You are on page 1of 114

www.VNMATH.

com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

10 DNG TCH PHN HAY GP TRONG CC K THI


I HC CAO NG
Trong cc cc k thi i Hc Cao ng cu tch phn lun mc nh xut hin trong thi mn Ton.
Tch phn khng phi l cu hi kh, y l mt bi ton nh nhng, mang tnh cht cho im. V vy
vic mt im s tr nn v duyn vi nhng ai b cht thi gian c ti liu. bi vit nh ny s
cung cp ti cc em cc dng tch phn thng xuyn xut hin trong cc k thi i Hc - Cao ng ( v
thi cng s khng nm ngoi cc dng ny). Vi cch gii tng qut cho cc dng, cc v d minh ha i
km, cng vi lng bi tp a dng, phong ph. Mong rng sau khi c ti liu, vic ng trc mt bi
ton tch phn s khng cn l ro cn i vi cc em . Chc cc em thnh cng !
Trong bi vit ny s gii thiu ti cc em 8 phn:
Trang

I. S CHUNG GII BI TON TCH PHN


1
II. CC CNG THC NGUYN HM CN NH
2
III. LP TCH PHN HU T V TCH PHN LNG GIC C BN.. 3 12 26
IV. 10 DNG TCH PHN TRONG CC THI I HC CAO NG... 27 81
V. NG DNG TCH PHN.. 82 93
VI. CC LP TCH PHN C BIT V TCH PHN TRUY HI..94 102 - 106
VII. DNG TCH PHN CHNG MINH NG THC CHA

Cnk ...107 - 110

VIII. KINH NGHIM GII BI TON TCH PHN I HC 111- 114

I. S CHUNG GII BI TON TCH PHN

Trang 1

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

II. CC CNG THC NGUYN HM CN NH


iu kin tin quyt lm tt phn tch phn l chng ta phi nh v hiu c cch
vn dng cc cng thc nguyn hm sau: (ch cn hiu 8 cng thc th s bit cch suy
lun ra cc cng thc cn li)
1

1 ax b
x 1

x dx 1 C ; ax b dx a . 1 C
u 1
1) u du
C ( 1)
1
1
1
du
du
du u C ;
C;

2
1 C

u
u
u

1
u

dx
ln x C

du
2) ln u C x
u
dx 1 ln ax b C
ax b a

x
ax

C; eu du eu C
a
dx
u

a
a
ln
3) au du
C
ln a
1
e x dx e x C ;
eax b dx e axb C

a
sin xdx cos x C
4) sin udu cos u C
1
sin(ax b)dx cos(ax b) C
a

cos xdx sin x C


5) cos udu sin u C
1
cos( ax b)dx sin( ax b) C
a

dx
sin 2 x cot x C
du
6) 2 cot u C
1
dx
sin u

cot(ax b) C
2
sin (ax b)
a
dx
cos 2 x tan x C
du
7)
tan u C
dx
1
cos2 u

tan(ax b) C
2
cos (ax b) a

du
1
ua
a 2 u 2 2a ln u a C
du
1
1
1
1
ua

du ln
8) 2 2

u a 2a u a u a
2a u a
dx
1
xa

ln
C
x 2 a 2 2a
xa

Trang 2

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

III. LP TCH PHN HU T V TCH PHN LNG GIC


1. LP TCH PHN HU T

CCH TNH TCH PHN HM HU T I f ( x) dx


g ( x)

(*)

Ch thch: S trn c hiu nh sau :


Khi ng trc mt bi ton tch phn c dng hu t trc tin ta quan tm ti bc ca t s v mu s.
*) Nu bc ca t s nh hn bc ca mu s, khi ta ch ti bc di mu s. C th:
++) Nu bc di mu s bng 1 ta c lun cng thc trong bng nguyn hm v a ra c p s.
++) Nu bc di mu s bng 2 ta quan tm ti hay tnh c nghim ca phng trnh di mu.
+) Nu 0 tc khi ta s phn tch di mu thnh tch v dng k thut tch ghp tch thnh
hai biu thc c mu bc 1 (quay v trng hp mu s c bc bng 1 ).
+) Nu 0 tc khi ta s phn tch di mu thnh hng ng thc v dng k thut tch ghp
a tch phn v dng bit.
+) Nu 0 tc khi ta khng th phn tch di mu s thnh tch v hng ng thc c.
-) Nu trn t l hng s khc 0 ta s dng phng php lng gic ha chuyn v dng c bn
( theo cch i bin s trn).
-) Nu trn t c dng bc nht ta s chuyn v bc 0 ( hng s hay s t do) bng k thut vi phn
nh cch trnh by s v quay v trng hp trc (t l hng s khc 0 ).
++) Nu bc ca mu s ln hn 2 ta s tm cch gim bc bng phng php i bin hoc cc k thut:
Nhn, chia, tch ghp (ng nht h s), vi phn
*) Nu bc ca t s ln hn hoc bng bc ca mu s th ta chuyn sang TH2 (trng hp 2).
Trang 3

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

CH :
Vic ng nht h s da theo cch phn tch sau:
f ( x)
m

( ax b) (cx dx e)

A1
( ax b )

A2
(ax b)

...

Am
( ax b )

B1 x C1
2

(cx dx e)

B2 x C 2
2

(cx dx e)

...

Bn x Cn
(cx 2 dx e) n

Sau quy ng b mu, dng tnh cht hai a thc bng nhau khi cc h s tng ng ca chng bng
nhau t tm c cc Ai , B j , C j (i 1, m; j 1, n) hoc c th dng cch chn x tm cc Ai , B j , C j .

Cc v d minh ha
2

V d 1. Tnh tch phn I


0

Gii: 1) Vi k
2

dx
vi :
x 2x k
2

1) k

3
4

2) k 1

3) k 4

3
th :
4
2

4dx
(2 x 3) (2 x 1)
2
2x 1
2
I
dx
dx ln
2
2

3 0 4 x 8x 3
(2 x 1)(2 x 3)
2 x 1 2x 3
2x 3
0 x2 2x
0
0
4
dx

2) Vi k 1 th : I
0
2

3) Vi k 4 th : I
0

ln
0

15
7

2
dx
dx
1

2
2
x 2 x 1 0 ( x 1)
x 1 0 3
2

dx
dx

x 2 2 x 4 0 ( x 1) 2 3

3dt


t x 1 3 tan t vi t ; dx
3.(1 tan 2 t ) dt v x : 0 2 th t :
2
cos t
6
3
2 2

Khi I

3.(1 tan t )dt


3
3 3
3

dt
t

3.(tan t 1)
3
3 6 18
2

V d 2. Tnh cc tch phn sau:


2
0
dx
3
1) I1
2)
dx
I2 2
2x x 3
4x 1
1
1
1

4x 5
5) I 5 2
dx
x x2
0

6) I 6
1

3) I 3
0

3x 2
dx
4x 4 x 1
2

Trang 4

dx
2
x 6x 9

7) I 7

x 3
dx
2x 4

4) I 4
0

dx
x 2x 2
2

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

3
3
3 7
Gii: 1) I1
dx ln 4 x 1 ln
4 3
4x 1
4
1
1
0

2) I 2

(2 x 3) 2( x 1)
dx
( x 1)(2 x 3)
1

dx
1
dx
1 2 x 2 x 3 1 ( x 1)(2 x 3) 5

x 1
1 1
2
1

dx ln

5 1 x 1 2 x 3
5 2x 3

ln 6
1 1
ln
5
5 6
1

dx
dx
1
1

2
2
x 6 x 9 0 ( x 3)
x 3 0 12

3) I3
0

4) I 4
0

dx
dx

2
x 2 x 2 0 ( x 1) 2 1

dt


t x 1 tan t vi t ; dx
(1 tan 2 t )dt v x : 0 1 th t : 0
2
cos t
4
2 2
0

Khi I 4

5) I 5
0

(1 tan 2 t )dt

tan 2 t 1

dt t

1
4x 5
( x 1) 3( x 2)
3
1

dx
dx
dx ln x 2 3ln x 1 0 4 ln 2
2
x x2
x 2 x 1
( x 1)( x 2)
0
0

Ch : Vic phn tch 4 x 5 x 1 3( x 2) c c l do ta i tm h s a , b tha mn:


a b 4
a 1
4 x 5 a ( x 1) b( x 2) 4 x 5 ( a b) x a 2b khi

a 2b 5
b 3
3
7
2
2
2
2 x 1

3x 2
3
7
2 dx
6) I 6 2
dx 2
dx

2
2

4x 4x 1
(2 x 1)
2(2 x 1) 2(2 x 1)
1
1
1
2

3
7
7
ln 2 x 1
ln 3
2
6
4(2 x 1) 1
4

1
2
2
2
2 x 2 4
1
(2 x 2)
1
x 3
dx
7) I 7 2
dx 2 2
dx 2
dx 4 2
A 4 B (*)
2 1 x 2 x 4
x 2x 4
x 2x 4
x 2x 4 2
1
1
1
2

+) Tnh A

+) Tnh B

(2 x 2)
d ( x 2 2 x 4)
2
dx

1 x 2 2 x 4 1 x 2 2 x 4 ln x 2 x 4

2
1

2 ln 2 (1)

dx
dx
1 x 2 2 x 4 1 ( x 1) 2 3

3dt


t x 1 3 tan t vi t ; dx
3.(1 tan 2 t ) dt v x : 1 2 th t : 0
2
cos t
3
2 2

B
0

3.(1 tan 2 t )dt


3
4 3
3
3
3

(2) . Thay (1) v (2) vo (*) ta c: I 7 ln 2

dt
t
2

0
tan t 1
3
3
0

Trang 5

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

V d 3. Tnh cc tch phn sau:


2
2 x3 x 2 2 x 4
dx
1) I1
2x 1
1
1

2) I 2
0
2

( x 1)
dx ( D 2013)
x2 1
0

4) I 4

5) I 5
0

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

x 4 2 x3 4 x 2 x 2
dx
x2 2x 3

3) I3
1

4 x3 4 x 2 7 x 2
dx
4x2 4 x 1

2x x 1
dx
x2 2x 4

Gii:
2

2
x3

10 5
2 x3 x 2 2 x 4
5
5
2
1) I1
dx x 1
ln 3
dx x ln 2 x 1
3 2
2x 1
2x 1
2
3
1
1
1
1

2) I 2
0

1
1
2
2( x 1) ( x 3)
x 4 2 x3 4 x 2 x 2
x5
2
1
dx
x
dx
x 1
dx

2
2

( x 1)( x 3)
x 2x 3
x 2x 3
0
0

x3

2
1

2
dx
x2 1

x 2 ln x 3 ln x 1 2 ln 3 ln 2

3
x 3 x 1
3
0
0
2

3) I3
1

2
2
2

4 x3 4 x 2 7 x 2
6x 2
3(2 x 1) 1
3
1

dx
x
dx
x
dx
x
dx

2
2
2
2

4x 4 x 1
4x 4 x 1
(2 x 1)
2 x 1 (2 x 1)
1
1
1
2

x2 3

1
11 3
ln 2 x 1
ln 3
2(2 x 1) 1 6 2
2 2
1

( x 1) 2
dx ( D 2013)
x2 1
0

4) I 4
1

I4
0

1
x2 1 2x
d ( x 2 1)
2x
2x

x ln( x 2 1) 1 ln 2
dx
dx
dx
dx
dx
1

2
2
2
2

0
x 1
x 1
x 1
x 1
0
0
0
0
0

2
2
(2 x 2) 6

2x2 x 1
3
9
x

2
dx 2 2
5) I5 2
dx
dx 2 2

2
4
2
4
x
x
x
x
x 2x 4

0
0
0

2
2
3
3
3 d ( x 2 2 x 4)
dx

2 x ln( x 2 2 x 4) 6I 4 ln 3 6 I (*)
2 dx 2
6 2
x 2x 4
2 0 x 2x 4
2
2
0
0
0
2

Tnh I
0

dx
dx

2
x 2 x 4 0 ( x 1) 2 3

3
dt 3(1 tan 2 t )dt

dx

2
t x 1 3 tan t (vi t ; )
v x : 0 2 th t :
cos t
6
3
2 2
( x 1)2 3 3(1 tan 2 t )

3(1 tan t )dt


3
3 3
3

dt
t
2

3(1 tan t )
3
3
18

3
3
(2*). Thay (2*) vo (*) ta c: I5 4 ln 3
2
3

Trang 6

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

V d 4. Tnh cc tch phn sau:


1

4) I 4
1
1

x7
2) I 2
dx
(3 2 x 4 ) 2
0

(B 2012)

2x 3
dx
2
( x 2 x)( x 2 4 x 3)

5) I5

x
dx
(1 2 x) 3
0

Gii:

1) I1

8) I8

x3
dx
x 4 3x 2 2

3) I3

dx
x 1 x 2014

x2 1
dx
x( x 4 3x 2 2)
2

6) I 6
1
0

9) I9

(B 2012) t t x 2 dt 2 xdx hay xdx

v x : 0 1 th t : 0 1 I1

x 1
2 x 4 4 x3 6 x 2 4 x 1 dx
2

7) I 7

x3
1) I1 4
dx
x 3x 2 2
0

dx
x x5
3

x 2 dx
(1 x)8
1

dt
2

x 2 .xdx
1
t.dt
1 2(t 1) (t 2)
1 2
1
2

dt
dt
4
2
x 3 x 2 2 0 t 3t 2 2 0 (t 1)(t 2)
2 0 t 2 t 1
1

1
3

ln t 2 ln t 1 ln 3 ln 2
2
2

0
1

dt 8 x 3dx x3dx dt

8
t t 3 2 x 4
v x : 0 1 th t : 3 1

3
t
x4

2
3t
1
1
1
3
7
4
1 2
1 3t
x
x
3
Khi I 2
.

dx
x
dx
dt
dt
0 (3 2 x 4 )2
(3 2 x 4 ) 2
8 3 t 2
16 1 t 2
0
1

x7
2) I 2
dx
(3 2 x 4 ) 2
0

1 3 1
1 3
2 ln 3

2 dt ln t
16
16 1 t t
16 t
1
2

3) I3

x2 1
dx
x( x 4 3 x 2 2)
2

Khi I3

dt
v x :1 2 th t :1 2
2

( x 2 1)
1
t 1
.xdx 2
dt
2
4
2
x ( x 3 x 2)
2 1 t (t 3t 2)

Lc ny ta s phn tch
h s . C th:

t t x 2 dt 2 xdx xdx

t 1
thnh tng cc phn thc c mu bc 1 bng phng php ng nht
t (t 3t 2)
2

t 1
t 1
A B
C

t (t 3t 2) t (t 1)(t 2) t t 1 t 2
t 1 A(t 1)(t 2) Bt (t 2) Ct (t 1) (*)
2

Vic tm A, B, C c th lm theo 2 cch :


1

A B C 0
2

2
Cch 1: (*) t 1 ( A B C )t (3 A 2 B C )t 2 A khi 3 A 2 B C 1 B 2
2 A 1

C
2

Trang 7

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

1
2
+) Chn t 1 th (*) c dng: 2 B B 2

Cch 2: +) Chn t 0 th (*) c dng: 1 2 A A

+) Chn t 2 th (*) c dng: 3 2C C

3
2
2

2
7 ln 3 11.ln 2
1 1
2
3
3
1

dt ln t ln(t 1) ln(t 2)
Vy I3

4
2 1 2t t 1 2(t 2)
4
4
1

2x 3
2x 3
2x 3
dx
dx 2
dx
2
2
( x 2 x)( x 4 x 3)
( x 3x)( x 2 3x 2)
x( x 2)( x 1)( x 3)
1
1
1

4) I 4

Cch 1: (i bin)
t t x 2 3 x dt (2 x 3) dx v x :1 2 th t : 4 10
10

10

dt
t
1 1
1
1
Khi I 4

dt ln
t (t 2) 2 4 t t 2
2 t2
4

10

1 15
ln
2 12

Cch 2: (tch ghp v s dng k thut vi phn)


2
2
2
2
2
1 ( x 3 x 2) ( x 3 x) (2 x 3)
1 (2 x 3) dx
(2 x 3) dx

I4
dx
2

2
2

x 2 3x 2
21
( x 3 x)( x 3 x 2)
2 1 x 3x
1
2
2
1 d ( x 2 3 x)
d ( x 2 3 x 2) 1
x 2 3x
ln
2
2

2 1 x 3x
x 3x 2 2 x 2 3x 2
1
1

5) I5

1 15
ln
2 12

x 1
dx
4 x 6 x2 4x 1

Chia c t v mu trong biu thc tch phn cho x 2 ta c:

1 2 dx
x
I5
dx
4
1
1
1

2 x 2 4 x 6
2 x 2
2
4 x 6

2
x x
x
x

1
x2

dt 1 2 dx

1
5

x
Cch 1: (i bin) t t x
v x : 2 1 th t : 2
x
2
t 2 x 2 1 2
2

x
2

dt
dt
dt
1
1
Khi I5 2
2

2
t 2 5 36
5 (t 2) 4t 6
5 t 4t 4
5 (t 2)
2

Cch 2: (tch ghp v s dng k thut vi phn dnh cho nhng ai c k nng phn tch tt)
1
1
1

2
1
1 d x
1 2 dx
1
1
x
x

I5

2
2
1
36
1
1
1

2
2
x 2
x 4 x 4
x 2
x
2

x
x
x

Trang 8

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG
2

6) I 6
1

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

dx
dx
3
3
5
x x
x (1 x 2 )
1

Cch 1: (i bin)
dt
v x :1 2 th t :1 4
2
2
4
4
4
4
1 (t 1) t
1 1
1
1 1 (t 1) t
xdx
1
dt
Khi I 6 4
dt
dt
dt

2 1 t 2 t (t 1)
2 1 t 2
t (t 1)
x (1 x 2 ) 2 1 t 2 (t 1) 2 1 t 2 (t 1)
1

t t x 2 dt 2 xdx xdx

1 1 1 1
1 1
t 1
3 1 5
dt ln
2
ln

2 1 t t t 1
2 t
t 1 8 2 8
Cch 2: (Dng k thut tch ghp)
2
2
2
1 (1 x 2 ) x 2
1

x
(1 x 2 ) x 2
1
1 1
dx
dx

dx

3
dx

3
2
3
2
2

x (1 x )
x x(1 x )
x
x(1 x )
x x 1 x2
1
1
1
1
2

I6

2
1
3
1 5 3 1 5
1 d (1 x 2 ) 1

1 1
2 ln x ln(1 x 2 ) ln 2 ln ln
3 dx
2
2
2 2 8 2 8
2 1 1 x
x x
2x
1 8
1

1
1

1
x
1 1 2x 1
1
1
1
1
1
1
7) I 7
dx
dx
dx

3
3
2
3
2

(1 2 x)
2 0 (1 2 x)
2 0 (1 2 x) (1 2 x)
2 2(1 2 x) 4(1 2 x) 0 18
0
2

8) I8
1

dx
x 1 x 2014

t t 1 x 2014 dt 2014 x 2013 dx x 2013dx


2

1
x 2013dx
Khi I8 2014

2014
1 x 2014
1 x

1 22014

dt
v x :1 2 th t : 2 1 2 2014
2014

1
dt

(t 1)t 2014

1 2 2014

1 1
dt

t 1 t

t 1
1

ln
2014
t
0

9) I9

1 22014

2015ln 2 ln(1 2 2014 )


2014

x dx

(1 x)

t t 1 x dt dx v x : 1 0 th t :1 2

Khi I9

(1 t )2 dt 1 2t t 2
1
1
33
1 2 1
1
1 t 8 1 t 8 dt 1 t 8 t 7 t 6 dt 7t 7 3t 6 5t 5 1 4480
2

V d 5. Tnh cc tch phn sau:

1) I1
1

x2 1
dx
x3

ln 2

2) I 2

Gii:
2

1) I1
1

x2 1
dx
x3

tdt xdx
t t x 2 1 t 2 x 2 1 2 2
v cn t : 0 3
x t 1

I1
1

x2 1
x 2 1.xdx
dx

1 x 4
x3

t.tdt

2
(t 1)2

t2
dt
(1 t 2 )2

Trang 9

e x 1dx

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

t t tan u dt

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

du
(1 tan 2 u)du v cn u : 0
2
3
cos u

tan u.(1 tan u )du


tan u
sin u

du
.cos 2 udu sin 2 udu
2
2
2
2
(1 tan u )
1 tan u
cos u
0
0
0

I1
0

1 cos 2u
1
3 4 3 3
1
3

du u sin 2u
24
2
4
2
0 6 8
0

3t 2 dt e x dx
t t 3 e x 1 t 3 e x 1 x 3
v cn t : 0 1
e t 1

ln 2

2) I 2

e x 1dx

e x 1dx

ln 2

I2

ln 2 3

e x 1.e x dx
t.3t 2 dt
t 3dt
1

3 1 3 dt
x
3
3

e
t 1
t 1
t 1
0
0
0

Ta dng phng php ng nht h s:


1
1
A
Bt C

2
1 A.(t 2 t 1) ( Bt C )(t 1)
3
2
t 1 (t 1)(t t 1) t 1 t t 1

A B 0
1
1
2

1 ( A B ) t 2 ( A B C )t A C A B C 0 A ; B ; C
3
3
3
A C 1

( C th chn t 0 v t 1 c ba pt 3 n A, B, C ri gii tm c A, B, C (my tnh c th gip ) )


Vy ta c:

1
1
t 2
1 1
t 2

2

2

t 1 3(t 1) 3(t t 1) 3 t 1 t t 1
3

(2t 1) 1
1
1
1
1

1
1
1 d (t 2 t 1)
dt
1
t2

2
I2 3
3
3
dt
dt

dt
2

2
2
2

2 0 t t 1
t 1 t t 1
t 1
t t 1
t 1
t t 1
0
0
0
0

3t ln(t 1) ln(t 2 t 1) J 3 ln 2 J
2

3
3(1 tan 2 u )
dt

du

du

2 cos 2 t
2
1
3

t t
tan u
2
2
2 2
t 1 3 3 (1 tan 2 u )

4
2 2

3(1 tan u )
4
2 3
du
.
2
2
3(1 tan u )
3

Thay (2*) vo (*) ta c : I 2 3 ln 2

v t : 0 1 th cn u :

2 3 6
2 3
du
u

(2*)

3
9

2 3
9

Trang 10

dt
dt

2
2
t t 1 0 1 3 2
0

t
2 2

(*) vi J

6
6

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

Nhn xt: Trong cc bi ton i bin cc em s nhn ra mt iu (rt quan trng trong phn i bin), khi
chng ta i bin th bc tip theo l bc vi phn c 2 v. Sau khi lm xong iu ny cc em s bit ngay
l bi ton chng ta i c ng hng hay khng. C th: Nu sau khi vi phn ta c: f (t ) dt g ( x) dx th
xy ra 2 kh nng:
+) Trong bi c cha g ( x) dx (c th phi thm bc tch ghp, thm bt nhn thy n) v phn cn
li ca biu thc di du tch phn (nu c) cn cha bin x m ta rt c theo t . Khi xc sut ta i
theo hng ny ng l cao.
+) Trong bi khng c lng g ( x) ta chnh (v dx i mt mnh lc ny khng n phi c mt
g ( x ) i cng hay phi c g ( x ) dx th ta mi chuyn c theo f (t ) dt ). Khi cc em nn ngh ti vic t

nhn thm vo ( bi khng cho th ta t cho) v chnh bng cch nhn vi lng tng ng di mu s
v phn pht sinh thm sau khi nhn cng vi biu thc trc s rt c theo t ( c hai bi ton trn
ta t nhn c t v mu ln lt vi x v e x )

Bi luyn
1

Tnh cc tch phn sau:

1) I
0

x
dx
2
x 2x 1

3) I 3
0
1

7) I 7

(x

1
1

9
( s: 3ln 4 )
4

dx
4 x 3)( x 2 4 x 4)

dx
x 4 3x 2 4

9) I 9

2) I 2
3

4) I 4

( s:

6) I 6
0

1 3 1
ln )
2 2 6

( s:

1
2

8) I 8
0

1
3
dx
) 15) I15
( s: ln 2
3
1 x
3
18
0

14) I14

x2 2
17) I17 4
3
2
1 x 2 x 5x 4x 4

3
( s: )
44

6 10
2

dx
x4 4 x2 3
1

1
2
x
dx
)
( s:
dx ( s: ) 12) I12
2
3
2
8
8
(1 3 x)
0
0 x 1

11) I11

13) I13
0

1 x2
dx ( s:
1 x4

( s: ln

9
)
2

x3dx
3
( s: ln 2 )
2
2
x 1

dx
x 2 x2 1

10) I10
1

4 x 11
dx
x 5x 6
2

x 2 3 x 10
1 4
dx ( s:1 ln )
2
x 2x 9
2 3

ln 3
)
20

1 3
xdx
( s: ln )
4
2
4 2
x 4x 3

5) I 5

1 1
dx
( s: ln )
2
3 4
x x2

( s:

1 1
ln 3 )
3 4

( s:

(9 2 3)
)
72

x3 dx

( s:

1 ln 3
)

96 128

1
2

1 x4
) 16) I16
dx (s: )
6
1 x
6
3
0

2x 5
1 5
dx ( s: ln )
2
( x 3 x 2)( x 7 x 12)
2 4
0

18) I18

2
1

19) I19
0
1

2x 1
dx
4
3
x 2 x 3x 2 2 x 3

3
( s: ln )
5

3
xdx
( s: ln 2 )
2
20 5
( x 1)( x 2)
0

21) I 21
2

23) I 23
1

20) I 20

1
1

22) I 22
0

x x 4x 1
8 15
dx ( s: ln )
4
3
x x
3 7

13
21
x2 3
ln 3 ln 2 )
dx ( s:
4
2
4
4
x( x 3x 2)

2 x 2 5x 2
dx
x3 2 x 2 4 x 8

( s:

1
3
ln )
6
4

4 x3 2 x 2 x 1
15 2
dx ( s: ln )
2
2
x ( x 1)
2 15
3

24) I 24
Trang 11

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

2. TCH PHN LNG GIC C BN


Trc khi i vo 10 dng tch phn hay gp trong cc k thi i Hc Cao ng cc em cn nm
c cch tnh cc tch phn lng gic c bn qua cc v d sau:

V d 1. Tnh cc tch phn sau vi k 1;5 (c 40 cu tch phn trong v d ny) :

A sin k xdx

B cos k xdx

C tan k xdx

1
F
dx
cos k x
0

1
E k dx
sin x

D cot k xdx

1
dx
tan k x

1
dx
cot k x

Gii:
*) Vi k = 1 . Ta c:

+) A1 sin xdx cos x

2
0

sin x
d cos x
dx
ln cos x
cos x
cos x
0
0

+) C1 tan xdx

+) E1

4
0

2 1
ln 2
2
2

ln

2
cos x
d sin x
+) D1 cot xdx
ln sin x
dx

sin x
sin x

+) B1 cos xdx sin x 02 1

ln

2 1
ln 2
2
2

1
dx
sin x

Cch 1: E1

1
sin x
sin x
dx 2 dx
dx . Lc ny ta c 2 cch trnh by
2
sin x
sin x
1 cos x

Cch trnh by 1: t t cos x dt sin xdx v x :


1
2

1
2

1
2

1
th t : 0

3
2
2
1
2

dt
dt
1 (1 t ) (1 t )
1 1
1
1 1 t
Khi E1
dt

dt ln
2
1 t 0 (1 t )(1 t ) 2 0 (1 t )(1 t )
2 0 1 t 1 t
2 1 t
0

1
2

1
ln 3
2

1
ln 3
2

Cch trnh by 2:

1
1
1
1 1 cos x
d cos x

E1
d cos x ln
2 1 cos x 1 cos x
2 1 cos x
(1 cos x )(1 cos x )
3

Trang 12

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

x
x
x
x
x
2 x
cos 2
dx
dx
2 sin
2 sin
2 cos
2 d cos
2 d sin
1
1
1
2
2 dx
2
2
2
2
Cch 2: E1
dx

x
x
x
x
x
x
sin
2
2
x

2sin
cos

cos
sin
cos
sin
3
3
3
3
3
3
2
2
2
2
2
2

x
x 2
x
ln cos ln sin ln tan
2
2
2

1
1
dx
Cch 3: E1

dx
dx
x
x
x
2 x
sin x
2sin

cos
2 tan cos
3
3
3
2
2
2
2 3

x
2 ln tan x
x
2
tan
2

d tan

1
ln 3
2

1
ln 3
2

6
6
1
cos x
cos x
+) F1
dx
dx
dx ( tnh tng t nh E1 - hoc i bin hoc vi phn)

cos x
cos x
1 sin 2 x
0
0
0

1
1 1
1
1 1 sin x
d sin x

d sin x ln
2 0 (1 sin x)(1 sin x) 2 0 1 sin x 1 sin x
2 1 sin x

+) G1

1
cos x
d sin x
ln sin x
dx cot xdx
dx
tan x

sin x
sin x

ln 2

1
1
1
2
+) A2 sin xdx (1 cos 2 x)dx x sin 2 x
4
20
2
2
0
0
2

12
1
1
2
+) B2 cos 2 xdx (1 cos 2 x)dx x sin 2 x
4
20
2
2
0
0

4
1

4
+) C2 tan 2 xdx

1
dx
tan
x
x

2
0
4
cos x
0
0

4
1

+) D2 cot 2 xdx 2 1 dx cot x x 2


4

sin x
4

+) E2

1
ln 3
2

1
ln 2
2

*) Vi k = 2 . Ta c:

3
d cos x
1
sin x
+) H1
dx tan xdx
dx
ln cos x
cot x

cos x
cos x
4

1
3
2

dx
cot
x

2
3
sin x
3

3
1
6

dx
tan
x
2
0
3
cos x
0

+) F2

Trang 13

ln

2 1
ln 2
2
2

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

2
dx cot xdx 2 1 dx cot x x 4 3 1
+) G2
2
12

tan x

sin x
6

+) H 2

2
3
dx
tan
xdx
1
dx
tan
x
x

3 1

2
2

12
cot x

cos x
4

*) Vi k = 3 . Ta c:

cos3 x 2 2
(c th t t cos x )
+) A3 sin xdx sin x.sin xdx (1 cos x)d cos x cos x

3 0 3

0
0
0
3

sin 3 x 2 2
+) B3 cos3 xdx cos 2 x.cos xdx (1 sin 2 x)d sin x sin x

3 0 3

0
0
0

(c th t t sin x )

tan x

+) C3 tan 3 xdx tan x tan 3 x tan x dx tan x(1 tan 2 x) tan x dx 2 tan x dx
cos x

