Professional Documents
Culture Documents
Vn hc
v
Cch Mng
T SCH NGHIN CU
2000
Lp Trtxki:
Vn hc v cch mng
Nguyn tc:
:
(MOCKBA, 1924)
T SCH NGHIN CU
Boite Postale 246
75224 Paris Cedex 11
FRANCE
LI CM N
Cun sch ny c ra i nh s cng tc v
gp sc ca mt tp th anh em, gm c nhng
ngi trt-kt v nhng ngi khng xu hng
ng phi chnh tr; trong s , c ngi Vit
Nam, c ngi Php, c ngi ng c ng
u.
Mc du cch xa nhau hng ngn cy s,
h lin lc, phn cng v hp tc vi nhau trong
vic dch thut, hiu nh, chnh l, sa cha bn
tho v in n.
Thay mt b bin tp T sch Nghin cu,
chng ti xin chn thnh cm n ht thy cc bn
v mong rng s hp tc ny s tip tc nhng
tc phm khc ca Trtxki c iu kin ra mt
ng o c gi, theo chng trnh n nh.
Paris, thng T nm 2000
Hong Khoa Khi
LI GII THIU
Vn hc v cch mng l mt tc phm quan trng ca Lp
Trtxki, bao gm nhng bi vit v vn ha v vn hc. L mt nh
cch mng chuyn nghip vo u th k XX, ng thi cng l mt
cy bt ni ting, mt din gi hng bin c sc thuyt phc, Trtxki
l mt ngi am hiu v say m ngh thut. V th, quan im ca ng
rt ng c quan tm trn c cc vn vn hc cng nh cch
mng.
Ngy nay, khi nhc n Trtxki, do tc ng ca thi gian v
do nh hng ca nhng ngun thng tin tht thit, a s nhng ngi
t quan tm n chnh tr ch bit n ng nh mt nh cch mng cc
t, ngi xng v ch trng cch mng hon cu khng
ngng ngh. Thm ch, v khng hiu mt cch thu o thuyt cch
mng thng trc do Trtxki khi tho, mt hc thuyt mc-xt c
tc ng rt ln n cc cuc cch mng Nga u th k XX, nhiu
ngi cn coi ng l mt k qu khch. Thm vo , mc d rt c
bit n trong gii tr thc phng Ty, Trtxki vn l mt khun mt
kh xa l i vi c gi Vit Nam bi mt l n gin: nhng trc
tc ca ng khng h c n hnh ti cc quc gia cng sn hin
thc. Ngc li, s nghip ca Trtxki li thng xuyn l ti
ch trch, bi nh ca chnh quyn t nhn l cng sn ny.
Trong bi gii thiu s lc ny, chng ti ch mun cp
n mt kha cnh ni ting trong s nghip ca Trtxki: hot ng
cm bt ca ng. khi i qu xa ti, chng ti cng xin khoanh
vng vi tc phm Vn hc v cch mng, cng s pht trin ca
nhng quan nim ph bnh v l lun vn hc ca Trtxki1.
LI GII THIU
LI GII THIU
LI GII THIU
LI GII THIU
LI GII THIU
10
LI GII THIU
11
LI GII THIU
12
- Tuy nhin khi Gocki mt, Trtxki vit mt bi tng nim nng hu.
Xin xem trong phn Ph lc.
2
- Trtxki tng vit li ni u cho mt s tp th ca Bitni, nhng vo
nm 1930, khi Trtxki b trc xut khi Lin X, Bitni vit mt cun
sch ti t nhc m ng. Ngc li, Trtxki vn t ra tnh to v khch
quan trong cc bi vit v Bitni, ng ti trn Thng tin i lp.
LI GII THIU
13
LI GII THIU
14
LI GII THIU
15
LI GII THIU
16
LI GII THIU
17
LI GII THIU
18
LI GII THIU
19
LI GII THIU
20
LI GII THIU
21
25
LI NI U
C th xc nh tnh hnh ngh thut nc ta bi nhng
nhn xt chung sau y:
Nu sau khi nm c chnh quyn ri m giai cp
v sn Nga khng xy dng c qun i ring cho mnh th
nh nc cng nhn t lu khng tn ti, v c l gi y
chng ta chng cn phi ngh n cc vn kinh t, li cng
chng phi ngh n cc vn vn ha v tinh thn.
Nu trong nhng nm ti, nn chuyn chnh v sn t
ra bt lc trong vic t chc nn kinh t c th bo m cho
nhn dn mt mc ti thiu ca ci vt cht sng th ch
v sn s buc phi t th tiu. Hin ti, kinh t ang l vn
ca mi vn .
Tuy nhin, cho d cc vn c bn v n, mc, , v
c nn gio dc s cp, c gii quyt xong i chng na,
th iu cng cha h c ngha l nguyn l lch s mi, tc
ch ngha x hi, hon ton thng li. Ch c s tin b ca
t duy khoa hc trn qui m quc gia v s pht trin ca mt
nn ngh thut mi (Tn ngh thut) mi c ngha l mm
mng lch s khng nhng ln ln thnh cy m cn ra hoa
kt tri. Do , s pht trin ca ngh thut l php th tt nht
cho sc sng v ngha ca mi thi i.
nh rng vn ha tn ti bng nha sng ca kinh t,
nhng cn phi c mt ci g hn l nhu cu ti thiu vn
ha c th ny sinh, pht trin v thng hoa. Giai cp t sn
nc ta, trong thi k tr nn giu mnh, rt nhanh chng
lm ch c vn hc. Giai cp v sn c th chun b to ra
mt nn vn ha v mt nn vn hc mi, x hi ch ngha,
khng phi bng nhng phng php nh nhoi ca phng th
nghim, trn c s ca s ngho nn, thiu thn v dt nt ca
chng ta hm nay, m bng nhng phng tin x hi, kinh t
v vn ha ln lao. Ngh thut cn s sung tc v c s d tha
na. Ngy cn phi m hn, bnh xe phi quay nhanh hn, thoi
phi a mau hn, cc trng hc phi tt hn.
VN HC V CCH MNG
26
Nn vn hc v vn ha Nga c in ca chng ta l
ting ni ca tng lp qu tc v quan liu, da trn ngi nng
dn. ng qu tc t kiu t mn cng nh ng qu tc n nn
ghi du n ln giai on quan trng nht ca vn hc Nga.
Sau xut hin anh tr thc bnh dn, da trn nng dn v t
sn; h cng vit nn mt chng ca mnh trong lch s vn
hc Nga. Sau khi tri qua giai on qu gin lc ca cc nh
dn ty1 gi, ngi tr thc bnh dn ny t hin i ha, xc
nh c tnh v c nhn, theo ngha t sn ca t ny. Vai tr
lch s ca trng phi suy i v ca phong tro tng trng l
nh vy. Ngay t u th k, c bit sau thi k 1907-1908, s
t sn ha gii tr thc v nn vn hc m ht tc . Chin
tranh chm dt qu trnh ny trong tinh thn i quc.
Cch mng lt giai cp t sn v s kin quyt
nh ny a vo vn hc. Th vn hc xoay quanh ci trc t
sn khng cn na. Nhng g t nhiu cn tn ti c trong
lnh vc vn ha - iu ny c bit cng ng trong lnh vc
vn hc - v cn ang loay hoay tm ra mt hng mi. T
tnh hung giai cp t sn khng cn na, ci trc ch c th l
nhn dn khng c giai cp t sn.
Nhng nhn dn l ai? Trc tin l giai cp nng dn
v trong mt chng mc no , l giai cp tiu t sn thnh
th, ri giai cp cng nhn, tng lp ny khng th tch ri khi
nguyn sinh l qun chng nng dn. l iu c biu
hin trong xu hng c bn ca nhng ngi bn ng2
vi cch mng. cng l iu thy c trong t tng ca
Blc [Block] qu c. Pinnic [Pilniak], nhm Huynh
Xrapin [Serapion], nhng nh hnh tng ch ngha, iu
1
- Nartnhiki (narodniki - dn ty): phong tro pht sinh trong gii tr thc
Nga trong nhng nm 60 ca th k trc. Nhng ngi dn ty t nguyn
i v vi nhn dn (narod), cng sng vi nng dn, chng ch Nga
hong bng tuyn truyn v gio dc. Phong tro nhanh chng mang tnh cch
mng v t phn chia thnh nhiu t chc (Rung t v T do, Phn dn
en, Dn v.v...). T chc khng b Dn m st Nga hong Alchxanr
nh nm 1881. Cui th k XIX, phong tro dn ty tan r, nhng ch
cho phong tro mc-xt do Plkhanp du nhp vo Nga.
2
- Trtxki dng cm t ngi bn ng khng theo ngha xu nh hin
nay, m theo ngha phong tro cng nhn Nga s dng trong mt thi gian
di i vi nhng tr thc c cm tnh vi h (xin xem thm phn Ph lc).
VN HC V CCH MNG
27
ny n nay vn cn rt sng. N cn tn ti c mt s nh v
lai ch ngha (Khlpnhicp [Khlebnikov], Krusenc
[Krouchenikh] v V. Camenxki [Kamensky]). C s nng dn
ca nn vn ha chng ta, hay ng hn, ca s thiu vn ha
ca chng ta, gin tip biu l tt c sc mnh th ng ca n.
Cch mng ca chng ta l ting ni ca ngi nng
dn tr thnh v sn, nhng vn da vo nng dn v hng
o cho nng dn. Ngh thut ca chng ta l ting ni ca
ngi tr thc phn vn ng gia nng dn v v sn. Khng
th ha nhp hu c vo bn ny hay bn kia, nhng anh ta b
ht dn v pha nng dn. Do v tr trung gian v do cc mi
quan h ca mnh, anh ta khng th tr thnh ngi mu-gch1
nhng c kh nng ci ha ngi mu-gch. Tuy nhin, khng
th c cch mng m khng c s lnh o ca cng nhn. Mu
thun l ngun gc ca kh khn c bn khi gii quyt vn
. C th khng nh rng cc nh th, nh vn ca nhng nm
thng cc k bin ng ny khc nhau ch h thot ra khi
mu thun bng cch no v cch h lp cc khong trng
nh th no, ngi bng ch ngha thn b, ngi bng ch
ngha lng mn, ngi bng s xa lnh thn trng, ngi bng
ting ku la chi tai. Khng ph thuc vo cc phng php
c dng vt ln trn mu thun, bn cht ca mu thun
vn l nht qun. l s phn chia bi x hi t sn gia lao
ng tr c, bao gm c ngh thut, v lao ng chn tay. Bn
thn cch mng l s nghip ca nhng ngi cng lm lao
ng chn tay. Mt trong nhng mc ch cui cng ca cch
mng l vt hn ln trn s phn chia thnh hai loi hnh hot
ng . Trong chiu hng ny, cng nh trong cc ngha
khc, to ra nn ngh thut mi hon ton phi l mt nhim v
c bn, tc nhim v xy dng mt nn vn ha x hi ch
ngha.
Tht l bun ci, v l v ng ngn n cao nu
ngh rng ngh thut th vi nhng bin ng ca thi i
chng ta. Cc s kin l do con ngi chun b v lm ra, chng
tc ng tr li v lm bin i con ngi. Ngh thut phn nh
trc tip v gin tip i sng ca con ngi, nhng k lm
1
- Nng dn Nga.
VN HC V CCH MNG
28
VN HC V CCH MNG
29
VN HC V CCH MNG
30
31
I
NGH THUT
TRC CCH MNG
Cuc cch mng bn-s-vch thng Mi 1917 khng
nhng ch lt chnh ph Krenxki1 [Kerensky] m cn lt
c ch x hi da trn nn tng t hu ti sn. Ch ny c
nn vn ha v vn hc chnh thng ca n. S sp ca n
li ko theo s sp ca nn vn hc trc Thng Mi.
Con chim sn ca ca nng th cng nh con c mo
tinh khn ch ct ting sau khi mt tri ln. Ban ngy ngi ta
hi h, lo toan, bn rn, nhng lc hong hn bung xung, tnh
cm v l tr bt u tng kt nhng vic h lm. Nhng nh
duy tm - k c mt s mn ic li m ca h, nhng
nh ch quan ch ngha Nga - cho rng th gii vn ng bng
tng, bng t duy ph phn, ni cch khc: gii tr thc iu
khin s tin b. Tht ra, trong sut trng k lch s, tinh thn
ch lch thch chy theo sau thc tin v kinh nghim cch
mng Nga. Khi cn phi chng minh s ngu ngc phn tin b
ca gii tr thc chuyn nghip n l th no. Hiu qu ca qui
lut ny trong lnh vc ngh thut l r rng. T bao i nay, s
ng ha nh th vi nh tin tri ch c th chp nhn c vi
ngha nh th phn nh thi i mnh cng l m chng km
g nh tin tri. Nu c nhng nh tin tri v nh th no i
trc thi i th iu ny ch c ngha l h bit pht biu
mt s yu cu ca tin ha x hi chm hn mt cht so
vi ng loi ca h m thi.
VN HC V CCH MNG
32
VN HC V CCH MNG
33
VN HC V CCH MNG
34
VN HC V CCH MNG
35
VN HC V CCH MNG
36
VN HC V CCH MNG
37
VN HC V CCH MNG
38
VN HC V CCH MNG
39
VN HC V CCH MNG
40
VN HC V CCH MNG
41
VN HC V CCH MNG
42
VN HC V CCH MNG
43
VN HC V CCH MNG
44
VN HC V CCH MNG
45
VN HC V CCH MNG
46
VN HC V CCH MNG
47
VN HC V CCH MNG
48
VN HC V CCH MNG
49
VN HC V CCH MNG
50
VN HC V CCH MNG
51
- Cun sch cui cng trong b Thnh Kinh (Tn c), cha ng nhiu
hnh tng b n, tin on v thi tn th.
