Alex Callinicos -

alkantl Sularda Yn Aray

Kapitalizmin yksek rahipleri ekonomik toparlanmann salaml nedeniyle bir sredir kendilerini tebrik
ediyorlard. Finansal piyasalar ykseliteydi ve Global Gneyin gelien pazar ekonomilerinin salam bir
ekilde bymekte olduuyla ilgili ortada ar bir iyimserlik vard. Fakat geen birka hafta ierisinde, dnya
ekonomisinin ktan ok uzak bir krizin ierisinde hapsolduu kafalarda bir kez daha yer etti.
Bu hakikat, piyasalarn yanl yapabileceini nadiren kabul eden ekonomi mesleinin girilmesi yasak en kutsal
yerlerine bile nfuz etti. 1995 ylnda piyasa kltne yapt hizmetler dolaysyla Nobel Ekonomi dln alm
olan Ro- bert Lucas geenlerde verdii bir derste, Amerikan ekonomisinin ylda normal olarak yzde
civarnda bydn not etmekteydi. 1930larn Byk Buna- lm bu eilimden byk bir sapmay temsil
etmekteydi -gerek gayrisafi lke ii retim 1929 ve 1934 tarihleri arasnda yzde 34 d gstermiti. Fakat
Lucasn imdiki ABD krizi dedii ekonomik bunalm, 1930lardaki kadar olmasa da (nk byme, genel
byme eiliminin yzde 10 kadar altnda), baka byk bir sapmay temsil etmektedir: 1930larn krizi ve
imdiki kriz normalden daha derin, daha uzun krizler.1
Lucas, Byk Bunalmda olduu gibi imdiki bunalmn da bankaclk sisteminde baladn, fakat bu defa
Amerikan devletinin olana bitene gz yummadn ve toptan k engellemek gayretiyle byk miktarlarda
likidite pompaladn not etmektedir. Lucas bu politikalar desteklemektedir; fakat Birleik Devletleri Avrupa
tarz bir refah toplumuna dntrceini iddia ettii yksek vergi beklentileri, Barack Obamann salk reformu
ve finansal piyasalar zerinde uygulanan olduka lml yeni denetimler nedeniyle i yatrmlarnn ve tketici
harcamalarnn engellendiini savunmaktadr. Bu iddialar glntr. Gavyn Daviesin iaret ettii gibi henz
zenginlere ya da bakalarna vergi art- trm sz konusu deildir. Ne de Obama ynetiminin salk ve finansal
sektrlerde yapmay dnd reformlar yrrle sokulmutur. Eer sonunda hayata geirilecek olsa bile, bu
durumun, olduka uzak grl bir zel sektr bu uzun erimli reform paketine kar oktan harekete
geireceini unutmamak gerekir.2

ekil 1: ABD ekonomisinin

resesyonu: GSYHnn normal
eilimlerden gsterdii
sapmalar (Kaynak: Lucan,
2011)

