Báo cáo về Rào cản pháp luật & thực tiễn đối với người lao động di cư trong tiếp cận an sinh xã hội

BO CO TM TT
CHNG TRNH QUYN LAO NG CA OXFAM TI VIT NAM
10 /2015
NXB HNG C
MC LC
DANH MC CC T VIT TT............................................................................................................4
LI NI U ...................................................................................................................................5
LI CM N....................................................................................................................................6
TM TT ........................................................................................................................................7
Pht hin chnh t nghin cu ................................................................................................7
Cc kin ngh ........................................................................................................................10
GII THIU....................................................................................................................................13
Mc tiu ca Bo co.............................................................................................................13
Cc khi nim trong nghin cu.............................................................................................13
Phng php nghin cu.......................................................................................................15
KT QU NGHIN CU....................................................................................................................17
1. Vic lm, thu nhp v gim ngho ca ngi lao ng di c..............................................17
1.1. Vic lm, h tr to vic lm................................................................................................17
1.2. m bo thu nhp ti thiu.................................................................................................20
1.3. Gim ngho...........................................................................................................................23
1.4. Cc thc hnh tt v h tr to vic lm, m bo thu nhp
v gim ngho cho NLDC...........................................................................................................24
2. Bo him x hi .................................................................................................................26
2.1. BHXH bt buc......................................................................................................................26
2.2. BHXH t nguyn....................................................................................................................27
2.3. Bo him tht nghip...........................................................................................................28
2.4. Cc thc hnh tt v h tr tip cn BHXH ........................................................................29
3. Bo tr x hi i vi ngi lao ng di c........................................................................31
3.2. Cc thc hnh tt v Bo tr x hi....................................................................................31
4. Tip cn cc dch v x hi c bn.....................................................................................32
4.1. Gio dc.................................................................................................................................32
4.2. Y t.........................................................................................................................................33
4.3. Nh ......................................................................................................................................35
4.4. Nc sch.............................................................................................................................35
4.5. Tip cn thng tin.................................................................................................................36
4.6. Cc bi hc thc hnh tt v h tr tip cn dch v x hi c bn................................39
KT LUN V KIN NGH................................................................................................................43
TI LIU TRCH DN.......................................................................................................................47
Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam
Danh mc biu , bng v hp

Biu 1: Tnh cht n nh v vic lm ca NLDC theo khu vc....................................................18
Biu 2: T l c vic lm quanh nm nhng khng n nh phn theo ngnh ngh....................18
Biu 3: Thu nhp bnh qun t lng c bn, cc khon ph cp,
v tng thu nhp bnh qun nhn khu/thng phn theo ngnh ngh ..........................................21
Biu 4. T trng cc khon chi tiu thng xuyn ca NLDC ti ni n...................................22
Biu 5: L do khng tham gia BHYT ca NLDC khu vc phi chnh thc.......................................34
Biu 6: L do khng s dng th BHYT khm cha bnh...............................................................35
Biu 7: Tip cn ngun nc sinh hot...........................................................................................36
Biu 8: T l NLDC khng tip cn c cc knh thng tin phn theo khu vc.......................38
Bng 1: T l tham gia BHXH v BH tht nghip phn theo khu vc...................................................27
Hp 1: So snh mc thu nhp c bn v chi tiu cho cc nhu cu c bn ......................................22

Hp 2: Nhiu NLDC c kho st thuc din ngho a chiu xem xt t tip cn
ti cc dch v x hi c bn ................................................................................................................24
Hp 3: Tr di 6 tui khng c bo him y t.....................................................................................31
Hp 4: Tr di c khng i hc, nh mt mnh....................................................................................33
Bo co tm tt: Ro cn php lut v thc tin i vi ngi lao ng di c trong tip cn an sinh x hi
DANH MC CC T VIT TT
ASXH
An sinh x hi
BHYT
Bo him y t
BHXH
Bo him x hi
BHTN
Bo him tht nghip
CDI
Trung tm Hi nhp v pht trin
DNLAC
Trung tm t vn php lut Cng on ng Nai
GFCD
Trung tm nghin cu Gii, Gia nh v Pht trin cng ng
HL
Hp ng lao ng
ILO
T chc Lao ng Quc t
LL
Lin on Lao ng
LIGHT
Vin pht trin sc kho cng ng nh Sng
NL
Ngi lao ng
NLDC
Ngi lao ng di c
PLD
Vin nghin cu Chnh sch, Php lut v Pht trin
PVS
Phng vn su
SDRC
Trung tm nghin cu t vn Cng tc x hi v Pht trin cng ng
SISS
Vin Khoa hc x hi vng Nam B
TPHCM
Thnh ph H Ch Minh
UBND
U ban Nhn dn
VJUSAP
Hi Bo tr t php cho ngi ngho Vit Nam
LI NI U
Khuyn ngh ILO 202 v Sn an sinh x hi, thng qua nm 2012, a ra mt quan im mi v sn
an sinh x hi cho ton dn, theo cc quc gia thnh vin phi xy dng mt h thng an sinh
x hi ton din bao gm cc m bo an sinh x hi cho sut vng i ca cng dn. y l ln
u tin, ILO xut m rng cc ch an sinh x hi cho ngi lao ng trong nn kinh t phi
chnh thc. ng thi, khuyn ngh ny to iu kin cho cc t chc x hi dn s tham gia vo
i thoi quc gia vi nh nc trong vic xc nh sn an sinh x hi tng quc gia v l trnh
thc hin.
Vit Nam tham gia th nghim v thng qua Khuyn ngh 202. Chin lc an sinh x hi 20122020 l mt n lc ca Nh nc Vit Nam trong vic thc hin khuyn ngh ny v c mt s
thay i trong lut. Tuy nhin, a s ngi lao ng di c cha c tip cn y v cng bng
n an sinh x hi.
Nghin cu ny nhm cung cp cho cng chng, cc t chc quan tm v cc nh hoch nh
chnh sch mt bn tm tt cc pht hin chnh v ro cn php lut v thc tin i vi ngi lao
ng di c v cc thc hnh tt thc y v h tr h trong tip cn ti v hng li t h thng
an sinh x hi. Nghin cu a ra cc phn tch v khuyn ngh ng gp vo cc cuc trao i v
chnh sch, cng nh phc v cho chng trnh ca Oxfam v i tc a phng.
Oxfam hp tc vi nhm chuyn gia nghin cu thuc Vin Khoa hc x hi vng Nam b v mng
li cc t chc i tc a phng thc hin nghin cu ny t cui nm 2014. Nghin cu c
thc hin ti H Ni, Bc Ninh, Thnh ph H Ch Minh v ng Nai. i tng nghin cu l lao ng
di c ni a, lm trong khu vc kinh t chnh thc v phi chnh thc gm ngi bn hng rong,
cng nhn xy dng, may mc v in t.
Nghin cu ny l mt trong cc hot ng ca chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam. Chng
trnh Quyn Lao ng ca Oxfam hp tc vi cc t chc x hi dn s Vit Nam bao gm Cng
on, t chc phi chnh ph a phng v cc vin nghin cu nhm thc y quyn lao ng,
tng quyn nng ca ngi lao ng, c bit l lao ng di c v phi chnh thc, trong vic ci
thin iu kin lm vic, iu kin sng v tip cn tt hn ti an sinh x hi.
Chng ti hy vng cc bn tm thy thng tin th v v b ch t bo co ny.
Oxfam ti Vietnam
Gim c
Babeth Lefur
LI CM N
Nhm nghin cu chn thnh cm n Oxfam ti Vit Nam, chnh quyn v cc c nhn ti thnh
ph H Ni, thnh ph Bc Ninh, Thnh ph H Ch Minh v thnh ph Bin Ho to iu kin
thun li chng ti tin hnh nghin cu ny.
Xin gi li cm n ti cc ch L Kim Thi, Vn Thu H v Nguyn Thu Hng ca Oxfam ti Vit Nam
tham gia ng gp nhiu kin qu bu ngay t khu xy dng xut nghin cu, thit k
nghin cu v hon chnh bo co nghin cu ny.
Nhm nghin cu cng nhn c s hp tc v h tr tch cc ca cc t chc phi chnh ph Vit
Nam trong mng li Hnh ng v quyn ca Lao ng di c (M.net)1 , trong qu trnh xy dng b
cng c nghin cu, t chc kho st thc a, vit mt s chuyn tng quan chnh sch v
gp cho bo co nghin cu.
Chng ti c bit cm n nhng ngi tham gia cc cuc kho st v phng vn ny, nhng
ngi lao ng di c v nhm cng nhn nng ct ti cc thnh ph nu trn. Chng ti khng th
hon thnh cuc nghin cu ny nu khng nhn c s ng tham gia v s tham gia nhit
tnh ca h.
Xin cm n cc nh khoa hc, cc nh lm chnh sch v cc nh qun l c v gp cho bn
tho bo co ny ti cc hi tho tham vn.
Nhm nghin cu
1 Bao gm: Trung tm Hi nhp v pht trin (CDI), Vin pht trin sc kho cng ng nh Sng (LIGHT), Trung
tm nghin cu Gii, Gia nh v Pht trin Cng ng (GFCD), Vin nghin cu chnh sch, php lut v pht trin
(PLD), Hi Bo tr t php cho ngi ngho Vit Nam (VJUSAP), Trung tm t vn php lut Cng on ng Nai
(DNLAC) v Trung tm nghin cu t vn Cng tc x hi v Pht trin cng ng (SDRC).
TM TT
Nghin cu Ro cn php lut v thc tin i vi ngi lao ng di c trong tip cn an sinh
x hi c thc hin trong khun kh Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam, do
Oxfam v Vin Khoa hc x hi vng Nam B phi hp vi cc t chc phi chnh ph Vit Nam trong
mng li Hnh ng v quyn ca Lao ng di c (M.net) trin khai t cui nm 2014 ti 4 tnh
thnh gm H Ni, Bc Ninh, TPHCM v ng Nai. Nghin cu tp trung vo 4 ngnh c ng NLDC
lm vic, k c trong khu vc phi chnh thc, l may, in t, xy dng, v bn hng rong nhm ch
ra nhng ro cn nhng ng thi cng tm kim cc sng kin, cc thc hnh tt trong vic h
tr NLDC, v qua xut cc gii php nhm i tng ng o nhng yu th ny c th
tip cn v th hng cc chnh sch ASXH tt hn.
Pht hin chnh t nghin cu

1. Cc tin b v bo v quyn v li ch ASXH ca NLDC
H thng php lut Vit Nam trong nhng nm va qua t c nhng tin b r rt trong
vic bo v quyn ASXH ca ngi lao ng v m rng bao ph ca h thng ASXH theo gi
ca Khuyn ngh ILO v Sn ASXH cho ton dn.
Kt qu r sot h thng vn bn php lut v chnh sch ASXH ca Vit Nam lin quan n NLDC
cho thy, trong giai on 20112015, Nh nc ban hnh, iu chnh, b sung nhiu im mi
trong cc b lut, lut v vn bn di lut nhm m rng cc i tng hng li trong h thng
ASXH, trong c NLDC ni chung v NLDC trong khu vc phi chnh thc ni ring. Lao ng phi
chnh thc c a vo iu chnh trong mt lot cc lut nh Lut Bo him x hi, Lut Vic
lm, Lut Lao ng l bc tin mi trong m bo ASXH ton dn. B Lut Lao ng 2012 a
ra cc quy nh c th m bo quyn ASXH ca nhm gip vic gia nh. Lut Vic lm m
rng i tng tham gia bo him vic lm ti ngi lao ng c hp ng 1 thng tr ln. Lut
BHXH cng m rng i tng tham gia BHXH bt buc n lao ng c hp ng 1 thng tr
ln v ni lng cc iu kin NL d tham gia BHXH t nguyn.
Mt s Lut v chnh sch hng ti bo v quyn li ca ngi di c, in hnh l Lut BHYT
2014 v Lut BHXH 2014. Lut BHYT 2014 vch l trnh c th xa b phn bit i x vi ngi
di c. Quyn tip cn dch v y t, chm sc sc kho ca NLDC c m rng thng qua s tm
tr v NLDC c th tham gia vo BHXH t nguyn ti ni h di c n. Cc a phng c ng
NLDC u c chnh sch u i gi nc sch cho ngi lao ng thu nh.
Chin lc ASXH 2012-2020 cng xc nh NLDC l mt trong cc nhm yu th cn c h tr.
Vi cc tiu ch xc nh ngho mi ca Nh nc t n chiu sang a chiu p dng cho giai
on 2016-2020, NLDC c c hi c th hng cc chnh sch bo tr x hi nh l mt nhm
i tng kh khn thuc ngho a chiu.
2. Kh khn ca NLDC v cc hn ch v chnh sch v thc tin

NLDC l mt nhm yu th v d b tn thng ti khu th, tuy nhin h c tip cn rt

t ti cc chnh sch ASXH.
V vic lm, t l tht nghip cua ngui di cu cao v mt b phn ng k c cng vic thiu n
nh. Mc thu nhp c bn ca hu ht NLDC cha p ng nhu cu sng ti thiu, v h
thng b loi ra khi cc chng trnh gim ngho v vay vn to vic lm.
T l tht nghip cua ngui di cu cao gn gp nam ln so vi ty l tht nghip cua lao ng t 15
tui tr ln, tp trung chu yu nhm thanh nin 15-24 tui.
Mt b phn ng k trong s nhng NLDC hin c cng vic thiu n nh, bp bnh, c bit l
khu vc phi chnh thc (59%). Mc thu nhp c bn ca hu ht lao ng di c cha p ng
nhu cu sng ti thiu v n c mc thu nhp c bn thp hn nam.
NLDC phi tr chi ph kp do khng c h khu ti ni n, c bit l cc chi tr cho nhng dch
v x hi c bn nh y t, gio dc, nh , in nc sinh hot cao hn hn so vi dn c a
phng. Trong khi , NLDC phi chi tr nhiu khon chi thng xuyn m ngi ti a phng
th khng.
Tuy nhin, cho n nay cha c chnh sch h tr to vic lm dnh ring cho NLDC. NLDC b loi
ra khi cc chng trnh gim ngho, khng th tip cn c cc chng trnh vay vn to vic
lm. Chnh sch qun l th ch tp trung vo lm gn sch th m khng tnh n nhu cu
sinh k ca NLDC bn hng rong khin h lun b xua ui v bp bnh v mi trng lm vic.
V BHXH, 99% NLDC khu vc phi chnh thc khng c bo him x hi, h tr h giam thiu
rui ro khi bi m au, tai nan lao ng, tui gi, v chu ng b p phn thu nhp bi suy giam
hoc bi mt do cc rui ro .
Nhiu NLDC khng c BHXH bt buc l do khng c HL, hoc ch c HL ngn hn hoc hp
ng ming. Nhiu NSDL khng k HL theo ng lut nh v trnh n cc trch nhim ng
BHXH i vi NL trong khi ch ti x pht khng rn e, v thiu nhn lc kim tra gim st
vic thc thi php lut. 100% NL DC lm xy dng v 50% NLDC lm may mc trong nghin cu
ny ch c hp ng ming.
NL DC phi chnh thc khng mn m vi BHXH t nguyn. C nhiu l do, trong quan trng nht l
cng tc truyn thng chnh sch BHXH cha hiu qu, mc ng BHXH t nguyn vt ngoi kh nng
so vi mc thu nhp ca NLDC, v quy nh v BHXH t nguyn vn cn bt cp so vi BHXH bt buc,
ch c hai gi dch v l hu tr v t tut, trong khi BHXH bt buc c thm cc gi dch v ngn hn rt
thit thc vi ngi lao ng l ch m au, thai sn, tai nn lao ng v bnh ngh nghip.
V BHTN, NLDC kh p ng c iu kin tham gia bo him v phng php tnh h tr BHTN
to ra s bt bnh ng
NLDC kh p ng 4 iu kin c th hng BHTN theo quy nh. Mt khc, phng php
tnh h tr BHTN theo t l thu nhp to ra s bt bnh ng gia nhm NL c thu nhp thp v
nhm NL c thu nhp cao, cha bo m c phn phi li thu nhp mt cch cng bng.
V Bo tr x hi, NLDC cha c tnh n nh l mt i tng c th hng chnh sch
bo tr x hi ti ni n
13,2% tr em di 6 tui con ca NLDC khng c tip cn ti BHYT. NLDC cha c tnh n
nh l mt i tng c th hng chnh sch bo tr x hi ti ni n mc d h thng i
mt vi nhng iu kin sng kh khn v rt cn s h tr trong cuc sng.
V tip cn cc dch v x hi c bn, NLDDC gp kh nhiu ro cn, bao gm cc quy nh v
phn b ngn sch da trn dn s thng tr; mt s qui nh v tip cn dch v ASXH cn gn
vi h khu; chi ph v cht lng dch v; v t chnh nhn thc ca NLDC.
Mt ro cn xuyn sut trong vic hn ch NLDC v gia nh h tip cn dch v cng (y t, gio
dc, nh , nc sch v sinh) l quy nh trong phn b ngn sch.Vic phn b ngn sch hin
nay v c bn vn da trn dn s thng tr lm tng gnh nng cho cc a phng c ng
ngi nhp c, tng p lc ln cc c s h tng k thut v h tng x hi, to c s cho chnh
quyn a phng dnh u tin trc ht cho nhng ngi c h khu thng tr trc tnh trng
qu ti, cu vt cung ca cc h tng c s x hi, nht l v gio dc v y t. C ti 21,2% tr
di c c kho st trong tui t 6 -14 tui khng i hc. y l con s ng bo ng v tnh
trng tr khng tip cn c h thng gio dc. Ch c 7,7% tr em di c i nh tr cng lp, v
12% tr em di c i hc trng mu gio cng lp. Hu ht cc tr i nh tr, mu gio u l cc
nh tr, mu gio t nhn hoc cc nhm gi tr ti gia nh.
C ti 76,5% NLDC khu vc phi chnh thc cha tham gia BHYT. 71% NLDC khng tip cn c
ti dch v y t cng v ch c 44% NLDC c BHYT s dng thng xuyn th BHYT. Nhng ro cn
tip cn BHYT ca NLDC v gia nh h mt phn do nhn thc (khng c nhu cu, khng quan
tm, 43,5%), mt phn do thiu kh nng ti chnh (48,7%), mt phn do thiu thng tin khng
bit mua u (15,3%), v mt phn do mun mua BHYT ti thnh ph nhng khng c h kh u
nn khng mua c. Khng thun tin v thi gian, ch i lu, bt tin trong i li, th tc hnh
chnh phc tp, cng vi thi gian phi dnh cho lao ng kim sng l cc nguyn nhn chnh
dn n t l NLDC s dng th BHYT thp.
Hn 2/3 NLDC trong nghin cu phi tr tin nc cao gn gp ba ln v tin in cao gn gp
i so vi dn a phng.
Mt s chnh sch ASXH cha ph hp vi tnh hnh thc t v c im ca NLDDC.
Nhiu chnh sch ASXH lin quan n ngi lao ng di c ch qui nh chung chung, thiu cc
hng dn c th, thiu cc ngun lc cn thit trin khai thc hin, v mt s c thit k
cha ph hp vi tnh hnh thc t v c im ca ngi lao ng di c nn cha to ra s chuyn
bin mnh m trn thc t.
Cc th tc hnh chnh cn rm r, phc tp, rt kh trin khai trong thc tin, cn tr s tip
cn ca ngi c hng li.
Hn ch trong cng tc truyn thng v chnh sch ASXH l ro cn ln i vi vic tip cn

