Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Nin kho 2011-2013

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

Chng 1

Khung thit k nghin cu

Trong hai thp nin va qua, cc cch tip cn nghin cu nhn rng n mc m cc nh
nghin cu gi y c nhiu chn la. i vi nhng ngi thit k mt xut hay k hoch
nghin cu, ti khuyn ngh nn theo mt khung thit k chung nh hng cho mi kha
cnh ca nghin cu, t vic nh gi cc quan im trit hc tng qut hm cha trong nghin
cu cho n vic thu thp c s d liu chi tit v thc hin qu trnh phn tch. Vic s dng
khung thit k cn gip cc nh nghin cu a vo k hoch ca h nhng tng c s s
vng chc trong ngnh ca mnh v c cng nhn bi c gi (v d nh hi ng khoa),
nhng ngi c v h tr xut nghin cu.
thit k mt xut nghin cu, ngi ta thng c nhng loi khung thit k no? Cho d
t liu nghin cu y ry cc loi hnh v thut ng khc nhau, ti s tp trung vo ba loi: tip
cn nh lng, tip cn nh tnh, v tip cn theo cc phng php kt hp (gi tt l tip cn
kt hp). Cch tip cn th nht c i vi cc nh khoa hc x hi v nhn vn t nhiu nm
nay, cch tip cn th hai mi ni ln ch yu trong ba hay bn thp nin va qua, v cch tip
cn cui cng hin vn cn mi m v ang pht trin v c hnh thc v ni dung.
Chng ny gii thiu vi cc c gi ba cch tip cn nghin cu. Ti ngh rng tm hiu
nhng cch tip cn ny, ngi vit xut nghin cu cn xem xt ba yu t ca khung thit
k: cc gi nh trit hc v iu g to thnh cc nhn nh tri thc (knowledge claims); cc qui
trnh nghin cu chung c gi l cc chin lc tm hiu (strategies of inquiries); v cc qui
trnh chi tit thu thp s liu, phn tch, v vit nghin cu, c gi l cc phng php
(methods). Cc cch tip cn nghin cu nh tnh, nh lng, v kt hp s b tr tng yu t
trong ba yu t ny mt cch khc nhau, v nhng im khc bit s c vch ra v tho
lun trong chng ny. Sau , chng ta s trnh by cc tnh hung tiu biu kt hp ba yu t
ny, tip theo l nhng l do khin ta nn chn mt cch tip cn ny so vi mt cch tip cn
khc khi thit k mt nghin cu. Tho lun ny khng phi l mt chuyn lun trit hc v bn
cht ca tri thc, nhng n s t nn tng thc hnh trong mt s tng trit hc hm cha
trong nghin cu.
BA YU T CA VIC TM HIU
Trong n bn u tin ca quyn sch ny, ti s dng hai cch tip cn - nh tnh v nh
lng. Ti m t tng cch tip cn theo cc gi nh trit hc khc nhau v bn cht ca thc
ti, nhn thc lun, cc gi tr, thut hng bin ca nghin cu, v phng php lun (Creswell,
1994). Mt vi din tin pht trin trong thp nin va qua dn n vic xem xt li quan
im ny.

Vic nghin cu cc phng php kt hp n thi im chn mui. Ch k n hai

phng php nh tnh v nh lng khng thi th s thiu mt s cch tip cn chnh ang
hin c s dng trong cc ngnh khoa hc x hi v nhn vn.

Cc gi nh trit hc khc ngoi nhng gi nh c trnh by vo nm 1994 c

tho lun rng ri trong t liu nghin cu. ng k nht l cc quan im ph phn, cc quan
im ng h/ tham gia, v cc quan im thc dng (v d nh trong nghin cu ca Lincoln &

John W. Creswell

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

Guba, 2000; Tashakkori & Teddlie, 1998) ang c tho lun rng ri. Cho d cc tng trit
hc nhn chung vn cn n giu trong nghin cu (Slife & Williams, 1995), nhng tng
vn nh hng n thng l thc hnh cng vic nghin cu v cn c nhn din.

Cui cng, thng l thc hnh nghin cu (nh vit mt xut nghin cu) lin quan
n nhiu th hn ch khng ch l cc gi nh trit hc. Cc tng trit hc phi c kt
hp vi cc cch tip cn nghin cu bao qut (cc chin lc) v c thc hin bng cc qui
trnh c th (cc phng php). Nh vy, cn phi c mt khung thit k kt hp cc yu t
tng trit hc, chin lc, v phng php vo ba cch tip cn nghin cu.
tng ca Crotty (1998) xy dng nn mng cho khung thit k ny. ng xut rng khi
thit k mt xut nghin cu, ta xem xt bn vn :
1. Nhn thc lun no (hay l thuyt tri thc no bao quanh quan im l thuyt) s thm nhun
trong nghin cu (v d nh ch ngha khch quan, ch ngha ch quan)?
2. Quan im l thuyt no (hay quan im trit hc no) n cha sau phng php lun ang
xem xt (v d ch ngha thc chng v hu thc chng, ch ngha din gii, l thuyt ph phn
v.v)?
3. Phng php lun no (hay chin lc, k hoch hnh ng kt ni cc phng php vi kt
qu) s chi phi vic chn la v s dng phng php (v d nh nghin cu th nghim,
nghin cu iu tra kho st, dn tc hc v.v)?
4. Cc phng php no (ngha l cc k thut v qui trnh no) m chng ta xut s dng (v
d nh s dng bng cu hi, phng vn, nhm tp trung v.v)?
Bn cu hi ny cho thy cc mc quyt nh lin quan ln nhau trong qu trnh thit k
nghin cu. Hn na, nhng kha cnh ny l c s ca vic chn la cch tip cn, bao gm t
nhng gi nh tng qut dn n d n cho n nhng quyt nh thc tin hn v cch thc thu
thp v phn tch d liu.
Ghi nh nhng tng ny, ti khi nim ho m hnh ca Crotty nhm n ba cu hi trng
tm ca vic thit k nghin cu:
1. Nhng nhn nh tri thc no ang c nh nghin cu a ra (bao gm mt quan im l
thuyt)?
2. Cc chin lc tm hiu no s lm c s cho vic xy dng cc qui trnh?
3. Cc phng php thu thp v phn tch d liu no s c s dng?
K n, ti v mt bc tranh, nh trong hnh 1.1. Hnh ny trnh by xem th ba yu t (bao gm
cc nhn nh tri thc, cc chin lc v cc phng php) s kt hp vi nhau nh th no
to thnh cc cch tip cn nghin cu khc nhau. Tip n, cc cch tip cn ny c chuyn
thnh cc qui trnh thit k nghin cu. Cc bc s b trong vic thit k mt xut nghin
cu l nh gi cc nhn nh tri thc dn n nghin cu, xem xt chin lc tm hiu s
c s dng, v vch ra cc phng php c th. S dng ba yu t ny, nh nghin cu c
th chn cch tip cn nh tnh, nh lng hay kt hp.

