SCH GIO L

CA
GIO HI
CNG GIO

SCH GIO L
CA
GIO HI
CNG GIO

THAY LI TA CHO BN DCH

Cm hng bi vic n nhn Bartlm Garelli ca Don
Bosco m Sch Gio L ca Gio Hi Cng Gio, bn dch
ca T.T./MAC/OPN c gii thiu vi cc thnh vin
trong Gia nh Salding Don Bosce.
n nhn Bartlm Garelli
Ti va mi n Nh Chung vi mt linh mc khc, lin
b nu ko bi mt nhm thiu nin chy theo ti trn cc
ng ph v ni cc qung trng. Chng theo ti v ti
phng thnh ca nh th ca vin, nhng ti khng th trc
tip lo cho chng, v khng c ch cho chung sinh hot. Mt
vic bt ng v v xy ra, nn dpcho ti th tm cch
thc hind tnh ca ti, lo chm sc cc thiu nin sng
lang thang khp thnh ph, nht l nhng em va ra khi
nh t.
Ngy l c Maria V Nhim (8 thng 12 nm 1841), vo
gi nh mi ngy, ti chun b mc o dng Thnh L, th
ng t nh th, Giuse Comoti, thy mt thiu nin ng
mt gc. ng lin bo em ti gip l cho ti.
-

Ti khng bit! em y tr li cch ngng ngng.

Li y, tao mun my gip l m.
Ti khng bit, ti cha h gip l bao gio ht.
Thng khng cha! ng t ni mt cch tc gin.
Nu my khng bit gip l th v y lm g?

Va ni ng ta va chp ly ci chi lng g v nh ti bi

ln u ln vai em thiu nin khin em cm u chy.
3

Ti lin la ln: ng lm g th? Ti sao nh em y? Em y

lm g u?
-

Ti sao n v phng thnh, nu n khng bit gip

l?
ng hnh ng khng phi li.
Nhng h g n cha u?
H lm ch! l ngi bn ca ti. ng ku n li
cho ti ngay lp tc, ti c chuyn phi ni vi em
y.
u b! i u b!

ng t va ku va chy theo em thiu nin. ng oan quyt

s khng x t vi em v dn em li gn ti. Cu b bc ti,
va run va khc v nhng c chi va nhn c.
Mt cch ht sc ti ci, ti hi em:
-

Em d Thnh L cha?
Tha khng.
Vy em hy ti d i, sau ti s ni vi em mt
chuyn lm em vui thch.

Em ha vi ti. Ti c lm nh i ni cc lng ca em v
em ng c n tng xu v nhn vin ca phng thnh.
Ti dng Thnh L, ri cm n sau l nh thng l, sau
ti dn em thiu nin vo mt gc phng pha u nh
th.
Vi n ci, v bo m vi em l em khng pah s ai nh
ht, ti hi em:
4

Em d thng ca cha, em tn g?
Tha ti tn l Bartlm Garelli

Qu em u?
Asti.
Cha em cn sng khng?
Khng, cha ti cht ri.
Th m em?
M ti cng cht ri.
Em my tui?
Mi su tui.
Em bit c bit vit cha?
Tha khng bit g ht.
Em rc l ln du cha?
Cha.
Em xng ti cha?
C, khi ti cn nh xu.
By gi em c i hc gio l khng?
Khng gim i.
Ti sao?
V cc bn nh tui hn li thuc gio l, cn ti li
ln khng bit g. Bi vy ti mc c khng i hc
gio l.
Nu cha dy ring em, em c ti hc khng?
Tha s ti v thch lm.
Em s thch ti phng ny khng?
Tha em thch ti, nu ngi ta khng nh em.
Hy an tm, khng ai s nh p em ht. Tri li em
s l ngi bn ca cha y. Em s ch gp cha thi,
khng gp mt ngi no khc. Vy khi no em mun
bt u hc gio l?
Khi no tu cha.
Chiu nay c khng?
Ngay by gi c c khng?
Tha c lm !

Th l ti ng dy, lm du Thnh Gi trc khi khi s,

nhng cu b khng lm v cu khng bit lm. Vi gi hc
gio l u tin ny, ti ch lo dy em bit cch lm du
Thnh Gi, bit nhn ra c Thin Cha l ng to thnh
mun vt, v ti sao Ngi to thnh chng ta. Cu hc tr
ca ti c tr nh km qu, nhng nh chuyn cn v bn
ch, sau vi bui hc din ra vo my ngy ngh, em hc
cc iu cn thit xng ti mt cch tt lnh, v sau
em c rc l.
Mt vi thiu nin khc gia nhp lp hc gio l vi em
ny. Ma ng nm y ti ch mun lo cho vi thanh thiu
nin ln, cn c dy gio l ring bit, nht l nhng
thanh thiu nin va ra khi nh t.
iu ny cho ti thy mt iu hin nhin l, mt khi ra
khi chn t ti, nu cc thanh thiu nin gp c mt
bn tay nhn hu, mt ngi lu tm n cc em, ti bu
bn vi cc em nhng ngy ngh vic, ri tm cch kim vic
lm cho cc em ni nhng ng ch lng thin, v thnh
thong ti thm cc em trong cc ngy thng, th chc chn
cc em sng mt cuc i ng hong, s qun qu kh ca
mnh, v s tr thnh nhng Kit hu tt lnh v nhng cng
dn lng thin. l ngun gc ca Nguyn x ca chng
ti, khu sinh hot ca cc thiu nin. Cng cuc ny c
Cha chc lnh v tng trng mau l mt cch ti khng
ng bao gi dm tng tng.

KINH CU CNG THNH GIOAN BOSCO

Ly Thnh Gioan Bosco, l Cha v l Thy ca gii tr. Cha
dy Bartlm Garelli bi hc gio l n s vo dp l
M V Nhim ngy 8/12/1841. Qua bi gio l ca Cha,
6

Bartlm Garelli hc bit Cha v yu mn Cha sut

i. Gi y, con xin dng ln Cha Sch Gio L Ca Gio
Hi Cng Gio, bn dch ca T.T./MAC/OPN nh l mt
hng n ca Cha Quan Phngthng ban cho chng con
cc Salding tm s dng trong vic dy Gio L.
Nguyn xin Cha lm cho t liu ny tr thnh con ung dn
gii tr ti Tnh Yu Cha. Xin Cha thng chc lnh cho
dch gi, cho cc Salding ng gp cng sc, thi gi
Sch Gio L Ca Gio Hi Cng Gio ny c hon
thnh. y ch l mt t liu ca ngi Salding, l mt ht
ging nh b. Hy vng n s pht sinh nhiu hoa tri tt lnh
trong cnh ng la mnh mng ca cc Thnh T o Vit
Nam.
Nguyn xin Cha chc lnh cho tt c nhng ai thnh tm
thin ch s dng t liu ny t o luyn mnh sng c
tin thm su v dy Gio L ngi khc, dy Gio L bng
gio dc v gio dc bng dy Gio L- h tr thnh
nhng Kit hu tt v nhng cng dn lng thin nhiu
ngi c sng an vui hnh phc i ny v i sau. Amen.
L Thnh Trxa Hi ng Gisu,
ngy 1/10/1993
K nim 40 nm
T o Hi Salding Don Bosco n Vit NamNgi
Salding

CHC LNH CA C TNG GIM MC

Ti,
Tng Gim Mc
PHAOL NGUYN VN BNH,
chc lnh cho Dch Gi,
cc Tu-s Salding
ng gp cng sc, thi gi
SCH GIO L CA GIO HI CNG GIO ny c
hon hnh.

Si Gn, ngy 22- 2- 1994

Phaol NGUYN VN BNH
Tng Gim Mc Si Gn

VIT TT
I. KINH THNH
Ac : Ai-ca
Kg : Khc-gai
Am : A-mt
Kh : Khi huyn
Br : Ba-rc
Kn : Khn ngoan
Cl : C-l-x
Lc : Lu-ca
Cn: Chm ngn
Lv : L-vi
1Cr : 1C-rin-t
Mc: Mc-c
2Cr : 2C-rin-t
1Mcb : Ma-ca-b quyn I
Cv : Cng v tng
2Mcb : Ma-ca-b quyn II
Dc : Dim ca
Mk : Mi-kha
Dcr : Da-ca-ri-a
Ml : Ma-la-khi
Ds : Dn s
Mt : Mt-thu
Dt : Do-thi
Nk: Na-khum
n : a-ni-en
Nkm : N-khe-mi-a
nl: - nh-lut
v : -va-i-a (Abi-a)
9

Ed : -d-ki-en
Pl : Phi-lp-ph
Ep : -ph-x
Plm : Phi-le-mn
Er : t-ra
1Pr : 1Ph-r
Et : t-te
2Pr : 2Ph-r
G : Gip
R :Rt
Ga : Gio-an
Rm : R-ma
1Ga : 1Gio-an
1Sb : S bin nin quyn I
2Ga : 2Gio-an
2Sb : S bin nin quyn II
3Ga: 3Gio-an
1Sm : Sch Sa-mu-en quyn I
Gc :Gia-c-b
2Sm : Sch Sa-mu-en quyn II
G : Giu-a
St :Sng th
Gt :Giu-i-tha
Tb : T-bi-a
Ge : Gi-en
Tl : Th lnh
Gl : Ga-la
1Tm : 1Ti-m-th
Gn: Gi-na
2Tm :2Ti-m-th
Gr : Gi-r-mi-a
Tt : Ti-t
Gs : Gi-su
Tv : Thnh vnh
10

Gv : Ging vin
1Tx
1Th-xa-l-ni-ca
Hc : Hun ca
2Tx : 2Th-xa-l-ni-ca
Hs : H-s
1V : Sch cc Vua quyn I
Is :I-sai-a
2V : Sch cc Vua quyn II
Kb : Kha-ba-cc
Xh : Xut hnh
Xp : X-ph-ni-a

BNG CC CH VIT TT
AA
Apostolicam actuositatem
Sc lnh v Tng gio dn ca Cng ng Va-ti-ca-n II
AG
Ad gentes
Sc lnh v Hot ng Truyn Gio ca Cng ng Va-ti-can II
Ben De Benedictionibus
Sch cc php
CA
Centesimus annus
Thng ip Nm th 100 ca c Thnh Cha Gio-an Phaol II
Catech. R
Catechismus Romanus
Sch Gio L R-ma ca Cng ng Tren-t
11

CCEO Corpus Canonum Ecclesiarum Orientalium

B Gio Lut cc Gio Hi ng Phng
CD
Christus Dominus
Sc lnh v Gim mc ca C Va-ti-ca-n II
CDF Congrgation pour la doctrine de la foi
Thnh b Gio L c Tin
CID Codex Iuris Canonici
B Gio Lut
CL
Christifideles laici
Tng hun Kit hu gio dn ca c Thnh Cha Gio-an
Phao-l II
COD Conciliorum oecumenicorum decreta
Cc sc lnh Cng ng chung
CT
Catechesi tradendae
Tng hun ging dy Gio L ca c Thnh Cha Gio-an
Phao-l II
DCG Directorium Catecheticum Generale
Sch hng dn chung v Gio L
DeV Dominum et Vivificantem
Thng ip Ngi l Cha v ng Ban s sng ca c
Thnh Cha Gio-an Phao-l II.
DH
Dignitatis humanae
Tuyn ngn v T do Tn gio ca Cng ng Va-ti-ca-n II

12

DM Dives in misericordia
Thng ip Thin Cha Giu lng Thng xt ca c
Thnh Cha Gio-an Phao-l II
DS
DenzigerSchonmetzer,EnchiridionSymbolorum,definitionum
et
declarationum de rebus fidei et morum
Tuyn tp cc Tn Biu, cc nh Tn v tuyn b v c tin
v lun l.
DV
Dei Verbum
Hin ch v Mc Khi ca Cng ng Va-ti-ca-n II
EN
Evangelii nuntiandi
Tng hun Loan Bo Tin Mng ca c Thnh Cha Gio-an
Phao-l II
FC
Familiaris consortio
Tng hun v gia nh ca c Thnh Cha Gio-an Phao-l II
GE
Gravissimum educationis
Tuyn ngn v Gio dc kit gio ca Cng ng Va-ti-can II
GS
Gaudium et spes
Hin ch v Mc V ca Cng ng Va-ti-ca-n II
HV Humanae Vitae
Thng ip S Sng Con Ngi ca c Thnh Cha Phao-l
VI
IGLH Introductio generalis LH
Dn nhp tng qut v Cc Gi Kinh Phng V

13

IGMR
Institutio generalis MR
Ch dn Tng qut v Sch l R-ma
IM
Inter Mirifica
Sc lnh v Truyn thng x hi ca Cng ng Va-ti-ca-n
II
LE
Laborem exercens
Thng ip v Lao ng ca c Thnh Cha Gio-an Phao-l
II
LG
Lumen gentium
Hin ch v Hi Thnh ca Cng ng Va-ti-ca-n II
LH
Liturgie des heures
Cc gi kinh Phng v
MC Marialis cultus
Tng hun tn knh c Maria ca c Thnh Cha Phao-l
VI
MD Mulieris dignitatem
Tng th v phm gi ph n ca c Thnh Cha Gio-an
Phao-l II
MF Misterium Fidei
Thng ip mu nhim c tin ca c Thnh Cha Phao-l
VI
MM Mater et Magistra
Thng ip M v Thy ca c Thnh Cha Gio-an XXIII
MR

Missel Romain Sch l R-ma

NA

Nostra aetate

14

Tuyn ngn v cc tn gio ngoi KiT gio ca cng ng

Va-ti-ca-n II
OBA Ordo baptismi adultorum
Nghi thc Ra ti ngi ln
OBP Ordo baptismi parvulorum
Nghi thc Ra ti tr em
OCF Ordo confirmationis
Nghi thc Thm sc

OcM Ordo celebrandi Matrimonium

Nghi thc Hn phi
OCV Ordo consecrationis virginum
Nghi thc Thnh hin trinh n
OE
Orientalium ecclesiarum
Sc lnh v Gio hi ng phng ca Cng ng Va-ti-can II
OEx Ordo exequiarum
Nghi thc An tng
Off.lect.
Office des lectures
Gi kinh sch
OICA Ordo initiationis christianae adultorum
Nghi thc Gia nhp Hi thnh cho ngi ln
OP
Ordo poenitentiae
Nghi thc Gii ti
15

OT
Optatam totius
Sc lnh v o to Linh mc ca Cng ng Va-ti-ca-n II
PC
Perfectae caritatis
Sc lnh v Canh tn Thch nghi i tu ca Cng ng Vati-ca-n II
PO
Presbyterorum ordinis
Sc lnh v i sng Linh Mc ca Cng ng Va-ti-ca-n
II

PP
Populorum Progressio
Thng ip Pht trin Cc dn tc ca c Thnh Cha Phaol VI
PT
Pacem in terris
Thng ip Ha bnh trn tri t ca c Thnh Cha Gio-an
XXIII
RH
Redemptor hominis
Thng ip ng Cu Chuc con ngi ca c Thnh Cha
Gio-an Phao-l II
RM Redemptoris Mater
Thng ip M ng cu chuc
RP
Reconciliatio et poenitentia
Tng hun ha gii v sm hi ca c Thnh Cha Gio-an
Phao-l II
SC
Sacrosanctum concilium
Hin ch v Phng v ca Cng ng Va-ti-ca-n II
16

SFP Credo du peuple de Dieu : profession de foi

solennelle
Kinh Tin Knh ca Dn Cha: bn tuyn xng c tin trng
th ca c Thnh Cha Phao-l VI
SRS Sollicitudo rei socialis
Thng ip Quan tm n Vn X hi ca c Thnh
Cha Gio-an Phao-l II
UR
Unitatis redintegratio Sc lnh v Hip nht ca Cng
ng Va-ti-ca-n II.

17

Tng hin
FIDEI DEPOSITUM
v vic n hnh
CUN GIO L CA GIO HI CNG GIO
c son tho sau Cng ng Vatican II
GIOAN- PHAOL, GIM MC
y t ca cc y t Thin Cha
ghi nh mun i
Nhp
GN GI KHO K THC C TIN, l s mng
Cha trao ph cho Hi Thnh v Hi Thnh vn chu ton
trong mi thi i. c v tin nhim ng nh ca ti l
c Gio-an XXIII khai mc cch y 30 nm, cng ng
chung Va-ti-ca-n II c nh v c mun lm ni bt
s mng tng v mc v ca Hi Thnh, cng nh, nh
chn l Tin Mng chiu ta, dn a mi ngi tm kim v
n nhn iu qu trng hn ht mi s l tnh yu ca c
Ki-t (x . Ep 3,19).
c Gio-an XXIII n nh nhim v chnh yu ca
Cng ng l gn gi v gii thch tt hn kho tng qu bu
nn o l ki-t gio, gip cc kit hu cng nh mi
ngi thin ch d tip thu hn. V vy, Cng ng khng
t nng vic kt n cc sai lc ca thi i, nhng u tin
cho vic n lc by t mt cch hn nhin sc mnh v v
p ca o l c tin. Ngi ni : "i vi Hi Thnh, nh
sng ca Cng ng ny s... l mt ngun mch phong ph
thing ling. Sau khi mc c nhng nng lc mi,
Hi Thnh s vng vng nhn vo tng lai ... Chng ta vui
v v khng s hi khi u cng vic m thi i chng ta
i hi tip tc con ng Hi Thnh i t gn 20 th
18

k nay" ( Gioan XXIII, Din vn Khai mc Cng ng

Vatican II, ngy 11/10/1962, AAS 54 (1962), tr. 788.
Nh Thin Cha gip , qua 4 nm lm vic, cc
ngh ph Cng ng c kt c mt tng lc ch o
thch hp trnh by o l v nhng ch o mc v cho ton
th Hi Thnh. Mc t v tn hu tm c y nhng
ng hng cho cuc i mi suy ngh, hnh ng, phong
ha, sc mnh tinh thn, nim vui v hy vng : chnh l
mc ch ca Cng ng (Phao-l VI, Din t kt thc Cng
ng chung Va-ti-ca-n II ngy 8/12/1965 : AAS 58(1966)
trang 7-8).
Sau khi kt thc, Cng ng khng ngng gi hng
cho i sng Hi Thnh. Nm 1985, ti c th tuyn b :
"Ti c c n tham d v cng tc tch cc vo tin
trnh ca Cng ng Va-ti-ca-n II. T trc n nay, v mt
cch c bit trong nhng nm ca nhim k Gio hong,
Cng ng vn lun lun l im quy chiu ca mi hot
ng mc v ca ti, trong n lc c thc nhng ch o
ca Cng ng thnh p dng c th v trung thnh, bnh
din mi Gio Hi cng nh trong ton th Hi Thnh. Phi
lun lun tr v vi ngun mch ny" (Din t ngy 30-51986 , s 131) 5:AAS 78(1986), trang 1273).
Trong tinh thn y, ngy 25.1.1985, ti triu tp
mt hi ngh bt thng ca Thng Hi ng Gim Mc,
nhn dp k nim 20 nm Cng ng kt thc. Mc ch ca
hi ngh l t n Thin Cha v cc n hu v hoa tri thing
ling ca Cng ng Va-ti-ca-n II, o su nhm gn b
hn vi gio hun ca Cng ng, v gip cho mi ngi
hiu bit v p dng cc gio hun y tch cc hn.
Nhn dp ny, cc ngh ph ca Thng Hi ng
by t c nguyn "son tho mt quyn gio l hay yu
lc ton b o l cng gio c v c tin v lun l, lm
bn vn tham kho cho cc sch gio l hay yu lc trong
cc quc gia. Vic trnh by o l phi c tnh cch Kinh
19

Thnh v Phng v, din t mt o l chc chn v ng

thi thch nghi vi i sng hin nay ca cc Ki-t hu"
(Bo co tng kt ca Thng Hi ng bt thng ngy
7/12/1985, II,B,a s 4: Enchiridion Vaticanum, tp 9,trang
1758, s 1797). Ngay khi Thng Hi ng kt thc, ti
theo kin y v n "p ng hon ton mt nhu cu thc s
ca Hi Thnh ton cu cng nh ca cc Gio Hi a
phng" (Din vn b mc ca Thng Hi ng bt thng
ngy 7/12/1985 s 6: AAS 78 (1986) trang.435).
Hm nay chng ti ht lng t n Thin Cha, v
chng ti c th gii thiu cho ton th Hi Thnh quyn
Gio L Hi Thnh Cng Gio ny. y l bn vn tham
kho canh tn hun gio theo cc ngun mch sng ng
ca c tin.
Sau vic canh tn phng v v son tho b Gio
Lut mi cho Gio Hi La-tinh v cc khon lut cho cc
Gio Hi ng Phng Cng Gio, quyn gio l ny s gp
phn rt quan trng vo cng cuc i mi ton b i sng
Hi Thnh, nh Cng ng Va-ti-ca-n II mong mun v
khi s.
L trnh v tinh thn vic son tho vn bn ny
Cun Gio L Hi Thnh Cng Gio l kt qu ca
mt s cng tc rng ri ca 6 nm lm vic khn trng
trong tinh thn chm ch ci m v vi mt nhit tm nng
chy.
Nm 1986, ti u thc nhim v d tho mt quyn
gio l theo yu cu ca cc ngh ph Thng Hi ng cho
mt y ban gm 12 Hng Y v Gim Mc, do Hng y Giuse
Ratzinger lm ch nhim. Tiu ban bin tp gm 7 Gim
mc gio phn, nhng chuyn vin thn hc v hun gio,
gip y ban trong cng vic ny.

20

Vi nhim v ra nhng ch o v gim st tin

trnh cng vic, y ban chm ch theo di tt c cc giai
on bin tp 9 bn vn ni tip nhau. V phn mnh, tiu
ban bin tp m nhn nhim v vit bn vn, sa i theo
yu cu ca y ban v nghin cu nhng nhn xt ca nhiu
nh thn hc, nh ch gii, hun gio, nht l ca cc Gim
mc trn ton th gii nhm hon chnh bn vn. Nh tiu
ban , chng ta c c nhng trao i hiu qu v
phong ph, bo m cho bn vn c thng nht v ng
b.
Bn d tho c gi n cc Gim Mc Cng
Gio, cc Hi ng Gim Mc hay Thng Hi ng, cc
vin Thn Hc v Hun Gio tham kho kin. Ni
chung, bn d tho c hng Gim Mc tip nhn rt
thun li. Ngi ta c quyn ni quyn gio l ny l kt qu
s cng tc ca ton th hng Gim Mc Hi Thnh Cng
Gio. Cc ngi qung i p li li ti mi gi, nhn
phn trch nhim ca mnh trong sng kin chung nh hng
trc tip n i sng Hi Thnh. Vic cc gim mc hng
ng lm cho ti rt vui mng, by nhiu ting ni to nn
bn "giao hng c tin" ny. Vic thc hin quyn Gio L
cho thy tnh tp on ca hng gim mc : l tnh cng
gio ca Hi Thnh.
S phn phi ti
Sch gio l phi trnh by mt cch trung thnh v
c h thng gio hun ca Thnh Kinh, Truyn thng sng
ng trong Hi Thnh v Hun Quyn ch thc, cng nh
gia sn thing ling ca cc Gio Ph, cc thnh nam n ca
Hi Thnh, c th gip ngi ta hiu bit hn v Mu
nhim Ki-t gio v lm sinh ng c tin ca dn Thin
Cha. Sch gio l phi lu n nhng minh nh v o l
m Cha Thnh Thn khi dy trong Hi Thnh qua cc
21

thi i. Sch gio l cng phi gip chng ta dng nh sng

c tin soi sng nhng hon cnh mi v nhng vn cha
c t ra trong qu kh .
Quyn Gio L ny cng s gm c nhng iu mi
v iu c, v c tin va khng thay i va l ngun mch
ca nhng nh sng mi (Mt 13,52).
p ng hai i hi y, quyn Gio l Hi Thnh
Cng Gio ly li th t "c", tr thnh truyn thng m
cun Gio l ca Thnh Pi- V theo, khi chia ni dung
thnh 4 phn : Kinh Tin Knh; Phng V, c bit l cc b
tch; Lun L Ki-t gio, c trnh by da trn cc gii
rn; cui cng l Kinh Nguyn ca Ki-t hu. Mt khc, ni
dung phi c trnh by mt cch "mi" p ng nhng
cu hi ca thi i.
Bn phn c ni kt vi nhau : Mu nhim ki-t
gio l i tng ca c tin (phn I); mu nhim y c
mng knh v thng truyn trong cc l nghi phng v (phn
II); mu nhim y hin din soi sng v nng con ci
Thin Cha trong i sng lun l (phn III); mu nhim y
t nn mng cho kinh nguyn c din t c bit qua kinh
"Ly Cha" v l ni dung cho li cu xin, ca ngi v chuyn
cu ca chng ta (phn IV).
Chnh Phng V cng l kinh nguyn: Vic tuyn
xng c tin c ch thch ng trong vic c hnh phng t.
n sng, hoa tri ca cc b tch, l iu kin khng g thay
th c trong i sng lun l Ki-t gio, cng nh c tin
l iu kin tham d phng v ca Hi Thnh. Nu c
tin khng c trin khai bng vic lm, l c tin cht
(x. Gcb 2,14-26) v khng th em li hoa qu cho i sng
vnh cu.
c cun sch Gio L ca Gio Hi Cng Gio,
chng ta thy c s thng nht ng phc ca mu nhim
Thin Cha, ca nh cu ca Ngi, cng nh v tr
trung tm ca c Ki-t, Con Mt Thin Cha, c Cha
22

Cha c n lm ngi trong lng c Trinh N Ma-ri-a rt

thnh, nh Cha Thnh Thn, lm ng Cu chng ta.
Ngi cht v sng li nhng vn lun hin din trong
Hi Thnh, c bit trong cc b tch. Ngi l ngun mch
c tin, mu mc cho i sng lun l Ki-t gio v Thy
dy chng ta cu nguyn.
Gi tr gio l bn vn
Ngy 25.6.1992, ti ph chun v hm nay ti
nhn danh quyn tng ra lnh ph bin quyn Gio L
Hi Thnh Cng Gio ny. y l bn trnh by c tin Hi
Thnh v o l Cng Gio, c Thnh Kinh cng nh
truyn thng tng v hun quyn Hi Thnh xc nhn v
soi sng. Ti coi y l mt phng tin c ga tr v c thm
quyn gip Hi Thnh c hip thng v l mt khun
mu chc chn cho vic ging dy c tin. c mong quyn
sch ny gip y mnh cng cuc canh tn m Cha Thnh
Thn khng ngng ku gi Hi Thnh ca Thin Cha, Thn
Th c Ki-t, ang trn ng l hnh v vi nh sng rc
r ca Nc Tri.
Vic ph chun v ph bin quyn Gio L Hi
Thnh Cng Gio, ngi k nhim Thnh Ph-r mun phc
v Hi Thnh, cng nh tt c cc gio hi a phng
ang ha hp v hip thng vi tng ta R-ma : l nng
v cng c c tin cc mn Cha Gi-su (x.Lc 22, 32),
cng nh tng cng cc mi dy hip nht trong cng mt
c tin tng truyn.
Vy ti xin cc mc t ca Hi Thnh cng nh cc
tn hu n nhn quyn Gio l ny trong tinh thn hip
thng v nng s dng trong vic chu ton s mng loan bo
c tin v ku gi con ngi sng theo Tin Mng. Quyn
Gio L ny c trao cho h lm bn tham chiu chc
chn v trung thc cho vic ging dy o l cng gio, v
23

mt cch rt c bit cho vic son nhng sch gio l a

phng. Quyn sch ny cng c trao n cc tn hu c
mun hiu bit hn v nhng phong ph khn lng ca n
cu (x.Ga 8,32). Quyn sch ny mun nng nhng n
lc i kt, do c mun thnh thin tc ng, hip nht
tt c cc kit hu, bng cch cho thy mt cch chnh xc
ni dung v s mch lc hi ho ca c tin cng gio.
Cui cng quyn Gio L Hi Thnh Cng Gio
c trao cho bt k ai thc mc v nim hy vng ni chng
ta (x. 1Pr 3,15) v mun bit Hi Thnh Cng Gio tin g.
Quyn Gio L ny khng c nh thay th cc sch gio l
a phng c ph chun do gio quyn, cc Gim mc
gio phn v cc Hi ng Gim Mc, nht l nu c Ta
Thnh ph chun. Quyn sch ny c khch l v gip
vic son tho nhng sch gio l mi tng a phng
theo nhng hon cnh v vn ha khc nhau, nhng vn lu
tm gn gi s hip nht trong c tin v lng trung thnh
vi o l cng gio.
Kt lun
kt thc vn kin gii thiu quyn Gio L Hi
Thnh Cng Gio, ti cu xin c Trinh N Ma-ri-a Rt
Thnh, M Ngi Li Nhp Th v M Hi Thnh, dng li
chuyn cu y quyn nng ca M, m nng cng vic
hun gio ca ton th Hi Thnh trn mi cp , trong giai
on ny, khi Hi Thnh c mi gi c mt n lc mi
cho vic Phc m ha nhn loi. Xin cho nh sng c tin
chn tht gii thot nhn loi khi cnh u ti v n l ca ti
li, dn a h n s t do duy nht xng ng vi danh
ngha y (x.Ga 8,32) : l s sng trong c Gi-su Ki-t,
di s hng dn ca Cha Thnh Thn, i ny v trong
Nc Tri, trong s sung mn ca hnh phc c thy
Thin Cha nhn tin (x.1Cr 13,12; 2Cr 5,6-8).
24

Ban hnh ngy 11.10.1992,

nhn dp k nim 30 nm ngy khai mc
Cng ng Va-ti-ca-n II,
nm th 14 nhim k Gio hong ca ti.

25

LI M U
"Ly Cha...s sng i i, chnh l (h) nhn
bit Cha, ng duy nht l Thin Cha tht, v nhn
bit ng Cha sai n, l c Gi-su Ki-t" (Ga
17,3) "Thin Cha, ng Cu chng ta,... mun
cho mi ngi c cu v nhn bit chn l" (1Tm
2,3-4). "Ngoi danh c Gi-su, di gm tri ny,
khng c mt danh no khc c ban cho nhn
loi, chng ta phi nh vo danh mi c cu
" (Cv 4,12)
I. S SNG CON NGI - NHN BIT V YU MN
THIN CHA
1.
Thin Cha l ng Ton Thin v Hnh Phc khn
lng. Theo nh nhn hu, Ngi t to dng con
ngi, h c thng phn s sng vnh phc. Do ,
Ngi n vi con ngi. Thin Cha ku gi con ngi,
gip h tm kim, nhn bit v em ht tm lc yu mn
Ngi. Thin Cha triu tp mi ngi b ti li phn tn
hp nht thnh gia nh ca Ngi l Hi Thnh. thc
hin iu ny, khi ti thi vin mn, Ngi c Cha Con
n lm ng chuc ti v cu . Trong v nh Ngi Con
y, Thin Cha ku gi loi ngi tr nn ngha t trong
Cha Thnh Thn, v do , c tha k i sng hnh
phc ca Ngi.
2.
cho ting gi y vang ln trong ton ci a cu,
c Ki-t sai phi cc tng do Ngi tuyn chn, trao
cho cc ng nhim v loan bo Tin Mng : "Hy i, v lm
26

cho mun dn tr thnh mn , lm php ra cho h nhn

danh Cha Cha, Cha Con v Cha Thnh Thn, dy bo h
tun gi nhng iu Thy truyn cho anh em. V y,
Thy cng anh em mi ngy cho n tn th" (Mt 28,1920). Vng tin vo s mng y, cc tng ra i rao ging
khp ni, c Cha cng tc vi cc ng v dng nhng du
l km theo m xc nhn li cc ng rao ging (Mc 16, 20).
3.
Nhng ai nh n Cha gip n nhn li ku gi
ca c Ki-t v t nguyn p ng, cng c tnh yu
c Ki-t thc y i loan bo Tin Mng khp ni trn th
gii. Kho tng c lnh nhn t cc tng ny c
cc ngi k nhim bo ton mt cch trung tn. Mi ki-t
hu cng c ku gi truyn t kho tng y t th h ny
n th h khc, bng li rao ging c tin, bng cch sng
c tin trong tnh chia s huynh , v din t c tin
trong phng v v kinh nguyn ( Cv 2,42).
II. TRUYN T C TIN - VIC HUN GIO
4.
Ngay t thi Hi Thnh s khai, thut ng "hun
gio" c dng gi ton b cc n lc c huy ng
trong Hi Thnh o to mn , gip con ngi tin
c Gi-su l Con Thin Cha, hu nh c tin , h c
sng nhn danh Ngi, gio dc v ch dn h trong cuc
sng i ny, v nh th, xy dng Thn Th c Ki-t(CT
1; 2)
5.
"Hun gio l gio dc c tin cho tr em, thanh nin
v ngi ln, gm c bit l vic ging dy gio l Ki-t
gio mt cch c t chc v h thng, nhm khai tm h vo
cuc sng ki-t hu sung mn"(CT 18).

27

6.
Trong s mng mc v ca Hi Thnh, c mt s yu
t lin h n hun gio, chun b cho hun gio hoc bt
ngun t hun gio, nh: loan bo Tin Mng s khi tc l
rao ging ca v tha sai khi dy c tin; nghin cu
nhng l l bin minh cho c tin; sng tch cc i ki-t
hu, c hnh cc b tch, hi nhp vo cng on Hi Thnh,
lm chng bng hot ng tng v truyn gio. D khng
ln ln, nhng hun gio vn i i vi nhng yu t ny...(
CT 18 )
7.
"Hun gio lin kt mt thit vi ton b i sng ca
Hi Thnh. Chnh nh Hun gio, Hi Thnh khng nhng
pht trin v a d v s lng m nht l s tng trng
bn trong v p ng nh cu ca Thin Cha"(CT 13)
8.
Nhng thi k Hi Thnh c canh tn cng l
nhng thi im ni bt v hun gio. Thc vy, vo thi cc
gio ph, ngi ta thy c nhng v thnh Gim Mc dnh
mt phn quan trng ca tha tc v cho hun gio. l
cc thnh Sy-ri-l Gim mc Gi-ru-sa-lem v Gio-an Kim
Khu, Am-r-xi- v u-Tinh, cng vi nhiu gio ph
khc. Cc ngi li nhng tc phm hun gio mu mc
9.
Hun gio lun nhn c ngun nng lc mi t cc
Cng ng. V phng din ny, Cng ng Trent l mt
gng mu phi nu ln : Cc hin ch v sc lnh ca Cng
ng ny a hun gio ln hng u tin; Cng ng
khi ngun cho quyn Gio L R-ma l mt tc phm hng
u ca loi sch yu lc trnh by gio l Ki-t gio; Cng
ng khch l vic t chc dy v hc gio l v thc
y vic pht hnh nhiu b sch gio l nh nhng ng
gp ca cc Gim mc, cc nh thn hc thnh thin nh :
Thnh Phr Canixi; thnh Carl Brm; thnh Tribi
hoc thnh Rbert Bllamin.
28

10.
Bi vy, khng l g sau Cng ng Va-ti-ca-n II,
nhiu ngi li ch n hun gio. Cc vn kin To
Thnh cho thy r iu ny: - Ch th i cng v hun gio
- (1971) - Cc kha hp Thng hi ng Gim mc v Phc
m Ho - (1974) v v hun gio (1977 ) - Cc tng hun
"Rao Ging Tin Mng"- (1975) v "Ging Dy Gio L"
(1979). Kha hp bt thng Thng hi ng Gim mc
nm 1985 xin "cho son ra mt quyn sch gio l hoc mt
tot yu thu gn ton b o l cng gio v mt c tin
cng nh lun l" (Bn tng trnh cui cng II B 4.). c
Thnh Cha Gio-an Phao-l II coi c nguyn ca Thng
Hi ng Gim Mc nh c nguyn ca chnh mnh, khi
nhn nhn rng: "Nim mong c hon ton p ng mt
nhu cu thit thc ca Hi Thnh ton cu v ca cc Gio
Hi a phng" (Din vn ngy 7-12-1985). Ngi huy
ng tt c thc hin nim mong c ca cc ngh ph.
III. MC CH V NHNG NGI C DNH
CHO CUN GIO L NY
11.
Mc tiu ca b sch gio l ny l trnh by mt
cch c t chc v tng hp nhng ni dung ct yu v cn
bn ca o l cng gio v mt c tin cng nh lun l,
di nh sng Cng ng Va-ti-ca-n II v ton b Thnh
Truyn. Ngun t liu chnh ca b sch l Thnh Kinh, cc
gio ph, phng v v hun quyn ca Hi Thnh. Sch
c dng "nh bn quy chiu cho cc sch gio l cng nh
tot yu c son ra trong cc nc " (THGM 1985).
12.
Quyn sch ny ch yu c dnh cho cc v ph
trch hun gio: ng u l cc Gim mc, vi t cch Thy
dy c tin v mc t trong Hi Thnh. Sch c cung cp
cho cc ngi nh dng c chu ton trng trch dy d Dn
29

Cha. Qua cc ngi, sch n tay cc ngi son gio l, cc

linh mc v gio l vin. Mi tn hu khc cng s c c
trong nhiu iu b ch.
IV. CU TRC CA CUN SCH NY
13.
Lc ca cun Gio L ny da theo truyn thng
c in ca cc sch gio l, c son xoay quanh bn trc
chnh : vic tuyn xng c tin trong b tch Thnh Ty (kinh
Tin Knh), cc b tch, i sng c tin (cc iu rn), v
kinh nguyn ca ngi tn hu (kinh Ly Cha)
Phn th nht : Tuyn xng c tin
14.
Nhng ai thuc v c Ki-t nh c tin v php
ra, phi tuyn xng c tin trc mt mi ngi (Mt 10,32;
Rm 10,9). Nhm mc ch y, quyn Gio L ny trc ht
trnh by ni dung ca mc khi v c tin : vi Mc Khi,
Thin Cha ng li v ban chnh mnh cho con ngi; nh
c tin con ngi p li Thin Cha (on 1). Kinh Tin
Knh tm lc nhng hng n m Thin Cha ban cho con
ngi, v Ngi l Tc Gi mi iu thin ho, l ng Cu
Chuc, l ng Thnh Ho. Cc t tng trn xoay quanh
"ba iu" tuyn xng trong b tch Thnh Ty : - Tin mt
Thin Cha duy nht: Cha Cha ton nng, ng Sng To; Tin c Gi-su Ki-t l Con ca Ngi, l c Cha v l
ng cu chng ta; - v tin Cha Thnh Thn trong Hi
Thnh (on 2)
Phn th hai: Cc b tch ca c tin
15.
Phn th hai trnh by n cu , c c Gisu Ki-t v Cha Thnh Thn thc hin mt ln dt khot,
30

nay thc hin nh th no trong cc hnh ng thnh thing

ca phng v Hi Thnh (on 1), c bit trong by b tch
(on 2).
Phn th ba: i sng c tin
16.
Phn th ba trnh by cng ch ti hu ca con ngi
c to dng theo hnh nh Thin Cha l c hng
hnh phc, v nu ln nhng con ng a n hnh phc:
- sng ngay thng v t do nh l lut v n sng ca Cha
(on 1) ; - bng cch thc thi hai mnh lnh "mn Cha,
yu ngi" c trin khai trong Mi iu Rn ca Thin
Cha (on 2).
Phn th bn: Vic cu nguyn trong i sng c tin
17.
Phn cui cng ni v ngha v tm quan trng ca
kinh nguyn trong i sng cc tn hu (on 1), kt thc vi
mt gii thch ngn v by li nguyn xin trong kinh Ly
Cha (on 2). Trong cc li nguyn xin ny, chng ta gp
c ton b n lnh m con ngi mong i v Cha trn
tri hng mun ban cho chng ta.
V. NHNG CH DN THC HNH CHO VIC S
DNG CUN GIO L
18.
Chng ti quan nim sch ny nh mt bn trnh by
c h thng v ton b c tin cng gio. Vy phi c sch
ny nh mt khi thng nht . Nhiu ch dn c ghi ngoi
l bn vn (s nghing, ch nhng on khc cng mt ti)
v bng tra theo ch c t cui sch, cho thy r mi
ch trong lin h vi ton b ni dung c tin.

31

19.
Thng cc bn vn Thnh Kinh khng c trch
nguyn vn, nhng ch ghi xut x (vi "x") cc ch.
hiu ngha on vn y su xa hn, nn tra chnh cc bn vn
. Cc tham chiu Thnh Kinh ny rt hu ch cho hun
gio.
20.
Nhng on in ch nh l nhng ghi ch thuc loi
s hc, h gio hoc l nhng bi tng trnh tn l b sung.
21.
Cc on trch dn in ch nh, ly t nhng vn kin
cc gio ph, phng v, tng hun hoc hnh cc thnh, c
dng gip bn vn tn l thm phong ph. Thng nhng
bn vn y c chn nhm s dng trc tip trong Hun
gio.
22.
Cui mi mc, c mt s cu ngn tm lc ct li
ca bi hc. Nhng cu "TM LC" y nhm xut
nhng cng thc tng hp v d nh gip vic hun gio
cc a phng.
VI. NHNG THCH NGHI CN THIT
23.
Sch ny nhn mnh n phn trnh by o l. Tht
vy, chng ti mun gip c gi hiu su rng v c tin,
nh , c tin c trng thnh, m r vo cuc sng v
ta sng thnh li chng (CT 20-22; 25).
24.
Chnh v nhm mc ch ny, chng ti khng c
nh thc hin nhng thch nghi trong cch trnh by gio l
cng nh nhng phng php hun gio theo nhng i hi
do khc bit v vn ha, tui tc, mc trng thnh tinh thn,
hon cnh x hi v Gio Hi... ca nhng ngi hc gio l.
Vic thch nghi cn thit y l trch nhim ca nhng ngi
son sch gio l chuyn bit, v nht l ca nhng v ging
dy.
32

Ngi ging dy phi "tr nn tt c cho mi ngi"

(1Cr 9,22), chinh phc mi ngi cho c Gi-su
Ki-t...., ng tng rng ch c mt hng ngi duy
nht c giao cho mnh, v th c th ty tin ging
dy v hun luyn mi ngi tn hu nh nhau theo
cng mt phng php duy nht, bt di bt dch. Phi
nh rng, trong c Gi-su Ki-t, c ngi nh tr
s sinh, c ngi nh thiu nin, nhng ngi khc
nh trng thnh ... Khi truyn t cc mu nhim
c tin v cc qui lut sng, ngi ging dy phi
thch nghi vi tinh thn v tr hiu ca ngi nghe
(Gio l R-ma, li ta 11).
TRN HT MI S L C I
25.
kt thc phn trnh by ny, thit tng nn nhc
li nguyn tc mc v c quyn Gio L Rma nu ra :
Tt c mc ch ca gio l v li ging dy phi
c t trong Tnh Yu vnh cu. D c th trnh by tht
kho lo iu phi tin, cy hay lm, nhng iu chnh yu l
phi lm ni bt lng yu mn Cha, mi ngi hiu rng
mi hnh vi tt theo ng ngha Kit gio khng c ngun
gc no khc ngoi Tnh Yu v khng c cng ch no
khc ngoi Tnh Yu.
Chng ti vui mng gii thiu vi ton th cng ng
Dn Chu Gio phn bn dch sch Gio L Hi Thnh Cng
Gio. c C Tng Gim Mc Phao-l Nguyn vn Bnh
trao cng vic ny cho ban Gio L Gio Phn gm mt s
linh mc, n tu v gia dn tha thit vi cng cuc hun
gio. Sau nhiu nm c gng, bn dch c hon thnh,
v c iu chnh theo ti liu "Corrigenda Concernant le
33

Contenu du Texte (en Francais)" ca To Thnh nm 1997;

nay c chnh quyn cho php xut bn, chng ti cm n
nhm phin dch p ng nguyn vng tha thit ca ngi.
Xin Cha chc lnh cho nhng ai gp cng gp sc hon
thnh bn dch, cng nh nhng ai s s dng bn dch ny
o su Gio L Hi Thnh Cng Gio.
Sign, ngy 26 thng 07 nm 1997
Aloisio Phm vn Nm
Gim Mc Ph T

34

Phn th nht

TUYN XNG C TIN

Mt phn bch ha hm m thnh Priscilla ti Rma, u th k III. nh c M c xa nht.

Trong s cc hnh nh c xa nht ca ngh thut Kit gio, bc nh ny nu ln ch ct li ca c tin Ki-t
gio: mu nhim Nhp Th ca Con Thin Cha c sinh
lm con c Trinh N Ma-ri-a.
Bn tri, hnh dng mt ngi a tay ch mt ngi
sao pha trn c Trinh N bng con : mt v ngn s, c
l l ng Ba-la-am, bo tin "mt v sao xut hin t Gia-cp
s ln cai tr" (Ds 24,17). l tt c nim mong i ca thi
Giao c C, v ting ku cu ca loi ngi sa ng (x.27,
528).
Li tin bo c ng nghim khi c Gi-su ra
i. Con Thin Cha lm ngi do quyn nng Cha Thnh
Thn, sinh lm con c Trinh N Ma-ri-a (x.27, 53, 422,
488). c Ma-ri-a sinh h v trao ban Ngi cho nhn loi.
Nh vy, c Ma-ri-a l hnh nh tinh tuyn nht ca Hi
Thnh (x. 967).

35

ON TH NHT

" TI TIN " - " CHNG TI TIN "

26.
Khi tuyn xng c tin, chng ta khi u th ny :
"Ti tin" hoc "Chng ti tin". Vy trc khi trnh by c
tin ca Hi Thnh, c tuyn xng trong kinh Tin Knh,
din t trong phng v, th hin trong vic thc hnh cc
iu Rn v trong kinh nguyn, chng ta hy t hi xem
"tin" ngha l g. c tin l li con ngi p tr li Thin
Cha, ng t mc khi v hin mnh cho con ngi, khi ban
nh sng cha chan cho con ngi ang i tm ngha ti
hu ca i mnh. Do , trc ht chng ta s bn v cuc
tm kim ca con ngi (chng mt), k n bn v Mc
Khi ca Thin Cha, qua , Thin Cha i bc trc
t mnh cho con ngi (chng hai), v cui cng, l li con
ngi p tr trong c tin (chng ba).
CHNG MT

CON NGI "C KH NNG"

N NHN THIN CHA
I - CON NGI KHAO KHT THIN CHA
27 355,1701 1718
Tn y lng, con ngi khao kht
Thin Cha v con ngi c to dng do Thin Cha v
cho Thin Cha. Thin Cha khng ngng li ko con ngi
n vi mnh, v ch ni Thin Cha, con ngi mi tm gp
chn l v hnh phc m h khng ngng tm kim.

36

 ngha cao c nht ca phm gi con ngi l con

ngi c ku gi ti kt hip vi Thin Cha.
Ngay t lc mi sinh ra, con ngi c mi gi
i thoi vi Thin Cha : thc th, s d con ngi
hin hu l do Thin Cha v yu thng m to
dng con ngi,v cng v yu thng m lun lun
bo tn con ngi; v con ngi ch sng hon ton
theo chn l mt khi t nhn nhn tnh yu y v
ph thc i mnh cho ng to dng mnh (GS
19,1).
28 843, 2566 2095-2109
Trong lch s loi ngi v cho
ti ngy nay, loi ngi din t vic tm kim Thin
Cha bng nhiu cch qua cc tn ngng v cc thi tn
gio (cu khn, cng t, tnh nim, phng t, v.v...). Mc d
c khi cn m h bt minh, nhng hnh thc ny qu ph
bin, n ni c th gi con ngi l mt hu th tn gio :
T mt ngi, Thin Cha to thnh ton th nhn
loi, h trn khp mt t. Ngi vch ra
nhng thi k nht nh cho cc dn tc v nhng
ranh gii cho ni ca h. Nh vy l h tm
kim Thin Cha; may ra h d dm m tm thy
Ngi, tuy rng thc s Ngi khng xa mi ngi
chng ta. Tht vy, chnh ni Ngi m chng ta
sng, chng ta c ng v chng ta c (Cv 17,26-28).
29 2123-2128 398
Nhng "mi tng quan thn thit v
sng cn gia con ngi vi Thin Cha"(GS 19,1), c th b
lng qun, khng bit ti v cn b minh nhin chi t.
Nhng thi nh th c th do nhiu nguyn nhn (GS 1921) : ni lon trc s d trn th gii, v tri hoc th v
tn gio, lo toan v th gian v tin ca( Mt 13,22), gng
xu ca cc tn hu, nhng tro lu t tng nghch tn gio,
37

cui cng l thi ca con ngi ti li, v s st m trn

trnh Thin Cha ( St 3,8-10) v ting gi ca Ngi (Gn
1,3).
30 2567, 845 368
"Hnh phc thay nhng tm hn tm
kim Thin Cha" (Tv 105,3). Cho d con ngi c th qun
lng hay chi t Thin Cha, Thin Cha vn khng ngng
ku gi mi ngi tm kim Ngi c sng v c
hnh phc. Nhng s tm kim ny i hi con ngi vn
dng tt c tr tu, ch chnh trc, "mt lng ngay thng",
v phi c c chng t ca ngi khc hng dn h kim
tm Thin Cha.
Ly Cha, Cha cao c v ng mun li ca ngi:
quyn nng Cha ln lao v tr tu Cha khn lng.
V con ngi, mt phn nh b ca mun loi Cha
to nn, li dm ngh c th ca ngi Cha ; mc d
chnh con ngi , vi s kip ph du, mang ni
mnh tang chng ca ti li v du chng Cha chng
li k kiu cng. D sao, con ngi, phn nh b ca
mun loi Cha to nn, mun ca ngi Cha.
Chnh Cha thc gic con ngi lm nh vy, khi
cho h tm c sng vui trong li ngi khen Cha,
v Cha to dng chng con cho Cha, v lng
chng con vn khc khoi bao lu cha c ngh
ngi trong Cha (Th. u-tinh, t thut 1.1,1).
II. NHNG CON NG A TI S NHN BIT
THIN CHA
31.
c to nn theo hnh nh Thin Cha, c mi
gi nhn bit v yu mn Thin Cha, ngi tm Thin Cha
s khm ph ra mt s "con ng" gip nhn bit Ngi.
Nhng con ng ny cn c gi l "bng chng v s
38

hin hu ca Thin Cha", khng theo ngha bng chng

khoa hc t nhin, nhng theo ngha nhng "lun c ng
qui v c sc thuyt phc", gip con ngi bit chc c
Thin Cha.
Nhng "con ng" n vi Thin Cha xut pht t
th to : th gii vt cht v con ngi.
32 54, 337
Th gii : cn c vo vn hnh v bin ha
ca th gii, tnh cch v thng, trt t v v p ca n,
ngi ta c th nhn bit Thin Cha nh l nguyn thy v
cng ch ca v tr.
V ngi ngoi gio, Thnh Phao-l khng nh :
"Nhng g ngi ta c th bit v Thin Cha th tht
l hin nhin trc mt h: Tht th, chnh Thin
Cha cho h thy r. Qu vy, nhng g ngi ta
khng th nhn thy c ni Thin Cha, tc l
quyn nng vnh cu v thn tnh ca Ngi, th t
khi Thin Cha to thnh v tr, tr khn con ngi
c th nhn thy c qua nhng cng trnh ca
Ngi" (Rm 1,19-20) ( Cv 14,15.17 ; 17,27-28; St
13,1-9).
Thnh u-tinh ni : "Hy hi v p ca tri t, ca
bin khi, ca kh tri n phng v lan ta, ca bu
tri ..., hy hi tt c nhng thc ti y. Tt c s tr
li bn : "Hy xem , chng ti qu l p". V p
ca chng l mt li tuyn xng. Ai lm ra nhng
cnh p thin bin vn ho y, nu khng phi l
ng ton m khng bao gi i thay ? " ( Bi ging
241,2).

39

33 2500,1730 1776 1703 366

Con ngi : Vi tm
hn ci m n nhn s tht v v p, vi lng tri, t do
v ting ni ca lng tm, vi kht vng vn ti v tn v
hnh phc, con ngi t hi v s hin hu ca Thin Cha.
Qua nhng c tnh trn , con ngi nhn ra nhng du ch
cho thy mnh c linh hn. "V mm sng vnh cu m con
ngi mang ni mnh, khng th gin lc ch duy vo vt
cht" (GS 18,1 ; x 14,2), nn linh hn con ngi ch c th
xut pht t Thin Cha.
34 199
Th gii v con ngi minh chng rng chng
khng phi l nguyn l tin khi v cu cnh ti hu ca
chnh mnh, nhng tham d vo ng l Hu Th T Ti, v
thy v chung. Nh vy, qua nhng "con ng" khc nhau ,
con ngi c th nhn bit s hin hu ca mt thc ti , l
nguyn l tin khi v l cu cnh ti hu ca mi s, "m
mi ngi gi l Thin Cha" (Thnh T-ma Aqui. Tng
lun thn hc 1,2,3).
35 50 159
Nh nhng nng lc ca mnh, con ngi c
th nhn bit s hin hu ca mt Thin Cha hu ng.
Nhng cho con ngi c th sng thn thit vi Ngi,
Thin Cha mun mc khi chnh mnh cho con ngi v
ban cho h kh nng n nhn mc khi y trong c tin.
Tuy nhin, cc "bng chng v s hin hu ca Thin Cha"
c th gip con ngi d n nhn c tin v cho thy c
tin khng nghch vi l tr .
III. S NHN BIT THIN CHA THEO GIO HI
36 355 "Hi Thnh, m chng ta, khng nh v dy rng:
T nhng loi th to, con ngi nh nh sng t nhin ca
l tr, c th nhn bit cch chc chn v Thin Cha nh l
nguyn l v cng ch ca mi loi" (C Vat I: DS 3004;
40

x.3026; DV 6). Khng c kh nng ny, con ngi khng th

n nhn mc khi ca Thin Cha. Con ngi c c kh
nng l v c to dng "theo hnh nh Thin Cha
(x. St 1,26)".
37 1960
Tuy nhin, trong nhng hon cnh c th ca
mnh, con ngi rt kh nhn bit Thin Cha nu ch da
vo nh sng ca l tr :
L tr con ngi nh sc lc v nh sng t nhin ca
mnh,c th nhn bit cch xc tht v chc chn v
mt Thin Cha hu ng, ng bo v v iu khin
th gii bng s quan phng, cng nh v lut t
nhin m ng Sng to t trong tm hn chng
ta. Tuy nhin, vn cn nhiu tr ngi ngn cn l tr
vn dng hu hiu nng lc t nhin ca n.V nhng
chn l lin quan n Thin Cha v loi ngi vt
hn lnh vc kh gic, li i hi con ngi phi x
thn v qun mnh khi mun hnh ng v sng theo
chn l . nm bt nhng chn l nh th, tinh
thn con ngi phi chu nhiu kh khn do gic
quan v tr tng tng, cng nh nhng ham mun
xu xa do nguyn ti gy nn. V th, trong nhng
lnh vc , nhng iu m con ngi khng mun
l c tht, th h d dng t thuyt phc mnh rng
chng ch l iu di tr hay m h ( Pi- XII,
enc.Humani Generis: DS 3875).
38 2036
V th, con ngi cn c mc khi ca
Thin Cha soi dn, khng nhng trong nhng g vt qu
tr khn, m cn trong "nhng chn l tn gio v lun l t
n vn khng vt qu kh nng l tr con ngi trong
hon cnh hin ti c th bit c mt cch d dng, chc

41

chn m khng ln ln sai lm" ( DS 3876 ; x. Vatican I DS

3005 ; DV 6 ; Th. T-ma Aquin,
Tng lun thn hc 1,1,1.)
IV. NI V THIN CHA TH NO ?
39 851
Khi ch trng l tr c kh nng nhn bit
Thin Cha, Hi Thnh tin tng c th ni v Thin Cha
cho tt c mi ngi v vi mi ngi. Nim xc tn ny l
khi im cho cuc i thoi ca Hi Thnh vi cc tn gio
khc, vi trit hc v khoa hc, cng nh vi nhng ngi
v tn ngng v v thn.
40
V kh nng nhn bit Thin Cha ca chng ta c
gii hn, nn ngn ng chng ta dng ni v Thin Cha
cng gii hn. Chng ta ch c th xng danh Ngi khi
t nhng g chng ta bit v cc th to v theo cch thc
hiu bit v suy t hn hp ca loi ngi chng ta.
41 213, 299 C th ni mi th to u mang dng vp
no ca Thin Cha, c bit l con ngi c sng to
theo hnh nh Ngi. Nhng nt hon ho thin hnh vn
trng ca th to (tnh chn, thin, m ca chng) phn chiu
s ton ho v bin ca Thin Cha. Chng ta c th ni v
Thin Cha khi t nhng nt hon ho ca th to, "v t s
nguy nga ca th to, ngi ta lun ra c nim v ng
To Ho" (Kn 13, 5).
42 212,300 370
Thin Cha tri vt mi th to. Vy
cn phi khng ngng luyn lc ngn ng chng ta, cho bt
i nhng g hn hp, tng hnh, v cha hon ho, khi
ln ln c Cha "khn t xit, khn d thu, v hnh, v
phng nm gi" ( Phng v l Thnh Gio-an Kim Khu,
Anaphore.)vi nhng g con ngi hnh dung c. Li ni
42

ca nhn loi vn lun thiu st, khng din t ht mu

nhim ca Thin Cha.
43 206
Khi ni nh th v Thin Cha, tuy ngn ng
chng ta din t theo cch phm nhn, nhng thc s t ti
chnh Thin Cha, d khng th din t c Ngi trong s
gin n v bin ca Ngi. Chng ta phi nh rng "gia
ng Sng To v loi th to, khng th nhn mnh s
tng ng m khng lm cho s bt tng ng gia hai
bn cng thm ln hn na" ( C La-tran IV: DS 806), v
"chng ta khng th hiu c Thin Cha nh th no, m
ch hiu c Ngi khng nh th no, v nhng hu th
khc c v tr no trong tng quan vi Thin Cha"(Th.Tma Aqu.s.gent.1,30).
TM LC
44
T bn tnh v n gi, con ngi l mt hu th tn
gio. Pht sinh t Thin Cha v quy hng v Thin Cha,
con ngi ch t c cuc sng nhn bn y khi t do
lin kt vi Thin Cha.
45.
Con ngi c to dng nn sng hip thng vi
Thin Cha. Ni Ngi, h tm c hnh phc : "trong
Cha, con khng h cn au kh bun phin na; c trn
y Cha, i con s y trn vn" ( Th. u-tinh, T
thut.10, 28,39).
46.
Khi bit nghe sip ca cc th to v ting ni ca
lng tm, con ngi c th bit chc c Thin Cha l
nguyn nhn v cng ch ca mi s.

43

47.
Hi Thnh dy rng con ngi nh nh sng t nhin
ca l tr c th nhn bit chc chn v Thin Cha duy nht
v chn tht, l ng To Ha v c Cha ca chng ta,
qua nhng cng trnh ca Ngi ( x.C Vat I: DS 3026).
48.
Chng ta c th tht s ni v Thin Cha, da vo
nhng nt hon ho thin hnh vn trng ca cc th to,
phn no ging Thin Cha ton ho v bin, cho d ngn
ng c hn ca chng ta khng ti no din t ht mu
nhim c.
49.
"Khng c ng Sng To, loi th to bin tan" (GS
36). V th, ngi tn hu cm thy tnh yu Cha Ki-t thc
bch mang nh sng ca Thin Cha hng sng n cho
nhng ai khng bit hoc chi t Ngi .

44

CHNG HAI

THIN CHA N GP CON NGI

50 36 1066
Nh l tr t nhin, con ngi c th nhn bit
Thin Cha mt cch chc chn, da vo nhng cng trnh
ca Ngi. Nhng cn c mt loi nhn bit khc, m con
ngi khng th t ti bng sc lc ca chnh mnh, l
loi nhn bit nh mc khi ca Thin Cha (x.C Vat I: DS
3015). Bng mt quyt nh hon ton t do, Thin Cha t
mc khi v ban chnh mnh cho con ngi. Thin Cha lm
iu bng cch mc khi mu nhim ca Ngi, nh
yu thng Ngi c t mun thu trong c Ki-t,
mu ch cho mi ngi. Thin Cha mc khi trn vn
nh ca Ngi khi c Ngi Con ch i l c Ki-t, Cha
chng ta, v khi c Thnh Thn n vi loi ngi.
Mc 1

S MC KHI CA THIN CHA

I. THIN CHA MC KHI K HOCH NHN
HU CA NGI
51 2823 1996 "Thin Cha nhn lnh v khn ngoan
mun mc khi chnh mnh v t cho mi ngi bit mu
nhim thnh Ngi. Nh , loi ngi c th n cng
Cha Cha, nh Cha Ki-t, Ngi Li nhp th trong Cha
Thnh Thn, v c thng phn bn tnh ca Thin Cha"
(DV 2).
45

52.
Thin Cha, ng "ng trong nh sng siu phm"
(1Tm 6,16), mun thng ban s sng thn linh ca chnh
mnh cho loi ngi m Ngi t do sng to, lm cho
loi ngi c tr nn ngha t trong Con Mt ca Ngi
(Ep 1,4-5). Bng cch t mc khi chnh mnh, Thin Cha
mun gip cho loi ngi c kh nng p li Ngi, nhn
bit v yu mn Ngi vt trn nhng g h c th lm
c t sc mnh.
53 1953 1950 nh mc khi c th hin cng mt trt
qua "hnh ng v li ni, c hai lin kt cht ch v soi sng
cho nhau"(DV 2). nh hm cha "mt ng li s
phm thn linh" c bit ca Thin Cha : Thin Cha thng
ban chnh mnh cho con ngi mt cch tim tin, chun b
tng giai on con ngi n nhn mc khi siu nhin v
chnh bn thn Ngi. Mc khi ny s t ti tt nh ni
con ngi v s mng ca Li nhp th l c Gi-su Ki-t.
Thnh I-r-n thnh Ly-on nhiu ln ni v ng li
s phm ca Thin Cha di hnh nh Thin Cha
v con ngi lm quen nhau : "Ngi Li ca Thin
Cha gia loi ngi v tr thnh con ca loi
ngi, con ngi quen n nhn Thin Cha, v
Thin Cha quen gia loi ngi, theo nh tt
p ca Cha Cha" (Chng lc gio 3,20,2; xem th
d phn chng lc gio 3,17,1; 4,12,4; 4,21,3).
II. NHNG GIAI ON CA MC KHI
T thu ban u, Thin Cha t mc khi cho con ngi
54 32 374
"Thin Cha, ng sng tov bo tn mi s
nh Ngi Li, khng ngng lm chng v Mnh trc mt
46

loi ngi qua cc th to. V v mun m ng cu cao

trng nn t u Ngi cn t Mnh ra cho t tng chng ta".
Ngi mi cc nguyn t sng kt hp mt thit vi
Mnh, khi ban cho h n sng v c cng chnh rng ngi"
(DV 3).
55 397,410
Ti ca nguyn t khng lm gin on mc
khi. Qu vy," sau khi t tng sa ng, qua li ha ban n
cu chuc, Ngi nng h dy trong nim hy vng n cu
. Ngi khng ngng sn sc nhn loi, ban s sng
i i cho tt c nhng ai tm kim n cu nh kin tm
lm vic thin" ( DV 3).
761

Tuy con ngi mt tnh ngha vi Cha v ti bt

phc tng, Cha cng khng nh b mc cho s cht
thng tr ....Nhiu ln Cha giao c vi loi ngi
(MR, Kinh T n IV, 118).

Giao c vi N-
56 401 1219 Khi ti li ph v s thng nht ca nhn loi,
Thin Cha tm cch cu h qua tng nhm ngi. Giao c
vi ng N- sau lt hng thy (St 9,9) ni ln nguyn tc,
qua Thin Cha thc hin Nhim Cc cu cc "dn
tc", tc l nhng con ngi tp hp li theo x s ca h,
"mi ngi ty theo ting ni v ty theo th tc ca h"(St
10, 5; 10, 20-31).
57.
Trt t gm nhiu dn tc ( x. Cv 17,26-27) va c
tnh v tr, va c tnh x hi v tn gio ny c Thin
Cha thit t ngn chn lng kiu cng ca nhn loi
sa ng nhng vn ng la vi nhau trong s i bi ( x. St
10,5) mu cu s hip nht nh chuyn thp Ba-ben ( x.
47

St 11,4-6). Nhng v ti li ( x. Rm 1,18-25) lm con ngi

m mui, nn thuyt a thn cng nh t sng bi, dn tc v
th lnh lun e da nhim cc tm thi ny bng s lch lc
ngoi gio.
58 674 2569 Giao c vi ng N- c gi tr sut thi ca
cc dn tc ( x. Lc 21,24), cho ti khi Tin Mng c loan
bo khp th gii. Thnh Kinh tn knh mt vi gng mt v
nhn ca cc "dn tc", nh ng "A-ben ngi cng chnh",
v vua t t Men-ki-x- ( x. St 14,18) c xem nh hnh
bng c Ki-t ( x. Dt 7,3), hoc cc ngi cng chnh "N, a-nen v Gip" (d 14,14). Nh vy, Thnh Kinh ni ln
mc thnh thin cao vi m nhng ngi sng di ch
giao c N- c th t ti, trong khi i ch c Kit "qui t con ci Thin Cha ang tn mc khp ni v mt
mi" (Ga 11,52).
Thin Cha tuyn chn ng p-ra-ham
59 145,2570 qui t loi ngi b tn mc, Thin
Cha tuyn chn ng p-ram bng cch ku gi ng "ri b
x s, h hng v nh cha ca ng" ( St 12,1), lm cho
ng tr nn "p-ra-ham", tc l "cha ca v s dn tc" (St
17,5) : "nh ngi, mun dn s c chc phc" (St 12,3
LXX) ( x.Gl 3.8).
60 760 762,781
Dn tc pht sinh t p-ra-ham s
lnh nhn li Thin Cha ha vi cc t ph. y l dn
tuyn chn ( x.Rm 11,28), c gi chun b cho cuc qui
t con ci Thin Cha mt ngy no trong Hi Thnh duy
nht ( x.Ga 11,52; 10,16); dn ny s l gc r m cc dn
ngoi khi tin vo Thin Cha s c thp vo ( x.Rm 11,1718.24).

48

61.
Cc t ph, cc ngn s v nhng nhn vt khc na
ca Cu c v s lun c tn knh nh nhng thnh
nhn trong tt c cc truyn thng phng v ca Hi Thnh.
Thin Cha hun luyn dn t-ra-en
62 2060,2574 1961 Sau thi cc t ph, Thin Cha lp tra-en lm dn ca Ngi khi gii thot h khi ch n l Aicp. Ngi k kt Giao c Xi-nai vi dn v ban cho h l
lut qua ng M-s, h nhn nhn v phng s Ngi nh
v Thin Cha duy nht hng sng v chn tht, ngi Cha
quan phng v v Thm Phn cng minh, v h mong i
V Cu Tinh c Thin Cha ha (x. DV 3).
63 204, 2801 839
t-ra-en l Dn t t ca Thin Cha (
x.Xh 19,6), c "mang danh C CHA" (nl 28,10).
l dn gm "nhng ngi u tin c nghe li Thin
Cha phn dy" ( Phng v Th Su Tun Thnh ) gm cc
"anh trng" ca nhng ngi cng chia s c tin ca t
ph p-ra-ham.
64 711, 1965 489
Qua cc ngn s, Thin Cha hun
luyn dn Ngi trong nim hy vng vo n cu , trong s
ch i mt Giao c mi, Giao c vnh cu dnh cho tt
c mi ngi ( x.Is 2,2-4)v s c ghi khc trong lng mi
ngi ( x.Gr 31,31-34; nl 10,16). Cc ngn s tin bo
Thin Cha s cu chuc trn vn dn t-ra-en, thanh ty h
khi mi bt trung (Ed 36) v ban n cu cho tt c cc
dn tc ( x.Is 49,5-6; 53,11). Chnh nhng ngi ngho kh
v khim nhu ca Cha (Xph 2,3) s cu mang nim hy vng
ny. Nhng ph n thnh thin nh cc b Xa-ra, R-b-ca,
Ra-khen, Mi-ri-am, -b-ra, An-na, Giu-i-tha v t-te,
gn gi cho nim hy vng cu y ca t-ra-en c lun

49

sng ng. V vn ny, c Ma-ri-a l gng mt sng

chi nht (x. Lc 1,38).
III. C Gi-SU KI-T "NG TRUNG GIAN V S
VIN MN CA TON B MC KHI " (DV 2)
Thin Cha phn dy mi s trong Ngi Li
65 102 "Thu xa nhiu ln nhiu cch, Thin Cha dng
cc ngn s m phn dy cha ng ta; nhng vo thi sau ht
ny, Thin Cha phn dy ta qua Con ca Ngi " (Dt
1,1-2). c Ki-t, Con Thin Cha lm ngi, l Li duy
nht, hon ho v dt khot ca Cha Cha. Ni Ngi,
Thin Cha phn dy mi s, v s khng c li no khc
ngoi Li . Ni gt bao ngi, Thnh Gio-an Thnh Gi
din t iu vi nhng li l sng ngi khi qung din Dt
1,1-2 :
516 2717

50

Mt khi ban cho chng ta Cha Con, l Li

ca Ngi, Thin Cha khng cn Li no
khc ban cho ta. Ngi ni ht trong
mt ln v cng mt trt, trong Li duy nht
, v khng cn g ni na. Nhng g
Ngi ch ni tng phn vi cc ngn s, th
Ngi ni ht trn vn trong Con ca
Ngi bng cch ban cho chng ta iu trn
vn y l Con ca Ngi. Do , ai cn mun
gn hi Ngi hoc c ao c mt th kin
hay mc khi, ngi y chng nhng lm mt
s in r, m cn xc phm n Thin Cha,
bi khng nhn vo c Ki-t m li i tm
nhng g khc hay nhng iu mi l ( Ct
minh 2,22).

S khng cn Mc Khi no khc

66 94 "Nhim cc Ki-t gio, v l Giao c mi v vnh
vin, s khng bao gi mai mt, chng ta khng phi ch i
mt mc khi cng khai no khc na trc khi Cha Gi-su
Ki-t Cha chng ta hin n trong vinh quang" (DV 4). D
Mc Khi hon tt, nhng vn cha c din t hon
ton r rt, nn Hi Thnh phi c gng tm hiu mt cch
tim tin qua dng thi gian.
67 84 Theo dng lch s, c nhng iu gi l "mc khi
t," mt s c thm quyn Hi Thnh cng nhn. Tuy vy,
nhng mc khi khng thuc kho tng c tin. Vai tr ca
chng khng phi l "ci thin" hoc "b sung" Mc Khi ti
hu ca c Ki-t, m gip ngi ta sng Mc Khi cch
trn vn hn vo mt thi im lch s. c Hun Quyn
Hi Thnh hng dn, ngi tn hu nh cm thc c tin s
bit nhn nh v tip thu trong cc mc khi , nhng g l
li mi gi ch thc ca c Ki-t hoc ca cc thnh gi
n cho Dn Ngi.
Theo c tin Ki-t gio khng c mc khi no c
coi l vt cao hn hay sa i mc khi c hon
tt trong c Ki-t. Hin nay mt s tn gio ngoi
Ki-t gio v mt s gio phi c sng lp gn y
t nn tng trn nhng "mc khi" nh th.
TM LC
68
V tnh thng, Thin Cha t mc khi v ban
chnh mnh cho con ngi. Nh vy, Ngi mang n mt li
gii p cui cng v phong ph cho nhng cu hi m con
ngi t ra cho mnh v ngha v cng ch cuc i .

51

69.
Thin Cha t mc khi cho con ngi bng cch
dng hnh ng v li ni, tng bc thng ban mu nhim
chnh bn thn mnh cho h.
70.
Ngoi nhng chng t ni cc th to, Thin Cha
cn ch thn t mnh cho nguyn t chng ta. Ngi ni
vi h, v sau khi h sa ng, Ngi ha ban n cu (St
3,15) v mi h k kt giao c vi Ngi.
71.
Thin Cha k kt vi ng N- mt giao c vnh
cu gia Ngi v mi sinh linh (St 9,16). Giao c ny s
tn ti bao lu th gian cn tn ti.
72.
Thin Cha tuyn chn ng p-ra-ham v k kt
mt giao c vi ng v dng di ng. T , Thin Cha
thit lp dn Ngi v mc khi L Lut cho h qua ng Ms. Nh cc ngn s, Thin Cha chun b dn Ngi n
nhn n cu dnh cho ton th nhn loi.
73.
Thin Cha t mc khi trn vn khi c chnh Con
Mnh n trn gian; ni Cha Con, Thin Cha thit lp
Giao c ca Ngi cch vnh vin. Con Thin Cha l Li
ti hu ca Cha Cha ni vi nhn loi; sau Ngi, khng
cn mt mc khi no khc.

52

Mc 2

VIC TRUYN T S MC KHI CA

THIN CHA
74 85 Thin Cha "mun cho mi ngi c cu v
nhn bit chn l" (1Tm 2,4), tc l nhn bit c Ki-t Gisu (Ga 14,6). Vy c Ki-t phi c rao ging cho mi
dn tc v mi ngi, v nh th, mc khi phi c loan
truyn n tn cng th gii.
Nhng g Thin Cha mc khi cu mun dn,
Ngi n cn sp t lun c bo ton v lu
truyn nguyn vn cho mi th h ( DV 7).
I. TRUYN THNG TNG
75 171 "Ton b mc khi ca Thin Cha ti cao c
hon tt ni Cha Ki-t. Sau khi thc hin v cng b Tin
Mng c cc ngn s tin bo, Cha Ki-t ra lnh cho
cc tng rao ging Tin Mng y cho mi ngi nh l
ngun mch ca ton b chn l cu v ca mi qui lut
lun l, ng thi ban pht cho h nhng hng n ca Thin
Cha"(DV 7).
Vic rao ging ca cc tng
76.
Theo mnh lnh ca Cha, vic lu truyn Tin Mng
c thc hin bng hai cch :
Cch truyn khu : "Bng li rao ging, bng gng
mu v cc nh ch, cc tng truyn li nhng iu
hc c t chnh ming c Ki-t khi sng chung vi
53

Ngi v thy Ngi x s hoc nhng iu cc ngi

c Thnh Thn gi hng".
Bng vn t : "c Thnh Thn linh hng, cc tng
v nhng ngi thn cn vi cc ngi ghi li s ip
cu "( DV 7).
...c tip tc ni cc ngi k v tng
77 861 " Tin Mng lun lun c gn gi nguyn vn v
sng ng trong Hi Thnh, cc tng t cc Gim
Mc lm ngi k nhim, v trao li cho h "trch nhim
gio hun ca cc ngi" (DV 7). V vy, "nhng li ging
dy ca cc tng c c bit ghi li trong cc sch linh
hng, phi c bo tn v lin tc lu truyn cho n tn
th " (DV 8).
78 174 1124,2651
c thc hin trong Cha Thnh
Thn, cch lu truyn sng ng ny c gi l Thnh
Truyn, phn bit vi Thnh Kinh, d c lin h cht ch vi
Thnh Kinh. Nh Thnh Truyn, "Hi Thnh qua gio l,
i sng v vic phng t ca mnh, bo tn v lu truyn
cho mi th h tt c thc cht ca mnh v tt c nhng g
mnh tin"( DV 8). "Gio hun ca cc thnh gio ph chng
thc s hin din tc sinh ca Thnh Truyn y m s phong
ph thm nhp vo np sng o ca Hi Thnh hng tin
tng v cu nguyn" (DV 8).
79.
Nh vy, vic Cha Cha thng ban chnh mnh nh
Ngi Li v trong Thnh Thn, vn hin din v tc ng
trong Hi Thnh : "Thin Cha ng xa phn dy, nay
vn khng ngng ng li vi hin th ca Con yu du mnh;
v Thnh Thn, ng lm cho ting ni sng ng ca Tin
Mng vang di trong Hi Thnh, v nh Hi Thnh lm
54

vang di trong th gii, vn hng dn cc tn hu nhn bit

ton th chn l v lm cho li Cha Ki-t trn ngp trong
lng h" (DV 8).
II. TNG QUAN GIA THNH TRUYN V
THNH KINH
Cng mt ngun mch...
80.
"Thnh Truyn v Thnh Kinh lin kt v giao lu
mt thit vi nhau, v c hai pht xut t mt ngun mch
duy nht l Thin Cha, c th ni l c hai kt hp nn mt
ton b v hng v cng mt mc ch" ( DV 9). C hai u
lm cho mu nhim c Ki-t c hin din v sinh hoa
tri trong Hi Thnh, chnh Ngi ha li vi mn
"mi ngy cho n tn th " (Mt 28, 20).
...nhng hai cch lu truyn khc bit
81.
"Thnh Kinh l Li Thin Cha c ghi chp li
di s linh hng ca Cha Thnh Thn".
113
"Thnh Truyn cha ng Li Thin Cha m Cha
Ki-t v Cha Thnh Thn y thc cho cc tng , v
lu truyn ton vn cho nhng ngi k nhim cc ngi,
nh Thnh Thn chn l soi sng, h trung thnh gn gi,
trnh by v ph bin qua li rao ging".
82.
Do , Hi Thnh, c y thc nhim v lu truyn
v gii thch Mc Khi, "khng ch nh Thnh Kinh m bit
cch xc thc tt c nhng iu mc khi, chnh v th, c
Thnh Kinh ln Thnh Truyn u phi c n nhn v
tn knh bng mt tm tnh yu mn v knh trng nh
nhau"( DV 9).
55

Truyn thng Tng v cc truyn thng trong Hi

Thnh
83.
Truyn Thng m chng ta ni y khi pht t cc
tng v lu truyn nhng g cc ngi lnh nhn t gio
hun v gng mu ca Cha Gi-su cng nh nhng g cc
ngi hc c nh Thnh Thn. Tht vy, th h cc Ki-t
hu u tin cha c mt Tn c thnh vn, v chnh bn
vn Tn c chng thc tin trnh ca truyn thng sng
ng ny.
1202, 2041 2684
Chng ta phi phn bit "Truyn
Thng" cc tng vi cc "truyn thng" thuc din thn
hc, k lut, phng v hoc sng knh pht sinh theo thi
gian trong cc gio on a phng. Nhng truyn thng
ny to nn nhng hnh thc c th, qua , Thnh Truyn
thu nhn nhng li din t thch nghi cho nhng ni khc
nhau v nhng thi k khc nhau. Chnh trong nh sng
truyn thng cc tng , m cc truyn thng ny c gi
li, sa i hay b loi b, theo s hng dn ca Hun
Quyn Hi Thnh.
III. GII NGHA KHO TNG C TIN
Kho tng c tin c giao ph cho ton th Hi Thnh
84 857, 871 2033
"Kho tng c tin" (depositum fidei)
(2Tm 1,12-14), cha ng trong Thnh Truyn v Thnh
Kinh, c cc tng giao ph cho ton th Hi Thnh.
"Nh gn b vi kho tng y, ton th dn thnh hip nht
vi cc mc t, vn mt nim trung tn, chuyn cn nghe cc
tng ging dy, sng hip thng huynh , tham d l b
bnh v cc gi cu nguyn, n ni trong cch gi o,
56

hnh o, v tuyn xng c tin c truyn li, cc mc t

v on chin ng tm nht tr vi nhau cch l
thng"(DV 10).
Hun Quyn ca Hi Thnh
85 888- 892 2032-2040
"Nhim v gii ngha cch
chn chnh Li Thin Cha c vit ra hay lu truyn,
ch c y thc cho Hun Quyn sng ng ca Hi Thnh,
v Hi Thnh thi hnh quyn nhn danh c Gi-su Ki-t
" (DV 10), ngha l
86 688 "Tuy nhin, Hun Quyn khng vt trn Li Cha,
nhng phi phc v Li Cha, nn ch dy nhng g c
truyn li. Theo lnh Cha vi s tr gip ca Cha Thnh
Thn, Hun Quyn thnh tm lng nghe, gn gi cch thnh
thin v thnh tn trnh by Li Cha. V t kho tng c tin
duy nht y, rt ra mi iu phi tin nh l Mc Khi ca
Thin Cha" (DV 10).
87 1548 2037 V ghi nh li c Ki-t ni vi cc tng
: "Ai nghe anh em l nghe Thy" (Lc 10,16) (LG 20), cc
tn hu nhit thnh ngoan ngon nhn lnh li dy v ch th
m cc mc t ban cho h di nhng hnh thc khc nhau.
Cc tn iu ca c tin
88.
Hun Quyn thc thi trn vn quyn bnh nhn t
c Ki-t khi nh tn, tc l khi cng b, di hnh thc
buc dn thnh phi tin, nhng chn l c cha ng trong
mc khi hoc khi cng b mt cch xc nh dc khot
nhng chn l c lin h tt yu vi cc chn l .

57

89 2625
C mt tng quan hu c gia i sng
thing ling ca chng ta vi cc tn iu. Tn iu l nhng
nh sng trn con ng c tin, soi sng v lm cho con
ng c tin y c an ton. Ngc li, nu chng ta sng
ngay thng, tr tu v tm hn s m rng n nhn nh sng
cc tn iu (x. Ga 8,31-32).
90 114,158 234
Ton b mc khi mu nhim c Kit cho thy cc tn iu c lin h h tng v an kt vi
nhau (C Va-ti-can I : DS 3016 : nexus mysteriorum: LG
25). Thc vy cn nh l "chng ta phi nhn c mt trt t
hay phm trt" cc chn l trong o l cng gio, v s lin
h gia cc tn iu vi cc nn tng c tin Ki-t gio
khng ng u" (UR 11).
thc siu nhin ca c tin
91 737.
Mi tn hu u tham d vo n hiu bit v
vic lu truyn chn l mc khi. H c Thnh Thn xc
du, chnh Ngi dy d (x. 1Ga 2,20.27) v dn h ti chn
l ton din (x. Ga 16,13).
92 785.
"Ton th tn hu ... khng th sai lm trong
c tin. H biu l c tnh y nh cm thc siu nhin v
c tin ca ton th dn Cha, khi" t cc Gim mc cho n
ngi gio dn rt ht", u ng v nhng chn l lin
quan n c tin v phong ha" (LG 12).
93 889 .
"Thc vy, nh cm thc v c tin c
Thnh Thn chn l khi dy v duy tr, v di s hng
dn ca Hun Quyn ... dn Thin Cha mt lng gn b
khng sn vi c tin c truyn li mt ln dt khot,
o su c tin hn nh gii thch ng n v thc thi trn
vn c tin y trong i sng ca mnh" (LG 12).
58

Tng trng trong s hiu bit v c tin

94 66. Nh Thnh Thn tr gip, s hiu bit v cc thc
ti v cc li thuc kho tng c tin c th tng trng trong
i sng Hi Thnh :
2651 -"Nh suy nim v hc hi ca nhng tn hu hng
gm suy trong lng nhng thc ti v li ni y" (DV 8); c
bit "vic nghin cu thn hc gip o su hiu bit v chn
l mc khi" ( x. GS 62,7; x. 44,2 ; DV 23,24; UR 4 );
2038,2518
-"Nh s hiu bit ni tm m cc tn hu
cm nhn c nhng iu thing ling" (DV 8); "Li Cha
ln ln cng vi ngi c" ( Thnh Gh-g-ri- C, ging
v Ed 1,7,8);
-"Nh li rao ging ca cc v trong hng Gim Mc
nhn c c sng chc chn v chn l " ( DV 8).
95.
"Vy r rng l Thnh Truyn, Thnh Kinh v Hun
Quyn, nh mt s an bi rt khn ngoan ca Thin Cha,
lin kt v phi hip vi nhau n ni khng mt thc th
no mt trong ba c th ng vng mt mnh c. Di tc
ng ca mt Thnh Thn duy nht, c ba cng gp phn
hu hiu vo vic cu cc linh hn, mi th theo phng
cch ring ca mnh" (DV 10, 3).
TM LC
96.
iu c Ki-t y thc cho cc Tng , cc ngi
truyn li bng li rao ging v bng vn bn, di s
linh hng ca Thnh Thn, cho tt c mi th h, cho n
ngy c Ki-t tr li trong vinh quang.

59

97.
"Thnh Truyn v Thnh Kinh hp thnh mt kho
tng thnh thing duy nht ca Li Thin Cha ( DV 10),
trong , Hi Thnh l hnh chim ngm Thin Cha (DV
10) l ngun mch mi s phong ph ca mnh nh trong
mt tm gng.
98.
Qua gio l, i sng v phng t ca mnh, Hi
Thnh bo tn v truyn li cho mi th h tt c thc cht
ca mnh v tt c nhng g mnh tin" ( DV 8).
99.
Nh cm thc siu nhin v c tin, ton th Dn
Cha khng ngng n nhn, o su v sng hng n mc
khi ngy cng trn vn hn.
100. Nhim v gii ngha cch chn chnh Li Thin Cha
c y thc ring cho Hun Quyn, tc l cho c Gio
Hong v cho cc Gim Mc hip thng vi Ngi.
Mc 3

THNH KINH
I. C KI-T - LI DUY NHT CA THNH KINH
101. mc khi chnh mnh cho loi ngi, Thin Cha
oi thng dng ngn ng loi ngi m ni vi ho
(139): "Li ca Thin Cha, din t bng ngn ng nhn
loi, (tr 150) nn ging ting ni loi ngi, cng nh khi
xa Ngi Li ca Cha hng hu tr nn ging nh con
ngi khi mc ly xc phm yu ui ca chng ta" ( DV
13).
60

102 65, 2763 Qua tt c cc li trong Thnh Kinh, Thin

Cha ch ni c mt Li l Ngi Li duy nht, trong Ngi,
Thin Cha ni ht v mnh cho nhn loi (Dt 1,1-3) :
426-429

Anh em hy nh rng Li duy nht ca Thin

Cha c tri di trong ton b Thnh Kinh,
chnh Ngi Li duy nht vang trn mi ming
ca tt c cc tc gi Thnh Kinh. V chnh
Ngi, ngay t u l Thin Cha bn
Thin Cha, chng cn n ch vi li, bi
Ngi khng l thuc vo thi gian ( Thnh
u Tinh, Tv 103,4,1).

103 1100, 1184 1378 V l do , Hi Thnh lun tn knh

Kinh Thnh nh chnh Mnh Thnh Cha. Hi Thnh khng
ngng ly Bnh ban s sng t bn tic Li Thin Cha v
Mnh Thnh Cha
Ki-t ban pht cho cc tn hu ( x. DV 21)
104. Trong Thnh Kinh, Hi Thnh khng ngng tm
c lng thc v sc mnh (x.DV 24), v ni , Hi
Thnh khng ch n nhn mt li phm nhn, nhng thc
s l Li ca Thin Cha( 1Th 2,13). "Tht vy, trong cc
Sch Thnh, Cha Cha, ng ng trn tri, u ym n vi
con ci ca Ngi v i thoi vi h" (DV 21).
II. LINH HNG V CHN L CA THNH KINH
105. Thin Cha l tc gi ca Thnh Kinh "Nhng g
Thin Cha mc khi m Thnh Kinh cha ng v trnh
by, u c vit ra di s linh hng ca Thnh Thn".
"Hi Thnh, M chng ta, nh c tin tng truyn, xc nhn
rng ton b Cu c cng nh Tn c, vi tt c cc
61

thnh phn u l Sch Thnh, v c ghi vo bn chnh lc

ca Thnh Kinh, bi l c vit ra di s linh hng ca
Cha Thnh Thn nn tc gi cc sch y l chnh Thin
Cha v chng c lu truyn cho Hi Thnh vi danh
ngha nh vy"(DV 11).
106. Thin Cha linh hng cho cc tc gi nhn loi
vit cc Sch Thnh. " son cc Sch Thnh , Thin
Cha chn nhng con ngi v dng h vi y cc
kh nng v phng tin ca h, khi chnh Ngi hnh
ng trong h v qua h, h vit ra nh nhng tc gi ch
thc tt c nhng g Cha mun, v ch vit nhng iu
thi" (DV 11).
107 702
Cc sch c linh hng ging dy s tht.
"Vy bi phi xem mi li cc tc gi c linh hng, cn
gi l cc Thnh K vit ra, l nhng li ca Cha Thnh
Thn, nn phi cng nhn rng Thnh Kinh dy ta cch chc
chn, trung thnh v khng sai lm, nhng chn l m Thin
Cha mun Thnh Kinh ghi li cu chng ta" (DV
11).
108. Tuy nhin, c tin Ki-t gio khng phi l "o th
Sch,"nhng l o do "Li" Thin Cha, " khng phi mt
li c vit ra v cm lng, nhng l Ngi Li nhp th v
hng sng" (Thnh B-na-, bi ging v k c sai i
4,11). cc li ca Sch Thnh khng ch l vn t cht,
c Ki-t, Li vnh cu ca Thin Cha hng sng, nh
Thnh Thn "m tr cho chng ta hiu c Thnh Kinh"( Lc
24, 45).

62

III. CHA THNH THN, NG GII NGHA

THNH KINH
109. Trong Thnh Kinh , Thin Cha ni vi con ngi
theo cch thc loi ngi. Vy gii ngha Thnh Kinh cho
ng, phi cn thn tm hiu iu cc thnh k tht s c
trnh by v iu Thin Cha mun din t qua li l ca h(
x. DV 12, 1).
110. khm ph nh ca cc Thnh K , phi xt n
thi i v vn ho ca h, cc "th vn" thng dng thi by
gi, cch thc cm ngh, din t, v tng thut thnh hnh
thi ca h. "V chn l c trnh by v din t qua nhiu
th vn khc nhau nh th vn lch s, ngn s, thi ca...hoc
nhng th loi khc"(DV 12, 2).
111. V Thnh Kinh c linh hng, nn cn mt nguyn
tc khc gii ngha cho ng. Nguyn tc ny khng km
quan trng so vi nguyn tc trn v khng c n th Thnh
Kinh ch l vn t cht : "Thnh Kinh c vit ra bi
Cha Thnh Thn nn cng phi c c v gii thch trong
Cha Thnh Thn" (DV 12,3).
Cng ng Va-ti-ca-n II a ra ba tiu chun gii
thch Thnh Kinh theo Thnh Thn, ng linh hng (DV
12, 3).
112 128 368 1* Trc ht, phi ht sc ch n "ni
dung v tnh thng nht ca ton b Thnh Kinh " . Cc
Sch Thnh, d c khc bit nhau my i chng na, vn l
mt do tnh duy nht ca chng trnh Thin Cha m c
Ki-t Gi-su l trung tm im v l tri tim, c rng m
t cuc Vt Qua ca Ngi (x. Lc 24,25-27. 44-46).

63

Tri tim ( x. Tv 22,15)c Ki-t ch Thnh Kinh, v

Thnh Kinh gip ta hiu r tri tim Ngi. Trc
cuc kh nn, tri tim ny cn ng kn, v Thnh
Kinh cn ti ngha. Nhng sau cuc kh nn, Thnh
Kinh c m ra, v t nay nhng ai hiu c
cuc kh nn s bit suy xt v hiu c phi gii
ngha cc li ngn s nh th no ( Thnh T-ma
Aquin. Tv 21,11).
113 81
2* K n, phi c Thnh Kinh trong"
Truyn thng sng ng ca ton th Hi Thnh". Theo mt
chm ngn ca cc gio ph Thnh Kinh pha<150)i c
c ch yu trong con tim Hi Thnh hn l trn nhng vt
liu dng vit Thnh Kinh. Tht vy, Hi Thnh gi trong
truyn thng ca mnh k c sng ng ca Li Thin Cha,
v chnh Thnh Thn gii thch cho Hi Thnh ngha
thing ling ca Thnh Kinh ("...theo ngha thing ling m
Thnh Thn ban cho Hi Thnh c hiu") ( -ri-gi-n bi
ging ; Lv 5,5).
114 90
3* Phi lu n " tnh loi suy c tin" ( x.
Rm 12,6). "Tnh loi suy c tin" c hiu l s lin kt
cht ch gia cc chn l c tin vi nhau v trong ton b
chng trnh mc khi.
Cc ngha c dng trong Thnh Kinh
115. Theo mt truyn thng c xa, c th phn bit hai
ngha c dng trong Thnh Kinh : nghavn t vngha
thing ling. Ngha thing ling c chia thnh ngha n d,
lun l v thn b. S ha hp su xa ca bn ngha ny bo
m cho vic c Thnh Kinh cch sng ng trong Hi
Thnh c phong ph ti a:
64

116 110-114 Ngha vn t : y l ngha m li Thnh

Kinh nu ln v c khoa ch gii khm ph ra khi tun
theo nhng qui lut gii ngha ng. "Tt c cc ngha
trong Thnh Kinh u da vo ngha vn t " ( Thnh T-ma
Aquin. Tng lun 1,1,10, 1.).
117 1101
Ngha thing ling : Nh s thng nht trong
nh ca Thin Cha, khng nhng bn vn Thnh Kinh,
m c cc thc ti v bin c c bn vn cp n, u
c th l nhng tin trng.
1. Ngha n d : Chng ta c th hiu thu o hn cc bin
c bng cch nhn ra ngha ca n trong c Ki-t. V d
cuc vt qua Bin l tin trng cuc chin thng ca
c Ki-t, do cng l tin trng ca php Thnh Ty ( x.
1Cr 10,2).
2. Ngha lun l : Cc bin c c Kinh Thnh thut li
phi dn chng ta n mt cch n chnh trc. Cc bin c
c vit ra " rn dy chng ta" (1 Cr 10,11) ( x. Dt 34,11).
3. Ngha thn b : Chng ta c th c thy ngha vnh cu
ca cc thc ti v bin c, khi chng hng chng ta v Qu
Tri. V d Hi Thnh di t l du ch Gi-ru-sa-lem trn
tri ( x. Kh 21,1-22,5).
118.
sau :

Hai cu th thi trung c tm tt ca bn ngha nh

Ngha vn t dy v bin c,
Ngha n d dy iu phi tin,
Ngha lun l dy iu phi lm,
Ngha thn b dy iu phi vn ti.
65

(Rotulus prigiecaris I : ed A WALZ : Angelium 6 (1929)

Augustin de Dace.).
119 94 "Theo cc qui tc y, ngi ch gii Thnh Kinh c
nhim v n lc tm hiu v trnh by ngha Thnh Kinh
cch su rng hn, hu nhng nghin cu ca h, nh mt
vic lm chun b, gip phn quyt ca Hi Thnh c chn
chn. Tht vy, mi iu lin h n vic gii thch Thnh
Kinh cui cng u phi ty thuc vo phn quyt ca Hi
Thnh, v Hi Thnh c Thin Cha giao cho s mng v
chc v gn gi v gii thch li Cha"(DV 12,3).
113. Ti s khng tin vo Tin Mng, nu thm quyn ca
Hi Thnh Cng Gio khng thc gic ti (Thnh u tinh,
H gio 5,6).
IV. GIO QUY V THNH KINH
120 117
Chnh Truyn Thng cc Tng gip Hi
Thnh phn nh nhng vn bn no phi c k vo danh
mc cc Sch Thnh (DV 8,3). Danh mc y ny c
gi l " Quy in" cc Sch Thnh, gm 46 bn vn Cu c
(45, nu gom Gr. v Ac. thnh mt) v 27 bn vn cho Tn
c (x. DS 179; 1334-1336; 1501;-1504):
Cu c : Sng Th, Xut Hnh, L Vi, Dn S,
Nh Lut, Gi-su-, Th Lnh, Rt, 1v2 Sa-mu-en, 1v2
Cc Vua, 1v 2 S K, -d-ra v N-khe-mi-a, T-bi-a,
Giu-i-tha, t-te, 1v2 Ma-ca-b, Gip, Thnh Vnh, Chm
Ngn, Ging Vin, Dim Ca, Khn Ngoan, Hun Ca, I-sa-ia, Gi-r-mi-a, Ai-ca, Ba-rc, -d-ki-en, a-ni-en, H-s,
Gio-en, A-mt, -va-i-a, Gi-na, Mi-kha, Na-khum, Khaba-cc, X-ph-ni-a, Khc-gai, Da-ca-ri-a, Ma-la-khi.

66

Tn c: Tin Mng theo Thnh Mt-thu, Thnh

Mc-c, Thnh Lu-ca, Thnh Gio-an, Cng v Tng , Th
R-ma, Th 1 v 2 C-rin-t, Th Ga-lt, Th -ph-s, Th
Phi-lp-ph, Th C-l-x, Th 1v2 Th-xa-l-ni-ca, Th
1v 2 Ti-m-th, Th gi cho Ti-t, Th gi Phi-l-mon,
Th Do-thi, Th Thnh Gia-c-b, Th 1v2 Thnh Ph-r,
Th 1,2 v 3 Thnh Gio-an, Th Thnh Giu-a, Khi Huyn.
Cu c
121 1093
Cu c l mt phn ca Thnh Kinh khng
th thiu c. Cc sch Cu c c Thin Cha linh
hng lun c gi tr vnh cu (x. DV14) v giao c c
khng h b thu hi.
122 702 , 763 708 2568
"L do chnh ca nhim cc
thi Cu c l chun b cho ngy xut hin ca c Ki-t
Cu Th". "D cn cha ng nhng iu bt ton v tm
thi", cc sch Cu c minh chng khoa s phm thn diu
ca tnh yu cu ca Thin Cha :"V chng tng tr
nhng li gio hun cao siu v Thin Cha, nhng t tng
khn ngoan v hu ch v i sng con ngi, nhng kho
tng kinh nguyn tuyt diu v sau cng n cha mu nhim
cu chng ta" ( DV 15).
123. Ngi Ki-t hu tn knh Cu c nh l Li Thin
Cha ch tht. Hi Thnh cc lc chng li kin i gt
b Cu c, vin c Tn c lm cho Cu c ra li
thi (thuyt Mc-xi-on).
Tn c

67

124. "Li Cha l sc mnh thn thing cu mi tn

hu, c trnh by v t l quyn nng cch c bit trong
cc sch Tn c" (DV 17). Cc sch y trao cho chng ta
chn l ti hu ca Mc khi. Trung tm ca Tn c l c
Gi-su Ki-t, Con Thin Cha nhp th, cc hnh vi, li
ging dy, cuc kh nn v tn vinh ca Ngi, cng nh
nhng bc u ca Hi thnh di tc ng ca Cha
Thnh Thn (DV 20).
125 515
Cc Sch Tin Mng l trung tm ca Thnh
Kinh "v l chng t tuyt ho v cuc i v gio hun ca
Ngi Li Nhp Th, ng Cu chng ta" (DV 18).
126 76
Trong vic hnh thnh cc sch Tin Mng,
ngi ta c th phn bit ba giai on :
1. Cuc i v Gio Hun ca c Gi-su. "Hi Thnh lun
khng nh lch s tnh ca bn sch Tin Mng, cng nh
mnh m v lin tc xc nhn bn sch Tin Mng trung
thnh ghi li nhng g c Gi-su Con Thin Cha khi sng
gia loi ngi, thc s lm v dy v n cu i
i ca h, cho ti ngy Ngi ln tri".
2. Truyn khu ."Nhng g Cha ni v lm, th sau cuc
thng thin ca Ngui, cc tng truyn li cho thnh gi,
vi s hiu bit y hn m chnh cc ng c c nh
hc nhng bin c vinh hin ca c Ki-t v nh c
Thnh Thn chn l soi sng".
3. Cc sch Tin Mng ."Cc thnh k son bn sch Tin
Mng, bng cch chn mt s trong nhiu yu t c
truyn ming hoc sao chp, tm lc nhng yu t khc hay
ty theo hon cnh ca cc gio on m gii thch thm,
nhng vn gi hnh thc ca bi ging thuyt.V nh
68

vylun chn thnh truyn t cho chng ta nhng iu chn

tht v c Gi-su." ( DV 19)
127 1154
Trong Hi Thnh, bn sch Tin Mng chim
a v c mt khng hai : bng chng l phng v lun tn
knh v cc thnh trong mi thi u say m.
Khng c gio l no tt hn, qu hn v sng chi
hn bn vn Tin Mng. Hy xem v ghi nh nhng
g c Ki-t, l Cha v l Thy ca chng ta, dy
qua cc li ni v thc hin qua cc hnh ng ca
Ngi (Thnh Csaria la Jeune).
2705 Trn ht mi s, chnh Tin Mng b dng ti trong
cc gi cu nguyn; ni ,ti tm thy tt c nhng g cn
thit cho linh hn ng thng ca ti. Ni ti lun khm
ph nhng nh sng mi m, nhng ngha n giu v mu
nhim (Thnh T-r-sa Hi ng Gi-su).
Tnh thng nht gia Cu c v Tn c
128 1094 489 Ngay t thi cc tng ( x. 1Cr 10,6.11; Dt
10,1; 1Pr 3,21) v trong sut truyn thng ca mnh, Hi
Thnh soi sng tnh thng nht ca nh Thin Cha
trong c hai Giao c, nh khoa tin trng. Khoa ny nhn
ra, trong cc cng trnh ca Thin Cha di thi Cu c,
nhng "hnh nh bo trc" iu Thin Cha s hon thnh
trong thi vin mn, ni Ngi Li nhp th .
129 651 2055 1968 Vy cc ki-t hu phi c Cu c
di nh sng ca c Ki-t cht v sng li. Cch c tin
trng ny lm t hin ni dung v tn ca Cu c. Nhng
khng c qun rng Cu c vn c gi tr mc khi
ring, m chnh Cha Gi-su ti khng nh ( x. Mc 12,2969

31). ng khc, Tn c i hi cng phi c c di

nh sng Cu c. Vic hun gio ca Hi Thnh thi s
khai lun lm nh vy ( x. 1Cr 5,6-8; 10,1-11). Theo mt
ngn ng c xa, Tn c n tng trong Cu c, Cu c
t l trong Tn c "Novum in Vetere latet et in Novo Vetus
patet" ( Th.u Tinh tht th 2,73; x.DV 16)
130. Khoa tin trng cho thy sc nng ng ca k hoch
Thin Cha ang tin n lc hon thnh khi "Thin Cha c
ton quyn trn mun loi" (1Cr 15,28). Chng hn vic ku
gi cc t ph v cuc xut hnh khi Ai cp, khng phi v
chng l nhng giai on trung gian m mt i gi tr ring
ca mnh trong k hoch ca Thin Cha.
V. KINH THNH TRONG SINH HOT HI THNH
131. "Li Cha cn c sc mnh v quyn nng c th
nng v tng cng Hi Thnh, ban sc mnh c tin, l
lng thc linh hn, ngun sng thing ling, tinh tuyn v
trng cu cho con ci Hi Thnh"( DV 21). Cn phi "m
rng ng cho cc Ki-t hu n vi Thnh Kinh"( DV 22).
132 94.
"Nghin cu Thnh Kinh phi l hn ca khoa
thn hc thnh. Tha tc v Li Cha - gm c l vic rao
ging thuc mc v, dy gio l v mi hun d Ki-t gio,
trong bi ging phng v phi chim mt ch quan trngphi c nui dng v gia tng sinh lc cch lnh mnh,
nh li Thnh Kinh (DV 24)".
133 2653 1792
Hi Thnh "tha thit v c bit
khuyn khch mi Ki-t hu "hy nng c Thnh Kinh
hc bit khoa hc siu vit ca c Gi-su Ki-t (Pl 3,8).
"V khng bit Thnh Kinh l khng bit c Ki-t" (Thnh
Gi-r-ni-m) (DV 25).
70

TM LC
134. "Ton b Thnh Kinh ch l mt cun sch duy nht,
v cun sch duy nht y chnh l c Ki-t, v ton b
Thnh Kinh ni v c Ki-t v c hon tt trong c Kit" ( Hugues de Saint Dearen, N- 2,8 PL 176, x.ibid 2,9).
135. "Cc sch Thnh Kinh cha ng Li Thin Cha v
v c linh hng, nn thc s l Li Cha" (DV 24).
136. Thin Cha l tc gi ca Thnh Kinh theo ngha
Ngi l ng linh hng cc tc gi nhn loi: Ngi tc
ng ni h v qua h. Nh th, Ngi bo m cc tc
phm ca h ging dy khng sai lm chn l cu (x. DV
11).
137. Mun gii ngha cc Sch Thnh c Thin
Cha linh hng, trc ht phi ch tm n iu Thin Cha
mun mc khi qua cc thnh k, cu chng ta. "iu
g pht sinh t Thnh Thn ch hiu c trn vn nh
Thnh Thn"( -ri-gi-n, bi ging Xh 4,5 PL 176,642;
643).
138. Hi Thnh n nhn v tn knh 46 sch ca Cu
c v 27 sch ca Tn c nh l nhng sch c Thin
Cha linh hng .
139. Bn quyn Tin Mng chim a v trung tm ca ton
b Thnh Kinh, v c Ki-t l trung tm ca Tin Mng.
140. V Thin Cha ch c mt nh cu nhn loi v
ch c mt mc khi duy nht, nn c hai giao c thng
nht vi nhau: Cu c chun b cho Tn c, Tn c

71

hon tt Cu c, c hai soi sng cho nhau, c hai u tht

s l Li Thin Cha.
141. "Hi Thnh vn lun tn knh Thnh Kinh nh tng
tn knh chnh Mnh Thnh Cha ( x. DV 21)": c hai nui
dng v chi phi ton din i sng Ki-t hu. "Li Ngi l
ngn n soi cho con bc, l nh sng ch ng con i"
(Tv 119,105) ( x. Is 50,4).
CHNG BA

CON NGI P LI THIN CHA

142 1102
Nh mc khi, "do tnh yu v bin, Thin
Cha v hnh ng li vi con ngi nh vi bn hu. Ngi
i thoi vi h, mi gi cho h hip thng vi Ngi" (
x. DV 2). c tin l li p tr thch ng ca con ngi
trc li mi gi ca Thin Cha.
143 2087
Nh c Tin, con ngi em tt c tr khn
v ch ca mnh suy phc Thin Cha. Con ngi t trn
bn thn qui thun ng mc khi l Thin Cha (x.DV 5) :
Thnh Kinh gi cch p tr ny l "s vng phc bng c
Tin" ( x. Rm 1,5;16,26).

72

Mc 1
1814-1816

TI TIN
I. S VNG PHC BNG C TIN
144. Vng phc trong c tin l t nguyn vng phc li
nghe, bi v chn l ca li c Thin Cha l chnh
Chn L bo m. Thnh Kinh trng dn ng p-ra-ham
nh gng mu ca s vng phc ny. c Trinh N Ma-ria l ngi th hin lng vng phc y cch han ho nht.
Abraham - ngi cha ca mi k c lng tin
145 59, 2570 489
Th gi tn hu Do Thi, trong bi tn
dng c tin ca t tin, c bit nhn mnh c tin ca
ng p-ra-ham: "Nh c tin, ng p-ra-ham vng nghe
ting Cha gi m ra i, n mt ni ng s c lnh nhn
lm gia nghip, v ng ra i m khng bit mnh i u"
(Dt 11,8) ( x. St 12,1-4). Nh c tin, ng sng nh k xa
l v ngi l hnh trong t ha ( x. St 23,4). Nh c tin,
b Sa-ra th thai ngi con ca li ha. Cui cng, nh
c tin, ng p-ra-ham dng hin con mt mnh lm hy l
( x. St 11,17).
146 1819
Nh vy, ng p-ra-ham thc hin iu th
Do Thi nh ngha v c tin: "c tin l bo m cho
nhngiuhyvng,lbng chng ca nhng iu ta khng
xem thy" (Dt 11,1). "ng p-ra-ham tin Thin Cha, v v
th, c k lngi cng chnh" (Rm 4,3) ( x. St15,6).
Nh"ctin vng mnh y" (Rm 4,20), ng p-ra-ham tr
thnh "t ph ca tt c nhng ngi tin" (Rm 4,11.18)( x. St
15,5).
73

147 839
Cu c nu ln rt nhiu chng t v c tin
y. Th Do Thi tn tng c tin gng mu ca tin nhn,
"nh cc ngi c Thin Cha chng nhn" (Dt
11,2.39). Tuy nhin, "Thin Cha tr liu cho chng ta
mt phn phc tt hn": n c tin vo c Gi-su Con ca
Ngi, "l ng khai m v kin ton c tin ca chng ta"
(Dt 11,40 ; 12,2).
c Ma-ri-a - "Ngi Dim Phc v tin"
148 494, 2617 506
c Trinh N Ma-ri-a th hin cch
hon ho nht lng vng phc bng c tin. V tin rng "i
vi Thin Cha, khng c g l khng th c" (Lc 1,37)
nn M n nhn li ca s thn Gp-ri-en loan bo v
oan ha, v t lng ng thun : "Ny ti l n t ca Cha,
xin Cha lm cho ti nh li s thn ni" (Lc 1,38). B -lisa-bt n cho M: "Em tht c phc v tin rng Cha s
thc hin nhng g Ngi ni cho em bit" (Lc 1,45).
Chnh v c tin ny m M s c mi i khen l dim
phc ( x. St 18,14 ; Lc 1,48).
149 969 507,829
Trong sut cuc i, v cho n gi
th thch cui cng ( x. Lc 2,35), khi c Gi-su Con ca
M cht trn Thnh Gi, c tin ca M khng h lay
chuyn. M khng ngng tin rng li Cha s "ng nghim".
Chnh v th, Hi Thnh tn knh M l Ngi th hin
c tin tinh tuyn nht .
II. "TI BIT TI T NIM TIN NI NG NO"
(2Tm 1,12)
Tin vo mt mnh Thin Cha

74

150 222
Tin trc ht l gn b bn thn con ngi vi
Thin Cha, ng thi cng l t nguyn chp nhn tt c
chn l Thin Cha mc khi: Nh bao gm c hai iu
trn, c tin Kit gio khc vi vic tin tng mt ngi
phm. Tht l chnh ng v phi o khi ph thc hon ton
cho Thin Cha v tin tuyt i iu Ngi dy. Tht v ch
v lm lc khi trao gi mt nim tin nh th cho mt th to
(Gr 17, 5-6; Tv 40,5; 146,3-4).
Tin knh c Gi-su Ki-t, Con Thin Cha
151 424
i vi ngi Ki-t hu, tin vo Thin Cha
khng th tch ri c vi tin vo ng m Ngi c
n l "Con Ch i ca Ngi" p lng Ngi mi ng"
(Mc 1,11); v Thin Cha dy chng ta phi nghe li ng
y ( x. Mc 9,7). Chnh Cha cng ni vi mn : "Hy tin
vo Thin Cha v tin vo Thy" (Ga 14,1). Chng ta c th
tin vo c Gi-su Ki-t v chnh Ngi l Thin Cha, l
Ngi Li nhp th : "Khng ai thy Thin Cha bao gi, ch
c Con Mt, l ng hng trong lng Cha Cha, chnh
Ngi mi t cho chng ta bit Thin Cha" (Ga 1,18). V
"thy Cha Cha" (Ga 6,46) nn ch mt mnh Ngi bit v
c th mc khi Cha Cha cho chng ta ( x. Mt 11,27).
Tin knh Cha Thnh Thn
152 243, 683 Ngi ta khng th tin vo c Gi-su m
khng thng phn vo Thnh Thn ca Ngi. Chnh Thnh
Thn mc khi cho loi ngi bit c Gi-su l ai. Khng
ai c th tuyn xng "c Gi-su l c Cha, nu khng
nh tc ng ca Thnh Thn" (1Cr 12,3). "Thnh Thn thu
sut mi s, ngay c nhng g su thm ni Thin Cha.
Khng ai bit c nhng g ni Thin Cha, nu khng
phi l Thnh Thn ca Thin Cha" (1Cr 2,10-11). Ch
75

mnh Thin Cha bit trn vn v Thin Cha. Chng ta tin

vo Thnh Thn v Ngi l Thin Cha.
232

Hi Thnh khng ngng tuyn xng c tin vo mt

Thin Cha duy nht, l Cha Cha v Cha Con v
Cha Thnh Thn.

III. NHNG C IM CA C TIN

c tin l mt n sng
153 552 1814 1996 2606
Khi Thnh Ph-r tuyn xng
c Gi-su l ng Ki-t, Con Thin Cha hng sng, c
Gi-su tuyn b vi thnh nhn rng : "Phm nhn khng ti
no mc khi cho anh iu y c, nhng chnh l Cha ca
Thy, ng ng trn tri mc khi"(Mt 16,17) ( x. Gl
1,15; Mt 11,25). c tin l hng n ca Thin Cha, l nhn
c siu nhin do Ngi ph bm. c c c tin ny,
cn c n sng Thin Cha i trc gip v c s tr gip
bn trong ca Cha Thnh Thn, ng thc y v qui
hng con tim v cng Thin Cha, m mt tinh thn v ban
cho "mi ngi cm thy du ngt khi n nhn v tin theo
chn l" (DV 5).
c tin l mt hnh vi nhn linh
154 1749 2126
Ch c th tin nh n sng v nhng
tr lc bn trong ca Thnh Thn. Tuy vy, tin vn l mt
hnh vi ch thc ca con ngi. Tin tng Thin Cha v
gn b vi nhng chn l mc khi khng i ngc vi t do
v tr khn con ngi. Ngay trong nhng giao tip gia
ngi vi ngi, chng ta khng i ngc vi phm gi ca
mnh khi tin nhng g ngi khc ni v chnh h hoc v
hng ca h, v khi tin tng vo nhng li ha ca h
76

(chng hn li ha hn nhn) hip thng vi h. Vy cng

khng ngc li vi phm gi con ngi, nu "vi c tin,
chng ta hon ton sng sut v t do qui phc Thin Cha,
ng mc khi" ( x. C Va-ti-can I; DS 3008), hip thng
mt thit vi Ngi.
155. Trong c tin, tr khn v ch con ngi hp tc vi
n sng Thin Cha : "Tin l mt hnh vi ca tr khn chp
nhn chn l mc khi theo lnh ca ch c n sng
Thin Cha tc ng" ( Th. T-ma Aq.ton th 2-2,2,9; x.C
Va-ti-can I:DS 3010).
c tin v tr khn
156 1063 2465 548 812
L do tin khng nm ch
cc chn l mc khi c chng ta thy l ng v hiu
c theo nh sng ca l tr t nhin. Chng ta tin "v uy
quyn ca chnh Thin Cha, ng mc khi khng th sai
lm cng nh khng la di chng ta". "Tuy vy, s ng
thun ca c tin ph hp vi l tr, Thin Cha mun
nhng bng chng bn ngoi ca mc khi i km theo n
Thnh Thn tr lc bn trong ( x. Nt, DS 3009). V th cc
php l ca c Ki-t v cc thnh
( x. Mc 16,20;Dt 2,4), cc li tintri, s lan trn v s thnh
thin, s phong nhiu v s vng bn ca Hi Thnh "l
nhng du ch chc chn ca mc khi, phhp vi tr khn
ca mi ngi", l nhng l do ca tnh kh tn gip cho s
ng thun ca c tin "hon ton khng phi l ng tc m
qung ca tinh thn" ( x. C Va-ti-can I: DS 3008-3010).
157 2088
c tin chc chn, chc chn hn mi hiu
bit phm nhn, v ly chnh Li Thin Cha lm nn tng,
m Thin Cha th khng th ni di c. Hn l cc chn
l mc khi c th b l tr v kinh nghim loi ngi cho l
77

m ti, nhng "s chc chn m nh sng Thin Cha ban

cn ln hn s chc chn m nh sng ca l tr t nhin
em li" ( Th. T-ma Aq. tng lun 2-2,171,5/3). "Trm ngn
kh khn khng lm thnh mt ng vc no" ( Newman,
bin h).
158 2705 1827 90 2518
"Khi tin ngi ta mun tm
hiu iu mnh tin" ( Thnh An-xen-m, prosl.proem) : c
mt iu gn lin vi c tin l ngi tin c mun bit r
hn ng mnh tin v hiu r hn iu Ngi mc khi;
ngc li, mt hiu bit thu o hn li i hi mt c tin
ln hn, ngy cng m nng tnh yu. n c tin m "con
mt tm hn" (Ep 1,18) dn n mt hiu bit sng ng v
ni dung mc khi, tc l v ton b nh ca Thin Cha
v nhng mu nhim c tin, v tng quan gia cc mu
nhim vi nhau v vi c Ki-t, trung tm ca mu nhim
c mc khi. ng khc, "lm cho vic hiu bit mc
khi lun thm su sc, Thnh Thn khng ngng nh cc n
hu ca Ngi gip c tin c thm hon ho" (x. Pv 5).
Thnh u Tinh ni : "Ti tin hiu v ti hiu tin tt
hn" (Bi ging 43,7,9).
159 283 2293 c tin v khoa hc. "Mc d c tin vt
trn l tr, nhng khng bao gi hai bn thc s mu thun
nhau : ng mc khi cc mu nhim v thng ban c tin,
cng chiu ri nh sng khn ngoan xung tm tr con ngi,
Thin Cha khng th t ph nhn chnh mnh, cng nh
iu chn tht khng bao gi nghch li iu chn tht" (x.
C Va-ti-can I:DS 3017). Bi vy, vic nghin cu c
phng php trong mi ngnh, nu tin hnh mt cch tht
s khoa hc v theo cc tiu chun lun l, s khng bao gi
tri nghch vi c tin, v cc thc ti trn th v cc thc ti
c tin u bi mt Thin Cha m ra. Hn na, nhng ai
kin nhn v khim tn c gng nghin cu su xa nhng b
78

n ca cc s vt, th mc d khng thc, h nh c bn

tay Thin Cha hng dn, v Ngi l ng bo tr mun
loi v khin chng hin hu theo bn tnh ring ca chng"
(GS 36,2).
S t do ca c tin
160 1738,2106 616 l mt hnh vi ca con ngi, "c
tin m con ngi p li Thin Cha phi l t nguyn. Do
, khng ai b cng bc phi chp nhn c tin tri vi
mun. Tht vy, t bn cht c tin l mt hnh vi t ".
S cn thit ca c tin
161 432,1257846
Tin vo c Gi-su Ki-t v ng
c Ngi n cu chng ta l iu cn thit t
c n cu y ( x. Mc 16,16; Ga 3,36; 6,40 e.a). "V
"khng c c tin th khng th p lng Thin Cha" (Dt
11,6) v cng khng th chia s chc v lm con Thin Cha,
nn khng ai c cng chnh ha m khng cn c Tin, v
"nu khng bn ch trong c tin cho n cng"( Mt 10,22;
24,13), khng ai t ti cuc sng mun i" ( C Va-ti-can
I: DS 3012; x. c Tren-t:DS 1532).
Vng vng trong c Tin
162 2089 1037,2016 2573, 2849
c Tin l mt hng n
Thin Cha ban nhng khng cho con ngi. Chng ta c
th nh mt hng n v gi . Thnh Phao-l cnh gic Tim-th : "Hy chin u trong cuc chin cao p ny, vi
c tin v lng tm ngay thng. Mt s ngi vt b
lng tm ngay thng , nn c tin ca h b cht chm"
(1Tm 1,18-19). sng, ln ln v bn ch n cng
trongc tin, chng ta phi nui dng c tin bng Li
79

Thin Cha;chngtaphini van Cha giatngctin ( x. Mc

9,24; Lc 17,5; 22,32). ctin phi "hnh ng nh c i"
(Gl 5,6) ( x. Gc 2,14-26), c c cy nng ( x. Rm
15,13)v m r trong c tin ca Hi Thnh.
c tin l khi im ca cuc sng mun i
163 1088
c tin cho ta c nm trc nim hoan lc
v nh sng ca n phc nhn thy Thin Cha, mc ch ca
cuc l hnh di th ny ca chng ta. By gi chng ta s
nhn thy Thin Cha "mt gip mt" (1Cr 13,12), v
"Ngith no chngta s c thy nh vy" (1Ga 3,2). Do
c tin l khi im ca cuc sng mun i :
Ngay t by gi chng ta chim ngm nhng phc
lc ca c tin nh mt hnh nh phn chiu trong
gng, vnh th chng ta ang nmc nhng iu
k dium c tin bo m vi chng ta rng mt
ngy kia chng ta s c hng ( Thnh Ba-si-li-,
Thnh Thn 15,36; x.Thnh T-ma Aqu. ton th 22,4,1).
164 2846 309,1502 1006
Tuy nhin, hin gi chng ta
"tin bc trong c tin ch cha c thy nhn tin" (2Cr
5,7), v nhn bit Thin Cha "nh trong mt tm gng,mt
cch l m, c ngn, c hn" (1Cr 13,12). Mc du c tin
c sng t nh ng chng ta tin, chng ta thng phi
sng c tin trong m ti. c tin c thb th thch. Th
gii ni chng ta ang sng thng c v khc xa nhng g
c tin oan quyt vi chng ta. Cc kinh nghim v s d
v au kh, v nhng bt cng v ci cht, dng nh phn
bc Tin Mng. Nhng iu c th lm cho c tin nao
nng v tr thnh mt cm d cho ngi tin.
80

165 2719
Chnh by gi l lc chng ta phi hng lng
v cc nhn chng c tin: - ng p-ra-ham, l ngi
tin,"vn trng cy, mc du khng cn g trng cy"
(Rm4,18) - c Trinh N Ma-ri-a, l ngi,"trong cuc l
hnh c tin" ( LG 58), i vo tn "m ti ca c tin" (
Gio-an Phao-l II, RM 18) khi hip thng vi kh hnh Thp
Gi v m en trong m ca Con; - v bao nhiu nhn
chng c tin khc na : "c ngn y nhn chng c tin
bao quanh, khc no mt m my, chng ta hy ci bmi
gnh nng v ti li ang tri buc mnh, v hy kin tr chy
trong cuc ua dnh cho ta, mt gn cht vo c Gi-su l
ng khai m v kin ton lng tinchng ta" (Dt 12,1-2).
Mc 2

CHNG TI TIN
166 875
c tin l mt hnh vi c nhn: Con ngi
tnguyn p li li mi gi ca Thin Cha, ng t mc
khi. Nhng c tin khng phi l mt hnh vi ring r.
Khng ai c th tin mt mnh, cng nh khng ai c th sng
mt mnh. Khng ai tban cho mnh c tin, cng nhkhng
ai t ban cho mnh s sng. Ngi tin nhn c c tin t
k khc, phi truyn c tin li cho k khc. Tnh yu ca
chng ta i vi c Gi-su v tha nhn, thc gic chng ta
ni vi ngi khc v c tin ca chng ta. Nh th, mi tn
hu l mt mt xch trong dy chuyn rng ln cc tn hu.
Ti khng thtin m khng c c tin ca ngi khc
nng, v vi c tin ca ti, ti gp phn vo vic nng
c tin ca k khc.

81

167 1124 2040

"Ti tin" ( Kinh Tin Knh cc tng )
: y l c tin ca Hi Thnh, c mi tn hutuyn xng,
c bit lc chu php Thnh Ty. "Chng ti tin" (Kinh Tin
Knh Nica) : y l ctin ca Hi Thnh, c cc gim
mc hp thnh Cng ng hoc, thng thng hn, c
cngon tn hu c hnh phng v cng tuyn xng. "Ti
tin": y cng l Hi Thnh, M chng ta, ang ly c tin
m p li Thin Cha, v dy chng ta ni : "ti tin",
"chng ti tin".
I."LY CHA, XIN NHN N C TIN CA HI
THNH CHA"
168 1253
Trc tin, chnh Hi Thnh tin, v nhth,
mang ly, dng nui v nng c tin ca ti. Trc tin
chnh Hi Thnh khp ni tuyn xng Cha nhchng ta
ht trong kinh "Te Deum": "V khp trn hon v, Hi
Thnh hoan h tuyn xng Cha l Cha ca mnh". Vi Hi
Thnh v trong Hi Thnh, chng tac thc y v hng
dn tuyn xng : "ti tin","chng ti tin". Chnhqua Hi
Thnh m chng ta lnh nhn c tin v i sng mi trong
c Ki-t nh php Thnh Ty. Trong sch "Nghi thc Rma ", tha tc vin c hnh b tch Thnh Ty hi ngi d
tng : "Con xin g cng Hi Thnh Thin Cha? - Tha :
Con xin c tin. c tin lm ch g cho con ?- Tha c tin
cho con s sng i i" ( OBA).
169 750 2030 Ch c Thin Cha ban n cu ;nhng bi
v chng ta lnh nhn i sng c tin qua Hi Thnh, nn
Hi Thnh l m chng ta : "Chng ti tin Hi Thnh l m
ban cho chng ti s sng mi, ch khng tin vo Hi Thnh
nh tc gi ca n cu ( Faustus de Riez, Spir. 1,2.) . V
l m, Hi Thnh cng l ngi gio dc c tin".
82

II. NGN NG C TIN

170 186
Chng ta khng tin vo nhng cng thc,
nhng tin vo nhng thc ti m cc cng thc din t,
v c tin cho php chng ta "chm ti c". "Hnh vi c
tin ca ngi tn hu khng dng li li pht biu, m
thc ti c php biu ( ThnhT-ma Aqu. ton th2-2, 1,2,
ad 2 )".Tuy nhin, chng ta tip cn nhng thc ti nh
nhng cng thc din t c tin. Nhng cng thc ny cho
php din t v lu truyn c tin, by t c tin trong cc
bui c hnh cng on, hp th v sng c tin ngy mt
hn.
171 78,857,84 185
Hi Thnh l "ct tr v im ta ca
chn l" (1Tm 3,15), trung thnh bo ton "c tin
ctruyn li cho dn thnh mt ln dt khot" (G 3).
Chnh Hi Thnh ghi nh nhng Li ca c Ki-t v lu
truyn t i n n i kia li tuyn xng c tin ca cc
tng . Nh m dy con ni, nh con c hiu bit
v trao i vi ngi khc, Hi Thnh, M chng ta, dy
chng ta ni ngn ng c tin nhm gip chng ta hiu bit
v sng c tin.
III. MT C TIN DUY NHT
172 813
T bao th k, qua bao ngn ng, bao nn vn
ha, bao dn tc v quc gia, Hi Thnh khng ngng tuyn
xng c tin duy nht, lnh nhn t mt Cha duy nht, lu
truyn nh mt Php Ra duy nht, n su trong nim xc tn
rng tt c mi ngi ch c mt Thin Cha l Cha duy nht
( x. Ep 4,4-6). Thnh I-r-n thnh Ly-on, ngi lm
chng cho c tin y, tuyn b :

83

173 830
"Tht vy, d phn tn trn ton th gii cho
ti tn cng tri t, nhng v lnh nhn c tin t cc
Tng v mn cc ngi, nn Hi Thnh n cn gn gi
li rao ging v c tin nh th ch trong mt ngi nh
duy nht, cng tin mt cch nh nhau, nh th ch c mt
tm hn v mt tri tim duy nht,ngthanh rao ging, dyd
v lu truyn li li rao ging v c tin y, nh th ch c
mt ming li duy nht" ( Chng lc gio 1,10,1-2).
174 78
"V, nu trn ton th gii, cc ngn ng c
khc nhau, ni dung Thnh Truyn vn l mt v ng nht.
V cc Gio on c thit lp ti c khng h c mt
c tin hay mt Truyn Thng no khc, c cc Gio on Ibe-r (Ty Ban Nha c), cc Gio on ngi Xen-t (Php
c), cc Gio on ng Phng, Ai Cp, Li-By hay
ti trung tm th gii cng vy..." ( Ibid ). "Nh th s ip
ca Hi Thnh l chn tht v vng chc, bi chnh trong
Hi Thnh m con ng cu duy nht xut hin trn
khp th gii".
175. c tin m chng ta lnh nhn t Hi Thnh,
chng ta phi n cn gn gi. V nh mt kho tng qu gi
cha ng trong mt bnh qu di tc ng ca Thnh Thn
Thin Cha, ctin lun lun ti tr v lm titr chnh
bnh cha l Hi Thnh ( Ibid, 3,24,1).
TM LC
176. Tin l gn b bn thn con ngi c tr khn v ch
vi Thin Cha, ng t mc khi qua cc vic lm v li
ni ca Ngi.

84

177. "Tin" qui chiu vo hai im : ngmc khi v chn

lmckhi. Chng ta tin chn l mc khi v tin tng
ng mc khi.
178. Chng ta khng c tin ai khc ngoi Thin Cha,
l Cha Cha v Cha Con v Cha Thnh Thn.
179. c tin l mt hng n siu nhin ca Thin Cha.
tin, con ngi cn n nhng tr lc bn trong ca Thnh
Thn.
180. "Tin" l hnh vi ca con ngi, c thc v t do,
xng hp vi phm gi con ngi.
181. "Tin" l hnh vi c chiu kch Hi Thnh . c tin
ca Hi Thnh i trc, sinhra, nng v dng nui c
tinca chng ta. Hi Thnh l M ca mi tn hu. "Khng
th c Thin Cha l Cha nu khng nhn Hi Thnh l m"
(Thnh Sp-ri-a-n, Gio hihp nht).
182. "Chng ta tin tt c nhng g cha ng trong Li
Thin Cha, c vit hoc lu truyn, v do Hi Thnh dy
chng ta tin nh chn l c Thin Cha mc khi" (SPF
20).
183. c tin cn thit c cu . Chnh Cha khng
nh : "Aitin v chu php ra s c cu : cn ai khng
tin th s b kt n" (Mc 16, 16).
184. "c tin l nm trc iu chng ta s c hng
trong cuc sng hnh phc mai sau" (Thnh T-ma Aq. gin
lc 1,2).

85

KINH TIN KNH

Kinh Tin Knh cc Tng
Kinh Tin knh Cng ng Nic - Constantinpli
* Ti tin knh c Cha Tri
Ti tin knh mt Thin Cha duy nht
* L Cha php tc v cng
L Cha Cha ton nng,
* dng nn tri t
ng to thnh tri t
mun vt hu hnh v v hnh
* Ti tin knh c Gi-su Ki-t
Ti tin knh mt Cha duy nht
* l Con Mt c Cha Cha
l c Gi-su Ki-t,
* cng l Cha chng ti
Con Mt Thin Cha,
Sinh bi Cha Cha t trc mun i :
Ngi l Thin Cha bi Thin Cha;
nhsng bi nh sng;
86

Thin Cha tht bi Thin Cha tht

c sinh ra m khng phi c to thnh.
ng bn tnh vi Cha Cha:
Nh Ngi m mun vt c to thnh.
V loi ngi chng ti v cu ri chng ti
Ngi t tri xung th;
* Bi php c Cha Thnh Thn m Ngi xung thai
bi php Cha Thnh Thn
* Sinh bi b Ma-ri-a ng trinh,
Ngi nhp th trong lng Trinh N Ma-ri-a v lm
ngi.
* Chu nn i quan Phong-Xi- Phi-la-t
V chng ti Ngi chu ng inh vo thp gi di thi
Phong-xi- Phi-la-t
* Chu ng inh trncy Thnh Gi, cht v tng xc,
Ngi chu kh hnh v mai tng
* Xung ngc t tng.
* Ngy th ba bi trong k cht m sng li,
Ngy th ba Ngi sng li ng nh li Thnh Kinh,
* ln tri,
Ngi ln tri
87

* ng bn hu c Cha Cha php tc v cng

ng bn hu Cha Cha
* Ngy sau bi tri li xung
v Ngi s li n trong vinh quang
* phn xt k sng v k cht
phn xt k sng v k cht
triu i Ngi s v cng v tn.
* Ti tin knh c Cha Thnh Thn,
Ti tin knh Cha Thnh Thn
Ngi l Cha v l ng ban s sng;
Ngi pht xut t Cha Cha v Cha Con.
Ngi cng c phng th v tn vinh vi Cha Cha v
Cha Con
Ngi dng cc ngn s m phn dy.
* Ti tin c Hi Thnh hng c khp th ny,
Ti tin c mt Hi Thnh duy nht thnh thin, cng gio v
tng truyn

88

* Cc thnh thng cng * Ti tin php tha ti

Ti tuyn xng c mt php ra duy nht tha ti
* Ti tin xc loi ngi ngy sau sng li
Ti i trng ngy k cht sng li
* ti tin hng sng vy
v s sng i sau.
* A-men
A-men
ON TH HAI

TUYN XNG C TIN KI-T GIO

CC KINH TIN KNH
185 174, 949 Ni " Ti tin" ngha l "ti nhp cuc vo
nhng iu chng ti tin". S thng hip trong c tin cn c
mt ngn ng chung ca c tin, lm chun mc cho tt c
v kt hp mi ngi khi cng tuyn xng c tin.
186. Ngay t u, Hi Thnh ca cc tng din t
v thng truyn c tin ca mnh trong nhng cng thc
ngn v chun mc cho mi ngi ( x. Rm 10,9; 1Cr 15,3-5;
v.v.). Ch t lu sau, Hi Thnh cng mun thu thp nhng
89

im ct yu ca c tin vo nhng bn tm lc c h
thng, phn chia thnh iu khon, ch yu dnh cho nhng
ngi chun b lnh B tch Thnh Ty.
Bn tng hp c tin ny c son tho khng da
theo kin loi ngi, nhng da trn nhng gio l
quan trng nht ca ton b Thnh Kinh, to nn
mt gio hun c tin duy nht. Nh ht ging mang
mm sng ca c mt cy ln, bn tm lc c tin
y cha ng trong t li, ton b tri thc v lng o
chn tht ca Cu c v Tn c( Gio l Th. Xyri-l thnh Gi-ru-sa-lem. 5,12).
187. Chng ta gi cc bn tng hp c tin y l bn
"tuyn xng c tin", v chng tm lc c tin m cc Kit
hu tuyn xng; gi l Kinh "Tin Knh" v thng bt u
bng cu "Ti tin knh", c khi cn gi l bn "tn biu" na.
188. " Tn biu " l ch tt ca "biu tng c tin".
Chng ta dng ch "biu, biu tng" c dch t
"Symbolon" ca ting Hi Lp c ngha l phn na mt vt
c b ra (chng hn: ng tin b i) m ngi ta xut
trnh nh mt du hiu nhn ra nhau."Tn biu" l mt du
hiu cc tn hu nhn ra nhau, hip thng vi nhau.
"Symbolon" cng c ngha l mt su tp, hay l bn tm
lc. Do Tn biu l su tp nhng chn l chnh yu ca
c tin v tr thnh im qui chiu th nht v cn bn ca
hun gio.
189 1237, 232
Li "tuynxng c tin" u tin c
thc hin khi nhn php ra ti. "Tn biu" trc ht l tn
biu ca B tch Thnh Ty. V B tch Thnh Ty c ban
"nhn danh Cha Cha, v Cha Con v Cha Thnh Thn"

90

(Mt 28,19) nn nhng chn lca c tin tuyn xng trong

php ra ti, c sp xp qui v Ba Ngi Thin Cha.
190. Do Tn biu c chia lm ba phn : "Trc ht,
ni v Thin Cha Ngi Nht v cng trnh sng to k diu;
k n Thin Cha Ngi Hai v mu nhim Cu chuc con
ngi; sau ht Thin Cha Ngi Ba, ci ngun v nguyn l
thnh ha chng ta" ( Gio l R-ma 1,1,3.). l "ba
chng ca n tn (rati)" ( Th. I-r n , Dem 100.).
191. "Ba phn tuy khc bit nhng ni kt vi nhau.
Da theo cc Gio Ph chng ta gi l cc tn iu phi
tin. Nh thn th con ngi gm nhiu chi th, bn tuyn
xng c tin gm nhng chn l chng ta phi tin tng iu
mt, c gi l "tn iu". ( Sch Gio l R-ma 1,1,4.)
Theo mt truyn thng xa, c thnh Am-r-si- xc
nhn, ngi ta quen lit k mi hai tn iu ca kinh Tin
Knh, da theo s mi hai tng tng trng cho ton
b c tin tng truyn( x. kinh Tin Knh 8).
192. Sut chiu di lch s<150), p ng nhng nhu
cu cc thi i khc nhau, chng ta c nhiu bn tuyn xng
c tin hay tn biu : nhng bn tn biu ca cc Gio Hi
thi cc tng v thi c (DS 1-64),bn tn biu
"Quicumque" cn gi l ca thnh A-ta-na-si- (DS 75-76),
nhng bn tn biu ca mt s Cng ng T-l- (DS 525541), La-t-ra-n (DS 800-802), Lyon (Ds 851-861), Tren-t
(DS 1862-1870)hay ca mt s Gio Hong nhbn Tuyn
Xng ca c Gio Hong a-ma-si- (DS 71-72), bn
"Kinh Tin Knh Ca Dn Thin Cha"(SPF) ca c PhaoL VI (1968).
193. Khng mt tn biu no xut pht t nhng giai on
khc nhau ca i sng Hi Thnh c th<133) b coi l li
91

thi v v ch. Cc bn ny gip chng ta ngy nay thu hiu

v o su c tin ngn i ca Hi Thnh qua cc bntm
lc khc nhau y.
Trong tt c cc tn biu, c hai bn chim mt a v
rt c bit trong i sng Hi Thnh :
194. Kinh Tin Knh ca cc Tng : gi nh th, v bn
ny c xem nh bn tm lc trung thnh c tin ca cc
Tng . y l "tn biu" rt c, c Gio Hi R-ma s
dng trong B tch Thnh Ty. Hi Thnh coi trng bn ny,
v "y l tn biu c ba<150)o tn trong Gio Hi Rma,ni thnh Ph-r, th lnh cc tng , t tng ta v
em li s nht tr trong ton Hi Thnh" ( Th Am-r-xi, kinh Tin Knh 7).
195 242, 245 465
Kinh Tin Knh Cng ng Nic Constantinnpli c coi trng v pht xut t hai Cng
ng u tin (325 v 381). Cho n nay, bn ny vn cn l
bn chung cho tt c cc Gio Hi ln ca Phng ng v
Phng Ty.
196. Sch Gio L ny trnh by c tin theo Kinh Tin
Knh ca cc tng , v kinh ny c k l "bn gio l
R-ma c xa nht". Tuy nhin, b tc, chng ti s lun
tham chiu Kinh Tin Knh ca cng ng Ni-x-a Con-tan-tino-po-li thng minh bch v chi tit hn.
197 1064.
Nh trong ngy lnh nhn b tch Thnh Ty,
khi trn cuc sng ca chng ta c a vo "qui lut o
l" (Rm 6,17), chng ta hyn nhn bn Kinh Tin Knh,
nh chng ta c sng. Khic kinh "Tin knh" vi lng
tin, chng ta c thng hip vi Cha Cha, Cha Con v
Cha Thnh Thn, v cng c thng hip vi ton th Hi
92

Thnh. Chnh Hi Thnh truyn t c tin cho chng ta, v

(chnh trong lng) Hi Thnh m chng ta tin.
1274. Kinh Tin Knh ny l du n tn thing ling, l iu
tm nim, l ngi canh gi lun lun hin din; chc
chn l kho tng ca linh hn chng ta ( Th. Amr-si-, kinh Tin Knh 1).
CHNG MT

TI TIN KNH THIN CHA CHA

198. Bn tuyn xng c tin ca chng ta bt u bng
Thin Cha, v Thin Cha l "u v l Cui" (Is 44,6),
Khi nguyn v Cng ch ca ht mi s. Kinh Tin Knh
bt u vi Thin Cha Cha, v Cha Cha l Ngi Th Nht
trong Ba Ngi Thin Cha; tn biu bt u bng vic sng
to tri t v vic sng to l khi u v l nn tng mi
cng trnh ca Thin Cha.
Mc 1

TI TIN KNH C CHA TRI

L CHA PHP TC V CNG DNG NN
TRI T
TIT 1: TI TIN KNH C CHA TRI
199 2083.
"Ti tin knh c Cha Tri": li khng nh
u tin ca bn tuyn xng c tin cng l li cnbn nht.
Trn tn biu u ni v Thin Cha. Tt c cc tn iu
trong Kinh Tin Knh u ty thuc vo tn iu th nht,
93

cng nh cc gii rn lm r gii rn th nht. Nhng tn

iu cn li, gip chng ta hiu bit Thin Cha hn, nh
Ngi tng bc mc khi cho con ngi. "iu u tin
ngi tn hu tuyn xng l tin vo Thin Cha" ( Gio l
R-ma 1,2,2.).
I- "TI TIN KNH MT THIN CHA "
200 2085.
Kinh Tin Knh ca Cng ng Ni-x-a Contan-ti- n-p-li bt u bng nhng li trn y : Lituyn
xng ch c mt Thin Cha duy nht, bt ngun t mc khi
ca Thin Cha trong Cu c, lin kt cht ch vi li
tuyn xng v s hin hu ca Thin Cha, v c cng mt
gi tr cn bn nh vy. Thin Cha l ng duy nht : ch c
mt Thin Cha. "c tin Ki-t gio tuyn xng ch c mt
Thin Cha, xt theo bn tnh, bn th v yu tnh" ( Ibid).
201 2083.
Thin Cha t mc khi l ng Duy Nht
cho dn It-ra-en, dn c tuyn chn : "Nghe y, hi It-raen! c Cha, Thin Cha chng ta l c Cha duy nht.
Hy yu mn c Cha, Thin Cha ca anh em, ht lng,
ht d, ht sc anh em" (nl 6,4-5). Qua cc ngn s, Thin
Cha ku gi t-ra-en v cc dn nc quay v vi Ngi l
ng Duy Nht : "No mun dn khp ci a cu, hy
hng v Ta, th cc ngi s c cu v Ta l Thin
Cha, chng cn Thin Cha no khc. Trc mt Ta, mi
ngi s qu gi, v tuyn xng : Ch ni Thin Cha mi c
n ph tr v cu (Is 45,22-24) (x.Pl 2,10-11).
202 446 152. Chnh c Gi-su xc nh Thin Cha l
"c Cha Duy Nht," v phi yu mn Ngi "ht lng, ht
linhhn, ht tm tr v ht sc lcngi" ( x.Mc 12,29-30).
ng thi, Ngi cng ngm cho ta hiu chnh Ngi l
"c Cha" ( x.Mc 12,35-37). Tuyn xng "c Gi-su l
94

c Cha" l c tnh ca c tin Ki-t gio. iu ny

khng tri ngcvi c tin vo mt Thin Cha Duy Nht.
Tin vo Cha Thnh Thn l "c Cha v l ng Ban S
Sng" khng a n mt s phn chia no ni Thin Cha
Duy Nht:
42.

Chng ti tin vng vng v khng nh n gin ch

c mt Thin Cha chn thc, v hn v bt bin, v
phng thu hiu, ton nng v khn t, l Cha Cha
v Cha Con v Cha Thnh Thn : ba ngi v,
nhngch c mt bn th hay bn tnh n thun( C
La-tran IV: DS 800).

II- THIN CHA MC KHI DANH THNH NGI

203 2143.
Thin Cha t mc khi cho t-ra-en, dn
Ngi, bng cch mc khi Danh Thnh Ngi. Trong
Thnh Kinh, tn ca mt ngi din t yu tnh, cn tnh v
ngha i h. Thin Cha khng phi l mt sc mnh v
danh. Thin Cha c tn. Cho bit tn tc l cho ngi khc
bit mnh; l ci m ngi ta d dng n vi mnh, lin
h mt thit hn v gi c tn nhau.
204 63.
Thin Cha tng bc mc khi chnh
mnh ra cho dn Ngi di nhiu danh thnh khc nhau.
Tuy nhin, vic mc khi danh thnh cho M-s trong cuc
thn hin ni bi gai bc la, trc cuc Xut Hnh v Giao
c ti Xi-nai, c nhn l mc khi cn bn cho Cu
v Tn c.
Thin Cha hng sng
205 2575 268.
Thin Cha gi M-s t gia bi gai
ang chy nhngkhng tn li. Thin Cha ni vi M-s :
95

"Ta l Thin Cha ca cha ng ngi, Thin Cha ca pra-ham, Thin Cha ca I-xa-c, Thin Cha ca Gia-cp"
(Xh 3,6). Thin Cha l Thin Cha ca t tin.ng ku gi
v hng dn cc t ph trong cc cuc hnh trnh ca h.
Ngi l Thin Cha trung tn v giu lng thng cm, lun
nh ti h v cc li Ngi ha; Ngi n gii thot
con chu h khi ch n l. Ngi l v Thin Cha c kh
nng v mun thc hin nh bt chp khng gian v
thi gian; Ngi s dng quyn nng v tn thc hin
chng trnh ny.
"Ta l ng Hin Hu"
M-s tha vi Thin Cha: "By gi con n gp
con ci t-ra-en v ni vi h: Thin Cha ca cha
ng anh em, sai tin vi anh em. Vy nu h hi
con: Tn ng y l g ? th con s tr li cho h lm
sao?"Thin Chani vi ng M-s : "Ta l ng Ta
l".V Ngi bo : "Ngi ni vi con ci t-ra-en
th ny: "ng Ta l" sai ti n vi anh em". l
danh Ta cho n mun thu, l danh hiu cc
ngi s dng m ku cu Ta t i n n i kia".
(Xh 3,13-15).
206 43.
Khi mc khi danh thnh huyn b ca Ngi,
YHWH (Gia-v), c ngha : "Ta l ng Hin Hu" hoc
"Ta l ng T Hu" hoc na "Ta l Ta", Thin Cha ni
Ngi l ai v phi gi tn Ngi nh th no. Danh Thnh
Thin Chahuyn b cng nh Thin Cha l huyn nhim.
va l mt mc khi danh thnh, va l mt khc t
danh xng. Do , qua danh thnh ny, chng ta hiu r v
Thin Cha, ng nghn trng vt tri mi kh nng hiu
bit v din t ca con ngi : Ngi l "Thin Cha n

96

mnh" (Is 45,15); danh thnh Ngi khn t ( x.Thp 13,18);

v Ngi l v Thin Cha tr nn gn gi vi con ngi:
207. Khi mc khi danh thnh, Thin Cha ng thi mc
khi lng trung tn ca Ngi t mun thu v cho ti mun
i, c gi tr trong qu kh ("Ta l Thin Cha cha ng
ngi": Xh 3,6) cng nh trong tng lai ("Ta s
vingi": Xh 3,12). Thin Cha mc khi danh thnh mnh
l "ng Hin Hu" th cng t mc khi mnh nh v Thin
Cha lun hin din, c mt bn cnh gii cu dn mnh.
208 724 448 388.
Trc s hin din hp dn v huyn
b ca Thin Cha, con ngi nhn ra s nh b ca mnh.
ng trc bi gai bc chy, M-s ci dp v che mt ( x.
Xh 3,5-6)khi i din vi Thin Cha Ch Thnh. ng
trc vinh quang ca Thin Cha Ch Thnh, ngn s I-sai-a
tht ln : "Khn thn ti, ti cht mt, v ti l mt ngi
mi ming u" (Is 6,5). Trc nhng du thing Cha Gisu lm, Ph-r tht ln : "Ly Thy. xin trnh xa ti, v ti l
k ti li" (Lc 5,8). Nhng b<150)i Thin Cha l ng
Thnh, Ngi c th tha th cho k nhn bit mnh ti li
trc mt Ng i: "Ta khng hnh ng theo cn nng gin
v Ta l Thin Cha, ch khng phi ngi phm;
giangi,Tal ng Thnh" (Hs 11,9).
Sau ny Thnh Gio-an Tng cng ni : "Trc mt
Ngi, chng ta s an tm, nu lng chng ta c ln n
chng ta, v Thin Cha cn cao c hn lng chng ta v
Ngi bit ht mi s" (1Ga 3,19-20).
209 446.
V tn knh Thin Cha Ch Thnh, dn t-raen khng nu danh thnh Ngi khi c Thnh Kinh; danh
thnh mc khic thay th bng tc hiu ca Thin Cha
: "c Cha" (ting Hip-ri lAdonai; ting Hy lp l Kyrios).

97

 tuyn xng thin tnh ca c Gisu, cc tn hu cng s

dng tc hiu : "C GI-SU l CHA".
"Thin Cha ca tnh yu thng v t bi"
210 2116, 2577.
Sau khi dn t-ra-en phm ti, chi b
Thin Cha th con b bng vng ( x.Xh.32), Thin Cha
nghe li cu khn ca M-s v chp nhn ng hnh gia
m dn bt trung, t lng yu thng ca Ngi ( x.Xh
33,12-17). Khi M-s xin c thy vinh quang Thin Cha,
Ngi tr li : "Ta s cho ngi thy Ta nhn t nh th no
v Ta s xng danh thnh Gia-v trc mt ngi"(Xh
33,18-19). c Cha i qua trc mt M-s v ni : "Giav, Gia-v, Thin Cha tru mn v xt thng, chm bt
bnh, giu n sng v thnh tn" (Xh 34,5-6). By gi, M-s
tuyn xng Cha l Thin Cha th tha ( x.Xh 34,9).
211 604.
Danh thnh "Ta Hin Hu" hoc "ng Hin
Hu" din t s trung tn ca Thin Cha, ng "vn gi
lng nhn ngha vi mun ngn" (Xh 34,7), cho d con
ngi c bt trung, ti li ng phi trng pht. Thin
ChatchothyNgi"giulngthng xt" (Eph 2,4)n ni
trao ban chnh Con caNgi. Khi hin mng sng mnh
gii thot chngta khi ti li, c Gi-su s mc khi cho
thy, chnh Ngi mang danh thnh ca Thin Cha : "Khi
cc ng a Con Ngi ln cao, by gi cc ng s bit l
"Ta Hin Hu""(Ga 8,28).
Ch mnh Thin Cha l ng HIN HU
212 42 469,2086.
Tri qua cc thi i, c tin ca t-raen khai trin v o su s phong ph cha ng trong
mc khi danh thnh ny. Thin Cha l duy nht, ngoi
Ngi ra khng c thn no ht. Ngi siu vt th gii v
98

lch s. ChnhNgi to dng tri t. "Chng tiu tan, Cha

cn hoi; chng nh o c thay ri mn hao ... Nhng chnh
Ngi tin hu y nguyn, thng nm Ngi vn trin min" (Tv
102, 27-28). Ni Ngi, "khng c thay i, khng h bin
thi" (Gc 1,17). Ngi l "ng Hin Hu" t mun thu
n mun i, v nh vy Ngi lun trung tn vi chnh
mnh v vi cc li Ngi ha.
213 41.
V th, mc khi danh thnh khn t "Ta l
ng Hin Hu" cha ng chn l : ch mnh Thin Cha l
ng HIN HU. Bn dch By Mi v k l truyn
thng Hi Thnh hiu danh thnh ca Thin Cha theo
ngha : Thin Cha l s vin mn ca hin hu v ca
mi s trn ho, khng khi nguyn, khng cng tn. Trong
khi cc th to l g, v c g, u phi lnh nhn t ni
Thin Cha, th duy ch mnh Ngi l t hu v Ngi th
no l do chnh Ngi.
III- THIN CHA : "NG HIN HU" L S
THT V L TNH THNG
214 1062.
Thin Cha, "ng Hin Hu", t mc
khi cho t-ra-en nh l ng "giu n sng v thnh tn"(Xh
34,6). Hai t ng din t mt cch c ng nhng g l
phong ph ca danh thnh. Trong mi cng trnh ca Ngi,
Thin Cha biu l lng u i, lng nhn hu,n sng v tnh
thng; Ngi cng cho thy mnh l ng ng tin, bn
vng, trung tn, chn tht: "Xin cm t danh Cha, v Ngi
thnh tn v yu thng" (Tv138,2; Tv 85,11). Thnh Gio-an
Tng dy : Ngi l S Tht, v "Thin Cha l nh
Sng, ni Ngi khng c mt cht bng ti no"(1Ga 1,5);
Ngi l "Tnh Thng" (1Ga 4,8).
Thin Cha l S Tht
99

215 2465 1063,156 397.

"Nguyn l li Ngi l chn
l, mi quyt nh cng minh ca Ngi tn ti mun nm"
(Tv 119, 160). "Ly Cha Thng l c Cha, chnh Ngi
l Thin Cha, nhng li Ngi phn l chn l" (2 Sm 7, 28);
v vy nhng li Thin Cha ha lun lun c thc hin(
x.Dnl7,9). Thin Cha l chnh S Tht, li Ngi khng
phnh gt. V vy ta c th hon ton tintng vo s chn
tht v s trungtn ca li Ngi trong mi s. Khi u ca
ti li v s sa ng ca loi ngi l li di tr ca tn cm
d lm cho con ngi nghi ng li Thin Cha, cng nh
lng nhn hu v lng thnh tn ca Ngi.
216 295 32. S tht ca Thin Cha c biu l qua vic
Ngi khn ngoan iu khin ton b trt t sng to v vn
hnh v tru( x.Kn 13,1-9). Mt mnh Thin Cha sng to
tri t( x.Tv 115,15); duy ch mnh Ngi mi ban cho
chng ta s hiu bit ch thc v mi vt c to dng
trong tng quan vi Ngi( x.Kn 7,17-21).
217 851 2466.
Thin Cha cng l ng chn tht khi
Ngi tmc khi: gio hun pht xut t Thin Cha l
"mt o l chn tht" (Mlk 2, 6). Khi Ngi c Con ca
Mnh vo trn th, chnh l lm chng cho S Tht (Ga
18, 37). "Chng ta bit rng, Con Thin Cha n bancho
chng ta tr khn nhn bit Thin Cha tht " (1Ga 5, 20)
( x.Ga 17,3).
Thin Cha l Tnh Thng
218 295.
Trong dng lch s ca mnh, t-ra-en
khm ph ra Thin Cha ch c mt l do duy nht khi t
mc khi cho h v chn h gia tt c cc dn khc
thuc v Ngi : l tnh thng nhng khngca Ngi (
x. Dnl4,37; 7,8; 10,15). V nh cc ngn s, t-ra-en cng
100

hiu rng, chnh v yu thng m Thin Cha khng

ngng gii cu ( x. Is 43,1-7) v tha th nhng bt trung v
ti li ca h ( x. Hs 2).
219 239 796 458.
Tnh thng ca Thin Cha dnh cho
t-ra-en c so snh vi tnh thng ca mt ngi cha i
vi con mnh (Hs 11,1). Tnh thng cn mnh hn tnh
thng ca mt ngi m dnh cho con ci ( x. Is 49,14-15).
Thin Cha yu dn ngi hn c mt ngi chng yu
ngi v qu ( x. Is 62,4-5). Tnh yu s thng vt c
nhng bt trung t hi nht ( x. Ed 16; Hs 11); v s a n
hng n qu gi nht : "Thin Cha yu th gian n ni
ban Con Mt Ngi" (Ga 3,16).
220. Tnh thng ca Thin Cha "vnh cu" (Is 54,8) :
"Ni c di c i, i c chuyn c lay, tnh thng ca Ta
i vi ngi vn khng thay i" (Is 54,10). "Ta yu
ngi bng mi tnh mun thu, nn Ta vn dnh cho ngi
lng xt thng" (Gr 31,3).
221 733 851 257.
Thnh Gio-an cn i xa hn na khi
xc nhn : "Thin Cha l Tnh Thng" (1Ga 4,8.16) : Bn
th ca Ngi l tnh thng. Khi c Con Mt Ngi v
Thnh Thn Tnh Yu n trn th lc thi gian vin mn,
Thin Cha mc khi iu b n thm su nht ca Ngi ( x.
1Cr 2,7-16; Eph 3,9-12): Chnh Ngi l s trao i tnh yu
vnh cu - Cha Cha, Cha Con v Cha Thnh Thn v
Ngi tin nh cho ta c d phn vo tnh thng y.
IV- TM QUAN TRNG CA C TIN VO THIN
CHA DUY NHT

101

222. Tin vo Thin Cha, ng duy nht, v yu mn

Ngi vi c con ngi c nhng h qu rt ln cho trn
cuc sng ca chng ta :
223 400.
* l nhn bit s cao c v uy linh ca
Thin Cha : "Phi, Thin Cha tht qu cao c, Ngi vt
mi thng hiu ca chng ta" (G 36,26). Chnh v th m
Thin Cha phi c "phng th trn ht" ( Th. Gin c).
224 2637.
* l sng trong nim t n: nu Thin
Cha l ng duy nht, th chng ta l g, v c g, u do t
Ngi m n : "Bn c g m khng nhn lnh?" (1Cr
4,7). "Ly chi n p Cha, v mi n lnh Ngi ban
cho?" (Tv 116,12).
225 356, 360 1700, 1934.
* l nhn bit c tnh
thng nht v phm gi ch thc ca mi ngi : Mi ngi
u c dngnn " theo hnh nh v ging Thin Cha" (St
1,26).
226 339, 2402 2415. * l bit s dng thch ng nhng
to vt : V tin vo Thin Cha duy nht, chng ta s dng
mi to vt trong mc chng gip chng ta n gn Cha,
v dt b khi chng li ko ta xa khi Cha ( x. Mt 5,29-30;
16,24; 19,23-24).
Ly Cha, ly Thin Cha ca con, xin ct i tt c
nhng g lm con xa Cha. Ly Cha, ly Thin Cha
ca con, xin ban cho nhng g a con n gn Cha.
Ly Cha, ly Thin Cha ca con, xin gii thot con
khi chnhmnh con tn hin cho Cha" ( Th. Nic-la de Flue, Cu nguyn).

102

227 313, 2090.

* l ph thc cho Thin Cha
trong mi hon cnh, k c nghch cnh. Mt bn kinh ca
Thnh T-r-sa Hi ng Gi-su din t mt cch tuyt
vi.
2830 1723.
ng iu g lm cho bn xao xuyn;
ng iu g lm cho bn lo s. Mi s u qua i, Thin
Cha khng thay i! Kin nhn th ta s c mi s.
Ngi c Cha cng th khng thiu g : Mt mnh Cha l
cho ta(Poes. 30).
TM LC
228. " Nghe y hit-ra-en, c Cha, Thin Cha chng
ta,l c Cha duy nht( nl6,4; Mc 12, 29) "ng ti cao
nht thit phi l duy nht, ngha l khng ai snh bng ...
Nu Thin Cha khng duy nht, th Ngi khng phi l
Thin Cha" ( Tertullien, Marc 1,3).
229. c tin vo Thin Cha dn a chng ta hng v
mtmnh Ngi, nh v ngun gc u tin v v cng ch
ti hu ca chng ta; nn khng c g qu trng hn Ngi
hoc thay th c Ngi.
230. Khi t mc khi, Thin Cha vn lmt mu nhim
khn t : "Nu bn hiu c Ngi, Ngi khng phi l
Thin Cha na" (Th. u-tinh, bi ging 52,6,16 ).
231. Thin Cha m chng ta tin t mc khi nh l
ng Hin Hu; Ngi cho chng ta bit Ngi l ng
"giun sng v thnh tn" (Xh 34,6). Bn th ca Ngi l
S Tht v Yu Thng.

103

TIT 2: CHA CHA

I. "NHN DANH CHA CHA V CHA CON V
CHA THNH THN"
232 189, 1223.
Ngi Ki-t hu c ra ti "nhn
danhCha Cha v Cha Con v Cha Thnh Thn" (Mt
28,19). Trc khi lnh nhn b tch, h phi tr li 3 ln "Ti
tin" p li nhng cu thm vn v c tin vo Cha Cha,
Cha Con v Cha Thnh Thn. "c tin ca mi Kit hu
u da trn mu nhim Cha Ba Ngi" ( Th. Csaire
d'Arles, Tuyn xng c tin).
233. Ngi Ki-t hu c ra ti "nhn danh mt Thin
Cha" l Cha Cha v Cha Con v Cha Thnh Thn, ch
khng phi "nhn danh ba ngi v" ring l ( x. Tuyn xng
c tin ca Gio hong Vigil nm 552: DS 415). V ch c
mt Thin Cha l Cha ton nng v Con duy nht Ngi v
Thnh Thn : l Thin Cha Ba Ngi Ch Thnh.
234 2157 90 1449.
Mu nhim Thin Cha Ba Ngi l
mu nhim trng tm ca c tin v i sng ki-t hu. y
l mu nhim v i sng ni ti ca Thin Cha, ci ngun
pht sinh mi mu nhim khc ca c tin v l nh sng
chiu soi cc mu nhim y. y l gio hun cn bn nht
v trng yu nht theo "phm trt cc chn l c tin" (DCG
43). "Trn lch s cu ch l lch s v ng li v cc
phng tin m Thin Cha chn tht v duy nht l Cha
Cha v Cha Con v Cha Thnh Thn, dng t mc khi,
giao ha v kt hp vi Ngi nhng ai t b ti li" (
DCG 47).

104

235. Tit ny trnh by cch ngn gn : (I) Thin Cha

mc khi mu nhim Ba Ngi; (II) Hi Thnh trnh by gio
hun c tin v mu nhim ; (III) Cha Cha thc hin "k
hoch nhn hu" ca Ngi l to dng, cu chuc v thnh
ha qua s mng ca Cha Con v Cha Thnh Thn.
236 1066 259. Cc Gio ph phn bit Theologia (Thn
lun) vi Oikonomia (Nhim Cc). Thut ng th nht ch
mu nhim i sng ni ti ni Thin Cha Ba Ngi. Thut
ng th hai ch mi cng cuc Thin Cha dng t mc
khi v thng ban s sng ca Ngi. Nh Oikonomia m
chng ta c bit Theologia, nhng i li, Theologia soi
sng ton th Oikonomia. Cc cng trnh ca Thin Cha
mckhi cho ta bit Ngi, v i li, mu nhim i sng
ni ti ca Thin Cha gip chng ta hiu cc cng trnh ca
Ngi. Cng th, trong cc tng quan nhn loi, con ngi
biu l mnh qua hnh ng; cng bit mt ngi, cng hiu
r hnh ng ca h hn.
237 50.
Thin Cha Ba Ngi l mu nhim c tin
hiu theo ngha cht ch nht, mt trong nhng "mu nhim
cn giu trong Thin Cha... khng ai bit c nu n
trn khng mc khi" (SPF 16). Chc chn Thin Cha
li du vt ca bn th Ba Ngi trong cng cuc to dng v
trong dng mc khi Cu c. Nhng trc cuc nhp th
ca Con Thin Cha v s v ca Cha Thnh Thn, mu
nhim Ba Ngi vn l mt mu nhim m nguyn l tr ca
loi ngi v ngay c c tin ca t-ra-en xa cng khng
th vn ti c.
II- S MC KHI V THIN CHA BA NGI
Cha Cha c mc khi bi Cha Con

105

238 2443.
c nhiu tn gio bit ku cu Thng
vi tc hiu "Cha". Thng thng c coi l "cha ca
cc thn linh v ca ngi phm". Trong dn t-ra-en, Thin
Cha c gi l Cha v l ng sng to v tr (x. nl 32,6;
Ml 2,10 ). Hn na Thin Cha cn l Cha v giao c v
ban l lut cho t-ra-en, "con u lng ca Ngi" (Xh 4,22).
Ngi cng c gi l Cha ca vua It-ra-en (x. 2 Sm 7,14).
c bit hn na, Ngi l "Cha ca ngi ngho", ca c
nhi, qu ph l nhng k c Ngi thng yu che ch
(Tv 68,6).
239 370, 2779.
Khi gi Thin Cha l "Cha", ngn
ng c tin ch yu mun nu ln hai kha cnh : Thin
Cha l ngun gc u tin ca mis v l ng uy quyn
siu vit, ng thi l ng nhn hu yu thng chm sc
mi con ci. Ni Thin Cha, tnh cha con tru mn ny cng
c th din t qua tnh mu t (x. Is 66,13; Tv. 131,2) . Hnh
nh nylm r nt hn tnh ni ti ca Thin Cha, mi thm
tnh gia Thin Cha v th to. Nh vy, ngn ng c tin
c hnh thnh t kinh nghim v cha m trn th, nhng
ngi di mt kha cnh no , l i din u tin ca
Thin Cha ni con ngi. Nhng kinh nghim cng cho
thy l cha m trn th c th sai lch v bp mo hnh nh
lm cha lm m. Cho nn, cn phi nhc li l Thin Cha
vt trn s phn bit phi tnh cangi phm. Ngi
khng l nam m cng khng l n. Ngi l Thin Cha. V
Ngi l ngun gc v l chun mc (x. Tv 68,6 ) cho chc
nng lm cha lm m, nn Ngi lun tri vt trn cha m
trn th : khngai l cha mt cch trn ho nh Thin Cha.
240 2780 441 445. c Gi-su mc khi cho ta bit
Thin Cha l "Cha" theo mt ngha cha tng c : Ngi
khng ch l Cha v l To Ha, t mun thu Ngi l Cha
trong tng quan vi Con duy nht, Ngi Con t mun thu
106

cng ch l Con trong tng quan vi Ngi Cha : "Khng ai

bit Ngi Con tr Cha Cha, cng nh khng ai bit Cha
Cha tr Ngi Con v k m Ngi Con mun mc khi
cho" (Mt 11,27).
241. V vy cc tng tuyn xng c Gi-su l "Ngi
Li vn c t lc khi u bn Thin Cha v l Thin
Cha" (Ga 1,1),l hnh nh ca Thin Cha v hnh (Cl
1,15), l "phn nh v huy hong, l hnh nh ca bn th
Thin Cha" (Dt 1,3).
242 465.
Tip , theo truyn thng cc tng li,
nm 325 ti Cng ng chung th nht Ni-x-a, Hi Thnh
tuyn xng Cha Con "ng bn th" vi Cha Cha, ngha l
mt Thin Cha duy nht cng vi Ngi. Cng ng chung
th hai Con-tan-ti-n-p-li nm 381, vngi li thut ng,
c ra trong bn kinh Tin Knh ca Ni-x-a v tuyn
xng : Con Mt Thin Cha sinh bi Cha Cha t trc
mun i, nh sng bi nh sng, Thin Cha tht bi Thin
Cha tht, c sinh ra m khng phi c to thnh, ng
bn th vi Cha Cha"(DS 150).
Cha Cha v Cha Con c mc khi bi Thnh Thn
243 683 2780 687.
Trc l Vt Qua, c Gi-su bo
tin s c mt ng Bo Cha khc (ng Bo V), l
Cha Thnh Thn. Ngi tc ng t thu khai thin lp a
(x. St 1,2); Ngi dng "cc ngn s m phn dy" (Kinh
Tin Knh Ni-x-a Con-tan-ti-n-p-li). Nay ngi s vi v
trong cc mn (x.Ga 14,17) dy bo (Ga
14,26)vdna h n "sthttrnvn" (Ga 16,13). Cha
Thnh Thn c mc khi nh mt ngi v Thin Cha,
khc vi c Gi-su v vi Cha Cha.

107

244 732.
Ngun gc vnh cu ca Cha Thnh Thn
c mc khi trong s mng trn th ca Ngi. Thnh
Thn c c n vi cc tng v Hi Thnh, va do
Cha Cha nhn danh Cha Con, v cng do chnh Cha Con,
mt khi Ngi tr v bn Cha Cha ( x.Ga 14,26; 15,26;
16,14). Vic c Cha Thnh Thn n sau khi c Gisu
c tn vinh ( x.Ga7,39), mc khi mt cch vin mn mu
nhim Thin Cha Ba Ngi ch thnh.
245 152 685. c tin tng truyn v Cha Thnh Thn
c tuyn xng ti Cng ng chung Con-tan-ti-n-p-li
nm 381 : "Chng ti tin knh Cha Thnh Thn, Ngi l
Cha, v l ng ban s sng; Ngi pht xut t Cha
Cha" (DS 150). Qua , Hi Thnh nhn nhn Cha Cha l
"ngun gc v khi thy ca tt c thin tnh" (C. T-l-
VI - 638: DS 490). Ngun gc vnh cu ca Cha Thnh
Thn v ca Cha Con khng phi l khng c lin h vi
nhau: "Cha Thnh Thn l Ngi Ba, l Thin Cha, l mt
v ng hng vi Cha Cha v Cha Con, cng bn th v
cng cng bn tnh... Tuy nhin, Ngi khng ch l Thn
Kh ca Cha Cha m thi nhng l Thn Kh cng lc ca
Cha Cha v Cha Con" ( C. T-l- nm 675: DS 527).
Bn Kinh Tin Knh Cng ng Con-tan-ti-no-po-li tuyn
xng : "Ngi cng c phng th v tn vinh vi Cha
Cha v Cha Con" (DS 150).
246. Kinh Tin Knh theo truyn thng La tinh tuyn xng
rng Cha Thnh Thn"pht xut t Cha Cha v Cha Con
(Filioque)". Cng ng Fl-ren-x nm 1438 nu r : "Cha
Thnh Thn lnh nhn bn tnh v hu th va t Cha Cha,
va t Cha Con. i i Ngi pht xut t Cha Cha v
Cha Con nh t cng mt nguyn l v t mt nhim suy
duy nht... V bi v tt c nhng g c ni Cha Cha, th
chnh Cha Cha ban cho Con Mt khi sinh ra Con, tr
108

hu th l Cha. Ngay c vic Cha Thnh Thn pht xut t

Cha Con, th Cha Con cnglnh nhn ni Cha Cha t i
i, v t mun thu Cha Cha sinh ra Cha Con" (DS
1300-1301).
247. Li khng nh "v Cha Con" (Filioque) khng c
trong kinh Tin Knh nm 381 ti cng ng Con-tan-ti-nop-li, nhng da theo mt truyn thng c xa ca trng
phi La tinh v A-le-xan-ri-a, Thnh L- I Gio Hong
tuyn xng iu ny nh mt tn iu vo nm 447 (DS 284).
Trc khi R-ma bit kinh Tin Knh ca nm 381 v n
nhn kinh ny vo nm 451 ti cng ng Can-x-d-ni-a.
Tuy nhin, vic s dng cng thc ny (Filioque) trong kinh
Tin Knh c chp nhn dn dn trong phng v La tinh t
th k VIII n th k XI. Tuy nhin, vic phng v La Tinh
a cng thc Filioque vo trong Kinh Tin Knh ca Cng
ng Ni-x-a Con-tan-ti-n-p-li cn l mi tranh ci cho
n ngy nay vi cc Gio Hi Chnh Thng.
248. Truyn thng ng Phng mun nhn mnh Cha
Cha l ngun gc tin khi ca Cha Thnh Thn. Khi tuyn
xng Cha Thnh Thn "pht xut t Cha Cha" (Ga 15,26),
ng Phng xc nh Cha Thnh Thn pht xut t Cha
Cha qua Cha Con (x. AG 2). Truyn thng Ty Phng
mun nhn mnh s hip thng ng bn th gia Cha Cha
v Cha Con khi ni rng Cha Thnh Thn pht xut t
Cha Cha v Cha Con (filioque). Ty Phng ni nh vy
l "chnh ng v hp l"(C Fl-ren-s nm 1439 : DS
1302). V theo trt t vnh cu gia cc Ngi v Thin Cha
trong s hip thng ng bn th, Cha Cha l ngun gc
tin khi tc l "nguyn lkhng nguyn l" ca Cha Thnh
Thn (DS 1331) v ng thi Ngi l Cha sinh ra Con duy
nht; nn Cha Cha v Cha Con l "nguyn l duy nht xut
pht Cha Thnh Thn" ( C Lyon II nm1274 : DS 850).
109

Hai truyn thng u chnh ng v b sung cho nhau. Nu

chng ta ng qu nhn mnh v mt pha no, th c hai
cng tin nh nhau v thc ti mu nhim c tuyn xng.
III.THIN CHA BA NGI TRONG GIO L C
TIN
S hnh thnh tn iu Ba Ngi
249 683 189. Chn l mc khi v Thin Cha Ba Ngi,
ngay t bui s khai, l nn tng nguyn thy ca c tin
sng ng ca Hi Thnh, ch yu l qua b tch Thnh Ty.
Chn l c din t trong li tuyn xng c tin khi
ra ti, c trnh by trong cc ging thuyt, trong hun
gio v trong kinh nguyn ca Hi Thnh. Ngi ta gp
nhng cng thc nh vy trong cc vn th tng , chng
hn li cho c phng v Thnh Th ly li: "Nguyn xin
n sng c Gi-su Ki-t, Cha chng ta, tnh yu ca Cha
Cha v n thng hip ca Cha Thnh Thn cng tt c
anh ch em" (2Cr 13,13) ( x.1Cr 12,4-6; Eph 4,4-6).
250 94.
Trong nhng th k u, Hi Thnh c
gng trnh by minh bch hn c tin vo Thin Cha Ba
Ngi, va o su s hiu bit ca chnh mnh v c tin,
va bo v c tin khi nhng lch lc. l cng trnh
ca cc cng ng xa, qua s ng gp ca cc gio ph v
thn hc v da trn cm thc c tin ca dn Thnh.
251 170.
trnh by tn iu Thin Cha Ba Ngi,
Hi Thnh trin khai mt h thng t ng ring, da vo
nhng khi nim btngun t trit hc nh: "bn th", "ngi
v", hoc "bn v", "tng quan" v.v...V Hi Thnh khng
mun c tin l thuc vo mt s khn ngoan trn th no,
nn cho cc t ng ny mt ngha mi chng c kh
110

nng din t mu nhim khn t, "vt xa khn cng tt c

nhng g chng ta c th mng tng c vi kh nng
ca ngi phm"( SPF 2).
252. Hi Thnh s dng thut ng"bn th" (hay thut ng
"yu tnh" hoc "bn tnh") ch hu th n nht ca
Thin Cha; thut ng "ngi v" hoc " bn v" ch Cha
Cha, Cha Con v Cha Thnh Thn trong s phn bit tht
s gia Ba Ngi; thut ng"tng quan" ch s khc bit
gia Ba Ngi trong mi lin h ni ti.
Tn iu Thin Cha Ba Ngi
253 2789 590. Ba Ngi l Mt. Chng ta khng tuyn xng
ba Thin Cha, nhng mt Thin Cha duy nht c Ba Ngi
: "Ba Ngi ng bn th" ( C Con-tan-ti-n-p-li II nm
553; DS 421). Cc ngi v Thin Cha khng chia nhau mt
thin tnh duy nht , nhng mi ngi v u l Thin Cha
trn vn : Cha Cha l g th Cha Con l th y, Cha Con
l g th Cha Chal th y, v Cha Cha v Cha Con l g
th Cha Thnh Thn l th y, ngha l mt Thin Cha duy
nht theo bn tnh. Mi ngi v l thc ti , ngha l bn
th, yu tnh, bn tnh ".
254 468, 689. Cc Ngi v Thin Cha thc s phn bit vi
nhau. "Thin Cha duy nht nhng khng n c" ( Fides
Damasi :DS71). "Cha Cha", "Cha Con", "Cha Thnh
Thn" khng n thun l nhng danh t ch cch thc hin
hu ca hu th Thin Cha v Ba Ngi thc s phn bit
vi nhau : "Cha Con khng phi l Cha Cha, v Cha Cha
khng phi l Cha Con, v Cha Thnh Thn khng phi l
Cha Cha hoc Cha Con" ( C T-l- XI nm 675: DS
530). Ba Ngi phn bit nhau do cc mi tng quan v
ngun gc : "Cha Cha l ng sinh ra, Cha Con l ng
111

c Cha Cha sinh ra, Cha Thnh Thn l ng pht xut

t Cha Cha v Cha Con" ( C. La-tran IVnm 1215: DS
804). "Thin Cha duy nht trong Ba Ngi".
255 240.
Cc Ngi v Thin Cha c lin h vi nhau.
S phn bit ch thc gia cc Ngi V h ti nhng mi
tng quan nn khng lm mt i tnh duy nht ca Thin
Cha. "Cc danh xng ni ln mi tng quan gia cc Ngi
v : Cha Chaqui v Cha Con, Cha Con qui v Cha Cha,
v Cha Thnh Thn qui v hai Ngi trn; d c ni ti ba
ngi v khi ch trng n cc tng quan, chng ta vn tin
Thin Cha c mt bn tnh hoc mt bn th duynht ( C
T-l- XI nm 675: DS 528). Qu tht "mi s u l mt
(ni Ba Ngi) v khng th c s i nghch trong tng
quan" ( C Fl-ren-s nm 1442: DS 1330). "V s n nht
, Cha Cha hon ton trong Cha Con, hon ton trong
Cha Thnh Thn; Cha Con hon ton trong Cha Cha,
hon ton trong Cha Thnh Thn; Cha Thnh Thn
hon ton trong Cha Cha, hon ton trong Cha Con" ( C
Fl-ren-s 1442: DS 1331).
256 236, 684. Thnh Gr-g-ri- thnh Nazianze, c
ngi i xng tng l " nh thn hc", trao cho nhng d
tng ti Con-tan-ti-n-p-li bn tm lc c tin v Ba Ngi
nh sau :
84.

112

Xin gi cho ti kho tng qu bu ny, m v n ti

sng v chin u, v cn mun em theo khi cht,
nh n ti chp nhn tt c mi gian kh v khinh ch
mi lc th: ti mun ni n bn tuyn xng c tin
vo Cha Cha v Cha Con v Cha Thnh Thn.
Hm nay ti trao gi anh ch em. Vi li tuyn xng
ny, lt na, ti s dm anh ch em xung nc ri
nng anh ch em ln. Ti trao cho anh ch em bn

tuyn xng lm ngi bn ng, ngi bo tr

anh ch em sut i. Ti trao cho anh ch em mt
Thin Cha duy nht v quyn nng Mt Thin Cha
trong Ba Ngi V, phn bit nhau. Mt thin tnh
khng c d bit trong bn th hoc bn tnh, khng
cp bc hn km. C Ba Ngi V v tn, cng
chungmt bn tnh v tn. Mi Ngi v t thn l
Thin Cha trn vn... C Ba Ngi kt hp cng l
Thin Cha... Ti cha bt u suy tng n Thin
Cha duy nht, th ho quang ca Ba Ngi Thin
Cha trn ngp thn ti. Ti cha bt u suy tng
n Ba Ngi, th Thin Cha duy nht lm ti sng
s...(Or. 40,41).
IV. CNG TRNH CA THIN CHA V S MNG
CA BA NGI
257 221 758 292 850. "i Ba Ngi nh sng dim phc. i
ng duy nht nguyn thy!" ( Thnh Thi Kinh chiu l Ba
Ngi). Thin Cha l hnh phc trng cu, s sng bt dit,
nh sng khng tn li. Thin Cha l tnh thng : Cha
Cha, Cha Con v Cha Thnh Thn. Thin Cha t mun
thng chia vinh quang s sng hnh phc ca Ngi. l
"k hoch yu thng" (Ep 1,9) m Ngi cu mang t
trc khi to dng v tr trong Con yu du ca
Ngi,"Ngi tin nh cho ta lmngha t trong Con ca
Ngi" (Ep 1,4-5), ngha l "nn ng hnh ng dngvi
Con ca Ngi" (Rm 8,29) nh "Thn tr lm nn ngha
t"(Rm 8,15). K hoch ny l mt "n sng c trao ban t
mun thu"(2Tm 1, 9-10) xut pht trc tip t tnh thng
Ba Ngi. Tnh thng ny c tri ra trong cng cuc sng
to, trong ton b lch s cu sau khi nguyn t sa ng,
trong s mng ca Cha Con v Cha Thnh Thn m s
mng Hi Thnh tip ni (AG 2-9).
113

258 686.
Ton b nhim cc ca Thin Cha l cng
trnh chung ca Ba Ngi Thin Cha. V, cng nh Ba Ngi
ch cmt bn tnh, Ba Ngi cng ch c cng mt hot ng
(x.C Constantinople II nm 553: DS 421). "Cha Cha, Cha
Con v Cha Thnh Thn khng phi l ba nguyn l ca th
to m l mt nguyn l duy nht" (x.C Florence nm
1442:DS 1331). Nhng mi Ngi V thc hin cng trnh
chung theo c tnh ring. Cho nn, da vo Tn c (x.1Cr
8,6), Hi Thnh tuyn xng "Mt Thin Cha l Cha, ng
to thnh mi s, mt Cha Gi-su Ki-t, cng ch ca mi
s, v mt Cha Thnh Thn, trong Ngi mun vt c
hin hu" (x.C. Constantinople II :DS 421). c bit cc s
mng ca Thin Cha ni mu nhim nhp th ca Cha Con
v trong vic trao ban Cha Thnh Thn, t l nt c th
ca tng Ngi V .
259 236.
Va l cng trnh chung, va l cng trnh ca
mi ngi v, nn ton b nhim cc ca Thin Cha va cho
thy c tnh ca tng ngi v va cho thy bn tnh duy nht
ca Ba Ngi. V th, ngi Ki-t hu c hip thng vi mt
Ngi V, th cng khng my may tch ri Ba Ngi. Ai tn
vinh Cha Cha, th tn vinh nh Cha Con trong Cha
Thnh Thn; ai bc theo Cha Ki-t l do Cha Cha li ko
(x.Ga 6,44) v Cha Thnh thn thc y (Rm 8,14)
260 1050,1721 1997. Cng ch ca ton b nhim cc ca
Thin Cha l a cc th to vo s kt hp trn vn vi Ba
Ngi dim phc (Ga 17,21-23). Nhng ngay t by gi,
chng ta c mi gi tr nn ni c ng ca Ba Ngi Ch
Thnh : "Cha ni : ai yu mn Thy, s gi li Thy, v
Cha Thy s yu mn ngi y, Cha Thy v Thy s n v
ni ngi y" (Ga 14,23) :

114

2565. i Thin Cha ca con, con th ly Ba Ngi, xin gip

con qun hn mnh i trong Cha, bt ng v
bnh an nh th hn con ang sng trong vnh hng;
xin ng iu g quy ph s bnh an ca con, v
lm con phi ra khi Cha, i ng Bt Bin ca con,
nhng xin cho mi pht em con vo su hn trong
mu nhim ca Cha ! Xin cho tm hn con c
bnh an v tr thnh thin ng ca Cha, ni c
ng Cha yu thch, ni Cha ngh ngi. Xin cho con
ng bao gi Cha mt mnh, nhng lun c mt ,
trn vn, tnh thc trong c tin, ht lng th knh,
hin dng trn vn Cha tc to (li nguyn ca
chn phc -li-sa-beth Ba Ngi).
TM LC
261. Mu nhim Ba Ngi Ch Thnh l mu nhim trng
tm ca c tin v i sng Ki-t hu. Ch mt mnh Thin
Cha mi cho ta bit c mu nhim y khi t mc khi l
Cha Cha, Cha Con v Cha Thnh Thn.
262. Vic nhp th ca Con Thin Cha mc khi rng
Thin Cha l Cha t mun thu, v Cha Con ng bn th
vi Cha Cha, ngha l Cha Con trong Cha Cha v cng
vi Cha Cha l Thin Cha duy nht.
263. S mng ca Cha Thnh thn, ng Cha Cha c
n nhn danh Cha Con ( x. Ga 14,26) v c Cha Con
gi n "t ni Cha Cha" (Ga 15,26) mc khi rng Cha
Thnh Thn cng vi Cha Cha v Cha Con l mt Thin
Cha duy nht. "Ngi cng c phng th v tn vinh vi
Cha Cha v Cha Con".

115

264. "Cha Thnh Thn pht xut t Cha Cha nh ngun

mch u tin, v bi Cha Cha hng ban tng mnh cho
Cha Con, nn Cha Thnh Thn cng pht xut t Cha
Cha v Cha Con" ( T. u-tinh, t thut 15,26,47).
265. Nh n sng B tch Thanh Ty "nhn danh Cha
Cha v Cha Con v Cha Thnh Thn", chng ta c mi
gi chia s s sng ca Ba Ngi Dim Phc, trn th ny
trong bng ti ca c tin v sau khi cht trong nh sng
vnh cu (x.SPF 9).
266. "c tin cng gio h ti iu ny : th knh Mt
Cha Ba Ngi v Ba Ngi Mt Cha m khng ln ln gia
cc Ngi V, khng chia ct bn th : v Ngi Cha, Ngi Con
v Ngi Thnh Thn khc bit nhau; nhng Cha Cha, Cha
Con v Cha Thnh Thn c cng mt thin tnh, mt vinh
quang, mt uy quyn vnh cu" ( Symbolum "Quicumque").
267. V khng tch ri trong hu th, cc Ngi V khng
tch ri trong hnh ng. Nhng trong hnh ng duy nht
ca Thin Cha, mi Ngi V biu l c tnh ring ca mnh
trong Ba Ngi, c bit trong s mng Nhp Th ca Cha
Con v vic tng ban Cha Thnh Thn.
TIT 3: NG TON NNG
268 222.
Trong tt c nhng thuc tnh ca Thin
Cha, ch c tnh ton nng l c ni n trong Kinh Tin
Knh. Vic tuyn xng ny c tm quan trng ln lao i vi
i sng ca chng ta. Chng ta tin rng: Thin Cha ton
nng l ng c uy quyn trn vn vt, v Ngi sng to
(x. Ga 1,1; Ga 1,3), iu khin v lm c mi s; Thin
Cha ton nng l ng yu thng, v Ngi l Cha chng
116

ta; Thin Cha ton nng cn l ng huyn nhim v ch

nh c tin chng ta mi nhn ra s ton nng ca Thin
Cha khi quyn lc Ngi "bc l trong s yu ui"(2Cr
12,9) ( x. 1Cr 1,18).
"Ngi lm tt c nhng g Ngi mun" (Tv 115,3)
269 303.
Thnh Kinh tuyn xng nhiu ln Thin Cha
c uy quyn trn vn vt. Ngi c gi l "ng Quyn
Nng ca Gia-cp"(St 49, 24; Is 1, 24 tt). "Cha cc o
binh", "ng Mnh M, ng Oai Hng" (Tv 24,8-10).
Thin Cha ton nng "trn tri v di t" (Tv 135,6), v
Ngi tc to nn chng. Khng c g m Ngi khng
lm c ( x. Gr 32,17; Lc 1,37); Ngi sp t cng trnh
theo Ngi ( x. Gr 27,5; ); Ngi l Cha c v tr,
thit lp trt t cho n, v trt t lun lun quy phc
Ngi. Ngi lm Ch lch s : hng dn cc tm hn v
cc bin c theo Ngi ( x. Et 4,17b; Cn 21,1; Tb 13,2).
"Quyn nng ln lao ca Ngi lun phng s Ngi, v ai c
th chng li sc mnh cnh tay Ngi?" (Kn 11,21).
"Ngi thng xt mi ngi, v Ngi lm c mi
s"(Kn 11,23)
270 2777 1441.
Thin Cha l Cha ton nng. Chc
nng lm Cha v quyn nng ca Ngi soi sng cho nhau.
Qu th, Ngi biu dng s ton nng ca Ngi Cha qua
cung cch Ngi chm lo cho nhng nhu cu ca chng ta (
x. Mt 6,32), khi nhn chng ta lm ngha t ("Ta s l Cha
cc ngi, v cc ngi s l con trai con gi Ta, Cha ton
nng phn nh vy" ( x.2Cr 6,18)); sau ht khi t lng khoan
dung v tn, v Ngi biu dng quyn nng ti tt nh
qua vic Ngi rng lng th tha mi ti li.

117

271. Thin Cha ton nng khng h c on : "Ni

Thin Cha, quyn nng v yu tnh, ch v tr tu, khn
ngoan v cng bnh l mt, cho nn khng c g trong quyn
nng ca Thin Cha m khng nm trong mun ch cng
hay trong tr tu khn ngoan ca Ngi" ( Th.T-ma Aq.,
s.th.125,5, ad 1).
Huyn nhim v v bt lc ca Thin Cha
272 309 412 609 648. c tin vo Thin Cha Cha ton
nng c th b th thch do kinh nghim v s d v au
kh. i khi Thin Cha nh vng mt v khng ngn chn
c s d. Nhng Cha Cha mc khi s ton nng ca
Ngi mt cch tht huyn nhim khi Con ca Ngi t h
v sng li, nh Ngi thng s d . Nh vy, c Ki-t
b ng inh l "quyn nng v s khn ngoan ca Thin
Cha. V ci in r ca Thin Cha cn hn ci khn ngoan
ca loi ngi, v ci yu ui ca Thin Cha cn hn ci
mnh m ca loi ngi" (1Cr 1, 24-25). Chnh khi c Kit sng li v c tn vinh, Cha Cha "biu dng sc
mnh ton nng y hiu lc" v cho thy "quyn lc v
cng ln lao Ngi thi th cho chng ta l cc tn hu"
(Ep 1, 19-22).
273 148.
Ch nh c tin, chng ta mi c th nhp
cuc vo ng li mu nhim ca Thin Cha ton nng.
c tin ny t ho v nhng yu km ca mnh, thu ht
quyn nng ca c Ki-t ( x. 2 Cr 12,9; Pl 4,13). c Trinh
N Ma-ri-a l khun mu tt nh ca c tin y, v M
tin rng "khng c g m Thin Cha khng lm c"(Lc
1,37) v ca ngi Cha : "ng Ton nng lm cho ti
nhng vic k diu, Danh Ngi l Thnh" (Lc 1,49).

118

274 1814,1817.
"Khng c g lm cho chng ta tin
tng v hy vng vng mnh cho bng xc tn : khng c g
m Thin Cha khng lm c. Khi l tr n nhn tn iu
Thin Cha l Cha Ton Nng u kinh Tin Knh th chng
ta s d dng chp nhn khng cht do d tt c nhng tn
iu tip theo saul nhng iu trng i nht, kh hiu nht,
cng nh nhng s cao siu nht vt trn tt c nhng qui
lut thng thng ca thin nhin" ( Gio l R-ma 1,2,13).
TM LC
275. Cng vi ng Gip, ngi cng chnh, chng ta tuyn
xng : "Ti bit Ngi uy quyn vn nng : Ngi c th thc
hin c nhng g Ngi d tnh" (G 42,2).
276. Trung thnh vi chng t ca Thnh Kinh, Hi
Thnh thng xuyn dng li cu nguyn ln cng "Thin
Cha Ton Nng v Vnh Cu", vng tin rng : "i vi
Thin Cha, khng c g l khng lm c" (St 18,14; Lc
1,37; Mt 19,26).
277. Thin Cha biu dng s Ton Nng ca Ngi khi
gip ta b ng ti li v nh n sng ti lp ta trong tnh
thn vi Ngi : "Ly Cha, khi Cha thng xt v th tha,
chnh l lc Cha biu l quyn nng cch t tng hn c"
( Li nguyn nhp L CN 26 QN).
278. Nu khng tin Thin Cha yu thng l ng Ton
nng, th lm sao c th tin c l Cha Cha sng to
chng ta, Cha Con cu chuc chng ta, Cha Thnh Thn
thnh ho chng ta ?

119

TIT 4: NG TO THNH
279. Kinh Thnh c m u bng li long trng : "Lc
khi u, Thin Cha sng to tri v t"(St 1,1). Kinh Tin
Knh ly li nhng li khi tuyn xng Thin Cha l Cha
ton nng," ng to thnh tri v t", "mun vt hu hnh
v v hnh". Vy trc ht, chng ta ni v ng Sng To,
k n v cng trnh to dng ca Ngi, sau ht v vic con
ngi sa ng phm ti c c Gi-su Ki-t, Con Thin
Cha n nng dy.
280 288 1043. Sng to l nn mng "ca mi nh cu
ca Thin Cha", "khi u ca lch s cu " (DCG 51)
m Cha Ki-t l tuyt nh. Ngc li, mu nhim Cha Kit lm sng t mu nhim sng to, mc khi cng ch m
Thin Cha nhm n "lc khi u to thnh tri v t" (St
1,1) : ngay t bui u, Thin Cha nhm ti vinh quang
ca sng to mi trong c Ki-t
( x.Rm 8,18-23)
281 1095.
V vy, cc bi Sch Thnh trong m Phc
Sinh, m mng cuc sng to mi trong c Ki-t, bt u
bng bi tng thut v cuc sng to. Trong phng v
Byzance bi ny lun lun l bi c th nht trong bui
vng cc i l knh Cha. Theo cc chng t c xa, hun
gio d tng v Thnh Ty cng theo tin trnh v sng to
th nht n sng to mi ( x. Ethrie, pereg.46; T.u- tinh,
gio l 3,5).
I- HUN GIO V SNG TO
282 1730.
Hun gio v sng to c mt tm quan trng
c bn, lin quan n chnh nn tng ca i sng nhn bn
120

v i sng Ki-t hu, v nu r cu tr li ca c tin Ki-t

gio cho cu hi cn bn m con ngi ca mi thi i
thng t ra cho mnh:"Chng ta t u ti?" "Chng ta i
u?" "Ngun gc ca chng ta l g?" "Cng ch ca chng
ta l g ?" "Mi vt hin hu t u ti v i v u?". Hai
cu hi v ngun gc v cng ch khng tch ri nhau,
chng c tnh cch quyt nh i vi ngha v nh hng
cho cuc sng v hnh ng ca chng ta.
283 159 341. Cu hi v ngun gc th gii v con ngi l
i tung ca rt nhiu cuc nghin cu khoa hc, nh
,chng ta hiu bit su rng v tui v cc chiu kch
ca v tr, v s bin ha ca cc dng sng, v s xut hin
ca loi ngi. Nhng khm ph ny mi gi chng ta thm
lng cm phc s cao c ca ng To Ha, tri n v cc
cng trnh ca Ngi, v tr thng minh v khn ngoan
Ngi ban cho cc nh bc hc v cc ngi su tm. Cng
vi Sa-l-mon, h c th ni : "Chnh Ngi cho ti hiu
bit ch thc v s vt, cho ti bit cu trc ca th gii v
c tnh ca cc yu t ... V chnh ng Khn Ngoan, l tc
gi ca mi s dy ti" (Kn 7,17-21).
284. Cn mt cu hi thuc lnh vc khc, vt ngoi
phm vi ca khoa hc t nhin, thc y mnh m cc cuc
nghin cu. Vn khng phi ch l tm hiu v tr xut
hin khi no v cch no, con ngi c mt trn tri t t
bao gi, nhng quan trng chnh l khm ph ra ngha ca
ngun gc . Phi chng ngun gc v tr b iu khin bi
mt s ngu nhin, mt nh mnh m qung, mt tt yu v
danh, hay c iu khin bi mt ng Siu Vit, thng
minh v tt lnh, m ta gi l Thin Cha. V nu th gii
ny xut pht t s khn ngoan v s tt lnh ca Thin
Cha th ti sao c s d? N t u ra? Ai chu trch nhim
? C cch no thot khi s d khng?
121

285 295 28. T bui u, Ki-t gio phi ng u

vi nhng gii p khc vi c tin ca chnh mnh v vn
ngun gc. Ngi ta gp trong cc tn gio v cc vn
ha c xa nhiu huyn thoi v vn ngun gc. Mt s
trit gia cho rng tt c mi s u l Thin Cha, th gii l
Thin Cha, hoc bin ha ca th gii l bin ha ca Thin
Cha (thuyt phim thn ). Ngi khc cho rng th gii l
mt s sinh xut tt yu ca Thin Cha, chy t ngun
mch ri li tr v . Ngi khc li khng nh s hin
hu ca hai nguyn l vnh tn, Thin v c, nh Sng v
Bng Ti u tranh min trng, (thuyt nh nguyn, gio
phi do Manes sng lp). Theo mt vi quan nim, th gii
(t na l th gii vt cht) l xu, sn phm ca mt s thoi
ha, v vy cn phi loi b i hoc phi vt khi (thuyt
ng o ); quan nim khc chp nhn rng th gii do Thin
Cha to nn, nh mt ngi th lm ra mt ng h, lm ra
ri b ( t nhin thn gio). Cui cng, c nhng quan
nim khng chp nhn ngun gc siu vit no cho th gii,
m ch xem hon ton l mt chuyn vn ca vt cht vn
c t mun thu (thuyt duy vt). Tt c nhng c gng
cho thy, con ngi u cng nh bt c thi i no, u
thc mc v ngun gc ca v tr v ca mnh. Ch c con
ngi mi khc khoi truy tm v ci ngun nh th .
286 32 37.
Tr thng minh loi ngi chc chn c kh
nng tm ra cu tr li cho cu hi v ngun gc. Con ngi
vi nh sng ca l tr c th nhn ra s hin hu ca Thin
Cha qua cc cng trnh ca Ngi (x.DS 3026) cho d s
hiu bit nhiu khi b lu m v lch lc v lm ln. V vy,
c tin gip xc nhn v soi sng l tr, hiu bit cch
chnh xc chn l ny. "Nh c tin chng ta hiu rng v
tr c hnh thnh bi mt li ca Thin Cha; v th
nhng ci hu hnh l do nhng ci v hnh m c "(Dt
11,3).
122

287 107.
Chn l v sng to rt quan trng cho cuc
sng loi ngi, n ni Thin Cha u i mc khi cho
dn Ngi tt c nhng g cn bit v vn ny c
cu . Vt trn nhng hiu bit t nhin m con ngi c
th c c v ng To Ha, (x. Cv. 17,24-29; Rm 1,1920) Thin Cha dn dn mc khi cho It-ra-en mu nhim
sng to. Chnh Ngi chn cc t ph, a It-ra-en ra
khi Ai cp, v khi tuyn chn h lm dn ring , Ngi
sng lp v o to dn ny (x. Is 43,1); Ngi cng t mc
khi l ng lm ch tri t v mun dn, l ng duy nht
" dng nn tri v t" (Tv 115,15; 124,8 ; 134,3).
288 280.
Nh vy, mc khi v sng to khng tch ri
khi vic Thin Cha duy nht mc khi v thc hin Giao
c vi dn Ngi. Sng To c mc khi nh l bc
u tin tin n Giao c, nh chng t tin khi v ph
qut tnh thng ton nng ca Thin Cha (x. St 15,5; Gr
33,19-26 ). V th, chn l v sng to c din t ngy mt
mnh m hn trong s ip ca cc ngn s (x. Is 44,54),
trong li cu nguyn ca cc thnh vnh (x.Tv 104) v phng
v, trong suy t (x.Cn 8,22,-31) ca dn tuyn chn v minh
trit.
289 390 111. Trong tt c nhng li Thnh Kinh ni v
sng to, ba chng u ca sch Sng Th chim a v c
tn. ng v phng din vn chng, nhng bn vn c
th do nhiu ngun khc nhau. Cc tc gi c linh hng
t cc bn vn ny u Sch Thnh long trng din t
nhng chn l v sng to ngun gc v cng ch ca n
trong Thin Cha, trt t v s tt lnh ca n v n gi ca
con ngi, cui cng v thm kch ti li v nim hy vng
vo n cu . Nhng li ny, c c di nh sng ca
Cha Ki-t, trong s thng nht ca Thnh Kinh, v trong
Truyn thng sng ng ca Hi Thnh, vn l ngun chnh
123

yu cho vic hun gio v nhng mu nhim ca"khi

nguyn": to dng, sa ng, li ha cu .
II. SNG TO L CNG CUC CA CHA BA
NGI
290 326.
"Lc khi u Thin Cha to dng tri v
t": nhng li u tin ny ca Kinh thnh khng nh ba
iu : Thin Cha vnh cu t mt khi im cho tt c
nhng g hin hu bn ngoi Ngi; duy ch mnh Ngi l
ng Sng To (ng t "sng to"- ting hipri l bara - lun
c ch t l Thin Cha) ; ton th nhng g hin hu (c
din t bng cng thc "tri v t") u ty thuc vo ng
cho chng hin hu.
291 241 331 703.
"T nguyn thy c Ngi Li v
Ngi Li l Thin Cha...Nh Ngi Li vn vt c to
thnh v khng c Ngi th chng c g c to thnh"
(Ga 1,1-3). Tn c mc khi rng : Thin Cha to dng
tt c nh Ngi Li vnh cu l Con yu qu ca Ngi.
Chnh trong Ngi m "mi s trn tri v di t c to
dng..., mi s c dng nn nh Ngi v cho Ngi.
Ngi c trc mi s v mi s tn ti trong Ngi" (Cl
1,16-17). c tin ca Hi Thnh cng xc quyt nh vy v
hot ng sng to ca Cha Thnh Thn. Ngi l "ng
ban s sng" ( Kinh Tin Knh Ni-x-a Con-tan-ti-n-po-li), l
"Thn tr tc to"("Veni, Creator Spiritus"), l ngun mch
ca mi thin ho ( Phng v Byzantine, kinh chiu l Hin
Xung).
292 699 257. S thng nht khng th tch ri gia hnh
ng sng to ca Cha Con v Cha Thnh Thn vi hnh
ng sng to ca Cha Cha c thong thy trong Cu
c ( x.Tv 33,6; 104,30; St 1,2-3), v c mc khi trong
124

Tn c, nay c qui lut c tin ca Hi Thnh xc nh

r rng : "ch c mt Thin Cha duy nht...: Ngi l Cha,
l Thin Cha, l ng Sng To, l Tc Gi, l ng an bi
mi s. Ngi t mnh tc to mi s ngha l nh Li v
c Khn Ngoan ca Ngi" ( T.I-r-n ,chng lc gio,
2,30.9), "nh Cha Con v Cha Thnh Thn" nh "nhng
bn tay ca Ngi" ( Ibid, 4,20, 1.). Sng to l cng trnh
chung ca Ba Ngi Ch Thnh.
III. "V TR C TO DNG LM VINH
DANH THIN CHA"
293 337, 344 1361. y l chn l cn bn m Thnh Kinh
v Truyn Thng khng ngng ging dy v biu dng :
"Th gii c to dng lm vinh danh Thin Cha" (
x.C Va-ti-can I : DS 3025). Thnh Bo-na-ven-tu-ra gii
thch : Thin Cha sng to mi s "khng phi gia
tng Vinh Quang, nhng biu l v thng ban Vinh
Quang " ( x.Sent 2,1,2,2.1). Thin Cha khng c l do
no khc sng to ngoi tnh thng v lng nhn hu ca
Ngi : "Chnh cha kha tnh thng m bn tay Ngi
sn sinh vn vt" ( T.T-ma Aq, Sent 2, prol). Cng ng
Va-ti-ca-n I gii thch :
759.

Thin Cha duy nht, trong nh hon ton t do,

ngay khi u to dng tt c t h khng, loi
thing ling hay loi c th xc. Thin Cha lm
nh vy, vi lng nhn hu v nh sc mnh ton
nng ca Ngi; khng phi gia tng hnh phc
ca Ngi, hoc t s trn ho, nhng l biu
l s trn ho y qua nhng iu tt lnh Ngi ban
cho cc th to (DS 3002).

125

294 2809 1722 1992. Thin Cha by t vinh quang ca

Ngi qua vic biu l v thng ban s tt lnh ca Ngi.
V th Ngi to thnh v tr . Theo mun y lng
nhn hu ca Ngi, Ngi tin nh cho ta "lm ngha t
nh c Gi-su Ki-t, xng tng Vinh Quang ca n sng
Ngi"(Ep 1,5-6). "V vinh quang ca Thin Cha l con
ngi sng ng v s sng ca con ngi l c thy
Thin Cha : nu trc y s mc khi Thin Cha qua
cuc sng to em n s sng cho mi loi trn tri t,
th s biu l ca Cha nh Ngi Li cng em li gp bi s
sng cho nhng ai thy Thin Cha" ( T.I-r-n chng lc
gio 4,20.7). Cng ch ti hu ca sng to l : "Thin Cha
c mun loi suy phc (1Cr 15,28), khi Ngi t hin vinh
quang ca Ngi v em li hnh phc cho chng ta" (AG
2).
IV. MU NHIM SNG TO
Thin Cha sng to do Khn Ngoan v Tnh yu
295 216,1951. Chng ta tin Thin Cha to dng v tr
theo s khn ngoan ca Ngi (x. Dtc 9,9). V tr khng
phi l sn phm ca mt tt yu no , ca mt nh mnh
m qung hoc bi ngu nhin. Chng ta tin v tr pht xut
t mun t do ca Thin Cha, Ngi mun cho cc th
to c tham d vo hu th, s khn ngoan v tt lnh ca
Ngi. "V chnh Ngi tc to mi s, Ngi mun chng
coi l chng c to dng" (Kh 4,11). "Cng trnh ca Ngi
nhiu bit bao! Ly Cha, Ngi to dng tt c tht khn
ngoan" (Tv 104,24). "c Cha tt lnh vi mi loi, t lng
yu thng i vi mi cng trnh Ngi lm ra" (Tv 145,9).
Thin Cha to dng t "h khng"

126

296 285.
Chng ta tin Thin Cha khng cn mt th g
c trc hoc mt s tr gip no sng to (x.C Va-tican I : DS 3022). Cng trnh sng to cng khng phi l mt
s pht xut tt yu t bn th Thin Cha (x.C Va-ti-can I
3023 - 3024). Thin Cha t do sng to "t h khng"(DS
800 ; 3025).
Nu Thin Cha lm nn v tr t mt cht liu c
trc th c g l phi thng ? Mt ngi th, khi ta
cho h vt liu, cng lm ra c nhng g h mun.
Quyn nng Thin Cha c t hin khi Ngi lm
tt c nhng g Ngi mun t h khng (T. Th-phi thnh An-ti--ki-aAutol 2,4).
297 338.
c tin vo s sng to "t h khng" c
xc nhn trong Thnh Kinh nh mt chn l y ha hn v
hy vng. V th, trong sch Ma-ca-b, b m khuyn
khch by ngi con mnh chu cc hnh t o nh sau :
M khng bit cc con xut hin th no trong d
m. Khng phi m cho chng con tinh thn v s
sng, khng phi m sp t cc yu t cu to nn
mi ngi chng con. V th, ng to dng th gii,
tc to loi ngi v l ngun gc mi s, s tr li
cho chng con, c tinh thn ln s sng, theo lng t
bi ca Ngi, v gi y chng con coi khinh chnh
mnh v lng yu mn gii lut Ngi. Ny con, hy
nhn tri, t v tt c nhng th trong m bit
rng, t h khng, Thin Cha lm nn chng v
loi ngi cng c to nn nh vy (2Mcb 7,2223,28).
298 1375 992. V Thin Cha c th sng to t h khng,
nn Ngi c th nh Thnh Thn, ban s sng phn hn
127

cho ngi ti li bng cch to cho h mt qu tim tinh

tuyn ( x.Tv 51,12), v nh s Phc Sinh, ban s sng phn
xc cho ngi cht, v Ngi l "ng lm cho k cht
c sng v khin nhng g khng ha c" (Rm 4,17). V
Ngi c th lm cho nh sng bng ln t m ti ( x. St
1,3) nh Li ca Ngi, nn cng c th ban nh sng c
tin cho nhng k cha bit Ngi ( x. 2Cr 4,6).
Thin Cha sng to mt th gii trt t v tt lnh
299 339 41, 1147 358 2415. V Thin Cha sng to l
ng khn ngoan nn cng trnh sng to c trt t : "Ngi
an bi mi s c mc thc, c s, c lng"(Kn 11,20).
V tr c sng to trong v nh Ngi Li vnh cu, "hnh
nh ca Thin Cha v hnh"(Cl 1,15) nn c dnh sn
cho con ngi l hnh nh ca Thin Cha ( x. St 1,26), l k
c mi gi hip thng trong tng quan c nhn vi
Ngi. c tham d vo nh sng ca ng thng tr, tr
khn con ngi c th nghe c nhng g Thin Cha ni
vi chng ta qua cng trnh sng to ( x. Tv 19,2-5); d nhin
con ngi cn c gng nhiu, trong khim tn v knh trng
trc ng To Ha v cng trnh ca Ngi ( x G 42,3).
Pht xut t Thin Cha tt lnh, cng trnh sng to d phn
vo s tt lnh ca Ngi : ("v Thin Cha thy iu tt
lnh... rt tt lnh":St 1,4.10.12.18.21.31), v Thin Cha
mun trao ban n cho con ngi nh mt qu tng, mt gia
sn c dnh sn v y thc cho h. Hi Thnh nhiu ln
phi bin h cho s tt lnh ca cng trnh sng to, k c th
gii vt cht (x. DS 286 ; 455-463 ; 800 ; 1333 ; 3002).
Thin Cha va siu vit va hin din trong v tr
300 42,223. Thin Cha v cng cao c vt trn cc cng
trnh ca Ngi (x. Hc 43,28) : "Oai phong ca Ngi vt
128

trn cc tng tri" (Tv 8,2). "S cao c ca Ngi khn

lng" (Tv 145,3). Nhng v Ngi l ng To Ha ti cao
v t do, cn nguyn ca tt c nhng g hin hu, Ngi
hin din ni thm su nht ca loi th to : "Ni Ngi
chng ta sng, chng ta c ng v chng ta hin hu"(Cv
17, 28). Theo li Thnh u-tinh : "Ngi cao c hn nhng
g cao c nht trong ti, thm su hn nhng g thm su nht
trong ti" ( T.u-tinh, Conf 3,6,11).
Thin Cha gi gn v nng loi th to
301 1951,396. Sau khi sng to, Thin Cha khng b mc
cc th to ca Ngi. Ngi khng ch ban cho chng hu
th v hin hu, Ngi cn lun gi gn chng hin hu, cho
chng kh nng hnh ng v a chng n cng ch. Mt
trong nhng ngun mch khn ngoan v t do, nim vui v
nim cy trng ca con ngi l nhn ra mi s ty thuc
hon ton vo ng to ha.
Vng, Ngi yu thng tt c nhng g hin hu, v
khng chn ght mt th g trong nhng iu Ngi
lm ra; v nu Ngi ght s g, th Ngi khng lm
ra n. V lm sao, mt s vt c th tn ti c nu
Ngi khng mun? Hoc lm sao nhng th Ngi
khng gi n c th c bo tn? Nhng Ngi
thng tic tt c v tt c l ca Ngi, Ngi l ch
nhn yu thch s sng (Kn 11,24-26).
V. THIN CHA THC HIN NH CA NGI :
S QUAN PHNG
302. Cng trnh sng to c s tt lnh v hon ho ring,
nhng cha hon tt khi c dng nn. Vn vt ang
129

trong mt "tin trnh" hng n s trn ho ti hu do

Thin cha nh sn. S quan phng ca Thin Cha chnh l
nhng ng li Ngi xp t a vn vt ti s trn
ho .
Nh s quan phng ca Ngi, Thin Cha gn gi
v iu khin tt c nhng g Ngi sng to,
"biu dng sc mnh trn khp a cu v du dng
xp t tt c" (Kn 8,1). V "tt c mi s u trn
tri v phi by ra trc mt Ngi" (Dt 4,13), k c
nhng iu do hnh ng t do ca con ngi to ra
(C Va-ti-can I : DS 3003).
303 269.
Chng t ca Thnh Kinh u ng nht :
Thin Cha quan phng chm sc mi s cch c th v trc
tip, t nhng ci nh nht n nhng bin c v i ca th
gii v lch s. Cc Sch Thnh xc quyt mnh m quyn
ti thng ca Thin Cha trong mi bin c : "Thin Cha
chng ta, trn tri, di t, Ngi lm nhng g Ngi
mun"(Tv 115,3). Sch Thnh cng ni v Cha Ki-t:
"Ngi m ra th khng ai ng c, Ngi ng li th
khng ai m c" (Kh 3,7) ; "Con ngi c nhiu k hoch,
nhng duy ch c nh ca Thin Cha l s thc hin" (Cn
19,21).
304 2568.
Kinh Thnh di tc ng ca Cha Thnh
Thn, thng qui cc hnh ng v Thin Cha, m khng
nhc n cc nguyn nhn nh. khng phi l "cch
ni" ngy ng, nhng l cch rt su sc nhc li quyn
ti thng v a v Ch T tuyt i ca Thin Cha trn
lch s v ton th gii (x.Is 10,5-15 ; 45,5-7; nl 32,39 ; Hc
11,14), v nhn gio dc chng ta tn thc vo Ngi. Li

130

cu nguyn ca cc Thnh Vnh l trng hun luyn nim

tn thc (x.Tv 22 ; 32 ; 35 ; 103 ; 138 ;... . )
305 2115.
c Gi-su i hi chng ta ph thc vi tnh
con tho vo s quan phng ca Cha trn tri, ng chm
sc n nhng nhu cu nh b nht ca con ci : "Anh em
ng qu lo lng t hi : ta s n g ? ung g ? Cha anh em
ng ng trn tri, bit anh em cn nhng th . Vy, trc
ht phi lo tm kim Nc Cha v s cng chnh ca ngi,
ri cc th kia, Ngi s ban thm cho" (Mt 6,31-33; 10, 2931).
Cha Quan phng v cc nguyn nhn nh
306 1884 1951.
Thin Cha hon ton lm ch nh
ca Ngi. Nhng thc hin, Ngi cng dng n s
cng tc ca cc th to. y khng phi l du hiu ca s
yu km, nhng l du ca s cao c v lng tt ca Thin
Cha Ton Nng. V Thin Cha khng ch cho cc th to
hin hu, nhng cng cho chng phm gi t mnh hot
ng, lm nguyn nhn v nguyn l cho nhau, v nh m
cng tc vo vic hon thnh nh ca Ngi.
307 106,373 1954 2427 2738 618,1505. Thin Cha cn ban
cho con ngi kh nng t do tham d vo s quan phng
ca Ngi khi trao cho h trch nhim "lm ch" tri t v
thng tr n ( x.St 1,26-28); nh th con ngi tr nn nhng
nguyn nhn thng minh v t do hon tt cng trnh sng
to, lm cho cng trnh y c hi ha trn vn hu mu ch
cho mnh v cho tha nhn. Con ngi thng cng tc vi
Thin Cha m khng thc nhng c th hi nhp mt
cch thc vo chng trnh ca Thin Cha bng hnh
ng, bng li cu nguyn, bng chnh au kh ca mnh (x.

131

Cl 1,24). Khi , h hon ton tr thnh "nhng cng tc

vin ca Thin Cha" (1Cr 3,9;1Th 3,2) v ca Nc Tri
( x. Cl 4,11).
308 970.
Thin Cha hnh ng trong tt c cc hnh
ng ca th to, y l mt chn l khng th tch ri khi
c tin vo Thin Cha, ng Sng To. Ngi l nguyn
nhn nht tc ng trong v qua cc nguyn nhn nh :
"V chnh Thin Cha tc ng ni chng ta, chng ta
quyt ch v hnh ng theo k hoch Ngi t ra v yu
thng" (Pl 2,13) ( x. 1Cr 12,6). Chn l ny khng lm
gim bt nhng cn gia tng phm gi ca cc th to. c
Thin Cha quyn nng, khn ngoan v tt lnh sng to t
h khng, th to khng th lm g c nu b tch khi
ngun gc; v "th to m khng c ng To Ha th s tan
bin" (GS 36, 3), n li cng khng th t ti cng ch ti
hu ca mnh nu khng c s tr gip ca n sng ( x. Mt
19,26; Ga 15,5; Pl 4,13).
Cha Quan phng v s d
309 164,385 2805.
Nu Thin Cha l Cha Ton Nng,
ng Sng To nn th gii c trt t v tt lnh, chm sc
ht mi th to, ti sao c s d ? Trc cu hi khng th
trnh v khn thit, va au thng, va b nhim ny khng
th c mt cu tr li ngn gn m y c. Ton b c
tin Ki-t gio l cu tr li cho cu hi ny : s tt lnh
cacuc sng to,thm kch ti li, tnh yu kin nhn ca
Thin Cha, ng i bc trc n vi con ngi qua
cc giao c, qua vic Nhp Th cu chuc ca Cha Con,
qua vic ban Thnh Thn, qua vic qui t Hi Thnh qua sc
mnh ca cc b tch, qua vic ku gi con ngi ti hng
mt cuc sng dim phc m ngay t u cc th to c t
do c mi gi n nhn, nhng cng ngay t u chng c
132

th t chi, do mt huyn nhim khng khip! Khng c bt

c chi tit no ca s ip Ki-t gio m khng l mt phn
ca cu tr li cho cu hi v s d.
310 412 1042, 1050 342.
Ti sao Thin Cha khng to
dng mt th gii tht hon ho khng c mt s d no
xut hin ? Xt theo quyn nng v bin Thin Cha vn c
th to dng c iu tt hn ( x. T. T-ma A-qui-n tng
lun . 1,25,6). Nhng trong s khn ngoan v nhn hu v
bin ca Ngi, Thin Cha t sng to mt th gii
trong "tin trnh" hng v s trn ho ti hu. Theo nh
ca Thin Cha, s tin ha ny gm c vic vt ny xut
hin v vt khc bin i, c ci hon ho hn v c ci km
hn, c xy p v cng c tn ph trong thin nhin. V vy
bao lu m cuc sng to cha t c s trn ho ca n,
th cng vi iu tt th l, cng c s d th l ( x. T. Tma A-qui-n, s.gent 3.71).
311 396 1849. Thin thn v con ngi l nhng th to
thng minh v t do, nn phi tin v cng ch bng mt s
la chn t do v yu chn ci tt hn. Do h c th lm
lc. Trong thc t, h phm ti. Nh vy, s d lun l,
v cng nghim trng hn so vi s d th l, xm nhp
vo th gii. Thin Cha khng bao gi l nguyn nhn ca
s d lun l, cho d trc tip hay gin tip ( x. T. u-tinh,
lib 1,1,1; Th. T-ma Aqu, s.th, 1-2, 79,1). Tuy nhin , v tn
trng t do ca th to, Ngi n xy ra, v mt cch mu
nhim, Ngi bit cch rt ly iu lnh t s d.
Thin Cha Ton Nng bi Ngi tt lnh v cng,
nn khng bao gi bt c mt s d no xy ra
trong cc cng trnh ca Ngi, nu Ngi khng
quyn nng v lng nhn lnh rt ly iu lnh t
chnh s d (x. T. u-tinh, enchir 11,3).
133

312 598-600 1994. Nh th thi gian gip chng ta khm

ph rng: Thin Cha trong s quan phng ton nng c th
rt s lnh t hu qa ca mt s d, cho d l s d lun l
do th to gy nn : "Giu-se ni vi anh em : khng phi cc
anh a y ti n y nhng l Thin cha, ... s d m
cc anh nh lm cho ti, nh ca Thin Cha
chuyn thnh s lnh... cu sng mt dn ng o" (St
45,8; 50,20) (x. Tb 2,12-18 vulg). T vic t-ra-en chi b v
h st Con Thin Cha l s d lun l ln nht cha tng c
do ti li ca mi ngi gy nn, Thin Cha rt ra c
s lnh ln nht do s sung mn ca n sng (x. Rm 5,20):
c Ki-t c tn vinh v chng ta c cu chuc. Tuy
nhin khng v th m ci xu tr thnh ci tt c.
313 227.
"Mi s u sinh li ch cho ai yu mn Thin
Cha" (Rm 8,28). Chng t ca cc thnh khng ngng xc
nhn chn l ny :
Thnh Ca-ta-ri-na thnh Si--na ni vi "nhng ngi
bt bnh v ni lon v nhng g xy n cho h":
"Tt c mi s u bi tnh thng m ra, mi s u
c xp t con ngi t n n cu . Thin
Cha khng lm g khc ngoi mc ch (x. Dial
4,138).
Trc khi t o t lu, Thnh T-ma More an i con
gi mnh : "Khng g xy ra m khng do Cha
mun. V tt c nhng g Ngi mun, cho d c v
rt xu i vi chng ta, vn l ci tt nht cho chng
ta" (x. Lettre).
B Giu-li-a-na thnh Norwich ni : "Nh n Cha, ti
hc bit phi kin vng trong c tin, v tin mt

134

cch chc chn l tt c mi s s nn tt... V ri

bn s thy l mi s s nn tt" (x. Rev 32).
314 1040 2550.
Chng ta tin vng vng rng Thin
Cha l ch t th gii v lch s. Nhng thng chng ta
khng bit c ng li ca Thin Cha quan phng. Ch
khi no ti chung cuc, lc m s hiu bit phin din ca
chng ta kt thc, khi chng ta thy Cha "din i din"
(1Cr 13,12) chng ta s hiu bit mt cch trn vn cc
ng li ny, m Thin Cha dng dn a cuc sng
to, d c phi tri qua cc tham trng ca s d v ti, ti s
yn ngh ca ngy Sa-bat ( x. St 2,2) chung cuc, ngy m
Thin Cha nhm n khi to dng tri v t.
TM LC
315. Vi vic to dng v tr v con ngi, Thin Cha
ban cho ta chng c tin khi v ph qut v tnh thng
ton nng v s khn ngoan ca Ngi, cng l li loan bo
u tin v " nh nhn hu" m cng ch l cng trnh
sng to mi trong c Ki-t.
316. Tuy cng trnh sng to c coi l ca Cha Cha,
nhng chn l c tin cng dy : Cha Cha, Cha Con v
Cha Thnh Thn l nguyn l duy nht v khng th phn
chia c ca cng trnh sng to.
317. Ch c Thin Cha mi sng to v tr mt cch t
do, trc tip, khng cn mt s tr gip no.
318. Khng mt th to no c c quyn nng v bin
cn thit "sng to" theo ng ngha ca thut ng ,
ngha l lm ra nhng g trc khng c v cho chng
hin hu "t h khng" (DS 3624).
135

319. Thin Cha sng to v tr biu l v thng ban

vinh quang ca Ngi. Ngi mun cc th to c d
phn vo chn thin m ca Ngi. l s vinh quang v
m Ngi to dng nn chng.
320. Thin Cha sng to v tr th cng duy tr n nh
Ngi Li, "Ngi Con dng li quyn nng ca mnh m duy
tr vn vt" (Dt 1,3) v nh Thnh Thn ca Ngi, ng
sng to v ban s sng.
321. S quan phng chnh l Thin Cha lo liu vi s
khn ngoan v tnh thng dn a mi th to ti cng
ch ti hu ca chng .
322. c Ki-t mi gi chng ta ph thc vi tm tnh con
tho vo s quan phng ca Cha trn tri ( x. Mt 6,26-34).
Thnh Ph-r cng nhc : "Mi lo u, hy trt c cho Ngi
v Ngi chm sc anh em" (1Pr 5,7) ( x. Tv 55,23).
323. Thin Cha quan phng cng hnh ng qua hnh
ng ca cc th to. Thin Cha cho con ngi c t do
cng tc vo cc k hoch ca Ngi.
324. Vic Thin Cha cho php c s d th l v s d
lun l l mt huyn nhim m Thin Cha soi sng nh Con
ca Ngi l c Gi-su Ki-t, ng cht v sng li
chin thng s d. c tin gip chng ta xc tn rng, Thin
Cha s khng cho php c s d xy ra nu Ngi khng
rt c s lnh t chnh s d , bng nhng con ng m
chng ta ch bit c trn vn trong i sng vnh cu.

136

TIT 5: TRI V T
325. Kinh Tin Knh ca cc tng tuyn xng: Thin
Cha l "ng to thnh tri v t"; kinh Tin Knh ca
Cng ng Ni-x-a Con-tan-ti-n-p-li ni thm..." mun
vt hu hnh v v hnh".
326 290 1023,2794. Trong Thnh Kinh, thut ng "tri v
t" c ngha l tt c nhng g hin hu, l ton b cng
trnh sng to. Thut ng ny cng ch mi lin h, va kt
hp, va phn bit tri vi t : "t" l th gii ca con
ngi; ( x. Tv 115, 16) "Tri" hoc "cc tng tri" c th ch
bu tri ( x. Tv 19,2), nhng cng c th ch "ni" Thin
Cha ng : "Ly Cha chng con trn tri" (Mt 5,16) ( x. Tv
115,16); do , "tri" cng l vinh quang cnh chung. Sau
ht, "tri" ch ni "c ng" ca cc th to thing ling tc l
cc thin thn vy quanh Thin Cha.
327 296.
Kinh Tin Knh ca Cng ng La-t-ra-n IV
khng nh Thin Cha "ngay lc khi u, to dng t
h khng c hai loi th to: loi thing ling v loi c hnh
th, ngha l cc thin thn v v tr vt cht; k n l con
ngi vi tnh cht ca hai loi trn, va c tinh thn va c
th xc" ( DS 800; x. DS 3002 v SPF8).
I. CC THIN THN
S hin hu ca cc thin thn l mt chn l c tin
328 150.
S hin hu ca cc hu th thing ling,
khng c th xc, m Thnh Kinh quen gi l cc thin thn,
l mt chn l c tin. Thnh Kinh v Thnh Truyn u
nht tr nh th.
137

Cc thin thn l ai ?
329. Thnh Augustin ni : "Thin thn " ch chc nng
ch khng ch bn tnh. Xt v bn tnh l "thun linh". Xt
v chc nng l "thin thn". Theo hu th, l mt thun linh
; theo hnh ng, l mt thin thn ( x.Tv 103,1,15). T bn
th, cc thin thn l nhng ti t v s gi ca Thin Cha.
V cc ngi hng chim ngng "Thnh Nhan Cha Ta trn
tri" (Mt 18,10), nn cc v l "nhng ngi i thc hin Li
Cha, sn sng phng lnh Ngi" (Tv 103,20).
330. Vi t cch l th to thun linh, cc ngi c tr nng
v ch : cc ngi l nhng th to c ngi v (x.Pi XII : DS
3891) v bt t ( x. Lc 20,36). Cc ngi hon ho hn mi
th to hu hnh. Vinh quang rc r ca cc ngi minh chng
iu y ( x. n 10,9-12).
c Ki-t "vi ton th cc thin thn ca Ngi"
331 291.
c Ki-t l trung tm ca th gii thin thn.
Cc thin thn u thuc v Ngi : "Khi Con Ngi n
trong vinh quang vi ton th cc thin thn ca Ngi" (Mt
25,31). Cc thin thn thuc v c Ki-t v c dng
nn nh Ngi v cho Ngi : "V trong Ngi, mun vt
c to thnh, trn tri cng di t, hu hnh vi v hnh
: Du l hng dng lc thn thing hay l bc quyn nng
thng gii; tt c u do Thin Cha to dng nh Ngi
v cho Ngi" (Cl 1,16). Hn na, cc thin thn cn thuc
v Cha Ki-t, v Ngi t cc ngi lm s gi thc hin
nh cu ca Ngi : "No tt c nhng v khng phi
l nhng bc thing ling c trao cho mt trch v, c
sai i phc v cho nhng k s c tha hng n cu
sao ?"(Dt 1,14).

138

332. Ngay lc sng to (G 38,7) v sut dng lch s<150)

cu , cc thin thn c mt loan bo v n cu v
phc v cho vic thc hin nh . Cc thin thn ng
ca vn a ng (St 3,24), bo v ng Lt (St 19), cu
Agar v con ca b ( x. St 21,17), chn tay p-ra-ham (St
22,11), cng b l lut cho dn (Cv 7,53), hng dn dn
Cha ( x.Xh 23,20-23), loan bo nhng cuc sinh h ( x.Thp
13), nhng n gi ( x.Thp 6,11-24; Is 6,6), tr gip cc ngn
s (x.1 V19,5), ch l mt vi v d. Cui cng Thin
Thn Gp-ri-en loan bo vic sinh h ca v Tin h v
ca chnh Cha Gi-su (x. Lc 1,11.26).
333 559.
T khi nhp th cho ti khi ln Tri, Ngi Li
lun c cc thin thn tn th v phc v. "Khi a
Trng T vo th gii loi ngi, Thin Cha ni : "Mi
thin thn ca Thin Cha, ht thy phi tn th Ngi" (Dt
1,6). Li ca tng ca cc thin thn khi Cha Ki-t ging
sinh khng ngng vang ln trong li ca tng ca Hi Thnh :
"Vinh danh Thin Cha..." (Lc 2,14). Cc thin thn bo v
c Gi-su khi th u ( x.Mt 1,20; 2,13.19), phc v Ngi
trong hoang a ( x.Mt 4,11; Mc 1,12), ng vin Ngi
trong cn lo s trc ci cht (x.Lc 22,43 ), d c th cu
Ngi khi tay cc k th (x. Mt 26,53), nh cu dn Itra-en xa (x.2Mcb 10,29-30 ; 11,8). Chnh cc thin thn
"rao truyn phc m" (Lc 2,10) khi loan bo Tin Mng Nhp
Th (x.Lc 2,8-14) v Phc sinh (x. Mc 16,5-7) ca c Kit. Cc ngi loan bo c Ki-t quang lm (x. Cv 1,10-11),
v khi Ngi n, cc ngi c mt gip Ngi trong cuc
thm phn (x. Mt 13, 41; 24, 31;Lc 12,8-9 ).
Cc thin thn trong i sng Hi Thnh

139

334. Cho ti ngy Cha quang lm, tt c i sng Hi

Thnh hng nh s tr gip m thm v hu hiu ca cc
thin thn
(x. Cv 5,18-20; 8,26-29; 10,3-8; 12,6-11; 27,23-25).
335 1138.
Trong phng v, Hi Thnh lin kt vi cc
thin thn tn th Thin Cha ngn trng Ch Thnh (x.
MR "Sanctus"). Hi Thnh khn cu cc thin thn tr gip
trong bi "Xin cc thin thn Cha dn a bn v thin
ng..." ca phng v cu cho tn hu qua i, hoc trong
"Thnh Thi Thin Thn" ca phng v Bi-dan-tin, v c
bit knh nh mt s thin thn nh Thnh Mi-ca-e, Gp-rien, Ra-pha-en, cc thin thn h th.
336 1020.
Cc thin thn gn gi (x. Mt 18,10) v cu
bu cho ta (x. Lc 16,22) t lc khi u (hin hu) (x. Tv
34,8;91,10-13) cho n lc cht (x. G 33,23-24; Gia. 1,12;
Tb 12,12). "Mi tn hu u c mt thin thn h th bo
tr, v hng dn n s sng i i (Th.Ba-si-li-, Eun
3,1"). Ngay ti th, trong c tin, i sng Ki-t hu c
tham d vo cng on dim phc ca cc thin thn v loi
ngi c hp nht trong Thin Cha.
II. TH GII HU HNH
337 290 293. Chnh Thin Cha sng to th gii hu
hnh vi s phong ph, a dng v trt t ca n. Thnh
Kinh trnh by cch biu trng cng trnh ca ng Sng
To nh mt chui su ngy "lao ng" ca Thin Cha v
hon tt vi s "ngh ngi" vo ngy th by (St 1,1-2,4). V
vic sng to, Thnh Kinh dy nhng chn l c Thin
Cha mc khi v n cu chng ta ( x.DV 11), gip chng
ta "nhn ra bn cht su xa cng nh gi tr v cng ch ca

140

sng to. Cng ch ny l vinh quang ca Thin Cha" (LG

36).
338 297.
Khng c g hin hu m khng do Thin
Cha sng to . V tr bt u khi Li Thin Cha to dng
n t h khng. Tt c mi hin hu, ton b thin nhin,
ton b lch s loi ngi u bt ngun t bin c tin khi
: y l khi im hnh thnh th gii v bt u thi gian
( x.Th. u-c-tinh, Gen.Man.1,2,4).
339 2501 299 226.
Mi th to, u c s tt lnh v
hon ho ring. V mi cng trnh ca "su ngy", Sch
Thnh vit : "V Thin Cha thy th l tt". Chnh v c
sng to, m mi vt u c s vng chi, chn tht v tt
lnh cng nhng nh lut v trt t ring" (GS 36,2). Theo
Thin Cha, cc th to khc nhau u phn chiu mt cht
s khn ngoan v s tt lnh v bin ca Thin Cha, mi
th to mt cch. Chnh v th con ngi phi tn trng s
tt lnh ring ca tng th to trnh s dng n mt cch
ba bi, nu khng con ngi s coi thng ng To Ha
v ko theo nhiu hu qu nguy hi cho mnh v mi sinh .
340 1937.
Thin Cha mun cc th to l thuc ln
nhau. Mt tri, mt trng, cy ci vi bng hoa, phng
hong v chim s: cnh thin hnh vn trng ca s vt ln
nh khc nhau ni ln rng khng th to no c th t tc,
nhng ty thuc vo nhau, b tc v phc v ln nhau.
341 283 2500. V p ca v tr: Trt t v s hi ha ca
th gii xut pht t s a dng v mi lin h gia cc th
to. Con ngi dn dn pht hin nhng iu y nh l quy
lut ca thin nhin. Chng lm cc nh thng thi phi thn
phc. V p ca th to phn chiu v p v bin ca

141

ng Sng To. V p ny phi gi ln ni tr khn v ch

ca con ngi s knh trng v phc tng .
342 310.
Phm trt cc th to c din t qua th t
ca "su ngy", t vt km hon ho ti bc hon ho hn.
Thin Cha thng yu tt c cc th to ( x.Tv 145,9) v
chm sc mi vt, ngay c nhng con chim s b nh. V
con ngi, Cha Gi-su ni : "Chng con cn ng gi hn
c mun ngn chim s" (Lc 12,6-7), "Ngi th qu hn chin
bit my" (Mt 12,12).
343 355.
Con ngi l chp nh ca cng trnh sng
to. Trnh thut Sng Th din t iu , khi phn bit r
rng vic sng to con ngi vi vic sng to cc loi khc (
x.St 1,26).
344 293, 1939 2416. Tt c cc th to lin i vi nhau, v
xut pht t mt ng Sng To, v v tt c u c sp
t lm vinh danh Thin Cha:
Chc tng Ngi, ly Cha, ni tt c cc th to ca
Ngi; c bit l anh Mt Tri. Ni anh, Cha cho
chng con nh sng ban ngy, Anh rt p, ta chiu
nh huy hong ln lao. Anh cho chng con mt biu
tng v Ngi, ly ng Ti Cao.
1218. Chc tng Ngi, ly Cha, v ch Nc, Ch rt hu
ch v rt khim tn. ng qu v thanh khit...
Chc tng Ngi, ly Cha, v ngi m chng con l
Tri t, cu mang v nui chng con, sn xut cc
loi tri khc nhau. vi bng hoa lng lnh v rc r
c xanh...

142

Hy chc tng v ngi khen Cha, Hy t n Ngi

v phng s Ngi vi lng khim tn ( Th. Phan-xic thnh A-xi-xi, Trng ca to vt ).
345 2168.
Ngy Sa-bat kt thc "su ngy" lm vic.
Sch Thnh ni : "Ngy th by, Ngi kt thc cng vic
lm", nh vy "tri v t hon tt". Ngy th by
Thin Cha "ngh vic", Ngi thnh ha v chc lnh cho
ngy (St 2,1-3). Nhng li c linh hng trn y cha
ng rt nhiu gio hun c gi tr cu :
346 2169.
Trong cng trnh sng to, Thin Cha t
mt nn mng v nhng qui lut trng tn ( x. Dt 4,3-4).
Ngi tn hu c th tin tng nng ta vo . l du
ch v bo chng v lng trung tn khng h lay chuyn ca
Thin Cha i vi Giao c ( x. Gr 31,35-37;33,19-26). V
phn mnh, con ngi phi trung thnh vi nn mng ny v
tn trng nhng qui lut m ng Sng To khc ghi trn
.
347 1145-1152.
Cng trnh sng to hng v ngy sabt, tc l nhm n vic phng th v tn vinh Thin Cha.
Vic phng th c khc ghi trong trt t ca cng trnh
sng to. Lut dng Thnh Bin c c ghi : "Vic phng
th Thin Cha l vic ti thng khng cn vic g quan
trng hn". y l trt t ng n cho mi bn tm ca con
ngi.
348 2172.
Ngy sa-bt l tm im ca l lut t-ra-en.
Tun gi cc gii rn l sng theo s khn ngoan v mun
ca Thin Cha c din t trong cng cuc sng to
349 2174 1046.
Ngy th tm, mt ngy mi rc
sng cho chng ta : ngy c Ki-t Sng Li. Nu ngy th
143

by hon tt cuc sng to th nht, th ngy th tm khi

u cuc sng to mi. Nh vy, cng trnh sng to ch t
ti tt nh trong cng trnh cn ln lao hn na l n cu
chuc. Cuc sng to th nht tm ra ngha v t ti
nh cao trong cuc sng to mi ni Cha Ki-t, s rc r
ca sng to mi ny vt xa v huy hong ca sng to
trc ( x. MR, Vng phc sinh 24: li nguyn sau bi c I ).
TM LC
350. Thin thn l nhng th to thing ling hng tn
vinh Thin Cha v phc v cc nh cu ca Ngi
dnh cho cc th to khc : "Cc thin thn cng tc trong
mi vic lnh cho chng ta" ( Th. T-ma A-qui-no tng lun.
1,114,3 ad 3).
351. Cc thin thn vy quanh c Ki-t l Cha mnh.
Cc v phc v Ngi, c bit trong vic hon thnh s
mng cu nhn loi.
352. Hi Thnh tn knh cc thin thn, v cc ngi tr
gip Hi Thnh trong cuc l hnh trn th v bo v ht
mi ngi.
353. Thin Cha mun c cc th to khc bit nhau, mi
loi c s tt lnh ring ca mnh. Chng phi l thuc nhau
v tun theo trt t ca chng. Tt c cc th to vt cht l
mu ch cho con ngi. Con ngi, v tt c vn vt, nh
con ngi, phi lm vinh danh Thin Cha.
354. Tn trng cc qui lut c ghi khc trong cng trnh
sng to v nhng tng quan xut pht t bn tnh mun
vt, l mt nguyn tc ca s khn ngoan v l mt nn tng
ca lun l.
144

TIT 6: CON NGI

355 1700, 343.
"Thin Cha sng to con ngi theo
hnh nh mnh; Ngi sng to h theo hnh nh Thin Cha.
Ngi sng to h c nam c n" (St 1,27). Con ngi gi
mt a v c tn trong cng trnh sng to: con ngi l
"hnh nh ca Thin Cha" (I); trong bn tnh ca mnh, con
ngi hp nht th gii thing ling v th gii vt cht (II);
con ngi c to dng "c nam c n" (III); Thin Cha
cho h sng thn tnh vi Ngi (IV).
I. "GING HNH NH THIN CHA"
356 1703 2258, 225. Trong tt c cc th to hu hnh, ch
con ngi l "c kh nng hiu bit v yu mn To Ha"
(x.GS 12,3). Con ngi l "th to duy nht trn tri t c
Thin Cha dng nn cho chnh h" (x.GS 24,3) ; ch con
ngi, nh s hiu bit v tnh thng, c mi gi chia s
s sng ca Thin Cha. Con ngi c to dng v mc
ch y, v l l do cn bn ca phm gi con ngi :
295
V sao Ngi dng con ngi vi phm gi cao
trng nh vy ? Vi tnh thng v bin, Ngi
nhn ngm th to ni chnh mnh v say m n. V
thng yu, Ngi to ra n; v thng yu, Ngi
cho n kh nng hng phc vnh cu ( Th. Ca-ta-rina thnh Si-en-na, dial 4,13).
357 1935 1877.
V con ngi c dng nn theo hnh
nh ca Thin Cha, nn c phm gi l mt nhn v. Khng
phi l mt s vt m l mt con ngi. Con ngi c kh
nng t bit mnh, t lm ch chnh mnh v t do t hin v
thng hip vi nhng ngi khc. Do n sng, mi ngui
145

c mi giao c vi ng Sng To, dng ln Ngi

mt li p tr tin yu m khng ai c th thay th c.
358 299, 901. Thin Cha sng to mi s cho con ngi
( x. GS 12,1; 24,3; 39,1); cn con ngi c sng to
phng s, yu mn Thin Cha v dng ln Ngi tt c th
to :
Hu th no trong ci dng gian c quan tm
dng y? l con ngi, mt khun mt sng
ng ln lao, k diu, m di mt Thin Cha cn
qu gi hn c ton th vn vt. l con ngi, v
con ngi m tri, t, bin rng v ton th vn vt
c hin hu, v v tha thit mun cu con
ngi, nn Thin Cha khng tic ban c Con duy
nht ca Ngi cho h. Thin Cha khng ngng
iu ng mi s nng con ngi ln ti Thin
Cha v t con ngi ngi bn hu Thin Cha (
Th. Gio-an Kim khu, bi ging St 2,1).
359 1701.
"Ch c mu nhim Ngi Li Nhp Th mi
c th lm sng t mu nhim con ngi" (GS 22,1):
388 ,411. Thnh Phao-l cho chng ta bit c hai ngi l
ngun gc ca nhn loi : A-am v c Ki-t... "Aam th nht c to dng nh l mt con ngi
lnh nhn s sng. Cn Ngi kia l ng thing
ling ban s sng. Ngi th nht c to dng do
bi ngi kia, do ng ny, ngi th nht lnh nhn
linh hn lm cho sng... Khi to thnh A-am th
nht, A-am th hai khc ghi hnh nh mnh trong
. Do A-am th hai lnh nhn vai tr v tn
ca A-am th nht, khng b mt nhng g
146

c to dng theo hnh nh ca mnh. A-am u,

A-am cui : ngi trc c khi u, ngi sau
s tn ti mi mi. V Ngi sau mi thc l Ngi
u, nh chnh Ngi ni v mnh: "Ta l u v
l Cui" ( T.Ph-r Kim Ngn, bi ging 117).
360 225, 404, 775, 831 842. V cng xut pht t mt
ngun gc chung, nhn loi to thnh mt th thng nht.
"T mt ngi duy nht, Thin Cha to thnh ton th
nhn loi" (Cv 17,26) ( x.Tb 8,6):
Tht l k diu, khi ta nhn ngm nhn loi cng c
chung mt ngun gc ni Thin Cha...; cng c
chung mt bn tnh, c cu to nh nhau v mt
th xc vt cht v mt linh hn thing ling; cng c
chung mt mc ch trc tip v mt s mnh trong
th gii; cng c chung mt ni c ng l tri t vi
nhng ca ci, m mi ngi, do quyn t nhin ca
mnh u c quyn s dng nui dng v pht
trin s sng; cng c chung v mt cng ch siu
nhin l chnh Thin Cha, m tt c u phi qui
hng v Ngi; cng c chung nhng phng th
t ti cng ch ; cng c chung n cu m
c Ki-t thc hin cho mi ngi ( Pi- XII
enc." summi pontificatus"; x.NA 1).
361 1939.
"Lut lin i v bc i ny m bo rng mi
ngi thc s u l anh em" ( Ibid) cho d c nhiu khc
bit phong ph gia cc con ngi c nhn, cc nn vn ha,
cc dn tc.

