Professional Documents
Culture Documents
HI TON HC
VIT NAM
TRNG I HC
PHM VN NG
TRNG I HC
PHM VN NG
HI TON HC
VIT NAM
K YU
K THI OLYMPIC TON SINH VIN
LN TH 22
BIN TP
Trn Nguyn An
Trng H S phm, H Thi Nguyn
on Trung Cng
Hi Ton hc Vit Nam & Vin Ton hc
Trnh Thanh o
Trng H KHTN, HQG Tp. H Ch Minh
V Nht Huy
Trng H KHTN, HQG H Ni
Lin Vng Lm
Trng H Phm Vn ng
Nguyn Vn Ninh
Trng H S phm, H Thi Nguyn
GII THIU
K thi Olympic Ton dnh cho sinh vin cc trng i hc, cao ng v hc
vin trong c nc din ra ti Trng i hc Phm Vn ng, Qung
Ngi trong khong thi gian mt tun, t 07-13/4/2014. Quyn k yu ny
ch yu dnh tp hp li mt s bi xut ca cc trng tham d k
thi vi mong mun cung cp thm mt ti liu tham kho cho cc sinh vin
quan tm. Do thi gian kh ngn nn ngoi mt s bi c bin tp tng
i k cng, c mt s bi chng ti gi nguyn cch trnh by nh xut,
cng tc bin tp trong trng hp l nh my li, kim tra tnh chnh
xc v ni dung v chnh t.
Quyn k yu chc chn cn rt nhiu li trnh by, chng ti ngh ngi
c lun iu ny.
Nhm bin tp
Mc lc
I
5
5
6
14
II
19
THI
21
21
23
Cc bi xut: i s
1
Ma trn . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
nh thc . . . . . . . . . . . . . . . .
3
H phng trnh tuyn tnh . . . . . .
4
Khng gian vc t v nh x tuyn tnh
5
Gi tr ring v vc t ring . . . . . .
6
a thc . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
25
25
30
34
36
39
39
.
.
.
.
.
.
42
42
45
46
50
55
57
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
III
MC LC
HNG DN GII
59
61
61
64
Cc bi xut: i s
1
Ma trn . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
nh thc . . . . . . . . . . . . . . . .
3
H phng trnh tuyn tnh . . . . . .
4
Khng gian vc t v nh x tuyn tnh
5
Gi tr ring v vc t ring . . . . . .
6
a thc . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
67
67
84
95
100
106
108
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
115
115
125
130
143
158
165
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Phn I
K THI OLYMPIC TON SINH
VIN LN TH 22
K thi Olympic Ton dnh cho sinh vin nm 2014 c t chc t 713/4/2014 ti Trng i hc Phm Vn ng, thnh ph Qung Ngi, tnh
Qung Ngi. K thi l hot ng phi hp hng nm gia Hi Ton hc Vit
Nam cng vi mt c s o to, 2014 l nm th 22 k thi din ra.
c 85 trng i hc, cao ng, hc vin tham d k thi Olympic Ton
hc sinh vin ln th 22. C 719 lt sinh vin d thi hai mn i s v Gii
tch.
Bn cnh hot ng chnh l vic t chc thi, chm thi v trao gii, Ban t
chc k thi phi hp vi Trng i hc Phm Vn ng t chc mt hi
tho v i mi ni dung ging dy ton trng k thut v mt bui
"Giao lu gia cc nh ton hc v sinh vin" ti trng i hc Phm Vn
ng.
6
C quan t chc
B Gio dc v o to
Trng i hc Phm Vn ng
Ban t chc
Trng ban: GS. TS. Nguyn Hu D (Hi Ton hc) v PGS. TS. Phm ng
Phc (Trng H Phm Vn ng).
Ph trng ban: GS. TSKH. Phm Th Long (Hi Ton hc), GS. TSKH.
Phng H Hi (Hi Ton hc), Th.S. Chu Vn Lng (Trng H Phm
Vn ng).
y vin: TS. on Trung Cng (Hi Ton hc), TS. L Cng (Trng H
Bch Khoa H Ni), TS. Nguyn Thanh Hi (Trng H Phm Vn ng).
Kt qu
Th trng B GD&T Bi Vn Ga v ng Cao Khoa - Ch tch UBND tnh Qung Ngi trao cc gii c bit. Ngun: H Phm Vn ng
10
Cng may l xu hng mun b mn ton trong cc chng trnh o to
ch mi xy ra ri rc mt s trng nng v li nhun kinh doanh. Chnh
v th, d gio dc cc bc H v cao ng VN ang c nhng thng
trm th k thi Olympic ton sinh vin vn nhn c s hng ng nhit
tnh ca cc thy cc c v sinh vin. S nhit tnh gip cho k thi
Ton Olympic sinh vin hng nm tr thnh ngy hi ca ng o sinh
vin v gio vin cc trng v cc hc vin.
Mc tiu chnh ca k Olympic Ton sinh vin ng nhin l to ra cuc
hi ng v tranh ti nh cao tr tu ca cc sinh vin yu thch ton ca
cc trng i hc v cao ng chp cnh c m cho nhng em c hoi
bo tr thnh nh ton hc sau ny, l dp cc trng khng nh c
ng cp v thng hiu quc gia v o to ca mnh. Tuy nhin, vt ln
nhng iu cn c nhiu mc ch cao p khc. Cuc thi Olympic s
l ni gp g ca cc thy c tng cng s hiu bit, cng nhau hc
tp kinh nghim ging dy, c bit l ging dy mn Ton. cng l ni
nhng ngi yu thch nghin cu ton hc gp g v trao i nhau, cng l
dp him c cho cc sinh vin cc trng c th giao lu gp g vi cc nh
ton hc nc nh thp mi ngn la am m ton hc v s la chn
ton hc nh l ngh nghip tng lai ca mnh. Nh , k thi Olympic
ton chc chc s gp phn thc y s pht trin ca ca nn Ton hc Vit
nam ni ring cng nn gio dc nc nh ni chung.
K thi Olympic ton hc sinh vin ton quc ln th 22 din ra t ngy 08
n ngy 12 thng 4 nm 2014 ti Trng i hc Phm Vn ng, trn
vng t Qung Ngi giu truyn thng lch s, vn ha v tnh ngi. D
rng mi c 6 nm pht trin nhng Trng c nhng bc trng thnh
ca nhng trng c b dy o to. K thi cng c t Qung Ngi,
mt tnh ang vun ra tm hin i ca quc t m vn gi c nt c
trng ca mt thnh ph Min Trung. Nhng ai n vi k thi ln ny
c dp i qua tng gc ph lng ngm nhn Thnh ph Qung ngi ang
i mi vi s k tha ca nn vn ha Sa Hunh, c bit cc di tch
lch s, danh lam thng cnh M Kh, khu du lch vn ho Thin n, ni C
am, o L Sn..., ni sinh ra cc lnh t kit xut Trng Cng nh,
Phm Vn ng. . . Chng ta cng hiu c tnh ngi vi s gin tan, v
ngt thanh, thm du ca ng phn x Qung.
Ch vi nm ngy ca k thi, chng ta c chng kin s n lc tranh ti
ca nhng sinh vin ti nng yu thch Ton hc k thi Olympic vi quy m
ln. Hn 700 lt thi ca cc sinh vin t 85 trng i hc, cao ng v hc
vin t mi min T quc t hi v tranh ti hai mn i s v Gii tch ton
hc. Cc em cho mi ngi cm nhn c ton hc l iu huyn diu
v chng minh ti nng cng vi lng say m ton hc tuyt vi ca mnh.
S lng ng o cc on v cc sinh vin tham gia k thi minh chng
11
hng hn cho vai tr ca Ton hc trong o to v s quan tm c bit
ca cc trng i hc v cao ng. S thnh cng ca k thi khng ch pht
hin ra nhng nhn ti ton hc ca t nc m chc chn cn gp phn
vo vic nng cao cht lng ging dy, c bit l ging dy mn Ton hc
cc bc gio dc Vit Nam.
Ban gim kho lm vic ht sc cng minh, khn trng, chnh xc. Chng
ta c thi ph hp trnh xp loi c sinh vin. K tranh ti cng
c 11 em t gii nht ng thi c hai mn thi, trong c 2 em t 30
im mn Gii tch. Trng i hc Khoa hc T nhin, HQG H Ni dn
u kt qu thi vi thnh tch 7 gii nht. l kt qu ng t ho m cc
em t c v chng ta tin tng rng nu cc em gi vng c ngn
la am m, cc em s tr thnh nhng nh Ton hc ln trong tng lai.
Hy chng ta by t s ngng m n ti nng ton hc ca cc emnhng ngi sao mi ang xut hin trn bu tri ton hc Vit Nam.
Cuc thi ginh c s quan tm su sc ca B Gio dc v o to,
ca Lin hip hi KH v K thut. Chng ta vui mng vi s c mt ca Th
trng Bi Vn Ga, ngi ang hng ngy ch o cng tc o to i hc
ca cc trng v hc vin.
Chng ta cng tht ng ngng trc s nhit thnh v phng thc t chc
khoa hc ca Trng ng cai. S ch o cn thn n tng chi tit ca Ban
Gim hiu Nh trng gip cho cuc tranh ti thnh cng rt tt p. K
thi cng nhn c s quan tm c bit ca Lnh o tnh Qung Ngi, cc
s ngnh lin quan thc hin cc cng vic gip cho k thi thnh cng. Cng
ng Ton hc Vit Nam xin gi li cm n su sc ti B Gio dc v o
to, Tnh y v y ban nhn dn tnh Qung Ngi v Trng i hc Phm
Vn ng.
Chng ta cng t ho nhn mnh rng s ti tr ln nht m cc trng v
hc vin dnh cho K thi l to iu kin cho cc em sinh vin c lng yu
thch ton hc c n vi ton hc. V th, BTC cm n c bit ban gim
hiu cc trng, ban gim c cc hc vin. Chng ta cng cm n cc thy
12
cc c ng vin, dy d cc em sinh vin gip cc em thp sng ngn
la say m chinh phc nh cao tr tu. Li cm n tip theo chc chn
phi dnh cho cc em sinh vin. Cc em phn u ht mnh chng
minh kh nng sng to Ton hc ca chnh mnh. Chnh cc em l ngun
ng lc chnh m bo cho s thnh cng tt p ca k thi v thp sng
ngn la Olympic Ton sinh vin. Chng ta cng cm phc cc em sinh vin
v kht vng t c nh cao vinh quang. Mong cc em gi mi kht vng
vn ln khi tr v chng ta s l nhng sinh vin xut sc trong hc tp,
sau ny tr thnh nhn ti ca t nc.
Ban T chc Hi thi cng nhn c s c v v tinh thn v s ng h
v vt cht ca cc c quan, n v, cc t chc chnh tr x hi. Chng ti
xin chn thnh cm n i truyn hnh Vit Nam gip chng ti thc
hin chng trnh. Chng ti cng chn thnh cm n s gp sc ca Tp
on Viettel, Tng cng ty ng st Vit Nam Ngn hng Nng nghip qun
Ty H, H Ni; Nh my lc du Dung Qut, Nh my nc khong Thch
Bch, chi nhnh Ngn hng Vit tin Bank, Chi nhnh ngn hang nng nghip
v pht trin nng thn, Chi nhnh ngn hng BIDV, Chi nhnh ngn hang
VietComBank, Nh my Vina Soy ti Qung ngi. S gip ny ca qu c
quan l nim khch l ln gp phn cho Olymlic ln th 22 thnh cng
tt p.
13
kt qu ca mnh ch v mt cht thiu may mn. D th, cc em hy gi
vng nim tin v chc chn ngy no cc em s c thnh tch cao trong
nhng ln tranh ti tip theo cng nh ton b s nghip ca mnh.
L c Olympic Sinh vin Ton hc c chuyn v cho n v ng cai
nm 2015- Trng i hc Kinh t, i hc Hu nhng nhng tnh cm tt
p m Trng i hc Phm Vn ng v nhn dn Qung Ngi dnh cho
nhng ngi tham d k tranh ti Olympic Ton hc Sinh vin vn cn ng
mi trong tm tr mi ngi.
14
15
thi; m bo v sinh an ton thc phm, m bo cng tc thng tin, in,
nc, y t, . . . , k thi c din ra thnh cng.
Cc hot ng bn l ca k thi cng c chun b v t chc chu o.
Chiu ngy 8 thng t nm 2014, Ban t chc k thi t chc Hi tho
v Phng php ging dy ton cc trng K thut. c gn 200 cc
Thy c gio dy ton ca cc hc vin, trng i hc v cao ng n
tham d. Hi tho trao i, tho lun si ni v chng trnh o to,
bin son sch gio khoa, gio trnh v cc phng php dy ton hin nay
trong cc trng k thut; Hi tho cho thy s cn thit i vi vic bin
son B sch ton cc trng k thut thng nht s dng, cn i mi
chng trnh ging dy ton bc i hc v cao ng ca cc ngnh k
thut cho ph hp hn vi hnh thc o to tn ch v phng php ging
dy mi. Chuyn t phng php truyn th kin thc sang o to k nng,
kh nng t nghin cu cho sinh vin trong iu kin s tit ging ngy cng
thu gn.
16
hin tinh thn trch nhim cao, coi thi nghim tc v khch quan. Ban Gim
kho khn trng trin khai vic chm thi, ln kt qu.
Ngy 11 thng t, Ban t chc hp cc trng on thng nht kt
qu k thi. Ban t chc nhit lit chc mng thnh tch ca cc on v nh
gi rt cao tinh thn hc tp ton hc ca tt c cc sinh vin tham d k
thi ny, v cc em u l nhng sinh vin xut sc ca cc trng c c
i, cc em u xng ng t gii. Vi kt qu thi ca th sinh, Hi ng thi
thng nht c cu v kt qu gii c th nh sau: C 55 gii nht (mn
i s c 27 SV, mn gii tch c 28 SV), c 87 gii nh (mn i s c 43 SV,
mn gii tch c 44 SV), c 184 gii ba (mn i s c 99 SV, mn gii tch
c 95 SV), c 57 gii khuyn khch (mn i s c 30 SV, mn gii tch c 27
SV). Trong s cc em t gii nht, c 11 sinh vin t gii c bit - l
nhng sinh vin t th khoa mn i s hoc Gii tch hoc t gii nht
c 2 mn.
Ti ngy 11 thng 4 nm 2014, Trng i hc Phm Vn ng t chc m
giao lu, gp g thn mt cc Thy C gio cng nh sinh vin ca tt c cc
on. m giao lu din ra vui v, thn tnh, li nhiu tnh cm tt
p gia sinh vin cc nh trng, hc vin.
Trong nhng ngy lu li Qung Ngi, c bit l ngy 10 v 11/4, hu
ht cc on c dp c tham quan cc danh thng v di tch lch s ti
Qung Ngi: nh thm nh my lc du Bnh Sn ti Khu kinh t Dung Qut,
thm m c Hunh Thc Khng, Khu chng tch Sn M, bin M Kh; Khu
lu nim Bc Phm Vn ng, Bnh x mang tn anh hng lit s - Bc s
ng Thy Trm, Khu Du lch Sa Hunh,...., c thng thc cc c sn
ca qu hng Ni n, Sng Tr. Qung Ngi chc chn li nhng n
tng p trong lng du khch.
Trong sut thi gian din ra k thi, khng c s c ng tic no xy ra; an
ninh trt t, an ton giao thng, sc khe ca cc th sinh v qu Thy c
gio u c m bo.
Knh tha qu v !
t chc mt k thi ln, quy m ton quc, Hi Ton hc Vit Nam v
trng i hc Phm Vn ng c nhiu c gng phi hp cng tc
cng nh tranh th s gip t nhiu pha.
Ban T chc v trng i hc Phm Vn ng chn thnh cm n B Gio
dc v o to c nhiu quan tm ch o v tng Bng khen cho nh
trng trong cng tc t chc k thi. c bit, s c mt ca GS.TSKH Bi
Vn Ga, Th trng B Gio dc v o to trong bui l b mc v trao gii
hm nay chnh l s khch l, ng vin to ln i vi phong tro dy v hc
ton trong cc hc vin, trng i hc v cao ng ca c nc. Xin trn
trng cm n Th trng.
17
Xin chn thnh cm n lnh o Tnh y v UBND tnh Qung Ngi c s
ch o su st, s gip tn tnh trong vic t chc k thi ti trng i
hc Phm Vn ng, ng vin v tng bng khen cho Hi Ton hc Vit
Nam. Cm n s h tr ca cc s, ngnh v chnh quyn a phng k
thi din ra an ton v t kt qu tt.
Ban t chc trn trng cm n cc c quan, doanh nghip tham gia ti
tr: Nh my lc ha du Bnh Sn - Qung Ngi, Chi nhnh Ngn hng
ViettinBank tnh Qung Ngi, Chi nhnh Ngn hng Nng nghip tnh Qung
Ngi, Chi nhnh Ngn hng u t v pht trin tnh Qung Ngi, Chi nhnh
Ngn hng VietComBank tnh Qung Ngi, Nh my nc khong Thch
Bch - Cty ng Qung Ngi, Nh my sa Vinasoy - Cty ng Qung
Ngi, Nh my Bia Qung Ngi - Cty ng Qung Ngi, Cng ty Qung Co
Thi Nay; Ti H Ni c cc nh ti tr: Tp on Viettel, Tp on Du kh
Vit Nam v Ngn hng Nng nghip qun Ty H, th H Ni. Qua s
quan tm ca cc nh ti tr khch l phong tro hc tp mn Ton ca
sinh vin Vit Nam.
Xin cm n i truyn hnh Vit Nam, Trung tm truyn hnh Vit Nam ti
Thnh ph Nng, i pht thanh v truyn hnh Qung Ngi a tin
trong cc chng trnh thi s v t chc truyn hnh trc tip l khai mc
v b mc K thi. Cm n cc phng vin bo i ti a phng v c nc
n d v a tin v cc hot ng ca k thi din ra trong tun qua.
18
Xin cm n s c mt ca 85 on ca cc trng i hc, cao ng trong c
nc v tham d k thi Olympic Ton ln th XXII, nm 2014 ti trng
i hc Phm Vn ng Qung Ngi, gp phn lm nn thnh cng ca k
thi.
Vi t cch l n v ng cai, trng i hc Phm Vn ng c rt
nhiu c gng trong cng tc chun b, t chc k thi, tuy nhin vn khng
th trnh c cc thiu st; rt mong c s thng cm v lng th ca
tt c qu v v cc em sinh vin.
C th ni, K thi Olympic Ton sinh vin ton quc ln th XXII ti Qung
Ngi kt thc tt p, xin hn gp li ti k thi ln th 23, nm 2015 - ti
Trng i hc Kinh t, i hc Hu.
Trng i hc Phm Vn ng xin gi li cho tm bit n tt c cc Thy
c gio v sinh vin cc trng, xin hn gp li ti Qung Ngi trong nhng
dp khc.
Xin knh chc cc ng ch lnh o, qu v i biu, cc v khch qu, cc
Thy c gio v cc em sinh vin lun di do sc khe, hnh phc v thnh
cng trong cuc sng !
Phn II
THI
19
I S
1 a1 a1 (a1 1)
1 a2 a2 (a2 1)
det
1 a3 a3 (a3 1)
1 a4 a4 (a4 1)
a1 (a1 1)(a1 2)
Y
a2 (a2 1)(a2 2)
=
(aj ai ).
a3 (a3 1)(a3 2)
1i<j4
a4 (a4 1)(a4 2)
Y
b) Gi thit a1 , a2 , a3 , a4 l cc s nguyn, chng minh
(aj ai ) chia
1i<j4
ht cho 12.
Bi 2. Cho cc s thc phn bit a1 , a2 , a3 . Chng minh rng vi mi b s
thc b1 , b2 , b3 tn ti duy nht mt a thc P (x) bc khng qu 5 tha mn:
P (ai ) = P 0 (ai ) = bi , i = 1, 2, 3, y P 0 k hiu o hm ca a thc P .
Bi 3. a) K hiu V4 l khng gian vct cc a thc vi h s thc vi bc
khng qu 4. nh ngha nh x e : V4 V4 nh sau: vi mi a thc f V4 ,
4
X
f (i)
, trong f (i) k hiu o hm bc i ca f , (f (0) = f ). Chng
e(f ) :=
i!
i=0
minh rng e l mt nh x tuyn tnh kh nghch t V4 vo chnh n.
b) K hiu V l khng gian vct cc a thc vi h s thc. Vi mi a thc
X
f (i)
f , t e(f ) :=
. Chng minh rng e l mt nh x tuyn tnh kh
i!
i=0
nghch t khng gian V vo chnh n.
Em B
Bi 4. a) Cho ma trn khi X =
c to thnh t cc ma trn
C En
n v Em , En cp m, n tng ng v cc ma trn B, C vi kch thc m n
v n m tng ng. Chng minh rng
det(X) = det(En CB) = det(Em BC).
22
AB
b) Tng qut, cho ma trn khi X =
, trong A, D l cc ma trn
CD
vung, A kh nghch, chng minh rng det(X) = det(A) det(D CA1 B).
Th sinh chn mt trong hai cu ca bi sau:
Bi 5. a) Cho P l mt a thc bc n vi h s hu t. Gi s s thc a l
mt nghim ca P vi bi > n/2. Chng minh rng a l mt s hu t.
b) Trn hnh vung ABCD ta nh ngha ng i gia hai nh X, Y (khng
nht thit phn bit) l mt dy cc nh k nhau XX1 X2 . . . Xn1 Y . Nh vy
X0 = X, X1 , . . . , Xn1 , Xn = Y l cc nh ca hnh vung v Xi Xi+1 l cnh
ca hnh vung, s n c gi l di ca ng i. Vi mi s t nhin n,
gi xn , yn , zn tng ng l s cc ng i di n gia: mt nh v chnh
n, mt nh v mt nh c nh k n, mt nh v nh i din (nh
i xng qua tm). V d, x0 = 1, y0 = 0, z0 = 0, x1 = 0, y1 = 1, z1 = 0, x2 =
2, y2 = 0, z2 = 2.
1. Thit lp cng thc truy hi cho xn , yn , zn .
2. Tm cng thc tng qut ca xn , yn , zn .
2. GII TCH
23
GII TCH
p
Bi 1. Cho dy s (un ) tha mn u1 = 1 v un+1 = u2n + an , n 1, trong
a 0. Tm a sao cho (un ) hi t v tm gii hn .
Bi 2. Cho hai hm f (x) v g(x) xc nh trn R v tha mn iu kin
f (x) f (y) g(x) g(y) = 0,
vi mi x, y R. Chng minh t nht mt trong hai hm f hoc g l hm
hng.
Bi 3. 1) Cho hm s f n iu trn [0, ) v
1
lim
x+ x
Zx
f (t)dt = +.