0
0
0
0

4
4
tan x
tan 2 x 4
1 1
dx
xdx
xd
x
C
tan
tan
tan

C1 ln 2
1
2

cos x
2 0
2 2
0
0
0

( cc em c th xem li cch tnh C1

1
ln 2 tnh trc vi k = 1 )
2

cot x

+) D3 cot 3 xdx cot x cot 3 x cot x dx cot x(1 cot 2 x) cot x dx 2 cot x dx

sin x
4

1 1
cot x
cot 2 x

D1 ln 2
cot
cot
cot
dx
xdx
xd
x
D
1
2

2 2
sin x
2

(cc em c th xem li cch tnh D1

2
2
1
sin x
sin x
+) E3 3 dx 4 dx
dx
2
2
sin x
sin x
(1 cos x )
3

1
ln 2 tnh trc vi k = 1 )
2

t t cos x dt sin xdx v t :

1
0
2

1
2

1
2

1
2

dt
1 (1 t ) (1 t ) dt 1 2 (1 t ) 2 (1 t ) 2 2(1 t ).(1 t )


dt
Khi E3
(1 t 2 ) 2 4 0 (1 t ) 2 .(1 t ) 2
40
(1 t )2 .(1 t )2
0
1
2

1
2

1 1
1
2
1 1
1
1
1
dt
dt

2
2
2
2

4 0 (1 t ) (1 t ) (1 t ).(1 t )
4 0 (1 t ) (1 t ) 1 t 1 t
1

1 1
1
1 t 2 1
1

ln
ln 3

4 1 t 1 t
1 t 0 4
3
Trang 14

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

1
cos x
cos x
dx
dx
dx
3
4
2
2
x
x
x
cos
cos
(1
sin
)

0
0
0

+) F3

t t sin x dt cos xdx v x : 0


1
2

1
th t : 0
2
6

1
2

1
2

dt
1 (1 t ) (1 t ) dt 1 2 (1 t ) 2 (1 t ) 2 2(1 t ).(1 t )
Khi F3


dt
(1 t 2 ) 2 4 0 (1 t ) 2 .(1 t ) 2
40
(1 t ) 2 .(1 t ) 2
0
1
2

1
2

1 1
1
2
1 1
1
1
1
dt
dt

2
2
2
2

4 0 (1 t ) (1 t ) (1 t ).(1 t )
4 0 (1 t ) (1 t ) 1 t 1 t
1

1 1
1
1 t 2 1
1

ln
ln 3

4 1 t 1 t
1 t 0 4
3

4
4
4
1
3
3
cot x(1 cot 2 x) cot x dx
+) G3
dx
cot
xdx
cot
x
cot
x
cot
x
dx

tan
x

4
4
cot x
cos x
d sin x
cot x cos x
2

dx
dx
dx
xd
x
cot
cot
2

sin x
sin x
sin x
sin x

sin x
6

cot 2 x
4
1

ln sin x 1 ln 2
2
2

+) H 3

1
dx tan 3 xdx tan x tan 3 x tan x dx tan x(1 tan 2 x) tan x dx
3
cot x

3
3
tan x
sin x
d cos x
tan x sin x
dx
dx
dx
xd
x
2

tan
tan

cos x
cos x
cos x
cos x

cos x
4

tan 2 x
3
1

ln cos x 1 ln 2
2
2

*) Vi k = 4 . Ta c:

1
1
1 cos 4 x
1 cos 2 x
2
+) A4 sin 4 xdx
dx 1 2cos 2 x cos 2 x dx 1 2 cos 2 x
dx
2
40
4 0
2

0
0

1 3
1
13
1

2 3
2 cos 2 x cos 4 x dx x sin 2 x sin 4 x
4 02
2
42
8

0 16
Trang 15

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

1
1
1 cos 4 x
1 cos 2 x
2
+) B4 cos 4 xdx
dx 1 2cos 2 x cos 2 x dx 1 2 cos 2 x
dx
2
40
4 0
2

0
0

1 23
1
13
1

2 3
2 cos 2 x cos 4 x dx x sin 2 x sin 4 x
16
4 02
2
42
8

tan 2 x

+) C4 tan 4 xdx tan 2 x tan 4 x tan 2 x dx tan 2 x(1 tan 2 x) tan 2 x dx 2 tan 2 x dx
cos x

0
0
0
0

4
4
1 4 3 8
tan 2 x
tan 3 x 4
2
2

C2

tan
tan
tan
dx
xdx
xd
x
C
2
2

3
4
12
cos x
3 0
0
0
0

(cc em c th xem li cch tnh C2

4
tnh trc vi k = 2 )
4

cot 2 x

+) D4 cot 4 xdx cot 2 x cot 4 x cot 2 x dx cot 2 x(1 cot 2 x) cot 2 x dx 2 cot 2 x dx

sin x

cot 2 x
cot 3 x
2
2
dx
xdx
xd
x
D

cot
cot
cot
2

sin 2 x
3

(cc em c th xem li cch tnh D2

+) E4

D2

1 4 3 8

3
4
12

4
tnh trc vi k = 2 )
4

1
1
1
cot x
10 3
dx 2 . 2 dx 1 cot 2 x .d cot x cot x

4
sin x
3
27
sin x sin x

1
1
1
tan 3 x 6 10 3
2
dx
dx
x
d
x
x
+) F4
.
1
tan
.
tan
tan


0 cos2 x cos2 x 0
cos 4 x
3 0
27

4
4
4
1
4
2
4
2
cot 2 x(1 cot 2 x) cot 2 x dx
+) G4
dx
cot
xdx
cot
x
cot
x
cot
x
dx

tan
x

4
4
cot 2 x

cot 2 x
1

2 cot 2 x dx 2 dx cot 2 xdx cot 2 xd cot x 2 1 dx


x
x
x
sin
sin
sin

cot 3 x
4 8

cot x x
12
3

Trang 16

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

+) H 4

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

1
dx tan 4 xdx tan 2 x tan 4 x tan 2 x dx tan 2 x(1 tan 2 x) tan 2 x dx
4
cot x

tan x

tan x
1

2 tan 2 x dx
1 dx
dx tan 2 xdx tan 2 xd tan x
2
2

cos x
cos x

cos x

tan 3 x
3 8

tan x x
12
3

*) Vi k = 5 . Ta c:

+) A5 sin 5 xdx sin 4 x.sin xdx (1 cos 2 x) 2 .sin xdx (1 2cos 2 x cos 4 x).d cos x
0

2
1
8

2
cos x cos 3 x cos5 x
3
5

0 15

(c th t t cos x )

+) B5 cos 5 xdx cos 4 x.cos xdx (1 sin 2 x) 2 .cos xdx (1 2sin 2 x sin 4 x).d sin x
0

2
1
8

2
sin x sin 3 x sin 5 x
15
3
5

(c th t t sin x )

tan 3 x

+) C5 tan 5 xdx tan 3 x tan 5 x tan 3 x dx tan 3 x(1 tan 2 x) tan 3 x dx 2 tan 3 x dx
cos x

0
0
0
0

1 1 1
1
tan x
tan 4 x 4
1
3
3

C3 ln 2 ln 2
dx
xdx
xd
x
C
tan
tan
tan
3
2

4 2 2
4
cos x
4 0
2
0
0
0

( cc em c th xem li cch tnh C3

1 1
ln 2 tnh trc vi k = 3 )
2 2

cot 3 x

+) D5 cot 5 xdx cot 3 x cot 5 x cot 3 x dx cot 3 x(1 cot 2 x) cot 3 x dx 2 cot 3 x dx

sin x

1 1 1
1
cot 3 x
cot 4 x 2
1
2 dx cot 3 xdx cot 3 xd cot x D3
D3 ln 2 ln 2
4 2 2
4
4
2
sin x

( cc em c th xem li cch tnh D3

Trang 17

1 1
ln 2 tnh trc vi k = 3 )
2 2

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

+) E5

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

1
sin x
sin x
dx 6 dx
dx
5
2
3
sin x
sin x
(1 cos x )

t t cos x dt sin xdx v x :

1
2

1
th t : 0

2
3
2

dt
(1 t 2 )3
0

. Khi E5

1
1 (1 t ) (1 t ) 1 (1 t )3 (1 t )3 6(1 t ).(1 t )
Ta c:
.

.
(1 t 2 )3 8 (1 t )3 .(1 t )3
8
(1 t )3 .(1 t )3
2
1 1
1 1
1
6
1
3 (1 t ) (1 t )
.

8 (1 t )3 (1 t )3 (1 t )2 .(1 t )2 8 (1 t )3 (1 t )3 2 (1 t ) 2 .(1 t )2

1 1
1
3 (1 t ) 2 (1 t ) 2 2(1 t ).(1 t )
.

8 (1 t )3 (1 t )3 2
(1 t )2 .(1 t ) 2

1 1
1
3 1
1
2

3
3
2
2
8 (1 t ) (1 t ) 2 (1 t ) (1 t ) (1 t ).(1 t )
1 1
1
3 1
1
1
1

3
3
2
2
8 (1 t ) (1 t ) 2 (1 t ) (1 t ) 1 t 1 t
1
2

Suy ra E5

1 1
1
3 1
1
1
1

dt
3
3
2
2

8 0 (1 t ) (1 t ) 2 (1 t ) (1 t ) 1 t 1 t
1

1 1
1
3 1
1
1 t 2 1 3

ln
ln 3
8 2(1 t )2 2(1 t ) 2 2 1 t 1 t
1 t 0 12 16

+) F5
0

1
cos x
cos x
dx
dx
dx
5
6
cos x
cos x
(1 sin 2 x)3
0
0

t t sin x dt cos xdx v t : 0

1
2

1
2

1 3
dt
ln 3 (xem cch tnh E5 trn)
2 3
(1 t )
12 16
0

Khi F5

3
3
3
1
5
3
5
3
+) H 5

dx
tan
xdx
tan
x
tan
x
tan
x
dx

tan 3 x(1 tan 2 x) tan 3 x dx


5

cot
x

tan x
1
tan x
1
2
dx
dx
dx tan 3 xd tan x H 3
3
2
3
cot x
cos x
cos x
cot x

tan 4 x
1
1

H 3 2 1 ln 2 1 ln 2
4
2
2

1
( cc em c th xem li cch tnh H 3 1 ln 2 tnh trc vi k = 3 )
2
Trang 18

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

CH :
+) S c nhiu em thc mc l biu thc di du tch phn tan k xdx tng t vi
k

dx v

dx . Nu i tnh nguyn hm (tch phn bt nh ) chng c s ging nhau


x
(tnh nguyn hm c hiu l tnh trn tp xc nh ca hm). Nhng nu i tnh tch phn xc nh th s

cot

xdx tng t vi

cot

tan

1
dx th C1 1 nh cch chng ta lm. Cn H1
cot x
0
0
trong tnh hung ny vi kin thc ton s cp s khng tnh c v hm s di du tch phn khng xc
nh vi cn x 0 .

c s khc bit . V nh tnh C1 tan xdx v H1

+) a ra cng thc tng qut cho cc tch phn trn cc em s tm hiu r hn mc VI trong phn
tch phn truy hi.

V d 2. Tnh cc tch phn sau:

dx
1) I1
1 cos x
0

dx
2) I 2
2 cos x
0

dx
1 sin x
0

3) I3

4) I 4 sin 2 x cos 3 x cos 5 xdx


0

5) I 5 (1 2sin 2 x) sin 6 x cos 6 x dx


0

6) I 6 sin 3
0

x
x
cos dx
2
2

Gii:

d
2
2
dx
dx
x2
2
1) I1

tan
1
1 cos x 0 2 cos 2 x 0 cos 2 x
20
0
2
2
2dt

dx
2

dx
1 t2

t t tan
2) I 2
v x : 0 th t : 0 1
2
2
2 cos x
2
0
cos x 1 t
2

1 t
2dt

3
1
1
2
du 3(1 tan 2 u )du

2dt
dt
1

t
2
t
v t : 0
t
3
tan
u
I2

cos
u

2
2

6
t 3
1 t
0
0
t 2 3 3(1 tan 2 u )
2
2

1 t

2 3(1 tan u )du 2 3


2 3 6
3
du
u
Khi I 2

3(1 tan u )
3 0
3 0
9
0
2 dt

dx

x
1 t2

CH : Khi t t tan
2
2
sin x 2t ; cos x 1 t
1 t 2
1 t2

Trang 19

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

dx
dx
dx
x 2

cot 1
3) I3
2
x
1 sin x 0
2 40
x
x
0
0 2sin 2

sin cos
2
4

2
2

1
1
1
)
( hoc bin i

1 sin x

2 x
1 cos x 2sin
2

2 4

4) I 4 sin 2 x cos 3 x cos 5 xdx


0

1
1
sin 2 x cos8 x cos 2 x dx sin 2 x cos 8 x sin 2 x cos 2 x dx
2 0
20

1
1 1
1
1
4 13
sin10 x sin 6 x sin 4 x dx cos10 x cos 6 x cos 4 x
40
4 10
6
4
0 120

5) I 5 (1 2sin 2 x) sin 6 x cos 6 x dx


0

1 2sin 2 x cos 2 x

Ta c: 6
3 2
6
2
2
3
2
2
2
2
sin x cos x (sin x cos x) 3sin x.cos x(sin x cos x) 1 sin 2 x

1 3
1
1
3

4 3
Khi I5 cos 2 x 1 sin 2 x dx 1 sin 2 2 x d sin 2 x sin 2 x sin 3 2 x
2 0 4
2
4
4

0 8
0

1
x
x
x
x 1
x3
6) I 6 sin cos dx 2 sin 3 d sin sin 4

4
2
2
2
2 2
20
0
0
3

V d 3. Tnh cc tch phn sau:

1) I1

2) I 2

cos x sin x
dx
1 sin 2 x
0

3
4

sin x

3 sin x cos x

dx vi k 1;3

5) I5 cos 2 x.(sin 3 x sin 3 x cos3 x cos 3 x)dx

4) I 4 cos3 x.cos 3 xdx

Gii:

dx
2 sin x cos x

3) I 3

4
4
2
cos x sin x
d (sin x cos x)
1
1) I1

1
dx
2
1 sin 2 x
(sin x cos x)
sin x cos x 0
2
0
0

Trang 20

sin 4 x
dx
sin 4 x cos 4 x
0

6) I 6

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

2) I 2
0

0947141139 0925509968

sin x

3 sin x cos x

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

dx vi k 1;3

Cch trnh by 1:

Ta c: I 2
0

sin x
6 6

sin x

1
dx
dx k
k
k
2

0 k
3 sin x cos x
3
1
2
sin x cos x
2
2

sin x cos x
2
6 2
6

dx

k
sin x
6

dx
3 cos x

3
3 d sin x
1 3
3dx
3
1
dx
6
6

k 1

k 1
k 1
0

2 0

2 0
2 0

k 1
sin k x
sin k 1 x
sin k x
sin x 6
6
6
6

d sin x

dx
3
1
3
1

3
6


x
cot

+) Vi k 3 I 2

16 0

16 0
16
6
32

sin 2 x
sin 3 x
32sin 2 x

6
6
6 0

33
+) Vi k 2 khi I 2
8 0

d sin x
13
3
1
6

A B
80

8
8
sin x
sin 2 x
6
6

dx

(1)

sin x
sin x
3
6
6

*) Ta c: A
dx
dx

0 sin x
0 sin 2 x
0 1 cos 2 x

6
6
6

dx

d cos x
3

1
1
1

d cos x



2 0
6

0
1 cos x 6 1 cos x 6
1 cos x 6 1 cos x 6

1 cos x
1
6

ln

1 cos x
6

ln

32

d sin x
1
6

*) Ta c: B

0 sin 2 x
sin x

6
60

(2)

3 ln
Thay (3); (2) vo (1) ta c: I 2

3 2 1

d sin x
3

33
13
3
1
3 1
6

+) Vi k 1 I 2
ln 2
ln
sin

dx
x
x

4
4 0
40
4
6
12 4

0
sin x
6

Trang 21

(3)

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

Cch trnh by 2: I 2
0

Ta c: I 2

sin x

3 sin x cos x

dx vi k 1;3

sin x

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

sin x

dx

dx

1
2k

sin x
dx

0 sin k x

1
2k
sin x cos x
2
2

t t x dt dx v x : 0 th t :
6
3
6
2

3
1
sin t
sin t cos t
2
2
3 sin t cos t
1 2
1
1
6 dt
2
2
Khi I 2 k

dt
dt
k
k
k
k 1
2 sin t
2
sin t
2 sin k t sin k t
0

3 sin x cos x

d sin t 1
1
cos t
1
+) Vi k 1 I 2 3
dt 3dt
4
4
sin t
4
sin t
6
6
6

3t ln sin t

3 1
ln 2
12 4

2
2

1
3 sin t cos t
1
d cos t
d sin t
2 dt 3

+) Vi k 2 I 2
2

8 sin 2 t
sin t
8
(1 cos t )(1 cos t )
sin t
6
6
6

3 1 cos t
1
ln


16 1 cos t 8sin t

3 ln

3 2 1
8

2
1 2 3
cos t
1 2 dt
d sin t 1
3
1 2
+) Vi k 3 I 2 2 3 dt 3 2
3 cot t

3
2

16 sin t sin t
16 sin t sin t 16
2sin t 32
6
6
6
6

3
4

3) I 3

dx

2 sin x cos x

3
4

1
2

dx

2 2 cos x
4

3
4

1
2

3
4

1
dx

1 cos x 2 2
4

dx
x
sin 2
2 8

x
3
d
2 8 1 cot x 4 2

2
x
2
2 8
sin 2
4
2 8

4) I 4 cos3 x.cos 3 xdx

3
4

Ta c: cos 3 x.cos 3x cos 2 x.(cos x.cos3x)

1 cos 2 x cos 4 x cos 2 x


.
2
2

1
cos 4 x cos 2x cos 2 x.cos 4 x cos2 2 x
4
1
cos 6 x cos 2 x 1 cos 4 x cos 6 x 3cos 4 x 3cos 2 x 1
cos 4 x cos 2 x

4
2
2
8

Trang 22

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

1
1 sin 6 x 3sin 4 x 3sin 2 x

I 4 (cos 6 x 3cos 4 x 3cos 2 x 1)dx

x =
80
8 6
4
2
0 8

Ch : Bi ton trn ta c th c cch bin i :


Xut pht t cng thc nhn 3 ca cos: cos 3 x 4 cos3 x 3cos x ( sau nhn c 2 v vi cos 3x )
1 cos 6 x
3(cos 4 x cos 2 x)
cos 2 3x 4cos 3 x.cos 3x 3cos x.cos3x
4 cos3 x.cos 3x
2
2

x
x
cos
6
3cos
4
3cos
2x 1
cos3 x.cos3x
8

5) I5 cos 2 x.(sin 3 x sin 3 x cos 3 x cos 3 x) dx


0

Ta c: sin 3 x sin 3 x cos3 x cos 3 x = sin x(1 cos 2 x) sin 3x cos x(1 sin 2 x) cos 3x
= sin x sin 3x cos x cos 3x sin x cos x cos x sin 3x sin x cos 3x
= cos 2 x sin x cos x.sin 4 x
cos 2 x 2 sin x cos x.sin 2 x cos 2 x cos 2 x sin 2 2 x cos 2 x

cos 2 x sin 2 2 x cos 2 x cos 2 x(1 sin 2 2 x) cos3 2 x

1
1 cos 4 x
2
Khi : I5 cos 2 x.cos3 2 xdx cos 4 2 xdx
dx 1 2 cos 4 x cos 4 x dx
2
40

0
0
0

1 4
1 cos 8 x
1 43
1
13
1
1

4 3
2cos
4
cos
8
sin
4
sin
8
dx
x
x
dx
x
x
x
1 2 cos 4 x

32
4 0
2
4 0 2
2
42
2
16

0
2
2
2
4
1 cos 2 x 1 cos 2 x 2 cos 2 x 2 sin 2 x 2cos 2 x
sin

2
4
4

Ta c:
2
1 2
2 sin 2 x
4
4
sin x cos x 1 2 sin 2 x
2

sin 4 x
dx
sin 4 x cos 4 x
0

6) I 6

Khi : I 6

Tnh I
0

1 2 sin 2 x 2 cos 2 x
1
2 cos 2 x
1
cos 2 x

dx 1
dx I
dx x
2
2
2

20
2 sin 2 x
2 0 2 sin 2 x
2 0 0 2 sin 2 x
8

cos 2 x
dx
2 sin 2 2 x

t t sin 2 x dt 2 cos 2 xdx cos 2 xdx

2 t dt 1
2 t 2 t 4 2

1
ln 2 1

8 2 2
1

1
1
dt
I

2
2 0 2t
4 2 0
Vy I 6

2 t

dt
v t : 0 1 , suy ra:
2
1

1
1
1
ln

dt
2 t
2 t
4 2

2 t
2 t

1
2 2

ln

Ch : Bi ton trn ta c th c cch bin i :


2
2
2
2
sin 4 x
sin 4 x cos 4 x sin 4 x cos 4 x 1 sin x cos x sin x cos x 1
cos 2 x



4
4
4
4
sin x cos x
2
2 2 sin 2 2 x
1

2 sin x cos x
2 1 sin 2 2 x
2

Trang 23

2 1

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

3) I 3
0

1) I1

2) I 2

dx
1 sin x cos x
0

V d 4. Tnh cc tch phn sau:

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

sin x 7 cos x 6
dx
4sin x 3cos x 5

4) I 4

sin 2 x

(2 sin x)

2sin x 11cos x
dx
3sin x 4cos x

dx

sin x.sin x
6
6

5) I5

dx

Gii:
x

1 tan 2
2

dx
2 dx 1 t dx dx 2 dt

dt
x
dx
x
2
2
1 t2

2cos 2
1) I1
t t tan
2
1 sin x cos x
2
0

2t
1 t 2

x
x
sin
;
cos

1 t 2
1 t2

v x : 0 th t : 0 1 , khi I1
2
0

2) I 2
0

2sin x 11cos x
dx
3sin x 4cos x

1
2 dt
dt

ln t 1 0 ln 2
2

t 1
1 t 2 1 1 2tt 2 11 tt 2 0

Ta phn tch: 2 sin x cos x A(3sin x 4 cos x) B (3 cos x 4 sin x)

2sin x 11cos x (3 A 4 B) sin x (4 A 3B) cos x


3 A 4 B 2
A 2
ng nht h s ta c:

4 A 3B 11 B 1

Khi : I 2
0

d (3sin x 4 cos x)
2(3sin x 4cos x) (3cos x 4sin x)
dx 2 dx
3sin x 4 cos x
3sin x 4 cos x
0
0

2 x ln 3sin x 4 cos x 4
0

3) I3
0

sin x 7 cos x 6
dx
4sin x 3cos x 5

7 2
ln
2
8

Phn tch: sin x 7 cos x 6 A(4 sin x 3cos x 5) B (4 cos x 3sin x) C


sin x 7 cos x 6 (4 A 3B ) sin x (3 A 4 B ) cos x 5 A C

4 A 3B 1

ng nht h s ta c: 3 A 4 B 7 A B C 1
5 A C 6

Khi : I3
0

4sin x 3cos x 5
4cos x 3sin x
1
dx
dx
dx
4sin x 3cos x 5
4sin x 3cos x 5
4sin x 3cos x 5
0
0

dx
0

d (4sin x 3cos x 5)
9
I x ln 4sin x 3cos x 5 2 I ln I
0
4sin x 3cos x 5
2
8

Trang 24

(*)

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

2 dt

dx

x
1
1 t2

t t tan
Tnh I
dx
2
4sin x 3cos x 5
2t
1 t2
0
sin x
;
cos

x
1 t 2
1 t2

2dt
1
1
1
1
2
dt
dt
1
1

t
1

v x : 0 th t : 0 1 . Suy ra I
2

2
2
t 4t 4 0 (t 2)
t 2 0 6
2t
1 t
2
0
4.
3.
5 0
2
2
1 t
1 t

9 1
Thay (2*) vo (*) ta c: I3 ln
2
8 6

4) I 4

sin 2 x

(2 sin x)

(2*)

dx

Cch 1: (Phn tch, kt hp k thut vi phn)


0

I4

sin 2 x
dx
(2 sin x) 2

cos x
cos x
2 cos x(2 sin x) 4 cos x
dx 2
dx 4
dx
2
2
(2 sin x)
2 sin x
(2 sin x )

d (2 sin x)
d (2 sin x)
4

4
2ln 2 sin x
2 ln 2 2
2
x
x
2 sin x
(2
sin
)
2
sin

Cch 2: (i bin)
t t 2 sin x dt cos xdx v x :
0

Khi I 4

0 th t :1 2
2

2sin x
2(t 2)
4
2 4

dt 2 dt 2 ln t 2 ln 2 2
cos xdx
2
2
t
t t
t 1
(2 sin x)

1
1

5) I5

Cch 1: I5

dx

sin x.sin x
6
6

dx
3

1
sin x.
sin x cos x
2
2

dx
2

sin x.

3 cot x

2dx
sin x.

3 cot x
3 cot x

3 sin x cos x

2 ln

3 cot x

sin x x
cos x cos x sin x
3 sin x
6
6
6

dx 2

dx
.
Cch 2: I5

sin
sin x.sin x
sin x.sin x
6
6 6
6
6

3 d sin x 6 d sin x 6
cos x cos x 6
sin x

dx 2

2ln
2

sin x sin x
sin x
sin x
sin x

6
6
6
6
6
6

Trang 25

2 ln

3
2

2 ln

3
2

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

CH :

Khi gp tch phn I

f ( x)

g ( x) dx m

h( x), g ( x) l cc hm bc nht theo sin x v cos x th ta c th dng phng

php ng nht h s:
*)

h ( x) a sin x b cos x
c sin x d cos x
c cos x d sin x
. Khi :

A
B
g ( x) c sin x d cos x
c sin x d cos x
c sin x d cos x

c cos x d sin x
d (c sin x d cos x)
I A dx B
dx A dx B
A.x B ln c sin x d cos x ?

c sin x d cos x

c sin x d cos x

h ( x) a sin x b cos x e
c sin x d cos x h
c cos x d sin x
1
*)
.Khi :

A
B
C
g ( x) c sin x d cos x h
c sin x d cos x h
c sin x d cos x h
c sin x d cos x h

dx
bng hai cch:
c sin x d cos x h

I Ax B ln c sin x d cos x h C.I 3 v ta tnh I3

C1: Dng cng thc bin i lng gic chuyn v cc cng thc lng gic trong bng nguyn hm .
C2: t t tan

x
2dt
2t
1 t2
dx
v

x
sinx
;
cos
1 t2
1 t2
2
1 t 2

Bi luyn
Tnh cc tch phn sau:

dx
1) I1 6
sin x
4

4) I 4

dx
3 cos x sin x

6) I 6

28
( s: )
15

2) I 2

56
dx
( s: )
6
15
cos x

3) I 3

dx
4 3
( s:
8) I 8 2
)
2
3
sin x cos x

( s:

xdx ( s:

13
)
15 4

1 (2 3)
( s: ln
)
4
3
2

sin 2 x cos 3x 2sin x dx

tan

5) I 5 sin x sin 2 x sin 3xdx ( s:


0

2
)
2 5

sin 3 xdx
9) I 9
1 cos x
0

1
)
6

7) I 7 cos 2 x.cos 4 xdx ( s: 0 )


0

1
( s: )
2

10) I10

sin xdx

1 sin x
0

( s:

1 )
2

11) I11

sin

13) I13

dx
( s: 2 4 3 2 )
x cot x

4sin x 3cos x 1

4sin x 3cos x 5 dx
0

( s:

12) I12

1
9
ln )
6
8

14) I14

Trang 26

sin x cos x

sin x cos x 3 dx

( s: ln

3 2
)
4

dx
4 3
( s:
ln 2 )

3
cos x.cos x
3

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

IV. 10 DNG TCH PHN HAY GP TRONG CC K THI


I HC CAO NG

DNG 1: I1

f g ( x), n g ( x) .g '( x)dx

(*)

CCH GII CHUNG

Cc v d minh ha
V d 1. Tnh cc tch phn sau:
4

1) I1 x 2 x dx (B 2013)
0

4) I 4

x x 1 1
1 x3 1 x 1 dx
4

7) I 7

2 3

5) I 5

x dx
3

8) I8

x4 1

2x 1
2) I 2
dx
0 1 2x 1

dx
3

x2 4 x

3) I 3

4x 1
dx (D 2011)
2x 1 2
0

dx
x x2 4

(A 2003)

6 ) I6

31

9) I9
1
2

x
dx
x 1
3

10) I10
1

xdx
1 2x
xdx

x x2 1

Gii:
1

1) I1 x 2 x 2 dx (B 2013)
0

t t 2 x 2 t 2 2 x 2 2tdt 2 xdx xdx tdt v x : 0 1 th t : 2 1


1

2 2 1
t3
Khi I1 t.tdt t dt

3
31
1
2
2

2) I 2

1
0

2x 1
dx
2x 1

t t 2 x 1 t 2 2 x 1 tdt dx v x : 0 4 th t :1 3
3

3
3
t2
3
1
t
t2

.tdt
dt t 1
dt

t ln(t 1) 2 ln 2

1 t
t 1
t 1
2
1
1
1
1

I2

Trang 27

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG
4

3) I 3

0947141139 0925509968

tdt dx
v x : 0 4 th t :1 3
t t 2 x 1 t 2 2 x 1
2
2 x t 1

4x 1
dx (D 2011)
2x 1 2

3
3
2t 3
3 40
2(t 2 1) 1
2t 3 3t
10
5

10 ln
.tdt
dt
dt 2t 2 4t 5
2t 2 5t 10 ln(t 2)

2
2
1
t
t
t
2
3
3
1
3

I3
1

2
x4 x 1 1
x4
x 1 1

dx

3
3

x 1 x 1
x 1 x 1 x 1
1 x 1

4) I 4

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

dx
1 2 3
2
3
2x 1 8
x

+) Tnh B
1

2
2
x
dx
dx
dx

1 1 x 1 1 x3 A B (*)

(1)

x
dx
x 1
1 1

+) Tnh A

dx 2tdt
v x :1 2 th t : 0 1
t t x 1 t 2 x 1
2
x t 1
1

1 3
1
t3 t 2
1 11
t t
(t 2 1).2tdt
2

dt 2 t 2 t 2
dt
2
2t 2 ln(t 1) 4ln 2 (2)

t 1
t 1
1 t
3 2
0 3
0
0
0

Thay (1); (2) vo (*) ta c: I 4


2 3

5) I 5

dx
x x2 4

97
4 ln 2
24

(A 2003)

tdt xdx
v x : 5 2 3 th t : 3 4
t t x 2 4 t 2 x 2 4 2 2
x t 4
2 3

Khi I 5

2 3

dx
x x2 4

xdx
x2 x2 4

1 [(t 2) (t 2)]dt
tdt
dt
2

2
(t 4).t 3 t 4 4 3 (t 2)(t 2)
3

6) I 6

31

xdx
1 2x

1 1
1
1 t 2 4 1 5

dt ln
ln

4 3t 2 t 2
4 t2 3 4 3

2
4
5t dt 2dx dx t 4 dt

5
t t 5 1 2 x t 5 1 2 x
v cn t : 2 1
5
x 1 t

1 t5 2 4
. t dt
1
2
4
9
2 5
1 (t 3 t 8 )dt t t 2 1909
I6

t
5 1
36
4 91
2
4

7) I 7

x 3dx
3

I7

3
t t 3 x 4 1 t 3 x 4 1 3t 2 dt 4 x 3dx x 3dx t 2 dt v cn t :1 2
4

x4 1
2

3 t 2 dt 3
1
t 1
dt

4 1 1 t 4 1
t 1

2 3 3 3
3 t2
t ln(t 1) ln
4 2
1 8 4 2
Trang 28

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG
2

8) I8

x 4 x

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

5
dx 6t dt
t t x x t
3 2
4
; x t3
x t

dx

I 21

0947141139 0925509968

v cn t :1 6 2

2 2
2
2
t2
62
t dt
6t 5dt
1
6 1

3
6

t
dt
t
t
6
6
1
6
ln(
1)
3
2
6
2
3
6
ln

4
3

t t
t 1 1
t 1
2
2
1
1

Nhn xt:
Trong bi ton trn ng thi xut hin cn bc 2 v cn bc 3 nn chng ta tm cch i bin ng
thi mt c hai cn. Khi chng ta s ngh ti vic t t 6 x hay x t 6 ( y 6 BCNN (2;3) ) .
b