147

II. "CON NGI L MT THC TH N NHT

GM HN V XC "
362 1146,2332.
c to dng theo hnh nh Thin
Cha, con ngi l mt hu th va th xc va tinh thn.
Trnh thut Thnh Kinh din t thc ti vi mt ngn ng
biu tng khi khng nh rng "Thin Cha ly t st nn
ra con ngi, thi sinh kh vo l mi, v con ngi tr nn
mt sinh vt"(St 2,7). Con ngi ton din c dng nn do
mun ca Thin Cha.
363 1703.
Thnh Kinh thng dng thut ng linh hn
ch s sng con ngi ( x. Mt 16,25-26; Ga 15,13) hoc
ton din con ngi (Cv 2,41). Nhng cng dng ch ci
thm su nht (Mt 26-38), gi tr nht ni con ngi ( x. Mt
10,28; 2Mca 6,30), nh con ngi l hnh nh Thin Cha
cch c bit : "linh hn" l nguyn l thun linh ni con
ngi.
364 1004.
Thn xc cng c d phn vo phm gi
ca con ngi l "hnh nh ca Thin Cha": n l thn xc
con ngi chnh v c linh hn thing ling lm cho sinh
ng. V chnh con ngi ton din c t nh tr nn
n th Cha Thnh Thn, trong Thn Th Cha Ki-t
( x. 1Cr 6,19-20; 15, 44 - 45).
2289. Tuy gm xc v hn, nhng l mt thc th duy nht,
con ngi, nh c th xc, qui t ni mnh nhng yu
t thuc th gii vt cht. Ni con ngi, cc yu t
y t ti tuyt nh ca chng v c th t do dng
li ca tng ng To Ha. Vy con ngi khng
c khinh mit i sng th xc, nhng tri li, con
ngi phi coi thn xc mnh l tt p v ng tn

148

trng v thn xc y do Thin Cha to dng v phi

c sng li ngy sau ht ( GS 14,1).
365. S thng nht xc hn thm su n ta phi coi
linh hn nh l "m th" ca thn xc ( x. C Vienne 1312:
DS 902); ngha l, nh linh hn thing ling m thn xc
c cu to t vt cht, thnh mt thn xc ca con ngi
sng ng. Trong con ngi, tinh thn v vt cht khng
phi l hai bn tnh c ni kt li, nhng s kt hp ca
chng to thnh mt bn tnh duy nht.
366 1005 997. Hi Thnh dy rng mi linh hn thing ling
c Thin Cha trc tip to dng ( x. Pi- XII,trong.
"Humani Generis",1950: DS 3896;SPF 8 ) ch khng phi do
cha m "sn sinh": Hi Thnh cng dy rng, linh hn bt t
( x. C La-tran nm. 1513; DS 1440), khng h mt khi la
khi xc trong gi cht, v s ti hp tr li vi thn xc
trong ngy phc sinh cnh chung.
367 2083.
i khi linh hn c phn bit vi tinh thn.
Thnh Phao-l cu nguyn "trn con ngi chng ta: tinh
thn, linh hn v thn xc" c hng n nng , gi gn,
khng c iu g ng ch trch vo ngy Cha Quang Lm
(1Th 5,23). Hi Thnh dyrng s phn bit ny khng em
li s nh phn trong linh hn ( x. C Con-tan-ti-n-p-li IV
nm 870: DS 657). Thut ng "tinh thn" mun ni l con
ngi, ngay t khi to dng, c Thin Cha qui hng
v cng ch siu nhin ( x. C Va-ti-can I:DS 3005;x.GS
22,5), v linh hn nh n sng c nng ln kt hp vi
Ngi (x. Pi- XII, Enc "Humari Generis", 1950; DS 3891).
368 478, 582 1431, 1764 2517,2562. Truyn thng linh o
ca Hi Thnh cng nhn mnh n tim. Theo ngha Kinh
Thnh, tim l "y lng con ngi" (Gr 31,33), t ni h
149

s quyt nh chn Thin Cha hay khng ( x. Dt 6,5; 29,3;

Is 29,13; Ed 36,26; Mt 6,21; Lc 8,15; Rm 5,5).
III."THIN CHA SNG TO CON NGI C NAM
C N"
Thin Cha mun c s bnh ng v khc nhau
369. Ngi nam v ngi n c sng to, ngha l h
hin hu do mun ca Thin Cha : mt mt h hon ton
bnh ng vi t cch l nhng nhn v; mt khc, h l nam
v l n theo cch hin hu ring. "L nam", "l n" u l
thc ti tt lnh do mun ca Thin Cha : ngi nam v
ngi n c mt phm gi khng th mt c, do Thin
Cha, ng Sng To trc tip ban cho ( x. St 2,7.22). Ngi
nam v ngi n c cng mt phm gi "l hnh nh ca
Thin Cha". "L ngi nam" hay "l ngi n", h u
phn nh s khn ngoan v s tt lnh nhn hu ca ng
Sng To .
370 42, 239. ng din t Thin Cha theo hnh nh loi
ngi. Ngi khng l nam, cng khng l n. Thin Cha
thun linh, khng c s phn bit phi tnh. Nhng "nt hon
ho" ca ngi nam v ngi n, ca ngi me ( x. Is 49,1415; 66,13; Tv 131,2-3), ngi cha, ca i v chng ( x. Hs
11,1-4; Gr 3,4-19) phn nh phn no s trn ho v bin
ca Thin Cha.
"Cho nhau" _ "Tuy hai m mt"
371 1605.
Khi to dng con ngi "c nam c n",
Thin Cha mun h sng cho nhau. Chng ta bit iu ny
qua mt s cu Sch Thnh : "Ngi nam mt mnh th
khng tt. Ta s lm cho n mt tr t tng xng vi n"
150

(St 2,18). Khng mt con vt no c th tng xng vi con

ngi (St 2,19-20). Thin Cha ly xng sn ngi nam
to thnh ngi n v dn n cho ngi nam; va trng
thy ngi n, ngi nam phi tht ln mt ting thn phc,
mt li reo mng y yu thng v thng hip : "y l
xng bi xng ti, tht bi tht ti" (St 2,23). Ngi nam
nhn ra ngi n nh mt " ci ti" khc, mt ng loi.
372 1652,2366.
Ngi nam, v ngi n c to
dng "cho nhau": khng phi Thin Cha sng to h "ch
c mt na" hay "khng y " nhng to dng h hip
thng vi nhau, mi ngi c th thnh "tr t" cho nhau;
v mt ng, h l nhng con ngi bnh ng vi nhau
("xng ca xng ti...") v ng khc, b tc cho nhau v
l nam v l n. Trong hn nhn, Thin Cha kt hp h,
khi thnh"mt xng mt tht" (St 2,24), h c th truyn li
s sng con ngi : " Hy sinh si ny n cho nhiu, cho y
mt t" ( St 1,28). Khi truyn li s sng con ngi cho
dng di mnh, ngi nam v ngi n vi t cch l v
chng v cha m, cng tc mt cch c o vo cng trnh
ca ng Sng To (GS 50,1).
373 307 2415.
Theo nh ca Thin Cha, ngi
nam v ngi n c t "lm ch" tri t (St 1,28) nh
nhng "ngi qun l" ca Thin Cha. Quyn lm ch ny
khng c tr thnh mt s thng tr c on v ph hoi.
V l hnh nh ca ng Sng To, "ng yu thng tt c
nhng g hin hu"(Kn 11,24), ngi nam v ngi n c
gi tham d vo s quan phng ca Thin Cha i vi cc
th to khc. Do , h c trch nhim vi th gii m Thin
Cha giao ph cho h.
IV. CON NGI TRONG VN A NG

151

374 54.
Con ngi u tin khng phi ch c sng
to tt lnh m thi, nhng cn c t trong tnh thn vi
ng To Ha, hi ha vi chnh mnh v vi vn vt xung
quanh. Tnh thn v s hi ha ny ch thua km vinh quang
ca sng to mi trong c Ki-t.
375 1997.
Khi dng quyn gii thch mt cch chn
chnh ngn ng biu tng ca Thnh Kinh di nh sng
Tn c v Truyn Thng Hi Thnh, Hi Thnh dy rng :
nguyn t A-am v E-v c sng to trong mt tnh
trng "thnh thin v cng chnh nguyn thy" ( x. C Trente: DS 1511). S thnh thin nguyn thy y l "n c
tham d vo s sng ca Thin Cha"( LG 2).
376 1008, 1502.
Mi chiu kch ca i sng con ngi
c cng c nh s chiu ta n sng ny. Bao lu cn
sng mt thit vi Thin Cha, con ngi s khng phi cht
( x.St 2,17; 3,19), cng khng phi au kh ( x.St 3,16). S
hi ha ni tm ni mi con ngi, s hi ha gia ngi
nam v ngi n ( x.St 2,25 ), sau ht s hi ha gia i v
chng u tin vi ton th vn vt, to nn tnh trng c
gi l "s cng chnh nguyn thy".
377 2514.
Quyn lm ch tri t m Thin Cha ban
cho con ngi ngay t thu ban u, c thc hin trc
tin ni con ngi, l vic lm ch chnh bn thn mnh. Con
ngi cn nguyn tuyn v hi ha trong chnh bn thn, v
cn t do i vi ba th dc tnh thng lm con ngi n l
cc lc th ca gic quan, s ham m ca ci th gian v
cao "ci ti" bt chp nhng i hi ca l tr.
378 2415, 2427.
Du hiu ca s thn thin vi Thin
Cha l vic t con ngi trong vn a ng ( x. St 2,8).
Con ngi sng " canh tc v canh gn gi t ai"(St
152

2,15). Lao ng khng phi l mt hnh kh ( x. St 3,17-19),

nhng l s cng tc ca ngi nam v ngi n vi Thin
Cha trong vic kin ton vn vt hu hnh.
379. l tt c s hi ha ca tnh trng cng chnh
nguyn thy m nh ca Thin Cha dnh sn cho con
ngi. S hi ha ny s mt i v ti ca nguyn t chng
ta.
TM LC
380. "Ly Cha, Cha dng nn con ngi ging hnh
nh Cha, v giao cho h trch nhim trng coi v tr, khi
phng s mt mnh Cha l ng to ha, con ngi lm ch
mi loi th sinh" ( MR, kinh T n IV, 118) .
381. Con ngi c tin nh ha li hnh nh ca
Con Thin Cha lm ngi - "hnh nh ca Thin Cha v
hnh" ( Cl 1,15) hu Cha Ki-t tr nn trng t ca mun
vn anh ch em ( x. Ep 1,3-6; Rm 8,29).
382. Con ngi l "mt thc th n nht gm hn v
xc" (GS 14,1). Gio l c tin khng nh : linh hn thing
ling v bt t, c Thin Cha trc tip sng to .
383. "Thin Cha khng to dng con ngi n c : t
khi nguyn, "Ngi to nn h c nam c n" (St 1,27);
s lin kt gia h to nn x hi u tin ca con ngi
(GS 12,4).
384. Mc khi cho chng ta bit tnh trng thnh thin v
cng chnh nguyn thy ca ngi nam v ngi n trc
khi phm ti: cuc sng hnh phc ca con ngi trong
vn a ng bt ngun t tnh thn vi Thin Cha.
153

TIT 7: SA NG
385 309 457 1848 539.
Thin Cha v cng tt lnh
nn mi cng trnh ca Ngi u tt p. Tuy nhin, khng
ai thot c kinh nghim v au kh, v nhng s d trong
thin nhin, nhng s d ny hnh nh gn lin vi cc gii
hn ring ca loi th to, v nht l s d lun l. S d t
u n? Thnh u-tinh ni : "Ti tm cn nguyn ca s
d v ti khng thy c gii p no" ( x. Conf 7,7,ll), v
cuc tm kim au thng ca thnh nhn ch tm c li
thot lc ngi hon ci tr v vi Thin Cha hng sng. V
"mu nhim ca s gian c" (2 Tx 2,7) ch c sng t qua
"mu nhim ca lng thnh tn" (l Tm 3,l6). Tnh yu ca
Thin Cha c mc khi trong c Ki-t biu l mt
trt c trng ca s d v s v i ca n sng (x. Rm
5,20). Vy chng ta phi nghim xt vn cn nguyn s
d vi i mt c tin hng v ng duy nht chin
thng n (x. Lc.ll,2l-22; Ga l6,ll; lGa 3,8).
I. NI U TI LI NGP TRN, Y CHA
CHAN N SNG
Thc ti ca ti li
386 1847.
Ti li hin din trong lch s loi ngi. Tht
l v ch khi kim cch lm ng hoc trnh n thc ti bi t
ny bng cch gn cho n nhng tn khc. Mun hiu ti l
g, trc tin phi nhn chn mi tng quan mt thit gia
con ngi vi Thin Cha. Bi v, ngoi mi tng quan ,
chng ta khng th hiu cn tnh ch thc ca ti l chi b
v chng i Thin Cha, cho d ti li vn nng trn i
sng v lch s ca con ngi.

154

387 1848 1739.

Thc ti ca ti li, nht l ca nguyn
ti, ch c th hiu c trong nh sng mc khi ca Thin
Cha. Mc khi ny gip ta nhn bit Thin Cha; khng c
mc khi ny ta khng th nhn chn ti li l g v s tm
cch gii thch n nh mt khim khuyt trong qu trnh pht
trin, mt nhc im tm l, mt sai lm hoc l hu qu tt
yu ca mt c cu x hi khng tng xng v.v... Ch khi
no nhn bit c nh ca Thin Cha v con ngi, lc
ngi ta mi hiu ti l lm dng s t do Cha ban cho
con ngi c sng to yu mn Cha v yu mn nhau.
Ti Nguyn ti - mt chn l chnh yu ca c tin
388 431 208 359 729. Qua qu trnh mc khi, ngi ta hiu
r thc ti ca ti hn. Mc du trong Cu c, dn Thin
Cha cp n thn phn au thng ca kip ngi qua
nh sng lch s ca s sa ng c thut li trong sch Sng
Th, h vn khng th nm bt c ngha ti hu ca lch
s ; lch s ny ch c by t trong nh sng ca s cht
v phc sinh ca c Gi-su Ki-t m thi. Phi bit c
Ki-t l ngun n sng mi nhn ra A-am l cn nguyn ca
ti li. c c Ki-t Phc sinh c n, Cha Thnh Thn
- ng Bo Cha "t co ti li th gian" (Ga l6,8) bng
cch mc khi ng Chuc Ti.
389 422.
C th ni gio l v nguyn ti l "mt tri"
ca Tin Mng loan truyn c Gi-su l ng Cu th, mi
ngi u cn c cu v n cu c ban cho tt c
nh c Ki-t.Nh c cm thc v c Ki-t ( x. lCr.2,16),
Hi Thnh bit r khng th ng chm n mc khi v
nguyn ti m khng ng chm n Mu Nhim c Ki-t.
hiu trnh thut v s sa ng

155

390 289.
Trnh thut v s sa ng (St 3) s dng mt
ngn ng tng hnh, nhng xc nh mt bin c hng u
xy ra vo thi khi nguyn lch s nhn loi(x.GS 13,1).
Mc khi gip chng ta xc tn rng tt c lch s nhn loi
u mang du tch nguyn ti m nguyn t c tnh phm
( x. C. Tren-t: DS 1513 ; Pi- XII; DS 3897; Phao-l VI
bi ging 11/7/ 1966).
II. SA NG CA CC THIN THN
391 2538.
ng sau s la chn bt tun ca cc nguyn
t c mt ting gi quyn r chng li Thin Cha ( x. St
3,1-5), v ganh t vi con ngi, a nguyn t sa vo ci
cht ( x. St 2,24). Thnh Kinh v Truyn Thng ca Hi
Thnh cho nhn vt l mt thin thn sa ng gi l Xatan hay ma qu ( x.Ga 8,44; Kh 12,9). Hi Thnh dy rng
thot u l mt thin thn tt do Thin Cha tc to.
"Chc chn qu d v cc th ma qu khc u c Thin
Cha sng to vi bn tnh tt lnh, nhng t chng tr
nn xu" ( x. C. La-tran IV nm 1215 : DS 800).
392 1850 2482.
Kinh Thnh c ni n mt ti ca cc
thin thn ny ( x. 2Pr 2,4). Vic sa ng l do cc th to
thun linh y t do chn la t chi Thin Cha v Vng
Triu ca Ngi cch trit v dt khot. Cuc ni lon
ny c phn nh trong li ca tn cm d ni vi cc
nguyn t : "Cc ngi s tr nn nh Thin Cha" (St 3, 5).
Ma qu l k "phm ti ngay t thu s khai" (1 Ga 3,8), l
"cha s di tr"
(Ga 8,44).
393 1033- 1037 1022. Khng phi v Thin Cha thiu lng
thng xt nhng v cc thin thn y chn la dt khot,
cho nn ti ca h khng th tha th c. "Sau khi sa ng,
156

cc thin thn khng cn c th hi ci, cng nh con ngi

khng th n nn sm hi sau khi cht" (T.Gio-an a-ma-s
f.o.2,4).
394 538- 540 550 2846- 2849.
Thnh Kinh xc nhn
nh hng tai hi ca k m c Gi-su gi l "tn st nhn
ngay t lc s khai"(Ga 8, 44), k xi gic Ngi b s
mnh Cha Cha trao ph ( x. Mt 4,1-11). "S d Con Thin
Cha xut hin l ph hy cng vic ca ma qu" ( 1 Ga
3,8). iu tai hi nht trong cc cng vic ca ma qu l
dng s di tr quyn r con ngi bt tun Thin Cha.
395 309 1673 412, 2850- 2854.
Th nhng sc mnh
ca Xa-tan khng phi l v hn. N ch l mt th to, c
sc mnh v l thun linh nhng vn l th to: n khng th
ngn chn cng trnh xy dng Vng Triu ca Thin Cha.
Xa-tan hnh ng ni trn th do th hn Thin Cha v
Vng Quc Ngi c thit lp trong c Gi-su Ki-t.
Hnh ng gy tc hi rt nghim trng v mt tinh thn
v gin tip c v mt th l, ni mi ngi v ni x hi;
hnh ng y c Cha quan phng cho xy ra, Ngi l
ng iu khin lch s loi ngi v th gii cch mnh m
m cng rt du dng. Vic Cha cho ma qu hnh ng
qu l mt mu nhim ln, nhng "chng ta bit rng : Thin
Cha lm cho mi s u sinh li ch cho nhng ai yu mn
Ngi" ( Rm 8, 28).
III. TI NGUYN T
Thin Cha th thch t do ca con ngi
396 1730, 311 301. Thin Cha sng to con ngi theo
hnh nh Ngi v cho h sng trong tnh thn vi Ngi. L
mt th to tinh thn, con ngi ch c th sng tnh thn
157

khi t do tng phc Thin Cha. iu c din t trong

lnh cm con ngi n tri cy bit lnh, bit d "v ngy
ngi n n, ngi s cht" (St 2, 17). "Cy bit lnh bit
d" (St 2, 17) ni ln mt cch biu tng ranh gii m con
ngi l th to khng th vt qua nhng phi t nhn
nhn v tn trng vi lng tn thc. Con ngi ty thuc vo
ng Sng To, phi tun theo cc nh lut t nhin v cc
tiu chun lun l qui nh vic s dng t do.
Ti u tin ca con ngi
397 1707,2541 1850 215.
Con ngi b ma qu cm d,
nh mt lng tn thc vo ng Sng To, v khi lm
dng s t do, con ngi bt tun mnh lnh ca Thin
Cha. l ti u tin ca con ngi ( x. Rm 5,l9). T
mi ti li u l do bt tun Thin Cha v thiu tn thc
vo lng nhn hu ca Ngi.
398 2084 2113.
Trong ti ny, con ngi chn
chnh mnh thay v Thin Cha v do khinh mn Thin
Cha: Con ngi chn mnh bt chp Thin Cha, bt
chp nhng i hi ca tnh trng th to v do bt chp
c iu tt lnh cho bn thn . Khi tc thnh con ngi trong
tnh trng thnh thin, Thin Cha dnh sn n "thn ha"
sung mn trong vinh quang. Do ma qu cm d, con ngi
mun "nn nh Thin Cha" ( x. St 3,5) m "khng cn
Thin Cha, qua mt c Thin Cha, v khng theo Thin
Cha" ( Th: Niaxime le Confesseur, ambig).
399. Kinh Thnh cho thy nhng hu qu bi t ca s bt
tun u tin . A-am v E-v tc khc nh mt s
thnh thin nguyn thy ( x. Rm 3,23). H s hi trc v
Thin Cha ( x. St 3,9-l0) m h quan nim cch sai lch,

158

nh mt Thin Cha ganh t, s mt cc c quyn ca mnh

( x. St 3,5).
400 1607 2514, 602, 1008. Trc kia nguyn t sng trong
s hi ha do tnh trng cng chnh nguyn thy, nay ti
ph hy s hi ha , lm cho nhng kh nng iu khin
ca linh hn trn th xc b thng tn ( x. St 3,7); s kt
hp nam n tr nn cng thng ( x. St 3,11-13); mi quan h
gia h y nhng ham mun v thng tr ( x. St 3,16). S
hi ha vi vn vt b ph v : th gii hu hnh tr nn xa l
v th nghch vi con ngi ( x. St 3,17-19). V con ngi,
mun loi "lm vo cnh h o" (Rm 8, 20). Cui cng,
hu qu c bo trc r rng cho ti bt tun, nay thnh
hin thc : "Con ngi l tro bi s tr v bi tro" (St 3,19).
S cht xm nhp vo lch s nhn loi ( x. Rm 5,l2) .
401 1865, 2259 1799. T ti u tin ny c trn th b chm
trong ti li: huynh tng tn, khi u l Ca-in git Aben (St 4,3-15); tip n l s sa a ca c loi ngi; cng
vy, trong lch s t-ra-en, ti thng xuyn xut hin, nht
l di dng bt trung vi Thin Cha Giao c v s vi
phm lut M-s; c sau bin c cu ca c Ki-t, ti
xut hin di nhiu dng ngay gia ngi Ki-t hu (x. 1Cr
1-6; Kh 2-3). Thnh Kinh v truyn thng Hi Thnh khng
ngng nhc nh ti hin din khp ni trong lch s loi
ngi :
iu Thin Cha mc khi cho ta bit, cng c
kinh nghim ca ta xc nhn. Bi v nu nhn su tn
y lng, con ngi cng khm ph ra mnh hng
v s d, v ngp ln trong mun vn s d l nhng
iu khng th xut pht t ng To Ha tt lnh .
Nhiu khi t chi khng nhn nhn Thin Cha nh
nguyn u ca mnh, con ngi cng ph trt t
159

phi c t ti cng ch ti hu, ng thi ph v

mi ha hp ni chnh bn thn cng nh i vi
nhng ngi khc v vi mi loi th to (GS 13,1).
Hu qu ca ti A-am trn nhn loi
402 430, 605. Mi ngi u lin ly vi ti A-am. Thnh
Phao-l khng nh : "Do mt ngi bt tun, mun ngi
(ngha l mi ngi) mang ti" (Rm 5,19): "Cng nh v
mt ngi duy nht, m ti li xm nhp trn gian, v ti
li gy nn s cht. Nh th, s cht lan trn ti mi
ngi, bi v mi ngi phm ti" (Rm 15, 12). Thnh
tng i chiu tnh ph qut ca ti li v s cht vi tnh
ph qut ca n cu trong c Ki-t : "Cng nh v mt
ngi duy nht sa ng m mi ngi b kt n, th nh
mt ngi duy nht thc hin l cng chnh, mi ngi
cng c lm cho nn cng chnh, ngha l c sng" (Rm
5,18).
403 2606 1250.
Theo chn thnh Phao-l, Hi Thnh
lun dy rng chng ta khng th hiu c ni khn kh
ln lao ang nn con ngi cng nh vic h hng chiu
v s d v s cht, nu khng ni kt chng vi ti A-am
v vic nguyn t truyn li cho chng ta mt ti m mi
ngi phi mang ly t khi sinh ra v ti ny l "ci cht ca
linh hn" ( x. C Tren-t; DS. 152). Vi xc tn do c tin
ny, Hi Thnh ban php Thnh Ty tha ti cho c nhng
tr em cha tng phm ti ring ( x. C Tren-t : DS 1514).
404 360 50. Bng cch no ti A-am tr nn ti ca c
nhn loi ? Ton th nhn loi u trong A-am "nh mt
thn th duy nht ca mt con ngi duy nht" ( T.T-ma Aqui-n, mal 4-l). Do "th thng nht ca nhn loi", mi
ngi u lin ly vi ti A-am, cng nh ng hng s
160

cng chnh ca c Ki-t. Tuy nhin, vic lu truyn nguyn

ti l mt mu nhim m chng ta khng th hiu thu trn
vn. Nhng nh mc khi chng ta bit rng A-am c
hng nhn s thnh thin v cng chnh khng phi cho
ring mnh, m cho c bn tnh nhn loi : khi chiu theo
cm d, A-am v E-v phm ti vi tnh cch c nhn
nhng ti nh hng n c bn tnh con ngi m
nguyn t truyn li trong tnh trng sa a ( x. C Trent: DS.1511-1512). Ti truyn li cho ht nhn loi qua
sinh sn ngha l truyn li mt bn tnh loi ngi mt s
thnh thin v cng chnh nguyn thu. Do , nguyn ti
c gi l "ti" do loi suy : l mt th ti con ngi b
"nhim" ch khng phi "phm"; mt tnh trng, ch
khng phi mt hnh vi.
405 2515 1264.
Ti y mc du truyn n mi ngi (
x. C Tren-t: DS.1513), nhng khng h mang tnh cch
mt ti ring ni bt k ai trong con chu A-am. Nguyn ti
lm mt i s thnh thin v cng chnh ban u, nhng
khng lm h hoi hon ton bn tnh loi ngi : Bn tnh
loi ngi ch b thng tn trong cc kh nng t nhin, b
lm cnh m mui, au kh v phi cht, ( hng chiu v
ti li, hng chiu ny c gi l "vt dc"). Khi ban cho
con ngi i sng n sng ca c Ki-t, b tch Thnh Ty
cng xa b nguyn ti v quy hng con ngi v Thin
Cha; nhng hu qu ca nguyn ti trn bn tnh b suy yu
v nghing chiu v s d, vn tn ti ni con ngi v i
buc con ngi phi chin u lun mi.
406. Gio l ca Hi Thnh v s lu truyn nguyn ti
c minh nh, vo th k V, c bit l qua t duy ca
Thnh u-tinh chng li gio thuyt Plagi, v vo th k
XVI, chng li cuc ci cch Tin Lnh. Theo Plagi, vi
kh nng t nhin ca ch t do, con ngi khng cn n
161

Thin Cha tr gip cng c th sng tt lnh v mt lun l.

ng gin lc nh hng ti A-am thnh nh hng ca
mt gng xu. Ngc li, nhng nh Ci Cch u tin ch
trng nguyn ti lm con ngi hon ton sa a v tiu
hy s t do ca con ngi; h ng ha ti truyn n mi
ngi vi xu hng v s d m h cho l khng th khc
phc c. Hi Thnh lm ni bt ngha cng b xc
nh ni dung mc khi v nguyn ti c bit ti cng ng
Orange II nm 529 ( DS 371-372) v Cng ng Tren-t
nm 1546 (x.DS 1510-1516).
Mt cuc chin cam go
407 2015 2852 1888. Gio l v nguyn ti gn lin vi
gio l v n cu chuc nh c Ki-t, gip ta bit nhn
nh sng sut v hon cnh v hnh ng ca con ngi ni
trn th. V nguyn t phm ti, ma qu phn no thng
tr trn con ngi, mc du con ngi vn cn t do. Hu
qu ca nguyn ti l con ngi phi lm n l di quyn
k b ch s cht l ma qu ( x. C Tren-t : x.DS.1511 - Dt
2,l4). Nu khng bit bn tnh con ngi b thng tn,
nghing chiu v s d, ngi ta c nguy c mc phi nhng
lm ln nghim trng trong lnh vc gio dc, chnh tr, hot
ng x hi ( x. CA 25) v lun l.
408 1865.
Cc hu qu ca nguyn ti v ca tt c cc
ti ring ca con ngi a ton b th gii vo mt tnh
trng ti li m chng ta c th dng cch ni ca Thnh
Gio-an din t : "ti trn gian" (Ga l,29). Vi thnh ng
ny, ngi ta mun nhn mnh nh hng tiu cc trn con
ngi do cc hon cnh v c cu x hi, vn l hu qu ca
nhng ti li ( x. RP l6).

162

409 2516.
Hon cnh bi t ca trn th "nm di ch
thng tr ca c thn" (1Ga 5,19) ( x. 1Pr 5,8) lm cho cuc
sng con ngi tr nn mt cuc chin u.
Mt cuc chin cam go chng li quyn lc bng ti
tip din sut trong lch s nhn loi; khi u t lc
khai nguyn v s ko di n ngy cui cng nh
Li Cha phn... Dn thn vo cuc chin ny, con
ngi phi lun lun chin u gn b vi s thin
v ch t c s thng nht ni tm, sau khi ht sc
c gng vi s tr gip ca n Cha (x. GS 37,2 ).
IV. "THIN CHA KHNG B MC CON
NGI DI QUYN S CHT"
410 55, 705 1609, 2568 675. Sau khi sa ng, con ngi
khng b Thin Cha b ri. Ngc li, Thin Cha ku mi
con ngi v tin bo cch huyn nhim s d s b nh bi
v con ngi sa ng s c nng dy. on ny trong sch
Sng Th c gi l "Tin Tin Mng" v l li loan bo
u tin v ng M-si-a cu chuc, v cuc chin u gia
con rn v ngi n v v chin thng cui cng ca mt hu
du ngi n ny.
411 359,615 491.
Truyn thng Ki-t gio nhn ra trong
on trn li tin bo mt "A-am mi" (x. 1Cr.15,2122.45), ng "vng phc cho n cht trn thp gi" (Pl 2,8),
sa li s bt tun ca A-am m cn mang li n sng
trn y. V li, c nhiu gio ph v tin s Hi Thnh nhn
ra c Ma-ri-a, M c Ki-t, l ngi n c tin bo
trong Tin Tin Mng v c xem nh "E-v mi". M l
ngi u tin tha hng mt cch c nht v nh chin
thng ca c Ki-t trn ti li : M khng h nhim vt
163

nh nguyn ti (x. Pi- IX - DS 28O3) v nh n sng c

bit ca Thin Cha, M khng h phm mt ti no trong
sut cuc i trn th (C Tren-t. DS.1573).
412 310, 395 272 1994.
Nhng ti sao Thin Cha li
khng ngn cn con ngi u tin phm ti ? Thnh L-
C tr li : "n sng khn t ca c Ki-t, em li cho ta
nhng iu tt p hn nhng g m v ganh ght ma qu
cp mt" (Bi ging 73,4), v thnh T-ma A-qui-n cng
ni : "Sau khi con ngi phm ti, khng c g ngn cn
bn tnh loi ngi chng v mt cu cnh cao p
hn". Thin Cha cho php s d xy ra t s d rt ra s
lnh tt hn. Do , thnh Phao-l ni : " u ti li ngp
trn, y n sng cng c thng ban d dt" (Rm 5,20);
v Hi Thnh hoan ca khi chc lnh nn Phc Sinh :
"Nguyn ti hi, ti ho thnh hng phc, nh c ngi, ta
mi c ng Cu Tinh cao c dng ny" (T.Tma S.th
III,1,3 ad 3).
TM LC
413. "Thin Cha khng to ra s cht. Ngi chng vui
thch g khi cc sinh linh h mt ...Ci cht xm nhp vo
trn th do lng ghen ght ca ma qu (Kn 1,13; 2,24)".
414. Sa-tan hoc ma qu v cc c thn khc l nhng
thin thn sa a v t khc t phc v Thin Cha v
nh ca Ngi. y l mt la chn dt khot chng li
Thin Chu. Chng c dng li ko con ngi cng vi
chng ni lon chng li Thin Cha.
415. "c Thin Cha t trong tnh trng thnh thin,
ngay t pht u ca lch s, con ngi nghe theo thn d

164

nn lm dng t do ca mnh khi ni dy chng li Thin

Cha v mun t ti cu cnh ca mnh ngoi Thin Cha"
(GS l3,1) .
416. A-am, con ngi u tin, v phm ti nh mt
s thnh thin v cng chnh nguyn thy c Thin Cha
ban, khng nhng cho mnh m cho c nhn loi.
417. A-am v E-v truyn li cho hu du mt nhn
tnh b ti u tin lm tn thng, khng cn s thnh thin
v cng chnh nguyn thy. S mt mt c gi l
"nguyn ti".
418. Hu qu ca nguyn ti l bn tnh loi ngi b suy
yu trong cc kh nng, lm cnh m mui, b s cht thng
tr, hng chiu v ti li (hng chiu ny gi l "vt dc")
v nh th, mi ngi u mc nguyn ti.
419. "Cng vi Cng ng Tren-t chng ti xc quyt
nguyn ti c lu truyn li cng vi bn tnh nhn loi
"khng phi do bt chc m do sinh sn" v t , nguyn
ti tr nn ca mi ngi" (SPF 16).
420. c Ki-t chin thng ti li mang li cho chng
ta nhng n hu cao p hn nhng g ti li lm mt i :
" u ti li ngp trn, y n sng c thng ban d
y" (Rm 5,2O).
421. "Ngi Ki-t hu tin rng th gii ny c thit
lp v gi gn nh tnh yu ca ng Sng To, tc thnh v
bo tr. Th gii y ri vo ch n l ti li; nhng c
Ki-t nh cuc kh nn v phc sinh b gy uy quyn ca
c thn v gii thot th gii" (GS 2,2).

165

CHNG HAI

TI TIN KNH C GI-SU KI-T,CON

MT THIN CHA
Tin Mng : Thin Cha c Con Mt n
422 398, 2763.
"Khi thi gian ti hi vin mn, Thin
Cha sai Con Mnh ti, sinh lm con mt ngi n v
sng di l lut, chuc nhng ai sng di l lut, hu
chng ta nhn c n lm ngha t" (Ga 4,4-5). y l "Tin
Mng c Gi-su Ki-t, Con Thin Cha" (Mc l,l) : Thin
Cha ving thm dn Ngi ( x. Lc 1,68). Ngi thc
hin li ha vi p-ra-ham v con chu ng (x.Lc l,55).
Ngi thc hin hn c iu chng ta mong c : Ngi
c "Con yu du" ca Ngi n (Mc l,ll).
423. Chng ti tin v tuyn xng rng : c Gi-su Na-dart, di thi Vua H-r- c v Hong X-da-r u-gutt, sinh lm ngi Do Thi, con mt ngi con gi ca t-raen, ti B-lem, lm ngh th mc, cht trn thp gi ti Giru-sa-lem, thi tng trn Phng-xi- Phi-la-t, di triu
Hong Ti-b-ri-. Ngi l Con Vnh Cu ca Thin
Cha, "bi Thin Cha m n" (Ga l3,3), "ng t Tri
xung" (Ga 3,l3; 6,33), "n trong xc phm" (l Ga 4,2); v
"Ngi Li lm ngi v gia chng ta, chng ta c
nhn thy Vinh Quang ca Ngi, vinh quang m Cha Cha
ban cho Ngi l Con Mt y trn n sng v chn l (...).
T ngun sung mn ca Ngi, tt c chng ta lnh nhn
ht n ny n n khc" (Ga l,l4.l6).

166

424 638 552. Nh Thnh Thn tc ng v nh Cha Cha

li ko, chng ti tin v tuyn xng v c Gi-su nh sau :
"Thy l c Ki-t, Con Thin Cha hng sng" (Mt l6,l6).
Chnh trn tng c tin ny nh thnh Ph-r tuyn xng,
c Ki-t xy dng Hi Thnh ca Ngi ( x.Mt l6,l8; T.
L- c, bi ging 4,3; 5l,l; 62,2; 83,3).
"Loan bo s phong ph khn lng ca c Ki-t" (Ep
3,8)
425 850, 858. Truyn t c tin Ki-t gio, trc tin l
loan bo c Gi-su Ki-t, dn a mi ngi n ch tin
vo Ngi. Ngay t u, cc mn u tin khao kht
loan bo c Ki-t : "Cn phn chng ti, chng ti khng
th khng cng b nhng g chng ti thy v nghe"
(Cv 4,20) v ku mi con ngi trong mi thi i vo
hng nim vui hip thng vi c Ki-t :
"iu chng ti c nghe, iu chnh mt chng
ti c nhn thy v chim ngng, iu chnh
tay chng ti c s n, v Li S Sng; qu
vy, s sng xut hin, chng ti nhn thy v
xin lm chng, chng ti loan bo cho anh em S
Sng i i hng bn cnh Cha Cha v nay
xut hin cho chng ta; iu chng ti c thy,
c nghe, chng ti xin loan bo cho anh em, c
anh em na cng c hip thng vi chng ti m
chng ti th hip thng vi Cha Cha v c Gi-su
Ki-t, Con ca Ngi. Nhng iu ny, chng ti vit
ra cho anh em nim vui ca chng ti c trn
vn" (lGa l,l-4).
Trng tm ca hun gio : c Ki-t

167

426 1698 513 260.

"Trng tm ca hun gio l mt Con
Ngi, con ngi ca c Gi-su Na-da-rt, Con Mt ca
Cha Cha ... chu kh hnh, chu cht v chng ta v nay
sng li, sng mi mi vi chng ta .... Dy gio l ... l gip
ngi ta khm ph ni con ng ca c Ki-t tt c nh
mun i ca Thin Cha. l tm hiu ngha cc hnh
ng v li ni ca c Ki-t, cng nhng du ch Ngi
thc hin" ( CT 5). Mc ch ca hun gio l "a con
ngi n hip thng vi c Gi-su Ki-t : ch mt mnh
Ngi mi dn ta n tnh yu Cha Cha trong Cha Thnh
Thn v cho ta thng d vo s sng ca Thin Cha Ba
Ngi Ch Thnh" (Ibid )
427 2146 876. "Trong hun gio, ta ging dy v c Ki-t,
Ngi Li Nhp Th v Con Thin Cha; tt c nhng iu
khc c ging dy quy chiu v Ngi; ch mt mnh c
Ki-t ging dy, cn bt c ai ging dy u phi ging dy
nh pht ngn vin ca Ngi, c Ki-t dy qua ming
li h... mi gio l vin u phi p dng cho mnh li ni
nhim mu ca c Gi-su : "o l ti dy khng phi l
ca ti, nhng l ca ng sai ti" (Ga 7,l6).
428. Ngi no c mi gi "ging dy v c Ki-t"
trc ht phi tm "mi li tuyt vi l c bit c Ki-t";
phi "mt ht ... c c Ki-t v c kt hp vi
Ngi", v "bit Ngi quyn nng th no nh phc
sinh, cng c thng phn nhng au kh ca Ngi,
nn ng hnh ng dng vi Ngi trong ci cht ca
Ngi, vi hy vng c ngy cng c sng li t trong ci
cht " (Pl 3,8-ll).
429 851.
Vic nhn bit c Ki-t v tm tnh yu mn
s khi dy ni chng ta kht vng loan bo v Ngi, phc
m ha v gip mi ngi tin vo c Gi-su Ki-t. ng
168

thi, ngi ta lun cm thy cn phi o su c tin ny

hn. Nhm mc ch , theo th t ca kinh Tin Knh,
trc ht chng ti s trnh by cc danh hiu chnh ca c
Gi-su : c Ki-t, Con Thin Cha, c Cha (mc 2). K
l cc mu nhim chnh yu ca cuc i c Ki-t :
Nhp Th mc 3), Vt Qua (mc 4 v 5) v Tn Vinh (mc
6 v 7).

Mc 2
"TI TIN KNH C GISU KIT,CON
MT CA NGI, L CHA CHNG TI
I. C GI-SU
430 210 402. Trong ting Hip-ri, danh thnh "Gi-su" c
ngha l "Thin Cha Cu ". Khi truyn tin, thin thn
Gp-ri-en gi tn Ngi l Gi-su; danh xng ny va din
t cn tnh, va din t s mng ca Ngi (x. Lc 1.31). Bi
v "ch mt mnh Thin Cha mi c quyn tha ti"
(Mc 2,7), cho nn chnh Thin Cha trong c Gi-su l
Cha Con Vnh Cu lm ngi" s cu dn Mnh khi ti"
(Mt l,2l). Nh th, trong c Gi-su, Thin Cha qui t tt
c lch s cu nhn loi.
431 850,1441 388.
Trong lch s cu , Thin Cha
khng ch bng lng vi vic gii thot t-ra-en khi "nh n
l" (nl 5,6) khi a h ra khi Ai-cp, Ngi cn cu thot
h khi ti li na. V ti lun l mt xc phm n Thin
Cha (x.Tv 51,6), nn ch Thin Cha mi c th tha th
c (x.Tv 51,12). Do , dn t-ra-en cng nhn thc c
tnh ph qut ca ti li, cng thy ch c th tm c cu
169

 trong vic cu khn danh Thin Cha cu chuc (x. Tv

79,9).
432 589,2666 389 161.
Danh xng Gi-su cho thy
chnh danh thnh Thin Cha hin din trong con ngi
Cha Con ( x. Ga 3,5; Cv 2,21), ng lm ngi cu
chuc mi ngi khi ti cch dt khot. Danh xng Gi-su
l danh xng thn linh, danh xng duy nht mang li n cu
. T nay mi ngi c th ku cu Danh Gi-su, v nh
mu nhim Nhp Th, danh xng y lin kt vi tt c
mi ngi, n ni "di gm tri ny khng danh no khc
c ban cho nhn loi, chng ta nh vo Danh m
c cu " (Cv 4,12) ( x. Lv 16, 15-16;GV 50,20; Dt 9,7).
433 615.
Xa kia, mi nm mt ln, v Thng T ku
cu danh Thin Cha Cu Chuc x ti dn t-ra-en, khi
ng ry mu hy t ln bn x ti trong ni cc thnh. Bn x
ti l ni Thin Cha hin din ( x. Xh 25,22; Lv 16,2; Ds
7,89; Dt 9,5). Khi thnh Phao-l ni rng "Thin Cha
nh cho c Gi-su phi mu mnh ra lm phng th x
ti" (Rm 3,25), ngi mun ni rng qua bn tnh nhn loi
ca c Ki-t, "chnh Thin Cha ha gii nhn loi vi
Ngi"(2 Cr 5,l9).
434 2812.
S sng li ca c Gi-su tn vinh danh
Thin Cha cu ( x. Ga 12,28), v t nay chnh danh Gisu by t trn vn quyn nng ti thng ca "Danh hiu tri
vt trn mi danh hiu" (Pl 2,9-l0). Cc thn d khip s
Danh Ngi ( x. Cv 16,16-18). Nh Danh cc mn ca
c Gi-su thc hin cc php l (x. Mc 16,17), b<150)i v
tt c nhng g h xin Cha Cha nhn danh Ngi, Cha Cha
s nhn li (x. Ga l5,l6).

170

435 2667- 2668 2676. Danh xng Gi-su l trng tm ca

kinh nguyn Ki-t gio. Tt c cc li nguyn trong phng
v u kt thc bng cu: "Nh c Gi-su Ki-t, Cha
chng con". Kinh "Knh Mng Ma-ri-a" t ti nh cao
trong cu "v Gi-su, con lng B y n phc". Li tm
nguyn Phng ng thng gi l "Li cu khn c Gisu : "Ly Cha Gi-su Ki-t, Con Thin Cha , xin thng
xt con l k c ti". Nh Thnh Gian-c (Jeanne d'Arc),
nhiu Ki-t hu ch ku tn "Gi-su" khi hp hi.
II. C KI-T
436 690,695 711-716 783. "Ki-t" l phin m mt t Hy
lp dch t ting Hy-pri l "M-si-a" ngha l "c xc
du". Danh xng ny tr thnh tn ring ca c Gi-su v
Ngi chu ton tuyt ho s mng thn linh bao hm
trong danh xng . Qu th, trong t-ra-en, nhng ngi
c thnh hin thi hnh mt s mng Thin Cha giao
ph u c xc du nhn danh Thin Cha. l trng
hp ca cc vua ( x. l V 1, 39), cc t t ( x. Xh 29,7; Lv
8,12) v i khi c cc ngn s na ( x. 1V 19,16). Vy cng
ng hn cho trng hp ca ng M-si-a do Thin Cha
c n thit lp dt khot Vng Quc ca Ngi ( x. Tv
2,2; Cv 4,26-27). ng M-si-a phi c Thnh Thn Cha
xc du ( x Is 11,2), va lm Vua v t t ( x. Gcr 4,14;
6,13), va lm ngn s na ( x. Is 61,1; Lc 4, 16-21). c
Gi-su thc hin nim hy vng v ng M-si-a ca t-raen qua ba s v t t, ngn s v vng .
437 525, 486. Thin thn loan bo cho cc mc ng vic
c Gi-su ra i nh ng M-si-a c ha ban cho tra-en : "Hm nay, ng Cu anh em ra i trong
thnh Vua a-vit, Ngi l ng Ki-t, l c Cha" (Lc
2,ll). Ngay t khi u, Cha Gi-su l "ng Cha Cha
171

hin thnh v c xung th gian" (Ga l0,36), c cu mang

nh "ng Thnh" (Lc l,35) trong lng d trinh khit ca
c Ma-ri-a. Thnh Giu-se c Thin Cha ku gi "n
v ng l b Ma-ri-a v nh, v con B cu mang l do quyn
nng Cha Thnh Thn" (Mt l,20), c Gi-su "m ngi
ta gi l c Ki-t", c bn trm nm ca thnh Giu-se
sinh ra trong dng di a-vit, dng di Thin Cha ha
ban ng M-si-a ( Mt l, l6) ( x. Rm l,3; 2Tm.2,8; Kh 22,l6).
438 727 535. Vic c Gi-su c hin thnh lm ng
M-si-a by t s mng thn linh ca Ngi. "Chnh tn ca
Ngi ch r iu , v danh hiu "Ki-t" m ch ng xc
du, ng c xc du, v chnh vic xc du: ng xc
du l Cha Cha, ng c xc du l Cha Con v Cha
Con c xc du trong Cha Thnh Thn, v Cha Thnh
Thn l s xc du" ( x. T. I-r-n, chng lc gio 3,l8,3).
Vic c Gi-su c hin thnh lm ng M-si-a t
mun i c mc khi trong cuc i trn th ca Ngi,
khi chu php ra ca ng Gio-an, lc "Thin Cha dng
Thnh Thn v quyn nng xc du tn phong Ngi" (Cv
l0,38) " Ngi xut hin trc t-ra-en" (Ga l,3l) nh ng
M-si-a. Nhng vic Ngi lm v nhng li Ngi ni,
gip cho chng ta nhn bit Ngi l "ng Thnh ca
Thin Cha" (Mt l,24; Ga 6, 69; Cv 3,l4).
439 528-529 547.
Nhiu ngi Do Thi, k c mt s
ngi ngoi cng chia s nim hy vng ca t-ra-en, nhn
ra ni c Gi-su nhng nt c bn ca "Con vua a-vt" l
ng M-si-a m Thin Cha ha ban cho t-ra-en ( x. Mt
2,2; 9,27, l2,23; l5,22; 20,30; 2l,9.l5). c Gi-su chp
nhn danh hiu M-si-a m Ngi c quyn lnh nhn ( x.
Ga 4,25-26; ll,27;), nhng mt cch d dt v danh hiu ny
b mt s ngi ng thi hiu theo mt quan nim trn tc

172

( x. Mt.22,4l-46) nng phn chnh tr ( x. Ga 6,l5; Lc.24,2l).

440 552 550 443.
Khi thnh Ph-r tuyn xng c Gisu l ng M-si-a, Ngi chp nhn v lin tin bo
cuc kh nn ca Con Ngi. ( x. Mt.l6,l6-23). Ngi
mc khi vng quyn ng M-si-a ca Ngi, mt mt h
ti cn tnh siu vit ca Con Ngi " t tri xung" (Ga
3,l3) ( x. Ga 6,62; n 7,l3) v mt khc trong s mnh cu
chuc nh Ngi Ti T au kh : "Con Ngi n, khng
phi c k hu ngi h nhng l hu h, v hin
dng mng sng lm gi chuc mun ngi" (Mt 20,28) ( x.
Is 53,l0-l2). Do ngha tht s v vng quyn ca
Ngi ch c biu l trn Thp Gi ( x. Ga l9,ll-22; Lc
23,39-43). Ch sau khi sng li, Vng Quyn M-si-a ny
mi c thnh Ph-r cng b trc mt dn Thin Cha :
"Vy ton th nh t-ra-en phi bit chc iu ny : c Gisu m anh em treo trn Thp Gi, Thin Cha t
Ngi lm c Cha v lm ng Ki-t" (Cv 2,36).
III. CON MT C CHA CHA
441. Trong Cu c "Con Thin Cha" l danh hiu ban
cho cc thin thn ( x. nl (LXX) 32,8; G l,6), dn c
tuyn chn ( x. Xh 4,22; Hs 11,1; Gr 3,19; GV 36,11; Kn
18,13), con ci t-ra-en ( x. nl 14,1; Hs 2,1) v cc v vua
ca h ( x. 2Sm 7,14; Tv 82,6). Trong nhng trng hp y,
danh hiu ny ni ln quan h ngha t. Quan h ny to ra
nhng mi lin h thn tnh c bit gia Thin Cha v th
to. Khi c gi l Con Thin Cha ( x. 1Sbn 17,13; Tv
2,7), v Vua M-si-a ca li ha khng nht thit phi tri
vt hn phm nhn, nu theo st ngha en ca cc bn vn.
Nhng ngi coi c Gi-su nh ng M-si-a ca t-ra-en
( x. Mt 27,54) c l cng khng mun ni g hn (x.
Lc.23,47).
173

442 552 424. Trng hp thnh Ph-r th khc, v khi ng

tuyn xng c Gi-su l "ng Ki-t, Con Thin Cha
hng sng" (Mt 6,16), c Gi-su long trng tr li :
"Phm nhn khng ti no mc khi cho anh iu c,
nhng chnh l Cha ca Thy, ng ng trn tri mc
khi cho anh" (Mt 16,17). Cng th, thnh Phao-l khi cp
n vic ngi hon ci trn ng i a-mt ni : "Thin
Cha chn ti t khi ti cn trong lng m, ku gi ti,
Ngi thng mc khi Con ca Ngi cho ti, ti
loan bo v Con ca Ngi cho cc dn ngoi..." (Gl 1,1516). "Lp tc, ng bt u rao ging trong cc hi ng
rng c Gi-su l Con Thin Cha" (Cv 9,20). iu ny
ngay t u tr thnh trng tm ca c tin tng truyn (
x. Ga 20,31) do chnh thnh Ph-r l ngi tuyn xng u
tin vi t cch l nn tng Hi Thnh (x.Mt 16,18).
443 2786.
Nu thnh Ph-r c th nhn ra c Gi-su
M-si-a l Con Thin Cha trong tnh cht siu vit th r
rng l nh Cha gip cho ng hiu nh th. Trc cng
ngh khi nhng k buc ti hi : "Vy ng l Con Thin
Cha sao? " c Gi-su tr li : "ng nh cc ng ni ,
Ti l Con Thin Cha" (Lc 22,70) ( x.Mt 26,64; Mc.l4,6l).
Trc , Ngi t xng mnh l "Con" bit r Cha (
x.Mt.ll,27; 2l,37-38); Ngi phn bit mnh vi cc "ti t"
khc m trc kia Thin Cha sai n vi dn; Ngi (
x.Mt.2l,34-36) vt trn c cc thin thn ( x.Mt.24,36).
Ngi cho thy t cch l "Con" ca Mnh khc vi cc mn
v khng bao gi Ngi gi "Cha chng ta", tr lc ra
lnh : "Anh em phi cu nguyn nh th ny : "Ly Cha
chng con" ( x.Mt.5,48; 6,8; 7,21; Lc.11,13) (Mt 6,9). V
Ngi nhn mnh s khc bit : "Cha ca Thy v Cha
ca anh em" ( Ga 20,17).

174

444 536, 554. Vo hai thi im quan trng, Php Ra v

Hin Dung ca c Ki-t, cc sch Tin Mng ghi li ting
Cha Cha gi c Gi-su l "Con yu du" ( x.Mt.3,17;
17,5) ca Ngi. Chnh c Gi-su cng t xng l "Con
Mt ca Thin Cha" (Ga 3,l6) v qua danh hiu , xc
nhn Mnh tin hu t mun thu ( x.Ga l0,36). Ngi i
phi tin vo "danh Con Mt Thin Cha" (Ga 3,l8). Li
tuyn xng ny ca Ki-t gio xut hin ngay t trong
ting ku ca vin i i trng ng i din vi c Gisu trn Thp Gi : "Qu tht ng ny l Con Thin Cha"
(Mc l5,39). Ch trong mu nhim Phc Sinh, ngi tn hu
mi hiu c y danh hiu "Con Thin Cha".
445 653.
Sau Phc sinh, bn tnh Con Thin Cha ca
c Ki-t mi t rng trong quyn nng nhn tnh c tn
vinh. "Xt nh ng c Thnh Thn thnh ha, do vic
Ngi t ci cht sng li, Ngi c t lm Con Thin
Cha vi tt c quyn nng" (Rm l,4) ( x. Cv l3,33). Cc tng
c th tuyn xng : "Chng ti c nhn thy vinh
quang ca Ngi, vinh quang m Cha Cha ban cho Ngi
l Con Mt y trn n sng v chn l" (Ga l,l4).
IV. C CHA
446 209.
Trong bn dch cc sch Cu c ra ting Hy
lp, danh xng khn t Yahv m Thin Cha mc khi
cho M-s, c dch l "Kyrios" (c Cha). T , "c
Cha" tr thnh danh xng thng dng nht ch chnh
thin tnh ca Thin Cha t-ra-en. Tn c khng nhng
dng ngha mnh ca danh xng "c Cha" ni v Cha
Cha, nhng thm iu mi l dng c cho c Gi-su, c
nhn nhn l c Cha nh chnh Thin Cha vy ( x. 1Cr
2,8).
175

447 548.
Chnh c Gi-su cng t nhn danh hiu y
mt cch kn o khi tranh lun vi cc ngi Pha-ri-su v
ngha thnh vnh 110 ( x. Mt 22,41-46; Cv 2, 34-36; Dt
1,13) v mt cch r rt khi ni chuyn vi cc Tng .
Trong sut thi cng khai, c Gi-su thc hin nhng hnh
vi y quyn nng trn thin nhin, bnh tt, ma qu, s cht
v ti li; iu ny cho thy Ngi c quyn ti thng ca
Thin Cha.
448 208, 683 641.
Trong cc sch Tin Mng, ngi ta
thng gi c Gi-su l "Cha". Danh hiu ny chng t
rng nhng k n gn Ngi u tn trng v tin tng vo
Ngi, mong i Ngi cu gip v cha lnh ( x. Mt 8,2;
14,30;15,22). Nh tc ng ca Cha Thnh Thn, khi tuyn
xng nh vy, ngi ta cng nhn nhn c Gi-su l Thin
Cha ( x. Lc 1,43; 2,11). Sau khi c Gi-su Phc sinh, cch
tuyn xng ny din t tm tnh th ly : "Ly Cha ca con!
ly Thin Cha ca con!" (Ga 20,28). V cn mang thm sc
thi yu thng tru mn l nt ring ca truyn thng Ki-t
gio, nh khi Gio-an ni nh vi Ph-r: "Cha " (Ga
2l,7).
449 461 653. Khi dnh cho c Gi-su danh hiu thn linh
l c Cha, nhng li tuyn xng c tin ca Hi Thnh
xc nhn ngay t u ( x. Cv 2,34-36) rng quyn nng, danh
d v vinh quang ca Cha Cha cng thuc v Cha Gi- su
( x .Rm 9,5; Tt 2,13; Kh 5,13), v Ngi c "a v ngang
hng vi Thin Cha" (Pl 2,6), v Cha Cha by t quyn
ti thng ca c Gi-su khi cho Ngi sng li t ci cht
v biu dng Ngi trong vinh quang ( x. 1Cr 12,3; Pl 2,911; Rm 10,9).

176

450 668,672 2242.

Ngay t u lch s Ki-t gio, khi xc
nhn quyn Cha t ca c Gi-su trn trn th v trn lch
s ( x. Kh 11,15), Ki-t Gio khng nh rng : con ngi
khng c dng t do c nhn tng phc bt c quyn
bnh trn th no cch tuyt i, m ch tng phc Thin
Cha Cha v Cha Gi-su Ki-t : X-da-r khng phi l
"c Cha" ( x. Mc 12,17; Cv 5,29). "Hi Thnh tin rng....
cha kha trung tm v cu cnh ca mi lch s con ngi
ch tm thy trong Cha v Thy ca mnh" ( x. GS 10,2;
45,2).
451 2664- 2665 2817. Kinh nguyn Ki-t gio y nhng li
ku cu danh hiu "Cha", nh khi mi gi cu nguyn :
"Cha cng anh ch em", hay khi kt thc li nguyn "nh
c Gi-su Ki-t Cha chng con", hoc trong ting ku y
tn thc v hy vng "Ma-ran a-tha" ("Cha n!") hay"Mara-na tha" ("Ly Cha, xin Cha n") (1 Cr 16,22); "Amen, ly Cha Gi-su, xin ng n" (Kh 22,20).
TM LC
452. Danh xng "Gi-su" c ngha l "Thin Cha Cu
". Hi nhi sinh lm con c Trinh N Ma-ri-a c gi l
" Gi-su", "v chnh Ngi s cu thot Dn Ngi khi ti
li" (Mt 1,21). "Di gm tri ny, khng c mt danh no
khc c ban cho nhn loi, chng ta phi nh vo
danh mi c cu " (Cv 4,l2).
453. Danh xng "Ki-t" c ngha l "c xc du",
"ng M-si-a ". c Gi-su l ng Ki-t v " c
Thin Cha xc du bng Thnh Thn v quyn nng" (Cv
l0,38). Ngi l "ng phi n" (Lc 719), l i tng ca
"nim hy vng ca t-ra-en"
(Cv 28,2O).
177

454. Danh xng "Con Thin Cha" ni ln mi tng

quan duy nht v hng hu gia c Gi-su Ki-t v Thin
Cha Cha ca Ngi: Ngi l Con Mt ca Cha Cha ( x.
Ga 1,14.18; 3,16.18) v l chnh Thin Cha ( x. Ga 1,1)l
iu cn thit tr nn ngi kit hu.
455. Danh xng "Cha" ni ln quyn ti thng ca
Thin Cha. Tuyn xng hay ku cu c Gi-su l Cha c
ngha l tin vo thin tnh ca Ngi. Nu khng c
Thnh Thn gip sc, khng ai c th ni "Gi-su l c
Cha" (l Cr l2,3).

Mc 3
CHA GISU KIT TH THAI
BI CHA THNH THN,
NGI SINH RA BI TRINH N MARIA
TIT 1 : CON THIN CHA LM NGI
I. TI SAO NGI LI HATHNH NHC TH?
456. Cng vi kinh Tin Knh Ni-x-a Con-tan-ti-n- p-li,
chng ta tuyn xng "V loi ngi chng ta v cu ri
chng ta, Ngi t tri xung th. Bi php Cha Thnh
Thn, Ngi nhp th trong lng Trinh N Ma-ri-a v
lm ngi".

178

457 607.
Ngi Li lm ngi cu chng ta,
bng cch giao ha chng ta vi Thin Cha: "Chnh Thin
Cha yu thng chng ta v sai Con ca Ngi n hy
sinh lm ca l n ti cho chng ta" (l Ga 4, l0). "Cha Cha
sai Con ca Ngi n lm ng Cu th gian" (l Ga
4,l4). "c Gi-su xut hin xo b ti li" (l Ga 3,5).
385.

Bn tnh chng ta v bnh hon nn cn c cha

lnh, v sa ng nn cn c nng ln, v cht nn
cn c phc sinh. Chng ta nh mt quyn s
hu iu lnh nn cn phi ly li, b vy hm trong
bng ti, nn cn n nh sng, b t y nn mong
ng Cu , b giam cm, nn i tip cu; b n l
nn ch ng gii phng. Nhng l do y khng
quan trng sao ? Nhn loi ang chm trong khn
cng v bt hnh, l no Thin Cha khng ng lng
m h c xung tn bn tnh con ngi ving thm
sao? ( T. Gh-g-ri- thnh Nt-x, hay gio l 15)

458 219.
Ngi Li lm ngi gip chng ta nhn
ra tnh thng ca Thin Cha : " y l cch Thin Cha
biu l tnh yu i vi chng ta : Ngi sai Con Mt
ging trn nh Con Mt ca Ngi m chng ta c
sng" (l Ga 4,9). "Thin Cha yu th gian n ni ban Con
Mt, ai tin vo Con Mt ca Ngi th khi phi cht,
nhng c sng mun i" (Ga 3,l6).
459 520, 823 2012 1717, 1965.
Ngi Li lm ngi
tr thnh mu mc thnh thin cho chng ta. "Anh em
hy mang ly ch ca ti v hy hc gng ti"(Mt ll,29).
"Chnh Thy l ng, l s tht v l s sng; khng ai c
th n vi Cha Cha m khng qua Thy" (Ga l4,6). V trn
ni Hin Dung, Cha Cha ra lnh: "Hy vng nghe li
Ngi" (Mc 9,7) ( x. nl 6,4-5). Ngi ng l khun mu
179

v cc mi chn phc v l qui tc ca Lut mi : "Anh em

hy yu thng nhau, nh Thy yu thng anh em" (Ga
l5,l2). Tnh yu ny i hi chng ta hy sinh cho anh em theo
gng ca Cha ( x. Mc 8,34).
460 1265, 1391 1988. Ngi Li lm ngi chng ta
c "thng phn bn tnh Thin Cha" (2 Pr l,4). "Ngi Li
lm ngi, Con Thin Cha lm con loi ngi : chnh l
cho con ngi, khi kt hp vi Ngi Li v lnh nhn t h
thn linh, c tr nn con ci Thin Cha" ( T.I-r-n,
chng lc gio 3,19,1). "V Con Thin Cha lm ngi
bin chng ta thnh Thin Cha" ( T.A-ta-na-si-, Nhp Th
54,3). "Con Mt Thin Cha, bi mun cho chng ta c
thng phn thin tnh ca Ngi, nn mang ly bn tnh
chng ta, v lm ngi, Ngi bin chng ta thnh thn
thnh" ( Th.T-ma A-qui-n, Tiu phm 57 v ngy l Thnh
Th 1).
II. NHP TH
461 653, 661 449.
Theo cch ni ca thnh Gio-an "Ngi
Li tr thnh nhc th" (Ga l,l4), Hi Thnh gi s kin
Con Thin Cha mang ly mt bn tnh nhn loi thc
hin trong bn tnh y vic cu chng ta, l "Nhp Th".
Trong mt thnh thi do thnh Phao-l ghi li, Hi Thnh ht
mng mu nhim nhp th nh sau :
"Gia anh em vi nhau, anh em hy c tm tnh nh
chnh c Ki-t Gi-su : c Gi-su Ki-t, vn d l
Thin Cha, m khng ngh phi nht quyt duy tr
a v ngang hng vi Thin Cha, nhng hon
ton trt b vinh quang, mc ly thn n l, tr nn
ging phm nhn. sng nh ngi trn th. Ngi

180

li cn h mnh vng li cho n ni bng lng chu

cht, cht trn cy Thp Gi" (Pl 2,5-8).
462.

Th Do Thi cng ni v mu nhim y nh sau :

"V vy, khi vo trn gian c Ki-t ni : Cha
khng a hy l v hin t, nhng to cho con mt
thn th. Cha cng chng thch l ton thiu v l x
ti. By gi con mi tha : Ly Thin Cha, ny con
y, con n thc thi Ngi" (Dt l0, 5-7, trch Tv
40, 7-9, bn LXX).

463 90.
Tin vo mu nhim Con Thin Cha Nhp th
l du ch c th ca c tin Ki-t gio. "Cn c vo iu
ny m anh em nhn ra Thn Kh ca Thin Cha: Thn Kh
no tuyn xng c Gi-su Ki-t l ng xung th lm
ngi, th Thn Kh y bi Thin Cha" (l Ga 4,2). cng
l nim hn hoan xc tn ca Hi Thnh ngay t bui u,
khi ht mng "cao c thay mu nhim c tin" : "c Ki-t
xut hin trong thn phn ngi phm" (l Tm 3,l6).
III. THIN CHA THT v NGI THT
464 88.
Con Thin Cha nhp th, l bin c c nht
v nh, s kin ny khng c ngha l c Gi-su Ki-t mt
phn l Thin Cha, mt phn l ngi; cng khng c ngha
Ngi l kt qu ca s pha trn gia hai bn tnh thn linh
v nhn loi. Ngi tht s lm ngi m vn tht s l
Thin Cha. c Gi-su Ki-t l Thin Cha tht v l ngi
tht. Hi Thnh phi bo v v minh gii chn l c tin
ny sut nhng th k u tin chng li cc lc thuyt.
465 242.
Cc lc thuyt u tin ph nhn nhn tnh
hn l chi b thin tnh ca c Ki-t (o thn thuyt,
181

thuc nhm Ng o). Ngay t thi cc tng , c tin Kit gio nhn mnh n vic nhp th ch thc ca Con
Thin Cha "n trong xc phm" (1 Ga 4,2-3; 2 Ga 7).
Nhng t th k th III, Hi Thnh trong Cng ng hp ti
thnh An-ti--ki-a phi khng nh chng li Phao-l thnh
Xa-mo-xa-t, rng : c Gi-su Ki-t l Con Thin Cha do
bn tnh ch khng phi do c nhn lm ngha t. Cng
ng chung th I, hp ti Ni-x-a vo nm 325, tuyn xng
trong kinh Tin Knh rng : Con Thin Cha "c sinh ra
ch khng phi c to thnh, ng bn th vi Cha Cha";
v kt n A-ri- l ngi cho rng "Con Thin Cha xut
t h khng" (x. DS l30 v "c mt bn th khc vi Cha
Cha" (DS 126).
466 495.
Lc thuyt Nt-t-ri- cho rng c Ki-t l
mt ngi v nhn loi lin kt vi ngi v thn linh ca Con
Thin Cha. Chng li lc thuyt ny, Thnh Xy-ri-l thnh
A-l-xan-ri-a v Cng ng chung th III hp ti -ph-s
nm 43l tuyn xng : "Ngi Li lm ngi khi kt hp
trong ngi v mnh mt thn xc do mt linh hn lm cho
sng ng" (x. DS 25O). Nhn tnh ca c Ki-t khng c
mt ch th no khc ngoi ngi v thn linh ca Con Thin
Cha, ng t lc tng thai nhn ly nhn tnh y lm
ca mnh. V vn ny, Cng ng chung -ph-s nm
43l cng b rng : c Ma-ri-a thc s tr thnh M Thin
Cha qua vic Con Thin Cha lm ngi trong lng M.
"c Ma-ri-a l M Thin Cha, khng phi v Ngi Li
nhn thin tnh ca Ngi t ni M, nhng v chnh t M
m Ngi nhn c mt thn xc thnh thing c linh
hn; Ngi Li lin kt vi thn xc y ngay trong ngi v
ca mnh, v th chng ta ni : "Ngi Li sinh ra lm
ngi " (DS 25l).

182

467. Nhng ngi ch trng thuyt Nht Tnh khng

nh : trong c Ki-t, bn tnh con ngi ng ngha khng
cn tn ti v c ngi v thn linh ca Con Thin Cha
m nhn. chng li lc thuyt ny, Cng ng chung
th IV, hp ti Can-x--ni-a nm 451, tuyn xng :
"Cng vi cc thnh ph, chng ti ng thanh dy
v tuyn xng Mt Ngi Con Duy Nht, c Gi-su
Ki-t Cha chng ta, trn vn trong thin tnh v trn
vn trong nhn tnh, ch thc l Thin Cha v ch
thc l ngi, gm mt linh hn v mt thn xc,
ng bn th vi Cha Cha theo thin tnh, ng bn
th vi chng ta theo nhn tnh, "ging chng ta v
mi phng din, ngoi tr ti li" (Dt 4,l5), c
Cha Cha sinh ra t trc mun i theo thin tnh,
v trong thi sau ht ny, v loi ngi chng ta v
cu chng ta, c sinh ra bi c Trinh n Mari-a M Thin Cha, theo nhn tnh.
Trong cng mt c Ki-t duy nht, l c Cha, l
Cha Con duy nht, chng ta phi tin nhn c hai bn
tnh, khng ln ln, khng thay i, khng phn chia,
khng tch bit. S khc bit gia hai bn tnh khng
h b mt i do vic kt hp, nhng cc c im ca
mi bn tnh c bo tn v hp nht trong cng
mt ngi v duy nht v mt ngi hip duy nht" (DS
30l-302).
468 254 616. Sau Cng ng Can-x--ni-a mt s ngi
bin nhn tnh ca c Ki-t thnh mt ch th hu ng.
Cng ng chung th V, hp ti Con-tan-ti-no-p-li nm
553, tuyn xng chng li h : "Ch c mt ngi hip (hay
ngi v) duy nht, l c Gi-su Ki-t, Cha chng ta, Mt
trong Ba Ngi" (x.DS 424). Nh vy, tt c nhng g thuc
183

nhn tnh ca c Ki-t, khng ch cc php l, nhng c

nhng au kh v ci cht (x.DS 424 ) u thuc v Ngi V
Thin Cha ca Ngi nh ch th ring ca chng (x.C ph-s : (DS 255) : "c Gi-su Ki-t Cha chng ta, ng
b ng inh vo thp gi ni thn xc, l Thin Cha tht, l
c Cha vinh quang v l mt trong Ba Ngi ch thnh"
(DS 432).
469 212.
Nh th, Hi Thnh tuyn xng rng c
Gi-su l Thin Cha tht v l ngi tht, khng th tch
ri. Ngi tht s l Con Thin Cha lm ngi, l anh
em ca chng ta, nhng vn lun l Thin Cha, Cha chng
ta :
Phng v R-ma ca mng : "Trc sau Ngi vn l
Thin Cha nhng Ngi nhn ly thn phn th
nhn" (x.ip ca kinh sng ngy1-1; T. L- C, bi
ging 2l, 2-3). Bn phng v theo thnh Gio-an Kim
Khu hn hoan cng b : "i ly Con Mt duy nht
v l Ngi Li Thin Cha, vn l bt t, nhng
cu chng con, Ngi oi thng nhp th
trong lng c Ma-ri-a, m Thin Cha trn i
ng trinh. Ngi vn l Thin Cha nhng lm
ngi v chu ng inh vo thp gi, i ly c
Ki-t Thin Cha, Ngi dng ci cht ca mnh m
p tan s cht, Ngi l mt trong Ba Ngi ch thnh,
c tn vinh cng vi Cha Cha v Cha Thnh
Thn, xin cu chng con" ( on khc "i Ly
Con Mt Thin Cha ").
IV. "CON THIN CHA LM NGI" NH TH
NO ?

184

470 516 626. Trong s kt hp k diu ca mu nhim

Nhp Th, "bn tnh nhn loi c m nhn, ch khng b
tan bin" (x.GS 22,2), nn tri qua dng lch s, Hi Thnh
tuyn xng c Gi-su c mt linh hn tht vi mi hot
ng tri thc v ch, v mt thn xc tht ca con ngi.
Nhng ng thi Hi Thnh lun nhc rng bn tnh nhn
loi ca c Ki-t c Ngi V thn linh ca Con Thin
Cha m nhn, nn thuc ring v Ngi V y. Trong Ngi
V , tt c nhng g l con ngi v hnh ng ca ngi
u l ca "mt trong Ba Ngi Thin Cha". Nh vy, Con
Thin Cha thng truyn cho nhn tnh Ngi cch thc hin
hu ring ca bn v mnh trong Ba Ngi. Do , trong linh
hn cng nh trong thn xc Ngi, c Ki-t biu l theo
cch th nhn loi cung cch hnh x ca Thin Cha Ba
Ngi (x. Ga l4,9-l0).
2599. Con Thin Cha lm vic vi i tay con ngi,
suy ngh bng tr c con ngi, hnh ng theo mt
ch con ngi, yu mn bng qu tim con ngi. Sinh
lm con c Trinh n Ma-ri-a, Ngi tht s tr
nn mt ngi gia chng ta, ging chng ta v mi
phng din, ngoi tr ti li (GS 22,2).
Linh hn vts hiu bit nhn loi ca c Ki-t :
471 363.
A-p-li-na-ri- thnh Lao-i-x cho rng
trong c Ki-t, Ngi Li thay th cho linh hn hay tinh
thn. chng li lc thuyt ny, Hi Thnh tuyn xng :
Ngi Con hng hu m nhn mt linh hn con ngi
(DS l49).
472. Linh hn con ngi m Con Thin Cha m nhn
cng c mt tri thc nhn loi thc s. Vi t cch y, tri
185

thc ny t n l hu hn : n phi chu chi phi bi cc iu

kin lch s ca cuc sng trong khng gian v thi gian. Do
, Con Thin Cha khi lm ngi, chp nhn "ngy cng
tng trng v vc dng, v khn ngoan v v n sng" (Lc
2,52), v c vic hc hi trong thn phnnhng g con ngi
phi hc hi bng kinh nghim (x. Mc 6,38; Mc 8,27; Ga
11,34 vv...). iu ny ph hp vi vic Ngi thc s t
h mnh "mc ly thn n l" (Pl 2,7).
473 240.
Nhng ng thi, tri thc nhn loi ca Con
Thin Cha cng biu l i sng Thin Cha ca bn thn
Ngi (T. Gh-g-ri- C th s 10,39 : DS 475). "Nhn tnh
ca Con Thin Cha, khng t sc mnh, nhng nh kt hp
vi Ngi Li, tng hiu bit v biu hin ni mnh tt c
nhng g ph hp vi Thin Cha" (T. Ma-xi-m tuyn o
66). Trc ht l tri thc thm su v trc tip ca ConThin-Cha-lm-ngi v Cha ca Ngi (x.Mc. 14,36; Mt
11,27; Ga 1,18; 8,55 vv...). Trong tri thc nhn loi ca
mnh, Cha Con cng cho thy Ngi thu sut nh Thin
Cha nhng tm t thm kn ca con ngi ( x. Mc 2,8; Ga
2,25; 6,61 vv...).
474. Do kt hp vi s Khn Ngoan ca Thin Cha trong
bn thn Ngi Li nhp th, tri thc nhn loi ca c Ki-t
hon ton thu trit nhng nh ngn i m Ngi n
mc khi (x.Mc 8,31; 9,31;10,33-34; 14,18-20.26-30). Trong
lnh vc ny (x.Mc 13,32 ), c iu th Ngi bo l mnh
khng bit nhng ni khc Ngi li ni Ngi khng c s
mng mc khi (x.Cv. 1,7).
ch nhn loi ca c Ki-t
475 2008 2824.
Cng mt th , Hi Thnh tuyn
xng trong Cng ng chung th VI ( C Con-tan-ti-n-p186

li III nm 681), rng c Ki-t c hai ch v hai kh nng

hnh ng theo hai bn tnh Thin Cha v nhn loi, khng
i khng nhng hp tc vi nhau, n ni Ngi Li lm
ngi mun vng phc theo nhn tnh tt c nhng g
Ngi quyt nh vi Cha Cha v Cha Thnh Thn theo
thin tnh cu chuc chng ta ( DS 556-559). ch nhn
loi ca c Ki-t "thun theo ch Thin Cha ca Ngi
m khng cng li hay i nghch, nhng ty thuc vo
ch ton nng y" (x. DS. 556).
Thn xc tht ca c Ki-t
476 1159- 1162 2129-2132. V Ngi Li lm ngi bng
cch m nhn mt nhn tnh thc s, nn thn xc ca c
Ki-t cng b gii hn (x. Cd. Latran 649. DS. 504). Do ,
gng mt nhn loi ca c Gi-su c th c "ha li"
(Gl 3,2). Trong Cng ng chung th VII (x. C Ni-x-a II
787 : DS. 600-603), Hi Thnh nhn nhn vic ha li hnh
nh ca Ngi l chnh ng.
477. ng thi, Hi Thnh lun lun nhn nhn "Thin
Cha vn l ng v hnh, xut hin hu hnh gia nhn
loi" trong thn xc c Gi-su (x. L Ging Sinh). Tht
vy, cc c im ring ca thn xc c Ki-t biu l Ngi
V thn linh ca Con Thin Cha. Con Thin Cha nhn
lm ca mnh nhng nt nhn dng ca thn th Ngi,
khi ngi tn hu tn knh nhng c im y c ha li
trong tranh nh thnh, h "cung chim chnh ng m tranh
y din t" (x. C Ni-x-a II : DS 601) .
Tri tim ca Ngi Li Nhp Th
478 487 368 2669 766.
Trong sut cuc i, c khi hp
hi v chu kh nn, c Gi-su bit v yu mn mi ngi
187

v tng ngi chng ta. Ngi hin mng cho mi ngi

chng ta. "Con Thin Cha yu mn ti v th mng v
ti" (Gl 2,20). Ngi yu chng ta bng con tim nhn loi.
Do Thnh Tm Cha Gi-su, b m thu v ti li chng
ta v cu chng ta (x. Ga 19,34), "c coi l du ch
v biu tng tuyt vi ca tnh yu m ng Cu Th
khng ngng dng ln Cha Cha hng hu v dnh cho mi
ngi khng tr ai" (. Pi- XII, Thng ip "Haurietis
aquas": DS. 3924; x.DS.3812).
TM LC
479. Vo ng thi Thin Cha nh, Con Mt ca
Cha Cha l Ngi Li hng hu, l Hnh nh ng bn th
vi Cha Cha, nhp th : Ngi m nhn bn tnh
nhn loi m vn khng nh mt bn tnh Thin Cha.
480. c Gi-su Ki-t l Thin Cha tht v l ngi tht,
trong mt ngi v Thin Cha duy nht. V vy Ngi l
ng Trung Gian duy nht gia Thin Cha v loi ngi.
481. c Gi-su Ki-t c hai bn tnh, Thin Cha v
nhn tnh, khng ln ln, nhng hp nht trong ngi v duy
nht ca Con Thin Cha.
482. V l Thin Cha tht v l ngi tht, c Ki-t c
mt tr khn v mt ch nhn loi, hon ton ha hp v
qui thun tr khn v ch thn linh m Ngi cng c
chung vi Cha Cha v Cha Thnh Thn.
483. Nhp th l mu nhim ca s kt hp tuyt vi gia
bn tnh Thin Cha v bn tnh nhn loi trong ngi v duy
nht ca Ngi Li.

188

Tit 2: "BI PHP CHA THNH THN M NGI

XUNG THAI, SINH BI B MARIA NG
TRINH....
I. BI PHP CHA THNH THN M NGI
XUNG THAI...
484 461 721. Bin c truyn tin cho c Ma-ri-a m u
"thi vin mn" (Gl 4,4), ngha l thi thc hin nhng g
Thin Cha ha v chun b t trc. c Ma-ri-a c
mi gi hoi thai ng mang ni thn xc mnh "tt c s
vin mn ca thin tnh" (Cl 2,9). Cu hi ca M "vic y s
xy ra cch no, v ti khng bit n vic v chng ?" (Lc 1,
34) c thin s gii thch bng quyn nng Thnh Thn
: "Thnh Thn s ng xung trn b" (Lc 1, 35).
485 689,723. S mng ca Cha Thnh Thn bao gi cng
kt hp nhp nhng vi s mng ca Cha Con (x.Ga 16,1415). Thnh Thn c c n thnh ho cung lng c
Trinh N Ma-ri-a v lm cho M th thai cch k diu. Bi
Ngi l "Cha v l ng ban s sng", Ngi ban cho M
th thai Con hng hu ca Cha Cha, trong mt nhn tnh bt
ngun t nhn tnh ca M.
486 437.
Con Mt ca Cha Cha ngay t khi tng thai
lm ngi trong cung lng ca c Trinh N Ma-ri-a, l
"Ki-t" ngha l ng c Thnh Thn xc du (x.Mt 1,20;
Lc 1,35), cho d Ngi ch t mnh tng bc cho cc mc
ng (x. Lc 2,8-20), cc o s (x.Mt 2,1-12), cho Gio-an Ty
gi (x.Ga 1,31-34), cho cc mn (x.Ga 2,11). Nh vy,
trn cuc i ca c Ki-t t cho thy "Thin Cha
dng Thnh Thn v quyn nng m xc du tn phong
Ngi nh th no" (Cv 10,38).

189

II. SINH BI B MA-RI-A NG TRINH

487 963.
Nhng g Hi Thnh Cng Gio tin v c
Ma-ri-a u t nn tng trn nhng g Hi Thnh tin v c
Ki-t, nhng ng thi gio hun v c Ma-ri-a li soi sng
thm cho lng tin vo c Ki-t.
c Ma-ri-a c tin nh
488. "Thin Cha c Con mnh n trong th gian" (Gl
4,4). Nhng "to mt thn xc" (Dt 10,5) cho Ngi,
Thin Cha mun c s t do cng tc ca mt th to.
Vi mc ch y, t trc mun i Thin Cha chn mt
thiu n t-ra-en, mt c gi Do Thi, qu ti Na-da-rt x
Ga-li-l, "mt trinh n nh hn vi mt ngi tn l Giuse, thuc dng di a-vt, trinh n y tn l Ma-ri-a" (Lc
1,26-27) lm m ca Con Mnh.
Cha Cha rt nhn t mun s ng thun ca
ng c tin nh lm M phi c trc khi
Cha Con nhp th, nh mt ngi n hp tc
cho s cht, th cng mt ngi n hp tc cho s
sng (LG 56. x. 61).
489 722 410 145 64. Sut thi Cu c, s mng ca c
Ma-ri-a c chun b trc ni vai tr ca cc ph n
thnh thin. T lc khi u, l b E-v : d b bt tun
phc, nhng b nhn c li ha rng mt hu du ca
b s chin thng ma qu (x. St 3,15) v b s l m ca
chng sinh (x. St 3,20). V li ha , Sa-ra mang thai mt
ngi con trai, d cao nin (x. St 18,10-14; 21,1-2). Khc
vi d on ca loi ngi, Thin Cha chn nhng g b
coi l bt lc v yu ui (x. 1Cr 1,27) chng t Ngi
lun trung thnh vi li ha : Han-na, m ca Sa-mu-en
190

(x. 1 Sm 1.), -b-ra, Rt, Giu-i-tha v t-te v nhiu ph

n khc. c Ma-ri-a "vt trn tt c nhng ngi khim
h v kh ngho ca Cha, l nhng ngi tin tng, hy
vng v c Cha cu . Vi c Ma-ri-a, ngi thiu n
Xi-on tuyt vi sau thi mong i ng ng ch Thin
Cha thc hin li ha, thi gian nn trn v nhim cc
mi c thit lp" (LG 55).
Th thai V nhim
490 2676, 2833 2001. lm M ng Cu th, c Ma-ria " c Cha ban cho nhiu n xng vi nhim v cao c
y" (x. LG 56). Lc truyn tin, thin s Gp-ri-en cho
M "l ng y n phc" (x. Lc l,28). Tht vy, M cn
c n sng Cha nng c th hon ton t do trong
c tin m p li li loan bo n gi ca Ngi.
491 411.
Sut dc chiu di lch s, Hi Thnh nhn
thc rng c Ma-ri-a, v c Thin Cha ban cho "y n
phc" (Lc 1,28), nn c cu chuc ngay t lc tng thai.
l ni dung tn iu V Nhim Nguyn Ti do c Pi-
IX cng b nm l854.
c Trinh N Dim Phc Ma-ri-a, c gn gi
khi mi t nguyn ti ngay t lc tng thai, do n
sng v tnh thng c bit ca Thin Cha ton
nng, nh cng nghip ca c Gi-su Ki-t ng
Cu loi ngi (DS 2803).
492 2011 1077.
M c c "s thnh thin tuyt vi
c mt khng hai" "ngay t lc tng thai" (x. LG 56) hon
ton l do c Ki-t : M "c cu chuc cch k diu
nh cng nghip Con M" (x. LG 53). Hn bt c th to
no khc, Cha Cha thi n ging phc, cho M "hng
191

mun vn n phc ca Thnh Thn, t ci tri, trong c

Ki-t" (Ep 1,3). Ngi " chn M trong c Ki-t, trc
c khi to thnh v tr, trc thnh nhan Ngi, tr nn
tinh tuyn thnh thin, nh tnh thng ca Ngi" (x. Ep
1,4).
493. Cc Gio ph ng Phng gi M Thin Cha l
ng Rt Thnh (Panaghia) v tn vinh M l "ng khng
h vng nhim mt ti no, nh mt th to mi do Cha
Thnh Thn nn c v tc to" (x. LG 56). Nh n sng
Thin Cha, c Ma-ri-a sut i vn tinh tuyn khng h
phm ti ring no.
"Xin Cha lm cho ti nh li thin s ni ..."
494 2617, 148 968. Khi c loan bo mnh s h sinh
"Con ng Ti Cao", bi quyn nng Cha Thnh Thn (x.
Lc 1,28-37), d khng sng i v chng, c Ma-ri-a tin
chc chn rng : "i vi Thin Cha, khng c g l khng
th lm c"; v vi "s vng phc trong c tin" (Rm 1,5),
M p li : "Ny ti l n t ca Cha, xin Cha lm cho
ti nh thin s ni" (Lc 1,37-38). Nh vy, khi ng thun
li Thin Cha, c Ma-ri-a tr thnh M Cha Gi-su.
Khng b bt c ti li no rng buc, M ht lng vng theo
mun cu ca Thin Cha, t hin hon ton cho Con
ca M v s nghip ca Ngi, cng Ngi v ty thuc
vo Ngi m phc v cho mu nhim Cu Chuc, nh n
sng ca Thin Cha (x. LG 56).
726.

192

Thnh I-r-n ni : "Nh vng phc, M tr nn

nguyn nhn cu chnh mnh v ton th nhn
loi". V cng vi Thnh I-r-n, rt nhiu gio ph
cng ging dy rng : "Nt dy do s bt tun ca b
E-v tht li, nay c g ra nh s vng phc ca

c Ma-ri-a; iu m trinh n E-v buc li bi

cng lng tin, c Trinh N Ma-ri-a tho ra nh
lng tin". So snh c Ma-ri-a vi b E-v, cc ngi
gi c Ma-ri-a l "M ca chng sinh", v thng
qu quyt rng: "S cht t nhp vo trn gian qua
E-v, th s sng n vi con ngi nh c Ma-ria" (LG 56). .
c Ma-ri-a M Thin Cha
495 466, 2677.
Trong cc sch Tin Mng, c Ma-ria c gi l "M c Gi-su" (Ga 2, 1; 19,25) (x.Mt 13,55).
Di s thc y ca Thnh Thn, M c xng tng l
"M ca Cha ti" (Lc 1,43) ngay c trc khi Con M sinh
ra. Qa th ng m M cu mang lm ngi bi Thnh
Thn, ng thc s l con M theo xc phm, chnh l Con
hng hu ca Cha Cha, Ngi Hai trong Ba Ngi ch thnh.
V vy, Hi Thnh tuyn xng c Ma-ri-a thc s l "M
Thin Cha" (Theotokos) (DS 25l).
S tinh khit ca M Maria
496. Ngay t nhng cng thc c tin u tin (x.DS. 1064), Hi Thnh tuyn xng c Gi-su tng thai trong
cung lng Trinh N Ma-ri-a ch do quyn nng Thnh Thn,
v cng nh vy, khng nh kha cnh th l ca bin c
ny : c Gi-su c tng thai "bi Cha Thnh Thn
khng cn mm ging nam nhn" (x.C La-tran nm 649:
DS 503). Cc Gio ph nhn ra vic th thai ng trinh l
du ch chnh Con Thin Cha n mc ly mt nhn tnh
ging nh nhn tnh chng ta.
Thnh I-nha-xi- thnh An-ti--ki-a (u th k II)
dy : "Anh em xc tn rng Cha chng ta, xt
193

theo xc tht, ch thc l ngi thuc dng di avit (x.Rm. 1,3), l Con Thin Cha theo nh v
quyn nng Thin Cha (x.Ga 1,13). Ngi thc
s c mt trinh n sinh ra. Ngi thc s chu
ng inh thn xc v chng ta, thi Phong-xi- Phila-t. Ngi thc s chu kh hnh cng nh
thc s Phc Sinh (Smyrn. 1-2).
497. Cc trnh thut Tin Mng (x.Mt 1,18-25: Lc 1,26-38)
xem vic th thai ng trinh nh mt cng trnh ca Thin
Cha, vt qu tm hiu bit v kh nng nhn loi (x.Lc
l,34). Thin thn ni vi ng Giu-se v c Ma-ri-a, hn
th ca ng : "Ngi con b cu mang l do quyn nng
Thnh Thn" (Mt 1,20). Hi Thnh nhn nhn y l vic
Thin Cha thc hin li ha qua ming ngn s I-sai-a :
"Ny y Trinh N s th thai v sinh h mt con trai" (Is
7,14), theo bn dch Hy lp ca Mt 1,23.
498 50 2717. i lc, ngi ta hi lng tng v s im lng
ca Tin Mng Mac-c v cc th Tn c i vi vic c
Ma-ri-a th thai ng trinh. Ngi ta t hi khng bit y
c phi l huyn thoi hay ch l lun im thn hc khng
chng c lch s. V vn ny, chng ta phi p rng :
c tin vo vic M Ma-ri-a th thai Cha Gi-su m cn
ng trinh, b nhng k khng tin, b ngi Do Thi v
lng dn chng i mnh lit, b ch diu, b xuyn tc
(x.T. Git-ti-n tp i thoi 99,7: -ri-g-n.chng li
Celsus 1,32.69) : c tin khng do huyn thoi lng dn
hay m phng cc tng ng thi to ra. ngha ca
bin c ny ch c th hiu c nh c tin, khi c tin nhn
s kin "trong mi dy lin kt cc mu nhim vi nhau"
(DS 3016), trong ton b mu nhim c Ki-t, t Nhp Th
cho n Vt Qua. Thnh I-nha-ti- thnh An-ti--ki-a
chng nhn mi dy ny : "Th lnh th gian ny khng
194

h bit s ng trinh ca c Ma-ri-a, vic Cha ging trn

v vic Ngi chu cht : Ba mu nhim vang lng nhng
c Thin Cha m thm thc hin" (1 Cr.2,8) (Ep 19,1).
c Ma-ri-a "trn i ng trinh"
499. Khi o su c tin v c M ng trinh, Hi
Thnh i n ch tuyn xng c Ma-ri-a tht s v trn i
ng trinh (DS 427), ngay c khi sinh Con Thin Cha lm
ngi ( x. DS. 29l, 294, 443, 503, 57l, l880). Tht vy, vic
h sinh c Ki-t "khng lm suy gim nhng thnh hin s
trinh khit vn ton" ca M (x.LG 57). Phng v ca Hi
Thnh lun tn vinh M l ng trn i ng trinh" (LG
52).
500. phn bc iu ny, i khi ngi ta l lun rng
Kinh Thnh c ni n anh ch em ca c Gi-su (x.Mc
3,31-35 ; 6,3; 1 Cr 9,5; Gl 1,19). Xa nay Hi Thnh vn
hiu nhng on ny nh sau : chng khng h m ch nhng
ngi con khc ca c Trih n Ma-ri-a. Gia-c-b v Giuse c gi l "anh em ca c Gi-su" (Mt 13,55), h l
con ca mt mn c Gi-su (x.Mt 27,56) tn l Ma-ri-a.
B ny c nhc n cch cn thn phn bit l "B Mari-a khc" (Mt 28,1). Theo li ni thng dng trong Cu
c, "anh em" ch nhng ngi b con thn thuc ca c
Gi-su (x. St 13.8; 14,16; 29,15 vv. ..).
501 969 970. Cha Gi-su l Con mt ca c Ma-ri-a.
Nhng c Ma-ri-a cn l m thing ling (x.Ga 19,26-27:
Kh.12,17) ca tt c loi ngi c c Gi-su cu .
"Ngi con m M sinh ra, Thin Cha t " lm trng
t gia mt n em ng c", (Rm 8,29), ngha l cc tn
hu m M cng tc vo vic sinh h v gio dc bng
tnh thng ca mt ngi m" ( LG 63).
195

Chc nng lm m ng trinh ca c Ma-ri-a trong

nh ca Thin Cha
502 90.
Khi nhn ton b mc khi vi i mt c
tin, chng ta c th khm ph nhng l do nhim mu khin
Thin Cha trong nh cu ca Ngi, mun rng
Con ca Ngi sinh ra bi mt trinh n. Nhng l do ny
lin h n con ngi v s mng cu chuc ca c Ki-t,
cng nh n vic c Ma-ri-a n nhn s mng ny cho
tt c loi ngi .
503 422.
S ng trinh ca c Ma-ri-a cho thy mu
nhim Nhp Th hon ton do Thin Cha khi xng. c
Gi-su ch c Thin Cha l Cha (x. Lc 2,48-49). "Nhn tnh
m Ngi m nhn khng h tch Ngi khi Cha Cha.
Ngi l Con ca Cha Cha theo thin tnh, l con ca M
Ma-ri-a theo nhn tnh, nhng l Con ca Thin Cha theo
hai bn tnh" (x. C. Fri-un nm 796: DS 619).
504 359.
c Gi-su nhp th trong lng Trinh N Mari-a bi php Cha Thnh Thn v Ngi l A-am mi (x. 1
Cr.15,45) khi u cho sng to mi : "Ngi th nht bi
t m ra th thuc v t; ngi th hai t tri m n" (1
Cr 15,47). Ngay t lc nhp th, nhn tnh c Ki-t trn
y Thnh Thn, v Thin Cha "ban Thnh Thn cho Ngi
v ngn v hn" (Ga 3,34). Chnh t "ngun sung mn" ca
Ngi, l u ca nhn loi c cu chuc m "chng ta
lnh nhn ht n ny n n khc" (Ga 1,16).
505 1265.
Khi nhp th trong lng c Trinh N, c
Gi-su, A-am mi, khi u cuc sinh h mi nhng
ngi con c nhn lm ngha t trong Thnh Thn nh
c tin. "Vic y xy ra cch no ?" (Lc 1,34) (x. Ga 3,9).
Vic thng phn vo s sng Thin Cha khng phi "do kh
196

huyt, cng chng phi do mun ca xc tht, hay mun

nam nhn, nhng do chnh Thin Cha" (Ga 1, 13). S sng
mi ny c n nhn cch trinh khit, bi n hon ton do
Thnh Thn tng ban cho nhn loi. Con ngi c mi gi
kt hip vi Thin Cha nh trong mi giao c hn nhn;
n gi ny, c thc hin vin mn ni c Ma-ri-a lm
M m vn ng trinh (x.2 Cr 11,2).
506 148, 1814.
c M ng trinh, v s ng trinh
ca c Ma-ri-a l du ch c tin ca M, mt c tin
"khng b mi nghi ng no lm phai nht (LG 63)" v l
du ch tn hin trn vn chu ton nh ca Thin Cha
(x.1 Cr 7,34-35). Chnh nh c tin m c Ma-ri-a tr
thnh M ng Cu Th : "c Ma-ri-a tht l dim phc v
m tin vo c Ki-t hn l v M cu mang thn xc
Ngi" (x.Th. Augustin, tiu lut v c Trinh N 3.).
507 967 149. c Ma-ri-a, va l Trinh N va l M, v
va l hnh nh va l s th hin trn vn ca Hi Thnh (x.
LG 63). "Hi Thnh, v tin tng n nhn li Thin Cha,
nn cng c lm M. Thc vy, nh vic rao ging v ban
php ra, Hi Thnh sinh h nhng ngi con c th thai
bi Thnh Thn. H c Thin Cha sinh ra lnh nhn
i sng mi bt dit. Hi Thnh cng l Trinh N, bi
gi gn ton vn v tinh tuyn lng trung ngha i vi Phu
Qun" (LG 64).
TM LC
508. Trong dng di b E-v, Thin Cha chn c
Trinh N Ma-ri-a lm M ca Con Ngi. "M y n phc",
l "hoa tri tuyt vi nht ca cng trnh cu chuc" (SC
103). Ngay t giy pht u tin khi tng thai, M c

197

hon ton gn gi khi t nguyn ti v sut c i, M vn

lun tinh tuyn khng phm ti ring no.
509. c Ma-ri-a thc s l "M Thin Cha" v l M
ca Con Thin Cha lm ngi, ngi Con hng hu y
cng chnh l Thin Cha.
510. "D khi th thai hay khi sinh h, khi cu mang hay
khi nui con, c Ma-ri-a vn ng trinh, trn i ng
trinh" (x.T.Augustin, bi ging 186, 1). M trn vn l "n
t ca Cha" (Lc l,38).
511. c Trinh n Ma-ri-a "cng tc vo vic cu
nhn loi, nh lng t do tin v t do vng phc " (LG 56).
M ni ln li Xin Vng "nhn danh ton nhn loi" ( x.
T.T-ma A-qui-n. tng lun thn hc 3,30,1). Nh vng
phc, M tr thnh E-v mi, m ca chng sinh.
Tit 3: CC MU NHIM CA CUC I CHA
KIT
512 1163.
Khi cp n cuc i ca c Ki-t, kinh
Tin Knh ch ni v mu nhim Nhp Th (tng thai v sinh
ra) v mu nhim Vt Qua (kh nn - ng inh - chu cht
- mai tng xung ngc t tng - sng li - ln tri), m khng
ni cch minh nhin v cc mu nhim cuc i n dt v
cng khai ca c Gi-su. Tuy nhin, nhng tn iu lin
quan n Nhp Th v Vt Qua ca c Gi-su li soi sng
ton b cuc i trn th ca c Ki-t. "Tt c nhng vic
c Gi-su lm v nhng iu Ngi dy, k t lc u cho
n ngy... Ngi c rc ln tri" (Cv 1,1-2), cn phi
c nhn di nh sng cc mu nhim Ging Sinh v Phc
Sinh.
198

513 426, 561. Ty theo hon cnh, hun gio s cp n

tt c s phong ph trong cc mu nhim ca c Gi-su.
y, chng ti ch nu ln mt vi im chung cho tt c mi
mu nhim cuc i ca Ngi (I). Sau s bn s lc v
cc mu nhim chnh yu trong cuc i n dt (II) v cng
khai (III) ca c Gi-su.
I. TON B CUC I C GI-SU L MU
NHIM
5l4. C nhiu iu lin quan n c Gi-su m loi
ngi t m mun bit, nhng li khng c cc Tin Mng
ni n. Tin Mng hu nh khng ni g v cuc sng ca
Ngi Na-da-rt, v mt phn ln cuc i cng khai ca
Ngi cng khng c nhc n (x.Ga 20,30). Tt c
nhng g c vit ra trong cc Tin Mng l " anh em tin
rng c Gi-su l ng Ki-t, Con Thin Cha, v anh
em tin m c s sng nh Danh Ngi" (Ga 20,31).
515 126 609, 477.
Cc Tin Mng c nhng ngi
thuc s cc tn hu u tin vit ra ( x.Mc 1,1 ; Ga 21,24) v
mun chia s c tin cho k khc. c nhn bit c Gisu nh c tin, h thy v ch cho thy nhng du tch v
mu nhim ca Ngi trong sut thi gian Ngi sng trn
dng th. T nhng tm t lt ngy Ging Sinh (x.Lc 2,7),
cho n cht dm lc chu kh hnh (x.Mt 27,48), v tm
khn lim ngy Phc Sinh ( x.Ga 20,7), mi s trong cuc
i c Gi-su u l du tch cho mu nhim ca Ngi.
Qua nhng c ch, php l, li ni, Ngi mc khi cho bit
"tt c s vin mn ca thin tnh hin din cch c th ni
Ngi" (Cl 2,9). Nh vy nhn tnh ca Ngi xut hin nh
mt "b tch", ngha l nh mt du ch v cng c cho thin
tnh v n cu Ngi mang li : nhng g hu hnh trong
cuc i trn th ca Ngi dn chng ta n vi mu nhim
199

v hnh v a v Con Thin Cha v s mng cu chuc ca

Ngi.
Nhng im chung trong cc mu nhim ca c Gi-su
516 65 2708. Ton b cuc i c Ki-t l mc khi v
Cha Cha : nhng li Ngi ni, nhng vic Ngi lm,
nhng lc Ngi im lng, nhng au kh Ngi chu, cch
th Ngi sng v ging dy. c Gi-su c th ni : "Ai
thy Thy l thy Cha Cha" (Ga 14,9), v Cha Cha ni :
"y l Con Ta, Ngi c Ta tuyn chn, hy vng
nghe li Ngi" (Lc 9,35). V Cha Ki-t lm ngi
chu ton mun ca Cha Cha ( x.Dt 10,5-7), nn ngay c
nhng im nh nht nht trong cc mu nhim ca Ngi
u biu l cho chng ta thy "tnh yu ca Thin Cha i
vi chng ta" (1 Ga 4,9).
517 606, 1115.
Ton b cuc i c Ki-t l mu
nhim Cu Chuc. n Cu Chuc n vi chng ta trc ht
nh Mu Ngi ra trn Thnh Gi ( x.Ep 1,7; Cl 1,13-14 :
1 Pr 1,18-19), nhng mu nhim ny hot ng trong ton
b cuc i c Ki-t : trong vic Nhp Th, khi Ngi tr
thnh ngho kh ly ci ngho ca mnh lm cho chng ta
nn giu c ( x.2Cr 8,9); trong cuc sng n dt, khi Ngi
vng phc ( x.Lc 2,51) sa li s bt phc tng ca chng
ta; trong li Ngi ni lm cho k lng nghe nn thanh
sch (x.Ga 15,3); trong cc vic cha bnh v tr qy,
"Ngi mang ly cc tt nguyn ca ta, v gnh ly cc bnh
hon ca ta" (Mt 8,17) ( x.Is 53,4); trong vic phc sinh,
chng ta c nn cng chnh (x. Rm 4,25).
518. Ton b cuc i c Ki-t l mu nhim. Qui T tt
c mi iu c Gi-su ni, lm, chu...u hng
ti mc ch a con ngi sa ng tr v n gi ban u :
200

Khi nhp th lm ngi, c Ki-t qui t ni

mnh ton b lch s nhn loi v ban cho chng ta n
cu , nhng g xa kia chng ta mt ni Aam, tc l khng cn l hnh nh v ging nh Thin
Cha na, th nay chng ta tm li c trong c
Ki-t Gi-su (Th. I-r-n, chng lc gio 3,18,1).
Chnh v th c Ki-t tri qua cc la tui ca
i ngi, nh lm cho mi ngi c hip
thng vi Thin Cha (Id3,18,7; x. 2,22,4).
Chng ta hip thng vi cc mu nhim ca c Gi-su
519 793 602 1085.
Ai cng "c mi gi tha hng gia
sn v s phong ph ca c Ki-t" (x. RH 11). c Ki-t
khng sng cho ring mnh, nhng cho chng ta : t lc nhp
th "v loi ngi chng ta v cu chng ta", cho n
khi cht "v ti li chng ta" (1 Cr 15,3) v phc sinh "
chng ta nn cng chnh" (Rm 4,25). C by gi na, Ngi
vn l "ng Bo Tr cho chng ta trc mt Cha Cha" (1
Ga 2, 1), "v Ngi hng sng chuyn cu cho chng ta"
(Dt 7,25). Vi tt c nhng g Ngi sng v chu v
chng ta mt ln dt khot, gi y Ngi lun hin din
"trc mt Thin Cha m chuyn cu cho chng ta" (Dt
9,24).
520 459 359 2607.
Sut i c Gi-su nn mu mc
cho chng ta : l "con ngi hon ho" (x. GS 38). Ngi
mi gi chng ta tr nn mn v bc theo Ngi. Ngi
t h v nu gng cho chng ta noi theo (x. Ga 13,15),
Ngi cu nguyn v li cun chng ta n i sng cu
nguyn. Ngi sng ngho ku mi chng ta t do n
nhn thiu thn v bch hi (x. Mt 5,11-12).

201

521 2715 1391.

c Ki-t gip chng ta sng nh
Ngi sng : Ngi sng trong chng ta v chng ta sng
trong Ngi. "Con Thin Cha khi nhp th, kt hp mt
cch no vi mi ngi" (x. GS 22,2). Chng ta c ku
gi nn mt vi Ngi; nhng g Ngi sng trong thn
xc Ngi v chng ta v nn mu mc cho chng ta, th
Ngi cng cho chng ta c hip thng, nh l chi th ca
Thn Mnh Ngi.
Chng ta phi tip ni v thc hin ni bn thn cc
trng hung v mu nhim ca c Gi-su, v
thng xuyn cu xin Ngi hon tt v kin ton
nhng iu y ni chng ta, cng nh ni ton th
Hi Thnh... V Con Thin Cha c cho chng ta
tham d, m rng v tip ni cc mu nhim ca
Ngi ni bn thn chng ta cng nh ni ton th
Hi Thnh, nh cc n sng Ngi thng ban cho
chng ta v nh nhng hiu qu ca cc mu nhim
Ngi thc hin ni chng ta. Theo phng th ,
Ngi mun hon tt cc mu nhim ca Ngi ni
chng ta (T. Gio-an -, nc Thin Cha).
II. CC MU NHIM THI TH U V N DT
CA C GI-SU
Chun b
522 711, 762. Vic Con Thin Cha xung th gian l mt
bin c ln lao n ni Thin Cha mun chun b t bao
th k. T t v hin l, hnh tng v biu trng trong "Giao
c C" (Dt 9,15), u c Thin Cha cho qui hng v
c Ki-t. Ngi loan bo bin c y qua cc ngn s k
tip nhau t-ra-en. Ngi cn khi dy ni tm hn lng
dn nim mong i cha r nt v vic Con Thin Cha n.
202

523 712, 720. Thnh Gio-an Ty Gi c sai n ( x.Cv

13,24) trc tip dn ng cho c Ki-t ( x.Mt 3,3).
Thnh nhn l "ngn s ca ng Ti Cao" (Lc l,76), tri
vt tt c mi ngn s (x.Lc 7,26) v l ngn s cui cng (
x.Mt 11,13) khai mc thi Tin Mng (x.Cv 1,22; Lc 16,16).
Ngay t trong d m, thnh nhn n cho c Ki-t n (
x.Lc 1,41), ri vui mng c lm "bn ca tn lang" (Ga
3,29), ng m thnh nhn gi l "Chin Thin Cha, ng
xo ti trn gian" (Ga 1,29)." y thn tr v quyn nng ca
ngn s -li-a" (Lc 1,17), thnh nhn xut hin trc c
Gi-su v lm chng cho Ngi bng li rao ging, bng
php ra sm hi v cui cng bng cuc t o ( x.Mc 6,1729).
524 1171.
Hng nm khi c hnh phng v Ma Vng,
Hi Thnh hin ti ha nim mong i ng M-si-a : khi
hip thng vi vic chun b lu di cho ng Cu Th n
ln th nht, cc tn hu lm bng sng nim kht khao
mong mi Ngi n ln th hai (x.Kh 22,17). Khi mng
sinh nht v cuc t o ca v Tin H, Hi Thnh cng
hp vi thnh nhn "c Ki-t phi ni bt ln, cn ti
phi lu m i" (Ga 3,30).
Mu nhim Ging Sinh
525 437 2443. c Gi-su c sinh h khim tn trong
chung sc vt, thuc mt gia nh ngho. Cc mc ng
cht phc l nhng chng nhn u tin ca bin c. Chnh
trong cnh ngho hn ny m vinh quang Thin Cha c
t l (x.Lc 2,8-20). Hi Thnh khng ngng hoan h ht
mng vinh quang m y nh sau :

203

Hm nay c Trinh n h sinh ng Hng Hu Th

gian dng tng hang cho ng v bin. Thin thn
v mc ng ca tng o s tin bc theo nh sao,
Bi Ngi sinh ra cho chng con, Ly Cha Hi Nhi,
Cha Tri hng hu! (x.Bi ca ca Romanos thi s).
526. "Tr nn tr nh" trong tng quan vi Thin Cha l
iu kin vo Nc Tri (x.Mt l8,3-4). Mun th, cn
phi t h (x Mt 23,l2), phi tr nn b mn; hn na, cn
phi "sinh ra t trn cao" (Ga 3,7) "do chnh Thin Cha sinh
ra" (Ga l,l3) "tr nn con ci Thin Cha" (Ga l,l2). Mu
nhim Ging Sinh c thc hin ni chng ta khi c Ki-t
"thnh hnh" ni chng ta (Ga 4, l9). Ging Sinh l mu
nhim ca vic "trao i k diu" ny :
460. i vic trao i diu k! ng sng to loi ngi,
oi thng sinh lm con mt Trinh N, m nhn mt xc
th v mt linh hn, v ban cho chng ta thin tnh ca
Ngi khi lm ngi m khng cn n s can thip ca con
ngi ! (Tin xng tun bt nht Ging Sinh)
Cc mu nhim thi th u ca c Gi-su
527 580 1214. Vic c Gi-su chu ct b ngy th tm sau
khi sinh (x.Lc 2,21) l du ch vic Ngi hi nhp vo miu
du p-ra-ham, vo dn Giao c; l du ch vic Ngi
phc tng l lut ( x.Gl 4,4), vic Ngi gia nhp phng t
t-ra-en, nn phng t Ngi s tham gia sut i. Du ch
ny bo trc "php ct b ca c Ki-t" l b tch Thnh
Ty (Cl 2,11-13).
528 439 711-716 122. Hin Linh l bin c c Gi-su t
mnh l ng M-si-a ca t-ra-en, l Con Thin Cha, l
ng Cu th gian. Cng vi vic c Gi-su chu php
204

ra sng Gio-an v tic ci Ca-na ( x.Tin xng Thnh

ca Tin Mng kinh chiu II l Hin Linh), mu nhim ny
mng knh vic "cc o s" t Phng ng n th ly
c Gi-su (Mt 2,l). Qua cc "o s", i din cho cc tn
gio lng dn chung quanh, Tin Mng thy y l hoa
qu u ma ca cc dn tc s n nhn Tin Mng cu
nh Cha Con nhp th. Vic cc o s n Gi-ru-sa-lem
"triu bi Vua dn Do Thi" (Mt 2, 2) cho thy : theo nh
sng ca ngi sao a-vt (Ds 24, 17; Kh 22, 16) loan bo
ng M-si-a, h tm kim t-ra-en ng s l vua mi dn
nc (Ds 24, 17-19). Vic h n cn cho thy cc dn ngoi
ch c th nhn ra c Gi-su v th ly Ngi l Con Thin
Cha v l ng Cu Th bng cch hng v dn Do Thi (
x.Ga 4,22) v lnh nhn ni h li ha v n cu cha
ng trong Cu c ( x.Mt 2,4-6). Mu nhim Hin Linh
cho thy ng o cc dn ngoi c gia nhp vo gia nh
cc t ph ( T. L- C, bi ging 23), v c hng phm
gi ca t- ra- en (x. MR. Vng Phc Sinh 26: Li nguyn
sau bi c 3).
529 583 439 614.
Vic dng c Gi-su vo n th
(x.Lc 2,22-39) cho thy Ngi l con u lng thuc v
Thin Cha (x.Xh 13,12-13). Cng vi Xi-m-on v An-na l
cho ton th t-ra-en ang mong i, n gp ng Cu
ca mnh. c Gi-su c nhn bit l ng M-si-a hng
mong i, l "nh sng mun dn", l "vinh quang ca t-raen", nhng cng l "du hiu b ngi i chng bng". Li
gm m Xi-m-on tin bo s m thu lng c Ma-ri-a,
loan bo hin l hon ho v duy nht trn Thnh Gi, hin l
s mang li n cu m Thin Cha "chun b trc mt
cho mun dn".
530 574.
Vic trn thot sang Ai Cp v cuc tn st
cc anh hi (x. Mt 2, 13-18) cho thy bng ti ang chng li
205

nh sng : "Ngi n nh mnh, nhng ngi nh chng

chu n tip" (Ga 1,11). c Ki-t s phi chu bch hi
sut cuc i. Cc k theo Ngi cng th (x. Ga 15,20).
Vic Ngi t Ai Cp ( x Mt 2,15) tr v, gi li cuc Xut
Hnh (x. Hs 11,1) v gii thiu c Gi-su l ng Gii
Phng ti hu.
Cc mu nhim thi n dt ca Cha Gisu
531 2427.
Gn nh sut i, c Gi-su chia s thn
phn ca i a s loi ngi : mt cuc sng thng nht,
b ngoi khng c g l v i, vi lao ng tay chn; mt i
sng tn gio Do Thi phc tng Lut Thin Cha (x.Gl 4,4),
i sng trong cng ng. V giai on ny, chng ta c
bit rng c Gi-su "vng phc" cha m v "ngy cng
khn ln, v c Thin Cha cng nh mi ngi thng
mn" (Lc 2, 5l-52).
532 2214-2220 612. Vic c Gi-su tng phc m Ngi
v cha nui chng t Ngi chu ton iu rn th t.
l hnh nh ca vic Ngi vng phc Cha trn tri nh con
tho. Vic c Gi-su mi ngy vng phc thnh Giu-se v
M Ma-ri-a bo trc vic vng phc vo ngy Th Nm
Tun Thnh : "Xin ng theo con" (Lc 22,42). S vng
phc ca c Ki-t trong cuc sng n dt thng ngy
khi u cng trnh ti lp nhng g m A-am ph v
bt tun phc (x. Rm 5,l9).
533. Cuc sng n dt ca c Gi-su Na-da-rt cho
php mi ngi chng ta hip thng vi Ngi bng nhng
phng th thng thng nht :
2717 2204 2427.

206

Na-da-rt l trng hc ni chng ta bt u hiu

v cuc i c Gi-su; l trng dy ca Tin
Mng ... Trc ht l bi hc v thinh lng. c g
chng ta bit qu chung s thinh lng, v l bu
kh tuyt vi v ti cn cho tm hn ... K n l bi
hc v i sng gia nh : c g Na-da-rt dy
chng ta bit th no l gia nh, l ha hp yu
thng, l nt p ca i sng m bc v n s,
cng tnh thnh thing v bn vng ca gia nh...
Tip theo l bi hc v lao ng. i Na-da-rt, ngi
nh ca "con bc th mc", chnh ti y, chng ta
c ao c thu hiu v cao bn phn lao ng
ca con ngi, tuy nhc nhn nhng em li n cu
chuc.... Sau ht, chng ti c ao c cho mng
y mi ngi lao ng trn ton th gii, v ch cho
h mu mc v i, ngi anh thn linh ca h (
Phao-l VI din vn ngy 5.01.1964 Na-da-rt).
534 583,2599 964.
Tm c c Gi-su trong n Th
(x.Lc 2,41-52) l bin c duy nht ph v s im lng ca cc
Tin Mng v nhng nm thng n dt ca c Gi-su.
y, c Gi-su h cho thy mu nhim Ngi ton hin
thi hnh mt s mng xut pht t t cch lm Con Thin
Cha. "Cha m khng bit l con c bn phn nh Cha Con
sao?" c Ma-ri-a v thnh Giu-se "khng hiu", nhng n
nhn li y trong c tin, v c Ma-ri-a "hng ghi nh
nhng k nim y trong lng", sut nhng nm di c Gisu n mnh thinh lng sng bnh thng nh mi ngi.
III. CC MU NHIM CUC I CNG KHAI ca
C GI-SU
c Gi-su chu php Ra

207

535 719-720 701 438. c Gi-su khi u ( x. Lc 3,23)

cuc i cng khai bng php ra do thnh Gio-an trn sng
Gio-an ( x. Cv.1,22). Thnh Gio-an rao ging "php ra t
lng sm hi c n tha ti" (Lc 3,3). Rt nhiu ngi
ti li, thu thu, lnh trng (x.Lc 3,l0-l4), Pha-ri-su v Xac (x.Mt 3,7), cng gi im (x.Mt 2l,32) n xin ngi ra
cho. "By gi c Gi-su xut hin". V Ty Gi ngn ngi,
nhng c Gi-su tha thit yu cu, v th l thnh Gio-an
ra cho Ngi. Lc y, Thnh Thn di hnh chim b cu
ng xung trn Ngi v c ting t tri phn : "y l Con
yu du ca Ta" (Mt 3, 13-17). Qua bin c ny c Gi-su
t mnh (Hin Linh) l ng M-si-a ca t-ra-en v l Con
Thin Cha.
536 606 1224 444 727 739. i vi c Gi-su, php ra
chnh l vic Ngi chp nhn v khi u s mng lm
ngi Ti T au Kh. Ngi t mnh vo hng ng ti
nhn (x.Is 53,12); Ngi l "Chin Thin Cha, ng xa ti
trn gian"(Ga 1,29); nh th Ngi tin d "php ra
bng mu" ( x. Mc 10,38; Lc.12,50). Ngi n "chu ton
mi l cng chnh"(Mt.3,15), ngha l hon ton vng phc
thnh Cha Cha : v tnh yu, Ngi bng lng chu php
ra bng mu tha th ti li chng ta (x.Mt 26,39). p
li s vng phc ny, Cha Cha by t s hi lng i vi
Cha Con (x.Lc 3,22; Is 42,l). Thnh Thn m c Gi-su
c y trn lc tng thai "ng xung trn Ngi" (Ga
1,32-33) (x.Is, 11,2). Ngi s l ngun mch Thnh Thn
cho ton th nhn loi. Lc Ngi chu Php Ra, cc tng
tri m ti A-am ng li, nay "c m ra" (Mt 3,16),
v dng nc c thnh ha do vic c Gi-su v Thnh
Thn ng xung bo hiu cuc sng to mi.
537 1262.
Nh b tch Thnh Ty, ngi Ki-t hu c
ng hnh ng dng vi c Gi-su mt cch b tch, ng
208

 tin d ci cht v s phc sinh ca mnh ngay trong php

ra. Ngi tn hu cng phi dn thn vo mu nhim t h
v hon ci ny, bc xung nc vi c Gi-su bc
ln vi Ngi, ti sinh bi nc v Thnh Thn trong
Cha Con, tr nn con yu du ca Cha Cha v "sng mt
i sng mi" (Rm 6,4) :
628.

"Chng ta hy cng chu mai tng vi c Ki-t

bng php ra, cng c phc sinh vi Ngi.
Hy cng bc xung vi Ngi, cng c a
ln vi Ngi. Hy cng i ln vi Ngi, cng
c tn vinh trong Ngi"( T. Gh-g-ri- Thnh
Na-di-en; or 40,9).
Tt c nhng g xy ra ni c Ki-t cho bit : sau
khi chng ta c dm trong nc, Cha Thnh Thn
t tri ng xung trn chng ta v Cha Cha ln ting
chp nhn chng ta tr thnh con ci Thin Cha (
T. Hi-la-ri- , Mat.2).

c Gi-su chu cm d
538 394 518. Cc Tin Mng u ni n thi gian c Gisu sng c tch trong hoang a, ngay sau khi nhn php Ra
ca Thnh Gio-an. "c Thnh Thn thc y" vo hoang
a, c Gi-su li , nhn i 40 ngy, sng gia cc d
th v cc thin thn hu h Ngi (x.Mc 1,12-13). Cui thi
gian ny, Xa-tan ba ln cm d c Gi-su hng lung lc
thi con tho ca Ngi i vi Thin Cha. c Gi-su
y lui nhng cuc tn cng y, c xem nh thu tm cc
cm d ca A-am trong vn a ng v ca t-ra-en trong
hoang a. Ma qu b Ngi m i, " tr li vo thi gi
nh" (Lc 4,l3).

209

539 397 609. Cc tc gi Tin Mng cho thy ngha cu

ca bin c huyn nhim ny. c Gi-su l A-am mi, vn
trung thnh trong khi A-am c sa ng. c Gi-su chu ton
n gi ca t-ra-en : khc hn vi dn xa kia thch thc
Thin Cha sut 40 nm trong hoang a (x. Tv 95,210), c
Gi-su t ra mnh l Ngi Ti T hon ton vng phc
thnh Thin Cha. Nh th, c Gi-su ton thng ma qu
: Ngi "tri k mnh" v thu li ti sn n cp (Mc
3,27). Vic c Gi-su chin thng tn cm d trong hoang
a th hin trc chin thng trong cuc kh nn khi Ngi
tuyt i vng phc Cha Cha vi tnh con tho.
540 2119 519,2849 1438.
Cn cm d cho thy cch th
Con Thin Cha thc hin chc nng M-si-a, khc hn
ngh ca Xa-tan v mong mun ca con ngi (x. Mt 16,2123). V chng ta, c Ki-t chin thng tn cm d : "Bi
v thng t ca chng ta khng phi l ng khng bit cm
thng nhng ni yu hn ca chng ta, v Ngi chu th
thch v mi phng din cng nh chng ta, nhng khng
phm ti" (Dt 4,15). Hng nm, bng 40 ngy Ma Chay,
Hi Thnh kt hip vi mu nhim c Gi-su trong hoang
a.
"Nc Thin Cha gn k"
541 2816 763 669,768 865. "Sau khi ng Gio-an b bt
giam, c Gi-su n min Ga-li-l, rao ging Tin mng ca
Thin Cha. Ngi ni : "Thi k mn, v Nc Thin
Cha n gn. Anh em phi sm hi v tin vo Tin Mng"
(Mc 1,15). " chu ton Thnh Cha Cha, c Ki-t
khai nguyn nc Tri ni trn gian" (LG 3). V y l
thnh Cha Cha : "Nng loi ngi ln tham d i sng
Thin Cha"(LG 2) bng cch quy t mi ngi quanh Con
ca Ngi, c Gi-su Ki-t. S quy t ny, chnh l Hi
210

Thnh, l "mm mng v l khai nguyn ca Nc Thin

Cha" trn trn gian (LG 5).
542 2233 789. c Ki-t l trung tm ca on ngi c
quy t trong gia nh Thin Cha. Ngi triu tp h quanh
Ngi bng li ni, bng nhng du ch chng t nc Thin
Cha ang hin din, bng vic sai phi cc mn . Ngi
s lm cho Vng Quc Ngi hin tr bng mu nhim
Vt Qua ca Ngi: ci cht trn Thp Gi v Phc Sinh.
"Phn ti, mt khi c a cao ln khi mt t, ti s ko
mi ngi n vi ti" (Ga 12, 32). Mi ngi u c mi
gi kt hip vi c Ki-t (x. LG 3).
c Gi-su loan bo Nc Thin Cha
543 764.
Mi ngi u c mi gi gia nhp Nc
Thin Cha. Vng Triu ca ng M-si-a trc tin c
loan bo cho con ci t-ra-en ( x.Mt 10,5-7), nhng cng
tip nhn mi dn tc ( x.Mt 8,11; 28,19). c vo Nc
Thin Cha, con ngi phi n nhn li ca c Gi-su :
Li Cha v nh ht ging gieo trong rung : ai tin
nghe Li Cha v gia nhp n chin nh ca c
Ki-t th n nhn chnh nc Ngi; ri t sc
mnh, ht ging ny mm v ln ln cho ti ma gt
(x.LG 5).
544 709 2443,2546. Nc Thin Cha thuc v nhng
ngi ngho hn b mn , ngha l nhng ngi n nhn
vi lng khim h. c Ki-t c c n "loan bo Tin
Mng cho ngi ngho" (Lc 4,18) (x.Lc 7,22). Ngi tuyn
b rng h c phc, bi v "Nc Tri l ca h" (Mt 5,3).
Cha Cha thng mc khi cho nhng k b mn iu
211

Ngi giu khng cho bc khn ngoan thng thi bit (x. Mt
11,25). c Gi-su chia s kip sng ca nhng k ngho
hn, t mng c cho ti thp gi. Ngi (x.Mc 2,23-26;
Mt 21,18 tng chu i kht (x.Ga.4,6-7; 19,28), tng cc
(x.Lc 9,58). Hn th na, Ngi ng ha mnh vi mi th
k ngho hn v dy rng mun c vo Nc Ngi, cn
phi tch cc yu mn nhng ngi ngho y (x.Mt 25,3146).
545 1443,588 1846 1439.
c Gi-su mi nhng k ti
li d tic trong Nc Thin Cha : "Ti n khng ku
gi ngi cng chnh, nhng ku gi ngi ti li" (Mc
2,17) (x.lTm 1,15). Ngi mi gi h hon ci, v khng
hon ci th khng th vo Nc Ngi. Ngi cng dng
li ni v hnh ng, cho h thy lng thng xt v bin
m Cha Cha dnh cho h ( x. Lc 15,11-32), cng nh "nim
vui ln lao trn tri v mt ngi ti li n nn sm hi" (Lc
15,7). Bng chng cao c nht ca tnh yu ny, l vic
Ngi dng hin mng sng " tha th cc ti li" (Mt
26,28).
546 2613 542. c Gi-su dng cc d ngn ku gi mi
ngi vo Nc Tri. D ngn l nt tiu biu trong cch
ging dy ca Ngi (x.Mc 4,33-34). Qua cc d ngn,
Ngi mi h d tic Nc Tri (x. Mt 22,1-14), nhng
cng i h phi c mt chn la trit : phi "cho i tt
c" c c Nc Tri ( x. Mt 13,44-45); li ni sung
cha , cn phi hnh ng (x.Mt 2l,28-32). Cc d ngn
nh nhng tm gng nh con ngi nhn din chnh
mnh : n nhn Li nh mnh t kh khan hay mnh t
mu m? ( x. Mt 13,3-9) lm g vi nhng nn bc nhn?
(x.Mt 25,14-30). c Gi-su v s hin din ca Nc Tri
gia th gian l trng tm ca cc d ngn. Phi tr nn mn
c Ki-t mi "thu hiu cc mu nhim Nc Tri" (Mt
212

13,11); cn i vi "ngi ngoi" (Mc 4,11) mi s u b n

(Mt 13,10-15).
Cc du ch Nc Thin Cha
547 670 439. Km theo li ni, c Gi-su lm "nhng
php mu, im thing v du l" (Cv 2, 22) chng t
Nc Tri ang hin din ni Ngi v Ngi chnh l ng
M-si-a c tin bo
(x. Lc 7,18-23).
548 156 2616 574 447.
Cc du l do c Gi-su thc
hin minh chng Cha Cha c Ngi n (x.Ga 5,36;
l0,25). Chng mi gi ta hy tin vo Ngi ( x. Ga 10,38).
Nhng ai tin tng ku cu Ngi, u c Ngi khng
nhm (x.Mc 5,25-34; 10,52 vv...). By gi, cc php l cng
c nim tin vo ng thc hin cng vic ca Cha Ngi :
chng minh chng Ngi l Con Thin Cha (x.Ga 10,3l38). Nhng chng cng c th l "c vp ng"(Mt ll,6).
Chng khng nhm tha mn ngi t m, v a thch ma
thut. D lm nhng php l t tng, c Gi-su vn b
mt s ngi chi b (x.Ga ll,47-48); b kt n l hnh ng
nh ma qu (x.Mc 3,22).
549 1503 440.
Khi gii thot mt s ngi khi
nhng au kh i ny nh i kht ( x.Ga 6,5-l5), bt cng
( x.Lc l9,8), tt bnh v ci cht ( x.Mt ll,5), c Gi-su
chng t Ngi l ng M-si-a. Tuy nhin, Ngi khng
n tiu dit mi kh au trn gian ny ( x.Lc l2.l3.l4;
Ga l8,36), nhng gii phng con ngi khi kip n l
lm than nht, l n l ti li ( x.Ga 8,34-36). Th n l
ny ngn cn h lm con Thin Cha, cng nh gy ra mi
hnh thc n l ha con ngi.

213

550 394 1673 40,2816.

Nc Thin Cha n lm cho
nc Xa-tan sp ( x.Mt l2,26) "Nu ti nh Thnh Thn
Thin Cha m tr qu, th qu l Nc Thin Cha n
gia cc ng" (Mt l2, 28). c Gi-su tr qu l gii phng
con ngi khi vng cng ta ca ma qu ( x.Lc 8,26-39).
Qua , Ngi th hin trc Ngi s ton thng "th lnh
th gian ny" (Ga l2,3l). Chnh nh Thnh Gi c Ki-t m
Nc Thin Cha s c thit lp vnh vin : "Trn ngai
Thp Gi, Thin Cha thng tr mun loi" ( x.Thnh ca
"Vexilla Regis").
"Cha kha Nc Tri"
551 858 765. Ngay khi bt u i sng cng khai, c
Gi-su chn Nhm Mi Hai cc ng cng vi Ngi
v chia s s mng vi Ngi ( x.Mc 3,13-19). Ngi ban
cho h d phn vo uy quyn ca Ngi v "sai h i loan
bo Nc Thin Cha v cha lnh bnh nhn" (Lc 9,2). H
s vnh vin lin kt vi Nc c Ki-t, bi v Ngi s
nh h m iu hnh Hi Thnh.
"Thy s ban quyn cai tr cho anh em; nh Cha Thy
ban cho Thy, anh em c ng bn n ung vi
Thy trn vng quc ca Thy, v ng trn ta xt
x l2 chi tc t-ra-en" (Lc 22,29-30).
552 880, 153 442 424.
Trong nhm Mi Hai, Ximon Ph-r gi v tr hng u ( x.Mc 3,16; 9,2; Lc 24,34;
1Cr.15,5). c Gi-su y thc cho ng s mng c nht v
nh. Nh Cha Cha mc khi, Ph-r tuyn xng "Thy l
ng Ki-t, Con Thin Cha hng sng". By gi Cha lin
tuyn b "Anh l Ph-r ngha l Tng , trn Tng ny,
Thy s xy Hi Thnh ca Thy v quyn lc t thn s
khng thng ni" (Mt l6,l8). c Ki-t, "Vin sng" (l Pr
214

2, 4), bo m Hi Thnh m Ngi xy dng trn Tng

Ph-r, s chin thng quyn lc t thn. V c tin ng
tuyn xng, Ph-r s l Tng kin vng ca Hi Thnh.
ng c s mng bo ton c tin y khi suy suyn v cng
c c tin ca anh em ( x.Lc 22.32).
553 381 1445, 641, 881.
c Gi-su y thc cho thnh
Ph-r mt thm quyn c bit : "Thy s trao cho anh cha
kho Nc Tri. Di t anh cm buc iu g, trn tri
cng cm buc nh vy; di t anh tho ci iu g, trn
tri cng tho ci nh vy" (Mt l6,l9). Quyn nm gi cha
kho l quyn cai qun Nh Thin Cha, tc l Hi Thnh.
c Gi-su, "Ngi mc t nhn lnh" (Ga l0,ll) xc nhn
trng trch sau khi Phc Sinh : "Hy chn dt n chin
ca Thy" (Ga 2l, l5-l7). Quyn "cm buc v tho ci" l
quyn tha ti, a ra nhng phn quyt v o l v nhng
quyt nh v k lut trong Hi Thnh. c Gi-su y thc
quyn ny cho Hi Thnh qua tha tc v ca cc tng
(x.Mt l8,l8), c bit l ca Ph-r, ngi duy nht c
Cha minh nhin giao ph cha kha Nc Tri.
Nm trc hnh phc Nc Tri : Cha Hin Dung
554 697,2600 444.
T ngy Ph-r tuyn xng c Gisu l ng Ki-t, Con Thin Cha hng sng, c Gi-su
"bt u t cho cc mn bit Ngi s phi i Gi-ru-salem, phi chu nhiu au kh... ri b git cht v ngy th ba
s sng li" (Mt l6,2l). Ph-r khng chp nhn iu (
x.Mt.l6,22-23), cc mn khc cng khng hiu g hn (
x.Mt l7,23; Lc 9,45). Chnh trong bi cnh ny, xy ra
bin c k diu : c Gi-su hin dung trn ni ( x.Mt l7,l8.par; 2 Pr.l,l6-l8), trc mt ba nhn chng do Ngi la
chn l Ph-r, Gia-c-b v Gio-an. Dung mo v y phc
ca c Gi-su tr nn chi sng, ng M-s v ng -li-a
215

hin ra "ni vi Ngi v cuc ra i Ngi s phi hon

thnh ti Gi-ru-sa-lem" (Lc 9,3l). Mt m my bao ph cc
Ngi v c ting t tri phn : "y l Con Ta, ngi
c Ta tuyn chn, hy vng nghe li Ngi" (Lc 9,35).
555 2576,2583 257. c Gi-su t l vinh quang mnh
trong chc lt, v nh vy xc nhn li tuyn xng ca thnh
Ph-r. Ngi cng cho thy "c hng vinh quang"
(Lc 24,26), Ngi phi kinh qua thp gi ti Gi-ru-sa-lem.
ng M-s v ng -li-a thy vinh quang Thin Cha
trn Ni. L lut v cc Ngn s loan bo ng M-si-a
phi chu nhiu au kh (Lc 24, 27). Cuc kh nn ca c
Gi-su ng l mun ca Cha Cha: Cha Con hnh ng
nh Ngi Ti T Thin Cha (x. Is 42,1); m my ni ln
s hin din ca Cha Thnh Thn: "C Ba Ngi xut hin :
Cha Cha qua ting ni, Cha Con ni con ngi, Cha
Thnh Thn trong m my sng chi" (T. T-ma A-qui-n
tng lun thn hc 3,45,4,ad 2.).
"Ly Cha Ki-t, Ngi hin dung trn ni, v cc
mn chim ngm vinh quang Ngi ty kh nng
mnh, mai sau khi thy Ngi chu ng inh Thp
Gi, h hiu rng Ngi t nguyn chu kh hnh.
Ri h s loan bo cho mun dn bit Ngi chnh l
vinh quang Cha chiu to (Phng v By-dan-tin,
thnh ca l Hin Dung).
556 1003.
Php Ra m u i sng cng khai. Hin
Dung m u cuc Vt Qua. Qua php ra ca c Gi-su,
"mu nhim cuc ti sinh ln th nht ca chng ta" c t
hin : l b tch Thnh Ty. Hin Dung l "mu nhim
cuc ti sinh ln th hai" : l phc sinh ca chnh chng ta
( T. T-ma A-qui-n 3,45,4 ad.2). Ngay t by gi, chng ta
thng phn vo cuc Phc Sinh ca Cha, nh Cha Thnh
216

Thn hot ng, trong cc B tch ca Thn Mnh c Ki-t.

Bin c Hin Dung cho php chng ta nm trc cuc quang
lm vinh hin ca c Gi-su, "Ngi s bin i thn xc
yu hn ca chng ta nn ging thn xc vinh hin ca
Ngi" (Pl 3,2l). Nhng bin c y cng nhc nh chng ta :
"Chng ta phi chu nhiu gian kh mi c vo Nc
Thin Cha" (Cv 14, 22).
Khi Ph-r c ao sng vi c Ki-t trn ni, ng
cha hiu g (x. Lc 9,33). Hi Ph-r, Cha s dnh
cho ng dim phc ny sau khi cht m thi. Cn
hin nay th Cha ni : Hy xung ni chu cc
nhc trn gian, phc v trn gian, chu s
nhc, chu ng inh trn gian. ng l S Sng
xung b git cht; ng l Bnh xung chu
i; ng l ng xung chu mt nhc trn
ng l hnh; ng l Ngun Sui xung chu
cn kht; cn ng li t chi gian la ( T. Augustin,
bi ging 78,6)?
c Gi-su ln Gi-ru-sa-lem
557. "Khi ti ngy c Gi-su c a ra khi th
gian, Ngi nht quyt i ln Gi-ru-sa-lem" (Lc 9,51) (x.Ga
13,1). Khi nht quyt nh th, c Gi-su mun ni l
Ngi ln Gi-ru-sa-lem sn sng chu cht . Ngi
loan bo n ba ln cuc Kh Nn v Phc Sinh ca Ngi
(x. Mc 8,31-33; 9,31-32; 10,32-34). Khi tin v Gi-ru-salem, Ngi ni : "Chng l mt ngn s li cht ngoi thnh
Gi-ru-sa-lem!" (Lc 13,33).
558. c Gi-su gi li vic cc ngn s b git Giru-sa-lem (x.Mt 23,27a). D sao, Ngi vn kin tr ku gi
Gi-ru-sa-lem tp hp quanh Ngi : " bao ln Ta mun
217

tp hp con ci ngi li, nh g m tp hp g con di

cnh ...m cc ngi khng chu" (Mt 23, 37b). Khi nhn
thy Gi-ru-sa-lem, Ngi khc thng n v tht ln mt
ln na c mun ca lng Ngi : "Phi chi hm nay c
ngi na cng hiu c s ip bnh an cho ngi! Nhng
hin gi mt ngi khng thy c" (Lc l9,4l-42).
c Gi-su khi hon vo Gi-ru-sa-lem nh ng Msi-a
559 333, 132. Gi-ru-sa-lem s n nhn ng M-si-a ca
mnh nh th no? Trong khi c Gi-su trn trnh mi
ca dn chng mun tn Ngi lm vua (x.Ga 6,15) th
Ngi li chn thi im v chun b mi chi tit chuyn vo
Gi-ru-sa-lem, thnh ph ca "a-vt, Cha ca Ngi" (Lc
1,32) (x. Mt 21,1-11 vi t cch l ng M-si-a. Ngi
c dn chng hoan h nh con vua avit, ng mang li
n cu ( Hosanna c ngha l "Xin cu chng con","Xin
ban n cu !"). Nhng "Vua Vinh hin" (Tv 24,7-10) li
"ngi trn lng la con" (Dcr 9, 9) tin vo thnh. Ngi
khng chinh phc N T Xi-on bng mu mo hay bng bo
lc, nhng bng s khim nhng, chng t ca Chn l. V
th ngy hm , thn dn vy quanh (x.Ga 18,37) Ngi l
tr con (x.Mt 21,15-16; Tv 8,3) v "nhng ngi ngho ca
Thin Cha", tung h Ngi nh cc thin thn loan bo
Ngi cho cc mc ng (x.Lc 19,38; 2,14) Li tung h :
"Chc tng ng ng n nhn danh Cha" (Tv 118, 26)
c Hi Thnh s dng trong kinh "Thnh! Thnh!
Thnh!", m u nghi thc tng nim cuc Vt Qua
ca Cha.
560 550, 2816 1169. Vic c Gi-su khi hon vo Giru-sa-lem loan bo Nc Thin Cha n, Nc m c
Vua M-si-a sp thc hin bng Vt Qua t ci cht n
218

phc sinh ca Ngi. Hi Thnh long trng khai mc Tun

Thnh vi vic c hnh bin c c Gi-su vo Gi-ru-salem ngy Cha Nht L L.
TM LC
56l. "Tt c cuc i c Ki-t l mt gio hun lin tc
: Ngi thinh lng, hnh ng, cu nguyn, yu thng con
ngi, u i k b mn v ngi ngho, chp nhn hin t
trn vn trn Thp Gi cu chuc th gian, Phc Sinh...
tt c l hin thc Li Ngi v hon tt Mc Khi" (CT
9).
562. Cc mn Cha Ki-t phi nn ng hnh ng
dng vi Ngi cho n khi Ngi c hnh thnh trong h
(x. Gl 4,19). "V th, chng ta c m nhn vo cc mu
nhim cuc sng ca Ngi, tr nn ging Ngi, cng cht
v sng li vi Ngi, cho n khi cng cai tr vi Ngi"
(LG 7).
563. L mc ng hay o s, ngi ta cng ch gp c
Thin Cha i ny, khi qu xung trc mng c B-lem
v th ly Thin Cha n mnh ni mt tr th yu ui.
564. Khi tun phc c Ma-ri-a v thnh Giu-se cng nh
khim nhu lao ng trong nhng nm di Na-da-rt, c
Gi-su nu gng thnh thin cho chng ta trong cuc sng
gia nh v lao ng hng ngy.
565. Ngay khi bt u i sng cng khai, lc chu php
ra, c Gi-su l "Ngi Ti T" hon ton hin dng cho
cng trnh cu s c hon tt trong "php ra" l cuc
kh nn.

219

566. Cn cm d trong hoang a cho thy c Gisu,

ng M-si-a khim nhu, chin thng Xa-tan nh gn b
trn vn vi nh cu ca Cha Cha.
567. c Ki-t khai mc Nc Tri di th. "Nc
ny chiu sng trc mt mi ngi qua li ni, hnh ng
v s hin din ca Cha Ki-t" (LG 5). Hi Thnh l mm
v khi u ca Nc Tri. Cha kha Nc Tri c trao
cho Ph-r.
568. Cuc Hin Dung ca Cha Ki-t nhm mc ch
cng c c tin ca cc tng trc cuc kh nn : vic
leo ln "ni cao" chun b vic leo ln Ni S. c Ki-t,
u ca Hi Thnh, by t "nim hy vng t ti vinh
quang" m Thn Th Ngi p v chiu ta qua cc b tch
(Cl 1,27) (x. T. L- c, bi ging 51,3).
569. c Gi-su t nguyn ln Gi-ru-sa-lem d bit rng
ti y Ngi s phi cht kh nhc v s th nghch ca
nhng k ti li (x. Dt l2,3).
570. Vic c Gi-su khi hon vo Gi-ru-sa-lem cho
thy Nc Tri n. c Vua M-si-a m tr th v nhng
ngi c tm hn ngho kh nghnh n, s hon tt Nc
Tri bng cuc Vt Qua t Kh Nn n Phc Sinh ca
Ngi .

220

Mc 4
"CHA GISU KIT CHU KH HNH
DI THI PHONGXI- PHILAT, NGI
B NG INH THP GI, CHT V
MAI TMG"

571 1067.
Mu nhim Vt Qua t Thp Gi n Phc
Sinh ca Cha Ki-t l trng tm Tin Mng m cc tng
v Hi Thnh tip ni cc ngi, phi loan bo cho th gii ci
cht ca Thnh T Gi-su Ki-t hon tt nh cu
ca Thin Cha "mt ln dt khot" (Dt 9,26).
572 599.
Hi Thnh vn trung thnh vi cch "gii
thch ton b Thnh Kinh" m chnh c Gi-su a ra
trc cng nh sau cuc Vt Qua : "No ng Ki-t li
chng phi chu au kh nh th, ri mi c hng vinh
quang dnh cho Ngi sao?" (Lc 24, 26-27, 44-45). Nhng
kh au ca c Gi-su mang du chng lch s c th v
Ngi "b cc k mc, thng t cng kinh s loi b"
(Mc 8, 31); h "np Ngi cho dn ngoi nho bng, nh
n v ng inh vo thp gi" (Mt 20, 19).
573 158.
hiu r hn ngha ca vic cu chuc,
chng ta c gng tm hiu k cng cc tnh tit v ci cht
ca c Gi-su, c cc sch Tin Mng (x. DV 19)
trung thnh truyn li v c cc ngun lch s khc soi
sng.

221

Tit 1: C GISU V ISRAEL

574 530 591. Ngay t u s v cng khai ca c Gi-su,
nhng ngi Pha-ri-su v nhm H-r-, cng vi cc t
t v kinh s toa rp vi nhau hi Ngi ( x.Mc 3,6).
V mt s hnh ng ca Ngi (tr qu (x.Mt 12,24); tha ti
( x.Mc 2,7); cha bnh ngy sa-bt (x.Mc 3,1-6); gii thch
c o nhng gii lut thanh sch (x.Mc 7,14-23); thn
thin vi nhng ngi thu thu v k ti li cng khai (x.Mc
2,14-17)), m nhiu ngi c xu nghi ng Ngi b qu
m (x.Mc 3,22; Ga 8,48; 10,20). H buc ti Ngi l k
phm thng (x.Mc 2,7; Ga 5,18; 10,33)v l ngn s gi
(x.Ga 7,12; 7,52); y l nhng ti thuc lnh vc tn gio
m theo Lut M-s, phi b x t bng cch nm (x.Ga
8,59; 10,31).
575 993.
Khng phi a s dn Thin Cha (Ga 7,4849), nhng ch yu l cc nh chc trch tn gio ti Gi-rusa-lem, nhng ngi m Tin Mng Thnh Gio-an thng gi
l "ngi Do Thi" (x.Ga 1,19; 2,18; 5,10; 7,13; 9,22; 18,12;
19,38; 20,19), coi nhiu hnh ng v li ni ca c
Gi-su l "du hiu chng i" (Lc 2,34) (x.Ga 7,48-49).
Gia Cha Gi-su vi nhm Pha-ri-su khng phi ch c
lun chin. Chnh nhng ngi Pha-ri-su bo trc cho
Ngi mi nguy ang e da Ngi (x.Lc 13,31). c Gisu ca tng mt s Pha-ri-su nh kinh s trong Mc 12,34, v
Ngi cng nhiu ln dng ba ti nh h. c Gi-su chun
nhn nhng gio hun thnh hnh ni nhm u t tn gio
ny ca dn Cha: vic k cht sng li, nhng hnh thc o
c (b th, gi chay v cu nguyn), v thi quen gi Thin
Cha l cha, tnh cch trng tm ca gii rn mn Cha yu
ngi.

222

576. i vi nhiu ngi t-ra-en, c Gi-su xem ra hnh

ng nghch vi nhng nh ch c bn ca Dn Cha nh :
-Vic tun phc L Lut, gm tt c nhng gii lut thnh
vn khng tr lut no, v theo nhm Pha-ri- su, gm c
nhng li gii thch truyn khu na;
-V tr trung tm ca n Th Gi-ru-sa-lem nh ni thnh,
ni Thin Cha ng cch c bit;
-c tin vo Thin Cha duy nht m khng ai c th chia s
vinh quang vi Ngi.
I. C GI-SU V L LUT
577 1965.
Trong Bi Ging Trn Ni, c Gi-su by t
lp trng ca mnh i vi Lut C di nh sng n sng
ca Lut Mi. Ngi cnh gic :
1967. "Anh em ng tng Thy n bi b Lut M-s
hoc gio hun ca cc ngn s. Thy n khng phi
bi b, nhng l kin ton. V, Thy bo tht
anh em, trc khi tri t qua i, v cho n khi mi
s c hon thnh, th mt chm mt pht trong
sch Lut cng khng th b i c. Vy ai vi phm
d ch l mt trong nhng iu lut nh nht ny, v
dy k khc lm nh th, th s c coi l ngi nh
nht trong Nc Tri. Cn ai tun gi, v dy k
khc lm nh th, th s c coi l ngi ln nht
trong Nc Tri" (Mt 5,17-19).
578 1953.
Theo c Gi-su, ng M-si-a ca t-ra-en,
ngi ln nht trong Nc Tri phi chu ton L Lut bng
cch thi hnh trn vn, ngay c trong cc iu lut nh nht.
223

Tht ra, Ngi l ng duy nht c th lm iu ny mt

cch trn ho. Chnh Ngi Do Thi th nhn khng th chu
ton c L Lut m khng vi phm iu lut nh no. V
th trong l X Ti hng nm, con ci t-ra-en xin li Thin
Cha v nhng vi phm L Lut. L Lut hp thnh mt khi
thng nht; thnh Gia-c-b nhc nh, "ai tun gi tt c L
Lut, m ch sa ng v mt im thi, th cng thnh ngi
c ti v ht mi im" (Gcb 2,10).
579. Nhm Pha-ri-su tha thit vi nguyn tc tun gi
ton b L Lut ny, khng nhng st mt ch m c trong
tinh thn na. Khi nu nguyn tc cho t-ra-en, h a
nhiu ngi Do Thi thi c Gi-su, n mt lng o cc
oan. Lng o ny, nu khng bin thnh mt th lun l
bin lun (Casuistique) "gi hnh", th c th chun b Dn
Cha n nhn s can thip l lng ca Thin Cha: ng
Cng Chnh duy nht s thc hin L Lut cch trn ho thay
cho mi k ti li.
580 527.
Ch c Con Thin Cha, ng ban hnh L
Lut, sinh lm ngi sng di L Lut mi c th chu ton
l lut cch trn ho ( x. Gl 4,4). Ni c Gi-su, L Lut
khng cn c ghi trn bia , nhng "trong y lng" (Gr
31, 33) ca Ngi Ti T c t lm "giao c vi dn"
(Is 42,6), v Ngi "trung thnh lm sng t cng l" (Is
42,3). c Gi-su chu ton L Lut n ni gnh ly "li
nguyn ra ca L Lut" (Gl 3,13) m nhng ai "khng thi
hnh tt c nhng g chp trong sch Lut" (Gl 3,10)
chuc ly. "Ngi ly ci cht ca mnh m chuc ti li
ngi ta phm trong thi giao c c" (Dt 9,15).
581 2054.
Trc mt ngi Do Thi cng nh cc nh
lnh o tinh thn ca h, c Gi-su xut hin nh mt v
"Rp-bi" (x. Ga 11,28; 3,2; Mt 22,23-24; 34-36). Ngi
224

thng l lun trong khun kh cch gii thch Lut ca cc

Rp-bi. Nhng ng thi, c Gi-su cng va chm n
nhng lut s v Ngi khng ch a ra cch gii thch lut
ca Ngi, nhng "cn ging dy nh mt ng c thm
quyn ch khng nh cc lut s" (Mt 7,28-29). Ni Ngi,
chnh Li ca Thin Cha tng vang di trn ni Xi-nai
ban hnh L Lut cho M-s, nay li vang di trn Ni
Bt Phc (x. Mt 5,1). Li Thin Cha y khng bi b,
nhng kin ton L Lut bng cch a ra li gii thch ti
hu ca Thin Cha : "Anh em nghe Lut dy ngi xa
rng ... cn Thy, Thy bo cho anh em bit" (Mt 5,33-34).
Vi cng mt thm quyn y ca Thin Cha, Ngi ph
nhn mt s "truyn thng ca ngi phm" (Mc 7,8) ngha
l ca nhng ngi Pha-ri-su "hy b Li Thin Cha" (Mc
7,13).
582 368 548 2173.
i xa hn na, c Gi-su cn kin
ton Lut thanh khit v cc thc n, iu m ngi Do Thi
coi l rt quan trng trong cuc sng hng ngy (x. Gl 3,24),
bng cch gip ta hiu : "Bt c ci g t bn ngoi vo trong
con ngi, th khng th lm cho con ngi ra u ... nh
vy l Ngi tuyn b mi thc n u thanh khit. Ci g t
trong con ngi xut ra, ci mi lm cho con ngi ra
u. V t bn trong, t lng ngi pht xut nhng nh
xu" (Mc 7,18-21). Khi ly thm quyn ca Thin Cha a
ra li gii thch ti hu v L Lut, c Gi-su phi ng
u vi mt s lut s khng chu n nhn cch gii thch
ca Ngi, d li gii thch ny c bo m bng nhng
du l km theo (x. Ga 5,36; 10,25-37-38; 12,37). Mu thun
li cng gay gt hn trong vn ngy sa-bt. c Gi-su
thng da theo lp lun ca cc Rb-bi (x. Mc 2,25-27; Ga
7,22-24) , nhc nh rng lut ngh ngi ca ngy sa-bt
khng b vi phm khi phc v Thin Cha (x. Mt 12,5; Nb

225

28,9) v anh em (x. Lc 13,15-16; 14,3-4) qua cc vic cha

bnh ca Ngi .
II. C GI-SU V N TH
583 529 534. Cng nh cc ngn s, c Gi-su, t ra ht
lng tn knh n Th Gi-ru-sa-lem. Bn mi ngy sau
khi sinh (x. Lc 2,22-39), Ngi c thnh Giu-se v M
Ma-ri-a em dng trong n Th. Nm mi hai tui, Ngi
quyt nh li trong n Th nhc cha m nh rng
Ngi phi nh Cha Ngi ( x. Lc 2,46-49). Trong thi n
dt, Ngi ln n Th hng nm t nht l trong l Vt
Qua (x. Lc 2,41). S v cng khai ca Ngi cng nhp theo
nhng cuc hnh hng ca Ngi ln Gi- ru-sa-lem vo
nhng ngy l ln ca o Do Thi (x Ga 2,13-14; 5,1,14;
7,1,10,14; 8,2; 10,22-23).
584 2599.
c Gi-su ln n Th, ni u bit gp
g Thin Cha. i vi Ngi, n Th l nh ca Cha
Ngi, nh cu nguyn. Ngi phn n v tin ng n
Th tr thnh ni bun bn ( x. Mt 21,13). V yu Cha tha
thit, Ngi xua ui con bun khi n Th : "ng bin
nh Cha ti thnh ch ba". Cc mn ca Ngi nh li
li chp trong Thnh Kinh: "Lng nhit thnh lo vic nh
Cha, s thiu t ti (Tv 69,10)" (Ga 2,16-17). Sau khi
Ngi phc sinh, cc tng vn mt lng tn knh n Th
(x. Cv 2,46; 3,1; 5,20,21:vv...).
585. Trc khi chu nn, c Gi-su loan bo n Th
s b tn ph v khng cn hn no nm trn hn no
(x. Mt 24,1-2). y l du ch tin bo thi cnh chung s
khi u vi cuc Vt Qua ca Ngi ( x. Mt 24,3, Lc
13,35). Nhng li tin bo b nhng k chng gian bp
mo, khi v Thng T thm vn c Gi-su, v sau ,
226

ngi ta li dng nhc m Ngi khi Ngi b ng inh

trn cy thp gi (x.Mt 27,39-40).
586 797 1179. c Gi-su khng chng i n Th (x.Mt
8,4; 23,21; Lc,17,14; Ga 4,22) ni m Ngi trnh by
mt phn ln gio thuyt (x. Ga 18,20). Ngi cn mun np
thu n Th cho phn mnh v phn Ph-r (x.Mt 17,24-27)
m Ngi va mi t lm nn tng Hi Thnh tng lai (x.
Mt 16,18). Hn na, Ngi t ng ha vi n Th khi coi
mnh l ni Thin Cha c ng vnh vin gia loi ngi (
x.Ga 2,21; Mt 12,6). V vy, vic Ngi b git cht v th
xc, loan bo vic ph hy n Th. S ph hy ny cho
thy lch s cu bc vo thi i mi : " n gi cc
ngi s th phng Cha Cha, khng phi trn ni ny hay
ti Gi-ru-sa-lem na" (Ga 4,21) (x.Ga 4,23-24; Mt 27,51; Dt
9,11; Kh 21,22).
III. C GI-SU V C TIN CA T-RA-EN VO
THIN CHA CU DUY NHT
587. Nu L Lut v n th Gi-ru-sa-lem l c hi
cc nh chc trch "chng bng Cha Gi-su" (x.Lc 2,34),
th tht ra vai tr cu chuc khi ti li ca Ngi, cng
trnh tuyt ho ca Thin Cha, mi chnh l hn vp ng
cho h (x.Lc 20,17-18; Tv.118,22).
588 545.
c Gi-su lm cho nhm Pha-ri-su bt
bnh, khi thn mt dng ba vi ngi thu thu v ti li
(x.Lc 5,30), y nh thn mt dng ba vi h (x.Lc 7,36;
11,37; 14,1). Vi nhng ngi "t c cho mnh l cng
chnh m khinh ch ngi khc" (Lc 18,9) (x.Ga 7,49; 9,34),
c Gi-su khng nh : "Ti n khng phi ku gi
ngi cng chnh, nhng ku gi ngi ti li sm hi n
nn" (Lc 5,32). Ngi cn i xa hn na, khi tuyn b trc
227

mt nhm Pha-ri-su rng, mi ngi u c ti (x.Ga 8,3336), cho nn ai t cho mnh khng cn c cu tht l
ui m v chnh bn thn (x.Ga 9,40-41).
589 431,1441 432.
c Gi-su lm cho ngi Do Thi
bt bnh nht l v ng ha cch x s nhn t ca Ngi
vi k ti li l thi ca chnh Thin Cha (x.Mt 9,13;
Hs.6,6). Thm ch Ngi cn mun cho h thy rng khi
ng bn vi k ti li (x.Lc 15,1-2), Ngi n nhn nhng
ngi y vo bn tic thi M-si-a ( x.Lc 15,23-32). c bit
khi tha ti, c Gi-su dn cc nh chc trch ca t-ra-en
vo th tin thoi lng nan. Trong cn hong ht, h c l
khi nu vn nn : "Ngoi mt mnh Thin Cha ra, ai c
quyn tha ti" (Mc 2,7)? Hoc l c Gi-su phm thng
khi tha ti v l ngi m dm coi mnh ngang hng vi
Thin Cha ( x.Ga 5,18; 10,33), hoc l Ngi ni ng, v
nh vy, chnh ni Ngi, Thin Cha hin din v mc khi
danh Thin Cha ra (x.Ga 17,6,26).
590 253.
Ch vi cn tnh l Thin Cha, c Gi-su
mi c quyn a ra i hi tuyt i : "Ai khng theo ti, l
chng li ti" (Mt 12,30); hay tuyn b : " y c ngi cn
hn ng Gi-na na,... cn hn vua Xa-l-mon na" (Mt
12,41-42), "hn c n Th na" (Mt 12,6); cng nh khi
nhc li li a-vt gi ng M-si-a l Cha ca ng
(x.Mt 12,36-37); Ngi khng nh : "Trc khi c t ph
p-ra-ham, vn c ti " (Ga 8,58); thm ch Ngi cn ni :
"Ti v Cha Cha l mt" (Ga 10,30).
591 526 574. c Gi-su i buc cc nh chc trch tn
gio ca Gi-ru-sa-lem phi tin vo Ngi v Ngi chu
ton nhng cng vic ca Cha Cha (x.Ga 10,36-38). Mun
tin nh vy, phi cht i vi bn thn, c "sinh ra t
tri cao" (Ga 3,7) di tc ng ca n thnh (x.Ga 6,44).
228

Mt i hi hon ci qu gay gt nh vy i din vi vic

thc hin cc li ha cch l lng (x.Is 53,1) gip chng ta
c th hiu c s sai lm bi t ca Cng Ngh Do Thi
(Sanhdrim) khi phn quyt Cha Gi-su ng cht v phm
thng ( x.Mc 3,6; Mt 26,64-66). H hnh ng nh vy v
"khng bit vic h lm" (x.Lc 23,34; Cv 3,17-18)v v "lng
chai " (Mc 3,5; Rm 11,25) m "cng tin" (Rm 11,20).
TM LC
592. c Gi-su khng hy b L Lut ni Xi-nai, nhng
kin ton (x.Mt 5,17-19) cch tuyt ho ( x.Ga 8,46):
Ngi mc khi ngha ti hu (x.Mt 5,33) ca L Lut v
chuc ti li ngi ta phm i vi L Lut (x.Dt 9,15).
593. c Gi-su tn knh n Th : Ngi ln n Th
vo nhng dp l hnh hng ca Do Thi v Ngi yu ni
Thin Cha c ng gia loi ngi ny vi mt tnh yu tha
thit. n Th bo trc mu nhim ca Ngi. Ngi loan
bo n Th b ph hy l t cho bit chnh Ngi s b
git v lch s cu bc vo thi i mi, trong Thn
Th Ngi s l n Th vnh vin.
594. c Gi-su c nhng hnh vi nh vic tha ti t ra
Ngi l chnh Thin Cha Cu (x.Ga 5,16-18). Mt s
ngi Do Thi khng nhn nhn Ngi l Thin Cha Lm
Ngi, ch thy Ngi "l mt phm nhn m li t cho
mnh l Thin Cha" (Ga 10,33), nn kt ti Ngi l
phm thng.

229

Tit 2 : C GISU CHU NG INH CHT TRN

THP GI
I. V N C GI-SU
Chia r gia cc nh chc trch Do Thi v c Gi-su
595. c Gi-su lun l c gy chia r gia cc nh chc
trch tn gio Gi-ru-sa-lem. Th nhng vn c nhng
ngi m thm theo lm mn Cha Gi-su nh : ng Nic--m (x. Ga 7,50) thuc nhm Pha-ri-su v Gio-sp
thnh A-ri-ma-tha (x. Ga 19,38-39); cho nn trc ngy
Ngi chu kh nn, thnh Gio-an c th ni v h rng :
"Ngay c trong gii lnh o Do Thi, cng c nhiu ngi
tin vo c Gi-su, nhng h khng dm xng ra, ko b
khai tr khi Hi ng" (Ga 12,42). iu ny khng c g
l, v sau l Hin Xung "c nhiu t t n nhn c tin"
(Cv 6,7) v "c nhng ngi nhm Pha-ri-su tr thnh
tn hu" (Cv 15,5), n ni thnh Gia-c-b c th ni vi
thnh Phao-l rng : "C hng vn ngi Do Thi tin theo
v tt c u nhit thnh i vi lut M-s" (Cv 21,20).
596 1753.
Cc nh chc trch tn gio Gi-ru-sa-lem
khng nht tr vi nhau trong cch x s i vi c Gisu (x.Ga 9,16; 10,19). Nhm Pha- ri-su da tuyt thng
nhng ai theo Ngi (x.Ga 9,22). Vi nhng ngi s rng
"mi ngi s tin vo c Gi-su, ri ngi R-ma s n
ph hy c ni thnh ca ta ln dn tc ta" (Ga 11,48),
Thng T Cai-pha ni tin tri khi ngh : "iu c li
cho cc ng l : th mt ngi cht thay cho dn, cn hn l
ton dn b tiu dit" (Ga 11,49-50). Thng Hi ng tuyn
b c Gi-su "ng cht" (Mt 26,66) v ti phm thng,
nhng v mt quyn x t (x.Ga 18,31), Thng Hi
230

ng np c Gi-su cho ngi R-ma, t co Ngi v

ti xch ng chnh tr, v lit Ngi ng hng vi Ba-ra-ba
v b t co l "phin lon"(Lc 23,19). Cc thng t cng
a ra nhng li e da chnh tr nh vy buc Phi-la-t
kt n t hnh c Gi-su (x. Ga 19,12.15,21).
Ngi Do Thi khng phi chu trch nhim tp th v
ci cht ca c Gi-su
597 1735.
V tnh cch phc tp v lch s trong v n
Cha Gi-su c cc Tin Mng thut li, cng nh li lm
c nhn ca nhng ngi tra tay vo v n (Giu-a, Thng
Hi ng, Phi-la-t). Ch mnh Thin Cha bit, nn chng
ta khng th qui trch nhim ca ti cho ton th ngi
Do Thi Gi-ru-sa-lem, mc d m ng c b xi gic la
(x. Mc 15,11), v trong nhng bi ging ku gi hon ci
sau l Hin Xung (x.Cv 2,23.36; 3,13-14; 4,10; 5,30; 7,52;
10,39; 13,27 28; 1Tx 2,14-15), cc tng c trch mc c
tp th ngi Do Thi i na. Chnh c Gi-su trn thp gi
tha th cho h ri (x. Lc 23,34), sau thnh Ph-r cng
coi nhng ngi Do Thi Gi- ru-sa-lem v c cc th lnh
ca h hnh ng v "khng bit" (Cv 3,17). Chng ta li
cng khng th da trn ting h ht ca dn chng : "Mu
hn c xung u chng ti v con chu chng ti" (Mt
27,25), ch c ngha nh mt cng thc tha nhn bn n (x.
Cv 5,28; 18,6), m ni rng trch nhim cho nhng ngi
Do thi khc mi thi v mi ni :
839.

Hi Thnh tuyn b ti Cng ng Va-ti-ca-n II :

"Khng th qui trch nhim mt cch hm h nhng
ti c phm trong khi c Gi-su b kh nn cho
ht mi ngi Do Thi thi , cng nh cho ngi
Do Thi thi nay .... T Thnh Kinh ( x. NA 4),

231

khng th rt ra kt lun : "Thin Cha loi b

ngi Do Thi hoc chc d h."
Mi k ti li l th phm gy ra cuc kh nn ca c
Ki-t
598. Qua hun quyn ca mnh v chng t ca cc thnh,
Hi Thnh khng bao gi qun rng chnh nhng "k phm
ti l th phm v nh l dng c thc hin nhng cc hnh
m Cha Cu Th phi chu" ( Giol R-ma 1,5.11; x. Dt
12,3). V ti li chng ta xc phm n chnh c Ki-t
(x.Mt 25,45; Cv 9,4-5), nn Hi Thnh khng ngn ngi qui
cho cc Ki-t hu trch nhim nng nht v cc hnh c
Gi-su phi chu, trch nhim m h thng trt trn
ngi Do Thi m thi :
1851. Chng ta phi coi nhng k sa i ng li trong ti li
l nhng ngi phm li ty tri y. Bi l, chnh
ti c ca chng ta lm c Gi-su Ki-t phi chu
kh hnh thp gi, th chc chn rng nhng ai chm
m trong gian t cng "t tay ng inh Con Thin
Cha vo thp gi mt ln na, v cng khai s
nhc Ngi" (Dt 6,6). V phi nhn nhn rng, ti c
ca chng ta trong trng hp ny nng hn ti ca
ngi Do Thi. V theo thnh Phao-l, "nu h
c bit Vua vinh hin, h chng ng inh
Ngi vo thp gi" (1Cr 2,8). Tri li, chng ta
tuyn xng rng chng ta bit Ngi, nn khi chng
ta chi b Ngi bng nhng hnh ng, c th ni
c rng chng ta tra tay git Ngi ( Gio l
R-ma 1,5,11).

232

Khng phi qu d ng inh Ngi trn thp gi;

chnh bn cng vi chng ng inh Ngi vo
thp gi; v cn ang ng inh Ngi na, khi bn
thch th trong thi xu v ti li (T.Phan-xi-c txi-di, khuyn d 5,3).
II. CI CHT CU CHUC CA C KI-T TRONG
NH CU CA THIN CHA
"c Gi-su b np theo nh ca Thin Cha"
599 517.
Ci cht au thng ca c Gi-su khng
phi l hu qu ca ngu nhin do cc hon cnh bt ng hp
li. iu ny thuc v mu nhim ca nh Thin Cha,
nh thnh Ph-r gii thch cho ngi Do Thi Gi-ru-salem ngay t bi ging u tin trong ngy l Hin Xung :
"Ngi b np theo Thin Cha nh v bit trc"
(Cv 2,23). Kinh Thnh ni nh vy khng c ngha l nhng
k "np c Gi-su " (Cv 3,13) ch th ng nhp vai
trong mt kch bn do Thin Cha vit trc.
600 312.
i vi Thin Cha mi thi im u l hin
ti. Khi tin nh mt iu g trong k hoch vnh cu,
Ngi cng "tin nh" ty theo quyn ca mi ngi t do
p tr n sng ca Ngi : "ng vy, H-r-, Phong-xi Phi-la-t, cng vi cc dn ngoi v dn chng t-ra-en
toa rp trong thnh ny, chng li ti t thnh ca Ngi l
c Gi-su, ng Ngi xc du. (x.Tv 2,1-2) Nh th
h thc hin tt c nhng g quyn nng v s khn ngoan
ca Ngi nh trc" (Cv 4,27-28). Thin Cha cho
php xy ra nhng hnh vi do s m qung ca h (x. Mt
26,54; Ga 18,36;19,11), thc hin nh cu ca
Ngi (x. Cv 3,17-18).

233

"Cht v ti li chng ta ng nh li Thnh Kinh"

601 652 713. nh cu ca Thin Cha l gii thot
con ngi khi n l ti li nh ci cht ca "Ngi Ti T,
ng Cng Chnh" (Is 53,11) ( x.Cv 3,14), nh ny
c bo trc trong Kinh Thnh nh l mu nhim cu
chuc ph qut ( x.Is 53,11-12; Ga 8,34-36). Thnh Phao-l
tuyn xng c tin m Ngi "lnh nhn "(1Cr 15,3):
"c Ki-t cht v ti li chng ta,
"V chng ta, Thin Cha coi Ngi nh hin thn
ca ti li"
602 400 519. V th, thnh Ph-r c th trnh by c tin
tng truyn v nh cu ca Thin Cha nh sau : "Anh
em c gii thot khi li sng ph phim do cha ng
anh em truyn li. Anh em c cu chuc nh bu huyt
ca Con Chin vn ton, v t tch, l c Ki-t. Ngi l
ng Thin Cha bit t trc khi cha c v tr, v
xut hin v anh em trong thi cui cng ny" (1 Pr 1,18-20).
Con ngi phi cht v nhng ti li xut pht t nguyn ti
(x.Rm 5,12; 1Cr 15, 56). Khi c chnh Con Mt Ngi n
trong thn phn ti i (x.Pl 2,7), thn phn loi ngi sa o
v phi cht v ti li (x.Rm 8,3), "Thin Cha v chng ta,
coi c Ki-t, ng khng h bit ti l g, nh hin thn
ca ti li, trong Ngi, chng ta c tr nn cng chnh
trc mt Thin Cha" (2Cr 5,21).
603. V khng h phm ti, c Gi-su khng bao gi b
Thin Cha rung b (x.Ga 8,46). c Gi-su n nhn
chng ta trong tnh yu cu chuc hng lin kt Ngi vi
Cha Cha (x.Ga 8,29), cho n Ngi xem nh b tch la
Thin Cha v ti chng ta, nn Ngi thay chng ta m tht
ln trn thp gi : "Ly Thin Cha, Thin Cha ca con, sao
234

Cha n b con!" ( Mc 15, 34;Tv 22,1). V mun lin kt

c Ki-t vi chng ta l nhng k ti li, nn Thin Cha
" chng dung tha, nhng trao np chnh Con Mt ca
Ngi v ht thy chng ta"(Rm 8,32), chng ta "c
ho gii vi Ngi nh ci cht ca Con Mt Ngi" (Rm
5,10).
V yu thng, Thin Cha i bc trc cu chuc
mi ngi
604 211,2009 1825. Khi trao np Con ca Ngi v ti li
chng ta, Thin Cha cho thy nh yu thng ca Ngi
i trc mi cng trng ca chng ta : "Tnh yu ct iu
ny: khng phi chng ta yu mn Thin Cha, nhng
chnh Thin Cha yu thng chng ta, v c Con ca
Ngi n hy sinh lm ca l n ti cho chng ta" (1Ga
4,10) (x. 4,19). "Bng chng Thin Cha yu thng chng
ta, l c Ki-t cht v chng ta, ngay khi chng ta cn l
ti nhn" (Rm 5,8).
605 402 634, 2793. Tnh thng ny khng loi tr mt ai,
c Gi-su nhc li iu ny kt lun d ngn v con
chin lc: "Cng vy, Cha ca anh em, ng ng trn tri,
khng mun cho mt ai trong nhng k b mn ny phi h
mt" (Mt 18,14). Ngi khng nh "s hin dng mng sng
lm gi chuc mun ngi" (Mt 20,28). Thut ng ny
khng c thu hp s ngi c cu , nhng ch mun
i chiu ton th nhn loi ng o vi mt mnh ng
Cu , t hin cu chuc mun ngi ( x. Rm 5, 18-19).
Hi Thnh ni gt cc tng dy rng : (x.2 Cr 5,15; 1Ga
2,2) c Ki-t cht cho ht thy mi ngi khng tr mt
ai. "Trc kia, hin nay cng nh sau ny, khng c mt ai
m c Gi-su khng chu cht cho h" (x. C.Quierey nm
853: DS 624).
235

III. C KI-T HIN DNG CHNH MNH CHO

CHA CHA V TI LI CHNG TA
Tt c cuc sng ca c Ki-t l ca l dng hin Cha
Cha
606 517 536. Con Thin Cha, ng "t tri xung, khng
phi lm theo Ngi, nhng lm theo ng c
Ngi" (Ga 6,38),"khi vo trn gian, Ngi ni:... Ly Thin
Cha, ny con y, con n thc thi Ngi... Chnh theo
ca Thin Cha, m chng ta c thnh ha nh c
Gi-su Ki-t hin dng thn mnh lm l t, ch mt ln l
" (Dt 10,5-10). Ngay t pht u tin khi nhp th, Cha
Con sng cht vi nh cu ca Thin Cha trong s v
cu th ca mnh : "Lng thc nui sng Thy l thi hnh
mun ca ng sai Thy, v hon tt tt p cng trnh
ca Ngi" (Ga 4,34). L hy sinh ca c Gi-su "n b ti
li c th gian" (1Ga 2,2) l cch din t s thng hip tnh
yu vi Cha Cha : "S d Cha Cha yu mn ti, chnh v
ti hy sinh mng sng mnh" (Ga 10,17). "Th gian phi bit
rng ti yu mn Cha Cha v lm ng nh Cha Cha
truyn cho ti" (Ga 14,31).
607 457.
c mun sng cht vi nh yu thng
cu chuc ca Cha Cha l ng lc cho c cuc i c
Gi-su (x.Lc 12,50; 22,15; Mt 16,21-23), v cuc kh nn
cu th l l do khin Ngi nhp th : "Ly Cha, xin cu
con khi gi ny ! Nhng chnh v gi ny m con n"
(Ga 12,27). "Chn ng Cha Cha trao cho Thy, l no
Thy chng ung ?" (Ga 18,11). V trn Thp Gi, trc khi
"mi s hon tt" (Ga19,30), Ngi cn ni : "Ti kht!"
(Ga 19,28).

236

"Chin con xa b ti trn gian"

608 523 517. Sau khi chp nhn ban php ra cho c Gisu gia nhng k ti li (x. Lc 3,21; Mt 3,14-15), Gio-an Ty
Gi thy v gii thiu Ngi : "y l Chin Thin Cha,
ng xa b ti trn gian" (Ga 1,29) ( x. Ga 1,36). Nh vy
ng cho thy rng c Gi-su va l Ngi Ti T au kh,
im lng chu dn n l st sinh (Is 53,7) (x. Gr 11,19) v
gnh ti li mun dn (x. Is 53,12), va l Chin Vt Qua
biu tng cho vic t-ra-en c cu chuc trong cuc Vt
Qua ln u (Xh 12,3-14) ( x. Ga 19,36; 1Cr 5,7). Ton b
cuc i ca c Ki-t din t s mng ca Ngi l "hu
h v hin dng mng sng lm gi chuc mun ngi" (Mc
10,45).
c Gi-su t nguyn sng cht theo tnh thng cu
chuc ca Cha Cha
609 478 515 272,539. Khi sng cht vi tnh thng ca
Cha Cha dnh cho con ngi bng trn tri tim nhn loi
ca mnh, c Gi-su " thng yu h n cng" (Ga
13,1) "v khng c tnh thng no ln hn tnh thng ca
ngi hy sinh mng sng mnh cho bn hu" (Ga 15,13).
Nh vy, trong au kh v ci cht, nhn tnh ca Ngi
tr thnh dng c t do v hon ho cho tnh yu Thin Cha
lun c mun cu chuc loi ngi ( x. Dt 2,10,17-18;
4,15; 5,7-9). Qu tht, Ngi t do chp nhn chu nn v
chu cht v yu mn Cha Cha v yu mn loi ngi m
Cha Cha mun cu : "Mng sng ca ti, khng ai ly i
c, nhng chnh ti t hy sinh mng sng mnh" (Ga
10,18). Do , Cha Con t do tt bc khi hin thn chu
cht (x. Ga 18,4-6; Mt 26,53).

237

Trong ba Tic Ly, c Gi-su t do hin dng mng

sng ca mnh trc
610 766 1337. Vo "m b np" (1Cr 11,23) c Gi-su
din t tt vic t hin bn thn Ngi trong ba tic vi
mi hai tng ( x.Mt 26,20) . Hm trc ngy chu nn,
khi cn hon ton t do, c Gi-su bin bui Tic Ly
vi cc tng thnh l tng nim vic Ngi t nguyn
hin dng cho Cha Cha (x.1Cr 5,7) cu nhn loi :
"y l Mnh Thy hin t v anh em" (Lc 22,19). "y l
Mu Thy, Mu lp Giao c s ra cho mun ngi
c tha ti" (Mt 26,28).
611 1364 1341,1566. B tch Thnh Th Cha Gi-su thit
lp s l "l tng nim" (1Cr 11,25) hy t ca Ngi. Ngi
hi nhp cc tng vo l hin dng ca Ngi v yu cu
h lu truyn hy l ny mi mi ( x.Lc 22,19). Nh th, c
Gi-su t cc tng lm t t Giao c mi : "V h, con
xin thnh hin chnh mnh con, trong chn l, h cng
c thnh hin" (Ga 17,19) (x.C.Trente: DS 1752;1764).
c Gi-su hp hi trong vn Git-s-ma-ni
612 533,2600 1009. Chn Giao c mi m c Gi-su
dng trc trong ba Tic Ly, gi y, Ngi lnh nhn t
tay Cha trong cn hp hi ti Git-s-ma-ni (x.Mt 26,42), khi
Ngi "vng li cho n ni bng lng chu cht" (Pl 2,8; Dt
5,7-8). c Gi-su cu nguyn : "Ly Cha, nu c, xin cho
con khi ung chn ng ny..." (Mt 26,39). Ngi din t
ni khip s m nhn tnh ca Ngi cm nghim trc ci
cht. Tht vy, nhn tnh ca c Gi-su cng nh ca
chng ta c Thin Cha dng nn sng i i, nhng
khc vi chng ta, nhn tnh ny hon ton khng c ti
(x.Dt 4,15), m ti mi gy nn s cht (x.Rm 5,12); nht l
238

nhn tnh ny c Ngi V Thin Cha ca "ng khi

ngun s sng" (Cv 3,15), "ng hng sng" (Kh 1,17) (x
Ga 1,4;5,26) m nhn. Vi ch nhn loi, c Gi-su chp
nhn thnh Cha Cha ( x.Mt 26,42), n nhn ci cht
cu con ngi, nh "ti li chng ta, chnh Ngi
mang vo thn th m a ln cy thp gi" (1Pr 2,24).
c Gi-su chu cht lm hy l duy nht v chung cuc
613 1366 2009.
c Ki-t chu cht va l hy t Vt
Qua hon tt vic cu chung cuc loi ngi (x.1Cr 5,7;
Ga 8,34-36)v "Chin Thin Cha, ng xa b ti trn
gian" (Ga 1,29) (x.1Pr 1,19), va l hy t ca Giao c Mi
(x.1Cr 11,25) cho con ngi hip thng li vi Thin Cha (
x.Xh 24,8), bng cch giao ha con ngi vi Thin Cha
nh "mu c ra cho mun ngi c tha ti" (Mt
26,28) (x.Lv 16,15-16).
614 529,1330 2100. Hy t ca c Ki-t l duy nht, hon
tt v vt trn mi hy t (x.Dt 10,10). Trc ht hy t ny l
mt hng n ca chnh Cha Cha : Cha Cha ph np Con
Mnh giao ha chng ta vi Ngi (x.1 Ga 4,10). K n,
y cng l vic Cha Con lm ngi, vi ch t do v v
mn yu (x.Ga 15,13), hin dng mng sng mnh (x.Ga
10,17-18) cho Cha Cha trong Cha Thnh Thn (x.Dt 9,14),
n b s bt tun ca chng ta.
c Gi-su thay th s bt tun ca chng ta bng s
vng phc ca Ngi
615 1850 433 411.
"Cng nh v mt ngi duy nht
khng vng li Thin Cha, m mun ngi b lit vo hng
ti nhn, th nh mt ngi duy nht vng li Thin Cha,
mun ngi cng s c k l cng chnh" (Rm 5,19). Nh
239

vng phc cho n cht, c Gi-su m nhn hon ton vai

tr Ngi Ti T au kh, "hin mng sng mnh lm Ca l
n ti mun dn","khi lm cho h nn cng chnh bng cch
chnh Ngi gnh ly ti li ca h" (Is 53,10-12). c Gisu n b v n t tha ng cho Cha Cha v ti li ca
chng ta (C Tren-t:DS 1529).
c Gi-su hon thnh hy l ca Ngi trn thp gi
616 478 468 519.
V c Gi-su "yu thng n
cng" (Ga 13,1) nn hy t ca Ngi c gi tr cu chuc v
n b, x ti v n t. Ngi bit v thng yu ht thy
chng ta trong vic hin dng mng sng ca Ngi (x.Ga
2,20; Ep. 5,2.25). "Tnh yu c Ki-t thi thc chng ti,
khi chng ti ngh rng : nu mt ngi cht thay cho mi
ngi, th mi ngi u cht" (2 Cr 5,14). Khng ai, d
thnh thin nht, c th gnh ht ti li mi ngi v hin
mnh lm hy l cho mi ngi. V l Con Thin Cha, c
Ki-t va vt tri va ng thi bao gm mi ngi v l
u ton th nhn loi, nn Ngi mi c th dng hy t cu
chuc mi ngi.
617 1992 1235.
Nhn mnh n hy l duy nht ca
c Ki-t nh "ngun n cu vnh cu" (Dt 5,9), Cng
ng Tren-t dy (DS 1529) : "Nh cuc kh nn trn cy
thp gi, c Ki-t cng chnh ho chng ta". V khi tn
knh Thnh Gi, Hi Thnh ca ngi : "i Thnh Gi, ngun
cy trng duy nht ca chng con !"
c Ki-t cho chng ta tham d vo hy t ca Ngi
618 1368,1460 307,2100 964.
Thnh Gi l hy t duy
nht ca c Ki-t, "ng trung gian duy nht gia Thin
Cha v loi ngi" (1Tm 2,5). Nhng, v khi nhp th, Con
240

Thin Cha " kt hp vi tt c mi ngi" (GS 22,2), nn

"ban cho mi ngi kh nng c thng phn vo mu
nhim Vt Qua cch no ch c Cha bit thi" (GS
22,5). Ngi mi gi mn "vc thp gi mnh m theo
Ngi" (Mt 16,24), v "Ngi chu au kh v chng ta,
li mt gng mu cho chng ta di bc theo Ngi"
(1 Pr 2,21). Tht vy, Ngi mun cho nhng k u tin
c hng nh hy t , cng thng phn vo hy t cu
ca Ngi ( x. Mc 10,39; Ga 21,18-19; Cl 1,24). iu y
c th hin tt bc ni Thn Mu ca Ngi, ng
thng phn vo mu nhim au thng cu ca Ngi
mt thit hn ai khc (x. Lc 2,35):
Ngoi thp gi, khng c chic thang no khc ln
tri" (T. R-sa thnh Li-ma,).
TM LC
619. c Ki-t cht v ti li chng ta ng nh li
Thnh Kinh " (1Cr 15,3)
620. V yu mn, Thin Cha i bc trc cu
chng ta. "Ngi yu thng chng ta, v c Con ca
Ngi n hy sinh lm ca l n ti cho chng ta" (1Ga
4,10). "Trong c Ki-t, Thin Cha cho th gian c
ho gii vi Ngi" (2Cr 5,19).
621. c Gi-su t hin cu chng ta. Ngi cho
thy ngha v th hin trc s t hin ny trong ba Tic
Thnh : "y l mnh Thy, hin t v anh em" (Lc 22,19).
622. c Ki-t cu chuc nhn loi bng cch "hin dng
mng sng lm gi chuc mun ngi" (Mt 20,28), ngha l
"thng yu nhng k thuc v mnh n cng" (Ga 13,1),
241

"gii thot h khi li sng ph phim do cha ng h truyn

li" (1Pr 1,18).
623. Nh yu thng vng phc Cha Cha "n ni cht
trn cy thp gi" (Pl 2,8), c Gi-su hon tt s mng n
ti ca Ngi Ti T au kh, "lm cho mun ngi nn
cng chnh bng cch gnh ly ti li ca h" (Is 53,11;
x.Rm 5,19).
Tit 3: C GISU KIT C MAI TNG
624 1005, 362 349. "c Gi-su phi nm s cht, l
cho mi ngi c cu , nh n Thin Cha" (Dt 2,9).
Trong nh cu , Thin Cha an bi cho Cha Con
khng nhng "cht v ti li chng ta" (1Cr 15,3), nhng cn
phi "nm s cht", ngha l tri qua ci cht, trng thi hn
v xc tch ri nhau, t lc Ngi tt th trn thp gi cho
n khi sng li. "c Ki-t tri qua ci cht" l mu nhim
trong vic Ngi c mai tng v xung ngc t tng.
l mu nhim c tng nh vo ngy Th By Tun
Thnh : c Ki-t ngh yn trong m (x.Ga 19,42) ni ln s
yn ngh ngy sa-bt v i ca Thin Cha (x.Dt 4,4-9), sau
khi hon tt vic cu loi ngi (x.Ga 19,30) v em li
bnh an cho ton th v tr (x.Cl 1,18-20).
Thn xc c Ki-t c mai tng
625. Thi gian c Ki-t ngh yn trong m tht s ni
kt tnh trng c th chu au kh trc phc sinh vi tnh
trng vinh hin hin ti ca ng Phc Sinh. Chnh ng
"hng sng" c th ni : "Ta cht, v nay Ta sng n
mun thu mun i" (Kh 1,18) :

242

Cha Con cho ci cht tch ri hn khi xc,

theo bn tnh t nhin, nhng Ngi kt hp hn
vi xc li nh s phc sinh, bn thn Ngi tr
thnh giao im ca s cht v s sng bng cch
ngn chn s tan r t nhin ca thn xc do s cht
v tr thnh nguyn l hp nht ca cc phn b
tch ri (T. Gh-r-ni- thnh Nt-x, sch gio l
16).
626 470, 650. V "ng khi ngun s sng" m ngi ta
git cht (Cv 3,15) cng l "ng hng sng phc
sinh" (Lc 24,5-6), nn Ngi V Thn Linh ca Con Thin
Cha vn tip nhn hn v xc ca Ngi b ci cht tch
ri:
Khi c Ki-t cht, hn la khi xc, nhng ngi
v duy nht ca Ngi khng b chia ra, v ngay t
u ni Ngi Li Nhp th, xc v hn hin hu
ngang nhau; d trong ci cht hn xc tch ri nhau,
nhng vn vi ngi v duy nht ca Ngi Li (T.
Gio-an Da-mt 3,27).
"Cha khng ng Thnh ca Ngi phi h nt"
627 1009 1683.
Ci cht ca c Ki-t l ci cht tht
s, v chm dt cuc i trn th ca Ngi. Nhng bi
ngi v Cha Con vn kt hp vi thn xc Ngi, nn thn
xc y khng tr thnh mt thi hi nh trong nhng trng
hp khc, "v l ci cht khng ti no khng ch c
Ngi mi" (Cv 2,24). Do , quyn nng Thin Cha gn
gi thn xc Ngi khi h nt" (T. T-ma Aquino tng lun
thn hc 3,51,3). V c Ki-t, ngi ta c th ni : "Ngi
b khai tr khi ci nhn sinh" (Is 53,8), v cng c th
ni : "C thn xc con ngh ngi trong nim hy vng rng
243

Cha chng nh b mc hn con trong ci m ty; cng

khng v thnh ca Ngi phi h nt" (Cv 2,26-27) (x.Tv
16,9-10). Vic c Gi-su sng li vo "ngy th ba" (1 Cr
15,4; Lc 24,46) (x.Mt 12,40; Gn 2,11; Hs 6,2) minh chng
iu y, v theo quan nim ca ngi xa, vic h nt thng
xy ra t ngy th t (x.Ga 11,39).
"Cng chu mai tng vi c Ki-t..."
628 537 1215. Thu ban u Hi Thnh ban b tch Thnh
Ty bng cch dm th nhn xung nc. Hnh ng ny c
ngha l ngi Ki-t hu cht cho ti li phi chu mai tng
cng vi c Ki-t sng mt i sng mi : "V c
dm vo trong ci cht ca Ngi, chng ta cng c mai
tng vi c Ki-t. Bi th, cng nh Ngi c sng
li t ci cht nh quyn nng vinh hin ca Cha Cha, th
chng ta cng c sng mt i sng mi" (Rm 6,4) (x.Cl
2,12; Ep.5,26).
TM LC
629. V mi ngi, c Gi-su nm s cht (x.Dt 2,9).
Chnh Cha Con lm ngi cht v c mai tng.
630. Trong thi gian c Ki-t ngh yn trong m, Ngi
V Thin Cha ca Ngi vn tip nhn hn v xc b ci
cht tch ri. l l do thn xc ca c Ki-t cht m
"khng phi h nt" (Cv 13,37).

244

Mc 5
"C GISU KIT XUNG NGC T
TNG, NGY TH BA BI TRONG K
CHT M SNG LI"
631. "c Gi-su xung tn cc vng su thm di
t. ng xung, cng chnh l ng ln" (Ep 4,9-10).
Kinh Tin Knh cc tng tuyn xng, trong cng mt tn
iu, vic c Ki-t xung ngc t tng v vic ngy th ba
Ngi bi trong k cht m sng li. V trong cuc Vt
Qua ca Ngi, chnh t trong lng ci cht m Ngi lm
vt ln s sng :
c Ki-t, Con yu qu ca Cha,
ng t ci cht sng li,
em nh sng thanh bnh chiu soi mun dn.
Ngi l ng hng sng hin tr mun i .
A-men (MR. Sch l: bi cng b Tin Mng Phc
Sinh-m vng P.S).
Tit 1 : C KIT XUNG NGC T TNG
632. Nhiu on Tn c khng nh c Gi-su "chi
dy t ci cht" (Cv 3,15; Rm 8,11; 1Cr 15,20), tc l, trc
khi sng li, Ngi ni k cht (x.Dt 13,20). Khi rao
ging vic c Gi-su xung ngc t tng, cc tng mun
ni l : c Gi-su cht nh mi ngi, v linh hn
Ngi xung ci m, nhng xung vi t cch l ng Cu

245

, loan bo Tin Mng cho cc vong linh b giam cm

ni (x.1Pr 3,18-19).
633 1033.
Kinh Thnh gi ni tr ng ca cc vong linh
l m ph (Shol) hoc m ty (Hads) (x. Pl 2,l0: Cv 2,24;
Kh l,l8; Ep 4,9). Trc khi ng cu chuc n, mi ngi
cht, d lnh hayd ( x. Tv 89,49;Is 28,19; Ed 32,l7-32),
u phi vo chn ny. , h khng c nhn thy Thin
Cha (x. Tv 6,6;88,ll-l3) v ang ch i ng Cu Chuc.
S phn ca h khng ging ht nhau, nh c Gi-su cho
thy qua d ngn La-da-r ngho kh c rc vo "lng
p-ra-ham" (x. Lc.l6,22-26). "Khi xung ngc t tng, c
Gi-su gii thot chnh nhng tm hn lnh thnh "trong lng
p-ra-ham" y ang ch i ng gii thot" (x .Gio l
Rma l.6,9). c Gi-su xung ngc t tng khng phi
gii thot nhng k b n pht i i hoc ph hy a
ngc a y (x. DS 1011;1077), nhng gii thot nhng
ngicng chnh cht trc khi Ngi n (x. C T-l IV nm 625: DS 485; Mt 27,52-53).
634 605.
"Tin Mng cng c loan bo cho c k
cht..." (1Pr 4,6). Vic c Gi-su xung ngc t tng hon
tt cch sung mn vic rao ging Tin Mng cu . y l
chng cui cng trong s mng M-si-a ca c Gi-su, tuy
din ra trong mt thi gian ngn ngi, nhng c ngha v
cng ln lao l cng cuc cu c m rng cho mi
ngi thuc mi thi v mi ni. Nh vy, tt c nhng k
c cu u do c Ki-t.
635. Nh th c Ki-t xung m ph (x. Mt l2,40;
Rm 10,7; Ep 4,9) "k cht nghe ting Con Thin Cha v
ai nghe th c sng" (Ga 5,25). c Gi-su, "ng khi
ngun s sng" (Cv 3,15), "nh ci cht ca Ngi, tiu
dit tn lnh cha gy ra s cht, tc l ma qu, v gii
246

thot nhng ai v s cht m sut i sng trong tnh trng n

l" (Dt 2,14,l5). T nay, c Ki-t Phc Sinh "nm gi cha
kha ca s cht v m ph" (Kh 1,18) v "khi va nghe
Danh Thnh Gi-su, c trn tri di t v trong ni m
ph, mun vt phi bi qu" (Pl 2,10):
Hm nay mt t hon ton thinh lng, hon ton
thinh lng v hon ton c qunh. Hon ton thinh
lng v c Vua an gic. Tri t run ry ri yn tnh
li, v Thin Cha ang ng trong xc phm v Ngi
i nh thc nhng k ang ng t bao i ... Ngi
i tm nguyn t A-am nh tm con chin lc. Ngi
mun thm ving tt c nhng ai ang ngi trong ti
tm v trong bng s cht. Va l Thin Cha, va l
con chu ca nguyn t, Ngi i gii thot A-am
v E-v ang au kh trong gng cm xing xch ...
"Ta l Cha ca ngi, nhng v ngi, Ta tr
thnh con ca ngi. Hi ngi ng m, hy chi dy
! v Ta dng nn ngi khng phi cho ngi li
y trong gng cm m ph. Hy chi dy t ci
cht, v Ta l s sng ca nhng k cht (Bi
ging c vo th by tun thnh).
TM LC
636. Khi ni "c Gi-su xung ngc t tng", kinh Tin
Knh tuyn xng c Gi-su cht thc s, v bi Ngi
cht v chng ta, Ngi thng c s cht v ma qu,
"tn lnh cha gy ra s cht" (Dt 2,14).
637. Khi cht, linh hn c Ki-t vn hp nht vi Ngi
Hai Thin Cha, xung m ph, m ca tri cho nhng
k cng chnh cht trc Ngi.

247

Tit 2: NGY TH BA NGI T TRONG K CHT

M SNG LI
638 90 651 991.
"Chng ti xin loan bo cho anh em
Tin Mng ny: iu Thin Cha ha vi cha ng chng ta,
th Ngi thc hin cho chng ta l con chu cc ngi, khi
lm cho c Gi-su sng li" (Cv l3,32-33). c Gi-su
Phc Sinh l chn l tuyt nh ca c tin Ki-t gio, c
cng on tn hu tin khi tin v sng nh l chn l trung
tm, c Truyn Thng lu truyn nh chn l cn bn,
c cc vn kin Tn c xc lp, c rao ging nh phn
ch yu ca mu nhim Vt Qua v Thp Gi:
c Ki-t t ci cht sng li,
Ngi cht chin thng t thn V ban s sng
cho k cht.
I. BIN C LCH S V SIU VIT
639. c Ki-t phc sinh l mt bin c c tht vi nhng
chng t c gi tr lch s, c Tn c xc nhn. Khong
nm 56, thnh Phao-l vit cho tn hu thnh C-rin-t :
"Ti truyn li cho anh em iu m chnh ti lnh nhn,
l: c Ki-t cht v ti li chng ta ng nh li
Thnh Kinh, ri Ngi c mai tng, v ngy th ba chi
dy, ng nh li Thnh Kinh. Ngi hin ra vi ng Kpha, ri nhm Mi Hai" (1Cr l5,3-4). Thnh Phao-l ni
n truyn thng sng ng v mu nhim Phc Sinh m
ngi hc sau khi hon ci cng thnh a-mt (x.Cv 9,3l8).
Ngi M trng khng

248

640 999.
"Sao cc b li n gia k cht m tm ng
hng sng ? Ngi khng cn y na, nhng sng li
ri" (Lc 24,5-6). Trong bin c phc sinh, yu t u tin m
ta gp l ngi m trng, T n, s kin ny khng phi l
mt bng chng trc tip. Vic thn xc c Ki-t khng
cn trong m c th c gii thch cch khc (x.Ga 20,13;
Mt 28,11-l5). Du vy, mi ngi u coi ngi m trng l
du ch ch yu. Vic pht hin m trng l bc u dn
cc mn n vic nhn nhn chnh s kin Cha sng li.
l trng hp cc ph n o c (x.Lc 24,3,22-23), tip
n l Ph-r (x.Lc 24,l2). Khi vo trong m trng v thy
"nhng bng vi " (Ga 20,6)", ngi mn c
Gi-su yu qu" (Ga 20,2) khng nh rng : "ng thy v
ng tin" (Ga 20,8). iu ny gi thit rng : khi thy m
trng ( x.Ga 20,5-7), ng nhn ra vic mt xc Cha khng
phi l do loi ngi, v c Gi-su khng n gian tr
li cuc sng trn th nh trng hp La-da-r vy ( x.Ga
11,44).
Nhng ln hin ra ca Cha Phc sinh
641 553 448. Nhng ngi u tin c gp ng Phc
Sinh (x.Mc 16,1; Lc 24,1; Mt 28,9-10; Ga 20,11-18) l b
Ma-ri-a Mc-a-la v cc ph n o c n hon tt
vic p xc c Gi-su (x. Ga 19,31.42) c mai tng
vi v vo chiu Th Su Tun Thnh, v ngy sa-bt sp bt
u. Nh vy, cc ph n l nhng s gi u tin loan bo
c Ki-tsng li cho chnh cc tng (Lc 24,9-10). V
phn cc tng , c Ki-t hin ra trc ht vi Ph-r, sau
vi nhm Mi Hai (x.1Cr 15,5).V c mi gi cng
c nim tin ca anh em mnh (x.Lc 22,31-32), nn Ph-r
c thy ng Phc Sinh trc h. Chnh da trn chng t
ca ng, m cng on ku ln : "Cha sng li tht ri,
v hin ra vi ng Xi-mon" (Lc 24, 34.36).
249

642 659 , 881 860.

Tt c nhng g xy ra trong nhng
ngy l Vt Qua thi thc cc tng , c bit l Phr, ra sc xy dng mt k nguyn mi bt u t sng
ngy Phc Sinh. Vi t cch chng nhn ca ng Phc
Sinh, h l nhng vin nn mng ca Hi Thnh Ngi.
c tin ca cng on tn hu tin khi c xy dng trn
li chng ca nhng con ngi c th m cc Ki-t hu quen
bit v phn ng cn sng gia h. Cc "chng nhn v
cuc Phc Sinh ca c Ki-t" (x.Cv 1,22) trc tin l Phr v Nhm Mi Hai, nhng khng ch mnh h : thnh
Phao-l ni r rng c Gi-su " hin ra vi hn nm trm
ngi mt lt; Ngi cng hin ra vi ng Gia-c-b ri
vi tt c cc tng " (1Cr 15,4-8).
643. Vi nhng chng t ny, chng ta c th khng nh
c Ki-t phc sinh trn bnh din th l v phi nhn
l mt s kin lch s. T cc s kin, chng ta rt ra kt
lun : c tin ca cc mn b th thch trit do vic
c Gi-su chu nn chu cht trn cy thp gi, s kin
c Ngi bo trc (x. Lc 22,31-32). Cuc kh nn
lm cho cc mn b chn ng mnh n ni h (t ra l
mt s ) khng tin ngay vic Cha sng li. Cc sch Tin
Mng khng h ni n mt cng on cung nhit trong
hng khi thn b, nhng cho thy "cc mn r" (Lc
24,17) v s hi (x. Ga 20,19). H khng tin li cc ph n
o c ving m tr v, nhng "cho l chuyn nhm nh"
(Lc 24,11) (x.Mc 16,11-13). Khi t mnh cho Nhm Mi
Mt, chiu ngy Phc Sinh, c Gi-su "khin trch cc ng
khng tin v cng lng, bi l cc ng khng chu tin nhng
k c thy Ngi, sau khi Ngi sng li" (Mc 16,14).
644. D i din vi thc t l c Gi-su phc sinh, cc
mn vn cn nghi ng (x. Lc 24,38) v khng tin rng
iu ny c th xy ra c, nn h tng trng thy ma
250

(x.Lc 24,39). "Cc ng vn cha dm tin v mng qu, v

cn ang ng ngng" (Lc 24,41). ng T-ma cng tng
nghi ng nh vy (x.Ga 20,24-27). V khi c Gi-su hin
ra ln cui cng ti Ga-li-l, theo thnh Mat-thu tng thut
"c my ngi vn cn hoi nghi" (Mt 28,17). Do , gi
thuyt cho rng Phc Sinh l "sn phm" ca c tin (hoc
do nh d) ca cc tng , khng ng vng. Tri li, di
tc ng ca n thnh, cc ng tin vo cuc Phc Sinh v c
kinh nghim trc tip v vic c Gi-su thc s sng li.
Trng thi nhn tnh ca c Ki-t Phc Sinh
645 999.
c Gi-su phc sinh c nhng tng quan
trc tip vi cc mn ca Ngi, qua tip xc (x.Lc
24,39; Ga 20,27) v vic chia s ba n (x.Lc 24,30.41-43;
Ga 21,9.13-15). Nh , Ngi mun cho h thy Ngi
khng phi l ma (x.Lc 24,39), v thn xc phc sinh ca
Ngi chnh l thn xc b hnh h v ng inh thp gi,
v cn mang du vt cuc kh nn (x.Lc 24,40; Ga 20,20,27).
Tuy nhin thn xc ng ngha v c tht ny c cc c tnh
mi ca mt thn xc vinh hin : Ngi khng cn b rng
buc trong khng gian v thi gian na, nhng c th i u
v lc no ty , v nhn tnh ca Ngi khng cn b giam
gi trn trn th m ch thuc v th gii thn linh ca Cha
Cha (x.Ga 20,17). Do c Gi-su phc sinh hon ton t
do hin ra nh Ngi mun : di hnh dng mt ngi
lm vn (x.Ga 20,14-15) hoc "di hnh dng khc" (Mc
16,12) hn nhng hnh dng quen thuc vi cc mn ,
nhm khi dy c tin ca h (x. Ga 20,14.16; 21,4.7).
646 934 549. c Ki-t Phc Sinh khng c ngha l Ngi
tr li vi i sng trn th, nh trng hp ca nhng k
Ngi cho sng li trc cuc Vt Qua : con gi ng
Giai-r, ngi thanh nin thnh Na-im, ng La-da-r. Cc s
251

kin ny l nhng bin c k diu, tuy nhin nhng ngi

c hng php l , nh quyn nng ca c Gi-su, ch
tr li vi cuc sng trn th "bnh thng"; ri mt lc no
, h vn phi cht. c Ki-t Phc Sinh th hon ton khc
hn. Trong thn xc sng li, Ngi chuyn t trng thi cht
sang cuc sng khc, vt trn thi gian v khng gian. Thn
xc ca c Gi-su Phc Sinh trn y quyn nng Cha
Thnh Thn. Thn xc ny tham d vo i sng thn linh
vinh hin, n ni thnh Phao-l c th ni : c Ki-t l
"ngi thng gii" (1Cr 15,35-50).
Phc Sinh, bin c siu vit
647 1000.
Trong m Phc Sinh, Hi Thnh ht : "i
m tht dim phc, m duy nht bit c thi gian c
Ki-t t ci cht phc sinh". Thc vy, khng mt ai chng
kin tn mt bin c Phc Sinh v khng mt thnh s no
m t n. Khng ai c th ni Phc Sinh din bin nh th
no v mt th l. Gic quan li cng kh nhn ra c yu
tnh su xa nht ca Phc Sinh l s chuyn qua mt cuc
sng khc. Tuy Phc Sinh l bin c lch s, c th ghi nhn
c nh du ch m trng v nhng ln gp g thc s gia
cc tng vi c Ki-t sng li, nhng Phc Sinh vn l
trung tm mu nhim c tin, v n siu vit v vt trn mi
chiu kch lch s. Do , c Ki-t Phc Sinh khng t
mnh ra cho th gian (x. Ga 14,22) m ch cho cc mn
ca Ngi, "cho nhng k tng theo Ngi t Ga- li-l ln
Gi-ru-sa-lem. Gi y chnh h lm chng cho Ngi trc
mt dn" (Cv 13,31).
II. PHC SINH, CNG TRNH CA BA NGI THIN
CHA

252

648 258 989 663 445 272.

Phc Sinh ca c Ki-t l i
tng ca c tin, v l s can thip siu vit ca chnh
Thin Cha trong cng trnh sng to v trong lch s. Trong
cuc Phc Sinh ny, c Ba Ngi Thin Cha va cng chung
hot ng, va biu l tnh cch ring bit ca mnh. Phc
Sinh c thc hin do quyn nng ca Cha Cha, ng "
lm cho c Ki-t Con ca Ngi sng li"(Cv 2,24); nh
, Cha Cha a trn nhn tnh - cng vi thn xc - ca
c Ki-t vo mu nhim Ba Ngi mt cch hon ho. c
Gi-su c mc khi chung cuc l "Con Thin Cha vi
tt c quyn nng theo Thnh Thn do vic Ngi t ci cht
sng li" (Rm 1,3-4). Thnh Phao-l nhn mnh n vic
Thin Cha biu l quyn nng (x.Rm 6,4; 2Cr 13,4; Pl 3,10;
Ep 1,19-22; Dt 7,16) qua cng trnh ca Thnh Thn lm cho
nhn tnh cht ca c Gi-su c sng li v nng ln
tnh trng vinh hin.
649. V phn Cha Con, Ngi t sng li do quyn nng
Thin Cha ca mnh. c Gi-su loan bo : Con Ngi s
phi au kh, cht v sng li (theo ngha ch ng ca t)
(x.Mc 8,31; 9,9,31; 10,34). Ni khc, Ngi khng nh r
rng : "Ti hy sinh mng sng ri ly li ....Ti c quyn
hy sinh v c quyn ly li mng sng y" (Ga 10,17-18)
"Chng ta tin ... rng c Gi-su cht v sng li"
(1Th 4,14).
650 626 1005. Cc gio ph chim ngm mu nhim Phc
Sinh t ngi v Thin Cha ca c Ki-t. Ngi v ny vn
kt hp vi hn v xc b ci cht tch ri : "Nh s duy
nht ca bn tnh Thin Cha hin din c hai phn ca con
ngi, nn hai phn ny c th ti hp vi nhau. Nh vy,
cht l tch ri hai phn ca con ngi v phc sinh l kt
hp hai phn y li" (T. Gh-g-ri- thnh Nt-s, bn v
Phc Sinh ca Cha Ki-t; DS 325; 359; 369; 539).
253

III. NGHA V NH HNG CU CA PHC

SINH
651 129 274. "Nu c Ki-t khng chi dy, th li rao
ging ca chng ti trng rng, v c tin ca anh em cng
trng rng" (1Cr 15,14). Trn ht mi s, Phc Sinh xc
nhn tt c nhng g chnh c Ki-t lm v dy. Khi
phc sinh, c Ki-t chng t Ngi c thm quyn ca mt
v Thin Cha, nn ton th cc chn l k c nhng chn l
m l tr loi ngi kh chp nhn, u ng tin.
652 994 601. c Ki-t Phc Sinh hon tt nhng li ha
ca Cu c (x.Lc 24,26-27,44-48) v ca chnh Ngi khi
cn sng ti th (x.Mt 28,6; Mc 16,7; Lc 24,6-7). Thut ng
"ng theo Kinh Thnh" (x.1Cr 15,3-4 v kinh Tin knh Nix Con-tan-ti-np-li) cho thy vic c Ki-t Phc Sinh
hon tt cc li tin bo ny.
653 445 461,422.
Phc Sinh xc nhn thin tnh tht ca
c Gi-su. Ngi ni : "Khi cc ng a Con Ngi ln
cao, by gi cc ng s bit l Ti Hng Hu" (Ga 8,28).
Phc Sinh ca ng b ng inh chng minh rng Ngi
thc s l "ng Hng Hu", l Con Thin Cha v l chnh
Thin Cha. Thnh Phao-l c th tuyn b vi ngi Do
Thi : "iu Thin Cha ha vi cha ng chng ta, th Ngi
thc hin ... khi lm cho c Gi-su sng li, ng nh
li chp trong thnh vnh 2 : "Con l Con ca Cha, ngy
hm nay Cha sinh ra Con" (Cv 13,32-33). Mu nhim Phc
Sinh lin kt mt thit vi mu nhim Con Thin Cha Nhp
Th. Phc sinh hon tt mu nhim ny theo nh mun i
ca Thin Cha.
654 1987 1996.
C hai kha cnh trong mu nhim
Vt Qua : c Ki-t cht gii thot chng ta khi ti li,
254

v phc sinh m ng vo cuc sng mi. Cuc sng

mi ny bao hm trc tin l s cng chnh ha, ngha l
t chng ta li trong n sng ca Thin Cha (x. Rm 4,25),
"cng nh c Ki-t c sng li t ci cht, chng
ta cng c sng i sng mi" (Rm 6,4). i sng mi
ny l chin thng s cht do ti li gy ra v c thng
phn li vo n sng (x.Ep 2,4-5; 1Pr 1,3). K n, i sng
mi thc hin n lm ngha t Thin Cha v con ngi tr
thnh anh em ca c Ki-t, nh chnh Ngi gi cc mn
sau khi sng li : "Hy i bo tin cho cc anh em ca
Thy" (Mt 28,10; Ga 20,17). Chng ta tr thnh anh em ca
c Ki-t khng phi do bn tnh nhng do hiu qu ca n
sng, v n lm ngha t thng hip chng ta thc s vo i
sng Con Mt Thin Cha, nh mu nhim Phc Sinh
mc khi trn vn.
655 989 1002. Cui cng, s phc sinh ca c Ki-t, cng
nh chnh c Ki-t Phc Sinh, l nguyn l v ngun mch
s sng li ca chng ta mai sau : "c Ki-t chi dy t
ci cht, m ng cho nhng ai an gic ngn thu ..., nh
mi ngi v lin i vi A-am m phi cht, th mi ngi,
nh lin i vi c Ki-t, cng c Thin Cha cho sng
li" (1 Cr 15,20-22). Trong lc ch i s hon tt , c
Ki-t Phc Sinh sng trong lng mi tn hu. Ni Ngi, cc
Ki-t hu "c cm nghim nhng sc mnh ca th gii
tng lai" (Dt 6,5) v cuc sng ca h c c Ki-t li
cun vo trong cung lng i sng ca Thin Cha (x.Cl 3,13), " nhng ai ang sng, khng cn sng cho chnh mnh
na, m sng cho ng cht v sng li v mnh" (2 Cr
5,15).
TM LC

255

656. Phc Sinh va l mt bin c lch s c cc mn

chng thc v h thc s gp ng Phc Sinh, va l
bin c siu vit v nhn tnh ca c Ki-t i vo trong vinh
quang Thin Cha.
657. Ngi m trng v nhng bng vi xp ni ln
rng : nh quyn nng ca Thin Cha, thn xc ca c
Ki-t thot khi xing xch s cht v s h nt. Nhng
chng c trn chun b cc mn gp g ng Phc Sinh.
658. c Ki-t, "trng t trong s nhng ngi t ci
cht sng li" (Cl 1,18), l nguyn l s sng li ca chng
ta: ngay trong hin ti, Ngi cng chnh ha linh hn chng
ta (x.Rm 6,4), v sau ny cho thn xc chng ta c sng
li (x.Rm 8,11).

Mc 6
"CHA GISU LN TRI,
NG BN HU THIN CHA CHA TON
NNG
659 645 66 697 642. "Ni xong, Cha Gi-su c rc ln
tri v ng bn hu Thin Cha" (Mc 16,19). Thn xc c
Ki-t c vinh hin ngay khi Ngi sng li; iu ny
c chng thc qua cc c tnh mi v siu nhin m t
nay thn xc ca Ngi c hng vnh vin (x.Lc 24,31;
Ga 20,19.26). Nhng trong bn mi ngy, vinh quang ca
Ngi vn cn che giu di dng mt con ngi bnh
thng ( x.Mc 16,12; Lc 24,15; Ga 20,14-15; 21,4). Ngi
n ung thn mt vi cc mn ca Ngi (x.Cv 10,41) v
256

dy d h v Nc Tri (x.Cv 1,3). Ln hin ra cui cng

c kt thc bng vic nhn tnh ca Ngi i vo vinh
quang Thin Cha mt cch vnh vin; vinh quang ny c
tng trng bng m my (x.Cv 1,9; Lc 9,34-35; Xh 13,22)
v ci tri (x. Lc 24,51) ni t nay Ngi ng bn hu Thin
Cha (x.Mc 16,19; Cv 2,33; 7,36; Tv 110,1). Hon ton
ngoi l v c nht, ch mt ln, Ngi t mnh ra cho thnh
Phao-l "chng khc no cho mt a tr sinh non"
(1Cr15,8) trong ln cui cng ny, Ngi t ng lm tng
(x.1Cr 9,1; Ga 1,16).
660. Vinh quang cn che giu ca ng Phc Sinh trong
thi gian ny c gii thch qua li Ngi ni vi b Ma-ria Ma-a-l-na: "Thy cha ln cng Cha Cha. Nhng hy i
gp anh em Thy v bo h : "Thy ln cng Cha ca Thy,
cng l Cha ca anh em, ln cng Thin Cha ca Thy,
cng l Thin Cha ca anh em" (Ga 20,17). iu ny cho
thy s khc bit trong cch th hin, gia vinh quang ca
c Ki-t Phc Sinh v vinh quang ca c Ki-t c tn
vinh bn hu Cha Cha. Bin c Thng Thin, va lch s
va siu vit, nh du s chuyn tip t vinh quang ny n
vinh quang kia.
661 792.
Giai on cui cng ny vn lin kt mt thit
vi giai on u, ngha l khi Ngi Hai t tri xung nhp
th. Ch ng "t Cha Cha m n" mi c th "tr v cng
Cha Cha": l c Ki-t (Ga 16, 28). "Khng ai ln
tri, ngoi tr Con Ngi, ng t tri xung" (Ga 3,13) (x.
Ep 4, 8-10). Vi sc t nhin, nhn loi khng th vo c
"Nh Cha" (Ga 14,2), vo s sng v hnh phc ca Thin
Cha. Ch c Ki-t mi c th m li cho con ngi :
"Ngi ln tri khng phi la xa chng ta l nhng k
yu ui, nhng v l u v l th lnh ca chng ta, nn
Ngi ln trc, chng ta l nhng chi th ca Ngi
257

vng nim tin tng cng s c ln theo" (MR. Tin tng

l Thng thin).
662 1545 1137.
"Phn ti, mt khi c a ln khi
t, ti s ko mi ngi n vi ti" (Ga 12,32). Vic a
ln thp gi mang ngha biu hin v bo trc vic "a
ln" trong mu nhim Thng Thin. Thp Gi l bc u
ca Thng Thin. c Gi-su Ki-t, v Thng T duy nht
ca Giao c mi v vnh cu, chng "vo mt cung
thnh do tay ngi phm lm ra, ... nhng Ngi vo
chnh ci tri, gi y ra ng trc mt Thin Cha, m
chuyn cu cho chng ta" (Dt 9, 24). Trn tri, c Ki-t
lin tc thc thi chc t t ca Ngi, "Ngi hng sng
chuyn cu cho nhng ai nh Ngi m tin li gn Thin
Cha" (Dt 7, 25). Vi t cch "Thng T em li phc lc
ca th gii tng lai" (Dt 9,11), Ngi l trung tm v l
ch t ca Phng V tn vinh Cha Cha trn tri (x. Kh 4,611).
663 648.
T nay, c Ki-t, ng bn hu Cha Cha :
"Ng bn hu Cha Cha ngha l hng vinh quang v danh
d ca Thin Cha; Con Thin Cha hin hu t mun
thu nh Thin Cha v ng bn th vi Cha Cha, nay
ang ng trong vinh quang v danh d ny cng vi thn xc
c tn vinh (T. Gioan a-mt 0.4.2)".
664 541.
Vic c Ki-t ng bn hu Cha Cha khai
mc triu i ng M-si-a, thc hin th kin ca ngn s
a-ni-en v Con Ngi : "Ngi c trao cho quyn thng
tr, vinh quang v vng quc; mi dn tc, quc gia v ngn
ng u phng s Ngi. Vng Triu ca Ngi vnh cu,
khng bao gi mai mt; Vng Quc ca Ngi s v cng
v tn" (n 7,14). K t lc y, cc tng tr thnh chng

258

nhn cho "Triu i khng bao gi chm dt" (Kinh Tin

Knh Ni-x Con-tan-ti-n-p-li).
TM LC
665. c Ki-t ln tri ngha l nhn tnh ca Ngi vnh
vin i vo thng gii ca Thin Cha. T ni , Ngi s
tr li (x.Cv 1,11). Gia Thng Thin v Ti Lm, loi ngi
khng trng thy Ngi c (x.Cl 3,3).
666. c Gi-su Ki-t, u ca Hi Thnh, i trc
chng ta vo Vng Quc vinh hin ca Cha Cha, chng
ta l chi th ca Thn Th Ngi, sng trong nim hy vng
mt ngy kia c vnh vin vi Ngi.
667. c Gi-su Ki-t vnh vin i vo cung thnh trn
tri. Ngi khng ngng chuyn cu cho chng ta nh l
ng trung gian bo m s lun ban trn y Thnh Thn
cho chng ta.

Mc 7
"NGAY SAU BI TRI,
NGI LI XUNG PHN XT K SNG
V K CHT
I. NGI S TR LI TRONG VINH QUANG
c Ki-t hin tr qua Hi Thnh...

259

668 450 518. "c Ki-t cht v sng li chnh l lm

Cha k sng cng nh k cht" (Rm 14,9). c Ki-t ln
tri cng vi c nhn tnh, thng phn vo quyn nng v uy
quyn ca chnh Thin Cha. c Gi-su Ki-t l Cha :
Ngi nm mi quyn bnh trn tri di t. Ngi "vt
trn mi quyn lc thn thing, trn mi tc v c th c
c" v Cha Cha " t tt c di chn Ngi" (Ep 1,2022). c Ki-t l Cha v tr (.x.Ep 4,10; Cr 15,24.27-28) v
lch s. Ni Ngi, lch s loi ngi cng nh ton th cng
trnh sng to "c thu tm" (Ep 1,10) v hon tt mt cch
siu vit.
669 792,1088 541.
c Ki-t l Cha v cng l u Hi
Thnh, Thn Th ca Ngi (x.Ep 1,22). Sau khi chu ton s
mng, c Ki-t c a ln tri v c tn vinh, nhng
vn lu li trn th trong Hi Thnh. Cng trnh cu chuc l
ngun mch quyn bnh m c Ki-t thc thi trn Hi
Thnh bng sc mnh Thnh Thn (x.Ep 4,11-13). "Triu
i ca c Ki-t hin din mt cch b nhim trong Hi
Thnh", "mm mng v khi im Nc Tri ti th "(LG
3,5).
670 1042 825 547.
T khi c Ki-t ln tri, nh ca
Thin Cha bc vo giai on hon thnh. Chng ta ang
sng trong "gi cui cng" (1 Ga 2,18; 1 Pr 4,7). "Nh th
thi i cui cng n vi chng ta. Vic canh tn th gii
c thit lp mt cch bt kh thu hi v thc s bt u
c thc hin ngay t by gi : Hi Thnh l hnh c
trang im bng s thnh thin ch thc, tuy cha hon
ton" (LG 48). Cc du l im thing (x. Mc 16,17-18) xc
nhn li rao ging ca Hi Thnh, minh chng triu i c
Ki-t hin din (x. Mc 16,20).
...trong khi ch i mun loi qui phc Ngi
260

671 1043 769, 773 1043, 2046 2817

Tuy hin din trong Hi Thnh, nhng triu i
ca c Ki-t cha c hon tt "mt cch y quyn nng
v vinh hin" (Lc 21,27) ( x.Mt 25,31), v Ngi cha ng
gi my tri m n. Triu i ny cn b cc th lc s d
tn cng (x. 2 Th 2,7), cho d c bn chng b chnh c
Ki-t nh bi. Cho n khi mun loi qui phc Ngi
(x.1Cr 15,28), "cho ti khi c tri mi t mi, ni cng l
ng tr, Hi Thnh l hnh mang khun mt chng qua ca
i ny, qua cc b tch v nh ch l nhng iu thuc thi
i ny. V Hi Thnh vn sng gia cc th to ti nay cn
rn sit v qun qui trong cn au n lc sinh n, v mong
i con ci Thin Cha xut hin" (LG 48).V vy, cc tn
hu cu xin c Ki-t mau tr li (2Pr,11-12)nht l trong
c hnh Thnh Th (1Cr 11,26) : "Ly Cha, xin ngn ! "
(1 Cr 16, 22; Kh 22,17.20).
672 732 2612. Trc khi ln tri, c Ki-t khng nh
rng cha n gi Ngi thit lp Triu i M-si-a vinh
hin m t-ra-en mong i (x. Cv 1,6-7). Theo li cc ngn
s (x. Is 11,1-9), triu i ny s mang li cho mi ngi y
trn tnh thng, cng l v bnh an. Theo c Ki-t, thi
hin ti l thi ca Thnh Thn v ca chng nhn (x. Cv
1,8), cng l thi Hi Thnh gp nhiu "thng kh" (1Cr
7,26), th thch (x.1 Pr 4,17) v chin u (x.Ep 5,16)trong
nhng ngy cui cng ( x.1Ga 2,18; 4,3; 1Tm 4,1). y l
thi gian ch i v canh thc (x. Mt 25,1-13; Mc 13,33-37).
c Ki-t quang lm vinh hin, nim hy vng ca t-raen
673 1040 1048.
T khi c Ki-t ln tri, ngy quang
lm vinh hin ca Ngi lun gn k (x.Kh 22,20), mc d
chng ta "khng bit thi gi v k hn Cha Cha ton
261

quyn sp t" (Cv 1,7) (x. Mc 13,32). Cho d ngy quang

lm v "nhng th thch cui cng phi xy ra trc " (2
Th 2,3-12) (x. Mt 24,44; 1Th 5,2) cn c Thin Cha
"cm gi " li, ngy quang lm vn c th xy ra bt c lc
no .
674 840 58. ng M-si-a quang lm vinh hin ( x. Rm
11,31) n lc no l ty thuc vo vic "ton th t-ra-en"
(Rm 11,26; Mt 23,39) nhn bit Ngi. Nhng hin nay
"mt phn dn t-ra-en cn cng lng" (Rm 11,25)"h khng
tin"(Rm 11,20) c Gi-su. Thnh Ph-r ni vi ngi Do
Thi Gi-ru-sa-lem sau l Hin Xung : "Anh em hy sm
hi v tr li cng Thin Cha, Ngi xa b ti li cho
anh em. Nh vy, thi k thnh thi m Cha ban cho anh
em s n, khi Ngi sai ng Ki-t Ngi dnh cho anh
em, l c Gi-su n. c Gi-su cn phi c gi li trn
tri cho n thi phc hi vn vt, thi m Thin Cha
dng ming cc v thnh ngn s ca Ngi m loan bo t
ngn xa" (Cv 3,19-21). Thnh Phao-l cng ph ha : "Nu
v h b gt ra mt bn m th gii c ha gii vi Thin
Cha, th vic h c thu nhn li s l g, nu khng phi
l t ci cht bc vo ci sng?" (Rm 11,15). Vic "ngi
Do Thi tr v ng " (Rm 11,12) trong n cu ca
ng M-si-a, sau khi cc dn ngoi gia nhp ng (x.
Rm 11,25; Lc 21,24 ), s lm cho dn Cha "t ti tm vc
vin mn ca c Ki-t " (Ep 4,13) trong "Thin Cha c
ton quyn trn mun loi "(1 Cr 15,28).
Th thch ti hu ca Hi Thnh
675 769.
Trc khi c Ki-t quang lm, Hi Thnh
phi tri qua mt cuc th thch cui cng khin nhiu tn
hu b lung lc c tin ( x. Lc 18,8; Mt 14,12). Nhng cuc
bch hi m Hi Thnh phi chu trong sut cuc l hnh
262

trn trn th (x. Lc 21,12; Ga 15,19-20) s vch trn "mu

nhim s d" di hnh thc bp bm tn gio; hnh thc ny
ch em li cho con ngi mt gii p gi to cho cc vn
ca h ri h phi xa ri chn l. S bp bm tn gio
nham him nht l s bp bm ca tn Phn Ki-t, ngha l
ca mt thuyt M-si-a gi hiu : trong , con ngi t tn
vinh chnh mnh thay v tn vinh Thin Cha v ng M-sia ca Ngi n trong xc phm ( x. 2Th 2, 4-12; 1Th
5,2-3; 2Ga 7; 1Ga 2,18.22).
676 2425.
S bp bm phn Ki-t hin hnh trong th
gii, mi khi ngi ta t ho s thc hin c, trong lch s,
nim hy vng thi M-si-a vn ch c th hon tt bn kia
lch s qua cuc phn xt cnh chung. Hi Thnh cng
khng chp nhn th Nc Tri gi mo d di hnh thc
hin ha Thuyt Ngn Nm (DS 3839) hoc di dng chnh
tr ca mt thuyt M-si-a trn tc, "tai c t bn cht " (Pi-
XI, Thng ip "Thin Cha ng cu chuc " ; GS 20-21.).
677 1310 2853.
Hi Thnh ch bc vo vinh quang
Nc Tri sau cuc Vt Qua cui cng, theo gt Cha
mnh trong ci cht v Phc Sinh (x. Kh 19,1-9). Nc Tri
s khng c thc hin bng vic Hi Thnh tin ti v
khi hon trong lch s (x. Kh 13,8), nhng do Thin Cha
chin thng cn honh hnh cui cng ca s d (x. Kh 20,
7-10), lm cho Gi-ru-sa-lem mi t tri xut hin (x. Kh 21,
2-4). Sau cn rung chuyn cui cng trong ton v tr ca
th gii ang qua i ny, (x. 2 Pr 3,11-12), Thin Cha s
ton thng cuc ni lon ca s d di hnh thc cuc Phn
Xt cui cng (x. Kh 20,12).
1038-1041.
II. C KI-T PHN XT K SNG V K CHT

263

678 1470.
Tip ni cc ngn s (x. n 7,10; Ge 3,4; Ml
3,19) v Gio-an Ty gi ( x. Mt 3,7-12), c Gi-su cng
loan bo v cuc phn xt trong Ngy cui cng. Lc by gi
cch n nt (x. Mc 12,38-40) v b n trong tm hn mi
ngi (x. Lc 12,1-3; Ga 3,20-21; Rm 2,16; 1Cr 4,5) s c
t l. Ti cng lng tin, coi thng n sng ca Thin Cha
s b kt n (x. Mt 11,20-24; 12,41-42). Thi i vi ng
loi s cho thy ngi ta n nhn hay t chi n sng v
tnh yu Thin Cha (x. Mt 5,22; 7,1-5). c Gi-su s phn:
"Mi ln cc ngi lm nh th cho mt trong nhng anh em
b nh nht ca Ta y, l cc ngi lm cho chnh Ta vy"
(Mt 25,40).
679 1021.
c Ki-t l Cha ca s sng vnh cu. Vi
t cch l ng Cu Th, Ngi c ton quyn xt x chung
cuc cng vic v lng d con ngi. Ngi "c c"
quyn ny nh Thp Gi. Cho nn Cha Cha " ban cho
Con mi quyn xt x" (Ga 5,22) (x. Ga 5,27; Mt 25,31; Cv
10,42; 17,31; 1Tm 4,1). Nhng Cha Con khng n xt
x, m cu (x. Ga 3,17) v thng ban s sng ca
Ngi(x. Ga 5,26). Ai chi t n sng ngay i ny, th
t x ly chnh mnh (x. Ga 3,18;12,48), t nhn ly hu qu
cng vic ca mnh (x. 1Cr 3,12-15), v c th t chuc ly
n pht i i, v t chi Thnh Thn tnh yu. (x. Mt
12,32; Dt 6,4-6; 10,26-31.)
TM LC
680. Cha Ki-t bt u hin tr qua Hi Thnh, nhng
mun loi cha qui phc Ngi. Cuc ton thng ca Vng
Quc c Ki-t s ch n sau cuc tn cng cui cng ca
cc th lc s d.

264

681. Trong ngy phn xt cui cng, c Ki-t s n

trong vinh quang hon tt cuc chin thng ti hu ca s
lnh trn s d, mc d trong sut lch s, chng cng pht
trin nh la tt v c lng.
682. Khi n phn xt k sng v k cht trong ngy tn
th, c Ki-t vinh hin s phi by mi tm t thm kn v
thng pht mi ngi theo vic h lm, ty h n nhn
hay t chi n sng.

CHNG BA
TI TIN KNH C CHA THNH THN
683 424,2670, 152. "Nu khng c Thnh Thn gip
sc cho, khng ai c th ni rng : Gi-su l c Cha !"
(1Cr 12,3). "Thin Cha sai Thnh Thn ca Con mnh
n ng trong lng anh em m ku ln : "Ab-ba, Cha i!"
(Ga 4,6). Nhn thc c tin ny ch c th c c trong
Thnh Thn. Mun tip xc vi c Ki-t, trc ht phi
c Thnh Thn cm ha. Chnh Cha Thnh Thn n gp
g v khi ng c tin ni chng ta. Nh php Thnh Ty
l b tch c tin u tin, S Sng, bt ngun ni Cha Cha,
c Cha Con em n, v c Thnh Thn thng truyn
cho chng ta mt cch thm su v c v trong Hi Thnh :
249.

B tch Thnh Ty ban cho chng ta n ti sinh trong

Thin Cha Cha, nh Cha Con, trong Cha Thnh
Thn. V nhng ai mang trong lng Thnh Thn ca
Thin Cha, h c dn n vi Ngi Li, ngha l
Ngi Con; Cha Con dng h cho Cha Cha v Cha
265

Cha ban cho h s sng bt dit. Vy khng c

Thnh Thn th khng th thy Con Thin Cha;
khng c Cha Con, khng ai c th n gn Cha
Cha, v ch c Cha Con nhn bit Cha Cha, v nhn
bit Cha Con l nh Cha Thnh Thn (T. I-r-n,
trnh by c tin tng truyn 7).
684 236.
Bng n sng, Cha Thnh Thn n trc
nht khi dy c tin ca chng ta v khi ngun s sng
mi l "Nhn bit Cha Cha v ng Cha c n l c
Gi-su Ki-t" (Ga 17,3). Tuy nhin trong Ba Ngi Ch
Thnh, Ngi li c mc khi sau cng. Thnh Gh-g-ri Na-di-en, c ngi ng thi gi l "nh thn hc",
gii thch tin trnh mc khi ny bng ng li s phm
"h c "ca Thin Cha :
Cu c cng b t tng v Cha Cha, cha r nt
v Cha Con. Tn c trnh by v Cha Con, v
cho thong thy thin tnh ca Cha Thnh Thn. By
gi, Cha Thnh Thn ang gia chng ta v gip
chng ta hiu r hn v Ngi. C th ni : tht l
thiu khn ngoan khi cha tuyn xng Cha Cha l
Thin Cha, li cng b r rng v Cha Con; khi
cha chp nhn Cha Con l Thin Cha li ni thm
v Cha Thnh Thn. nh sng ca mu nhim Ba
Ngi ngy cng thm rng r nh nhng mc khi
tim tin "t vinh quang ny n vinh quang khc"
(T.Gh-g-ri- Na-di-en l.5,26).
685 236.
Nh th tin knh Cha Thnh Thn l tuyn
xng : Cha Thnh Thn l mt trong Ba Ngi Thin Cha,
ng bn th vi Cha Cha v Cha Con, "cng c phng
th v tn vinh vi Cha Cha v Cha Con" (Kinh tin knh
Ni-x-a Con-tan-ti-n-p-li). Bi bn v Mu nhim Cha
266

Thnh Thn trong thn hc v Ba Ngi, y ch bn v

Thnh Thn trong "nhim cc cu " thi.
686 258.
Cha Thnh Thn cng hot ng vi Cha
Cha v Cha Con t khi u cho n lc hon tt nh
cu chng ta. Nhng chnh trong "thi sau ht", c khai
mc vi cuc Nhp Th cu chuc ca Cha Con, Cha
Thnh Thn mi c mc khi v thng ban, c nhn
nhn v n tip nh mt ngi v. c hon tt trong c
Ki-t, "Trng T" v u ca cng trnh sng to mi,
nh cu ca Thin Cha c thnh hnh c th trong
nhn loi nh vic thng ban Cha Thnh Thn : Hi Thnh,
s hip thng trong dn thnh, n tha ti, xc phm s sng
li, s sng i i.

Mc 8
"TI TIN KNH C CHA THNH THN"
687 243.
"Khng ai bit c nhng g ni Thin Cha,
nu khng phi l Thnh Thn ca Thin Cha" (1Cr 2,11).
Thnh Thn mc khi cho chng ta bit Thin Cha, bit
c Ki-t l Ngi Li hng sng, nhng Thnh Thn li
khng ni v mnh. Thnh Thn "dng cc ngn s m
phn dy", gip chng ta nghe c li ca Cha Cha.
Nhng cn chnh Ngi, chng ta li khng nghe ting
Ngi, chng ta ch nhn bit Ngi qua vic Ngi mc
khi v chun b tm hn chng ta n nhn Ngi Li bng
c tin. Thnh Thn Chn L "vn mn cho ta thy" c Kit, nhng "khng ni iu g v mnh" (Ga 16,13). Mt kiu
xa mnh nh vy, ng l phong cch ca Thin Cha, gii
267

thch ti sao, "th gian khng th n nhn Ngi, v th gian

khng thy v khng bit Ngi", cn nhng ai tin vo c
Ki-t th bit Ngi v Ngi li vi h (Ga 14,17).
688. V l s hip thng sng ng trong c tin cc tng
do Hi Thnh lu truyn, nn Hi Thnh l ni chng ta
nhn bit Thnh Thn :
- trong Thnh Kinh c Ngi linh hng;
- trong Thnh Truyn, m cc gio ph l nhng chng nhn
cho mi thi i.
- trong Hun Quyn c Ngi tr lc
- trong Phng V B Tch m qua cc li ni v biu tng,
Thnh Thn gip chng ta hip thng vi c Ki-t.
- trong kinh nguyn, lc Ngi chuyn cu cho chng ta.
- trong cc c sng v tha tc v xy dng Hi Thnh.
- trong cc du ch ca i sng tng v tha sai.
- trong chng t ca cc thnh ni Ngi biu l s thnh
thin ca Ngi v tip tc cng trnh cu .
I. S MNG PHI HP CA CHA CON V CHA
THNH THN
689 245 254 485.
Cha Cha ban Thnh Thn ca Con
Mt Ngi n trong lng chng ta. Thnh Thn (x. Gl 4.6)
thc s l Thin Cha. ng bn th vi Cha Cha v Cha
Con, Ngi khng tch ri khi Cha Cha v Cha Con,
268

trong i sng thm su ca Ba Ngi cng nh trong hng n

yu thng ca Ba Ngi dnh cho th gii. Nhng khi tn
th Ba Ngi Thin Cha ban s sng, ng bn th v khng
th phn ly, Hi Thnh cng tuyn xng Ba Ngi phn bit
nhau. Khi Cha Cha c Li ca Ngi n vi chng ta,
Ngi lun lun gi n "Hi Th" ca Ngi na : mt s
mng phi hp trong Cha Con v Cha Thnh Thn
phn bit, nhng khng tch ri nhau. Cha Ki-t xut hin,
Ngi l hnh nh hu hnh ca Thin Cha v hnh, nhng
chnh Thnh Thn mc khi Cha Ki-t cho chng ta.
690 436 788. c Gi-su l Ki-t, ngha l ng c "xc
du". Thin Cha dng Thnh Thn m xc du cho
Ngi nn mi s xy n k t Nhp Th u xut pht t
ngun mch sung mn ny (x. Ga 3,34). Khi cui cng c
tn vinh (x. Ga 7,39), c Ki-t n lt mnh, c th c
Thnh Thn t ni Cha Cha n vi nhng ai tin Ngi.
Ngi thng ban cho h Vinh Quang ca mnh (x. Ga 17,22)
tc l Thnh Thn, ng tn vinh Ngi (x. Ga 16,14). T
lc , s mng phi hp ny s c trin khai ni nhng
ngi c Cha Cha n nhn lm con trong thn th Con
ca Ngi : S mng ca Thnh Thn, ng lm cho con
ngi thnh ngha t, l kt hip h vi c Ki-t v lm
cho h sng trong Ngi.
488. Khi nim v xc du gi ln khng c khong cch
no gia Ngi Con v Thnh Thn. Cng nh l tr v gic
quan khng nhn thy khong cch no gia da tht v vic
xc du, th vic tip xc gia Cha Con v Cha Thnh
Thn cng trc tip nh vy, n ni nhng k tip xc vi
Cha Con bng c tin, cn phi tip xc vi Thnh Thn
trc . Ton thn c Ki-t c xc bng du l Thnh
Thn. Do , ai tuyn xng Ngi Con l Cha, th tuyn
xng trong Thnh Thn, v Thnh Thn lun i trc nhng
269

ngi mun tin n gn c Ki-t bng c tin (T.Gh-gri- thnh Nt-x 3,1).
II. DANH XNG, CC CCH GI V CC BIU
TNG CA CHA THNH THN
Danh xng Cha Thnh Thn
691. "Thnh Thn" l danh xng ca ng chng ta phng
th v tn vinh cng vi Cha Cha v Cha Con. Hi Thnh
nhn danh xng ny t Cha Gi-su v tuyn xng danh
ny trong b tch ra ti (x. Mt.28,19).
Thut ng "Thn Kh" dch t Ru-ah ca ting Hip-ri,
l hi th, khng kh, gi. c Gi-su dng hnh nh kh
gic "gi" gi cho Ni-c--m s mi m siu vit ca
ng l Hi Th ca Thin Cha, l Cha Thnh Thn (Ga
3,5-8). ng khc, "Thn" v "Thnh" l nhng thuc tnh
thn thing chung cho Ba Ngi Thin Cha. Nhng khi ni
kt hai t ny vi nhau, Thnh Kinh, Phng V v ngn ng
thn hc mun ch ngi v khn t ca Cha Thnh Thn, m
khng ln ln vi cc cch s dng khc v cc t "thn" v
"thnh".
Nhng cch gi tn khc ca Cha Thnh Thn
692 1433.
Khi c Gi-su loan bo v ha Cha Thnh
Thn s n, Ngi gi Thnh Thn l ng "Bo Tr", theo
nguyn ng l: "ng c gi n k bn" (Ga 14,16.26;
15,26; 16,7). "ng Bo Cha" thng c dch l "ng
An i", v c Gi-su l ng An i trc nht (x.1Ga 2,1).
Chnh Cha Gi-su cn gi Thnh Thn l "Thn Chn L"
(Ga 16,13).

270

693. Ngoi danh xng "Cha Thnh Thn", c dng

nhiu nht trong sch Cng V Tng v cc Thnh Th,
ta cn thy nhng cch gi khc ni thnh Phao-l: Thn Kh
ca Li ha (x. Gl 3,14; Ep 1.13), Thn Kh lm cho ta nn
ngha t (x. Rm 8,15; Gl.4,6), Thn Kh ca c Ki-t (x.
Rm 8,11), Thn Kh ca c Cha (x. 2 Cr 3,17), Thn Kh
ca Thin Cha (x. Rm 8,9.14; 15,19; 1 Cr 6,11; 7,40); v
ni thnh Ph-r: "Thn Kh vinh hin" (1 Pr 4,14).
Nhng biu tng v Cha Thnh Thn
694 1218 2652.
Nc : trong b tch Thnh Ty, nc
l mt biu tng y ngha v tc ng ca Thnh Thn,
v sau khi ku cu Thnh Thn, nc tr thnh du b tch
hu hiu ca vic ti sinh : nh trong lng m, chng ta c
cu mang trong nc; nc ra ti thc s ni ln rng cuc
ti sinh vo i sng Thin Cha c ban trong Thnh
Thn. V " chu php ra trong cng mt Thnh Thn",
nn chng ta "y trn mt Thnh Thn duy nht" (1Cr
12,13). Chnh Thnh Thn l Nc trng sinh chy ra t
cnh sn c Ki-t chu ng inh thp gi (x. Ga 19,34;
1Ga.5,8), v chy thnh s sng i i trong lng chng ta
(x. Ga 4,10.14; 7,38; Xh 17,1-6; Is.55,1; Dcr 14,8; 1Cr 10,4;
Kh 21,6; 22,17).
695 1293 436 1504 794.
Xc du : Biu tng xc du
cng ch v Thnh Thn, n ni tr thnh ng ngha vi
Thnh Thn (x. 1Ga 2,20,27; 2 Cr,1,21). Trong nghi thc
khai tm Ki-t gio, xc du l du b tch ca php Thm
Sc; cc Gio Hi ng Phng gi l "Xc du thnh
hin". Nhng mun hiu r, chng ta phi tr v vi vic xc
du ca c Gi-su, vic xc du u tin do Cha Thnh
Thn thc hin. "Ki-t" (ting Hip-ri l "M-si-a") ngha l
"c Thnh Thn Thin Cha xc du". Cu c (x. Xh
271

30,22-32) ni n nhng ngi c Thin Cha xc du,

ni bt nht l Vua avit (x. 1Sm 16,13). Nhng c Gi-su
l ng c Thin Cha xc du cch c nht v nh :
nhn tnh do Ngi Con m nhn "c Thnh Thn xc
du" trn vn. c Gi-su c Thnh Thn (x. Lc.4,18-19;
Is.61,1) t lm "Ki-t". c Trinh N Ma-ri-a th thai c
Ki-t nh tc ng Thnh Thn; khi Ngi Li ging sinh (x.
Lc 2,11), Thnh Thn dng cc thin thn loan bo Ngi l
c Ki-t v thc y ng Xi-m-on n n th gp ng
Ki-t Thin Cha ha ( x. Lc.2,26-27). c Ki-t (x.
Lc.4,1) y Thnh Thn,v nh quyn nng Thnh Thn,
Ngi cha lnh v cu (x. Lc 6,19;8,46). Cui cng
chnh Thnh Thn lm cho c Gi-su t ci cht sng li
(x. Rm.1,4; 8,11). Khi c Gi-su tr thnh "Ki-t" trn vn
trong nhn tnh ton thng s cht (x. Cv.2,36), Ngi
ban y trn Thnh Thn cho cc thnh " nh kt hp vi
nhn tnh ca Ngi, h tr thnh "Con ngi hon ho...,
t ti tm vc vin mn ca c Ki-t" (Ep.4,13), thnh
"c Ki-t ton din" theo cch ni ca Thnh Augustin.
696 1127 2586 718. La : Trong khi nc ni n vic
sinh ra v tnh phong ph ca S Sng c ban trong Thnh
Thn, la tng trng cho nng lc bin i do tc ng ca
Thnh Thn. Ngn s -li-a, "xut hin nh la hng v li
ng nh ngn uc" (Hc 48,1); bng li cu nguyn, ng ko
la t tri xung thiu chy hy t trn ni Ct-minh ( x. 1V
18,38-39). y l hnh bng ca la Thnh Thn s bin i
tt c nhng g la bn ti. Gio-an Ty Gi, "ngi i trc
dn ng cho Cha, y Thn kh v quyn lc ca -li-a"
(Lc 1,17), loan bo c Ki-t l ng "s lm php ra
trong Thnh Thn v trong la" (Lc 3,16), c Gi-su cng
ni v Thnh Thn : "Thy n em la xung th gian,
v Thy mong mun bit bao cho la y bng chy ln"(Lc
12,49). Di nhng hnh "ging nh li la", Thnh Thn
272

u xung trn cc mn sng ngy l Ng Tun v h

c trn y Thnh Thn (Cv 2,3-4). Truyn thng linh o
gi li biu tng la nh mt trong nhng biu tng din
t ng nht v tc ng ca Thnh Thn (x. T. Gio-an
Thnh Gi,): "Anh em ng dp tt Thnh Thn" (1Th 5,19).
697 484 554. ng my v nh sng : Hai biu tng ny
lun i i vi nhau trong cc ln Thnh Thn xut hin.
Trong cc cuc thn hin thi Cu c, ng my khi chi
sng, khi m ti, va mc khi Thin Cha hng sng v cu
, va che khut vinh quang siu vit ca Ngi - nh lc
M-s trn ni Xi-nai (x. Xh 24,15-18), trong lu Hi Ng
(x. Xh 33,9-10) v sut cuc hnh trnh trong hoang a ( x.
Xh 40, 36-38; 1Cr 10,1-2); vi Xa-l-mn dp cung hin n
Th (x.1V 8,10.12). Nhng hnh bng ny c c Ki-t
th hin trong Thnh Thn. Chnh Thnh Thn ng xung
trn Trinh N Ma-ri-a v "rp bng" trn Ngi, Ngi
th thai v h sinh c Gi-su (Lc 1,35). Trn ni Hin
Dung, chnh Thnh Thn n trong "m my bao ph" c
Gi-su, M-s v -li-a, Ph-r, Gia-c-b v Gio-an, v "t
m my c ting phn rng : "y l Con Ta, Ngi
c Ta tuyn chn, hy vng nghe li Ngi" (Lc 9, 34-35).
Cui cng, cng chnh m my ny "che khut c Gi-su"
ngy Thng Thin (Cv 1,9) v s mc khi Ngi l Con
Ngi trong vinh quang ngy ti lm (x.Lc 21,27).
698 1295,1296 1121. n tn l biu tng gn lin vi biu
tng xc du. Tht vy, chnh "Thin Cha ng n xc
nhn" (Ga 6,27) c
Ki-t v cng ng n Thnh Thn trn chng ta trong
Con ca Ngi (x. 2 Cr 1,22; Ep 1,13; 4, 30). Hnh nh "n
tn" c dng trong mt s truyn thng thn hc din
t "n tch" khng th xo c m ba b tch Thnh Ty,
Thm Sc, Truyn Chc Thnh li.
273

699 292 1288 1300,1573 1668

Bn tay. c Gi-su t tay cha lnh bnh nhn (
x.Mc 6,5; 8,23) v chc lnh cho tr nh ( x.Mc 10,16). Nhn
danh Ngi, cc tng cng lm nh vy (x. Mc 16,18; Cv
5,12; 14,5). Hn na Thnh Thn c thng ban (x.Cv
8,17-19; 13,3; 19,6) nh vic t tay ca cc tng . Th
Do Thi coi nghi thc t tay vo s "cc iu cn bn" ca
gio hun ca mnh. Hi Thnh gi li vic t tay khn
cu Thnh Thn trong cc b tch.
700 2056.
Ngn tay. c Gi-su "nh ngn tay Thin
Cha m tr qu" (Lc 11,20). Nu ngy xa "Thin Cha ly
ngn tay" ghi l lut trn bia (Xh 31,18), th ngy nay
Thin Cha hng sng cng dng Thnh Thn, vit "bc
th ca c Ki-t" c giao ph cho cc tng , "khng
phi ghi trn nhng tm bia bng , nhng trn nhng tm
bia bng tht, tc l lng ngi" (2 Cr 3,3). Thnh thi : "Veni
Creator Spiritus" khn cu Thnh Thn nh l "ngn tay hu
Cha Cha".
701 1219 535.
Chim b cu : Cui lt hng thy (l biu tng cho
b tch Thnh Ty), chim b cu c ng N- th ra, khi
tr v ngm mt nhnh -liu xanh ti, bo cho bit mt t
li c th c (. x.St 8,8-12). Sau khi c Ki-t nhn
Php Ra ca Gio-an v ln khi nc. Thnh Thn, di
hnh chim b cu, p xung v ng trn Ngi (x. Mt.3,16
par). Thnh Thn cng xung v ng trong tm hn nhng
ngi lnh nhn B Tch Thnh Ty. Trong mt s nh th,
Thnh Th c gi trong mt bnh bng kim loi hnh b
cu treo bn trn bn th. Trong cc nh tng Ki-t gio,
hnh b cu l biu tng truyn thng ch Thnh Thn.

274

III. THN KH V LI CA THIN CHA TRONG

THI GIAN NHNG LI HA
702 122 107. T thu ban u cho n khi "thi gian ti hi
vin mn" (Ga 4,4), s mng phi hp ca Ngi Li v
Thnh Thn ca Cha Cha cn b che khut nhng vn lun
hot ng. Thnh Thn ca Thin Cha chun b cho thi
ca ng M-si-a. Thnh Thn v ng M-si-a , tuy cha
c mc khi trn vn, nhng c ha ban nhn loi
ch i v sn sng n nhn. V vy, khi c Cu c (x.2
Cr 3,14), Hi Thnh tm hiu k cng nhng g Thnh Thn,
"ng dng cc ngn s m phn dy", mun ni vi
chng ta v c Ki-t.
243. Ngy nay Hi Thnh dng t "ngn s" ch chung tt
c nhng ai c Thnh Thn linh hng khi rao ging hoc
son tho cc Sch Thnh, Cu c cng nh Tn c.
Truyn thng Do Thi xp cc tc phm thnh ba loi : Lut
(nm sch u tin hoc Ng Th), cc Ngn S (cc sch
chng ta gi l lch s v ngn s) v cc Vn Phm (cc
sch minh trit, c bit l tp Thnh Vnh) (x. Lc.24,44).
Trong cng trnh sng to
703 292.
Li v Hi Th ca Thin Cha l ngun gc
ca s hin hu v s sng mi th to ( x. Tv 33,6; 104,30;
St 1,2; 2,7; Gv 3,20-21; Xh 37,10).
291.

Cha Thnh Thn ng tr, thnh ha v lm cho cng

trnh sng to c sinh kh, v Ngi l Thin Cha
ng bn th vi Cha Cha v Cha Con. Ngi c
quyn trn s sng, v vi t cch l Thin Cha,
Ngi gn gi cng trnh sng to trong Cha Cha

275

nh Cha Con (Phng v Byzantine. ip ca kinh

sch cc Cha Nht tun 2).
704 356.
"Chnh nh i tay (l Cha Con v Cha
Thnh Thn), Thin Cha nho nn con ngi v v chnh
hnh dng ca mnh trn xc phm c nn c, ngay
c nhng g hu hnh cng mang nt thin linh" (T. I-r-n,
trnh by c tin tng truyn).
Thn Kh ca li ha
705 410, 2089.
D b ti li v ci cht lm bin dng,
con ngi vn "l hnh nh Thin Cha", l hnh nh Cha
Con, nhng "b tc mt Vinh Quang Thin Cha" (Rm
3,23), khng cn "ging Thin Cha". Li ha vi p-raham khai mc nhim cc cu ; cui nhim cc ny, chnh
Cha Con s m nhn "hnh nh" (Ga 1,14; Pl 2,7) v ti to
li nt "ging" Cha Cha bng cch hon tr cho con ngi
Vinh Quang l Thnh Thn "ban s sng".
706 60.
D p-ra-ham khng cn hy vng g, Thin
Cha vn ha cho ng mt miu du, nh l hoa qu ca c
tin v quyn nng ca Thnh Thn (x. St.18,1-15; Lc 1,2638.54.55; Ga 1,12-13; Rm 4,16-21). Ni miu du ca ng,
mi dn tc trn mt t s c chc phc ( x.St 12,3).
Miu du y l c Ki-t (x. Gl.3,16). Ni Ngi, Thnh
Thn s c ban trn y quy t "con ci Thin Cha
ang tn mc khp ni v mt mi" ( x. Ga 11, 52). Qua li
th ha vi p-ra-ham (x. Lc 1,73), Thin Cha cam kt
ban Con Ch i ca Ngi ( x. St 22,17-19; Rm 8,32; Ga
3,16) v ban "Thnh Thn ca Li Ha... ng chun b cho
cng cuc cu chuc Dn m Thin Cha to ra cho
mnh" (Ep 1,13-14), (x. Gl 3,14).

276

Trong nhng ln Hin linh v trong L Lut

707. Nhng cuc thn hin (Thin Cha hin ra) soi sng
tin trnh thc hin li ha, t cc t ph n M-s, v Gisu-, n cc th kin m u s mng cc ngn s ln.
Truyn thng Ki-t gio lun nhn nhn trong cc cuc thn
hin ny, Ngi Li ca Thin Cha t mnh cho ta trng thy
v nghe c, va c mc khi va "b che khut" trong
ng my Thnh Thn.
708 1961, 1964 122 2585
ng li s phm ny ca Thin Cha t l r rng
trong vic ban l lut ( x. Xh 19-20; Dt 1,11; 29-30). L Lut
c ban nh mt "v s phm" dn Dn Cha n c
Ki-t (Gl 3,24). V L Lut khng kh nng cu con
ngi ang trong tnh trng khng cn "ging" Thin Cha
v lm cho ngi ta thc hn v ti nn khi ln trong
lng ngi nim khao kht Thnh Thn (x. Rm 3,20), nh
nhng li ku van trong tp Thnh Vnh minh chng.
Trong Vng quc v ti Ni Lu y
709 2579,544. L lut vn l du ch li ha v Giao c, l
ra phi iu khin con tim v cc th ch ca Dn pht sinh
t c tin ca p-ra-ham. "Nu cc ngi thc s nghe ting
Ta v gi giao c ca Ta...Ta s coi cc ngi l mt vng
quc t t, mt dn thnh dnh ring cho Ta" (Xh 19,5-6).
Nhng sau thi a-vt, It-ra-en sa chc cm d v tr thnh
mt vng quc theo kiu cc dn tc khc. Th m, vng
quc c Thin Cha ban cho a-vt s l cng trnh ca
Thnh Thn v thuc v nhng ngi ngho theo Thnh
Thn.