0
x+
2015
;
2014
xn+1 +
xn , n 0.
a1 = 3 6, a2 = 3
r
q
q
6 + 6, . . . , an = 3 6 + 6 + ... + 6 .
|
{z
}
n ln
24
Hy chng minh rng chui s
an hi t.
n=1
CC BI XUT: I S
MA TRN
1 1 0
Bi 1.1 (H An Giang). Cho ma trn A = 0 1 1 . Hy tm tt c cc
0 0 1
ma trn X M3 (R) sao cho X giao hon vi A.
Bi 1.2 (H An Giang). Cho ma trn
0 0
0 0
A=
1 0
1 1
1
0
0
0
1
1
.
0
0
Hy tnh A2014 .
Bi 1.3 (H An Giang). Cho K l mt trng v A, B Mn (K) tha mn
A2 = A + B + BA. Chng minh rng AB = BA.
Bi 1.4 (H Bc Liu). Cho ma trn A M2 (R) c hai gi tr ring phn
bit l v . Chng minh rng tn ti X, Y M2 (R) sao cho vi mi s t
nhin n, An = n X + n Y .
Bi 1.5 (H Bc Liu). Cho M, N M3 (R) tha mn
5 6 2
M N = 6 7 2 .
6 6 1
Chng minh N M kh nghch v tm ma trn nghch o ca N M .
Bi 1.6 (H Bch Khoa H Ni). Cho A l ma trn vung cp n v A l ma
trn ph hp ca A. Chng minh rng, nu A l ma trn kh nghch v A c
mt hng gm ton s 1 th tng tt c cc phn t ca A l khc 0.
1 1 1
Bi 1.7 (H Bch Khoa Tp. H Ch Minh). Cho A = 1 1 0. Tnh A14 .
1 0 1
26
Bi 1.8 (H Bch Khoa Tp. H Ch Minh). Cho A, B Mn (R) tha mn
AB = 0, B 6= 0. Chng minh rng tn ti C Mn (R) khc 0 tha mn
AC = CA = 0.
Bi 1.9 (H Bch Khoa Tp. H Ch Minh). Tm tt c cc ma trn A M2 (R)
tha mn A = A> = A1 .
Bi 1.10 (H Bch Khoa Tp. H Ch Minh). Cho A Mn (Z) (cc phn t
nguyn) tha mn I + A + A2 + + A100 = 0. Tm tt c cc s nguyn
dng k 100 tha mn det(Ak + Ak+1 + + A100 ) = 1.
Bi 1.11 (H Bch Khoa Tp. H Ch Minh). Cho A, B Mn (R) l hai ma
trn i xng thc. Chng minh rng: nu tn ti hai ma trn X, Y tha
AX + BY kh nghch th A2 + B 2 kh nghch.
Bi 1.12 (HV Bu chnh Vin thng).
M23 (R) tha mn
2
AB =
2
2 2
5 4 .
4 5
a. Tnh (AB)2 .
b. Chng minh rng ma trn BA kh nghch.
c. Tm ma trn BA.
Bi 1.13 (HV Bu chnh Vin thng). Cho A, B l hai ma trn i xng cp
n, chng minh rng Tr((AB)2 ) Tr(A2 B 2 ). Du bng xy ra khi no?
Bi 1.14 (H Cng ngh thc phm Tp. HCM). Cho A, B l hai ma trn
vung cp n sao cho AB = A + B. Chng minh rng rank(A) = rank(B).
Bi 1.15 (H Cng ngh thc phm Tp. HCM). Cho A l ma trn vung cp
n 2 sao cho A kh nghch v c cc h s u dng. Gi zn l s h s 0
ca ma trn A1 . Chng minh rng zn n2 2n.
Bi 1.16 (D b). Ma trn thc A = (aij ), 1 i, j n c gi l ma trn
thc s ngu nhin nu tho mn cc tnh cht sau:
1) aij > 0 vi mi i, j;
2) ai1 + ai2 + + ain = 1 vi mi 1 i n.
Gi A l mt ma trn nh vy. Gi > 0 l gi tr nh nht ca cc h s
ca A.
1. Chng minh rng Ak l mt ma trn thc s ngu nhin vi mi k 1;
1. MA TRN
27
(k)
(k)
(k)
(k+1)
j j
(k+1)
v j
(k+1)
(k+1)
(k)
(k)
j ,
(k)
(1 2)(j j ).
nhin.
Bi 1.17 (H ng Thp). Cho A, B l hai ma trn thc vung cp n. Chng
minh rng nu ma trn I + AB kh nghch th ma trn I + BA cng kh
nghch.
a b
Bi 1.18 (H Hng Vng, Ph Th). Tm tt c cc ma trn A =
ck d k
a b
vi cc phn t thc sao cho vi mi s nguyn dng k, ta c Ak =
.
ck d k
Bi 1.19 (H Hng Vng, Ph Th). Tm tt c ma trn nghch o ca ma
trn sau:
0
a
a 2 a3
a1 0
a a2
.
A=
2
1
a
a
0
a
a3 a2 a1 0
Bi 1.20 (H Hng Vng, Ph
Th). Gi s A
M34 (R), B M42 (R), C
0 1 1
M23 (R) sao cho ABC = 1 0 1 . Tnh CAB v chng minh
1
1
2
2
(BCA) = BCA.
2 4 1
4 1 . Chng minh
Bi 1.21 (C Ng Gia T). Cho ma trn A = 2
2
2
1
A2014 = (22013 1)A2 + (2 22013 )A.
Bi 1.22 (C Ng Gia T). Cho A v B l hai ma trn vung cng cp n.
Chng minh rng rank(AB I) rank(A I) + rank(B I).
28
Bi 1.23 (H Ngoi Thng - H Ni). Cho {un }, {vn }, {wn } l cc dy s
thc c xc nh bi u0 = v0 = w0 , v:
det A = 1}.
3 0 2
A = 0 1 2 .
2 2 2
Tnh A2014 .
Bi 1.29 (H Phm Vn ng). Ta gi vt ca ma trn A, k hiu bi Tr(A),
l tng tt c cc phn t trn ng cho chnh ca A. Cho A = (aij )nn l
ma trn vung cp n tha mn A2014 = 0. Tnh Tr(A).
1. MA TRN
29
Bi 1.30 (HV Phng khng Khng qun). Cho ma trn vung cp n (cc
phn t nm trn ng cho chnh bng 2015; cc phn t cn li bng
2014):
A=
............................
2014 2014 2014 . . . 2015
Hy tnh Ak , vi k l s nguyn cho trc.
Bi 1.31 (H Qung Nam). Cho cc ma trn vung (cp n) A, B, C, D tha
BAt v DC t l ma trn i xng v DAt CB t = I. Chng minh rng
Dt A B t C = I.
Bi 1.32 (H Quy Nhn). a. Vi mi ma trn A M2 (R), xc nh ma trn
B, C M2 (R) sao cho
A = B2 + C 2
b. Tn ti hay
khng
cc ma trn B, C M2 (R) sao cho BC = CB v
0
1
B2 + C 2 =
.
1 0
Bi 1.33 (H Quy Nhn). Cho A, B l hai ma trn vung cp 2 tha mn
(AB)2 = 0. Chng minh rng (BA)2 = 0. Khng nh trn c cn ng cho
trng hp A, B l cc ma trn vung c cp ln hn 2 khng?
Bi 1.34 (H Sao ). Cho ba dy s {xn } , {yn } , {zn } xc nh bi x0 =
y0 = z0 = 1 v
!
p
10 + 2 5 p 5 1
. Tm An vi
1 5
10 + 2 5
n N .
Bi 1.36 (H Sao ). Cho A l ma trn vung tha mn Am = 0 vi m N .
Chng minh rng
rankA = rank(A + A2 + ... + An ).
Bi 1.37 (H S phm H Ni 2). Xc nh tt c cc ma trn X, Y tha
mn
1 0
XY X = Y XY =
.
0 1
30
Bi 1.38 (H S phm H Ni 2). Cho A Mn (R), n > 2015 sao cho trn
mi dng ca ma trn c ng 2015 phn t khc khng, trong phn t
nm trn ng cho chnh thuc vo khong (, 2014) ng thi cc
phn t cn li u thuc vo (1, 1). Ma trn A c l ma trn kh nghch
hay khng?
Bi 1.39 (H S phm Thi Nguyn). Tnh A2014 vi A l ma trn
2014 0 0 0 0 2014
0
1 0 0 1
0
0
1
1
0
0
.
0
0 1 1 0
0
0
1 0 0 1
0
2014 0 0 0 0 2014
Bi 1.40 (H S phm Thi Nguyn). Cho A, B, C Mn (R). Chng minh
rng
a. tr(AA> ) 0.
b. tr(A(A> B > )) + tr(B(B > C > )) + tr(C(C > A> )) 0.
Bi 1.41 (C S phm Vnh Phc). Cho A l ma trn vung cp n, tha mn
A2014 = 0. Chng minh rng B = I A1007 A1008 A2013 l ma trn
kh nghch.
Bi 1.42 (H Tn Tro). Cho A l ma trn cp n n trn trng K. Chng
minh rng tn ti hai ma trn U, V cp n 1 trn K sao cho A = U V > v
Tr(A) = V > U , A2 = Tr(A)A.
Bi 1.43 (H Tn Tro). Cho
a b
b a
b b
A=
. .
b b
b b
b
b
a
.
b
b
...
...
...
...
...
...
b
b
b
.
a
b
b
b
b
Mk (R).
.
b
a
NH THC
2. NH THC
31
1
.
1 + ai + aj
1
F1 (cos 1 )
F1 (cos 2 ) F1 (cos n )
Dn =
,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fn1 (cos 1 ) Fn1 (cos 2 ) Fn1 (cos n )
vi Fk (x) = a0k xk + a1k xk1 + + akk .
Bi 2.4 (HV Bu chnh Vin thng). Cho ma trn A = [aij ] vung cp n v lu
linh (ma trn A c gi l ly linh nu tn ti k N sao cho Ak = 0). Chng
minh rng vi mi ma trn B giao hon vi A, ta c det(A + B) = det(B).
Bi 2.5 (HV Bu chnh Vin thng). Cho ma trn A = [aij ] vung cp n c
vt bng 2014 v hng bng 1. Tnh det(A + I).
Bi 2.6 (H Cng ngh thc phm Tp. HCM). Cho A, B, C l cc ma trn
vung cp 3 tha mn cc iu kin: AB = BA; AC = CA; BC = CB v
A + B + C = I. Chng minh rng
det[A3 + B 3 + C 3 3(A + I)(B + I)(C + I)] = 1.
Bi 2.7 (H Cng ngh thc phm Tp. HCM). Chng minh rng
1 x1 x21 . . . xn2
xn1
1
1 x2 x22 . . . xn2
xn2
2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 xn x2 . . . xn2 xn
n
n
n
1 x1 x21 . . . xn2
xn1
1
1
n1
1 x2 x22 . . . xn2
x
2
2
.
= (x1 + x2 + + xn )
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .2. . . . . . . . .n2
1 xn x . . . x
xn1
n
n
n
Bi 2.8 (D b). Cho S l mt tp hp c lc lng n v X1 , . . . , Xm l
mt h cc tp con i mt phn bit ca S sao cho cc tp Xi Xj c
cng lc lng k 1 vi mi i 6= j. K hiu x1 , . . . , xn l cc phn t ca
X v d1 , . . . , dm tng ng l lc lng ca X1 , . . . , Xm . Xy dng ma trn
A = (ai,j ) Mnm (R) nh sau: aij = 1 nu xi Xj .
32
a. Xc nh ma trn A.A> .
b. Tnh nh thc ca ma trn A> A.
c. Chng minh rng m n.
1 2
Bi 2.9 (H ng Thp). Cho A =
v f (x) = x2 4x + 6,
1 4
g(x) = x2014 + x2 5x + 6. Tnh det(g(A)) v [f (A)]2014 .
Bi 2.10 (H ng Thp). Cho ai , bi , i = 1, 2, 3, 4 l cc s nguyn. K hiu
a1 a2
a3
a4
a a1 a4 a3
D(a1 , a2 , a3 , a4 ) = 2
a3 a4 a1 a2
a4 a3 a2 a1
S dng tch D(a1 , a2 , a3 , a4 )D(b1 , b2 , b3 , b4 ), chng minh rng nu hai s
nguyn l tng cc bnh phng ca bn s nguyn th tch ca chng cng
l tng cc bnh phng ca bn s nguyn.
Bi 2.11 (H Hng Vng, Ph Th). Cho A = (aij )4201442014 l mt ma trn
vung cp 42014 vi aii {8, 10, 12, 14}(i = 1, 40214), aij {7, 9, 11, 13}(i 6=
j, i, j = 1, 40214). Chng minh rng det A 6= 0.
Bi 2.12 (C Ng Gia T). Cho A, B l cc ma trn vung cp n tha mn
AB BA = B. Chng minh rng det(B) = 0.
Bi 2.13 (H Ngoi Thng - H Ni). Tnh nh thc cp n sau:
x
1
0
0
.
.
.
0
0
n1
x
2 0 . . . 0 0
n 2 x 3 . . . 0 0
Dn (x) = 0
.............................
0
0
0 0 ... 1 x
Bi 2.14 (HV Phng khng Khng qun). Cho A l ma trn vung cp n.
Chng minh rng det(A4 + 4In ) 0, trong In l ma trn n v cp n.
ng thc xy ra khi no?
Bi 2.15 (HV Phng khng Khng qun). Tnh nh thc ca ma trn
1
2
3
. . . 2013 2014
2
1
2
. . . 2012 2013
2
1
. . . 2011 2012
A= 3
.
..................................
2013 2012 2011 . . .
2
1
2. NH THC
33
0 nu ij + j i = 3k,
aij = 1 nu ij + j i = 3k + 1,
2 nu ij + j i = 3k + 2.
Tm s t nhin n ln nht sao cho det (A) 6= 0.
Bi 2.19 (H Sao ). Tnh nh thc
2014
2014
2014
0
1
2
3
...
2014
1
0
1
22014
... 20132014
2014
2
1
0
1
... 20122014 .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20142014 20132014 20122004 20112014 ...
0
Bi 2.20 (H S phm H Ni 2). Cho A M2014n (R), n 1. Chng minh
rng
det (AA> + 4I2014 ) 24028 .
Bi 2.21 (H S phm Thi Nguyn). Cho A M2 (R), B M3 (R). Chng
minh rng
1
a. det(A) = [(tr(A))2 tr(A2 )].
2
1
b. det(B) = [(tr(B))3 3tr(B)tr(B 2 ) + 2tr(B 3 )].
6
Bi 2.22 (H S phm Thi Nguyn). Tnh nh thc
a1 1 ... 1
1
1 a2 ... 1
1
... ... ... ...
...
1 1 ... ...
1
1 1 ... 1 a2014
Bi 2.23 (C S phm Vnh Phc). Cho A = (aij ) l ma trn vung cp
n(n 2) sao cho mi phn t aij u c dng p2 (p l s nguyn t ln
hn 3). Chng minh rng det(A) chia ht cho 24n1 .
34
Bi 2.24 (H Tn Tro). Tnh nh thc
a1 x x ... x
x
y a2 x ... x
x
y y a3 ... x
x
D=
.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
y y y ... an1 x
y y y ...
y
an
x1 + x2 + x3 + x4 kx5
x1 x2 + kx3 + x4 + kx5
x1 + kx2 x3 + x4 x5
kx1 + kx2 x3 x4 x5
=
=
=
=
0
0
0
0,
x1
a11 x1 + a12 x2 + + a1n xn =
x2
a21 x1 + a22 x2 + + a2n xn =
n
.............................................
35
x1
+x2
+x3 = 2013
x2
+x3
+x4 = 2013
x3
+x4
+x5 = 2013
x4
+x5
+x6 = 2013
..............................
x
+x2014 +x1 = 2013
2013
x2014 +x1
+x2 = 2013
Bi 3.5 (C Ng Gia T). Gii h phng trnh
x1 + 2x2 + + 2014x2014 =
1
x2 + 2x3 + + 2014x1 =
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
(a11
+2014)x1
+a12 x2
+...
+a1,2014 x2014
=0
a21 x1
+(a22
+2014)x2
+...
+a2,2014 x2014
=0
..................................................................
a2014,1 x1 +a2014,2 x2
+...
+(a2014,2014 +2014)x2014 = 0
Bi 3.7 (H Sao ). Cho 3n s nguyn a1 , a2 , ..., an ; b1 , b2 , ..., bn ; c1 , c2 , ..., cn
tha mn a1 b1 + a2 b2 + ... + an bn = 0. Chng minh rng h phng trnh sau
lun c nghim
1
x1
x1
+2x2
+...
+2014x2014
= 2014
1
x1
x1
+2x2
+...
+2014x2014
= 2014
................................................
1
x1 +22014 x2 + . . . +20142014 x2014 = 2014
x2014
36
Bi 3.9 (H S phm Thi Nguyn). Cho a thc
P (x) = (x 2)(x 3)...(x 2014).
Gi s P (x) = a1 + a2 x + ... + a2014 x2013 . Gii h phng trnh sau:
x1 +x2 = 2a1
x2 +x3 = 2a2
x3 +x4 = 2a3
.
.
..................
x
+xn = 2an1
n1
xn +x1 = 2an
a. Gii h phng trnh vi n = 4, n = 5
b. Gii h phng trnh vi mi n N.
a1
a2
a3
A = ..
.
an1
an
1 0... 0 0
0 1
... 0 0
0 0
... 0 0
..
..
. . . .. ..
.
.
. .
0 0
... 0 1
0 0
... 0 0
37
r(r 1)
2
Im f 0 ) Im f 1 ) Im f 2 ) ) Im f m = Im f m+1 = Im f m+2 =
ker f 0 ( ker f 1 ( ker f 2 ( ( ker f m = ker f m+1 = ker f m+2 =
2. {dim ker f k+1 dim ker f k }k=0,1,... l mt dy s gim;
3. V = ker f m Im f m ;
38
4. Mi ma trn vung
cp
n vi h s thc u tng ng vi mt ma
N 0
trn c dng
, trong N l ma trn vung lu linh v C l
0 C
ma trn vung kh nghch.
Bi 4.9 (D b). Cho mt tp hp X. Ta trang b cho khng gian F (X, R)
cu trc R-khng gian vct cm sinh t cu trc khng gian vct ca R.
Cho n 1 phn t f1 , . . . , fn F (X, R). Chng minh rng f1 , . . . , fn l mt
h c lp tuyn tnh khi v ch khi tn ti n phn t x1 , . . . , xn X sao cho
ma trn (fi (xj ))1i,jn l kh nghch.
Bi 4.10 (D b).
1. Cho f l mt t ng cu tuyn tnh ca khng gian
n
C . Chng minh rng hai iu kin sau l tng ng
i) f cho ho c;
ii) f 2 cho ho c v ker f = ker f 2 .
2. Tm iu kin cn v trn b cc s phc (a1 , . . . , an ) ma trn
0 0 an
0 0 0
.. ..
..
. . .
0 a2 0
a1 0 0
cho ho c?
Bi 4.11 (H ng Thp). Cho V l mt khng gian vc t trn mt trng
K. Cho F1 , F2 , . . . , Fn (n N, n 1) l cc khng gian con hu hn sinh ca
V . Chng minh rng
dim(F1 + F2 + + Fn ) dim F1 + dim F2 + + dim Fn .
Hn na, du bng xy ra khi v ch khi F1 + F2 + + Fn l tng trc tip
trong V .
Bi 4.12 (H Ngoi Thng - H Ni). Cho V1 , V2 , V3 l ba khng gian vc t
con ca khng gian vc t 2014 chiu V trn trng s thc R. Chng minh
rng nu dim V1 + dim V2 + dim V3 > 4028 th V1 V2 V3 6= 0.
Bi 4.13 (H Nng nghip H Ni). Cho E l mt R-khng gian vct hu
hn chiu v mt t ng cu u ca E gi l ly linh nu c s nguyn dng
k uk = 0. Ta nh ngha bc ly linh ca mt t ng cu ly linh u l s
nguyn dng p b nht m up = 0.
Cho u l mt t ng cu ly linh bc p. Chng minh rng tn ti mt vct
x ca E sao cho h vct {x, u(x), . . . , up1 (x)} c lp tuyn tnh.
5. GI TR RING V VC T RING
39
Zb
fi (x)fj (x)dx = 0.
GI TR RING V VC T RING
A THC
40
Bi 6.2 (HV Bu chnh Vin thng). Cho a thc h s thc P (x) = x2014 +
a2013 x2013 +...+a1 x+a0 ch c cc nghim thc l x1 , x2 , ..., x2014 . Chng minh
rng vi mi s thc a ln hn tt c cc nghim thc y th ta c bt ng
thc
2013
P 0 (a) 2014(P (a)) 2014 0.
Du bng xy ra khi no?
Bi 6.3 (HV Bu chnh Vin thng). Cho a thc f (x) = x3 3x + 1. Tm s
nghim thc phn bit ca phng trnh f (f (x)) = 0.
Bi 6.4 (H Cng ngh thc phm Tp. HCM). Tm tt c cc a thc P (x)
c h s nguyn sao cho
P (P 0 (x)) = P 0 (P (x)), x R.
Bi 6.5 (H Hng Vng, Ph Th). Tm tt c cc a thc P (x) vi h s
thc bit: P (x)P (x + 1) = P (x2 + x + 1).
Bi 6.6 (H Hng Vng, Ph Th). Tm tt c cc a thc P (x) vi h s
thc bit: P (x)P (x 1) = P (x2 ).
Bi 6.7 (C Ng Gia T). Cho a thc
f (x) = x3 + x2 + x + .
Hai ngi chi tr chi nh sau: mi lt chi, ngi chi vit mt s
nguyn khc 0 bt k vo mt v tr c du . Nu sau khi thay xong cc du
bi cc s nguyn m f (x) c 3 nghim nguyn th ngi i trc thng,
nu ngc li th ngi i sau thng. Hy ch ra cch chi ngi i trc
lun thng.
Bi 6.8 (H Nng nghip H Ni). Tm tt c cc a thc P (x) tha mn:
2
P (P (x)) + 1 = P 2 (x) + 2P (x) + (x2 + 3x + 1)2 . (1)
Bi 6.9 (H Phm Vn ng). Cho a thc P (x) = xn + xn1 + an2 xn2 +
... + a1 x + a0 c n nghim thc x1 , ..., xn i mt phn bit. Chng minh rng
xn1
xn2
xnn
+
+
....
+
= 1,
P 0 (x1 ) P 0 (x2 )
P 0 (xn )
trong P 0 (x) l o hm ca P (x).
6. A THC
41
DY S
1
2
k
+ + +
2! 3!
(k + 1)!
vi k = 1, 2, , 2014. Tm gii hn
p
I = lim n xn1 + xn2 + + xn2014 .
n
lim
2n
Y
in+
n2
+ (i n)
n2n
i=1
a2n
.
a2n an + 1
1. DY S
43
u1 = 2014
u
+1
un = n1
2un1
Tm s hng tng qut v tnh lim un .