ASXH ca NLDC.
a s NLDC khu vc chnh thc v hu ht NLDC khu vc phi chnh thc khng hiu bit y
v cc quyn v li ch ca mnh ti ni lm vic v ni c tr. Nguyn nhn quan trng nht
dn n tnh trng ny l cc chnh sch ASXH t c truyn thng hoc hot ng truyn thng
khng n c vi h. Chnh sch an sinh x hi v dch v thng tin ch mi nhm m bo

phng tin cung cp thng tin nh bo ch, h thng pht thanh truyn hnh, tuy nhin cha ch
ti cc knh thng tin, cht lng thng tin v trch nhim ca cc ch th cung cp thng tin.
Cha c chng trnh truyn thng i chng chnh thc no dnh ring cho cng ng ng o
ngi di c. a s NLDC (36,4% NLDC khu vc chnh thc v 87,3% NL DC khu vc phi chnh
thc) khng bit ni no c th cung cp thng tin v t vn v Lut Lao ng v BHXH cho h. S
loi tr mt cch khng chnh thc vo cc hot ng ti a phng c tr cng ng thi loi
tr cc knh thng tin c ch i vi NLDC v ASXH.
C nhiu sng kin tt, thc hnh tt ti cp c s vi s phi hp ca cc c quan chnh

quyn, t chc on th, t chc x hi v cc c nhn tnh cc c th gi cho vic xy
dng v nhn rng cc m hnh h tr NLDC.
C mt s t chc, c nhn tch cc h tr ngi lao ng tip cn thng tin v c hi vic lm;
nng cao k nng ngh nghip; tip cn ti dch v x hi c bn nh chm sc sc khe, i hc
trng cng cho tr em, mua in nc gi r, n nh gi thu phng tr, c bit cc thng tin
thit thc v d hiu v chnh sch php lut; v tr gip trong nhng trng hp chi tiu t xut
nh ma chay hiu h, l tt, m au
Nhng sng kin ny ngoi vic em li cc h tr trc tip, cn gip NLDC tham gia vo cc
mng li x hi chnh thc v phi chnh thc tng c hi tip cn thng tin v cc chnh sch
ASXH dnh cho h. im c sc ca nhng sng kin ny l tnh a dng v ni dung v hnh thc
h tr, tp trung vo tng quyn cho chnh NLDC thng qua tip cn thng tin, tng tnh ch ng
t tin, tinh thn tp th v ha nhp vi cng ng ni n ca NLDC, ng thi thu ht s tham
gia tch cc ca cc bn lin quan khc nhau nh chnh quyn, on hi, NSDL, ch tr v cc t
chc cung cp dch v.
Cc kin ngh
NLDC c vai tr quan trng v ngy cng tng ln trong lc lng lao ng ti cc thnh ph.
Trong khi , b phn dn s ny cha tr thnh mt i tng trc tip ca cc chnh sch pht
trin ni chung v cc chnh sch ASXH ni ring. m bo quyn v li ch ca NLDC ph hp
vi cc mc tiu ASXH quc gia, gp phn vo pht trin bn vng, v NLDC c th tip cn v th
hng cng bng ASXH, cn kt hp ng thi cc gii php tng th trong chin lc v ASXH vi
cc gii php g b nhng ro cn hin nay. Nghin cu ny xut 8 kin ngh sau y:
1. Xy dng chng trnh tng th i vi NLDC lin quan n cc k hoch pht trin kinh t-x
hi, cc chnh sch ASXH v cc chnh sch pht trin khc, trong xc nh NLDC l mt b
phn quan trng ca lc lng lao ng
2. R sot v loi b cc qui nh cho n nay vn cn gn cc chnh sch ASXH vi h khu v y
l mt trong nhng ro cn ln nht i vi vic tip cn ASXH ca NLDC
3. Nh nc ng chi tr BHXH t nguyn cho lao ng phi chnh thc v m rng quyn li BHXH
t nguyn
4. C c ch ph hp m bo NSDL phi c trch nhim ng chi tr BHXH t nguyn
5. R sot li mt s chnh sch m bo NLDC c tip cn ASXH tt hn nh: i)

Chnh sch lng ti thiu cn thc s m bo mc sng ti thiu; ii) Chnh sch BHTN cn
to iu kin thun li hn cho NLDC tip cn BHTN v xem xt li phng php tnh h tr
BHTN NLDC c hng li cng bng hn
10
6. Cn c cc quy nh, hng dn chi tit cho mt s chnh sch m bo thc thi nh: i)Xy
dng hng dn thc hin Ngh nh 196/2013/N-CP ban hanh ngay 21/11/2013 - quy nh
Trung tm gii thiu vic lm h tr NL khi di chuyn t ia phng nay ti ia phng khac
lam vic. C th hng dn r v c ch h tr v mc h tr; ii) B sung thm nhng ngh
nh, thng t hng dn thc hin chng trnh tn dng u i to vic lm cho NLDC ti a
phng n, nhm to iu kin cho NLDC c tip cn vi ngun vn vay ny to vic
lm, n nh cuc sng ti ni n; iii) B sung vn bn hng dn chi tit vic thi hnh mt
s quy nh ti Khon 1, iu 38, Lut BHXH 2014. Quy nh chi tit mc h tr, i tng h
tr v thi im thc hin chnh sch h tr tin ng BHXH cho NL tham gia BHXH t nguyn.
7. Thc y cc hot ng truyn thng, a dng ha cc hnh thc, cc knh truyn thng
tng kh nng tip cn thng tin ca NLDC, nht l trong khu vc phi chnh thc
8. Chnh thc ha, m hnh ha cc sng kin tt h tr NLDC c th nhn rng v pht huy
tc dng ca cc thc hnh tt v h tr cho NLDC ca cc t chc x hi, cc on th trong
nc, c tham kho v hc tp cc bi hc trn th gii v tip tc s dng c hiu qu tr
gip k thut v ti chnh ca cc t chc x hi quc t
11
12
GII THIU
Mc tiu ca Bo co
Di c lao ng nng thn thnh th l mt xu hng ngy cng tng ln trong bi cnh cng nghip
ho v th ho ti Vit Nam. S gim st nhu cu lao ng nng nghip, gia tng c hi vic lm v
thu nhp ti cc th, khu cng nghip v s ci thin c s h tng ng b y nhanh qu trnh
di c lao ng nng thn thnh th. Nhng thay i ny t ra yu cu khch quan v vic xy dng
v hon thin cc chnh sch php lut lin quan n ngi lao ng di c (NLDC).
Bo co nghin cu ro cn php lut v thc tin i vi NLDC trong tip cn an sinh x hi
(ASXH) cung cp nhng bng chng v cc ro cn php l v ro cn thc tin hin nay i vi
ngi lao ng di c lm vic trong khu vc chnh thc v phi chnh thc trong vic tip cn ASXH
ti cc th v khu cng nghip. Nghin cu cng tm kim v nu ln cc in hnh tt v h tr
cho ngi di c tip cn v hng li t h thng bo tr x hi v chnh sch x hi. Nhng pht
hin v cc ro cn v cc in hnh tt l c s quan trng xut cc thay i chnh sch
cng nh thc thi hiu qu cc chnh sch v ASXH i vi NLDC.
Cc khi nim trong nghin cu

An sinh x hi. Trong Chin lc ASXH Vit Nam giai on 2011 2020, khi nim ASXH bao gm
mt h thng cc chnh sch v chng trnh do Nh nc, cc i tc x hi v t nhn thc hin
nhm h tr, nng cao nng lc ca c nhn, h gia nh v cng ng qun l ri ro do mt vic
lm, tui gi, m au, ri ro do thin tai, chuyn i c cu, khng hong kinh t, dn n mt
thu nhp v gim kh nng tip cn n h thng dch v x hi c bn (vin KHLXH, 2013, tr.54).
Chnh sch ASXH Vit Nam giai on 2012-2020 da trn 4 tr ct c bn nh sau:
Nhm chnh sch vic lm m bo thu nhp ti thiu v gim ngho: nhm h tr ngi dn
ch ng phng nga cc ri ro thng qua s tham gia th trng lao ng c c vic lm
tt, thu nhp ti thiu v gim ngho bn vng.
Nhm chnh sch bo him x hi: nhm h tr ngi dn gim thiu ri ro khi b m au, tai
nn lao ng, tui gi...thng qua s tham gia vo h thng bo him x hi (BHXH) ch
ng b p phn thu nhp b suy gim hoc b mt do cc ri ro trn.
Nhm chnh sch bo tr x hi: bao gm cc chnh sch thng xuyn v t xut nhm h
tr ngi dn khc phc cc ri ro khng lng trc hoc vt qu kh nng kim sot (mt
ma, i, ngho kinh nin).
Nhm chnh sch dch v x hi c bn: nhm tng cng cho ngi dn tip cn h thng
dch v c bn mc ti thiu, bao gm gio dc ti thiu, y t ti thiu, nh ti thiu, nc
sch v thng tin truyn thng.
13
H thng ASXH Vit Nam
Vic lm, m bo
thu nhp ti thiu
v gim ngho
Bo him
x hi
Tr gip x hi
cho cc nhm
c th
Dch v
x hi c bn
To vic lm
BHXH bt buc
Tr gip XH
thng xuyn
Gio dc
Tn dng
u i
m au
H tr
hc ngh
H tr tm vic
lm (trong v
ngoi nc)
Chng trnh
vic lm cng
Gim ngho
Thai sn
Tai nn LBnh NN
Hu tr
T tut
BHXH t nguyn
Chm sc ti
c s bo tr
x hi v
cng ng
H tr
tin mt
Tr gip x hi
t xut
Y t (gm BHYT)
Nh
Nc sch
Thng tin
Hu tr
T tut
BH tht nghip
BH hu tr b sung
Ngi lao ng di c c chn trong nghin cu ny l nhng ngi t cc ni khc ngoi tnh/
thnh ph m h hin ang sng v ang lm vic trong 4 nhm ngnh (may, in t, xy dng, v
bn hng rong) nhng cha c h khu thng tr. Nhng ngi c ng k tm tr v khng ng
k tm tr nhng thc t c tr t 6 thng tr ln u c bao gm trong dn s nghin cu.
NLDC khu vc chnh thc bao gm NLDC lm vic c hp ng lao ng bng vn bn t 1 thng
tr ln trong ngnh may v in t.
NLDC khu vc phi chnh thc l NLDC lm vic c hp ng tho thun ming hoc khng c
hp ng lao ng, nhng ngi t to vic lm cho chnh mnh trong ngnh may, xy dng v bn
hng rong.
14
Phng php nghin cu

Nghin cu s dng phng php ng tham gia vi s hp tc v tham gia ca 3 nhm chnh:
(i) cc nh nghin cu ca SISS; (ii) cc t chc phi chnh ph l i tc vi Oxfam ti Vit Nam
trongchng trnh Quyn Lao ng, gm: CDI, LIGHT, GFCD, PLD, VJUSAP, DNLAC v SDRC; (iii) i din
NLDC; kho st nh tnh v nh lng ti 4 a bn nghin cu tiu biu gm H Ni, Bc Ninh,
Thnh ph H Ch Minh (TPHCM) v ng Nai; tp trung vo 4 ngnh c ng NLDC lm vic l may,
in t, xy dng, v bn hng rong vi c cu phn theo khu vc chnh thc v phi chnh thc nh
sau: Qui m mu bng nhau cho 4 a bn v 4 ngnh kho st, trong 100% NLDC ngnh in
t thuc khu vc chnh thc; 50% NLDC ngnh may khu vc chnh thc v 50% khu vc phi chnh
thc; 100% NLDC ngnh xy dng khu vc phi chnh thc v 100% NLDC bn hng rong khu vc
phi chnh thc. Cuc nghin cu thc hin 808 phng vn nh lng (319 trong khu vc chnh
thc v 489 trong khu vc phi chnh thc), 36 tho lun nhm, 48 phng vn su i vi NLDC v
cc phng vn chin lc i vi nhiu bn lin quan khc nh cc cn b a phng, t chc
on th, lut s, ch nh tr, t chc x hi.
15
16
KT QU NGHIN CU
Kt qu nghin cu c trnh by ln lt theo cc tr ct ca ASXH, bt u t thc trng tip
cn n cc ro cn chnh sch, cc ro cn thc tin, v cui cng l cc thc hnh tt trong h
tr NLDC. Cc tr ct ASXH bao ph trn nhiu lnh vc dnh cho nhiu i tng th hng khc
nhau trong khi NLDC ch l mt nhm i tng c th; do vy mt s chnh sch ASXH lin quan
n NLDC nhiu hn mt s chnh sch khc. Cu trc ca bo co nhm ch ra mi quan h trc
tip gia cc ro cn vi tip cn ASXH ca NLDC.
1. VIC LM, THU NHP V GIM NGHO CA NGI LAO NG DI C

1.1. Vic lm, h tr to vic lm
Cc kt qu nghin cu di dn ch ra, t l tht nghip ca ngi di c cao gn gp nm ln so vi
t l tht nghip ca lao ng t 15 tui tr ln; t l tht nghip tp trung ch yu nhm tui
thanh nin 15-24 tui, l nhm mi gia nhp vo th trng lao ng (Tng cc Thng k, 2012).
Mt b phn ng k trong s nhng NLDC hin c cng vic thiu n nh, bp bnh, c bit
l khu vc phi chnh thc. Lao ng nng thn di c ra thnh ph lm rt nhiu ngh hoc vic
lm nng nhc, c hi, vi trnh lao ng ph thng (lm thu trong cc cng trng xy dng,
cc c s sn xut, ti ch nha, may mc, da giy, bo v,), bn hng rong, gip vic gia nh
Phn ln trong s h lm vic trong cc c s kinh t thuc khu vc phi chnh thc nh cc c s
kinh t c th, kinh t gia nh hoc t lm vic nn t l c k hp ng lao ng thp, hoc c
hp ng lao ng th ch s dng lao ng cng t quan tm n trch nhim thc hin BHXH v
cc phc li x hi khc i vi ngi lao ng trong cc c s kinh t thuc khu vc phi chnh
thc (Nguyn, T., 2009). Ngay c vi nhng NLDC lm vic c hp ng lao ng, h cng i mt
vi tnh trng vic lm bp bnh, khng n nh (UN Vit Nam, 2010b).
Kt qu kho st ca nhm nghin cu cho thy, NLDC c vic lm quanh nm nhng thiu n
nh, c bit l i vi NLDC khu vc phi chnh thc. Tnh c vic lm theo ma v, LDC khu
vc phi chnh thc c vic lm khng n nh ln ti 59% (Biu 1). Nu so snh gia cc ngnh
m NLDC ang lm vic th s khc bit v mc n nh l rt ln. Nhng ngi bn hng rong
c t l vic lm quanh nm nhng khng n nh cao nht, chim 58,3%, sau n cng nhn
xy dng (51,5%) ri ti cng nhn may mc phi chnh thc (39,3%), thp nht l cng nhn may
mc chnh thc (10,7%) v cng nhn in t (16,9%) (Biu 2). Nu tnh c vic lm theo ma
v th cng nhn xy dng c t l cao nht (65%) sau l bn hng rong (62%). Cc kt qu ny
cng ph hp vi tnh cht cng vic h. Ngnh may v in t da trn sn xut cng nghip c
qui m va v ln, t b tc ng bt li ca iu kin t nhin v mi trng lm vic bn ngoi.
Trong khi , ngnh xy dng ph thuc rt nhiu vo cc yu t thi tit v th trng. Nhu cu
cng vic tng ln rt cao vo ma kh v nhng thng cui nm nhng gim mnh vo ma ma.
Tng t, bn hng rong thng tp trung vo cc hot ng chnh l bn thc n, nc ung, rau
qu, hoa, cy cnh, dng c nhn, sch bo, ve chai ng nt, Nhng hot ng ny thng
khng c ni bn n nh hoc thiu iu kin thun li, an ton, v ph thuc rt ln vo thi tit,
khng gian th v mi trng x hi. Do c t l lm vic trong khu vc chnh thc cao hn nn
n lao ng di c c vic lm n nh cao hn ng k so vi nam lao ng di c (64% so vi 50%).
17
Biu 1: Tnh cht n nh v vic lm ca NLDC theo khu vc

85%
KV chnh thc
52%
KV phi chnh thc
41%
15%
7%
0%
C vic lm n nh
quanh nm
C vic lm quanh nm
nhng khng n nh
Ch lm theo ma v
Biu 2: T l c vic lm quanh nm nhng khng n nh phn theo ngnh ngh

70.00%
58.30%
60.00%
51.50%
50.00%
40.00%
37.40%
39.30%
Tng
CN phi
chnh thc
may mc
30.00%
20.00%
10.00%
0.00%
10.70%
16.90%
CN chnh thc CN ngnh

may mc
in t
CN xy
dng
L bn
hng rong
Nhng ro cn php l v thc tin i vi NLDC khu vc chnh thc

iu 34 v 35 Hin php sa i 2013 quy nh mi cng dn c quyn c bo m ASXH,
c quyn lm vic, la chn ngh nghip, vic lm v ni lm vic; ngi lm cng n lng
c bo m cc iu kin lm vic cng bng, an ton. H thng chnh sch h tr to
vic lm c nhiu im mi tin b v quy nh chi tit dnh cho mt s nhm vic lm c
th, l lao ng trong khu vc phi chnh thc, lao ng gip vic nh. H thng chnh sch
to iu kin cho ngi lao ng c nhiu c hi tip cn vic lm cng nh c vic lm n
nh, c nhng quy nh bt buc v mi trng lao ng nhm bo v quyn v li ch ca ngi
lao ng, trong c mt t l khng nh l NLDC.
18
Tuy nhin, cho n nay cha c chnh sch h tr to vic lm dnh ring cho NLDC. Cc chnh
sch vic lm ch tp trung vo o to ngh v cung cp thng tin v vic lm chung m khng
tnh ti vic o to cc k nng mm trong cng vic v x hi NLDC, phn ln l nng dn t
nng thn ra, thch nghi c vi mi trng lm vic cng nghip v th.
Hn na, mc d h thng chnh sch h tr to vic lm c nhiu im mi tin b v c
s quan tm n mt s yu t nh hng trc tip n NLDC, nhng vn cn mt s bt
cp t khung php l v vic thc thi chnh sch.Thiu cc quy nh rng buc m bo
thc thi cc quy nh php lut v m bo vic lm n nh, dn n nguy c NLDC b mt
vic v b vi phm HL i vi NLDC trong khu vc chnh thc. Vic n phng chm dt
HL xc nh thi hn khng bo trc ca NSDL c mc x pht qu thp v ngi vi phm ch
b x pht khi NL khi kin, trong khi kh nng khi kin l rt hn ch.
Bn cnh , mi trng lm vic, iu kin lm vic qu kht khe ti cc cng ty gy c
ch i vi NL nh cc quy nh v thi gian lm vic, thi gian ngh ngi, v sinh c nhn, ung
nc, ngh m, v cc ch ti nu vi phm, Sau mt thi gian lm vic vi p lc cao nh vy,
NL khng cn sc kho v s nhanh nhn tip tc cng vic ny, v l lc m h ng
trc nguy c b cho ngh vic.
Mi ngy thng lm vic 8 ting, ch nht cng vy. Nu lm bnh thng th 5 gi tan lm, lm
tng ca th 8 gi tan lm, nhng cn bt xe v di chuyn, v n nh cng l 9 gi, sau n ung,
tm git, i ng cng l 11 gi. Hm sau tm khong 5 gi 45 phi bt xe n cng ty. Khi c
nhiu vic, cng ty thng p cng nhn lm tng ca, thm gi, k c vo ch nht.(TLN CN3 in
t, N)
kin nh gi mi trng lm vic ca NLDC:
- cc quy nh v thi gian lm vic qu kht khe: 40,4%

- qun l, kim sot cht ch trong thi gian lm vic: 39,1%;
- cc quy nh v ngh m kht khe: 28,9%
qun l cht ch v thi gian v sinh c nhn, ung nc: 22,1%.