277

710. V qun lng L Lut v bt trung vi Giao c, tra-en i vo ci cht : b lu y, cc li ha c v b tht

bi. Thc ra, Thin Cha vn trung tn thc hin li ha mt
cch mu nhim v khi s mt cuc phc hng nh ha,
nhng phc hng theo Thnh Thn. Dn Cha cn tri qua
cuc thanh luyn ny; lu y mang sn hnh bng Thp Gi
trong nh ca Thin Cha, v "s ngi ngho st li" t
lu y tr v l mt trong nhng hnh bng trong sng nht
v Hi Thnh.
Mong i ng M-si-a v Thnh Thn ca Ngi
711 64.
"Ny Ta sp lm mt vic mi" (Is 43,19).
Trong Cu c, c hai ng hng ngn s: mt bn cn
c vo s mong i ng M-si-a; bn kia loan bo mt
Thn Kh mi. Hai ng ny ng qui vo s st, vo m
Dn ngho ang mong i v hy vng ngy Thin Cha "an
i It-ra-en" v ngy Thin Cha "gii phng Gi-ru-sa-lem"
(x.Lc 2,25-38).
Trong on trn, chng ta thy cch c Gi-su thc
hin nhng li tin tri v Ngi. y, chng ta gii hn v
nhng li tin tri c lin quan r rt gia ng M-si-a v
Thnh Thn ca Ngi.
712 439.
Nhng ng nt v khun mt ca ng
M-si-a bt u xut hin trong "sch Em-ma-nu-en" (Is 612) c bit l on Is 11,1-2:
T gc t Gi-s s m ra mt nhnh nh,
T ci r y, s mc ra mt mm non
Thn Kh c Cha s ng trn v ny :
Thn Kh khn ngoan v minh mn.
Thn Kh mu lc v dng mnh,
Thn Kh hiu bit v knh s C CHA.
278

713 601.
Khun mt ng M-si-a c mc khi
nhiu nht trong bn bi ca v ngi Ti T ca Thin Cha.
Nhng bi ca ny tin bo ngha cuc kh nn ca c
Gi-su, v cho thy cch Ngi s trn Thn Kh cho
mun ngi c sng: khng phi t bn ngoi, nhng
bng cch "mc ly thn phn n l" ca chng ta (Pl 2,7).
Ngi c th thng truyn cho chng ta chnh Thn Kh ban
s sng ca Ngi v Ngi mang ly ci cht ca chng ta.
714. Chnh v th, c Ki-t khi u cng cuc loan bo
Tin Mng bng cch tuyn b on ngn s I-sai-a sau y
ni v Ngi (Lc 4,18-19) :
"Thnh Thn Cha ng trn ti,
v Cha xc du tn phong ti,
sai i bo Tin Mng cho k ngho hn,
bng b nhng tm lng tan nt,
tuyn co lnh n x cho k b giam cm
tr li t do nhng k b p bc,
cng b nm hng n ca Thin Cha."
715 1965.
Cc bn vn ngn s trc tip ni v vic
Thnh Thn n, l nhng li sm Thin Cha ni vi nhng
tm hn ca dn, bng ngn ng li ha, vi ging "thng
yu v thnh tn". Sng ngy l Ng Tun, thnh Ph-r
tuyn b nhng li sm ny c ng nghim. Theo cc
li ha , trong "thi sau ht", Thn Kh Thin Cha s i
mi lng ngi bng cch ghi khc ni h mt l lut mi;
Ngi s qui t v giao ha nhng dn tc b phn tn v
chia r; Ngi s bin i cng trnh sng to c v Thin
Cha s vi loi ngi trong cnh thi bnh.
716 368.
Thnh Thn m thm chun b sut thi
Cu c mt dn ch n c Ki-t. Dn ny gm
279

"nhng ngi ngho" ( x. Xph.2,3; Tv 22,27; 34,13; Is 49,

13; 61,1; v.v...), nhng ngi khim nhu v hin lnh, hon
ton ph thc cho nh mu nhim ca Thin Cha, nhng
ngi mong ch cng l khng phi ca loi ngi nhng
ca ng M-si-a. Cc thnh vnh, ni ln tm hn ca
h, tm hn c Thnh Thn thanh luyn v soi sng.
Ni nhng ngi ngho ny, Thnh Thn chun b cho
Cha"mt dn sn sng" (x. Lc l,17).
IV. THN KH CA C KI-T - TRONG THI
VIN MN
Gio-an, V Tin H, Ngn S v Ty Gi
717 523.
"C mt ngi c Thin Cha sai n, tn
l Gio-an" (Ga 1,6). Gio-an "c c y Thnh Thn,
ngay t khi cn trong lng m" (Lc 1,15.41), nh chnh c
Ki-t va tng thai trong lng c Trinh N Ma-ri-a bi
quyn nng Thnh Thn. Vic "c Ma- ri-a ving thm b
-li-sa-bet" tr thnh vic "Thin Cha ving thm dn
Ngi" (Lc 1,68).
718 696.
Gio-an chnh l "ngn s -li-a phi n" (Mt
17,10-13) : ngn la Thnh Thn trong ng v sai ng vi
t cch "tin h" dn ng cho Cha n. Ni Gio-an Tin
H, Thnh Thn hon tt vic "chun b lng dn sn sng
n Cha" (Lc 1,17).
719 2684 536. Gio-an "cn hn mt ngn s na" (Lc 7,26).
Ni ng, Thnh Thn hon tt vic "dng cc ngn s m
phn dy". Gio-an kt thc thi i cc ngn s ca Cu c
do -li-a khi u (x.Mt.11,13-14). ng loan bo Cha sp
an i t-ra-en, ng l "ting" ca ng An i ang n (Ga
1,23) ( x.Is 40, 1-3). Tng t nh nhng ngi sau ny
280

c Thnh Thn chn l tc ng, "Gio-an n nh chng

nhn lm chng cho nh sng" (Ga 1,7). Chnh Gio-an
chng kin Thnh Thn hon tt "iu cc ngn s tm kim,
v cc thin thn c mong" (1 Pr 1,10-12) : "Thnh Thn
hin xung v ng trn ai, th ngi chnh l ng lm
php ra trong Thnh Thn. Ti thy, nn xin chng thc
rng chnh Ngi l Con Thin Cha. y l "Chin Thin
Cha" (Ga 1,33-36).
720 535.
Cui cng, Thnh Thn dng Gio-an Ty Gi
bo trc iu Ngi s thc hin vi c Ki-t v trong
c Ki-t l ti to con ngi "nn ging Thin Cha". Php
ra ca Gio-an l php ra thng hi, cn php ra trong
nc v trong Thnh Thn s l cuc ti sinh (x.Ga 3,5).
"Mng vui ln, hi b y n phc"
721 484.
c Trinh N Ma-ri-a, Thnh Mu ch thnh
ca Thin Cha, l tuyt tc ca s mng Ngi Con v Thnh
Thn trong thi vin mn. Ln u tin trong chng trnh
cu , v nh Thnh Thn chun b trc, Cha Cha tm
c ni c Ma-ri-a "ch " Cha Con v Cha Thnh
Thn c th c ng gia loi ngi. Theo hng , truyn
thng Hi Thnh thng c nhng bn vn tuyt tc v c
Khn Ngoan (x. Cn 8,1-9,6; Hc 24) trong tng quan vi
c Ma-ri-a : M c Phng V ca ngi l "Ta ng
Khn Ngoan".
Nhng "iu cao c ca Thin Cha" m Thnh Thn
sp thc hin ni c Ki-t v trong Hi Thnh, Ngi
bt u ni c Ma-ri-a.
722 2676.
Thnh Thn chun b c Ma-ri-a bng n
sng. M "y n sng", v l M ca ng " ni Ngi tt
281

c s Vin Mn ca Thin Tnh hin din cch c th" (Cl 2,

9). Ch nh n sng, M c th thai khng h mc ti,
nh l th to khim tn nht, xng ng nht n nhn
hng n khn t ca ng Ton Nng. Thin thn Gp-ri-en
cho M bng tc hiu cao trng "N t Xi-on": "Mng vui
ln (x. Xph.3,14; Gcr 2,14)!" Khi cu mang Ngi Con Hng
Hu, di tc ng Thnh Thn, c Ma-ri-a dng ln
Cha Cha li t n ca ton th Dn Cha l Hi Thnh.
723 485 506. Ni c Ma-ri-a, Thnh Thn thc hin
nh nhn t ca Cha Cha. Chnh do Cha Thnh Thn,
c Trinh N th thai v sinh h Con Thin Cha; nh
quyn nng ca Thnh Thn v c tin (x. Lc l,26-38; Rm
4,18-21; Ga.4,26-28), M sinh con m vn trinh khit vn
tuyn mt cch c nht v nh
724 208 2619. Ni c Ma-ri-a, Thnh Thn "cho thy"
Con Cha Cha tr thnh Con c Trinh N. M l "bi gai
rc chy" ca cuc Thn Hin ti hu : y trn Thnh Thn,
M gii thiu Ngi Li t h trong xc phm cho nhng
"ngi ngho" cng nh cho nhng i din u tin ca cc
dn tc h nhn bit Ngi (x. Lc 1,15,19).
725 963.
Cui cng, nh c Ma-ri-a, Thnh Thn bt
u lm cho "loi ngi Cha thng" (Lc 2,14) c hip
thng vi c Ki-t. Nhng k khim nhu bao gi cng l
k u tin n nhn Ngi : cc mc ng, cc o s, Xim-on v An-na, i tn hn Ca-na v cc mn u tin.
726 494,2618. Sau nhng cng trnh k diu Cha Thnh
Thn thc hin ni M, c Ma-ri-a tr nn "Ngi N",
E-v mi, "m chng sinh", M ca "c Ki-t ton din" (
x. Ga 19,25-27). Chnh vi t cch ny, M hin din vi
nhm Mi Hai, "ng tm nht tr, sing nng cu nguyn"
282

(Cv 1,14), khi Thnh Thn khai m "thi i cui cng", vi

vic gii thiu Hi Thnh vo sng ngy l Ng Tun.
Cha Gisu Kit
727 438, 695 536.
Tt c s mng ca Cha Con v Thnh Thn trong
thi vin mn c th thu gn trong vic Cha Con l c Kit, l ng M-si-a, ng c Thnh Thn ca Cha Cha
xc du t khi nhp th.
Chng ta phi c trn tn iu hai ca Kinh Tin Knh
di nh sng ny. Tt c cng trnh ca c Ki-t l s
mng phi hp ca Cha Con v Thnh Thn. y, chng
ta ch cp n li c Ki-t ha ban Thnh Thn v vic
Ngi thc hin li ha sau khi c tn vinh.
728 2615.
c Gi-su cha mc khi trn vn Thnh
Thn, bao lu Ngi cha c tn vinh nh cuc Kh Nn
v Phc Sinh. Tuy nhin, Ngi dn dn gi v Thnh
Thn khi ging dy dn chng : Tht ca Ngi s l "ca n
cho th gian c sng" (x. Ga 6,27,51.62-63). Ngi gii
thch hot ng ca Thnh Thn cho ng Ni-c--m (Ga
3,5-8), cho thiu ph Sa-ma-ri-a (x. Ga 4,10.14.23-24) v
nhng ngi tham d L Lu (x. Ga 7,37-39). i vi cc
mn , Ngi dy r rng v Thnh Thn khi ni n
cu nguyn v vic h phi lm nhn chng cho Ngi (x.
Lc 11,13).
729 388 1433. Ch khi n "Gi" sp c tn vinh, c
Gi-su mi ha ban Thnh Thn, v li Thin Cha ha vi
T ph s c thc hin nh cuc Kh Nn v Phc Sinh
ca Ngi (x. Ga 14,16-17.26; 15,26; 16,7-15;17,26):. Nh
li cu xin ca c Gi-su, Cha Cha s ban cho cc mn
283

Thnh Thn chn l, ng Bo Cha khc; Thnh Thn s

c Cha Cha c n nhn danh c Gi-su; c Gi-su s
t Cha Cha gi Cha Thnh Thn n v Thnh Thn pht
xut t Cha. Thnh Thn s n, chng ta s nhn bit
Ngi, Ngi s cng chng ta mi mi. Ngi s lu li
vi chng ta dy d chng ta mi s v nhc cho chng ta tt
c nhng g c Ki-t ni vi chng ta, v Ngi s lm
chng v c Ki-t. Ngi s dn chng ta n chn l trn
vn v s tn vinh c Ki-t. Ngi s chng minh cho th
gian thy l h sai lm v vn ti li, vn cng chnh,
v v vn xt x.
730 850.
Cui cng, "Gi" ca c Gi-su n (x
Ga 13,1; 17,1): c Gi-su trao Thn Kh ca Ngi vo tay
Cha Cha (x. Lc 23,46; Ga 19,30), ngay lc Ngi ton
thng s cht bng ci cht ca mnh; cho nn ngay khi
"sng li t ci cht nh quyn nng vinh hin Cha Cha"
(Rm 6,4), Ngi thi hi "ban Thnh Thn cho cc mn "
(x. Ga 20,22). T Gi , s mng ca Cha Ki-t v ca
Cha Thnh Thn tr thnh s mng ca Hi Thnh : "Nh
Cha Cha sai Thy, th by gi Thy cng sai anh em"
(Ga 20,21) (x.Mt 28,19; Lc 24,47-48; Cv 1,8).
V. CHA THNH THN V HI THNH - TRONG
THI I CUI CNG
Ngy l Ng Tun
731 2623,767 1302.
Vic Thnh Thn t hin, c ban tng v thng
truyn nh l ngi v Thin Cha vo ngy l Ng Tun,
hon tt cuc Vt Qua ca c Ki-t : t ngun sung mn
ca Ngi, Cha Ki-t ban trn y Thnh Thn cho mi tn
hu (x.Cv 2,36).
284

732 244 672. Trong ngy l Ng Tun, mu nhim Ba Ngi

Ch Thnh c mc khi trn vn. K t ngy , Vng
Quc c c Ki-t loan bo, m ra cho nhng ai tin ni
Ngi. D phn hn yu ui, cc tn hu c hip thng
vi Ba Ngi Ch Thnh trong c tin. Thnh Thn n v
khng ngng n a th gii vo "thi i cui cng",
thi i ca Hi Thnh : Vng Quc c tha hng
nhng cha hon tt.
Chng con trng thy nh Sng tht, chng con
nhn lnh Thnh Thn, chng con tm thy c
Tin chn tht : chng con tn th Ba Ngi Thin
Cha bt kh phn ly, v chnh Ba Ngi cu chng
con (Phng v byzantine. ip ca kinh chiu l Hin
xung, thnh ca hip l. ).
Cha Thnh Thn - Hng n Thin Cha
733 218.
"Thin Cha l Tnh Yu" (1Ga 4,8.16) v
Tnh Yu l hng n tuyt diu cha ng tt c cc n khc.
Tnh yu ny "Thin Cha vo lng chng ta, nh
Thnh Thn m Ngi ban cho chng ta" (Rm 5,5).
734 1987.
Bi v ti lm cho chng ta phi cht hoc
t na l b tn thng, nn hiu qu u tin ca hng n
Tnh Yu l n tha ti. Chnh n hip thng ca Thnh Thn
(2 Cr 13,13) trong Hi Thnh, lm cho nhng ngi lnh
nhn B tch Thnh Ty li c nn "ging Thin Cha",
iu h mt v ti.
735 1822.
Thnh Thn ban cho chng ta "bo chng"
hoc "n hu m u" ca Gia Sn (x. Rm 8,23; 2Cr 1,21) l
chnh s sng ca Ba Ngi Ch Thnh. S sng ny l yu
thng "nh Thin Cha thng yu chng ta" (x. 1Ga
285

4,11-12). Tnh yu ny (c i ca 1 Cr 13) l nguyn l

i sng mi trong c Ki-t. Chng ta c th sng c
nh th, v chng ta "nhn c sc mnh ca Thnh
Thn" (Cv 1,8).
736 1832.
Nh quyn nng ca Thnh Thn, con ci
Thin Cha c th lm c nhng vic tt lnh. ng
thp chng ta vo Cy Nho tht, s gip chng ta tr sinh
"hoa qu ca Thnh Thn l bc i, hoan lc, bnh an, qung
i, nhn t, lng thin, trung tn, hin ha, tit " (Gl
5,22-23). "Thnh Thn l s sng ca chng ta"; chng ta
cng t b ring (x. Mt 16,24-26), "Thnh Thn cng
hng dn i ta"(Gl 5,25) :
Nh hip thng vi Thnh Thn, chng ta tr nn
ngi ca Thnh Thn, c a tr li a ng,
c dn vo Nc Tri v tnh ngha t, c ban
cho lng tin tng gi Thin Cha l Cha,
thng phn vo n sng ca c Ki-t, c gi l
con ci s sng v d phn vo vinh quang i i
(T. Baxili, bn v Cha Thnh Thn ).
Cha Thnh Thn v Hi Thnh
737 787,798 1093,1109.
S mng ca c Ki-t v ca Thnh Thn c th
hin trong Hi Thnh l Thn Th c Ki-t v n Th
Cha Thnh Thn. S mng phi hp ny t nay lin kt cc
tn hu ca c Ki-t vo s hip thng ca Ngi vi Cha
Cha trong Thnh Thn. Thnh Thn chun b con ngi, ban
n sng thu ht h n vi c Ki-t. Ngi mc khi
cho h c Cha Phc Sinh, nhc cho h nh Li Cha v
m lng tr h hiu c cuc Kh Nn v Phc Sinh. Ngi
286

lm cho mu nhim c Ki-t hin din, nht l trong thnh

l, ha gii, cho h hip thng vi Thin Cha, nh h
"sinh hoa kt qu di do" (Ga 15,5.8.16).
738 850,777. Nh vy, s mng Hi Thnh khng phi l
b tc cho s mng ca c Ki-t v ca Thnh Thn,
nhng l "b tch" ca s mng ny. Theo bn cht, ton th
v tng chi th ca Hi Thnh c sai i rao ging v
lm chng, hin ti ha v lan ta mu nhim hip thng ca
Ba Ngi Ch Thnh (y s l ni dung ca mc k tip) :
Tt c chng ta lnh nhn cng mt Thn Kh duy
nht l Thnh Thn, chng ta hip nht vi nhau v
vi Thin Cha. V chng ta tuy nhiu ngi, nhng
c Ki-t cho Thnh Thn ca Cha Cha v ca
Ngi c ng trong mi ngi chng ta. Thn Kh
duy nht v khng th phn chia ny, quy t li trong
Ngi nhng con ngi ring r v lm cho mi
ngi nn mt trong Ngi. Cng nh quyn nng
ca nhn tnh c Ki-t lm cho nhng ai chia s
nhn tnh hp thnh mt thn th duy nht; cng
vy ti ngh rng, Cha Thnh Thn duy nht v
khng th phn chia, ng ng trong mi ngi,
cng a mi ngi n s hip nht thing ling (T.
Syril Gim mc Alexanri, Jo 12).
739 1076.
V Thin Cha dng Thnh Thn xc du c
Gi-su, nn vi t cch l u ca Thn Th, c Ki-t
thng ban Thnh Thn cho cc chi th nui dng, cha
lnh, ct t h vo cc chc v h tng,lm cho h c
sng, sai h i lm chng, lin kt h vi Ngi trong hin l
dng ln Cha Cha v trong li chuyn cu cho ton th gii.
Nh cc b tch ca Hi Thnh, c Ki-t thng truyn cho
cc chi th Thnh Thn ca Ngi, va l ng Thnh va
287

l ng Thnh Ha (y s l ni dung phn hai ca sch

Gio L ny).
740. "Nhng hng n cao c" Thin Cha ban cho tn hu
qua cc b tch, s sinh hoa kt qu ni i sng mi trong
c Ki-t theo Thnh Thn (y s l ni dung ca phn ba
ca sch Gio L).
741. "Thnh Thn gip chng ta l nhng k yu hn.
Chng ta khng bit cu nguyn th no cho phi, nn Thnh
Thn cu thay nguyn gip chng ta, bng nhng ting rn
sit khn t" (Rm 8,26). Thnh Thn, tc gi nhng k cng
ca Thin Cha, l Thy dy cu nguyn (y s l ni dung
phn bn ca sch Gio L).
TM LC
742. Chng c v s anh em l con ci, l Thin Cha
sai Thn Kh ca Con Ngi n trong tm hn chng ta
v ku ln: Abba, Cha i! (Gio l 4,6)
743. T nguyn thy n tn th, khi Thin Cha c Cha
Con n vi loi ngi, bao gi Ngi cng c Cha Thnh
Thn i cng. S mng ca hai ngi lin kt vi nhau v
khng th tch ri.
744. Khi thi gian n hi vin mn, Thnh Thn hon tt
ni c Ma-ri-a mi cng cuc chun b c Ki-t n
gia Dn Cha. Ni c Ma-ri-a, Cha Cha nh tc ng
ca Thnh Thn ban cho th gii ng Em-ma-nu-en ngha
l "Thin Cha cng chng ta" (Mt 1,23).

288

745. Khi nhp th, Cha Con c Thin Cha xc du

bng Thnh Thn phong lm ng Ki-t (Msia) (x.Tv
2,6-7).
746. Qua cuc Kh Nn v Phc Sinh, c Gi-su c
Thin Cha t "lm c Cha v lm ng Ki-t" trong
vinh quang (Cv 2,36). T ngun sung mn ca Mnh, Ngi
ban trn y Thnh Thn cho cc tng v Hi Thnh.
747. V l u ca Thn Th, c Ki-t thng ban trn
y Thnh Thn cho cc chi th, Thnh Thn xy dng,
linh hot v thnh ha Hi Thnh. Hi Thnh l b tch ca
s hip thng gia Ba Ngi Ch Thnh v loi ngi.

Mc 9
"TI TIN C HI THNH CNG GIO"
748. "nh sng mun dn chnh l Cha Ki-t, nn Thnh
Cng ng ang nhm hp trong Cha Thnh Thn ht lng
mong c chiu gii trn mi ngi nh sng ca Cha Ki-t
phn chiu trn dung nhan Hi Thnh, bng vic rao truyn
Tin Mng cho mi th to". Nhng li trn y m u
"Hin Ch Tn L v Hi Thnh" ca Cng ng Va-ti-can II. Qua , Cng ng cho thy tn iu v Hi Thnh
hon ton ty thuc nhng tn iu v c Gi-su Ki-t. Hi
Thnh khng c nh sng no khc ngoi nh sng ca c
Ki-t. Cc gio ph thng v Hi Thnh nh mt trng phn
chiu nh sng mt tri.
749. Tn iu v Hi Thnh cn ty thuc tn iu v Cha
Thnh Thn. "Qu th, sau khi cho thy Cha Thnh Thn l
289

ngun mch v l ng ban pht mi s thnh thin, by gi

chng ti tuyn xng rng chnh Ngi ban pht cho Hi
Thnh s thnh thin (x. Gio l Rma 1,10,1)". Theo cch
ni ca cc Gio Ph", Hi Thnh l mi trng hot ng
ca Cha Thnh Thn (T. Hiplit, truyn thng cc tng
).
750 811 169. Tin c Hi Thnh Cng Gio, Thnh Thin,
(kinh Tin Knh Ni-x-a Con-tan-ti-n-p-li cn thm), Duy
Nht v Tng Truyn khng tch ri khi c tin vo Thin
Cha Ngi Cha, Ngi Con v Ngi Thnh Thn. Trong kinh
Tin Knh cc tng , chng ta tuyn xng "ti tin c Hi
Thnh", ch khng phi "ti tin knh Hi Thnh", v Hi
Thnh l cng trnh ca Thin Cha, khng th ln ln vi
chnh Thin Cha. Hi Thnh cn dng cch tuyn xng ny
nhn mnh tt c nhng hng n m Ngi dnh cho Hi
Thnh u do lng nhn t ca Ngi (Gio l R-ma 1,
10,22).
Tit 1: HI THNH TRONG NH CA THIN
CHA
I. DANH XNG V HNH NH V HI THNH
751. Chng ta dng t "Hi Thnh" dch ch Ekklsia
ca Hy Lp ( Ek-kalein c ngha l tp hp). Thut ng ny
ch nhng cuc tp hp dn chng ( x. Cv 19,39), thng c
tnh tn gio. Trong bn Cu c bng ting Hy lp, thut
ng ny thng c s dng ch cuc tp hp ca "Dn
c tuyn chn" trc mt Thin Cha, nht l cuc tp
hp ni Xi-nai khi t-ra-en lnh nhn L Lut v c
Thin Cha thit lp lm Dn Thnh ( x. Xh 19) ca Ngi.
Khi t xng l Hi Thnh, cng on tn hu tin khi nhn
nhn mnh l tha k ca cng on Dn Cha trong Cu
290

c. Trong cng on mi ny, Thin Cha "tp hp" Dn

ca Ngi t khp mt t. Trong ting Anh, Hi Thnh
c gi l Church; trong ting c, Hi Thnh c gi l
Kirche, c hai t ny pht xut t thut ng "Kyriak" ca
Hy lp c ngha l "cng on ca Cha".
752 1140,832 830.
Trong ngn ng Ki-t gio, thut ng "Hi Thnh"
ch cng on phng v ( x. 1Cr 11,18; 14,19.28.34.35),
nhng cng ch cng on a phng ( x. 1Cr 1,2; 16,1) hay
cng on tn hu trn ton th gii ( x. 1Cr 15,9; Gl 1,13;
Plm 3,6). Thc ra, ba ngha ny khng th tch ri nhau. Hi
Thnh l dn c Thin Cha quy t t khp c hon cu.
Hi Thnh hin din trong nhng cng on a phng v
th hin nh mt cng on phng v, c bit l cng on
Thnh L. Hi Thnh sng nh Li v Mnh Thnh Cha Kit v nh , Hi Thnh tr thnh Thn Th Cha Ki-t.
Cc biu tng v Hi Thnh
753 781 789
Trong Thnh Kinh, mc khi dng nhiu hnh nh c
tng quan mt thit vi nhau ni v mu nhim khn
lng ca Hi Thnh. Trong Cu c cc hnh nh ny l
nhng cch din t khc nhau ca mt tng cn bn :
"Dn Thin Cha". Trong Tn c ( x. Eph 1,22; Cl 1,18),
nhng hnh nh y c mt tm im mi l Cha Ki-t, ng
tr thnh "u ca Dn" ( x. LG 9) v Dn tr thnh Thn
Th ca Ngi. Chung quanh tm im y, Hi Thnh cn
c din t bng "nhiu hnh nh khc ly t i sng du
mc, canh nng, kin trc, hoc gia nh v hn l" (LG 6).
754 857.
Thc th, Hi thnh l "chung chin" v
Cha Ki-t l ca vo duy nht v cn thit ( x. Ga 10,1-10).
291

Hi Thnh cng l n chin m chnh Thin Cha tin

bo Ngi l mc t ( x. Is 40,11; Ed 34,11-31). Tuy c
cc mc t trn gian chn dt, nhng chin y lun c
chnh Cha Ki-t, mc t nhn lnh v th lnh cc mc t,
dn dt v nui dng ( x. Ga 10,11; 1Pr 5,4). Ngi hin
mng sng mnh cho n chin (x. Ga 10,11-15).
755 795.
"Hi Thnh cng l "tha rung", hay "cnh
ng Thin Cha" (1 Cr 3, 9). Trong cnh ng y, mc ln
cy -liu c th m cc T Ph l gc r thnh. Ni cy c
th ny, s ha gii gia dn t-ra-en v cc dn ngoi
c v s c thc hin (x. Rm 11,13-26). Hi Thnh
c ch vn nho thin quc vun trng nh mt cy nho
tuyn chn (x. Mt 21,33-43 par). Cha Ki-t l cy nho ch
thc: Ngi ban sc sng v hoa tri cho cc nhnh l chng
ta. Nh Hi Thnh, chng ta trong Ngi. Khng c
Ngi, chng ta khng th lm g c (Ga 15, 1-5).
756 857 1045.
Hi Thnh cng thng c gi l "to nh ca
Thin Cha ( 1Cr 3,9). Chnh Cha Ki-t t v Ngi nh
vin m cc th xy nh loi b, nhng tr nn vin
gc tng (Mt 21,42) (x.Cv 4,11; 1Pr 2,7; Tv 118,22). Trn
nn mng ny, cc tng xy dng Hi Thnh (1Cr 3,
11) v Hi Thnh c bn vng, lin kt nh nn mng .
To nh ny cn c gi bng nhiu tn khc: Nh Thin
Cha (1Tm 3,15) ni Gia nh Ngi c ng, ni Thin
Cha c ng trong Cha Thnh Thn (Ep 2, 19-22); "Lu
Tm ca Thin Cha gia loi ngi" (Kh 21,3) v nht l
n Thnh, tiu biu bng cc n th bng , tng c
cc thnh Gio ph ca tng, v c Phng V snh v rt
ng vi Thnh Thnh, thnh Gi-ru-sa-lem mi. Tht vy,
trong Hi Thnh ti th, chng ta l nhng vin sng ng
dng vo vic xy ct (1Pr 2,5). Thnh Gio-an chim
292

ngng Thnh Thnh y t tri ni Thin Cha m xung

trong ngy canh tn v tr, "sn sng nh hn th trang im
n tn lang mnh" (Kh 21,1-2).
757 507, 796 1616.
Hi Thnh cn c gi l "thnh Gi-ru-sa-lem trn
tri l "m chng ta" (Gl 4,26) ( x.Kh 12,17), c m t
nh hin th tinh tuyn ca Con Chin khng t (Kh 19 7;
21 2.9; 22, 17), c Cha Ki-t yu mn "v hin thn
thnh ha", c Ngi kt hp bng mt giao c bt kh
tiu hy, c Ngi "nui dng v sn sc" khng ngng"
(Ep 5,29; LG 6).
II. NGUN GC, NN TNG V S MNG CA HI
THNH
758 257.
tm hiu k cng mu nhim Hi Thnh,
trc ht chng ta nn suy gm ngun gc ca Hi Thnh
trong nh ca Thin Cha Ba Ngi c thc hin tim
tin trong lch s.
Mt nh pht xut t tnh yu ca Cha Cha
759 293.
"Bi nh khn ngoan nhn lnh, hon ton
t do v mu nhim, Cha Cha hng hu to dng v tr;
Ngi quyt nh nng loi ngi ln tham d i sng thn
linh" trong Cha Con : "Cha Cha mun qui t nhng ai tin
Cha Ki-t hp thnh Hi Thnh".1655 "Gia nh ca Thin
Cha" ny c thnh lp v hin thc tun t qua cc giai
on tip ni ca lch s loi ngi, th theo s an bi ca
Cha Cha. Tht vy, "t nguyn thy Hi Thnh c tin
bo bng hnh bng, c chun b k diu trong lch s dn
t-ra-en v trong Giao c c; c thnh lp trong thi cui
cng; v c biu hin lc Cha Thnh Thn ng xung,
293

ri n ngy tn th s c hon tt trong vinh quang" (LG

2).
Hi Thnh c tin bo t khi to dng tri t
760 294, 309. "Cc Ki-t hu thi s khai cho rng (
Hermas, vis.2,4,1; x. Aristide, apol.16,6; Justide,
apol.2,7):"V tr c to dng v Hi Thnh". Thin Cha
sng to v tr c hip thng vo i sng thn linh
ca Ngi; s hip thng ny c th hin bng cch "triu
tp" loi ngi trong Cha Ki-t; v s "triu tp" chnh
l Hi Thnh. Hi Thnh l cng ch ca mi s ( x. T.
Epiphane, chng lc gio.1,1,5 ). Ngay c nhng bin thin
au n, nh s sa ng ca cc thin thn v ti li ca loi
ngi, cng l do Thin Cha cho php xy ra, nh l c hi
v phng tin biu dng tt c quyn lc, tt c tnh
yu v bin Ngi mun ban cho nhn loi.
"Cng nh mun ca Thin Cha l hnh ng v
hnh ng c tn l th gian, th nh ca Ngi
l s cu loi ngi, v s cu y c tn l Hi
Thnh" ( C l men t, Gim mc A-l-xan-ri, Gio
hun 1,6).
Hi Thnh c chun b trong Cu c
761 55.
Vic tp hp Dn Thin Cha bt u ngay
lc ti li ph hy s hip thng gia loi ngi vi Thin
Cha v gia loi ngi vi nhau. Vic tp hp Hi Thnh
c th ni l cch Thin Cha phn ng trc cnh hn n
do ti li gy ra. Cuc ti thng nht ny c m thm thc
hin gia lng tt c cc dn tc: "Trong bt c quc gia no,
h ai knh s Thin Cha v n ngay lnh, u c Ngi
coi nh p lng Ngi" (Cv 10,35) ( x. LG 9, 13; 16).
294

762 122, 22,60 64

Vic qui t Dn Thin Cha c "chun b xa" vi
n gi ca p-ra-ham. Thin Cha ha l ng s thnh cha
ca mt dn tc v i ( x. Ga 12,2; 15,5-6). Cuc chun b
gn bt u bng vic tuyn chn t-ra-en lm Dn Thin
Cha ( x. Xh 19,5-6; nl 7,6). c Thin Cha tuyn chn,
t-ra-en phi l du ch cho vic qui t tt c cc dn tc
trong tng lai ( x. Is 2,2-5; Mk 4,1-4). Nhng cc ngn s
t co t-ra-en phn bi giao c v c x nh mt gi
im ( x. Hs 1; Is 1,2-4; Gr 2; v.v...). Cc Ngi loan bo mt
giao c mi v vnh vin ( x. Gr 31,31-34; Is 55,3). "Giao
c mi ny do chnh c Ki-t thit lp" (LG 9).
Hi Thnh c c Ki-t thit lp
763 541.
Vic Cha Con phi thc hin chng trnh
cu ca Cha Cha khi thi gian n hi vin mn, l l do
ca "s mng Ngi" ( x. LG 3; AG 3). "Cha Gi-su
khai sinh Hi Thnh bng vic rao ging Tin Mng, loan bo
Nc Thin Cha ha trong Kinh Thnh t ngn xa nay
c khai sng" (LG 5). thc thi Cha Cha, c Ki-t
khai mc Nc Tri trn mt t. Hi Thnh l "triu i ca
c Ki-t hin din mt cch huyn nhim" (LG 3).
764 543, 1691, 2558.
"Triu i ny chiu sng trc mt mi ngi qua
li ni, hnh ng v s hin din ca c Ki-t" (LG 5).
"Ai n nhn li ca c Gi-su l n nhn Nc Thin
Cha" ( Ibid). Mm mng v khai nguyn ca Nc Tri l
"on chin b nh" (Lc 12, 32). Cha Gi-su tp hp
quanh Ngi v chnh Ngi l mc t ( x.Mt 10,16; 26,31;
Ga 10,1-21). Nhng ngi hp thnh gia nh ch thc
ca Cha Gi-su ( x.Mt 12,49). Ngi dy cho h mt
"cch sng mi" v mt kinh nguyn ring ( x.Mt 5-6).
295

765 860, 551. Cha Gi-su thit lp mt cng on c c

cu, v cng on ny s tn ti cho n lc Nc Tri c
hon thnh. Trc ht, Ngi tuyn chn nhm Mi Hai
vi Ph-r lm th lnh ( x.Mc 3,14-15). i din cho 12 chi
tc t-ra-en ( x.Mt 19,28; Lc 22,30), nhm 12 l nn tng ca
Gi-ru-sa-lem mi ( x.Kh 21,12-14). Nhm Mi Hai ( x.Mc
6,7) v cc mn khc ( x.Lc 10,1-2) tham d vo s mng
ca c Ki-t, vo quyn nng v c s phn ( x.Mt 10,25;
Ga 15,20) ca Ngi. Qua nhng hnh ng trn, c Ki-t
chun b v xy dng Hi Thnh ca Ngi.
766 813, 610, 1340 617 478.
Nhng Hi Thnh pht sinh ch yu t vic c Kit hin thn hon ton cu chng ta; s hin thn c
th hin trc trong vic thit lp b tch Thnh Th v c
thc hin trn Thp Gi. "S khai nguyn v pht trin ca
Hi Thnh c biu th bng mu v nc tro ra t cnh
sn b m thu ca c Gi-su b ng inh" ( x.LG 3).
"Chnh t cnh sn ca c Ki-t chu cht trn Thp Gi
pht sinh b tch k diu l ton th Hi Thnh" (SC 5).
Cng nh E-v c to ra t cnh sn ca A-am khi ng
ng, th Hi Thnh cng sinh t tri tim b m thng ca
c Gi-su cht trn Thp Gi.
Hi Thnh c by t bi Cha Thnh Thn
767 731 849.
"Khi Cha Con hon tt cng trnh Cha Cha trao
ph cho Ngi trn gian, Cha Thnh Thn c c n
trong ngy l Ng Tun, thnh ho Hi Thnh mi mi"
(LG 4). "By gi, Hi Thnh c cng khai gii thiu cho
nhn loi, v Tin Mng bt u c rao ging cho mun
dn" (AG 4). Bi Hi Thnh l cuc "triu tp" tt c mi
ngi c cu , nn Hi Thnh t bn cht l tha sai,
296

c Cha Ki-t c n vi mun dn, lm cho h tr

thnh mn ca Ngi ( x.Mt 28,l9-20; AG 2,5-6).
768 541.
gip Hi Thnh thi hnh s mng, Cha
Thnh Thn "trang b v iu khin Hi Thnh bng nhiu n
hu phm trt v cc c sng khc nhau" (LG 4). "V th
c trang b vi cc hng n ca ng Sng Lp v chm
ch trung thnh tun gi cc gii rn v bc i, khim
nhng v t b, Hi Thnh lnh nhn s mng rao truyn
v thit lp Nc ca c Ki-t v ca Thin Cha ni mi
dn tc; Hi Thnh l mm mng v khai nguyn ca Nc
y trn trn gian" (LG 5).
Hi Thnh c hon tt trong vinh quang
769 67l,28l8 675 l045.
"Hi Thnh ch c hon tt trong vinh quang trn
tri" ( x. LG 48), trong ngy Cha Ki-t quang lm. T nay
n , "Hi Thnh vn tin bc trn ng hnh hng, b
th gian bch hi v c Thin Cha an i" (Thnh u-tinh,
th Thin Cha,l8-5l; LG 8). Ni trn th, Hi Thnh bit
mnh ang chn lu y, xa cch Cha ( x.2Cr 5,6; LG 6)
v khao kht ngy Vng Quc ng quang trn vn, "gi
m Hi Thnh c kt hp cng Vua ca mnh trong vinh
quang" (LG 5). Hi Thnh s phi tri qua nhiu th thch
ln lao trc khi t ti vinh quang vin mn; v nh Hi
Thnh, th gii cng c vinh quang. Ch khi "mi
ngi cng chnh t A-am, t A-ben ngi cng chnh, cho
n ngi c tuyn chn cui cng, s c qui t trong
Hi Thnh hon v bn cnh Cha Cha"(LG 2).

297

III. MU NHIM HI THNH

770 812.
Hi Thnh sng trong lch s, nhng vt trn
lch s. Ch vi "con mt c tin" ( x. Sch Gio l R-ma
l,l0,20), chng ta mi c th thy c thc ti thing ling
mang sc sng thn linh ni thc ti hu hnh ca Hi
Thnh.
Hi Thnh - va hu hnh va thing ling
771 827.
"c Ki-t, ng Trung Gian duy nht,
thit lp v khng ngng nng Hi Thnh lun thnh
thin, l mt cng on sng c tin, cy, mn nh mt c
cu hu hnh trn trn gian. Qua Hi Thnh, Ngi loan
truyn chn l v n sng cho mi ngi". Hi Thnh ng
thi l :
1880
- "x hi c t chc theo phm trt v l Nhim Th Cha
Ki-t;
- tp hp hu hnh v cng on thing ling;
954
- Hi Thnh di t v Hi Thnh c trang b nhng n
sng trn tri".
Nhng chiu kch trn cu thnh mt thc th phc
tp, duy nht, c to nn do hai yu t nhn loi v
thn linh kt thnh" (LG 8). "Hi Thnh c c tnh
va nhn loi va thn linh, va hu hnh va hm
cha nhng thc ti v hnh, va nhit tnh hot ng
va chim nim, va hin din trn trn gian nhng
ng thi cng l l khch. Tuy nhin, trong Hi
Thnh, yu t nhn loi quy hng v l thuc vo
yu t thn linh; nhng thc ti hu hnh quy hng
v nhng thc ti v hnh; hot ng hng v chim
298

nim; v nhng g hin ti phi hng v thnh

tng lai l ni chng ta ang tm kim" (SC 2).
"i khim tn ! i cao c ! Lu tm X-a v Thnh
in ca Thin Cha, ni c tr trn gian v l cung
in trn tri; ngi nh bng t st v l cung in
ca Vua; thn xc h nt v l n th nh sng; i
tng ca s khinh khi ca bn kiu cng v l hin
th ca c Ki-t ! Nng en m p, n t Gi-rusa-lem, nng xanh xao nht nht v mt mi, au kh
qua cuc lu y di ng ng, song nng c
trang sc bng n trang thng gii (T. Bernard Cant
27,14).
Hi Thnh - Mu Nhim hip nht gia loi ngi vi
Thin Cha
772 518, 796.
Chnh trong Hi Thnh, c Ki-t hon tt v mc
khi Mu nhim su thm ca Ngi nh cng ch ca
nh Thin Cha : "thu tm mi s trong c Ki-t" (Ep
l,l0). S kt hip ca c Ki-t vi Hi Thnh l Hin Th
ca Ngi, c thnh Phao-l gi l "mu nhim cao c"
(Ep 5-32). V c kt hip vi c Ki-t nh Phu Qun ca
mnh (x. Ep 5,25-27), Hi Thnh n lt mnh cng tr
thnh Mu Nhim (x. Ep 3,9-l4). Chim ngm mu nhim
ny, thnh Phao-l ni : "c Ki-t ang gia anh em,
ng ban cho chng ta nim hy vng t ti vinh quang" (Cl
1, 27).
773 671 972.
Mc ch ca Hi Thnh l gip con ngi hip
thng vi Thin Cha nh "c i khng bao gi tn t" (x.
1Cr l3,8); mc ch y chi phi tt c nhng g l phng
299

tin mang tnh b tch, gn lin vi th gii ang qua i (x

LG 48). "Phm trt Hi Thnh, hon ton nhm vo vic
thnh ho cc chi th ca Cha Ki-t. S thnh thin ca Hi
Thnh ty thuc vo "mu nhim cao c", l mu nhim Hi
Thnh n nhn v p li tnh yu ca c Ki-t" (x. MD
27). c Ma-ri-a tri vt trn tt c chng ta v s thnh
thin. S thnh thin ny l mu nhim Hi Thnh xt nh
"Hin Th khng t , khng vt nhn" (x Ep 5,27). V vy
"trong Hi Thnh, mu mc Thnh Mu tri vt hn mu
mcTng " ( Ibid) .
Hi Thnh - B Tch ph qut ca n cu
774 1075 515 2014 1116.
Ting La tinh dng hai t Mysterium (mu nhim) v
Sacramemtum (b tch) dch t Mysterion ca Hy lp. V
sau, ngi ta phn bit thut ng Sacramentum (b tch)
din t du ch hu hnh ca n cu ; thut ng Mysterium
(mu nhim) din t n cu n giu di du ch hu hnh
. Theo ngha ny, chnh c Ki-t l mu nhim cu :
mu nhim Thin Cha khng c g khc hn l chnh c
Ki-t (T. u-tinh th l87,ll,34). Cng trnh cu ca nhn
tnh thnh thin v c sc thnh ha ca c Ki-t l b tch
cu c t l v tc ng trong cc b tch ca Hi
Thnh (m cc Gio Hi ng Phng gi l cc "mu
nhim thnh"). By b tch l nhng du ch v nhng kh c
Cha Thnh Thn dng ban trn y n sng ca c Kit l u, cho Hi Thnh l Thn Th. Nh th, Hi Thnh
cha ng v thng ban n sng v hnh m Hi Thnh l
du ch. Chnh trong ngha loi suy ny m Hi Thnh c
gi l "b tch".

300

775 360.
"Trong c Ki-t, Hi Thnh l b tch, ngha
l du ch v kh c ca s kt hip mt thit gia con ngi
vi Thin Cha v ca s hip nht ton th nhn loi" (LG
8). Mc ch u tin ca Hi Thnh l tr thnh b tch ca
s kt hip mt thit con ngi vi Thin Cha. V s hip
thng gia con ngi vi nhau bt ngun t s kt hip vi
Thin Cha, nn Hi Thnh cng l b tch hip nht ca
nhn loi. Trong Hi Thnh, s hip nht bt u, v
Hi Thnh qui t nhng ngi "thuc mi quc gia, mi
chng tc, mi dn tc, mi ngn ng" (Kh 7,9); ng thi,
Hi Thnh l "du ch v kh c" thc hin trn vn s hip
nht cn phi t n.
776 1088.
V l b tch, Hi Thnh cng l kh c ca
c Ki-t. "Cha Ki-t dng Hi Thnh nh kh c cu
chuc mi ngi" (x. LG 9), nh "b tch ph qut ca n
cu " (x. LG 48), nh c Ki-t "by t v thc hin
mu nhim Thin Cha yu thng con ngi" (x. GS 45,l).
Hi Thnh l "d phng hu hnh ca tnh yu Thin Cha
i vi nhn loi" (Phao-l VI-din t 22-6-1973). Thin
Cha mun cho "tt c loi ngi hp thnh mt Dn duy
nht ca Thin Cha, quy t trong Thn Th duy nht ca
c Ki-t, xy dng thnh mt n th duy nht ca Thnh
Thn" (AG 7; LG 17).
TM LC
777. T "Hi Thnh" ngha l "tp hp". Thut ng ny
ch cuc hi hp ca nhng ngi c Li Cha tp hp
thnh Dn Thin Cha, v nh b tch Thnh Th nui
dng, h tr thnh Thn Th c Ki-t.
778. Hi Thnh va l con ng, va l cng ch ca
nh Thin Cha. c tin bo t khi Thin Cha sng to
301

tri t, c chun b trong Cu c, c thnh lp do

Li v hnh ng ca c Gi-su Ki-t, c thc hin nh
Thp Gi cu chuc v s Phc Sinh ca Ngi, cui cng
Hi Thnh c gii thiu vi nhn loi nh mu nhim cu
qua vic Thnh Thn c ban trn y. Hi Thnh s
c hon tt trong vinh quang trn tri nh cuc tp hp
tt c nhng ai c chuc v t di t (x.Kh 14,4).
779. Hi Thnh va hu hnh va thing ling, va l mt
x hi c phm trt va l Nhim Th c Ki-t. Hi Thnh
duy nht hp thnh bi hai yu t: nhn loi v thn linh. V
th, ch c c tin mi thu hiu c mu nhim Hi
Thnh.
780. i ny, Hi Thnh l b tch cu , du ch v
kh c ca s hip thng gia Thin Cha vi con ngi.
Tit 2: HI THNH DN THIN CHA, THN TH
CHA KIT, N TH CHA THNH THN
I. HI THNH L DN THIN CHA
781. "Chc chn trong mi thi i v mi dn tc, bt c
ngi no knh s Thin Cha v n ngay lnh u c
Ngi oi thng (x.Cv 10, 35). Tuy nhin, Thin Cha
khng mun thnh ho v cu con ngi cch ring r,
thiu lin kt, nhng Ngi mun qui t h thnh mt dn tc,
h nhn bit Ngi trong chn l, v phng s Ngi
trong thnh thin. V th, Ngi chn dn t-ra-en lm dn
Ngi, thit lp vi h mt giao c, gio hun h dn dn...
Tuy nhin, tt c nhng iu y ch l chun b v hnh bng
ca Giao c mi hon ho s c k kt trong c Ki-t
... l Giao c mi trong mu Ngi, Ngi triu tp
302

mt dn n t dn t-ra-en v t cc dn ngoi, hp thnh

mt khi duy nht trong Thnh Thn" (LG 9).
Nhng c tnh ca dn Thin Cha
782 871.
Dn Thin Cha c nhng c tnh r rng,
phn bit h vi tt c nhng tp th tn gio, chng tc,
chnh tr hoc vn ha trong lch s.
2787.
-H l dn ca Thin Cha : Thin Cha khng l ca ring
mt dn tc no. Nhng Ngi to cho mnh mt dn tc t
nhng ngi trc kia khng phi l mt dn tc : "mt
ging ni c tuyn chn, mt hong tc chuyn lo t t,
mt dn thnh" (1 Pr 2,9).
1267.
-Ngi ta tr nn thnh vin ca Dn ny, khng phi do
huyt thng nhng "c sinh ra t trn", "bi nc v
Thnh Thn" (Ga 3,3-5), ngha l nh tin vo c Ki-t v
nh Php Ra.
695.
-Dn ny c v Th Lnh (u) l c Ki-t (ng c
xc du, M-si-a), v cng c xc du bi mt Cha
Thnh Thn, chy t u xung thn, nn dn ny l dn Msi-a.
1741.
-"Thn phn dn ny l phm gi ca nhng ngi con t do
ca Thin Cha : Cha Thnh Thn ng trong tm hn h
nh trong mt n th."
-"Lut ca h l gii rn mi : phi yu thng nhau nh
chnh Cha Ki-t yu thng chng ta" (x. Ga l3,34).
l lut "mi" ca Cha Thnh Thn ( Rm 8, 2; Gl 5,25).

303

849.
-S mng ca dn ny l lm mui t v nh sng th gian
(x. Mt 5,l3-l6). "Dn ny l ht ging tt nht gip ton nhn
loi hip nht, hy vng v c cu ."
769.
-Cui cng, cu cnh ca Dn l "Nc Thin Cha c
khai nguyn trn trn gian v ngy cng lan rng, cho n
khi c chnh Ngi hon tt trong ngy th mt ".
Mt dn t t, ngn s v vng gi
783 436, 873
Thin Cha dng Thnh Thn xc du v tn
phong c Gisu Ki-t lm "T t, Ngn s v Vua". Ton
th Dn Thin Cha tham d ba chc nng ca c Ki-t
v lnh trch nhim thc hin s mng phc v, xut pht t
ba chc nng (RH 18,21).
784 1268 1546.
Khi gia nhp Dn Thin Cha, bng c tin v php
ra, chng ta d phn vo n gi v song ca Dn y : n
gi t t . "c Gi-su Ki-t c ct nhc lm thng t
gia loi ngi, lm cho Dn mi "thnh mt vng
quc, thnh nhng t t cho Thin Cha, Cha Ngi". Thc
vy, nhng ngi lnh php ra, nh s ti sinh v xc
du ca Thnh Thn, c thnh hin tr thnh n th
thing ling v nhn chc t t thnh" (LG 10).
785 92.
"Dn thnh ca Thin Cha tham d chc nng ngn
s ca c Ki-t" : nh cm thc siu nhin ca c tin ca
ton th Dn Cha, ca gio dn cng nh ca hng gio
phm, khi "gn b hon ton vi c tin c truyn li
cho Dn thnh ch mt ln l " (LG l2), khi tm hiu, o
304

su ni dung c tin y, v khi tr nn chng nhn ca c

Ki-t gia i.
786 2449 2443.
Dn Thin Cha cn tham d vng gi ca c Kit. c Ki-t thi hnh vng quyn bng cch nh cuc kh
nn v phc sinh m thu ht mi ngi n vi mnh (x.
Ga12,32). D l Vua v Cha mun loi, c Ki-t t h
lm ti t mi ngi, v "Ngi khng n c hu h
m hu h v hin dng mng sng lm gi cu chuc
mun ngi" (Mt 20,28). i vi Ki-t hu, "mun lm Vua
vi c Ki-t phi phc v Ngi" (LG 36), cch ring
"trong nhng ngi ngho kh v au kh, v ni h, Hi
Thnh nhn ra hnh nh ca ng Sng Lp ngho kh v
au kh ca mnh" (LG 8). Dn Thin Cha thc hin "phm
gi vng gi" ca mnh bng cch sng ph hp n gi
phc v vi c Ki-t.
Du Thnh Gi lm cho tt c nhng ngi c ti
sinh trong c Ki-t tr thnh Vua. Vic Thnh Thn
xc du, thnh hin h lm t t. Khng k n tha
tc v t t ca hng gio s, mi Ki-t hu, nh c
sng ca Thnh Thn v nh s dng l tr, nhn ra
mnh thuc dng di vng gi v chia s chc nng
t t. Tht vy, ai vng gi hn ngi bt thn xc
mnh qui phc Thin Cha? V ai xng ng lm t
t cho bng k hin cho Cha mt lng tm trong
sch v dng trn bn th tm hn mnh, nhng l vt
tinh tuyn ca mt i phng s Cha ( T.L- c,
bi ging.1,1).
II. HI THNH L THN TH CHA KI-T
Hi Thnh l hip thng vi c Gi-su
305

787 755.
Ngay t u, Cha Gi-su cho cc mn d phn
vo i sng ca mnh ( x. Mc 1,16-20; 3,13-19). Ngi mc
khi cho h mu nhim Nc Tri ( x. Mt 13,10-17) v cho
h tham gia vo s mng, chia s nim vui ( x. Lc 10,17-20)
v kh au ca Ngi ( x. Lc 22,28-30). c Gi-su ni n
mt s hip thng mt thit hn gia Ngi vi nhng ai sau
ny s theo Ngi : "Hy lu li trong Thy ... nh Thy
trong anh em... Thy l cy nho, anh em l ngnh" (Ga 15,45). Ngi loan bo mt s hip thng tht s v mu nhim
gia thn th Ngi v thn th chng ta: "Ai n tht Ta v
ung mu Ta th kt hp vi Ta v Ta vi ngi y" (Ga
6,56).
788 690.
Khi khng cn hin din hu hnh vi cc mn ,
Cha Gi-su khng cc mn phi m ci ( x. Ga
14,18). Ngi ha vi h cho n tn th ( x. Mt 28,20),
Ngi c Thnh Thn n vi h ( x. Ga 20,22; Cv 2,33).
Nh s hip thng vi Ngi, tr nn mt thit hn : "Khi
thng truyn Thnh Thn cho nhng anh em c Ngi qui
t t mun dn, c Ki-t to lp h thnh Thn Th Ngi
cch mu nhim" (LG 7).
789 521.
Khi so snh Hi Thnh vi thn th con ngi, chng
ta thy r mi lin h mt thit gia Hi Thnh vi c Kit. Hi Thnh khng ch c quy t quanh c Ki-t,
nhng c thng nht trong Ngi, trong Thn Th Ngi.
Trong Hi Thnh l Thn Th c Ki-t, chng ta cn lu
c bit ba kha cnh sau : Cc chi th hp nht vi nhau nh
kt hp vi c Ki-t; c Ki-t l u ca Thn Th; Hi
Thnh l Hin Th ca c Ki-t.

306

"Mt Thn Th duy nht"

790 9471227 1329.
Khi p li Li Thin Cha v tr nn chi th c
Ki-t, cc tn hu c kt hp mt thit vi Ngi: "Trong
thn th y, s sng Cha Ki-t trn lan trn cc tn hu. Nh
cc b tch, cc tn hu c kt hp tht s v cch mu
nhim vi Cha Ki-t au kh v hin vinh" (LG 7). Tht
vy, nh b tch Thnh Ty, chng ta c kt hp vi c
Ki-t trong cuc kh nn v phc sinh ca Ngi ( x Rm 6,45;1Cr 12,13) ; v nh b tch Thnh Th, chng ta "c
thng d thc s vo Thn Th ca c Ki-t", "nn chng
ta c nng ln hip thng vi Ngi v vi nhau" (LG
7).
791 814, 1937.
S hip nht trong Thn Th khng lm mt tnh a
dng ca cc chi th : "Trong vic xy dng Thn Th ca
Cha Ki-t, cn c nhiu chi th vi nhng phn v khc
nhau. Ch c mt Cha Thnh Thn ban nhng n sng khc
nhau, lm ch cho Hi Thnh theo s sung mn ca Ngi
v ty nhu cu ca cc cng vic". S hip nht ca Nhim
Th lm pht sinh v thc y lng bc i gia cc tn hu.
"Nu mt chi th no au n, th tt c cc chi th khc u
b au n; v nu mt chi th no c vinh d, th tt c
cc chi th khc cng chung vui" (LG 7). Sau cng, s hip
nht ca Nhim Th vt qua mi chia r ca loi ngi :
"Qu th, c dm vo nc Thnh Ty nn mt vi c
Ki-t, tt c anh em c mc ly c Ki-t; khng cn
chuyn phn bit Do thi hay Hy lp, n l hay t do, n
ng hay n b; v tt c anh em ch l mt nh c kt hp
vi c Ki-t Gi-su" (Gl 3,27-28).

307

c Ki-t l u ca Thn Th "

792 669 1119.
c Ki-t l "u ca Thn Th, ngha l u ca
Hi Thnh" (Cl 1,18). Ngi l nguyn l ca cng trnh
sng to v cu chuc. c ct nhc vo trong vinh quang
ca Cha Cha, "trong mi s Ngi ng hng u" (Cl
1,18), nht l trong Hi Thnh, nh Hi Thnh Ngi m
rng vng triu ca Ngi trn mi s.
793 661 519.
Ngi kt hip chng ta vo cuc Vt Qua ca
Ngi : Mi chi th phi tr nn ging c Ki-t "cho n
khi c Ki-t c hnh thnh ni anh em" (Gl 4,l9). "Chnh
v th chng ta c kt np vo mu nhim s sng ca
Ngi ..., thng hip vi nhng au kh ca Ngi nh thn
th kt hip vi u, kt hip vi s thng kh ca Ngi
c cng Ngi vinh hin" (LG 7).
794 872.
Ngi gip chng ta tng trng (x. Cl 2,l9).
chng ta ln ln vn ti Ngi l u, c Ki-t phn phi
nhng n hu v nhng tha tc v trong Thn Th Ngi l
Hi Thnh, nh chng ta gip nhau trn ng cu .
795 695.
Cha Ki-t hp vi Hi Thnh lm thnh "c Ki-t
ton din". Hi Thnh l mt vi c Ki-t. Cc thnh
thc su xa v s hip nht ny :
"Chng ta hy vui mng v cm t, v chng ta khng
nhng tr thnh Ki-t hu, m tr thnh chnh c
Ki-t. Anh em c hiu n trng i Thin Cha ban,
khi Ngi cho c Ki-t lm u chng ta khng ?
308

Anh em hy cm phc v vui mng, chng ta tr

nn c Ki-t. Qu th, nu Ngi l u v chng
ta l chi th, th con ngi y chnh l c Ki-t
cng vi chng ta .... S vin mn ca c Ki-t
chnh l u cng vi chi th. u no? Chi th no?
l c Ki-t v Hi Thnh" (x.T. Augustin ch
gii Tin Mng thnh Gioan 21,8).
"ng Cu Chuc chng ta xut hin nh mt
ngi duy nht vi Hi Thnh m Ngi m
nhn lm thn th Ngi" (x.T. Gh-g-ri-, c bi
ging lun l trong sch Gip l,6,4).
l474
"u v cc chi th lm nn mt ngi v thn b"
(x.T. T-ma Aquin, tng lun thn hc 3,48,2,ad l7).
Mt cu ni ca Thnh Gin-c trc to n tm tt
nim tin ca cc thnh tin s v cng din t lng
tri ca ngi tn hu "c Ki-t v Hi Thnh ch l
mt, ng thc mc chi ht" (x.T. Gian-a, h s to
n).
Hi Thnh l Hin Th ca c Ki-t
796 757 219 772 1602 1616.
S hip nht gia c Ki-t v Hi Thnh, gia u
v cc chi th ca Thn Th, cng bao trm c s phn bit
gia hai bn trong mt tng quan c v. Kha cnh ny
thng c din t qua hnh nh Phu Qun v Hin Th.
ti c Ki-t Phu Qun ca Hi Thnh dc cc ngn s
chun b v Gio-an Ty Gi bo trc (x. Ga 3,29). Chnh
Cha Gi-su cng t xng l "hn phu" (Mc 2, 19) (x. Mt
309

22,1-14; 25,1-13). Thnh Phao-l gii thiu Hi Thnh v

mi tn hu, chi th ca Thn Th, nh Hin Th "c nh
hn" vi c Ki-t nn cng mt Tinh Thn vi Ngi
(x. 1Cr 6,15-17; 2Cr 11,2). Hi Thnh l Hin Th khng t
vt ca Con Chin tinh tuyn (x. Kh 22,17; Ep 1,4; 5,27),
Hin Th m c Ki-t yu mn v hin mng sng
"thnh ho" (Ep 5,26). Ngi lin kt vi Hi Thnh bng
mt giao c vnh cu, v khng ngng chm sc Hi Thnh
nh chnh Thn Th mnh (x. Ep 5,29).
"y l c Ki-t ton din, u v thn th, "nhiu"
thnh "mt" ....u ni, hay cc chi th ni, cng l
c Ki-t ni :Ngi ni vi t cch l u hay vi
t cch l Thn Th. Sch Thnh ni th no? "C hai
s thnh mt xng mt tht. Mu nhim ny tht l
cao c. Ti mun ni v c Ki-t v Hi Thnh"
(Ep 5, 3l-32). V chnh Cha Gi-su cng ni trong
Tin Mng: "Khng cn l hai, nhng ch l mt
xng mt tht" (Mt l9,6). Nh anh em thy, tht
s th c hai ngi khc nhau, nhng c hai nn
mt khi thnh v thnh chng .... Vi t cch l u,
Ngi t xng l "Phu qun"; vi t cch l Thn
Th, Ngi t xng l "Hin th" (x.T.Augustin, ch
gii thnh vnh 74,4).
III. HI THNH l N TH ca CHA THNH
THN
797 813 586.
"Tinh thn hay linh hn tng quan vi chi th th
no th Cha Thnh Thn cng nh th i vi cc chi th
ca c Ki-t, vi Thn th Ngi, l Hi Thnh" (T.utinh, bi ging 267,4). "Chnh nh Thnh Thn ca c Kit, nh mt nguyn l tim n, m tt c cc phn ca Thn
310

Th c ni kt vi nhau cng nh vi u, v Ngi hin

din trn vn ni u, trn vn ni Thn th, trn vn ni
mi mt chi th" (x. Pi- XII, Thng dip Thnh Th; DS
3808). Cha Thnh Thn lm cho Hi Thnh tr nn "n
Th ca Thin Cha hng sng" (2 Cr 6,16) (x. 1Cr 3,16-17;
Ep 2,21).
Hng n Thin Cha c u thc cho Hi Thnh.
Ni Hi Thnh, Thin Cha cho chng ta hip thng
vi c Ki-t, ngha l c nhn lnh Cha Thnh
Thn, ng bo m chng ta s c sng i i,
cng c c tin v lm thang a chng ta ln ti
Thin Cha ... V u c Hi Thnh,th c
Thnh Thn ca Thin Cha; v u c Thnh Thn
ca Thin Cha, c Hi Thnh v mi th n
sng (T.I-r-n, chng lc gio, 3,24,l).
798 737 1091-1109 791.
Cha Thnh Thn l "nguyn l ca mi hnh ng
tc sinh v tht s cu trong tng thnh phn ca Thn
Th" (Pi- XII, "Thng ip Thnh Th : DS 3808"). Bng
nhiu cch, Ngi xy dng ton thn trong bc i (x. Ep
4,l6), bng Li Thin Cha, "Li c kh nng xy dng" (Cv
20,32); bng b tch Thnh Ty, to nn Thn Th c Ki-t
(x. 1Cr l2,l3-9); bng cc b tch gip cc chi th ln ln v
c cha lnh; bng "n sng c trao ban cho cc tng
, n sng vt trn cc n sng khc" (LG 7); bng cc
nhn c, gip cc tn hu hnh ng theo s lnh, v cui
cng bng nhng "c sng" gip cc tn hu "c kh
nng, sn lng m nhn cc cng vic v nhim v khc
nhau, mu ch cho vic canh tn, xy dng v pht trin
Hi Thnh" (LG 12-AA 3).

311

Cc c sng
799 951, 2003.
D l phi thng, hay n gin v khim tn , cc
c sng l nhng n hu ca Cha Thnh Thn, trc tip
hay gin tip u nhm li ch cho Hi Thnh, xy dng
Hi Thnh, mu ch cho loi ngi v p ng nhng nhu
cu ca th gii.
800.
Ngi th lnh cng nh tt c cc chi th ca Hi
Thnh, phi n nhn cc c sng vi lng tri n. l
ngun n sng phong ph k diu cho sc sng tng v
cho s thnh thin ca tt c Thn Th c Ki-t, vi iu
kin nhng n sng phi thc s xut pht t Cha Thnh
Thn, v c s dng hon ton ph hp vi nhng thc
y ca Ngi, ngha l theo c i, khun vng, thc ngc
cho tt c cc c sng (x. 1Cr 13).
801 894 l905.
Theo chiu hng ny, Hi Thnh lun cn nhn nh
cc c sng. Khng c sng no cho php tn hu khi
phi tn trng v tun phc cc Mc T ca Hi Thnh.
"Cc ngi c nhim v c bit phi th thch tt c, khng
phi dp tt Thnh Thn, nhng gi li nhng iu
thin ho", nhm phi hp tt c cc c sng trong s khc
bit v b sung ln nhau, "v li ch chung" ( 1Cr 12,7; LG
30; CL 24).
TM LC
802. "c Gi-su Ki-t t hin v chng ta, cu
chuc chng ta thot khi mi iu bt chnh, v thanh
luyn chng ta thnh Dn ring ca Ngi" (Tt 2,l4).
312

803. "Anh em l ging ni c tuyn chn, l hong tc

chuyn lo t t, l dn thnh, dn ring ca Thin Cha"
(1Pr 2,9).
804. Chng ta gia nhp Dn Thin Cha bng c tin v
php ra. "Tt c mi ngi u c gi gia nhp dn
Thin Cha" (LG 13), hu trong c Ki-t "loi ngi hp
thnh mt gia nh duy nht v mt Dn duy nht ca Thin
Cha" (AG 1).
805. Hi Thnh l Thn Th ca c Ki-t. c Ki-t
cht v phc sinh lm cho cng on tn hu thnh Thn Th
ca mnh, nh Cha Thnh Thn v tc ng ca Ngi
trong cc B tch, nht l b tch Thnh Th.
806. Trong s hip nht ca Thn Th ny, c nhiu chi
th v chc v khc nhau. Tt c cc chi th u c lin
kt vi nhau, nht l vi nhng ngi au kh, nhng ngi
ngho v nhng ngi b bch hi.
807. Hi Thnh l Thn Th m c Ki-t l u. Hi
Thnh sng nh Ngi, trong Ngi, v cho Ngi; Ngi
sng vi Hi Thnh v trong Hi Thnh.
808. Hi Thnh l Hin Th ca c Ki-t: Ngi yu
mn Hi Thnh v hin mnh v Hi Thnh. Ngi
thanh luyn Hi Thnh bng Mu Ngi. Ngi lm cho Hi
Thnh tr nn M, sinh ra tt c con ci ca Thin Cha.
809. Hi Thnh l n Th ca Cha Thnh Thn. Cha
Thnh Thn l linh hn ca Nhim Th, l nguyn l ca s
sng, ca hip nht trong khc bit, ca cc n hu v c
sng phong ph trong Hi Thnh.

313

810. "Nh th Hi Thnh ph qut xut hin nh mt Dn

c hip nht nh s hip nht gia Cha Cha, Cha Con
v Cha Thnh Thn" (LG 4; trch dn T. Sp-ri-a-n).
Tit 3: GIO HI DUY NHT, THNH THIN,
CNG GIO V TNG TRUYN
811 750 832, 865.
"Trong kinh Tin Knh, chng ta tuyn xng Hi
Thnh l duy nht, thnh thin, cng gio v tng truyn"
(LG 8). Bn thuc tnh bt kh phn ly ny (DS 2888) cho
thy nhng nt ct yu v s mng ca Hi Thnh. Hi
Thnh khng t mnh c c cc thuc tnh y; chnh Cha
Ki-t, nh Thnh Thn, cho Hi Thnh c duy nht, thnh
thin cng gio v tng truyn. Cng chnh Ngi mi gi
Hi Thnh th hin cc thuc tnh y.
812 156,770.
Ch c c tin mi nhn thy cc thuc tnh ca Hi
Thnh xut pht t ngun mch thn linh. Nhng nhng biu
hin lch s ca cc thuc tnh y l nhng du ch r rng
i vi l tr loi ngi. Cng ng Va-ti-ca-n I nhc rng :
"Cn c vo s thnh thin, s duy nht mang tnh cng gio
v s tn ti vng bn ca Hi Thnh, Hi Thnh t mnh
cng l l do mnh m v thng xuyn ng c tin,
l bng chng khng th phi bc c v s mng thn linh
ca mnh" (DS 3013).
I. GIO HI DUY NHT
"Mu nhim thnh thing v tnh duy nht ca Hi
Thnh" (x. UR 2)

314

813 172 797 766.

Cn c vo ngun gc, Hi Thnh phi duy nht :
"Mu mc ti cao v nguyn l ca mu nhim ny l s
hip nht trong Ba Ngi ca mt Thin Cha duy nht : Cha
Cha v Cha Con trong Cha Thnh Thn" (x. UR 2). Cn
c vo ng Sng Lp, Hi Thnh phi duy nht : "V chnh
Cha Con nhp th dng thp gi ha gii mi ngi
vi Thin Cha, ti lp s hip nht mi ngi thnh mt
dn tc v mt thn th" (x. GS 78,3). Cn c vo Thnh
Thn, Hi Thnh phi duy nht : "Cha Thnh Thn ng
trong lng cc tn hu, hin din v chi phi trong ton Hi
Thnh, thc hin s thng hip k diu y ni cc tn hu v
lin kt tt c trong Cha Ki-t cch mt thit n ni Ngi
l nguyn l hip nht ca Hi Thnh" (x. UR 2). V vy,
theo bn cht, Hi Thnh l duy nht :
"Mu nhim l lng thay! V tr c mt Cha duy
nht; mt Ngi Li duy nht v mt Thnh Thn duy
nht, u cng th; ch c mt ngi m ng trinh
duy nht m ti thch gi l Hi Thnh" ( T.C-lmen-t A-l-xan-ri-a, gio hun 1,6).
814 791, 873 1202 832.
Ngay t khi u, Hi Thnh duy nht ny cng rt
a dng. Tnh a dng ny pht xut t nhng n hu khc
nhau ca Thin Cha cng nh t s ng ngi lnh nhn
cc n hu y. Dn Thin Cha duy nht quy t nhiu dn tc
v nhiu vn ha khc nhau. Gia cc thnh phn ca Hi
Thnh vn c nhng n hu, nhng chc v, nhng hon
cnh v nhng li sng khc nhau; "ngay trong s hip thng
ca Hi Thnh, cng c s hin din chnh ng ca nhng
Hi Thnh a phng, tha hng nhng truyn thng
ring" (LG 13). S a dng lm cho Hi Thnh thm phong
ph v khng nghch li s hip nht. Tuy nhin ti li v h
315

qu nng n ca n khng ngng e da n hip nht. V th

thnh Phao-l khuyn : "Anh em hy thit tha duy tr s
hip nht m Thnh Thn em li, bng cch n thun ha
gn b vi nhau" (Ep 4,3).
815 1827 830 , 837.
u l nhng mi dy lin kt to s hip nht trong
Hi Thnh? "Trn ht l c i: mi dy lin kt tuyt ho"
(Cl 3,14). S hip nht ca Hi Thnh l hnh cn c bo
m bng nhng dy lin kt hu hnh :
173
-Tuyn xng mt c tin duy nht nhn c t cc tng ;
-C hnh chung vic phng t dng ln Thin Cha, nht l
cc b tch;
-K nhim tng qua b tch Truyn Chc Thnh gi
gn s ha hp huynh ca gia nh Thin Cha (x.UR 2;
LG 14, CIC can 205)
816. "Hi Thnh duy nht ca c Ki-t... l Hi Thnh
m ng Cu Chuc chng ta, sau khi phc sinh, trao ph
cho Ph-r chn dt. Ngi ph thc cho Ph-r cng nh
cho cc tng khc truyn b, cai qun ... Nh l mt x
hi c thit lp qui c trn th gian, Hi Thnh y c
th hin ni Hi Thnh Cng Gio do v k nhim Ph-r v
cc gim mc hip thng vi Ngi iu khin" (LG 8).
830.

316

Sc lnh v Hip Nht ca Cng ng Va-ti-ca-n II

ni r : "Ch nh Hi Thnh Cng Gio ca Cha Kit" l "phng th cu chung", mi c th t
c y cc phng tin cu . V chng ti tin,
Cha y thc tt c sn nghip Tn c cho cng
on tng do Ph-r lnh o, to thnh mt
Thn Th duy nht ca Cha Ki-t trn gian. Tt c

nhng ai thuc v Dn Cha mt cch no , u

phi thp nhp vo Thn Th y" (UR 3).
Nhng vit thng ca s hip nht
817 2089.
Thc ra "ngay t bui s khai, trong Hi Thnh c
nht v duy nht ca Thin Cha, xut hin t nhiu rn
nt m thnh Phao-l nng li qu trch nh l ng ln
n. Trong cc thi i k tip, pht sinh nhiu phn r trm
trng hn v nhiu cng on ng k hon ton ly khai
khi s hip thng vi Hi Thnh Cng Gio, i khi ti li
ca nhng ngi c hai bn" ( x. UR 3). Nhng on tuyt
lm tn thng s hip nht ca Nhim Th Cha Ki-t (lc
gio, bi gio v ly gio) ( x. CIC can 75l) do ti li con
ngi gy ra :
" u c ti li, c chia r, ly gio, lc gio, c
tranh chp. Tri li, u c nhn c, c hip
nht, c ho hp lm cho tt c cc tn hu ch cn l
mt thn th v mt linh hn" ( O-ri-g-n, ch gii
on dkien 9,1).
818 1271.
"Ngy nay nhng ngi sinh trng trong cc cng
on ly khai y, v thm nhun c tin ni Cha Ki-t,
khng th b kt ti chia r. Hi Thnh Cng Gio knh
trng, yu thng h nh anh em .... Mt khi c cng
chnh ha nh c tin khi chu Php Ra ti, h c thp
nhp vo Cha Ki-t, v v th c quyn mang danh Ki-t
hu, xng ng c con ci ca Hi Thnh Cng gio nhn
nhn l anh em trong Cha" (UR 3).

317

819. Hn na c "nhiu yu t thnh ha v chn l"(x.

LG 8) khng nm trong gii hn hu hnh ca Hi Thnh
Cng Gio nh : "Li Cha ghi chp trong Thnh Kinh, i
sng trong n thnh, c tin, cy, mn, v cc n ni tm do
Thnh Thn ban, cng nhng yu t hu hnh khc" (x. UR
3; LG 15). Thnh Thn ca c Ki-t dng nhng Gio Hi
v cng on y nh nhng phng tin cu c sc mnh
xut pht t s sung mn ca n sng v ca s tht m c
Ki-t giao ph cho Hi Thnh Cng Gio. Tt c nhng
iu thin ho u xut pht t c Ki-t v dn n c
Ki-t (x. UR 3), nn chng i hi mi Ki-t hu phi tin
n "s hip nht Cng Gio" (LG 8).
Tin n hip nht
820 2748.
"c Ki-t t ban u rng ban cho Hi Thnh n
hip nht. Chng ti tin rng s hip nht y tn ti mi
trong Hi Thnh Cng Gio v chng ti hy vng s hip
nht ngy cng pht trin cho n ngy tn th" (x. UR 4).
c Ki-t vn lun lun ban cho Hi Thnh n hip nht,
nhng Hi Thnh phi lun lun cu nguyn v hnh ng
duy tr, tng cng v hon chnh s hip nht nh c
Ki-t mun. V th, chnh Cha Gi-su cu nguyn trong gi
kh nn v khng ngng cu xin Cha Cha cho cc mn
c hip nht : "Xin cho tt c nn mt! Ly Cha, nh Cha
trong Con v Con trong Cha, xin cho h cng c
trong chng ta, th gian tin rng Cha sai Con" (Ga
17,21). c mong tm li s hip nht ca tt c cc Ki-t
hu l n ca c Ki-t v li mi gi ca Cha Thnh
Thn (UR l).
821. p li li mi gi hip nht ca Cha Thnh
Thn, Hi Thnh cn :
318

- canh tn thng xuyn ngy cng trung thnh hn vi

n gi ca mnh. S canh tn ny l ng lc ca phong tro
hip nht (x. UR 6).
827. - hon ci ni tm " sng ph hp hn vi Tin Mng"
(UR 7), v chnh s bt trung vi hng n ca c Ki-t s
gy chia r gia cc chi th;
279. - cu nguyn chung, v "s hon ci tm hn v i
sng thnh thin cng vi nhng li kinh chung hoc ring
cu cho s hip nht cc Ki-t hu, phi c coi nh l linh
hn ca mi phong tro i kt v xng ng mnh danh l"
i kt thing ling" (UR 8);
- hiu bit nhau trong tnh huynh (x. UR 9);
- o to cc tn hu, nht l cc linh mc theo hng i
kt (x. UR l0);
- i thoi gia cc nh thn hc, gp g gia cc Ki-t hu
ca cc Hi Thnh v cc cng on khc nhau (x. UR 4; 9;
11).
- Hp tc gia cc Ki-t hu trong cc lnh vc khc nhau
phc v con ngi (x. UR 12).
822. Mi bn tm ti lp hip nht "lin h n ton th
Hi Thnh, tn hu cng nh mc t" (UR 5). Nhng cng
cn thc rng " nguyn thnh thin mun giao ha ton
th Ki-t hu trong s hip nht ca Hi Thnh duy nht v
c nht ca Cha Ki-t, vt qu sc lc v kh nng loi
ngi". V th, chng ta t ht hy vng "vo li Cha Ki-t
nguyn cu cho Hi Thnh, vo tnh thng ca Cha Cha
i vi chng ta v vo quyn lc ca Cha Thnh Thn"
(UR 24).
II. GIO HI THNH THIN

319

823 459 796 946.

"Chng ti tin Hi Thnh ... mi mi thnh thin.
Tht vy, Cha Ki-t, Con Thin Cha, ng cng vi Cha
Cha v Cha Thnh Thn, c ca tng l "ng Thnh duy
nht", yu du Hi Thnh nh Hin Th ca mnh v
hin thn thnh ha Hi Thnh. Ngi kt hip vi Hi
Thnh nh Thn Th mnh, v ban cho d y n Thnh
Thn lm vinh danh Thin Cha" (x. LG 39). V th Hi
Thnh l "Dn Thnh ca Thin Cha" (x. LG 12) v cc
thnh vin ca Hi Thnh c gi l "thnh" (x Cv 9,13;
1Cr 6,1;16,1).
824 816.
Nh kt hip vi c Ki-t, Hi Thnh c Ngi
thnh ha. Nh Ngi v trong Ngi, Hi Thnh cng
thnh ha. "Tt c cc cng vic ca Hi Thnh u hng
v cu cnh l thnh ha loi ngi trong c Ki-t v tn
vinh Thin Cha" (x. SC 10). Hi Thnh c y thc "y
cc phng tin cu " (x. UR 3). Chnh trong Hi
Thnh, "chng ta t n s thnh thin nh n Thin Cha"
(LG 48).
825 670 2013.
"Di th, Hi Thnh c trang im bng mt s
thnh thin ch tht, tuy cha hon ho" (x. LG 48). Nhng
cc chi th ca Hi Thnh cn phi phn u t ti s
thnh thin hon ho : "c ban cho nhng phng tin
cu ri di do v cao c nh th, mi Ki-t hu, d a v
no, bc sng no, u c Cha ku gi t ti s thnh
thin trn ho nh s trn ho ca Cha Cha, mi ngi
trong con ng ca mnh" (LG 11).

320

826 1827, 2658.

c i l linh hn ca s thnh thin m Thin Cha
mi gi tt c chng ta t n : "c i chi phi mi
phng th nn thnh, l linh hn ca chng v a chng
n cng ch" (LG 42).
864.

"Ti hiu rng nu Hi Thnh c mt thn th gm

nhiu b phn, th tri tim l b phn cn thit nht,
b phn cao qu nht khng th thiu c. Ti hiu
rng Hi Thnh c mt tri tim v tri tim y chy
la yu mn. Ti hiu rng ch c tnh thng khin
cho cc chi th Hi Thnh hot ng, v nu thiu
Tnh thng, cc tng s khng loan bo Tin
Mng na, cc v T o s khng chu mu mnh
na. Ti hiu rng TNH THNG CU MANG
TT C CC N GI, TNH THNG L TT
C, TNH THNG BAO TRM MI THI I
V MI NI CHN(...) TM LI, TNH
THNG L VNH CU (T.T-r-sa Hi ng
Gi-su, T thut B 3v).

827 1425- 1429 821.

"Cha Ki-t "thnh thin, v ti, tinh tuyn" ( x. Dt
7,26) khng h phm ti ( x. 2Cr 5,21 ), ch n n ti
cho dn ( x. Dt 2,17); cn Hi Thnh, v m p trong lng
nhng k ti li, nn va thnh thin va phi lun thanh
luyn mnh. Do , Hi Thnh lun n lc sm hi v canh
tn" ( x. LG 8;UR 3;6). Tt c cc chi th ca Hi Thnh, k
c cc tha tc vin, phi t nhn l ngi ti li ( x. 1Ga
1,8-10). Trong tt c mi ngi, c lng ti li cn ln ln
vi la tt ca Tin Mng cho n tn th ( x Mt 13,24-30).
Do , Hi Thnh quy t nhng ngi ti li c lnh
nhn n cu ca Cha Ki-t, nhng cn ang trn ng
thnh ha :
321

"D cn mang trong mnh nhng ngi ti li, Hi

Thnh vn thnh thin, v Hi Thnh khng c s
sng no khc ngoi s sng n sng : chnh khi sng
i sng ca Hi Thnh, cc thnh vin ca Hi
Thnh c thnh ha; tch khi s sng ny, h ri
vo ti li v hn lon, ngn cn Hi Thnh chiu ta
s thnh thin cho th gii. D c quyn gii thot
con ci mnh khi ti nh Mu c Ki-t v hng n
ca Thnh Thn, Hi Thnh vn phi chu au kh v
n b nhng li phm y (x. SPF 19).
828 1173 2045.
Khi phong thnh cho mt s tn hu, ngha l khi
long trng tuyn b h thc hnh mt cch anh dng cc
nhn c v sng trung thnh vi n sng Cha, Hi
Thnh nhn nhn quyn nng ca Thn Linh thnh thin ng
tr trong Hi Thnh v nng nim hy vng ca cc tn
hu, bng cch gii thiu cho h nhng gng mu v ngi
chuyn cu (x. LG 4O;48-5l). "Cc thnh nam n lun l
ngun mch v l khi im ca s canh tn trong nhng
thi im kh khn nht ca lch s Hi Thnh" (x. CL
16,3). Qu th, "s thnh thin l ngun mch b n v l
khun vng thc ngc cho hot ng tng v s nhit
tnh truyn gio ca Hi Thnh" (CL 17,3).
829 1172 972.
"Ni c Trinh N Ma-ri-a, Hi Thnh t ti s
ton thin, tr nn khng vt nhn, khng t , nhng cc Kit hu cn phi c gng chin thng ti li, tin trn con
ng thnh thin; v th, h ngc nhn ln c Ma-ri-a"
(x. LG 65): ni c M, Hi Thnh thc s thnh thin ri.

322

III. HI THNH CNG GIO

Cng Gio l g?
830. "Cng Gio" l "ph qut" theo ngha "ton din" hay
"ton vn". Hi Thnh l Cng Gio theo hai ngha:
795 815- 816
Hi Thnh l cng gio v c Ki-t hin din trong
Hi Thnh " u c c Ki-t, c Hi Thnh Cng
Gio" ( x. T I-nha-xi- An-ti--ki-a 8,2). Ni Hi Thnh hin
hu Thn Th c Ki-t trn vn, kt hp vi u ( x. Ep
1,22-23) , v tip nhn t Ngi "trn vn cc phng tin
cu " ( x. AG.6) theo Ngi mun : tuyn xng c tin
chn tht v y , i sng b tch ton vn v tha tc
vin c th phong lin tc k nhim cc tng . Theo
ngha cn bn ny, Hi Thnh l cng gio trong ngy l
Ng Tun v mi mi l cng gio cho n ngy Cha quang
lm.
831 849.
Hi Thnh l cng gio v c c Ki-t sai n vi
ton th nhn loi ( x. Mt 28,19):
360 518.
"Mi ngi c mi gi gia nhp Dn ca Thin
Cha. V th, Dn mi ny, mt Dn hip nht v duy
nht, c bn phn phi lan rng khp th gii tri qua
mi th h, hu hon tt k hoch ca thnh Thin
Cha, ng t nguyn thy to dng mt bn tnh
nhn loi duy nht, v quyt nh sau ny tp hp v
mt mi tt c con ci tn mc ca Ngi... c tnh
"ph qut" ny, rc sng trn Dn Thin Cha, l mt
n hu do chnh Thin Cha ban, nh Hi Thnh
323

Cng Gio lun n lc cch hu hiu qui t ton th

nhn loi cng nhng g tt lnh ni h di quyn
mt th lnh l Cha Ki-t, trong s hip nht ca
Cha Thnh Thn (LG 13).
Mi Gio Hi a phng cng l "Cng Gio"
832 814 811.
"Hi Thnh Cha Ki-t thc s hin din trong mi
tp th tn hu a phng hp php. Nhng tp th ny, v
hip nht vi cc mc t nn trong Tn c cng c gi l
Hi Thnh. Ni cc tp th , tn hu c t hp li nh
s rao ging Tin Mng Cha Ki-t v mu nhim Tic
Thnh Cha c c hnh. Cha Ki-t vn hin din trong
cc cng on y, d nh b ngho hn hay tn mc khp
ni. V nh thn lc Ngi, Hi Thnh c duy nht, thnh
thin, cng gio v tng truyn" (LG 26).
833 886.
Gio hi a phng - trc ht l gio phn hay gio
khu - l mt cng on Ki-t hu hip thng trong c tin v
cc b tch vi Gim Mc ca h c th phong do
nhng v k nhim cc tng (x. CD.11; CIC, can 368369). Cc Gio Hi a phng "c thnh lp theo hnh
nh Hi Thnh ph qut; chnh nh v trong cc Gio Hi
y, m c Hi Thnh cng gio duy nht " (LG 23).
834 882, 1369.
Cc Gio Hi a phng l cng gio trn vn khi
hip thng vi Hi Thnh R-ma "gi vai tr ch ta trong
c i" (x.T. I-nha-xi- An-ti--ki-a th Rm 1,1). "V ngun
gc rt cao qu ca Gio Hi y, mi Gio Hi, ngha l mi
tn hu khp mi ni (x.T.I-r-n, chng lc gio 3,3,2; c
Vatican I:DS 3057) u phi ha hp vi Gio Hi y". "Qu
324

th, ngay t khi Ngi Li nhp th xung vi chng ta, tt c

cc Gio Hi Ki-t gio khp mi ni lun coi Gio Hi v
i R-ma nh nn tng v c s duy nht, v theo chnh
li ha ca ng Cu , ca a ngc khng bao gi thng
c Gio Hi y" (x.T.Mc-xi-m, tiu phm thn hc v
lun chng).
835 1202.
"Hi Thnh ph qut khng c xem n gin l
mt tng hp hay mt lin minh cc Hi Thnh a phng.
Nhng Hi Thnh ph qut do n gi v s mng, v m r
trong nhng mnh t vn ha, x hi, dn tc khc nhau,
trong mi min ca tri t, nn c nhng b mt v nhng
cch din t khc nhau" (x. EN 62). S a dng rt phong
ph v k lut nghi thc phng v, di sn thn hc v thing
ling ring ca cc Gio Hi a phng, "khi hng v s
hip nht, cng minh chng c tnh cng gio ca mt Hi
Thnh khng th phn chia" (LG 23).
Ai thuc v Hi Thnh Cng Gio
836 831.
"Mi ngi u c mi gi vo s hip nht cng
gio ca Dn Thin Cha... H thuc v hoc hng v s
hip nht , di nhiu th cch khc nhau : hoc l cc tn
hu cng gio hoc l nhng ngi tin vo c Ki-t, cui
cng l tt c mi ngi khng tr mt ai c Thin Cha
ku mi lnh nhn n cu " (LG 13).
837 771 815 882.
"c k l gia nhp hon ton vo cng on Hi
Thnh nhng ai nhn lnh Thnh Thn Cha Ki-t, chp
nhn trn vn t chc v cc phng tin cu ri c thit
lp trong Hi Thnh; nh cc mi lin lc do vic tuyn xng
325

c tin, cc b tch, vic cai tr Hi Thnh v s hip thng,

h lin kt vi Cha Ki-t trong t chc hu hnh m Ngi
iu khin nh c Gio Hong v cc gim mc. D c
thp nhp vo Hi Thnh, nhng nu khng kin tr sng
trong c i, th vn khng c cu , v tuy "th xc" h
thuc v Hi Thnh, nhng "tm hn" h khng trong Hi
Thnh" (LG 14).
838 818 l271 1399.
"Vi nhng k lnh nhn Php Ra, mang danh
hiu Ki-t hu, nhng khng tuyn xng c tin trn vn
hoc khng hip thng vi ng k nhim thnh Ph-r, Hi
Thnh vn bit mnh kt hip vi h v nhiu l do" (x. LG
15). "Nhng ai tin Cha Ki-t v lnh nhn b tch Thnh
Ty thnh s th cng hip thng cch no vi Hi Thnh
cng gio, tuy khng hon ton" (x. UR.3). Vi cc Hi
Thnh chnh thng, s hip thng ny su m n ni "ch
cn thiu mt cht na thi, th hai bn c quyn c hnh
chung Thnh L" (x. Paul VI, bi ging 14-12 1975; x.UR
13-18).
Hi Thnh v nhng ngi ngoi Ki-t gio
839 856.
"Cn nhng ai cha lnh nhn Tin Mng, cng c
an bi bng nhiu cch thuc v Dn Thin Cha"(LG 16)
:
63 147.
Tng quan gia Hi Thnh v Dn Do Thi. Khi
tm hiu k cng mu nhim ca chnh mnh, Hi Thnh,
Dn Thin Cha trong Giao c mi, khm ph ra mi lin
h gia mnh vi dn Do thi (x. NA 4) l dn u tin c
Thin Cha ng li (x. Sch l R-ma, th su tun Thnh,
li nguyn chung s 6). Khng nh cc tn gio khc ngoi
326

Ki-t gio, c tin Do Thi l li p ng mc khi ca

Thin Cha trong Cu c. "Chnh dn Do Thi c Thin
Cha nhn lm con, cho thy vinh quang, ban tng giao c,
l lut, mt nn phng t v cc li ha. H l con chu cc
t ph; v sau ht chnh c Ki-t, xt theo huyt thng,
cng cng mt ni ging vi h" (x. Rm 9,4-5), v "khi
Thin Cha ban n v ku gi, th Ngi khng h i "
(Rm 11,29).
840 674 597.
Mt khc, khi nhn v tng lai, Dn Thin Cha ca
Cu c v Dn Mi ca Thin Cha u mong ch ng
M-si-a (n hoc tr li). Nhng Hi Thnh mong ch s
tr li ca ng M-si-a cht v phc sinh, c nhn
nhn l c Cha v l Con Thin Cha; cn dn Do Thi
mong ch mt ng M-si-a khng r nt, s n vo ngy
tn th, mt s mong ch y bi thm v khng bit v khng
nhn c Gi-su l ng Ki-t.
841. Tng quan gia Hi Thnh v ngi Hi Gio. "
nh cu cng cn bao gm nhng ai nhn bit ng
Sng To : trc tin phi k ngi Hi Gio, nhng ngi
t nhn l gi c tin ca p-ra-ham; cng vi chng ta, h
th phng Thin Cha duy nht, nhn t, ng s phn xt
loi ngi trong ngy sau ht" (LG 16; NA.3).
842 360.
Lin h gia Hi Thnh v cc tn gio ngoi Ki-t
gio trc ht cn c trn lin h gia loi ngi vi nhau,
c cng mt ngun gc v mt cu cnh :
"Tht vy, mi dn tc u hp thnh mt cng on
duy nht, cng chung mt ngun gc, v Thin Cha
cho ton th nhn loi sinh sng trn khp mt a
327

cu. H li c cng mt mc ch ti hu l Thin

Cha, ng vn hng tri rng s quan phng, chng
tch lng nhn hu v nh cu cho ht mi
ngi, cho n khi nhng ngi c chn hip nht
vi nhau trong Thnh Thnh" (NA 1)
843 28 856.
Hi Thnh nhn nhn cc tn gio khc cng ang
tm kim, "trong bng ti v qua cc hnh tng", Thin
Cha m h khng bit nhng gn gi, v chnh Ngi ban
cho h s sng, hi th v tt c mi s v v Ngi mun
mi ngi u c cu . Thnh th, Hi Thnh xem tt
c nhng g tt v tht trong cc tn gio "nh chun b
h lnh nhn Tin Mng v nh mt hng n m ng soi
sng mi ngi ban cho, cui cng h c sng" (LG
16; x.NA 2; EN 53).
844 29.
Nhng trong np sng tn gio, con ngi c nhng
gii hn v nhng sai lm lm mo m hnh nh Thin Cha
:
"B ma qu gt gm con ngi thng phn on sai
lc, nh i chn l ca Thin Cha ly gi di khi
phng s loi th to hn l ng Sng To hoc liu
mnh ri vo s tht vng tt , khi sng cht nh
khng c Thin Cha trn i ny" (LG 16).
845 30 953 1219.
qui t li tt c con ci b ti li lm tn mc v
lc li, Cha Cha mun tp hp ton th loi ngi trong Hi
Thnh ca Cha Con. Hi Thnh l ni loi ngi tm li s
hip nht v n cu . Hi Thnh l "th gii c ha
gii" (x.T. u-tinh, bi ging 96,7,9). Hi Thnh l "con tu
vt bin trn gian, theo chiu gi ca Cha Thnh Thn,
328

di cnh bum lng gi l Thnh Gi ca c Cha"

(x.T.Am-b-r-si-, bn v c trinh khit 18,118). Theo
mt hnh nh khc quen thuc vi cc gio ph, Hi Thnh
cn c tng trng bng con tu ca N-e, con tu duy
nht cu loi ngi thot nn Hng Thy (x.1Pr 3,20-21).
"Ngoi Hi Thnh khng c n cu "
846. Li khng nh ny c cc gio ph nhc i
nhc li, chng ta phi hiu th no? Li khng nh c ngha
tch cc l mi n cu u pht xut t c Ki-t l u,
chy trn qua Hi Thnh l Thn Th ca Ngi :
161 1257.
"Da trn Thnh Kinh v Thnh Truyn, Cng ng
dy rng : Hi Thnh l hnh ny cn thit cho n
cu . Qu th, ch mt mnh c Ki-t l trung
gian v l ng cu ; v Ngi hin din gia
chng ta trong Thn Th Ngi l Hi Thnh; chnh
Ngi minh nhin cng b s cn thit ca c tin
v php ra nn ng thi Ngi xc nhn s cn
thit ca Hi Thnh m mi ngi phi bc vo qua
ca php ra. V th, nhng ai bit rng Hi Thnh
Cng Gio c Thin Cha thit lp nh c Gisu Ki-t, nh phng tin cu ri cn thit m vn
khng mun gia nhp hoc khng mun kin tr sng
trong Hi Thnh ny th khng th c cu " (LG
l4).
847. Li khng nh ny khng nhm ti nhng ngi,
khng v li mnh m khng bit c Ki-t v Hi Thnh
ca Ngi.
"Thc th, nhng k v tnh khng nhn bit Tin
Mng ca Cha Ki-t v Hi Thnh Ngi, nhng
329

nu thnh tm tm kim Thin Cha, v di tc ng

ca n thnh, h c gng chu ton Thnh Thin
Cha trong cng vic mnh theo s hng dn ca
lng tm th h c th t ti n cu mun i
(LG 16; x.DS 3866-3872).
848 1260.
D Thin Cha c th dng nhng ng li ch
mnh Ngi bit, a nhng k khng v li mnh m
cha bit Tin Mng n vi c tin, "v khng c c tin th
khng th lm vui lng Ngi" (x. Dt 11,6), nhng Hi
Thnh c bn phn v ng thi c quyn thing thnh rao
ging Tin Mng" (x. AG 7) cho tt c mi ngi.
Truyn gio - Mt i hi ca tnh cng gio ca Gio
Hi
849 738, 767.
Lnh truyn gio. "c Thin Cha sai n mun
dn nn "b tch cu ph qut", Hi Thnh, do nhng
i hi cn bn ca tnh cng gio, v v mnh lnh ca
ng Sng Lp, nht quyt loan bo Tin Mng cho ht mi
ngi" (x. AG 7). "Vy anh em hy i n vi mun dn,
lm php ra cho h nhn danh Cha Cha, Cha Con v
Cha Thnh Thn, dy bo h tun gi nhng iu Thy
truyn cho anh em mun dn tr nn mn ca Thy.
V y Thy cng anh em mi ngy cho n tn th" (Mt
28,19-20).
850 257 730.
Ngun gc v mc ch ca truyn gio. Lnh truyn
gio ca Cha bt ngun t tnh yu vnh cu ca Ba Ngi
Ch Thnh : "T bn cht, Hi Thnh l hnh phi truyn
gio, v chnh Hi Thnh bt ngun t s mng ca Cha
330

Con v Cha Thnh Thn, theo nh ca Cha Cha" (x.

AG.2). Mc ch ti hu ca vic truyn gio l lm cho loi
ngi hip thng vi Cha Cha v Cha Con trong Thnh
Thn tnh yu (x. Gio-an Phao-l II, RM.23) .
851 221,429 74,217 890.
L do ca truyn gio. Hi Thnh lun nhn ly bn
phn v nhit tnh truyn gio t chnh tnh yu Thin Cha
i vi tt c mi ngi : "V tnh yu c Ki-t thi thc
chng ti" (2 Cr 5,l4) (x. AA 6; RM 11). Qu th, "Thin
Cha mun cho mi ngi c cu v t ti s nhn
bit chn l" (1 Tm 2,4). Thin Cha mun tt c mi ngi
c cu nh nhn bit chn l. Trong chn l c n cu
. Nhng ai cho Thn Chn L thc y th trn
ng cu . V c y thc chn l, Hi Thnh phi
nm bt kht vng ca con ngi mang chn l n cho
h. V tin vo nh cu ph qut ca Thin Cha, nn
Hi Thnh phi truyn gio.
852 2040 2473.
Nhng con ng truyn gio. "Cha Thnh Thn l
ngi ch xng mi cng cuc truyn gio ca Hi Thnh"
(x. RM.21), chnh Ngi du dt Hi Thnh trn cc no
ng truyn gio. "Hi Thnh tip tc v trin khai qua
dng lch s s mng ca chnh Cha Ki-t, ng c c
n rao ging Tin Mng cho ngi ngho kh. c Thnh
Thn Cha Ki-t thc y, Hi Thnh cng phi tin bc
trn chnh con ng Cha Ki-t i l ngho kh, vng
li, phc v v t hin cho n cht, ri ton thng nh s
sng li ca Ngi" (x. AG 5). Chnh nh th m "mu cc
thnh t o l ht ging tr sinh Ki-t hu" (Te-tu-li-a-n,
H Gio 50).

331

853 1428 2443.

Nhng trn ng l hnh, Hi Thnh cng kinh
nghim rng "c mt khong cch gia s ip Hi Thnh
phi rao ging v s yu hn ca nhng con ngi c y
thc Tin Mng" (x. GS.43,6). Ch trn con ng "sm hi
v canh tn" (x. LG.8; x.15) v "qua ca hp Thp Gi" (x.
AG.1), Dn Thin Cha mi c th m rng Nc Cha Kit (x. RM.12-20). "Cng nh Cha Ki-t ch thc hin cng
trnh cu chuc trong ngho kh v b bch hi, Hi Thnh
cng c mi gi dn bc trn con ng y, thng
ban cho loi ngi nhng thnh qu ca n cu " (LG 8).
854 2105 204.
Do chnh s mng, "Hi Thnh ng hnh vi ton
th nhn loi v cng chia s s phn vi th gii. Hi Thnh
nh men v hn ca x hi loi ngi. X hi ny c mi
gi i mi trong c Ki-t v tr thnh gia nh ca Thin
Cha" (x. GS.40,2). N lc truyn gio i hi s kin nhn.
N lc bt u bng vic rao ging Tin Mng cho cc dn
tc v cc nhm ngi cha tin vo Cha Ki-t (x. RM.4247); tip n l thit lp nhng cng on Ki-t hu tht s
"l du ch s hin din ca Thin Cha trn trn gian" (x.
AG.l5) ; v thnh lp nhng Gio Hi a phng (x.
RM.48-49). N lc y phi dn n mt tin trnh hi nhp
vn ha, nhm mc ch lm cho Tin Mng nhp th trong
nn vn ha cc dn tc (x. RM.52-54); cng cuc ny cng
thng gp tht bi. "i vi con ngi cc on th hay dn
tc, Hi Thnh ch tip xc v thm nhp dn dn v nh th
m nhn h vo hng s sung mn cng gio" (AG 6).
855 821.
S mng ca Hi Thnh mi gi cc Ki-t hu c
gng tin n s hip nht (x. RM.50). "S chia r gia cc
Ki-t hu ngn tr Hi Thnh thc hin y tnh cng
332

gio c th ca mnh ni nhng con ci chu php Thnh

Ty, nhng cn xa cch, cha hon ton thng hip vi Hi
Thnh. Hn na, chnh Hi Thnh cng kh din t y
tnh cng gio ca mnh trong i sng thc t" (UR 4).
856 839 843.
Nhim v truyn gio bao hm mt s i thoi trn
trng vi nhng ai cha chp nhn Tin Mng (x. RM.55).
Cc tn hu c th tip nhn nhiu iu b ch cho mnh t
cuc i thoi ny nh hc bit thm "tt c nhng g l chn
l v n sng c ni cc dn tc nh mt s hin din
thm kn ca Thin Cha" (x. AG.9). Cc tn hu rao ging
Tin Mng cho nhng ai cha bit, l cng c, b tc, nng
cao s tht v s thin m Thin Cha loan truyn gia
loi ngi, gia cc dn tc, cng l thanh luyn h khi
s lm lc v s d " Thin Cha c vinh danh, qu d
phi h thn,v loi ngi c hnh phc" (AG 9).
IV. HI THNH TNG TRUYN
857 75.
Hi Thnh tng truyn v c xy trn nn
tng cc tng , theo 3 ngha:
- Hi Thnh v ang c xy dng trn "nn mng cc
tng " (x. Ep.2,20; Kh.21,14), l nhng chng nhn
c chnh c Ki-t tuyn chn v sai i (x. Mt 28,16-20;
Cv 1,8; ICr 9,1; 15,7-8; Gl 1,1 etc...);
171.
- Hi Thnh vi s tr gip ca Cha Thnh Thn trong
Hi Thnh, gn gi v lu truyn gio hun (x. Cv 2,42), kho
tng qu bu, nhng li lnh mnh do cc tng ging dy
(x.2 Tim 1, 23-14);

333

880, 1575.
- Hi Thnh tip tc c cc tng ging dy, thnh ha
v hng dn cho n khi c Ki-t tr li - nh nhng v
k nhim cc ngi trong nhim v mc t : gim mc on ,
"vi s tr gip ca cc linh mc, hip nht vi ng k
nhim thnh Ph-r l mc t ti cao ca Hi Thnh"
(AG.5).
"Ly Cha hng hu, Cha khng b ri on chin ca
Cha, nhng nh cc tng , Cha vn lun gi gn
che ch. Cha cn hng dn on chin nh cc
ngi l nhng v lnh o Cha t lm mc t thay
th Con Cha" (x. MR li tin tng cc tng I).
S mng ca cc tng
858 551 425 1086.
c Gi-su l ng Cha Cha c n vi nhn loi.
Ngay t u s v, Ngi "ku gi nhng k Ngi mun
chn, v thnh lp nhm Mi Hai cc ngi vi Ngi
v Ngi sai i rao ging" (x. Mc 3,13-14). T , cc
ngi l "nhng ngi c sai i" ( l ngha ca t Hy
Lp Apostoloi). Qua cc ngi, c Ki-t tip tc s mng
ca Ngi : "Nh Cha Cha sai Thy, Thy cng sai anh
em" (Ga 20,21) (x. 13,20; 17-18). Nh vy, tha tc v ca
cc ngi "ni tip s mng ca c Ki-t". Cha phn vi
nhm Mi Hai : "Ai n tip anh em, l n tip Thy" (Mt
10,40) (x. Lc 10,16).
859 876.
c Gi-su lin kt cc tng vi s mng Ngi
nhn t Cha Cha : cng nh "Cha Con khng th t mnh
lm g" ( x. Ga 5,19.30), nhng n nhn tt c t Cha Cha,
ng c Ngi n, th nhng ngi c Gi-su sai i
334

cng khng th lm g c nu khng c Ngi ( x. Ga

15,5), ng truyn lnh v ban cho h quyn nng thc
hin s mng. V th, cc tng ca c Ki-t bit rng h
c Thin Cha "ban cho lm tha tc vin Giao c
mi" ( x. 2Cr 3,6), "tha tc vin ca Thin Cha" ( x. 2Cr
6,4), "l s gi thay mt c Ki-t" ( x. 2Cr 5,20) " l ti t
ca c Ki-t, l ngi ban pht cc mu nhim ca Thin
Cha" (1Cr 4,1).
860 642 765 1536.
Trong nhim v cc tng , c mt iu khng th
truyn li c : cc ngi l chng nhn c tuyn chn cho
cuc Phc Sinh ca c Gi-su v l nn mng ca Hi
Thnh. Nhng cng c mt iu trng tn: c Ki-t
ha vi cc ngi cho n tn th ( x. Mt 28,20). "S mng
ca Thin Cha c c Ki-t trao ph cho cc tng s
tn ti cho n tn th, bi v Tin Mng cc ngi c nhim
v rao truyn phi l l sng ca Hi Thnh cho n trn i,
cho n tn cng thi gian. V th cc tng lo lng t
nhng ngi k nhim mnh" (LG 20).
Cc gim mc k nhim cc tng
861 77 1087.
" s mng c y thc cho cc ngi vn c
tip tc sau khi cc ngi qua i, cc tng y thc, nh
mt di chc, cho cc cng s vin trc tip ca mnh, phi
hon tt nhim v v cng c cng trnh cc ngi khi s,
khi khuyn nh h coi sc on chin, trong Cha Thnh
Thn t h chn dt Hi Thnh Thin Cha. Bi vy, cc
ngi t nhng ngi nh th ri ban quyn cho h, hu khi
h qua i, c nhng ngi xng ng tip nhn tha tc

335

v ca h" (LG 20; x. T. C-l-men-t I, Gio hong, ch

gii th C-rin-t 42;44).
862 880 1556.
"Cng nh nhim v m Cha ch thn trao ph
cho Ph-r, th lnh cc tng v tin liu truyn li cho
cc v k nhim ng, nhim v phi thng tn; th cng
th, nhim v trao cho cc tng chn dt Hi Thnh cng
phi thng tn v c thi hnh lin tc do thnh chc gim
mc". V th, Hi Thnh dy rng : "Chnh Cha lp cc
Gim mc k nhim cc tng lm mc t Hi Thnh. Bi
vy ai nghe cc ngi l nghe Cha Ki-t, cn ai khinh d cc
ngi l khinh d Cha Ki-t v ng c Cha Ki-t n"
(LG 20).
Vic tng
863 900 2472.
Ton th Hi Thnh c tnh tng truyn v hip thng
trong c tin v s sng vi ngun ci ca mnh nh cc v
k nhim thnh Ph-r v cc tng . Hi Thnh cn mang
tnh tng truyn v "c sai i" khp th gian; tt c cc
phn t ca Hi Thnh mi ngi mt cch u c sai i.
"n gi Ki-t hu t bn cht cng l n gi lm tng ".
Mi hot ng ca Nhim Th nhm "lm cho Nc c Kit rng m trn khp hon cu" c gi l "vic tng "
(AA 2).
864 828 824 1324.
"V Cha Ki-t, ng c Cha Cha c n, l
ngun mch v l nguyn y ca mi vic tng trong Hi
Thnh", nn kt qu phong ph ca vic tng , do cc tha
tc vin c chc thnh cng nh ca gio dn, ty thuc vo
s kt hp sng ng ca chnh h vi Cha Ki-t ( x. Ga
336

15,5; AA.4). Vic tng tht a dng tu theo cc n gi,

cc nhu cu thi i, cc n hu khc nhau ca Cha Thnh
Thn. Nhng c i c nui dng t bit nh b tch
Thnh Th, lun c xem l "linh hn ca mi vic tng
" ( x. AA 3).
865 811, 541.
Hi Thnh duy nht, thnh thin, cng gio v tng
truyn trong cn tnh su xa v ti hu ca mnh, v ni Hi
Thnh, Nc Tri hin hu v s hon tt trong ngy tn
th. "Nc Tri" chnh l "Triu i ca Thin Cha" ( x.
Kh 19,6), xut hin trong bn thn ca c Ki-t v ang
ln ln cch mu nhim trong lng ca nhng ai c thp
nhp vo Ngi, cho n khi Ngi c hin linh trn vn
trong ngy sau ht. Lc , tt c mi ngi c Ngi
cu chuc, c "thnh ha v tr nn tinh tuyn trc
tn nhan Thin Cha trong tnh yu" ( x. Ep l,4), s c quy
t thnh Dn duy nht ca Thin Cha, "Hin Th ca Con
Chin" ( x. Kh 2l,9), "Thnh Thnh t tri, t ni Thin
Cha m xung, chi li vinh quang Thin Cha" ( x. Kh
2l,l0-ll); v "tng thnh xy trn mi hai nn mng, trn
c tn mi hai tng ca Con Chin" (Kh 21, 14).
TM LC
866. Hi Thnh duy nht : Hi Thnh ch c mt Cha,
tuyn xng mt c tin, sinh bi mt Php Ra, hp thnh
mt Thn Th c Thnh Thn duy nht lm sinh ng,
nhm n mt nim hy vng duy nht (x.Ep 4,3-5) s kt thc
trong s chm dt mi chia r.
867. Hi Thnh thnh thin : Thin Cha ch thnh l
ng sng lp Hi Thnh; c Ki-t, Phu Qun ca Hi
Thnh hin mnh thnh ha Hi Thnh; Thnh Thn
337

ban cho Hi Thnh s sng thnh thin. D bao gm nhng

ngi ti li, Hi Thnh vn l "cng on khng ti li ca
nhng ngi ti li ". Ni ch thnh, Hi Thnh chiu ta s
thnh thin ca mnh. Ni c Ma-ri-a, Hi Thnh t c
"s ton thin".
868. Hi Thnh cng gio : Hi Thnh rao ging c tin
trn vn, tip nhn v qun l y cc phng tin cu
; Hi Thnh c sai n vi mi dn tc; Hi Thnh ng
li vi tt c mi ngi; Hi Thnh bn vng trong mi thi
i; "t bn cht, Hi Thnh phi truyn gio" (x. AG.2).
869. Hi Thnh tng truyn : Hi Thnh c xy dng
trn nn mng vng chc l "mi hai tng ca Con
Chin" (Kh 21,14); Hi Thnh bt dit; Hi Thnh c gn
gi khng sai lm trong chn l: (x. Mt 16,18) c Ki-t
iu khin Hi Thnh nh thnh Ph-r v cc tng khc
m nhng ngi k nhim cc ngi l c Gio Hong v
gim mc on.
870. "Hi Thnh duy nht ca Cha Ki-t m trong kinh
Tin Knh chng ta tuyn xng, l duy nht, thnh thin, cng
gio v tng truyn (...) Hi Thnh ny c th hin ni
Hi Thnh Cng Gio, do v k nhim Ph-r v cc gim
mc hip thng vi ngi iu khin, d bn ngoi c cu Hi
Thnh cng c nhiu yu t thnh ha v chn l" (LG 8).

338

Tit 4: CC TN HU CHA KIT: HNG GIO

PHM, GIO DN, I SNG THNH HIN

871 1268-1269 782-786.

"Ki-t hu l nhng ngi c thp nhp vo Thn
Th Cha Ki-t nh php Thnh Ty, tr nn Dn Thin
Cha, do tham d vo chc v t t, ngn s v vng
gi ca c Ki-t. Theo iu kin ring ca mnh, h c
mi gi thc thi s mng m Cha giao cho Hi Thnh
thc hin trn th gii" (CIC 204,1; LG 31).
872 1934 794.
"Do c ti sinh trong c Ki-t, mi tn hu u
bnh ng v phm gi v hot ng. Nh s bnh ng tht
s ny, tt c u cng tc xy dng Thn Th c Ki-t,
ty theo hon cnh v chc v ring ca mi ngi" (can
208; x. LG 32).
873 814,1937.
Nhng khc bit Cha mun t gia nhng chi
th trong Thn Th Ngi, l phc v cho s hip nht v
s mng ca Hi Thnh. "Trong Hi Thnh c nhiu tha tc
v khc nhau nhng u cng chung mt s mng. Cha Kit trao ph cho cc tng v nhng ngi k nhim cc
ngi nhim v nhn danh v ly quyn Ngi m ging dy,
thnh ha v cai qun. Cn phn gio dn, v h tham d
thc s vo nhim v t t, tin tri v vng gi ca Cha
Ki-t nn h cng m nhn phn vic ca mnh trong s
mng chung ca ton Dn Thin Cha, trong Hi Thnh v
gia trn gian" (x. AA 2). "Trong c hai thnh phn gio s
v gio dn, c nhng tn hu qua vic khn gi cc li
khuyn Phc m theo cung cch ring ca h", c thnh

339

hin cho Thin Cha phc v s mng cu ca Hi

Thnh" (CIC can 207,2).
I. C CU PHM TRT CA HI THNH
Mc ch ca tha tc v trong Hi Thnh
874 1544.
Chnh c Ki-t l ngun ci ca tha tc v trong
Hi Thnh. Ngi thit lp, trao quyn v s mng,
phng hng v cu cnh cho tha tc v Hi Thnh :
" chn dt v pht trin Dn Cha lun mi, c
Ki-t thit lp cc tha tc v khc nhau trong Hi
Thnh hu mu ch cho ton thn. Tht vy, cc tha
tc vin s dng quyn bnh thing ling m phc v
cc anh em mnh, mi ngi thuc Dn Thin
Cha ... t ti n cu " (LG 18).
875 166 1548 1536.
"Lm sao tin nu khng c nghe trc ? Lm
sao nghe nu khng c ai rao ging? Lm sao rao ging nu
khng c sai i?" (x. Rm 10,14-15). Khng ai, khng c
nhn no cng nh khng cng on no, c th t loan bo
Tin Mng cho chnh mnh. "C c tin l nh nghe ging"
(x. Rm 10,17). Khng ai c th t cho mnh quyn v s
mng loan bo Tin Mng. S gi ca Cha ni v hnh ng
khng phi do quyn lc ring, nhng do uy quyn ca c
Ki-t; khng phi vi t cch l thnh vin ca cng ng
nhng ni vi cng ng nhn danh c Ki-t. Khng ai c
th ban cho mnh n sng ca Thin Cha; n sng phi c
Thin Cha ban cho v trao tng. Nh th, phi c cc tha
tc vin phn pht n sng, c php v c quyn do
c Ki-t ban. T ni Ngi, cc gim mc v linh mc
340

nhn s mng v quyn nng hnh ng thay quyn c

Ki-t l u, cc ph t nhn sc mnh phc v Dn Thin
Cha bng "cng tc phc v" trong phng v, Li Cha v
bc i, trong s hip thng vi gim mc v hng linh mc.
Tha tc v m cc s gi ca c Ki-t s dng c hnh
v trao ban, nh hng n Thin Cha, nhng g bn thn h
khng th t c hnh v trao ban, c truyn thng Hi
Thnh gi l "b tch". Tha tc v ca Hi Thnh c trao
ban qua mt b tch c bit.
876 1551 427.
Tha tc v ca Hi Thnh c tnh phc v gn lin
vi bn tnh b tch. V cc tha tc vin hon ton ty thuc
c Ki-t l ngi giao s mng v quyn hn, nn h thc
s l "n l ca c Ki-t" (x. Rm 1,1), theo gng c Kit, ng t nguyn v chng ta "mc ly thn n l" (x. Ph
2,7). V li v n sng m h phc v, khng phi l ca h
nhng ca c Ki-t, c y thc cho h trao li cho
ngi khc, nn h t nguyn tr thnh n l cho mi ngi
(x.1Cr 9,19).
877 1559.
Cng th, c tnh tp on pht xut t bn tnh b
tch ca tha tc v Hi Thnh. Khi bt u tha tc v ca
mnh, Cha Gi-su thit lp nhm Mi Hai, "mm mng
ca dn t-ra-en mi, ng thi cng l ngun gc ca hng
gio phm" (x. AG 5). c tuyn chn chung vi nhau, h
cng c sai i chung vi nhau v tnh hip nht huynh
ca h s gip cho mi tn hu c hip thng huynh ; s
hip thng ny s phn nh v lm chng cho s hip thng
ca Ba Ngi Thin Cha (x. Ga 17,21-23). V th, mi gim
mc thi hnh tha tc v ca mnh trong lng Gim Mc
on, hip thng vi Gim Mc R-ma, ngi k nhim
thnh Ph-r v l th lnh Gim Mc on; cc linh mc
341

thi hnh tha tc v ca mnh trong lng linh mc on gio

phn, di s ch o ca v Gim mc.
878 1448.
Sau cng, do bn tnh b tch, tha tc v Hi Thnh
cn c c tnh c nhn. Cc tha tc vin ca c Ki-t
hip thng vi nhau trong hnh ng, nhng h cng hnh
ng cch c nhn. Mi ngi c gi ch thn : "Phn
con, hy theo Thy" (Ga 21, 22) (x. Mt 4,19.21; Ga 1,43),
ch thn tr thnh mt chng nhn c th trong s mng
chung, ch thn lnh trch nhim trc ng trao s
mng cho mnh, hnh ng "nh ch thn c Ki-t" phc
v nhng c nhn c th : "Ti ra anh, nhn danh Cha
Cha..."; "Ti tha ti cho anh..."
879.
Nh th, tha tc v b tch trong Hi Thnh l mt
vic phc v nhn danh c Ki-t, va c tnh c nhn va
mang hnh thc tp th. iu ny th hin r trong mi tng
quan gia Gim Mc on v th lnh Gim Mc on,
ngi k nhim thnh Ph-r v trong mi tng quan gia
trch nhim mc v ca gim mc i vi gio phn ca
mnh v s quan tm chung ca Gim Mc on i vi Hi
Thnh ton cu.
Gim Mc on v ngi ng u l c Gio Hong
880 552, 862.
"Khi thnh lp nhm Mi Hai, c Ki-t t chc
cc tng ny theo cch thc mt tp on, ngha l mt
nhm kin vng; Ngi chn Ph-r, mt ngi trong s h,
lm u tp on y" (x. LG 19). "Cng nh thnh Ph-r v
cc tng khc to thnh mt tp on tng duy nht,
nh Cha thit lp; th tng t nh th, Gim Mc R342

ma, ngi k nhim thnh Ph-r cng vi cc gim mc, l

nhng ngi k nhim cc tng , cng lin kt vi nhau v
hip nht vi nhau" (LG 22; x.CIC, can. 330).
881 553 642
Cha chn mt mnh Xi-mong m Ngi t tn l
Ph-r lm nn cho Hi Thnh. Ngi trao cho ng cc
cha kha ca Hi Thnh (x. Mt 16,18-19), v t ng lm
mc t chn dt c on chin (x. Ga 21,15-17). "Nhng
quyn tho g cm buc ban cho Ph-r, chc chn Ngi
cng ban cho c on tng hip nht vi th lnh" (x. LG
22). Nhim v mc t ny ca Ph-r v cc tng khc l
mt trong nhng yu t cn bn ca Hi Thnh. Cc gim
mc tip tc thi hnh nhim v ny di quyn ti thng
ca c Gio Hong.
882
c Gio Hong, va l Gim Mc R-ma va l v
k nhim thnh Ph-r, "l nguyn l v nn tng hu hnh,
vnh cu ca s hip nht gia cc gim mc cng nh gia
cc tn hu" (x. LG 23). "Tht vy, do nhim v l i in
Cha Ki-t v mc t ca ton th Hi Thnh, Gim Mc
R-ma c quyn bnh trn vn. ti cao, ph qut trn Hi
Thnh v bao gi Ngi cng c t do thi hnh quyn y"
(x. LG 22; CD 2,9).
883.
"Gim Mc on ch c quyn hnh khi hip nht
vi Gim Mc R-ma l th lnh ca h". Nh th, "Gim
Mc on cng c quyn bnh trn vn v ti cao trn ton
th Hi Thnh, nhng ch c th thi hnh quyn ny khi c
s ng thun ca Gim Mc R-ma" (x. LG 22; CIC can
336).

343

884.
"Quyn bnh ti cao ca Gim Mc on trn ton
th Hi Thnh c thi hnh cch trng th trong Cng
ng Chung" (x. CIC,can.337,1). "Nhng khng bao gi c
Cng ng Chung, nu khng c v k nhim Ph-r ph
chun hay t ra chp nhn" (LG 22).
885.
"Gm nhiu thnh phn khc nhau, Gim Mc on
din t c tnh a dng v ph qut ca Dn Thin Cha;
ng thi, tp hp di quyn mt th lnh duy nht, Gim
Mc on din t s hip nht ca on chin Cha Ki-t"
(LG 22).
886 1560, 833 2448.
"Mi gim mc l nguyn l v nn tng hu hnh
ca s hip nht trong Hi Thnh a phng" (x. LG 23).
Nh th, "mi gim mc thi hnh quyn mc v trn phn
Dn Thin Cha c y thc cho mnh" (x. LG 23), vi s
tr gip ca cc linh mc v ph t. Nhng vi t cch l
thnh vin Gim Mc on, mi gim mc c bn phn
quan tm n ton th Hi Thnh (x. CD 3). Cc ngi th
hin mi quan tm trc ht bng vic "iu hnh tt Hi
Thnh a phng nh mt phn ca Hi Thnh ton cu",
nh vy l gp phn hu hiu vo "cng ch ca ton
Nhim Th cng l thn th ca cc Hi Thnh" (x. LG 23).
Cc ngi phi c bit quan tm n nhng ngi ngho (x.
Gl 2,10), nhng ngi b bch hi v c tin, cng nh n
cc tha sai ang hot ng trn ton th gii.
887.
Cc Hi Thnh a phng ln cn v c chung nn
vn ha to thnh nhng gio tnh, hay nhng tp th ln hn
gi l gio min hay vng di quyn thng ph (x. Canon
344

des aptres 34). Cc gim mc thuc nhng tp th ny c

th hp hi ngh hay cng ng a phng. "Cng th, ngy
nay cc Hi ng Gim Mc c th gp phn cch phong
ph v a dng c th ha tinh thn tp on" (LG 23).
85-87 2032-2040.
Nhim v gio hun
888 2068.
Cc gim mc, vi nhng cng s vin l cc linh
mc, "trc tin c nhim v loan bo Tin Mng Thin Cha
cho mi ngi" (x. PO 4), theo lnh ca Cha Ki-t (x.Mc
16,15). Cc ngi "l s gi c tin em nhiu mn mi v
vi Cha Ki-t, l thy dy ch thc" ca c tin tng
truyn, "c uy quyn ca Cha Ki-t" (LG 25).
889 92
gn gi c tin tinh tuyn do cc tng truyn
li, Cha Ki-t mun cho Hi Thnh Ngi tham d vo s
bt kh ng ca chnh Ngi, v Ngi l Chn l. Nh "cm
thc siu nhin v c tin", Dn Thin Cha "gn b khng
sn vi c tin" di s hng dn ca Hun Quyn sng
ng ca Hi Thnh (LG 12; DV 10).
890 851 1785.
S mng ca Hun Quyn gn lin vi c tnh chung
cuc ca Giao c do Thin Cha lp trong c Ki-t vi
Dn Ngi. Hun Quyn bo v Dn Cha khi nhng sai
lc v khim khuyt, ng thi bo m cho Dn kh nng
khch quan tuyn xng khng sai lm c tin chn chnh.
Nh th, trch nhim mc v ca Hun Quyn l gi gn Dn
Cha lun trung thnh vi chn l gii phng. hon thnh
nhim v ny, Cha Ki-t ban cho cc mc t c sng

345

khng sai lm v c tin v phong ha. c sng ny c th

c hnh x di nhiu dng khc nhau :
891.
"Gim Mc R-ma, v th lnh ca Gim Mc on,
hng n bt kh ng do nhim v ca ngi; khi vi t
cch l mc t v thy dy ti cao ca mi Ki-t hu,
cng c anh em mnh vng mnh trong c tin, ngi cng b
mt im gio thuyt v c tin v phong ha bng mt phn
quyt chung thm. n bt kh ng c ha ban cho Hi
Thnh cng c ni Gim Mc on, khi cc ngi thi hnh
hun quyn ti thng kt hip cng vi v k nhim thnh
Ph-r", nht l trong mt Cng ng Chung (x. LG 25;
x.Vatican I: DS 3074). Khi Hi Thnh dng Hun Quyn ti
thng ra mt iu g "phi tin bi do Thin Cha mc
khi" (x. DV 10) v l gio hun ca Cha Ki-t, chng ta
"phi ly c tin m vng phc cc nh tn y" (x. LG 25).
Gii hn ca n bt kh ng ny nm trong gii hn ca kho
tng mc khi" (x.LG 25).
892.
n tr gip ny ca Thin Cha cng c ban cho
nhng ngi k nhim cc thnh tng , khi cc ngi dng
hun quyn thng thng ra mt gio hun gip hiu r
mc khi hn v c tin v phong ha. Tuy khng nh tn
hay cng b mt "cch chung thm", cc gim mc c n
Cha tr gip ging dy trong s hip thng vi v k
nhim thnh Ph-r, c bit n tr gip ny c ban cho
Gim Mc R-ma, v mc t ca ton th Hi Thnh. D
bit rng y l gio hun thng thng nn khng phi vng
phc nh cc tn iu, nhng cc tn hu vn phi "vng theo
vi lng knh cn" (LG 25).
Nhim v thnh ha
346

893 1561.
V gim mc v l thng t c "trch nhim ban pht
n sng ca c Ki-t, v t t ti cao" (x. LG 26), c bit
trong thnh l do chnh ngi dng hoc lo liu cho c cc
cng s vin l cc linh mc dng. V thnh l l tm im
ca i sng Hi Thnh a phng. gim mc v cc linh
mc thnh ho Hi Thnh a phng bng kinh nguyn v
cng vic ca cc ngi, bng tha tc v Li Cha v cc b
tch, bng gng mu, "ng ly quyn m thng tr nhng
ngi Thin Cha giao ph cho anh em, nhng hy nu
gng sng cho on chin" (x. 1Pr 5,3). Nh , "cng vi
on chin Cha giao ph, cc ngi t ti i sng vnh
cu" (LG 26).
Nhim v cai qun
894 801.
"L i din v s gi Cha Ki-t, cc gim mc iu
khin Gio Hi a phng bng li khuyn bo, khch l,
gng sng ca mnh v cng bng uy quyn v quyn
Thnh Chc na" (x. LG 27). Cc ngi phi thi hnh quyn
ny xy dng cng on trong tinh thn phc v ca Thy
mnh (x. Lc 22,26-27).
895 1558.
"Quyn bnh m cc ngi ch thn thi hnh nhn
danh c Ki-t, l mt quyn bnh ring bit, thng thng
v trc tip; nhng vic thi hnh quyn ny cn ty thuc
vo thm quyn ti cao ca Hi Thnh" (x. LG 27 ). Chng
ta khng c coi cc gim mc nh nhng i din ca c
Gio Hong; quyn thng xuyn v trc tip ca c Gio
Hong trn ton Hi Thnh khng hy b m cn xc nhn
v bo v quyn ca cc ngi. Cc ngi phi thi hnh quyn

347

ny trong s hip thng vi ton th Hi Thnh di s

hng dn ca c Gio Hong.
896 1550.
V mc t nhn lnh phi l khun mu cho cc gim
mc trong nhim v mc v. thc nhng yu ui ca
mnh, "gim mc c th cm thng vi nhng ai dt nt v
lm lc. Ngi nn lng nghe nhng k thuc quyn, v n cn
sn sc h nh nhng ngi con ch thc. Cn cc tn hu,
h phi lin kt vi gim mc ca mnh nh Hi Thnh gn
b vi Cha Gi-su Ki-t v nh Cha Gi-su Ki-t vi
Cha Cha" (LG 27).
Tt c anh em hy theo gim mc, nh Cha Ki-t
theo Cha Cha; hy theo linh mc on nh theo cc
tng ; hy knh trng cc ph t nh knh trng lut
Cha. ng ai lm vic g c lin quan n Hi
Thnh ngoi gim mc. (T.Inhaxi Antikia, th
gi gio on Smyrn 8,1).
II. GIO DN
897 873.
"Danh hiu gio dn y c hiu l tt c nhng
Ki-t hu khng thuc hng gio s v bc tu tr c Hi
Thnh cng nhn, ngha l nhng tn hu c thp nhp
vo Thn Th Cha Ki-t nh php Thnh Ty, tr nn
Dn Thin Cha, c tham d vo chc v t t, ngn s
v vng gi ca Cha Ki-t theo cch thc ca h. H l
nhng ngi ang thi hnh s mng ca ton dn Ki-t gio
trong Hi Thnh v trn trn gian theo phn v ring ca
mnh" (LG 31).

348

n gi gio dn
898 2105.
"n gi ring ca gio dn l tm kim Nc Thin
Cha bng cch lm cc vic trn th v xp t chng theo
Thin Cha. H c nhim v c bit l soi sng v xp t
nhng thc ti trn gian c lin h mt thit vi h, chng
khng ngng c thc hin v pht trin theo thnh Cha
Ki-t, hu ca tng ng To Ha v ng Cu Chuc" (LG
31).
899 2442.
Sng kin ca gio dn c bit cn thit khi phi
khm ph, v to ra nhng phng th em cc i hi
ca o l v i sng Ki-t gio thm nhp vo cc thc ti
x hi, chnh tr v kinh t. Cng vic ny l chuyn bnh
thng trong i sng Hi Thnh.
Gio dn ng tuyn u ca Hi Thnh. Nh h
Hi Thnh tr thnh nguyn l mang li s sng cho
x hi. Chnh v th h lun lun phi thc rt r
rng khng nhng h thuc v Hi Thnh, m h cn
l Hi Thnh na, ngha l cng on tn hu ang
sng trn trn th ny, di s hng dn ca v th
lnh chung l c Gio Hong v cc gim mc hip
thng vi ngi. H l Hi Thnh ( c Pi- XII, din
t 20 thng 2 1946; c c Gio-an Phao-l II, trch
dn trong CL 9).
900 863.
Cng nh mi tn hu c Thin Cha trao nhim
v tng qua b tch Thnh Ty v Thm Sc, ngi gio
dn c bn phn v c quyn, mt mnh hay hp thnh
nhm, hot ng mi ngi khp mi ni bit n v n
349

nhn s ip cu ca Thin Cha. Bn phn ny cng

thc bch hn na, khi ch nh h nhng ngi khc mi c
th nghe c Tin Mng v nhn bit c Ki-t. Trong cc
cng on Hi Thnh, hot ng ca h cn thit n ni
khng c h, vic tng ca cc mc t phn ln khng th
pht huy hiu qu ti a (x. LG 33).
Gio dn tham gia vo nhim v t t ca Cha Ki-t
901 784, 1268.
"V gio dn c thnh hin cho Cha Ki-t v
c Thnh Thn xc du, nn h c mi gi v c ban
n cch l lng Thnh Thn sinh hoa kt qu ni h ngy
cng phong ph hn. Thc vy, mi hot ng, kinh nguyn
v cng cuc tng , i sng hn nhn v gia nh, cng
n vic lm thng ngy, vic ngh ngi th xc v tinh thn,
nu h chu ton trong Thnh Thn v c n nhng th thch
ca cuc sng, nu h kin tr n nhn, th tt c u tr nn
"hin l thing ling p lng Thin Cha, nh Cha Gi-su
Ki-t" (1 Pr 2,5), v nhng hin l y c thnh knh dng
ln Cha Cha cng vi Mnh Thnh Cha khi c hnh l t
n. Nh th, gio dn thnh hin th gii ny cho Thin
Cha nh bit phng th Ngi bng i sng thnh thin
khp ni" (LG 34).
902 1143.
c bit, cc cha m cng gio tham d vo nhim
v thnh ha "khi sng i v chng v gio dc con ci
theo tinh thn Ki-t gio" (CIC, can.835,4).
903 1143.
Nu hi iu kin, gio dn c th lnh nhn tha
tc v c sch v gip l (x.CIC,can 230,1). "Ni no nhu
cu Hi Thnh i hi v thiu tha tc vin, gio dn d
350

khng c nhn tha tc v c sch v gip l, cng c th

thay th h lm mt s vic nh thi hnh tha tc v Li
Cha, ch ta cc bui cu nguyn, ra ti v cho rc l
theo cc quy tc lut nh" (CIC, can 230,3).
Gio dn tham gia vo nhim v ngn s ca Cha Ki-t
904 785 92.
"c Ki-t chu ton chc v ngn s khng nhng
nh hng gio phm ... nhng cng nh cc gio dn. Ngi
t h lm chng nhn, bng cch ban cho h cm thc
c tin v n dng ngn t " (LG 35).
Dy d ngi khc a h n c tin l nhim v
ca mi v ging thuyt v cn l cng tc ca mi tn
hu (T. T-ma A-qui-n, tng lun thn hc 371,4,3).
905 2044.
Gio dn cng chu ton s mng ngn s ca h bng
vic phc m ha, "ngha l loan bo c Ki-t bng i
sng chng t v li ni". Ni gio dn, "hot ng phc m
ha ny ... mang sc thi v c mt hiu nng c bit v
c th hin trong nhng hon cnh thng thng trn
gian" (LG 35).
2472.
"Hot ng tng ny khng ch l lm chng bng
i sng. Ngi tng ch thc cn phi tm dp
loan truyn c Ki-t bng li ni, cho ngi cha
tin ... hoc cho tn hu" (AA 6; x.AG 15).
906 2495.
Nhng gio dn c kh nng v c hun luyn,
cng c th cng tc trong vic hng dn gio l (x. CIC
351

can 774;776;780) , ging dy cc khoa hc thnh (x. CIC can

229), vic truyn thng x hi (x. CIC can 823,1).
907.
"Ty theo nhim v kin thc chuyn mn v uy tn
ca mnh, h c quyn v i khi c bn phn, by t cho
cc v mc t c chc thnh bit kin ca mnh lin quan
ti li ch ca Hi Thnh. H cng c quyn pht biu kin
ca mnh cho cc tn hu khc, min l bo v s vn ton
ca c tin v phong ha, cng nh s tn knh i vi cc
mc t, v quan tm n cng ch v phm gi ca tha nhn"
(CIC can 212,3).
Gio dn tham gia vo nhim v vng gi ca Cha Kit
908 786.
Nh vng phc cho n cht (x. Pl 2,8-9), c Ki-t
thng ban cho cc mn hng n t do vng gi" chin
thng ch thng tr ca ti li ni bn thn h, bng mt i
sng t b v thnh thin" (LG 36).
"Ai ch ng thn xc v iu khin hn mnh, khng
dc vng khut phc l lm ch bn thn. Ngi
y c th c gi l vua, v c kh nng cai tr chnh
bn thn; ngi y t do, c lp v khng lm n l
cho ti li" (x. T.Am-r-xi, ch gii Thnh vnh
118,14,30: PL 15,1403A).
909 1887.
"Ngoi ra, khi cc c ch v hon cnh sng trong th
gian gy nn dp ti, gio dn phi hip sc lm cho cc c
ch v hon cnh sng tr nn lnh mnh, ph hp vi
cc tiu chun ca c cng bnh, v gip pht huy hn l
352

ngn tr vic thc hnh cc nhn c. Hnh ng nh th,

gio dn s lm cho nhng gi tr lun l thm nhp vo vn
ha v cc cng trnh ca loi ngi" (LG 36).
910 799.
"Cc gio dn cng c th cm thy c gi hay
thc s c gi cng tc vi cc mc t phc v cho s
sng v tng trng ca cng on Hi Thnh, bng cch
thc hnh cc tha tc v rt khc nhau, ty theo n sng v
cc c sng Cha ban cho h" (EN 73).
911 2245
"Theo lut Hi Thnh, gio dn c th cng tc vo
vic hnh s quyn cai tr" (x. CIC can 129,2) : H tham gia
cc hi ng t vn (x. Can 443,4), cc hi ngh gio phn
(x. CIC Can 463,1.2), cc hi ng mc v (x. Can 511;536),
thi hnh trch nhim mc v trong gio x (x. Can 517,2),
hp tc vo nhng hi ng kinh t (x. Can 492,1), tham gia
vo cc ta n o (Can 1421,2), v.v...
912 2245.
Cc tn hu phi "lu tm phn bit u l quyn li
v ngha v ca h vi t cch mt phn t ca Hi Thnh,
u l quyn li v ngha v vi t cch mt phn t trong x
hi loi ngi. H phi c gng ha hp c hai loi ngha v
v quyn li vi nhau v hy nh rng trong mi lnh vc
trn th, lng tm Ki-t gio phi lun hng dn h, v
khng mt hot ng no ca con ngi, d thuc phm vi
trn th, c th vt khi quyn thng tr ca Thin Cha"
(LG 36).
913.
"V nhng n hu lnh nhn, mi gio dn va l
chng nhn, va l kh c sng ng cho chnh s mng Hi
353

Thnh, "ty theo mc n sng Cha Ki-t ban cho (Eph

4,7)" (LG 33)".
III. I SNG THNH HIN
914 2103.
"Bc sng c thnh lp do vic khn gi cc li
khuyn Phc m, tuy khng lin quan n c cu phm trt,
nhng vn thuc v i sng v s thnh thin ca Hi
Thnh" (LG 44).
Cc li khuyn Phc m v i sng thnh hin
915 1973-1974.
Mi mn Cha Ki-t u c mi gi sng cc
li khuyn Phc m, vn c rt nhiu. Mi tn hu u c
gi sng c i hon ho, nhng nhng ai t nguyn sng
i tn hin, th buc tun gi c vng phc, c ngho
kh, v c khit tnh trong i sng c thn v Nc Tri.
Chnh vic tuyn khn gi cc li khuyn Phc m, trong
mt bc sng n nh c Hi Thnh cng nhn, din t nt
c th ca "i sng thnh hin" cho Thin Cha (x.LG 4243; PC 1).
916 2687 933.
Bc sng thnh hin l mt trong nhng cch thc
c thnh hin "su xa hn", bt ngun t b tch Thnh
Ty v vic tn hin cho Thin Cha (x.PC 5). Trong i
sng thnh hin, cc Ki-t hu di tc ng ca Thnh
Thn, sn sng theo st c Ki-t hn, t hin cho Thin
Cha l ng c yu mn trn ht mi s v theo ui c
i hon ho phc v Nc Tri, by t v loan bo trong
Hi Thnh s vinh quang ca th gii tng lai (x.CIC can
573).
354

Cy ln c nhiu cnh
917 2684.
"Nh mt ht ging Thin Cha gieo, nay thnh
mt cy ln c nhiu cnh k diu trong vn, cng th,
trong Hi Thnh pht sinh nhiu li sng khc nhau, c tch
hay cng on; pht sinh nhiu dng tu khc nhau m gia sn
thing ling ca h va sinh ch cho cc dng tu y va c
ch cho ton Nhim Th ca c Ki-t" (LG 43).
918.
"Ngay t thi s khai ca Hi Thnh, c nhng
ngi nam cng nh n qua vic thc thi cc li khuyn
Phc m, quyt theo Cha Ki-t vi mt tinh thn t do
thanh thot hn, bt chc Ngi khng kht hn, v mi
ngi mt cch, tt c u sng tn hin cho Thin Cha;
trong s c nhiu ngi c Cha Thnh Thn thc y,
hoc l theo ui i sng c tch, hoc lp ra nhng dng
tu m Hi Thnh sung sng dng quyn ca mnh n
nhn v ph chun" (PC 1).
919.
Cc gim mc phi lun lun c gng phn nh
nhng hng n mi, c Thnh Thn ph thc cho Hi
Thnh. Ch Ta Thnh mi c quyn ph chun nhng hnh
thc mi ca i thnh hin (x.CIC can 605).
i sng n tu
920.
Cc v n tu thng khng cng khai tuyn khn gi
ba li khuyn Phc m, "h dng hin cuc i ngi khen
Thin Cha v cu th gian, qua vic trit lnh xa trn

355

th, gi yn lng c tch, cu nguyn lin l v sng kh hnh

n ti" ( CIC can 603,1).
921 2719 2015.
H cho mi ngi thy mt trong ca mu nhim Hi
Thnh l sng mt thit c nhn vi c Ki-t. D ngi i
khng nhn thy, nhng i n tu l bi ging thm lng v
c Ki-t m v n tu tn hin cuc i cho Ngi, v
Ngi l tt c mi s i vi h. l li ku gi c bit
ngay trong hoang mc, gia cuc i chin u thing
ling, h gp c vinh quang ca ng chu ng inh.
Cc trinh n v ga ph sng i thnh hin
922 1618-1620.
T thi cc tng , c cc trinh n v ga ph
Ki-t gio c Cha mi gi tm hn, th xc v tinh
thn c t do hn m gn b hon ton vi Ngi (x.1Cr
7,34-36). H quyt nh sng trong bc ng trinh hoc khit
tnh vnh vin "v Nc Tri" (Mt 19,12). Li sng ny c
Hi Thnh ph chun.
923 1537 1672.
" by t quyt tm theo st c Ki-t hn, cc
trinh n, c gim mc gio phn theo nghi thc phng v
c ph chun, thnh hin cho Thin Cha, kt hn cch
thn b vi c Ki-t Con Thin Cha phc v Hi
Thnh" (x. CIC, can. 60 4,1). Qua nghi thc trng th ny,
"ngi trinh n c thnh hin, tr thnh du ch siu vit
ca tnh yu Hi Thnh dnh cho c Ki-t v l hnh nh
cnh chung ca v Tn Nng trong Nc Tri v ca i
sng tng lai" (Nghi thc Thnh Hin Trinh N, tiu dn
1).

356

924.
"Tng t vi nhng hnh thc khc ca i thnh
hin" (x. CIC can 604,1), bc ng trinh t ngi n sng
gia th gian trong kinh nguyn, sm hi, phc v anh ch
em mnh v lm vic tng ty theo tnh trng v c sng
ca mi ngi (x. Nghi thc Thnh Hin trinh n, tiu dn
2). Cc trinh n sng i thnh hin c th lp hi, nh s
tr gip ln nhau, h thc hin nh ca h cch trung
thnh hn (x.CIC can 604,2).
i sng tu s
925 1672.
i sng tu tr pht sinh t ng Phng trong
nhng th k u ca Ki-t gio (x. UR 15) v c th hin
trong cc dng tu c Hi Thnh thnh lp theo gio lut
(x.CIC can 573). Li sng ny phn bit vi nhng hnh thc
khc ca i thnh hin cc im : t chc i sng phng
t, cng khai khn gi cc li khuyn Phc m, sng huynh
, lm chng cho s kt hp gia c Ki-t vi Hi Thnh
(x.CIC can 607).
926 796
i sng tu tr thuc v mu nhim Hi Thnh. l
hng n Hi Thnh tip nhn t Cha v trao li nh mt bc
sng n nh cho tn hu c Thin Cha mi gi khn gi
cc li khuyn Phc m. Nh vy, Hi Thnh va biu l
c Ki-t va t nhn mnh l Hin Th ca ng Cu Th.
i sng tu tr c mi gi by t c i ca Thin Cha
trong ngn ng thi i di nhiu dng khc nhau.
927 854.
Tt c tu s, d min tr hay khng (x.CIC can 591),
u l nhng ngi hp tc vi gim mc gio phn trong
357

nhim v mc v ca ngi (x.CD 33-35). Cc dng tu rt cn

thit cho vic khai nguyn v pht trin truyn gio ca Hi
Thnh ngay t bui u ca cng cuc phc m ho (x.AG
18; 40). "Lch s chng minh cng lao to ln ca cc hi
dng trong vic truyn b c tin v trong vic gy dng cc
Gio Hi mi : t nhng an vin u tin v cc dng tu
thi trung c cho n nhng tu hi mi hin nay" (Gio-an
Phao-l II, RM 69).
Cc Tu hi i
928.
"Tu hi i l mt hi sng i thnh hin, trong
cc tn hu sng gia i, hng ti c i trn ho v n
lc gp phn thnh ha trn gian ngay gia lng i" (CIC
can 710).
929 901.
"Nh i sng tn hin thnh ha trn gian" (Pi
XII,tng hin Provida Mater), cc thnh vin tu hi i tham
d vo nhim v phc m ha ca Hi Thnh, "ngay gia
i v t mi trng i" (x. PC 11); ni , h hin din v
tc ng nh "men trong bt". Chng t i sng Ki-t hu
ca h nhm chnh n nhng thc ti trn th theo thnh
Thin Cha v c thm nhp vo th gii sc mnh ca
Tin Mng. Bng nhng mi rng buc thnh thin, h sng
cc li khuyn Phc m v gn gi s hip thng huynh
thch ng vi li sng gia i ca h (x. CIC 713,2).
Cc hip hi c i sng tng
930. Bn cnh nhng hnh thc khc nhau ca i thnh
hin, c cc hip hi tng . Trong cc hip hi ny, cc
thnh vin tuy khng c li khn dng, nhng theo ui
358

nhim v tng ring ca hi v bng i sng chung trong

tnh huynh ; h hng ti c i hon ho theo np sng
ring ca h nh vic tuyn gi hin chng ca hi. Trong
s cc hip hi y cng c nhng hip hi m cc thnh vin
sng cc li khuyn Tin Mng theo "hin chng ca
h"(CIC, can. 731, 1.2).
S thnh hin v s mng : loan bo c Vua ang n
931. Khi chu php Thnh Ty, cc tn hu c thuc
v Thin Cha nh trao dng chnh mnh cho Thin Cha,
ng h yu mn trn ht mi s. H c thnh hin thm
su hn phc v Thin Cha v mu ch cho Hi Thnh.
Nh bc thnh hin, Hi Thnh biu l c Ki-t v cho
thy Thnh Thn hnh ng mt cch k diu trong Hi
Thnh nh th no. Vy nhng ai khn gi cc li khuyn
Phc m nh th, c s mng u tin l sng s thnh hin
y. "Nhng v c thnh hin phc v Hi Thnh, nn
h c ngha v gp phn c bit vo vic truyn gio, theo
cch thc ring ca tu hi mnh" (CIC, can.783; RM 69).
932 775.
Trong Hi Thnh nh l b tch, ngha l du ch v
kh c ca s sng Thin Cha, i thnh hin l du ch c
bit ca mu nhim cu chuc. Di bc v theo gng c
Ki-t "st hn," by t "r hn" s t h ca Ngi, l hin
din "cch su sc hn" vi anh em trong tnh yu Cha Kit. V nhng ai i trong con ng "hp hn" ny, c v anh
em bng gng sng ca mnh, h lm chng r rng l th
gii "khng th ci to v dng hin cho Thin Cha c
nu khng c tinh thn cc mi phc tht" (LG 31)

359

933 672.
Vic quang lm ca c Ki-t lun l ngun gc v
phng hng cho i sng ca tt c nhng ai sng i
thnh hin, d chng t ca h cng khai nh trong bc tu
tr, hoc kn o hn hay c b mt na.
769.
"Bi dn Thin Cha khng t thnh tr vnh vin
i ny... V th, i sng thnh hin t l cch hon
ho hn cho mi tn hu thy ca ci trn tri c
ngay di trn gian ny, v lm chng rng n cu
chuc ca Cha Ki-t em li mt i sng mi
v vnh cu, ng thi tin bo s phc sinh tng lai
v vinh quang ca Nc Tri" (LG 44).
TM LC
934. "Do Thin Cha thit lp, trong s cc tn hu ca
Hi Thnh, c nhng tha tc vin c chc thnh, theo lut
gi l gio s; cn nhng ngi khc c gi l gio dn.
"C nhng tn hu thuc c hai thnh phn trn, c thnh
hin cho Thin Cha phc v s mng Hi Thnh qua
vic khn gi cc li khuyn Phc m (CIC, can. 207,1.2.)
935. c Ki-t sai cc tng v nhng ngi k nhim
rao truyn c tin v gy dng Nc Tri. Ngi cho h
tham gia vo s mng ca mnh. V ban cho h quyn hnh
ng thay Ngi.
936. Cha t thnh Ph-r lm nn tng hu hnh ca
Hi Thnh. V trao cho ng cc cha kha Nc Tri. Gim
Mc R-ma, v k nhim thnh Ph-r, l "th lnh Gim
Mc on. ngi i din c Ki-t v Mc t ca ton th
Hi Thnh trn th gian" (CIC, can. 331)
360

937. Do Cha thit lp, c Gio Hong "c hng

quyn ti cao, trn vn, trc tip v ph qut trong vic
chm sc cc linh hn" (CD 2).
938. c Thnh Thn thit t, cc Gim mc l nhng
ngi k nhim cc tng . "Mi Gim mc, l nguyn l v
nn tng hu hnh ca s hip nht trong Hi Thnh a
phng" (LG 23).
939. c cc cng s vin l linh mc v Ph t gip ,
cc gim mc c thm quyn chnh thc ging dy c tin,
c hnh phng t, nht l Thnh th, iu hnh Hi thnh
a phng nh mc t ch thc. Cng vi c Gio
Hong v di quyn c Gio Hong, cc ngi phi quan
tm n ton th cc Hi Thnh.
940. "V bn cht ring bit ca ngi gio dn l sng
gia i v lo vic i, nn chnh h c Thin Cha mi
gi, nh sc mnh tinh thn Ki-t gio ca mnh, h lm
vic tng gia i nh men trong bt"(AA 2).
941. Ngi gio dn tham gia vo nhim v t t ca c
Ki-t: cng kt hp vi Ngi, h cng khai trin n sng
ca b tch Thnh Ty v Thm Sc trong mi chiu kch ca
i sng c nhn, gia nh, x hi v Hi Thnh; nh vy, h
p li li mi gi nn thnh dnh cho nhng ai c ra
ti.
942. Nh s mng ngn s, ngi gio dn "cn c ku
gi lm chng cho Cha Ki-t trong mi hon cnh v gia
cng ng nhn loi" (GS 43,4).

361

943. Nh s mng vng gi, ngi gio dn c kh nng

chin thng ti li ni bn thn v trong th gii, bng i
sng t b v thnh thin (x.HLG 36).
944. c tnh ca i sng thnh hin cho Thin Cha l
cng khai khn gi cc li khuyn Phc m v ngho kh,
khit tnh v vng phc trong mt bc sng n nh c Hi
Thnh ph chun.
945. K nh Php Ra c thuc v Thin Cha th
nh c thnh hin cho Thin Cha l ng h yu mn
trn ht mi s, h cng dn thn su xa hn phc v
Thin Cha v mu ch cho Hi Thnh.
1474- 1477 Tit 5:

S HIP THNG GIA CC

THNH

946 823.
Sau khi tuyn xng "Hi Thnh Cng Gio", kinh Tin
Knh cc tng cn thm "cc thnh hip thng". "Hi
Thnh l g, nu khng phi l cng on tt c cc thnh?"
(Nictas, dn gii kinh tin knh 10) Hi Thnh chnh l mu
nhim cc thnh hip thng.
947 790.
"Bi tt c cc tn hu hp thnh mt thn th duy
nht, ci tt ca ngi ny c thng truyn cho cc ngi
khc... nn phi tin l c s hip thng nhng iu thin ho
trong Hi Thnh. Thnh phn quan trng nht trong Hi
Thnh l c Ki-t, v Ngi l u .... Do , s thin ho
ca c Ki-t c thng truyn cho tt c cc chi th v s
hip thng ny c thc hin qua cc b tch ca Hi
Thnh" (T.T-ma Aquin.,symb.10). "Ch c cng mt
Thnh Thn duy nht iu khin Hi Thnh, nn tt c
362

nhng iu thin ho Hi Thnh nhn c, tt yu tr thnh

vn chung" (Sch gio l R-ma 1,10,24).
948. Thut ng "cc thnh hip thng" c hai ngha lin
kt cht ch vi nhau: "hip thng trong cc s thnh"
(sancta) v "hip thng gia nhng ngi thnh" (sancti).
"Sancta sanctis : ca thnh cho ngi thnh". y l
li ch t xng ln trong nhiu nghi l phng v ng
Phng lc nng cao Mnh Mu Thnh trc khi cho hip l.
Cc tn hu (sancti) c nui dng bng Mnh v Mu
c Ki-t (sancta) tng trng trong s hip thng ca
Thnh Thn (Koinnia) v truyn s hip thng ny li cho
th gii.
I. S HIP THNG CC LI CH THING LING
949. Trong cng on tin khi Gi-ru-sa-lem, cc mn
" chuyn cn nghe cc tng ging dy, lun hip
thng vi nhau, sing nng tham d l b bnh v cu
nguyn khng ngng" (Cv 2,42):
185. Hip thng trong c tin. c tin ca cc tn hu l
c tin ca Hi Thnh nhn t cc tng , l kho tng s
sng s tr thnh phong ph khi c chia s.
950 1130 1331.
Hip thng nh cc b tch. "Mi ngi u c
hng nh hiu qu ca cc b tch. Cc b tch kt hip
chng ta vi nhau v vi c Ki-t, c bit php Thnh Ty
l ca n mi ngi vo Hi Thnh. Hip thng trong dn
Thnh l hip thng nh cc b tch... B tch no cng to s
hip thng, v kt hip chng ta vi Thin Cha...Hn mi b

363

tch khc, b tch Thnh Th a chng ta vo s hip thng

trn vn" (Sch Gio L R-ma 1,10,24). 951 799
Hip thng nh cc c sng : trong s hip thng ca Hi
Thnh, Cha Thnh Thn "cn ban cc n sng c bit cho
mi thnh phn tn hu..." xy dng Hi Thnh (x. LG
12). V "Thnh Thn t mnh ra ni mi ngi mt cch l
v ch chung" (1 Cr 12,7).
952 2402.
"H mi s lm ca chung" (x. Cv 4,32): "Ki-t
hu chn chnh phi coi tt c nhng g mnh c nh l ti
sn chung ca mi ngi, lun sn sng v nhit thnh cu
gip k khn cng" (x. Sch Gio l Rma 1,10,27). Ki-t
hu l ngi qun l ti sn ca Cha (x. Lc 16,1.3).
953 1827 2011 845, 1469.
Hip thng nh c i : trong mu nhim cc thnh
hip thng, "khng ai trong chng ta sng cho mnh cng
nh khng ai cht cho chnh mnh" (x. Rm 14,7). "Nu c
mt b phn no au th mi b phn cng au. Nu mt b
phn no c v vang th mi b phn cng vui chung. V
anh em l Thn Th c Ki-t v mi ngi l mt b phn"
(x. 1Cr 12,26-27). "c i khng tm t li" (x. 1Cr 13,5).
Mi vic nh nht lm trong c i u hu ch cho mi
ngi, v mi ngi d sng hay cht u lin i vi nhau
trong mu nhim cc thnh hip thng. Mi ti li u lm
tn thng s hip thng ny.
II. S HIP THNG GIA HI THNH TRN TRI
V HI THNH DI T
954 77, 1031, 1023.
Ba trng thi ca Hi Thnh. "Cho ti khi Cha ng
n trong s uy nghi, c tt c thin thn theo Ngi (x. Mt
364

25,31), v khi s cht b hy dit, mi vt u qui phc

Ngi (x.1Cr 15,26-27), th trong s cc mn , c nhng
k ang tip tc cuc l hnh trn trn th, c nhng k
hon tt cuc sng i ny v ang c thanh luyn, v c
nhng k c hin vinh, ang chim ngng trong nh sng
chan ha chnh Thin Cha duy nht trong Ba Ngi" (LG
49).
Nhng ht thy mi ngi chng ta, ty mc v
cch thc khc nhau, u hip thng trong cng mt
tnh mn Cha yu ngi, cng ht ln mt bi ca
chc tng vinh quang Thin Cha chng ta. V tt c
nhng ai thuc v Cha Ki-t v s hu Thnh Thn
Ngi, u hp thnh mt Hi Thnh duy nht v
lin kt vi nhau trong c Ki-t" (LG 24)
955.
"S hip nht gia nhng ngi cn sng trn dng
th vi cc anh em yn ngh trong an bnh Cha Ki-t
khng h b gin on. Hi Thnh xa nay lun tin rng s
hip nht cn c tng cng nh vic thng truyn cho
nhau nhng ca ci thing ling" (LG 49).
956 1370 2683.
Li cu bu ca cc thnh : "V c gn b mt
thit hn vi c Ki-t, cc thnh trn tri gp phn lm cho
Hi Thnh thm thnh thin... Cc ngi khng ngng cu bu
cho chng ta bn Cha Cha, bng cch dng cc cng trng
lp c khi cn di th nh ng Trung Gian duy
nht gia Thin Cha v loi ngi l Cha Gi-su Ki-t...
Do , trong tnh huynh , cc ngi lo lng gip chng ta
rt nhiu v chng ta yu hn" (LG 49) :

365

"Xin anh em ng khc, sau khi cht ti s c ch cho

anh em hn,, s gip anh em hiu qu hn khi ti
cn sng" (x. T. a-minh, ni vi cc bn khi lm
chung xem. Jourdain thnh Saxe, sch 93).
"Ti s sng trn tri lm li ch cho di t"
(T.T-r-sa Hi ng Gi-su).
957 1173.
Hip thng vi cc thnh : "Chng ta knh nh cc
thnh trn tri khng ch v gng lnh cc ngi m thi,
nhng ng hn, s hip nht ca ton th Hi Thnh
trong Thnh Thn c thm bn vng nh thc hnh c
bc i huynh (x.Eph 4,1-6). Tht vy, cng nh mi hip
thng gia cc Ki-t hu cn sng trn dng th a chng
ta ti gn Cha Ki-t hn, th s lin kt vi cc thnh cng
hip nht chng ta vi Ngi l u v l Ngun ban pht
mi n sng v s sng ca chnh Dn Thin Cha" (LG 50).
"Chng ta tn th c Ki-t v Ngi l Con Thin
Cha. Cn chng ta tn knh cc v t o v cc ngi
l nhng mn v nhng ngi noi gng Cha;
iu ny tht chnh ng, v cc ngi ht lng vi
Vua v Thy ca mnh; c g chng ta c l bn
ng hnh v ng mn vi cc ngi" (x.T P-li-cp
hnh thnh t o 17).
958 1371 1032,1689.
Hip thng vi cc tn hu qua i. "Nhn bit s
hip thng ny trong lng ton Nhim Th Cha Gi-su Kit, ngay t bui u ca Ki-t gio, Hi Thnh l hnh ht
lng knh mn, tng nh nhng ngi cht v dng li
cu cho h, "v cu nguyn cho ngi cht h c gii
thot khi ti li l mt tng lnh thnh" (x. 2M 12,45;
366

LG 50). Khi cu nguyn cho h, chng ta khng ch gip h

m cn lm cho li h chuyn cu cho chng ta hiu qu
hn.
959 1027.
Trong gia nh duy nht ca Thin Cha."V tt c
chng ta u l con ci Thin Cha v hp thnh mt gia
nh trong Cha Ki-t, nn khi hip thng vi nhau trong
tnh yu v trong li ng thanh ca tng Cha Ba Ngi Ch
Thnh, chng ta p li n gi thm su ca Hi Thnh" (LG
51).
TM LC
960. Hi Thnh l "mu nhim cc thnh thng cng":
thut ng ny trc ht ch s hip thng trong "cc s
thnh" (sancta), v c bit l b tch Thnh Th, "biu th v
thc hin s hip nht ca cc tn hu hp thnh mt Thn
Th trong Cha Ki-t" (LG 3).
961. Thut ng ny cng ch s hip thng gia "nhng
ngi thnh" (sancti) trong c Ki-t, "ng cht v mi
ngi", n trong Hi Thnh, iu g mi ngi lm hoc
chu trong v v c Ki-t cng nh hng n mi ngi.
962. "Chng ti tin tt c cc Ki-t hu hip thng vi
nhau : nhng ngi ang l hnh trn th, nhng ngi
qua i v ang hon tt vic thanh luyn, cc thnh trn
tri. Tt c hp thnh mt Hi Thnh duy nht. V chng ti
tin rng nh s hip thng , Thin Cha t bi nhn hu v
cc thnh lun lng nghe li cu xin ca chng ti" (SDF
30).

367

Tit 6: C MARIA, M CHA KIT, M GIO HI

963 487-507 721-726.
Sau khi ni v vai tr c Trinh N Ma-ri-a trong
mu nhim c Ki-t v Thnh Thn, gi y chng ta ni
v a v ca M trong mu nhim Hi Thnh. "Tht vy,
c Trinh N Ma-ri-a... c cng nhn v tn knh nh M
tht ca Thin Cha v ca ng Cu Chuc... M cng tht
l "m cc chi th ca c Ki-t...v cng tc trong c i
sinh ra cc tn hu trong Hi Thnh, l nhng chi th ca
c Ki-t l u" (x. LG 53; trch T. u-tinh, v c trinh
khit). "c Ma-ri-a l M Cha Ki-t, l M Hi Thnh"
(Phao-l VI, din t 21-11-1964).
I. TNH MU T CA M MARIA I VI GIO
HI
c Ma-ri-a hon ton kt hp vi Con...
964. c Ma-ri-a kt hp vi Cha Ki-t, l nn tng
vai tr ca M i vi Hi Thnh. "S lin kt gia M v
Con trong cng cuc cu c t r t khi c Ma-ri-a
th thai Cha Ki-t cch trinh khit, cho n lc Cha Ki-t
cht; c bit trong cuc Kh Nn :
534 618.
"c Trinh N tin bc trong cuc l hnh c tin,
trung thnh hip nht vi Con cho n bn Thp Gi,
l ni theo Thin Cha, M ng (x.Ga
19,25). c Ma-ri-a chu au kh kinh khng vi
ngi Con duy nht ca mnh, d phn vo hy l ca
Con, vi tm tnh ca ngi m ng thun hin dng
l vt do lng mnh sinh ra, cui cng khi hp hi
trn Thp Gi, Cha Gi-su Ki-t tri M lm m
368

ca mn : "Tha B, ny l con B (Ga 19,26-27)"

(LG 58).
965. Sau khi Cha Gi-su ln tri, M Ma-ri-a "tr gip
Hi Thnh s khai bng li cu nguyn ca mnh" (x. LG
69). Cng vi cc tng v vi ph n, "c Ma-ri-a tha
thit cu xin Thin Cha ban Cha Thnh Thn l ng
bao ph ly ngi trong ngy truyn tin" (LG 59).
... C khi M c a ln tri
966 491.
"Sau cng, c gn gi tinh sch khi mi vt ti
nguyn t, v sau khi hon tt cuc i di th, c Trinh
N V Nhim c a ln hng vinh quang trn tri c
hn ln xc, v c Thin Cha tn vinh lm N Vng v
tr, nn ging Con M trn vn hn, l Cha cc Cha (x.
Kh 19,16), ng chin thng ti li v s cht" (x. LG
59). c ln tri c hn v xc, c Ma-ri-a tham d cch
c o vo cuc Phc Sinh ca c Ki-t v th hin trc
s Phc Sinh ca cc Ki-t hu khc :
Ly Thnh Mu Thin Cha, khi sinh con, M vn
khit trinh; khi yn ngh, M vn khng la b th
gian. M cu mang Thin Cha hng sng v gi
y tr v vi Thin Cha ngun sng, xin cu cho
linh hn chng con c thot tay t thn ( Phng v
By-dan-tin, ip ca l c M an ngh ngy 15 thng
08)
c Ma-ri-a l M chng ta trn bnh din n sng
967 2679 507.

369

V hon ton gn b vi Thnh Cha Cha, vi cng

trnh cu chuc ca Con M vi mi tc ng ca Cha
Thnh Thn, c Trinh N Ma-ri-a l mu mc c tin v
c i cho Hi Thnh. Do , M l mt "chi th tri vt v
c o nht ca Hi Thnh" (x. LG 53), c th ni M l
"kiu mu" ca Hi Thnh (LG 63).
968 494.
Vai tr ca c Ma-ri-a i vi Hi Thnh v ton
th loi ngi cn cao trng hn na. "c Ma-ri-a cng
tc mt cch hon ton c nht v nh vo cng trnh ca
ng Cu Th, bng lng vng phc, bng c tin, c cy
v c i nng nhit, hon tr s sng siu nhin cho cc
linh hn. Bi vy, trn bnh din n sng, M tht l m
chng ta" (LG 61).
969 149,501 1370.
"Trong nhim cc n sng, k t khi M tin tng
ng thun trong ngy truyn tin, s ng thun m M kin
quyt gi trn cho n bn Thp Gi. c Ma-ri-a tip tc
thin chc lm M cho ti lc vnh vin hon tt vic cu
mi ngi c tuyn chn. Thc vy, sau khi v tri, vai tr
ca Ngi trong vic cu khng chm dt, nhng ngi vn
tip tc lin l chuyn cu em li cho chng ta nhng n
hu gip chng ta c cu i i .... V th, trong Hi
Thnh, c Trinh N c ku cu qua cc tc hiu: Trng
S, v Bo Tr, ng Ph H v ng Trung Gian" (LG 62).
970 2008 1545 308.
"Vai tr lm m ca c Ma-ri-a i vi loi ngi
khng lm lu m hay suy gim vai tr trung gian duy nht
ca Cha Ki-t cht no, tri li cn lm sng t mnh lc
ca s trung gian y. V mi nh hng c sc cu ca
c Trinh N trn nhn loi, u bt ngun t cng nghip
370

d trn ca Cha Ki-t" (x. LG 60). ."Thc vy, khng bao

gi c th t mt th to no ngang hng vi Ngi Li
Nhp Th v Cu Chuc. Nhng cng nh chc t t ca
Cha Ki-t c thng ban di nhiu hnh thc khc nhau
cho cc tha tc vin v gio dn, v cng nh s tt lnh
duy nht ca Thin Cha c ban pht nhiu cch cho cc
th to, th s trung gian duy nht ca ng Cu Th khng
nhng khng loi b m cn khuyn khch cc th to cng
tc di nhiu hnh thc khc nhau, trong s ty thuc vo
ngun mch duy nht" (LG 62).
II. TN KNH C TRINH N MA-RI-A
971 1172 2678.
"T nay ht mi i s khen ti dim phc" (Lc1,48) :
"Lng hiu tho ca Hi Thnh i vi c Trinh N Ma-ria l yu t ni ti ca phng t Ki-t gio" (x. MC 56). " Do
c Trinh N ng c Hi Thnh tn vinh bng mt
s sng knh c bit . Thc vy, t nhng thi rt xa xa,
c N Trinh c tn knh di tc hiu "M Thin
Cha", v cc tn hu khn cu cng n nu di s che
ch ca M trong mi cn gian nan khn kh... S tn knh
y, nh vn lun c trong Hi Thnh, tuy hon ton c bit,
nhng t bn cht vn khc bit vi s th phng dng ln
Ngi Li nhp th, ln Cha Cha v Cha Thnh Thn; vic
tn knh c Ma-ri-a khuyn khch thm vic th phng
Thin Cha Ba Ngi" (x. LG 66). S tn knh ny c din
t qua cc l phng v dnh cho Thnh Mu Thin Cha v
trong kinh nguyn knh c M nh kinh Mn Ci, c
xem nh "tm lc ton b Tin Mng" (MC 42).
III. C MA-RI-A HNH NH CNH CHUNG CA
HI THNH

371

972 773 829.

kt thc phn gio l v Hi Thnh, v ngun gc,
s mng v chung cuc ca Hi Thnh, tt nht l chng ta
hng nhn v c Ma-ri-a. Ni M, chng ta c th chim
ngm Hi Thnh ang trn ng "l hnh c tin"; chng ta
cng c th chim ngm Hi Thnh mai sau, khi kt thc
hnh trnh ti qu hng trn tri, , ng Hi Thnh tn
knh nh M Cha Cu Th v M ca mnh ang ch i
Hi Thnh "trong vinh quang ca Cha Ba Ngi Ch Thnh
v bt kh phn ly", "trong s hip thng vi tt c cc
thnh" (LG 69) :
2853.
Ngy nay M Cha Gi-su c vinh hin hn xc
trn tri, l hnh nh v khi thy ca Hi Thnh s
hon thnh i sau th no th cng th, di t ny,
cho ti ngy Cha n, M chiu sng nh du ch
lng cy trng vng vng v nim an i cho Dn
Cha ang l hnh (LG 68).
TM LC
973. Khi tha "Xin vng" trong ngy Truyn Tin v n
nhn mu nhim Nhp Th, c Ma-ri-a cng tc vi ton
th cng trnh Con M s thc hin. Ai nhn c Ki-t l
ng cu , v l u ca Nhim Th, u l con ca c
Ma-ri-a.
974. Sau khi hon tt cuc i trn th, c Trinh N Mari-a Rt Thnh c Cha a c hn ln xc ln hng
vinh quang trn tri, ni M d phn vo vinh quang Phc
Sinh ca Con M, th hin trc s Phc Sinh ca tt c cc
chi th ca Nhim Th.

372

975. "Chng ti tin Thnh Mu ca Thin Cha, B E-v

mi, M Hi Thnh, vn tip tc trn tri vai tr lm m i
vi cc chi th c Ki-t" (SPF 15).

Mc 10
"TI TIN PHP THA TI"
976. Kinh Tin Knh cc tng khng nhng lin kt vic
tin c n tha ti vi vic tin knh Cha Thnh Thn m cn
lin kt vi vic tin c Hi Thnh v mu nhim hip thng
trong Dn Thnh. Khi ban Thnh Thn, c Ki-t Phc Sinh
cng ban cho cc tng quyn tha ti : "Anh em hy nhn
ly Thnh Thn. Anh em tha ti cho ai th ngi y c tha,
anh em cm ti ai th ngi y b cm gi" (Ga 20,22-23).
(Phn hai ca sch Gio L ny s trnh by r rng
v n tha ti qua : b tch Thnh Ty, b tch Gii Ti v cc
b tch khc, nht l b tch Thnh Th. y, chng ta ch
nu ln cch ngn gn vi d kin cn bn.)
1263.
I. TI TUYN XNG C MT PHP RA DUY
NHT THA TI
977.
Cha Gi-su lin kt n tha ti vi c tin v b tch
Thnh Ty : "Anh em hy i khp t phng thin h, loan
bo Tin Mng cho tt c mi loi. Ai tin v chu php ra s
c cu " (Mc 16,15-16). B tch Thnh Ty l b tch
u tin v chnh yu tha ti, v b tch ny kt hp chng
ta vi c Ki-t cht v ti li chng ta, phc sinh
373

chng ta c tr nn cng chnh ( x. Rm 4,25), hu chng ta

cng c sng mt cuc sng mi" (Rm 6,4).
978 1264.
"Khi tuyn xng c tin ln u trong b tch Thnh
Ty, chng ta c tha ht mi ti li, n ni tuyt khng
cn g phi ty xa, d l nguyn ti hay nhng ti ring,
khng cn g phi n b ... Nhng n sng b tch Thnh
Ty khng gii thot chng ta khi bn tnh yu ui. Tri li
chng ta vn phi chin u chng li cc xu hng xu dn
chng ta n ti li"( Gio L R-ma 1,11,3).
979 1446.
Trong cuc chin chng xu hng xu, khng ai
ngh lc v cnh gic trnh mi ti li, "v th, Hi Thnh
cn c quyn tha ti. B tch Thnh Ty khng phi l
phng th duy nht Hi Thnh s dng cha kha Nc
Tri lnh nhn t c Gi-su Ki-t; Hi Thnh phi c
kh nng tha ti cho tt c cc hi nhn phm ti sau khi lnh
nhn b tch Thnh Ty", cho d h c cn phm ti cho n
hi th cui cng " (Gio L R-ma 1,11,4).
980 1422-1484.
Chnh nh B tch Gii Ti m ngi c ra ti
c th c ha gii vi Thin Cha cng nh vi Hi
Thnh.
Cc gio ph c l khi gi B Tch Gii Ti l "php
ra cc nhc" (x. T.Gh-g-ri- thnh Naz., or.
39,17.). Nh nhng ngi cha c ti sinh cn n
b tch Thnh ty c n cu th no, th
nhng ngi sa ng sau khi nhn php Ra cng cn
n b tch Gii Ti nh vy (Cng ng Tren-t :
DS 1672).
374

II. QUYN THO G V CM BUC

981 1444.
Sau khi phc sinh, c Ki-t sai cc tng nhn
danh Ngi "rao ging cho mun dn s sm hi c n
tha ti" (Lc 24,47). " chu ton tha tc v ha gii"(2 Cr
5,18), cc tng v nhng ngi k nhim khng ch rao
ging cho mi ngi n tha th ca Thin Cha m chng ta
c hng nh cng trng c Ki-t v ku gi mi ngi
hon ci v tin nhn Tin Mng; cc ngi cn ban n tha ti
qua b tch Thnh Ty, cng nh ha gii h vi Thin Cha
v Hi Thnh, nh quyn tho g v cm buc nhn lnh t
c Ki-t :
553.
Hi Thnh nhn cha kha Nc Tri ban n
tha ti nh Mu c Ki-t v tc ng ca Cha
Thnh Thn. Chnh trong Hi Thnh, k cht do
ti li c sng li sng vi c Ki-t, ng cu
chng ta nh n sng ca Ngi ( x. T. Augustin,
bi ging 214,11).
982 1463 605.
Khng c ti no nng n ni Hi Thnh khng th
tha th c. "D c ai gian c v xu xa n u... vn c
th tin chc c tha th, min l chn thnh sm hi" ( x.
Gio l R-ma 1,11,5). c Ki-t, ng cht cho mi
ngi, mun rng: mi cnh ca tha th trong Hi Thnh
lun rng m cho bt c ai n nn tr li ( x. Mt 18,21-22).
983 1442.
Hun gio phi c gng khi dy v nui dng ni
cc tn hu nim tin vo hng n v song c Ki-t Phc

375

Sinh ban cho Hi Thnh l s mng v quyn tha ti nh

tha tc v ca cc tng v nhng ngi k nhim :
1465.
"Cha mun cc mn ca Ngi c mt quyn
nng v bin : Ngi mun cc ti t thp hn ca
Ngi nhn danh Ngi m thc hin tt c nhng g
Ngi lm khi cn ti th" ( x. T. Am-r-si bn
v php gii ti 1,34).
Cc linh mc nhn c mt quyn nng m
Thin Cha khng ban cho cc thin thn hoc cc
tng lnh thin thn... T tri cao, Thin Cha ph
chun tt c nhng g cc linh mc lm di t ( x.
T. Gio-an Kim Khu, chc linh mc 3,5).
Nu Hi Thnh khng c quyn tha ti, th chng ta
khng cn hy vng no, khng cn hy vng c
sng i i v c n gii thot vnh cu. Chng ta
hy t n Thin Cha v ban cho Hi Thnh mt
hng n nh vy ( x. T. u-tinh bi ging 213,8)!
TM LC
984. Kinh Tin Knh ni kt "php tha ti" vi tn iu v
Cha Thnh Thn, v Cha Ki-t Phc Sinh ban cho cc
tng quyn tha ti, khi ban cho cc ngi Cha Thnh
Thn.
985. B tch Thnh Ty l b tch u tin v chnh yu
tha ti. B tch ny kt hp chng ta vi c Ki-t, ng
cht v sng li, cng nh ban cho chng ta Cha Thnh
Thn.

376

986. Do mun ca c Ki-t, Hi Thnh c quyn tha

ti cho nhng ngi c ra ti. Thng thng Hi
Thnh thi hnh quyn ny trong b tch Gii Ti qua cc
gim mc v linh mc.
987. "Trong vic tha ti, linh mc v b tch ch l dng c
m Cha Gi-su Ki-t, tc gi v ng duy nht ban n cu
, dng xa b ti li v ti sinh chng ta trong n sng"
( x Gio l R-ma 1,11,6).

Mc 11
"TI TIN XC LOI NGI S SNG LI"
988.
Trong kinh Tin Knh, chng ta tuyn xng Thin
Cha l Cha Cha, Cha Con v Cha Thnh Thn; v tin
Thin Cha sng to, cu chuc v thnh ha. Kinh Tin Knh
kt thc vi li tuyn xng : "Ti i trng k cht sng li
v s sng i sau."
989 655 648.
Chng ta tin vng vng v hy vng chc chn rng:
cng nh c Ki-t thc s phc sinh t ci cht v sng
mi, th sau khi cht nhng ngi cng chnh cng sng mi
vi c Ki-t Phc Sinh v Ngi s cho h sng li ngy
sau ht (x. Ga 6,39-40). Cng nh s phc sinh ca c Kit, s sng li ca chng ta l cng trnh ca Cha Ba Ngi :
"Nu Thn Kh ca ng lm cho Cha Gisu
sng li t ci cht c ng trong anh ch em, ng
lm cho Cha Gisu sng li t ci cht cng s ban
377

s sng cho nhng thn xc phi cht ca anh ch

em, nh Thn Kh ca Ngi c ng trong anh ch em
(Rm 8, 11). (xem 1 Tx 4,14; 1 Cr 6,14; 2 Cr 4,14; Pl
3,10-11)
990 364.
Thut ng "thn xc" ch con ngi trong thn phn
yu ui v phi cht ( x. St 6,3; Tv 56,5; Is 40,6). "Xc sng
li" c ngha l sau khi cht, khng phi ch c linh hn bt
t vn tip tc sng, nhng chnh " thn xc phi cht" (Rm
8,11) cng s sng li.
991 638.
Ngay t u, tin k cht sng li l iu ct yu
ca c tin Ki-t gio. "Ngi Ki-t hu xc tn rng k cht
sng li; chng ti sng c nh nim tin ny." (x.
Tertulian, bn v phc sinh 1,1).
"Ti sao trong anh em c ngi li ni : khng c
chuyn k cht sng li? Nu k cht khng sng li,
th c Ki-t cng khng chi dy. M nu c Kit khng sng li, th li rao ging ca chng ti
trng rng, v c c tin ca anh em cng trng
rng.... Nhng khng ! c Ki-t sng li t ci
cht, m ng cho nhng ai an gic ngn thu" (x.
1Cr 15,12-14.20).
I. S PHC SINH CA C KI-T V CA CHNG
TA
S sng li c mc khi dn dn
992 297.

378

Vic k cht sng li c Thin Cha tng bc

mc khi cho Dn Ngi. Nim hy vng "xc loi ngi
ngy sau sng li" tr thnh cn thit nh l hu qu ni
ti ca c tin vo Thin Cha sng to con ngi trn vn
c hn v xc. ng to thnh tri t cng l ng trung
thnh gi Giao c vi p-ra-ham v miu du. Chnh trong
vin tng sng to v giao c, Dn Cha bt u by t
nim tin vo s Phc Sinh. Gia nhng th thch, cc v t
o thuc gia nh Ma-ca-b tuyn xng :
"Vua tri t s cho chng ti phc sinh c
sng vnh cu, bi chng ti cht v tun gi l lut
ca Ngi" (2Mcb 7,9). "Chng ti th cht do tay
ngi phm m gi vng nim hy vng c Thin
Cha cho phc sinh ..." (2Mcb 7,14) (x. 7,29; n
12,1-13).
993 575 205.
Nhng ngi Pha-ri-su v nhiu ngi ng thi
vi Cha Gi-su hy vng vo s sng li. Cha Gi-su
ging dy r rng v vic k cht sng li. Vi ngi Sa-c
khng tin s phc sinh, Ngi ni : "V cc ng khng bit
Kinh Thnh v quyn nng Thin Cha m cc ng lm"
(Mc 12,24). c tin v s sng li da trn c tin vo
"ng khng phi l Cha ca k cht nhng l Cha ca k
sng" (Mc 12,27).
994 646 652.
Hn na, Cha Gi-su lin kt c tin v s phc
sinh vi bn thn ca Ngi : "Ti l s sng li v l s
sng" (Ga 11,25). c Gi-su s cho nhng ai tin vo Ngi
( x. Ga 5, 24-25;6,40), v n Tht v ung Mu Ngi ( x.
Ga 6,54), c sng li trong ngy sau ht. Ngay khi cn
trn gian, Ngi cho chng ta mt du ch v mt bo chng,
379

bng cch cho mt s ngi cht c sng li ( x. Mc

5,21-42; Lc 7,11-17; Ga 11), tin bo chnh Ngi s sng
li, nhng l phc sinh ch khng ch hi sinh. Ngi ni v
bin c ny nh l "du ch Gio-na" (Mt 12,39) v du ch
n Th ( x. Ga 2,19-22): Ngi tin bo s phc sinh ngy
th ba sau khi chu cht ( x. Mc 10,34).
995 860 655.
Cc tng lm chng cho c Ki-t ngha l cc
ngi "lm chng cho s Phc Sinh ca Ngi" (Cv 1,22) (
x.4,33), "v n, ung vi Ngi sau khi Ngi t trong k
cht sng li" (Cv 10,41). Nim hy vng Ki-t gio v phc
sinh mang m nt nhng ln gp g vi c Ki-t Phc
Sinh. Chng ta s sng li nh Ngi, vi Ngi v nh
Ngi.
996 643.
Ngay t u, c nhiu ngi khng hiu v chng li
c tin Ki-t gio v Phc Sinh ( x. Cv 17,32; 1Cr 15,12-13).
"Trong c tin Ki-t gio vn gp nhiu chng i hn
ht l vic xc loi ngi sng li" ( x. T. u-tinh, thnh
vnh 88,2,5). Thng thng, ngi ta chp nhn l sau khi
cht, hn con ngi vn sng. Nhng lm sao tin c thn
xc phi cht ny s phc sinh sng i i ?
Ngi cht s phc sinh th no?
997 366.
"Phc sinh" l g ? Khi cht, hn la khi xc, thn
xc con ngi lm cnh h nt trong khi linh hn n gp
Thin Cha, nhng trong tnh trng ch i c ti hp vi
thn xc vinh quang. Thin Cha ton nng s lm cho thn
xc chng ta vnh vin khng cn h nt na, khi hp nht
n vi linh hn nh hiu nng ca Cha Gi-su Phc Sinh.
380

998 1038.
Ai s phc sinh ? Mi ngi cht u s phc sinh:
"Ai lm iu lnh th s sng li c sng, ai lm
iu d th s sng li b kt n" ( Ga 5,29; x. n 12,2 ).
999 640 645.
Phc sinh th no ? c Ki-t phc sinh vi chnh
thn xc mnh : "Hy nhn chn tay Thy coi : ng l Thy
y m" (Lc 24,39). Nhng Ngi khng tr v vi i sng
trn th. Cng vy, trong Ngi, "mi ngi s sng li vi
thn xc ca mnh, thn xc h ang c by gi " ( x. C
Latran IV: DS 801), nhng thn xc "s bin i thnh
thn xc vinh hin" (Pl 3,21), thnh "thn xc c thn kh" (1
Cr 15,44) :
C ngi thc mc : K cht sng li nh th no?
H ly thn hnh no m tr v ? ngc! Ngi
gieo ci g, ci y phi cht mi c sng. Ci ngi
gieo khng phi l thn hnh s mc ln nhng l mt
ht tr tri .... Khi gieo xung l thn xc h nt, m
khi sng li th bt dit...nhng k cht s sng li m
khng cn h nt... V ci thn phi h nt ny cn
phi mc ly s bt dit; v ci thn phi cht ny cn
phi mc ly s bt t ( x. l Cr 15,35-37.42,42-53).
1000 647.
"Thn xc con ngi phc sinh nh th no" l iu
vt qu sc tng tng v hiu bit ca chng ta. Chng
ta ch hiu c trong c tin. Du vy, khi rc Mnh Mu
Thnh Cha, chng ta c nm trc vic thn xc chng ta
c bin i nh c Ki-t :
1405.

381

Bnh l hoa mu rung t, nhng sau khi ku cu

Thin Cha, khng cn l bnh thng na m tr
thnh Mnh Thnh Cha, gm c hai thc ti trn th
v thng gii. Cng vy, khi con ngi rc Mnh
Thnh Cha, thn xc s khng phi h nt v mang
trong mnh ht ging phc sinh ( x Irn, chng lc
gio 4, 18,4-5).
1001 1038 673.
Bao gi k cht sng li ? Mi ngi s sng li ( x.
Ga 6,39-40,44.54;11,24 ) "vo ngy sau ht", "ngy tn
th"(x. LG 48). Ngy k cht sng li chnh l ngy c Kit quang lm :
"V khi hiu lnh ban ra, khi ting tng lnh thin
thn v ting kn ca Thin Cha vang ln, th chnh
Cha s t tri xung v nhng k cht trong c Kit s sng li trc tin" (lTx 4,16).
Phc sinh vi c Ki-t
1002 655.
c Ki-t s cho chng ta sng li "ngy sau ht"
nhng c th ni, chng ta phc sinh vi c Ki-t ri.
Tht vy, nh Cha Thnh Thn, cuc i Ki-t hu d
phn vo ci cht v s Phc Sinh ca c Ki-t ngay t i
ny :
"Anh em c mai tng cng vi c Ki-t, khi
chu Php Ra, li cng c sng li vi Ngi, bi
anh em tin vo quyn nng ca Thin Cha, ng
lm cho Ngi sng li t k cht .... Vy bi anh em
sng li cng vi c Ki-t, th anh em hy tm

382

kim nhng g trn tri, ni c Ki-t ang ng bn

hu Thin Cha" (Cl 2,12; 3,1).
1003 1227 2796.
c kt hip vi c Ki-t nh b tch Thnh Ty,
cc tn hu tht s tham d vo i sng trn tri ca c
Ki-t Phc Sinh (x. Pl 3,20), nhng s sng ny cn "n tng
vi c Ki-t trong Thin Cha" (Cl 3,3). "Thin Cha
cho chng ta c cng sng li v cng ng tr vi c Kit trn ci tri" (Ep 2,6). c nui dng bng Mnh Mu
c Ki-t, chng ta thuc v Thn Th Ngi. Khi chng
ta c phc sinh vo ngy sau ht, chng ta s "xut hin
vi Ngi v cng Ngi hng phc vinh quang" (Cl 3,4).
1004 364 1379.
Trong khi ch i ngy y, xc v hn ca tn hu
c vinh d "thuc v c Ki-t". V th, phi tn trng
thn xc ca mnh cng nh ca k khc, nht l khi thn xc
phi chu au n :
Thn xc l phng s Thin Cha v Cha l ch
thn xc. Thin Cha lm cho c Ki-t sng li,
cng s cho chng ta sng li. No anh em chng bit
thn xc anh em l chi th ca c Ki-t sao ? ... Anh
em u cn thuc v mnh na ... Vy anh em hy tn
vinh Thin Cha ni thn xc anh em (x. l Cr 6,1315.19-20).
II. CHT TRONG C GI-SU KI-T
1005 624.
Mun c phc sinh vi c Ki-t, chng ta phi
cng cht vi Ngi, ta phi "la b thn xc ny c
bn Cha" (2 Cr 5,8). Cht l "ra i" (Pl 1,23), hn la khi
383

xc. Hn s hp li vi xc trong ngy k cht sng li (x.

SPF 28).
S Cht
1006 164,1500.
"Trc ci cht, b n v thn phn con ngi ln cao
n tt " (x. GS 18). Con ngi phi cht, l iu t
nhin. Nhng, c tin cho chng ta bit, cht l "tin cng tr
cho ti li" (Rm 6,23) (x. St 2,17). V i vi ngi cht
trong n sng c Ki-t, cht l tham d vo ci cht ca
Cha cng c tham d vo s Phc Sinh ca Ngi (x.
Rm 6,3-9; Pl 3,10-11).
1007.
Cht l chm dt cuc i trn th. Cuc i chng
ta c tnh bng thi gian. Trong khong thi gian ,
chng ta thay i, gi i ri cht, bnh thng nh mi sinh
vt khc trn mt t. Thc ti ny cho chng ta mt ci nhn
bc thit hn v cuc sng. Nh n ci cht, chng ta phi
nh l i ngi c hn :
"Vo thi thanh xun, con hy nh n ng Sng
To ... trc khi bi tr v vi t nh c v sinh kh
tr v vi ng ban n cho con" (x.Ging vin
12,1.7).
1008 401 376.
Cht l hu qu ca ti li. Khi chnh thc gii thch
nhng iu Thnh Kinh (x. St 2,17;3,3;3,19;Sg 1,13;Rm
5,12;6,23) v Thnh Truyn khng nh, Hun quyn ca
Hi Thnh dy rng ci cht vo trn gian v con ngi
phm ti (x. DS 1511). Mc d theo bn tnh t nhin con
ngi phi cht, nhng Thin Cha mun n khng phi
384

cht. Ci cht i ngc li vi nh ca Thin Cha sng

to v n bc vo trn gian nh hu qu ca ti li (x. Kn
2,23-24). "Gi nh con ngi khng phm ti th khng
phi cht" (x. GS 18), nn "ci cht l k th cui cng con
ngi cn phi chin thng" (x.1Cr 15,26).
1009 612.
Ci cht c bin i nh c Ki-t. D l Con
Thin Cha, c Gi-su chu cht v mang thn phn con
ngi. ng trc ci cht, tuy s hi (x.Mc 14,33-34; Dt
5,7-8), Ngi chp nhn n v hon ton v t nguyn
tng phc Cha Cha. Nh vng phc, c Gi-su bin
i ci cht t ch l li nguyn ra tr thnh li chc lnh
(x.Rm 5,19-21).
1681-1690.
ngha s cht theo Ki-t gio
1010 1220.
Nh c Ki-t, cht mang mt ngha tch cc. "i
vi ti, sng l c Ki-t v cht l mt mi li" (Pl 1, 21).
"y l li ng tin cy : Nu ta cng cht vi Ngi, chng
ta s cng sng vi Ngi" (2 Tm 2,11). Ki-t gio em li
ngha mi cho ci cht : nh b tch Thnh Ty, Ki-t hu
"cng cht vi c Ki-t" cch b nhim sng mt i
sng mi. Nu chng ta cht trong n sng c Ki-t, ci
cht th xc s kt thc vic "cng cht vi c Ki-t" mi
ngy hon tt vic thp nhp chng ta vnh vin vo
Ngi nh cng trnh cu ca Ngi :
i vi ti, cht trong c Gi-su Ki-t cn hn l
c cai tr c th gian. Ti ang i tm ng cht
cho chng ta: ti ang khao kht ng phc sinh
cho chng ta. Gi ti c sinh ra (trong cuc sng
385

vnh cu) gn k ... Anh em hy ti nhn lnh

nh sng tinh tuyn, khi no ti ti c , ti mi
thc s l mt con ngi (x.T. Inhaxio Antikia, th
gi gio on R-ma 6,1-2).
1011 1025.
Qua ci cht, Thin Cha gi chng ta v vi Ngi.
V th i vi ci cht, Ki-t hu c th mong c nh
Thnh Phao-l : "Ao c ca ti l ra i c vi c
Ki-t" (Pl 1,23); theo gng c Ki-t, h c th bin ci
cht ca mnh thnh mt hnh vi vng phc v yu mn i
vi Cha Cha (x.Lc 23,46):
"Lng ham mun trn th ca ti b ng inh...
"mch nc trng sinh" trong ti ang thm nhn
nh: "Hy n vi Cha Cha" (x.T. Inhaxio Antikia
Rm 7,2).
"Ti mun gp Thin Cha v gp Ngi ti phi
cht" (x.T .T-r-sa Gi-su Vila 1).
"Ti khng cht, nhng ang bc vo ci sng (x.T.
T-r-sa Hi ng Gi-su, nhng li cui cng).
1012.
Ci nhn Ki-t gio v s cht (x.1Th 4,13-14) c
din t c bit trong phng v ca Gio hi:
"Ly Cha ! i vi chng con l nhng tn hu, s
sng thay i ch khng mt i; v khi ni tr ng
di trn b hy dit, chng con c v hng hnh
phc vnh cu trn qu tri" (Sch l R-ma, kinh
tin tng cho k qua i).

386

1013.
Cht l kt thc cuc l hnh trn th, kt thc thi
gian Thin Cha gia n v thng xt con ngi sng
cuc i trn th theo Cha v quyt nh s phn ti hu
ca mnh. Khi chm dt "cuc i trn th duy nht ny" (x.
LG 48), chng ta s khng tr li vi nhng cuc sng trn
th khc. "Con ngi ch cht mt ln" (Dt 9,29), khng "u
thai" sau khi cht.
1014 2676- 2677.
Hi Thnh khuyn chng ta chun b cho gi cht
("Xin cu chng con khi cht bt c k t": kinh cu cc
thnh c); khn xin M Thin Cha chuyn cu cho chng ta
"trong gi lm t" (Kinh Knh Mng) v trng cy vo
Thnh Giu-se l bn mng k "mong sinh th":
"Trong mi hnh ng, trong mi suy t ca con, con
phi x s nh hm nay con phi cht. Nu lng
tm thanh thn, con s khng qu s ci cht. Th gi
mnh khng phm ti, hn l trn trnh s cht. Nu
hm nay con cha sn sng cht, th lm sao ngy
mai con sn sng c? (x. Gng Cha Gi-su
1,23,1)"
Ly Cha, chc tng Cha v ch Cht m khng ai
thot khi c. V phc cho ngi cht trong ti
trng v dim phc cho ngi c cht trong n
ngha Cha, v ci cht ln th hai s khng lm cho
h au kh (Thnh Phan-xi-c Assisi).

387

TM LC
1015. "Vic cu thn xc con ngi l im quan trng
trong chng trnh cu " (x.Tertullien,res 8,2). Chng ti
tin vo Thin Cha l ng sng to thn xc con ngi.
Chng ti tin Ngi Li mc ly xc phm cu chuc
thn xc. Chng ti tin "xc loi ngi ngy sau sng li",
khi y Thin Cha hon tt cng trnh sng to v cu chuc
thn xc.
1016. Khi cht, hn la khi xc, nhng khi con ngi sng
li, Thin Cha s tr li s sng bt dit cho thn xc
c bin i, bng cch ti hp xc vi hn. Nh c Ki-t
phc sinh v sng mi mun i, tt c chng ta s sng
li vo ngy sau ht.
1017. "Chng ti tin thn xc hin nay ca chng ti s
sng li tht" (x. DS 854). Tuy nhin, khi gieo xung m l
thn xc phi h nt v khi Phc Sinh l thn xc bt dit
(x.1Cr 15,42), "thn xc c thn kh" (1Cr 15, 44).
1018. Do hu qu nguyn ti, con ngi phi cht. "Gi
nh con ngi khng phm ti, th khng phi cht" (GS
18).
1019. Cha Gi-su Con Thin Cha, t nguyn chu cht
cho chng ta v hon ton tng phc thnh Cha Cha. Nh
ci cht ca Ngi, Ngi chin thng t thn v m ra
cho mi ngi con ng cu .

388

Mc 12
"TI TIN C S SNG I I"
1020 1523-1525.
V kt hp ci cht ca mnh vi ci cht ca Cha
Gi-su, nn i vi ngi Ki-t hu, cht l v vi Cha v
bc vo cuc sng mun i. Khi thay c Ki-t ni li
tha ti ln cui cng, xc du ban sc mnh v trao Mnh
Thnh Cha nh ca n ng cho ngi Ki-t hu hp hi,
Hi Thnh du dng trn an ngi y :
2677, 336.
Nhn danh Cha Cha ton nng, ng to thnh nn
con, nhn danh c Gi-su Ki-t, Con Thin Cha
hng sng, ng chu kh hnh v con, nhn danh
Cha Thnh Thn, ng c ban xung trong con :
Hi con hy ri khi th gian ny. Hm nay, con s
vo ni bnh an v bn Cha trn ni thnh Xi-on,
cng vi c Trinh N Ma-ri-a, M Thin Cha, vi
thnh Giu-se, ton th thin thn v cc thnh ca
Cha ... Con tr v cng ng sng to ly bn t
dng nn con. Khi con la b i ny, xin c Trinh
N Ma-ri-a, cc thin thn v ton th cc thnh ra
n tip con... Xin cho con c nhn thy tn mt
ng Cu Chuc con... (kinh hi t).
I. PHN XT RING
1021 1038 679.
Ci cht kt thc i sng con ngi, ngha l chm
dt thi gian n nhn hay chi b n sng Thin Cha c
biu l trong c Ki-t ( x.2 Tm 1,9-10). Khi cp n
389

phn xt, Tn c ch yu ni v cuc gp g chung cuc

vi c Ki-t trong ngy quang lm, nhng cng nhiu ln
khng nh c s thng pht tc khc ngay sau khi cht, ty
theo cng vic v c tin ca mi ngi. D ngn v ngi
ngho kh La-gia-r ( x.Lc 16,22), v li c Ki-t trn thp
gi ni vi ngi trm lnh ( x.Lc 23,43), cng nh nhiu
on khc ca Tn c (x.2Cr 5,8; Pl 1,23; Dt 9,27;12,23)
ni n s phn rt khc nhau ca tng ngi (x.Mt 16,26).
1022 393.
Ngay khi la khi xc,linh hn bt t s chu phn xt
ring c thng hay b pht i i; ty theo i sng
ca mnh trong tng quan vi c Ki-t, linh hn hoc phi
tri qua mt cuc thanh luyn ( x.C Lyon:DS 857-858;C
.Florence:DS 1304-1306; C.Trente:DS 1820) hoc c
hng phc trn tri (x.Benoit XII:DS 1000-1001;Gio-an
XXII:DS 990) hoc sa a ngc vnh vin ( x.Benoit XII:DS
1002).
1470
"Khi cht chng ta s b Thin Cha xt x cn c
trn tnh yu" (T.Gio-an Thnh gi, Bi ging 64).
II. THIN NG
1023 954.
Nhng k cht trong n ngha Cha v k c
thanh luyn trn vn, s sng mi vi c Ki-t. Mun i
h s nn ging Thin Cha, v Ngi th no h s c
"nhn thy Ngi nh vy" din i din (l Ga 3,2).
Chng ti dng quyn tng nh tn rng (x.1Cr
12,13;Kh 22,4):"Theo s an bi chung ca Thin
Cha, t sau khi c Gi-su v tri, linh hn ca tt
390

c cc thnh ... v ca mi Ki-t hu cht sau khi

nhn Php Ra ca c Ki-t, nu h khng c g
cn thanh luyn hoc c g cn thanh luyn nhng
thanh luyn xong sau khi cht ... th cc linh hn ny
, ang v s c trn tri trong Nc Tri v
trong Thin ng cng vi c Ki-t, c nhp
on cc thnh thin thn, ngay c trc khi thn xc
h sng li vo ngy phn xt chung. K t cuc kh
nn v ci cht ca Cha Gi-su Ki-t, cc linh hn
ny v ang c xem thy Thin Cha trc tip,
din i din, khng qua trung gian mt th to no (
x.Benoit XII:DD 1000,x.LG 49).
1024 260,326 2734,1718.
"Thin ng" l cuc sng vin mn v c hip
thng trong s sng v tnh yu vi Thin Cha Ba Ngi, vi
c Trinh N Ma-ri-a, vi cc thin thn v cc thnh. Thin
ng l mc ch ti hu v l s hin thc cc nguyn vng
su xa nht ca con ngi, l tnh trng hnh phc tuyt ho
v chung cuc.
1025 1011.
"Ln Thin ng" l "c vi c Ki-t" ( x. Ga
14,3; Pl 1,23;1Th 4,17). Nhng ngi c tuyn chn "sng
trong Ngi", nhng vn gi, hay ni ng hn l tm c
cn tnh ch thc ca mnh, danh xng ring ca mnh ( x.
Kh 2,17).
"V sng l c vi c Ki-t; v u c c
Ki-t, ni c s sng, ni l Nc Tri" ( x.
T.Am-r-xi ch gii TM-Lc 10,121).

391

1026 793.
Nh cht v phc sinh, Cha Gi-su Ki-t "m"
ca Thin ng cho chng ta. Cc thnh c hng trn
vn hoa qu n cu chuc ca c Ki-t. Ngi cho nhng
ai tin vo Ngi v trung thnh vi thnh Ngi c
cng hng vinh quang vi Ngi. Thin ng l cng ng
vnh phc gm tt c nhng ngi c thp nhp trn
vn vo c Ki-t.
1027 959,1720.
Chng ta khng kh nng hiu bit v trnh by
mu nhim hip thng vinh phc vi Thin Cha v vi tt
c nhng ngi trong c Ki-t. Khi ni v mu nhim
ny, Kinh Thnh dng nhng hnh nh nh s sng, nh
sng, bnh an, tic ci, ru mi trong Nc Tri, nh Cha,
Thnh Gi-ru-sa-lem Thin Quc, Thin ng : "iu mt
chng h thy, iu tai chng h nghe, lng ngi khng h
ngh n, l iu Thin Cha dn sn cho nhng ai yu
mn Ngi" (1Cr 2,9).
1028 1722 163.
Thin Cha siu vit, nn ta ch thy c Ngi khi
chnh Ngi mc khi mu nhim cho ta chim ngng v
khi Ngi ban cho ta kh nng . Vic chim ngng Thin
Cha trong vinh quang Thin Quc c Hi Thnh gi l
"phc kin".
"Bn s c vinh quang v hnh phc bit bao: khi
bn c Thin Cha tip nhn thy Ngi, c
vinh d hng nim vui cu v nh sng vnh cu
cng c Ki-t, Cha ca bn... Trn Thin Quc,
bn c hng nim vui ca s bt t cng vi
nhng ngi cng chnh v nhng bn hu ca Thin
Cha" (x. T.Syp-pri-a-n, th 56,10,1).
392

1029 956 668.

Trong vinh quang Thin ng, cc thnh vn tip tc
hn hoan thi hnh thnh Thin Cha i vi nhng ngi
khc v ton th cc th to. V cc ngi bt u hin tr
vi c Ki-t, cng vi Ngi, cc Ngi "hin tr i i"
(Kh 22, 5) (x. Mt 25,21.23).
III. LUYN NGC : CUC THANH LUYN CUI
CNG
1030.
Nhng ngi cht trong n ngha Cha, nhng cha
c thanh luyn hon ton, mc d chn chc c cu
i i, cn phi chu thanh luyn sau khi cht, t c
s thnh thin cn thit vo hng phc Thin ng.
1031 954,1472.
Hi Thnh gi vic thanh luyn cui cng ca nhng
ngi c chn l luyn ngc. iu ny khc hn vi hnh
pht i i ca k b chc d: Hi Thnh cng b gio l v
luyn ngc cch ring trong cc cng ng Flrence (x. DS
1304) v Trent (x. DS 1820; 1580). Da vo mt s on
Kinh Thnh (x. 1Cr 3,15; 1Pr 1,7), Hi Thnh ni v la
thanh luyn.
"i vi mt s ti nh, phi tin l trc phn xt
chung c la thanh luyn. Cha Gi-su xc nhn : nu
ai ni phm n Cha Thnh Thn ngi y s chng
c tha c i ny ln i sau (Mt 12,31). Qua
khng nh ny, chng ta c th hiu l mt s ti c
th c tha i ny, nhng mt s ti khc th
phi i ti i sau" (x. T.Gh-g-ri- c, i thoi
4,39).

393

1032 958 1371 1479.

Li dy ny cng cn c trn tp qun cu nguyn
cho nhng ngi qu c m Kinh thnh ni: v th ng
Giu-a Ma-ca-b- "xin dng l n ti cho nhng ngi
cht, h c gii thot khi ti li" (2 Mcb 12,46). Ngay
t u, Hi Thnh vn knh nh ngi qu c v cu nguyn
cho h, c bit trong thnh l (x. DS 856) mt khi c
thanh luyn h c th hng nhan Thnh Cha. Hi Thnh
khuyn chng ta b th, lm vic hm mnh v nhng cc n
x cho nhng ngi qua i.
"Chng ta hy gip h v hy nh n h. Nu cc
con ca ng Gip c thanh luyn nh vic hin
l ca cha (G 1,5), ti sao chng ta cn nghi ng l
nhng l t ca chng dng ln Thin Cha, cu
cho ngi qu c, li khng em n cho h mt
phn an i no? ng do d gip v cu nguyn
cho nhng ngi qua i"(x. T.Gio-an Kim Khu,
Bi Ging v 1Cr 41,5).
IV. HA NGC
1033 1861 393 633.
Chng ta khng th kt hip vi Thin Cha, nu
khng t nguyn yu mn Ngi. Nhng chng ta khng th
yu mn Ngi, nu chng ta phm ti trng phn nghch
Ngi, ngc li li ch ca ngi khc v chnh mnh : "K
khng yu thng th cn trong s cht. Phm ai ght anh
em mnh th l k st nhn. V anh em bit : khng mt k
st nhn no c s sng i i trong n" (1Ga 3,15). Cha
Gi-su cnh co : chng ta s b tch xa Ngi, nu chng ta
b qua khng p ng nhng nhu cu khn thit ca ngi
ngho v nhng ngi b mn l anh em ca Ngi (x. Mt
10,28). Cht m cn mang ti trng, khng hi ci, khng
394

n nhn tnh yu nhn hu ca Cha c ngha l phi xa

cch Ngi i i, v chnh chng ta t do la chn.
"Ha ngc" chnh l tnh trng con ngi dt khot t loi
tr khi s hip thng vi Thin Cha v ch thnh.
1034.
Cha Gi-su thng ni v "ha ngc", v "la khng
h tt" (x.Mt 5,22.29;13,42.50; Mc 9,43-48), dnh cho nhng
ai n cht vn khng tin v khng chu hon ci. H s mt
c hn ln xc trong ha ngc (x.Mt 10,28). Cha Gi-su
nghim khc cnh co: "Con Ngi s sai s thn ca mnh
tp trung mi k gian c... m qung chng vo l la"(Mt
13,41-42). Ngi tuyn n : "Qun b nguyn ra kia hy i
khut mt Ta m vo la i i" (Mt 25, 41).
1035 393
Hi Thnh dy rng c ha ngc v n pht i i.
Ngay sau khi cht, linh hn k cn mc ti trng s
xung ha ngc chu cc hnh "la i i" (x.DS 76;
409; 411; 801; 858; 1002; 1351; 1575; SPF 12). V
ch ni Thin Cha, con ngi mi tm c s sng
v hnh phc hng khao kht, nn cc hnh chnh ca
ha ngc l i i b tch khi Thin Cha.
1036 1734 1428.
Nhng iu Kinh Thnh xc quyt v Hi Thnh dy
v ha ngc l li mi gi con ngi phi c trch nhim s
dng t do t ti hnh phc i i; ng thi thc gic
chng ta n nn hi ci : "Hy qua ca hp m vo, v ca
rng v ng rng th a ti dit vong, m nhiu ngi li
i qua ; cn ca hp v ng hp th a n s sng,
nhng t ngi tm c li y" (Mt 7,13-14) :

395

"V khng bit ngy v gi, chng ta phi theo li

Cha dy, lun tnh thc, khi cuc i c nht
ca chng ta trn gian chm dt, chng ta xng
ng vo d tic ci vi Ngi v c lit vo s
ngi c chc phc (x.Mt 25,31-46), ch khng
nh nhng ti t khn nn v li bing (x.Mt 25,26)
s b y vo la i i (x.Mt 25,41), vo chn ti
tm, ni khc lc v nghin rng" (LG 48).
1037 162 1014-1821.
Thin Cha khng tin nh cho ai xung ha ngc
(x.DS 397; 1567). Ai t la b Thin Cha bng mt ti
trng v chai l n cng, s phi xung ha ngc. Trong
phng v Thnh Th v trong kinh nguyn hng ngy ca tn
hu, Hi Thnh khn cu Thin Cha t bi, ng "khng
mun cho ai phi dit vong, nhng mun cho mi ngi n
nn hi ci" (2 Pr 3,9) :
"y l l vt ca chng con l ti t Cha v cng l
l vt ca ton th gia nh Cha na, ci xin Cha vui
lng chp nhn. Xin an bi cho chng con i ny
c hng bnh an ca Cha. Xin cu chng con
khi n pht i i v thu nhn chng con vo s
nhng ngi c Cha tuyn chn" (Sch l R-ma,
l qui R-ma 88).
678-679
V. PHN XT CHUNG
1038 1001,998.
Phn xt chung s din ra ngay sau khi mi ngi
cht c sng li, "ngi cng chnh cng nh k c ti"
(Cv 24,15) sng li. s l "gi cc k trong m s nghe
ting Ngi Con v s ra khi : ai lm iu lnh th s
396

sng li c sng, ai lm iu d th s sng li b

kt n" (Ga 5,28-29). Khi Con Ngi "vinh hin quang lm,
c ton th thin s theo hu... Cc dn thin h s tp hp
trc mt Ngi, v Ngi s tch bit h nh mc t tch
bit chin vi d. Chin th t bn phi, d th t bn tri...
Th l bn ny s phi ra i vo chn cc hnh mun kip,
cn nhng ngi cng chnh s c ln hng phc trng
sinh" (x. Mt 25,31.32.46).
1039 678.
Khi i din vi c Ki-t ng l Chn L, quan h
ca tng ngi vi Thin Cha s c phi by r rng
(x.Ga 12,49). Phn xt chung s cho thy r nhng vic lnh
mi ngi lm hoc b qua khi cn sng trn gian, c
n nhng hu qu su xa ca chng :
"Nhng vic xu k d lm u b ghi nhn, d h
khng hay bit. Ngy "Thin Cha s khng cn
lm thinh na" (Tv 50,3) ... Ngi quay sang k d
v ni vi h : "V cc ngi, Ta t trn trn gian
nhng ngi ngho hn yu ui. Ta l u ca h,
ang ng tr bn hu Cha Ta trn Tri, nhng di
t cc chi th ca Ta phi i kh. Nu cc ngi
cho cc chi th ca Ta, th ci cc ngi cho, ln
n tn trn u. Khi Ta t nhng ngi ngho kh
di t l lm ty phi mang nhng vic tt lnh
ca cc ngi vo kho ca Ta: v cc ngi khng
cho h g c, nn cc ngi khng c g trong nh
Ta" (x.T.u-tinh, bi ging 18,4,4).
1040 637 314.
Phn xt chung s din ra khi c Ki-t quang lm.
Ch c Cha Cha mi bit ngy gi; ch mt mnh Ngi
quyt nh khi no s kin ny s xy ra. Ngi s dng
397

Cha Con l c Gi-su Ki-t ra phn quyt chung thm

v ton b lch s. By gi chng ta s thng hiu ngha ti
hu ca ton b cng trnh sng to, mu nhim cu v
nhng con ng k diu Thin Cha Quan Phng dn dt
mi s n mc ch ti hu ca chng. Phn xt chung cho
ta thy Cha cng chnh s chin thng mi bt chnh ca th
to v tnh yu ca Ngi mnh hn s cht (Dc 8,6).
1041 1432 2854.
S ip v phn xt chung mi gi con ngi sm
hi, trong khi Thin Cha cn cho "thi gian thi n, thi gian
cu " (2 Cr 6,2). S ip ny nhc nh chng ta knh s
Thin Cha, khuyn khch ta dn thn cho s cng chnh ca
Nc Tri, loan bo "nim hy vng hng phc" (Tt 2,13),
ngy c Gi-su ng n " c tn vinh gia Dn Thnh
ca ngi v c ngng m gia mi k tin" (2 Tx
1,10).
VI. HY VNG S THY TRI MI T MI
1042 769 670.
Nc Thin Cha s vin mn trong ngy tn th.
Sau phn xt chung, nhng ngi cng chnh, c vinh
thng c hn ln xc hin tr mun i vi c Ki-t v
ton th v tr s c i mi :
By gi, Hi Thnh "kt thc trong vinh quang trn
tri, khi ton th v tr cng vi loi ngi c
canh tn v t ti vin mn trong Cha Ki-t" (LG
48).
1043 671 280 518.
Kinh Thnh gi nhn loi v th gii c canh tn
cch huyn diu ny l "Tri Mi v t Mi" (2 Pr 3,13) (x.
398

Kh 21,1). Khi y nh "qui t mun loi trong tri t di

quyn mt th lnh l c Ki-t" (Ep 1,10) ca Thin Cha
s c thnh tu.
1044.
Thin Cha s ng gia loi ngi trong "v tr mi"
ny ( Kh 21,5) tc l thnh Gi-ru-sa-lem thin quc. "Ngi
s lau sch nc mt h : s khng cn s cht, cng chng
cn tang tc, ku than v au kh, v nhng iu c bin
mt" ( Kh 21,4) (x. Kh 21,27).
1045 775 1404.
V phn con ngi, l lc nhn loi hon ton hip
nht nh Thin Cha nh t to thin lp a, m Hi
Thnh l hnh l "b tch", s c thc hin trong cuc vin
mn ny (x. LG 1). Nhng k c kt hp vi c Ki-t
to thnh cng on nhng ngi c cu chuc, Thnh
Thnh ca Thin Cha (Kh 21,2), "Hin Th ca Con Chin"
(Kh 21,9). Cng on ny s khng cn mang thng tch
ca ti li nh bn (x. Kh 21,27), ch k tng hy dit hoc
gy tn thng cho cng ng nhn loi di th. Vic
hng nhan thnh Cha s l ngun hnh phc, bnh an v
hip thng bt tn cho nhng ngi c tuyn chn, v
Thin Cha t ban trn vn cho h.
1046
V phn v tr, Mc Khi xc nhn nhn loi v th
gii vt cht c chung mt vn mnh :
349.
"Mun loi th to nhng ngong ngng i ch ngy
Thin Cha mc khi vinh quang ca con ci Ngi
... hy vng c ngy mnh cng s c gii thot,
khng phi l thuc vo cnh h nt, ... Tht vy,
399

chng ta bit rng : cho n by gi, mun loi th

to cng rn sit v qun qui nh sp sinh n.
Khng phi mun loi m thi, c chng ta cng rn
sit trong lng : chng ta lnh nhn Thnh Thn
nh n hu m u, nhng cn trng i Thin Cha
cu chuc thn xc chng ta" (Rm 8,19-23).
1047.
Thin Cha tin nh v tr hu hnh cng phi
bin i " cho th gii khi phc li tnh trng ban u,
khng gy bt k tr ngi no phc v ngi cng chnh",
v v tr ny cng c vinh quang vi h trong c Gi-su
Phc Sinh (T. I-r-n, chng lc gio 5,32,1).
1048 673.
"Chng ta khng bit c thi gian hon tt ca tri
t v nhn loi, chng ta cng chng bit cch thc bin i
ca v tr. Chc chn hnh nh ca mt th gii lch lc v
ti li s qua i, nhng chng ta c bit Thin Cha
dn sn mt ch mi v mt t mi, ni cng bng ng
tr. Hnh phc ni y s tha mn v vt qu mi c vng
an bnh tro dng trong lng con ngi" (GS 39,1).
1049 2820.
"S trng i t mi khng c lm suy gim, tri
li phi kch thch n lc pht trin tri t ny, ni m thn
th gia nh nhn loi mi ang tng trng v tin bo mt
vi hnh nh ca thi i mi. Bi vy, tuy phi phn bit r
rt nhng tin b trn th vi s m rng Vng Triu Cha
Ki-t, nhng nhng tin b ny tr thnh quan trng i vi
Nc Thin Cha ty theo mc chng c th gp phn
vo vic t chc x hi loi ngi cho tt p hn" (GS
39,2).

400

1050 1709 260.

"Bi v tt c nhng thnh qu tuyt ho ca bn cht
v ti nng chng ta, m chng ta to nn khp a cu
theo mnh lnh ca Cha v trong Thnh Thn Ngi, chng
ta s nhn chng li sau ny nhng chng c thanh
luyn khi mi t , c chiu sng v bin i, khi Cha
Ki-t trao li Cha Cha vng quc vnh cu v i ng"
(x. GS 39,3; LG 2). Trong cuc sng vnh cu, Thin Cha
"c ton quyn trn mun loi" (1Cr 15,28) :
Cha Cha l s sng ch thc v trng tn. Qua
Cha Con v trong Thnh Thn, Ngi ban nhng
hng n thin quc cho vn vt. Do lng nhn t,
Ngi cng ha ban khng sai chy cho chng ta i
sng vnh cu (x.T. Si-ren-l thnh Girusalem, minh
ho gio l 18,29).
TM LC
1051. Ngay sau khi qua i, mi ngi nhn lnh phn
thng pht i i, trong mt cuc phn xt ring do c
Ki-t, ng phn xt k sng v k cht.
1052. "Chng ti tin l linh hn ca tt c nhng ai cht
trong n ngha ca c Ki-t ... u thuc v Dn Thin
Cha. Ci cht s hon ton b nh bi, trong ngy Phc
Sinh, ngy linh hn ti hp vi thn xc "(SPF 28).
1053. "Chng ti tin rng ng o cc linh hn t tp
chung quanh Cha Gi-su v M Ma-ri-a trn thin ng,
hp thnh Hi Thnh trn tri. trong hnh phc i
i, h c din kin Thin Cha. theo cp khc
nhau, h c nhp on cc thin thn, cng hin tr vi
c Ki-t trong vinh quang, nng s yu hn ca chng
401

ta v chuyn cu cho chng ta trong tnh huynh " (SPF

29).
1054. Nhng ai cht trong n ngha Cha, nhng cha
c thanh luyn hon ton, mc d chc chn c n
cu mun i, cn phi chu thanh luyn sau khi cht,
t c s thnh thin cn thit trc khi vo hng nim
vui ca Thin Cha.
1055. Do mu nhim "Cc Thnh Hip Thng", Hi Thnh
ph thc ngi qu c cho Thin Cha t bi v cu nguyn
cho h, c bit trong Thnh L.
1056. Theo gng c Ki-t, Hi Thnh lun nhc nh tn
hu v "thc t u bun v bi thm ca ci cht i i" (x.
DCG 69) cn gi l "ha ngc".
1057. Hnh pht chnh ca ha ngc l i i b tch khi
Thin Cha; v ch ni Thin Cha con ngi mi tm c
s sng v hnh phc, l cng ch v kht vng ca mnh.
1058. Hi Thnh cu nguyn khng ai b h mt : "Ly
Cha, xin ng bao gi con la xa Cha". Thc ra khng
ai c th t cu ly mnh c, nhng "Thin Cha mun
mi ngi c cu " (1 Tm 2,4) v i vi Ngi "mi s
u c th c" (Mt 19,26).
1059. "Hi Thnh R-ma tin v tuyn xng vng vng rng,
n ngy phn xt chung, tt c mi ngi s trnh din vi
chnh thn xc mnh trc ta c Ki-t, tr l v nhng
hnh vi ca mnh" (DS 859; x.DS 1549).
1060. Nc Thin Cha s vin mn trong ngy tn th.
Sau phn xt chung, nhng ngi cng chnh c vinh
402

thng c hn ln xc hin tr mun i vi c Ki-t, v

ton th v tr s c i mi. Trong cuc sng vnh cu,
Thin Cha c "ton quyn trn mun loi" (1 Cr 15,28).

"A-MEN"
1061 2856.
Kinh Tin Knh, cng nh quyn cui cng ca Thnh
Kinh (x.Kh 22,21), kt thc vi t Hp-ri "A-men". Chng ta
thng gp t ny cui cc kinh nguyn ca Tn c. Hi
Thnh cng chm dt cc kinh nguyn ca mnh bng "Amen".
1062 214.
Trong ting Hipri, t A-men c cng gc vi t "tin",
biu th s vng bn, s tin cy c, s trung tn. V th, t
"A-men" c th ni v s trung tn ca Thin Cha i vi
chng ta v s tin cy ca chng ta i vi Ngi.
1063 215 156.
Trong sch ngn s I-sai-a, chng ta thy c thut
ng "Thin Cha chn l," dch st ch l "Thin Cha ca
A-men", ngha l Thin Cha trung tn vi li ha : "Trn
trn gian, ai mun c chc phc, th cng mun c
Thin Cha ca A-men chc phc" ( Is 65,16). Cha Gi-su
thng dng t "A-men" (x.Mt 6,2.5.16), i khi lp li
thnh hai ln nhn mnh (x.Ga 5,19) iu Ngi dy l
ng tin, thm quyn ca Ngi da trn s chn tht ca
Thin Cha.

403

1064 179,2101.
T "A-men" cui kinh Tin Knh lp li v xc nhn
hai ch u : "Ti tin". Tin l tha "A-men" i vi li Cha,
li ha, gii rn ca Thin Cha, cng l ph thc trn vn
vo ng l "A-men" ca tnh yu v tn v ca s trung tn
tuyt ho. Nh th, i sng hng ngy ca Ki-t hu l
ting tha "A-men" cho cu tuyn xng "Ti tin" khi nhn b
tch Thnh Ty :
Con phi coi kinh Tin knh l gng soi. Hy ngm
nhn con trong : xem con c thc s tin tt c
nhng g con tuyn xng khng. Hng ngy hy vui
mng v con tin (x. T.u-tinh bi ging 58,11,13).
1065.
Chnh Cha Gi-su Ki-t l "A-men" (Kh 3,14).
Ngi l "A-men" chung cuc ca tnh yu Cha Cha i vi
chng ta; Ngi thay chng ta v cng chng ta tha "Amen" vi Cha Cha : "Qu tht, Cha Ki-t l "A-men" ca
mi li Thin Cha ha. V th cng nh Ngi m chng ta
h ln "A-men" tn vinh Thin Cha (2 Cr 1, 20) :
Chnh nh c Ki-t,
cng vi c Ki-t
v trong c Ki-t
hip nht vi Cha Thnh Thn,
mi vinh quang v danh d u thuc v Cha
l Thin Cha ton nng n mun thu mun i.

A-MEN.

404

Phn Th hai

C HNH
MU NHIM KIT GIO
Ti sao c Phng V ?
1066 50 236.
Trong kinh Tin Knh, Hi Thnh tuyn xng mu
nhim Thin Cha Ba Ngi v nh nhn t ca Ngi (Ep
1,9) v cng trnh sng to : Cha Cha hon tt "mu nhim
ca Thnh "bng cch trao ban Con Mt Yu Du v
Thnh Thn cu nhnloi v tn vinh Thnh Danh.
chnh l mu nhim Cha Ki-t(x. Ep 3,4 ) c mc khi v
thc hin trong lch s, theo mt chng trnh, mt s xp
t khn ngoan m thnh Phao-l gi l "mu nhim Thin
Cha an bi" (Ep 3,9) v truyn thng cc gio ph gi l
"nhim cc ca Ngi Li Nhp Th" hay "nhim cc cu
".
l067 571.
"Cng trnh cu chuc nhnloi v tn vinh Thin
Cha cch trn ho ny c tin bo trong Cu c, qua
nhng k cng v i ca Cha; nay cCha Ki-t hon tt
nh mu nhim Vt Qua ca cuc kh nn hng phc, sng
li t ci cht v ln Tri vinh hin ca Ngi; nh ,
"Ngi cht tiu dit s cht cho chng ta v sng li
ti lp s sng"."(x. SC 5). V vy, trong Phng V, iu
chnh yu Hi Thnh c hnh l mu nhim Vt Qua, mu
nhim c Ki-t hon tt cng trnh cu chng ta.

405

1068.
Trong Phng V, Hi Thnh loan truynv c hnh
mu nhim Cha Ki-t, cc tn hu sng v lm chng
mu nhim ny trn ton th gii :
"Nh Phng V, nht l trong Thnh L, "cng trnh
cu chuc chng ta c thc hin". Phng V gp
phn rt nhiu gip cc tn hu, qua cuc sng
mnh, din t v biu l cho ngi khc mu nhim
Cha Ki-t vbn tnh ch thc ca Hi Thnh chn
chnh"(x. SC 2 ).
Danh t Phng V c ngha g ?
1069.
Danh t "Phng V", theo ngun gc, c ngha l
"vic cng khai", "vic do dn v v dn". Theo truyn thng
Ki-t gio, danh t ny mun ni : "Dn Thin Cha tham d
vo cng trnh ca Thin Cha"(x. Ga 17,4). Qua Phng V,
c Ki-t, ng Cu Chuc v Thng T, tip tc cng
trnh cu chuc trong Hi Thnh, vi Hi Thnh v qua Hi
Thnh.
1070 783.
Tn c s dng t "Phng V" khng nhng ch
nghi l phng th Thin Cha (x. Cv 13,2; Lc 1,23), m cn
ni ln vic rao ging Tin Mng(x. Rm 15,16; Pl 2,14-17.30)
v vic thc thi c i. Trong mi trng hp, Phng V
nhm n hai mc tiu r rng : phc v Thin Cha v con
ngi. Trong c hnh Phng V, Hi Thnh l n t tham d
vo chc v t t, ngn s v vng gi, theo gng Cha
ca mnh l "v lo vic t t "(x. Dt 8,2 v 6) duy nht :

406

"V th, Phng V ng c xem l vic thc thi

chc v t t ca chnh Cha Gi-su Ki-t; trong ,
cng cuc thnh ha con ngi cbiu tng nh
nhng du ch kh gic v c th hin hu hi
cch khc nhau theo tng du ch, v trong vic
phng t cng cng vn ton c thc thi nh
Nhim Th Cha Ki-t, ngha l gm c u cng
cc chi th ca Ngi. Do , v l cng vic ca
Cha Ki-t t t v Thn Th ca Ngi l Hi
Thnh nn mi c hnh Phng V u l hnh vi ch
thnh, v khng c mt hnh vi no khc ca Hi
Thnh c hiu lc bng, xt c v danh hiu ln ng
cp (SC 7).
Phng V nh ngun mch ca S Sng
1071 1692.
Phng V l cng trnh ca c Ki-t, nhng cng l
hnh ng ca Hi Thnh Ngi, thc hin v biu l Hi
Thnh nh du ch hu hnh v s hip thng gia Thin
Cha vi con ngi nh c Ki-t. Phng V dn a cc
tn hu vo S Sng mi trong cng on. Phng V i hi
h tham d "mt cch thc, linh ng v hu hiu" tt c
nghi l (SC 11).
1072.
"Phng V cha phi l tt c hot ng ca Hi
Thnh"(x. SC 9). Trc khi tham d Phng V, con ngi
cn c rao ging Tin Mng, cn c c tin v hon ci.
Lc , nh Phng V h mi nhn c nhng hoa qu tt
p trong i sng tn hu : s sng mi trong Cha Thnh
Thn, dn thn vo s mng ca Hi Thnh v phc v cho
s hip nht Hi Thnh.

407

Kinh nguyn v Phng V

1073 2558.
Phng V cn l tham d vo kinh nguyn ca Cha
Ki-t dng ln Cha Cha trong Cha Thnh Thn. Mi kinh
nguyn Ki-t gio u bt ngun ni Phng V v kt thc
vi Phng V. Nh Phng V, con ngi ni tm c bn
r su v c xy dng(x. Ep 3,16-17), trong "tnh yu ln
lao Cha Cha dnh cho chng ta" (Ep 2,4) trong Con Yu
Du ca Ngi. chnh l "k cng Thin Cha" thc hin
trong Cha Thnh Thn (x. Ep 6,18) ni tm hn cc tn hu
qua kinh nguyn " mi thi i".
Hun gio v Phng V
1074.
"Mi hot ng ca Hi Thnh u hng ti tt nh
l Phng V; ng thi, mi nng lc ca Hi Thnh u
pht xut t Phng V(x. SC 10). Do , Phng V l ngun
c bit ca Hun gio. "Hun gio phi lin kt cht ch vi
mi hot ng Phng V v B Tch. Chnh trong cc b tch,
nht l trong thnh l, c Gi-su Ki-t hot ng cch trn
vn nht bin i con ngi " (J.P II, CT. 23).
1075 426 774.
Hun gio da theo Phng V nhma con ngi
vo mu nhim Cha Ki-t (tc l gio hun khai tm Ki-t
gio), dn t hu hnh ti v hnh, t du ch ti thc ti, t
cc b tch ti cc mu nhim. Cc sch gio l ca a
phng v ca min phi hng ti mt hun gio nh th.
Nhm phc v ton Hi Thnh, d c nhng nghi thc v
vn ha khc bit (x. SC 3-4), phn hai ca quyn Gio L
ny trnh by nhng iu chnh yu v chung cho ton th

408

Hi Thnh lin quan n Phng V : mu nhim v c hnh

(on 1); cc b tch v b tch (on 2).
ON TH NHT

K HOCH B TCH
1076 739.
Trong ngy l Hin Xung, Hi Thnh c Thin
Cha ban trn y Thnh Thn v gii thiu cho th
gii(x.SC 6;LG 2). Hng n Thnh Thn khai m mt thi
i mi trong chng trnh cu : thi i ca Hi Thnh;
thi Cha Ki-t biu l, lm cho hin din v thng ban n
cu chuc qua Phng vca Hi Thnh "cho ti khi Ngi
li n" (1Cr 11,26). Cha Ki-t sng v hot ng mt cch
mi m v c th trong Hi Thnh v vi Hi Thnh.
Ngi hot ng qua cc b tch. Truyn thng chung ca
Hi Thnh, ng Phng cng nh Ty Phng, gi l
"nhim cc b tch": Thin Cha ban pht hiu qu mu
nhim Vt Qua ca Cha Ki-t trong c hnh phng v b
tch caHi Thnh.
Trc ht, cn gii thch r rng vic ban pht cc b
tch (chng 1); nh , chng ta s thy r hn bn cht v
nhng kha cnh ct yu ca vic c hnh Phng v (chng
2).

409

CHNG MT

MU NHIM VT QUA
TRONG THI GIAN CA HI THNH
Mc 1

PHNG V, CNG CUC CA BA NGI

I. CHA CHA, NGUN MCH V CNG CH CA
PHNG V
1077 492.
"Chc tng Thin Cha l Thn Ph c Gisu Kit, Cha chng ta. Trong c Ki-t, t ci tri, Ngi thi
n ging phc cho ta hng mun vn n phc ca Thnh
Thn. Trong c Ki-t, Ngi chn ta trc c khi to
thnh v tr, trc thnh nhan Ngi, ta tr nn tinh
tuyn thnh thin, nh tnh thng ca Ngi. Theo mun
v lng nhn i ca Ngi, Ngi tin nh cho ta lm
ngha t nh c Gi-su Ki-t, ta hng ngi khen n sng
rng ngi, n sng Ngi ban tng cho ta trong Thnh T
yu du" (Ep 1,3-6).
1078 2626.
Thut ng "benedictio" trong ting La tinh v
"eulogia" trong ting Hy lp c hai ngha : Thin Cha chc
lnh cho th to v con ngi chc tng Thin Cha. Chc
lnh l hnh vi Thin Cha ban s sng cho con ngi, v
Cha Cha l ngun s sng. Chc lnh ca Thin Cha va
l li va l hng n. Chc tng l hnh vi con ngi th
phng v t n ng Sng To.
410

1079.
T khai thin lp a cho ntn th, tt c cng trnh
ca Cha u l "chc lnh. T bi th phng v tng
thut cuc sng to, n nhng bi ca v thnh Gi-ru-sa-lem
thin quc, cc tc gi Sch Thnh u loan bo nh cu
nh mt chc lnh trin min ca Thin Cha.
1080.
T khi thy, Thin Cha chc lnh cho cc sinh
vt, cch ring l loi ngi, c nam v n. Giao c vi ng
N- vtt c chng sinh ti lp li chc lnh : hy sinh sn
cho y mt t, d ti li ca loi ngi lm cho mt t
b "chc d". K t ng p-ra-ham, Thin Cha chc lnh
cho lch s loi ngi, bng cch can thip a lch s
ang hng v ci cht nay vn ln ngun sng l
ThinCha. Lch s cu khi u khi ng p-ra-ham, t
ph nhng k tin, n nhn li chc lnh ca Thin Cha.
1081.
Chc lnh ca Thin Cha c biu l qua cc bin
c k diu v cu : I-xa-c sinh ra, t-ra-en ra khi Ai Cp
(Vt Qua v Xut Hnh), ban t Ha, tuyn chn a-vt,
Thin Cha hin din ni n Th, cuc Lu y thanh
luyn v "s st" t-ra-en hi hng. Cc sch Lut, Ngn S
v Thnh Vnh l nhng yu t lm nn Phng V ca Dn
Tuyn Chn, va nhc li nhng li chc lnh ca Thin
Cha va p tr bng nhng li chc tng, ngi khen v t
n ca Dn Cha.
1082.
Trong Phng V ca Hi Thnh, chng ta thy v
nhn c trn vn chc lnh ca Thin Cha : Cha Cha
c nhn bit v th phng nh ngun mch v cng ch
ca mi chc lnh khi Ngi sng to v cu ; Ngi
411

tun trn phc lnh cho chng ta trong c Ki-t, Ngi Li

Nhp Th, ng cht v sng li; nh Ngi Li, Cha
Cha ban cho tm hn chng ta Thnh Thn l Hng n bao
hm mi hng n.
1083 2627 1360.
Nh , chng ta hiu chai chiu kch ca Phng
V Ki-t gio vn l li p tr tin yu caHi Thnh i vi
nhng li "chc lnh thing ling" ca Cha Cha. Mt mt,
c kt hip vi Cha Ki-t v "di tc ng ca Cha
Thnh Thn" (Lc 10, 21), Hi Thnh chc tng Cha Cha "v
phc lc khn t Ngi ban" (2 Cr 9, 15), qua vic th
phng ngi khen v t n. Mt khc, cho ti khi nh
Thin Cha c hon tt, Hi Thnh khng ngng dng ln
Cha Cha "l vt l chnh nhng hng n Cha ban"; v cu
xin Ngi ban Thnh Thn thnh ha l vt, Hi Thnh, cc
tn hu v ton th gii; nh kt hip vi c Ki-t - T T,
ng cht vsng li, nh quyn nng Thnh Thn, nhng
chc lnh ny em li hoa tri s sng " ta hng ngi khen
n sng rng ngi Ngi ban tng cho ta" ( Ep 1, 6).
II. CNG CUC CA CHA KIT TRONG PHNG
V
c Ki-t c tn vinh
1084 662 1127.
c Ki-t "ng bn hu Cha Cha" v ban trn y
Thnh Thn trn thn th ca mnh l Hi Thnh. T nay,
Ngi hot ng qua cc b tch do chnh Ngi thit lp
thng ban n sng. Cc b tch l nhng du ch kh gic (li
ni v hnh ng) m con ngi ngy nay vn c th hiu
c. Cc b tch thc s em li n sng m chng din t,

412

nh hnh ng ca Cha Ki-t v do quyn nng Cha

Thnh Thn.
1085 519 1165.
Trong Phng V ca Hi Thnh, chnh c Ki-t
din t v thc hin mu nhim Vt Qua ca Ngi. Trong
sut cuc i trn th, c Gi-su dng li ging dy loan
bo v dng cc hnh vi bo trc cuc Vt Qua. Khi
gi ca Ngi n (x. Ga 13,1,17,1), c Gi-su tri qua
bin c lch s vtin khong hu v trng tn : cht, mai
tng, sng li t ci cht v ln ng bn hu Cha Cha n
mun i(x. Rm 6, 10; Dt 7, 27; 9,12). l bin c c thc,
xy ra trong lch s v l bin c c mt khng hai. Thc
vy, tt c nhng bin c khc ca lch s u xy ra, qua i
ri chm vo d vng. Ngc li, mu nhim Vt Qua ca
Cha Ki-t khng ch l binc trong qu kh, v khi chu
cht Ngi hy dit s cht. Hn na, bn thn c Ki-t
cng nh tt c nhng g Ngi lm v chu v chng
ta, u mang tnh cht vnh cu caThin Cha, nn vt
mi thi gian v c hin ti ha trong thi gian. Bin c
Thp Gi v PhcSinh vn ang tn ti v a munloi n
S Sng.
... T thi cc Tng ...
1086 858.
"Nh Cha Gi-su c ChaCha c i th no, th
chnh Ngi cng sai cc tng , y trn Thnh Thn, i
nh vy. Khng nhng , trong khi rao ging Tin Mng cho
mi th to, cc ngi loan bo Con ThinCha dng ci
cht v s phc sinh ca Ngi m gii thot chng ta khi
quyn lc Xa-tan v s cht, dn a chng ta vo Nc
Cha Cha, nhng cn cc ngi thcthi cng trnh cu

413

m cc ngi loan bo, nh Hin t v cc b tch, trung tm

im ca ca ton th i sng Phng V "(SC 6).
1087 861 1536.
Khi ban Thnh Thn cho cc tng , c Gi-su
Phc Sinh y thc cho cc ngi quyn thnh ha(x Ga 20,2123): cc ngi tr nn du ch b tch ca Cha Ki-t. Cng do
quyn nng Thnh Thn, cc ngi chuyn giao quyn thnh
ha cho nhng ngi k nhim. Vic k nhim tng nh
hnh tonb i sng phng v ca Hi Thnh, vic k
nhim mang tnh b tch v c truyn li bng b tch
Truyn Chc.
... v hin din trong Phng V trn th...
1088 776 669 1373.
" chu ton cng vic lnlao" l ban pht hay thng
truyn n cu , Cha Ki-t hng hin din trong Hi
Thnh, nht l trong cc hot ng Phng V. Ngi hin
din trong thnh l, khng nhng ni tha tc vin, v "nh
xa Ngi t dng mnh trn thnh gi, th nay
chnhNgi cng dng mnh nh tha tc v ca cc linh
mc, m cn hin din thc s di hnh bnh ru. Ngi
hin din trong cc b tch nh quyn nng caNgi; v th
ai ra ti cng chnh l Cha Ki-t ra ti. Ngi hin din
trong li ca Ngi, v chnh Ngi ang ni, khi ngi ta
c Thnh Kinh trong Hi Thnh. Sau ht,Ngi hin din
khi Hi Thnh cu khn v ht thnh vnh, nh chnh Ngi
ha : u c hai ba ngi hp li nhn danh Thy, th
c Thy y, gia h "(Mt 18, 20)(x. SC 7).
1089 796.
"Trong cng cuc v i tn vinh Thin Cha cch
hon ho v thnh ha mi ngi, Cha Ki-t hngkt hip
414

vi Hi Thnh l Hin Th rt yu qu ca Ngi, v Hi

Thnh ku cu Ngi nh Chamnh v nh Ngi m
phng th Cha Cha hng hu " (SC 7).
... Phng V di t tham d vo Phng V trn tri
1090 1137-1139.
"Trong Phng V di t, chng ta tham d v nm
trc Phng V trn tri, c c hnh trong thnh Giru-sa-lem, m chng ta l l khch ang tin v; , Cha
Ki-t ang ng bn hu Thin Cha nh tha tc vin ca
cung thnh, ca nh tm ch thc; Phng V di t l ni
chng ta hip cng ton th o binh trn tri ng thanh ca
ngi tn vinh Cha : trong khi knh nh cc thnh, chng ta
hy vng c thng phn v on t vi cc ngi; chng ta
mong i ng Cu l Cha Gi-su Ki-t Cha chng ta,
cho n khi Ngi l s sng ca chng ta s xut hin v
chng ta s cng xut hin vi Ngi trong vinh quang"(x
SC 8; x LG 50).
III. CHA THNH THN V HI THNH TRONG
PHNG V
1091 798.
Trong Phng V, Cha Thnh Thn l thy dy c
tin cho Dn Thin Cha, l ng thc hinnhng k cng
ca Thin Cha, nhng b tch ca Giao c Mi. Cha
Thnh Thn mong mun v hot ng trong lng Hi Thnh
chng ta sng bng chnh s sng ca c Ki-t phc
sinh. Nh Cha Thnh Thn thc y, chng ta p li bng
c tin; lc y, chng ta thc s cng tc vi Ngi. Chnh
v th, Phng V tr thnh cng vic chung ca Cha Thnh
Thn v Hi Thnh.

415

1092 737.
Khi thng ban mu nhim Cha Ki-t qua cc b tch,
Cha Thnh Thn cng hnh ng nh trong cc trnghp
khc ca nhim cc cu : Ngi chun b cho Hi Thnh
gpCha Ki-t, gi nh v biu l Cha Ki-t cho cng on
tn hu; Ngi dng quyn nng lm cho mu nhim Cha
Ki-t hin din v tc ng trong hin ti; cui cng,
Ngilin kt Hi Thnh vi i sng v s mng ca Cha
Ki-t.
Cha Thnh Thn chun b cho Hi Thnh n nhn
Cha Ki-t
1093 762 1081.
Trong nhim cc b tch, Cha Thnh Thn hon tt
nhng iu c loan bo trong Cu Uc. V Hi Thnh
ca Cha Ki-t c chun b cch k diu trong lch s
dn t-ra-en v trong Cu c(x. LG 2), Phng V ca Hi
Thnh gn gi v tip thu mt s yu t ca phng t Cu
c nh mt phn quan trng khng th thay th c.
121 -c bit l vic c Thnh Kinh Cu c;
2585 -Cu nguyn bng Thnh Vnh;
1081 -Nht l tng nh cc binc cu v nhng thc ti
y ngha s chon tt trong mu nhim Cha Ki-t
(Li Ha v Giao c, Xut Hnh v Vt Qua, Vng
Quc v n Th, Lu y v Hi Hng).
1094 128-130.
Cha Gi-su, cc tng v cc gio ph(x.DV
14.16), u cn c vo s ha hp gia hai giao c dy
v mu nhim Vt Qua(x.Lc 24, 13- 49). Cc ngi cho
thymu nhim Cha Ki-t trc kia cn n khut di vn
t ca Cu c. Chng ta gi cch ct ngha ny l "tin
416

trng", v cho thy ng nghim ni Cha Ki-t nhng hnh

bng(biu trng) loan bo v Ngi qua cc s kin, li ni,
biutng trong Cu c. Nh bit Cha Ki-t v nh
Thnh Thn Chn L soi sng, chng ta hiu c nhng
iu cn l hnh bng trong Cu c(x.2Cr 3,14-16). Chng
hn, lt Hng Thy v tu N- tin bo n cu nh b
tch Thanh Ty; Ct My v vic dn t-ra-en qua Bin
cng th; nc chy ra t tng l hnh bng cc hng n
thing lingca Cha Ki-t; Man-na trong hoang a tin bo
Thnh Th, "Bnh Tht t Tri xung" (Ga 6, 32) (x.1Cr 10,
1.6).
1095 281 117.
Do , Hi Thnh c li v tham d vo tt c
nhng bin c ln ca lch s cu thi im "hm nay"
ca Phng V, c bit trong ma Vng, ma Chay v nht
l m Phc Sinh. V th, hun gio phi gip cc tn hu
hiu c ngha "thing ling"ca nhim cc cu , nh
Phng V trnh by v gip chng ta sng.
1096 1174 1352 841.
Phng v Do thi v Phng V Ki-t gio. Chng ta
s hiu r hn mt s kha cnh ca Phng V Ki-t Gio,
nu hiu bit nhiu hn v c tin v i sng tn gio ca
dn Do Thi nh h vn tin v sng cho n ngy nay. i
vi ngi Do Thi cng nh vi Ki-t hu, Kinh Thnh l
phn ct yu ca Phng V : cng b Li Cha, p li
Li Cha, ca ngi Thin Cha v cu nguyn cho ngi sng
cng nh k cht, ku cu lng thng xt Cha. Cu trc
phn Phng V Li Cha trong thnh l bt ngun t kinh
nguynDo Thi. Kinh nguyn theo cc gi PhngV, cng
nh nhng bn vn v cng thc Phng V khc, k c li
cu nguyn trang trng nht l Kinh Ly Cha, cng tng
ng vi tp qun DoThi. Cc kinh T n trong thnh l
417

cng khi hng t nhng mu mc ca truyn thng Do

Thi. c bit trong cc i lca Nm Phng V, nh l
Phc Sinh. Chng ta vn thy r nhng im ging nhau
gia Phng V Do thi v Phng V Ki-t gio. Ngi Do
Thi v Ki-t hu cng mng l Vt Qua; i vi ngi Do
Thi, cucVt Qua xy ra trong lch s nhng vn
hng v tng lai cho n ngy ng M-si-a n; i vi
Ki-t hu, cuc Vt Qua hon tt khi c Ki-t chucht
v sng li, nhng chng ta vn ch i ngy hon tt chung
cuc.
1097.
Trong Giao c Mi, mi hot ng Phng V u
l cuc gp g gia Cha Ki-t v Hi Thnh, c bit vic
c hnh thnh l v cc b tch. Cng on Phng V c
hip nht "nh n thng hip ca Cha Thnh Thn", ng
t hp con ci Thin Cha thnh Thn Th Cha Ki-t. Cng
on ny vt trn mi lin h ca con ngi, chng tc, vn
ha v x hi.
1098 1430.
Cng on phi c chun b gp g Cha ca
mnh, phi l "mt dn sn sng". Chunb tm hn l
cng vic chung ca Cha Thnh Thn v ca cng
on,nht l ca cc tha tc vin. Cha Thnh Thn ban n
khi dy c tin, hon ci tm hn v gip ngi tn hu gn
b vi thnh Cha Cha. Ngi tn hu phi c chun b
nh th, mi c th n nhn c nhng hoa tri ca S
Sng mi m Phng V mang li.
Cha Thnh Thn gi nh mu nhim Cha Ki-t
1099 91.

418

Cha Thnh Thn v Hi Thnh cng by t Cha

Ki-t v cng trnh cu ca Ngi trong Phng V.
Phng V tng nim mu nhim cu , chnh yu l trong
thnh l, v theo ngha loi suy c trong cc b tch khc na.
Cha Ki-t l k c sng ng ca Hi Thnh (x. Ga 14, 26).
1100 1134.
Li Cha. Trc ht,Cha Thnh Thn lm cho Li
Cha sng ng Cng on Phng V hiu c ngha
ca bin c cu ; nh ,h n nhn v thc thi Li ha
trong i sng:
"Trong vic c hnh Phng V,Kinh Thnh gi vai
tr ti quan trng. Thc vy, ngi ta trch t Kinh
Thnh nhng bn vn c, dn gii trong bi
ging, cng nh nhng ca vnh ht. Chnh nh
ngun cm hng v sc hn khi ca Kinh Thnh m
xut pht nhng li kinh, li nguyn v cc bi ca
phng ca, ng thi cc c iu v biu tng tr
thnh c ngha " (SC 24).
1101 117.
Chnh Cha Thnh Thn gip ngi c cng nh
ngi nghe Sch Thnhhiu c ngha thing ling ca
Li Cha, ty theo thi ni tm ca mi ngi. Qua cc
li ni, c iu v biu tng lm nn c hnh Phng V,
Cha Thnh Thn t cc tn hu cng nh cc tha tc vin
trong tng quan sng ng vi Cha Ki-t, l Li v Hnh
nh ca Cha Cha, h th hin trong cuc sng ngha
iu h nghe, chim ngm v c hnh trong Phng V.
1102 143.
"Chnh Li cu nui dng c tin trong tm hn
tn hu; chnh c tin ny khai sinh v pht trin cng on
419

tn hu" (PO 4). Vic cng b Li Cha khng dng li li

ging dy, nhng mi gi ngi nghe p tr bng c tin,
ngha l h phi ng thun v dn thn vo giao c gia
Thin Cha v Dn Ngi. Cng chnh Cha Thnh Thn
ban n c tin, gip c tin ln ln v vng mnh trong cng
on. Cng on Phng V trc ht l s hip thng trong
c tin.
1103 1362.
Tng nim. C hnh Phng V lun qui chiu v
nhng ln Thin Cha can thip trong lch s cu con
ngi. "Nhim cc mc khi c thc hin bng cc hnh
ng v li ni lin kt mt thit vi nhau... Li ni cng b
cc hnh ng v khai sng mu nhim cha ng trong "
(DV 2). Trong Phng V Li Cha, Cha Thnh Thn "gi
nh "cho cng on v tt c nhng g Cha Ki-t lm
cho chng ta. Vic tng nh nhng k cng ca Thin Cha
c c hnh trong phn "Tng Nim" di hay ngn ty
theo bn cht ca cc hot ng phng v v truyn thng
nghi thc ca cc Gio Hi. Cha Thnh Thn va gi li k
c va thc gic Hi Thnh t n v ca ngi (Doxologie).
Cha Thnh Thn hin ti ha mu nhim Cha Ki-t
1104 1085.
Phng V Ki-t gio khng ch gi nh, nhng cn
lm cho nhng bin c cu hin din v tc ng trong
hin ti. Mu nhim Vt Qua ca Cha Ki-t c c hnh
ch khng phi c lp li. Chng ta lp li vic c hnh,
v mi ln nh th, Cha ThnhThn hin ti ha mu nhim
c nht ny.
1105 1153.