Bi 1.7 (H Qung Bnh). Tnh gii hn
lim
1
1
2
1
3
1 + + + ... +
1.
n
n
n
n
1 + 2 + ... + 2014 = n a1 + n a2 + ... + n am , n N.
Hy tnh
P = a1 a2 ...am .
Bi 1.10 (H Sao ). Tnh
lim
n
X
k=1
k
1+ 2 1 .
n
xn+2 = xn+1 xn , n = 1, 2, . . .
Dy ny c hi t hay khng? Hy tm lim xn nu n hi t.
n
44
Bi 1.12 (C S phm Nam nh). Cho dy {un } tha mn:
u1 = u2 = 1, un+1 =
u2n (un1 + 1)
vi mi n 2.
un1
n
X
n3 + 6n2 + 11n + 5
(n + 3)!
xk .
k=1
u1 R
1
un+1 =
arctan un .
2014 2
Chng minh rng dy s cho hi t.
Bi 1.16 (H Tn Tro). Cho dy s {an } vi
an+1 = 1
3
2
< an <
n1
n2
n
1
+ (1 + n )an a2n
n+1
2n+1
2
2
2
2
5
2
v
n N.
Tnh
lim an .
lim Sn .
n+
2. HM S
45
HM S
Bi 2.1 (H Bch khoa H Ni). Chng minh rng hm s f (x) = sin (x2014 )
khng tun hon trn R.
Bi 2.2 (H Bch khoa H Ni). a) Gi s f (x) l hm s xc nh trn
[0; +), lim f (x) = 0, g(x) l hm s tun hon trn R, f (x) + g(x) tng
x+
1) Chng minh rng (x) l hm tng trn khong (0; +). Tnh lim+ (x).
x0
2015
P 2014n + i
2014n + i 1
2) Tnh lim
.
n+ i=1
n
n
Bi 2.5 (H Qung Nam). Cho cc hm s f, g : R R tha
(f (x) f (y)) (g(x) g(y)) = 0,
x, y R.
x0
c(x)
.
x
46
R x2012
Bi 2.7 (C S phm Qung Ninh). Tnh gii hn lim+
x0
3x 1
nu < x 1
f (x) = ax2 x
b nu 1 < x < +
x1
Bi 2.9 (H S phm Thi Nguyn). Cho f : [0, 1] [0, 1] l hm lin tc
khc hng. Chng minh rng tn ti x1 , x2 [0, 1], x1 6= x2 sao cho
|f (x1 ) f (x2 )| = |x1 x2 |2014 .
Bi 2.10 (H Tn Tro). Cho f (x) l hm s lin tc v xc nh trn khong
[0, 1] tha mn:
1
x [0; 1] v f (0) = f (1) = .
2
0 f (x) 1,
Cho
Z
c=
Z
f (x)dx, F (x) =
f (t)dt.
0
(
F (x) x
F (x) c
b.
khi 0 x c
khi c x 1.
F (x)dx < c
0
c2
.
2
Bi 3.1 (HV An ninh nhn dn). Cho f (x) l hm lin tc trn [0, 1], kh vi
trn khong m (0, 1) tha mn f (0) = 0, f (1) = 1 v tn ti s k (0, 1) sao
cho
1
1
1k
|f
|
.
2
2
2
Chng minh rng tn ti cc s x1 , x2 phn bit thuc khong (0, 1)sao cho
f (x1 ).f (x2 ) = k.
47
Bi 3.2 (H Bch khoa H Ni). Cho hm s f (x) lin tc trn [0; +), c
o hm trn (0; +), lim f (x) = f (0). Chng minh rng tn ti c > 0 sao
x+
cho f 0 (c) = 0.
Bi 3.3 (HV Bu chnh Vin thng). Cho hm f (x) kh vi trn [0, +] v
0
lim f (x) = 0.
x+
Bi 3.4 (H Cng ngh thc phm Tp. HCM). Chng minh rng phng
trnh
a1 cos x + a2 cos 2x + + an cos nx = 0
c t nht mt nghim thuc khong (0, ) vi mi s thc ai , i = 1, 2, ..., n
cho trc.
Bi 3.5 (H Cng ngh thc phm Tp. HCM). Gi s hm s f kh vi n
cp 2 trn on [1, 1], |f (x)| 1, x [1, 1] v f 2 (0) + f 02 (0) = 3. Chng
minh rng tn ti c [1, 1] sao cho f (c) + f 00 (c) = 0.
Bi 3.6 (H Hng Vng, Ph Th). Cho hm f lin tc trn [0; 1], kh vi
trn (0; 1) tha mn f (1) = 0. Chng minh rng tn ti x0 (0; 1)
x0 .f 0 (x0 ) + 2014 =
1
x2013
.ef (x0 )
0
48
Bi 3.10 (H Nng nghip). Cho f : R 7 R kh vi lin tc n cp 3 trn
R. Chng minh rng tn ti s thc a sao cho f (a)f 0 (a)f 00 (a)f 000 (a) 0.
Bi 3.11 (HV Phng khng Khng qun). Cho hm s f (x) c o hm ti
cp 2 trn khong [0; +). Bit rng
00
f (x)f (x)
2
f (x) > 0, f (x) > 0,
[f 0 (x)]2
0
f (x)
lim
.
x+ [f (x)]2
Bi 3.12 (H Qung Bnh). Cho P (x) l mt a thc bc n 1 tha mn
P (x) 0 vi mi x R. Chng minh
P (x) + P 0 (x) + + P (n) (x) 0, x R.
Bi 3.13 (H Qung Nam). Chng minh rng hm s
a0
+ cos x + a2 cos 2x + + a2014 cos 2014x
f (x) =
2
vi a0 , a2 , , a2014 R, |a0 | < 1 c th nhn nhng gi tr dng v cng c
th nhn nhng gi tr m trong khong [0, 2).
Bi 3.14 (H Qung Nam). Cho hm s f (x) lin tc trn R. Chng minh
rng nu hm s
Z x
g(x) = f (x)
f (t)dt
0
l hm gim th f (x) = 0 vi mi x R.
Bi 3.15 (H Quy Nhn). Cho hm lin tc trn f : [0; 2 ] R tho mn
Z
2
f (x)dx = 1. Chng minh rng tn ti x0 (0, 2 ) sao cho
0
x30
f (x0 ) x0 .
6
x0
ex2
1
1
x R.
f (c) =
2c
ec2 1
49
00
(f (x))2 dx.
f (x ) =
2014
f (x)dx = cf (c).
2013
Bi
R 1 3.23 (H
R 1S phm Thi Nguyn). Cho f : [0, 1] R lin tc sao cho
f (x)dx = 0 xf (x)dx. Chng minh rng tn ti c (0, 1) sao cho
0
Z
f (c) = 2014
f (x)dx.
0
50
Bi 3.24 (C S phm Vnh Phc). Cho hm s f lin tc trn on [a; b] v
Z b
kh vi trn (a; b) vi a > 0 v
f (x)dx = 0. Chng minh rng tn ti s
a
Z
f (x)dx 2013cf (c) + 2012
2014c
a
f (x)dx = 0.
a
x (x) + (x) = 0
lun c nghim trong khong (1, 2) .
dx
.
2 + cos x
Bi 4.3 (HV Bu chnh Vin thng). Cho hm f (x) lin tc trn [0, 1] c gi
tr nh nht m > 0 v gi tr ln nht M . Chng minh rng:
Z 1
Z 1
1
(m + M )2
1
f (x)dx.
dx
.
4mM
0
0 f (x)
51
g(x)dx = m.
0
f (x)g(x)dx =
0
1
f (c).
m
Bi 4.5 (HV Bu chnh Vin thng). Cho 0 < < . Tnh tch phn suy rng
Z
I=
0
ex ex
dx.
x
lim+
x0
(sin t)2012
dt
t2013
Z1
f (t)dt +
Z1
f (t)dt =
f (t)dt,
0
1x2
x2 ()
.
+
R
+
R
f x
1
dx cng hi t v bng J.
x
f (x)dx
52
Bi 4.10 (H Ngoi thng H Ni). Cho hm lm, lin tc f : [0, 1] R,
c f (0) = 1. Chng minh rng
Z1
1
2
Z
2
xf (x)dx f (x)dx
3
0
f (x)
Z
f (t)dt +
f 1 (t)dt = xf (x)
Zx
(x, y) [0, a] [0, f (a)] ,
f (t)dt +
f 1 (t)dt xy.
f (x) = min{a +
Z 2014
3 f (x)dx.
Tnh
0
Z
f (t)dt > 3
53
dx.
I=
x2 + 1
2 1 x +
Bi 4.17 (HV Phng khng Khng qun). Tnh tch phn
Z
2014
1
I=
dx.
cos
1 + e 2014x
0
Bi 4.18 (HV Phng khng Khng qun). Cho f(x) l hm nhn gi tr
dng, lin tc trn v l hm tun hon vi chu k T = 2014. Chng minh
rng:
Z 2014
f (x)
+
2014 dx 2014, n N .
f (x + n )
0
Bi 4.19 (H Qung Bnh). Tnh tch phn
Z
2
ex . sin xdx
.
I=
2
0 (sin x + cos x)
Bi 4.20 (H Qung Bnh). Gi s f l mt hm s lin tc trn [0; 1],
Z1
1 x2
f (t)dt
, x [0, 1] v F l mt nguyn hm ca f trn [0, 1].
2
x
Z1
xf (x)dx +
Z1
b)
0
1
xf (x)dx v
3
Z1
F (x)dx.
0
1
f 2 (x)dx .
3
54
Bi 4.22 (C S phm Qung Ninh). a) Cho hm f lin tc trn (0; +) v
lim f (x) = 2014. Tnh
x+
Z
1 x
f (t)dt.
lim
x+ x 0
Z b
Z b
b) Cho f lin tc trn [a; b] v |
f (x)dx| =
|f (x)|dx. Chng minh rng
a
Z
I=
0
x2014
2
1 + x + x2! + ... +
x2014
2014!
dx
22
(b a)2
f (x)dx
2
[f (x)]2 dx.
f (x
2014
)dx
f (x)dx +
0
1
.
2015
f (x)dx = 0.
0
1
f (x)dx)
12
2
Z
0
(f 0 (x))2 dx.
1/2
5. CHUI S
55
CHUI S
(1)n
ln 1 +
.
n
n=2
X
n=1 k=1
1
=
n(n + 1) (n + k)
ex 1
dx.
x
X
n=1
1
1
= .
an 1
2
Bi 5.5 (HV Phng khng Khng qun). Cho hm s f (x) c khai trin
di dng chui lu tha:
f (x) = 1 + a1 x + a2 x2 + + an xn +
Gi s hm
f (x)
g(x) =
f (x)
cng c khai trin thnh chui lu tha v gi thit rng tt c cc h s
ca khai trin c gi tr tuyt i khng vt qu 2. Chng minh rng:
|an | n + 1
n N.
X
n=1
an
56
hi t. Chng minh rng lim nan = 0.
n
3
sin n3 + n.
n=1
an hi t.
n=1
P
an hi t th chui s
n=1
ann+1
n=1
cng hi t.
Bi 5.9 (C S phm Nam nh). Xt s hi t v tnh tng chui s
+
X
n=1
n2 + n + 1
.
n(n + 1)(n + 2)(n + 3)
6. PHNG TRNH HM
57
PHNG TRNH HM
x R.
Tm hm f (x).
Bi 6.2 (H Cng ngh thc phm Tp. HCM). .
a) Cho > 0, tm hm s f : [0; +) [0; +) tho mn iu kin
f (f (x)) + f (x) = 22 x, x [0, +).
b) Tm hm s f xc nh, lin tc trn R v tho mn iu kin
x+y
(x + y)f
= xf (x) + yf (y), x, y R.
2
Bi 6.3 (H Hng Vng, Ph Th). Tm tt c cc hm f lin tc trn [0; 1],
c o hm trn khong (0; 1) v tha mn 2 iu kin:
(
18.f 0 (x) 1.f (x) + 2014 0, x (0; 1)
f (0) = f (1) = 2014.
Bi 6.4 (C Ng Gia T). Tm tt c cc hm s f xc nh trn [0; 1] kh vi
trong khong (0; 1) tha mn iu kin
(
f (0) = f (1) = 1
2013f 0 (x) + 2014f (x) 2014
Bi 6.5 (H Nng nghip). Tm tt c cc hm f C 2 [0, 1], tc hm f (x) c
o hm ti cp 2 v f 00 (x) lin tc trn [0, 1] tha mn:
Z 1
3
0
00
f (0) = f (0) = 1, f (x) 0, x (0, 1) v
f (x)dx = .
2
0
Bi 6.6 (H Qung Bnh). Tm hm s f (x) xc nh v lin tc trn R bit
rng:
x
2f (x) = f ( ) + 2x, x R.
2
Bi 6.7 (H Sao ). Tm tt c cc hm s f tha mn
f (y)
f (x + y) = f (x)e 2014 1
x, y R.
58
Bi 6.8 (H S phm H Ni 2). Chng minh khng tn ti hm f : R R
vi f (0) > 0 v
f (x + y) f (x) + yf (f (x)),
x, y R.
(f 0 (x))2 dx
4.
f (x)
vi mi x, y R.
Bi 6.13 (C S phm Vnh Phc). Tm tt c cc hm f : R R tha mn
f (x + y) f (x).f (y) 2014x+y , x, y R.
Bi 6.14 (H Tn Tro). Tm hm s f : R R tha mn:
(x y)f (x + y) (x + y)f (x y) = 4xy(x2 + y 2 )
x, y R.
Phn III
HNG DN GII
59
I S
Bi 1.
a) Gi C1 , . . . , C4 l cc ct ca ma trn cho. t
i1
Ci0 = (ai1
1 , . . . , a4 ).
0
.
D thy rng Ci = Ci0 + t hp tuyn tnh ca cc C10 , . . . , Ci1
T suy ra nh thc cn tnh bng nh thc ca ma trn c to
thnh t cc ct C10 , . . . , C40 .
y l nh thc Vandermonde quen thuc v do gi tr cn tm
bng
Y
det(C10 , . . . , C40 ) =
(aj ai ).
1i<j4
5
P
i=0
aik ci
= bk ,
i=0
5
X
iai1
k c i = bk ,
k = 1, 2, 3
i=1
Nu b1 = b2 = b3 = 0 th a
Q thc 0 l a thc duy nht tha mn. Tht vy,
t gi thit suy ra P (x) = (x ai )Q(x) vi Q(x) l a thc bc khng qu
i
62
Thit lp cng thc ni suy Lagrange
Xc nh c a thc bc 2 nhn gi tr ti ai
Kt thc bi ton
x2 x3 x4
, , .
2! 3! 4!
Do ma trn ca e theo c s trn l ma trn ng cho vi cc gi tr ring
khc 0 nn nh x l kh nghch.
X
f (i) (x)
i=0
i!
n
= n.
2
1. I S
63
xn
0 2 0
xn1
1 0 1 yn1 = yn .
0 2 0
zn1
zn
2) Ta c xn = zn = 2yn1 vi mi n. T yn = 2xn1 = 4yn2 . Quan h yn =
4yn2 cng vi gi tr ban u y0 = 0, y1 = 1 chng t y2k = 0, y2k+1 = 22k . T
y, ta suy ra x2k = z2k1 = 2y2k1 = 22k1 , z2k+1 = x2k+1 = 0.
64
GII TCH
Bi 1. Ta c u2n+1 = u2n + an v vy
u2n = 1 + a + + an1 .
q
n 1
Tnh c cng thc un = aa1
khi a 6= 1 v un = n khi a = 1.
q
1
Ch ra khi a < 1 dy c gii hn v gii hn l 1a
.
Bi 2. Gi s f khng phi l hm hng. Khi tn ti cc s a, b sao cho
f (b) f (a) 6= 0. iu ny ko theo g(a) = g(b) = m.
Ln lt ly y = a v y = b ta c h
f (x) f (a) g(x) m = 0;
f (x) f (b) g(x) m = 0.
Tr cc phng trnh ca h cho nhau ta thu c (f (a)f (b))(g(x)m) = 0
vi mi x. Do f (a) f (b) 6= 0 nn g(x) = m x R.
Bi 3. Nu f n iu gim th f (x) f (0) x [0, +). Do vy,
1
x
Rx
f (t)dt
1
lim
x x
Zx
f (t)dt lim f (x).
x
k=1
2k
k=1
Do ,
1
lim
x x
Z
0
1
f (t) dt lim
x [x/2]2 + 2
[x/2]2
f (t) dt = .
0
2. GII TCH
65
2014
2015
; vi k =
.
2013
2013
2015
2014
ta c
Xt dy bn+1 = 2 bn vi b0 = max{4, x0 , x1 }. Do
bn+1
bn
bn
bn1
v b1 b0
Vi n = 1 ta c x2 = px1 + x0 2 max{x
,
x
}
2
b0 = b1 .
1
0
p
x3 = x2 + x1 2 max{x2 , x1 } 2 max{b1 , b0 } b1
Gi thit max{x2k , x2k+1 } p
bk vi mi k = 0, 1, ..., n p
1. Khi ,
x1 + x 0 2 x0 x0 ,
x2 + x1 x1 + x0 = x2 .
66
Bi 6. 6a.r
an+1
3 bn+1
3 6 + bn
1
1
=
=
=
.
an
3 bn
3 bn
6
3 + 6 + bn
Theo tiu chun DAlambert chui s hi t.
6b.
T gi thit
Z
t2 dx.
f (t) dt
0
2 Z
tf (t) dt
Z
f (t) dt
t dt
2
t dt .
2
V vy
Z
Z
tf (t) dt
t(t f (t)) dt 0.
t dt hay l F (x) =
0
Mt khc,
Z
1
(t f (t)) dt =
t(t f (t)) dt
0
0 t
Z x
Z x
1
F (t)
F (x)
=
dF (t) =
+
dt 0.
x
t2
0 t
0
Rx
Rx
Rx
2
T , 0 (t f (t)) dt 0 hay l 0 f (t) dt 0 t dt = x2 .
CC BI XUT: I S
MA TRN
a b c
Bi 1.1 (H An Giang). Xt X = d e f . Khi
g h i
d
ea
2c + f b
h d 2f + i e ,
AX XA = g
2g 2h g
h
nn X giao hon vi A khi v ch khi d = g = h = 0, e = a, f = 2c b, i =
4c 2b + a, ngha l X c dng
a b
c
2c b .
X = 0 a
0 0 4c 2b + a
Bi 1.2 (H An Giang). a thc c trng ca A l
p(t) = t4 3t2 + 1 = (t2 t 1)(t2 + t 1).
1 5
1+ 5
, 2 =
,
Do A c 4 gi tr ring n phn bit l 1 =
2
2
1 + 5
1 5
3 =
, 4 =
.
2
2
C s ca cc khng gian ring tng ng vi tng tr ring l:
E(1 ) c c s {u1 = (1 , 1, 1, 1 )};
E(2 ) c c s {u2 = (2 , 1, 1, 2 )};
E(3 ) c c s {u3 = (3 , 1, 1, 3 )};
E(4 ) c c s {u4 = (4 , 1, 1, 4 )}.
Do A cho ha c, vi dng cho l B = P 1 AP , trong
> > >
B = diag(1 , 2 , 3 , 4 ), P = (u>
1 u2 u3 u4 ).
68
Bi 1.3 (H An Giang). Ta c (A B 2I)(A + I) = A2 A B BA 2I =
2I Suy ra (A + I)(A B 2I) = 2I, ngha l A2 = A + B + AB. Nh vy
AB = BA.
Ch . Trong li gii c s dng tnh cht Nu A, B Mn (K) sao cho AB = I
th BA = I.
Bi 1.4 (H Bc Liu). a thc c trng ca A l p(x) = (x )(x ).
Chia xn cho p(x) ta c dng biu din
xn = p(x).q(x) + ax + b.
Ln lt thay x bi v trong ng thc trn, ta c n = a + b v
n n
n n
v a =
. Do p(A) = 0 nn bng
n = a + b. Suy ra a =
Ngha l tn ti
X=
1
1
(A I); Y =
(I A)
tha mn An = n X + n Y .
Bi 1.5 (H Bc Liu). Ta c det(N M ) = det(M N ) = 1. Do N M kh
nghch v M, N kh nghch. Hn na (M N )2 = I, nn M N = (M N )1 =
N 1 M 1 . Do (N M )2 = N (M N )M = N (N 1 M 1 )M = I, ngha l
(N M )1 = N M .
Bi 1.6 (H Bch Khoa H Ni). Gi s hng th i ca A gm ton s 1. Khi
hng i ca AA c h s mi ct l tng tt c cc h s ct ca
A . Do tng tt c cc phn t ca A bng tng tt c cc phn t hng
th i ca AA . M A.A = det(A).In , nn tng ny chnh bng det(A). Do
ta c kt qu cn chng minh.
Bi 1.7 (H Bch Khoa Tp. H Ch Minh). a thc c trng ca A l P () =
( 1)3 do (A I)3 = 0. Phn tch
x14 = (x 1)3 q(x) + ax2 + bx + c.
Ta c
14
1 = a + b + c
14.113 = 2a + b
14.13.12012 = 2a
Thay A vo () ta c: A14
a = 91
b = 168
c = 78.
1
14 14
= aA2 + bA + cI = 14 90 91 .
14 91 92
()
1. MA TRN
69
b(a + c) = 0 (1)
a2 + b2 = 1 (2)
2
b + c2 = 1 (3)
T (1) suy ra b = 0 c = a
1. b = 0 = a = 1 = c = 1. Ta c 4 ma trn
1 0
1 0
1 0
1 0
;
;
;
.
0 1
0 1
0 1
0 1
Th li tha.
2
2
a
a
1
a
1
;
;
1 a2
a
1 a2
a
2
2
a
1
a
1
a
a
;
1 a2
a
1 a2
a
Bi 1.10 (H Bch Khoa Tp. H Ch Minh). Ta c
A101 I = (A I)(I + A + + A100 ) = 0
v A khng c tr ring bng 1. t
f (A) = I + A + + Ak1 = (Ak + Ak+1 + + A100 ).
Suy ra f (A) kh nghch. V 101 nguyn t nn lun tn ti s, t Z+ tha mn
sk t101 = 1.
t p(x) = 1 + xk + + x(s1)k . Ta c
f (A).p(A) =
sk1
X
i=0
Ai =
t101
X
Ai = I.
i=0
70
Bi 1.11 (H Bch Khoa Tp. H Ch Minh). Phn chng, ta gi s |A2 +
B 2 | = 0 = 0 6= x Rn : (A2 + B 2 )x = 0 = x> A2 x + x> B 2 x = 0
(Ax)> Ax + (Bx)> Bx = 0 ||Ax||2 + ||Bx||2 = 0 Ax = Bx = 0.
