You are on page 1of 9

Sáng kiến kinh nghiệm : Biện pháp giúp học sinh lớp 3 học giỏi toán hình học

BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 3

HỌC GIỎI TOÁN HÌNH HỌC

I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI :

- Nội dung hình học trong lớp 3 tiếp nối, củng cố và phát triển
mở rộng các yếu tố hình học của toán 1, toán 2.

Từ những kiến thức ban đầu về hình học hình dạng, học sinh
lớp 3 bứơc đầu làm quen với hình học định lượng (tính chu vi và diện
tích hình chữ nhật, hình vuông... )

- Ở lớp 3 đi sâu khai thác những yếu tố chi tiết, cụ thể về góc và
cạnh làm nổi bật tính đặc trưng của mỗi loại hình đó (góc vuông, góc
không vuông, chiều dài, chiều rộng của hình chữ nhật, tâm, đường
kính, bán kính của hình tròn...)

- Nội dung các yếu tố hình học trong chương trình sách giáo
khoa toán 3 được sắp xếp hợp lí phù hợp với sự phát triển theo từng
giai đoạn học tập của học sinh cũng như các mạch kiến thức (số học,
đại lượng và đo đại lượng, giải toán có lời văn) của toán 3.

Việc tri giác tổng thể, khái quát mang tính trực quan được trình
bày nhiều ở lớp 1, 2 và đến lớp 3 được làm "nhẹ dần" đồng thời "tăng
dần" việc tri giác cụ thể chi tiết, các yếu tố đặc trưng đã góp phần hình
thành tư duy logic, phát huy trí tưởng tượng sáng tạo của học sinh.

Đinh Thị Ánh Nguyệt Trường Tiểu học Ái Mộ - Quận Long Biên 1
Sáng kiến kinh nghiệm : Biện pháp giúp học sinh lớp 3 học giỏi toán hình học

- Các bài toán định lượng trong nội dung yếu tố hình học (độ
dài cạnh, chu vi, diện tích) được lựa chọn tương ứng với các mạch
kiến thức số học, đại lượng, giải toán có lời văn)

Chính vì những vấn đề nêu trên nên việc dạy "Giải toán có nội
dung hình học" còn giúp học sinh từng bước phát triển tư duy, rèn
luyện phương pháp suy nghĩ và khả năng suy luận logic, trí tưởng
tượng không gian. Giúp học sinh tập vận dụng những kiến thức toán
học vào cuộc sống. Rèn luyện cho học sinh những thói quen, tính cẩn
thận, tự lực vượt khó, từng bước hình thành và rèn luyện thói quen,
khả năng suy nghĩ độc lập.

II/ THỰC TRẠNG :

- Thời lượng dành cho thực hành, luyện tập trong dạy học toán
3 chiếm từ 60% dến 70% tổng thời lượng dạy học toán 3. Điều này
được quán triệt đầy đủ trong nội dung dạy học các yếu tố hình học
môn toán lớp 3. Sách toán 3 tăng cường các bài luyện tập thực hành và
được thể hiện qua yêu cầu thực hành đối với mỗi học sinh như : nhận
dạng hình, đo độ dài, tính chu vi, diện tích hình chữ nhật, hình vuông,
vẽ hình, gấp hình, xếp ghép hình. Song việc thực hành giải toán học
sinh còn có nhiều hạn chế về việc lập kế hoạch giải bài toán, hạn chế
về lời văn khi trình bày giải toán, do đó kết quả làm bài của các em
chưa cao. Sau khi hình thành bài các em còn chưa thành thạo trong
việc kiểm tra kết quả bài làm. Đối với giải toán có nội dung hình học
các em lại còn có nhiều khó khăn hơn.

Đinh Thị Ánh Nguyệt Trường Tiểu học Ái Mộ - Quận Long Biên 2
Sáng kiến kinh nghiệm : Biện pháp giúp học sinh lớp 3 học giỏi toán hình học

- Dạy về chu vi hình chữ nhật, chu vi hình vuông (HK I) hoặc
diện tích hình chữ nhật, hình vuông (HK II)

Với thực tế và kinh nghiệm giảng dạy ở một khối lớp trong
những năm qau bản thân tôi hết sức trăn trở nên đã tìm hiểu qua sách
vở các phương pháp, cách tổ chức dạy học ở một số nội dung về yếu tố
hình học và về giải toán có nội dung hình học.

Từ sự nhiệt tâm đó trong thời gian qua tôi đã rút ra một số các
giải pháp trong việc hướng dẫn cho học sinh lớp 3 giải toán có nội
dung hình học.

III/ PHẠM VI ĐỀ TÀI :

Áp dung cho học sinh lớp 3 để hướng dẫn học sinh học giỏi
toán có nội dung hình học.