Bununla birlikte global ekonomik iyileme abalarnn pili tkenmi gibi grnmektedir. Geen haftalarda ABD,
Euroblgesi ve Britanya, bymenin yavaladn gsteren ekonomik verilerini yaynladlar. Ayrca, her ne
kadar Goldman Sachs inin bu ylki yllk bymesi ile ilgili tahminini yzde 10dan yzde 9.4e drm olsa
da, inin ekonomik iyilemeyi srkleyen gelii gzel bymesinin yavaladn gsteren gittike artan
belirtiler bulunmaktadr.3
Lucasn belirttii gibi mesele para sknts deildir. Kresel kar marjlarnn 2010da yzde 40 orannda
ykseldii ve 2011de de yzde 11lik bir artn yaanaca tahmin edilmektedir.4 Dolaysyla irketler para
iinde yzmektedir. Financial Timesa gre finansal krizin karanlk gnlerinden buyana geen yldan daha
az bir zaman sonra, irketler birka bin milyar dolarlk nakit paradan oluan ikin bir ganimet sandnn
zerinde oturuyorlar. Fakat ayn gazete, finansal krizden az yanm ve gelecek hakknda endieleri olan
irketlerin, devralmalar ve yeni yatrmlara harcamak iin hazine sandklarn ama konusunda ihtiyatl
davrandklarn yazmaktadr.5
Bymenin yavalamasyla ilgili resmi aklama bunu bir dizi dsal okun etkisiyle olduu ynndedir -mesela
petrol fiyatlarnn artmas ve Tohoku tusu- namisinden sonra den Japon retiminin yaratt kresel tedarik
zincirinde ortaya kan karmaa. Hi phesiz, bu trden etkiler bu srete bir rol oynamtr, fakat gerekte
dnya ekonomisi, hala krizin ve krizin daha fazla ktlemesini engellemek iin alnan nlemlerin e zamanl
etkileriyle derin bir ekilde zorlanmaktadr. Krize zemin hazrlayan finansal kpk devletlerin, bankalarn ve
bireylerin byk miktarlarda borlanmalaryla olumutu. imdi hepsi daha az bor almaya ve daha fazla
tasarruf etmeye alyor. Daha fazla tasarruf mallara ve servislere duyulan etkin talebi azaltt iin, ekonomik
neticeler negatif seyretmektedir.
Mesela hem finansal kpe hem de krlmaya zemin hazrlayan Amerikan konut piyasasn ele alalm. Bu yln
Mays aynda yaynlanan rakamlar konut fiyatlarnn nce dtn, sonra toparlandn ve tekrar yeniden
de getiini gsteriyor. Konut fiyatlar imdilerde, tepe noktasna ulat 2006 ylyla karlatrldnda
yzde 33lk bir d gstermi durumda. Byk Depresyon zamannda yaanan yzde 31 lik dten daha
keskin bir d bu. Problem ksmen retim fazlasndan kaynaklanyor -10 milyon bo ev var; bunlarn 2,3
milyonu, sahipleri mortgage demelerini yapamadklar iin ipotekli. Ayrca talep de dyor; nk yksek
dzeyde seyreden isizlik genleri, kendi evlerini satn almak yerine aileleriyle kalmaya tevik ediyor.6 Ykselen
konut fiyatlar (ev sahiplerinin daha ok bor alp harcamasna izin verdii iin), 2000lerin ortasndaki byme
dneminde daha yksek tketici talebinin olumasnda nemli bir rol oynamt.7 Dolaysyla ekonomik
bymenin nemli bir motoru bozulmu durumda -yanlzca ABDde deil Britanya, Gney rlanda ve spanyada
da.
Devlet borlaryla ilgili kriz de ayn kalb izlemektedir. Finansal piyasalar, borlarn deyemiyeceine inanan
hkmetleri hedef almaktadr. Bu sre Euro-blgesinde en u noktasna ulat. Yunanistan, rlanda ve imdi de
Portekiz, finansal destek karlnda, vahi tasarruf politikalar uygulamalarn salayacak olan ve Avrupa
Merkez Bankas, Avrupa Komisyonu ve Uluslararas Para Fonundan oluan troykann gzetimi altna alnd.
Bu dzenlemeler milli egemenliin ciddi bir biimde snrlandrlmas anlamna gelmektedir. rnein Financial
Times 2011 Maysnn son gnlerinde unlar yazyordu: Avrupa liderleri, yeni mali yardmlar karlnda
Yunanistan ekonomisine, vergilerin toplanmas srecine uluslararas katlm ve devlet iletmelerinin
zelletirilmesini ieren trden ei grlmemi dsal mdahalelere yol aacak bir anlamay mzakere