Lc ny mi ma trn X, Y , ta c (AX + BY )> x = X > Ax + Y > Bx = 0 =
det(AX + BY ) = 0. iu ny l khng ng vi gi thit.
Bi 1.12 (HV Bu chnh Vin thng). a) Ta c ABAB = 9AB
b) 2 = r(AB) = r(9AB) = r(ABAB) r(BA) 2. Ma trn BA vung cp
2 c r(BA) = 2, do kh nghch
c) ABAB = 9AB B(ABAB)A = B(9AB)A (BA)(BA)(BA) = 9(BA)(BA).
S dng tnh kh nghch ca ma trn BA v ng thc trn suy ra BA =
9I2 .
Bi 1.13 (HV Bu chnh Vin thng). D dng thy rng nu AB = BA th
bt ng thc trn c du =.
=
Gi T l ma trn rc giao sao cho T 1 AT = A l ma trn cho. t B
1
T BT (khng chc la ma trn cho). Ta c
2 ) = Tr(T 1 A2 B 2 T ) = Tr(A2 B 2 ); Tr(AB
AB)
= Tr(T 1 ABABT ) = Tr(ABAB).
Tr(A2 B
AB)
=
Tr(AB
n X
n
X
i=1 j=1
n
X
a2ii b2ii
i=1
1i<jn
n X
n
X
i=1 j=1
n X
n
X
a2ii b2ij =
i=1 j=1
n
X
a2ii b2ii
i=1
1i<jn
Vy
2 )Tr(AB
AB)
=
Tr(A2 B
1i<jn
1i<jn
Du "=" (aii aij )2 b2ij = 0; i < j aii bij = bij ajj ; i < j AB = BA.
Bi 1.14 (H Cng ngh thc phm Tp. HCM). Ta c AB = A + B nn
(A I)(B I) = I. Do A I v B I kh nghch v l nghch o
ca nhau. Vi mi vect u ta c Au = 0 (A I)u = u u =
(B I)u Bu = 0. Suy ra hai h phng trnh AX = 0 v BX = 0 c
cng tp hp nghim. Do rank(A) = rank(B).
Bi 1.15 (H Cng ngh thc phm Tp. HCM). t A = (aij ) v A1 = (bij ).
n
P
Do AA1 = I nn vi mi i 6= j, ta c
aik bkj = 0. Do aik > 0, k = 1, 2, ..., n
k=1
1. MA TRN
71
Bi 1.16 (D b).
1. T nh ngha, ta d dng suy ra rng mt ma trn l
thc s ngu nhin nu cc h s l > 0 v nhn (1, 1, . . . , 1) lm vector
ring vi gi tr ring 1. T y, ta d dng suy ra rng Ak l thc s
ngu nhin vi mi k 1.
(k)
n
X
(k)
ais asj .
s=1
(k)
Theo gi thit, j
(k)
(k)
j
n
X
(k)
ais = j .
s=1
T ,
n
(k+1)
(k)
j .
(k)
(k+1)
(k)
j
(k+1)
j
(k)
j
(k+1)
j
(k+1)
aij
(k+1)
aij .
(k)
j
Th th,
n
X
(k)
ais asj
s=1
n
X
(k)
(k)
(k)
(k)
s=1
(k)
(k)
j
(k+1)
ai 0 j
(k)
j
n
X
(k)
ai0 s asj j k)
s=1
n
X
(k)
(k)
(k)
s=1
(k)
(k+1)
j j (j
(k)
jk+1 ) 2(j k) j ).
72
3. Trng hp n = 1 l tm thng. Ta gi s n 2. Khi , 1/2 v
(k)
(k)
nh vy 0 1 2 < 1. Ta suy ra dy j j tin ti 0 khi k tin ti
(k)
(k)
v cng. T y, ta d dng suy ra rng cc dy j , j cng tin ti
mt gii hn hu hn xj . Theo nh l kp, ta suy ra
(k)
lim aij = xj .
Nh vy,
x1 x2 . . . xn
x1 x2 . . . xn
k
lim A = M = ..
.
.
.
.
.
.
.
k
.
.
.
.
x1 x2 . . . xn
P
(k)
Mt khc, vi mi i, k ta c nj=1 aij = 1 nn x1 + x2 + . . . + xn = 1. Ta
suy ra M cng l mt ma trn ngu nhin.
Bi 1.17 (H ng Thp). Gi s I + BA khng kh nghch, tc l det(I +
BA) = 0. Suy ra tn ti X 6= 0 sao cho (I + BA)X = 0, suy ra X + BAX =
0().
T () suy ra AX + ABAX = 0, hay (I + AB)AX = 0. Nu AX = 0 th t
() ta c X = 0, v l. Nu AX 6= 0 th I + AB khng kh nghch, v l. Vy,
I + BA kh nghch.
a b
Bi 1.18 (H Hng Vng, Ph Th). Gi s A =
thch hp. T
c d
2 2
a b
A2 =
, suy ra
c2 d 2
bc = 0
(a + d b)b = 0
(a + d c)c = 0
a3 0
Gi s c 6= 0. Khi b = 0 v a + d = c. T A =
, suy ra
c3 d3
0 0
2
2
3
c(a + ad + d ) = c . Sau ad = 0. Nh vy A c dng
hoc
c c
a 0
.
a 0
0 0
a a
Tng t nu b = 0 th A s c dng
hoc
.
b b
0 0
3
1. MA TRN
73
a 0
.
0 d
Vy A thuc mt trong nhng tp
a 0
2
: a, d R
0 d
Nu b = c = 0 th A =
hoc
R
1 1
0 0
R
0 0
1 1
R
1 0
1 0
R
0 1
0 1
.
1
a1
2
3
U =
a2 , V = 1 a a a .
a3
Ta c V U = 4,
1
a
a 2 a3
a1 1
a a2
= A + I4 R A = U V I4
UV =
a2 a1 1
a
a3 a2 a1 1
Ta c
A2 = (U V I4 )2 = U V.V U U V U V + I4
= 4U V 2U V + I4 = 2U V + I4 = 2(A + I4 ) + I4 = 2A + 3I4
1
= R A2 2A = 3I4 A(A 2I4 ) = 3I4 R A1 = (A 2I4 )
3
2 a
a 2 a3
1
1 a
2 a a2
Vy A =
3 a2 a1 2 a
a3 a2 a1 2
0 1 1
0 1 , kim
Bi 1.20 (H Hng Vng, Ph Th). t M = 1
1
1
2
2
chng rng M = M, rank(M ) = 2. Suy ra:
ABC = M = M 2 = (ABC)2 .
Ta c: 2 = rank(ABC) = rank((ABC)2 ) = rank(AB(CAB)C) (CAB).
74
V CAB M2 (R) nn rank(CAB) 2. Do rank(CAB) = 2 hay CAB kh
nghch. T iu ny v h thc
(CAB)2 = C(ABC)AB = C(ABC)2 AB = (CAB)3
ta suy ra CAB = I2 . Vy
(BCA)2 = B(CAB)CA = BI2 CA = BCA.
l iu phi chng minh.
Bi 1.21 (C Ng Gia T). a thc c trng ca A l p(x) = x3 3x + 2 =
x(x 1)(x 2). Chia x2014 cho p(x) ta c dng biu din
x2014 = p(x).q(x) + ax2 + bx + c.
Ln lt thay x bi 0; 1; 2 trong ng thc trn, ta c c = 0; a + b = 1 v
4a + 2b = 22014 , ngha l a = 22013 1, b = 2 22013 , c = 0. Do p(A) = 0 nn
bng cch thay x bi A vo ng thc trn, ta c
A2014 = p(A).q(A) + (22013 1)A2 + (2 22013 )A = (22013 1)A2 + (2 22013 )A.
Bi 1.22 (C Ng Gia T). Ta c rank(AB I) = rank[(A I)B + (B I)]
rank[(A I)B] + rank(B I) rank(A I) + rank(B I).
Nhn xt. Bi ton ny s dng hai tnh cht quan trng ca hng ma trn
l
rank(A + B) rank(A) + rank(B) v rank(AB) rank(A).
Bi 1.23 (H Ngoi Thng - H Ni). t
1 7 5
un
A = 2 8 6 , Xn = vn .
4 16 12
wn
T gi thit ta c Xn+1 = AXn , n N. Hay
Xn = AXn1 = A2 Xn2 = . . . = An X0 .
Xt phng trnh c trng ca ma trn A ta c
|A I| = 0 ( 1)( 2) = 0 = 0, 1, 2.
Ma trn A c ba gi tr ring phn bit nn A cho ha c.
+ vi = 0, h phng trnh xc nh vc t ring l
x1 = x3
3
x1 7x2 + 5x3 = 0
x = 2x
6x2 4x3 = 0
2
3
x3 R.
1. MA TRN
75
1 3 1
T = 2 2 2
3 4 2
Tnh ma trn nghch o ca T ta c
0
2 1
1 1
T 1 = 1
2 5 4
0 0 0
Ta c T 1 AT = 0 1 0 = D A = T DT 1 An = T Dn T 1 .
0
0 2
3 3.2n
Do Xn = An X0 = 2 3.2n .
4 6.2n
b. Theo phn a, c vn 2 = 3.2n nn ta c iu phi chng minh.
Bi 1.24 (H Ngoi Thng - H Ni). Chng ta xt cc trng hp sau:
TH 1: n = 1 th hin nhin r(A) = 0.
TH 2: n = 2 th hin nhin det A 6=
0 do r(A)
= 2.
0 d e
TH 3: n = 3 ma trn A c dng : a 0 f , trong a, b, c, d, e, f nhn
b c 0
cc gi tr l 1 hoc 2. Ta c det A = bdf + aec 6= 0. Do r(A) = 3.
TH 4: n > 3, ta thay tt c cc phn t n1 ca A bi 1 th nhn c ma trn
B c cc phn t cn li bng 1. R rng ta c det A det (B) (mod n 2).
M n 2 > 1 nn det A 6= 0 do r(A) = n.
Kt lun: vi n = 1 th r(A) = 0; vi n > 1 th r(A) = n.
Bi 1.25 (H Ngoi Thng - H Ni). Xt
fA (x) = det (A xI2 ) = x2 sx + p Q[x]
l a thc c trng ca A. Gi 1 , 2 l c nghim ca fA (x), khi 1 , 2
l cc gi tr ring ca A. Theo nh l Vit ta c:
1 + 2 = s Q; 1 2 = p Q.
Theo nh l Cayley-Hamilton ta c: A2 sA + pI2 = 02 . Vi C l gi tr
ring ca A th tn ti vc t ring X 6= 0 tha mn: AX = X. Bng quy
np ta c: An X = n X n = 1. Suy ra: n1 = n2 = 1.
76
Nu 1 R th 2 R, t vi n l ta c 1 = 2 = 1. Khi (A + I2 )2 =
A2 + 2A + I2 = 02 . Suy ra I2 = An = (A + I2 I2 )n = n(A + I2 ) I2 A =
I2 A3 = I2 .
Nu 1 6 R th 2 = 1 6 R. V |i | = 1 nn tn ti t sao cho 1 = cos t + i sin t
v 2 = cos t i sin t. Khi 1 + 2 = 2 cos t = s Q.
Li c: n1 = 1 cos nt + i sin nt = 1 cos nt = 1.
Nhn xt: Vi mi n th tn ti a thc n khi Pn (x) Z[x] bc n tha
mn:
2 cos nt = Pn (2 cos t).
V x = 2 cos t l nghim hu t ca Pn (x) + 2 = 0, nn 2 cos t Z. M
|2 cos t| 2 2 cos t {2; 1; 0; 1; 2}.
Nu 2 cos t = 2 1 , 2 R, xt trn.
Nu 2 cos t = 1, ta c A2 +A+I2 = 02 (AI2 )(A2 +A+I2 ) = 02 A3 = I2 ,
suy ra: An {I2 , A, A2 }, v l vi An = I2 .
Nu 2 cos t = 1, ta c A2 A+I1 = 02 (A+I2 )(A2 A+I2 ) = 02 A3 = I2 .
Nu 2 cos t = 0, ta c A2 + I2 = 02 .
Bi 1.26 (H Ngoi Thng - H Ni). a. Cc ma trn
1 1
0 1
0 1
A=
,B =
,C =
,
1 0
1
1
1
0
tha mn yu cu bi ton.
b. Vi A M2 (R) ta c: A2 (trA)A + (det A)I = 0. Gi s tn ti A, B, C
K2 (Z) sao cho A4 + B 4 = C 4 . t a = trA; b = trB; c = trC. Khi
A4 = (aA I)2 = a2 A2 2aA + I = (a3 a)A + (1 a2 )I.
Tng t cho B 4 v C 4 , ta c:
(a3 2a)A + (b3 b)B + (2 a2 b2 )I = (c3 2c)C + (1 c2 )I
Ta tnh vt hai v ta c:
a4 + b4 4(a2 + b2 ) = c4 4c2 2.
Suy ra: a4 + b4 c4 2(mod4), suy ra a, b l v c chn.
Tuy nhin, khi
a4 + b4 4(a2 + b2 ) 2
l iu v l.
(mod 8),
1. MA TRN
77
k=0
p1
k=0
Nn
2014tr(A2014 ) = tr(2014A2014 )
= tr(A2014 B) tr(BA2014 ) = 0
Vy tr(A2014 ) = 0.
Bi 1.28 (H Phm Vn ng). Ta c a thc c trng ca ma trn A l
3 k
0
2
1k
2 = k 3 + 6k 2 3k 10.
P (k) = 0
2
2
2 k
P (k) c cc nghim 2, 1, 5. Theo nh l Caley-Hamilton th
A3 6A2 + 3A + 10 = 0.
Thc hin php chia a thc x2014 cho a thc x3 6x2 + 3x + 10, ta c
x2014 = (x3 6x2 + 3x + 10)g(x) + ax2 + bx + c.
Ln lt th x = 2, 1, 5 vo ta c h phng trnh theo a, b, c,
52014 22015 + 1
a
=
2014
18
4a + 2b + c = 2
6.22014 52014 12
b=
ab+c=1
18
2014
25a + 5b + c = 5
5.22014 52014 + 5
c =
.
9
Vy
A2014 =
78
Bi 1.29 (H Phm Vn ng). Gi k l mt gi tr ring bt k ca A, ta c:
det(AkI) = 0. Suy ra: det(A+kI). det(AkI) = 0, dn n det(A2 k 2 I) =
0. T gi thit: A2014 = 0 nn A2 = 0 k = 0. Vy vi mi gi tr ring ki ca
A u bng 0.
Mt khc, gi tr ring k l nghim ca phng trnh:
xn + (1)n
n
X
i=1
Theo nh l Vi-et ta c:
n
P
ki = (1)n
i=1
n
P
aii
aii = 0. Vy Tr(A) = 0.
i=1
1 1 1 ... 1
1 1 1 ... 1
B=
...............
1 1 1 ... 1
Do
A=
............................
2014 2014 2014 . . . 2015
2014 + 1
2014
2014 . . .
2014
2014
2014 + 1 2014 . . .
2014
=
........................................
2014
2014
2014 . . . 2014 + 1
nn ta suy ra A = 2014B + In
(1). Ta c
n n n ... n
n n n ... n
B2 =
............... ,
n n n ... n
2 2 2
n n n . . . n2
n2 n2 n2 . . . n2
B 3 = B 2 .B =
...................
n2 n2 n2 . . . n2
Bng quy np, ta chng minh c
k1 k1 k1
n
n
n
. . . nk1
nk1 nk1 nk1 . . . nk1
Bk =
............................
nk1 nk1 nk1 . . . nk1
, vi mi s nguyn dng k
1. MA TRN
79
. T ta c
k
A = (2014B + In ) =
n
X
n
X
Cki 2014i B i .
Hay ta c:
Ak = In + 2014Ck1 B + 20142 Ck2 B 2 + . . . + 2014k Ckk B k
T cc phn t ca Ak c xc nh nh sau:
Cc phn t trn ng cho chnh l: 1 + 2014Ck1 + 20142 Ck2 + . . . + 2014k Ckk .
Cc phn t cn li bng nhau v bng: 2014Ck1 + 20142 Ck2 + . . . + 2014k Ckk .
Bi 1.31 (H Qung Nam). T gi thit ta c
AB t = BAt , CDt = DC t , DAt CB t = I, ADt BC t = I.
Do
t
t
A B
D
B t
A B
D
B t
.
= I2n
= I2n
.
C t At
C D
C t At
C D
T Dt A B t C = I.
Bi 1.32 (H Quy Nhn). a. Ta d dng chng minh c rng
det (A + tI)
t = .
lim tr(A + tI) = +, lim
t+
t+
tr(A + tI)
T vi t ln ta c
det (A + tI)
1
2
A = (A + tI) tI =
(A + tI) +
t I
tr(A + tI)
tr(A tI)
s
2
1
det (A + tI) 2
= p
(A + tI) +
(t
) (I)
tr(A + tI)
tr(A + tI)
s
!2
!2
1
det (A + tI)
0 1
(A + tI) +
(t
)
.
= p
1
0
tr(A + tI)
tr(A + tI)
b. Gi s tn ti hai ma trn B, C M2 (R) tha mn iu kin bi ton. V
BC = CB nn
det (B 2 + C 2 ) = det (B + IC)(B iC) = | det (B + iC)| 0.
iu ny mu thun vi
2
det (B + C ) = det
Vy khng tn ti B, C M2 (R).
0 1
1 0
= 1 < 0.
80
Bi 1.33 (H Quy Nhn). T gi thit ca bi ton ta c.
(BA)3 = BABABA = B(ABAB)A = 0.
Suy ra BA ly linh. T y suy ra
BABA = (BA)2 = 0.
Khng nh trn ni chung khng ng vi A, B
ln hn 2. Tht vy, ta xt hai ma trn sau
0 0 1
0
0 0 0 ,B =
1
A=
0 1 0
0
l cc ma trn vung c cp
0 1
0 0 .
0 0
Khi ta c:
0 0 0
0 0 0
0 0 0
ABAB = 0 0 0 0 0 0 = 0 0 0 .
1 0 0
1 0 0
0 0 0
Nhng
0 1 0
0 1 0
0 0 0
BABA = 0 0 1 0 0 1 = 0 0 1 .
1 0 0
1 0 0
0 0 0
1 3 3
= Autn ; A = 3 5 3 .
6 6 4
Xt |A tI| = 0 (t + 2)2
(t 4) = 0.
2
0 0
0 2 0 v ma trn chuyn c s P =
Ma trn cho ha B =
0 4
0
1
1 1
1 0 1
0 1 1 P 1 = 1 1
3 1 .
2
1 1
1
1 1 2
22014
0
0
22014
0 .
= 0
0
0
42014
1. MA TRN
81
Bi 1.35 (H Sao ). Ta c
n
cos x sin x
cos nx sin nx
=
sin x cos x
sin nx cos nx
sin
cos
10 + 2 5 p 5 1
18
18
= 4
A=
1 5
10 + 2 5
sin
cos
18
18
n
n
cos
sin
18
18 .
An = 4n
n
n
cos
sin
18
18
Bi 1.36 (H Sao ). Xt cc phng trinh Ax = 0 (1) v (A + A2 + +
An )X = 0 (2) .
Gi X0 l nghim ca phng trnh (1) suy ra X0 cng l nghim ca phng
trnh (2).
Gi s x0 l nghim ca (2) ta c Ax0 = A2 x0 An x0 = A2 Bx0 .
Vi B = E A A2 cldots An2 ; ta c AB = BA.
Ax0 = A2 Bx0 = ABA2 Bx0 = = B m Am Ax0 = 0.
Do phng trnh (1) v (2) cng c cng tp nghim. Suy ra:
rank(A) = rank(A + A2 + . . . + An ).
Bi 1.37 (H S phm H Ni 2). T gi thit ta c X, Y M2 (R) v X = Y ,
X 3 = I2 . T X 3 = I2 ta c cc gi tr ring ca X ch c th l nghim ca
a thc t3 1 = (t 1)(t2 + t + 1). a thc c trng Px (t) ca X l a thc
bc hai nn nu c nghim phc th c c hai nghim phc, do ch c th
xy ra cc kh nng:
Px (t) = (t 1)2
Px (t) = t2 + t + 1.
TH 1. Nu Px (t) = (t 1)2 ta c X 2 = 2X I2 nn thay vo X 3 = I2 ta c
2X 2 X I2 = 0. Do ta c X = I2 . Th li d thy X = I2 tha mn.
TH 2. Nu Px (t) = (
t2 + t + 1 th det X = 1, Tr(X) = 1. Do nu ma trn
a + d = 1
a b
X=
th
c d
ad bc = 1.
(
a + d = 1
a b
Ngc li nu X =
tha mn
th a thc c trng
c d
ad bc = 1
ca X l Px (t) = t2 +t+1. Theo nh l Cayley-Hamilton ta c X 2 +X +I2 = 0.
Do X 3 = I2 .
82
Bi 1.38 (H S phm H Ni 2). Ta chng minh det A 6= 0. Tht vy, gi
c1 , . . . ,
cn tng ng l cc vc t dng ca ma trn A = [aij ]. Khi :
Ta chng minh h vc t
c1 , . . . ,
cn l h c lp tuyn tnh. Tht vy, gi s:
1
c1 + 2
c2 + n
cn = 0
()
2014
0
0
0
0
2014
0
1
0
0
1
0
0 0 0 2014
0 0 1
0
1 1 0
0
1 1 0
0
0 0 1
0
0 0 0 2014
2.20142
0
0
0
0
2.20142
0
2
0
0
2
0
0 0 0 2.20142
0 0 2
0
0
0
2
.
B
0
0
0 0 2
0
2
0 0 0 2.2014
Tng t ta c
2014
0
0
0
0
2014
0
1
0
0
1
0
0 0 0 2014
0 0 1
0
1 1 0
0
1 1 0
0
0 0 1
0
0 0 0 2014
22013 .20142014
0
0
22013
0
0
0
0
0
22013
22013 .20142014
0
0
0
0
0
B 2014
0
0
0
0
0
22013
0
0
22013
0
2014
22013 .20142014
0
0
0
0
2013
2 .20142014
1. MA TRN
83
Trong
B=
4
Ta c B = 4I. Do B
2014
=
1 1
1 1
0
2107
2107 0
.
.
u1 v1 u1 v2 u1 v3 ... u1 vn
u1
u2 v1 u2 v2 u2 v3 ... u2 vn u2
= u3 v1 v2 v3 ... vn
u
v
u
v
u
v
...
u
v
A=
3
1
3
2
3
3
3
n
.
.
.
...
. ...
un v1 un v2 un v3 ... un vn
un
84
u1
v1
u2
v2
, V = v3 , suy ra A = U V T .
u
t U =
3
...