420

"Xin ban Thnh Thn" l li nguyn v t t dng ln

Cha Cha, xin Ngi c Thnh Thn Thnh Ha n lm
cho l vt tr thnh Mnh v Mu Cha Ki-t, v lm cho cc
tn hu cng tr nn ca l sng ng dng ln Thin Cha
khi h rc Mnh v Mu Thnh.
1106.
Cng vi phn Tng Nim, li Xin Ban Thnh Thn
l trng tm ca mi c hnh b tch, c bit l thnh l :
1375.
Bn hi : lm th no Bnh tr nn Mnh Cha Ki-t
v Ru tr nn Mu Cha Ki-t? Ti xin tha :
Cha Thnh Thn n v thc hin iu vt trn
ngn t v suy ngh ca loi ngi... Bn ch cn bit
l nh Cha Thnh Thn, nh ngy xa Ngi Li
t mnh v ch thn nhn ly xc phm ni lng c
trinh N nh Cha Thnh Thn (Thnh Gio-an a
mt, "V c tin chnh thng" 4,13)
1107 2816.
Quyn nng ca Cha Thnh Thn trong Phng V
lm cho Nc Tri mau n v mu nhim cu hon tt.
ang khi chng ta ch i v hy vng, Cha Thnh Thn
cho chng ta c tin d vo s hip thng sung mn ca
Thin Cha BaNgi. Nhn li cu xin ca Hi Thnh, Cha
Cha c Cha Thnh Thn n ban s sng cho nhng ai n
nhn Ngi; v ngay t by gi, Cha Thnh Thn l "bo
chng" gia nghip i i dnh cho h (x. Ep 1,14; 2Cr
1,22).
n thng hip ca Cha Thnh Thn

421

1108 788 1091 775.

Trong mi hot ng Phng V, Cha Thnh Thn
c c n gip chng ta hip thng vi Cha Ki-t
nhm hnh thnh Thn Th Ngi. Nh nha sng trong cy
nho ca Cha Cha, Cha Thnh Thn tr sinh hoa tri ni
cc nhnh(x. Ga 15, 1-17) . S hp tc thm su nht gia
Cha Thnh Thn v Hi Thnh c thc hin trong Phng
V. Cha Thnh Thn l ng ban n thng hip, lun
trong Hi Thnh; nh , Hi Thnh l b tch cao c hip
thng con ngi vi Thin Cha v tp hp con ci Thin
Cha tn mt khp ni v mt mi. Hiu qu ca Cha
Thnh Thn trong Phng V gn lin vi n hip thng con
ngi vi Ba Ngi Ch Thnh v hip thng huynh (x.
1Ga 1,3-7).
1109 1368.
"Xin Ban Thnh Thn" cng l li nguyn xin cho
cng on c hon ton hip thng vi mu nhim
ChaKi-t. "n sng c Gi-su Ki-t, Cha chng ta, tnh
yu ca Cha Cha v n thng hip ca Cha Thnh Thn"
(2Cr 13,13) phi lun vi chng ta v em li hiu qu
khng ch gii hn trong cuc c hnh thnh l. Do , Hi
Thnh cu xin Cha Cha c Cha Thnh Thn n lm cho
i sng cc tn hu tr thnh ca l sng ng dng ln
Thin Cha : nh c bin i nn ging hnh nh Cha Kit; nh bit chm lo Hi Thnh c hip nht; v nh
tham d v s mng Cha Ki-t bng vic lm chng v thc
thi c mn.
TM LC
1110
Trong Phng V, Hi Thnh chc tng v tn th
Thin Cha Cha, ngun mch mi phc lnh trong cng
422

trnh sng to v cu , ng chc lnh cho chng ta trong

Cha Con v ban cho chng ta Cha Thnh Thn, nh ,
chng ta tr nn ngha t ca Ngi.
1111.
Trong Phng V, Cha Ki-t hot ng qua cc b
tch v :
- mu nhim cu ca Ngi c quyn nng Cha
Thnh Thn lm cho hin din;
- Hi Thnh, Thn Th Cha Ki-t, l b tch (du ch v kh
c) Cha Thnh Thn thng ban n cu ;
- qua c hnh Phng V, Hi Thnh l hnh tham d v
nm trc Phng V trn Tri.
1112.
Trong Phng V ca Hi Thnh, Cha Thnh Thn
c s mng:
- chun b cho cng on tn hu gp g c Ki-t;
- gi nh v biu l Cha Ki-t cho cng on;
- dng quyn nng lm cho cng trnh cu ca Cha Kit hin din v tc ng trong hin ti, ng thi lm cho n
hip thng trong Hi Thnh sinh hoa kt qu.
Mc 2

MU NHIM VT QUA
TRONG CC B TCH CA GIO HI
1113 1210.
Ton b i sng Phng V ca Hi Thnh xoay
quanh Hin T Thnh Th v cc B Tch. C by b tch :
Thnh Ty, Thm Sc hay Xc Du Thnh, Thnh Th, Ha
Gii, XcDu Bnh Nhn, Truyn Chc Thnh, Hn Phi(x.
423

DS 860; 1310; 1601). Trong mc ny, chng ta bn n c

tnh ca by b tch theo quan im thn hc. Nhng c tnh
chung lin quan n vic c hnh s c trnh by chng
II, nhng im c th ca tng b tch s c trnh by
on II.
I. NHNG B TCH CA C KI-T
1114.
"Da vo gio l ca Kinh Thnh, cc truyn thng
tng v s ng tm nht tr ca cc gio ph", chng ti
tuyn tn rng "cc b tch ca Lut Mi u do Cha Gi-su
thit lp" (x. DS 1600-1601).
1115 512-560.
Nhng li Cha ni cng nh nhng vic Cha lm
trong i sng n dt cng nh trong i sng cng khai, u
c gi tr cu chuc, tin d vo hiu nng ca mu nhim
Vt Qua. Nhng li ni v hnh ng ny tin bo v
chun b nhng g Ngi ban cho Hi Thnh khi mi s
hon tt. Cc mu nhim trong trong i sng ca c Ki-t
l nn tng cho nhng g Ngi ban qua cc b tch nh cc
tha tc vin ca Hi Thnh, v "nhng iu hu hnh ni
ng Cu c chuyn vo cc mu nhim"(Thnh L-
C Bi ging 74,2).
1116 1504,774.
Cc b tch l "nhng k cng ca Thin Cha" trong
Giao c mi v vnh cu, v l"sc lc pht xut" t Thn
Xc c Ki-t (x.Lc 5,17; 6,19; 8,46), lun sng ng v
ban pht s sng, v l nhng tc ng ca Cha Thnh
Thn, ng hot ng trong Thn Th Cha Ki-t l Hi
Thnh.

424

II. CC B TCH CA HI THNH

1117 120.
Nh Thnh Thn dn vo "chn l vn ton"(x.Ga
16,13), Hi Thnh dn dn nhn ra kho tng qu bu nhn
t c Ki-t v minh nh vic phn pht kho tng y nh
Hi Thnh lm vi Quy in Sch Thnh v tn iu, nh
ngi qun l trung tn cc mu nhim ca Thin Cha (x.Mt
13,52; 1Cr 4,1). V vy, theo dng thi gian, Hi Thnh
nhn nh trong s cc c hnh phng v, c by b tch ng
ngha do Cha Ki-t thit lp.
1118 1396.
Cc b tch "thuc v Hi Thnh" theo hai ngha : do
Hi Thnh v cho Hi Thnh."Do Hi Thnh" v Hi Thnh
l b tch ca Cha Ki-t, ng ang hot ng trong Hi
Thnh nh s v ca Thnh Thn. "Cho Hi Thnh" v cc b
tch xy dng Hi Thnh (x.Thnh u-tinh, Thnh Thin
Quc, 22,17; x.Thnh T-ma A-qui-n, Tng Lun Thn
Hc 3,64,2,ad 3); chng by t v thng truyn cho con
ngi, nht l trong b tch Thnh Th, mu nhim hip
thng ca Thin Cha Tnh Thng, Thin Cha duy nht
trong Ba Ngi Ch Thnh.
1119 792.
Kt hp vi c Ki-t l u "thnh mt ch v thn
b duy nht"(Pi XII, thng ip "Nhim Th Cha Ki-t") ,
Hi Thnh c hnh cc b tch vi t cch l "cng on t
t", c t chc(x. LG 11). Nh b tch Thnh Ty v Thm
Sc, dn t t c kh nng c hnh Phng V; mt s Ki-t
hu "nh chc thnh, c t ln nhn danh Cha Ki-t
chn dt Hi Thnh bng n sng v Li Thin Cha "(LG
11).

425

1120 1547.
Chc linh mc tha tc hay phm trt (x. LG 10) l
phc v chc t t cng ng nh b tch Thnh Ty. Tht
s chnh Cha Ki-t hot ng trong cc b tch, nh Cha
Thnh Thn, hu mu ch cho Hi Thnh. S mng cu ri
c Cha Cha y thc cho Cha Con khi Ngi xung th
lm ngi, c Cha Con y thc cho cc tng v cc
tng truyn li cho nhng ngi k nhim cc ngi; h
n nhn Thnh Thn ca c Gi-su hnh ng nhn
danh Ngi v l hin thn ca Ngi(x.Ga 20, 21-23; Lc
24,47; Mt 28, 18-20). Nh vy, tha tc v linh mc l dy
linkt mang tnh b tch ni kt hot ng phng v vi
nhng g cc tng ni v lm; v qua cc ngi, vi
nhng g c Ki-t, l ngun gc v nn tng ca ccb tch,
ni v lm.
1121 1272, 1304 1582.
Ngoi vic ban n sng, ba b tch Thnh Ty, Thm
Sc v Truyn Chc Thnh cn in vo linh hn mt "n tch"
hay "n tn", nh , ngi tn hu c tham d vochc t
t ca c Ki-t v tr nn thnh vin ca Hi Thnh vi
cp bc v phn v khc nhau. Nh Thnh Thn, du n ny
lm cho ngi tn hu nn ng hnh ng dng vi c Kit v Hi Thnh. Du n ny khng th xa i c, lun tn
ti trong ngi Ki-t hu nh bo chng tch cc ca n
sng, nh li ha v bo m c Thin Cha che ch, v
nh n gi c phng th Thin Cha v phc v Hi
Thnh. Cc b tch ny ch c ban mt ln.
III. CC B TCH C TIN
1122 849 1236.
c Ki-t sai cc tng i "nhn danh Ngi
m rao ging cho mun dn, ku gi h sm hi c n
426

tha ti" (Lc 24,47), "anh em hy n vi mun dn, lm php

ra cho h nhn danh Cha Cha, Cha Con v Cha Thnh
Thn... mun dn tr nn mn ca Thy" (Mt 28,1920). S v thanh ty cng l s v b tch c bao hm
trong s v loan bo Tin Mng, v b tch c chun b
bng Li Cha v c tin n nhn Li Cha :
"Dn Cha c on t trc ht l nh Li Thin
Cha Hng Sng... Cn phi rao ging Li Cha
dn h n lnh nhn cc b tch, v y l nhng b
tch c tin, m c tin li c pht sinh v nui
dng bng Li Cha" (PO 4).
1123 1154.
"Cc b tch c mc ch thnhha con ngi, xy
dng Thn Th Cha Ki-t v sau cng th phng Thin
Cha. Tuy nhin v l nhng du ch, cc b tch cn gi vai
tr gio hun na. Khng nhng cc b tch gi thit phi c
c tin, m cn dng li ni v s vt nui dng, cng
c v din t c tin . Do , c gi l cc b tch c
tin (SC 59).
1124 166 1327 78.
c tin ca Hi Thnh c trc c tin ca ngi tn
hu, ngi tn hu c mi gi cng tin vi Hi Thnh.
Khi c hnh cc b tch, Hi Thnh tuyn xng c tin
lnh nhn t cc tng ; do , c ngn ng: Cu nguyn
th no, tin th y. Lut cu nguyn l lut c tin, Hi
Thnh tin nh Hi Thnh cu nguyn. Phng V l mt yu
t cu thnh Truyn Thng thnh thin v sng ng ca Hi
Thnh (x. DV 8).
1125 1205.

427

V th, cc tha tc vin hay cng on khng c

ty tin sa i hay thm bt nghi thc b tch no. Ngay c
quyn ti thng trong Hi Thnh cng khng th ty tin
thay i Phng V, m ch c th thay i da theo c tin
v tn trng mu nhimPhng V.
1126 815.
Ngoi ra, v cc b tch din t v pht huy s hip
thng c tin trong Hi Thnh, nn "lut cu nguyn" l mt
trong nhng tiu chun ct yu ca cuc i thoi nhm ti
lp s hip nht cc Ki-t hu (x.UR 2 v 15).
IV. CC B TCH CA N CU
1127 1084 1105 696.
Khi c c hnh ng n trong c tin, cc b tch
trao ban n sng m chng biu hin (x. C Trent: DS1605
v 1606). Cc b tch u hu hiu v chnh Cha Ki-t hot
ng : chnh Ngi ra ti, chnh Ngi hnh ng trong cc
b tch ban n sng m b tch biu hin. Cha Cha lun
nhn li khn nguyn y tin tng ca Hi Thnh, khi Hi
Thnh by t c tin vo quyn nng Cha Thnh Thn
trong kinh nguyn Xin Ban Thnh Thn mi b tch. Cng
nh la bin i mi th n chm ti thnh la, Cha Thnh
Thn cngbin i nhng g quy phc quyn nng Ngi
thnh S Sng thn linh.
1128 1584.
V th, Hi Thnh khng nh(x.C Trent: DS
1608) : cc b tch c hiu qu "ex opere operato" (dch tng
ch l: do chnh s vic c thc hin), ngha l c hiu qu
nh cng trnh cu ca Cha Ki-t c hon thnh
mt ln dt khot."B tch khng thnh s do s cng chnh
ca ngi trao ban hay ngi lnh nhn, nhng do quyn
428

nng Thin Cha"(x.Thnh T-ma A-qui-n, Tng Lun

Thn Hc 3,68,8). Khi b tch c c hnh theo hng
ca Hi Thnh, quyn nng ca Cha Ki-t v Cha Thnh
Thn, hot ng trong v qua b tch y, khng ph thuc vo
s thnh thin ca bn thn tha tc vin . Tuy nhin, hiu
qu ca cc b tch cn tu thuc vo thi ni tm ca
ngi lnh nhn.
1129 1257,2003 460.
Hi Thnh khng nh : c cu ri, ngi tn
hu cn n cc b tch ca Giao c Mi (x.C Trent: DS
1604) . n sng b tch l n Thnh Thn c Cha Ki-t
ban cho ring tng b tch. Cha Thnh Thn cha lnh v
bin i nhng ai n nhn Ngi,bng cch lm cho h nn
ng hnh ng dng vi Con Thin Cha. Chnh Thnh
Thn to nn hiu qu ca i sng b tch khi cho ngi tn
hu thng phn vo bn tnh Thin Cha (x. 2 Pr 1,4), bng
cch lin kt i sng ca h vi i sng c Ki-t, ng
Cu Th.
V. CC B TCH CA I SNG VNH CU
1130 950.
Hi Thnh hp mng mu nhim Cha Ki-t "cho ti
khi Ngi li n" v khi "Thin Cha c ton quyn trn
mi loi"(x. 1Cr 11, 26;15, 28). Ngay t thi cc tng ,
Phng V c Thnh Thn thi thc hng n cng ch
ca mnh bng li tha thit khn nguyn trong Hi Thnh :
"Xin Cha ng n" ( 1Cr 16,22). Nh th, Phng V chia s
c mun ca Cha Ki-t : "Thy khao kht mong mi n l
Vt Qua ny vi anh em...cho n khi l ny c nn trn
vn trong Nc Thin Cha" (Lc 22,16). Trong cc b tch
ca Cha Ki-t, Hi Thnh nhn c bo chng gia nghip
ca Ngi, d phn vo i sng vnh cu, ang khi "ch
429

i ngy hng phc, ngy c Gi-su l Thin Cha v i

v l ng cu chng ta, xut hin vinh quang" (Tt 2, 13).
"Thn Kh v Tn Nng cng ni : xin Ngi ng n... xin
Ngi ng n, ly Cha Gi-su" (Kh 22, 17. 20).
Thnh T-ma tm lc cc chiu kch ca b tch nh
sau : "B tch l du ch gi nh nhng g xy ra,
tc l cuc kh nn ca Cha Ki-t; l du ch cho
thy nhng g cuc kh nn ny gy tc ng trn
chng ta, tc l n sng; l du ch tin bo Vinh
Quang s n" (Tng lun Thn hc 3, 60,3).
TM LC
1131.
Cc b tch l nhng du ch hu hiu ca n sng do
Cha Ki-t thit lp v y thc cho Hi Thnh.Qua cc b
tch, Thin Cha ban cho chng ta s sng thn linh. Cc
nghi thc hu hnh dng c hnh b tch, biu th v thc
hin n sng ring ca tng b tch. Cc b tch sinh hiu qu
ni nhng ngi lnh nhn hi iu kin.
1132.
Hi Thnh c hnh cc b tch vi t cch l cng
on t t c phn nhim theo chc t t cng ng v
chc t t ca tha tc vin c chc thnh.
1133.
Cha Thnh Thn chun b cc tn hu lnh nhn b
tch, bng Li Cha v c tin ca nhng tm hn sn sng
n nhn Li Cha. Cc b tch cng c v din t c tin.
1134.

430

i sng b tch pht sinh hiu qu cho c nhn cng

nh cho Hi Thnh : va gip cc tn hu sng cho Thin
Cha trong c Ki-t Gi-su; va gip Hi Thnh tng
trng trong c mn v trong s mng lm chng.
CHNG HAI

C HNH MU NHIM VT QUA

1135.
Trong chng mt, chng ta tm hiu nhim cc b
tch; nh , chng ta thy c tnh cch mi m ca c
hnh phng v. Trong chng ny, chng ta s bn n vic
c hnh cc b tch, nhng c tnh chung ca vic c hnh
by b tch theo truyn thng Phng V; cn nhng im c
th ca tng b tch s c trnh by sau. Gio l cn bn v
vic c hnh b tch s tr li cc vn nn u tin v ti
ny :
- Ai c hnh?
- C hnh nh th no?
- C hnh khi no?
- C hnh u?
Mc 1

C HNH PHNG V GIO HI

I. AI C HNH ?
1136 795 1090.

431

Phng V l "hot ng" ca "c Gi-su ton din".

Nhng ai hm nay ang c hnh phng v qua cc du ch
hu hnh, tham d vo mu nhim thin quc , ni c
hnh hon ton l hip thng v i L.
Nhng v c hnh Phng v thin quc
1137 662.
Sch Khi Huyn ca Thnh Gio-an c trong phng
v ca Hi Thnh, cho chng ta thy : trc ht, c "mt ci
ngai trn tri v c mt ng ng trn ngai "(Kh 4,2) l
"c Cha" (Is 6,1); ri n, "Con Chin b git"(Kh 5,6)
l c Ki-t chu ng inh v sng li, v Thng T duy
nht ca cung thnh ch thc (x. Dt 4,14-15; 10,19-21),
"va l ch t va l l vt, va dng va c dng
ln"(Phng v theo thnh Gio-an Kim Khu, Kinh nguyn
Thnh Th); cui cng l "con sng c nc trng sinh, t
ngai ca Thin Cha v ca Con Chin chy ra" (Kh 22,1),
mt trong nhng biu tng p nht v Cha Thnh Thn.
1138 335 1370.
Mun loi "c qui t" trong c Ki-t, u
tham d vo vic ca tng Thin Cha v chu ton Thnh
Ngi :cc thin thn(x. Kh 4-5; Is 6, 2-3), ton th th to
(tng trng bng bn sinh vt), cc ti t Thin Cha thi
Cu c v Tn c (24 k mc) Dn Mi caThin Cha
(144 ngn), c bit l cc v t o "nhng ngi b git
v rao ging Li Cha" (Kh 6,9-11), c Ma-ri-a Thnh
Mu ca Thin Cha, Ngi Ph N ( Kh 12), Hin Th ca
Con Chin (Kh 21,9), v cui cng l "mt on ngi tht
ng khng ti no m ni, thuc mi dn, mi chi tc, mi
nc, v mi ngn ng "(Kh 7,9).

432

1139.
Cha Thnh Thn v Hi Thnh cho chng ta c
tham d vo Phng V vnh cu ny, khi chng ta c hnh
mu nhim cu trong cc b tch.
Nhng ngi c hnh Phng V b tch
1140 752, 1348 1372.
Ton th cng on, ngha l Thn Th Cha Ki-t
kt hp vi th lnh ca mnh, cng c hnh Phng V. "Cc
hot ng phng v khng phi l nhng hot ng ring t
nhng l nhng c hnh ca Hi Thnh l "b tch hip nht",
l Dn Thnh c qui t v t chc di quyn cc gim
mc. V vy, cc hot ng thuc v ton Thn Th Hi
Thnh, din t v nh hng trn Hi Thnh. Tuy nhin, c
lin quan khc nhau vi tng chi th, ty theo khc bit v
phm trt, phn v v s tham d sng ng"(x. SC 26). V
vy, "khi cc nghi l, theo bn cht c bit ca chng, c
c hnh cng ng vi s tham d ng o v linh hot ca
gio dn th nn nh rng phi qu chung vic c hnh cng
ng hn l c hnh n c v ring r"(SC 27).
1141 1120.
Cng on phng v l cng on ca "nhng ngi
lnh nhn b tch Thnh Ty, nh s ti sinh v xc du
ca Thnh Thn, h c thnh hin tr thnh mt ngi
nh thing ling v mt hng t t thnh; hu ly vic lm
ca ngi tn hu m dng ln Thin Cha nhng hy t
thing ling"(x. LG 10). Mi chi th u c tham d vo
"chc t t cng ng" ny l chc t t ca c Ki-t, v
T T duy nht (x.LG 10, 34; PO 2):

433

"M Hi Thnh tha thit c mong ton th tn hu

c hng dn tham d cc vic c hnh phng vu
cch trn vn, thc v linh ng. Chnh bn tnh
Phng V i hi phi tham d nh th. Li na, nh
php Thnh Ty, vic tham d Phng V tr thnh
quyn li v bn phn ca dn Ki-t gio "l ging
ni c tuyn chn, l hng t t vng gi, l dn
thnh, dn ring ca Thin Cha (1Pr 2,9)" (SC 14).
1142 1549 1561.
"Cc chi th khng cng mt chc nng" ( Rm 12,4).
Mt s ngi c Thin Cha mi gi, trong v qua Hi
Thnh, m nhn phn v c bit trong cng on.
Nhng ngi ny c tuyn chn v thnh hin nh b tch
Truyn Chc. Qua , Cha Thnh Thn cho h kh nng
hnh ng thay c Ki-t l u phc v mi chi th ca
Hi Thnh (x.PO 2 v 15). Cc tha tc vin c chc thnh
l "ha nh" ca c Ki-t T T. Trong thnh l, b tch
Hi Thnh c biu l cch y ; v th, tha tc v gim
mc ni bt vi vai tr ch s nghi l Thnh Th, cng hip
thng vi ngi l tha tc v linh mc v ph t.
1143 903 1672.
gip cc tn hu thc thi chc t t cng ng ca
mnh, cn c nhng tc v c bit khc. Nhng ngi m
nhn cc tc v ny khng c chc thnh. Phn v ca h
c cc gim mc xc nh ty theo truyn thng phng v
v nhu cu mc v. "Ngay c nhng ngi gip l, c sch,
dn gii v nhng ngi thuc ca on cng chu ton tc v
phng v ch thc" (SC29).
1144.
V vy, trong c hnh cc b tch, ton th cng on
u t t, mi ngi tu theo phn v ca mnh, nhng trong
434

"s hip nht ca Cha Thnh Thn", ng hot ng trong

mi ngi. "Trong cc c hnh phng v, tha tc vin hay
tn hu mi ngi chu ton phn v ca mnh, ch lm v
lm trn vn nhng g bn cht s vic v nhng qui tc
phng v qui nh cho mnh" (SC 28)
II. C HNH TH NO?
1333-1340. Du ch v Biu tng
1145 53.
Cuc c hnh b tch c cu thnh bng nhng du
ch v biu tng. Theo ng li s phm ca Thin Cha,
ngha ca du ch v biu tng bt ngun t trong cng
trnh sng to v trong nn vn ho nhn loi, c xc nh
trong cc bin c ca Cu c v c mc khi trn vn
trong con ngi v hot ng ca c Ki-t.
1146 362, 2702 1879.
Nhng du ch bt ngun t th gii loi ngi.
Trong i sng nhn loi, du ch v biu tng chim mt
ch quan trng. Con ngi, mt th to va c thn xc va
linh thing, din t v tip nhn cc thc ti thing ling qua
du ch v biu tng vt cht. Con ngi c tnh x hi, nn
cn du ch v biu tng giao tip vi tha nhn qua ngn
ng, c ch, hnh ng. Trong tng quan vi Thin Cha
cng th.
1147 299.
Thin Cha ni vi loi ngi qua cc th to hu
hnh. V tr vt cht hin hin trc tr khn ca con ngi,
h nhnra nhng du vt ca ng Sng To (x. Kn 13,1;
Rm 1, 19-20; Cv 14,17). nh sng v m ti, gi v la,

435

nc v t, cy v tri u ni v Thin Cha,l biu tng

cho s cao c v gn gi ca Ngi.
1148.
V c Thin Cha to dng, nhng thc ti hu
hnh ny c th din t hot ng ca Thin Cha thnh ha
con ngi, v hot ng ca con ngi by t lng tn knh
Thin Cha. Nhng du ch, nhng biu tng trong i
sng x hi, nh vic thanh ty v xc du, b bnh v chia
s chn ru, c th din t vic Thin Cha hin din v
thnh ho cng nh vic con ngi by t lng tri n ng
Sng To.
1149 843.
Cc tn gio ln u cho thy r cc nghi l tn gio
c mt ngha v hon v biu tng. Phng v ca Hi
Thnh tha nhn, tip thu v thnh ho cc yu t trong thin
nhin v trong nn vn ha nhn loi, ng thi lm cho
chng tr nn nhng du ch ca n sng, ca th to mi
trong c Ki-t.
1150 1334.
Nhng du ch bt ngun t Giao c. Dn ca
Thin Cha tip nhn t ni Ngi nhng du ch, v biu
tng ring, lm ni bt i sng phng v : y khng ch
l nhng cuc c hnh s tun hon ca v tr hay nhng l
hi dn gian, nhng cn l du ch ca Giao c,biu tng
ca nhng k cng Thin Cha lm cho Dn Ngi.
Trong cc du ch phng v ca Cu c, c th k vic ct
b, xc du thnh hin cc vua v t t, t tay, cc l vt,
v nht l l Vt Qua. Hi Thnh nhn ra ni nhng du ch
hnh nh tin trng cho cc b tch ca Tn c.

436

1151 1335.
Nhng du ch c c Ki-t s dng. Khi ging
dy, c Gi-su thng dng nhng du ch trong thin
nhin din t mu nhim Nc Thin Cha (x. Lc 8,10).
Ngi thc hin vic cha lnh v cng c Li Ngi ging
dy bng nhng du ch hu hnh hay hnh ng biu trng
(x.Ga 9,6; Mc 7,33-35; 8, 22-25). Ngi em li ngha mi
cho nhng bin c vdu ch ca Cu c, nht l bin c
Xut Hnh v Vt Qua (x. Lc 9,31; 22, 7-20), v chnh
Ngi l ngha ca mi biu trng ny.
1152.
Nhng du ch b tch. T l Hin Xung, Cha
Thnh Thn thnh ha nh nhng du ch b tch ca Hi
Thnh. Cc b tch ca Hi Thnh khng bi b nhng thanh
luyn, tip nhn tt c s phong ph ca nhng du ch v
biu tng trong thin nhin v trong i sng x hi. Hn
na, cc b tch cn hon tt nhng tin trng v hnh bng
ca Cu c, biu th v thc hin n cu do c Ki-t
em li, bo trc v tin d vinh quang thin quc.
Li ni v hnh ng
1153 53.
Mi c hnh b tch l mt cuc gp g gia con ci
Thin Cha vi Cha mnh, trong c Ki-t v Thnh Thn.
Cuc gp g ny l cuc i thoi qua hnh ng v li ni.
Cc hnh ng biu trng t n l mt ngn ng, nhng
cn c Li Cha v vic p tr trong c tin i km v lm
cho nhng hnh vi ny nn sng ng, ht ging Nc
Tri sinh hoa kt tri trong tha t tt. Nhng hot ng
phng v biu th nhng g Li Cha mun din t: va l
sng kin n sng ca Thin Cha, va l li p tr trong
c tin ca Dn Cha.
437

1154 1100 103.

Phng v Li Cha l phn ct yu trong cc c hnh
b tch. nui dng c tin ca cc tn hu, phi tn knh
nhng g lin quan n Li Cha : Sch Thnh (sch Bi c
hay sch Tin Mng), nghi thc tn knh (kiu Sch Thnh,
xng hng, hu n), ni cng b (ging i), cch c d
nghe d hiu, bi ging ca tha tc vin sau khi cng b Li
Cha, nhng li xng p ca cng on (nhng li tung
h, thnh vnh, kinh cu, tuyn xng c tin).
1155 1127.
Li ni v hnh ng trong Phng V va l du ch
gn lin vi gio hun, va lin kt vi nhau thc hin
iu chng biu th. Cha Thnh Thn khng ch khi dy
c tin cc tn hu hiu c Li Cha; nhng qua cc b
tch, Ngi cn thc hin "nhng k cng" ca Thin Cha
c Li Cha loan bo. Cng trnh ca Cha Cha c
Cha Con yu du hon tt, nay Cha Thnh Thn lm cho
hin din v thng ban cho cc tn hu.
Thnh ca v Thnh nhc
1156.
"Truyn thng m nhc ca ton Hi Thnh kin
to nn mt kho tng v gi vt hn mi din t ngh thut
khc, nht l iu nhc thnh i lin vi li ca, gp phn cn
thit hoc trn vn trong phng v trng th" (x. SC 112). T
thi Cu c, khi c hnh phng v, ngi ta ngm v
ht cc Thnh Vnh c linh hng, thng c nhc ph ha.
Hi Thnh tip tc v pht huy truyn thng ny. "Hy cng
nhau xng p nhng bi thnh vnh, thnh thi v nhng
bi ca (x. Cl 3,16-117) do Thn Kh linh hng; hy em c
tm hn m ca ht chc tng Cha" (Ep 5,19). "Ht l cu
nguyn hai ln" (x. T. Augustin, Tv 72,1).
438

1157 2502.
Thnh ca v thnh nhc "cng lin kt cht vi hot
ng phng v" (SC 112), cng th hin chc nng lm du
ch ca mnh, theo ba tiu chun chnh : "Din t li cu
nguyn cch du dng hn, c v s ng thanh nht tr v
lm cc nghi l thm phn long trng" (x. SC 112). Nh th,
thnh ca v thnh nhc gp phn vi li ni v hnh ng
ca phng v tn vinh Thin Cha v thnh ha cc tn
hu (x. SC 112) :
"Tht cm ng n ri l khi nghe anh em ht cc
thnh thi, thnh ca vi nhng m iu du dng vang
rn trong cc bui c hnh phng v. Tht l xc
ng, li ca ting ht rt vo tai ti, lm si sc chn
l trong tim ti. Lng yu mn Cha nng ti ln cao,
hai dng l chy trn m ti, ti thy tm hn mnh
bay bng ..." ( Thnh Augustin, T Thut 9, 6, 14).
1158 1201 1674.
S ha hp ca cc du ch (thnh ca, thnh nhc, li
ni v hnh ng) cng din cm v phong ph hn nu
c din t bng nt p vn ha ring ca cng on Dn
Cha ang c hnh Phng V (x. SC 119). V th, "thnh ca
bnh dn phi c kho lo c v tn hu c th ca ht
trong nhng vic o c thnh thin cng nh trong chnh
hot ng phng v" theo nhng quy tc ca Hi Thnh (x.
SC 118). "Li thnh ca phi thch hp vi o l Cng gio
v tt hn c l rt ra t Thnh Kinh v cc ngun mch
phng v (SC 121).
476-477, 2129-2132
Cc nh tng thnh

439

1159.
nh tng thnh, c bit cc nh tng dng trong
Phng V, ch yu trnh by Cha Ki-t. nh tng khng
th minh ha Thin Cha v hnh v khn t; nhng vic
Con Thin Cha nhp th em li cho nh tng mt vai tr
tn gio mi :
"Thin Cha khng c thn xc, khng c din mo,
nn tuyt i khng th din t bng hnh nh. Nhng
gi y, Thin Cha mc ly xc phm v sng
gia loi ngi, nn ti c th ha li Thin Cha m
ti thy... Cha ly i tm mn che, chng ti
c chim ngm vinh quang Cha" (Thnh Gio-an
a-mt, " V nh tng thnh" 1,16).
1160.
Kinh Thnh dng li ni truyn t s ip Tin
Mng, cn nh tng thnh dng hnh nh. Li ni v hnh
nh b sung cho nhau :
" tuyn xng vn gn c tin, chng ta gn gi mi
truyn thng ca Hi Thnh, d thnh vn hay khng
thnh vn, c truyn li cho chng ta khng h
thay i. Mt trong nhng truyn thng l vic
dng cc nh tng hp vi li rao ging s ip Tin
Mng, v tin rng Ngi Li Thin Cha thc s
lm ngi. iu ny thc hu ch v tin li, v li
ni v hnh nh soi sngv b tc ngha cho nhau"
(x. C Ni-x-a II, nm 787: COD 111).
1161.
Tt c cc du ch dng trong Phng V u quy v
c Ki-t. Cc nh tng v c M v cc thnh cng vy,
v biu th c Ki-t vinh hin ni cc ngi. Cc nh tng
440

cho thy "m my cc nhn chng" (Dt 12,1) ang tham d

vo cng trnh cu th gian v hip nht vi chng ta, c
bit khi chng ta c hnh cc b tch. Qua cc nh tng,
chng ta thy con ngi"c to thnh theo hnh nhThin
Cha", c bin i "nn ging Thin Cha" (x. Rm
8,29; 1Ga 3,2) v cng vi cc thin thn c qui t trong
c Ki-t :
"Trung thnh vi o l ca cc thnh gio ph v
truyn thng Hi Thnh Cng Gio, v bit rng o
l ny c Cha Thnh Thn linh hng, chng ti
nh tn chc chn v chnh xc rng : cc nh tng
thnh ng tn knh, cng nh cc mu Thnh Gi
qu bu v sng ng - d c v, chm tr hay lm
bng cht liu thch hp - phi c chng by trong
cc nh th, trang tr trn cc dng c v y phc
thnh, v trn tng v trn tranh, t trong nh v
ngoing. i vi nh tngca Cha Gi-su Kit, Thin Cha v ng Cu chng ta, nh tng
ca c Ma-ri-a Thnh Mu Thin Cha v ca cc
thin thn, cc thnh v nhng ngi cng chnh
cng th" (C Ni-x-a II : DS 600).
1162 2502.
"V p v mu sc ca nh tng thc y ti cu
nguyn. Nh cnh p thin nhin lm ro rc hn ti, cc
nh tng lm cho ti vui sng ca ngi Cha" (x. Thnh
Gio-an a-mt, " V nh tng thnh" 1,27). Chim ngm
nh tng thnh, cng vi suy nim Li Cha vht thnh thi
phng v, s ha hp vi cc du ch dng trong c hnh
Phng V, mu nhim c c hnh khc su hn trong
tm khm, sau bc l ra trong i sng mi ca cc tn
hu.

441

III. C HNH KHI NO ?

Lch Phng V
1163 512.
"Hi Thnh l M hin, thcmnh c bn phn ca
tng cng trnh cu chuc ca Phu Qun ch thnh, bng vic
tng nim vo nhng ngy n nh trong nm. Mi tun,
vo ngy Cha Nht, Hi Thnh tng nh vic Cha Phc
Sinh. Mi nm mt ln, vo dp l Phc Sinh, Hi Thnh cn
c hnh ht sc trng th, cuc Thng Kh v Phc Sinh
hng phc ca Ngi. Hi Thnh qung din mu nhim
Cha Ki-t qua chu k mt nm... Trong khi tng nim
nhng mu nhim cu chuc, Hi Thnh rng m cho cc tn
hu kho tng quyn nng cu v cng nghip ca Cha,
lm cho nhng mu nhim ny hin din qua cc thi i,
khi tip xc vi cc mu nhim , cc tn hu s c y
trn n cu chuc" (SC 102).
1164.
T khi c lut M-s, Dn Cha cn c vo l Vt
Qua n nh cc i l nhm tng nim nhng k cng
ca Thin Cha cu , t n Ngi, gi mi k nim v
truyn li cho cc th h sau. Trong thi i ca Hi Thnh,
t khi c Ki-t phc sinh n ngy Ngi quang lm,
Phng V do Hi Thnh c hnh vo nhng ngy n nh
mang du n mi m ca mu nhim c Ki-t.
1165 2659,2836 1085.
Khi Hi Thnh c hnh mu nhim Cha Ki-t, hai
ting "Hm nay" c lp i lp li trong kinh nguyn, nh
m vang li kinh Cha dy (x. Mt 6,11) v li mi gi ca
Thnh Thn (x.Dt 3,7-4,11;Tv 95,7). "Ngy hm nay" ca
Thin Cha hng sng m con ngi c mi gi bc vo,
442

chnh l "Gi" Vt Qua ca c Gi-su. Cuc Vt Qua

ca Ngi cun ht v bao trm ton b lch s :
"Cuc sng bao trm trn vn vt v tt c c y
trn nh sng chi chang. Vng ng ch thc xm
chim v tr. c Ki-t v i, ng "c trc
Sao Mai" cng nh mi tinh t, ng bt t v v
bin, chiu soi trn vn vt, rc r hn c mt tri. V
th, mt ngy ti sng, trng cu v vnh vin,
c m ra cho chng ta l nhng k tin vo Ngi :
l cuc Vt Qua thn b" (Thnh Hi-p-li-t,
Phc Sinh 1-2).
2174-2188
Ngy ca Cha
1166 1343.
"Theo truyn thng tng bt ngun t chnh ngy
Cha Ki-t sng li, Hi Thnh c hnh mu nhim Phc
Sinh vo mi ngy th tm, ngy tht ng gi l ngy
caCha hay ngy Cha Nht" (x. SC 106). Ngy Cha Ki-t
Phc Sinh va l "Ngy th nht trong tun" gi li ngy u
ca cng trnh sng to, va l "Ngy th tm", sau khi "an
ngh" trong "ngySa-bt v i", Cha Ki-t khai mc"ngy
Cha lm nn", "ngy khng cn m ti" (Phng V
Byzantin). "Ba tic ca Cha" l trng tm ca ngy ny,
tt c cng on tn hu c gp Cha Ki-t Phc Sinh,
ng mi gi h vo d tic (x. Ga 21,12; Lc 24,30) :
"Hm nay l Ngy ca Cha, ngy Phc Sinh, ngy
ca cc Ki-t hu, cng l ngy ca chng ta. Hm
nay c gi l ngy ca Cha, v l ngy c Gisu khi hon ln vi Cha Cha. Nu ngi ngoi gio
443

gi l "ngy mt tri", chng ta cng sn sng chp

nhn : v hm nay, mun dn c thy nh Sng,
hm nay Mt Tri Cng Chnh mang li n cu
xut hin" (Thnh Hi--r-ni-m, "Bi ging ngy
Cha nht Phc Sinh").
1167.
Ngy Cha Nht l ngy tuyt ho cng on tn
hu tp hp c hnh Phng V, " ngheLi Cha v tham
d vo b tch Thnh Th, knh nh s Thng Kh, Phc
Sinh v Vinh Quang ca Cha Gi-su, ng thi cm t
Thin Cha, v Ngi dng s Phc Sinh ca Cha Gi-su
Ki-t t trong k cht m ti sinh h trong nim hy vng
sng ng" (SC 106) :
"i ly Cha Ki-t, khi suy ngm nhng iu k diu
Ngi thc hin trong trong ngy Cha Nht, ngy
Cha sng li, chng con phi tht ln : Ngi khen
Cha v ngy Cha Nht, Ngy hng phc, Ngy
khi u cng trnh sng to... cng trnh cu chuc...
i mi nhn loi. Hm nay tri t vui mng v
hon v ngp trn nh sng. Ngi khen Cha v ngy
Cha Nht, Ngy ca Thin ng rng m n Aam v tt c nhng k b lu y"(Fanqith, Cc gi
kinh Phng v Syria Antiokia, Quyn 6, Phn ma
h, trang 193b).
Nm Phng V
1168 2698.
Khi t Tam Nht Vt Quanh ngun nh sng,
thi i mi ca Phc Sinh chiu ta c nm Phng V. Thi
gian ca c nm trc v sau Tam Nht Vt Qua c
Phng V thnh ha thnh "nm hng n ca Cha" (Lc
444

4,19). Nhim cc cu c thc hin trong thi gian,

nhng t khi nhim cc chon tt trong bin c c
Gi-su Phc Sinh v Thnh Thn c thng ban, th cng
ch ca lch s c tin d, v NcThin Cha xut
hin trong lch s loi ngi.
1169 1330 560.
Phc Sinh khng ch l mt ngy l nh bao l khc,
nhng l ngy "l trn cc l", cng nh b tch Thnh Th l
"b tch trn cc b tch". Thnh A-ta- na-xi- gi l Phc
Sinh l "ngy Cha Nht Trng i" (Th cc i l 329),
cng nh Gio Hi ng Phng gi Tun Thnh l "Tun
L Trng i". Mu Nhim Phc Sinh, mu nhim c Kit ton thng s cht, em li cho thi gian gi ci ca chng
ta, sc sng mnh lit, cho n khi mi s phi quy phc
c Ki-t .
1170.
Ti Cng ng Chung Ni-x-a (nm 325), cc Gio
Hi ng mng l Phc Sinh vo Cha nht tip sau ngy
rm Thng nguyn (14 Nisan). V khc nhau trong cch
tnh ngy 14 thng Nisan. Ngy mng l Phc Sinh trong cc
Gio Hi ng Phng v Ty Phng khng lun trng
hp. Do , hai bn ang tm cch tha thun c th mng
Cha Phc Sinh chung mt ngy.
1171 524.
Nm Phng v khai trin mu nhimVt Qua di
nhiu kha cnh, c bit l chu k cc l xoay quanh mu
nhim Nhp Th (Truyn Tin, Ging Sinh, Hin Linh) gi li
nhng bin c khi u n cu v cho chng ta hng
nh hoa tri u ma ca mu nhim Phc Sinh.
L knh Cc Thnh trong nm Phng V
445

1172 971 2030.

"Trong khi c hnh cc mu nhim ca Cha Ki-t
theo chu k hng nm, vi mt tnh yu mn c bit, Hi
Thnh tn knh c Ma-ri-a vinh hin, M Thin Cha,
ng lin kt vi cng trnh cu chuc ca Con Ngi
bng mi dy bt kh phn ly. Ni M, Hi Thnh ngng
m v tn tng thnh qu tuyt diu ca cng trnh cu
chuc, v vui mng chim ngm ni M, nh trong mt hnh
nh tinh tuyn trn ho, iu m ton th Hi Thnh c
mong v trng i (SC 103).
1173 957.
Ngoi ra, Hi Thnh cn thm vo nin k nhng l
knh nh cc thnh t o v cc thnh khc. Hi Thnh
cng b mu nhim Phc Sinh ni cc ngi, v cc ngi
cng chu thng kh v cng c vinh hin vi c Ki-t.
Hi Thnh trnh by cho cc tn hu nhng gng mu ca
cc ngi cc gng sng ny li ko mi ngi n vi
Cha Cha qua Cha Ki-t; v nh cng nghip cc ngi, Hi
Thnh lnh nhn c nhng hngn ca Thin Cha (SC
104).
Cc Gi Kinh Phng V
1174 2698.
Mu nhim Cha Ki-t, Nhp Th v Vt Qua,
c c hnh trong thnh l, c bit trong thnh l Cha
nht, thm nhp v bin i thi gian trong ngy nh vic c
hnh Cc Gi Kinh Phng V, cn gi l Kinh Nht Tng.
Trung thnh vi gio hun tng truyn dy chng ta phi
"cu nguyn khng ngng" (1Th5,1-17; Ep 6,l8), "Kinh Nht
Tng c lp ra thnh hin trn ngy m bng li ngi
khen Thin Cha" (SC 8). "Kinh Nht Tng l kinh nguyn
cng khai ca Hi Thnh" (SC 98), qua cc tn hu (gio
446

s, tu s v gio dn) thc thi chc t t vng gi dnh cho

nhng ai c ra ti. c c hnh "di hnh thc
c Hi Thnh chun y", Cc Gi Kinh Phng V "chnh l
ting ca Hin Th ni vi ng Phu Qun, v hn na l li
cu nguyn ca Cha Ki-t v Thn Th Ngi dng ln
Cha Cha" (SC 84).
1175.
Cc Gi Kinh Phng V phi tr thnh li kinh
nguyn ca ton th Dn Cha. Trong li kinh , chnh c
Ki-t "tip tc thc thi chc v t t qua Hi Thnh" (x. SC
83). Mi ngi tham d vo kinh nguyn ty theo v th
ring trong Hi Thnh v ty hon cnh sng : cc linh mc
vi t cch l mc t c mi gi chuyn cn cu nguyn
v phc v Li Cha (x. SC 86,96; PO 5); cc tu s do c
sng ca i sng thnh hin (x. SC 98); mi tn hu ty
theo kh nng: "nhng mc t phi lo cho cc Gi Kinh
chnh yu, nht l gi Kinh Chiu, c c hnh chung trong
nh th vo nhng ngy Cha nht v l trng. Cng khuyn
c gio dn c Kinh Nht Tng,hoc cng vi cc linh mc
hoc khi t hp chung vi nhau hoc ring mt mnh" (SC
100).
1176 2700.
Vic c hnh Cc Gi Kinh Phng V khng nhng
i buc phi ha hp li kinh vi tm hn cu nguyn, m
cn "phi lo cho mnh c kin thc di do hn v Phng V
v Thnh Kinh, nht l v Thnh Vnh" (SC 90).
1177 2586.
Cc thnh thi v li cu c xen vo gia cc Thnh
Vnh din t ngha ca cc thi khc trong ngy, ca
ma Phng V v ca ngy i L. Ngoi ra, vic c Li
Cha trong mi Gi Kinh (vi cc cu Xng p theo sau)
447

v vic c sch cc gio ph v cc bc thy linh o trong

mt s Gi cho thy r hn ngha ca mu nhim ang c
hnh, gip thu hiu cc Thnh Vnh v dn ng cho tnh
nguyn. Vic "c sch thing ling", ngha l va c va
suy nim Li Cha cu nguyn, bt ngun t vic c hnh
Phng V.
1178 1378.
Thnh l c ni di bng Cc Gi Kinh Phng V.
Cc Gi Kinh ny khng loi tr nhng cn c v cc vic
o c khc ca Dn Cha, nht l vic th ly v chu
Thnh Th.
IV. C HNH U ?
1179 586.
Vic th phng theo Thn Kh v S Tht (Ga 4,
24) ca Giao c Mi khng b rng buc vo mt ni nht
nh. Tt c tri t u l thnh v c giao ph cho con
ci loi ngi. Khi cctn hu t tp mt ni, iu quan trng
l chnh h l "nhng vin sng ng xy nn ngi n
th ca Thnh Thn" (1Pr 2,4-5). Thn Th ca c Ki-t
Phc Sinh l ngi n thing ling pht sinh ngun nc
hng sng. c thp nhp vo c Ki-t nh Thnh Thn,
"chnh chng ta l n th thnh thing ca Thin Cha hng
sng" (2 Cr 6,16).
1180 2106.
Khi t do tn gio khng b hn ch (x. DH 4), cc
Ki-t hu c th xy dng nhng ni dnh ring cho vic th
phng Thin Cha. Nhng thnh ng hu hnh ny
khng ch l nhng ni hi hp, nhng biu th v biu l
Hi Thnh ang sng trong a phng , ngi nh ca

448

Thin Cha gia nhng ngi c ha gii v lin kt

vi nhau trong c Ki-t.
1181 2691
Thnh ng l "nh cu nguyn, ni c hnh v ct
gi Thnh Th, cng nh tn hu t hp, ni c s hin
din ca Con Thin Cha, ng Cu Chuc chng ta, ng
c hin dng v chng ta trn bn th t l. Nh ny cn
phi c bo qun sch s, xng hp vi vic cu nguyn
v nhng bui c hnh thnh l" (x. PO 5; x SC 122-127).
Trong "nh Cha", cc biu tng phi chn tht v hi ha
gip mi ngi nhn ra c Ki-t ang hin din v hot
ng ni y (SC 7) :
1182 617,1383.
Bn th ca Giao c Mi l Thp Gi c Ki-t (x.
Dt 13,10), ni pht xut cc b tch ca mu nhim Vt
Qua. Bn th l trung tm ca thnh ng, trn "hy t
thp gi c hin ti ha di nhng du b tch. Bn th
cng l bn tic Dn Cha c mi n tham d" (x. IGMR
259). Trong mt s nghi l ng Phng, bn th cn tng
trng cho Ngi M ca c Ki-t (v Ngi thc s cht
v sng li).
1183 1379,2120.
Nh Tm "phi c t ni xng ng v vinh d
nht trong nh th" (MF). Nh Tm phi c nt trang trng,
c t ni tn nghim v chc chn (SC 128) gip cc
tn hu d dng th phng Cha Gi-su ang hin din thc
s trong b tch Thnh Th.
Du Thnh theo truyn thng c bo qun v tn
knh ti mt ni chc chn trong cung thnh v xc du l

449

du b tch ca n tn n Cha Thnh Thn. Du D tng v

Du Bnh nhn cng c th t chung .
1184.
Gh ca gim mc (ngai ta) hay ca linh mc ch t
"phi ni ln nhim v ca Ngi l ch ta cng on v iu
hnh bui cu nguyn" (IGMR 271).
103
Ging i : "Phm gi ca Li Cha i phi c mt
ni thch hp trong nh th, Li Cha c loan bo v
gio dn t nhin hng v trong phn phng v Li
Cha" (IGMR 272).
1185.
Cuc triu tp ca Dn Cha bt u bng b tch
Thnh Ty, nn thnh ng phi c ging ra ti c hnh
b tch Thnh Ty v c nhng bnh nc thnh nhc cc
tn hu nh n nhng li ha ngy ra ti.
Vic canh tn i sng i hi Ki-t hu phi sm
hi, nn thnh ng phi c ni thch hp tip n hi
nhn n by t lng thng hi v lnh nhn n tha th.
2717
Thnh ng cng phi l ni gip tn hu hi tm
v thinh lng cu nguyn ni di v ni tm ha thnh l.
1186 1130.
Thnh ng cn mang ngha cnh chung. vo
Nh Cha, ngi tn hu phi bc qua ngng ca, nh th
t th gii ti li bc vo th gii ca i Sng Mi m
Thin Cha nun dnh cho mi ngi. Thnh ng hu
hnh tng trng cho Nh Cha; , Cha Cha "s lau sch
450

nc mt h" (Kh 21,4). V vy, Thnh ng l nh ca tt

c con ci Thin Cha, lun m rng n mi mi ngi.
TM LC
1187.
Phng V l cng trnh ca c Ki-t ton din, gm
c u v Thn Th. V Thng T ca chngta khng
ngng c hnh Phng V trn tri, cng vi M Ma-ri-a, cc
tng , ch thnh v ng o nhng ngi c hng
Vinh Quang Nc Tri.
1188.
Trong Phng V, ton th cng on u c hnh,
mi ngi theo chc nng ca mnh. Ton Thn Th c Kit, u c chc t t cng ng. Nhng mt s tn hu
lnh nhn b tch Truyn Chc i din c Ki-t l u
ca Thn Th.
1189.
Phng V s dng cc du ch v biu tng ly t
thin nhin (nh sng, nc, la), t i sng con ngi
(ra, xc du, b bnh) v t lch s cu (cc nghi thc
Vt Qua). c a vo lnh vc c tin v c Cha
Thnh Thn s dng, nhng yu t thin nhin, nhng nghi
thc ca loi ngi v nhng nghi l tng nim n cu
chuc tr thnh phng th c Ki-t dng cu v
thnh ha nhn loi.
1190.
Li Cha l phn thit yu trong cc c hnh Phng
V. Li Cha c cng b v li p tr tin yu ca Dn
Cha xc nh ngha ca mi c hnh.

451

1191.
Thnh Ca v Thnh Nhc lin kt cht ch vi hot
ng Phng V, nn khi s dng chng ta phi theo cc tiu
chun : "din t li cu nguyn cch du dng hn, c v s
ng thanh nht tr ca cng on v lm ni bt tnh cht
thnh thing ca bui c hnh".
1192.
nh tng thnh c chng by trong thnh ng,
ni nh ring khi dy v nui dng c tin vo mu
nhim Cha Ki-t. Chng ta tn th chnh Cha Ki-t qua
nh tng v Ngi v cng trnh cu chuc ca Ngi.
Chng ta tn knh M Thin Cha, cc thin thn v cc
thnh qua nh tng ca cc ngi.
1193.
Cha nht l "Ngy ca Cha", ngy c bit c
hnh thnh l v l ngy c Ki-t Phc Sinh. l ngy tt
nht cng on c hnh Phng V, ngy gia nh Ki-t
gio sum hp, ngy vui v ngy ngh. Ngy Cha nht l
"nn tng v trung tm ca c nm Phng V"(SC 106).
1194.
"Hi Thnh cn trin khai trn mu nhim Cha Kit qua chu k mt nm, t Nhp Th, Ging Sinh, n Thng
Thin, Hin Xung, v i ch ngy hng phc, ngy Cha
Ki-t ng n" (SC 102).
1195.
Khi knh nh cc thnh, trc ht l M Thin Cha,
k n l cc thnh tng , cc thnh t o v cc thnh
khc, Hi Thnh di t biu l s hip thng vi Phng
V trn tri. Hi Thnh tn vinh c Ki-t ban n cu

452

cho cc thnh l cc chi th c tn vinh. Gng sng ca

cc ngi khch l Hi Thnh trn ng tin v Nh Cha.
1196.
Khi c hnh Cc Gi Kinh Phng V, tn hu c
kt hip vi c Ki-t, v Thng T ca chng ta, qua
thnh vnh, suy nim Li Cha, thnh ca v nhng lichc
tng. Nh , h c lin kt vi li nguyn lin l v ph
qut ca Ngi m tn vinh Cha Cha v cu xin n Thnh
Thn xung cho ton th gii.
1197.
Cha Ki-t l n Th ch thc ca Thin Cha, l
"ni vinh quang ca Cha Cha ng tr". Nh n sng ca
Thin Cha, cc tn hu cng tr nn n th ca Cha
Thnh Thn, nhng vin sng ng xy nn Hi Thnh.
1198.
Hi Thnh ti th cn c nhng ni cng on tp
hp : ccthnh ng hu hnh l ni thnh, l hnh nh ca
Thnh Thnh Gi- ru- sa-lem thin quc, ni chng ta l
nhng l khch ang tin v.
1199.
Trong nhng thnh ng ny, Hi Thnh c hnh
vic th phng cng khai tn vinh Thin Cha Ba Ngi,
lng nghe Li Cha, ngi khen chc tng, dng ln Ngi
li cu nguyn ca Hi Thnh v hy l ca c Ki-t, ng
hin din gia cng on qua cc b tch. Thnh ng cn
l ni tn hu hi tm v cu nguyn ring.

453

Mc 2

V KHC NHAU CA PHNG V

V TNH HIP NHT CA MU NHIM
Cc truyn thng phng v v tnh cng gio ca Hi
Thnh
1200 2625.
T cng on tin khi Gi-ru-sa-lem cho n ngy
Cha Quang Lm, cc Gio Hi ca Thin Cha, trung thnh
vi c tin tng truyn, u c hnh cng mt mu nhim
Vt Qua. Ch c mt mu nhim c c hnh trong phng
v, nhng cc hnh thc c th khc nhau.
1201 2663 1158
Mu nhim c Ki-t phong ph khn lng, nn
khng mt truyn thng phng v no c th din t trn
vn. Lch s hnh thnh v pht trin cc nghi l minh chng
s a dng v b tc cho nhau cch k diu gia cc nghi l.
Bao lu cn sng nhng truyn thng phng v y trong s
hip thng c tin v i sng b tch, cc Gio Hi gip
nhau phong ph hn, v trung thnh hn vi Thnh Truyn
cng nh vi s mng chung ca Hi Thnh (x. EN 63-64).
1202 814 1674 835 1937.
Nhiu truyn thng phng v khc nhau c khai
sinh t s mng ca Hi Thnh. Cc cng on trong cng
mt khu vc a l v vn ha dn dn c hnh mu nhim
c Ki-t bng nhng cch din t ring, mang c tnh vn
ha a phng : trong truyn thng ca "kho tng c Tin"
(2 Tm 1,14), trong nhng biu tng phng v, trong t chc
hip thng huynh , trong cch hiu thn hc v cc mu
454

nhim v trong cc kiu mu v s thnh thin. Nh th, qua

i sng phng v ca mi Gio Hi, c Ki-t l nh sng
cu mun dn c by t cho mi dn tc v nn vn
ha ni Hi Thnh c sai n v hi nhp. Hi Thnh c
tnh Cng gio nn c th hi nhp tt c nhng nt phong
ph ch thc ca cc nn vn ha vo trong Hi Thnh duy
nht sau khi thanh luyn chng (x LG 23; UR 4).
1203.
Cc truyn thng phng v hay cc nghi l hin hnh
trong Hi Thnh l: nghi l La tinh (ch yu l nghi l Rma, nhng cng phi k n cc nghi l ca mt s Gio Hi
a phng nh nghi l thnh Am-br-si-, hoc nghi l ca
mt s dng tu), v cc nghi l ng Phng nh By-zan-tin, A-l-xan-ri-n hay C-t, Sy-ri-a-c, Ar-m-ni-, Ma-rni-ta v Can--. "Vn trung thnh vng phc truyn thng,
Thnh Cng ng tuyn b rng : M Hi Thnh coi tt c
cc nghi l c chnh thc cng nhn u bnh ng trn
php l v c tn trng nh nhau, li mun cc nghi l y
c duy tr trong tng lai v c c v bng mi cch"
(SC 4).
Phng V v cc nn vn ha
1204 2684 854, 1232 2527.
Phng V phi c c hnh ph hp vi c tnh v
vn ha ca cc dn tc. mu nhim ca c Ki-t c
thng bo cho mun dn bit, h tin m vng phc Thin
Cha (Rm 16, 26). Hi Thnh phi loan bo, c hnh v sng
trong tt c cc nn vn ha. Mu nhim c Ki-t khng
xa b, nhng cu chuc v kin ton cc nn vn ha.
Chnh nh nn vn ha ring c c Ki-t tip nhn v
thanh luyn, ng o con ci Thin Cha n c vi
Cha Cha tn vinh Ngi trong cng mt Thnh Thn.
455

1205 1125.
"Trong Phng V, nht l trong cc b tch, c mt
phn bt bin do Cha thit lp m Hi Thnh phi gi gn,
v nhng phn khc c th thay i, nn Hi Thnh c
quyn, i khi c bn phn thch nghi vi nn vn ha ca
cc dn tc mi n nhn Tin Mng" ( GH Gio-an Phao-l
II, tng hun "150 nm"s 16; x.SC 21).
1206.
"Nhng khc bit v phng v c th lm cho Hi
Thnh c phong ph, nhng cng c th gy ra nhng
cng thng, nhng hiu lm v ngay c nhng v ly gio.
Trong lnh vc ny, r rng khng c cho nhng khc
bit lm nguy hi n s hip nht. Phi trung thnh vi c
tin chung, vi cc du ch b tch Hi Thnh nhn t c
Ki-t, v hip thng vi hng gio phm. Mun thch nghi
vi cc nn vn ha, cn phi hon ci ni tm, v nu cn,
phi on tuyt vi nhng thi quen lu i nhng khng
ha hp c vi c tin cng gio" (x. GH Gio-an Phaol II, Tng hun "150 nm" s 16; x. SC 21).
TM LC
1207.
Nn c hnh Phng V theo vn ha a phng ni
Hi Thnh hin din, nhng khng c Phng V l
thuc vo vn ha. Chnh Phng V cng gip khai sinh v
xy dng cc nn vn ha.
1208
Cc truyn thng Phng V khc nhau c Hi
Thnh cng nhn, minh chng tnh cng gio ca Hi
Thnh, v biu th v thng ban cng mt mu nhim c Kit.
456

1209
Tiu chun bo m cho cng mt s hip nht, trong
khi vn tn trng tnh a dng ca cc truyn thng Phng
V, l trung thnh vi truyn thng tng , ngha l hip
thng trong c tin v i sng b tch do cc tng truyn
li. S hip thng ny c biu th v bo m nh vic k
nhim cc tng .
ON TH HAI

BY B TCH CA HI THNH
1210 1113.
Trong Giao c Mi, c by b tch do c Ki-t
thit lp l Thnh Ty, Thm Sc, Thnh Th, Gii Ti, Xc
Du Bnh Nhn, Truyn Chc Thnh v Hn Phi. By b
tch lin quan n tt cc giai on v thi im quan trng
trong i sng Ki-t hu : ngi tn hu c sinh ra v ln
ln, c cha lnh v sai i. Gia nhng giai on ca i
sng t nhin v i sng thing ling, c nhiu im tng
ng.
1211 1374.
Nh so snh trn, chng ta s cp trc ht n ba
b tch khai tm Ki-t gio (chngmt), ri n hai b tch
cha lnh (chng hai), cui cng l hai b tch phcv s
hip thng v s mng ca cc tn hu (chng ba). Chng
ta c th sp xp cch khc, nhng cch ny cho thy cc b
tchhp thnh mt th thng nht, trong mi b tch c mt
vai tr quan trng trong cuc sng. Ring b tch Thnh Th
chim a v c tn v l "b tch trn cc b tch" : "Tt c
cc b tch khc u qui hng v b tch Thnh Th nh

457

cng ch ca mnh" (x. Thnh T-ma A-qui-n, Tng lun

thn hc 3,65,3).
CHNG MT

CC B TCH KHAI TM KI-T GIO

1212.
Ba b tch : Thnh Ty, Thm Sc v Thnh The l
nhng b tch khai tm t nn tng cho ton th i sng Kit hu. "Nh n sng ca c Ki-t, con ngi c tham
d vo bn tnh Thin Cha. Tng t nh vic sinh ra, ln
ln v bo tn trong i sng t nhin, ngi tn hu c
ti sinh trong i sng mi nh b tch Thnh Ty, c cng
c nh b tch Thm Sc, v nhn ly bnh ban s sng i
i trong b tch Thnh Th. Nh vy, nh cc b tch khai
tm Ki-t gio, h c hip thng su xa hn vo i sng
thn linh v ngy cng tin ti c mn hon ho"(x. GH
Phao-l VI, Tng hin "Tham d i sng thn linh"; x.
OICA tin ch 1-2).
Mc 1

B TCH THNH TY
1213.
B tch Thnh Ty l nn tng ca ton b i sng
Ki-t hu, l ca ng dn vo i sng thn linh v mi b
tch khc. Nh b tch Thnh Ty, chng ta c gii thot
khi ti li v ti sinh lm con ci Thin Cha, tr thnh chi
th ca c Ki-t, c thp nhp vo Hi Thnh v tham
d s mng ca Hi Thnh (x. C Fl-ren-ti-n, DS 1314;
CIC khon 204, 1; s9; CCEO khon 675,1): "B tch thnh

458

Ty l b tch ti sinh chng ta nh nc v trong Li

Cha"(x. Gio l R-ma 2,2,5).
I. B TCH NY C GI BNG NHNG DANH
HIU NO?
1214 628.
Thnh Ty hay Ra Ti u dch t Baptizein trong
ting Hy Lp. T ny c ngha l "dm xung": y l nghi
thc chnh yu trong b tch Thnh Ty. Dm xung nc
tng trng cho vic ngi d tng chu mai tng trong ci
cht ca c Ki-t, v t cng sng li vi Ngi (x. Rm
6,3-4; Cl 2,12), tr thnh "th to mi" (x. 2Cr 5,17; Gl
6,15).
1215 1257.
Thnh Phao-l gi b tch ny l tm trong Cha
Thnh Thn, c ti sinh v i mi (x. Tt 3,5), v b tch
ny biu th v thc hin vic tn hu c ti sinh nh nc
v Thnh Thn, m nu thiu th "khng ai c th vo Nc
Thin Cha" (Ga 3,5).
1216 1243
Thnh Jus-ti-n gi b tch ny l n soi sng, v nhng
ngi c o l gio hun th tm tr c soi sng. Ngi
chu php ra, v n nhn Ngi Li l "nh sng ch thc
chiu soi mi ngi" (Ga 1,9), nn sau khi " c soi
sng" (Dt 10,32), h tr thnh "con ci s sng" (1 Tx 5,5) v
l "nh sng" (Ep 5,8).
"B tch Thnh Ty l hng n cao p nht v k
diu nht trong cc hng n ca Thin Cha...Chng
ta gi l hng n, n sng, xc du, soi sng. mc ly
s bt t, tm ti sinh, n tn v tt c nhng g
459

qu gi nht. L hng n, v c ban cho nhng

ngi trng tay. L n sng, v c ban cho c
nhng ngi c li. Dm xung,v ti li b nhn
chm trong nc. Xc du, v c tnh cch linh thing
v vng gi (nh nhng ngi c xc du). Soi
sng, v l nh sng chi li. Mc, v che i ni ti
nhc ca chng ta. Tm, v lm cho chng ta sch. n
tn, v gn gi chng ta v l du ch v quyn ti cao
ca Thin Cha" (Thnh Gh-g-ri- Na-di-en, Bi
ging 40, 3-4).
II. B TCH THNH TY TRONG K HOCH N
CU
Nhng tin trng v b tch Thnh Ty trong Cu c
1217.
Trong Phng V m Phc Sinh, khi thnh ha nc
ra ti, Hi Thnh long trng nhc li nhng bin c ln
trong lch s cu tin trng v b tch Thnh Ty :
"Ly Cha, Cha dng quyn nng v hnh m lm
cho cc b tch tr nn hu hiu l lng. Qua dng
lch s cu , Cha bao ln dng nc do Cha
to thnh by t hiu nngca php Thnh Ty"
(x. MR, Vng Phc Sinh 42: lm php nc ra ti) .
1218 344, 694.
T khi to thin lp a, ncl mt th to tm
thng nhng k diu, c coi l ngun mch s sng v s
phong nhiu. Kinh Thnh cho thy Cha Thnh Thn ng
xung trn nc, nc pht sinh s sng.

460

"Ngay lc v tr khi nguyn, Thnh Thn Cha

bay l l trn mt nc, t nc hm cha nng
lc thnh ha mun loi" (x. MR, Vng Phc Sinh
42: lm php nc ra ti).
1219 701, 845.
Hi Thnh thy con tu N- tin trng v n cu
nh b tch Thnh Ty : "Trong con tu y, mt s t, c thy
8 ngi c cu thot nh nc" (1 Pr 3,20).
"Cha dng nc Hng Thy lm hnh nh tin bo
php ra ban n ti sinh, v thi cng nh by gi,
nc biu th quyn nng Cha, va tiu dit ti li,
va khai m mt i sng mi" (x. MR, Vng Phc
Sinh 42: lm php nc ra ti).
1220 1010.
Trong Kinh Thnh, nc ngun tng trng cho s
sng, nc bin li tng trng cho s cht. Do , nc
Thnh Ty c th tng trng cho mu nhim Thnh Gi :
c ra ti l cng cht vi c Ki-t.
1221.
c bit cuc Vt Qua Bin , tc l vic dn tra-en thc s c gii thot khi kip n l Ai Cp, loan
bo n gii thot do b tch Thnh Ty mang li :
Cha gii thot con chu ng p-ra-ham khi
vng n l m dn qua Bin ro chn, htng
trng cho mt dn tc mi, l nhng ngi c
thnh ty sau ny" (MR, Vng Phc Sinh 42 : lm
php nc ra ti).
1222.

461

Cui cng, b tch Thnh Ty c tin trng trong

vic dn t-ra-en vt qua sng Gio-an, vo nhn phn t
Thin Cha ha cho dng di p-ra-ham. t Ha l hnh
nh s sng i i. Li ha ban s sng i i s c
Thin Cha thc hin trong Giao c Mi.
Php Ra ca c Ki-t
1223 232.
Tt c cc tin trng trong Cu c u c thc
hin trong c Ki-t Gi-su. Ngi khi s i sng cng
khai sau khi cho thnh Gio-an Ty Gi dm xung nc
sng Gio-an (x. Mt 3,13). Sau khi phc sinh, Ngi trao s
mng cho cc tng : "Anh em hy i n vi mun dn,
lm php ra cho h nhn danh Cha Cha, v Cha Con, v
Cha Thnh Thn, dy bo h tun gi nhng iu Thy
truyn cho anh em, mun dn tr nn mn ca
Thy"(x. Mt 28, 19-20; Mc 16,15-16) .
1224 536.
"chu ton thnh Thin Cha"(Mt 3,15), c
Gi-su t nguyn chu php ra ca thnh Gio-an, dnh cho
nhng ngi ti li. C ch ny cho thy c Gi-su i
vo mu nhim "t h" (Pl 2,7). Cha Thnh Thn xa kia
bay l l trn mt nc trong cuc sng to th nht nay ng
xung trn c Ki-t nh khc nhc do u ca bn giao
hng sng to mi, v Cha Cha gii thiu c Gi-su l
"Con Ch i" ca Ngi (Mt 3,16-17).
1225 766.
Trong cuc Vt Qua, c Ki-t khi ngun b
tch Thnh Ty cho mi ngi. Ngi ni v cuc t nn s
phi chu ti Gi-ru-sa-lem nh "mt Php Ra" Ngi phi
lnh nhn (x. Mc 10,38; Lc 12,50). Mu v nc chy ra t
462

cnh sn Ngi b m thu trn thp gi (Ga 19,34) tin

trng cho b tch Thnh Ty vb tch Thnh Th l nhng b
tch ban s sng mi (x.1Ga 5,6-8): t giy pht y, chng ta
c th "sinh ra nh nc v Thnh Thn" c vo Nc
Thin Cha (Ga 3,5).
"Khi bn c ra ti hy suy ngh b tch Thnh Ty
xut pht t u, nu khng phi l t Thnh Gi, t
ci cht ca c Ki-t. Tt c mu nhim l : Ngi
chu kh hnh v bn. Ni Ngi, bn c chuc;
ni Ngi, bn c cu" (x. Thnh Am-r-si-,
"Bn v cc b tch" 2,6) .
B tch Thnh Ty trong Hi Thnh
1226 849.
Ngay trong ngy Cha Thnh Thn hin xung, Hi
Thnh c hnh v trao ban b tch Thnh Ty. Tht vy,
thnh Ph-r tuyn b vi m ng ang sng st v li
ngi ging : "Anh em hy sm hi, v mi ngi phi chu
php ra nhn danh c Gi-su Ki-t, c n tha ti; v
anh em s nhn c n sng l Thnh Thn" (Cv 2,38). Cc
tng v cc cng s trao ban b tch Thnh Ty cho tt c
nhng ai tin vo Cha Gi-su : ngi Do Thi, ngi knh s
Thin Cha, ngi ngoi gio (x. Cv 2,41; 8,12-13; 10,48;
16,15). B tch Thnh Ty lun gn lin vi c tin. Thnh
Phao-l tuyn b vi vin cai ngc Phi-lp : "Hy tin vo
Cha Gi-su, th ng v c nh s c cu ". "Lp tc,
ng y c chu php ra cng vi tt c nhng ngi nh"
(x. Cv 16,31-33).
1227 790.

463

Theo thnh tng Phao-l, nh b tch Thnh Ty

ngi tn hu cng cht vi c Ki-t, c mai tng v
phc sinh vi Ngi.
"Khi chng ta c dm vo nc Thnh Ty nn
mt vi c Ki-t Gi-su, chng ta c dm vo
trong ci cht ca Ngi, chng ta cng c mai
tng vi Ngi. Bi th, cng nh Ngi c
sng li t ci cht nh quyn nng vinh hin ca
Cha Cha, th chng ta cng c sng mt i sng
mi" (x. Rm 6,3-4; Cl 2,12).
Nhng ngi c ra ti "mc ly Cha Ki-t" (Gl
3,27). Nh Thnh Thn, b tch Thnh Ty l "dm xung
nc thanh luyn, thnh ha v cng chnh ha"
(x. 1Cr 6,11; 12,13).
1228.
Nh vy, b tch Thnh Ty l dm xung nc
"Li Cha l ht ging bt dit" m chi ny lc xinh ti
(x. 1Pr 1,23; Ep 5,26). Thnh u-Tinh ni v b tch Thnh
Ty: "Li lin kt vi yu t vt cht v tr thnh mt b
tch" (x. Thnh u-Tinh, "Tin Mng Gio-an" 80,3).
III. B TCH THNH TY C C HNH TH
NO ?
Khai tm Ki-t gio
1229.
Ngay t thi cc tng , ngi d tng phi tri qua
con ng khai tm gm nhiu giai on. Con ng ny c
th ngn hay di, nhng lun hi nhng iu ct yu sau :

464

loan bo Li Cha, n nhn Tin Mng v hon ci, tuyn

xng c tin, ra ti, ban Thnh Thn, lnh nhn Thnh Th.
1230 1248.
Vic khai tm ny thay i nhiu qua cc thi i v
ty hon cnh. Vo cc th k u tin ca Hi Thnh, vic
khai tm Ki-t gio c trin khai rt su rng, vi mt giai
on d tng lu di gm mt s cc nghi thc Phng v
chun b hng n vic c hnh cc b tch khai tm Ki-t
gio.
1231 13.
Ni no vic ra ti cho tr em tr nn ph bin,
vic ban b tch ny tr thnh mt c hnh duy nht thu gn
cc giai on khai tm Ki-t gio. Theo bn cht, vic ra ti
tr em i hi sau phi c mt giai on khai tm Ki-t
gio, khng nhng dy v b tch Thnh Ty, m cn gip
trin n n sng b tch Thnh Ty da theo s tng trng
t nhin. l giai on dnh cho gio l.
1232 1204.
Trong Gio Hi La-tinh, Cng ng Va-ti-ca-n II
"ti lp thi k d tng dnh cho ngi ln, chia thnh nhiu
giai on" (SC 64). Cc nghi thc ca thi k ny c trnh
by trong quyn "Nghi thc gia nhp Ki-t gio dnh cho
ngi ln" (1972). Ngoi ra Cng ng cn cho php cc x
truyn gio "ngoi nhng yu t nhp o c trong truyn
thng Ki-t gio, cng c nhn nhng yu t nhp o
khc vn thy s dng ni mi dn tc, min l cc yu t
c th thch ng vi nghi l Ki-t gio" (x. SC 65; x. SC 3740).
1233 1290.

465

Ngy nay trong cc nghi l La-tinh v ng Phng,

vic khai tm Ki-t gio dnh cho ngi ln bt u t khi
h gia nhp thi k d tng v t ti cao im trong mt c
hnh lin tip ba b tch : Thnh Ty, Thm Sc v Thnh
Th (x. AG 14; CIC khon 851, 865, 866). Trong cc nghi l
ng Phng, vic khai tm Ki-t gio dnh cho tr em bt
u vi b tch Thnh Ty, lin sau l Thm Sc v Thnh
Th; trong nghi l La-tinh, vic khai tm ko di trong nhiu
nm hc gio l v kt thc vi Thm Sc v Thnh Th l
nh cao (x. CIC khon 851, 2; 868).
Khai tm v cc mu nhim c c hnh
1234.
ngha v n sng ca b tch Thnh Ty c trnh
by r rng trong cc nghi thc c hnh. Khi tham d tch
cc vo cc c ch v li ni ca cc nghi thc, chng ta s
hiu c s phong ph m b tch biu th v thc hin
trong ngi tn tng.
1235 617 2157.
Du Thnh Gi u nghi thc l du n cho thy
quyn s hu ca Cha Ki-t trn ngi sp chu php ra v
biu th n Cha cu chuc chng ta nh thnh gi.
1236 1122.
Vic cng b Li Cha soi sng cc d tng v cng
on bng chn l mc khi, ng thi gi ln li p tr
bng c tin vn gn lin vi b tch Thnh Ty. Thc vy, b
tch Thnh Ty c bit l mt "b tch c tin", v y l ca
ng dn vo i sng c tin.
1237 1673 189.

466

V b tch gii thot chng ta khi ti li v k xi

gic l ma qu, nn v ch s c mt hay nhiu ln li
nguyn tr t trn ngi d tng. H c v ch s xc du
d tng hoc t tay, v h cng khai t b Xa-tan. Gi y
h c th tuyn xng c tin ca Hi Thnh m h s c
"y thc" qua b tch Thnh Ty (x.Rm 6,17).
1238 1217.
Nc ra ti c thnh hin bng li nguyn "xin
ban Thnh Thn" ngay lc c hnh hoc trong m vng
Phc Sinh. Hi Thnh cu xin Thin Cha nh Con ca
Ngi, ban quyn nng Thnh Thn xung trn nc ny,
nhng ngi sp chu php ra "c ti sinh nh nc v
Thnh Thn" (Ga 3,5).
1239 1214.
Tip n l nghi thc chnh yu ca b tch : nghi
thc dm xung nc biu th v thc hin vic ngi d
tng cht i vi ti li v bc vo i sng ca Thin
Cha Ba Ngi, nh nn ging c Ki-t trong mu nhim
Vt Qua. Nghi thc Thnh Ty c thc hin mt cch c
ngha trc nht, qua ba ln dm ngi d tng trong nc
ra ti. Nhng t xa xa, b tch c th c trao ban bng
cch nc ba ln trn u ca ngi d tng.
1240.
Trong Gio Hi La-tinh, tha tc vin va nc ba
ln va c : "T... Cha ra con, Nhn Danh Cha Cha v
Cha Con v Cha Thnh Thn". Trong phng v ng
Phng , ngi d tng quay v hng ng v linh mc
c : "T... ti t ca Thin Cha, c ra ti Nhn Danh
Cha Cha v Cha Con v Cha Thnh Thn". V ch s
khn cu tng ngi, va dm ngi d tng xung nc ri
a ln.
467

1241 1294-1574 783.

Vic xc du c gim mc thnh hin, biu th vic
ban Thnh Thn cho ngi tn tng. H tr nn mt Ki-t
hu, ngha l "c xc du" bng Cha Thnh Thn, c
thp nhp vo c Ki-t, ng c xc du tr thnh t
t, ngn s v vng (x. OBP 62).
1242 1291.
Trong phng v ca cc Gio hi ng Phng, vic
xc du sau ra ti l b tch "xc du thnh" (Thm Sc).
Trong phng v R-ma, vic ny loan bo vic xc du th
hai m gim mc s trao ban l b tch Thm Sc. B tch
Thm Sc "chun nhn" v "hon tt" vic xc du khi ra
ti.
1243 1216.
o trng tng trng ngi tn tng "mc ly Cha
Ki-t" (Gl 3,27), ngha l c phc sinh vi Ngi. Cy nn
c thp sng bng la nn phc sinh biu th c Ki-t soi
sng ngi tn tng. Trong c Ki-t, h l "nh sng th
gian" (Mt 5,14; x. Pl 2,15).
2769.
By gi ngi tn tng l con ci Thin Cha
trong Cha Con nn c th xng ln li nguyn ca con ci
Thin Cha : "Ly Cha chng con..."
1244 1292.
Rc l ln u. c tr nn con Thin Cha v
mc ly "o ci", ngi tn tng c d vo "tic ci
Con Chin" v lnh nhn ca n dng nui i sng mi l
Mnh v Mu Cha Ki-t : cc Gio Hi ng Phng cn
thn bo tn s thng nht ca vic khai tm Ki-t gio nn
trao ban Thnh Th cho tt c nhng ngi va c ra ti
468

v thm sc, k c cc tr nh v nh li li Cha : "Hy

tr nh n vi Ta, ng ngn cn chng" (Mc 10,14). Gio
Hi La-tinh ch cho php cc em n tui khn mi c
rc l, nn din t vic b tch Thnh Ty hng n b tch
Thnh Th bng cch a tr mi ra ti n gn bn th
nguyn kinh Ly Cha.
1245.
Php lnh trng th kt thc nghi thc b tch Thnh
Ty. Khi ra ti cho tr s sinh, vic chc phc cho ngi
m gi mt vai tr c bit.
IV. AI C TH NHN LNH B TCH THNH TY ?
1246.
"Tt c v ch nhng ngi cha c ra ti mi c
kh nng lnh b tch Thnh Ty" (x. CIC khon 864; CCEO
khon 679) .
Ra ti cho ngi ln
1247.
Thu ban u, Hi Thnh ch ra ti cho ngi ln
nhng ni Tin Mng va mi c loan bo. Trong trng
hp , thi k d tng (chun b cho b tch Thnh Ty) gi
mt v tr quan trng. c khai tm v c tin v i sng
Ki-t gio, ngi d tng c chun b sn sng n
nhn hng n ca Thin Cha trong b tch Thnh Ty, Thm
Sc v Thnh Th.
1248 1230.
Thi k d tng hoc thi gian hun luyn c mc
ch gip ng s p li li mi cu ca Thin Cha v
hip thng vi cng on Hi Thnh, hon ci v tin n
469

mt c tin trng thnh. "y chnh l thi gian hun luyn

i sng Ki-t gio y ... nh , mn lin kt vi
Cha Ki-t l Thy mnh. Cc d tng c khai tm v mu
nhim cu ri, tp sng theo Phc m, v qua cc nghi l
c c hnh theo tng giai on, h c a vo i sng
c tin, phng v v bc i ca dn Cha" (x. AG 114;
OICA 19 & 98).
1249 1259.
"Nhng ngi d tng kt hp vi Hi Thnh,
thuc v gia nh ca Cha Ki-t v c khi sng i sng
c Tin, Cy, Mn ri" (x. AG 14). "Hi Thnh l M hin
yu thng sn sc h nh con ci mnh" (x. LG 14; x. CIC
khon 206; 788, 3).
Ra ti cho tr em
1250 403 1996.
c sinh ra vi bn tnh con ngi sa ng v
hoen do nguyn ti, tr em cng cn c sinh ra trong i
sng mi nh b tch Thnh Ty (x. DS 1514), thot khi
quyn lc ti tm v c hng t do ca con ci Thin
Cha m mi ngi cmi gi (x. Cl 1,12-14). Vic ra
ti tr em cho thy Thin Cha ban n cu hon ton
nhng khng. Nu khng cho cc em lnh nhn b tch
Thnh Ty cng sm cng tt sau khi sinh, th Hi Thnh v
cha m s ngn chn cc em lnh nhn n v gi l c tr
nn con ci Thin Cha (x. CIC khon 867; CCEO khon
681; 686,1) .
1251.
Cc bc cha m Ki-t hu phi thc rng vic ra
ti cho con ci ph hp vi vai tr nui dng s sng m

470

Thin Cha y thc cho h (x. LG 11; 41; GS 48; CIC khon
868).
1252.
Vic ra ti cho tr em l mt truyn thng khng
bit c t bao gi. Hi Thnh minh nhin xc nhn iu ny
ngay t th k th hai. Nhng rt c th ngay t u cc tng
cng ra ti cho tr em, khi c nhng gia nh m "c
nh" u chu php ra (x. Cv 16,15.53; 18,8; 1Cr 1,16; x.
CDF, Ch th "hot ng mc v").
c tin v b tch Thnh Ty
1253 1123 168.
B tch Thnh Ty l b tch c tin (x. Mc 16,16).
Khng th tch c tin khi cng on tn hu. c tin ca
chng ta gn lin vi c tin ca Hi Thnh. c tin cn c
c ra ti cha phi l c tin hon ho v trng
thnh, nhng l mt khi u cn c pht trin. Hi Thnh
hi ngi d tng hoc ngi u : "Con xin g cng Hi
Thnh Cha ?" V h tr li : "Con xin c tin".
1254 2101.
c tin ca nhng ngi c ra ti, tr em hay
ngi ln, cn c tng trng sau khi ra ti. Chnh v th,
hng nm trong m vng Phc Sinh, Hi Thnh cho cc tn
hu nhc li li ha ra ti. Vic chun b lnh nhn b tch
Thnh Ty ch dn ti ngng ca ca i sng mi. B tch
Thnh Ty l ngun mch pht sinh i sng mi trong c
Ki-t, t pht sinh i sng Ki-t hu.
1255 1311.
iu quan trng l cha m phi gip n sng
ca b tch Thnh Ty c pht trin. cng l vai tr ca
471

ngi u. H phi l ngi tn hu tt, c kh nng v

sn sng gip ngi chu php ra sng o (x. CIC
khon 872- 874). Trch nhim ca h l mt phn v ch
thc ca Hi Thnh (x. SC 67). Tt c cng on Hi
Thnh u c mt phn trch nhim trong vic pht trin v
bo tn n hu nhn c trong b tch Thnh Ty.
V. AI C TH BAN B TCH THNH TY ?
1256 1752 1279,1240.
Tha tc vin thng thng ca b tch Thnh Ty l
gim mc, linh mc, ring trong Gio Hi La-tinh c ph t
na (x. CIC khon 861,1; CCEO khon 677,1). Trong trng
hp khn thit, mi ngi - ngay c nhng ngi cha ra
ti nhng c hng ng n - cng c th dng cng thc
: nhn danh Cha Ba Ngi m ra ti (x. CIC 861,2).
hng ng n l mun lm iu Hi Thnh lm khi ra
ti. Hi Thnh chp nhn iu ny, v Thin Cha mun mi
ngi c cu (x. 1Tm 2,4) v b tch Thnh Ty l
phng th cn thit c cu (x. Mc 16,16).
VI. S CN THIT CA B TCH THNH TY
1257 1129 161,846.
Chnh Cha Gi-su khng nh b tch Thnh Ty l
cn thit c cu (x. Ga 3,5). V th, Ngi cng sai
cc mn i rao ging Tin Mng v ra ti cho mi dn tc
(x. Mt 28,20; DS 1618; LG 14; AG 5). B tch Thnh Ty rt
cn cho nhng ngi c nghe loan bo Tin Mng v t
nguyn (x. Mc 16,16) xin chu php ra, c cu .
Ngoi b tch Thnh Ty, Hi Thnh khng c phng th
no khc bo m cho con ngi c hng hnh phc i
i. V th, Hi Thnh khng xao lng s mng Cha giao
ph l ra ti cho tt c nhng ai c th lnh nhn, h
472

"c ti sinh nh nc v Thnh Thn". Thin Cha lin

kt n cu vi b tch Thnh Ty, nhng chnh Ngi
khng b cc b tch rng buc.
1258 2473.
Hi Thnh lun xc tn rng nhng ngi chu cht v
c tin m trc cha c ra ti, th coi nh c
thanh ty, v cht cho c Ki-t v vi c Ki-t. D
khng l b tch, ra ti bng mu, cng nh c mun c
ra ti, vn mang li hiu qu ca b tch Thnh Ty.
1259 1249.
i vi nhng ngi d tng cht trc khi c ra
ti, nu h minh nhin c mun c ra ti, ng thi sm
hi ti li v sng c mn, th h c bo m n cu ,
d cha th lnh nhn b tch.
1260 848.
"V c Ki-t cht cho tt c v v mi ngi ch
c mt n gi cui cng l kt hp vi Thin Cha, nn ta
phi tin chc rng Cha Thnh Thn ban cho mi ngi kh
nng tham d vo mu nhim Phc Sinh, cch no ch c
Cha bit" (x. GS 22; x GL 16; AG 7). Bt k ai, d khng
nhn bit Tin Mng v Hi Thnh ca c Ki-t, nhng tm
kim v thc thi mun ca Thin Cha theo s hng dn
ca lng tm, c th c cu . Chng ta c th gi thit
h s khao kht lnh nhn b tch Thnh Ty, nu h bit n
s cn thit ca b tch ny.
1261 1250 1257.
V phn cc tr em cht m cha c ra ti, Hi
Thnh ch cn bit trao ph cc em cho lng thng xt ca
Thin Cha t bi, nh Hi Thnh lm trong nghi l an
tng dnh cho cc em. Thc vy, Thin Cha giu lng
473

thng xt mun mi ngi c cu ri (x. 1Tm 2,4) v

Cha Gi-su tru mn cc em nn ni : "Hy tr em
n cng Ta, ng ngn cn chng" (Mc 10,14). V th,
chng ta hy vng c mt con ng cu dnh cho nhng
tr em cht m cha c ra ti. Hi Thnh mi gi cc
ph huynh ng ngn cn tr em n vi Cha Ki-t nh
lnh nhn b tch Thnh Ty.
II. N SNG CA B TCH THNH TY
1262 1234.
Nhng yu t kh gic ca nghi l cho thy cc hiu
qu khc nhau ca b tch Thnh Ty. Vic dm ngi xung
nc tng trng cho s cht v thanh luyn, nhng cng l
biu tng cho s ti sinh v i mi. Do vy, hai hiu qu
chnh ca b tch Thnh Ty l thanh luyn ti li v ti sinh
trong Cha Thnh Thn (x. Cv 2,38; Gl 3,5).
tha th ti li
1263 977 1425.
Nh b tch Thnh Ty, mi ti li u c tha :
nguyn ti, mi ti ring cng nh mi hnh pht do ti (x.
DS 1316). Nhng ngi c ti sinh s c vo Nc
Thin Cha v khng cn g ngn cn h, d l ti A-am,
ti ring ca h, nhng hu qu ca ti, k c hu qu trm
trng nht l xa la Thin Cha.
1264 976,2514 1426 405
Tuy nhin, ngi c ra ti cn phi chu mt
s hu qu tm thi ca ti nh : au kh, bnh tt, cht chc
hay nhng bt ton trong cuc sng nh tnh tnh yu ui...
v mt s hng chiu v ti m Truyn Thng quen gi l
vt dc hay ni bng by l "ci ni ca ti". "Thin Cha
474

vt dc li cho chng ta chin u. Vt dc khng c kh

nng lm hi nhng ai khng ng tnh m cn can m
chng li n nh n sng ca c Ki-t. Hn na, "khng
ot giinu khng thi u theo lut l" (2 Tm 2, 5) (x. C
Trent: DS 1515).
"Mt tao vt to mi"
1265 505 460.
B tch Thnh Ty khng ch ra sch mi ti li, m
cn lm cho ngi tn tng tr nn "mt th to mi" (2 Cr
5,17), thnh ngha t ca Thin Cha (x. Gl 4,5-7), "c
thng phn bn tnh Thin Cha" (2 Pr 1,4), thnh chi th
c Ki-t (x.1Cr 6,15; 12,27) v ng tha t vi Ngi
(Rm 8,17), thnh n th Cha Thnh Thn (x.1Cr 6,19).
1266 1992.
Cha Ba Ngi Ch Thnh ban cho ngi c ra ti
n thnh ha, n cng chnh ha ngi :
1812 - c kh nng tin tng, trng cy v yu mn Ngi
nh cc nhn c i thn;
1831 - c th sng v hnh ng di tc ng ca Cha
Thnh Thn nh cc hng n;
1810 - ngy cng hon thin hn nh cc nhn c lun l.
Ton b i sng siu nhin ca ngi Ki-t hu u bt
ngun t b tch Thnh Ty.
Thp nhp vo Hi Thnh l Thn Th Cha Ki-t
1267 782.
475

B tch Thnh Ty lm cho chng ta thnh chi th

trong Thn Th Cha Ki-t, "bi th, chng ta l phn thn
th ca nhau" (Ep 4,25). B tch Thnh Ty thp nhp chng
ta vo Hi Thnh. Dn Thin Cha ca Giao c Mi pht
sinh t ging ra ti. Dn ny vt trn mi ranh gii t
nhin hay nhn trn, quc gia, vn ha, chng tc v gii
tnh. "Tt c chng ta u chu Php Ra trong cng mt
Thn Kh tr nn mt thn th" (1 Cr 12,13).
1268 1141 784.
Nhng ngi c ra ti tr nn "nhng vin
sng ng... xy nn ngi n th ca Thnh Thn, xy
dng hng t t thnh" (1 Pr 2,5). Nh b tch Thnh Ty, h
tham d vo chc t t ca c Ki-t, vo s mng ngn s
v vng ca Ngi. "Anh em l ging ni c tuyn
chn, l hong tc chuyn lo t t, l dn thnh, dn ring
ca Thin Cha, loan truyn nhng k cng v i ca
Ngi, ng gi anh em ra khi min u ti vo ni y
nh sng du huyn" (2 Pr 2,9). B tch Thnh Ty cho cc tn
hu tham d vo chc t t cng ng ca Dn Cha.
1269 871.
Ngi c ra ti tr thnh phn t ca Hi
Thnh, h "khng cn thuc v mnh, nhng thuc v ng
cht v sng li v chng ta" (1Cr 6,19). Do , h c
mi gi phc tng nhau (x.Ep 5,21; 1Cr 16, 15-16) v
phc v nhau (x.Ga 13,12-15) trong tnh hip thng ca Hi
Thnh. H c mi gi vng li v phc tng cc v lnh
o ca Hi Thnh (x. Dt 13, 17) vi lng knh trng v qu
mn (x.1Tx 5,12-13). B tch Thnh Ty trao cho ngi
lnh nhn nhng trch nhim v bn phn, ng thi cng
cho h c hng nhng quyn li trong lng Hi Thnh :
c lnh nhn cc b tch, c nui dng bng Li Cha

476

v c Hi Thnh nng bng cc tr gip thing ling

(x.LG 37, CIC khon 208-223; CCEO khon 675,2).
1270 2472.
"c ti sinh lm con Thin Cha, nhng ngi
c ra ti c bn phn tuyn xng trc mt mi ngi
c tin m h nhn lnh t Thin Cha qua Hi Thnh"
(x.LG 10), tham d vo hot ng tng v truyn gio ca
Dn Thin Cha (x.LG 17; AG 7,23).
Mi dy hip nht cc Ki-t hu
1271 818,838.
B tch Thnh Ty t nn tng cho s hip thng
gia cc Ki-t hu, ngay c vi nhng ngi cha hon ton
hip thng vi Hi Thnh Cng Gio : "Tht vy, nhng
ngi tin Cha Ki-t v c ra ti ng php, vn
hip thng vi Hi Thnh Cng gio mt cch no , cho
du khng c hon ho... c cng chnh ha nh c
tin khi chu php ra ti, h c thp nhp vo Cha Kit, v th h c quyn mang danh Ki-t hu v xng ng
c con ci ca Hi Thnh Cng Gio nhn nhn l anh em
trong Cha" (x. UR 3). "Vy php Ra Ti to nn mi dy
hip nht tt c nhng k c ti sinh" (UR 22).
Du n thing ling khng th ty xa
1272 1121
c thp nhp vo Cha Ki-t nh b tch Thnh
Ty, ngi c ra ti tr nn "ng hnh ng dng" vi
Cha Ki-t (x. Rm 8,29). B tch Thnh Ty ghi trn Ki-t
hu mt du n thing ling khng th ty xa ch cho
bit h thuc v Cha Ki-t. Khng mt ti li no xa c
du n ny, cho d ti li ngn cn b tch Thnh Ty mang
477

li nhng hiu qu cu (x. DS 1609-1619). Mi ngi ch

nhn b tch Thnh Ty mt ln m thi.
1273 1070.
c thp nhp vo Hi Thnh nh b tch Thnh
Ty, cc tn hu c n tch thnh hin h thi hnh
vic phng t Ki-t gio (x. LG 11). n tn ra ti va cho
h kh nng va i buc h phng s Thin Cha, bng
cch tham d tch cc vo phng v ca Hi Thnh v thc
thi chc v t t cng ng bng i sng thnh thin v c
mn nng ng lm chng cho Cha (x. LG 10).
1274 197 2016.
"n tn ca Cha" (x. Thnh Augustin, th 98,5) l
du n Cha Thnh Thn ghi trn chng ta " ch ngy cu
chuc" (Ep 4,30). "Tht vy, b tch Thnh Ty l n tn ca
s sng mun i" (x. Thnh I-r-n, Trnh by c tin 3 ).
Ngi tn hu "c Thin Cha ghi du c tin" (x. MR,
Kinh T n R-ma 97) phi "gn gi n tn" ny cho n
cng, ngha l trung thnh vi nhng i hi ca b tch
Thnh Ty; h c th an gic trong nim tin ca b tch
Thnh Ty, ch ngy c hng Nhan Thnh Cha v hy
vng s c sng li vinh quang.
TM LC
1275.
Vic khai tm Ki-t gio c thc hin bng ba b
tch : b tch Thnh Ty khi u i sng mi; b tch Thm
Sc cng c i sng mi; v b tch Thnh Th nui dng
ngi mn bng Mnh v Mu Cha Ki-t bin i h
nn ng hnh ng dng vi Ngi.

478

1276.
"Hy i n vi mun dn, lm php ra cho h nhn
danh Cha Cha, Cha Con v Cha Thnh Thn, dy bo h
tun gi nhng iu Thy truyn cho anh em mun dn
tr nn mn ca Thy" (Mt 28, 19-20).
1277.
B tch Thnh Ty ti sinh con ngi vo i sng
mi trong Cha Ki-t. Theo thnh Thin Cha, con ngi
cn n b tch Thnh Ty cng nh cn n Hi Thnh
c cu . B tch Thnh Ty a con ngi vo Hi
Thnh.
1278.
Nghi thc ch yu ca b tch Thnh Ty l dm
ngi d tng vo trong nc hoc nc trn u, trong
khi ku cu Ba Ngi Ch Thnh l Cha Cha v Cha Con
v Cha Thnh Thn.
1279.
Hiu qu hay n sng ca b tch Thnh Ty rt
phong ph : tha nguyn ti v mi ti ring phm sinh ra
trong i sng mi nh con ngi tr thnh ngha t ca
Cha Cha, thnh chi th Cha Ki-t v n th Cha Thnh
Thn. ng thi, cho ngi c ra ti thp nhp vo Hi
Thnh l Thn Th Cha Ki-t, v tham d vo chc t t
ca Cha Ki-t.
1280.
B tch Thnh Ty in vo linh hn mt du thing
ling khng th ty xa gi l "n tch". n tch ny thnh
hin ngi c ra ti thi hnh vic phng th Thin
Cha. Do , mi ngi ch c nhn b tch Thnh Ty
mt ln m thi (x.DS 1609 v 1624).
479

1281.
Nhng ngi chu cht v c tin cng nh ngi d
tng v tt c nhng ai v tnh khng nhn bit Hi Thnh,
nhng thnh tm tm kim Thin Cha di tc ng ca n
thnh v c gng chu ton thnh Thin Cha, vn c th
c cu d cha nhn b tch Thnh Ty (x.LG 16).
1282.
T thi xa xa, Hi Thnh ban b tch Thnh Ty
cho cc tr em, v y l qu tng, l hng n ca Thin
Cha ch khng do cng trng ca con ngi. Cc em c
ra ti trong c tin ca Hi Thnh. V khi a cc em vo
i sng Ki-t hu, Hi Thnh dn cc em n t do ch
thc.
1283.
V phn cc tr em cht m cha c ra ti,
Phng V Hi Thnh mi gi chng ta ph thc vo lng
nhn t ca Thin Cha v cu nguyn cho cc em.
1284.
Trong trng hp khn thit, mi ngi u c th
ra ti, min l c lm iu Hi Thnh mun lm v
nc ln u ngi lnh nhn trong khi c: "Ti ra anh
nhn danh Cha Cha v Cha Con v Cha Thnh Thn".
Mc 2

B TCH THM SC
1285.
B tch Thm Sc cng vi b tch Thnh Ty v
Thnh Th hp thnh mt th thng nht gm "ba b tch
480

khai tm Ki-t gio".V th, phi gii thch cho cc tn hu

bit h cn lnh nhn b tch Thm Sc hon tt n sng
Thnh Ty. "Nh n b tch Thm Sc, cc tn hu gn b
vi Hi Thnh cch hon ho hn v c d y sc mnh
c bit ca Cha Thnh Thn; do , h cng c bn phn
khn thit hn phi loan truyn v bo v c tin bng li ni
v vic lm, nh nhng chng nhn ch thc ca Cha Kit"(LG 11).
I. B TCH THM SC TRONG K HOCH N CU

1286 702-716.
Trong Cu c cc ngn s loan bo : Thnh Thn
Cha s ng xung trn ng M-si-a (x. Is 11,2) mun dn
mong i gip Ngi thc hin s mng cu (x. Lc
4,16-22; Is 61,1). Vic Cha Thnh Thn ng xung trn
c Gisu khi Ngi chu php ra ca Gio-an, l du ch
cho thy chnh Ngi l ng phi n, l ng M-si-a v
l Con Thin Cha (Mt 3,13-17). V Ngi nhp th bi
php Cha Thnh Thn, nn tt c cuc i v s mng ca
Ngi c thc hin trong s hip thng trn vn vi Cha
Thnh Thn, "Thin Cha ban Thnh Thn cho Ngi v
ngn v hn" (Ga 3,34).
1287 739.
Thin Cha khng nhng ban trn y Thnh Thn
cho ng M-si-a, m cn ban cho ton th dn ca ng
M-si-a (x. Ed 36,25-27; Ge 3,1-2). Nhiu ln, c Ki-t
ha ban Thnh Thn cho cc mn (x. Lc 12,12; Ga 3,5-8);
Ngi thc hin li ha trong ngy Phc Sinh (x. Ga
20,22) v sau , cng khai trong ngy l Ng Tun (x. Cv
2,1-4). c trn y Thnh Thn, cc tng bt u rao
ging "nhng k cng ca Thin Cha" (Cv 2,11). Ph-r
481

cng b : vic Thnh Thn c ban xung l du ch ca

thi i ng M-si-a (x. Cv 2,17-18). Ai tin li rao ging
ca cc tng v nhn php ra, cng nhn c hng n
Thnh Thn (Cv 2,38).
1288 699.
"T , theo ca c Ki-t, cc tng dt tay ban
Thnh Thn cho cc tn tng kin ton n sng Thnh
Ty (x. Cv 8,15-17;19,5-6). V th, th Do Thi lit k
gio l v Php Ra v v nghi thc t Tay (Dt 6,2) vo s
nhng yu t cn bn ca hun gio. Truyn thng cng gio
lm ng, khi coi vic t tay l ngun gc ca b tch
Thm Sc, l phng th lu truyn hng n Thnh Thn
trong Hi Thnh" (x. GH Phao-l VI, tng hin "Thng d
bn tnh Thn linh").
1289 695 436 1297.
biu th r hng n Thnh Thn, ngoi vic t
tay, Hi Thnh sm thm nghi thc Xc Du. Vic xc
du ny lm ni bt danh xng Ki-t hu l "ngi c xc
du"; danh xng bt ngun t chnh c Ki-t, "ng c
Thin Cha dng Thnh Thn m xc du tn phong" (Cv
10,38). Nghi thc Xc Du ny c gi n nay trong nghi
l ng cng nh Ty Phng. Gio Hi ng Phng gi
b tch ny l b tch Du Thnh. Gio Hi La-tinh gi l b
tch Thm Sc, v b tch ny va xc nhn b tch Thnh
Ty, va cng c n sng Thnh Ty.
Hai truyn thng : ng phng v Ty phng
1290 1233.
Vo cc th k u, b tch Thm Sc thng c c
hnh chung vi b tch Thnh Ty thnh mt "b tch kp"
theo kiu ni ca thnh Sp-ri-a-n. V thi quen ra ti cho
482

tr em ngy mt thnh hnh v ra ti vo bt k thi im

no trong nm, v cc gio x nht l min qu gia tng,
lm cho gio phn m rng, nn v gim mc khng th hin
din trong mi c hnh ra ti. Nghi l Ty Phng tch b
tch Thm Sc khi b tch Thnh Ty mt khong thi gian
v gim mc c th ch thn c hnh b tch Thm Sc,
kin ton b tch thnh Ty. ng Phng vn gi thi quen
kt hp hai b tch trn, do v linh mc ra ti s ban ngay
cho ngi tn tng b tch Thm Sc. Tuy nhin, v linh mc
ny ch c th c hnh b tch Thm Sc vi du thnh do
gim mc thnh hin (x. CCEO khon 695,1; 696,1).
1291 1242.
Gio Hi R-ma c mt thi quen rt thun li cho
vic pht trin cch thc hnh ca nghi l Ty Phng : xc
du hai ln cho ngi c ra ti. Ln u do linh mc khi
ngi tn tng ln khi nc, ln th hai do gim mc xc
trn trn tng ngi tn tng (x. Thnh Hi-p-li-t, Truyn
thng cc tng 21). Ln xc du th nht do linh mc
c gi li trong nghi thc ra ti, biu th s tham d ca
ngui tn tng vo cc chc v ngn s, t t v vng gi
ca c Ki-t. i vi ngi ln, nghi l Ty Phng ch c
mt ln xc du sau khi ra ti, ln xc du ca b tch
Thm Sc.
1292 1244.
Cch thc hnh ca Gio Hi ng phng nhn
mnh tnh thng nht ca vic khai tm Ki-t gio. Cch
thc hnh ca Gio Hi La-tinh cho thy r hn s hip
thng gia ngi Ki-t hu v v gim mc ca mnh; ngi l
ngi bo m v chm sc cho tnh duy nht, cng gio v
tng truyn ca gio on , v chnh l mi dy lin kt
ngi tn tng vi ngun gc tng truyn ca Hi Thnh
Cha Ki-t.
483

II. DU CH V NGHI THC CA B TCH THM

SC
1293.
Trong nghi thc b tch Thm Sc, chng ta cn lu
n du ch xc du v n tn thing ling.
695
Theo ngn ng biu tng ca Thnh Kinh, xc du
c nhiu ngha : du l du ch ca s sung mn
(x.Dt 11,14) v nim vui (x.Tv 23,5; 104,15); du dng
thanh ty (thoa du truc v sau khi tm); du lm cho do
dai (thoa du cho cc lc s v vt); du l du ch cha
bnh v cha lnh cc vt bm v vt thng (x.Is 1,6; Lc
10,34); du lm ni bt v p, sc khe v th lc.
1294 1152.
Chng ta gp li tt c nhng ngha ny trong i
sng b tch. Xc "du d tng" trc khi chu ra ti biu
th vic thanh ty v tng sc. Xc du bnh nhn din t
vic cha lnh v hi phc. Xc "Du Thnh" sau khi ra
ti, khi lnh b tch Thm Sc v Truyn Chc, l du ch
thnh hin. Nh b tch Thm Sc, cc Ki-t hu l nhng
ngi c xc du, c tham d tch cc hn vo s mng
ca c Ki-t v c trn y Thnh Thn ca Ngi,
ton b i sng ca h ta "hng thm ca c Ki-t" (2
Cr 2,15).
1295 698.
Qua vic xc du ny, ngi chu b tch Thm Sc
nhn c "du n", n tn ca Cha Thnh Thn. n tn
biu tng cho mt ngi (x.St 38,18; Dc 8,6), l du ch
quyn hnh (x.St 41-42), quyn s hu (nl 32, 34) ca
ngi (ngi ta thng ghi du ca v ch huy trn cc
ngi lnh, du ca ch trn cc n l). n tn cn xc
484

nhn mt vn kin php l hay nim phong mt ti liu mt

(x. Gr 32,10; Is 29,11).
1296 1121.
Chnh c Ki-t tuyn b Cha Cha ghi n tn cho
Ngi (x.Ga 6,27). Ngi Ki-t hu cng c khc ghi mt
n tn : "ng t chng ti v anh em trn nn tng vng
chc l c Ki-t, ng xc du chochng ta, ng y l
Thin Cha. Chnh Ngi cng ng n tn trn chng ta
v Thnh Thn vo lng chng ta lm bo chng" (x. 2Cr
1,22; Ep 1,13; 4,30). n tn ca Cha Thnh Thn xc nhn
mt ngi hon ton thuc v c Ki-t, vnh vin phc
v Ngi, ng thi l du ch ca li Thin Cha ha s
bo v ngi y trong cuc th thch ln lao thi cnh chung
(x. Kh 7,2-3; 9,4; Ed 9,4-6).
Nghi thc b tch Thm Sc
1297 1183 1241.
C mt nghi thc quan trng v gn lin vi b tch
Thm Sc nhng c c hnh trc b tch Thm Sc, l
nghi thc thnh hin du. Trong thnh l lm php du ngy
Th Nm Tun Thnh, gim mc thnh hin du s dng
trong ton gio phn. Trong vi Gio Hi ng Phng,
nghi thc ny dnh ring cho v thng ph.
Phng v An-ti--ki-a thnh hin du bng li xin
ban Thnh Thn nh sau : "Ly Cha... xin c Thnh
Thn n trn chng con v trn du ang t trc
mt chng con y. Xin thnh hin du dnh xc
v ghi du cho tt c mi ngi : du thnh, du t t,
du vng , du hoan lc, trang phc nh sng, o
cu , hng n thing ling, n thnh ha linh hn
v thn xc, hnh phc vng bn, n tn khng th ty
485

xa, khin thun bo v c tin, v m chin an ton

chng mi cuc tn cng ca K th".
1298.
Khi b tch Thm Sc c c hnh tch khi b tch
Thnh Ty nh trong nghi l R-ma, phng v b tch bt u
bng vic lp li li ha khi lnh nhn b tch Thnh Ty v
vic tuyn xng c tin ca ngi sp nhn b tch Thm
Sc. iu ny nhn mnh b tch Thm Sc i lin vi b tch
Thnh Ty (x. SC 71). Khi mt ngi trng thnh chu
php Ra Ti, h s lnh nhn ngay sau b tch Thm Sc
v tham d vo b tch Thnh Th (x. CIC khon 866).
1299.
Trong nghi l R-ma, v gim mc "t tay" trn ton
th nhng ngi lnh nhn b tch Thm Sc. y l c ch
c t thi cc tng din t vic ban n Thnh Thn. V
gim mc cu khn Thin Cha ban Thnh Thn vi li
nguyn nh sau :
1831
"Ly Thin Cha ton nng, l Cha c Gi-su Ki-t
Cha chng con, Cha ti sinh cc ti t Cha y
bi nc v Thnh Thn khi gii thot h khi ti li,
th ly Cha, xin hy ban Cha Thnh Thn, ng An
i n trong nhng ngi ny; xin ban cho h thn
tr khn ngoan v thng hiu, thn tr lo liu v sc
mnh, thn tr suy bit v o c, xin ban cho nhng
ngi ny y n knh s Cha. Nh c Ki-t,
Cha chng con."
1300 699.
Tip l nghi thc chnh yu ca B tch. Trong
nghi l La-tinh, "b tch Thm Sc c trao ban bng vic
xc du thnh trn trn, ng thi vi vic t tay v c li
486

ny ("Accipe Signaculum doni Spiritus Sancti") : "Hy nhn

ly n tn hng n Thin Cha l Cha Thnh Thn" (x. Theo
ti liu Corrigenda Concernant le contenu du texte (en
Francaise), cu ny c dch l Sois marqu de L'prit
Saint, le don de Dieu.). Trong cc Gio Hi ng Phng,
vic xc du thnh c thc hin sau li nguyn xin ban
Cha Thnh Thn ca v ch t; du thnh c xc trn
nhng phn c ngha nht ca thn th : trn, mt, mi, tai,
mi, ngc, lng, hai tay v hai chn; mi ln xc du, ch t
ni ("Signaculum doni Spiritus Sancti"): "n tn hng n l
chnh Cha Thnh Thn".
1301.
"Hn bnh an" kt thc nghi thc, biu th v biu l
s hip thng trong Hi Thnh gia v gim mc v ton th
tn hu.
III. HIU QU CA B TCH THM SC
1302 731.
Hiu qu ca b tch Thm Sc l ngi tn hu c
nhn Cha Thnh Thn mt cch c bit, nh ngy xa cc
tng nhn c trong ngy l Ng Tun.
1303 1262-1274.
Vi hiu qu ny, b tch Thm Sc tng trng v
o su n b tch Thnh Ty :
- gip chng ta i su vo tnh ngha t thing ling, cho
php chng ta gi Thin Cha l "p-ba, ly Cha" (Rm
8,15);
- gip chng ta kt hp mt thit hn vi Cha Ki-t;
- gia tng cc n Cha Thnh Thn trong chng ta;
- cho chng ta lin kt trn vn hn vi Hi Thnh;
2044
487

- ban sc mnh c bit ca Cha Thnh Thn chng ta

truyn b v bo v c tin bng li ni v hnh ng nh
nhng chng nhn ch thc ca c Ki-t, anh dng
tuyn xng danh thnh Cha Ki-t v khng bao gi h thn
v thp gi (x. DS 1319; LG 11; 12):
"Hy nh, bn lnh nhn n tn thing ling ca
Cha Thnh Thn l thn tr khn ngoan v thng
hiu, thn tr lo liu v sc mnh, thn tr suy bit v
o c, thn tr dy cho bit knh s Thin Cha.
Hy gn gi nhng g bn lnh nhn. Cha Cha
ghi n tn ca Ngi ni bn. Cha Ki-t tng sc
cho bn v t trong lng bn bo chng ca Cha
Thnh Thn" ( x. Thnh Am-r-xi-, Bn v cc mu
nhim 7,12).
1304 1121.
Nh b tch Thnh Ty, b tch Thm Sc ch c
nhn mt ln m thi. B tch Thm Sc in vo linh hn mt
du n thing ling khng th ty xa c, mt n tch ( x.
DS 1609): Cha Ki-t ng n tn ca Thn Kh Ngi trn
Ki-t hu cng c h bng sc mnh thn linh v bin h
thnh chng nhn cho Ngi ( x. Lc 24,48-49).
1305 1268.
"n tch" kin ton chc t t cng ng ngi tn
hu lnh nhn trong b tch Thnh Ty, v "ngi lnhb
tch Thm Sc nhn c sc mnh cng khai tuyn
xng c tin vo Cha Ki-t nh mt bn phn" ( x.Thnh
T-ma A-qui-n, Tng lun Thn hc 3,72,5, AD 2).
IV. AI C TH LNH NHN B TCH THM SC ?
1306 1212.
488

Tt c nhng ai lnh b tch Thnh Ty, nhng

cha nhn b tch Thm Sc, u c th v phi lnh nhn b
tch Thm Sc ( x. CIC khon 889,1). Ba b tch Thnh Ty,
Thm Sc v Thnh Th to thnh mt th thng nht, nn
"cc tn hu buc phi lnh nhn b tch Thm Sc vo thi
gian thch hp" ( x CIC, can .890.). Thiu b tch Thnh Th
v Thm Sc, Thnh Ty chc chn thnh s v hu hiu,
nhng vic khai tm Ki-t gio vn cha trn vn.
1307.
Thi quen trong Gio Hi La-tinh, t nhiu th k,
ly "tui bit phn on" lm chun lnh nhn b tch
Thm Sc. Trong trng hp nguy t, Hi Thnh vn ban b
tch ny cho cc tr em d cha n tui bit phn on.
1308 1250.
i khi chng ta gi b tch Thm Sc l "b tch
dnh cho Ki-t hu trng thnh", nhng khng v th ln
ln tui trng thnh trong c tin vi tui pht trin t
nhin; hn na, n sng ca b tch Thnh Ty l mt n
tuyn chn nhng khng, khng cn "xc nhn" c hiu
lc. Thnh T-ma nhc nh :
"Tui th l khng phi l tiu chun cho linh hn.
D cn nh, ngi ta c th t ti mc trng thnh
thing ling, nh sch Khn Ngoan dy : "S gi gin
ng knh u phi v trng th hay cao nin" (4,8).
V th, c nhiu tr em, sau khi nhn c sc mnh
ca Cha Thnh Thn, anh dng chin u d phi
mu v Cha Ki-t" ( x.Thnh T-ma A-qui-n,
Tng lun Thn hc 3,72,8, AD 2).

489

1309
lnh nhn b tch Thm Sc, ngi tn hu phi
c chun b nhm kt hp mt thit hn vi Cha Ki-t,
gn b cht ch vi Cha Thnh Thn, vi hot ng, hng
n v li mi gi ca Ngi, v hng hi nhn ly trch
nhim tng ca Ki-t hu. Do , gio l Thm Sc phi
c gng gip cho th nhn cm nhn mnh thuc v Hi
Thnh Cha Ki-t, thuc v Hi Thnh ton cu cng nh
cng on gio x. Cng on ny c trch nhim c bit
trong vic chun b cho nhng ngi sp chu php Thm
Sc (x. OCf, Tin ch 3).
1310 2670.
lnh nhn b tch Thm Sc, ngi tn hu phi
trong tnh trng n sng. H cn nh b tch Ha Gii thanh
ty tm hn n nhn hng n Cha Thnh Thn. Ngoi
ra, h cn phi tch cc cu nguyn chun b n nhn n
sng v sc mnh ca Cha Thnh Thn vi tm hn vng
phc v sn sng (x. Cv 1,14).
1311 1255.
Cng nh b tch Thnh Ty, ngi sp lnh nhn b
tch Thm Sc nn tm mt ngi u, c tr gip
trong i sng thing ling. Nn chn chnh ngi u
ra ti nhn mnh s thng nht ca hai b tch ny (x.
OCf, Tin ch 5;6; CIC khon 893, 1-2).
V. THA TC VIN B TCH THM SC
1312.
Tha tc vin c bn ca b tch Thm Sc l v gim
mc (x. LG 226).

490

1233
ng Phng, thng thng v linh mc ban b
tch Thnh Ty v ban lun b tch Thm Sc trong cng mt
c hnh. Tuy nhin, linh mc phi dng du thnh c v
thng ph hay gim mc thnh hin, ni ln tnh duy
nht tng truyn ca Hi Thnh c cng c nh b tch
Thm Sc. Gio Hi La-tinh cng p dng trnh t ny khi
ra ti cho ngi ln hay khi n nhn mt ngi c
ra ti trong mt Gio Hi khc thuc Ki-t gio vo hip
thng vi Gio Hi cng gio, nu Gio Hi ny khng c b
tch Thm Sc thnh s (x. CIC khon 883,2).
1313 1290 1285.
Trong nghi l La-tinh, gim mc l tha tc vin
thng thng ca b tch Thm Sc (x. CIC khon 882). D
gim mc c th trao quyn ban b tch Thm Sc cho cc
linh mc trong nhng trng hp cn thit (x. CIC khon
884,2); nhng do ngha ca b tch ny, gim mc nn trc
tip ban v ng qun b tch Thm Sc c tch khi b
tch Thnh Ty l cc ngi c th ch thn n ban php
Thm Sc. Cc gim mc l nhng v k nhim tng ,
c lnh nhn b tch truyn chc cch vin mn, nn vic
cc ngi ch thn c hnh b tch s nhn mnh : b tch
Thm Sc kt hp cht ch nhng ngi lnh nhn vi Hi
Thnh, vi cc ngun gc tng v vi s mng lm chng
cho Cha Ki-t.
1314 1307.
Bt c linh mc no cng c th ban b tch Thm
Sc cho ngi tn hu ang nguy t (x. CIC khon 883,3).
Hi Thnh mong mun : khng mt ngi con no ca mnh,
cho d b nh, la i m cha c Cha Thnh Thn kin
ton bng n sng trn y ca Cha Ki-t.

491

TM LC
1315.
"Cc Tng Gi-ru-sa-lem nghe bit dn min
Sa-ma-ri n nhn Li Thin Cha th c ng Ph-r v
Gio-an n vi h. Khi n ni, hai ng cu nguyn cho h,
h nhn c Thnh Thn. V Thnh Thn cha ng
xung ai trong nhm h, h mi ch chu php ra nhn
danh Cha Gi-su. By gi hai ng t tay trn h, v h
nhn c Thnh Thn" (Cv 8,14-17).
1316.
B tch Thm Sc kin ton n sng Thnh Ty. y
l b tch ban n Thnh Thn gip chng ta cng c n
ngha t, thp nhp thm su vo Cha Ki-t, lin kt cht
ch vi Hi Thnh, gn b vi s mng ca Hi Thnh v
lm chng cho c tin Ki-t gio bng c cuc sng.
1317.
Cng nh b tch Thnh Ty, b tch Thm Sc in vo
tm hn ngi tn hu mt du thing ling, mt n tn
khng ty xa c. V th, mi ngi ch c th lnh nhn
b tch Thm Sc mt ln trong i.
1318.
Gio Hi ng Phng ban b tch Thm Sc lin
sau b tch Thnh Ty; tip , ngi tn tng c tham d
ngay b tch Thnh Th. Truyn thng ny lm ni bt s
thng nht ca ba b tch khai tm Ki-t gio. Gio Hi Latinh ban b tch Thm Sc cho cc em ti tui khn; v
thng dnh quyn ban b tch ny cho gim mc thy r
ngi nhn b tch Thm Sc c lin kt vi Hi Thnh.

492

1319.
Mun lnh nhn b tch Thm Sc, ngi tn hu ti
tui khn, phi tuyn xng c tin, ang trong tnh trng n
sng, c mun lnh nhn b tch, sn sng m nhn vai
tr mn v chng nhn ca Cha Ki-t, trong cng on
Hi Thnh cng nh trong cc lnh vc trn th.
1320.
Nghi thc chnh yu ca b tch Thm Sc l xc du
thnh trn trn ngi lnh nhn b tch Thnh Ty (Gio
Hi ng Phng cn xc du trn nhng phn khc ca
thn th), cng vi vic tha tc vin t tay v c : "Hy
lnh nhn Cha Thnh Thn l n tn hng n Thin Cha"
("Accipe signaculum doni Spiritus Sancti")(nghi l La-tinh)
hay "n tn hng n l chnh Cha Thnh Thn"
("Signaculum doni Spiritus Sancti") (nghi l By-zan-tin).
1321 1212.
Khi b tch Thm Sc c c hnh tch khi b tch
Thnh Ty, chnh vic lp li li tuyn xng c tin khi ra
ti, lm ni bt mi lin h gia hai b tch ny. B tch Thm
Sc c c hnh trong Thnh l, nhn mnh tnh thng
nht ca cc b tch khai tm Ki-t gio.
Mc 3

B TCH THNH TH
1322 1212.
B tch Thnh Th hon tt cng cuc khai tm Ki-t
gio. Nhng ngi c b tch Thnh Ty nng ln tham
d hng t t vng gi v nh b tch Thm Sc tr nn
ng hnh ng dng vi Cha Ki-t cch su xa hn, nay
493

nh b tch Thnh Th c cng vi ton th cng on

tham d vo hy l ca Cha Gi-su.
1323 1402.
"Trong ba tic sau ht, vo m b np, ng Cu
Chuc chng ta thit lp Hy T T n bng Mnh v Mu
Ngi, nh , Hy T Kh Gi ko di qua cc thi i
cho ti khi Ngi li n, v cng y thc cho Hin Th
yu qu ca Ngi l Hi Thnh tng nh s cht v phc
sinh ca Ngi : y l b tch tnh yu, du ch hip nht,
mi dy bc i, ba tic Vt Qua. Trong tic ny, chng ta
nhn c Cha Ki-t lm ca n, c trn y n sng v
c bo m vinh quang tng lai" (SC 47).
I. THNH TH, NGUN MCH V TT NH CA
I SNG HI THNH
1324 864.
B tch Thnh Th l "ngun mch v tt nh ca i
sng Ki-t hu" (x. LG 11). "Nhng b tch khc cng nh
cc tha tc v v cc hot ng tng u gn lin vi b
tch Thnh Th v qui hng v . Tht vy, php Thnh
Th Ch Thnh cha ng tt c ca ci thing ling ca Hi
Thnh, l chnh Cha Ki-t, Ngi l mu nhim Phc
Sinh ca chng ta" (PO 5).
1325 775.
"B tch Thnh Th biu th v th hin chnh thc
cht ca Hi Thnh l hip thng i sng vi Thin Cha
v hip nht Dn Thin Cha. Vic Thin Cha thnh ha
trn gian trong Cha Ki-t cng nh vic con ngi trong
Thnh Thn, tn th Cha Ki-t v nh Ngi tn th chnh
Cha Cha, cng t ti tt nh trong b tch Thnh Th" (x.
CdR, hun th "Mu nhim Thnh Th" 6).
494

1326 1090.
Nh c hnh b tch Thnh Th, ngay t by gi
chng ta c kt hip vi phng v trn tri v tin d vo
i sng vnh cu, "khi Thin Cha c ton quyn trn mi
s"(1Cr 15,28).
1327 1124.
B tch Thnh Th va c kt va tng hp c tin
cng gio : "Cch suy ngh ca chng ta ph hp vi b tch
Thnh Th, v ngc li b tch Thnh Th xc nhn cch
suy ngh ca chng ta" (x. Thnh I-r-n, Chng lc gio
4,18,5).
II. B TCH THNH TH C GI BNG NHNG
DANH HIU NO ?
1328.
B tch Thnh Th v cng phong ph nn c gi
bng nhiu danh hiu khc nhau, mi danh hiu gi ln mt
s kha cnh :
2637 1082 1359.
B tch Thnh Th c gi l L T n, v y chnh
l vic t n Thin Cha. Tn c dng cc t Hy Lp
eucharistein (x. Lc 22,19; 1Cr 11,24) v eulogein (x. Mt
26,26; Mc 14,22), gi nh li vic ngi Do Thi, c bit
trong ba n, ca ngi Thin Cha v nhng k cng Ngi
thc hin : sng to, cu chuc v thnh ha.
1329 1382.
B tch Thnh Th c gi l Ba n ca Cha, v
Hi Thnh tng nim ba Tic Ly Cha cng n vi cc
mn ti hm trc ngy chu nn. Ba n ny cng ni

495

ln s tin d vo Ba Tic Ci Con Chin ti Gi-ru-salem trn tri.

790.
B tch Thnh Th c gi l LB Bnh, v trong
ba Tic Ly (x.Mt 26,26; 1Cr 11,24). Cha Gi-su dng nghi
thc c th ca ngi Do Thi chc tng Thin Cha v
chia bnh nh ngi ch tic thng lm (x. Mt 14,19;
15,16; Mc 8,6;19). Nh vic b bnh, cc mn nhn ra
Cha sau khi Ngi phc sinh (x.Lc 24,13-15). V vy, cc
Ki-t hu u tin gi nhng bui c hnh thnh l l L B
Bnh (x.Cv 2,42.46; 20,7.11). Vi thut ng ny, h mun
ni : tt c nhng ai cng n mt tm bnh c b ra l
Cha Ki-t, th c hip thng vi Ngi v hp thnh thn
th duy nht trong Ngi (x. 1Cr 10,16-17).
1384.
B tch Thnh Th cn c thnh Phao-l gi l
ng Bn (Synaxis), v c c hnh trong cng on tn
hu. Cng on Thnh Th l hnh nh hu hnh ca Hi
Thnh (x. 1Cr 11,17-34).
1330 1341.
B tch Thnh Th c gi l cuc Tng Nim
Cha Gi-su chu cht v sng li.
2643 614.
B tch Thnh Th c gi l Hy L Thnh, v hin
ti ha hy l duy nht ca Cha Cu Th v bao gm l vt
ca Hi Thnh. B tch Thnh Th cn c gi l "hy t
thnh l", "hy l ca ngi" (x. Dt 13,15; x. Tv 116, 13.17), hy
l thing ling (x. 1Pr 2,5), hy l tinh tuyn (x. Ml 1.11) v
thnh thin, v hon tt v vt trn mi hy l trong Cu
c.
1169.
B tch Thnh Th c gi l phng v thnh thin
v thn linh, v l tm im v cch din t c ng nht ca
496

ton th phng v Hi Thnh. Cng v th, b tch Thnh Th

c gi l Mu Nhim Rt Thnh, B Tch Cc Thnh, v l
b tch trn cc b tch. Chng ta dng thut ng Thnh Th
ch bnh thnh c ct gi trong Nh Tm.
1331 950 948 1405.
B tch Thnh Th cn c gi l b tch Hip
Thng, v kt hp chng ta vi Cha Ki-t, ng ban Mnh
v Mu Ngi tt c tr nn mt thn th (x. 1Cr 10, 1617). B tch Thnh Th cng c gi l S Thnh (x. Gio
hun cc Tng 8,13.12; Didach 9,5; 10,6) theo ngha
u tin ca "mu nhim cc thnh thng cng" c tuyn
xng trong kinh Tin Knh ca cc tng . Ngoi ra, Mnh
Thnh Cha cn c gi l bnh cc thin thn, bnh bi
tri, thuc trng sinh (x. Thnh I-nha-xi- An-ti--ki-a, th
Ep.20,2), ca n ng...
1332 849.
C hnh b tch Thnh Th c gi l Thnh L, L
Mi-sa, do t la-tinh missio ngha l sai i. Thnh l kt thc
vi li Hi Thnh sai cc tn hu i vo i, h thc thi
thnh Thin Cha trong cuc sng hng ngy.
III. B TCH THNH TH TRONG K HOCH CU

Du ch bnh v ru
1333 1350 1147 1148.
Trong thnh l, nh li c Ki-t v li Hi Thnh
ku cu Cha Thnh Thn, bnh v ru tr nn Mnh v
Mu c Ki-t. Vng lnh ca Cha v tng nim Cha
cho n ngy Ngi quang lm, Hi Thnh lm li iu
Cha lm hm trc ngy chu nn : "Ngi cm ly
497

bnh... "Ngi cm ly chn ru...". Bnh v ru d tr

nn Mnh v Mu Cha Ki-t cch mu nhim, vn l du
ch cho s thin ho ca cng trnh sng to. Do , khi dng
l vt, chng ta t n ng Sng To v ban bnh v ru
(x. Tv 104,13-15), tuy "do cng lao ca con ngi", nhng
trc ht l "hoa mu rung t" v "sn phm t cy nho",
tc l nhng n hu ca ng Sng To. Hi Thnh coi
"bnh v ru" (St 14,18) do Men-ki-s-, v vua kim t
t, dng ln Thin Cha, l tin trng cho l vt ca Hi
Thnh (x. MR, Kinh T n R-ma 95).
1334 1150 1363.
Trong Cu c, bnh v ru c chn trong s
hoa tri u ma ca rung t, dng lm hin l t n
ng Sng To. Trong khung cnh cuc Xut Hnh, bnh v
ru mang mt ngha mi : "bnh khng men" ngi Do
Thi hng nm vn dng trong l Vt Qua, nhc nh ngy
c gii thot v vi v ra i khi Ai Cp; k nim v Manna trong hoang a lun gip t-ra-en nh rng : "Ngi ta
sng khng ch nh cm bnh, nhng cn nh mi li do
ming Thin Cha phn ra" (nl 8,3); cui cng, bnh n
hng ngy l sn phm ca t Ha, l bng chng Thin
Cha hng trung tn gi li ha. Ru din t nim vui
ngy l hi, nhng ru trong "chn chc tng" (1 Cr 10,16)
vo cui ba tic Vt Qua ca ngi Do Thi, c chiu
kch cnh chung, cht cha nim hy vng ng M-si-a s
n phc hng Gi-ru-sa-lem. c Gi-su thit lp b tch
Thnh Th, bng cch em li mt ngha mi v vnh vin
cho li chc tng c trn bnh v ru.
1335 1151.
Hi Thnh nhn ra cc php l ha bnh ra nhiu, khi
"Cha Gi-su c li chc tng, b ra v trao cho cc mn
phn pht nui sng m ng", tin bo s phong ph
498

ca tm bnh duy nht l "Thnh Th" (x. Mt 14,13-21;

15,32-39). Php l ha nc thnh ru Ca-na (x.Ga 2,11)
l du ch bo trc "Gi Con Ngi c tn vinh". Du
ch ny cn loan bo Tic Ci trong Nc Thin Cha, ni
cc tn hu s ung ru mi (x. Mc 14,25) tr thnh Mu
Cha Ki-t.
1336 1327.
Khi c Gi-su loan bo cuc T Nn, cng nh khi
Ngi cng b ln u v b tch Thnh Th, cc mn
khng chp nhn; a s mn thc mc : "Li ny chng
tai qu, ai m nghe ni ?" (Ga 6,60). Thnh Th v Thnh
Gi l nhng vin gy vp ng cho mi ngi. y l mt
mu nhim lun to c gy chia r "c anh em cng mun b
i sao?" (Ga 6,67). Cu hi ca Cha vn vang di qua cc
thi i nh li yu thng mi gi mi ngi nhn bit :
"Thy mi c nhng li ban phc trng sinh" (Ga 6,68), v
tin tng n nhn hng n Thnh Th, cng l n nhn
chnh Ngi.
Thit lp b tch Thnh Th
1337 610 611.
c Gi-su yu thng nhng k thuc v mnh v
yu thng h n cng. Khi bit Gi n, gi phi b th
gian m v vi Cha Cha, Ngi ra chn cho h trong ba
Tic Ly v ban cho h gii rn yu thng (x. Ga 13,1-17).
trao li cho h bo chng tnh yu ny v cho h c
tham d vo cuc Vt Qua ca mnh, Ngi thit lp b tch
Thnh Th tng nim cuc t nn v phc sinh ca
Ngi v truyn lnh cho cc tng m "Ngi t lm
t t ca Giao c Mi, c hnh b tch ny cho n khi
Ngi li n" (x. C Trent : DS 1740) .

499

1338.
Cc tc gi Phc m Nht Lm v thnh Phao-l lu
truyn cho chng ta bn tng thut vic thit lp b tch
Thnh Th, trong khi thnh Gio-an thut li nhng li ca
Cha Gi-su ti hi ng Ca-pha-na-um, nhng li chun
b cho vic thit lp b tch Thnh Th : c Ki-t t xng
mnh l Bnh Hng Sng t tri xung (x. Ga 6).
1339 1169.
c Gi-su chn l Vt Qua thc hin iu
Ngi bo trc Ca-pha-na-um l ban Mnh v Mu Ngi
cho mn :
" n ngy l Bnh Khng men, ngy git chin
mng l Vt Qua. c Gi-su sai Ph-r, Gio-an i
v dn : "Cc anh hy i dn cho chng ta n l Vt
Qua... Cc ng ra i... v dn tic Vt Qua. Khi ti
gi n tic Vt Qua, c Gi-su vo bn vi cc
tng . Ngi ni vi cc ng : "Thy nhng kht
khao mong mi n l Vt Qua ny vi anh em trc
khi chu kh hnh. Bi v, Thy ni cho anh em hay,
Thy s khng bao gi n l Vt Qua ny na, cho
n khi l ny c nn trn vn trong Nc Thin
Cha"... Ri Ngi cm ly tm bnh, dng li t n,
b ra, trao cho cc ng v ni : "y l Mnh Thy,
hin t v anh em. Anh em hy lm nh Thy va mi
lm, m tng nh n Thy". Ri ti tun ru cui
ba n, Ngi cng lm nh vy v ni : "Chn ny
l giao c mi, lp bng Mu Thy, mu ra v
anh em" (Lc 22,7-8;13-16;19-20) (x. Mt 26,17-29;
Mc 14,12-25; 1Cr 11,23-26) .
1340 1151 677.

500

Trong ba Tic Ly, khi c Gi-su cng mng l

Vt Qua vi cc tng , Ngi em li ngha trn vn
cho l Vt Qua ca ngi Do Thi. Tic Ly tin trng cho
cuc Vt Qua mi : trong cuc t nn v phc sinh, c
Gi-su vt qua v cng Cha Cha. Cuc Vt Qua ny
c c hnh trong b tch Thnh Th. B tch ny hon tt l
Vt Qua ca ngi Do Thi v tin bo cuc Vt Qua
cui cng ca Hi Thnh vo vinh quang ca Nc Tri.
"Anh em hy lm vic ny m nh n Thy"
1341 611
Khi c Gi-su truyn lp li nhng c ch v li ni
ca mnh "cho ti khi Ngi li n" (1Cr 11,26), Ngi i
hi khng nhng phi nh n Ngi v nhng g Ngi
lm, nhng cn mun cc tng v nhng ngi k nhim
phi c hnh phng v tng nim cuc sng, ci cht, vic
phc sinh v ln tri v vi Cha Cha ca Ngi cu bu
cho chng ta.
1342 2624.
Ngay t u, Hi Thnh trung thnh tun gi
mnh lnh ca Cha. Sch Cng V Tng tng trnh v
Hi Thnh ti Gi-ru-sa-lem nh sau :
"H chuyn cn nghe cc tng ging dy, lun
lun hip thng vi nhau, sing nng tham d l b
bnh, v cu nguyn khng ngng... ngy ngy sing
nng ti n th. Khi lm l b bnh ti t gia, h
dng ba vi lng n s vui v" (Cv 2,42.46)
1343 1166,2177.
c bit cc Ki-t hu t hp " b bnh"(Cv 20,7)
vo "ngy th nht trong tun", ngha l ngy Cha Nht,
501

ngy Cha Phc Sinh. T , vic c hnh b tch Thnh Th

vn tip ni vi cng mt cu trc c bn trong ton Hi
Thnh cho n ngy nay. B tch Thnh Th lun l trung
tm ca i sng Hi Thnh.
1344 1404.
Nh vy, qua cc thnh l, dn l hnh ca Thin
Cha cng b mu nhim Vt Qua ca c Gi-su "cho ti
khi Ngi li n" (1Cr 11,26) v "theo con ng hp ca
thp gi" (x.AG 1), tin vo bn tic thin quc; by gi,
nhng ngi c tuyn chn s ng bn trong Nc Cha.
IV C HNH PHNG V THNH TH
Thnh l qua mi thi i
1345.
T th k II, chng ta c chng t ca thnh Git-tin t o v nhng din tin chnh ca mt thnh l. Cho n
nay, din tin ny vn khng thay i trong cc Nghi L
Phng V. Thnh Git-ti-n vit bn vn ny vo nm 155,
gii thch cho hong La m An-to-ni-us Pi-us (138161) v nhng g ngi Ki-t hu c hnh :
Vo ngy Mt Tri, nh ngi ta thng gi, nhng
ngi tn hu trong thnh ph hay nng thn u
hp li mt ni.
Ty thi gian cho php, ngi ta c bt tch ca cc
tng v sch cc ngn s.

502

Sau khi c xong, v ch s ln ting nhn nh v

khuyn khch mi ngi sng theo cc gio hun v
gng lnh tt p ny.
Sau chng ti ng dy, dng li cu nguyn ln
Thin Cha cho chnh chng ti... v cho mi ngi
khc trn th gii, xng ng tr thnh nhng
ngi cng chnh v trung thnh tun gi l lut ngay
trong cuc sng hu t c n cu vnh cu.
Sau li nguyn, chng ti hn v chc bnh an cho
nhau.
Tip n, mt tn hu mang bnh v mt chn ru
c pha nc n cho ngi ch s.
V ch s cm ly bnh ru, nhn danh Cha Con
v Thnh Thn, dng li tn tng v tn vinh Cha
Cha l Cha t cn khn. ng c mt li t n di
v vic Thin Cha cho chng ta xng ng lnh
nhn cc hng n.
Khi v ch s kt thc cc li nguyn v kinh t n,
mi ngi hin din u ng thanh p : A-men.
Sau khi v ch s hon tt nghi thc t n v ton dn
tha A-men, cc v m chng ti gi l ph t, phn
pht bnh v ru c pha nc "tr thnh Thnh
Th" cho mi ngi hin din hng dng v em v
cho nhng ngi vng mt (x. Thnh Git-ti-n,H
gio 1,65).
1346.

503

Thnh l din tin theo mt cu trc c bn c duy

tr t nhiu th k cho n nay. Thnh l chia lm hai phn
nhng l mt th thng nht :
- Tp hp, Phng v Li Cha vi cc bi c, bi ging v
li nguyn gio dn;
- Phng v Thnh Th vi vic tin dng bnh ruu; truyn
php vi li kinh t n v hip l.
103.
Phng V Li Cha v Phng V Thnh th l "mt
hnh vi phng th duy nht" (x. SC 56). Bn tic Thnh Th
va l bn tic Li Cha, va l bn tic Mnh Cha Ki-t"
(x DV 21).
1347.
Phi chng cng l ba tic Vt Qua c Gi-su
phc sinh dng vi cc mn ? Trong khi i ng,
Ngi gii thch cho h nhng li Thnh Kinh v khi ngi
vo bn n, Ngi "cm ly bnh, c li chc tng, b ra v
trao cho cc mn " (x. Lc 24,13-25).
Din tin vic c hnh
1348 1140 1548.
Cng on tp hp. Cc Ki-t hu tp hp li mt
ni c hnh thnh l. Chnh c Ki-t ng u cng
on; Ngi ch s bui l. Ngi l Thng t ca Giao
c Mi. D n dng, nhng chnh Ngi ch tr mi thnh
l. Thay mt Ngi, v gim mc hay linh mc, "trong cng
v c Ki-t Th lnh", s ch s cng on, ging dy sau
cc bi c, n nhn l vt, dng tin v c kinh nguyn
Thnh th. Mi ngi u tham gia cch tch cc vo thnh
l, mi ngi mt cch : ngi c thnh th, k mang l
vt, ngi trao Mnh Thnh v ton dn u tha A-men th
hin s tham gia ca mnh.
504

1349 1184.
Phng v Li Cha gm cc bi c rt ra t "cc
sch ngn s", ngha l t Cu c, v t cc "k c ca
tng d", ngha l t cc th v Phc m. Bi ging gip cc
tn hu nhn thc y l Li Cha (x. 1Tx 2,11): phi n
nhn v em ra thc hnh trong i sng. Tip n l li
nguyn tn hu cu cho mi ngi, nh li thnh Phao-l dy
: "Trc ht, ti khuyn ai ny dng li cu xin, khn
nguyn, ni van, t n cho tt c mi ngi, cho vua cha v
tt c nhng ngi cm quyn" (x. 1Tm 2,1-2).
1350 1359 614.
Chun b l phm. Ngi ta mang, i khi rc cch
long trng, bnh v ru ln bn th. V linh mc nhn danh
c Ki-t, dng ln Thin Cha l vt s tr thnh Mnh
Mu c Ki-t. y chnh l c ch ca c Ki-t, trong
ba Tic Ly, "cm ly bnh v chn ru". "Ch c Hi
Thnh trong li kinh t n mi c quyn dng ln ng Sng
To l vt tinh tuyn c chn gia vn vt" (T. Irn,
chng lc gio).Vic dng l vt trn bn th lp li c ch
ca Men-ki-s- v t tng phm ca To Ha vo tay c
Ki-t. Trong hy t ca mnh, c Gi-su kin ton mi c
gng t l ca con ngi.
1351 1397 2186.
T thu ban u, khi mang bnh v ru n c hnh
thnh l, cc Ki-t hu cng mang theo tng phm gip
nhng ngi tng thiu. Tp tc "quyn gp" (x. 1Cr
16,1)xa nay xut pht t mu gng ca c Ki-t, ng
ho nn ngho bin chng ta thnh k giu sang
(x. 2Cr 8,9) :
"Nhng ngi hng tm hng sn s ty ng gp
v trao li cho v ch s. V ch s s phn pht
505

gip cc tr m ci, ngi go ba; ngi bnh tt

hay k thiu thn; nhng t nhn, nhng ngi mi
n lp nghip; tm li, v ch s phi chm sc mi
k cn c gip " (Thnh Git-ti-n, H gio
1,67,6).
1352.
Kinh nguyn Thnh Th. Trung tm v cao im ca
ton b c hnh l Kinh Nguyn Thnh Th, gm li Kinh
T n v li Truyn Php :
559
Trong kinh Tin tng, nh c Ki-t trong Cha
Thnh Thn, Hi Thnh dng ln Cha Cha li t n v tt
c cng trnh sng to, cu chuc v thnh ho. Ton th
cng on hip vi Hi Thnh trn tri, gm cc thin thn
v ch thnh, khng ngng tn tng Thin Cha Ch Thnh.
1353 1105.
Trong li kinh "xin ban Thnh Thn", Hi Thnh
khn cu Cha Cha ban Thnh Thn xung trn bnh ru;
nh quyn nng ca Thnh Thn, bnh ru tr nn Mnh
Mu c Gi-su Ki-t v nhng ngi lnh nhn Thnh
Th tr thnh mt thn th v mt tinh thn duy nht (Mt s
Nghi l phng v t li kinh "xin ban Thnh Thn" sau
phn Tng Nim).
1375.
Trong phn tng thut vic lp b tch Thnh Th,
nh hiu lc ca li v c ch c Ki-t, cng nh quyn
nng ca Thnh Thn, bnh ru tr thnh Mnh v Mu
c Ki-t, l vt chnh Ngi dng trn thp gi.
1354 1103.
Tip n l phn tng nim, Hi Thnh tng nh
n cuc kh nn, phc sinh v cuc quang lm vinh hin
506

ca c Gi-su Ki-t; Hi Thnh dng ln Cha Cha l vt

ca Con Ch i, l vt giao ho chng ta vi Ngi.
954.
Cc li chuyn cu cho thy hy l t n c c hnh
trong s hip thng vi ton th Hi Thnh c thin quc ln
trn gian, Hi Thnh ca nhng k sng cng nh ngi
qua i; trong s hip thng vi cc mc t ca Hi Thnh,
c Gio Hong, c Gim mc a phn, hng linh mc
cng nh ph t; v trong s hip thng vi cc gim mc
ton cu cng vi Gio Hi ca cc ngi.
1355 1382.
Li nguyn Cha dy l kinh Ly Cha v nghi thc
b bnh i trc phn hip l. Trong phn hip l, cc tn
hu lnh nhn "bnh bi tri" v "chn cu ", l chnh
Mnh Mu Thnh c Ki-t, ng t hin " cho th gian
c sng" (Ga 6,51) :
1327.
Ngy xa cc tn hu gi bnh v ru tr nn
Mnh Mu Thnh Cha l bnh v ru " c
thnh hin", nn "chng ti gi lng thc ny l
Thnh Th". Ch c ngi n nhn gio l chn
chnh vi chng ti, lnh nhn php ra c
tha ti v ti sinh, phi sng tun theo lut Cha, mi
c tham d vo bn tic ny" (Thnh Git-ti-n,
H gio 1,66,1-2).
V. HY T B TCH : T N, TNG NIM, HIN
DIN
1356.
Ngay t thu ban u, cc Ki-t hu c hnh
thnh l vi mt hnh thc c bn khng thay i, d c tri
qua bao nhiu thi gian v nghi thc phng v khc nhau.
507

H thc thi nh th v cm thy c trch nhim i vi mnh

lnh Cha trao trong m trc khi Ngi chu kh nn :
"Cc con hy lm vic ny m nh n Thy" (1 Cr 11,2425).
1357.
Chng ta ch chu ton mnh lnh ca Cha, khi c
hnh l tng nim hy t ca Ngi. Chng ta dng ln Cha
Cha nhng g m chnh Ngi ban cho chng ta : nh li
ca c Ki-t v quyn nng ca Thnh Thn, nhng tng
phm ca thin nhin l bnh v ru tr nn Mnh v Mu
c Ki-t. Nh th, c Ki-t thc s hin din v hin din
mt cch huyn nhim.
1358.
Do , chng ta s phi xem b tch Thnh Th l :
- li t n v ca ngi Thin Cha Cha;
- tng nim hy t ca c Ki-t v Nhim Th ca Ngi;
- s hin din ca c Ki-t, nh quyn nng ca Li v
Thnh Thn ca Ngi.
T n v ca ngi Cha Cha
1359 293.
Thnh Th l b tch cu c c Ki-t hon tt
trn thp gi, ng thi cng l hy t t n v ca ngi cng
trnh ca ng Sng To. Trong hy t Thnh Th, c Ki-t
dng ton th cng trnh sng to c Thin Cha yu
thng ln trc nhan thnh Cha Cha qua ci cht v s
phc sinh ca mnh. Nh Ngi, Hi Thnh c th dng hy
t t n v ca ngi v tt c nhng chn thin m Thin Cha
lm cho v tr v cho con ngi.

508

1360 1083.
B tch Thnh Th l hy t t n Cha Cha, l li chc
tng Hi Thnh dng ln Thin Cha t lng tri n v mi
iu thin ho Ngi thc hin qua cng trnh sng to,
cu chuc v thnh ha. B tch Thnh Th trc ht l "hy
t t n".
1361 294.
B tch Thnh Th cn l hy t ca ngi, nh Hi
Thnh dng ln li ca ngi vinh quang Thin Cha nhn
danh ton th th sinh. Hy t ca ngi ny ch c th thc hin
cch trn ho nh c Ki-t : Ngi hip nht mi tn hu
vi Ngi, vi li ca ngi v chuyn cu ca Ngi; n ni,
hy t ca ngi Cha Cha phi c dng ln nh Ngi, vi
Ngi c chp nhn trong Ngi.
Tng nim hy t ca c Ki-t v ca Thn Th Ngi
l Hi Thnh
1362 1103.
B Tch Thnh Th Tng Nim cuc Vt Qua ca
c Ki-t, hin ti ha v dng tin cch b tch hy t duy
nht ca Ngi trong Phng V ca Hi Thnh l Thn Th
Ngi. Trong cc kinh nguyn Thnh Th, sau phn tng
thut vic lp b tch Thnh Th v phn hin thnh, bao gi
cng c mt kinh Tng Nim.
1363 1099.
Theo Thnh Kinh, Tng Nim khng ch l nh li
nhng bin c qua, m cn l loan bo nhng k cng
Thin Cha thc hin cho nhn trn. Khi c hnh phng
v, nhng bin c ny hin din sng ng gia cng on.
Dn t-ra-en hiu cuc gii phng khi ch n l Ai Cp nh
sau : khi dn Cha c hnh l Vt Qua, cc bin c thi
509

Xut Hnh li hin din sng ng trong k c, h cn c

vo m iu chnh cuc sng ca mnh.
1364 611 1085.
Sang thi Tn c, Tng Nim mang mt ngha
mi. Khi c hnh b tch Thnh Th, Hi Thnh tng nh
cuc Vt Qua ca c Ki-t; lc , cuc Vt Qua ny
tr nn hin din gia cng on, v l t ca c Ki-t trn
thp gi ch dng mt ln l v lun sng ng em li
n cu . "Mi ln hy t thp gi c c hnh trn bn
th, lc Cha Ki-t, Chin Vt Qua ca chng ta chu
hin t, th cng trnh cu chuc chng ta c thc hin"
(LG 3).
1365 2100 1846.
V l l Tng Nim cuc Vt Qua ca c Ki-t,
Thnh Th cng l mt hy l. Tnh cht hy t th hin r
trong nhng li truyn php : "Ny l Mnh Thy s b np v
cc con". "Ny l chn Mu Thy, Mu Giao c Mi s
ra cho cc con v mi ngi c tha ti"(Lc 22, 19-20).
Trong b tch Thnh Th, c Ki-t ban chnh thn mnh
t hin trn thp gi v chng ta, ban chnh mu Ngi
ra "cho mi ngi c tha ti" (Mt 26,28).
1366 613.
Thnh l l mt hy t v hin ti ha hy t thp gi, v
tng nim v ban pht cc hiu qa ca hy t ny:
"c Ki-t l Thin Cha v Cha chng ta, t
hin trn bn th thp gi, cho Cha Cha mt ln dt
khot. Ngi cht nh V Chuyn Cu cho chng
ta, em li n cu chuc mun i cho nhn loi.
Tuy nhin, chc t t ca c Ki-t khng chm dt
khi Ngi cht (x. Dt 7,24.27). Trong ba Tic Ly,
510

vo m b np (1Cr 11,23), Ngi mun li cho

Hi Thnh, Hin Th yu du ca Ngi, mt hy t
hu hnh, v bn tnh con ngi cn nh vy. Hy t
m mu c thc hin mt ln duy nht trn
thp gi ny c ti din v tng nim cho n tn
th (x. 1Cr 11,23), em li sc mnh cu tha th
mi ti li chng ta hng phm" (x. C Trent : DS
1740).
1367 1545.
Hy t ca c Ki-t v hy t Thnh Th ch l mt.
L vt duy nht l c Ki-t, xa chnh Ngi dng trn
thp gi, nay c dng ln nh tha tc v linh mc. Ch
khc bit cch dng : "V trong hy l thn linh c c
hnh trong thnh l, Chnh c Ki-t, ng mt ln dng
mnh bng cch mu trn bn th thp gi, cng hin din
v c st t m khng mu, nn hy t ny thc s c
gi tr n ti." (CONCILUM TRIDENTINUM, Sess. 22a.
Doctrina de ss. Missac sacrificio, c.2: DS 1743)
1368 618, 2031 1109.
Thnh l cng l hy t ca Hi Thnh. L Thn Th
ca c Ki-t, Hi Thnh tham d vo l t ca c Ki-t l
u. Cng vi Ngi, Hi Thnh cng c dng hin trn
vn cho Cha Cha. Hi Thnh hip nht vi c Ki-t
chuyn cu cho ton th nhn loi. Trong thnh l, hy t ca
c Ki-t tr thnh hy t ca mi chi th trong Thn Th.
i sng, li ca ngi, au kh, kinh nguyn, cng vic ca
cc tn hu u c kt hp vi c Ki-t v vi l dng
ton hin ca Ngi; nh tt c c c mt gi tr mi.
Hy t ca c Ki-t hin din trn bn th em li cho mun
th h Ki-t hu kh nng c kt hp vi l dng ca
Ngi.

511

Trong cc hang toi o, cc Ki-t hu thng trnh

by Hi Thnh di hnh mt ph n ang cu nguyn, hai
cnh tay m rng trong t th cu khn. Nh c Ki-t dang
tay trn thp gi, Hi Thnh dng mnh v chuyn cu cho
ton th nhn loi, nh Ngi, vi Ngi v trong Ngi.
1369 834,882 1561 1566.
Ton th Hi Thnh kt hip vi c Ki-t trong vic
hin dng v chuyn cu. c trao ph tha tc v ca Phr trong Hi Thnh, c Gio Hong lin kt vi mi c
hnh thnh l; trong thnh l, ngi c nhc n nh l du
ch v l ngi phc v s hip nht ca Hi Thnh ton cu.
V gim mc gio phn lun chu trch nhim v thnh l, d
thnh l do mt linh mc c hnh; ngi c nhc n trong
thnh l nh th lnh ca gio phn, gia hng linh mc v
ph t. Cng on cn cu nguyn cho cc tha tc vin
ang dng l cho cng on v cng vi cng on :
"Thnh l ch c coi l hp php khi c hnh di
s ch ta ca gim mc hay ngi c ngi giao
trch nhim" ( Thnh I-nha-xi- thnh An-ti--ki-a).
"Nh tha tc v ca cc linh mc, hy t thing ling
ca cc tn hu c hon tt v kt hp vi hy t ca
c Ki-t, ng Trung Gian Duy Nht. Nhn danh
Hi Thnh, hy t ny nh tay cc linh mc c
hin dng mt cch b tch v khng mu, cho ti
khi Cha li n" (PO 2).
1370 956 969.
Khng phi ch nhng tn hu cn ti th, m c
nhng v c hng vinh quang trn tri cng c kt hp
vi hy t ca c Ki-t. Hi Thnh dng l trong tm tnh
knh nh v "hip thng cng vi c Trinh N Ma-ri-a,
512

Thnh Mu ca Thin Cha, cc tng v ton th cc

thnh". Trong thnh l, cng vi c Ma-ri-a, Hi Thnh
nh ang ng di chn Thnh Gi, kt hp vi c Ki-t
trong vic hin dng v chuyn cu.
1371 858,1689, 1032.
Thnh l cng c dng ln cu cho cc tn hu
qua i, "nhng ngi cht trong c Ki-t v cha
c thanh luyn trn vn", h c vo hng nh sng
v bnh an ca c Ki-t :
"Con hy chn xc m bt c u, ng lo lng g
chuyn . Tt c nhng g m xin con l : d u,
con hy nh ti m khi d Tic Thnh" (Li thnh n
M-ni-ca tri cho anh em thnh u-Tinh, T Thut
9,11,27.).
"Trong kinh T n, chng ta cu cho cc gio hong
v gim mc qua i, ni chung, cu cho mi
ngi an ngh. Chng ta tin rng cc linh hn s
c hng nhiu n ch nu chng ta cu cho h khi
c Ki-t, Chin Hy T cc thnh cc trng ang
hin din... Khi khn cu cho nhng ngi an gic,
d h cn l ti nhn, chng ta dng ln Thin Cha
chnh c Ki-t, ng hin mnh v ti li chng
ta, Ngi giao ha h v chng ta vi Thin Cha,
ng yu thng con ngi" (Thnh Sy-ri-l, gim
mc Gi-ru-sa-lem, Gio l thn thing 5,9.10.)
1372 1140.
Gio l trn thc gic chng ta tham d trn vn hn
vo hy t ca ng Cu Chuc khi c hnh thnh l. Thnh
Augustin tm tt gio l ny nh sau :

513

"Ton th cng on c cu chuc tc l cng

on dn thnh hay thnh thin quc, c dng
ln Thin Cha nh mt hy t ph qut nh v
Thng t, ng mang thn n l v t hin v chng
ta trong cuc kh nn, nh chng ta tr nn thn
th ca v Th lnh ch tn... y l hy t ca cc Kit hu: "Tuy nhiu nhng ch mt thn th trong c
Ki-t" (Rm 12,5). Hi Thnh vn hin dng hy t ny
trong b tch Thnh Th. Trong b tch ny, Hi
Thnh nhn bit rng qua ca l tin dng ln, Hi
Thnh cng dng chnh mnh" (Thnh thin quc
10,6).
c Ki-t hin din nh quyn nng ca Li Ngi v
Thnh Thn
1373 1088.
"c Gi-su Ki-t, ng cht, sng li v ang
ng bn hu Thin Cha m chuyn cu cho chng ta" (Rm
8,34). i vi Hi Thnh, Ngi hin din di nhiu hnh
thc : trong Li Cha; trong kinh nguyn ca Hi Thnh, "
u c hai ba ngi hp li nhn danh Thy" (Mt 18,20);
trong nhng ngi ngho kh, au yu, t y (Mt 25,3146); trong cc b tch do Ngi thit lp; trong hy t thnh l
v ni tha tc vin; "nht l Ngi hin din thc s di
hai hnh Thnh Th" (SC 7).
1374 1211.
Cch thc c Ki-t hin din di hai hnh Thnh
Th l cch c nht v nh. Ngi t b tch Thnh Th
trn mi b tch tr nn "nh s trn ho ca i sng
thing ling v cng ch ca mi b tch" (Thnh T-ma
Aquin, Tng lun Thn hc 3,73,3). Trong b tch cc
thnh, "c s hin din ch thc, thc s v bn th ca
514

Mnh v Mu c Ki-t, cng vi linh hn v thin tnh ca

Ngi, ngha l c Ki-t trn vn" (x. C Trent, DS
1651). "S hin din ny c gi l "thc s", khng c
ngha l c Ki-t khng hin din thc s trong nhng cch
khc; nhng y l cch hin din y nht v l s hin
din bn th, v ni y c c Ki-t, va l Thin Cha
va l con ngi, hin din trn vn" (MF 39).
1375 1105.
Trong b tch ny, c Ki-t hin din nh s bin
i bnh v ru thnh Mnh v Mu Ngi. Cc gio ph
khng nh Hi Thnh tin rng s bin i ny c c l
nh hiu qu ca li c Ki-t v tc ng ca thnh Thn.
Thnh Gio-an Kim Khu tuyn b :
1128.
"Khng phi con ngi lm cho cc l vt tr thnh
Mnh v Mu c Ki-t, nhng do chnh c Ki-t,
ng chu ng inh v chng ta. V linh mc,
hin thn ca c Ki-t, c li truyn php, nhng
hiu qu v n sng l do Thin Cha. Chnh li
"Ny l Mnh Thy" bin i cc l vt".
Thnh Amb-r-xi- ni v s bin ho nh sau :
298.
"y khng phi l vn bn tnh t nhin, nhng
do li truyn php thnh hin. Hiu lc ca li truyn
php vt trn v bin i ci t nhin... Li c Kit c kh nng sng to t h khng, chng l li
li khng bin i nhng s vt ang c thnh nhng
s khc c sao? Bin i mt vt th d hn sng
to ra n" (Cc mu nhim 9,50,52).

515

1376.
Cng ng Tren-t tm tt c tin cng gio bng
tuyn tn : "c Ki-t, ng Cu Chuc chng ta, phn
dy : iu Ngi dng ln di hnh bnh, ch thc l Thn
Mnh Ngi. Hi Thnh lun lun xc tn nh vy, v Thnh
Cng ng mt ln na tuyn b : nh li truyn php trn
bnh ru, trn vn bn th bnh bin thnh bn th Mnh
Thnh Cha Ki-t v trn vn bn th ru bin thnh bn
th Mu Thnh Ngi; Hi Thnh cng gio gi vic bin
i mt cch ng n v chnh xc ny l bin bn th"(DS
1642)
1377.
c Ki-t hin din trong Thnh Th bt u t lc
truyn php v ko di bao lu hnh bnh ru cn tn ti.
Trong hnh bnh cng nh trong hnh ru, c Ki-t hin
din trn vn. V trong bt c phn nh b no cng c trn
vn Mnh v Mu Cha.Vic b bnh khng phn chia c
Ki-t (C Trent : DS 1641).
1378 1178 103,2628.
Tn th Thnh Th. Trong thnh l, chng ta by t
nim tin vo s hin din thc s ca c Ki-t di hnh
bnh ru, bng cch bi gi hay ci u t lng tn th
Cha. "Hi Thnh cng gio lun tn th Thnh Th, khng
ch trong m cn ngoi thnh l na, bng cch bo qun cn
thn bnh ru truyn php, t Mnh Thnh cho cc tn
hu tn th cch long trng, rc kiu Mnh Thnh" (MF
56).
1379 1183 2691.
Nh Tm dng bo qun Thnh Th cch xng
hp, hu c sn Thnh Th cho bnh nhn v nhng ngi
vng mt khng d l. o su c tin vo s hin din
516

thc s ca Cha Ki-t trong b tch Thnh Th, Hi Thnh

coi trng vic thinh lng tn th Cha ang ng trong Mnh
Thnh. V th, Nh Tm phi t ni xng ng nht trong
nh th, phi c thit k nh th no nhn mnh v biu
l s hin din thc s ca Cha Ki-t trong b tch cc
thnh ny.
1380 669 478.
Vic c Ki-t mun hin din vi Hi Thnh bng
phng cch c o ny c mt ngha su xa. Khi sp ra
i, khng cn hin din hu hnh vi nhng ngi thn yu,
c Ki-t mun ban cho chng ta s hin din b tch ca
Ngi; khi sp t hin trn thp gi cu chng ta,
Ngi mun li cho chng ta du ch tng nim tnh
yu; vi tnh yu ny, Ngi yu thng ta "n cng"
(Ga 13,1), n ban cho chng ta c s sng ca Ngi.
Trong b tch Thnh Th, Ngi hin din cch mu nhim
gia chng ta nh "ng yu mn v th mng v chng
ta" (Gl 2,20), Ngi hin din qua nhng du ch biu l v
thng ban tnh yu ny :
"Hi Thnh v th gii rt cn tn th Thnh Th.
c Gi-su ang ch chng ta trong b tch tnh yu
ny. Phi dnh thi gian n gp g, tn th v chim
ngng Ngi vi tt c lng tin v c mong n t
mun li lm thiu st ca nhn gian. Hy lun tn
th Thnh Th" (Gio-an Phao-l II, Ba tic ca
Cha 3).
1381 156 215.
Thnh T-ma dy : "V s hin din ca Mnh tht
v Mu tht c Ki-t trong b tch ny, ta khng th nhn
bit bng gic quan, nhng bi tin vo th gi ca Thin
Cha m thi. Chnh v th, thnh Sy-ri-l ch gii bn
517

vn Luca 22,19 "Ny l Mnh Thy s b np v cc con" nh

sau : "Bn ng thc mc xem c tht khng, tt hn nn tin
tng n nhn li ca Cha v Ngi l Chn L, khng
bao gi la di" (Tng lun Thn hc 3,75,1, c c
Phao-l VI trch dn MF 1:)
"Ly Cha, con th ly Cha ang nu thn,
trong hnh bnh ru.
Tm hn con thuc trn v Cha,
Khng mong g hn c chim ngng Cha.
Gic quan khng cm c Ngi,
Con ch bit tin vo li Ngi dy.
Con tin mun li t Con Thin Cha;
Khng g xc thc hn li Chn L ny."
VI. BN TIC VT QUA
1382 950.
Thnh l va l l tng nim hy t lu truyn
mun i hy t thp gi, va l bn tic thnh thng hip
Mnh v Mu Cha; hai ngha ny i i vi nhau v
khng th tch ri. Nhng c hnh hy t Thnh Th hng
n vic cc tn hu kt hp vi Cha Ki-t nh rc l.
Rc l l n nhn chnh Cha Ki-t, ng t hin v
chng ta.
1383 1182
Bn th l ni qui t cng on tn hu c hnh
bi tch Thnh Th. Bn th trnh by hai kha cnh ca cng
mt mu nhim : bn th hy t v bn tic ca Cha. Bn th
l biu tng ca chnh Cha Ki-t ang hin din gia cng
on tn hu. Ngi hin din nh hy l dng ln giao ha
chng ta vi Thin Cha v nh ca n thing ling nui
518

sng chng ta. Thnh Am-r-xi- dy : "Bn th ca Cha

Ki-t l g, nu khng phi l chnh Thn Mnh Ngi ? Bn
th tng trng thn Mnh Cha Ki-t v Thn Mnh Ngi
c t trn bn th" (Cc b tch 5,7;4,7). Phng v lm
ni bt tnh thng nht gia hy t v hip thng trong nhiu
li nguyn; trong kinh t n, Hi Thnh R-ma cu nguyn :
"Ly Cha l Thin Cha ton nng, chng con ni xin
Cha sai thin thn em ca l ny ln bn th thin
quc trc tn nhan uy linh cao c, khi d tic
Mnh v Mu Con Cha ti bn th ny, tt c chng
con c y trn n phc bi tri".
Hip L : "Tt c cc con hy cm ly m n"
1384 2835.
Cha khn thit ku mi chng ta n rc Ngi
trong b tch Thnh Th : "Tht, Ti bo tht cc ng : nu
cc ng khng n tht v ung Mu Con Ngi, cc ng
khng c s sng ni mnh" (Ga 6,53).
1385 1457.
p li li mi gi ca Cha, chng ta phi chun
b cho giy pht cc trng cc thnh ny. Thnh Phao-l
khuyn ta nn tra vn li lng tm : "Bt c ai n hoc ung
chn ca Cha cch bt xng, th phm n Mnh v Mu
Cha. Ai ny phi t xt mnh, ri hy n bnh v ung chn
ny. Tht vy, ai n v ung m khng phn bit c Thn
Th Cha, l n v ung n pht mnh" (1Cr 11,27-29). Ai
bit mnh ang mc ti trng, phi lnh nhn b tch Giao
Ha trc khi n rc l.

519

1386.
Trc b tch cao trng ny, ngi tn hu ch cn
bit khim tn v thm tn lp li li vin i i trng :
"Ly Cha, con chng ng Cha ng n cng con, nhng
xin Cha ch phn mt li, th con c lnh mnh" (Mt
8,8). Cng mt tinh thn , trong nghi thc phng v ca
thnh Gio-an Kim Khu, cc tn hu cu nguyn :
732
"Ly Con Thin Cha, hm nay xin cho con c
hip thng vo bn tic huyn nhim ca Cha. Con
khng ni cho k th iu kn nhim ca Cha, con
cng khng trao cho Cha ci hn ca Giu-a. Nhng
nh tn trm lnh, con ku xin Cha : Ly Cha, khi
vo Nc Ngi xin nh n con".
1387 2043.
chun b n nhn b tch Thnh Th cch xng
ng, cc tn hu phi gi chay theo qui nh ca Hi Thnh
(x. CIC khon 919). Thi bn ngoi (c ch, cch n mc)
phi biu l lng tn knh, s trang trng v nim vui ca
giy pht c Cha ng n trong tm hn.
1388.
Cn c vo ngha ca b tch Thnh Th, cc tn
hu rc l khi tham d thnh l (Trong cng mt ngy, tn
hu c th rc l hai ln, v ch hai ln m thi (x.(MS)
PONTIFICIA COMMISSIO CODICIS IURIS CANONICI
AUTHEN- TICE INTERPRETANDO, Respnsa ad proposita
dubia, 1 : Ass 76 (1984), p.746). x.CIC 916), nu hi cc
iu kin cn thit : "Nn khuyn khch cc tn hu tham d
thnh l trn vn hn, qua vic lnh nhn Mnh Thnh Cha
ngay trong thnh l", sau khi linh mc rc l (SC 55).

520

1389 2042 2837.

Hi Thnh buc cc tn hu phi tham d thnh l
vo cc ngy Cha nht v l trng (x. OE 15) rc l mi
nm t l mt ln vo ma Phc Sinh, tr khi c l do chnh
ng, c th chu ton vo ma khc trong nm (x. CIC,
khon 920), trc phi chun b tm hn bng b tch
Giao Ha. Hi Thnh ht sc khuyn khch cc tn hu rc
l vo cc ngy Cha Nht v L Trng, hay thng xuyn
hn na, rc l hng ngy.
1390.
Cha Ki-t hin din di mi hnh Bnh hnh Ru,
v th rc l di hnh bnh m thi vn em li cho ta trn
vn hiu qu n sng ca b tch Thnh Th. V cc l do
mc v, Nghi l La-tinh qui nh cch rc l di hnh
Bnh thi l hnh thc thng dng nht. "Xt v phng din
du ch, vic rc l di hai hnh l hnh thc y hn.
Qu tht, di hnh thc ny, du ch ca ba tic Thnh th
c sng t hn" (x. IGMR 240). Hnh thc ny rt thng
dng trong cc nghi l ng Phng.
Hiu qu ca vic rc l
1391 460 521.
Vic rc l tng trin s hip thng ca chng ta vi
Cha Ki-t. Hiu qu chnh yu ca vic rc l l c kt
hip thm su vi Cha Ki-t. Cha phn : "Ai n tht v
ung mu Ti, th lun kt hip vi Ti, v Ti lun kt hip
vi ngi y". i sng trong Cha Ki-t c nn tng ni b
tch Thnh Th : "Nh Cha Cha l ng Hng Sng sai
Ti, v Ti sng nh Cha Cha th no, th k n Ti, cng
s nh Ti m c sng nh vy" (Ga 6,57).

521

Trong tic thnh ca Cha, khi lnh nhn Mnh ca

Cha Con, cc tn hu loan bo cho nhau Tin Mng :
Thin Cha ban cho h nhng hng n u tin
ca s sng, nh xa kia thin thn bo cho b Ma-ria thnh Mc-a-la : "Cha Ki-t Phc Sinh". Ngy
nay, Thin Cha cng ban s sng v s phc sinh
cho nhng ai rc ly Cha Ki-t (x. Fanqith, Office
syriaque d' Antioche, quyn 1, Hip l,237 a-b).
1392 1212 1524.
Nh ca n vt cht mang li s sng cho thn xc
th no, vic rc l cng em li s sng k diu cho i
sng thing ling nh vy. Khi cc tn hu rc ly Mnh ca
ng Phc Sinh, "Mnh c sng ng nh Thnh Thn
v lm cho ngi ta c sng"(x. PO 5), i sng n sng
lnh nhn trong b tch Thnh Ty c gn gi, pht trin
v canh tn. i sng n sng tng trin, ngi Ki-t hu
phi c b tch thnh Th l Bnh dnh cho k l hnh trn
th, dng nui cho n gi lm t; lc y h s n nhn
nh Ca n ng.
1393 613.
Vic rc l gip chng ta xa lnh ti li. Chng ta
rc ly Mnh Cha Ki-t, " ph np v chng ta", v Mu
" ra cho mi ngi c tha ti". V th, b tch Thnh
Th khng th kt hip chng ta vi Cha Ki-t, nu khng
thanh ty chng ta khi ti phm v gip chng ta xa lnh
ti li.
"Mi ln chng ta n nhn Ngi, chng ta loan
truyn Cha chu cht". Chng ta loan truyn Cha
chi cht, th cng loan truyn n tha ti. Mi ln
Mu Ngi ra l tha ti, ti phi rc ly ti
ti c tha. Ti lun phm ti, nn ti cn mt

522

phng dc cu "(Thnh Am-r-xi-, Cc b tch

4,28).
1394 1863 1436.
Nh ca n vt cht phc hi sc lc tiu hao, b
tch Thnh Th cng c c mn m trong i sng hng
ngy c xu hng suy yu i. c mn sng ng ny c th
xa i cc ti nh (x. C Trent : DS 1638). Khi t hin cho
chng ta, c Ki-t lm cho tnh yu chng ta sng dy, ban
sc mnh chng ta t gii thot khi nhng rng buc bt
chnh vi th to v gn b chng ta cht ch vi Ngi :
"Ly Cha, v yu thng, c Ki-t cht cho
chng con. Mi khi tng nim cuc t nn ca
Ngi trong thnh l, chng con xin Cha c Thnh
Thn n ban tnh yu cho chng con. Chng con
khim tn khn nguyn, nh tnh yu m c Ki-t
cht v chng con, cho chng con c lnh nhn
n Thnh Thn, c th xem th gian nh b
ng inh cho chng con v chng con cng b ng
inh cho th gian... Ly Cha, v tnh yu c lnh
nhn, xin cho chng con cht i vi ti v ch sng
cho Cha"(Thnh Fulgence de Ruspe, Fab.28, 16-19.)
1395 1855 1446.
Nh tnh yu m b tch Thnh Th khi dy trong
tm hn, chng ta c gn gi khi phm ti trng. Cng
tham d vo s sng Cha Ki-t, chng ta cng sng mt
thit vi Ngi; nh gim bt nguy c phm ti trng xa
la Cha. Nhng b tch Thnh Th khng c thit lp
tha cc ti trng, l chc nng ca b tch Giao Ha. B
tch Thnh Th dnh cho nhng ngi hip thng trn vn
vi Hi Thnh.

523

1396 1118 267 790.

S duy nht ca Nhim Th : B tch Thnh Th lm
nn Hi Thnh. Ai hip l, u c lin kt cht ch vi
Cha Ki-t. Nh , Cha Ki-t kt hip h vi cc tn hu
khc thnh mt mt thn th duy nht l Hi Thnh. B tch
Thnh Ty thp nhp ta vo Hi Thnh, b tch Thnh Th
canh tn, cng c v kin ton s thp nhp ny. Trong b
tch Thnh Ty, chng ta c mi gi to thnh mt thn
th duy nht (x. 1Cr 12,13). B tch Thnh Th thc hin n
gi ny : "Khi ta nng chn t n m cm t Thin Cha, h
chng phi l d phn vo Mu c Ki-t ? V khi ta cng
b Bnh Thnh, chng phi l d phn vo Thn Th
Ngi sao ? Bi v ch c mt tm Bnh, v tt c chng ta
chia s cng mt Bnh y, nn tuy nhiu ngi, chng ta
cng ch l mt thn th" (1Cr 10,16-17) :
1064.
"Nu anh em l thn th v chi th ca Cha
Ki-t, th chnh anh em l b tch ang t trn bn
th Cha; anh em lnh nhn b tch l chnh anh em.
Khi lnh nhn anh em tha "A-MEN" (vng, ng
nh th !) v anh em xc quyt nh th. Anh em
nghe: "Mnh Thnh Cha Ki-t" v tr li : "AMEN". Hy thc s tr thnh chi th ca Cha Ki-t,
cho li tha A-MEN ca anh em l chn
thc"(Thnh Augustin, bi ging 272).
1397 2449.
B tch Thnh Th i buc chng phi chm sc
ngi ngho. thc s lnh nhn Mnh v Mu c Ki-t
ph np v chng ta, chng ta phi nhn ra Ngi trong
nhng ngi ngho nn nht, nhng anh em ca Ngi (x.
Mt 25,40).

524

"Anh rc Mu Thnh Cha, th m anh khng

nhn ra ngi anh em ca mnh. Anh h gi Bn
Tic Thnh, khi nhng ngi c Thin Cha coi l
xng ng tham d Tic Thnh, li b anh coi l
khng xng ng chia s cm o vi anh. Thin Cha
gii thot anh khi mi ti li v mi anh vo bn
tic, th m anh khng t ra nhn t hn cht
no"(Thnh Gio-an Kim Khu, bi ging v 1Cr
27,4).
1398 817.
B tch Thnh Th v s hip nht ccKi-t hu.
Trc mu nhim cao c ny, thnh u-tinh tht ln: "i
b tch tnh yu ! Du ch hip nht ! Mi dy bc i !"(x. Tin
Mng Gio-an 26,6,13; x. SC 47) Cng au kh v s chia r
trong Hi Thnh vn lm cho cc Ki-t hu khng th tham
d Tic Thnh chung vi nhau, chng ta cng thy Li Cha
cu nguyn cho cc Ki-t hu c hip nht tr nn khn
thit hn.
1399 838.
Cc Gio Hi ng Phng, d khng hon ton
hip thng vi Gio Hi Cng Gio, vn c hnh b tch
Thnh Th mt cch st sng. V "cc Gio Hi y, mc d
ly khai, vn c cc b tch ch thc nh s k nhim cc
tng , nht l chc linh mc v b tch Thnh Th, nn vn
lin kt cht ch vi chng ta. Do , mt vi hnh thc hip
thng trong s thnh (ngha l trong b tch Thnh Th),
trong nhng trng hp thun tin v vi s chp thun ca
gio quyn, chng nhng l c th thc hin m cn ng
khuyn khch na"(x. UR 15; x. CIC, khon 844, trit 3).
1400 1536

525

Cc cng on pht sinh t cuc Ci Cch, ly khai

khi Gio Hi Cng gio "khng cn gi c bn cht ch
thc v nguyn vn ca mu nhim Thnh Th, ch yu l v
thiu b tch Truyn Chc Thnh"(x. UR 22). V l do ny,
Gio hi Cng gio khng th cng vi h c hnh b tch
Thnh Th c. Nhng khi cc cng on ny "tng nim
s cht v s sng li ca Cha trong Tic Thnh, h
tuyn xng rng s sng ch c ngha nh hip thng vi
Cha Ki-t v h mong i ngy tr li vinh quang ca
Ngi" (UR 22).
1401 1483 1385
Theo phn on ca gim mc gio phn, khi c nhu
cu quan trng, cc tha tc vin Cng gio c php ban
cc b tch Giao Ha, Thnh Th v Xc Du bnh nhn cch
hp php cho nhng ngi Ki-t hu khng hip thng hon
ton vi Gio Hi Cng gio, khi h xin vi iu kin l h
tuyn xng c Tin Cng Gio v cc b tch y v h
chun b hp l (x. CIC khon 384, trit 4).
VII. B TCH THNH TH,
"BO CHNG CHO VINH QUANG MAI SAU"
1402 1323 1130.
Trong mt kinh nguyn c, Hi Thnh ca tng mu
nhim Thnh Th nh sau : "i Tic Thnh, c Ki-t tr
thnh lng thc cho chng ta; tic tng nim cuc kh nn
ca Ngi, ban cho ta hng n vin mn v bo chng cho
vinh quang mai sau". V b tch Thnh Th l l tng nim
cuc Vt Qua ca Cha v "khi d tic Mnh v Mu
Thnh Con Cha ti bn th ny... tt c chng con c trn
y n phc bi tri"(x. MR, Kinh T n R-ma 96: "Chng
con khn khon ni xinCha"), nn b tch Thnh Th cng
cn l tin d vo vinh quang thin quc.
526

1403 671.
Trong ba Tic ly, Cha hng cc mn n tic
Vt Qua vin mntrong Nc Tri : "Thy bo cho anh em
bit : t nay, Thy s khng cn ung ru nho ny na, cho
n ngy c cng anh em ung th ru mi trong Nc
ca Cha Thy"(x. Mt 26,29; x. Lc 22,18; Mc 14,25). Mi ln
c hnh b tch Thnh Th, Hi Thnh nh li li ha ny v
hng v ng ang n. Trong kinh nguyn, Hi Thnh
ku cu Ngi mau n : "Marana tha" (1Cr 16,22), "Ly
Cha Gi-su, xin hy n" (Kh 22,20), "c g trn gian ny
mau qua i v n sng Ngi n" (x. Didach 10,6).
1404 1041 1028.
Hi Thnh bit rng, trong b tch Thnh Th, Cha
n v ang hin din gia chng ta; nhng Ngi vn
cn n mnh. V th, khi c hnh b tch Thnh Th, chng ta
"i ch ngy hng phc, ngy c Gi-su Ki-t, ng cu
chng ta ng n"(x. Phn nguyn sau kinh Ly Cha; x.
Tt 22,13), v chng ta khn nguyn : " Xin thng nhn tt
c vo Nc Cha, ni chng con hy vng s c cng nhau
vui hng vinh quang Cha mun i, khi Cha lau sch nc
mt chng con. By gi, chng con s c chim ngng
Cha tng tn, nn mun i s c ging nh Cha l
Thin Cha chng con, v s dng li ca ngi Cha khn
cng, nh c Ki-t Cha chng con"(x. MR, kinh nguyn
Thnh Th 3, 116: cu nguyn cho ngi qu c).
1405 1042 1000.
B tch Thnh Th l bo chng chc chn v l du
ch t tng v hy vng mt Tri Mi t Mi, ni cng
l ng tr (x. 2Pr 3,13). Mi khi c hnh mu nhim ny,
"cng trnh cu chng ta s c thc hin"(x. LG 3) v
"chng ta chia s cng mt tm bnh l phng dc trng
sinh bt t v ca n em li s sng mun i trong c
527

Ki-t" (Thnh I-nha-xi- An-ti--ki-a, th gi gio on ph-s 20,2.)

TM LC
1406.
Cha Gi-su ni: " Ti l Bnh Hng Sng t tri
xung. Ai n Bnh ny, s c sng mun i...Ai n Tht
v ung Mu Ti, th c sng i i...ngi y lun kt
hp vi Ti v Ti lun kt hp vi ngi y" (Ga
6,51.54.56).
1407.
B tch Thnh Th l trung tm v cao im ca i
sng Hi Thnh. Trong b tch Thnh Th, c Ki-t lin kt
Hi Thnh v mi chi th ca Ngi vo hy l chc tng v
t n, hy l m Ngi dng ln Cha mt ln dt khot
trn thp gi. Qua hy l ny, Ngi thng ban trn y n
sng cu trn Thn Th ca mnh l Hi Thnh.
1408.
C hnh b tch Thnh Th bao gm : cng b Li
Cha; t n Thin Cha Cha v mi n lnh, nht l Ngi
ban Con Ch i cho th gian; truyn php trn bnh ru
v chia s bn tic thnh bng vic lnh nhn Mnh v Mu
Thnh Cha. Cc yu t ny kt thnh mt t t duy nht.
1409.
Thnh l l l tng nim cuc Vt Qua ca Cha
Ki-t, ngha l cng trnh cu c thc hin qua i
sng, cuc kh nn v phc sinh ca Ngi. Cng trnh ny
c hin ti ha trong c hnh phng v.

528

1410.
Trong hy t Thnh Th, c Ki-t va l ch t va
l l vt. Ngi l v thng t i i ca Giao c Mi,
dng l vt qua tha tc v ca linh mc. L vt cng chnh
l Ngi ang thc s hin din di hnh bnh ru.
1411.
Ch nhng linh mc lnh nhn chc thnh thnh
s mi c quyn ch ta thnh l v truyn php bnh
ru tr thnh Mnh Mu Cha.
1412.
Du ch chnh yu ca b tch Thnh Th l bnh
min v ru nho. Trn bnh ru ny, ch t c li cu
xin Thnh Thn v li truyn php, li chnh Cha Gi-su
ni ti bn tic ly : " Ny l Mnh Thy, s b np v cc
con... Ny l Chn Mu Thy..."
1413.
Nh li truyn php, bnh v ru bin th, tr thnh
Mnh v Mu Cha Ki-t. Di hnh bnh ru c
truyn php, chnh Cha Ki-t hng sng v vinh quang hin
din cch ch thc, thc s v bn th, vi trn thn xc,
mu tht, linh hn v thin tnh ( x. C Trent: DS
1640,1651).
1414.
B tch Thnh Th c dng ln nh hy t n ti
cho ngi sng cng nh k cht v xin Thin Cha ban n
lnh hn xc.
1415.
Ai mun n nhn Cha Ki-t qua vic rc l, phi
sng trong tnh trng n sng. Ai bit mnh ang mc ti
529

trng, phi lnh nhn b tch Giao Ha trc khi n rc

l.
1416.
Khi rc Mnh Mu Thnh, chng ta c gn b
cht ch hn vi c Ki-t, c tha th cc ti nh v bo
v khi nhng ti trng. Nh rc l, tnh yu ca chng ta
vi c Ki-t c mt thit hn, nn s hip nht trong Hi
Thnh l nhim th Ngi, c cng c.
1417.
Hi Thnh khuyn tn hu nn rc l khi tham d
thnh l. Hi Thnh buc tn hu rc l mi nm t l mt
ln.
1418.
V Cha Ki-t hin din thc s, chng ta phi tn
th Thnh Th. "Khi ving Thnh Th, chng ta by t lng
bit n, du ch tnh yu v bn phn th ly c Ki-t,
Cha chng ta" (MF).
1419.
Khi la b th gian m v cng Cha, Cha Ki-t
li b tch Thnh Th lm bo chng chng ta s c chung
hng vinh quang vi Ngi. Vic tham d thnh l un lng
chng ta nn ging tri tim Cha, nng sc lc chng ta
trn ng l hnh ti th, lm cho chng ta khao kht cuc
sng vnh cu v ngay t by gi lin kt chng ta vi Hi
Thnh trn tri, vi c Thnh Trinh N Ma-ri-a v ch
thnh.

530

CHNG HAI

CC B TCH CHA LNH

1420.
Chng ta nhn c s sng mi ca c Ki-t nh
cc b tch khai tm Ki-t gio. Nhng s sng ny c
cha "trong nhng bnh snh" (2Cr 4,7) v ang tim tng
vi c Ki-t trong Thin Cha" (Cl 3,3). Chng ta hin
sng trong "ngi nh di t" (2Cr 5,1), phi chu kh au,
bnh tt v phi cht. i sng mi, tc l i sng ca con
ci Thin Cha, c th b ti li lm suy gim hoc hy dit.
1421.
Cha Gi-su Ki-t l thy thuc cha lnh linh hn
v th xc chng ta. Ngi tng tha ti v phc hi sc
kho th xc cho ngi bi lit (x. Mc 2,1-12). Ngi mun
Hi Thnh, nh quyn nng Thnh Thn, tip tc cng cuc
cha lnh v cu . Cc chi th ca Hi Thnh rt cn iu
ny. l mc ch ca hai b tch cha lnh : b tch Thng
Hi v b tch Xc Du Bnh Nhn.

Mc 4
B TCH SM HI V GIAO HO
1422 980.
"Nhng ai n lnh nhn b tch Thng Hi u c
Thin Cha nhn t tha th nhng xc phm n Ngi.
ng thi, h c giao ha vi Hi Thnh b ti li ca
h lm tn thng. Nhng Hi Thnh hng n lc ly c
mn, gng lnh v kinh nguyn, hon ci h" (x. LG 11).
531

I. TN GI CA B TCH NY
1423 1989.
B tch ny c gi l b tch Hon Ci : Ti li
lm con ngi la xa Thin Cha, nhng b tch ny thc hin
li Cha Gi-su ku gi ti nhn hon ci (x. Mc 1,15) tr
v vi Cha Cha (x. Lc 15,18).
1440.
B tch ny c gi l b tch Thng Hi, v xc nh
mt tin trnh cho ti nhn hon ci, n nn v n ti, c v
phng din c nhn ln phng din Hi Thnh.
1424 1456.
B tch ny c gi l b tch Th Ti : Vic th
nhn xng ti vi linh mc l mt yu t thit yu ca b tch
ny. Theo mt ngha su xa hn, b tch ny cng l mt vic
"tuyn xng", tc l nhn nhn v ca ngi Thin Cha thnh
thin v giu lng thng xt i vi ti nhn.
1449.
B tch ny c gi l b tch Tha Ti, v nh li x
gii ca linh mc, Thin Cha ban cho ti nhn n "tha th
v bnh an" (x. OP, cng thc gii ti).
1442.
B tch ny c gi l b tch Giao Ha, v ban cho
ti nhn n giao ha ca Thin Cha "anh em hy lm ha
vi Thin Cha" (2Cr 5,20). Ai cm nhn c tnh yu
thng xt ca Thin Cha, s sn sng p li ting Cha
mi gi : "Hy i lm ha vi anh em ngi " (Mt 5,24).

532

II. TI SAO CN B TCH GIAO HA SAU KHI

LNH NHN B TCH THNH TY ?
1425 1263 2838.
"Anh em c ty ra, c thnh ha, c nn
cng chnh nh danh Cha Gi-su Ki-t v nh Thnh Thn
Thin Cha" (1Cr 6,11). Phi thc hng n Thin Cha ban
trong cc b tch khai tm Ki-t gio ln lao th no, mi
hiu c ti li khng c ch ng ni ngi "mc ly
Cha Ki-t" (Gl 3,27). Nhng thnh Gio-an tng ni :
"Nu chng ta ni l chng ta khng c ti th chng ta t
la di mnh, v s tht khng trong chng ta" (1Ga 1,8).
Chnh Cha Gi-su cng dy chng ta cu nguyn : "Xin tha
ti chng con" (Lc 11,4). Ngi lin kt vic chng ta tha
th cho nhau vi vic Thin Cha tha ti cho chng ta.
1426 405,978, 1264.
Khi hon ci tr v vi c Ki-t, ti sinh trong b
tch Thnh Ty, nhn lnh hng n Thnh Thn, rc Mnh
v Mu Cha Ki-t lm ca n ca ung, chng ta tr nn
"tinh tuyn thnh thin trc mt Ngi" (Ep 1,4), nh chnh
Hi Thnh, Hin Th ca Ngi, cng "thnh thin v tinh
tuyn trc mt Ngi" (Ep 5,27). Tuy nhin, i sng mi
chng ta nhn c trong cc b tch khai tm khng tiu hy
s mng dn v yu ui ca bn tnh nhn loi, cng nh s
hng chiu theo ti li m truyn thng vn gi l vt dc.
Thin Cha cho xu hng ny tn ti ni ngi chu b
tch Thnh Ty vi n Cha gip h c c hi chin u
trong i sng Ki-t hu ( x. DS 1515). Mc ch cuc chin
u ny l hon ci t ti s thnh thin v s sng vnh
cu m Cha hng mi gi ( x. DS 1545; LG 40.).

533

III. S HON CI CA NHNG NGI C

THANH TY
1427 541.
c Gi-su mi gi chng ta hon ci. Li mi gi
ny l mt phn ct yu ca vic loan bo Nc Tri : "Thi
k mn, v Nc Thin Cha n gn ri. Anh em phi
sm hi v tin vo Tin Mng" (Mc1,15). Khi rao ging, Hi
Thnh chuyn li mi gi y, trc ht, n nhng ngi
cha bit c Ki-t v Tin Mng. V th, vic hon ci u
tin v c bn l b tch Thnh Ty. Chnh nh tin vo Tin
Mng v nh b tch Thnh Ty (x. Cv 2,38), chng ta t b
s d v c n cu , ngha l c tha th mi ti li v
lnh nhn hng n s sng mi.
1428 1036 853 996.
Li ku gi hon ci ca c Ki-t vn tip tc vang
ln trong i sng ngi tn hu. Cuc hon ci th nh ny
l mt nhim v lin tc ca ton th Hi Thnh; v "mang
trong lng mnh nhng ti nhn" v "va thnh thin va
c ku gi thanh luyn, Hi Thnh n lc khng ngng
thng hi v canh tn" (x. LG 8). Ra sc hon ci khng ch
l cng vic phm nhn. Do n sng li ko v thc y (x.
Ga 6,44; 12,32), chng ta sm hi vi "tm lng tan nt" (Tv
50,19), p li tnh yu ca Thin Cha giu lng thng
xt, ng yu thng chng ta trc (x. 1Ga 4,10).
1429.
C th ly cuc hon ci ca thnh Ph-r, sau khi
chi Thy ba ln, lm bng chng. Cha Gi-su nhn thnh
Ph-r bng nh mt v cng thng xt, lm cho Ph-r
khc lc v hi hn (Lc 22,61) v ba ln khng nh yu mn
Cha, sau Phc sinh (x. Ga 21,15-17). Cuc hon ci th nh

534

cng mang chiu kch cng on. Ta thy r iu ny khi

Cha ku gi c mt gio on : "Hy hi ci" (Kh 2,5.16).
Thnh Am-r-xi- ni v hai cuc hon ci : trong
Hi Thnh, "c nc v nc mt, nc trong b tch
Thnh Ty v nc mt trong b tch Thng Hi"
(Th gi gio on -ph-s 41,12).
IV. THNG HI NI TM
1430 1098.
Nh cc ngn s thu trc, li Cha Gi-su ku gi
hon ci v thng hi trc ht khng nhm n nhng vic
bn ngoi, "mc o vi th, rc tro trn u", gi chay v kh
ch, nhng n hon ci trong lng, thng hi ni tm. Nu
khng c thng hi ni tm, cc vic lm bn ngoi s v
hiu v di tr. Tuy nhin, vic hon ci ni tm thc y
ngi ta din t thi y bng nhng du hiu kh gic,
nhng c ch v nhng vic lm ca ngi thng hi ( x. Ge
2,12-13; Is 1,16-17; Mt 6,1-6. 16-18).
1431 1451 368.
Thng hi ni tm l chuyn hng trit ton b
i sng, ht lng quay li, tr v vi Thin Cha, on tuyt
vi ti li, t b s d, gh tm nhng hnh ng xu xa
lm. ng thi thng hi ni tm cng bao hm c mun
v quyt tm thay i i sng, vi hy vng vo lng thng
xt ca Thin Cha v tin tng vo s tr gip ca n sng.
Cuc hon ci trong lng ny i i vi s au bun c
sc cu m cc gio ph gi l animi cruciatus (tm tr
au n) v compunctio cordis (tm hn hi hn) ( x. C
Trent : DS 1676-1678; 1705; Gio l R-ma 2,5,4.).

535

1432 1989.
Lng ngi nng n v cng ci, nn phi c
Thin Cha ban cho mt tri tim mi (Ed 36,26-27). Hon
ci trc ht l cng vic ca n sng, Thin Cha lm cho
lng chng ta quay v vi Ngi : "Ly Cha, xin a chng
con v v chng con s tr li vi Cha" (Ac 5,21). Thin
Cha ban cho chng ta sc mnh bt u li. Chnh khi
khm ph ra tnh yu cao c ca Thin Cha m lng chng
ta b chn ng v thy ti li khng khip v nng n, nn
khng dm phm ti v s xc phm n Cha v b tch la
khi Ngi. Lng con ngi hon ci khi hng nhn ln
ng b ti li chng ta m thu ( x. Ga 19,37; Dcr 12,10).
Hy chim ngm mu c Ki-t v nhn bit rng
mu y qu gi bit bao i vi Cha Cha, v khi
ra chuc ti chng ta, mu y ban cho ton th gii
n hon ci ( Thnh C-l-mng-t thnh R-ma, th
gi gio on C-rin-t 7,4).

1433 729 692,1848.

T khi c Ki-t phc sinh, chnh Cha Thnh Thn
"t co th gian v vn ti li" (Ga 16,8-9), Ngi cho
thy th gian khng tin vo ng Cha Cha c n. Cng
chnh Cha Thnh Thn, ng t co ti li, li l ng Bo
Tr ( x.Ga 15,26): Ngi ban cho lng con ngi n sng
h n nn v hon ci ( x. Cv 2,36-38; x. Gio-an Phao-l II,
DV 27-48.).
V. NHNG HNH THC THNG HI TRONG I
SNG KIT HU
1434 1969.

536

Thng hi ni tm ca ngi Ki-t hu c th c

din t bng nhiu cch. Thnh Kinh v cc gio ph nhn
mnh nht ba hnh thc : gi chay, cu nguyn v b th (
x.Tb 12,8; Mt 6,1-18). y l nhng cch din t s hon ci
i vi bn thn, i vi Thin Cha v i vi tha nhn.
Bn cnh s hon ci trit thc hin qua b tch Thnh Ty
hoc t o, cc ngi cn k n nhng phng th xin
Cha tha th ti li : c gng giao ho vi anh em, nc mt
thng hi, lo lng n phn ri tha nhn (x. Gc 5,20), khn
cu cc thnh v thc hnh bc i -"v tnh yu che ph mun
vn ti li" (1 Pr 4,8).
1435
Trong i sng hng ngy, vic hon ci c th
hin qua nhng hnh vi giao ho, lo lng cho ngi ngho,
thc thi cng nh bo v cng l v cng bnh (x. Am 5,24;
Is 1,17) bng vic th ti, sa li cho nhau, xt li cch sng,
xt mnh, linh hng, chp nhn au kh, kin tr khi b bch
hi v l cng chnh. Vc thnh gi mi ngy v bc theo
Cha Gi-su l con ng thng hi chc chn nht (x. Lc
9,23).
1436 1394
B tch Thnh Th v b tch Thng Hi. Chng ta tm
c ngun mch v ca nui dng cho lng hon ci v
thng hi hng ngy ni b tch Thnh Th, v y l hy t
ca c Ki-t, ng giao ho chng ta vi Thin Cha. B
tch Thnh Th nui dng v tng sc cho nhng ngi
sng bng s sng ca c Ki-t : B tch ny l "phng
thuc cu chng ta khi ti li hng ngy v gn gi chng ta
khi ti trng" (x. C Trent: DS 1638).
1437.

537

Vic c Thnh Kinh, c kinh Thn V v kinh Ly

Cha, mi hnh vi phng t v o c chn thnh u lm
sng li trong chng ta tinh thn hon ci v thng hi, ng
thi gp phn tha th ti li chng ta.
1438 540 2043.
Thi im v nhng ngy thng hi trong nm phng
v (ma Chay, mi th su tng nh Cha chu cht), l
nhng thi im c bit Hi Thnh thc hnh thng hi
(x SC 109-110; CIC, khon 1249-1253; CCEO, khon 880883) y l thi gian c bit thch hp tnh tm, c
hnh phng v thng hi, hnh hng thng hi, t
nguyn hm mnh nh gi chay v b th, chia s huynh
(cng tc t thin v truyn gio).
1439 545.
c Gi-su din t tin trnh hon ci v thng
hi cch tuyt vi qua d ngn "Ngi cha nhn hu" (Lc
15,11-24). B o nh t do m hoc, ngi con b nh Cha ra
i. Sau khi tiu tn ht ti sn, n ri vo tnh trng khn
qun. N ht sc nhc nh v phi i chn heo, v t hn na,
c mun n cm heo m khng c. N ngh li, hi hn
v quyt nh th nhn c li vi cha. N ln ng tr v.
Ngi cha bao dung v vui mng n con. l nhng nt
tiu biu ca tin trnh hon ci. o p, nhn v tic mng
l nhng biu hiu ca i sng mi, trong sch. xng ng,
trn ngp nim vui: l cuc sng ca ngi tr v vi
Thin Cha v vi Hi Thnh l gia nh mnh. Ch tri tim
c Ki-t, ng thu sut tnh yu su thm ca Cha Cha,
mi mc khi c cho chng ta i dng t i ca Thin
Cha mt cch n s v ti p n th.
VI. B TCH THNG HI V GIAO HO

538

1440 1850.
Ti trc ht l xc phm n Thin Cha, l on
tuyt vi Ngi, ng thi cng lm tn thng s hip
thng vi Hi Thnh. V th, khi hon ci chng ta c
Thin Cha tha th ng thi c giao ha vi Hi Thnh.
y chnh l iu c Phng v b tch thng hi v giao
ha din t v thc hin (x. LG 11).
Ch mt mnh Thin Cha c quyn tha ti
1441 270,431 589.
Ch mt mnh Thin Cha c quyn tha ti cho con
ngi (x. Mc 2,7). L Con Thin Cha, c Gi-su t khng
nh : "Con Ngi c quyn tha ti di t" (Mc 2,10), v
Ngi thc thi quyn y : "Ti con c tha" (Mc 2,5; Lc
7,48). Hn na, nhn danh quyn Thin Cha, Ngi ban
quyn tha ti cho mt s ngi (x.Ga 20,21-23) h thc
thi nhn danh Ngi.
1442 983.
c Ki-t mun rng trong kinh nguyn, i sng
v hot ng, Hi Thnh trn vn phi l du ch v kh c
n tha th v giao ha Ngi mua c bng gi mu
Ngi. Tuy nhin, Ngi y thc quyn gii ti cho tha tc
v tng . Ngi tng c u thc "tha tc v giao
ha" (2 Cr 5,18), c sai i "nhn danh c Ki-t"; v qua
ngi tng , "chnh Thin Cha" khuyn bo v ni n :
"Hy giao ha vi Thin Cha" (2 Cr 5,20).
Giao Ha vi Hi Thnh
1443 545.
Trong i sng cng khai, chng nhng Cha Gi-su
tha ti, Ngi cn cho thy hiu qu ca vic tha ti : Ngi
539

 a nhng ngi c tha ti tr li cng ng dn Cha

v ti tch la hoc khai tr h khi cng on. Mt du
ch t tng l Ngi cho k ti li ng bn vi mnh, hn
na, cn n dng ba vi h : c ch ny ni ln vic h
c Thin Cha tha ti (x. Lc 15) v c tr v trong lng
Dn Cha (x. Lc 19,9).
1444 981.
Khi cho cc tng chia s quyn tha ti, Cha cng
cho h quyn giao ha ti nhn vi Hi Thnh. Chiu kch
Hi Thnh ny ca nhim v tng c din t cch c
bit trong li long trng c Ki-t ni vi thnh Ph-r :
"Thy s ban cho con cha kho Nc Tri. Nhng g con
cm buc di t, trn tri cng cm buc; nhng g con
tho ci di t trn tri cng tho ci" (Mt 16,19). "Nhim
v cm buc v tho ci c ban cho thnh Ph-r cng
c ban cho tp th tng hip nht vi th lnh (Mt
18,18; 28, 16-20) " (x. LG 22,2) .
1445 553.
Cm buc v tho ci ngha l ai b cc tng loi
tr khi s hip thng vi Hi Thnh, cng khng c hip
thng vi Thin Cha; ai c hip thng tr li, cng c
thng hip li vi Thin Cha. Giao ha vi Hi Thnh
khng th tch bit khi giao ha vi Thin Cha.
B tch tha ti
1446 979 1856 1990.
c Ki-t lp b tch thng hi cho nhng ti nhn
trong Hi Thnh, trc ht l cho nhng ngi sau khi
c ra ti m cn phm ti trng, nh mt n sng thnh
ty v lm tn thng n s hip thng Hi Thnh. B tch
thng hi cho h c mt c hi mi hon ci v tm li n
540

cng chnh ha. Cc gio ph coi b tch ny nh "ci phao

th nh sau khi tu chm, tc l nh mt n sng" (x
Tertullian v s thng hi 4,2; x. C Trent: DS 1542).
1447.
Qua dng thi gian, Hi Thnh thc thi quyn tha ti
di nhiu hnh thc. Trong cc th k u, sau khi c
ra ti, m cn phm nhng ti c bit nghim trng (th d
th ngu tng, git ngi, ngoi tnh), cc tn hu phi chu
mt hnh thc k lut rt kht khe : K c ti phi thng hi
cng khai, thng l trong nhiu nm, trc khi c giao
ha, nhng him c ngi c nhn vo "hng hi nhn"
ny; trong mt s min, mi ngi ch c nhn mt ln
trong i. Trong th k th 7, cm hng t truyn thng an
tu ng Phng, cc tha sai Ai-len em vo lc a chu
u "hnh thc thng hi ring", khng i lm vic thng hi
cng khai v lu di trc khi c giao ha vi Hi Thnh.
T , b tch c ban cch kn o gia hi nhn v linh
mc. Cch thc hnh ny d liu ngi ta c th c giao
ha nhiu ln v v th m ng cho vic nng lnh nhn b
tch thng hi. Hnh thc ny cng cho php kt hp trong
mt vic c hnh b tch vic tha ti trng v ti nhe. Nhng
nt chnh v hnh thc thng hi ny Hi Thnh vn cn thc
hnh cho ti ngy nay.
1448.
Qua nhng thay i v qui nh v nghi thc theo
dng thi gian, chng ta nhn ra mt cu trc nn tng vi
hai yu t chnh. Mt mt l nhng hnh vi ca nhng con
ngi hon ci di tc ng ca Cha Thnh Thn : n nn,
th ti v n ti. Mt khc l tc ng ca Thin Cha qua
tha tc v ca Hi Thnh. Nh gim mc v linh mc, Hi
Thnh tha ti nhn danh c Ki-t, n nh vic n ti,
cu nguyn cho hi nhn v cng lm vic thng hi vi h.
541

Nh , ti nhn c cha lnh v hip thng li vi Hi

Thnh.
1449 1481 234.
Cng thc gii ti trong Gio Hi La-tinh din t
nhng yu t ct yu ca b tch : Cha Cha t i l ngun
mi n tha th. Ngi thc hin vic giao ha ti nhn nh
cuc vt qua ca Cha Con v hng n Thnh Thn, qua li
nguyn v tha tc v ca Hi Thnh :
Thin Cha l Cha hay thng xt, nh s cht v
sng li ca Con Cha, m giao ha th gian vi
Cha v ban Thnh Thn tha ti; xin Cha dng
tc v ca Hi Thnh, m ban cho anh (ch) n tha
th v bnh an. Vy, ti tha ti cho anh (ch) nhn
danh Cha Cha, v Cha Con, v Cha Thnh Thn
(x. OP 46: Cng thc gii ti) .
VII. NHNG VIC HI NHN PHI LM
1450.
"Ti nhn phi t nguyn thi hnh y nhng vic
sau : tht lng n nn, xng ti, khim tn v thnh tm n
ti" (x Gio l R-ma II, V,21; x. C Trent : DS 1673).
Thng hi n nn
1451 431.
Trc ht hi nhn phi n nn ti. n nn ti l "au
n trong lng v ch ght ti phm, dc lng cha t nay
khng phm ti na" (x. C Trent : DS 1676).
1452 1822.

542

Khi hi nhn n nn v yu mn Cha trn ht mi s,

chng ta gi l n nn ti "cch trn" (i hi). Vic n nn ti
ny xa b cc ti nh v cng em li n tha th cc ti
trng, nu hi nhn quyt tm i xng ti cng sm cng tt
(x. C Trent : DS 1677).
1453.
n nn ti "cch chng trn" (hoc hi hn) cng l
mt hng n Thin Cha, mt thc y ca Cha Thnh
Thn. N xut pht t vic thy s xu xa ca ti li hoc v
s hnh pht trm lun i i cng nh hnh kh khc k ti
li phi chu (y hi). Lng tm c lay ng nh vy c
th manh nha mt chuyn bin ni tm, chuyn bin ny s
c hon tt di tc ng ca n sng nh vic tha ti
trong b tch Giao Ha. Tuy nhin, vic n nn ti cch chng
trn t n khng em li n tha th cc ti trng, nhng
chun b tm hn n nhn n tha ti trong b tch Thng Hi
(x. C Trent : DS 1678; 1705).
1454.
lnh nhn b tch Giao Ha, hi nhn cn chun b
bng vic xt mnh di nh sng Li Cha. Nhng bn vn
thch hp nht c th tm c trong Mi iu Rn phn
ging hun lun l ca Tin Mng v trong cc th Tn c :
Bi ging trn ni, Gio hun cc tng (x Rm 12-15; 1Cr
12-13).
Xng ti
1455 1424 1734.
Ngay trn bnh din thun nhn loi, xng ti hay th
ti gii thot v gip chng ta d dng ha gii vi anh em.
Qua vic th ti, con ngi nhn mnh l ti nhn, nhn trch

543

nhim v ti li phm, nh li sn sng n nhn Thin

Cha v hip thng vi Hi Thnh c mt tng lai mi.
1456 1855.
Li th ti vi linh mc l phn ct yu ca b tch
Thng Hi : "Khi xng ti, hi nhn phi k ht cc ti trng
nh c sau khi xt mnh cn thn, d nhng ti trng ny
rt kn o v ch phm n hai iu cui ca Thp Gii (x.
Xh 20,17; Mt 5,28), v nhng ti ny i khi lm cho linh
hn b thng tn nng n v nguy him hn nhng ti
phm cng khai" ( C Tren-t : DS 1680) :
1505.
Khi c xng ht cc ti nh c, ngi tn hu
trng cy vo lng thng xt ca Thin Cha c
Ngi tha th. Ai c tnh giu ti, ngi y khng sn sng
n nhn n tha th ca Thin Cha qua trung gan linh mc.
V "nu bnh nhn xu h khng cho thy thuc coi vt
thng th lm sao cha c" (Thnh Gi-r-ni-m, v
Gio Hi 10,11; C Trent : DS 1680).
1457 2042 1385.
Theo lut Hi Thnh, "mi tn hu n tui khn,
phi xng cc ti trng mnh nhn thc c, mt nm t l
mt ln" (x. C, khon 989; x. DS 1683, 1708). Ai bit mnh
cn mc ti trng m cha xng ti th khng c rc l,
d n nn ti cch trn (x. C Trent : DS 1647;1661),
ngoi tr trng hp c l do h trng v cha th xng ti
c (x. CIC, khon 916; CCEO, khon 711). Tr em th
phi lnh nhn b tch Giao Ha trc khi rc l ln u (x.
CIC, khon 914).
1458 1783.

544

D khng b buc, Hi Thnh vn khuyn cc tn hu nn

xng cc li thng ngy (cc ti nh) (x C Tren-te : DS
1680; CIC, can. 988, 2) . Vic nng xng cc ti nh gip
chng ta rn luyn lng tm, gip ta chin u chng li cc
khuynh hng xu, sn sng c Ki-t cha lnh v tin
ti trong i sng theo Thnh Thn. Nu chng ta thng
xuyn hng nh lng nhn t ca Cha Cha qua b tch
Giao Ha th dn dn chng ta cng tr nn nhn t nh
Ngi (x. Lc 6,36):
2468.
Ai xng th ti mnh l cng tc vi Thin Cha.
Thin Cha t co ti ngi, v ngi cng t co
ti mnh, th ngi lin kt vi Thin Cha. Con
ngi v ti nhn l hai thc ti : con ngi l tc
phm ca Thin Cha; ti nhn l sn phm ca con
ngi. Hi ngi, hy ph i iu ngi to ra
Thin Cha cu iu Ngi to thnh. Khi ngi
bt u gh tm iu ngi lm ra, lc y nhng
iu tt p ca ngi khi s, v ngi ln n nhng
hnh ng xu ca ngi. Nhn nhn vic xu lm,
l khi u nhng vic tt. Hy sng trong S Tht,
ngi s n c vi S Sng (Thnh Augustin,
Tin Mng Gio-an 12,13).
Vic n ti
1459 2412 2487 1473.
C nhng ti gy thit hi cho tha nhn. Chng ta
phi ht sc n b (nh tr li vt ly cp, phc hi
danh d cho ngi mnh xc phm, bi thng thit hi).
c cng bnh i buc thc hin nh vy. Hn na, ti li
gy thng tn v lm suy yu chnh ti nhn cng nh mi
lin h gia h vi Thin Cha v tha nhn. B tch Giao Ha
545

tha th ti li, nhng khng xa b nhng hu qu xu do ti

gy nn (x. CIC, khon 914).Sau khi c tha th, ti nhn
cn phi hi phc hon ton sc sng thing ling. V th, h
phi lm mt vic g sa li li lm ca mnh : phi "n b"
cn xng hoc "n t" ti li mnh. Vic n ti nh vy
cng gi l "thng hi".
1460 2447 618.
Khi ch nh vic n ti, linh mc phi ch n
tnh trng ring ca hi nhn v mu cu li ch thing ling
cho h. Vic n ti phi tng xng vi bn cht v tnh
cht trm trng ca ti phm. C th n ti bng cch
cu nguyn, dng cng, b th, phc v tha nhn, hm mnh,
cc hy sinh v nht l kin tr vc thnh gi ca mnh. Nhng
vic n ti nh th gip chng ta nn ging c Ki-t,
ng duy nht n b dt khot ti li chng ta, v lm
cho chng ta tr nn ng tha t vi c Ki-t phc sinh
"mt khi chng ta chu au kh vi Ngi" (Rm 8,17) : (x.
C Trent : DS 1690)
2011.
Chnh nh c Ki-t m chng ta c th n b ti
li phm : chng ta khng th t mnh lm c
g, nhng vi "ng ban sc mnh, chng ta lm
c mi vic" . Con ngi khng c g t ph,
nhng tt c "vinh d" ca chng ta l c Ki-t...
Trong Ngi, chng ta "lm vic lnh phc c
chng t lng n nn thng hi" (Lc 3,8). Do Ngi,
nhng vic lnh phc c y c gi tr; nh Ngi,
c dng ln Cha Cha; v qua Ngi c Cha
Cha chp nhn. (x C Trent: DS 1691)
VIII. THA TC VIN CA B TCH GIAO HA

546

1461 981.
V c Ki-t trao cho cc tng tha tc v giao
ha (x. Ga 20,23; 2Cr 5,18), nn cc gim mc k nhim cc
ngi v cc linh mc l nhng cng s vin ca cc gim
mc, tip tc thi hnh tha tc v ny. Nh b tch Truyn
Chc, cc gim mc v linh mc c quyn tha ti "nhn danh
Cha Cha v Cha Con v Cha Thnh Thn".
1462 886 1567.
Khi c tha ti, chng ta c giao ha vi Thin
Cha v Hi Thnh. Xa nay gim mc, v th lnh hu hnh
ca Gio Hi i phng vn c coi l ngi chnh thc
c quyn v c chc v ha gii : gim mc l ngi nh
ot k lut b tch thng hi (x. LG 26). Cc linh mc, cng
s vin ca gim mc, thc thi tha tc v ny trong phm vi
trch nhim c gim mc (hay b trn dng) hay c Gio
Hong y thc theo lut Hi Thnh .
1463 982.
C mt s ti nng c bit, ai phm s b v tuyt
thng. y l hnh pht nng nht theo gio lut, cm khng
cho nhn lnh cc b tch v hnh x mt s tc v trong Hi
Thnh. Theo gio lut, ch c c Gio Hong, gim mc
a phn hay v linh mc c y quyn, mi c quyn tha
v (x. CIC, khon 1331; 1354-1357; CCEO, khon 1431;
1434, 1420). Trong trng hp nguy t, bt c linh mc no,
d khng c nng quyn gii ti, vn c th tha ht cc ti (x.
CIC, khon 976; CCEO, khon 725) v tha mi v tuyt
thng.
1464.
Cc linh mc phi khuyn khch cc tn hu lnh
nhn b tch Giao Ha. Cc ngi phi lun sn sng c hnh

547

b tch ny mi khi ngi tn hu yu cu vi l do chnh

ng (x. CIC, khon 976; CCEO, khon 725).
1465 983.
Khi ban b tch sm hi, linh mc thi hnh chc v
nh ng chn chin lnh i tm chin lc, nh ngi Sama-ri-ta-n nhn lnh bng b vt thng, nh ngi cha
ch i v n nhn ngi con i hoang tr v, nh quan n
chnh trc xt x cng bnh v nhn hu, khng thin v mt
ai. Tm li, linh mc l du ch v kh c ca Thin Cha
giu lng thng xt i vi ti nhn.
1466 1551 2690.
Cha gii ti khng ban n tha th nh l ngi ch,
nhng l ti t phc v Thin Cha nhn t. Tha tc vin
phi c hnh b tch ny theo nh v lng nhn t ca
Cha Ki-t (x. PO 13). Ngi cn hiu r ngi Ki-t hu
phi sng th no, c kinh nghim v nhng g lin quan n
con ngi, tn trng v t nh i vi ngi sa ng. Linh
mc phi yu mn chn l, trung thnh tun phc Hun
Quyn ca Hi Thnh v kin tr hng dn hi nhn h
c cha lnh v t ti s trng thnh ton din. Ngi
phi cu nguyn v n ti gip hi nhn, ph thc h cho
Thin Cha giu lng thng xt.
1467 2490.
Tha tc v ny rt cao trng i hi cha gii ti tn
trng v t nh vi ngi xng ti. Do , Hi Thnh buc
mi linh mc, khi gii ti, phi gi kn tuyt i nhng ti
hi nhn xng th. Ai vi phm s mc v nng n (x. CIC,
khon 1388, trit 1; CCEO, khon 1456). V linh mc cng
khng c quyn t ra bn ngoi nhng g bit c khi gii
ti. B mt ta gii ti khng chp nhn lut tr no. y l

548

"n tn b tch", v tt c nhng g hi nhn xng th u

c b tch "nim n".
IX HIU QU B TCH THNG HI
1468 2305.
"B tch Thng Hi phc hi chng ta trong n ngha
Cha v lin kt chng ta vi Ngi trong tnh bng hu
thm thit v cao c" (x. Gio l R-ma 2,5,18) . Mc ch
v hiu qu ca b tch ny l giao ha hi nhn vi Thin
Cha. Ai lnh nhn b tch Giao Ha vi lng thng hi v
o c, lng tm "s c bnh an th thi, c an i
thing ling" (x. C Trent: DS 1674). B tch Giao Ha
thc hin mt "cuc phc sinh thing ling" ch thc, hon
li phm gi v nhng c quyn ca i sng con ci Thin
Cha, nht l tnh bng hu vi Ngi (Lc 15,32).
1469 953 949.
B tch ny giao ha hi nhn vi Hi Thnh. B tch
Giao Ha ti to s hip thng huynh , m ti li lm tiu
hao hay ct t. Theo ngha ny, b tch Giao Ha khng
nhng cha lnh hi nhn va c hip thng li vi Hi
Thnh, m cn lm cho Hi Thnh thm sc sng sau khi
phi au kh v ti li ca cc chi th (x. 1Cr 12,26). Ti
nhn c Hi Thnh n nhn li vo cng on ch thnh,
c lin kt vi Hi Thnh v c cng c nh s trao i
gia sn thing ling gia cc chi th sng ng ca Thn Th
Cha Ki-t, d h cn ang l hnh ni trn th hay v
Qu Tri (x. LG 48-50):
"Vic giao ha vi Thin Cha cn dn ti nhng s
giao ha khc l cha lnh cc vt thng do ti : khi
c tha th, hi nhn c giao ha vi chnh mnh,
nh tm li c chnh mnh; c giao ha vi
549

anh em l nhng ngi h xc phm v gy

thng tn; c giao ha vi Hi Thnh v vn vt"
(RP 31).
1470 678 1039.
Khi ph thc cho Thin Cha nhn t xt x, ti nhn
nhn trc s phn xt m h phi chu khi la i. i
ny, chng ta c th chn s sng hay s cht; ch c con
ng hon ci mi a chng ta vo Nc Tri, ni k mc
ti trng b loi tr (x. 1Cr 5,11; Gl 5,19-21; Kh 22,15). Khi
thng hi v tin tng quay v vi Cha Ki-t, ti nhn "s
t ci cht bc vo ci sng v khi b xt x" (Ga 5,24).
X. CC N X
1471.
Gio l v n x v vic p dng cc n x trong Hi
Thnh lin h mt thit vi cc hiu qu ca b tch Giao
Ha.
n x l g ?
"n x l tha nhng hnh pht tm do ti gy nn, d
ti c tha. Mun hng nh n x, ngi Ki-t hu
phi hi iu kin v thi hnh nhng iu Hi Thnh qui
nh. Vi t cch l trung gian phn pht n cu chuc, Hi
Thnh dng quyn ban pht v p dng kho tng cng
phc ca c Ki-t v cc thnh".
"Ty vic tha v mt phn hay ton b hnh pht tm,
m chng ta gi l tiu x hay i x (Phao-l VI, Tng hin
"Gio l v lng khoan dung", 1-3)."Mi tn hu u c th
hng n x, hoc nhng cho ngi qua i".

550

Hnh pht do ti
1472 1861 1031.
hiu gio l v cch thc hnh ca Hi Thnh,
chng ta phi bit ti c hai hu qu. Ti nng lm cho ta
khng c hip thng vi Cha, nn khng c hnh phc
vnh cu. S mt mt ny gi l "hnh pht i i". Ngoi
ra, tt c cc ti d l ti nh, u c s quyn luyn lch lc
vi th to, nn cn c thanh ty hoc ngay i ny hoc
sau khi cht trong luyn ngc. S thanh luyn i ny cng
nh i sau gii thot ta khi "hnh pht tm". Nhng hnh
pht ny khng th c coi nh hnh thc bo th Thin
Cha ging xung trn chng ta, m phi coi l xut pht t
bn cht ca ti. Nu ti nhn hon ci do c mn thit tha
thc y, h c th c thanh luyn hon ton n khng
cn mt hnh pht no na (x. C Trent : DS 1712-1713;
1820) .
1473 2447.
c tha th ti li v ti lp hip thng vi Thin
Cha, hi nhn cng c tha cc hnh pht i i do ti.
Nhng nhng hnh pht tm vn cn. Ngi ki-t hu phi
c gng n nhn cc hnh pht tm ny nh mt n sng,
bng cch nhn ni chu ng nhng au kh v th thch
loi, ngay c ci cht. H phi ci b hon ton "con ngi
c" v mc ly "con ngi mi" (x. Ep 4,24), nh lm nhng
vic t bi v bc i cng nh nh cu nguyn v sm hi.
Mu nhim Cc Thnh Thng Cng
1474 946-959 795.
Ngi Ki-t hu khng n c khi c gng thanh
luyn khi ti li v thnh ha bn thn nh n Cha. "Trong
c Ki-t v nh c Ki-t, mi con ci Thin Cha c
551

lin kt mt cch l lng vi nhng anh em ki-t hu khc

trong s hip nht siu nhin ca Nhim Th c Ki-t nh
trong mt ngi v nhim mu" (x. Phao-l VI, Tng hin
"Gio l v lng khoan dung" 5) .
1475.
Trong mu nhim Cc Thnh Thng Cng, cc tn
hu - nhng ngi v qu tri, nhng ngi cn n ti
ni luyn ngc hay nhng ngi ang l hnh trn trn gian
ny- tt c lin kt vi nhau trong tnh yu bn vng v chia
s vi nhau nhng iu thin ho (x. Phao-l VI, Tng hin
"Gio l v lng khoan dung" 5) .Trong s hip thng k
diu ny, s thnh thin ca mt ngi nh hng trn ngi
khc vt xa thit hi do ti li ca mt ngi c th gy ra
cho ngi khc. V th, s hip thng ca Dn Thnh gip
cho hi nhn c thanh luyn nhanh chng v hu hiu
hn.
1476 617.
Chng ta gi nhng iu thin ho trong s hip
thng ca Dn Thnh l kho tng ca Hi Thnh,"y khng
phi l tng s ca ci vt cht tch ly qua bao th k,
nhng l cng c v gi v v lng trc nhan Thin
Cha, do vic Cha Ki-t n t v lp cng dng ln Thin
Cha nhn loi c gii thot khi ti li v c hip
thng vi Cha Cha. Trong Ngi, chng ta c c d dt
s n t v nhng cng do n Ngi cu chuc" (x. Dt
7,23-25; 9,11-28).
1477 969.
"Kho tng ny cn bao gm nhng li cu khn v
vic lnh ca c Ma-ri-a v cc thnh. y l phn c gi
tr v song, khng th o lng c v lun lun mi m.
Nh n sng, khi bc theo c Ki-t, cc ngi c thnh
552

ha v chu ton s mng Cha Cha trao ph, nn khi c gng

mnh c cu ri, cc ngi cng cng tc vo vic cu
ri anh em mnh trong s hip nht ca Nhim Th" (x.
Phao-l VI, Tng hin "Gio l v lng khoan dung").
Thin Cha ban n x qua Hi Thnh
1478 981.
Chnh Hi Thnh ban pht n x. Nh quyn cm
buc v tho ci do c Ki-t ban, Hi Thnh chuyn cu
cho ngi ki-t hu v m cho h kho tng cng phc ca
c Ki-t v cc thnh Cha Cha nhn t tha cho h
nhng hnh pht tm phi chu v ti. Nh th, Hi Thnh
chng nhng mun nng ngi tn hu, m cn khuyn
khch h lm nhng vic o c, thng hi v bc i" (x.
Phao-l VI, sd 8; C Trent: DS 1835).
1479 1032.
V nhng tn hu qua i ang chu thanh luyn
cng l thnh phn ca cng on Dn Thnh, mt trong
nhng cch chng ta c th gip h l nh cc n x h
c tha cc hnh pht tm thi trong luyn ngc.
XI. C HNH B TCH THNG HI
1480.
Cng nh cc b tch khc, b tch Thng Hi l mt
hot ng phng v. Thng vic c hnh b tch ny din
tin nh sau : linh mc cho v chc lnh, c Li Cha
soi sng lng tm hi nhn v gip h gic lng n nn,
khuyn nh hi nhn hon ci; hi nhn th ti vi linh mc;
ra v nhn vic n ti; linh mc gii ti; li ca ngi v t n,
ra v vi php lnh ca linh mc.

553

1481 1449.
Phng v By-zan-tin c nhiu cng thc gii ti, di
nhiu hnh thc cu khn, biu th r rng mu nhim tha
th: "Thin Cha dng ngn s Na-than m tha th cho
a-vt khi ng xng th ti mnh, tha th cho Ph-r khi
ng khc lc au n, tha th cho ngi k n khi c nh l
trn chn Cha, tha th cho ngi Pha-ri-su v ngi con
hoang ng. Xin Ngi cng dng ti m tha th cho anh
i ny cng nh i sau v ng kt n anh, khi anh phi ra
trc to cng thng ca Thin Cha, ng c chc tng
mun i A-men".
1482 1140.
B tch Thng Hi cng c th c c hnh cng
on : tt c cng chun b xng ti v cng nhau cm t v
c n tha th. Lc vic xng ti v gii ti c nhn
c tin hnh trong mt c hnh phng v Li Cha, vi
vic c Sch Thnh v din ging, cng on c hng
dn xt mnh; xin n tha th, c kinh Ly Cha v cng t
n. Hnh thc ny din t r nt hn tnh Hi Thnh ca vic
thng hi. Tuy nhin, du c hnh th no, b tch Thng Hi
vn l hot ng phng v nn c tnh cch cng khai v Hi
Thnh (SC 26-27).
1483 1401.
Trong trng hp tht cn thit, c th c hnh b
tch Giao Ha tp th tc l xng ti chung v gii ti
chung. Trng hp tht cn thit l khi gn cn nguy t v
mt hay nhiu linh mc khng thi gian nghe tng hi
nhn xng ti, khi c s khn thit trm trng ngha l, khi
c ng hi nhn v khng c cha gii ti nghe tng
ngi xng ti hp l trong mt thi gian thch ng, n ni
v vy m cc hi nhn khng phi li ti h nh thit mt
n b tch Giao Ha hay n rc l trong mt thi gian lu
554

di. Trong trng hp ny, ngi tn hu phi quyt tm

xng ring nhng ti trng khi thun tin b tch Giao Ha
c hon thnh (x. CIC, khon 962, trit 1). Gim mc gio
phn c thm quyn nhn nh v nhng iu kin c th
gii ti tp th (x. CIC, khon 961, trit 2). Trong cc i l
hay hnh hng, s ng tn hu n xng ti, khng c
coi l trng hp tht khn thit gii ti tp th (x. CIC,
khon 961, trit 1) .
1484 878.
"Bnh thng xng ti c nhn v trn vn, sau
gii ti l hnh thc duy nht tn hu giao ha vi Thin
Cha v Hi Thnh, tr khi c ngn tr v th l hay lun l
chun chc vic xng ti nh vy" (x. OP 31). iu ny c
nhiu l do su xa. c Ki-t hnh ng trong mi b tch.
Ngi ch thn ni vi tng ti nhn : "Ny con, con
c tha ti ri" (Mc 2,5). Ngi l thy thuc ci mnh trn
tng bnh nhn cn c cha lnh (x. Mc 2,17). Ngi
nng dy v dn h v hip thng li vi anh em. Nh th
vic xng ti ring l hnh thc c ngha nht trong vic
giao ha vi Thin Cha v Hi Thnh.
TM LC
1485.
"Chiu ngy Phc Sinh, Cha Gi-su hin ra vi cc
tng v ni : "Anh em hy nhn ly Thnh Thn. Anh em
tha ti cho ai, th ngi y c tha; anh em cm gi ai, th
ngi y b cm gi" (Ga 20,22-23).
1486.
C mt b tch ring tha nhng ti ngi tn hu
phm sau khi c thanh ty. B tch ny c gi l b
tch Hon Ci hay Xng Ti, Thng Hi hay Giao Ha.
555

1487.
Ai phm ti l xc phm n danh d v tnh yu ca
Thin Cha, lm tn thng chnh phm gi ca mnh l Con
Thin Cha v phng hi n i sng thing ling ca Hi
Thnh m mi ki-t hu phi l vin sng ng.
1488.
Trn bnh din c tin, khng c g xu hn ti li,
khng c hu qu no thm hi hn hu qu do ti gy ra
cho chnh ti nhn, cho Hi Thnh v cho c th gii.
1489.
Ti ngn cn con ngi hip thng vi Thin Cha.
Chnh Thin Cha giu lng thng xt v chm lo cho phn
ri con ngi, ban n gip ti nhn tr v hip thng vi
Ngi. Chng ta phi cu xin n qu trng ny cho chnh
mnh v cho anh em.
1490.
Vic tr v vi Thin Cha hay hon ci v sm hi,
i c s au bun, gh tm cc ti phm v quyt tm
khng phm ti na. Hon Ci bao trm c qu kh ln
tng lai. Chnh s trng cy vo lng nhn t ca Thin
Cha gip ti nhn hon ci khng ngng.
1491.
B tch Thng Hi gm ba vic hi nhn phi lm v
vic gii ti ca linh mc. Ba vic ca hi nhn l : thng
hi; th ti vi linh mc; quyt tm lm vic n ti v n
b cc thit hi do ti gy ra.
1492.
Thng hi (hay n nn ti) phi do ng lc c tin
thc y. Nu thng hi v lng mn Cha, l n nn ti
556

"cch trn". Nu v nhng l do khc, th c gi l n nn

ti "cch chng trn".
1493.
Ti nhn mun giao ha vi Thin Cha v Hi
Thnh, phi xng cng linh mc tt c nhng ti trng cha
xng th v nh c sau khi xt mnh k lng. Hi
Thnh tha thit khuyn xng cc ti nh, mc d iu
khng buc.
1494.
Cha gii ti ch nh vic "n ti" cho hi nhn
n b nhng thit hi do ti gy ra v gip h tr li vi
np sng ca ngi mn c Ki-t.
1495.
Ch cc linh mc c Hi Thnh ban nng quyn
gii ti, mi c th tha ti nhn danh c Ki-t.
1496.
Hiu qu thing ling ca b tch Thng Hi l :
- giao ha vi Thin Cha, nh hi nhn li
c n ngha vi Cha;
- giao ha vi Hi Thnh;
- tha hnh pht i i ng chu v ti trng;
- tha, t l mt phn, cc hnh pht tm do ti;
- lng tm c bnh an th thi v c an i thing
ling;
- tng cng sc mnh thing ling cho ngi
Ki-t hu h chin u.
1497.

557

Bnh thng xng ti c nhn v xng ht cc ti

trng, sau linh mc gii ti, l cch thc duy nht ti
nhn giao ha vi Thin Cha v Hi Thnh.
1498.
Nh cc n x, cc tn hu c th hng n tha th
cc hnh pht tm do ti, hoc nhng cho cc linh hn
trong luyn ngc.
Mc 5

B TCH XC DU BNH NHN

1499.
"Bng vic xc du thnh v li cu nguyn ca linh
mc, ton th Hi Thnh ph thc cc bnh nhn cho Cha
Ki-t au kh v vinh hin Ngi an i v cu ri h; hn
na, Hi Thnh cn thc gic h sn sng kt hp vi Cha
Ki-t au kh v chu cht mu ch cho Dn Thin Cha"
(LG 11).
I . NHNG NN TNG CA B TCH XC DU
TRONG K HOCH CU
Bnh tt trong cuc sng con ngi
1500 1006.
Bnh tt v au kh l nhng th thch nng n nht
trong cuc sng con ngi. Khi lm bnh, con ngi cm
nghim s bt lc, gii hn v s hu hn ca mnh. Bnh tt
khin con ngi thc v ci cht nhiu hn.

558

1501.
Bnh tt c th lm cho con ngi xao xuyn, ym
th, i khi a ti tuyt vng v ni lon chng li Thin
Cha, nhng cng c th lm cho con ngi chn chn hn,
gip h nhn ra nhng iu ph thuc trong cuc sng
bit quay v vi nhng iu chnh yu. Thng bnh tt hi
thc con ngi tm kim Thin Cha v quay v vi Ngi.
Bnh nhn trc mt Thin Cha
1502 164 376.
Cu c nhn bnh tt trong tng quan vi Thin
Cha. Con ngi than th vi Cha v bnh tt (x. Tv 38) v
xin Ngi cu cha, v Ngi l Cha s sng v s cht (x.
Tv 6,3; Is 38). Bnh tt tr thnh con ng hon ci v
Thin Cha c tha th bnh mi lnh (x. Tv 32,5; 107,20; Mc
2, 5-12). Dn t-ra-en c kinh nghim rng bnh tt lin h
cch b nhim vi ti li v s d; trung thnh gi lut Cha
s c Ngi hon li s sng, "v Ta l Cha, l Lng Y
ca ngi" (Xh 15,26). Ngn s I-sai-a tin rng au kh
cng c gi tr chuc ti cho k khc (x Is 53,11). ng loan
bo Thin Cha s ban cho Xi-on mt thi i, lc Ngi
s tha th mi ti li v cha lnh mi bnh tt (x. Is 33,34).
Cha Ki-t - Lng Y
1503 549 1421 2288.
c Ki-t cm thng ngi bnh tt v cha lnh
nhiu k yu au (x. Mt 7,24): l du ch t tng Thin
Cha ving thm Dn Ngi (Lc 7,16) v Nc Tri gn
k. c Gi-su khng nhng c quyn cha bnh nhng cn
c quyn tha ti (x. Mc 2,5-12): Ngi n cha lnh con
ngi, c hn ln xc; Ngi l Lng Y m cc bnh nhn
cn n (x. Mc 2,17). Ngi cm thng mi bnh nhn n
559

ni ng ha vi h : "Ta au yu, cc ngi chm nom"

(Mt 25,36). Lng yu thng c Ki-t dnh cho nhng
ngi au yu lun thi thc cc tn hu n nhn tt c
nhng ngi au kh v th xc cng nh tinh thn. Tnh
yu ny l ngun mi c gng khng ngng nng
nhng anh em au kh.
1504 695.
c Gi-su thng i cc bnh nhn phi tin (x. Mc
5,34; 9,23). Ngi dng nhng du b ngoi cha bnh :
nc ming v vic t tay (x. Mc 7, 32-36; 8,22-25), bn
t v ra sch (x. Ga 9,6tt). Cc bnh nhn tm cch chm
n Cha (x. Mc 1,41; 3,10; 6,56), "v c mt nng lc t ni
Ngi pht ra cha tt c mi ngi" (Lc 6,19). Trong cc b
tch, c Ki-t tip tc "chm" n cha lnh chng ta.
1505 440 307.
Xc ng trc bao cnh kh au, c Gi-su khng
nhng cho bnh nhn chm n Ngi nhng cn nhn
ly au kh ca h lm ca mnh : "Ngi mang ly cc
tt nguyn ca ta v gnh ly cc bnh hon ca ta" (x. Mt
8,17; Is 53,4). Tuy nhin, Ngi khng cha mi bnh
nhn. Vic Ngi cha lnh l du ch Nc Tri ang n,
loan bo vic cha lnh tn cn : l ton thng trn ti li
v ci cht nh cuc Vt Qua ca Ngi. Trn thp gi,
c Ki-t mang ly tt c mi gnh nng ca s d.
Ngi "xa ti trn gian" (Ga 1,29) m bnh tt ch l mt
hu qu. Khi chu nn v chu cht trn thnh gi, c Ki-t
em li mt ngha mi cho au kh : au kh gip
chng ta nn ng hnh ng dng vi c Ki-t v lin kt
chng ta vi cuc kh nn cu ca Ngi.
Hy cha lnh bnh nhn !

560

1506.
c Ki-t i cc mn vc thnh gi mnh m
theo Ngi (Mt 10,38). Khi theo Cha, cc mn c ci
nhn mi v bnh tt v bnh nhn. Cha cho h chia s
i sng ngho kh v phc v ca Ngi, cho h tham d
vo s v cm thng v cha lnh : "Cc ng i rao ging,
ku gi ngi ta n nn sm hi. Cc ng tr c nhiu
qu, xc du cho nhiu ngi au m v cha h khi bnh"
(Mc 6,12-13).
1507 430.
Cha Phc Sinh lp li vic sai i ny. "Nhn danh
Thy... h t tay trn nhng ngi bnh hon yu au, th
nhng ngi ny s c an lnh mnh khe" (Mc 16, 1718) v xc nhn iu y bng nhng du ch Hi Thnh thc
hin khi ku cu danh thnh Ngi ). Cc du ch ny c
bit minh chng c Gi-su tht l "Thin Cha cu " (x.
Mt 1,21; Cv 4,12).
1508 798.
Cha Thnh Thn ban cho mt s ngi c sng
cha bnh biu l sc mnh n sng ca ng Phc Sinh.
Ngay c nhng li cu nguyn st sng nht cng khng
cha lnh mi bnh tt. V th, thnh Phao-l phi hc ni
Cha : "n ca Thy cho con, v sc ca Thy c
biu l trn vn trong s yu ui" (2Cr 12,9); v nhng au
kh phi chu cng c ngha: "Nhng gian nan th thch
c Ki-t cn phi chu ti xin mang ly vo thn cho
mc. Nh th, l v li ch cho Thn Th Ngi l Hi
Thnh" (Cl 1,24).
1509 1405.
"Hy cha lnh bnh nhn !" (Mt 10,8). Hi Thnh
lnh nhn s v ny ni Cha v c gng thc hin qua vic
561

chm sc bnh nhn v cu nguyn cho h. Hi Thnh tin

c Ki-t, v Lng Y th xc v tinh thn, ang hin din
v hot ng c bit trong cc b tch, nht l b tch Thnh
Th, bnh ban s sng i i (x. Ga 6,54.58), v theo thnh
Phao-l, c lin h n sc khe th xc (x. 1Cr 11,30).
1510 1117.
Hi Thnh thi cc tng c nghi thc ring
dnh cho bnh nhn. Thnh Gia-c-b lm chng : "Ai trong
anh em au yu ? Ngi y hy mi cc k mc ca Hi
Thnh n v h s cu nguyn cho ngi y sau khi xc du
nhn danh Cha. Li cu nguyn do lng tin s cu ngi
bnh; ngi y c Cha nng dy v nu phm ti, th
s c Cha th tha" (x. Gc 5,14-15). Truyn Thng Hi
Thnh nhn nghi thc ny lm mt trong by b tch (x. DS
216; 1324-1325; 1695-1696; 1716-1717) .
B tch cho bnh nhn
1511.
Hi Thnh tin v tuyn xng trong by b tch c mt
b tch nng ngi bnh tt l b tch Xc Du Bnh
Nhn.
Chnh c Ki-t thit lp b tch Xc Du nh mt b
tch thc s v ng ngha ca Giao c Mi. B tch
ny c thnh Mc-c nhc n (Mc 6,13), thnh
Gia-c-b, tng v l ngi anh em vi Cha (x.
Gc 5,14-15), ra ch th v cng b.
1512.
Trong truyn thng phng v ca ng cng nh Ty
Phng, t xa xa c nhng du chng chc chn cho thy
b tch Xc Du c c hnh vi du c thnh
562

hin. Theo thi gian, b tch ny dn dn ch c ban cho

nhng ngi hp hi. V th, cn gi l "Xc du ln cui".
Du vy, Hi Thnh khng bao gi qun cu xin Cha cho
bnh nhn c lnh bnh, nu hu ch cho phn ri ca ho
(x DS 1696).
1513.
Tng Hin "B Tch Xc Du Bnh Nhn" ban hnh
ngy 30/11/1972, theo ng hng Cng ng Va-ti-ca-n
II (x. SC 73), xc nh nghi thc trong phng v R-ma nh
sau :
"B tch Xc Du c ban cho nhng ai bnh hon
nguy kch. Tha tc vin va xc du -liu hay du
thc vt khc, c thnh hin, trn trn v trn
tay ca bnh nhn va c: "Nh vic xc du thnh
ny v nh lng t bi nhn hu ca Cha, xin Cha
dng n Cha Thnh Thn m gip con, Ngi
gii thot con khi mi ti li, cu cha con v
thng lm cho con thuyn gim" (x. CIC, khon
847, trit 1).
II. NGI LNH NHN V NGI BAN B TCH
XC DU
Trong trng hp bnh nng...
1514.
Xc du bnh nhn "khng phi ch l b tch dnh
cho nhng ngi hp hi. Do , thi gian thch hp lnh
nhn b tch Xc Du Thnh l khi ngi tn hu bt u lm
cn nguy t v bnh tt hay gi yu" (x. SC 73, x. CIC,
khon 1004, trit 1; 1005;1007; CCEO, khon 738) .

563

1515.
Nu bnh nhn lnh b tch Xc Du v c hi
phc, sau tr bnh nng, li c th nhn b tch Xc Du
ln na. Trong cng mt cn bnh, c th lnh nhn b tch
ny nhiu ln, c mi ln tr nng. Trc khi chu i phu,
tn hu nn lnh b tch Xc Du. C ngi ln tui cng
c lnh nhn khi thy sc lc suy yu.
"... Hy mi cc k mc ca Hi Thnh n"
1516.
Ch c t t (gim mc, linh mc) l tha tc vin b
tch Xc Du Bnh Nhn (x. CCEO, khon 739, trit 1). Cc
mc t phi dy cho cc tn hu bit nhng n ch ca b tch
ny. Cc tn hu phi khuyn khch bnh nhn mi linh mc
n ban b tch. Bnh nhn phi chun b tm hn nhn b
tch ny cch xng ng. Cc mc t v cng on phi tr
gip, chm sc v cu nguyn cho h.
III. NGHI THC XC DU BNH NHN
1517 1140 1524.
Nh cc b tch khc, b tch Xc Du Bnh Nhn l
mt c hnh Phng V c tnh cch cng on (x. SC 27), d
c hnh trong gia nh, ni bnh vin hay nh th, cho mt
hay nhiu bnh nhn. Tt nht nn c hnh trong thnh l
tng nim cuc Vt Qua ca Cha. Nu hon cnh cho
php, nn c hnh b tch Sm Hi trc khi ban b tch Xc
Du, v tip l b tch Thnh Th. B tch Thnh Th nh
l b tch vt qua ca Cha Ki-t, phi l b tch cui cng
m ngi tn hu lnh nhn trong cuc l hnh trn th, l
"ca n ng" ngi tn hu bc vo cuc sng vnh
cu.