2
- Ph. Vnte (1694-1778): nh vn v trit gia Php, mt trong nhng ngi
ng u phong tro Khai sng.
3
S. cuyn (1809-1882): nh bc hc Anh, ch trng hc thuyt tin ha.
VN HC V CCH MNG
52
VN HC V CCH MNG
53
VN HC V CCH MNG
54
VN HC V CCH MNG
55
VN HC V CCH MNG
56
ANRY BILI
Vn hc gia hai cuc cch mng (1905-1917) l nn
vn hc suy i trong kh cht v tm xa ca n, mt nn vn
hc siu tinh t trong k thut, mt nn vn hc c nhn, tng
trng v thn b ch ngha. Biu hin cao nht ca nn vn hc
ny l Bili [Bily] v thng qua ng ta, cch mng thng
Mi p ph n thng cnh nht. Bili tin vo ma thut ca
nhng con ch. Thnh th khi ni v ng ta, ta c th ngh rng
bt danh2 Bili chng t s chng i cch mng ca ng bi
1
- Nhn vt ca xtipxki.
- Bili ting Nga ngha l trng.
VN HC V CCH MNG
57
VN HC V CCH MNG
58
VN HC V CCH MNG
59
VN HC V CCH MNG
60
VN HC V CCH MNG
61
VN HC V CCH MNG
62
VN HC V CCH MNG
63
VN HC V CCH MNG
64
65
II
NHNG BN NG
VN HC CA CCH MNG
Vn hc nm bn ngoi Thng Mi m c im ca
n c nu ln trong chng I, hin nay trn thc t l li
thi. Trc tin, cc nh vn ca xu hng vn hc ny tch
cc chng li cch mng v ph nhn mi tnh cch ngh thut
nhng g dnh lu ti cch mng kiu nh cc thy gio t
chi khng chu dy tr em ca nc Nga cch mng. Khong
cch ny i vi cch mng lm thnh c im ca nn vn
hc y. N khng ch phn nh s t b su sc phn chia hai
th gii m n cn l cng c ca mt ng li ph hoi tch
cc t pha cc ngh s. ng li y hy dit chnh n. Vn
hc c khng ch nh mt nhng g mi chm n ca n m c
nhng kh nng thc s ca n.
Gia ngh thut t sn ang hp hi, t lp li mnh
hay chui vo v bc nn lng v nn ngh thut mi cn cha
tn ti, ang hnh thnh mt ngh thut chuyn tip t nhiu c
lin h hu c vi cch mng nhng d sao cng cha phi l
ngh thut cch mng. Brix Pinnic, Vxvlt Ivanp
[Vsvolod Ivanov], Nhiclai Tikhnp [Nicolai Tikhonov],
nhm Huynh Xrapin, Exnhin [Essnine] v nhm cc nh
hnh tng ch ngha, Kluip [Kliouiev] (trong mt chng mc
no ) - ni ring tng ngi cng nh ni chung c bn h ng l khng c c nu nh khng c cch mng. Chnh
h cng bit iu , h khng chi b n, cng khng cm
thy cn phi chi b n, thm ch c mt s ngi cn kin tr
tuyn b iu . H khng thuc bn kim chc trong vn hc,
nhng k ang dn dn i vo s miu t cch mng. H
cng khng chuyn mnh theo cch mng nh nhng ngi
VN HC V CCH MNG
66
VN HC V CCH MNG
67
NHICLAI KLUIP
Th ca t sn c nhin l khng tn ti bi th ca, vn
l ngh thut t do, khng phc v ring mt giai cp no.
Nhng y l Kluip, mt nh th v mt nng dn, ngi
chng nhng nhn ra mnh l ai m cn nhc i nhc li,
nhn mnh v t ho v iu . Bi v mt nh th nng dn
khng cm thy cn phi giu mt vi nhng ngi khc v
nht l vi chnh mnh. Ngi nng dn Nga b p bc trong
nhiu th k, c ch ngha dn ty nng ln v mt tinh thn
trong nhiu thp k, vi mt vi nh th c bit ca mnh,
cha bao gi thc y h v mt x hi cng nh v mt ngh
thut v mun che giu ngun gc nng dn. Xa kia vy vi
Cnxp1 [Koltzov], ngy nay cng ng hn vi Kluip.
VN HC V CCH MNG
68
VN HC V CCH MNG
69
VN HC V CCH MNG
70
VN HC V CCH MNG
71
my ht v ng dng k thut y nh mn a l n vi
mc ch duy nht l lm p ci khung nng dn ca th ng.
ng sc s, lun lun rc r v nhiu v, ng li hay lp d,
gy ci vi n tng mnh v ho nhong, v t tt c mi
th ln ci nn nng dn vng chc.
Th ca Kluip, cng nh t tng v i ng, thiu s
vn ng. Trong th ca Kluip c qu nhiu trang tr, chng
chim ch ca hnh ng: gm vc nng n, qu nhiu mu
sc v cc th khc na. i vo phi cn thn, ko lm v
hoc lm hng. Th m Kluip chp nhn cch mng, ci
ng lc ln nht. Kluip chp nhn n, khng phi ch cho
ring mnh m cho ton b giai cp nng dn, v ng lm th
cng theo ci cch nng dn ca ng. S xa b cc trang tri
ca qu tc lm Kluip thch th. Mc cho Tucghnhp than
khc cho ng ta. Nhng cch mng trc ht l cch mng
thnh th. Khng c thnh th, s xa b cc trang tri qu tc
khng th xy ra. y ni ln tnh hai mt ca Kluip i vi
cch mng, mt th tnh hai mt c bit, xin nhc li, khng
ch ca ring Kluip m ca ton b giai cp nng dn. Kluip
khng yu thnh th, ng khng tha nhn th ca thnh th. Ci
ging bn th ca th ng, trong ng p nh th Kirinlp
[Kirillov] t b th nh my v i theo th ca ng - nhng
rng thng ca Kluip mi l ngun ngh thut duy nht - rt
c ngha. Kluip hay ni vi s khinh khi t nhin v nhp
iu cng nghip ca th v sn, v c nguyn l ca dng
th ny. Kiu ni c trn mi bt c anh nng dn chc
nch no khi anh ta khinh th nhn ngi tuyn truyn cho ch
ngha x hi, ngi cng nhn thnh ph khng nh ca hay t
hn, mt k lang thang. V khi Kluip, vi v h c, mi ngi
th rn ngh ngi chc lt trn ci gh di chm tr ca nng
dn, iu gi nh ti dng iu mt ph ng nng dn v v
chng chc ca lnt [Olonets] ho hip a mu bnh m
cho anh v sn i kht, con ngi m gia nh my i sinh
sng Ptrgrt, din b cnh tnh thnh t v l gt giy
mn vt trn mt ng lt ca ph phng.
Kluip chp nhn cch mng bi n gii phng nng
dn v ng dnh nhiu bi ca cho cch mng. Nhng cch mng
ca ng khng c ng lc chnh tr v khng c trin vng lch
VN HC V CCH MNG
72
VN HC V CCH MNG
73
- Hi xo, mt th dp bn bng c.
- Bp l ca nng dn Nga, pha trn l ging nm, rt m trong ma
1
2
ng.
VN HC V CCH MNG
74
XCGY EXNHIN
Exnhin v c nhm theo trng phi hnh tng ch
ngha (Marienhp [Marienhof], Scsenivch [Cherchenevitch],
Cuxicp [Koussikov]) u trn ng ba ng gia Kluip
v Maiacpxki. R ca Exnhin n v lng qu nhng khng
su bng Kluip. Exnhin tr hn. Anh thnh nh th khi
ci lng qu , cng nh c nc Nga, b cch mng lay
chuyn. Kluip nh hnh trong nhng nm trc chin tranh
v ng p ng vi chin tranh v cch mng trong gii hn
ch ngha bo th ca ngi sn cc. Exnhin khng ch tr
hn m cn mm do hn, anh tip nhn cc nh hng rng
ri hn v giu kh nng hin thc hn. Gc gc nng dn ca
anh khng ging nh Kluip; Exnhin khng c c ci vng
chi ln v trnh trng thm trm v hoa m ca Kluip.
Exnhin lo xc khoe mnh l mt tn huligan1. Tht ra, ci
ngang tng ca anh, ci ngang tng thun ty vn hc (Th ti)
khng ng s n th. Tuy nhin, Exnhin chc chn l s
biu th tinh thn tin cch mng v cch mng ca thanh nin
nng dn, nhng ngi b cuc sng xo trn lng qu
y ti s ngang tng v ng ngc.
Thnh ph nh hng ti Exnhin mnh hn v r hn
n nh hng ti Kluip. y, ta thy nh hng rnh rnh
ca ch ngha v lai. Exnhin tr nn nng ng hn nhng
ch m anh d b kch ng hn, mm do hn, nhy cm hn
1
VN HC V CCH MNG
75
VN HC V CCH MNG
76
VN HC V CCH MNG
77
VN HC V CCH MNG
78
VXVLT IVANP
Vxvlt Ivanp, ngi nhiu tui nht v c bit
n nhiu nht trong nhm Huynh Xrapin, l ngi quan
trng nht v c trng lng nht trong nhm. Anh vit v cch
mng, ch vit v cch mng, nhng ch l nhng cuc cch
mng nng dn xa xi. Tnh n phng trong ti v s cht
VN HC V CCH MNG
79
VN HC V CCH MNG
80
NHICLAI NHIKITIN
Nhikitin r rng vt tri hn ln gia nhm Huynh
Xrapin trong nm qua. Nhng g anh vit nm 1922
nh du mt bc nhy vt v pha trc so vi nhng g anh
lm trong nm trc. Nhng trong ci chn vi y, c ci g
khin chng ta lo ngi trn kha cnh s chn sm ca mt
thanh nin. iu ng lo trc nht l ci ging v s th hin ra
r rng; ngy nay, t nhiu l c im ca hu ht thanh
nin nhng Nhikitin c lc n mang mt dng dp ti t.
VN HC V CCH MNG
81
VN HC V CCH MNG
82
VN HC V CCH MNG
83
BRIS PINNIC
Pinnic l mt nh hin thc, mt ngi quan st c
bit, sng mt v thnh tai. Ngi v vt i vi anh khng gi,
khng c mn, lc no cng th, c iu chng b nm vo ci
hn n tm thi ca cch mng. Anh nm bt chng trong s
ti tn, trong s c nht ca chng, c ngha l chng sng
ng, khng cht; v trong ci hn n cch mng - i vi anh
cch mng l mt thc th sng v vng vng -, anh i tm
nhng ch da cho trt t ngh thut ca ring anh.
Trong ngh thut cng nh trong chnh tr - mt s
mt, ngh thut v chnh tr xch li gn nhau v c hai u lm
cng vic sng to - nh hin thc ny khng nhn c xa
hn i chn mnh, khng thy c g ngoi nhng tr ngi,
nhng khuyt im, nhng vt xe, nhng i ng vt v bt a
v. T sinh ra mt th chnh tr s st, chy trn, c hi v
mt th ngh thut h cp, xi mn bi s hoi nghi, mt th
ngh thut n theo. Pinnic l mt nh hin thc. Vn duy
nht l cung bc ca ci thang hin thc y. Bi l thi i
chng ta i hi phi c mt ci thang ln.
Vi cch mng, cuc sng tr thnh mt cuc hnh
qun d ngoi. i sng ring, cc th ch, phng php, t
tng, tnh cm, tt c u tr nn bt thng, tm thi, chuyn
tip, tt c cm thy mong manh v thng i n mc biu t
VN HC V CCH MNG
84
VN HC V CCH MNG
85
VN HC V CCH MNG
86
VN HC V CCH MNG
87
VN HC V CCH MNG
88
VN HC V CCH MNG
89
VN HC V CCH MNG
90
Theo Thnh Kinh (Tn c), nh c tin vo Cha Tri ca ngi nh Lada
m Lada cht bn ngy, xc bc mi, nhng khi ng Cu th ln ting
gi Lada, hy bc ra ngoi!, th Lada, tay chn cn b b trong vi lim,
mt cn bc trong thng khm, t trong m bc ra.
VN HC V CCH MNG
91
VN HC V CCH MNG
92
Lnin? Lnin - ti ni -, l mt nng dn, mt ngi bn-svch, vy th cc anh phi l cng sn... Pinnic np sau m
ph thy gocca v iu cn rt mp m l khi ng h nhng
ngi bn-s-vch anh n ni cng khai, cn khi chng li h
th anh dng th ngn ng ng ngn ca m ph thy. Ci g
anh l su hn v tht hn? Phi chng n mt trong cc chng
sp ti, ngi bn ng ny s c th i tu m i v
hng ngc li?