Nh vy khi gp I f ( m g ( x ), n g ( x )) dx th ta t t k g ( x) vi k l BCNN ca m v n.
a

x
dx
3
x 1
1

9) I9
1
2

v x :

2
I9
3

x 1 3
x
3

t t 1

tdt

1
(t 2 1)2 . 2 .t 3
t 1

10) I10
1

1
2

1
1
x 1 3
x

dx
1
2

x2
1
x 1 3
x

dx

1
1
1
2
t
2t
dt x 2 dx . 2
dt
t 2 1 3 x3 2
3 x 2 dx 2
3
2
(t 1)
3 (t 1) 2
x
x
t 1

1
1 th t : 3 2
2
2

dx

. Khi :
3

dt
2
t2 1 3
2

dt
1
(t 1)(t 1) 3
2

1
1 t 1
1
t 1 t 1 dt 3 ln t 1
2

1
ln
3

xdx
x x2 1

Nhn xt: Nu t t x 2 1 t 2 x 2 1 tdt xdx nhng ta khng chuyn c x theo t


Khi ta ngh ti vic nhn lin hp. C th ta c li gii:
2

I10
1

x x 2 1

x x x 2 1 dx

xdx

1 32
7
x I I
3 1
3

x 2 1 x x 2 1

(1)

Tnh I x x 2 1dx
1

t t x 2 1 t 2 x 2 1 tdt xdx v x :1 2 th t : 0 3
3

t.tdt

2
t dt

T (1) v (2) I10

x x x 2 1 dx x 2 dx x x 2 1dx

t3 3
3 (2) .
3 0

7
3
3
Trang 29

2 1
2

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

V d 2. Tnh cc tch phn sau:

sin 2 x

1) I1

(A 2006)

dx

cos 2 x 4sin 2 x

3) I3

2) I 2

sin 2 x sinx
dx (A 2005)
1 3cos x
0

4) I 4

sin x 1 cos x sin xdx

1 cos 3 x sin x cos5 xdx

Gii:

sin 2 x

1) I1

dx

cos 2 x 4sin 2 x

2
t t cos 2 x 4sin 2 x 1 3sin 2 x t 2 1 3sin 2 x 2tdt 6sin x cos xdx sin 2 xdx tdt
3
2
2
2 tdt 2
2 2 2
v cn t :1 2 I1
dt t
31 t
31
3 1 3

2) I 2

sin 2 x sinx
dx (A 2005)
1 3cos x
0

2tdt 3sin xdx sin xdx 3 tdt


t t 1 3cos x t 2 1 3cos x
v t : 2 1
2
cos x t 1

(2 cos x 1)sin x
dx
1 3cos x
2
0

I2

3) I 3

2.

t 2 1
1
2
2
2 2t 3 2 34
2
3
. tdt (2t 2 1) dt
t
t
91
9 3
3
1 27

sin x 1 cos x sin xdx

+) Tnh A

sin xdx

+) Tnh B

2
2

sin xdx

1 cos x sin xdx A B

1 cos 2 x
x sin 2 x 2
dx

2
4 0
4
2

(*)

(1)

t t 1 cos x t 2 1 cos x 2tdt sin xdx v cn t : 2 1

1 cos x sin xdx

B 2 t.tdt 2 t 2 dt
1

2t 3 2 4 2 2

3 1
3

(Cc em c th trnh by : I3

2
2

sin xdx

(2)

.Thay (1), (2) vo (*) ta c: I3

1 cos 2 x
1 cos x sin xdx
dx
2
0

4 22
x sin 2 x 2

)
(1 cos x)3 2
4
3
4
3
2
0
Trang 30

4 2 2

4
3

1 cos xd (1 cos x)

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

4) I 4

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

2
6

1 cos 3 x sin x cos5 xdx

6t 5 dt 3cos2 x sin xdx sin x cos2 xdx 2t 5dt


v cn t : 0 1
t t 6 1 cos3 x t 6 1 cos3 x 3
6
cos x 1 t

I4

2
6

1
1
t 7 t13 1 6
1 cos3 x cos3 x sin x cos 2 xdx t (1 t 6 ).2t 5 dt 2 (t 6 t 12 ) dt
7 13 0 91
0
0

V d 3. Tnh cc tch phn sau:


e

1) I1
1

e 3 1

3) I3

e3

1 3ln x ln x
dx
x

e 1

(B 2004)

2) I 2

1 ln 2 ( x 1)
dx
( x 1).ln( x 1)

4) I 4
1

3 2ln x
dx
x 1 2 ln x

x x ln(ex) ln x

x 1 x ln x

dx

Gii:
e

3dx
dx 2

2tdt x x 3 tdt
t t 1 3ln x t 2 1 3ln x
v cn: t :1 2
2
1
t

ln x

1 3ln x ln x
dx
x

1) I1
1

I1 t .
1

e3

2) I 2

3 2 ln x
dx
x 1 2ln x

2
t 2 1 2
2
2 t 5 t 3 2 116
. tdt (t 4 t 2 )dt
3 3
91
9 5 3 1 135

dx

tdt
v cn t :1 2
t t 1 2 ln x t 2 1 2 ln x
x
2
2ln x t 1

3 (t 2 1)
t3 2 5
.tdt (4 t 2 )dt 4t
I2
31 3
t

1
1

e 3 1

3) I3

e 1

1 ln 2 ( x 1)
dx
( x 1).ln( x 1)

t t 1 ln 2 ( x 1) t 2 1 ln 2 ( x 1) tdt
e 3 1

Khi I3
2

e 1

1 ln 2 ( x 1) ln( x 1)
.
dx
ln 2 ( x 1)
x 1

1 (t 1) (t 1)
dt
1 .
2 (t 1)(t 1)
2

ln( x 1)
dx v x : e 1 e
x 1

t
t 2 1 .tdt
2

t2
t 2 1 dt
2

1 t

1 1
1 t 1
1
1 2 . t 1 t 1 dt t 2 ln t 1
2
Trang 31

1 th t : 2 2

1
dt
1

1
2 2 ln
2

2 1
3

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

x x ln(ex) ln x

4) I 4

x 1 x ln x

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

dx

x 1
1
t t x ln x t 2 x ln x 2tdt 1 dx
dx v x :1 e th t :1 e 1
x
x
e

x( x 1 ln x) ln x

Khi I 4

x 1 x ln x

e 1

x ln x x 1
dx
.
x ln x x
1 1

dx

t3 t 2

1
2
1
2
t
t
dt

t ln 1 t

1 t

3 2
1

e 1

t2
.2tdt 2
1 t

e 1

e 1

t3
dt
1 t

2(e 2) e 1 3e 2
1 e 1

2 ln
3
3
2

V d 4. Tnh cc tch phn sau:


ln 5

1) I1

ln 3

e2 x dx

2) I 2

ex 1

ln 2

(e
0

e x dx
x

1) e x 1

3) I 3
0

(1 x )e x
2 1 xe x

( x e 2 x ) x 2 e2 x
dx
4 x 2 4e 2 x 1
0

4) I 4

dx

Gii:
ln 5

1) I1

2tdt e x dx
v x : ln 2 ln 5 th t :1 2
t t e x 1 t 2 e x 1 x 2
e t 1

e 2 x dx
ex 1

ln 2

ln 5

I1

e x .e x dx

ln 2

ln 3

2) I 2

(e

ex 1

2
t 3 2 20
(t 2 1).2tdt
2 (t 2 1) dt 2 t
t
3 1 3
1
1

e x dx
x

t t e x 1 t 2 e x 1 2tdt e x dx v x : 0 ln 3 th t : 2 2

1) e 1
2

I2

2tdt
2
dt
2 t 2 .t 2 2 t 2 t

2 1

( x e 2 x ) x 2 e2 x
dx
4 x 2 4e 2 x 1
0

t t x 2 e2 x t 2 x 2 e 2 x tdt ( x e 2 x )dx v t :1 1 e2

4) I 4

1 e2

Khi I 4

t.tdt
1

2
4t 1 4

1 e 2

1 e 2

4t 2 1 1
1
dt
2
4t 1
4

V d 5. Tnh tch phn :

1) I1
0

1) I1
0

1
1 (2t 1)(2t 1) dt

1 1
1
1 1 2t 1
1 2 2t 1 2t 1 dt 4 t 4 ln 2t 1

1
1

1 e2

1 e2 1 1 6 1 e2 3
ln
4
16 2 1 e2 1

dx
3 3

1 e2

(1 x ) 1 x

dx
3 3

(1 x ) 1 x3

Phn tch: Nu t: t 3 1 x 3 t 3 1 x 3 t 2 dt x 2 dx
Trang 32

cos x
dx
0 cos 2 x cos 2 x

2) I 2

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968
1

Vy chnh c vi phn ta phi bin i I


0

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3
1

dx
(1 x3 ) 3 1 x3

x 2 dx
x 2 (1 x3 ) 3 1 x3

nhng x2 di mu s khng rt c theo t v gi nh khng c x2 di mu s song vn c x 2 dx ta


1
chnh vi phn. T y ta ngh ti vic t x nhng do cn x 0 ta khng tm c cn t tng ng
t
nn ta khc phc bng cch tnh nguyn hm ri sau mi th cn.
dt
1
dt
dx
t x dx 2 I
Gii: Tnh nguyn hm: I
3 3
3
t
t
1
1
(1 x ) (1 x )
t 2 1 3 3 1 3
t
t
hay I

t 2 dt

1 t 1
3

t: u 3 t 3 1 u 3 t 3 1 u 2 du t 2 dt

u 2 du
du 1
1
x
I 3 2 C
C
C
3 3
3
u .u
u
u
1 x3
t 1
2

(c th dng k thut vi phn tnh : I

t dt

1 t 1
3

CH : Dng tng qut ca bi ton trn I

I1

x
3

1 x3

1
0

4
3

1 3
1
C )
(t 1) d (t 3 1)

3
3
3
t 1

dx
n n

(a bx ) a bx

v ta gii bng cch t x

1
t

cos x
dx
0 cos 2 x cos 2 x

2) I 2

Phn tch: Tng t nh 1) nu bi ton ny ta t t cos 2 x th s khng n.


Nn trc tin ta s bin i biu thc di du tch phn. C th ta c li gii nh sau:

Gii: +) Ta c: I 2
0

cos x
cos 2 x cos 2 x

dx
0

cos x
(1 2sin 2 x) 1 2sin 2 x

dx

1
2

+) t t sin x dt cos xdx v t : 0


+) Ta s i tnh nguyn hm I
t t

dt
1
I2
(*)
2
2
2
0 (1 2t ) 1 2t
dt

(1 2t ) 1 2t 2

1
du
dt 2 I
u
u

du
2
2

u 2 1 2 1 2
u
u

udu
(u 2 2) u 2 2

1
1
2
2

C
u
d (u 2 2)
(
2)

2
u2 2

1
2

I2

dt
2

(1 2t ) 1 2t

Trang 33

1
2

t
1 2t

2
0

2
2

d (u 2 2)
1
2 (u 2 2) u 2 2

t
1
C
C
2
1

t
1
2
2
t2

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

dx

CH : +) Dng tng qut ca (*) l I

n n

v ta gii bng cch t x

(a bx ) a bx
+) Dng tch phn trn cc em s c tm hiu k hn Dng 9.

1
.
t

V d 6. Tnh tch phn :


4

x 2 dx

1) I1

2) I 2

1 x x

dx

1 x
1

1 x

3) I 3

4) I 4

dx
x x 1
0 1

dx
2

x 4x 3

Gii:
4

x 2 dx

1) I1

t t 1 x x t 2 1 x x

1 x x

4
x x t 2 1 x3 (t 2 1)2 3 x 2 dx 4t (t 2 1)dt x 2 dx t (t 2 1)dt
3
3

4 t (t 2 1)dt 4 2
(t 1)dt
v x : 0 4 th t :1 3 , khi : I1
31
31
t
3

2) I 2

80
4 t3
t
9
3 3 1

dx

1 x

1 x2
Cch 1: (Nhn lin hp)
1

I2

dx

1 x
1

1 x2

1
1
ln x x
2
2
1
3

Tnh I

1 x2
dx
x
3

Khi I

1
1 x2
1

1 x
x

1 x 1 x2
1 x 1 x2
1
dx
dx

1
(1 x)2 (1 x 2 )
2x
2
3

dx

1 x2
ln 3
3 1 1
dx

I
x
4
2
2

t t 1 x 2 t 2 1 x 2 tdt xdx v x :1 3 th t : 2 2

1 x2
xdx
x2

t
2 t 2 1 .tdt

t 2 1 1
2 t 2 1 dt

1 t
2

1
dt
1

1 1
1
1 t 1
1

dt t ln

2 t 1 t 1
2 t 1
2

1
2 2 ln( 2 1) ln 3 (2*)
2

Thay (2*) vo (*) ta c: I 2

3 2 3 ln(3 2 3)
2

Cch 2:
t t x 1 x 2 t x 1 x 2 t 2 2tx x 2 1 x 2 x
v x :1 3 th t :1 2 2 3 , khi :
Trang 34

t 2 1
t2 1
dx 2 dt
2t
2t

(*)

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

2 3

I2

2 3
2 3 2
2 3
1
1 t2 1
1
1
1
1
1
t2 1
t (t 1) t
.
dt
dt
dt

dt
2
2
t 1 2t 2

2 1 2 t (t 1)
2 1 2 t (t 1)
2 1 2 t 1 t t (t 1)
1 2
2 3

2 3

1
1
1 1 1
1
1 1
2

2
2 dt
dt

2 1 2 t 1 t t t 1
2 1 2 t 1 t t
2 3

1
1

2 ln t 1 ln t
2
t
1

3 2 3 ln(3 2 3)
2

CH : Cc em c th s dng k thut ng nht h s bin i :

t 2 1
A B C
( A C )t 2 ( A B)t B

, ng nht h s :
t 2 (t 1) t t 2 t 1
t 2 (t 1)
Khi ta c:

A C 1
A 1

A B 0 B 1
B 1
C 2

t 2 1
1 1
2
2
2
t (t 1)
t t t 1

dx
x x 1
0 1

3) I 3

t t x x 1 t 2 2 x 1 2 x( x 1) 2 x( x 1) t 2 (2 x 1)
t2 1
4 x 2 4 x t 4 2(2 x 1)t 2 4 x 2 4 x 1 4t 2 x t 4 2t 2 1 x

2t

Suy ra dx 2.

t2 1 t2 1
(t 2 1)(t 2 1)
dt v x : 0 1 th t :1 1 2
. 2 dt
2t 2t
2t 3

1 2

Khi I3

1
2

1 (t 2 1)(t 2 1)
1
dt
.
3
t 1
2t
2

1 2

1 2

(t 1)(t 2 1)
1
dt
3
t
2

1 2 3

t t 2 t 1
dt
t3

1 2

1
1 1
1 1 1
1 2 3 dt t ln t 2
2
t 2t
t t t
1

3 2 ln( 2 1)
2

CH :
Nu ta bin i

1
1 x x 1
1 x x 1

2
1 x x 1 (1 x ) ( x 1)
2 x

1 1
x 1
1

v p dng
2 x
x

dx
th php bin i trn khng chnh xc do khng xc nh ti cn ti x 0 .
x x 1
0 1

gii I 3
1

4) I 4
0

dx
2

x 4x 3

dx
( x 1)( x 3)

t t x 1 x 3

1
x 1 x 3
dx
dx
2dt
1
dx t.
dt

dx
t
2 ( x 1)( x 3)
2 ( x 1)( x 3)
( x 1)( x 3)
2 x 1 2 x 3
2 2

v x : 0 1 th t :1 3 2 2

. Khi : I 4 2

1 3

Trang 35

dt
2ln t
t

2 2
1 3

2 ln

2 2
1 3

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

Bi luyn
Tnh cc tch phn sau:
2
5

1) I1 x 2 5 xdx ( s:
1
5

4) I 4

2) I 2 x 3 1 x 2 dx ( s:
0

5) I 5

7) I 7

( s:1 2 ln 2 )

10) I10

x 1

x3

4 x

15) I15

19) I19

21) I 21

dx

dx
x x

1
2

23) I 23

27) I 27

ex 3

e3

x
1

29) I 29

30) I 30

dx

46
)
27

16) I16

2 x ln x

dx

1 x
3

18) I18

x
1

dx

26) I 26
28) I 28

( s:
( s:

6 2 3
1 ln 2 x .ln x
)
dx ( s:
8
x
2

1 ln x

95
54 ln 2 )
3

7 (3 2e) 3 e
2
2 ln
)
3
3 e 1
Trang 36

84 2
)
3

sin 2 x s inx
28 2 3
dx ( s:
ln )
27 3 2
1 3cos x

ln xdx

x 1 ln x
1

2 22
)
3

1
1

76
)
15

( s:

1 1 x

11
2 ln 2 )
6

2
2 1
)
ln
3
2

dx ( s:

dx

xdx
12
dx (s: )
5
2x 2

3 3 3
( s: ln )
4 2 2

x x 1

1
2

( s:

2 22 5
ln
) 24) I 24
2
17 1

dx

x 1

1 x

dx ( s:

20) I 20
22) I 22

3 2x x 1

x 2 ln x x ln(ex)

1
0

ln(2 3) )

( s:

8 x3 6 x 2 5 x 1

(s:

12) I12

2 x x3

e 3

( s:

ln x
dx
1 ln x

x 1
1

5 6x 2x2

1
2

ln 6

25) I 25

14) I14

2
( s: 11 6 ln )
3

dx

(3 2 x)

17 9 3
xdx
( s:
)
9
3x 1 2 x 1

16
3 3 )
3

dx ( s:

42 2
( s:
)
9

1 x

64

dx ( s:

4 x2
dx ( s: 3 2 ln(2 3) )
x

1 3
1 x
dx ( s:1 ln )
2 2
x

52
)
9

3 1
( s: ln )
2 12

4x 1

1
1

1 3x
4 x2

x
1

17) I17

11) I11

dx ( s: 1)

13) I13

2 2

x3 1dx ( s:

dx

2x 1

9) I 9

11
x
1 1 x 1 dx (A 2004) ( s: 3 4 ln 2 )

x 1
11
)
dx ( s:
6
4x 1

8) I 8

3) I3

dx
x 2 x 1

2
)
15
2

42 2
x
)
dx (C 2012) ( s:
3
x 1

10

6) I 6

3
)
50

( s:

3 2 ln( 2 1)
)
4

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

DNG 2: I 2

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

f x 2n , ax 2 bx c dx

(2*)

CCH GII CHUNG

CH :

*) Vi tch phn c dng

dx
x2 k

dx
x2 k

th ta c th khng dng ti phng php trn. C th ta bin i:

( x x 2 k )dx
( x x2 k ) x2 k

d ( x x2 k )
( x x2 k )

ln( x x 2 k )

...

Hoc mt cch trnh by khc: t t ( x x 2 k ) (phng php i bin)

*) Vi tch phn I f ( ax 2 bx c )dx m

ax 2 bx c =

u u 2 th t u sin 2 t ( hoc u cos 2 t )

*) Vi tch phn I

mx
dx th t x m cos 2t .
m x

Cc v d minh ha
2

1) I1 x 2 4 x 2 dx

V d . Tnh cc tch phn sau:

3) I 3
0

7) I 7

x
1

dx
x2 2 x 4

4) I 4

1
2

dx
2

1 3ln x

8) I 8

1
4

2
2

dx

5) I 5

x2 1

1 x2

0
2

dx
xx

x 2 dx

9) I 9

Trang 37

2x
dx
2 x

x2 1
dx
x2

2) I 2
3

6) I 6

x2

3 x2

10) I10

dx

cos xdx
7 cos 2 x

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

Gii:

dx 2cos tdt


t x 2 sin t vi t ;
v x : 0 2 th t : 0
2
2
2 2
4 x 2 cos t

1) I1 x 2 4 x 2 dx
0

I1

2) I 2
1

sin 4t 2
4sin t.2 cos t.2 cos tdt 4 sin 2tdx 2 (1 cos 4t )dt 2 t

4 0

0
0
2

x2 1
dx
x2

sin tdt

dx cos 2 t
3
vi t 0; ;
v x :1 2 th t : 0
t x
cos t
3
2 2
x 2 1 tan t

3
3
3
3
3
3
sin tdt
sin 2 t
1 cos 2 t
dt
cos t
I 2 tan t.

cos tdt
dt
dt

dt
0 cos tdt
1
cos t
cos t
cos t 0
1 sin 2 t
0
0
0
0
0
cos 2 t.
cos 2 t

3
1
1 1 sin t
3
3
1
=
t
d
sin
t
cos
tdt
ln

sin
ln(2 3)

1 sin t 1 sin t
2
2 1 sin t
0
0
0

3) I 3
0

dx
x2 2 x 4

dx
( x 1)2 3

; )
2 2

t x 1 3 tan t (vi t

3
dt
dx

cos 2 t
v x : 0 2 th t :

6
3
( x 1)2 3 3

cos t

dt 3 cos tdt 3
d sin t
1 3 1
1
1 1 sin t
I3

d sin t ln
2

2 1 sin t 1 sin t
2 1 sin t
3

cos t
cos t
(1 sin t )(1 sin t )
cos 2 t.
6
6
6
6
6
cos t
ln 3
ln(2 3)
2
2

4) I 4

3dt

dx
x2 1

sin tdt

dx cos 2 t
3
vi t 0; ;
Cch 1: t x
v x : 2 2 th t :
cos t
4
3
2 2
x 2 1 tan t

3
sin tdt
dt
Khi I 4

cos t .tan t
cos t
4

. gii tip I 4 ta c th i bin hoc dng k thut vi phn. C th:

Cch 1.1: t u sin t du cos tdt v t :

2
3
th x :

4
3
2
2

Trang 38

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

cos tdt 3 cos tdt


Suy ra I 4

2
2
cos t
1 sin t
4

3
2

du
2 1 u 2

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

3
2

2
2

du
1

(1 u )(1 u ) 2

3
2

1 u 1 u du
2
2

3
2

1 1 u
ln
2 1 u

ln(2 2 6 3 2)
2
2

cos tdt 3
cos tdt
1 3 (1 sin t ) (1 sin t ) cos tdt 1 3 cos tdt 3 cos tdt

Cch 1.2: I 4
2
2
(1 sin t )(1 sin t )
2 1 sin t 1 sin t
cos t
(1 sin t )(1 sin t )
4

4
4
4
4

1 d (1 sin t ) 3 d (1 sin t ) 1 1 sin t


2 ln 1 sin t
2 1 sin t
1 sin t
4

ln(2 2 6 3 2)

Cch 2:
2

I4

dx

x2 1

( x x 2 1)dx
( x x 2 1) x 2 1

d ( x x 2 1)
( x x 2 1)

ln( x x 2 1)

ln(2 2 6 3 2)
2

Cch 3: (Cch trnh by khc ca Cch 2 )


Cch trnh by 3.1:

t2 1
dx
dt

2
2
2
t
1
t

t t x x 2 1 x 2 1 t x x 2 1 (t x ) 2 x

2
2
2
2t
x2 1 t 1 1 t 1

2t
2t

v x : 2 2 th t :1 2 2 3 , khi :
2 3

I4

1 2

t2 1
dt 2 3
dt
2t 2

ln t
2
t 1
t
1 2
2t

2 3
1 2

ln(2 2 6 3 2)

Cch trnh by 3.2:

x
x x2 1
t t x x 2 1 dt 1
dx

dx

x2 1
x2 1

2 3

v x : 2 2 th t :1 2 2 3 , khi : I 4

1 2

2
2

5) I 5

x 2 dx

1 x2

I5

t
x2 1

dt
ln t
t

dx

2 3
1 2

dx
x2 1

dt
t

ln(2 2 6 3 2)

dx cos tdt

v cn t : 0
t x sin t vi t ;
2
4
2 2

1
sin
t
cos
t

4
sin 2 t.cos tdt 4 2
1 cos 2 x
sin 2 x 4 2
1
sin tdt

dt x

8
cos t
2
4 0
2
0
0

Trang 39

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

6) I 6

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

3
dt
dx
cos 2 t

t x 3 tan t vi t ;
3
3
2 2
3 x 2 3(1 tan 2 t )

cos t cos t

3 x2

0947141139 0925509968

dx

v cn t : 0

I6

3 tan 2 t

4
3
sin 2 t
dt 3
dt
.
2
cos3 t
3 cos t
0
cos t

4
4
sin 2 t.cos t
sin 2 t.cos tdt
2
t u sin t du cos tdt v cn u : 0
I 24 3

3
dt
0 (1 sin 2 t )2 3
cos 4 t
2
0

u 2 du
(1 u 2 )2

M ta c:

u2
u 2 1 1
1
1 (u 1) (u 1)
1
1 1
1
2

2
.
2

2
2 2
2
2
2
2
2
2
u 1 4 (u 1) (u 1)
u 1 4 (u 1) (u 1) u 1
(1 u )
(u 1)

3
I6
4
e

7) I 7

x
1

1 1
1

2
2(u 1) 4 (u 1) (u 1)2
1
2

2
1
1
3 u 1
1
1 2
3 2 2
2 ln
2 2
u 2 1 (u 1)2 (u 1)2 du 4 ln u 1 u 1 u 1
2
2

dx

1 3ln 2 x

t t ln x dt

1
dx
dt
v x :1 e th t : 0 1 . Khi I 7
x
1 3t 2
0

du

dt


3 cos 2 u
v t : 0 1 th u : 0
Cch 1: t t
tan u vi u ;
3
1
3
2 2
1 3t 2

cos u

d sin u
1 3 du
1 3 cos udu
1 3
1 3 1
1
I7

d sin u
2

3 0 cos u
3 0 cos u
3 0 (1 sin u )(1 sin u ) 2 3 0 1 sin u 1 sin u

1 sin u

ln
2 3 1 sin u
1

Cch 2: I 7
0

dt
1 3t

30

1 2
d t
t
1
dt
1
1
3

dt

1 2
30
30
1 2 1 2
t
t
t
t
t
3
3

1
1 2
ln t

t
3
3
Trang 40

1
3

ln(2 3)

1
3

ln(2 3)

1 2
t
3

1 2
t
3

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG
1
2

8) I 8

0947141139 0925509968

dx 2sin t cos tdt


t x sin 2 t vi t 0;
2 x x 2 sin 2 t (1 sin 2 t ) sin t cos t

dx

x x2

1
4

v cn t :

1 2x
9) I 9 2
dx
x
2 x
1

0 I9

I8

4
2sin t cos tdt

2 dt 2
sin t cos t
4 6 6

dx 4sin 2tdt


t x 2 cos 2t vi t 0; 2 x
2 2cos 2t
2

2 2 cos 2t
2 x

v cn t :

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

6
1
sin t
2sin 2 t

tdt
.
.4sin
2
0 cos2 2t dt
4 cos 2 2t cos t

1 cos 2 2t
0 cos 2 2t dt

4sin 2 t sin t

4cos 2 t cos t

cos
0

1dt
2t

tan 2t 6 3 3

6
2
0

10) I10

cos xdx
7 cos 2 x

Ta c:

7 cos 2 x 6 2 cos 2 x 8 2sin 2 x

Nn t t sin x dt cos tdt v cn t : 0 1 I10


0

cos xdx
8 2sin 2 x

dt
1

2 0 4 t2

dt 2cos udu

v cn u : 0
t t 2 sin u vi u ;
2
6
2 2

4
4sin
u
2cos
u

1
I10
2

2cos udu 1

2 cos u
2

du

u 6
2

12
2 0

Bi luyn
Tnh cc tch phn sau:
3

1) I1
3) I 3

3 x2

3
2

5) I5

dx

4 x2

2014

( s: ln(1 2) )

2) I 2

2014 2 x 2 dx ( s:

dx ( s:

3
)

3 2

4) I 4

xdx

3 2x x2

ln

x 1
3
)
dx ( s: 1
2 3
x(2 x)

6) I 6

3
2

Trang 41

ex
x

2e e

2x

20142
)
4

( s: 3 2

dx ( s:

)
6

)
6

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

DNG 3: I3

f ( x).g ( x)dx

(3*)

Vi

f ( x) , g ( x) l hai trong bn hm:

logarit (log), a thc (a) (hoc k c phn thc), lng gic (lng) v m (m).
CCH GII CHUNG

CH :
+) Nh vy khi kt hp hai trong bn hm trn cho ta mt bi ton. V vy v mt l thuyt ta c th to ra
c C42 6 bi ton ca Dng 3. Song trn thc t, trong phm vi k th i Hc Cao ng th thng
xut hin 4 dng l : (loga, a thc); (a thc, lng gic); (a thc, m) v (lng gic, m) dng ny
cha xut hin (k t k thi 3 chung).
+) Khi gp lng gic v m ta c th t udv theo th t lng gic m hoc ngc li u
c v phi s dng hai ln tch phn tng phn. C hai ln tch phn tng phn trong trng hp ny
phi thng nht theo cng th t. Nu khng s xy ra hin tng I = I.
+) Khi s dng phng php tch phn tng phn th s ln thc hin ph thuc vo bc ca hm logarit v
a thc. C th:
*) Nu trong biu thc tch phn c log na f ( x) (hoc ln n f ( x) ) tch phn tng phn n ln.
*) Nu trong biu thc tch phn c a thc bc n: f ( x) an x n an1 x n1 ... a0
(khng c hm logarit) tch phn tng phn n ln.

