Professional Documents
Culture Documents
Tên đồ án: Thiết kế mạch báo chuông trường Đại Học Vinh
Chữ kí
Lần Ngày Nội dung Nhận xét
GVHD
1
ĐỒ ÁN THIẾT KẾ MẠCH SỐ
Mục lục
I. Lời mở đầu
IV. Sơ đồ khối
VI. Một số linh kiện thông dụng được dùng trong hệ thống :
1. IC giải mã 7 đoạn 74LS47
2. IC đếm mode 10 74HC192
3. IC giải mã BCD sang mã 10 74HC4028
4. IC tích hợp phần tử OR 74LS32P
5. IC tích hợp phần tử AND 74LS08
6. Led 7 đoạn chung Anot
2
Nguyễn Thế Sơn
I. Lời mở đầu :
Các hệ thống điện tử ngày nay đã và đang thay thế các công việc hàng ngày
của con người từ những công việc từ đơn giản đến phức tạp như điều khiển
tín hiệu đèn giao thông, đo tốc độ động cơ hay tạo chuông báo giờ vào học, ra
chơi tại các trường học. các hệ thống này có thể thiết kế theo hệ thống tương
tự hoặc hệ thống số. Tuy nhiên trong các hệ thống điện tử thông minh hiện
nay người ta thường sử dụng hệ thống số hơn là các hệ thống tương tự bởi
một số các ưu điểm vượt trội mà hệ thống số mang lại đó là: độ tin cậy cao,
giá thành thấp, dễ dàng thiết kế, lắp đặt và vận hành… Để làm được tốt đồ án
này chúng ta phải có kiến thức về môn điện tử số, hiểu được cấu trúc và chức
năng của một số IC đếm, mạch giải mã, các cổng logic và một số kiến thức
về các linh kiện điện tử như tụ điện, transistor, diode…
Trong đồ án môn học này chúng em chọn đề tài thiết kế mạch đồng hồ báo
giờ các tiết học của trường đại học Vinh, với mục đích là cũng cố và vận
dụng một số kiếm thức đã học từ môn điên tử số, mạch tương tự…Và cuối
cùng là mong muốn ứng dụng mạch vào trong thực tế…
Đồng hồ số báo chuông hoàn toàn tự động, có khả năng báo giờ vào học, ra
chơi, ra về của trường, có khả năng hiển thị thời gian hiện tại, có khả năng
chỉnh giờ, hoặt động với độ tin cậy cao sử dụng nguồn Pin, Ắc quy và điện
lưới 220v với một lần khởi động hệ thống và chỉnh thời gian duy nhất.
Qua tìm hiểu thời gian ra chơi, vào học của trường em thấy:
Trường đại học vinh tổ chức 3 buổi học, mỗi buổi học kéo dài 5 tiết,
xen kẽ giữa các tiết học là thời gian ra chơi, thời gian ra chơi sau tiết 1,2,4 là
5 phút, sau tiết 3 là 10 phút. thời gian đổ chuông báo ra chơi là 10s, thời gian
đổ chuông báo vào học là 5s. thời gian vào học ca sáng là 7h, ca chiều là 13h,
ca tối 19h ứng với giờ mùa đông. Còn vào mùa hè thời gian vào học ca sáng
là 6h30’, ca chiều 13h30’, ca tối 18h30’ . Với thời gian phức tạp như thế ta
phải thiết kế được một đồng hồ số hoàn chỉnh, trên cơ sở đó thiết kế thêm
module giải mã thời gian, để nhận biết từng thời điểm đổ chuông đúng giờ và
hợp lý.
Khi thiết kế đồng hồ số ta lại phải thiết kế bộ đếm 24 cho khối giờ, bộ đếm
60 cho khối phút và khối giây. Xây dụng bộ giải mã để giải mã tín hiệu BCD
từ các IC đếm để hiển thị trên led 7 đoạn, ngoài ra còn phải có một khối
chỉnh thời gian, khối nguồn và khối tạo xung.
3
IV. Sơ đồ khối :
Khối nguồn
Khối hiển thị
5v
Khối chỉnh
thời gian
4
+ Trên thực tế để có nguồn điện đáng tin cậy người ta hay dùng phương pháp
ổn áp dòng điện một chiều từ cuộn sơ cấp của biến áp sau khi đã chỉnh lưu
bằng cách sử dụng một IC loại 7805.
5
- Cách mắc IC để tạo ra xung chuẩn:
Hay t=ln2.C.(R1+2R2)
Trong qua trình thiết kế mạch ta chọn C=100uf, R1=10K, R2=2,2K.
vậy ta có xung ra là: t=ln2.100.10-6(10.10-3+2,2.2.10-3) ≈ 1s
6
3. Khối đồng hồ
- Sơ đồ bộ đếm mod 3:
Kiểu không đồng bộ:
Clock
Clock
7
- Bảng trạng thái của bộ đếm:
Ck
Qa
Qb
- Bảng đếm:
8
- Từ bảng trạng thái ta có sơ đồ nguyên lý:
Clock
Bộ đếm hoặt động bình thường cho đến xung thứ 6(đếm từ 0 đến 5). Vì triger
JK này hoạt động tích cực ở xườn âm của xung nhịp nên đến sườn sau xung thứ
sáu cả hai đầu B, C đều có mức tích cực cao qua cổng AND để đưa vào kích
hoặt reset làm trở lại trạng thái ban đầu.