Bn thn NLDC, nhn thc v lut v php lut lao ng cha cao, kh nng thng lng
hn ch v mang nh kin ngi yu th. Do , trc nhng vi phm n phng chm
dt lao ng ca NSDL, NLDC d dng chp nhn.
V ti tui hc hnh t, am hiu php lut c phn hn ch. By gi ti tui ngho, xc nh nhn cng
vic c l vui lm ri. (TLN cng nhn xy dng ngi Khmer, TPHCM).
Vai tr v trch nhim ca Thanh tra lao ng v Cng on trong vic gim st thc thi lut
v lao ng v bo v quyn li ca ngi lao ng cha cao, cha bo v c quyn li
cho NLDC. Kt qu nghin cu cho thy, mc d NLDC ng trc tnh trng vi phm n
phng chm dt hp ng lao ng nhng thiu vng s tham gia h tr ca Thanh tra lao
ng, v Cng on.
Cng on l ngi ca cng ty, n lng cng ty sao dm ng v pha ngi lao ng.
Ti em khng tin tng Cng on cng ty, do c g cng im lng chp nhn khng bit
ni ai (TLN CN may, N).
19
Nhng ro cn php l v thc tin i vi NLDC khu vc phi chnh thc

NLDC khng th tip cn c cc chng trnh vay vn to vic lm bi khng p ng c
iu kin bo m tin vay v quy trnh, th tc xt duyt cn c trn tnh trng c tr l s h
khu. i vi NLDC khu vc phi chnh thc, tnh cht cng vic bp bnh, mang tnh thi v cao
(chim 59% mu kho st NLDC khu vc phi chnh thc), ph thuc nhiu vo cc yu t khch
quan nh thi tit, th trng, mi trng x hi, Trong khi , h li kh tip cn c vi cc
chnh sch h tr ca chnh quyn a phng. Vi c im di c, NLDC kh c xt cho vay
vn bi khng p ng c iu kin bo m tin vay v quy trnh, th tc xt duyt cn c trn
tnh trng c tr l s h khu.
Lut lao ng, Lut vic lm v Ngh nh 196/2013/N-CP mc d c nhiu im tin b tuy
nhin vn cha i vo thc tin tin bi thiu cc vn bn hng dn chi tit, thiu cc quy
nh kim tra, gim st cht ch ca cc c quan nh nc c lin quan.
B Lut Lao ng 2012 c nhiu im mi nhm m bo s hi ho v quyn v li ch ca
NL v NSDL. Mt im mi to s tin b trong B lut ny l hng n nhm i tng
lao ng phi chnh thc: nhm ngi gip vic gia nh vi nhng quy nh NSDL phi k
HL v m bo iu kin n , sinh hot cng nh tr tin BHXH, BHYT NL t mua. Lut
Vic lm m rng i tng tham gia bo him vic lm, bao gm ngi lm vic theo HL hoc
hp ng khng xc nh thi hn hoc xc nh thi hn 1 thng tr ln; NL tham gia bo
him vic lm... tc l c tham gia hng BHTN nu h mt vic lm. Nh vy nhng quy nh
trong Lut Vic lm chnh l gi cho lao ng t do, lao ng ph thng hin nay. Ngh nh
196/2013/N-CP ban hanh ngay 21/11/2013 quy nh Trung tm gii thiu vic lm h tr NL khi
di chuyn t ia phng nay ti ia phng khac lam vic, nhng cha nu c th c ch h
tr v mc h tr.
Tuy nhin, c hai lut v ngh nh trn vn cha i vo thc tin bi thiu cc vn bn hng dn
chi tit, thiu cc quy nh kim tra, gim st cht ch ca cc c quan nh nc c lin quan.
Chnh sch qun l th ch tp trung vo lm gn sch th m khng tnh n nhu cu sinh
k ca NLDC bn hng rong khin h lun b xua ui v bp bnh v mi trng lm vic. iu
ny i ngc li tinh thn ca Lut Vic lm nhm bo m quyn lm vic, t do la chn
vic lm v ni lm vic ca ngi lao ng.
1.2. m bo thu nhp ti thiu

Theo iu 90, B Lut lao ng 2012, mc lng ti thiu l mc thp nht tr cho NL lm cng
vic gin n nht, trong iu kin lao ng bnh thng v phi bo m nhu cu sng ti thiu
ca NL v gia nh h. Ngh quyt i hi ng ln th XI ra ch trng ci cch chnh sch
tin lng, theo tin lng phi c coi l gi c sc lao ng, c hnh thnh theo c ch
th trng c s qun l ca Nh nc, vi mc tiu tin ti m bo cho NL sng c bng tin
lng v tin lng ti thiu phi p ng c cc nhu cu sng ti thiu ca NL v gia nh.
Thc t, mc thu nhp ca NLDC chnh thc v phi chnh thc c cao hn mc lng ti thiu
nhng u khng p ng cc nhu cu sng ti thiu. Kt qu kho st nh tnh v nh lng
ca nghin cu cho thy, mc thu nhp c bn ca hu ht lao ng di c cha p ng nhu
cu sng ti thiu. Mc lng c bn hng thng ca cng nhn xy dng l cao nht (4,7triu),
sau l bn hng rong (4,2 triu), cng nhn in t v may mc phi chnh thc ( 4triu) v thp
nht l cng nhn may chnh thc (3,8 triu) (xem Biu 3). Tin lng c bn bnh qun ca
NLDC l 4,2 triu ng/thng. Tuy nhin, n lao ng di c c mc thu nhp c bn thp hn nam
lao ng di c (85% trong trng hp cng nhn chnh thc v 76% trong trng hp bn hng
rong). c c c mc thu nhp bnh qun tng ng vi nam gii n lao ng di c phi lm
vic nhiu thi gian hn.
20
Biu 3: Thu nhp bnh qun t lng c bn, cc khon ph cp, v tng thu nhp
bnh qun nhn khu/thng phn theo ngnh ngh
4,978,670
3,820,446
1,158,223
CN may chnh
th c
5,956,367
4,716,082
4,692,938
4,022,749
23,145
1,933,618
CN ngnh i n t
Ti n l
4,163,835
CN xy d ng
4,042,438
4,163,835
3,938,584
103,854
L bn hng rong CN may phi chnh

th c
ng/ti n cng/thu nh p c b n
Cc kho n khc
T ng bnh qun nhn kh u
Nhng ro cn php l v thc tin

Quy nh v mc lng ti thiu khng p ng nhu cu ti thiu v doanh nghip bm vo
mc lng ti thiu p tin cng ca NLD. Mc d chnh sch lng ti thiu nhm p ng nhu
cu sng ti thiu ca NL v gia nh h, nhng trn thc t, mc lng ti thiu hin nay ch
mi m bo c 60% mc sng cho NL (Phm, T.H.C, 2014). Quy nh mc lng ti thiu cn
thp nh vy, bn cnh NL cn b bt li do kh nng m phn hn ch, dn n nhiu doanh
nghip bm vo mc lng ti thiu p tin cng ca NL.
NLDC phi tr chi ph kp do khng c h khu ti ni n, c bit l cc chi tr cho nhng dch
v x hi c bn nh y t, gio dc, nh , in nc sinh hot cao hn hn so vi dn c a
phng (phn 4 di y cung cp nhng thng tin c th hn). Chi ph cuc sng tng cao trong
khi thu nhp khng tng tng xng l kh khn c nhc n nhiu nht trong nhm nhp c
(Actionaid, UKaid & Oxfam, 2012).
Trong khi , NLDC phi chi tr nhiu khon chi thng xuyn m ngi ti a phng th
khng, chng hn nh tin thu nh, tin gi v qu nui con, tin v qu thm gia nh (chim
40,3% trong tng c cu chi tiu ca NLDC ti ni n). Mc chi tiu cho n ung thng ngy
chim 33,4%; chi tiu cho cc nhu cu sng ti thiu khc nh chm sc sc kho, hc hnh, n
mc, in, nc chim t l rt thp (tng cc chi ph ny ch chim 10,7% trong c cu chi tiu)
(xem Biu 4).
Do , NLDC trong khu vc chnh thc khng cn la chn no khc ngoi tng ca cng vi vic
c gng chp hnh tt cc quy nh trong doanh nghip, hn ch ti a tnh trng vi phm (trnh
b tr cc khon ph cp) c thm ngun thu nhp. NLDC khu vc phi chnh thc khng c bt
k khon tr cp hay thu nhp tng thm ngoi tin cng hoc thu nhp t bn hng rong thng
thp v bp bnh, i sng ca h do vy cn kh khn hn so vi nhm NLDC khu vc chnh
thc. V c hai nhm di c u c gng gim n mc thp nht cc chi tiu sinh hot c nhn v
cho con ci.
21
Biu 4: T trng cc khon chi tiu thng xuyn ca NLDC ti ni n

33.4
n ung
Gi cho cc thnh vin ang qu v ni
Thu nh
Hot ng gii tr
V qu
Hiu h
Xng xe, i li
May mc, qun o
in thoi
Chm sc sc kho, khm cha bnh
in
Nc
Ph mu gio
Ph hc ph thng
Tr li
Ph nh tr
Chi ph gi con ngoi gi/hc thm
Chi ph gi con ngoi gi
ng gp cho a phng, on th
24.1
12.1
4.7
4.1
3.9
3.4
3.3
3.1
2.6
1.6
1.2
0.9
0.7
0.3
0.3
0.1
0.1
0
0
10
15
20
25
30
35
40
Hp 1: So snh mc thu nhp c bn v chi tiu cho cc nhu cu c bn

Trng hp 1: NLDC khu vc chnh thc
Mt gia nh c 2 v chng v 2 con nh ang sinh sng ti ng Nai. V lm cng nhn in
t, chng lm th h; c 2 con nh ang sng cng ti ng Nai (mt b ang hc lp 1 v
1 b ang hc lp mm). Mc lng c bn ca hai v chng khong 7.000.000ng/thng;
trong khi chi tiu c h gia nh cho cc nhu cu c bn l 7.900.000ng/thng (cha
tnh chi ph khm cha bnh hng thng, v 2 con cn nh nn thng xuyn b m nh nh
ho, s mi v cch cha tr ph bin l mua thuc cc nh thuc, khong 30.000ng/ln).
Kt qu tnh ton cho thy, mc lng c bn ch mi p ng c 88,6% nhu cu c bn,
cha tnh chi ph chm sc sc kho.
Trng hp 2: NLDC khu vc phi chnh thc
Mt gia nh c 4 con. Con ln hc i hc Bch khoa TP Bin Ha, 1 con hc lp 11, 1 con hc
lp 10 v 1 con 3 tui. Chng lm bo v c 5 triu. V bn ve chai c 5 triu. Chi tiu
hng thng cho cc nhu cu c bn: n ung: 6 triu. Nh : 1,2 triu. Tin hc ph c min
v l i tng h ngho, hc gii nhng phi ng tin hc thm ca cc con: 2,5 triu. Tng
chi ca cc khon trn l 9,5 triu, cha tnh chi ph cho cc nhu cu c bn khc. c tin
cho con n hc, v chng ch th chp h khu qu, vay ngn hng 60 triu, vay 10 nm
cha tr vn c, ch khi no con ln i lm tr n. Hng thng phi trch 750 ngn tr
li ngn hng.
22
1.3. Gim ngho

NLDC thng b loi ra khi cc chng trnh gim ngho. Da trn ngng ngho quc gia l 6
triu/ngi/nm tr xung i vi h ngho v t trn 6 triu n 7,8 triu/ngi/nm i vi h
cn ngho thnh th (Th tng Chnh ph, 2011) th khng c NLDC no trong mu kho st
l h ngho, h cn ngho hng cc chnh sch h tr. Ngng ngho ny l qu thp so vi
thc t v nhiu a phng nh TPHCM t lu khng cn h ngho theo chun quc gia, m ch
c h ngho theo chun ca thnh ph, cao hn kh nhiu so vi chun quc gia. Chun ngho
c TPHCM xc nh cho nm 2014-2015 l t 16 triu ng/ngi/nm tr xung i vi h
ngho v t trn 16 triu n 21 triu ng/ngi/nm i vi h cn ngho. Ngay c vi ngng
ngho ny, nu tnh tng thu nhp bnh qun nhn khu ca h NLDC, bao gm nhng ngi ph
thuc ang sng chung ti TPHCM th cng ch 1% thuc h ngho v 1% thuc h cn ngho. Tuy
nhin, iu ny khng c ngha l h khng ngho v nhiu ngi ph thuc trong h ca h hin
ang sng nng thn (vi 31,9% s NLDC lp gia nh c con di 15 tui sng nng thn,
cha tnh ba m h l ngi cao tui), v mt phn thu nhp ca h c chuyn v nng thn cho
cc chi tiu . Nu gp thm nhng ngi ny vo th thu nhp bnh qun nhn khu ca h gia
nh NLDC s thp hn rt nhiu. Tuy nhin c im ny khng c xem xt v cc chng
trnh nh gi h ngho hin nay khng tnh ti nhm dn di c. Nh th, NLDC mc nhin b loi
ra khi cc chng trnh gim ngho.
Cc khon tin cho vay ch yu dnh cho nhng h ngho c h khu thng tr v nhng h tm
tr khng c nh ca n nh, h c th i ni khc v a phng khng th thu hi vn c.
(PVS cn b Hi Ph n, TPHCM).
Mc d TPHCM l a phng c nhiu chnh sch gim ngho nng ng v m rng cho ngi
tm tr di hn, nhng trng hp NLDC c vay vn t chng trnh gim ngho l rt hn ch,
k c nhng ngi c s tm tr v mt s l do sau: (1) Hu ht nhng NLDC khng c ni n
nh, ch nh tr v ng k di hnh thc danh sch lu tr tp th do ch nh tr thc hin.
(2) Mun c cp s tm tr, ngi ng k tm tr phi c giy t chng minh quyn s hu nh
hoc ch hp php; nu l nh do thu, mn hoc nh ca c nhn th phi c ngi cho
thu, cho mn, cho nh ng bng vn bn (iu 30, Lut C tr 2006), trong khi trn thc t
t ngi p ng c iu kin ny. Lo ngi v kh nng thu hi vn i vi nhng ngi tm tr
nhng khng c s hu nh ti a phng lm cho i tng tim nng nht ny khng th tip
cn c vn vay t cc chng trnh gim ngho ca thnh ph2.
Vi phng php o lng ngho a chiu mi c ph duyt ca BLTBXH3, th s c mt t l
ln NLDC thuc h ngho. Theo nh gi th im s dng phng php nh gi ngho a chiu
v gim ngho bn vng ca TPHCM, gm c nhng ngi tm tr t 6 thng tr ln, nhng h tm
tr c t l ngho a chiu gp 3 ln so vi h thng tr. (UBND TPHCM, 2015, tr.18).
2 Cc ngun vn tn dng u i cho h ngho, h cn ngho gm (1) Qu Xo i gim ngho thnh ph; (2) Tn
dng Ngn hng Chnh sch x hi: Chng trnh 316 cho h ngho vay sn xut kinh doanh; Cho vay hc sinh sinh
vin; Cho vay xut khu lao ng; Cho vay nc sch & v sinh mi trng; (3) Qu quc gia v vic lm; (4) Qu 156;
(5) Qu CEP; (6) Qu tn dng Hi Lin hip Ph n.
3 Theo n Tng th Chuyn i phng php tip cn o lng ngho t n chiu sang a chiu p dng
cho giai on 2016 - 2020 c Th tng Chnh ph ph duyt theo Quyt nh s 1614/Q-TTg ngy 15/9/2015:
ngoi ch s thu nhp o mc ngho chnh sch, s c thm 10 ch s khc o vic tip cn ti dch v x
hi c bn (y t, gio dc, nh , nc sch v v sinh, thng tin); http://www.molisa.gov.vn/vi/Pages/chitiettin.
aspx?IDNews=23458
23
Hp 2: Nhiu NLDC c kho st thuc din ngho a chiu xem xt t tip cn