John W. Creswell

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

Hnh 1.1 Cc nhn nh tri thc, cc chin lc tm hiu thng tin, v cc phng php
dn n cc cch tip cn v qu trnh thit k
Cc yu t tm
hiu
Cc nhn nh tri thc khc nhau
Cc cch tip cn nghin cu
Cc chin lc tm hiu

Cc qui trnh thit k

nghin cu

nh tnh
nh lng
Kt hp
Chuyn thnh
thc t

c nh nghin cu
khi nim ho
Cc phng php

Cc cu hi
Cc lng knh l thuyt
Thu thp d liu
Phn tch d liu
Chp bt
Duyt v cng nhn

Cc nhn nh tri thc khc nhau

Pht biu mt nhn nh tri thc c ngha l nh nghin cu bt u mt d n bng nhng gi
nh nht nh v cch thc hc hi v nhng g h s hc hi trong qu trnh tm hiu hay
nghin cu. Nhng nhn nh ny c th c gi l cc h thuyt (paradigm) (Lincoln &&
Guba, 2000; Mertens, 1998); cc gi nh trit hc, nhn thc lun, v bn th hc (Crotty,
1998); hay cc phng php lun nghin cu c nhn nhn rng ri (Neuman, 2000). V mt
trit hc, cc nh nghin cu a ra nhn nh v tri thc l g (bn th hc), chng ta bit n
bng cch no (nhn thc lun), nhng gi tr g trong (axiology - gi tr hc), lm th no ta
vit ra c tri thc (thut hng bin), v cc qu trnh nghin cu tri thc (phng php
lun) (Creswell, 1994). Chng ta s tho lun bn trng phi v nhn nh tri thc: ch ngha
hu thc chng (postpositivism), ch ngha kin to (constructivism), quan im ng h/tham
gia (advocacy/participatory), v ch ngha thc dng (pragmatism). Cc yu t chnh ca tng
quan im c trnh by trong bng 1.1. Trong phn tho lun tip theo, ti s c gng l gii
cc tng trit hc tng qut ca cc quan im ny trong thc hnh.
Bng 1.1 Cc quan im nhn nh tri thc khc nhau
Ch ngha hu thc chng
Tt nh lun (determinism)
Quy gin lun (reductionism)
Quan st v o lng thc nghim
Xc minh l thuyt
Quan im ng h/ tham gia
Chnh tr
Hng ti cc vn tng quyn
Cng tc
Hng ti s thay i

John W. Creswell

Ch ngha kin to
Tm hiu
ngha ca nhiu ngi tham gia
Xy dng lch s v x hi
To ra l thuyt
Ch ngha thc dng
Cc h qu ca hnh ng
t trng tm vo vn
a nguyn
Hng ti thc hnh trong th gii thc t

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

Cc nhn nh tri thc hu thc chng

Theo truyn thng, cc gi nh hu thc chng chi phi cc nhn nh v tri thc. Quan im
ny i khi c gi l phng php khoa hc hay lm nghin cu khoa hc. N cng cn
c gi l nghin cu nh lng, nghin cu thc chng/ hu thc chng, khoa hc thc
nghim, v ch ngha hu thc chng. Thut ng cui cng, ch ngha hu thc chng, lin
quan n t duy sau thc chng, thch thc khi nim truyn thng v s tht tuyt i ca tri
thc (Phillips & Burbules, 2000) v cng nhn rng chng ta khng th thc chng v nhng
nhn nh tri thc ca ta khi nghin cu hnh vi v hnh ng ca con ngi. Truyn thng hu
thc chng xut pht t cc tc gi th k 19 nh Comte, Mill, Durkheim, Newton, v Locke
(Smith, 1983), v gn y c trnh by khc chit bi cc tc gi nh Phillips v Burbules
(2000).
Ch ngha hu thc chng phn nh trit l tt nh (deterministic philosophy), trong cc
nguyn nhn s xc nh cc kt qu hay nh hng. Nh vy, nhng vn c nghin cu
bi cc nh hu thc chng phn nh nhu cu xem xt nhng nguyn nhn nh hng n cc
kt qu, nh nhng vn c xem xt trong thc nghim. N cng c tnh cht quy gin
(reductionistic) ch, d nh ca n l thu gn cc tng thnh mt tp hp cc tng nh,
ring bit, kim nghim, nh cc bin s to nn cc gi thit v cu hi nghin cu. Nhng
tri thc pht trin thng qua lng knh hu thc chng c da vo quan st cn thn v o
lng hin thc khch quan tn ti trong th gii ngoi kia. V th, vic trin khai cc thc
o bng s cho cc quan st v nghin cu hnh vi c nhn tr nn quan trng i vi mt nh
hu thc chng. Cui cng, c nhng qui lut hay l thuyt chi phi th gii, v nhng qui lut
hay l thuyt ny cn c kim nghim hay xc minh v sng lc sao cho ta c th hiu c
th gii. Nh vy, trong phng php khoa hc cch tip cn nghin cu c cc nh hu
thc chng chp thun mt c nhn bt u bng mt l thuyt, thu thp s liu ng h hay bc
b l thuyt, ri thc hin vic iu chnh cn thit trc khi thc hin cc kim nghim b
sung.
Khi c nghin cu ca Phillips v Burbules (2000), ngi ta c th hiu ngha ca cc gi
nh then cht ca quan im ny nh sau:
1. Tri thc c tnh cht phng on (v chng li nn tng) khng th tm thy s tht tuyt
i. Nh vy, bng chng c thit lp trong mt nghin cu lun lun khng hon ho v c
th sai lm. Chnh v l do ny m cc nh nghin cu khng chng minh cc gi thuyt l ng,
thay vo , h ch ra rng gi thuyt khng th b bc b.
2. Nghin cu l qu trnh a ra cc nhn nh ri lm mn thm hay b bt mt s cho cc
nhn nh khc tr nn bo m hn. V d, hu ht cc nghin cu nh lng bt u bng vic
kim nh mt l thuyt.
3. S liu, bng chng, v cc cn nhc duy l gip nh hnh tri thc. Trong thc tin, cc nh
nghin cu thu thp thng tin bng cc cng c da vo cc thc o do nhng ngi tham gia
hon tt hay theo cc quan st do nh nghin cu ghi nhn.
4. Cng vic nghin cu tm cch xy dng cc pht biu ng n ph hp, nhng pht biu c
th phc v cho vic gii thch tnh hnh ang c quan tm hay m t mi quan h nhn qu
ang c xem xt. Trong cc nghin cu nh lng, cc nh nghin cu a ra mi quan h
gia cc bin v sp t mi quan h ny theo cc cu hi hay cc gi thuyt.
5. Tnh khch quan l yu cu thit yu ca nghin cu, v v l do , cc nh nghin cu phi
xem xt cc phng php v kt lun xem chng c b thin lch hay khng. V d, cc tiu
chun v gi tr v tin cy l quan trng trong mt nghin cu nh lng.