...
un
vn
P
Theo nh ngha vt ca ma trn, ta c: trace(A) = ni=1 ui vi = V T U , Do
A2 = (U V T )2 = U V T U V T = U (V T U )V T = trace(A).A.
Bi 1.43 (H Tn Tro). t A = (a b)I + bU , trong U = (1)kk . Ta c:
U n = k n1 U
Theo nh thc Newton ta suy ra kt qu:
n
A =
n
X
Cni (a b)ni bi U i
i=0
n
= (a b) I +
n
X
Cni (a b)ni bi U i
i=1
= (a b)n I +
n
X
i=1
1
Cni (a b)ni (kb)i U
k
n
1 X i
1
Cn (a b)ni (kb)i
= (a b) I (a b)n U + U
k
k i=0
n
= (a b)n I
1
[(a + (k 1)b)n (a b)n ] U
k
NH THC
Bi 2.1 (H An Giang). Gi s A =
m n
q n
. Ta c A =
v
p q
p m
d = mq np. Suy ra
det(A + dA ) = d[(d 1)2 + (m + q)2 ].
M det(A + dA ) = 0 v d 6= 0, nn d = 1 v q = m. Do
2m 2n
det(A dA ) = det
= det(2A) = 4d = 4.
2p 2q
Ch . Trong bi ton ny, biu din c nh thc di dng tng bnh
phng th i hi sinh vin c k thut v suy lun tt.
2. NH THC
85
a1
a2
a3
A = ..
.
an1
an
1 0... 0 0
0 1
... 0 0
0 0
... 0 0
.
..
..
. . .. ..
. . .
.
.
0 0
... 0 1
0 0
... 0 0
1
cos 1
cos
cos
2
n
.
Dn = a01 a02 . . . a0,n1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
n1
n1
n1
cos
1 cos
2 cos
n
y l nh thc Vandermonde, v ta c
Y
Dn = a01 a02 . . . a0,n1 (cos i cos j ).
i>j
86
Trng hp B khng kh nghch, ta c det B = 0.
Vi mi s t nhin k 6= 0, xt ma trn Bk = B k1 I, Bk giao hon vi A
v tn ti N sao cho Bk kh nghch vi mi k N , do det (A + Bk ) =
det (Bk ), k N .
S dng tnh lin tc ca nh thc ta c:
det (A + B) = lim det (A + Bk ) = lim det Bk = det B
k
2. NH THC
87
an1
,
an
ngha l
an1 = (x1 + x2 + . . . + xn )an .
D dng thy
1 x1 x21 . . . xn2
xn1
1
1 x2 x22 . . . xn2
xn2
2
an1 =
. . . . . . .
. . . . . . . . .2. . . . . . . . .n2
1 xn x . . . x
xnn
n
n
1 x1 x21 . . . x1n2 x1n1
1 x2 x22 . . . x2n2 x2n1
.
an =
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
n2
n1
1 xn x . . . x
x
n
Do ta c kt qu cn chng minh.
Bi 2.8 (D b).
1. iu kin Xi Xj = k ni rng
X
asi ajs = k.
T suy ra
d1
k
M = t AA = ..
.
k
k
d2
..
.
k
k
..
.
dm
88
T y, bng cch khai trin nh thc v s dng tnh tuyn tnh, cng
vi nhn xt rng cc nh thc ca cc ma trn m ct C xut
hin 2 ln bng 0, ta suy ra
n
Y
det M =
(di k)
i=1
n
X
+
det ((d1 k)e1 , . . . , (di1 k)ei1 , C, (di+1 k)ei+1 , . . . , (dn k)en ) .
i=1
T suy ra
Qm
i=1 (di k)
P
m
+
(di1Q k)k(di+1 k) (dn k)
Qm i=1 (d1 k) P
m
=
i=1
j6=i (dj k).
i=1 (di k) + k
det M =
[f (A)]
2014
=A
=
=
2
1
1
1
2014
2
.
0
22015 32014
22014 32015
0
32012
2.32014 22015
2.32014 22014
1 -1
.
.
-1 2
.
a1 a2
a3
a4
a1 a2
a3
a2 a1 a4 a3 a2 a1 a4
a3 a4 a1 a2 . a3 a4 a1
a4 a3 a2 a1
a4 a3 a2
T
a4
a3
a2
a1
2. NH THC
89
det A 42013
1
1
..
.
1 ...
0 ...
.. . .
.
.
1 1 ...
1 1... 1
0 1 . . . 0
..
..
. . . ..
.
.
.
0 0
. . . 1
0
1
1
..
.
42013 1.
Vy det A 6= 0.
Bi 2.12 (C Ng Gia T). Gi s det(B) 6= 0, ngha l B kh nghch. T gi
thit ta suy ra A + I = B 1 AB. Do trace(A) + trace(I) = trace(A + I) =
trace(B 1 AB) = trace(A), ngha l trace(I) = 0. y l iu mu thun. Vy
det(B) = 0.
Bi 2.13 (H Ngoi Thng - H Ni). Bt u t dng th nht n dng
th n 1, cng vo n tng ca tt c cc dng ng sau n, ta c.
x + n 1 x + n 1 x + n 1 x + n 1 ... x + n 1 x + n 1
n1
x + n 2 x + n 1 x + n 1 ... x + n 1 x + n 1
0
n2
x + n 3 x + n 1 ... x + n 1 x + n 1
Dn (x) =
.
.
.
.
.
.
...
...
...
...
...
0
0
0
0
...
1
x
Tip theo, vi j ln lt bng n 1, n 2, . . . , 1,
cng vo ct th j + 1, ta c
x+n1
0
0
0
n1
x1
1
0
0
n2 x1 2
Dn (x) =
.
.
.
...
... ...
0
0
0
0
nhn ct th j vi 1 ri
... 0
0
... 0
0
... 0
0
... ... ...
... 1 x 1
90
Sau , khai trin nh thc trn theo dng 1, ta c
= (x + n 1)Dn1 (x 1)
= (x + n 1)(x + n 3)Dn2 (x 2)
= ...
n
Y
=
(x + n 2i + 1).
i=1
. . . 2013 2015
. . . 2012 2015
. . . 2011 2015
... ...
. . .
...
2
2015
2. NH THC
91
1
2
3
2
1
2
2
1
= 2015 3
...
.
.
.
.
..
2013 2012 2011
. . . 2013 1
. . . 2012 1
. . . 2011 1
... ... ...
...
2
1
1 1 1 . . .
1
1 1 . . .
1
1
1 ...
... ... ... ...
1
1
1 ...
2 0 0
2 2 0
2 2 2
... ... ...
1 1 1
1
1
1
...
1
... 0
... 0
... 0
... ...
... 1
= 2015.22012
Bi 2.16 (H Qung Nam). T gi thit suy ra detA = 1, detB = 1. Do
detA 6= detB nn detA + detB = 0. Ta c
detB.det(A + B) = detB.det(A + B)t = det(BAt + I)
= det(AB t + AAt ) = detA.det(A + B)
= detB.det(A + B).
T suy ra detB.det(A + B) = 0. M detB = 1. Vy det(A + B) = 0.
92
Bi 2.17 (H Qung Nam). Ta chng minh A, B c chung mt vect ring.
Tht vy, gi s U l mt khng gian con ring ca A ng vi gi tr ring 1 .
Khi vi mi x U ta c:
A(Bx) = B(Ax) = 1 (Bx) Bx U
Ta nhn thy B nh x t U vo U . Do B c mt vect ring l phn t
ca U . V vy A, B c chung vect ring.
Bng cch chng minh tng t ta chng minh c A, B, C c chung mt
vect ring y 6= 0 ng vi cc gi tr ring 1 , 2 , 3 tng ng ca A, B, C.
Hin nhin rng 1 , 2 , 2 ph thuc tuyn tnh trong khng gian s phc. Do
tn ti cc s thc a, b, c khng ng thi bng 0 sao cho a1 +b2 +c3 = 0.
Khi (aA + bB + cC)y = (a1 + b2 + c2 )y = 0.
Vy det(aA + bB + cC) = 0.
Bi 2.18 (H Quy Nhn). V ai+6,j = (i + 6)j + j i+6 ij + j i = aij (mod3)
nn det A = 0, vi n 7.
Vi n = 6 tnh ton trc tip ta nhn c det A = 0
Vi n = 5 tnh ton trc tip ta nhn c det A = 12
Vy n = 5.
Bi 2.19 (H Sao ). Ta t
A=
1
1
..
.
Cn1 a1
Cn1 a2
..
.
Cn2 a21
Cn2 a22
..
.
...
...
..
.
Cnn an1
Cnn an2
..
.
bn1
bn1
bn3
. . . bnn+1
. . . bn1
n+1
..
..
.
.
... 1
(a1 + b2 )n
(a1 + b2 )n
(a2 + b1 )n
(a2 + b2 )n
AB =
...
...
n
(an+1 + b1 ) (an+1 + b2 )n
|AB| = |A||B| = Cn1 Cn2 . . . Cnn
...
...
n
. . . (an+1 + bn+1 )
Y
ni>j
(ai aj )(bi bj ).
2. NH THC
93
. . . |20142014
. . . 20132014
. . . 20122014
...
...
1
0
T
x 6= 0 nn ta c 4 0 4.
Mt khc nh thc ca ma trn B l tch ca tt c cc gi tr ring ca n
k c bi nn nh thc ca B tha mn:
det B = det (AAt + 4I2014 ) 24028 .
Bi 2.21 (H S phm Thi Nguyn). (i) Theo nh l Caley-Hamilton A2
tr(A)A + det(A) = 0.
Ly vt hai v ta c iu phi chng minh.
(ii) Gi cc gi tr ring ca B l 1 , 2 , 3 , ta c: tr(B) = 1 + 2 + 3 ;
( + + )2 (2 +2 +2 )
tr(B 2 ) = 21 +22 +23 . T ta c 1 2 +1 3 +2 3 = 1 2 3 2 1 2 3 =
(tr(B))2 tr(B 2 )
.
2
a thc c trng ca B l P (x) = (1)3 (x 1 )(x 2 )(x 3 ) = (1)(x3
tr(A)x2 + (1 2 + 1 3 + 2 3 )x det(B)). Theo nh l Caley-Mamilton, ta
c
B 3 tr(B)B 2 + (1 2 + 1 3 + 2 3 )B det(B) = 0.
hay
(tr(B))2 tr(B 2 )
)B det(B) = 0.
2
Ly vt hai v ta c iu phi chng minh.
B 3 tr(B)B 2 + (
... 1
1
... 1
1
... ...
...
... ...
1
... 1 a2014 1 + 1
94
a1 1 ... 1
a1 1 ... 1
0
1 a2 ... 1
1 a2 ... 1
0
... + ... ... ... ...
= ... ... ... ...
1 1 ... ...
1 1 ... ...
0
1 1 ... 1 a2014 1 1 1 ... 1
1
1
...
1
1
a1 1 ... 1
1
1
1
1 a2 ... 1
1
1
1
...
... + ... ... ... ... ...
1 1 ... ... 1
...
1
0 a2014 + 1 1 1 ... 1 1
Khai trin nh thc u theo dng cui, cng dng cui nh thc th hai
vi cc dng trc n, ta c: D2014 = (a2014 + 1)D2013 (a1 1)...(a2013 1).
Gi h trn, ta c
D2014 =
D (z) = y + z y + z a3 + z
.
.
.
y +z y +z y +z
... x + z
... x + z
... x + z .
...
.
... an + z
y
D (z) = D +
i .
y
...
...
...
...
...
z
.
z
.
z
... x
n
... .
X
... x = D + z
Aij = D + zB
i,j=1
... .
... an
Do ta c:
(
Suy ra
D=
96
Bi 3.2 (H Bc Liu). Do k 6= 1 v k 6= 3 nn ma trn h s ca h phng
trnh c dng chnh tc theo dng l
2k + 2
1 0 0 0
k3
1+k
0 1 0 0
k 3 .
0 0 1 0 2(k 1)
k3
(k 1)2
0 0 0 1
k3
T y ta c kt qu cn chng minh.
Bi 3.3 (H Bch Khoa H Ni). t A = (aij ) Mn (Z). H cho tng
1
ng vi A I X = 0. Ta c A l ma trn vi h s nguyn nn a
n
thc c trng p(t) ca A l a thc n khi (h s cao nht bng 1) vi
h s nguyn. Do p(t) khng th c nghim hu t khng nguyn. Suy ra
1
1
6= 0, ngha l det A I 6= 0. Nh vy, h phng trnh trn ch c
p
n
n
nghim tm thng.
Ch . y l li gii khc vi li gii do tc gi xut, s dng tnh cht
ca a thc c trng v tnh cht nghim ca a thc.
Bi 3.4 (H Hng Vng, Ph Th). Bng cch t yi = xi 671(i =
1, 2, . . . , 2014), h cho thnh:
y1 + y2 + y3 = 0
y2 + y3 + y4 = 0
y3 + y4 + y5 = 0
y 4 + y 5 + y 6 = 0
.........
y2013 + y2014 + y1 = 0
y
2014 + y1 + y2 = 0
T phng trnh th nht v th hai suy ra y1 = y4 . T phng trnh th
t v th nm suy ra y4 = y7 . Tip tc qu trnh ny cui cng ta c
y1 = y4 = y7 = . . . = y2014 . Bng lp lun tng t, ta c y2 = y5 = y8 =
. . . = y2012 , y3 = y6 = y9 = . . . = y2013 . T hai phng trnh cui cng ta thu
c y2 = y2013 . T phng trnh u tin v phng trnh cui cng ta thu
97
P
2012
2
v x2014 = 1
xk =
.
2014
2014
k<2014
x1
x2
X=
...
xn
H cho tr thnh (A + 2014E)X = 0. Ly chuyn v hai v ta c X t (A +
2014X)t = 0. Dn n X t (A + 2014E) = 0, hay X t A + 2014X t E = 0. T
y suy ra X t AX + 2014X t EX = 0.
Ta c AX + 2014X = 0 AX = 2014X. Kt hp li, ta c
X t (2014X) + 2014X t X = 0 X t X + X t X = 0 X t X = 0.
Nh vy,
x1 x2
x1
x2
2
2
... x2014
... = 0 x1 + ...x2014 = 0 x1 = ... = x2014 = 0
x2014
(1 + a1 b1 )x1 + a1 b1 x2 + . . . + a1 bn xn = c1
a b x + (1 + a b )x + . . . + a b x = c
2 1 1
2 2 2
2 n n
2
.........
an b1 x1 + an b2 x2 + . . . + (1 + an bn )xn = cn
98
Xt nh thc
1 + a1 b 1
a1 b 2
a2 b 1
1
+
a2 b 2
Dn =
...
...
an b 1
an b 2
...
a 1 bn
...
a 2 bn
...
...
. . . 1 + an b n
= Dn1 + an bn
D n = 1 + a1 b 1 + a2 b 2 + . . . + an b n = 1
j
Dn
= Dni
Theo Cramer h lun lun c nghim xi = D
n
Dni l nh thc D b di ct i thay bng (c1 , c2 , . . . , cn )T .
Do vy h lun c nghim nguyn (pcm).
Bi 3.8 (H S phm H Ni 2). Vit h phng trnh cho di dng
Ax =
1
1
x (A
I2014 )x = 0
2014
2014
1
Gi s det (A 2014
I2014 ) = 0. iu ny chng t =
ca A. V vy a thc c trng ca A l
1
2014
l mt gi tr ring
a1
a2 a3 ... a2013 a2014
a2014 a1 a2 ... a2012 a2013
..
.. ..
..
..
.
. .
.
.
a3
a4 a5 ... a1
a2
a2
a3 a4 ... a2014 a1
1 0 0 0 0 0
0 1 0 0 0 0
0 1 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0
0 0 1 0 0 0
0 0 0 1 0 0
= a1
0 0 0 1 0 0 + a2 0 0 0 0 1 0
0 0 0 0 1 0
0 0 0 0 0 1
0 0 0 0 0 1
1 0 0 0 0 0
0
1
0
+.... + a2014
0
0
0
99
0
0
1
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
1
0
1
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
1
0
1
0
0
0
0
0
0
B=
0
0
1
1
0
0
0
0
0
R
= 2a1 x1
= 2a2 2a1 + x1
= 2a3 2a2 + 2a1 x1
= 2a4 2a3 + 2a2 2a1 + x1
Vi n = 5, ta c nghim ca h l:
x1
x2
x3
x4
x5
= a5 a4 + a3 a2 + a1
= a5 + a4 a3 + a2 a1
= a5 a4 + a3 a2 + a1
= a5 + a4 a3 + a2 a1
= a5 a4 + a3 a2 + a1
100
S = , nu a2k a2k1 + + a2 a1 6= 0;
S = {x1 , 2a1 x1 , 2(a2 a1 ) + x1 , ..., 2(a2k1 a2k2 + + a1 ) x1 }, x1 R,
nu a2k a2k1 + + a2 a1 = 0.
(2). Nu n l, n = 2k + 1, k N , th:
x1 = a2k+1 a2k + + a3 a2 + a1
x2i+1 = a2k+1 a2k + a2i+2 + a2i+1 a2i + + a3 a2 + a1
x2i = a2k+1 + a2k + a2i a2i1 + a2i2 a3 + a2 a1
i {1, 2, ..., k}
1
2
...
n
1 b1
2 b2 . . . n bn
det
= D 6= 0
..
..
.
.
..
..
.
.
n1
n1
n1
1 b1
2 b2
. . . n bn
S dng nh thc Vandermonde ta c D = 1 2 . . . n
(bi bj ) 6= 0.
i>j
101
1 0 0
Bi 4.3 (H Bch Khoa Tp. H Ch Minh). t P = 0 1 0, Q =
1 1 1
1 0 1
a b s
0 1 1 v khng gian con W = c d s . W l khng gian con 5
0 0 1
s s 3s
chiu ca M3 (R) vi mt c s gm cc ma trn
1 0 0
0 1 0
0 0 0
A1 = 0 0 0 ; A2 = 0 0 0 ; A3 = 1 0 0 ;
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 1
A4 = 0 1 0 ; A5 = 0 0 1 .
0 0 0
1 1 3
Xt nh x f : M3 (R) M3 (R) tha f (A) = P AQ. V P, Q kh nghch nn f
l mt sng nh. chng minh dim(H) = 5, ta cn
chng t f (H)
= W.
a11 a12 s
Tht vy, xt A = (aij )3 H : f (A) = P AQ = a21 a22 s W, s =
s
s 3s
a11 + a12 + a13 .
1 0 1
0 1 1
0 H,
Thm na, f 1 (A1 ) = 0 0 0 H, f 1 (A2 ) = 0 0
1 0 1
0 1 1
0 0 0
0 0
0
1
1
1 0 1 H, f (A4 ) = 0 1 1 H, f 1 (A1 ) =
f (A3 ) =
0 1 1
1 0 1
0 0 1
0 0 1 H.
1 1 1
Nh vy f (H) = W , ta c iu phi chng minh.
Bi 4.4 (H Bch Khoa Tp. H Ch Minh). D thy A3 Xi = Xi , i = 1, 2, 3. V
X1 , X2 , X3 c lp nn A3 = I.
A l ma trn thc cp 3 (l) nn chc chn c 1 tr ring bng 1.
Hn na, (A2 + A + I)(X1 X2 ) = A2 (X1 X2 ) + A(X1 X2 ) + X1 X2 =
X3 X1 + X2 X3 + X1 X2 = 0 do det(A2 + A + I) = 0 tc A phi c
3 tr ring phn bit
1 = 1, 2 = 1 i 3, 3 = 1 + i 3.
t Yk = X1 + 2k X2 + 3 X3 . Ta c
AYk = X2 + 2k X3 + 3 X1 = k (2k X2 + k X3 + X1 ) = k Yk .
102
iu ny chng t Yk l VTR ca A ng vi TR k , k = 1, 2, 3.
Ta suy ra A cho ha c, tc A = P DP 1 vi D = diag(k ) v P =
[Y1 Y2 Y3 ].
kt thc, ta ch
1 2 3
P = [X1 X2 X3 ] 21 22 23
1 1 1
hay
A = [X1 X2 X3 ]P DP 1 [X1 X2 X3 ]1
0 0 1
= [X1 X2 X3 ] 1 0 0 [X1 X2 X3 ]1 .
0 1 0
r(r 1)
v l.
2
103
Bi 4.8 (D b).
1. Hin nhin ta c ker f k ker f k+1 . T suy ra dy
cc khng gian con ker f k , k 0, l tng (th t bao hm). T suy
ra cc dy dim Im f k , k 0, v dim ker f k , k 0 tng ng l dy
tng. y l mt dy cc s t nhin, b chn bi n, chiu ca V. T
suy ra tn ti mt s nguyn m nh nht sao cho ker f m = ker f m+1 ,
ni ring ker f 0 ( ker f 1 ( ( ker f m . Ta s ch ra rng ker f k =
ker f k+1 vi mi m k. Gi s k m v x ker f k+1 . Th th do
0 = f k+1 (x) = f m+1 (f km (x)) ta suy ra f km (x) ker f m+1 . Gi thit
ker f m = ker f m+1 dn n f km (x) ker f m v do f k (x) = 0, hay
x ker f k . T ker f k+1 ker f k v nh vy ker f k = ker f k+1 . Nh
vy, dy ker f k , k 0, l mt dy tng thc s ti k = m v khng i
k t . Ni ring, ta phi c m n. Mt khc, ta nhc li nh l v
hng
dim ker f k + dim Im f k = dim V = n.
T ta cng d dng suy ra dy Im f k l gim thc s ti k = m ri
khng i k t . Khng nh c chng minh.
2. Ta c, vi mi k 0, f (ker f k+1 ) ker f k : nu x ker f k+1 th
f k+1 (x) = 0, ngha l f k (f (x)) = 0, hay f (x) ker f k . Tng t
f (ker f k+2 ) ker f k+1 . iu ny cho thy nh x f gi ker f k+2 ln
ker f k+1 ng thi gi khng gian con ker f k+1 ln ker f k . T suy ra
f cm sinh mt nh x tuyn tnh
f : ker f k+2 / ker f k+1 ker f k+1 / ker f k .
nh x f l mt n nh. Tht vy, gi s x ker f k+2 / ker f k+1 sao
cho f(
x) = 0. iu ny c ngha l f (x) ker f k (vi mi x ker f k+2
vi nh x trong ker f k+2 / ker f k+1 ). Ni cch khc f k+1 (x) = 0, hay
x ker f k+1 , v nh vy x = 0.
T suy ra dim(ker f k+2 / ker f k+1 ) dim(ker f k+1 / ker f k ). T suy
ra dim ker f k+1 dim ker f k dim ker f k+2 dim ker f k+1 v khng nh
c chng minh.
3. Ta c dim ker f m + dim Im f m . Do vy, ta ch cn chng minh tng
ker f m + Im f m l trc tip. Trng hp m = 0 l tm thng, ta gi
s m 1. Gi s x ker f m Im f m . Gi s y V sao cho x = f m (y).