1 2 3 4 5 6 7
Ck
Để đếm từ 0 đên 9 tức là có 10 trạng thái ta phải dùng số triger n>=log 210, do đó
ta chon n=4. 4 triger có thể mã hoá được 2 4=16 trạng thái trong khi đó ta chỉ
dùng 10 trạng thái đầu tiên.
9
- Ta có bảng đếm:
Đây là bộ đếm không đồng bộ, bộ đếm hoạt động bình thường cho đếm xung
thứ 10, tại sườn âm của xung thứ 10 thông qua cổng AND hệ thống bị reset về
trạng thái ban đầu.
10
- Giản đồ sóng :
Clock
Trên thực tế ta không thiết kế từng bộ đếm bằng các triger mà dùng các IC đếm
mod 10 để thiết kế bộ đếm mod 3, mod 6, mod 10
Cụ thể là khi thiết kế bộ đếm 60 cho khối giây và khối đếm phút ta dùng
IC74HC192 với sơ đồ sau:
11
- Nguyên tắc hoạt động:
Khi có xung clock đặt vào lối vào xung đếm thuận của IC đếm hàng đơn vị
của khối đếm giây, IC này sẽ đếm từ 0 đếm 9 cho ra mã BCD ở đầu ra của
nó. Khi IC này đếm lên đên 9 thì chân tín hiệu TC U sẽ chuyển về mức thấp,
ta dùng chân này để nối với lối vào xung clock của IC đếm hàng chục giây.
Khi 2 IC đếm giây đếm đến 60 thì lập tức tạo ra 1 xung thông qua cổng AND
đưa vào chân reset của 2 IC đếm giây, 2 IC này bị reset về 0 đồng thời tạo
xung kích vào lối vào xung clock của IC đếm hàng đơn vị phút. Các IC đếm
phút vào đếm giờ hoạt động tương tự như IC đếm giây.
Khối điều chỉnh thời gian đơn giản là các phím bấm chỉnh phút và chỉnh giờ.
Các phím bấn này kết hợp với công OR để tạo xung đưa vào các lối vào
clock của khối đếm phút và khối đếm giờ. Trong mạch không dùng đến nút
chỉnh giây bởi đơn vị thời gian của nó nhỏ. Còn nếu muốn chỉnh chính xác
đếm đơn vị giây ta chỉ cần khởi động mạch vào thời điểm có số giây là 00.
Khối giải mã đổ chuông là khối tương đối phức tạp trong đề tài này,
bởi dữ liệu cần giải mã là 24bit – là tổng số bit đầu ra của các IC đếm, với số
bit lớn như vậy trong thực tế người ta hay dùng Vi điều khiển họ 8051, hoặc
PIC để giải mã tuy nhiên do yêu cầu của môn học là “Đồ án thiết kế mạch
số” nên yêu cầu được đặt ra là thiết kế mạch dùng các phần tử logic và các IC
số cơ bản. Do đó mạch không tránh khỏi sự cồng kềnh.
Qua tìm hiểu chúng em thấy trường Đại Học Vinh tổ chức 3 buổi học
là: buổi sáng, buổi chiều và buổi tối, mỗi buổi học có 5 tiết học, ở giữa các
tiết học có 5 phút ra chơi, riêng giờ ra chơi sau tiết thứ 3 là 10 phút đã được
trình bày ở mục Phân tích bài toán.
Do các ca học là giống nhau và cũng do mức độ phức tạp của đề tài
nên chúng em chỉ thiết kế mạch giải mã đổ chuông cho một buổi học. Giả sử
ta thiết kế bộ giải mã đổ chuông cho ca học buổi sáng:
Để thiết kế mạch giải mã này ta cần phải lập một hàm y = f(x0, x2,…x23)
Khi đó tại các thời điểm có đổ chuông y sẽ có giá trị 1.
Chúng ta xây dựng mạch giải mã dựa trên phần tử logic AND để nhận biết
các mốc thời gian tức là nhận biết các số thập phân từ 0 đến 9.
giải sử tại thời điểm là 07 giờ 00 phút 00 giây ta dùng mạch AND để nhận
biết các số 0 và 7 như sau:
Mạch giải mã 0:
13
U2B
U2C
U1A
U2A
U2D
Mạch giải mã 7:
Sau khi nhận biết được các giá trị thập phân của bộ đếm thời gian ta tiến hành
kết hợp các giá trị ở đầu ra các mạch AND để được mạch giải mã tại thời
điểm 7 giờ, các thời điểm khác cũng tiến hành tương tự như trên.
Sau khi đã giải mã hết các thời điểm để đổ chuông ta tiến hành xây dựng
mạch phân biệt đâu là thời điểm đổ chuông ra chơi, đâu là thời điểm đổ
chuông vào học bằng mạch OR như sau:
Ta thấy để thực hiện mạch này ta phải sử dụng rất nhiều mạch AND có 4, 6
cổng vào, bên cạnh đó phải phối hợp với các cổng NOT rất cồng kềnh và khó
thực hiện.
