tổ
Tuyển sinh (d)
Tính theo công thức
30-40 12 12/10
40-50 37 37/10 M e=55+5*(100-71)/35=59,143
50-55 22 22/5
55-60 trung vi 35 35/5
60-65 (MOT) 37 37/5
65-72 16 16/7
72-80 10 10/8
80-90 21 21/10
90-110 10 10/20 Mot: có khoảng cách tổ không đều nhau
(có mật độ lớn nhất)
M(o)=60+5*(37/5-35/5)/(37/5-
35/5)+(37/5-16/7)= 60,363

36
ý nghĩa NC độ phân tán

- Qua hình vẽ ta nhận thấy: A,B,C có

A--
cùng chung trung bình. Nhưng A có độ
tập trung cao hơn B và C. Nếu chỉ B--
nghiên cứu trung bình thì ta sẽ bỏ qua C --
sự khác nhau quan trong là độ phân tán

- Độ phân tán cho ta thông tin để đánh

giá độ tin cậy (chính xác) của các giá
trị trung tâm . Nếu tổng thể rất phân
tán như C thì tính đại biểu thấp

- Nếu độ phân tán quá trải rộng (như

C) thì có thể không chấp nhận hiện
tượng thực tế đố
37
 7. Độ lệch trung bình tuyệt đối.
m
n

∑ (x − x ) ∑ ( x − x ). f
d =
i i
i =1

d=
i
i =1 m

∑f
n i =1
i

Khi lượng biến xuất hiện 1 lần Khi lượng biến xuất hiện nhiều lần

Độ lệch trung bình tuyệt đối càng nhỏ thì tính chất đồng
đều của tổng thể càng lớn, tính chất đại biểu của số
trung bình số học càng cao và ngược lại

Dùng để tính chi tiết hơn độ phân tán của các lượng biến so với
38
trung bình
 8 . Phương sai (δ 2 den ta binh
phương)
8.1. Khái niêm: Là trung bình cộng của bình phương các độ lệch
giữa lượng biến với số trung bình các luợng biến đó
m

∑ f (x −x )
n 2

∑ ( x −x)
2

δ = 2 i i
i =1
δ =
2 i
i =1
m

n ∑f
1
i

m ( ∑ f x) 2
phương sai càng nhỏ thì
∑x f −
2 i i
i =1
m
tính chất đồng đều của
i i
i =1
∑f tổng thể càng cao, tính
δ = 2 i
1
m chất đại biểu của số trung
∑f
i =1
i
bình số học càng cao và
ngược lại
39
9.9.Độ
Độlệch
lệchchuẩn
do lech chuan
chuẩn::
Cho
Chophép
phépxác
xácđịnh
địnhvị
vịtrí
trítrong
trongmối
mốiquan
quanhệ
hệvới
vớisố
sốtrung
trungbình
bình

∑ (x − x ) i
2
Ưu: Tính được độ lệch của lượng
δ= i =1
biến so với số trung bình
n Nhược: Tính toán phức tap
m Chịu ảnh hưởng giá trị đầu mút nên
∑ (x − x ) . f
i
2
i
dễ bị sai lệch kết quả

δ= i =1
m

∑f
1
i
Độ lệch chuẩn càng lớn thì độ phân
tán càng cao
Phương sai và độ lệch chuẩn là các sô đo độ phân tán của sự phân phối 40
 Vi dụ Phương sai và Độ lệch chuẩn
Tên Điêm TB Độ lệch chuẩn
δAn = 1,6
An 4 6 7 8 9 6.8
Bình 5 6 7 7 9 6.8 δBình = 1,3
An Binh
xi |xi - x| (xi - x)2 xJ |xJ - x| (xJ - x)2
4 2,8 7,84 5 1,8 3,24
6 0,8 0,64 6 0,8 0,64
7 0,2 0,04 7 0,2 0,04
8 1,2 1,44 7 0,2 0,04
9 2,2 4,84 9 2,2 0,84
6,8 Σ 14,8 6.8 Σ 8,8
δ 2 = 14.8/5 = 2,96 δ 2 = 8.8/5 = 1,76 VD EX
41
Chương 4: Ước luợng Sai số