Nguy c v mt chnh tr y bao gm nguy c cho
nh ngh s. Nu Pinnic c tip tc phn tch cch mng ra
thnh nhng cuc bo lon v ct cch mng thnh tng lt ca
cuc sng nng dn, th anh s i ti ch cng ngy cng n
gin ha cc phng php ngh thut ca mnh. Ngay hm nay
Pinnic vn khng phc ra mt bc tranh ca cch mng, anh
ch mi to nn ci nn v pha sau. Anh tri mu ra bng
nhng nt ln, to bo, nhng ng tic bit bao khi nh danh
ha quyt nh coi ci nn l tt c bc tranh! Cch mng thng
Mi l cch mng cc thnh ph: cch mng Ptrgrt v
Mtxcva (ng, Pinnic c nhn xt s qua: Cch mng cn
tip din). Tt c cng vic sau ny ca cch mng s hng
v cng nghip ha v hin i ha nn kinh t ca chng ta, v
s hon chnh cc qu trnh v phng php xy dng li trong
tt c cc lnh vc, v s trc tn r ci ngu n nng thn, v
vic o luyn mt nhn cch phc tp v phong ph hn. Cch
mng v sn ch c th c b sung v minh chng trn bnh
din k thut v vn ha bi cng cuc in kh ha ch khng
phi bi s quay v vi cy n nn; bi trit hc duy vt lc
quan, tch cc ch khng phi bi nhng m tn vng sm cc
v mt th nh mnh t ng. S rt ng tic nu Pinnic
mun tr thnh nh th ca cy n nn m vn mong mun
lm mt nh cch mng! C nhin, y khng phi l mt nguy
c v mt chnh tr - khng ai ngh n vic li ko Pinnic vo
chnh tr - nhng l mt nguy c c thc, rt thc, trn bnh
din ngh thut. Sai lm ca anh nm trong cch tip cn lch s
m t sinh ra nhn thc sai v thc tin v mt s nhp
nhng qu ng. iu gt anh ra khi cc mt quan trng
nht ca thc tin, thc y anh dn tt c v ch ngha nguyn
s, v s man r x hi, n gin ha cc phng php ngh
VN HC V CCH MNG
93
VN HC V CCH MNG
94
VN HC V CCH MNG
95
mt ci dc i xung; i vi Pinnic c l tt hn l vt b li
x s na hi hc ca anh chng Xtyne Nga kia v tro ln
dc theo con ng ca chnh mnh.
Pinnic l mt nh vn tr. Tuy nhin, v tui tc anh
cng khng cn tr. Anh bc vo giai on khng hong v
nguy c ln nht ca anh l s t mn qu sm. Va mi ngng
li nhng iu ha hn, anh tr thnh bc thnh. Anh t
coi l bc thnh, anh nhp nhng, nc i, b him, anh m ni
th phi hiu ngm, nh mt linh mc. Anh lm gio s trong
khi thc ra anh cn phi hc v hc hi hng say, v nhng cu
cnh ca anh trn bnh din x hi v trn bnh din ngh thut
khng trng vi nhau. K thut ca anh khng n nh, anh
cha lm ch c n, ging ca anh v, nhng li o vn ca
anh p vo mt ngi c. C th tt c nhng ci ch l
nhng ri lon khng trnh khi ca tui trng thnh khng
trnh khi, nhng vi mt iu kin: ng t coi mnh l quan
trng. Bi v nu s t mn v thng thi rm li np sau ci
ging run run, th ti nng ln ca anh cng khng cu anh ra
khi mt s kt thc khng v vang. Trong giai on ngay
trc cch mng, c mt vi tc gi ca chng ta rt ha hn
nhng h li lao ngay vo tnh t mn nn b tnh t mn bp
nght. Tm gng ca Lonht Anryp ng phi a vo cc
sch gio khoa dnh cho cc tc gi y ha hn.
Pinnic c ti, nhng kh khn anh phi vt qua th
ln. Chc anh ginh c thng li!
CC NH VN DN D V
NHNG NGI NGI CA
ANH MU-GCH
Khng th thu hiu, khng th tip nhn hoc miu t
cch mng thng Mi, d ch l mt b phn ca n, nu
khng nhn thy cch mng trong ton cc, vi nhng nhim v
lch s thc tin ca n, m nhng nhim v l nhng mc
tiu ca cc lc lng ch o cch mng. Nu thiu ci nhn
y, ngi ta s ng thi i bn ra mc ch v i bn ra cch
VN HC V CCH MNG
96
- Ph nng.
VN HC V CCH MNG
97
VN HC V CCH MNG
98
VN HC V CCH MNG
99
VN HC V CCH MNG
100
m n my khn kh,
A! A! Khng Cha Tri, chng cn thnh gi!
M n my st mt ku than1.
S on tuyt vi th k XVII, vi nc Nga nh g
xut hin di dng Blc thn b nh l mt iu thnh thin,
nh iu kin ha hp vi Cha Kit. Di hnh thc th s
nh vy, t tng cho rng s on tuyt y khng b p t t
bn ngoi m l kt qu ca s pht trin dn tc v tng ng
vi nhng nhu cu su sc nht ca nhn dn c th hin.
Khng c s on tuyt y, nhn dn mc nt ti ch. Chng
ta cng thy ngh cho rng cch mng c tnh cht dn tc y
trong mt bi th ng ch ca Briuxp [Brioussov] v cc b
gi Trong ngy ra ti thng Mi:
Ti tng nghe k li
Nhm hng Kremli i ti
Cc b cht si v mang n
Nhng si lanh ti, ri xe.
Trn thc t, dn tc tnh l g? Phi ni li t
nhng iu n gin nht. Puskin2 [Pouchkine], ngi khng
tin vo tranh thnh v khng sng chung vi gin, vy ng
khng dn tc hay sao? Bilinxki3 [Bilinsky] na, ng cng
khng dn tc ? Cn c th k thm nhiu na, ngay c trong
nhng ngi ng thi. Pinnic coi th k XVII l dn tc.
Nh th Pit i phi l phn dn tc. T suy ra, dn
tc ch l nhng g i din cho ci lc cht ca tin ha v
tinh thn hnh ng bay i mt, ch l nhng g m ci c
th quc gia trong nhng th k va qua tiu ha v bi tit.
C l ch nhng bi phn ca lch s mi l dn tc. Chng ti
suy ngh hon ton tri li. Pit i d man dn tc hn
tt c ci qu kh ru xm v hun chng lng lng tng
VN HC V CCH MNG
101
VN HC V CCH MNG
102
VN HC V CCH MNG
103
VN HC V CCH MNG
104
VN HC V CCH MNG
105
VN HC V CCH MNG
106
VN HC V CCH MNG
107
VN HC V CCH MNG
108
VN HC V CCH MNG
109
CHUYN HNG
- NHM VN S LUN LT
Trong t Nc Nga, c coi l c quan ngn lun ca
nhm Chuyn hng, Lginp [Lejnev] ra sc - tuy sc ng ta
cng chng l bao - cng kch nhm Chuyn hng ni chung.
ng ln n h, khng phi khng c l do m t mt
tinh thn thn Xlav vi v v mun mng. ng l h c sai
lm mt cht v mt ny. C gng m nhm Chuyn hng
trin khai lin kt vi cch mng l rt ng khen, nhng
nhng cy nng t tng h dng vo mc ch ny cn th s
qu. Ngi ta c th ngh rng chin dch hi bt ng ny ca
Lginp s c hoan nghnh. Khng phi th. Nhm Chuyn
hng, mc du bc khp khing mt cch tuyt vng, i
mu v hnh nh xch li gn cch mng, trong khi Lginp
dng cm v rt to bo th li ngy cng xa ra. Nu s thn
Xlav ca Kliutrnicp [Kloutchnikov] v ca Ptkhin
[Potekhine] mun mng v thiu suy ngh chn chn lm
Lginp vng mc th s vic khng phi tinh thn thn
Xlav m mt thc h. ng mun c gii thot khi mi
thc h, bt k thc h no. l ci m ng gi l s tha
nhn nhng quyn ca cuc sng.
VN HC V CCH MNG
110
VN HC V CCH MNG
111
VN HC V CCH MNG
112
u m c ci kt hp gm ghic ca t v y? chnh l t
vic tip cn cch mng t bn ngoi. i vi h, cch mng l
mt s kin v i nhng bt ng. Nc Nga khng phi l
nc Nga c thc vi qu kh v tng lai n mang trong
mnh, m l nc Nga c truyn, ai cng bit n, lng ng
trong thc bo th ca h, thc ny khng tip nhn cuc
cch mng ang p xung ngi h. V h c gng, bng lgch v tm l - chc l c gng rt ln - tng hp nc Nga
v cch mng khng phng hi n kt cu tinh thn ca h.
Mt ngh s nh Pinnic, vi nhng khuyt im v nhc
im ca mnh, ng c sinh ra ng l cho h. Vt b mc
ch lun cch mng, trn thc t, l bin cch mng thnh mt
cuc ni dy mng manh ca nng dn. C thc hay khng,
l cch a s cc nh vn m chng ta gi l bn ng
cp n cch mng. Puskin ni rng phong tro dn tc
ca chng ta tng l mt cuc bo lon, phi l v tn bo. C
nhin l nh ngha ca mt nh qu tc, nhng trong gii
hn quan im ca mt nh qu tc n li l su sc v ng
n. Chng no phong tro cch mng cn gi c tnh nng
dn, chng n cn khng mc ch theo li ca
Lginp, hoc phi l nu ngi ta thch dng ch ca
Puskin hn. Trong lch s, giai cp nng dn cha bao gi c
lp t nng ln n nhng mc ch chnh tr tng qut. Cc
phong tro nng dn cho mt Pugatrp hoc mt Xtenca
Radin, v b n p trong sut qu trnh lch s chng lm c
s cho cuc u tranh ca cc giai cp khc. Khng u v
cha bao gi c mt cuc cch mng thun ty nng dn. Khi
giai cp nng dn thiu s lnh o ca phe dn ch t sn
trong cc cuc cch mng c, ca giai cp v sn nc ta, th
sc vn dy ca n ch c th p vo v lm lung lay ch
hin hu, khng bao gi dn n mt s ti t chc x hi c
tnh ton t trc. Mt giai cp nng dn cch mng cha bao
gi c th dng nn mt chnh ph. Trong chin u, n to ra
nhng i du kch nhng cha bao gi lm thnh mt o qun
cch mng tp trung. V th n t phi thua trn. Tht l c
ngha bit bao vic hu ht cc nh th cch mng ca chng ta
quay v vi Pugatrp v Xtenca Radin, khi m Vaxili
Kamenxki l nh th ca Xtenca Radin, cn Exnhin th l nh
VN HC V CCH MNG
113
VN HC V CCH MNG
114
CH NGHA TN C IN
Cc bn thy khng, ngh s l mt nh tin tri. Cc
cng trnh ngh thut c xy dng bng d cm; t suy ra
ngh thut trc cch mng l ngh thut ch thc ca cch
mng. Trong tp Cy tm xun (Chipovnik) y t tng phn
ng, th trit l y c Muratp [Mouratov] v phrt
[Efros] nu ra, mi ngi mt cch, nhng nhng kt lun ca
h th ging nhau.
Phi tha nhn rng chin tranh v cch mng c
chun b bi mt s iu kin vt cht nht nh v trong thc
ca cc giai cp. Cng li phi tha nhn rng qu trnh chun
b c phn nh bng nhiu cch khc nhau trong cc cng
trnh ngh thut. Nhng l mt ngh thut trc cch mng,
ngh thut ca gii tr thc t sn bc nhc trc cn ging
t. Cn chng ta, chng ta ni v ngh thut ca cch mng,
ngh thut do cch mng to ra; t cch mng, ngh thut rt ra
nhng d cm mi m n lt mnh, n nui dng cch
mng. Ngh thut y khng phi ng sau chng ta m ng
trc chng ta.
Cc nh v lai v lp th hu nh cng nhau ng tr
trong nhng nm u ca cch mng (v quan im ngh thut,
l mt vng trng) nhng h b trc xut khi v tr m h
chim gi. Khng phi ch v ngn sch X-vit hn hp m bi
v h khng c v, do bn cht, h khng th c nhng ngun
thu gii quyt nhng vn ngh thut rng ln ca
mnh. By gi chng ta nghe ni rng ch ngha c in ang
tin bc. Hn th, chng ta nghe ni ch ngha c in l ngh
thut ca cch mng. Cn hn th na, ch ngha c in l
a con v bn cht ca cch mng (phrt). Nghe tht l
vui tai! Tuy nhin, iu l lng l ch ngha c in nh ra
mi thn thuc b con vi cch mng sau bn nm suy ngh.
l mt s thn trng c in. Nhng c tht l ch ngha tn-cin ca Akhmatva, Vpkhpxki [Vevkhovsky], Lnht
Grxman [Lonid Grosman] v phrt l a con v bn
cht ca cch mng khng? Ni bn cht l i qu xa. Phi
chng ch ngha tn c in l mt a con ca cch mng,
VN HC V CCH MNG
115
VN HC V CCH MNG
116
MARIT SAGHINHIAN
By gi th r rng: thi hin ha, thm ch
thin cm ca Marit Saghinhian i vi cch mng c
bt ngun t th gii quan t tnh cch mng nht, c tnh chu
nht, th ng nht, nhn nhc theo tinh thn Thin Cha
gio nht. Tiu thuyt gn y nht ca Saghinhian, S phn
chng ta, dng gii thch quan im . Tt c trong l
tm l hc, thm ch tm l hc tin nghim, vi nhng cn
nguyn chm trong tn gio. Ngi ta thy nhng tnh
cch ni chung, tinh thn v linh hn, s phn t n
(noumnal) v s phn hin tng (phnomnal), nhng b n
tm l mi ch, v cho ci ng chng cht khng qu
k d cun tiu thuyt c t vo trong mt bnh vin tm
thn. y, v gio s rt p, mt thy thuc tm thn c tr tu
rt tinh t, ngi chng v ngi cha cao qu nht, mt tn
o Kit t thy nht; b v c phn n gin hn, nhng mi
tnh trn vn ca b vi chng lm thng hoa trong lng knh
Cha Kit; c con gi toan chng i nhng sau ny cng t
h mnh nhn danh Cha. Mt thy thuc tm thn tr, c l l
vai tm tnh ca cu chuyn, n hon ton vi gia nh ny.
