Professional Documents
Culture Documents
Quan ly
CHAT LNG SA
H Ni 2007
LI NI U
D n b sa Vit B (VBDP)
Sa l ngun cung cp cc yu t thit yu cho sinh trng v pht trin ca con ngi. Mi ngi
Tel:
Fax:
E-mail:
vbdairyproject@fpt.vn
tht khng phi vy. C rt nhiu thay i v thnh phn v cht lng sa i vi cc c th
Tel:
Fax:
E-mail:
cn@mard.gov.vn
b khc nhau.
Cc nh my ch bin mun m bo cho ngi tiu dng nhn c cc sn phm sa c hm
lng dinh dng cao. V th h cn bit c cht lng i vi tng loi sa m h thu gom
thng qua kim tra cht lng sa. Nhng cht lng sa l g? C phi l ch s v t l m
sa, m, s lng vi khun, s lng t bo soma hay tn d ha cht trong sa?
Fax:
E-mail:
vietnam@btcctb.org
s thut ng c bn v cht lng sa. Khi mi ngi tho lun v cht lng sa, h nn hiu
r v s khc bit gia thnh phn sa, s lng vi khun, s lng t bo soma, ha cht tn
d v.v.
Gi thu mua sa ti nguyn liu chu nh hng bi bin ng gi sa th gii, do ngi
Tel:
Fax:
Email:
info@dairyvietnam.org.vn
Website:
www.dairyvietnam.org.vn
c gi tr cao cho sn phm ca h. Vi vic son ra cun sch ny, chng ti hy vng c th
www.nganhsuavn.org.vn
chn nui b sa Vit Nam phi cnh tranh vi tt c nhng ngi chn nui b sa trn ton
th gii. Nhng ch nhng ngi chn nui sn xut ra c sn phm cht lng cao mi nhn
MC LC
Li ni u
Mc lc
Chng 1: S TIT SA
I.
S sn xut sa trong bu v
Gii thiu
1
2
6
9
10
13
16
17
S lng t bo SOMA
25
26
29
III. Cht tn d
35
Chng 1:
S TIT SA
S sn xut sa trong bu v
Chu k tit sa
Chng
Chng
I. S SN XUT SA TRONG BU V
1. Cu to bu v
S TIT SA
B sa c mt on ko di dn sa xung nm v, c gi l b nm v. Tip n
l u nm v c cu to l mt knh nm v, di 1 - 1,5cm. Gia cc ln vt sa,
c vng s ng knh nm v ngn khng cho sa r r ra ngoi v ngn vi khun xm
nhp vo bn trong v.
S TIT SA
Ch thch:
1. Nang tuyn sa
2. B sa trong mt khoang bu v
3. B nm v
4. Knh nm v
Chng
S TIT SA
S TIT SA
Chng
Chng
Nng sut sa ti a
S TIT SA
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
0
12
16
20
24
28
32
36
40
44
48
52
Tun l sau
S TIT SA
Chng
Chng
TM TT CHNG 1
Sa c to ra trong nang tuyn sa ca v b.
Khong 60% sa cha trong nang tuyn sa cn 40% trong b sa
v ng dn sa.
Trong qu trnh vt sa, nang tuyn sa co bp gii phng sa
ra khi nang tuyn sa. Nang tuyn sa ch co bp sau khi oxytocin
c tit vo mch mu.
Chng 2:
S TIT SA
THNH PHN SA CA
B SA KHE
Gii thiu
M t thnh phn sa
Kim tra thnh phn sa
Cc yu t nh hng n thnh phn sa
8
Chng
Chng
Protein: 2,9 - 5%
Vitamin
Vt cht kh l tng tt c cc thnh phn khng phi nc, chim khong 12%
trong sa.
Sa b khe mnh cng c c t bo soma v vi khun.