1. Nhiệm vụ:
+/ Từ số bình quân mẫu suy ra số bình quân tổng thể (x suy ra µ )
Tính năng suất lúa bình quân của các điểm điều tra→ tính sai số chọn
mẫu →suy ra năng suất lúa bình quân trên toàn bộ diện tích).
xε− x μ≤ x≤ ε+ x ε : phạm vi sai số
+/ Từ tỷ lệ mẫu suy ra tỷ lệ tổng thể (w suy ra P)
Bằng p.pháp chọn mẫu, Tính tỷ lệ sản phẩm hỏng → tính sai số chọn mẫu →
suy ra tỷ lệ sản phẩm hỏng của tổng số sản phẩm đã sản xuất ra.

Trong một nhà máy sản xuất được 50000 sản phẩm. trong đó 500 sản
phẩm không đúng quy cách. Vậy tỷ lệ p= 500/50000= 1% là tỷ lệ chung(p)

Nếu lấy ra 200 sản phẩm có 2 sản phẩm không đúng quy cách thì tỷ lệ
w= 2/200 = 1% là tỷ lệ mẫu (w) w − ε ≤ P≤ w+ ε
p p 42
2. Độ tin cậy (φ ) Phi
10.2.1. Là khái niệm cho biết mức độ ổn định, vững chãi của kết quả
đo được khi tiến hành đo đối tượng nhiều lần
φ = 0,80 trở lên đươc coi là độ tin cậy cao
φ =0,4 đến 0,79 : Tương đối tin cậy
φ =0,4 trở xuống : Tin cậy thấp.
Nếu độ tin cậy φ =0,95 (95%) nghĩa là: Nếu tiến hành chọn 1000 lần
thì có 950 lần có sai số không quá giói hạn ε . ước lương có sác xuất
sai lầm là α =1-φ = 1-0,95 = 0,05=5%)
3. Phạm vi sai số ε (epxilon)

ε =U σ
- Uα/2 hệ số tin cậy, (tra bảng)

α - σ (xích ma) sai số trung bình chọn

2 mẫu 43
 4. Công thức tính sai số
 Để Suy rộng số trung bình của tiêu thức nào đó
(hoàn lại)
δ 2
S ′ 2
S2

σ= = =
n n n −1
(không hoàn lại)

δ n 2
s′ n 2 2
s n
σ= .(1 − ) = .(1 − ) = (1. )−
n N n N n− 1 N
δ 2: phương sai tổng thể
n 2
S,2 : phương sai điều chỉnh mẫu S′ = 2
S
S2: Phương sai mẫu. n −1
Trường hợp sử dụng Phương sai mẫu hoặc mẫu nhỏ ta thay n = n-144
  Để Suy rộng tỷ lệ theo tiêu thức nào đó.

(hoàn lại)

p (1 − p) w (1-w )
σ= =
n n
(không hoàn lại)

p.(1-p) n w.(1-w) n
σ= .(1 −) = .(1− )
n N n N
w: là tỷ lê của tổng thể mẫu

hoặc P là tỷ lệ tổng thể chung (p=w± ε p)

Trường hợp sử dụng Phương sai mẫu hoặc mẫu nhỏ ta thay n = n-1 45
 bảng phân phối chuẩn Lia-Pu-nop (theo φ rut gon).

Uα/2 φ (t) Uα/2 φ (t) t=Uα/2 φ (t)

1.7 0.9109 2.4 0.9836

1.0 0.6986
1.8 0.9281 2.5 0.9876
1.1 0.7287
1.9 0.9426 2.6 0.9907
1.2 0.7699 tiếp tiếp
→ →
1.3 0.8064 2.0 0.9545 2.7 0.9931

1.4 0.8385 2.1 0.9643 2.8 0.9949

1.5 0.8664 2.2 0.9722 2.9 0.9963

1.6 0.8904 2.3 0.9786 3.0 0.9973

46
bai tap hoan lai suy rộng TB: δ 2

σ=
Bài 1- Một trường học hàng năm điều tra chọn mẫu về năng lực n
thể chất của HS. Độ tin cậy là 0,9973; Phạm vi sai lệch là 0,05 .
Hãy tính số HS điều tra Biết độ lệch tiêu chuẩn là 0,25.