IV/ ĐỐI TƯỌNG NGHIÊN CỨU

Đề tài đã được áp dụng ở lớp 3K, trường Tiểu học Ái Mộ.

V/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1/ Tổ chức hướng dẫn học sinh giải toán có nội dung hình
học :

- Việc giải toán có nôị dung hình học cũng theo đường lối
chung để hướng dẫn học sinh giải toán (thông thường) cũng gồm các
bước :

a. Buớc 1 : Đọc kỹ đề toán và xác định cái đã cho và cái phải tìm.

Đinh Thị Ánh Nguyệt Trường Tiểu học Ái Mộ - Quận Long Biên 3
Sáng kiến kinh nghiệm : Biện pháp giúp học sinh lớp 3 học giỏi toán hình học

Ở bước này giáo viên thường nêu 2 câu hỏi :


+ Bài toán cho biết gì ?
+ Bài toán hỏi gì ?

b/ Bước 2: Thiết lập mối quan hệ giữa cái đã cho và cái phải
tìm bằng cách tóm tắt nội dung bài toán dưới dạng sơ đồ, hình vẽ
hoặc ngôn ngữ ngắn gọn.

Ví dụ : Tính chiều dài hình chữ nhật, biết nửa chu vi hình chữ
nhật là 60m và chiều rộng là 20m (sách toán 3 trang 89)
Tóm tắt : ?m 20m

Nửa chu vi
Chiều dài chiều rộng
60m

c/ Bước 3 : Phân tích đề tóan để thiết lập trình tự giải

Ở bước này cần suy nghĩ xem để trả lời câu hỏi của bài toán:
cần biết gì, phải thực hiện phép tính gì? Suy nghĩ xem từ các số đã cho
và điều kiên của bài toán, có thể biết gì, có thể tính gì, phép tính đó có
thể giúp trả lời câu hỏi của bài toán không ? Trên cơ sở đó suy nghĩ để
thiết lập trình tự giải toán.

Ví dụ 1: Với đề toán: “ Tính chiều dài hình chữ nhật, biết nửa
chu vi hình chữ nhật là 60m và chiều rộng là 20 m.

* Có thể dùng cách sau:

1/ Bài toán cho biết những gì ?

Đinh Thị Ánh Nguyệt Trường Tiểu học Ái Mộ - Quận Long Biên 4
Sáng kiến kinh nghiệm : Biện pháp giúp học sinh lớp 3 học giỏi toán hình học

(Bài toán cho biết nửa chu vi của hình chữ nhật là 60m và chiều
rộng là 20m)

2/ Nửa chu vi của hình chữ nhật là gì ?

(Nửa chu vi của hình chữ nhật chính là tổng của chiều dài và
chiều rộng của hình chữ nhật đó).

3/ Bài toán hỏi gì ?

(Bài toán hỏi chiều dài của hình chữ nhật)

- Làm thế nào để tính được chiều dài của hình chữ nhật ?

(Lấy nửa chu vi trừ đi chiều rộng đã biết)

d/ Bước 4: Thực hiện phép tính theo trình tự giải đã có để tìm


đáp án và viết bài giải

Sau mỗi bước giải cần kiểm tra xem đã tính đúng chưa ? Viết
câu trả lời đã hợp lý chưa ? Giải xong bài toán phải thử xem đáp số tìm
ra có thể trả lời đúng câu hỏi của bài toán, có phù hợp với các điều
kiện của bài toán không.

Dựa vào ví dụ và phân tích ở bước 3, ta viết bài giải như sau:

Bài giải

Chiều dài hình chữ nhật là :

60 – 20 = 40 (m)

Đinh Thị Ánh Nguyệt Trường Tiểu học Ái Mộ - Quận Long Biên 5
Sáng kiến kinh nghiệm : Biện pháp giúp học sinh lớp 3 học giỏi toán hình học

Đáp số: 40 m

Ví dụ 2: Với đề toán: “Mỗi viên gạch hình vuông có cạnh


20cm. Tính chu vihình chữ nhật ghép bởi 3 viên gạch như thế (Xem
hình vẽ 7/trang 88)

* Tương tự như trên

1/ Yêu cầu học sinh quan sát hình vẽ.

(Quan sát hình: giáo viên đã phóng to và đính trên bảng lớp)

2/ Muốn tính chu vi hình chữ nhật ta phải biết được điều gì?

(Ta phải biết được chiều dài và chiều rộng hình chữ nhật)

3/ Hình chữ nhật được tạo bởi 3 viên gạch hoa có chiều rộng là
bao nhiêu?

(Chiều rộng hình chữ nhật chính là độ dài cạnh viên gạch hình
vuông)

- Chiều dài hình chữ nhật mới như thế nào so với cạnh của viên
gạch hình vuông ?