564

1518.
Li Cha v b tch lm nn mt th thng nht bt
kh phn ly. chun b, cng on sm hi; tip n,
phng v Li Cha chnh thc khai mc vic c hnh b tch.
Li Cha Ki-t v chng t ca cc tng (trong cc bi
c) khi ng c tin ca bnh nhn v cng on, cu
xin Cha ban sc mnh Thnh Thn.
1519.
Vic c hnh b tch Xc Du gm nhng yu t
chnh nh sau : "K mc ca Hi Thnh" (Gc 5,14) thinh
lng, t tay trn bnh nhn, cu nguyn cho bnh nhn trong
c tin ca Hi Thnh (x. Gc 5,15): l kinh Xin Ban
Thnh Thn ca b tch ny; cui cng, dng du c
thnh hin xc cho bnh nhn. Nu c nn dng du do
gim mc thnh hin.
Nhng nghi thc phng v ny biu th n sng b
tch bnh nhn c hng.
IV. HIU QU B TCH XC DU BNH NHN
1520 733.
Cha Thnh Thn ban mt n hu c bit trong b
tch Xc Du Bnh Nhn. n cn bn ca b tch ny l n
sc mnh, bnh an v can m lt thng nhng kh khn
do bnh tt hay tui gi. y l hng n ca Cha Thnh
Thn gip ngi au yu tin tng v ph thc vo Thin
Cha, cho h sc mnh chng li cm d ca ma qu, cm
d ng lng v s cht (x. Dt 2,15). S tr gip ca Cha
nh sc mnh ca Thnh Thn s cha lnh linh hn bnh
nhn, v nu Cha mun th th xc cng c cha lnh (x.
C Ph-l-ren-ti-n: DS 1325). Ngoi ra,"nu bnh nhn

565

phm ti, th s c Cha th tha" (x. Gc 5,15; C Tren-t

:DS 1717)
1521 1535 1499.
Kt hip vi c Ki-t chu kh nn. Nh n sng b
tch ny, bnh nhn lnh nhn sc mnh v hng n kt hip
cht ch hn vi c Ki-t chu kh nn : c th ni, h
c thnh hin sinh hoa kt tri nh ng hnh ng
dng vi ng Cu Th chu kh nn. au kh, hu qu ca
nguyn ti, nhn mt ngha mi : c tham d vo cng
trnh cu ca c Gi-su.
1522 953.
n sng mang tnh Hi Thnh. "Nh sn sng kt
hip vi c Ki-t chu au kh v chu cht khi lnh nhn
b tch, cc bnh nhn gp phn mu ch cho dn Thin Cha
(x. LG 11). Khi c hnh b tch ny, trong s hip thng ca
Dn Thnh, Hi Thnh cu nguyn cho bnh nhn v bnh
nhn nh n sng ca b tch, gp phn thnh ha Hi Thnh
v mu ch cho mi ngi : Hi Thnh phi chu au kh v
t hin cho Cha Cha, nh Cha Ki-t, v mi ngi.
1523 1020 1294 1020.
Chun b cho cuc ra i ln cui. Nu b tch Xc
Du c ban cho nhng ngi bnh nng v nhng k lit
lo, th cng thch hp hn cho nhng ngi sp la ci i
ny ("In exitu vitea constituti", x. C Trent: DS 1698). V
th, cn gi l "b tch ca ngi ra i" (sd). B tch Xc
Du hon tt iu b tch Thnh Ty khi s l ngi tn
hu c ng hnh ng dng vi Cha Ki-t chu cht v
sng li. B tch ny hon tt mi vic xc du thnh, trong
sut cuc i ngi tn hu : vic xc du trong b tch
Thnh Ty tun trn s sng mi trong chng ta; vic xc
du trong b tch Thm Sc cng c sc lc chng ta
566

chin u gia cuc i; vic xc du ln cui gip chng ta

an ton trong cuc chin u cui cng trc khi vo nh
Cha (x sd: DS 1694).
V. CA N NG, B TCH CUI CNG CA
NGI KI-T HU
1524 1392.
Ngoi B Tch Xc Du, Hi Thnh cn ban Thnh
Th cho k lm chung, nh ca n ng. Vic lnh nhn
Mnh v Mu Cha Ki-t lc chun b bc vo nh Cha c
mt ngha v tm quan trng c bit. y l mm sng
vnh cu v l tim nng phc sinh nh Cha ni : "Ai n
Tht Ti v ung Mu Ti th c sng mun i v Ti s
cho ngi y sng li vo ngy sau ht" (Ga 6,54). B tch
Thnh Th, b tch ca cuc t nn v phc sinh ca c Kit, l b tch Vt Qua t ci cht n ci sng, t th gian
ny m v cng Cha (x. Ga 13,1).
1525 1680 2299.
Cng nh ba b tch Thnh Ty, Thm Sc v Thnh
Th hp thnh mt, gi l "cc b tch khai tm Ki-t gio",
th b tch Thng Hi, Xc Du v Thnh Th nh ca n
ng, hp thnh "cc b tch chun b v qu tri" hay l "cc
b tch hon tt cuc l hnh trn th".
TM LC
1526.
"Ai trong anh em au yu ? Ngi y hy mi cc
k mc trong Hi Thnh n, h s cu nguyn cho ngi y,
sau khi xc du nhn danh Cha. Li cu nguyn do lng tin
s cu ngi bnh; ngi y c Cha nng dy, v nu
phm ti, th s c Cha tha th" (Gc 5,14-15).
567

1527.
B tch Xc Du nhm mc ch ban n ring cho
ngi tn hu ang b th thch v bnh nng hay gi yu.
1528.
Thi gian thch hp lnh nhn b tch Xc Du
Thnh l khi ngi tn hu bt u lm cn nguy t v bnh
tt hay gi yu.
1529.
Mi khi lm trng bnh, ngi Ki-t hu c th lnh
nhn b tch Xc Du, v khi bnh tnh tr nn nguy kch, c
th nhn li b tch ny.
1530.
Ch cc t t (gim mc, linh mc) mi c th ban b
tch Xc Du. Cc ngi s dng du do gim mc thnh
hin, hay trong trng hp khn cp, do chnh tha tc vin
thnh hin.
1531.
Nghi thc chnh yu ca b tch ny l xc du trn
trn v trn tay ca bnh nhn (theo nghi l R-ma) hoc
trn cc phn khc ca thn th (theo nghi l ng Phng),
ang khi tha tc vin c li nguyn phng v xin n
c bit ca b tch cho bnh nhn.
1532.
n ring ca b tch Xc Du c nhng hiu qu sau
y :
- kt hip bnh nhn vi c Ki-t chu kh nn, v li ch
cho h v ton th Hi Thnh;
- c n sc mnh, bnh an v can m n nhn theo tinh
thn Ki-t gio nhng au kh do bnh tt hay tui gi ;
568

- tha ti trong tng hp bnh nhn khng xng

ti c;
- hi phc sc kho nu hu ch cho phn ri;
- chun b bc vo i sng vnh cu.
CHNG BA

CC B TCH PHC V CHO S

HIP THNG
1533 1212.
Thnh Ty, Thm Sc v Thnh Th l nhng b tch
khai tm Ki-t gio. Ba b tch ny t nn tng cho n gi
chung ca ngi mn c Ki-t, n gi nn thnh v
c sai i rao ging Tin Mng cho th gii. Ba b tch ny
cn ban nhng n cn thit sng theo Thnh Thn trong
cuc l hnh v qu tri.
1534.
Hai b tch Truyn Chc v Hn Phi c lp ra
nhm phn ri tha nhn. Tuy nhin, khi phc v tha nhn, hai
b tch ny cng gp phn cu ri bn thn. Hai b tch ny
va trao ban mt s mnh c bit trong Hi Thnh, va xy
dng cng on Dn Thin Cha.
1535 784.
Nhng ai c thnh hin bi b tch Thnh Ty
v Thm Sc (x. LG 10) lnh nhn chc t t chung Cha
dnh cho cc tn hu, u c th c "thnh hin" c bit
qua cc b tch ny. Nhng ngi lnh nhn b tch Truyn
Chc c thnh hin nhn danh c Ki-t chn dt on
chin ca Cha l Hi Thnh "bng Li v n sng ca
569

Ngi" (x. LG 11). Cn "v chng ki-t hu, c cng c

v nh c thnh hin bng mt b tch ring n nhn
cc bn phn v phm gi ca bc sng h" (x. GS 48,2).
Mc 6

B TCH TRUYN CHC THNH

1536 860.
Truyn Chc l b tch qua s mng Cha Ki-t y
thc cho cc tng tip tc c thc hin trong Hi Thnh
cho n tn th; v th, c gi l b tch ca tha tc v
tng . B tch ny gm 3 cp bc : chc gim mc, chc
linh mc v chc ph t.
(V vic c Ki-t thit lp v trao ban tha tc v
tng , xem 874-896. y, ch bn v b tch; qua , tha
tc v ny c chuyn giao.)
I. TI SAO GI L B TCH TRUYN CHC ?
1537 922 923;1631.
Vo thi c R-ma, ngi ta dng t "Ordo" ch
nhng tp th dn s, nht l tp th lnh o. "Ordinatio"
ch vic c nhn vo tp th . Trong Hi Thnh c
nhng tp th nh vy m truyn thng, phn no da trn c
s Kinh Thnh (x. Dt 5,6; 7,11; Tv 110,4), ngay t xa gi l
Taxeis (ting Hy lp) hay "Ordines" (ting La-tinh). Chng
hn, Phng v ni n hng gim mc, hng linh mc, hng
ph t. Nhiu nhm khc cng c gi l "Ordo" : gii d
tng, gii trinh n, gii v chng, gii ga ba....
1538 875 699.
570

Vic gia nhp vo mt tp th ca Hi Thnh xa kia

thng c c hnh bng mt nghi thc gi l truyn
chc (Ordinatio). l mt hnh vi tn gio v phng v,
c th l thnh hin, chc lnh hay b tch. Ngy nay, t
truyn chc dnh ring cho vic c hnh b tch gia nhp
hng gim mc, linh mc v ph t. Vic ny c gi tr hn
vic cng on bu c, ch nh, y nhim hay ct t, v ban
hng n Thnh Thn cho php thi hnh mt "quyn thnh
chc" (x. LG 10) do chnh Cha Ki-t ban qua Hi Thnh.
Ordinatio cn c gi l thnh hin, ngha l c c Kit tch ring v b nhim phc v Hi Thnh. Vic gim
mc t tay v li nguyn thnh hin, lm nn du ch hu
hnh ca s thnh hin ny. Theo ngha ny, ting Vit gi l
b tch Truyn Chc.
II- B TCH TRUYN CHC TRONG K HOCH
CU
Chc T T trong Giao c C
1539.
Thin Cha tuyn chn mt dn tc lm "vng
quc t t, v dn thnh" (x .Xh 19,6; x. Is 61,6). Trong dn
t-ra-en, Ngi li chn mt trong 12 chi tc chuyn lo
vic t t l chi tc L-vi (x. Ds 1,48,53). Chnh Cha l
phn gia nghip ca h (x. Gs 13,33). Cc t t u tin ca
Giao c C c thnh hin bng mt nghi thc c bit
(x. Xh 29,1-30; Lv.8). H "c t ln lm i din loi
ngi trong cc mi tng quan vi Thin Cha, dng l
phm cng nh t vt n ti" (Dt 5,1).
1540 2099.
T t c t ln loan bo Li Thin Cha (Ml
2,7-9) v ti lp s hip thng vi Thin Cha bng cc
571

hy l v li cu nguyn. Tuy nhin, chc t t ny khng

kh nng thc hin n cu . Cc hy t c phi dng mi
m vn khng t ti s thnh ho dt khot (x. Dt 5,3; 7,27;
10,1-4). Ch hy l ca c Ki-t mi thc hin c iu
ny.
1541.
Du vy, Phng V ca Hi Thnh vn nhn ra trong
chc t t ca A-a-ron v vic phc v ca cc thy L-vi
cng nh vic ct t "70 b lo" (x. Ds 11,24-25)), nhng
hnh bng ca chc t t Giao c Mi. Do , trong nghi l
La-tinh, Hi Thnh cu xin trong kinh Tin Tng l phong
chc gim mc :
Ly Cha l Thin Cha v l Cha c Gi-su Ki-t,
Cha chng con..., sut thi Cu c, Cha khi
s nh hnh cho Hi Thnh. T nguyn thy, Cha
tin nh cho dng di nhng ngi cng chnh pht
xut t p-ra-ham. Cha thit lp nhng v th lnh
v t t, v khng thnh in Cha thiu ngi
phc v..."
1542.
Khi truyn chc linh mc, Hi Thnh cu xin :
Ly Cha l Cha Ch Thnh..., ngay thi Cu c
xa xa pht sinh nhng chc v c thit lp qua
cc nhim tch : v khi Cha t M-s v A-a-ron cai
tr v thnh ha dn chng, Cha chn nhng ngi
c phm hm v a v thp hn gip vo tp
th v cng vic ca cc ng. V vy, trong hoang
a, Cha phn pht thn tr ca M-s cho 70
ngi c tr thng minh, khi dng h ph gip,
572

ng c th cai tr dn Cha mt cch d dng hn.

Cng vy, Cha thng ban s sung mn ca A-aron cho con chu ng..."
1543.
Khi phong chc ph t, Hi Thnh cu xin :
Ly Cha Ch Thnh..., xy dng n th mi l
Hi Thnh, Cha thit lp ba cp tha tc vin l
gim mc, linh mc v ph t, h phc v danh
Cha, nh Cha chn con chu L-vi t thu u,
h chu ton tha tc v ni n thnh c v Cha l
gia nghip ca h ..."
Cha Ki-t l Thng T duy nht
1544 874.
Tt c tin trng v chc t t trong Giao c C
c hon tt trong c Ki-t Gi-su "Trung Gian duy nht
gia Thin Cha v loi ngi" (1Tm 2,5) : V vua Men-kis-, "T t ca ng Ti Cao" (St 14,18), c truyn
thng Cng Gio xem nh hnh bng chc t t ca Cha
Ki-t l "Thng T duy nht theo phm trt Men-ki-s-"
(Dt 5,10; 6,20). c Ki-t "thnh thin, vn ton, v ti" (Dt
7,26), nh hy l duy nht trn thp gi, vnh vin lm cho
nhng ngi c thnh hin tr nn hon ho" (Dt 10,14).
1545 1367 662.
Hy l cu ca Cha Ki-t l duy nht, hon tt
mt ln dt khot. Tuy nhin, hy l ny hin din trong hy l
ca Hi Thnh. Cng vy, chc t t duy nht ca Cha Kit hin din nh chc t t tha tc m tnh duy nht khng
b suy gim. Do , "ch mnh c Ki-t l t t ch thc,

573

nhng ngi khc ch l tha tc vin ca Ngi" (x.Thnh

T-ma A-qui-n, th gi tn hu Dothi 7,4).
Hai s thng phn vo chc t t duy nht ca c Ki-t
1546 1268.
c Ki-t l thng t v trung gian duy nht bin
Hi Thnh thnh "Vng quc ca cc t t phng s
Thin Cha l Cha ca Ngi" (Kh 1,6). Nh th, tt c cng
on tn hu l t t. Cc tn hu thc thi chc t t cng
ng bng cch mi ngi ty n gi ring, tham d vo s
mng ca c Ki-t l T T, Ngn S v Vng . Chnh
qua b tch Thnh Ty v Thm Sc, cc tn hu c "thnh
hin tr nn... hng t t thnh" (x. LG 10).
1547 1142 1120.
Chc t t tha tc hay phm trt ca cc gim mc
v linh mc cng nh chc t t cng ng ca cc tn hu
u tham d vo chc t t duy nht ca Cha Ki-t (x. LG
10) theo cch thc ring ca mnh v b tc cho nhau (x. LG
10). Du vy hai chc t t ny khc nhau v bn cht. Khc
th no ? Cc tn hu thi hnh chc t t cng ng bng
cch pht trin sng c Tin, c Cy, c Mn, sng theo
Cha Thnh Thn. Cn chc t t tha tc dnh phc v
chc t t cng ng, gip pht trin n sng b tch Thnh
Ty ca mi ki-t hu. l mt trong nhng cch th c
Gi-su lun dng xy dng v hng dn Hi Thnh. V
th, chc t t ny c chuyn giao qua b tch ring l b
tch Truyn Chc.
Thi hnh chc v th lnh ca c Ki-t
1548 875, 792.

574

Khi tha tc vin thi hnh chc v trong Hi Thnh,

chnh c Ki-t hin din vi t cch l u ca Thn Th,
l Mc T on chin, Thng T ca hy l cu , Thy
dy Chn L. l iu Hi Thnh mun din t khi ni,
nh b tch Truyn Chc, t t thi hnh chc v th lnh ca
c Ki-t (in persona Christi Capitis) (x. LG 10;28; SC 33;
CD 11; PO 2; 6) :
Tha tc vin ng vai tr ca chnh c Ki-t T
T. Nh b tch truyn chc ng ha h vi v
Thng T, tha tc vin c quyn hnh ng vi
thn lc v vai tr ca chnh c Ki-t (x. Pi XII,
thng ip "ng Trung Gian ca Thin Cha")
Cha Ki-t l ngun mch mi chc t t : t t ca
Cu c l hnh bng ca c Ki-t v t t ca Tn
c thi hnh chc v ca c Ki-t (x. Thnh Tma A-qui-n, Tng lun Thn hc 3, 22, 4).

1549 1142.
Qua tha tc v ca ngi c chc thnh, nht l ca
cc gim mc v linh mc, s hin din ca c Ki-t nh
th lnh ca Hi Thnh tr nn hu hnh gia cng on tn
hu (x. LG 21). Theo cch din t ca thnh I-nha-xi- Anti--ki-a, gim mc l typos tou Patros, l hnh nh sng
ng ca Cha Cha (x. Th gi Tra-li-a-n, 3,1; cf Magn.
6,1).
1550 896 1128 1584.
S hin din ca c Ki-t ni v tha tc vin
khng loi tr nhng khim khuyt ca con ngi, c thng
tr, sai lm v c ti li na. Sc mnh ca Cha Thnh Thn
khng bo m cho mi hot ng ca cc tha tc vin tr
575

nn ng nht. Khi tha tc vin c hnh cc b tch, c s

bo m l ngay c ti ca h khng ngn tr hiu qu ca
n sng. Cn cc hnh vi khc vn mang du vt c tnh ca
tha tc vin, khng lun lun l du ch trung thnh vi Tin
Mng v do c th phng hi n hiu qu tng ca
Hi Thnh.
1551 876 1538 608.
Chc t t c thit lp phc v . "Nhim v
Cha trao ph cho cc mc t ca dn Ngi thc l mt
vic phc v " (x. LG 24). Chc t t ny c l v c Ki-t
v v con ngi, hon ton ty thuc vo Cha Ki-t v chc
t t duy nht ca Ngi, c thit lp mu ch cho con
ngi v cng on Hi Thnh. B tch Truyn Chc thng
ban "quyn thnh chc", chnh l quyn ca c Ki-t. Phi
s dng quyn bnh theo gng c Ki-t, ng v yu
thng tr nn rt ht v y t ca mi ngi (x. Mc
10,43-45; 1Pr 5,3). "Cha tuyn b r rng vic chm sc
on chin l bng chng tnh yu i vi Ngi" (x.Thnh
Gio-an Kim Khu, v cc b tch 2,4; x. Ga 21,15-17).
"... Nhn danh ton th Hi Thnh
1552.
Chc t t tha tc khng nhng c nhim v ng
vai tr c Ki-t, Th Lnh ca Hi Thnh, trc cng on
tn hu, m cn hnh ng nhn danh ton th Hi Thnh,
khi dng ln Thin Cha kinh nguyn ca Hi Thnh (x. SC
33), nht l khi c hnh thnh l (x. LG 10).
1553 795.
"Nhn danh ton th Hi Thnh" khng c ngha l
cc t t c cng on y nhim. Kinh nguyn v l vt
ca Hi Thnh lin kt vi kinh nguyn v l vt ca c
576

Ki-t, Th Lnh Hi Thnh. y lun l vic c Ki-t

phng th Cha Cha c dng ln trong v nh Hi Thnh.
Ton th Hi Thnh, Thn Th c Ki-t cu nguyn v
dng mnh cho Cha Cha, "chnh nh c Ki-t, cng vi
c Ki-t v trong c Ki-t, hip nht vi Cha Thnh
Thn". C Thn th, gm u v cc chi th, cu nguyn v
dng mnh; nhng tha tc vin ng ngha trong Thn Th
y, khng nhng l tha tc vin ca c Ki-t m cn l
tha tc vin ca Hi Thnh na. Chnh v ng vai tr c
Ki-t, nn v t t tha tc c th hnh ng nhn danh Hi
Thnh.
III- BA CP BC CA B TCH TRUYN CHC
1554 1536 1538.
"Tha tc v do Thin Cha thit lp trong Hi
Thnh c thi hnh bi nhng ngi c chc v khc nhau
m t xa c gi l : gim mc, linh mc v ph t" (x.
LG 28). Gio l Cng Gio c din t trong Phng V,
Hun Quyn v cch thc hnh lin tc trong Hi Thnh
tha nhn c hai cp bc tham d nh tha tc vin vo chc
t t ca c Ki-t : hng gim mc v hng linh mc. Hng
ph t c nhim v gip v phc v cc gim mc v linh
mc. V th t "Sacerdos" ( t t) hin nay c dng ch
cc gim mc v cc linh mc, nhng khng ch cc ph t.
Tuy nhin, gio l Cng Gio dy rng nhng cp bc t t
tha tc (gim mc v linh mc) v cp bc phc v (ph t)
c ba u c trao ban qua mt hnh vi b tch c gi
"Ordinatio", ngha l qua b tch Truyn Chc :
Ch g mi ngi tn trng cc ph t nh c Gisu Ki-t, tn trng gim mc nh hnh nh ca Cha
Cha v tn trng cc linh mc nh ngh vin ca
Thin Cha v nh cng hi cc tng : khng c
577

nhng v ny, khng th ni v Hi Thnh (x.Thnh

I-nha-xi- An-ti--ki-a, Th gi Tra-li-a-n, 3,1).
Gim mc - s trn y ca b tch Truyn Chc
1555 861.
"Gia cc tc v khc nhau c thi hnh trong Hi
Thnh t bui s khai, theo chng t ca Truyn Thng, tc
v chnh yu l tc v ca nhng v c b nhim ln
gim mc; nh lin tc k v t bui ban u, cc ngi vn c
nhng mm mng ht ging tng (x. LG 20).
1556 862.
" chu ton s mng cao c y, cc tng c
c Ki-t trn y Thnh Thn cch c bit (x. Cv 1,8;
2,4; Ga 20,22-23). V cc ngi thng truyn cc n thing y
cho cc cng s vin khi t tay trn h (x. 1Tm 4,14; 2Tm
1,6-7). V qua vic thnh hin gim mc, n thing y c
thng truyn cho n chng ti (x. LG 21).
1557.
Cng ng Va-ti-ca-n II dy : "Khi c tn phong,
cc gim mc nhn lnh trn vn b tch Truyn Chc m tp
tc phng v Hi Thnh v cc thnh gio ph gi l chc t
t ti cao v nhn lnh thc ti ton vn ca thnh v" (x.
LG 21).
1558 895 1121.
"Khi c tn phong, gim mc khng nhng c
nhim v thnh ho m cn c nhim v ging dy v qun
tr... Tuy nhin... qua s t tay v qua cc li thnh hin, n
Cha Thnh Thn c thng ban v n tn thnh c in
trn cc gim mc, nn cc ngi thi hnh nhim v ca chnh
c Ki-t l Thy, Mc t v Thng t v hnh ng trong
578

cng v ca Ngi" (x. LG 21). "Nh Thnh Thn m cc

ngi lnh nhn, cc gim mc tr thnh thy dy c tin,
Thng t, Mc t thc th v chnh thc" (x. CD 2).
1559 877 882.
"Ngi lnh nhn b tch Truyn Chc v hip thng
phm trt vi Th Lnh cng cc phn t trong cng on
tr thnh phn t ca gim mc on" (x. LG 22). Mt trong
nhng cch din t c tnh v bn cht tp on ca hng
gim mc l t xa Hi Thnh mun c nhiu gim mc
cng tn phong mt tn gim mc (x. LG 22). tn phong
hp php mt gim mc, ngy nay phi c kin c bit
ca gim mc R-ma, v ngi l dy lin kt hu hnh cao
nht ca s hip thng gia cc Gio Hi a phng trong
mt Hi Thnh duy nht v bo m cho cc Gio Hi c
t do.
1560 833,886.
V l i din ca c Ki-t, mi gim mc c trch
nhim mc v trong Gio Hi a phng c trao ph cho
ngi, ng thi ngi cng phi cng vi cc v khc trong
gim mc on chm lo cho ton th Hi Thnh : D mi
gim mc l mc t ca on chin c giao ph, nhng v
l ngi k nhim hp php ca cc tng do Cha thit
lp, nn ngi phi lin i trch nhim vi s mng tng
ca Hi Thnh (x. Pi XII, thng ip "Hng n c tin"; x.
LG 23; CD 4;36;37; AG 5;6;38).
1561 1369.
Nhng iu trn y gii thch ti sao vic gim mc
c hnh thnh l li c ngha rt c bit, v din t Hi
Thnh qui t quanh bn th, di s ch ta ca v i din
hu hnh ca c Ki-t, l Mc T Nhn lnh v Th Lnh
ca Hi Thnh (x. SC 41; LG 26).
579

Vic truyn chc cc linh mc - nhng cng s vin ca

cc gim mc.
1562.
"c Cha Cha thnh hin v sai n th gian (x.
Ga 10,36), c Ki-t nh cc tng , lm cho cc gim
mc, nhng v k nhim cc tng , c th tham d vo vic
thnh hin v vo s mng ca mnh. Cc gim mc li giao
trch nhim ca tc v mnh mt cch hp php cho nhiu
phn t trong Hi Thnh theo tng cp bc" (x. LG 28).
"Ngi li trao ban cho cc linh mc chc v tha hnh ny
mt cp tu thuc, mt khi gia nhp hng linh mc
h l nhng cng s vin ca hng gim mc chu ton
mt cch tt p s mng tng m c Ki-t trao ph" (x.
PO 2).
1563 1121.
"Chc v linh mc lin kt vi chc gim mc, nn
cng c tham d vo quyn bnh m chnh Cha Ki-t
dng kin to, thnh ha v cai qun Thn Th Ngi. V
vy, chc linh mc d gi thit c nhng b tch khai sinh
i sng Ki-t gio, nhng li c mt b tch ring in n
tn c bit khi cc ngi c Cha Thnh Thn xc du.
Nh th, cc ngi nn ging Cha Ki-t Linh Mc, n ni
c quyn thay mt Cha Ki-t l u m hnh ng" (x. PO
2).
1564 611.
"Linh mc, d khng c quyn thng t v ty thuc
gim mc khi thi hnh quyn bnh, cng hip nht vi gim
mc trong tc v t t. Nh b tch Truyn Chc, linh mc
c thnh hin theo hnh nh c Ki-t, thy c Thng
Phm vnh vin (x. Dt 5,1-10; 7,24; 9,11-28), rao ging

580

Tin Mng, chm sc tn hu v c hnh vic phng t Thin

Cha vi t cch t t ch thc ca Tn c" (x. LG 28).
1565 849.
Do b tch Truyn Chc, cc linh mc tham d vo s
mng ph qut c Ki-t trao cho cc tng . "n hu
thing ling cc ngi nhn lnh trong b tch Truyn Chc,
chun b cho cc ngi khng phi cho mt s mnh gii hn
v thu hp no , nhng cho mt s mnh cu ri rt rng
ln v bao qut "n tn cng tri t" (x. PO 10); "sn sng
i rao ging Tin Mng bt c ni no" (x. OT 20).
1566 1369 611.
"Cc ngi thc thi thnh v mnh cch tuyt ho nht
l trong thnh l hoc cng ng t n, trong , cc ngi
thay th c Ki-t cng b mu nhim ca Cha, kt hp
nhng c nguyn ca tn hu vo hy t ca th lnh h v
trong hy t thnh l, hin ti ho v p dng hy t duy nht
ca Tn c, l hy t tinh tuyn mt ln t dng hin ln
Cha Cha, cho ti ngy Cha tr li" (x. LG 28). Ton b
tha tc v t t ca cc ngi nhn c sc mnh t hy t
duy nht ny.
1567 1462 2179.
"L cng s vin khn ngoan, l ph t v l dng c
ca hng gim mc, linh mc c ku gi phc v Dn
Thin Cha. Cc ngi hp vi gim mc mnh to thnh linh
mc on duy nht vi nhiu chc v khc nhau. Trong mi
cng on tn hu a phng, linh mc l hin thn ca
gim mc m cc ngi hng lin kt vi lng tin tng v
qung i, lnh nhn phn chc v cng chia s ni lo lng
ca gim mc v hng ngy n cn thi hnh chc v y" (x.
LG 28). Cc linh mc ch c th thi hnh phn v khi ty
thuc vo gim mc v hip thng vi gim mc. Li ha
581

vng phc gim mc khi chu chc v ci hn bnh an ca

gim mc vo cui nghi thc truyn chc, cho thy gim
mc nhn cc linh mc nh cng s vin, nh con ci, nh
anh em, nh bn hu; v th, linh mc phi p li bng lng
yu mn v vng phc.
1568 1537.
"Khi gia nhp hng linh mc nh b tch Truyn
Chc, tt c cc linh mc lin kt mt thit vi nhau bng
mt tnh huynh do b tch; nhng c bit trong mt gio
phn, khi c ch nh phc v di quyn gim mc ca
mnh, cc ngi hp thnh mt linh mc on duy nht" (x.
PO 8). Tnh duy nht ca linh mc on c biu l qua
mt tp qun trong phng v : sau gim mc, cc linh mc
t tay ln u tn linh mc trong l nghi phong chc.
Ph t - " phc v"
1569.
" bc thp hn na ca hng gio phm, c cc ph
t, ngi c t ln, khng phi lnh nhn chc v
linh mc, nhng phc v" (x. LG 229; x.CD 15). Khi
phong chc ph t, ch mnh gim mc t tay. iu ny cho
thy ph t c lin kt c bit vi gim mc trong trch
nhim "phc vu" (x. Thnh Hi-p-li-t, Truyn thng tng
8).
1570 1121.
Cc ph t tham d cch c bit vo s mng v n
sng ca c Ki-t (x. LG 41; AA 16). B tch Truyn Chc
in trong h mt n tn vnh vin lm cho cc ngi nn ng
hnh ng dng vi c Ki-t, ng tr thnh "ngi phc
v", ngha l ti t ca mi ngi (x. Mc 10,45; Lc 22,27;
thnh P-ly-ca-p, th gi tn hu Phi-lp). Mt trong cc
582

phn v ph t l ph gip cc gim mc v linh mc trong

vic c hnh mu nhim thnh, nht l thnh l, trao Mnh
Thnh Cha, chng kin v chc lnh cho i hn phi, cng
b v rao ging Tin Mng, ch ta l nghi an tng v c bit
l vic bc i (x. LG 29; SC 35, 4; AG 16).
1571 1579.
T Cng ng Va-ti-ca-n II, Gio Hi La-tinh ti
lp chc ph t nh "mt bc ring v vnh vin thuc phm
trt" (x. LG 29). Cn Gio Hi ng Phng vn duy tr
chc v ny t xa. Chc ph t vnh vin c th c ban
cho ngi nam lp gia nh, gp phn quan trng gip
Hi Thnh chu ton s mng. Tht l thch hp v hu ch
khi c nhng ngi chu ton chc v ph t ca Hi Thnh
c trong i sng mc v v phng v cng nh trong cng
tc x hi v bc i, "c thm mnh m nh vic t tay"
lu truyn t thi cc tng v c kt hp cht ch vi
bn thnh hn, h chu ton tha tc v ca mnh mt cch
hu hiu hn nh n b tch ca chc ph t (x. AG 16).
IV- VIC C HNH BO TCH NY
1572.
V tm quan trng i vi i sng Gio Hi a
phng, nu c th c nn c nhiu tn hu tham d l
phong chc gim mc, linh mc v ph t. L phong chc
nn c hnh mt cch long trng vo ngy Cha nht v ti
nh th Chnh To. Nghi thc phong chc gim mc, linh
mc v ph t u din tin nh nhau v c c hnh trong
Thnh l.
1573 699 1585.
Nghi thc chnh yu ca b tch Truyn Chc cho c
ba cp bc, l gim mc t tay trn u tin chc, cng vi
583

li nguyn phong chc xin Thin Cha ban cho tin chc y
trn n Cha Thnh Thn v nhng n sng c bit chu
ton tha tc v sp lnh nhn (x. Pi XII, tng hin "B tch
Truyn Chc Thnh" :DS 3858).
1574 1294 769.
Nh cc b tch khc, nghi l phong chc cng c
nhng nghi thc ph. Tuy rt khc nhau trong nhng truyn
thng phng v, nhng cc nghi thc ph ny u din t
nhiu kha cnh ca n sng b tch. Trong nghi l La-tinh, c
nhng nghi thc khai mc gm vic gii thiu v tuyn chn
tin chc, hun d ca gim mc, kho hch tin chc, kinh
cu cc thnh. Nhng nghi thc khai mc xc nhn ng vin
c tuyn chn ng theo tp tc ca Hi Thnh, v chun
b cho nghi thc phong chc. Sau nghi thc phong chc, cn
c nhng nghi thc biu trng dng din t v hon tt
mu nhim va c hnh: tn gim mc v tn linh mc c
xc du thnh, biu trng cho vic Thnh Thn xc du cch
c bit lm cho tha tc v ca cc ngi c hiu qu; v
tn gim mc nhn sch Phc m, nhn, m v gy nh du
ch cho s mng tng ca ngi l rao ging Li Cha,
trung thnh vi Hi Thnh l Hin Th ca c Ki-t, v l
mc t chm sc on chin Cha; tn linh mc lnh nhn
a v chn thnh, dng dng "l vt ca Dn Thnh" ln
Thin Cha; tn ph t nhn sch Phc m v s mng ca
ngi l rao ging Phc m.
V- AI C TH BAN B TCH NY?
1575 857.
Chnh c Ki-t tuyn chn v cho cc tng
tham d vo s mng v quyn bnh ca Ngi. Khi ln ng
bn hu Cha Cha, Ngi khng b ri on chin nhng
lun nh cc tng , gi gn, che ch v hng dn on
584

chin nh cc mc t ngy nay vn tip tc cng trnh ca

Ngi (x. MR, kinh tin tng l cc Tng I). Chnh c
Ki-t cho k ny lm tng , k khc lm mc t (x. Ep
4,11), Ngi tip tc hot ng nh th qua cc gim mc (x.
LG 211).
1576 1536.
V b tch Truyn Chc l b tch ban tha tc v tng
, nn ch cc gim mc, vi t cch l nhng ngi k
nhim cc tng c quyn ban "hng n thing ling" (x.
LG 21) v "ht ging tng " (x. LG 20). Cc gim mc
c tn phong thnh s, ngha l trong chui k nhim tng
, c quyn tn phong thnh s ba cp bc ca b tch
Truyn Chc (x. DS 794 & 8022; CIC, khon 1012; CCEO,
khon 744; 747).
VI- AI C TH LNH NHN B TCH NY?
1577 551 861 862.
"Ch ngi nam chu php ra ti mi c lnh
nhn b tch Truyn Chc" (x. CIC, khon 1024) cch thnh
s. Cha Gi-su tuyn chn nhng ngi nam lp
nhm Mi Hai Tng (x. Mc 3,14-19; Lc 6,12-16) v cc
tng cng lm nh vy khi tuyn chn cc cng s vin
(x.1Tm 3,11-13; 2Tm 1-6; Tt 1,5-9) tip ni s mng ca
mnh (Thnh C-l-mng thnh R-ma, th gi tn hu Crin-t 42,4; 44,3). Gim mc on cng vi cc linh mc
hip nht vi cc ngi trong chc t t, hin ti ho nhm
Mi Hai cho n ngy Cha li n. Hi Thnh b rng
buc vi s chn la ca Cha, nn khng th phong chc
cho ngi n ( x.MD 26-27; CDF; dcl. "Inter.insigniores").
1578 2121.

585

Khng ai c quyn i c chu chc thnh. Khng

ai c coi mnh l xng ng vi chc v ny. Phi c
Cha ku gi ( x.Dt 5,4). Ai thy mnh c nhng du hiu
c Cha ku gi lnh nhn tha tc v thnh, phi khim
tn trnh by nguyn vng ln gio quyn. Gio quyn c
trch nhim v quyn gi mt ngi lnh nhn chc thnh.
Nh mi n sng, b tch ny ch c lnh nhn nh mt
hng n nhng khng.
1579 1618 2233.
Trong Gio Hi La-tinh, tr cc ph t vnh vin, mi
tha tc vin c chc thnh thng c tuyn chn t
nhng ngi nam sng c thn v c gi c thn "v
Nc Tri" (Mt 19,12). c mi gi tn hin cho Cha
"lo vic ca Ngi" ( x.1Cr 7,32), cc ngi hin thn trn vn
cho Thin Cha v con ngi. i sng c thn l du ch
ca s sng mi m cc tha tc vin ca Hi Thnh c
thnh hin phc v. Nu hn hoan n nhn i sng c
thn ny, cc ngi s loan bo Nc Tri hu hiu hn (x.
PO 16).
1580.
Trong cc Gio Hi ng Phng, t nhiu th k
nay, c mt tp tc khc : ch cc gim mc c tuyn chn
trong nhng ngi c thn; cn linh mc v ph t c th
c tuyn chn trong nhng ngi lp gia nh. Tp tc
ny t lu vn c coi l chnh ng. Cc linh mc ny thi
hnh tha tc v hu hiu gia cng on (x. PO 16). Hn
na, s c thn ca cc linh mc rt c trn trng trong
cc Gio Hi ng Phng v nhiu linh mc t nguyn
sng c thn v Nc Tri. Phng ng cng nh
Phng Ty, ngi nhn chc thnh khng c php lp
gia nh na.

586

VII- HIU QU CA B TCH CHC THNH

n tn vnh vin
1581 1548.
Nh n sng c bit ca Cha Thnh Thn, b tch
ny lm cho th nhn nn ging c Ki-t tr thnh kh
c phc v Hi Thnh Ngi. Nh chc thnh, cc ngi c
th thi hnh chc v ca c Ki-t l u Hi Thnh trong
ba nhim v t t, ngn s v vng .
1582 1121.
Nh trng hp b tch Thnh Ty v Thm Sc, vic
tham d vo chc v ca c Ki-t nh b tch Truyn Chc
d c lnh nhn mt ln mi cp. B tch Truyn Chc
cng in mt n tn thing ling vnh vin nn khng th lnh
nhn nhiu ln hay lnh nhn tm thi ( x. C Trent: DS
1767; LG 21; 28;29; PO 2).
1583.
Ngi lnh nhn chc thnh thnh s, v l do h
trng, c th c chc min nhng bn phn v chc v
gn lin vi chc thnh hay b cm thi hnh chc v ( x.
CIC, khon 290-293; 1336, trit 1, s3.s5; 1338, trit 2),
nhng khng th tr v bc gio dn ng ngha ( x. C
Trent: DS 1774) v n tn b tch Truyn Chc khng th
xo b c. n gi v s mng lnh nhn trong ngy
chu chc thnh vn tn ti mi mi.
1584 1128.
Ni cho cng, chnh c Ki-t hnh ng v thc
hin n Cu qua tha tc vin c chc thnh, nn d v
ny bt xng, cng khng ngn cn c Ngi hnh ng (
587

x. C Trent: DS 1612;DS 1154). Thnh u-tinh ni

cch mnh m :
1550.
Tha tc vin kiu cng s b lit vo hng ma qu.
Hng n c Ki-t khng v th m b nhim. D
chy qua ngi bt xng, n Cha vn tinh tuyn,
vn lm cho t ai ph nhiu... Sc thing ca b tch
khc no nh sng : nhng ai cn c soi sng s
nhn c nh sng tinh tuyn, v nh sng c ngang
qua k nh bn, th nh sng cng khng b nh bn
(Tin Mng thnh Gio-an 5,15).
n sng ca Cha Thnh Thn
1585
n ring Cha Thnh Thn c ban trong b tch
ny lm cho th nhn va nn ging, va nn tha tc vin
ca c Ki-t l Thng T, Thy Dy v Mc T.
1586 2448.
Gim mc lnh nhn trc tin l n sc mnh
("Thnh Thn Th Lnh" : li nguyn tn phong gim mc
trong nghi l La-tinh), ngi can m v khn ngoan bo v
v hng dn Hi Thnh nh ngi cha v ngi mc t
qung i yu thng mi ngi, nht l nhng ngi ngho
kh, bnh tt, thiu thn (x. CD 1316). n ny thc y ngi
loan bo Tin Mng cho mi ngi, tr nn mu mc cho
on chin, i tin phong trn ng thnh thin bng cch
kt hip vi c Ki-t T T v Hin L trong b tch Thnh
Th, dm hin mng sng v on chin.
1558.
Ly Cha ! ng hng thu sut cc tm hn, xin ban
n cho ti t m Cha chn lm gim mc ngi
588

hng dn on chin thnh, v chu ton tt p chc

t t cao c bng cch ngy m phng s Cha, xin
cho ngi lun by t dung mo nhn t ca Cha v
dng l vt ca Hi Thnh ln Cha; nh chc t t
cao c, xin cho ngi quyn tha th ti li theo lnh
truyn ca Cha, phn phi cc chc v theo Cha v
dng quyn Cha ban cho cc tng m tho ci mi
dy rng buc, c chi ngi c p lng Cha nh
tm lng trong sch v du hin nh hng thm
dng ln Cha, nh c Gi-su Ki-t, Con Cha... (x
Thnh Hi-p-li-t , truyn thng Tng 3).
1587 1564.
Kinh nguyn ring ca nghi l By-zan-tin lm ni bt
n Cha Thnh Thn ban cho ngi chu chc linh mc. Khi
t tay, v gim mc ni :
Ly Cha, xin ban trn y Thnh Thn xung cho
ngi c Cha thng nng ln hng linh mc
ngi xng ng ng trc bn th Cha, loan bo
Tin Mng Nc Cha, chu ton vic phc v Li
Chn L, dng ln Cha ca l v hy t thing ling,
canh tn Dn Cha bng nc ti sinh, ngi c
gp c Gi-su Ki-t, Con Mt Cha l Thin Cha
v l ng Cu chng con trong ngy Ngi
quang lm v nh lng nhn t ca Cha, c lnh
nhn phn thng v trung thnh vi chc v
(Euchologion).
1588 1569.
"c n sng b tch bi b, cc ph t hip thng
vi gim mc v linh mc on, chm sc dn Thin Cha,
vi "vai tr phc vu" trong phng v, trong vic rao ging v
bc i" (x. LG 29).
589

1589.
ng trc n thnh cao c v chc v t t, cc
thnh tin s tha thit mi gi nhng ngi lnh nhn chc
thnh hon ci sng xng ng vi ng dng b tch
t h lm tha tc vin. V th, thnh Gh-g-ri- thnh Nadi-a-n khi cn l linh mc tr, ku ln :
460.
Trc tin phi thanh luyn mnh ri mi thanh luyn
k khc, phi hc ri mi dy d, phi tr nn nh
sng ri mi chiu soi, phi n vi Cha ri mi ko
k khc c, phi t thnh ho mi thnh ho k
khc, phi a tay dn dt v cho nhng li khuyn
bo khn ngoan (x. Or 2,71). Ti bit chng ta l tha
tc vin ca ai, chng ta a v no, chng ta hng
v ai. Ti bit Thin Cha cao c v con ngi yu
ui, v bit c sc lc ca con ngi (x. sd 74).
Vy linh mc l ai ? L ngi bo v chn l, c
ng chung vi cc thin thn, cng ca ht vi cc
tng lnh thin thn, mang l vt ln bn th thin
quc, chia s chc t t vi c Ki-t, canh tn vn
vt, phc hi hnh nh Thin Cha trong v tr, ti
to th gii cho tri mi t mi; ni cho cng, ngi
1551.
Cha thnh x Ars ni : "Linh mc tip ni cng trnh
cu trn tri t..." "Nu hiu r linh mc l ai,
ngi ta s cht khng phi v s hi, m v yu
mn..." "Linh mc chnh l tnh thng ca Thnh
Tm Cha Gi-su" (Nodet, Gio-an Ma-ri-a Vi-a-n).
TM LC
1590.
Thnh Phao-l ni vi Ti-m-th mn ca mnh :
"Ti nhc anh phi khi li c sng ca Thin Cha, c
590

sng anh nhn c khi ti t tay trn anh" (2Tm 1,6) v

"Ai mong c lm gim qun, ngi y c mun mt
nhim v cao c" (1Tm 3,1). Ngi ni vi Ti-t : "Ti
anh li o K-ta, chnh l anh hon thnh cng vic t
chc, v t nhng k mc trong mi thnh nh ti truyn
cho anh" (Tt 1,5).
1591.
Ton th Hi Thnh l mt dn t t. Nh b tch
Thnh Ty, mi tn hu tham d vo chc t t ca c Kit. S tham d ny c gi l "chc t t cng ng". Trn
nn tng ca chc t t cng ng v phc v chc t t
ny, cn c s tham d khc vo s mng ca c Ki-t,
l chc t t tha tc c trao ban qua b tch Truyn
Chc, vi trch nhim phc v trong cng on nhn danh
c Ki-t v thi hnh chc v th lnh ca Ngi.
1592.
T bn cht, chc t t tha tc khc vi chc t t
cng ng, v ban cho th nhn quyn thnh chc phc v
cc tn hu. Cc tha tc vin c chc thnh phc v dn
Cha qua vic ging dy, c hnh Phng v v hng dn
Mc v.
1593.
T ban u, tha tc v thnh c trao ban v th
hin theo ba bc : gim mc, linh mc v ph t. Cc tha
tc v c trao ban qua b tch truyn chc khng th thiu
c cho cu trc hu c ca Hi Thnh : khng th quan
nim mt Hi Thnh m khng c gim mc, linh mc v ph
t (x. Thnh I-nha-xi- An-ti--ki-a, Th gi Tra-li-a-n,
3,1).

591

1594.
Gim mc lnh nhn cch trn y b tch Truyn
Chc. Qua , cc ngi gia nhp gim mc on v tr
thnh th lnh hu hnh ca Hi Thnh a phng c
giao cho cc ngi. Vi t cch l ngi k nhim cc tng
v l thnh vin ca gim mc on, cc gim mc chia s
trch nhim tng v s mng ca ton th Hi Thnh
di quyn c Gio Hong, ng k nhim thnh Ph-r.
1595
Cc linh mc lin kt vi gim mc trong phm chc
t t v ty thuc cc ngi trong cng tc mc v. Cc linh
mc c mi gi tr thnh cng s vin khn ngoan ca
cc gim mc, hp thnh linh mc on quanh gim mc,
cng chia s trch nhim vi ngi v gio hi a phng.
Cc linh mc c gim mc trao trch nhim chm sc mt
cng on gio x, hay ch nh mt cng vic phc v Hi
Thnh.
1596
Cc ph t l nhng tha tc vin c phong chc
phc v Hi Thnh. Cc ph t khng c chc t t tha
tc, nhng qua vic phong chc, cc ngi lnh nhn nhim
v quan trng trong tha tc v rao ging Li Cha, lo vic
phng t, chm sc cng on v thc thi bc i. l
nhng nhim v cc ngi phi chu ton di quyn mc v
ca gim mc.
1597.
B tch Truyn Chc c trao ban qua vic t tay
ca gim mc. Sau l li nguyn phong chc trng th,
cu xin Cha ban cho tin chc nhng n sng cn thit cho
tha tc v. B tch Truyn Chc in n tn vnh vin.

592

1598.
Hi Thnh ch truyn chc cho ngi nam c
ra ti sau khi kim tra chc chn h c kh nng thi hnh
chc v c giao. Ch gio quyn c trch nhim v c
quyn chn mt ngi lnh nhn chc thnh.
1599.
Trong Gio Hi La-tinh, thng ch truyn chc linh
mc cho cc ng vin t nguyn sng c thn v cng khai
biu l mun ny v yu mn Nc Tri v phc v tha
nhn.
1600.
Ch c gim mc mi thm quyn tn phong ba
cp bc ca b tch Truyn Chc.
Mc 7

B TCH HN PHI
1601.
"Do hn c, ngi nam v ngi n to nn mt
cng ng sng chung sut i, t bn tnh hn c hng
v thin ch ca i v chng v vic sinh sn cng gio dc
con ci. c Ki-t nng hn c gia nhng ngi
chu php Thnh Ty ln hng b tch" (x. CIC, khon 1055,
trit 1).
I- HN NHN TRONG NH CA THIN CHA
1602 369, 796.

593

Kinh Thnh m u vi vic Thin Cha to dng

ngi nam v ngi n theo hnh nh v ging nh Ngi
(x. St 1,26-27) v kt thc vi vin nh v "m ci Con
Chin" (x. Kh 19,7.9). T u n cui, Kinh Thnh ni v
hn nhn v "mu nhim" hn nhn, v vic thit lp v
ngha m Thin Cha ban cho n, v ngun gc v mc
ch ca hn nhn, v nhng bin chuyn qua dng lch s
cu , v nhng kh khn do ti v vic canh tn trong
Cha (1Cr 7,39), trong Giao c Mi gia c Ki-t v Hi
Thnh (x. Ep 5,31-32).
Hn nhn trong trt t sng to
1603 731 2331 2210.
"ng To Ha thit lp v ban nhng nh lut
ring cho i sng chung thn mt v cho cng on tnh yu
v chng... chnh Thin Cha l ng tc to hn nhn" (x.
GS 48,1). V Thin Cha to dng ngi nam v ngi
n, nn n gi hn nhn c ghi khc ngay trong bn tnh
ca h. Hn nhn khng phi l mt nh ch thun ty nhn
loi, mc du qua bao nhiu bin i tri di qua cc thi i,
trong cc nn vn ho, c cu x hi v thi tm linh khc
nhau. Nhng s khc bit ny khng c lm chng ta qun
i nhng nt chung v thng tn. Mc d phm gi ca nh
ch y khng phi u cng sng t nh nhau (x. GS 47,
2), trong tt c cc nn vn ho, c mt ngha chc chn v
s cao qu ca hn nhn. "V s lnh mnh ca con ngi
cng nh ca x hi nhn loi v Ki-t gio lin kt cht ch
vi tnh trng tt p ca cng on hn nhn v gia nh"
(x. GS 47,1).
1604 355.
V yu thng, Thin Cha dng nn con ngi v
mi gi con ngi i vo tnh thng, l n gi nn tng
594

v bm sinh ca con ngi. Con ngi c dng nn theo

hnh nh v ging nh Thin Cha (x. St 1,27) l Tnh Yu
(x. 1Ga 4,8.16). V Cha dng nn ngi nam v ngi
n, nn tnh yu h tng gia h tr thnh hnh nh ca tnh
yu tuyt i v bn vng m Thin Cha dnh cho con
ngi. Di mt ng To Ha th tnh yu ny tt, rt tt
(x. St 1,31). Thin Cha chc phc cho tnh yu hn nhn
n c tr nn sung mn v th hin trong vic bo tn
cng trnh sng to : "Thin Cha chc phc cho h, Ngi
phn : hy sinh si ny n cho y mt t v thng tr mt
t" (St 1,28).
1605 372 1614.
Thnh Kinh khng nh ngi nam ngi n c
to dng cho nhau : "Con ngi mt mnh th khng tt".
Ngi n l "xng tht bi xng tht" ngi nam, ngang
hng v gn gi vi ngi nam. Thin Cha ban ngi n
cho ngi nam nh mt "tr ta", nh "chnh Cha n tr
gip ngi nam" (x. Tv 121,2). "V th, ngi nam la cha
m m gn b vi v mnh, v c hai thnh mt xng mt
tht" (x. St 2,24). S hp nht bn vng gia hai ngi nam
n c c Ki-t ni r khi nhc li nh "t nguyn
thy" ca ng Sng To. H khng cn l hai, nhng ch l
mt xng mt tht" (Mt 19,6).
Hn nhn di ch ti li
1606.
Mi ngi u c kinh nghim v s d chung quanh
mnh v ni chnh mnh. Kinh nghim ny cng r trong cc
mi tng quan gia ngi nam v ngi n. Qua cc thi
i, s hip nht ca hn nhn b e da bi bt ho, c
thng tr, bt trung, lng ghen tng v nhng xung t c
th a n hn th v on tuyt. S xo trn ny c th
595

bc l nhiu hay t v c th khc phc nhiu t ty theo vn

ho, thi i v c nhn, nhng hnh nh y l chuyn
chung ca nhn loi.
1607 1849 400.
Theo c tin, xo trn au xt ny khng xut pht t
bn tnh ca ngi nam v ngi n, cng khng do bn cht
ca cc mi tng quan gia h, m do ti li. S v vi
Thin Cha do nguyn ti dn n hu qu l ph v s hip
thng nguyn thy gia ngi nam v ngi n. Tng quan
gia hai ngi b xo trn do vic li cho nhau (x. St
3,12); s hp dn phi tnh l hng n ring ca ng Sng
To (x. St 2,22) bin thnh tng quan thng tr v ham
mun (x. St 3,16b); vic sinh si ny n v thng tr mt t
(x. St 1,28) vn l n gi cao p ca ngi nam v ngi
n, tr nn nng n v nhng au n khi sinh con v cc
nhc khi kim n (x. St 3,16-19).
1608 55.
Trt t ca cng trnh sng to vn tn ti d b xo
trn nng n. cha lnh nhng vt thng do ti li,
ngi nam cng nh ngi n cn n Cha tr gip bng
n sng m vi lng nhn hu v bin, Ngi khng bao gi
t chi ban cho h (St 3,21). Khng c s tr gip ny,
ngi nam v ngi n khng th t ti s ho hp trong
cuc sng nh Thin Cha mun ngay t "ban u khi
dng nn h".
Hn nhn di L Lut ca Gio c C
1609 410.
Thin Cha nhn t khng b con ngi ti li.
Nhng au kh do ti nh "au n khi sinh con" (x. St
3,16), lao ng " m hi trn" (St 3,19) l nhng phng
596

thuc gim bt nhng tc hi ca ti. Sau khi con ngi sa

ng, hn nhn gip vt thng tnh trng co cm, ch k, tm
khoi lc ring sn sng m ra vi tha nhn, tng tr v
hin thn cho nhau.
1610 1963 2387.
thc o c v s duy nht v bt kh phn ly ca
hn nhn c pht trin dn trong Cu c. Tc a th ca
cc t ph v vua cha cha c y lui r rt. Nhng lut
M-s bnh vc ngi n khi b ngi nam p ch. Du
vy, nh c Ki-t ni lut Cu c cn mang nhng du
vt ca "s cng lng" ca ngi nam, do M-s cho
php b v (x. Mt 19,8; nl 24,1).
1611 219,2380 2361.
Khi nhn giao c ca Cha vi t-ra-en di hnh
nh ca mt tnh yu hn nhn c hu v chung thy (x. Hs
1-3; Is 54; 62; Gr 2-3; 31, Ed 16;23), cc ngn s dn
lng Dn Tuyn Chn h thc su xa v tnh duy nht
v bt kh phn ly ca hn nhn (x. Ml 2,13-17). Sch Rt v
T-bi-a nu ln nhng chng t cm ng v ngha cao
qy ca hn nhn, ca lng chung thy v s u ym ca v
chng. Truyn thng lun nhn thy trong sch Dim Ca li
din t tnh yu con ngi theo ngha l phn nh tnh yu
ca Thin Cha, mt tnh yu "mnh lit nh s cht" m
"thc l khng dp tt c" (Dc 8,6-7).
Hn nhn trong Cha
1612 521.
Giao c gia Thin Cha v dn t-ra-en theo hnh
nh hn nhn, chun b mt giao c mi vnh cu. Trong
giao c ny, Con Thin Cha khi nhp th v hin mng
mnh lin kt vi ton nhn loi c Ngi cu chuc
597

(x. GS 22). Qua , Ngi chun b cho tic ci ca Con

Chin ( Kh 19,7.9)
1613.
Khi u i sng cng khai, c Ki-t thc hin
du ch u tin trong l ci, theo li yu cu ca M Mari-a (x. Ga 2,1-11). Hi Thnh coi vic c Ki-t hin din
trong tic ci Ca-na c mt tm quan trng c bit. Hi
Thnh nhn s kin ny nh Li Cha xc nhn hn nhn l
vic tt v cng b hn nhn t y l du ch hu hiu v s
hin din ca c Ki-t.
1614 2336 2382.
Trong khi rao ging, c Ki-t cho thy r rng
ngha nguyn thy ca vic phi hp gia ngi nam v
ngi n nh thu ban u ng Sng To mun. Vic
M-s cho php b v l mt nhng b trc lng chai d
ca ngi nam (Mt 19,8). ng ra, s phi hp hn nhn
l bt kh phn ly : chnh Thin Cha quyt nh nh vy:
"S g Thin Cha kt hp, loi ngi khng c phn
ly" (Mt 19,6)
1615 2364 1642.
Khi c Ki-t nhn mnh r rng hn nhn l bt kh
phn ly, nhiu ngi ng ngng v coi l mt i hi
khng th thc hin c (x. Mt 19,10). Tuy nhin, c Kit khng t cho cc i v chng mt gnh qu nng
khng th mang ni (x. Mt 11, 29-30), nng hn lut M-s.
Khi ti lp trt t ban u ca cng trnh sng to b ti li
lm xo trn, Ngi ban sc mnh v n sng cc i
v chng sng i hn nhn trong chiu kch mi ca Nc
Thin Cha. Khi t b mnh v vc thp gi theo c Ki-t
(x. Mc 8,34) cc i v chng "c th hiu c" (x. Mt
19,11) ngha nguyn thy ca hn nhn v sng i hn
598

nhn nh s tr gip ca c Ki-t. n sng ca hn nhn

Ki-t gio l hoa qu ca Thnh Gi c Ki-t, ngun mch
mi i sng ki-t hu.
1616.
Thnh Phao-l cho thy iu khi ni : "Ngi lm
chng hy yu thng v nh c Ki-t yu thng Hi
Thnh, v hin mnh v Hi Thnh Ngi thnh ho Hi
Thnh" (Ep 5,25-26). Ngi cn ni thm : "Chnh v th,
ngi nam s la cha m m gn b vi v mnh v c hai s
thnh mt xng mt tht. Mu nhim ny tht l cao c. Ti
mun ni v c Ki-t v Hi Thnh" (Ep 5,31-32).
1617 796.
Ton b i sng Ki-t gio mang du n ca tnh
yu "hn nhn" gia c Ki-t v Hi Thnh. B tch Thnh
Ty, ca ng dn vo dn Thin Cha, l mu nhim "hn
nhn", nn cng c gi l "thanh ty chun b hn nhn"
(x. Ep 5,26-27) trc khi d tic ci l b tch Thnh Th.
Hn nhn Ki-t gio l du ch hu hiu, l b tch ca giao
c gia c Ki-t v Hi Thnh. Hn nhn gia hai ngi
c ra ti l mt b tch thc s ca Giao c Mi, v
biu th v thng ban n sng cho h (x. DS 1800; CIC 1055,
2).
Khit tnh v Nc Tri
1618 2232 1579.
c Ki-t l trng tm ca ton b i sng Ki-t
gio. Phi coi trng mi lin kt vi Cha hn mi mi lin
kt khc, d l gia nh hoc x hi (x. Lc 14,26; Mc 10,2831). Ngay thu ban u ca Hi Thnh, c nhng ngi
nam v n t b s tt lnh ca i sng hn nhn theo
Con Chin bt c ni no (x. Kh 14,4), chuyn lo vic ca
599

Cha, tm cch lm p lng Ngi (x. 1Cr 7,32), v sn

sng n Tn Lang ang n (x. Mt 25,6). c Ki-t
mi gi mt s ngi sng theo gng mu ca Ngi :
"C nhng ngi khng kt hn v t khi lt lng m,
h khng c kh nng; c nhng ngi khng th
kt hn v b ngi ta hon; li c nhng ngi t
khng kt hn v Nc Tri. Ai hiu c th hiu"
(Mt 19,12).
1619 922-924.
Khit tnh v Nc Tri l mt hoa tri c bit ca
n sng b tch Thnh Ty, mt du ch ni bt v s tri
vt ca mi lin kt vi c Ki-t, s nng lng ch i
Cha li n, v l mt du ch nhc nh hn nhn l mt
thc ti ca mt th gii ang qua i (x.Mc 12,25; 1Cr 7,31).
1620 2349.
B tch Hn Phi v i sng Khit Tnh v Nc
Tri u pht xut t c Ki-t. Ngi em li cho hai li
sng ny ngha v ban n sng cn thit bc no ngi
ta cng c th sng ng theo thnh Ngi (x.Mt 19,3-12).
Va phi cao i sng khit tnh v Nc Tri (x.LG 42;
PC 12; OT 10) va phi tn trng hn nhn cng gio.
Chng vy, chng ta s khng hiu c ngha v gi tr
ca c hai :
Nu h gi hn nhn, th ng thi h gi c khit
tnh; nu hn nhn c ca ngi, th c khit tnh
cng c cao... iu g ch tt khi so snh vi
iu xu, th cha phi l tt tht, nhng nu tt hn
nhng iu c cng nhn l tt, th mi l iu
tuyt ho (Thnh Gio-an Kim Khu, v s Khit
Tnh, 10,1; x. FC 16).
600

II. C HNH B TCH HN PHI

1621 1323 1368.
Trong nghi l La-tinh, hn nhn gia hai ngi cng
gio thng c c hnh trong thnh l, v cc b tch u
lin h vi mu nhim Vt Qua ca c Ki-t (x. SC 61).
Trong thnh l, chng ta tng nim Giao c Mi, trong
c Ki-t kt hip vnh vin vi Hi Thnh l Hin Th
c Ngi yu mn v hin thn thnh ho (x. LG 6).
Do , b tch Hn Phi c c hnh trong thnh l tht l
thch hp : i hn phi by t s ng thun hin thn cho
nhau bng vic lin kt vi c Ki-t hin thn cho Hi
Thnh, iu c hin ti ho trong thnh l, v bng vic
rc l nh kt hp vi Mnh v Mu c Ki-t, h "tr
thnh mt thn th" trong Ngi (x. 1Cr 10,17).
1622 1422.
"Xt nh mt hnh vi b tch thnh ho, Hn Phi
phi c c hnh th no b tch c thnh s, xng
ng v sinh hiu qua" (x. FC 67). Do , i hn phi nn
lnh nhn b tch Giao Ho chun b c hnh b tch Hn
Phi.
1623.
Theo truyn thng La-tinh, chnh i hn phi l tha
tc vin n sng c Ki-t; h ban b tch Hn Phi cho
nhau khi h by t s ng thun kt hn trc mt Hi
Thnh. Trong truyn thng cc Gio Hi ng Phng, linh
mc hay gim mc ch l lm chng vic i hn phi trao
i li ng thun kt hn (x.CCEO 817), nhng li chc hn
ca cc ngi cng cn thit b tch thnh s (x. CCEO
828).

601

1624 736.
Cc l nghi phng v c nhiu li nguyn xin chc
lnh v xin n Thnh Thn, khn cu Cha ban trn y n
sng v phc lc cho i tn hn, c bit cho ngi v. Nh
li nguyn xin n Thnh Thn ca b tch ny, i hn phi
lnh nhn Cha Thnh Thn l s hip thng tnh yu gia
c Ki-t v Hi Thnh (x. Ep 5,32). Chnh Cha Thnh
Thn l du n hn c ca h, l ngun mch tnh yu ca
h, l sc mnh gip h chung thy.
III- S NG THUN KT HN
1625 1734.
Ngi k kt giao c hn nhn phi l mt ngi
nam v mt ngi n ra ti, t do kt hn v cng
khai by t s ng thun kt hn.
"T do" ngha l:
- khng b p buc;
- khng b ngn tr theo lut t nhin hay gio lut
1626 2201.
Hi Thnh coi vic hai ngi by t s ng thun kt
hn l yu t cn thit "lm nn hn nhn" (x. CIC 1057, 1).
Thiu s ng thun ny th khng c hn nhn.
1627 1735.
S ng thun l "hnh vi nhn linh, trong i v
chng t hin cho nhau v n nhn nhau" (x. GS 48,1); (x.
CIC 1057, 2) : "Anh nhn em lm v"; "Em nhn anh lm
chng" (x. OcM 45). S ng thun ny ni kt hai v chng
li vi nhau, c th hin trn vn khi hai ngi "tr nn
mt thn th" (x. St 2, 24; Mc 10, 8; Ep 5,31).

602

1628.
S ng thun phi l hnh vi ch ca mi ngi
phi ngu, khng b cng bc v bo lc hay qu s hi do
mt nguyn c ngoi ti (x. CIC 1103). Khng c th lc
nhn loi no c th thay th s ng thun ny (x. CIC 1057,
1) . Thiu s t do, hn nhn khng thnh.
1629.
V l do ny (hay nhng l do khc lm cho hn nhn
tr nn v hiu (x. CIC 1095-1107) , sau khi nh to n xt
duyt hon cnh y , Hi Thnh c th tuyn b mt hn
nhn no l "v hiu", ngha l hn nhn y trc
khng thnh s. Trong trng hp ny, hai ngi c t do
k kt mt hn c khc, d vy h vn phi gi nhng
ngha v t nhin xut pht t dy rng buc trc (x. CIC
1071) .
1630.
Linh mc (hay ph t), chng gim nghi thc Hn
Phi, nhn danh Hi Thnh nhn li ng thun ca i hn
phi v chc lnh cho h. S hin din ca tha tc vin Hi
Thnh (v ca nhng ngi lm chng), cho thy r rng
hn nhn l mt bc sng trong Hi Thnh.
1631.
V l do ny, Hi Thnh thng i buc cc tn hu
phi kt hn theo th thc ca Hi Thnh (x. C Trent: DS
1813-1816; CIC 1108). Qui nh ny c nhng l do sau :
1069.
- hn nhn l mt bc sng trong Hi Thnh, c nhng
ngha v v quyn li gia i v chng v i vi con ci;
1537.
603

- b tch Hn Phi l mt hnh vi phng v. Do , nn c

hnh trong nghi thc phng v cng khai ca Hi Thnh;
- v hn nhn l mt bc sng trong Hi Thnh, nn phi c
s chc chn (v th buc phi c nhng ngi lm chng);
2365.
- vic cng khai by t s ng thun bo v li cam kt v
gip v chng sng chung thy.
1632.
Chun b hn nhn l iu rt quan trng li cam
kt ca i hn phi tr thnh mt hnh vi t do v c trch
nhim, cng nh hn c c c nn tng t nhin v siu
nhin, vng chc v lu di :
2206.
Tm gng v bi hc ca cha m cng nh ca cc
gia nh l bc chun b u tin.
Cc v mc t v cng on tn hu c xem nh l
"gia nh Thin Cha", gi mt vai tr quan trng khng th
thay th c trong vic chuyn giao gi tr t nhin v siu
nhin ca hn nhn v gia nh (x. CIC 1063). Nht l trong
thi i chng ta, gii tr phi chng kin nhng cnh gia
nh tan v, vic chun b li cng khn thit hn :
2350.
Phi bit gio dc thanh thiu nin hp thi v hp
cch v phm gi, phn s v hnh vi th hin tnh yu v
chng, nht l trong chnh khung cnh gia nh. Nh , mt
khi c rn luyn gi c khit tnh, n tui thch
hp, h c th tin ti hn nhn sau khi sng ng n giai
on nh hn ( x. GS 49,3).

604

Hn phi hn hp v khc o
1633.
Trong nhiu quc gia, thng c nhng hn phi hn
hp (gia ngi cng gio v ngi c ra ti ngoi cng
gio). Tnh trng ny i cc i v chng cng nh cc mc
t phi lu tm c bit. Trong trng hp hn phi khc
o (gia ngi cng gio v ngi cha c ra ti) cng
phi d dt hn.
1634 817.
Hn nhn hn hp c th gp nhiu kh khn, nhng
khng phi l khng th vt qua, nu h c gng kt hp
nhng g lnh nhn ni cng on ca h v cng nhau
hc hi sng trung thnh vi c Ki-t. Du vy, khng
c coi thng nhng kh khn trong hn nhn hn hp.
Nhng kh khn ny xut pht t s chia r gia cc ki-t
hu n nay vn cha gii quyt c. i v chng c th
cm nghim thm kch cc ki-t hu chia r ngay trong gia
nh ca mnh. Hn nhn khc o cn gp nhiu kh khn
hn. Nhng bt ng quan im v c Tin v hn nhn,
cng nh nhng no trng tn gio khc nhau, c th dn n
nhng cng thng trong gia nh, nht l v vic gio dc con
ci. Mt nguy him khc l ngi ta c th dng dng v tn
gio.
1635.
Theo lut hin hnh ca Gio Hi La-tinh, Hn Phi
hn hp ch hp php khi c php minh th ca gio quyn (
x. CIC 1124), Hn phi khc o ch thnh s khi c php
chun minh th ( x. CIC 1086.) . Mun c php hay c
chun, hai ng s phi bit v chp nhn nhng mc ch
v c tnh chnh yu ca hn nhn v bn cng gio xc
nhn cam kt gi c tin ca mnh, bo m cho con ci
605

c ra ti v gio dc trong Hi Thnh Cng Gio, cng

phi cho bn khng cng gio bit r nhng iu y (x. CIC
1125) .
1636 821.
Trong nhiu min, nh i thoi i kt, mt s cng
on ki-t hu t chc mc v chung cho cc i hn
phi hn hp. Mc v ny gip cc i v chng ny bit
sng hon cnh c bit ca h di nh sng c tin. ng
thi, cng gip h lt thng cc cng thng gia mt bn l
bn phn v chng i vi nhau v mt bn l bn phn i
vi Gio Hi ca h. Mc v ny phi khuyn khch trin
khai cc im chung trong c tin v tn trng nhng iu
cn phn cch h.
1637.
Trong trng hp hn phi khc o, bn cng gio
c trch nhim c bit : "Chng ngoi o c thnh ho
nh v v v ngoi o c thnh ho nh chng c o"
(1Cr 7,14). Tht l mt nim vui ln cho bn cng gio v
cho Hi Thnh nu "vic thnh ho ny" a ngi khng
cng gio t nguyn n nhn c tin Ki-t gio (x. 1Cr
7,16). Chnh tnh yu hn nhn chn thnh, vic khim tn
v kin nhn thc thi nhng nhn c gia nh v sing nng
cu nguyn c th chun b cho ngi khng c o c n
lm con Cha.
IV- HIU QU CA B TCH HN PHI
1638
"Do hn phi hu hiu, gia v chng pht sinh mt
mi dy rng buc vnh vin v c nht t bn cht. Ngoi
ra, trong hn phi Ki-t gio, do mt b tch ring bit, v
chng c cng c v nh th c thnh hin nhm ti
606

thin chc v nhng trch nhim ca bc sng" (x. CIC

1134).
S rng buc hn nhn
1639.
Chnh Thin Cha ng n xc nhn li giao c qua
hai ngi ng thun kt hn, t hin cho nhau v n
nhn nhau (x. Mc 10,9). T hn c ca h "pht sinh mt
nh ch vng chc theo nh ca Thin Cha v c gi tr
trc mt x hi" (x. GS 48,1). Hn c c lin kt vi
giao c Thin Cha k kt vi nhn loi :
"Tnh yu v chng ch thc c kt nhp trong tnh yu
Thin Cha" (x. GS 48,2).
1640 2365.
Nh vy s rng buc ca hn nhn do chnh Thin
Cha lin kt nn hn nhn thnh s v hon hp, gia hai
ngi c ra ti, khng bao gi c tho g. Dy lin
kt ny l kt qu ca vic hai ngi t nguyn kt hn v do
s hon hp ca hn phi. y l mt thc ti khng th o
ngc v tr thnh mt giao c c Thin Cha Trung Tn
bo m. Hi Thnh khng c quyn ni ngc li s an bi
khn ngoan ca Thin Cha (x. CIC 1141).
n sng b tch Hn Phi
1641
"Cc i v chng Ki-t gio c nhng n ring
cho bc sng ca mnh trong Dn Cha" (x. LG 11). n sng
c bit ca b tch Hn Phi kin ton tnh yu v chng,
cng c s hip nht bt kh phn ly ca h. Nh n sng
ny, "h gip nhau nn thnh trong i sng hn nhn, trong
vic n nhn v gio dc con ci" (x. LG 11; x.LG 41)
607

1642 1615 796.

c Kit l ngun mch ca n sng ny. Cng nh
xa Thin Cha c sng lp
"Ti s mc u ra sc mnh m t cch y v nim
hnh phc ca cuc hn nhn c Hi Thnh lo liu, c
l dng xc nhn, c li chc lnh nim n, c cc thin
thn cng b v c Cha trn tri chun y... C i bn no
p bng i bn Ki-t hu, c kt hip do cng mt nim
hy vng, cng mt c nguyn, cng mt n np, cng mt
cng vic phc v. C hai cng l con mt Cha, cng phc
v mt Cha; khng g phn r h ni, trong tinh thn cng
nh trong xc tht; ngc li, h l hai trong cng mt xc
tht. u c cng mt xc tht, cng c cng mt tinh thn"
(x. Tng Hun Gia nh 13).
V- CH LI V I HI CA TNH YU HN NHN
1643 2361.
"Tnh yu v chng bao gm mt tng th trong
c mi yu t cu to nn ngi v : ting gi ca thn xc
v ca bn nng, sc mnh ca cm tnh v ca lng yu
mn, kht vng ca tinh thn v ca ch; tnh yu thng
y nhm n mt s hip nht su xa v ngi v, khng ch l
s kt hip thnh mt thn xc, nhng l s hip nht n
ch cn mt tri tim, mt linh hn; tnh yu y i hi s bt
kh phn ly v trung tn trao hin cho nhau mt cch dt
khot, n moi ra cho vic sinh sn. Tt mt li, chnh l
nhng yu t thng thng ca tnh yu v chng nhng vi
mt ngha mi m mt ngha khng ch thanh luyn v
cng c nhng yu t y nhng cn nng chng ln cao n
bin chng thnh li din t nhng gi tr c bit ca Kit gio" (x. Tng Hun Gia nh 13).

608

Tnh n nht v bt kh phn ly ca Hn Nhn

1644.
Ngay t bn cht, tnh yu v chng i hi s n
nht v bt kh phn ly cho cng on nhn v bao trm ton
b i sng h. "H khng cn l hai, m l mt xng mt
tht" (x. Mt 19,6; x St 2,24). "H c mi gi khng ngng
ln ln trong tnh hip thng vi nhau qua vic trung thnh
mi ngy vi li cam kt hn nhn l trao hin trn vn cho
nhau" (x. Tng Hun Gia nh 19). S hip thng nhn v
ny c cng c, c thanh luyn, v hon thin nh b
tch Hn Phi em li s hip thng trong c Ki-t. S
hip thng ny cng thm su hn nh cng chia s mt c
tin v cng n nhn Mnh Thnh Cha.
1645 369.
Phi nhn nhn phm gi c nhn bnh ng gia v
chng trong tnh tng i trn vn nh , biu hin r
rng tnh n nht ca hn nhn c Cha xc nhn" (x.
GS 49,2). Tc a th tri vi phm gi bnh ng ny v vi
tnh yu v chng, v tnh yu v chng c tnh n nht v
c hu (x.Tng Hun Gia nh 19).
2364-2365
Chung thy trong tnh yu v chng
1646
T bn cht, tnh yu hn nhn i hi hai v chng
phi chung thy. y l h qu ca vic hai v chng t hin
cho nhau. Tnh yu i ho phi dt khot, khng c tm
b. "S lin kt mt thit vn l s t hin ca hai ngi cho
nhau, cng nh li ch ca con ci buc hai v chng phi
hon ton trung tn v i hi h kt hp vi nhau bt kh
phn ly" (x. GS 48,1).
609

1647.
L do su xa nht i hi hai v chng phi chung
thy, cn c trn s trung tn ca Thin Cha vi giao c
ca Ngi, s trung tn ca c Ki-t vi Hi Thnh. Nh b
tch Hn Phi, hai v chng c ban n din t v lm
chng cho s trung tn y. Do b tch, tnh bt kh phn ly
ca hn nhn tip nhn mt ngha mi v su xa hn.
1648.
Rng buc sut i vi mt ngi khc c th l mt
iu kh v khng th thc hin c. Do , cn phi loan
bo Tin Mng : Thin Cha yu chng ta bng mt tnh
yu vnh vin v khng bao gi rt li; tnh yu v chng
c tham d vo tnh yu ny; tnh yu ny hng dn v
nng h; nh chung thy vi nhau, h c th lm chng
nhn cho tnh yu trung tn ca Thin Cha. Nh n sng ca
Thin Cha, nhng i v chng sng chng t y, lm lc
trong nhng hon cnh rt kh khn, ng c cng on
Hi Thnh bit n v nng (x. Tng Hun Gia nh 20).
1649 2383.
C nhng hon cnh thc t hai v chng khng th
tip tc sng chung c v nhiu l do khc nhau. Trong
nhng trng hp ny, Hi Thnh chp nhn h ly thn
v khng sng chung na. H vn l v chng trc mt
Thin Cha v khng c t do kt hn. Trong hon
cnh kh khn, gii php tt nht, nu c th, l ha gii vi
nhau. Cng on tn hu c mi gi gip h sng i Kit hu trong hon cnh y, trung thnh vi dy lin kt hn
nhn khng th tho g c (x. Tng Hun Gia nh 83;
CIC, khon 1151-1155).

610

1650 2384.
Nhiu ngi Cng Gio, mt s quc gia, ly d
v ti hn theo lut i. Hi Thnh trung thnh vi li ca
c Ki-t: "Ai b v v ci ngi khc, l phm ti ngoi
tnh; ai b chng ly ngi khc th cng phm ti ngoi
tnh" (x. Mc 10, 11-12). Nu hn nhn ln u thnh s,
Hi Thnh khng th cng nhn lin kt mi l thnh s.
Nu nhng ngi ly d, ti hn theo lut i, h ri vo
tnh trng khch quan i ngc li lut Thin Cha. V th,
bao lu cn sng trong tnh trng ny, h khng c rc
l. Cng vy, h khng th m nhn mt s trch nhim
trong Hi Thnh. Ch nhng ngi hi hn v mnh vi
phm n du ch giao c v s trung thnh vi c Ki-t,
v cam kt sng tit dc trn vn, mi c giao ha nh b
tch Thng Hi.
1651.
i vi nhng tn hu ang sng trong hon cnh
nh vy, vn gi c tin v ao c gio dc con ci theo tinh
thn cng gio, linh mc v cng on phi c thi n cn
c bit, h ng coi nh b tch la khi Hi Thnh v
np sng tn hu m h c th v phi gi v c ra ti:
"H c mi gi nghe Li Cha, tham d hy t
thnh l, kin tr cu nguyn, gp phn vo cc cng
cuc bc i v cc sng kin ca cng on phc
v cng l, gio dc con ci trong c tin cng gio,
vun trng tinh thn sm hi v lm cc vic n ti,
ngy qua ngy thnh khn ni xin n sng Thin
Cha (x. Tng Hun Gia nh 84).
2366-2367
Sn sng n nhn con ci Cha ban

611

1652 972.
"T bn cht, chnh nh ch hn nhn v tnh yu
la i quy hng v vic sinh sn v gio dc con ci nh
chp nh hon thnh hn nhn" (x. GS 48, 1):
"Con ci l n hu cao qu nht ca hn nhn v l s
ng gp ln lao kin to hnh phc ca cha m.
Thin Cha phn : "n ng mt mnh khng
tt" (St 2,18). Ngi l ng: "... t bui u,
dng nn mt ngi nam v mt ngi n" (Mt
19,4); chnh Ngi mun thng ban cho con ngi
cng tc mt phn c bit vo cng vic to dng
ca Ngi, Ngi chc lnh cho ngi nam v
ngi n ri ni: "Cc ngi hy tng gia, sinh sn"
(St 1,28). Do , vic th hin ch thc tnh yu v
chng cng nh ton th t chc i sng gia nh
pht sinh t vic th hin y, u nhm gip i v
chng can m sn sng cng tc vi tnh yu ca
ng To Ha v Cu Th, mc d khng loi b cc
mc ch khc ca hn nhn. Nh i sng la i,
Ngi lm cho gia nh ca Ngi ngy cng tin
trin v phong ph" (x.GS 50, 1).
1653 2231.
Tnh yu v chng cn phong ph nh nhng hoa
qu ca i sng lun l, tinh thn v siu nhin c cha
m truyn cho con ci qua vic gio dc (x. GE 3). Theo
ngha ny, mc tiu nn tng ca hn nhn v gia nh l
phc v cho s sng (x. Tng Hun Gia nh 28).
1654.
Nhng cp v chng khng c Thin Cha ban
cho c con ci, cng vn c th c c cuc i phu ph
y ngha, xt v nhn bn cng nh xt theo kit gio.
612

Cuc hn nhn ca h c th to sng bng s phong ph ca

bc i, n nhn v hy sinh.
VI. GIA NH L HI THNH THU NH
1655 759
c Ki-t mun sinh ra v ln ln trong gia nh
thnh Giu-se v M Ma-ri-a. Hi Thnh l "gia nh ca
Thin Cha". Ngay t u, Hi Thnh c hnh thnh
thng t nhng ngi "cng vi c gia nh", tr thnh tn
hu (x. Cv 18,8). Khi theo o, h ao c cho "c nh" c
n cu (x. Cv 16,3; 11,14). Nhng gia nh tn hu ny l
nhng hn o mang s sng Ki-t gia mt th gii ngoi
gio.
1656 2204
Ngy nay, trong mt th gii thng hng h v c
khi th nghch vi c tin, cc gia nh tn hu c tm quan
trng hng u, v l nhng l c tin sng ng v to
sng. Bi vy, cng ng Vatican II gi gia nh vi
danh xng c xa l Gio Hi ti gia. Chnh trong cc gia
nh, cc bc lm cha m bng li ni v gng sng ()
ang l nhng v rao ging c tin u tin, cho con ci h,
phc v cho n gi ring ca mi a con, c bit l n gi
linh thnh. (LG 11).
1657 1268 2214 2685.
Gia nh l ni th hin c bit chc t t cng ng
ca ngi cha, ngi m, con ci v mi phn t trong gia
nh, "nh lnh nhn cc b tch, kinh nguyn v t n, chng
t i sng thnh thin, hy sinh v c i hu hiu" (x. LG
10). Gia nh l trng hc u tin v i sng Ki-t gio
v l "mt trng hc pht trin nhn tnh" (x. GS 52,1).
Chnh trong gia nh, ngi ta hc bit lm vic vi s nhn
613

ni v nim vui, yu thng huynh , qung i tha th

lun, nht l phng th Thin Cha qua kinh nguyn v hy l
i sng.
1658 2231 2233.
Chng ta cng phi nh n mt s ngi, v nhng
hon cnh sng c th - thng l khng mun - phi sng
ht sc gn gi vi Tri Tim Cha Gi-su v ng c Hi
Thnh nht l cc mc t, yu thng cng nh c bit
quan tm chm sc; l s ng nhng ngi sng c
thn. Nhiu ngi trong s ny thng v ngho khng th
lp gia nh. C ngi m nhn cuc sng ny trong tinh
thn Tm Mi Phc Tht, phng s Thin Cha v anh em
mt cch gng mu. Tt c nhng ngi ny phi c cc
gia nh l "Hi Thnh thu nh" v gia nh ln l "Hi
Thnh" m rng ca nh n tip. Trn i ny, khng ai l
khng c gia nh : "Hi Thnh l nh v l gia nh ca tt
c mi ngi, c bit ca nhng ngi "lao nhc v gnh
nng" (Mt 11,28)" (x. Tng hun Gia nh 85).
TM LC
1659.
Thnh Phao-l ni : "Ngi lm chng hy yu
thng v nh c Ki-t yu thng Hi Thnh ... Mu
nhim ny tht cao c, Ti mun ni v c Ki-t v Hi
Thnh" (Ep 5,25.32).
1660.
Hn c m nh ngi nam v ngi n to nn
mt cng ng s sng v tnh yu, c ng Sng To
thit lp v ph cho nhng lut ring. T bn cht, hn nhn
hng n thin ch ca i v chng, vic sinh sn v gio
dc con ci. Hn nhn gia nhng ngi chu php thnh
614

ty c Cha Ki-t nng ln hng b tch (x. GS 48,1; CIC

1055, 1).
1661.
B tch Hn Phi biu th s hp nht gia c
1662.
Hn nhn t nn tng trn s ng thun ca c hai
bn kt c, ngha l trn mun dt khot hin thn cho
nhau sng giao c tnh yu chung thy v phong ph.
1663.
Hn nhn a nhng ngi phi ngu vo mt bc
sng trong Hi Thnh. V th, nn c hnh hn nhn cch
cng khai trong khung cnh ca mt c hnh phng v trc
s chng kin ca linh mc (hay chng nhn theo qui nh
ca Hi Thnh), nhng ngi lm chng v cng on tn
hu.
1664.
c tnh chnh yu ca hn nhn l n nht, bt kh
phn ly v n nhn con ci. Tc a th nghch li tnh n
nht ca hn nhn. Ly d l phn ly iu Thin Cha phi
hp. T chi sinh sn, i sng hn nhn mt i "hng n
cao qu nht" l con ci (x. GS 50,1).
1665.
Vic ti hn ca nhng ngi ly d khi ngi phi
ngu cn sng, nghch li nh v l lut ca Thin Cha
m Cha Ki-t dy. Nhng ngi ny khng b tch ra
khi Hi Thnh, nhng khng c rc l; h vn sng i
Ki-t hu, nht l gio dc con ci trong c tin.
1666.

615

Gia nh tn hu l ni con ci tip nhn nn mng

c tin. V vy, gia nh c gi rt ng l Hi Thnh thu
nh" hay "Hi Thnh ti gia", cng ng n sng v cu
nguyn, trng hc pht trin cc c tnh t nhin v c
mn Ki-t gio.
CHNG BN

NHNG C HNH PHNG V KHC

Mc 1

CC B TCH
1667.
"M Hin Hi Thnh thit lp nhng b tch. y
l nhng du ch thnh, v mt phn no phng theo nhng b
tch, nh biu trng nhng hiu qu - nht l nhng hiu
qu thing ling - v thng ban hiu qu nh li bu c
ca Hi Thnh. Nh cc b tch, con ngi chun b lnh
nhn hiu qu chnh yu ca cc b tch v thnh ha nhng
hon cnh khc bit trong cuc sng" (x. SC 60; CIC 1166;
CCEO 867).
Nhng c im ca b tch
1668 699,2157.
Hi Thnh thit lp cc b tch thnh ho mt s
tha tc v trong Hi Thnh, mt s bc sng, nhng hon
cnh rt a dng ca i ki-t hu, v c vic s dng nhng
vt hu ch cho con ngi. Theo quyt nh mc v ca cc
gim mc, b tch cn c dng p ng vi nhng nhu
616

cu, vi vn ha v lch s ring ca dn Ki-t gio trong

mt vng hay mt thi i. b tch lun lun gm mt kinh
nguyn, km theo thng l mt du ch xc nh nh t
tay, du thnh gi, ry nc thnh ( nhc li b tch Thnh
Ty).
1669 784 2626.
Cc b tch bt ngun t chc t t cng ng : mi
Ki-t hu u c mi gi tr nn mt li "chc lnh" (x.
St 12,2) ca Thin Cha v c kh nng chc lnh (x. Lc
6,28; Rm 12,14; 1Pr 3,9). V th, ngi gio dn c th ch
s mt s nghi thc chc lnh (x. SC 79; CIC 1168). Cc
nghi thc chc lnh cng lin quan n i sng Hi Thnh
v b tch, cng dnh ring cho cc tha tc vin c chc
thnh ch s ( gim mc, linh mc v ph t (x. Gv 16;18).
1670 1218,2001.
Cc b tch khng ban n Thnh Thn nh cc b
tch, nhng nh li cu ca Hi Thnh, chun b chng ta
n nhn n sng v gip chng ta "cng tc vi n sng".
"i vi cc tn hu c chun b chu o, hu ht mi
bin c trong cuc i u c thnh ha nh thnh n xut
pht t mu nhim Phc Sinh ca Cha Ki-t, ng chu
nn, chu cht v sng li. Chnh ngi l ngun mch ban
nng lc cho tt c cc b tch v b tch. Hu nh khng c
vic s dng ca ci vt cht chnh ng no li khng th
a ti mc ch thnh ha con ngi v ca ngi Thin
Cha" (x. SC 61).
Nhng hnh thc a dng ca b tch
1671 1078.
Trong s cc b tch, ng u l cc s chc lnh
(cho con ngi, cho bn n, cho cc s vt v cc ni chn).
617

Bt c s chc lnh no cng u l li ngi khen Thin

Cha v l li cu xin cc hng n ca Ngi. Trong Cha
Kit, cc kit hu c chc lnh bi Thin Cha Cha bng
tt c mi th chc lnh thing ling (Ep 1,3). Bi vy Gio
hi ban php lnh bng cch ku cu Danh thnh Cha Gisu
v thng c km du Thnh Gi ca Cha Kit.
1672 923 925, 903.
Mt s nhng chc lnh c tm vc lu di: l
thnh hin cho Thin Cha nhng con ngi, v dnh mt
s vt v ni chn cho vic c hnh phng v. Trong s
nhng chc lnh cho con ngi (ng ln vi s truyn chc
thnh l mt b tch) c: s chc lnh cho mt vin ph (hoc
mt n vin ph) ca mt an vin, - s thnh hin cc trinh
n, - nghi thc tuyn khn dng, - v nhng chc lnh cho
mt s tha tc v trong Gio Hi (chc c sch, chc gip
l, cc gio l vin). V s chc lnh cho cc vt, c
th nu ra s cung hin hoc lm php mt nh th hay mt
bn th, lm php cc du thnh, cc qu chung, v.v.
1673 395 550 1237.
Trong nghi thc Tr T, nhn danh Cha Ki-t, Hi
Thnh cng khai v c thm quyn cu xin mt ngi hay
mt s vt c Thin Cha bo v khi quyn lc ca c
thn Xa-tan v gii thot khi ch thng tr ca n. Cha
Gi-su tng trc xut thn d (x. Mc 1,25 tt); chnh Ngi
ban cho Hi Thnh quyn v nhim v tr t (x. Mc 3,
15;6,7.13;16,17). Nghi thc c hnh b tch Thnh Ty c
cng thc Tr T n gin. Nghi Thc Tr T trng th phi
do mt linh mc c hnh vi php ca gim mc. Linh mc
tr t phi thn trng v gi nghim ngt cc qui nh ca
Hi Thnh. Nghi thc Tr T nhm trc xut c thn Xa-tan
v gii thot khi nh hng ca n, nh quyn thing ling
Cha Gi-su y thc cho Hi Thnh. Mc ch ny khc
618

hn vi cc vic cha bnh, nht l cc bnh tm thn : cha

bnh l cng vic ca y khoa. Do , trc khi c hnh nghi
thc Tr T, phi iu tra cn thn chc chn y l
trng hp qu m ch khng phi mt dng bnh l (x. CIC
1172).
1674 688 2669,2678.
Ngoi phng v b tch v cc b tch, hun gio cn
phi k n nhng hnh thc o c ca cc tn hu. Trong
mi thi, cm thc ca dn thnh c din t bng nhng
hnh thc o c a dng, quy t quanh i sng b tch ca
Hi Thnh, nh tn knh cc thnh tch, ving cc thnh
in, hnh hng, rc kiu, ng thnh gi, cc v iu tn
gio, ln chui, eo nh thnh... (x. C Ni-x-a 2: DS
601;603; C Trent: DS 1822)
1675
Nhng hnh thc o c ny ni di ch khng thay
th i sng phng v ca Hi Thnh : "Phi chiu theo cc
ma phng v m xp t cc vic y ha hp vi Phng V
Thnh, c th coi l pht xut t phng v v tin dn dn
chng n vi phng v; v t bn cht, phng v vt xa
cc vic y" (x. SC 13).
1676 426.
Cc mc t phi nhn nh nng v c v
nhng vic o c; trong trng hp cn thit, phi thanh
luyn v iu chnh cm thc tn gio n tng di nhng
hnh thc ny, dn thnh hiu r hn mu nhim Cha Kit. Khi thi hnh nhng hnh thc o c ny, phi tun theo
cc ch th ca gim mc v hp vi nhng tiu chun chung
ca Hi Thnh (x. CT 54).

619

"Cc vic o c ch yu l mt tp hp nhng gi

tr nhm p ng cc vn nn ln ca cuc sng, theo
s khn ngoan Ki-t gio. c thc tin ca ngi dn
Ki-t c kh nng nhn nh tng qut v cuc sng.
Do , h c th ha hp mt cch sng to nhng g
thuc v Thin Cha v nhng g thuc v con ngi,
Cha Ki-t v c Ma-ri-a, tinh thn v th xc, hip
thng v nh ch, c nhn v cng on, c tin v
t quc, l tr v tnh cm. Ngun khn ngoan ny l
mt nn nhn bn Ki-t gio khng nh trit
phm gi con Thin Cha ca tng ngi, xy dng
mt tnh huynh cn bn, dy chng ta sng ha
hp vi thin nhin, cng nh hiu gi tr lao ng,
em li cho ta nhng l do sng vui v thoi mi
ngay gia cc cam go ca cuc i. i vi dn
thnh, ngun khn ngoan ny cn l mt nguyn l
nhn nh, mt "bn nng Tin Mng" gip dn
thnh nhn ra ngay tc khc. Khi no Hi Thnh
phc v cho Tin Mng v khi no Hi Thnh dng
Tin Mng phc v cho nhng bn tm khc" (x.
Vn kin Puebla; x. EN 48).
TM LC
1677.
b tch l nhng du ch thnh, c Hi Thnh
thit lp chun b cho con ngi n nhn hiu qu ca
cc b tch v thnh ha nhng hon cnh a dng ca cuc
sng.
1678.
Trong nhng b tch, cc php lnh c mt v tr c
bit : va l li ca ngi Thin Cha v nhng k cng v
hng n Ngi dnh cho chng ta; va l li Hi Thnh
620

chuyn cu chng ta s dng nhng hng n ca Thin

Cha theo tinh thn Tin Mng.
1679.
Ngoi phng v, i sng Ki-t hu cn c nui
dng bng nhng vic o c a dng, bt ngun t
nhng nn vn ha khc bit. Hi Thnh lun tnh thc,
dng nh sng c tin soi sng nhng vic o c ny. Hi
Thnh c v nhng vic o c c tinh thn Tin Mng v
s khn ngoan nhn bn, gp phn lm phong ph i sng
Ki-t hu.
Mc 2

L NGHI AN TNG KIT GIO

1680 1525.
Tt c cc b tch, nht l cc b tch khai tm Ki-t
gio, u hng ti mc tiu l cuc Vt Qua cui cng
dn a ngi con Thin Cha vt qua s cht, vo i
Sng trong Nc Tri. Nhng iu ngi tn hu tuyn xng
trong c tin v hy vng"ti i trng ngy k cht sng li,
v s sng i sau", lc c hon tt trn vn (x. Kinh
Tin Knh ca C Ni-x-a Cng-tng-ti-n-p-li).
I. CUC VT QUA CUI CNG CA KI-T HU
1681 1010-1014.
i vi Ki-t hu, ngha s cht c mc khi
trong nh sng ca mu nhim Vt Qua, mu nhim T Nn
v Phc Sinh ca c Ki-t, ng em li cho chng ta
nim hy vng duy nht. Ngi ki-t hu c cng cht vi
621

c Ki-t, "la b thn xc ny c bn Cha" (x. 2 Cr

5,8).
1682.
i vi Ki-t hu, cht l kt thc i sng b tch, l
khi u s vin mn ca cuc ti sinh bt u ni b tch
Thnh Ty, l nn "ging" hon ton vi "hnh nh Con
Thin Cha" nh Thnh Thn xc du v nh tham d Bn
Tic Nc Tri c tin d trong b tch Thnh Th; cho
d ngi cn cn thanh luyn trc khi c mc o tinh
tuyn vo d tic ci Con Chin.
1683 1020 627.
Nh ngi m hin, Hi Thnh dng cc b tch
cu mang ngi tn hu sut cuc l hnh trn th, nay cng
ng hnh n cui ng trao h li "trong tay Cha
Cha". Trong c Ki-t, Hi Thnh dng ln Cha Cha a
con ca n sng, v trong hy vng gi li lng t ht ging
thn xc s chi dy vinh quang (x. 1Cr 15,42-44). Nghi thc
ph dng ny c c hnh long trng trong thnh l; km
theo cc b tch l nhng nghi thc lm php trc v sau
thnh l.
II. C HNH L NGHI AN TNG
1684.
L an tng theo nghi thc Ki-t gio l mt c hnh
phng v ca Hi Thnh. Chnh v vy Hi Thnh mun va
din t s hip thng hu hiu vi ngi qua i, va
gip cng on tham d mu nhim hip thng ny v cng
b nim tin vo s sng i sau.
1685.

622

Trong Hi Thnh, din t c tnh Vt Qua ni

ci cht ca Ki-t hu, c nhng l nghi an tng khc nhau,
ty theo nhng hon cnh v truyn thng tng min, ngay
c v mu sc phng v (x. SC 81).
1686.
Sch L Nghi An Tng ca Phng v R-ma ra ba
mu c hnh, tng ng vi ba a im (ti nh tang, ti
nh th v ngha trang), v ty theo tm tnh ca gia
nh, theo cc phong tc a phng, theo vn ha v lng
o c. Tuy nhin, tt c cc truyn thng phng v u c
chung din tin, gm bn th chnh :
1687.
n Tip. Khi u nghi thc l mt li cho y
lng tin tng. V ch s n tip thn nhn ngi qu c
bng mt li "an i" (theo Tn c : Sc mnh ca Thnh
Thn em li nim an i trong hy vng) (x. 1Tx 4,18). Cng
on tp hp cu nguyn, ch i "nhng li ban phc
trng sinh" (x. Ga 6,68). Ci cht ca mt thnh vin trong
cng on (hay ngy gi tnh theo tun, thng, hay nm ca
ngi ) l mt bin c nhc nh cc tn hu phi vt qua
nhng cch nhn ca "th gian ny" v hng n nhng
vin nh chn thc trong c tin vo c Ki-t Phc Sinh.
1688.
Phng v Li Cha trong l nghi an tng, cn c
chun b chu o, v cng on hin din c th gm cc tn
hu t tham d phng v, v c nhng thn hu ca ngi
qu c khng phi Ki-t hu. c bit, bi ging "khng
c theo hnh thc iu vn" (x. Sch L Nghi An Tng
41), v phi trnh by mu nhim s cht di nh sng c
Ki-t Phc Sinh.

623

1689 1371 958.

Phng v Thnh Th khi l nghi an tang c hnh
trong nh th, b tch Thnh Th l tm im ca thc ti
Vt Qua ni ci cht ca Ki-t hu (x. Sch L Nghi An
Tng 1). Trong thnh l, Hi Thnh by t s hip thng hu
hiu ca mnh vi ngi qu c : khi dng ln Cha Cha,
trong Cha Thnh Thn, hy t cuc T Nn v Phc Sinh ca
c Ki-t, Hi Thnh cu xin Cha cho ngi con ca mnh
c thanh luyn khi mi ti li, c tha mi hnh pht, v
c nhn vo bn tic trong nc Cha (x. Sch L Nghi
An Tng 57). Nh b tch Thnh Th, cng on tn hu,
nht l gia nh ngi qu c, hc sng hip thng vi ngi
" an ngh trong Cha", bng cch rc Mnh Thnh Cha
m ngi ang l mt chi th sng ng, ri cu
nguyn cho v cng vi ngi .
1690 2300.
Nghi thc t bit ngi qu c ln cui cng l li
Hi Thnh "ph dng ngi ny cho Cha". "Cng on Kit hu cho t bit ln cui cng mt chi th ca mnh, trc
khi xc ngi c mai tng" (x. Sch L Nghi An Tng
10). Truyn thng By-zan-tin din t ngha ny bng ci
hn t bit ngi qu c :
"Bng li cho cui cng ny, chng ti ht tin
ngi ra i khi cuc i ny v ht bi chia ly, cng
l bi hip thng v ti ng. ng vy, ci cht khng
h chia la chng ti, v tt c chng ti ang i cng
mt ng v s gp li nhau cng mt ni. Chng
ti s khng bao gi b chia cch, v ang sng cho
c Ki-t v gi ny ang c kt hip vi Ngi,
ang i gp Ngi...Tt c chng ti s on t trong
c Ki-t" (x. Thnh Si-m-on thnh Th-xa-l-nica, Sep. ).
624

PHN TH BA

S SNG TRONG CHA KIT

Phn chnh ca thch m Junius Bassus c tm
thy pha di ta gii ti ca n th thnh Ph-r ti Rma, nm 359.
c Ki-t vinh hin, c trnh by rt tr (du ch
thin tnh ca Ngi), ngi trn ngai tri, p trn thn tri
Ouranos ca dn ngoi. Vy quanh Ngi l hai tng Phr v Phao-l. C hai hng v c Ki-t v nhn lnh hai
cun Lut mi.
Nh xa ng M-s nhn lnh Lut c ni Thin
Cha trn ni Xi-nai, nay cc tng , c i din bi hai
v ng u, nhn ni c Ki-t, Con Thin Cha, Cha tri
t, Lut Mi, khng cn c vit trn nhng bia na
nhng c Thnh Thn khc ghi trong tm hn cc tn hu.
c Ki-t ban cho ta sc mnh sng "i sng mi" (k.
1697). Ngi n kin ton trong ta iu Ngi dy v
thin ch ca ta (x. k 2074)
1691 790.
"Hi cc Ki-t hu, hy nhn bit phm gi ca
mnh. Nay anh em c tham d vo bn tnh Thin
Cha, ng quay li cuc sng thp hn trc kia. Hy nh
Th Lnh ca anh em l c Ki-t v anh em l chi th ca
Hi Thnh. ng qun anh em c gii thot khi quyn
lc ti tm v c a vo trong nh sng Nc Thin
Cha" (T. L- c, bi ging 21, 2-3).
1692.
625

Trong kinh Tin Knh, chng ta tuyn xng cng trnh

sng to l hng n cao c Thin Cha ban cho con ngi,
nhng hng n cu chuc v thnh ha cn cao c hn na.
Cc b tch thng ban cho chng ta iu chng ta tin tng
tuyn xng : nh "cc b tch ti sinh", cc ki-t hu tr nn
"con ci Thin Cha" (x. Ga 1,12; 1Ga 3,1 ), "tham d vo
bn tnh Thin Cha"(x. 2Pr 1,4). Khi ly c tin m nhn
nhn phm gi mi ca mnh, cc Ki-t hu c mi gi
"n xng ng vi Tin Mng" (x. Pl 1,27 ). Nh cc b tch
v kinh nguyn, h nhn c n sng ca c Ki-t v cc
hng n Cha Thnh Thn, c th sng i sng mi ny.
1693.
c Gi-su Ki-t lun lm iu p lng Cha Cha
(x. Ga 8,29 ). Ngi lun sng hip thng trn vn vi Cha.
Cng vy, Ngi mi gi cc mn sng trc thnh nhan
Cha, "ng thu sut nhng g b n" (x. Mt 6,6 ), tr nn
"hon thin nh Cha trn tri l ng hon thin" (Mt 5,48).
1694 1267.
Nh b tch Thnh Ty ( x. Rm 6,5 ), cc Ki-t hu
c thp nhp vo c Ki-t; h "cht i vi ti li nhng
sng cho Thin Cha, trong c Ki-t Gi-su" ( x. Rm 6,11
). Nh th, h tham d vo s sng ca ng Phc Sinh. Khi
bc theo c Ki-t v kt hip vi Ngi (x. Ga 15,5 ), cc
tn hu "bt chc Thin Cha, v l con ci c Ngi yu
thng v sng trong tnh bc i" (Ep 5,1), bng vic un
nn ngh, li ni v vic lm ca mnh theo "nhng tm
tnh nh chnh c Ki-t Gi-su" (Pl 2,5) v noi gng bt
chc Ngi ( x. Ga 13,12-16 ).
1695.
Cc Ki-t hu c "nn cng chnh nh danh c
Gi-su Ki-t v nh Thnh Thn ca Thin Cha" ( x 1Cr
626

6,11 ), c "thnh ha" v "c ku gi nn thnh" ( x.

1Cr 1,2 ), h tr nn "n th Cha Thnh Thn" (1Cr 6,19).
Chnh "Thnh Thn ca Cha Con "dy h cu nguyn vi
Cha Cha ( x. Ga 4,6 ). Khi tr nn s sng ca h, Ngi
thc y h hnh ng ( x. Ga 5,25 ) mang li "hoa qu
ca Thnh Thn" (Gl 5,22) nh th hin c i. Khi Cha
Thnh Thn cha chng ta khi cc vt thng do ti li,
Ngi canh tn ni tm chng ta "trong Thn Kh" ( x. Ep
4,23 ), soi sng v cng c chng ta sng nh "con ci s
sng" ( x. Ep 5,8 ), nh "lng thin, cng chnh v chn
tht" trong mi chuyn (Ep 5,9).
1696 1970.
ng ca c Ki-t "dn n s sng", trong khi
con ng i nghch "a n dit vong" (Mt 7,13) ( x. nl
30,15-20 ). D ngn Tin Mng v hai con ng lun lun
hin din trong hun gio ca Hi Thnh. N cho thy nhng
quyt nh lun l quan trng th no i vi phn ri ca
chng ta. "C hai con ng, mt dn n s sng, mt dn
n s cht : hai bn khc nhau mt tri mt vc (Didach
1,1 )".
1697.
Trong hun gio, cn phi lm ni bt nim vui gp
c cng nh nhng i hi m con ng ca c Ki-t
t ra (x. CT 29 ). Hun gio v "i sng mi" (x. Rm 6,4 )
trong c Ki-t phi l :
737tt
- Mt hun gio v Cha Thnh Thn, v Thy ni tm v
i sng theo c Ki-t, ngi khch tr du hin v ngi
bn soi sng, hng dn, sa cha v cng c i sng mi
ny.

627

1938tt.
- Mt hun gio v n sng, v chnh nh n sng m chng
ta c cu , cng chnh nh n sng m cc hot ng
ca chng ta mang li hoa tri cho i sng vnh cu.
1716tt
- Mt hun gio v cc mi phc tht : Cc mi phc tht
tm tt con ng ca c Ki-t, con ng duy nht dn
n hnh phc i i m lng ngi hng khao kht.
184tt.
- Mt hun gio v ti li v n tha th. Nu khng nhn
bit mnh l ti nhn, con ngi khng th nhn ra chn l v
bn thn. Chn l ny l iu kin hnh ng ng. Nu
Thin Cha khng ban n tha th, con ngi khng th chp
nhn ni chn l ny.
1803t.t
- Mt hun gio v cc c tnh nhn bn gip con ngi
nhn ra nt p v hp dn ca vic sn sng lm iu tt.
1812.
- Mt hun gio v cc nhn c Ki-t gio : tin cy, mn c khi hng cch tuyt vi bng gng mu cc thnh.
2067.
- Mt hun gio v gii rn mn Cha yu ngi c khai
trin trong Thp Gii.
946tt.
- Mt hun gio v Hi Thnh, v chnh nh nhng trao i
a dng "cc gia sn thing ling" trong mu nhim "cc
thnh thng cng" m i sng Ki-t hu c tng trng,
pht trin v thng truyn cho nhau .
628

1698 426.
im qui chiu u tin v cui cng ca mt hun
gio nh vy lun lun phi l chnh c Gi-su Ki-t, ng
l "con ng, l s tht, v l s sng" (Ga 14,6). Khi ly
c tin m nhn c Ki-t, cc tn hu c th hy vng chnh
Ngi s thc hin ni h nhng iu Ngi ha. Cn khi
yu mn Ngi bng tnh yu Ngi yu mn h, h thc
hin c nhng vic ph hp vi phm gi ca mnh :
"Ti xin anh em hy coi c Gi-su Ki-t, Cha
chng ta, l th lnh tht ca anh em v anh em l chi
th ca Ngi. Ngi thuc v anh em nh u thuc
v cc chi th. Mi s ca Ngi l ca anh em. Tinh
Thn ca Ngi, tri tim ca Ngi, thn th ca
Ngi, linh hn v tt c kh nng ca Ngi. Anh
em phi s dng nhng g ca Ngi nh ca ring
anh em phc v, ca ngi, yu mn v tn vinh
Thin Cha. Anh em thuc v Ngi, nh chi th
thuc v u. Cng vy, Ngi ao c s dng tt c
nhng g ca anh em, nh th l ca ring Ngi
phc v v tn vinh Cha ca Ngi (T.Gioan
Eude,Thnh Tm Cha Gisu, 1,5)".
"i vi ti, sng l c Ki-t"(Pl 1,21)

629

ON TH NHT

N GI CA CON NGI SNG TRONG THNH THN

1699.
i sng trong Thnh Thn kin ton n gi lm
ngi (chng mt). l sng trong tnh yu mn Thin
Cha v lin i vi mi ngi (chng hai). Thin Cha
ban tng i sng ny a ta n n cu (chng ba).
CHNG MT

PHM GI CA NHN V CON NGI

1700 356 1439.
Phm gi con ngi bt ngun t vic con ngi
c sng to theo hnh nh v ging Thin Cha (mc 1).
Phm gi ny c kin ton trong n gi n hng hnh
phc vi Thin Cha (mc 2). Con ngi c trch nhim
dng t do t ti s vin mn y (mc 3). Bng nhng hnh
vi c thc (mc 4), con ngi quy hng, hay khng, vo
nhng g tt p. Thin Cha ha ban v lng tm cng
nhn (mc 5). Con ngi s dng ton th i sng gic
quan v tinh thn lm cht liu xy dng bn thn v tng
trng ni tm (mc 6). Nh n sng tr gip, con ngi tin
trin trn ng nhn c (mc 7), xa lnh ti li v nu l
phm ti nh ngi con hoang ng (x. Lc 15,11-31 ), bit
ph thc vo lng thng ca Cha Trn Tri (mc 8). Nh
, con ngi t ti c i hon ho.

630

Mc 1

CON NGI HNH NH CA THIN CHA

1701 359.
"Khi mc khi mu nhim Cha Cha v tnh yu ca
Ngi, c Ki-t cho con ngi bit r v chnh bn cht
ca h v t cho h bit thin chc rt cao c ca h" (x. GS
22,1). Trong c Ki-t "hnh nh ca Thin Cha v
hnh"(Cl 1,15) (x. 2Cr 4,4), con ngi c to dng "theo
hnh nh v ging" ng Sng To. Hnh nh ny b
nguyn ti lm bin dng, nay c phc hi v p nguyn
thy trong c Ki-t. ng Cu Chuc v Cu , v cn
c n sng Thin Cha lm tng thm v rc r (x. GS,2 ).
1702 1878.
Mi con ngi u mang hnh nh Thin Cha. Hnh
nh y rc sng trong s hip thng nhn v, ging s hip
nht ca Ba Ngi Thin Cha (xem chng hai).
1703 363 2258.
c ban cho mt "linh hn bt t" ( x. GS 14 ), con
ngi l "th to duy nht trn gian c Thin Cha dng
nn v chnh h" ( x. GS 24,3 ). Ngay t lc tng thai, con
ngi c Thin Cha tin nh hng hnh phc i
i.
1704 339 30.
Con ngi c tham d vo nh sng v sc mnh
ca Thnh Thn Thin Cha. Nh l tr, h hiu c trt t
mun loi do ng Sng To thit lp. Nh ch, h c kh
nng hng ti s thin ho ch thc. Con ngi t ti s

631

vin mn ca mnh bng cch "tm kim v yu mn nhng

g l chn, l thin" ( x. GS 15,2 ).
1705 1730.
Nh c linh hn vi cc kh nng tinh thn l l tr v
ch, con ngi c hng t do, "du ch r rng nht con
ngi l hnh nh Thin Cha" ( x. GS 17 )
1706 1776.
Nh l tr, con ngi nhn ra ting ni ca Thin
Cha thc y mnh "lm lnh lnh d" ( x. GS 16 ). Mi
ngi phi vng theo l lut y, lut ang m vang trong
lng tm mnh, v thc hin trong tnh yu mn Thin Cha
v tha nhn. Vic thc thi i sng lun l chng nhn phm
gi ca con ngi.
1707 397.
"Ngay t u lch s, con ngi b thn D cm d
nn lm dng t do ca mnh" ( x. GS 13,1 ). H sa
chc cm d v lm iu c. D vn cn c mun iu
thin, nhng bn tnh h b thng tn v nguyn ti. Con
ngi nghing chiu v s d v c th sai lm :
"Trong chnh con ngi c s chia r. V th, tt
c cuc sng con ngi, c nhn hay tp th, u biu
hin nh mt cuc chin bi thm, gia tt v xu,
gia nh sng v ti tm" ( x. GS 13,2 ).
1708 617.
Nh cuc kh nn, c Ki-t gii thot chng ta khi
Xa-tan v ti li; nh , chng ta ng c hng i
sng mi trong Cha Thnh Thn. n sng ca Ngi phc
hi nhng g ti li lm h hng ni chng ta.

632

1709 1265 1050.

Ai tin vo c Ki-t th tr nn con ci Thin Cha.
n ngha t ny bin i con ngi bng cch gip h sng
theo gng c Ki-t. Nh , h c kh nng hnh ng
ng n v thc thi iu lnh. Sng kt hip vi ng Cu
, ngi mn t ti c i hon ho, ti s thnh thin.
i sng lun l c trng thnh trong n sng, s trin
n thnh i sng vnh cu trong vinh quang Nc Tri.
TM LC
1710.
"c Ki-t cho con ngi bit trn vn v chnh h
v thin chc rt cao c ca h" ( GS 22,1).
1711.
c ban cho mt linh hn vi cc kh nng tinh
thn l l tr v ch, ngay t lc tng thai, con ngi c
Thin Cha tin nh hng hnh phc i i. Con
ngi c gng t ti s vin mn ca mnh bng cch "tm
kim v yu mn nhng g l chn, l thin" ( GS 15,2 ).
1712.
T do ch thc l "du ch r rng nht con ngi l
hnh nh Thin Cha" ( GS 17 ).
1713.
Con ngi phi vng theo lun l thc y h "lm
lnh, lnh d" (GS 16). Lut ny m vang trong lng tm
mi ngi.
1714.

633

Bn tnh con ngi b thng tn v nguyn ti,

nn khi s dng t do, h c th sai lm v nghing chiu v
s d.
1715
Ai tin vo c Ki-t s sng cuc i mi trong
Thnh Thn. i sng lun l c ln ln v trng thnh
trong n sng, s trin n trong vinh quang Nc Tri.
Mc 2

N GI HNG VINH PHC CA TA

I - CC MI PHC THT
1716.
Cc mi phc l trng tm ca nhng li Cha Gi-su
rao ging. Khi cng b cc mi phc, Ngi lp li cc li
Thin Cha ha vi dn tuyn chn t thi p-ra-ham.
Ngi kin ton nhng li ha ny bng cch hng chng
v Nc Tri, ch khng cn l vic chim mt vng t no
na.
"Phc thay ai c tm hn ngho kh,
v Nc Tri l ca h.
Phc thay ai hin lnh,
v h s c t Ha lm gia nghip.
Pha thay ai su kh,
v h s c Thin Cha i an.
Phc thay ai kht khao nn ngi cng chnh,
v h s c Thin Cha cho tha lng.
Phc thay ai xt thng ngi,
v h s c Thin Cha xt thng.
634

Phc thay ai c tm hn trong sch,

v h s c nhn thy Thin Cha.
Phc thay ai xy dng ho bnh,
v h s c gi l con Thin Cha.
Phc thay ai b bch hi v sng cng chnh,
v Nc Tri l ca h.
Phc cho anh em khi v Thy m b ngi ta s v,
bch hi v vu khng iu xu xa.
Anh em hy vui mng hn h,
v phn thng dnh cho anh em
trn tri rt ln lao"(Mt5,3-12).
1717 459 1820.
Cc mi phc phn nh dung mo v c i ca Cha
Gi-su Ki-t. Chng cho thy n gi ca cc tn hu l c
lin kt vi vinh quang cuc kh nn v phc sinh ca
Ngi, soi sng nhng hnh ng v thi c trng ca
np sng Ki-t gio. Cc mi phc l nhng li ha, c v
ngc i, nng nim hy vng khi con ngi gp hon
nn. Chng cng b nhng phc lc v n thng cc mn
c m thm hng nhn. Chng biu hin cng
khai trong i sng c Trinh N Ma-ri-a v ch thnh
II - KHT VNG HNH PHC
1718 27, 1024.
Cc mi phc p ng kht vng t nhin ca con
ngi l mun c hnh phc. Kht vng ny bt ngun t
Thin Cha. Ngi t n trong tm hn con ngi li
ko h n vi Ngi, ng duy nht c th tha mn kht
vng ny :

635

-"Mi ngi u mun sng hnh phc. Chng ai ph

nhn iu ny, d h khng ni ra (Thnh u-tinh,
lun l Hi Thnh Cng Gio 1,3,4)."
2541
-"Ly Cha, con phi tm Cha th no ? V khi con
tm Cha l Thin Cha ca con, l con tm hnh
phc. Con mun tm Cha linh hn con c sng
v thn xc sng nh linh hn v linh hn con sng
nh Cha" (FThnh u-tinh, t thut 10,29 )
"Ch c Cha mi lm con no tha" (Thnh T-ma
Aquin, kinh Tin Knh 1 )
1719 1950.
Cc mi phc cho thy mc ch ca i sng con
ngi, cng ch ca cc hnh vi nhn linh : Thin Cha ku
gi chng ta n hng hnh phc ca Ngi. n gi ny
c ban cho tng c nhn, cng nh cho ton Hi Thnh,
Dn Mi gm nhng k n nhn v sng li ha trong
c tin.
III - HNH PHC CH THC THEO KI-T GIO
1720 1027.
Tn c dng nhiu cch din t hnh phc ch
thc m Thin Cha mi gi con ngi n hng : Nc
Thin Cha n ( x. Mt 4,17 ); hng nhan thnh Cha :
"Phc thay ai c lng trong sch ngay thng, v h s c
ngm nhn Thin Cha" (Mt 5,8) ( x.1Ga 3,2; 1Cr 13,12 );
c vo hng nim vui ca Cha ( Mt 25,21.23 ); c an
ngh trong Cha (Dt 4,7-11).
"Ni chng ta s an ngh v chim ngm, chim
ngm v yu mn, yu mn v ca ngi. Cui cng l
636

nh vy, mi mi nh vy. Chng ta cn c cng ch

no khc ngoi vic t vng quc v tn" ? (Thnh
u-tinh - Thnh Thin Quc ).
1721 260.
Thin Cha dng nn chng ta nhn bit, phc
v, yu mn Ngi v nh c hng phc Thin ng.
Hnh phc ch thc l c thng phn bn tnh Thin
Cha (2 Pr 1,4) v s sng i i ( x. Ga 17,3 ); nh , con
ngi c i vo trong vinh quang ca c Ki-t v hng
cuc sng ca Ba Ngi.
1722 1028.
Hnh phc ch thc vt qu tr tu v sc lc con
ngi. l kt qu ca hng n nhng khng ca Thin
Cha. V th, ta gi hnh phc ny, cng nh n sng chun
b con ngi vo hng s hoan lc ca Thin Cha l n
hu siu nhin.
294
"Phc thay ai c lng trong sch ngay thng, v h s
c ngm nhn Thin Cha". "Khng ai trng thy
Thin Cha m cn sng" v Ngi cao c v vinh
quang v bin. Cha Cha l ng con ngi khng
th thu hiu c. V lng yu thng nhn hu i
vi nhn loi, vi quyn nng tuyt i, Thin Cha
ban cho nhng ai yu mn Ngi c c n chim
ngm Ngi. "V i vi Thin Cha, khng c g l
khng th lm c" (Thnh Irn, chng lc gio
4,20,5 ).
1723 2519 227.
Hnh phc Thin Cha ha t chng ta trc nhng
la chn lun l quyt nh, mi gi ta thanh luyn tm hn
khi nhng bn nng xu v tm kim tnh yu Thin Cha
637

trn ht mi s. Hnh phc Cha ha dy ta bit rng hnh

phc ch thc khng ni ca ci hay tin nghi, cng
khng phi trong vinh quang trn th hay quyn lc, cng
khng trong bt c mt cng trnh no ca con ngi, d
hu ch nh khoa hc, k thut v ngh thut, cng khng
trong bt c th to no, nhng ch ni Thin Cha, ngun
mch mi thin ho v tnh yu :
"Ngy nay, giu sang l v thn v i, c ng o
qun chng sng bi tn th. H o lng hnh phc
bng ti sn; danh d cng o bng ti sn....Tt c
u do quan nim : c tin mua tin cng c. Giu
sang l mt trong nhng ngu tng ca thi i. Mt
ngu tng na l danh vng.....Danh vng, c mi
ngi bit n, c ting tm lng ly trn th gii.
c cc phng tin truyn thng ni n, danh
vng tr thnh nh iu thin ho tuyt i, iu
thin ho ti thng, i tng c ngi ta tn th
sng bi" (Newman, din vn v s thnh thin, 5 ).
1724.
Thp gii, bi ging trn ni v gio hun cc tng
vch cho chng ta con ng n Nc Tri. Nh n Thnh
Thn nng , chng ta tin ti tng bc mt qua cc hnh
vi hng ngy. Nh li c Ki-t tc ng, chng ta dn dn
sinh hoa kt qu trong Hi Thnh tn vinh Thin Cha (x.
d ngn ngi gieo ging Mt 13,3-23).
TM LC
1725.
Cc mi phc lp li v kin ton nhng li Thin
Cha ha t thi p-ra-ham bng cch hng chng v

638

Nc Tri. Chng p ng kht vng sng hnh phc Thin

Cha t trong tm hn con ngi.
1726.
Cc mi phc dy chng ta bit cng ch m Thin
Cha mi gi con ngi t ti : Nc Tri, hng nhan
thnh Cha, thng phn bn tnh Thin Cha, s sng i
i, n ngha t, an ngh trong Cha.
1727.
Hnh phc c sng i i l hng n nhng
khng ca Thin Cha. Ta gi hnh phc ny cng nh n
sng dn a ta n , l n hu siu nhin.
1728.
Cc mi phc t chng ta trc nhng chn la
quyt nh v nhng ca ci trn th, thanh luyn tm hn
chng ta hc bit yu mn Thin Cha trn ht mi s.
1729.
Hnh phc thin ng n nh tiu chun chng ta
nhn nh cch s dng ca ci trn th sao cho ph hp vi
lut Thin Cha.
Mc 3

T DO CA CON NGI
1730 30.
Thin Cha sng to con ngi c l tr v ban cho
h phm gi ca mt nhn v hnh ng c sng kin v
bit lm ch cc hnh vi ca mnh. "Thin Cha mun
con ngi t nh liu, hu con ngi t mnh i tm ng
639

Sng To v nh t do kt hip vi Ngi, con ngi tin ti

s hon thin trn vn v hnh phc" ( x. GS 17 ).
"Con ngi c l tr, nn ging Thin Cha; con
ngi c dng nn c t do v lm ch cc hnh vi
ca mnh" (T. Irn, chng lc gio 4,4,3 ).
I. T DO V TRCH NHIM
1731 1721.
T do l kh nng bt ngun t l tr v ch,
hnh ng hay khng hnh ng, lm vic ny hoc vic n;
nh , con ngi c th thc hin nhng hnh vi c thc.
Nh c ch t do, con ngi t quyt nh v bn thn.
Nh t do, con ngi pht trin v trng thnh trong chn
l v s thin. T do t ti mc hon ho khi quy hng v
Thin Cha, ngun hnh phc ca chng ta.
1732 396 1849 2006.
Bao lu cha dt khot gn cht vo Thin Cha l
s thin ho ti hu ca mnh, th t do cn bao hm kh
nng )la chn gia thin v c; do , con ngi c th tin
ti trn ng hon thin hoc thoi lui v phm ti. T do
l c tnh ca hnh vi nhn linh. V c t do, nn con ngi
c khen ngi hay b ch trch, c cng hay c ti.
1733 1803.
Cng lm iu thin, con ngi cng tr nn t do.
Ch c t do ch thc khi con ngi phc v cho iu thin
v cng bng. Khi bt tun Cha v chn iu c, con
ngi lm dng t do v tr nn "n l ti li "(x. Rm 6,17 ).
1734 1036,1804.

640

C t do, con ngi phi chu trch nhim v cc

hnh vi ca mnh theo mc ch . Ngi cng c hnh,
hiu bit v s thin v sng kh hnh, ch cng lm ch
c cc hnh vi.
1735 597.
Vic quy li v trch nhim v mt hnh ng c th
c gim bt hay xa b do thiu hiu bit, s sut, do p
lc, s hi, do thi quen, do tm l bt n, do cc nhn t
tm l hay x hi.
1736.
Con ngi phi chu trch nhim v mi hnh vi trc
tip ch ca mnh :
2568.
-Trong vn a ng, sau khi con ngi phm ti,
Thin Cha cht vn E-v : "Ngi lm g th ?" ( St
3,13). Cha cng hi Ca-in nh vy (x. St 4,10 ). Sau khi
Vua a-vt phm ti ngoi tnh vi v U-ri-a v ra lnh git
ng ny (x. 2V 12,7-15 ), ngn s Na-than cng t cu hi
tng t vi vua.
- Mt hnh ng c th l gin tip ch khi n l
hu qu ca s chnh mng i vi iu phi bit hay phi
lm; v d : gy ra mt tai nn v khng bit lut i ng.
1737 2263.
Mt hu qu, khng do tc nhn c tnh gy nn, c
th c dung th; v d : ngi m kit sc v chm sc a
con au yu. Mt hu qu xu s khng b quy li nu n
khng phi l mc ch hay phng tin ch ca tc nhn;
v d : mt ngi b thit mng v mun cu ngi khc. Tc

641

nhn b quy li khi c th thy trc hu qu xu v c th

trnh c; v d : ngi say ru li xe cn cht ngi.
1738 2106 210.
T do c th hin trong cc mi tng quan gia
ngi vi ngi. V c to dng theo hnh nh Thin
Cha, mi ngi ng nhin c quyn c nhn nhn nh
mt con ngi t do v c trch nhim. Mi ngi c bn
phn tn trng quyn .)Quyn s dng t do l mt i hi
khng th tch ri khi phm gi con ngi, c bit trong
lnh vc tm l v tn gio. Lut dn s phi cng nhn v
bo v quyn ny, trong gii hn cng ch v trt t cng
cng.
II. T DO CA CON NGI TRONG K HOCH
CU
1739 387 401.
T do v ti li. T do ca con ngi c gii hn v
c th lm lc. Qu thc, con ngi sa ng, t phm
ti khi t chi nh yu thng ca Thin Cha, con ngi
t la di mnh v tr thnh n l ti li. S tha ha u tin
ny ko theo v s nhng tha ha khc. Ngay t u, lch s
nhn loi cho thy nhiu tai ha v p bc pht xut t tm
a con ngi lm dng t do.
1740 2108 1887.
T do b e da. T do khng phi l mun ni g th
ni, mun lm g th lm. Quan nim "con ngi l mt ch
th t do, t tc t mn, ch cn lo cho li ch ring mnh
bng cch lo hng th cc lc th trn th ( CDF, t do tn
ngng )" l iu sai lm. Mt khc, nhng iu kin v kinh
t v x hi, chnh tr v vn ha cn thit thc thi t do
cch chnh ng, lm khi b ph nhn v vi phm. Nhng s
642

m qung v bt cng ny lm bng hoi i sng lun l v

to dp cho k mnh cng nh ngi yu phm ti nghch
c i. Khi xa la lut lun l, con ngi lm thng tn t
do ca chnh mnh, lm n l cho tnh ch k, ct t tnh
huynh vi ng loi v ni lon chng li Cha.
1741 782.
Gii thot v cu . Nh thp gi vinh hin, c
Ki-t cu tt c mi ngi. Ngi cu chuc h khi
ch n l ti li. "Chnh chng ta c t do m c Kit gii thot chng ta" (Gl 5,1). Trong Ngi, chng ta
c hip thng vi "s tht nh chng ta c t do"
(Ga 8,32). Thin Cha ban Thnh Thn cho chng ta v
nh thnh Phao-l dy : " u c Thnh Thn th c t
do" (2Cr 3,17). Ngay t by gi, chng ta t ho v "t do
ca con ci Thin Cha" (Rm 8,21).
1742 2002 1784.
T do v n sng. n sng c Ki-t khng h chn
p t do ca chng ta, khi t do i ng hng ca Thin
Cha v iu thin m Thin Cha t trong lng con
ngi. Tri li, kinh nghim Ki-t gio, c bit trong s cu
nguyn, cho thy : cng ngoan ngon vng theo s thc y
ca n sng, chng ta cng c gia tng t do ni tm v
lng qu cm trc th thch, cng nh nhng p lc v
rng buc ca th gii bn ngoi. Nh tc ng ca n sng,
Thnh Thn dn chng ta n s t do thing ling chng
ta tr thnh nhng ngi t nguyn cng tc vo cng trnh
ca Ngi trong Hi Thnh v th gii :
"Ly Thin Cha ton nng v nhn hu, xin y xa
nhng g cn bc tin ca chng con trn ng v
vi Cha, mt khi xc hn thanh thn, chng con

643

c hon ton t do thc hin Cha" (x. MR, Li

nguyn CN 32 ).
TM LC
1743.
" Thin Cha con ngi t quyt nh ly (Hc
15,14), con ngi c t do gn b vi ng sng to
ca mnh, v nh vy t ti s ton ho dim phc. (xem
GS 17, b1)
1744.
T do l kh nng hnh ng hay khng hnh
ng; nh con ngi c th thc hin nhng hnh vi c
thc. T do t ti mc hon ho khi quy hng v Thin
Cha l s thin ti thng.
1745.
T do l c tnh ca nhng hnh vi nhn linh. Con
ngi phi chu trch nhim v cc hnh vi mnh ch lm.
Hnh ng ch thuc v chnh tc nhn .
1746.
Vic quy li v trch nhim v mt hnh ng c th
c gim bt hay xa b do thiu hiu bit, bo lc, s hi,
v cc nhn t tm l hay x hi khc.
1747.
Quyn s dng t do l mt i hi khng th tch
ri khi phm gi con ngi, c bit trong lnh vc tn
gio v lun l. Thc thi quyn t do khng c ngha l
mun ni g th ni, mun lm g th lm.

644

1748.
"Chnh chng ta c t do m c Ki-t gii thot
chng ta"( Gl 5,1).
Mc 4

TNH LUN L CA CC
HNH VI NHN LINH
1749 1732.
T do lm cho con ngi thnh mt ch th lun l.
Khi hnh ng c ch , con ngi ni c l cha cc
hnh vi ca mnh. Cc hnh vi nhn linh, ngha l c t
do la chn theo phn on lng tm, u c tnh lun l :
c th tt hoc xu.
I. NGUN GC CA TNH LUN L
1750.
Tnh lun l ca cc hnh vi nhn linh ty thuc :
- i tng c la chn;
- mc ch nhm ti hay hng;
- cc hon cnh ca hnh ng.
i tng, hng v cc hon cnh to nn "ngun
gc", hay yu t cu thnh tnh lun l ca cc hnh vi nhn
linh.
1751 1794.
i tng c la chn l mt thin ch tc nhn
ch nhm ti. l cht liu ca mt hnh vi nhn linh.
i tng c la chn xc nh tnh lun l ca hnh vi
ch, ty theo l tr nhn bit v phn on c ph hp hay
645

khng vi s thin ch thc. Nhng quy tc khch quan v

lun l ni ln trt t thun l v thin c c lng tm
cng nhn.
1752 2520 1731.
Khc vi i tng, hng thuc v ch th hnh
ng. hng pht xut t ch t do v xc nh mc ch
ca hnh ng, nn l mt yu t cn bn nh gi tnh
lun l ca hnh ng. Mc ch l im u tin hng
nhm ti, l mc tiu hnh ng theo ui. hng l ng
tc ca ch nhm n mc ch, nh hng cho hnh ng,
nhm thin ch tc nhn ang mong i. hng khng ch
gii hn vo vic nh hng cho tng hnh ng ring l,
m cn c th phi tr nhiu hnh ng khc nhau nhm n
cng mt mc tiu. hng c th nh hng ton b cuc
sng chng ta n mt cng ch. V d : mt cng vic c
mc ch gip tha nhn, ng thi c th do tnh yu
Thin Cha l cng ch ca mi hnh ng thc y. Mt
hnh ng c th do nhiu hng, nh gip k khc
nh v hay khoe khoang.
1753 2479 596.
Mt hng tt ( v d : gip tha nhn) khng th
lm cho mt hnh vi sai tri (v d : ni di, ni xu), tr
thnh tt hay ng. Cu cnh khng bin minh cho phng
tin. Nh th, khng th bin minh cho vic kt n mt ngi
v ti nh phng tin chnh ng cu dn chng. Ngc
li, mt hnh vi t n l tt ( v d : b th) c th tr thnh
xu khi c xu ( v d : tm h danh (x. Mt 6,2-4 ).
1754 1735.
Cc hon cnh, k c nhng hu qu, l nhng yu t
ph ca mt hnh vi lun l. Chng gp phn gia tng hay
gim bt tnh cht tt hay xu v mt lun l ca nhng hnh
646

vi nhn linh ( V d : ly cp nhiu hay t), Chng cng c

th gim bt hay gia tng trch nhim ca tc nhn (hnh
ng v s cht). T chng, cc hon cnh khng th thay i
phm cht lun l ca chnh hnh vi. Chng khng th lm
cho mt hnh vi t n l xu, tr nn tt hay ng.
II. HNH VI TT V HNH VI XU
1755.
Mt hnh vi tt v mt lun l i hi i tng, mc
ch v cc hon cnh u phi tt. Mc ch xu lm cho
hnh ng tr nn xu, d i tng t n l tt (Vd: cu
nguyn v chay tnh " ngi khc trng thy").
Nguyn i tng c la chn c th lm cho ton
b hnh ng tr nn xu. C nhng hnh vi c th, nh ti
t dm, lun lun l sai, v ngay khi chn la, ch lch
lc, l mt iu xu lun l.
1756 1789.
Do , ngi ta mc phi sai lm khi thm nh tnh
lun l ca mt hnh ng m ch xt hng hoc hon
cnh (mi trng, p lc x hi, cng bch hoc do cn
thit phi hnh ng.....). Cha cn xt n hon cnh v
hng, c nhng hnh vi t bn cht lun l bt chnh
nghim trng do i tng; v d : lng ngn, bi th, st
nhn v ngoi tnh. Khng c php lm iu xu, t
mt kt qu tt.
TM LC
1757.
i tng, hng v cc hon cnh, to thnh ba
"ngun gc" cho tnh lun l ca cc hnh vi nhn linh.
647

1758.
i tng c chn, xc nh tnh lun l ca hnh
vi ch, ty theo vic l tr nhn nhn v phn on n l tt
hay xu.
1759
" hng tt khng th bin minh cho mt hnh ng
xu ( T. T-ma Aquino, 6 )". Cu cnh khng bin minh cho
phng tin .
1760.
Mt hnh vi tt v mt lun l i hi i tng, mc
ch v cc hon cnh u phi tt.
1761.
C nhng hnh vi c th lun lun l sai, v ngay khi chn
la, ch lch lc; l mt iu xu lun l. Khng
c php lm iu xu t mt kt qu tt.
Mc 5

TNH LUN L CA CC AM M
1762.
Con ngi hng v hnh phc ch thc bng nhng
hnh vi ch : nhng am m hay tnh cm con ngi cm
nhn, c th gip con ngi chun b v gp phn i tm
hnh phc.
I CC AM M
1763.
Thut ng "am m" nm trong di sn Ki-t gio
648

1764.
Cc am m l thnh phn t nhin ca sinh hot tm
l con ngi. Chng ni kt i sng cm gic v i sng
tinh thn. Theo li c Ki-t, tm hn l ngun pht xut
cc rung ng am m ( x. Mc 7,21 ).
1765.
C nhiu th am m. am m cn bn nht l tnh
yu do iu thin ho li cun. Tnh yu tc ng ln c
mun iu thin ho cha c v nim hy vng s t c.
Vn hnh ny ch kt thc trong hoan lc v nim vui do
chim hu c iu . E ngi iu xu, lm pht sinh lng
th ght, gh tm v s hi trc iu xu ang hm da.
Rung ng ny dn n bun phin v iu d ang honh
hnh hay phn n chng li n.
1766 1704.
"Yu l mun iu thin cho ngi khc ( T. T-ma
Aquin, Tng Lun Thn Hc 1-2, 26,4 )". Tt c nhng tnh
cm khc u bt ngun t rung ng nguyn thy ny ca
tm hn hng v iu thin ho. Ch c iu thin ho mi
ng yu ( T. u tinh, Cha Ba Ngi 8,3,4 )."am m xu
khi tnh yu xu, am m tt khi tnh yu tt" ( T. u-tinh,
Thnh Thin Quc 14,7 ).
II. AM M V I SNG LUN L
1767 1860.
T bn cht, am m khng tt khng xu. am m
mang gi tr lun l ty mc lin h tht s vi l tr v
ch. am m c coi l c ch "khi do ch iu khin
hay ch khng ngn cn ( T. T-ma Aquin, Tng Lun
Thn Hc 1-2,24,1 )". Mun t ti mc hon ho lun l

649

hay nhn linh, con ngi cn phi dng l tr iu khin cc

am m.
1768 1803 1863.
Nhng tnh cm cao thng khng quyt nh tnh
lun l hay s thnh thin ca con ngi; chng ch l kho
d tr v tn nhng hnh nh v cm xc c biu l trong
i sng lun l. V mt lun l, am m s tt nu gp phn
vo mt hnh ng tt, v xu trong trng hp ngc li.
ch ngay thng hng cc cm xc v iu thin v hnh
phc ch thc, ch xu khng chng ni cc am m hn
lon v lm cho chng tr nn d di hn. Cc cm xc v
tnh cm c th c n nhn trong cc nhn c, hoc b
bng hoi trong cc thi xu.
1769.
Trong i sng Ki-t hu, Cha Thnh Thn thc
hin cng trnh ca Ngi, bng cch huy ng mi s ni
con ngi, k c nhng au kh, s hi v bun phin, nh
trong cn hp hi v cuc kh nn ca c Ki-t. Trong
Ngi, nhng tnh cm ca chng ta c kin ton nh c
i v hnh phc ch thc.
1770 30.
Con ngi t ti mc hon thin lun l bng cch
vn ti iu thin ho, khng ch vi ch, m cn vi cc
ham mun ca gic quan; nh li thnh vnh : "C tm thn
con cng l tc d, nhng hng ln Cha Tri hng sng
m hn h reo mng" (Tv 84,3)

650

TM LC
1771.
Thut ng "am m" ch nhng cm xc v tnh cm;
nh , con ngi linh cm iu thin v nghi ng iu c.
1772.
Nhng am m chnh yu l : h, n, i, , ai, c, dc
( vui, gin, yu, ght, bun, s, ham mun )
1773.
Cc am m c xem nh nhng rung ng ca tnh
cm, khng tt cng khng xu v mt lun l. Chng tt hay
xu ty theo l tr v ch.
1774.
Nhng cm xc v tnh cm c th c n nhn
trong cc nhn c, hoc b bng hoi trong cc thi xu.
1775.
Con ngi t ti mc hon thin lun l bng cch
vn ti iu thin ho, khng ch bng ch, nhng cn vi
c tm hn na.

651

Mc 6

LNG TM
1776 1954.
"Con ngi khm ph ra tn y lng tm mt l
lut m chnh con ngi khng t ra cho mnh, nhng vn
phi tun theo. Ting ni ca lng tm lun lun ku gi
con ngi phi yu mn v thi hnh iu thin cng nh
trnh iu c. Ting ni y m vang ng lc trong tm hn
ca chnh con ngi... Qu tht, con ngi c mt l lut
c Thin Cha khc ghi trong tm hn. Tun theo l lut
y chnh l phm gi ca con ngi... lng tm l tm im
su lng nht v l cung thnh ca con ngi; ni y con
ngi hin din mt mnh vi Thin Cha v ting ni ca
Ngi vang di trong thm tm h" (GS 16).
I. PHN QUYT CA LNG TM
1777 1766,2071.
Lng tm hin din trong lng ngi v ra lnh (x.
Rm 2, 14-16 ) ng lc cho con ngi lm lnh lnh d.
Lng tm phn on cc la chn c th bng cch tn
thnh la chn tt, t gic la chn xu (x. Rm 1, 32 ).
Lng tm chng nhn th gi ca chn l bng cch quy
chiu v Thin Cha l s thin ti thng, ng thu ht v
ban mnh lnh cho con ngi. Khi nghe theo ting lng
tm, ngi khn ngoan c th cm nhn c Thin Cha
ang ni vi mnh.
1778 1749.
Lng tm l mt phn quyt ca l tr; nh , con
ngi nhn bit mt hnh vi c th mnh nh lm, ang lm
652

hay lm, l tt hay xu. Trong li ni v hnh ng, con

ngi phi trung thnh tun theo iu mnh bit l chnh
ng v ngay lnh. Nh phn quyt ca lng tm, con
ngi thc v nhn ra nhng quy nh ca lut Thin Cha.
"Lng tm l mt l lut ca tinh thn con ngi,
nhng vt trn con ngi. Lng tm ra lnh, nu
ln trch nhim v bn phn, iu chng ta phi s v
iu c th hy vng....Lng tm l s gi ca ng
ni vi chng ta sau mt bc mn, dy d v hng
dn chng ta, trong th gii t nhin cng nh trong
th gii n sng. Lng tm l v i din th nht
trong cc i din ca c Ki-t" ( Newman, th gi
qun cng Norfolk )
1779 1886.
Mi ngi phi quay v vi ni tm, c th nghe
c v tun theo ting lng tm. Ngy nay, vic )quay v
vi ni tm cng cn thit hn bao gi ht, v np sng hin
i thng lm chng ta trn trnh suy ngh, kim im hay
phn tnh :
"Anh em hy quay v t vn lng tm....Hy quay
v vi ni tm. Trong mi s anh em lm, hy nhn
ln Thin Cha, Ngi chng gim cho anh em". ( T.
Augustin, th Gio-an 8,9 ).
1780.
Phm gi ca nhn v bao hm v )i buc con
ngi phi c lng tm ngay thng. Lng tm gm ba
iu:
- Nhn bit cc nguyn tc lun l;
- p dng vo vic cn nhc thc tin cc l do v li ch
trong nhng hon cnh c th;
653

1806
- Cui cng phn quyt v cc hnh vi c th sp lm hay
lm.Nh phn quyt khn ngoan ca lng tm, con ngi
nhn nhn, trong thc tin v c th, chn l iu thin
c l tr nu ln. Ngi khn ngoan l ngi chn theo
phn quyt ny.
1781 1731.
Vi lng tm, chng ta nhn trch nhim v nhng
hnh vi thc hin. Nu con ngi lm iu xu, phn on
ngay chnh ca lng tm lm chng cho chn l ph qut
ca iu thin v t co vic la chn sai tri. Li kt n ca
lng tm c th dn con ngi n hy vng vo lng
thng xt ca Thin Cha. Khi xc nh li lm phm,
lng tm nhc nh ta phi cu xin n tha th, thc hnh
iu thin v lun trau di nhn c nh n sng ca Thin
Cha tr gip:
"Chng ta s c an lng trc mt Thin Cha. V
nu lng chng ta c co ti chng ta, th Thin Cha
cn cao c hn lng chng ta, v Ngi bit ht mi
s"( 1Ga 3,19-20 )
1782 2106.
Con ngi c quyn hnh ng theo lng tm v
trong t do, t mnh c nhng quyt nh lun l. "Khng
c cng bc ai hnh ng tri vi lng tm ca h.
Cng khng c ngn cn h hnh ng theo lng tm,
nht l trong lnh vc tn gio "(DH 3)
II - RN LUYN LNG TM
1783 2039.

654

Lng tm phi c rn luyn v phn on lun l

phi c soi sng. Mt lng tm c rn luyn tt s
phn on ngay thng v chn tht. Lng tm ny s a ra
nhng phn quyt theo l tr, ph hp vi iu kin ch thc
nh ng Sng to y khn ngoan mun. Vic gio dc
lng tm rt cn thit cho nhng ngi chu cc nh hng
tiu cc v b ti li cm d lm theo ring v b nhng
gio hun chnh thc.
1784 1742.
Gio dc lng tm l nhim v phi theo ui sut
i. Ngay t thi th u, tr con phi c hng dn
nhn bit v thc hnh lut ni tm c lng tm cng
nhn. Mt nn gio dc tt dy con ngi sng c hnh,
bo v v gii thot con ngi khi s hi, ch k v kiu
cng, nhng mc cm ti li v thi t mn, nhng th
pht xut t s yu ui v d sai lm ca con ngi. Gio
dc lng tm bo m t do v to bnh an trong tm hn.
1785 890.
Li Cha l nh sng ch ng rn luyn lng
tm. Chng ta phi lnh hi Li Cha trong c tin, trong
kinh nguyn v em ra thc hin; phi kim im lng tm
di nh sng Thp Gi c Ki-t; nh n Cha Thnh
Thn tr gip, c cc chng t v li khuyn nh ca anh em
gip , c gio hun chnh thc ca Hi Thnh hng
dn (DH 14).
III. CHN LA THEO LNG TM
1786.
Khi phi ng trc mt chn la, lng tm c th
phn on ng, hp theo l tr v lut Thin Cha, hoc
ngc li, phn on sai.
655

1787 1955.
i khi gp nhng hon cnh khng phn on chc
chn c nn kh quyt nh, con ngi phi lun lun tm
kim iu cng chnh v thin ho, cng nh nhn nh u
l thnh trong l lut Thin Cha.
1788 1806
Mun vy, chng ta phi c gng gii thch ng n
kinh nghim ca mnh v cc du ch thi i, nh vo c
khn ngoan, li khuyn bo ca nhng ngi hiu bit cng
nh s tr lc ca Cha Thnh Thn v n sng ca Ngi.
1789.
Mt vi quy tc c th p dng trong mi trng hp:
1756
- Khng bao gi c php lm iu xu t mt kt qu
tt.
1970
- Khun vng thc ngc : "Tt c nhng g anh em mun
ngi ta lm cho mnh th chnh anh em cng hy lm cho
ngi ta" ( Mt 7,12; x. Lc 6,31;Tb 4,15).
1827
1971
- c i Ki-t gio lun lun i chng ta tn trng tha nhn
v lng tm ca h. "Phm n anh em v lm thng tn
lng tm ca h... l phm n c Ki-t" (1Cr 8,12). "Tt
nht l trnh nhng g gy c cho anh em mnh vp ng"
(Rm 14,21).

656

IV. PHN ON SAI LM

1790.
Con ngi lun lun phi tun theo phn on chc
chn ca lng tm mnh. Nu ch hnh ng nghch vi
phn on y, con ngi t kt n chnh mnh. Nhng c th
lng tm thiu hiu bit nn phn on sai lm v cc hnh
vi s lm hoc lm.
1791 1704.
Thng thng, c nhn phi chu trch nhim v s
thiu hiu bit y. iu ny xy n khi : "Con ngi khng
my lo lng tm kim chn l v iu thin, cng nh khi v
thi quen phm ti m lng tm dn dn tr nn m qung"
(x. GS 16 ). Trong cc trng hp , con ngi phi chu
trch nhim v iu xu lm.
1792 133.
Nhng lch lc trong phn on lun l c th xut
pht t thiu hiu bit v c Ki-t v Tin Mng; gng xu
ca ngi khc; n l cc am m; ngh sai lc v t do
lng tm; khc t quyn bnh v gio hun ca Hi
Thnh; thiu hon ci v bc i.
1793 1860.
Nu khng th khc phc c tnh trng thiu hiu
bit, hoc nu phn on sai lc khng do trch nhim ca
ch th lun l, th ngi khng chu trch nhim v iu
xu lm. Tuy nhin, iu xu y vn l iu xu, mt
khim khuyt, mt ri lon; do , phi ra sc un nn lng
tm cho khi sai lm.

657

1794.
Lng tm tt lnh v trong sng ca ngi tn hu
cn c c tin chn chnh soi sng, v c i xut pht
ng thi t "mt tm hn trong sch, mt lng tm ngay
thng v mt c tin chn chnh" (1Tm 1,5) ( x. 1Tm 3,9;
1Tm 1,3; 1P 3,23; Cv 24,16 ).
"Lng tm ngay thng cng thng th th nhng c
nhn v cng on cng trnh c c on m
qung v cng n lc tun phc nhng tiu chun
khch quan ca lun l" (x. GS 16 ).
TM LC
1795.
"Lng tm l tm im su kn nht v l cung
thnh ca con ngi; ni y con ngi hin din mt mnh
vi Thin Cha v ting ni ca Ngi vang di trong thm
tm h" (GS 16).
1796.
Lng tm l mt phn quyt ca l tr; nh , con
ngi nhn bit mt hnh vi c th l tt hay xu.
1797.
Nu con ngi lm iu xu, li kt n ca lng tm
c th dn h n hon ci v hy vng.
1798.
Mt lng tm c rn luyn tt s phn on ngay
thng v chn tht. Lng tm y s a ra nhng phn
quyt theo l tr, ph hp vi iu thin ch thc nh ng
Sng To y khn ngoan mun. Mi ngi u phi tm
phng th rn luyn lng tm mnh.
658

1799.
Khi chn la, lng tm c th phn on ng hp
theo l tr v lut Thin Cha, hoc ngc li c th phn
on sai lm.
1800.
Con ngi lun lun phi tun theo phn on chc
chn ca lng tm mnh.
1801.
Lng tm c th cn thiu hiu bit hay phn on
sai lm. S thiu hiu bit v sai lm khng phi lc no
cng v ti.
1802.
Li Thin Cha l nh sng ch ng cho con
ngi. Chng ta phi lnh hi Li Cha trong c tin, trong
kinh nguyn, v em ra thc hnh. l phng th rn
luyn lng tm.
Mc 7

CC NHN C
1803.
"Nhng g l chn tht, cao qu, nhng g l chnh
trc, tinh tuyn, nhng g ng mn v em li danh thm
ting tt, nhng g l c hnh, ng khen, th xin anh em
hy " (Pl 4,8).
1733 1768.
Nhn c l mt xu hng thng xuyn v kin
nh lm iu thin, khng nhng gip thc hin nhng
659

hnh vi tt, m cn cng hin ht kh nng ca mnh. Ngi

nhn c hng v iu thin vi tt c nng lc th xc v
tinh thn. H c gng theo ui iu thin v dt khot thc
hin bng nhng hnh ng c th.
"Mc ch ca i sng c hnh l nn ging Thin
Cha". ( Thnh Gh-g-ri- thnh Ni-x, cc mi
phc 1 ).
I. CC C TNH NHN BN
1804 2500.
Cc c tnh nhn bn l nhng thi kin nh,
nhng xu hng bn vng, thi quen hng thin ca l tr
v ch, gip con ngi iu chnh cc hnh vi, iu tit cc
am m, v hng dn cch n nt ca ta theo l tr v c
tin. Cc c tnh ny em li cho con ngi s thoi mi, t
ch v an vui, sng mt cuc i tt lnh. Ngi nhn
c t nguyn lm iu thin.
1827.
Mun c c cc c tnh lun l ny, con ngi
phi c gng tp luyn. y l hoa tri ng thi cng l
mm mng cho nhng hnh vi tt. Cc c tnh hng mi
nng lc ca con ngi n s hip thng vi tnh yu Thin
Cha.
Cc c tnh cn bn
1805.
C bn c tnh ng vai tr "bn l," quy t cc c
tnh khc, gi l cc c tnh "cn bn" : khn ngoan, cng
bnh, can m v tit . "Con ngi mn chung iu chnh
trc ? th chnh Khn Ngoan sn sinh cc nhn c : Qu
660

vy, Khn Ngoan dy cho bit sng tit , khn ngoan,

cng bnh v can m" (Kn 8,7). Cc c tnh ny cn c
Kinh Thnh khen ngi di nhiu tn gi khc .
1806 1788 1780.
Khn ngoan l c tnh gip l tr thc tin trong mi
hon cnh nhn ra iu thin ch thc v chn la nhng
phng th tt t ti. "Ngi khn ngoan th n o tng
bc" (Cn 14,15). "Anh em hy sng chng mc v tit
c th cu nguyn c" (1 Pr 4,7). Nh Aristote, thnh
T-ma cng vit : "khn ngoan l quy tc ng n hnh
ng" ( x. S.th 2-2, 47,2 ). Khng nn lm ln c tnh khn
ngoan vi tnh nht nht v s st, tro tr hay gi hnh.
Khn ngoan l ) ngi dn ng cho cc c tnh, hng
dn cc c tnh khc bng cch vch ra quy tc v mc
phi gi. c khn ngoan trc tip hng dn phn on ca
lng tm. Da theo phn on ny, ngi khn ngoan chn
cch ng x ca mnh. Nh c tnh ny, chng ta p dng
ng n cc nguyn tc lun l vo tng trng hp c th,
v khng cn do d v iu thin phi lm v iu c phi
trnh.
1807 2095 2401.
Cng bnh l c tnh lun l th hin qua quyt tm
tr cho Thin Cha nhng g thuc v Thin Cha v tr cho
tha nhn nhng g thuc v tha nhn. Cng bnh i vi
Thin Cha c gi l "nhn c th phng". i vi con
ngi, cng bnh l tn trng quyn li ca mi ngi v
sng hi ha bng cch i x minh chnh i vi mi ngi
v thc thi cng ch. Theo Kinh Thnh, ngi cng chnh
sng ngay thng trong mi t tng v c x chnh trc vi
tha nhn. "Cc ngi khng c thin v ngi yu th,
cng khng c n mt ngi quyn qu, nhng hy xt x
cng minh cho ng bo" (Lv 19,15). "Ngi lm ch hy
661

i x cng bng v ng u vi cc n l, v bit rng c

anh em na cng c mt Ch trn tri"(Cl 4,1).
1808 2848 2473.
Can m l c tnh lun l gip chng ta kin tr v
quyt tm theo ui iu thin gia nhng kh khn trong
i. c can m gip ta cng quyt chng li cc cn cm
d v vt qua cc chng ngi trong i sng lun l. Nh
can m, ta thng c s hi, ngay c ci cht, ng u
vi th thch v bch hi, sn sng hy sinh mng sng v
chnh ngha. "Cha l sc mnh ti, l ng ti ca ngi" ( Tv
118,14 ). "Trong th gian, anh em s phi gian nan khn kh,
nhng can m ln, Thy thng th gian"(Ga 16,33).
1809 2341 2517.
Tit l c tnh lun l gip ta iu tit sc li
cun ca nhng lc th v s dng chng mc nhng ca ci
trn th. Tit gip ch lm ch cc bn nng v km ch
cc ham mun trong gii hn chnh ng. Ngi tit
hng cc thm mun gic quan v iu thin v lun thn
trng, "khng chiu theo nhng am m ca lng mnh" ( Hc
5,2). Cu c thng khen ngi c tit : "Con ng
bung theo cc tham vng ca con, nhng hy km ch cc
dc vng" (Hc 18,30). Tn c gi tit l "chng mc"
hay "iu ", chng ta phi sng "chng mc, cng chnh
v o c th gian ny" ( Tt 2,12).
"Sng tt lnh khng g khc hn l yu mn Thin
Cha ht lng, ht linh hn v ht sc lc mnh.
Chng ta dnh cho Ngi mt tnh yu trn vn ( nh
tit ), khng g lay chuyn ni (nh can m) , ch
vng phc mt mnh Ngi ( nh cng bnh ), lun
tnh thc khi sa vo cm by ca mu m v gian

662

di (nh khn ngoan)" ( T.u-tinh, nhng thi quen

ca Hi Thnh Cng Gio 1,25,46 ).
Cc c tnh v n sng
1810 1266.
n sng Thin Cha thanh luyn v nng cao cc c
tnh m con ngi c c nh gio dc, nh cc hnh vi
ch v nh kin tr tp luyn. Nh Thin Cha tr gip, cc
c tnh ti luyn tnh tnh v gip ta d dng lm iu thin.
Ngi c phn khi tp luyn cc c tnh.
1811 2015.
V b ti li lm tn thng, con ngi kh gi c
th qun bnh lun l. n cu ca c Ki-t em li cho
chng ta n sng cn thit kin tm trau di cc c tnh.
Mi ngi phi lun cu xin n soi sng, cy nh n cc b
tch, cng tc vi Cha Thnh Thn, nghe theo ting Ngi
gi yu mn iu thin v lnh xa iu c.
2086-2094 2636-2638
II. CC NHN C I THN
1812 1266.
Cc c tnh nhn bn bt ngun t nhng nhn c
i thn. Nhn c i thn em li cho con ngi nhng
kh nng thng phn bn tnh Thin Cha (2 Pr 1,4). V quy
chiu trc tip v Thin Cha, cc nhn c i thn gip
ngi Ki-t hu sng vi Ba Ngi Ch Thnh. Thin Cha
Ba Ngi v Duy Nht l cn nguyn, ng lc v i tng
ca nhn c i thn.

663

1813 2008.
Cc nhn c i thn l nn tng, linh hn v nt
c th ca hot ng lun l Ki-t gio. Chng nh hnh v
lm sinh ng mi c tnh lun l, Thin Cha ban cc nhn
c ny cho tn hu, h c kh nng hnh ng nh con
ci Thin Cha v ng hng s sng mun i. Nhn c
i thn l bo chng Cha Thnh Thn hin din v tc
ng trong nhng nng lc ca con ngi. C ba nhn c
i thn : tin, cy, mn (x. 1Cr 13,13).
142-175
c tin
1814 506.
c tin l nhn c i thn, nh chng ta tin vo
Thin Cha, tin tt c nhng g Ngi ni v mc khi cho
chng ta cng nh nhng g Hi Thnh dy phi tin, v Thin
Cha l chn l. "Trong c tin, con ngi ph thc ton
thn cho Thin Cha mt cch t do" (x. DV 5 ). "Ngi
cng chnh nh c tin s c sng" (Rm1,17). "Ch c tin
hnh ng nh c mn, mi c hiu lc." ( Gl 5,6 )
1815.
Nhng ngi khng phm ti nghch vi c tin, u
c hng n c tin (x. Cng ng TREN-T : DS 1545 ).
"c tin khng c hnh ng l c tin cht" (Gcb 2,26).
c tin m khng c c cy v c mn, s khng kt hp
trn vn ngi tn hu vi c Ki-t v khng lm cho h
tr nn chi th sng ng trong Thn Th Ngi.
1816 2471.
Ngi mn c Ki-t khng nhng phi gn gi
v sng c tin, nhng cn tuyn xng, can m lm chng
v truyn b c tin : "Mi tn hu phi sn sng tuyn xng
664

c Ki-t trc mt mi ngi v bc theo Ngi trn

ng thp gi, gia nhng cuc bch hi Hi Thnh khng
ngng gp phi" (x. LG 42; DH 14 ). Vic phc v v lm
chng cho c tin cn thit cho n cu . "Ai nhn Thy
trc mt thin h, th Thy cng nhn ngi y trc mt
Cha Thy, ng ng trn tri. Cn ai chi Thy trc mt
thin h th Thy cng chi ngi y trc mt Cha Thy,
ng ng trn tri" (x. Mt 10,32-33 ).
c cy
1817 1024.
c cy l nhn c i thn, nh , chng ta khao
kht Nc Tri v s sng vnh cu nh hnh phc i
mnh, khi tin tng vo cc li ha ca c Ki-t v ph
thc vo n tr lc ca Cha Thnh Thn ch khng da vo
sc mnh. "Ta hy tip tc tuyn xng nim hy vng ca
chng ta cch vng vng v ng ha l ng trung tn"
(Dt 10,23 ). "Thin Cha tun y trn n Thnh Thn
xung trn chng ta, nh c Gi-su Ki-t ng Cu
chng ta. Nh vy, mt khi nn cng chnh nh n sng c
Ki-t, chng ta c tha hng s sng i i nh chng
ta vn hy vng" (Tt 3, 6-7)
1818 27.
c cy p ng kht vng hnh phc Thin Cha
t trong lng mi ngi, m nhn cc nim hy vng gi
hng cho sinh hot ca con ngi, thanh luyn v quy hng
cc hy vng y v Nc Tri. c cy bo v chng ta khi
tht vng, nng khi ta b b ri, gip ta phn khi mong
i hnh phc mun i. c cy gii thot ta khi lng ch
k v a ta n vi hnh phc ca c mn.

665

1819 146
c cy Ki-t gio tip nhn v kin ton nim hy
vng ca t-ra-en. Nim hy vng ny bt ngun v noi theo
lng trng cy ca p-ra-ham. T ph p-ra-ham c mn
nguyn v Thin Cha thc hin nhng li ha ni I-xa-c,
c thanh luyn qua vic th thch hin t I-xa-c (x. St
17,4-8; 22,1-18 ). "Mc du khng cn g trng cy, ng
vn trng cy v vng tin; do , ng tr thnh t ph nhiu
dn tc" (Rm 4,18).
1820 1716 2772.
c cy Ki-t gio c trin khai ngay trong bi
ging u tin ca c Gi-su v cc mi phc. Cc mi
phc hng nim hy vng ca chng ta ln Thin Quc nh
hng v min t ha mi, vch ng ch li xuyn qua
nhng th thch ang ch i cc mn ca c Gi-su.
Nh cng n v cuc kh nn ca c Gi-su Ki-t, Thin
Cha gn gi chng ta trong c cy : "Chng ta s khng
phi tht vng" ( Rm 5,5). "i vi chng ta, nim hy vng
cng ta nh ci neo chc chn v bn vng ca tm hn,
i su vo bn trong... ni c Gi-su vo nh ngi
tin phong m ng cho ta" ( Dt 6,19-20). c cy cng l
v kh bo v ta trong cuc chin c cu : "mc o
gip l c tin v c mn, i m chin l nim hy vng n
cu " (1Tx 5,8). c cy mang li cho ta nim vui, ngay
trong th thch : "Hy vui mng v c nim hy vng, c kin
nhn lc gp gian trun ..." (Rm 12,12). c cy c din
t v nui dng trong kinh nguyn, nht l kinh Ly Cha,
bn tm lc tt c nhng g m c cy gi ln trong ta.
1821 2016 1037.
Do , chng ta c th hy vng c hng vinh
quang thin quc m Thin Cha ha ban cho nhng ai
yu mn Ngi v thc thi Ngi ( x. Mt 7,21 ). Trong mi
666

hon cnh, mi ngi phi hy vng s c n Thin Cha

tr gip " bn n cng" ( x. Mt 10,22; Cng ng Trent; DS 1514 ) v c hng nim vui thin quc nh phn
thng i i Thin Cha ban, v cc vic lnh thc hin
nh n sng c Ki-t. Vi lng trng cy, Hi Thnh cu
nguyn cho "mi ngi c cu " (1Tm 2,4), Hi Thnh
mong c kt hp vi c Ki-t, Phu Qun ca mnh,
trong vinh quang thin quc.
Hy vng i, hn ti hi, hy hy vng ! Bn khng
bit ngy no v gi no. Hy tnh thc, mi s qua
i nhanh chng, v qu nng lng nn bn hoi nghi
iu chc chn v cm thy qu di khong thi gian
vn vi. Hy nh rng, bn cng chin u, cng
chng t tnh yu i vi Thin Cha, v cng vui
sng hn, mt ngy kia vi ng lng bn yu mn,
trong nim hnh phc v say m bt tn ( T. T-r-sa
Hi ng Gi-su, t thut 15,3 ).
c mn
1822 1723.
c mn l nhn c i thn, nh , chng ta yu
mn Thin Cha trn ht mi s v chnh Cha, v v yu
mn Thin Cha, chng ta yu mn ngi thn cn nh
chnh mnh.
1823 1970.
c Gi-su t c mn lm li truyn dy mi (Ga
13,34). Khi yu mn nhng k thuc v Ngi "n cng"
(Ga 13, 1), Ngi biu l tnh yu Ngi nhn c t
Cha Cha. Khi yu thng nhau, cc mn noi gng c
Gi-su, ng yu mn h. V th, c Gi-su ni : "Cha
Cha yu mn Thy th no, Thy cng yu mn anh em
667

nh vy. Anh em hy trong tnh yu ca Thy" (Ga 15, 9).

" y l iu rn ca Thy : Anh em hy yu thng nhau,
nh Thy yu thng anh em" (Ga 15,12).
1824 735.
c mn l hoa tri ca Thnh Thn v l s vin
mn ca l lut. Yu mn l gi cc lnh truyn ca Thin
Cha v ca c Ki-t : "Hy trong tnh thng ca Thy.
Nu anh em gi cc iu rn ca Thy, th anh em s trong
tnh thng ca Thy" (Ga 15,9-10) ( x. Mt 22,40; Rm 13,810 ).
1825 604.
c Ki-t chu cht v yu mn chng ta, ngay lc
chng ta cn l "th nghch" vi Thin Cha (Rm 5,10).
Cha i ta yu thng nh Ngi ( x. Mt 5,44 ), yu c
nhng k th nghch, thn cn vi nhng ngi xa l (x. Lc
10, 27-37 ), yu mn tr em ( x. Mc 9,37 ) v ngi ngho
nh chnh Ngi ( Mt 25,40-45).
Thnh tng Phao-l lit k mt lot cc c im
ca c mn : "c mn th nhn nhc, khng ghen
tng, khng vnh vang, khng t c, khng lm
iu bt chnh, khng tm t li, khng nng gin,
khng nui hn th, khng mng khi thy s gian c,
nhng vui khi thy iu chn tht. c mn tha th
tt c, tin tng tt c, chu ng tt c"(1Cr 13,4-7).
1826.
Thnh tng cn ni : "khng c c mn, ti cng
chng l g...". Tt c nhng c n, cng vic phc v hay
nhn c m "khng c c mn, th cng chng ch g cho
ti" (1 Cr 13,1-4). c mn cao trng hn mi c tnh,
ng u cc nhn c i thn. "Hin nay c tin, c cy,
668

c mn, c ba u tn ti, nhng cao trng hn c l c

mn" (1Cr 13,13).
1827 815 826.
c mn gi hng v thc y vic tp luyn mi
c tnh. c mn l "mi dy lin kt tuyt ho" (Cl 3,14);
l m th ca cc c tnh; lin kt v phi hp cc c tnh;
l ngun mch v cng ch ca vic thc hnh cc c tnh
trong i sng ki-t hu. c mn bo m thanh luyn v
nng kh nng yu thng ca con ngi ln mc hon thin
siu nhin, tr thnh tnh yu thing ling.
1828 1972.
i sng lun l c sinh ng nh c mn mi
em li cho ngi Ki-t hu s t do thing ling ca con ci
Thin Cha. Trong tng quan vi Thin Cha, Ki-t hu
khng cn l k n l sng trong s hi hay ngi lm cng
n lng, nhng l ngi con p li tnh thng ca "ng
yu thng chng ta trc" (1Ga 4,19).
Nu xa lnh s d v s b pht, chng ta sng nh
tn n l. Nu chy theo phn thng, chng ta khc
no k lm thu. Nu chng ta tun phc v chnh s
thin v v yu mn ng ban hnh l lut, chng ta
mi thc s l con (Thnh Ba-xi-li- C kho lun
thm v lut sng 3).
1829 2540.
Hoa tri ca c mn l nim vui, bnh an v lng
thng xt. c mn i buc ta phi lm iu thin v sa
li huynh . c mn l t t, bt v li v ho phng, l
tnh thn v s hip thng :
Tt nh ca mi cng vic l tnh thng. l mc
n m chng ta c gng chy ti, v khi ti ch,
669

chng ta s ngh ngi trong tnh yu ( T.Augustin,

th Gio-an 10,4 ).
III. HNG N V HOA TRI CA THNH THN
1830.
Cha Thnh Thn ban cc hng n nng i sng
lun l ca tn hu. Cc hng n ny l nhng xu hng bn
vng gip con ngi d dng sng theo Thnh Thn.
1831 1266, 1299.
By hng n Cha Thnh Thn l : n khn ngoan,
n thng minh, n bit lo liu, n dng cm, n hiu bit, n
o c v n knh s Cha. Cc n ny c Thnh Thn
ban xung trn y ni ng M-si-a, Con Vua a-vt (x. Is
11,1-2); b tc v hon thin cc c tnh ni ngi lnh
nhn; lm cho tn hu d dng v mau mn tun theo cc
iu Thin Cha soi sng.
"Xin Thn Kh tt lnh ca Cha dn con i trn
min t phng phiu" (TV 143,10).
"Ai c Thnh Thn Thin Cha hng dn u l
con ci Thin Cha ... l con th cng l tha k;
m Thin Cha cho tha k, tc l ng tha k vi
c Ki-t" (Rm 8, 14.17).
1832 736.
Cc hoa tri ca Thnh Thn l nhng iu thin ho
Thnh Thn ban cho chng ta nh hoa qu u ma ca vinh
quang vnh cu. Truyn thng Hi Thnh k ra mi hai hoa
tri ca Thnh Thn "Bc i, hoan lc, bnh an, nhn ni,
nhn t, lng thin, hin ha, khoan dung, trung tn, khim
nhu, tit v thanh khit" (Gl 5,22-23).
670

TM LC
1833.
c tnh l nhng xu hng bn vng v kin nh
lm iu thin.
1834.
Cc c tnh nhn bn l nhng xu hng bn vng
ca l tr v ca ch, iu chnh cc hnh vi, iu tit
cc am m v hng dn cch n nt theo l tr v c
tin. C bn c tnh "cn bn", quy t cc c tnh khc, l :
khn ngoan, cng bnh, can m v tit .
1835.
c khn ngoan gip l tr thc tin nhn ra iu
thin ch thc trong mi hon cnh v la chn nhng
phng th tt t ti.
1836.
c cng bnh th hin qua quyt tm tr cho Thin
Cha nhng g thuc v Thin Cha v tr cho tha nhn
nhng g thuc v tha nhn.
1837.
c can m gip chng ta kin tr quyt tm theo
ui iu thin gia nhng kh khn trong i.
1838.
c tit gip ta iu tit sc li cun ca nhng
lc th v s dng chng mc nhng ca ci trn th.
1839.

671

Cc c tnh lun l tng trng nh gio dc, nh

cc hnh vi ch v nh kin tr tp luyn. Nh n sng
Thin Cha cc c tnh c thanh luyn v nng cao.
1840.
Cc nhn c i thn gip ngi ki-t hu sng vi
Thin Cha Ba Ngi. Thin Cha l cn nguyn v i tng
ca nhn c i thn : ng c nhn bit nh c tin,
c cy trng v yu mn v chnh Ngi.
1841.
C ba nhn c i thn l c tin, c cy v c
mn. Ba nhn c ny nh hnh v lm sinh ng mi c
tnh lun l.
1842.
Nh c tin chng ta tin vo Thin Cha v tin tt c
nhng iu Ngi mc khi cng nh nhng g Hi
Thnh dy phi tin.
1843.
Nh c cy, chng ta khao kht v ch mong vi
xc tn rng Thin Cha s ban cho ta s sng vnh cu v
cc n sng ta xng ng hng s sng .
1844.
Nh c mn, chng ta yu mn Thin Cha trn ht
mi s v v yu mn Thin Cha, chng ta yu mn ngi
thn cn nh chnh bn thn. c mn l "mi dy lin kt
tuyt ho" (Cl 3,14) v l m th ca mi c tnh.
1845.

672

By n Thnh Thn ban cho tn hu l n khn

ngoan, n thng minh, n bit lo liu, n dng cm, n hiu
bit, n o c v n knh s Thin Cha.
Mc 8

TI LI
I. LNG THNG XT NGI TI LI
1846 430 1365.
Tin Mng l mc khi c thc hin ni c Gi-su
Ki-t, v lng thng xt ca Thin Cha i vi ti nhn.
Thin thn loan bo cho Thnh Giu-se : "ng phi t tn
con tr l Gi-su, v chnh Ngi s cu dn mnh khi ti
li" (Mt 1, 21). c Gi-su cng ni v b tch Thnh Th, b
tch cu chuc. "y l mu Thy, mu giao c, s ra
cho mi ngi c tha ti" (Mt 26,28).
1847 387,455.
"Thin Cha to dng chng ta khng cn c
chng ta cng tc; nhng Ngi khng mun cu
chng ta m khng c chng ta gp phn" ( T. Augustin bi
ging169, 11,13 ). n nhn lng thng xt ca Ngi
chng ta cn th nhn ti li. "Nu chng ta ni l chng ta
khng c ti, th chng ta t la di mnh, v s tht khng
trong chng ta. Nu chng ta th nhn ti li mnh, th Thin
Cha l ng trung thnh v cng chnh s tha ti cho chng
ta v thanh ty chng ta sch mi iu bt chnh (1Ga 1, 8-9).
1848 385.
Thnh Phao-l qu quyt : " u ti li lan trn,
n sng cng cha chan gp bi". Thin Cha ban n
673

sng vch trn ti li nhm hon ci lng ta v "lm cho

ta nn cng chnh, c sng i i nh c Gi-su Kit, Cha chng ta" (Rm 5,20-21). Nh bc s xem xt vt
thng trc khi bng b, Thin Cha dng li v Thnh
Thn gip chng ta thy r ti li :
1433
Hon ci i hi ti nhn phi thc r v ti li ca
mnh; do bao hm mt phn quyt t bn trong
ca lng tm. Phn quyt ny l bng chng Thnh
Thn chn l hot ng trong tm hn con ngi v
cng l khi im Thin Cha ban li n sng v
tnh yu : "Hy nhn ly Cha Thnh Thn". Nh th
trong vic thc ti li, chng ta nhn ra mt hng
n kp : n gip lng tm nhn bit chn l, n gip
chng ta tin chc c n cu chuc. Thnh Thn
chn l cng l ng an i ( DV 31 ).
II. NH NGHA TI LI
1849 311 1952.
Ti l li phm n l tr, chn l, lng tm ngay
chnh, l thiu tnh yu ch thc i vi Thin Cha v tha
nhn, v quyn luyn lch lc vi th to. Ti lm tn thng
bn tnh con ngi v vi phm n tnh lin i gia nhn
loi. V th, ti c nh ngha nh : "Mt li ni, mt hnh
vi, mt c mun tri vi l lut vnh cu" ( T. u-tinh,
chng Faust 22,27; T.T-ma Aquin, Tng Lun Thn Hc
1-2, 71,6 ).
1850 1440 397 615.
Ti l xc phm n Thin Cha."Con xc phm
n Cha, n mt mnh Cha, dm lm iu d tri mt
Ngi" (Tv 51,6). Ti chng li tnh yu ca Thin Cha i
674

vi chng ta v khin lng ta xa lnh Ngi. Cng nh u

tin ti l mt s bt tun, mt s ni lon chng Thin
Cha, li mun "tr nn nh nhng v thn" bit v quyt
nh iu thin, iu c, (St 3, 5). Nh th, ti l "yu mnh
n mc khinh th Thin Cha"( T.Augustin14,28 ). V kiu
cng t cao t i, ti hon ton tri ngc vi thi vng
phc ca c Gi-su, ng thc hin n cu (x. Pl 2,69).
1851 598 2746 616.
Chnh trong cuc kh nn, khi lng thng xt ca
c Ki-t chin thng ti li, m ti li l r nht tnh hung
bo v a dng ca n : cc th lnh v dn chng cng lng
tin, cm th, chi b v nho bng Ngi; Phi-la-t hn nht;
qun lnh tn bo; Giu-a phn bi, gy au n cho Cha
Gi-su; Ph-r chi Thy v cc tng b trn. Tuy nhin,
chnh vo gi ca bng ti v th lnh th gian ny c v
thng th ( x. Ga 14,30 ), c Ki-t t hin v m thm
tr nn ngun mch v tn thng ban n tha ti cho chng ta.
III. CC TH TI KHC NHAU
1852.
Ti li rt a dng. Thnh Kinh nhiu ln lit k cc
th ti. Th Ga-lt i nghch cc cng vic ca xc tht vi
hoa tri ca Thnh Thn. "Nhng vic do tnh xc tht gy ra
th ai cng r, l : dm bm, u, phng ng, th quy,
ph php, hn th, bt ha, ghen tng, nng gin, tranh
chp, chia r, b phi, ganh t, say sa, ch chn v nhng
iu khc ging nh vy. Ti bo trc cho anh em, nh ti
tng bo : nhng k lm cc iu s khng c tha
hng Nc Thin Cha" (Gl 5,19-21; x. Rm 1,28-32).

675

1853 1751 2067 368.

Chng ta c th phn bit ti li theo i tng, nh
i vi cc hnh vi nhn linh, hoc theo cc nhn c m
chng i nghch cch thi qu hay bt cp, hoc theo cc
iu rn m chng vi phm. Chng ta cng c th phn loi
ti li da theo tng quan vi Thin Cha, vi tha nhn
hoc vi chnh bn thn; "V t lng pht xut nhng nh
gian t, nhng ti git ngi, ngoi tnh, t dm, trm cp,
lm chng gian v vu khng. mi l nhng ci lm cho
con ngi ra u" (Mt 15,19-20). Nhng trong lng con
ngi cng cn c c mn, ngun gc ca cc vic lnh v
thanh sch, d c mn cng b ti lm tn thng.
IV. MC NNG NH CA TI LI :TI TRNG
V TI NH
1854.
Ti c nh gi theo mc nghim trng. Kinh
nghim ca con ngi cng xc nhn iu ny. Truyn thng
Hi Thnh nhn cch phn bit ti trng v ti nh nh c
trong Thnh Kinh. Kinh nghim con ngi xc nhn iu
ny.
1855 1395.
Ti trng ph hy c mn trong lng con ngi do
vi phm nghim trng lut Thin Cha. Khi phm ti, con
ngi quay lng vi Thin Cha l cng ch v chn phc
ca mnh, bng cch yu chung mt th to thp km hn.
Ti nh khng ph hy nhng xc phm v gy tn
thng c mn.

676

1856 1446.
Ti trng nh vo nguyn l sng cn trong chng
ta l c mn, nn cn n mt sng kin ca Thin Cha
giu lng xt thng v mt cuc hon ci ni tm trong b
tch Giao Ha.
Khi ch hng v mt iu nghch li vi c mn
l nhn c quy hng ta v cng ch, th do i
tng, ti ny l ti trng... khi nghch vi lng mn
Cha, nh lng ngn, bi th,v.v... hay nghch vi
lng yu ngi, nh st nhn, ngoi tnh, v.v... Ngc
li, khi ch ca ti nhn i khi hng chiu v mt
iu t n l mt s v trt t nhng khng nghch
vi lng mn Cha yu ngi, th d nh n ni ba
bi, ci ct l lng v.v... l nhng ti nh (T. Tma A-qui-n, Tng Lun Thn Hc 1-2,88 ).
1857.
Mt ti c coi l trng khi hi ba iu kin :
"Phm mt li nng, vi y thc v c tnh" (x. RP:
Tng Hun Sm hi v Ha gii 17 ).
1858 2072 2214.
Li nng c xc nh trong Mi iu Rn, nh
c Gi-su tr li ngi thanh nin giu c : "Ch git
ngi, ch ngoi tnh, ch trm cp, ch lm chng gian,
ch lm hi ai, hy tho knh cha m" (Mc 10,19). Ti c th
nng hoc nh : ti git ngi nng hn trm cp. Phi xt
n c phm gi ca nhng ngi b xc phm : ti hnh
hung cha m nng hn ti hnh hung mt ngi l.
1859 1734.
Ti trng i phi c nhn thc y v hon ton
ng thun. iu ny gi thit ngi phm ti phi bit hnh
677

vi l ti, tri vi lut Thin Cha. Ti trng bao hm mt

s ng thun c suy ngh cn k tr thnh mt la chn c
nhn. Vic thiu hiu bit do li mnh v lng chai khng
lm gim bt, m cn gia tng tnh cch c tnh ca ti li.
1860 1735 1767.
Nu thiu hiu bit ngoi mun, ngi phm li
nng c th c gim hoc min trch nhim. Nhng khng
ai c coi l khng bit n nhng nguyn tc ca lun l
c ghi khc trong lng tm mi ngi. Cc thc y
ca bn nng, cc am m, cc p lc bn ngoi, hoc nhng
ri lon do bnh tt, cng c th lm cho hnh vi phm li
bt tnh cch t v t do. Nng nht l ti phm do c tm,
v ch la chn iu xu.
1861 1742 1033.
Cng nh tnh yu, ti trng l mt chn la trit
ca t do con ngi. Khi phm ti trng, con ngi nh mt
c mn, t tc b n thnh ha, tc l tnh trng n sng.
Nu ti trng khng c chuc li bng vic hi ci ca ti
nhn v bng n tha th ca Thin Cha, ngi mc ti trng
s b loi khi vng quc ca c Ki-t v b n pht i
i trong ha ngc, v t do ca chng ta c kh nng thc
hin nhng la chn vnh vin, khng o ngc c. Tuy
nhin, nu chng ta c th phn on mt hnh vi l li nng,
chng ta vn phi dnh quyn phn xt ngi cho Thin
Cha cng bnh v giu lng thng xt.
1862.
Chng ta phm ti nh khi vi phm lut lun l trong
iu nh, hay li iu nng nhng khng hon ton hiu bit
hay ng thun.

678

1863 1394 1472.

Ti nh lm suy yu c mn, cho thy lng quyn
luyn lch lc ca ci trn th, ngn cn chng ta tin trin
trong vic thc hnh cc c tnh v iu thin. Ngi phm
ti nh ng chu nhng hnh pht hu hn. Ai c tnh phm
ti nh v khng sm hi s i dn n ch phm ti trng,
Tuy nhin, ngi phm ti nh khng ct t giao c vi
Thin Cha, vi n sng Thin Cha tr gip, con ngi c
th iu chnh li tnh trng ny. "Ti nh khng lm mt n
thnh ha hay n thn ha v c mn, nn cng khng lm
mt phc tht vnh cu".
Bao lu con ngi cn mang thn xc, th khng th
trnh c mi ti, t l cc ti nh. Nhng cc ti m
ta gi l nh, bn ch xem n nh v hi : nu bn
coi chng nh v hi khi bn cn nhc chng, th bn
hy run s khi bn m chng. Nhiu vt nh hp
thnh mt khi to, nhiu git nc lm y mt con
sng, nhiu ht la lm thnh mt n. Vy th cn
hy vng g ? Trc ht i xng ti ...( T. u-Tinh,
Th Gio-an)
1864 2091 1037.
"Mi ti, k c ti ni phm thng, cng s c tha
cho loi ngi, ch ti ni phm thng n Thn Kh s
chng c tha" ( Mt 12, 31) ( x. Mc 3,29; Lc 12,10 ). Lng
Thin Cha thng xt khng c gii hn, nhng ai c tnh
khng hi ci v khc t lng Thin Cha thng xt th
cng khc t s tha ti v n cu do Cha Thnh Thn
ban cho ( x. DV 46 ). Lng chai d nh th c th a ti
ch khng hi ci trong gi sau ht v phi h mt i i.

679

V. TI LI SINH SI NY N
1865 401 1768.
phm ti mt ln, ngi ta b li cun phm ti
na. Nhng hnh vi xu c lp i lp li sinh ra thi xu.
Hu qu l con ngi nghing chiu v iu c, m ti lng
tm v lch lc trong vic nh gi c th iu lnh v iu
d. Nh th ti li sinh si ny n thm ln, nhng khng th
ph hy hon ton cm thc lun l.
1866 2539.
Cc thi xu c th c xp loi da theo cc nhn
c m chng i nghch hay theo ) cc mi ti u nh bn
lit k ca thnh Gio-an Ca-si-a-n v Gr-g-ri- C ( x.
Mor. 31,45 ). c gi l cc mi ti u v chng sinh ra
nhng ti khc, nhng thi xu khc. Cc mi ti u l :
kiu ngo, h tin, m dm dc, ghen ght, hn gin, m n
ung, lm bing.
1867 2268
Truyn thng hun gio cng nhc n cc th " ) ti
ku thu n tri". l : mu ca A-ben ( x. St 4,10 ), ti
ca dn S--ma ( x. St 18,20;19,13 ); ting ku than ca
dn b p bc Ai Cp ( x. Xh 3,7-10 ); ting than van ca
ngi ngoi kiu c tr trn t nc, ca cc c nhi qu ph
( x. Xh 22,20-22 ); ngi lm thu b i x bt cng ( x. nl
24,14-15; Gc 5,4 ).
1868 1736
Ti l mt hnh vi c nhn. Ngoi ra, chng ta cn c
trch nhim mang cc ti do nhng ngi khc phm, khi
chng ta cng tc vo , bng cch :
- tham gia cch trc tip v c tnh;
- ra lnh, xi gic hoc tn thnh;
680

- che y, hoc khng ngn cn, khi c bn phn phi can

ngn;
- bao che nhng ngi lm iu c.
1869 408 1887.
Ti lm cho con ngi tr thnh ng la vi nhau,
v cho dc vng, bo lc, bt cng thng tr. Ti li to
nn nhng tnh trng x hi v nhng nh ch nghch li vi
lng nhn hu ca Thin Cha. Cc "t chc ti c" va biu
l va l hu qu ca cc ti c nhn. Chng xi gic cc nn
nhn cng phm ti. Hiu ngha loi suy, c th gi chng l
"ti x hi", "ti tp th " ( x. RP 16 ).
TM LC
1870.
"Thin Cha giam hm mi ngi trong ti khng
vng phc, thng xt mi ngi" (Rm 11, 32).
1871.
Ti l "mt li ni, mt hnh vi hoc c mun tri
vi l lut vnh cu" (T. Augustin chng Faust, 22 ). Ti l
xc phm n Thin Cha. Ai phm ti l chng li Thin
Cha qua mt hnh vi bt tun tri ngc vi thi vng
phc ca c Ki-t.
1872.
Ti l mt hnh vi nghch vi l tr, lm tn thng
bn tnh con ngi v vi phm n tnh lin i gia nhn
loi.
1873.

681

Ngun gc ca mi ti li pht xut t lng con

ngi. Cc loi ti v mc nghim trng c xem xt
ch yu theo i tng ca ti.
1874.
Con ngi phm ti trong khi ch la chn, ngha
l bit r v mun mt s vic tri vi l lut Thin Cha v
vi cng ch ti hu ca con ngi mt cch nghim trng.
Ti trng ph hy c mn l nhn c cn thit c
hng phc tht vnh cu. Ai phm ti trng m khng sm
hi, s phi cht i i.
1875
Ti nh gy nn mt xo trn lun l. iu ny c th
c sa cha nh c mn vn cn tn ti trong ta.
1876.
Phm i phm li cc ti, d l ti nh, ngi ta s
ri vo nhng thi xu, trong c cc mi ti u.
CHNG HAI

CNG NG NHN LOI

1877 355.
n gi ca nhn loi l biu hin hnh nh ca Thin
Cha v c bin i theo hnh nh Ngi Con duy nht
ca Cha Cha. n gi ny va c ban cho tng c nhn, v
mi ngi u c mi gi vo hng hnh phc vi Thin
Cha, va c ban cho ton th cng ng nhn loi.

682

Mc 1

CON NGI V X HI
I.TNH CCH CNG NG CA N GI LM
NGI
1878 1702.
Tt c mi ngi u c mi gi tin n cng
ch l chnh Thin Cha. C mt s tng ng no gia
s hip nht Ba Ngi Thin Cha v tnh huynh m loi
ngi phi kin to cho nhau trong chn l v tnh yu. Yu
ngi khng th tch ri khi mn Cha.
1879 1936.
Con ngi cn n i sng x hi. i sng ny
khng phi l mt ci g c thm vo nhng l mt i hi
ca bn tnh con ngi. Nh trao i vi ngi khc, nh
phc v ln nhau v nh i thoi vi anh em, con ngi
pht trin cc tim nng; nh h p li n gi ca mnh
(GS 25,1).
1880 771.
X hi l tp th nhng ngi sng lin kt vi nhau
cch hu c theo mt nguyn l hp nht, vt ln trn tng
c nhn. L mt cng ng va hu hnh, va thing ling,
x hi tn ti mi : tip nhn d vng v chun b tng lai.
Nh x hi, mi ngi tr thnh "ngi tha t", lnh nhn
cc "nn bc" lm giu cn tnh mnh v phi pht trin
cc "nn bc" y (x. Lc 19.13.15 ). Mi ngi phi ng gp
cho cc cng ng m mnh l thnh vin, v phi tn trng
cc ngi cm quyn c trch nhim mu cu cng ch.

683

1881 1929.
Mi cng ng c nh ngha theo mc ch ca
n; do , phi tun theo nhng quy tc c th, nhng
"nhn v con ngi chnh l v phi l nguyn l, ch th v
cu cnh ca mi nh ch x hi" (x. GS 25,1 ).
1882 1913.
"C nhng mi lin h x hi p ng trc tip c
bn tnh su xa ca con ngi, l gia nh v nh nc"
(x. GS 25,2 ). Chng cn thit cho con ngi. a s c th
tham gia i sng x hi, nn khuyn khch thnh lp cc
hip hi v nhng t chc "nhm cc mc ch kinh t, vn
ha, x hi, th thao, gii tr, ngh nghip, chnh tr...trn
bnh din quc gia cng nh quc t" (x. MM :Thng ip
M v Thy. 60 ). Cng cuc "x hi ha" ny t nn tng
trn xu hng t nhin thc y con ngi hp tc vi nhau,
t ti nhng mc tiu vt qu kh nng ca tng ngi.
Cng cuc ny gip pht trin cc c tnh ca con ngi,
nht l c sng kin v tinh thn trch nhim, cng nh gip
bo m cc quyn ca con ngi ( x. GS 25; CA 12 ).
1883 2431.
Cng cuc x hi ha cng km theo nhng nguy
him. S can thip qu ng ca Nh Nc c th e da t
do v sng kin c nhn. Hi Thnh ra nguyn tc h tr :
"mt tp th cp cao khng c can thip vo ni b tp th
cp thp n tc mt cc thm quyn ca n, nhng
ng hn phi nng n khi cn thit, v gip n phi hp
hot ng vi nhng tp th khc, mu cu cng ch" ( x.
CA 48; c Pi-XI ).
1884 307 302.
Thin Cha khng mun dnh cho ring mnh vic
thc thi mi quyn hnh. Ngi trao li cho mi th to
684

nhng phn v n c th thi hnh theo kh nng ca bn tnh

ring. X hi loi ngi phi bt chc cch lnh o ny.
Cch Thin Cha cai tr th gii cho thy Ngi rt tn trng
quyn t do ca con ngi. phi l ng hng ch o
cho nhng ai cm quyn trong cc cng ng nhn loi. H
phi x s nh nhng tha tc vin ca Cha quan phng.
1885.
Nguyn tc b tr nghch vi mi hnh thc duy tp
th, xc nh gii hn cho vic can thip ca Nh Nc, ha
hp cc tng quan gia c nhn v x hi, hng ti vic
thit lp mt trt t quc t ch thc.
II. HON CI V X HI
1886 1779
Con ngi cn n x hi thc hin n gi lm
ngi. t ti mc tiu ny, cn phi tn trng bc thang
ng n ca cc gi tr : "cc chiu kch th l v bn nng
phi l thuc cc chiu kch ni tm v thing ling" ( x. CA
36 ).
2500
i sng x hi trc ht phi c coi l mt thc
ti tinh thn. Thc ti ny bao gm vic trao i cc
kin thc trong nh sng chn l. Thc thi cc quyn
v chu ton cc bn phn, cng nhau tm hiu s
thin ho lun l, chung hng ci p thanh cao
di mi hnh thc chnh ng, lun sn sng chia s
cho tha nhn nhng g tt p nht ca mnh v mong
c cho nhau c ngy cng phong ph v mt tinh
thn. y l nhng gi tr phi nui dng v nh
hng cho nhng sinh hot vn ha, kinh t, t chc
x hi, cc phong tro v cc th ch chnh tr, php
685

lut v mi sinh hot khc na ca i sng x hi

trong tin trnh chuyn bin khng ngng ca n ( x.
PT 35 ).
1887 909 1869
Vic ln ln gia phng tin v mc ch (x.CA 41)
dn ti vic coi phng tin nh cng ch ti hu, hay xem
nhng con ngi ch l phng tin t mc ch. iu
ny to ra nhng c cu bt cng "lm cho ngi Ki-t hu
gp kh khn hay khng th sng ph hp vi cc gii rn
ca ng Lp Lut Thn Linh" ( x. c Pi- XII,bi ging
ngy 1-6-1941 ).
1888 787,1430.
t c nhng ci t gip x hi thc s phc v
con ngi, chng ta cn nh n cc kh nng tinh thn v
lun l ca con ngi v vic thng xuyn hon ci ni
tm. Vic hon ci ni tm chim v tr u tin. iu ny
khng loi tr, m tri li, cng cng c trch nhim phi
lnh mnh ha cc c ch v iu kin sng khi chng gy
nn dp ti, chng ph hp vi tiu chun ca cng bnh
v gip pht huy iu thin thay v ngn tr ( x. LG 36 ).
1889 1825.
Khng c n sng tr lc, con ngi khng th
"khm ph ra con ng thng l nh hp, gia vic hn
nht nhng b s d v vic dng bo lc u tranh
nhng li lm cho s d thm trm trng ( x. CA 25 )". l
con ng c mn, yu Cha v yu ngi. c mn l
iu rn mang tnh x hi cao nht. c mn tn trng tha
nhn v cc quyn li ca h, i buc thc thi cng bnh m
ch c c mn mi gip ta thc hin c. c mn thc
y chng ta sng dn thn : "Ai tm cch gi mng sng

686

mnh th s mt, cn ai liu mt mng sng mnh, th s bo

tn c mng sng" (Lc 17, 33).
TM LC
1890.
C mt s tng ng no gia s hip nht ca
Cha Ba Ngi vi tnh huynh m loi ngi phi kin to
cho nhau.
1891.
Con ngi cn n i sng x hi t pht trin
theo ng bn tnh. C nhng mi lin h x hi nh gia
nh v Nh Nc, p ng trc tip c bn tnh con
ngi.
1892.
"Nhn v chnh l v phi l nguyn l, ch th v
cu cnh ca mi nh ch x hi" ( x. GS 25,1 ).
1893.
Nn khuyn khch mi ngi tch cc tham gia cc
hip hi v cc t chc.
1894.
Theo nguyn tc b tr, Nh Nc hay mt tp th
ln, khng c quyn ln t sng kin v trch nhim ca
nhng c nhn v cc t chc nh.
1895.
X hi khng c gy tr ngi, nhng phi gip con
ngi thc thi nhng iu thin ho. V th, x hi phi tn
trng bc thang ng n ca cc gi tr.

687

1896.
Ti li cng lm bng hoi x hi, con ngi cn
phi hon ci ni tm v nh n n sng ca Thin Cha.
c mn thc y thc hin nhng cuc ci t chnh ng.
Khng c gii p no cho cc vn x hi ngoi Tin
Mng Cha Gi-su ( x. CA 3).
Mc 2

THAM D VO SINH HOT X HI

I. QUYN BNH
1897 2234.
"X hi loi ngi s khng c trt t v phn vinh
nu thiu nhng ngi cm quyn hp php bo tn cc
nh ch v phc v cng ch mt cch y " ( x. PT 46 )
"Quyn bnh" l c tnh ca nhng con ngi, hay
nh ch, nh , h ban hnh l lut v mnh lnh cho con
ngi, v buc phi tun phc.
1898.
Mi cng on nhn loi u cn c mt quyn bnh
qun tr n ( x. T.L- XIII thng ip "Immortale Dei",
thng ip "Diuturnum illud" ). Quyn bnh ny t nn tng
trn bn tnh con ngi. Quyn bnh cn thit to ra s
thng nht cho cng on. Vai tr ca n l bo m ti a
cho cng ch x hi.
1899 2235.
Quyn bnh, theo trt t lun l i hi, pht xut t
Thin Cha :"Mi ngi phi phc tng chnh quyn, v
688

khng c quyn bnh no m khng bi Thin Cha, v

nhng quyn bnh hin hu l do Thin Cha thit lp. Nh
vy, ai chng i quyn bnh l chng li trt t Thin Cha
t ra, v k no chng li s chuc ly n pht"(Rm 13,1-2)
( x. 1Pr 2, 13-17 ).
1900 2238.
Bn phn vng phc i buc mi ngi phi tn
trng quyn bnh cho xng hp; i vi nhng ngi ang
thi hnh cng v, phi tn trng v ty cng trng ca h m
t lng bit n v qu mn.
Hi Thnh cn gi c bn kinh ca thnh Gio
Hong Cl-men-t thnh R-ma cu cho chnh quyn
(x.1Tm 2,1-2):
2240
"Ly Cha, xin ban cho h sc khe, bnh an, ha
thun v n nh, h thc thi ng n quyn hnh
Cha trao cho h. Ly Cha l Ch t, l Vua tri
vnh cu, chnh Cha ban cho con ci loi ngi vinh
quang, danh d v quyn lc trn mi vt trn th.
Xin Cha hng dn nhng d nh ca h theo iu
thin ho, theo nhng g hp Ngi, khi thi hnh
nhim v m Ngi trao cho, vi lng o c,
trong an bnh v qung i, h nhn c n Ngi
ph h" (Clmente de Rome, Cor 61,1-2).
1901.
C quyn bnh l "do Thin Cha an bi, nhng vic
nh ot nhng th ch chnh tr hay ct c ngi cm
quyn, vn l quyn t do ca mi cng dn" ( x. GS 74,3 ).
2242
V mt lun l, cc th ch chnh tr c th khc
nhau, min sao cc th ch ny mang li li ch chnh ng
689

cho cng on tha nhn chng. Cc th ch c bn cht

tri ngc vi lut t nhin, vi trt t cng cng v cc
quyn cn bn ca con ngi, th khng th em li cng ch
cho nhng quc gia ang theo th ch .
1902 1930.
V mt lun l, khng phi ngi cm quyn lm g
cng hp php. H khng c x s cch chuyn ch,
nhng phi hnh ng cho cng ch v quyn bnh l mt sc
mnh tinh thn t nn tng trn t do v thc trch nhim"
( x. GS 74,2 ):
1951
"Lut php ca loi ngi ch l lut khi ph hp vi
l phi; c hiu lc l nh "lut vnh cu"; khi xa la
l phi, n khng cn l lut na, nhng l mt s bt
cng, thm ch ch l mt hnh thc bo lc (T.T-ma
A-qui-n, Tng Lun Thn Hc 1-2,93,3.2 ).
1903 2242.
Quyn bnh ch c hnh x hp php khi mu cu
cng ch cho tp th lin h v t ti mc ch y bng cc
phng th m lun l cho php. Nu cc nh lnh o a
ra nhng lut bt cng hay s dng nhng bin php tri lun
l, lng tm khng buc phi tun theo. "Trong trng hp
ny, quyn bnh khng cn l quyn bnh na m thoi ha
thnh p bc ( x. PT 51 )."
1904.
"Tt nht l mi quyn lc u gi th qun bnh nh
nhng quyn lc v nhng c quan hu trch khc gi n
trong gii hn chnh ng. l nguyn tc "Nh Nc php
quyn"; theo lut php chi phi tt c ch khng phi
mun c on ca mt s ngi" ( x. CA 44 ).

690

II. CNG CH
1905 801 1881.
Con ngi c tnh x hi, nn li ch c nhn phi t
trong tng quan vi li ch chung. Li ch chung ch c th
c xc nh trong tng quan vi nhn v :
"Cc bn ng sng ring l hay khp kn, nh th
cc bn c cng chnh ha ri, nhng hy hp
li cng tm kim li ch chung" ( x. Th Ba-na-b
4,10 ).
1906.
Phi hiu "cng ch" l "ton b nhng iu kin ca
i sng x hi cho php nhng tp th hay nhng phn t
ring r c th t ti s hon ho ring mt cch y v
d dng hn ( x. GS 26,1; 74,1 )". Cng ch lin quan n i
sng ca mi ngi, i hi mi ngi phi thn trng, nht
l nhng ai ang cm quyn. Cng ch gm
1907 1929 2106.
* Trc ht, cng ch phi tn trng con ngi vi t
cch l ngi. Nhn danh cng ch, chnh quyn c bn phn
tn trng cc quyn cn bn v bt kh nhng ca con
ngi. X hi phi gip cho cc thnh vin thc hin n gi
ca mnh. c bit, cng ch cho con ngi thc thi cc
quyn t do t nhin khng th thiu pht trin n gi lm
ngi "nh quyn hnh ng theo qui tc ngay thng ca
lng tm mnh, quyn bo v i t v quyn c t do
chnh ng, c trong phm vi tn gio na" ( x. GS 26,2 ).
1908 2441
* K n, cng ch i phi c phc li x hi v s
pht trin ca bn thn x hi. Pht trin v tm tt ca tt c
691

cc bn phn ca x hi. Tt nhin quyn bnh c nhim v

lm trng ti, nhn danh cng ch, phn x cc tranh chp
quyn li ring t. Nhng quyn bnh phi liu cho mi
ngi c th t c nhng g m mi ngi cn phi c
m sng mt cuc i xng ng ca con ngi, l: ca
n, o mc, sc kho, cng n vic lm, gio dc v vn ho,
c thng tin xng hp, quyn lp gia nh. v.v (xem GS
26, bi 2).
1909 2304 2310.
* Sau ht, cng ch cn phi kin to ha bnh, bo
tn mt trt t ng n c lu bn v n nh. iu ny
gi thit rng quyn bnh phi bo m an ninh cho x hi v
cho cc thnh vin ca x hi bng nhng phng th lim
chnh. Cng ch t nn tng cho quyn t v chnh ng ca
c nhn v tp th.
1910 2244
Mi tp th theo ui mt cng ch th hin cn
tnh ca mnh, nhng ch trong cng ng chnh tr, cng ch
mi c thc hin trn vn nht. Nh Nc c nhim v
bo v v thng tin cng ch ca x hi dn s, ca cc cng
dn v cc tp th nh hn.
1911 2438.
Con ngi trn a cu ngy cng l thuc ln nhau.
Gia nh nhn loi gm nhng con ngi c phm gi bnh
ng, mt nn cng ch ton cu. Nn cng ch ny cn c
mt t chc hip nht v lin quc gia, "c kh nng p ng
nhng nhu cu mun mt ca con ngi trong lnh vc x
hi ( nh thc phm, sc khe, gio dc...) cng nh i
ph vi bao hon cnh c bit c th xy ra ni ny ni
khc (Cu tr nhng ngi t nn, gip cho nhng ngi
di dn v gia nh h...)" ( x. GS 84,2 ).
692

1912 1881.
Cng ch lun hng ti vic thng tin con ngi :
"trt t ca mun vt phi l thuc vo trt t ca cc nhn v
ch khng ngc li" ( x. GS 26,3 ). Trt t ny t nn tng
trn chn l, c thit lp trong cng bnh, c sinh ng
bi tnh yu.
III. TRCH NHIM V THAM GIA
1913.
Tham gia l s dn thn t nguyn v qung i ca
con ngi vo nhng giao dch x hi. Tt c mi ngi phi
tham gia, ty theo a v v vai tr ca mnh, mu cu
cng ch. Bn phn ny gn vi phm gi con ngi.
1914 1734.
Con ngi tham gia bng cch lm trn cc trch
nhim c nhn ca mnh : khi chm lo gio dc gia nh
mnh v lm vic c lng tm, con ngi gp phn mu ch
cho tha nhn v x hi.
1915 2239.
Cc cng dn phi tch cc tham gia cng nhiu cng
tt vo i sng x hi. Cc phng thc tham gia c th
thay i ty tng nc, tng nn vn ha. "Phi ca tng
ng li ca nhng quc gia ang cho cc cng dn
c tham gia cng ng cng tt vo vic nc trong s t
do ch thc" ( x. GS 31,3 ).
1916 1888 2409.
Cng nh mi bn phn lun l khc, vic mi ngi
tham gia vo cng trnh cng ch, cng i hi cc thnh vin
ca x hi hon ci khng ngng. Phi kt n nghim khc
nhng th on dng trnh n lut php v trnh n trch
693

nhim i vi x hi, v chng tri vi nhng i hi ca

cng bnh. Cn chm lo pht trin nhng nh ch nhm ci
thin iu kin sinh sng ca con ngi ( x. GS 30,1 ).
1917 1818.
Nhng ngi cm quyn c bn phn cng c nhng
gi tr em li s tn nhim ni cc thnh vin trong cng
ng v khuyn khch h tham gia phc v ng bo. S
tham gia bt u t cng tc gio dc v vn ha. Chng ta
c l do chnh ng ngh rng : "tng lai nhn loi nm
trong tay nhng ngi c kh nng trao cho hu th ngha
cuc sng v nhng c s hy vng" ( x. GS 31,3 ).
TM LC
1918.
"Khng c quyn bnh no m khng bi Thin Cha,
v nhng quyn bnh hin hu l do Thin Cha thit lp"
(Rm 13,1)
1919.
Mi cng on nhn loi u cn c mt quyn bnh
duy tr v pht trin.
1920.
"Cng on chnh tr v cng quyn t nn tng trn
bn tnh con ngi, cho nn cng nm trong trt t do Thin
Cha n nh".
1921.
Quyn bnh c hnh x hp php khi mu cu
cng ch cho x hi v t ti mc ch y bng nhng
phng th lun l cho php.

694

1922.
Cc th ch chnh tr c th khc nhau, min sao cc
th ch ny mu cu li ch chnh ng cho cng on.
1923.
Cng quyn phi c hnh s trong nhng gii hn
ca trt t lun l v bo m nhng iu kin gip thc thi
quyn t do.
1924.
Cng ch l : " ton b nhng iu kin ca i sng
x hi cho php nhng tp th hay nhng phn t ring r c
th t ti s hon ho ring mt cch y v d dng
hn".
1925.
Cng ch gm ba yu t c bn : tn trng v thng
tin cc quyn c bn ca con ngi, pht trin cc li ch
tinh thn v vt cht ca x hi, kin to ha bnh v an ninh
cho tp th v cc thnh vin.
1926.
Phm gi ca con ngi i hi mu cu cng ch.
Mi ngi phi quan tm c v v ym tr nhng t chc
nhm ci thin iu kin sinh sng ca con ngi.
1927.
Nh nc c bn phn bo v v thng tin cng ch
ca x hi dn s. Cng ch ca ton th gia nh nhn loi
cn n mt t chc quc t.

695

Mc 3

CNG BNG X HI
1928 2832.
X hi bo m cng bng x hi khi to ra nhng
hon cnh thun li cc on th cng nh mi c nhn c
c nhng g h c quyn hng theo bn tnh v n gi
ca h. Cng bng x hi lin h mt thit vi cng ch v
vi vic thc thi quyn bnh.
I. TN TRNG NHN V
1929 1881.
Ch c c cng bng x hi khi phm gi siu vit
ca con ngi c tn trng. Con ngi l mc ch ti hu
ca x hi, v x hi nhm phc v con ngi :
"ng To Ha trao cho chng ta trch nhim bo
v v thng tin phm gi con ngi. Trong mi hon
cnh lch s, mi ngi nam cng nh n, u phi
m nhn trng trch ny" ( x. SRS 47 ).
1930 1700 1902.
Tn trng nhn v gm c vic tn trng cc quyn
pht sinh t phm gi ca th to l con ngi. Cc quyn
ny khng do x hi ban cho v x hi phi cng nhn
chng. Cc quyn y l c s mi quyn bnh c c
hp php v mt lun l ( x. PT 65 ). Khi ch p hay ph
nhn cc quyn y trong lut php hin hnh ca mnh th x
hi t ph hoi tnh hp php v mt lun l ca chnh mnh.
Khng c s tn trng nhn v, quyn bnh ch c th da
trn sc mnh hay bo lc, bt buc cc thnh vin phi
696

tng phc. Hi thnh c bn phn nhc nh nhng ngi

thin ch v nhng quyn ny v phn bit chng vi nhng
i hi qu ng hay sai lm.
1931 2212 1825.
tn trng nhn v phi tn trng nguyn tc : "Mi
ngi u phi xem ngi ng loi, khng tr mt ai, nh
"ci ti th hai", nn phi quan tm n s sng ca h v
nhng phng tin cn thit gip h sng xng ng nhn
phm" ( x. GS 27,1 ). Khng mt lut php no t mnh c
th xa b c cc ni s hi, nhng thnh kin, nhng thi
kiu cng v ch k, ngn tr vic xy dng nhng x hi
thc s huynh . Ch c c i Ki-t gio mi c th lt
thng nhng thi , v gip chng ta n nhn ngi
khc nh mt ngi "thn cn", mt ngi anh em.
1932 2449.
Bn phn "tr nn ngi thn cn" ca tha nhn v
ht lng phc v h khn thit hn khi c ngi gp khn
kh trong bt k lnh vc no. "Mi ln cc ngi lm nh
th cho mt trong nhng anh em b nh nht ca Ta y, l
cc ngi lm cho chnh Ta vy" ( x. Mt 25,40 ).
1933.
Bn phn ny cng c thc thi i vi nhng k
suy ngh hay hnh dng khc chng ta.Gio hun ca c
Ki-t i buc chng ta phi tha th mi xc phm ( x. Mt
5,43-44 ). Gii rn ca lut mi dy chng ta yu thng c
k th. Sng theo Tin Mng, chng ta khng c on ght
k th, d ght iu c do h gy ra.
II. CON NGI : D BIT NHNG BNH NG

697

1934 225.
Mi ngi c cng mt bn tnh v cng mt ngun
gc, v c to dng theo hnh nh Thin Cha duy nht, v
c ban cho mt linh hn. Nh hy t ca c Ki-t cu
chuc, mi ngi c mi gi n hng vinh phc ca
Thin Cha, nn bnh ng v phm gi.
1935 357.
Con ngi bnh ng vi nhau ch yu da trn nhn
phm v cc quyn pht xut t nhn phm:
"Phi vt ln trn v loi b mi hnh thc k th v
nhng quyn li cn bn ca con ngi, trong phm
vi x hi hoc vn ha, phi tnh, chng tc, mu da,
a v x hi, ngn ng hay tn gio, v nh vy l
tri vi nh ca Thin Cha" ( x. GS 29,2 ).
1936 1879.
Khi cho i, con ngi khng c sn trong tay tt c
nhng g cn thit pht trin i sng th xc v tinh thn
ca mnh. Con ngi cn n tha nhn. Con ngi khc nhau
v tui tc, th lc, nhng nng lc tr tu v tinh thn,
nhng c hi mi ngi c c v ca ci c phn phi.
Thin Cha khng trao cho mi ngi s "nn bc " nh
nhau.
1937 340 791 1202.
Nhng d bit ny nm trong chng trnh ca Thin
Cha. Thin Cha mun mi ngi n nhn iu mnh cn
t ngi khc. Ai lnh c nhng "nn bc" c bit, phi
bit thng truyn nhng li ch ca cc ti nng cho
nhng ai cn n. Cc d bit khuyn khch v thng i
buc mi ngi sng lng, ho tm v chia s, kch
thch cc nn vn ha trao i, lm phong ph cho nhau :
698

"Ta khng ban cho mi ngi cc c tnh nh nhau,

nhng k ny c c tnh ny, k khc c c
tnh khc... Ta ban cho ngi ny c i, k khc
c c cng chnh, s khim nhng hay c tin
sng ng... Cn v nhng iu cn thit cho i
sng con ngi, Ta khng phn phi ng u,
khng mun mi ngi c mi s, buc h
phi thc thi c i. Ta mun h cn n nhau v tr
thnh nhng tha tc vin ca Ta phn pht nhng
n sng v mi th Ta qung i ban cho h" (T.
Ca-ta-ri-na thnh Si-n-na 1,7).
1938 2437.
Tuy nhin c hng triu ngi nam cng nh n b
i x bt bnh ng. iu ny r rng nghch vi Tin Mng.
2317
"S bnh ng v nhn phm i hi ngi ta phi
tin ti mc sng nhn o hn v xng hp vi con ngi
hn. Thc vy, nhng chnh lch qu ng v kinh t v x
hi gia nhng thnh phn hay gia nhng dn tc trong
cng mt gia nh nhn loi thc l nhng gng xu v i
ngc vi cng bng x hi, l phi, nhn phm v nn ha
bnh x hi cng nh quc t ( x. GS 29,3 ).
III. TNH LIN I NHN LOI
1939 2213
Nguyn tc lin i, cn gi l "thn hu" hay "bc i
x hi", l mt i hi xut pht trc tip t tnh huynh
nhn bn v Ki-t gio ( x. SRS 38-40;CA 10 ).
360

699

"Mt sai lm ph bin ca thi i l ngi ta lng

qun quy lut ca tnh lin i v ca c mn. Quy
lut ny c thit t v khc ghi ni mi ngi bt
k h thuc dn tc no, do vic mi ngi cng
chung mt ngun gc, cng c l tr v cng c
cu nh hy t c
1940 2402.
Tnh lin i biu l trc tin qua vic phn phi
ca ci v tr lng lao ng. Tnh lin i i phi c mt
n lc xy dng trt t x hi cng bnh hn, trong nhng
cng thng c th dn ha tt p v nhng xung khc c
gii quyt d dng nh thng lng.
1941 2317.
Nhng vn kinh t x hi ch c th c gii
quyt nh cc hnh thc lin i : lin i gia nhng ngi
ngho vi nhau, gia giu vi ngho, gia nhng ngi lao
ng, gia ch v th, gia cc quc gia v dn tc. Tnh
lin i quc t l mt i hi ca trt t lun l. Ha bnh
th gii cng ty thuc mt phn vo tnh lin i ny.
1942 1887 2632.
Tnh lin i khng ch nhm vo ca ci vt cht.
Khi phn pht cc n hu thing ling ca c tin, Hi Thnh
gip con ngi pht trin nhng li ch trn th, bng cch
khai m nhng con ng mi cho cuc pht trin ny. Nh
th, Li Cha c ng nghim qua dng thi gian : "Trc
ht phi lo tm kim Nc Cha v n ngay lnh nh
Ngi i hi, cn cc th kia, Ngi s thm cho"(Mt
6,33):
Hai ngn nm qua, trong lng Hi Thnh vn c mt
tm tnh sng ng v ang thc y nhiu ngi
700

sng i tn hin n mc anh hng - cc an s cy

su cuc bm, nhng nh gii phng n l, nhng
ngi cha tr bnh nhn, cc s gi mang c tin
vn minh v khoa hc n vi mi th h v dn tc,
nhm to ra nhng hon cnh x hi kh d gip mi
ngi c c mt i sng xng ng vi phm gi
con ngi v phm gi ca mt ki-t hu ( x. Pi-
XII, din t ngy 1-6-1991).
TM LC
1943.
X hi bo m cng bng x hi bng cch to ra
nhng hon cnh gip cc tp th v c nhn nhn c
nhng g h c quyn hng.
1944.
Tn trng nhn v l coi k khc nh chnh mnh.
iu ny i buc phi tn trng nhng quyn cn bn pht
xut t phm gi ch thc ca con ngi.
1945.
Mi ngi u bnh ng da trn nhm phm v cc
quyn xut pht t nhn phm.
1946.
Nhng d bit gia con ngi nm trong k hoch
ca Thin Cha. Ngi mun chng ta cn n nhau. Nhng
d bit y i con ngi sng bc i vi nhau.
1947.
V con ngi bnh ng v nhn phm nn phi c
gng gim thiu nhng chnh lch qu ng v x hi v
kinh t, xa b bt bnh ng.
701

1948.
Tnh lin i l mt c tnh ni bt ca Ki-t gio.
Tnh lin i thc bch chng ta chia s ca ci vt cht v
hn na, c ca ci tinh thn.
CHNG BA

THIN CHA CU :
L LUT V N SNG
1949.
Con ngi c gi ti hng chn phc, nhng b
thng tn do ti, nn cn c Thin Cha cu . Thin
Cha cu gip con ngi trong c Ki-t : Ngi ban l lut
hng dn h v n sng nng h :
"Anh em hy bit run s m gng sc lo sao cho
mnh c cu . V chnh Thin Cha tc ng ni
anh em anh em quyt ch v hnh ng theo k
hoch Ngi t ra v yu thng anh em" (Pl
2,12-13).
Mc 1

LUT LUN L
1950 53 1719.
Lut lun l l tc phm ca Thin Cha khn ngoan.
Theo ngha Kinh Thnh, c th nh ngha lut ny nh li
ngi Cha dy d con ci, nh mt phng php gio dc
ca Thin Cha. Lut lun l quy nh cho con ngi nhng
con ng, nhng quy tc sng, dn a h ti chn phc
Thin Cha ha, cm con ngi i vo ng s d, la b
702

Thin Cha v tnh yu ca Ngi. Lut lun l tuy l nhng

mnh lnh nghim khc nhng cng l nhng li ha d
thng.
1951 295 306.
Lut l mt quy tc sng, c quyn bnh hp php
ban hnh nhm phc v cng ch. Lut lun l gi thit mt
trt t hp l c ng Sng To quyn nng, khn ngoan
v nhn t thit lp cc th to t ti li ch v cu cnh
ca chng. Mi lut u nhn c chn l nguyn thy v
ti hu trong lut vnh cu. Con ngi dng l tr cng b v
thit lp lut nh mt cch tham d vo s quan phng ca
Thin Cha hng sng, ng Sng To v Cu mi
ngi. "Lut l quy nh trt t theo l tr" ( L- XIII, " ).
301.
"Trong tt c cc sinh vt, ch con ngi mi c th
t ho xng ng n nhn lut ca Thin Cha. V
c l tr hiu bit v nhn nh, con ngi phi c
x theo t do v l tr suy phc ng trao ban mi
s cho mnh" ( Tertullien, Marc. 2,4 ).
1952.
Lut lun l c th hin di nhiu dng thc, v
tt c u lin kt vi nhau : lut vnh cu l ngun gc thin
linh ca mi l lut; lut t nhin; lut mc khi gm lut c
v lut mi hay lut Tin Mng; sau cng dn lut v gio
lut.
1953 587.
Lut lun l c vin mn v thng nht trong c
Ki-t. Ngi l hin thn ca con ng hon thin, l cng
ch ca l lut, v ch c Ngi dy d v ban s cng chnh

703

ca Thin Cha. "Cu cnh ca l lut l c Ki-t, khin

bt c ai tin u c nn cng chnh" (Rm 10,4).
I. LUT LUN L T NHIN
1954 307 1776.
Con ngi c tham d vo s khn ngoan v nhn
t ca ng Sng To, ng cho h quyn lm ch mi hnh
vi v kh nng t hng n chn l v s thin. Lut t
nhin by t cm thc lun l nn tng, nh con ngi
dng l tr m nhn nh iu tt v iu xu, chn tht v
di tr :
Lut t nhin c Thin Cha vit v khc ghi
trong tm hn mi ngi v mi ngi, v y chnh
l l tr ca con ngi ra lnh phi lm lnh v lnh
d...Quy nh ny ca l tr con ngi ch c gi tr l
lut, v l ting ni v li truyn t ca mt l tr cao
hn m tm tr v t do ca chng ta u phi tng
phc ( L- XIII, ).
1955 1787 396 2070.
"Lut thin nh v t nhin" ( x. GS 89,1 ) vch cho
loi ngi con ng phi theo thi hnh iu thin v t
ti cng ch. Lut t nhin nu ra nhng mnh lnh u tin
v chnh yu iu khin i sng lun l. Trng tm ca lut
t nhin l tm tnh khao kht v tng phc Thin Cha vn
l cn nguyn v tiu chun mi iu thin, cng vi cm
thc v tha nhn nh ngi bnh ng vi mnh. Lut ny
c trnh by thnh nhng iu rn chnh trong "Thp
Gii". Lut ny c gi l t nhin, khng phi v c rt
ra t th gii t nhin khng l tr, nhng xut pht t l tr
t nhin ca con ngi :

704

"Cc quy lut ny c ghi chp u nu khng

phi l trong quyn sch ca th nh sng m ngi
ta gi l chn l ? l ni mi l lut ng n
c vit ra, t c chuyn vo lng ngi
thc thi cng chnh. Khng phi lut ny n "di tr"
ni lng ngi, nhng ghi du n vo nh chic
nhn huy hiu ghi du trn sp, sp mang hnh huy
hiu nhng huy hiu vn trn nhn" ( T u-tinh,
Cha Ba Ngi 14,15,21 ).
"Lut t nhin khng g khc hn l nh sng tr tu
do Cha t trong ta, nh , chng ta bit iu phi
lm v iu phi trnh. nh sng ny hay lut ny,
Thin Cha ban khi sng to con ngi" ( T.Tma A-qui-n 1 ).
1956 2261.
Lut t nhin c Thin Cha ghi khc trong lng
mi ngi v c l tr xc nhn, cc iu khon ca lut t
nhin c gi tr ph qut, v buc mi ngi phi tun theo.
Lut ny ni ln phm gi con ngi v xc nh nn tng
cc quyn v cc bn phn c bn ca con ngi:
"Chc chn c mt lut chn tht l l phi, lut ny
ph hp vi t nhin, lut bt bin v vnh cu. Mi
ngi phi thi hnh cc mnh lnh ca n. Nhng
cm on ca n gip trnh xa ti li...Thay th n
bng mt lut nghch li l phm thnh. Khng c
b qua mt iu lut no. Khng ai c th loi b
hon ton c" (Cicron 3,22, 33).
1957.
Vic p dng lut t nhin rt a dng, c khi phi
suy ngh thch ng vi nhiu iu kin sng khc nhau,
705

ty theo ni chn, thi i v hon cnh. D cc nn vn ha

khc nhau, lut t nhin vn l mt quy tc ni kt con ngi
vi nhau, t cho h nhng nguyn tc chung, vt trn
nhng khc bit khng th trnh khi.
1958 2072.
Lut t nhin bt bin ( x. GS 10 ) v trng tn qua
mi bin thin ca lch s. Gia nhng tro lu tng v
tp tc, lt t nhin vn tn ti v cn gip chng pht trin
na. V c bn, nhng lut din t lut t nhin vn lun c
gi tr. D c chi b c n nhng nguyn l ca lut t
nhin, ngi ta cng khng th hy dit n, khng th gt n
khi lng ngi; n lun ti xut hin trong i sng ca
nhng c nhn v ca cc x hi:
"Ly Cha, mi ngi u bit lut ca Cha cm
trm cp, v lut ghi trong lng con ngi. Cng
th, d bao gian c cng khng xa c" (T.u-tinh,
t thut 2,4,9 ).
1959 1879.
Lut t nhin l cng trnh rt tt p ca ng Sng
To, cho con ngi nhng nguyn tc c bn thit lp cc
quy tc lun l hng dn h la chn. Lut t nhin cng
t nn mng lun l khng th thiu cho vic kin to cng
on nhn loi; v cung cp c s cn thit cho lut dn s.
Lut dn s phi gn lin vi lut t nhin, hoc bng cch
rt ra kt lun t cc nguyn tc ca lut t nhin, hoc bng
nhng b sung mang tnh cht thnh vn v php l.
1960 2071 37.
Khng phi ai cng c th nhn ra cch r rng v
trc tip nhng gii lut ca lut t nhin. Trong hon cnh
hin ti, con ngi ti li rt cn n n sng v mc khi
706

nhn bit cc chn l tn gio v lun l "mt cch trn vn,

d dng, chc chn v khng pha ln sai lm" ( Pi- XII,
"Humani generis )":DS 3876 ). Lut t nhin l c s do
Thin Cha dn sn v thch hp vi cng trnh ca Cha
Thnh Thn con ngi n nhn lut mc khi v n
sng.
II. LUT C
1961 62.
Thin Cha Sng To v Cu tuyn chn t-raen lm dn ring, v mc khi cho h Lut ca Ngi
chun b cho c Ki-t n. Lut M-s nu ra nhiu chn l
m l tr t nhin c th t ti. Cc chn l ny c cng
b v chng thc ngay trong giao c cu .
1962
Lut c l bc u ca lut mc khi. Nhng mnh
lnh lun l ca lut c c tm lc trong mi iu rn.
Cc iu rn ca Thp Gii t nn tng cho n gi lm
ngi vn c to dng ging hnh nh Thin Cha. Cc
iu rn y ngn cm nhng g nghch li tnh yu i vi
Thin Cha v tha nhn v n nh nhng i hi chnh yu
ca tnh yu y. Thp gii l nh sng cho lng tm ca
mi ngi, gip h nhn ra ting gi v nhng con ng
ca Thin Cha, v bo v h khi s c :
"Thin Cha vit trn cc bia lut nhng g m con
ngi khng c ra c trong lng mnh" (FT. utinh, 57 ).
1963 1610 2542 2515
Theo truyn thng Ki-t gio, Lut c d thnh thin
( x. Rm 7,12 ), thing ling ( x. Rm 7,14 )v tt lnh ( x. Rm
707

7,16 )nhng vn cha hon thin. Nh ngi gim th ( x. Gl

3,24 ), lut cho thy iu phi lm nhng khng ban cho sc
mnh l n sng ca Thnh Thn chu ton. V khng xa
c ti li, lut c vn cn l lut ca tnh trng n l. Theo
thnh Phao-l, lut c chc nng t co v )vch trn ti li,
v ti li to ra th "lut ca dc vng" ( x. Rm 7 ) trong lng
con ngi. Tuy nhin, lut c vn l chng u tin trn con
ng tin v Nc Tri. Lut c chun b v gip dn c
tuyn chn cng nh mi ki-t hu sn sng hon ci v
tin vo Thin Cha Cu . V l Li ca Thin Cha, lut
c cho chng ta mt gio hun tn ti n mun i.
1964 122.
Lut c chun b cho Tin Mng. "Lut tin bo v
gio dc v cc thc ti s n" (T. I-r-n, chng lc gio
4,15,1 ). Lut c tin bo cng trnh c Ki-t s thc hin
gii thot khi ti li, cung cp cho Tn c nhng hnh
nh, nhng tin trng, nhng biu tng, din t i sng
theo Thnh Thn. Cui cng, cc sch gio hun v cc ngn
s, b tc v hng lut c n Tn c v Nc Tri.
1828.
Trong thi Cu c, nhiu ngi c c mn
v n sng ca Thnh Thn thc y, h ht lng kht
mong Thin Cha thc hin nhng li ha thing
ling v vnh cu, nh h c ni kt vi lut
mi. Ngc li, trong thi Tn c, cng c nhng
con ngi sng theo xc tht, cn xa vi s hon
thin ca lut mi. khuyn khch h sng c
hnh, phi gip h bit s Cha pht v mong c
thng cng. D lut c c dy phi sng c mn
nhng khng ban Thnh Thn, "nh Ngi m Thin
Cha ban c mn chan ha trong lng chng ta"
(Rm 5,5) (T.T-ma A-qui-n 1-2, 107,1,2).
708

III. LUT MI HAY LUT TIN MNG

1965 459 581 715.
Lut mi hay lut Tin Mng l dng hon ho i
ny ca lut Thin Cha, t nhin v mc khi. y l lut
ca c Ki-t, c trnh by cch c bit trong Bi Ging
Trn Ni. y cng l cng trnh ca Thnh Thn, v nh
Ngi, tr thnh lut c mn trong lng con ngi : "Ta s
thit lp vi nh t-ra-en mt giao c mi...Ta s ghi vo
lng chng, s khc vo tm khm chng l lut ca Ta, v
Ta s l Cha ca chng v chng s l dn ca Ta" (Dt 8,610) ( x. Gr 31,31-34 ).
1966 1999.
Lut mi l n sng Cha Thnh Thn ban cho cc
tn hu nh tin vo c Ki-t. Ngi tn hu thc thi lut
mi bng c mn. Trong lut mi, Cha Ki-t dng bi
ging trn ni dy chng ta iu phi lm, v cc b tch
thng ban n sng gip chng ta thc hin.
"Ai suy nim vi lng o c v sng sut, bi
ging m Cha chng ta cng b trn ni, nh c
ghi trong sch Tin Mng theo Thnh Mat-thu, chc
chn s tm thy bn hin chng hon ho cho i
sng ki-t hu....Bi ging ny cha ng tt c
nhng gii lut c th hng dn i sng Kit
hu" ( T. u-tinh bi ging 1,1 )
1967 577.
Lut Tin Mng "hon tt" tinh luyn, tri vt v
kin ton lut c. Ni cc mi phc, lut mi hon tt cc li
ha ca Thin Cha bng cch nng cao v quy hng
chng v "Nc Tri". Lut Tin Mng dnh cho nhng ai
709

sn sng tin tng n nhn nim hy vng mi: nhng ngi

ngho, ngi khim tn, ngi au kh, ngi c tm hn
trong sch, k b bch hi v c Ki-t. Nh th Lut Tin
Mng m ra nhng con ng ca Nc Tri.
1968 129 582.
Lut Tin Mng hon tt cc iu rn ca Lut c.
Bi ging trn ni khng hy b hay l gim gi tr cc qui
nh lun l ca Lut c, m cn khai thng nhng tim nng
tng n, v lm ni bt nhng i hi mi ca cc qui nh
y. Lut mi lm sng t ton b chn l v Thin Cha v
v con ngi trong lut c. Lut mi khng thm vo lut c
nhng gii lut mi bn ngoi, nhng canh tn tm hn l
ni pht xut mi hnh vi, ni con ngi chn la gia thanh
khit v u ( x. Mt 15,18-19 ), ni hnh thnh c tin - cy
- mn, v cc nhn c khc. Nh th, Tin Mng a lut c
ti ch vin mn khi dy chng ta nn hon thin nh Cha
trn tri ( x. Mt 5,48 ), tha th cho k th, v cu nguyn cho
nhng ngi bch hi theo gng lng cao thng ca Thin
Cha (x. Mt 5 ,44 ).
1969 1434.
Lut mi dy con ngi thc hnh cc hnh vi tn
gio: b th, cu nguyn v chay tnh, nhng qui hng v
Cha "ng thu sut nhng g kn o" thay v "cho ngi
ta" ( x. Mt 6,1-6, 16-18 ). Kinh Ly Cha ( x. Mt 6,9-13 ) l
li cu nguyn ca nhng ngi sng theo lut mi.
1970 1696 1789.
Lut Tin Mng i chng ta chn la dt khot gia
"hai con ng" ( x. Mt 7,13-14 ) v thc hnh cc li Cha
dy ( x. Mt 7,21-27 ). Lut Tin Mng c tm lc trong
khun vng thc ngc : "Tt c nhng g anh em mun
ngi khc lm cho mnh, th chnh anh em cng hy lm
710

cho ngi ta, v sch lut M-s v cc sch ngn s dy nh

th" ( Mt 7,12) ( x. Lc 6,31 ).
1823
Ton b lut Tin Mng thu gn trong iu rn mi
ca c Gi-su (Ga 13,34), l chng ta hy yu thng nhau
nh Ngi yu thng chng ta ( x. Ga 15,12 ).
1971 1789.
Chng ta nn ni kt gio hun lun l ca cc tng
vo bi ging trn ni ( x. Rm 12,15; 1Cr 12-13; Cl 3-4;
Eph 4-5; v.v... ). Cc li dy ny truyn li gio hun ca
Cha vi thm quyn ca cc tng , c bit trong vic
trnh by cc nhn c xut pht t lng tin vo c Ki-t,
v c c mn l hng n chnh yu ca Cha Thnh Thn
lm cho sng ng. "V lng bc i khng c gi hnh gi
b... thng mn nhau vi tnh huynh ... hy vui mng v
c nim hy vng, c kin nhn lc gp gian trun v chuyn
cn cu nguyn. Hy chia s vi nhng ngi trong dn
thnh ang lm cnh thiu thn, v n cn tip i khch n
nh" (Rm 12,9-13). Cc gio hun ny cng dy chng ta
gii quyt nhng vn lng tm theo nh sng ca mi
tng quan gia chng ta vi Cha Ki-t v vi Hi Thnh (
x. Rm 14; 1Cr 5-10).
1972 782 1828.
Lut mi c gi l lut yu thng v dy ta hnh
ng theo tnh yu m Thnh Thn thng ban cho, hn l v
s hi. Lut mi c gi l ) lut n sng, v nh c tin v
cc b tch, chng ta nhn c sc mnh ca n sng
hnh ng. Lut mi l lut t do ( x. Gcb 1,25; 2,12 )v gii
thot chng ta khi nhng tri buc v nghi thc v php l
c, gip chng ta hnh ng theo s thi thc ca c mn,
v sau ht nng chng ta t tnh trng ti t "khng bit vic
711

ch lm", ln bc bn hu ca c Ki-t "v tt c nhng g

Thy nghe c ni Cha Thy th Thy t cho anh em
bit" (Ga 15,15) v lm con tha t na ( x. Gl 4,1-7. 21-31;
Rm 8,15 ).
1973 2053 915.
Ngoi cc gii lut, Lut Mi cn c nhng li
khuyn Phc m. Truyn thng phn bit cc iu rn ca
Thin Cha vi cc li khuyn Phc m da trn tng
quan vi c mn, l nh cao ca i sng ki-t hu. Cc
iu rn ngn cm nhng g nghch vi c mn. Cc li
khuyn nhm loi b nhng iu d khng nghch vi c
mn nhng c th cn tr c mn pht trin ( T.T-ma
Aquin 2-2; 184,3 ).
1974 2013.
Cc li khuyn Phc m by t c mn vin mn
sng ng, mt c mn khng cho php chng ta tha mn
vi nhng g lm c. Cc li khuyn minh chng sc
nng ng ca c mn v mi gi chng ta c mt t th
sn sng ni tm. Lut mi t ti mc hon ho trong gii
lut mn Cha yu ngi. Cc li khuyn gii thiu nhng
con ng thng, nhng phng th thun li v c thc
hnh ty theo n gi ca mi ngi :
"Thin Cha khng mun mi ngi u phi gi tt
c cc li khuyn, m ch gi nhng li khuyn no
thch hp vi tng ngi, tng thi i, trng hp
v sc lc khc nhau ty c mn i hi; v c
mn l n hong ca mi nhn c; mi gii rn, mi
li khuyn, ni chung ca mi l lut v hnh ng
theo tinh thn c Ki-t, nn c mn ban cho chng
tt c: th bc, trt t, thi gian v gi tr" ( T. Phanxi-c Xa-l-si-, 8,6).
712

TM LC
1975.
Theo Thnh Kinh, lut l li Thin Cha nh ngi
cha dy d con ci, qui nh cho con ngi nhng no ng
dn ti chn phc Thin Cha ha v cm con ngi i vo
ng s d.
1976.
Lut l qui nh trt t theo l tr nhm phc v cng
ch, c ngi ph trch cng on cng b ( T. T-ma Aqui-n 1-2,90,4 ).
1977.
c Ki-t l cng ch ca l lut (Rm 10,4), ch c
Ngi dy d v ban s cng chnh ca Thin Cha.
1978.
Lut t nhin l s tham d ca con ngi (c to
dng theo hnh nh ng Sng To) vo s khn ngoan v
nhn t ca Thin Cha. Lut t nhin ni ln phm gi con
ngi v xc nh nn tng cc quyn v cc bn phn c
bn ca con ngi.
1979.
Lut t nhin th bt bin v trng tn qua dng lch
s. V c bn, nhng qui lut din t lut t nhin, vn lun
c gi tr. Lut t nhin l c s cn thit cho vic thit lp
cc qui lut lun l v cho lut dn s.
1980.
Lut c l bc u ca lut mc khi. Nhng qui
nh lun l ca lut c c tm lc trong Mi iu
Rn.
713

1981.
Lut M-s nu ra nhiu chn l m l tr t nhin c
th t ti. Thin Cha mc khi cc chn l y bi v con
ngi khng c ra chng trong lng mnh.
1982.
Lut c l s chun b cho Tin Mng.
1983.
Lut mi l n sng ca Cha Thnh Thn ban cho
cc tn hu nh tin vo c Ki-t. Ngi tn hu thc thi
lut mi bng c mn. Cha Ki-t dng Bi Ging Trn Ni
din t nhng im chnh ca lut mi v dng cc b tch
thng ban n sng cho con ngi thc thi lut .
1984.
Lut Tin Mng hon tt tri vt v kin ton lut
c: kin ton cc li ha ca lut c bng cc mi phc ca
Nc Tri, kin ton cc iu rn ca lut c bng canh tn
tm hn l ni pht xut mi hnh vi.
1985.
Lut mi l lut yu thng, lut n sng, lut t do.
1986.
Ngoi nhng gii lut, lut mi cn gm nhng li
khuyn Phc m "s thnh thin ca Hi Thnh cng c
c bit khch l bi nhiu li khuyn Cha ra trong
Phc m cho cc mn noi theo" (x. LG 42).

714

Mc 2

N SNG V S CNG CHNH HO

I. CNG CHNH HA
1987 734.
n sng ca Cha Thnh Thn c quyn nng cng
chnh ha chng ta, ngha l thanh ty chng ta sch ti li,
v c "Thin Cha lm cho nn cng chnh nh tin vo
c Gi-su Ki-t" (Rm 3,22) v nh b tch Thnh Ty : ( T.
T-ma A-qui-n 1-2; 90,4 )
"Nu chng ta cng cht vi c Ki-t , chng ta
cng s cng sng vi Ngi, l nim tin ca
chng ta. V bit rng : mt khi c Ki-t sng li
t ci cht, th khng bao gi Ngi cht na, ci
cht chng cn quyn chi i vi Ngi. Ngi
cht l cht i vi ti li, v mt ln l . nay
Ngi sng l sng cho Thin Cha. Anh em cng
vy, hy coi mnh nh cht i vi ti li, nhng
nay li sng cho Thin Cha, v c kt hp vi
c Gi-su Ki-t" (Rm 6, 8-11).
1988 654.
Nh quyn nng Thnh Thn, chng ta d phn vo
cuc kh nn ca c Ki-t bng cch cht cho ti li, v d
phn vo s phc sinh ca Ngi bng vic ti sinh vo i
sng mi; chng ta l nhng chi th ca Thn Th Ngi l
Hi Thnh ( x. 1Cr 12 ), l nhng ngnh nho c ghp vo
Thn nho l chnh c Ki-t ( x. Ga 15,1-4 ):

715

460.
"Nh Thnh Thn chng ta c tham d vo i
sng Thin Cha. Nh lnh nhn Thnh Thn, chng
ta c thng phn bn tnh Thin Cha....V th,
nhng k no c Cha Thnh Thn cng, u
c thn ha (T. A-ta-na-si- 1, 24).
1989 1427.
Cng trnh u tin Cha Thnh Thn thc hin ni
con ngi l s hon ci, ngha l cho h nn cng chnh
nh li rao ging ca c Gi-su t bui u ca Tin Mng :
"Anh em phi sm hi, v triu i Thin Cha n gn" (
Mt 4,17). Di tc ng ca n sng, con ngi quay v vi
Thin Cha v t b ti li, nh c Thin Cha ban n
tha th v s cng chnh. "Nh th, cng chnh ha khng
ch l tha ti, m cn thnh ha v canh tn con ngi ni
tm"(C Tren-t : DS 1528).
1990 1446 1733.
n cng chnh ha gii thot con ngi v thanh
luyn tm hn khi ti li nghch vi tnh yu Thin Cha.
n cng chnh ha xut pht t sng kin ca Thin Cha
giu lng thng xt v hng tha th. Khi c cng chnh
ha, con ngi c ha gii vi Thin Cha, c gii
phng khi ch ti li v c cha lnh.
1991 1812.
n cng chnh ha cn l vic chng ta n nhn s
cng chnh Cha ban cho, nh tin vo c Gi-su Ki-t. S
cng chnh y ch s cng minh chnh trc ca tnh yu
Thin Cha. Cng vi n cng chnh ha, Thin Cha ban
cho chng ta c tin, cy v mn, v n bit phc tng thnh
Cha.

716

1992 617 1266 294.

Chng ta c cng chnh ha nh cuc kh nn ca
c Ki-t, ng dng mnh trn Thnh Gi lm ca l
sng ng, thnh thin v p lng Thin Cha, v Mu
Ngi tr nn phng tin n ti cho mi ngi. Chng ta
lnh nhn n cng chnh ha nh b tch Thnh Ty, b tch
ca c tin. n cng chnh ha gip ta sng ph hp vi s
cng chnh ca Thin Cha, ng dng quyn nng ca lng
thng xt bin i ni tm ta nn cng chnh. Mc ch ca
n cng chnh ha l tn vinh Thin Cha, tn vinh c Kit, v ban tng cho ta s sng vnh cu ( C. Tren-t : DS
1529 ).
"Nhng ngy nay, Thin Cha cho thy cch
Ngi lm cho ngi ta nn cng chnh m khng
cn n lut M-s. iu ny sch lut M-s v cc
ngn s lm chng. Qu th, Thin Cha lm cho
ngi ta nn cng chnh nu h tin vo c Gi-su
Ki-t. Tt c nhng ai tin u c nh th: bt k l
ngi Do thi hay dn ngoi. Tht vy, mi ngi
phm ti v b tc mt vinh quang Thin Cha,
nhng h c tr nn cng chnh do n hu Thin
Cha ban nhng khng nh cng trnh cu chuc
thc hin trong c Gi-su Ki-t. Thin Cha
nh cho c Ki-t Gi-su phi mu mnh ra lm
hi l em li n tha ti cho nhng ai tin. Nh vy,
Thin Cha cho thy Ngi l ng Cng Chnh.
Trc kia, trong thi Thin Cha nhn ni, Ngi
b qua cc ti li ngi ta phm. Nhng by gi,
Ngi mun cho thy rng, Ngi l ng Cng
Chnh, ngha l Ngi va cng chnh va lm cho
k sng nh lng tin vo c Gi-su Ki-t c nn
cng chnh" (Rm 3,21-26).

717

1993 2008.
n cng chnh ha m u cho s cng tc gia n
sng Thin Cha v s t do ca con ngi. V pha con
ngi, n cng chnh ha c biu l qua s ng thun tin
theo li Thin Cha mi gi hon ci, v qua s cng tc
bng c mn vo tc ng ca Cha Thnh Thn, ng
khi xng v gn gi s ng thun :
2068.
Khi Thin Cha dng n soi sng ca Cha Thnh
Thn, nh ng tm hn con ngi, con ngi
khng phi l khng lm g nhng n nhn n soi
sng ny v l n h c th khc t. Tuy nhin,
khng c n sng Cha, h cng khng th nh ch
t do ca mnh t ti s cng chnh trc mt Thin
Cha ( C. Tren-t, DS 1525 ).
1994 312 412.
n cng chnh ha l cng trnh tuyt ho ca tnh
yu Thin Cha c biu l trong c Gi-su Ki-t v c
Cha Thnh Thn ban tng. Thnh u-tinh cho rng "vic
cng chnh ha k v o l mt cng trnh cn ln lao hn
c vic to dng tri t", bi v "tri t s qua i, cn n
cu v cng chnh ha cc k c tuyn chn vn tn
ti" ( x. Ev, G 72,3 ). Thnh nhn cn cho rng s cng chnh
ha cc k ti li vt trn cng trnh to dng cc thin thn
trong s cng chnh, v cho thy r hn lng thng xt ln
lao ca Thin Cha.
1995 741.
Cha Thnh Thn l v thy ni tm. n cng chnh
ha khai sinh "con ngi ni tm" ( x. Rm 7,22; Eph 3,16 )
v em li n thnh ha ton th con ngi :

718

"Trc y, anh em dng chi th ca anh em lm

n l nhng iu u v s v lun, tr thnh v
lun, th nay, anh em cng hy dng chi th lm n l
s cng chnh tr nn thnh thin...Gi y, anh
em c gii thot khi ch ti li m tr thnh n
l ca Thin Cha, anh em thu c kt qu l c
tr nn thnh thin, v rt cuc c sng i i" (
x. Rm 6,19.22 ).
II. N SNG
1996 153.
Chng ta c cng chnh ha nh n sng ca Thin
Cha. n sng l mt n hu, mt tr gip nhng khng m
Thin Cha ban chng ta p li ting gi ca Ngi : tr
thnh con ci Thin Cha ( x. Ga 1,12-18 ), lm ngha t ( x.
Rm 8,14-17 ), tham d vo bn tnh Thin Cha ( x. 2Pr 1, 34 )v vo s sng i i ( x. Ga 17,3 ).
1997 375 260.
n sng cho chng ta tham d vo s sng Thin
Cha, vo i sng thm su ca Ba Ngi Thin Cha. Nh
b tch Thnh Ty, ngi Ki-t hu tham d vo n sng ca
c Ki-t, u ca Thn Th. Nh kt hip vi "Con Mt
Thin Cha", h tr thnh ngha t v c gi Thin Cha
l "Cha". H lnh nhn s sng ca Cha Thnh Thn, ng
thng ban c mn v xy dng Hi Thnh.
1998 1719.
n gi vo s sng vnh cu l mt n siu nhin,
ty thuc hon ton vo sng kin nhng khng ca Thin
Cha, v ch mnh Ngi mi c th t mc khi v t hin.
n gi y vt mi kh nng ca tr tu v ch con ngi,
cng nh ca mi th to ( x. 1Cr 2,7-9 ).
719

1999 1966
n sng ca c Ki-t l n hu nhng khng, qua
Thin Cha ban cho chng ta s sng ca Ngi. Nh
Thnh Thn, Thin Cha ban s sng vo linh hn
cha tr ti li v thnh ha chng ta. l n thnh ha hay
n thn ha nhn c trong b tch Thnh Ty. Trong chng
ta, n ny l cn nguyn ca cng trnh thnh ha ( x. Ga
4,14; 7, 38-39 ):
"Phm ai kt hp vi c Ki-t u l th to mi,
ci c qua, ci mi c y ri. Mi s y u do
bi Thin Cha, l ng nh c Ki-t m cho
chng ta c ha gii vi Ngi" (2 Cr 5,17-18).
2000.
n thnh ha l mt n hu thng tn, mt trng
thi siu nhin bn vng, hon thin linh hn chng ta c
th sng vi Thin Cha v hnh ng nh tnh yu ca
Ngi. Chng ta phn bit n thng sng v n hin sng.
n thng sng l trng thi thng xuyn sng v hnh
ng theo ting gi ca Thin Cha, v n hin sng l
nhng can thip ca Thin Cha lc khi u cuc hon ci
hoc trong qu trnh thnh ha.
2001 490.
Chun b cho con ngi n nhn n sng cng l
mt cng trnh ca n sng. Vic chun b ny cn thit
khi dy v nng s cng tc ca chng ta vo vic cng
chnh ha nh c tin, vo vic thnh ha nh c mn.
Thin Cha hon thnh ni ta iu Ngi khi s "v
Ngi khi s bng cch tc ng th no chng ta c
mun, v Ngi hon thnh bng cch hp tc vi mun
c hon ci ca chng ta" ( T.u-tinh, 17 ):

720

"Chng ta cng lm vic nhng ch cng lm vi

Thin Cha, ng ang hot ng. Thin Cha giu
lng thng xt i bc trc cha lnh chng ta
v mt khi chng ta c cha lnh, Ngi vn di
theo chng ta c tc sinh; Thin Cha giu lng
thng xt i bc trc ku gi chng ta, Ngi
vn di theo chng ta chng ta c vinh quang;
Thin Cha giu lng thng xt i bc trc
gip chng ta sng theo lng nhn hu, ngi vn di
theo chng ta chng ta sng mi vi Ngi; v
khng c Ngi, chng ta chng lm c g" (
T.u-tinh, 31 ).
2002 1742.
Thin Cha t do khi xng v Ngi mun) con
ngi p tr vi tt c t do. Khi to dng con ngi theo
hnh nh mnh, Thin Cha khng ch ban cho h s t do
m cn ban kh nng nhn bit v yu mn Ngi. Ch khi t
nguyn, con ngi mi c th bc vo hip thng tnh yu.
Thin Cha trc tip lay ng lng ngi. Thin Cha t
trong con ngi kht vng chn l v iu thin m ch c
Ngi mi c th tha mn. Li ha ban s sng i i p
li kht vng ny, vt trn mi mong c ca con ngi :
2550.
"Cha ngh ngi ngy th by sau khi hon tt
cng trnh rt tt p ca Cha... chnh l ni trc
vi chng ta qua li Sch Thnh rng, sau khi hon
tt cng trnh rt tt p ca chng con m chnh
Cha ban tng, th n lt chng con, chng con
cng hng ngy hu l ca cuc sng trng sinh v
ngh ngi trong Cha" (T.u-tinh, t thut 13, 36. 51)
2003 1108 1127 799-801.