Bài 2- Một trường học tiến hành chọn mẫu xác định suy rộng Tỷ lệ:
tỷ lệ HS yếu kém. Độ tin cậy 0,9545 và phạm vi sai
w(1 − w)
số không quá 4%. Tỷ lê điều tra lần trước Hs yếu
σ =
kém của trường là 2%. Tính số HS yếu kém cho lần n
điều tra này

47
 bai tap không hoàn lại suy rộng TB:
δ 2
n
bai1- có 5000 em HS khối lớp 6. mỗi lần chọn σ= −
.(1 )
ra 100 em để điều tra mức độ giải bài tập . Kết n N
quả mỗi đọt trung bình 65 em giải đúng. Biết
độ tin cậy =0,95. phương sai tổng thể =5. Hãy
tính tốc độ trung bình cho toàn thể khối 6.

bài 2- Trong 10000 linh kiện có Phương sai là 49. Chọn ra 1000 chiếc
(ngẫu nhiên không lặp lại). Trong lượng trung bình 50gam. . Tỷ lệ phế
phẩm 2%. Tính trọng lượng bình quân của toàn bộ linh kiện và sai
số tỷ lệ phế phẩm.

x = 50g; N= 10000; n=1000; δ2=49 ; w =0,02. ĐS: µ = 50± 0,21

48
 bai tap khong hoan lai suy rộng tỷ lệ
Bài 3: Theo kết quả điều tra 10% nhân khẩu của TP A bằng PP chọn mẫu ngẫu nhiên
không hoàn lại: Có 8% nhân khẩu là người già;14% nhân khẩu <16 tuổi; 18% là CN.
Tổng số nhân khẩu của TPA là 300.000 người với độ tin cậy 0,9545. (Uα/2 =2)

a/ Tính khoảng số người trên 60 tuổi . w.(1-w) n

σ= .(1 −)
b/ Tính khoảng số người <16 tuổi. n N
c/Tính khoảng số người là CN.
a/ Biết N=300.000
n = 10% = 30.000 ( .(1
0,08 1-0,08 ) 30.000
ε =2. − ) =0,00297
w=8% = 0,08 30.000 300.000
p

vậy p=w± ε = 0,08± 0,00297 rút ra 0,07703≤ p ≤ 0,08297

vay so nguoi >=60 tuoi nằm trong khoảng
300.000. 7,7%≤ P≤ 300000.8,297%
23.109≤ P ≤ 24.891 Đáp số: câu b/ 40860 ≤ P ≤ 43140
49
Câu b và c tự làm (10 phut). c/ 52741 ≤ P ≤ 55259
Bài 4: Kết quả điều tra chọn mẫu tuổi của CBQL trường PT bằng PP
baitap
chọn ngẫu nhiên có hoàn lại. Người ta tính được tuổi trung bình của cán
bộ nằm giữa khoảng từ 49 đến 51 tuổi, với độ tin cậy là 0,954. Hãy tính:
a/ Tuổi Trung bình của số CB điều tra (x ?)
δ 2

b/ Phạm vi sai số chọn mẫu về độ tuổi (Xi-X) σ=

n
c/ Sai số trung bình chọn mẫu về độ tuổi ( σ = ε /Uα/2 )