ediyorlar.8 Aslnda, Avrupa lkelerinden oluan konsorsiyumlarn in, Msr ve Osmanl mparatorluu gibi
borlu lkelerin finansal kontroln devraldna ilikin 19. ve erken 20. yzyllardan birok rnek
bulunmaktadr.
Tahminen, kurtarclar, borlarn geri demeleri iin madur devletleri olduka zorlamaktalar. Sert nlemler
ekonomik ktlar azaltmakta ve bylelikle bor, milli gelire oranla artmakta, geri demenin yk imkansz
seviyelere doru zorlanmaktadr: 2010 ylnda yzde 4,4 klen Yunanistan ekonomisinin bu yl, yzde 3,5
orannda klecei tahmin edilmektedir.9 Yunanistann borlarnn vadesini deyemeyecei beklenmektedir.
Bu durum, 2000lerin kredi patlamas dneminde Yunanistana ve Euro-blgesinin dier kk devletlerine
olduka ykl miktarlarda bor veren Alman ve Fransz bankalar iin byk bir sorun oluturmaktadr.
stelik geri dememeler Yunanistann tesine yaylrsa, Euro-blgesinin ultra-ortodoks istikrar salaycs olan
ECBnin (Avrupa Merkez Bankas) sermayesinin nemli bir blmn silip sprebilir. Mays 2010da hi de ie
yaramayan Yunanistan kurtarma giriiminden sonra ECB, euro-blgesinin zayf hkmetlerini, onlarn
bonolarn alarak destekleme karar ald. Financial Timesa gre menkul kymetler borsas program altnda,
2/3 Yunan bonosu olmak zere 75 milyon Euroluk hkmet bonosu ald. Ayrca kaytlarnda, Atinallar
tarafndan desteklenen Yunan bankalar tarafindan teminat olarak biriktirilmi 150 milyon Euro bulunmaktadr.
Yunanistan borlarn demezse bu hisselerin deeri keskin bir ekilde decektir. ECB bu bonolar, baz geri
deme risklerini de varsayarak piyasa fiyatna almt; bylelikle ani kayplar kontrol edilebilirdi.
JPMorganChasein hesaplarna gre, Euro-blgesi merkez bankalar bir milyar euroluk bir sermaye ve rezerv ile
Yunan bonolarndaki yzde 50lik bir indirime dayanabilirdi. Fakat Portekiz ve rlanda bonolarnn da deeri
derse Euro-blgesi hkmetleri, ECBnin bilanosunu yeniden dzeltmek iin milyarlarca Euro tedarik
etmeye zorlanabilirler.10
Hem Euro-blgesi krizi hem de ABD konut krizi, krsel finansal sistemin, ii bo ekonomik byme ve krlmayla
nasl kt hasar grdn gstermektedir. Fakat ayn zamanda, devlet politikalarnn -zellikle tasarruf
tedbirlerinin- durumu nasl karmaklatrdn grebiliriz. Baka bir yerde hkmet mdahalesinin farkl fakat
ayn zamanda istikrarsz sonular oldu. in bankalar 2009da, hkmet direktifleri altnda 1,4 trilyon dolarlk
yeni bor yapt ve ekonominin ve ekonomiye hammadde ve yedek para tedarik edenlerin krizden kmasna
yardm etti.
inin ve dier gelien pazar ekonomilerinin Byk Resesyona kar dayanma konusunda gsterdikleri gzle
grlr baar, krlmann akabinde toparlanma yaayan finansal piyasalar hareketlendirme konusunda kritik bir
rol oynamtr. Bat merkez bankalarnn yaratt epey bir ucuz para, Kresel G- neyin byk ekonomilerine
akarken onlarn dviz kuru oranlarn ykseltmi ve dolaysyla sanayi irketlerinin inden (inin para birimi
dolara endekslidir) gelen ucuz mallar savuturmak iin boumas gereken sorunlar arttrmtr. Fi- nansal
piyasalarda bu yl oluan coku byk oranda, emtia ticareti yapan irketler tarafndan retilmitir -rnein,
svire merkezli ticaretle uraan Glencoreun borsaya girmesi.

Gelien Pazar ekonomilerinde yaanan hzl byme gda, petrol ve dier hammaddelerin fiyatlarnn
ykselmesine neden oldu. 2010 ylnda in, yzde 20,3lk tketim payyla (ABDnin pay yzde 19du) en
byk enerji alcs olmutu.11IMF eya fiyatlar endeksi Temmuz 2010 ve ubat 2011 tarihleri arasnda yzde
32 artt; gda fiyatlar endeksi ise yzde 41 ile daha hzl bir art gsterdi.12 Yaam standartlar zerindeki bask
Arap Dnyasndaki devrimci dalgaya zemin hazrlamt. Bu ayn zamanda ekonomik toparlanmann
merkezinde yer alan lkeler iin de bir siyasal ve ekonomik problem demekti. Financial Times yakn zamanlarda