10
11
I. GII THIU
Chng
H Lan
thun (HF)
Jersey
Nc (%)
87,8
85,0
85,3
86,9
86,7
M sa (%)
3,5
5,5
4,9
4,1
4,0
Protein (%)
3,1
3,9
3,9
3,6
3,6
Khong (%)
0,7
0,7
0,8
0,7
0,7
ng lactose (%)
4,9
4,9
5,1
4,7
5,0
Thnh phn
Zebu
Ayrshire
Brown
Swiss
1. Nc
Nc chim khong 88% thnh phn ca sa. Thiu nc ung cho b c nh hng
trc tip ti sn lng sa. Sn lng sa c th gim ngay trong ngy nu khng cung
cp nc cho b ung. y l mt trong nhng l do ti sao ti khu chn nui lun
phi c nc ung cho b.
Lu : Bng nhiu phng php, ngi ta d dng pht hin ra nc c cho thm
vo sa sau khi vt.
12
13
Chng
Chng
2. M sa
3. Protein
Trong nhm thnh phn vt cht kh c trong sa, protein c cu trc ln th hai sau
m sa. Nhm protein c bn trong sa l casein. Casein chim 80% tng lng protein.
Protein l mt ch tiu quan trng nh gi cht lng sa. Sa c cng nhiu protein
th gi tr dinh dng cng cao.
4. ng lactose
ng lactose l loi ng ch c trong sa. y cng l mt ngun nng lng ln
bn cnh cht bo. ng lactose khng ngt nh cc loi ng khc (km ngt hn
ng ma 30 ln).
5. Khong
Hnh 2.3: M sa ni ln b mt sa
M sa rt giu nng lng cho nhu cu dinh dng ca con ngi, chnh v th hu ht
cc nh my ch bin sa sn sng tr gi cao hn cho sa c hm lng m sa cao.
Sa b c cha mt s cht khong trong canxi v pht pho l hai loi khong chnh.
C hai u cn thit cho qu trnh pht trin xng v m ng vt.
Ngoi ra, sa b cn cha cc khong khc. Mui khong l mt v d. Lng mui trong
sa khng c nh. Cng v cui chu k tit sa hay trong cc trng hp b mc bnh
bu v, lng mui trong sa tng, lm sa c v mn.
6. Vitamin
Ghi nh: nh k khuy u sa, khng cht bo ni ln trn b mt
sa!
14
15
Chng
Chng
1. Dinh dng
Dinh dng ng vai tr rt quan trng i vi b sa. c th sn xut ra nhiu sa
c cht lng cao, b cn phi n nhiu cc loi thc n c cht lng cao v t l thc
n th/tinh phi m bo ng khu phn. Nu gim s lng v cht lng khu phn
n s dn ti gim sn lng sa, do gim lng m sa v protein.
nh hng c th ca ch dinh dng ti thnh phn sa rt phc tp. Mt im
quan trng cn ghi nh l b phi c cung cp c xanh c cht lng cao, nc
ung sch s, y v b sung thc n tinh, khong theo ng khu phn. Mi thay
i trong khu phn s dn n thay i cht lng sa.
16
17
Chng
Chng
3. Bnh tt
Khi b mi , sa c cht lng rt cao, sau cht lng gim dn khi sn lng sa
tng v gim ti mc thp nht vo thi im 50-70 ngy sau khi .
18
19
Chng
Chng
4. Ging
5. iu kin kh hu
Cc ging b khc nhau th thnh phn sa cng khc nhau (Xem Bng trang 12). M
sa v protein l c tnh di truyn ca tng ging b.
Nhit v m cao nh hng ti lng thc n thu nhn. Lng thc n thu nhn
thay i s lm thay i r rt nng sut, cht lng sa. Nhit thng xuyn trn
30OC s lm gim sn lng sa v t l protein v nng lng n vo gim.
Vic lai to ging gip tng cht lng sa, ci tin cc c tnh di truyn ca b. Li ch
t vic la chn c ging, b ci ghp i giao phi s to ra th h con chu ca
chng c cc c tnh di truyn tt hn. V vy chn ging l mt cng c hiu qu
ci thin thnh phn sa.