John W. Creswell

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

Cc nhn nh tri thc do x hi xy dng

Nhng ngi khc nhn nh tri thc thng qua mt qu trnh v tp hp gi nh khc. Ch
ngha kin to x hi (thng c kt hp vi ch ngha din gii (interpretivism); xem
Mertens, 1998) l mt quan im nh th. Cc tng xut pht t Mannheim v t cc cng
trnh nghin cu nh Xy dng thc t x hi (The Social Construction of Reality, 1967) ca
Berger v Luckmann v Tm hiu t nhin (Naturalistic Inquiry, 1985) ca Lincohn v Guba.
Cc tc gi gn y hn tm tt quan im ny l Lincoln v Guba (2000). Schwandt (2000),
Neuman (2000), v Crotty (1998), cng cc tc gi khc. Cc gi nh c a ra trong cc
nghin cu ny cho rng cc c nhn tm hiu v th gii ni h sng v lm vic. H xy dng
ngha ch quan v cc kinh nghim cc ngha hng ti cc i tng hay s vic nht
nh. Cc ngha ny thay i v a dng, a nh nghin cu n ch tm kim s phc tp ca
cc quan im thay v thu gn ngha thnh mt vi loi hay tng. Khi , mc tiu ca
nghin cu l da mt cch ti a vo quan im ca nhng ngi tham gia v tnh hung ang
c xem xt. Cc cu hi tr nn m rng v khi qut nhng ngi tham d c th xy
dng ngha ca mt tnh hung, mt ngha thng c hun c trong cc cuc tho lun
hay trao i vi nhng ngi khc. Cu hi cng m (open-ended) cng tt, v nh nghin cu
cn thn lng nghe nhng g ngi ta ni hay lm trong bi cnh sng ca h. Thng thng, cc
ngha ch quan ny c thng lng v mt x hi v lch s. Ni cch khc, cc ngha
ny khng ch n thun n su vo cc c nhn m cn c to thnh thng qua tng tc vi
ngi khc (v th gi l ch ngha kin to x hi) v thng qua cc chun mc vn ho v lch
s hot ng trong cuc sng ca cc c nhn. Nh vy, cc nh nghin cu xy dng thng
nhm n cc qu trnh tng tc gia cc c nhn. H cng tp trung vo cc bi cnh c th
ni ngi ta sng v lm vic nhm tm hiu bi cnh lch s v vn ho ca nhng ngi tham
d. Cc nh nghin cu cng nhn rng hon cnh ring ca h s nh hnh cch din gii ca
h, v h t t v tr ca mnh trong nghin cu cng nhn vic din gii xut pht t cc
kinh nghim lch s, vn ho v c nhn. Khi , d nh ca nh nghin cu l din gii ngha
m nhng ngi khc c c v th gii. Thay v bt u bng mt l thuyt (nh trong ch
ngha thc chng), nhng ngi tm hiu to ra hay trin khai mt l thuyt hay phng thc
din tin ca ngha.
V d, khi tho lun v ch ngha kin to, Crotty (1998) nu ln mt vi gi nh:
1. Cc ngha c con ngi xy dng khi h tham gia vo th gii m h ang l gii. Cc
nh nghin cu nh tnh c xu hng s dng nhng cu hi m ngi tham d c th trnh
by quan im ca h.
2. Con ngi tham gia vo th gii v din gii th gii da vo quan im lch s v x hi
chng ta c sinh ra trong mt th gii vi nhng ngha n vi ta thng qua vn ho. V th,
cc nh nghin cu nh tnh tm hiu bi cnh ca nhng ngi tham d thng qua tham quan
bi cnh ny v ch thn thu thp thng tin. H cng l gii nhng iu h tm thy, cch l gii
nh hnh bi kinh nghim v nn tng ring ca nh nghin cu.
3. S khi qut c bn v ngha lun lun mang tnh cht x hi, pht sinh bn trong v bn
ngoi s tng tc vi cng ng con ngi. Qu trnh nghin cu nh lng nhn chung mang
tnh cht qui np, nh nghin cu to ra ngha t nhng d liu thu thp ti ch.

John W. Creswell

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

Cc nhn nh tri thc trn tinh thn ng h/ tham gia

Mt nhm nh nghin cu khc nhn nh tri thc thng qua cch tip cn ng h/tham gia.
Quan im ny pht sinh t thp nin 80 v 90 t nhng c nhn cm thy cc gi nh hu thc
chng p t nhng l thuyt v qui lut c cu khng ph hp vi nhng c nhn v nhng
nhm b gt ra bn l x hi hoc khng gii quyt tho ng nhng vn cng l x hi. Theo
dng lch s, mt s tc gi c tinh thn ng h/ tham gia (hay tinh thn gii phng) da vo
cc nghin cu ca Marx, Adorno, Marcuse, Habermas, v Freire (Neuman, 2000). Gn y hn,
ta c th c cc cng trnh nghin cu ca Fay (1987), Heron v Reason (1997), Kemmis v
Wilkinson (1998) i theo quan im ny. Ch yu, cc nh nghin cu ny cm thy rng ch
ngha kin to khng i xa ku gi mt chng trnh hnh ng nhm gip nhng
ngi b gt ra bn l x hi. Cc nh nghin cu ny tin rng vic tm hiu cn phi an xen vi
chnh tr v chng trnh hnh ng chnh tr. V th, vic nghin cu nn bao hm mt chng
trnh hnh ng ci cch c th lm thay i i sng ca nhng ngi tham gia, cc th ch
hay t chc ni cc c nhn ang sng hay lm vic, v i sng ca nh nghin cu. Hn na,
nhng vn c th cn gii quyt cp n nhng vn x hi quan trng ca thi cuc,
nhng vn nh tng quyn, bt bnh ng, p bc, thng tr, c ch, v c lp. Cc nh nghin
cu c tinh thn ng h thng bt u bng mt trong nhng vn ny lm tiu im nghin
cu. Nghin cu ny cng gi nh rng nh nghin cu s tin hnh trn tinh thn cng tc
khng lm nhng ngi tham gia b gt ra bn l x hi thm na nh mt h qu ca vic
nghin cu. Theo ngha ny, nhng ngi tham gia c th gip xy dng cc cu hi, thu thp
s liu, phn tch thng tin, hay c khen thng v tham gia vo cng vic nghin cu. Ting
ni ca nhng ngi tham gia tr thnh ting ni thng nht ku gi ci cch v thay i. S
ng h hay ku gi ny c th nhm mang li ting ni cho nhng ngi tham gia ny, nng cao
thc ca h, hay t ra mt chng trnh hnh ng thay i nhm ci thin i sng ca
nhng ngi tham gia.
Nm trong khun kh cc nhn nh tri thc ny l quan im ca cc nhm v cc c nhn
trong x hi, nhng ngi c th b gt ra bn l x hi hay b tc quyn cng dn. Do , cc
quan im l thuyt c th c ho nhp vo nhng gi nh trit hc xy dng mt bc
tranh v cc vn ang c xem xt, nhng con ngi ang c nghin cu, v nhng thay
i cn thit. Mt s quan im l thuyt ny c lit k di y:

Quan im nam n bnh quyn ch trng v a ra nhng tnh hung kh khn khc nhau
ca ph n v cc th ch lm khun kh cho cc tnh hung ny. Cc ch nghin cu c th
bao gm cc vn chnh sch lin quan n thc hin cng bng x hi i vi ph n trong
nhng bi cnh c th hay tri thc v cc tnh hung p bc ph n (Olesen, 2000).

Cc bi din thuyt phn bit chng tc lm pht sinh nhng cu hi quan trng v vic
kim sot v kin to tri thc, c bit l tri thc v con ngi v cc x hi da mu (Ladson
Billings, 2000).

Cc quan im theo l thuyt ph phn quan tm n vic trao quyn cho con ngi
vt qua nhng rng buc p t cho h bi sc tc, giai cp, v gii tnh (Fay, 1987).

L thuyt ng tnh luyn i tp trung vo nhng c nhn t nhn l ng tnh n, ng

tnh nam, lng gii, hay chuyn i gii. Vic nghin cu c th t th hin khch quan hn, c
th quan tm hn n cc phng tin tn gio v chnh tr, v c th truyn t ting ni v kinh
nghim ca nhng c nhn b nn (Gamson, 2000).

Tm hiu v ngi khuyt tt nhm n ngha ca vic bao gm trong nh trng v bao
quanh cc nh qun l, nh gio v cc bc ph huynh c con em khuyt tt (Mertens, 1998).