Th th f m (y) = f 2m (x) = 0. Ta suy ra x ker f 2m v do x ker f m ,
hay f m (x) = 0. Nh vy y = 0 v tng cn chng minh l trc tip.
4. Gi s A Mn (R). Theo cc kt qu trn, p dng cho t ng cu
ca Rn tng ng vi ma trn A trong c s chnh tc, R = =Am
ker Am . Ch rng cc khng gian V1 = ker Am , V2 = Im Am ng nh
bi A v: A(ker Am ) ker Am1 kerAm , A(Im Am ) = Am+1 Am .
104
By gi, xt mt c s ca Rn c to thnh t mt c s ca V1 =
ker Am v mt c s ca V2 = Im Am . Th th ma trn ca A (tt hn
l ca t ng
cu xy
dng t A nh ni trn) trong c s nh
N 0
vy c dng
. kt thc, ta ch rng hn ch ca A xung
0 C
V1 l lu linh (x ker Am = Am (x) = 0) v hn ch ca A xung V2
l kh nghch v l mt ton cu (A(Im Am ) = Am+1 = Am .)
Bi 4.9 (D b). Mt mt, nu tn ti cc phn t x1 , . . . , xn sao cho ma trn
(fi (xj )) l kh nghch th f1 , . . . , fn hin nhin c lp tuyn tnh: nu khng,
mi quan h ph thuc tuyn tnh ca chng s cm sinh mt quan h ph
thuc tuyn tnh trn cc vector hng ca ma trn (fi (xj )).
o li, ta gi s f1 , . . . , fn l mt h c lp tuyn tnh. Ta s ch ra s tn
ti ca cc phn t x1 , . . . , xn vi tnh cht yu cu. Ta thit lp khng nh
ny bng qui np theo n. Trng hp n = 1 l r rng: ni rng h mt hm
s f l c lp ngha l ni f khng tm thng, ni cch khc, tn ti x
f (x) = 0. Gi s khng nh l ng cho n 1 v f1 , . . . , fn l mt h c
lp n cc hm s trn X. Ni ring, h f1 , . . . , fn1 cng c lp. Theo gi
thit qui np, tn ti cc phn t x1 , . . . , xn1 det(fi (xj ))1i,jn1 6= 0. Vi
x X, xt nh thc
f1 (x1 ) f1 (xn1 )
f1 (x)
..
..
.
. .
d(x) =
fn1 (x1 ) fn1 (xn1 ) fn1 (x)
fn (x1 ) fn (xn1 )
fn (x)
Bng cch khai trin theo ct cui cng ta thu c mt biu thc
d(x) = d1 f1 (x) + + dn1 fn1 (x) + dn fn (x),
trong di l i nh thc tng ng vi h s fi (x). Mt khc dn =
det(fi (xj ))1i,jn1 6= 0 v cc fi l c lp d(x) khng th ng nht bng
0. Gi s d(xn ) 6= 0. Th th b x1 , . . . , xn tho mn yu cu bi ra vi h
f1 , . . . , f n .
Bi 4.10 (D b).
1. Nu f cho ho c, mi c s cho ho f cng
cho ho f 2 v ker f = ker f 2 = khng gian ring ca f ng vi gi
tr ring 0. Tht vy, hin nhin ta c ker f ker f 2 v dim ker f =
dim ker f v c f v f 2 u c hng bng s cc gi tr ring 6= 0 ca f .
o li, gi s f 2 cho ho c v ker f = ker f 2 . Gi 1 , 2 , . . . , k l
cc gi tr ring 6= 0 ca f 2 . Vi mi 1 i k gi i l mt cn bc
2 ca i . Do X 2 i = (X i )(X + i ) v X i , X + i nguyn t
cng nhau (do iu kin i 6= 0) nn cng thc phn tch hch cho ta
105
k u (x) = 0
p1
X
k=0
k uk (x) = 0
k=i
Suy ra
p1i
p1
X
k=i
k u (x) = 0
p1
X
k=i
106
Suy ra i up1 (x) = 0 (v vi k i + 1 th p 1 i + k p nn up1i+k =
0. Do i = 0 v up1 (x) 6= 0. Suy ra v l. Suy ra k = 0, k. Vy h
{x, u(x), . . . , up1 (x)} c lp tuyn tnh (1 im).
Bi 4.14 (H S phm H Ni 2). Gi s a0 id + a1 f + . . . + ap1 f p1 = 0, ai
R, i = 0, 1, . . . , p 1. Nhn f p2 vo hai v cu ng thc ta c a0 f p2 = 0.
T f p2 6= 0 ta suy ra a0 = 0. Do ta c:
a1 f + a2 f 2 + . . . + ap1 f p1 , ai R, i = 1, . . . , p 1
Nhn hai v vi f p3 vao hai v ca ng thc ta c a1 f p2 = 0. Do
a1 = 0. Thc hin tng t ta c a3 = a4 = . . . = ap1 = 0. Chng t h
cc t ng cu {idE , f, . . . , f p1 } l c lp tuyn tnh.
Rb
Bi 4.15 (C S phm Vnh Phc). t A =
fi (x)fj (x)dx . Do det A = 0
a
Zb
i=1
fi (x)fj (x)dx = 0.
Mt khc
n
X
i fi (x)
2
i=1
n
X
j=1
n
X
i fi (x)fj (x) ,
i=1
Do
n
P
i2
i fi (x) dx = 0.
i=1
i=1
GI TR RING V VC T RING
5. GI TR RING V VC T RING
107
0
b
b2 . . . bn1
b1
0
b
. . . bn2
A=
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,
b1n b2n b3n . . . 0
nn
x
b
b2 . . . bn1
1
b
x
b
. . . bn2
.
det(A + xI) =
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. 1n
b
b2n b3n . . . x
108
Bi 5.5 (H Tn Tro). Theo gi thit ta c AA = A A, A = A, ta c:
(Ax) Ax = x A Ax = x AA x = (A x) A x.
Mt khc, v l gi tr ring ca A, nn Ax = x, hay Ax x = 0. K hiu
l s phc lin hp ca s phc . Khi :
0 0 = (Ax x) (Ax x) = ((Ax) x )(Ax x)
= (x A x )(Ax x)
= x A Ax x A x x Ax + x x
= x AA x x A x x Ax + x x
= x A(A x x) x (A x x)
= (x A x )(A x x)
= [(x A x )] (A x x)
= (A x x) (A x x)
A x = x.
Do x l vc t ring ca ma trn A ng vi gi tr ring .
A THC
n
P
i=1
P 0 (a)
P (a)
n
P
i=1
cho n s dng
n
Q
i=1
i=1
1
axi
1
axi
v P (a) =
n
Q
i=1
> 0(i = 1, . . . , n) ta c:
n
X
i=1
1
n
rn
Q
a xi
n
(a xi )
i=1
6. A THC
Hay
P 0 (a)
P (a)
109
n
n
P (a)
n = 2014 v ta c pcm.
Du bng xy ra khi v ch khi cc nghim bng nhau.
Bi 6.3 (HV Bu chnh Vin thng). Ta c f 0 (x) = 3x2 3 cho nn cc im
ti hn l x = 1, x = 1 v do cc gi tr ti hn l f (1) = 3, f (1) = 1.
Li c f (2) = 1, f (0) = 1, f (2) = 3 cho nn cc khng im ca f (x) nm
trong cc khong (2; 1), (0; 1), (1; 2). Nh vy ta ch cn m s ln f i
qua mi khong l s c s nghim ca f (f (x)) = 0. Tht vy, f i qua
(2; 1) ng mt ln (khi x < 2), i qua (0; 1) vi 3 ln (khi 2 < x <
1, 0 < x < 1, 1 < x < 2 ) v cui cng f i qua (1; 2) ng 3 ln. V vy tng
cng f (f (x)) = 0 c ng 7 nghim phn bit.
Bi 6.4 (H Cng ngh thc phm Tp. HCM). Gi s P (x) = an xn +an1 xn1 +
+ a1 x + a0 , vi an 6= 0. Suy ra P 0 (x) = nan xn1 + (n 1)an1 xn2 + + a1 .
- Nu n 2 th tha s bc cao nht ca P (P 0 (x)) l
n(n1)
an (nan xn1 )n = nn an+1
;
n x
110
l. Do > 0 v d dng suy ra = 1. Vy x20 + 1 = 0. V P (x) R[x] nn
tn ti Q(x) R[x], Q(x) khng chia ht cho (x2 + 1) v s nguyn dng n
P (x) = (x2 + 1)n Q(x). D kim tra c a thc Q(x) tha mn
Q(x)Q(x + 1) = Q(x2 + x + 1).
Lp lun tng t nh trn suy ra Q(x) = 0 hoc Q(x) = 1.
Vy c p s P (x) = 0, P (x) = 1 hoc P (x) = (x2 + 1)n , n N .
Bi 6.6 (H Hng Vng, Ph Th). Nu P (x) = 0 l mt hng s th ta
c a2 = a a = 0 hoc a = 1. Vy P (x) = 0 hoc P (x) = 1.
Gi s deg P (x) > 0. D thy h s cao nht ca P (x) phi bng 1. Gi x0 C
l mt nghim ca P (x). Suy ra x20 cng l mt nghim ca P (x). Do ta
c dy s x0 , x20 , x40 , . . . , x2n
0 , . . . gm nhng nghim ca P (x).
2
4
2
4
Nu |x0 | < 1 th x0 , x0 , x0 , . . . , x2n
0 , . . . phn bit v |x0 | > |x0 | > |x0 | > . . . >
2n
|x0 | > . . . . iu ny v l v P (x) khng th c v s nghim.
4
2
Nu |x0 | > 1 th x0 , x20 , x40 , . . . , x2n
0 , . . . phn bit v |x0 | < |x0 | < |x0 | < . . . <
2n
|x0 | < . . . . iu ny v l v P (x) khng th c v s nghim. Do mi
nghim x0 ca P (x) u tha mn |x0 | = 1. Gi n = deg P (x), a1 , . . . , an l
nghim ca P (x) : P (x) = (x a1 )(x a2 ) . . . (x an ).
Suy ra P (x2 ) = (x2 a1 )(x2 a2 ) . . . (x2 an ) v P (x 1) = (x (a1 +
1))(x (a2 + 1)) . . . (x (an + 1)). T h thc P (x)P (x 1) = P (x2 ) suy ra
a1 + 1, a2 + 1, . . . , an + 1 cng l nghim ca P (x2 ). Nh vy cc phn t ny
thuc tp hp
{ a1 , a2 , . . . , an , a1 , a2 , . . . , an } ,
v do cng c mun bng 1. Vit ak = cos k + i sin k . Khi
1
1 = |ak + 1| = | cos k + i sin k + 1| cos k = .
2
Suy ra ak = 21 +
3
i
2
hoc ak = 12
3
i.
2
Do P (x) ch gm cc nhn t
1
3
1
3
(x + +
i)(x +
i) = x2 + x + 1.
2
2
2
2
Vy P (x) = (x2 + x + 1)m , m N
p n: P (x) = 0 hoc P (x) = (x2 + x + 1)m , m N .
Bi 6.7 (C Ng Gia T). Nu ngi i trc vit s 1 vo h s ca x th
f (x) = x(x2 1) + x2 + . Do chin thut lun thng ca ngi i trc
l: Nu ngi chi sau vit s a vo mt du th ngi i trc vit s a
vo du cn li.
6. A THC
111
nu n < 2
x
2
8
(an + 1)x nu n = 2
4 4n
an x
nu n 2.
Nu n 2 th trc ht ta phi c
2
xn = x8 n2 = 8
iu trn v l v n l s t nhin. Vy n > 2 v
2
n
an+1
= a4n x4n
n x
Suy ra
(
an+1
= a4n
n
n2 = 4n
(
n=4
an = 1
Do vy ta cn tm a thc dng
P (x) = x4 + a3 x3 + a2 x2 + a1 x + a0 .
Ta t G(x) = P (x) (x2 + 3x + 1)2 + 1. Vy (1) tng ng vi
2
P (P (x)) + 1 = P 2 (x) + 3P (x) + 1 G(x)
2
P (P (x)) P 2 (x) + 3P (x) + 1 + 1 = G(x) G(x) 2(P 2 (x) + 3P (x) + 1)
G(P (x)) = G(x) G(x) 2(P 2 (x) + 3P (x) + 1)
Nu G(x) khc 0, ta t k = degG, (k 3) nn ta c 4k = k + 8. Suy ra v l
v k l s t nhin, vy G(x) = 0, x. T ta c
P (x) = (x2 + 3x + 1)2 1 = x(x + 1)(x + 2)(x + 3).
112
Bi 6.9 (H Phm Vn ng). Do x1 , ..., xn l nghim nn P (x) =
xi ). Ta c:
n Y
n
X
0
P (x) =
(x xi )
Qn
i=1 (x
j=1 i=1
Q
x xj
xn + ni=1 (x xi )
xi xj
Ta c f (x1 ) = ... = f (xn ) = 0 v bc f (x) n 1. Do f (x) = 0
P
xni
a thc f (x) c h t cao nht l ni=1 Qn
(x1 + ... + xn ) = 0
j=1 (xi xj )
P
xni
Theo Viet x1 + ... + xn = 1. Vy ni=1 Qn
= 1.
j=1 (xi xj )
Xt a thc: f (x) =
Pn
i=1
xni
Qn
j=1
.........
P
k
k
|bk | = (1)
x1 x2 . . . xk 2014k .Cm
(1)
i1 <i2 <...<ik
.........
m
|bm | = |(1) x1 x2 . . . xm | 2014m
k
. Nh vy a thc Q(x)
R rng (1) mu thun vi gi thit |bk | > 2014k .Cm
c t nht mt nghim y tha mn bt ng thc:
(2)
(3)
Khi ta c
0 = |P (y)| = y n + a1 y n1 + a2 y n2 + . . . + an1 y + an
|y n | a1 y n1 . . . | |an1 y| |an |.
(4)
T (2) v (3) ta c:
|ai | 2013 < |y| 1; i = 1, n.
(5)
(mu thun)
6. A THC
113
P 0 (x) X 1
=
.
P (x)
x
a
i
i=1
Ly o hm hai v, ta c
n
X 1
P 0 (x)P (x) (P 0 (x))2
=
< 0.
P (x)2
x ai
i=1
T ta c iu phi chng minh.
Bi 6.14 (C S phm Vnh Phc). f (x) c bc 2014 nn F (x) c bc 2015,
m F (x) c t nht 2014 nghim thc nn F (x) c ng 2015 nghim thc
(k c s bi). t G(x) = F (x) + f (x), suy ra G(x) l a thc c bc 2015.
Nu = 0 th hin nhin G(x) c ng 2015 nghim thc.
114
Nu 6= 0 th ta t H(x) = ex/ F (x). Khi H 0 (x) = ex/ G(x). M F (x)
c ng 2015 nghim thc nn H(x) c 2015 nghim thc, suy ra H 0 (x) c
t nht 2014 nghim thc, ngha l G(x) c t nht 2014 nghim thc. M
G(x) l a thc c bc 2015, nn G(x) c ng 2015 nghim thc.
Ghi ch. Bi ton ny s dng hai nh l c in ca ton hc:
nh l 1. Mi a thc bc n(n 1) vi h s thc c ti a n nghim thc.
nh l 2. Nu hm thc f kh vi trn R v phng trnh f (x) = 0 c t nht
n nghim thc th phng trnh f 0 (x) = 0 c t nht n 1 nghim thc (k c
s bi).
Bi 6.15 (H Tn Tro). Ta xt cc trng hp sau
1. a = b = 0 th P (x) l ty ;
2. a = 0, b 6= 0 th P (x) = 0 vi mi x;
3. a 6= 0, b = 0 th P (x) = c, c R l mt hng s ty ;
4. a 6= 0, b 6= 0;
/ N, thay x = b vo gi thit, ta c x = b a. Thay x = b a
- Nu ab
vo gi thit, ta li c x = b 2a l nghim... C tip tc nh vy, suy
ra P (x) = x, vi mi x R;
- Nu ab N th a thc P (x) c x = a, x = 2a, ..., x = (n 1)a l cc
nghim. Khi ta c:
P (x) = (x a)(x 2a)...[x (n 1)a]Q(x).
Thay P (x) vo gi thit ta c Q(x a) = Q(x), vi mi x R, tc l
Q(x) = k, vi k R l mt hng s ty . Do :
P (x) = (x a)(x 2a)...[x (n 1)a].
DY S
n+1
> 0.
(n + 2)!
n = 1, 2, , 2013. Nh vy
0 < x1 < x2 < < x2014 .
Khi
x2014 <
p
1
n
xn1 + xn2 + + xn2014 < 2014 n x2014 .
Cho n +. Ta c I = x2014 .
Mt khc, t
k
1
1
=
(k + 1)!
k! (k + 1)!
suy ra
xk = (1
1
1
1
1
1
1
) + ( ) + + (
)=1
.
2!
2! 3!
k! (k + 1)!
(k + 1)!
Do vy
x2014 = 1
1
.
2015!
Suy ra
I =1
1
.
2015!
2
f (x) = ln x + 1 + x
l l v lin tc trn on [1, 1] nn
R1
f (x)dx = 0.
116
xi = 1 + ni . Trn mi on con [xi1 , xi ], ly im i = xi , i = 0, 2n. Khi ,
tng tch phn Riemann ca hm s f (x) l
s
2
2n
2n
X
X
1
i
i
Sn =
f (i )xi =
ln 1 + + 1 + 1 +
n i=1
n
n
i=1
Do ,
Z1
lim Sn =
f (x)dx =0.
Mt khc, ta c
s
2
h
1
1
1n
Sn =
ln 1 + + 1 +
+
n
n
n
s
2 i
2n n
2n
+ 1+
+ ln 1 +
n
n
q
q
2 + (1 n)2
2 + (2n n)2
1
n
+
n
2n
n
+
n
1
= ln
+ + ln
n
n
n
q
n1
2n
Y
i n + n2 + (i n)2
.
= ln
2n
n
i=1
T suy ra
q
n1
2n
Y
i n + n2 + (i n)2
= 1.
lim
2n
n
n
i=1
b) T gi thit ta c
bn+1 =
an + 3bn
4
1
(an bn ). Suy ra
4
n
1
an+1 bn+1 =
(a b) 0, n
4
an b n
an an
+
+
= an .
2
2
2
2
(1)
1. DY S
117
T (1), ta c
lim an = lim bn .
1
an+1 1
1
.
an 1
Ch ra gii hn limn
1
nu a1 < 1.
1a1
Pn
n=1
ai = nu a1 1 v limn
2x
2013
0
|f
(x)|
.
x2 + 20142
2014
Xt hm s
g(x) = x f (x),
x R.
Pn
n=1
ai = 1 +
118
Ta c g 0 (x) = 1 f 0 (x) > 0, vi mi x R, dn n hm g(x) ng bin trn
R v g(x) lin tc trn R. Ta c
g(0) = f (0) = 2013 ln(20142 ) + 20142 > 0,
g(20142 ) = 2013 ln(20142 + 20144 ) < 0.
Do g(0).g(20142 ) < 0 v tn ti c (20142 ; 0) tha mn g(c) = 0, hay
f (c) = c. Do g ng bin nn c l duy nht.
Li c xn+1 = f (xn ) nn vi mi n tn ti qn nm gia c v xn tha mn
f (xn ) f (c) = f 0 (qn ).(xn c).
Suy ra
|xn+1 c| = |f 0 (qn )|.|xn c|
2013
.|xn c|.
2014
Vy
2013
2013 n1
|x1 c|.
.|xn1 c|
2014
2014
Cho n , ta c |xn c| 0 v
|xn c|
lim xn = c.
n1
2.20152
un =
1.
(2015)2n1 20132n1
Vy
lim un = 1.
Bi 1.7 (H Qung Bnh). Ta c bt ng thc ln(1 + x) < x vi x > 0 do
ln(1 + n1 ) < n1 vi n N .
Do
1
> ln(1 + n) ln n, n N .
n
Suy ra
1 1
1
1+ + +...+ (ln 2ln 1)+(ln 3ln 2)+...+(ln(n+1)ln n) = ln(n+1),
2 3
n
1. DY S
119
v
0<
1
1
2
1
3
1 + + + ... +
1
n
1
.
ln(n + 1)
1
=0
n ln(n + 1)
lim
suy ra
lim
1
1
2
1
3
1 + + + ... +
1
n
= 0.
n2
X
2i (i + 1)!.
i=0
Vy
n2
1 X i
2 (i + 1)!.
un =
n! i=0
Bi 1.9 (H Quy Nhn). V ng thc
n
n
n
1 + 2 + ... + 2014 = n a1 + n a2 + ... + n am .
(2)
a=1
n
n
n
n( 1 1) + n( 2 1) + ... + n( 2014 1)
= n( n a1 1) + n( n a2 1) + ... + n( n am 1) (3)
Ch rng
ax 1
= ln a, a > 0.
x0
x
lim
120
Do ,
lim n( n a 1) = ln a, a > 0.
x
x
< 1+x1< .
2+x
2
p dng cho x =
k
,
n2
ta c:
k
k
2
n + 2n
k + 2n2
Do
n
X
k=1
r
1+
k
k
1 2
2
n
2n
k, n 1.
r
n
n
X
X
k
k
k
( 1 + 2 1)
xn =
.
2
2
n + 2n
n
2n
k=1
k=1
Hay
n(n + 1)
n(n + 1)
xn
.
2
2(2n + n)
4n2
Suy ra
1
lim xn = .
n
4
Bi 1.11 (H S phm H Ni 2). Bng quy np, d thy xn l mt dy s
dng. Ta c
1
1
ln xn+2 = ln xn+1 + ln xn n N .
2
2
t un = ln xn n N . Ta c:
u1 = ln x1 , u2 = ln x2 , un+2 =
un+1 + un
2
n N .
T cng thc xc nh dy un ta c
1
1
1
x2
un un1 = (un1 un2 ) = = ( )n2 (u2 u1 ) = ( )n2 ln .
2
2
2
x1
Do
1
x2
1
1
x2
un = ( )n2 ln + un1 = . . . = [( )n2 + ( )n3 + + 1] ln + ln x1
2
x1
2
2
x1
1. DY S
121
2 2 1
x2
= [ ( )n1 ] ln
+ ln x1 .
3 3 2
x1
Suy ra
lim un =
2 ln x2 + ln x1
.
3
Vy dy xn hi t v
n+
un+1
1
= un . 1 +
un
un1
!
> un .
T 2 iu trn dn n
un+1
= +
n+ un
lim
un
= 0.
n+ un+1
lim
T gi thuyt ta c:
= un .
un
un1
p dng lin tip cng thc trn ta c:
un
un1
= un1
un1 un2
122
....
u3 u2
= u2 .
u2 u1
Cng v cc ng thc trn ta c
u2 + u3 + + un =
un+1 u2
.
un
u1
Suy ra
u1 + u2 + + un =
un+1
,
un
v v vy
lim
n+
(u1 + u2 + + un ) .un
un+1
1
= lim
= .
n+ 2un+1 + 1
2un+1 + 1
2
xk =
1
1
, cho nn
n! (n + 3)!