yle yazyordu: Son aylarn rakamlar BR [Brezilya, Rusya, Hindistan, in]lkelerinde enflasyonun hzla
ykseldiini gstermektedir; Brezilya da yzde 6,5, Hindistan da yzde 8,7, Rusya da 9,6, in de 5,3
oranlarnda. IMF bu yl gelien pazar ortalamasnn, gelien dnyadaki yzde 2.2 siyle karlatrldnda,
yzde 6,9 olacan tahmin etmektedir.13
inde gda fiyatlar enflasyon orannn iki kat ykseliyor ve emlak piyasasnda bir balon olumu durumda.
Enflasyondaki bu ykseli, sosyal gerilimleri beslemekte. Bu nedenle yksek benzin fiyatlar kamyon ofrlerini
Nisan aynn sonunda greve kmaya, angayn Baoshan limann ablukaya almaya ve polisle atmaya
zorlad. Sonrasnda Hazirann ortasnda gmen iiler, gneyin fabrika ehri Zengchengde gvenlik
grevlilerinin hamile bir sokak satcsna saldrmalarndan sonra, polisle att. ktidarn yaknda yeni kuak
parti liderlerine teslim edilmesinden endie duyan hkmet, mesela faiz oranlarn arttrarak ekonomiyi
sakinletirmeye alyor. Fakat ufukta daha byk bir iflas olasl grnyor. Finansal kteki isabetli
tahminleriyle sayg toplam olanNouriel Roubini, inin bir sredir kendi balonunu yarattn sylemektedir.
in ekonomisi bugnlerde ar snyor, fakat zaman ierisinde mevcut ar yatrmlarnn hem lke iinde hem
de kresel dzeyde deflasyonist olduu grlecektir. Bir kez ykselen sabit yatrmlar imknsz hale gelince
-byk ihtimalle 2013 ten sonra- ini keskin bir durgunluk beklemektedir in geen birka on yl ierisinde
ihracata ynelik sanayileme ve zayf birpara birimi zerinde byd. Bu durum, yksek oranda irket ve hane
birikimleriyle ve net ihracat ve sabit yatrma (altyap, emlak, endstriyel kapasite) gvenle sonulanmtr. Net
ihracat 2008 ve 2009 tarihleri arasnda GSMHninyzde 11 indenyzde 5ine dnd zaman, inin liderleri
sabit yatrmlarn GSMH iindeki oranlarn yzde 42den 47e kararak reaksiyon gsterdiler.
Sabit yatrm patlad iin, in -2009da Japonya, Almanya ve Asyann baka byyen yerlerinde olduu gibiciddi bir durgunluk yaamad. Ve GSMH iindeki sabit yatrm oranlar 2010-2011 yllarnda daha da ykselip
neredeyse yzde 50ye kt.
Tabi ki hibir lke, ar kapasite ve sarsc ve verimsiz bor problemi yaamadan GSMHsinin yzde 50sini yeni
z sermayesi ierisinde yeniden yatrma dntrecek kadar verimli olamaz. in fiziksel sermaye, altyap ve
emlaa ar yatrmla dolu. Dardan gelen bir ziyareti bunu gsterili fakat bo havaalanlar ve srat
trenlerinde (bu trenler planlanan havaalanlarna duyulan ihtiyac yzde 45 orannda azaltacak), hibir yere
gitmeyen oto yollarnda, binlerce yeni ve devasa merkezi ve yerel hkmet binasnda, hayalet ehirlerde ve
kresel fiyatlarn kn engellemek iin kapal tutulan yeni marka alminyum dkmhanelerde grmesi
mmkndr.14
Roubininin finansal krizi doru anlamas, ini de doru anlayaca anlamna gelmez. in Komnist Partisi
liderlii tarafndan zorlanan alternatif bir senaryo daha var. Buna gre ekonomi, ihracat ve yatrm karsnda
tketime nem verecek yeni bir model temelinde, tedricen i pazara doru ynelecek. Fakat bu basit bir politika
deiiklii meselesi deildir. Kurumsallam snf karlar da bu srecin iinde yer almaktadr. Herman
Schwartz yle yazyor:
Bymeden salanan en byk ekonomik kazanmlar, kendilerini yeni bir ekonomik elit olarak
oluturan parti elitinin ocuklarna gitti. Bu ocuklar ayn zamanda be en nemli endstriyel
sektrn iindeki kilit pozisyonlarn yzde 85-90n ellerinde tutmaktadr: finans, d ticaret,
arazi slah, byk apl mhendislik ileri ve gvenlik. Byk pozisyonlar zerindeki kontrolleri,
piyasann kontratlar zerinden deil de kontaktlar zerinden iledii bir toplum iindeki