+) Nu I

f ( x )e

ax b

dx m f ( x ) c bc n n 2 (theo CH trn ta phi tnh tch phn tng phn

n ln) song trong trng hp ny c th c cch khc phc (khng phi tnh tch phn tng phn) bng
vic tch ghp v s dng cng thc: f ( x) f '( x) e x dx f ( x)e x C (trong bi cc em phi CM).
+) Cc em tham kho thm k thut chn h s qua 5 cu tch phn V d 4.
+) V mt tng, vic dng phng php tch phn tng phn l vic ta chuyn t tch phn ban u

u f ( x)
udv v tch phn vdu n gin hn bng cch t dv g ( x)dx m thng thng th f '( x) v

g ( x )dx

d tnh. V vy phm vi p dng phng php ny khng ch dng li hai hm khc tn gi m

cn s dng cho cng mt dng hm, nhiu hn hai hm.


Trang 42

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

Cc v d minh ha
V d 1. Tnh cc tch phn sau:
3

1) I1 ln( x 2 x)dx (D 2004)

2) I 2 (e 2 x x )e x dx (C 2009) 3) I3 ( x 2)e2 x dx (D 2006)

4) I 4 x 3 ln 2 xdx (D 2007)

5) I 5

6) I 6

ln x
dx (D 2008)
3
x
1

x 1
ln xdx (A, A1 2013 )
x2

Gii :
2x 1

u ln( x 2 x) du 2
t

x x
dv dx
v x

3
2

1) I1 ln( x x)dx (D 2004)


2

3
2x 1
1

dx 3ln 6 2 ln 2 2
dx 3ln 6 2ln 2 2 x ln x 1 2 3ln 3 2
x 1
x 1
2
2

I1 x ln( x 2 x)
2

2) I 2 (e 2 x x )e x dx (C 2009)
0

Ta c: I 2 (e2 x x)e x dx e x dx xe x dx A B
0

+) Tnh A e x dx e x d ( x ) e x
0

(*)

e 1
e

(1)

+) Tnh B xe x dx
0

1
u x
du dx
1
x 1
t

B xe e x dx e e x 1
x
x
0
0
dv e dx v e
0
2e 1
Thay (1), (2) vo (*) ta c: I 2
e

(2)

3) I 3 ( x 2)e 2 x dx (D 2006)
0

1
du dx
1
u x 2
( x 2)e 2 x
1 2x
2 e2 e2 x

e
dx

1 2x
3
2x
2
2 0
2
4
dv e dx v e
0

5 3e2
4

4) I 4 x 3 ln 2 xdx (D 2007)

(V hm lnx c dng bc 2 nn phi tng phn 2 ln)

2 ln x

du
dx
e
e
u ln 2 x
x 4 ln 2 x
e4 1
1 3
x
+) t

x
xdx

I
ln

4
4
3
4 1 2 1
4 2
dv x
v x

4
Trang 43

(1)

Vi I x3 ln xdx
1

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

dx

e
e
du
e

u ln x
x 4 ln x
e4 x4
1 3
3e 4 1
x

+) t

x
dx

3
4
4 1 4 1
4 16 1
16
dv x
v x

4
Thay (2) vo (1) ta c: I 4
2

ln x
5) I 5 3 dx (D 2008) t
x
1

5e4 1
32

dx

du
u ln x
2
2
2

3 2 ln 2
ln x
1 dx
ln 2 1

dx
5
2
3
2

2x 1 2 1 x
8 4x 1
16
dv x3
v 1
2
2x

dx

u ln x
du

x
t
x2 1
1

dv
dx
dx

v x 1
x2
x

6) I 6

x 1
ln xdx (A, A1 2013 )
x2
2

(2)

1
1 dx 5
1
5
1
5
3

I 6 x ln x x . ln 2 1 2 dx ln 2 x ln 2
2
2
x
x x 2
x
x 1 2

1
1
1

V d 2. Tnh cc tch phn sau:


3

1) I1

3 ln x

( x 1)

dx (B 2009)

3
2) I 2 (2 x ) ln xdx (D 2010)
x
1

3) I 3

1 x sin x
dx (B 2011)
cos 2 x
0

x(1 sin 2 x)dx (D 2012)

4) I 4

5) I5

1 ln( x 1)
1 x 2 dx (A, A1 2012)

6) I 6 x 5 e x dx
0

Gii :
3

1) I1

3 ln x

( x 1)

dx (B 2009)

3 ln x
ln x
dx
dx 3
dx 3 A B

2
2
( x 1)
( x 1) 1 ( x 1) 2
1
1

Ta c: I1

dx
d ( x 1)
1
1

2
2
( x 1)
( x 1)
x 1 1 4
1
1

+) Tnh A
3

ln x
dx
( x 1) 2
1

+) Tnh B

(*)

(1)

dx

u ln x
du

x
t
dx
dv ( x 1)2
v 1

x 1

ln x
dx
e2 x 2
ln 3 1
1
ln 3
x
3
B


ln
ln 3 ln 2
dx
x 1 1 1 x( x 1) 2 4 1
4 1 x x 1
4
x 1 1 4
3 3
Thay (1), (2) vo (*) ta c: I1 ln 3 ln 2
4 4
Trang 44

(2)

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

3
2) I 2 (2 x ) ln xdx (D 2010)
x
1
e

3
ln x
dx 2 A 3B (*)
Ta c: I 2 (2 x ) ln xdx 2 x ln xdx 3
x
x
1
1
1
dx

du
e

u ln x

x
t

+) Tnh A x ln xdx
2
dv xdx v x
1

2
e

1
x 2 ln x
e2 x 2
e2 e2 1 e 2 1
A
xdx

2 1 21
2 4 1 2
4
4

(1)

ln x
dx
x
1

+) Tnh B

ln x
ln 2 x
1
C1: (S dng k thut vi phn) B
dx B ln xd (ln x)

(2)
2 1 2
x
1
1
1

1
dx
t2
1
v cn t : 0 1 B tdt
C2 : t t ln x dt

(2)
x
20 2
0
(thc cht C2 l cch trnh by khc ca C1)

u
ln
x
dx

e
e
ln x
1

du
2
C3: t
(2)

ln

dx 1 B 2 B 1 B
x

dx

1
2
x
1
dv x
v ln x
e 2 1 3 e2 2
Thay (1), (2) vo (*) ta c: I 2 2.

4
2
2

3) I3

1 x sin x
dx (B 2011)
cos 2 x
0

3
3
1 x sin x
dx
x sin x
Ta c: I3

dx
dx A B (*)
2
2

cos x
cos x 0 cos 2 x
0
0

dx
tan x 0 3 3 (1)
2
cos x
0

+) A

u x
du dx
x sin x

+) B
dx t

sin x
sin x
d (cos x )
1
2
cos x
0
dv cos 2 x dx v cos 2 x dx cos 2 x cos x

x 3
B

cos x 0

dx
2

I
cos x
3

dx

cos x

cos xdx
0 1 sin 2 x

vi I

dx

cos x

t t sin x dt cos xdx v cn t : 0 3


2
3

1 t 1
dt
ln
2
2 t 1
t 1

Thay (1), (2) vo (*) ta c: I 3

ln(2 3) B
0

2
ln(2 3)
3
3
Trang 45

2
ln(2 3) (2)
3

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

4) I 4 x(1 sin 2 x)dx (D 2012)


0

x2
I 4 x(1 sin 2 x) dx xdx x sin 2 xdx
2
0
0
0

I
0

2
I
32

du dx
u x

Tnh I x sin 2 xdx t

cos 2 x
dv
xdx

sin
2

0
v 2

x cos 2 x
I
4
2
0

cos 2 x
sin 2 x
1
dx 0
4 4
2
4 0

I4

2 1 2 8

32 4
32

1 ln( x 1)
dx
ln( x 1)
1
2
I5
dx 2
dx I I
2
2
x
x 1 x
x1
3
1
1

1 ln( x 1)
5) I 5
dx (A, A1 2012)
x2
1

dx

u ln( x 1) du
ln( x 1)

x 1
dx
t
Tnh I

dx
2
x
1
dv x 2
v 1

x
3
3
3
2
dx
x 3
ln( x 1) 3
ln 2
( x 1) x
ln 2
1
ln 2
1
I


ln
ln 3 ln 2
dx
dx

1 1 x( x 1)
x
x( x 1)
x x 1
x 1 1
3
3
3
3
1
1
1

x2

dx
dx
u 1 ln( x 1) du 1

2
2

x 1
x 1

)
I5 ln 3 ln 2 (Cc em c th t lun:
dx
3
3
dv x 2
v 1

x
3

6) I 6 x5 e x dx
0

Nhn xt 1: V mt l thuyt bi ton ny ta hon ton c th gii theo phng php tch phn tng phn.
Song ta phi s dng ti 5 ln tch phn tng phn (v bc ca a thc x5 l 5 kh di ). Lc ny ta s c
cch khc phc nh sau:
Ta lun c

f ( x) f '( x)e dx f ( x)e


x

(*)

f ( x)e x C ' f '( x)e x f ( x)e x f ( x) f '( x) e x (pcm)


( V vy p dng (*) chng ta s phi tch ghp x5 v dng trn )
p dng (*) ta c:
Tht vy:

I 6 x e dx ( x5 5 x 4 ) 5(x 4 4 x 3 ) 20( x 3 3 x 2 ) 60( x 2 2 x) 120( x 1) 120 e x dx


5 x

( x 5 5 x 4 )e x dx 5 ( x 4 4 x 3 )e x dx 20 ( x 3 3 x 2 )e x dx 60 ( x 2 2 x )e x dx 120 ( x 1)e x dx 120 e x dx


0

( x 5 x 20 x 60 x 120 x 120)e

x 1
0

120 44e
Trang 46

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

Nhn xt 2:
*) Nh vy qua bi ton trn ta thy vic s dng cng thc (*) s gip gim bt thao tc lp i lp li
phng php tch phn tng phn (nu bc ca a thc ln) .
*) V t bi ton trn chng ta c th a ra p s tng qut cho nh sau:

I x n e x dx x n nx n 1 n(n 1) x n 2 ... (1)n 1 n ! x (1) n n ! e x

V d 3. Tnh cc tch phn sau:

ln(sin x)
1) I1
2
cos x

x
dx
1 cos 2 x
0

3) I 3

2) I 2 sin x.ln(1 cos x) dx


0

e2

4) I 4

0
2

5) I5

cos (ln x)dx

x dx
2
1)3

6) I 6 xe 2 x cos xdx

(x

Gii :

ln(sin x)
1) I1
2
cos x
6

cos x
u ln(sin x)
dx cot xdx

du
t
sin x
dx
dv
cos 2 x

v tan x

Khi I1 tan x ln(sin x) dx 3 ln

2) I 2 sin x.ln(1 cos x) dx


0

3
3 1
3
3

ln x 3 3 ln
ln 2

2
3
6
2
3
2
6

sin x

dx
u ln(1 cos x) du
t

1 cos x
dv sin xdx
v cos x

2
0

sin x cos x
dx ln 2 I
1 cos x
0

Khi I 2 cos x ln 1 cos x

(*)

cos x
sin xdx
1 cos x
0

Tnh I

t t cos x dt sin xdx v x : 0

th t : 2 1
2

2
t 1
1
Suy ra I
dt 1 dt t ln t 1 ln 2
1
t
t
1
1

(2*)

Thay (2*) vo (*) ta c: I 2 2 ln 2 1

x
1
x
dx
dx
2
1
cos
2
2
cos

x
x
0
0

3) I 3

u x
du dx

t
dx
dv cos 2 x v tan x

4
4

1
1 4 d cos x 1
1 sin x
dx
I 3 x tan x 04 tan xdx
ln cos x
2
8 2 0 cos x
8 2
0
8 2 0 cos x

Trang 47

4
0

1
ln 2
8 4

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

e2

e2
2

4) I 4

cos (ln x)dx


1

+) Tnh I

e2

1 cos(2ln x)
1
1
dx x
2
2 1
2

e2

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

e2

e 2 1 1
cos(2 ln x)dx
I (*)
2
2

2sin(2 ln x)

dx
u cos(2 ln x) du
t

x
dv dx
v x

cos(2 ln x)dx
1

e2

e2

I x cos(2ln x) 1 2 sin(2 ln x) dx e 2 1 2 J

(1)

2cos(2ln x)

dx
u sin(2ln x) du
t

x
dv dx
v x

e2

+) Tnh J

sin(2ln x)dx
1

e2

e2

(2)

J x sin(2 ln x) 1 2 cos(2 ln x)dx 2 I


1

e 2 1
T (1) v (2) ta c: I e 1 4 I I
5

(2*)

e 2 1 e 2 1 2e 2 3

Thay (2*) vo (*) ta c: I 4


2
10
5
du dx
u x
0
x 2 dx

5) I5 2
t
xdx
xdx
1 d ( x 2 1)
1

dv

( x 1)3
v
2
3
1
2
3
2
3
2

( x 1)
( x 1)
2 ( x 1)
4( x 1)2

I5

x
2
4( x 1)2

Tnh I

(x

dx
1)2

1
dx
1 1
I (*)
2
2

4 1 ( x 1)
16 4

t x tan t dt

Khi I

(1 tan 2 t )dt

(1 tan 2 t )2

dt
1 tan 2 t

Thay (2*) vo (*) ta c: I 5

dt

(1 tan 2 t ) dt v x : 1 0 th t : 0
2
cos t
4

1
cos tdt 2
2

1
1 sin 2t
(1 cos 2t )dt 2 t 2 8 4 (2*)

1 1 1

16 4 8 4 32

6) I 6 xe 2 x cos xdx
0

Nhn xt: V di du tch phn xut hin ng thi ba hm ( a thc , lng gic, m) nn chng ta s
tnh tch phn tng phn theo cm (quan nim lng gic v m l mt hm) . Trc khi i

tnh I 6 xe 2 x cos xdx ta s i tnh nguyn hm A xe 2 x cos xdx


0

Trang 48

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

u x
du dx
t

2x
2x
dv e cos 2 xdx v e cos 2 xdx I

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

(*)

+) Tnh I e 2 x cos 2 xdx


du 2 sin 2 xdx
u cos 2 x
e2 x cos 2 x
e 2 x cos 2 x

2x
t

sin
2

e
xdx

1
2x
2x

2
2
dv e dx v e

(1)

+) Tnh J e2 x sin 2 xdx


du 2 cos 2 xdx
u sin 2 x
e 2 x sin 2 x
e 2 x cos 2 x

2x
t

e
cos
2
xdx

2x

2x
2
2
dv e dx v e

Thay (2) vo (1) I


T (*) v (2*) A

e2 x cos 2 x e 2 x sin 2 x
e2 x (sin 2 x cos 2 x)

I I
2
2
4

(2)

(2*)

xe2 x (sin 2 x cos 2 x) 1 2 x


e (sin 2 x cos 2 x)dx (3*)
4
4

M theo (2) : e2 x sin 2 xdx J

e2 x sin 2 x
e2 x sin 2 x
(4*)
e2 x cos 2 xdx e 2 x (sin 2 x cos 2 x)dx
2
2

Thay (4*) vo (3*) ta c:


A xe2 x cos xdx

xe2 x (sin 2 x cos 2 x) 1 e2 x cos 2 x e2 x (2 x sin 2 x 2 x cos 2 x cos 2 x)


.

8
4
4
2

e2 x (2 x sin 2 x 2 x cos 2 x cos 2 x) 2 e (1 ) 1


Suy ra I 6 xe 2 x cos xdx

8
8
0
0

V d 4. Tnh cc tch phn sau:


1

1) I1 x ln(2 x 2 ) dx
0

4) I 4

4x

3x 1
dx
28 x 2 65 x 50

2) I 2
0

ln 4 x 2 8 x 3
( x 1)

3) I 3

dx

ln(sin x 2 cos x)
dx
cos 2 x

5) I5 1
ln x x 1 dx
2 x
1

Gii :
1

1) I1 x ln(2 x 2 ) dx
0

Cch gii th nht (Cch gii thng thng)


2x

du
dx
1
1
u ln(2 x 2 )
x2
x3
1
2 x2
2
+) t

,
khi

ln(2

x
)

dx ln 3 I
1
2

2
2
2 x
2
dv xdx
0
0
v x

2
Trang 49

(*)

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG
1

+) Tnh I
0

0947141139 0925509968

x3
dx
2 x2

t t 2 x 2 dt 2 xdx xdx
3

Khi I
0

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3
dt
v x : 0 1 th t : 2 3
2
3

x2
t 2 dt 1 2
1
1
3
(2*)
xdx
. 1 .dt t 2 ln t ln
2
t 2 2 2 t
2 x
2
2
2
2
2

1
3 3
1
1
ln 3 ln ln 3 ln 2
2
2
2 2
2
Cch gii th hai (S dng k thut chn h s)
2x

du
dx
2

u ln(2 x )
x2
x2
2 x2
t
v
ta
chn
nn
(

y
v

xdx

C
C

1
v

1 )

2
2
2
2
dv xdx
v x 1 2 x

2
2

Thay (2*) vo (*) ta c: I

x2
3
1
2 x2
3
Khi I1
ln 3 ln 2
ln(2 x 2 ) xdx ln 3 ln 2
2
2
2
2 0 2
0
0

CH : Qua cu tch phn u tin V d 4 cc em c lm quen thm mt k thut chn h s cho


phng php tch phn tng phn . K thut ny c hiu nh sau: Khi i tnh tch phn tng phn,
u f ( x)
du f '( x)dx
khu t
vi C l hng s bt k (chn s no cng c)

dv g ( x)dx v g ( x)dx G ( x) C
V theo mt thi quen th chng ta thng chn C 0 ( Cch gii th nht cho I1 trong V d 4 i

theo cch chn ny). Nhng i khi vic chn C 0 li lm cho tch phn vdu khng c p cho

lm . V ta c quyn chn C l s thc bt k nn ta s chn h s C thch hp m biu thc vdu l


n gin nht. Cc em hy theo di tip Cch gii th hai ny cc tip theo ca V d 4.

2) I 2
0

ln 4 x 2 8 x 3
( x 1) 3

dx

Cch gii th nht (Cch gii thng thng)


8x 8

dx
u ln(4 x 2 8 x 3) du 2
4 x 8x 3

+) t

dx
dv ( x 1)3
v 1 2

2( x 1)

Khi I 2

dx
ln(4 x 2 8 x 3)
ln15 ln 3
4

4I
2
2
2( x 1)
(
1)(4
8
3)
8
2
x
x
x

0
0

(*)

dx
( x 1)(4 x 2 8 x 3)
0

+) Tnh I
Ta phn tch:

1
1
A
B
C

2
( x 1)(4 x 8x 3) ( x 1)(2 x 1)(2 x 3) x 1 2 x 1 2 x 3
Trang 50

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

1 A(2 x 1)(2 x 3) B ( x 1)(2 x 3) C ( x 1)(2 x 1) (2*)

1 3
Chn x ln lt cc gi tr 1; ; thay vo (2*) ta c:
2 2

A 1

B C 1
1

1
1
1
1 15
1

2
Khi I
(3*)

dx ln x 1 ln 4 x 8 x 3 ln 2 ln
x 1 2x 1 2 x 3
2
2 3

0
0

Thay (3*) vo (2*) ta c: I 2

ln15 ln 3
1 15 15
3

4 ln 2 ln ln15 ln 3 4 ln 2
8
2
2
3
8
2

Cch gii th hai (S dng k thut chn h s)


8x 8

dx
u ln(4 x 2 8 x 3) du 2
4 x 8x 3
dx
1

(v
t

C v chn C 2 )

dx
2
3
( x 1)
2( x 1)2
dv ( x 1)3
v 1 2 4 x 8 x 3

2( x 1)2
2( x 1)2
1

1
dx 15
15
3
4 x 2 8x 3
3
Khi I 2
ln15 ln 3 4 ln x 1 0
ln15 ln 3 4 ln 2
ln(4 x 2 8 x 3) 4
2
x 1 8
8
2
2( x 1)
2
0
0

3) I 3
0

ln(sin x 2cos x)
dx
cos 2 x

Cch gii th nht (Cch gii thng thng)


cos x 2sin x
u ln(sin x 2 cos x)
dx

du
t

sin x 2cos x
dx
dv cos 2 x
v tan x

4
0

I3 tan x ln(sin x 2 cos x)


0

Khi vic i tnh tch phn

tan x(cos x 2sin x)


dx
sin x 2 cos x

tan x(cos x 2sin x)


dx s tr nn phc tp .
sin x 2 cos x

Lc ny cn s ln ting ca k thut chn h s


Cch gii th hai (S dng k thut chn h s)
cos x 2sin x

dx
u ln(sin x 2 cos x) du

sin x 2 cos x
t

dx
dv cos 2 x
v tan x 2 sin x 2 cos x

cos x

4
4
sin x 2cos x
cos x 2sin x
Khi I3
ln(sin x 2 cos x)
dx
cos x
cos x
0
0

4
4
7
d cos x
3ln 3 ln 2 dx 2
2
cos x
0
0

7
5

3ln 3 ln 2 x 2ln cos x 4 3ln 3 ln 2


0
2
2
4

Trang 51

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

4) I 4

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

3x 1
3x 1
1 4 x 3 28 x 2 65 x 50dx 1 ( x 2)(2 x 5)2 dx

Cch gii th nht (Cch gii thng thng)


3x 1
A
B
C

Ta phn tch:
2
( x 2)(2 x 5)
x 2 2 x 5 (2 x 5)2

3x 1 A(2 x 5)2 B ( x 2)(2 x 5) C ( x 2)


5 A
A 5
13
C
5

Ln lt ta chn x bng 2; ; 0 ta c:
B 10
2
2
2
C 13

1 25 A 10 B 2C
0

5 13
10
13
2x 5
13
Vy I 4

5ln
dx 5ln

2
6 15
x 2 2 x 5 (2 x 5)
x 2 2(2 x 5) 1

1
Cch gii th hai (S dng k thut chn h s)
5

3x 1

du ( x 2)2 dx
u x 2

dx
1
1 x2
dv
v

2
(2 x 5)

2(2 x 5) 2 2 x 5

Khi I 4

dx
3x 1
13
2
13
x2
1
5

5
dx 5ln
15
2x 5
2 x 5 1 1 ( x 2)(2 x 5) 15 1 x 2 2 x 5

13
5
5ln
15
6

5) I5 1
ln x x 1 dx
2 x
1
Cch gii th nht (Cch gii thng thng)

t t x x 1 dt 1
2 x

dx v x :1 4 th t :1 5

dt

5
u ln t
5
5
du
Khi I5 ln tdt
t

t I 5 t ln t 1 dt 5ln 5 t 1 5ln 5 4
dv dt v t
1
1

Cch gii th hai (S dng k thut chn h s)


1

1
u ln x x 1

2 x 1
2 x dx

du
dx
t
x x 1
2 x x x 1
1

dv 1
dx
2 x
v x x 1

Khi I 5 x x 1 ln x x 1

4
1

2 x 1
1

dx 5ln 5 1

dx 5ln 5 x x
2 x
2 x
1
1
3

V d 5. Tnh cc tch phn sau:

x 2 3x
1) I1 2
dx
( x 1)3
2
Trang 52

5ln 5 4
1

x 2 dx
( x sin x cos x)2
0

2) I 2

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

Gii :
3

x 2 3x
x( x 3)
dx 2
dx
2
3
( x 1)
( x 1)3
2
2

1) I1

dx dx
u x 3

+) t
xdx
1 d ( x 2 1)
1
xdx
dv

2
3
2
3
2
3
2

( x 1)
( x 1)
2 ( x 1)
4( x 1)2

Khi I1

x3
1
dx
133 1
2

I
2
2
2
4( x 1) 2 4 2 ( x 1) 1152 4

(*)

dx
( x 1)2
2

+) Tnh I

Ta c:

1 1
1
1 ( x 1) ( x 1)
1 1
1
2
1
1
1
.

2
2
2
2
2
2
2
2
( x 1)
4 ( x 1) .( x 1)
4 ( x 1) ( x 1) ( x 1)( x 1) 4 ( x 1) ( x 1)
x 1 x 1
3

3
1 1
1
1
1
1 1
1
x 1
7 1 2
Khi I
(2*)
dx

ln
= ln

2
2
4 2 ( x 1) ( x 1)
4 x 1 x 1
x 1 x 1
x 1 2 48 4 3

Thay (2*) vo (*) ta c: I1

133 1 7 1 2 175 1 2
ln
ln
1152 4 48 4 3 1152 16 3

4
x 2 dx
x cos x
x
.
dx

2) I 2
2
2

( x sin x cos x)
( x sin x cos x) cos x
0
0

x
cos x x sin x

dx
u cos x
du
cos 2 x

t
x cos x
d ( x sin x cos x)
d ( x sin x cos x)
1
dv

dx
v
2
2
2
( x sin x cos x)
( x sin x cos x)
( x sin x cos x)
x sin x cos x

Khi I 2

x
dx
4
2
2
4
x
tan

1
2
0
( x sin x cos x) cos x 0 0 cos x
4
4
4

Nhn xt: Do x sin x cos x ' sin x x cos x sin x x cos x


nn ta tch

x2
x cos x
x

.
2
2
( x sin x cos x)
( x sin x cos x) cos x

V d 6. Tnh cc tch phn sau:

1) I1
0

(1 sin x)e x
dx
1 cos x

1 x ln x x
e dx
x
1

2) I 2

Gii :

1 x

3) I3 1 x e x dx
x
1

2
2
(1 sin x)e x
ex
e x sin x
1) I1
dx
dx
dx (*)
1 cos x
1 cos x
1 cos x
0
0
0

Trang 53

( x 2 1) e x
dx
(1 x) 2
0

4) I 4

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

dx
cos x (1 cos x) sin 2 x
1 cos x
sin x

du
dx
dx

2
2
(1 cos x)
(1 cos x)
1 cos x
t
1 cos x
dv e x dx
v e x

2
e x sin x
e x sin x 2 2 e x
ex
Suy ra
dx
dx e
dx (2*)

1 cos x
1 cos x 0 0 1 cos x
1 cos x
0
0

e
ex
dx e
dx e
1 cos x
1 cos x
0
0

Thay (2*) vo (*) ta c: I1


2

1 x ln x x
ex
2) I 2
e dx dx e x ln xdx
x
x
1
1
1

(*)

dx

2
2 x
2 x
2
u ln x
e
e
du
2
x
x
t

e
xdx
e
x
dx
e
dx
ln
ln
ln
2
x

x
1
x
x
dv e dx v e x
1
1
1

I2
2

ex
ex
dx e 2 ln 2 dx e 2 ln 2
x
x
1
1

Thay (2*) vo (*) ta c:


1

x
1 x
1 x

3) I3 1 x e x dx e x dx x e x dx
x
x
1
1
1
2

1
x

dx x e

1 1
x
1
2

1
2

(*)

x
du 1 2 e

u
e

t
x
dv dx
v x

(2*)

1
x
x

dx

1 x 1
e 2 (2 e )
1 x 1

x e x dx
x e x dx (2*)
2
x
x
1
1
2

Thay (2*) vo (*) ta c: I3

e2 (2 e )
e2 (2 e )
1 x
1 x

x e x dx x e x dx
2
x
x
2
1
1
2

1
1
1
x
( x 2 1)e x
(1 x) 2 x e dx e x dx 2 xe dx
dx

0 (1 x) 2
0
0 (1 x)2
(1 x) 2
0
1

4) I 4

1
1 ex

(1 x 1)e x
ex
1
2
dx
e
dx
dx

2
2

(1 x)
(1 x)
0
0
0 1 x

e x 2
0

(*)

dx
1

1
1
1
ex
ex
ex
e
ex
u
du (1 x) 2

dx

dx

t
1 x
0 (1 x)2 dx (2*)
1 x
1 x 0 0 (1 x)2
2
0
dv e x dx v e x

1
1
e

ex
ex
Thay (2*) vo (*) ta c: I 4 e 1 2 1
dx
dx 1

2
2

(1 x)
(1 x)
0
0
2

Nhn xt: Bn cu tch phn V d 6 u c c im chung l tch phn xut hin lng trit tiu.
Trang 54

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

f (e )u ' dx

DNG 4: I
4

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

(4*1) hoc I
4

f (sin u,cos u).u ' dx

(4*2)

Trong u ax b (a 0)

CCH GII CHUNG

Ch thch:
Nu di du tch phn c hm lng gic v hm m c dng sin u v eu m u ax b ( ngha l u
khng l hm bc nht hoc bc khng ) th vic u tin ta phi lm l i bin t u . Sau a v cc
tch phn c bn.