Anh ta thng minh, hin lnh v m o. Cn c mt k thut
vin vi ci tn Thy in, c bit cao qu, tt, mt hin nhn
gin d, y c chu ly v qui phc Cha. C linh mc
Lnht [Lonide], c bit chn chn, c bit m o v nht
nh l ngi qui thun Cha, do ngh nghip bt buc. Xung
quanh h tt c u l nhng ngi in hoc d in. Qua h
ta nh gi c s hiu bit v s su sc ca v gio s, v
mt khc cng thy c s cn thit phi tun theo Cha mc
du Cha khng to ni mt th gii khng c ngi in. V
cn mt thy thuc tm thn tr tui na. Anh ny v thn
VN HC V CCH MNG
117
VN HC V CCH MNG
118
119
III
ALCHXANR BLC
Blc hon ton thuc v nn vn hc trc Thng
Mi. Nhng xung ng ca Blc - hoc v pha mt ch ngha
thn b bo bng hoc ng v pha cch mng - khng ni ln
trong mt khng gian trng rng m trong bu khng kh rt
m c ca vn ha nc Nga c, ca nhng a ch v gii
tr thc ca n. Ch ngha tng trng ca Blc l hi quang
ca ci mi trng chn ngy tip cn ngay . S tng trng
l hnh nh tng qut ca thc t. Nhng bi th ca Blc lng
mn, tng trng, thn b, m h v khng thc. Nhng chng
gi nh trc mt cuc sng rt thc vi nhng hnh thc v
nhng mi quan h c xc nh. Ch ngha tng trng
lng mn ch xa ri i sng ch n khng bit tnh cht c
th ca i sng, nhng nt c nhn v nhng tn ring ca i
sng; xt cho cng, ch ngha tng trng l mt phng tin
bin i v lm thng hoa i sng. Nhng bi th ca Blc
rc r, bo tp v ln ln, phn nh mt mi trng v mt
thi k nht nh, vi phong cch sng, trang phc, nhp iu
ca chng. Ngoi ra, chng tri ni nh nhng m my. Th
th ca tr tnh y khng sng lu hn thi i v tc gi ca n.
Blc thuc v nn vn hc trc Thng Mi nhng ng
vt ln s thit thi v i vo phm vi ca Cch mng
Thng Mi khi vit Mi hai. V th ng chim mt ch ring
trong lch s vn hc Nga.
ng c kh chu v Blc b che lp bi m tiu yu,
thi s hoc na thi s, xoay quanh linh hn ng v sng tn ngu
ngc, khng th hiu c ti sao Blc cho Maiacpxki
nh mt ti nng ln m li ngp tht s trc Gumilip
[Goumilev]. Blc, nh th tr tnh thun ty nht, khng
ni n ngh thut thun ty v khng t th ca ln trn i
sng. Tri li, ng tha nhn rng ngh thut, i sng v
VN HC V CCH MNG
120
VN HC V CCH MNG
121
VN HC V CCH MNG
122
VN HC V CCH MNG
123
VN HC V CCH MNG
124
VN HC V CCH MNG
125
VN HC V CCH MNG
126
- Antn nhikin (1872-1947): tng Nga hong, sau thng 11-1917 t chc
v ng u o qun Tnh nguyn vng sng ng chng chnh ph Xvit. Di tn qua Anh sau ni chin.
127
IV
CH NGHA V LAI
Ch ngha v lai l mt hin tng chu u. Trong
nhiu iu ta thy th iu ng ch ca ch ngha ny l, tri
vi s nhn nh ca trng phi hnh thc Nga, n khng ng
khung trong hnh thc ngh thut m ngay t u, c bit ,
n gn lin vi cc s kin chnh tr v x hi.
Ch ngha v lai l hi quang trong ngh thut ca giai
on lch s bt u t gia nhng nm 1890 v kt thc mt
cch trc tip trong chin tranh th gii. X hi t bn qua hai
thp k pht trin kinh t cha tng c lt nho nhng ngh
c k trc y v ca ci v v sc mnh, hnh thnh nhng
thang bc mi, tiu chun mi v ci lm c v ci khng
lm c, ko con ngi ra khi s n hn m m v y
h vo nhng mo him mi.
Tuy nhin, cc gii cm quyn vn tip tc sng mt
cch my mc nh trc y. Ha bnh c v trang vi nhng
mn nht v ngoi giao, ch i ngh trng rng, chnh sch
i ni v i ngoi da trn mt h thng van an ton v
phanh hm - tt c nhng ci nng ln thi ca vo lc
khng kh bo ha in t bo hiu c nhng bng n ln sp
ti. Nh th, ch ngha v lai c tn hiu bo trc v mt
ngh thut.
Ngi ta thy mt hin tng lp li nhiu ln trong
lch s: nhng nc lc hu khng c mt nn vn ha xn ln
c bit li phn nh rc r hn, mnh m hn trong h thc
ca mnh nhng thnh tu ca cc nc tin tin. Cho nn, t
tng ca c nhng th k XVIII v XIX phn nh
nhng thnh tu kinh t ca Anh v chnh tr ca Php. V cng
vy, ch ngha v lai biu hin rc r nht khng phi M,
hoc c, m v Nga.
VN HC V CCH MNG
128
VN HC V CCH MNG
129
VN HC V CCH MNG
130
VN HC V CCH MNG
131
VN HC V CCH MNG
132
VN HC V CCH MNG
133
VN HC V CCH MNG
134
VN HC V CCH MNG
135
VN HC V CCH MNG
136
VN HC V CCH MNG
137
VN HC V CCH MNG
138
VN HC V CCH MNG
139
VN HC V CCH MNG
140
VN HC V CCH MNG
141
VN HC V CCH MNG
142
VN HC V CCH MNG
143
VN HC V CCH MNG
144
VN HC V CCH MNG
145
VN HC V CCH MNG
146
VN HC V CCH MNG
147
VN HC V CCH MNG
148
VN HC V CCH MNG
149
VN HC V CCH MNG
150
VN HC V CCH MNG
151
VN HC V CCH MNG
152
VN HC V CCH MNG
153
VN HC V CCH MNG
154
VN HC V CCH MNG
155
VN HC V CCH MNG
156
VN HC V CCH MNG
157
MT L TH CA NG
CH GRAMSI V CH NGHA
V LAI
1
VN HC V CCH MNG
158
- Gi. Panini (1881-1956): thuc nhm v lai Phirend, tham gia phong tro
v lai nm 1913, tc gi bn tuyn ngn Ch ngha v lai v ch ngha
Marintti.
2
- A. Palaxexki (1885-1974): nh th, tiu thuyt gia , tham gia phong tro
v lai nm 1913, ng u nhm v lai Phirend.
VN HC V CCH MNG
159
VN HC V CCH MNG
160
161
V
TRNG PHI HNH THC
CH NGHA TRONG THI CA
V CH NGHA MC-XT
Nu ta ra mt bn nhng m vang yu t ca cc h
t tng trc cch mng th l thuyt duy nht chng li ch
ngha mc-xt nc Nga X-vit trong nhng nm gn y l
l thuyt hnh thc ch ngha trong ngh thut. iu nghch l
y l ch ngha hnh thc Nga li gn b cht ch vi ch
ngha v lai Nga v khi ch ngha v lai, v quan im chnh tr,
t nhiu hng phc ch ngha cng sn, th ch ngha hnh thc
biu l ht sc mnh s chng i ca mnh v mt l thuyt
vi ch ngha mc-xt.
Vchto Sclpxki va l l thuyt gia ca ch ngha v
lai, li va l th lnh ca trng phi hnh thc ch ngha.
Theo thuyt ca ng, ngh thut bao gi cng l s thc thi
nhng hnh thc thun ty m t chng y ngha, v
iu ny ln u tin c ch ngha v lai tha nhn. Vy
ch ngha v lai l ngh thut c thc u tin ca lch s v
trng phi hnh thc ch ngha l trng phi ngh thut u
tin c tnh khoa hc. Nh nhng c gng ca Sclpxki - v
cng lao ca ng khng phi nh! - l thuyt v ngh thut, v
mt phn bn thn ngh thut, cui cng c nng ln t
giai on gi kim thut sang giai on ha hc. V tuyn co
ca trng phi hnh thc ch ngha, nh ha hc u tin ca
ngh thut, thn mt v vai cc nh v lai dung ha ang
i tm mt cu ni vi cch mng v nh tm ra n trong quan
nim duy vt lch s. Mt ci cu nh th khng cn thit: ch
ngha v lai t n y ngha ri.
Chng ta phi dng li mt lt trng phi ny v hai
l do. u tin l v chnh n: mc d tt c nhng nng cn v
VN HC V CCH MNG
162
VN HC V CCH MNG
163
VN HC V CCH MNG
164
VN HC V CCH MNG
165
VN HC V CCH MNG
166
VN HC V CCH MNG
167
VN HC V CCH MNG
168
VN HC V CCH MNG
169
VN HC V CCH MNG
170
VN HC V CCH MNG
171
VN HC V CCH MNG
172
VN HC V CCH MNG
173
VN HC V CCH MNG
174
VN HC V CCH MNG
175
VN HC V CCH MNG
176
VN HC V CCH MNG
177
VN HC V CCH MNG
178
VN HC V CCH MNG
179
VN HC V CCH MNG
180
181
VI
VN HA V SN
V NGH THUT V SN
Mi giai cp thng tr to ra nn vn ha ca n v t
, ngh thut ca n. Lch s tng bit n cc nn vn ha
ch n ca thi C i c in v ca phng ng, vn ha
phong kin ca chu u Trung c v vn ha t sn ang thng
tr th gii ngy nay. T , hnh nh l l ng nhin giai cp
v sn cng phi to ra vn ha v ngh thut ca mnh.
Tuy th, vn khng n gin nh thot nhn. X hi
trong nhng ch n l giai cp thng tr tn ti trong
nhiu th k. Vi ch phong kin cng vy. Vn ha t sn,
cho d ch tnh t khi n cng khai v no nhit xng danh lc
ban u, tc l t thi Phc Hng, th cng tn ti nm th
k v ch n r vo th k XIX, m chnh xc hn vo na sau
ca th k XIX. Lch s chng t rng s hnh thnh mt nn
vn ha mi xung quanh mt giai cp thng tr i hi mt thi
gian rt di v ch t c s ton thnh vo giai on trc
khi c s suy i chnh tr ca giai cp y.
Giai cp v sn s c thi gian to ra mt nn vn
ha v sn khng? Tri vi cc ch ch n, phong kin
v t sn, giai cp v sn coi s chuyn chnh ca n l mt
thi k chuyn tip ngn. Khi mun cnh co nhng quan
nim lc quan tu v qu trnh chuyn sang ch ngha x hi,
chng ti thy cn phi nhn mnh rng giai on cch mng x
hi, trn qui m ton cu, s khng ko di hng thng, m
hng nm v hng chc nm; hng chc nm, nhng khng phi
hng th k, cng khng phi hng thin nin k. Trong khong
thi gian y, giai cp v sn liu c th to ra c mt nn vn
ha mi chng? S nghi ng li cng c l khi nhng nm cch
mng x hi s l nhng nm u tranh giai cp tn khc, trong
VN HC V CCH MNG
182
VN HC V CCH MNG
183
VN HC V CCH MNG
184
VN HC V CCH MNG
185
VN HC V CCH MNG
186
VN HC V CCH MNG
187
VN HC V CCH MNG
188
VN HC V CCH MNG
189
VN HC V CCH MNG
190
VN HC V CCH MNG
191
VN HC V CCH MNG
192
VN HC V CCH MNG
193
VN HC V CCH MNG
194
VN HC V CCH MNG
195
VN HC V CCH MNG
196
VN HC V CCH MNG
197
VN HC V CCH MNG
198
VN HC V CCH MNG
199
VN HC V CCH MNG
200
VN HC V CCH MNG
201
VN HC V CCH MNG
202
VN HC V CCH MNG
203
VN HC V CCH MNG
204
VN HC V CCH MNG
205
- mian Bitni.
VN HC V CCH MNG
206
- Apl: thn Mt tri, v thn ca ngh thut trong thn thoi Hy Lp.
VN HC V CCH MNG
207
209
VII
NG LI CA NG
TRONG NGH THUT
Mt s nh vn mc-xt s dng tr li cc phng
php tiu tr ton b hoc c nhn i vi cc nh v lai, vi
nhm Huynh Xrapin, vi cc nh hnh tng ch ngha v
ni chung l vi tt c cc bn ng. Khng bit ti sao s
ph Pinnic li c bit tr thnh mt ci mt v c nhng
nh v lai cng lm th. R rng mt s mt, Pinnic tht l
kh chu: ng qu d di trong cc vn ln, qu lm iu, tr
tnh gi to qu... Nhng c bit, Pinnic ch ra kha cnh
tnh l v nng dn ca cch mng, chuyn tu ch nhng tay
bun chuyn1, v nh c Pinnic chng ta nhn thy c
tt c nhng ci r hn v chn xc hn trc. Cn Vxvlt
Ivanp? Sau Nhng ngi du kch, Con tu bc thp s hiu 1469, Ct xanh, mc du c tt c cc thiu st trong s xy dng
ct truyn, vn th nht gng v c nhng ch gi to, chng
phi l chng ta bit hn v cm thy hn v nc Nga trong
ci bao la, ci a chng loi n v cng, ci lc hu v sc
mnh ca n? Liu c th thay th s hiu bit trc tip, c hnh
nh thc t y bng li ngoa d ca cc nh v lai, hay ting ku
n iu ca cc bng chuyn, hay nhng bi bo ngn ra c
hng ngy nh s sp xp ba trm ch theo nhiu cch khc
nhau hay khng? C th xa Pinnic v Vxvlt ra khi i
sng hng ngy i m xem, chng ta s ngho i trng thy...