Trên thực tế để thiết kế mạch này ta dùng phương pháp đơn giản hơn đó là:
Ta tiến hành giải mã từ mã BCD của bộ đếm sang mã thập phân sử dụng IC
74HC4028 sau đó tiến hành chọn các thời điểm đổ chuông bằng mạch AND
6 cổng vào. Do thời gian báo chuông vào học là 5s, báo chuông ra chơi là 10s
cho nên ta sử dụng mạch OR 5 cổng để tổng hợp các tín hiệu ra của các mạch
AND thành 2 tín hiệu đổ chuông ứng với chuông vào học và chuông ra chơi.
14
Bộ giải mã khi thiết kế:
7. Khối chuông :
- Khối chuông bao gồn hệ thông kích chuông và chuông, chuông có thể là
chuông điện tử hoặc chuông cơ học, nếu là chuông điện tử công suất nhỏ chỉ
cần nối trực tiếp với đầu ra của FET.
- Hệ thông kích chuông bao gồm 1 transistor trường làm việc như một khoá
điện tử đế đóng mở dòng điện điều khiển chuông. Khi có xung dương kích
thích từ bộ giải mã đến đầu vào của bộ kích chuông, một tụ điện được nối
song song với cực Source và Gate của Transistor trường được nạp điện để
duy trì điện áp giữa cực S và D của FET. Thời gian mở của FET phụ thuộc
vào giá trị của tụ điện và điện trở mắc song song với nó.
- Thời gian mở của FET được tính gần bằng: t = 0.8xCxR
- Đối với mạch trẽ 5s ta có: t=0,8x47x106x120x103 =5a
- Đối với mạch trễ 10s ta có: t=0,8x100x106x120x103 =10s
Do thời gian đổ chuông lúc ra chơi và vào học là khác nhau nên ta sử dụng 2
mạch khoá kiểu này và nối vào các đầu ra của bộ giải mã đổ chuông.
16
- Chức năng của các chân IC 74LS47 như sau:
+ Chân số 8 là chân nối đất (0V)
+ Chân số 16 là chân nguồn cung cấp
+ Chân 1,2,6,7 là các chân tín hiệu vào BCD
+ Chân 9,10,11,12,13,14,15 là các chân đầu ra.
+ Chân 3,4,5 là các chân kiểm tra IC
- Sơ đồ logic:
17
2. IC đếm mode 10 74HC192
74HC192 là vi mạch đếm mod 10 thông dụng được sử dụng rất nhiều
trong thực tế, bới nó được chế tạo trên công nghệ tiết kiệm điện năng, nó có
thể đếm tiến, đếm lùi, đếm có dữ liệu vào và có chức năng reset…
- Hình dạng và sơ đồ chân trong thực tế:
18
Sơ đồ logic :
19
+ Chân số 1,2,3,4,5,6,7,9,14,15 là các chân đâu ra dữ liệu thập phân tương
ứng với các chân Y4,Y2,Y0,Y7,Y9,Y5,Y6,Y8,Y1,Y3.
+ Chân số 10,11,12,13 là các chân dữ liệu đầu vào BCD tương ứng với các
chân A, D, C, B
+ Chân số 8 là chân nối đất (0v)
+ Chân sô 16 là chân cấp nguồn.
- Sơ đồ logic:
6. Led 7 đoạn
Led 7 đoạn là một linh kiện hiển thị mã 7 đoạn chuyên dụng, nó hiển thị 16
giá trị tương ứng với mã BCD
Led 7 đoạn có 2 loại: loại chung anot và loại chung catot.
Led 7 đoạn cũng có rất nhiều màu sắc khác nhau.
Trong đề tài này có sử dụng 6 led 7 đoạn chung anot để hiển thị thời gian.
21
VIII. Lời kết :
Qua quá trình làm đồ án em thấy đề tài này rất thú vị, tuy đây cũng
không phải là đề tài mới mẻ xong đề tài là sự kết hợp khéo léo các kiến thức
về môn điện tử số, điện tử tương tự…Muốn làm được đề tài này sinh viên
phải có một lượng kiến thức tương đối và vận dụng một cách sáng tạo vào
thực tiễn để đạt được kết quả cao. Trong đồ án này em đã nghiên cứu, tính
toán và thiết kế các khối của đồng hồ báo chuông trường học sao cho có thể
xây dựng được trên mô hình thực tế. Tuy nhiên trong quá trình sưu tầm linh
kiện số để xây dựng mạch thật em đã gặp khó khăn trong việc tìm kiếm một
số linh kiện nên đồ án chỉ dừng lại ở khâu thiết kế đồng hồ số, còn khối giải
mã đổ chuông chưa thể thực hiện được mong thầy cô thông cảm. Lời cuối
cùng em xin cám ơn chân thành tới các thầy, các cô và nhất là cô Hoa người
đã trực tiếp hướng dẫn em hoàn thành đồ án này.
Sinh viên
22