Khi tri nng, cc h chn nui c th lm mt cho b bng h thng thng gi t nhin
hoc bng cch phun nc lm mt, qut gi v bng cc bin php chng nng cho
mi chung b.
Nhng c th b trong giai on u hoc giai on gia ca chu k tit sa v c
cho n t hoc khng c cho n thc n b sung s b nh hng nhiu nht bi tc
ng ca nhit (stress nhit).
20
21
Chng
Chng
6. X l sa bng nhit
7. iu kin bo qun
Phn ng ha hc s ph v cu trc m
sa v protein. Cc loi men l yu t
gy ra nhng phn ng ha hc . Cc
loi men c th c sn trong sa hoc
do vi khun to ra. Bo qun sa nhit
thp ch c th lm cc phn ng ny
chm li. Do , nu ko di thi gian
bo qun th sa vn c th b hng mc
d nhit bo qun thp.
22
23
Chng
Chng
TM TT CHNG 2
Sa cha khong 88% nc v 12% vt cht kh.
Chng 3:
Chng
I. S LNG T BO SOMA
2. m t bo soma
1. T bo soma l g?
Mt trong nhng phng php thng dng dng kim tra trc tip trn c th b l
phng php CMT (California Mastitis Test). Phng php ny c th ch r mc vim
nhim ca tng khoang bu v, nhng li khng a ra chnh xc s lng t bo soma.
26
27
Chng
Chng
Vim v mc nh
Vim v nng
28
29
Chng
Chng
30
31
Chng
Chng
Kim tra cn
Kim tra cn rt nhanh v n gin. C ch ca kim tra cn da vo s km bn vng
trong cu trc ca protein khi nng a-xt trong sa tng v phn ng vi cn lm sa
b kt ta v bm trn b mt ng nghim. S kt ta sa khi th bng cn cng xy ra
trong sa u, sa ca b vim v.
Kim tra pH
pH trong sa b ti dao ng trong khong 6,5 - 6,7. Nu cao hn 6,7 c ngha l
b b vim v, nu di 6.5 ngha l trong sa c sa u hoc do vi khun lm hng
sa. pH thp hn 6.5 c ngha l a-xt trong sa tng ln ng k, thng l
do hot ng ca vi khun.
32
33
Chng
Chng
III. CHT TN D
1. Gii thiu
Trong sa c th c cht tn d ca tt c cc sn phm ha hc bao gm thuc iu
tr th y, thuc tr su, cht ph gia trong thc n. Nhng cht tn d c th lm
nh hng n sc khe ngi tiu dng. Do , tt c nhng sn phm ha hc phi
c s dng theo ng ch dn trn nhn mc v tun th ng v thi gian tn d
thuc. Thi gian tn d thuc chnh l s ngy quy nh con ngi khng nn dng sa
sau khi cc loi thuc c dng iu tr cho b.
C rt nhiu cch pht hin tt c cc loi cht tn d trong sa.
34
35
Chng
Chng
T bo soma
Tn ti bn trong bu v
(= l mt s loi t bo
trong c th b)
nh hng ca iu kin
bo qun
Nhn din
Bu v b vim
150.000 t bo/ml
100.000 vi khun/ml
36
Ch yu t bn ngoi
bu v b
Xut x
Vi khun
37
Chng
Chng
TM TT CHNG 3
T bo soma trong sa b chnh l t bo thn, trong ch yu l bch cu.
S lng t bo soma trong sa tng ln c ngha l v b b vim nhim
S lng t bo soma trong sa b khe mnh thp hn 150.000 t bo/ml
S lng t bo soma khng thay i sau khi sa c vt ra.
S lng t bo soma cao lin quan ti gim sn lng sa.
Vi khun trong sa c ngun gc t da b, nm v, ngi chn nui, mi
trng xung quanh, dng c thit b vt sa,
S lng vi khun trong sa tng ln c ngha l dng c vt v cha sa
bn v cng tc v sinh vt sa km.
38
In 1.000 cun kh 20 x 20 cm theo giy php xut bn s 215 / GP-CXB k ngy 09/10/2007