Nhng ngi t chc cuc thp t chinh chng li cc bn
ng - h tin hnh cng vic m chng suy ngh y
n vin nh v qui m - cng tn cng ng ch Vrnxki
1
VN HC V CCH MNG
210
VN HC V CCH MNG
211
th v qu trnh o to ra h, c ci c quyn xu xa l gi
mt lp trng chnh tr th ng v t nhiu c thin cm vi
thng Mi. Khng c g l l nu h cung cp c cho ta
nhng hnh nh v cch mng, p hn l nhng hnh nh m
giai cp v sn vn bn rn vi cch mng cho ta, k c khi
chng b mo m t nhiu. Chng ta bit rt r nhng hn ch
chnh tr, nhng bt n, dao ng ca nhng bn ng.
Nhng, nu chng ta loi tr Pinnic v cun Nm trn tri ca
ng, nhm Huynh Xrapin vi Vxvlt Ivanp, Tikhnp
v Plnxcaia, nu chng ta loi b Maiacpxki v Exnhin th
thc s, chng ta cn li g ngoi nhng hi phiu cha thanh
ton ca mt nn vn hc v sn tng lai? Chng ti hi vng
rng mian Bitni, mt ngi khng thuc nhm bn
ng, s khng th b y ra mt bn, ng cn gn gi vi
vn hc v sn theo nh ngha ca Tuyn ngn ca nhm
Kouznitsa. Vng, khng c h th ta cn li ci g?
iu phi chng c ngha l, mu thun vi nhng
nguyn l ca mnh, ng gi mt lp trng chit trung trong
lnh vc ngh thut? L l mun bp ngi ny li tht l tr
con! Ch ngha mc-xt a ra nhiu kh nng: nh gi s pht
trin ca ngh thut mi, theo di mi s chuyn bin, khuyn
khch nhng tro lu tin b bng s ph bnh; ngi ta khng
th i hi n hn th. Ngh thut phi t mnh dn ly li i
ring. Nhng phng php ca n khng phi l nhng phng
php ca ch ngha mc-xt. Nu ng lnh o giai cp v sn,
th ng khng lnh o qu trnh lch s. Vng, c nhng lnh
vc ng lnh o trc tip, chuyn chnh. C nhng lnh vc
khc ng kim tra v khuyn khch, c nhng lnh vc ng
ch khuyn khch, li cn c lnh vc ng ch nu ra phng
hng. Ngh thut khng phi l lnh vc m ng phi ch
huy. ng ng h, khuyn khch v ch gin tip lnh o.
ng giao nim tin cho nhng nhm thnh tht tin li gn cch
mng v bng cch , ng ng vin h lm ra sn phm
ngh thut. ng khng th ng vo lp trng ca mt cu
lc b vn hc. ng khng th v khng phi lm th.
ng bo v trong ton b nhng quyn li lch s ca
giai cp cng nhn. Tng bc, ng chun b mnh t cho
mt vn ha mi, mt ngh thut mi. ng khng nhn nhng
VN HC V CCH MNG
212
VN HC V CCH MNG
213
VN HC V CCH MNG
214
- Cho mun lm g th lm, cho qua. (ting Php trong nguyn bn).
VN HC V CCH MNG
215
VN HC V CCH MNG
216
VN HC V CCH MNG
217
VN HC V CCH MNG
218
219
VIII
NGH THUT CCH MNG
V NGH THUT X HI
CH NGHA
Khi ni v ngh thut cch mng, ngi ta ngh n hai
loi hin tng ngh thut: nhng tc phm c ch phn nh
cch mng v nhng tc phm khng lin h vi cch mng v
ti, nhng li thm nhun cch mng mt cch su sc, mang
m mu sc ca thc mi c tri ln trong cch mng. Rt
hin nhin, l nhng hin tng bt ngun, hoc c th bt
ngun, t nhng quan nim hon ton khc nhau. Alchxy
Tnxti, trong cun tiu thuyt Con ng au kh, m t
giai on chin tranh v cch mng. ng thuc trng phi
Iaxnaia-Pliana1 c vi tm c nh hn, quan im hp hn. V
nhng s kin ln nht, trng phi ch dng nhc li mt
cch au n rng Iaxnaia-Pliana xut hin nhng nay
khng cn na. Ngc li, khi nh th tr Tikhnp ni v mt
ca hng thc phm nh - hnh nh anh e s khi vit v cch
mng -, anh cm th v m t s tr tr, bt ng vi v hn
nhin v mnh lit say sa m ch mt nh th ca thi i mi
mi c th din t c.
Nh vy, ngh thut cch mng v nhng tc phm v
cch mng, nu chng khng cng l mt ci duy nht th
chng cng c nhng im tip xc vi nhau. Nhng ngh s do
cch mng sinh ra khng th khng mun vit v cch mng.
Mt khc, nu qu ngh thut c iu g mun ni v cch
mng th n s phi vt b khng thng tic ci quan im ca
ng gi Tnxti: l tinh thn i lnh cha v tnh cm ca
ng i vi ngi mu-gch.
1
VN HC V CCH MNG
220
VN HC V CCH MNG
221
- Ph. Nts (1844-1900): trit gia, nh th, nh ngn ng, nh t tng ngi
c, c nh hng ln trong th k 19.
VN HC V CCH MNG
222
VN HC V CCH MNG
223
VN HC V CCH MNG
224
VN HC V CCH MNG
225
VN HC V CCH MNG
226
VN HC V CCH MNG
227
VN HC V CCH MNG
228
VN HC V CCH MNG
229
VN HC V CCH MNG
230
VN HC V CCH MNG
231
VN HC V CCH MNG
232
1
2
VN HC V CCH MNG
233
VN HC V CCH MNG
234
VN HC V CCH MNG
235
VN HC V CCH MNG
236
VN HC V CCH MNG
237
VN HC V CCH MNG
238
VN HC V CCH MNG
239
VN HC V CCH MNG
240
VN HC V CCH MNG
241
VN HC V CCH MNG
242
VN HC V CCH MNG
243
245
TNG NH XCGY
EXNHIN
Chng ta mt Exnhin, nh th xut chng vi bit
bao ti thm, bit bao chn tht! V ci cht ca anh mi bi
thm lm sao! Anh t ra i, bng mu ca mnh anh ni li
ly bit vi mt ngi bn v danh no , cng c th l vi tt
c chng ta. Nhng dng th cui cng ca anh du dng v
hin hu n mc ng kinh ngc 1 . Anh ri cuc sng m
khng t v pht phn khng, khng lm iu lm b thch
thc chm chc, khng sp ca m ch nh nhng khp n li
bng bn tay tun tro mu . Trong c ch y ca cuc ly
bit, hnh nh rt th v rt ngi ca Exnhin rc chy
khng th no qun.
Exnhin son Nhng khc du ca ca chng lng t
bng ging chi tai, p li nhng ip khc ngng cung
ca nhng qun ru ti tn Mtxcva, anh vit ra giai
iu Exnhin y, ca ring anh, khng ai bt chc ni. Thng
khi, anh hay khoe khoang bng mt c ch rt tm thng, bng
1
VN HC V CCH MNG
246
VN HC V CCH MNG
247
- Qu ca Exnhin.
- Exnhin lun ao c c sang Ba T hc hi. Nm 1923, ng n Ba
T; n tng min Nam v vn th ca cc nh th c in Trung gip
Exnhin sng tc chm th Nhng m iu Ba T, gm hn chc bi.
2
VN HC V CCH MNG
248
VN HC V CCH MNG
249
VN HC V CCH MNG
250
V T ST CA
MAIACPXKI
Ngay Alchxanr Blc cng tng nhn nh
Maiacpxki l mt ti nng khng l. Chng ta c th ni
thm m khng s qu li, rng Maiacpxki gn l mt thin
ti. Anh ch thiu mt iu duy nht: s hi ha. Nhng th hi
lm sao c c s hi ha ngh thut trong nhng thp nin
y ry tai bin, khi cc vt thng gia ng bin ca hai
thi i cn cha ln so? Trong thi nghip ca Maiacpxki,
cc nh cao ngh thut i km hng chui nhng tht bi nng
n, cc hiu sut cao nht xen k nhng gii php vn vt tm
thng, thm ch, nhng chi tit dung tc qu i.
Khng phi trc ht Maiacpxki l mt nh cch
mng v ch sau , anh mi l nh th. Mc d Maiacpxki
chn thnh mun coi s nghip cch mng l mc ch thc s
ca anh, nhng trc ht anh vn l mt thi s, mt mt ngh s
tuy quay lng li vi th gii c nhng khng bao gi on
tuyt hon ton vi n. Ch sau ny, anh mi i tm v trong
mt chng mc nht nh, anh tm thy ch da cho mnh
trong cch mng, nhng thc cht khng bao gi anh ha nhp
hon ton vi cch mng, bi l anh khng n vi cch
mng thng qua mt qu trnh chn mui ni ti, mt qu trnh
ko di nhiu nm rng. Nu xem xt vn mt cch ton
VN HC V CCH MNG
251
VN HC V CCH MNG
252
VN HC V CCH MNG
253
VN HC V CCH MNG
254
ANATLI VAXILIVCH
LUNATRCXKI
Trong vng mi nm tr li y, nhng s kin chnh
tr ca phn chia v t chng ti vo nhng chin tuyn
khc nhau, thnh th ti ch c th theo di s phn ca
1
y, Trtxki c m ch V.A.P.P.
VN HC V CCH MNG
255
VN HC V CCH MNG
256
VN HC V CCH MNG
257
VN HC V CCH MNG
258
VN HC V CCH MNG
259
VN HC V CCH MNG
260
MCXIM GOCKI
Khi Gocki qua i, ng khng cn iu g ni.
Nh th, c l chng ta s nh nhng hn vi ci cht ca ng.
Gocki l mt vn ho ln. ng li du vt su m trong
lch s pht trin ca tng lp tr thc Nga cng nh trong bn
mi nm lch s ca giai cp cng nhn Nga.
Thi k sng to xut sc nht ca ng ri vo nhng
nm khi u. Trn cng v thi ho ca nhng k chn t,
ng mang li sc lc mi cho gii tr thc Nga vi tinh thn ni
lon lng mn t th gii ca vc thm, ca khn cng. Thi
by gi gii tr thc chun b lt th ch Nga hong,
thnh th h rt cn tm gng ca nhng k ni lon, nhng
k khng c cht g mt trn th gian ny. V sau , tinh
thn tip tc c lan truyn trong qung i qun chng.
Sau ny, mt k chn t khng cn ch ng trong
cuc cch mng, nu khng k n nhng cuc khng b v
cp bc. Bi l trong thi gian cch mng 1905, giai cp v
sn c th gp g gii tr thc cp tin, nhng ngi ch coi
Gocki nh mt th qun chn hu, bo v h trn ng
rt qun. Gocki cn lm mt bc tin trung thc - thm ch
qu cm theo phng cch ca ng - v pha giai cp v sn;
VN HC V CCH MNG
261
VN HC V CCH MNG
262
VN HC V CCH MNG
263
VN HC V CCH MNG
264
265
Ph lc
NHNG BI VIT KHC CA
LP TRTXKI LIN QUAN
N VN HC, NGH
THUT V CC VN NGH
S
LP TNXTI
Bi vit di y ra mt ln u tin bng ting c
trong nht bo Neue Zeit 1 (Thi mi), s ra ngy 15
thng Chn 1908, nhn dp k nim 80 nm ngy sinh
ca Tnxti.
VN HC V CCH MNG
266
Tnxti, nh qu tc
Trong lu i lnh cha ca cc ng hong Vncnxki
[Vonkolsky], v sau chuyn sang gia nh Tnxti, nh th ca
Chin tranh v ha bnh trong mt gian phng c rt n
s. Trn tng treo mt ci ca v trong gc, da vo tng,
mt ci hi v mt ci ba th mc. tng trn l chn dung
ca mt lot th h t tin, nh nhng ngi cht cng ng
gc nhng tp tc c truyn. Ci mi c ngha tng trng
lm sao! Trong tm hn ch nhn ngi nh chng ta cng thy
c hai tng n chng cht ln nhau, theo th t ngc li. Trong
khi nhng vng trn ca thc, trit hc ca li sng gin d
v s ha mnh vi dn chng hnh thnh1, th tng di
ni m su gc r nhng tnh cm, dc vng v ch c c
mt phng trng by tranh di dc cc v t tin phong kin n
cho chng ta.
Trong cn phn n ca s n nn Tnxti quay lng
li vi ci ngh thut di tr v v b, ci ngh thut thc thi li
tn sng nh tng vi cc mi thin cm c pht trin mt
cch gi to ca giai cp thng tr v gieo rc nhng thnh
kin ng cp ca h da vo s di tr ca lng tt gi hiu.
Chng ta cn thy g na? Trong Phc sinh, tc phm ln cui
cng ca ng, ng t vo trung tm ca s ch v mt
ngh thut mt vin in ch Nga, giu tin bc v lm t tin,
ng bao bc y cn thn bng tm vc si vng ca nhng
1
- Nguyn vn: xy t.