John W. Creswell

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

y l cc ti v cc nhm khc nhau v vic tm tt ca ti y ch l s khi qut ho

cha y . Tht l b ch khi ta xem li tm tt ca Kemmis v Wilkinson (1998) v cc tnh
nng chnh ca dng nghin cu ng h hay tham gia:
1. Hnh ng tham gia c tnh quy (recursive) hay bin chng (dialectical) v tp trung vo
vic mang li s thay i trong thc tin. Nh vy, cui cc nghin cu ng h/ tham gia, cc
nh nghin cu a ra mt chng trnh hnh ng thay i.
2. Dng nghin cu ny tp trung vo vic gip cc c nhn gii thot chnh h khi nhng rng
buc nhn thy trong truyn thng, trong ngn ng, trong cc qui trnh lm vic, v trong cc
mi quan h th lc trong bi cnh gio dc. Cc nghin cu ng h/ tham gia thng bt u
bng mt quan im quan trng v nhng vn trc trc trong x hi, nh nhu cu tng quyn.
3. Dng nghin cu ny c tnh cht gii phng ch n gip tho gng cm cho con ngi
thot khi nhng rng buc ca cc c cu bt cng v bt hp l lm hn ch s t pht trin v
t quyt nh. Mc ch ca cc nghin cu ng h/ tham gia l to ra tho lun v tranh lun
chnh tr thay i c th xy ra.
4. Dng nghin cu ny c tnh thc tin v cng tc v l cng vic nghin cu c hon
tt cng vi nhng ngi khc ch khng phi v nhng ngi khc hay i vi nhng
ngi khc. Trn tinh thn ny, cc tc gi c tinh thn ng h/tham gia cng hp tc vi nhng
ngi tham d nh nhng ngi cng tc nng ng trong cc nghin cu ca h.
Cc nhn nh tri thc thc dng
Mt quan im khc v cc nhn nh tri thc xut pht t nhng ngi theo ch ngha thc
dng. Ch ngha thc dng pht sinh t nghin cu ca Peirce, James, Mead, v Dewey
(Cherryholmes, 1992). Cc tc gi gn y bao gm Rorty (1990), Murphy (1990), Patton
(1990), v Cherryholmes (1992). C nhiu dng thc dng. Phn ln, cc nhn nh tri thc pht
sinh t cc hnh ng, tnh hung, v cc h qu hn l t cc iu kin tin l (nh trong ch
ngha hu thc chng). C mt mi quan tm v cc ng dng, hay v nhng g c tc dng, v
cc gii php ca vn (Patton, 1990). Vn , ch khng phi phng php, l quan trng hn
c, v cc nh nghin cu s dng mi cch tip cn tm hiu vn (txem Rossman &
Wilson, 1985). Nh mt nn tng trit hc ca nhng nghin cu theo nhiu phng php kt
hp, Tashakkori v Teddlie (1998) v Patton (1990) truyn t tm quan trng ca vic tp trung
ch vo vn nghin cu trong nghin cu khoa hc x hi v sau s dng cc cch tip
cn a nguyn suy ra tri thc v vn . Theo Cherryholmes (1992), Murphy (1990), v l
gii ring ca ti v cc tc gi ny, ch ngha thc dng mang li nn tng cho cc nhn nh tri
thc sau y:
1. Ch ngha thc dng khng cam kt gn b vi mt h thng trit l v thc ti no. iu ny
p dng cho vic nghin cu bng cc phng php kt hp trong nh nghin cu t do da
vo c cc gi nh nh lng v nh tnh khi h tham gia vo vic nghin cu.
2. Cc nh nghin cu c t do chn la. H c t do chn cc phng php, cc k
thut, v cc qui trnh nghin cu ph hp tt nht vi cc nhu cu v mc ch ca h.
3. Nhng ngi theo ch ngha thc dng khng nhn nhn th gii nh mt th thng nht
tuyt i. Theo mt cch thc tng t, cc nh nghin cu theo phng php kt hp cng tm
kim nhiu cch tip cn thu thp v x l s liu thay v ch i theo mt ng li duy nht
(v d nh nh lng hay nh tnh).
4. Chn l l iu c tc dng trong mt thi gian no ; n khng da vo thuyt nh nguyn
nghim ngt gia t duy v mt thc t hon ton c lp vi t duy. Nh vy, khi vn dng cc
phng php kt hp, cc nh nghin cu s dng c d liu nh tnh ln nh lng v chng
c tc dng mang li s am hiu tt nht v vn nghin cu.
John W. Creswell

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

5. Cc nh nghin cu thc dng tm kim vn v cch thc nghin cu da vo cc h

qu d nh ca vn - h mun i n u vi vn . Cc nh nghin cu theo phng
php kt hp cn xy dng mt mc ch cho vic kt hp ca h, mt c s l lun v nhng
nguyn nhn khin cn phi kt hp c cc s liu nh tnh v nh lng ngay t u.
6. Cc nh nghin cu thc dng ng rng cng vic nghin cu lun lun xy ra trong bi
cnh, x hi, lch s, chnh tr v.v. Bng cch ny, cc nghin cu theo phng php kt hp c
th bao hm mt bc ngot hu hin i, mt lng knh l thuyt c tnh phn thn ca cc mc
tiu cng l v chnh tr.
7. Cc nh nghin cu thc dng tin rng ta cn ngng t cu hi v thc t v qui lut t
nhin. H n gin ch thch thay i i tng (Rotty, 1983, trang xiv).
Nh vy, i vi nh nghin cu theo cc phng php kt hp, ch ngha thc dng m ra cnh
ca cho nhiu phng php, cc quan im nhn v th gii khc nhau, v cc gi nh khc
nhau, cng nh cc hnh thc thu thp v phn tch d liu khc nhau trong nghin cu theo cc
phng php kt hp.
Cc chin lc tm hiu
Nh nghin cu i n vic chn la cc gi nh v cc nhn nh tri thc khi thit k nghin
cu. Ngoi ra, hot ng cp ng dng nhiu hn l cc chin lc tm hiu (hay cc truyn
thng tm hiu, Creswell, 1998; hay cc phng php lun, Mertens, 1998) mang li s nh
hng c th v cc qui trnh trong thit k nghin cu. Cng ging nh cc nhn nh tri thc,
cc chin lc nhn rng qua nhiu nm khi cng ngh in ton gip y mnh vic phn
tch s liu v kh nng phn tch cc m hnh phc tp, v khi cc c nhn vch ra cc qui trnh
mi thc hin nghin cu khoa hc x hi. Cc chin lc tm hiu ny gp phn vo cch
tip cn nghin cu chung ca chng ta. Cc chin lc chnh c trin khai trong khoa hc x
hi s c tho lun trong cc chng 9, 10, v 11 quyn sch ny. Thay v tm hiu ton b
hay nhiu chin lc, chng ny s tp trung vo nhng chin lc thng c s dng trong
khoa hc x hi. y ti s gii thiu nhng chin lc s c tho lun v sau v c trch
dn trong cc v d nghin cu trong c quyn sch. Bng 1.2 trnh by tng quan v cc chin
lc ny.
Bng 1.2 Cc chin lc tm hiu khc nhau
nh lng
Cc thit k th nghim
Cc thit k phi th nghim
nh iu tra kho st

nh tnh
Tng thut
Hin tng hc
Dn tc hc
Cc l thuyt c s
Cc nghin cu tnh hung

Kt hp
Ni tip
ng thi
Chuyn ha

Cc chin lc gn lin vi cch tip cn nh lng

Vo cui th k 19 v xuyn sut th k 20, cc chin lc tm hiu gn lin vi nghin cu nh
lng l nhng chin lc lin quan n quan im hu thc chng. Nhng chin lc ny bao
gm cc th nghim thc s v cc th nghim km nghim ngt hn c gi l bn th nghim
v nghin cu tng quan (Campbell & Stanley, 1963), v cc th nghim theo mt i tng c
th duy nht (Cooper, Heron & Heward, 1987; Neuman & McCormick, 1995). Gn y hn, cc
chin lc nh lng lin quan n cc th nghim phc tp vi nhiu bin s v nhiu x l
khc nhau (v d nh cc thit k nhn t v cc thit k o lng lp li). Cc chin lc ny
John W. Creswell

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

cng bao gm cc m hnh phng trnh cu trc chi tit, bao gm hng nhn qu v nhn dng
v sc mnh tp hp ca nhiu bin. Trong quyn sch ny, ti s tp trung vo hai chin lc
tm hiu: th nghim v iu tra kho st.

Th nghim (experiments) bao gm cc th nghim tht s, phn chia cc i tng vo

cc iu kin x l mt cch ngu nhin, cng nh cc bn th nghim, s dng cc thit k phi
ngu nhin (Keppel, 1971). Bao hm trong cc bn th nghim ny l cc thit k theo mt i
tng duy nht.