ti cc dch v x hi c bn
V y t: 76,4% NLDC khu vc phi chnh thc v 43,3% s thnh vin trong h lao ng di c
ni chung khng c BHYT.
V gio dc: ch c 7,7% tr em di c i nh tr cng lp, v 12% tr em di c i hc trng
mu gio cng lp. 21,2% tr di c trong tui t 6 -14 tui khng i hc.
V nh : 85% nh tr, 5,3% ti xng, 9,5% nh nh ngi khc, v ch c 0,2% l
nh t mua. Mc d din tch sn bnh qun nhn khu l 6,6 m2, m bo mc ti thiu 5
m2 theo quy nh nhng c n 12,3% nh l nh n gin v nh tm.
V in, nc sinh hot: c n 37% s dng ging khoan. Hn 2/3 NLDC trong nghin cu
phi tr tin nc cao gn gp ba ln v tin in cao gn gp i so vi dn a phng.
V nh v sinh: 40,9% s NLDC s dng h x n gin v 0,2% khng c h x.
V thng tin: 87,3% khu vc chnh thc NLDC khng bit ni no c th cung cp thng tin
v t vn v Lut Lao ng v BHXH.
1.4. Cc thc hnh tt v h tr to vic lm, m bo thu nhp

v gim ngho cho NLDC
C mt s t chc tch cc h tr ngi lao ng tip cn thng tin v c hi vic lm thng qua
cung cp dch v trc tip hoc t chc NLDC. Cc dch v gii thiu vic lm ph hp, c cht
lng c cung cp min ph hoc r tin l rt quan trng NLDC c th tip cn c. NLDC
c cung cp thng tin vic lm, nng cao k nng ngh nghip hoc k nng kinh doanh thng
qua cc nhm t lc, cu lc b, hay hp tc x. Nhng sng kin ny to iu kin thun li
NLDC nng cao v th ca mnh. Ngi LDC c tp hp li cng nhau hc hi, tng thm
hiu bit v quyn ca mnh, tng tnh ch ng t tin, tng tinh thn tp th v ha nhp vi cng
ng ni n.
M hnh kt ni cung cu lao ng ca Trung tm Dch v vic lm
Trung tm Gii thiu vic lm thanh nin H Ni, trc thuc on Thanh nin Cng sn thnh ph
H Ni, c 25 nm hot ng h tr vic lm thanh nin vi nhiu hot ng phong ph, a dng
v hiu qu. im c bit ca Trung tm l khng phn bit i x gia nhng ngi c h khu
thng tr hay tm tr, t chc gii thiu vic lm min ph hon ton cho NL v t vn, tp
hun ha nhp min ph cho hc vin thuc din kh khn, yu th nh thanh nin ngho, khuyt
tt hay phc hi sau cai nghin. kt ni cung cu lao ng, Trung tm c quan h thng xuyn
vi hn 600 doanh nghip v l a ch tin cy mt s t chc x hi, phi chnh ph lin kt v
gi ngi c nhu cu n c dy ngh, t vn hng nghip v gii thiu vic lm. Nh ,
Trung tm gii thiu vic lm c cho nhiu thanh nin, v d nh, ch trong 6 thng u nm
2015, Trung tm chc t vn vic lm cho 13,167 ngi; gii thiu vic lm cho 3,317 ngi; t
vn ngh cho 1,984 ngi; t vn hng nghip cho 30,000 ngi4.
4 http://vieclamthanhnien.vn/tintuc/tinchitiet/tabid/111/Id/134/Trung-tam-Gioi-thieu-viec-lam-Thanhnien-Ha-Noi-Doi-moi-sang-tao-cung-tuoi-tre-Thu-do-lap-than-lap-nghiep.aspx
24
M hnh Hp tc x Di c Ngy Mi: trao quyn v tng nng lc cho NLDC

HTX Di c Ngy Mi chnh thc thnh lp v hot ng t nm 2011 theo Lut Hp tc x v Lut
doanh nghip, vi s sng lp vin l 15 ngi, v s h tr k thut ca LIGHT. Nhm thnh vin
sng lp HTX cng ng gp mt khon vn ban u l 300.000/ngi, th hin s cam kt
ca thnh vin. HTX thnh cng trong vic lin kt nhng ngi di c, gip nhau cng pht
trin kinh t, huy ng cc ngun lc ni sinh, nng cao nng lc nhm to vic lm v sinh k
bn vng cho NLDC.
Hp tc x hin c 5 nhm t ngnh ngh: nhm xe m, nhm xe y/bc vc, nhm bn hoa qu/
bn hng rong, nhm gip vic, nhm chn nui. Thnh vin HTX hp nh k hng thng. Cc
thnh vin HTX c LIGHT h tr tp hun v lp k hoch v trin khai cc k hoch kinh doanh
nh, ng thi cng th nghim vic qun l mt qu quay vng nh h tr cho cc m hnh
kinh doanh h gia nh. Qu ny h tr cho trn 30 lt h gia nh kinh doanh vi s vn vay t
1.000.000 4.000.000/m hnh, gip cho mt s h gia nh hoc c nhn ngi di c pht trin
kinh t tt hn. Bn cnh , thnh vin HTX cn tham gia tch cc vo mt s hot ng truyn
thng cng ng, nng cao nng lc cho nhng ngi di c khc cng sinh sng trn a bn
Phng Phc X, Q. Ba nh, TP H Ni.
y l cch tip cn mi vi lao ng di c, nht l n lao ng di c, vi bi hc v s trao quyn,
tng nng lc cho lao ng n di c thng qua t chc, thay v cho tng c nhn ring l, to tnh
nng ng tp th da trn hp tc kinh t v kinh doanh, tp trung vo 3 tr ct: s thng tin
bn thn, sinh k gia nh bn vng v ng gp vi cng ng ni n v ni i.
M hnh CLB n gip vic nh: m hnh phi hp gia Hi Ph n cp c s v t chc x hi
(GFCD)
GFCD cng i tc a phng l Hi Ph n phng ti 2 phng ca TPHCM l a Kao v Tn
nh v ti 2 phng ca H Ni l Quan Hoa v Ngha Tn thnh lp cc CLB n gip vic nh.
Mi CLB c khong 25 thnh vin tham gia thng xuyn, gm phn ln l ph n lm ngh
gip vic gia nh. Mt s CLB cn huy ng c c s tham gia ca n ch nh, qua , to
s gn kt, thu hiu nhau hn gia ngi lm thu v ngi thu. mi thng cu lc b sinh
hot mt ln vo ti th by hoc ti ch nht theo cc ch do thnh vin t la chn. Bn
cnh cc ni dung sinh hot khc ca cu lc b , GFCD v i tc lng ghp tuyn truyn v
kin thc php lut lin quan n ngi gip vic gia nh cho c ngi gip vic v gia ch,
vn ng gia ch v ngi gip vic gia nh k HL to c s php l tt hn cho quyn
li ca c hai bn; ng thi, vn ng ngi gip vic gia nh mua BHYT t nguyn c iu
kin chm sc sc khe tt hn v m bo tt hn v mt ASXH. Hot ng cu lc b t
mt s kt qu nh, tc ng ca CLB n gip vic gia nh Phng a Kao t khi thnh lp
n nay, l: 17 ch s dng lao ng mua mua BHYT/ BHXH cho ngi gip vic, trn 10 ch
gip 50% ph BHYT, huy ng nhng ngi ho tm gip 2 ch b bnh nan y c con nh; 3
ch c vay vn khi nghip kinh doanh.
Nh tham gia CLB, em hiu thm v quyn ca ngi lao ng nh vai tr ca lao ng gip vic
nh, c ngh ngy l, ngy Tt, nu lm ngy ch nht th c tr thm tin, c ch mua
BHYT, v.v. ng thi, em thy tay ngh mnh c tng ln v quan h vi ch nh cng tt hn
(ch TTL, 52 tui, thnh vin CLB, phng vn qua in thoi, thng 9/2015)
25
2. BO HIM X HI
Kt qu kho st cho thy, trong khi hu nh tt c nhng NLDC khu vc chnh thc c BHXH v
BHTN (97,8%) th ngc li hu nh khng c ai trong khu vc phi chnh thc c cc loi bo him
ny (99%). iu ny cho thy BHXH i vi ngi lao ng trong khu vc phi chnh thc vn cha
c thc hin v mc d c nhng thay i v chnh sch nhm thu ht s tham gia BHXH t
nguyn ca ngi lao ng nhng chnh sch ny vn cha i vo cuc sng.
2.1. BHXH bt buc

Theo iu 3, Lut BHXH 2006, BHXH bt buc l loi hnh BHXH m NL v NSDL phi tham gia. C
th, NL tham gia BHXH bt buc l NL lm vic theo HL c thi hn t 3 thng tr ln v hp
ng lao ng khng xc nh thi hn theo quy nh ca php lut v lao ng; ngi lao ng, x
vin, cn b qun l lm vic v hng tin lng, tin cng theo HL t 3 thng tr ln trong
cc hp tc x, Lin hip hp tc x c thnh lp, hot ng theo Lut Hp tc x. Cc quy nh
v BHXH bt buc theo Lut Bo him x hi v cc vn bn hng dn thi hnh c nhiu im tin
b: i) Quy nh mt cch tng i thng nht cc ch BHXH bt buc i vi ngi lao ng; ii)
Tng bc iu chnh mc ng v hng BHXH bt buc nhm m bo cn i thu- chi BHXH; iii)
iu chnh vic chi tr BHXH bt buc nhm m bo nguyn tc mc hng BHXH c tnh trn
c s mc ng, thi gian ng BHXH; iv) M rng dn cc i tng tham gia BHXH bt buc cng
nh tng cc ch BHXH i vi NL nhm m bo mi ngi lao ng u c quyn hng BHXH
khi b gim hoc mt thu nhp.
Nhng ro cn php l v thc tin i vi BHXH bt buc

Nhiu NLDC khng c BHXH bt buc l do khng c HL, hoc ch c HL ngn hn hoc hp
ng ming.
26
Nhiu NSDL khng k HL theo ng lut nh v trnh n cc trch nhim i vi NL.

NLDC, vn yu th v n mi trng mi v tch ri khi mng li x hi quen thuc, d
chp nhn lm vic khng c HL v chu thit thi v cc quyn li ngoi lng. 100% NL
DC lm xy dng v 50% NLDC lm may mc trong nghin cu ny ch c hp ng ming.
Theo iu 85 v 86 ca Lut Bo him x hi, mc ng BHXH bt buc c tnh trn mc tin
lng hng thng. Nhiu NSDL da vo quy nh ny m k hai loi hp ng khc nhau,
mt loi HL vi mc lng ti thiu v dng hp ng ny ng BHXH bt buc; mt loi
hp ng khc vi mc lng thc t chi tr cho NL. Khi ngh vic, NL c nhn cc khon
tr cp rt thp da trn hp ng vi mc lng ti thiu k.
Ngh nh 95/2013/ND-CP quy nh x pht i vi cc trng hp vi phm cc quy nh v lao
ng v BHXH. Tuy nhin cc mc pht a ra trong Ngh nh ny qu thp, khin NSDL sn
sng chp nhn np pht tip tc trnh thc hin cc quy nh. V d, vi mc pht ti a 2
triu ng i vi vi phm khng k kt HL i vi 10 NL, NSDL vn c li hn vic phi chi
thm mt khon tng ng 18% lng hng thng ca 10 NL ng BHXH bt buc
cho h. Hoc vi mc pht ti a 75 triu ng i vi vi phm trn trnh ngha v ng BHXH
v BHTN bt buc, NSDL ti cc doanh nghip s dng hng trm lao ng sn sng tr tin
pht trnh phi chi s tin ln hn nhiu nu thc hin ngha v ny.
Bn cnh , vic thiu thanh tra vin v cn b thanh tra trong ngnh lao ng kim tra
gim st vic thc thi php lut cng l mt nguyn nhn khin NSDL d lch qua cc khe h
php lut hn.5
2.2. BHXH t nguyn

iu 2 Lut Bo him x hi 2006 quy nh v i tng tham gia BHXH, ngi lao ng khu vc phi
chnh thc thuc i tng tham gia BHXH t nguyn (lm vic khng hp ng, hp ng lm vic
di 3 thng, t to vic lm). Lao ng phi chnh thc c a vo iu chnh trong Lut
Bo him x hi l bc tin mi trong m bo ASXH ton dn. Cng trong Lut ny, quy nh v h
s tham gia BHXH t nguyn l T khai c nhn theo mu khng da trn iu kin v ng k c
tr. Do , NLDC c th tham gia vo BHXH t nguyn c nhn lng hu v tr cp t tut
ti ni h di c n. Lut Bo him x hi sa i nm 2014, c hiu lc ngy 1/1/2016, th hin
nhiu im tin b so vi Lut Bo him x hi 2006 trong vic thc hin BHXH i vi NLDC. i
tng tham gia BHXH bt buc c m rng n lao ng c hp ng 1 thng tr ln ti bt
k c s s dng lao ng no. iu ny mang li c hi cho lao ng phi chnh thc lm hp ng
theo ma v (k c gip vic gia nh,), lao ng ti cc h kinh doanh nh l c hp ng c
tham gia BHXH. H thng vn bn di lut quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca
Lut BHXH v cc vn bn ny c iu chnh, sa i, b sung.
BHXH t nguyn hon ton cha n vi NLDC khu vc phi chnh thc
Kt qu kho st ca ti cho thy, 99% NLDC khu vc phi chnh thc khng c BHXH.
Bng 1: T l tham gia BHXH v BH tht nghip phn theo khu vc
KV chnh thc
KV phi chnh thc
Khng c loi no
1.9%
99.0%
BHXH (c hu tr)
97.8%
0.0%
BH tht nghip
97.8%
0.0%
5 C nc hin c 455 thanh tra vin v cn b thanh tra trong ngnh lao ng, trong lc lng chuyn trch v
an ton lao ng c khong 50 ngi. H Ni ch c 17 thanh tra lao ng v s c chuyn mn nghip v cao v an ton
lao ng ch c khong 3 ngi. (http://nilp.org.vn/sp/id/589/Thanh-tra-lao-dong-Thieu-va-khong-chuyen)
27
Nhng ro cn php l v thc tin i vi BHXH t nguyn

Mt l, cng tc truyn thng chnh sch BHXH cha hiu qu. Cc i tng c lin quan, bao gm
NSDL v NLDC cha quan tm tm hiu v hiu bit v BHXH t nguyn. NLDC cha quan tm v
khng hiu li ch ca BHXH. Cc phng vn nh tnh cho thy, NLDC trong khu vc phi chnh thc
hu nh khng bit g v BHXH t nguyn v rt th vi loi hnh BHXH ny. i vi nhng ngi lm
th h hoc bn hng rong th BHXH t nguyn cn qu l lm. Suy ngh ph bin ca h l lm c
ti u hay ti , kim c ng no hay ng , h khng mun phi tn thm mt khon tin
ng k ng BHXH trong khi phi cht vt kim tin trang tri cuc sng thng nht. Khng
nghe ai ni g v BHXH nhng tui i lm cng mi thng ch khong 4, 5 triu bc, xi khng , tin
u m ng.(PVS CN xy dng, TPHCM). Hi no gi tui khng bit g v BHXH, ch bit bun bn
kim sng qua ngy, dnh dm cht nh nui con (PVS bn hng rong, N).
Hai l, mt s ngi s dng lao ng l cc ch c s, h kinh doanh c th cng khng bit cc
quy nh ny. Hu ht trong s h cho rng, ch cn thc hin y ngha v thu, cc ng gp,
m bo cc yu cu c bn v phng chy cha chy, v khng xy ra nhng vn bt n v
an ninh trt t th h khng gp rc ri vi cc c quan qun l a phng. iu ny cho thy, h
thng thng tin chnh sch php lut hin nay trong khu vc phi chnh thc cn b th ni, cha
thc s i vo i sng.
Ba l, mc ng BHXH t nguyn vt ngoi kh nng so vi mc thu nhp ca NLDC khu vc phi
chnh thc. Ngi lao ng phi chnh thc nu mun mua BHXH t nguyn phi t chi tr 22% mc
thu nhp. Vi mc thu nhp thp, thiu n nh, v hu ht c chi tiu cho cc nhu cu c bn
th vic ng mt khon nh vy l khng h nh i vi NLDC. Cc thm d ca nhm nghin cu
v kh nng mua BHXH t nguyn ca NLDC u cho thy h khng sn sng.
Bn l, quy nh v BHXH t nguyn vn cn bt cp v mt php l: Ngi tham gia BHXH t
nguyn khng c hng cc ch bo him nh BHXH bt buc. Trong khi BHXH bt buc chi
tr bo him trong trng hp m au, thai sn; tai nn lao ng v bnh ngh nghip, hu tr,
t tut, BHXH t nguyn ch thc hin hai ch l hu tr v t tut; trong khi nhng ch bo
him cho trng hp m au, thai sn, tai nn lao ng v bnh ngh nghip rt thit thc i vi
i sng ca NL phi chnh thc noi chung va lao ng n noi ring. Khim khuyt ny khin nhiu
NL khu vc phi chnh thc khng mun tham gia BHXH t nguyn.
2.3. Bo him tht nghip

Bo him tht nghip (BHTN) nhm thay th hoc b p mt phn thu nhp ca ngi lao ng khi
h tht nghip, h tr ngi lao ng hc ngh, duy tr vic lm, tm vic lm trn c s ng vo
Qu Bo him tht nghip (Lut Vic lm 2013, iu 3). Sau hn 5 nm thc hin chnh sch BHTN,
s lng ngi tham gia BHTN c tng ln nhng vn chim t l rt nh trong tng s NL. Quy
nh v chnh sch hng BHTN vn cha tht s thu ht ngi tham gia ng BHTN.