VN HC V CCH MNG
267
VN HC V CCH MNG
268
VN HC V CCH MNG
269
VN HC V CCH MNG
270
VN HC V CCH MNG
271
- Hi nhng ngi th n t do, hay cn gi l hi Phrngmaxng [FrancMaconnerie]: mt t chc quc t b mt c tnh cht tn gio-o c, hnh
thnh ban u Anh u th k XVIII, truyn b nhng nguyn l t do t
sn, ku gi s hon thin v tinh thn v lng bc i.
VN HC V CCH MNG
272
VN HC V CCH MNG
273
VN HC V CCH MNG
274
- ng ra l: khng chng li ci c.
VN HC V CCH MNG
275
Trit hc x hi ca Tnxti
D nhng ngi t sn khm phc ng theo cch no,
d cho h c nh gi ng vi s ng vc, ma mai hoc
VN HC V CCH MNG
276
lng, i vi h ng vn l mt iu b n v tm l. Nu tr
ra mt s t nhng mn ca ng - Mensicp [Menchikov],
mt ngi trong s hin nay ang ng vai tr mt
Hammexten 1 [Hammerstein] ca Nga! - th phi nhn rng
trong vng ba mi nm cui ca i mnh, nh o c
Tnxti lc no cng hon ton c c. Tht ng l tnh th bi
thm ca mt nh tin tri ng ni mt mnh gia sa mc...
Hon ton di nh hng ca nhng cm tnh nng thn bo
th ca bn thn, Tnxti bo v khng bit mt mi v bo v
thng li th gii tinh thn ca ng trc nhng nguy c e da
n t mi pha. Rt dt khot, ng vch ra mt ng phn
cch su gia ng v tt c cc chng loi t do ch ngha t
sn v trc tin, ng chi b nim tin ni chung vo thi i
chng ta, vo s tin b. ng ku ln: ng, nh sng in,
in thoi, trin lm, ha nhc, sn khu, hp x g v dim,
dy eo qun v ng c, tt c nhng ci l tuyt! Nhng
phi nguyn ra chng n mun i, khng nhng chng m
c nhng tuyn ng st v vi bng trn ton th gii, nu
lm ra chng th chn mi chn phn trm nhn loi phi sng
trong vng n l v phi cht n hng nghn mng trong cc
nh my!
S phn cng lao ng lm cho chng ta giu c thm
v lm p cuc i chng ta. Nhng n ct xo linh hn sng
ca con ngi. o s phn cng lao ng!
Ngh thut! Ngh thut chn chnh phi on kt mi
ngi trong tnh yu ca Cha ch khng phi phn chia h ra.
Ngh thut ca cc v, tri li, ch dnh cho mt thiu s tho
i. N chia r con ngi v v th n cha ng s di tr. V
Tnxti dng cm gt b ngh thut ni di: Schxpia,
ri ngay c Gt, Vagne2, Backlin.
ng gt b mi chm lo lm giu v ng mc qun o
nng dn, i vi ng, n tng trng cho s chi b vn ha.
VN HC V CCH MNG
277
VN HC V CCH MNG
278
VN HC V CCH MNG
279
thnh nhng gii lut tru tng nht ca tnh yu, ca hoan lc
v ca s khng chng li ci c, v bi v nhng gii lut y b
ng lt b mt ni dung lch s v do lt b mt bt c ni
dung no, nn d sao i vi ng chng hnh nh thch hp vi
mi thi i v mi dn tc.
Tnxti khng tha nhn lch s. l c s cho tt c
t tng ca ng. Chnh l ch da cho tnh t do siu hnh
ca s ph nhn m ng ch trng, cng nh cho tnh v hiu
qu trong thc tin bi ging v o l ca ng. Cch sng
duy nht m ng chp nhn, ci phng thc sng nguyn thy
ca nhng ngi nng dn Cdc cc vng tho nguyn
mnh mng ca Uran [Oural], ng l b din ra ngoi l lch
s. N lp li, khng c mt bin i no, nh i sng ca
nhng by ong hoc t kin. Ci m loi ngi gi l lch s
i vi ng l sn phm ca in r, ca sai lm, ca tn bo,
v lm bin tng linh hn tht s ca nhn loi. Vi mt lgch thng thng, ng thi vi vic gt b lch s, ng gt b
lun tt c cc h qu ca n. ng ght bo ch vi t cch t
liu ca thi i hin nay. ng ngh rng c th cn tt c sng
trn i dng th gii chng bng b ngc gi yu ca mnh.
S hon ton khng hiu bit lch s m Tnxti by ra
gii thch s bt lc non tr ca ng trong lnh vc cc vn
x hi. Trit hc ca ng l mt bc tranh Trung Quc tht
s. Nhng t tng ca cc thi i khc nhau nht khng c
ng sp xp theo chiu vin vng ca lch s m tt c u xut
hin trc khn gi cng mt khong cch. ng ln ting
chng chin tranh vi nhng l l rt t l-gch thun ty, v
ng thi tng thm sc mnh ng trch dn Epictet1 [Epicite]
v Mlinari [Molinari], Lo T v Phrrch [Frderic]
nh, nh tin tri Ixaie2 [Isaie] v Hcnin [Hardonin] - nh vit
bo hng tun, ngi vit nhng li phn truyn cho cc ch
qun thnh Pari. Cc nh vn, nh trit hc v cc nh tin tri,
1
VN HC V CCH MNG
280
Lch s phc th
Nhng s kiu ngo khng thc t y hm cha trong
lng n mt s trng pht. Tht vy, kh m nu c tn mt
nh vn no tri vi mun ca mnh b lch s khai thc tn
bo n th, nh i vi Tnxti.
ng, nh o c thn b, k th ca chnh tr v cch
mng, trong nhng nm di li p thc cch mng trong
nhiu nhm b phi bnh dn. ng, mt con ngi t b tt c
vn ha t sn, li c s cho n n cn ca t sn u M,
trong li gio hun ca ng h thy c biu hin ca ch ngha
nhn o rng rut, c s t v chng li trit hc ca cch
mng.
ng, con ngi v chnh ph bo th, k t th ca t
do ch ngha, trong dp k nim 80 nm ngy sinh li b bin
thnh ngn c v cng c ca mt hot ng chnh tr n o v
c khuynh hng t do ch ngha Nga.
1
VN HC V CCH MNG
281
PARI, MA H 1916
(Trch t s tay c)
Ghi ch ca tc gi: Nhng dng ny c vit vo
ma thu nm 1916 cho bo ch Nga, lc l hp
php1. Tuy nhin chng vn cha c cng b. Ging
vn y kh n ha v cn phi ch n b my
kim duyt.
1
VN HC V CCH MNG
282
VN HC V CCH MNG
283
VN HC V CCH MNG
284
VN HC V CCH MNG
285
VN HC V CCH MNG
286
VN HC V CCH MNG
287
VN HC V CCH MNG
288
VN HC V CCH MNG
289
VN HC V CCH MNG
290
VN HC V CCH MNG
291
VN HC V CCH MNG
292
VN HC V CCH MNG
293
VN HC V CCH MNG
294
- Le seul directeur qui respecte le public (ting Php trong nguyn vn).
- Faubourg (ting Php trong nguyn vn).
3
- Rp ma ri ln.
2
VN HC V CCH MNG
295
VN HC V CCH MNG
296
NHN V KCH M CA
MCXEN MCTIN
VIT V RMANH RLNG
(trch t Kch ca giai cp v sn Php)
Nu Mctin theo trng phi Rlng1 [Rolland] th v
tinh thn, ng vt qu trng phi y. l iu khin ng
tr thnh ngi cng sn.
Trong chin tranh, khi t t mnh trn cuc hn
chin, Rlng to nn nim tn trng chnh ng do s can
m c nhn ca ng. l thi k tnh dng cm theo by
ph y ni rng v rung ng chu u bng nhng xc cht,
trong khi s can m c nhn, d t i nht, li rt him
thy, nht l gia m qu tc v t tng.
Rlng t chi khng h theo by si ca t quc mnh;
ng nng mnh ln khi cuc hn chin, hay ni ng hn,
ng quay lng li vi n: ng c th trong mnh t trung lp.
Bn cnh ting gm tht m ca chin tranh, ngi nc Thy
S trung lp, ng khng ngng nh gi cao khoa hc, ngh
thut c v thuyt gio cho s cng tc ca hai dn tc c Php.
Chng trnh y qu khng to bo mt cch ng s,
nhng phi c tnh c lp c nhn n mc no mi dm
tuyn b n ln gia lc ch ngha s-vanh lan trn trn th
gii. l iu kh knh.
Nhng ngay t lc ta thy tnh cht hp ca trit
hc Rlng, v ti xin php ni toc ra rng l tnh ch k
ch ngha nhn o ca ng. Rlng th c th c th t
nc Thy S trung lp, nhng cn nhng ngi khc? Mt dn
tc khng th t mnh trn cuc hn chin bi v h l bia tht
cho cuc hn chin y. Giai cp v sn Php khng th di c
sang Thy S. Ngn c ca Rlng ch ring ng dng c: y
1
VN HC V CCH MNG
297
VN HC V CCH MNG
298
Tha cc ng ch,
Ti t l hi 50 nm ca Tucmnixtan [Turkmnistan]
v y. Nc Cng ha anh em min Trung y hm nay k
nim ngy thnh lp. C v ch Tucmnixtan xa l vi ch
k thut v tuyn v Hi nhng ngi bn ca V tuyn,
nhng thc ra gia chng c nhng quan h rt cht ch. Chnh
bi v Tucmnixtan l mt nc xa xi nn n phi gn nhng
ngi tham d i hi ny. Do tnh mnh mng ca Lin bang
chng ta bao gm c Tucmnixtan - mt lnh th di su trm
nghn vc-xt2, ln hn nc c, ln hn nc Php, ln hn
bt c quc gia chu u no, mt t nc m dn c phn tn
trong nhng c o v khng c ng s - vi cc iu kin
nh th, c tng chng ngi ta pht minh ra lin lc v tuyn
l nhm cho Tucmnixtan, ni n li vi chng ta. Chng ta
l mt nc lc hu; ton b Lin bang, thm ch tnh c cc
khu vc tin tin nht, l cc k lc hu trn bnh din k thut,
tuy nhin chng ta chng h c quyn c th trong s chm tr
y bi v chng ta xy dng ch ngha x hi v bi v ch
ngha x hi gi nh trc v yu cu mt trnh k
1
VN HC V CCH MNG
299
thut cao. Trong khi chng ta vch nhng con ng xuyn qua
t nc, ci to v xy dng cc cu (v chng ta phi cn xy
dng nhiu cu hn na!) th chng ta vn buc phi sc vi
nhng nc tin tin nht v nhng thnh tu khoa hc v k
thut mi nht - ng hng u v gia bao nhiu lnh vc
khc l k thut v tuyn in. S pht minh ra in bo v
tuyn v truyn thanh v tuyn c c s thuyt phc
nhng ngi hoi nghi nht v bi quan nht gia chng ta v
kh nng v hn ca khoa hc v k thut, c c s
chng minh rng nhng thnh tu khoa hc t khi thy ca n
thc t ch mi l mt bc i ngn so vi nhng ci ang ch
chng ta trong tng lai.
Hy ly v d hai mi lm nm cui ny - ng mt
phn t th k - v hy nu nhng thnh qu k thut m con
ngi t c trc mt chng ta v trc mt th h trc,
th h ca ti. Ti nh li - v chc chn khng ch mt mnh
ti trong s nhng ngi hm nay c mt ang nh li, d rng
a s y l thanh nin - ti nh ci thi m xe hi cn l vt
him. Cng vy, ngi ta khng ni n my bay cui th k
trc. Do y trn ton th gii, ti ngh rng cha c ti 5.000
xe hi, trong khi hin nay c khong 20 triu, ring Hoa K
c 18 triu: 15 triu xe du lch v 3 triu xe ti. Trc mt
chng ta, xe hi tr thnh mt phng tin chuyn ch c tm
quan trng hng u.
Ti vn cn nh nhng m thanh ln ln v r r khi
ln u tin nghe ci my ht c. Lc y ti lp u ca
nhng nm trung hc. C mt ngi tho vt i khp cc thnh
ph min nam nc Nga vi mt my ht c, n txa v
gii thiu cch s dng n. V ngy nay ci gi-ra-m-phn,
chu ni ca my ht c, l mt trong nhng nt ph bin nht
ca i sng gia nh.
Th cn my bay? Nm 1902, cch y 23 nm,
Oenx1 [Wells], nh vn Anh (nhiu ngi trong s cc bn
y bit cc truyn ngn khoa hc gi tng ca ng)
xut bn mt cun sch trong ng vit (ng cng cho y l
1
VN HC V CCH MNG
300
VN HC V CCH MNG
301
Mt thng li ca
duy vt bin chng
Nhim v ca khoa hc v k thut l ch ng vt cht
cho con ngi, v c ch ng khng gian, thi gian l hai ci
khng tch ri khi vt cht. Ni tht ra, c mt s sch v duy
tm - khng phi tn gio m l trit hc - trong bn c th
c thy rng thi gian v khng gian l nhng phm tr do
tinh thn chng ta ra, chng l kt qu t nhng yu cu t
duy ca chng ta, cn trong thc t th khng c nhng ci .