(Chiều dài của hình chữ nhật gấp 3 lần cạnh của viên gạch hình
vuông)

Bài giải:

Chiều dài của hình chữ nhật là:

20 x 3 = 60 (cm)

Đinh Thị Ánh Nguyệt Trường Tiểu học Ái Mộ - Quận Long Biên 6
Sáng kiến kinh nghiệm : Biện pháp giúp học sinh lớp 3 học giỏi toán hình học

Chu vi của hình chữ nhật là :

(60 + 20 ) x 2 = 160 (cm)

Đáp số : 160cm

Ví dụ 3: Với đề toán: “ Tính cạnh hình vuông biết chu vi hình


vuông là 24cm” (Sách Toán 3 trang 89)

1/ Bài toán cho biết gì ?

(Chu vi của hình vuông là 24cm)

2/ Bài toán hỏi gì ?

(Cạnh của hình vuông)

3/ Muốn tính cạnh của hình vuông ta làm như thế nào ? Vì sao ?

(Ta lấy chu vi chia cho 4. Vì chu vi bằng cạnh nhân với 4 nên
cạnh banừg chu vi chia cho 4)

Bài giải:

Cạnh của hình vuông đó là :

24 : 4 = 6 (cm)

Đáp số : 6cm

Tóm lại:

- Cần phát huy tính độc lập, sáng tạo của học sinh khi củng cố
hiểu biết về hình dạng của các hình đã học thông qua việc quan sát, lựa
chọn trong tập hợp gồm nhiều hình (hình chữ nhật, hình vuông, hình

Đinh Thị Ánh Nguyệt Trường Tiểu học Ái Mộ - Quận Long Biên 7
Sáng kiến kinh nghiệm : Biện pháp giúp học sinh lớp 3 học giỏi toán hình học

tam giác, hình tứ giác, hình tròn) hoặc hình có các góc vuông và góc
không vuông.

- Với loại bài luyện tập hoặc nội dung thực hành cần cho học
sinh được tự hoạt động. Tránh áp đặt hoặc làm thay học sinh. Một số
bài tập luyện tập thực hành có tính chất làm mẫu, giáo viên cần sáng
tạo thêm các bài tập khác phù hợp với từng đối tượng học sinh cụ thể
và tạo được hứng thú cho học sinh.

+ Tăng cường các bài tập, thực hành và rèn luyện kĩ năng giải
toán như: trình bày, diễn đạt nói và viết (tóm tắt bài toán, lập đề toán,
nêu câu lời giải…) cùng các thao tác tư duy trong giải toán .

• Phân tích đề, tìm yêu cầu của bài toán, liên hệ giữa “cái
chưa biết” với “cái đã biết” để tìm cách giải.

VI/ KẾT QUẢ :

- Qua vận dụng và tổ chức học sinh học tập về giải toán và đặc
biệt là giải toán có nội dung hình học theo các bước trên, học sinh đã
có kỹ năng giải toán và tự lập được kế hoạch giải toán một cách độc
lập. Số học sinh giỏi đã tăng, học sinh không còn thấy giải toán có nội
dung hình học khó nữa.

VII. RÚT KINH NGHIỆM:

- Trong quá trình giảng dạy và hướng dẫn học sinh cần tạo cho
các em có thói quen nên theo các bước khi giải một bài toán.

Đinh Thị Ánh Nguyệt Trường Tiểu học Ái Mộ - Quận Long Biên 8
Sáng kiến kinh nghiệm : Biện pháp giúp học sinh lớp 3 học giỏi toán hình học

- Các bước tiến hành giải toán trên thực tế thường không tách
rời nhau mà bước trước chuẩn bị cho bước sau có khi đan chéo vào
nhau.

- Kết hợp chặt chẽ việc giảng dạy các yếu tố hình học với các
tuyến kiến thức khác.

- Cần đặc biệt quan tâm đến việc thường xuyên ôn tập củng cố
và hệ thống hoá các kiến thức và kỹ năng hình học.

Với đề tài này, tôi đã áp dụng và thấy có kết quả tốt trong thực
tiễn. Tuy nhiên, trong lý luận chắc không tránh khỏi những thiếu sót.
Rất mong sự hỗ trợ của đồng nghiệp, cũng mong rằng những nội dung
đã nêu trên của tôi góp được một phần nhỏ vào việc giúp học sinh
nâng cao chất lượng môn Toán. Đồng thời cũng là nền tảng cho các
em học tốt môn toán ở các lớp trên.
Hà Nội, Tháng 03 năm 2010
Người viết

Đinh Thị Ánh Nguyệt

Đinh Thị Ánh Nguyệt Trường Tiểu học Ái Mộ - Quận Long Biên 9

You might also like