iu kin hng BHTN kh p ng. NLDC kh p ng 4 iu kin c th hng BHTN
the quy nh: 1. Khi chm dt HL (tr trng hp NL n phng chm dt HL tri php lut;
hng lng hu, tr cp mt sc lao ng hng thng); 2. ng BHTN t 12 thng tr ln
trong thi gian 24 thng trc khi chm dt HL i vi HL khng xc nh thi hn v HL
xc nh thi hn. i vi HL theo ma v hoc cng vic c thi hn t 3 thng n di
12 thng, NL phi ng BHTN t 12 thng tr ln trong thi gian 36 thng trc khi chm dt
HL; 3. np H s hng tr cp tht nghip ti Trung tm dch v vic lm; 4. Cha tm c
vic lm sau 15 ngy k t ngy np h s hng tr cp tht nghip, tr mt s trng hp nh:
thc hin ngha v qun s; b tm giam hoc chp hnh hnh pht t, Trong 4 iu kin , c
28
2 iu kin cn tr quyn hng li BHTN ca ngi lao ng l: ng BHTN t 12 thng tr ln

trong thi gian 24 thng trc khi chm dt HL v np H s hng tr cp tht nghip ti
Trung tm dch v vic lm.
Phng php tnh h tr BHTN theo t l thu nhp to ra s bt bnh ng gia nhm NL c thu
nhp thp v nhm NL c thu nhp cao, cha bo m c phn phi li thu nhp mt cch
cng bng. Mc h tr 1% t ngn sch nh nc theo t l thu nhp gy ra s chnh lch ln
gia NLc lng cao nht v NL c lng thp nht. iu ny s to li th cho nhng NL c
thu nhp cao c hng tr cp cao khi tht nghip. C th, mt ngi c thu nhp 15 triu
ng/thng tham gia ng BHTN s c h tr 1% l 150 ngn ng trong khi mt ngi c mc
thu nhp 1,5 triu ng/thng, ch c h tr 15 ngn ng/thng.
2.4. Cc thc hnh tt v h tr tip cn BHXH

Cc m hnh h tr NL tip cn n BHXH tp trung vo nng cao kin thc php lut cho NLDC,
tng cng nng lc ca h trong m phn, thng lng, tho thun vi NSDL v xut vi
chnh quyn, bo v tt hn quyn li ca h ti ni v ni lm vic. NL c kin thc v k
nng m phn hn chia s li kin thc v k nng ca mnh cho bn b, ng nghip. l
phng php rt hiu qu lan ta kin thc v kinh nghim gia nhng NL trong iu kin
ngun lc c hn. Trong nhng trng hp cn thit, cc lut s h tr min ph, bo v quyn li
ca NL ti ta n lao ng, l nhng vic m NL khng th trang tri c chi ph v rt tn km.
M hnh t vn lu ng php lut cho NLDC ca Trung tm T vn php lut Cng on ng
Nai (TTTVPLCN)
D n Tng cng tip cn thng tin v t vn php lut cho ngi lao ng nhp c ca tnh
ng Nai do TTTVPLCN thc hin vi h tr ca Oxfam t 2010 n 2014 v vn t duy tr c
n nay. im c sc ca D n l m hnh Nhm cng nhn nng ct (CNNC) vi khong 400 CNNC
c th ch ng t chc cc chng trnh t vn lu ng, trc tip truyn thng v t vn php
lut cho NL. Nhm CNNC c o to v kin thc Lut lao ng, Bo him x hi, Bo him y t,
Cng on, k nng t vn php lut, k nng tuyn truyn, k nng sng, bnh ng gii, sc khe
sinh sn, k nng t chc tt cuc sng, tnh yu hn nhn gia nh... Sau tp hun, CNNC chia s
li kin thc php lut, t chc cc chng trnh vui chi, gii tr v t vn cho ngi lao ng ti
cng ty v cc khu nh tr. Vi phng thc ny, LL tnh thnh lp v m rng nhm CNNC v
cc bui t vn php lut n cc a bn c ng cng nhn lao ng. CNNC cn l ht nhn ca
cc hot ng ti 3 im h tr cng nhn ti TP Bin Ha, huyn Nhn Trch v huyn Trng Bom.
TTTVPLCN kt ni vi mng li CNNC qua h thng thng tin hai chiu v cc cuc hp nh k.
Nh h thng ny m tt c cc thng tin t Trung tm n vi CNNC hoc ngc li c trin khai
rt d dng v kp thi.
Hiu qu ln nht ca mng li CNNC l tnh nhn rng v bn vng ca hot ng truyn thng,
t vn php lut. L cnh tay ni di ca cc lut s, t vn vin ca TTTVPL C v Lin on lao
ng tnh ng Nai, CNNC gp phn rt ln vo vic a kin thc php lut, k nng sng vo
tng khu nh tr, tng khu cng nghip, lm s lng ngi lao ng c t vn php lut ln
rt ng k, trong , c nhiu trng hp cng nhn thnh cng trong vic bo v quyn v
li ch ca mnh.
M hnh h tr NL bo v quyn li khi mt vic lm ca Trung tm t vn php lut s 1 H Ni
L mt trong s 12 trung tm t vn php lut v bo tr t php thuc Hi Bo tr t php cho
ngi ngho Vit Nam (VIJUSAP), Trung tm t vn php lut s 1 H Ni cung cp dch v t vn
php lut v bo tr t php min ph cho ngi ngho, NLDC v cc nhm yu th khc. Trung
tm c 20 bin ch chnh thc, gm cc lut s v cc chuyn vin c o to t cc ngnh
khoa hc x hi nh lut hc, x hi hc, tm l hc, bo ch v truyn thng; v mt mng li
29
cng tc vin gm 250 lut s ca h thng VIJUSAP v on lut s TP H Ni. Theo Gim c
Trung tm, Lut s Hong Vn Giang: C nhiu trng hp v bo v quyn li BHXH cho ngi lao
ng, nm trong tng th cc h tr ca Trung tm vi NL trong nm va qua, in hnh l trong
thng 12/2014 Trung tm khi kin hnh chnh cho mt cp v chng qu Thanh Ho lm vic
Khu cng nghip i T Long Bin. Sau khi k hp ng 12 thng th cng ty sn xut ph tng
-t chuyn tr s mi v ch em theo nhng cng nhn tr ct l ngi nh v sa thi ton b
nhng cng nhn k hp ng theo nm. Khi Trung tm nhn c n yu cu t vn cng cc
h s ti liu t vn th trung tm lin h vi cng ty. Lc u cng ty khng hp tc. Sau trung
tm gip NL khi kin ra to. Sau khi ta ho gii phin th nht thnh cng: cng ty phi tr
tr cp cho NL 4 thng tin tht nghip. Rt may l trng hp ny c k kt HL. iu c bit
l NL c thc v quyn ca mnh nn c nhng ng thi nh mi bo ch, mi cc c quan
cng an a phng v lut s ca Trung tm vo cuc6.
30
Phng vn su, thng 8/2015.
3. BO TR X HI I VI NGI LAO NG DI C
Bo tr x hi (BTXH) gm cc chng trnh, cc chnh sch h tr cho cc i tng thuc nhm
yu th v cc i tng kh khn, nh h tr ti chnh cho tr m ci, ngi khuyt tt, ngi gi
c n khng ni nng ta,,,, h tr chm sc sc khe cho tr em di 6 tui, ngi ang gp
kh khn v sc khe, bnh tt (ngi c HIV, tm thn...), hoc h tr t xut cho nhng ngi
gp kh khn do hu qu thin tai hoc nhng l do bt kh khng khc gy ra.
Ngoi cc chnh sch quc gia v BTXH, nhiu a phng c cc chnh sch tr cp cho nhng
h, c nhn ri vo cnh ngho kh cng cc t cc ngun ngn sch a phng. Ch tnh ring
TPHCM nm 2014, Chng trnh gim ngho, tng h kh ca Thnh ph huy ng khong 659
t kinh ph h tr khng hon li mua BHYT, h tr ng chi tr khm cha bnh, h tr gio dc,
h tr nh , h tr lao ng ngho hc ngh, nng cao nng lc gim ngho, v cc h tr khc
cho cc h ngho, h cn ngho (Ban ch o Chng trnh gim ngho TPHCM, 2015). Mc d cc
chnh sch m rng i tng l nhng h tm tr di hn, tuyt i a s nhng ngi trong mu
kho st khng phi l i tng ny.

Trong mu kho st ch c 2 ngi nhn c tr gip x hi t chnh quyn a phng tm tr l i tng
ngi tn tt bn v s do, nhng ngi cn li khng nhn c tr gip x hi thng xuyn no mc
d i sng bp bnh, gp nhiu kh khn. C ti 13,2% tr di 6 tui con ca NLDC khng c BHYT.
Mc d l i tng c cp min ph nhng vn cn n 13,2% tr em di 6 tui trong mu
kho st, l con ca NLDC, khng c tip cn ti BHYT do cha c giy khai sinh, hoc thiu
thng tin, hoc cha c hng dn, hoc b m bn khng i lm BHYT.
Hp 3: Tr di 6 tui khng c bo him y t

Mt cp v chng NLDC c con nh 5 tui ang lm cng nhn ng Nai cho bit gia nh
h t C Mau ln y c 2 nm kim sng v tr n sau khi nui tm b tht bi. thu
mt cn phng tr, h ch phi a bn sao Chng minh nhn dn (CMND) cho ch nh ng
k tm tr. Ngi chng cho bit t khi n nay khng thy cn b a phng hay cng an
khu vc n hi g. Ch c ngi cho thu phng hng thng n thu tin thu phng. Con
trai ca anh khng c BHYT dnh cho tr em di 6 tui nhng anh khng bit ly th BHYT
cho con u. Hin con trai anh ang c gi trng mu gio t nhn gn ni nhng
anh cng khng bit sau ny chu c c vo hc trng cng y hay khng, ti u
hay ti (PVS CN may chnh thc, N).
NLDC cha c tnh n nh l mt i tng c th hng chnh sch bo tr x hi ti
ni n. Mt ln na, do khng c h khu v b loi khi cc chng trnh nh gi ngho, NLDC
khng c hng li t cc chnh sch BTXH ti ni n, mc d h thng i mt vi nhng
iu kin sng kh khn v rt cn s h tr trong cuc sng. Ngi di c cm nhn r rt tnh
trng h b ng bn l x hi, cha phi l mt thnh vin y ti ni m h ang c tr.
Cc thc hnh tt v Bo tr x hi
Nhiu t chc v c nhn vo cuc, huy ng cng ng h tr NLDC nht l trong cc trng hp
cn phi c nhng chi tiu t xut nh ma chay hiu h, l tt, m au.v.v., nhng chi tiu m i
vi nhiu NLDC c th lm o ln cuc sng ca gia nh h. Cc hnh thc h tr a dng thng
qua cc cu lc b (nh CLB cng nhn nh tr, CLB ch nh tr ca on thanh nin, Hi Ph n),
qu tng tr (nh Qu h tr cng nhn xa qu ca on thanh nin), hay phong tro (nh tm v
ngha tnh ca Cng on) gip c nhiu NLDC gim bt kh khn. y l nhng sng kin
rt thit thc ca cng ng, gp sc vi Nh nc trong bo m an sinh x hi cho ngi dn.
31
Qu tng tr thanh nin cng nhn, Cu lc b tng tr cng nhn, Khu lu tr vn ha v

Cu lc b Ch khu lu tr vn ha ca on Thanh nin thnh ph H Ch Minh mang n cc
tr gip x hi cho cng nhn di c.
CLB Tng tr thanh nin cng nhn ca cc khu lu tr huy ng ngun lc ca cng ng a
phng m nng ct l cc ch nh tr, cc c nhn ho tm v cc doanh nghip ng gp v gy
dng Qu Tng tr thanh nin cng nhn, nhm thm hi ng vin, chc mng cng nhn khi c
vic h (sinh nht, l ci hi, sinh con, v.v.) v thm hi khi gp m au hay ri ro. Cc CLB ny thc
s l sn chi b ch, thit thc i vi thanh nin cng nhn di c tr, bng cch kt ni h vi
nhau v vi t chc on v cc ngun lc trong cng ng. Thng qua cc h tr ca Qu khi c vic
vui cng nh khi gp vic bun, vic bt trc, cc cng nhn di c tr v con ci ca h c thm b
an ton, rt ngn phn no cc chiu thiu ht do khng c bao ph bi cc chnh sch v m
v ASXH, nht l khi gp cc c sc ngoi d kin v kh nng chng ca h. Trong ngn hn,
l cc gii php tm vi m c cc tr gip x hi ngn hn, song lu di, chng ang gp phn
vo tin trnh ha nhp ca thanh nin cng nhn di c vo i sng dn c th.
Qu h tr cng nhn xa qu ca on thanh nin tnh Bnh Dng c thnh lp t nm 2007 l
im ta ca nhng cng nhn c hon cnh c bit kh khn nh m au, tai nn lao ng, tai
nn giao thng v cc hot ng vn ha tinh thn khc. T khi thnh lp, Qu h tr c 416
trng hp cng nhn di c xa qu gp hon cnh kh khn t xut nh m au, tai nn lao ng,
tai nn giao thng v cc hot ng vn ha tinh thn khc, c tng kinh ph trn 800 triu ng, vi
mc h tr t 1 n 5 triu ng/trng hp. y l m hnh kt ni cc ngun lc x hi c s
chung tay gp sc ca nhiu ch th lin quan vi vai tr kt ni, iu phi ca on thanh nin tnh.
4. TIP CN CC DCH V X HI C BN
Nhm m bo quyn tip cn cng bng i vi cc dch v x hi c bn ca ton dn, ng
v Nh nc ban hanh cc chnh sch h tr ngi dn tip cn cc dch v x hi c bn v
gio dc, y t, nh , nc sch, thng tin truyn thng; trong c nhiu chnh sch h tr cho
NLDC tip cn cc dch v x hi c bn. Chnh sch gio dc to iu kin cho tr nhp c c
s tm tr c m bo n trng ti ni n. Quyn tip cn dch v y t, chm sc sc kho
ca NLDC cng c m rng thng qua s tm tr; tr em c lm giy khai sinh ti ni ngi
m ng k tm tr v c cp th BHYT min ph cho tr di 6 tui cng lc vi Giy khai sinh;
NLDC c tham gia BHYT ti ni ng k tm tr. Nh nc ban hnh nhiu c ch, chnh
sch h tr nh cho cng nhn lao ng tai cc khu cng nghip tp trung. Nhm to iu kin
cho NLDC tip cn c nc sch theo ch trng tng t l ngi s dng nc sch, cc a
phng c ng NLDC u c chnh sch u i gi nc sch cho ngi lao ng thu nh. H
thng thng tin ngy cng c ph bin rng ri trn nhiu phng tin truyn thng gn vi xu
th thi i nh cc mng x hi, in thoi di ng, bn cnh nhng knh thng tin truyn thng
nh bo, i, truyn thng trc tip.
NLDC ngy cng c c hi c tip cn vi cc dch v x hi c bn tt hn. Tuy nhin, mc
tip cn cng cn kh hn ch so vi vic p ng nhu cu ca NLDC. Nghin cu ca ActionAid
(2014) cho thy 90% NLDC khng c tip cn cc dch v c bn ca ASXH v cc chnh sch
cng ti ni n. Kt qu kho st ca nhm nghin cu cho thy, vic tip cn dch v x hi c
bn ca NLDC nh sau:
4.1. Gio dc
21,2% trong tng s 52 tr c kho st trong tui t 6 -14 tui theo cha m l NLDC sinh
sng ti ni n khng i hc. y l con s ng bo ng v tnh trng tr khng tip cn c
h thng gio dc.
32
Ch c 7,7% tr em di c i nh tr cng lp, v 12% tr em di c i hc trng mu gio cng

lp. Hu ht cc tr i nh tr, mu gio u l cc nh tr, mu gio t nhn hoc cc nhm gi
tr ti gia nh.

iu kin sng tm b ca nhng h gia nh di c, cha m thiu thi gian quan tm n con ci, v
mi trng x hi chung quanh r rng c nhng tc ng bt li n vic hc ca tr di c. Bn cnh
, nhng ro cn v th tc chuyn trng, nhp hc ca cc chu cng l mt trong nhng yu
t quan trng c nhc ti. C nhiu l do dn n tnh trng nhiu tr di c khng i hc, nhng
nhng l do ch yu c cha m nu ln l khng c giy t y nn khng xin vo trng
c, tr hc km nn khng mun hc, t ngh hc, tr theo bn b i lm kim tin.
Tr em di c khng tip cn c ti nh tr v mu gio cng lp bi mt s trng khng nhn
tr di 8 thng tui, thi gian gi tr thng theo gi hnh chnh v khng nhn gi ngoi gi hay
khng c trng cng lp gn ni , khng c h khu nn khng xin hc c hoc cha m khng
bit th tc xin hc. Trong khi , c im cng vic ca NLDC l i sm, v mun; c bit l
i vi khu vc chnh thc, cc cng ty thng quy nh thi gian lm vic rt kht khe. Do vy, tuy
vn bit gi con trng cng lp s tit kim chi ph v tr c chm sc tt hn nhng i vi
NL, nhng c s gn nh tr, thun tin cho vic a n tr v gi tr ngoi gi mi l nhng
tiu ch u tin hng u ca h.
Hp 4: Tr di c khng i hc, nh mt mnh

Hai anh em, em 11 tui, anh 16 tui, sng vi ng b Cn Th trong khicha m ln ng Nai
kim sng. Hai anh em ham chi game, b hc gia chng v ln ng Nai cng vi cha m.
a ln i lm bn. a nh nh mt mnh. Hng ngy em ph cha m nu cm v ra chn.
4.2. Y t
76,5% NLDC khu vc phi chnh thc cha tham gia BHYT. Trong khi 100% NLDC trong khu vc
chnh thc c BHYT bt buc; th ch c 23.5%NLDC trong khu vc phi chnh thc c BHYT, trong
12,3% c BHYT t nguyn, 6,7% c BHYT h ngho/cn ngho, v 4,5% c BHYT dnh cho i
tng chnh sch. i vi cc thnh vin cn li trong h gia nh NLDC, t l c BHYT l 60,7%,
vn thp hn so vi mc bao ph BHYT trung bnh trn c nc (67% vo cui 2014). Ngay c BHYT
tr em di 6 tui c cp min ph th vn cn n 13,2% tr trong mu kho st khng c BHYT.
71% NLDC khng tip cn c ti dch v y t cng v ch c 44% NLDC c BHYT s dng
thng xuyn th BHYT. Cch thc iu tr ph bin nht khi au m ca NLDC l mua thuc hiu
thuc v ung. cao nht nhm cng nhn may phi chnh thc, cng nhn xy dng, v ngi bn
hng rong (gn 80%). Ngay trong nhm c BHYT th cng c ti 71,2% chn cch ny.

Nhng ro cn tip cn BHYT ca NLDC v gia nh h mt phn do nhn thc (khng c nhu cu,
khng quan tm), mt phn do thiu kh nng ti chnh, mt phn do thiu thng tin khng bit
mua u, v mt phn do mun mua BHYT ti thnh ph nhng khng c h khu nn khng mua
c (xem biu 4).
Quy nh phi mua cng lc cho tt c thnh vin. Nh 4 ngi th phi mua 4 l 2,4 triu.
Cha ai mua ni nu nh vy. Tin u m mua?. (TLN bn hng rong 2, TPHCM)
33
Mt t l cao NLDC phi chnh thc khng c kh nng mua BHYT.