Tuy nhin, kh m chp nhn c nhng quan im y. Nu
mt nh trit hc duy tm no ng l cn n ng gi
i chuyn tu chn gi, nhng li ti chm ra hai pht, ngi y
s ch trng thy ci ui chuyn tu ca mnh v s - t mt
mnh - thy rng khng th tch ri thi gian v khng gian
khi thc tin vt cht. Nhim v ca chng ta l thu hp khng
gian y, chin thng n, l tit kim thi gian, ko di cuc
sng con ngi, ghi li thi gian qua, nng cuc sng ln
mt trnh cao hn v lm phong ph n. l l do cho
cuc u tranh ca chng ta vi khng gian v thi gian m c
s ca cuc u tranh ny l cuc u tranh ch ng vt cht
cho con ngi - ci vt cht to nn nn mng khng ch ca
mi vt tht s tn ti m c ca mi t duy.
Bn thn cuc u tranh m chng ta tin hnh cho cc
cng trnh khoa hc ca chng ta l mt h thng rt phc tp
VN HC V CCH MNG
302
VN HC V CCH MNG
303
VN HC V CCH MNG
304
VN HC V CCH MNG
305
VN HC V CCH MNG
306
VN HC V CCH MNG
307
VN HC V CCH MNG
308
VN HC V CCH MNG
309
VN HC V CCH MNG
310
VN HC V CCH MNG
311
VN HC V CCH MNG
312
Chng ta i v u?
Biu gm km bo co ca cc ng ch ch ra s
phn b cc hi vin ca Hi chng ta trong cc giai cp x hi.
Cng nhn chim 20% ( l nhn vt b nh vi mt ci ba);
nng dn 13% (nhn vt cn nh hn vi mt ci lim); vin
chc 49% (nhn vt ng knh, xch mt ci cp); ri n 18%
cc thnh phn khc (ngi ta khng xc nh r h l ai
nhng h c hnh dung nh l mt qu ng i m qu da
vi mt ci can, khn trng ci ti ngc, r rng l mt
Npman1). Ti khng c ni rng phi tng c cc v c khn
ci ti ngc ra khi Hi nhng ngi bn ca V tuyn in,
nhng h phi c kim tra hn cho v tuyn in tr nn
t tn km hn cho nhng ngi mang ba v lim. (V tay).
Ti cng khng c ngh rng phi h thp mt cch my mc
con s nhng hi vin xch cp. Tuy nhin, cn thit phi tng
tm quan trng ca hai nhm c bn bng bt c gi no (V
tay); 20% cng nhn, tht l t; 13% nng dn, t mt cch xu
h. Con s cc v i m qu da xp x bng con s cng nhn
(18%) v vt con s nng dn, ci con s ch mi c 13%!
l mt s vi phm hin nhin Hin php X-vit. Cn phi
c nhng bin php nm sau hoc trong hai nm na nng
dn tr thnh khong gn 40%, cng nhn 45%, vin chc bn
giy 10% v m gi l nhng ngi khc 5%. Nh th s l
1
VN HC V CCH MNG
313
VN HC V CCH MNG
314
VN HA V
CH NGHA X HI
(trch)
S ph phn mc-xt i vi khoa hc khng nhng
phi ch mang tnh cht cnh gic m cn phi l cn trng, nu
khng n c th suy thoi thnh mt th loi gio hot, mt th
VN HC V CCH MNG
315
VN HC V CCH MNG
316
TH GI VIN S I.P.
PPLP
Ngi Ivan Pplvch [Ivan Paplovitch] rt knh mn,
Xin ngi th li cho ti nu l th ny ko ngi ra khi
nhng cng vic c tm quan trng rt c bit ca ngi.
1
VN HC V CCH MNG
317
VN HC V CCH MNG
318
- Ngoi l th ny, Trtxki cng tng thuyt phc vin s Pplp gip
nhng tn ca hc thuyt Phroi ti Nga.
2
- A. Manr (1901-1976): nh vn, nh t tng, chnh tr gia Php. C nh
hng ln n nn vn hc Php th k XX.
VN HC V CCH MNG
319
VN HC V CCH MNG
320
VN HC V CCH MNG
321
VN HC V CCH MNG
322
VN HC V CCH MNG
323
VN HC V CCH MNG
324
VN HC V CCH MNG
325
VN HC V CCH MNG
326
VN HC V CCH MNG
327
VN HC V CCH MNG
328
VN HC V CCH MNG
329
VN HC V CCH MNG
330
VN HC V CCH MNG
331
VN HC V CCH MNG
332
VN HC V CCH MNG
333
VN HC V CCH MNG
334
VN HC V CCH MNG
335
VN HC V CCH MNG
336
BI PHNG VN
LP TRTXKI V
VN HC V SN
li Prinkip, ti nh Lp Trtxki, ti1 hi kin
ng v vn hc v sn sau khi bo cho ng bit v nhng
cuc tranh lun m mt s nh vn hiu chin gy ra phng
Ty. Ti ngh mnh s l bch v khim nh nu i hi
Trtxki ci quyn c i din cho tinh thn cch mng. D
mun hay khng, v tr ca ng c xc nh trong lch s.
L nhn vt ca cuc i cch mng Nga, ng vn l ngi
chin thng d b lu y. L nh vn, ng hon thnh vi mt
s sng sut v kin ngh him c nhim v ca ngi c y
quyn ca giai cp v sn.
Ban u ng bo ti v cng vic bn rn, ng khng
nm c tnh hnh cc tro lu vn hc, c nhng tro lu t
xng l v sn. Do , i vi ng, vic a ra nhng li
tuyn b l khng thch hp. Nhng v sau, khi c th gi
1
- Tc Mrix Parigianin.
VN HC V CCH MNG
337
Vn bn ca Lp Trtxki:
Thi ca ti i vi vn ha v sn c trnh
by trong cun sch ca ti: Vn hc v cch mng. i lp
vn ha v sn vi vn ha t sn l sai hoc khng hon ton
ng. Ch t sn, v do vn ha t sn, c pht trin
trong nhiu th k. Ch v sn ch l mt ch tm thi v
chuyn tip tin ti ch ngha x hi. Chng no ch chuyn
tip y cn ko di (chuyn chnh v sn) th chng , giai cp
v sn ch c th to ra mt nn vn ha giai cp mc no
. N ch c th chun b nhng yu t cho nn vn ha x hi
ch ngha. Nhim v ca giai cp v sn ch nh th ny: to ra
nn vn ha phi v sn nhng x hi ch ngha trn nn tng
mt x hi khng giai cp.
Ti tr li Trtxki rng chc chn ng c l khi tch
nim vn ha ra khi tinh thn giai cp, tuy nhin s phn bit
y ch c gi tr vi mt thi hn cn cha c xc nh.
Trong khi ch i, c th ngh rng giai cp cng nhn, trong
giai on u tranh ginh chnh quyn v gii phng mi tng
lp lao ng, lo to ra, d bng nhng phng tin khng
y , mt nn vn ha ring bit, tm thi, thch hp cho nhu
cu u tranh cch mng. Loi vn ha khng c g l c nh
trong thi gian v b gii hn hon ton trong cc x hi hin
i y c cn thit khng?
- C - Trtxki p li - V xin bn lm n nhn mnh
cho rng, hn bt c ai, ti khng coi thng nhng c gng
sng to ngh thut hay ni rng hn, vn ha, xen vo tro lu
cch mng. Ti ch mun ni rng kt qu ca nhng c gng
y khng th l tuyt i... Ti s c tm cho bn nhng iu
ch dn chnh xc hn.
VN HC V CCH MNG
338
VN HC V CCH MNG
339
VN HC V CCH MNG
340
- Tc Trtxki.
VN HC V CCH MNG
341
VN HC V CCH MNG
342
VN HC V CCH MNG
343
VN HC V CCH MNG
344
VN HC V CCH MNG
345
VN HC V CCH MNG
346
VN HC V CCH MNG
347
VN HC V CCH MNG
348
XLIN V PENCAR
Lp Trtxki vit chuyn kho ny, cha in, bng ting
Php, vi thng sau khi cun Chuyn i n cui m
c xut bn.
VN HC V CCH MNG
349
VN HC V CCH MNG
350
VN HC V CCH MNG
351
VN HC V CCH MNG
352
VN HC V CCH MNG
353
VN HC V CCH MNG
354
VN HC V CCH MNG
355
VN HC V CCH MNG
356
VN HC V CCH MNG
357
VN HC V CCH MNG
358
VN HC V CCH MNG
359
VN HC V CCH MNG
360
VN HC V CCH MNG
361
PHNTAMARA
y l mt cun sch ng ch : t dng u n
dng cui, cun sch chng li ch pht-xt c thit lp
, chng li nhng di tr, bo lc v nhng ni nhc ca ch
ny. Phntamara [Fontamara] l mt cun sch tuyn truyn
chnh tr hp dn say m. Nhng s say m cch mng y
c nng ln mt tm cao khin n thnh mt cng trnh ngh
thut tht s. Phntamara tm li ch l mt lng ngho kh b
b qun min Nam nc . Sut hai trm trang sch, ci tn
VN HC V CCH MNG
362
V MT BI PHNG VN
NGR MANR
Bi phng vn ngr Manr trong t El Nacional v
Ty Ban Nha, Php, v cc v n Mtxcva v v ngr
Gt2, c mt tnh cht hon ton nh nc, cng nh chuyn
i Niu Oc ca ng; ngi ta c th ngh nh vy.
VN HC V CCH MNG
363
VN HC V CCH MNG
364
TH GI GIAN LNN
C2 qu mn,
Ti cm thy c phn bi ri v th tht vi c, ch mi
my ngy gn y, tc l chm ti ba mi nm, ti mi c
ln u cun Gt st ca Gic Lnn3. Ti khng ni qu u:
cun sch gy cho ti mt n tng mnh m. Khng ch v
nhng u im v ngh thut: y hnh thc tiu thuyt ch
c dng lm ci khung phn tch v tin on x hi. Tc
gi c dng rt tit kim trong vic s dng cc phng tin
ngh thut. iu ng quan tm, khng phi s phn c nhn ca
cc nhn vt m l s phn ca nhn loi. Ni th, tuyt nhin
ti khng mun lm gim gi tr ngh thut ca tc phm, nht
l nhng chng cui ca n, k t cng x Sicag. khng
phi l iu ch yu. Cun sch gy n tng mnh cho ti bi
1
- Anry I. Vsinxki (1883-1954): chnh n ta n ti cao X-vit (19351039), ngi t chc nhng phin ta ngy to ln nht trong thp nin 30
Lin X. Ngoi trng X-vit (1949-1953).
2
- Tc Gian Lnn [Joan London], con gi nh vn Gic Lnn.
3
- Gi. Lnn (1876-1916): nh vn M, ni ting vi nhng truyn phiu lu
v nhng tc phm hin thc..
VN HC V CCH MNG
365
VN HC V CCH MNG
366
VN HC V CCH MNG
367
VN HC V CCH MNG
368
Lp Trtxki
(Cioacan [Coyoacan], 16 thng Mi 1937)
CH QUAN LIU
CC QUYN
V NGH THUT
Cch mng thng Mi thc y ngh thut trong
mi lnh vc mt cch p . Ngc li, phn ng quan liu
bp cht sn phm ngh thut trong bn tay cc quyn ca n.
Chng c g l y! Ngay ngh thut cung nh thi ch
chuyn chnh cng da vo s l tng ha ch khng phi da
vo s gi mo.
Th m, ngh thut chnh cng ca Lin X - v y
cng khng c th ngh thut no khc - li da vo mt s gi
mo th thin, trong ngha thng v trc tip nht ca t ny.
Mc ch ca s gi mo y l vinh danh lnh t, l s by
t gi to mt huyn thoi anh hng.
Rt gn y, ngy 27 thng T nm nay, t bo bn
chnh thc Tin tc1 (Izvestia) in mt bc tranh mi, m t
Xtalin l ngi t chc cuc bi cng Tiphlt2 [Tiflis] vo
thng Ba 1902. Nhng theo cc t liu in ra t lu, Xtalin lc
ang trong t, v hn na khng phi Tiphlt m Batum
[Batoum]. Ln ny th s di tr p ngay vo mt. Ngy hm
sau, t Tin tc phi xin li v sai lm thm hi ca h. Khng ai
bit r bc tranh y, vn c tr bng tin ca nh nc, ri
th no. Hng chc, hng trm, hng nghn cun sch, b phim,
bc tranh, pho tng t v v vinh danh nhng s tch lch
s nh s vic k trn, nhng s tch cha tng xy ra bao
gi. Nh vy y, trong nhiu bc tranh v cch mng thng
1
VN HC V CCH MNG
369
VN HC V CCH MNG
370
NGH THUT V
CCH MNG
(Th gi ban bin tp Tp ch ca ng)
Cc ng ch c nh ngh ti pht biu kin v
tnh hnh hin nay ca ngh thut. Ti nhn li nhng khng
phi l khng do d. T khi vit xong cun sch Vn hc v
cch mng (1923), ti khng bao gi phi bn tm na v cc
vn sng to ngh thut v ti ch c th theo di khng lin
tc nhng s kin mi xy ra trong lnh vc ny. Vy, ti cn
xa mi ngh rng cu tr li ca mnh li c th c tnh cch
VN HC V CCH MNG
371
VN HC V CCH MNG
372
VN HC V CCH MNG
373
VN HC V CCH MNG
374
VN HC V CCH MNG
375
VN HC V CCH MNG
376
VN HC V CCH MNG
377
VN HC V CCH MNG
378
VN HC V CCH MNG
379
VN HC V CCH MNG
380
VN HC V CCH MNG
381
VN HC V CCH MNG
382
NG V NGH S
y l bi pht biu ca Trtxki cuc hp ngy 9
thng Nm 1924 ca phng bo ch Ban Trung ng v
ng li ca ng trong lnh vc vn hc. Bi ny,
do ng Braian Picx [Brian Pearce] tm li c trong
tp Cc vn vn ha di nn chuyn chnh v sn
(Voprosy Kultury pri Diktature proletariata) xut bn
Mtxcva nm 1925, Klt Linhi [Claude Ligny] dch ra
ting Php t bn ting Nga ni trn v in ln u trong
tp ch Php Nhng bc th mi s thng Nm v
thng Su 1967. Cho n nay, n vn cha c in
thnh tuyn tp.