V d minh ha
V d Tnh cc tch phn sau:

1) I1 ( esin x cos x) cos xdx (D 2005)

2) I 2

4) I 4

x esin x ).sin 2 xdx

2
x

6) I 6

5) I 5 xe dx

dx

cos 1 xdx

8) I8

2
4

sin 2 x

sin x cos xdx

9) I9

1 cos 2 x
1
1

+) Tnh B cos xdx


dx x sin 2 x
2
4
2

0
0

2
0

(*)

(1)

+) Tnh A esin x cos xdx

sin 2 x cos (sin x)dx

Ta c: I1 esinx cos xdx cos 2 xdx A B

Gii : 1) I1 (esin x cos x ) cos xdx (D 2005)

sin xdx

7) I 7

(cos

e x 1
3) I3 2
dx
x 2x 1
0

x 1
1

t t sin x dt cos xdx v cn t : 0 1 A e t dt e t e 1 (2)

Thay (1), (2) vo (*) ta c: I1

e 1
4

( Ta c th s dng k thut vi phn tnh A : A esin x cos xdx esin x d (sin x ) esin x
0

Trang 55

2
0

e 1 )

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

2) I 2

(cos

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

x esin x ).sin 2 xdx

Ta c : I 2

cos x sin 2 xdx e

sin 2 x

.sin 2 xdx 2 cos x sin xdx esin x .sin 2 xdx 2 A B (*)


4

+) Tnh A

cos 4 x sin xdx

A t 4 dt

t t cos x dt sin xdx v cn t :1 0

( Ta c th s dng k thut vi phn tnh A : A

2
4

cos x sin xdx A


0

+) Tnh B

sin 2 x

cos 4 xd (cos x )

t5 1 1

5 0 5

(1)

cos5 x 2 1
)
5
0 5

t t sin 2 x dt 2sin x cos xdx sin 2 xdx v cn t : 0 1

.sin 2 xdx

0
1

B et dt et 10 e 1 (2)

Thay (1), (2) vo (*) ta c: I 2

5e 3
5

x 1
1

e x 1
3) I 3 2
dx
x 2x 1
0

t t
I3

4) I 4

0
e 1
1 t
et 0 1 1
e
dt

2 1
2 1 2 2 e
2e

x 1
2
2 dx
dt
dx 2
v cn t : 1 0
2
( x 1)
x 1
x 2x 1

dx

t t x t 2 x dx 2tdt v cn t : 0 2
2

et
.2tdt 2 et dt 2 e t
t
0
0

I4

2
0

2e 2 2

5) I 5 xe x dx

t t x t 2 x dx 2tdt v cn t : 0 1

I 5 te t dt
0

6) I 6

1
u t
du dt
t 1
t

te

et dt e et

5
t
t
0
dv
e
dt
v
e

t t x t 2 x dx 2tdt v cn t : 0

sin xdx

I 6 2 t sin tdt
0

1
0

e (e 1) 1

u t
du dt
I 6 2t cos t 2 2 cos tdt 0 2sin t 2 2
t

dv sin tdt v cos t


0
0
0

7) I 7

t t 1 x t 2 1 x 2tdt dx v cn: t :

cos 1 xdx

2
1
4
0

I 7 cos t.(2tdt ) 2 t cos tdt

u t
du dt
t

du cos tdt u sin t


Trang 56

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

I 7 2 t sin t 0 sin tdt 2 cos t 0 2 2

8) I 8

sin 2 x

sin x cos 3 xdx

t t sin 2 x dt 2 sin x cos xdx v cn t : 0 1

cos

I8

x.e

sin 2 x

1
.sin x cos xdx
2

(1 sin

t ).e

sin 2 x

1
.2sin x cos xdx (1 t )e t dt
20

1
u 1 t
du dt

1
1 et
t 1
t

(1

t
)
e

e
dt

8
t
t
0
2
2 2
dv e dt v e
0

9) I9

e2
2

2
4

sin 2 x cos (sin x)dx

t t sin x dt cos xdx v cn t : 0 1

I8

4
4
sin 2 x cos (sin x)dx 2 sin x.cos (sin x).cos xdx 2 t.cos tdt
0

du dt

u t
1 cos 4t
t

2
1 2cos 2t

4
1
cos
2
3 sin 2t sin 4t
t

cos
dv
tdt

4
2

v cos tdt

dt t
dt
2
4
8
4
32

3t 2 t
1 1 3 sin 2t sin 4t
t
I9 2
sin 2t sin 4t t

dt
2
16
32
8 4
0 04

12 8sin 2 sin 4 3t 2 cos 2t cos 4t 1 12 8sin 2 sin 4 41 16cos 2 cos 4


12
4
64 0
12
64
8

DNG 5: I
5

69 128sin 2 16sin 4 48cos 2 3cos 4


192

f (e x )dx

(5*)

CCH GII CHUNG

Trang 57

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

Cc v d minh ha
V d 1. Tnh cc tch phn sau:
3
ln5
dx
dx
1) I1 x
(B 2006)
(D 2009) 2) I 2 x
e 2e x 3
e 1
ln 3
1
1

e 2 x
dx
1 e x
0

5) I5

4) I 4

dx
e 5
0

3) I 3

e x dx
0 e x e x

6) I 6

ln 2

(1 e x ) 3
0 e x dx

7) I 7

2x

e 2 x 3e x
dx
e2 x 3e x 2

Gii :
3

dx
(D 2009)
e 1
1

1) I1

t t e x dt e x dx v x :1 3 th t : e e 3
3

e x dx
Khi : I1 x x

e (e 1)
1
ln5

2) I 2

ln 3

e3

e3

e3

dt
t 1
1 1

dt ln
t (t 1) e t 1 t
t

ln
e

e2 e 1
e2

dx
(B 2006)
2e x 3

t t e x dt e x dx v x : ln 3 ln 5 th t : 3 5
ln 5

e x dx
dt
dt
t 2
1
1
Khi : I 2 2 x
2

dt ln
x
e 2 3e
t 3t 2 3 (t 1)(t 2) 3 t 2 t 1
t 1
ln 3
3

ln
3

dx
e 5
0

3) I 3

2x

t t e 2 x dt 2e 2 x dx v x : 0 1 th t :1 e2
e2

e2

e2 x dx
dt
t
1
1 1
1
1

Khi : I3 2 x 2 x

dt ln

e (e 5) 2 1 t (t 5) 10 1 t t 5
10 t 5
0

e2

1
6e 2
ln 2
10 e 5

e 2 x
dx
1 e x
0

t t e x dt e x dx v cn t :1 1

4) I 4

1
1
e
1
e 1 1
e x .e x dx
t
t
1

I4

dt

dt

dt

ln
1
ln
1

1
t 1
t 1
1 e
2
e
e
1 t 1
1
0
1
e

e dx
e dx
2x
x
e e
e 1
0
0

5) I 5

2x

t t e 2 x dt 2e 2 x dx v cn t :1 e 2
e2

e2

1 dt
1
1 e2 1
I5
ln t 1 ln
2
2
2 1 t 1 2
1
Trang 58

3
2

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG
(1 e x )3
0 e x dx
1

(1 e x )3 e x
dx
e2 x
0

I6
1 e

2
ln 2

7) I 7

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

x
dt e dx
t t 1 e x x
v cn t : 2 1 e
e t 1

6) I 6

0947141139 0925509968

1 e

t3
dt
(t 1) 2

1 e

3t 2
dt
2

t 2 (t 1)
2

1 e

1 e
t2

e3 6e 2 e 2
3(t 1) 1
3
1
1
t 2 (t 1)2 dt t 2 t 1 (t 1)2 dt 2 2t 3ln t 1 t 1
2e

2
2

e2 x 3e x
dx
e2 x 3e x 2
ln 2

t t e x dt e x dx v cn t :1 2 I 7

(e x 3) e x
t 3
dx 2
dt (*)
2x
x
e 3e 2
t 3t 2
1

1
3
(2t 3)
2
2
2
2
2
1 d (t 2 3t 2) 3 1
1
dt
2
2 dt 1 d (t 3t 2) 3

= 2

dt
2
2

2 1 t 3t 2
2 1 (t 1)(t 2) 2 1 t 3t 2
2 1 t 1 t 2
t 3t 2
1
2

3 t 1
1
ln(t 2 3t 2) ln
3ln 3 4 ln 2
2 t 2 1
2
t 3
t 3
A
B

t 3t 2 (t 1)(t 2) t 1 t 2
t 3 A(t 2) B (t 1) (2*)
C1: chn t 1 A 2 v chn t 2 B 1

(T (*) cc em c th dng phng php ng nht h s:

Ta tm A, B theo 2 cch:

A B 1
A 2
C2: (2*) t 3 ( A B)t 2 A B

2 A B 3 B 1
2

2
1
2
I8

dt 2 ln t 1 ln t 2 1 3 ln 3 4 ln 2 )
t 1 t 2
1

V d 2. Tnh cc tch phn sau:


1 2
x e x 2 x 2e x
1) I1
dx (A 2010)
1 2e x
0
ln 3

4) I 4

ln 5

2) I 2

dx

5) I 5

e 1

ln 2

ex 1

ln 3

ln 2

e2 x dx

3) I 3

e dx
x

(e 1)

e3 x 2 e 2 x e x
dx
2 (1 e x )3

6) I 6

dx
2x

2e 2e x 1

Gii :
1

1) I1
0

x 2 e x 2 x 2e x
dx (A 2010)
1 2e x

Nhn xt: V biu thc di du tch phn c c phn a thc lin h bi php ton cng nn ta s ngh ti
vic trit tiu n bng cch c lp (tch) thnh hai tch phn tnh.
1

x 2 (1 2e x ) e x
e x dx
x3
1
2
I1
dx

x
dx

I I
x
x

1 2e
1 2e
3 0
3
0
0
0
Trang 59

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

e x dx
1 2e x
0

t t 1 2e x dt 2e x dx e x dx

Tnh I

Khi : I

1
2

1 2 e

dt 1
ln t
t 2

1 2 e

1 2e 1
ln
2
3

I1
1

dt
v x : 0 1 th t : 3 1 2e
2

1 1 2e 1
ln
3 2
3
1

1
e x dx
1 d (1 2e x ) 1
1 2e 1
)

ln 1 2e x ln
x
x

0
1 2e
2 0 1 2e
2
2
3
0

(Cc bn c th tnh I theo k thut vi phn: I

CH : Bi ton trn cc bn c th trnh by theo cch ngn gn sau:


1

1
1

1 1 2e 1
x 2 (1 2e x ) e x
1 d (2e x 1) x 3 1
2
I1
dx
x
dx

ln 2e x 1 ln
x
x

1 2e
2 0 1 2e
3
3 2
0 3 2
0
0

ln 5

2) I 2

e2 x dx

ex 1

ln 2

x
2tdt e dx
v x : ln 2 ln 5 th t :1 2
t t e 1 t e 1 x 2
e t 1
x

ln 5

Khi : I 2

2
t3 t2
23
t2 1
.e dx
.2tdt 2 t 2 t dt 2
t
3
ex 1
3 2 1
1
1

ln 2

ln 2

3) I 3

ex

e 3 x 2e 2 x e x
dx
2 (1 e x ) 3

t t (1 e x ) 3 dt 3(1 e x ) 2 .e x dx e x (1 e x ) 2 dx
ln 2

Khi : I3

ln 3

4) I 4

e x (e2 x 2e x 1)
dx
2 (1 e x )3

ex 1

e x dx
(e x 1)3

6) I 6

e x dx
x

27

1 29
ln
3 10

2tdt e dx
t t e x 1 t 2 e x 1 x 2
cn t : 2 2
e t 1

dx

I4

5) I 5

27

e x (1 e x ) 2 dx 1 dt
1

ln t 2
x 3
2 (1 e )
3 8 2t 3
x

ln 3

ln 3

ln 2

dt
v x : 0 ln 2 th t : 8 27
3

dt
t 1
2tdt
2
2 2
ln
x
t 1
t 1
e 1 2 (t 1)t
2

= 2 ln( 2 1) ln 3
2

4
x

t t e 1 dt e dx v cn t : 2 4 I5
2

dt
t3

t
2

2
.dt

t 2

22

dx
2x

2e 2e x 1

Nhn xt:
Nu bi ton ny ta t t 2e2 x 2e x 1 t 2 2e 2 x 2e x 1 tdt (2e2 x e x ) dx khi chng ta phi
1

chnh li tch phn ( rt c theo tdt ) bng cch bin i: I 6


0

(2e 2 x e x )dx
(2e 2 x e x ) 2e 2 x 2e x 1

nhng ta

khng rt c biu thc (2e2 x e x ) di mu s theo t c . Nh vy hng i ny khng kh thi. Nu


Trang 60

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3
1

ta chuyn sang hng khc bng cch t t e x th I 6


0

e x dx
e

2x

2e 2e 1

dt

nu lm tip

t 2t 2t 1

th s kh di v phc tp. Nhng chng ta hy quan st k li biu thc : 2e2 x 2e x 1 (1 e x ) 2 e x gi


nh n c dng u 2 a 2 .
iu gi nh ny gi chng ta nhn thm e 2 x : e 2 x (2e2 x 2e x 1) 2 2e x e2 x (1 e x )2 1 . V
khi ta c li gii bi ton nh sau:
t t (1 e x ) dt e x dx v cn t : 2 1 e 1
1

I6
0

e x dx
e2 x (2e2 x 2e x 1)

(1 e x )2 1

1 e1

d (t t 2 1)

1 e 1

DNG 6: I
6

e x dx

(t t 2 1)

dt
t2 1

1 e1

1
(t t 2 1)

ln t t 2 1
1 e1

ln

(t t 2 1)dt
t 2 1

(2 5)e
e 1 2e2 2e 1

u'
f (ln x)
dx (6*) (TNG QUT : I6 f (ln u)dx
x
u

CCH GII CHUNG

CH :

Nu trong bi c loga u ta nn chuyn v ln u bng cng thc: log a u loga e.loge u

ln u
ln a

Cc v d minh ha
V d 1. Tnh cc tch phn sau:
e
ln x
dx (B 2010)
1) I1
x(2 ln x)2
1
3 x
1 ln
4) I 4 3 2x dx
9 x
0

2) I 2

e3

5) I 5

1 3ln x ln x
dx (B 2004)
x

3) I 3

1 ln x
dx
x ln x

6) I 6

Trang 61

x
1

x
1

log 32 x
1 3ln 2 x
dx
1 ln 2 x

dx

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

Gii :
dx

dt
t t 2 ln x
v x :1 e th t : 2 3
x
ln x t 2

ln x
1) I1
dx (B 2010)
x(2 ln x) 2
1

3
1
3
t 2
2
1 2

dt

2 dt ln t ln
2

t
t t
t 2
3
2

2
2

I1
e

2) I 2

1 3ln x ln x
dx (B 2004)
x

3dx

dx 3
2tdt x
x 2 tdt
2

v x :1 e th t :1 2
t t 1 3ln x t 1 3ln x
2
2
ln x t 1 ln x t 1
3
3

2
t2 1 2
2
2 t5 t3
I 2 t.
. tdt (t 4 t 2 ) dt
3 3
91
9 5 3 1
1

3) I 3

x
1

log 32 x
1 3ln 2 x

116
135

dx

tdt
6 ln x

ln x
2tdt x dx x dx 3
v x :1 e th t :1 2
t t 1 3ln 2 x t 2 1 3ln 2 x

2
2
ln 2 x t 1
ln 2 x t 1
3
3

I3

log 2 e.ln x

dx

x 1 3ln x

1
ln 3 2 1

t2 1
tdt
1
ln x
ln x
.
dx 3 3 .
2
ln 2 1 t
3
1 3ln x x
2

2
4
1
1 t3
2

dt

(
1)
t
3
3

9ln 2 1
9 ln 2 3 1 27 ln 3 2

4) I 4

3 x
3 x dx
9 x2

ln

t t ln

6
3 x
3 x
6dx
v cn t : 0 ln 2
dt
:
dx

2
3 x
9 x2
(3 x) 3 x

I4
e3

5) I 5

1 ln x
dx
x ln x

e
2

1
6

ln 2

ln 2

tdt

t2
ln 2 2

12 0
12

dx

2tdt
t t 1 ln x t 1 ln x
x v cn t : 2 2
ln x t 2 1

1
t
t2
1 t 1

dt 2 1 2 dt 2 t ln
I 5 2 .2tdt 2 2

t 1
t 1
t 1
2 t 1
2
2
2
Trang 62

4 2 2 2 ln( 2 1) ln 3
2

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG
e

6) I 6

0947141139 0925509968

dx

dx
1
v x :1 e th t : 0
x
2

t t ln x dt

1 ln x

1
2

dt

I6

1 t 2

Khi I 6
0

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

dt cos udu

v t : 0 th u : 0
t vi t sin u vi u ;
2
6
2
2 2
1 t cos u

cos udu

du u 06
cos u
6
0

V d 2. Tnh cc tch phn sau:


e

1) I1

e2

3 2 ln x
dx
x 1 2 ln x

2) I 2

e
e

ln x. 1 ln x
4) I 4
dx
x
1

5) I5
1

ln(ln x)
dx
x

3) I3
1

e2

ln x 2log 2 x
2

1 ln 2 x ln x
dx
x

6) I 6

dx

x 1 3ln x

x 8ln
1

2 ln x 1
dx
2
x 8ln x 3

Gii :
e

1) I1

dx

tdt
v cn t :1 2
t t 1 2 ln x t 1 2 ln x
x
2ln x t 2 1

3 2 ln x
dx
x 1 2 ln x

I1

2) I 2

ln(ln x)
dx
x

dt

2
2
u ln t
2
du
t

t I 2 t ln t 1 dt t ln t t 1 2ln 2 1
dv dt v t
1

I 2 ln tdt
1

dx
v cn t :1 2
x

t t ln x dt

3) I3

3 (t 2 1)
t3
10 2 11
.tdt 4 t 2 dt 4t
3
3 1
t

1 ln 2 x ln x
dx
x

ln x
dx v cn t :1 2 I 3
t t 1 ln x t 1 ln x tdt
x
2

4) I 4
1

2 2 1
t3
.
t
tdt

1
3
31

ln x. 3 1 ln 2 x
dx
x

t t 3 1 ln 2 x t 3 1 ln 2 x 3t 2 dt
e

I4
1

ln xdx
1 ln x .

x
2

2 ln x
ln x
3
dx
dx t 2 dt v cn t :1 3 2
x
x
2

32
3
1 t. 2t dt 2

3 4
62 2 3
t
dt

1
8
8 1

Trang 63

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG
e

5) I5
1

ln 3 x 2log 2 x
x 1 3ln 2 x

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

dx

6 ln x
ln x
1

2tdt x dx x dx 3 tdt
t t 1 3ln 2 x t 2 1 3ln 2 x
v cn t :1 2
2
ln 2 x t 1

3
t 2 1 2

2
e
e
e
ln 3 x 2 log 2 x
ln 3 x 2 log 2 e.ln x
ln 2 x 2 log 2 e ln x
3
ln 2 . 1tdt
I5
dx
dx
dx
.
2
2
2
x
3
t
x 1 3 ln x
1 3ln x
1 x 1 3ln x
1
1
1

e2

6) I 6

2
2
1 2
6
1 t3
6 2 4

1
t
dt
t

9 1
ln 2
9 3
ln 2 1 27 3ln 2

2 ln x 1
dx
x 8ln 2 x 8ln x 3

e2

2 ln x 1

dx
1

dt
4(2 ln x 1)
2 ln x 1
t t (2 ln x 1) 2 dt
v x :1 e 2 th t :1 9
dx
dx
x
x
4

x. 2 2 ln x 1

1 dt
1
1 19
Khi I 6
ln 2t 1 ln
4 1 2t 1 8
8 3
1
f (cot x)
f (tan x)
(7*1)
hoc
dx

dx (7*2)
I
2
2
7
cos x
sin x

DNG 7: I
7

CCH GII CHUNG

CH :

+) Khi gp tch phn I

f (tan x)
dx th ta phn tch
a sin x b sin x cos x c cos 2 x
2

dx
f (tan x)
dx sau t t tan x dt
2
cos 2 x
cos x ( a tan x b tan x c )

at

f (t )
dx ( tch phn hu t - cc bn xem li lp tch phn hu t )
bt c

+) Cc bn c th s dng k thut vi phn nu biu thc di du tch phn n gin .


+) Ch cn ; bin i hp l v (7*1) hoc (7*2).
Trang 64

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

Cc v d minh ha
V d 1. Tnh cc tch phn sau:

tan 4 x
1) I1
dx (A 2008)
cos2 x
0

2) I 2

4) I 4

5) I 5

dx

sin x.sin x
6
6

tan 3 x 3
dx
sin 2 x sin 2 x 3cos 2 x

3) I3

sin xdx

sin x cos x

6) I 6

sin x(2 sin 2 x)


dx
cos3 x

dx
sin x.cos3 x

Gii :

tan 4 x
1) I1
dx (A 2008)
cos2 x
0

t t tan x dt
3
3

I1

dx

3
v x : 0 th t : 0
2
cos x
3
6
3
3

1 t

6
tan 4 x
tan 4 x
I1
dx

0 cos2 x.(1 tan 2 x)dx


cos 2 x sin 2 x
0

dt

1
dt
t 1

3
3

t
0

1 1
1
1

dt
2 t 1 t 1

t3
1 t 1
t ln

2 t 1
3

2) I 2

10 3 1
ln(2 3)
27
2

tan 3 x 3
dx
sin 2 x sin 2 x 3cos 2 x

Ta c: I 2

3
3

dx
tan 3 x 3

v x : 0 th t : 0 1
dx . t t tan x dt
2
2
2
4
cos x.(tan x 2 tan x 3)
cos x

1
1
1

7t 3
6(t 1) t 3
6
1
t 3

2
2
dt
t
dt
t
dt
t 2
dt

2
2

(t 1)(t 3)
t 2t 3
t 2t 3
t 3 t 1
0
0
0
0
3

I2

t2

5
2t 6 ln t 3 ln t 1 7 ln 2 6 ln 3
2
0 2

3) I 3

sin x(2 sin 2 x)


dx
cos3 x

4
4
2sin x 2sin 2 x cos x
tan x

dx
2
dx
2
tan 2 xdx

2
cos3 x

cos3 x
cos
x

tan 2 x

2 tan xd (tan x) 2

tan x x 4 4
1
dx
2

cos x
2

Trang 65

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

dx
dx

3
sin x.
1

x
x
sin
.sin

sin x.
sin x cos x 6

6
6 6

2
2

4) I 4

5) I 5

sin xdx

sin x cos x

sin xdx
sin x 1 cot x

3 cot x

d (1 cot x)

1 cot x

sin x cos x

sin x.

3 cot x

3 cot x

2 ln

3
2

dx
sin x. 1 cot x

2 1 cot x

sin xdx

dx

2 ln

sin x. 1 cot x

3 cot x

sin xdx

( Ta c th tnh I 5 theo Cch 2 nh sau : I 5

3 sin x cos x

2dx

3
8

sin xdx

2 sin x 4

1
2

sin xdx

sin 3 x
4
4

3
. Khi :
dt dx v x : th t :
2
4
4
4
2
3

3
3
3
34

4 sin t
4
4
1
1 sin t cos t
1
1 4 3
dt
d sin t 1
4

I5
sin 3 t dt 4 sin 3 t dt 4 sin 2 t sin 3 t 4 cot t 2sin 2 t 8 )
2 2

2
2
2
2
2

t t x

3
3
3
dx
dx
dx
1
1
1 tan 2 x dx
6) I 6
.
.

3
tan x.cos4 x tan x cos2 x cos2 x tan x . cos2 x
sin x.cos x

t t tan x dt

dx

v x : th t :1 3
2
4
3
cos x

1 t2
1
Khi I 6
.dt t dt
t
t
1
1

1
t2
ln t 1 ln 3
2 1
2

Nhn xt: +) Ba I3 , I 4 , I5 do biu thc di du tch phn n gin, nn ta s dng k thut vi phn.

+) tch phn I 5 nu i li (i li cn) I5


0

i I 5
0

sin xdx

sin x cos x

i theo cos x nh sau I 5


0

sin xdx
sin x 1 cot x

sin x cos x

sin x cos x

th cch lm u tin bng vic bin

s khng chnh xc v sin x 0 ti x 0 . Lc ny ta bin

sin xdx

sin xdx

sin xdx
cos x tan 1
Trang 66

sin xdx
3

cos x tan 1

tan xdx
2

cos x tan 1

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

Nu tip tc i li cn I5
0

sin xdx

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

th cch bin i theo cos x khi cng khng chnh xc.

sin x cos x

Song Cch 2 vn pht huy tc dng . Ngoi ra ta cn cch gii khc (s c ni k hn cc lp tch
phn c bit).
V d 2. Tnh cc tch phn sau:

sin x
dx
(2 tan 2 x) 3.cos5 x
0

2) I 2

1) I1

tan x
2

3) I 3

dx

cos x. 1 2cos x

sin x
dx
5sin x cos 2 x 2cos x

4
sin 3 x
tan 3 x
Gii : 1) I1

dx
0 (2 tan 2 x)3 .cos 2 x dx
(2 tan 2 x) 3.cos5 x
0

t t 2 tan 2 x dt

2 tan x
tan x
dt

th t : 2 1 . Khi :
v x : 0
dx
dx
2
2
cos x
cos x
2
4

1
tan 2 x
tan x
2 t dt 1 2 1
1 1 1
. 2 dx 3 . 3 2 dt 2
2
3
(2 tan x) cos x
2 2 1t t
2 t
t
t 1 8
0
1

I1

2) I 2

tan x
2

cos x. 1 2 cos x

dx

tan x
1

2
cos x. cos 2 x
2
cos x

t t 3 tan 2 x t 2 3 tan 2 x tdt


6

Khi : I 2

tdt

dx

tan x
2

cos x. 3 tan 2 x

dx

tan t

th t : 2 6 .
dt v x :
cos 2 t
4
3

dt t

6
2

6 2

4
sin x
dx

3) I3
2

5sin x cos x 2 cos x

sin x
dx
cos x 1
3 cos x
sin x 5 2 2
.

6
sin x sin 2 x
sin x

t t cot x dt

dx
sin x 5cot x 2 cot x 1 cot x
2

dx
v x :
th t : 3 1 . Khi : I3
2
6
4
sin x

dx
sin x 2 cot x 5cot 2 x 2 cot x
2

2t
1

dt
5t 2 2t

1
1
A
B
C

1 A(t 2)(2t 1) Bt (2t 1) Ct (t 2)


2
2t 5t 2t t (t 2)(2t 1) t t 2 2t 1
1
1
1
4
Ln lt chn x bng 0; 2; ta c: A ; B v C , suy ra:
2
6
3
2

Ta phn tch

1
1
4
1
2
3
1
2
1

I3
dt ln t ln t 2 ln 2t 1 ln 3 ln( 3 2) ln(2 3 1)

2t 6(t 2) 3(2t 1)
6
3
4
6
3
2
1
1
Trang 67

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

Bi luyn
Tnh cc tch phn sau:

dx
1) I1
cos x sin x cos x
0

3) I3
0

sin x

dx ( s:
3

3 sin x cos x

3 3
)
( s: ln
3

2) I 2
0

dx

cos x.sin x
4

( s: 2 ln 2 )

3
)
32

4) I 4

sin 2 x
42 3 8
cos6 x dx ( s: 15 )
6

kg ( x) f g ( x) .g '( x)
dx (8*)
g ( x)

DNG 8: I
8

CCH GII CHUNG

Cc v d minh ha

1 2sin x
dx (B 2003)
1 sin 2 x
0

sin 2 x.cos x
dx (B 2005)
1 cos x
0

V d 1. Tnh cc tch phn sau: 1) I1


1

3) I 3
0

2) I 2

2 x

x e 2x e
dx (A 2010)
1 2e x

4) I 4
0

x sin x ( x 1) cos x
dx (A 2011)
x sin x cos x

Gii :

1 2sin x
cos 2 x
dx (B 2003) Ta c: I1
dx
1 sin 2 x
1 sin 2 x
0
0

1) I1

t t 1 sin 2 x
2

dt 2 cos 2 xdx cos 2 xdx

2 1
dt

1 dt 1
v x : 0 th t :1 2 I1 ln t ln 2
1 2
2
4
21 t 2

Trang 68

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

2) I 2

Ta c: I 2 2

sin 2 x.cos x
dx (B 2005)
1
cos

x
0

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

cos 2 x.sin x
dx
1 cos x

t t 1 cos x dt sin xdx v x : 0


th t : 2 1
2
1

2
t2
2
(t 1) 2
1

.( dt ) 2 t 2 dt 2 2t ln t 1 2 ln 2
t
t
2
1
2
1

I 2 2

e x dx
1 2e x
0

t t 1 2e x dt 2e x dx e x dx

Tnh I

1
Khi : I
2

1 2 e

dt 1
ln t
t 2

1 2 e

1
x 2 (1 2e x ) e x
e x dx
x3
2
C : I 3

I I
dx
x
dx
x
x

1 2e
1 2e
3 0
3
0
0
0

x 2 e x 2 x 2e x
3) I 3
dx (A 2010)
1 2e x
0

1 2e 1
ln
2
3

I3

dt
v x : 0 1 th t : 3 1 2e
2

1 1 2e 1
ln
3 2
3

x sin x ( x 1) cos x
dx (A 2011)
x sin x cos x

4) I 4
0

4
4

x cos x
( x sin x cos x) x cos x

4 I
+) I 4
dx 1
dx
dx
I

x
I

0
4
x sin x cos x
x sin x cos x
0
0
0

+) Tnh I
0

x cos x
dx
x sin x cos x

2
1
2 4

t t x sin x cos x dt x cos xdx v x : 0

2
2
2
1
dx

ln x 12 4 ln
1 I 4 ln
1
4
x
2 4
2 4

x 1 ( x 2 1) ln x
V d 2. Tnh cc tch phn sau: 1) I1
dx
1 x ln x
1
e

Gii : 1) I1
1

x 2 e e2 1
+) xdx

2 1
2
1

2 x ln x

2 x3 1 x 4 1 ln x
2 x ln x

dx

(*)

e
d (1 x ln x)
1 ln x
dx
ln 1 x ln x 1 ln(e 1) (2)
+) I
1 x ln x
1 x ln x
1
1

(1)

Thay (1), (2) vo (*) I1


2) I 2

2) I 2

2 x3 1 x 4 1 ln x

x 1 ( x 2 1) ln x
1 ln x
x(1 x ln x ) 1 ln x

dx
dx x
dx xdx I
1 x ln x
1 x ln x
1 x ln x
1
1
1

th t :1
1
2
4
4

e2 1
ln(e 1)
2

x3 (2 x ln x) 1 ln x
1 ln x

dx
dx x3
dx
2 x ln x
2 x ln x
1
1
e

e2 1
e2
d (2 x ln x) x 4
ln
x dx
ln 2 x ln x
2 x ln x
4
2
4
1
1
1
3

Trang 69

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

CH : Nu biu thc di du tch phn n gin, cc em c th b qua bc i bin bng k thut vi

u'
du

dx
ln u ?
u
u

phn. I1 v I 2 ta s dng : I

( x 1)sin 2 x x sin x
V d 3. Tnh cc tch phn sau: 1) I1
dx
1 2 cos x
0

2) I 2
0

x 2sin x.(cos x 2 x sin x)


dx
1 sin x sin 3 x

Gii :

3
3
3
( x 1) sin 2 x x sin x
sin 2 x
x sin x.(1 2 cos x) sin 2 x
1) I1
dx
dx x sin xdx
dx A B (*)
1 2 cos x
1 2 cos x
1 2 cos x
0
0
0
0

u x
du dx
t

dv sin xdx
v cos x

+) Tnh A x sin xdx


0

3
0

Khi A x cos x cos xdx


0

sin x 03

6
2 6

(1)

3
sin 2 x
2sin x cos x
+) Tnh B
dx
dx
1 2 cos x
1 2 cos x
0
0

t t 1 2 cos x dt 2 sin xdx sin xdx


3

dt
v cn x : 0 th t : 3 2
2
3

3
t 1 dt 1 1
1
1 1 3
. 1 .dt t ln t ln
2
t 2 2 2 t
2
2 2 2
2

Khi B

Thay (1), (2) vo (*) ta c: I1

2) I 2
0

x 2sin x.(cos x 2 x sin x)


dx
1 sin x sin 3 x

(2)

3 1 1 3
ln
2
6 2 2

Ta c:

x 2sin x.(cos x 2 x sin x) x.(4sin 2 x 1) sin 2 x

1
1 cos 4 x 1 cos 2 x sin 2 2 x cos 2 x (4sin 2 x 1) cos 2 x

1
sin
x
sin
3
x
1
cos
4
x
cos
2
x

2
2
4
4

3
x.(4sin 2 x 1) sin 2 x
x
sin 2 x

Khi I 2 4
dx 4
dx
dx 4 A B (*)
2
2
2
2
2
(4sin x 1) cos x
(4sin x 1) cos x
0
0
0 cos x

u x
du dx

t
dx
dv cos 2 x v tan x

x
dx
cos 2 x
0

+) Tnh A

sin x
3 d cos x
Khi A x tan x
dx

ln cos x
cos x
3 0 cos x
3
0

3
0

Trang 70

3
0

ln 2
3

(1)

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

sin x cos x
3
3
2
sin 2 x
tan x
cos x
+) Tnh B

2
2
dx
dx
d tan x
2
2
2

2
(4sin x 1) cos x
4sin x 1
2
0
0
0 1 5 tan x
.cos x
cos 2 x

2
1 d 1 5 tan x 1

ln 1 5 tan 2 x
2
5 0 1 5 tan x
5

4
ln 2
5

(2)

4

4 3 4
Thay (1) v (2) vo (*) ta c: I 2 4
ln 2
ln 2 ln 2
5
3
5
3

V d 4. Tnh cc tch phn sau: 1) I1


0

x sin x sin x
dx
x cos x

2) I 2
0

1 x ln x
dx
x x 2 ln x
1

3) I3

4) I 4
1

x 2 sin 2 x 3cos 2 x 2sin x


dx
x 2 cos x

2 x 2 (1 2 ln x) x ln 2 x

x2 x ln x

dx

Gii :

2 2
2
( x cos x)( x cos x) 1 sin x
x 2 sin 2 x sin x
x cos 2 x cos 2 x sin 2 x sin x
1) I1
dx
dx
dx
x cos x
x cos x
x cos x
0
0
0

( x cos x)dx
0

( x cos x)dx
0

1 sin x
dx
x cos x
d ( x cos x)
x cos x

x2
2 2

1 ln
sin x ln x cos x
8
2
2
0

2) I 2
0

x sin x 3cos x 2sin x


x 2 4 cos 2 x sin 2 x cos 2 x 2sin x
dx
dx
x 2cos x
x
x
2
cos

( x 2 cos x)( x 2 cos x) 1 2sin x


dx
x 2 cos x
0

( x 2 cos x) dx
0

( x 2cos x) dx
0

1 2sin x
dx
x 2 cos x
d ( x 2cos x)
x 2 cos x

x2
2 2

2 ln
2sin x ln x 2cos x
8
4
2
0
Trang 71

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG
e

3) I3
1

0947141139 0925509968
e

1 x 2 ln x
( x x 2 ln x) 1 x
1 x

dx
dx 1

dx
2
2

x x ln x
x x ln x
x x 2 ln x
1
1

1
1

4) I 4
1

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

1 1
e
ln x

e
e d
2
x

x ln 1 ln x e ln( e 1)
x
x dx dx

1 1 1
1
x

1
ln x
ln x
x
x

2 x 2 (1 2 ln x) x ln 2 x

x ln x

dx

2 x ln x ln 2 x x 2 x
x 2 . x ln x

x ln x x.( x 1) dx
dx
2
x 2 . x ln x
1
e

e
1
e
e
e
1

d x ln x
2e 2 1
x 1
dx
1
1
x
2

dx
dx

2
1 x 2 x ln x 2 1 x 2 1 x ln x 2 x x ln x 1 e2 e
x x ln x
1

DNG 9: I sin
9

x.cos n xdx (9*) (m, n)

hoc I9.1 f (sin x).cos xdx

(9*1)

; I
9.2

f (cos x).sin xdx (9*2)

CCH GII CHUNG

CH :
+) Cc em xem thm DNG 7 cho y cc trng hp.
+) Nu biu thc di du tch phn n gin, cc em c th b qua bc i bin bng k thut vi phn.