d/ Số cán bộ được chọn để điều tra nếu độ lệch chuẩn về độ tuổi là 6

bài 5: Tiến hành điều tra thắp sáng trung bình của bóng đèn trong 1 đợt
sản xuất 100000 bóng. chọn ra 200 bóng theo phuong pháp ngẫu nhiên
không hoàn lại. Với độ tin cậy 0,997, hãy tính
a/ Phạm vi sai số chọn mẫu về thời gian thắp sáng trung bình của bóng
đèn biết độ lệch chuẩn là 100 giờ (ε ?)
b/ Thời gian thắp sáng trung bình chung δ 2
n
σ= .(1 )−
của số bóng đèn đã sản xuất, nếu thời gian n N
50
thắp sáng của bóng đèn là 980 giờ
bai tap1
Điều tra 50 học sinh giải bài tập (sao*). Kết quả thời gian hao phí
trung bình là 32 phút. Độ lệch chuẩn là 6 phút
a/ Tính phạm vi sai số chọn mẫu suy rộng kết quả với độ tin cậy 0,954
b/ Suy rộng thời gian hao phí trung bình để giải 1 bài tập dạng *
c/ Cũng với số liệu trên, nếu điều tra 100 em thì kết quả suy rộng là?
Bài 2: Một trung tâm dạy nghề gồm 300 giáo viên. Tiến hành điều tra
mẫu nhỏ để nghiên cứu tuổi nghề của giáo viên. Số giáo viên được
chọn là 15 người có tuổi nghề là: 5,7,4,9,11,1,8,3,10,6,18,22,13,10,13.
a/ Tính tuổi nghề trung bình của số GV được điều tra
b/ Tính phương sai về tuổi nghề của số GV được điều tra
c/ Sai số trung bình chọn mẫu
d/ Tính tuổi nghề trung bình của toàn trung tâm với độ tin cậy 0,935

EX do tin cay Bài tập về nhà: 22; 23; 24 Tài liệu TK51
 Tra bảng Student
Người ta đã chứng minh được rằng trường hợp mẫu nhỏ (n<30) thì
sử dụng bảng giá trị tới hạn Student
Cách tra như sau:
- Ví dụ: Độ tin cậy 0,9 (90%) với n=29

α =1-0,9=0,1 → α /2 = 0,05 .

Lấy ô giao giữa hàng trên cùng 0,05 và cột bên trái 28. Kết quả
tra bảng với α /2=0,05 và bậc n-1=28 ta có kết quả: 1,701

- độ tin cậy 95% với n=12 (HV tự tra)

- độ tin cây 0.954 với n=42. (HV tự tra) 52

 Tổng hợp suy rộng trung bình
5. Suy rộng trung bình:Chia thành 2 trường hợp:
1- Đã biết phương sai tổng thể (δ 2) δ 2
δ 2
X − Uμα X U≤ ≤ +α
2 n 2 n
2- Chưa biết phương sai tổng thể (tính phương sai mẫu : S2)
− Voi n ≥ 30 mẫu lớn Tra bảng Uα

S ′ 2
S 2
′ S2 S2
X − Uμα X U ≤ ≤ α+ X − Uμα X U ≤ ≤ +α
2 n 2 n 2 n −1 2 n
− Voi n<30 mẫu nhỏ Tra bảng Student

S ′2 S 2
′ S 2
S 2
X − tμαn −1 X t ≤ ≤ +αn 1 − X − tμαn −1 X t ≤ ≤ +αn 1 −
2 n 2 n 2 n −1 2 n
53
Nếu chọn mẫu không hoàn ta nhân thêm với biểu thức trong căn (1-n/N)
Tổng hợp Suy rộng tỷ lệ

w -ε p ≤ P≤ w+ε p.