zenginliklerini, gvence altna ald. Kendi bak alarndan karllk sonuta, hibir marka
ball, rn farkll ve iilerin cretlerini arttrma olana olmamasyla karakterize olmu
bir in pazar iin acmasz bir mcadeleye deil ihracata dayanmaktadr.15
Bugnlerde kart eilimler ibanda. inli otoriteler yuann dviz dei-to- kularnda yavaa
tevik ediyor ve bono ilerinde kullanlmasna (zellikle, hala kendi finansal sitemine sahip olan
Hong Kongda) izin veriyor. Hong Kongdaki yuan mevduatlar, her ne kadar hala toplam
mevduatlarn yzde 7si- ni temsil etse de, geen yln ortasnda 90 milyardan Nisann
sonunda 510 milyara (78,7 milyar dolar) ykseldi.16 Eer yabanc yatrmclar tarafndan
kullanlan uluslararas bir dviz rezervi olarak dolara ve euroya katlacaksa -ki bu ayrca dviz
kurunu ihracatlara yarayacak bir bozdurma seviyesinde dolara kar sabit tutacak hamlelerin
atlmasn gerektirir- bunlar gerekli admlar.17 inin bu byk lekte bymesi i pazar
geniletiyor ve pazar paylar iin yerel firmalar ve uluslarst irketleri savamaya tevik
ediyor. Fakat bu trden deiikliklerin, in ihracat ekonomisinin spertankerini, Roubininin
ngrd atrty nleyecek kadar abuk dndrp dndremeyecei baka bir mesele. Ve
eer in, retimin dmedii fakat byme orannn dt byk bir byme gerilii
yaarsa, tm bahisler yatar.
in ekonomisinin durumu hakkndaki kayglar, petrol ve dier mallarn fiyatlarnda keskin dlerin grld
Maysn bandaki ani elden karmalara neden olan faktrlerden biriydi. Kresel mal piyasasnn imdi artk
finansal piyasalara iyice entegre olduuna dair kuvvetli deliller bulunmaktadr. Yakn tarihli bir alma enerji
mal olmayan mallarn [non-energy commodities] vadeli fiyatlarnn petroln fiyatyla paralel olarak 2000lerin
bandan beridir ykselme ve dme eilimleri gsterdiini bulmutur. 1970lerve 1980lerin bandaki yksek
enflasyon dneminden beridir byle bir ey grlmemiti. Bunun nedenlerinden biri mal piyasasndaki bahislere
yaplan yatrmlarn artmas (2003de 15 milyar dolardan 2008de 200 milyar dolara kt) olabilir.
Dier bir deyile fiyat hareketleri, arz ve talepteki deiimlere, speklasyonlara nazaran daha az gdml hale
geliyor -2008in Austosunda finansal iflas hz kazandnda, petrol fiyatlarnda yaanan keskin dte, zaten
kendini belli eden bir durumdu bu. Bu nedenle mallarn elden karlmas, piyasalarn endielenmeye
baladklarnn bir iareti.
Bu durum, gelimi kapitalist ekonomileri idare etmede bugnlerde temel bir rol oynayan Amerikan Merkez
Bankas ve dier nde gelen merkez bankalarna bir ikilem dayatmaktadr. Enflasyondaki kk artlar, 2008
krizine bir tepki olarak sarldklar ultra-ucuz para politikalarndan uzaklamaya zorluyor. ECB oktandr faiz
oranlarn yukarya ekmeye balad. Fakat ucuz para politikasnn son bulmas zaten krlgan olan
toparlanmay hepten ldrebilir. ABD Merkez Bankasnn parasal genileme program (QE2) (ki bu program
altnda piyasalara 600 milyar dolar pompalama karar almt), Hazirann sonunda bitmek zere. Fakat ABD
Kongresinin yaad tkanklk dnldnde (Cumhuriyetiler, byk harcama kesintileri talep eden ay
Partisi sayesinde Temsilciler Meclisinde ounluu kazanmlard), ekonomi gerileme srecine doru kayma
emareleri gsterirse, para basmann elektronik muadili ekonomiyi desteklemenin tek yolu olabilir. Bugnlerde
QE3n gndeme gelebileceine dair byyen sylentiler var. Kresel kapitalizmin idarecilerinin ok snrl bir
tercihler kmesi var.

Britanya: lm malar m?
Britanya bu geni ekonomik resmin bir parasdr. 2011in ilk eyreinde Yunanistan ekonomisi bile daha hzl
bymt. malat sanayindeki byme (ki bu sektr, Poundta 2008den beridir yaanan yzde 25 oranndaki
dn ihracat ucuzlatmasndan dolay, ekonominin geri kalanndan daha glyd) bugnlerde yavalyor.
Harcamalarda yaplan kesintiler, cretlerin dondurulmas, vergi artlar ve yksek enflasyonun oluturduu
toplam yaam standartlarn acmaszca sktryor. Hatta hkmetin Bte Sorumluluu Ofisi (Office for
Budget Responsibility) 2015 ylndaki harcamalarn, 2008in tepe noktasndan sadece yzde 5,4 daha yksek
olacan tahmin etmektedir. Financial Times u yorumu yapyor:
Gerekte, yaam standartlarndaki benzer bir yava ilerleme iin 1970ler- den nce 1900lere
geri gitmelisiniz Erken 1900lerden nce sadece 1840lar (her ne kadar dnem iin mevcut
rakamlar eksik de olsa) harcamalarda benzer bir yava byme grd. Uluslararas ticaretteki
durgunluk ve Britanya mallar iin denizar taleplerdeki keskin azalma, bir dizi kt hasatla
birleip 1840-42den itibaren derin bir ekonomik durgunlua neden oldu.19
Muhafazakar-liberal koalisyonun tasarruf programnn mant, kamu harcamalarndaki byk
kesintiler nedeniyle geveyen ekonomiyi daha kuvvetli bir zel sektr bymesiyle tekrar
hareketlendirmek. Fakat btn iaretler, kamu sektrndeki daralmadan dolay, zel sektrn
aaya doru srklendii ynnde. Haziran banda Observer yle yazyordu:
Britanyann baz nde gelen ekonomistleri anslye George Osborneu, ekonominin
harcamalardaki iddetli kesintilere kar duramayacak kadar krlgan olduu ve bir B plan
hazrlamas gerektii konusunda uyaryorlar.
ki eski Whitehall danman ve Tory hkmetinin kesintilerini destekleyen geen ylki mehur
mektubun iki imzacsnn da dhil olduu uzmanlar Obser- vara, maliye politikasnn yn
hakknda ok derin kayglar olduunu sylediler. 20
Osborne, ekonomi durgunlua girdii takdirde tevik edici nlemler ieren bir B plannn
(kabine sekreteri Gus ODonnelln Aralk aynda ilk defa ortaya att bir fikirdi) gerekliliini
reddetmeye devam ediyor. Fakat hkmete rotasn deitirmesi ynndeki basklar artmaya
devam ediyor. Hkmetin krlgan olduu dier byk bir alan ise tabi ki Ulusal Salk
Hizmetleri (National Health Service)(NHS). Burada Andrew Lansleyin pazar geniletme
konusundaki nerileri byk bir muhalefetle karlat. Mays ayndaki konsey seimlerinde
yaadklar ve hak ettikleri hezimetten sonra Liberal Demokratlar, bu planlarn geri ekilmesini
yeni kararllklarnn bir iareti olarak gstermekteler.
Fakat seim sonularyla birlikte Torylerin eli, koalisyon iinde glendi. Neredeyse 700 sandalye kaybettikten
sonra, Liberal Demokratlar hkmeti drmekle tehdit edebilecek bir konumda deiller. nk bir sonraki
genel seimlerde de hezimete urayabilirler. Torylerin yzde 35ine karlk olarak yzde 37 alan ve Galler
Meclisinde ounluu az bir farkla karan i Partisi, Liberal Demokratlarn silinmesinden en karl kan taraf
oldu. Fakat Toryler yine de sonulardan biraz olsun teselli bulabildiler. Hayr kampanyasnn ezici zaferiyle
sonulanan referandumda Alternatif Oy (Alternative Vote) seeneinin en gayretli muhalifleri olarak yanlzca
tatmin olmakla kalmadlar, fakat ayn zamanda John Curticein iaret ettii gibi:

Yaklak 800 sandalye alan i Partisi, baz yorumcularn partinin gerekten tekrar toparlanma
yolunda olduunu gstermesi iin gerekli olan sandalye says olarak nerdikleri, 1000
sandalye hedefinin gerisinde kald. i Partisinin probleminin bir blm oylarnn, geleneksel
olarak partiye oy veren blgelerde ykselmi olmas. Bu durum, partinin sandalye saysnda
gsterdii ilerlemenin yaratt kazanc azaltt.
Muhafazakrlar, partiyi bugne kadarki en kt sonucuyla ba baa braktklar skoyada da
yenilgiye uradlar. Fakat Galler blgesinde parti, destek orannda mtevaz bir art kaydetti
ve Meclisteki ikinci parti konumunu Plaid Cymru [The Party OfWales] (Galler Partisi)den ald.
Bu arada yerel seimlerdeki performans geen ylkiyle ayn seviyedeydi. i Partisine
kaybettikleri her sandalyeye kar Liberal Demokratlardan bir sandalye alm grnyorlar. Bu
durum sandalyelerinde net bir art gsteren parti iin byk bir srpriz oldu. Hkmette olan
bir parti olarak Muhafazakrlar, bunu hi phesiz bir baar olarak greceklerdir.21
Ve tabi ki kamuoyu yoklamalarnn Holyrooda (sko Parlamentosu) giden seimlerde bir i
Partisi zaferi beklemi olduklar skoyada i Partisi, sko Milli Partisinin (Scottish National
Party) ellerinde ok byk bir yenilgi tatt. Sonu, Alex Salmondun SNPyi cansz sko i
Partisinin biraz solunda konumlandran ve bylelikle sko semeninin sosyal demokrat
ballklarn kendinde toplayan dikkatli stratejisi iin bir zaferdi. Fakat seim sonular ayn
zamanda iki byk partinin semen tabannn, kinci Dnya Savan takip eden on yllarla
karlatrldnda, ok daha zayf olduunu gstermi oldu. nk semenler kendilerini bu
partilere daha az bal hissediyor ve daha ok daha deiken zellikler gsteriyorlar. Richard
Seymour bu derginin baka bir yerinde Torylerin ksmetinin David Cameron ynetiminde tekrar
canlanmasnn snrlar zerinde duruyor. Liberal Demokratlarn lideri Nick Cleggi amar olan
olarak kullanmak Torylerin bu sefer iine yaram olabilir, fakat bu tekrar ie yaramayabilir.
Birbirini takip eden U-dnleri (yanlzca NHS ile ilgili deil, fakat ayn zamanda, rnein,
hkm verme sistemleri ve sosyal yardmlardaki kesintilerle de ilgili), Cameron ve Osbornenun
nerdii cepheye ramen, koalisyonun krlganln gstermitir.
i Partisinin pek de muhteem olmayan performans, Ed Miliband zerindeki Blair sandan gelen basky
arttryor. Milibandn geen Sonbaharda yaplan liderlik seimlerindeki zaferiyle gerekte asla uzlamayan bu
kanat, ayn nakarat, yani, koalisyonu yenmenin tek yolunun Blairin neoliberal reform gndemini devam
ettirmek gerektii fikrini, yinelemeye devam ediyor. Onun Blue Labour kanadndan olan Jon Cruddas, Maurice
Glasman ve dierlerinin gndemini kucaklayan cevab, saa doru kaymann baka bir alternatif yolu gibi
grnyor. Bu saa kayta Cameronun cemaat zerine vurgu yapan Byk Toplum (Big Society) anlaynn
bir i Partisi versiyonu uyarlanyor ve bu srete Blue Labour sterotipinin beyaz ii snfna atfettii gerici n
yarglara prim veriliyor.22
Bu demek oluyor ki, kemer skma politikalarna kar gelien direni, destek vermesi ya da istikamet belirlemesi
iin i Partisinin liderliine bakamaz -her ne kadar ok sayda i Partisi destekisi bu direni iinde yer alyor
olsa da. Buna mukabil, sendika liderleri, Osborne kesintilerinin kendi tabanlarnn nemli bir ksmnna
gsterdii dorudan tehditten dolay, harekete gemeye zorlanyor. 26 Marttaki byk TUC (Trade Union
Congress) yry ei grlmemi sayda rgtl iiyi sokaklara tad. Her zamanki eletirel soru yerinde
duruyor: kemer skma politikalarna kar en geni muhalefetin, iinde iilerin koalisyonun saldrlarn