721

n sng trc tin v chnh yu l hng n Thnh

Thn cng chnh ha v thnh ha chng ta. Nhng n
sng cng gm cc hng n Cha Thnh Thn ban lin
kt chng ta vo cng trnh ca Ngi, ban cho chng ta kh
nng cng tc vo cng trnh cu tha nhn v lm pht
trin Thn Th Cha Ki-t l Hi Thnh. l cc n sng
b tch, mi b tch ban n ring. Ngoi ra, cn c cc n sng
c bit gi l c sng theo t Hi Lp thnh Phao-l s
dng c ngha l c n, qu tng nhng khng, n hu ( x.
LG 12 ). D c c tnh no i na, i khi l ngoi thng,
nh n lm php l hay ni ting l, cc c sng cng u
qui hng v n thnh ha v c mc ch phc v li ch
chung ca Hi Thnh. Cc c sng u phc v cho c
mn xy dng Hi Thnh ( x. 1Cr 12 ).
2004.
Trong cc n sng, phi nu ln cc n chc phn
c ban cho ngi thi hnh cc bn phn ca i sng ki-t
hu v cc tha tc v trong lng Hi Thnh :
"Chng ta c nhng c sng khc nhau ty theo n
sng Thin Cha ban cho mi ngi. Ai c n lm
ngn s, th phi ni sao cho ph hp vi c tin. Ai
c n phc v, th phi phc v. Ai c n ging
dy, th hy ging dy. Ai c n khuyn bo, th
hy khuyn bo. Ai chia cm s o th phi tht lng.
Ai ch ta th phi c nhit tm. Ai lm vic bc i,
th hy vui v m lm" (Rm 12, 6-8).
2005.
n sng thuc bnh din siu nhin, nn vt tm
kinh nghim ca chng ta, v ch nhn bit c bng c
tin. Cho nn chng ta khng th da trn tnh cm hay cc
vic lm ca chng ta suy lun rng, chng ta c
722

cng chnh ha v c cu ri ( C. Tren-t: DS 153315324 ). Tuy nhin, theo li Cha phn : "C xem h sinh
hoa qu no th bit h l ai" ( Mt 7,20), vic nhn xem cc
n hu ca Thin Cha trong i sng chng ta v trong i
sng cc thnh, cng hin cho chng ta mt bo m rng n
sng ang hot ng trong chng ta v khuyn khch chng
ta tin ti mt c tin ln mnh hn, v mt thi ngho
kh y tn thc.
"Mt trong nhng minh ha p nht ca thi ny
l cu tr li ca thnh n Gio-a-na thnh Ars trc
mt cu hi gi by ca cc quan ta : "Khi b hi :
c bit mnh c n ngha vi Cha khng; Ngi tr
li : "nu ti cha c, xin Cha ban cho ti, nu ti c
ri, xin Cha thng gn gi ti trong n ngha
Ngi" (T.Gio-a-na thnh Ars).
III. CNG PHC
"Cha c tn vinh ni cng ng ch thnh, v khi
tuyn dng cng trng ca h, Cha tuyn dng n sng
ca Ngi" ( x. Sch l R-ma, tin tng l cc thnh, da
theo li ca thnh u-tinh, v tin s v n sng, Tv 102,7 ).
2006 1723 1807.
Cng on hay tp th phi "tr cng" cho hnh ng
ca mt thnh vin : thng khi c cng, pht khi c ti. y
l i hi ca c cng bnh v ph hp vi nguyn tc bnh
ng. Hnh ng ng thng c gi l "cng trng" ca
mt ngi.
2007 42
Theo ng ngha, con ngi khng c cng trng g
trc mt Thin Cha. Gia Thin Cha v con ngi c
723

mt s chnh lch v tn, v tt c nhng g chng ta c u

nhn c t ng Sng To.
2008 306 155 .970.
V Thin Cha t do an bi cho con ngi cng
tc vi n sng nn trong cuc sng, ngi ki-t hu c th
lp c cng trng trc mt Thin Cha. Khi im cho
s cng tc ny lun l hnh ng ca Thin Cha l Cha,
ng thi thc con ngi hnh dng t do n mc c th
ni, cng trng u tin thuc v n sng ca Thin Cha,
sau mi qui v ngi tn hu. Hn na, cng trng ca
con ngi phi qui v Thin Cha, v nhng vic lnh ca h
xut pht t c Ki-t, nh Cha Thnh Thn gi hng v
tr lc.
2009 604.
Khi nhn chng ta lm ngha t, Thin Cha cho
chng ta thng hip bn tnh ca Ngi. n ngha t cng
em li cho chng ta mt cng trng ch thc da theo c
cng chnh nhng khng ca Thin Cha. y l mt quyn
xut pht t n sng, quyn v song xut pht t tnh yu
Thin Cha bin chng ta thnh k "ng tha t" vi c
Ki-t v xng ng lnh nhn "gia ti ha l i sng
vnh cu" ( C. Tren-t : DS 1546 ). Cng trng cc vic
lnh ca chng ta l hng n do lng nhn hu ca Thin
Cha. "n sng i bc trc, gi y chng ta phi n
p nhng g lnh nhn... Cng trng l hng n ca
Thin Cha" ( T. u-tinh, bi ging 298,4-5 )
2010 1998.
Trn bnh din n sng, khng ai lp c cng trng
ng lnh nhn n sng tin khi m u cho cc n hon
ci, tha th v cng chnh ha, v sng kin l do Thin
Cha. Sau di tc ng ca Thnh Thn v c mn,
724

chng ta mi c th lp cng ng lnh nhn cho mnh v

cho tha nhn, nhng n sng hu ch cho vic thnh ha, gia
tng n sng v tnh yu, cng nh t c i sng vnh
cu. Theo s khn ngoan ca Thin Cha, chng ta cng c
th lp cng ng lnh nhn nhng li ch trn th nh
sc khe, tnh bn . Ki-t hu vn nguyn xin Thin Cha
ban cho mnh cc n sng v li ch ny. Li cu nguyn c
th lm Thin Cha thng, ban n sng cn thit gip chng
ta thc hnh nhng vic ng thng cng.
2011 492.
Tnh yu c Ki-t trong ta l ngun mi cng trng
ca ta trc mt Thin Cha. n sng kt hp chng ta vi
c Ki-t trong tnh yu nng ng, bo m tnh siu nhin
ca cc vic chng ta lm v do bo m cng trng trc
mt Thin Cha v con ngi. Cc thnh lun thc mnh
lit, cng trng ca h hon ton do n sng.
1460.
Sau cuc lu y trn th, con hy vng c vui
hng nhan Cha ni qu tht trn tri. Con khng
mun thu thp cng trng c ln thin ng, con
lm vic ch v tnh yu Cha m thi....Cui cuc
i ny, con n trnh din trc mt Cha vi i
bn tay khng, v, ly Cha, con khng xin Cha m
cc vic con lm. Mi iu cng chnh ca chng con
u mang t vt trc nhan Cha. Con ch ao c mc
ly s cng chnh ca Cha v n nhn t tnh yu
Cha phn gia nghip i i l chnh Cha (FT. Tr-sa Hi ng Gi-su, tn hin cho tnh yu nhn t
IV. S THNH THIN KIT GIO
2012 459.
725

"Chng ta bit rng: Thin Cha lm cho mi s sinh

li ch cho nhng ai yu mn Ngi...V nhng ai Ngi
bit t trc, th Ngi tin nh cho h nn ng hnh
ng dng vi Con ca Ngi, Con ca Ngi lm trng
t gia mt n em ng c. Nhng ai Thin Cha tin
nh, th Ngi ku gi; nhng ai Ngi ku gi, th
Ngi cng lm cho nn cng chnh; nhng ai Ngi lm
cho nn cng chnh, th Ngi cng cho hng phc vinh
quang"( x. Rm 8, 28-30 ).
2013 915, 2545 825.
"V th, mi ngi u thy r rng, tt c cc ki-t
hu, bt c theo bc sng hay a v no, u c ku gi
tin n s vin mn ca i sng Ki-t gio v n s trn
lnh ca c mn" ( x. LG 40 ). Thin Cha mi gi con
ngi nn thnh : "Anh em hy nn hon thin, nh Cha ca
anh em, ng ng trn tri l ng hon thin" x. Mt 5,48).
" t c s trn lnh , tn hu phi s dng
nhng sc lc m Cha Ki-t ban nhiu t ty
Ngi, ... khi thc hnh thnh Cha Cha trong tt
c mi s, h s ht lng tm vinh danh Cha v phc
v tha nhn. Nh th, s thnh thin ca dn Thin
Cha s sinh hoa tri di do, nh lch s Hi Thnh
tng minh chng r rng qua i sng ca bao v
thnh" ( x. LG 40).
2014 774.
Ngi Ki-t hu pht trin i sng thing ling
nhm kt hip ngy cng mt thit hn vi c Ki-t. S kt
hip ny c gi l " thn b", v nh cc b tch v cc mu
nhim thnh, ngi tn hu c tham d vo mu nhim
c Ki-t, v trong c Ki-t, h cn c tham d vo
mu nhim ca Ba Ngi Ch Thnh. Thin Cha mi gi tt
726

c chng ta ti kt hip mt thit vi Ngi, d Thin Cha

ch ban nhng n sng c bit v du ch ngoi thng v
i sng thn b ny cho mt s ngi, lm ni bt nhng
n sng Ngi ban tng cho tt c chng ta.
2015 407, 2725 1438.
Con ng tin n hon thin phi ngang qua Thp
Gi. Khng th no t c s thnh thin, nu khng c t
b v chin u ni tm. S tin b thing ling i phi c
tu luyn v kh ch, tng bc gip ngi tn hu sng trong
bnh an v hoan lc ca cc mi phc tht.
"Mun ln cao, phi bt u li mi, bt u ny tip
ni bt u kia. Ai tro ln s khng ngng m c
iu h bit" (T. Gh-g-ri- thnh Nit-s, bi
ging 8 )
2016 162 , 1821 127.
L con ci ca M Hi Thnh, chng ta hy vng
Thin Cha l Cha s ban n tr lc gip chng ta bn
n cng v ban phn thng cho cc vic lm, m nh n
sng ca Ngi , chng ta lm trong s kt hip vi c
Gi-su. V cng sng theo mt quy lut, chng ta c chia
s "nim hy vng hng phc" vi nhng ngi m Thin
Cha nhn hu quy t trong "thnh thnh Gi-ru-sa-lem
mi t tri, t ni Thin Cha m xung, sn sng nh tn
nng trang im n tn lang" (Kh 21,2).
TM LC
2017
n sng ca Cha Thnh Thn ban cho chng ta s
cng chnh ca Thin Cha. Qua c tin v b tch Thnh
Ty, Cha Thnh Thn kt hp chng ta vo cuc Kh Nn
727

v Phc Sinh ca c Ki-t v cho chng ta tham d vo

cuc sng ca c Ki-t.
2018
Cng nh n hon ci, n cng chnh c hai mt.
Di tc ng ca n sng, con ngi quay v vi Thin
Cha v t b ti li ; nh , c Thin Cha ban n tha
th v s cng chnh.
2019
n cng chnh ha bao gm n tha th ti li, n
thnh ha v canh tn con ngi ni tm.
2020
Cuc Kh Nn ca c Ki-t l ngun n cng chnh
ha cho mi ngi. n ny c ban cho chng ta qua b
tch Thnh Ty, gip chng ta sng ph hp vi s cng
chnh ca Thin Cha, ng lm cho ta nn cng chnh. n
cng chnh ha nhm vo vic tn vinh Thin Cha, tn vinh
c Ki-t v ban tng cho ta s sng vnh cu. y l cng
trnh tuyt ho ca Thin Cha giu lng thng xt.
2021
n sng l s tr gip ca Thin Cha chng ta
p li li mi gi lm ngha t ca Ngi. n sng a
chng ta vo cuc sng thm su ca Ba Ngi Thin Cha.
2022
Trong cng trnh ca n sng, Thin Cha c sng
kin khi xng, chun b v gi ln li p tr t do ca
con ngi. n sng p ng nhng kht vng su xa ca con
ngi t do. n sng ku gi con ngi t do cng tc v
kin ton s t do ca h.

728

2023
n thnh ha l n nhng khng, qua Thin Cha
ban cho chng ta s sng ca Ngi. Cha Thnh Thn ban
n ny vo linh hn, cha tr ti li v thnh ha chng
ta.
2024
n thnh ha lm cho chng ta nn p lng Thin
Cha. Cn c sng l nhng n c bit ca Cha Thnh
Thn, qui v n thnh ha, nhm mu ch chung cho Hi
Thnh. Thin Cha cn hnh ng qua nhiu n sng tr
lc, rt a dng, m chng ta phn bit vi thng sng vn
hot ng ni chng ta.
2025
Chng ta c lp c cng trng trc mt Cha l
do nh t do ca Ngi mun chng ta cng tc vo cng
trnh n sng. Cng trng u tin thuc v n sng ca
Thin Cha, th n mi ti s cng tc ca con ngi.
Cng trng ca con ngi phi qui v Thin Cha.
2026
V Thin Cha n nhn chng ta lm ngha t, nn
n sng ca Thnh Thn c th em li cho chng ta mt
cng trng ch thc da theo c cng chnh nhng khng
ca Thin Cha. c mn trong ta l ci ngun chnh yu,
ta c c cng trng trc mt Thin Cha.
2027
Khng ai lp c cng trng lnh nhn n sng
tin khi m u cho hon ci. Di tc ng ca Thnh
Thn, chng ta c th lp c cng trng cho mnh v cho
tha nhn n nhn tt c nhng n sng hu ch nhm t

729

ti i sng vnh cu, cng nh cc li ch cn thit trn

gian.
2028
"Mi ngi u thy r rng tt c cc ki-t hu, bt
c theo bc sng hay a v no, u c ku gi tin n
s vin mn ca i sng Ki-t gio v n s trn lnh ca
c mn" ( x. LG 40 ). "S trn lnh Ki-t gio ch c mt
gii hn, l khng c gii hn no c" (T. Gh-g-ri-
thnh Nit-s ).
2029
"Ai mun theo Thy, phi t b chnh mnh, vc thp
gi mnh m theo" ( Mt 16, 24).
Mc 3

GIO HI L M V THY
2030 828 1172.
Chnh trong Hi Thnh, ngha l trong s hip thng
vi cc tn hu m ngi Ki-t hu chu ton n gi ca
mnh. T ni Hi Thnh, chng ta n nhn Li Thin Cha
cha ng cc gio hun ca "Lut Cha Ki-t" (Gl 6,2). T
ni Hi Thnh, chng ta nhn lnh n sng, cc b tch
c nng trn "con ng l hnh". T ni Hi Thnh
chng ta hc bit gng thnh thin, nhn ra hnh nh v ci
ngun s thnh thin ny ni Trinh n Ma-ri-a rt thnh,
nhn ra s thnh thin ny qua chng t chn chnh ca
nhng k ang sng thnh thin, khm ph s thnh thin
ny trong truyn thng linh o v lch s ch thnh i

730

trc h v c phng v mng knh theo chu k ch

thnh.
2031 1368.
i sng lun l l mt vic th phng thing ling.
Chng ta "dng hin thn xc mnh lm ca l sng ng,
thnh thin, p lng Thin Cha" ( x. Rm 12,1 ), trong Thn
Th c Ki-t m chng ta l chi th, v trong s hip thng
vi hy l Thnh Th ca Ngi. Qua phng v v vic c
hnh cc b tch, li cu nguyn v li ging dy kt hp vi
n sng c Ki-t, soi sng v nui dng i sng Ki-t
hu. Cng nh ton th i sng Ki-t hu, i sng lun l
bt ngun v t ti nh cao trong hy l Thnh Th.
85-87888-892.
I. I SNG LUN L V HUN QUYN CA HI
THNH:
2032 2246 2420.
Hi Thnh, l "ct tr v im ta ca chn l" (1Tm
3,15), " nhn t cc tng mnh lnh long trng ca c
Ki-t l rao ging chn l cu " ( x. LG 17 ) "Trong mi
thi v mi ni, Hi Thnh c thm quyn cng b cc
nguyn tc lun l, c khi lin h n trt t x hi. Hn na,
Hi Thnh c quyn phn quyt v tt c cc vn nhn
linh, mi khi nhng quyn li c bn ca con ngi hay
phn ri ca cc linh hn i hi" ( x. CIC, can,747 ).
2033 84.
Hun Quyn ca cc mc t Hi Thnh v vn
lun l, thng c thc hin trong hun gio v thuyt
ging, vi s gip ca cc nh thn hc v cc tc gi linh
o. Nh th, "kho tng lun l Ki-t gio" c lu truyn
t th h ny qua th h khc, c cc mc t hng dn v
731

bo v : "kho tng" lun l Ki-t gio, gm mt tng hp c

th nhng quy lut, mnh lnh v cc nhn c pht sinh t
lng tin vo c Ki-t v c sinh ng nh c mn.
Ngoi kinh Tin Knh v kinh Ly Cha, hun gio theo truyn
thng t cn bn trn Thp Gii vn trnh by nhng
nguyn tc ca i sng lun l c gi tr cho tt c mi
ngi.
2034.
"c Gio Hong v cc gim mc l nhng thy dy
ch thc, ngha l c uy quyn ca c Ki-t, rao ging cho
dn c trao ph cho cc ngi, nhng iu phi tin v phi
p dng vo i sng" ( x. LG 25 ). Hun Quyn thng
thng ca c Gio Hong v cc gim mc cng hip
thng vi ngi, dy d cho cc tn hu chn l phi tin, c
mn phi thc hnh, chn phc phi hy vng.
2035
c sng bt kh ng bo m mc tham d cao
nht vo quyn bnh ca c Ki-t. n "bt kh ng" c
phm vi rng ln nh kho tng mc khi ca Thin Cha ( x.
LG 25 ); lin h ti mi yu t ca gio l, gm c lun l, v
thiu nhng yu t ny, cc chn l cu ca c tin s
khng c bo ton, trnh by hay tun gi ( x. CDF, dcl.
"Mysterium Ecclesiae" 3 ).
2036 1960
Hun Quyn cn lin h n cc gii lut c bit ca
lut t nhin, v tun gi cc gii lut y, theo ng Sng
To i hi, l iu cn thit c cu ri. Khi nhc li
cc quy nh ca lut t nhin, hun quyn thc thi mt phn
chnh yu ca chc nng ngn s l loan bo cho mi ngi
chn l v con ngi v nhc nh h phi sng th no cho
p lng Thin Cha (x. DH 14) .
732

2037 2041.
c Thin Cha y thc, Hi Thnh dy cho cc tn
hu Lut Thin Cha nh con ng s sng v chn l. Do
, cc tn hu c )quyn ( x. CIC can, 213 ) c gio hun
v cc gii lut cu ca Thin Cha; nhng gii lut ny
c sc thanh luyn c phn on v cng vi n sng, cha
lnh l tr b tn thng ca con ngi. H c ngha v tun
gi cc hin ch v sc lnh do quyn bnh hp php ca Hi
Thnh ban b. C khi nhng iu ny mang tnh cch k
lut, cc tn hu vn phi vng phc vi tnh yu.

2038 2442.
Khi ging dy v p dng lun l Ki-t gio, Hi
Thnh cn n s tn tm ca cc mc t, kin thc ca cc
nh thn hc v ng gp ca mi Ki-t hu v mi ngi
thin ch. c tin v vic thc hnh Tin Mng em li cho
mi ngi kinh nghim sng "trong c Ki-t"; kinh nghim
ny soi sng v gip h nh gi nhng thc ti thn linh v
nhn loi theo Thnh Thn Thin Cha ( x.1Cr 2,10-15 ).
Nh vy, Cha Thnh Thn c th dng nhng k thp hn
nht, soi sng cc ngi thng thi v nhng ngi gi
chc v cao trng nht.
2039 1783.
Cc tha tc v phi c thi hnh vi tinh thn phc
v huynh v tn ty i vi Hi Thnh nhn danh Cha (
x.Rm 12,8.11 ). ng thi khi a ra phn on lun l v
cc hnh vi ring ca mnh, tha tc vin phi trnh vic
khp kn trong nhn gii c nhn. H cn ht sc lu n
l)i ch ca mi ngi, nh c trnh by trong lut lun l,
t nhin v mc khi v d nhin, trong lut Gio Hi v gio
hun c thm quyn ca hun quyn v cc vn lun l.

733

Khng nn i nghch lng tm c nhn v l tr vi lut

lun l hay vi Hun Quyn.
2040 167.
Nh th, mt tinh thn hiu tho ch thc i vi
Hi Thnh s c trin n trong cc Ki-t hu. y l s
trin n bnh thng ca n sng b tch Thnh Ty ti
sinh chng ta trong lng Hi Thnh v lm cho chng ta tr
nn chi th ca Thn Th c Ki-t. Nh ngi m hin t,
Hi Thnh thng truyn cho chng ta lng thng xt ca
Thin Cha; lng thng xt ny chin thng mi ti li
chng ta, v tc ng c bit trong b tch Ha Gii. Hng
ngy qua phng v, nh ngi m n cn, Hi Thnh em
n cho chng ta lng thc l Li Cha v Thnh Th.
II. CC IU RN HI THNH
2041.
Cc iu rn Hi Thnh nhm nng mt i sng
lun l gn lin vi i sng phng v v c i sng ny
nui dng. Tnh cch b buc ca cc lut thit nh do cc
mc t ban hnh ny c mc ch bo m cho cc tn hu
mc cn thit phi c trong tinh thn cu nguyn, trong c
gng sng hp vi lun l, trong s gia tng lng mn Cha
yu ngi.
2042 1389 2180.
iu rn th nht: Xem l ngy Cha nht v cc
ngy l buc, cc tin hu buc phi tham d thnh l v
khng lm nhng cng vic n dch i cc tn hu thnh
ha ngy mng Cha Phc Sinh, cng nh nhng l phng
v chnh tn knh cc mu nhim ca Cha, ca c
Trinh N Ma-ri-a Dim Phc, ca cc thnh, trc ht bng
vic tham d c hnh B Tch Thnh Th, l b tch qui t
734

cng on, v trnh tt c nhng cng vic t bn cht ngn

tr vic thnh ha nhng ngy y ( x. CIC, 1246-1248;
CCEO 880, 3; 881 ).
1457
iu rn th hai : Mi tn hu buc phi xng ti
trong mt nm t l mt ln bo m vic chun b rc
Thnh Th bng vic chun b lnh nhn b tch Ha Gii,
ni tip cng vic hon ci v tha th ca b tch Thnh Ty (
x. CIC, 989, CCEO, 719 )
1389
iu rn th ba : Mi tn hu buc phi rc Mnh
Thnh Cha t l mt ln trong ma Phc Sinh bo m
mc ti thiu trong vic rc Mnh Mu Cha Gi-su. iu
rn ny phi c chu ton vo ma Phc Sinh, v l Phc
Sinh l ngun gc v l trung tm ca phng v Ki-t gio (
x. CIC, 920, CCEO, 708-881 ).
2043 2177.
iu rn th t : Vo nhng ngy sm hi do Hi
Thnh n nh, cc tn hu buc phi king tht v gi chay
bo m thi gian tu luyn v sm hi chun b tm hn
mng cc ngy l phng v. Chay tnh v hm mnh gp
phn gip chng ta lm ch c cc bn nng v t ti t
do ni tm ( x. CIC, 1246, CCEO, 881,1,4; 880,3 ) ).
1387 1438.
iu rn th nm: Cc tn hu buc phi ng gp
cho cc nhu cu ca Hi Thnh dy cc tn hu c bn phn
chu cp cho nhng nhu cu vt cht ca Hi Thnh, ty theo
kh nng mi ngi ( x. CIC, 222; CCEO 25 ). Trong cc
ch, cc Hi ng Gim Mc c th n nh nhng iu lut

735

khc na ca Hi Thnh cho phn lnh th ca mnh ( x.

CIC, 455 ).
III. I SNG LUN L V BNG CHNG
TRUYN GIO
2044 852, 905.
Cc tn hu sng trung thnh vi Tin Mng l mt
iu kin chnh yu Hi Thnh loan bo Tin Mng v thi
hnh s mng trong th gii. S ip cu phi c
chng thc bng i sng cc Ki-t hu, c th biu l
trc mt mi ngi sc mnh ca chn l v nh sng.
"Chng t ca i sng Ki-t hu v cc vic lnh c lm
vi tinh thn sin nhin, c sc li ko ngi ta n vi c
tin v vi Thin Cha" ( x. AA. 6 ).
2045 828.
V l chi th ca Thn Th m c Ki-t l u ( x.
Eph 1,22 ), cc Ki-t hu gp phn vo vic xy dng Hi
Thnh nh kin nh trong xc tn ca mnh v trong i
sng lun l. Hi Thnh ln ln, kin vng v pht trin nh
s thnh thin ca cc tn hu ( x. LG 39 ), "cho n khi tt
c chng ta t ti con ngi trng thnh, ti tm vc vin
mn ca c Ki-t" (Eph 4,13).
2046 671, 2819.
Nh sng theo c Ki-t, cc Ki-t hu gp phn
lm cho Nc Cha mau n, "Vng quc y trn s tht,
cng l v bnh an mau n" ( x. MR. ). D vy, h khng
xao lng cc trch v trn th, nhng trung thnh vi Thy
mnh, h chu ton cc ngha v cch ngay thng, nhn ni
v yu thng.

736

TM LC
2047.
i sng lun l l mt vic th phng thing ling.
i sng Ki-t hu c nui dng nh phng v v cc b
tch.
2048.
Cc iu rn Hi Thnh nhm vo i sng Ki-t
gio v lun l; i sng ny gn lin vi phng v v c
phng v nui dng.
2049.
Hun Quyn ca cc mc t Hi Thnh v vn
lun l thng c thc thi trong hun gio v thuyt
ging, da trn Thp Gii, v Thp Gii trnh by nhng
nguyn tc ca i sng lun l c gi tr cho tt c mi
ngi.
2050.
c Gio Hong v cc gim mc l nhng thy dy
ch thc rao ging cho dn Cha nhng iu phi tin v
phi p dng vo i sng. Cc ngi cng c bn phn ln
ting v cc vn lun l trong lnh vc ca lut t nhin
v ca l tr.
2051.
n bt kh ng ca Hun Quyn lin h ti mi yu
t ca gio l, gm c lun l, v thiu nhng yu t ny, cc
chn l cu ca c tin s khng c bo ton, trnh by
hay tun gi.

737

MI IU RN
Xh 20,2-17
2. Ta l c Cha, Thin Cha ca ngi, a
ngi ra khi t Ai cp, khi cnh n l.
3. Ngi khng c c thn no khc i nghch vi
Ta.
4. Ngi khng c tc tng, v hnh bt c vt g
trn tri cao cng nh di t, hoc trong nc, m
th.
5. Ngi khng uc ph phc trc nhng th
m phng th : v Ta, c Cha Thin Cha ca ngi, l
mt v thn ghen tung. i vi nhng k ght Ta, Ta pht
con chu n ba bn i v ti li ca cha ng.
6. Cn i vi nhng ai yu mn Ta v gi cc mnh
lnh ca Ta, th Ta trn nim nhn ngha n ngn i.
7. Ngi khng c ku tn c Cha, Thin Cha
ca ngi m lm iu bt xng, v c Cha khng dung
tha k ku tn Ngi m lm iu bt xng.
8. Ngi hy nh ngy Sa-bt, m coi l ngy
thnh.
9. Trong su ngy, ngi s lao ng v lm mi
cng vic ca ngi.
10. Cn ngy th by l ngy Sa-bt knh c
Cha,Thin Cha ca ngi. Ngy ngi khng c lm
738

cng vicno,c ngi cng nh con trai con gi, ti t nam

n, gia xc v ngoi kiu trong thnh ca ngi.
11. V trong su ngy, c Cha dng nn tri
t, bin khi v mun loi trong , nhng Ngi ngh
ngy th by. Bi vyc Cha chc phc cho ngy Sabt v coi l ngy thnh.
12. Ngi hy th cha knh m, c sng lu trn
t m c Cha, Thin Cha ca ngi, ban cho ngi.
13. Ngi khng c git ngi.
14. Ngi khng c ngoi tnh.
15. Ngi khng c trm cp.
16. Ngi khng c lm chng gian hi ngi
17. Ngi khng c ham mun nh ngi ta.
- Ngi khng c ham mun v ngi ta, ti t nam n,
con b con la hay bt c vt g ca ngi ta
nh lut 5, 6-21
6. Ta l c Cha, Thin Cha ca ngi, a
ngi ra khi t Ai cp, khi cnh n l.
7. Ngi khng c c thn no khc i nghch vi
Ta.

739

11. Ngi khng c dng tn c Cha, Thin

Cha ca ngi m lm iu bt xng, v c Cha khng
dung tha k dng tn Ngi m lm iu bt xng.
12. Ngi hy gi ngy Sa-bt, m coi l ngy
thnh, nh c Cha, Thin Cha ca ngi, truyn cho
ngi
16. Ngi hy th cha knh m, nh c Cha, Thin
Cha ca ngi truyn cho ngi, c sng lu v
c hnh phc trn t m c Cha, Thin Cha ca
ngi, ban cho ngi
17. Ngi khng c git ngi 18. Ngi khng
c ngoi tnh. 19. Ngi khng c trm cp
20. Ngi khng c lm chng di hi ngi
21. Ngi khng c ham mun v ngi ta, ngi
khng c c ao nh ca ngi ta, ng rung, ti t nam
n, con b con la hay bt c vt g ca ngi ta
MI IU RN
Th nht : Th phng mt c Cha Tri v knh
mn Ngi trn ht mi s.
Th hai : Ch ku tn c Cha Tri v c.
Th ba : Gi ngy Cha nht

740

Th bn : Tho knh cha m

Th nm : Ch git ngi
Th su : Ch lm s dm dc
Th by : Ch ly ca ngi
Th tm : Ch lm chng di
Th chn : Ch mun v chng ngi
Th mi : Ch tham ca ngi
ON TH HAI

MI IU RN
"Tha Thy, ti phi lm g...?"
2052 1858.
"Tha Thy, ti phi lm iu g tt c hng
s sng i i ?" tr li cho ngi thanh nin, c Gisu nu ln s cn thit phi nhn bit Thin Cha nh "ng
tt lnh duy nht", nh s thin tuyt ho v nh ngun
mch ca mi iu thin. on c Gi-su tuyn b : "Nu
anh mun vo ci sng, th hy gi cc iu rn". Ri Ngi
lit k cc iu rn v yu ngi : "Ngi khng c git
ngi, ngi khng c ngoi tnh, ngi khng c trm
cp, ngi khng c lm chng gian, ngi phi tho knh
cha m". Sau ht, c Gi-su tm tt cc iu rn k trn

741

cch tch cc rng : "Ngi phi yu ng loi nh yu chnh

mnh" ( Mt 19,16-19).
2053 1968 1973.
c Gi-su cn thm : "Nu anh mun nn hon
thin, th hy v bn ti sn ca anh m b th cho ngi
ngho, anh s c mt kho tng trn tri, ri hy n theo
ti" (Mt 19,21). Cu tr li ny khng hy b cu tr li
trc. Mun i theo c Gi-su, phi tun gi cc iu rn.
Lut c khng b bi b ( x. Mt 5,17 ), nhng chng ta c
mi gi tm thy s vin mn ca l lut ni con ngi ca
Thy mnh, ng chu ton tuyt ho l lut. Trong Tin Mng
Nht Lm, li c Gi-su mi gi anh thanh nin giu c i
theo Ngi vi lng vng phc ca ngi mn v tun
gi cc iu rn, cn c kt hp vi li mi sng ngho
kh v khit tnh ( x. Mt 19,6-12; 21.23-29 ). Cc li khuyn
Phc m khng th tch khi cc iu rn.
2054 581.
c Gi-su vn tn trng mi iu rn, nhng cho
thy sc mnh ca Thnh Thn ang tc ng ni cc iu
rn y. Ngi rao ging s "cng chnh vt trn s cng
chnh ca cc kinh s v Pha- ri-su" (Mt 5,20), cng nh
ca dn ngoi ( x.Mt 5,46-47 ). Ngi cho thy tt c nhng
i hi ca cc iu rn. "Anh em nghe lut dy ngi
xa rng : Ch git ngi... cn Thy, Thy bo cho anh em
bit : Ai gin anh em mnh th cng ng b a ra ta ri" (
Mt 5,21-22).
2055 129.
Khi c hi : "iu rn no l iu rn trng nht ?"
( Mt 22,36), c Gi-su p : "Ngi phi yu mn c
Cha, Thin Cha ngi ht lng, ht linh hn v ht tr
khn ngi; l iu rn trng nht v l iu rn th nht.
742

Cn iu rn th hai, cng ging iu rn y l : Ngi phi

yu ngi thn cn nh chnh mnh. Tt c lut M-s v cc
sch ngn s u ty thuc vo hai iu rn y"( Mt 22, 3740) ( x.nl 6,5; Lv 19,18 ). Thp Gii phi c gii thch
di nh sng ca iu rn mn Cha-yu ngi, v yu
thng l chu ton l lut:
"Cc iu rn nh : "Ngi khng c ngoi tnh,
khng c git ngi, khng c trm cp, khng
c ham mun...", cng nh cc iu rn khc, u
tm li trong li ny: Ngi phi yu ng loi nh
yu chnh mnh. yu thng th khng lm hi
ngi ng loi; yu thng l chu ton l lut vy"
(Rm 13, 9-10).
Thp Gii trong Thnh Kinh.
2056 700 62.
T Hi lp "Dekalogos" trong Thnh Kinh c ngha l
"Mi Li", chng ta quen gi l Thp Gii (x.Xh 34,28;
nl 4,13; 10,4). Thp Gii c Thin Cha mc khi cho
dn Ngi trn ni thnh. Mi li ny "t ngn tay Ngi"
vit (Xh 31,18; nl 5,22), khc vi cc iu lut khc do
M-s vit ( x. nl 31,9-24 ). Thp Gii l Li Cha theo
mt ngha rt c bit v c lu truyn n chng ta trong
sch Xut Hnh ( x. Xh 20,1-17 ) v sch Nh Lut (nl
5,6-22). T thi Cu c, cc Sch Thnh lun quy chiu v
"Thp Gii" ( x. v d Hs 4,2; Cn 7,9; Ed 18,5-9 ), nhng
ngha ca chng ch c mc khi trn vn trong thi Tn
c, ni c Gi-su.
2057 2084 2170.
Trc ht, Thp Gii phi c hiu trong bi cnh
ca cuc Xut Hnh, bin c gii phng v i ca Thin
743

Cha trung tm ca giao c c. D c vit di hnh

thc tiu cc, cm on hay di hnh thc tch cc (nh
"hy tn knh cha m"), "Thp Gii" a ra nhng iu kin
ca mt i sng c gii thot khi ch n l ti li. Thp
Gii l mt con ng sng :
"Phi yu mn c Cha, Thin Cha ca
anh em, i theo ng li ca Ngi, v tun gi cc
mnh lnh, thnh ch, quyt nh ca Ngi, anh
em c sng, c thm ng c" ( nl 30,16).
Chng ta thy r sc mnh gii thot ca Thp Gii,
th d iu rn ngh ngy hu l, p dng cho c ngi ngoi
kiu v n l :
"Ngi hy nh, ngi lm n l ti t Ai Cp v
c Cha, Thin Cha ca ngi, dang cnh tay
mnh m uy quyn a ngi ra khi "( nl 5,15).
2058 1962.
"Thp Gii" tm tt v cng b Lut ca Thin Cha:
"Nhng li y c Cha ln ting phn vi ton th i
hi anh em, trn ni t trong m la, gia my en m mt.
Ngi khng thm g c v vit nhng li y trn hai bia
ri ban cho ti" ( x. nl 5,22 ). V th, hai bia ny c
gi l "Bia Chng c" (Xh 25,16), v ghi khc cc iu
khon ca giao c k kt gia Thin Cha v dn Ngi.
Cc "Bia Chng c" ( x. Xh 31,18; 32,15; 34,29 )phi c
t vo "Hm Bia Chng c" (Xh 25,16; 40,1-2).
2059 707 2823.
"Thp Gii" c Thin Cha cng b trong mt
cuc thn hin ("c Cha phn vi anh em, mt i mt,
trn ni, t trong m la": nl 5,4). Qua Thp Gii, Thin
744

Cha mc khi v chnh bn thn Ngi v v vinh quang

ca Ngi. Khi ban cc iu rn, Thin Cha ban tng chnh
mnh v by t thnh Ngi. Khi cho con ngi bit thnh
, Thin Cha mc khi chnh mnh cho Dn Thnh.
2060 62.
Vic ban tng cc iu rn v l lut l thnh phn
ca giao c do Thin Cha k kt vi nhng k thuc v
Ngi. Theo sch Xut Hnh, "Thp Gii" c mc khi
gia lc ngh ( x. Xh 19 ) lp giao c v lc k kt giao
c ( x. Xh 24 ), sau khi dn chng cam kt "thi hnh v
tun theo tt c nhng g c Cha phn"(Xh 24,7). Thp
Gii c truyn t trong tng quan vi Giao c. ("c
Cha, Thin Cha chng ta, thit lp mt giao c vi
chng ta ti ni Kho-rp": nl 5,2).
2061.
Cc iu rn ch c ngha trn vn trong Giao c.
Theo Sch Thnh, i sng lun l ca con ngi ch y
ngha trong v nh giao c. iu th nht ca "Thp
Gii" nhc li sng kin tnh yu Thin Cha dnh cho dn
Ngi :
2086.
"Khi phm ti, con ngi b ui khi a ng t do
v sa vo kip n l trn th. V th, cu u tin ca Thp
Gii, li ni u tin ca cc iu rn l ni v s t do:
Ta l Cha, Thin Cha ca ngi, ng a ngi ra
khi t Ai Cp, khi nh n l(Xh 20,2; nl 5,6) (Orign,
Hom, in Ex 8,1).
2062 142 2002.
Nh th, cc iu rn ch gi vai tr th yu, v l
nhng h lun ca vic con ngi thuc v Thin Cha nh
745

giao c qui nh. i sng lun l l s p tr sng kin

yu thng ca Thin Cha, l s nhn bit, tn vinh v t
n Thin Cha. Nh th, chng ta cng tc vo k hoch ca
Thin Cha ang thc hin trong lch s.
2063 878.
Giao c v cuc i thoi gia Thin Cha v con
ngi cn c xc nhn qua s kin : trong cc iu rn,
Thin Cha lun ni ngi th nht ("Ta l c Cha") v
ni vi con ngi ngi th hai ("ngi"). Tt c cc iu
rn u dng i t nhn xng )s t ch nh ngi
nghe. Khi by t thnh cho ton dn, Thin Cha cng by
t thnh cho ring tng ngi :
Cha ra lnh phi yu mn Thin Cha v dy gi
cng bnh i vi ngi thn cn, con ngi khi
bt chnh v bt xng trc mt Thin Cha. Cho
nn, nh Thp Gii, Thin Cha chun b con ngi
tr thnh bn hu ca Ngi v mt lng mt d vi
tha nhn...Thp Gii vn gi nguyn gi tr i vi
chng ta (nhng ki-t hu), v khi Cha n, Thp
Gii chng nhng khng b hy b, m cn c trn
ngha v trin n ( T. I-r-n, chng lc gio 4,16, 34).
Thp Gii trong Truyn Thng Hi Thnh
2064.
Trung thnh vi Thnh Kinh v theo gng c Gisu, truyn thng ca Hi Thnh nhn nhn Mi iu Rn c
tm quan trng v ngha hng u.

746

2065.
T thi thnh u-tinh, Mi iu Rn c mt v
tr quan trng trong hun gio cho d tng v tn hu. Vo
th k XV, Mi iu Rn thng c din t bng nhng
cng thc theo vn vn, d nh v tch cc, vn cn thng
dng nhiu ni ti ngy nay. Cc sch gio l ca Hi
Thnh thng trnh by lun l Ki-t gio theo th t ca
"Mi iu Rn".
2066.
Vic phn chia v nh s cc iu rn c thay i
theo dng lch s. Quyn Gio L ny theo cch phn chia
ca thnh u-tinh tr thnh truyn thng trong Hi Thnh
Cng Gio. Cc gio phi Lu-ther cng theo cch phn chia
ny. Cc gio ph Hi- lp phn chia hi khc; cch chia ny
cn gp thy trong Gio Hi Chnh thng v cc cng on
Ci Cch.
2067 1853.
Mi iu Rn nu ra cc i hi ca tnh mn Cha
yu ngi. Ba iu rn u cp n tnh yu i vi Thin
Cha, v by iu sau, n tnh yu i vi tha nhn.
"Nh Cha c kt tt c l lut v cc tin tri vo
trong hai gii rn yu mn...; Mi iu Rn cng
c chia thnh hai bng. Ba iu khc trn mt
bng, v by iu trn bng kia" ( T.u-tinh bi ging
33,2,3 ).
2068 1993 888.
Cng ng Tren-t dy rng : cc Ki-t hu buc
phi gi Mi iu Rn, v ngi c cng chnh ha
cng c bn phn phi tun gi cc iu rn y ( x. DS 15691570 ). Cng ng Va-ti-can II cng khng nh : "Cc gim
747

mc v l ngi k nhim cc tng , nhn t ni Cha...s

mng dy d mun dn v rao ging Tin Mng cho mi th
to, mi ngi c ri nh lnh nhn c tin, php ra
v vic chu ton cc iu rn" ( x. LG 24 ).
Tnh thng nht ca Thp Gii
2069 2534.
Thp Gii hp thnh mt th thng nht. Mi "li"
(iu rn) qui chiu v tng li v tt c cc li khc, cc li
tng thuc ln nhau. Hai Bng Lut soi sng cho nhau, hp
thnh mt khi thun nht. Vi phm mt iu rn l phm ti
tt c cc iu rn khc ( x. Gcb 2,10-11 ). Khng th tn
trng ngi khc m khng chc tng Thin Cha, ng
Sng To h. Khng th tn th Thin Cha m khng yu
thng tt c mi ngi l th to ca Thin Cha. Mi
iu rn thng nht i sng i thn vi i sng x hi ca
con ngi.
Thp Gii v lut t nhin
2070 1955.
Thp Gii l mt phn mc khi ca Thin Cha;
ng thi dy chng ta bit nhn tnh ch thc ca con
ngi. Thp Gii lm sng t nhng bn phn thit yu; do
gin tip cho thy nhng quyn c bn gn lin vi bn
tnh ca nhn v. Mi iu Rn l mt cch trnh by "lut
t nhin" c sc.
"T nguyn thy, Thin Cha ghi su trong lng
con ngi cc gii lut t nhin. Sau ngi ch
cn nhc li cc iu lut y cho h. chnh l Thp
Gii (T. I-r-n chng lc gio 4,15,1).

748

2071 1960.
Thp Gii l mc khi ca Thin Cha, d vi l tr
con ngi c th t bit c nhng hiu bit y v
chc chn v cc i hi ca lut t nhin, loi ngi ti li
cn n mc khi ny :
Trong tnh trng ti li, nh sng l tr b lu m v
ch b sai lch, con ngi cn n mt trnh by y
v cc iu rn ca Thp Gii.
1777.
Chng ta bit c cc iu rn nh mc khi c
rao ging trong Hi Thnh v nh ting ni ca lng tm.
Mi ngi phi tun gi Thp Gii
2072 1858 1958.
Thp Gii nu ln nhng bn phn c bn ca con
ngi i vi Thin Cha v vi tha nhn, nn t bn cht l
nhng ngha v quan trng. Thp Gii bt bin v c gi tr
cho mi thi v mi ni. Khng ai c th chun min Mi
iu Rn c Thin Cha ghi khc trong tm khm con
ngi.
2073.
Trch nhim tun gi Mi iu Rn cn buc ta gi
nhng ngha v theo cht th t n l nh. Chng hn iu
rn th nm ngn cm nhc m k khc bng li ni; iu
ny c th tr thnh mt ti nng ty hon cnh v nh
ca ngi ni.
"Khng c Thy, anh em khng lm g c"
2074 2732 521.
c Gi-su ni : "Thy l cy nho, anh em l cnh.
Ai lun kt hp vi Thy v Thy lun kt hp vi ngi y,
749

ngi y sinh hoa kt qu di do, v khng c Thy, anh em

khng lm c g" (Ga 15,5). Hoa qu y l s thnh
thin ca mt i sng phong ph, nh kt hp vi c Kit. Khi chng ta tin vo c Gi-su Ki-t, thng hip vo
cc mu nhim ca Ngi v gi cc iu rn ca Ngi,
ng Cu Th s ch thn n trong chng ta yu thng
Cha ca Ngi v cc anh em ca Ngi cng l Cha v anh
em chng ta. Nh Thnh Thn, chnh c Gi-su tr thnh
qui lut ni tm sng ng cho mi hot ng ca chng ta.
"y l iu rn ca Thy, anh em hy yu thng nhau nh
Thy yu thng anh em" (Ga 15,12).
TM LC
2075.
"Ti phi lm iu g tt c hng s sng i
i ? Nu anh mun vo ci sng, hy gi cc iu rn" (Mt
19,16-17).
2076.
Qua i sng v li ging dy, c Gi-su xc
nhn Thp Gii c tnh thng tn.
2077.
Thin Cha ban tng Thp Gii cng l Giao c k
kt gia Thin Cha vi dn Ngi. Mi iu Rn ch c
ngha ch thc trong v nh Giao c.
2078.
Trung thnh vi Thnh Kinh v theo gng c Gisu, Truyn thng Hi Thnh nhn nhn Thp Gii c tm
quan trng v ngha hng u.

750

2079.
Thp Gii hp thnh mt khi thun nht, trong
mi "li" hay mi "iu rn" u qui chiu v ton th. Vi
phm mt iu rn l vi phm ton th l lut ( x. Gcb 2,1011 ).
2080.
Thp Gii l mt cch trnh by c sc ca lut t
nhin. Chng ta bit c Thp Gii nh mc khi ca
Thin Cha v nh l tr ca con ngi.
2081.
Thp Gii t bn cht l nhng ngha v quan trng.
Tuy nhin, vic tun gi cc gii lut ny cng bao gm
nhng ngha v theo cht th t n l nh.
2082.
Thin Cha ban n sng tr lc chng ta thi hnh
c iu Ngi truyn dy.
CHNG MT

"NGI PHI YU MN C CHA,

THIN CHA CA NGI HT LNG,
HT LINH HN V HT TR KHN NGI"
2083 367.
c Gi-su tm tt cc bn phn ca con ngi
i vi Thin Cha nh sau : "Ngi phi yu mn c
Cha, Thin Cha ca ngi ht lng, ht linh hn v ht tr
khn ngi" ( x. Mt 22,37; x. Lc 10,27:"... "ht sc lc " ).
751

y l m vang trc tip ca li mi gi long trng : "Nghe

y, hi t-ra-en: c Cha, Thin Cha ca chng ta, l
ng c nht (nl 6,4).
199.
Thin Cha yu thng chng ta trc. Li u
tin ca Thp Gii nhc li tnh yu ca Thin Cha duy
nht. Cc lnh truyn tip theo lm ni bt li p tr yu
thng m con ngi c mi gi dng ln Thin Cha.
Mc 1

IU RN TH NHT
Ta l c Cha, Thin Cha ca ngi, a ngi
ra khi t Ai-Cp, khi cnh n l. Ngi khng c c
thn no khc i nghch vi Ta. Ngi khng c to
tng, v hnh bt c vt g trn tri cao cng nh di t
thp, hoc trong nc pha di mt t, m th. Ngi
khng c ph phc trc nhng th m phng th (Xh
20,2-5) (nl 5,6-9).
c li chp rng : "Ngi phi th ly c Cha
l Thin Cha ca ngi v phi th phng mt mnh
Ngi m thi" (Mt 4,10).
I. "CHNH C CHA, THIN CHA CA ANH EM
L NG ANH EM PHI KNH S; CHNH NGI
L NG ANH EM PHI PHNG TH"
2084 2057 398.
Thin Cha t mc khi bng cch nhc li hnh
ng y quyn nng, nhn hu v gii thot ca Ngi
752

trong lch s : "Ta em ngi ra khi nh Ai Cp, khi

nh n l". Li u tin cha ng iu rn th nht ca L
lut : "Chnh c Cha Thin Cha ca anh em l ng anh
em phi knh s, chnh Ngi l ng anh em phi phng
th...Anh emkhng c theo cc thn khc" (nl 6,13-14).
Li mi gi u tin v yu sch chnh ng ca Thin Cha
l con ngi phi tip nhn v tn th Ngi.
2085 200 1701.
Thin Cha duy nht v chn tht trc ht mc
khi vinh quang ca Ngi cho t-ra-en ( x. Xh 19, 16-25;
24, 15-18 ). Ngi cng mc khi n gi v bn cht ca con
ngi gn lin vi mc khi v Thin Cha. Con ngi c
mi gi lm chng cho Thin Cha bng cch sng xng vi
bn cht l th to c dng nn "theo hnh nh Thin Cha
v ging Ngi".
"Tha ng Tri-phon, cha bao gi c Thin Cha no
khc v t mun i, cng khng h c Thin Cha
no khc (...) ngoi ng to dng v xp t v
tr. Chng ti khng ngh rng Thin Cha ca chng
ti khc vi Thin Cha ca ng, ng a t tin
ng ra khi Ai Cp "bng bn tay hng mnh v cnh
tay ging cao". Chng ti khng hy vng vo bt c
Thin Cha no khc, v khng c, nhng vo cng
mt ng nh Thin Cha ca ng, Thin Cha ca
p-ra-ham, ca I-sa-c v ca Gia-cp. (T. Git-tin, i thoi 11,1).
2086 212 2061.
iu rn th nht bao gm c tin, c cy v c
mn. Khi ni n Thin Cha l ng thng hng, bt bin
bt di bt dch, chng ta tuyn xng Ngi trung tn v tuyt
i cng bnh. Do , chng ta phi n nhn cc li ca
753

Ngi, hon ton tin tng v trng cy vo Ngi. Ngi l

ng Ton Nng, nhn t v hng ging phc thi n. Ai li
khng hy vng vo Ngi ? V ai li khng yu mn Ngi
khi thy Ngi yu thng v tru mn trn mun n trn
chng ta ? Do , trong Thnh Kinh, khi khi u hay kt
thc cc hun lnh, Thin Cha phn : "Ta l c Cha" ( x.
Gio l R-ma 3,2,4 ).
1814-1816 . c tin
2087 143.
i sng lun l ca chng ta bt ngun trong lng
tin vo Thin Cha, ng mc khi tnh yu ca Ngi cho
chng ta. Thnh Phao-l ni n "tin m vng phc Thin
Cha" (Rm 1,5; 16, 26) nh l mt ngha v hng u. Theo
thnh Phao-l, "khng nhn bit Thin Cha" l nguyn nhn
v li gii thch cho mi lch lc lun l (x. Rm 1,18-32).
Bn phn ca chng ta i vi Thin Cha l tin vo Ngi
v lm chng v Ngi.
2088.
iu rn th nht buc chng ta nui dng v gi
gn c tin cch cn trng; ng thi loi b tt c nhng g
nghch cng c tin. C nhiu ti nghch cng c tin.
137
C tnh hoi nghi trong lnh vc c tin l ti xem
thng hay khng nhn nhn l chn tht nhng iu Thin
Cha mc khi v Hi Thnh dy phi tin. Ti )v tnh hoi
nghi l do d khng tin, khng c gng vt qua nhng vn
nn c tin hay khng hong trc bng ti ca c tin. Nu
c chp, hoi nghi s lm cho tm tr nn m qung.
2089 162,817.

754

V tn l khinh thng chn l mc khi hay c tnh

t chi khng tin. "Lc gio l khi ngi tn hu chu
php Ra Ti li ngoan c ph nhn hay nghi ng mt chn
l phi tin nhn, theo c tin i thn v cng gio. )Bi gio
l ti chi b ton b c tin Ki-t gio. Ly gio l t chi
tng phc c Gio Hong hay t chi hip thng vi cc
phn t ca Hi Thnh ang phc quyn Ngi" ( x. CIC
Can 751 ).
1817-1821. c cy
2090 1996.
Khi Thin Cha t mc khi v ku gi con ngi,
con ngi khng th p tr trn vn tnh yu ca Cha bng
sc ring mnh. H phi trng cy Cha s ban cho kh nng,
p tr tnh yu ca Ngi v hnh ng cho ph hp vi
cc iu rn ca c mn. Cy trng l ht lng mong i
c Thin Cha chc phc cho din kin Tn Nhan Ngi.
Cy trng cn bao hm thi s mt lng Cha v b trng
pht.
2091.
iu rn th nht cng nhm n cc ti nghch cng
c cy, nh ng lng v t ph :
1864.
Con ngi ng lng, khi khng cn trng cy Cha
s ban cho mnh n cu , tr gip mnh t n cu hay
tha th ti li ca mnh. iu ny nghch vi Thin Cha l
ng nhn t, cng bng, bi Cha lun trung thnh vi mi
li Ngi ha v giu lng thng xt.
2092 2732.

755

C hai loi t ph : qu tin vo sc ring (tng mnh

c th t cu ri m khng cn s gip ca n trn); hoc
li vo Thin Cha ton nng v giu lng thng xt
(tng mnh s c tha th m khng cn hi ci v c
vinh quang m khng cn lp cng).
1822-1829. c mn
2093
Khi tin vo tnh yu Thin Cha, con ngi phi p
tr tnh yu ca Ngi bng mt tnh yu chn thnh. iu
rn th nht dy chng ta phi yu mn Thin Cha trn ht
mi s, v yu ton th th to v Ngi v cho Ngi (nl
6,4-5).
2094 2733 2303.
C nhiu ti nghch vi tnh yu Thin Cha. Lnh
m l ti xem thng hay khng lu tm n tnh yu Thin
Cha, khng bit n bn cht v sc mnh ca tnh yu
Thin Cha. Vong n l ti qun lng hay t chi nhn bit
tnh yu Thin Cha v p tr tnh yu Thin Cha bng
tnh yu ca mnh. Ngui lnh l ti do d, chnh mng
trong vic p li tnh yu ca Thin Cha, hay t chi dn
thn theo c mn. Ti li bing trong vic thing ling c
th a ti t khc nim vui Thin Cha ban v khinh ch
mi li ch thing ling. Ti ) on ght Thin Cha l do
kiu ngo, chng li tnh yu ca Ngi, cho rng Ngi
khng tt lnh v chi t Thin Cha v Ngi cm phm ti
v trng tr bng hnh pht.
II. "NGI PHI TH PHNG MT MNH NGI
M THI"

756

2095 1807.
Cc nhn c i thn : tin, cy, mn, nh hnh v
em li sc sng cho cc c tnh lun l. c mn i buc
chng ta l th to phi cm t n Thin Cha cho xng
ng, v mang n Ngi. Nhn c th phng gip
chng ta sng tm tnh ny.
2628. Th ly
2096.
Hnh vi u tin ca nhn c th phng l th ly
Thin Cha, ngha l nhn bit Ngi l Thin Cha, l
ng Sng To v Cu Chuc, l Cha v Thy ca mi
loi, l Tnh Yu v bin v giu lng thng xt. Da vo
sch Nh Lut (nl 6, 13), c Gi-su ni : "Ngi phi
th ly c Cha, l Cha ca ngi, v phi th phng
2097.
Th ly Thin Cha l tn knh v tuyt i thn
phc Ngi v nhn bit "tnh h khng ca th to", bit s
hin hu ca chng hon ton nm trong tay Ngi. Nh
c Ma-ri-a trong kinh Magnificat, chng ta th ly Thin
Cha bng cch ca ngi, chc tng Ngi, khim tn tuyn
xng vi lng bit n rng Thin Cha lm nhng vic
trng i v Danh Ngi ch thnh (Lc 1,46-49). Vic th ly
Thin Cha duy nht, gii thot con ngi khi thi khp
kn, khi n l ti li v s sng bi th gii nh ngu tng.
2558. Cu nguyn
2098 613.
Cc hnh vi tin cy mn, nh iu rn th nht i
buc, c hon tt trong kinh nguyn. Nng tm hn ln ti
Thin Cha chc tng, t n, chuyn cu v van xin l
757

mt cch th ly Ngi. Cu nguyn l iu kin thit yu,

gip ta tun gi gii rn ca Thin Cha : "Phi cu nguyn
lun, khng c nn ch" (Lc 18,1).
L t
2099.
Con ngi phi dng ln Thin Cha nhng l t
t lng th phng, t n, khn cu v s hip thng vi
Ngi. "Mi hnh vi con ngi thc hin c kt hip
vi Thin Cha v c vinh phc, u l l t ch thc"
(FTh. u Tinh, Thnh Thin Quc 10,6 ).
2100 2711 614 618.
Con ngi cn phi c tm tnh bn trong l t bn
ngoi c chn thc: "Hy l p lng Cha l tm lng tan
nt khim cung..." (Tv 51,19). Cc ngn s thi Cu c
thng ln n cc l t m ngi dng thiu tm tnh bn
trong ( x. Am 5,21-25 ) hay khng c tnh thng i vi tha
nhn ( x. Is 1,10-20 ). c Gi-su nhc li li ca ngn s
H-s : "Ta mun lng nhn ch u cn l t" ( x. Mt 9,13 ;
12,7; Hs 6,6 ). Ch c mt l t hon ho duy nht l l t
c Ki-t dng trn bn th thp gi, tn hin cho tnh
yu ca Cha Cha v cu chuc chng ta. Kt hp vi l
t ny, chng ta bin cuc i mnh thnh l t dng ln
Thin Cha.
Li ha v li khn
2101 1237 1064.
Trong nhiu hon cnh, ngi Ki-t hu c mi
gi tuyn ha vi Thin Cha. Cc b tch Thnh Ty,
Thm Sc, Hn Phi v Truyn Chc Thnh lun km theo
nhng li ha. Do lng o c c nhn, ngi Ki-t hu c
758

th ha vi Cha thc hin mt hnh ng, mt kinh nguyn,

mt vic b th, mt cuc hnh hng hay mt iu tng t.
Vic trung thnh tun gi li ha vi Cha, chng t lng
knh trng Thin Cha uy linh v tnh yu i vi Thin
Cha hng trung tn.
2102
"Li khn l mt li ha c suy tnh v t do dng ln
Thin Cha, v mt iu thin tt hn v c th thi hnh
c. V thuc v c th phng, li khn buc phi c
chu ton" ( x. CIC,1191,1 ). Li khn l mt hnh vi o
c, nh ngi tn hu t hin cho Thin Cha hay ha
thc hin mt vic tt dng knh Ngi. Qua vic chu ton
li khn, h dng ln Thin Cha iu h ha v thnh
hin. Sch Cng V Tng cho thy thnh Phao-l lun lo
lng chu ton iu khn.
2103 1973.
Hi Thnh cng nhn gi tr gng mu ca nhng
li khn sng theo cc li khuyn Phc m :
914
"Hi Thnh l M chng ta, vui mng khi thy trong
lng mnh c nhiu con ci nam n mun theo st
gng ng Cu Th v t l r rng hn mu nhim
t hy ca Ngi. H chp nhn ngho kh trong t
do ca con ci Cha v t b ring : hn c mc i
buc ca gio lut, h t nguyn tng phc mt con
ngi, tng phc v Cha, trong nhng g lin h ti
s trn lnh, hu nn ging Cha Ki-t vng li cch
hon ton hn" ( x. LG 42 ).
Trong mt s trng hp, Hi Thnh c th min
chun nhng li khn v li ha, v nhng l do chnh ng.

759

T do tn gio
2104 2467 851.
"Mi ngi u c trch nhim i tm chn l, c
bit l nhng g lin quan ti Thin Cha v Hi Thnh ca
Ngi. Khi nhn ra chn l, h phi tip nhn v trung
thnh vi chn l y" ( x. DH 1 ). Trch nhim ny xut pht
t "chnh bn tnh ca con ngi" ( x. DH 2 ), khng ngn
cn chng ta "chn thnh tn trng" cc tn gio khc
"thng cng mang li nhng tia sng ca chn l ang
chiu soi cho mi ngi" ( x. NA 2 ). Trch nhim ny cng
khng mu thun vi c mn i hi cc tn hu "phi yu
thng, khn ngoan, kin nhn tip xc vi nhng ai cn
lm lc hay thiu hiu bit v vn c tin" ( x. DH 14 ).
2105 854 898
C nhn cng nh x hi u phi tn th Thin
Cha cch xng hp. y l "gio l truyn thng cng gio
v trch nhim lun l ca con ngi v ca x hi i vi
tn gio chn thc v Hi Thnh duy nht ca c Ki-t" (x.
DH 1 ). Khi khng ngng loan bo Tin Mng ca Cha, Hi
Thnh "c gng em tinh thn Ki-t gio thm nhun no
trng, phong tc, lut l v c cu ca cng on ni h
sng"(x. AA 13). Ngi Ki-t hu c trch nhim x hi l
khi dy trong lng mi ngi tnh yu i vi chn l v s
thin, v phi trn trng tnh yu . Trch nhim ny buc
h phi truyn b vic tn th ca tn gio duy nht v chn
thc, ang th hin trong Hi Thnh cng gio v tng
truyn ( x. DH 1 ). Ngi Ki-t hu c mi gi tr thnh
nh sng th gian ( x. AA 13 ). Nh , Hi Thnh minh
chng vng quyn ca c Ki-t trn vn vt, c bit l
trn x hi loi ngi ( x. L XIII; Pi XI ).

760

2106 160, 1782 1738.

T do tn gio c ngha l "trong phm vi tn gio,
khng ai b p buc hnh ng tri vi lng tm, cng nh
khng b ngn tr, cch kn o hay cng khai, hnh ng
theo lng tm trong nhng gii hn h c php", nh
mt c nhn n c hay lin h vi nhng ngi khc ( x.
DH 2 ). Quyn ny cn c trn chnh bn tnh con ngi v
nhn phm cho h c t do thun theo chn l thin
linh vt trn trt t trn th. Do , "nhng ai khng thc
hin trch nhim tm kim v gn b vi chn l" ( x. DH 2 )
cng c quyn ny.
2107.
"Nu nh, v nhng hon cnh c bit, nh trong
mt s dn tc hin nay, mt tn gio no c lut php
nh nc nhn nhn, th mi ngi vn phi cng nhn v tn
trng quyn t do tn gio ca mi cng dn cng nh ca
nhng tp th tn gio khc" ( x. DH 6 ).
2108 1740.
Quyn t do tn gio khng cho php lng tm con
ngi c i theo ( x. L- XIII, thng ip "Libertas
praestantissimum". ) hay ph bin iu sai lc ( x. Pi- XII,
din vn 6-12-1953 ), nhng y l quyn t nhin ca con
ngi, quyn c t do theo dn lut ngha l c chnh
quyn bo v khi nhng p lc bn ngoi, thc thi t do
tn gio, trong gii hn thch ng. Quyn t nhin ny phi
c lut php x hi tn trng, phi l mt quyn cng dn
( x. DH 2 ).
2109 2244 1906.
Quyn t do tn gio khng phi l v hn ( x. Pi-
VI, bng tm lc "Quod aliquantum". ), cng khng th
gii hn hp do "trt t cng cng" theo ch ngha thc
761

nghim hay t nhin ( x. Pi- IX, thng ip "Quanta cura" ).

Chnh quyn phi c mt ng li chnh tr khn ngoan
xc nh nhng "gii hn thch ng" ca quyn t do tn
gio cho mi hon cnh x hi, cn c vo nhng i hi ca
cng ch. Nhng gii hn ny phi c chnh quyn xc
nhn "theo nhng quy tc php l ph hp vi trt t lun l
khch quan" ( x. DH 7 ).
III. "NGI KHNG C C THN NO KHC
I NGHCH VI TA"
2110.
iu rn th nht cm tn th nhng thn khc ngoi
c Cha c Nht t mc khi cho dn, cm m tn v
v tn gio. C th ni m tn l mt lng o qu mc v
sai tri. V tn gio l mt thi xu nghch vi nhn c th
phng v thiu lng o.
M tn
2111.
M tn l lch lc trong tm tnh tn gio v trong
cch th hin tm tnh ny. M tn cng c th xy n khi
chng ta th phng Thin Cha chn tht; v d nh gn
mt ngha ma thut cho mt s thc hnh vn chnh ng
hay cn thit. Nu cho rng ch cn c cc li kinh hay lm
cc du ch b tch l c hiu qu, bt chp nhng tm tnh
phi c bn trong, ngi ta ri vo m tn ( x. Mt 23,16-22 ).
Th ngu tng
2112 210.
iu rn th nht ln n thuyt a thn, buc con
ngi khng c tin vo thn no khc ngoi Thin Cha,
762

khng c tn knh cc thn linh no khc ngoi Thin

Cha duy nht. Thnh Kinh lun nhc li vic t b cc ngu
tng "bng vng, bng bc, do tay ngi lm ra", "c ming
m khng ni c, c mt m khng thy c"... Cc ngu
tng l ho huyn nn ai th ngu tng s tr thnh ho
huyn, k lm ra hoc tin tng thn cng ging nh chng
vy" ( x. Tv 115,4-5.8; x. Is 44,9-20; Gr 10,1-16; Dn 14,130; Br 6; Kn 13,1-15,19 ). Ngc li, Thin Cha l "ng
Hng Sng", ng lm cho sng ( x. Gs 3,10; Tv 42,3; ... )
v can thip vo lch s.
2113 398 2534 2289 2473.
Th ngu tng khng ch l sai lm ca dn ngoi,
nhng cn l mt cm d thng xuyn i vi tn hu. Th
ngu tng l tn th v knh bi mt th to thay v Thin
Cha, cho d l thn linh hay ma qu (v d : gio phi th
Xa-tan), quyn lc, khoi lc, chng tc, t tin, nh nc,
bc tin v.v. c Gi-su dy : "Anh em khng th va lm
ti Thin Cha, va lm ti tin ca c" (Mt 6,24). Rt
nhiu v t o cht v khng chu th phng "Con Th"
( x. Kh 13-14 ) d ch gi v thi. Ai th ngu tng l mc
nhin khng nhn nhn Thin Cha l Cha T duy nht, nn
khng th thng hip vi Thin Cha ( x. Ga 5,20; Ep. 5,5 ).
2114.
Khi tn th Thin Cha Duy nht, con ngi thng
nht i sng. iu rn dy tn th c Cha duy nht lm
cho con ngi tr nn tp trung, khi b phn tn. Th ngu
tng l tnh trng cm thc tn gio vn bm sinh ni con
ngi b suy i . K th ngu tng "gn nim v Thin
Cha bt dit cho bt c th g khng phi l Thin Cha"
(Origne, odeis 2,40).

763

Bi ton v ma thut
2115 305.
Thin Cha c th cho cc ngn s hay cc thnh
nhn bit v tng lai. Tuy vy, thi ng n ca ki-t
hu l ph thc hon ton trong tay Cha Quan Phng nhng
g thuc v tng lai v t b mi th t m thiu lnh mnh
trong lnh vc ny. Th nhng, ai khng tin liu l ngi
thiu trch nhim.
2116.
Phi loi b mi hnh thc bi ton : cy nh Xa-tan
hay ma qu, gi hn ngi cht hay nhng cch khc ng
rng s on c tng lai ( x. nl 18,10; Gr 29,8 ). Coi t
vi, chim tinh, xem ch tay, gii iu mng, xin xm, bi ton
qu kh v lai, ng bng, l nhng hnh thc che giu c
mun c quyn trn thi gian, trn lch s v trn c con
ngi, cng nh c mun lin kt vi cc th lc huyn b.
iu ny nghch li vi lng tn knh v thn phc ch dnh
cho Thin Cha.
2117.
Ai mun dng ma thut hay ph thu ch ng cc
th lc huyn b, bt chng phc v mnh v nm c
quyn lc siu phm trn ngi khc d l cha bnh,
cng li nng nhn c th phng. Cc vic ny cng ng
ln n hn na khi c dng hi ngi, hay nh n s can
thip ca ma qu. Mang ba cng l iu ng trch. Chiu
hn thng i km c bi ton hay ma thut. Hi Thnh cnh
gic cc tn hu phi xa lnh cc iu y. Khi dng cc
phng thuc gia truyn, khng c ku cu cc th lc ma
qu cng nh li dng s nh d ca ngi khc.

764

Nhng ti nghch vi c th phng

2118.
iu rn th nht kt n nhng ti nghch vi c th
phng : th thch Thin Cha bng li ni hay hnh ng;
phm thnh v mi thnh.
2119 394 2088.
Th thch Thin Cha l dng li ni hay hnh ng
th lng nhn hu v quyn ton nng ca Thin Cha.
y l iu Xa-tan mun c Gi-su lm, khi xi gic
Ngi gieo mnh t trn nc n Th xung v p buc
Thin Cha can thip ( x. Lc 4,9 ). c Gi-su dng Li
Cha i li : "Ngi ng th thch c Cha, Thin Cha
ca ngi" (nl 6,16). Thch nh vy l xc phm n
Thin Cha l ng chng ta phi cy trng v l ng Sng
To v l c Cha. Th thch Thin Cha lun n cha
thi ng vc tnh yu thng, s quan phng v quyn
nng ca Thin Cha ( x. 1 Cr 10,9; Xh 17,2-7; Tv 95,9 ).
2120 1374.
Phm thnh l xc phm hay c x bt xng i vi
cc b tch v cc hnh vi phng v khc, cng nh i vi
ngi, vt v cc ni thnh hin cho Thin Cha.
Phm thnh l mt ti nng, c bit khi phm n Thnh
Th, bi v trong b tch ny, chnh c Ki-t hin din thc
s vi chng ta ( x. CIC, can 1367-1376 ).
2121.
Mi thnh (x. Cv 8,9-24) l mua hay bn nhng thc
ti thing ling. Khi ph thy Si-mon mun mua quyn nng
Thnh Thn m ng thy ang hot ng ni cc tng ,
Ph-r tr li : "Bc ca anh tiu tan lun vi anh cho ri,
v anh tng c th ly tin m mua n hu ca Thin Cha"
765

( x. Cv 8,20 ). Nh th, v tng hnh ng ph hp vi

li c Gi-su : "Anh em c cho khng, cng hy cho
khng" ( x. Mt 10,8 ; x. Is 55,1 ). Khng th chim hu
nhng ca ci thing ling v s dng nh ch hay ngi c
ton quyn, bi v nhng iu y l do Thin Cha ban tng
nn con ngi ch c th n nhn nh qu tng nhng
khng t Thin Cha.
2122.
"Khi ban cc b tch, tha tc vin khng c i
thm ci g khc ngoi s tin dng cng m thm quyn Hi
Thnh n nh, v cng cn phi cn thn ng nhng
ngi ngho khng c lnh nhn b tch v l do tng
thiu" ( x. CIC can 848 ). Thm quyn Hi Thnh n nh
cc ca dng cng ny theo nguyn tc dn Ki-t gio phi
cp dng cho cc tha tc vin. "Th th ng c nui
n" (Mt 10,10) ( x. Lc 10,7, 1Cr 9,5-18, 1 Tm 5,17-18 ).
Ch ngha v thn
2123 29.
"C nhiu ngi ng thi vi chng ta khng nhn
ra hoc cng khai loi b mi lin kt mt thit v sng ng
gia con ngi vi Thin Cha. V th, ch ngha v thn
phi c k l mt trong nhng s kin nghim trng nht
trong thi i ny" ( x. GS 19,1 ).
2124.
T "ch ngha v thn" ch nhiu hin tng rt khc
nhau. Hnh thc thng thng l ch ngha duy vt thc
hnh; ch ngha ny gii hn nhu cu v tham vng ca con
ngi trong khng gian v thi gian. Ch ngha nhn bn v
thn nhn nh sai lm, khi coi "con ngi l chnh cng ch
cho mnh, l k to nn v iu khin lch s ring mnh" ( x.
766

GS 20,1 ). Mt hnh thc khc ca ch ngha v thn hin

nay mun gii phng con ngi bng mt cuc gii phng
kinh t v x hi; "hnh thc v thn ny cho rng t bn
cht tn gio ngn cn s gii phng trn, v khi gy cho con
ngi nim hy vng ho huyn vo cuc sng mai hu, tn
gio lm cho h xao lng vic xy dng x hi trn th" (
x. GS 20,2 ).
2125 1535.
Ch ngha v thn l mt ti nghch nhn c th
phng, v t chi hay ph nhn s hin hu ca Thin Cha
( x. Rm 1,18 ). Trch nhim tinh thn v li ny c th gim
bt nhiu t, ty nh v hon cnh mi ngi. "Ngi tn
hu c th chu phn trch nhim khng phi l nh trong
vic khai sinh v thn, hoc bi xao lng vic gio dc c
tin, hoc trnh by sai lc v gio l, hoc do nhng thiu st
trong i sng tn gio, lun l v x hi. Phi ni rng h
che giu hn l by t chn dung ch thc ca Thin Cha
v tn gio" ( x. GS 19,3 ).
2126 396 154.
Ch ngha v thn thng t nn tng trn mt quan
nim sai lc v quyn t lp ca con ngi, n ph nhn
mi l thuc vo Thin Cha ( x. GS 20,1 ). "Hi Thnh cho
rng nhn nhn Thin Cha khng c g nghch li vi phm
gi con ngi, v phm gi y t nn tng v nn hon ho
trong chnh Thin Cha" ( x. GS 21, 3 ). "Hi Thnh bit r
s ip ca mnh ph hp vi nhng kht vng thm kn
nht ca lng ngi" (GS 21,7).
Ch ngha bt kh tri
2127 36.

767

Ch ngha bt kh tri c nhiu dng thc. Trong mt

s trng hp, ngi theo ch ngha ny khng ph nhn
Thin Cha, nhng tin c mt ng siu vit khng t mc
khi nn khng ai ni c g v Ngi. Trong nhng trng
hp khc, ngi theo ch ngha ny khng cp n Thin
Cha, v cho rng khng th chng minh, xc nhn hay ph
nhn v Ngi.
2128 1036.
i khi ch ngha bt kh tri n cha mt c gng tm
kim no v Thin Cha, nhng cng c th biu hin
mt thi th , mt cch trn thot trc vn ti hu
ca con ngi, v mt s li bing ca lng tm. Ch
ngha bt kh tri thng ng ngha vi ch ngha v thn
thc hnh.
1159-1162
IV. "NGI KHNG C LM CHO MNH BT
C HNH TNG NO V THIN CHA..."
2129 300 2500.
Mnh lnh ca Thin Cha cm mi hnh thc tc
tng v hnh Thin Cha. Sch Nh Lut gii thch:"Anh
em khng thy hnh bng no, ngy c Cha phn vi
anh em ti ni Kho-rp t trong m la, v th ng c ra
h hng m lm cho mnh mt tng mang hnh nh bt c
ci g..." (x.nl 4,15-16). Chnh Thin Cha tuyt i siu
phm t mc khi cho t-ra-en. "Ngi l mi s" nhng
ng thi, "vt trn tt c cc cng trnh Ngi lm" (Hc
43,27-28). Ngi l "ngun mch mi v p" (Kn 13,3).
2130.
Tuy nhin, t thi Cu c, Thin Cha truyn
lnh hay cho php lm nhng hnh tng biu trng n cu
768

 nh Ngi Li nhp th : v d con rn ng ( x. Nb 21,49, Kn 16,5-14, Ga 3,14-15 ), khm giao c v cc K-rubim ( x. Xh 25,10-22; 1V 6,23-28; 7,23-26 ).
2131 476.
Da vo mu nhim Ngi Li Nhp Th m Cng
ng chung th by, Nixa (nm 787), bin minh cho
vic tn knh nh tng thnh, nh nh tng c Ki-t, M
Thin Cha, cc thin thn v tt c cc thnh, chng li
ch trng bi nh tng. Khi nhp th, Con Thin Cha
m ra mt "k hoch" mi cho nh tng.
2132.
Vic cc Ki-t hu tn knh nh tng, khng nghch
li iu rn th nht cm th ngu tng. Thc vy, "khi tn
knh mt nh tng, chng ta hng tm hn ln n nguyn
nh" (FT. Basile, Spir.18,45 ) v "tn knh mt nh tng l
tn knh chnh ng c miu t" ( x. C Nixa II, DS 601;
C Trente : Ds 1821-1825; C Va-ti-can II, SC 126, LG 67 ).
i vi nh tng thnh, chng ta ch tn knh" ch khng
th phng nh Thin Cha :
"Chng ta khng th cc nh tng nh nhng thc
ti, nhng nh nhng hnh nh a dn chng ta n
cng Thin Cha nhp th. Vic tn knh khng dng
li nh tng, nhng vn ti chnh thc ti c
biu th" (T.T-ma A-qui-n. s.th. 2-2, 81,3 ad 3 ).
TM LC
2133.
"Hy yu mn c Cha, Thin Cha ca anh em ht
lng, ht d, ht sc anh em" (nl 6,5).

769

2134.
iu rn th nht ku gi con ngi tin vo Thin
Cha, trng cy ni Ngi v yu mn Ngi trn ht mi
s.
2135.
"Ngi phi th ly c Cha l Thin Cha ca
ngi" (Mt 4,10). Th ly Thin Cha, ku cu Ngi, dng
ln Ngi vic phng th xng hp, chu ton cc li khn
ha cng Ngi, l nhng hnh vi thuc nhn c th
phng theo iu rn th nht.
2136.
C nhn cng nh x hi u phi tn th Thin
Cha cch xng hp.
2137.
Con ngi "phi c quyn t do by t tn gio ca
mnh cch thm kn v cng khai" ( x. DH 15 ).
2138.
M tn l lch lc trong vic th phng Thin Cha
chn tht, chng hn th ngu tng hay trong cc hnh thc
bi ton v ma thut.
2139.
iu rn th nht cm cc hnh vi v o nh th
thch Thin Cha bng li ni hay hnh ng, phm thnh
v mi thnh.
2140.
V thn l ti nghch vi iu rn th nht, v t chi
hay ph nhn s hin hu ca Thin Cha.

770

2141.
Vic tn knh cc nh tng thnh t nn tng trn
mu nhim Nhp Th ca Ngi Li Thin Cha v khng
nghch li iu rn th nht.
Mc 2

IU RN TH HAI
Ngi khng c ku tn c Cha, Thin Cha
ca ngi m lm iu bt xng (Xh 20,7; nl
5,11).
"Anh em cn nghe lut dy ngi xa rng : "Ngi
ch bi th... cn Thy, Thy bo cho anh em bit,
ng th chi c" (Mt 5,33-34).
2807-2815
I. DANH THIN CHA L THNH
2142.
iu rn th hai dy phi tn knh danh Thin Cha.
Cng nh iu rn trc, iu rn ny thuc v nhn c th
phng v c bit quy nh vic s dng ngn t din
t cc s thnh.
2143 203 435.
Trong cc li mc khi, li mc khi v Danh Thin
Cha chim v tr hng u. Thin Cha by t Danh Ngi
cho nhng k tin, mc khi cho h chnh mu nhim bn thn
Ngi. iu ny cho thy Thin Cha tn nhim v thn thit
vi con ngi. "Danh ca Thin Cha l Thnh", nn con
ngi khng c lm dng. H phi ghi nh Danh Thnh
771

y trong knh cn tn th v yu mn (Gcr 2,17). Ch c

ku cu Danh Thnh chc tng, ca ngi v tn vinh Thin
Cha m thi (x. Tv 29,2 ; 96, 2; 113,1-2 ).
2144.
Tn knh Danh Thin Cha l tn knh chnh Thin
Cha v mi thc ti thnh. Cm thc v s thnh thing
thuc nhn c th phng :
"Nhng tm tnh knh s v cm thc v linh thnh
c phi l nhng tm tnh Ki-t gio khng ? Khng
ai c th nghi ng iu . chnh l tm tnh m
chng ta phi c, v s tng ln mnh lit, nu chng
ta thy c Thin Cha uy linh. l nhng tm
tnh m chng ta phi c, nu chng ta nhn ra s
hin din ca Ngi. Chng ta s c nhng tm tnh
y, ty mc chng ta tin vo s hin din ca
Ngi. Khng c nhng tm tnh y, tc l khng
nhn ra, khng tin Ngi hin din" ( Newman, par.
5,2 ).

2145 2472 427.

Ngi tn hu phi lm chng cho Danh Thin Cha,
bng cch can m tuyn xng c tin (x. Mt 10,32; 1Tm
6,12). Vic rao ging v hun gio phi c thc hin trong
tinh thn th phng v tn knh i vi Thnh Danh c
Gi-su, Cha chng ta.
2146.
iu rn th hai cm lm dng Danh Thin Cha,
ngha l s dng bt xng i vi danh ca Thin Cha, ca
c Gi-su Ki-t, c Trinh N Ma-ri-a v ton th cc
thnh.)
772

2147 2101.
Nhng li ha vi tha nhn nhn danh Thin Cha,
u lin h n danh d, s trung thnh, s chn tht v uy
quyn ca Thin Cha, nn phi c tn trng theo l cng
bnh. Tht ha l lm dng danh Thin Cha, v bin Thin
Cha thnh k ni di (1Ga 1,10).
2148.
Lng ngn vi phm trc tip iu rn th hai. Lng
ngn l xc phm n Thin Cha trong lng hay ngoi
ming bng nhng li hn th, than trch, thch thc; l ni
xu Thin Cha, bt knh trong li ni, v lm dng Danh
Thnh Thin Cha. Thnh Gia-c-b khin trch nhng k
ni xc phm n Danh Thnh cao p "ca Cha Gi-su"
c ku khn trn h (Gcb 2,7). Lut cm ni lng ngn,
cng cm ni phm n Hi Thnh Cha Ki-t, cc thnh v
nhng s thnh. Ngi ta cng phm ti lng ngn khi lm
dng danh Thin Cha che y nhng hnh vi ti c,
bt cc dn tc lm n l, tra tn hoc git ngi. Lm
dng danh Thin Cha phm ti c l gy c cho ngi ta
ght o.
1756.
Lng ngn nghch li vi bn phn tn trng Thin
Cha v Danh thnh Ngi. Lng ngn l mt ti trng ( x.
CIC, 1369 ).
2149.
Ku tn Cha v c, d khng c xc phm cng l
thiu tn knh Thin Cha. iu rn th hai cm s dng
Danh Thin Cha vo vic ) ma thut.
Danh Thin Cha tht cao c, khi c ku cu cch
tn knh, xng vi s v i v uy nghi ca Ngi.
Danh ca Cha tht thnh thin, khi c ku cu vi
773

lng sng m v s )xc phm ti Ngi ( T.utinh,

bi ging. Dom 2,45-19 ).
II. KU DANH THIN CHA V C
2150.
iu rn th hai cm th gian. Th l ly Cha lm
chng cho iu mnh xc quyt, l ku cu Thin Cha chn
tht bo m mnh ni tht. Li th l li cam kt nhn
danh Thin Cha "Chnh Thin Cha l ng anh em phi
knh s, l ng anh em phi phng th; anh em s nhn
danh Ngi m th" ( x. nl 6,13 ).
2151 215.
Ngi tn hu c bn phn phi bi tr thi th gian.
V Thin Cha l ng Sng To v l c Cha, nn Ngi
l mu mc mi s chn tht. Li ni ca con ngi c th
ph hp hay tri nghch vi Thin Cha l chnh S Tht.
Li th chn tht v chnh ng cho thy li ni con ngi
ph hp vi chn l ca Thin Cha. Th gian l ku cu
Thin Cha lm chng cho mt li ni di.
2152 2476 1756.
Bi th l th ha mt iu g, nhng khng c gi
hay khng gi li th. Ngi bi th thiu lng tn knh
nghim trng i vi Thin Cha, h lm mt vic xu l
phm n thnh danh Thin Cha.
2153 2466.
Trong Bi Ging Trn Ni: c Gi-su ni n
iu rn th hai : "Anh em nghe lut dy ngi xa rng :
"Ch bi th nhng hy gi trn li th vi Cha. Cn Thy,
Thy bo cho anh em bit, ng th chi c... Nhng h "c"
th phi ni "c"; "khng" th phi ni "khng". Thm tht
774

iu g l do ma qu" (Mt 5,33-34.37) ( x. Gcb 5,12 ). Nh

th c Gi-su dy rng, mi li th lun qui chiu v Thin
Cha, v trong mi li ni ca ta, phi tn trng s hin din
cng nh s chn tht ca Thin Cha. Cn trng khi ku
cu danh Thin Cha, l cch chng ta t lng tn knh s
hin din ca Ngi : li chn tht tn vinh s hin din ca
Cha, li ni di xc phm n Ngi.
2154
Theo gng thnh Phao-l ( x. 2Cr 1,23; Ga 1,20 ),
truyn thng Hi Thnh vn hiu li ca c Gi-su l
khng cm th nu c l do nghim trng v chnh ng (v
d trc ta n) "Li th l ku cu n danh Thin Cha
lm chng cho s tht, nn ch c th khi ni s tht, c
suy xt v theo cng l" (x. CIC 1199,1).
2155 1903.
V danh Thin Cha l thnh, khng c ku tn
Cha v c, hoc th trong nhng hon cnh c th b ct
ngha l ng tnh nh cm quyn i hi mt cch khng
chnh ng. Khi chnh quyn bt hp php buc th th c
quyn t chi. Phi t chi, khi b bt buc th v nhng mc
ch tri vi nhn phm hay nghch vi s hip thng ca
Hi Thnh.
III. DANH HIU KI-T HU
2156 232 1267.
Chng ta nhn b tch Thnh Ty "nhn danh Cha
Cha v Cha Con v Cha Thnh Thn" (Mt 28, 19). Trong
b tch ny, danh Thin Cha thnh ha con ngi v ngi
ny nhn c mt tn ring trong Hi Thnh. Tn ring ny
c th l tn ca mt v thnh, ngha l ca mt mn
sng i trung thnh mu mc vi Cha. V thnh bn mng
775

nu gng sng c mn v lun chuyn cu cho ta. "Tn

thnh" cng c th nu ln mt mu nhim Ki-t gio hay
mt nhn c. "Cha m, ngi u v cha x cn lu tm
ng t tn khng ph hp vi ngha ki-t gio" ( x. CIC,
855 ).
2157 1235 1668.
Ngi Ki-t hu khi thc dy, khi bt u kinh
nguyn v vic lm, u lm du Thnh Gi "Nhn danh
Cha Cha v Cha Con v Cha Thnh Thn. A-men".
Ngi tn hu dng trn vn ngy sng tn vinh Thin
Cha v ku cu ng Cu Th ban n sng gip h hnh
ng trong Thnh Thn nh con tho ca Cha Cha. Du
Thnh Gi gip ta mnh sc, vt qua cc cn cm d v
nhng lc kh khn.
2158.
Thin Cha gi tng ngi bng chnh tn ca h ( x.
Is 43,1; Ga 10,3 ). Tn ca mi ngi l thnh thing. Tn l
ngi, nn phi c tn trng nh du ch nhn phm ca
ngi mang tn .
2159.
Mi ngi s mang tn ca mnh mi mi. Ch trong
Nc Tri, tnh c o v huyn nhim ca nhng ai
c ghi du bng Danh Thin Cha mi c bc l trn
vn trong nh sng "Ai chin thng ... Ta s ban cho mt vin
si trng, trn c khc mt tn mi m chng ai bit c,
ngoi ngi lnh nhn n" (Kh 2,17). "Ka Con Chin hin ra
trc mt ti, ng trn ni Xi-on, cng vi mt trm bn
mi bn ngn ngi mang danh ca Con Chin v ca Cha
Con Chin ghi trn trn" (Kh 14,1).

776

TM LC
2160
"i ly Cha, Thin Cha chng con, cao c thay
danh Cha khp trn hon cu" (Tv 8,2).
2161
iu rn th hai dy phi tn knh danh Thin Cha.
Danh Thin Cha l thnh.
2162
iu rn th hai cm mi lm dng danh Cha. Lng
ngn l ti xc phm n Danh ca Thin Cha, ca c
Gi-su Ki-t, c Trinh N Ma-ri-a v cc thnh.
2163
Th gian l ku cu Thin Cha lm chng cho mt
li ni di. Bi th l mt ti trng xc phm n Thin
Cha, ng lun trung thnh gi li ha.
2164
"ng th nhn danh ng Sng To, cng ng ly
th to m th, ngoi tr khi th cch chn tht, v cn thit
v vi lng tn knh" (T.I-nh, Linh Thao 38).
2165
Qua b tch Thnh Ty, ngi Ki-t hu nhn c
mt tn ring trong Hi Thnh. Cha m, ngi u v cha
x cn lu tm t cho h mt tn ki-t gio. V thnh bn
mng nu gng sng c bc i v lun chuyn cu cho ta.
2166

777

Ngi Ki-t hu bt u cc kinh nguyn v vic lm

bng du Thnh Gi "nhn danh Cha Cha v Cha Con v
Cha Thnh Thn. A-men".
2167
Thin Cha gi tng ngi bng chnh tn ca h ( x.
Is 43,1 ).
Mc 3

IU RN TH BA
"Ngi hy nh ngy sa-bt, m coi l ngy thnh.
Trong su ngy, ngi s lao ng v lm mi cng
vic ca ngi. Cn ngy th by l ngy sa-bt knh
c Cha, Thin Cha ngi. Ngy , ngi khng
c lm cng vic no" (Xh 20,8-10) ( nl 5,1215.)
"Ngy sa-bt c lp ra v loi ngi ch khng
phi loi ngi c dng nn v ngy sa-bt". Bi
, Con Ngi lm ch lun c ngy sa-bt (Mc 2,2718).
346-348
I. NGY SA-BT
2168
iu rn th ba ca Thp Gii nhn mnh vic thnh
ha ngy sa-bt. "Ngy th by l mt ngy sa-bt, mt ngy
ngh hon ton dng cho c Cha" (Xh 31,15).
2169 2057.
778

V ngy Sa-bt, Thnh Kinh gi cho Dn Cha tng

nh cng trnh sng to. "V trong su ngy, c Cha
dng nn tri t, bin khi v mun loi trong , nhng
Ngi ngh ngy th by. Bi vy c Cha chc
phc cho ngy sa-bt v coi l ngy thnh" (Xh 20,11).
2170
Trong ngy ca c Cha, Thnh Kinh cn gip Dn
Cha) tng nh bin c gii phng t-ra-en khi ch n l
Ai Cp. "Ngi hy nh ngi lm n l ti t Ai Cp v
c Cha, Thin Cha ca ngi, dang cnh tay mnh m
uy quyn a ngi ra khi. Bi vy c Cha, Thin Cha
ca ngi truyn cho ngi c hnh ngy sa-bt" (nl
5,15).
2171
Thin Cha ban cho t-ra-en ngy sa-bt, h tun
gi nh mt) du ch giao c vng bn ( x. Xh 31,16 ).
Ngy sa-bt c hin dng cho Thin Cha, l ngy thnh
dnh chc tng Thin Cha, ca ngi cng trnh sng to
v nhng k cng Ngi thc hin cu t-ra-en.

2172 2184
Hnh ng ca Thin Cha l mu mc cho i sng con
ngi. "Ngy th by, Thin Cha ngng cc vic v ngh
ngi" (Xh 31,17), th con ngi cng phi "ngng lm vic"
nhng ngi khc, nht l k ngho "ly li sc" (Xh
23,12). Ngy sa-bt ngt qung cc cng vic hng ngy v
cho tm ngh ngi. Ngy sa-bt phn khng kha cnh n l
ca cng n vic lm v thi tn th tin bc ( x. Nh
13,15-22; 2Sbn 36, 21 ).

779

2173 582.
Tin Mng ghi li nhiu ln c Gi-su b t co
phm lut ngy sa-bt, nhng cha bao gi Ngi li phm
s thnh thin ca ngy ny ( x. Mc 1,21; Ga 9,16 ). Ngi
dng uy quyn a ra ngha ch thc ca ngy ny:
"Ngy sa-bt c lp ra v loi ngi ch khng phi loi
ngi v ngy sa-bt" (Mc 2,27). c Ki-t tuyn phn
"Ngy sa-bt phi lm iu lnh hn l lm iu d, cu
sng hn l git cht" (Mc 3,4). Ngy sa-bt l ngy ca c
Cha giu lng thng xt v l ngy tn vinh Thin Cha (
x. Mt 12,5; Ga 7,23 ). "Con ngi lm ch lun c ngy sabt" (Mc 2,28).
II. NGY CA CHA
Ny l ngy Thin Cha lm, ta hy reo vui
mng r (Tv 118, 24)
Ngy Phc Sinh : cng trnh sng to mi
2174 638 349.
Cha Gi-su sng li t trong k cht vo "ngy
th nht trong tun" ( x. Mt 28, Mc 16,2, Lc 24,1, Ga 20,1 ),
ngy phc sinh ca c Ki-t. V l "ngy th nht" nn
nhc n cuc sng to u tin; v l "ngy th tm" lin sau
ngy Sa-bt ( x. Mc 16,1; Mt 28,1 ), nn mang ngha mt
cng trnh sng to mi c khai m vi bin c c
Ki-t phc sinh. i vi cc Ki-t hu, y l ngy th nht
ca mi ngy, ngy l quan trng nht trong cc l, ngy ca
c Cha, ngy "Cha nht" :
Tt c chng ti t hp nhau, ngy ca mt tri, v
l ngy th nht (lin sau ngy sa-bt Do Thi, m
cng l ngy th nht) ngy m Thin Cha a vt
780

cht ra khi ti tm to dng v tr, v cng cng

ngy y, c Gi-su Ki-t ng cu chng ti
sng li t trong k cht (FT.Justin, Apol 1,67 )
Cha Nht - ngy sa-bt vin mn
2175 1166
Cha nht khc hn ngy sa-bt v c Ki-t hu
mng hng tun thay cho ngy sa-bt. Qua cuc phc sinh
ca c Ki-t, Cha nht hon tt ngha thing ling ca
ngy sa-bt Do Thi, v bo trc s an ngh i i ca con
ngi trong Thin Cha. Phng t theo l lut chun b cho
mu nhim c Ki-t, v nhng nghi thc ca lut c u
qui hng v Cha Ki-t ( x. 1Cr 10,11 ):
"Nhng ai sng theo lut c, nay t ti nim hy
vng mi, h s khng cn gi ngy sa-bt na,
nhng gi ngy ca Cha, v trong ngy i sng
chng ta c chc phc nh Ngi v nh cuc t
nn ca Ngi" (T.Inhace d'Antioche, Magn 9,1).
2176
Vic c hnh ngy Cha nht tun theo qui nh lun
l t nhin c ghi khc trong lng con ngi, "Th
phng Thin Cha cch hu hnh, cng khai, v u n,
nh n n hu ph qut Thin Cha ban cho ton th nhn
loi" ( T.T-ma Aquin,S th 2-2, 122,4). ). Vic c hnh
ngy Cha nht chu ton gii lut ca Cu c.
Thnh l ngy Cha nht
2177 1167.
Vic gi ngy Cha nht v c hnh Thnh th, l
trung tm i sng ca Hi Thnh ."Theo truyn thng cc
781

tng , ngy Cha Nht, ngy c hnh mu nhim vt qua,

phi c gi trong ton th Hi Thnh nh ngy l buc" (
x. CIC, 1246,1 ).
2043
"Ngoi ra cn phi gi cc ngy l : Sinh Nht Cha
Gi-su Ki-t, l Hin Linh, l Cha Ln Tri, l Mnh Mu
Thnh Cha Ki-t, l c Ma-ri-a M Thin Cha, l c
M V Nhim, l c M Ln Tri, l Thnh Giu-se, l cc
Thnh Ph-r v Phao-l tng , l Cc Thnh" (CIC,
1246,1).
2178 1343.
T thi cc tng , cc Ki-t hu c thi quen tp
hp ngy Cha nht ( x. Cv 2,42-46; 1Cr 11,17). ). Th gi
ngi Do Thi nhc li rng: "Chng ta ng b cc bui hi
hp nh vi ngi quen lm, tri li phi khuyn khch nhau"
(Dt 10,25)
"Truyn thng cn gi c mt vi ging hun lun
hp thi : Hy ti nh th sm, li gn Cha v xng
th ti li, hy sm hi bng kinh nguyn ... Tham d
vo phng v thnh n ht li nguyn hip l v
ng ra v trc khi c li gii tn ... Nh chng ti
thng ni : ngy ny c ban cho anh em cu
nguyn v ngh ngi. y l ngy Thin Cha to
nn, ta hy phn khi v mng vui trong ngy y"( x.
Auteur anonyme,serm.dom ).
2179 1567 2691 2226.
"Gio x " l mt cng ng tn hu nht nh c
thit lp cch bn vng, trong mt Gio Hi a phng, v
vic sn sc mc v c y thc cho linh mc chnh x,
nh v mc t ring ca gio x, di quyn ca gim mc
782

gio phn" ( x. CIC 313,1 ). Gio x l ni mi tn hu c

th tp hp c hnh Thnh Th mi Cha Nht. Gio x
hng dn dn Cha vo i sng phng v, v tp hp h
c hnh Phng V, truyn cho h gio l cu ca c
Ki-t, thc thi c i qua cc cng vic t thin v huynh :
" nh, bn khng th cu nguyn nh nh th
c, v nh th c ng ngi cng chung tm
lng dng li cu khn ln Thin Cha. Hn na, cn
c s hip ng tm, c dy lin kt c mn v
kinh nguyn ca cc linh mc." ( T.Gio-an Kim khu,
incomprihens, 3,6 )
Lut gi ngy Cha Nht
2180 2042 1348.
Mt iu rn ca Hi Thnh xc nh r lut ca
Cha : "cc tn hu buc phi d Thnh L vo ngy Cha
Nht v cc ngy l buc"( x. CIC, 1247 ). "Ai tham d
thnh l theo nghi thc cng gio vo chnh ngy l hoc
chiu hm trc, l chu ton lut buc d l" ( x. CIC, 1248,
1 ).
2181
Thnh l Cha Nht t nn tng v xc nh ton b
cuc sng ngi tn hu. Do , mi tn hu phi tham d
thnh l vo ngy l buc, tr khi c mt l do quan trng
(nh bnh hon, chm sc tr s sinh) hay c cha s min
chun ( x. CIC,1245 ). Ai c tnh vi phm s mc ti trng .
2182 815
Khi cng tham d thnh l Cha Nht, ngi tn hu
minh chng s gn b v trung thnh vi c Ki-t v Hi
Thnh, by t s hip thng trong c tin v c mn. H
783

cng nhau lm chng cho s thnh thin ca Thin Cha v

cho nim hy vng ca h vo n cu chuc. H nng
nhau di s hng dn ca Thnh Thn.
2183
"Nu nh khng c tha tc vin thnh hay v l do
khn trng m ngi tn hu khng th tham d thnh l, th
Hi Thnh khuyn h tham d vo c hnh Phng V Li
Cha trong nh th gio x hay mt ni thnh khc theo qui
nh ca gim mc gio phn, hoc dnh mt thi gian thch
hp cu nguyn c nhn hay cng vi c gia nh, v nu
c th cng vi mt nhm gia nh" ( x. CIC 1248.2 )
Ngy hng n - ngy ngh
2184 2172.
Nh Thin Cha "ngh ngi vo ngy th by, sau
khi hon tt c cng trnh" ( x. St 2,2 ), i sng con ngi
cng theo nhp nh th gia lao ng v ngh ngi. Khi lp
ra ngy Cha Nht, Thin Cha mun mi ngi c thi gi
ngh ngi v gii tr, c th chm lo i sng gia nh, vn
ha, x hi v tn gio (GS 67,3).
2185 2428
Ngy Cha Nht v cc ngy l buc, cc tn hu
trnh lao ng v cc sinh hot ngn tr vic th phng
Thin Cha, vic hng nim vui trong ngy ca Cha, vic
bc i v tnh dng th xc cng nh tinh thn. Lut gi
ngy Cha Nht c th c min chun, khi c trch nhim
gia nh hay ngha v x hi quan trng. Nhng tn hu cng
phi coi chng, ng nhng min chun ny dn n thi
quen th vi vic th phng, vi cuc sng gia nh hay
sc khe ca mnh.

784

"Ai yu chung chn l s tm kim s nhn ri thnh

thin; Ai yu mn s sn sng n nhn kh nhc
chnh ng"( u-tinh, Thnh Thin quc 19,19).
2186 2447
Khi hng nhng gi nhn ri, ngi tn hu nn nh
n anh ch em ca mnh, nhng ngi cng c nhu cu v
quyn li nh mnh, nhng khng c ngh ngi v ngho
kh v tng cc. Theo truyn thng o c cng gio, ngy
Cha Nht phi l ngy dnh ring lm vic lnh v
khim tn phc v cho bnh nhn, k tn tt v gi lo.
Ngi tn hu cng phi thnh hin ngy Cha Nht bng
cch dnh thi gi ch tm n gia nh v thn hu,
nhng ngi m thng nht h kh ch tm ti. Ngy Cha
Nht cng l thi gian suy t, tnh lng, rn luyn v suy
nim cn thit i sng ni tm ca tn hu c pht
trin.
2187 2289
thnh ha ngy Cha Nht v l trng, phi c
mt n lc chung. Nu khng cn thit, ngi Ki-t hu
ng bt anh em lm iu g khin h khng th gi ngy
Cha Nht. Nu nhng t chc (th thao hay gp g) v nhu
cu x hi (cc dch v cng cng) i buc mt s ngi
phi lao ng ngy Cha Nht, th h cng phi tm thi
gian ngh ngi. Vi tinh thn iu v yu thng,
ngi tn hu phi trnh nhng bc ng v bo lc thng
gp thy ni cc cuc gii tr tp th. D c nhng nhu cu
cp bch v kinh t, nh cm quyn phi lo cho cng dn c
thi gian ngh ngi v th phng Thin Cha. Ch nhn
cng c trch nhim nh vy i vi cng nhn ca mnh.

785

2188 2105
Trong tinh thn tn trng s t do tn gio v thin
ch chung, ngi Ki-t hu phi u tranh cc ngy Cha
Nht v cc ngy l ca Hi Thnh c lut php cng
nhn. H phi nu gng cng khai v cu nguyn, th
phng v sng vui ti, bo v truyn thng ca mnh nh
mt ng gp qu bu cho i sng tinh thn ca cng ng
nhn loi. Cho d lut l hin hnh ca mt nc hay nhng
l do khc buc phi lao ng ngy Cha Nht, ngy ny vn
c sng nh l ngy gii thot v cho chng ta tham d
vo "cng on mng l", "vo i hi gia cc con u lng
ca Thin Cha, l nhng k c ghi tn trn tri" (Dt
12,22-23).
TM LC
2189
"Ngi hy gi ngy sa-bt v thnh ha n" (nl
5,12). "Ngy th by l ngy sa-bt, ngy ngh ngi, c
thnh hin cho Cha" (Xh 31,15).
2190
Ngy Cha Nht thay th ngy sa-bt vn l ngy
tng nh vic hon tt cng trnh sng to th nht. Ngy
Cha Nht tng nh cng trnh sng to mi c khai m
vi bin c c Ki-t phc sinh.
2191
Hi Thnh mng knh c Ki-t Phc Sinh vo ngy
th tm thng c gi l ngy ca Cha hay ngy Cha
Nht.
2192

786

"Theo truyn thng cc tng , ngy Cha Nht

phi c gi trong ton th Hi Thnh nh ngy l buc" (
x. CIC, 1246,1 )."Ngi tn hu buc phi d thnh l vo
ngy Cha Nht v cc ngy l buc khc" ( x. CIC, 1247 ).
2193
Ngy Cha Nht v cc ngy l buc, ngi tn hu
trnh lao ng v cc sinh hot ngn tr vic th phng
Thin Cha, vic hng nim vui v tnh dng cn thit cho
tinh thn cng nh th xc ( x. CIC,1247 ).
2194
Ngy Cha Nht c thit lp cho "mi ngi c
thi gian ngh ngi v nhn ri sng gia nh, vn ha, x
hi v tn gio" ( x. GS 67,3 ).
2195
Nu khng cn thit, ngi Ki-t hu ng bt anh
em lm iu g khin h khng th gi ngy Cha Nht.
CHNG HAI

"NGI PHI YU THNG

NGI THN CN NH CHNH MNH"
c Gi-su ni vi cc mn : "Anh em hy yu
thng nhau nh Thy yu thng anh em" (Ga
13,34).
2196
tr li cu hi v iu rn trng nht c Gi-su
ni "iu rn ng hng u l : Nghe y, hi t-ra-en, c
Cha, Thin Cha chng ta l c Cha duy nht; ngi
787

phi yu mn c Cha l Thin Cha ca ngi ht lng,

ht linh hn, ht tm tr v ht sc lc ngi"; iu rn th
hai l : "Ngi phi yu ngi thn cn nh chnh mnh".
Chng c iu rn no khc quan trng hn cc iu rn "
(Mc 12,29-31).
2822.
Thnh Phao-l tng cng nhc : "Ai yu ngi th
chu ton l lut. Tht th, cc iu rn nh : Ngi khng
c ngoi tnh, khng c git ngi, khng c trm
cp, khng c ham mun ca ngi khc, cng nh cc
iu rn khc u tm li trong li ny : "Ngi phi yu
ng loi nh chnh mnh". yu thng th khng lm hi
cho ngi ng loi; yu thng l chu ton l lut vy" (Rm
13,8-10). )
Mc 4

IU RN TH T
"Hy trng knh cha m ngi, c sng lu trn
t m c Cha, Thin Cha ca ngi, ban cho
ngi" (Xh 20,12)
"Ngi hng vng phc cc ngi" (Lc 2,51)
Chnh c Gi-su cng nhn mnh v "iu rn ny
ca Thin Cha" (Mc 7,8-13). Thnh tng Phao-l
cng dy : "K lm con, hy vng li cha m, theo
tinh thn ca Cha, v l iu phi o. "Hy tn
knh cha m". l iu rn th nht c km theo li
ha : " ngi c hnh phc v hng th trn
mt t ny" (Ep 6,13) (x. nl 5,16).
788

2197 1897
iu rn th t m u phn hai ca Thp Gii, n
nh trt t ca c i. Thin Cha mun rng sau Ngi,
chng ta phi tn knh cha m, v sinh thnh dng dc,
v dy cho chng ta bit Thin Cha. Chng ta cng phi tn
knh nhng ngi c Thin Cha trao ban quyn hnh
mu ch cho chng ta.
2198 2419
iu rn ny c trnh by di hnh thc tch cc,
n nh nhng bn phn phi chu ton, v chun b cho
nhng iu rn tip theo, i buc con ngi phi tn trng
s sng, hn nhn, ca ci trn th v li ni. y l mt
trong nhng nn tng ca hc thuyt x hi ca Hi Thnh.

2199
iu rn th t ni n bn phn con ci i vi cha m, v
y l tng quan ph qut nht. iu rn ny cn rng m
ti bn phn ca hc tr i vi thy, th vi ch, k thuc
cp i vi ngi ch huy, cng dn i vi t quc v vi
tt c nhng ngi iu hnh, cai tr t nc.
iu rn ny cng bao hm v hiu ngm nhng bn
phn ca cha m, gim h, thy c, ngi lnh o, nh cm
quyn, ngha l tt c nhng ai c quyn trn k khc hay
trn mt tp th.
2200 2304
iu rn th t c km theo phn thng : "Ngi
hy trng knh cha m c sng lu trn t m c
Cha, Thin Cha ca ngi, ban cho ngi" ( Xh 20,12;
nl 5,16 ). Ai tn trng iu rn ny, ngoi nhng li ch
thing ling, cn nhn c nhng li ch trn th l an bnh
789

v thnh vng. Ngc li, vi phm iu rn ny s gy

nhiu thit hi ln cho cng on v cho c nhn.
I. GIA NH TRONG K HOCH CA THIN CHA
Bn cht ca gia nh
2201 1625
Hn nhn v gia nh c thit lp trn s ng thun
ca i v chng, nhm vo li ch ca h cng nh vo vic
sinh sn v gio dc con ci. Tnh yu v chng v vic sinh
sn con ci to ra nhng tng quan nhn v v nhng trch
nhim hng u, gia nhng phn t trong gia nh.
2202 1882
V chng v con ci to thnh mt gia nh. Gia nh
t hnh thnh v c trc s cng nhn ca cng quyn.
Ngi ta xem gia nh l nn tng t xc nh nhng
tng quan khc trong thn tc.
2203 369
Khi to dng ngi nam v ngi n, Thin Cha
thit lp gia nh v t nn tng c bn cho n. Cc phn t
trong gia nh u bnh ng v nhn phm. V li ch chung
ca cc phn t v ca x hi, gia nh c mt s trch
nhim, quyn li v bn phn.
1655-1658
Gia nh Ki-t gio
2204 533
"Gia nh Ki-t gio by t v th hin mt cch c
bit s hip thng trong Hi Thnh v l ... phi c coi
l mt "Hi Thnh ti gia" ( x. FC 21, x. LG 11 ), l mt
790

cng on c tin, c cy v c mn ( x. Ep 5,21-6,4, Col

3,18-21; 1 Pr 3,1-7 ). Tn c cho thy gia nh c mt tm
quan trng c bit trong Hi Thnh.
2205 1702
Gia nh Ki-t gio l mt hip thng nhn v l du
ch v hnh nh ca s hip thng gia Cha Cha v Cha
Con trong Cha Thnh Thn. Vic sinh sn v gio dc con
ci phn nh cng trnh sng to ca Cha Cha. Gia nh
c mi gi tham d vo s cu nguyn v hy t ca c
Ki-t. Kinh nguyn hng ngy v chm c Li Cha cng
c c mn trong gia nh. Gia nh Ki-t gio mang s
mng loan bo Tin Mng truyn gio.
2206
Nhng mi tng quan trong gia nh a ti nhng
cm ngh, nhng tnh ngha, nhng s thch, nhng quyn li
ging nhau, nht l do vic bit tn trng ln nhau. Gia nh
l mt cng on u vit c mi gi thc hin "s ng
tm nht tr gia v chng v s n cn cng tc ca cha m
trong vic gio dc con ci" ( x. GS 52,1 ).
II. GIA NH V X HI
2207 1880 372 1603
Gia nh l t bo cn bn ca i sng x hi, l x
hi t nhin, ni , ngi nam v ngi n c mi gi
tn hin cho nhau trong tnh yu v trong vic thng truyn
s sng. Quyn bnh, s n nh v i sng tng giao ni
gia nh l nn tng cho t do, an ninh v tnh huynh ca
x hi. Gia nh l cng on, ni t thi th u, con
ngi c hc bit tn trng nhng gi tr lun l, tn th
Thin Cha v bit s dng t do. i sng gia nh chun
b cho i sng x hi.
791

2208
Gia nh phi sng th no cc thnh vin bit
quan tm v nhn trch nhim i vi nhng ngi tr v
nhng ngi gi, ngi au yu, tt nguyn v ngho kh.
C nhiu gia nh i khi khng sc gip nhau nh vy.
By gi, nhng ngi khc, nhng gia nh khc v x hi,
phi chm lo cho nhng ngi ny. "Thm ving c nhi qu
ph lm cnh gian trun, v gi mnh cho khi mi vt nh
ca th gian l o c tinh tuyn v khng t trc mt
Thin Cha Cha" (Gcb 1,27)
2209 1883
Gia nh phi c x hi gip v bo v bng
nhng bin php thch ng. Ni no cc gia nh khng
kh nng chu ton phn v, cc t chc x hi khc c bn
phn tr gip v nng c ch gia nh. Theo nguyn tc
b tr, nhng cng on ln khng c ln quyn hay xen
vo i sng ca cc gia nh.
2210
Gia nh rt cn thit cho i sng v phc li x hi
( x. GS 47,1 ), nn x hi c bit c trch nhim nng v
cng c hn nhn v gia nh. "Chnh quyn phi nhn nhn,
bnh vc v pht huy bn cht ch thc ca hn nhn v gia
nh, phi bo v nn lun l chung v gip cho gia nh
c sung tc, v l nhng bn phn m chnh quyn phi
coi nh mt s mng thing ling phi chu ton".
2211
Cng on chnh tr c bn phn tn trng, tr gip
v nht l bo m cho gia nh c c cc quyn sau y :
- Quyn t do lp gia nh, quyn sinh con ci v gio dc
chng theo nhng xc tn lun l v tn gio ca mnh;

792

- Quyn bo ton dy lin kt vng bn ca hn nhn v c

ch gia nh;
- Quyn t do tuyn xng c tin v thng truyn c tin,
quyn gio dc c tin cho con ci bng nhng phng tin
v c ch cn thit;
- Quyn t hu, t do lm vic, c vic lm, c nh , t do
di c;
- Quyn c chm sc y t tr cp tui gi, ph cp gia
nh, ty theo c ch ca cc quc gia;
- Quyn c bo v an ninh v cuc sng lnh mnh, trnh
cc nguy c nh : x ke ma ty, dm i try, nghin ru
v.v....
- Quyn t do lin kt vi cc gia nh khc lp hi on
v nh th, c i din bn cnh cng quyn ( x. FC 46 ).
2212 225 1931
iu rn th t cng lm sng t cc mi tng quan
khc trong x hi : Anh ch em rut, l con ci ca cha m
chng ta; anh ch em h, l nhng con ci ca t tin chng
ta; ng bo l con ci ca t quc; cc tn hu l con ci ca
M Hi Thnh; mi con ngi l mt ngi con ca ng
chng ta gi l "Cha chng con". Do , cc mi tng quan
vi tha nhn u l nhng tng quan nhn v. Tha nhn
khng phi l mt "c nhn" gia tp th, nhng l "mt con
ngi" phi c mi ngi c bit lu tm v tn trng.
2213 1939
Con ngi hp thnh nhng cng ng nhn loi.
qun tr cc cng ng mt cch tt p, khng nhng phi
bo m cc quyn chu ton cc bn phn, tun gi cc kh
c, nhng phi c lng nhn hu ca ngi bit mu cu
cng bnh v tnh huynh , nh c c quan h tt p
gia ch v th, gia nh cm quyn v cng dn.

793

III- BN PHN CA CC PHN T TRONG GIA

NH
Bn phn con ci
2214 1858
Tnh ph t ca Thin Cha l ngun mch ca tnh
ph t ni loi ngi (Eph 3,14). Vinh d ca cha m t
trn nn tng ny. Lng tn knh ca con ci cn v thnh
nin hay trng thnh, pht sinh t lng yu mn t nhin
lin kt chng vi cha m ( x Pr 1,8 ;Tb 4,3-4 ). Chnh lut
Cha i hi lng tn knh y ( x. Xh 20,12 ).
2215
Lng tn knh ca con ci i vi cha m (hiu tho)
pht xut t s bit n i vi nhng ngi cho chng
c sng v nh tnh yu v cng lao ca h, gip chng
ln ln v tm vc, khn ngoan v n sng. "Hy ht lng
tn knh cha con, v ng qun n m mang nng au.
Hy lun nh cng n dng dc sinh thnh, cng n y con
ly chi p n cho cn xng"? (Hc 7,27-28)
2216 532
Lng hiu tho c by t qua s ngoan ngon v
vng phc chn thnh. "Hi con, lnh cha con truyn, hy lo
tun gi; li m con dy, ch b ngoi tai... Nhng li s
hng dn con lc con i, s gi gn con khi con nm, s
cng con chuyn tr khi con thc dy" (Cn 6,20-22). "Con
khn gi li cha nghim hun, k nho bng chng nghe li
sa dy" (Cn 13,1).
2217
Bao lu cn chung sng vi cha m, con ci phi tun
gi mi iu cha m dy, v li ch ca mnh v ca gia nh.
794

"K lm con hy vng li cha m trong mi s, v l iu

p lng Cha" (Cl 3,20) ( x. Eph 6,1 ). Tr em cn phi
vng li thy c v ngi gim h. Theo lng tm, nu thy
vng theo mt lnh truyn no l lm iu xu, th con ci
khng buc phi vng li.
1831
Khi trng thnh, con ci vn phi tn knh cha m,
bit n trc mun ca cc ngi, sn sng bn hi v chp
nhn nhng li khuyn co ng n ca cha m. Khi khng
cn chung sng vi cha me,) con ci vn phi tn knh, v
lng tn knh ny bt ngun t s knh s Thin Cha, mt
trong by n Cha Thnh Thn.
2218
iu rn th t cn cho nhng ngi con trng
thnh bit trch nhim ca h i vi cha me, v vt cht
cng nh tinh thn, khi cc ngi gi yu, bnh tt, c n hay
hon nn. Cha Gi-su nhc li bn phn bit n ny ( x. Mc
7,10-12 ).
"c Cha lm cho ngi cha c v vang v con
ci, cho ngi m thm uy quyn i vi cc con. Ai
tn knh cha th b p li lm, ai trng knh m th
tch tr kho bu. Ai th cha s c vui mng v con
ci, khi cu nguyn h s c lng nghe. Ai trng
qu cha s c trng th v ai vng lnh c Cha
s lm cho m an lng" (Hc 3,2-6).
"Con i, hy sn sc cha con, khi ngi n tui gi,
bao lu ngi cn sng, ch lm ngi bun ti.
Ngi c l ln, con cng phi cm thng, ch cy
mnh sung sc m khinh d ngi. Ai b ri cha

795

mnh th khc no k lng ngn, ai chc gin m

mnh, s b c Cha nguyn ra" (Hc 3, 12-13, 16).
2219
Lng hiu tho to bu kh thun ha trong i sng
gia nh, nh hng n cc mi tng quan gia anh ch
em. Lng hiu tho si m bu kh gia nh. "Con chu l
vinh quang ca tui gi" (Cn 17,6). "Anh em hy n khim
tn, hin t v nhn ni". Hy ly tnh bc i m chu ng
ln nhau" (Eph 4,2).
2220
Cc Ki-t hu cn phi bit n nhng k gip
mnh lnh nhn c tin, n sng b tch Thnh Ty v i
sng trong Hi Thnh. Nhng ngi ny c th l cha m,
ng b, nhng phn t khc ca gia nh, cc v mc t, gio
l vin, thy c gio hay bn b. "Ti hi tng li lng tin
khng gi hnh ca anh, l lng tin c ni c L-t, b
ngoi anh v ni b Eu-ni- k m anh v ti xc tn rng ni
anh cng vy" (2 Tm 1, 5).
Bn phn ca cha m
2221 1653
Tnh yu v chng khng ch trin n qua vic sinh
con, m cn qua vic gio dc i sng lun l v tm linh
cho chng na. "Vai tr ca cha m trong vic gio dc quan
trng n ni khng g thay th c" ( x. GE 3 ). Quyn v
bn phn gio dc con ci l quyn v bn phn cn bn, bt
kh nhng ( x. FC 36 ).
2222 494
Cha m phi xem con ci nh nhng ngi con ca
Thin Cha v tn trng chng nh nhng nhn v. H phi
796

dy cho con ci bit chu ton lut Thin Cha, bng cch
chnh h cng cho thy mnh vng phc thnh Cha trn
tri.
2223 1804
Cha m l nhng ngi u tin c trch nhim gio
dc con ci. H th hin trch nhim ny qua vic xy dng
mt mi m gia nh da trn tnh u ym, lng tha th, tn
trng ln nhau, chung thy v tinh thn phc v v v li.
Mi m gia nh l ni thch hp cho vic gio dc cc c
tnh, ni y con ci hc bit hy sinh, phn on lnh mnh,
t ch, l nhng iu kin cho t do ch thc. Cha m phi
dy cho con ci bit "coi trng cc chiu kch tm linh hn l
nhng g thuc th l v bn nng" ( x. CA 36 ). Cha m c
trch nhim quan trng l phi nn gng tt cho con ci.
Khi bit nhn nhn nhng thiu st ca mnh trc mt con
ci, cha m c uy tn hn hng dn v sa dy con ci :
"Thng con cho roi cho vt, ai bit gio dc con s
c tha lng v con" (Hc 30,1-2). "Nhng bc lm
cha m ng lm cho con ci tc gin, nhng hy
gio dc chng bng cch khuyn rn v sa dy thay
mt Cha" (Eph 6,4).
2224 1939
Gia nh l mi trng t nhin chun b con
ngi sng tnh lin i v nhn cc trch nhim trong cng
ng. Cha m phi dy cho con ci bit trnh nhng thi
tha hip v sa a ang e da x hi loi ngi.
2225 1656
Nh n b tch Hn Phi, cha m nhn trch nhim v
c quyn gio dc c tin cho con ci. Cha m l nhng s
gi u tin ca c tin, khai tm cho con v cc mu nhim
797

c tin t lc chng cn nh. H phi a con ci, ha nhp

vo i sng ca Hi Thnh ngay t lc cn th b. Np
sng gia nh c th to nn nhng tm tnh tt p, chun b
v nng c tin sng ng cho con trong sut cuc i.
2226 2179
Cha m phi gio dc c tin cho con ci ngay t
tui u th. Vic gio dc ny khi u ngay khi cc phn t
trong gia nh gip nhau ln ln trong c tin, nh chng t
ca mt i sng o ph hp vi Tin Mng. Vic dy gio
l trong gia nh i trc, ng hnh v lm phong ph thm
cc hnh thc gio dc c tin khc. Cha m c s mng dy
cho con ci bit cu nguyn v khm ph ra n gi lm con
Thin Cha ( x. LG 11 ). Gio x l cng ng Thnh Th v
l trung tm i sng phng v ca cc gia nh Ki-t gio,
nn l ni tt nht gio dc c tin cho tr em v cha m
chng.
2227 2013
Con ci cng gp phn gip cho cha m sng thnh
thin ( x. GS 48,4 ). Mi ngi v mi ngi phi bit qung
i v sn sng tha th cho nhau khi gp nhng xc phm,
gy g, bt cng v thiu quan tm (x. Mt 18,21-22, Lc
17,4). Tnh yu thng ln nhau v c i ca Cha Ki-t
i buc nh th.
2228
Khi con ci cn nh, cha m tn trng v yu thng
chng qua vic chm sc v lu tm dng dc, p ng
nhng nhu cu th xc v tm linh ca chng. Khi chng ln
ln, cha m tn trng v tn ty gio dc con ci bit s dng
l tr v t do.

798

2229
Cha m l nhng ngi u tin c trch nhim gio
dc con ci, nn c quyn chn la cho con ci mt trng
hc theo mnh. Quyn ny l quyn cn bn. Cha m phi
c gng chn la trng hc no gip chu ton tt nht trch
v ca ngi gio dc c tin (x. GE 6). Nh Nc c bn
phn bo m v gip cha m thc thi quyn y.
2230 1625
Khi n tui trng thnh, con ci c bn phn v c
quyn chn la ngh nghip v bc sng. Con ci c nhng
trch nhim mi nhng vn gi tng quan y tn nhim
i vi cha m, sn sng bn hi, lng nghe kin v li
khuyn bo ca cha m. Cha m phi trnh p buc con ci
trong vic chn ngh, cng nh trong vic chn ngi bn
i. D phi d dt, cha m vn c th gip con ci bng
nhng kin khn ngoan, nht l khi con ci chun b lp gia
nh.
2231
C nhng ngi khng lp gia nh chm sc cha
m, anh ch em, hoc dn ht tm tr vo mt ngh nghip
hay mt l do cao p khc. H c th gp phn ln lao vo
li ch ca gia nh nhn loi.
IV. GIA NH V NC TRI
2232 1618
Cc lin h gia nh rt quan trng nhng khng tuyt
i. a tr cng ln ln, vn ti tui trng thnh v t
ch v mt nhn bn v thing ling, n gi ring do Thin
Cha ban cng c khng nh r rng v mnh m hn.
Cha m phi tn trng v c v con ci p tr v i theo n
gi y. Phi xc tn rng n gi u tin ca Ki-t hu l
799

bc theo c Gi-su ( x. Mt 16,25 ). "Ai yu cha m hn

Thy th khng ng lm mn Thy, ai yu con trai hay
con gi mnh hn Thy th khng ng lm mn Thy"
(Mt 10,37).
2233 542
Tr thnh mn c Gi-su, l chp nhn li mi
gi thuc v gia nh Thin Cha v sng nh Ngi: "Ai thi
hnh mun ca Cha Ta, ng ng trn tri, ngi y l anh
ch em v l m Ta" (Mt 12,49).
Vi tm tnh vui mng v bit n, cha m phi n
nhn v tn trng n Thin Cha mi gi mt trong s con
ci mnh i theo Ngi, trong i sng trinh khit v Nc
Tri, trong i thnh hin, hay trong tha tc v t t.
V.-QUYN BNH TRONG X HI DN S
2234 1897
iu rn th t cng dy ta phi tn trng tt c
nhng ai c Thin Cha trao ban mt quyn bnh trong x
hi mu ch cho chng ta. iu rn ny soi sng cc bn
phn ca nhng ngi thc thi quyn bnh cng nh nhng
k c phc v.
Bn phn ca chnh quyn dn s
2235 1899
Nhng ngi cm quyn phi thc thi quyn bnh
nh ngi phc v : "Ai mun lm ln gia anh em th phi
lm y t anh em" (Mt 20, 26). V mt lun l, vic thc thi
quyn bnh phi cn c vo Thin Cha l ng ban quyn,
vo l tr t nhin v i tng c th ca quyn ny.

800

Khng ai c quyn truyn lnh hay thit lp iu g tri

vi nhn phm v lut t nhin.
2236 2411
Phi thc thi quyn bnh theo trt t chnh ng cc
gi tr gip mi ngi d dng s dng t do v trch nhim.
Cp trn phi khn ngoan thc thi cng bng phn phi bng
cch quan tm n nhu cu v phn ng gp ca mi ngi,
to s ha thun. H phi lu tm ng cho cc lut l
v cc qui nh c ban hnh to ra nguy c i nghch li
ch c nhn vi li ch tp th ( x. CA 25 ).
2237 357
Chnh quyn phi tn trng cc quyn cn bn ca
con ngi. Phi thc thi cng bnh vi lng nhn o khi tn
trng quyn ca tng ngi, nht l quyn ca cc gia nh
v nhng ngi khn cng.
Cc quyn chnh tr gn lin vi t cch cng dn, c
th v phi c cng nhn theo cc i hi ca cng ch.
Cc quyn y khng th b cng quyn nh ch khi khng c
l do chnh ng v tng xng. Vic thc thi cc quyn
chnh tr nhm mu cu li ch chung ca quc gia v ca
cng ng nhn loi.
Bn phn cng dn
2238 1900
Nhng ngi phc tng quyn bnh phi coi cp trn
nh ngi i din Thin Cha, ng t h lm ngi
phn pht cc n hu ca Ngi ( x. Rm 13,1-2 ): "V Cha,
anh em hy tun phc mi th ch do loi ngi t ra. Hy
hnh ng nh nhng con ngi t do, khng phi nh
nhng ngi ly t do lm mn che y s gian c, nhng
801

nh nhng ti t ca Thin Cha" (1 Pr 2,13.16). S cng

tc trung thc ca ngi cng dn bao hm quyn, i khi l
bn phn, phi ln ting ph phn nhng g h cho l c hi
cho nhn phm v li ch ca cng ng.
2239 1915 2310
Ngi cng dn phi gp phn vi chnh quyn
mu ch cho x hi trong tinh thn tn trng chn l, cng
bng, lin i v t do. Lng yu mn v phc v T Quc
pht xut t bn phn tri n v i hi ca c i. Nhim v
tng phc quyn bnh hp php v phc v cng ch i hi
ngi cng dn chu ton vai tr ca mnh trong i sng ca
cng ng chnh tr.
2240 2265
Bn phn tng phc quyn bnh v c trch nhim
i vi cng ch buc ngi cng dn phi ng thu, bu c
v bo v qu hng :
"Anh em n ai ci g, hy tr cho ngi ta ci :
np su cho ngi i su, tr thu cho ngi i
thu, s ngi phi s, knh ngi phi knh" (Rm
13,7)
"Ngi Ki-t hu c ng trn qu hng mnh, nh
nhng ngoi kiu thng tr. H chu ton mi bn
phn cng dn v gnh chu tt c nh ngoi kiu...
H vng phc lut php hin hnh nhng i sng
ca h vt trn lut php... Thin Cha cho h
mt a v cao qu n h khng b i c" (
Epitre Diognte 5,5.19; 6,10 ).
1900
Thnh Phao-l tng cng khuyn d chng ta phi
cu nguyn v t n Cha cho "vua cha v tt c nhng
802

ngi cm quyn, chng ta c an c lc nghip m

sng tht o c v nghim chnh"(1Tm 2,2).
2241
Nhng quc gia giu hn c bn phn n nhn theo
kh nng, nhng ngi nc ngoi n tm kim an ninh v
sinh k m h khng c c ni chnh qu hng h. Chnh
quyn phi tm tn trng lut t nhin vn i hi phi
bo v nhng khch kiu c.
V cng ch, chnh quyn c th quy nh mt s iu
kin php l cho quyn nhp c, nht l i hi cc ngi di
dn phi tn trng cc bn phn i vi quc gia tip nhn
h). Ngi dn nhp c phi bit n v tn trng di sn vt
cht v tinh thn ca x s tip nhn h, tun th lut php
v chia s cc trch v trong nc y.
2242 1903 2313 450
Theo lng tm, ngi cng dn khng c tun
theo nhng lut l ca chnh quyn dn s khi chng ngc
li cc i hi lun l, nghch vi cc quyn c bn ca con
ngi hay gio hun ca Tin Mng. Khi nhng i hi ca
chnh quyn nghch vi i hi ca lng tm ngay thng,
Ki-t hu t chi vng phc chnh quyn, v phi phn bit
gia vic phc v Thin Cha v vic phc v cng ng
chnh tr. "Ca X- da, tr v X-da; ca Thin Cha, tr v
Thin Cha" ( Mt 22,21). "Phi vng li Thin Cha hn
vng li loi ngi" (Cv 5,29):
1901
"Khi cng quyn vt qu quyn hn ca mnh m
n p cng dn, th lc chnh cng dn cng
khng nn t chi nhng g khch quan xt thy ph
hp vi i hi cng ch. H c php bnh vc cc
803

quyn li ring ca mnh cng nh ca ng bo,

chng li nhng lm dng ca cng quyn, nhng
phi tn trng cc gii hn ca lut t nhin cng nh
lut Tin Mng" (GS 74,5).
2243 2309.
Khng c s dng v kh chng li mt chnh
quyn p bc, tr khi hi cc iu kin sau y :
1/ C bng c chc chn chnh quyn vi phm
nghim trng v lu di cc quyn cn bn.
2/ Sau khi dng mi phng th khc.
3/ Khng gy ra nhng xo trn t hi hn.
4/ C c s hy vng thnh cng.
5/ Nu khng tm c gii php no khc tt hn.
Cng ng chnh tr v Hi Thnh
2244 1910 1881 2109
Mi c ch u minh nhin hay mc nhin da trn
mt nhn sinh quan. T , rt ra nhng tiu chun phn
on bc thang cc gi tr v ng li hnh ng. a s cc
x hi xy dng c ch ca mnh da trn mt im u vit
no ca con ngi so vi vn vt. Ch c tn gio c
Thin Cha mc khi, mi nhn ra c ngun gc v nh
mnh ca con ngi, ni Thin Cha, ng Sng To v
Cu Chuc. Hi Thnh mi gi cc chnh quyn nn c
nhng phn on v nhng quyt nh da trn chn l m)c
khi v Thin Cha v con ngi.
Cc x hi khng bit n hay t khc m)c khi
ny, v khng mun l thuc vo Thin Cha, u
phi tm ni chnh mnh hay vay mn mt thc
h no , nhng tiu chun v cu cnh cho mnh.
Khi khng chp nhn cho ngi ta bo v mt tiu
804

chun khch quan v thin c, cc x hi y t ban

cho mnh mt quyn lc c ti chuyn ch trn con
ngi v trn nh mnh con ngi, cch cng khai
hay ngm ngm, nh lch s tng minh chng ( x.
CA 45;46 ).
2245 912.
Do s mng v thm quyn ca mnh, Hi Thnh
khng t ng ha vi cng ng chnh tr, nhng Hi
Thnh va l du ch, va l ngi bo v tnh siu vit ca
nhn v. "Hi Thnh tn trng v c v t do chnh tr cng
nh trch nhim ca cc cng dn" ( x. GS 76,3 ).
2246 2032 2420
Hi Thnh c s mnh "ni ln nhn nh lun l ca
mnh c trong nhng vn lin quan ti lnh vc chnh tr,
khi cc quyn cn bn ca con ngi hay phn ri cc linh
hn i hi, bng cch s dng mi phng tin v ch
nhng phng tin no ph hp vi Tin Mng v li ch ca
thi i v hon cnh khc nhau" ( x. GS 76,5 ).
TM LC
2247
"Hy tho knh cha m" (Dt 5,16, Mc 7,10).
2248
Theo iu rn th t, Thin Cha mun rng, sau
Ngi chng ta phi tn knh cha m v nhng ai c
Ngi trao ban quyn hnh mu ch cho chng ta.
2249
Hn nhn c thit lp trn giao c v s ng
thun ca i v chng. Hn nhn v gia nh nhm ti li
805

ch ca i v chng, cng nh vic sinh sn v gio dc con

ci.
2250
"S lnh mnh ca con ngi, ca x hi nhn loi
v Ki-t gio lin kt cht ch vi tnh trng tt p ca cng
ng hn nhn v gia nh" ( x. GS 47,1 ) ).
2252
Cha m l nhng ngi u tin c trch nhim gio
dc c tin, cu nguyn v mi c tnh tt cho con ci ty
theo kh nng, cha m c bn phn p ng nhng nhu cu
th xc v tm linh ca con ci.
2253
Cha m phi tn trng v to thun li cho n gi
ca con ci mnh. H phi thc v dy d cho con bit
rng theo c Gi-su l n gi u tin ca Ki-t hu.
2254
Cng quyn phi tn trng cc quyn cn bn ca
con ngi v cc iu kin con ngi th hin t do.
2255
Ngi cng dn phi cng tc vi chnh quyn xy
dng x hi trong tinh thn tn trng chn l, cng bng,
lin i v t do.
2256
Theo lng tm, ngi cng dn khng c tun
theo cc lut l ca chnh quyn khi chng ngc li i hi
lun l. "Phi vng li Thin Cha hn vng li loi ngi"
(Cv 5,29).

806

2257
Mi tp th u phn on v hnh ng da trn
mt nhn sinh quan. Nu khng c nh sng Tin Mng soi
dn v Thin Cha v v con ngi, tp th d tr thnh c
ti.
Mc 5

IU RN TH NM
Ngi ch git ngi (Xh 20,13)
"Anh em nghe Lut dy ngi xa rng :
Ch git ngi. Ai git ngi s b a ra ta. Cn
Thy, Thy bo cho anh em bit : ai gin anh em
mnh, th cng ng b a ra ta ri" (Mt 5,21-22).
2258 356
"S sng ca con ngi l iu linh thnh, v t ban
u s sng ny nm trong quyn lc sng to ca Thin
Cha v lun lin kt vi cu cnh duy nht ca mnh l
chnh ng Sng To. T khi thy cho n cng tn i
ngi, ch c Thin Cha l ch s sng : trong bt c hon
cnh no, khng ai c php trc tip hy hoi mng sng
ngi v ti" ( x. "Donum Vitae" intr. 5 ).
I. TN TRNG S SNG CON NGI
Chng c trong lch s cu
2259 401
Trong trnh thut Ca-in git em l A-ben (x. St 4,812), Thnh Kinh cho thy ngay t u lch s loi ngi,
807

trong lng ngi c s gin d v ganh t l hu qu ca

nguyn ti. Con ngi tr thnh k th ca ng loi. Thin
Cha vch r huynh tng tn l mt ti c : "Ngi
lm g ? Mu ca em ngi t mt t ku thu n Ta. Th
by gi, ngi b nguyn ra, b lu y khi mt t
banh ming ung mu em ngi, do tay ngi lm ra" (St
4,10-11).
2260
Giao c gia Thin Cha v loi ngi y nhng
li nhc nh : Thin Cha ban hng n s sng cho con
ngi; cn con ngi khng ngng chm git nhau.
"Ta s i mi ngi phi n n mu ca ngi anh
em mnh. Ai mu con ngi, th mu n s b con
ngi lm ra v Thin Cha lm ra con ngi
theo hnh nh Thin Cha" (St 9,5-6).
Cu c vn coi mu l du ch linh thnh ca s
sng (x.Lv 17,14). Mi thi i u phi hc bit tn
trng s sng.
2261 1756 1956
Thnh Kinh gii thch iu rn th nm : "Ngi
khng c git k v ti v ngi cng chnh" (Xh 23, 7).
C git mt k v ti l mt li nng phm n phm gi
con ngi, phm n lut vng ca c Ki-t v s thnh
thin ca ng Sng To. Lut cm git ngi c gi tr ph
qut, buc mi ngi v mi ngi, mi lc v mi ni.
2262 2844
Trong Bi Ging Trn Ni, Cha cng nhc li iu
rn ny : "Ch git ngi" (Mt 5,21). Ngi cn cm gin d
on ght v bo th. c Ki-t i hi mn phi "a c
808

m bn kia" ( x.Mt 5,22-39 ), phi yu k th (x.Mt 5,44).

Bn thn Ngi khng t v v bo Ph-r x gm vo
v ( x. Mt 26,52 ).
T v
2263 1737
Quyn t v chnh ng ca c nhn hay tp th
khng phi l ngoi l ca lut cm git ngi v ti, ngha
l cm c st. "Hnh ng t v a n hai hu qu : mt l
cu ly chnh mng sng mnh, hai l git k tn cng. Ch
c php nhm ti iu trc, ch khng phi iu sau" (
T.T-ma A-qui-n.,Tng lun thn hc.2-2,64,7 ).
2264 2196
Yu bn thn l nguyn tc cn bn ca lun l. Do
, c quyn bt k khc tn trng mng sng mnh. Nu v
phi bo v mng sng mnh m git k tn cng th khng
mc ti st nhn.
t v, khng c s dng bo lc qu mc cn
thit, nhng c ng ph cch tng xng....V
c cu ri, chng ta khng buc phi t b hnh
ng t v chnh ng, trnh git k khc, v
chng ta c bn phn phi gi gn mng sng ca
mnh hn l mng sng ca k khc ( T.T-ma Aqui-n,2-2,64,7 ).
2265 2240
T v chnh ng khng nhng l mt quyn, nhng
cn l mt trng trch i vi ngi c trch nhim bo v
mng sng k khc. Vic bo v cng ch i phi t k
xm phm bt chnh vo tnh trng khng th tc hi. V l
do ny, nhng nh chc trch hp php c quyn s dng c
809

n v kh ngn chn nhng k xm phm n cng ng

dn s c y thc cho mnh.
2266 1897, 1899 2308
Bn phn bo v ch chung i buc nh nc phi
n lc ngn chn cc vi phm v nhn quyn v v nhng
quy tc c bn cho cuc sng chung ca cng dn khi lan
trn, p ng bn phn bo v ch chung i hi. Nh hu
trch hp php c quyn v bn phn ra hnh pht cn
xng vi ti phm.
1449
Mc ch u tin ca hnh pht l n b li nhng
thit hi do li lm gy ra. Nu phm nhn t nguyn chp
nhn th hnh pht c gi tr n ti. Ngoi vic bo v trt t
cng cng v an ninh cho mi ngi, hnh pht cn c mc
ch cha tr : trong mc c th c, hnh pht phi gp
phn ci ha phm nhn ( x. Lc 23,40-43 ).
2267 2306
Gio hun truyn thng ca Hi Thnh khng loi tr
n t hnh, khi xc minh y cn tnh v trch nhim
ca phm nhn, nu y l bin php kh thi duy nht bo
v hu hiu mng sng con ngi khi b xm phm bt
chnh. Tuy nhin, nu cc phng tin nhn o hn cng
bo v an ninh con ngi khi b xm phm, nh cm
quyn phi dng nhng phng tin ny, v p ng hn vi
nhng hon cnh c th ca cng ch v ph hp hn vi
phm gi con ngi.
Thc ra, ngy nay, v Nh Nc c nhiu cch ch
ng hu hiu ti c, lm cho k phm ti khng cn kh
nng tc hi, khng dt khot tc ot kh nng hi ci ca
h, nn nhng trng hp tuyt i phi kh tr phm nhn
"t nay kh ha him, nu khng mun ni l thc t khng
cn na" (Evangelium vitae, 56).
810

Ti c git ngi
2268 1867
iu rn th nm coi vic git ngi cch c tnh v
trc tip l mt ti trng. K st nhn v ng la phm cng
mt ti "ting mu ku oan n tri." ( x. St,10 )
Ti git con ci ( x. GS 51,3 ), anh em, cha m, v
chng l nhng ti c gh tm v ct t lin h tnh thn.
Khng th bin minh cho bt c mt ti st nhn no v l do
bo v ni ging tt hay y t x hi, d chnh quyn c ra
lnh.
2269
iu rn th nm cng cm nhng hnh ng c
gy cht ngi cch gin tip. Nu khng c l do nghim
trng, lut lun l cm khng c php t mt ngi vo
ch nguy him sinh t, cng nh khng c php t chi
gip mt ngi ang lm nguy.
Tht l mt bt cng ty tri v trng ti, khi x hi
nhn dn cht i m khng tm cch gip . Cc thng
gia cng gin tip phm ti git ngi, khi cho ng bo
i kh v cht chc v bun bn gian tham v hm li. H
phi chu trch nhim v ti ny (x. Am 8,4-10).
2290
V mt lun l, con ngi khng phi chu trch
nhim v ti ng st. Th nhng, khi khng c l do tng
xng m hnh ng gy cht ngi, d khng c , ngi ta
vn mc li nng.
Ph thai

811

2270 1703 357

S sng con ngi phi c tuyt i tn trng v
bo v t lc c th thai. Ngay t giy pht bt u hin
hu, con ngi phi c k khc nhn nhn cc quyn lm
ngi, trong c quyn c sng l quyn bt kh xm
phm ca mi ngi v ti ( x. CDF, instr. "Donum vitac"
1,1 )
"Trc khi cho ngi thnh hnh trong d m, Ta
bit ngi. Trc khi ngi lt lng m, Ta thnh
ha ngi"(Gr 1,5).
"Xng ct con, Ngi khng l lm g,
khi con c thnh hnh trong ni b n,
c thu dt trong lng t thm su" (Tv 139,15)
2271
Ngay t th k th nht, Hi Thnh xc nh ph
thai l mt ti c. Gio hun y bt bin, khng h thay i.
Trc tip ph thai, d l mc ch hay phng tin, u vi
phm nghim trng lut lun l.
"Khng c ph thai cng nh khng c git tr
s sinh" ( Didach 2,2, x. Barnab, ep - 19,5, Epitre
Diognet 5,5; Tertullien, apol. 9 ).
"Thin Cha l ch s sng, trao cho con ngi
nhim v cao c l bo tn s sng, v h phi chu
ton bn phn nh chnh Ngi lm. Do , s
sng phi c bo v ht sc cn thn ngay t lc
th thai : ph thai v git tr s sinh l nhng ti c
gh tm (x.GS 51,3).

812

2272 1463
Cng tc vo chnh vic ph thai l mt li nng.
Theo gio lut, Hi Thnh ra v tuyt thng cho k phm ti
ny. "Ai thi hnh vic ph thai, v vic ph thai c kt qu,
th mc v tuyt thng tin kt" (x. CIC, can. 1398), "do
chnh hnh vi phm ti" ( x. CIC, can, 1314 ) v theo nhng
iu kin c gio lut d liu (x. CIC, can. 1323-1324).
Nh th Hi Thnh khng c gii hn lng thng xt ca
Thin Cha, nhng mun nhn mnh tnh cch nghim trng
ca ti c phm, s thit hi khng sa cha c gy
ra cho tr v ti b git cht, cho cha m ca em v cho ton
x hi.
2273 1930
Quyn c sng l quyn bt kh nhng ca mi
ngi v ti. y l mt yu t nn tng ca x hi dn s
v lut php :
"Nhng quyn bt kh nhng ca con ngi phi
c x hi dn s v chnh quyn nhn nhn v tn trng.
Nhng quyn ny khng ty thuc vo cc c nhn, khng
ty thuc vo cc bc cha m, cng khng phi l mt nhn
nhng ca x hi v ca Nh Nc, nhng thuc v bn
tnh con ngi v gn lin vi con ngi do chnh hnh ng
Thin Cha sng to nn con ngi. Trong nhng quyn cn
bn y, phi k n quyn c sng v c ton vn thn
th ca mi ngi t lc c th thai n khi cht"(x. CDF,
instr. "Donum vitae" 3 ).
"Khi ra mt o lut tc quyn c lut php bo
v ca mt hng ngi, th Nh Nc ph nhn s bnh
ng ca mi ngi trc lut php. Khi Nh Nc khng
phc v quyn ca mi cng dn, c bit nhng k yu km
nht, th chnh nn tng ca mt Nh Nc php quyn b e
813

da...V phi tn trng v bo v tr em ngay t bo thai, lut

php phi d liu nhng hnh pht tng xng cho ai c vi
phm cc quyn li ca tr em" ( x. CDF, instc. "Donum
vitae" 3 ) .
2274
Ngay t lc thnh thai, phi thai phi c i x
nh mt nhn v, nn phi c ht sc bo v ton vn,
chm sc v cha tr nh mi con ngi khc.
V mt lun l, khm thai l iu c php lm, nu
n tn trng s sng v s ton vn ca phi thai v ca thai
nhi, v nu n c nhm ti s bo tn hay cha tr chnh
phi thai hay thai nhi. Vic khm thai nghch vi lut lun l
cch nghim trng, khi c khm thai cn c vo kt qu
c th dn n ph thai. Khm thai khng th tr thnh phin
ta tuyn n t hnh (x. CDF, instr "Donum. vitae" 1,2 ).
2275
"Ch c php can thip trn phi thai con ngi,
vi iu kin phi tn trng s sng v s ton vn ca phi
thai, v khng gy nhng ri ro khng cn xng cho phi
thai, nhng phi nhm ti vic cha tr, ci thin sc khe,
hoc cu sng chnh phi thai" ( x. CDF, instr. "Donum
vitae" 1,3 ).
"Sn xut nhng phi thai con ngi vi dng khai
thc nh mt vt liu sinh vt hc tin dng ( x. CDF, instr.
"Donum vitae", 1,5 ) l phn o c".
" c mt vi th nghim can thip trn b nhimsc-th hoc gien di truyn khng phi tr liu, nhng
mun to ra nhng con ngi c tuyn la theo phi tnh
hoc vi nhng tnh cht nh sn. Nhng hnh vi nghch
814

li vi phm gi ca nhn v, s ton vn v cn tnh "duy

nht, khng trng lp" ca con ngi ( x. DF, instr. "Donum
vitae" 1,6 ).
Git cht trnh au
2276 1503
Phi c bit tn trng s sng ca nhng ngi tn
t, yu t. Nhng ngi bnh hon tt nguyn phi c
nng sng mt cuc sng cng bnh thng cng tt.
2277
Vi bt c l do no v bt c phng th no, vic
trc tip git cht trnh au vn l nhm chm dt s sng
ca nhng ngi tt nguyn, au yu hoc hp hi. V
phng din lun l, vic ny khng th chp nhn c.
Do , c lm hoc b khng lm mt vic t n a n
ci cht, chm dt s au n ca mt ngi, l mt ti
c git ngi, ti nghim trng nghch vi phm gi con
ngi v vi lng tn knh Thin Cha Hng Sng, ng
To Thnh con ngi. Mt phn on sai lm cch ngay tnh
khng thay i bn cht ca hnh vi st nhn, mt hnh vi
cn phi bi tr v cm ch v mt lun l.
2278 1007
C th ngng cc phng thc tr bnh qu tn km,
mo him, d thng hoc khng tng xng vi nhng kt
qu mong mun. Lun l khng i buc phi cha bnh vi
bt c gi no. Chng ta khng mun git ngi, nhng chp
nhn khng th ngn cn c s cht. Chnh bnh nhn phi
quyt nh nu h c thm quyn v kh nng; nu khng,
vic quyt nh phi do nhng ngi c quyn theo lut php
nhng lun phi tn trng mun hp l v cc quyn li
chnh ng ca ngi bnh.
815

2279
D bnh nhn sp cht, vn phi tip tc chm sc
bnh thng. V mt lun l, vic s dng cc loi thuc
gim au, lm du bt s au n ca ngi hp hi, ngay
c khi c nguy c rt ngn cuc sng vn c xem l xng
hp vi nhn phm, min l khng nhm n ci cht nh
mc ch hay nh phng tin, nhng ch c tin on v
chp nhn nh iu khng th trnh. Sn sc ngi hp hi
l mt hnh thc c bit ca c bc i v v li, cn c
khuyn khch.
T st
2280 2258
Mi ngi chu trch nhim v s sng ca mnh
trc mt Thin Cha l ng ban s sng. Chnh Ngi vn
l Ch ti thng ca s sng. Chng ta c bn phn n
nhn vi lng bit n v gn gi s sng tn vinh Thin
Cha v c cu . Chng ta l ngi qun l ch khng
phi l ch ca s sng m Cha trao ban. Chng ta
khng c quyn nh ot v mng sng mnh.
2281 2212
T st nghch vi khuynh hng t nhin mun bo
tn v ko di s sng ca con ngi. Li phm nng n n
tnh yu chnh ng i vi bn thn. T st cn xc phm
n tnh yu i vi ngi thn cn v n ct t mt cch
bt cng nhng mi dy lin i vi gia nh, quc gia v
nhn loi m chng ta c trch nhim. T st i nghch vi
tnh yu ca Thin Cha hng sng.
2282

816

Nu t st vi nh nu gng, nht l i vi gii

tr, th ti ny li cng nghim trng hn na, v l mt
gng xu. Lun l cm cng tc vo vic t st.
1735
Ngi t st v nhng ri lon tm thn trm trng,
qu lo u v s hi trc mt th thch, trc au kh hoc
s b tra tn, c th c gim bt trch nhim.
2283 1037
Ta khng c tuyt vng v phn ri i i ca
nhng ngi t t. Thin Cha c th thu xp cho h c c
hi sm hi c n tha th, bng nhng ng li m
ch mt mnh Ngi bit. Hi Thnh vn cu nguyn cho
nhng ngi hy hoi mng sng mnh.
II. TN TRNG PHM GI CON NGI
Tn trng linh hn tha nhn : gng xu
2284 2847
Gng xu l thi hoc cch sng lm cho ngi
khc bt chc lm iu xu. K lm gng xu cm d
ngi thn cn, lm hi n nhn c v s chnh trc ca
h, v c th a ngi anh em n ci cht v phn linh
hn. Nu v lm mt iu xu hay b mt iu tt, m li ko
tha nhn n ch phm mt li nng, th gng xu y l mt
li nng.
2285 1903
Gng xu c bit nghim trng khi ngi gy
gng xu c uy th hay ngi vp phm v gng xu l k
yu ui. Cha Gi-su chc d : "Ai lm c cho mt trong
nhng tn hu ca Thy sa ng, th th treo ci ln vo c
817

n m x cho chm xung bin cn hn" (Mt 18,6) ( x. 1 Cr

8,10-13 ). Gng xu cn nghim trng hn na khi do
ngi c bn phn dy d v gio dc k khc gy ra. c
Gi-su qu trch cc kinh s v cc Pha-ri-su : h nh
si i lt chin ( x. Mt 7,15 ).
2286
Gng xu c th pht sinh t lut php hoc nhng
c ch, thi trang hoc d lun.
1887 2498
Ai thit lp nhng lut l hoc nhng c cu x hi
lm cho phong ha suy i v i sng tn gio h hng,
hoc khin cho nhng hon cnh x hi, d c hay khng,
lm cho vic tun gi cc gii rn, tr nn kh khn v trn
thc t khng th kham ni, th mc ti gy gng xu ( Pi
XII, bi ging ngy 1. 6. 1941 ). Nhng ch nhn no t ra
nhng lut l khuyn khch gian ln, cc bc ph huynh lm
cho con ci "tc gin" ( x. Eph 6,4 ; Cl 3, 21 ), hoc nhng
k chi phi d lun qun chng khin d lun khng cn tn
trng cc gi tr lun l, cng mc ti lm gng xu.
2287
Ai s dng quyn m to c hi cho k xu lm by,
th mang ti gy gng xu v chu trch nhim v iu xu
mnh trc tip hoc gin tip khuyn khch. "Khng th
khng c nhng c lm cho ngi ta vp ng, nhng v phc
thay k lm c cho ngi ta vp ng" ( Lc 17,1).
Tn trng sc khe
2288 1503
S sng v sc khe l nhng n qu gi Thin Cha
ban. Chng ta c bn phn chm sc chng cch hp l, d
818

vn phi lu tm n nhng nhu cu ca tha nhn v cng

ch.
1509
Vic chm sc sc khe cng dn phi c s tr
gip ca x hi h c nhng thun li m ln ln v t
ti mc trng thnh : cm n, o mc, nh , vic lm chm
lo sc khe, gio dc cn bn, v tr cp x hi.
2289 364 2113
Lun l i phi tn trng s sng th xc, nhng
khng coi l mt gi tr tuyt i. Lun l chng li quan
nim tn-ngoi gio c khuynh hng c v s tn th thn
xc, hy sinh tt c cho thn xc, tn th s ton m ca thn
th v cc thnh tch th dc th thao. Khi chn ngi khe
v b ngi yu, quan nim ny c th lm cho cc mi
tng giao ca con ngi xu i.
2290 1809
c tit gip con ngi trnh mi thi qu nh :
n ung qu , ru ch, say sa lm dng thuc l v y
dc. Nhng ngi say ru hoc say m tc , gy nguy
him cho tha nhn v ngay chnh mnh trn ng b, ng
thy v ng hng khng, u phm ti nng.
2291
Vic s dng ma ty gy tc hi nng n cho sc khe
v mng sng con ngi. Ch tr trng hp tr liu, s dng
ma ty l mt li nng. B mt sn xut v bun bn ma ty
l ti c, v cng tc trc tip vo cc hnh vi vi phm
nghim trng lut lun l, do hu qu li cun ngi ta phm
ti.

819

Tn trng con ngi v nghin cu khoa hc

2292
Nhng th nghim khoa hc, y hc hoc tm l hc,
trn nhng con ngi hoc cc nhm ngi, c th gp phn
vo vic cha bnh v tin b ca y t cng cng.
2293 159 1703
Vic nghin cu khoa hc, l thuyt hay ng dng l
mt cch biu l y ngha quyn b ch ca con ngi
trn cc th to. Khoa hc v k thut l nhng phng tin
qu gi khi phc v v pht trin ton din con ngi mu
ch chung; nhng khoa hc k thut khng em li ngha
cho cuc i v s tin b ca loi ngi. Khoa hc v k
thut qui hng v con ngi, xut pht t con ngi v tin
b nh con ngi, v th chnh con ngi v cc gi tr lun
l ca con ngi l mc ch v l nhng gii hn cho khoa
hc k thut.
2294 1375
Lp trng cho rng vic nghin cu khoa hc l
thuyt v ng dng c gi tr trung lp v phng din lun
l l iu khng tng. Cng th, nhng tiu chun nh
hng pht trin khoa hc k thut khng th cn c vo
hiu qu k thut, hay s hu dng i vi ngi ny nhng
li tn hi ngi khc, hoc t hn na, vo nhng thc h
ang thng tr. T ngha ni ti ca chng, khoa hc v k
thut, phi tn trng v iu kin cc tiu chun cn bn ca
lun l, phi phc v con ngi cng nh cc quyn bt kh
nhng, li ch ch thc v ton vn ca con ngi, theo
ng k hoch v mun ca Thin Cha.

820

2295 1753
Nhng nghin cu v th nghim trn con ngi
khng th bin minh cho nhng hnh vi t chng vn nghch
vi phm gi con ngi v lut lun l. Ngay c s ng
thun ca ng s cng khng bin minh c cho nhng
hnh vi . V mt lun l, khng c php th nghim trn
con ngi nu thy trc nhng ri ro khng cn xng hay
c th trnh c cho mng sng v s ton vn tm sinh l
ca ng s. Nhng th nghim nh th khng ph hp vi
phm gi ca con ngi, nht l khi khng c s hiu bit v
ng thun ca ng s v ca nhng ngi c quyn theo
php lut.
2296 2301
Vic ghp cc b phn c th ph hp vi lut lun l
nu cc nguy him v ri ro v th xc v tm l ni ngi
cho, cn xng vi li ch ca ngi nhn. Hin cc b phn
sau khi cht l iu cao qu ng khen thng, v phi c
khuyn khch nh mt biu l tnh lin i qung i. V
phng din lun l, khng th chp nhn ly b phn nu
ngi cho, hoc nhng thn nhn c quyn, khng minh th
ng . Cng vy, v phng din lun l, khng th chp
nhn vic trc tip gy tn ph hoc ci cht cho mt ngi,
d nhm mc ch ko di i sng ca nhng ngi khc.
Tn trng s ton vn ca thn th
2297
Nn bt cc v gi lm con tin, gy kinh hong v to
p lc nng n cho nhng nn nhn. V phng din lun l,
nhng vic ny l bt chnh. Dng khng b e da, gy
thng tch v git ngi ba bi l i ngc li cng bnh
v bc i cch nghim trng. Tra tn th xc hay tinh thn
iu tra, trng pht ti phm, e da i phng, tr
821

th, l u nghch vi s tn trng con ngi v phm gi

con ngi.
Ngoi nhng trng hp tr liu, vic c tnh ct b, hy hoi
hoc trit sn, thc hin trn nhng ngi v ti u nghch
vi lut lun l ( x. DS 3722 ).
2298 2267
Trong qu kh cc chnh ph hp php thng s
dng nhng bin php tn bo duy tr l lut v trt t;
thng cc mc t ca Hi Thnh chng nhng khng
phn khng vic , m cn p dng cc qui nh ca b lut
R-ma v tra tn trong ta n ca mnh. Bn cnh nhng s
kin ng tic , Hi Thnh lun lun dy phi nhn t v
thng xt, li nghim cm cc gio s khng c gy
mu. n nay, ngi ta thy r l cc bin php tn bo
khng cn thit cho trt t cng cng, cng chng ph hp
vi nhng quyn chnh ng ca con ngi. Ngc li,
nhng thc hnh li cn a n nhng suy thoi t hi
hn. Chng ta phi u tranh hy b chng. Phi cu
nguyn cho nhng nn nhn v cc l hnh.
Tn trng ngi cht
2299 1525
Phi lu tm sn sc nhng ngi hp hi gip h
sng nhng giy pht cui i cch tt p v bnh an. Thn
nhn phi nng h bng li cu nguyn v lo cho h lnh
nhn cc b tch ng lc, chun b h gp g Thin Cha
hng sng.
2300 1681-1690
Trong nim tin v hy vng vo s sng li, ngi tn
hu phi tn trng v bc i i vi thi hi ca nhng ngi
qu c. Chn xc k cht l mt trong "by mi thng xc"
822

( x. Tb 1,16-18 ). Vic t lng qu trng con ci Thin

Cha m thn xc h l n th ca Cha Thnh Thn.
2301
V phng din lun l, c php m t thi iu
tra php l hoc nghin cu khoa hc. Vic hin cc b
phn c th sau khi cht l vic hp php v ng khen.
Hi Thnh cho php ha tng nu vic ny khng phng
hi ti c tin vo s sng li ca thn xc ( x. CIC, can.
1176, 3 ).
III- BO V HA BNH
Ha bnh
2302 1765
Khi nhc li gii lut "Ch git ngi" (Mt 5,21),
Cha i chng ta gi tm hn bnh an. Ngi kt n cn
gin d git ngi v lng th ght.
Gin d l mt c mun tr th. "Ki-t hu khng
c c mun tr th iu c ca k ng trng pht",
nhng c php bt h lm mt vic n b " sa cha
cc vic xu v bo tn cng l" ( T. T-ma Aquin. s.th.22,158,1,ad 3 ). Gin d n mun git cht, hay lm b
thng ngi khc, l vi phm nng n c i, l phm mt
ti trng. Cha ni : "Ai gin anh em mnh, th cng ng b
a ra ta ri" (Mt 5,22).
2303 2094-1933
C th ght ngi khc l iu nghch vi c i.
Th ght tha nhn l mt ti khi c tnh c mun iu d
cho ngi y, v s l mt ti nng khi mun cho h b tai
823

hi nng n : "Cn Thy, Thy bo anh em : phi yu k th,

v cu nguyn cho k ngc i anh em, nh vy, anh em
mi c tr nn con ci ca Cha anh em, ng ng trn
tri"(Mt 5,44-45).
2304 1909 1807
Cn phi c ha bnh con ngi c sng v pht
trin. Ha bnh khng ch l vng bng chin tranh v khng
ch gii hn vic gi th qun bnh gia cc lc lng i
lp. Th gii ch c ha bnh khi ti sn ca con ngi c
bo v, con ngi c t do giao lu, phm gi ca con
ngi v ca cc dn tc c tn trng, tnh huynh c
thc thi. Ha bnh l "n nh trt t" ( T. u-tinh, civ. 19,
13 ), l cng trnh ca cng l ( x. Is 32, 17 ) v hoa qu ca
c i ( x. GS 78, 1-2 ).
2305 1468
Ha bnh trn trn th l hnh bng v hoa tri ca
bnh an ca c Ki-t, "Th lnh Ha Bnh" thi M-si-a (Is
9,5). Nh mu ra "trn Thp Gi, Ngi tiu dit s
th hn" ngay trong thn xc Ngi (Ep 2,16) ( x. Cl 1,20-22
). Ngi giao ha loi ngi vi Thin Cha v lm cho
Hi Thnh tr thnh b tch hip nht nhn loi v kt hp
nhn loi vi Thin Cha. "Chnh Ngi l bnh an ca
chng ta" (Eph 2,14). Ngi tuyn b "phc thay ai xy dng
ha bnh" (Mt 5,9).
2306 2267
Nhng ai khc t bo lc v mu, s dng nhng
phng th t v va tm nhng k yu nht, bo v
quyn li ca con ngi l nhng ngi lm chng cho c
bc i Tin Mng, min l iu ny khng phng hi n cc
quyn v bn phn ca nhng ngi khc cng nh cc tp
th khc. H thc c nhng tc hi trm trng v th l
824

v lun l khi s dng bo lc gy ra tn ph v cht chc

( x. GS 78, 5 ).
Xa lnh chin tranh
2307
iu rn th nm cm c hy hoi mng sng con
ngi. V chin tranh gy ra tai hi v bt cng, nn Hi
Thnh khn thit thc gic chng ta cu nguyn v hnh
ng Thin Cha nhn lnh gii thot chng ta khi ch
n l ngn i ca chin tranh ( x. GS 81,4 ).
2308 2266
Mi cng dn v mi ngi lnh o u phi hnh
ng trnh chin tranh. Tuy nhin, "bao lu nguy c chin
tranh tn ti, bao lu cha c quyn bnh quc t no c thm
quyn v c sc mnh, th mt khi tn dng mi
phng th n ha, cc chnh ph c php s dng quyn
t v chnh ng" ( x. GS 79, 4 ).
2309 2243
Phi xem xt nghim ngt cc iu kin phi c t
v chnh ng bng sc mnh qun s. Mt quyt nh nh
th rt nghim trng, nn phi hi cc iu kin sau y :
. Thit hi do k xm lc gy ra cho quc gia hoc
cho cng ng cc quc gia c tnh lu di, nghim trng v
chc chn;
. Tt c cc phng th khc chm dt tnh trng
ny khng th thc hnh c hoc v hiu;
. Phi hi cc iu kin quan trng thnh cng;
. Vic s dng v kh khng gy nhng tai hi v hn
lon nghim trng ln hn nhng tai hi ta ang c loi tr.

825

Phi lng nh sc mnh tn ph ca cc phng

tin chin tranh hin i khi thm nh iu kin ny.Trn
y l nhng yu t truyn thng c lit k trong hc
thuyt "chin tranh chnh ng".
1897
Nhng ngi c trch nhim bo v cng ch, phi
thn trng phn on khi thm nh cc iu kin cho mt
cuc chin t v chnh ng.
2310
Trong trng hp ny, Nh Nc c quyn v bn
phn ra cho cng dn nhng ngha v cn thit bo v
t quc.
2239 1909
Nhng ngi phc v t quc trong qun i l
nhng k phng s cho an ninh v t do ca cc dn tc. Khi
chu ton ng n bn phn, h tht s gp phn vo li ch
chung ca quc gia v gn gi ha bnh ( x. GS 79, 5 ).
2311 1782,1790
Chnh quyn phi d liu mt cch cng bng cho
trng hp nhng ngi, v l do lng tm, khng chu s
dng v kh, nhng vn c bn phn phc v cng ng
nhn loi di mt hnh thc khc ( x. GS 79,3 ).
2312
Hi Thnh v l tr con ngi u khng nh rng
lut lun l vn cn nguyn hiu lc trong thi gian chin
tranh. "Khng phi v chin tranh chng may khai din,
m cc i th u c php mun lm g th lm" ( x. GS
79,4 ).

826

2313
Phi tn trng v i x nhn o vi thng dn,
thng binh v t binh.
2242
Nhng hnh ng c vi phm nhn quyn v cc
nguyn tc ph qut ca nhn quyn, cng nh cc lnh
truyn thi hnh cc hnh ng y, u l ti c. Chp hnh
mnh lnh cch m qung khng bo cha cho nhng
ai tun hnh cc lnh . Do , vic tiu dit mt dn tc,
mt quc gia hoc mt nhm thiu s phi b kt n nh mt
ti trng. Lun l i chng ta phi chng li cc mnh lnh
dit chng.
2314
"Mi hnh ng hiu chin nhm tiu dit ba bi
nguyn c mt thnh ph hoc nhng vng rng ln cng vi
dn c , l mt ti c chng li Thin Cha v chnh con
ngi. Phi cc lc ln n v khng ngn ngi t co ti c
" ( x. GS 80, 4 ). Nguy c ca chin tranh hin i l to
dp cho nhng ngi c trong tay cc v kh khoa hc, c
bit l v kh nguyn t , sinh hc hoc ha hc, phm nhng
th ti c nh th.
2315
Tht l nghch l, nhiu ngi xem vic tch ly v
kh nh mt phng th khin i phng khng dm gy
chin. H coi l mt phng th hu hiu nht kh d bo
m ha bnh gia cc quc gia. V mt lun l, phi rt d
dt i vi phng thc ngn e ny. Chy ua v trang
khng bo m c ha bnh , thay v loi b cc l do gy
chin, li c nguy c lm cho cc l do tr thnh trm
trng hn. Vic chi tiu nhng khon tin khng l ch
to v kh ngy cng ti tn, ngn cn vic tr gip cc dn
827

tc ngho i ( x. PP 53 ), ngn tr cc dn tc pht trin.

Vic v trang qu mc lm gia tng nhng l do xung t v
to thm nguy c ly lan chin tranh.
2316 1906
Vic sn xut v bun bn v kh c nh hng n
cng ch ca cc quc gia v ca cng ng quc t. Do ,
cc nh cm quyn c quyn v bn phn ra nhng qui nh
v vn ny. Li nhun trc mt ca c nhn hoc tp th
khng th bin minh cho cc t chc kinh doanh chm ngi
bo lc v xung t gia cc quc gia, v gy nguy hi cho
trt t lut php quc t.
2317 1938, 2538 1941
Ha bnh khng ngng b e da v chin tranh n ra
v nhng bt cng, bt bnh ng thi qu v kinh t hoc x
hi, v lng tham, s ng vc v tnh kiu cng ang honh
hnh gia nhng con ngi v cc quc gia. Tt c nhng g
c thc hin nhm khc phc cc t hi ny u gp phn
vo vic kin to ha bnh v xa lnh chin tranh :
"Bao lu con ngi cn l nhng k ti li, him ha
chin tranh cn e da, v vn cn e da cho n khi
Cha Ki-t quang lm. Tuy nhin, nh kt hip trong
bc i, con ngi thng vt ti li, v cng thng
vt bo lc cho ti khi li sau y c hon tt :
"H s c gm ao thnh cuc thnh cy, rn gio
mc nn lim nn hi. Dn ny nc n s khng cn
vung kim nh nhau v thin h thi hc ngh chinh
chin"(Is 2,4) ( x. GS 78,6 ).

828

TM LC
2318
"Chnh Thin Cha nm trong tay, hn ca mi sinh
linh cng nh hi th ca mi xc phm" (G 12,10).
2319
T lc mi c thnh thai cho n khi cht, mng
sng con ngi l iu linh thnh, v con ngi c
Thin Cha dng nn v chnh h, theo hnh nh v ging
Thin Cha hng sng v thnh thin.
2320
Git ngi l mt ti trng phm n phm gi con
ngi v s thnh thin ca ng Sng To.
2321
Lut cm git ngi khng loi tr quyn lm cho
mt k gy hn mt kh nng tc hi. T v chnh ng l
trng trch ca ngi c trch nhim bo v mng sng
ngi khc hay cng ch.
2322
Ngay t lc mi c thnh thai, a b c quyn
sng. Trc tip ph thai, nh l mc ch hay phng tin
u l "mt hnh vi nhc" (x. GS 27, 3 ) vi phm nghim
trng lut lun l. Hi Thnh ra v tuyt thng cho k phm
ti ny.
2323
Ngay t lc thnh thai, phi thai phi c i x
nh mt con ngi, nn phi c che ch cho c ton
vn, c chm sc v cha tr nh mi con ngi khc.

829

2324
C git cht trnh au d di bt c hnh thc
v l do no, vn l ti git ngi. Mt ti phm nghim
trng nghch vi phm gi con ngi v vi lng tn knh
Thin Cha hng sng, ng To Thnh con ngi.
2325
T st l li phm nng n n s cng bnh, c cy
v c mn. iu rn th nm cm t st.
2326
Gng xu l mt li nng nu v lm mt iu xu
hay b mt iu tt, m li ko tha nhn n ch c phm
li nng.
2327
V cuc chin tranh no cng gy ra tai ha v bt
cng, chng ta phi lm ht kh nng ngn chn, Hi
Thnh cu nguyn : "Xin Cha cu cha chng con khi nn
i, n dch v chin tranh".
2328
Hi Thnh v l tr con ngi u khng nh rng :
lut lun l vn cn nguyn hiu lc trong thi gian chin
tranh. Nhng thc hnh c nghch vi quyn cc dn tc
v vi cc nguyn tc ph qut ca quyn u l ti c.
2329
"Chy ua v trang l mt tai ha ht sc trm trng
cho nhn loi v xc phm n ngi ngho mt cch khng
th tha th c" (GS 81,3).
2330

830

"Phc thay ai xy dng ha bnh, v h s c gi l

con Thin Cha" (Mt 5,9).
Mc 6

IU RN TH SU
"Ngi khng c ngoi tnh" (Xh 20,14, nl 5,17).
"Anh em nghe lut dy ngi xa rng : "Ch ngoi
tnh". Cn Thy, Thy bo cho anh em bit : "Ai nhn
ngi ph n m thm mun, th trong lng ngoi
tnh vi ngi y ri" (Mt 5,27-28).
369-373
I. "THIN CHA SNG TO CON NGI, C NAM
C N..."
2331 1604
"Thin Cha l tnh yu, Ngi sng mu nhim hip
thng v tnh yu ni chnh bn thn. Khi to dng con
ngi theo hnh nh mnh ... Thin Cha trao ban cho ngi
nam v ngi n mt )thin chc; do h c kh nng v
trch nhim sng yu thng v hip thng" ( x. FC. 11 ).
"Thin Cha sng to con ngi theo hnh nh mnh
... Thin Cha sng to con ngi c nam c n" (St 1,27).
"Hy sinh si ny n tht nhiu" (St 1,28); ngy Thin Cha
sng to con ngi, Cha lm ra con ngi ging nh Thin
Cha. Cha sng to con ngi c nam c n : Cha chc
phc cho h v t tn cho h v gi h l "ngi", ngy h
c sng to (St 5,1-2) .
831

2332 362
Phi tnh nh hng trn ton b con ngi, c xc
v hn. Phi tnh c bit lin quan n i sng tnh cm,
kh nng yu thng v truyn sinh, ni chung mi tng
quan vi ngi khc.
2333 1603
Mi ngi, nam cng nh n, phi nhn nhn v chp
nhn phi tnh ca mnh. S khc bit v b sung cho nhau
v th xc, tinh thn v tm linh hng n i sng hn
nhn v gia nh. S ha hp ca i v chng v ca x hi
ty thuc phn no vo vic hai bn nam n b tc, p ng
v nng ln nhau.
2334 357
"Khi to dng con ngi c nam c n, Thin Cha
cho h bnh ng v nhn phm" ( x. FC 22, x. GS 49,2 ).
"Con ngi l mt nhn v, v th ngi nam v ngi n
bnh ng vi nhau, c hai c to dng theo hnh nh v
ging Thin Cha" ( x. MD 6 ).
2335 2205
Ngi nam v ngi n bnh ng v phm gi, d
cch thc khc nhau, c hai l hnh nh ca Thin Cha
quyn nng v yu thng. S kt hp gia ngi nam v
ngi n trong hn nhn m phng ni thn xc con ngi
s qung i v sung mn ca ng Sng To : "Ngi n
ng la cha m m gn b vi v mnh, v c hai thnh mt
xng mt tht" (St 2,24). S kt hp ny l ngun gc mi
th h loi ngi (St 4, 1-2.25-26; 5,1).
2336 1614
c Gi-su n tr li cho th to tnh trng tinh
tuyn nguyn thy ca chng. Trong Bi Ging Trn Ni,
832

Ngi gii thch chnh xc nh ca Thin Cha : "Anh

em nghe lut dy ngi xa rng : "Ch ngoi tnh". Cn
Thy, Thy bo anh em : "Ai nhn ngi ph n m thm
mun, th ngoi tnh trong lng vi ngi y ri" (Mt 5,2728). "S g Thin Cha kt hp loi ngi khng c
phn ly" ( Mt 19,6).
Truyn thng ca Hi Thnh hiu iu rn th su
cp n mi lnh vc v phi tnh ca con ngi.
II. N GI SNG KHIT TNH
2337 2520
Sng khit tnh l lm ch phi tnh, nh thng
nht c i sng th l v tinh thn. Phi tnh cho thy con
ngi thuc v th gii vt cht v sinh hc, nhng khi c
hi nhp vo tng quan gia ngi vi ngi, trong
ngi nam v ngi n hin thn cho nhau trn vn v vnh
vin, phi tnh mi c gi tr thc s nhn linh.
Nh vy, c khit tnh lin quan n ton th nhn
v v i hin thn trn vn.
Ton th nhn v
2338
Ngi khit tnh gi c ton b sc mnh ca s
sng v tnh yu c ni mnh; nh thng nht c nhn
v v trnh c mi thi lm tn thng n s thng
nht ny. Ngi khit tnh khng chp nhn cuc sng hai
mt, cch ni hai (Mt 5,37).
2339 1767

833

c khit tnh i hi phi hc bit t ch, sng

nh mt con ngi. R rng con ngi phi chn la : hoc
ch ng cc am m v c bnh an; hoc lm n l chng
v tr nn bt hnh (Hc 1,22). "Phm gi con ngi i h
phi hnh ng theo mt s la chn thc v t do, c
tc ng v quyt nh bi mt xc tn c nhn ch khng
phi ch di hiu qu cc thi thc ca bn nng hoc ca
mt s cng ch bn ngoi. Con ngi t n phm cch
khi t gii thot khi mi n dch ca cc am m, nh t
do chn ly iu thin, con ngi theo ui cng ch ca
mnh v khn kho thc s to cho mnh nhng phng tin
thch ng" ( x.GS 17 ).
2340 2015
Ai mun trung thnh vi nhng li ha khi c ra
ti v chng li cc cn cm d, phi dng nhng )phng
th sau : phi bit mnh, kh ch ty theo hon cnh, tun gi
cc iu rn ca Thin Cha, thc hnh cc c tnh lun l
v chuyn cn cu nguyn. "Khit tnh gip chng ta tm li
c s thng nht bn thn nh mt khi cho mnh b
phn tn". ( T. u tinh, conf.10,29 )
2341 1809
Mun sng khit tnh phi gi c tit , v nhn
c ny dng l tr hng dn cc am m v nhng thm
mun gic quan ca con ngi.
2342 407
Mun t ch phi luyn tp lu di v cng phu.
Khng bao gi c th coi nh tp xong, phi c gng sut
i, mi la tui (x.Tt 2,1-6), phi c bit c gng vo
mt s giai on hnh thnh nhn cch, nh tui nhi ng v
thiu nin.

834

2343 2223
i sng khit tnh cng c nhng qui lut tng
trng, phi kinh qua nhng bt ton v c khi c ti li na.
"Ngy qua ngy, con ngi c v khit tnh c hnh
thnh bng nhiu la chn t do. Nh , h nhn bit, yu
mn v chu ton iu thin lun l qua nhng giai on tng
trng" ( x. FC 34 ).
2344 2525
Sng khit tnh l nhim v ca mi ngi, nhng
cng l mt n lc v vn ha, v s thng tin ca nhn v
v s pht trin ca x hi l thuc nhau ( x. GS 25,1 ).
Ngi ta ch sng khit tnh c, khi cc quyn ca con
ngi c tn trng, c bit quyn c thng tin v gio
dc bit tn trng cc gi tr lun l v tm linh ca i
sng con ngi.
2345 1810
c khit tnh l mt nhn c lun l. nhng
cng l hng n ca Thin Cha, mt n sng, mt hoa tri
ca Thnh Thn ( x. Gl 5,22). Cha Thnh Thn ban cho
ngi tn hu sc mnh noi theo ( x. 1Ga 3,3 ) s thanh
khit ca c Ki-t.
Hin thn trn vn
2346 1827 210
c mn l linh hn ca mi nhn c. Di nh
hng ca c mn, c khit tnh l trng dy t hin. T
ch l t hin. Ngi sng khit tnh tr thnh nhn
chng ca Thin Cha trung tn v yu thng.
2347 374

835

c khit tnh ny n trong tnh bng hu, gip

ngi mn bc theo v bt chc ng chn chng ta
lm bn hu ca Ngi ( x. Ga 15,15 ), hin thn trn vn
cho chng ta v cho ta thng phn thin tnh ca Ngi.
Thin Cha ha ban cuc sng bt dit cho ngi sng khit
tnh.
c khit tnh bc l r rng qua tnh thn vi nhng
ngi xung quanh. Tnh thn hu pht trin gia nhng
ngi cng phi, khc phi l iu tt p cho mi ngi,
dn n s hip thng tinh thn.
Nhng cch sng khit tnh
2348
Mi tn hu u c mi gi sng khit tnh. Ki-t
hu l ngi "mc ly c Ki-t" (Gl 3,27), khun mu
ca i sng khit tnh. Ai tin vo c Ki-t u c mi
gi sng i khit tnh ty theo bc sng ca mnh. Khi nhn
b tch Thnh Ty, ngi tn hu cam kt gi c khit tnh
trong i sng tnh cm.
2349 1620
"Mi ngi gi c khit tnh ty theo bc sng ca
mnh : ngi ny trong bc trinh khit hay c thn ca i
thnh hin, mt cch thc d dng tn hin trn vn tm hn
cho Thin Cha; k khc trong bc gia nh hay c thn, ty
theo lut lun l xc nh" (x. CDF, dd."Persona humana"
11 ). Ngi c gia nh c mi gi gi c khit tnh
trong i sng v chng; ngi c thn gi c khit tnh
khi sng tit dc.
"C ba hnh thc sng khit tnh: khit tnh ca bc
hn nhn, khit tnh ca ngi ga ba v khit tnh
ca k ng trinh. Chng ta khng ca tng li sng
836

ny m loi b li sng khc. V iu ny, k lut

ca Hi Thnh rt rng ri" ( T. Am-r-xi-,Vid. 23 ).
2350 1632
Nhng ngi nh hn cng c mi gi tit dc
gi khit tnh. Trong thi gian th thch ny, h hc bit
tn trng ln nhau, tp chung thy v hy vng c n nhn
nhau nh qu tng ca Thin Cha. H s dnh nhng hnh
ng biu l tnh yu v chng cho sau ngy thnh hn. H
phi gip nhau sng khit tnh.
Nhng li phm n c khit tnh
2351 2528
Dm l ham mun sai tri hay hng th v
khoi lc tnh dc. Khoi lc tnh dc tr thnh sai tri, khi
con ngi ch tm hng th tha mn chnh mnh, ch
khng nhm mc ch truyn sinh v kt hp trong tnh yu.
2352
Th dm l c tnh kch thch c quan sinh dc nhm
gy khoi lc tnh dc. "Da theo truyn thng ngn i v
bt bin, hun quyn cng nh cm thc lun l ca cc tn
hu khng ngn ngi khng nh rng, th dm t bn cht l
mt hnh ng sai tri nghim trng", v "t s dng kh
nng tnh dc ngoi quan h v chng bnh thng, d vi
ng lc no i na, cng l sai mc ch". Lm nh vy,
ngi ta hng th khoi lc tnh dc bn ngoi "quan h
tnh dc hp lut lun l l quan h thc hin mt s hin
thn trn vn cho nhau v thc hin vic truyn sinh trong
khun kh ca tnh yu ch thc" ( x. CDF,dd. "Persona
humana" 9 ).

837

1735
phn on ng n v trch nhin lun l ca
ng s, cng nh a ra mt ng hng mc v, chng
ta cn lu n tnh trng thiu trng thnh tnh cm, p
lc ca cc thi quen, tm trng lo u cng nh nhng yu t
khc v tm l x hi. Cc nhn t ny c th lm trch
nhim lun l ca ng s c gim khinh ngay c n
mc ti thiu.
2353
T dm l quan h xc tht ngoi hn nhn gia mt
ngi nam v mt ngi n. y l li nng, xc phm n
nhn phm v phi tnh ca con ngi, vn qui v li ch ca
i v chng, cng nh sinh sn v gio dc con ci. Ngoi
ra, t dm cn l mt gng xu nghim trng khi lm bng
hoi gii tr.
2354 2523
Sch bo v tranh nh khiu dm, c phi by
nhng hnh vi tnh dc thm kn thc s hay m phng n
phm khiu dm, xc phm n c khit tnh v lm bin
cht hnh vi i n l vic trao ban thm kn ca v chng vi
nhau; chng lm tn thng nng n n phm gi ca
nhng ngi d phn (din vin, k kinh doanh, khn gi), v
ngi ny tr thnh i tng cho mt th vui th l v l
ngun li nhun bt chnh cho ngi kia. n phm khiu
dm a tt c nhng ngi tham gia vo th gii o tng.
l mt li nng. Chnh quyn phi ngn cm vic sn xut
v ph bin nhng n phm khiu dm ny.
2355 1735
Mi dm xc phm n phm gi ca ngi bn dm
v h bin mnh thnh tr vui xc tht cho ngi mua dm.
K mua dm phm ti nng ni bn thn: h vi phm c
838

khit tnh cam kt khi lnh nhn b tch Thnh Ty, v lm

u thn xc l n th Cha Thnh Thn ( x. 1Cr 6,15-20 ).
Mi dm l mt i ha cho x hi, thng l ph n hnh
ngh, nhng cng c n ng, tr em cng nh thiu nin
(trong hai trng hp cui, ti thm nng v gy gng m,
gng xu). Mi dm bao gi cng l ti trng; nhng trch
nhim ca k mi dm c th gim khinh v tng bn, b hm
da hay p lc x hi.
2356 2297 1756 2388
Hip dm l dng bo lc bt k khc quan h nhc
dc vi mnh. y l ti phm n cng bng v bc i. Hip
dm xc phm nng n n quyn c tn trng, quyn t
do v ton vn th l cng nh tinh thn ca nn nhn, gy
thng tn nghim trng c th ko di c cuc i ca nn
nhn. Hip dm t n l mt hnh vi xu xa, ti ny li cng
nng n hn na, khi cha m hay ngi gio dc lm dng
thn xc cc em c y thc cho h.
c khit tnh v s ng tnh luyn i
2357 2333
ng tnh luyn i l nhng lin h gia nhng ngi
nam hay n cm thy b li cun tnh dc vi ngi ng
phi nhiu hn vi ngi khc phi. ng tnh luyn i xut
hin trong nhiu thi i v vn ha, vi nhiu hnh thc
khc nhau. Cho n nay, ngi ta vn cha gii thch c
nguyn nhn tm thn ca hin tng ny. Cn c vo Kinh
Thnh vn xem chng nh nhng suy i nghim trng ( x.
St 19,1-29; Rm 1,24-27; 1 Cr 6,10; 1Tm 1,10 ), truyn thng
HiThnh lun tuyn b :"Cc hnh vi ng tnh luyn i t
bn cht l thc lon" ( x. CDF, dcl "persona humana" 8 ).
Cc hnh vi ny nghch vi lut t nhin v loi b ch ch
truyn sinh ca hnh vi tnh dc, cng khng xut pht t
839

nhu cu b tc thc s v tnh cm v tnh dc. Nhng hnh

vi ny khng th chp nhn c trong bt c trng hp
no.
2358
ng qun mt s ngi c khuynh hng ng
tnh luyn i thm cn. i vi a s nhng ngi ny,
khuynh hng lch lc y l mt th thch. Chng ta phi
n nhn h vi lng tn trng, thng cm v t nh, trnh
i x bt cng. C nhng ngi ny cng c mi gi
thc hin Cha trong cuc sng v, nu l
2359 2347
Nhng ngi ng tnh luyn i cng c mi gi
sng khit tnh. H c th v phi cng quyt tin dn n
s ton thin Ki-t gio nh kinh nguyn v n sng b tch,
nh bit t ch cng c t do ni tm v nh s nng
ca mt tnh bn v v li.
III. TNH YU V CHNG
2360 1601
Theo nh ca Thin Cha, phi tnh hng v tnh
yu v chng. Trong hn nhn, i n tr thnh du ch v bo
m ca s hip thng tinh thn. Gia hai tn hu, dy lin
kt hn nhn c thnh ha bng b tch.
2361 1643-2332
"Nh kh nng tnh dc, ngi nam v ngi n hin
thn cho nhau qua nhng hnh vi dnh ring cho v chng.
Tnh dc khng ch l hnh vi sinh l, nhng lin can n
nhng iu thm su nht ca nhn v. Tnh dc ch thc s
xng ng vi con ngi, khi n l thnh phn khng th

840

thiu ca tnh yu gia ngi nam v ngi n cam kt

hin thn cho nhau trn vn sut i ( x. FC 11 ).
1611
T-bi-a chi dy, ra khi ging v ni vi Sa-ra :
"ng ln em, chng ta hy cu nguyn ni xin c
Cha xt thng v ph h chng ta". C ng ln,
ri c hai bt u cu nguyn v ni xin cho mnh
c an lnh. T-bi-a bt u nh sau : "Ly Thin
Cha ca t tin chng con, xin chc tng Cha....
Chnh Cha dng nn ng A-am, dng nn cho
ng mt ngi tr th v nng l b E-v v ng.
V loi ngi sinh ra t hai ng b. Chnh Cha
ni : "Con ngi mt mnh th khng tt, Ta s lm
cho n mt ngi tr th ging nh n". Gi y,
khng phi v lng dc m con ly em con y,
nhng v lng chn thnh. Xin Cha oi thng con
v em con, cho chng con c sng bn nhau n
tui gi". Ri h ng thanh ni : "A-men, A-men!"
Sau , h ng lun cho n sng" (Tb 8, 4-9).
2362
"Nhng hnh vi thc hin s kt hp thn mt v
thanh khit ca i v chng u cao qu v chnh ng.
c thi hnh cch thc s nhn linh, nhng hnh vi y biu
hin v khch l s hin thn cho nhau nh hai ngi lm
cho nhau thm phong ph trong hoan lc v bit n" ( x. GS
49,2 ).
Chnh ng Sng To ... mun rng trong nhim
v truyn sinh i v chng cm thy mt s vui th
v tha mn ni thn xc v tinh thn. V vy, v
chng chng lm iu g xu khi tm kim v tn
hng s khoi lc . H n nhn nhng g ng

841

Sng To ban cho. Tuy nhin, h phi bit gi tit

( Pi- XII, bi ging 29 - 10 - 1951 ).
2363
Nh s kt hp ca v chng, hai mc ch ca hn
nhn c thc hin : li ch ca chnh i v chng v lu
truyn s sng. Khng th tch ri hai ngha hoc hai gi
tr ny ca hn nhn m khng lm bin cht i sng tinh
thn ca v chng cng nh phng hi n li ch ca hn
nhn v tng lai ca gia nh.
Nh th tnh yu v chng i hi ngi nam v
ngi n va phi chung thy va phi sn sng n nhn
con ci.
1646-1648
S thy chung ca v chng
2364 1603 1615
"ng Sng To thit lp v ban nhng nh lut
ring cho i sng chung thn mt v yu thng ca i v
chng. i sng chung ny c gy dng do giao c hn
nhn ngha l s ng thun c nhn v khng th rt li ( x.
GS 48,1 ). C hai hin thn cho nhau vnh vin v trn vn.
H khng cn l hai, nhng tr thnh mt thn th duy
nht. Khi t do cam kt, hn c buc i v chng
khng c tiu hy hoc lp mt hn c khc (x. CIC,
can. 1056 ). "S g Thin Cha lin kt, th loi ngi
khng c phn ly" (Mc 10,9) ( x. Mt 19,1-12 , 1 Cr 7,1011 ).
2365 1640
Thin Cha l ng trung tn v Ngi kin tr gi li
th ha. B tch Hn Phi lm cho hai v chng tham d vo
842

s trung tn ca c Ki-t i vi Hi Thnh. Nh sng

khit tnh trong hn nhn, h minh chng mu nhim
trc mt th gian.
Thnh Gio-an Kim Khu gi cho cc tn lang tm
s vi tn nng : anh yu em, anh qu em hn c
mng sng mnh. Cuc sng ny chng l g ht, anh
ch m c c sng bn em i ny v hy vng
khng bao gi chia la i sau....Anh yu em hn
mi s, v khng g lm cho anh kh tm bng anh
khng c c nhng tm tnh nh em (Bi ging
Eph. 20,8 ).
Chc nng truyn sinh
2366
Truyn sinh l mt n hu, mt mc tiu ca hn
nhn, v tnh yu v chng t nhin hng v vic sinh sn
con ci. Con ci l hoa qu v thnh tu ca tnh yu v
chng, hin din ngay trong vic v chng hin thn cho
nhau, ch khng phi mt ci g t bn ngoi c ghp vo.
V th Hi Thnh "bo v s sng" ( x. FC 30 ) v dy rng
"mi hnh vi n i phi t n m ng cho vic truyn sinh" (
x. HV 11 ). "Gio l ny c Hun Quyn trnh by
nhiu ln, nn tng ca gio l ny l s lin kt bt kh phn
ly gia hai ngha ca hnh vi n i : kt hp v truyn sinh.
y l iu chnh Thin Cha mun v con ngi khng
c tch ri ( x. HV 12; x. Pi XI, enc. "Casti connubii" ).
2367 2205
V c mi gi thng truyn s sng, i v chng
tham d vo quyn nng sng to v t cch lm cha lm m
cng vi Thin Cha (x. Ep 3,14, Mt 23,9). "Trong khi thi
hnh bn phn truyn sinh v gio dc (iu phi c coi l
843

s mnh ring bit ca v chng), i v chng bit rng

mnh cng tc vi tnh yu ca Thin Cha sng to v nh
tr thnh nhng ngi din t tnh yu ca Ngi. Do ,
h s chu ton bn phn trong tinh thn trch nhim ca mt
con ngi v ca Ki-t hu" ( x. GS 50,2 ).
2368
Mt kha cnh c bit ca trch nhim l iu
ha truyn sinh. Khi c l do chnh ng, i v chng c
quyn ko di khong cch gia cc ln sinh n. Chnh h
phi chng thc rng c mun khng do ch k, nhng
xng hp vi lng qung i chnh ng ca bc lm cha m
c trch nhim. Ngoi ra, h phi x s theo nhng tiu
chun khch quan ca lun l :
"Khi cn ha hp tnh yu v chng vi vic sinh sn
con ci c trch nhim, phi thc rng gi tr lun l
ca hnh ng khng ch l thuc vo mun thnh
thc v vic cn nhc cc l do, nhng phi c
thm nh theo nhng tiu chun khch quan suy din
t bn tnh nhn v v ca hnh ng ni nhn v :
nhng tiu chun y tn trng ngha trn vn ca s
trao hin v sinh sn con ci trong khung cnh tnh
yu ch thc. l iu khng th thc hin c
nu khng thc tm vun trng c khit tnh trong
bc v chng" (x. GS 51,3).
2369
"Khi duy tr hai kha cnh thit yu l kt hp v
truyn sinh, hnh vi n i gi c ton vn ngha ca tnh
yu h tng v chn thc, qui hng v n gi v cng cao
c ca con ngi l c lm cha lm m" ( x. HV 12 ).

844

2370
Tit dc nh k cng nh nhng phng php iu
ha sinh sn t nn tng trn vic t quan st v s dng
nhng thi gian khng th th thai ( x. HV 16 ), u ph hp
vi cc tiu chun khch quan ca lun l. Nhng phng
php ny tn trng thn th ca v chng, khuyn khch h
u ym v gip nhau hng n t do chn chnh. Ngc li,
"mi hnh ng nhm mc ch hay to phng th ngn cn
s truyn sinh trc, hoc trong khi giao hp, hoc trong
din tin cc hiu qu t nhin ca vic giao hp, t bn cht
l xu" ( HV 14).
Trong hn nhn, hai v chng hin thn trn vn
cho nhau. Vic nga thai i ngc li v h khng
cn trao tng cho nhau trn vn na. Chng nhng h
khng cng tc vo cng cuc trao ban s sng m
cn lm sai lc chn l ni ti ca tnh yu v chng
l hin thn trn vn cho nhau. V mt nhn hc v
lun l, s khc bit gia nga thai v vic s dng
cc chu k th thai bt ngun t hai quan nim khng
th gin lc vi nhau v con ngi v v tnh dc
ca con ngi (FC 32).
2371 1703
"Ngoi ra, mi ngi u phi thc rng s sng
con ngi, v trch nhim lu truyn s sng, khng ch gii
hn i ny, cng nh khng th hiu v o lng c
trn vn ngha i ny, nhng lun qui chiu v nh
mnh vnh cu ca con ngi" ( x. GS 51, 4 ) ).
2372 2209
Nh Nc c trch nhim mang li li ch cho cc
cng dn, nn c quyn can thip nh hng vic gia
tng dn s. Tuy nhin, ch c lm qua nhng thng tin
845

khch quan v tn trng t do, ch khng bao gi c dng

bin php quyn lc v cng bch. Nh Nc khng c
tc b quyn quyt nh ca cc i v chng, v chnh h
l nhng ngi u tin c trch nhim v vic sinh sn v
gio dc cc con ci ( x. HV 23,PP 37 ). Trong lnh vc ny,
Nh Nc khng c quyn can thip bng nhng phng th
tri vi lut lun l.
Con ci l qu tng ca Thin Cha
2373
Thnh Kinh v Thnh Truyn coi nhng gia nh
ng con l mt du ch phc lnh ca Thin Cha v lng
qung i ca cha m ( x. GS 50, 2 ).
2374 1654
Tht au kh cho nhng i v chng khng con.
"ng p-ra-ham tha : Ly c Cha, Cha s ban cho con
ci g ? Con ra i m khng con ci" (St 15, 2). Ra-khen ni
vi chng mnh l Gia-cp : "Xin cho ti c c con, khng
th ti cht mt" (St 30,1)
2375 2293
Nhng nghin cu nhm gii quyt chng v sinh rt
ng khuyn khch, vi iu kin chng phi "phc v con
ngi, phc v cc quyn bt kh nhng cng nh l)i ch
ch thc v ton vn ca con ngi, ng theo d nh v
mun ca Thin Cha" ( x."Donum vitae" 2 ).
2376
Nhng k thut ph v lin h ph mu qua s can
thip ca mt ngi th ba (cho tinh dch hoc non bo, cho
mn t cung) l nhng hnh vi phi b loi b. Nhng k
thut ny (th tinh nhn to v th thai nhn to khc ngun)
846

vi phm quyn ca a tr phi c sinh ra do cha m

chnh thc kt hn v quyn c bit cha m l ai. Nhng
k thut ny vi phm "c quyn lm cha lm m ca i v
chng" ( x."Donum vitae" 2,1 ).
2377
Nu c thc hin cho i v chng, nhng k thut
th tinh nhn to v th thai nhn to cng ngun, c l s t
tn hi hn; nhng v mt lun l, chng vn khng th c
chp nhn, v tch ri hnh vi tnh dc vi vic truyn sinh.
Sinh sn con ci khng cn l mt hnh vi ca hai con ngi
hin thn cho nhau, nhng "s sng v cn tnh ca phi thai
b trao vo tay cc bc s v cc nh sinh hc, v k thut
thng tr trn ngun gc v vn mnh ca con ngi. Mt
mi quan h thng tr nh th t bn cht i ngc vi phm
gi v s bnh ng chung ca c cha m ln con ci" (
x."Donum vitae" 2,5 ). V phng din lun l, vic truyn
sinh mt i s hon thin c th ca n, khi khng cn l
kt qu ca hnh vi n i, ngha l quan h v chng...
cho vic truyn sinh xng vi phm gi con ngi, chng ta
phi tn trng mi dy lin h gia nhng ngha ca hnh
vi n i v s tn trng tnh thng nht ca bn tnh con
ngi" ( x."Donum vitae" 2,4 ).
2378
a tr khng phi l mt ca n, nhng l mt hng
n . "Hng n u vit ca hn nhn" l mt con ngi.
Khng c coi a tr nh mt vt s hu, nh ngi ta
thng ngh l mnh c "quyn trn con ci". Trong lnh vc
ny, a tr thc s c nhng quyn: quyn c sinh ra
trong tnh yu ca cha m, v quyn c tn trng nh mt
con ngi ngay t lc mi thnh thai (x."Donum vitae" 2,8).

847

2379
Tin Mng cho thy v sinh th l khng phi l mt
iu d tuyt i. i v chng no, sau khi tn dng mi
tr gip chnh ng ca y khoa, vn phi chu ni au kh v
sinh, c mi gi lin kt vi Thp Gi ca Cha l ngun
mch mi phong ph thing ling. H c th sng qung i
bng cch nhn nui nhng a tr b b ri hoc tham gia
nhng cng tc phc v tha nhn.
IV. NHNG XC PHM N PHM GI HN NHN
2380 1611
Ngoi tnh l tht tn ca v chng. Khi hai ngi
nam n c quan h tnh dc vi nhau, d l nht thi m
trong c t nht mt ngi kt hn th c hai phm ti
ngoi tnh. c Ki-t ln n ti ny ngay c khi ch l mt
c mun (x. Mt 5,27-28). iu rn th su v Tn c
tuyt i cm ti ngoi tnh ( x. Mt 5,32; 19,6; Mc 10,11;
1Cr 6,9-10 ).
Cc ngn s t gic ti ngoi tnh l mt ti trng v
l mt trong cc hnh thc th ngu tng ( x. Hs 2,7; Gr 5,7;
13,27 ).
2381 1640
Ngoi tnh l iu bt cng. Ngi phm ti b
khng thc hin nhng cam kt ca mnh, lm tn hi n
dy lin kt hn nhn l du ch ca s giao c, vi phm
quyn ca ngi phi ngu v xm phm nh ch hn nhn
khi li phm hn c. Ngi y lm phng hi n li ch
ca vic sinh sn v ca con ci vn cn n s kt hp bn
vng ca cha m.

848

Ly hn
2382 1614
Cha Gi-su nhn mnh n nh ban u ca ng
Sng To l hn nhn bt kh phn ly ( x. Mt 5,31-32; 19,39; Mc 10,9; Lc 16,18; 1Cr 7,10-11 ). Ngi bi b nhng
khoan nhng trong lut c (x. Mt 19,7-9 ).
Gia hai ngi chu B Tch Thnh Ty, "hn
nhn k kt v hon hp th khng th b tho g bi bt
c quyn lc nhn loi no, bt c v l do g, ngoi tr ci
cht" ( x. CIC, can. 1141 ).
2383 1649
Trong mt s trng hp c Gio Lut d liu,
i v chng c th c php ly thn nhng vn cn duy tr
dy lin kt hn nhn ( x. CIC, can. 1151-1155 ).
Nu vic ly hn v phn i l phng cch duy nht
cn li bo m mt s quyn li chnh ng, chm sc
con ci hoc bo v gia sn, th c th tm chp nhn m
khng li v lun l.
2384 1650
Ly d vi phm nghim trng lut t nhin, ph b kh
c m v chng t do ng thun sng vi nhau cho
n cht. Ly d lm tn hi giao c cu m b tch Hn
Phi l du ch. Ti hn d c lut i cng nhn cng lm
cho tnh trng v thm t hi : ngi ti hn, sau khi ly d,
phm ti ngoi tnh cng khai v thng xuyn :
Nu ngi chng, sau khi chia ly vi v mnh, n
vi mt ngi ph n khc, th phm ti ngoi tnh, v lm
cho ph n cng phm ti ngoi tnh; ngi ph n n
849

vi ngi n ng phm ti ngoi tnh v d d chng

ca ngi khc ( T. Ba-xi-li-, nguyn tc lun l 73 ).
2385
Ly d l phi lun v lm xo trn gia nh v x hi.
Vic xo trn ny ko theo nhiu tn hi nghim trng : cho
ngi phi ngu v b rung b; cho con ci phi au kh v
cha m phn ly, v lm khi cn b dng co khng bit theo ai;
cho x hi v hiu qu ly lan ca n, n thc s l mt tai
ng cho x hi.

2386 1640
Nu mt trong i v chng l nn nhn v ti ca phn
quyt ly d do ta n dn s, ngi ny khng vi phm lut
lun l. C s phn bit r rng gia ngi phi ngu thnh
tht c gng trung thnh vi b tch Hn Phi v b rung b
bt cng, vi ngi ph hy hn nhn thnh s theo Gio
Lut ( x. FC 84 ) do phm li nng.
Nhng xc phm khc n phm gi hn nhn
2387 1610
Chng ta hiu c bi kch ca mt ngi, v mun
hon ci theo Tin Mng buc phi t b mt hoc nhiu
ngi v chung sng nhiu nm. Tuy nhin, a th khng
ph hp vi lut lun l, tuyt i nghch li vi s hip
thng gia v chng : trc tip chi b k hoch ca Thin
Cha c m)c khi cho ta t bui u, nghch vi phm
gi bnh ng ca ngi n v ngi nam, c hai hin thn
cho nhau trong mt tnh yu trn vn, duy nht v c hu (
x. FC 19; GS 47,2 ). Theo c cng bnh, ngi a th khi
tr thnh ki-t hu phi chu ton nhng trch v ti tr cho
cc b v trc v con ci ca mnh.
850

2388 2356 2207

Ti lon lun l quan h tnh dc gia nhng ngi
h hng cng huyt tc hoc hn thuc, m lut cm kt hn
vi nhau ( x. Lv 18,7-20 ). Thnh Phao-l ln n trng ti
ny : "i u cng ch nghe ni n chuyn dm xy ra
gia anh em... c k n vi th thip ca cha mnh! ... Nhn
danh Cha Gi-su, chng ta phi np con ngi cho Xatan xc tht n b hy dit" ( x. 1 Cr 5,1.4-5 )...Ti lon
lun ph v quan h gia nh v cho thy mt s thoi ha
tr v th tnh.
2389 2285
C th gi l lon lun, nhng lm dng tnh dc do
nhng ngi trng thnh i vi tr con hoc thiu nin
c y thc cho h. Ngi phm ti ny phi chu trch
nhim gp i : mt mt v gy gng xu xm phm n s
ton vn th l v lun l ca cc ngi tr, v li hu qu
tai hi sut i, mt khc v h li trch nhim gio dc ca
mnh.
2390 1631
T do sng chung l khi mt ngi nam v mt ngi
n sng nh v chng nhng khng chu tin hnh hn nhn
chnh thc theo lut.
Kiu ni t do sng chung l di tr, v c ngha g
mt s kt hp trong hai con ngi khng cam kt vi
nhau v do cng chng t rng h khng tn nhim ni
ngi kia, ni chnh mnh, hoc tng lai ?
2353 1385
Kiu ni ny ch nhiu hon cnh khc nhau : n
vi nhau khng ci xin, t chi kt hn theo ng tnh cht
ca hn nhn, khng th rng buc nhau bng nhng cam kt
851

di lu ( x. FC 81 ). Tt c nhng trng hp ny xc phm

phm gi ca hn nhn, ph hy nim v gia nh, lm suy
gim cm thc v lng thy chung. Chng nghch vi lut
lun l : hnh vi tnh dc ch c chp nhn trong hn nhn;
ngoi hn nhn, lun lun l mt ti trng v khng c
hip thng cc b tch.
2391 2364
Ngy nay, nhiu ngi i hi " quyn th nghim",
khi c nh kt hn. D nhng ngi quan h tnh dc tin
hn nhn c quyt tm kt hn, cng khng th bo m
quan h lin v gia h l chn tht v thy chung, v nht l
gi cho quan h ny khi nhng mun ngng cung v
nng ni ( x."Persone humana" 7 ). V phng din lun l,
s kt hp xc tht ch hp php khi chnh thc kt hn.
Tnh yu khng chp nhn th nghim; nhng i hi hin
thn cho nhau trn vn v dt khot ( x. FC 80 ).
TM LC
2392
"Tnh yu l n gi cn bn v bm sinh ca mi con
ngi" ( x. FC 11 ).
2393
Khi sng to con ngi c nam c n, Thin Cha
cho h bnh ng v nhn phm. Mi ngi, nam cng nh
n, phi nhn nhn v chp nhn phi tnh ca mnh.
2394
c Ki-t l khun mu ca i sng khit tnh. Mi
tn hu u c mi gi sng i khit tnh ty theo bc
sng ca mnh.

852

2395
Sng khit tnh l lm ch phi tnh, gip ta lm ch
bn thn.
2396
Cc ti trng nghch vi c khit tnh l : th dm,
t dm, sn xut v ph bin n phm khiu dm, ng tnh
luyn i.
2397
Giao c i v chng t do k kt bao hm mt
tnh yu chung thy, buc v chng bt kh phn ly.
2398
Con ci l phc lnh, qu tng, cu cnh ca hn
nhn. Khi thng truyn s sng, i v chng tham d vo t
cch lm cha lm m cng vi Thin Cha.
2399
Vic iu ha sinh sn l mt trong nhng kha cnh
th hin t cch lm cha lm m c trch nhim. Nhng
hng chnh ng ca v chng khng bin minh cho
vic s dng cc phng th khng th chp nhn v phng
din lun l (th d trc tip trit sn hoc nga thai).
2400
Ngoi tnh v ly d, a th v t do sng chung l
nhng xc phm nng n n phm gi ca hn nhn.

853

Mc 7

IU RN TH BY
"Ngi khng c trm cp " (Xh 20, 15; nl 5,19).
"Ngi khng c trm cp" (Mt 19,18).
2401 1807 952
iu rn th by cm ly hoc gi ti sn ca k khc
cch bt cng, cm lm hi ca ci h bt c bng cch no.
iu rn ny dy phi gi cng bng v bc i trong vic
qun l nhng ca ci trn th v thnh qu lao ng ca con
ngi. V cng ch, iu rn ny i phi tn trng quyn
chung hng cc ca ci trn th v quyn t hu. Ngi Kit hu c gng s dng mi ca ci trn th phng s
Thin Cha v thc thi bc i huynh .
I. QUYN CHUNG HNG CA CI TRN TH V
QUYN T HU
2402 226 1939
T khi thy, Thin Cha trao a cu v cc ti
nguyn cho nhn loi chung sc qun l, con ngi chm
sc, ch ng chng bng lao ng v hng dng hoa tri
ca a cu ( x. St 1,26-29 ). Ca ci trong trn gian c
dnh cho ton th nhn loi. Tuy nhin, bo m an ton
cho cuc sng con ngi khi ngho i v b bo lc e
da, Thin Cha chia tri t thnh nhiu phn. Cho con
ngi quyn s hu ca ci l chnh ng bo m t do
v phm gi con ngi, mi ngi p ng c cc nhu
cu cn bn ca h v ca nhng ai h c trch nhim coi

854

sc. Quyn ny cng phi ni ln tnh lin i t nhin gia

ngi vi ngi.
2403
Quyn t hu ca ci do mnh lm ra hay nhn c
mt cch chnh ng, khng hy b vic Thin Cha ban
a cu cho ton th nhn loi ngay t nguyn thy. Quyn
chung hng ca ci vn u tin, cho d s thng tin cng
ch i phi tn trng t sn, quyn t hu v vic hnh s
quyn ny.
2404 307
"Khi s dng ca ci, con ngi phi coi ca ci vt
cht m mnh s hu cch chnh ng khng ch nh ca
ring mnh, nhng cn l ca chung na : ngha l ca ci
c th sinh ch khng nhng cho ring mnh m cn cho c
ngi khc na" ( x. GS 69,1 ). Ngi s hu mt ti sn l
ngi c Thin Cha quan phng trao cho nhim v qun
l, lm cho ca ci ny sinh hoa li v thng phn li ch
cho ngi khc, trc tin l cho nhng ngi thn ca
mnh.
2405
Ch nhn ca nhng t liu sn xut, vt cht hoc
phi vt cht, nh t ai hoc c xng, nhng k nng hay
ngh thut, phi bit chm lo li tc ca chng em li ch
li cho nhiu ngi hn. Nhng ngi s hu cc sn phm
tiu dng, phi s dng chng mc, dnh phn tt p hn
cho ngi khch, ngi au m, ngi ngho kh.
2406 1903
V cng ch, chnh quyn c quyn v bn phn iu
tit, vic hnh s chnh ng quyn s hu ( x. GS 71,4 ).

855

II. TN TRNG CON NGI V TI SN

2407 1809 1807 1839
Trong lnh vc kinh t, vic tn trng nhn phm i
chng ta phi sng tit , bit tit ch lng ham mun ca
ci trn gian; sng cng bng, bit tn trng v bo v quyn
li chnh ng ca tha nhn; v sng lin i, theo "quy lut
vng" v theo lng ho phng ca Cha. "Ngi vn giu
sang ph qu t tr nn ngho kh v anh em, ly ci
ngho ca mnh m lm cho anh em tr nn giu c" (2Cr
8,9).
Tn trng ti sn tha nhn
2408
iu rn th by cm trm cp, ngha l cm chim
ot ti sn tha nhn bt chp mun chnh ng ca s hu
ch. Nu c th on trc c s ng thun ca ch hoc
s khc t ca h nghch vi l phi v vi quyn chung
hng ca ci trn th th vic chim hu ti sn khng cn
l ti n cp. Nh th, trong trng hp khn cp v r rng,
v khng cn cch no p ng cho cc nhu cu cp thi
v thit yu (thc n, ch , o qun...), th c quyn s
dng ti sn tha nhn ( x. GS 69,1 ).
2409 1867
Mi hnh thc chim ot v cm gi cch bt cng
ti sn tha nhn, d khng nghch vi dn lut, vn nghch
vi iu rn th by, nh c tnh khng tr ca mn, gi
li ca ri, bun gian bn ln ( x. nl 25,13-16 ), tr lng
thiu cng bng (x. nl 24,14-15, Gcb 5,4 ),li dng s
khng bit v kh khn ca tha nhn tng gi (x. Am 8,4
6).

856

V phng din lun l, nhng vic sau y bt hp

php: u c, lm bin ng gi c cch gi to vi mc ch
trc li cho mnh nhng lm thit hi cho tha nhn; hi l,
lm sai lch phn on ca nhng ngi c bn phn quyt
nh theo lut php; chim ot v s dng ti sn tp th
lm ca ring; lm n thiu trch nhim, lu thu, gi mo
cc chi phiu v ha n, chi tiu qu mc, lng ph. C
gy thit hi ti sn t nhn hoc cng cng l nghch vi
lut lun l v phi bi thng.
2410 2101
Phi gi li ha, v thc hin y cc hp ng
cam kt trong mc cng bng v hp l. i sng kinh t
v x hi ty thuc rt nhiu vo cc hp ng thng mi,
nhng giao ko thu mn hoc lao ng. Mi hp ng u
phi c tha thun v thi hnh vi thin .
2411 1807
Cc hp ng phi tun theo cng bng giao hon
quy nh nhng s trao i gia cc c nhn v gia cc t
chc trong s tn trng ng mc cc quyn li ca nhau.
Cng bng giao hon phi c trit tn trng, v n buc
con ngi bo ton cc quyn t hu, hon tr n nn v
tun gi cc ngha v t do giao kt. Khng c cng bng
giao hon th khng th c mt hnh thc cng bng no
khc.
Cn phn bit cng bng giao hon vi cng bng
php l quy nh nhng bn phn cng bnh ca ngi cng
dn i vi cng ng, v vi cng bng phn phi qui nh
vic cng ng phi thc hin cho ngi cng dn tng
xng vi nhng ng gp v nhng nhu cu ca h.

857

2412 1459
Cng bng giao hon i chng ta phi n b iu
bt cng lm bng cch hon li ca ci ly cp cho s
hu ch :
2487
c Gi-su khen Da-ku v li ha ca ng : "Nu ti
lng gt ai ci g, ti xin n gp bn" (Lc 19,8). Nhng
ai trc tip hoc gin tip chim ot ti sn tha nhn,
buc phi hon li, hoc nu vt khng cn na, phi
tr li bng hin vt hay tin mt tng ng, km theo tin
li v cc li lc khc m s hu ch ca n c th hng
c cch chnh ng. Tt c nhng ngi tham gia vo
vic trm cp mt cch no , hoc tha hng m bit
r l ca phi php, u phi hon tr cn xng theo trch
nhim v li lc hng, v d nhng ngi truyn lnh
hoc gip , hoc tng tr, che giu.
2413
Cc tr en (c bc v.v...) hoc c cc, t chng
khng nghch vi php cng bng, nhng v phng din
lun l, khng th chp nhn c khi chng cp i nhng
ci cn thit nui sng bn thn v ngi khc. C bc
bin k ham m thnh n l. C gian bc ln l mt li nng,
tr khi gy thit hi rt nh n ngi b thit thy vic
khng ng k.
2414 2297
iu rn th by nghim cm bt c hnh vi hoc
dch v no - v bt c mt l do g, v ch k hoc v thc
h, li nhun hoc c ti - dn ti vic n l ha con ngi,
khng nhn nhn nhn phm ca h, mua bn hoc trao i
h nh hng ha. Ti ny xc phm n nhn phm v
nhng quyn cn bn ca con ngi v dng bo lc bin h
858

thnh mt vt dng hoc ngun li. Thnh Phao-l ra lnh

cho mt ch nhn Ki-t hu phi i x vi ngi n l
ng o "khng nh mt n l, nhng nh mt ngi anh
em rt thn mn...nh mt con ngi, trong c Cha" (Plm
16).
Tn trng s ton vn ca cc th to
2415 226, 358 378 373
iu rn th by dy phi tn trng s ton vn ca
vn vt. Thin Cha ban th vt, thc vt v nhng vt v
tri, nhm phc v li ch chung ca nhn loi trong qu kh,
hin nay v tng lai ( x. St 1,28-31 ). Khi s dng cc
ngun ti nguyn khong cht, thc vt v ng vt trong v
tr, con ngi phi tn trng cc i hi ca lun l : ng
Sng To ban cho con ngi quyn b ch trn cc vt v
tri v nhng sinh vt khc, nhng khng phi quyn tuyt
i, v phi n nh hng trn i sng ca tha nhn,
k c nhng th h tng lai; quyn ny i chng ta phi
trn trng s ton vn ca vn vt (x. CA 37 -38).
2416 344
Th vt l nhng th to ca Thin Cha v c
Ngi n cn chm sc (Mt 6,2 ). Chng hin hu ca tng
v tn vinh Ngi ( x. n 3, 57 -58 ). Do , con ngi phi
bit thng chng. Cc thnh nh Phan-xi-c t-xi-di hoc
Phi-lip-ph N-ri u i x du hin vi th vt.
2417 2234
Thin Cha dng nn con ngi ging hnh nh
Ngi v trao ph quyn qun l cc th vt ( x. St 2,19-20;
9,1-4 ). Do con ngi c php n tht th vt v ly da
lm y phc, c th thun ha chng tr lc con ngi
trong lao ng v gii tr. Nhng th nghim y hc v khoa
859

hc trn th vt c th chp nhn c v phng din lun

l, min l trong nhng gii hn hp l v gp phn vo
vic cha bnh hoc cu ly mng sng con ngi.
2418 2446
Hnh h hay git hi th vt cch v ch l iu tri
vi phm gi con ngi. Cng th, chi ph nhng s tin qu
ng cho th vt, l ra phi u tin lm gim bt s khn
cng ca con ngi, th cng l mt vic bt xng. Ngi ta
c th thng th vt, nhng khng c dnh cho chng
tnh yu, ch xng vi con ngi.
III. HC THUYT X HI CA HI THNH
2419 1960 359
"Mc khi Ki-t gio a ta n s hiu bit su xa
hn v nhng lut l ca i sng x hi" ( x. GS 23,1 ). Qua
Tin Mng, Hi Thnh nhn c mc khi trn vn chn l
v con ngi. Khi chu ton s v loan bo Tin Mng, Hi
Thnh nhn danh c Ki-t, xc nhn cho con ngi bit
phm gi ring v n gi hip thng ca con ngi. Hi
Thnh dy cho con ngi bit cc yu sch ca cng l v
ha bnh, hp vi nh khn ngoan ca Thin Cha.
2420
Trong lnh vc kinh t v x hi, Hi Thnh ch a
ra mt phn on lun l "khi cc quyn cn bn ca con
ngi hoc phn ri cc linh hn i hi" ( x. GS 76,5 ). V
mt lun l, Hi Thnh c s mng khc vi chnh quyn :
Hi Thnh quan tm n cc kha cnh trn th ca cng ch
v chng qui hng v S Thin ti thng, l cu cnh ti
hu ca chng ta. Hi Thnh c gng ph bin nhng lp
trng ng n i vi ca ci trn th v vi cc quan h
kinh t x hi.
860

2421
Hc thuyt x hi ca Hi Thnh c pht trin vo
th k th XIX khi Tin Mng tip xc vi x hi k ngh tn
tin, vi cc c cu mi sn xut cc sn phm tiu th,
vi khi nim mi v x hi, v quc gia v quyn bnh, vi
cc hnh thc mi ca lao ng v quyn s hu. S pht
trin hc thuyt kinh t v x hi ca Hi Thnh, xc nhn
gi tr vng bn ca quyn gio hun, cng nh cho thy
ngha ch thc ca Truyn Thng lun lun sng ng v
tch cc ( x. CA 3 ).
2422 2044
Hc thuyt x hi ca Hi Thnh l tp hp cc li
dy ca Hi Thnh v cc bin c lch s, di nh sng mc
khi ca ton b Li Cha, v s tr gip ca Cha Thnh
Thn ( x. SRS 1,41 ). Nhng ngi thin ch d dng chp
nhn gio thuyt ny, khi chng c cc Ki-t hu th hin
trong i sng.
2423
Hc thuyt x hi ca Hi Thnh ra nhng nguyn
tc suy t, nhng tiu chun phn on, nhng ng hng
hnh ng :
Bt k th ch no ch cn c vo cc yu t kinh t
quyt nh nhng mi tng quan x hi, u nghch vi
bn cht ca con ngi v ca cc hnh vi nhn linh ( x. CA
24 ).
2424 2317
V mt lun l, khng th chp nhn mt l thuyt
coi li nhun l qui lut tuyt i v mc ch ti hu ca
sinh hot kinh t. S ham m tin ca qu a n nhng

861

hu qu tai hi. y l mt trong nhng nguyn nhn gy ri

lon trt t x hi (x. GS 63,3; LE 7; CA 35 ).
Nhng th ch "i hy sinh nhng quyn li cn bn
ca c nhn v on th cho t chc sn xut tp th" u i
ngc vi phm gi con ngi ( x. GS 65 ). Nhng g bin
con ngi thnh phng tin thun ty trc li, u n l
ha con ngi, a ti vic tn th tin bc v gp phn
truyn b ch ngha v thn. "Anh em khng th va lm ti
Thin Cha, va lm ti tin ca c" ( x. Mt 6,24; Lc
16,13 ).
2425 676 1886
Hi Thnh phi bc cc thc h chuyn ch v v
thn ang hot ng di hnh thc "ch ngha cng sn"
hoc "ch ngha x hi". Mt khc, Hi Thnh cng phi bc
ch ngha c nhn v vic coi lut th trng l qui lut ti
thng trn lao ng ca con ngi, trong cch thc hnh
ca "ch ngha t bn" ( x. CA 10; 13;44 ). iu hnh kinh t
ch da trn k hoch tp trung s ph hy tn gc cc mi
lin h x hi; iu hnh ch da theo qui lut th trng s vi
phm cng bng x hi. "Th trng khng th tha mn
c nhng nhu cu mun mt ca con ngi" (CA 34).
Ngi tn hu phi tc ng vo th trng v cc sng kin
kinh t, c c mt iu hnh hp l da trn mt bc
thang gi tr ng n v v cng ch.
IV. HOT NG KINH T V CNG BNG X HI
2426 1928
Pht trin kinh t v gia tng sn xut u nhm phc
v nhng nhu cu ca con ngi. i sng kinh t khng ch
nhm vo vic gia tng cc sn phm, li nhun hoc quyn
lc, nhng trc tin l phc v con ngi : con ngi
862

ton din v ton th cng ng nhn loi. Hot ng kinh t

c iu hnh theo nhng phng php ring nhng phi
tn trng cc khun kh lun l v cng bng x hi, p
ng nh ca Thin Cha v con ngi ( x. GS 64 ).
2427 307 378 531
Lao ng l cng trnh trc tip ca nhng con ngi
c sng to theo hnh nh ca Thin Cha, v c mi
gi cng nhau tip ni cng trnh sng to khi lm ch a
cu ( x. St 1, 28; GS 34; CA 31 ). Do , lao ng l mt bn
phn : "Ai khng chu lm vic th cng ng n" ( x. 2 Th
3,1-10;1 Th 4,11 ). Khi lao ng, con ngi biu dng cc
n hu ca ng Sng To v nhng ti nng Cha ban. Lao
ng cn c gi tr cu chuc ( x. St 3,14-19 ). Khi kt hp
vi c Gi-su, ngi th lng Na-da-rt v cng l ng
chu ng inh trn i S, con ngi qua nhng vt v lao
ng c cng tc vi Con Thin Cha trong cng trnh
cu . H chng t mnh l mn ca c Ki-t khi vc
thp gi hng ngy, qua vic chu ton nhng bn phn trong
sinh hot ( x. LE 27 ). Lao ng c th l mt phng th
thnh ha v thm nhun cc thc ti trn th bng thn kh
ca c Ki-t.
2428 2834 2185
Trong lao ng, con ngi s dng v th hin mt
phn cc kh nng t nhin ca mnh. Gi tr hng u ca
lao ng h ti chnh con ngi, l tc gi v l ngi th
hng n. Lao ng v con ngi, ch khng phi con ngi
v lao ng ( x. LE 6 ).
Mi ngi c quyn nh lao ng m c c cc
phng th nui sng bn thn v nhng ngi thn, cng
nh phc v cng ng nhn loi.

863

2429
Mi ngi c quyn c sng kin trong sinh hot kinh
t, s dng chnh ng cc ti nng ca mnh gp phn
lm ra nhiu ca ci cho mi ngi c hng, v gt hi
nhng hiu qu chnh ng do cc n lc ca mnh. H phi
tm tun theo cc qui nh do chnh quyn hp php ra
v cng ch ( x. CA 32,34 ).
2430
i sng kinh t lin can n nhiu quyn li khc
nhau, thng i nghch nhau, nn thng xy ra cc xung
t ( x. LE, 11). Phi c gng gii quyt cc xung t bng
thng lng, da trn s tn trng cc quyn li v bn
phn ca mi thnh phn x hi: ban iu hnh cc x
nghip, i din cng nhn, th d cc t chc nghip on,
v i din chnh quyn.
2431 1908 1883
Trch nhim ca Nh Nc. "Hot ng kinh t, c
bit l nn kinh t th trng, cn n nhng nh ch, php
lut v chnh sch. Hot ng kinh t phi c bo m
bng t do c nhn v quyn t hu, ngoi ra phi c h
thng tin t n nh v cc dch v cng cng hu hiu.
Nhim v chnh yu ca Nh Nc l bo m s an ton
ngi lao ng c th hng hiu qu cng vic lm ca h
v do h s cm thy c khuyn khch lm vic cch
hiu qu v lng thin... Nh Nc cng c bn phn gim
st v hng dn vic thc thi nhn quyn trong lnh vc
kinh t. Tuy nhin trong lnh vc ny trch nhim u tin
khng phi ca nh nc nhng ca cc c nhn, cc on
nhm khc nhau v cc hip hi l thnh vin ca x hi ( x.
CA 48 ).

864

2432 2415
Nhng ngi lnh o x nghip chu trch nhim
trc x hi v mt kinh t v sinh-thi ca cng vic lm n
ca mnh ( x. CA 37 ). H quan tm n li ch ca con
ngi ch khng lo gia tng li nhun. D nhin, li nhun
cn thit v gip thc hin nhng u t bo m tng lai
ca x nghip v bo m cng n vic lm ca cng nhn.
2433
Mi ngi phi c quyn lm vic v chn ngh,
khng b k th bt cng, nam hay n, ngi khe mnh hay
tn tt, ngi a phng hay ngi ni khc ( x. LE 19,2223 ). Ty hon cnh x hi phi gip cc cng dn c
cng n vic lm ( x. CA 48 ).
2434 1867
Ngi lao ng c quyn hng ng lng cng
bng. Khng tr hoc gi tin lng li, l mt ti bt cng
nghim trng ( x. Lv 19,13; nl 24,14-15; Gcb 5,4 ). nh
gi tin lng cho cng bng, phi lu n cc nhu cu v
ng gp ca mi ngi. "Ty theo nhim v v nng sut
ca mi ngi, tnh trng ca x nghip v cng ch, vic lm
phi c tr lng sao cho con ngi c kh nng xy
dng cho mnh mt i sng xng hp v phng din vt
cht, x hi, vn ha v tinh thn" ( x. GS 67,2 ). V phng
din lun l, s tha thun gia ch v th khng nh
mc lng.
2435
V mt lun l, nh cng l vic chnh ng, khi
l mt phng th khng trnh c hoc cn thit, t
c li ch tng xng. nh cng khng th chp nhn
c v mt lun l, khi km theo bo ng hoc khi ch

865

c dng nhm nhng mc tiu khng trc tip lin h n

cc iu kin lm vic hay tri nghch vi cng ch.
2436
Khng ng gp l ph cho nhng c quan an ninh x
hi do chnh quyn hp php qui nh l iu bt cng.
Tnh trng tht nghip, i vi nn nhn, lun xc
phm n phm gi ca h v l mt e da cho th qun
bnh ca i sng. Ngoi s thit hi m c nhn ngi
phi gnh chu, tht nghip cn em li nhiu mi nguy cho
gia nh ca h ( x. LE 18 ).
V. CNG BNG V TNH LIN I GIA CC
QUC GIA
2437 1938
Trn bnh din quc t, tnh trng cc ngun ti
nguyn v cc phng tin kinh t khng c phn b ng
u, n gy nn mt "h su" gia cc quc gia ( x.
SRS,14 ). Mt bn l nhng quc gia c c v pht trin
cc phng tin tng trng; bn kia l nhng quc gia n
nn chng cht.
2438 1911 2315
Ngy nay, "vn x hi mang mt chiu kch quc
t" (x. SRS 9), v nhiu nguyn do khc nhau nh tn gio,
chnh tr, kinh t v ti chnh. Gia cc quc gia vn c lin
h chnh tr, cn phi lin i vi nhau. Tnh lin i ny li
cn khn thit hn na khi phi loi tr nhng "gung my
kinh t tn nhn" ngn chn qu trnh pht trin ca cc quc
gia yu km ( x. SRS 17,45 ). Thay v cc h thng kinh ti
y lm dng hoc bc lt ( x. CA 35 ), nhng trao i
thng mi bt cng gia cc quc gia, chy ua v trang,
866

chng ta phi c mt c gng chung huy ng cc ngun

ti nguyn vo nhng mc tiu pht trin lun l, vn ha v
kinh t "nh xc nh li nhng quyn u tin v cc bc
thang gi tr" ( x. CA 28 ).
2439
Cc nc giu phi c trch nhim i vi nhng
quc gia khng c nhng phng th pht trin hoc khng
pht trin c v nhng bin c lch s bi t. y l mt
bn phn ca tnh lin i v bc i. cng l mt i hi
ca cng bnh, nu s sung tc ca cc nc giu l do
nhng ti nguyn ca cc nc ngho, nhng cha c tr
gi ng mc.
2440
Vin tr trc tip ch l phn ng nht thi p ng
nhng nhu cu trc mt v t xut, chng hn do thin tai
hay dch t. Nhng vin tr ny khng b p nhng
thit hi nng n sau tai bin, cng khng th trng k tha
mn cc nhu cu c. Phi ci t cc th ch kinh t v ti
chnh quc t, c th c c nhng trao i cng bng
hn vi cc nc chm pht trin ( x. SRS 16 ). Phi nng
c gng ca cc nc ngho ang phn u pht trin v
gii phng (x.CA 26). iu ny phi c p dng c bit
trn bnh din nng nghip. Nng dn l thnh phn ngho
i ng o, nht l th gii th ba.
2441 1908
Nn tng cho mi pht trin trn vn x hi loi
ngi i buc phi nng cao cm thc v Thin Cha v
nhn thc v mnh. S pht trin ny lm gia tng gp bi ti
sn vt cht phc v con ngi v t do, gim bt s cng
kh v bc lt kinh t, tn trng bn sc vn ha v khai m
chiu kch siu vit ( x. SRS 32; CA 51. ).
867

2442 899
Cc mc t ca Hi Thnh khng c trch nhim
nhng tay trc tip vo c cu chnh tr cng nh vic t
chc i sng x hi. Trch nhim ny l n gi ca gio
dn; h cng tc vi ng bo theo sng kin ring mnh. C
nhiu ng li c th rng m cho vic tham gia chnh tr
ca h; nhng phi lun nhm ti cng ch v thch ng vi
s ip Tin Mng cng nh gio hun Hi Thnh. Ngi tn
hu c bn phn "tham gia vo lnh vc trn th vi s nhit
tnh ca ngi Ki-t hu v sng nh nhng ngi kin to
ha bnh v cng l" ( x. SRS 47; SRS 42 ).
2544-2547
VI. YU THNG NGI NGHO
2443 786 525,544, 853
Thin Cha chc phc cho ai gip ngi ngho v
kt n ai lnh m vi h. "Ai xin th hy cho; ai mun vay
mn, th ng ngonh mt i" (Mt 5,42) "Anh em c
cho khng, th cng phi cho khng nh vy" (Mt 10,8). c
Gi-su Ki-t nhn ra k c Ngi tuyn chn ( x. Mt
25,31-36 ) qua vic h lm cho ngi ngho. Du ch s
hin din ca c Ki-t l "k ngho c nghe Tin Mng"
(Mt 11,5) ( x. Lc 4,18 ).
2444 1716
"Hi Thnh vn lun yu thng ngi ngho... y
l truyn thng ngn i ca Hi Thnh" ( x. CA 57 ). Hi
Thnh mc ngun cm hng cho tnh yu ny t Tin
Mng ca Bt Phc (x. Lc 6, 20-22), t chnh s ngho kh
ca c Gi-su (x. Mt 8, 20) v t lng thng xt ca
Ngi i vi k ngho (x. Mc 12,41-44). Tnh yu i vi
ngi ngho phi tr thnh mt trong nhng ng lc thc
y tn hu hot ng v "lm n, c g chia s vi ngi
868

tng thiu" (Eph 4,28). iu ny khng phi ch gii hn

s ngho kh v vt cht nhng cn hng ti nhiu hnh
thc ngho i vn ha v tn gio ( x. CA 57 ).
2445 2536.
Tnh yu i vi k ngho khng th i i vi lng
ham mun giu sang qu cng nh s dng ca ci qu
ch k :
2547
"Gi y, hi nhng k giu c, cc ngi hy than
van rn r v nhng tai ha sp xung trn u cc
ngi. Ti sn ca cc ngi h nt, qun o ca
cc ngi b mi n. Vng bc ca cc ngi b
r st; v chnh r st y l bng chng buc ti cc
ngi; n s thiu hy xc tht cc ngi nh la.
Cc ngi lo tch tr trong nhng ngy sau ht
ny. Cc ngi gian ln m gi li tin lng ca
nhng th i ct la trong rung ca cc ngi. Ka,
tin lng y ang ku ln on trch cc ngi, v
ting ku ca nhng th gt y thu n tai Cha
T cn khn. Trn ci i ny, cc ngi sng xa
hoa, bung theo khoi lc, lng cc ngi c
no y tha mn trong ngy st hi. Cc ngi kt
n, git hi ngi cng chnh, v h chng
cng li cc ngi" (Gcb 5,1-6).
2446 2402.
Thnh Gio-an Kim Khu nhc li trch nhim ny vi
nhng li khn thit : "Khng cho k ngho c chia s ca
ci thuc v h l n cp v cp ly mng sng ca h. Ca
ci chng ta ang nm gi, khng phi l ca chng ta,
nhng l ca h" (Laz 1,6). "Phi tha mn nhng i hi
cng bnh trc , ko nhng tng phm em cho, tng l

869

v bc i, m tht ra l v c cng bng phi n tr" ( x. AA

8 ).
"Khi tng nhng th cn thit cho ngi ngho,
chng ta khng lm v lng qung i c nhn, nhng
l hon tr cho h nhng g thuc v h. Qua ,
chng ta chu ton mt trch nhim cng bng hn l
thc hin mt hnh vi bc i" (T. Gh-g-ri- C,
3,21).
2447 1460 1038 1969.
Cc vic t thin l nhng hnh vi bc i, qua
chng ta gip tha nhn nhng g cn thit cho th xc v
tinh thn ( x. Is 58,6-7; Dt 13,3 ). Dy d, khuyn nh, an i,
khch l, cng nh tha th, nhn nhc, chu ng l nhng
hnh vi bc i v mt tinh thn. Cng vic t thin v mt vt
cht phi k : cho k i n, cho k v gia c tm tr, cho k
rch ri n mc, thm ving bnh nhn v k t y, chn
xc k cht ( x. Mt 25, 31-46 ). Trong cc hnh vi , b th (
x. Tb 4,5-11; Kn 17,22 ) l mt trong nhng chng c chnh
yu ca tnh bc i huynh ; cng l hnh ng p lng
Thin Cha (Mt 6,2-4) :
1004
"Ai c hai o, th chia cho ngi khng c; ai c g
n, th cng lm nh vy" (Lc 3,11). "Tt hn, hy b
th nhng g cc ngi c, ri th mi s s tr nn
trong sch cho cc ngi" (Lc 11,41). "Gi nh c
ngi anh em hay ch em khng c o che thn v
khng ca n hng ngy, m c ai trong anh em li
ni vi h : "Hy i bnh an, mc cho m v n cho
no", nhng li khng cho h nhng th thn xc h
ang cn, th no c ch li g ?" (Gcb 2,15-16; 1 Ga
3,17).

870

2448 886 1586.

S khn cng ca con ngi xut hin di nhiu
hnh thc : thiu thn vt cht, bt cng v n p, bnh hon
th xc v tm thn, cui cng l ci cht. S khn cng ny
l du ch cho thy con ngi sau nguyn ti yu ui t bm
sinh v cn n n cu . V th, c Ki-t chnh lng
thng xt v mang ly thn phn khn cng ca con ngi
v t ng ha vi "ngi b nh trong cc anh em". Ngay
t u, Hi Thnh )u i c bit nhng ngi cng kh
nng , bo v v gii phng h, mc d vn c nhiu phn
t khng lm nh vy. Hi Thnh thc hin iu ny
qua v s cng cuc t thin m thi no v u cng
khng th thiu" (x "Libertatis Conscientia" 68 ).
2449 1397
Sch Nh Lut khuyn co: "Ngi ngho khng
bao gi vng bng trn t nc. V th, ta truyn cho ngi:
phi m rng bn tay cho ngi anh em ngho i, cng kh
ang sng trn t nc ca ngi" (nl 15,11). p li li
khuyn co ny Cu c c nhng lut nh : nm ton
x, cm ly li v xit n, np thu thp phn, tr lng cng
nht, quyn c mt rung la v vn nho. c Gi-su
cng tuyn b : "Ngi ngho th anh em lun c bn cnh;
cn Thy, anh em khng c lun mi u" (Ga 12,8). V nh
vy, c Gi-su khng gim nh li cc ngn s xa kia :
"Chng dng tin mua ngi c thn, mua k ngho bng
gi mt i dp" (Am 8,6), nhng mi gi chng ta nhn ra
Ngi trong nhng k ngho i l anh em ca Ngi (Mt
25,40).
786
Khi thnh R-sa thnh Li-ma b m trch v em
nhng k ngho, nhng bnh nhn vo nh, thnh n
tr li : "Khi chng ta phc v ngi ngho v ngi
871

bnh l chng ta phc v chnh c Gi-su. Chng ta

khng c l l trong vic gip tha nhn, v
chng ta phc v Cha Gi-su trong anh em" (Vita).
TM LC
2450
"Ngi ch trm cp" (nl 5,19). "Nhng k trm
cp, tham lam... cp bc s khng c Nc Thin Cha
lm c nghip" (1 Cr 6,10).
2451
iu rn th by truyn phi thc thi cng bng v
bc i khi qun l ca ci trn th v thnh qu lao ng.
2452
Thin Cha sng to vn vt cho ton th nhn loi.
Quyn t hu khng hy b quyn chung hng nhng ca
ci ny.
2453
iu rn th by cm trm cp. Trm cp l chim
ot ti sn ca k khc nghch li mun chnh ng ca
s hu ch.
2454
Mi hnh thc chim ot hay s dng ti sn ca k
khc cch bt cng, u vi phm iu rn th by. Bt cng
i buc phi n b. Cng bng giao hon buc phi hon
tr li ti sn b chim ot.
2455

872

Lut lun l nghim cm mi hnh vi n l ha con

ngi v li nhun hay c ti, hoc mua bn, trao i h
nh hng ha.
2456
ng Sng To ban cho con ngi quyn s dng
ti nguyn khong sn, thc vt v ng vt trn th gii.
Nhng h phi tn trng nhng trch nhim lun l, i vi
c nhng th h tng lai.
2457
Thin Cha trao cho con ngi quyn trn cc th
vt. Con ngi phi chm sc chng. V c s dng
p ng nhng nhu cu chnh ng ca con ngi.
2458
Trong lnh vc kinh t v x hi, Hi Thnh c quyn
ln ting khi nhng quyn cn bn ca con ngi hay n cu
i buc. Hi Thnh quan tm n cng ch thuc lnh
vc trn th ca loi ngi, bao lu cng ch ny qui hng
vo s thin ho ti cao l cng ch ca chng ta.
2459
Con ngi l tc gi, trung tm v cu cnh ca ton
b i sng kinh t v x hi. Mu cht ca vn x hi l
lm th no ca ci Thin Cha sng to cho mi ngi
hng dng, c n tn tay mi ngi theo l cng bng
v tng tr bc i.
2460
V con ngi va l tc gi, va l mc tiu ca lao
ng, nn con ngi l yu t quyt nh cho gi tr chnh
yu ca lao ng. Qua lao ng, con ngi tham gia vo

873

chng trnh sng to ca Thin Cha. Lao ng c th c

gi tr cu , nu con ngi bit kt hp vi c Ki-t.
2461
Pht trin ch thc l pht trin con ngi ton vn,
gip h thm kh nng p li n gi lm ngi, ngha l
p li li mi gi ca Thin Cha.
2462
B th l bng chng ca bc i huynh v l hnh
vi cng bng p lng Thin Cha.
2463
Chng l chng ta khng nhn ra La-da-r, ngi
hnh kht i kh trong d ngn ca c Gi-su, gia bao
ngi khng cm o, khng nh ca? Chng l chng ta
khng nghe c ting ca c Gi-su : "Cc ngi
khng lm cho chnh Ta?" (Mt 25, 45).
Mc 8

IU RN TH TM
Ngi khng c lm chng gian hi ngi (Xh
20, 16). Cc ngi cn nghe lut dy ngi xa rng
: "Ch bi th, nhng hy trn li th i vi Cha"
(Mt 5,33)
2464
iu rn th tm cm xuyn tc chn l trong khi
giao tip vi tha nhn. Qui nh lun l ny bt ngun t n
gi ca Dn Thnh lm chng nhn cho Thin Cha ca
mnh, ng l chn l v mun c chn l.
874

Khi ni hoc lm iu g xm phm n chn l, con ngi

t chi sng ngay thng v lun l. Lm nh vy l bt trung
nng n vi Thin Cha v do ph hy nn tng ca Giao
c.
I. SNG TRONG CHN L
2465 215
Cu c chng nhn : Thin Cha l ngun mch
chn l. Li Ngi l chn l (x. Cn 8,7; 2 Sm 7,28 ). Lut
Ngi l chn l (x. Tv 119, 142). "Lng tn trung Ngi tn
ti n mun i" (x. Tv 119, 90; Lc 1, 50). Bi v Thin
Cha l "ng Chn Tht" (Rm 3,4), nn mi thnh phn
Dn Ngi c mi gi sng trong chn l (x. Lc 1,50).
2466 2153
Ni c Gi-su Ki-t, chn l ca Thin Cha c
by t ton vn. c Gi-su trn y n sng v chn l (Ga
1,14), l " nh sng th gian"( Ga 8,12), l "s tht"( x. Tv
119,30). "Ai tin vo Ngi th khng cn trong bng ti"
(Ga 12, 46). Mn ca c Gi-su" trong li Ngi", nh
nhn bit "chn l gii thot" (Ga 8, 32) v thnh ha (x.
Ga 14,6 ). Bc theo c Gi-su l sng nh "Thnh Thn
chn l" (Ga 14,17) m Cha gi n nhn danh Ngi (x. Ga
17,17 ) v Thnh Thn s dn a n "chn l ton vn"
(Ga 16,13). c Gi-su dy cc mn phi yu mn chn
l v iu kin : Trong li n ting ni ca anh em, "h c th
phi ni c", "khng th phi ni khng" (Mt 5, 37).
2467 2104
T nhin, con ngi hng n chn l. Con ngi
bit mnh phi tn trng v lm chng cho s tht : "V c
phm gi, mi ngi c thi thc v c bn phn tm kim
chn l, trc tin l chn l v tn gio. H thy mnh phi
875

tha thit vi s tht ngay khi nhn bit s tht v iu chnh

ton b i sng theo cc i hi ca s tht" (Ga 14,26).
2468 1458
Khi chn l c th hin trong hnh ng v li ni,
chng ta gi l chn chnh, thnh tht hoc thng thn. Chn
l hoc chn tht l nhn c gip con ngi thnh tht trong
cc hnh vi v li ni, khng gian di, gi v, o c gi.
2469 1807
"Ngi ta s khng th sng chung vi nhau c
nu khng tn nhim nhau, ngha l nu khng cho nhau bit
s tht" ( x. DH 2 ). c tnh chn tht i chng ta cho
ngi khc bit s tht h c quyn bit. Ngi chn tht
va lng thin, va cn mt : ni iu phi ni v gi kn
iu phi gi kn. Theo c cng bnh, "ngi ta phi sng
thnh tht vi nhau" (T. T-ma A-qui-n, s. th 2-2, 109,3 ).
2470
Ngi mn c Ki-t chp nhn "sng trong chn
l", ngha l sng n s v thnh tht theo gng mu ca
Cha. "Nu chng ta ni l chng ta c hip thng vi
Ngi,m li sng trong ti tm, th chng ta ni di, v
khng hnh ng theo s tht" (1Ga 1,6).
II. " LM CHNG CHO CHN L"
2471 1816
Trc mt Phi-la-t, c Ki-t tuyn b : "Ti
n th gian l lm chng cho s tht" (Ga 18, 37). Ngi
Ki-t hu ), "ng h thn v phi lm chng cho Cha"
(2Tm 1,8). Trong nhng hon cnh cn phi lm chng cho
c tin, ngi Ki-t hu phi tuyn xng khng p m, theo
gng thnh Phao-l trc mt cc thm phn. Ngi Ki-t
876

hu phi c gng "lng tm khng c g ng ch trch

trc mt Thin Cha v ngi ta" (Cv 24,16).
2472 863, 905
Bn phn tham gia vo i sng ca Hi thnh, thc
y ngi Ki-t hu hnh ng nh nhng chng nhn ca
Tin Mng v chu ton nhng trch v pht xut t bn phn
y. Lm chng nhn l truyn t c tin bng li ni v vic
lm. Lm chng cho c tin l mt vic lm chnh ng
khng nh hoc lm cho k khc nhn bit chn l (x. Mt
18,16):
Mi Ki-t hu d sng u, u phi ly gng
mu i sng v chng t li ni biu dng con
ngi mi m h mc ly nh b tch Thnh Ty,
v sc mnh ca Cha Thnh Thn m h c
cng c nh b tch Thm Sc" ( x. AG 11 ).
2473 852 1808 1258
T o l cht lm chng cho chn l c tin, nn
l li chng cao qu nht. Sng kt hp vi c Ki-t, khi
chu cht, v t o lm chng cho ng cht v sng
li. Nhng v t o lm chng cho chn l c tin v o l
Ki-t gio bng ci cht anh hng. "Hy ti tr nn mi
ngon cho c th. Chnh nh chng m ti s c v vi
Thin Cha" (T. Inhaxi thnh Antikia, Rom. 4,1 ).
2474
Hi Thnh ht sc cn thn thu thp k nim v
nhng ngi i n tn cng lm chng cho c tin.
Truyn cc v t o l vn kh ca Chn L c vit bng
mu :

877

1011
"Nhng quyn r ca th gian v cc vng quc th
trn s chng ch g cho ti. i vi ti, cht ( c
kt hp ) vi c Ki-t Gi-su, cn hn c thng
tr c mt t ny. Chnh Ngi l ng ti tm kim,
ng cht cho chng ta. Chnh Ngi l ng ti
khao kht, ng sng li v chng ta. Gi pht ti
cho i gn k (T. Inhaxi thnh Antikia, Rom
6,1-2 ).
Con chc tng Cha v Cha cho con c hng
ngy ny v gi ny, c k vo s cc v t o ca
Cha... Ly Thin Cha trung tn v chn tht, Cha
gi li Cha ha. V n hu ny v v tt c mi
s, con ngi khen Cha, con chc tng Cha, con tn
vinh Cha nh v Thng T vnh hng trn tri l
c Gi-su Ki-t, Con rt yu du ca Cha. Nh
Ngi, ng lun vi Cha v Cha Thnh Thn,
con xin tn vinh Cha by gi v cho n mun mun
i A-men (T. Plycap, mart. 14, 2-3 ) ".
III. NHNG XC PHM N CHN L
2475
L mn ca c Ki-t, chng ta "mc ly con
ngi mi, l con ngi sng to theo hnh nh Thin Cha
sng tht s cng chnh v thnh thin" (Ep 4, 24). Mt
khi ci b s gian di (Ep 4, 25) chng ta phi "t b mi
th gian c, mi iu xo tr, gi hnh v ghen tng cng
mi li ni gim pha" (1 Pr 2,1).
2476 2152
Chng di v th gian. Cng khai ni nghch vi s
tht l mt li nng. Trc ta n, li ni nh th l chng
878

di ( x. Pr 19,9 ). Khi ni di m cn th, th l th gian.

Chng di v th gian s dn n mt ngi v ti b kt n
hoc can phm c g ti hoc gia tng hnh pht cho b
co (x. Pr 18, 5), lm cho cc thm phn i n nhng phn
quyt lch lc.
2477
V phi tn trng thanh danh ca ngi khc, chng
ta khng c c thi v li ni c th gy hi cho h ( x.
CIC can.220). Chng ta c li khi :
- Phn on h , ngha l khi khng c c s m
minh nhin hoc mc nhin cho rng mt ngi c li v
lun l;
- Ni xu ngha l khi khng c l do khch quan
chnh ng m li tit l nhng tt xu v nhng li lm ca
k khc cho nhng ngi cha bit ( x. Kn 21,28 );
- Vu khng tc l khi dng nhng li ngc vi s
tht m lm hi thanh danh k khc v to c cho ngi ta
phn on sai lm v ngi y.
2478
trnh phn on h , chng ta phi c gng ct
ngha tt cho ngh, li ni v vic lm ca tha nhn :
Mi Ki-t hu tt phi sn sng bo cha cho ngi
khc hn l ln n. Nu khng bu cha c, th
phi hi xem ngi y c ni g, nu ngi y ni
sai, th hy ly tnh thng m sa cha; v nu cha
th tm mi phng th thch hp gip ngi y
hiu c v thot c sai lm (T.I-nh Linh Thao,
22).
2479 1753

879

Ni xu v vu khng lm mt thanh danh v danh d

ca ngi khc. Danh d l bng chng x hi tn trng
phm gi con ngi, v mi ngi t nhin c quyn c
tn trng thanh danh. Do , ni xu v vu khng l phm
n cng bnh v bc i.