Gn mt na s NLDC khu vc phi chnh thc ni rng h khng c tin mua BHYT. ng ch t
l ny n rt cao (60% n so vi 38% nam). y l nguyn nhn chnh dn ti vic khng c BHYT
ca phn ln lao ng bn hng rong (67,5%).
NLDC cha nhn thc y v li ch ca BHYT: vn ca truyn thng chnh sch
i vi NLDC khu vc phi chnh thc, khi c hi v sao khng tham gia BHYT, c ti 43,7% cho
rng khng c nhu cu. i vi mt s ngi, khon tin mua BHYT khng phi l nh so vi thu
nhp m h kim c nhng vi nhiu ngi khc li l do nhn thc. Do thiu truyn thng v
BHYT, NLDC khng hiu ht quyn v li ch ca BHYT nn h cho rng khng c nhu cu. T l ny
cao nht trong nhm cng nhn may phi chnh thc (58,5%) v cng nhn xy dng (46,3%). Vi tr
em di 6 tui khng c BHYT, l do l mt s tr cha c giy khai sinh, b m bn i lm, khng
c thi gian i lm BHYT cho con hoc thiu thng tin do cha c quan tm, hng dn y .
Biu 5: L do khng tham gia BHYT ca NLDC khu vc phi chnh thc
Khng c tin mua BHYT t nguyn
Khng c nhu cu mua BHYT t nguyn
Khng bit mua BHYT u
L do khc
Khng c cp BHYT
Tng
15.30%
15.30%
48.70%
43.50%
38.30%
Nam
15.30%
60.20%
37.50%
49.00%
C s ng k khm cha bnh ban u ca BHYT khng thun tin i li cng l mt nhn t cn
tr NLDC tham gia BHYT
Mt tr ngi trong vic tip cn cc dch v chm sc sc kho ca NLDC khu vc phi chnh thc
l ni ng k KCB ban u khng thun tin. Trong s 115 NLDC ang lm vic trong khu vc phi
chnh thc c BHYT th ch c 20,9% ng k ni khm cha bnh ban u ti thnh ph m h
ang sng, s cn li vn ng k ti qu gc. Do , nhiu kin ca NLDC cho rng, nu mua
BHYT th ni ng k KCB ban u ti qu gc th cng rt t s dng ti ni ang sinh sng;
chnh l l do gii thch vic khng c nhu cu mua BHYT.
Khng thun tin v thi gian, ch i lu, bt tin trong i li, th tc hnh chnh phc tp,
cng vi thi gian phi dnh cho lao ng kim sng l cc nguyn nhn chnh dn n t l
NLDC s dng th BHYT thp.
34
Biu 6: L do khng s dng th BHYT khm cha bnh
Thi nhn vin y t khng thn thin

Khm bnh s si
Th tc thanh ton rm r
Cht lng thuc BHYT khng tt
7.70%
15.30%
19.50%
21.30%
Thi gian ch i lu
32.80%
Khng thun tin i li
33.10%
Khng thun tin thi gian
47.40%
Chi ph c hi cng l mt nguyn nhn khin NLDC c BHYT nhng khng hng li c t BHYT.
c bit i vi NLDC khu vc chnh thc, nhng quy nh kht khe v thi gian lm vic, ch
ngh m, nh hng rt ln n vic la chn phng thc khm cha bnh. Chi ph c hi l mt
trong nhng yu t hn ch s tip cn ca NLDC v gia nh h i vi cc chnh sch ASXH. NLDC
quyt nh la chn cc dch v thun tin, tn thi gian hn khm cha bnh bng th BHYT; h
chp nhn tn tin khm dch v t hn l n vi dch v cng v vi th BHYT.
Nu so snh tin khm dch v ht 100 ngn ng v khm BHYT min ph, th s la chn khm
dch v. Thay v thi gian ch i khm bng th BHYT mt ht c ngy, t sng n chiu, th thi
gian i lm, kim c 200 ngn ng; ht gi lm vic cho con i khm dch v t nhanh
hn. Tnh li ch th vn cn c 100 ngn ng cho ngy hm m li hi lng vi cht lng
khm. (TLN CN may phi chnh thc 2, N)
4.3. Nh
Kt qu kho st cho thy, loi hnh nh ca hu ht ngi di c ti cc a bn nghin cu l phng
tr: loi bn kin c (65,3%) v kin c (22,4%), chim mt t l rt nh l nh thiu kin c (4,0%) v
nh tm (8,3%), vi din tch bnh qun u ngi khong 6,6m2/ngi, k c nh v sinh v bp. Din
tch bnh qun u ngi p ng c ch tiu 5m2/ngi H Ni v TPHCM, nhng nu ch c 2
v chng th din tch cn phng 10m2 l cht chi, cha k hu ht NLDC nu n ngay trong phng .
Mc d Nh nc ban hnh chnh sch h tr nh x hi cho ngi lao ng trong cc khu
cng nghip tp trung v cho ngi thu nhp thp th, ng thi ban hnh cc chnh sch u
i i vi cc doanh nghip u t vo nhng d n pht trin nh x hi, hu ht NLDC cha
tip cn c chnh sch h tr nh .
4.4. Nc sch
Hn 2/3 NLDC trong nghin cu phi tr tin nc cao gn gp ba ln v tin in cao gn gp i
so vi dn a phng. Phn ln NLDC s dng nc my lm ngun nc sinh hot chnh (62,6%),
s cn li s dng ngun nc ging khoan. Mc d c nhng chnh sch u i v gi in, nc
cho ngi thu nh, nhng hu ht NLDC phi tr gi cao. So vi mc gi nc thp nht dnh cho
sinh hot ca h gia nh ti H Ni: 10m3 u tin h/thng l 5.020 ng/m3, TPHCM: 4m3 u tin/
ngi/thng l 5.300 ng, Bc Ninh: t 10m3 u tin h/thng l 7.000 ng/m3 v ng Nai: 10m3
35
u tin h/thng l 5.800 ng/m3; th mc gi nc NLDC phi tr ti cc a bn nghin cu cao

hn rt nhiu. Mc gi tin nc NLDC phi tr khi s dng ng h ph trung bnh l 14,9 ngn
ng/m3. V gi tin in sinh hot, so vi mc gi l 1.484 /kWh i vi 50 kWh u tin th s tin
m NLDC phi tr cao hn gp i H Ni v Bc Ninh, v t 166% ng Nai n 186% TPHCM,
vi n gi trung bnh phi tr i vi trng hp s dng ng h ph l 2.794 ng/kWh.
Biu 7: Tip cn ngun nc sinh hot

Gi trung bnh NLDC thc tr
Mc gi thp nht theo qui nh
% s tin phi tr cao hn so vi mc gi thp nht
17.775
16.864
12.700
5.020
11.697
7.000
354%
H Ni
5.300
181%
Bc Ninh
5.800
318%
TPHCM
202%
ng Nai

Vic NLDDC c c hng gi nc u i ph thuc phn ln vo ngi cho thu nh, cho
thu phng tr. NLDC cha tip cn c chnh sch u i v gi l do trong chnh sch u i
dnh cho NL ang tr c iu khon rng buc l phi k hp ng thu nh t 12 thng tr
ln. Quy nh ny khng thch hp vi thc t. Hu ht NLDC ch yu trong nhng phng tr
nh, khng k hp ng thu nh. Nh vy, nu xt theo quy nh th h s khng iu kin
hng chnh sch u i v gi ny.
Mt ro cn xuyn sut trong vic hn ch NLDC v gia nh h tip cn dch v cng (y t, gio
dc, nh , nc sch v sinh) l quy nh trong phn b ngn sch. Vic phn b ngn sch hin
nay v c bn vn da trn dn s thng tr lm tng gnh nng cho cc a phng c ng
ngi nhp c, tng p lc ln cc c s h tng k thut v h tng x hi, to c s cho chnh
quyn a phng dnh u tin trc ht cho nhng ngi c h khu thng tr trc tnh trng
qu ti, cu vt cung ca cc h tng c s x hi, nht l v gio dc v y t.
4.5. Tip cn thng tin

Thng tin n vi NLDC cn thiu v yu, c bit l nhng thng tin gn lin vi vic m bo ASXH
cho h ti a phng ni n. Ch mt b phn NLDC tip nhn thng tin v php lut v qui nh
lin quan n quyn v li ch ca mnh ti ni lm vic. Kt qu nghin cu cho thy, ch c 14,3%
NLDC ngnh may, in t, v xy dng trong mu kho st c bit tho c lao ng tp th v
27,7% cho bit ti ni lm vic c t chc cc bui i thoi vi cng nhn. Ngoi ra, NLDC cng tip
cn thng tin qua cc bng tin nim yt cng khai ti ni lm vic trong c thng tin v an sinh
x hi nh ng BHYT, BHXH (53,2%), qu phc li (29,3%). Ngoi ngun thng tin ny ra, nhiu NLDC
nht l NLDC khu vc phi chnh thc khng bit tm hiu thng tin mnh cn bit u.
Cc thit b gia nh ng vai tr nh phng tin tip nhn thng tin ca NLDC, trong in
thoi di ng l ph bin nht (97,9%) v tip n l tivi (52,3%). Mt s ng k (22,4%) c
internet/3G v mt s t (4,9%) c my vi tnh. Kt qu nghin cu nh tnh cho thy, hu ht
NLDC s dng thi gian rnh ri t i ca mnh xem tivi v mt s ng k nhng ngi tr lm
36
vic trong khu vc chnh thc thng ln mng c tin, chat vi nhau v vo facebook. y c
th l nhng knh tip nhn v chia s thng tin v thc trng th hng ASXH ca h v cc chnh
sch ASXH lin quan, mc d mc ch chnh vn l gii tr. iu ny gi vic a dng ho v nng
cao hiu qu truyn thng v chnh sch ASXH i vi cc nhm i tng khc nhau thng qua
cc phng tin c nhn ny.

Chnh sch an sinh x hi v dch v thng tin ch mi nhm m bo phng tin cung cp thng
tin nh bo ch, h thng pht thanh truyn hnh, tuy nhin cha ch ti cc knh thng tin,
cht lng thng tin v trch nhim ca cc ch th cung cp thng tin.
Nh nc c nhiu chng trnh truyn thng i chng cho mt s nhm dn c c th, trong
c cc nhm yu th nh dn tc t ngi, nng dn, ngi gp kh khn trong nghe ni, nhng
cha c chng trnh truyn thng i chng chnh thc no dnh ring cho cng ng ng o
ngi di c. S trng vng ca cc chnh sch thng tin, truyn thng ny l mt ro cn i vi
vic thc hin quyn c thng tin v tip cn ASXH ca NLDC, cng nh i vi vic nng cao
nhn thc v s quan tm ca x hi i vi nhm yu th ny.
a s NLDC khng bit ni no c th cung cp thng tin v t vn v Lut Lao ng v BHXH.
Trong khi t l ny ch chim 36,4% i vi NLDC khu vc chnh thc th khu vc phi chnh thc
l 87,3%. i vi NLDC khu vc chnh thc th a s u bit rng Cng on ti cng ty, ti khu
cng nghip v Lin on lao ng thnh ph l nhng ni c th cung cp thng tin v t vn cho
h. Tuy nhin, rt t NLDC khu vc phi chnh thc bit n cc ni ny. y cng l mt ro cn c
t pha ngi lao ng nhng cng cho thy cng tc truyn thng, c bit l trong khu vc phi
chnh thc, cn rt hn ch.
Nhng ngi lm cng nhn, c bit l ngi lao ng khu vc phi chnh thc, him khi no h
n Trung tm t vn ca ti. Thng l nhng ngi lm nhn vin cc cng ty, h c hiu bit
hn v thc r hn vic tm hiu v nh gip m bo quyn li cho h. (PVS G Trung tm
t vn php lut Cng on, thng 7/2015, TPHCM).
Thiu s ho nhp cng ng ti ni n l ro cn ln ca vic tip cn thng tin. NLDC rt t
c c hi tham gia vo cc t chc on th v cc sinh hot cng ng a phng ni n.
Tham gia vo cc sinh hot cng ng ti ni tm tr cng l mt knh m thng qua NLDC c
th tip nhn thng tin v cc chnh sch ASXH dnh cho h. Tuy nhin, kt qu kho st cho thy
mc tham gia vo cc sinh hot cng ng ny l rt hn ch. C n 77,2% s ngi c hi
cho bit khng tham gia bt c sinh hot cng ng hoc lin h no vi chnh quyn a phng
ni h tm tr. Trong s nhng ngi c tham gia, ng k nht l n UBND phng tm tr
ng k khai sinh, khai t v chng nhn giy t. Khong hn 7% nhng NLDC c tip xc vi t
trng dn ph, cng an khu vc v trn di 4% c tham gia hp t dn ph. S tham gia vo cc
hot ng ca Hi Ph n hoc on Thanh nin ti ni tm tr l khng ng k.
Tham gia vo cc t chc, on hi to ra cc mng li x hi gip NLDC tip cn vi cc chnh
sch ASXH. Tuy nhin, kt qu kho st cho thy, c n 94,7% nhng NLDC khu vc phi chnh
thc v 26,3% nhng NLDC khu vc chnh thc khng tham gia vo bt k t chc, on hi no.
70,5% s NLDC khu vc chnh thc tham gia Cng on nhng khng c NLDC khu vc phi chnh
thc no tham gia t chc ny cho thy Cng on vn cha thm nhp c vo i tng ny.
S tham gia ca NLDC vo cc t chc khc l khng ng k. Trn nhiu kha cnh, NLDC b loi
tr ra khi cc mi quan h x hi chnh thc ti ni n, v do vy h cng mt i nhiu c hi tip
cn thng tin v cc chnh sch ASXH dnh cho h.
37
Biu 8: T l NLDC khng tip cn c cc knh thng tin phn theo khu vc
KV chnh thc
94.7
KV phi chnh thc

87.3
73.7
79.6
36.4
26.3
Khng tham gia t chc,

on th
Khng bit ni cung cp

thng tin Lut Lao ng v
BHXH
Khng tham gia hot ng

cng ng
Tm th khch tm ni tm tr kh ph bin ca nhng NLDC cng l mt tr ngi ch quan

i vi vic hi nhp vo a phng ni n v tip cn cc chnh sch ASXH. Ch khong 20% s
NLDC cho bit c nh li lu di. Khong 23,6% cho bit h ch mt thi gian ri s v qu
sinh sng v 4,8% cng tr v x/huyn ca mnh nu c cng vic n nh. Nhng trng
hp cn li u cho rng c ti u hay ti hoc tu tnh hnh, th hin mt tm th thiu
tch cc v khng chc chn.
38
4.6. Cc bi hc thc hnh tt v h tr tip cn dch v x hi c bn

C nhiu t chc, c nhn tch cc tham gia vo h tr NLDC v gia nh h tip cn ti dch v x
hi c bn nh chm sc sc khe, i hc trng cng cho tr em, mua in nc gi r, n nh
gi thu phng tr, c bit cc thng tin thit thc v d hiu v chnh sch php lut. Nhng
sng kin ny ngoi vic em li cc h tr trc tip, c th cn gip m rng mng li x hi vn
rt nh yu ca NLDC, gip h tham gia vo cc mng li x hi chnh thc v phi chnh thc
tng c hi tip cn thng tin v cc chnh sch ASXH dnh cho h. im c sc ca nhng sng
kin ny l tnh a dng, tp trung vo tng quyn cho chnh NLDC thng qua tip cn thng tin,
ng thi thu ht s tham gia tch cc ca cc bn lin quan khc nhau nh chnh quyn, on
hi, NSDL, ch tr v cc t chc cung cp dch v.
M hnh t qun gip NLDC c tip cn in, nc vi gi chnh thc theo quy nh ca UBND
TPHCM.
Vi tnh hnh l a bn c ngi lao ng di c tm tr ng o, tp trung trong nhiu nh tr t
nhn, chnh quyn qun Th c v phng Linh Trung xng nhiu m hnh t qun, bao gm:
nh tr t qun, sinh vin t qun, cng nhn t qun, xe m t qun, , nhm h dn c t qun,
dn phng t qun; c trin khai rng khp 6 khu ph, 79 t dn ph ca Phng.
Cc m hnh t qun ch trng n vic chm lo i sng vt cht v tinh thn cho ngi dn, m
a s l ngi lao ng di c. Theo tc gi bi vit M hnh t qun Linh Trung trong Chuyn
Phng, cng l ngi c nhiu nm m nhim v tr cao trong Thnh y, UBND v Hi ng Nhn
dn TPHCM, kinh nghim m Linh Trung rt ra c l s chm lo cho dn cng vi pht huy vai
tr t qun ca cc t chc nhn dn; t chc ng, Mt trn v cc on th phi su st, tuyn
truyn vn ng ngi dn hiu v thc hin ch trng, chnh sch, php lut, gn vi li ch
thit thn ca mnh; Cng on phi ch ng nm tnh hnh, khi c vn g xy ra phi thng tin
kp thi, c hng x l nhm bo v quyn v li ch hp php, chnh ng ca cng nhn, hng
dn cng nhn c nhn thc ng v hnh ng ng7.
Tip cn vi gio dc, y t, chm sc sc khe, vic lm, h khu tm tr ca ngi lao ng di
c c tng cng qua thc hnh tt ca nhn t tch cc cp c s: T dn ph, Ban iu hnh
khu ph (BHKP), Hi ph n phng v khu ph.
B Trn Th Hng nm nay (2015) trn 68 tui, hin c ng ti t dn ph 40, khu ph 4A phng
Bnh Thun, Qun 7, TPHCM. B ang m nhim mt lc nhiu vai tr: t trng t dn ph 40, kim
Ph ban Ban iu hnh khu ph v Chi hi trng Hi Ph n khu ph 4A, Ph ban ch nhim gip
tm vic lm thuc Hi Ph n phng. B Hng gip NLDC v gia nh h rt nhiu vic, nh
gip 13 h gia nh c s tm tr bng cch vn ng cc ch h c phng tr cho thu v cc h
khc nhn bo lnh NLDC tr h c ng k s tm tr; gip trn 20 tr em di c xin c
vo hc lp 1 v xin chuyn trng t di qu ln; gip khong 20 ngi di c mua c BHYT t
nguyn theo din c nhn, tho g kh khn nu phi mua theo h gia nh. lm c vic ny,
b Hng gii thch, hng dn t m cho ngi di c cc th tc, cc bc phi lm, vn ng cc
bn lin quan khc cng gip ngi di c.
gip ngi di c c nhu cu xin vic lm, b Hng cng vi b Thanh ch nhim CLB gip tm
vic lm gii thiu c cho khong 40 ngi c vic lm, hoc l cng nhn trong khu ch xut
Tn Thun, hoc gip vic gia nh hay tp v khu dn c Ph M Hng hay cc cao c vn phng
cc chung c cao tng, v.v. Ch cn gip ngi trc, h s gii thiu tip cho ngi sau, v c
thng tin v nhu cu tm ngi ca cc ni cn tuyn dng. Bng cch ny, cc c trong Ban ch
nhim CLB cn c th tng s lng ngi tm v c vic lm, trong c ng NLDC.
Sd, tr. 44.
39
Ngoi ra, b Hng vn ng Chi nhnh in lc khu vc xin lp mt ng h nc cho 11 h