Trong điều tra mẫu n≥ 30 tra bảng Uα

w(1-w)
ε = Uα (hoan) ε = Uα w(1-w) (1- n ) (khong hoan)
2 n 2 n N

Trong điều tra mẫu nhỏ n<30 tra bảng Student

n −1 w(1-w) w(1-w) n
ε=t α (hoan) ε=t n −1
α (1- ) (khong hoan)
2 n-1 2 n-1 N 54
bai tap uoc luong sai số

Chữa bài tập ví dụ tài liệu trang 81 và 2 bài tập kỳ

trước; bài tập 22,23,24 SGK và 4 bài tập sau

bài tập 1: Để dịnh mức thời gian cho một thao tác. người thời gian Số thao
(phut) tác
ta đã theo dõi thời gian như bảng bên. Độ tin cậy 95%
15-17 1
.Hãy xác định ước lượng thời gian gia công 1 thao tác
17-19 3
bài tập 2: Lãi suất cổ phiếu của 1 công ty trong 5 năm là 19-21 4
15%; 10%; 29%; 7%; 14% . Độ tin cậy 90% . Hãy ước 21-23 12
lượng độ phân tán của lãi suất cổ phiếu 23-25 3
bai tập 3: Chọn 100 người thăm dò bầu hiệu trưởng cho 25-27 2
ông A. Có 60 người nói rằng sẽ bỏ phiếu cho ông A. Tính
khoảng số người bỏ phiếu cho ông A với tin cậy 90%

bai 4: Chọn ngẫu nhiên 29 SV có 23 SV đi xe buyt đi học.

Tính khoảng sinh viên đi xe buyt với đô tin cậy 95% 55
 bảng tổng kết công thức ước lượng tỷ lệ

Trung bình (hoàn) Tỷ lê (hoàn)

Biết Phương sai tổng thể δ 2

δ2 δ2
X −U μα X ≤ U≤ + α
2 n 2 n
Chưa biết δ 2
với n≥ 30 n≥ 30
S2 S2 w(1-w) w(1-w
X − Uμα X U≤ ≤ + α
w − Uα ≤P ≤w +U α
2 n −1 2 n −1 2 n 2 n
Chưa biết δ 2
với n<30 n<30
S2 S2 n −1 w(1-w) n 1− w(1-w
n −1
X − tμ X t ≤ ≤ +α n 1−
w − t α ≤P ≤w +
tα
α/2
n −1 2 n −1 2 n −1 2 n −1
Truờng hợp không hoàn chỉ cần nhân thêm biểu thức trong căn với (1-n/N)

56
trường hợp nếu cho phương sai điều chỉnh mẫu thì chia cho n)
 chương 5. Kiểm định giả thiết thống kê
1. Khái niệm chung kiểm định giả thiết thống kê:
Là giả thiết về dạng phân phối xác suất của biến ngẫu nhiên, về các tham số
đặc trưng của biến ngẫu nhiên hoặc về tính độc lập các biến. Trong đó H(o)
gọi là giả thiết gốc khi đó kèm theo một mệnh đề mâu thuẫn với nó gọi là
đối thiết H(1) để khi H(o) bị bác bỏ thì thừa nhận đối thiết H(1) tạo thành
một cặp giả thiết thống kê.
VD: So sánh 2 PP GD cũ và mới: Giả thiết H(o) là "không có sự khác nhau
giữa 2 PPGD". Vậy phải tiến hành kiểm định H(o) để chấp nhận hay bác bỏ
nó Việc tìm ra kết luận để chấp nhận hay bác bỏ một giả thiết TK gọi
là kiểm định TK.
Giả thiết H(0) đúng Giả thiết H(0) sai
Chấp nhận giả thiết Ho Xác suất quyết định đúng là Xác xuất mắc sai lầm loại 2
1-α là β
Bác bỏ giả thiết Ho Xác xuất mắc sai lầm loại 1 Xác xuất quyết định đúng là
là α 1- β 57
Gọi giả thiết là H(o) kiem dinh 2 ben

Kiểm định 2 bên

Đối thiết là H(1)
Hμ: μ =

0 0

Hμ: μ ≠
1 0

 Hμ: ≥μ  Hμ: μ≤

0 0


0 0
Kiểm định 1 bên phải 
 trái
 Hμ: <μ
1 0  Hμ: μ>
1 0

1.2 Kiểm định giả thiết về trung bình tổng thể chung
* Trường hợp đã biết phương sai tổng thể δ 2 với μ0 VD1
đa biết ta tính U theo công thức và so sánh với Uα /2 (2bên) trang 93
hoặc Uα (1bên) trong bảng giá trị tới hạn.
xμ−
- Kiểm định 2 bên: Tra bảng Uα /2 U = 0
kd
δ
- Kiểm định 1 bên : Tra bảng U n58
 bảng trang 92
Giả thiết Bác bỏ giả thiết H0 Chấp nhận giả thiết H0