Cc iu tra kho st (surveys) bao gm cc nghin cu theo thi gian v theo khu vc,
s dng cc bng cu hi hay vic phng vn cu trc thu thp s liu, vi mc ch khi qut
ho t mt mu dn s (Babie, 1990).
Cc chin lc gn lin vi cch tip cn nh tnh
Trong nghin cu nh tnh, s lng v loi hnh tip cn cng tr nn th hin r rt hn trong
thp nin 1990. Hin c nhng quyn sch tm tt cc loi khc nhau (nh 19 chin lc do
Wolcott, 2001 trnh by), v cc qui trnh hon chnh cho cc cch tip cn tm hiu nh lng.
V d, Clandini v Connelly (2000) xy dng mt bc tranh v nhng g cc nh nghin cu
tng thut lm. Moustakas (1994) tho lun cc nguyn l trit hc v cc qui trnh ca
phng php hin tng hc, v Strauss v Corbin (1990, 1998) trin khai cc qui trnh ca l
thuyt c c s. Wolcott (1999) tm tt cc qui trnh dn tc hc, v Stake (1995) nhn din cc
qui trnh ca nghin cu tnh hung. Trong quyn sch ny, cc v d minh ho s rt ra t cc
chin lc sau y:

Dn tc hc, trong nh nghin cu tm hiu mt nhm vn ho nguyn s trong mt

bi cnh t nhin trong mt thi gian di, ch yu thng qua thu thp d liu quan st (Creswell,
1998). Qui trnh nghin cu c tnh linh hot v thng tin ho theo bi cnh nhm p ng
trc thc t sng gp trong bi cnh thc a (LeCompte & Schensul, 1999).

L thuyt c s, trong nh nghin cu c gng i n mt l thuyt tru tng chung

ca mt qu trnh, mt hnh ng, hay mt tng tc, c t c s vng chc trong quan im
ca nhng ngi tham gia nghin cu. Qui trnh ny lin quan n vic s dng nhiu giai on
thu thp s liu, sng lc v tm mi quan h ca cc loi thng tin (Strauss & Corbin, 1990,
1998). Hai c im chnh ca thit k ny l lin tc so snh s liu ca cc loi mi xut hin
v mu l thuyt ca cc nhm khc nhau nhm ti a ho nhng im tng ng v d bit v
thng tin.

Cc nghin cu tnh hung trong nh nghin cu tm hiu su xa mt chng trnh,

mt bin c, mt hot ng, mt qu trnh, hay mt hay nhiu c nhn. Cc tnh hung ny c
gii hn v thi gian v hot ng, v nh nghin cu thu thp thng tin chi tit bng nhiu qui
trnh thu thp s liu trong mt khong thi gian ko di (Stake, 1995).

Nghin cu hin tng hc trong nh nghin cu nhn din bn cht ca kinh

nghim con ngi lin quan n mt hin tng, theo m t ca nhng ngi tham gia nghin
cu. Vic tm hiu kinh nghim sng nh du b mn hin tng hc nh mt b mn trit
hc cng nh mt phng php, v qui trnh ny lin quan n vic nghin cu mt s t i
tng thng qua s tham gia lu di v rng khp trin khai phng thc din tin v mi
quan h ngha (Moustakas, 1994). Trong qu trnh ny, nh nghin cu gp c kinh nghim
ring ca h tm hiu cc kinh nghim ca nhng ngi tham gia vo nghin cu
(Nieswiadomy, 1993).

Nghin cu tng thut l mt hnh thc tm hiu trong nh nghin cu tm hiu cuc
sng ca cc c nhn v yu cu mt hay nhiu c nhn k chuyn v cuc i ca h. Thng tin
ny sau c nh nghin cu k li hay c sp xp li theo nin i tng thut. Cui
John W. Creswell

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

cng, ngi tng thut kt hp cc quan im t cuc i nhng ngi tham gia vi quan im
t cuc i ca nh nghin cu trong mt bn tng thut c din gii (Clandinin & Connelly,
2000).
Cc chin lc gn lin vi cch tip cn theo cc phng php kt hp
t c bit n hn so vi cc chin lc nh tnh hay nh lng l cc chin lc lin quan
n vic thu thp v phn tch c hai dng d liu trong mt nghin cu duy nht. Khi nim kt
hp cc phng php khc nhau c l bt ngun t nm 1959, khi Campbell v Fiske s dng
nhiu phng php nghin cu gi tr ca cc c im tm l hc. H khuyn khch nhng
ngi khc trin khai ma trn a phng php xem xt nhiu cch tip cn nhm thu thp
d liu trong mt nghin cu. iu ny thi thc nhng ngi khc kt hp cc phng php, v
chng bao lu cc cch tip cn gn lin vi cc phng php thc a nh quan st v phng
vn (d liu nh tnh) c kt hp vi cc iu tra kho st truyn thng (d liu nh lng)
(S. D. Sieber, 1973). Cng nhn rng mi phng php u c nhng gii hn, cc nh nghin
cu cm thy rng s thin lch c hu trong mt phng php bt k c th lm trung ho hay
bc b s thin lch ca cc phng php khc. Cc ngun s liu tam gic mt phng tin
tm kim s hi t gia cc phng php nh tnh v nh lng ra i (Jick, 1979). T
khi nim ban u ca tam gic c (triangulation), li c thm nhiu nguyn nhn khin ngi
ta kt hp cc loi s liu khc nhau. V d, kt qu ca mt phng php c th gip trin khai
hay thng tin cho mt phng php khc (Greene, Caracelli, & Graham, 1989). Nh mt s
chn la, mt phng php c th c t vo trong mt phng php khc nhm lm sng t
cc cp khc nhau hay cc n v phn tch (Tashakkori & Teddlie, 1998). Hay cc phng
php c th phc v cho mt mc ch bin i ln hn thay i v ng h cc nhm b gt
ra bn l x hi, nh ph n, cc dn tc thiu s, thnh vin ca cc cng ng ng tnh nam
hay ng tnh n, nhng ngi khuyt tt, v ngi ngho (Mertens, 2003).
Nhng l do ca vic kt hp cc phng php ny khin cc tc gi trn khp th gii trin
khai cc qui trnh cho cc chin lc tm hiu s dng cc phng php kt hp v t ra v s
thut ng, nh a phng php, hi t, tch hp, v kt hp (Creswell, 1994) v nh hnh cc
qui trnh nghin cu (Tashakkori & teddlie, 2003).
Mt cch c th, ba chin lc v mt s bin th trong phm vi ba chin lc s c minh
ho trong quyn sch ny:

Cc qui trnh ni tip nhau, trong nh nghin cu tm cch gii thch hay m rng cc
pht hin ca mt phng php ny bng mt phng php khc. iu ny c th lin quan n
vic bt u bng mt phng php nh tnh nhm mc ch gii thch, ri tip theo bng mt
phng php nh lng vi mt mu ln nh nghin cu c th khi qut ho cc kt qu
cho mt dn s. Nh mt s la chn, vic nghin cu c th bt u bng mt phng php
nh lng trong cc l thuyt hay khi nim c kim nh, tip theo l mt phng php
nh tnh lin quan n vic tm hiu chi tit bng mt vi tnh hung nghin cu hay cc c
nhn.

Cc qui trnh ng thi, trong nh nghin cu hi t cc s liu nh tnh v nh

lng nhm trnh by mt phn tch ton din v vn nghin cu. Trong thit k ny, nh
nghin cu ng thi thu thp c hai dng s liu khi nghin cu, ri ho nhp cc thng tin
thnh mt bn din gii cc kt qu chung. ng thi trong thit k ny, nh nghin cu cng
t mt dng s liu vo trong mt qui trnh thu thp dng s liu khc ln hn nhm phn tch
cc cu hi khc nhau hay cc cp n v trong mt t chc.