NLDC trong cc phng tr c dng chung, gim c ng k chi ph nc sinh hot. Vi NLDC
gp bt trc nh m au nng, c ngi mt, m hon cnh qu khn kh, b Hng gii thiu h
vi cc on th, t chc x hi ca phng nh Hi Ch thp , Mt trn T quc xin c h
tr bng tin hay hin vt.
Tm li, vi b, c c s nhit tnh, lng tt, trch nhim x hi ca cng dn v s kt ni cc
ngun lc x hi a phng l nhng yu t cn thit c c cc h tr hiu qu v thit thc
cho lao ng di c.
H tr ngi di c tip cn vi cc dch v chm sc sc khe-sc khe sinh sn-an ton tnh
dc, qua cc thc hnh tt ca cc on th, cc t chc phi chnh ph: Vin pht trin sc
kho cng ng nh Sng (LIGHT), Trung tm nghin cu, t vn cng tc x hi v pht trin
cng ng (SDRC).
LIGHT l mt trong nhng t chc phi chnh ph a phng tin phong ng hnh v h tr ngi
di c trong hn 10 nm qua. Vin LIGHT trin khai nhiu chng trnh, d n can thip nhm
nng cao cht lng cuc sng ca ngi di c, c bit l sc khe (sc khe cng ng, sc
khe sinh sn v tnh dc) kt hp vi trao quyn, tng nng lc v sinh k bn vng.
pha Nam, SDRC cng c cc hot ng tng t nh LIGHT song c phm vi d n gii hn hn,
nhm cung cp kin thc, k nng chm sc sc khe sinh sn v tnh dc an ton cho lao ng
nhp c ti cng ng dn c thuc phng Bnh Thun, Qun 7, TPHCM. Nhm i tng chnh
ca cc hot ng truyn thng, gio dc v HIV/AIDS, sc khe sinh sn v gii l NLDC ang c
tr ti cc khu nh tr thuc a bn ny. Ngoi ra, da vo s tham gia ca cng ng, cc hot
ng ca SDRC cn thu ht cc cn b a phng (cp phng), Ban iu hnh khu ph, cc ch
nh tr cng tham gia..
H tr NLDC trong vic tip cn thng tin v chnh sch v k nng sng lin quan vi ASXH, gii
v quyn lao ng do nhiu t chc on th x hi v phi chnh ph chung tay gp sc.
Hu ht cc t chc x hi v cc on th u c cc hot ng truyn thng nhm em n cho
NLDC cc thng tin lin quan n chnh sch lao ng, vic lm v ASXH ni chung.
a im truyn thng hu ht l ti a bn dn c, tp trung vo cc khu vc c ng nh tr cho
cng nhn, in hnh nht l cc hot ng t vn php lut lu ng ca TTTVPL cng on ng
Nai, CDI v SDRC. Trung tm t vn php lut s 1 t chc nhiu bui truyn thng kin thc
php lut ti nh my, doanh nghip, xut pht t chin lc truyn thng cho c ch s dng lao
ng v ngi lao ng, to s chuyn bin nhanh nht v quan h lao ng v bo v hiu qu
hn quyn ca ngi lao ng.
Knh v phng tin, hnh thc truyn thng em thng tin, kin thc v k nng cho NLDC rt
phong ph a dng, sng to, mang bn sc ring ca tng t chc.
(i) Truyn thng qua cc t chc cng ng (CBOs) nh i, nhm t qun, nhm nng ct: in
hnh l thng qua Nhm nng ct ca cng nhn di c nh m hnh ca Trung tm t vn php lut
Cng on ng Nai, Nhm t qun cng nhn di c theo m hnh ca CDI, Nhm t lc ca ngi
di c bn hng rong v ng nt ti H Ni v Hp tc x Ngy Mi do LIGHT xng, Cu lc b
t qun ca n lao ng gip vic gia nh nh m hnh ca GFCD v Hi ph n cp phng ti 2
phng ca TPHCM v 2 phng ca H Ni hay vi Cu lc b t qun ca thanh nin cng nhn
tr, t chc theo 38 khu lu tr vn ha TPHCM do Thnh on TPHCM xng, hay qua cc T
im sinh hot nh m hnh ca LIGHT, CDI, TTTVPL Cng on ng Nai, v.v. Hnh thc truyn thng
chnh gm: trc tip, bng li, c i thoi (hi, p, chia s, tho lun), lng ghp vi tr chi,
din kch, chiu phim v video clip, trin lm hnh nh, v.v.
40
(ii) Truyn thng qua cc phng tin truyn thng gin tip hay qua cc ti liu in n: cc t chc
x hi v cc c quan cng quyn ngy cng s dng nhiu hnh thc truyn thng cung cp
nhanh v tin li, t tn km nht n vi NLDC, l nhng ngi c rt t thi gian tham d cc
bui truyn thng trc tip, trc din. Cc T ri, T bm, S tay hng dn, S tay hi p da
vo tnh hung tm hiu php lut v chnh sch x hi c nhiu t chc thc hin (nh CDI,
SDRC, LIGHT, PLD, TTTVPL Cng on ng Nai, TTTVPL s 1 H Ni, v.v), tng bao ph vi lao
ng di c, c chnh thc v phi chnh thc. ng thi, cn c cc hnh thc truyn thng online
nh trang web, mng x hi (nh website laodongxanha.net v facebook Din n php lut dnh
cho lao ng di c ca CDI, Din n di c ca LIGHT). Song song, cn c cc hnh thc giao tip
trc tuyn khc nh email, nhn tin di ng (SMS), gi vo ng dy nng min ph qua cc tng
i 1088, tng i 1900555550 ca TTTVPL Cng on ng Nai v cc s hotline ca CDI, v.v.
(iii) Truyn thng qua cc cuc ta m, cc bui trin lm nng cao nhn thc cho cc bn lin
quan v vai tr, ng gp, thun li v kh khn m NLDC ang gp phi; qua tng hiu qu
ca vn ng x hi v vn ng chnh sch dnh cho NLDC, nht l cc chnh sch ASXH.
Quyn lao ng, quyn con ngi ca lao ng di c c nhn thc v bo v tt hn thng qua
vic tng cng nng lc m phn, i thoi, vn ng chnh sch: thc hnh tt ca cc t
chc x hi, t chc phi chnh ph Vit Nam.
M hnh vn ng chnh sch ca CDI: c thc hin ch yu thng qua cc cuc ta m, hi
tho, da trn cc d liu u vo ca cc m hnh t chc v sinh hot ca cc nhm cng nhn
t qun, cng nhn nng ct, t vn php lut lu ng, kiosk thng tin v i thoi cp tnh,
thnh ph. Qua , CDI c th gip ngi lao ng tp hp, nu ln cc xut cho nhng thay i
cn thit. Mt v d minh ha: ngy 13/12/2013, ti H Ni, CDI phi hp vi Lin on lao ng Hi
Phng v TTTVPLC ng Nai t chc bui ta m Chnh sch v m hnh thc y v bo v
quyn ca ngi lao ng ti cc khu cng nghip, qua gii thiu nhng sng kin hay, hiu
qu v d p dng nhm bo v quyn cho NLDC m ba t chc trin khai ti cc vng d n
(H Ni, Vnh Phc, Hi Dng, Bc Ninh, Hi Phng, ng Nai) v hng ti vic cc c quan, t
chc nh Tng LL, B LTBXH, Quc Hi ghi nhn nhng nh hng chnh sch h tr cc
sng kin trin khai th im hiu qu c th tip tc c p dng v nhn rng ra cc a
phng khc.
M hnh vn ng chnh sch thng qua nghin cu nh gi da trn bng chng ca GFCD:
vn ng chnh sch tt hn cho lao ng gip vic nh, GFCD tp trung vo nghin cu nh gi
cung cp nhng bng chng thc hin vn ng chnh sch. T cc hot ng can thip, GFCD
thu thp thng tin, vng mc cng nh bng chng c lin quan vi cc ngh nh, thng t
phn bin chnh sch v vn ng chnh sch, nh i vi Ngh nh 27, Thng t 19 quy nh,
hng dn chi tit Ngh nh 27.
Vic vn ng chnh sch c cc vn bn lut v di lut ph hp hn, d tip cn hn i vi
NLDC v lao ng phi chnh thc cn c nhiu t chc x hi khc thc hin thng qua cc
bui tham vn thu thp thng tin v cc cuc ta m, hi tho cp quc gia, nh VIJUSAP, PLD,
LIGHT, CDI, SDRC thc hin.
41
42
KT LUN V KIN NGH

Chin lc an sinh x hi 2012-2020 l mt n lc ca Nh nc Vit Nam trong vic thc hin
Khuyn ngh ILO 202 v Sn an sinh x h v c mt s thay i trong lut nhm m rng cc
ch an sinh x hi cho ngi lao ng trong nn kinh t phi chnh thc. Phn ln lao ng di c
lm vic trong nn kinh t phi chnh thc. Tuy nhin, a s ngi lao ng di c cha c tip cn
y v cng bng n an sinh x hi. m bo quyn v li ch ca NLDC ph hp vi cc
mc tiu ASXH quc gia gp phn vo pht trin bn vng, NLDC c th tip cn v th hng
cng bng ASXH, cn kt hp ng thi cc gii php tng th trong chin lc v ASXH vi cc
gii php g b nhng ro cn hin nay. Nghin cu ny xut 8 kin ngh sau y:
1. Xy dng chng trnh tng th i vi NLDC lin quan n cc k hoch pht trin kinh t-x
hi, cc chnh sch ASXH v cc chnh sch pht trin khc, trong xc nh NLDC l mt b
phn quan trng ca lc lng lao ng
Thc t hin nay v xu hng pht trin cho thy NLDC l mt nhm dn c ln, c vai tr quan
trng v ngy cng tng ln trong nn kinh t v x hi. Nhm ny c nhng im yu th c th,
bao gm (i) thiu vic lm v vic lm bp bnh, thu nhp thp v khng n nh; thiu tip cn ti
cc dch v x hi c bn ti ni n (ii) thiu mng li x hi h tr ti ni n nn thiu ngun
thng tin v ngun h tr khi gp ri ro, (ii) thiu ng k h khu v tm tr di hn ti ni n nn
kh tip cn nhiu chnh sch x hi, (iii) . Do , a s NLDC thuc nhm ngho a chiu ti
th v khu cng nghip. B phn dn s ny cha tr thnh mt i tng trc tip v trng tm
ca cc chnh sch pht trin ni chung v cc chnh sch ASXH ni ring.
Cho n nay, Chnh ph cha c chng trnh tng th no dnh cho ngi di c nh mt nhm
yu th ln v cn c nh nc quan tm mt cch thch ng. Khng c mt c quan nh nc
no chu trch nhim chung v chnh sch x hi dnh cho NLDC, so vi cc c quan chuyn trch
v cc nhm c th khc nh dn tc t ngi, ph n, thanh nin. Cc chnh sch x hi lin
quan n NLDC khng cn nhc y n nhu cu ca NLDC. V d, chnh sch vic lm ch tp
trung vo o to ngh v cung cp thng tin v vic lm chung m khng tnh ti vic o to
cc k nng mm trong cng vic v x hi NLDC, phn ln l nng dn t nng thn ra, thch
nghi c vi mi trng lm vic cng nghip v th. Chnh sch gim ngho ch tp trung vo
cc i tng ngho ti ch theo h khu m khng tnh ti i tng ngho tng i v ngho
a chiu ti th v khu cng nghip, phn ln l NLDC. Chnh sch vay vn cng ch da vo
h khu. Hay chnh sch qun l th ch tp trung vo lm gn sch th m khng tnh n
nhu cu sinh k ca NLDC bn hng rong khin h lun b xua ui v bp bnh v mi trng lm
vic. Chnh quyn th ti nhiu ni cng cha c chnh sch c th h tr NLDC ha nhp cng
ng ni n (ph bin chnh sch, h tr th tc ng k tm tr, vn ng tham gia hi on v
hot ng cng ng ti a phng) khin h lun cm thy b ng bn l x hi th v khu
cng nghip. Cc thng tin cn thit cho NLDC nh thng tin v an sinh x hi khng c thit
k ph hp vi c th ca NLDC l thi gian lm vic rt di, hay thay i ch lm vic v ch
v thiu mng li x hi h tr ti ni n.Chnh sch v lp k hoch v phn b ngn sch nh
nc khng tnh ti di c, nn nhm dn di c ch l hng u tin th hai sau dn c a phng
trong vic tip cn ti cc dch v x hi c bn cng a phng.
V NLDC l mt phn quan trng ca dn s v gp phn vo s pht trin ca nn kinh t nhng
li l nhm ngho a chiu vi nhng c th ring v s yu th ca h, nh nc cn thit k
mt chnh sch tng th cho NLDC, tng t nh c cc chnh sch tng th cho cc nhm
yu th khc nh ngi dn tc thiu s, ph n, tr em. Chnh sch tng th v lao ng di c cn
c hp nht, lng ghp vo trong cc chnh sch pht trin nh mt b phn cu thnh. iu
ny cho php huy ng cc ngun lc c phn b thng xuyn vo vic m bo cc vn
ASXH cho NLDC mt cch bn vng.
43
2. R sot v loi b cc qui nh cho n nay vn cn gn cc chnh sch ASXH vi h khu v y