VN HC V CCH MNG
383
c na m ci li na u, cc ng ch trong nhm Na
Postou ! Sau mt chuyn i xa1, Raxcnnhicp tr v y
vi tt c v ti tn, hn nhin ca ngi pganixtan
[Afghanistan] ni vi chng ta, trong khi nhng thnh vin
khc ca Na Postou th t nhiu nm tri cm ca Cy Khoa
hc v ang tm cch giu i b dng trn trung ca mnh ng th y, tr ng ch Vcin [Vardine] th vn n mc nh
lc s sinh.
Vcin.- Ngay c nhng iu ti va ni y ng
ch nghe u.
Trtxki.- ng th, ti n sau. Nhng, mt l, ti
thy bi ca ng ch trong s bo cht ca Na Postou; hai l,
ti va mi lt qua bn ghi tc k bi din vn ca ng ch,
v ba l, ti phi ni rng rt c th khng cn nghe ng ch
ni m ngi ta vn bit trc ng ch s ni g. (Ci r).
Nhng hy tr li vi cu ng ch Raxcnnhicp va ni:
Ngi ta gii thiu vi chng ti nhng ngi bn ng,
nhng c phi l t S tht c, trc chin tranh, hoc t Ngi
sao (Zvezda) in cc tc phm ca cxbasp [Artsybachev],
Lnht Anryp v nhng ngi khc m ngy nay h chc
chn c coi l nhng bn ng khng? Th y,
chng phi l mt cch t cu hi vui v v hn nhin, khng
rm r v nhng suy ngh v ch hay sao? Nhng ni ti
cxbasp v Anryp y lm g? Theo ch ti bit, h
cha bao gi c coi l bn ng c. Lnht Anryp
cht trong mt trng thi kinh phong v cm ght nc Nga
X-vit. Cn cxbasp th t lu nay nc ngoi - n gin
l ng ta b lu y. Khng nn gy chuyn thm lm g! Th
no l mt ngi bn ng? Trong vn hc, cng nh
trong chnh tr, chng ta gi bn ng l nhng ngi no
i khp khing v long chong cng mt ng vi chng ta
ti mt im no , con ng y c nhin dn chng ta, cc
ng ch v ti, i xa hn nhiu. Cn k no i ngc li vi
chng ta, khng phi l bn ng m l k th, v do ,
nu c dp chng ta s tng c chng ra nc ngoi, bi v i
1
VN HC V CCH MNG
384
VN HC V CCH MNG
385
VN HC V CCH MNG
386
VN HC V CCH MNG
387
VN HC V CCH MNG
388
VN HC V CCH MNG
389
VN HC V CCH MNG
390
VN HC V CCH MNG
391
Gi l vn hc v sn, ti hiu l mt nn vn hc
nhn i bng nhng con mt tin phong, v.v., v.v... ng ch
Llvch [Llivitch] ni nh vy. nh ngha tuyt hay, v
chng ti sn sng chp nhn n. Tuy nhin, chng ta khng
mong nhn c ch mt nh ngha m cn c mt nn vn hc
na. Nn vn hc y u? Hy ch n cho chng ti bit!
Llvch.- Cmxmnlia (Thanh nin cng sn). y l
tc phm tt nht trong thi gian gn y.
Trtxki.- Thi gian no nh?
Ting mt ngi.- Nm ngoi.
Trtxki.- Tt lm. Nm ngoi. Ti hon ton khng c
tranh ci vi ng ch. V cc tc phm ca Bedmenxki, ti
c mt kin, mong rng khng ai cho l ch bai. Ti rt khen
cun Cmxmnlia m ti c t khi n cn l bn tho.
Nhng trong chuyn ny, c lp vi vic t ngi ta c th
tuyn b s ra i ca vn hc v sn, ti ch n gin ni rng
Bedmenxki s khng phi l ngh s nu chng ta hin nay
khng c Maiacpxki, Paxtcnc [Pasternak] v ngay c
Pinnic.
Ting mt ngi.- iu chng chng minh g c.
Trtxki.- C ch. t ra iu cng chng t s sng
to ngh thut trong thi i hin nay l mt c ch cc k
phc tp, khng t ng sn sinh ra c bng nhng cuc hp,
nhng cu lc b v nhng cuc hi tho, m n t to ra dn
dn qua nhng quan h phc tp trc nht l vi nhng bn
ng khc nhau. Khng th thot khi iu u, cc ng
ch . Bedmenxki khng mun thot khi v anh c l. Trong
mt s tc phm ca anh, nh hng ca nhng bn ng
l qu r. Nhng l mt ci li m tui tr v tui trng
thnh khng th trnh khi. Th nhng chnh ng ch
Libinxki, k th ca nhng bn ng, li bt chc
Pinnic v c Bili. Vng, ng th y. Ti xin li ng ch
Avcbc ra hiu phn bc ti nhng li c v khng tin
mnh cho lm. Cun tiu thuyt gn y nht ca Libinxki,
cun Ngy mai, l ng cho ca hnh bnh hnh c hai cnh
l Brix Pinnic v Anry Bili. T n cha phi l iu d:
Libinxki khng th sinh ra trn mnh t Na Postou nh mt
nh vn lo luyn.
VN HC V CCH MNG
392
VN HC V CCH MNG
393
VN HC V CCH MNG
394
VN HC V CCH MNG
395
VN HC V CCH MNG
396
VN HC V CCH MNG
397
VN HC V CCH MNG
398
- Cc t bo Bch v..
VN HC V CCH MNG
399
VN HC V CCH MNG
400
VN HC V CCH MNG
401
VN HC V CCH MNG
402
- mian Bitni.
- Ivan Krlp (1769-1844): nh vn c in Nga, ni ting vi lot truyn
vit cho thiu nhi.
3
- Nhiclai Ggn (1809-1952): vn ho Nga.
4
- Nhiclai Nhcraxp (1821-1878): thi ho Nga.
2
VN HC V CCH MNG
403
VN HC V CCH MNG
404
VN HC V CCH MNG
405
V MT NN NGH THUT
CCH MNG C LP
Nm 1938, ngr Brtng [Andr Breton] v ig
Rivra cng k vo mt bn tuyn ngn mang tn V
mt nn ngh thut cch mng c lp, c lm ti
Mhic. Lp Trtxki tham gia bin son bn tuyn
ngn ny1.
VN HC V CCH MNG
406
VN HC V CCH MNG
407
VN HC V CCH MNG
408
VN HC V CCH MNG
409
VN HC V CCH MNG
410
VN HC V CCH MNG
411
413
T MC
cvatp, Brix (1896-1940): s gia vn ha, nh nghin cu
vn hc Nga - X-vit, l lun gia ca Proletkult v L.E.F., ch
trng th loi vn ngh sn xut, ph nhn s hin din ca ngh
thut theo quan nim truyn thng. B ngh vn vo cui thp nin 20
v vt thng do chn thng thn kinh trong cuc ni chin.
Aamvch, Ghocghi. (1894-1972): thi s, thnh vin
nhm Thi sn. Di tn sau cch mng thng Mi, vit nhiu tc phm
ph bnh c nh gi cao.
Akhmatva, Anna (1899-1966): n thi s, dch gi, tiu
lun gia ni ting, thnh vin Phng th v Thi sn. Khng chp
nhn cch mng thng Mi, nhng Akhmatva vn li Lin X;
trong mt thi gian rt di, b b cm vit, b y i v tan nt gia
nh. Ngy nay, Akhmatva c gii ph bnh Nga nh gi l n
thi s v i nht ca nc Nga.
Amphiteatrp, Alchxanr (1862-1938): nh bo, nh vn
Nga, c a chung vi vn phong i lp mang mu sc ca ch
ngha t do. Cc tc phm gn ging vn gii tr, nng cn, pha v tiu
thuyt hnh s ly k ca ng rt ph bin v c a chung Nga
u th k XX.
Ananp, Mc (1886-1957): nh vn, tiu lun gia Nga. Di
tn ra sang Php nm 1919, M t 1941. Trong thi gian sng lu
vong, l tc gi ca rt nhiu tc phm lch s c ting vang v cch
mng thng Mi v nhng lnh t ca cch mng.
Anryp, Lnht (1871-1919): nh vn, nh son kch ni
ting u th k XX, i din ca trng phi tng trng Nga.
Khng chp nhn cch mng thng Mi.
Avcbc, Lpn (1903-1939): nh bo, nh lnh o vn
hc, tng b th R.A.P.P. thi k 1926-1932. Vi nhng quan nim
cc oan v phng php lnh o c on, phn dn ch, c bit l
sau khi Vrnxki b cch chc, Avcbc gy nn nhng tn tht
nng n v khng th b p cho s pht trin ca nn vn hc Nga X-vit.
T MC
414
T MC
415
T MC
416
T MC
417
T MC
418
T MC
419
T MC
420
N.E.P. (chnh sch Tn kinh t): tn ti trong thi k 19211928, c mc ch chn hng nn kinh t b tn ph trong ni chin,
khuyn khch ngi dn kinh doanh c hiu qu, cng c lin minh
cng - nng v thnh lp s ng thun vi gi tr thc. Nh N.E.P.,
trong nhng nm 20 Lin X, i sng vn ha v tinh thn tin
n mt nh cao kh vt qua.
ipxva, Irina (1901-?): n thi s, thnh vin Phng
th. Sau 1917, di tn ra nc ngoi v chuyn sang vit tiu thuyt.
Oktiabr (Thng Mi): nhm cung tn nht, hung hn nht
ca nhng nh vn v sn Mtxcva, nhng k tm mi cch
ginh vai tr lnh o c tn, sen m vn hc, bng nhng
phng php nhc m, vu co bn thu, kch ng d lun...
Paxtcnc, Borix (1890-1960): thi ho, vn ho, dch gi
Nga, thot u tham gia nhm v lai Nga (L.E.F.), sau ph nhn
thi k ny v th nghim sng tc thi ca theo trng phi c in, vi
nhng hnh nh n d. Chp nhn cch mng thng Mi vi ni lo u
v gh tm trc b my nh nc kiu xta-lin-nt. V cui i,
Paxtcnc l nn nhn ca mt chin dch bi nh bn thu, khi Hn
Lm vin Thy in trao tng ng gii Nben Vn chng cho s
nghip thi ca v vn xui ca ng.
Phin, Cnxtantin (1892-1977): nh vn, thnh vin nhm
Huynh Xrapin. c coi l ngi tip ni v pht trin truyn
thng vn hc c in Nga.
Phng th: nhm cc nh th Ptrgrt, ch trng khi
tho mt cng lnh thi ca chng li nhng biu hin cc oan ca hai
trng phi tng trng v v lai. Phng th th nht do Gumilip
v Grtxki thnh lp nm 1911, gm cc thnh vin Manenstam,
Akhmatva, ipxva... Cui nm 1920, Phng th th hai c
thnh lp bi Aamvch, Gumilip, Ivanp, txp...
Pinnic, Brix (1894-1938): tiu thuyt gia ng ngoi mi
phe phi, bc thy trong phong tro vn xui tin phong, tc gia c
nh hng ln nht trong na u thp nin 20. Chp nhn cch mng
thng Mi, nhng bi quan v h nghi trc s tn bo, en ti v
hn lon ca nc Nga thi ni chin. B vu co l gin ip cho
Nht v b th tiu trong t y.
Proletkult (Vn ha v sn): khi nim chung ch nn
vn ha v sn hoc nhng t chc vn ha v sn, xut hin nhiu
T MC
421
T MC
422
T MC
423
T MC
424
425
Sp xut bn:
- Lch s cch mng Nga (Lp Trtxki, hai tp)
- Cch mng thng trc
- tam Quc t sau thi Lnin (Lp Trtxki, hai tp)
a ch lin h:
T sch Nghin cu
Boite Postale 246
75224 Paris Cedex 11
France
427
MC LC
Li gii thiu .............................................................................5
Li ni u ..............................................................................25
Ngh thut trc cch mng .................................................31
Anry Bili .......................................................................56
Nhng bn ng vn hc ca cch mng .....................65
Nhiclai Kluip ....................................................................67
Xcgy Exnhin....................................................................74
Nhm Huynh Xrapin....................................................76
Vxvlt Ivanp ...............................................................78
Nhiclai Nhikitin ..............................................................80
Bris Pinnic ........................................................................83
Cc nh vn dn d v nhng ngi ngi ca anh mu-gch...95
Chuyn hng - nhm vn s lun lt ................................109
Ch ngha Tn c in ..................................................114
Marit Saghinhian ..............................................................116
Alchxanr Blc .................................................................119
Ch ngha v lai.....................................................................127
Mt l th ca ng ch Gramsi v ch ngha v lai .......157
Trng phi hnh thc ch ngha trong thi ca v ch ngha
mc-xt ...................................................................................161
Vn ha v sn v ngh thut v sn ..................................181
ng li ca ng trong ngh thut .................................209
Ngh thut cch mng v ngh thut x hi ch ngha.....219
Cc bi truy iu, tng nim nhng vn ngh s qua i
ca Trtxki............................................................................245
Tng nh Xcgy Exnhin...............................................245
V t st ca Maiacpxki...................................................250
T MC
428