John W. Creswell

10

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

Cc qui trnh chuyn ha, trong nh nghin cu s dng mt lng knh l thuyt (xem
chng 7) nh mt gc nhn bao qut trong mt thit k bao gm c s liu nh lng v nh
tnh. Lng knh ny gip mang li mt khung thit k cho cc ch ang c quan tm, cc
phng php thu thp s liu, v cc kt qu hay thay i c d on t nghin cu. Trong
phm vi lng knh ny c th l mt phng php thu thp s liu lin quan n mt cch tip
cn ni tip hay ng thi.
Cc phng php nghin cu
Yu t chnh th ba trong mt cch tip cn nghin cu l cc phng php thu thp v phn tch
s liu c th. Nh th hin qua bng 1.3, tht l b ch khi ta xem xt mt tp hp y cc
kh nng thu thp s liu trong mt nghin cu bt k v t chc cc phng php ny theo mc
bn cht xc nh trc, s dng cc cu hi m hay ng, v trng tm l phn tch d liu
bng s hay khng bng s. Cc phng php ny s c trin khai chi tit hn t chng 9
cho n chng 11 nh cc phng php nh tnh, nh lng v kt hp.
Bng 1.3 Cc qui trnh nh lng, nh tnh v kt hp
Cc phng php nghin cu Cc phng php nghin cu
nh lng
nh tnh
Cc cu hi da vo mt
Cc phng php mi ni
cng c xc nh trc
Cc cu hi m
D liu v kt qu hot ng, D liu phng vn, d liu
d liu v thi , d liu
quan st, d liu vn bn, v
quan st, v d liu tng iu d liu nghe nhn
tra thng k
Phn tch vn bn v hnh
Phn tch thng k
nh

Cc phng php nghin cu

kt hp
C hai phng php mi ni
v xc nh trc
C cu hi c m v ng
Nhiu hnh thc thu thp d
liu t mi kh nng
Phn tch thng k v vn
bn

Cc nh nghin cu thu thp d liu v mt cng c hay mt kim nh (v d nh mt bng cu

hi v thi i vi lng t trng) hay thu thp thng tin cho mt danh mc hnh vi (v d khi
nh nghin cu quan st mt ngi lao ng tham gia s dng mt k nng phc tp). Ngc
li, vic thu thp s liu cng c th lin quan n vic tham quan thc a nghin cu v quan
st hnh vi c nhn m khng c nhng cu hi son sn hay thc hin vic phng vn, qua
c nhn c tr chuyn ci m v mt ch chung m khng s dng cc cu hi c th. Vic
chn la phng php ca nh nghin cu s tu thuc vo d nh l nu c th loi thng tin
no s c thu thp trc khi nghin cu, hay cho thng tin bc l ra t nhng ngi tham
gia vo d n. ng thi, loi hnh d liu cng c th l thng tin bng s thu thp theo thc
o ca cc cng c thu thp thng tin, hay thng tin bng li, ghi nhn v bo co ting ni ca
nhng ngi tham gia. Trong mt vi hnh thc thu thp d liu, c s liu nh tnh v nh
lng u c thu thp. D liu thu thp bng cng c c th c b sung bng cc quan st
c kt thc m, hay s liu iu tra c th c tip tc bng cc cuc phng vn gii thch chi
tit.
BA CCH TIP CN NGHIN CU
Cc nhn nh tri thc, cc chin lc, v cc phng php cng gp phn lm cho mt cch tip
cn nghin cu c xu hng l nghin cu nh tnh, nh lng, hay kt hp. Bng 1.4 trnh by
John W. Creswell

11

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

s phn bit c th b ch trong vic chn la cch tip cn cho mt xut nghin cu. Bng
ny cng bao gm cc thng l thc hnh ca ba cch tip cn s c nhn mnh trong cc
chng cn li ca quyn sch ny.
Cc nh ngha sau y c th gip lm r hn ba cch tip cn:

Tip cn nh lng l cch tip cn trong nh nghin cu ch yu s dng cc nhn

nh hu thc chng trin khai tri thc (ngha l t duy nguyn nhn v kt qu, thu gn thnh
cc bin s c th, cc gi thit v cu hi, s dng cc i lng o lng v quan st, v kim
nh l thuyt), trin khai cc chin lc tm hiu nh thc nghim v iu tra kho st, v thu
thp s liu bng cc cng c xc nh trc mang li cc s liu thng k.

Nh mt s chn la, tip cn nh tnh l cch tip cn trong nh nghin cu thng

a ra cc nhn nh tri thc ch yu da vo cc quan im xy dng (ngha l cc ngha t
kinh nghim ca nhiu c nhn, cc ngha c xy dng v mt x hi v lch s, vi d nh
trin khai mt l thuyt hay phng thc din tin) hay cc quan im ng h/ tham gia (ngha l
quan im chnh tr, t trng tm vo vn , tinh thn cng tc, hay hng ti s thay i) hay
c hai. Cch tip cn ny s dng cc chin lc tm hiu nh tng thut, hin tng hc, dn
tc hc, nghin cu l thuyt c s, hay nghin cu tnh hung. Nh nghin cu thu thp nhng
thng tin mi xut hin, c kt thc m, vi d nh trin khai cc ch t s liu.

Cui cng, tip cn theo cc phng php kt hp l cch tip cn trong nh nghin
cu c xu hng a ra nhn nh tri thc da vo cc nn tng thc dng (v d nh nh
hng h qu, t trng tm vo vn , v a nguyn). Cch tip cn ny trin khai cc chin
lc tm hiu lin quan n vic thu thp s liu mt cch tip ni hay ng thi tm hiu vn
nghin cu mt cch tt nht. Vic thu thp s liu cng lin quan n vic tp hp cc thng
tin bng s (v d nh da vo cc cng c thu thp s liu) cng nh cc thng tin bng ch (v
d nh da vo cc cuc phng vn) sao cho c s d liu sau cng tiu biu cho c hai loi
thng tin nh lng v nh tnh.
tm hiu xem ba yu t ny (cc nhn nh tri thc, cc chin lc v cc phng php) kt
hp vi nhau nh th no trong thc tin, ti phc tho mt vi tnh hung nghin cu tiu
biu nh th hin qua hnh 1.2.

John W. Creswell

12

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

Bng 1.4 Cc cch tip cn nh tnh, nh lng v kt hp

C xu hng hay thng thng
S dng cc gi nh trit hc ny

Cc cch tip cn nh tnh

Cc cch tip cn nh lng
Cc cch tip cn kt hp
Cc nhn nh tri thc theo quan Cc nhn nh tri thc hu thc Cc nhn nh tri thc thc dng
im kin to/ ng h/ tham gia
chng
Tip ni, ng thi, v chuyn
Trin khai cc chin lc tm hiu Hin tng hc, l thuyt c s, iu tra kho st v th nghim
ha
ny
dn tc hc, nghin cu tnh
hung, v tng thut
Trin khai cc phng php ny
Cc cu hi m, cc cch tip cn
mi xut hin, d liu thng tin
bng ch (khng phi s) hay
hnh nh
S dng cc thng l thc hnh T nh v chnh mnh
nghin cu ny, khi cc nh Thu thp ngha ca nhng ngi
nghin cu
tham gia

Cc cu hi ng, cc cch tip C cu hi m v ng, c cc

cn xc nh trc, d liu bng cch tip cn mi xut hin v xc
s
nh trc, c s liu v phn tch
bng s v bng ch
Kim nh hay xc minh cc l Thu thp c d liu nh tnh ln
thuyt hay cc cch gii thch
nh lng
Xc nh cc bin s nghin cu