1
1
1
1
1
1
+ +
.
1! 2! 3! (n + 1)! (n + 2)! (n + 3)!
Do
lim
n
X
5
xk = .
3
k=1
n2
(an1 an2 ), n 3.
n
n2
vn1 ,
n
vi mi n > 2. T ta thu c
1 2 3 4
n4 n3 n2
2(a2 a1 )
vn = . . . . . .
.
.
v2 =
.
3 4 5 6
n2 n1 n
n(n 1)
Vy
an an1 =
2(a2 a1 )
.
n(n 1)
1. DY S
123
Ta d dng thu c
an = an an1 + an1 an2 + + a3 a2 + a2
1
1
1
= a2 + 2(a2 a1 )(
+
+ +
)
3.2 4.3
n(n 1)
a2 a1
= 2a2 a1 2
.
n
Bi 1.15 (C S phm Vnh Phc). Xt hm s
f (x) =
1
arctan x
2014 2
l hm kh vi trn R v
|f 0 (x)| = |
1
1
| .
2
2(1 + x )
2
1
> 0.
2(1 + x2 )
Hn na,
< 0, g(
)>0
2014
2014
1
|un+1 l| = |f (un ) f (l)| |un l|.
2
Do ,
1
|un l| ( )n1 |u1 l|.
2
Suy ra lim un = l.
Bi 1.16 (H Tn Tro). Cho dy s {an } vi
an+1
3
2
< an <
n1
n2
n
1
= 1 n+1 2n+1 + (1 + n )an a2n
2
2
2
2
Tnh
lim an .
5
2
v
n N.
124
Gii. Ta c
an+1 = 1 + an
n
1
n+1
n
(an n )2 + n+1 .
n
2
2
2
2
Suy ra
an+1
n
n+1
n
1
= 1 + an n (an n )2 .
n+1
2
2
2
2
t
un = an
n
,
2n
n N.
|un 2| < 2n , n N.
Suy ra
lim un =
Hay
lim an =
2.
2.
n
P
k=1
1
.
uk
Tm
lim Sn .
n+
Gii. Ta c
un+1 = 1 + u1 u2 . . . un
n 1
un = 1 + u1 u2 . . . un1
n 2,
v
suy ra:
un+1 1
= un
un 1
Do do
1
un+1 1
1
un (un 1)
n 2.
1
1
.
un 1 un
Hay
1
1
1
=
un
un 1 un+1 1
n 2.
2. HM S
125
Suy ra
n
X 1
X 1
1
1
1
1
1
1
+
=
+
=
+
.
Sn =
u1 k=1 uk
u1 k=1 uk 1 uk+1 1
u1 u2 1 un+1 1
M
u1 = 1, u2 = 1 + u1 = 2.
Nn
Sn = 2
1
un+1 1
Ta c
un+1 un = 1 + un (u1 u2 . . . un1 1) > 0.
Hay (un ) tng Nn n 2 ta c un+1 1 = u1 u2 . . . un > u1 (1 + u1 )n1 = 2n1 .
Suy ra
lim (un+1 1) = +.
n+
Suy ra
lim Sn = 2
n+
1
un+1 1
= 2.
HM S
2014
Phng trnh sin(x2014 ) = 0 c nghim dng xk =
k, k R. V
2014
2014
lim (xk+1 xk ) = lim 2014
k+1
k =0
k+
k+
|f (x)| .
2
Tn ti s T > 0 sao cho g(x + T ) = g(x), x R. Ly x1 , x2 R, tn ti
n1 , n2 N sao cho x1 + n1 T > x2 + n2 T > x0 . Khi ta c
f (x1 + n1 T ) + g(x1 + n1 T ) > f (x2 + n2 T ) + g(x2 + n2 T )
126
Suy ra
g(x1 ) g(x2 ) > f (x2 + n2 T ) f (x1 + n1 T )
i vai tr x1 , x2 , ta suy ra |g(x1 ) g(x2 )| , vy g(x) l hng s.
b) Xt hm s f (x) = ex , ta c
1
x1
x
1 ex
f (x + 1) f (x) = e
e =
e
Vy mt hm s cn tm l
0 (x) =
e x
e .
1e
x+
suy ra l hng s.
Vy tt c cc hm cn tm c dng =
e x
e + C.
1e
2
ln f (2 t)
2f 0 (2 t)
lim x ln f
= lim+
= lim+
x+
t0
t0 2 tf (2 t)
t
x
2f 00 (2 t)
= 2.
= lim+
t0 2f (2 t) + 4 tf 0 (2 t)
Vy
x
2
lim f
= e2 .
x+
x
Rx
Rx
f (t)dt f (x) tf (t)dt
Rx
( f (t)dt)2
0
Rx
f (x) (x t)f (t)dt
=
0
Rx
> 0,
f (t)dt)2
x > 0
2. HM S
127
x0
x0
xf (x)
= 0.
f (x)
n+
2014n + i 1
2014n + i
= 0 i 2015.
n
n
Vy
lim
n+
2015
X
i=1
2014n + i
2014n + i 1
= 0.
n
n
x R
(4)
x R
(5)
x R.
x R.
x
1+x
1
1
+
> 0 vi mi x > 0
1 + x (x + 1)2
(1)
128
S duy nht: Gi s tn ti d(x) (0, x), d(x) 6= c(x) m
f 0 (d(x)) = ln(1 + x) = f 0 (c(x)).
Do theo nh l Rolle vi hm f 0 (x) tn ti a gia c(x), d(x) sao cho
f 00 (a) = 0.
iu ny mu thun vi (1).
Bi 2.7 (C S phm Qung Ninh). S dng quy tc LHpital ta c
R x2012
1006
tdt
tan
2012x2011 tan(x2 )
1006
.
lim+ 0
=
lim
=
2014
2013
x0+
x0
x
2014x
1007
Bi 2.8 (C S phm Qung Ninh). V f (1) = 2 cho nn lim f (x) = 2 v
x1+
1
x [0; 1] vf (0) = f (1) = .
2
Z
f (x)dx, F (x) =
f (t)dt.
0
2. HM S
129
(
F (x) x
F (x) c
b.
khi 0 x c
khi c x 1.
F (x)dx < c
0
c2
.
2
1dx = 1.
f (x)dx <
0<
Do do
c < 1.
Ta c:
Z
F (x) =
f (t)dt
0
vi F (0) = 0, F (1) = c, F (x) = f (x) x [0, 1]. Suy ra F (x) ng bin trn
[0, 1]. Hay
F (x) F (1) = c.
(6)
Mt khc, t gi thit:
0 f (x) 1 x [0, 1]
hay
0 f (t) 1 t [0, x].
Suy ra
Z
Z
f (t)dt <
F (x) =
(7)
1dt = x.
0
khi 0 x c
khi c x 1.
Z
F (x)dx
cdx = c
xdx +
c
c2
.
2
130
Du ng thc xy ra khi:
(
F (x) = x
F (x) = c
khi 0 x c
khi c x 1.
Hay
( 0
F (c ) = 1
0
F (c+ ) = 0.
iu ny mu thun vi gi thit:
0
F (x) = f (x)
x [0, 1].
F (x)dx < c
0
c2
.
2
1
1
y1 (x) = (1 4kx2 4kx + 1), y2 (x) = (1 + 4kx2 4kx + 1).
2
2
Ta thy y1 (x) v y2 (x) l cc hm lin tc, ng thi
1
1
y1 (0) = y1 (1) = 0, y1 ( ) = (1 1 k)
2
2
1
1
y2 (0) = y2 (1) = 1, y2 ( ) = (1 + 1 k)
2
2
iu kin ca bi dn ti mt trong hai kh nng
a.
1
1
f ( ) (1 1 k)
2
2
131
b.
1
1
f ( ) (1 + 1 k).
2
2
Vi kh nng a) ta xt hm g(x) = f (x) y1 (x) lin tc trn [0, 1] v c
1
1
1
1
1
g( ) = f ( ) y1 ( ) = f ( ) (1 1 k) 0
2
2
2
2
2
g(1) = f (1) y1 (1) = 1 0 = 1 > 0.
Nn phng trnh g(x) = 0 c nghim c [ 12 , 1), tc l f (c) = y1 (c). S dng
nh l Lagrang cho hm f (x) trn cc on [0, c] v [c, 1] th tn ti cc im
x1 (0, c), x2 (c, 1), x1 6= x2 sao cho
f (x1 ) =
f (c) f (0)
y1 (c)
f (1) f (c)
1 y1 (c)
=
, f (x2 ) =
=
.
c0
c
1c
1c
Khi
f (x1 )f (x2 ) =
y1 (c) 1 y1 (c)
= k.
c
1c
1
1
1
1
1
h( ) = f ( ) y2 ( ) = f ( ) (1 + 1 k) 0
2
2
2
2
2
h(0) = f (0) y2 (0) = 0 1 = 1 < 0.
Nn Nn phng trnh h(x) = 0 c nghim d (0, 12 ], tc l f (d) = y2 (d). S
dng nh l Lagrang cho hm f (x) trn cc on [0, d] v [d, 1] th tn ti
cc im x1 (0, d), x2 (d, 1), x1 6= x2 sao cho
f (x1 ) =
f (d) f (0)
y2 (d)
f (1) f (d)
1 y2 (d)
=
, f (x2 ) =
=
.
d0
d
1d
1d
Khi
f (x1 )f (x2 ) =
y2 (d) 1 y2 (d)
= k.
d
1d
x+
132
0
c
0
2
(1)
f (xn ) f (xn0 )
| = |f (n )|
xn xn0
(2)
f (xn ) f (xn0 )
| = |f (n )| .
xn xn0
2
Khi
f (xn0 )
f (xn0 )
f (xn )
f (xn0 )
xn
(1
)<
<
+ (1 0 ).
xn
2
xn
xn
xn
2
xn
Vi n ln, ta c
f (xn0 )
<
< .
2
xn
2
M 2 (1
x n0
)
xn
< 2 . Khi , ta c
<
f (xn )
f (xn )
f (x)
< lim
= 0 lim
=0
n+ xn
n+ x
xn
f (0) f (1)
f (1) f (0)
v f 0 (b) =
.
2
2
Suy ra
|f 0 (a)| =
|f (0)| + |f (1)|
1+1
= 1 dn ti h(a) 1 + 1 = 2,
2
2
v
|f 0 (b)| =
|f (2)| + |f (0)|
1+1
= 1 dn ti h(b) 1 + 1 = 2.
2
2
133
1
x2013
ef (x0 )
0
Z1
Z1
f (x)dx
(1 2x)dx = 0
Z2
Z2
f (x)dx
Z2
Z1
f (x)dx =
(2x 1)dx = 2
Z2
f (x)dx 2.
f (x)dx +
0
134
Mt khc
R2
(
f (x) = 1 2x x [0; 1]
f (x) = 2x 1 x [1; 2]
iu ny mu thun vi tnh kh vi lin tc ca f .
Vy
Z2
f (x)dx > 2.
0
3
Bi 3.8 (H Ngoi thng H Ni). Gi c [0, 1] sao cho f (c) = min f (x) = .
x[0;1]
4
0
D thy c (0, 1) v f (c) = 0.
Khai trin Taylor ca f (x) trong ln cn im c ta c
f (x) = f (c) + f 0 (c)(x c) +
f 00 [c + (x c)]
(x c)2 ; 0 < < 1
2
f 00 [c + 1 (c)]
Ti x = 0, ta c f (0) = f (c) + f 0 (c)(c) +
(c)2 ; 0 < 1 < 1 suy
2
1007
ra f 00 [c + 1 (c)] = 2 .
2c
f 00 [c + 2 (1 c)]
Ti x = 1, f (1) = f (c) + f 0 (c)(1 c) +
(1 c)2 ; 0 < 2 < 1 suy
2
1007
ra f 00 [c + 2 (1 c)] =
.
2(1 c)2
Suy ra
10072
f 00 [c + 1 (c)].f 00 [c + 2 (1 c)] =
.
4c2 (1 c)2
2
c+1c
1
M c(1 c)
= nn
2
4
f 00 [c + 1 (c)].f 00 [c + 2 (1 c)] =
10072
10072
2
= 1007 .4
1 2
4c2 (1 c)2
4 4
00
00
00
x[0;1]
135
a+b
lin tc trn [a; b]
2
v kh vi trn (a; b). Hn na, g(a).g(b) < 0 do tn ti x0 sao cho g(x0 ) = 0
a+b
hay f (x0 ) =
x0 .
2
p dng nh l Lagrange cho hm f trn cc khong (a; x0 ) v (x0 ; b) th tn
ti c1 (a; x0 ) v c2 (x0 ; b) sao cho
Bi 3.9 (C Ng Gia T). Xt hm g(x) = f (x) + x
b x0 0
f (b) f (x0 )
x0 a
f (x0 ) f (a)
=
; f (c2 ) =
=
.
x0 a
x0 a
b x0
b x0
f 0 (c1 ) =
f (b) f (a)
= 1.
ba
f 00 (x) 2
x , 0 < < 1 (2 im)
2
1
f (x)
, ta c:
00
f (x) 00
2[f (x)]2 f (x)f (x)
g (x) = 2 ; g (x) =
.
f (x)
f 3 (x)
0
(1)
136
Xt
00
00
00
f 4 (x)
g (x)g(x)
2[f (x)]2 f (x)f (x) 1
f (x)f (x)
.
.
=
=
2
0
0
0
[g (x)]2
f 3 (x)
f (x) [f (x)]2
[f 0 (x)]2
00
(Do
f (x)f (x)
[f 0 (x)]2
g (x) 0, x 0
(2)
Gi s c < 0. Do
lim g (x) = c 0
nn
g (x) c, x 0.
Suy ra
Z
g (t)dt
0
Hay
g(x) cx + g(0), x 0.
iu ny khng th xy ra v g(x) 0, x 0. (V khi x ln th cx + g(0) <
0
f (x)
2
x+ [f (x)]
= 0.
(an 6= 0).
Do tn ti xo R sao cho
F (xo ) = min F (x).
xR
Theo nh l Fermat
F 0 (xo ) = F (xo ) P (xo ) = 0.
Nh vy F (xo ) = min F (x) = P (xo ) 0, v F (x) 0, x R.
xR
137
Z
2
f (t)dt 0,
x R.
Ta c
0 (x) = g(x),
x R.
(x)
(x) (0)
(y)
=
= g(x ) g(0) = 0 g(y ) =
0.
x
x
y
Do (x) = 0 vi mi x R, dn n f (x) = 0 vi mi x R.
Bi 3.15 (H Quy Nhn). t g(x) = f (x) sin x, x [0; /2]. Suy ra g(x)
/2
R
lin tc trn [0; /2] tho mn
g(x)dx = 0. Do x ra hai trng hp.
0
1
ex2 1
x R , suy ra
lim f (x) = 0.
138
Do
lim (f (x)
e x2
1
) = 0.
1
Xt hm
g(x) = f (x)
1
ex2 1
[a,b]
f (c) =
2c
ec2 1
0
0
00
f (c) = f (c).
139
Bi 3.18 (H Sao ). Ta c
Z
Z 1
00
0
1
f (t)(1 t)dt = (1 t)f (t)|0 +
f (t)dt
0
0
3 0
Suy ra
Z
00
(f (x))2 dx 3(2014)2 .
1
< min{, 1}.
1+
Xt hm s
2014 n .x
F (x) = f (x) x
.e 2014 ,
n
h 2014 i
x 0,
[0, 1].
n
h
i
Do hm f lin tc trn [0, 1] kh vi trn (0, 1) nn hm F lin tc trn 0, 2014
n
v kh vi trn (0, 2014
). Mt khc, ta c F (0) = F ( 2014
) = 0 nn theo nh l
n
n
Rolle, tn ti x 0, 2014
(0, ) sao cho: F (x ) = 0. Suy ra
n
f (x )(x
n .x
2014 n .x
2014 n
).e 2014 + f (x )[(x
).
+ 1].e 2014 = 0.
n
n 2014
Hay
f (x ) =
vi x (0, 2014
) (0, ).
n
n2 x f (x )
2014(2014 n x )
140
Bi 3.20 (C S phm Nam nh). t
Z1
(1 2x)f (x)dx.
I=
0
t
u = f (x)
dv = (1 2x)dx
1
I = (x x2 )f (x)0
du = f 0 (x)dx
v = x x2
Z1
(x x2 )f 0 (x)dx =
Z1
Vy
Z1
Z1
Suy ra
f 0 (c) = 6.
Bi 3.21 (C S phm Nam nh). Xt hm
2
141
Z
f (t)dt
2013
x2014
f (t)dt.
F (x) =
0
Theo gi thit ta c
Z
xf (x)dx =
0
Z
=
1 Z
xdF (x) = xF (x)
Z
f (x)dx
F (x)dx =
F (x)dx
0
f (x)dx
0
Vy
Z
F (x)dx = 0.
0
Xt hm
g(x) = e
2014x
F (t)dt.
0
g (x) = e
2014x
Z
(F (x) 2014
F (t)dt).
0
Do
Z
x0
F (x0 ) = 2014
F (x)dx.
0
Xt hm
Z
h(x) = F (x) 2014
F (t)dt,
0
142
Bi 3.24 (C S phm Vnh Phc). t
2014x
Z x
1
f (t)dt.
g(x) = e 2013 2013
x2012 a
Khi g l hm lin tc trn [a; b] v kh vi trn (a; b). Hn na,
g(a) = g(b) = 0.
Do , p dng nh l Rolle cho hm g trn [a; b] th tn ti c sao cho
g 0 (c) = 0. Hay ta c c
Z c
Z c
f (x)dx = 0.
f (x)dx 2013cf (c) + 2012
2014c
a
2014f (x)
.
+ 2013
f 2014 (x)
2014f (x)
suy ra g l hm lin tc trn [1; 1].
+ 2013
Xt hm s h(x) = g(x) x khi h(1).h(1) 0 nn tn ti x0 [1; 1]
sao cho h(x0 ) = 0 hay g(x0 ) = x0 .
t g(x) =
f 2014 (x)
Mt khc
Z
1
2 Z 2
g(x)dx =
xd(x)x = x(x)
(x)dx
1
1
1
Z 2
= 2(2) (1)
(x)dx = 1
Z
1
0
Suy ra c (c) = 1. Xt hm s
h(x) = x0 (x) 1.
Hm h(x) lin tc trn on [1, 2] v kh vi trn khong (1, 2). Ta c
00
143
axf (x)dx
, a R.
Z 1
Z 1
Z 1
2
2
x f (x)dx =
x f (x)dx
axf (x)dx =
(x ax)f (x)dx
0
0
Z 10
Z 1
Suy ra
Z
|
a[0,1]
Mt khc, vi a [0, 1] ta c
Z 1
Z a
Z 1
2
|x(x a)|dx
|x(x a)|dx +
|(x ax)|dx =
I(a) =
a
0
0
Z 1
Z a
2
(x2 ax)dx
(ax x )dx +
=
0
ax2 x3 a
x3 ax2 1 1 3
=(
)|0 + (
)| = (2a 3a + 2).
2
3
3
2 a 6
Bng cch kho st hm s g(a) = 2a3 3a + 2 trn on a [0, 1] ta c
1
min g(a) = g( ) = 2 2
[0,1]
2
v
1
2 2
min I(a) = I( ) =
.
[0,1]
6
2
2 + cos x
2
+
cos
x
0
0 2 + cos x
2
144
3
x
.
i bin t = tan trong I1 , ta c kt qu I1 =
2
9
x
4 3
i bin t = cot trong I2 , ta c kt qu I2 =
.
2
9
5 3
Vy I =
.
9
Bi 4.3 (HV Bu chnh Vin thng). p dng bt ng thc Cauchy cho tch
phn, ta c
Z
Z
f (x)dx.
Mt khc
sZ
Z
f (x)dx
Xt hm g(t) =
t
M
m
t
1
dx
f (x)
sZ
2
p
1
dx = 1.
f (x). p
f (x)
r
Z 1
f (x)
m
m
dx.
dx.
M
M
0
0 f (x)
r Z 1
Z 1
1
m
f (x)
m
.
dx +
dx
2 M
M
0 f (x)
r Z 1 0
f (x)
m
1 m
+
dx.
=
2 M 0
M
f (x)
1
dx =
f (x)
trn on [m, M ]. Ta c
0
g (t) =
1
m
2.
M
t
m
M
khi v ch khi t =
mM .
Bi 4.4 (HV Bu chnh Vin thng). Do f (x) lin tc trn [0; 1], nn tn ti
cc s x1 , x2 [0; 1] sao cho
f (x1 ) = min f (x) : x [0; 1], f (x2 ) = max f (x) : x [0; 1].
Vi g(x) > 0 ta c
g(x)f (x1 ) g(x)f (x) g(x)f (x2 )
v do
Z
Z
g(x)f (x1 )dx
Z
g(x)f (x)dx
145
Khi
1
f (x1 )
m
f (x)g(x)dx f (x2 ).
0
f (x)g(x)dx = f (c).
0
ex ex
ex ex
=
x = x
x
x2
suy ra
Z + Z
I=
0
tx2
Z
dt dx =
Z
tx2
xe
etx dt.
1
dx dt =
2
1
ln tdt = ln .
2
Bi 4.6 (H Cng ngh thc phm Tp. HCM). V hm s f (x) lin tc trn
[0, 1] nn tn ti
M = max (|f (x)| + 1) < +
x[0,1]
1
Z
Z1
xn f (x)dx
xn |f (x)| dx M
(1)
1
Z
Z1
(1 )n+1
n
xn f (x)dx
x
|f
(x)|
dx
M
.
n+1
(2)
n o
, 1 . Ta c
M
(3)
146
V > 0 l ty nn dn n
Z1
lim
xn f (x)dx = 0.
sin x
sin x
l hm gim trn [0, ] v lim+
= 1. Vi x
x0
x
x
dng nh, xt t [x, 2013x]. Ta c
Bi 4.7 (D b). Hm
Z
sin 2013x 2012 2013x
1
2013x
2013x
Z
dt
sin x 2012
(sin t)2012
dt
t2013
x
2013x
Z
1
dt.
t
Cho x 0+ ta c
2013x
Z
lim+
x0
(sin t)2012
dt = ln 2013.
t2013
Rx2
R1
f (t)dt +
f (t)dt. Ta c F (0) = 0,
1x2
R1
R1
R1
F (1) = 2 f (t)dt. V F (x) lin tc v 0 f (t)dt 2 f (t)dt nn tn
0
R1
R1
f (t)dt
f (t)dt
x2 ()
0
0
=
= I1 + I2
147
1
Thay t = x , ta c:
x
dx =
1
t
1+
dt vi x > 0.