2480
Phi loi tr mi li ni hoc thi nh nnh ht, a dua,
tng bc hoc ly lng thc y k khc lm iu xu v
n i bi. Tng bc l mt li nng nu ng la vi cc
thi xu hoc cc ti nng. mun gip hoc tnh bn
khng bin minh c cho li ni gi di. Tng bc l mt
ti nh khi ch v mun lm vui lng ngi khc, trnh mt
iu xu, thot khi mt tnh th kh khn hay t c
nhng li ch chnh ng.
2481
Khoe khoang hoc khoc lc l mt li nghch vi s
tht. Ma mai cng l ti khi c chm bim mt cch c x
no ca ngi khc h gi h.
2482 392
"Ni di l ni sai s tht, vi nh nh la k
khc"(T.u-tinh, mend.4,5 ). Cha Gi-su kt n ni di nh
mt cng vic ca ma qu "Cha cc ngi l ma qu ... v s
tht khng trong n. Khi ni di l n ni theo bn tnh ca
n, v n l k ni di v l cha s gian di" (Ga 8,44).
2483
Khi ni di ngi ta trc tip xc phm n chn l.
Ni di l ni hay hnh ng nghch vi chn l la gt.
Ni di lm hi n tng quan gia con ngi vi chn l
v con ngi vi nhau, nn k ni di xc phm n tng
880

quan nguyn thy gia con ngi v li ni ca con ngi

vi Cha.
2484 1750
Ti ni di nng hay nh ty theo mc lm sai lc
chn l, ty theo cc hon cnh v nh ca k ni di, ty
theo nhng thit hi m nn nhn ca n phi hng chu.
Ngay c khi ni di ch l ti nh, cng tr thnh ti trng
nu vi phm nng n n cng bnh v bc i.
2485 1756
Ti ni di bao gi cng l iu phi ln n, v lm
mt gi tr li ni trong khi li ni c nhim v truyn thng
cho k khc chn l mnh bit. Li ni c la gt k
khc, l li phm n cng bng v bc i. Ti ny cng nng
hn khi c nguy c gy ra nhng hu qu tai hi cho ngi b
la gt.
2486 1607
Ni di v xc phm n c tnh chn tht, thc s
l mt hnh vi th bo i vi k khc, xm phm n kh
nng nhn thc l iu kin h phn on v quyt nh.
Ni di gy chia r gia ngi vi ngi v mi t hi do
chia r m ra. Ni di l tai ha cho mi x hi, lm cho
ngi ta khng cn tin tng nhau v ph hoi nhng mi
tng giao trong x hi.
2487 1459 2412
Ai li phm n cng bnh v chn l, u phi n
b, d c th tha. Khi khng th n b cch cng khai,
th phi lm kn o; nu khng th n b cch trc tip cho
ngi b hi, th phi n b v tinh thn v c bc i. Ai li
phm n thanh danh k khc, cng phi n b nh th.

881

Phi n b tinh thn v i khi v mt vt cht, tng xng

vi thit hi gy ra. y l ngha v lng tm.
IV. TN TRNG CHN L
2488 1740
Con ngi c quyn c thng truyn chn l nhng
khng phi v iu kin. Ai cng phi sng ph hp vi lut
bc i huynh ca Tin Mng. V th, trong nhng hon
cnh c th, gii lut ny i hi mi ngi phi suy xt xem
c nn hay khng nn t by s tht theo yu cu.
2489 2284
Va phi gi c i huynh va phi tn trng chn
l, nn chng ta phi thn trng trc nhng yu cu trnh
by s tht. V li ch v an ton ca tha nhn, v tn trng
i t v cng ch, chng ta c th gi b mt hay ni trnh
i. Bn phn trnh gy gng xu buc chng ta phi ht sc
thn trng. Khng ai b bt buc phi ni s tht cho ngi
khng c quyn c bit ( x. Hc 27,16; Pr 25,9-10 ).
2490 1467
B mt to gii ti l thnh thing v khng c tit
l v bt k l do no. "B mt to gii ti l bt kh vi phm;
do tuyt i cm linh mc gii ti tit l v hi nhn bt
c iu g, bng li ni hoc mt cch no khc, v v bt c
l do g ( x. CIC, can 983,1 )".
2491
Nhng b mt ngh nghip - v d ca cc nh chnh
tr, qun nhn, y s, lut gia - hoc chuyn tm s c yu
cu gi kn, phi c gi b mt tr trng hp ngoi l nu
vic gi b mt s gy ra cho ngi ni ra, hoc cho ngi
tip nhn hoc cho mt tam nhn, nhng thit hi nng
882

n v ch c th trnh c khi ni s tht. D khng buc

phi gi kn, khng c tit l nhng chuyn ring t c th
gy tn hi cho tha nhn, tr khi c l do h trng v tng
xng.
2492 2522
Chng ta phi tn trng b mt i t ca ngi khc.
Ai c trch nhim v cc phng tin thng tin khi phc v
cng ch vn phi tn trng cch tng xng cc quyn li
ca c nhn. Phi ln n vic ngnh thng tin xen vo i t
ca nhng ngi hot ng chnh tr hoc c cng chng
bit n, nu xm phm n cuc sng ring t v s t do
ca h.
V. S DNG NHNG PHNG TIN TRUYN
THNG X HI
2493
Trong x hi hin i, cc phng tin truyn thng
x hi gi mt vai tr quan trng trong lnh vc thng tin,
pht huy vn ha v o to con ngi. Vai tr ny ln dn
theo cc tin b k thut theo lng thng tin phong ph v
a dng cng nh theo nh hng trn cng lun.
2494 1906
Cc phng tin truyn thng phi phc v cng ch (
x. IM 11 ). X hi c quyn c bit nhng tin tc ph bin
da trn s tht v t do, cng bng v tnh lin i.
"Vic thc thi ng n quyn ny i vic truyn
thng phi lun xc thc khi trnh by ni dung v
phi y m vn gi c cng bnh v bc i;
ngoi ra, cch thc truyn thng cng phi lng
thin v thch hp, ngha l c trong vic sn tin v
883

loan tin, tuyt i phi tun gi cc lut lun l, cc

quyn li chnh ng v phm gi ca con ngi"
(IM 5).
2495 906
"Mi thnh phn ca x hi cn phi chu ton bn
phn cng bnh v bc i ca mnh, ngay c trong lnh vc
ny; do , h phi s dng cc phng tin truyn thng x
hi c gng to ra v truyn b nhng d lun lnh mnh"
( x. IM 8 ). Tnh lin i phi l thnh qu ca mt nn thng
tin chn tht v cng bnh, v ca vic t do trao i kin,
nh ngi ta hiu bit v tn trng nhau hn.
2496 2525
Nhng phng tin truyn thng x hi (c bit
nhng phng tin thng tin i chng) c th lm cho
nhng ngi tip nhn tr nn th ng, thiu cnh gic i
vi ni dung v hnh nh c ph bin. Bi vy, nhng
ngi tip nhn phi gi iu v k lut i vi nhng
ngun thng tin i chng. H phi to cho mnh mt lng
tm sng sut v ngay thng, c th chng li nhng nh
hng thiu lng thin.
2497
V bn phn ngh nghip, nhng ngi c trch
nhim thng tin, khi ph bin tin tc phi phc v chn l
nhng khng c li phm c bc i. H cng phi tm
va tn trng bn cht cc s kin va tn trng nhng gii
hn khi ph bnh ngi khc. Khng bao gi c bi nh
ngi khc.
2498 2237 2286
"V cng ch, chnh quyn c trch nhim c bit i
vi nhng phng tin truyn thng. Chnh quyn phi bnh
884

vc v bo v s t do ch thc v ng n trong vic

thng tin ( x. IM 12 ). "Bng cch ban hnh lut l v thi
hnh nghim chnh, chnh quyn phi bo m rng cc
phng tin truyn thng khng b lm dng gy thit hi
nng n cho thun phong m tc v cho nhng tin b ca x
hi ( x. IM 12 ). Chnh quyn phi trng pht k vi phm
thanh danh v b mt i t ca ngi khc. Chnh quyn
phi thng bo kp thi v ng n nhng thng tin lin h
n li ch ca i chng hoc gii p nhng bn tm chnh
ng ca dn chng. Khng g c th bin minh cho vic
dng nhng phng tin truyn thng a ra nhng thng tin
sai lc lo li d lun; lm nh vy l xm phm n t do
ca c nhn v cc nhm.
2499 1903
Lun l kt n cc nh nc c ti xuyn tc chn l
mt cch c h thng, dng cc phng tin truyn thng
khng ch d lun v chnh tr, "git dy" nhng b co v
nhn chng trong cc v n cng khai, tng rng c th
cng c ch chuyn ch bng cch ngn chn v n p
nhng ngi "bt ng quan im".
VI. CHN L, THM M V NGH THUT THNH
2500 1864 341 2189
Khi lm iu thin, con ngi c c nim vui tinh
thn v nt p lun l. Cng th, chn l em li nim vui
v ci p tinh thn. Chn l t mnh p. Li ni chn
tht l cch din t theo l tr ca nhn thc v thc ti c
Thin Cha sng to cng nh v chnh Thin Cha; s chn
tht ny rt cn thit cho con ngi c l tr. Con ngi din
t chn l bng nhiu hnh thc khc nhau, b tc cho nhau,
nht l khi phi ni ln iu khng th din t bng li :
nhng g su thm ca lng ngi, nhng tm tnh siu vt
885

ca linh hn v mu nhim Thin Cha. Trc khi t mc

khi cho con ngi bng li chn l, Thin Cha t mnh
qua ngn ng ph qut ca cng trnh sng to lao ng, tc
phm ca Li v c Khn Ngoan ca Ngi, qua trt t v
s hi ha ca v tr m c tr th ln nh khoa hc u
khm ph c (Kn 13,5) "v cc th to cng ln lao p
th cng gip ta nhn ra ng To Thnh" (Kn 13, 3).
"V chnh ng Sng To mi loi l tc gi ca
mun v p" (Kn 13,3). c Khn Ngoan ta ra t
quyn nng Thin Cha v rc ln trong ngn t vinh
hin ng Ton Nng, nn khng th vng mt t .
c Khn Ngoan phn chiu nh Sng vnh cu, l
tm gng trong phn nh hot ng ca Thin Cha,
l hnh nh lng nhn hu ca Ngi" (Kn 7,25-26).
"c Khn Ngoan rc r hn mt tri, tri vt
mun tinh t , so vi c Khn Ngoan, nh sng cn
km xa, bi trc mn m, nh sng nh phi lui
bc, cn c Khn Ngoan, chng gian t no thng
ni"(Kn 7,29-30). "V p ca c Khn Ngoan lm
ti say m" ( Kn 8,2).
2501 339
"c to dng ging hnh nh Thin Cha" (St 1,
26), con ngi din t chn l v tng quan ca mnh vi
Thin Cha Sng To bng v p ca cc tc phm ngh
thut. Ngh thut l mt hnh thc din t c trng ca con
ngi, vt ln trn nhu cu kim sng m con ngi c
chung vi cc sinh vt khc. Ngh thut l s trn y thoi
mi ca nhng ni tm phong ph, pht sinh t mt ti nng
c ng Sng To ph ban, v t c gng ca chnh con
ngi. Ngh thut l mt dng thc khn ngoan thc tin, kt
hp tr thc vi k nng (Kn 7, 17) to dng cho chn l
ca mt thc ti, bng ngn ng ph hp vi gic quan.
886

Ngh thut c phn ging nh hot ng ca Thin Cha

trong cng trnh sng to, bao lu c khi hng t s tht
v vn vt v tnh yu i vi chng. Nh mi hot ng
khc ca con ngi, ngh thut khng tm cu cnh tuyt i
ni chnh mnh, nhng c nh hng v tr nn cao qu
nh cng ch ca con ngi (Pi XII, din vn ngy 25-121955 v 3-9-1950 ).
2502 1156-1162
Ngh thut thnh s chn tht v p , khi hnh
dng thch ng vi ch ch : l nhc nh chng ta dng
c tin v tm tnh th phng tn vinh Thin Cha siu
vit, ng Tuyt M v hnh v l chn l v tnh yu,
xut hin trong c Ki-t, "Ngi l phn nh v huy hong,
l hnh nh trung thc ca bn th Thin Cha" (Dt 1,3),
"Ni Ngi tt c s vin mn ca thn tnh hin din cch
c th" (Cl 2, 9). V p thn linh c phn chiu ni
c Trinh N M Thin Cha, ni cc thin thn v cc
thnh. Ngh thut thnh ch thc a con ngi n tm
tnh th phng, cu nguyn v yu mn Thin Cha l
ng Sng To v Cu Chuc, ng Thnh Thin v Thnh
Ha con ngi.
2503
V th, chnh cc gim mc, hoc qua cc i din,
phi lu tm c v ngh thut thnh, di mi dng thc c
truyn cng nh hin i, thn trng, loi tr khi phng v
v nhng ni th phng nhng g khng thch hp vi chn
l c tin v ci p ch thc ca ngh thut thnh (x.SC
122-127 ).

887

TM LC
2504
"Ngi khng c lm chng gian hi ngi" (Xh
20,16). Cc mn ca c Ki-t phi "mc ly con ngi
mi l con ngi c sng to theo hnh nh Thin Cha
sng tht s cng chnh v thnh thin" (Ep 4,24)
2505
Chn l hoc chn tht l nhn c gip con ngi
thnh tht trong hnh vi v li ni, khng gian di, gi v v
o c gi.
2506
Ngi Ki-t hu ng h thn v phi lm chng cho
Cha (2Tm 1,8) bng li ni cng nh vic lm. T o l
li chng cao qu nht v chn l c tin.
2507
V phi tn trng thanh danh v danh d ca ngi
khc, chng ta khng c ni xu hay vu khng ai bng
thi hay bng li ni.
2508
Ni di l ni sai s tht vi nh nh la .
2509
Ai li phm n chn l th buc phi n b.
2510
"Khun vng thc ngc" gip chng ta nhn nh
trong nhng trng hp c th xem c nn hay khng nn
tit l s tht cho ngi mun bit.

888

2511
"B mt ta gii ti l bt kh vi phm" ( x. CIC, can.
983, 1 ). Cc b mt ngh nghip phi c gi kn. Khng
c tit l nhng chuyn tm s c th gy hi cho ngi
khc.
2512
X hi c quyn c bit nhng tin tc ph bin da
trn chn l, t do v cng bng. Khi s dng cc phng
tin truyn thng x hi, nhng ngi tip nhn phi bit gi
iu v k lut.
2513
"M thut v nht l ngh thut thnh, t bn tnh,
nhm din t mt cch no , v p v bin ca Thin
Cha qua nhng tc phm nhn loi; ngh thut ny cng
lm cho Thin Cha c ca tng v tn vinh hn, mt khi
nhng tc phm khng nhm ch ch no khc ngoi s
tch cc gp phn hng tm tr con ngi st sng v cng
Cha" (x .SC 122 ).
Mc 9

IU RN TH CHN
"Ngi khng c ham mun nh ngi ta. Ngi
khng c ham mun v ngi ta, ti nam t n,
con b, con la hay bt c vt g ca ngi ta" (Xh
20,17)
"Ai nhn ngi ph n m thm mun th trong lng
ngoi tnh vi ngi y ri" (Mt 5,28).

889

2514 377,400
Thnh Gio-an phn bit ba loi thm mun hoc dc
vng : thm mun ca xc tht, thm mun ca con mt, v
li sng kiu k ( x. 1 Ga 2,16 ). Theo truyn thng hun
gio cng gio, iu rn th chn cm chiu theo cc dc
vng ca xc tht, iu rn th mi cm thm mun ca ci
k khc.
2515 405
Theo nguyn ng, "dc vng" c th ch mi hnh
thc thm mun mnh lit ca con ngi. Thn hc Ki-t
gio dng t ny vi ngha c bit l cn ham mun ca
gic quan i ngc vi l tr. Thnh tng Phao-l ng
ha n vi s ni lon ca "xc tht" chng li "tinh thn" (
x. Gl 5,16; 17,24; Ep 2,3 ). Dc vng l hu qu ca ti u
tin, khi con ngi khng vng phc Thin Cha. Dc vng
lm hn lon cc nng lc lun l con ngi. Dc vng t n
khng phi l mt ti, nhng n hng con ngi n ch
phm ti ( x.Cng ng Tren-t: DS 1515 ).
2516 362 407
Con ngi l mt tng hp gm tinh thn v th xc,
nn trong con ngi sn c mt s cng thng no , mt
cuc chin u gia cc khuynh hng ca "tinh thn" v
ca "xc tht". Nhng tht ra, cuc chin l di sn ca ti
li, va l hu qu va l mt bng chng ca ti. y l
kinh nghim hng ngy ca chng ta v cuc chin thing
ling :
"i vi thnh Tng , vn khng phi l khinh
thng hay kt n thn xc, v cng vi linh hn
thing ling, thn xc to nn bn tnh ca con ngi
v nhn cch ca mi ngi. Tri li thnh Tng
ni n nhng cng vic, hay ni ng hn, v nhng
890

khuynh hng n nh tt hoc xu v mt lun l l

nhn c hay thi xu - y l kt qu ca s tng
phc (trong trng hp th nht) hoc tri li ca s
chng i (trong trng hp th hai) tc ng cu
ca Cha Thnh Thn. V th, ngi vit : "Nu chng
ta sng nh Cha Thnh Thn th hy Cha Thnh
Thn hng dn i ta" (Gl 5,25) (FGio-an Phao-l
II, DeV 55 ).
I. THANH LUYN TM HN
2517 368 1809
Tm hn l trung tm ca nhn cch lun l : "T
trong lng pht xut nhng nh gian t, nhng ti git
ngi, ngoi tnh v t dm" (Mt 15,19). Mun chin u
chng li nhc dc chng ta phi thanh luyn tm hn v
sng tit :
Hy sng n s, trong trng bn s nn nh tr th
khng bit n iu c ang hy hoi cuc sng con
ngi (Hermas, mand.2,1).
2518 94
Trong mi phc th su, c Gi-su dy : "Phc thay
ai c lng trong sch ngay thng v h s c ngm nhn
Thin Cha" (Mt 5,8). Nhng ngi c "lng trong sch
ngay thng l nhng ngi bit dng tr khn v ch
sng thnh thin nh Thin Cha i hi, c bit trong ba
lnh vc : sng bc i ( x. 1 Tm.4,3 - 9; 2 Tm 2,22 ), sng
khit tnh ngha l s dng tnh dc cch ngay chnh ( x. 1 Th
4,7; Cl 3,5; Ep 4,19 ), yu mn chn l v gi c tin chnh
truyn ( x. Tt 1,15; 1Tm 1,3-4 ; 2Tm 2,23-26 ). S tinh tuyn
trong tm hn, trong thn xc, v trong c tin gn lin vi
nhau.
891

158
"Ngi tn hu phi tin cc iu trong kinh Tin Knh;
nh tin, h vng phc Thin Cha; nh vng phc,
h sng tt lnh; nh sng tt lnh, h thanh luyn
tm hn v nh thanh luyn tm hn h hiu iu
mnh tin" (T. u-tinh ,fid et symb. 10,25).
2519 2548 2819 2501
Thin Cha cho nhng ngi c "lng trong sch
ngay thng" c ngm nhn Thin Cha tn mt v tr nn
ging Ngi ( x. 1Cr 13,12; 1Ga 3,2 ). S trong sch ca tm
lng l iu kin tin quyt c ) thy Thin Cha. Ngay
t by gi, ngi c lng trong sch bit nhn mi s )theo
ci nhn ca Thin Cha, bit n nhn tha nhn nh ngi
"thn cn", bit nhn ra thn xc ca mnh cng nh ca
ngi khc, l n th ca Cha Thnh Thn, l phn nh
ca Thin Cha tuyt m.
II. CHIN U SNG TRONG SCH
2520 1264
B tch Thnh Ty thanh luyn chng ta khi mi ti
li. Nhng ngi tn hu cn phi tip tc chin u chng
li nhc dc v nhng thm mun bt chnh. Vi n sng ca
Cha, h s chin thng :
2337
- Nh nhn c v n khit tnh, v c khit tnh
gip h bit yu thng vi tm lng ngay thng v khng
san s.
1752 - Nh hng trong sch lun nhm n cu cnh
ch thc ca con ngi : ngha l, vi ci nhn n s, h lo
tm kim

892

1762
- Nh ci nhn trong sng, bn ngoi v trong lng,
nh kim sot c tnh cm v tr tng tng, nh khc
t mi vui th trong nhng t tng dm li ko ta la xa
cc gii rn ca Cha : "Thy iu xu, k ngu si ng lng
ham mun"(Kn 15,5):
2846
- Nh kinh nguyn :
"Con c tng: t sc mnh c th sng tit dc c
(...) nhng thc ra con u c sc. Con kh di nn
khng bit rng nu Cha khng ban n, khng sng
tit dc c. Con chc chn Cha s ban, nu con
tha thit ku cu v vng tin ph thc ni Cha (T.
u-tinh. t thut 6,11,20 )".
2521
Ngi c tm hn trong sch bit gi )nt na. y l
mt thnh phn ca c tit . Ngi nt na bit gi gn
nhng g thm kn ca con ngi, khng phi by nhng g
phi gi kn. Nt na hng v c khit tnh v din t nt
tinh t ca khit tnh. Ngi nt na bit gi ci nhn v c ch
hp vi phm gi ca con ngi v ca nhng tng giao
gia con ngi vi nhau.
2522 2492
Sng nt na, chng ta bo v c iu huyn nhim
v con ngi v tnh yu. Ngi nt na bit nhn ni v iu
trong quan h yu ng, lo thc hin y cc iu
kin ca s dng hin v dn thn vnh vin gia ngi nam
v ngi n. Nt na chnh l oan trang. Ngi nt na cn
thn trong cch n mc, bit im lng hay d dt trnh nhng
t m thiu lnh mnh. Ngi nt na cng l ngi kn o.
893

2523 2354
Chng ta phi gi nt na trong tnh cm cng nh th
xc. Chng hn ngi nt na chng li vic phi by thn xc
con ngi tha mn th dc trong qung co, hoc chng
li vic khai thc b mt i t trn phng tin truyn thng.
Ngi nt na khng chy theo nhng quyn r ca thi trang
v cc tro lu t tng thi thng.
2524
Cch thc gi nt na thay i theo tng nn vn ha.
Tuy nhin bt c u, nt na vn l mt linh cm v phm
gi thing ling c th ca con ngi. Nt na pht sinh t
thc ca con ngi v phm gi ca mnh. Dy cho tr em v
thiu nin nam n bit gi nt na l khi dy thc tn trng
nhn phm.
2525 2344
c thanh sch ki-t gio i chng ta gp phn
thanh luyn bu kh x hi, phi tn trng con ngi v thn
trng khi s dng cc phng tin truyn thng x hi.
Ngi c tm hn trong sch c gii thot khi t nn dm
ang lan trn v trnh xa nhng mn trnh din nhm tha
mn th dc v tr tng tng khng lnh mnh.
2526 1740
Ch trng sng phng tng pht xut t quan nim
sai lc v t do. Mun c t do ch thc, iu tin quyt l
con ngi phi c gio dc; phi dy cho ngi tr bit
tn trng s tht, cc c tnh, phm gi lun l v thing
ling ca con ngi.
2527 1204

894

"Tin Mng ca c Ki-t khng ngng i mi cuc

sng v vn ha ca con ngi sa ng, chng li v kh
tr nhng sai lm v tai ha do sc quyn r thng xuyn
ca ti li lun lun e da. Tin Mng khng ngng thanh
luyn v nng cao phong ha cc dn tc. Nhng c tnh
ca mi thi nh c Tin Mng lm cho phong ph t bn
trong, c cng c, b tc v ti to trong c Ki-t nh
nhng n hu bi Tri" (GS 58,4).
TM LC
2528
"Ai nhn ngi ph n m thm mun th trong lng
ngoi tnh vi ngi y ri"(Mt 5,28).
2529
iu rn th chn dy chng ta ng chiu theo
nhng ham mun xc tht hay nhc dc.
2530
Mun chin u chng li nhc dc, chng ta phi
thanh luyn tm hn v sng tit .
2531
Ngi c "lng trong sch ngay thng" s c ngm
nhn Thin Cha, ngay t by gi, h bit nhn mi s theo
ci nhn ca Thin Cha.
2532
thanh luyn tm hn, chng ta phi cu nguyn,
sng khit tnh, c hng v ci nhn trong sng.
2533

895

Ngi c tm hn trong sch, bit gi nt na, ngha

l nhn ni, oan trang v kn o. Ngi nt na bit gi kn
nhng iu thm kn ca mnh v ca ngi khc.
Mc 10

IU RN TH MI
"Ngi khng c ham mun ... bt c vt g ca
ngi ta" (Xh 20,17). "Ngi khng c c ao nh
ca, ng rung ti t nam n, con b, con la, hay
bt c vt g ca ngi ta" (nl 5,21).
"Ca ci anh u th lng anh " (Mt 6,21).
2534 242 2069
iu rn th mi c tch ra v b tc iu rn th
chn v lng ham mun nhc dc, iu rn th mi cm
tham ca ngi. Lng tham l ngun gc ca trm cp, cp
ot v gian ln m iu rn th by cm. "thm mun
ca con mt" (1Ga 2,16) a n bo lc v bt cng m
iu rn th nm cm ( x. Mk 2,2 ). Tham lam cng nh
t dm bt ngun t vic sng bi ngu tng m ba iu rn
u cm ( x. Kn 14,12 ). iu rn th mi nhm vo
hng trong lng, v cng vi iu rn th chn, tm kt tt
c cc gii rn trong lut Cu c.
I. CC HAM MUN BT CHNH
2535 1767
Khi i chng ta thm n, khi lnh chng ta mong
c si m, nhng ham mun gic quan ny thc y
chng ta tm tha mn. Nhng ham mun ny t chng l tt,
896

nhng chng ta thng khng gi mc hp l nn tham

ca ngi.
2536 2445
iu rn th mi cm ham mun v c ao chim
hu thi qu ca ci th trn, cm tham lam v ham m ca
ci v th lc do ca ci em li, iu rn ny cn cm c
mun lm iu bt cng hi n ti sn ngi khc.
"Khi l lut dy : "Ch tham ca ngi", c ngha l
ng ham mun nhng g khng thuc v mnh. V
lng tham ca ngi khng y, nh sch ging vin
ni : "Ngi thch tin bc c bao nhiu cng khng
ly lm " (Gv 5,9) ( x. Gio l R-ma.R.3,37 ).
2537
iu rn ny khng cm chng ta c ao c c
nhng g ca ngi khc, bng nhng phng th chnh
ng. Hun gio c truyn cho thy, trong thc t, "nhng
ngi phi chin u nhiu nht chng li nhng ham
mun ti li ny" v cn c "nhc nh phi gi iu rn
ny nht":
" l...nhng nh bun bn mong hng ha khan
him v t , bun phin v khng c c quyn
mc sc mua r bn t; nhng k mun ngi
khc gp hon nn tha c thu li.... Nhng thy
thuc mong cho ngi ta bnh tt, nhng lut gia
mong cho c nhiu v kin co quan trng... ( x. Gio
l R-ma 3,37 )
2538 2317 391
iu rn th mi dy chng ta khng c ganh t.
Khi mun khuyn gic vua a-vt hi li, ngn s Na-than
897

 thut chuyn mt ngi ngho ch c mt con chin v

thng yu n nh con mnh, v mt ngi giu tuy c v s
chin cu, nhng tham lam v bt con chin ca ngi ngho
( x. 2 Sm 12,1-4 ). Tham lam v ganh t c th a ti nhng
vic lm t hi nht ( x. St 4,3-7, 1 V 21,1-29 ) "chnh v qu
d ganh t m ci cht xm nhp th gian (Kn 2,24) :
"Chng ta m nhau, ch v ganh t ... nu mi
ngi u xu x nhau nh vy th thn th ca c
Ki-t s ra sao ? Chng ta ang lm tan nt thn th
ca c Ki-t ... chng ta ang t xng l nhng chi
th ca cng mt thn th, vy m chng ta li cu x
nhau nh th rng ( T. Gio-an Kim Khu hom. in 2
Cr 28, 3-4 )".
2539 1866
Ganh t l mt trong by mi ti u. Ngi ganh t
bun phin khi thy k khc c ca ci v c ao chim ot.
Nu ai, v ganh t, mun cho ngi khc gp hon nn nng
n, th mc ti trng:
Thnh u-Tinh coi ganh t l "ti qu qui nht" (x.
Gio l Cng Gio R-ma 4,8 ). "Ganh t sinh ra th
ght, ni xu, vu khng, vui khi thy k khc gp
hon nn, bun khi thy k khc c may lnh"(
T.Gh-g-ri- C, 31,45 ).
2540 1829
K ganh t thng hay bun bc nn thiu c bc i,
ngi tn hu phi nhn hu thay v ganh t. Ganh t thng
do kiu ngo, nn ngi tn hu phi tp sng khim
nhng:

898

"Anh em khng mun Thin Cha c tn vinh ni

anh em sao ? Vy, hy vui mng khi ngi khc
thnh cng, lc Thin Cha s c tn vinh ni
anh em. Mi ngi s ni rng Thin Cha c ca
ngi v ti t ca Ngi thng c tnh ganh t
khi bit vui mng thy ngi khc thnh cng ( T.
Gio-an Kim khu 7,3 )".
II. C MUN NHNG IU HP CHA THNH
THN
2541 1718 2764
Thin Cha ban l lut v n sng gip con ngi
thot khi tnh tham lam v ganh t, khi dy con ngi c
ao s ton thin, bit c mun nhng iu hp Cha
Thnh Thn, ng lm no tha lng ngi.
397
Thin Cha lun nhc nh con ngi phng s
quyn r ca nhng th "n th ngon, trng th p mt v
ng qu v lm cho mnh c tinh khn"( St 3,6)
2542 1992
Lut Cu c khng sc cng chnh ha nhng
ngi tun gi, m cn tr thnh cng c cho "dc vng"
( x. Rm 7,7 ). Thc t, "lc bt tng tm"(Rm 7,10) cho ta
thy xung t gia mt bn l lut ca Thin Cha, "lut ca
l tr", mt bn l mt l lut khc "giam hm ti trong Lut
ca ti l lut vn c trong cc chi th ti" (Rm 7, 23).
2543 1992
"Ngy nay, s cng chnh ca Thin Cha c
th hin m khng cn n lut M-s. iu ny, sch Lut
v cc Ngn s lm chng. Qu th, ngi ta c Thin
899

Cha lm cho nn cng chnh nh lng) tin vo c Gi-su

Ki-t. Tt c nhng ai tin u c nh th" ( Rm 3,21-22).
T , nhng tn hu ca c Ki-t " ng inh tnh xc
tht vo thp gi, cng vi cc dc vng v am m" (Gl
5,24). H c Cha Thnh Thn hng dn ( Rm 8,14) v
c mun nhng iu hp Cha Thnh Thn (Rm 8,27).
2443-2449
III TINH THN NGHO KH
2544 544
c Gi-su dy cc mn yu mn Ngi trn tt
c mi ngi, ng thi mi gi h t b mi s (Lc 14,33)
v Ngi v v Tin Mng (Mc 8,35). t ngy trc khi chu t
nn, Ngi cao gng b ga ngho Gi-ru-sa-lem ;
trong hon cnh ngho tng, b cho tt c nhng g
nui sng mnh (Lc 21,4). Mun vo Nc Tri khng c
ham m ca ci.
2545 2013
Mi tn hu ca c Ki-t "phi lu iu khin tm
tnh mnh cho ng n, vic s dng ca ci trn gian v
lng quyn luyn s giu sang nghch vi tinh thn kh
ngho ca Tin Mng, khng cn tr h theo ui c i trn
ho"( LG 42).
2546 1716
"Phc thay ai c tm hn ngho kh"( Mt 5,3). Cc
mi phc cho chng ta bit phi sng th no c hnh
phc, n sng, tt p v bnh an. c Gi-su tn dng
nim vui ca ngi ngho v Nc Tri thuc v h ( Lc
6,20) :

900

Ngi Li gi "tinh thn ngho kh" l tinh thn ca

ngi t nguyn sng khim nhng v t b. Thnh
tng Phao-l trnh by gng kh ngho ca
Thin Cha khi ni : "Ngi t tr nn ngho
kh v anh em" ( 2 Cr 8,9) ( T. Gh-g-ri- thnh Nts 1 ).
2547 305
Cha khc thng nhng ngi giu c v h tm an
i ( Lc 6,24) nh ca ci d dt; "k kiu cng tm quyn lc
th trn, cn ngi c tinh thn ngho kh, tm kim Nc
Tri" ( T. u - Tinh 1,1.3). Ai ph thc vo s quan phng
ca Cha trn tri, c gii thot khi nhng u lo v ngy
mai ( Mt 6,25-34 ). Ai tn thc vo Cha s c hng hnh
phc Cha ha ban cho ngi ngho : H s c thy hnh
phc.
IV. TI MUN THY THIN CHA
2548 2519
Khi ao c hnh phc ch thc, con ngi c gii
thot khi mi rng buc bt chnh vi ca ci trn th,
cui cng c chim ngm nhan thnh Cha v hng hnh
phc bn Ngi. "Chng ta c Thin Cha ha cho chim
ngm tn nhan, l hnh phc ln lao nht. Theo Thnh
kinh, thy cng ng ngha vi c...Ai thy Thin Cha
cng c mi iu phc lc m ngi ta c th ngh tng
ra c ( T.Gh-g-ri- thnh Ni-s, beat 6 )".
2549 2015
Vi n Cha tr gip, Dn Thnh cn phi chin u
t ti nhng iu phc lc Cha ha ban. c thy
v vi Thin Cha, Ki-t hu phi ch ng dc vng, v

901

nh n Cha, chin thng cc quyn r ca lc th v quyn

lc.
2550
Trn ng hon thin, Thn Kh v Tn Nng ku
gi nhng ai bit lng nghe ( x. Kh 22,17 ), hy hip thng
trn vn vi Thin Cha :
314
"Ni mi c vinh quang ch thc. Ni khng
ai c khen ngi v lm ln hay nnh b, vinh d
ch thc s khng trao lm cho ngi bt xng m
b qua k ng cng. Khng k bt xng no c th
bc vo ni dnh cho ngi xng ng. Ni y
bnh an ch thc s ng tr, v khng ai cm thy bt
an vi chnh mnh hay vi ngi khc. Chnh Thin
Cha l phn thng cho ngi c hnh, Ngi l
ng ban nhn c v ha ban chnh mnh lm
phn thng ln nht v cao c nht ..."Ta s l Thin
Cha ca chng, v chng s l dn ring ca Ta" (Lv
26,12)...y cng l ngha ca li thnh Phao-l :
" Thin Cha c ton quyn trn mun loi" (1Cr
15,28). Chng ta chim ngm Ngi vnh vin, yu
mn v tn, ca tng khn ngui v Ngi tha mn
mi kht vng ca chng ta. Hng n ny, tnh mn
ny, cng vic ny, cng nh chnh i sng vnh cu
c dnh cho mi ngi" (FT.u-tinh, thnh
thin quc ).

902

TM LC
2551
"Kho tng ca anh u, th lng anh " (Mt 6,
21).
2552
iu rn th mi cm tham lam do ham m ca ci
v th lc ng tin.
2553
Ganh t l bun phin v thy k khc giu hn mnh
v mun chim ot. Ganh t l mt mi ti u.
2554
Mun thng c tnh ganh t, ngi tn hu phi
sng nhn hu, khim nhng v ph thc vo Cha quan
phng.
2555
Ngi Ki-t hu " ng inh tnh xc tht vo thp
gi cng vi cc dc vng v am m" (Gl 5, 24). H c
Thnh Thn hng dn v tun theo mun ca Ngi.
2556
c vo Nc Tri, con ngi phi dt b lng
quyn luyn ca ci. "Phc thay ai c tm hn ngho
kh"(Mt 5, 3).
2557
Kht vng ch thc ca con ngi : "Ti mun thy
Thin Cha". Ch c "mch nc mang li s sng i i"
mi tha mn c kht vng ny (Ga 4,14).

903

Phn Th Bn

VIC CU NGUYN
KIT GIO
ON TH NHT

KINH NGUYN
TRONG I SNG KI-T HU
2558
Mu nhim c tin tht l cao c. Hi Thnh tuyn
xng mu nhim c tin trong kinh Tin Knh (Phn I) v c
hnh trong phng v b tch (Phn II) i sng ngi Kit hu nn ng hnh ng dng vi c Ki-t trong Cha
Thnh Thn nhm tn vinh Thin Cha Cha (Phn III).
Ngi tn hu phi tin, c hnh v sng mu nhim c tin
trong tng quan sng ng v thn tnh vi Thin Cha
hng sng v chn tht. Cu nguyn gip ngi tn hu sng
tng quan ny.
CU NGUYN L G ?
i vi ti, cu nguyn l s hng khi ca tm
hn, l ci nhn n s hng v tri, l li kinh tri
n v yu mn gia cn th thch cng nh lc hn
hoan. (T. T-r-xa Hi ng, t truyn)
Cu nguyn nh hng n ca Thin Cha
2559 2613 2736

904

Cu nguyn l nng tm hn ln Cha hay cu xin

Ngi ban cho nhng n cn thit (T. Gio-an amat, c tin
chnh thng ) . Khi cu nguyn, chng ta bt u vi tm tnh
no ? Vi lng kiu hnh v ring ta, hay vi tm tnh
khim nhng v thng hi "thm su" (Tv130,14)? "Ai h
mnh xung s c tn ln" (x. Lc 18, 14 ) . Khim nhng
l tm tnh cn bn ca cu nguyn, "v chng ta khng bit
cu nguyn th no cho phi" (Rm 8,26). Khim nhng l
tm tnh phi c n nhn c n cu nguyn : trc mt
Thin Cha, con ngi ch l k van xin (x. T. u-tinh bi
ging 56,6,9. ) .
2560
"Nu ch nhn ra n hu Thin Cha ban !" (Ga 4,10).
Bn b ging, ni chng ta n tm nc, c Ki-t n gp
tng ngi v cho thy iu k diu ca cu nguyn. c
Ki-t tm chng ta, trc khi chng ta tm Ngi; v Ngi
xin : "cho ti cht nc ung". c Gi-su kht; li Ngi
xin pht xut t ni kht khao su thm Thin Cha dnh cho
chng ta. D ta bit hay khng, kinh nguyn vn l ni gp
g gia Thin Cha v con ngi, c hai cng ang kht.
Thin Cha kht mong chng ta khao kht Ngi (T.u-tinh
64, 4).
2561
"... Hn ch xin v Ngi ban cho ch nc
trng sinh" (Ga 4,10). Ha ra, li khn cu ca chng ta li
chnh l cu tr li : p li ting than trch ca Thin Cha
hng sng "chng b Ta l mch nc trng sinh lm
nhng h nt rn" (Gr 2,13), tin tng p li li Thin Cha
t ha ban n cu , yu mn p li lng khao kht ca
Con Mt Thin Cha.

905

Cu nguyn l giao c
2562
Kinh nguyn ca con ngi pht xut t u ? Tha
t chnh con ngi ton din ang cu nguyn, d bng li
hay c iu. Trong Thnh Kinh, c i ch ni kinh nguyn
pht xut t linh hn hay tinh thn , nhng thng cho rng
t tri tim. Chng ta cu nguyn vi c tm lng. Nu lng ta
xa cch Thin Cha th cu nguyn cng v ch.
2563 368 2699 1696
Theo cch ni Hp-ri hay Thnh Kinh, tri tim l
trung tm hin hu ca con ngi. Tri tim l ni thm kn
ca ring ta; l tr hay ngi ngoi khng d thu c; ch
c Thnh Thn Thin Cha mi c th thm d v thu sut
c. Vt trn mi khuynh hng tm l, tri tim vn l ni
quyt nh. Tri tim l ni con ngi chn tht vi mnh
nht, chn la s sng hay s cht. cng l ni gp g
sng cc mi tng giao, v chng ta c dng nn theo
hnh nh Thin Cha: Tri tim l ni sng giao c.
2564
Khi cu nguyn, ngi Ki-t hu sng tng quan
giao c vi Thin Cha trong c Ki-t. Kinh nguyn va
l hot ng ca Thin Cha va ca con ngi, pht xut t
Cha Thnh Thn v t con ngi. Kinh nguyn hon ton
hng v Cha Cha, nh hip nht vi ch nhn trn ca
Con Thin Cha lm ngi.
Cu nguyn l hip thng
2565 260 792
Trong Giao c Mi, khi cu nguyn, ngi tn hu
sng tng quan sinh ng ca con ci Thin Cha vi
906

Ngi Cha nhn lnh v cng ca mnh, vi Con ca Ngi

l c Gi-su Ki-t v vi Cha Thnh Thn. Hng n Nc
Tri l "s kt hp ca Ba Ngi Ch Thnh vi ton th tm
linh con ngi" (T.Gh-g-ri- thnh Naz 16,9 ) . Sng i
cu nguyn l lun hin din trc tn nhan Thin Cha Ch
Thnh v hip thng vi Ngi. S hip thng i sng ny
lc no cng c th thc hin c, v chnh nh b tch
Thnh Ty chng ta c nn mt vi c Ki-t (x. Rm
6,5 ) . Li cu nguyn mang c tnh Ki-t gio khi c
hip thng vi li nguyn ca Cha Ki-t v c trin khai
trong Hi Thnh l Thn Th Ngi. Cu nguyn c cng
kch thc nh tnh yu Cha Ki-t (Eph 3,18-21).
CHNG MT

MC KHI V CU NGUYN
MI NGI C MI GI CU NGUYN
2566 296 355 28
Con ngi i tm Thin Cha. Khi sng to, Thin
Cha ku gi vn vt t h v bc vo hin hu "c ban
vinh quang vinh d lm m triu thin" (x. Tv 8,6 ) , con
ngi c kh nng nhn bit "Danh Cha ly lng trn khp
a cu" ( x. Tv 8,2) nh trc Thin Cha ban kh
nng cho cc thin thn. Ngay c khi nh mt nt ging
Thin Cha v phm ti, con ngi vn cn mang hnh nh
ca ng Sng To, vn hng v ng dng nn mnh. Mi
tn gio u ni ln kht vng tm kim cn bn ny ca con
ngi.
2567 30 142

907

Thin Cha ku gi con ngi trc. D con ngi

qun lng ng Sng To hay trn xa Nhan Ngi, d h
chy theo cc ngu tng hay than trch Thin Cha b
ri mnh, Thin Cha hng sng v chn tht vn khng
ngng ku gi mi ngi n gp Ngi cch huyn nhim
trong cu nguyn. Trong cu nguyn, Thin Cha trung tn
v yu thng lun i bc trc; phn con ngi lun ch l
p li. Khi Thin Cha tng bc t mnh ra v mc khi
cho con ngi bit v chnh h, th cu nguyn nh l mt
cuc trao i li mi, mt din tin giao c. Qua li ni v
hnh vi, din tin ny l cam kt ca con tim. Din tin ny
din ra trong sut lch s cu .
Mc 1

TRONG CU C
2568 410 1736 2738
Trong Cu c chng ta gp c mc khi v cu
nguyn gia bin c con ngi sa ng v c nng dy,
gia ting gi au thng ca Thin Cha ni vi cc a
con u tin ca Ngi : "Ngi ang u ?...Ngi ang
lm g ?" (St 3,9-13), v li p tr ca Ngi Con Mt khi
vo trn gian : "Ly Thin Cha, ny con y, con n
thc thi Ngi" (Dt 10, 5-7). Nh th, cu nguyn c gn
lin vi lch s loi ngi, v l tng quan gia con ngi
vi Thin Cha trong cc bin c lch s.
Con ngi nh th to cu nguyn

908

2569 288 58
Trc ht, vic cu nguyn khi i t cc th to.
Chn chng u ca sch Sng Th m t vic cu nguyn
di hnh thc l vt ca A-ben "dng cho Cha nhng con
u lng ca by chin" (St 4,4); -nc "ku cu Danh c
Cha v i vi Thin Cha" ( x. St 4,26; 5,24 ) . L dng ca
N-e p lng Thin Cha v Thin Cha chc phc cho
ng; qua ng, Thin Cha chc phc cho ton th vn vt, v
tm hn ng ngay chnh v vn ton : "ng i vi Thin
Cha" (St 6,9). Bit bao ngi cng chnh trong cc tn gio
tng cu nguyn nh vy.
59
Trong giao c bt dit vi mi sinh linh, Thin Cha
lun mi gi con ngi cu nguyn. Nhng c bit t t
ph p-ra-ham, cu nguyn mi thc s c mc khi
trong Cu c.
Thin Cha ha v con ngi tin tng cu nguyn
2570 145
Ngay khi c Thin Cha ku gi, "p-ra-ham ra
i, nh c Cha phn vi ng" (St 12,4) : tm hn ng
lun "vng phc Li Cha". Cu nguyn thit yu l lng
nghe Li Cha v quyt nh theo Ngi; cc li kinh phi
gip con ngi sng thi y. Thot u, p-ra-ham cu
nguyn bng hnh ng : l con ngi thm lng, mi chng
dng chn ng dng mt bn th knh Cha. Mi v sau, ng
mi cu nguyn bng li : mt li than th kn o nhc
Cha nh n li ha cha c thc hin (St 15,2-3). Nh
th, mt trong nhng kha cnh c bit ca cu nguyn l
con ngi b th thch v lng tin vo Thin Cha trung tn.

909

2571 494 2685

V p-ra-ham tin vo Thin Cha, bc i trc tn
nhan Ngi v k kt giao c vi Ngi; t ph sn lng
n mi V Khch huyn b vo lu tri ca mnh. Lng hiu
khch c bit ca t ph ti Mam-r m ng cho
Thin Cha loan bo ban Ngi Con ch thc ca li ha.
T khi Thin Cha k thc nh ca Ngi cho p-ra-ham,
tm hn t ph ha theo lng thng xt ca Cha i vi
loi ngi v t ph dm mnh dn cu nguyn cho h.
2572 603
Trong cuc thanh luyn cui cng v c tin, Thin
Cha i p-ra-ham, "ngi nhn c li ha" (Dt
10,17), phi st t a con m Thin Cha ban cho ng.
p-ra-ham vn vng tin : "Chnh Thin Cha s lo liu chin
lm l ton thiu" (St 22,8), v ngh rng Thin Cha c
quyn nng lm cho ngi cht sng li (Dt 11,19). Nh th,
v t ph ca cc tn hu x s ging nh Cha Cha,
ng "chng tha chnh Ngi Con Mt, nhng trao np v
ht thy chng ta" (Rm 8,32). Nh cu nguyn, con ngi li
tr nn ging Thin Cha v c tham d vo quyn nng
ca tnh yu Thin Cha l quyn nng c sc cu mun
ngi.
2573 162
Thin Cha nhc li li ha vi Gia-cp, t ph
ca mi hai chi tc t-ra-en. Trc khi i ph vi anh l sau, Gia-cp vt ln sut m vi mt ngi huyn b,
ngi ny khng chu ni tn nhng chc phc cho Giacp trc khi b i lc bnh minh. Truyn thng linh o ca
Hi thnh, qua cu chuyn ny, xem biu tng ca cu
nguyn nh mt cuc chin c tin v chin thng dnh cho
ngi kin tr ( x. St 32,25-31; Lc 18,1-8). ) .

910

M-s v li cu nguyn ca v trung gian

2574 62
Khi Thin Cha bt u thc hin li ha vi cc t
ph (cuc Vt Qua, Xut Hnh, ban L Lut, k Giao c,
li cu nguyn ca M-s l hnh nh ni bt ca li cu
nguyn chuyn cu s c hon thnh trong ng Trung
Gian duy nht gia Thin Cha v loi ngi l c Gi-su
Ki-t" (1Tm 2, 5).
2575 205
y cng th, Thin Cha i bc trc. Ngi
gi M-s t gia Bi Gai ang chy (Xh 3,1-10). Bin c
ny s l mt trong nhng hnh nh hng u v cu nguyn
trong truyn thng linh o Do Thi v Ki-t gio. Thc vy,
"Thin Cha ca p-ra-ham, ca I-xa-c v ca Gia-cp"
ku gi ti t Ngi l M-s, v Ngi l Thin Cha Hng
Sng, ng mun cho con ngi c sng. Ngi t mnh
ra cu h, tuy nhin, Ngi khng mun hnh ng mt
mnh hoc bt chp kin con ngi. V th, Ngi gi Ms sai ng i, ng cng tc vi Thin Cha trong vic
thng xt v cu . sai ng i, gn nh Thin Cha
phi nn n con ngi; v sau mt hi tranh lun, M-s mi
thun theo ca Thin Cha Cu . Trong cuc i thoi
ny, Thin Cha t lng tn nhim M-s, cn ng hc bit
cu nguyn : ng thoi thc, thc mc, v nht l i hi.
p ng yu cu ca ng, Thin Cha cho ng bit Danh
Thnh, Danh s c mc khi qua cc k cng trong lch
s.
2576 555
"C CHA m o vi ng M-s, mt gip mt,
nh hai ngi bn vi nhau" (Xh 33,11). Cch cu nguyn
ca M-s l khun mu ca vic cu nguyn chim nim;
911

nh , ngi ti t Thin Cha trung thnh vi sc mnh

ca mnh. ng M-s ni chuyn thng xuyn v lu gi
vi Cha: ng ln ni lng nghe v cu khn Ngi, sau
ng xung vi dn ni li cho h nhng li ca Thin
Cha v hng dn h. "Nhng vi M-s ti t Ta: tt c
nh Ta, Ta trao cho n. Ta ni vi n trc din, nhn tin"
(Ds 12, 7-8), v "M-s l ngi hin lnh khim tn nht
i" (Ds 12,3).
2577 210 2635 214
Nh sng thn mt vi "Thin Cha thnh tn, chm
bt bnh v giu lng thng xt" (x. Xh 34,6 ) , M-s
tm c sc mnh kin tr chuyn cu cho dn. ng
khng cu xin cho mnh nhng cho dn Thin Cha cu
chuc. M-s chuyn cu cho dn khi h chin u vi
qun A-ma-lc ( x. Xh 17,8-13 ) , cu xin cho Mi-ri-am
(x. Nb 12,13-14 ) c khi bnh. c bit, khi dn phm ti
phn nghch cng Thin Cha, Cha tnh chuyn s tiu dit
h, nu ngi Cha chn l M-s chng em thn cn li
ngay trc mt Ngi ( x. Xh 32,1-34,9 ) , hu ngn cn
thnh n (Tv 106, 23). Cc l l ca ng (chuyn cu cng l
mt cuc chin huyn nhim) s gi hng cho cch cu
nguyn to bo ca bao nhiu tm hn trong dn Do Thi
cng nh trong Hi Thnh: Thin Cha l tnh yu, nn
Ngi cng bnh v thnh tn; Ngi khng th mu thun
vi chnh mnh, nn Ngi s nh li bao vic l lng
lm; v vinh quang ca Ngi, Ngi s khng th b ri
dn tc mang danh Ngi.
a-vt v li cu nguyn ca v vua
2578
Kinh nguyn ca Dn Cha s trin n di bng nh
Cha : Lc u l khm giao c v sau ny l n Th.
912

Nhng ngi lnh o (cc mc t v cc ngn s) l nhng

ngi u tin s dy cho dn bit cu nguyn. Cu b Samu-en hc c ni b m An-na cch trc nhan c
Cha (1 Sm 1,9-17), v ni t t -li cch lng nghe Li
Cha : "Ly c Cha, xin Ngi phn, v ti t Ngi ang
lng nghe" (1 Sm 3,9-10). Sau ny, chnh Sa-mu-en cng bit
n gnh nng v gi phi tr cho li chuyn cu : "Phn ti,
khng i no ti phm ti nghch cng c Cha, l thi
cu nguyn cho anh em v dy anh em bit ng ngay no
chnh" (1 Sm 12, 23 ).
2579 709 436
a-vt l v vua p lng Thin Cha hn ht, v mc
t cu nguyn cho dn mnh v nhn danh ton dn. Lng
vng phc thnh Thin Cha, li ca ngi v tm tnh sm
hi ca a-vt s tr thnh gng mu cho s cu nguyn
ca dn chng. L ngi c Thin Cha xc du, kinh
nguyn ca vua l tm tnh gn b trung tn vo li Thin
Cha ha, l lng tn thc y yu mn v hn hoan trong
ng l c Vua v c Cha duy nht (x. 2 Sm 7,18-29).
Qua cc Thnh Vnh, chng ta thy a-vt c Thnh Thn
linh ng v tr thnh v ngn s hng u ca truyn
thng cu nguyn Do Thi v Ki-t gio. Kinh nguyn ca
c Ki-t, ng M-si-a ch thc, Con a-vt s mc khi
v hon thnh ngha ca kinh nguyn ny.
2580 583
n Th Gi-ru-sa-lem, ngi nh cu nguyn a-vt
nh xy dng, s c con vua l Sa-l-mon thc hin. Li
nguyn Cung Hin n Th ( x. 1V 8,10-61 ) da trn Li
Ha v Giao c ca Thin Cha, trn s hin din y uy
lc ca Danh Thnh gia Dn Ngi v nhc li nhng k
cng Thin Cha thc hin thi Xut Hnh. Nh vua dang
tay v khn cu c Cha cho chnh mnh, cho ton dn, cho
913

cc th h tng lai, xin Ngi tha th ti li v ban cho h

nhng g cn thit hng ngy, mun dn nhn bit Ngi
l Thin Cha duy nht v Dn Cha ht lng knh mn
Ngi.
-li-a, cc ngn s v vic hon ci tm hn
2581 1150
i vi Dn Cha, n Th phi l ni dy cho h
bit cu nguyn : cc cuc hnh hng, cc l hi, hy t, l
dng ban chiu, dng hng, bnh trng hin ...Tt c l
nhng du ch v Thin Cha thnh thing v vinh quang, rt
cao sang nhng tht gn gi vi h ; ng thi l nhng li
mi gi v nhng con ng dn n cu nguyn. Nhng
thi qu chung nghi l thng dn dn chng n mt
cch th phng qu b ngoi. Do , Dn Cha cn c
gio dc c tin v hon ci tm hn. y l s mng ca
cc ngn s trc v sau thi lu y.
2582
-li-a l "t phu" ca cc ngn s, l "dng di
nhng k kim tm Ngi, tm Thnh nhan Thin Cha nh
Gia-cp" ( x. Tv 24,6 ) . Danh xng -li-a c ngha "c
Cha l Thin Cha ca ti", tin bo ting h ca dn p
li li cu nguyn ca -li-a trn ni Cc-men ( x. 1 V 18,
39tt ) . Thnh tng Gia-c-b nhc n gng -li-a
thc gic chng ta cu nguyn : "Li cu xin tha thit ca
ngi cng chnh rt c hiu lc" (Gcb 5,16b-18).
2583
Sau khi hc bit xt thng lc n tch ti sui K-rt,
-li-a dy cho b ga lng Sa-rp-ta bit tin vo li Thin
Cha v cng c c tin ca b khi khn nguyn xin Thin

914

Cha cho con trai b sng li; v Ngi nhm li (1V

17,7-24).
696
Cuc t l trn ni Cc-men l th thch quyt nh
nim tin ca Dn Thin Cha. Theo li khn cu ca -li-a :
"xin p li con, ly Cha xin p li con", Thin Cha cho
la t tri xung thiu hy l ton thiu, "vo gi ngi ta
hin dng ca l ban chiu". Cc nghi l phng t ng
Phng dng li khn cu ny trong "li nguyn xin ban
Thnh Thn" ca thnh l (1 V 18,20-39).
555
Sau cng, -li-a tr li hoang mc, n ni Thin
Cha hng sng v chn tht t mnh ra cho Dn Ngi,
n mnh "trong hc " nh M-s ngy xa, cho ti khi
Nhan Thnh nhim mu ca Thin Cha "i qua" (x. 1 V
19,1-14; Xh 33, 19-23; Lc 9,30-35 ) . Nhng ch trn ni
Hin Dung, Tn Nhan ca ng cc ngi lun tm kim mi
c t l "nh sng chiu soi lng tr ta nhn bit Vinh
Quang Thin Cha rng ngi trn gng mt c Ki-t" (2
Cr 4,6), ng chu ng inh v sng li.
2584 2709
Trong nhng lc "mt mnh trc Tn Nhan Thin
Cha", cc ngn s tm c nh sng v sc mnh thc
hin s mng. Khi cu nguyn, cc ngi khng chy trn th
gii bt trung nhng lng nghe Li Thin Cha; i khi cc
ngi tranh lun hay than th vi Cha, nhng lun chuyn
cu cho Dn, trong khi ch i v chun b cho Thin Cha
Cu , can thip vo (Am 7, 2.5) ( x. Is 6,5.8.11; Gr 1,6;
15,15-18; 20, 7-18 ) .

915

Cc Thnh Vnh, li cu nguyn ca cng on

2585 1093
T thi Vua a-vt cho n khi ng M-si-a ti,
nhng bn vn cu nguyn trong Sch Thnh chng t li
cu nguyn cho chnh mnh v cho tha nhn ngy cng su
sc hn ( x. Ed 9,6-15; Nh 1,4-11; Gn 2,3-10; Tb 3,11-16;
Gt 9,2-14 ) . Dn dn cc Thnh Vnh c thu tp thnh
mt b nm cun : l sch Thnh Vnh (hay nhng bi ca
ngi), tuyt tc cu nguyn trong Cu c.
2586 1177
Cc Thnh Vnh nui dng v din t tm tnh cu
nguyn ca Dn Cha l cng on, qui t vo cc dp i l
ti Gi-ru-sa-lem v mi ngy sa-bt trong cc hi ng.
Kinh nguyn ny va c tnh c nhn va c tnh cng on,
va lin h vi nhng ngi ang cu nguyn va lin h
n ton th mi ngi. Cc Thnh Vnh vang ln t Thnh
a v cc cng on Do Thi tn mc khp ni nhng li
bao trm ton th th to ; nhc li cc bin c cu trong
qu kh v vn n ngy hon tt lch s; nhc nh Thin
Cha thc hin nhng li ha th no, ng thi ch i
ng M-si-a n hon tt trn vn. c c Ki-t s
dng cu nguyn v kin ton, cc Thnh Vnh lun lun
chim v tr thit yu i vi kinh nguyn ca Hi Thnh (
IGLH 100-109).
2587 2641
Tp Thnh Vnh l cun sch c bit : Li Cha tr
thnh li cu nguyn ca con ngi. Trong cc sch khc ca
b Cu c, cc li cng b nhng vic Thin Cha thc
hin trong lch s cu ... v gip khm ph mu nhim
cha ng trong cc bin c (x. DV 2). Cn cc li Thnh
Vnh va din t va ca tng nhng cng trnh cu ca
916

Thin Cha. Cng mt Thnh Thn to nn cng trnh ca

Thin Cha v li p tr ca con ngi. c Ki-t s hip
nht c hai thnh mt. Trong Ngi, cc Thnh Vnh khng
ngng dy ta cu nguyn.
2588
Nhng li cu nguyn a dng ca tp Thnh Vnh
c hnh thnh t phng t n Th, cng nh t tri tim
con ngi. D l nhng thnh thi, li ku cu trong cn nguy
khn hay bi ca t n, li khn cu c nhn hay cng on,
bi ca cung nh v khc ht hnh hng, hoc bi suy nim
gio hun, cc Thnh Vnh lun l tm gng phn chiu
nhng k cng Thin Cha thc hin trong lch s Dn
Ngi v nhng hon cnh nhn sinh tc gi tri qua. D
mt Thnh Vnh c th phn nh mt bin c qua, nhng
vn bnh d n ni con ngi mi thi, mi hon cnh, u
c th dng cu nguyn.
2589 304
Qua cc Thnh Vnh, chng ta gp thy nhng c
im: li cu nguyn n s v t pht, lng khao kht Thin
Cha qua v vi tt c nhng g tt p trong v tr, hon
cnh kh khn ca ngi tn hu mun yu mn Thin Cha
trn ht mi s nhng phi i din vi bao th thch v ch
th nhng vn ch i Thin Cha trung tn ra tay hnh
ng, lng xc tn vo tnh yu Thin Cha v ph thc theo
thnh Ngi. Li cu nguyn trong tp Thnh Vnh lun
sinh ng nh tm tnh ca ngi nn tp sch ny c mt tn
gi rt thch hp vi ni dung : "Nhng bi ca ngi". c
su tp dng trong phng v ca Cng on, cc Thnh
Vnh vang ln li mi gi cu nguyn ng thi ht ln li
p : Halleluia, "Hy ngi khen Cha".

917

"Cn g tt p hn mt Thnh vnh ? Bi vy vua

a-vt ni rt ng rng : "Hy ngi khen Cha v
Thnh Vnh tht tuyt vi: hy dng li ngi khen m
du v hn hoan ln Thin Cha chng ta". ng th,
Thnh Vnh l li chc tng trn mi Dn Cha, l
li cng on ngi khen Thin Cha, li tung h ca
mun ngi, li ca mun loi, ting ni ca Hi
Thnh, li tuyn xng c tin y giai iu..."
(T.Am-r-xi-, Lun v Thnh vnh 1,9).
TM LC
2590
Cu nguyn l nng tm hn ln Cha hay cu xin
Ngi ban cho nhng n cn thit (T. Gio-an a-mt-xa ) .
2591
Thin Cha khng ngng ku gi mi ngi n gp
Ngi cch huyn nhim trong cu nguyn. Sut dng lch
s cu , chng ta thy cu nguyn nh li Thin Cha v
con ngi mi gi nhau.
2592
Thnh Kinh trnh by vic p-ra-ham v Gia-cp cu
nguyn nh mt cuc chin c tin gi lng tn thc vo
Thin Cha trung thnh v xc tn rng Ngi s ban chin
thng cho k kin tr.
2593
Li nguyn ca M-s p li sng kin ca Thin
Cha hng sng mun cu Dn Ngi. y l hnh nh
bo trc li chuyn cu ca ng Trung Gian duy nht l
c Gi-su Ki-t.

918

2594
Nh cc v mc t, t bit l vua a-vt, v cc ngn
s hng dn, kinh nguyn ca Dn Cha c trin n
di bng nh Cha, lc u l Khm Giao c v sau ny
l n Th.
2595
Cc ngn s ku gi dn chng hon ci tm hn.
Nh -li-a, trong khi nhit thnh tm kim thnh nhan Thin
Cha, cc ngi vn chuyn cu cho ton dn.
2596
Cc Thnh Vnh l tuyt tc v cu nguyn trong Cu
c, va c tnh c nhn va c tnh cng on. Cc Thnh
Vnh bao trm mi chiu kch ca lch s : nhc nh Thin
Cha thc hin li ha nh th no v ni ln nim hy
vng vo ng M-si-a s ng n.
2597
c c Ki-t s dng cu nguyn v kin ton,
cc Thnh Vnh l mt thnh phn thit yu v lun c mt
trong kinh nguyn ca Hi Thnh Ngi. Cc Thnh Vnh c
th dng lm li cu nguyn cho con ngi mi thi, mi
hon cnh.
Mc 2

KHI THI GIAN VIN MN

2598
"Ngi Li lm ngi v gia chng ta" mc
khi trn vn v cu nguyn. Khi tm hiu Cha Gi-su cu
nguyn qua nhng g cc nhn chng k li trong Tin Mng,
919

chng ta c n gn Cha Gi-su Cc Thnh nh M-s

n gn Bi Gai Rc Chy: trc tin chng ta cng chim
ngng Ngi cu nguyn, ri lng nghe Ngi dy ta cu
nguyn, v sau cng, nhn bit cch Ngi nhn li cu
nguyn ca chng ta.
c Gi-su cu nguyn
2599 470-473 534
Con Mt Thin Cha, mt khi tr thnh Con c
Trinh N, hc cu nguyn theo tm tnh nhn loi, c
Gi-su hc nhng cng thc cu nguyn ni M l ngi
hng ghi nh v lun suy nim trong lng v "nhng iu
cao c ng Ton Nng thc hin (Lc 1,49; 2,19; 2,51 ) .
Ngi hc t nhng li kinh v nhng cch thc cu
nguyn ca dn tc, ti hi ng Na-da-rt v ti n Th.
Nhng kinh nguyn ca Ngi cn pht xut t mt ngun
mch b n khc, nh Ngi h m cho thy lc Ngi
ln mi hai tui : "Con c bn phn nh Cha ca con" (Lc
2,49). T y chng ta c bit nt mi m ca kinh
nguyn trong "thi k vin mn": l li cu ca Ngi Con,
li kinh m Cha Cha hng mong i ni con ci mnh, v
sau cng c chnh Ngi Con Mt duy nht th hin trong
nhn tnh vi con ngi v cho mi ngi.
2600 535 554,612 858, 443
Tin Mng theo thnh Lu-ca nhn mnh tc ng ca
Thnh Thn v ngha cu nguyn trong tha tc v ca
c Ki-t. c Gi-su cu nguyn trc nhng thi im
quyt nh ca s v : trc khi Cha Cha lm chng v
Ngi lc Ngi chu php ra ( x. Lc 3,21 ) v Hin Dung (
x. Lc 9,28 ) ; trc khi hon thnh nh yu thng ca
Cha Cha nh cuc kh nn. Ngi cng cu nguyn trc
nhng thi im quyt nh i vi s v ca cc tng :
920

trc khi chn v gi nhm Mi Hai ( x. Lc 6,12 ) ; trc

khi Ph-r tuyn xng Ngi l "c Ki-t ca Thin Cha"
( x. Lc 9,18-20 ) ; v cu nguyn cho v th lnh cc tng
khi mt lng tin ( x. Lc 22,32 ) . Khi cu nguyn trc cc
bin c cu m Cha Cha trao ph cho Ngi thc thi,
c Gi-su khim tn v tin tng ha hp ch nhn loi
ca mnh vi thnh yu thng ca Cha Cha.
2601 2765
"Mt hm, c Gi-su cu nguyn ni kia. Ngi
cu nguyn xong, c mt ngi trong nhm mn ni vi
Ngi : "Tha Thy, xin dy chng con cu nguyn" (Lc
11,1). Khi nhn Thy mnh cu nguyn, ngi mn ca
c Ki-t cng mun cu nguyn, v hc cu nguyn vi
Thy. Chnh khi chim ngng v lng nghe Cha Con, con
ci Thin Cha hc bit cu khn Cha Cha.
2602 616
c Gi-su thng vo ni thanh vng cu
nguyn mt mnh trn ni, thng l vo ban m. V lm
ngi khi Nhp Th, c Gi-su "mang ly mi ngi"
trong li cu nguyn v dng nhn loi ln Cha Cha khi
hin dng chnh mnh. Ngi Li " lm Ngi" a tt c
nhng g "anh em Ngi" ang sng vo li cu nguyn (Dt
2, 12). Ngi cm thng c nhng yu ui ca h
gii thot h. Chnh v th Cha Cha c Ngi n (x. Dt
2,15; 4,15 ) . Nhng li ni v vic lm ca Ngi bc l
nhng g Ngi cu nguyn trong thm kn.
2603 2637 2546 494
Cc tc gi Tin Mng ghi li hai ln Cha Gi-su cu
nguyn r ting trong thi k Ngi rao ging. C hai u
khi u bng li t n. Trong li nguyn th nht (x. Mt
11,25-27; Lc 10,21-23 ), c Gi-su tuyn xng, nhn nhn
921

v chc tng Cha Cha "v iu Cha Cha giu khng cho
cc bc khn ngoan thng thi bit, th Cha li mc khi cho
nhng ngi b mn" (nhng ngi ngho kh theo cc mi
phc). Li tha "Vng, ly Cha" bc l nhng g tn y
lng Ngi, bc l c mun "lm p lng Cha", nh vng
li ting "xin vng" ca m Ngi ngy th thai v nh khc
do u cho li Ngi s dng ln Cha trong cn hp hi.
Ton th kinh nguyn ca c Gi-su u cht cha tm tnh
gn b yu thng i vi "mu nhim thnh Cha" (Ep
1,9), bng c tri tim con ngi ca mnh.
2604 478
Li kinh th hai c thnh Gio-an lu truyn cho
chng ta. Trc khi cho La-da-r sng li, "c Gi-su
ngc mt ln v ni : Ly Cha, con cm t Cha, v Cha
nhn li con". Li cm n i trc bin c chng t Cha
Cha lun nghe li cu xin ca Ngi. Ngay sau , c Gisu thm : "Con bit Cha hng nhn li Con"; li ny cho thy
c Gi-su vn lun cu nguyn vi Cha, li cu nguyn
y tm tnh t n ca c Gi-su dy ta cch cu xin :
trc khi c nhn n, c Gi-su gn b vi ng ban
n, cng l ng ban chnh mnh qua cc hng n. ng ban
n th qu trng hn n c ban. Ngi l "kho bu" ch
thc v lng Cha Con lun hng v Ngi. Hng n ch l
iu "c ban thm".
2746
Li nguyn "t t" ca c Gi-su c mt v tr c
o trong nhim cc cu (chng ta s suy nim cui
on th nht). Li nguyn ny cho thy kinh nguyn ca
c Ki-t Thng T lun l li cu nguyn ca ngy hm
nay; ng thi cng dy ta cch cu nguyn cng Cha Cha,
vn s bn n on th hai.

922

2605 614
Khi n gi Ngi phi chu ton nh yu thng
ca Cha Cha, c Gi-su h m cho thy chiu su khn d
trong kinh nguyn ca ngi con, khng ch trc khi t
nguyn hin mnh. ("Ly Cha... xin ng lm theo Con, m
xin theo Cha" ( x. Lc 22,42 ) ); m ngay c trong nhng li
cui cng ca Ngi trn thp gi, khi cu nguyn v t hin
ch cn l mt. ("Ly Cha, xin tha cho h, v h khng bit
vic h lm....Ti bo tht anh, hm nay, anh s c vi
ti trn thin ng" (x. Lc 23,34;24,43) ; "Tha B, y l
con ca B...y l M ca anh...Ti kht" ( x. Ga
19,26.27.28 ) ; "Ly Thin Cha, Thin Cha ca con, sao
Cha n b con" ( x. Mc 15,34; Tv 22,2 ) ; "Mi s hon
tt" ( x. Ga 19,30 ) ; "Ly Cha, con xin ph thc hn con
trong tay Cha" (Lc 23, 46); k c "ting ku ln" ca Ngi
khi trt hi th ( x. Mc 15,37; Ga 19, 30b )
2606 403 653 2587
Tt c nhng au kh ca nhn loi mi thi sng
di ch n l ti li v s cht, tt c mi li van xin v
chuyn cu trong ton lch s cu , u c quy t trong
Ting Ku Ln ca Ngi Li Nhp Th. Cha Cha n
nhn tt c v Ngi nhn li vt qu mi hy vng ca
chng ta khi cho Cha Con sng li. Nh th, ton th kinh
nguyn trong nhim cc sng to v cu c thc
hin v hon tt. Tp Thnh Vnh m ng cho chng ta cu
nguyn trong c Ki-t. Chnh trong "Ngy hm nay" ca
cuc Phc sinh, chng ta nghe Cha Cha phn : "Con l Con
ca Cha, ngy hm nay Cha sinh ra Con. Con c xin, ri
Cha ban tng mun dn nc lm sn nghip ring, ton ci
t lm phn lnh a" (Tv 2,7-8).
Th Do Thi dng nhng li tha thit din t cch
c Gi-su em li chin thng cu : "Khi cn
923

sng kip phm nhn c Gi-su ln ting ku

van khc lc m dng li khn nguyn ni xin ln
ng c quyn cu Ngi khi cht. Thin Cha
nhn li Ngi, v Ngi tn knh Thin Cha.
Du l Con Thin Cha, Ngi tri qua nhiu au
kh mi hc c th no l vng phc; v khi chnh
bn thn ti mc thp ton, Ngi tr nn
ngun n cu vnh cu cho nhng ai tng phc
ngi"(Dt 5,7-9).
c Gi-su dy cu nguyn
2607 520
Khi c Gi-su cu nguyn, Ngi dy ta cu
nguyn. Cch c Gi-su cu nguyn vi Cha bng tin cy
mn l mu mc cho chng ta cu nguyn vi Thin Cha.
Ngoi ra, Tin Mng cn ghi li cho chng ta mt li dy r
rng ca c Gi-su v cu nguyn. Vi ti s phm, Ngi
bt u t tnh trng hin ti ca chng ta, tng bc dn
chng ta n cng Cha Cha. Khi ni vi m ng dn
chng ang theo Ngi, Ngi bt u t nhng g h
bit v cu nguyn theo Cu c, ri m ra cho h thy nt
mi m ca Nc Tri ang n. K , Ngi mc khi cho
h nt mi ny qua cc d ngn. Sau cng, i vi cc mn
l nhng ngi s phi dy cu nguyn trong Hi Thnh,
Ngi ni r v Cha Cha v Cha Thnh Thn.
2608 541,1430
Ngay t Bi Ging Trn Ni, c Gi-su nhn
mnh n vic hon ci tm hn : phi lm ha vi anh em
trc khi n dng l vt trn bn th ( x. Mt 5, 23-24) phi
yu thng k th v cu nguyn cho k bch hi mnh (x.
Mt 5, 44-45) phi "cu nguyn cng Cha Cha, ng hin
din ni kn o" (x. Mt 6, 6) ; khi cu nguyn ng li nhi
924

nhiu li ( x. Mt 6, 7) tht lng tha th cho tha nhn ( x. Mt

6, 14-15) , gi tm hn trong sch v lo tm kim Nc Tri
( x. Mt 6, 21.25.33) . Cuc hon ci ny hon ton hng v
Cha Cha, m tnh con tho.
2609 153,1814
Khi lng mnh quyt tm hon ci, con ngi s
hc bit cu nguyn trong c tin. Tin l gn b vi Thin
Cha bng tnh con tho, vt trn nhng g thuc gic quan
v nhn thc. Chng ta c nh th v Con yu du ca
Thin Cha m ng cho ta n cng Cha Cha. Cha
Con c quyn i chng ta phi "tm kim" v "g ca", v
chnh Ngi l ca v l ng (Mt 7, 7-11.13-14).
2610 165
c Gi-su cu nguyn v cm t Cha Cha trc
khi nhn c n, Ngi cng dy cho chng ta dn d nh
ngi con : "Tt c nhng g anh em xin khi cu nguyn, anh
em c tin l mnh c ri" (Mc 11, 24). chnh l sc
mnh ca li cu nguyn : "ci g cng c th, i vi ngi
c lng tin" (Mc 9,23 ); sc mnh ca mt c tin "khng
cht nghi nan" (Mt 21, 22). c Gi-su rt bun khi thy
"m b con thn thuc Ngi ... khng chu tin" ( Mc 6, 6 ),
v thy cc mn "km lng tin" ( Mt 8, 26 ). Tri li ngi
thn phc trc "lng tin mnh m" ca vin s quan R-ma
v ngi ph n x Ca-na-an (Mt 8,10; 15,28 ).
2611 2827
Kinh nguyn ca ngi tn hu khng ch l tha :
"Ly Cha, Ly Cha", nhng chnh l sn lng thi hnh
thnh Cha Cha (Mt 7, 21 ). c Gi-su dy cc mn
cu nguyn vi tm tnh mun cng tc vi thnh Cha (x.
Mt 9, 38; Lc 10, 2; Ga 4, 34).

925

2612 672 2725

Khi c Gi-su n, triu i Thin Cha gn k,
Ngi ku gi con ngi hon ci, tin v tnh thc. Trong
cu nguyn, ngi mn tnh thc n ng Hin C v
ang Ti, va tng nh vic Ngi n ln th nht trong
xc phm khim h va mong i Ngi n ln th hai
trong Vinh Quang ( x Mc 13; Lc 21, 34-36 ) . i vi cc
mn ca c Ki-t, cu nguyn l mt cuc chin u
khng ngng; nh hip thng vi Thy ch Thnh, ngi
mn s chin thng : "Ai tnh thc trong cu nguyn s
khng sa chc cm d" (Lc 22, 40.46).
2613 546
Thnh Luca ghi li cho chng ta ba d ngn chnh v
cu nguyn :
- D ngn th nht, "ngi bn quy ry" (Lc 11,513), dy chng ta ku cu "Anh em c xin th s c,..., c
g ca th ca s m ra". Khi mt ngi ku cu nh vy,
Cha Trn Tri "s ban cho tt c nhng g anh em cn n",
nht l Ngi s ban tng Thnh Thn, kho tng mi hng
n.
- D ngn th hai, "B ga quy ry" (Lc 18,1-8), ch
trng n mt c tnh ca cu nguyn : "phi cu nguyn
lun, khng c nn ch", vi c tin nhn ni". Nhng khi
Con Ngi ng n, liu Ngi cn thy lng tin trn mt
dt na chng ?"
2559
- D ngn th ba, "Ngi Pha-ri-su v ngi thu
thu"(Lc 18,9-14), dy chng ta phi khim cung khi cu
nguyn "Ly Thin Cha, con l k ti li, xin thng xt
con". Li cu ny c Hi Thnh nhn lm ca mnh v
khng ngng lp li : " xin Cha thng xt chng con".
926

2614 434
Lc dy cc mn phi cu nguyn vi Cha Cha,
c Gi-su dy cc ngi v c chng ta cch cu nguyn
nh th no mt khi Ngi v cng Cha Cha trong Nhn
Tnh vinh quang. T y s c mt im mi l : "nhn danh
Thy m cu xin" (Ga 14,13). Tin vo Ngi, cc mn s
nhn bit Cha Cha, v "chnh Thy l Con ng, l S
Tht v l S Sng" (Ga 14,6 ). c tin ny s tr sinh
nhng hoa tri trong c mn : gi Li Ngi, gi cc iu
rn ca Ngi, li vi Ngi trong Cha Cha l ng yu
mn chng ta trong Ngi n li vi chng ta. Trong
Giao c mi ny nhng li khn cu ca chng ta chc
chn s c Cha Cha nhn li v da trn li cu khn ca
c Gi-su (Ga 14, 13-14).
2615 728
Hn na, khi chng ta hip nht li nguyn ca mnh
vi li cu ca c Gi-su, Cha Cha "s ban cho anh em
mt ng Bo Tr khc, n vi anh em lun mi. l
Thnh Thn Chn L" (Ga 14,16-17). Nt mi m ny v cc
iu kin cn c khi cu nguyn c c Gi-su cp n
trong din t co bit ca Ngi (x. Ga 14, 23-26; 15, 7.16;
16, 13-15; 16, 23-27). Trong Thnh Thn, kinh nguyn Ki-t
gio l hip thng y yu thng vi Cha Cha, khng ch
nh c Ki-t m cn trong Ngi : "Cho n by gi, anh
em chng xin g nhn danh Thy. Anh em c xin th s
c trn vn" (Ga,16,24).
c Gi-su nhn li cu nguyn
2616 548 2667
Trong khi thi hnh tc v, c Gi-su tng nhn li
cu khn Ngi, qua nhng du ch tin bo quyn nng ca
ng chu cht v sng li. Ngi thng nhn li cu xin
927

y tin tng ca nhiu ngi, d h ln ting (ngi bnh

phong ( x. Mc 1, 40-41), ng Giai-r ( x. Mc 5, 36 ), ngi
ph n Ca-na-an ( x. Mc 7, 29 ) , ngi trm lnh ( x. Lc 23,
39-43 ), hay ch im lng (nhng ngi khing ngi bt toi
( x. Mc 2, 5), ngi n b b bnh lon huyt c s o
Ngi ( x. Mc 5,28 ) , nc mt v du thm ca ngi ph
n ti li ( x. Lc 7, 37-38 ) . Li khn cu tha thit ca nhng
ngi m : "Ly Con Vua a-vt, xin thng xt chng ti"
(Mt 9 ,27) hay "Ly c Gi-su, Con Vua a-vt, xin thng
xt ti" (Mc 10,48 ) s c Hi Thnh lp li trong truyn
thng li nguyn dng ln c Gi-su : "Ly Cha Gi-su
Ki-t, Con Thin Cha, Cha chng con, xin thng xt con
l k ti li". D cha bnh hay tha ti, c Gi-su lun p
li ku cu ca ngi tin tng khn xin Ngi: "C v bnh
an, lng tin anh cu cha anh".
Thnh u-tinh kho lo tm tt ba chiu kch
trong kinh nguyn ca c Gi-su : "Ngi cu
nguyn cho chng ta vi t cch l u; Ngi c
chng ta ku cu vi t cch l Thin Cha. Vy
chng ta phi nhn bit ting ca chng ta trong
Ngi v ting ca Ngi trong chng ta" ( x. Tv
85,1; x. IGLH 7 ) .
Kinh nguyn ca c Trinh N Ma-ri-a
2617 148 494 409
Chng ta c bit c Ma-ri-a cu nguyn vo lc
bnh minh ca thi Vin Mn. Trc khi Con Thin Cha
nhp th v trc khi Cha Thnh Thn hin xung, li cu
nguyn ca M cng tc mt cch c o vo k hoch
nhn hu ca Cha Cha, trong ngy Truyn Tin c Ki-t
mc ly xc phm ( x. Lc 1, 38 ) v trong ngy l Ng Tun
hnh thnh Hi Thnh l Thn Th c Ki-t ( x. Cv 1,
928

14) . Trong lng tin ca ngi n t khim cung ny, Hng

n Thin Cha c tip nhn xng ng, s tip nhn
Ngi ch i t thu khai thin lp a. Con ngi c
ng Ton Nng ban "y n sng" ny p li bng vic
hin dng trn xc hn : "Ny ti l n t ca Cha, xin
Cha lm cho ti nh li s thn ni". Li "Xin Vng" chnh
l kinh nguyn Ki-t gio : xin dng tt c cho Cha v Cha
l tt c i vi chng ta.
2618 2674 726
Tin Mng cho chng ta thy c Ma-ri-a y tin
tng khi cu nguyn v chuyn cu cho nhng ngi khc :
ti Ca-na ( x. Ga 2,1-12 ) , M xin c Gi-su lo n nhu
cu ca ba tic ci, y l du ch v mt Ba n khc,
ba tic ci ca Chin Con hin Mnh v Mu theo li xin
ca Hin Th l Hi Thnh. Trong gi Giao c Mi, di
chn thp gi ( x. Ga 19, 25-27 ) , c Ma-ri-a c nhn
li nh Ngi Ph N, b E-v mi, ngi m ch thc ca
chng sinh.
2619 724
Do , bi ca ca c Ma-ri-a ( x. Lc 1, 46-55) (bi
Magnificat theo La-tinh hay Megalinaire theo Hy-lp) va l
bi ca ca M Thin Cha va l bi ca ca Hi Thnh, bi
ca ca Thiu N Xi-on v ca Dn Mi, bi ca t n v mun
ngn hng n Thin Cha ban cho con ngi trong nhim
cc cu , bi ca ca "nhng ngi ngho" thy hy vng
ca mnh tr thnh hin thc v Thin Cha thi hnh "nh
ha cng cha ng chng ta, v Ngi nh li lng thng
xt dnh cho t ph p-ra-ham v cho con chu n mun
i".

929

TM LC
2620
Trong Tn c, khun mu tuyt ho ca cu nguyn
l li cu nguyn y tnh con tho ca c Gi-su. Ngi
thng cu nguyn ni vng v, kn o. Kinh nguyn ca
Ngi y tm tnh gn b yu thng, vng phc thnh
Cha Cha d phi chp nhn Thp Gi, v tuyt i tin
tng l mnh s c nhn li.
2621
c Gi-su dy cc mn cu nguyn vi tm
hn trong sch, mt c tin sng ng v kin tr, mt s dn
d ca ngi con . Ngi ku gi h tnh thc v mun h
dng nhng li khn cu ln Thin Cha nhn danh Ngi.
Chnh c Gi-su Ki-t cng nhn li chng ta cu xin.
2622
Kinh nguyn ca c Ma-ri-a, trong li Xin Vng v
bi ca Ngi Khen, lm ni bt tm tnh hin dng trn bn
thn trong lng tin.
Mc 3

TRONG THI GIAN CA GIO HI

2623 731
Ngy l Ng Tun, Cha Thnh Thn c ban
xung cho cc mn "ang t tu mt ni" (Cv 2,1), "tt
c cc ng u ng tm nht tr, sing nng cu nguyn"
ch n Ngi (Cv 1, 14). Cha Thnh Thn l ng dy d
Hi Thnh v lm cho Hi Thnh nh li mi iu c Gi930

su ni ( x. Ga 14,26 ) , Ngi cng dy cho Hi Thnh

cu nguyn.
2624 1342
Trong cng on tin khi ti Gi-ru-sa-lem, cc tn
hu "chuyn cn nghe cc tng ging dy, lun lun hip
thng vi nhau, sing nng tham d l b bnh v cu
nguyn khng ngng"(Cv 2,42). y l th t in hnh ca
kinh nguyn Hi Thnh trn nn tng c tin tng truyn,
c chng thc bng bc i huynh , c nui dng nh
Thnh Th.
2625 1092 1200
Trc ht, cc tn hu nghe v c li nhng kinh
nguyn trong Sch Thnh, nhng trong bi cnh mi l
c hon tt trong c Ki-t (Lc 24, 27.44), nht l cc
Thnh Vnh. Cha Thnh Thn, ng nhc li mu nhim
Cha Ki-t cho Hi Thnh ang cu nguyn, cng dn a
Hi Thnh vo Chn L trn vn v khi hng nhng mu
kinh mi din t mu nhim khn d thu v Cha Ki-t,
ng ang hot ng trong cuc sng, trong cc b tch v
trong s v ca Hi Thnh. Nhng mu kinh ny s c
pht trin trong cc truyn thng phng v v linh o chnh.
Nhng hnh thc kinh nguyn c lu truyn trong cc vn
phm chnh lc ca cc tng , s mi mi l chun mc
cho kinh nguyn Ki-t gio.
I. CHC TNG V TH LY
2626 1078
Thin Cha chc lnh cho con ngi v ti lt tm
hn con ngi chc tng ng l ngun mch mi phc
lnh. y l thi cn bn ca kinh nguyn Ki-t gio.
Kinh nguyn chc tng l cuc gp g gia Thin Cha v
931

con ngi, Thin Cha ban n v con ngi p li. Kinh

nguyn chc tng l cch con ngi p li nhng hng n
ca Thin Cha.
2627 1083
Kinh nguyn chc tng c hai hnh thc chnh : c
khi c dng ln Cha Cha nh Cha Kit trong Cha
Thnh Thn (chng ta chc tng Thin Cha ng chc
lnh cho chng ta) ( x. Ep 1, 3-14; 2 Cr 1, 3-7; 1Pr 1, 3-9 ) :
c khi xin Cha Cha ban Cha Thnh Thn nh Cha Ki-t
(chnh Cha Cha chc lnh cho chng ta) ( x. 2 Cr 13, 13;
Rm 15, 5-6; Ep 6, 23-24 ) .
2628 2096-2097 2559
Th ly l thi u tin ca con ngi khi nhn
nhn mnh l th to ang i din vi ng Sng To. Kinh
nguyn th ly l tn dng Thin Cha cao c, ng dng
nn ta (Tv 95, 1-6) v l ng quyn nng gii thot ta
khi s d. Th ly l ph phc trc "c Vua Vinh
Quang" ( x. Tv 24,9-10 ) , l thinh lng v knh cn trc
Thin Cha, ng mun trng cao c. Thi th ly Thin
Cha ch thnh v ch i, gip chng ta khim tn v tin
tng vng vng Ngi s nhn li chng ta khn cu.
II. KHN CU
2629 396
Trong Tn c, kinh nguyn ny c nhiu tn gi
din t nhng bin thi khc nhau : khn cu, cu xin, nn n,
ku xin, cu cu, ku la, thm ch "chin u bng kinh
nguyn". Nhng hnh thc thng thng v t pht nht l
li khn cu. Trong kinh nguyn khn cu, chng ta bc l
thc v tng quan gia mnh vi Thin Cha : Chng ta l
th to, khng phi t mnh m c, khng lm ch c
932

nhng nghch cnh trong i, khng phi l cng ch i

mnh; chng nhng vy, l ngi Ki-t hu, chng ta bit
mnh ti li, phn nghch li Thin Cha l Cha chng ta.
Khi khn cu, con ngi quay v vi Thin Cha.
2630 2090
Tn c t thy nhng li than vn, nh thng gp
trong Cu c. Trong c Ki-t Phc Sinh, li khn cu
ca Hi Thnh lun trn y hy vng, cho d chng ta vn
cn phi ch i v hon ci mi ngy. Trong Ki-t gio,
kinh nguyn khn cu cn xut pht t mt chiu su khc,
c thnh Phao-l gi l li "rn xit"; ting rn xit ca
"mun loi th to qun qui nh sp sinh n" (Rm 8,22) ;
ting rn xit ca chng ta "cn trng i Thin Cha cu
chuc ton th con ngi chng ta, v n cu vn l iu
phi trng mong" (Rm 8,23-24); cng l "ting rn xit khn
t" ca chnh Thnh Thn, ng "gip chng ta l nhng
k yu hn, v chng ta khng bit cu nguyn th no cho
phi; nhng chnh Thnh Thn s cu thay nguyn gip
chng ta" (Rm 8,26).
2631 2838
Kinh nguyn khn cu u tin ca con ngi l li
xin n tha ti, nh li ngi thu thu trong Tin Mng Lu-ca:
"Xin thng xt con l k c ti" (Lc 8,13). Mun cu
nguyn thc s v ng n, trc ht phi xin n tha ti.
Tm tnh khim nhu tn thc cho chng ta hip thng vi
Cha Cha, vi con ca Ngi l c Gi-su Ki-t v vi anh
em; nh "bt c iu g chng ta xin, th chng ta c
Ngi ban cho" (1Ga 3, 22). Trc khi c hnh Phng v
Thnh Th cng nh cu nguyn ring, chng ta phi xin n
tha ti.

933

2632 2816 1942 2854

Theo li c Gi-su dy, khao kht v tm kim Nc
Thin Cha phi l trng tm kinh nguyn Ki-t gio. V th,
phi khn cu theo th t : trc ht l cu xin "Nc Cha tr
n", ri cu xin Cha ban nhng n cn thit n nhn
Nc Tri v cng tc vo vic m mang Nc Cha. Cng
tc vo s mng ca Cha Ki-t v ca Cha Thnh Thn,
tc l s mng ca Hi Thnh hm nay, l i tng ca
kinh nguyn cng on tng ( x. Cv 6,6; 13,3) . Li cu
nguyn ca Phao-l, v tng tuyt ho, cho ta thy : u t
v mi gio on phi ni bt trong kinh ngun ca Ki-t
hu. Nh cu nguyn, cc tn hu gp phn vo vic m
mang Nc Cha.
2633 2830
Khi tham d vo cng trnh yu thng cu ca
Thin Cha, chng ta c th coi mi nhu cu l i tng ca
kinh nguyn khn cu. c Ki-t, ng n nhn tt c
chuc li tt c, c tn vinh qua nhng li chng ta cu
xin Cha Cha nhn danh Ngi ( x. Ga 14,13 ) . Tin tng
nh th, thnh Gia-c-b v thnh Phao-l khuyn khch
chng ta : hy cu nguyn mi ni mi lc.
III. KINH NGUYN CHUYN CU
2634 432
Chuyn cu l mt kinh nguyn khn cu. Khi
chuyn cu, chng ta theo mu cu nguyn ca c Ki-t.
Ngi l ng trung gian duy nht dng li chuyn cu ln
Cha Cha cho mi ngi, nht l cc ti nhn. "Ngi c th
em n cu vnh vin cho nhng ai nh Ngi m tin li
gn Thin Cha. Tht vy, Ngi hng sng chuyn cu
cho h" ( x. Dt 7,25). "Hn na, li c Thnh Thn cu thay
nguyn gip chng ta l nhng k yu hn... Thnh Thn cu
934

thay nguyn gip cho dn thnh theo ng Thin Cha" (

x. Rm 8, 26-27 ) .
2635 2571 2577
Chuyn cu l khn cu cho ngi khc. T thi pra-ham, y l c tnh ca mt tm hn ha theo lng t bi
nhn hu ca Thin Cha. Trong thi i ca Hi Thnh, li
chuyn cu ca Ki-t hu tham d vo kinh nguyn chuyn
cu ca c Ki-t, y l cch din t mu nhim cc thnh
thng cng. Trong kinh nguyn chuyn cu, chng ta "khng
tm li ch cho ring mnh, nhng tm li ch cho ngi
khc" ( Pl 2,4), ngay c cu xin cho k lm hi mnh ( x. Li
cu ca c Ki-t v Thnh T-pha-n, Lc 23, 28-34; Cv
7,60 ) .
2636 1900 1037
Nhng cng on Ki-t hu tin khi nhit thnh
sng hnh thc chia s ny ( x. Cv 12,5; 20, 36) trong kinh
nguyn. Tng Phao-l ku gi cc tn hu tham gia vo
cng cuc rao ging Tin Mng bng li cu nguyn; chnh
Ngi cng lun cu nguyn cho h. Ngi Ki-t hu
chuyn cu "cho ht mi ngi, cho vua cha v tt c nhng
ngi cm quyn" ( Tm 2,1 ), cho nhng ngi bch hi
mnh, cho nhng ai khc t Tin Mng cng nhn c n
cu (x. Rm 12,14; 10,1).
IV. KINH NGUYN T N
2637 224,1328 2603
T n l c tnh ca kinh nguyn Hi Thnh, c
bit khi c hnh Thnh l. Tht vy trong cng trnh cu ,
c Ki-t gii thot ton th th to khi ch thng tr ca
ti li v s cht, thnh hin v qui hng chng ta v vi
Cha Cha, tn vinh Cha Cha. Li kinh t n ca cc chi
935

th trong Thn Th c tham d vo li t n ca c Kit l u.

2638
Cng nh trong kinh nguyn khn cu, mi bin c
v mi nhu cu u c th tr thnh dp dng li t n.
Cc th ca thnh Phao-l thng khi u v kt thc bng
mt li t n, v lun lun nhc ti Cha Gi-su. "Hy t n
trong mi hon cnh, Thin Cha mun anh em lm nh vy,
v anh em c kt hp vi c Ki-t Gi-su" (Tx 5,18).
"Anh em hy sing nng cu nguyn ; trong khi cu nguyn,
hy tnh thc m t n" (Cl 4,2).
V. KINH NGUYN CA NGI
2639 213
Ca ngi l hnh thc cu nguyn nhn nhn Thin
Cha l Cha T mt cch trc tip nht. Li kinh ca ngi
tn dng Thin Cha, tn vinh Ngi khng ch v nhng g
Ngi lm nhng cn v chnh Ngi l Cha. Khi ca
ngi Thin Cha, chng ta thng phn hnh phc ca nhng
tm hn trong sch, nhng k yu mn Ngi trong c tin
trc khi c thy Ngi trong Vinh Quang. Khi chng ta
ca ngi Thin Cha, Cha Thnh Thn kt hp vi tm hn
chng ta chng nhn rng chng ta l con ci Thin Cha
(Rm 8,16), lm chng cho Con Mt Thin Cha, ng lm
cho chng ta c nhn lm ngha t v c th dng li tn
vinh Cha Cha. Li kinh ca ngi kt hp vi nhng hnh
thc kinh nguyn khc v dng tt c ln ng l ngun
mch v cng ch ca mi s, "Thin Cha duy nht, Cha
Cha, ng to thnh vn vt v l cng ch ca chng ta" (1
Cr 8,6).

936

2640
Tin Mng Lu-ca thng nhc n thi thn phc
v ca ngi ca con ngi trc nhng im thing du l ca
c Ki-t. Sch Cng V Tng cng nhn mnh nhng
vic k diu do tc ng ca Cha Thnh Thn: hnh thnh
cng on Gi-ru- sa-lem (Cv 2,47), vic Ph-r v Gio-an
cha lnh ngi bt toi (Cv 3,9), dn chng tn vinh Thin
Cha (Cv 4,21) v vic , dn ngoi Pi-xi-i-a "vui mng
suy tn Li Cha" ( x. Cv 13,48 ) .
2641 2587
"Hy cng nhau xng p nhng bi Thnh Vnh,
thnh thi v nhng bi ca do Thnh Thn linh hng; hy em
c tm hn m ca ht chc tng Cha" ( x. Eph 5,19; Cl
3,16). Nh cc thnh s Tn c, nhng cng on Ki-t
hu u tin c li sch Thnh Vnh trong cch nhn mi,
ca ngi mu nhim c Ki-t n tng trong . Di nh
sng mi ca Thnh Thn, h cng sng tc nhng thnh thi
v thnh ca v bin c khn d Thin Cha thc hin ni
Cha Con: cuc Nhp Th, T Nn chin thng s cht,
Phc Sinh v Ln Tri ng bn hu Thin Cha ( x. Pl 2, 611; Col 1, 15-20; Eph 5, 14; 1Tm 3, 16; 6, 15-16; 2Tm 2, 1113) ) . V "k cng" c bit ny ca cng trnh cu , cc
tn hu dng ln li vinh tng ca ca ngi Thin Cha ( x
Eph 1,3-14; Rm 16,25-27; Ep 3,20-21; Ga 24-25 ) .
2642 1137
Sch Khi Huyn, li mc khi "v nhng iu sp
phi xy n", y dy nhng bi thnh ca ca phng v trn
tri nhng cng nh kinh nguyn chuyn cu ca "cc chng
nhn" (cc v t o) ( x. Kh 6,10 ) . Cc ngn s v cc
thnh nhn, tt c nhng ngi b st hi di th lm
chng cho c Gi-su, m ng v s "nhng ngi tri
qua cn th thch ln lao", tt c i trc chng ta vo
937

trong Nc Thin Cha, h ang ca ngi vinh quang ca

"Thin Cha, ng ng trn ngai v Con Chin" (Kh 19,18). Hip thng vi cc ngi, Hi Thnh ti th cng ht ln
nhng bi ht thnh ca ny, trong c tin v gia cn th
thch. Trong kinh nguyn khn cu v chuyn cu, c tin
lm cho chng ta vn hy vng du c v tuyt vng, v
dng ln "li t n" Cha Cha, ng to dng mun tinh t
v ban xung mi n hu tt lnh" (Gc 1,17). c tin cng l
mt kinh nguyn ca ngi tinh tuyn.
2643 1330
B tch Thnh Th cha ng v din t mi hnh
thc kinh nguyn. B tch Thnh Th l "l dng tinh tuyn"
ca ton Thn Th Cha Ki-t "v vinh quang Danh Ngi".
Truyn thng ng v Ty Phng u gi b tch Thnh
Th l "hy t ca ngi".
TM LC
2644
Cha Thnh Thn l ng dy d v nhc li cho
Hi Thnh tt c nhng g c Gi-su ni, chnh Ngi
dy Hi Thnh cu nguyn bng cch khi ln nhng cch
din t mi cho cc hnh thc kinh nguyn quen thuc: chc
tng, khn cu, chuyn cu, t n v ca ngi.
2645
Thin Cha chc lnh cho con ngi, nn tm hn
con ngi c th chc tng ng l ngun mch mi phc
lnh.
2646

938

Chng ta dng ln Thin Cha. Kinh nguyn khn

cu xin n tha ti, xin cho chng ta bit tm kim Nc
Cha xin Thin Cha ban nhng n cn thit.
2647
Chuyn cu l cu xin cho ngi khc. Li cu
nguyn ca Ki-t hu khng c bin gii : chng ta cu
nguyn cho mi ngi, k c k th.
2648
Mi vui bun, mi bin c v nhu cu, u l dp
chng ta dng ln Thin Cha kinh nguyn t n. Tham d
vo kinh t n ca c Ki-t, c cuc i ngi Ki-t hu l
bi ca t n Thin Cha : "Anh em hy t n Thin Cha
trong mi hon cnh" (1Tx 5,18).
2649
Chng ta dng ln Thin Cha kinh nguyn ca ngi,
thun ty v v li, ca khen, tn vinh Ngi, khng ch v
nhng vic Ngi lm cho ta, m cn v Ngi l Thin
Cha.
CHNG HAI

TRUYN THNG CU NGUYN

2650 75
Kinh nguyn khng ch l mt ngu hng ni tm :
phi mun, mi cu nguyn c. Bit nhng g Kinh Thnh
mc khi v cu nguyn cha , chng ta cn phi hc cu
nguyn na. Trong "Hi Thnh l cng on c tin v cu

939

nguyn", chnh Cha Thnh Thn dy con ci Thin Cha

bit cu nguyn, bng mt Thnh Truyn sng ng.
2651 94
Truyn thng cu nguyn Ki-t gio l mt cch thc
Truyn Thng c tin nh hnh v pht trin c bit nh
vic chim nim v hc hi ca cc tn hu, nhng ngi ghi
nh trong lng nhng li phn trong nhim cc cu ;
ngoi ra cn nh nhng hiu bit su sc v thc ti thing
ling m h cm nghim c.
Mc 1

NHNG NGUN MCH CA

KINH NGUYN
2652 694
Cha Thnh Thn l "Nc trng sinh","mt mch
nc chy vt, em li s sng i i" (Ga 4, 14). Ni tm
hn ngi cu nguyn, Cha Thnh Thn dy chng ta bit
n nhn Ngi tn Ngun Mch ch thc l c Ki-t.
Trong i sng Ki-t hu, c nhng ngun mch, c
Ki-t ang ch ban Thnh Thn cho chng ta.
Li Cha
2653 133 1100
Hi Thnh tha thit v c bit khuyn khch mi Kit hu... hy nng c Thnh Kinh hc bit "khoa hc
siu vit ca Cha Gi-su Ki-t"... Nhng mi ngi cng
nn nh rng kinh nguyn phi i i vi vic c Thnh
Kinh, c s i thoi gia Thin Cha v con ngi, v
"chng ta ng li vi Ngi khi cu nguyn, v chng ta
940

nghe Ngi ni lc chng ta c cc sm ngn thn linh" (T.

Am-r-xi-, nhim v tha tc vin 1,88; DV 25) .
2654
Khi trnh by v Mt 7,7, cc linh ph tm tt thi
ca mt tm hn c Li Cha nui dng trong kinh
nguyn nh sau : khi c, hy tm kim, bn s tm thy khi
suy gm; khi cu nguyn, hy g ca, bn s c m cho
nh chim nim ( x Guigue le Chartreux, Nhng nc thang
thing ling ) .
Phng v ca Hi Thnh
2655 1073 368
S mng ca c Ki-t v Cha Thnh Thn l cng
b, hin thc v thng truyn mu nhim cu trong Phng
v ca Hi Thnh; s v y c tip ni ni tm hn ngi
cu nguyn. Cc linh ph i khi so snh tm hn vi bn
th. Kinh nguyn tip nhn Phng v v ng ha vi phng
v trong khi v sau khi c c hnh. D con ngi cu
nguyn "ni kn o" ( Mt 6, 6 ), li nguyn ca h vn l
kinh nguyn ca Hi Thnh, l s hip thng vi Ba Ngi
Ch Thnh.
1812-1829
Cc nhn c i thn
2656
Chng ta i vo kinh nguyn cng nh i vo phng
v, qua ca hp l c tin. Qua nhng du ch v s hin
din thn linh, chng ta tm kim v trng mong Thnh Nhan
c Cha, chng ta mun lng nghe v suy nim Li Ngi.

941

2657
Cha Thnh Thn dy chng ta c hnh phng v ang khi
i ch c Ki-t ti lm, chnh ngi hng dn ta bit cu
nguyn trong hy vng. Ngc li , kinh nguyn ca Hi
Thnh v ca c nhn nui dng hy vng trong lng chng
ta. c bit, cc Thnh Vnh, vi ngn ng c th v a
dng, dy chng ta bit gn cht nim hy vng vo Thin
Cha: "Ti ht lng trng i Cha, Ngi nghing mnh
xung v nghe ting ti ku" ( Tv 40,2). "Xin Thin Cha l
ngun hy vng ban cho anh em chan cha nim vui v bnh
an nh lng tin, nh quyn nng ca Cha Thnh Thn,
anh em c trn tr hy vng" (Rm 15,13).
2658 826
"Trng cy nh th, chng ta s khng phi tht
vng, v Thin Cha tnh yu ca Ngi vo lng
chng ta, nh Thnh Thn m Ngi ban cho chng ta" (Rm
5,5). c hun luyn bng i sng phng v, kinh nguyn
bt ngun t tnh yu Thin Cha, ng yu thng
chng ta trong c Ki-t v gip ta p tr nh Ngi
yu thng chng ta. Tnh yu l ngun mch ca kinh
nguyn; ai n vi ngun mch , s t ti tt nh ca
kinh nguyn :
"Ly Thin Cha ca con, con yu mn Ngi. Con ch
mong c mt iu l c yu Ngi n hi th
cui cng ca i con. Ly Thin Cha v cng kh
i, con yu mn Ngi. Con th cht v yu Ngi, cn
hn sng m khng yu Ngi. Ly Cha, con yu
mn Ngi, con ch xin Ngi mt n hu duy nht l
c yu Ngi mi mi...Ly Thin Cha ca con,
nu mi lc con khng th ni con yu Ngi, con ch
mong theo nhp th ca con, tri tim khng ngng lp

942

li : con yu Ngi" (T. Gio-an Ma-ri-a Vianey, kinh

nguyn).
"Hm nay"
2659 1165, 305
Chng ta hc bit cu nguyn vo mt s thi gian
nht nh, bng cch lng nghe Li Cha v tham d mu
nhim Vt Qua ca Ngi; Ngi cn ban Thnh Thn
gip chng ta cu nguyn trong mi lc, trong mi bin c
ca cuc sng hng ngy. Khi dy ta cu nguyn vi Cha
Trn Tri, c Gi-su cng dy v s quan phng ca Cha
Cha (Mt 6, 11.34). Thi gian l ca Cha; chng ta gp c
Ngi trong hin ti, khng phi hm qua hay ngy mai,
nhng chnh hm nay : "Ngy hm nay, c g hm nay anh
em nghe ting Cha! Ngi phn : cc ngi, ch cng
lng" (Tv 95,7-8 ).
2660 2546, 2632
Cu nguyn trong mi bin c ca cuc sng hng
ngy, l mt trong nhng iu b n ca Nc Tri c mc
khi cho nhng k b mn, nhng ngi ti t ca c Kit, nhng ngi ngho theo cc Mi Phc. Cu nguyn cho
Nc cng l v bnh an tc ng vo din tin ca lch s,
l vic chnh ng v tt p; nhng phi em nhng hon
cnh bnh thng ca cuc sng hng ngy vo kinh nguyn.
Mi hnh thc cu nguyn u c th l th men cn thit
c Cha ni n trong d ngn v Nc Tri (Lc 13, 2021).

943

TM LC
2661
Qua mt truyn thng sng ng trong Hi Thnh l
Thnh Truyn. Cha Thnh Thn dy con ci Thin Cha
bit cu nguyn.
2662
Li Cha, Phng V ca Hi Thnh, cc nhn c
Tin Cy Mn, l nhng ngun mch ca kinh nguyn.
Mc 2

CON NG CU NGUYN
2663 1201
Trong truyn thng kinh nguyn sng ng, mi Gio
Hi gii thiu cho cc tn hu ngn ng kinh nguyn ca
mnh : nhng li kinh, bi ht, c iu v hnh nh... ty theo
bi cnh lch s, x hi v vn ha. Hun Quyn c trch
nhim ( x. DV 10 ) nhn nh xem nhng con ng cu
nguyn ny c trung thnh vi c tin tng truyn khng.
Cc mc t v nhng gio l vin c trch nhim gii thch
ngha ca nhng con ng cu nguyn ny trong tng
quan vi c Gi-su Ki-t.
Kinh nguyn dng ln Cha Cha
2664 2780
c Ki-t l con ng cu nguyn duy nht ca
ngi Ki-t hu. Kinh nguyn cng on hay c nhn, khu
944

nguyn hay tm nguyn, ch t ti Cha Cha nu chng ta

cu nguyn nhn danh Cha Ki-t. Nhn tnh thnh thin ca
c Gi-su chnh l con ng, nh Thnh Thn dy
chng ta cu nguyn vi Thin Cha l Cha.
Kinh nguyn dng ln Cha Gi-su
2665 451
c nui dng bng Li Cha v c hnh phng
v, kinh nguyn ca Hi Thnh dy cho ta bit cu nguyn
vi Cha Gi-su. D ch yu c dng ln Cha Cha, trong
mi truyn thng phng v, kinh nguyn ny u c nhng
hnh thc kinh nguyn hng v Cha Ki-t. Trong mt s
Thnh Vnh v trong Tn c, chng ta c sn mt s tc
hiu ca c Ki-t ku cu v khc ghi trong lng : Con
Thin Cha, Ngi Li ca Thin Cha, c Cha, ng Cu
, Chin Thin Cha, c Vua, Con Ch i ca Thin
Cha, Con c Trinh N, Mc T nhn lnh, S Sng, nh
Sng, Hy Vng, v s Phc Sinh ca chng ta, bn ca loi
ngi...
2666 432, 435
Danh hiu Gi-su m Con Thin Cha tip nhn
khi nhp th bao hm mi tc hiu. Con ngi khng c
quyn gi tn Thin Cha ( x. Xh 3,14; 33,19-23 ) , nhng
khi nhp th, Ngi Li Thin Cha mc khi Danh Thnh
ny v chng ta c th xng ln Danh : "Gi-su"; "Thin
Cha Cu " (Mt 1, 21). Danh Thnh Gi-su bao hm mi
s : Thin Cha v con ngi cng vi ton th nhim cc
sng to v cu . Cu nguyn vi c Gi-su l ku cu
Ngi, thm gi Ngi. Danh Ngi l danh hiu duy nht
hm cha mi s.

945

2667 2616
Cch ku cu ny tht n s xut pht t lng tin,
c khai trin di nhiu hnh thc trong truyn thng kinh
nguyn ng v Ty Phng. Cng thc thng dng nht,
c cc bc thy linh o tu vin Si-nai, tu vin Athos v
vng Sy-ri truyn li, l li cu : "Ly c Gi-su, l c
Ki-t, l Con Thin Cha, v l Cha chng con, xin thng
xt chng con l k c ti". Li nguyn ny kt hp bi
thnh thi ca ngi Cha Ki-t trong th gi gio on Phi-lp (
Pl 2,6-11) vi li van xin ca ngi thu thu v nhng ngi
m la trong Tin Mng ( x. Mc 10,46-52;Lc 18,13 ) . Nh li
nguyn ny, tm hn chng ta ha nhp vi s khn cng ca
con ngi v lng thng xt ca ng Cu .
2668 435
Ku cu thnh danh Cha Gi-su l con ng n
gin nht cu nguyn lin tc. Khi chm ch v khim tn
ku cu lin tc nh vy, chng ta khng "li nhi ni nhiu"
(Mt 6,7), nhng "nm gi Li Cha v nh kin tr m sinh
hoa kt qu" (Lc 8,15). Li nguyn ny c th thc hin "mi
lc", v y khng phi l mt vic khc bn cnh cng vic
ta ang lm, nhng l cng vic duy nht : yu mn Thin
Cha; nh mi hot ng ca ta c sinh ng v c gi
tr trong c Gi-su.
2669 478 1674
Hi Thnh tn sng Thnh Tm Cha Gi-su, y nh
ku cu thnh danh Ngi trong kinh nguyn, v y l
tri tim ca Ngi Li Nhp Th yu thng nhn loi n
ni b m thu v ti li chng ta. Ki-t hu cn c thi
quen cu nguyn theo ng Thnh Gi : nhng chng
ng, t dinh Phi-la-t n Ni S v M , a chng ta
theo bc Cha Gi-su, ng dng Thnh Gi m cu
chuc nhn loi.
946

" Ly Cha Thnh Thn, xin Ngi ng n "

2670 683 2001 1310
"Nu khng c Thnh Thn gip sc cho, khng ai
c th ni rng: "Gi-su l c Cha"(1 Cr12, 3). Mi ln
chng ta mun cu nguyn vi Cha Gi-su, chnh Cha
Thnh Thn dng n tin sng a chng ta vo kinh
nguyn. Cha Thnh Thn dy chng ta bit cu nguyn
bng cch nhc ta nh n Cha Ki-t, Vy ti sao ta khng
cu xin chnh Cha Thnh Thn ? V th, Hi Thnh ku gi
chng ta cu xin Cha Thnh Thn mi ngy, nht l khi
khi s v kt thc mi vic quan trng.
"Cha Thnh Thn thn ha chng ta bng b tch
Thnh Ty, ti sao chng ta khng tn th Ngi? Nu
Ngi ng c tn th, ti sao khng dnh cho Ngi mt
phng t ring bit ? "(T . Gh-g-ri- thnh Nadien Bi
ging thn hc 5,28 ) .
2671
Hnh thc truyn thng cu khn Cha Thnh
Thn l ku xin Cha Cha, nh Cha Ki-t, Cha ban cho
chng ta Cha Thnh Thn l ng Bo Tr ( Lc 11,13).
Cha Gi-su nhn mnh phi cu khn nhn danh Ngi,
ngay c khi Ngi ha ban tng Thnh Thn Chn L (Ga
16, 13; 15, 26; 14,17). Li nguyn n gin v trc tip nht
trong truyn thng l : "Ly Cha Thnh Thn, xin Ngi ng
n". Mi truyn thng phng v u c khai trin li
nguyn ny trong cc tin xng v thnh thi :
"Ly Cha Thnh Thn, Xin Ngi ng n trn ngp
tm hn cc tn hu Cha, v xin nhm la tnh yu
Cha trong lng h" (Ca tip lin l Hin Xung).

947

Ly Cha Thnh Thn l vua thin quc, ng Bo

Tr, l Thn Chn L, ng hin din khp ni v
trn ngp mi s, l kho tng cha mi iu thin
ho, l Ngun Mch S Sng, xin Ngi n c ng
trong lng chng con. Ly ng Nhn Lnh, xin
thanh ty v cu chng con, ( Phng v By-zantin, ip ca kinh chiu l Hin Xung )
2672 695
Khi chng ta c Thin Cha xc du bng Thnh
Thn, Cha Thnh Thn thm nhp ton th con ngi ta, tr
thnh ngi Thy ni tm dy cho ta bit cu nguyn. Ngi
l tc gi truyn thng kinh nguyn sng ng ca Hi
Thnh. C bao nhiu ngi cu nguyn th cng c by nhiu
cch cu nguyn, nhng ch c mt Thnh Thn, ng tc
ng trong mi ngi v cng vi mi ngi. c hip
thng nh Cha Thnh Thn, khi Ki-t hu cu nguyn, h
cu nguyn trong Hi Thnh.
Hip thng vi Thnh Mu ca Thin Cha
2673 689
Trong kinh nguyn, Cha Thnh Thn kt hip chng
ta vi Ngi V ca Cha Con, ni nhn tnh vinh quang ca
Ngi. Nh v trong nhn tnh y, khi chng ta cu nguyn
nh nhng ngi con Thin Cha, chng ta hip thng vi
M ca c Gi-su trong Hi Thnh (x. Cv 1,14).
2674 494
Trong ngy Truyn Tin, M Ma-ri-a tin tng m
ng thun v M khng ngn ngi gi vng s ng thun y
di chn Thp Gi. Tnh mu t ca c Ma-ri-a lan rng
n "nhng anh em ca c Gi-su ang l hnh trn dng
th v ang gp bao nguy him, th thch" ( x. LG 62 ) . c
948

Gi-su, ng Trung Gian duy nht, l con ng chng ta

phi theo khi cu nguyn. c Ma-ri-a l M ca Ngi v
M chng ta; M l hnh nh trong sut ca Ngi. Cc nh
tng thnh truyn thng ca Gio Hi ng v Ty Phng
u cho thy M l " ngi ch ng " v l "du ch " v
c Gi-su.
2675 970 512 2619
Cc Gio Hi khai trin vic cu nguyn vi Thnh
Mu ca Thin Cha, bng cch tp trung suy nim cc mu
nhim cuc i Cha Ki-t, v c Ma-ri-a cng tc c
bit vo cc hot ng ca Cha Thnh Thn. Trong v s
thnh thi v tin xng din t tm tnh cu nguyn ny, c
hai hng thng xuyn xen k nhau: hng th nht "ngi
khen" Cha v "bit bao iu cao c" Ngi ban cho N
T hn mn v qua M, cho tt c nhn loi (Lc 1,46-55);
hng th hai dng ln Thn Mu ca c Gi-su nhng li
khn cu v ca ngi ca con ci Thin Cha, v gi y M
lin kt cht ch vi Con Thin Cha lm ngi.
2676
C hai hng cu nguyn vi c Ma-ri-a c ni
bt trong kinh Knh Mng :
722
"Knh Mng Ma-ri-a": kinh Knh Mng m u bng
li cho ca thin thn Gp-ri-en. Qua li s thn, chnh
Thin Chacho c Ma-ri-a. Chng ta lp li li Thin
Cha ni vi ngi n t hn mn (Lc 1,48) v hn hoan v
nim vui Thin Cha tm c ni c Ma-ri-a (Xp 3,17b).
490
"B y n phc, c Cha Tri cng b": hai li
cho ca thin thn b tc cho nhau. c Ma-ri-a y n
949

sng v "Cha cng b". n sng cao qu nht ni M

chnh l s hin din ca ng l ngun mch mi n sng.
"Mng vui ln... thiu n Gi-ru-sa-lem... c Cha vi
ngi" ( Xp 3,14.17a ). V Cha n cng M, nn M l
hin thn ca thiu n Xi-on, l khm Giao c, ni vinh
quang c Cha ng tr. c Ma-ri-a l "ni Thin Cha
cng nhn loi" ( Kh 21,3 ). "y n phc", M tn hin
cho ng n cng M v M sp trao Ngi li cho th
gii.
435 146
"B c phc l hn mi ngi n v Gi-su con lng
b gm phc l". Sau li cho ca thin thn, chng ta lp li
li ca b -li-sa-bt. "c trn y n Thnh Thn" (Lc
1,41), b -li- sa-bt l ngi u tin trong chui ngi
mun th h tuyn xng c Ma-ri-a l ngi dim phc (Lc
1,48): "dim phc v tin..."( Lc 1,45 ). c Ma-ri-a "c
phc l hn mi ngi n" v M tin li Cha phn s
c thc hin. Nh tin, ng p-ra-ham tr nn li chc
phc cho "mi dn tc trn mt t" ( St 12,3 ). Nh tin, c
Ma-ri-a tr nn M ca cc tn hu; nh M, mi dn tc
trn mt t nhn c ng l chnh phc lnh ca Thin
Cha : " Gi-su, con lng b gm phc l ".
2677 495
"Thnh Ma-ri-a c M Cha Tri cu cho chng
con... " Cng vi b -li-sa-bt chng ta sng st : "Bi u
ti c hn hnh thn mu Cha ti n ving thm nh
vy?" (Lc 1,43). V M em n cho chng ta c Gi-su
Con ca M, nn c Ma-ri-a l M Thin Cha v M ca
chng ta: chng ta c th ph thc cho M mi ni u lo v
mi li cu khn. M cu nguyn cho chng ta nh M
cu nguyn cho chnh bn thn : "Xin Cha lm cho ti nh
li s thn ni" (Lc 1,38). Khi nh M cu thay nguyn gip,
950

chng ta cng vi M ph thc cho Thnh Thin Cha:

"Nguyn cho Cha th hin".
1020
"Cu cho chng con l k c ti, khi ny v trong gi
lm t ": Khi xin M cu thay nguyn gip, chng ta nhn
nhn mnh l k ti li khn cng v ku cu n "M t bi
nhn i", M Rt Thnh. Chng ta trao ph cho M cuc i
ta "khi ny", trong giy pht hin ti ny. Lng tn thc ny
cn tri di n tn "gi lm t". Xin M hin din trong gi
pht nh ngy xa lc Con ca M cht trn thp gi. Gi
chng ta qua i, c mong M n nhn chng ta l con ci
v dn a n cng c Gi-su Con ca M trong nc
Thin ng.
2678 971, 1674
Thi Trung C, cc tn hu Ty Phng pht trin
vic ln ht Mn ci nh mt hnh thc o c bnh dn
thay th cc gi kinh Phng V. Trong Gio Hi ng
Phng, hnh thc kinh cu c B (Acathiste v Paraclisis )
cn rt gn vi Phng V Gi Kinh dng hp xng ca cc
Gio Hi Bi-zan-tin; trong khi , nhng truyn thng
Armeni, Copte v Siriaque li a chung cc thnh thi v
thnh ca bnh dn v M Thin Cha. Nhng trong kinh
Knh Mng, cc kinh cu Thnh Mu, nhng thnh thi ca
thnh p-rem hay Gh-g-ri- thnh Narek, truyn thng cu
nguyn v cn bn vn l mt.
2679 967 972
c Ma-ri-a l Ngi Cu Nguyn trn ho, l hnh
nh ca Hi Thnh. Khi cu cng M, chng ta cng vi M
lin kt vo nh ca Cha Cha, ng c Con Mt Ngi
n cu ton th nhn loi. M ca c Gi-su tr
thnh M ca ton th chng sinh (Ga 19,27), nn nh ngi
951

mn c Cha yu, chng ta rc M v nh mnh.

Chng ta c th cu nguyn cng vi M v ku cu M.
Kinh nguyn ca Hi Thnh c li cu nguyn ca c
Ma-ri-a nng v c kt hip vi kinh nguyn ca M
trong nim cy trng (LG 68-69).
TM LC
2680
Kinh nguyn ch yu c dng ln Cha Cha, cng
c hng v Cha Gi-su, nht l bng vic ku cu
Thnh Danh Ngi : "Ly c Gi-su Ki-t, l Con Thin
Cha v l Cha chng con, xin thng xt chng con l k
c ti".
2681
"Khng ai c th ni rng: "c Gi-su l Cha" nu
khng c Thnh Thn gip sc cho"(1 Cr 12, 3). Hi
Thnh mi gi chng ta ku cu Cha Thnh Thn nh
ngi Thy ni tm dy ngi Ki-t hu bit cu nguyn.
2682
Nh s cng tc c bit ca c Trinh N Ma-ri-a
vo tc ng ca Cha Thnh Thn, Hi Thnh thng kt
hp vi c M trong kinh nguyn, cng vi M ngi
khen Thin Cha v bit bao iu cao c Ngi lm cho
M, v dng ln M li khn cu v ca ngi.

952

Mc 3

DN N KINH NGUYN
m my chng nhn
2683 956
C nhng chng nhn i trc chng ta vo Nc
Thin Cha (x. Dt 12,1) , c bit l cc v c Hi Thnh
tuyn phong l "Thnh". Cc ngi tham d vo truyn thng
kinh nguyn sng ng ca Hi Thnh, bng gng mu i
sng, bng cc vn phm li, v bng li cu nguyn hin
nay ca cc ngi. Cc ngi ang chim ngng Thin Cha,
ang ca ngi Ngi v khng ngng quan tm n nhng k
cn trn gian. Khi "vo chung hng vi Ch", cc ngi
c "t ln coi nhiu vic" (Mt 25,21). Chuyn cu l cng
vic cao c nht ca cc ngi theo nh ca Thin Cha.
Chng ta c th v c bn phn xin cc ngi chuyn cu cho
chng ta v cho ton th gii.
2684 917 919 1202
Trong mu nhim cc thnh thng cng, nhiu trng
phi linh o khc nhau c khai trin theo dng lch s
cc Gio Hi. c sng ring ca mt chng nhn cho tnh
yu Thin Cha i vi nhn loi, c th c truyn li, nh
"Thn Kh" ca -li-a c truyn li cho -li-s v Gio-an
Ty Gi; nh , cc mn c d phn vo tinh thn ca
v chng nhn ny. Mt linh o thng xut pht t im
hi t cc tro lu khc trong Hi Thnh, v phng v cng
nh thn hc, v l chng t cho vic c tin hi nhp vn
ha vo mt mi trng con ngi v lch s. Cc linh o
Ki-t gio tham d vo truyn thng kinh nguyn sng ng
v l nhng phng th cn thit dn cc tn hu n vi
953

kinh nguyn. S a dng phong ph ca cc linh o phn

chiu nh sng tinh tuyn v duy nht ca Cha Thnh Thn.
Thnh Thn chnh l mi trng sng ca cc thnh
nhn, mi thnh nhn l mi trng hot ng ca Thnh
Thn, v thnh nhn hin dng tm hn cho Thin Cha ng
tr v c gi l n Th ca Thnh Thn. (Thnh Ba-sili- C, Bn v Thnh Thn 26, 62 ) .
Nhng ngi gip chng ta cu nguyn
2685 1657
Gia nh Ki-t hu l ni u tin hc cu nguyn.
c xy dng trn b tch Hn Phi, gia nh l "Hi Thnh
thu nh", l ni con ci Thin Cha hc bit cu nguyn "vi
t cch l Hi Thnh" v kin tr cu nguyn. c bit vi
cc tr nh, kinh nguyn hng ngy ca gia nh l chng t
u tin v k c sng ng ca Hi Thnh lun c Cha
Thnh Thn nhc nh.
2686 1547
Cc tha tc vin c chc thnh cng l nhng ngi
c trch nhim hun luyn cho anh ch em tn hu bit cu
nguyn. Cc ngi l ti t ca v Mc T Nhn Lnh, c
trao tc v hng dn dn Thin Cha n vi cc ngun
mch sng ng ca kinh nguyn : Li Cha, Phng V, i
sng Tin Cy Mn, s hin din v hot ng ca Thin
Cha hin nay trong nhng hon cnh c th ( x. PO 4-6 ) .
2687 916
Nhiu tu s dng hin trn i cu nguyn. T
xa xa trong sa mc Ai-Cp, c cc n s, cc an s nam
n dnh thi gi ca ngi Thin Cha v chuyn cu cho
Dn Ngi. i sng thnh hin khng th tn ti v trin n
954

nu khng c kinh nguyn. i sng thnh hin l mt trong

nhng ngun mch sng ng ca chim nim v i sng
thing ling trong Hi Thnh.
2688 1674
Hun gio dnh cho thiu nhi, thiu nin v ngi
trng thnh u hng ti vic suy gm Li Cha trong
kinh nguyn c nhn, c hin ti ha trong kinh nguyn
phng v, v c ni tm ha trong mi lc, sinh hoa kt
qu trong mt i sng mi. Hun Gio cng nhm nhn
nh v hun luyn cc vic o c ( x. CT 54 ) . Vic hc
thuc lng cc kinh cn bn rt cn cho i sng cu nguyn;
nhng iu quan trng l phi lm cho Ki-t hu cm nhn
c ngha ca nhng kinh nguyn ny ( x. CT 55 ).
2689
Ngy nay, cc nhm v cc kha cu nguyn l du
ch v l mt trong nhng sc nng ng canh tn kinh
nguyn trong Hi Thnh, nu c rt ra t nhng ngun
mch ch thc ca kinh nguyn Ki-t gio. Quan tm n
hip thng l du ch ca kinh nguyn chn thc trong Hi
Thnh.
2690
Mt s tn hu c Cha Thnh Thn ban cho
nhng hng n c bit : khn ngoan, c tin v kh nng
nhn nh, phc v li ch chung bng vic hng dn
ngi khc sng i cu nguyn. Nhng ngi c c
sng ny thc s phc v cho truyn thng cu nguyn sng
ng trong Hi Thnh :
Thnh Gio-an Thnh Gi khuyn : linh hn no
mun tin trin trn ng trn lnh, "phi suy xt k
khi chn v linh hng, v thy no tr ny, cha no
955

con ny... V hng dn phi l ngi khn ngoan

thng thi, v giu kinh nghim. Nu v linh hng
khng c kinh nghim v i sng thing ling, th
khng c kh nng a dn cc linh hn c Thin
Cha ku gi n vi i sng cu nguyn v ngi
cng khng hiu c h na" ( x. Liama, on 3 ) .
Nhng a im thun li cu nguyn
2691 1181,2197 1397
Nh Th l nh Cha, ni dnh ring cho kinh
nguyn phng v ca cng on gio x. Nh Th cng l
ni c bit tn th c Ki-t ang hin din thc s
trong Thnh Th. Chn mt ni thch hp cu nguyn
cng l iu quan trng :
- cu nguyn ring, c th chn mt "ch cu
nguyn" trong nh, c nh tng v Sch Thnh; chng
ta "ng ca li cu nguyn cng Cha, ng hin din ni
kn o" (Mt 6,6). Trong cc gia nh Ki-t hu, mt ch cu
nguyn n s nh th rt thun li cho vic cu nguyn
chung.
- Nhng cng on an s c trch nhim to thun
li cho cc tn hu c tham gia nhng Gi Kinh Phng V
v c c s c tch cn thit c nhn cu nguyn su
lng hn.
- Nhng cuc hnh hng nhc nh chng ta v thn
phn l hnh ni trn th. Theo truyn thng, hnh hng l
nhng thi im c bit canh tn kinh nguyn. i vi
nhng khch hnh hng i tm ngun sng, cc thnh in
l nhng a im c bit h thc hnh nhng cch thc
cu nguyn "trong Hi Thnh".

956

TM LC
2692
Trong kinh nguyn, Hi Thnh l hnh c lin kt
vi ton th cc thnh v nh cc ngi chuyn cu cho mnh.
2693
Cc trng phi linh o Ki-t gio u gp phn
vo truyn thng kinh nguyn sng ng ca Hi Thnh, v
l nhng con ng qu gi dn n i sng thing ling.
2694
Gia nh Ki-t hu l ni u tin gio dc con
ngi cu nguyn.
2695
Trong Hi Thnh, cc tn hu tm c s gip
cho vic cu nguyn ni cc tha tc vin c chc thnh, i
sng thnh hin, hun gio, cc nhm cu nguyn vic linh
hng.
2696
Nhng ni xng hp nht cu nguyn l "ch cu
nguyn" cho c nhn hay gia nh, cc an vin, cc a
im hnh hng, v nht l nh th, ni dnh ring cho
kinh nguyn phng v ca cng on gio x v ni c bit
tn th Thnh Th.

957

CHNG BA

I SNG CU NGUYN
2697 1099
Cu nguyn l sng vi mt tm hn c Thin
Cha i mi. Cu nguyn phi lm cho i sng chng ta
sinh ng mi lc. Tuy nhin chng ta thng qun ng l
S Sng v l Tt C i vi chng ta. V th, tip ni truyn
thng Nh Lut v cc ngn s, nhng bc thy linh o
u nhn mnh : cu nguyn l "nh n Cha", l thng
xuyn hng tm hn ln Cha. "Phi nh n Cha nhiu
hn c nhp th ca mnh" (T. Gh-g-ri- thnh Nadien, bi
ging thn hc1,4 ) . Nhng chng ta khng th cu nguyn
"trong mi lc", nu khng c nhng thi im ch dnh
cu nguyn : y l nhng gi pht cao im ca i sng
cu nguyn, chuyn ch hn v ko di hn.
2698 1168 1174 2177
Truyn thng ca Hi Thnh ra cho cc tn hu
nhng dp cu nguyn nui dng i sng ni tm. Nhp
cu nguyn hng ngy l: kinh sng v kinh ti, trc v sau
cc ba n, cc gi kinh Phng V. Hng tun, Ki-t hu
phi thnh ha ngy Cha nht ch yu bng kinh nguyn,
m trng tm l Thnh L. Hng nm, chu k phng v v
cc i l l nhng nhp cn bn cho i sng cu nguyn
ca Ki-t hu.
2699 2563
Cha hon ton t do hng dn mi ngi mt cch.
Mi tn hu cng p li theo quyt tm v nhng hnh thc
cu nguyn ring ca mnh. Tuy nhin, truyn thng Ki-t
958

gio truyn li ba hnh thc cu nguyn chnh : Khu

nguyn, suy gm v chim nim. C ba cng c mt nt cn
bn chung : tnh tm. Tnh thc, gi ly Li Cha v
hin din trc nhan thnh Ngi. ba hnh thc ny tr
thnh nhng thi im c bit trong i sng cu nguyn,
chng ta phi tnh thc.
Mc 1

NHNG CCH THC CU NGUYN

I. KHU NGUYN
2700 1176
Thin Cha dng Ngi Li ca Ngi ni vi loi
ngi. Kinh nguyn ca chng ta cng c hnh thnh bng
li : trong lng tr hay ra ngoi ming. iu quan trng nht
l tm hn hng v ng chng ta thn tha khi cu
nguyn. "Li cu nguyn ca ta c Cha nhm li, khng
ty thuc vo vic ni nhiu hay t, nhng ty thuc vo
nhit tm ca linh hn" (T. Gio-an Kim Khu,7 ) .
2701 2603 612
i sng Ki-t hu khng th thiu khu nguyn.
Vic Cha Gi-su thinh lng cu nguyn thu ht cc mn
, nhng Ngi dy h mt li khu nguyn : Kinh Ly
Cha. Nh Tin Mng cho thy, c Gi-su khng ch c
kinh chung theo phng v ca hi ng, m cn ln ting
cu nguyn ring, t li hn hoan chc tng Cha Cha cho
n li xao xuyn trong vn Cy Du (Mc 14, 36).

959

2702 1146
Bn tnh con ngi i hi kt hp gic quan vi tm
tnh khi cu nguyn. Con ngi c hn v xc nn cm thy
cn bc l nhng tm tnh ra bn ngoi. Li cu nguyn tha
thit nht l li khn cu vi c tm hn v th xc.
2703 2097
Nhu cu ny ca con ngi cng p li i hi ca
Thin Cha. Thin Cha tm nhng k th phng Ngi
trong Thn Kh v S Tht, nn Ngi mun chng ta dng
ln kinh nguyn sng ng t y lng. Ngi cn mun c
nhng hnh thc bn ngoi lin kt thn xc vi kinh nguyn
ni tm, v chng ta c bn phn dng ln Ngi li ca ngi
hon ho nh th.
2704
Khu nguyn l cu nguyn thnh ting, cch din t
rt ph hp vi con ngi, nn thch hp nht cho m ng.
Ngay c khi cu nguyn trong lng, chng ta khng c xao
lng khu nguyn. Kinh nguyn tr thnh tm tnh bn trong
khi chng ta thc v ng "chng ta ang tha chuyn" (T.
T-r-sa Hi ng Gi-su). Lc , khu nguyn bin thnh
hnh thc u tin ca cu nguyn chim nim.
II. SUY GM
2705 158 127
Suy gm trc ht l tm hiu. Tm tr ta tm hiu l
do v cch thc sng i Ki-t hu, n nhn v p li
nhng g Cha i hi ta. iu kh trong suy gm l phi
cm tr. Thng thng, chng ta c th dng n sch
c gip m loi sch ny khng thiu : cc Sch Thnh
c bit l Tin Mng, cc nh tng thnh, bn vn phng v
theo ngy v theo ma, tc phm ca cc Linh Ph, cc sch
960

linh o, cun sch v i l vn vt v lch s vi trang

"Ngy Hm Nay" ca Thin Cha.
2706
Suy gm l i din vi iu mnh c v i chiu
vi bn thn. Nh , cun sch cuc i c m ra. Chng
ta chuyn t nhng t tng sang thc ti. Ty theo lng
khim tn v c tin, chng ta nhn thc nhng chuyn ng
ni tm nhn nh bit Cha. iu chnh yu l phi
thc thi chn l n cng nh Sng: "Ly Cha, Cha
mun con lm g ?"
2707 2690 2664
C bao nhiu bc thy linh o th c by nhiu
phng php suy gm. Mi Ki-t hu phi chn cho mnh
mt phng php thch hp suy gm u n; nu khng,
tm hn h s ging nh ba loi t u tin trong d ngn
Ngi Gieo Ging ( x. Mc 4,4-7) . Nhng phng php ch
l ngi hng dn, iu quan trng l chng ta phi
Cha Thnh Thn hng dn m tin bc, theo c Ki-t
trn con ng cu nguyn.
2708 516-2678
Mun suy gm chng ta phi vn dng kh nng suy
t, tr tng tng, cm xc v c mun, o su xc tn,
khi dy lng hon ci v cng c quyt tm theo c Ki-t.
Nn u tin suy gm v "cc mu nhim ca c Ki-t" nh
trong sch thing ling hay kinh Mn Ci. Hnh thc "ming
c lng suy" ny c gi tr rt ln, nhng kinh nguyn Ki-t
gio cn phi vn xa hn na: vn ti vic nhn bit tnh
yu Cha Gi-su v kt hip vi Ngi.

961

III. CHIM NIM

2709 2562- 2564
Chim nim l g ? Thnh n T-r-sa C cho bit :
"Theo ti, chim nim chnh l mt cuc trao i thn tnh
gia hai ngi bn, thng ch l mt mnh n vi Thin
Cha m ta bit l ng yu thng ta" ( x. Vida 8 ) .
Trong chim nim, chng ta i tm "ng lng ta yu
mn"(Dc 1,7) ( x. Dc 3,1-4 ) , ngha l chnh c Gi-su, v
trong Ngi, chng ta tm n Cha Cha. Chng ta i tm
Ngi, v ta yu mn nn khao kht Ngi. Phi tm kim
Ngi vi mt c tin tinh tuyn, c tin ny lm cho ta
c sinh ra nh Ngi v c sng trong Ngi. Trong
chim nim, c th chng ta vn suy gm, nhng tm tr
hng thng v Cha.
2710 2726
Chim nim lc no v bao lu ty thuc vo quyt
tm ca ta, quyt tm ny bc l cc iu kn nhim trong
lng. Khng phi khi no c thi gi ta mi cu nguyn,
nhng phi dnh thi gi cho Cha, vi quyt tm khng rt
li thi gian ny, d gp th thch v kh khan khi cu
nguyn. Khng phi lc no cng c th suy gm, nhng lc
no cng c th chim nim, bt chp nhng tnh trng v
sc khe, cng vic v tm tnh. Ni m ta tm kim v gp
g Thin Cha, trong khim nhu v tn thc chnh l lng ta.
2711 1348 2100
Tng t nh khi c hnh phng v Thnh Th, khi
chim nim chng ta phi "cm tr", hon ton ph thc cho
Cha Thnh Thn hng dn, thc Cha ng trong tm
hn, gic lng tin n trc nhan Cha ng ang i ch
ta, phi r b mi th gi di v hng lng mnh v Cha,
962

ng yu thng ta, ph dng bn thn cho Ngi nh

mt l vt cn Ngi thanh luyn v bin i.
2712 822
Chim nim l kinh nguyn ca con ci Thin Cha,
ca ti nhn c tha th nay sn sng n nhn tnh yu
c ban tng v mong p li tnh yu bng cch yu
mn nhiu hn. Ngi cng bit rng mnh c th yu
thng, p tr c l nh Thnh Thn trong tm hn, v tt
c u l n sng Thin Cha ban. Chim nim l tm tnh
ca ngi ngho kh v khim tn ph thc cho thnh yu
thng ca Cha Cha, trong hip nht ngy cng su xa hn
vi Con Yu Du ca Ngi.
2713 2259
Nh th, chim nim l hnh thc n s nht ca
kinh nguyn. Chim nim l mt hng n, mt mn qu
Thin Cha ban tng; chng ta ch c th n nhn vi tm
tnh ca ngi khim tn v ngho kh. Chim nim l mt
tng quan giao c Thin Cha thit lp ni y lng ta (Gr
31, 33). Chim nim l hip thng : nh , Ba Ngi Ch
Thnh lm cho con ngi "mang hnh nh Thin Cha" tr
nn "ging Thin Cha".
2714
Chim nim l cao im ca i cu nguyn. Trong
chim nim "Cha Cha ban cho chng ta c cng c mnh
m nh Thn Kh ca Ngi, con ngi ni tm ni
chng ta c vng vng; cho chng ta, nh lng tin, c
c Ki-t ng trong tm hn; cho chng ta c bn r su
v xy dng vng chc trn c mn" ( x. Eph 3,16-17 ) .
2715 1380 521

963

Chim nim l ly c tin m chim ngm c Gisu. Ngi dn qu lng Ars tng ni vi thnh Gio-an
Vian, cha s ca ng, v nhng lc cu nguyn trc Nh
Tm : "Ti nhn Cha v Cha nhn ti". Mun chim ngm
Cha phi bit qun i ci ti ca mnh. Ci nhn ca Cha
thanh luyn tm hn ta; nh sng tn nhan Ngi soi sng
con mt linh hn, dy cho ta bit nhn tt c trong nh sng
ca chn l v lng thng xt Ngi dnh cho mi ngi.
Khi chim nim ta cng nhn vo cc mu nhim cuc i
Cha Ki-t; nh , ta hiu bit thm su v Cha hn
yu mn v i theo Ngi hn na.
2716 494
Chim nim l lng nghe Li Cha. y khng phi
l mt thi th ng, nhng l thi vng phc ca
ngi tin Cha, s n nhn v iu kin ca ngi ti t, s
gn b yu thng ca ngi con. Khi , cng vi Cha
Con, ng tr thnh ngi ti t, v vi c Ma-ri-a,
Ngi N T khim tn ca Thin Cha, chng ta tha vi
Cha Cha "xin vng".
2717 533 498
Chim nim l thinh lng, "biu tng ca th gii
ang ti", hay ca "tnh yu thm lng". Trong tm nguyn
li ni khng phi l din t, nhng ch l nhng cng rm
gi cho ngn la tnh yu lun chy sng. Trong s thinh
lng ny, s thinh lng m "k hng ngoi" khng th gi
ni, Cha Cha s ni vi ta Li ca Ngi : Ngi Li
nhp th, chu au kh, chu cht v sng li; v Thn Kh
ngha t s dy ta cng cu nguyn vi Cha Gi-su.
2718
Chim nim cho ta hip nht vi c Ki-t trong
kinh nguyn theo mc cho chng ta tham d vo mu
964

nhim ca Ngi. Mu nhim c Ki-t c Hi Thnh c

hnh trong b tch Thnh Th, v c Cha Thnh Thn lm
cho sng ng trong chim nim, chng ta by t cc mu
nhim qua hnh vi c mn.
2719 165 2730
Chim nim l mt hip thng tnh yu c sc em
li s sng thn linh cho nhiu ngi, nu chng ta chp
nhn bc i trong m ti c tin. c Ki-t tri qua
m hp hi v m m ph bc vo m Phc Sinh.
y l ba nh cao ca c Gi-su. Cha Thnh Thn ch
khng phi "xc tht yu ui" gip c Gi-su sng Gi
y trong chim nim. Chng ta phi sn lng thc mt gi
vi Ngi.
TM LC
2720
Hi Thnh mi gi cc tn hu cu nguyn u n
qua cc kinh nguyn hng ngy v cc Gi Kinh Phng V,
qua thnh l Cha nht v qua cc l trng ca nm phng
v.
2721
Truyn thng Ki-t gio c ba hnh thc cu nguyn
quan trng : khu nguyn, suy gm v chim nim. C ba i
hi ta phi tnh tm.
2722
Da vo bn tnh con ngi c hn c xc, khu
nguyn kt hp thi bn ngoi vi tm tnh bn trong theo
gng c Gi-su, ng cu nguyn vi Thin Cha Cha v
dy cc mn kinh Ly Cha.

965

2723
Suy gm l tm hiu trong khi cu nguyn, bng cch
vn dng kh nng suy t, tr tng tng, cm xc v c
mun. Nh suy gm chng ta hp th c ti trong c
tin v i chiu vi thc ti cuc sng.
2724
Chim nim l hnh thc n s ca kinh nguyn, l
ly c tin m chim ngm c Gi-su, l lng nghe Li
Cha, l yu mn Cha trong thinh lng. Chim nim cho ta
hp nht vi c Ki-t trong kinh nguyn ca c Ki-t
theo mc chng ta tham d vo mu nhim ca Ngi.
Mc 2

CU NGUYN L MT CHIN U
2725 2612,409 2015
i vi chng ta, cu nguyn l mt hng n ca
Thin Cha v l mt li p quyt lit. Cu nguyn lun i
phi n lc. Cc thnh nhn trong Cu c, c Ma-ri-a,
cc thnh, v chnh c Ki-t u dy chng ta: cu nguyn
l mt cuc chin u. Chin u chng li ai? Chin u vi
bn thn ta v chng li cc mu chc ca ma qu cm d,
v chng lm mi cch con ngi b cu nguyn, khng
kt hp vi Thin Cha. Ngi ta cu nguyn th no th
cng sng nh vy, v ta sng nh ta cu nguyn. Khi ta
khng mun thng xuyn hnh ng theo Thnh Thn ca
c Ki-t, th ta khng th thng xuyn cu nguyn nhn
danh Ngi. Cuc "chin u thing ling" ngi Ki-t

966

hu sng i sng mi, khng th tch ri khi cuc chin

trong cu nguyn.
I. NHNG TR NGI CHO VIC CU NGUYN
2726 2710
Trc ht, c th cu nguyn, chng ta phi ng
u vi nhng quan nim sai lc ca mnh cng nh ca
nhng ngi xung quanh. C ngi coi cu nguyn ch n
thun l mt hot ng tm l; c ngi li cho l mt n lc
tp trung t tng tm tr c an nh. Ngi khc li
gin lc cu nguyn vo nhng thi v li kinh theo nghi
thc. Trong thm tm, nhiu Ki-t hu cho rng cu nguyn
l mt gi, khng th dung hp vi nhng g h ang phi
lm: h khng c gi cu nguyn. C nhng ngi mong
tm kim Thin Cha bng cu nguyn, nhng li sm nn
lng, v h khng bit rng cu nguyn khng phi l vic
ca ring h m cn do n Cha Thnh Thn.
2727
K n chng ta phi cnh gic khi b ly nhim
nhng no trng ca th gian ny, chng hn :
37
- C ngi cho rng ch nhng g l tr v khoa hc
chng minh c mi l chn l, trong khi cu nguyn l
mt mu nhim vt qu thc v v thc ca con ngi.
- C ngi nh gi mi s theo sn phm v thnh
qu nn cho vic cu nguyn l v ch v phi sn xut.
2500
- C ngi ly khoi lc v tin nghi lm thc o
chn thin m; thc ra cu nguyn chnh l yu mn chn
thin m ch thc, l say m Vinh Quang ca Thin Cha
hng sng v chn tht.

967

- C ngi coi cu nguyn l mt cch trn i, trnh

cuc sng hiu ng; tht ra cu nguyn khng phi l trn
khi dng i, ct t vi cuc sng.
2728
Cui cng, chng ta cn phi ng u vi nhng g
chng ta cm nhn c nh nhng tht bi trong vic cu
nguyn : chn nn v kh khan, bun phin v mnh khng
tin dng tt c cho Cha, (v chng ta c nhiu ca ci) ,
tht vng v Cha khng theo mnh, kiu ngo nn chai l
trong tnh trng bt xng ca ti nhn, d ng vi vic cu
nguyn v cho rng cu nguyn l xin x v vic cho khng
ca Cha... Nhng iu ny lun lun dn n cng mt kt
lun : cu nguyn lm g? Mun thng c nhng tr
ngi ny, chng ta phi chin u bit khim nhng, tn
thc v kin tr.
II. TM HN KHIM TN V TNH THC
ng u vi nhng kh khn khi cu nguyn
2729 2711
Kh khn thng gp trong vic cu nguyn l "chia
tr". Chng ta khng tp trung vo li c v ngha ca li
kinh trong khu nguyn; su xa hn, vo chnh ng m ta
ang gp g trong khu nguyn (phng v hay c nhn), suy
gm v chim nim. Nguyn vic xua ui s chia tr ny l
mc by. Lc chng ta ch cn tr v vi chnh lng
mnh : chia tr cho thy iu lng ta ang bn tm; thc
c iu , chng ta s khim tn hn trc mt Cha;
lng khim tn ny s nhc nh chng ta phi yu mn
Ngi trn ht mi s v dng tm hn ta xin Ngi
thanh ty. Nh th, y l lc phi chin u : chn la phc
v ng ch no (Mt 6, 21-24).
968

2730 2659
V mt tch cc, cuc chin u chng li ci ti
thch chim hu v thng tr i hi phi tnh thc v tit .
Khi ku gi cc mn "tnh thc", c Gi-su lun t
iu ny trong mi quan h vi Ngi, v vi vic Ngi
n vo ngy sau ht cng nh mi ngy : v ngy no cng
l "Ngy Hm Nay" ca Thin Cha. Chng R n vo na
m, nn ta khng c cho nh sng c tin tn li :
"Ngh v Ngi lng con t nh : hy tm kim Thnh Nhan"
(Tv 27,8).
2731 1426
Nhng ngi thnh tm mun cu nguyn thng
gp kh khn l s kh khan. Tnh trng kh khan thng
xy n trong chim nim; khi ta cm thy xa cch Cha,
khng cn hng th vi nhng ngh hoi nim v tm tnh
thing ling. y l lc chng ta ch cn ly c tin m gn
b vi c Ki-t trong cn hp hi v trong m ti. "Ht la
gieo vo lng t, nu cht i n mi sinh nhiu ht khc" (
Ga 12, 24). Nu tnh trng kh khan xy ra v c tin ca ta
thiu nn tng vng chc, v Li Cha ri xung si,
chng ta cn chin u hon ci ni tm.
ng u vi nhng cm d khi cu nguyn
2732 2609-2089 2092 2074
Cn cm d thng gp nht, c che y kho lo
nht, l thiu lng tin. y cha phi l thi dt khot
khng tin Cha, nhng trong thc t nghing chiu v mt
ci g khc. Khi chng ta bt u cu nguyn, chng ta thy
c trm ngn cng vic v lo toan, c l cn phi lm ngay,
cn phi u tin hn : mt ln na, chng ta thy r lng
mnh v s chn la u tin ca mnh. C khi ta chy n
Thin Cha nh hy vng cui cng, nhng liu ta c thc
969

lng tin Ngi khng. C khi chng ta ku xin Cha cu

gip, nhng lng vn y t cao. Trong mi trng hp, thi
thiu lng tin chng t chng ta cha thc s khim tn :
"Khng c Thy, anh em khng lm g c" (Ga 15,5).
2733 2094, 2559
Tnh t cao cn dn n mt cm d khc l s
"ngui lnh". Cc bc thy linh o coi y l mt hnh thc
suy nhc do thiu kh ch, chnh mng canh thc, l l i
sng ni tm. "Tinh thn hng say nhng th xc li yu hn"
(Mt 26, 41). Tro cao t nng. Tht vng, au kh l mt tri
ca lng t cao. Ngc li, ngi khim tn khng l g v
s khn cng ca mnh, nh vy h cng thm lng trng
cy v kin tr trong cu nguyn.
III. LNG TIN TNG CA NGI CON
2734 2629
Lng tin tng ca con ci Thin Cha s b th
thch v c chng thc "khi gp gian trun" (Rm 5,3-5).
Kh khn ln nht xy ra khi ta khn cu cho chnh mnh hay
chuyn cu cho ngi khc. C ngi thi khng cu nguyn
na, v ngh rng Thin Cha khng nhn li mnh cu xin.
y, c hai vn nn : Ti sao chng ta ngh rng Thin
Cha khng nhn li? Lm th no li cu xin ca chng
ta c "linh nghim", c Thin Cha nhn li ?
Ti sao phn nn Cha khng nhn li?
2735 2779
Ngh cng l! Khi ngi khen hay t n Thin Cha v
cc n lnh Ngi ban, ta khng h xem nhng li
c p lng Ngi hay khng; tri li khi xin g chng ta i
phi c ngay. Vy chng ta ngh Thin Cha l ai khi cu
970

nguyn : Ngi l phng tin ta s dng hay Ngi l

Cha ca c Gi-su Ki-t, Cha chng ta?
2736 2559 1730
Chng ta c xc tn rng : "Chng ta khng bit cu
nguyn th no cho phi"(Rm 8,26). Nhng iu chng ta
cu xin Thin Cha c ng l "nhng n lnh cn thit"
khng ? Cha trn tri bit r iu chng ta cn, trc khi
chng ta xin Ngi (Mt 6, 8); nhng Ngi ch chng ta ku
xin Ngi, v phm gi ca con ci Thin Cha i chng ta
phi c t do. Vy chng ta phi cu nguyn vi Thn kh T
Do ca Ngi, c th thc s nhn bit c mun ca
Ngi (Rm 8, 27).
2737
"Anh em khng c l v anh em khng xin. Anh em
xin m khng c l v anh em xin vi t , lng ph
trong vic hng lc" (Gc 4, 2-3). Nu chng ta cu xin vi
mt tm lng chia nm x by nh hng "bt trung" (Gc 4,4),
Thin Cha khng th nhn li, v Ngi mun iu tt lnh
cho ta, mun ta c sng. "Hay anh em ngh l Li Kinh
Thnh sau y l v ngha : Thn kh m Thin Cha t
trong chng ta c mun n pht ghen ln ?" (Gc 4,5).
Thin Cha "pht ghen" v chng ta, l du cho thy
Ngi tht lng yu thng chng ta. Chng ta hy c
mun theo Cha Thnh Thn v chng ta s c nhm li :
"Bn ng bun nu bn khng c Thin Cha ban
ngay iu bn xin; v Ngi mun cho bn c
nhiu ch li hn na, nh bn kin tr kt hip vi
Ngi trong cu nguyn ( x. Evagre, or 34 ) . Ngi
mun ti luyn nhng c mun ca chng ta trong
cu nguyn, chng ta c kh nng n nhn nhng
g Ngi sn lng ban ". (T. u-tinh, ep 130, 8,17 ) .
971

Lm th no li cu nguyn ca chng ta c Thin

Cha chp nhn?
2738 2568 307
Mc khi v cu nguyn trong nhim cc cu cho
bit chng ta c th tin v da vo hnh ng ca Thin Cha
trong lch s. Hnh ng tuyt vi ca Ngi, cuc Kh Nn
v Phc Sinh ca c Ki-t khi ln trong chng ta lng
tin tng ph thc ca ngi con tho. i vi ngi Ki-t
hu, cu nguyn l cng tc vi Cha Quan Phng, vi
nh yu thng Ngi dnh cho nhn loi.
2739 2778
Theo thnh Phao-l, chng ta dm tin tng nh th
( x. Rm 10,12-13 ) , v Cha Thnh Thn cu nguyn trong
lng chng ta v v Cha Cha, ng ban Con Mt ca
Ngi cho chng ta ( x. Rm 8, 26-39 ) , hng trung tn yu
thng ta. n u tin Cha ban cho ngi cu nguyn l
tm hn h c bin i.
2740 2604
Nh c Gi-su cu nguyn m li cu xin ca
chng ta c Thin Cha nhn li. Chng nhng l gng
mu, Ngi cn cu nguyn trong chng ta v vi chng ta
na. Cha Con ch tm kim nhng g p lng Cha Cha,
khng l chng ta l ngha t li bn tm v cc qu tng hn
c ng ban tng sao ?
2741 2606 2614
c Gi-su cng ng vo v tr ca chng ta v v
li ch ca chng ta m cu nguyn cho chng ta. Mi li
khn cu ca chng ta u c thu tm li mt ln trong
ting ku ln ca Ngi trn Thp Gi, v c Cha Cha
nhn li khi cho Ngi sng li; v th Ngi khng ngng
972

chuyn cu cho chng ta bn ta Cha Cha ( x. Dt 5, 7; 7, 25;

9, 24 ) . Khi cu nguyn nu chng ta kt hip vi li cu
nguyn ca c Gi-su trong lng tn thc v dn d ca
ngi con tho, chng ta s nhn c mi iu cu xin nhn
danh Ngi; hn th na, chng ta khng nhng nhn n ny
ti n khc m cn nhn c chnh Thnh Thn l ngun
mch mi hng n.
IV. KIN TR TRONG TNH YU
2742 2089 162
"Hy cu nguyn khng ngng" (1Tx 5,17). "Hy
nhn danh c Gi-su Ki-t, Cha chng ta, m cm t
Thin Cha l Cha, trong mi hon cnh v v mi s" (Ep
5,20). "Theo n Thn kh hng dn, anh em hy dng mi
li kinh v mi ting van ni m cu nguyn lun mi. Anh
em hy chuyn cn tnh thc v cu xin cho ton th Dn
Thnh" (Ep 6,18 ). " Chng ta khng c truyn dy l phi
lao ng, phi canh thc v gi chay lin l, nhng chng ta
c lut l phi cu nguyn khng ngng"(Evagre, nhng vn
thc tin 49) . Nhit tnh cu nguyn khng ngng ch c
th pht xut t tnh yu. Cu nguyn l cuc chin ca tnh
yu khim tn, tin tng v kin tr, chng li thn xc nng
n v n li ca chng ta. Tnh Yu ny m lng ta n
nhn ba thc ti hin nhin ca c tin, rt r rng v sng
ng .
2743
Lc no chng ta cng c th cu nguyn : d i
chng ta c nhiu bo t, thi gi ca ngi tn hu l thi
gi ca c Ki-t Phc Sinh, ng "ang vi chng ta mi
ngy"( Mt 28,20). Thi gi ca ta trong tay Thin Cha :

973

"Bn c th cu nguyn thng xuyn v st sng khi

ang ngoi ch hay i do mt mnh, khi ang mua
bn ca hng hay ang lm bp"(T.Gio-an Kim
Khu, ecl. 2 ) .
2744
Cu nguyn l mt nhu cu sng cn. Chng ta c th
thy ngay bng chng ngc li : nu khng Thnh Thn
hng dn, chng ta s li ri vo ch n l ca ti li ( x. Gl
5, 16-25 ) ; lm sao Thnh Thn c th tr thnh "s sng"
ca ta, nu lng ta xa Ngi?
Khng c g snh c vi cu nguyn : nh cu
nguyn, chng ta lm nhng iu tng chng khng
th lm ni, lm d dng nhng iu tng chng
kh khn. Ngi cu nguyn th khng th phm ti
(T. Gio-an Kim Khu, Anna 4,5 ) .
"Ai cu nguyn chc chn s c cu ; ai khng
cu nguyn chc chn s b n pht" (T. An-phong-s
Li-g-ri ) .
2745 2660
Cu nguyn v sng o l hai vic khng th tch
ri. C hai cng xut pht t tnh yu v s qun mnh v
yu; c hai cng nhm n ch ha hp vi nh yu
thng ca Cha Cha trong tm tnh mn yu ca ngi con
tho; c hai cng gip tn hu hip thng vi Cha Thnh
Thn c bin i ngy cng nn ging c Gi-su Kit; c hai cng th hin tnh yu thng mi ngi, bt
ngun t tnh yu c Ki-t yu thng ta. "Tt c nhng
g anh em xin cng Cha Cha nhn danh Thy th Ngi s
ban cho anh em. iu Thy truyn cho anh em l hy yu
thng nhau" ( Ga 15,16-17).
974

Ai cu nguyn lin l cng bit kt hip kinh nguyn

vi vic lm v vic lm vi kinh nguyn. Ch nh
vy, chng ta mi thc hin c nguyn tc cu
nguyn lin l (-ri-g-n 12 ) .
KINH NGUYN CA C GISU VO GI CA
NGI
2746 1085
Khi n Gi, c Gi-su cu nguyn cng Cha Cha
( x. Ga 17 ) . y l kinh nguyn di nht ca Ngi c
Tin Mng ghi li; Kinh Nguyn ny bao hm ton th nhim
cc Sng To v Cu , c cuc T Nn v Phc Sinh ca
Ngi. Cng nh cuc vt qua din ra mt ln dt
khot, kinh nguyn vo Gi ca c Gi-su lun lun l ca
ring Ngi, lun hin din trong phng v ca Hi Thnh.
2747
Truyn thng Ki-t gio gi kinh nguyn ny l "li
nguyn t t" ca c Gi-su. y l kinh nguyn ca V
Thng T. Kinh nguyn ny gn lin vi Hin T v cuc
Vt Qua, trong Ngi t hin trn vn cho Cha Cha (
x. Ga 17,11.13.19 ) .
2748 518 820
Vi li cu nguyn Vt Qua v Hin T ny, tt c
c thu tm trong Ngi ( x. Eph 1,10 ) : Thin Cha
v v tr, Ngi Li v xc phm, s sng vnh cu v thi
gian; tnh yu t hin v ti li phn bi tnh yu, cc mn
ang hin din v nhng ngi s tin vo Ngi nh li ca
cc ngi, mu nhim t h v vinh quang ca Con Thin
Cha. y l Kinh Nguyn Hip Nht.

975

2749 2616
c Gi-su hon thnh cng trnh ca Cha Cha;
cng nh hin t, li nguyn ca Ngi tri rng n ngy
tn th. Kinh nguyn vo gi ca Ngi hon tt thi gian
cui cng v a ti ngy vin mn. Vi t cch l Con Mt
c Cha Cha ban cho mi s. Cha Gi-su t hin trn
vn cho Cha Cha; nh th, Ngi chng t mnh hon ton
t do ( x. Ga 17,11.13.19.24) nh quyn nng Cha Cha
ban cho Ngi trn mi xc phm. Cha Con, ng t h
mang thn phn ti i, chnh l c Cha, Cha T mun
loi. V Thng T chuyn cu cho chng ta, cng l ng
cu nguyn trong ta v l Thin Cha nhn li chng ta cu
xin.
2750 2815
Khi thuc v c Gi-su, trong Ngi chng ta c
th n nhn t bn trong, li cu nguyn Ngi dy: "Ly
Cha". Li nguyn t t hon tt t bn trong nhng li
nguyn xin chnh ca kinh Ly Cha : nguyn Danh Cha c
sng ( x. Ga 17,6.11.12.26 ) , Nc Cha tr n (x.Ga 17,
1.5.10.24.23-26) Cha th hin, xin cho con ngi c cu
( x. Ga 17, 2.4.6.9.11. 12. 24) v thot khi s d (Ga
17,15).
2751 240
Cui cng, chnh trong kinh nguyn ny, c Gi-su
mc khi v dy chng ta : Ai bit Cha Cha cng nhn bit
Cha Con; ai nhn bit Cha Con cng nhn bit Cha Cha (
x. Ga 17,3.6-10.25 ) ; nhn bit ny chnh l mu nhim ca
i sng cu nguyn.

976

TM LC
2752
Cu nguyn i hi chng ta phi n lc v chin
u vi bn thn v chng li cc mu chc ca ma qu
cm d. Cuc chin trong cu nguyn khng th tch ri
khi cuc "chin u thing ling" cn thit ngi Ki-t
hu thng xuyn hnh ng theo Thnh Thn ca c Kit: ngi ta cu nguyn th no th cng sng nh vy, v ta
sng nh ta cu nguyn.
2753
c th cu nguyn, chng ta phi chin u chng
li nhng quan nim sai lm, vi nhng no trng lch lc,
v kinh nghim v nhng ln tht bi. Nhng cm d ny
lm chng ta nghi ng v li ch cng nh kh nng cu
nguyn; i ph, chng ta cn phi khim tn, ph thc
v kin tr.
2754
Nhng kh khn chnh khi cu nguyn l chia tr v
kh khan. cha tr, chng ta cn n c tin, hon ci
tm hn v tnh thc.
2755
Hai cm d thng lm chng ta b vic cu nguyn
l thiu lng tin v ngui lnh. Ngui lnh l mt hnh thc
suy nhc xy ra v thiu kh ch nn chn nn tht vng.
2756
Lng tin tng ph thc ca ngi Con Thin Cha
b th thch khi chng ta cm thy mnh khng c Ngi
nhn li. Tin Mng mi gi chng ta hy xt xem li cu
nguyn ca ta c hp vi i hi ca Thnh Thn khng.
977

2757
"Hy cu nguyn khng ngng" (1Tx 5,17). Lc no
chng ta cng c th cu nguyn. Cu nguyn l mt nhu cu
sng cn v khng th tch ri vic sng o.
2758
Li cu nguyn ca c Gi-su trong Gi ca Ngi
c gi l Li cu nguyn "t t". Kinh nguyn ny thu
tm ton th nhim cc Sng To v Cu v hon tt
nhng nguyn xin chnh ca kinh Ly Cha .
ON HAI

LI KINH CHA DY : KINH LY CHA

2759
Mt hm, c Gi-su cu nguyn ni kia. Ngi
cu nguyn xong, th c mt ngi trong nhm mn ni
vi Ngi : "Tha Thy, xin dy chng con cu nguyn,
cng nh ng Gio-an dy mn ca ng" ( Lc 11,1 ).
p li, c Gi-su dy cc mn v Hi Thnh li
kinh cn bn ca Ki-t gio. Thnh Lu-ca ghi li bn kinh
Ly Cha ngn (c nm li nguyn xin), cn thnh Mat-thu
ghi li bn di hn (c by li nguyn xin). Truyn thng
Phng V ca Hi Thnh s dng bn vn Mat-thu (Mt 6,913) :
Ly Cha chng con trn tri,
chng con nguyn danh Cha c sng,
Nc Cha tr n,
Cha th hin di t cng nh trn tri.
978

Xin Cha cho chng con

hm nay lng thc hng ngy
v tha n chng con,
nh chng con cng tha k c n chng con,
Xin ch chng con sa chc cm d,
nhng cu chng con cho khi s d.

2760 2855 2854

Ngay t bui u, Phng V quen kt thc Li Kinh
Cha dy bng mt vinh tng ca. Theo sch DIDAKH, vinh
tng ca ny l : "V Cha l ng quyn nng, v vinh hin
mun i" (x. DI. 8,2 ) . Bn quy ch tng (7, 24-1) thm
vo u cu : "V Cha l Vua"; y l cng thc chng ta
ang s dng theo bn i kt. Truyn thng Phng V Byzan-tin thm "V Cha Cha, Cha Con v Cha Thnh Thn"
vo sau ch "vinh hin". Sch L R-ma khai trin li xin
cui cng ca kinh Ly Cha theo vin nh ca th Ti-t
(2,13) : "ang khi chng con i ch ngy hng phc, ngy
c Gi-su Ki-t, ng Cu chng con ng n"; tip
theo l li cng on tung h theo vinh tng ca ca bn Quy
Ch Tng .
Mc 1

"BN TM LC TON B TIN MMG

2761
"Li kinh Cha dy thc s l bn tm lc ton b
Tin Mng". Sau khi dy mu kinh ny, Cha Gi-su thm :
"Anh em c xin th s c" (Lc 11,9 ). Vy mi ngi c
th dng ln Cha nhng li kinh khc nhau ty nhu cu,

979

nhng lun phi bt u bng kinh nguyn cn bn l Li

Kinh Cha dy".
I. KINH LY CHA L TM IM CA THNH
KINH
2762
Sau khi cho thy cc Thnh Vnh l cht liu chnh
cho kinh nguyn ca Ki-t hu v tt c c thu tm trong
nhng li nguyn xin ca kinh Ly Cha, thnh u-tinh kt
lun :
"C c ht cc kinh nguyn trong Sch Thnh,
chng ta khng th tm thy mt iu g khng c
thu tm trong Li Kinh Cha dy".
2763 102
Ton b Cu c (L Lut, cc Ngn S v cc
Thnh Vnh) u c ng nghim ni c Ki-t (Lc
24,44). y l "Tin Mng" c cc sch Tin Mng cng
b. Thnh Mat-thu tm lc li loan bo Tin Mng u tin
trong Bi Ging Trn Ni (Mt 5-7). Kinh Ly Cha c
thnh Mat-thu t tm im ca li loan bo ny. Chng
ta phi hiu cc li nguyn xin ca kinh Ly Cha trong vn
mch :
2541
"Kinh Ly Cha l kinh tuyt ho...vi li kinh ny,
khng nhng chng ta nguyn xin tt c nhng g
chng ta c th ao c cch chnh ng, m cn theo
trt t nhng g nn ao c. V th, kinh nguyn ny
khng ch dy chng ta nguyn xin, m cn hun
luyn tm tnh ca ta na" (T.T-ma Aquin 22,83,9) .
980

2764 1965, 1969

Vi Bi Ging Trn Ni, Cha Gi-su dy ta sng,
vi kinh Ly Cha, Ngi dy ta cu nguyn. Trong c hai,
Thn Kh ca Cha Gi-su em li khun mu mi cho
nhng c mun l nhng tm tnh tc ng n cch sng
ca ta. Cha Gi-su dng li ni dy ta phi sng cuc i
mi v dng li kinh xin Cha Cha ban n gip ta sng nh
vy. Khi cu nguyn ng, chng ta s bit sng trong Cha.
II. LI KINH CHA DY
2765 2701
Truyn thng Ki-t gio gi kinh Ly Cha l Li
Kinh Cha dy, v chnh Cha Gi-su son v truyn li.
Li kinh ny c o v chnh l li kinh "ca Cha". Qua
nhng li trong kinh ny, Con Mt Thin Cha trao cho
chng ta nhng Li Ngi nhn c t Cha Cha :
Ngi l Thy dy chng ta cu nguyn. Mt khc, v l
Ngi Li nhp th, Ngi bit r nhng nhu cu ca chng
ta, nhng anh ch em ca Ngi theo nhn tnh, v Ngi
nu cho ta thy nhng nhu cu : Ngi l Mu Mc
hng dn chng ta cu nguyn.
2766 690
c Gi-su khng dy ta mt cng thc chng ta
lp i lp li nh ci my ( x. Mt 6,7; 1 V 18,26-29 ). Cng
nh mi khu nguyn khc, Cha Thnh Thn dng Li
Cha cho con ci Thin Cha bit cu nguyn cng Cha
Cha. c Gi-su khng nhng dy chng ta li kinh ca
ngi con m cn ban Thnh Thn nh nhng li kinh
ny tr nn "thn kh v s sng"( Ga 6, 63 ) trong chng ta.
Hn na, "Thin Cha sai Thn Kh ca Con mnh n
ng trong lng anh em m ku ln : "p-ba, Cha i"( Gl 4,6
); iu ny chng t chng ta c kh nng dng ln Cha Cha
981

kinh nguyn ca ngi con. Khi cu nguyn chng ta ni ln

nhng c nguyn ca mnh trc mt Thin Cha, nhng
tht ra, Cha Cha "thu sut tm can", Ngi "bit Thn kh
mun ni g", v Thn Kh cu thay nguyn gip cho cc
thnh theo ng Thin Cha" ( Rm 8,27). Dy cu nguyn
cng Cha Trn Tri l mt phn trong s mng huyn diu
ca Cha Con v Cha Thnh Thn.
III. LI CU NGUYN CA HI THNH
2767
Ngay t u, Li Kinh Cha dy v Thnh Thn,
ng lm cho li kinh sng ng trong lng cc tn hu,
c Hi Thnh lnh nhn v sng nh mt hng n duy
nht. Nhng cng on Ki-t hu tin khi c kinh Ly
Cha "ba ln mi ngy", thay v c "mi tm li chc tng"
theo thi quen o c Do Thi.
2768
Theo truyn thng cc tng , li kinh Cha dy
n su vo kinh nguyn phng v.
"Cha dy chng ta cu nguyn chung cho mi anh
ch em. V Ngi khng ni "Ly Cha ca con, ng
trn tri", nhng l "Ly Cha chng con", chng ta
mt lng mt cu nguyn cho ton Thn Th Hi
Thnh" (T.Gio-an Kim Khu).
Trong mi truyn thng phng v, kinh Ly Cha l
thnh phn tt yu ca cc gi kinh phng v chnh. c
bit, trong ba b tch khai tm Ki-t gio, kinh Ly Cha cng
ni r c tnh l kinh ca Hi Thnh :

982

2769 1243
Trong b tch Thnh Ty v Thm Sc, nghi thc trao
kinh Ly Cha ni ln ngha vic ti sinh vo i sng thn
linh. Trong Ki-t gio, cu nguyn l ni vi Thin Cha
bng chnh Li Cha, nn nhng ai " c ti sinh nh Li
Thin Cha hng sng"(1Pr 1,23) s hc bit ku cu Cha
Cha, bng chnh Li duy nht m Cha lun n nhn. H c
th ku cu nh th, v Cha Thnh Thn li n tch,
khng th ty xa c, trong lng h, trn tai h, trn mi
ming, trn ton thn ngi con ci Thin Cha. V th, a
s cc bi gii thch kinh Ly Cha ca gio ph u dnh
ring cho cc d tng v tn tng. Khi c kinh Ly Cha,
Hi Thnh lun lun c vi t cch l dn "c ti sinh",
dn cu nguyn v c Thin Cha xt thng (1Pr 2,110).
2770 1350
Trong phng v Thnh Th , chng ta thy r kinh
Ly Cha l li cu nguyn ca ton Hi Thnh, vi y
ngha v hiu nng. c t gia kinh T n v phn hip
l, kinh Ly Cha mt mt thu tm ton b nhng li khn
nguyn v chuyn cu nu ln trong phn "xin ban Thnh
Thn"; mt khc, dn ta n Bn Tic Thnh Th nh tin d
vo Bn Tic Nc Tri.
2771 1403
Trong Thnh L, cc li nguyn xin ca kinh Ly
Cha cn cho thy c tnh cnh chung. Kinh Ly Cha ng l
kinh nguyn ca "thi sau ht", thi cu bt u vi
vic Thnh Thn c ban xung v s kt thc vo ngy
Cha Quang Lm. Khc vi cc kinh nguyn trong Cu c,
nhng li nguyn xin trong kinh Ly Cha da trn mu
nhim cu c thc hin, mt ln dt khot trong
Cha Ki-t, ng chu kh nn v phc sinh.
983

2772 1820
V tin tng vng vng vo c Ki-t, ng cht
v sng li, chng ta trn y hy vng khi xng ln tng
iu trong by li nguyn xin ca kinh Ly Cha. Nhng li
nguyn xin ny l ting than van ca nhng ngi ang sng
gia trn th hm nay trong nhn ni v i ch, v chng ta
l con Thin Cha, nhng chng ta s nh th no, iu
y cha c by t (1 Ga 3,2). Thnh L v kinh Ly Cha
u hng v ngy Cha quang lm "cho ti khi Cha li
n" (1Cr 11,26)
TM LC
2773
p li li xin ca cc mn :"Tha Thy xin dy
chng con cu nguyn"( Lc 11,1), c Gi-su dy cc
ngi li kinh cn bn ca Ki-t gio l kinh Ly Cha.
2774
Li Kinh Cha dy thc l bn tm lc ton b Tin
Mng, l tuyt ho, l tm im ca Thnh Kinh.
2775
Kinh Ly Cha c gi l "kinh ca Cha" v do
chnh Cha Gi-su dy. Ngi l Thy mu mc hng dn
chng ta cu nguyn.
2776
Hn mi kinh khc, kinh Ly Cha l li cu nguyn
ca Hi Thnh. Kinh Ly Cha l thnh phn tt yu ca cc
gi kinh phng v chnh v ca cc b tch khai tm Ki-t
Gio: Thnh Ty, Thm Sc v Thnh Th. Khi c ln trong
thnh l, cc li nguyn xin ca kinh Ly Cha cn cho thy

984

c tnh cnh chung: cng on Ki-t hu cu nguyn v

ch i" cho ti khi Cha li n"( 1Cr 11,26).
Mc 2

"LY CHA CHNG CON TRN TRI"

I. " CHNG TA DM NGUYN RNG"
2777 270
Trong phng v R-ma, cng on tham d thnh l
c mi c kinh Ly Cha vi s dn d ca ngi con;
phng v ng Phng cng s dng v khai trin cc kiu
ni tng t: "Chng ta dm tin tng nguyn rng", "xin
Cha cho chng con xng ng nguyn rng". Trc Bi Gai
Rc Chy, c ting phn bo Mi-s: "Ch li gn, ci dp
ra" ( Xh 3,5). Ch mt mnh c Gi-su c th vt qua
ngng ca thnh thin n gn Thin Cha, v Ngi l
ng " ty tr ti li"(Dt 1, 3), chnh Ngi dn chng ta
n trc Thnh Nhan Cha Cha: "Ny Con y, cng vi
nhng con ci m Cha ban cho Con" (Dt 2,13).
thc tnh trng n l ca mnh l ra chng ta phi
n th, kip phm nhn phi tan thnh ct bi, nu
nh uy quyn ca chnh Cha chng ta v Thn Kh
ca Cha Con khng thc y chng ta ku ln: "pba, Cha i!" (Rm 8,15). C khi no mt phm nhn
yu hn li dm gi Thin Cha l Cha, nu con
ngi khng c Quyn Nng t tri cao tc ng?"
(T.Gio-an Ph-r Rt-s-l-g, bi ging 71).

2778 2828
985

Chnh Cha Thnh Thn gip chng ta c kinh Ly

Cha. Phng v ng v Ty Phng din t iu ny bng t
"Parrhsia", mt thut ng c bit Ki-t gio mun din t
tm tnh n s chn thnh, lng tin tng ca ngi con,
vui mng an tm, dn d nhng khim nhu, xc tn l mnh
c yu thng (x Eph 3,12; Dt 3,6;4,16; 10,19; 1Ga 2,28;
3,21; 5,14).
II. "LY CHA !"
2779 239
Trc khi bt u nguyn xin, chng ta phi loi b
mt s hnh nh sai lc ca "th gian ny". Chng ta phi
khim tn nhn nhn rng : "Khng ai bit Cha Cha, tr
Ngi Con v k m Ngi Con mun mc khi cho", ngha
l "cho nhng ngi b mn" (Mt 11,25-27). Chng ta phi
thanh luyn tm hn, ngha l ng nhng hnh nh ca
Thin Cha nh ngi cha hay ngi m, theo kinh nghim
bn thn hay vn ha, nh hng n tng quan gia chng
ta vi Thin Cha. Thin Cha l Cha chng ta, Ngi siu
vit trn mi phm tr ca th gii th to. Khi gn cho
Ngi hay loi b khi Ngi nhng tng ca chng ta
v Thin Cha, chng ta c nguy c to ra nhng ngu tng
tn th hay p . Cu nguyn cng Cha Cha l n
nhn mu nhim ca Ngi, nh Ngi hng hu v nh
Cha Con mc khi cho chng ta :
"Cch gi Thin Cha l Cha trc y cha h mc
khi. Khi ng M-s hi danh tnh Thin Cha, ng
c nghe mt danh xng khc. i vi chng ta,
Danh Thin Cha c mc khi trong Cha Con;
v Cha Gi-su nhn mnh l Con nn Thin Cha
c gi l Cha" (Tertulano, 3 ) .

986

2780 240
Chng ta c th ku cu Thin Cha l Cha, v Con
Thin Cha lm ngi mc khi nh vy, v v Thn Kh ca
Cha Con lm cho chng ta nhn bit nh vy. Chng ta
tin c Gi-su l ng Ki-t v chng ta " c Thin
Cha sinh ra"( 1Ga 5,1), nn Thn Kh ca Cha Con cho
chng ta tham d vo tng quan ng v gia Cha Con v
Cha Cha; y l iu con ngi khng th ngh ra c v
thn thnh trn tri cng khng hiu c ( 1 Ga 5,1).
2781 2665
Khi cu nguyn cng Cha Cha, chng ta c hip
thng vi Ngi, v vi Cha Con l c Gi-su Ki-t (1 Ga
1,3). Lc , chng ta mi nhn bit v nhn ra Ngi, vi
lng thn phc khng ngi. Vi li u tin ca kinh Ly
Cha, chng ta chc tng th ly Cha Cha trc khi nguyn
xin Ngi. Thin Cha c tn vinh khi chng ta nhn nhn
Ngi l Cha v l Thin Cha thc. Chng ta t n Ngi
v mc khi Danh Thnh, cho chng ta tin vo Danh
Ngi v Ngi hin din trong chng ta.
2782 1267
Chng ta c th th ly Cha Cha v Ngi ti
sinh chng ta trong s sng ca Ngi khi nhn chng ta l
ngha t trong Con Mt nh b tch Thnh Ty. Ngi thp
nhp chng ta vo Thn Th Cha Ki-t, v nh b tch
Thm Sc, Ngi cho chng ta tr thnh nhng "ngi c
xc du" bng Thnh Thn.
Thc vy, Thin Cha tin nh cho chng ta
c lm ngha t, c ng hnh ng dng vi
Thn Th vinh quang ca c Ki-t. T nay, anh em
c d phn vi c Ki-t, anh em ng nhin

987

c gi l nhng "ngi c xc du" ( T.Xy-ri-l

thnh Gi-ru-sa-lem 3,1).
Con ngi mi, sau khi c ti sinh v tr v cho
Thin Cha nh n sng, trc ht s tha: "Ly
Cha" v tr nn con Thin Cha (T. Xy-ri-an 9).
2783 1701
Nh th vi kinh Ly Cha, chng ta c mc khi
v Thin Cha l Cha, ng thi c bit thin chc ca
mnh ( x. GS 22,1 ) :
" Con ngi i, ngi khng dm ngc mt ln tri,
ch ci nhn xung t. Ri thnh lnh, ngi nhn
c n sng ca c Ki-t: mi ti li ngi
c tha. T mt tn y t gian c, ngi tr thnh
a con ngoan... Hy ngc mt nhn ln Cha Cha,
ng chuc ngi nh Con ca Ngi, v tha:
ly Cha... Nhng ngi ng i hi mt c quyn
no. Ngi l Cha cch c bit, ca ring c Ki-t,
nhng Ngi cng cn l Cha ca tt c chng ta, v
Ngi ch sinh ra; cn chng ta l th to do mt
mnh c Ki-t nhng Ngi dng nn chng ta.
Vy nh n sng, ngi cng hy tha: Ly Cha
chng con, xng ng l con ca Ngi" (T.Amr-xi- 5,19)
2784 1428
n ngha t i chng ta phi hon ci khng ngng
sng cuc i mi. Khi c kinh Ly Cha, chng ta phi
c hai tm tnh cn bn :
1997

988

Tm tnh th nht l c mun c nn ging

Ngi. D c dng nn theo hnh nh Thin Cha, nhng
phi nh n sng chng ta mi c phc hi nt ging
Thin Cha hn, nn chng ta c bn phn p li n sng
ny.
Phi nh rng : khi gi Thin Cha l Cha, chng ta
c bn phn sng nh con Thin Cha (T. Xy-ri-an
11 ) .
"Anh em khng th gi Thin Cha Ch Nhn l Cha,
nu anh em cn gi lng c c v bt nhn; v khi
, anh em khng cn gi c du tch lng nhn
lnh ca Cha Trn Tri"(T.Gio-an Kim Khu ) .
"Hy lun chim ngng v p ca Cha Trn Tri,
tm hn mnh thm nhun v p " (T.Gh-gri- thnh Nt ) .
2785 2562
Tm tnh th hai l lng khim tn v tin tng ni
Thin Cha, nh chng ta "tr nn nh tr em" ( Mt
18,3); v Cha Cha "mc khi cho nhng ngi b mn" (Mt
11,25).
Khi c kinh Ly Cha, chng ta phi chim ngm
Thin Cha, lng chng ta bng chy la yu mn.
Nh , linh hn tan bin v hng ti vic yu mn
Thin Cha, thn tnh tr chuyn vi Thin Cha nh
ngi Cha rut, vi lng yu mn tho knh c bit
(T. Gio-an Ct-xi- 9,18).
"Ly Cha chng con : danh hiu ny gi ln trong
lng chng ta tnh yu v s tha thit khi cu
nguyn... ng thi tin tng s c Thin Cha
989

nhn li. Thin Cha t chi sao c, khi chnh

Ngi va nhn h l con?" (T. u-tinh 2,4, 16).
III. LY CHA "CHNG CON"
2786 443
Khi gi Thin Cha l Cha "ca chng ta", chng ta
khng ngh rng mnh chim hu c Thin Cha, nhng
c mt tng quan mi m vi Ngi.
2787 728
Khi gi Thin Cha l Cha "ca chng ta", trc ht
chng ta nhn nhn rng mi li Thin Cha yu thng ha
qua cc ngn s c thc hin ni c Ki-t trong Giao
c Mi v Vnh cu : Chng ta tr thnh Dn "ca
Ngi" v t nay Ngi l Thin Cha "ca chng ta". Thin
Cha v chng ta thuc v nhau : tng quan mi ny l qu
tng ca Thin Cha ( x. Hs 2,21-22; 6,1-6 ) . Chng ta phi
p li "n sng v s tht" m Ngi ban tng "nh c
Gi-su Ki-t" (Ga 1,17) bng lng yu mn v trung thnh.
2788
Kinh Ly Cha l kinh nguyn ca Dn Cha trong
"thi sau ht", nn khi c "ca chng con" chng ta hy vng
vng vng vo li ha ti hu ca Thin Cha. Trong thnh
thnh Gi-ru-sa-lem mi, Ngi s phn vi k chin thng :
"Ta s l Thin Cha ca ngi y v ngi y s l con ca
Ta"( Kh 21,7).
2789 245 253
Khi c "Ly Cha chng con", chng ta thn tha vi
Cha ca c Gi-su Ki-t, Cha chng ta. Chng ta khng
phn chia thn tnh, v Cha Cha l "ngun mch v cn
nguyn" ca thn tnh. Nhng y, chng ta mun tuyn
990

xng : t mun thu, Cha Con c Cha Cha sinh ra v

Cha Thnh Thn pht xut t Cha Cha. Chng ta cng
khng h ln ln cc Ngi V, v chng ta tuyn xng rng :
chng ta c hip thng vi Cha Cha v Cha Con l c
Gi-su Ki-t, trong Thnh Thn duy nht. Ba Ngi Ch
Thnh ng bn tnh v khng th phn chia. Khi cu nguyn
cng Cha Cha, chng ta th ly v tn vinh Ngi cng vi
Cha Con v Cha Thnh Thn.
2790 787
Khi c "Ly Cha chng con", chng ta tuyn xng
Ngi l Cha ca nhiu ngi. Ch c mt Thin Cha v
Ngi c nhn nhn l Cha ca nhng k c ti sinh
bi nc v Thnh Thn (nh tin vo Con Mt Thin Cha).
"Hi Thnh" chnh l hip thng mi gia Thin Cha v
loi ngi : Hi Thnh hip nht vi Con Mt Thin Cha l
"trng t gia mt n em ng c" (Rm 8,29), nn Hi
Thnh c hip thng vi Cha Cha, trong Cha Thnh
Thn. Khi tha "Ly Cha chng con", mi Ki-t hu cu
nguyn trong s hip thng ny : "cc tn hu tuy ng o,
m ch c mt lng mt " ( Cv 4,32 ).
2791 821
Do , d cc Ki-t hu cn chia r, kinh Ly Cha
vn l ti sn chung v l mt li mi gi khn thit cho mi
Ki-t hu. c hip thng vi Cha Ki-t nh c tin v
nh b tch Thnh Ty, h phi cng cu nguyn vi Cha
Gi-su cc mn c hip nht ( x. UR 8;22).
2792
Sau cng, nu tht lng cu nguyn "Ly Cha chng
con", chng ta thot c ch ngha c nhn, v khi n nhn
Thin Cha yu thng, chng ta c gii thot. T "chng
con" u kinh Ly Cha, cng nh t "chng con" trong bn
991

li xin cui kinh, khng loi tr mt ai. tht lng c

kinh Ly Cha ( x. Mt 5,23-24;6,14-16 ) , chng ta phi vt
qua mi chia r v chng i.
2793 604
Cc tn hu khng th cu nguyn "Ly Cha chng
con", m khng dng ln tt c nhng ai Cha ban tng
Con yu du. Tnh yu ca Thin Cha khng c bin gii,
nn li cu nguyn ca chng ta cng phi nh vy ( x. NA
5) . Khi c "Ly Cha chng con", lng chng ta c m
rng theo tnh yu ca Cha Cha c biu l trong c Kit : cu nguyn vi v cho tt c nhng ai cha nhn bit
Cha, h "c quy t v mt mi" (Ga11,52). S chm
sc ca Thin Cha dnh cho mi ngi v mun loi thi
thc cc thnh nhn, chng ta phi m rng li cu nguyn
theo tnh thng ny khi chng ta dm c "Ly Cha chng
con".
IV. " TRN TRI"
2794 326
Khi gi Thin Cha l "ng ng trn tri", Thnh
Kinh khng mun ni Ngi ang mt ni no trong
khng gian, nhng ni n mt cch hin hu; khng mun
ni Ngi xa ta, nhng mun ni Ngi rt uy nghi cao c.
Thin Cha khng mt ni no , nhng Ngi l ng
Thnh vt trn mi s chng ta c th quan nim. V Ngi
l ng Ch Thnh, nn rt gn gi vi nhng tm hn
khim cung v thng hi :
Tht c l khi ta hiu "Ly Cha chng con trn
tri" l Ngi hin din ni tm hn nhng ngi
cng chnh, nh trong n th ca Ngi. Cu kinh
cng c ngha l ngi cu nguyn c mong
992

ng mnh ku cu ng trong lng mnh (T. u-tinh,

Bi ging Cha nht 2,5,17 ) .
" y, chng ta c th hiu "tri" l nhng ai mang
hnh nh thin quc, Thin Cha vui thch c ng ni
tm hn h" (T. Xy-ri-l thnh Gi-ru-sa-lem 5,11 ) .
2795 1024
Biu tng "tri" nhc chng ta nh n mu nhim
Giao c chng ta ang sng, khi c kinh "Ly Cha". Tri
l ni Thin Cha ng, l Nh Cha, nn l "qu hng" ca
ta. V ti li, chng ta b lu y xa min t Giao c; nh
hon ci tm hn, chng ta c v "tri", v cng Cha.
trong c Ki-t, tri t c giao ha, v ch Cha Con l
ng "t tri xung th" v a chng ta ln tri vi Ngi,
nh cuc Kh Nn, Phc Sinh v Thng Thin ( x. Ga 12,32;
14,2-3; 16,28;20,17; Eph 4,9-10; Dt 1,3; 2,13 ) .
2796 1003
Khi ku cu "Ly Cha chng con trn tri", Hi
Thnh tuyn xng : chng ta l Dn Thin Cha, " c
cng ng tr vi c Ki-t Gi-su trn ci tri" (Eph 2,6),
"hin ang tim tng vi c Ki-t ni Thin Cha"(Cl 3,3),
ng thi, "chng ta rn sit l v nhng c mong c thy
ngi nh thin quc ca chng ta ph ln chic lu di t
ny"(2 Cr 5,2):
"Cc tn hu c xc phm, nhng khng sng theo
xc phm. H sng trn dng th, nhng l cng
dn Nc Tri" (Epitre Diognte 5, 8-9 ) .

993

TM LC
2797
Chng ta phi c kinh Ly Cha vi lng tin tng
n s v trung thnh, khim tn v vui mng ph thc ni
Thin Cha.
2798
Chng ta c th ku cu Thin Cha l "Cha", v Con
Thin Cha lm ngi dy chng ta nh th. Trong c
Ki-t, nh b tch Thnh Ty, chng ta c thp nhp vo
Thn Th Ngi v c nhn l con Thin Cha.
2799
Khi c kinh Ly Cha, chng ta c hip thng vi
Cha Cha v vi Con ca Ngi l c Gi-su Ki-t, ng
thi chng ta c bit thin chc ca mnh ( GS 22,1).
2800
Khi c kinh "Ly Cha", chng ta phi c mun
c nn ging Thin Cha, v phi c lng khim tn v tin
tng.
2801
Khi c Ly Cha "ca chng con", chng ta nhc n
Giao c Mi trong c Gi-su Ki-t, s hip thng vi Ba
Ngi Thin Cha v tnh yu Thin Cha bao trm c th
gii nh Hi Thnh.
2802
Khi gi Thin Cha l ng " trn tri", chng ta
khng ngh rng Ngi ang mt ni no , nhng mun
ni Ngi rt uy nghi cao c v ang hin din ni tm hn
nhng ngi cng chnh. "Tri" l Nh Cha, l qu hng
994

ch thc, ni chng ta hy vng s ti v hin nay chng ta

l thnh vin.
Mc 3

BY LI CU XIN
2803 2627
Sau khi t mnh trc tn nhan Thin Cha l
Cha th ly, yu mn v chc tng Ngi, Thn Kh
Ngha T khi ln trong lng chng ta by li nguyn xin,
by li chc tng. Ba li u tin, trc tip hng v Thin
Cha hn, hng lng ta n Vinh Quang Thin Cha. Bn
li sau, nh nhng con ng n vi Thin Cha, xin
Ngi nhn n thn phn khn cng ca chng ta m ban
n Phc. "Ka vc thm ku go vc thm,... Cha qun con
sao nh ?" (Tv 42,8-10).
2804
Ba li nguyn u tin hng chng ta v Thin
Cha v v Thin Cha : Danh Cha, Nc Cha, Cha. c
tnh ca tnh yu l trc ht ngh n ngi mnh yu. Ba
li nguyn ny, khng ni g n chng ta; nhng chng ta b
li cun theo lng "kht khao mong mi" "n khc khoi"
ca Cha Con v lo cho Vinh Quang ca Cha Ngi :
"nguyn Danh Cha c sng, Nc Cha tr n, Cha th
hin..." Ba li nguyn ny c Thin Cha nhn li trong
hy t cu ca c Ki-t; nhng t nay, nhng li nguyn
ny cha chan hy vng, cn ang hng v ngy thc hin
chung cuc, bao lu Thin Cha cha hon tt chng trnh
cu ca Ngi ( 1Cr 15, 28).
995

2805 1105
Bn li cu xin sau din ra ging nh trong mt s
li nguyn "xin ban Thnh Thn" trong thnh l: Chng ta
dng ln nhng hy vng ca mnh v mong c Thin Cha
l Cha y Lng Thng Xt nhn n. Chng ta dng ln
Thin Cha nhng li ny, xin cho chnh mnh, i ny
trong hin ti "xin Cha cho chng con... xin tha n cho chng
con... xin ch chng con... xin cu chng con..." Li xin
th t v th nm lin quan n cuc sng thc t ca ta : xin
lng thc v xin tha ti. Vi hai li cu xin cui, chng ta
khn cu Thin Cha gip sc trong cuc chin S Sng
chin thng, y cng l cuc chin trong cu nguyn.
2806 1656, 2658
Nh ba li nguyn u tin, chng ta c cng c
c tin, trn y c cy v nung nng c mn. Chng
nhng l th to m cn l ti nhn, chng ta phi khn cu
cho chng ta, cho ton th nhn loi trong th gii v lch s.
Chng ta dng tt c cho tnh yu v bin ca Thin Cha.
V chnh nh Danh c Ki-t v triu i ca Thnh Thn
Ngi, Cha Cha hon thnh k hoch cu ca Ngi,
cho chng ta v cho ton th gii.
2142, 2159
I. "NGUYN DANH CHA C SNG"
2807 2097
Khi c "nguyn Danh Cha c sng", chng ta khng
chc tng Thin Cha c thnh thin hn; nhng nguyn
xin cho nhn loi nhn bit Ngi l ng Thnh, nhn ra s
Vinh Hin ca Ngi. Nh th, vi tm tnh th ly, li
nguyn ny i khi c hiu nh mt li ca ngi v t n.
c Gi-su dy chng ta li nguyn ny nh mt c
nguyn : mt khn cu, mt khao kht v mong i m Thin
996

Cha v loi ngi cng cam kt. Li nguyn u tin ny

a chng ta ngay vo mu nhim thm su ca Thin Cha
v cng trnh cu nhn loi. Khi "nguyn Danh Cha c
sng" chng ta tham d vo "k hoch yu thng Ngi
nh t trc"," trc thnh nhan Ngi, ta tr nn tinh
tuyn thnh thin, nh tnh thng ca ngi" (Ep 1,9.4).
2808 203,432
Vo nhng thi im quyt nh ca nhim cc cu
, Thin Cha mc khi danh thnh Ngi, nhng mc khi
bng cng trnh Ngi thc hin. Cng trnh ny ch c
thc hin ni chng ta v cho chng ta, nu danh Cha c
"c sng" nh chng ta v ni chng ta.
2809 293 705
Trng tm ca mu nhim cu ri ni Thin Cha l
s thnh thin khng ai vn ti c. Tt c nhng g bc
l s thnh thin ny qua cng trnh sng to v lch s c
Thnh Kinh gi l Vinh Quang ca Thin Cha, l Uy Nghi
cao c ca Ngi chiu ta ra cho ta thy. Khi to dng nhn
loi "theo hnh nh Ngi v ging nh Ngi", Thin Cha
"ban cho con ngi vinh quang danh d lm m triu thin"
(Tv 8,3). Khi phm ti, h b tc mt vinh quang Thin
Cha (Rm 3,23). Bi vy, Thin Cha s by t s Thnh
Thin bng cch mc khi v ban tng Thnh Danh, phc
hi con ngi "theo hnh nh ca ng To Ha" (Cl 3,10).
2810 63
Khi th ha vi t ph p-ra-ham, Thin Cha kt
c nhng khng cho bit Thnh Danh. Vi M-s, Ngi
bt u mc khi danh thnh, v cho ton dn thy vinh hin
ca danh thnh Ngi, khi cu h khi tay Ngi Ai Cp:
"c Cha l ng cao c uy hng" (Xh 15,1). K t Giao
c Xi-nai, dn ny l dn "ca Ngi" v h phi l mt
997

"dn thnh" (ting Hp-ri cn c ngha l dn c thnh

hin), v danh thnh ni h.
2811 2143
Thin Cha Ch Thnh ban cho dn ny L Lut
v khng ngng nhc nh h. Hn na, "v danh thnh
Ngi", c Cha lun nhn ni vi h. Nhng dn Cha
bt trung vi ng Thnh ca t-ra-en v "xc phm n
danh thnh Ngi trc mt cc dn tc"(Ed 20,14). thc
c nhng iu , nhng ngi cng chnh thi Cu c,
nhng ngi ngho tr v sau cuc lu y v cc ngn s
lun ht lng tn knh danh thnh Cha.
2812 434
Sau cng danh thnh Thin Cha c mc khi v
ban tng cho chng ta ni c Gi-su nh ng Cu
mang xc phm: ni bn thn c Gi-su, qua li v Hy T
ca Ngi. cng l trng tm ca li nguyn t t : "Ly
Cha ch thnh,... Con xin thnh hin chnh mnh con cho h,
h cng c thnh hin nh s tht" (Ga 17,19). V
mun Danh Cha c sng, c Gi-su "cho h bit danh
Cha" (Ga 17,6). Khi hon tt cuc vt qua, c Gi-su
c Cha Cha ban cho mt danh hiu vt trn mi danh
hiu : "c Gi-su Ki-t l Cha, tn vinh Thin Cha
Cha" (Pl 2,11).
2813 2013
Trong nc Thnh Ty, chng ta c ty ra,
c thnh ha, c nn cng chnh nh danh Cha Gi-su
Ki-t v nh Thn Kh ca Thin Cha chng ta (1 Cr 6,11).
Thin Cha ku gi chng ta sng thnh thin (1 Th 4,7) trn
i. "Chnh nh Thin Cha m chng ta c hin hu
trong c Ki-t Gi-su, ng tr nn s thnh ha cho
chng ta" (1Cr 1,30), nn vinh quang ca Ngi v s sng
998

ca ta ty thuc vic danh Cha c c sng ni chng ta

v do chng ta. V th li nguyn u tin ca kinh Ly Cha
rt khn thit :
Thin Cha l ng Thnh Ha, ai c th thnh ha
Thin Cha? Nhng v li Cha dy "cc ngi phi
thnh thin, v Ta, c Cha, Ta l ng Thnh" (Lv
20,26), nn chng ta cu xin sau khi c thnh
ha nh b tch Thnh Ty, chng ta c vng bn
trong i sng thnh thin khi u. Hng ngy
chng ta phi cu xin nh th, v ngy no chng ta
cng phm li v phi thanh ty ti li nh khng
ngng thnh ha bn thn...Nh vy, chng ta phi
cu nguyn c th sng thnh thin (T. Xp-ri-an 12 ) .
2814 2045
Nh chng ta sng o v cu nguyn m danh thnh
Cha c c sng gia ch dn :
Chng ta nguyn cho danh Cha c sng, v nh
Danh Thnh Ngi m ton th th to sa ng c
cu v thnh ha, nhng chng ta nguyn cho
danh thnh Cha c c sng ni chng ta, nh i
sng ca ta. Nu ta sng tt lnh, mi ngi s chc
tng danh Thin Cha, nu ta sng t hi, h s xc
phm n danh Ngi. Thnh Phao l ni : "chnh v
cc ngi m danh Thin Cha b ph bng gia ch
dn" ( x. Rm 2,24; Ed 36,20-22 ) . Do , chng ta
cu xin c c trong tm hn s thnh thin danh
Cha c sng (T. Ph-r Kim Ngn, bi ging 71).
thc thi li Cha dy: phi cu nguyn cho mi
ngi k c k th. Khi c "nguyn danh Cha c
999

sng", chng ta cu xin cho danh Cha c tn vinh

ni chng ta l nhng ngi ang sng trong Ngi,
v c ni nhng ngi Thin Cha ang ch i
ban n cho h; chnh v th, chng ta khng c:
nguyn danh Cha c sng ni chng con, v ta mun
Danh Thnh c c sng ni mi ngi (Tertuliano
3).
2815 2750
Li nguyn u tin ny thu tm c su li nguyn
xin tip theo; tt c c Thin Cha ng nhn qua li
nguyn ca Cha Ki-t. Li kinh dng ln Cha Cha l li
nguyn ca chng ta nu c dng ln nhn danh c Gisu. Trong li nguyn t t, c Gi-su cu xin : "Ly Cha
ch thnh, xin gn gi trong danh Cha nhng ngi m Cha
ban cho con" (Ga 17,11).
II. NC CHA TR N
2816 541, 2632, 560 1107
Trong Tn c, cng mt t Hy-lp BASILEIA c th
dch nhiu cch: vng quyn (danh t tru tng), vng
quc (danh t c th), vng triu (danh t ch vic cai tr).
Nc Thin Cha ang trc chng ta, n gn trong
Ngi Li Nhp Th, c loan bo trong Tin Mng, n
trong cuc Kh Nn v Phc Sinh ca Cha Ki-t. T ba
Tic Ly v trong b tch Thnh Th, Nc Thin Cha n
v ang gia chng ta. Vo ngy quang lm, Nc Thin
Cha n trong vinh quang v c Ki-t trao li cho Cha
Cha:
"C th ni, Nc Thin Cha l chnh c Ki-t,
Ngi l ng chng ta ku cu mi ngy v ang
nng lng mong i Ngi quang lm. Ngi l s
phc sinh ca chng ta, v chng ta c phc sinh
1000

trong Ngi. Cng th, Ngi l Nc Thin Cha,

v chng ta c hin tr trong Ngi" ( T. Xp-ri-an 13 ) .
2817 451, 2632, 671
Li nguyn ny l li "MA-RA-NA-THA", l ting
ku cu ca Thn Kh v Hi Thnh "Ly Cha Gi-su, xin
ng n":
"D li cu nguyn ny khng i chng ta cu cho
Nc Cha tr n, nhng chng ta vn ku ln nh th,
sm t c nhng g chng ta k vng. Sch Khi Huyn
cho bit t di bn th, linh hn cc v t o ln ting ku
cu Cha : "Ly Cha, cho n bao gi Ngi cn tr hon,
khng xt x v khng bt nhng ngi sng trn mt t
phi n n mu chng con?"( Kn 6,10). Chc chn cc ngi
s c xt x cng bng vo ngy tn th. Ly Cha, nguyn
Nc Cha tr n (Tertulien 5)!
2818 769
Khi c "Nc Cha tr n", chng ta mong i ngy
Nc Cha hon tt khi Cha Ki-t quang lm. c mong
ny khng lm cho Hi Thnh xao lng s mng ni trn th,
tri li cng thc gic chng ta dn thn hn na. V t ngy
Hin Xung, vic lm cho Nc Cha tr n l cng trnh
ca Cha Thnh Thn, "ng kin ton s nghip ca Cha
Ki-t trn trn gian v hon tt cng trnh thnh ha mun
loi" ( SLRM, kinh t n 4).
2819 2046 2516
"Nc Thin Cha l s cng chnh, bnh an v hoan
lc trong Thnh Thn" ( Rm 14,17). Thi i cui cng m
chng ta ang sng l thi Thnh Thn c ban trn y

1001

cho mun ngi. K t , cuc chin u quyt nh gia

"xc tht" v Thn Kh khi u :
2519
Ch ngi c tm hn trong sch mi c th tin
tng xng ln : nguyn Nc Cha tr n. Ai nghe
li thnh Phao-l dy : "ng ti li thng tr thn
xc phi cht ca chng ta na" (Rm 6,12) v bit gi
t tng, li ni v hnh vi ca mnh trong sch,
ngi mi c th ni vi Thin Cha : "nguyn
Nc Cha tr n" (T. Xy-ri-l thnh Gi-ru-sa-lem
5,13 ) .
2820 1049
c Thnh Thn hng dn, cc tn hu phi bit
phn bit gia s thng tin ca Nc Thin Cha v s tin
b vn ha v x hi trong mi trng h sinh sng. Phn
bit ch khng phi tch bit, v n gi sng i i khng
min tr nhng i buc con ngi phi s dng nhng nng
lc v phng tin c ng To Ha ban tng, phc v
cng l v ha bnh trn trn gian.
2821 2746
Li nguyn xin ny c ghp vo v c Thin
Cha nhn li trong li nguyn ca c Gi-su ang hin
din v hu hiu trong b tch Thnh Th. Li nguyn xin
ny sinh hoa kt qu trong i sng mi theo cc mi phc.
III. CHA TH HIN DI T CNG NH TRN
TRI
2822 851 2196
Cha chng ta mun "mi ngi c cu v nhn
bit chn l"(1Tm 2,3-4). "Ngi kin nhn i vi chng ta,
1002

v Ngi khng mun cho ai phi dit vong"(2 Pr 3,9).

"Chng ta hy yu thng nhau nh Ngi yu thng
chng ta" (Ga 13,34). l iu rn tm lc mi iu rn
khc v cho chng ta bit r Cha.
2823 59
"Ngi cho ta c bit Thin nhim mu : Thin
ny l k hoch yu thng Ngi nh t trc... l quy
t mun loi trong tri t di quyn mt th lnh l c
Ki-t. Cng trong c Ki-t, Thin Cha l ng lm nn
mi s theo quyt nh v mun ca Ngi, tin nh
cho chng ta y lm c nghip ring"(Ep1,9-11). Chng ta
khn xin Ngi cho k hoch yu thng ny c thc hin
trn vn di t, nh thc hin trn tri.
2824 475 612
Cha c thc hin trn vn v mt ln dt khot
trong c Ki-t v qua mun nhn loi ca Ngi". Khi
vo trn gian, c Ki-t ni : Ly Thin Cha, ny con y,
con n thc thi Ngi" (Dt 10,7). Ch mnh c Gi-su
mi c th ni : "Ti hng lm nhng iu p Ngi" (Ga
8,29). Trong gi hp hi, Ngi cng hon ton vng phc
Cha: "Xin ng lm theo con, m xin theo Cha" (Lc
22,42). V th, "c Ki-t t hin v ti li chng ta, theo
mun ca Thin Cha"(Gl 1,4). "Theo , chng ta c
thnh ha nh c Gi-su Ki-t hin dng thn mnh lm
l t" (Dt 10,10).
2825 615
c Gi-su, d l Con Thin Cha, Ngi phi
tri qua nhiu au kh mi hc c th no l vng phc"
(Dt 5,8); phng chi chng ta l nhng th to v l ti nhn,
c nhn lm ngha t ca Thin Cha trong c Ki-t.
Chng ta cu xin Cha Cha cho mun ca ta nn mt vi
1003

mun ca Cha Con chng ta chu ton Cha v thc hin

nh cu ca Cha l cho th gian c sng. Trong cng
vic ny, chng ta hon ton bt lc, nhng nh kt hip vi
c Gi-su v nh quyn nng ca Thnh Thn, chng ta c
th dng cho Cha mun ca ta v quyt nh chn iu
Cha Con lun chn : lm iu p lng Cha (Ga 8,29).
"Khi gn b vi Cha Ki-t, chng ta c th mt lng
mt vi Ngi, v nh thc thi mun ca
Ngi; nh th, Cha s c chu ton di t
cng nh trn tri"(-ri-gh-n 26 ) .
Hy xem cch c Gi-su Ki-t dy chng ta sng
khim tn, khi cho ta thy rng c ca ta khng
ty thuc cng sc ca mnh nhng nh n sng
Thin Cha. y Ngi ra lnh cho mi tn hu:
khi cu nguyn, phi cu nguyn chung cho ton th
gii. V Ngi khng dy: "Xin cho Cha th hin"
ni ti hay ni anh em, nhng l "trn khp a cu";
ngha l chng ta cu nguyn: Xin Cha xa b mi sai
lm, cho chn l ng tr, nt xu b hy dit, nhn c
c ny n v t khng cn khc vi tri na (T.
Gio-an Kim Khu, Mt 19,5 ).
2826
Nh cu nguyn, chng ta "c th nhn ra u l
Cha" (Rm 12,2), v c c lng "kin nhn thi hnh
Thin Cha"(Dt 10,36). c Gi-su dy : ngi ta vo
c Nc Tri, khng phi nh ni, nhng nh vic "thi
hnh mun ca Cha trn tri" (Mt 7,21).
2827 2611
"Ai lm theo Thin Cha, th Ngi nhm li k
y" (Ga 9,31). Li Hi Thnh cu nguyn nhn danh Cha c
1004

c sc mnh y, nht l trong Thnh L. Li cu nguyn

ca Hi Thnh cn l mt li chuyn cu hip thng vi
Thnh Mu ca Thin Cha ( x. Lc 1, 38.49 ) v vi ton th
cc thnh, nhng ngi "p lng Cha" v lun thi hnh
thnh Ngi :
796
"Chng ta c th khng s sai khi dch cu " Cha
th hin di t cng nh trn tri" l nguyn cho
Cha c th hin trong Hi Thnh cng nh ni
c Gi-su Ki-t Cha chng con, ni Hin Th ca
Ngi cng nh ni Phu Qun l ng chu ton
Cha (T. u-tinh, bi ging Cha nht 2, 6, 24 ) .
IV. "XIN CHA CHO CHNG CON HM NAY LNG
THC HNG NGY"
2828 2778
"Xin Cha cho chng con": cn g p hn lng tin
tng ca con ci trng ch Cha ban cho mi s. "Ngi cho
mt tri mc ln, soi sng k xu cng nh ngi tt, v cho
ma xung trn ngi cng chnh cng nh k bt chnh"
(Mt 5,45). "Ht mi loi nga trng ln Cha, i ch Ngi
n ba cho n" ( x. Tv 104,27 ) . c Gi-su dy chng ta
li xin ny v y l li tn vinh Cha Cha, nhn nhn Ngi
l ng Tt Lnh, vt xa mi lng tt ca con ngi.
2829 1939
"Xin Cha cho chng con" cng l li cu xin trong
tinh thn Giao c : chng ta thuc v Ngi v Ngi
thuc v chng ta, lo cho chng ta. Nhng "chng con" cng
nhn nhn Ngi l Cha ca mi ngi, nn cu xin Cha cho
mi ngi, li chng con cng chia s mi nhu cu v au
kh ca h.
1005

2830 2638
Khi xin "lng thc", chng ta mun ni : Cha l
"ng ban cho chng con s sng, khng l Cha li khng
ban cho chng con lng thc cn thit sng, cng vi
mi ca ci" "xng hp" c tinh thn ln vt cht. Trong Bi
Ging Trn Ni, c Gi-su nhn mnh n lng tn thc
ca con ci : cng tc vi Cha l Thin Cha Quan Phng.
Ngi khng khuyn khch chng ta th ng, nhng mun
gii thot ta khi mi lo lng v bn tm. Ngi dy ta sng
tm tnh ph thc ca con ci Thin Cha :
227
i vi nhng ai lo tm kim Nc Tri v s cng
chnh ca Thin Cha, Ngi ha s ban cho h
mi s. Mi s u l ca Cha: ai c c Thin
Cha th c mi s, min l Thin Cha c ngi y
(T. Cyprien 21 ) .
2831 1038
Chung quanh ta cn c nhng ngi i v thiu n.
iu ny m ra cho chng ta mt ngha su xa hn ca li
cu xin ny. Cnh ngho i trn th gii mi gi cc Ki-t
hu ang tht lng cu nguyn phi c trch nhim thc t
i vi anh em, c trong i sng c nhn cng nh trong
tnh lin i vi cc gia nh nhn loi. Li cu xin ny trong
kinh Ly Cha gn lin vi gio hun ca d ngn Ngi
Ngho Kh La-da-r v d ngn Ngy Phn Xt Chung (Mt
25,31-46).
2832 1928
Nh men trong bt, nt mi m ca Nc Tri phi
c Thn Kh ca Cha Ki-t khi dy trn khp a cu
(AA 5). Nt mi m ny phi c th hin qua vic thit lp
cng bnh trong cc tng quan c nhn cng nh x hi,
1006

kinh t v quc t. Chng ta ng bao gi qun rng khng

th c c cu x hi cng bnh nu khng c nhng con
ngi mun sng cng bnh.
2833 2790, 2546
Chng ta xin lng thc "cho chng ta": "t lng
thc" cho "nhiu ngi". Mi phc th nht v tinh thn
ngho kh dy chng ta bit chia s : hip thng v chia s
ca ci vt cht cng nh tinh thn, khng phi v b buc
nhng v yu thng, "Anh em c c d gi l gip
nhng ngi ang lm cnh tng thiu" (2 Cr 8,15).
2834 2428
Thnh Bin c dy cc an s : "Cu nguyn v lm
vic" (T. Benoit 20,48 ) . Chng ta phi cu nguyn nh th
tt c u ty thuc vo Thin Cha v phi lm vic nh th
tt c ty thuc vo mnh. Lng thc nhn c sau khi
chng ta vt v lm vic vn l qu tng ca Cha Trn
Tri; nn chng ta vn phi cu xin Cha ban lng thc v
phi t n Ngi v lng thc c c. V th, cc gia nh
Ki-t hu c kinh khi dng ba.
2835 2443 1384
Li cu xin ny trong kinh Ly Cha v trch nhim
km theo, cng p dng vo mt ci i khc m con ngi
phi chu, i Li Cha v Thnh Thn nh Sch Thnh ni:
"ngi ta sng khng ch nh cm bnh, nhng cn sng
nh mi li ming Thin Cha phn ra" (nl 8,3; Mt 4,4).
Cc Ki-t hu phi vn dng mi n lc "loan Tin Mng
cho nhng ngi ngho kh." Con ngi trn tri t cn
mt th i kht, "khng phi i bnh n, cng khng phi
kht nc ung, m l i kht c nghe Li c Cha"
(Am 8,11). V th, ngi Ki-t hu c bit hiu li xin th
t v Bnh Hng Sng : l Li Cha ta n nhn trong
1007

c tin v Mnh Thnh Cha ta lnh nhn trong b tch Thnh

Th ( Ga 6,26-58).
2836 1165
Khi c "hm nay", chng ta cng ni ln lng tn
thc. Cha dy nh vy ch chng ta khng dm t ra. Khi
ni n Li v Mnh Thnh Cha, ch "hm nay" khng ch
ni n ngy hm nay ca thi gian mau qua ny, m mun
ni n Ngy Hm Nay ca Thin Cha :
"Nu bn nhn c lng thc mi ngy, th mi
ngy i vi bn u l ngy hm nay. Nu c Kit thuc v bn hm nay, th mi ngy Ngi sng li
cho bn. Lm sao li nh th c ? Thin Cha
phn: "Con l con ca Cha, ngy hm nay Cha
sinh ra con" (Tv 2,7). Ngy Hm Nay ngha l: Ngy
c Ki-t Phc Sinh" ( T. Am-r-xi- 5,26).
2837 2659 2633 1405 1166 1389
" Hng ngy": Tn c khng c ch no khc s
dng t ng ny. Hiu theo ngha thi gian, ch "hng ngy"
lp li ch "hm nay" theo gio dc : gip chng ta khng
nh lng tin tng tuyt i ni Thin Cha. Gn vi t
"lng thc", y l nhng g cn sng, hay hiu rng hn
l nhng g cn sng y . Nguyn ng Hy lp
(piousios : vt trn ci ct yu) trc tip ch v Bnh Hng
Sng, Mnh Thnh Cha, phng dc trng sinh, nu
thiu chng ta khng c S Sng. Cui cng, lin kt vi
nhng g va ni trn y, ngha Nc Tri rt r: "hng
ngy" l Ngy ca Cha, Ngy ca Tic Nc Tri c
cho thy trc trong Thnh L chng ta nm trc Nc
Tri ang n. V th nn c hnh Thnh Th "hng ngy".

1008

"Thnh Th l lng thc hng ngy ca chng ta.

c tnh ca lng thc thn thing ny l sc mnh
hip nht : hip nht chng ta vi Thn Th ng
Cu v lm cho chng ta tr nn chi th Ngi,
chng ta tr thnh Thn Th ca ng chng ta
lnh nhn...Lng thc hng ngy cng c ban
trong cc bi c chng ta nghe mi ngy nh th,
trong cc thnh thi chng ta nghe v ht. Tt c u
cn thit cho chng ta trn ng l hnh" (T. utinh).
"Cha Trn Tri khuyn khch chng ta l con ci
Nc Tri hy xin Bnh Bi Tri ( x. Ga 6,51 ) . c
Ki-t l tm bnh: Thin Cha gieo trong lng c
Trinh N, cho ln ln trong xc phm, nho nn trong
cuc Kh Nn, nng trong m , ct gi trong Hi
Thnh, dn ra trn cc bn th, v mi ngy cung cp
cho cc tn hu lm lng thc trng sinh"(T. Phr Kim Ngn 71 ) .
V. "XIN THA N CHNG CON NH CHNG CON
CNG THA K C N CHNG CON "
2838 1425 1933 2631
Li cu xin ny tht l lng. Nu ch c phn u "xin
tha n chng con", li xin ny l ra hm cha trong ba li
nguyn u kinh Ly Cha, v c Ki-t t hin t "cho
mi ngi c tha ti". Phn th hai ca li xin cho thy :
Thin Cha ch nhn li nu trc chng ta p ng mt
i buc. Li xin ny s c Thin Cha ban vi iu kin
chng ta phi p ng iu Cha i buc trc: Thin Cha
s tha cho chng ta "nh " chng ta tha cho anh em.

1009

"Xin tha n chng con"...

2839 1425 1439 1422
Chng ta bt u xin Cha trn tri vi lng tin
tng dn d. Khi "nguyn Danh Cha c sng", chng ta
xin Ngi lun thnh ha chng ta hn na. Nhng d
c mc o trng tinh tuyn khi Ra Ti, chng ta vn tip
tc phm ti, quay lng li vi Thin Cha. Gi y, trong
li xin ny, chng ta nh ngi con hoang ng tr v vi
Cha, v nh ngi thu thu nhn mnh l ti nhn trc nhan
Ngi. Li xin ny bt u bng mt li th ti, va th
nhn tnh trng khn cng ca mnh va tuyn xng Thin
Cha l ng hay thng xt. Nim hy vng ny c bo
m trong Con Mt Ngi, "chng ta c cu chuc,
c th tha ti li" (Cl 1,14; Ep 1,7). Trong cc b tch ca
Hi Thnh, chng ta gp c du ch hu hiu v chc chn
v n tha ti ( x. Mt 26-28; Ga 20,23 ) .
2840 1864
Nhng tht ng s, ngun n thng xt ca Thin
Cha khng vo c lng ta nu chng ta khng tha cho
nhng ngi c li vi chng ta. Cng nh Thn Th c
Ki-t, Tnh yu khng th phn chia: chng ta khng th yu
mn Thin Cha m ta khng thy, nu ta khng yu mn
anh ch em m ta ang thy c. Khi t chi tha th cho
anh ch em mnh, lng chng ta ng li v tr nn chai
khng th n nhn tnh thng tha th ca Cha. Khi th
nhn ti li, chng ta m rng tm hn n nhn n sng
ca Ngi.
2841
Li xin ny quan trng n ni y l li duy nht,
trong Bi Ging Trn Ni, Cha Gi-su phi tr li ch
ny v khai trin thm. Con ngi khng c kh nng chu
1010

ton i hi quyt lit ny ca mu nhim giao c, nhng

Thin Cha c th lm c mi s.
..."nh chng con cng tha k c n chng con"
2842 521
Khi ging dy, c Gi-su nhiu ln dng ch "nh":
"anh em hy nn hon thin "nh" Cha anh em trn tri l
ng hon thin" (Mt 5,48); "Anh em hy c lng nhn t
"nh" Cha anh em l ng nhn t" (Lc 6,36) ; "Thy ban
cho anh em mt iu rn mi : anh em hy yu thng nhau
"nh" Thy yu thng anh em"(Ga 13,34). Chng ta
khng th gi c iu rn ca Cha, nu ch bt chc
Cha bng nhng hnh vi bn ngoi. Chng ta phi hip
thng sng ng v "ht lng" vi s thnh thin, lng
thng xt v yu thng ca Thin Cha. Ch c Thnh
Thn, "nh Ngi m chng ta sng" (Ga 5,25), mi c th
lm cho chng ta c c tm tnh ca c Gi-su Ki-t (Pl
2,1-5). Khi c hip thng vi Thin Cha y lng tha
th, "chng ta bit tha th cho nhau "nh" Thin Cha tha
th cho chng ta trong c Ki-t" (Ep 4,32).
2843 368
Nh th, li Cha dy v tha th mang sc sng v
dy chng ta sng n tn cng ca tnh yu (Ga 13,1). Khi
a ra d ngn ngi y t khng bit thng xt l nh
cao ca gio hun v hip thng trong Hi Thnh ( x. Mt
18,23-35 ) , c Gi-su kt lun : "Cng vy, Cha ca Thy
trn tri cng s i x vi anh em nh th, nu mi ngi
trong anh em khng ht lng tha th cho anh em mnh" (Mt
18, 23-35). Ti li ca chng ta b cm buc hay c tho
g u ty vo vic "ht lng tha th" ca ta. Chng ta
khng c kh nng b qua hay qun i li ca anh em; nhng
ai sng theo Thnh Thn s bit cm thng ngi b xc
1011

phm n mnh v thanh luyn k c bng cch chuyn cu

cho ngi c li.
2844 2262
Vic cu nguyn gip ngi Ki-t hu bit tha th
cho c k th (x. Mt 5,43-44 ) , v bin i ngi mn nn
ng hnh ng dng vi Thy ca mnh. Tha th l mt
nh cao ca kinh nguyn Ki-t gio; Thin Cha ch ban n
cu nguyn cho tm hn no bit ha nhp vi lng thng
xt ca Ngi. Tha th cn minh chng rng trong th gii
ny, tnh yu mnh hn ti li. Cc v t o, trong qu kh
cng nh hin ti, u lm chng cho c Gi-su bng cch
ny. Tha th l iu kin cn bn c s giao ha gia con
ngi vi Thin Cha ( x. 2Cr 5, 18-21) v gia con ngi
vi nhau ( x. Gio-an Phao-l II, DM 14 ) .
2845 1441
S tha th ny bt ngun t Thin Cha nn khng
c gii hn hay mc . Nu cp n xc phm (hay "ti"
theo Lc 11,4; "n" theo Mt 6,12), trong thc t chng ta lun
lun l k mc n : "anh em ng mc n g ai, ngoi mn
n tng thn tng i" (Rm 13,8). S hip thng gia Ba
Ngi Ch Thnh l ngun mch v tiu chun chn thc cho
mi tng quan. Chng ta sng hip thng ny trong cu
nguyn, nht l trong b tch Thnh Th.
Thin Cha khng nhn l vt ca k gy bt ha.
Ngi dy h ca l li bn th v giao ha vi
anh em trc ; Thin Cha ch vui nhn nhng li
cu nguyn trong an ha. i vi Thin Cha, l
dng p nht l chng ta sng an bnh, ha thun, v
ton dn thnh hip nht trong Cha Cha, Cha Con
v Cha Thnh Thn (T. Cyprien 23).

1012

VI. "XIN CH CHNG CON SA CHC CM

D"
2846 164 2516
Li xin ny cp n gc r ca li xin trc, v
chng ta phm ti khi chiu theo chc cm d. Do ,
chng ta xin : ch chng con "sa" chc cm d. Theo
nguyn ng Hy Lp, ch "sa" ny c ngha l "lm vo" ( x.
Mt 26,41 ) ,"khi sa ng theo chc theo cm d". "Thin
Cha khng th b cm d lm iu xu, v chnh Ngi
cng khng cm d ai" (Gc 1,13). Tri li, Ngi mun gii
thot chng ta khi cn cm d. Chng ta cu xin Ngi
ng ta i vo con ng dn n ti li. Chng ta ang
b ging co gia xc tht v Thn Kh. Vi li nguyn cu
ny, chng ta mun xin Thin Cha ban Thnh Thn bit
nhn nh v c sc mnh chng li cn cm d.
2847 2284
Cha Thnh Thn gip chng ta bit "nhn nh" u
l th thch cn thit con ngi ni tm tng trng nh
"quen chu ng gian trun" (Rm 5,3-5), v u l cm d d
dn n ti li v s cht. Chng ta cn phi bit phn bit
gia "b cm d" v "chiu theo chc cm d". Nh nhn
nh, chng ta c th vch trn s di tr ca chc cm d:
b ngoi, i tng c v "ngon lnh, trng p mt, ng
qu" (St 3,6), nhng kt qu ca n l s cht.
"Thin Cha khng mun p t iu tt, Ngi
mun chng ta t do... Cm d cng c ci li. Ngoi
tr Thin Cha, khng ai bit c nhng g hn ta
nhn c t Thin Cha, k c chnh bn thn ta.
Nhng cn cm d bc l cho chng ta bit nhn ra
con ngi ca mnh; nh , chng ta khm ph ra
tnh trng t hi ca mnh, v buc chng ta phi t
1013

n Cha v nhng n lnh c cn cm d lm l

ra"(-ri-g-n 29 ) .
2848 1808
Mun khi "sa chc cm d", chng ta phi c quyt
tm: "Kho tng ca anh u th lng anh ... Khng ai
c th lm ti hai ch" (Mt 6,21.24). "Nu chng ta sng nh
Thn Kh, th cng hy nh Thn Kh m hnh ng" (Gl
5,25). Khi bit "chiu theo" Thnh Thn, chng ta c Cha
ban sc mnh. "Khng mt cm d no xy n cho anh
em m li vt qu sc loi ngi. Thin Cha l ng trung
tn : Ngi s khng anh em b cm d qu sc; nhng
khi anh em b cm d, Ngi s cho anh em phng th
thot khi v sc mnh chu ng" (1 Cr 10,13).
2849 540, 612 2612 162
Trong cuc chin u ny, chng ta ch c th chin
thng nh cu nguyn. Nh cu nguyn, c Gi-su chin
thng Tn Cm D, lc khi u s v ( x. Mt 4,1-11) v
trong cuc chin cui cng ( x. Mt 26,36-44 ) vo gi hp
hi. c Ki-t kt hip chng ta vi Ngi trong cuc chin
u v cn hp hi ca Ngi xin Cha Cha "ch
chng con sa chc cm d". Ngi khn ni chng ta cng
canh thc vi Ngi. Canh thc l gi tm hn mnh. c
Gi-su xin Cha Cha "gn gi chng ta trong danh Cha" (Ga
17,11). Cha Thnh Thn lun tm cch gip chng ta canh
thc. Li cu xin ny cng tr nn quan trng hn na, khi
cuc chin u trn trn th ca ta bc vo cn cm d cui
cng; chng ta phi xin n bn n cng : "y, Ta n
nh k trm. Phc thay k ang canh thc" (Kh 16,15).
VII. " NHNG CU CHNG CON CHO KHI S
D"

1014

2850 309
Li xin cui cng dng ln Cha cng c bao hm
trong kinh nguyn ca c Gi-su: "Con khng xin Cha ct
h khi th gian, nhng xin Cha gn gi h khi c thn" (Ga
17,15). Li xin ny lin h n tng ngi chng ta, nhng
bao gi cng l "chng con" ang cu nguyn, trong hip
thng vi ton Hi Thnh v xin Thin Cha cu ton th gia
nh nhn loi. Kinh Ly Cha khng ngng m ra cho chng
ta thy nhng chiu kch ca nhim cc cu . Chng ta
tng lin i vi nhau trong ti li v s cht, nay c lin
i trong Thn Th Cha Ki-t, trong mu nhim "cc thnh
thng cng" ( x. 1 Cr 16, 13; Cl 4, 2; 1 Tx 5, 6; 1Pr 5, 8 ) .
2851 391
Trong li xin ny, S D khng l mt iu tru
tng, nhng l mt nhn vt, l Xa-tan, c thn, thin thn
chng li Thin Cha. S D y l ma qu (ting Hy
Lp l Dia-Bolos: k ph ngang), k tm cch ngn cn k
hoch ca Thin Cha v cng trnh cu trong Cha Kit.
2852
Ma qu "ngay t u l tn st nhn, l k ni di
v l cha s gian di"(Ga 8,44), "l Xa-tan, tn chuyn m
hoc ton th nhn loi" (Kh 12,9). Do thn d, ti li v s
cht xm nhp th gii, v khi n b nh bi hon ton,
mi th to"s c gii thot khi ti li v s cht" ( x.
MR, kinh nguyn Thnh Th IV ) . "Chng ta bit rng phm
ai c Thin Cha sinh ra, th khng phm ti nhng c
ng Thin Cha sinh ra gn gi ngi y v c Thn
khng ng n ngi y c. Chng ta bit rng chng ta
thuc v Thin Cha, cn tt c th gian u nm di ch
thng tr ca c Thn"(1Ga 5,18-19) :

1015

"Cha l ng xa ti v tha li cho chng ta; Ngi

bo v v gn gi chng ta khi nhng mu k ca
Ma Qu hm hi, k th quen dn ng ti li
khng la di c chng ta. Ai trng cy Cha th
khng s ma qu. "C Thin Cha bnh chng ta,
cn ai chng li c chng ta? " (Rm 8,31) (T. Ambr-xi- 5,30 ) .
2853 677 972
Thn D l "th lnh th gian" b nh bi, mt
ln dt khot, vo Gi c Gi-su t hin thn chu cht
ban cho chng ta S Sng ca Ngi. l lc Ngi phn
xt th gian ny v "th lnh th gian ny b tng ra ngoi"
(Ga 12,31; Kh 12,11). "Sch Khi Huyn cho bit : "Khi ,
n ui bt Ngi Ph N" (12,13), nhng khng bt c
B; B l E-v mi, "y n sng" ca Thnh Thn, c gn
gi khi ti li v s h nt do ci cht. Hi Thnh hiu
Ngi Ph N ny l c Trinh N Ma-ri-a, M Thin
Cha, trn i ng trinh, ng V Nhim Nguyn Ti v
c n Hn Xc Ln Tri. Ngi Ph N ny cng l hnh
nh ca Hi Thnh. "Lc , n ni gin vi Ngi Ph N
v i giao chin vi nhng ngi cn li trong dng di B"
(Kh 12,17). V th Thnh Thn v Hi Thnh cng cu
nguyn : "Ly Cha Gi-su, xin ng n" (Kh 22,17-20), v
khi Ngi quang lm s gii thot chng ta khi tay c
Thn.
2854 2632
Khi xin Thin Cha gii thot khi c Thn, chng ta
cng xin cu khi mi s d trong qu kh, hin ti v tng
lai, do ma qu l th phm hay k ch mu. Trong li cu
xin cui cng ny, Hi Thnh trnh ln Cha mi ni khn
cng ca th gii. Hi Thnh khng nhng xin c gn gi
khi mi s d ang honh hnh ni nhn loi, m cn van
1016

xin Cha ban n bnh an v n bn vng ang khi trng i

ngy c Ki-t quang lm. Khi cu nguyn nh th, Hi
Thnh khim tn v tin tng tin d vo ngy mi ngi v
mi loi c quy t trong c Ki-t ng nm quyn trn
"T Thn v m Ph", "Ch T ca mi s, ng hin c,
c v ang n" (Kh 1,4.8.18) :
1041
Ly Cha, xin cu chng con khi mi s d, xin
oi thng cho nhng ngy chng con ang sng
c bnh an. Nh Cha rng lng thng cu gip,
chng con s lun lun thot khi ti li, v c an
ton khi mi bin lon, ang khi chng con i ch
ngy hng phc, ngy c Gi-su Ki-t, ng cu
chng con ng n"(SLRM. nghi thc hip l ) .
VINH TNG CA KT THC
2855 2760
kt thc, Vinh tng ca "V Cha l Vua, l Cha
quyn nng, l ng vinh hin mun i" lp li ba li
nguyn u tin dng ln Cha trn tri : danh Cha c sng,
Nc Cha tr n, Cha th hin. Nhng cu lp li ny
mang hnh thc th ly v t n, nh li cng on ch
thnh trn tri. Xa-tan l "th lnh th gian ny" di gt
ngi i, t gn cho mnh ba tc hiu : Vua, quyn nng
v vinh quang. c Ki-t l c Cha, Ngi hon li cc
tc hiu ny v cho Cha ca Ngi cng l Cha ca chng
ta, cho ti ngy Ngi trao Vng Quc li cho Cha, khi
mu nhim cu c hon tt chung cuc, khi "Thin
Cha c ton quyn trn mun loi" ( x. 1Cr 15,24-28 ) .

1017

2856 1061, 1065

Sau khi c kinh xong, chng ta tha : A-MEN, ngha
l "Xin Cha c lm cho con nh vy" (Lc 1,38). Qua li Amen, chng ta quyt tm n nhn nhng iu Thin Cha
dy trong li kinh ny (T. Xy-ri-l thnh Gi-ru-sa-lem
5,18).
TM LC
2857
Trong kinh Ly Cha, ba li nguyn u hng v
Vinh Quang ca Cha: Danh Cha c sng, Nc Cha tr n,
Cha th hin. Bn li xin sau trnh ln Ngi nhng c
vng ca chng ta. Chng ta xin nhng g cn thit cho i
sng ca mnh : lng thc nui sng, n tha ti, v n ph
tr trong cuc chin t ti iu thin v thng c S
c.
2858
Khi "nguyn danh Cha c sng", chng ta tham d
vo chng trnh ca Thin Cha : lm cho Danh Ngi -
mc khi cho M-s, sau c biu l ni c Gi-su
c c sng, c tn vinh ni chng ta v do chng ta,
cng nh ni mi ngi v ni mun dn.
2859
Vi li nguyn th hai, Hi Thnh mong i ngy
c Ki-t quang lm v Nc Cha hon tt. Triu i
Thin Cha n ln cui cng khi c Ki-t ti lm. Chng
ta cng cu xin cho Nc Thin Cha ln mnh trong "ngy
hm nay" ca i sng ta.
2860

1018

Trong li nguyn th ba, chng ta xin Cha trn tri

cho ca ta c nn mt vi ca Cha Con chu ton
chng trnh Cu ca Ngi trong cuc sng trn th.
2861
Trong li xin th t, khi c "xin cho chng con",
chng ta hip thng vi anh em, ni ln lng tn thc ca con
ci i vi Cha trn tri. Ch "lng thc" va ch thc n
cn nui sng thn xc, va ch v Bnh Hng Sng l
Li Cha v Mnh Thnh Cha Ki-t. Chng ta c lnh
nhn lng thc thin quc ny trong "Ngy Hm Nay" ca
Thin Cha, nh ca n khng th thiu, ca n ct yu ca
Bn Tic Nc Tri m chng ta c nm trc trong b
tch Thnh Th.
2862
Li xin th nm khn cu Thin Cha xt thng tha
th nhng g ta xc phm n Ngi. Ngun n thng xt
ca Cha ch vo c lng ta nu ta bit tha th cho k th,
theo gng mu v vi s tr gip ca Cha Ki-t.
2863
Khi c "xin ch chng con sa chc cm d",
chng ta cu xin Thin Cha ng chng ta theo con
ng dn n ti li. Vi li cu ny, chng ta mun xin
Thin Cha ban Thnh Thn bit nhn nh v c sc
mnh, bit canh thc v bn n cng.
2864
Trong li xin cui cng "nhng cu chng con cho
khi s d", cng vi Hi Thnh chng ta xin Thin Cha
biu dng chin thng m c Ki-t t c trn "th
lnh th gian" l Xa-tan, k chng i Thin Cha v
chng trnh cu ca Ngi.
1019

2865
Vi ting A-men cui cng, chng ta tha "xin Cha
c lm cho con" nh by li nguyn xin, "c g c nh
vy... ".
TRCH DN
Trc ht, chng ti nu xut x on vn, ri n
cc s trong sch Gio l s dng on vn y. S c du
hoa th * cho bit ch ly ch khng trch nguyn vn.