Trin khai mt c s l lun

Tp trung vo mt khi nim hay Lin h cc bin s trong cc cu kt hp cc phng php
hin tng duy nht
hi hay gi thit
Tch hp s liu vo cc giai on
a cc gi tr c nhn vo S dng cc tiu chun v gi tr tm hiu khc nhau
nghin cu
v tin cy
Hin th bc tranh v cc qui trnh
Nghin cu bi cnh ca nhng Quan st v o lng thng tin trong nghin cu
ngi tham gia

bng s

L gii d liu

Trin khai cc qui trnh thng k

Trin khai cc thng l thc hnh

Xc nhn tnh chnh xc ca cc S dng cc cch tip cn khng ca c hai loi nghin cu nh
tnh v nh lng.
pht hin
thin lch
Xy dng mt chng trnh hnh
ng thay i hay ci cch
Hp tc vi nhng ngi tham gia

John W. Creswell

13

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

Hnh 1.2 Bn cch kt hp ca nhn nh tri thc, chin lc tm hiu v phng php
Cch tip cn
nh lng
nh tnh
nh tnh
Kt hp

Cc nhn nh tri thc

Cc gi nh hu thc
chng
Cc gi nh xy dng
Cc gi nh gii phng
Cc gi nh thc dng

Chin lc tm hiu
Cc phng php
Thit k thc nghim o lng thi , xp hng
hnh vi
Thit k dn tc hc Cc quan st thc a
Thit k tng thut Phng vn m
Thit k cc phng Cc thc o c kt thc
php kt hp
ng, cc quan st c kt
thc m

Tip cn nh lng: cc nhn nh tri thc hu thc chng, chin lc tm hiu thc
nghim, v cc thc o thi tin kim (pre-test) v hu kim (post-test).
Trong tnh hung ny, nh nghin cu kim nh mt l thuyt bng cch nu c th cc gi thit
rt gn v thu thp s liu xc nhn hay bc b gi thuyt. Thit k th nghim c s dng,
trong thi c nh gi c trc v sau khi x l thc nghim. S liu c thu thp bng
mt cng c thu thp s liu, gip o lng thi , v thng tin thu thp c s c phn tch
bng cc qui trnh thng k v kim nh gi thit.

Tip cn nh tnh: Cc nhn nh tri thc xy dng, thit k dn tc hc, v quan st

hnh vi.
Trong tnh hung ny, nh nghin cu tm cch xy dng ngha ca mt hin tng t quan
im ca nhng ngi tham gia. iu ny c ngha l nhn din mt nhm c cng vn ho v
nghin cu cch thc nhm pht trin cc phng thc hnh vi chung theo thi gian (v d nh
dn tc hc). Mt trong nhng yu t chnh ca vic thu thp d liu l quan st hnh vi ca
nhng ngi tham gia thng qua tham gia vo cc hot ng ca h.

Tip cn nh tnh: Cc nhn nh tri thc tham gia, thit k tng thut, v phng vn
vi kt thc m.
Trong nghin cu ny, nh nghin cu tm cch xem xt mt vn lin quan n s p bc cc
c nhn. nghin cu iu ny, cch tip cn c chn l thu thp cc cu chuyn v p bc
c nhn s dng mt cch tip cn tng thut. Cc c nhn c phng vn kh chi tit xc
nh cc kinh nghim c nhn ca h v s p bc.

Tip cn theo cc phng php kt hp: Cc nhn nh tri thc thc dng, thu thp s
liu nh tnh v nh lng ni tip nhau.
Nh nghin cu thc hin vic nghin cu da vo gi nh rng vic thu thp cc loi d liu
khc nhau s gip tm hiu vn nghin cu mt cch tt nht. Nghin cu bt u bng mt
cuc iu tra kho st tng qut nhm khi qut ho cc kt qu cho mt dn s, ri trong giai
on hai, s tp trung vo cc cuc phng vn nh tnh vi kt thc m nhm thu thp quan
im chi tit t nhng ngi tham gia.
CC TIU CH CHN MT CCH TIP CN
ng trc ba cch tip cn, nhng nhn t no nh hng n vic chn la mt cch tip cn
ny so vi cch tip cn khc thit k mt xut nghin cu? C ba vn cn nhc i

John W. Creswell

14

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

n quyt nh ny: vn nghin cu, kinh nghim c nhn ca nh nghin cu, v c gi ca

bo co nghin cu.
Ph hp gia vn v cch tip cn
Mt s loi vn nghin cu x hi i hi phi c nhng cch tip cn c th. Mt vn
nghin cu, nh s tho lun trong chng 4, l mt vn hay mt mi quan ngi cn c gii
quyt (v d liu kiu can thip ny c tc dng tt hn so vi kiu can thip kia hay khng). V
d, nu vn l nhn din nhng yu t nh hng n mt kt qu, s dng mt bin php can
thip, hay tm hiu cc yu t d bo tt nht cho kt qu, th cch tip cn nh lng l tt
nht. cng l cch tip cn tt nht dng kim nh mt l thuyt hay gii thch. Mt khc,
nu cn tm hiu mt khi nim hay mt hin tng v gn nh khng c nghin cu no tng
c thc hin v khi nim hay hin tng , th cch tip cn nh tnh s ph hp. Nghin
cu nh tnh s hu ch v gip gii thch vn khi nh nghin cu khng bit cc bin s
quan trng xem xt. Cch tip cn ny c th cn thit v ch cn mi m, ch cha
tng c gii quyt bng mt mu nht nh hay mt nhm ngi, hay cc l thuyt hin c
khng p dng vi mu c th hay nhm c th ang c nghin cu (Morse, 1991).
Thit k theo cc phng php kt hp s gip ta thu tm tt nht c hai cch tip cn nh tnh
v nh lng. V d, nh nghin cu c th mun va khi qut ho cc pht hin cho mt dn
s, li va xy dng mt quan im chi tit v ngha ca mt hin tng hay khi nim i vi
cc c nhn. Trong nghin cu ny, trc tin nh nghin cu tm hiu mt cch tng qut
bit cc bin s no s c nghin cu, ri nghin cu cc bin s vi mt mu ln gm
nhiu c nhn. Nh mt s chn la, trc tin nh nghin cu cng c th iu tra mt s ln
cc c nhn, ri tip theo bng mt vi ngi trong s h tm hiu ngn ng v ting ni c
th ca h v ti nghin cu. Trong nhng tnh hung ny, u im ca vic thu thp s liu
nh lng vi kt thc ng v s liu nh tnh vi kt thc m xem ra b ch ta am hiu
thu o v vn nghin cu.
Cc kinh nghim c nhn
Trong t hp chn la ny cn xut hin cc kinh nghim v s o to c nhn ca nh nghin
cu. Mt c nhn c hun luyn trong cc chng trnh k thut, vit khoa hc, thng k v
thng k in ton, vn quen thuc vi cc tp ch nh lng trong th vin, rt c th s chn
thit k nh lng. Cch tip cn nh tnh lin quan nhiu hn n hnh thc vit vn chng
hn, cc chng trnh phn tch vn bn in ton, v kinh nghim trong vic thc hin cc cuc
phng vn c kt thc m v quan st. Nh nghin cu theo cc phng php kt hp cn quen
thuc vi c nghin cu nh lng v nh tnh. H cng cn am hiu cc c s l lun kt
hp c hai dng d liu h c th trnh by r rng mt xut nghin cu. Cch tip cn
theo cc phng php kt hp cng i hi phi am hiu v cc thit k theo cc phng php
kt hp gip b tr t chc cc qui trnh cho mt nghin cu.
V cc nghin cu nh lng l kiu nghin cu truyn thng, nn vic nghin cu vn c cc
qui trnh v qui tc c son tho cn thn. iu ny c ngha l cc nh nghin cu c th
cm thy thoi mi hn vi cc qui trnh mang tnh h thng cao ca nghin cu nh lng.
ng thi, i vi mt s c nhn, c th s khng d chu khi thch thc nhng cch tip cn
c chp nhn trong mt b mn no bng cch s dng cc cch tip cn nh tnh v cch
tip cn ng h/ tham gia. Mt khc, cc cch tip cn nh tnh c c hi cho tinh thn i mi
v c tc dng nhiu hn trong khun kh khung thit k thit k ca nh nghin cu. Tip cn
nh tnh cho php c tinh thn sng to hn, vit theo phong cch vn chng, mt kiu m cc
c nhn c th thch s dng. i vi cc tc gi c tinh thn ng h/ tham gia, r rng c s thi
John W. Creswell