Trang 72

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

Cc v d minh ha
V d 1. Tnh cc tch phn sau:

1) I1 (cos3 x 1) cos 2 xdx (A 2009)

2) I 2 sin 3 2 x cos 4 xdx

4) I 4 sin 2 x.(sin 3 x sin 3 x cos 3 x cos 3 x) dx

5) I 5

3) I3

dx
sin x cos 4 x
2

cos 3 x
dx
sin 2 x

Gii :

2
3

1) I1 (cos x 1) cos xdx (A 2009)

2
5

Ta c : I1 cos xdx cos 2 xdx A B

+) Tnh B cos 2 xdx


0

1
1
1

(1 cos 2 x)dx x sin 2 x

20
2
2
0 4

+) Tnh A cos5 xdx ( y m 0; n 5 ) t t sin x dt cos xdx v x : 0


0

th t : 0 1
2

1
1
t5 2

8
Khi : A cos 4 x cos xdx (1 sin 2 x)2 cos xdx (1 t 2 ) 2 dt (t 4 2t 2 1)dt t 3 t
5 3
0 15
0
0
0
0

I1

15 4

2) I 2 sin 3 2 x cos 4 xdx 8 sin 3 x cos 7 xdx ( y m 3; n 7 )


0

t t cos x dt sin xdx v x : 0

th t : 0 1
2
0

t 8 t 10
1
Khi I 2 8 (1 cos x) cos x sin xdx 8 (1 t )t .( dt ) 8 (t t )dt 8
8 10 0 5
0
1
0
2

3
3
3
3
dx
(sin 2 x cos 2 x)
1
1
dx
dx
1

3) I3 2

4
dx
dx

4
2
4
4
2
2
2
2
2

sin x cos x
sin x cos x
sin x cos x

cos x
cos x cos x
sin 2 x
4

d (2 x)
tan 3 x
1 tan x .d (tan x) 2 2
tan x
2 cot(2 x)
3

sin 2 x

Trang 73

8 34
3

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

4) I 4 sin 2 x.(sin 3 x sin 3 x cos 3 x cos 3 x)dx


0

Ta c: sin 3 x sin 3 x cos 3 x cos 3 x = sin x(1 cos 2 x)sin 3 x cos x(1 sin 2 x) cos 3 x
= sin x sin 3x cos x cos 3x sin x cos x cos x sin 3x sin x cos 3x
= cos 2 x sin x cos x.sin 4 x (p dng cng thc hiu ca cos v tng ca sin )
cos 2 x 2 sin x cos x.sin 2 x cos 2 x cos 2 x sin 2 2 x cos 2 x

cos 2 x sin 2 2 x cos 2 x cos 2 x(1 sin 2 2 x) cos 3 2 x

Khi : I 2 sin 2 x cos3 2 xdx


0

t t cos 2 x dt 2 sin 2 xdx v cn t :1 0 I 2

1
t4 1 1
1 3
t
dt

2 0
8 0 8

(Trong trng hp ny cc em c th s l nhanh bng k thut vi phn

1
14
cos 4 2 x
3
3
I 4 sin 2 x cos 2 xdx cos 2 xd (cos 2 x)
4
8
20
8
0
0

Nhn xt :
Nu biu thc di du tch phn n gin, cc bn c th b qua bc i bin bng k thut vi phn.

5) I 5

cos 3 x

1
dx t t sin x dt cos xdx v x : th t : 1
2
2
sin x
6
2

1
2
1
cos 2 x
1 sin 2 x
1 t 2
1
1
Khi I 5
xdx
xdx
dt 2 1 dt t

cos
cos
2
2
2

sin x

t 1 2
sin x

1t
1 t
2

V d 2. Tnh cc tch phn sau:

1) I1

2) I 2

3) I3

sin 4 x cos 2 x
dx
sin 6 x cos 6 x
0

sin xdx
1 cos 2 x
0

sin 2 x cos x
4) I 4
dx (B 2005)
1 cos x
0

5) I 5

sin 2 x
dx
(2 sin x) 2

1 2sin 2 x
dx (B 2003)
1 sin 2 x
0

cos x
dx
0 cos 2 x cos 2 x

6) I 6

7) I 7

8) I8

9) I9

3sin x 4 cos x
dx
3sin 2 x 4 cos 2 x
0

sin 4 xdx
1 cos 2 x
0

sin 3 x cos x
dx
1 cos 2 2 x
0

Gii :

sin xdx
1 cos 2 x
0

1) I1

t t cos x dt sin xdx sin xdx dt v cn t :1 0


Trang 74

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG
0

dt
dt
I1

2
1
1

t2
1
0

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

du

(1 tan 2 u )du

dt
v cn u : 0
t t tan u
cos 2 u
4
1 t 2 1 tan 2 u

(1 tan 2 u ) du 4
4
I1
du
u

0
1 tan u
4
0
0

3 2
6
6
sin x cos x 1 sin 2 x
Ta c:
4
sin 4 x cos 2 x (2sin 2 x 1) cos 2 x

sin 4 x cos 2 x
dx
sin 6 x cos 6 x
0

2) I 2

4
(2sin 2 x 1) cos 2 x
(2sin 2 x 1) cos 2 x
dx 4
dx t t sin 2 x dt 2 cos 2 xdx v t : 0 1
I2
2
3 2
x
4
3sin
2

0
0
1 sin 2 x
4
2
.6t 2
1
1
1
1
1
1
2t 1
2 6tdt
2 d (3t 2 4) 1 ( 3t 2) ( 3t 2)
dt
3
I 2 2
dt 2
dt 2
dt
2


4 3t 2
3t 4
3 0 3t 4 0 3t 2 4
3 0 3t 2 4
2 0 ( 3t 2)( 3t 2)
0
0

2
1 1
1
4
1
dt ln 2 ln
ln 3t 2 4

3
2 0 3t 2
3
2
3t 2
0

1 2sin 2 x
3) I3
dx (B 2003)
1 sin 2 x
0

cos 2 x
dx
1 sin 2 x
0

Ta c: I3

Cch 1 : t t sin 2 x dt 2 cos 2 xdx cos 2 xdx

I3

3t 2
3t 2

dt

v x : 0 th t : 0 1
2
4

1
1 1
1 dt 1
ln 1 t ln 2

0 2
2 0 1 t 2

Cch 2 : (Theo gc nhn ca DNG 8)


t t 1 sin 2 x v x : 0

2
2 1
1 dt 1

th t :1 2 I 3 ln t ln 2
1 2
4
21 t 2

sin 2 x cos x
4) I 4
dx (B 2005)
1 cos x
0

cos 2 x
.sin xdx
1 cos x
0

Ta c: I 4 2

th t :1 0
2
0
1
t2
1
t2
1

I 4 2
.(dt ) 2 t 1
dt 2 t ln t 1 1 2 ln 2
1 t
t 1
2
0
1
0

Cch 1 : t t cos x dt sin xdx v x : 0

Cch 2 : (Theo gc nhn ca DNG 8 )


t t 1 cos x dt sin xdx v x : 0

th t : 2 1
2

2
t2
(t 1) 2
1

.( dt ) 2 t 2 dt 2 2t ln
t
t
2
2
1

I 4 2

Trang 75

2
t 1 2 ln 2
1

4
ln 2 ln 2 3
3

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG
0

5) I5

0947141139 0925509968

sin 2 x
dx
(2 sin x) 2

2sin x

(2 sin x)

cos xdx

t t 2 sin x dt cos xdx v x :


2

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

0 th t :1 2
2
2

2(t 2)
4
2 4

Khi I 5
dt 2 dt 2ln t 2 ln 2 2
2
t
t t
t 1

1
1

cos x
dx
0 cos 2 x cos 2 x

6) I 6

+) Ta c: I 6
0

cos x
cos 2 x cos 2 x

dx
0

cos x
2

(1 2sin x) 1 2sin 2 x

dx

1
2
dt
1
(*)
+) t t sin x dt cos xdx v t : 0 I 6
2
2
2
0 (1 2t ) 1 2t

+) Ta s i tnh nguyn hm I
t t

dt
2

(1 2t ) 1 2t 2

1
du
dt 2 I
u
u

1
2

I6
0

du
2
2

u 2 1 2 1 2
u
u

udu
(u 2 2) u 2 2

1
1
2
2

C
u
d (u 2 2)
(
2)

2
2
u 2

dt
(1 2t 2 ) 1 2t 2

CH : Dng tng qut ca (*) l I

1
2

1 2t 2

dx
n n

(a bx ) a bx

d (u 2 2)
1
2 (u 2 2) u 2 2

t
1
C
C
2
1

t
1
2
2
t2

2
2

v ta gii bng cch t x

1
.
t

2
2
3sin x 4cos x
sin x
cos x
7) I 7
dx
3
dx
4
dx 3 A 4 B (1)

2
2
2
2
2

3sin x 4cos x
3sin x 4 cos x
3sin x 4 cos 2 x
0
0
0

2
2
sin x
sin x
sin x
*) Tnh A
dx

dx

dx
2
2
2
2

3sin x 4 cos x
3(1 cos x) 4cos x
3 cos 2 x
0
0
0

t t cos x dt sin xdx v x : 0


1

dt
Khi A
3 t2
0

th t :1 0
2

3
du 3 1 tan 2 u du

dt
2
t t 3 tan u
cos u
v t : 0 1 th u : 0
6
3 t 2 3 1 tan 2 u

Trang 76

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

3 1 tan 2 u du

3 1 tan u
2

3
3
3
du
u

3 0
3 0
18

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

(2)

sin x
dx cc em c th t cos x 3 tan u , thc cht l vic gp 2 cch t trn )

3
cos 2 x
0

( Vic tnh A

cos x
cos x
cos x
dx
dx
dx
2
2
2
3sin x 4 cos x
3sin x 4(1 sin x)
4 sin 2 x
0
0
0

*) Tnh B

t t sin x dt cos xdx v x : 0


1

th t : 0 1
2

1 (t 2) (t 2)
1 1
1
1 t2
dt
dt
Khi B

dt ln
2
4t
4 0 (t 2)(t 2)
40t 2 t 2
4 t 2
0
Thay (2), (3) vo (1) ta c: I 7 3 A 4 B

1
ln 3
4

(3)

3
ln 3
6

sin 4 xdx
2sin 2 x cos 2 xdx
sin 2 x cos 2 x

4
dx
2
1
cos
2

x
1 cos x 0 1
3 cos 2 x
0
0
2

8) I8

Cch 1 : t t cos 2 x dt 2sin 2 xdx sin 2 xdx dt v x : 0


th t :1 0
4
2
0
1
1
1
4
t 1
t
3

I8 4
dt 2 1
dt 2 t 3 ln t 3 2 6 ln
. dt 2

0
3
t 3
3t 2 0 t 3
1
0
1
t t 3 cos 2 x dt 2sin 2 xdx sin 2 xdx dt
2

Cch 2 : (Theo gc nhn ca DNG 8 )


v x : 0

3
4
4

4
t 3 1
3
th t : 4 3 I 8 4
. dt 2 1 dt 2 t 3ln t 2 6 ln
3
t 2 3 t
3
4
4

2
sin 3 x cos x
sin 2 x.sin x cos x
1 2 (1 cos 2 x).sin 2 x
9) I 9
dx
dx
dx

0 1 cos2 2 x
1 cos 2 2 x
4 0
1 cos 2 2 x
0

t t cos 2 x dt 2 sin 2 xdx sin 2 xdx


1

Khi I9

1 1 t dt 1
dt
1 tdt
1
.

A B (*)
2
2
2

4 1 1 t 2 8 1 1 t 8 1 1 t
8
1

+) Tnh A

dt

1 t

t t tan u dt

dt

v x : 0
th t :1 1
2
2

(1 tan 2 u )du

1 tan 2 u

du u

Thay (1), (2) vo (*) ta c: I 9

dt

(1 tan 2 u ) du v t : 1 1 th u :
2
cos u
4
4
1

(1)

tdt
1 d (1 t 2 ) 1

ln 1 t 2
+) Tnh B
2
2

1
t
2
1
t
2

1
1

16
Trang 77

0 (2)
1

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

1) I1

2) I 2

( x 2 cos x)sin x
dx
cos 2 x
0

V d 3. Tnh cc tch phn sau:

( x 2sin x 3) cos x
dx
sin 3 x

Gii :

4
4
4
4
( x 2 cos x) sin x
sin x
x sin x
x sin x
d cos x
1) I1
2
2

A 2 B (*)
dx
dx
dx
dx
2
2
2

cos x
cos x
cos x
cos x
cos x
0
0
0
0
0

+) Tnh A
0

Suy ra A

u x
du dx

sin x
sin x
d cos x
1
dv cos 2 x dx v cos 2 x dx cos 2 x cos x

x sin x
dx
cos 2 x

2
cos xdx
2
x
dx
d sin x

2
cos x 0 0 cos x
4
cos
4
(1
x
sin 2 x )
0
0

2 1 1
1
2 1 1 sin x

ln
d sin x
4
2 0 1 sin x 1 sin x
4
2 1 sin x

+) Tnh B
0

d cos x
ln cos x
cos x

4
0

1
ln 2
2

(2)

2
1
ln(2 2) ln 2 (1)
4
2
2
3
ln(2 2) ln 2
4
2

. Thay (1), (2) vo (*) : I1

2
2
( x 2sin x 3) cos x
x cos x
(2sin x 3) cos x
2) I 2
dx
dx
dx A B (*)

3
3

sin x
sin 3 x

sin x

+) Tnh A

u x
du dx

cos x
cos x
d sin x
1
dv sin 3 x dx v sin 3 x dx sin 3 x 2sin 2 x

x cos x
dx
sin 3 x

2
1
1
1
x
dx
(1)
Suy ra A
2 0 cot x
2

2sin x
2 sin x
2
2
4

(2sin x 3) cos x
3
2
3 2
2

+) Tnh B

sin
dx
d
x

2 2 2 (2)
2
sin 2 x sin 3 x
sin 3 x
sin x 2sin x

Thay (1) v (2) vo (*) ta c: I 2 2 2

3
2

Bi luyn

Tnh cc tch phn sau:

1) I1 sin 5 x cos 4 xdx (


0

1
3) I3 sin 2 x cos 4 xdx ( )
64 48
0

8
)
315

4
sin 2 x
4) I 4
dx ( ln )
2
4 cos x
3
0
Trang 78

sin 3 x
9
dx ( )
5
cos
x
4
0

2) I 2

5) I 5 (1 sin 2 x)3 .sin 2 xdx (


0

15
)
4

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

f (sin x cos x,sin x cos x)(cos x sin x)dx (10*)

DNG 10 : I
10

CCH GII CHUNG

Cc v d minh ha
V d 1. Tnh cc tch phn sau:

sin x
4

2) I 2
dx (B 2008)
sin
2
2(1
s
inx
x

cos x)
0

3cos 2 x sin 4 x
dx
2 sin x cos x
0

1) I1
Gii :

(3 2sin 2 x) cos 2 x
(3 2sin 2 x)(cos x sin x)(cos x sin x)
3cos 2 x sin 4 x
dx
dx
dx
2 sin x cos x
2 (sin x cos x)
2 sin x cos x
0
0
0

1) I1

dt (cos x sin x)dx

v x : 0 th t :1 2
t t sin x cos x
2
4
sin 2 x t 1
2

I1

[3 2(t 2 1)].t
dt
2t

2t 3 5t
dt
t2

t 3 2t 2 3t 6ln t 2
3

2
1

2t

4t 3

6
dt
t2

13 2 5
6 ln(2 2)
3

sin x
4

2) I 2
dx (B 2008)
sin 2 x 2(1 s inx cos x)
0

dt (cos x sin x)dx 2 sin x dx


4
t t sin x cos x
v x : 0 th t :1 2

4
sin 2 x t 2 1

I2

1
2

dt
2

2
t 1 2(1 t )
2

dt

(t 1)
1

2 1 2 43 2

.
2 t 1 1
4

Trang 79

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

V d 2. Tnh cc tch phn sau: 1) I1


0

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

cos 2 x
dx
2 1 sin x cos x

2) I 2
0

4(sin x cos x) cos 2 x


dx
2(sin x cos x 1) sin 2 x

Gii :

4
cos 2 x
(cos x sin x )(cos x sin x)
1) I1
dx
dx
2 1 sin x cos x
0 2 1 sin x cos x
0

sin x cos x t 2 1

v x : 0 th t : 0 1
t t 1 sin x cos x t 2 1 sin x cos x
4
(cos x sin x)dx 2tdt
1

I1
0

1 3
1
t3 2
1 26
t t
(t 2 1)
6

dt 2 t 2 2t 3
dt

.2tdt 2
2
12 ln 2
t 3t 6 ln t 2 0

t 2
t 2
2t
3
3

0
0

CH : Vic t t 1 sin x cos x I1 l ta gp 2 cng on t t sin x cos x v u 1 t

2) I 2
0

(sin x cos x) 1 (sin x cos x)


4(sin x cos x) cos 2 x
dx
dx
2(sin x cos x 1) sin 2 x
2(sin x cos x 1) sin 2 x
0

dt (sin x cos x) dx

t t sin x cos x
v x : 0 th t : 1 0
1 t 2
4
sin 2 x

2
0

Suy ra I 2

4t
8 2t
12 (2t 4)
12
2t 4
dt 2
dt 2
dt
dt 2
dt
2
1
1 t
(t 1)(t 5)
t 4t 5
t 4t 5
t 4t 5
1
1
1
1
2(t 1)
2
0

d (t 2 4t 5)
t 1
1
1
2

2ln
ln t 2 4t 5 5ln 2 3ln 5
dt

t 1 t 5
t 4t 5
t 5

1
1
1
( Cc em c th phn tch

A
B
8 2t
8 2t

8 2t A(t 5) B(t 1)
t 4t 5 (t 1)(t 5) t 1 t 5
2

A 1
8 2t
1
3
Chn t ln lt bng 1; 5 ta c
hay 2

)
t 4t 5 t 1 t 5
B 3

V d 3. Tnh cc tch phn sau: 1) I1


0

Gii : 1) I1
0

1 sin 2 x cos x

2
0

1 sin 2 x cos x
4

cos 2 x

cos 2 x

dx

2) I 2
0

cos 2 x
8

dx
2 sin 2 x cos 2 x

(cos x sin x)(cos x sin x)


cos x sin x
dx 2
dx
2
2 sin x cos x
0 sin x cos x .
0 sin x cos x
2

dx

d sin x cos x

sin x cos x

4
2

sin x cos x 0

2 1

Trang 80

(cc em c th t t sin x cos x )

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

2) I 2
0

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

cos 2 x
1 cos 2 x
4
1
8
4

dx
dx
2 0 2 sin 2 x cos 2 x
2 sin 2 x cos 2 x

cos 2 x
4
4

1
1
dx
4

dx A B
2 0 2 sin 2 x cos 2 x 0 2 sin 2 x cos 2 x 2

dx
dx
dx

1
1
1

tan x

80
2 sin 2 x cos 2 x
2 0 1 cos 2 x
2 0 2 cos 2 x 2 2

4
8

cos 2 x
cos 2 x
4
4
4
4

dx
dx
+) B

x
x

2
sin
2
cos
2
0
0
2 2 sin 2 x
4

Ta s ch ra B 0 theo cc cch sau :

dt

Cch 1 : t t sin 2 x dt 2 cos 2 x dx cos 2 x dx


4
4
4
2

+) A

v x : 0

2
2
th t :

2
2
4

, suy ra B 0 ( v t :

8
2

tan

2
2
)

2
2

x dt dt v t : 0 , suy ra
4
4

cos
2t
cos 2t
4
4
4

dt
dt B B B B 0

2
cos
2
sin
2
t
t

0
2 sin 2t cos 2t
2

Cch 2 : t t

B
0

Cch 3 : B
0

cos 2 x
4
1
cos 2 x sin 2 x
4

dx
dx

2 sin 2 x cos 2 x
2 0 2 sin 2 x cos 2 x

1 4 d ( 2 sin 2 x cos 2 x)
1

ln

20
2 sin 2 x cos 2 x
2

2 sin 2 x cos 2 x

8 2 1 2 2
4
2
2 2

2 tan

8 tan 2 2 tan 1 0 tan 2 1 v tan 0 )


( Do 1 tan
4 1 tan 2
8
8
8
8
8

1
Khi I 2 .
2

tan

Trang 81

4
0

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

V. NG DNG TCH PHN


phn ng dng tch phn chng ta s i gii quyt hai bi ton v tnh din tch hnh phng v tnh th tch
khi trn xoay . lm tt c iu ny cc em cn lm c 2 vic:

CNG VIC 1 :

Bit cch tnh tch phn cha tr tuyt i .

CCH TNH TCH PHN CHA TR TUYT I

Nu di du tch phn c du tr tuyt i I

f ( x) dx th tm cch ph tr tuyt i bng cch i xt du

ca f ( x ) trong on ; . C th:
B1: Gii phng trnh f ( x) 0 xi ? v chn cc xi [ ; ] ri chuyn sang:
B2: Lp bng xt du: (Gi s ta bng xt du:

B3: Ta da vo cng thc

f ( x)dx f ( x)dx f ( x)dx ( ) tch :

xi

xi

I f ( x) dx f ( x) dx f ( x) dx f ( x)dx f ( x )dx .

xi

xi

V D MINH HA
Tnh cc tch phn sau:
1

1) I1

x 2 x dx (D 2003)

2) I 2

x 1 x x 2 dx

5) I 5

x dx
4

6) I 6

x 2 12

4 x 2 4 x 1dx

8) I8

2 x dx

x 3 2 x 2 xdx

9) I 9

sin x dx

10) I10

12) I12

1 sin xdx

1 sin 2xdx

tan 2 x cot 2 x 2dx

11) I11

x 2 x 2 dx

7) I 7

3) I 3

4) I 4

x 1 x dx

13) I13

2 x x 1 dx

Gii:
2

1) I1

x dx (D 2003)

Ta xt du f ( x) x 2 x trn 0;2 :

( xt du ca f ( x ) trc cc em tm nghim phng trnh f ( x) 0 ra nhp c x 0 v x 1 )


2

1
2

I1 x x dx
0

x3 x 2 x 3 x 2
x x dx x x dx x x dx x x dx 1
3 2 0 3 2 1
1
0
1
2

Trang 82

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

2) I 2

x 1 x dx

Ta s mn bng xt du ph tr tuyt i:

I2

x 1 x dx x 1 x dx x 1 x dx

1
1

dx 2 x 1dx dx x 2 ( x 2 x)
2

0
1

x0 0

3) I 3

x 2 x 2 dx

Ta s mn bng xt du ph tr tuyt i:

( Ngha l : vi x [ 3; 2] th x 2 x 2 4 ; vi x [ 2; 2] th x 2 x 2 2 x .)
2

I3

x 2 x 2 dx x 2 x 2 dx x 2 x 2 dx

5
2

4 dx 2 xdx 4 dx 4 x 3 x 2
3

2
2

4x 2 8

4) I 4

x 1 x x 2 dx

Ta s mn bng xt du ph tr tuyt i:

I4

x 1 x x 2 dx x 1 x x 2 dx

x2

x2

1
x 1 dx x 3 dx x 3 x
2
1 2
1 2
1
1
Trang 83

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

5) I 5

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

x dx
4

x 2 12
1

Ta c: I 5

x dx
4

x 2 12

x dx
4

x 2 12

x dx
x 4 x 2 12

1
xdx
xdx

4
2
4

x x 12 0 x x 2 12
1

t t x 2 dt 2 xdx v

I5

1
dt
1
dt
2
2

2 0 t t 12 2 0 t t 12
1

1
1
2 3
dt
1 (t 3) (t 4)
1 1
1
1 t 4
2

= ln
dt
dt ln
t t 12 7 0 (t 3)(t 4)
7 0 t 4 t 3
7 t 3 0 7 4
0
1

6) I 6

2 x dx

1
0

Ta c: I 6

2 x dx 2 x dx

2 xdx 2 xdx (2 x) 2 d (2 x) (2 x) 2 d (2 x)
1

2
2
2 2 1
(2 x) 2 x (2 x) 2 x
3
3
3
1
0
Ch : Cc em phi chng minh nu mun s dng hai tnh cht : ( t x t )

+) Nu hm s f ( x) chn ( f ( x) f ( x) ) th

f ( x) dx 2 f ( x) dx
0

+) Nu hm s f ( x) l ( f ( x ) f ( x) ) th

f ( x) dx 0

7) I 7

4 x 2 4 x 1dx

Ta c: I 7 (2 x 1) 2 dx 2 x 1 dx
0

1
2

1
2

I 7 2 x 1dx 2 x 1 dx 2 x 1 dx (1 2 x)dx (2 x 1)dx x x 2 2 x 2 x 1


0

1
2

1
2

1
2

8) I8

x3 2 x 2 xdx

0
3

Ta c: I 8 x( x 2 2 x 1)dx x 1 xdx
0

1
3
1
3
3
1
1

I8 x 1 xdx x 1 xdx (1 x) xdx ( x 1) xdx x 2 x 2 dx x 2 x 2 dx

0
1
0
1
0
1
1

2
2
24 3 8
2
2

x x x2 x x 2 x x x
5
3
15
3
0 5
1

Trang 84

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

9) I 9

0947141139 0925509968

sin x dx

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

sin x dx sin x dx sin xdx sin xdx cos x cos x 02 2


0

10) I10

1 sin 2xdx

Ta c: 1 sin 2 x sin 2 x cos 2 x 2sin x cos x


Vi x 0; x

sin x cos x

sin x cos x 2 sin x


4

3
. Da vo ng trn n v:
;
4 4 4


; 0 th sin x 0 hay sin x 0 khi x 0;
4 4
4
4

4
3


*) Vi x 0; th sin x 0 hay sin x 0 khi x ;
4 4
4
4

*) Vi x

I10 2 sin x dx 2 sin x dx 2 cos x 2 cos x 2 2


4
4
40
4 04

0
4
2

11) I11

1 sin xdx

Ta c: 1 sin x sin 2

Vi x 0; 2

x
x
x
x
x
x
x
x

x
cos2 2sin cos sin cos sin cos 2 sin
2
2
2
2
2
2
2
2

2 4

x
x 5
0; ; . Da vo ng trn n v:
2
2 4 4 4

x
x
x
3
; th sin 0 hay sin 0 khi x 0;
2 4 4
2 4
2 4
2
x 5
x
x
3

*) Vi ; th sin 0 hay sin 0 khi x ; 2


2 4 4
2 4
2 4
2

*) Vi

3
2

x
x
x 2
x
I11 2 sin dx 2 sin dx 2 2 cos 2 2 cos 4 2
2 4
2 4
2 40
2 4 3
3
0
2

12) I12

tan 2 x cot 2 x 2dx

Ta c:
V

tan 2 x cot 2 x 2 (tan x cot x) 2 tan x cot x

sin 2 x cos 2 x
cos 2 x
2
sin x cos x
sin 2 x

2
x 2x
. Da vo ng trn n v ta c: (hnh v trang tip theo)
6
3
3
3
Trang 85

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

sin 2 x 0

hay
*) 2 x ; th
3 2
cos 2 x 0
sin 2 x 0
2
hay
*) 2 x ; th
2 3
cos 2 x 0

I12 2

cos 2 x

0 khi x ;
sin 2 x
6 4
cos 2 x

0 khi x ;
sin 2 x
4 3

d (sin 2 x)
d (sin 2 x)
cos 2 x
cos 2 x
dx 2
dx

ln sin 2 x
sin 2 x
sin 2 x
sin 2 x
sin 2 x

13) I13

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

2 x x 1 dx

2
1

ln sin 2 x

2 ln

2
3

2 x x 1 dx 2 x x 1 dx

3 x 1 dx x 1 dx

(3 x 1)dx ( x 1)dx ( x 1)dx x 2 x x 2 x x 2 x 6


2
2
2

2
1
1
2
1
1

CNG VIC 2 : i tnh din tch hnh phng v tnh th tch khi trn xoay
CNG THC TNH
Hnh phng gii hn bi cc ng :
b
b

S
f
x
g
x
dx
S
(
)
(
)
(2*)
y f ( x)

a
a f ( x) dx

(nu y g ( x) 0 )
(*)
y g ( x)
b
b
V f 2 ( x) g 2 ( x) dx (3*)
V f 2 ( x)dx
x a ; x b a

a
0x
0x
a

Ch :
1) Ta c th p dng (2*) i vi bin y (cc hm s s c rt x theo y - coi x l hm ca bin y )
2) V trc Ox, Oy c vai tr nh nhau nn th tch khi trn xoay khi quay hnh phng quanh trc Oy cng
p dng tng t (3*) (cc hm s s c rt x theo y - coi x l hm ca bin y )
3) Ch p dng (3*) khi trn [a; b] hm f ( x ), g ( x ) thuc cng pha so vi trc Ox (nu tnh th tch quay
quanh trc Ox ) v thuc cng pha so vi trc Oy (nu tnh th tch quay quanh trc Oy ). Nu khc
pha th chng ta phi ly i xng ca mt hm no qua trc tng ng v quay v vic p dng cho
hai hm cng pha (trng hp ny cc em s t gp).
4) Nu trong biu thc (*) khng c x a hoc khng c c hai ( x a v x b ) th cc em phi i vit
phng trnh honh giao im: f ( x) g ( x) (1) tm thm cn . Gi s phng trnh (1) c nghim
x xi vi i 1; n . V hm s cc em hc l cc hm s cp nn vic tm cn chng ta s lm nh sau:
+) Nu ch c x b th: cn th nht = min xi ; b ; cn th hai = max xi ; b
(thng b xut hin 1 trong 2 cn . Nu iu ny khng xy ra th vic cho d kin x b tha - c
hiu l ngi ra c tnh hoc khng hiu )
+) Nu khng c c x a v x b th: cn th nht = min xi ; cn th hai = max xi v cc nghim cn
li (nu c) l cc im c chn vo ph tr tuyt i.
5) Nu vic v hnh n gin cc em nn lm iu , vic ph tr tuyt i c d dng
( b lun gi tr tuyt i nu thy trn ; phn f ( x) nm pha trn g ( x ) (ngha l hm no pha trn
s ly tr hm pha di, m bo S 0 v V 0 )).
Trang 86

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

CC V D MINH HA
V d 1.Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng :
1) y x 2 4 x 3 , y x 3 (A 2002).