l mt trong nhng ro cn ln nht i vi vic tip cn ASXH ca NLDC
Mc d Lut C tr 2006 c rt nhiu im tin b trong cng tc qun l h khu v nghim cm
vic lm dng qui nh v h khu hn ch quyn, li ch hp php ca cng dn, vn cn nhiu
th tc hnh chnh i hi phi c h khu, gy tr ngi cho vic tip cn cc chnh sch ASXH ca
NLDC. Vic tnh gi in, gi nc, cc th tc v nh t, cc chnh sch h tr h ngho, da
trn h khu l nhng v d r rng v cc ro cn chnh sch. Vic phn b ngn sch hin nay
v c bn vn da trn dn s thng tr lm tng gnh nng cho cc a phng c ng ngi
nhp c, tng p lc ln cc c s h tng k thut v h tng x hi, to c s cho chnh quyn
a phng dnh u tin trc ht cho nhng ngi c h khu thng tr trc tnh trng qu
ti, cu vt cung ca cc h tng c s x hi, nht l v gio dc v y t. Cc chnh sch ny
ngy cng t ra khng ph hp vi mt nn kinh t th trng hin i v vi cc chnh sch ASXH
hin nay. Cn phn b ngn sch cho a phng da trn dn s thc t c tr. Vic tch bch
tnh trng h khu vi quyn s hu t ai, nh , vic lm, hc tp, gim ngho,... khng ch ph
hp vi cc mc tiu ASXH hng n ton dn m cn thc y qu trnh hi nhp ca Vit Nam.
NLDC c quyn tip cn mt cch cng bng cc chnh sch ASXH v vic tch ri cc chnh sch
ny vi h khu gp phn mnh m vo vic thc thi mc tiu tin b ny.
3. Nh nc ng chi tr BHXH t nguyn cho lao ng phi chnh thc v m rng quyn li BHXH
t nguyn
Hin nay, vic ng gp v th hng BHXH cha cng bng i vi ngi lao ng phi chnh thc
(bao gm lao ng t lm, lao ng gia nh khng c tr cng, lao ng trong cc doanh nghip
phi chnh thc v hp tc x v lao ng hp ng ming hoc hp ng ngn hn trong khu vc
chnh thc). Nh nc cn m rng cc ch ca BHXH t nguyn ging nh BHXH bt buc, thay
v theo quy nh hin hnh ch c hai ch hu tr v t tut, bi nhng ch ngn hn nh m
au, thai sn, tai nn lao ng v bnh ngh nghip rt thit thc i vi NL phi chnh thc noi
chung va lao ng n noi ring.
H thng php lut lao ng hin hnh hu nh cha bao ph ti i tng lao ng phi chnh
thc, ngoi tr nhm lao ng gip vic nh, trong khi vic lm bp bnh, thu nhp khng n nh,
v cc ri ro nh m au, tai nn, lun rnh rp h. Do vy, Nh nc nn xem xt h tr mt phn
kinh ph ngi lao ng phi chnh thc tham gia c BHXH v BHYT.
4. C c ch ph hp m bo NSDL phi c trch nhim ng chi tr BHXH t nguyn. Nh
nc cn c c ch hiu qu hn m bo NSDL phi c trch nhim tr mt phn chi ph
tng ng mc ng BHXH bt buc theo tin lng hng thng NL mua BHXH t nguyn.
Cho n nay hu nh NSDL trong khu vc phi chnh thc khng thc hin quy nh ny v cng
khng c s kim tra gim st hoc x pht no nu khng thc hin. n c mt kinh nghim
hay l thnh lp qu phc li cho cng nhn ngnh xy dng t tin 1% thu trn tng u t ca
tt c cc cng trnh xy dng cng cng v t nhn v qun l qu ny mt cch c lp.
5. R sot li mt s chnh sch m bo NLDC c tip cn ASXH tt hn nh: i) Chnh sch
lng ti thiu cn thc s m bo mc sng ti thiu; ii) Chnh sch BHTN cn to iu kin
thun li hn cho NLDC tip cn BHTN v xem xt li phng php tnh h tr BHTN NLDC c
hng li cng bng hn.
6. Cn c cc quy nh, hng dn chi tit cho mt s chnh sch m bo thc thi nh: i)
Xy dng hng dn thc hin Ngh nh 196/2013/N-CP ban hanh ngay 21/11/2013 - quy nh
Trung tm gii thiu vic lm h tr NL khi di chuyn t ia phng nay ti ia phng khac
lam vic. C th hng dn r v c ch h tr v mc h tr; ii) B sung thm nhng ngh nh,
thng t hng dn thc hin chng trnh tn dng u i to vic lm cho NLDC ti a phng
n, nhm to iu kin cho NLDC c tip cn vi ngun vn vay ny to vic lm, n nh
cuc sng ti ni n; iii) B sung vn bn hng dn chi tit vic thi hnh mt s quy nh ti
44
Khon 1, iu 38, Lut BHXH 2014. Quy nh chi tit mc h tr, i tng h tr v thi im thc
hin chnh sch h tr tin ng BHXH cho NL tham gia BHXH t nguyn.
7. Thc y cc hot ng truyn thng, a dng ha cc hnh thc, cc knh truyn thng
tng kh nng tip cn thng tin ca NLDC, nht l trong khu vc phi chnh thc
Trong cc chiu thiu ht, thiu ht v thng tin l ln nht, c tc ng nhiu nht n mc
tip cn cc chnh sch ASXH ca NLDC. V khng c thng tin hay c thng tin khng y ,
khng chnh xc, khng r rng v chnh sch v cc vn bn hng dn chnh sch ASXH, NLDC
thiu nhn thc quyn v li ch ca mnh cng nh cc a ch c th g ca c c quyn v
li ch chnh ng ca mnh. Mt khc, vic thiu thng tin cn dn n hn ch ca NLDC trong
hiu bit v thc hin ngha v cng dn ti ni ang sinh sng.
Nhiu vn bn php lut lao ng rt phc tp nhng cng tc tp hun, truyn thng, v h tr
cha c ch trng ng mc nn chnh nhng ngi thc thi chnh sch ti a phng vn
cha hiu y v chnh xc khi vn dng trn thc t, v quan trng hn l NSDLD v NL cha
nhn thc c trch nhim v quyn li ca mnh i vi cc vn trn. Cc chnh sch php
lut lao ng vn cn l mt khong trng ln trong khu vc kinh t phi chnh thc. Do vy, xy
dng chin lc truyn thng t trung ng xung a phng v huy ng mi t chc, on th
x hi tham gia vo cc hot ng ny vi cc thc hnh tt l mt gii php quan trng gip
NLDC v NL trong khu vc phi chnh thc tip cn v th hng nhiu hn cc chnh sch ASXH.
Cn ci tin, a dng ha cc hnh thc, cc knh truyn thng dnh cho NLDC, ph hp vi cc
nhm NLDC khc nhau v loi hnh cng vic, a bn lm vic, kh nng tip cn v s dng cc
phng tin truyn thng hin i (nh internet: email, website, facebook, v.v).
Cn khuyn khch cc t chc x hi s dng nhiu hn cc phng tin truyn thng n gin,
r tin v d tip cn nht i vi nhm NLDC yu th nht: nh nhm NLDC ngho nht, c hc
vn thp, bn rn sinh k nht, ang lm vic ti cc vng kh tip cn h nht. Thc t cho thy,
3 phng tin truyn thng m nhm NLDC yu th nht cng d dng nhn c (xp theo th
t n gin, d tip cn v r tin nht), l: (i) tin nhn SMS qua in thoi di ng, (ii) cc chng
trnh pht thanh qua i ton quc hay i a phng, (iii) chng trnh truyn hnh qua cc knh
ln ton quc hay a phng.
ng thi, vn tip tc duy tr v pht trin hnh thc truyn thng in t v cc hnh thc khc
v ang c thc hin bi nhiu on th, t chc x hi nh: truyn thng trc tip, lu ng
ti cc khu nh tr, cc x nghip, trong cc khu cng nghip; cc bui ta m, hi tho, trin
lm; t ri, s tay hng dn/hi p theo tnh hung; tng i in thoi (min ph cho ngi gi
n), ng dy nng, chat mail, chat voice, email, cc trang website, trang net; cc t im sinh
hot, cc kiosk thng tin, v.v. Trong , cc knh thng tin qua h thng internet thch hp hn vi
lao ng tr lm vic trong khu vc chnh thc, nht l cng nhn ti cc khu cng nghip.
D bng phng tin truyn thng no th vai tr ca cc t chc da vo cng ng (nh cc
nhm nng ct, nhm t qun, nhm t lc) v cc nhn t tch cc ca a phng vn lun lun
v v cng cn thit trong cung cp thng tin v gii thch r rng, c th, d hiu cc thng tin
m NLDC cn tm hiu v cc chnh sch ASXH hin hnh.
8. Chnh thc ha, m hnh ha cc sng kin c th nhn rng v pht huy tc dng ca cc
thc hnh tt v h tr cho NLDC ca cc t chc x hi, cc on th trong nc, c tham kho
v hc tp cc bi hc trn th gii v tip tc s dng c hiu qu tr gip k thut v ti chnh
ca cc t chc x hi quc t
Thc t Vit Nam cng nh nhiu ni trn th gii, c kh nhiu cc sng kin, cc thc hnh
tt t nhiu cp khc nhau c th tham kho. Cc bi hc ny c gi tr ln hn nu c tng
hp, t liu ha, h thng ha theo cc vn ca ASXH; theo cch tip cn, phng php thc
hin hay cc ch th, tc nhn; iu kin ha cc bi cnh, mi trng php l - chnh sch- lnh
45
o, nn tng kinh t, chun mc vn ho-x hi.v.v. Da trn c s ny, c th pht trin cc m

hnh h tr NLDC ph hp p dng v nhn rng m hnh, c bit l trong khu vc phi chnh
thc, ni thiu s h tr chnh thc t h thng php lut lao ng. Cc t chc x hi quc t
c li th m ng vai tr dn dt, iu phi v h tr c v k thut v ti chnh i vi cc
hot ng ny.
Cc t chc on th chnh tr-x hi, c bit l Hi Ph n v on Thanh nin c thit lp t
trung ng n cp c s nn c nhiu thun li nu xy dng cc chng trnh mc tiu dnh
cho NLDC c lng ghp, hp nht vo cc chng trnh mc tiu quc gia. Trong , nhm i
tng u tin nht l NLDC khu vc phi chnh thc do tnh cht ngoi l, d b b qun, v d b
tn thng nht ca nhm ny.
Cng on ng vai tr rt quan trng i vi NLDC. Cn c kt cc m hnh, thc hnh hay ca
LL cc cp, c bit l cc Trung tm t vn php lut cng on, vi cc hot ng t vn php
lut, vai tr i din v bo v quyn li ca NL ti cc cuc thng lng, xc lp tha c lao
ng tp th hay thm ch ti cc phin ta, v sng kin thnh lp cc nhm cng nhn nng ct,
cc nhm t qun Tt c cc thc hnh tt ny cn c t liu ha, hc tp v nhn rng, nh
l mt hp phn ca chng trnh mc tiu ca Tng LLVN. Ngoi ra, cc chng trnh mc tiu
ca Tng LL v LL cc cp cn tnh n nhm LDC phi chnh thc, khc phc l hng trong
bao ph ca LL hin nay l hu nh LL ch chm ti cc nhm LDC trong khu vc chnh thc.
Ngoi ra, cn c nhiu m hnh v thc hnh tt ca chnh quyn cp c s, l cp gn dn nht
(nh UBND phng/x, BH Khu ph, T dn ph, cng an khu vc). Cc thc hnh tt cho thy ni
no, cn b a phng quan tm, am hiu v linh hot trong x l cc th tc hnh chnh lin quan
n NLDC cng nh c cc chng trnh hot ng chm lo cho NLDC, th NLDC c hi
nhp nhiu hn vo i sng th, tip cn nhiu hn ti cc chng trnh ASXH (nh gii thiu
vic lm, o to ngh, gim ngho, cc dch v BHYT v chm sc sc khe/sc khe sinh sn,
gio dc, bo tr x hi khi gp cc c sc, dch v in, nc vi gi chnh thc, v.v.).
46
TI LIU TRCH DN
ActionAid, 2014, Tm tt chnh sch Tip cn An sinh x hi ca ngi lao ng nhp c, bo co
kt qu nghin cu.
Actionaid, UKaid, Oxfam, 2012, Gim Ngho th ti Vit Nam: Thch thc mi, cch tip cn mi.
Bo co tm tt kt qu chnh ca D n Theo di Ngho th 2008 2012.
Ban ch o Chng trnh gim ngho, 2015, Tng h kh Thnh ph H Ch Minh, Nghin cu
phng php tip cn o lng ngho a chiu ti Thnh ph H Ch Minh v xut l trnh thc
hin. Ti liu hi tho do B L-TB-XH v UBND TPHCM t chc ti TPHCM.
B lut lao ng nm 2012, Lut s 10/2012/QH13.
B trng L-TB-XH tha nhn tng lng vn nng tnh hnh thc, http://www.nld.com.vn, ngy
19/11/2014).
Cc trng Cc Bo tr x hi, 2015, Bo co ti Hi ngh chuyn cng tc bo tr x hi nm
2015, http://www: btxh.gov.vn
ng Th Hnh, 2013. 26 triu cng nhn nhp c gp phn lm nn iu thn k kinh t ca Vit
Nam: pht trin kinh t v cc thch thc v mt x hi. Qu Chu , H Ni ng ti ti: www.
asiafoundation.org/coutnry/overview/vietnam, phc hi ngy 6/5/2013.
inh Vn Thng, 2010, Di dn ngoi tnh vo thnh ph H Ni vn t ra v gii php, http://
dangcongsan.vn/cpv/Modules/News/NewsDetail.aspx?co_id=28340652&cn_id=427858#,
9/10/2010
Gubry Patrick, Le Thi Huong, Nguyen Thi Thieng, Tran Thi Thanh Thuy, 2004. Temporary migration in
big Vietnam Cities: Hanoi and Ho Chi Minh City.
L Bch Dng, Trn Giang Linh, Nguyn Th Phng Tho. 2011. Bo tr x hi cho ngi di c t
nng thn ra thnh th ti Vit Nam: Hin trng, thch thc v c hi. Bo co nghin cu 08, Trung
tm Bo tr X hi, Vin Nghin cu Pht trin. ng ti ti: http://www.ids.ac.uk/files/ dmfile/
ResearchReport08REVISE.pdf retrieved on November 6, 2013.
L Thanh Sang v Thanh Thu, 2014, nh gi tc ng ca di c nng thn - thnh th v cc
chng trnh ti nh c do mi trng i vi pht trin nng thn trong bi cnh ca Chng
trnh mc tiu quc gia v xy dng nng thn mi.
Mc Tin Anh, 2005, Khi nim chung v ASXH, tp ch BHXH s 1/2005, 2/2005, 4/2005. Ngun:
http://thongtinphapluatdansu.wordpress.com
Nguyn Ch o, 2010, Nh x hi - bao gi p ng c nhu cu (http://laodongdongnai.vn/
Kinh-te/Do-thi-khu-cong-nghiep/2FB64F/khan-hiem-nha-o-xa-hoi-bai-cuoi.aspx)
Nguyn Mnh Hun, 2010. Thc hin tt ASXH pht trin bn vng (http://laodongdongnai.vn/
Thoi-su/chinh-tri/0E3446/thuc-hien-tot-an-sinh-xa-hoi-de-phat-trien-ben-vung.aspx)
Nguyn Th Lan Hng, 2015, Kho st thu nhp v iu kin sng ca lao ng n di c trong
doanh nghip c vn u t nc ngoi. Bo co kt qu nghin cu.
Nguyn Vn Oanh, 2007. Gii php nng cao i sng ngi lao ng ti cc khu cng nghip.
Website cc khu cng nghip Ph Th
47
Nguyen, Liem T & White, Michael J, 2007. Health Status of Temporary Migrants in Urban Areas in Viet
Nam, International Migration Vol. 45(4).
Phm Phng Tho, 2014, Chuyn Phng, NXB Tng hp TPHCM
Phm Th Hi Chuyn, 2014, trong bi vit Lut Vic lm 2013: Gi : cho lao ng t do, http://
www.misa.com.vn, 7/5/2014
Phm Th Lan Phng, Nguyn Vn Song, 2014, Thc trng tham gia BHXH t nguyn ca ngi
lao ng trn a bn tnh Vnh Phc, Tp ch Khoa hc v Pht trin 2014, tp 12, s 5: 787 795.
Qu Dn s Lin hip quc, 2010, Di c trong nc: C hi v thch thc i vi s pht trin kinh
t - x hi Vit Nam, www.un.org.vn
TCTK, 2013, Kt qu kho st mc sng dn c Vit Nam nm 2012. Nxb Thng k. H Ni.
Thu Dung, 2015, c im lao ng VN: mt na l thanh nin, http://www.thesaigontimes.vn,
ngy 22/7/2015.
Trn Qu Long, 2014, Tip cn gio dc ca Tr em Vit Nam v cc yu t nh hng, Tp ch Nghin cu Con ngi s 4 (73), 2014.
UBND TPHCM, 2014, Quyt nh 03/2014/Q-UBND ban hnh chun h ngho v h cn ngho
thnh ph p dng cho giai on 2014-2015.
UN Vit Nam, 2010a. Bao cao Y tng: cho mt chng trinh nghin cu nho va i thoai chinh sach
v Bin i khi hu, Di c va Tai inh c tai Vit Nam. Ban D thao ngay 13/5/2010
UN Vit Nam, 2010b. Di c trong nc: co hi va thach thc cho phat trin kinh t xa hi tai Vit
Nam. UN, Ha Ni;
Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI ca ng Cng sn Vit Nam, 2011, Chin lc pht
trin kinh t - x hi 2011 2020.
Waibel, Michael, 2007. Migration to Greater Ho Chi Minh City in the Course of the Doi Moi Policy:
Spatial Dimensions, Consequences, and Policy Changes with special reference to Housing.
48
HI LUT GIA VIT NAM

Nh xut bn Hng c
S 65, ph Trng Thi, Phng Hng Bng, Qun Hon Kim, H Ni
in thoi: 04.3926 0024 * Fax: 04.3847 4831
Web: www.nxbhongduc.vn * Email: lienhe@nxbhongduc.vn
Chu trch nhim xut bn:

Bi Vit Bc
Bin tp vin:
Phm Qunh Trang
Chu trch nhim ni dung:
Trng i hc Y t Cng cng H Ni
Thit k v trnh by:
Cng ty TNHH LUCK HOUSE
Sa bn in:
Nguyn B Hc
In 500 quyn, kh (cm): 17x25 ti Cng ty TNHH LUCK HOUSE.

a ch vn phng: 276, ng Lng, Thnh Quang, ng a, H Ni
Quyt nh xut bn s: 248/Q-NXBH cp ngy 21/11/2015
Giy xc nhn ng k k hoch xut bn s: 3301-2015 /CXBIPH/40 - 77/H
M s sch tiu chun quc t (ISBN): 978-604-86-7660-5
In xong v np lu chiu Qu 4 nm 2015

Báo cáo về Rào cản pháp luật &amp; thực tiễn đối với người lao động di cư trong tiếp cận an sinh xã hội

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Báo cáo về Rào cản pháp luật &amp; thực tiễn đối với người lao động di cư trong tiếp cận an sinh xã hội

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BO CO TM TT

CHNG TRNH QUYN LAO NG CA OXFAM TI VIT NAM

Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam

Danh mc biu , bng v hp

Hp 1: So snh mc thu nhp c bn v chi tiu cho cc nhu cu c bn ......................................22

Bo him tht nghip

Trung tm Hi nhp v pht trin

Trung tm t vn php lut Cng on ng Nai

Trung tm nghin cu Gii, Gia nh v Pht trin cng ng

T chc Lao ng Quc t

Vin pht trin sc kho cng ng nh Sng

Vin nghin cu Chnh sch, Php lut v Pht trin

Trung tm nghin cu t vn Cng tc x hi v Pht trin cng ng

Vin Khoa hc x hi vng Nam B

Hi Bo tr t php cho ngi ngho Vit Nam

Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam

Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam

Pht hin chnh t nghin cu

2. Kh khn ca NLDC v cc hn ch v chnh sch v thc tin

NLDC l mt nhm yu th v d b tn thng ti khu th, tuy nhin h c tip cn rt

Mt s chnh sch ASXH cha ph hp vi tnh hnh thc t v c im ca NLDDC.

Hn ch trong cng tc truyn thng v chnh sch ASXH l ro cn ln i vi vic tip cn

Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam

khng n c vi h. Chnh sch an sinh x hi v dch v thng tin ch mi nhm m bo

C nhiu sng kin tt, thc hnh tt ti cp c s vi s phi hp ca cc c quan chnh

5. R sot li mt s chnh sch m bo NLDC c tip cn ASXH tt hn nh: i)

Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam

Cc khi nim trong nghin cu

Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam

H thng ASXH Vit Nam

Phng php nghin cu

Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam

1. VIC LM, THU NHP V GIM NGHO CA NGI LAO NG DI C

Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam

Biu 1: Tnh cht n nh v vic lm ca NLDC theo khu vc

KV phi chnh thc

Biu 2: T l c vic lm quanh nm nhng khng n nh phn theo ngnh ngh

CN chnh thc CN ngnh

Nhng ro cn php l v thc tin i vi NLDC khu vc chnh thc

- cc quy nh v thi gian lm vic qu kht khe: 40,4%

qun l cht ch v thi gian v sinh c nhn, ung nc: 22,1%.

Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam

Nhng ro cn php l v thc tin i vi NLDC khu vc phi chnh thc

1.2. m bo thu nhp ti thiu

L bn hng rong CN may phi chnh

Nhng ro cn php l v thc tin

Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam

Biu 4: T trng cc khon chi tiu thng xuyn ca NLDC ti ni n

Hp 1: So snh mc thu nhp c bn v chi tiu cho cc nhu cu c bn

1.3. Gim ngho

Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam

Hp 2: Nhiu NLDC c kho st thuc din ngho a chiu xem xt t tip cn

1.4. Cc thc hnh tt v h tr to vic lm, m bo thu nhp

M hnh Hp tc x Di c Ngy Mi: trao quyn v tng nng lc cho NLDC

Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam

2.1. BHXH bt buc

Nhng ro cn php l v thc tin i vi BHXH bt buc

Nhiu NSDL khng k HL theo ng lut nh v trnh n cc trch nhim i vi NL.

2.2. BHXH t nguyn

Bng 1: T l tham gia BHXH v BH tht nghip phn theo khu vc

KV phi chnh thc

Chng trnh Quyn Lao ng ca Oxfam ti Vit Nam

Nhng ro cn php l v thc tin i vi BHXH t nguyn

2.3. Bo him tht nghip

Báo cáo về Rào cản pháp luật & thực tiễn đối với người lao động di cư trong tiếp cận an sinh xã hội

Báo cáo về Rào cản pháp luật & thực tiễn đối với người lao động di cư trong tiếp cận an sinh xã hội