Giả thiết H0: µ = µ 0 |U|>Uα /2 |U| ≤ Uα /2

Đối thiết H1: µ ≠ µ 0
Giả thiết H0: µ =µ 0
U<-Uα U≥ -Uα
hoặc µ ≥ µ 0
trái
Đối thiết H1: µ <µ 0
Giả thiết H0: µ =µ 0
U>Uα U ≤ Uα
hoặc µ ≤ µ 0
phải
Đối thiết H1: µ >µ 0

* Trường hợp chưa biết phương sai tổng thể δ 2

và n ≥ 30
- Tính phưong sai mẫu (S) nếu chưa cho xμ−
U = 0

- Tính U theo công thức Skd

n −1
- và so sánh U với Uα hoặc Uα /2 tra bảng giá trị tới hạn.
59
 kiem dịnh chưa biết P.sai tổng thể δ 2
với n<30
- Tính phương sai mẫu S. nếu chưa cho xμ−
T = 0

- Tính T theo công thức bên kd

S
- So sánh T với tn-1 α /2 (2 bên) hoặc tn-1 α (1 bên) n −1
của bảng Student
bảng trang 93
Giả thiết Bác bỏ giả thiết H0 Chấp nhận giả thiết H0

Giả thiết H0: µ = µ 0 |T|>tn-1 α /2 |T| ≤ tn-1 α /2

Đối thiết H1: µ ≠ µ 0
Giả thiết H0: µ =µ 0
T<-tn-1 α T≥ -tn-1 α
hoặc µ ≥ µ 0
Đối thiết H1: µ <µ 0
Giả thiết H0: µ =µ 0
T>tn-1 α T ≤ tn-1 α
hoặc µ ≤ µ 0
Đối thiết H1: µ >µ 0 VD2 trang 9460
 mô hinh miền

Phaân phoái maãu

cuûa x (giaû söû raèng
H0 laø ñuùng vaø µ = 6)