2) y 4

x2
x2
(B 2002).
v y
4
4 2

3x 1
v hai trc ta (D 2002).
4) y (e 1) x , y (1 e x ) x (A 2007).
x 1
5) Parabol (P) : y x 2 4 x 5 v hai tip tuyn ti cc im A(1;2), B(4;5) nm trn (P).
12 x

3x
6) x 2 y 2 4 v x 2 y 2 2 x 0 .
7) y 1 sin 2
; y 1
v x
2

2
3) y

Gii:
1) y x 2 4 x 3 , y x 3 (A 2002).

Phng trnh hong giao im:

x 3 0
x 3
2
2
x 4 x 3 x 3 x 4 x 3 x 3 x 5x 0
2
2
x 4 x 3 ( x 3)
x 3x 6 0
2

(vn)

x 0

x 5

C1: (Nu v hnh)


5

S ( x 3 x 2 4 x 3 )dx [x 3 ( x 2 4 x 3)]dx
0

[x 3 ( x 2 4 x 3)]dx [x 3 ( x 2 4 x 3)]dx
1

( x 2 5 x)dx ( x 2 3 x 6)dx ( x 2 5 x)dx


0

x 3 5x 2 x3 3x 2
x3 5 x 2
109
6

x
(vdt)



6
2 0 3
2
2 3
3
1 3
C2: (Khng v hnh):

x 2 5 x dx x 2 3 x 6 dx x 2 5 x dx ( x 2 5 x )dx ( x 2 3 x 6)dx ( x 2 5 x )dx


0

x 3 5x 2 x3 3x 2
x3 5 x 2
109

6
x
(vdt)



2 0 3
2
2 3
6
3
1 3

Trang 87

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

2) y 4

0947141139 0925509968

x2
x2
(B 2002).
v y
4
4 2

Phng trnh honh giao im:

Trn 2 2; 2 2 :

x2
x2
x 2 x4

4
x 2 8 x 2 2
4 4 2
4 32

x2
x2

v hnh phng i xng qua Oy


4 4 2

2 2
2 2

x2
x2
1
1
2
x 2 dx S1
S2
4
dx 16 x dx

4 4 2
2 2 0
2 2
0

2 2

S2

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

2 2

*) Tnh: S1

16 x 2 dx

t x 4 sin t dx 4 cos tdt v 16 x 2 4 cos t vi t : 0

S1 16 cos tdt 8 (1 cos 2t ) dt 8t 4sin 2t 0 4 2 4


0

0
2 2

*) Tnh S 2

x3
x dx
3

2 2

S 2 4

16 2
3

16 2
4
2 (vdt)
3
2 2 3
1

3 x 1
v hai trc ta (D 2002).
x 1
3 x 1

y
Hnh phng gii hn bi :
(hnh nh phc ha:
x 1
y 0; x 0
1
3x 1
Phng trnh honh giao im:
0 3x 1 0 x
3
x 1
0
0
3 x 1
3 x 1
S
dx
dx
x 1
1
1 x 1

3) y

0
4
4

3
dx 3 x 4 ln x 1 1 1 4ln (vdt)
x 1
3
1
3

Trang 88

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

4) y (e 1) x , y (1 e x ) x (A 2007).
Xt phng trnh honh giao im:

x 0
x 0

(e 1) x (1 e x ) x x(e 1 1 e x ) 0 x(e e x ) 0 x
x 1
e e
Vi 0 x 1 e x e1 e hay x(e e x ) 0
1

S (e 1) x (1 e x ) x dx x (e e x ) dx [x (e e x )]dx e xdx xe x dx S1 S 2 (1)


0

*) Ta c: S1 e xdx
0

ex
2

2 1

e
2

(2)

1
u x
du dx
1
x 1
t :

xe

e x dx e e x e (e 1) 1 (3)

x
x
0
0
dv e dx v e
0

*) Ta c: S 2 xe x dx
0

e
1 (vdt)
2
5) Parabol (P) : y x 2 4 x 5 v hai tip tuyn ti cc im A(1;2), B(4;5) nm trn (P).
Thay (2), (3) vo (1) ta c din tch hnh phng: S

Ta c: y ' 2 x 4 .p dng cng thc phng trnh tip tuyn: y y '( x0 )( x x0 ) y0


Ta c phng trnh tip tuyn ti A(1;2), B(4;5) ln lt l: y 2 x 4 v y 4 x 11

5
2
5
Khi din tch S c chia thnh hai min din tch bi im chia x
2

Vy phng trnh giao im ca hai tip tuyn: 2 x 4 4 x 11 x

5
2

S ( x 2 4 x 5) (2 x 4) dx ( x 2 4 x 5) (4 x 11) dx
5
2

1
5
2

5
2

( x 1)3 2 ( x 4)3
( x 2 x 1)dx ( x 8 x 16)dx ( x 1) d ( x 1) ( x 4) d ( x 4)

3 1
3
5
5
1
1
2

Trang 89

5
2

9
4

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

CH :
Khi hnh phng c gii hn bi 3 ng cong: y f ( x ) ; y g ( x ) v y h( x ) th cc em phi tm
cch chia phn din tch thnh cc phn m c gii hn bi hai trong ba ng cong v cc ng
thng x a; x b (ngha l phn bin khng c c s xut hin ng thi c 3 ng cong trn).
6) x 2 y 2 4 v x 2 y 2 2 x 0 .

Ta c: x 2 y 2 4 : L ng trn tm O c R 2 ( C1 )
v x 2 y 2 2 x 0 ( x 1)2 y 2 1 : L ng trn tm O '( 1;0) c R ' 1

( C2 )

Do tnh i xng ca hnh phng cn tnh (nh hnh v) nn: S 2( S1 S2 )


y 4 x 2
*) Vi S1 l din tch gii hn bi:
2
2
y x 2 x 1 ( x 1) ; x 0
0

S1 ( 4 x 2 1 ( x 1) 2 )dx
2

2
y 4 x 2
*) Vi S2 l phn din tch gii hn bi:
S 2 4 x 2 dx
y 0; x 0
0

Ta i tnh: I a 2 u 2 du t u a sin t vi t ;
2 2

du a cos tdt
2
2
a u a cos t a cos t

a2
a 2t a 2 sin 2t
(1
cos
2
)

t
dt

C (*)
2
2
4

p dng (*) vi u a sin t cc em s tnh c: S1 v S2 S 2 3 (vdt)


2
2

I a 2 cos 2 tdt

CH :
*) Thc cht nu s dng kin thc cp 1 (cc em lp 5 bit cch tnh din tch hnh trn)
Th ta s c: S S( C1 ) S(C2 ) .22 .12 3 (l cch gii ti u nht ca bi ton ny)
*) Cch gii trn ch chng minh mt iu l tch phn c th tnh c din tch trong c tnh hung trn.
Trang 90

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

12 x

3x
; y 1
v x
2

7) y 1 sin 2
y 1 sin 2

3x
3x
cos 2
2
2

3x
12 x
1

2
12 x

3x
M ta c: 0 cos 2
1 x 0
1 0 1

12
2
Da vo th ta c nghim ca (*) l : x 0

Phng trnh honh giao im: cos 2

3x
12 x
cos 2 dx
S 1
2

12 x 1 cos 3 x

dx
2
2

6x
x sin 3 x 2 7 1 21 2

2
6 0
4 6
12

2

V d 2.Tnh th tch khi trn xoay to thnh khi quay hnh H gii hn bi :
1) y 2 x x 2 v y = 0
quay quanh trc Ox.
2) y x ln x , y 0 , x e quay quanh trc Ox (B 2007).
3) y 2 x 5 , y x 2 2 quay quanh trc Ox.
Gii:
1) y 2 x x 2 v y = 0 quay quanh trc Ox.
x 0
Phng trnh honh giao im: 2 x x 2 0
x 2
2

Khi VOx

1
16
4
(2 x x ) dx (4 x 4 x x )dx x3 x 4 x5
(vtt)
15
5 0
3
0
0
2 2

2) y x ln x , y 0 , x e quay quanh trc Ox (B 2007).

x 0

Phng trnh honh giao im: x ln x 0 x 0 x 1

x 1
2 ln x

du
dx
2

ln
u
x

t
Khi VOx x 2 ln 2 xdx I (*) . Tnh I x 2 ln 2 xdx

3
2
dv x dx v x
1
1

3
dx

du
e
e
e
3
2
3

ln
u
x

x ln x
e 2
2
x

I
x 2 ln xdx J . Tnh J x 2 ln xdx
2
3
3 1 31
3 3
dv x dx v x
1

3
e

Trang 91

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968
e

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

x 3 ln x
e3 x3
1
2 e3 1
Suy ra J
x 2 dx

3 1 31
3 9 1
9
Thay (2*) vo (*) ta c: VOx

5e3 2

27
2
3) y 2 x 5 , y x 2 quay quanh trc Ox.

. Khi I

e3 2 2e3 1 5e3 2
.

3 3
9
27

(2*)

(vtt).

x 1
Xt phng trnh honh giao im: x 2 2 2 x 5 x 2 2 x 3 0
x 3
Vi x 1;3 th 2 x 5 x 2 2 nn khi ta c:
3

VOx

3
2
x5

2
2 x 5 x 2 2 dx x 4 20 x 21dx 10 x 2 21x

1
1

576
5

(vtt).

V d 3
1
; x 1
x 1
v hai trc ta . Tnh th tch khi trn xoay

1) Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng: y x 2 ln( x 1) ; y ln

2) Cho hnh phng H gii hn bi cc ng : y ( x 1)e x


to thnh khi quay hnh H quanh trc Ox.
( x 3) 3 x
; x 2 v trc tung. Tnh th tch khi
3) Cho hnh phng H gii hn bi cc ng : y
x 1 5 x
trn xoay to thnh khi quay hnh H quanh trc Ox.

Gii:
1) Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng: y x 2 ln( x 1) ; y ln

1
; x 1
x 1

1
x 2 ln( x 1) ln( x 1) 0
x 1
2
( x 1) ln( x 1) 0 ln( x 1) 0 x 1 1 x 0

Xt phng trnh honh giao im : x 2 ln( x 1) ln

Vy din tch hnh phng : S x 2 ln( x 1) ln


0

1
dx x 2 ln( x 1) ln( x 1) dx ( x 2 1) ln( x 1)dx
x 1
0
0

dx

du x 1
u ln( x 1)

t
2
3
3
dv ( x 1)dx v x x x 3 x

3
3
1

1
1
x3

1 x3 3 x
4
1 2
4
Khi : S x ln( x 1)
dx ln 2 x x 4
dx
3 0 x 1
3
3 0
x 1
3

0
1

4
1 x3 x 2
8
23
(vdt)
ln 2 4 x 4ln x 1 ln 2
3
3 3 2
18
0 3
Trang 92

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

2) Cho hnh phng H gii hn bi cc ng : y ( x 1)e x v hai trc ta . Tnh th tch khi trn xoay
to thnh khi quay hnh H quanh trc Ox.
+) Xt phng trnh honh giao im ca ng y ( x 1)e x v y 0 trc honh :

( x 1)e x 0 x 1 0 x 1
1

+) Khi : VOx ( x 1) 2 e 2 x dx I

(*)

du 2( x 1)dx
2
u ( x 1)

1 2x
2x
dv e dx
v 2 e

1
2

2x

+) Tnh I ( x 1) e dx
0

Suy ra I
1

2x

+) Tnh J ( x 1)e dx
0

Suy ra J

( x 1) 2 e2 x
1
( x 1)e 2 x dx J
2
2
0
0

(1)

du dx
u x 1

1 2x
2x
dv e dx v e

2
1

( x 1) e2 x
1 2x
1 1 2x
3 e2
e dx e

2
20
2 4
4
0
0

1 3 e2 e2 5

Thay (2) vo (1) ta c: I


2
4
4

Thay (2*) vo (*) ta c: VOx

(2)

(2*)

(e2 5)
(vtt)
4

( x 3) 3 x
; x 2 v trc tung. Tnh th tch khi
x 1 5 x
trn xoay to thnh khi quay hnh H quanh trc Ox.

3) Cho hnh phng H gii hn bi cc ng : y

Phng trnh honh giao im ca y


2

Khi VOx

( x 3) 3 x
( x 3) 3 x
0 x3
v y 0 l :
x 1 5 x
x 1 5 x

3
( x 3) 3 x
( x 2 6 x 9)(3 x)

dx

dx

2
1
5
x

x
4
2
6
5

2
2

2tdt (2 x 6)dx
(3 x)dx tdt
t t x 2 6 x 5 t 2 x 2 6 x 5 2
2
2
2
x 6 x t 5
x 6x 9 4 t
v cn x : 2 3 th t : 3 2
2

Suy ra: VOx

4t

(2 t ).t
dt
2
3

4 2t .tdt
3

2
Vy VOx

2 1 3
3 2t t dt 2 t 3 t

(3 3 5)
(vtt).
2
Trang 93

(3 3 5)
2

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

VI. CC LP TCH PHN C BIT V TCH PHN TRUY HI


1. CC LP TCH PHN C BIT
b

Sau y cc em s c tm hiu thm cc lp tch phn c bit c dng I f ( x) dx trong bn


a

thn hm f ( x) c nhng tnh cht c bit (cc em s c tm hiu qua v d m u v bn bi ton


hay gp sau y).
Cch gii chung:
t x a b t v bin i to ra tnh phn xoay vng (to ra I ) ri gii phng trnh bc nht vi n I .
b

Ch : Trong tch phn ta lun c I f ( x) dx f (t )dt f (u )du ...


a

V D M U
Tnh cc tch phn sau:

20

2) I 2

1) I1 ln(1 tan x) dx

12

3) I3

ln(101 x)
ln( x 69) ln(101 x)

cos x 5 sin x dx

4) I 4

3x 2 2

2015

dx

dx

sin 2 x
5) I 5
dx
1 ex

6) I 6 sin 6 2 x cos 6 2 x .ln 1 tan x dx (Moldova National MO 2008)


0

Gii:

1) I1 ln(1 tan x)dx


0

t x

t dx dt v x : 0 th t : 0
4
4
4

1 tan t
Khi I1 ln 1 tan t (dt ) ln 1
dt ln 2 ln(1 tan t ) dt
dt ln
1 tan t
4
1 tan t

0
0
0
4

ln 2 dt (1 tan t )dt t.ln 2 04 I1


0

ln 2
I1
4

ln 2
ln 2
ln 2
Vy I1
I1 2 I1
I1
4
4
8
Trang 94

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG
20

2) I 2

0947141139 0925509968

ln(101 x)

ln( x 69) ln(101 x)

12

t x 32 t dx dt v x :12 20 th t : 20 12

dx

ln 101 (32 t )

12

Khi I 2

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

20

ln (32 t ) 69 ln 101 (32 t )

(dt )

20

12

ln(t 69)

dt

ln(101 t ) ln(t 69)

20

20
20

ln(101 t )
ln(101 t )
20
dt t 12 I 2 8 I 2
1
dt dt

ln(t 69) ln(101 t )


ln(t 69) ln(101 t )
12
12
12
Vy I 2 8 I 2 2I 2 8 I 2 4

3) I3

cos x 5 sin x dx

t x

t dx dt v x : 0 th t : 0
2
2
2

Khi I3 5 cos t 5 sin t (dt )


2
2

0
0

sin t 5 cos t dt

cos t 5 sin t dt I 3

Vy I3 I3 2 I 3 0 I3 0
3

4) I 4

3x 2 2

2015

dx

t x 2 t dx dt v x : 1 3 th t : 3 1
3

Khi I 4 (2 t )3 3(2 t )2 2

2015

dt

3t 2
2

2015

dt t 3 3t 2 2

2015

dt I 4

Vy I 4 I 4 2 I 4 0 I 4 0

5) I 5

sin 2 x
1 e x dx

t x t dx dt v x : th t :

2 sin 2 t
sin 2 (t )
(1 et 1).sin 2 t
et .sin 2 t
Khi I5

dt
dt
dt
1 et

sin t 1 et dt
1 e t
1 et

1 cos 2t
sin 2 t
1 1

dt

2
1 et dt 2 t 4 sin 2t I 5 I5

Vy I5 I 5 2I 5 I 5

6) I 6 sin 6 2 x cos 6 2 x .ln 1 tan x dx (Moldova National MO 2008)


0

t x

t dx dt v x : 0 th t : 0
4
4
4

1 tan t
Khi I 6 sin 6 2t cos 6 2t .ln 1 tan t dt cos 6 2t sin 6 2t .ln 1
dt
2

2

4
1 tan t
0
0

cos6 2t sin 6 2t .ln


0

2
dt sin 6 2t cos 6 2t . ln 2 ln(1 cot t ) dt
1 tan t
0
Trang 95

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

sin 6 2t cos 6 2t .ln 2dt sin 6 2t cos6 2t ln(1 cot t )dt


0

3 1 cos 8t
5 3

ln 2. 1 sin 2 4t dt I 6 ln 2. 1 .
dt I 6 ln 2. cos 8t dt I 6
4
4
2
8 8

0
0
0

3
5 ln 2
5
4
ln 2. t sin 8t I 6
I6
32
8 64
0
Vy I 6

5 ln 2
5 ln 2
5 ln 2
I6 2I6
I6
32
32
64

Bi ton 1: Hm s

f ( x ) lin tc trn on [ a; a ] , khi :

f ( x) dx f ( x) f ( x) dx
0

T y ta c cc kt qu quan trng sau:


a

*) Nu f ( x) l hm s l, khi : f ( x) dx 0 ( Tng qut: Nu f ( a b x) f ( x) th


a

f ( x)dx 0 ) (1)
a

a
a
f
x
dx

(
)
2

0 f ( x)dx (2)
a
*) Nu f ( x) l hm s chn, khi : a
a
f ( x) dx f ( x)dx (0 b 1) (3)
0
1 bx
a
Ch :
+) Trong qu trnh lm bi cc em khng s dng lun kt qu (1), (2) v (3) m cc h thc ny s xut
hin trong qu trnh gii (chng ta chng minh lun) bng vic i bin x t ( Tng qut: x a b t ).
b

+) Trong tch phn ta lun c I f ( x) dx f (t )dt f (u )du ...


a

V D MINH HA
1

V d 1. Tnh cc tch phn sau: 1) I1

x5 cos x
2 x8 dx
1

2) I 2

1 sin x sin 2 x
3) I 3
dx
1 ex

x4
1 2014x dx
2

4) I 4

cos x ln x

Gii:
1

1) I1

x5 cos x
2 x8 dx
1

Nhn xt : Nu da vo kt qu Bi ton 1 ta c c lun I1 0 v f ( x)


Song khi trnh by li gii cc em s lm nh sau:
Trang 96

1 x 2 dx

x5 cos x
l trn [ 1;1] .
2 x8

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

t x t dx dt v x : 1 1 th t :1 1
1

Khi I1

(t ) 5 .cos( t )
t 5 .cos t
dt

2 ( t ) 8
2 t 8 dt I1 2I1 0 I1 0
1
1

2) I 2

x4
1 2014x dx
2

t x t dx dt v x : 2 2 th t : 2 2

t4
t5
dt
t4

1 2014t
5
2

3) I3

1 e

dx
+) Tnh A

x
1 e

+) Tnh B

Khi B

sin x sin 2 x
dx A B (*)
1 ex

e x dx

e x (1 e x )

ex
1 x
1

de
ln
e x 1 e x
1 ex

sin x sin 2 x
dx
1 ex

dx

t4
32
64
64
dt
I2 2I2
I2
t
5
1 2014
5
5
2

1 sin x sin 2 x
dx
1 ex

t4
t 4 .2014t
t 4 .(1 2014t 1)
(t ) 4
dt
dt
dt

1 2014t 2
2 1 2014t 2 1 2014t dt
1
2

1
2014t

Khi I 2

t x t dx dt v x :

sin(t ) sin(2t )
dt
1 e t

e sin t sin 2t
dt
1 et

sin t sin 2tdt

(1)
2

th t :
2
2
2
2

(1 et 1) sin t sin 2t
dt
1 et

sin t sin 2t
1
dt
t
1 e
2

cos 3t cos t dt B

1 1
4
2
sin 3t sin t B B

23
3

4
4
2
Vy B B 2 B B
3
3
3

4) I 4

cos x ln x

Khi : I 4

1 x 2 dx

cos(t ) ln t

(2)

. Thay (1), (2) vo (*) ta c: I 3

t x t dx dt v x :

1 t 2 dt

cos t ln t

1 t

2I4 0 I 4 0
Trang 97

th t :
2
2
2
2

2 3

dt cos t ln t 1 t 2 dt I 4

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

V d 2. Tnh cc tch phn sau:

1) I1

1
2

sin 6 x cos 6 x
dx
6x 1

dx
2) I 2 x
(e 1)( x 2 4)
1

3) I3

1 x

cos x ln 1 x dx

1
2

Gii:

1) I1

sin 6 x cos 6 x
dx
6x 1

I1

(sin

t cos t ) dt

4
sin 6 t cos 6 t
dt

6t 1

sin t cos t
6 (sin t cos t )
(6 1 1)(sin t cos t )
dt
dt
dt
dt
t
t
1 1
6 1
6 1
t

4
4
4
6

sin ( t ) cos ( t )

t x t dx dt v cn thay i:

4
sin 6 x cos 6 x
3 2
t
dt

1
sin
2

6 x 1 dx
4

4
3
5
3 1 cos 4t
5 3

5
4
I1
I1
1 .
dt I1 .cos 4t dt I1 t sin 4t
2
8
8
8
32
16
4

4
4

5
5
5
Vy I1
I1 2 I1
I1
16
16
32
1

2) I 2

(e

dx
1)( x 2 4)

t x t dx dt v cn t :1 1

I2

dt
et dt
e x dx

(e t 1)(t 2 4) 1 (et 1)(t 2 4) 1 (e x 1)( x 2 4)


1
1

1 x2
hay I 2 ln
4 x2
1
2

3) I 3

ex 1 1
dx
dx
1 x2
1 (e x 1)( x 2 4)dx 1 x 2 4 1 (e x 1)( x 2 4) 4 ln x 2
1

1
1
I 2 2 I 2 ln 3 I 2 ln 3
4
2
1

1 x

cos x ln 1 x dx

1
2

t x t dx dt v x :

1
1
1
1
th t :
2
2
2
2

1
2

1 t
Khi I 3 cos(t ) ln
dt
1 t
1

1
2

1
1

2
1 t
1 t
cos
t
ln
dt
cos t ln

dt I 3
1

1 t
1 t
1

Vy I 3 I 3 2 I 3 0 I 3 0
Trang 98

I2
1

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3
b

Bi ton 2: Hm s

f ( x ) lin tc trn [a; b] , khi ta c:

f ( x)dx f (a b x)dx
a

(*)

T y ta c kt qu sau: Hm s f ( x) lin tc trn on [0;1] , khi :

f (sin x)dx f (cos x)dx


0

(2*)

Ch : Trong qu trnh lm bi cc em khng c s dng lun cc kt qu (*) v (2*) m cc h thc


ny s xut hin trong qu trnh gii (chng ta chng minh lun) bng vic i bin x a b t .

V D MINH HA

sin x
dx
n
sin x cos n x
0

V d 1. Tnh cc tch phn sau:

1) I1

sin n x
dx
sin n x cos n x
0

t x

Gii: 1) I1

cos3 x
dx
sin x cos x
0

2) I 2

t dx dt v x : 0 th t : 0
2
2
2

sin n t
2
2
n

cos
sin n t
t
2

1
Khi I1
dt
dt
dt

n
n
n
n


cos t sin t
sin t cos t

0 sin n
0
0
t cos t
2
2

sin n t
dt t 02 I1 I1
n
n
sin t cos t
2
0

dt
0

I1 2 I1 I1
2
2
4
Ch : Nh vy t I1 vi cch gn n mt gi tr c th ta to ra c v s bi ton kiu nh:
Vy I1

2
2
2014
sin 2014 x
cos x
sin x
;
;
I 2014
dx
I
dx

I
dx ;
2014

2014
sin
x cos x
sin x cos x
sin x 2014 cos x
0
0
0

cos3 x
dx
sin x cos x
0

2) I 2

t x

t dx dt v x : 0 th t : 0
2
2
2

cos3 t
2
3
2
sin
sin 3 t cos3 t cos3 t
t
2

Khi I 2
dt
dt
dt

cos t sin t
sin t cos t

0 sin
0
0
t cos t
2
2

1
cos t
1

1
2
1 sin t cos t dt
dt 1 sin 2t dt I 2 t cos 2t I 2
sin t cos t
2
2

4
0
0
0
0
Vy I 2

1
1
1
I 2 2I 2
I2
4
2
2
Trang 99

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

V d 2. Tnh tch phn sau: I

cos (cos x) tan

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

(sin x) dx

Gii:

cos (cos x) tan


2

(sin x) dx (*)

t x

t dx dt v cn t : 0
2
2

tan 2 sin( t )
2
cos 2 cos( t )
2

1
2
cos 2 (sin t ) tan (cos t ) dt

Ly (*) cng vi (2*) ta c:

2I

dt

cos (sin x) tan


2

cos (cos x) tan

(sin x)

(cos x) dx (2*)

1
tan 2 (cos x) dx
cos (sin x)

1 tan (cos x) tan (sin x) 1 tan (sin x) tan (cos x) dx 2 dx 2 x 0 2


0

Vy 2I I

2
b

Bi ton 3: Hm s

f ( x) lin tc [a; b ] v f ( a b x ) f ( x ) , khi :

xf ( x)dx
a

ab
f ( x )dx (*)
2 a

T y ta c cc kt qu quan trng sau: Nu f ( x ) lin tc trn [0;1] th:


*)


xf (sin x) dx f (sin x) dx v c bit vi 0 th
2

*)

0 xf (sin x)dx 2 0 f (sin x)dx (1)

xf (cos x) dx

f (cos x) dx v c bit vi 0 th

xf (cos x) dx

f (cos x) dx (2)

Ch : Trong qu trnh lm bi cc em khng c s dng lun cc kt qu (*), (1) v (2) m cc h thc


ny s xut hin trong qu trnh gii (chng ta chng minh lun) bng vic i bin x a b t .

V D MINH HA

Tnh cc tch phn : 1) I1 x tan x cot x dx

2) I 2

x(sin x cos x cos 3 x)


dx
0
1 cos 2 x

3) I 3

Gii:

1) I1 x. tan x cot x dx

t x

t dx dt v x : th t :
2
6
3
3
6

Trang 100

x sin x

3 cos x dx
0

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

Khi I1 t tan t cot t dt t cot t tan t dt


2
2

2
2
6

3 cos t
sin t
cot t tan t dt t. tan t cot t dt
dt
dt I1
2
2 sin t

cos t

6
6
6
6

3 d sin t 3 d cos t
sin t 3

I1 ln
I1 ln 3 I1

2 sin t cos t
2 cos t
2
6
6
6

Vy I1 ln 3 I1 2 I1 ln 3 I1 ln 3 (*)
4
2
2

3
x sin x x cos x.(1 cos 2 x)
x sin x
x(sin x cos x cos x)
2) I 2
dx
dx x cos xdx A B (*)
dx
1 cos 2 x
1 cos 2 x
1 cos 2 x
0
0
0
0

x sin x
dx
1 cos 2 x
0

t x t dx dt v x : 0 th t : 0

+) Tnh A

t sin t dt t sin t dt sin t dt t.sin t dt sin t dt A


0 1 cos 2 t
0 1 cos 2 t 0 1 cos 2 t
0 1 cos 2 t
1 cos 2 t
0

Khi A
Vy A

sin t
dt
2 0 1 cos 2 t

t cos t tan u sin tdt

Suy ra A
2

du

(1 cot 2 u ) du sin tdt (1 cot 2 u )du v t : 0 th u :


2
4
4
cos u

(1 cos 2 u )du

1 cos 2 u
2

4
2
(1)

du
u

2
4

u x
du dx
t

dv cos xdx v sin x

+) Tnh B x cos xdx


0

Khi B x sin x 0 sin xdx 0 cos x 0 2

(2)

Thay (1) , (2) vo (*) ta c: I 2


2

3) I 3

x sin x

3 cos x dx

2
2
4

t x 2 t dx dt v x : 0 2 th t : 2 0

Khi I 3

2 t sin 2 t dt 2 2 t sin t dt 2 2 sin t dt 2 t.sin t dt


0 3 cos 2 t
0 3 cos t
0 3 cos t 0 3 cos t
2
d 3 cos t
2
2
I 2 ln 3 cos t I 0 I I

x sin x
dx
3 cos x

3 cos t

Vy I 3 I 3 I 3 0
Trang 101

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3
a T

Bi ton 4: Hm s

f ( x) lin tc trn v tun hon vi chu k T, khi :

f ( x) dx f ( x)dx (*)

nT

T ta suy ra

f ( x) dx n f ( x) dx

(2*)

Chng minh: (Trong bi thi mun s dng tnh cht ny cc em cn chng minh nh sau)
a T

Ta c:

a T

f ( x) dx f ( x) dx f ( x) dx

f ( x)dx (1)

a T

Xt tch phn:

t x t T dx dt v x : T a T th t : 0 a

f ( x)dx

T
a T

Khi

a T

f ( x) dx f (t T ) dt f (t )dt f ( x )dx f ( x )dx


0

a T

Thay (2) vo (1) ta c:

f ( x )dx 0 (2)

f ( x) dx f ( x)dx (*)
0

Ch : f ( x ) c chu k l T th f ( x T ) f ( x) .