THNH KINH
CU C
Sng th k (St)
1 1-2,4 337
1 1 268*, 279, 280, 290
1 2-3 292*
1 2 243*, 703*, 1218*
1 3 298*
1 4 299
1 10 299
1 12 299
1 14 347*
1 18 299
1 21 299
1 26-29 2402*
1 6-28 307*
1 26-27 1602*
1 26 36*, 225, 299*, 343*, 2501, 2809
1020

1 27 355, 383,1604*, 2331

1 28-31 2415*
1 28 372, 373, 1604, 1607*, 1652, 2331,2427*
1 31 299, 1604*
2 1-3 345
2 2 314*, 2184
2 7 362, 369*, 703*
2 8 378*
2 15 378
2 17 376*, 396, 396, 400*, 1006*, 1008*
2 18-25 1605*
2 18 371, 1652
2 19-20 371,2417*
2 22 369*, 1607*
2 23 371
2 24 372, 1627*, 1644*, 2335
2 25 376*
3 390*, 2795*
3 1-5 391*
3 1-11 397*
3 3 1008*
3 5 392, 398*, 399*, 1850
3 6 2541, 2847
3 7 400*
3 8-10 29*
3 9-10 399*
3 9 410*, 2568
3 11-13 400*
3 11 2515
3 12 1607*
3 13 1736, 2568
3 14-19 2427*
3 15 70*, 410*,489*
3 16-19 1607*
1021

3 16 376*, 400*, 1609

3 16b 1607*
3 17-19 378*
3 27 400*
3 19 376*, 400, 400*. 1008*, 1609
3 20 489*
3 21 1608*
3 24 332*
4 1-2 2335*
4 3-15 401*
4 3-7 2538*
4 4 2569*
4 8-12 2259*
4 10-11 2259
4 10 1736*, 1867*, 2268*
4 26 2569*
5 1-2 2331
5 1 2335*
5 24 2569
6 3 990*
6 5 401*
6 9 2569
6 12 401*
8 8-12 701* 8 20-9,17 2569*
9 1-4 2417*
9 5-6 2260
9 8-16 2569*
9 9 56*
9 16 71*
10 5 56
10 20-31 56*
11 4-6 57*
12 1-4 145*
12 1 59
1022

12 2 762*, 1669*
12 3 706*, 2676
12 3 LXX 59
12 4 2570
13 8500*
14 16 500*
14 18 58*, 1333, 1544
15 2-3 2570*
15 2 2374
15 5-6 762*
15 5 146*, 288*
15 6 146*, 2571*
17 1-2 2571*
17 4-8 1819*
17 559
18 1-15 706*, 2571*
18 10-14 489*
18 14 148*, 276
18 16-33 2571*
18 20 1867*
19 332*
19 1-29 2357*
19 13 1867*
21 1-2 489*
21 17 332*
22 1-18 1819*
22 8 2572
22 1 1332*
22 17-19 706*
23 4 145*
28 10-22 2573*
29 15 500*
30 1 2374
32 25-31 2573*
1023

38 18 1295*
41 42 1295*
45 8 312
49 24 269
50 20 312
Xut Hnh (xh)
3 1-10 2575*
3 5-6 208*
3 5 2777
3 6 205, 207
3 7-10 1867*
3 13-15 205
3 14 446*, 2666*, 2810*
4 22 238, 441*
12 3-14 608
13 3 1363*
13 12-13 529*
13 22 659*
15 1 2810
15 26 1502
16 19-21 2837*
16 19 2836*
17 1-6 694*
17 2-7 2119*
17 8-13 2577*
1 9-20 708*
19 751*, 2060*
19 5-6 709, 762*, 2810*
19 6 63*, 2539
19 16-25 2085*
20 1-17 2056*
1024

20 2-5 2083
20 2 2061
20 7 2141
20 8-10 2167
20 11 2169
20 12 2196, 2200, 2214*
20 13 2257
20 14 2330
20 15 2400
20 16 2463, 2504
20 17 1456*, 2513, 2533
22 20-22 1867*
23 7 2261
23 12 2172
23 20-23 332*
24 2060*
24 7 2060
24 8 613*
24 15-18 697*, 2085*
25 10-22 2130*
25 16 2058, 2058
25 22 433*
29 1-30 1539*
29 7 436*
30 22-32 695*
31 15 2168,2189
31 16 2171*
31 17 2172
31 18 700, 2056, 2058
32 210*
32 1-34,9 2577*
32 15 2058
33 9-10 697*
33 11 2576
1025

33 12-17 210*
33 18-19 210
33 19-23 2583*, 2666*
34 5-6 210
34 6 214, 231, 2577*
34 7 211
34 9 210*
34 28 2056
34 29 2058
40 1-2 2058
40 36-38 697*

L Vi (Lv)
8 1539*
8 12 436*
16 2 433*
16 15-16 433*, 613*
17 14 2260*
18 7-20 2388*
19 2 2811
19 13 2434*
19 15 1807
19 18 2055*
20 26 2813
26 12 2550
Dn S (Ds )
1 48-53 1539*
7 89 433*
11 24-25 1541*
1026

12 3 2576
12 7-8 2576
12 13-14 2577*
21 4-9 2130*
24 17-19 528*
24 17 528*
28 9 582*
nh lut (nl)
1-11 708*
4 13 2056
4 15-16 2129
4 19 57*
4 37 218*
5 2 2060
5 4 2059
5 6-22 2056*
5 6-22 2056*
5 6-9 2083*
5 6 431, 2061, 2133
5 11 2141
5 12-15 2167*
5 12 2189
5 15 2057, 2170
5 16 2196*, 2200, 2247
5 17 2330
5 19 2400, 2450
5 21 2533
5 22 2056, 2058
6 4-5 201, 459*, 2093*
6 4 228, 2083
6 5 368*,2055*, 2133
6 13-14 2084
1027

6 13 2096, 2150
6 16 2119
7 6 762*
7 8 218*
7 9 215*
8 3 1334*, 2835
10 4 2056
10 15 218*
11 14 1293*
14 1 441*
15 11 2449
18 10 2116*
24 1 1610*
24 14-15 1867*, 2409*, 2434*
25 13-16 2409*
28 10 63
29-30 708*
29 3 368*
30 15-20 1696*
30 16 2057
31 9 2056*
31 24 2056*
32 6 238*
32 8 57*, 441*
32 34 1295*
32 39 304*
Gi-su (Gs)
3 10 2112
13 33 1539*
Th Lnh (TL)
6 11-24 332*
13 332*
1028

13 18 206*
Sa-mu-en quyn I (1Sm)
1 489*
1 9-18 2578*
3 9-10 2578
9 16 436*
10 1 436*
12 23 2578
16 1 436*
16 12-13 436*
16 13 695*
28 19 633*
Sa-mu-en quyn II ( 2Sm )
7 709*
7 14 238*, 441*
7 18-29 2579*
7 28 215, 2465*
12 1-4 2538*
12 7-15 1736*
Cc Vua quyn I (1V)
1 39 436*
6 23-28 2130*
7 23-26 2130*
8 10- 61 2580*
8 10-12 697*
17 7-24 2583*
18 20-39 2583*
1029

18 26-29 2766*
18 38-39 696*
18 39 2582*
19 1-14 2583*
19 5 332*
19 16 436*
21 1-29 2538*
21 8 1295*
Cc Vua quyn II (2V)
2 9 2684*
S bin nin quyn I(1Sbn)
17 13 441*
S bin nin quyn II (2Sbn)
36 21 2172*
t-ra (Er)
9 6-15 2585*
N-khe-mi-a (Nkm)
1 4-11 2585*
13 15-22 2172*
T-bi-a (Tb)
1 16-18 2300*
2 12-18 vulg. 312*
1030

3 11-16 2585*
4 3-4 2214*
4 5-11 2447*
4 15 1789*
8 4-9 2361
8 6 360*
12 8 1434*
12 12 336*
13 2 269*
Giu-i-tha (Gt)
9 2-14 2585*
t-te (Et)
4 17b 269*
Ma-ca-b quyn II (2 Mcb)
6 30
10 8-12 2270*
12 10 2318
33 23-24 336*
36 26 223
38 7 332*
42 2 275
42 3 299*
Thnh Vnh (Tv)
2 1-2 600*
2 2 436*
1031

2 6-7 745*
2 7-8 2606
2 7 441*, 653*, 2836
6 3 1502*
6 6 633*
8 2809*
8 2 300, 2160, 2566
8 3 559*
8 6 2566, 2809
16 9-10 627*
19 2-5 299*
19 2 326*
22 304*
22 1 603
22 2 2605*
22 10-11 2270*
22 15 112*
22 27 716*
23 5 1293*
24 6 2582
24 7-10 559
24 8-10 269
24 9-10 2628
27 8 2730
27 10 239*
29 2 2143*
32 304*
32 5 1502*
33 6 292*, 703*
34 3 716*
34 8 336*
35 304*
38 1502*
38 5 1502*
1032

39 9 1502*
39 12 1502*
40 2 2657
40 5 150*
40 7-9LXX 462
40 7 2824
42 3 2112
42 8 2803
50 3 1039
51 6 431*, 1850
51 12 289*, 431*
51 19 1428, 2100
55 23 322*
56 5 990*
68 6 238*
69 10 584
79 9 431*
82 6 441*
84 3 1770
85 11 214*
85 12 2795*
88 11-13 633*
89 709*
89 49 633*
91 10-13 336*
95 1-6 2628*
95 7-8 2659
95 7 1165*
95 9 2119*
95 10 539*
96 2 2143*
102 27-28 212
103 304*
103 20 329
1033

104 288*
104 13-15 1333*
104 15 1293*
104 24 295
104 27 2828
104 30 292*, 703*
105 3 30
106 23 2577
107 20 1502*
110 447
110 1 659*
110 4 1537*
111 9 2807*
113 1-2 2143*
115 3 268, 303
115 4-5 2112
115 8 2112
115 15 216*,287
115 16 326*, 326*
116 12 224
116 13 1330*
116 17 1330*
117 24 2173
118 14 1808
118 22 587*, 756*
118 24 2173
118 26 559
119 30 2465*
119 142 2465*
119 90 2465
119 105 141
119 160 215
121 2 1605*
124 8 287
1034

130 14 2559
131 2 239*
131 2-3 370*
134 3 287
135 6 269
138 304*
138 2 214
139 15 2270
143 10 1831
145 3 300
145 9 295, 342*
146 3-4 150*
Chm ngn (Cn)
1 8 2214*
6 20-22 2216
8 1-9,6 721*
8 7 2465*
8 22-31 288*
13 1 2216
14 15 1806
17 6 2219
18 5 2476*
19 9 2476*
19 21 303
21 1 269*
25 9-10 2489*
Ging vin
3 20-21 703*
12 1 1007
12 7 1007
1035

Dim ca ( Dc )
1 7 2709
3 1-4 2709*
8 6-7 1611
8 6 1040*,1295*
Khn ngoan ( Kn )
1 13 413,1008*
2 23-24 1008*
2 24 391*,413, 2538*
4 8 1308
7 17 2501*
7 17-21 216*,283
7 25-26 2500
7 29-30 2500
8 1 302
8 2 2500
8 7 1805
9 9 295*
10 5 57*
11 20 299
11 21 269
11 23 269
11 24-26 301
11 24 373
13 1-15-19 2112*
13 1-9 32*, 216*
13 1 1147*
13 3 2129, 2500
13 5 41, 2500
14 12 2534*
15 5 2520
1036

16 5-14 2130*
18 13 441*
Hun ca (Hc)
1 22 2339*
3 2-6 2218
3 12-13 2218
3 16 2218
5 2 1809
5 9 2536
7 27-28 2215
11 14 304*
15 14 1730, 1743
17 22 2447*
18 30 1809
21 28 2477*
24 721*
27 16 2489*
30 1-2 2223
36 11 441*
37 27-31 1809*
43 27-28 2129
43 28 300*
48
2 2-4 64*
2 4 2317
5 1-7 755*
6-12 712*
6 1 1137
6 2-3 1138*
6 3 2809*
6 5 208, 2584*
6 6 332*
1037

6 8 2584*
6 11 2584*
7 14 497
9 5 2305
10 5-15 304*
11 1-9 672*
11 1-2 712, 1831*
11 2 436*, 536*, 1286*
12 3 2561*
29 11 1195*
29 13 368*
32 17 2304*
33 24 1502*
38 1 502*
40 1-3 719*
40 6 990*
40 11 754*
41 1-9 713*
42 1 536*, 555*
42 3 580
42 6 580
43 1-7 218*
43 1 278*, 2158*, 2176*
43 19 711
44 6 198, 212*
44 9-20 2112*
44 24 288*
45 5-7 304*
45 8 2795*
45 15 206
45 22-14 201
49 1-6 713*
49 5-6 64*
49 13 716*
1038

49 14-15 219*, 370*

49 15 239*
50 4-10 713*
50 4 141*
51 1 2561*
52 13-53,12 713*
53 1 591*
53 4-6 1505*
53 4 517*, 1505*
53 7-8 601*
53 7 608
53 8 627
53 10-12 440*,615
53 10 623*
53 11-12 601*
53 11 64*, 579*, 601, 623, 1502*
53 12 536*, 608*
54 1611*
54 8 220
54 10 220
55 1 694*, 2121*
55 3 762*
58 6-7 2447*
61 1-2 714*
61 1 436*, 695*, 716*, 1286*
61 6 1539*
62 1611*
62 4-5 219*
65 16 1063
66 13 239*, 370*
Gi-r-mi-a (Gr)
1 5 2270
1 6 2584*
2-3 1611*
1039

2 762*
2 13 2561
3 4-19 370*
3 19-4,1a 2795*
3 19 441*
5 7 2380*
7 9 2056*
10 1-16 2112*
11 19 608*
13 27 2380*
15 15-18 2584*
17 5-6 150*
20 7-18 2584*
27 5 269*
29 8 2116*
31 1611*
31 3 220
31 31-34 64*,715*, 762*, 1965*
31 33 368, 580, 2713*
31 35-37 346*
32 10 1295*
32 17 269*
33 19-26 288*, 346*
Ai-ca (Ac)
5 21 1432
Ba-rc (Br)
6 2112*
-d-ki-en (Ed)

1040

1 26-28 1137
9 4-6 1296*
11 19 715*
14 14 58
16 219*
16 1611*
18 5-9 2056*
20 2811*
20 39 2812*
23 1611*
32 17-32 633*
34 11-31 754*
36 64*, 2811*
36 20-22 2814
36 20-21 2812*
36 25-28 715*
36 25-27 1287*
36 26-27 1432*
36 26 368*
37 1-14 715*
37 10 703*
a-ni-en (n)
3 57-58 2416*
7 10 678*
7 13 440*
7 14 664
10 9-12 330*
12 1-13 992*
12 2 998*
14 1-30 2112*

1041

H-s (Hs)
1-3 1611*
1 762*
2 218*
2 1 441*
2 7 2380*
2 21-22 2787*
4 2 2056*
6 1-6 2787*
6 2 627*
6 6 589*, 2100*
11 219*
11 1-4 370*
11 1 219, 441*, 530*
11 9 208
Gi-en (Ge)
2 12-13 1430*
3-4 678*
3 1-5 715*
3 1-2 1287*
A-mt (Am)
5 21-25 2100*
5 24 1435*
7 2 2584*
7 5 2584*
8 4-10 2269*
8 4-6 2409*
8 6 2449
8 11 2835

1042

Gi-na (Gn)
1 3 29*
2 1 627*
2 3-10 2585*
Mi-kha (Mk)
2 2 2534*
4 1-4 762*
X-ph-ni-a (Xp)
2 3 64*, 711*, 716*
3 14 722*, 2676
3 17a 2676
3 17b 2676*
Da-ca-ri-a (Dcr)
1 12 336*
2 14 722*
2 17 2143*
4 14 436*
6 13 436*
9 9 559
12 10 1432*,2561*
13 1 2561*
14 8 694*
Ma-la-khi (Ml)
1 11 1330*,1350*, 2643*
2 6 217
1043

2 7-9 1540*
2 10 238*
2 13-17 1611*
3 19 678*

TN C
Tin Mng theo thnh Matthu
1 16 437
1 18-25 497*
1 20 333*, 437, 468*, 497
1 21 430, 425, 1507*, 1846, 2666*, 2812*
1 23 497, 744
2 1-12 486*
2 1 528
2 2 439*, 528
2 4-6 528*
2 11 724*
2 13-18 530*
2 13 333*
3 3 523*
3 7-12 678*
3 7 535*
3 13-17 535,1286*
3 13 1223*
3 14-15 608*
3 15 536, 1224
3 16-17 1224
3 16 536
3 16 par. 701*
1044

3 17 444*, 713*
4 1-11 394*, 2849*
4 4 2835
4 10 2083,2135
4 11 333*
4 17 1720*, 1989
4 19 878*
4 21 878*
4 24 1503*
5-7 2763*
5-6 764*
5 1 581*
5 3-12 1716
5 3 544,2546
5 8 1720, 2330
5 11-12 520*
5 13-16 782*, 2821*
5 14 1243
5 16 326
5 17-19 577,592*, 1967*
5 17 2053*
5 20 2054
5 21-22 2054, 2257
5 21 2262,2302
5 22-39 2262*
5 22 678*,1034*, 3202
5 23-24 2608*,2792*,2841*,2845*
5 24 1424
5 27-28 2330, 2336, 2380*
5 28 1456*, 2513, 2528
5 29-30 266*
5 29 1034*
5 31-32 2382*
5 33-34 581,2114, 2153
1045

5 33 592*, 2463
5 37 2153, 2338,2466
5 42 2443
5 43-44 1933, 2844*
5 44-45 2303, 2608*
5 44 1825*, 1968*, 2262*
5 45 2828
5 46-47 2054*
5 47 1693
5 48 443*, 1968*, 2013, 2842
6 1-18 1434*
6 1-6 1430* 1969*
6 2-4 1753*, 2447*
6 2-18 575*
6 2 1063*
6 5 1063*
6 6 1963*, 2608,2655,2691*
6 7 2608, 2668, 2766*
6 8 443*, 2736*
6 9-13 1969, 2759, 2759*
6 9 268*, 443
6 10 2632*
6 11 1165*, 2659*
6 12 2845
6 14-16 2792*
6 14-15 2608*, 2841*
6 16-18 1430*
6 16 1063*
6 21 368*, 2533, 2551, 2604*, 2608*, 2729*, 2848
6 24 2113, 2424, 2729*, 2821*, 2848
6 25-34 2547*, 2830*
6 25 2608*
6 26-34 322*
6 26 2416*
1046

6 31-33 305
6 32 270*
6 33 1942,2604*,2608*,2632*
6 34 2659*, 2836*
7 1-5 678*
7 7-11 2609*
7 12-13 2821*
7 12 1789,1970
7 13-14 1036,1970*, 2609*
7 13 1696
7 15 2285*
7 20 2005
7 21-27 1970*
7 21 443*,1821*, 2611,2826
7 28-29 581
8 2 448*
8 4 586*
8 8 1386*
8 10 2610
8 11 543*
8 17 517, 1505
8 20 2444*
8 26 2610
9 12 581*
9 13 589*, 2100
9 27 439*,2616
9 38 2611*
10 5-7 543*
10 8 1509,2121,2443
10 10 2122
10 16 764*
10 19-20 728*
10 22 161,1821*
10 25 765*
1047

10 28 363*, 1034*
10 29-31 305*
10 32-33 1816
10 32 14*, 2145*
10 37 2232
10 38 1506*
10 40 858
11 5 549*, 2443
11 6 548
11 13-14 719*
11 13 523*
11 20-24 678*
11 25-27 2603*, 2779
11 25-26 2701*
11 25 153*, 544*, 2785
11 27 151*, 240, 443*,473*
11 28 1658
11 29-30 1615*
11 29 459
12 5 581*, 582*, 2173*
12 6 586*, 590
12 7 2100
12 12 342
12 18-21 713*
12 23 439*
12 24 574*
12 26 550*
12 28 550
12 30 590
12 31 1031
12 32 679*, 1864*
12 36 590*
12 37 590*
12 39 994
1048

12 40 627*, 635*
12 41-42 590, 678*
12 49 764*, 2233
13 3-23 1724*
13 3-9 546*
13 10-17 787*
13 10-15 546*
13 11 546
13 22 29*
13 24-30 827*
13 41,42 1034
13 41 333*
13 42 1034*
13 44-45 546*
13 50 1034*
13 52 1117*
13 55 495*, 500
14 13-21 1335*
14 19 1329*
14 30 448*
15 3-7 579*
15 18-19 1968*
15 19-20 1853
15 19 2517
15 22 439*, 448*
15 28 2610
15 32-39 1335*
15 36 1329*
16-18 1969*
16 16-23 440*
16 16 424*, 442*
16 17 153,442
16 18-19 881*
16 18 424*,442*,552,586*,869*
1049

16 19 553, 1444
16 21-23
19 6 769, 1605, 1614,1644, 2336*,2380*
19 7-9 2382*
19 8 1610*, 1614*
19 10 1615*
19 12 922, 1579,1618
19 16-19 2052
19 16-17 2075
19 18 2400
19 21 2053,2053*
19 23-29 2053*
19 23-24 226*
19 26 276,308*,1058
19 28 765*
20 19 572
20 26 2235
20 28 440, 601*, 605,622,786
20 30 439*
21 1-11 559*
21 9 439*
21 13 584*
21 15-16 559*
21 15 439*
21 18 544*
21 22 2610
21 28-32 546*
21 32 535*
21 33-43par. 755*
21 34-36 443*
21 37-38 443*
21 42 par. 756*
22 1-14 546*, 796*
22 23-34 575*
1050

22 23-24 581*
22 34-36 581*
22 36 2055
22 37-40 2055
22 37 2083
22 40 1824*
22 41-46 439*,447*
23 9 2367*
23 12 526*
23 16-22 2111*
23 21 586*
23 37a 558*
23 37b 558
23 39 674
24 1-2 585*
24 3 585*
24 12 675*
24 13 161
24 36 443*
24 44 673*
25 1-13 672*,796*
25 6 1618*
25 14-30 546*, 1936*
25 21 1029*, 1720*, 2683*
25 23 1029*.1720*
25 31-46 544*, 1033*, 1373*, 2447*, 2831*
25 31-36 2443*
25 31 331,333*,671*, 679*, 1038
25 32 1038
25 36 1503
25 40 678,1397*, 1825*, 1932, 2449*
25 41 1034
25 45 598*,1825*,2463
25 46 1038
1051

26 19-29 1339*
26 20 610*
26 26 1328,1329*
26 28 545, 610, 613 ,1365, 1846, 2839*
26 29 1403
26 3 1764*
26 36-44 2849*
26 38 363*
26 39 536*,612
26 40 2719*
26 41 2733, 2846*
26 42 612*, 612*
26 52 2262*
26 53 333*, 609*
26 54 600*
26 64-66 591*
24 64 443*
26 66 596
27 25 597
27 39-40 585*
27 48 515*
27 51 586*
27 52-53 633*
27 54 441*
27 56 500*
28 1 500,2174,2174*
28 6 652*
28 9-10 641*
28 9 645*
28 10 654
28 11-15 640*
28 16-20 857*, 1444*
28 16-17 645*
28 17 644
1052

28 18-20 1120*
28 19-20 2, 767*,849, 1223, 1257*, 1276
28 19 189, 232, 543*, 691*, 730*, 831*,

1122, 2156
28 20 80, 788*, 860*, 2743
Tin Mng theo thnh Mc-c
1 1 422,515*
1 11 151,422
1 12-13 538*
1 12 333*
1 15 541, 1423*, 1427
1 16-20 787*
1 21 2173*
1 24 438
1 25 1673*
1 26 1673*
1 35 2602*
1 40-41 2616*
1 41 1504*
2 1-12 1421*
2 5-12 1502*, 1503*
2 5 1441,1484, 2616*
2 7 430, 574*, 574*, 589, 1441*
2 8 473*
2 10 1441
2 14-17 574*
2 17 545, 1484*,1503*
2 19 796
2 23-27 581*
2 23-26 544*
1053

2 25-27 582*
2 27-28 2167
2 27 2173
2 28 2173
3 1-6 574*
3 4 2173
3 5-6 1859*
3 5 591
3 6 574*, 591*
3 10 1504*
3 13-19 551*, 787*
3 13-14 858
3 14-19 1577*
3 14-15 765*
3 15 1673*
3 16 552*
3 22 548*, 574*
3 27 539
3 29 1864
3 31-35 500*
4 4-7 2707*
4 11 546
4 15-19 2707*
4 33-34 546*
5 21-42 994*
5 25-34 548*
5 28 2616*
5 34 1504*
5 36 1504*, 2616*
6 3 500*
6 5 699*
6 6 2610
6 7 765*, 1673*
6 12-13 1506
1054

6 13 1511*, 1673*
6 17-29 523*
6 38 472*
6 46 2602*
6 56 1504*
7 8-13 2196
7 8 581
7 10-12 2118*
7 10 2247
7 13 581
7 14-23 574*
7 18-21 582
7 21 1764*
7 29 2616*
7 32-36 1504*
7 33-35 1151*
8 6 1329*
8 19 1329*
8 22-25 1151*, 1504*
8 23 699*
8 27 472*
8 31-33 557*
8 31 474*, 572, 649*
8 34 459*, 1615*
8 35 2544*
9 2 552*
9 7 151*, 459
9 9-31 649*
9 23 1504*, 2610
9 24 162*
9 31-32 557*
9 31 474*
9 37 1825*
9 43-48 1034*
1055

10 8 1627*
10 9 1639*, 2364, 2382*
10 11-12 1650
10 11 2380*
10 14 1244, 1261
10 16 699*
10 19 1858
10 22 2728*
10 28-31 1618*
10 32-34 474*
10 34 649*, 994*
10 38 536*, 1225
10 39 618*
10 43-45 1551*
10 45 608, 1570*
10 46-52 2667*
10 48 2616
10 52 548*
11 24 2610
11 25 2841*
12 17 450*
12 24 993
12 25 1619*
12 27 993
12 28-34 575*
12 29-31 129*, 2196
12 29-30 202*
12 29 228
12 35-37 202*
12 38-40 678*
12 41-44 2444*
13 2 612*
13 9 2849*
13 23 2849*
1056

13 32 474*, 673*
13 33-37 672*, 2849*
14 12-25 1339*
14 18-20 474*
14 22 1328
14 25 1335*1403*
14 26-30 474*
14 33-34 1009*
14 36 473*, 2701*
14 38 2849*
14 57-58 585*
14 61 443*
15 11 597*
15 34 603, 2605
15 37 2605*
15 39 444
16 1 641*, 2174*
16 2 2174
16 5-7 333*
16 7 652*
16 11 643*
16 12 645, 659*
16 13 643*
16 14 643
16 15-16 977, 1223*
16 15 888*
16 16 161*, 183, 1253*, 1256*, 1257*
16 17-18 670*, 1507
16 17 434*, 1673*
16 18 699*
16 19 659, 659*
16 20 2, 156*, 670*

1057

Tin Mng theo thnh Lu-ca

1 11 332*
1 15-19 724*
1 15 717
1 17 523, 696, 716, 718, 2684*,
1 23 1070*
1 26-38 497*, 706*, 723*, 2571*
1 26-27 488
1 26 332*
1 28-37 494*
1 28 490, 491
1 31 430*, 2812*
1 32-33 709*
1 32 559
1 34 484, 497*, 486*, 697
1 37-38 494
1 37 148, 269*, 273, 276
1 38 64*, 148, 510, 2617*, 2677, 2827*, 2856*
1 41 523*, 717, 2676
1 43 448*,495, 2677
1 45148, 2676
1 46-55 772*, 2619*, 2675*
1 46-49 2097*
1 48 148*, 971, 2676*, 2676*
1 49 273, 2599*, 2807*, 2827*
1 50 2465*
1 54-55 706*
1 55 422*
1 68 422*, 717
1 73 706*
1 76 523
2 6-7 525*
2 7 515*
1058

2 8-20 486*, 525*

2 8-14 333*
2 10 333
2 11 37, 448*, 695*
2 14 333, 559*, 725*
2 19 2599*
2 21 527*
2 22-39 529*, 583*
2 25 711*
2 26-27 695*
2 32 713*
2 34 575, 587*
2 35 149*, 618*
2 38 711*
2 41-52 534*
2 41 583*
2 46-49 583*
2 48-49 503*
2 49 2599
2 51-52 531
2 51 517*, 2196, 2599*
2 52 472
3 3 535
3 8 1460
3 10-14 535*
3 11 2447
3 16 696
3 21 608*, 2600*
3 22 536*
3 23 535*
4 1 696*
4 5-6 2855*
4 8 2096
4 9 2119*
1059

4 13 538
4 16-22 1286*
4 16-21 436*
4 18-19 695*, 714
4 18 544, 2443*
4 19 1168*
5 8 208
5 16 2602*
5 17 1116*
5 30 588*
5 32 588
6 6-9 581*
6 12-16 1577*
6 12 2600*
6 19 695*, 1116*, 1504
6 20-22 2444*
6 20 2546*
6 24 2547
6 28 1669*
6 31 1789*, 1970*
6 36 1458*, 2842
7 11-17 994*
7 16 1503
7 18-23 547*
7 19 453
7 22 544*
7 26 523*, 719
7 36-50 2712*
7 36 575*, 588*
7 37-38 2616*
7 48 1441
8 6 2731*
8 10 1151*
8 13-15 2847*
1060

8 13 2731*
8 15 368*, 2668*
8 24 2743*
8 26-39 550*
8 46 695*, 1116*
9 2 551
9 18-20 2600*
9 23 1435*
9 28 2660*
9 30-35 2583*
9 31 554, 1151*
9 33 556*
9 34-35 659*, 697
9 35 516, 554
9 45 554*
9 51 557
9 58 544*
10 1-2 765*
10 2 2611*
10 7 2122*
10 16 87, 858*
10 17-20 787*
10 21-23 2603*
10 21 1083
10 5-37 2822*
10 27-37 1825*
10 27 2083
10 34 1293*
11 1 520*, 2601, 2759, 2773
11 2-4 2759*
11 2 2632*
11 4 1425, 2845
11 5-13 2613*
11 9 2761
1061

11 13 443*, 728*, 2632*, 2671*

11 20 700
11 21-22 358*
11 37 588*
11 39-54 579*
11 41 2447
12 1-3 678*
12 6-7 342
12 8-9 333*
12 10 1864*
12 12 1287*
12 13 549*
12 14 549*
12 32 764
12 35-40 2849*
12 49 696
12 50 536*, 607*, 1225*, 2804*
13 15-16 582*
13 20-21 2660*
13 31 575*
13 33 557
13 35 585*
14 1 575*, 588*
14 3-4 582*
14 26 1618*
14 33 2544
15 1 443*, 1846*
15 1-2 589*
15 7 545
15 11-32 545*, 2839*
15 11-31 1700*
15 11-24 1439
15 18 1423*, 2795*
15 21 2795*
1062

15 23-32 589*
15 32 1468
16 1 952*
16 3 952*
16 13 2424
16 16 523*
16 18 2382*
16 19-31 1859*, 2831*
16 22-26 633*
16 22 366*, 1021*
17 1 2287
17 3-4 2845*
17 4 2227*
17 5 162*
17 14 586*
17 19-31 2463*
17 33 1889
18 1-8 2573*, 2613*
18 1 2098
18 8 675*
18 9-14 2559*, 2613*
18 9 588
18 13 2631, 2667*, 2839*
19 1-10 2712*
19 8 549*, 2412*
19 9 1443*
19 11-27 1936*
19 13 1880*
19 38 559*
19 41-42 558
20 17-18 587*
20 36 330*
20 39 575*
21 4 2544*
1063

21 12 675*
21 24 58*, 674*
21 27 671, 697*
21 34-36 2612*
22 7-20 1151*, 1339
22 14 2804*
22 15-16 1130
22 15 607*
22 18 1403*
22 19-20 1365
22 19 610, 611*, 621, 1328, 1381
22 20 612*
22 26-27 894*
22 27 1570*
22 28-30 787*
22 29-30 551
22 30 765*
22 31-32 641*, 643*
22 32 162*, 552*, 2600*
22 40 2612*
22 41-44 2600*
22 42 532, 2605, 2824
22 43 333*
22 46 2612*
22 61 1429
22 70 443
23 2 596*
23 19 596
23 28 2635*
23 34 591*, 597*, 2605, 2635*
23 39-43 440*, 2616*
23 40-43 2266*
23 43 1021*
23 46 730*, 1011*, 2605
1064

23 47 441*
24 1 641*, 2174
24 3 640*
24 5-6 626, 640
24 6-7 652*
24 9-10 641
24 11 643
24 12 640*
24 13-49 1094*
24 13-35 1329*, 1347*
24 15 645*, 659*
24 17 643
24 21 439*
24 22-23 640*
24 25-27 112*, 601*
24 26-27 572, 652*
24 26 555*,710*
24 27 555*,2625*
24 30 645*, 1166*
24 31 659*
24 34 552*, 641
24 36 641, 645*
24 38 644*
24 39 644*, 645*, 645*, 999
24 40 645*
24 41-43 645*
24 41 644
24 43 2605
24 44-48 652*
24 44-46 112*
24 44-45 572,601*
24 44 702*, 2625*,2763*
24 45 108
24 46 627
1065

24 47-48 730*
24 47 981, 1120*, 1122
24 48-49 1304*
24 51 659*
Tin Mng theo thnh Gio-an
1 1-3 291
1 1 214, 454*, 2780*
1 3 268*
1 4 612*
1 6 717
1 7 719
1 9 1216
1 11 530
1 12-18 1996*
1 12-13 706*
1 12 526, 1692
1 13 496*, 505, 526
1 14 423, 445, 454*, 461,
594*, 705*, 2466
1 16 423, 504
1 17 2787
1 18 151, 454*, 473*
1 19 575*, 613
1 23 719
1 29 408, 523, 536, 608, 1137*, 1505
1 31-34 486*
1 31 438
1 32-34 713*
1 32-33 536
1 33-36 719
1 33-34 1286*
1 36 608*
1066

1 43 878*
2 1-12 2618*
2 1-11 1613*
2 1 495
2 11 486*, 1335*
2 13-14 583*
2 16-17 584
2 18-22 586*
2 18 575*
2 19-22 994*
2 21 586*
2 25 473*
3 2 581*
3 2-5 782
3 5-8 691, 728*, 1287*
3 5 432*, 720*, 1215, 1225,

1238,1257*, 1262*, 2790*

3 7 526, 591
3 9 505*
3 13 423, 440, 661
3 14-15 2130*
3 16 219,444 4548, 458, 706*
3 17 679*
3 18 444, 454*, 679*
3 20-21 678*
3 29 523, 796*
3 30 524
3 34 504, 690*, 1286
3 36 161*
4 6-7 5448
4 10-14 964*, 1137*
4 10 728*, 2560, 2561
1067

4 14 728*, 1999*, 2557*, 2652 4 21 586

4 22 528*, 586*
4 23-24 586*, 728*
4 24 1179
4 25-26 439*
4 34 606, 2611*, 2824*
5 1 583*
5 10 575*
5 14 583*
5 10 575*
5 14 583*
5 16-18 594*
5 18 574*, 589*
5 19 859, 1063*
5 22 679
5 24-25 994*
5 24 1470
5 25 635
5 26 612*, 679*
5 27 679*
5 28-29 1038
5 29 998
5 30 859, 2824*
5 33 719*
5 36 548, 582*
5 39 702*
5 46 702*
6 1338*
6 5-15 549*
6 15 439*, 559*
6 26-58 2835*
6 27 698*, 728*, 1296*
6 32 1094
6 33 423
1068

6 38 606, 2824*
6 39-40 989*, 1001
6 40 161*, 994*
6 44 259*, 591*, 1001, 1428*
6 46 151
6 51 728, 1235, 1406, 2837*
6 53-56 2837*
6 53 1384
6 54 994*, 1001, 1406, 1509*, 1524
6 56 787, 1391, 1406
6 57 1391
6 58 1509*
6 60 1336
6 61 473*
6 62-63 728*
6 62 440*
6 63 2766
6 67 1336
6 68 1336
6 69 438
7 1 583*
7 10 583*
7 12 574*
7 13 575*
7 14 583*
7 16 427
7 19 578*
7 22-24 582*
7 22-23 581*
7 23 2173*
7 37-39 728*, 1287*, 2561*
7 38-39 1999*
7 38 694*
7 39 244*, 690*
1069

7 48-49 575*
7 49 588*
7 50 595*
7 45 574*
8 2 583*
8 12 2466
8 28 211, 653, 2812*
8 29 603*, 1693*, 2824, 2825*
8 31-32 89*
8 32 1741, 2466
8 33-36 588*
8 34-36 549*, 601*, 613*
8 44 391*, 392, 394, 2482, 2852
8 46 587*, 592* 603*
8 48 574*
8 55 473*
8 58 590
8 59 574*
9 6 1151*, 1504*
9 7 1504*
9 16-17 595*
9 16 596*, 2173*
9 22 575*, 596*
9 31 2827
9 31 588*
9 40-41 588*
10 1-21 764*
10 1-10 754*
10 3 2158*
10 11-15 754*
10 11 553, 754*
10 16 60*
10 17-18 614*, 649
10 17 606
1070

10 18 609
10 19-21 595*
10 19 596*
10 20 574*
10 22-23 583*
10 25 548*, 582*
10 30 590
10 38 548*
10 31 574*
10 33 574*, 589*, 594
10 36-38 591*
10 36 437, 444*
10 37-38 582*
10 38 548*
11 994*
11 24 993*, 1001
11 25 994
11 27 439*
11 28 581*
11 34 472*
11 39 627*
11 41-42 2604*
11 44 640*
11 47-48 548*
11 48 596
11 49-50 596
11 52 58, 60*, 706*, 2793
12 8 2449
12 24 2731
12 27 363*, 607
12 28 434*
12 31 550, 2853
12 32 542, 662, 786*, 1428*, 2795*
12 37 582*
1071

12 41 712
12 42 595
12 46 2466
12 48 679*
12 49 1039*
13 1-17 1337*
13 1 557*,609, 616, 622, 730*, 1085*,

1380, 1524*, 1823, 2843*

13 3 423
13 12-16 1694*
13 12-15 1269*
13 13 447*
13 15 520*
13 20 858*
13 34 782*, 1823* 1970, 2195, 2822, 2842
14 1 151
14 2-3 2795*
14 2 661
14 3 1025*
14 6 74*, 459, 1698, 2466*, 2614
14 9-10 470*
14 9 516
14 13-14 2614*
14 13 2614, 2633*, 2815*
14 16-17 729*, 2615
14 16 692
14 17 243*, 687, 2466, 2671*
14 18 788*
14 22 647*
14 23-26 2615*
14 23 260
14 26 243*, 244*, 263*, 692, 729*, 1099*,
1072

2466*, 2623*
14 30 1851*, 2853
14 31 606
15 1-17 1108*
15 1-5 755*
15 1-4 1988*
15 3 517*
15 4-5 787
15 5 308*, 737, 895*, 864* 1694*, 2074, 2732
15 7 2615*
15 8 737
15 9-10 1824
15 9 1823
15 12 459, 1823, 1970*, 2074
15 13 363*, 609, 614*
15 15 1972, 2347*
15 16-17 2745
15 16 434, 737, 2615*, 2815*
15 19-20 675*
15 20 530*, 765*
15 26 244*, 248, 263, 692, 719*, 729*,

1433*, 2671*
16 7-15 729*, 1287*
16 7 692
16 8-9 1433
16 8 388
16 11 385*
16 13-15 2615*
16 13 91*, 243, 687, 692, 1117, 2466, 2671*
16 14-15 485*
1073

16 14 244*, 690*
16 23-27 2615*
16 24 2615*, 2815*
16 26 2815*
16 28 661*, 2795*
16 33 1808
17 2604*, 2746*, 2758*
17 1 730*, 1085*, 2750*
17 2 2750*
17 3 217*, 684, 1721*, 1996*, 2751*,Sans
17 4 1069*, 2750*
17 5 2750*
17 6-10 2751*
17 6 589*, 2750*, 2750*, 2812
17 7 2765*
17 8 2812*
17 9 2750*
17 10 2750*
17 11 2747*, 2749*, 2750*, 2750*, 2815, 2849
17 12 2750*,2750*
17 13 2747*, 2749*
17 15 2750*, 2850
17 17-20 2821*
17 17-19 2812*
17 17 2466*
17 18 858*
17 19 611, 2747*, 2749*, 2812
17 21-23 260*, 877*
17 21 690*
17 23-26 2750*
17 24 2749*, 2750*, 2750*
17 25 2751*
17 26 589*,729*,2750*
18 4-6 609*
1074

18 11 607
18 12 575*
18 31 596*
18 36 549*, 600*
18 37 217, 559*, 2471
19 11 600*
19 12 596*
19 15 596*
19 19-22 440*
19 21 569*
19 25-27 726*, 2618*
19 25 495
19 26-27 501*, 964, 2605
19 27 2677*, 2679*
19 28 544*, 607*, 2561*, 2605
19 30 607, 624*, 730*, 2605
19 30b 2605*
19 31 641*
19 34 478*, 694*, 1225
19 36 608*,
19 37 1432*
19 38-39 595*
19 38 575*
19 42 624*, 641*
20 1 2174
20 2 640
20 5-7 640*
20 6 640
20 7 515*
20 8 640
20 11-18 641*
20 13 640*
20 14-15 645*, 659*
20 14 645*, 645*
1075

20 16 645*
20 17 443, 645*, 654, 660, 2795*
20 19 575*, 643*, 645*, 695*
20 20 645*
20 21-23 1087*, 1120*, 1441*
20 21 730, 858
20 22-23 976, 1485
20 22 730*, 788*, 1287
20 23 1461*, 2839*
20 24-27 644*
20 26 645*, 659*
20 27 645*, 645*
20 28 448
20 30 514*
20 31 442*, 514
21 4 645*, 645*, 659*
21 7 448, 645*
21 9 645*
21 12 1166*
21 13-15 645*
21 15-17 553, 881*, 1429*, 1551*
21 18-19 618*
21 22 878
21 24 515*
Cng v Tng
1 1-2 512
1 3 659*
1 6-7 672*
1 7 474*, 673
1 8 762*, 730*, 735, 857*, 1287*
1 9 659*, 697
1 10-11 333*
1076

1 11 665*
1 14 762, 1310*, 2617*, 2623, 2673*
1 22 523*, 535*, 642*, 995
2 1-4 1287*
2 1 2623
2 3-4 696
2 11 1287
2 17-21 715*
2 17-18 1287*,
2 21 432*, 2666*
2 22 547
2 23 597*, 599
2 24 633*, 648*
2 26-27 627
2 33 659*, 788*
2 34-36 447*, 449*
2 36-38 1433*
2 36 440, 597*, 695*, 731*,746
2 38 1226, 1262*, 1287*,1427*
2 41 363*, 1226*
2 42-46 2178*
2 42 3*, 857*, 949, 1329*, 1342, 2624
2 46 584*, 1329*, 1342
2 47 2640*
3 1 584*
3 9 2640*
3 13-14 597*
3 13 599
3 14 438, 601*
3 15-16 2666*
3 15 612, 626, 632, 635
3 17-18 591*, 600
3 17 597*
3 18 601*
1077

3 19-21 674
4 10 597*
4 11 756*
4 12 432,452, 1507*
4 20 425
4 21 2640*
4 26-27 436*
4 27-28 600
4 32 952, 2790
4 33 995*
5 12 699*
5 18-20 334*
5 20 584*
5 21 584*
5 28 597*
5 29 450*, 2242, 2256
5 30 597*
5 41 432*
6 6 2632*
6 7 595
7 52 597*, 601*
7 53 332*
7 56 659*
7 60 2635*
8 9-24 2121*
8 12-13 1226*
8 14-17 1315
8 15-17 1288*
8 17-19 699*
8 20 2121
8 26-29 334*
8 32-35 601*
8 37 454*
9 3-18 639*
1078

9 4-5 598*
9 13 823*
9 14 432*
9 20 442
9 34 1507*
10 3-8 334*
10 35 761
10 38 438, 543, 486, 1289
10 39 597*
10 41 659*, 995
10 42 769*
10 48 1226*
11 14 1655*
12 5 2636*
12 6-11 334*
13 2 1070*
13 3 699*, 2632*
13 24 523*
13 27-28 597*
13 29 601*
13 31 647
13 32-33 638, 653
13 33 445*, 2606*
13 37 630
13 38-41 578*
13 48 2640
14 3 699*, 1507*
14 15 32*
14 17 23*, 1147*
14 22 556, 2847*
15 5 595
15 10 578*
16 15 1226*, 1252*
16 16-18 434*
1079

16 31-33 1226
16 31 1655*
16 33 1252*
17 24-29 287*
17 26-28 28
17 26-27 57*
17 26 360
17 27-28 32*
17 27 2566*
17 28 300
17 31 679*
17 32 996*
18 6 597*
18 8 1252*,1655*
18 18 2102*
19 5-6 1288*
19 6 699*
19 13-16 434*
19 39 751*
20 7 1329*, 1343
20 11 1329*
20 32 798
20 36 2636*
21 5 2636*
21 20 595
21 23-24 2102*
23 6 993*
24 15 1038
24 16 1794*, 2417
26 22-23 601*
27 23-25 334*
28 20 453

1080

Th gi tn hu R-ma (Rm)
1 1 876
1 3-4 648
1 3 437*, 496*
1 4 445, 695*
1 5 143*, 494, 2087
1 17 1814
1 18-32 401*, 2087*
1 18-25 57*
1 18 2125*
1 19-20 32, 287*, 1147*
1 24-27 2357*
1 28-32 1852*
1 32 1777*
2 14-16 1777*
2 16 678*
2 24 2814
3 4 2465
3 20 708*
3 21-26 1992
3 21-22 2543
3 22 1987
3 23 399*, 705, 2809
3 25 433, 1460*
4 3 146
4 11 146
4 16-21 706*, 2572*
4 17 298
4 18-21 723*
4 18 146, 165, 1819
4 20 146
4 25 517*, 519, 654*, 977*
5 3-5 2734*, 2847
1081

5 5 368*, 733, 1820, 1964, 2658

5 8 604
5 10 603, 1825
5 12-21 388*
5 12 400*, 402, 602*, 612*, 1008*
5 18-19 605*
5 18 402
5 19-21 1009*
5 19-20 411*
5 19 397*, 402, 532*, 615, 623*
5 20-21 1848
5 20 312*, 385*, 412, 420
6 3-9 1006*
6 3-4 1214*, 1227, 1987*
6 4-5 790*
6 4 537, 628, 648*, 654, 658*, 730, 977, 1697
6 5 1694*, 2565*
6 8-11 1987
6 10 1085
6 11 1694
6 12 2819
6 17 197, 1237*, 1733*
6 19 1995
6 22 1995
6 23 1006, 1008*
7 1963*
7 7 2542*
7 10 2542*
7 12 1963*
7 14 1963*
7 16 1963*
7 22 1995
7 23 2542
8 2 782
1082

8 3 602*
8 9 693
8 11 632, 658*, 693, 695*, 989,990
8 14-17 1996*
8 14 259*, 693, 1831, 2543*
8 15 257, 693, 1303, 1972*, 2777
8 16 2639*
8 17 1265, 1460, 1831
8 18-23 280*
8 18 1721*
8 19-23 1046
8 20 400
8 21 1741
8 22 2630
8 23-24 2630
8 23 735*
8 26-39 2739*
8 26-27 2634
8 26 741, 2559, 2630, 2736
8 27 2736*, 2766
8 28-30 1821*, 2012
8 28 313, 395
8 29 257, 381*, 501, 1161*, 1272*, 2790
8 31 2852
8 32 603, 7068, 2572*
8 34 1373, 2634*
9 4-5 839
9 5 449*
10 1 2632*, 2636*
10 2 579*
10 4 1953, 1977*
10 6-13 432*
10 7 635*
10 9 14*, 186*, 449*
1083

10 12-13 2739*
10 13 2666*
10 14-15 875
10 17 875
11 12 674
11 3-26 755*
11 15 674
11 17-18 60*
11 20 591, 674
11 24 60*
11 25 591, 674, 674
11 26 674 11 28 60*
11 29 839
11 31 674*
11 32 1870
12-15 1 454*, 1971*
12 1 2031
12 2 2520*, 2826
12 4 1142
12 5 1372
12 6-8 2004
12 6 114*
12 8 2039*
12 9-13 1971
12 11 2039*
12 12 1820
12 14 1669*, 2636*
13 1-2 1899, 2238*
13 1 1918
13 7 2240
13 8-10 1824*, 2196
13 8 2845
13 9-10 2055
14 1971*
1084

14 7 953
14 9 668
14 17 2819
14 21 1789
15 5-6 2627*
15 5 520*
15 13 162*, 2627*, 2657
15 16 1070*
15 19 693
15 27 1070*
15 30 2629*
16 25-27 2641*
16 26 143*, 1204, 2087
Th th nht
gi tn hu C-rin-t (1Cr)
1-6 401*
1 2 752*, 1695
1 16 1252*
1 18 268*
1 24-25 272
1 27 489*
1 30 2813
2 7-16 221*
2 7-9 1998*
2 8 446*,498*,598
2 9 1027
2 10-15 2038*
2 10-11 152 2 11 687
2 16 389*
3 9 307,755,756*
3 1 1756*
3 12-15 679*
1085

3 15 1031*
3 16-17 797*
4 1 859,1117*
4 5 678*
4 7 224
5-10 1971*
5 1 2388
5 4-5 2388
5 6-8 129*
5 7 608*,610*,613*
5 11 1470*
6 1 823*
6 9-10 1852*,2380*
6 10 2357*, 2450
6 11 693,1227*, 1425, 1695, 2813
6 13-15 1004
6 14 989*
6 15-20 2355*
6 15-16 796*
6 15 1265*
6 19-20 364*, 1004
6 19 1265*, 1269, 1695*
7 10-11 2364*, 2382*
7 14 1637
7 16 1637*
7 26 672
7 31 1619*
7 32 1579*, 1618*
7 34-36 922*
7 34-35 506*
7 39 1602
7 40 693
8 6 258*, 2639
8 10-13 2285*
1086

8 12 1789
9 1 659*, 857*
9 5-18 2122*
9 5 500*
9 1 9876*
9 2224
10 1-11 129*
10 1-6 1094*
10 1-2 697*
10 2 117*
10 4 694*
10 6 128*
10 9 2119*
10 11 117,128*,2175*
10 13 2848
10 16-17 1329*,1331*,1396
10 16 1334
10 17 1621*
10 24 953*
11 17-34 1329*
11 17 2178*
11 18 752*
11 20 1329*
11 23-26 1339*
11 23 610,1366
11 24-25 1356
11 24 1328,1329*
11 25 611,613*
11 26 671*,1076,1130,1344, 1393, 2772, 2776
11 27-29 1385
11 30 1509*
12-13 1454*,1971*
12 1988*,2003*
12 3 152,449*,455,683,2670, 2681
1087

12 4-6 249*
12 6 308*
12 7 801,951
12 9 1508*
12 13 694,790*,798*,1227*1267,1396*
12 26-27 953
12 26 1469*
12 27 1265*
12 28 1508*
12 30 1508*
13 735*,800*
13 1-4 1826
13 4-7 1825
13 5 953
13 8 773
13 12 163,164,314,1023*,1720*, 2519*
13 13 1813*,1826,1841*
14 19 752*
14 28 752*
14 34 752*
14 35 752*
15 3-5 186*
15 3-4 639,652*
15 3 519,601,601,619,624
15 4-8 642*
15 4 627
15 5 552*,641*
15 7-8 857*
15 8 659
15 9 752*
15 12-14 991
15 12-13 996*
15 14 651
15 20-22 655
1088

15 20 632,991
15 21-22 411*
15 24-28 2855*
15 24 668*
15 26 1008*
15 27-28 668*
15 28 130, 294, 671*, 674, 1050,1060, 1130,
326*, 2550, 2804*
15 35-50 646*
15 35-37 999
15 42-44 1683*
15 42 999, 1017*
15 44-45 364*
15 44 999, 1017
15 45 411*, 504*
15 47 504
15 53 699
15 56 602*
16 1 752*, 823*, 1351*
16 13 2849*
16 15-16 1269*
16 22 451, 671, 1130, 1403
Th th hai
gi tn hu C-rin-t ( 2Cr)
1 2627*
1 3-7 2627*
1 20 1065
1 21-22 1274*
1 21 695*, 735*
1 22 698, 1107*, 1296
1 23 2154*
2 15 1294*
1089

3 3 700
3 6 859
3 14-16 1094*
3 14 702*
3 17 693,1741
4 4 1701*
4 6 298*, 2583*
4 7 1420
4 14 989*
5 1 1420
5 2 2796
5 6 769*
5 7 164
5 8 1005,1021*,1681
5 14 616,851
5 15 605*,655,1269*
5 17 1214,1265*
5 17-18 1999
5 18-21 2844*
5 18 981,1442,1461*
5 19 433,620
5 20 859,1424,1442
5 21 602
6 2 1041
6 4 859
6 16 797,1179
6 18 270
8 1-15 2833*
8 9 517*,1351*,2407,2546
9 12 1070*
9 14 2636*
9 15 1083
11 2 505*,796*
12 9 268,273*,1508
1090

13 4 648*
13 13 249,734,1109,2627*
Th gu tn hu Ga-lt (Gl)
1 1 857*
1 4 2824
1 13 752*
1 15-16 442
1 15 153*
1 16 659*
1 19 500*
1 20 2154*
2 10 886*
2 20 478,616*,1380*,2666*
3 2 476
3 8 59*
3 10 578*,580
3 13 580
3 14 693,706*
3 16 706*
3 24 582*,708,1963*
3 27-28 791
3 27 1227,1243,1425,2348
4 1-7 1972*
4 4-5 422
4 4 484,488,527*,531*,5231*, 580*, 702
4 5-7 1265*
4 6 683,698*,693, 742, 1695*, 2766
4 19 526, 562*, 793
4 21-31 1972*
4 26-28 723*
4 26 757
5 1454*
1091

5 1 1741, 1748
5 3 578*
5 6 162, 1814
5 16-25 2744*, 2819*
5 16 2515*
5 17 2515*
5 19-21 1470*, 1852
5 20 2113*
5 22-23 736
5 22-23 vulg. 1832
5 22 1108*, 1695, 2345*
5 24 2515*, 2543, 2555
5 25 736, 782, 1695*, 2516,2842, 2848
6 2 1642*, 2030
6 15 1214
Th gi tn hu -Ph-x (Ep)
1 3-14 2627*, 2641*
1 3-6 381*, 1077
1 3 492, 1671
1 4-5 52*, 257
1 4 492*, 796*, 865*, 1426, 2807*
1 5-6 294
1 6 1083
1 7 517*, 2839
1 9-11 2823
1 9 257, 1066, 2603, 2807*
1 10 668, 772, 1043, 2748*
1 13-14 706, 1274*
1 13 693, 698, 1296*
1 14 1107*
1 16-23 2632*
1092

1 18 158
1 19-22 272, 648*
1 20-22 668
1 22-23 830*
1 22 669*, 753*, 2045*
2 3 2515*
2 4-5 654*
2 4 211, 1073
2 6 1003, 2796
2 14 2305
2 16 2305
2 19-22 756*
2 20 857
2 21 797*
3 4 1066*
3 8 424
3 9-12 221*
3 9-11 772*
3 9 1066
3 12 2778*
3 14 239*,2214*,2367*
3 16-17 1073*,2714
3 16 1995
3 18-21 2565*
3 20-21 2641*
4-6 1454*
4-5 1971*
4 2 2219
4 3-5 866*
4 3 814
4 4-6 172*,249*,2790*
4 7 913
4 8-10 661*
4 9-10 631,2795*
1093

4 10 668*
4 11-16 794*
4 11-13 669*
4 11 1575*
4 13 674,695,2045
4 16 798*
4 19 2518*
4 23 1695
4 24 1473*,2475,2504
4 25 1267,2475
4 28 2444
4 30 698,1274,1296*
4 32 2842
5 1 1694
5 2 616*
5 3-5 2852*
5 4 2204
5 5 2113*
5 8 1216,2695
5 9 2695
5 14 2641*
5 16 672*
5 17 2826
5 19 1156,2641
5 20 2633*,2742
5 21-6,4 2204*
5 21 1269*,1642
5 25-27 772*
5 25-26 757,1616
5 25 616*,1659
5 26-27 1617*
5 26 628*, 796, 1228*
5 27 773, 796*, 1426
5 29 757, 796*
1094

5 31-32 796, 1602*, 1616

5 31 1627*
5 32 772, 1624*, 1659
6 1-3 2196
6 1 2217*
6 4 2223, 2286*
6 18-20 2636*
6 18 1073, 1174, 2742
6 23-24 2627*
Th gi tn hu Phi-lp-ph (Pl)
1 3-4 2636*
1 9-11 2632*
1 21 1010, 1698
1 23 1005, 1011, 1021*, 1025*
1 27 1692
2 1 2842*
2 4 2635
2 5-8 461
2 5 520*, 1694, 2842*
2 6-11 2641*, 2667*
2 6-9 1850*
2 6 449
2 7 472, 602*, 705*, 713, 876, 1224
2 8-9 908*
2 8 411, 612, 623
2 9-11 449*, 2812*
2 9-10 434
2 10-11 201*
2 10 633*, 635
2 12-13 1949
2 13 308
2 14-17 1070*
1095

2 15 1243*
2 25 1070*
2 30 1070*
3 6 752*
3 8-11 428
3 8 133
3 10-11 989*, 1006*
3 10 648*
3 20 1003*, 2796*
3 21 556, 999
4 6-7 2633*
4 8 1803
4 13 273*,308*,1460
Th gi tn hu C-l-x (Cl)
1 3-6 2632*
1 3 2636*
1 10 2520*
1 12-14 1250*
1 13-14 517*
1 14 2839
1 15-20 2641*
1 15 241, 299, 381, 1701
1 16-17 291
1 16 331
1 18-20 624*
1 18 504*, 658, 753*, 792, 792
1 20-22 2305*
1 24 307*, 618*, 1508
1 27 568, 772
2 9 484, 515, 722, 2502
2 11-13 527
2 12 628*, 1002, 1214, 1227*, 1694*
1096

2 19 794*
3-4 1971*
3 1-3 655*
3 1 1002
3 3 665*, 1003, 1420, 2796
3 4 1003, 2772*
3 5-8 1852*
3 5 2518*
3 10 2809
3 14 815,1827,1844
3 16-17 1156*,2633*
3 16 2641
3 18-21 2204*
3 20 2217
3 21 2286*
4 1 1807
4 2 2638, 2849*
4 3-4 2632*, 2636*
4 11 307*
4 12 2629*, 2632*
Th th nht gi tn hu
Th-xa-l-ni-ca (1Tx)
1 10 442*
2 13 104*, 1349*
2 14-15 597*
3 2 307
4 7 2518*, 2813
4 11 2427*
4 13-14 1012*
4 14 649, 989*
4 16 1001
4 17 1025*
1097

4 18 1687*
5 2-3 675*
5 2 673*
5 5 1216
5 6 2849*
5 8 1820
5 12-13 1269*
5 17-18 2633*
5 17 1174, 2742, 2757
5 18 2638, 2648
5 19 696
5 23 367
5 25 2636*
Th th hai gi tin hu
Th-xa-l-ni-ca (2 Tx)
1 10 1041
1 11 2636*
2 3-12 673*
2 4-12 675*
2 7 385, 671*
3 6-13 2830*
3 10 2427
Th th nht
gi Ti-m-th (1 Tm)
1 3-4 2518*
1 5 1794
1 9-10 1852*
1 10 2357*
1 15 545*
1 18-19 162
1098

2 1-2 1349, 1900*

2 1 2636
2 2 2240
2 3-4 2822, Sans
2 4 74, 851, 1058, 1256*,1261*, 1821
2 5-8 2634*
2 5 618, 1544, 2574
3 1-13 1577*
3 1 1590
3 9 1794*
3 15 171, 756*, 2032
3 16 385, 463, 2641*
4 1 672*
4 3-9 2518*
5 17-18 2122*
6 8 2837*
6 12 2145*
6 15-16 2641*
6 16 52
6 20 84*
Th th hai
gi Ti-m-th (2 Tm)
1 3 1794*
1 5 2220
1 6 1577*, 1590
1 8 2471, 2506
1 9-10 257, 1021*
1 12-14 84*
1 12 149
1 13-14 857*
1 14 1202
2 5 1264
1099

2 8 437*
2 11-13 2641*
2 11 1010
2 22 2518*
2 23-26 2518*
3 2-5 1852*
3 12 2847*
4 2015*
4 1 679*
Th gi Ti-t (Tt)
1 5-9 1577*
1 5 1590
1 15 2518*
2 1-16 v2342*
2 12 1809
2 13 449*, 1041, 1130, 1404*, 2760, 2818*
2 14 802
3 5 1215
3 6-7 1817
Th gi Phi-l-mn (Plm)
1 6 2414
Th gi tn hu Do thi (Dt)
1 1-3 102*
1 1-2 65, 65*
1 3 214, 320, 2502, 2777, 2795*
1 6 333
1 13 447*
1 14 331
1100

2 4 156*
2 9 624, 629*
2 10 609*
2 12 2602
2 13 2777, 2795*
2 14-15 635
2 14 407*, 636
2 15 1520*, 2602*
2 17-18 609*
3-4 11 117*
3 6 2778*
3 7-4,11 1165*
4 3-4 346*
4 4-9 624*
4 7-11 1720
4 13 302
4 14-15 1137*
4 15 467, 540, 609*, 612*, 2602*
4 16 2778*
5 1-10 1564*
5 1 1539*
5 3 1540*
5 4 1578*
5 6 1537*
5 7-9 609*, 2606
5 7-8 612*,1009*
5 7 2741*
5 8 2825
5 9 617
5 10 1544
6 2 699, 1288*
6 4-6 679*
6 5 655
6 6 598
1101

6 13 2810*
6 19-20 1820
6 20 1544
7 3 58*
7 11 1537*
7 16 648*
7 23-25 1476*
7 24 1366, 1564*
7 25-27 1364*
7 25 519, 662, 2634, 2741*
7 26 1544
7 27 1085, 1366, 1540*
8 2 1070*
8 6 1070*
8 8-10 1965
9 5 433*
9 7 433*
9 11-28 1476*, 1564*
9 11 586*, 662
9 12 1085
9 13-14 2100*
9 14 614*
9 15 522, 579*, 580, 592*
9 24 519, 662, 2741*
9 25 662
9 26 571
9 27 1013, 1021*
10 1-4 1540*
10 1 128*
10 5-10 606
10 5-7 462, 516*, 2568
10 5 488*
10 7 2824
10 10 614*,2824
1102

10 14 1544
10 16 64*
10 19-21 1137*
10 19 2778*
10 23 1817
10 25 2178
10 26-31 679*
10 32 1216
10 36 2826
11 1 146
11 2 147
11 3 286
11 6 161,848
11 8 145
11 17 145*,2572
11 19 2572
11 39 147
11 40 147
12 1-2 165
12 1 1 161,2683*
12 2 147
12 3 569*,598*
12 22-23 2188
12 23 1021*
13 3 2447*
13 10 1182*
13 14 2796*
13 15 1330
13 17 1269
13 20 632*

1103

Th thnh Gia-c-b (Gc)

1 5-8 2633*,2737
1 13 2846
1 14-15 2847*
1 17 212,2642
1 25 1972*
1 27 2208
2 7 432*, 2148
2 10-11 2069*,2079*
2 10 578
2 12 1972*
2 14-26 162
2 15-16 2447
2 26 1815
4 1-10 2737*
4 1-3 2737
4 4 2737
4 5 2737
5 1-6 2445
5 4 1867*,2049*,2434*
5 12 2153*
5 14-15 1510,1511*,1526
5 14 1519
5 15 1519*,1520
5 16 2737*
5 16b-18 2582
5 20 1434*
Th th nht
ca thnh Ph-r (1Pr)
1 2627*
1 3-9 2627*
1104

1 3 654*
1 7 1031
1 10-12 719
1 18-20 602
1 18-19 517*
1 18 622
1 19 613*
1 23 1228*, 2769
2 1-10 2769*
2 1 2475
2 4-5 1141*, 1179
2 4 552
2 5 756*, 901, 1268, 1330*, 1546*
2 7 756*
2 9 709*, 782, 803, 1141, 1268, 1546*
2 13-17 1899*
2 13 2238
2 16 2238
2 21 618
2 24 612
3 1-7 2204*
3 9 1669*
3 18-19 632*
3 20-21 845*
3 20 1219
3 21 218*, 1094*, 1794*
4 6 634
4 7 670*, 1806
4 8 1443
4 14 693
4 17 672*
5 3 893, 1551*
5 4 754*
5 7 322
1105

5 8 409*, 2849*
Th th hai
ca thnh Phr (2 Pr)
1 3-4 1996*
1 4 460, 1129*, 1265, 1692, 1721, 1812*
1 16-18 554*
2 4 392*
3 9 1037, 2822
3 11-12 671*
3 12-13 677*
3 13 1043, 1405*
Th th hai
ca thnh Gio-an (1Ga)
1 1-4 425
1 3-7 1108*
1 3 2781*
1 5 214
1 6 2470
1 7-2,2 2631*
1 8-10 827*
1 8-9 1847
1 8 1425
1 10 2147*
2 1-2 1460*
2 1 519, 692*, 2634*
2 2 605*, 606
2 16 377*, 2514*, 2534*
2 18 670, 672*, 675*
2 20 918, 695*
2 22 675*
1106

2 23 454*
2 27 91*, 695*
2 28 2778*
3 2822*
3 1 1692
3 2 163, 1023, 1161*, 1720*, 2519*, 2772
3 3 2345*
3 5 457
3 8 385*, 392, 394
3 15 1033
3 17 2447*
3 19-20 208, 1781
3 21 2778*
3 22 2631
4 2822*
4 2-3 465*
4 2 423, 463
4 3 672*
4 8 214, 221,733, 1604*
4 9 458, 516
4 10 457, 604, 6148, 620, 1428*
4 11-12 735*
4 14 457*
4 16 221, 733 1604*
4 19 604*, 1828
4 20 2840*
5 1 2780*, 2790*
5 6-8 1225*
5 8694*
5 14 2778*, 2827*
5 16-17 1854*
5 18-19 2852
5 19 409
5 20 217
1107

Th th hai
ca thnh Gio-an (2Ga)
7 456*, 675*
Th th ba ca thnh Gio-an (3Ga)
7 432*
Th thnh Giu-a (G)
3 171
24-25 2641*
Khi huyn (Kh)
1 4 1403, 2854*
1 6 1546, 2855*
1 8 2854
1 17 612
1 18 625, 633*, 635, 2854
2-3 401*
2 5 1429
2 16 1429
2 17 1025*, 2159
3 7 303
3 14 1065
4-5 1138*
4 2 1137
4 6-11 662*
4 8-11 2642*
4 11 159, 2855*
5 6 1137
5 6-14 2642*
1108

5 9-10 1546*
5 13 449*, 2855*
6 9-11 1138
6 10 2642, 2817
7 1-8 1138*
7 2-3 1296*
7 9 775, 1138 7 10-12 2642*
9 4 1296*
11 15 450*
12 1138*
12 9 391*, 2852
12 11 2853
12 13-16 2853*
12 17 501*, 757*, 2853
13-14 2113*
13 8 677*
14 1 1138*, 2159
14 4 778*, 1618*
16 15 2849
18 24 2642*
19 1-9 677*
19 1-8 2642*
19 6 865*
19 7 757*, 1602, 1612
19 9 1329*, 1602, 1612
20 7-10 677*
20 12 677*
21 1-22,5 117*
21 1-2 756*
21 1 1043*
21 2-4 677*
21 2 757*, 1045, 2016
21 3 756*, 2676
21 4 1044, 1186
1109

21 5 1044
21 6 694*, 1137*
21 7 2788
21 9 757*, 865, 1045, 1138*
21 10-11 865
21 12-14 765*
21 14 857, 865, 869
21 22 586*
21 27 1044*, 1045*
22 1 1137
22 4 1023*
22 5 1029
22 15 1470*
22 16 437*528*
22 17 524*,671,694*,757*,
796*,1130*,2550*,2853
22 20 451, 671, 673*, 1130,1403, 2853
22 21 1061*

CC TN BIU
(trch dn theo DS = denzinger- schonmetzer, En chiridion
Symbolorum, djinitionum et declarationnum de rebus jidei
et morum )
1-64 192*
10-64 496*
71-72 192*
71 254
75-76 192*
75 266
76 1035*

1110

Tin biu cc Tng 167, 1948,196*, 325, 750, 964, 1331

CC CNG NG CHUNG
(theo DS, tr cng ng Va-ti-ca-n II)
CNG NG NICA I
126 465
130 465
Kinh tin knh 465
CNG NG CONSTANTINOPOLI I
Tn Biu Nica- contantinopoli
150 242, 245,245, 1958, 1968, 243, 291, 325, 652, 664,
685,750,1680
Trong nguyn bn Hy Lp 167
CNG NG PHX
250 446
251 466, 495*
255 468*
CNG NG CONSTANTINOPOLI II
421 253, 258, 258*
424 468, 468*
427 499*
1111

432 468
CNG NG CONSTANTINOPOLI III
556-559 475*
556 475
CNG NG NICA II
600-603 476
600 1161
601 477, 1674*, 2132
603 1674*
COD 111 1160
CNG NG CONSTANTINOPOLI IV
657 367
CNG NG LATRAN IV
800-802 192*
800 202, 296, 299*, 327, 391
801 999, 1035*
802 1576*
804 253, 254
804 43
CNG NG LYON II
850 248
851-816 192*
854 1017
856 1032*
857-858 1022*
858 1035*
859 1059
860 1113*

1112

CNG NG VINA
902 365*
CNG NG CONSTANCE
1154 1584*
CNG NG FIRENZE
1300-1301 246
1302 248
1304-1306 1022*
1304 1031*
1310 1113*
1314 1213*
1315 1256*
1316 1263*
1319 1303*
1324-1325 1510*
1325 1520*
1330 255
1331 248, 255, 258
1333 299*
1334-1336 120*
1351 1035*
CNG NG LATRAN V
1440 366*
CNG NG TRENT
1501-1904 120*
1510-1516 406*
1511-1512 404*
1511 375, 407, 1008*
1113

1512 403*
1513 390*, 405*
1514 403*, 1250
1515 1264, 1426*, 2515*
1525 1993
1528 1989
1529 615*, 617, 1992*
1532 161*
1533-1534 2005*
1541 1821*
1542 1446*
1545 1426*, 1815*
1546 2009
1548 2009*
1549 1059*
1567 1037*
1569- 1570 2068*
1573 411*
1575 1035*
1576 2016*
1580 1031*
1600-1601 1114
1601 1113*
1604 1129*
1605 1127*
1606 1127*
1608 1128*
1609-1619 1272*
1609 1121, 1280*, 1304*
1612 1584*
1618 1257*
1624 1280
1638 1394*, 1436
1640 1413*
1114

1641 1377*
1642 1376
1647 1457*
1651 1374,1413*
1661 1457*
1672 980
1673 1450*
1674 1468
1676 1451
1677-1678 1431*
1677 1452*
1678 1453*
1680 1456,1456,1458*
1683 1457*
1690 1460*
1691 1460
1694 1523
1695-1696 1510*
1695 1511
1696 1512*
1697 1516*
1698 1523
1705 1431*,1453*
1708 1457*
1712-1713 1472*
1712 1459*
1716-1717 1510*
1717 1520*
1719 1516*
1740 1337,1336
1743 1367,1371
1752 611*
1764 611*
1767 1582*
1115

1774 1583*
1799 1661*
1800 1617*
1813-1816 1631*
1820 1022*,1031*,1472*
1812-1825 2132*
1822 1674*
1835 1478*
CNG NG VA-TI-CA-N I
3002 293,299*,327*
3003 302
3004 36
3005 38*,367
3008-3010 156
3008 154
3009 156
3010 155*
3012 161
3013 812
3015 50*, 237
3016 90*, 498
3017 159
3022 296*
3023-302 4 296*
3025 293, 296
3926 36*, 47*, 286*
3057 834
3074 891*

1116

CNG NG VA-TI-CA-N II
Hin ch phng v ( SC )

IV 1174*
2 771, 1068
3-4 1075*
4 1203
5 766, 1067
6 1076*, 1086, 1113*
7 1070, 1088, 1089, 1181*, 1373
8 1090
9 1072
10 824, 1074
11 1071
13 1675
14 1141
21 1205*
24 1100
26-27 1482
26 1140
27 1140, 1517*
28 1144
29 1143
33 1548*, 1552*
354 1570*
37-40 1204*, 1232*
41 1561*
47 1323, 1398*
55 1388
56 1346
60 1667
61 1621*, 1670
1117

64 1232
65 1232
67 1255*
71 1298*
73 1513*, 1514
79 1669*
81-82 1684*
81 1685*
83 1175
84 1174, 1174
86 1175*
90 1176
96 1175*
98 1174, 1175*
100 1175
102 1163, 1194
103 508, 971*, 1172
104 1173
106 1166, 1167, 1193, 2191*
108 1173*
109-110 1438*
111 1173*
112 1156, 1157, 1157*
118 1158
119 1158*
121 1158
122-127 1181*, 2503*
122 2513
126 2132*
128 1183

1118

Sc lnh v truyn thng (IM)

5 2494
8 2495
11 2494*
12 2498, 2498
Hin Ch Tn L v Hi Thnh (LG)
1 748, 775, 1045
2 375, 641, 759, 769, 1050*, 1076*,1093
3 541, 542*, 669, 763, 763*, 766, 960, 1364, 1405
4 767, 768, 810
5 541, 543, 567, 669, 763, 664, 764, 768, 769
6 753, 754, 755, 756, 757, 769*, 1621*
7 562, 788, 790, 791, 793, 798
8 769*, 771, 786, 811, 816, 819, 819,
8 27, 853, 870, 1428
9 753*, 761 762, 776, 781, 782
10 784, 901*, 1120, 1141, 1141*, 1273*, 1535*,

1538*, 1546, 1547, 1548*, 1552*, 1657

11 825, 1119, 1119, 1251*,1270, 1273*, 1285,
1303*,

1303*, 1324, 1422, 1440, 1499, 1522, 1535, 1641,

1641, 1656, 1656, 2204* 2225, 2226*
12 92 , 93, 785, 798, 801, 823, 889*,951, 1303*,
2003*
13 761*, 804, 814, 831, 836
14 815*, 837, 846, 1249,1257*
15 819*, 838, 853*
1119

16 761*, 839, 841, 843, 844, 847,1260*, 1281*

17 776*,1270*, 2032
18 874
19 880
20 87*, 860, 861, 862, 1555, 1576
21 1549*, 1556, 1557, 1558, 1575*, 1576, 1582*
22 880, 881, 882, 883, 884, 885, 1444, 1559, 1559*
23 833, 835, 882, 886, 886, 886, 887,
938,1202*,1560*
24 1551, 2068
25 90, 888, 891, 891, 891*, 892, 2034, 2035*
26 832, 893, 893, 1312, 1462, 1561*
27 894, 895, 896
28 1548*, 1554, 1562, 1564,1566, 1567, 1582*
29 1569, 1570*, 1571, 1582*,1588
30 801*
31 871*, 897, 898, 932
32 872*
33 900*, 913
34 901, 1141*
35 904, 905
36 337, 786,908, 912, 943*,1888*
37 1269*
39 823, 2045*
40 828*, 1426*, 2013, 2013,2028
41 1251*, 1570*, 1641*
42-43 915*
42 826, 1620*, 1816, 1986, 2103, 1545 43 917
44 914, 933
48-51 828*
48-50 1469*
48 670, 671, 769, 773*, 776, 824, 825, 1001, 1013,
1036,1042, 1373*
49 954, 954, 955, 956, 1023*.
1120

50 957, 958, 1090*

51 959
52 449*
53 492, 963, 967
55 489
56 488, 490, 492, 493, 494, 494*, 511
57 499, 964
58 165, 964
59 965, 966
60 970
61 488*, 968
62 969, 970, 2674
63 501, 506, 5078, 967
64 507
65 829
66 971
67 2132*
68-69 2679*
68 972
69 965, 972
Sc lnh v cc Gio Hi ng Phng (OE)
15 1389
Sc lnh v Hip Nht (VR)
1 820
2 812, 813, 813, 815*,1126*
3 816, 817, 818, 819, 819*, 824, 827*, 838, 1271
4 94*, 820, 821*, 855,1202*
5 822, 1126*
6 821, 827*
7 821*
1121

8 821, 2791*
9 821*, 821*
10 821*
11 90, 821*
12 821*
13-18 838*
15 925*, 1399, 1399
22 1271, 1400, 1400, 2791*
24 822
Sc lnh v Gim Mc (CD)
2 882*, 937, 1558
3 886*
4 1560*
9 882*
11 833*, 1548*
13 1586*
15 1569*
16 1586*
33-35 927*
36 1560*
37 1560*
Sc lnh v i Tu (PC)
1 915*, 918
2 2684*
5 916*
7 2691*
11 929
12 1620*

1122

Sc lnh v o To Linh mc (DT)

10 1620*
20 1565
Tuyn ngn v Gio Dc (GE)
3 1653*, 2221
6 2229*
Tuyn ngn v cc tn gio khc (NA)
1 360*, 842
2 843*, 2104
3 841*
4 597, 839*
5 2793*
Hin ch v Mc Khi (DV)
2 51, 53, 64, 142,1103,2587
3 54, 55, 62*
4 66
5 143*, 153, 158, 1814
6 36*, 38*
7 74, 75, 76, 77,
8 77, 78, 78, 79, 94, 94, 94 , 98, 1124*, 2650, 2651*
8 3 120*
9 80, 81, 82,
10 84, 85, 86, 97, 889*, 891, 2663*
10 3 95
11 105, 106, 107, 136*, 337*
12 1 109*
12 2 110
1123

12 3 111, 111*, 119

13 101
14-16 1094*
14 121*
15 122
16 129*
17 124
18 125
19 126, 573*
20 124*
21 103*, 104, 131, 141,1346*
22 131
23 94*
24 94*, 104*, 132, 135
25 133, 2653
Sc lnh v Tng Gio Dn (AA)
2 863, 873, 940
3 789*, 864
4 864*
5 2832*
6 851*, 905, 2044
8 2446
13 2105, 2105*
16 1570*
Sc lnh v T Do Tn Gio (DH)
1 2104, 2105, 2105*
2 1738*, 2104, 2106, 2106,
2 108*, 2467
3 1782
4 1180*
1124

6 2107
7 1738*, 2109
10 160
11 160, 160
14 1785*, 1816*, 2036*, 2104
15 2137
Sc lnh v Truyn Gio (AG)
1 804, 849, 853, 1344
2-9 257*
2 428*, 294, 767*, 850, 868
3 763*
4 767*, 830*
5-6 767*,
5 852, 857, 877, 1257*,1560*
6 830, 854, 1560*,
7 776, 848, 1260*
7 23 1270*
9 856, 856
11 2472
14 1233*, 1248, 1249
15 854, 905*
16 1570*, 1571
18 927*
38 1560*
40 927*
Sc lnh v Linh Mc (PO)
2 1141*, 1142*, 1369, 1548*,1562, 1563, 1566*,
1582*
4-6 2686*
4 888, 1102, 1122
1125

5 1175*, 1181, 1324, 1392

6 1548*
8 1568
13 1464*, 1466*
15 1142*
16 1579*, 1580*
Hin Ch Mc V v HiThnh trong th gii ngy nay
(GS)
2 2 421
10 1958*
10 2 450
12 1 358*
12 3 356
12 4 383
13 1 390*, 401, 415, 1707
13 2 1707
14 1703
14 1 346, 382
14 2 33*
15 2 1704, 1711
16 1 706, 1713, 1776, 1791, 1794, 1795
17 1705, 1712, 1730, 2339
17 1 1743*
18 1006, 1008, 1018
18 1 33
19-21 29*
19 1 27, 29, 2123
19 3 2125
20-21 676*
20 1 2124, 2126*
20 2 2124
21 3 2126
1126

21 7 2126
22 1260, 1612*, 2820*
22 1 359, 1701, 1710, 2783*, 2799*
22 2 470, 470, 521, 618, 1701*
22 5 367*, 618
23 1 2419
24 3 356, 3588, 1703, 1978*
25 1 1879*, 1881, 1892, 2344
25 2 1882*
26 1 1906, 1224
26 2
26 3 1912, 1907, 1908*
27 1 1931
27 3 2322
29 2 1935, 1936*
29 3 1938
30 1 1916*
31 3 1915, 1917
32 2820*
34 2427
36 49
36 2 159, 339
36 3 308
37 2 409
38 520
39 2820*
39 1 358*, 1048
39 2 1049
39 3 1050
40 2 854
43 4 942
43 6 853
44 2 94*
45 2820*
1127

45 1 776
45 2 450*
47 1 1603, 2210*, 2250
47 2 1603*, 2387*
48 1251*
48 1 1603, 1627, 1639, 1646, 1652, 1660*, 2364
48 2 1535, 1639, 1642
48 4 2227*
49 2 1645, 2334*, 2362
49 3 1632
50 1 372*, 1652, 1664
50 2 2367, 2373*
51 3 2268*, 2271, 2368
51 4 2371
52 1 1657, 2206
52 2 2210
58 4 2527
62 7 94
63 3 2424*
64 2426*
65 2424
67 2 2434
67 3 2184*, 2194
69 1 2404, 2408
71 4 2406*
74 1 1906*
74 2 1902
74 3 1901, 1902
74 5 2242
76 3 2245
76 5 2246, 2420
78 1-2 2304*
78 3 813
78 5 2306*
1128

78 6 2317
79 3 2311*
79 4 2308, 2312
79 5 2310*
80 4 2314
81 3 2329
81 4 2307*
84 2 1911
89 1 1955
CC CNG NG A PHNG V THNG HI
NG
(theo DS)
Cng ng R-ma
179 120*
Cng ng Carthago
Qui ch Hi Thnh c truyn
325 650*
Cng ng Orange II
317-372 406*
397 1037*
Thng Hi ng Constanopoli
409 1035*
411 1035*
Cng ng Braga I
455-463 299*

1129

Cng ng Tld IV
485 633*
Cng ng Tl VI
490 245
Cng ng Latran
503 496, 499*
504 476*
Cng ng Tl XI
525-541 192*
527 245
528 255
530 253, 254
539 650*
Cng ng Tl XVI
571 499*
Cng ng Rma
587 633*
Cng ng Frioul
619 503
Cng ng Quiercy
624 605
VN KIN
CC C GIO HONG
amas I
Th gi cc gim mc ng Phng
1130

149 471*
Innocent I
Th " Si instituta ecclesiastica " ngy 19.3.416
216 1510*
Lo C
Th "quam laudabiliter " ngy 21.7.447
284 247*
286 299*
Th " lectis dilectionis tux " 13.6.449
291 499*
294 499*

Anatasi II
Th "In prolixitate epistolae" 497
359 650*
mia
Th " Inter ea quae" 26.3.521
369 650*
Vigil
Th ''Dum in sanctae'' 5.3.552
4 15 233*
Pela I
Th " Humani generis " 3.2 . 557
442 499*
Gh-g-ri- c
Th " Sicut aqua " nm 600
475 473*
Ni-c-la- I
Cu tr li " Ad consulta vestra " 13.11.866
646 1256*

Inncent III
1131

Th "Eius exemplo " 18.12.1208

794 1576*

Gio-an XXII
Trng sc " Ne suoer bis " 3.12.1334
990 1022*
Bin c XII
Tn hin "Benedistus Deus " 29.1 1336
1000-1001 1022*
1000 1023
1002 1022*, 1035*
Giy bo " Cum dudum " nm 1341
1011 633*
Th " Super quibusdam " 29.9.1351
1077 633*
PI IV
Trng sc " Iniunctum nobis " 13.11.1564
1862-1870 192*
Tng hin "Cum quorumdam hominum" 7.8.1555
1880 499*
Pi- VI
on sc " Quod aliquatum " 10.3.1791
2109*
Pi- IX
Trng sc " Ineffabilis Deus " 8.12.1854
DS 2803 411*, 491
1132

Thng ip " Quanta cura " 8. 12. 1864

2109*
L- XIII
Thng ip " Diuturnum illud" 29.6.1881
1898*
Thng ip " Immortale Dei " 1.11.1885
1898*, 2105*
Thng ip " Libertas praestantissimum " 20.6.1888
1951, 1954, 2108*
Pi- XI
Thng ip " Quas Primas " 11.12 .1925
2105*
Thng ip "Casti connubii" 31.12 1930
2366*
DS 3722 2297*
Thng ip " Quadragesimo anno " 15.3.1931
1883*
Thng ip " Divini Redemptoris " 19.3.1937
676*
Pi- XII
Thng ip " Summi pontificatus " 20.10.1939
360, 1939
Thng ip " Mystici Corporis " 29. 6.1943
1119
DS 3808 797, 798
DS 3812 478*
Tng hin " Provida Mater " 2.2.1947
929
Thng ip " Mediator Die " 20.9.1947

1133

1548
Tng hin " Sacramentum Ordinis " 30. 11. 1947
DS 3858 1573*
Thng ip " Humani generis " 12.8.1950
DS 3875 37
DS 3876 38, 1960
DS 3891 330*, 367*
DS 3896 366*
DS 3897 390*
Tng hin "Munificentissimus Deus" 1. 11. 1950
DS 3093 966*
Thng ip " Haurietis aquas " 15.5.1956
DS 3924 478
Thng ip " Fidei donum " 21. 4. 1957
1560
Din t
1.6. 1941 1887, 1942, 2286
20.2. 1946 899
3. 9. 1950 2501
29.10. 1951 2362
6.12. 1953 2108*
25.12. 1955 2501*
Gio-an XXIII
Thng ip " Mater et Magistra " 15. 5. 1961
60 1882
Thng ip " Pacem in terris " 11. 4. 1963
35 1886
46 1897
51 1903
65 1930*
Phao-l VI Thng ip " Mysterium fidei " 3. 9. 1965
1183, 1481
18 1381
1134

39 1374
56 1378
Tng hin "Indulgentiarum doctrina" 1. 1. 1967
1471
5 1474, 1475,1477
8 1478*
Thng ip "Populorum progressio" 26. 3. 1967
37 2372*
53 2315*
Kinh tin knh ca dn Thin Cha : Bn tuyn xng c tin
trng th 30.6. 1968
192*
2 251
8 327*, 366*
9 265*
12 1035*
15 975
16 419
19 827
20 182
28 1005*, 1052
29 1053
30 962
Thng ip " Humanae vitae " 25. 7. 1968
11 2366
12 2366, 2369
14 2370
16 1370*
23 2372*
Tng hin " Divinae consortium naturae " 15. 8. 1971
1212, 1288, 1300
Tng Hin " Sacram unctionem infirmorum " 30. 11. 1972

1135

1513
Tng Hun "Marialis cultus " 2. 2. 1974
42 971*
56 971
Tng hun " Evangelii nuntiandi" 8. 12. 1975
31 2820*
48 1676*
53 843*
62 835
63-64 1201*
73 910
Din t 5. 1 1964 ti Nadart
Gi kinh phng v, kinh sch l Thnh Gia
533
21.11.1964 963
11.7. 1966 390*
22.6.1973 776
14.12. 1975 838
Gio-an Phao-l II
Thng ip " Redemptor hominis " 4. 3. 1979
11 519
18-21 783*
Tng Hun "Catechesi tradendae " 16.10.1979
1 4*
2 4*
5 426,426
6 427
9 561
13 7
18 5,6*
20-22 23*
23 1074
25 23*
29 1697*
1136

53 1204*
54 1676*, 1676*, 2688*
55 2688*
Th " Dominicae cenae" v mu nhim v vic tn sng
Thnh Th 14.2 1980
3 1380
Thng ip " Dives in misericordia " 30 - 11 - 1980
14 2844*
Thng ip " Laborem exercens " 14. 9. 1981
6 2428*
7 2424*
11 2430*
18 2436*
19 2433*
22-23 2433*
27 2427*
Tng hun " Familiaris consortio " 22. 11. 1981
11 2331, 2361, 2392
13 1642*, 1643
16 1620*
19 1644, 1645*, 2387
20 1648*
21 1656*, 2204
22 2334
28 1653*
30 2366
32 2370
34 2343
36 2221*
46 2211*
67 1622
80 2391*
81 2390*
83 1649*
1137

84 1651, 2386*
85 1658
Tng hun " Reconciliatio et poenitentia " 2. 12. 1984
16 408*, 1869*, 2850*
17 1857, 1863
31 1469
Thng ip " Dominum et Vivificantem " 18. 5. 1986
27-48 1433*
31 1848
46 1864*
55 2516
Thng ip " Redemptoris Mater "25. 3. 1987
18 165
Thng ip " Sollicitudo rei socialis " 30. 12. 1987
1 2422*
9 2438
14 2437
16 2440*
17 2438*
32 2441*
38-40 1939*
41 2422*
42 2406*, 2442*
45 2438*
47 1929, 2442
Tng th "Mulieris dignitatem " 15. 8. 1988
6 2334
26-27 1577*
27 773, 773
Tng th " Vicesimus quintus annus " annus " 4. 12. 1988
16 1205, 1206
Tng hun " Christifideles laici " 30. 12. 1988
9 899
16 3 828
1138

17 3 828
24 801*
Thng ip " Redemptoris Missio " 7. 12. 1990
11 851*
12-20 853*
21 852
23 850*
42-47 854*
48-49 854*
50 855*
52-54 854*
55 856*
69 927, 931*
Thng ip " Centesimus annus " 1. 5. 1991
3 1896*, 2421*
10 1939*, 2425*
12 1882*
13 2425*
24 2423*
25 407*, 1889, 2236*
26 2440*
28 2438
29 2461*
31 2427*
32 2429*
34 2425, 2429*
35 2424*, 2438*
36 1886, 2223
37-38 2415*
37 2432*
40 2406*
41 1887*
43 1914*
44 1904, 2425*
1139

45 2244*
46 2244*
48 1883, 2406*, 2431, 2433*
51 2441*
57 2444, 2444*
Din t
7.12.1985 10
Vn kin Hi Thnh
Sch Gio l R-ma
Li m u 10 25
Li m u 11 24
1 1 3 190
1 1 4 191
1 2 2 199, 200
1 2 13 274
1 5 11 598, 598
1 6 3 633
1 10 1 749
1 10 20 770
1 10 22 750*
1 10 24 947, 950
1 10 27 952
1 11 3 987
1 11 4 979
1 11 5 982
1 11 6 1213
2 5 18 1468
2 5 21 1450
2 5 4 1431*
3 2 4 2086
3 3 7 2536, 2537
Cc Thnh b
Thnh b gio l c tin
Th gi cc gim mc nc Anh
1140

16. 9. 1864
DS 2888 811*
Sc lnh 19. 7 1944
DS 3839 676*
Th gi Tng Gim mc Boston
8. 8. 1949
DS 3866-3872 847*
Tuyn ngn " Mysterium Ecclesiae " 24. 6. 1973
3 2035
Tuyn ngn " Persona humana "
29.12. 1975
7 2391
8 2357
9 2352, 2352, 2352
11 2349
Tuyn ngn " Inter insigniores "
15. 10. 1980

1252*
Hun th " Lisbertatis conscientia " 22. 3. 1986
13 1740
68 2448
Hun th " Donum vitae " 22. 2. 1987
Dn nhp 2 2375
Dn nhp 5 2258
1 1 2270*
1 2 2274
1 3 2275
1 5 2275
1 6 2275
2 1 2376
2 4 2377
2 5 2377*
1141

2 8 2378
3 2273, 2273
Thnh b Gio S
(gi nguyn vn La tinh)
Directorium Catecheticum Generale
43 234
47 234
51 280
69 1056
Thnh b Nghi L
Hun th " Eucbaristicum myterium " 25. 5. 1967
6 1325
Thnh b Gio dc
Sc lnh 27. 7. 1914 : thses thomistes
DS 3624 318*
Thng Hi ng Gim mc
Bn Tng Kt "Exeunte coetu secundo" 7. 12. 1985 II B a 4
10, 11
Hi Ngh Gim Mc
Vn kin Puebla 1979
1676
GIO LUT
Qui nh ca cc Tng
34 887*
B Gio Lut
129 2 911
204 1 871, 1213*
205 815*
206 1 249* 207 1 934
207 2 873, 934
208-223 1269*
1142

208 872
212 3 907
213 2037*
220 2477*
222 2043*
229 906*
230 1 903*
230 3 903
290-293 1583*
330 880*
331 936
336 883*
337 1 884
368-369 833*
443 4 911
463 1 911
463 2 911
492 1 911
515 911
515 1 2179
517 2 911
536 911, 911
573 916*, 925*
591 927*
603 1 920
604 1 923, 924
604 2 924*
605 919*
607 925*
654 2103*
692 2103*
710 928
713 2 929
731 1 930
1143

731 2 930
747 2032
748 2 160*
751 817*, 2089
774 906*
776 906*
780 906*
783 931
788 3 1249*
823 1 906*
835 4 902
844 1462*
844 3 1399*
844 4 1401*
847 1 1513*
848 2122
849 1213*
851 1233*
851 2 1233*
855 2156
861 1 1256*
861 2 1256*
864 1246
865 1233*
866 1233*, 1298*
867 1250*
868 1233*, 1251*
872-874 1255*
882 1313*
883 2 1312*
883 3 1307*, 1314*
884 2 1313
889 1 1306*
890 1306
1144

891 1307*
893 1 1311*
893 2 1311*
914 1457*
916 1457*
919 1387*
920 1389*, 2042*
961 1 1483*
961 2 1483*
962 1 1483*
967-969 1462*
972 1462*
976 1463*
982 2490
983 1 2511
986 1464*
988 2 1458*
989 1457*, 2042*
1003 1516*
1004 1 1514*
1005 1514*
1007 1514*
1012 1576*
1024 1577
1055 1 1601, 1660*
1055 2 1617*
1056 2364*
1057 1 1626, 1628
1057 2 1627*
1063 1632*
1071 1629*
1086 1635*
1095-1107 1629*
1145

1103 1628*
1108 1631*
1124 1635*
1125 1635*
1134 1638
1141 1640*, 2382
1151-1155 1649*, 2383*
1166 1667*
1168 1669*
1172 1673*
1176 3 2301*
1191 1 2102
1196-1197 2103*
1199 1 2154
1245 2181*
1246-1248 2042*
1246 2043*
1246 1 2177, 2177, 2192
1247 2180, 2185*, 2192, 2193
1248 1 2180
1248 2 2183
1249-1253 1438*
1249-1251 2043*
1314 2272*
1323-1324 2272*
1331 1463
1336 1,30.5 0 1583*
1338 2 1583*
1354-1357 1463
1367 2120*
1369 2148*
1376 2 120*

1146

1388 1 1467
1398 2272
1421 2 911
B Gio Lut
cc Gio Hi a phng
675 1 1213*
675 2 1269*
677 1 1256*
679 1246
681 1250*
686 1 1250*
695 1 1290*
696 1 1290*
708 2042*
711 1457*
719 2042*
722 3-4 1462*
725 1463*
735 1464*
738 1514*
739 1 1516*
744 1576*
747 1576*
867 1667*
800-883 1438*
880 3 2043*
881 1 2042*, 2043*
881 2 2042*
881 3 2042*
881 4 2042*, 2043*
882 2043*

1147

1420 1463*
1431 1463*
1434 1463*
1456 1467
PHNG V
Nghi l La-tinh
Sch l R-ma
Qui ch tng qut
240 1390
259 1182*
271 1184
272 1184
Li nguyn dng l
1333
Tin tng
L Ging Sinh 477
L Thng Thin 661
L Cha Ki-t Vua v tr 2046
L cc Tng 857,1575*
L Cc Thnh 2005
L cu cho cc tn hu
qua i 1012
" Thnh , Thnh, Thnh "
335
L qui R-ma
88 1037
90 1353*
95 1333*
96 335*, 1383, 1402
97 1274
Kinh T n

1148

III 116 1404

IV 2818, 2852
IV 118 55, 380
Phn thm sau kinh ly cha 1404, 7260*, 2854
Li nguyn hip l
Cha Nht 26 277
Cha Nht 32 1742
Phng v th su tun thnh
13 Cu cho ngi Do Thi 63, 839
Vng Phc sinh
18 Cng b Tin Mng Phc Sinh 412, 831, 647
24 Li nguyn sau bi c I 349*
26 Li nguyn sau bi c III 528
42 Lm php nc ra ti 1217, 1218, 1219, 1221
Ca tip lin
L hin xung 2671*
Nghi l R-ma
Nghi l khai tm cho ngi ln 1232*
Ghi ch 1-2 1212*
19 1248*
98 1248*
Nghi l Ra Ti cho tr em
62 1241*
Nghi l Ra Ti cho ngi ln 168
Nghi l Thm Sc
Ghi ch 1 1285*
Ghi ch 2 1285*
GhI ch 3 1309*
Ghi ch 5 1311*
Ghi ch 6 1311*
Nghi l Gii ti
Cng thc gii ti 1424, 1449
1149

31 1484
Nghi l Hn Phi
45 1627
Lm Php
Lm php du thnh 1299
16 1669*
18 1669*
Nghi l thnh hin trinh n
Ghi ch 1 923
Ghi ch 2 924
Nghi l an tng 1686*
"Ph dng" 1020
"Xin cc thin thn" 335*
1 1689*
10 1690
41 1688
57 1689*
Cc Gi Kinh Phng V
Dn nhp tng qut
7 2616*
9 2655*
100-109 2586*
Thnh Thi
" O Lux beata trinitas " 257
" Te Deum " 168
" Veni, Creator Spiritus " 291, 700
" Vexilla Regis " 550, 617
Tin xng
Tin bt nht l Ging Sinh 526
Kinh sng ngy 1.1 469
Kinh chiu II L Hin Linh 528*
Thnh Ca
Kinh chiu th by 461*
1150

Li Nguyn
Kinh "Knh mng" 1014, 2676,
2677
"Tic Thnh" 1402
"Cha Thnh Thn" 2671
Kinh cu Cc Thnh 1014
Phng V ng Phng
Phng v
Thnh Gio-an Kim Khu
"Thnh Thi Krubim" 335*
Kinh T n 42, 1137
Chun b Hip L 1386
Phng V Bizantin 1166
Tin tng
Tn Phong Gim Mc 1541
Li nguyn
phong chc ph t 1543
Li nguyn
phong chc Linh Mc 1542
on Ca
" O monoghenis" 469
L " c M An ngh "
15.8 966
L Phc Sinh 638
Kinh m Cha nht II 703
Kinh chiu
L Hin Xung 291,732,
2671
Kontakia
L Hin Dung 555
De Romanos le Mlode 525
Euchlogion
Formules d'aboslution 1481
Prire d'ordination 1587
1151

Phng v Syria
Antioche, epiclse de la conse cration du saint chreme 1297
Fanpith
Offce syriaque d'Antioche, vol.
6, la partie de l'et, p.193b 1167
Offce syriaqur d'antioche, volume 1, commun, 237a-b 1391
CC NH VN KI-T GIO
A.A
Ancienne homlie
pour le Samedi Saint
PG 43, 440 A. 452
CLH, off. lect. du
Samedi Saint 635
constitutiones apostolorum
7 24 1 2760
8 13 12 1331
Diache XII Apostolorum
1 1 1696
2 2 2271
8 2 2760
8 3 2767
9 5 1331
10 6 1331, 1403
Epitre Diognte
5 5 2240, 2271*
5 8-9 2796
5 10 2240
6 10 2240
Imitation du Christ
1 23 1 1014
sermo de die dominica
PG 86/1, 416C.421C 2178
1152

Thnh An-phong Liguori

del gran mezzo della preghiera 2744
Thnh Am-r-xi-
epistulae
41 12 PL 16,1116B 1429
expositio evangelii secundum Lucam
2 85-89 PL 15,1583-1586 766*
10 121 PL 15, 1834A 1025
de mysterus
7 42 PL 16, 402-403 1303
9 50.52 PL 16, 405-406 1375
de officiis ministrorum
1 88 PL 16, 50A 2653
de poenitentia
134 PL 16, 477A 893
expositio Psalmi CXVIII
1430 PL 15, 1403A 908
enarrationes in Psalmos
1 9 PL 14, 924
LH, off. lect. semaine 10, samedi 2589
de sacramentis
2 6 PL 16,425C 1225
4 7 PL 16, 437D1 383
4 28 PL 16, 446A 1393
5 7 PL 16, 447C 1383
5 19 PL 16, 450C 2783
5 26 PL 16,453A 2836
5 30 PL 16, 454AB 2852
explanatio symboli
1 PL 17, 1155C 197
7 PL 17, 1158D 194
8 PL 17, 1158D 191*
de viduis
1153

23 PL 153,255A 1349
de virginitate
18 118 PL 16,297B 845
Thnh An-xen-m
proslogion
procroem PL 153,225A 158
Aristide
apologia
16 6 760*
Thnh A-tha-na-si- thnh Alexandria
epistula festivalis
329 PG 26,1366A 1196
epistulae ad Serapionem
1 24 PG 26,585B 1988
de incarnatione
54 3 PG 25,192B 460
Thnh u-tinh 695
de catechizandis rudibus
3 5 281*
4 8 2539
de civitate Dei
10 6 1372, 2099
14 7 1766
14 28 1850
18 51 769
19 13 2304
19 19 2185
22 17 1118
22 30 1720, 2550
confessiones
1 1 1 30
2 4 9 1958
3 6 11 300
6 11 20 2520
1154

7 7 11 385
9 6 14 1157
9 11 27 1371
10 20 29 1718
10 28 39 45
10 29 40 2340
13 36 2002
13 51 2002
enchiridion de fide, spe et caritate
11 3 311
epistulae
98 5 PL 33,362 1274
130 8 17 PL 33,500 2737
130 12 22 PL 33,502 2762
187 11 34 PL 33,845 774
in espitulam Johannis ad Partbos tractatus
1 6 1863
8 9 1779
10 4 1829
in evangeliumJohannis tractatus
5 15 1584
12 13 1458
21 8 795
26 6 13 1398
72 3 1994
80 3 1228
conitra Faustum manichaeum
22 27 PL 42, 418 1849
1871
de fide et symbolo
10 25 PL 40, 196 2518
contra epistulam Minichaei quam vocant fundamenti
5 6 PL 42,176 119
de Genesi contra Manichaeos
1155

1 2 4 PL 35, 175 338*

de gratia et libero arbitrio
17 PL 44, 901 2001
quaestiones in Heptateuchum
2 73 PL 34, 623 129
de libero arbitrio
1 1 1 PL 32, 1221-1223
311*
de mendacio
4 5 PL 40, 491 2482
de moribus ecclesiae catholicae
1 3 4PL 32, 1312 1718
1 2546 PL 32, 1330-1331
1809
de natura et gratia
31 PL 44, 264 2001
enarratio in Psalmos
5 7 1 1962
6 2 16 2628
72 1 1156*
74 4 796
85 1 2616
88 2 5 996
102 7 2005
103 1 15 329
103 4 1 102
de diversis quaestionibus octoginia tribus
64 4 PL 40,56 2560*
de sermone Domini in monte
1 1 3 PL 34, 1232 2547
1 1 PL 34, 1229-1231 1966
2 4 16 PL 34, 1276 2785
2 5 17 PL 34, 1277 2794
2 6 24 PL 34, 1279 2827
1156

2 45 19 PL 34, 1278 2149

sermones
18 4 4 PL38, 130-131 1039
33 2 2 PL 38,208 2067
43 7 9 PL 38, 258 158
52 6 16 PL 38, 360 230
56 6 9 PL 38, 381 2559*
57 7 7 PL 38, 389 2837
58 11 13 PL 38, 399 1064
78 6 PL 38, 492-493 556
96 7 9 PL 38, 588 845
169 11 13 PL 38, 923 1847
186 1 PL 38, 999 510
213 8 PL 38, 1064 983
214 11 PL 38, 1071-1072 981
241 2 PL 38, 1134 32
267 4 PL 38, 1231D 797
272 PL 38, 1247 1396
298 4-5 PL 38, 1367 2009
de Trinitate
8 3 4 1766*
14 15 21 1955
15 26 47 264
de sancta virginitate
3 PL 40, 398 506
6 PL 40, 399 963
Bc-na-ba
epistula
4 10 1905
19 5 2271*
Thnh Baxili c
adversus Eunomium
3 1 PG 29, 656B 336
moralia
1157

rgle 73 PG 31, 849D-853B 2384*

regulae fusius tractateae
prol. PG 31, 896B 1828
liber de Spiritu sancto
15 36 PG32, 132 163, 736
18 45 PG 32, 149C 2132
26 62 PG 32, 184A 2684
Thnh Bi n c
regula
20 2834*
43 3347
48 2834*
Thnh Bna
in Canticum sermones
27 14 PL 183, 920D 771
holimia super missis est
4 11 PL 183, 86B 108
Thnh Bonaventura
in libros sententiarum
2 1 2 21 293
4 37 1 3 2071
Thnh Catarina thnh Sinna
dialogi
1 7 1937
4 13 LH, t.o.sem. 19,
dimanche, off. lect. 356
4 138 313
Thnh Csari
expositio symboli (sermo 9)
CCL 103, 48 232
Thnh Csaria
Ste RRichilde et Ste Radegonde
Sources chrtiennes 345,480 127
Cicr
1158

la rpublique
3 22 33 1956
Clment thnh Alexandria
paedagogus
1 6 760, 813
Thnh Clment Thnh Rma
epistula ad Corinihios
7 4 1432
42 861*
42 4 1577
44 861*
44 3 1577
61 1-2 1900
Thnh Cyprian thnh Cathago

1290
de Dominius oratione
9 PL 4, 525A 2782
11 PL 4, 526 B 2784
12 PL 4, 526A-527A 2813
13 PL 4, 527C-528A 2816
21 PL 4, 534A 2830
23 PL 4, 535C-536A 810, 2845
epistulae
56 10 1 PL 4, 357B 1028
de catholicae unita
PL 4, 503A 181
Thnh Cyrill thnh Alexandria
in Lucam
22 19 PG 72,921B 1381
commentarius in Joannem
12 PG 74, 560-561 738
Thnh Cyrill thnh Girusalem
1159

catecheses silluminandorum
5 12 PG 33,521-524 186
18 29 PG 33, 1049
LH, t. o. sem. 17.
jeudi, off. lect. 1050
catecheses mystagogicae
3 1 PG 33, 1088A 2782
5 9 1371
5 10 PG 33, 1116B-1117A 1371
5 11 PG 33, 1117B 2794
5 13 PG 33, 1120A 2819
5 18 PG 33, 1124A 2856
Thnh a minh
Jourdain de Saxe, libellus de principiis
praedicatorum
93 956*
CHN PHC ELISABT CHA BA NGI
prire 260
THNH EPIPHAN
panarion seu adversus LXXX haereses
1 1 5 PG 41, 181C 760*
ETHRIE
peregrinatio ad loca sancta
46 PLS 1, 1047 281*
VAGRE LE PONTIQUE
capita practica ad Anatolium
49 PG 40, 1245C 2742
de oratione
34 PG 79,1173 2737
FAUSTUS DE RIEZ
de Spiritu Sancto
1 2 CSEL 21, 104 169
THNH PHANXIC ASSISI
cantique des cratures 344, 1014
1160

Ordinis

admonitio
5 3 598
THNH PHANXIC XAN
irait de l'amour de Dieu
8 6 1974
THNH FULGENIC
contra gesta Fabiani
28 16-19 CCL 19A. 813-814
LH, sem. 28, lundi,
off. lect 1394
THNH GHGRI C
dialogi
4 39 1031
homiliae in Ezechielem
1 7 8 PL 76,843D 94
moralia in Job
praef. 1,6,4PL 75,525A 795
31 45 PL 76, 621 2539
31 45 PL 76, 621A 1866
regula pastoralis
3 21 1446
THNH GHRRI THNH NAZIANZE
orationes theologiae
1 4 PG 36, 16B 2679
5 26 PG 36, 161C 684
5 28 PG 36, 165C 2670
orationes
2 71 PG 35, 480B 1589
2 73 PG 35, 481A 1589
2 74 PG 46, 481B 1589
16 9 PG 35, 954C 2565
39 17 PG 36, 356A 980
40 3-4 PG 36, 361C 1216
40 9 PG 36, 369B 537
1161

40 41 PG 36, 417 256

THNH GHRRI THNH NYSSE
orationes de beatitudinibus
1 PG 44, 1200D 1803, 2546
6 PG 44, 1265A 2548
homiliae in Canticum
8 PG 44, 941C 2015
oratio catechetica
15 PG 45, 48B 457
16 PG 45, 52B 625
homiliae in orationem dominicam
2 PG 44, 1148B 2784
in Christi resurrectionem
1 PG 46, 617B 650
de Spiritu sancto
3 1 PG 45, 1321A-B 690
de vita Mosis
PG 44, 300D 2028
GUIGUE LE CHARTREUX
scala claustralium
PL 184, 476C 2654*
HERMAS
mandata pastoris
2 1 2517
visiones pastoris
2 4 1 760
THNH HILERI
in evangelium Matihaei
2 PL 9,927 537
THNH HIPPOLIT
de paschate
1-2 1165
traditio apostolica
3 1586
1162

8 1596*
21 1291*,1301*
35 749
HUGUES DE SAINT-VICTOR
de arca Noe
2 8 PL 176, 642C 134
THNH INHAXI ANTIOKIA 2837
epistula ad Ephesios
19 1 498
20 2 1331, 1405
epistula ad Magnesios
6 1 1549*
9 1 2173
epistula ad Romanos
1 1 834
4 1 2473
6 1-2 1010, 2474
7 2 1011
epistula ad Smymaeos
1-2 496
8 1 896, 1369
8 2 830
epistula ad Trallianos
3 1 1549, 1554, 1593*
THNH INHAXI LOYOLA
exercices spirituels
22 2478
38 2164
104 2715*
THNH IRN
demonstratio apostolica
3 1274
7 683
11 704
1163

100 190
adversus haereses
1 10 1-21 73, 174
2 22 4 518*
2 30 9 292
3 3 2 834
3 17 1 53*
3 18 1 518
2 30 9 438
3 3 2518
3 19 1460
3 20 253
3 22 4494
3 24 1175, 797
4 4 3 1 730
4 12 453*
4 15 1 1964, 2070
4 16 3-4 2063
4 18 4 1350
4 18 4-5 1000
4 18 5 1327
4 20 1 292
4 20 5 1722
4 20 7 294
4 21 3 53*
5 20 1 174
5 32 1 1047

THNH ISAAC THNH NINIV

tractatus mystici, editio Bedjan
66 2717
THNH GIO-AN CASSIAN
collationes
1164

9 18 PL 49, 788C 2785

THNH GIO-AN KIM KHU
sermones de Anna
4 5 PG 54, 666 2744
eclogae ex diversis homiliis
2 PG 63,583A 2700
2 PG 63, 585A 2743
homilia in illud "Angusta est porta" et de oratione domini
PG 51, 44B 2784
homiliae in Matthaeum
19 4 PG 57, 278D 2768
19 5 PG 57, 280B 2825
homiliae in ad Romanos
73 PG 60, 445 2540
homiliae in prinam ad Corinthios
27 4 PG 61,229-230 1379
41 5 PG 61,361C 1032
homiliae in secundam ad Corinthios
28 3-4 PG 61,594-595 2538
homiliae in ad Ephesios
20 8 PG 62,146-147 2365
de incomprehensibili dei natura seu contra Anomaeos
3 6 PG 48, 725D 2179
in Lazarum
1 6 PG 48, 992D 2446
de proditione Judae
1 6 PG 49, 380C 1375
de sacerdotio
2 4 PG 48, 635D 1551
3 5 PG 48, 643A 983
sermones in Genesim
2 1 PG54,587D-588A 358
de virginitate
10 1 PG 48,540A 1620
1165

THNH GIO-AN THNH GI 2717

subida del monte Carmelo
2 22 LH, off.lect., Avent
sem. 2, lundi 65
dichos de luz y amor
64 1022
Ilama de mor viva
696*
strophe 3 2690
THNH GIO-AN AMAS
de fide orthodoxa
2 4 PG 94, 877C 393
3 24 PG 94, 1089D 2559,2590
3 27 PG 94, 1098A 626
4 2 PG 94, 1104C 663
4 13 PG 94, 1142A 1106
de sacris imaginibus orationes
1 16 PG 96, 1245A 1159
1 27 PG 94,1268AB 1162
THNH GIO-AN EUDES
tractatus de admirabili corde Jesu
1 5 LH, off. lect. du
19 aout 1698
tractatus de regno Jesu
LH, t.o. 33 vendredi,
off. lect. 521

THNH GIO-AN MA-RI-A VI-A-N

Nodet, B, Jean-Mariae Vianney, Cur d'Ars
100 1589
prire 2658
THNH GIO-AN THNH ARS
dictum 223, 435
1166

actes du prosc 795, 2005

THNH GIRMI
commentarii in Ecclesiasten
10 11 PL 23,1096 1456
commentariorum in Isaiam libri xviii
prol. PL 24, 17B 133
in die dominica paschae homilia
CCL 78, 550,52 1166
JULIAN OF NORWICH
revelation of Divine Love
32 313
THNH GIT-TI-N
apologiae
1 61 12 1216
1 65 1345
1 66 2-1 1355
1 67 1345, 1274
1 67 6 1351
2 7 760*
dialogus cum Tryphone Judaeo
11 1 2085
99 7 498*
THNH L- C
sermones
4 1 PL 54, 149 786
4 3 PL 54, 151 424*
21 2-3 PL 54, 192A
LH, off. lect. de
Noel 469*, 1691
23 PL54, 224B
LH, off. lect.
de l'Epiphanie 528
51 1 PL 54, 309B 424*
51 3 PL 54, 310C 568*
1167

62 2 PL 350C-351A 424*
73 4 PL 54,396 412
74 2 PL 54, 398A 1115
83 3 PL54, 432A 424*
THNH MAXIM
ambiguorum liber
PG 91, 1156C 398
opuscula theologica et polemmica
PG 91, 137-140 834
quaestiones et dubia
66 PG 90, 840A 473
JOHN HENRY NEWMAN
apologia pro vita sua
157
lettre au Duc de Norfolk 5 1778
disc. to mixed congreg
5 sur la saintet 1723
par. pl. ser.
5 2 pp 21-22 2144
NICTAS
explantio symboli
10 PL 52, 871B 946
THNH NICOLA DE FLUE .
prire 226
ORIGN
homiliae in Exodum
4 5 137
8 1 2061
hommiliae in Leviticum
5 5 113
homiliae in Ezechielem
9 1 817
contra Celsum
1 32 498*
1168

1 69 498*
2 40 1214
de oratione
12 2745
26 2825
29 2847
THNH PH-R KIM NGN
sermones
71 PL 52, 401CD 2777
71 PL 52, 402A 2814
71 PL 52, 402D 2837
117 PL 52, 520B
LH, t. o. sem. 29
samedi, off.lect. 359
THNH PLYCARP
epistula ad Pbilippenses
5 2 1570*
martyrium Polycapi
14 2-3 2474
17 957
Prosper d'Aquitaine
epistuae
217 PL 45, 1031 1124
THNH R-SA THNH LI-MA
vita mirabilis (P.Hansen, louvain 1668 )
681, 2449
THNH SYMON THNH THXALNICA
de ordine sepulturae
PG 155, 685B 1690

TERTULIAN
apologeticus
9 2271*
1169

50 852
adversus Marcionem
1 3 228
2 4 1951
de oratione
1 2761, 1774
3 2779, 1814
5 2817
10 1761
de paenitentia
4 2 1446
de resurrectione carnis
1 1 991
8 2 1015
ad uxorem
2 9 1642
THNH THOPHIL
ad Autolycum
2 4 PG 6, 1052 296
THNH T-R-XA HI NG GI-SU
manusrits autobiographiques
A 83v 127
B 3v 826
C 25r 2558
acte d'offrande l'Amour misricordieux
2011
novissima verba 956, 1011
THNH T-R-XA C
camino de perfeccion
26 2704
exclamaciones del alma a Dios
15 3 1821
poesias
1170

30 227
libro de la vida
1 1011
8 2709
THNH T-MA AQUIN
compendium theologiae
1 2 184
collationes in decem praeceptis
1 1955
6 1759
in ad Hebraeos
7 4 1545
quaestiones disputae de malo
4 1 404
opusculum
57 infesto Corp. Chr. 1460
expositio in Psalmos
21 11 112
summa contra gentiles
1 30 43
3 71 310*
s umma theologiae
1 1 1 38*
1 1 10 ad 1 116
1 2 3 34
1 25 5 ad 1 271
1 25 6 310*
1 114 3 ad 3 350
1-2 24 1 1767
1-2 24 3 1767*
1-2 26 4 1766
1-2 71 6 1849
1-2 79 1 311*
1-2 88 2 1856
1171

1-2 90 1 1951
1-2 90 4 1976
1-2 93 3 ad 2 1902
1-2 107 1 ad 2 1964
2-2 1 2 ad 2 170
2-2 2 9 155
2-2 4 1 163*
2-2 47 2 1806
2-2 64 7 2263, 2264
2-2 81 3 ad 3 2132
2-2 83 9 2763, 2774
2-2 109 3 2469
2-2 109 3 ad 1 2469
2-2 122 4 2176
2-2 158 1 ad 3 2302
2-2 171 5 obj.3 157
2-2 184 3 1973*
3 1 3 ad 3 412
3 22 4 1548
3 30 1 511
3 45 4 ad 2 555, 556
3 48 2 ad 1 795
3 51 3 627
3 60 3 1130
3 64 2 ad 3 1118*
3 65 1 1210*
3 65 3 1211
3 68 8 1128
3 71 4 ad 3 904
3 72 5 ad 2 1305
3 72 8ad 2 1308
3 73 3 1374
3 75 1 1381
in libors sententiarum
1172

2 prol 293
expositio in symbolum apostostolicum
1 1718
10 947
Hymne " Adoro te devote " 1381
THNH T-MA MORE
Th trong t
L nh thnh T-ma More
22-6 kinh sch 313

CC TI
A
A-BEN (Abel): 58, 401, 769
A-AM (Adam): 359, 375, 388, 399tt, 504tt, 518, 532,
536tt, 635, 655, 766, 769, 1167, 1263, 1736, 2361.
B-TCH (cc)(Sacramentaux): 1076, 1667tt, 1683 tt.
AN I (ng) (Consolateux): 692, 719, 1433, 1848, 1671.
AN I (ng) (Paraclet): 243, 388, 692.
A-NA-PHO / TIN DNG (knh) (Anaphore): 1352tt, 2770.
P-RA-HAM (Abraham): 59tt 63, 144tt, 165, 332, 422, 527,
590, 633, 705tt, 762, 81, 1080, 1221, 1222, 1541, 1716,
1819, 2569tt, 2635, 2676, 2810.
C (iu, s) (Mal): 29, 164, 272tt, 309tt, 385, 677, 978,
998, 1427, 1777, 1789tt, 1850, 1889, 1933, 1950, 1962,
2148, 2302, 2362, 2379, 2539, 2568, 2750, 2850tt.
AN-TNG (l) (Funrailles): 1261, 1570, 1680tt.
N PHT (b) (Damnation): 633, 998, 1037, 1039, 1453.
N PHT, LN N (s) (Condamnation): 402, 1034, 1385,
1753, 1899, 1992.
NH SNG (Lumire):- ca c tin: 26, 89, 157, 298, 2730;
1173

- ca l tr: 36tt, 156tt, 286;

- ca th gii bn kia: 163,1027;
- Thin Cha: 214, 234, 242, 257, 299, 1704, 2684, 528tt,
- Cha Ki-t: 129, 242, 528tt, 554, 719, 748, 1166, 1202,
1216, 1371, 2665, 2715;
- biu tng ca nh sng: 697, 1147;
- con ci ca nh sng: 736, 1216, 1695;
- nh sng ca th gian: 782, 243, 2105,2466;
- Li Thin Cha: 1785, 1962;
NH/ NH THNH (Image/ Icne): 476, 1159tt, 2130tt,
2691, 1705
AB-BA, CHA (Abba): 638, 742, 1303, 2605, 2766, 2777.
N NN (S) (Contrition): 1448, 1451tt, 1480.
M NHC (MUSIQUE): 1156tt.
M PH (SHOL): 633.
M PH / A NGC (Enfer): 834, 1033tt, 1861;
- xung m ph: 521, 624, 627tt.
N NGHA / TINH BN (Amiti) ): 277, 355, 374, 396,
1023, 1030, 1395, 1468, 1865, 1939, 2010, 2347, 2359,
2480.
N SNG (Grace): 1996tt.
- hng n: 16, 35, 54, 265, 277, 312, 357, 386, 405, 774,
1697, 1722, 1810, 1861, 1949, 2185, 2541, 2713;
- nguyn thy: 375tt, 399, 412;
- ca M Ma-ri-a: 490tt, 721tt, 966;
- v t do: 600, 678, 1021, 1081;
- cng chnh ha: 654, 727, 987, 1266, 1987tt ;
- v cc tha tc v : 875, 893, 904, 910, 1084, 1121tt, 1167,
1262, 1303, 1558, 1641, 1670;
- v c tin: 53, 210, 308, 424, 644.
N X (cc) (Indulgences): 1032, 1471tt;
N TN (Caractre) : 698, 1121, 1273, 1304tt, 1558, 1563,
1570, 1581tt.
U YM (s) (Tendresse) : 210tt, 239, 295, 1611, 2335.
1174

B
BA-BEN (thp) (Babel): 57.
BA NGI THIN CHA (Trinit) : 232tt, 292.
BC I, C MN (Charit) : 16, 25, 162, 735tt, 768, 791,
798, 800, 815, 826, 864, 915, 826tt, 953tt, 1070, 1109, 1248,
1259, 1323, 1394tt, 1466, 1570, 1654, 1695, 1699, 1709,
1740, 1769, 1789, 1794, 1814, 1822tt, 1855tt, 1889, 1931,
1932, 1965tt, 1991, 1997, 2010tt, 2038, 2054, 2067, 2090,
2093tt, 2156, 2179, 2196, 2198, 2205, 2239, 2306, 2346,
2447, 2473, 2545, 2614, 2718.
BCH HI (s, cuc) (Perscution): 520, 530, 675, 769,
1435, 1808, 1816.
BI CA (Chant): 333, 1156tt.
BN / BNG (Table) :
- bng mi gii rn: 2056tt;
- bn tic ca Cha / bn tic Li Cha: 103, 545, 1182,
1339, 1346.
BN TH (Autel) : 1181tt, 1383, 2570, 2655.
BN HU (Ami) : 142, 1567, 1972, 2063, 2665.
BN TNH (Nature):
- con ngi: 335tt, 405tt, 457tt, 503, 612, 654, 1008, 1050,
1210, 1250, 1366, 1426, 1603, 1607, 1707, 1849, 1879,
1882, 1898, 1911, 1934, 2104tt, 2273, 2418, 2516, 2702;
- thn linh: 51, 200, 202, 245, 253tt, 460tt, 503, 650, 1212,
1265, 1691, 1692, 1721, 1812, 1988, 1996, 2009.
- th to, mi trng: 310, 338, 341, 385, 447, 625, 978,
1006, 1375, 1976, 1884, 2440.
BN TH / BN TNH (Substance): 200, 202, 241, 245,
251tt, 296, 465, 1356, 1376, 1400, 2502.
BNH (m)(Pain): 103, 1000, 1094, 1106, 1329, 1333tt,
1375tt.
1175

BNH KHNG MEN (Azymes) : 1334, 1339.

BO LC (Violence): 5559, 1628, 1735, 1746, 1851, 1858,
1869, 1889, 1902, 1930, 2187, 2206, 2264, 2297, 2306,
2316, 2358, 2402, 2414, 2435, 2486, 2534.
BO CHNG (Gage): 346, 994, 1303, 1405, 1781, 1813,
2360, 2449.
BO TR (ng) (Paraclet): 243, 388, 692.
BO
V
/
CM
ON
(s)
(Dfence):
39,1435,1910,1929,2240;
- t bo v chnh ng: 2263tt, 2306, 2308tt.
BY T (s) (Manifestation): 639, 2101, 2351, 2469;
- s by t ca Thin Cha: 66, 294, 486, 528tt, 649, 660,
671, 602, 607, 727, 812, 865, 951, 1224, 2519, 2602.
BC / TNH TRNG (E<151 ) tat):
- cuc i : 375, 398, 645, 825, 897, 914tt;
- chnh tr: 1883, 1904, 1910, 2113, 2273, 2372, 2431.
BT BNH NG (Inegalits) : 340, 1938, 2317.
BT CNG (Injustice): 549, 1040, 1740, 1867, 1869, 2227,
2269, 2317, 1381, 1412, 1434, 2534, 2536.
BT H / KHNG H NT (Icorruptible) : 997, 999,
1228.
BT KH ON TIU (tnh) (Indissobilit ): 1610tt, 1615,
1643, 1644tt
BT KH NG / KHNG TH SAI LM (Ifaillibilit):
889tt, 2035.
BT TUN (Dsobissance): 397tt, 489, 532, 614tt, 1733,
1850, 2515.
BT T (tnh) (Immortalit ) : 999, 1405, 2347, 2837.
BT TRI (thuyt) (Agnosticisme): 2127tt.
BT TRUNG (Infidlit ) : 64, 211, 218tt, 401, 710, 1606,
2380, 2464.
B BNH (s) (Fraction) (du pain): 84, 942, 1329, 1342,
1355, 1377, 2624.

1176

BN CNH (ngi)/ THN CN (ngi) (Prochain): 307,

575, 582, 678, 952, 1033, 1434, 1495tt, 1658, 1706, 1752,
1789, 1807, 1822, 1825, 1849, 1889, 1931tt, 1962, 1974,
2041, 2052, 2055, 2067, 2072, 2100, 2117, 2196tt, 2212,
2281, 2284, 2302tt, 2346tt, 2401, 2407, 2415, 2447, 2514,
2536tt.
BN / VNG VNG (s) (Persvrance): 159, 162,
1810, 2016, 2573, 2729, 2850.
BNH / AUBNH (Malade / maladie): 457, 1456, 1502tt,
1737, 2279, 2405;
B TCH (Sacrement): 309, 515, 556, 671, 698, 774, 790,
798, 833, 837, 875, 893, 947, 950, 980, 1113tt, 1692, 1811,
1966, 1972, 2003, 2014, 2030tt, 2120, 2122, 2625, 2839;
- b tch Gio hi: 738tt, 766, 774tt, 849, 932, 1045, 2305.
B TCH (c tnh) (Sacramentel) : 3, 876tt, 1087, 1092, 1106,
1120, 1122, 1136, 1271tt, 1364, 1380, 1390, 1468, 1538,
1554, 1568, 1622.
BIN C (Evnement) : 269, 2422, 2651, 2660.
BIN I BN TH (s) (Transsubstantation): 1373tt.
BIT PHI (ngi) (Pharisiens) : 477, 535, 574tt, 595, 993,
1481, 2054, 2286, 2613.
BIU TNG (Symbole):
- thc ti ngn ng: 188, 375, 894tt, 753tt, 1100, 1145tt;
- Kinh Tin Knh ca cc tng / Kinh c Tin: 167, 185tt.
BNH AN / HA BNH (Paix): 2302tt.
BNH DN / QUN CHNG (Populaire): 1158, 1674,
1686, 2678.
BNH NG (s) (GALIT): 369, 872, 1935, 2273, 2377.
B O / CHI O (Apostasie): 675, 817, 2089, 2577.
B QUA / THIU ST (Omission): 1853, 2277, 2284.
BC LT / KHAI THC (Exploitation) : 2117, 2441.
BI TON (Dination) : 2115tt.
B CU (Colombe) : 535, 701

1177

B TH (Aumne): 575, 1038, 1434, 1438, 1753, 1969,

2101, 2447.
BI THNG / N BI (Rparation): 616, 2302, 2409,
2412, 2487.
BI TH / LI LI TH (Parjure): 1756, 2152tt, 2476.
BN PHN (Devoir): 848, 912, 1141, 1205, 1269, 1535,
1886, 1908, 1916, 1956, 2070, 2083, 2472, 2810.
BI GAI RC LA (Buission Ardent) : 204, 208, 2575.
BUN THN BUN THNH (s) (Simonie): 2118, 2121.
BUN RU (Tristesse) : 1431, 1765, 1772, 2539, 2728.
BA N (Repas) : 645, 1335, 2698.
- ba n cui cng ca Cha Ki-t : 610, 1166, 1329, 1337,
1347, 1617, 2618.
BC THEO ( Suite / Suivre ) : 520, 618, 923, 1618, 1642,
2053.
(bc theo Cha Ki-t ).

C
CA TNG (li) (Louange): 294, 333, 898, 920, 959, 1077,
1081, 1083, 1096, 1103, 1138, 1174, 1268, 1330, 1352,
1359tt, 1368, 1424, 1480, 1670, 1732, 2098, 2171, 2579,
2589, 2369tt, 2687, 2807.
CI CCH (Rforme): 406, 1400.
CM D (s) (Tentation) : 538tt, 1520, 1707, 1806, 2846tt.
CNH CHUNG (Eschatologie): 2771
CANH THC (Vigilnce): 979, 1036, 2033, 2088, 2496,
2612, 2621, 2638, 2699, 2727tt, 2742, 2754, 2849, 2863.
CAO C (s) (GRANDEUR) : 223, 272, 308, 424, 644.
CT B (s) (CIRCONCISION): 527, 1150.
CM ON / BO V (Dfence) : 396, 1435, 1910, 1929,
2240.
CU KHN (nhng li (Supplication): 1371, 2099, 2583,
2629tt.
1178

CU NGUYN (Prire): 17, 28, 122, 149, 307,435, 451,

520, 688, 726tt, 764, 811tt, 901, 920, 924, 949, 958, 1032,
1037, 1061, 1073, 1109, 1127, 1157, 1162, 1165, 1368,
1398, 1403, 1422, 1434, 1460, 1499tt, 1552tt, 1667tt, 1692,
1743, 1785, 1820, 1968, 1971, 2010, 2031, 2041, 2098,
2157, 2188, 2205, 2299tt, 2340, 2359, 2502, 2520.
CU XIN (Demande / Prire): 2559, 2561, 2606, 2610,
2614, 2629tt, 2734tt.
CU THNH / C CU (Structure / Structurer): 283, 378,
765, 773, 914, 1087, 1096, 1343, 1346, 1448, 1594, 1653,
2833;
- nhng c cu ca ti li: 1869.
CY NHO / NHO / RU NHO (Vin / Vigne): 736, 755,
1027, 1106, 1333tt, 1345, 1375tt, 1403tt, 1988, 2074, 2356.
CY TRNG / HI VNG (Esprance): 64, 162, 165, 274,
436, 661, 673, 676, 771, 819, 828, 992, 995, 1041tt, 1107,
1274, 1405, 1431, 1681, 1717, 1813, 1817tt, 2016, 2090tt.
CON CI (Enfant): 1, 131, 219, 239, 441, 526, 690, 736,
1097, 1204, 1153, 1243tt, 1314, 1420, 1468, 1474, 1680,
1689, 1692tt, 1813, 1828, 1996, 2157, 2565, 2639, 2736.
CON NG (Voie): 31, 54, 234, 273, 314, 324, 459, 533,
556, 827, 846, 932, 1536, 1694, 1942, 1950, 1962, 1970,
2030, 2057, 2283, 2442, 2520.
CON NHN / CON SINH (Filiation): 441, 443, 445, 460,
515, 534, 654, 1303.
CON NGI (ng) (Fils de l'homme) : 53, 211, 331, 440,
460, 635, 649, 653, 661, 697, 1038, 1384, 1441, 2167, 2613.
CON THO (Filiaal):
- tnh yu, tinh thn, nim tin cy con tho : 1299, 2040,
2215tt, 2608, 2717, 2734, 2738tt, 2769, 2777, 2803, 2830;
- ngha t: 257, 270, 422, 654, 736, 839, 1709, 2009;
- s ph thc con tho ca Cha Ki-t : 305, 532, 538, 539,
2605.

1179

CON THIN CHA (Fils De Dieu) : 4, 65, 124tt, 151, 237,

279, 312, 332, 394, 427, 441tt, 460tt, 496, 499, 521tt, 540,
549, 606, 614, 648, 653, 671, 723, 782, 923, 959, 1046,
1086, 1159, 1213, 1270, 1441, 1612, 1709, 1716, 1831,
2103, 2330, 2427, 2564, 2599.
C CHP / CNG LNG (s) (Endurcissement): 591,
1859, 1864.
C CU / CU THNH (xem cu thnh)
CNG BNG / CNG CHNH (s) (Justice) : 54, 602,
671tt, 716, 729, 761, 781, 909, 1128, 1405, 1435, 1459,
1695, 1733, 1888, 1912, 1916, 2054, 2147, 2154, 2213 2239,
2297, 2302, 2356, 2419, 2437tt, 2446, 2472, 2487, 2494,
2820;
- s cng chnh nguyn thy: 375tt, 400tt;
- s cng chnh ca Thin Cha: 201, 271, 1040tt, 1861,
1953, 1987, 1991tt, 2009, 2091, 2543, 2830;
- s cng chnh ca c Ki-t: 402tt, 1224;
- c cng bng: 1805, 1807, 2006, 2407, 2479, 2484tt;
- c cng bng trao i : 2411tt;
- c cng bng phn phi : 2236, 2411;
- s cng minh ti phn: 2237, 2476.
CNG CHNH (Juste): 58, 545, 588, 633, 769, 989, 1038,
1042, 1047, 1807, 1814, 1993, 2261, 2569, 2811, 2933.
CNG CHNH HA (Justification): 402, 519, 617, 651tt,
977, 1266, 1446, 1953, 1987tt, 1996, 2001, 2010.
CNG BNG X HI (Justice sociale): 1928tt, 2425tt,
2832.
CNG DN (Citoyens): 1901, 1910, 1915, 2107, 2187,
2199, 2212, 2238tt, 2255, 2273, 2288, 2308, 2372, 2411,
2433, 2442, 2796.
CNG ON / NGHIP ON (Syndicat) : 2430.
CNG NG (Concile): 9tt, 167, 192, 195, 884, 887, 891.
CNG GIO (Catholique): 748tt, 811tt, 830tt, 946, 1202,
1271 tt, 1401, 2105.
1180

CNG CH / CH CHUNG (Bien Commu): 801, 951, 1807,

1880, 1883, 1897tt, 1905tt, 2109, 2188, 2203, 2237tt, 2265tt,
2412tt, 2489tt, 2791.
CNG NGH DO THI (Sahdrin) : 443, 591, 596.
CNG NGHIP / CNG N (Mrite): 604, 927, 1173,
1732, 1900, 2006tt.
CNG NG T N (Sinaxe Eucharistique) : 1566.
CA N NG (Viatique) : 1020, 1392, 1517, 1524tt.
CUNG THNH (Sanctuaire) : 662, 1090, 1137, 1183, 1541,
1776, 1795.
CNG CH (Fin): 32, 198, 260, 282, 294, 360, 401, 788,
865, 1001, 1021tt, 1077, 1752, 1829, 1878, 1955, 2363.
CUC SNG / HIN HU (s) (EXISTENCE /
EXISTTENTIEL): 27, 31, 33, 34, 35, 46, 200, 285, 286, 298,
318, 320, 328, 338, 341, 358, 384, 444, 472, 486, 616, 627,
1035, 1483, 1677, 1719, 1899, 1918, 1931, 2062, 2125,
2127, 2128, 2140, 2270, 2288, 2293, 2377, 2416, 2566.
C CH (nhng) (Ghestes):- ca Cha Ki-t : 477, 515;
- phng v: 1146tt, 1233, 1341, 1387, 2562.
C HNH (Celbration) : 6, 815, 1070, 1076, 1098, 1100tt,
1117, 1135tt, 1200tt, 1229tt, 1297tt, 1345tt, 1517tt, 1572tt,
1621tt, 1684tt, 2665.
CNG LNG / C CHP (s) (Endurcissement): 591,
1859, 1864.
CP BC (RAPINE): 2534.
CU CHUC / CHUC LI (Racheter): 277, 422, 580,
2633.
CU CHUC (ng) (Rdempteur): 14, 388, 410, 431, 598,
602, 633, 898, 1069, 1372, 1545tt, 1701, 1951, 1961, 2244.
CU CHUC (n, s) (Rdemption): 55, 190, 235, 312,
401, 432, 494, 517tt, 578, 613, 616, 635, 669, 776, 1026,
1069, 1163, 1360tt, 1692, 2630, 2839.
CU (Salut): 15, 54, 64, 70tt, 95, 107, 122tt, 137, 161tt,
234, 257, 280, 289, 313, 331tt, 358, 389, 402, 430tt, 462tt,
1181

511tt, 559, 566, 586tt, 600tt, 676, 686tt, 705, 721, 760tt, 816,
845tt, 900, 920, 964, 980, 987, 1019, 1028tt, 1040tt, 1066tt,
1080tt, 1100tt, 1120tt, 1145, 1152, 1161tt, 1192tt, 1248,
1250tt, 1272, 1283, 1297, 1332, 1345, 1355, 1359, 1407,
1427tt, 1477, 1489, 1512, 1532tt, 1565, 1584, 1602, 1690tt,
1741, 1811tt, 1850, 1864, 1949, 1961, 1994, 2003, 2032tt,
2068, 2091, 2100, 2130, 2182, 2246, 2264, 2280tt, 2384,
2420, 2448, 2561tt, 2587, 2600tt, 2630, 2641, 2651, 2666,
2738, 2746tt, 2771, 2806tt, 2825, 2859tt.
CU TH (ng) (Sauveur): 1, 14, 62, 122tt, 389, 433tt,
457, 490tt, 524tt, 571, 594, 632, 697, 710, 816, 834, 926,
968, 973, 1023, 1090, 1129tt, 1161tt, 1181, 1323, 1330,
1521, 1587, 1642, 1652, 1701tt, 1817, 1963, 2074, 2096,
2103, 2157, 2175, 2448, 2502, 2575, 2584, 2628, 2633,
2665tt, 2804, 2812, 2837.
CU VT (Sauver): 56, 207, 218, 312, 457, 501, 605tt, 679,
708, 1058, 1380, 1753, 1847, 2092, 2478, 2575tt, 2606,
2634.
CU C (Ancien Testament): (xem Giao c C)
CNG LNG TIN / THIU LNG TIN (Incrdulit):
494, 591, 643, 674, 678, 1851, 2089.
CHA (ngi) (Pre): 1465, 1586, 1605, 1657, 1858, 2057,
2197tt, 2335, 2482;
- Thin Cha l Cha: 17, 62, 79, 104, 198tt, 437, 1243, 1296,
1337, 1359, 1524;
- Gio ph: 8, 11, 78, 113, 1557, 2066.
CHNH TA (nh th) (Cathdrale): 1572.
CHAY / N CHAY / GI CHAY (Jeune): 575, 1357, 1430,
1434, 1438, 1755, 1969, 2043, 2742.
CHN L (Vrit ): 88, 91, 105tt, 144, 213tt, 1742, 1777,
2104, 2456tt.
CHN / LY (Calice): 1574.
CHT / S CHT (Mort / Mourir)
CHT M I (s) (Euthanasie) : 2276tt.
1182

CHI TH (cc) (Membres):

- ca mt thn th : 191, 887, 917, 929, 1039, 1559, 1657,
1906, 2006, 2199;
- ca Gio Hi, ca Cha Ki-t: 521, 661, 738, 773, 789tt,
814, 823, 827, 863, 873, 912, 947, 958, 1140, 1142, 1213,
1267, 1368, 1446, 1988, 2040, 2637, 2782.
CHIM NIM / CHIM NGNG (Contemplation): 94,
771, 1028, 1162, 1380, 2651, 2651, 2654, 2687, 2715.
CHIN (cc) (Brebis): 605, 754.
CHIN CON (Agneau) : 523, 536, 602, 608tt, 719, 757, 796,
865, 1045, 1137tt, 1244, 1329, 1602, 1612, 1618, 1542,
2572, 2618, 2642, 2665.
CHIN U (cuc) (Combat): 162, 2565, 405tt, 672, 921,
978tt, 1264, 1426, 1523, 1820, 2015, 2313, 2516, 2520tt,
2538, 2573, 2612, 2725tt, 2805, 2819, 2846, 2849.
CHIN THNG (Victoire): 117, 410, 539, 654, 1505, 2573,
2592, 2606, 2853.
CHIN TRANH (Guerre): 2304tt, 2317.
CHNH TR (Polotique): 407, 439, 596, 782, 899, 1740,
1882, 1901tt, 2108, 2237, 2242tt, 2406, 2431, 2491.
CHN (s, c) (lection): 60, 762, 1081, 1308.
CHN LA (Choix): 311, 391tt, 546, 765, 1033, 1470,
1577, 1723, 1733, 1755, 1777, 1781, 1786tt, 1859tt, 1970,
2230, 2289, 2339, 2343, 2710, 2729.
CHI O / B O (Apostasie): 675, 817, 2089, 2577.
CH GII THNH KINH (Exgse): 116, 119.
CH TA (Prsider): 903, 1142, 1184, 1348, 1369, 1561,
1570, 1669.
CHA / C CHA (Seigneur): 446tt.
CHA NHT (ngy) (Dimanche): 1166tt, 1175, 1343, 1389,
1572, 2043, 2174tt, 2698.
CHC LNH / PHC LNH (Bndiction): 163, 492,
1009, 1077, 1078, 1079tt, 1217tt, 1245, 1328, 1334, 1347,
1353, 1360, 1375, 1396, 1402, 1538, 1624, 1630, 1642,
1183

1669tt, 1717, 2090, 2373, 2589, 2626tt, 2701, 2767, 2781,

2803, 2834.
CHC LNH (cho cuc hn nhn) (BNIR un mariage):
1570
CHNG TC (Race): 496, 775, 842, 1138, 1221, 1267,
1935, 2113, 2582.
CHUC LI / CU LI (Racheter): 277, 422, 580, 2633.
CHUYN CU (s) (Intercession): 1096, 1105, 1504, 2099,
2634tt, 2687, 2734;
- ca Cha Ki-t: 739, 1341, 1361, 1368tt, 2606;
- ca cc thin thn v cc thnh: 336, 956, 958, 1434, 2156,
2683;
- ca M Ma-ri-a: 969, 2827;
- trong Cu c: 210, 2574, 2577, 2578, 2584;
- trong phng v: 1096, 1105, 1349, 1354, 2770.
CHA LNH (Gurir): 551, 739, 827, 1458, 1484, 1502tt,
1608, 1999, 2805.
CHA LNH (s) (Gurision) : 448, 517, 574, 695, 798,
1151, 1210, 1293, 1420tt, 1466, 1502tt, 1520, 2274, 2292,
2577, 2616.
CHC THNH (Ordre) (b tch Truyn Chc Thnh): 815,
1087, 1142, 1400, 1536tt, 1573tt.
CHC THNH (c) (Ordonn): 830, 1120,1142, 1541,
1548tt, 1578tt, 2686.
CHNG BNH (Maladie): 549, 1204, 1351, 1420, 1500tt,
1673, 2181.
CHNG NHN / CHNG T (Tmoin / Tmoignage): 54,
125, 165, 303, 642, 905, 995, 1303, 1630, 2058, 2683.

D
DANH / TN GI (Nom):
- gi tn Thin Cha: 40tt, 239, 254tt, 446, 2784;

1184

- Thnh danh do Thin Cha mc khi : 63, 203tt, 431tt, 446,

589, 1066, 2097, 2142tt, 2566tt, 2666, 2759, 2779tt, 2804tt,
2827, 2839, 2849, 2855;
- tn thnh ca ngi Ki-t hu: 2156tt, 2479.
DY GIO L (vic) (Catchse): 4tt, 13, 282, 426tt, 983,
1074tt, 1094tt, 1697, 1724, 1971, 2226, 2688.
DN THIN CHA (Peuple de Dieu) 12, 93, 192, 440, 674,
723, 776, 781tt, 814, 831, 839, 865, 885tt, 1069, 1091, 1267,
1325, 1443, 1567, 1617, 2796;
- t-ra-en: 64, 332, 388, 710, 753, 761tt, 1164, 1222, 2578,
2586.
DN TC / QUC GIA (Nation): 57, 172, 664, 781, 849,
1038, 1267, 1901, 1911, 1915, 1941, 2237, 2241, 2281,
2309tt, 2437tt.
DN THN (s) (Engagement): 1072, 1102, 1321, 1913,
2381, 2390, 2410, 2522.
DU (HUILE): 695, 1183, 1237, 1241, 1289, 1293tt, 1510tt,
1672.
DU N (Sceau): 698, 1121, 1183, 1216, 1273, 1274, 1295,
1296, 1297, 1300, 1340, 1320, 1467, 1624, 1955, 2769.
DU THNH (Chrme): 1183, 1241tt, 1289tt, 1574.
DU HIU / DU L (Sigen): 188, 306, 378, 463, 506,
530, 923, 1071, 1323, 1334, 1369, 1378, 1390, 1405, 1438,
1465, 1550, 1617, 1619, 1623, 1705, 2099, 2260, 2360,
2373, 2448, 2674, 2689;
- du hiu ca Thin Cha / giao c: 346, 709, 1650, 2171,
2176, 2738;
- ca Cha Gi-su Ki-t : 117, 496, 515, 527, 529, 575, 640,
647, 701, 994, 1286, 1335, 1443, 1503, 1613, 2443;
- ca ng M-si-a: 699, 762, 972, 1287, 2168;
- v cc b tch: 628, 694, 695, 774, 775, 932, 1130, 1183,
1216, 1274, 1293tt, 1303tt, 1442, 1535, 1574, 7579, 2381,
2384, 2839;
- du thnh gi : 786, 1668, 1671, 2157, 2159.
1185

DI SN (Hritage): 299, 735, 1107, 1130, 1222, 2009, 2409.

D OAN (Superstition): 2110tt.
DIN GII THNH KINH (bi) (Homlie) :
132,1100,1154,1347,1349.
DO THI / DO THI GIO (Juifs / Judaisme): 423, 439,
488, 528, 531, 575, 578, 581tt, 597tt, 674, 702, 755, 781,
791, 839, 1096, 1226, 1328tt, 1334, 1340, 2175, 2575tt,
2767.
DT NT / KHNG BIT (s) (IGNORANCE): 405, 597,
840, 1735tt, 1790tt, 1859tt.
D NGN (PARABOLE): 546.
DC VNG / THM KHT (Convoitise): 377, 400, 719,
1607, 1809, 2259, 2513tt, 2534tt.
DUY VT (ch ngha)(Matrialisme): 285, 2124.
D PHN VO / THAM D (Parti- Cipation): 375, 505,
521, 618, 901tt, 1546, 1913tt.
D TNG (CAtchumne): 168, 256, 1214, 1230tt, 1247tt,
1259, 1537, 2769.
DNG DNG / LNH M (Indiffrence): 29, 1634,
2094.
DI T NY / TRI T (Terrestre, Terre): 515, 763,
1013, 2622tt;
- s sng to tri t: 282tt, 325tt;
- t ha: 145, 1222;
- t mi: 1042tt;
- qun l tri t: 372tt, 2402tt.

A NGUYN (tnh) (Pluralit): 2442.

A TH / CH A TH (Poly- game / Polygamie):
1610, 1645, 2387.
TNG (vin) (Rocher): 1094, 2583.
I DIN (v) (Vicaire): 882, 894, 1560.
1186

I KT (cng cuc / phong tro) (Oecumnisme): 816,

821.
AM M (cc) (Passions): 1762tt, 1792, 1804, 1809, 1860,
2339, 2341, 2521, 2536, 2811.
N CHIN (Troupeau): 754, 764, 893.
O C / KNH THO (lng) (Pit): 24, 186, 358, 575,
901, 917, 1303, 1437, 1478, 1674, 1686, 1809, 1813, 1966,
2186, 1606, 1688.
O C (tnh) (Moralit): 1750tt, 1762tt, 1780, 1794,
2210, 2264, 2294, 2302, 2368, 2370, 2420, 2527.
AU BNH / BNH (Malade): 457, 1456, 1502tt, 1737,
2279, 2405.
AU KH (Souffrance / Souffrir): 164, 165, 272, 307, 376,
385, 405, 428, 468, 516, 554, 555, 572, 601, 609, 618, 649,
787tt, 1004, 1030, 1225, 1264, 1339, 1368, 1420, 1435,
1460, 1473, 1500tt, 2279, 2282, 2374, 2379, 2418, 2606,
2825, 2829.
C IM CA GIO HI (nhng) (Notes De L'glise):
811tt.
C SNG (Charisme): 94, 688, 798tt, 890, 910, 924, 951,
1175, 1508, 2003, 2035, 2684.
C TNH (cc) (Proprits):
- ca cc ngi v Thin Cha: 258tt, 467;
- ca thn xc hin vinh Cha Ki-t : 645, 659;
- ca Gio Hi: 812;
- ca hn nhn: 1635.
T TAY (s)(Imposition Des Mains ): 699, 1150, 1288tt,
1504, 1538, 1556, 1558, 1573.
U (Tte): 792tt.
U MA (hoa tri) (Prmices): 528, 655, 724, 735, 991,
1046, 1171, 1334, 1832.
Y T / N BC (ngi)(Serviteur ):
- Cha Ki-t, Ngi y T: 440, 536, 539, 555, 565, 580,
600tt, 713, 786, 1551, 2235.
1187

P (v) (Beaut): 32, 33, 41, 341, 1157, 1162, 1697, 1701,
2129, 2500tt, 2546, 2727, 2784.
M (nuit) : 165, 281, 525, 610, 647, 1095, 1217, 1238,
1254, 1323, 1366, 1719;
- ca c tin : 165, 2719.
N TI / BI THNG (Rpara - tion): 616, 2302, 2409,
2412, 2487.
N TI (s)(Expiation): 443, 616, 1476.
N TI / SM HI (Pnitence): 827, 853, 920, 980tt,
1032, 1185, 1422tt, 2043.
N TI (bn th) (Propitiatoire): 433.
N TI (l) (Propitiation):
457, 604, 1992.
N 522tt, 556, 674, 840, 1403, 2772, 2816tt.
A NGC / M PH (Enfer): 834, 1033tt, 1861;
- xung m ph : 512, 624, 627tt.
IN HNH THUYT (Typologie): 128, 130.
NH CNG (Grve): 2435.
C SCH (vic) (Lecture): 115, 129, 133, 209, 1093,
1154, 1177, 1346, 1348, 1437, 1480tt, 2205, 2653.
C SCH THNH (Lectio divina): 1177, 2708.
I (s)(Faim): 544, 549, 556, 1039, 2269, 2535, 2831,
2835.
N TIP (Accueillir): 3, 35tt, 53, 67, 89, 108, 148, 197,
440, 502, 528, 538, 543tt, 559, 686, 689, 702, 764, 800, 858,
1033, 1080, 1107, 1185, 1336, 1349, 1381, 1445, 1465,
1630, 1637tt, 1719, 1777, 1868, 1967, 1989, 2030, 2088,
2233, 2241, 2358, 2571, 2606, 2617, 2632, 2652, 2666,
2677tt, 2712tt, 2750, 2792, 2835.
N TIP (s) (Accueil): 505, 678, 722, 1021, 1098, 1229,
1247, 1439, 1687, 1847, 1911, 1991, 2001, 2626.
TRN XUNG (s)(Effusion): 699, 706, 731, 759,
1076, 1104, 1168, 1229, 1287, 1302, 1556, 1573, 2771,
2819.
1188

C THN / NHT TH / MT (Unique / Uunict / Un):

101, 200tt, 242, 356, 441tt, 738, 791, 2085tt.
C THN (bc sng) (CLIBAT): 915, 1579tt, 1658,
2349.
I BN / CP V CHNG (Couple): 376, 1603, 1624,
1636, 1642, 2333, 2363tt, 2374tt.
I TNG (Objet)
- ca hnh vi con ngi: 1750tt, 1853tt, 2847.
I THOI (Dialogue): 27, 39, 821, 856, 1126, 1153, 1636,
1879, 2063, 2575, 2653.
I MI (Renovellement): 670, 827, 1185, 1254, 1262,
1428, 1602.
NG BN TNH (Consubtantiel): 242, 248, 467, 663, 685,
689, 703, 2789.
NG HNH / GING HNH NH (Configurer): 1460,
1322, 1505.
NG LOI / THN CN (ngi) (Prochain): 307, 575,
582, 678, 952, 1033, 1434, 1459tt, 1658, 1706, 1752, 1789,
1807, 1882, 1825, 1849, 1878, 1889, 1931tt, 1962, 1974,
2041, 2052, 2055, 2067, 2072, 2100, 2117, 2196tt, 2212,
2281, 2284, 2302tt, 2346tt, 2401, 2407, 2415, 2447, 2514,
2536tt.
NG TNH LUYN I (Homose- xualit) : 2357.
C CHA / CHA (Seigneur): 446tt.
C CHA / GIAV (Yhwh / Yahv): 206, 210, 446, 2666.

E
E-V (b) (ve): 375, 399, 404, 411, 489, 494, 726, 766,
2361, 2618, 2853.

G-GH
GT B / LOI B (Exclu / exclusion / Exclusif) : 361,
605, 970, 1033, 1178, 1179, 1374, 1425, 1445, 1470, 1635,
1189

1638, 1645, 1861, 2231, 2277, 2349, 2357, 2361, 2376,

2387, 2390, 2424, 2492.
GN B (s)(Adhsion): 88, 150, 967, 1098, 2579, 2603,
2609, 2716.
GHEN GHT (s)(Envie): 391, 412, 1852, 1866, 2317,
2475, 2538tt, 2541.
GHEN TUNG (s) (Jalousie): 1606, 1852;
- ca Thin Cha: 399, 584, 2337.
GNG XU / C VP PHM (Scandale): 1938, 2282tt,
2326, 2353ttt, 2489.

GI
GIA NH (Famille): 1, 525tt, 753tt, 764, 815, 854, 917tt,
959, 1037, 1049, 1439, 1517, 1632, 1652tt, 1686tt, 1882,
1908tt, 1938, 2183tt, 2201tt, 2226, 2231tt, 2265, 2363, 2373,
2390, 2685, 2691, 2831tt, 2850.
GIA NHP KI-T GIO (s) (initiation Chrtienne): 695,
1211tt, 1229tt, 1285tt, 1322tt, 1420.
GI (tui) (Vieillesse) : 1308, 1514, 1520tt, 1532, 2218,
2361.
GIA-V / C CHA ( YHWH / YAHV ): 206, 210, 446,
2666.
GIC QUAN (cc) (Sens): 37, 377, 647, 1320, 1381, 2702;
- cm thc ca c tin: 91tt, 250, 785, 889;
- thc ca Thnh Kinh: 115tt.
GII TI (Absolution): 1020, 1415, 1424, 1442, 1449, 1453,
1457, 1459, 1463, 1480tt.
GII THCH (Interprter / Inter- prtation)
- gii thch mc khi, Thnh Kinh, lut : 82, 84tt, 109tt, 375,
572tt, 581tt, 601, 643, 774, 1008, 1788, 2055, 2116, 2155,
2173, 2336, 2367, 2422, 2478, 2766.
GII THOT (s) (Libration): 1221, 1237, 1363, 1741,
1993, 1964, 2124, 2170, 2440, 2750.
1190

GIM MC (vque): 9, 72tt, 85, 857, 861tt, 877tt, 880tt,

919, 1142, 1184, 1241, 1290, 1297tt, 1348, 1369, 1461tt,
1483, 1516, 1538tt, 1550tt, 2034, 2068, 2503.
GIAN TRUN (ni; Tribulation): 556, 1717, 1820, 1971,
2642, 2734.
GING LM (s) (Avnement): 122, 367, 524, 641tt, 763,
769, 1021, 1040, 1720, 2612.
GING SINH (l) (Noel): 469, 477, 512, 525, 1171.
GING THUYT (vic; Prdication): 94, 132, 249, 921,
1427, 2033, 2145;
- ca Cha Ki-t,ca cc tng : 76, 523, 632, 677, 832,
1151, 1226, 1287, 1614, 1716.
GIAO C (Alliance): 55, 238, 288, 309, 346, 357, 580,
610, 992, 1080, 1102, 1846, 1863, 1961, 2260, 2562tt, 2571,
2713, 2795, 2829, 2841;
- giao c c: 56tt, 121, 128, 200, 204, 489, 522, 527, 577,
695, 709tt, 759, 761tt, 781, 839tt, 1098, 1145, 1150tt, 1217tt,
1223, 1330, 1334, 1359tt, 1611tt, 1964, 2057tt, 2100, 2170,
2176, 2578tt, 2607, 2729, 2771, 2810tt;
- giao c mi: 63tt, 204, 292, 577, 611tt, 662, 762, 781,
816, 839, 859, 890, 1091, 1097, 1116, 1129tt, 1150, 1179,
1182, 1222, 1267, 1339, 1348, 1365, 1541, 1602, 1612,
1617, 1621, 1964tt, 2056, 2787;
- giao c hn nhn: 1601, 1617, 1623tt, 1639tt, 2368, 2381,
2384, 2569, 2614, 2618.
GIO DN (Laics): 785, 846, 871, 897tt, 1174, 1175, 1669,
2442.
GIO DC (vic; ducation): 5, 407, 501, 902, 1601,
1634tt, 1652tt, 1783tt, 1810, 1980, 1914, 1917, 2125, 2221,
2223, 2229, 2344, 2370, 2526, 2581, 2685.
GIO HONG (Pape): 880tt.
GIO PHN (Diocss): 833, 877, 1290, 1354, 1568.
GIO PH (Pre de l'glise): 8, 11, 78, 113, 1557, 2066.
GIO X / H O (Paroisse): 2179, 2226.
1191

GIN D (cn) (Colre): 208, 210, 1765, 1866, 2257tt,

2302, 2577.
GIT (Tuer) : 2258tt.
GING HNH NH / NG HNH (Configurer): 1460,
1322, 1505.
GING NHAU / GING NH (Ressemblance): 225, 518,
705, 734, 1161, 1210, 1602, 1682, 1700, 1878, 2085, 1334,
2810.
GI CA CHA GI-SU (Heure De Jess): 730, 2719,
2746.
GI KINH (phng v cc) (Heures) (Liturgie Des, Prires
Des):
1096, 1174tt, 1437, 2678, 2691, 2698, 2768.
GII RN (cc) (Commandement): 16, 26, 199, 397, 575,
782, 849, 1050, 1064, 1337, 1341, 1345, 1697, 1777, 1822tt,
1858, 1933, 1962, 1968, 1970tt, 2041tt, 2052tt, 2614, 2822,
2842.
GII TR / TUI TR (Jeunes / jeunesse) : 5, 1632, 2208,
2282, 2353, 2389, 2526, 2685, 2688.
GIUSE (Joseph): 312, 437, 488, 497, 500, 532, 534, 583,
595, 1014, 1020, 1655, 1846, 2177.
GI CHAY / N CHAY (Jeune): 575, 1387, 1430, 1434,
1438, 1755, 1969, 2043, 2742.

H
H TIN (tnh) (Avarice) : 1866.
HM MNH PHT XC ( Mortifi - cation): 2015.
HNH NG (Agir): 16, 76, 117, 162, 236, 282, 301, 306,
308, 407, 548, 576, 736, 764, 798, 826, 847, 875, 1072,
1120, 1142, 1266, 1442, 1548, 1563, 1575, 1581, 1588,
1695, 1697, 1709, 1731, 1752, 1755, 1763, 1782, 1809,
1813, 1902, 1907, 1972, 1999, 2008, 2031, 2061, 2074,
1192

2085, 2089, 2103, 2106, 2157, 2172, 2468, 2472, 2483,

2516, 2725, 2848.
HNH NG (s) (Action): 37, 302, 307, 395, 407, 771,
798, 900, 905, 1014, 1146, 1148, 1285, 1303, 1345, 1431,
1471, 1694, 1717, 1731tt, 1750tt, 1583, 1883, 1974, 2006,
2010, 2099, 2118, 2157, 2263, 2277, 2288, 2306, 2313,
2352, 2370, 2423, 2442, 2447, 2478, 2668, 2816, 2819;
- ca Thin Cha, ca Cha Gi-su, ca Cha Thnh Thn,
sng to: 53, 95, 128, 152, 175, 260, 291tt, 304, 648, 695tt,
805, 981, 988, 1083, 1088, 1115tt, 1148, 1164, 1309, 1325,
1353, 1375, 1448, 1813, 2008, 2084, 2171, 2258, 2516,
2568, 2577, 2600, 2640, 2670, 2679, 2738;
- ca n sng: 224, 722, 1078, 1081, 1082, 1103, 1328,
1345tt, 1356tt, 1453, 1480tt, 1657, 2062, 2098, 2233, 2240,
2588, 2603tt, 2619, 2636tt, 2807, 2855;
- phng v: 15, 1070tt, 1083, 1088, 1097, 1101tt, 1120,
1136, 1140, 1153tt, 1480, 1519, 2120.
HNH HNG (cuc) (Plerinage): 165, 583, 671, 675,
850, 954, 1013, 1344, 1392, 1469, 1483, 1676, 2101, 2581.
HNH VI NHN LINH (Acte humain): 154, 1627, 1640,
1751, 1853.
HNH PHC (Bonheur): 27, 30, 33, 856, 1035, 1045, 1723,
2548.
HNG SNG (Thin Cha) (VIVANT) (Dieu): 49, 62, 108,
153, 205, 385, 442, 552, 625, 640, 662, 697, 797, 966, 1020,
1122, 1165, 1179, 1391, 1406, 1413, 1770, 1951, 2112,
2277, 2281, 2299, 2319, 2324, 2558, 2567, 2575, 2583,
2593, 2727, 2769.
HP HI (cn) (Agonie): 333, 478, 612, 1769, 2603, 2719,
2731, 2828, 2849.
HIN DIN THC S (Presnce relle): 1378, 2691.
HIN LNH (s) (Douceur): 153, 302, 395, 736, 2219.

1193

HIN HU (s) / CUC SNG (Existence / Existentiel):

27, 31, 33, 34, 35, 46, 200, 285, 286, 298, 318, 320, 328,
338, 341, 358, 384, 444, 472, 486, 616, 627, 1035, 1483,
1677, 1719, 1899, 1918, 1931, 2062, 2125, 2127, 2128,
2140, 2270, 2288, 2293, 2377, 2416, 2566.
HIN RA (Apparition): 641tt.
HIN DUNG (Transfiguration): 444, 554tt.
HIN LINH (piphanie): 528, 535, 1171, 2177.
HIU KHCH (s) (Hospitalit): 2571
HIU THO / TNH CON CI (Pit filiale): 2215.
HNH NH (cc)(Figures): 58, 64, 358, 507, 522, 559, 671,
696, 710, 753, 781, 1048, 1093, 1094, 1152, 1159, 1220,
1375, 2030, 2380, 2374, 2575, 2679.
HNH DUNG TRC (Prfigurer): 527, 1152, 1221, 1335.
HNH PHT (Chtiment): 211, 1031, 1828, 1964, 2061,
2090.
HNH THC (Forme): 365.
HA BNH / BNH AN (Paix): 2302tt.
HA IU (Harmonie): 374, 379, 401;
- gia hai giao c: 1094.
HA GII (s) (Rconciliation): 755, 822, 981, 1383, 1649,
2608, 2844;
- b tch: 1385, 1390, 1422tt, 1650, 1856, 2040, 2490.
HOAN H / TUNG H (Acclamation) 559,1154,1345,2760.
HON CNH (cc) (Circonstances): 531, 1175, 1230, 1399,
1667tt, 1750, 1754tt, 1780, 1911, 1957, 2073, 2107, 2125,
2433, 2484.
HON TT / TN TH (s) (Consommation): 77, 686,
769, 820, 969, 1045, 1079, 1083, 1096, 1164, 1274, 1769,
2586, 2749.
HC THUYT (Ki-t Gio) (Doctrine) (chrtienne): 5, 10,
12, 25, 78, 90, 127, 197, 217, 235, 427, 575, 891, 899, 1114,
1117, 1158, 2764.
H NGHI (s) (Doute): 215, 506, 644.
1194

HI CI / TR LI (Conversion): 160, 385, 442, 545, 591,

597, 639, 821, 981, 1036, 1041, 1072, 1098, 1206, 1229,
1248, 1375, 1422tt, 1427tt, 1470, 1472, 1502, 1637, 1792,
1848, 1856, 1886tt, 1963, 1989, 1993, 1999, 2092, 2581tt,
2608, 2708, 2731, 2784, 2795.
HI HN / HI CI (Repentir): 393, 535, 588, 720, 981,
1185, 1423tt, 1861, 2538, 2579.
HI (socit): 336, 395, 771, 816, 837, 854, 899, 912, 1023,
1049, 1090, 1372, 1603, 1639, 1880tt, 1958, 2006, 2105tt,
2188, 2203, 2207tt, 2234tt, 2263tt, 2288, 2344, 2385, 2421,
2431tt, 2486, 2493, 2820.
HI THNH (glise):
- ngun gc / tng : 4,9,77, 124, 128, 186, 424, 553, 642,
758, 763, 811tt, 857;
- cng gio: 1, 84, 750, 830tt, 1200tt;
- ca Tri cao: 117, 551, 946tt, 972;
- Nhim Th Cha Ki-t: 461, 669, 787tt, 1084, 1267, 2003;
- Hin th: 773, 796, 1089, 1616;
- c phm trt: 874, 914, 1548,2004
- trong lch s : 671, 760, 772.
- phng v / cu nguyn: 61, 333, 335, 722, 1067, 1082,
1091, 2177, 2558tt;
- a phng / ring bit : 83, 174, 192, 832tt, 886, 893,
1202, 1369;
- s mng: 6, 758, 849, 863, 1303;
- Dn Thin Cha: 751tt, 783tt;
- l b tch: 671, 738, 766, 774, 875, 1045, 1076, 1113,
1117tt, 1210tt;
- thnh thin: 156, 670, 749, 759, 771, 823tt;
- Gio Hi ly khai (cc): 819;
- v M Ma-ri-a: 149, 411, 495, 721, 773, 963tt, 1172tt;
- v Cha Thnh Thn: 244, 691, 731tt, 749, 767, 797, 1091;
- hip nht (s): 60, 750, 813tt, 1271, 1647;

1195

- Hun quyn - truyn thng - gio hun: 11, 36, 67, 80, 83,
85tt, 105tt, 167, 249, 366, 891, 982, 1156, 1792, 2030.
HN NHN (Mariage): 372, 1113, 1210, 1534, 1601tt,
2101, 2201tt, 2225, 2333, 2350, 2360tt, 2685.
HNG N CHA THNH THN (Don Du Saint Esprit):
1830tt.
HNG THY (cn) (Dluge): 56, 701, 845, 1094, 1219.
HI TH (Souffle): 689, 691, 703, 843, 1007, 2172, 2318,
2835.
HP NG / KT C (Contrat): 2213, 2381, 2384,
2410tt.
HP L (Raisonnable): 471, 1464, 1730, 1934, 2235.
HP NHT (s) (Unit): 112, 128tt, 255tt, 360, 365, 371tt,
791tt, 813tt, 1396, 1644tt, 2069.
HP TC (s) (Coopration): 488, 501, 968, 1091, 1108,
1993, 2062, 2206, 2272, 2282, 2291, 2632, 2675, 2738
HUN QUYN (Magistre): 11, 67, 83tt, 598, 688, 884tt,
1008, 1554, 2032tt, 2352, 2366, 2663.
HUY HONG (nh) (Splendeur): 256, 344, 349, 2500, 2566.
HA (li) (Promesse): 2102tt, 2147, 2152, 2410;
- ca Thin Cha: 60, 145, 148, 205, 212, 215, 289, 422,
484, 489, 497, 528, 591, 638, 651tt, 705tt, 729, 834, 839,
1063tt, 1121tt, 1287, 1296, 1334, 1403, 1698, 1716, 1719,
1817, 1819, 1950, 1967, 2007, 2091, 2541, 2548, 2561,
2570tt, 2619, 2787tt, 2810;
- ca php Ra ti: 1185, 1254, 1298, 2340;
- vng li: 1567;
- hn nhn: 1644.
HNG TH (s) (Jouissance):
- ca ci trn th: 1716, 1740;
- v : 2351, 2353, 2549;
- Thnh Th: 1721tt.

1196

HU HNH (Visible): 279, 325, 330, 356, 378, 400, 477,

515, 689, 704, 770tt, 788, 815, 819, 837, 862, 936, 1047,
1071, 1096, 1115, 1131, 1147, 1329, 1366, 1380, 1430,
1462, 1538, 1549, 1558, 1559, 1561, 1594, 2176, 2602.
HU / T / T NGUYN (Volontaire): 1731tt.
HY L / HY SINH (Sacrifice):
- Cu c: 144, 433, 522, 614, 696, 1032, 1150, 1330, 1334,
1539, 1540, 2100, 2581;
- ca Cha Ki-t: 462, 545, 606, 611, 613tt, 964, 1330, 1350,
1364, 1367, 1436, 1540, 1544tt, 1851, 1934, 2205, 2358,
2804, 2812, 2838;
- Thnh Th: 1032, 1068, 1087tt, 1113, 1181tt, 1322tt,
1350tt, 1382tt, 1545, 1552, 1565, 1621, 1651, 1654, 1683,
1689, 2031, 2643, 2747, 2749.
HY VNG / CY TRNG (Esprance): 64, 162, 165, 274,
436, 661, 673, 676, 771, 819, 828, 992, 995, 1041tt, 1107,
1274, 1405, 1431, 1681, 1717, 1813, 1817tt, 2016, 2090tt.

I
CH CHUNG / CNG CH (Biencommun) : 801, 951, 1807,
1880, 1883, 1897tt, 1905tt, 2109, 2188, 2203, 2237tt, 2265,
2412tt, 2489tt, 2791.
CH K (tnh) (goisme) : 1609, 1784, 1818, 1931, 2368.
IM LNG (Silence) : 498, 533, 534, 635, 920, 1519, 2143,
2186, 2522, 2570, 2616, 2628, 2717.
T-RA-EN (Israel) : 62tt, 201, 203, 209tt, 218tt, 237tt, 287,
333, 348, 401, 423, 431tt, 440tt, 488, 522, 527tt, 538tt, 543,
574tt, 587tt, 608, 672tt, 709, 711, 719, 751, 759, 762, 765,
781, 1093, 1221, 1334, 1502, 1539, 1611tt, 1961, 1965,
2083tt, 2129, 2170tt, 2196, 2542, 2573, 2811;
-t-ra-en mi : 877.

1197

K
K TH (EnnemI) : 1825, 1933, 1968, 2259, 2262, 2303,
2608, 2814, 2844.
K HOCH N CU (ca Thin Cha, mi) (onomie
Du Salut) (divine, nouvelle) : 258tt, 489, 1040.
K NHIM / K V (cc tng ) (Succession apostolique) :
77, 94, 815, 831, 833, 1087, 1209, 1399, 1576.
KT HP (Union) : 365, 772tt, 2014, 2718;
-cc bn tnh : 470tt;
-nam / n : 1608, 1614, 2360tt, 2390.
KT C / HP NG (Contrat) : 2213, 2381, 2384,
2410tt.
KU CU (s) (Invocation) : 238, 431, 694, 1000, 1105,
1240, 1333, 2117, 2569, 2665tt, 2807.
KU CU XUNG TRN (cu Cha Thnh Thn)
(Epiclse): 99, 1127, 1238, 1297, 1300, 1353, 1519, 1624,
2583, 2770.
KIT (Cha Gi-su Ki-t) (Christ) :
-l Thin Cha lm ngi : 423, 430, 432, 456tt, 486, 495,
1161, 1374;
-l Thin Cha tht : 151tt, 461;
-l ngi tht : 464, 520, 632, 1701;
-l Thin Cha mc khi : 101, 125, 129, 238tt, 425;
-l Ngi Hai Thin Cha : 430tt, 232, 290tt, 331, 356, 422tt,
689tt;
-l ng Trung gian : 50, 65tt, 151, 1066, 1071, 1691tt,
1995, 2634, 2665, 2765tt;
-l Cha Cu chuc : 52tt, 436, 668-679, 823tt, 1085, 1987,
1999;
-cuc i n dt ca Ngi : 512tt;
-cuc i cng khai ca Ngi : 535tt, 1223, 1430, 1506,
1717, 1846, 2052tt, 2382, 2599tt, 2746, 2789tt;
1198

-cht v sng li : 557tt, 992tt, 1166, 1337tt, 1362, 1681,

2014, 2174, 2748;
-nn tng v u ca Gio Hi : 75, 551tt, 771, 787, 796,
811, 871, 880tt, 981, 1076, 2032;
-ngun mch cc b tch : 1076, 1114tt, 1213tt, 1323, 1446,
1503, 1536, 1612.
KI-T / M-SI-A (c) : (Messie) : 410, 436tt, 524, 528,
535, 540, 556, 559, 590, 664, 674, 702, 711tt, 840, 1286,
2579, 2585.
KI-T GIO (Christianisme) : 108.
KI-T-HU / KI-T THUC (Chrtien) : 88, 123, 129,
133, 187, 232, 234, 250, 259, 336, 401, 435, 449, 537, 598,
628, 642, 655, 671, 752, 786, 795, 818tt, 852, 855, 897tt,
952, 966, 1011, 1102, 1121, 1141, 1166, 1210tt, 1229, 1241,
1271tt, 1289, 1294, 1314, 1348, 1356, 1396, 1392, 1401,
1428, 1434, 1466, 1473, 1523, 1617, 1671, 1681, 1691tt,
1796, 1830, 1973, 1997, 2040, 2101tt, 2156tt, 2186, 2471,
2653, 2707, 2820, 2831, 2835.
-nhng Ki-t hu u tin : 83, 760, 2636, 2641;
-c tin Ki-t gio : 108, 202, 282, 285, 309, 425, 463, 465,
991, 996, 1329, 1343, 2089.
KIU NGO (tnh) (Orgueil) : 57, 1866, 2094, 2540.
KINH CU (cc) (Litanies) : 1154, 1177, 1575.
KINH TE<199 ) (conomie) : 2425, 2431.
KINH THNH (cun, li) (Bible) : 58, 1176.
KINH THNH (sch, thuc b) (CANONIQUE) : 105,
2272, 2383.
KNH S / S HI (Crainte) : 635, 714, 1041, 1299, 1303,
1453, 1628, 1642, 1735, 1754, 1765, 1769, 1828, 1931,
1964, 1972, 2090, 2116, 2144, 2217, 2282.
KNH THO / O C (lng) (Pit): 24, 186, 385, 575,
901, 971, 1303, 1437, 1478, 1674, 1686, 1809, 1831, 1966,
2186, 2606, 2688.

1199

K NIM (Souvenir) : 534, 1007, 1164, 1185, 1334, 1364,

2178, 2220, 2474, 2697, 2731, 2784.
K THUT (TECHNIQUE) : 2293, 2976.
KH
KHAI THC / BC LT (Exploitation) : 2117, 2441.
KHN (li) (Voeu) : 930, 2102, 2135.
KHIM NHNG (s) (Humilit) : 159, 525, 559, 724,
732, 2540, 2559, 2612, 2628, 2631, 2706, 2713, 2779, 2854.
KHIM TN (s) (Modestie) : 1832, 2522.
KHIT TNH (c) (Chastet) : 915, 1632, 2053, 2337tt,
2518tt.
KHIU DM (sch,nh) (Pornographie) : 2211, 2354.
KHOA HC (Sciences) : 31, 39, 284, 906, 1673, 1723,
1942, 2727;
-n thng hiu : 1831, 1845.
KH HNH (Ascse) :

1738, 2015, 2043, 2340, 2733.

KH NN CA CHA KI-T (cuc) (Passion du christ) :
598, 1521, 1992.
KHN NGOAN (s) (Sagesse) : 30, 51, 120, 216, 251, 271,
272, 283, 288, 292, 295, 299, 301, 308, 310, 339, 348, 369,
472, 474, 531, 600, 712, 721, 759, 1299, 1303, 1542, 1640,
1676, 1783, 1831, 1884, 1950, 2010, 2215, 2236, 2419,
2500, 2690.
KHN KH / NGUY KHN (Dtresse) : 672, 2218, 2409,
2588, 2606, 2701, 2854.
KHNG BIT / DT NT: (Ignorance): 405, 597, 840,
1735tt, 1790tt, 1859tt.
KHNG H NT / BT H (Incorruptible): 997, 999,
1228.

1200

KHI U (s)(Commencement): 102, 163tt, 198, 215,

241, 279tt, 290tt, 390, 425, 450, 489, 512, 535, 541, 669,
686, 702, 764tt, 820.
KHNG B (s)(Terrorisme): 2297.

L
LM N L (s)(Servitude): 400, 407, 431, 1046, 1221,
1792, 1963, 1990, 2061, 2083, 2148, 2170, 2307, 2339.
LM VIC / LAO NG (Travail): 378, 533, 1940, 2167,
2184, 2400tt, 2427tt, 2834.
LNH M / DNG DNG (Indiffrence): 29, 1634,
2094.
LY CHA (kinh)(Pater): 555, 1096, 1820, 2033, 2750.
LNH NHT / NGUI LNH (s)(Acdie): 1866, 2098,
2733.
LM LC / SAI LM (Erron / Erreur):
-ti nguyn t: 407, 844, 856;
-v gio l: 38, 108, 250, 286, 890, 1550.
L (ngy)(Fte): 281, 335, 578, 583, 728, 971, 1096, 1162tt,
1389, 1391, 1439, 1483, 1613, 2042, 2174tt, 2581, 2698.
L VT (Offrande): 459, 606, 610tt, 901, 1083, 1105, 1348,
1354, 1362, 1369tt, 1553, 2031, 2617, 2638, 2643.
LN N (s) / N PHT (Condamnation): 402, 1034, 1358,
1753, 1899, 1992.
LN TRI (s, l)(Ascension): 660, 662, 668tt.
LN TRI (s c a) (Assomption): 966tt.
LCH S (Histoire): 212tt, 303tt, 338, 386, 390, 400tt, 450,
647, 648, 668, 676, 758tt, 770, 828, 852, 927, 1040, 1066,
1080, 1085, 1093, 1103, 1165, 1168, 1707, 1738, 1958,
2030, 2062, 2084, 2259, 2568, 2586, 2660, 2684, 2705,
2738, 2809.

1201

LIN I (tnh) (Solidarit) : 344, 361, 953, 1699, 1849,

1939tt, 2224, 2239, 2281, 2402, 2407, 2438tt, 2494, 2496,
2829, 2831, 2850.
LIN LC (mi) (Relation):
-gia thin cha v loi ngi : 216, 229, 796, 1039, 1101,
1146, 1812;
-gia ngi ta vi nhau : 2199, 1606, 1807, 2201, 2207,
2213, 2230, 2238;
-gia Ba Ngi : 240, 251tt, 711.
LINH O (Spiritualit ) : 2684, 2705.
LINH HN (me) : 33, 37, 360tt, 400tt, 786, 908, 990tt,
1021tt, 1035, 1038, 1323, 1703tt, 1813, 1934, 2002, 2332,
2516, 2562;
-Cha Ki-t : 466tt, 625tt, 650, 1042, 1378.
LINH MC (Prtre) : 611, 857, 877, 886tt, 1088, 1105,
1175, 1256, 1290tt, 1312tt, 1337, 1348, 1350, 1376tt, 1424,
1448, 1456, 1464tt, 1480, 1494, 1516, 1519, 1547tt, 1553,
1562tt, 1572tt, 1577tt, 1581tt, 1623, 1630, 1669, 1673;
-ca Giao c c : 433, 436, 1150;
-Cha Kit : 540, 662, 783tt, 1069, 1083, 1137, 1141tt, 1348,
1544tt, 1564, 1585tt, 2747, 2749.
LINH MC ON (Presbyterium): 877, 1354, 1369, 1567tt,
1588.
LOI B / GT B (exclu / Exclusion / Exclusif) : 361,
605, 970, 1033, 1178, 1179, 1374, 1425, 1443, 1445, 1470,
1635, 1638, 1645, 1861, 2231, 2277, 2349, 2357, 2361,
2376, 2387, 2390, 2424, 2792.
LON LUN (s) (Inceste) : 2356, 2388tt.
LI LI TH / BI TH (Parjure) : 1756, 2152tt, 2476.
LI PHM / VI PHM (Transgression) : 2069.
LI (Ngi) (Verbe) : 241, 291, 320, 359, 423, 456tt.
LI KHUYN CA PHC M (cc) (Conseils
vangliques): 873, 14tt, 1973tt, 2053.

1202

LI NGUYN / NGUYN GM (Oraison): 2699, 2709tt,

2731, 2765.
LI THIN CHA (Parole De Dieu): 81tt, 2653tt.
LUT (Loi) :
-Lut c : 62, 238, 322, 348, 401, 555, 700tt, 751, 1081,
1502, 1609tt, 1952, 1961tt, 1968, 2196, 2382, 2542;
-Lut mi : 459, 715, 782, 1114, 1210, 1284, 1933, 1952,
1965tt, 2030, 2055;
-Cha Ki-t v l lut : 422, 527, 531, 574tt, 782;
-Lut Thin Cha : 359, 1639, 1650, 1778, 1786tt, 1844,
1855, 1859, 1952, 2058tt, 2222;
-Lut t nhin : 1626, 1901, 1952tt, 2036, 2070tt, 2235;
-Lut Hi Thnh : 1626, 1952;
-Lut lun l : 1706, 1740, 1776tt, 1860tt, 1950tt, 2039,
2269tt, 2282, 2291tt, 2312, 2349, 2357, 2384, 2387tt, 2526;
-Lut hin nh : 1902, 1904, 1916, 1952, 1959, 2273, 2286,
2384, 2386, 2409;
-Lut th trng : 2425;
-Lut cu nguyn : 2742;
-Lut nn thnh : 2811.
LUT LUN L (Rgle morale) : 24, 75, 1751, 1789, 1907,
1950tt, 1959, 2933, 2407.
LUYN NGC (Purgatoire) : 1030tt, 1472.
LA (Feu) : 1147, 2058, 2059, 2129, 2446, 2584, 2717,
2785;
-ca Cha Thnh Thn : 696, 718, 1127, 2617;
-i i : 1031tt.
LI BING (tnh) (Paresse) : 1866, 2094, 2128.
LNG TM (Conscience) : 33, 912, 1014, 1385, 1435,
1454, 1458, 1480, 1700, 1706, 1749, 1776tt, 1806, 1848tt,
1860, 1903, 1907, 1962, 1971, 2039, 2071, 2106, 2242tt,
2311, 2524.
LNG THC (Nourriture) :
-Thnh kinh : 104, 131tt, 162, 1122, 1269, 2040, 2654, 2665;
1203

-Thnh Th : 728, 948, 1003, 1020, 1244, 1323, 1335, 1342,

1355, 1392, 1394, 1426, 1436, 2040, 2464;
-vt cht : 2288, 2408, 2417, 2447, 2828tt.
LU Y (Exil) : 710, 769, 1801, 1093, 2011, 2581, 2795,
2811.
LY / CHN (Calice) : 1574.
LY D (Divorce) : 1650, 2382tt.
LY GIO (Schisme) : 817, 2089.
L TR (Raison) : 35tt, 50, 156tt, 274, 286, 377, 812, 1319,
1704tt, 1731, 1767, 1778, 1781tt, 1804, 1849, 1951, 2037,
2040, 2071, 2312, 2408, 2535, 2727.

M
MA QU / QU / XA-TAN (Diable / Dmon / Satan) :
391tt, 538tt, 635, 1086, 1673, 1780, 1237, 1673, 2113tt,
2482, 2538, 2851tt.
MA-RI-A (c) (Marie) :
-nim tin ca M : 148tt, 165, 273, 494, 2618;
-cuc i ca M : 484, 490tt, 529, 721, 2097;
-l M Cha Ki-t : 437, 455tt, 726, 963tt, 1014, 1171;
-v Gio Hi : 829, 963tt, 972, 1172, 1370, 1477, 1655,
1717, 2146, 1617, 2674, 2676tt;
-l E-v mi : 411, 726.
MA TY (Drogue) : 2211, 2291,
MA THUT (Magie) 1852, 2115tt.
MAGNIFICAT (kinh) (Magnificat): 2097, 2619.
MAI TNG (s) (Ensevelissement): 1214, 1300.
MI DM (nn) (Prostitution): 2355.
MAN-NA (Manne) : 1094, 1334.
MANG TI / MC TI (Coupable): 598, 678, 982, 1439,
1455, 1791, 1864, 2264, 2286, 2297, 2476, 2477.

1204

MU (Sang) : 153, 433, 442, 505, 517tt, 766, 781tt, 808,

826tt, 852, 948, 981, 994, 1105tt, 1125, 1244, 1258, 1275,
1308, 1323, 1331tt, 1350tt, 1381tt, 1046tt, 1426, 1442, 1524,
1261, 1846, 1867, 1991, 2042, 2177, 2259tt, 2298, 2305,
2474, 2618, 2817.
MC KHI (Rvlation) : 14, 26, 35tt, 50tt, 101, 105, 114,
124, 129, 142, 150tt, 201, 235tt, 272, 287, 294, 337, 384,
387tt, 401, 438, 442, 474, 502, 515, 544, 561, 648, 684, 702,
707, 732, 753, 891, 992, 1046, 1066, 1103, 1701, 1814,
1846, 1952, 10980, 2059, 2085, 2115, 2143, 2204, 2387,
2419, 2500, 2568, 2583, 2642, 2779.
MM SNG (Germe) : 32, 541, 669.
MN CI / MI KHI ( kinh; Rosaire): 1674.
MU NHIM (s) (Mystre) : 50tt, 122, 158, 190, 599,
1066, 1099, 1103, 2587, 2603, 2655, 2771, 2823;
-c tin : 24, 385, 463, 2558;
-Thin Cha : 42, 206, 234, 685, 963, 1027tt, 2143tt, 2331,
2500tt, 2807tt.
MU NHIM (c tnh cht) (Mystique) : 771, 791, 863, 886,
958, 1070, 1119, 1396, 1474, 1477, 2014.
MY (ng) (Nue) : 554tt, 659, 697, 707, 1094, 2058.
M (ngi) (Mre) : 716, 1245, 1605, 1616, 1657, 1683,
1737, 1858, 2057, 2197tt, 2214tt, 2232, 2335, 2599.
M-SI-A (ng) (Messie): 410, 436tt, 524, 528, 535, 540,
556, 559, 590, 664, 674, 702, 711tt, 840, 1286, 2579, 2585.
M (Tombeau) : 525tt, 640.
MN / MN (Disciple) : 4, 243, 542, 618, 767, 949,
1248, 1257, 1506, 1533, 1693, 1717, 1816tt, 2156, 2233,
2427, 2470, 2475, 2544, 2611tt, 2791, 2844.
MT / NHT TH / C NHT (Un / Unicit / Unique):
101, 200tt, 242, 365, 441tt, 738, 791, 2085tt.
M QUNG (s) (Aveuglement) : 600, 1740, 2088.
MA CHAY (Carme) : 540, 1095, 1438.
MA VNG (Avent) : 524, 1095.
1205

MC T (Berger) : 437, 486, 525, 589, 563, 752, 1036,

2665.
MC T (Pasteur) : 816, 857, 881, 891tt, 1516, 1558tt,
1585, 2179.
-Cha Ki-t : 553, 764, 896, 1465, 1548, 2686.
MC V (Pastoral) : 6, 132, 857, 879, 886, 890, 927, 1175,
1560, 1571, 1669, 2172, 2352.
MYRON / DU THNH / DU THM / THUC THM
(dng trong php Thm sc) (Myron / Chrme) : 1183,
1289tt.

N
NM PHNG V / (Anne Litur - gique): 524, 540, 1096,
1163, 1168tt, 2698.
NGY (Jour) : 337tt, 527, 554, 627, 631tt, 994, 1166, 1343,
2168tt, 2174, 2104.
-bn mi ngy : 538, 540, 583, 659;
-ngy ca Cha : 972, 1163, 1166tt, 2170, 2174tt, 2184tt;
-sinh : 2215;
-ngy cht : 1682;
-ngy sau cng : 409, 672, 678, 841, 989, 994, 1001tt, 1524,
2730.
NGU TNG / TH NGU TNG (Idole / idoltrie) :
57, 1447, 2097, 2112tt, 2132, 2289, 2380, 2534, 2567, 2779.
NGHO KH (Pauvre) : 64, 238, 489, 544, 559, 633, 709tt,
724, 832, 852, 886, 1033, 1373, 1397, 1587, 1658, 1717,
1825, 1941, 2172, 2208, 2443tt, 2660, 2713;
-Cha Ki-t : 517, 525, 1351, 1506, 2408.
NGHO KH (c) (Pauvret ) : 915, 2053, 2544tt, 2710,
2833.
NGHI THC (Rite) : 522, 835, 923, 1075, 1125, 1149, 1203,
1214, 1234, 1262, 1289, 1293, 1513, 1573, 2180.
1206

NGH NGI (s) (Repos) : 30, 1193, 2216;

-ngy sa-bt, ngy Cha nht : 314, 583, 624, 1166, 1726,
2057, 2168tt, 2184.
NGHA T (phn lm) (Adoption): 1, 257, 270, 422, 465,
505, 654, 690, 693, 736, 839, 1110, 1129, 1709, 2009, 2241,
2740, 2782, 2784, 2825.
NGHA V (Obligation): 900, 931, 2063, 2072tt, 2106,
2180tt.
NGHIP ON / CNG ON (Sindicat): 2430.
NGOI BANG / NGOI QUC (ngi)(tranger): 2241.
NGOI TNH (Adultre): 1447, 1650, 1736, 1756, 1853tt,
2052tt, 2196, 2330, 2336, 2380tt, 2388, 2513, 2517, 2737.
NGI LI (Logos): 813.
NGI / V (Hipostase): 251, 252, 468.
NGI V (Personnes): 31, 154, 357tt, 408, 646, 814, 878,
1088, 1142, 1261, 1295, 1466, 1501, 1603, 1643, 1700tt,
1730, 1777, 1878tt, 1907, 1929tt, 1956, 2158, 2273;
-Ba Ngi Thin Cha : 53, 189tt, 253tt, 432, 466, 580, 813,
996.
NGN S (Prophte) : 61tt, 75, 201, 218, 243, 288, 332,
436, 522tt, 555, 558, 583, 672, 674, 678, 687, 702, 707, 762,
796, 1081, 1286, 1430, 1611, 1964, 1970, 2055, 2100, 2115,
2380, 2543, 2578tt, 2642, 2697, 2783, 2787, 2811;
-Cha Ki-t : 436, 783, 1241, 1546, 1581;
-Gio-an Ty Gi : 532, 717tt.
NG THIP I (s) (Dormition): 966.
NG TUN (l) (Pentecte) : 595, 599, 696, 715, 731tt,
767, 830, 1076, 1152, 1226, 1287tt, 1302, 2617, 2623, 2818.
NGUI LNH / LNH NHT (s) (ACDIE) : 1866,
2098, 2733.
NGUN MCH (thn linh) (Source) (divine) : 75, 80, 131,
190, 234, 245, 285, 291, 301, 388, 536, 556, 655, 683, 694,
749, 812tt, 828, 850, 864, 874, 966, 970, 1045, 1074, 1078tt,
1120, 1179, 1218, 1254, 1324, 1449, 1615, 1642, 1723,
1207

1851, 1955, 1999, 2011, 2052, 2121, 2129, 2214, 2465,

2500, 2561, 2626, 2639, 2652, 2658, 2671, 2676, 2789,
2845.
NGUY KHN / KHN KH (Dtresse) : 672, 2218, 2409,
2588, 2606, 2701, 2854.
NGUYN TI : 1245.
NGUYN VN (s) (Intgrit):
-ca con ngi : 2274tt, 2297tt, 2338tt, 2356, 2381;
-ca s sng to : 2415tt.
NGUYN GM / LI NGUYN (Oraison): 2699, 2709tt,
2731, 2765.
NGA THAI (Contraception) : 2370.
NGI (Homme) : 1, 101, 109, 208, 990;
-c kh nng nhn bit Thin Cha : 27tt, 50tt;
-s sng to : 282tt, 307, 311tt, 343, 355tt, 1602tt, 2231tt;
-sa ng : 390, 396tt, 705, 1606tt;
-n gi : 410, 425, 450, 519, 541tt, 759tt, 836, 1699tt, 1870tt,
1962, 2085;
-hnh nh Thin Cha : 1701tt, 1962, 2501, 2566;
-b thng tn : 1849tt, 2483;
-quyn li : 1930, 2279, 2306;
-nam v n : 355, 369tt, 1604, 1652, 1929, 2331tt, 2433.

NH
NH CAI TR (cc) (Gouvernants) : 2199, 2213, 2308.
NH TM (Tabernacle) : 1183, 1330, 1379.
NHN BN (Humain) :
-hu th con ngi : 359, 1246, 1604, 1648, 1700, 1738,
1783, 1790, 1804, 1813, 2224, 2258, 2261, 2270, 2273tt,
2281, 2295tt, 2304, 2334, 2414, 2426, 2501, 2832;
-tri tim con ngi : 1432, 2500.

1208

NHN HU (lng) (Bienveillance) : 214tt, 1037, 1829,

1900, 1937, 2213, 2416, 2540.
NHN LOI (Genre humain) : 28, 38, 55, 56, 297, 353, 359,
360, 404, 491, 494, 775, 782, 831, 842, 1042, 1045, 1167,
1685, 1718, 2305, 2402, 2452.
NHN TNH (Humanit) : 56tt, 371, 400, 402tt, 616, 661;
-sa ng : 1432, 2500.
NHN BIT (Thin Cha) (Connaissance) (de Dieu) : 31tt,
94, 157tt, 216, 286tt, 386, 428tt, 448, 683, 851, 2197.
NHN NH (Discernement) : 407, 801, 1676, 1780, 2690,
2820, 2846tt.
NHN NI (tnh, c) (Patience) : 227, 854, 1466, 1825,
1832, 2104, 2447, 2522, 2772;
-ca Thin Cha : 1932, 2811, 2822.
NHP TH (s) (Incarnation) : 237, 258, 309, 333, 429,
432, 461tt, 464tt, 470, 512, 517, 519, 521, 528, 606tt, 653,
661, 686, 690, 727, 1159, 1171, 1174, 2602, 2666.
NHP VO THN TH (Incorporation) :
-Cha Ki-t : 1010;
-Hi Thnh : 837, 1396.
NHT TH / C NHT / MT (Unicit / Unique / Un) :
xem MT / NHT TH / C NHT.
NH (ti) (Vniel) : 1447, 1458.
NHN XEM / TH KIN (Vision) : 65, 163, 294, 360, 633,
664, 684, 707, 712, 1012, 1023, 1028, 1032, 1045, 1274,
1602, 1720, 1727, 2090, 2144, 2244, 2257, 2519, 2548.
NHIT THNH (s) (Zle) : 579, 584, 2442.
NHO / RU NHO / CY NHO (Vin / Vigne) : 736, 755,
1027, 1106, 1333tt, 1345, 1375tt, 1403tt, 1988, 2074, 1356.
NHC DC (Concupiscence) : 377, 405, 978, 1264, 1426,
1923, 2514tt, 2534.
NHNG KHNG (Gratuit ) : 1250, 2728.

1209


N KU GI (Vocation) : 27, 44, 130, 289, 332, 373, 490,
505, 518, 539, 549, 762, 784, 821, 835, 863, 898, 959, 1121,
1260, 1533, 1583, 1603, 1656, 1699tt, 1877, 1886, 1907,
1928, 1962, 1974, 1998, 2021, 2030, 2085, 2226.

P
PH THAI (s) (Avortement): 2270tt.
PHM THNH (li) (Blasphme) : 574, 589, 1034, 1756,
1856, 2148.
PHM THNH (hnh vi) (Sacrilge): 1956, 2118, 2120,
2139.
PHN XT (Jugement) : 119, 215, 333, 1676, 1861, 2032,
2037, 2223, 2244, 2246, 2309, 2420, 2423, 2477, 2486;
-th gian ny : 2853;
-ca lng tm : 1749, 1777tt, 1783, 1786tt, 1806, 2039;
-ca Thin Cha : 1465, 1470;
-o l : 553;
-cnh chung : 676tt, 1023, 1038tt, 2831;
-sai lm : 1790tt;
-ring : 1021tt.
CNG NGH DO THI (Sanhdrin): 443, 591, 596, 1218.
PHT TRIN (s) (Dveloppement)
-ca Gio Hi : 1201, 2063, 2421;
-ca kinh t : 1908, 1936, 1942, 2293, 2344, 2426, 2438tt.
PHM GI (Dignit) : 27, 154, 225, 308, 356tt, 369, 782,
872, 1004, 1468, 1645, 1676, 1691tt, 1700tt, 1911, 1913,
1929tt, 1956, 2038, 2106, 2126, 2155, 2203, 2213, 2235tt,
2261, 2267, 2275, 2284tt, 2304, 2334tt, 2354tt, 2402, 2414,
2418, 2424, 2467, 2479, 2494, 2736.
PHM TRT (Hirarchie) : 785, 871tt, 904, 1569, 2632;
1210

-cc gi tr : 1886, 2236, 2244, 2425;

-cc chn l : 90, 234;
-c phm trt : 771, 874, 1206, 1547, 1559.
PHN CHIA (nhng ) (Divisions) : 791, 818, 821, 855,
1336, 1389, 2486, 2791tt.
PHP L (Miracle) : 156, 434, 468, 547tt, 1335, 2004.
PH-R (Pierre) : 85, 153, 194, 208, 424, 440tt, 552, 586,
599, 641, 715, 765, 816, 838, 862tt, 877, 880tt, 1226, 1288,
1369, 1444, 1481, 1851, 2121, 2262, 2600.
PH T (bc) (Diaconie) : 1569, 1587.
PH T (thy) (Diacre) : 886, 896, 1142, 1256, 1345, 1354,
1369, 1538, 1543, 1544tt, 1569tt, 1630.
PHONG TC (Moeurs) : 407, 1958, 2045, 2105, 2286,
2498, 2526.
-c tin v phong tc : 24, 92, 890tt, 907, 2034;
-ca Thin Cha : 470.
PHONG PH / SINH NHIU HOA TRI (Fcond /
Fcondit) : 80, 156, 372, 485, 696, 723tt, 864, 887, 1580,
1158, 1218, 1550, 1574, 1604, 1607, 1642tt, 1651, 1897,
2074, 2221, 2335, 2363, 2366tt, 2376, 2379, 2405, 2527.
PHI THAI (Embryon) : 2271tt, 2378.
PH QUT / TON CU (Universalit / Universel) : 830tt,
1911, 2401.
PH N (Femme) : 64, 154, 239, 355, 369tt, 400, 411, 422,
488tt, 640tt, 791, 918, 924, 965, 1080, 1368, 1577, 1601tt,
1649tt, 1736, 1929, 1938, 2103, 2202, 2207, 2331tt, 2353tt,
2360tt, 2384tt, 2433, 2513, 2522.
PHC M HA (vanglisation) : 905, 927tt.
PHC THT (Batitude) : 16, 257, 293, 294, 1022, 1048,
1257, 1700, 1703, 1720tt, 1762, 1768, 1818, 1855, 1863,
1877, 1934, 1949, 1950, 2034, 2547, 2548, 2639.
PHC SINH / SNG LI (ressuscit / rsurrection) : 349,
366, 428, 556, 625, 639tt, 659, 860, 966, 988tt, 1023, 1026,
1038, 1096, 1163tt, 1214, 1323, 1330, 1337tt, 1391, 1429,
1211

1449, 1468, 1523, 1681, 1689, 1988, 2042, 2174, 2300,

2606, 1641, 1719, 2741, 2746, 2795, 2816.
PHNG T (Culte) : 28, 78, 347, 527, 815, 839, 901, 971tt,
1070, 1089, 1093, 1123, 1148, 1178tt, 1273, 1378, 1553,
1564, 2035, 2095tt, 2631tt, 2175tt, 2289, 2581.
PHNG V (Liturgie): 3, 11, 15, 26, 127, 288, 355, 499,
560, 683, 691, 721, 1012, 1066tt, 1076, 1084tt, 1091tt, 1119,
1124tt, 1136tt, 1200, 1273, 1330, 1554, 1674, 2031, 2655tt,
2665, 2686, 2746;
- Thnh Th: 559, 1037, 1332, 1346, 1362, 1378, 1572,
2631, 2711, 2770, 2837;
- V thi gian: 524, 1168, 1389;
- Do Thi: 1096, 2588;
- Cc Gi Kinh: 1174tt, 1437, 2698;
- V cc b tch: 1212tt, 1512, 1537tt, 1867, 1630, 2558;
- Li Cha: 1103, 1154, 1184, 1346, 1349, 1482, 1518, 1588,
1688, 2183;
- Phc Sinh, Vt Qua: 1217, 2047;
- v vn ha: 1204tt,2503.
PHC LNH / CHC LNH: (Bndiction): 163, 492,
1009, 1077, 1078, 1079tt, 1217tt, 1245, 1328, 1334, 1347,
1353, 1360, 1375, 1396, 1402, 1538, 1624, 1630, 1642,
1669tt, 1717, 2090, 2373, 2589, 2626tt, 2701, 2767, 2781,
2803, 2834.
PHNG TIN TRUYN THNG (cc)(Mdias): 2496,
2498, 2523.

Q
QU C (ngi)(Dfunts): 298, 335, 958, 1032, 1354, 1371,
1479, 2300.
QUAN PHNG (Cha)(Providence): 37, 57, 302tt, 373, 395,
1040, 1884, 1951, 2115, 2404, 2547, 2679, 2738, 2830.
1212

QUANG LM (Parousie): 1001.

QUN CHNG / BNH DN (Populaire): 1158, 1674,
1686, 2678.
QU HNG (Patrie): 2199, 2212, 2239tt, 2310;
- trn Tri: 117, 972, 1469, 1475, 1525, 2011, 2795.
QUC GIA / DN TC (Nation): 57, 172, 664, 781, 849,
1038, 1267, 1901, 1911, 1915, 1941, 2237, 2241, 2281,
2309tt, 2437tt.
QUI LUT CU NGUYN (Lex Orandi): 1124, 1126.
QUY TI / QUI TRCH NHIM (Imputabilit): 1735,
1860, 2125, 2355.
QU / MA QU / SATNG (Dmon / Diable / Xa-tan) xem
MA QU.
QUYN GP (s)(Collecte): 1351.
QUYN HNH (Pouvoir):
- Ca Thin Cha: 449, 646, 668, 765, 975, 1441;
- Ca con ngi: 450, 875, 882tt, 1628, 1731, 1861, 1884;
- cc th lnh: 553, 981tt, 1442;
- ca cc nc: 1904, 1907, 2108, 2209, 2229, 2239, 2244,
2310tt.
QUYN LI (Droit): 360, 1738, 1740, 1778tt, 1807, 1882,
1886, 1901, 1904tt, 1930tt, 1956, 2007, 2032, 2070, 2104tt.
QUYN NNG (Pussance):
- ca con ngi: 124, 131, 395, 1305, 1508, 1705, 1804,
1827, 2116, 2309, 2367, 2426, 2547, 2713, 2827;
- ca Thin Cha: 205, 256, 268tt, 310, 428, 434, 445, 496,
646, 668, 671, 736, 828, 1092, 1115, 1353, 1372, 1992,
2657,2778, 2855.

R
RN E (Dissuasion): 2315.

1213

R-MA (Rome): 85, 194, 247, 834, 877, 882, 892, 1291,
1383, 1559, 1577.
R-MA (phng v) (Romain)(liturgie): 335, 469, 1203,
1233, 1242, 1298tt, 1513, 1686, 2777.
RA TI (php)(Baptme): 14, 168, 172, 189, 197, 165,
404tt, 507, 535tt, 628, 683, 691, 695tt, 701, 782, 784, 790,
798, 818, 838, 846, 871, 897, 903, 916, 950, 977tt, 1002tt,
1023, 1064, 1094, 1119tt, 1141, 1185, 1210tt, 1213tt, 1275tt,
1286, 1288, 1290tt, 1294, 1298tt, 1211tt, 1322, 1396, 1425tt,
1434, 1446, 1447, 1523, 1533, 1535, 1546, 1582, 1617,
1694, 1987, 1992, 1997, 2042, 2068, 2155tt, 2220, 2340,
2345, 2520, 2565, 2600, 2670, 2791, 2813;
- ca Cha Ki-t: 438, 444, 527, 528, 535tt, 556, 1223tt;
- ca Gioan: 523, 720.
RU NHO / CY NHO / NHO (Vin / Vigne): xem NHO /
RU NHO / CY NHO.

S
SA-BT (ngy)(Sabat): 314, 345tt, 574, 582, 641, 1166,
2002, 2167tt, 2190, 2586.
SA NG (s)(Chute): 55, 215, 257, 279, 289, 385tt, 548,
760, 1609, 1642, 2568.
SCH (Livre):
- Thnh Kinh: 77, 104tt, 112, 120tt, 303, 446, 702, 712,
1061, 1807, 2056, 2585, 2587;
- Li Cha, cc Phc m: 1154, 1574.
SAI LM / LM LC (Erreur / Erron):
- ti nguyn t: 407, 844, 856;
- v gio l: 38, 108, 250, 286, 890, 1550.
SM HI / N TI (Pnitence): 827, 853, 920, 980tt,
1032, 1185, 1422tt, 2043.

1214

SNG TO (ng)(Crateur): 43, 199tt, 238, 279tt, 325,

338tt, 814, 992, 1008, 1078, 1148, 1333tt, 1350, 1604tt,
1701, 1730, 1951, 1954, 1959, 2007, 2036, 2069, 2096,
2258, 2261, 2273, 2335, 2362tt, 2382, 2415, 2501, 2566tt,
2628, 2809, 2820.
SNG TO (s)(Cration): 31, 190, 198, 216, 235, 257,
280tt, 326, 332, 337tt, 355, 358, 374tt, 396tt, 536, 648, 703tt,
715, 792, 1040, 1045tt, 1066, 1082, 1138, 1145tt, 1224,
1265, 1328, 1333, 1350, 1358tt, 1469, 1602tt, 1692, 1700,
1855, 1999, 2058, 2105, 2169tt, 2293, 2336, 2402, 2415tt,
2500, 2566, 2569tt, 2586, 2589, 2606, 2630, 2637, 2666,
2705, 2746, 2809, 2814, 2852.
ST NHN (Homicide) : 394, 1033, 1447, 1756, 2263tt,
2268tt, 2852.
SIU NHIN (Surnaturel) : 91tt, 179, 367, 659, 889, 1266,
1722, 1998tt.
SIU VIT (tnh) (Transcendance) : 42, 212, 239, 285, 300,
443, 647.
SINH CON C TRCH NHIM (Paternit/ Maternit
Responsable): 368.
SINH LI (s) (Naissance; Nouvelle): 169, 505, 526, 591,
683, 694, 720, 782, 963, 1215, 1219, 1225, 1250, 1262,
1355, 1426, 1682, 1995, 2709, 2769.
SINH NHIU HOA TRI / PHONG PH (Fcond /
Fcondit) : xem
PHONG PH .
SOI SNG (n) (Illumination) : 1216.
SON S (s) (Strilit) : 375, 2379.
S PHN (Destin) : 221, 257, 295, 302, 311, 365, 398, 412,
488tt, 600, 782, 1008, 1013, 1021, 1036tt, 1047, 1703, 2012,
2244, 2371, 2377, 2782.
SNG (s) (Vie) : 1, 17, 23, 37, 44, 68, 89, 103, 122, 131,
141, 166, 197, 222, 256, 268, 282, 294tt, 312, 336, 359,
360tt, 372, 386, 402tt, 488, 493, 507, 544, 582, 625, 631,
1215

647, 652, 668, 674, 703, 728, 814, 821, 843, 898tt, 940tt,
954, 966, 974, 989, 990, 1034, 1057, 1068, 1073, 1080,
1090, 1146, 1165, 1189, 1220, 1345, 1368, 1392, 1500tt,
1603, 1641, 1653, 1660, 1677, 2032tt, 2198, 2207, 2258tt,
2366; -kit gio, c tin : 5, 6, 13, 169, 234, 259, 336, 405,
537, 628, 638, 654, 683, 740, 753, 819, 899, 968, 977, 1064,
1071, 1210, 1225tt, 1374, 1391, 1420tt, 1617, 1679, 1691tt,
1699tt, 2013, 2226, 2558tt, 2697tt;
-ca Thin Cha : 1, 52, 202, 211, 236, 245, 257, 265, 291,
320, 356, 357, 426, 459, 473, 485, 505, 541, 646, 661, 689,
694, 705, 713, 735, 759, 770, 1050, 1127, 1997, 2782;
-cuc i Cha Gi-su : 125, 126, 149, 333, 411, 425, 438,
447, 478, 486, 512tt, 571tt, 754, 755, 786tt, 809, 1085, 1091,
1115, 1341, 1409;
-sinh hot ca Gio Hi : 78, 94, 130, 193, 334, 855, 860,
893, 899, 910, 1087, 1343, 1407, 1572, 1669, 2177, 2472; vnh cu : 55, 161, 184, 309, 324, 425, 458, 612, 679, 686,
893, 983, 988, 992tt, 1020tt, 1336, 1524, 1532, 1680, 1684,
1998, 2002, 2052, 2820;
-sinh hot x hi : 1148, 1152, 1882tt, 2069, 2207, 2410,
2419, 2442, 2459.
SNG LI / PHC SINH (Rsurrection / Ressuscit) : xem
PHC SINH.
S HI / KNH S (Crainte) : 635, 714, 1041, 1299, 1303,
1453, 1628, 1642, 1735, 1754, 1765, 1769, 1828, 1931,
1964, 1972, 2090, 2116, 2144, 2217, 2282.
SNG O / SNG M (s) (Dvotion) : 1178, 1676,
2101, 2208.
SUY NIM (Mditation) : 28, 197, 1154, 1162, 2186, 2588,
2699, 2705tt, 2729.
SUY PHC (s) (Soumission) :
-ca con ngi : 154, 341, 396, 517, 576, 786, 801, 1951,
1955, 2089, 2097, 2239, 2240, 2516, 2579;
-ca "Cha Ki-t" : 527, 532, 1009.
1216

S PHM (khoa) (Pdagogie) : 53, 122, 684, 708, 1145,

1609, 1950, 1964, 2339.
S MNG (Mission) :
-ca cc tng : 2, 551tt, 766, 858tt, 1223;
-ca Gio Hi : 6, 257, 730, 737tt, 782, 811, 849, 890, 913,
1201, 1538, 2246, 2818;
-i ti cc dn ngoi : 1122, 1533, 1565, 2044, 2419;
-ca Cha Ki-t, ca Cha Thnh Thn : 237, 244, 394,
430tt, 485, 502, 536, 606, 669, 689tt, 1108, 2600.
SC KHE (Sant) :
1293, 1421, 1459, 1509tt, 1532, 1900tt, 2010, 2117, 2185,
2250, 2275, 2288tt, 2710.
SC MNH (Force) : 1, 24, 37, 50, 104, 124, 131, 160,
201tt, 269, 272, 293, 302tt, 395, 405, 655, 661, 695, 712,
760, 819, 822, 851, 909, 929, 1002, 1218, 1285, 1293, 1299,
1303tt, 1353, 1375, 1394, 1421, 1432, 1460, 1496, 1504,
1508, 1518, 1520, 1550, 1566, 1586, 1615, 1624, 1642,
1687, 1704, 1722, 1803, 1805, 1808, 1811, 1831, 1902,
1930, 1963, 1972, 1998, 2013, 2044, 2054, 2057, 2083,
2119, 2196, 2173, 2304, 2309, 2338, 2517, 2584, 2610,
2837, 2846, 2848.

T
T DM (Fornication) : 1755, 1852, 2353, 2534.
T THUYT (Hrsie) : 465tt.
TI SN (cc) (Biens) : 17, 146, 293, 312, 360, 377, 412,
420, 622, 819, 831, 933, 947, 949tt, 952, 955, 1439, 1468,
1475tt, 1642tt, 1697, 1728, 1740, 1809tt, 1849, 1855, 1863tt,
1937, 1940tt, 1954, 2010, 2121, 2197, 2288, 2304, 2333tt,
2401tt, 2407tt, 2412tt, 2514, 2534tt, 2544, 2559, 2728, 2736,
2830, 2833, 2847.

1217

TI SINH (s) (Rgnration) : 784, 1141, 1215, 1262,

1270, 1587.
TAM NHT VT QUA (Triduum Pascal) : 1168.
TN TT / TT NGUYN (Infirmits): 517, 978, 1505,
1523, 1448, 2616.
TU NG N-E (Arche) : 845, 1094, 1219, 2058, 2130,
2578, 2676.
TNG TRNG (s) (Croissance) : 7, 94tt, 387, 766, 794,
798, 874, 910, 1049, 1102, 1210, 1303, 1308, 1392, 1700,
1731, 2003, 2010, 2041, 2186, 2227, 2343, 2651, 2820,
2847.
TM TNH / TM TRNG (Mentalits): 1634, 2105, 2727.
TN C (Nouveau Testament): 124tt.
TN PHONG (l)(Sacre): 1559.
TN TH / CNH CHUNG (ESCHTOLOGIE): 2771.
TN TH / HON TT (s)(Consommation): 77, 686, 769,
820, 969, 1045, 1079, 1083, 1096, 1164, 1274, 1769, 2586,
2749.
TP ON (Collge): 208, 210, 1765, 1866, 2257tt, 2302,
2577.
TP HP (s)(Assemble): 167, 751tt, 771, 946, 1092,
1097tt, 1141, 1144, 1167, 1174, 1329tt, 1348, 1372, 1383,
1880, 2178, 2585tt.
TT NGUYN / TN TT (Infirmits): 517, 978, 1505,
1523, 2448, 2616.
TN GI / DANH (Nom):
- gi tn Thin Cha: 40tt, 239, 254tt, 446, 2784;
- thnh danh do Thin Cha mc khi: 63, 203tt, 431tt, 446,
589, 1066, 2097, 2142tt, 2566tt, 2666, 2759, 2779tt, 2804tt,
2827, 2839, 2849, 2855;
- tn thnh ca ngi Ki-t hu: 2156tt, 2479.
TIC LY(Cne): 610tt, 832, 1323, 1329, 1340, 1350, 1366,
1403, 2816.
TIN BC (Argent): 2112, 2172, 2424tt.
1218

TIN CNG / TH LAO (Salaire): 1006, 2434, 2445.

TIN DNG / TRNH BY (Prsentation): 569, 1346,
1350.
TING GI (Appel): 1tt, 160, 545tt, 1011, 1036tt, 1142,
1165, 1261, 1396, 1424, 1427tt, 1572tt, 1604, 1644, 1669,
1692, 1719, 1878, 2012tt, 2053, 2158, 2207, 2232tt, 2348tt,
2367, 2465, 2550, 2566tt, 2791, 2831.
TING GI / TING NI (Voix): 33, 46, 79, 173, 391, 444,
535, 554, 635, 691, 697, 709, 719, 1001, 1038, 1158, 1174,
1558, 1776, 1779, 1795, 1954, 2002, 2058, 2071, 2259,
2589, 2659, 2701.
TIT DC (s)(Continence): 1650, 1832, 2349, 2350, 2370,
2520.
TIT (Temprance): 1809.
TM KIM (Thin Cha)(s)(Qute): 26tt, 285, 2566.
TIN (Croire): 26, 150tt, 154tt, 191, 313, 875, 891, 1062,
1068, 1814, 2087tt, 2112, 2781.
TIN (c)(FoI):
- ca cc tng : 84, 105, 171, 191, 245, 242, 440, 515,
641tt, 889;
- ca Gio Hi, tuyn xng, gio l: 11, 14tt, 26, 67, 88, 90tt,
114, 168, 172, 185tt, 235, 487, 598, 771, 836, 863, 890tt,
988, 1200, 1519, 1692, 1942, 2558, 2570;
- hnh vi ca c tin: 150, 222, 1200tt, 2098, 2502, 2570;
- nhn c hng thn: 144, 153tt, 683, 819, 1814tt, 2087tt,
2204, 2617, 2709, 2716;
- i sng c tin, s tr li ca con ngi: 131, 142, 150,
160tt, 273, 357, 548, 651, 1083, 1102, 1248, 1785, 1804,
2038, 2226, 2609, 2611, 2690;
- v cc b tch: 784, 977, 1122, 1253, 1303, 1327, 1510,
1644, 1656, 1680.
TIN (thiu lng)(Incrdulit): 494, 591, 643, 674, 678, 1851,
2089.
TIN LNH (ngi)(Protestants): 406.
1219

TIN MNG (Evangile): 2, 6, 75tt, 125tt, 514, 515, 1968,

2419, 2761tt, 2816.
TIN TNG (s)(Confiance): 39, 154, 215, 227, 301, 304,
396tt, 448, 1520, 2086, 2119, 2547, 2579, 2728, 2734, 2738,
2778, 2828. TN L (Dogme): 88tt.
TINH THN / THN KH (Esprit): 24, 37, 108, 153, 159,
202, 299, 471, 632, 651, 712, 730, 737, 892, 1216, 1643,
1764, 2082tt, 2098, 2100, 2196, 2628, 2705;
- trong tinh thn v s tht: 160, 1179;
- tinh thn v th xc: 327, 365, 901, 2185, 2515, 2702,
2733;
- cc thin thn: 331, 192, 434, 645;
- tm trng: 84, 887, 894, 1386, 1550, 1606, 1658, 2039tt.
TNH BN / N NGHA (Amiti): 277, 355, 396, 1023,
1030, 1395, 1468, 1865, 1939, 2010, 2347, 2359, 2480.
TNH CON CI / HIU THO (Pit Filiale): 2215.
TNH TRNG / BC (TAT): xem BC / TNH TRNG.
TNH YU (Amour):
- ca Thin Cha : 27, 210, 214tt, 257, 293, 299tt, 604tt, 733,
739, 1040, 1640, 1701, 2331, 2577;
- ca Thin Cha: 536, 539, 545, 1380, 1503, 1551, 1829;
- ca M Ma-ri-a: 501;
- v chng: 1608tt, 310, 459, 1604;
- ca con ngi: 166, 310, 459, 1604, 2448.
TNH DC ( Sexualit): 2332, 2336, 2337, 2353, 2360tt,
2370, 2395.
TNH THC / CNH GIC (Vigilance): 979, 1036, 2033,
2088, 2496, 2612, 2621, 2638, 2699, 2727tt, 2742, 2754,
2849, 2863.
TON CU / PH QUT (Universel / Universalit): xem
PH QUT / TON CU.
T PH (Patriarche): 60, 130, 205, 287, 528, 707, 839,
1297, 1610.
TI TM (ni)(Tnbres): 285, 409, 530, 2466.
1220

TI THNG (quyn)(Primaut): 304, 792, 881tt.

TI LI (Pch): 1, 165, 211, 270, 309, 311, 386tt, 392,
430, 457, 493, 523, 535tt, 587, 598, 608, 654, 729, 817, 845,
976tt, 1008, 1073, 1213tt, 1393, 1422tt, 1455, 1502tt, 1550,
1606, 1695, 2739, 1811, 1846tt, 1963, 1987, 1999, 2091,
2120tt, 2839, 2846.
TI NHN (Pcheur): 29, 208, 298, 392, 545, 588, 598,
827, 1038, 1224, 1423tt, 1446, 1459, 1470, 1609, 1846,
2317, 2616, 1677, 2728.
TI TRNG (Culpabilit): 1784, 2352, 2485.
TN GIO (Religion): 29, 107, 238, 839, 842tt, 1149, 2244,
2569;
- nhn c tn th: 1807, 1969, 2095tt, 2104tt, 2117, 2125,
2142.
TN KNH (Vnration): 1154, 1674.
TN TRNG (s)(Respect): 82, 209, 299, 341, 448, 818,
1004, 1125, 1269, 1466, 1738, 1789, 1900, 1929tt, 2101,
2145, 2148, 2152, 2188, 2206, 2214tt, 2241, 2259tt, 2276tt,
2284tt, 2350, 2403, 2407tt, 2415tt, 2488tt.
TN TH (Adortion): 245, 333, 347, 448, 528, 901, 971,
1078, 1083, 1178, 1185, 1378tt, 2096tt, 2143tt, 2502, 2626tt,
2691, 2781, 2807, 2855.
TN VINH (Glorifier): 273, 350, 434, 675, 690, 729, 1204,
1589, 2143, 2215tt, 2502, 2640, 2828.
TNG (ngi)(Aptre): 2tt, 75tt, 126, 171, 173, 194,
553, 611, 641tt, 659, 664, 688, 857tt, 873, 880tt, 949, 981,
1086tt, 1120, 1223, 1313, 1337, 1341, 1349, 1442, 1444,
1461, 1536, 1556, 1560tt, 1575tt, 2068.
TNG (vic, s)(Apostolat): 863tt.
TNG (thuc v) (Apostlique): 6, 75tt, 105, 120, 128,
186, 196, 242tt, 442, 750, 811tt, 815tt, 833, 857tt, 930tt,
1087, 1270, 1328, 1399, 1442, 1550, 1560tt, 1576, 2105.
1221

TT LNH (Bon): 299tt, 374, 385, 391, 843, 1604, 1749tt,

2516, 2535, 2589, 2828.
TT LNH (s)(Bont): 1, 53, 101, 214, 294tt, 299tt, 311,
339, 970, 1333, 1359, 1613, 1832, 1954, 2091, 2094, 2307.
TU S (Religieux): 897, 916, 925tt, 1174, 1203, 1462.
TUN L (Semaine): 560, 1163, 1166, 2174, 2186.
TUNG H / HOAN H (Acclamation): 559, 1154, 1345,
2760.
TUI TR / GII TR (Jeunes / Jeunesse): xem GII TR /
TUI TR.
TY TNG (tnh)(Subsidiarit): 1883, 1885, 1894, 2209.
TUYN XNG (Confession):
- tuyn xng c tin: 185tt, 200, 444, 449, 1634;
- b tch xng ti: 1424, 1452tt, 1480tt, 2840.
TUYN XNG (s)(Profession):
- tuyn xng c tin: 185tt, 440, 815, 837, 978, 988, 1064,
1229, 1298;
- tuyn khn cc li khuyn phc m: 873, 914tt;
- khn dng: 1672;
- ngh nghip: 2230tt, 2433.
TUYT HO / TRN LNH (Perfection) : 41, 147, 213,
302, 339, 815, 829, 915, 1305, 1374, 1641, 1704, 1731,
1770, 1084, 1827, 1953, 1965tt, 2015, 2289, 2377, 2550.
TUYTTHNG (v) (Excommunica- tion) : 1463, 2272,
2322.
T BN (ch ngha) (Capitalisme) : 2425.
T HU (quyn) (Proprit Prive) : 1295, 2211, 2378,
2401tt, 2412, 2421, 2431.
T T (chc, v) (Sacerdoce/ Sacerdotal): 63, 662, 782tt,
803, 871, 873, 893, 897, 941, 970, 1070, 1119tt, 1141, 1174,
1188, 1268, 1273, 1279, 1291, 1297, 1305, 1322, 1366,
1388, 1399, 1535, 1539tt, 1554tt, 1657, 1669, 2233, 2604,
1616, 1747, 1750, 1758, 2812, 2815.

1222

T TNG (Penses) : 616, 958, 1853, 1965, 2206, 2478,

2520, 2706, 2731.
T BI (lng) (Misricorde) : 1791, 1829, 2100;
-cng cuc t thin : 1460, 1473, 2185, 2300, 2447;
-t bi ca con ngi : 1781, 1829, 2100.
T B (Abandonner) : 2115, 2577, 2677.
T B (Abandon) : 305, 1851.
T DO (Libre) :
-Thin Cha : 50, 296, 300, 759, 2002;
-Cha Gi-su Ki-t : 609tt, 645;
-con ngi : 150, 166, 307tt, 377, 392, 396, 407, 488, 490,
600, 1009, 1033, 1625tt, 1632, 1642, 1733, 1738, 1742,
1860, 1901, 2002, 2008, 2102, 2238, 2304, 2339, 2343,
2353;
- ch t do : 1731;
-t do kt hn : 2390.
T DO (s) (Libert) : 33, 154, 160tt, 301, 311, 387, 396tt,
450, 782, 908, 922, 1036, 1250, 1439, 1559, 1628, 1705,
1707, 1730tt, 1749, 1782, 1784, 1828, 1861, 1883tt, 1902,
1907, 1915, 1972, 1993, 2002, 2007, 2211, 2223, 2228,
2236, 2239, 2245, 2310, 2339, 2356, 2359, 2370, 2402,
2431, 2492, 2494, 2498, 2526, 2736;
-ca Cha Ki-t : 609, 2749;
-tn gio : 1180, 1907, 2104tt, 2188, 2211.
T H : (s) (Abaissement) : 272, 472, 5020, 2748.
T NGUYN / T / HU : (Volontare) : 1731tt.
T ST (ti) (Suicide) : 2281tt.
T O (phc, s) (MARTYRE) : 297, 313, 523, 558,
1434, 2473.
TNG T (s) (Analogie) : 41, 114, 1211, 2500.
TNG NH (Commmoration) : 1163.
TNG NIM (Anamnse) : 1103tt, 1354, 1362.
TNG NIM (l, s) (Mmorial) : 559, 610, 1099, 1166,
1323, 1330, 1356tt, 1382, 1517, 1621, 2170.
1223

TH
THA (Rmission) : 404, 535tt, 610, 734, 981, 1122, 1363tt,
1365, 1393, 1846, 1989, 2616, 2838.
THA TH (s) (Pardon) : 578, 976tt, 1441, 2838tt,
THAM N (tnh) (Gourmandise) : 1866.
THAM D / D PHN VO (Participation) : 375, 505,
521, 618, 901tt, 1546, 1913tt.
THANH LUYN (Purifier): 42, 827, 856, 1023, 1393, 1428,
1474, 1676, 1723, 1847, 2527, 2711, 2779.
THNH CA (Cantique): 1611, 2619.
THNH HIN (s)(Conscration): 438, 538, 901, 916,
931tt, 1150, 1294, 1297, 1352, 1376tt, 1535, 1538, 1548,
1556tt, 1672.
THNH HA (s)(Sanctification): 190, 235, 781, 819,
824tt, 902, 928, 1070, 1087, 1152, 1297, 1328, 1352, 1360,
1522, 1540, 1586, 1622, 1637, 1668, 1670, 1692, 1989,
1995, 1999tt, 2427, 2813, 2828, 2858.
THNH KINH (li)(critures): 58, 78, 80tt, 101tt, 326, 688,
993, 1088, 1098, 1117, 1160, 1347, 1437, 2625, 2653,
2762tt.
THNH THN (Cha)(Esprit Saint):
- Ba Ngi: 189, 221, 232tt, 246, 251, 495, 648, 691, 1066,
1137, 2789;
- linh hng, hng n ca: 15, 77, 95, 105, 153, 739, 749, 819,
850, 1107, 1585, 1697, 1814tt, 1830tt, 1845, 1987, 2345,
2681, 2801;
- v cc b tch: 785, 1226, 1238, 1287tt, 1299, 1520, 1553.
THNH TH (Eucharistie): 611, 671, 737, 766, 790, 838,
864, 893, 950, 1000tt, 1074, 1094, 1097, 1106, 1113, 1118,
1162, 1210tt, 1322tt, 1392tt, 1436, 1517, 1524, 2120, 2177tt,
2643.

1224

THNH THI (Himne): 461, 954, 1090, 1162, 1177, 2588,

2675, 2678.
THNH THIN / S THNH THIN: (Saint / Saintet):
58, 67, 84, 93, 127, 156, 208, 273, 375, 398tt, 437, 438, 459,
476, 492, 564, 576, 598, 616, 627, 633, 670, 688, 709, 756,
773, 774, 781, 782, 785, 795, 800, 803, 811, 821, 823tt, 865,
901, 908, 914, 941, 946tt, 1023, 1030, 1054, 1090, 1128,
1141, 1161, 1173, 1179, 1330, 1331, 1370, 1426, 1428,
1434, 1475tt, 1695, 1709, 1768, 2011tt, 2045, 2074, 2142,
2155, 2156, 2173, 2227, 2475, 2518, 2683, 2807, 2809,
2811, 2814.
THNH VNH (cc)(Psaumes): 120, 288, 304, 702, 708,
716, 1081, 1088, 1154, 1156, 1176tt, 2579, 2585tt, 2625,
2637, 2762.
THAY CC BT PHN TRONG THN TH
(Trasplantation D'organes): 2296.
THAY TH (s)(Substitution): 615.
THN MT (s)(Intimit): 35, 237, 239, 376, 441, 921,
1776, 1997, 2143, 2354tt, 2390, 2492, 2521, 2577.
THN TH (Corps): 289, 364tt, 400, 901, 922, 990tt, 1004,
1503tt, 1643, 1681, 2031, 2185, 2289, 2301, 2332, 2370,
2516, 2523, 2702;
- n th Cha Thnh Thn: 2356, 2519.
THN TH CHA KI-T (Corps Du Christ):
- trong Thnh Th: 753, 948, 1003, 1244, 1331tt, 1426, 2120,
2618, 2643, 2824, 2837;
- trong Gio Hi: 4, 21, 556, 669, 737, 753, 771, 787tt, 817,
823, 872, 1108, 1140, 1174, 1267, 1362, 1396, 1988, 1997,
2003, 2041, 2617, 2637, 2782, 2850;
- Phc Sinh: 103, 466, 470, 476tt, 488, 606tt, 624, 641tt, 659,
690.
THN HIN (s)(Thophanie): 707.
THN HC (Thologie): 94.

1225

THN KH / TINH THN (Esprit): 24, 37, 108, 153, 159,

202, 299, 471, 632, 651, 712, 730, 737, 892, 1216, 1643,
1764, 2082tt, 2098, 2100, 2196, 2628, 2705;
- trong tinh thn v s tht: 160, 1179;
- tinh thn v th xc: 327, 365, 901, 2185, 2515, 2702,
2733;
- cc thin thn: 331, 392, 434, 645;
- tm trng: 84, 887, 894, 1386, 1550, 1606, 1658, 2039tt.
THN TNH (Divinit): 238, 245, 254, 256, 446, 465, 467,
503, 515, 653, 663, 684, 1374, 2789, 2807.
THN THOI (Mythe): 285, 498.
THN TRNG (s)(Prudence): 1586, 1788, 1805tt, 1906,
2088, 2104, 2109.
THP GI (Croix): 149, 160, 410, 421, 440tt, 517, 542, 550,
555tt, 585, 616, 662, 710.
THP GII / THP IU (Dcalogur): 1456, 1697, 1724,
1957tt, 2033, 2056tt.
THT NGHIP (Chmage): 2436.
THT VNG (Dsespoir): 844, 1501, 2091.
THU TM (s)(Rcapitulation): 518, 668, 2854.
THM KHT / DC VNG (Convoitise): 377, 400, 719,
1067, 1809, 2259, 2531tt, 2534tt.
THN THNG (s)(Pudeur): 2521tt.
TH (li)(Serment): 706, 2150tt, 2476, 2810.
TH (nhng li)(Jurons): 2149.
TH GIAN / TH GII (Monde):
- c m nhn, thu ha, ha gii, bin hnh: 450, 674,
845, 932, 1047, 1186, 1394, 1449, 1505, 2748, 2844, 2853;
- mi: 546, 655, 670, 732, 756, 916, 1043tt, 1589, 1687,
2717, 2769;
- v ti li: 29, 309tt, 388, 395, 401tt, 606, 613, 687, 729,
1008, 1433, 1851, 2061, 2097, 2354, 2538, 2852tt;

1226

- c sng to / vic sng to th gii: 31tt, 199, 212, 216,

238, 257, 283tt, 326tt, 337tt, 602, 760, 1077, 1218, 2174,
2779;
- s xy dng / cuc sng gia th gii: 79, 164, 303tt,
355, 360, 364, 373, 377, 571, 728, 769, 773, 782tt, 854, 873,
901, 909, 928, 977, 1068, 1083, 1533, 1562tt, 1742, 1809,
1882tt, 1941, 2044, 2104, 2337, 2365, 2401, 2407, 2438,
2545, 2548, 2818, 2820, 2831;
- s phn ca th gii: 314, 676tt, 769, 1001, 1046, 1403,
1680, 2371;
- th gii th ba: 2440.
THM SC (b tch)(confirmation): 695, 698, 900, 1113,
1119, 1210, 1212, 1233, 1242, 1285tt, 1288tt, 1525, 2769.
TH NGHIM KHOA HC (nhng)(Exprimentations
Scientifiques): 292, 2295, 2417.
TH KIN / NHN XEM (Vision): xem NH XEM / TH
KIN.
THIN CHA (Dieu):
- ca giao c / ca mc khi: 36, 50, 73, 101, 128, 203tt,
1102, 1150, 1776, 1962, 2056;
- s nhn bit Thin Cha: 27tt, 31tt, 1159;
- l ng To Ha: 27, 32, 279tt, 1703, 1718tt, 1730, 1934;
- l Cha: 151, 198, 232tt, 270, 422tt, 609, 1143, 1256, 2258,
2759tt;
- hnh ng / mun ca Ngi: 74, 105, 122, 257tt, 648tt,
751tt, 1103, 1884, 1950, 1996tt, 2559;
- cc thuc tnh ca Ngi: 40tt, 150tt, 200tt, 268, 385, 1878;
- s tn th dnh cho Ngi: 1077tt, 1123, 1148, 1164, 1325,
1544tt, 2084tt, 2568tt, 2639tt, 2759tt;
- l thm phn: 1020tt.
THIN NG (Paradis): 374tt.
THIN NIN K (thuyt) (Millnarisme): 676.
THIN SAI (thuyt) (Messianisme): 675.

1227

THIN THN, THIN S (Angel): 57, 148, 311, 326,

328tt, 391tt, 430tt, 490, 497, 515, 538, 559, 695, 719, 722,
760, 1034, 1161, 1846, 1994, 2566, 2676, 2851.
THIN (s)(Bien): 14, 33, 55, 224, 285, 291, 307, 310, 311,
312, 313, 324, 353, 356, 395, 396, 398, 409, 412, 257, 519,
681, 791, 798, 799, 856, 874, 886, 907, 917, 931, 945, 947,
952, 956, 998, 1038, 1039, 1266, 1460, 1499, 1524, 1601,
1618, 1620, 1697, 1700, 1704tt, 1723, 1732tt, 1742, 1751tt,
1765, 1776, 1789, 1803tt, 1828, 1863tt, 1888, 1900, 1954,
1955, 2002, 2039, 2054, 2094, 2173, 2201, 2239tt, 2248tt,
2339, 2343, 2347, 2353tt, 2381, 2444, 2489, 2500, 2541,
2548, 2671, 2690, 2727, 2737, 2847.
THING LING (Spirituel):
- hu th, thn th: 115, 355, 360tt, 821, 917, 999, 1146,
1179, 1268, 1308, 1324, 1331, 1370, 1460, 1532, 1582,
1886, 2014, 2031, 2100, 2121, 2241, 2337, 2434, 2500,
2690;
- hng n thin ling: 197, 1557, 1565, 1577, 1587;
- du hiu thing ling: 1280, 1293, 1297, 1304;
- cuc chin u thing ling: 405, 921, 2015, 1516, 2725.
THIT LP (s)(Institution): 76, 909, 1869, 1881, 1368,
1897, 1916, 2184, 2201tt, 2244, 2286, 2431, 2440;
- ca Thin Cha: 862, 880, 1205, 1560;
- cc tng v tha tc v khc L 858, 861, 874, 877, 880tt;
- chc thnh: 1540, 1551, 1554;
- cc b tch: 1084, 1114, 1117, 1210, 1446, 1511;
- Thnh Th: 611, 766, 1323, 1334, 1337tt;
- thut li vic lp php Thnh Th: 1353, 1362, 1365;
- Cu c: 576, 709, 2130;
- Gio hi: 759, 763tt, 837, 925, 927;
- Tn c, Giao c mi: 762;
- php hn phi: 1602tt, 1639, 1652, 2381;
- cc b tch: 1667tt;

1228

THIU ST / B QUA (Omission): xem B QUA / THIU

ST.
THA MN (Satisfaction): 616, 1423, 1448, 1458, 1459,
1460, 1494, 1740, 2362, 2457, 2487.
THNG BAN (s)(Communication):
- thng ban n sng: 79, 947, 1076, 1088;
- truyn thng x hi: 2488tt, 2525.
TH NGU TNG / NGU TNG (Idoltrie / Idole):
57, 1447, 2097, 2112tt, 2132, 2289, 2380, 2534, 2567, 2779.
THI GIAN (Temps): 484, 541, 600, 672, 702, 717tt, 1041,
1048;
- khi ht thi gian: 1042tt;
- phng v: 1163tt.
TH GHT (HAINE): 395, 1933, 2094, 2262, 2297, 2303.
TH LAO / TIN CNG (Salaire): 1006, 2434, 2445.
THU THU (ngi)(Publicain): 2631, 2839, 535, 574, 588,
2613.
TH TI / XNG TI (s)(Aveu)(de fautes): 1424, 1435,
1448, 1455tt.
TH DM (Masturbation): 2352.
TH GIO V CC MU NHIM (Mistagogie): 1075,
1233.
TH TO (Crature): 40tt, 213, 258, 260, 295, 300tt, 311tt,
326tt, 356, 395tt, 488, 671, 844, 970, 1148, 1214, 1265tt,
1394, 1703, 1884, 1930, 1951, 1992, 2095, 2113, 2416,
2500, 2628.
TH THAI (Conception): 536, 1703, 2270, 2274;
- v nhim: 490tt, 2853;
- trinh nguyn: 496tt, 505, 512, 964.
TH THCH (s)(Epreuve):
149, 164tt, 272, 395, 642tt, 672tt, 769, 901, 1473, 1508,
1742, 1808, 1820, 2847.

1229

THA TC V (Ministre): 9, 24, 132, 331, 553, 574, 830,

858, 873tt, 1088, 1120, 1142, 1175, 1367, 1442, 1461,
1536tt, 1668, 1684, 2004, 2039, 2600, 2636.
THA SAI (Missionnaire): 6, 688, 767, 828, 849tt, 854tt,
886, 927, 931, 1270, 1438, 2044tt, 2205.
THC HIN (s)(Accomplissement): 130, 148tt, 306, 351,
484, 497, 561, 580, 591, 624, 634, 652tt, 664, 670, 715, 729,
1088tt, 1093, 1138, 1168, 1285, 1335, 1403, 1494, 1544,
1562, 1627, 1886, 2053, 2068, 2102, 2175, 2213, 2317,
2366, 2619, 2625, 2676, 2750, 2804, 2857.
THNG XT (COMPASSION): 1506, 2448, 2571, 2575,
2715, 1843tt,.
THNG HI NG (SINODE): 887, 911.
TR
TRA TN (Torture) : 2297tt.
TRCH NHIM (Responsabilit) : 373, 597, 783, 819,
1036, 1269, 1309, 1578, 1731, 1981, 1869, 1902, 2115,
2203, 2223, 2282, 2368, 2439, 2835.
TRI T / DI T NY (Terre / Terrestre) : xem
DI T NY / TRI T.
TRI TIM (Coeur) : 27, 89, 94, 112, 125, 153, 158, 173,
208, 269, 298, 368, 435, 478tt, 534, 609, 655, 678, 689, 715,
759, 766, 782, 821, 826, 932, 964, 1082, 1098, 1430tt, 1610,
1614, 1658, 1697, 1716, 1718, 1723, 1742, 1776tt, 1818,
1848, 1853tt, 1956tt, 1965tt, 1990tt, 2070, 2073, 2176, 2302,
2336, 2517tt, 2541, 2544tt, 2558, 2562tt, 2581tt, 2608tt,
2697tt, 2710, 2729tt, 2848.
TR NH (Mmoire) : 113, 171, 335, 957, 1032, 1090, 1103,
1162, 1167, 1173, 1217, 1334, 1341, 1363, 1370, 1658,
1930, 2143, 2169, 2612, 2685, 2697, 2843.
TR TU (Intelligence) : 30, 89, 94tt, 108, 143, 154, 236,
283, 286, 299, 330, 341, 470, 785, 892, 1135, 1147, 1155,
1177, 1202, 1611, 1722, 1804, 1831, 1998, 2419, 2500,
2518;
1230

-ca Thin Cha : 271;

-v c tin : 156tt, 250;
-thing ling : 1095, 101.
TRINH KHIT (Virginit / Virginal): 437, 496tt, 526, 723,
922, 964, 1618tt, 1672.
TRINH N MA-RI-A (Vierge Marie): 144, 273, 452, 456,
467, 469, 470, 483tt, 695, 717, 721, 813, 829, 963tt, 1020,
1717, 2030, 2043, 2146, 2162, 2502, 2599, 2617, 2622,
2665, 2682, 2837, 2853.
TRNH BY / TIN DNG (Prsentation) : 569, 1346,
1350.
TRIU I / VNG QUYN (Rgne) : 392, 664, 671tt,
763, 865, 1579, 1615, 2046, 2750, 2759, 2818tt, 2855.
TRN LNH / TUYT HO (s) (Perfection) : 41, 147,
213, 302, 339, 815, 829, 915, 1305, 1374, 1641, 1704, 1731,
1770, 1804, 1827, 1953, 1965tt, 2015, 2289, 2377, 2550.
TRONG SCH (s) (Purete<213 ) ) : 574, 889, 2336, 2345,
2518, 2520tt, 2608.
TRM (n) (Vol) : 1958, 2400, 2408, 2412, 2453.
TR LI / HI CI (Conversion) : 160, 385, 442, 545, 591,
597, 639, 821, 981, 1036, 1041, 1072, 1098, 1206, 1229,
1248, 1375, 1422tt, 1427tt, 1470, 1472, 1502, 1637, 1792,
1848, 1856, 1886tt, 1963, 1989, 1993, 1999, 2092, 2581tt,
2608, 2708, 2731, 2784, 2795.
TRI / TRI CAO (Ciel / Cieux) : 198, 212, 279tt, 290tt,
325, 440, 456, 4504, 525, 544, 553tt, 659tt, 669tt, 954tt,
1023tt, 1042tt, 1326, 2691, 2794tt, 2824tt.
TR (cc nhn c ) (Cardinales) (vertus) : 1805tt, 2341.
TRUNG GIAN (ng, s) (Mdiateur / Mdiation) : 64, 618,
771, 846, 956, 970, 1023, 1369, 1544, 1546, 2574, 2674.
TRUNG TM (Foyer) : 1633, 1656, 2210, 2223tt, 2436.
TRUNG THNH (s) (Fidle / Fidlit) :
-ca Thin Cha : 81, 86, 207, 210tt, 346, 484, 710, 1061,
1334, 1640, 1642, 2346, 2465, 2474, 2570;
1231

-ca con ngi ta : 821, 828, 1061, 1064, 1206, 1502, 1550,
1574, 1611, 1624, 1634, 1643tt, 1832, 2044, 2101, 2147,
2156, 2182, 2213, 2223, 2340, 2350, 2363tt, 2787.
TRUYN CHC THNH (vic) (Ordination) : 1538,
1554tt.
TRUYN DY (li) (Prcepte) : 574tt, 768, 1456, 1950,
1955, 1960, 1973, 2036, 2053, 2071, 2180, 2185, 2214,
2262, 2488.
TRUYN TIN (Annonciation) : 148, 430, 484, 490, 494,
965, 2617, 2674.
TRUYN THNG (x hi) (Communication) :
-thng truyn n sng : 79, 947, 1076, 1088;
-x hi : 2488tt, 2525.
TRUYN THNG (Tradition) : 75tt.
TR T (vic) (Exorcisme) : 517, 550, 1237, 1673.
TRNG LO (cc) (Presbytres): 1461, 1510, 1516, 1538,
1554, 1562.

U
UY QUYN (Autorrit)
-ca Thin Cha : 156, 688, 1381, 1441;
-ca / trong Gio Hi : 67, 85, 88, 551tt, 873tt, 1125tt, 1140,
1551, 1563, 1578, 1673, 1792, 2035tt, 2179;
- ca con ngi : 1441, 1880, 1897tt, 1930, 1951, 2155,
2199, 2234tt, 2266, 2273, 2308, 2316, 2406, 2420, 2429,
2498.
C HIP (Oppression) : 1739, 2448.
C AO (Dsir) :
-s thin, hnh phc : 1707, 1718tt, 1765, 1970, 2535, 2548,
2764;
-xu : 37, 548, 2302, 2336, 2351, 2380, 2515;

1232

-Thin Cha, Cha Thnh Thn : 27tt, 2541tt, 2589, 2632,

2737, 2784.
V
VN HA (Culture) : 24, 110, 172, 285, 361, 755, 814, 835,
854, 887, 909, 1075, 1097, 1145, 1149, 1202tt, 1267, 1603,
1668, 1740, 1882, 1908, 1915, 1937, 1957, 2184, 2344,
2434, 2438, 2444, 2493, 2663, 2779, 2820.
VNG LI / VNG PHC (Obissance): 851tt, 915, 968,
1269, 1567, 1733, 1900, 2053, 2216tt, 2240tt, 2313;
-ca c tin : 143tt, 291tt, 489, 494, 851, 891, 968, 1125,
1205, 1776, 1790, 1831, 1850, 1862, 1992, 2060, 2073,
2087, 2098, 2340, 2515, 2570, 2716;
-ca Cha Ki-t : 461, 475, 532, 539, 612tt, 908, 1009tt,
1850, 1825.
VP PHM (c) (Scandale) : 1938, 2282tt, 2326, 2353tt,
2489.
VT HY SINH (Victime) : 457, 604, 1367, 1566, 1586.
VI PHM / LI PHM (Transgression) : 2069.
V / NGI (Hypostase) : 251, 252, 468.
VIN MN (s) (Plnitude) : 5, 65, 213, 244, 423, 474, 528,
536, 674, 819, 824, 1026, 1042, 1287, 1313, 1555, 1824,
1953, 1974;
-ca cc thi i : 128, 221, 422, 484, 702, 717, 721, 763,
2598tt;
VINH QUANG (Gloire) :
-ca Thin Cha, ca c Kit : 208, 210, 241, 245, 257,
293, 337, 374, 423, 525, 555, 572, 628, 659tt, 690, 730,
1727, 1992, 1059, 2781;
-mai sau trn tri : 280, 326, 331, 697, 705, 769, 865, 916,
966, 1003, 1042, 1323, 1402, 1821, 1550, 2584;
-lm vinh hin : 259, 449, 1077, 1162, 2157, 2416, 2639.
1233

VINH TNG CA (Doxologie) : 1103, 2641, 2760, 2855.

VNH CU / VNH CU TNH (Eternel / Eternit) : 33,
215, 488, 679, 1404, 2159;
-Thin Cha : 32, 101, 108, 240, 257, 290, 426, 600, 769,
850;
-s sng, n cu , giao c, tnh yu, hnh pht... : 64, 126,
163tt, 220, 617, 662, 762, 988tt, 1020, 1034, 1116, 1130tt,
1257, 1472, 1612, 1703, 1817, 1832, 1861, 1951, 2371.
V KH (Arme / Armement) : 2243, 2266, 2309tt, 2438.
V HNH (Invisible) :
-Thin Cha v hnh : 42, 142, 241, 299, 477, 515, 681,
1159, 1701, 2502;
-cc n sng : 774;
-cc thc ti : 279, 325, 331.
V NHIM (Immacul) : 796, 1544.
V NHIM THAI (Immacule Conception) (c Ma-ri-a) :
490tt, 2177.
V N (Ingratitude) : 2094.
V TN GIO (Irrligion) : 2110, 2118tt.
V THN (thuyt) (Athisme) : 2123tt, 2424.
VU KHNG (Calomnie) : 2477, 2479, 2507, 2539.
V TR (Univers) : 279, 325, 341.
VUI (Joie) : 30, 163, 301, 425, 523, 545, 644, 736, 787, 953,
1029tt, 1172, 1293, 1334, 1387, 1439, 1642, 1657, 1697,
1720, 1765, 1804, 1820tt, 1832, 1971, 2015, 2094, 2185,
2188, 2233, 2362, 2500, 2546, 1657, 2676, 2683, 2819.
VNG VNG / BN (s) (Persverance) : xem BN
.
VNG QUC (Royaume) : 160, 395, 436, 526, 541tt, 577,
659, 664, 669, 676, 709, 732, 736, 763tt, 782, 865, 981,
1023, 1042, 1050, 1086, 1107,1130, 1151, 1164, 1168, 1187,
1215, 1225, 1263, 1335, 1339, 1386, 1403, 1427, 1443,
1470, 1503, 1505, 1587, 1599, 1617, 1680, 1689, 1716,
1234

1720, 1817, 1861, 1942, 1967, 2159, 2546, 2565, 2603,

2612, 2632, 2660, 2683, 2770, 2816, 2830, 2837.
VNG QUYN / TRIU I : xem TRIU I.
VT QUA (Pque) : 1169, 1334, 1338, 1340, 1363tt.

X
X HI (Social) :
-cu trc, i sng, bi cnh: 24, 57, 387, 407, 409, 899, 907,
1093, 1146tt, 1571, 1603, 1740, 1869, 1879tt, 1905tt, 1928tt,
2032, 2069, 2105, 2109, 2124, 2184tt, 2207, 2286, 2288,
2317, 2356, 2424, 2430, 2434, 2479, 2525, 2663, 2832;
-gio hun ca Gio Hi v x hi : 2198, 2422.
X HI (cng ng) (Socit) : 336, 395, 771, 816, 837,
854, 899, 912, 1023, 1049, 1090, 1372, 1603, 1639, 1880tt,
1958, 2006, 2105tt, 2188, 2203, 2207tt, 2234tt, 2263tt, 2288,
2344, 2385, 2421, 2431tt, 2486, 2493, 2820.
XC THT (Chair) : 51, 101, 151, 372, 423, 456tt, 466, 521,
626, 728, 787, 988tt, 1384, 1392, 1528, 1605, 1615, 1643,
1852, 2335, 2364, 2514tt, 2534, 2602, 2733, 2749, 2796,
2819, 2846.
XU XA (Mauvais) : 2153, 2850tt.
XUT PHT (Procession) :
-ca Cha Thnh Thn : 245tt, 254, 2784;
-rc kiu (procession liturgique) : 1154, 1350, 1378, 1674.
XC DU (s) (Onction) : 91, 438, 690, 695, 698, 739,
1113, 1241, 1289tt, 1293tt, 1499tt, 1514, 2769.
XC DU THNH (s) (Chrismation) : 695, 1113, 1242,
1289.

1235

XNG TI / TH TI : xem TH TI.

Y
Y PHC (Vtements) : 1216, 1243, 1297, 2522.
Y S (Mdecin) : 1421, 1456, 1484, 1503, 1848, 2377, 2397,
2491.
/ HNG (Intention) : 110, 154, 771, 1750tt, 2073,
2117, 2125, 2149, 2152, 2269, 2277, 2282, 2482tt, 2517,
2520, 2534;
-v cc b tch : 1128, 1256, 1466, 2382, 2391.
CH (Volont) : 30, 51, 143, 154, 176, 271, 294, 307, 330,
341, 348, 406, 462, 470, 475, 482, 494, 506, 616, 532tt, 555,
06, 612, 760, 831, 847, 967, 978, 986, 1009, 1014, 1026,
1029, 1066, 1077, 1098, 1256, 1260, 1277, 1281, 1288,
1332, 1520, 1559, 1620, 1628, 1643, 1662, 1704, 1731,
1734tt, 1804tt, 1834, 1850, 1863, 1901, 1930, 1991, 2013,
2038, 2059, 2063, 2071, 2103, 2116, 2222, 2233, 2278,
2294, 2358, 2375, 2408, 2422, 2453, 2518, 2559, 2564,
2575, 2589, 2600, 2620, 2638, 2677, 2708, 2728, 2750,
2759, 2784, 2800, 2804, 2822tt, 2855.
NH (ca Thin Cha) (Dessein) (de Dieu) : 1, 7, 50tt,
112, 117, 158, 205, 235, 257, 280, 294, 302tt, 331, 33, 387,
426, 474, 502tt, 571, 599tt, 686, 716, 751tt, 841, 1008, 1013,
1043, 1066, 1079, 1083, 1602tt, 2062, 2336, 2387, 2426,
2571, 2600tt, 2683, 2738, 2823.
THC H (Idologie) : 2294, 2425, 2523.
YU UI (s) (Faiblesse) : 28, 272, 273, 306, 387, 540,
741, 853, 896, 990, 1264, 1426, 1508, 1550, 1589, 1784,
2285, 2448, 2602, 2630, 2777.

1236

MC LC
Th gi TGM Phao-l NGUYN VN BNH
Li gii thiu ca Gio quyn Gio Phn
Vit tt
Tng hin kho tng c tin
Li m u
PHN TH NHT

TUYN XNG C TIN

ON TH NHT

"TI TIN" - "CHNG TI TIN"

Chng mt : Con ngi "C kh nng"n nhn Thin
Cha
Chng hai : Thin Cha n gp con ngi
Mc 1 : Mc khi ca Thin Cha
Mc 2 : Lu truyn Mc khi ca Thin Cha
Mc 3 : Thnh kinh
Chng ba : Con ngi p li Thin Cha
Mc 1 : Ti tin
1237

Mc 2 : Chng ti tin
ON TH HAI

TUYN XNG C TIN KI-T GIO

NHNG BN TUYN XNG C TIN
Chng mt : Ti tin knh Thin Cha l Cha
Mc 1 :" Ti tin knh c Cha Tri l Cha php tc v
cng, dng nn tri t "
Tit 1 : Ti tin knh c Cha Tri
Tit 2 : Cha Cha
Tit 3 : ng Ton Nng
Tit 4 : ng Sng to
Tit 5 : Tri v t
Tit 6 : Con ngi
Tit 7 : S sa ng
Chng hai : Ti tin knh c Gi-su Ki-t, Con mt Thin
Cha
Mc 2 :"Ti tin knh c Gi-su Ki-t,l Con Mt c
Cha Cha, cng l Cha chng ti"
1238

Mc 3 : Bi php c Cha Thnh Thn, m Ngi xung

thai sinh bi b Ma-ri-a ng trinh
Tit 1 : Con Thin Cha lm Ngi
Tit 2 : "...Bi php Cha Thnh Thn m Ngi xung thai,
sinh bi B Ma-ri-a ng trinh"
Tit 3 : Cc mu nhim cuc i c Ki-t
Mc 4: "c Gi-su Ki-t chu nn i Phng- xi- Phila-t, chu ng inh trn cy thnh gi, cht v tng xc".
Tit 1 : c Gi-su v It-ra-en
Tit 2 : c Gi-su chu cht trn thnh gi
Tit 3 : c Gi-su Ki-t c mai tng
Mc 5 :" c Gi-su Ki-t xung ngc t tng, ngy th ba
bi trong k cht m sng li "
Tit 1 : c Ki-t xung ngc t tng
Tit 2 : Ngy th ba Ngi t trong k cht m sng li 249
Mc 6 : c Gi-su ln tri ng bn hu c Cha Cha
php tc v cng
Mc 7 : "Ngy sau bi tri, Ngi li xung phn xt k
sng v k cht"
Chng ba : Ti tin knh c Cha Thnh Thn
1239

Mc 8 : " Ti tin knh c Cha Thnh Thn "

Mc 9: " Ti tin c Hi Thnh Cng Gio "
Tit 1 : Hi Thnh trong nh ca Thin Cha
Tit 2 : Dn Thin Cha, Thn Th c Ki-t, n Th
Cha Thnh Thn
Tit 3 : Hi Thnh Duy Nht, Thnh Thin, Cng Gio v
Tng Truyn
Tit 4 : Cc Ki-t hu - c cu phm trt, gio dn, i sng
thnh hin
Tit 5 : Mu nhim cc Thnh hip thng
Tit 6 : c Ma-ri-M c Ki-t, M Hi Thnh
Mc 10 : " Ti tin php tha ti "
Mc 11 : "Ti tin xc loi ngi ngy sau sng li "
Mc 12 : " Ti tin c s sng i i "

1240

PHN TH HAI

CC B TCH
ON TH NHT

NHIM CC B TCH
Chng mt : Mu nhim Vt Qua trong thi ca Hi
Thnh
Mc 1 : Phng v - Cng trnh ca Thin Cha Ba Ngi
Mc 2 : Mu nhim Vt Qua trong cc B Tch ca Hi
thnh
Chng hai : Hp mng Mu nhim Vt Qua
Mc 1 : C hnh phng v ca Hi Thnh
Mc 2: Mt mu nhim nhiu hnh thc c hnh

1241

ON TH HAI

BY B TCH CA HI THNH
Chng mt : Cc b tch khai tm Ki-t gio
Mc 1 : B tch Thnh Ty
Mc 2 : B tch Thm Sc
Mc 3 : B tch Thnh Th
Chng hai : Cc b tch cha lnh
Mc 4 : B tch Thng Hi v Giao Ha
Mc 5 : B tch Xc Du Bnh Nhn
Chng ba : Cc B Tch xy dng cng on
Mc 6 : B tch Truyn Chc
Mc 7 : B tch Hn Phi
Chng bn : Nhng c hnh phng v khc
Mc 1 : Cc B Tch
Mc 1 : L nghi An Tng

1242

PHN TH BA

I SNG C TIN TRONG C KI-T

ON TH NHT

N GI LM NGI , SNG TRONG

THNH THN
Chng mt : Phm gi con ngi
Mc 1 : Con ngi l hnh nh ca Thin Cha
Mc 2 : Thin Cha gi chng ta n hng hnh phc ch
thc
Mc 3 : T do ca con ngi
Mc 4 : Tnh lun l ca cc hnh vi nhn linh
Mc 5 : Tnh lun l ca nhng am m
Mc 6 : Lng tm
Mc 7 : Cc nhn c
Mc 8 : Ti li
Chng hai : Cng ng nhn loi
Mc 1 : Con ngi v x hi

1243

Mc 2 : Tham gia vo i sng x hi

Mc 3 : Cng bng x hi
Chng ba : Thin Cha cu : L lut v n sng
Mc 1 : Lut Lun l
Mc 2 : n sng v cng chnh ha
Mc 3 : Hi Thnh l M v Thy

ON TH HAI

MI IU RN
Chng mt : " Ngi phi yu mn c Cha,
Thin Cha ca ngi, ht lng,
ht linh hn v ht tr khn ngi".
Mc 1 : iu Rn Th Nht
Mc 2: iu Rn Th Hai
Mc 3 : iu Rn Th Ba
Chng hai : "Ngi phi yu thng ngi thn cn nh
chnh mnh"
Mc 4 : iu Rn Th T

1244

Mc 5 : iu Rn Th Nm
Mc 6 : iu Rn Th Su
Mc 7 : iu Rn Th By
Mc 8 : iu Rn Th Tm
Mc 9 : iu Rn Th Chn
Mc 10 : iu Rn Th Mi

PHN TH T

KINH NGUYN KI-T GIO

ON TH NHT

KINH NGUYN TRONG I SNG KI-T

HU
Chng mt : Mc khi v cu nguyn
Mi ngi c mi gi cu nguyn
Mc 1 : Trong Cu c
Mc 2 : Khi thi gian n k vin mn
Mc 3 : Trong thi ca Hi Thnh
Chng hai : Truyn thng cu nguyn
1245

Mc 1 : Nhng ngun mch ca kinh nguyn

Mc 2 : Con ng cu nguyn
Mc 3 : Dn n kinh nguyn
Chng ba : i sng cu nguyn
Mc 1 : Nhng hnh thc cu nguyn
Mc 2 : Cu nguyn l mt cuc chin u

ON TH HAI

LI KINH CHA DY : KINH LY CHA

Mc 1 : "Bn tm lc ton b Tin Mng"
Mc 2 : "Ly Cha chng con trn tri"
Mc 3 : By li nguyn xin

1246