15

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

thc c nhn mnh m theo ui nhng ch a thch c nhn nhng vn lin h n

nhng ngi b gt ra bn l x hi v mong mun to ra mt x hi tt hn cho h v mi
ngi.
i vi nh nghin cu theo cc phng php kt hp, d n s mt thm thi gian do nhu cu
phi thu thp v phn tch c hai loi s liu nh tnh v nh lng. Cch tip cn ny ph hp
vi nhng ngi a thch c cu nghin cu nh lng v tnh linh hot ca vic nghin cu
nh tnh.
c gi
Cui cng, cc nh nghin cu nhy cm trc c gi, ngi m h s bo co nghin cu ca
h. Cc c gi ny c th l cc nh bin tp tp ch, c gi tp ch, hi ng tt nghip, nhng
ngi tham d hi ngh, hay ng nghip trong ngnh. Cc sinh vin nn xem xt nhng cch
tip cn thng gio vin hung dn ng h v s dng. Kinh nghim ca cc dc gi ny v
cch tip cn nh tnh, nh lng v theo cc phng php kt hp s gip nh hnh quyt
nh v chn la ny.
TM TT
iu cn nhc s b trc khi thit k mt xut nghin cu l vch ra khung thit k nghin
cu. Ba cch tip cn nghin cu c tho lun trong chng ny: nghin cu nh lng,
nghin cu nh tnh v nghin cu theo cc phng php kt hp. Khung thit k bao gm cc
gi nh trit hc v nhn nh tri thc, cc chin lc tm hiu, v cc phng php nghin cu
c bn. Khi ta kt hp cc gi nh trit hc, cc chin lc v cc phng php, ta s c cc
khung thit k khc nhau thc hin nghin cu. Vic chn la cch tip cn no s dng
da vo vn nghin cu, kinh nghim c nhn, v c gi ca nghin cu.
Bi tp vit
1. Tm mt vn nghin cu trong mt bi bo v tho lun xem cch tip cn no s ph hp
nht nghin cu vn v nu l do ti sao.
2. Chn mt ti m bn thch nghin cu, v s dng bn cch kt hp nhn nh tri thc,
chin lc tm hiu, v phng php trong hnh 1.2, hy tho lun xem ti c th c
nghin cu nh th no s dng tng cch kt hp.
3. Chn 1 bi bo l mt nghin cu nh lng, nh tnh hay theo cc phng php kt hp.
Tm nhng du hiu cho thy l do bi bo theo mt cch tip cn ny m khng phi l
nhng cch tip cn khc.

BI C THM
Cherryholmes, C. H. (1992). Notes on pragmatism and scientific realism. Educational
Researcher, 14, thng 8-9, 13-17.
Cleo Cherryholmes so snh thuyt thc dng vi nghin cu khoa hc truyn thng. im mnh
ca bi bo l v s trch dn n cc tc gi v thuyt thc dng v lm sng t cc phin bn
khc nhau ca thuyt thc dng. Cherryholmes nu r quan im ca ng thng qua ch ra rng

John W. Creswell

16

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

thuyt thc dng c dn dt bi cc h qu d on, s min cng k mt cu chuyn tht,

v tng cho rng c mt th gii bn ngoi c lp vi t duy ca chng ta.
Crotty, M. (1998), The Foundations of social research: Meaning and perspective in the
research process. London: Sage.
Michael Crotty trnh by mt b cc b ch lin h nhiu vn nhn thc lun vi nhau. ng
lin h bn cu phn ca qu trnh nghin cu v trong bng 1, ng trnh by mt mu i din
cc ti ca tng cu phn. Sau , ng tip tc tho lun chn nh hng l thuyt khc nhau
trong nghin cu x hi, nh ch ngha hu hin i, nam n bnh quyn, tm hiu ph phn, ch
ngha din gii, ch ngha kin to, v ch ngha thc chng.
Kemmis, S., & Wilkinson, M. (1998). Participatory action research and the study of
practice. Trong tc phm ca B., Atweh, S. Kemmis, & P. Weeks (hiu nh), Action
research in practice: Parnerships for social justice in education (trang 21-36). New York:
Routledge.
Stephen Kemmis v Mervyn Wilkinson trnh by mt bi vit tng quan xut sc v nghin cu
tham gia. Mt cch c th, h lu su tnh nng chnh ca cch tip cn nghin cu ny v tho
lun cch thc hin nghin cu hnh ng nh th no cp c nhn, x hi hay c hai cp
.
Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (2000). Paradigmatic controversies, contradictions, and
emerging confluences. Trong tc phm ca K. K. Denzin, Y. S. Lincoln, & E. G. Guba
(hiu nh), Handbook of qualitative research (n bn ln 2, trang 163-188). Thousand
Oaks, CA: Sage.
Yvonna Lincoln v Egon Guba trnh by nim tin c bn v nm h bin th nghin cu khc
nhau trong nghin cu khoa hc x hi. H m rng vic phn tch trc trong n bn u
tin v bao hm ch ngha thc chng, hu thc chng, l thuyt ph phn, ch ngha kin to,
v h bin ho tham gia. Mi h bin th c trnh by theo bn th hc (ngha l bn cht thc
t), nhn thc lun (ngha l lm th no ta bit iu ta bit) v phng php lun (ngha l qu
trnh nghin cu). H bin th tham gia b sung thm mt h bin th na cho cc h c
trnh by trong n bn u tin. Sau khi trnh by ngn gn nm cch tip cn ny, cc tc gi so
snh chng theo by vn , nh bn cht tri thc v cch thc tch lu tri thc.
Newman, W. L. (2000), Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (n
bn th t). Boston: Allyn v Bacon.
Lawrence Neuman trnh by mt bi vit ton din v cc phng php nghin cu nh mt
phn nhp mn nghin cu khoa hc x hi. c bit b ch trong vic tm hiu ngha ca
phng php lun l chng 4, ta ngha ca phng php lun, trong ng so snh ba
phng php lun khoa hc x hi thc chng, khoa hc x hi din gii, v khoa hc x hi
ph phn theo tm cu hi (v d, iu g to thnh mt cch gii thch hay mt l thuyt v
thc t khoa hc? Bng chng hng hn hay thng tin thc t xem ra nh th no?
Phillips, D. C. & Burbules, N. C. (2000). Postpositivism and educaitonal research, Lanham,
MD: Rowman & Littlefield.
D. C. Phillips v Nicholas Burbules tm tt cc tng chnh ca t duy hu thc chng. Sut 2
chng, Hu thc chng l g? v Cc cam kt trit hc ca cc nh nghin cu hu thc

John W. Creswell

17

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phng php nghin cu

Bi c

Thit k nghin cu - 2nd ed.

Ch.1: Khung thit k nghin cu

chng, cc tc gi a ra nhng tng chnh v hu thc chng, c bit l nhng tng

gip phn bit chng vi ch ngha thc chng; trong c nhn thc rng tri thc con ngi c
tnh cht phng on ch khng phi bt di bt dch, v nhng m bo ca ta v tri thc c th
phi rt li di nh sng ca nhng nghin cu su xa hn.

John W. Creswell

18

Bin dch: Kim Chi

Hiu nh: T Anh