V D MINH HA
2014

2014

Tnh cc tch phn sau:

1) I1

2) I 2

1 cos 2 xdx

1 cos x
dx
1 cos x

Gii:
2014

1) I1

Xt hm f ( x) 1 cos 2 x vi x

1 cos 2 xdx

Ta c: f ( x ) 1 cos 2( x ) 1 cos 2 x f ( x)
a T

Do p dng tnh cht

2014

I1

f ( x) dx f ( x)dx (*) (trong bi cc em phi Chng minh ) ta c:


0

1 cos 2 xdx 1 cos 2 xdx

2014

1 cos 2 xdx 1 cos 2 xdx ...


2

1 cos 2 xdx

2013

1 cos 2 xdx 1 cos 2 xdx 1 cos 2 xdx ... 1 cos 2 xdx


0

2014 1 cos 2 xdx 2014 2 sin x dx 2014 2 sin xdx 2014 2 cos x 4028 2
0

nT

Ch : Cch trnh by va ri cng l cch ta i chng minh

2014

2) I 2

1 cos x
dx
1 cos x

Hng dn:

f ( x) dx n f ( x) dx

x
2sin 2
1 cos x
2 tan x
f ( x)

x
1 cos x
2
2 cos 2
2
Trang 102

(2*)

v f ( x 2 ) f ( x)

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

2. TCH PHN TRUY HI

phn ny cc em s i tm hiu cc dng tch phn truy hi I n f ( x, n)dx vi cc cu hi hay gp l:

1. Thit lp cng thc truy hi I n g ( I n k ) vi k 1; n .


2. Chng minh cng thc truy hi cho trc.
3. Sau khi thit lp c cng thc truy hi yu cu i tnh I n ng vi mt vi gi tr n no hoc tnh
gii hn ca hm s hoc dy s c lin quan vi I n .

CC V D MINH HA

V d 1. Xt tch phn I n sin n xdx vi n *


0

1. Tm mi lin h gia I n v I n 2 .
3. Tnh I n

2. Tnh I 5 v I 6 .
4. Xt dy s (un ) cho bi un (n 1) I n .I n1 . Tm lim un .
n

Gii:
1. Tm mi lin h gia I n v I n 2 .

+) Ta c: I n 2 sin n 2 xdx sin n x.(1 cos 2 x)dx sin n xdx sin n x.cos 2 xdx I n sin n x.cos 2 xdx (1)
0

+) Tnh sin n x.cos 2 xdx sin n x.cos x.cos xdx


0

du sin xdx
u cos x

sin n 1 x
n
n
n

dv
sin
x
.cos
x

v sin x.cos xdx sin x.d sin x


n 1

I
I
cos x.sin n 1 x 2
1 2 n2
Suy ra sin n x.cos 2 xdx
sin xdx 0 n 2 n 2 (2)

n 1
n 1 0
n 1 n 1
0
0
I n 2
I
n2
I n 2
I n I n 2 n 2 I n
n 1
n 1
n 1
n2
n 1
Ta c I n
I n 2 I n 2
I n . Khi :
n 1
n2

Thay (2) vo (1) ta c: I n 2 I n


2. Tnh I5 v I 6 .

2
4
4 2
8 2
8
8

I 5 5 I 3 5 . 3 I1 15 sin xdx 15 cos x 15

0
0

2
2
2
5
5
3
15
15
1
cos
2
x
15
1
15

2
I6 I 4 . I 2
sin
xdx
dx
x
sin
2
x

6
6 4
24 0
24 0
2
48
2
96
0

Trang 103

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

3. Tnh I n

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

2 1

sin
cos
I
xdx
x
1

2
2
2

1
cos
2
1
1
x

2
I 2 sin xdx

sin
2
dx
x
x

2
4
2
0 4
0
0

Ta c:

+) Vi n chn hay n 2k (k * ) . p dng (*) ta c:

. Vi I n

n2
I n 2 (*)
n 1

I2 3 I4

I 6 I
4
6
5

.....

2k
I

I 2k
k
2
2

2k 1

Nhn theo v cc ng thc ta c:


4.6...2k

4.6...2 k
3.5...(2k 1)
I2
I2k
I 2k I 2k
.
4.6...2 k
4
3.5...(2k 1)
4 3.5...(2k 1)

+) Vi n l hay n 2k 1 (k * ) . p dng (*) ta c:

I1 2 I 3

I 5 I
3
5
4

.....

2k 1
I

I
2 k 3 2k 2 2 k 1

Nhn theo v cc ng thc ta c:


3.5...(2k 1)
3.5...(2k 1)
2.4...(2k 2)
I1
I 2 k 1 1
I 2 k 1 I 2 k 1
3.5...(2 k 1)
2.4...(2 k 2)
2.4...(2k 2)
4. Xt dy s (un ) cho bi un ( n 1) I n .I n 1 . Tm lim un .
n

n2
I n 2 .I n 1 ( n 2).I n 1 .I n 2 u n 1
n 1


Vy un 1 un nn un un 1 ... u1 2 I1 .I 2 2.1. lim un lim
n
n 2
2
4 2

Ta c: un ( n 1) I n .I n 1 ( n 1).

Ch : I n sin n xdx cos n xdx (xem li Bi ton 2 lp tch phn c bit)


0

0
1

V d 2. Xt tch phn I n 1 x 2 dx vi n *

1. Tnh I n .

Gii:
1

1. Tnh I n 1 x 2 dx .
0

u (1 x 2 )n
du n.(1 x 2 )n 1.(2 x)dx
t

dv dx
v x
Trang 104

I n 1
.
n I
n

2. Tm lim

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968
1

Suy ra I n x(1 x 2 ) n 2n x 2 1 x 2

n 1

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

dx

2n 1 (1 x 2 ) 1 x 2

n 1

0
1

1
1

n 1
n
dx 2n 1 x 2 dx 1 x 2 dx 2 n I n 1 I n
0

1
1

n 1
n
dx 2n 1 x 2 dx 1 x 2 dx 2 n I n 1 I n
0

0
0
2n
Vy I n 2n I n 1 I n I n
I n 1 (*)
2n 1
2n
2n 2 n 2
2 n 2n 2 4
4.6.8...2 n
T (*) ta c: I n
.
.
... .I1
I n 1
I n 2
I1 (1)
2n 1
2n 1 2n 1
2n 1 2 n 1 5
5.7.9.(2n 1)

2n 1 (1 x 2 ) 1 x 2

n 1

x3
2
(2)
Mt khc: I1 1 x dx x
3 0 3

0
2

Thay (2) vo (1) ta c: I n


2. Ta c: I n

2.4.6.8...2n
3.5.7.9.(2n 1)

2n 2
2n
2( n 1)
2n 2
I
I
, suy ra lim n 1 lim
I n 1 I n 1
I n n 1
1
n
n

2n 3
2n 1
2( n 1) 1
In
2n 3
In

V d 3. Xt tch phn I n tan n xdx vi n *


0

1. Chng minh rng: I n 2

1
In
n 1

2. Tnh I5 v I 6 .

Gii:
1. Chng minh rng: I n 2

1
In
n 1

Ta c: I n 2 tan n 2 xdx tan n 2 x tan n x tan n x dx tan n x 1 tan 2 x tan n x dx


0

tan n x
tan n 1 x 4
1
n
n
dx
tan
xdx
tan
xd
tan
x
I

In
In
n
2

n 1 0
n 1
cos x
0
0
0
1
I n (pcm).
n 1
2. Tnh I 5 v I 6 .

Vy I n 2

4
4
4

sin x
1
d cos x

4
tan
ln
cos
ln 2

I
xdx
dx
x

1
0
2

0
0 cos x
0 cos x
Ta c:

4
4

I 2 tan 2 xdx 1 1 dx tan x x 4 4


0
0 cos2 x
0

Trang 105

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

1
In
n 1

1
1 1
1
1 1 1
1
I 5 4 I 3 4 2 I1 4 2 2 ln 2 2 ln 2 4

Ta c:
I 1 I 1 1 I 1 1 4 13

6 5 4 5 3 2 5 3
4 15 4

p dng cng thc truy hi I n 2

V d 4.
1

en 1 1
e nx dx
*
I

I n 1 .
,
vi
.
Chng
minh
rng:
n

n
n 1
1 ex
0

1. Xt tch phn I n
3

2. Xt tch phn I n (3 x) n e x dx , vi n * . Chng minh rng: I n 3n nI n 1 .


0

Gii:
1

en 1 1
enx dx
*

I n1 .
,
vi
n

.
Chng
minh
rng:
I
n
1 ex
n 1
0

1. Xt tch phn I n
1

e
enx dx
e( n 1) x dx
Ta c I n I n 1

x
x

1 e 0 1 e
0
0

hay I n

( n 1) x

1 dx

1 ex

e
0

( n 1) x

e( n 1) x
dx
n 1

en 1 1
n 1

n 1

1
I n1 (pcm).
n 1
3

2. Xt tch phn I n (3 x) n e x dx , vi n * . Chng minh rng: I n 3n nI n 1 .


0

n
n 1
u (3 x)
du n(3 x) dx
t

x
x
v e
dv e dx
3

Khi I n (3 x) n .e x n (3 x ) n 1 e x dx 3n nI n 1
0

Vy I n 3 nI n 1 (pcm).
1

V d 5. Cho I n 1 x .x n dx vi n * . Bit (un ) l dy s cho bi un


0

du nx n 1dx
u x n

Gii: t
2
dv 1 xdx v 1 xdx (1 x) 1 x
3

In
hy tnh lim un .
I n 1

Khi :

1
1
1
2
2
2
2
n
n 1
I n (1 x ) 1 x .x n. (1 x ) 1 x .x dx n 1 x .x n 1dx 1 x .x n dx n I n 1 I n
3
3 0
3 0
0
3
2
2n
Vy I n n I n 1 I n (2n 3) I n 2nI n 1 I n
I n 1
3
2n 3
2n 2
2n 2
2n 2
I
Suy ra I n 1
lim un lim I n 1 lim
1
In n
2n 5
2n 5
I n 1 2n 5

Trang 106

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

VII. DNG TCH PHN CHNG MINH NG THC Cnk


PHNG PHP GII:
n

Bc 1 : Khai trin (1 x) n Cnk x k Cn0 Cn1 x Cn2 x 2 ... Cnn x n .


k 0

Bc 2 : Ly tch phn hai v vi cn thch hp : (1 x)n dx Cn0 Cn1 x Cn2 x 2 ... Cnn x n dx

( Nu mi h s trong ng thc cn chng minh c cha b k a k th ta chn cn tch phn l

).

DU HIU NHN BIT : Cc h s trong ng thc cn chng minh c dng phn s, ng thi cc mu
s thng tng hoc gim i mt n v.

CC V D MINH HA
V d 1: Vi n . Chng minh rng:
20 2 12 2 1 203 123 2
20 n 1 12 n 1 n 21n 1 13n 1
Cn
Cn ...
Cn
1) 8Cn0
n 1
n 1
2
3
2
3
n 1
n 1
4
4
4
5 1
Cnn
.
2) 4Cn0 Cn1 Cn2 ...
n 1
n 1
2
3
1
1
1
2 n1 1
3) Cn0 Cn1 Cn2 ...
.
Cnn
2
3
n 1
n 1
62 1 1 63 1 2
6 n1 1 n 7 n 1 2 n1
4) 5Cn0
Cn
Cn ...
Cn
n 1
n 1
2
3

Gii:

202 122 1 203 123 2


20 n1 12 n1 n 21n1 13n 1
Cn
Cn ...
Cn
n 1
n 1
2
3
n
0
1
2 2
n n
+) Ta c: (1 x) Cn Cn x Cn x ... Cn x
1) 8Cn0

20

+) Suy ra:

20

(1 x)

dx

12

0
n

Cn1 x Cn2 x 2 ... Cnn x n dx

12
n 1 20

(1 x)

n 1
n 1

21

12

n 1

13
n 1

Hay 8Cn0

20

x2
x3
x n 1
Cn0 x Cn1 Cn2 ... Cnn

2
3
n 1 12

8Cn0

202 12 2 1 203 123 2


20 n 1 12n 1 n
Cn
Cn ...
Cn
2
3
n 1

20 2 12 2 1 203 123 2
20 n 1 12 n 1 n 21n 1 13n 1
Cn
Cn ...
Cn
(pcm).
2
3
n 1
n 1
Trang 107

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

42 1 43 2
4n 1 n 5n1 1
.
Cn Cn ...
Cn
n 1
n 1
2
3
+) Ta c: (1 x ) n Cn0 Cn1 x Cn2 x 2 ... Cnn x n

2) 4Cn0

+) Suy ra:

(1 x)
0

dx Cn0 Cn1 x Cn2 x 2 ... Cnn x n dx


0

n 1 4

(1 x)

n 1

x2
x3
x n 1
Cn0 x Cn1 Cn2 ... Cnn

2
3
n 1 0

n 1

5 1
42
43
4 n 1 n
Cn
4Cn0 Cn1 Cn2 ...
n 1
2
3
n 1

Hay 4Cn0

42 1 43 2
4 n1 n 5n1 1
(pcm).
Cn Cn ...
Cn
n 1
n 1
2
3

1
1
1
2n 1 1
Cnn
3) Cn0 Cn1 Cn2 ...
.
n 1
n 1
2
3
+) Ta c: (1 x) n Cn0 Cn1 x Cn2 x 2 ... Cnn x n
1

+) Suy ra:

0
1
2 2
n
n n
(1 x) dx Cn Cn x Cn x ... Cn x dx
0

x2
x3
x n 1
(1 x) n 1
Cn0 x Cn1
Cn2 ... Cnn

n 1 0
n 1 0
2
3

2n 1 1
1
1
1
Cnn
Cn0 Cn1 Cn2 ...
n 1
2
3
n 1

1
1
1
2n 1 1
Cnn
(pcm).
Hay Cn0 Cn1 Cn2 ...
2
3
n 1
n 1
62 1 1 63 1 2
6 n 1 1 n 7 n 1 2 n 1
Cn
Cn ...
Cn
2
3
n 1
n 1
n
0
1
2 2
n n
+) Ta c: (1 x) Cn Cn x Cn x ... Cn x

4) 5Cn0

+) Suy ra:

n
n n
0
1
2 2
(1 x) dx Cn Cn x Cn x ... Cn x dx
1

n 1 6

(1 x)

n 1

n 1

2
n 1

Hay 5Cn0

n 1

x2
x3
x n 1
Cn0 x Cn1 Cn2 ... Cnn

2
3
n 1 1

6 2 1 1 63 1 2
6n 1 1 n
Cn
Cn ...
Cn
5C
2
3
n 1
0
n

6 2 1 1 63 1 2
6n 1 1 n 7 n 1 2 n 1
Cn
Cn ...
Cn
(pcm).
2
3
n 1
n 1

Trang 108

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

V d 2 ( B 2003) Cho n l s nguyn dng. Tnh tng: Cn0

22 1 1 23 1 2
2n1 1 n
Cn
Cn ...
Cn
n 1
2
3

Gii:
+) Ta c: (1 x ) n Cn0 Cn1 x Cn2 x 2 ... Cnn x n
2

+) Suy ra: (1 x)n dx Cn0 Cn1 x Cn2 x 2 ... Cnn x n dx


1

n 1 2

(1 x)

n 1

x2
x3
x n1
Cn0 x Cn1 Cn2 ... Cnn

n 1 1
2
3

3n1 2n1
22 1 1 23 1 2
2n1 1 n
Cn0
Cn
Cn ...
Cn
n 1
n 1
2
3

Vy Cn0

2 2 1 1 23 1 2
2n 1 1 n 3n 1 2 n 1
Cn
Cn ...
Cn
n 1
n 1
2
3

V d 3 :Vi n . Chng minh rng:


1
1
1
(1)n n
1
1) Cn0 Cn1 Cn2 Cn3 ...
Cn
n 1
n 1
2
3
4
2n
1
1
1
1
2 1
2) C21n C23n C25n ... C22nn1
(A 2007)
2
4
6
2n
2n 1
1
1
1
4n
3) C20n C22n C24n ...
C22nn
3
5
2n 1
2n 1

Gii:
1
1
1
( 1) n n
1
1) Cn0 Cn1 Cn2 Cn3 ...
Cn
2
3
4
n 1
n 1
n
0
1
2 2
3 3
+) Ta c: (1 x ) Cn Cn x Cn x Cn x ... ( 1) n Cnn x n
1

+) Suy ra: (1 x) n dx Cn0 Cn1 x Cn2 x 2 Cn3 x 3 ... ( 1) n Cnn x n dx


0

n 1 1

(1 x)

n 1

x2
x3
x4
x n 1
Cn0 x Cn1 Cn2 Cn3 ... (1)n Cnn

2
3
4
n 1 0

1
1
1
1
(1)n n
Cn0 Cn1 Cn2 Cn3 ...
Cn
n 1
n 1
2
3
4

1
1
1
(1) n n
1
Cn
(pcm).
Hay Cn0 Cn1 Cn2 Cn3 ...
2
3
4
n 1
n 1

Trang 109

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

1 1 1 3 1 5
1
22 n 1
C2 n C2n C2n ... C22nn1
(A 2007)
2
4
6
2n
2n 1
(1 x) 2 n C20n C21n x C22n x 2 C23n x3 ... C22nn 1 x 2 n 1 C22nn x 2 n (1)
+) Ta c:
2n
0
1
2 2
3 3
2 n 1 2 n 1
C22nn x 2 n (2)
(1 x) C2 n C2 n x C2 n x C2 n x ... C2 n x

2)

+) Ly (1) (2) ta c: (1 x) 2 n (1 x)2 n 2 C21n x C23n x3 C25n x 5 ... C22nn 1 x 2 n 1

(1 x)2 n (1 x )2n
C21n x C23n x3 C25n x5 ... C22nn1 x 2 n1
2
1
1
(1 x) 2 n (1 x) 2 n
+) Suy ra:
dx C21n x C23n x3 C25n x5 ... C22nn 1 x 2 n 1 dx
2
0
0

1 (1 x) 2 n 1 (1 x) 2 n 1
x2
x4
x6
x 2n
C21n
C23n
C25n
... C22nn 1
.

2
2n 1
2
4
6
2n 0

Hay

22 n 1 1 1 1 3 1 5
1
C2 n C2 n C2 n ... C22nn 1
2n 1 2
4
6
2n

1 1 1 3 1 5
1
22 n 1
(pcm).
C2 n C2n C2n ... C22nn1
2
4
6
2n
2n 1

1
1
1
4n
C22nn
3) C20n C22n C24n ...
3
5
2n 1
2n 1
2n
0
1
2 2
+) Ta c: (1 x) C2 n C2 n x C2 n x ... C22nn x 2 n

+) Suy ra:

2n
(1 x) dx

(1 x) 2 n 1

2n 1

0
2n

C21n x C22n x 2 ... C22nn x 2 n dx

x2
x3
x 2 n 1
C20n x C21n
C22n ... C22nn

2
3
2 n 1 1

2 2 n 1
2
2
2
C22nn
2C20n C22n C24n ...
2n 1
3
5
2n 1

1
1
1
4n
Hay C20n C22n C24n ...
(pcm).
C22nn
3
5
2n 1
2n 1

Trang 110

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

VIII. KINH NGHIM GII BI TON TCH PHN I HC


Qua 7 phn chng ta c tm hiu trn, cc em s nhn thy trong tch phn ta c trong tay hai cng c chnh
gii quyt l I BIN v TCH PHN TNG PHN cng mt vi k thut lm cho hai cng c trn
pht huy tc dng nh: Tch tch phn (dng phng php ng nht h s, thm bt), k thut nhn, chia
di du tch phn, k thut vi phn, dng cc cng thc bin i (cng thc lng gic, hng ng
thc), s dng tch phn lin kt ( quan st tm tch phn lin kt, s dng cn i bin, s dng cc
ng thc v tnh chn l ca hm s). V vy chng ta c th tng kt li nh sau :
Khi ng trc mt bi ton tch phn cc em s c nhng hng i :
TH1: Nu di du tch phn c cn :
+) Hng t duy 1: t t bng cn ( ng cho tt c cc thi i Hc Cao ng t 2002 2013).
Nu khng n hy chuyn sang:

+) Hng t duy th 2: Vi tch phn I f ( ax 2 bx c )dx m

ax 2 bx c ta bin i v dng:

m
cos t

*)

m2 u 2 th t u m sin t ( u m cos t )

*)

u 2 m 2 th t u

*)

u 2 m 2 th t u m tan t ( u m cot t )

*)

u u 2 th t u sin 2 t

(u

m
)
sin t

( u cos 2 t )

m x
Vi tch phn I f
th t x m cos 2t .
m x dx

CH : Vi tch phn c dng

dx
2

x k

dx
x2 k

( x x 2 k )dx
2

(x x k ) x k

th ta c th khng dng ti phng php trn. C th ta bin i:

d ( x x2 k )
2

(x x k )

ln( x x 2 k )

...

Nu vn cha n hy chuyn sang :


+) Hng t duy th 3: Nhn vi lng lin hp tng ng ri quay v 2 hng t duy u.
TH2 : Nu di du tch phn c hm lng gic v hm m c dng sin u v eu m u ax b ( ngha l
u khng l hm bc nht hoc bc khng ) th iu u tin l t t u . Sau quay v TH1 hoc TH3.
TH3: Nu di du tch phn xut hin hai trong bn hm: log, a thc ( k c phn thc), lng gic v m
lin h vi nhau bi php nhn th i theo :
+) Hng t duy 1:S dng tch phn tng phn theo th t u tin udv l :
log a thc lng gic m
b

b
b

(ngha l anh no ng trc trong th t thy nu th t l u cn anh ng sau l dv: udv uv a vdu )
a

( Cc em c th c cch nh hi hc theo th t udv l: nht log, nh a, tam lng, t m ).


Nu vn cha n th chuyn sang:
+) Hng t duy 2: S dng k thut vi phn ( du u ' dx (**) ) v i bin
Nu s dng (**) :
+) theo chiu thun (t Tri Phi): cc em phi i tnh o O HM.
+) theo chiu nghch (t Phi Tri): cc em phi i tnh NGUYN HM.
Cc em c th nh theo cch sau : a vo vi phn th tnh NGUYN HM, a ra th tnh O HM.
Trang 111

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

TH4: Nu di du tch phn c dng hu t: I

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

f ( x)

g ( x) dx

+) Hng t duy 1: Nu bc f ( x) ln hn hoc bng bc g ( x ) . Th thc hin php chia chuyn I v dng:

r ( x)
r ( x)
I h( x)
dx I1 I 2 . Vi I1 tnh n gin v tnh I 2 s chuyn sang:
dx h( x)dx
g
x
g
(
)
( x)

+) Hng t duy 2: Nu bc ca f ( x) nh hn bc g ( x) th hy i theo th t:

*) Hng t duy 2.1: Nu

f ( x)
A
dx
A

I A
ln ax b
g ( x) ax b
a
ax b

k ax 2 bx c ' l
Ax B
f ( x)
Ax B

th bin i
*) Hng t duy 2.2: Nu
ax 2 bx c ax 2 bx c dx
g ( x) ax 2 bx c

d (ax 2 bx c)
dx
l 2
k ln ax 2 bx c
2
ax bx c
ax
bx
c

v i tnh I3

l .I 3

dx
bng cch chuyn sang Hng t duy 2.3:
ax bx c
2

*) Hng t duy 2.3: Nu

f ( x)
A
dx
2
I A 2
g ( x) ax bx c
ax bx c

th:

1
1
dx
A
A
x x2
ln

?
**) Kh nng 1: I A

dx

a( x2 x1 ) x x2 x x1
a( x2 x1 ) x x1
a ( x x1 )( x x2 )

**) Kh nng 2: I A

dx
A

2
a( x x0 )
a( x x0 )

kdt

k (1 tan 2 t )dt
A
dx
dx
2
cos t
**) Kh nng 3: I
th t x x0 k tan t
a ( x x0 )2 k 2
( x x )2 k 2 k 2 (1 tan 2 t )
0

A 1 k (1 tan 2 t )
A 1
A( 1 1 )
dt

dt
2
2

a 1 k (1 tan t )
ka 1
ka

*) Hng t duy 2.4: Nu g ( x ) c bc ln hn 2 th tm cch a v 3 hng t duy 2.1, 2.2, 2.3 bng cc
k thut:
+) i bin hoc tch ghp, nhn, chia gim bc.
+) ng nht h s theo thut ton:
f ( x)
m

( ax b ) (cx dx e)

A1
(ax b)

A2
( ax b )

...

Am
( ax b)

B1 x C1
2

(cx dx e)

B2 x C2
2

(cx dx e)

...

Bn x Cn
(cx 2 dx e) n

Sau quy ng b mu s ri dng tnh cht hai a thc bng nhau khi cc h s tng ng bng nhau
t ta s tm c cc Ai , B j , C j (i 1, m; j 1, n) hoc c th dng cch chn x tm cc Ai , B j , C j .
Trang 112

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

TH5: Nu di du tch phn c dng lng gic: I f (sin x, cos x)dx th:

+) Hng t duy 1: Nu I sin m x.cos n xdx ( m, n Z ) th da vo tnh chn, l i bin.C th:

*) Nu m, n khc tnh chn l th cc em s t t theo anh mang m chn. C th :


**) m chn, n l th t t sin x
** ) m l, n chn th t t cos x
*) Nu m, n cng tnh chn l. C th :
**) m, n u l th t t sin x hoc t cos x (kinh nghim l nn t theo anh mang m ln hn).
**) m, n u chn th t t tan x (hoc t cot x ) hoc dng cng thc h bc, bin i lng gic.

+) Hng t duy 2 : Nu I f (sin x).cos xdx th t t sin x

v I f (cos x).sin xdx th t t cos x

h( x )
trong h( x), g ( x) cha cc hm lng gic th:
g ( x)

+) Hng t duy 3: Nu f (sin x, cos x)

*) Hng t duy 3.1 : ngh u tin hy tnh g '( x) v nu phn tch c h( x) u.g ( x) l ( g ( x)). g '( x )

th khi I udx r ( g ( x )).g '( x)dx I1 I 2 v tnh I 2 r ( g ( x)).g '( x)dx bng cc i bin: t g ( x)

( Hng t duy ny c th p dng vi h( x), g ( x) cha cc hm khc nh loga, a thc, m)


Nu vic phn tch h( x) gp kh khn ta chuyn ti vic lm th cng qua Hng t duy 3.2
*) Hng t duy 3.2: Nu h( x), g ( x) l cc hm bc nht theo sin x v cos x th dng phng php
ng nht h s. C th :
h ( x) a sin x b cos x
c sin x d cos x
c cos x d sin x

A
B
. Khi :
**)
g ( x) c sin x d cos x
c sin x d cos x
c sin x d cos x

c cos x d sin x
d (c sin x d cos x)
I A dx B
dx A dx B
A.x B ln c sin x d cos x ?

c sin x d cos x

c sin x d cos x

**)

h( x) a sin x b cos x e
c sin x d cos x h
c cos x d sin x
1

A
B
C
.
g ( x) c sin x d cos x h
c sin x d cos x h
c sin x d cos x h
c sin x d cos x h

dx
bng hai cch:
c sin x d cos x h

Khi : I Ax B ln c sin x d cos x h C .I 3 v ta tnh I3

C1: Dng cng thc bin i lng gic chuyn v cc cng thc lng gic trong bng nguyn hm .
Nu khng n hy chuyn sang :
x
2dt
2t
1 t2
C2: t t tan dx
v
Sau quay v TH4
sinx
;
cos
x

2
1 t2
1 t2
1 t2

Trang 113

www.VNMATH.com
GV: THANH TNG

0947141139 0925509968

*) Hng t duy 3.3: Nu I

Vi trng hp hay gp : I

http://www.facebook.com/giaidaptoancap3

f (tan x)
f (cot x )
dx (hoc I
dx ) th t t tan x (hoc t cot x )
2
2
cos x
sin x

f (tan x).dx
2
a sin x b sin x cos x c cos 2 x

(hoc I

f (cot x).dx
)
a sin x b sin x cos x c cos 2 x
2

1
dx
f (t )
f (tan x)
tan
t
x
dt

sau

t
th bin i: I
I
dt
dx
2
2
2
2

cos x
1 at bt c
cos x ( a tan x b tan x c )

Sau quay v TH4

*) Hng t duy 3.4: Nu I

dt (cos x sin x) dx

f (sin x cos x;sin x cos x)dx t t sin x cos x


t2 1
sin
cos

x
x

Sau quay v TH4


TH6: Khi gp tch phn ch cha hm log hoc ch cha hm m th ta c cc hng i sau :
b

*) Hng t duy 1: Nu c dng I


a

f (ln u )
dx th t t ln u
u

( hoc t t g (ln u ) ngha l t t bng mt hm theo ln u ).


Nu di du tch phn c mt log a u th cc em nn chuyn v ln u bng cng thc : log a u

ln u
.
ln a

*) Hng t duy 2: Nu c dng I f (e x ) dx th t t e x ( hoc t bng mt hm theo e x ).


a

TH7: Nu di du tch phn c du tr tuyt i I f ( x) dx th tm cch ph tr tuyt i bng cch i

xt du ca f ( x ) trong on ; . C th:
B1: Gii phng trnh f ( x) 0 xi ? v chn cc xi [ ; ] ri chuyn sang:
B2: Lp bng xt du: (Gi s ta bng xt du:

B3: Ta da vo cng thc

f ( x)dx f ( x)dx f ( x)dx ( ) tch :

xi

xi

I f ( x) dx f ( x) dx f ( x) dx f ( x)dx f ( x)dx . Sau chuyn v su TH u.

xi

xi

TH8: Khi bi ton yu cu tnh din tch hnh phng hoc th tch vt th to ra khi quay hnh phng qua
trc Ox, Oy th cc em cn nh kin thc sau:
Hnh phng gii hn bi cc ng :
b
b

(2*)
y f ( x)
S f ( x) g ( x) dx
S f ( x) dx

a
a
(nu y g ( x) 0 )

y g ( x)
b
b
x a ; x b a
V f 2 ( x) g 2 ( x) dx (3*)
V f 2 ( x)dx

a
0x
0x

Nu khng da vo hnh v v cn ph tr tuyt i th chuyn v TH6 .

Trang 114

You might also like