durdurmak iin ekonomik glerini kullandklar, gerek bir kolektif eyleme tercme edilip edilemeyecei sorusu.
Martin Smithin derginin bu saysndaki makalesinde gsterdii gibi, sendika brokrasisinin muhafazakrl,
bylesi bir eylemin gelimesi nnde byk bir engel olarak duruyor. Fakat brokrasinin kendisi de blnm
durumda ve harekete gemesi ynnde basklar var. Biz baskya girmek zere iken, kamu sektrndeki ok
sayda ii, emekli maalarna ynelik hkmetin ve iverenlerin saldrlarna kar 30 Haziranda greve kmak
zerelerdi. aretler Britanya ii hareketinin daha alkantl bir aamaya girdiini gsteriyor.
Bu gelimeler, Avrupadaki direnite grlen genel bir ksmi ykselile akyor; spanya ve Yunanistandaki
genlik hareketleri ve tabi ki, Anne Alexan- dern Msr zerine makalesinin bize hatrlatt gibi, Arap
dnyasndaki devrimler devam ediyor. Britanyada geen yln sonlarnda renci protestolarnda ifadesini bulan
ayn radikalleme 26 Martta dorudan eylemlere dnmt ve bunlara tecavz kart SlutWalk gsterileri
dalgas elik etmiti.
spanyadaki gsterilerin arpc bir zellii siyasi partilerin ve hatta sendikalarn reddedilmesiydi. Bu durumun
spanyada olduu gibi baka yerlerde de nedeni, siyasal elitin neo-liberal konsensusa kilitlenmi olmas ve
kemer skma politikalarna kar devam eden direniin daha yukarlara karlmasnda sendika brokrasisinin
(geen sonbahardaki genel greve ramen) baarszldr.
Fakat i banda olan daha geni bir faktr bulunmaktadr. Britanyadaki renci hareketleri ve Arap devrimleri
dhil yakn tarihli kitle hareketleri, (nemli ve kark bir istisna oluturan Msrdaki Mslman Kardeler hari)
nemli siyasal glerin bu srelere katlmndaki grece eksiklikle karakterize olmutur. Buradaki problem
basite, siyasal partilerin genel anlamda zayflamalar deildir; fakat ayn zamanda 20. yzyln byk kurtulu
ideolojilerinin -sosyalizm (ii hareketleri), milliyetilik (anti-kolonyal mcadeleler), liberalizm (1989 devrimleri)bir ya da iki kuak ncesinden daha az kabul grmeleridir. Liberalizm, neo-liberalizm deneyimiyle kredisini
yitirdi; Ortadouda ABD emperyalizmiy- le yapt ibirlii nedeniyle oldu bu. Sosyalizm, Stalinizm ve sosyal
demokrasinin klfetini tamak zorunda kald. Milliyetilik, birok post-kolonyal rejimin baarszlna yakaland.
Bu deneyimler son on yllarda kitle partilerininm yaad erezyonun paralarndan biri.
Bu ideolojilerin hi biri henz lmedi ve tekrar canlanabilirler. Fakat bu ideolojilerin etkilerinin zayflamas kitle
hareketlerinin herhangi bir belirgin ideolojik artiklasyona sahip olmamalar eilimini beraberinde getirmektedir.
Bu durum, bu hareketlerin tamamen kendiliinden hareketler olduu ya da bunlarn iinde politik aktivisitlerin
bulunmad anlamna gelmez. Tam tersine, mesela devrimci sosyalistler, Britanyadaki renci hareketinden
Msrdaki 25 Ocak Devri- mine kadar farkl mcadelelerin iinde oynadklar rolle gurur duyabilirler. Fakat daha
geni dzeylerde siyasal organizasyonlara duyulan phe ve hareketlerin sahip olduklar yatay alar yoluyla
ayakta kalabilecekleri inanc bir tr harclem haline geldi. Bu durum, bir nceki saymzda Jonny Jones
tarafndan etkili bir biimde eletirisi yaplan trden illzyonlarn, sosyal medyada varln srdrmesine yardm
ediyor.23
Bunlarn hi birisi, mcadele anlamnda, Kasm 1999daki Seattle protestolar ile balayan radikalleme srecini
devam ettiren bir uluslararas yeniden canlanma yaadmz gereini deitirmez. Fakat devrimci sosyalistler
anlamaldr ki, bu radikalleme, 1930lar ve 1960lar ve erken 1970lerde olduu gibi, kendisinden etkilenenleri
otomatik olarak Marksizme doru ynlendirmemektedir. Seslerimizin duyulmas iin mcadele etmeliyiz. Bunun
zlecek bir taraf yok kimsenin, kendisini tarihin sesi olduunu sanmaya hakk yok, bunun bir meydan
okumayla kazanlmas gerekir.