2
t2 + 4
dx =
1
t
1
dt vi x < 0.
2
t2 + 4
Z+
t
dt
f (t) 1
t2 + 4
1
I1 =
2
1
I2 =
2
Z+
t
f (t) 1 +
dt.
t2 + 4
Do
+
R
f (x)dx hi t nn
Z+
x
f (x).
dx
2
x +4
f x dx =
x
Z1
f (x)dx v F (x) =
xf (x)dx, v =
0
Zx
f (t)dt.
0
t
xt
t
xt
f (x) +
f (0) = f (x) +
.
x
x
x
x
Suy ra
Zx
F (x)
0
t
xt
f (x) +
x
x
x
f (x)t2
t2
xf (x) x
dt =
+t =
+ .
2x
2x 0
2
2
148
Do ,
Z1
u=
Z1
xf (x)dx =
Z1
=v
=v
F (x)dx
0
Z1
F (x)dx v
0
Z1
xf (x) x
+
dx
2
2
u 1
2 4
3u
1
v v2.
2
4
Vi f (x) = x + 1 tha mn bi v bt ng thc xy ra du bng.
Hay
Zx
Bx (y) =
f (t)dt +
0
f 1 (t)dt xy.
8
8.
(a b)(b + 1)2
149
Hay
a+
4
3
(a b)(b + 1)2
cho nn
f (x) = min{a +
4
} = 3.
(a b)(b + 1)2
ng thc xy ra nu v ch nu a = 2; b = 1.
Z 2014/3
Z 2014/3
f (x)dx =
3dx = 2014.
V vy,
0
Z
f (t)dx
f (t )dt >
0
Z
>
0
1
(tt )f (t )dt =
2
2
1
f (t )dt + (1 t)f (t2 )|10 +
2
2
(1t)df (t )+
0
f (t)dt >
0
f (t2 )dt.
V vy,
Z
f (t)dt > 3
2
0
Dn n
x = 40 hoc x = 60.
Gi tr tm c x = 60 b loi v x 50.
150
Bi 4.15 (H Nng Nghip). Ta c
Z 2
2 Z 1
Z
f (x)dx =
f (x)dx +
0
2
f (x)dx
2
Z
2
f (x)dx
2 !
Z
+
f (x)dx
Suy ra
3
2
2
Z
Z
3
f (x)dx
0
2 Z
f (x)dx +
2 !
f (x)dx
.
Li c
Z
2
0
1
0
[f 0 (x)]2 dx
[f (x)] dx +
[f (x)] dx =
2
Z
[f 0 (x)]2 dx
f (x)dx
(2)
xf 0 (x)dx
T
Z
2
f (x)dx
Z
=
1
0
xf (x)dx
2
x dx
0
1
3
[f 0 (x)]2 dx
[f 0 (x)]2 dx.
T
Z
1
2 Z 2
2 Z 2
Z 2
0
2
f (x)dx =
(2 x)f (x)dx
(2 x) dx
[f 0 (x)]2 dx
1
1
1
Z
1 2 0
[f (x)]2 dx.
=
3 1
151
f (x) = x2 + 1 x.
Khi
f (x) =
1
1
=
.
x2 + 1 + x =
f (x)
x2 + 1 x
t t = x, ta c
Z
cos2014 x
dx =
1 + f (x)
I=
2
Z
=
cos2014 (t)
dt
1 + t + t2 + 1
cos2014 t
1 dt =
1 + f (t)
f (x) cos2014 x
dx.
1 + f (x)
T suy ra
Z
2I =
2
cos2014 x
dx +
1 + f (x)
2014
cos
Z
xdx = 2
f (x) cos2014 x
dx
1 + f (x)
cos2014 xdx
do cos2014 x l hm chn. Vy ta c
Z
I=
cos2014 xdx.
t In =
0 cosn xdx vi n N. t
(
u = cosn1 x,
dv = cos xdx,
ta suy ra
(
du = (n 1) cosn2 x( sin x)dx,
v = sin xdx
T ta c
n1
In = cos
x sin x|0 + (n 1)
Suy ra
In =
n1
In2
n
n 2.
Do vy, ta nhn c
I = I2014
1.3. . . .2013
1.3. . . .2013
=
I0 =
2.4. . . .2014
2.4. . . .2014
dx =
0
1.3. . . 2013
.
2.4. . . 2014 2
152
Bi 4.17 (HV Phng khng Khng qun). Ta c
Z
Z
2014
2014
1
1
dx
I=
dx
=
2
2
1 + ecos 2014x
1 + ecos 1007xsin 1007x
0
0
Z
Z
2
2014
2014
1
esin 1007x
=
dx =
dx.
2
2
1 + ecos2 1007xsin 1007x
ecos2 1007x+esin 1007x
0
0
t t =
2014
(1)
(2)
x, ta c:
cos
e 1007( 2014 t)
I=
Z
2014
2014
esin
2 ( 1007t)
2
2 ( 1007t)
2
ecos
2014
I=
+ esin
2
ecos
2 ( 1007t)
2
1007x
ecos2 1007x+esin
2014
Z
2I =
dx =
0
Vy
I=
dt.
2 1007x
dx
(3)
.
2014
.
4028
2014. k+1
n
Ik =
k
2014. n
f (x)
,0 k n 1
f (x + 2014
)dx
n
t x = t + 2014. nk , ta c:
Z
Ik =
0
1
2014. n
f (t + 2014. nk )
=
f (t + 2014 k+1
)dt
n
Z
0
1
2014. n
f (x + 2014. nk )
, 0 k n 1.
f (x + 2014 k+1
)dx
n
153
T ta c
2014
Z
I=
0
f (x)
f (x + 2014
)dx
n
1
2014. n
f (x)
+
f (x + 2014. n1 )dx
=
0
1
2014. n
f (x +
f (x +
+
0
2014. n2
)
n
n1 dx
2014. n )
1
2014. n
Z
0
f (x + 2014. n1 )
dx +
f (x + 2014. n2 )
1
2014. n
+
0
f (x + 2014. n1
)
n
dx.
n
f (x + 2014. n )
Suy ra
2014
Z
I=
0
f (x)
f (x + 2014
)dx
n
1
2014 n
Z
=
0
Z
+
0
1
2014 n
f (x)
+
f (x + 2014 n1 )dx
1
2014 n
Z
0
f (x + 2014 n2
)
n
n1 dx +
f (x + 2014 n )
Z
0
f (x + 2014 n1 )
dx +
f (x + 2014 n2 )
1
2014 n
f (x + 2014 n1
)
n
dx.
f (x)
T ta c:
Z
I n.
f (x+2014 n1
)
n
f (x)
n.
1
2014. n
dx = 2014.
0
.
(sin x + cos x)2
0 sin x + cos x
0
154
Z x
2 e .(cos x sin x)dx
ex .(cos x sin x)dx
=
Xt H =
(sin x + cos x)2
(sin x + cos x)2
0
0
(cos x sin x)dx
1
t u = ex , dv =
ta c du = ex dx, chn v = sin x+cos
,
x
(sin x + cos x)2
Z
2
ex dx
ex
2
H=
|0 +
.
sin x + cos x
0 sin x + cos x
Do
ex
1
2I =
|02 = e 2 1 I = (e 2 1)
sin x + cos x
2
Z
Z1
xf (x)dx +
Z1
F (x)dx =
Z1
x.F (x)dx +
0
Z1
=
F (x)dx
Z1
Do F (1) =
R1
xf (x)dx +
R1
F (x)dx.
b)
Z1
f (t)dt = F (1) F (x),
x
Theo gi thit ta c:
Z1
f (t)dt
1 x2
1 x2
F (1) F (x) =
, x [0, 1].
2
2
Z1
Z1
F (1)dx
Z1
F (x)dx
1 x2
dx,
2
Z1
F (1)
1
F (x)dx , ()
3
Z1
T (*) v cu a) ta c
1
xf (x)dx .
3
Z1
Z1
f (x)dx
x dx.
0
155
xf (x)dx
1
3
Z1
2
1
f (x)dx
3
2
ln 2.
|f (t) 2014|dt
g(x) =
0
l hm s tng khng m.
Nu g(x) + th
lim |f (x) 2014| = 0
x+
cho nn
1
lim
x+ x
f (t)dt = 2014.
0
M
cho nn
x
Rb
a
|f (x)|dx =
Rb
a
f (t)dt = 2014.
0
f (x)dx th
Z b
(|f (x)| f (x))dx = 0.
a
156
Bi 4.23 (H Quy Nhn). t g(x) = f (x) sin x, x [0; /2]. Suy ra g(x)
/2
R
lin tc trn [0; /2] tho mn
g(x)dx = 0. Do xy ra hai trng hp.
0
p
p
Z 4
22
ln(y + 3)
ln(x + 3)
p
p
p
p
dy =
dx.
22
22
22
ln(y + 3) +
ln(9 y)
ln(x + 3) + 22 ln(9 x)
2
22
Do , ta c:
Z
2I =
dx = 2.
2
Vy I = 1.
Bi 4.25 (H S phm H Ni 2). Ta c
Z x
Z x
|f (x)| =
f (t)dt
|f (t)|dt x [a, b].
a
|f (t)|dt
dt
a
x a.(
12
|f (t)|2 dt
a
1
[f (t)]2 dt) 2
x [a, b].
Suy ra
|f (x)|
Z
x a(
a
[f (t)]2 dt) 2
x [a, b].
157
Hay l
Z
[f (t)] dt (x a).
f (x) (x a).
a
V vy
Z
b
2
f (x)dx
[f (t)] dt.
x a)
Rb
a
b
Z b
[f (t)]2 dtdx
(b a)2
(x a)dx =
2
[f (x)]2 dx.
nu x [0, 1/3)
x
(4)
G(x) = 1 2x nu x [1/3, 2/3)
x 1 nu x [2/3, 1]
R 2/3
V 1/3 f (x)dx = 0 nn ta c
Z
1/3
Z
f (x)dx 2
f (x)dx =
Z
f (x)dx =
f (x)dx +
G0 (x)f (x)dx.
2/3
1/3
2/3
x0
x0
158
Do f l hm n iu tng cho nn
Z 1
Z 1
f (x0 )dx = (1 x0 )f (x0 ).
f (x)dx
x0
x0
Suy ra
Z
= h(x0 ) + x0 (1 x0 )
Z 1
h(x0 )dx
h(x0 ) =
0
Z 1
h(x2014 )dx
0
Z 1
Z 2
2014
=
f (x )dx
x2014 dx
0
Z0 1
1
=
f (x2014 )dx
.
2015
0
Bi 4.28 (C S phm Vnh Phc). Ta c
Z 1/2
1 1
xf 0 (x)dx = f ( )
2 2
0
R 1/2
do 0 f (x)dx = 0. T suy ra
Z 1/2
Z 1
Z
2
VT =(
f (x)dx +
f (x)dx) = (
0
Z
=(
1/2
f (x)dx)2
1/2
1 1
(f (x) f (1/2)dx) + f ( ))2
2 2
1/2
Z 1
Z 1/2
xf 0 (x)dx)2
(1 x)f 0 (x)dx +
=(
1/2
1
Z
2(
1
12
0
0
1/2
(1 x)f (x)dx) + 2(
0
1/2
1
xf 0 (x)dx)2
(f 0 (x))2 dx.
CHUI S
x2
+ (x)
2
5. CHUI S
159
1
n = o
.
n
+
X
(1)n
1
n(n + 1). . . (n + k)
n=1 k=1
=
=
=
1
n(n + 1). . . (n + k)
k=1 n=1
X
X
1
n(n + 1). . . (n + k 1)
1 1
k k!
k=1 n=1
X
k=1
1
1
(n + 1). . . (n + k) k
Mt khc
Z
0
ex 1
dx =
x
Z
0
X 1
1 X xk
dx =
x k=1 k!
k!
k=1
Z
0
xk
dx.
x
.
xn+1
xn
aN0
V
X
xn+1 xn
a
)=
,
aN0
N0
n=N
0
nn chui cho hi t.
Ch : iu ny khng ng nu a < 0.
160
Bi 5.4 (H Hng Vng, Ph Th). Nhn xt an > 1n.
Ta c:
1
1
1
1
= 2
=
+
.
an+1 2
an 3an + 2
an 2 an 1
Suy ra
1
1
1
=
.
an 2 an+1 2
an 1
N
X
n=1
X
1
1
1
1
1
1
1
=
=
.
an 1 n=1 an 2 an+1 2
a1 2 aN +1 2
2 aN +1 2
Mt khc :
an+1 an = a2n 4an + 4 = (an 2)2 > 0 n.
{an } l dy tng.
Gi s
L = sup an L > 4.
n1
Nu L < + L = L2 3L + 4 L = 2 ( v l )
L = + lim an = +.
M
N
X
1
1
1
=
a 1
2 aN +1 2
n=1 n
nn cho N +
N 1
P
1
= .
2
n=1 an
f (x) X
=
bn x n ,
g(x) =
f (x)
n=0
trong |bn | 2, n N theo gi thit. Mt khc ta c:
0
f (x)
f (x) = f (x)
.
f (x)
0
T gi thit ta c:
0
f (x)
f (x)
= (1+a1 x+a2 x2 + +an xn + )(b0 +b1 x+b2 x2 + +bn xn + )
f (x)
5. CHUI S
161
(1)
n N.
an hi t nn theo tiu chun Cauchy
n=1
lim
a[ n2 ]+1 + a[ n2 ]+2 + ... + an = 0,
P
n=1
[ n2 ]an = 0. Do ,
P
n=1
n
a
2 n
= 0 v ta cng c
nan = 0.
n=1
b) Ta c
3
3
sin n3 + n = (1)n sin n3 + n n
n
= (1)n sin p
3
(n3 + n)2 + n 3 n3 + n + n2
= (1)n an .
trong {an } l dy s dng gim dn v 0. Theo tiu chun Leibniz cho
chui an du, ta c chui cho hi t.
162
Bi 5.7 (H Sao ). t
cj = sup (n + 1)an
j 1.
n2j
Ta s ch ra
cj+1 4c2j .
Tht vy, vi mi n 2j+1 , tn ti s mt s nguyn k 2j sao cho n = 2k
hoc n = 2k + 1.
Nu n = 2k ta c
a2k a2k+1 a2k
4c2j
c2j
4c2j
(k + 1)2
2k + 1 2k + 2
Nu n = 2k + 1 ta c:
a2k+1 a2k+2 ak ak+1
c2j
4c2j
4c2j
.
(k + 1)(k + 2)
2k + 2 2k + 3
4c2
j
Do , dy (an n+1
)n2j+1 l mt dy tng cc s hng khng dng v hi
t n 0. V vy
4c2j
an
n 2j+1 .
n+1
Hay
c2j+1 4c2j .
cj
q 2t ( q)n .
n+1
V vy
lim
n
an < q < 1.
ann+1 =
an
1
ann+1
b) Nu an <
1
2n+1
th
2an .
5. CHUI S
163
n
ann+1 < (
2n+1
) n+1 =
1
.
2n
V vy, ta lun c:
n
ann+1 2an +
Ta c chui
an hi t v chui
n=1
P
n=1
1
2n
1
2n
n N.
cng hi t.
ann+1
n=1
cng hi t.
Bi 5.9 (C S phm Nam nh). un =
1
n2 + n + 1
2
n(n + 1)(n + 2)(n + 3) n
+
1
P
hi
t
nn
un hi t
2
n=1
n=1 n
1
1
Ta c n2 + n + 1 = .((n + 1)(n + 2)(n + 3) n(n + 1)(n + 2) .((n + 2)(n +
3
2
2
3) n(n + 1)) + ((n + 3) n)
3
Chui
+
P
1
un = .
3
1
1
n n+3
1
.
2
1
1
n(n + 1) (n + 2)(n + 3)
2
+ .
3
un = vn vn+1
!
1 1
1
1
1
vi vn = .
+
3 n n + 1n + 2
2
Sn = v1 vn+1
7
Do lim Sn = v1 =
n+
18
1
1
!
1
1
2
1
+
+ .
n(n + 1) (n + 1)(n + 2)
3 n(n + 1)(n + 2)
n
X
k=1
a2n = a2 2a + 2n an .
164
Tip theo ta s tnh
lim 2n an .
Tht vy gi 0
Vy
lim
n
X
k=1
a2n
X
n=1
2n1
) = 42 = arcos2 (1 a).
2n1
).
6. PHNG TRNH HM
165
PHNG TRNH HM
x R.
x2014
2015
x R.
, ta c
x2014
2
2014
x 2014
0
0 x 2015 + 1
) = f ( 2015
)=f (
f (x) = f (
)
2015
2015
20152
n
0 x 2015 + 1
= = f (
).
2015n
0
Cho n , ta nhn c
0
f (x) = f (1).
Nh vy
f (x) = mx + k
x R
(2)
166
Phng trnh c trng l 2 + 22 = 0 1 = 2 = 2. Suy ra
un = f n (x) = n A + (2)n B
(3)
ex/18
18f 0 (x) f (x) + 2014 0 x (0; 1)
18
6. PHNG TRNH HM
167
f 00 (cx ) 2
f 00 (cx ) 2
f 0 (0)
x+
x =1+x+
x , cx (0, x).
1!
2!
2
Suy ra
f (x) (1 + x) =
f 00 (cx ) 2
x.
2
Z
f (x)dx
(1 + x)dx =
0
f 00 (cx ) 2
x dx 0.
2
T suy ra
Z
3
f (x)dx .
2
1 x x
.f 2 + 2
22
2
2
1 x x
f 3 + 4
23
2
2
1
x
x
f
+
2n+1
2n+1
22n
168
Cng cc ng thc trn v theo v ta c:
x
1
1
1
1
f (x) = n+1 f n+1 + x 1 + 2 + 4 + ... + 2n .()
2
2
2
2
2
Qua gii hn ng thc () khi n ta c:
lim f (x) = 0.f (x) + x.
1
1
1
4
4x
.
3
f (x + y) = f (x)e 2014 1
x, y R
(6)
Thay x = y = 0 vo (6) ta c:
f (0)
(7)
y R.
Do
f (y)
f (y)
= e 2014 1 > 0 y R.
2014
(8)
Xt hm s
g(u) = eu1 u, u > 0.
Ta c
g (u) = eu1 1
0
6. PHNG TRNH HM
169
V vy f l hm gim trn R v
f (0) > 0 f (f (x)) x R.
Suy ra f (x) > 0 x R (mu thun vi gi thit).
b) Nu tn ti z R sao cho f (f (z)) > 0 th
f (z + x) f (z) + xf (f (z)) x R.
V vy ta c
lim f (x) = + lim f (f (x)) = +.
x+
x+
Do tn ti x0 ln :
f (x0 ) 0, f (f (x0 )) > 1.
Cng do lim f (f (x)) = + ta c th chn y0
x+
x0 +1
f (f (x0 ))1
> 0 ln
f (f (x0 + y0 + 1)) 0.
T cc khng nh trn ta c:
f (x0 + y0 ) f (x0 ) + y0 f (f (x0 )) x0 + y0 + 1.
Suy ra
f (f (x0 + y0 )) = f [(x0 + y0 + 1) + (f (x0 + y0 ) x0 y0 1)]
f (x0 + y0 + 1) + [f (x0 + y0 ) x0 y0 1]f (f (x0 + y0 + 1))
f (x0 + y0 + 1) f (x0 + y0 ) + f (f (x0 + y0 ))
f (x0 ) + y0 f (f (x0 )) + f (f (x0 + y0 ))
> f (f (x0 + y0 ))
(mu thun) .
Bi 6.9 (C S phm Nam nh). Cho x = y = 0 ta c f (0) =
f (0) = 0. Cho x = 0 ta c f (y/3) = f (2y)/3. Vy
!
2x + y
1
f
= f (4x + 2y) .
3
3
Do
f (4x + 2y) = f (x) + f (2y).
3
Chn y sao cho 4x + 2y = x y = x. Do
2
f (x) = f (x) + f (3x)
Suy ra f (3x) = 0 f (x) = 0 vi mi x R
2
f (0)
3
170
Bi 6.10 (C S phm Nam nh). Ta c
Z1
I=
0
Z1
I=
!2
f 0 (x)
p
2 dx 0.
f (x)
(f 0 (x))2 dx
4
f (x)
Z1
0
f 0 (x)dx
p
+
f (x)
Z1
4dx
0
Z1
1
df (x)
p
+ 4x0
f (x)
0
p
p
p
1
I 4 8 f (x)0 + 4 = 8 8( f (1) f (0)) = 0.
I 44
p
p
f 0 (x)
= 2 2 f (x) = 2x + 2C. f (x) = x + C. Do
Vy I = 0 v p
f (x)
f (0) = 1 C = 1. Suy ra
f (x) = (x + 1)2
Bi 6.11 (C S phm Qung Ninh). Ta c
f (x) f (
x
x
x
x
x
)=
; , f (
) f(
)=
.
n1
n
2014
2014
2014
2014
2014n
f (x) f (
x
1
1
1
)
=
x(
+
+
+
).
2014n
2014 20142
2014n
Ta c
f (x) f (0) =
Vy
f (x) =
x
x/2014
=
.
1
2013
1
2014
x
+ 2014.
2013
6. PHNG TRNH HM
171
Bt ng thc ng vi mi n Z+ . Cho n , ta c
x
g(x) limn (1 + )n = ex . Hay g(x) ex vi mi x R. T gi thit ca g
n
1
cho y = x, ta c 1 = g(0) g(x)g(x), suy ra g(x)
, g(x) ex ,
g(x)
do ta thu c g(x) ex . Vy g(x) = ex . Hay
f (x) =
ex
.
x2 + 2
1
.
f (x)
1
1
= 2014x .
f (x)
2014x
V vy,
f (x) = 2014x .
Kim tra c hm f (x) = 2014x tha mn yu cu bi ton.
Bi 6.14 (H Tn Tro). Tm hm s f : R R tha mn:
(x y)f (x + y) (x + y)f (x y) = 4xy(x2 + y 2 )
x, y R.
Gii. Ta c
(x y)f (x + y) (x + y)f (x y) = 4xy(x2 + y 2 ).
172
Suy ra
(x y)f (x + y) (x + y)f (x y)
1
1
= [(x+y)(xy)][(x+y)+(xy)][ [(x+y)+(xy)]2 [(x+y)(xy)]2 ]
4
4
t
(
u=xy
v =x+y
ta c
vf (u) uf (v) = (u + v)(u v)[(u + v)2 (u v)2 ].
Suy ra
vf (u) uf (v) = u3 v v 3 u
Hay
v[f (u) u3 ] = u[f (v) u3 ].
Vi uv 6= 0 ta c:
f (v) v 3
f (u) u3
=
u
v
Do
u, v R .
f (u) u3
=a
u
hay
f (u) = au + u3
u 6= 0.
u R.