Khoâng baùc boõ H0 Baùc boõ H0

Mieàn baùc boõ H0
α /2= .025 α /2= .025

z
-1.96 0 1.96

61
 bài tập kiểm định làm bai tập 28.30,31 SGK và các bài tập sau:
bài 10.5_1 ( đã biết phương sai tong the)
Người ta tuyên bố chiều cao của HS khối 6 là 130cm, với độ lệch tiêu
chuẩn δ =40. Người ta chọn ngẫu nhiên 64 em để quan sát chiều cao
và đã tính được trung bình cao 136,5 cm. với mức ý nghĩa α = 0,01. hãy
kiểm định giả thiết trên.
bai 10.5_2 (chưa biết p.sai tong the và n>=30)
Một công quảng cáo tuổi thọ trung bình của một bóng đèn hình là
30000 giờ . Qua kiểm định 100 chiếc bóng thấy trung bình la 29000giờ.
độ lệch tiêu chuẩn trong kiểm định là 5000giờ
Với mức ý nghĩa α = 0,05 và α = 0,02 có bác bỏ quảng cáo trên không?
bai 10.5_3 (chua biết Psai tong thể và n<30).
Một nghiên cứu thông báo rằng mức tiêu dùng hàng tháng của SV là
420 nghin đồng. Người ta chọn 16 SV thấy mức trung bình là 442 nghin
đồng. với độ lệch tiêu chuản 60 nghin dồng. kiểm định thông báo với
múc y nghĩa 5%. thông báo có thấp hơn sự thật không EX62
 chương 6- Trình bày và lưu trữ số liệu thống kê
1 - Dạng bảng:
1.1. Khái niệm: Là hình thức biểu hiện các tài liệu tổng hợp thống kê trình
bày hệ thống, hợp lý, rõ ràng, sinh động nói lên đặc trưng về mặt lượng của
hiện tượng nghiên cứu
1.2. Y/C : - Quy mô không quá lớn
- Các mục tiêu rõ ràng
- Chỉ tiêu sắp xếp phù hợp với mục đích
*1.3. Phân loại bảng TK: Bảng TK đơn giản: là bảng thóng kê chỉ liệt kê
các chủ thể: Ví dụ DS HS giỏi của thành phố Thanh hóa...
- Bảng thống kê phân tổ : có phần chủ đề phân tổ theo tiêu thức nào đó (VD
Số Giáo viên theo thâm niên giảng dạy
- Bảng thống kê kết hợp : Là bảng thống kê có phần chủ đề phân tổ theo 2
tiêu thức trên ( VD: Xếp các nhóm thảo luận theo tỉnh; theo chuyên môn
63
bài tập: Hãy lập bảng cho 2 ví dụ trên
 2 - Dạng sơ đồ, đồ thị
2.1. Khaí niệm: Đồ thị TK là những hình vẽ, đường nét hình học dùng để
miêu tả có tính chất quy ước các tài kiệu TK
2.2.Ưu điểm: Là hình thưc trình bày có tính trực quan cao, mang sắc thái
tổng thể, dễ dàng nhận biết được những đặc điểm cơ bản.
2.3. Y/C: Xác định rõ quy mô đồ thị - Lựa chọn thể loại
- Các thang đo theo chuẩn nhất định
2.4.Phân loại - Đồ thị so sánh : So sánh giữa Mục tiêu và kế hoạch; So
sánh giữa 2 thời điểm cho cùng một chỉ tiêu
- Đồ thị phát triển: Biểu diễn sự phát triển của một chỉ tiêu TK
- Đồ thị kết cấu: Biểu diễn kết cấu bên trong tổng thể (các phòng ban.khoa.
- Đồ thị liên hệ: Dùng để biểu diễn mối liên quan giữa các tiêu tức (VD:
thâm niên giảng dạy và chất lượng bài giảng
bài tập : Tự ra ví dụ và Vẽ đồ thị biẻu diễn các ví dụ đó 64
 Kết quả cần đạt sau học phần

1 - Làm rõ các khái niệm cơ bản của thống kê

2 - Thực hiện việc chọn mẫu theo yêu cầu đặt ra
3 - Xử lý được số liệu thóng kê theo một số đại lượng đặc
trưng
4- Trình bãy số liệu thống kê theo các dạng.
5- Thiết kế được một quy trình thống kê trong công tác
Quản lý giáo dục
6- Thực hành các đại lượng trên máy tính

65
 Áp dụng CNTT trong thống kê giáo dục
(10 tiết)

Buổi 1 : Ôn tập về các hàm thống kê: Sắp xếp DL; Tính
% ;countif; sumif; dsum; dcount
Buổi 2: Vẽ đồ thị thống kê; thay đổi đồ thị theo yêu cầu
bài toán
Buổi 3: Phân tích dữ liệu bằng các tham số (các số
Trung bình; Trung vị; Khoảng biến thiên, phương sai,
độ lệch chuẩn); tra U ) tra Student
Buổi 4: Giới thiệu phần mềm SPSS; Bài tập tổng hợp-
ôn tập giải đáp thắc mắc.
66
 phan tich phuong sai

1- Sử dụng công cụ Analysis ToolPack trong EXcel

- Kích hoạt: Nếu trong Tools chưa thấy công cụ này, tiến hành cài
đặt theo các bước sau:
Tools \ Add-Ins \ chọn Analysis ToolPack\ OK .

Thông thường nếu ít dùng nên gỡ bỏ

để máy chạy nhanh hơn, việc gỡ bỏ ngưọc
lại quá trình cài đặt.
Tools\Data analysis \
67
tiep