eviren: Erkan Doan

Notlar
1. Lucas, 2011
2. Davies, 2011.
3. http://blogs.ft.com/beyond-brics/2011/05/24/better-late-than-never-goldman-cuts-china-forecast/
4. Jackson, 2011.
5. Milne ve Sakoui, 2011.
6. Harding, 2011 ve Kapner ve Politi, 2011.
7. rnein, baknz: Dumenil ve Levy, 2011, chapter 10.
8. Spiegel, Peel ve Atkins, 2011.
9. Hope, 2011.
10.Atkins, 2011.
11. Pfeifer, 2011.
12.IMF, 2011, pp30, 37.
13.Wagstyl ve Wheatley, 2011. Nisanda Gney Afrika drt BRIC devletine (Brezilya, Rusya, Hindistan ve in)
katld.
14.Roubini, 2011.
15.Schwartz, 2009, p168.
16.Konyn, 2011.
17.in parasnn, temel rezerv para birimi olarak, dolarn yerini alacana dair iddialara pheyle yaklaan bir
analiz iin baknz, Eichengreen, 2011, pp143-147.
18.Tang andXiong, 2011.
19.Pimlott, 2011.
20.Stewart and Boffey, 2011.
21.Curtice, 2011.
22.Wintour, 2011. Blue Labourn bir eletirisi iin baknz, Rooksby, 2011.
23.Jones, 2011.

Referanslar

Atkins, Ralph, 2011, Eurozone: Frankfurts Dilemma, Financial Times (24 May).

Curtice, John, 2011, Mixed Messages for EveryoneExcept Salmond and Clegg, Independent (7
May),www.independent.co.uk/news/uk/politics/john-curtice-mixed-messages-for-everyone- ndash-exceptsalmond-and-clegg-2280334.html

Davies, Gavyn, 2011, The Classical View of the Global Recession, 31 May 2011,
http://blogs.ft.com/gavyndavies/2011/05/31/the-classical-view-of-the-global-recession/

Dumenil, Gerard, and Dominique Levy, 2011, The Crisis of Neoliberalism (Harvard University Press).

Eichengreen, Barry, 2011, Exorbitant Privilege: The Rise and Fall of the Dollar (Oxford University Press).

Harding, Robin, 2011, US Home Price Double Dip Erases Post-Crisis Gains, Financial Times (31 May).

Hope, Kerin, 2011, Greek Growth Expected to be Short-Lived, Financial Times (13 May).

International Monetary Fund, 2011, World Economic Outlook April 2011, http://www.imf.org/ex-

ternal/pubs/ft/weo/2011/01/index.htm

Jackson, Tony, 2011, Soaring Profit Margins Are Hardto Sustain, Financial Times (15 May).

Jones, Jonny, 2011, Social Media and Social Movements, International Socialism 130, www.isj .org.uk/?
id=722

Kapner, Suzanne, and James Politi, 2011, US Housing Glut and Weak Demand Depress Prices, Financial
Times (1 June).

Lucas, Robert E, 2011, The US Recession of 2007-201? (19 May), www.econ.washington.edu/news/millimansl.pdf

Milne, Richard, and Anoushka Sakoui, 2011, Corporate Finance: Rivers of Riches, Financial Times, (22
May 2011).,

Pfeifer, Sylvia, 2011, China Becomes Leading User of Energy, Financial Times (8 June).

Pimlott, Daniel, 2011, Seven Years of Sluggish Growth Forecast, Financial Times (31 May).