You are on page 1of 21

H Phng Trnh

n Thi I HC
2015

Tc gi : Nguyn Th Duy

www.MATHVN.com

Tuyn tp 42 H phng trnh N THI I HC 2015


Tc gi : Nguyn Th Duy

Li ni u : Cng nh tiu ca bi vit , th bi vit ny gm 42 h phng trnh v t n thi


I HC nm 2015 gm :
1)
2)
3)

Phn I. Cc bi ton s dng phng php : nhn t , lin hp , n ph , hm s.


Phn II. Cc bi ton s dng phng php nh gi.
Phn III. Phn tch hng i hai bi ton Khi A v Khi B nm 2014.

Ton b cc bi ton di y l do su tm trn cc mng x hi v li gii l do tc gi ca bi vit


Nguyn Th Duy trnh by. Hi vng v mong mun cc bn c c nhiu phng php gii h cng
nh nhng phng n i mt khi gp n bin bi ton h phng trnh tr nn n gin ha v
gii quyt n mt cch d dng.

Phn I. Cc bi ton s dng phng php : nhn t , lin hp , n ph , hm s.


x 2 y 2
2
1

x y xy
Bi ton 1. Gii h phng trnh : xy
x 2 y 2 1 1 x 2 2x

x y
Li gii. iu kin : x y 0 ; xy 0
Phng trnh u ca h phng trnh c vit li thnh :

x y

x y 1
2
1
2

2 0
xy
x y xy
xy
x y
x y 1
x y 1 x y 1 2 1x y

0 2
2
xy
x y
x y x y 0
Vi x y 1 th xung phng trnh hai chng ta c :

2xy

x, y

2 7
1 7
y
x
3
3
3x 2 4x 1 0

2 7
1 7
y
x
3
3
2
2
Vi x y x y th xung phng trnh hai chng ta c :

1 2x x 2 x 2 y 2

1
2 x 1
2
x y2

x 1
0 2

2
x y 1

x 1
ptvn

y 0

2 7 1 7 2 7 1 7
;
;
;

3
3

3
3

Vy h phng trnh cho c nghim : x , y

3
3
2

x y 3x 6x 3y 4 0
Bi ton 2. Gii h phng trnh :
x 1 y 1 x 6 y 6 x 2 5x 12y

Li gii. iu kin : x ; y 1

Phng trnh mt tng ng vi :

x 3 3x 2 6x 4 y 3 3y x 1 3 x 1 y 3 3y y x 1
Th vo phng trnh hai ta c :

www.DeThiThuDaiHoc.com

x, y

www.MATHVN.com
2

x 1 x 2 x 6 x 7 x 7x 12
x 1 x 2 2 x 6 x 7 3 x
x 1

x 6
x 2

x 4 0

x 2 2

x 7 3

2x 8

x 2 0
suy ra :
x 6 0

Do x 2 nn

x 1
x 2 2

x 2
x 2 x 6
x 6
1
x 4

2 x 7 3
2
x 7 3
x 2 2
x 2 2
x 6

T suy ra x, y 2, 3 l nghim duy nht ca h phng trnh


2
2

2x xy x 1 x 3y y x y 2
Bi ton 3. Gii h phng trnh : 2
4x y 2 4xy 6x 3y 2 0

x, y

2
2
Li gii. iu kin : 2x xy x 1 0 ; x 3y y 0

X l phng trnh hai chng ta c :

y 2x 1
4x 2 y 2 4xy 6x 3y 2 0 2x 1 y 2x 2 y 0
y 2x 2
Vi y 2x 2 th xung phng trnh hai th :

4x 2 x 1 4x 2 x 2 3x

3x
4x 2 x 1 4x 2 x 2
1
1
4x 2 x 1 4x 2 x 2 2 4x 2 x 1 3x
x
x
x 0

2x 4x 2 x 1 3x 2 1 2
2 x 1
2
2
4x 4x x 1 3x 1

4x 2 1 4x 2 3x 2 3x 1 .

Vi y 2x 1 th xung phng trnh hai th :

2
3
2 1
Do h phng trnh c nghim x, y 1, 0 ; ,
3 3

xy 2 x y y
xy x y
Bi ton 4. Gii h phng trnh :
x 1 y xy x x 2 4

tng gii tng t trng hp trn ta c x

Li gii. iu kin : x, y 0 ; xy x y
Chng ta c :

xy x y

x, y

xy 2 0

xy 2 x y y xy x y

xy 2 y

x y 0

x y

x y
y xy 2
1

y
xy x y
xy 2 y
x

y
xy 2 y
xy x y

4
4
2
x 1 x 1
T phng trnh hai : y xy x x
2 2
x 1
x 1

www.DeThiThuDaiHoc.com

x y y xy 2

www.MATHVN.com
y xy 2

Hay ni cch khc : y xy 2 0

xy x y

x y

xy 2 y

Do t phng trnh mt x y 0 suy ra th xung phng trnh hai ta c :

x y 1
x y 0

3
2
1 17
x

2
x

3
x

0
x

2
Vy h phng trnh ban u c nghim k trn

x 2 2 xy 1 2 y 2 6 2y 2

Bi ton 5. Gii h phng trnh :


2
2
x y y 1 5
Li gii. iu kin : xy 1 ; y 2

x, y

Cng cho theo v ca h phng trnh ta c :

x 2 5 2 xy 1 2 y 2 6 2y 2 x y

y 1
2

x 2 5 2 xy 1 2 y 2 7 2y 2 x 2 2y 2 2xy 2y
xy 1 y 2 y xy 1

xy 1 y 2 xy y 1 0

1
xy y 1 0 xy y 1
1 0
xy 1 y 2

xy 1 y 2

Vi xy y 1 kt hp vi phng trnh hai chng ta c :


xy y 1

xy y 1

2
2


1
1
1 ; 2 1,
x y y 1 5 x , y 2,1 ; 1 2,

2
2 2


xy 1 ; y 2

Vy h phng trnh ban u c nghim k trn

2y 2 4xy 3y 4x 1 3 y 2 1 y 2x

Bi ton 6. Gii h phng trnh :


y 1 y 2x 2 y x 1

Li gii. iu kin : y 1 ; y 2x

Bnh phng phng trnh hai ta c : 2


Phng trnh mt c vit li thnh : 2y 2

x, y

y 1y 2x 1 y 1y 2x 14
3y 1 4x y 1 3 y 1y 1y 2x

T hai iu trn suy ra :

y 2

1
3
y 1
2y 3y 1 2 y
y 1 2y 1 3 y 1
y 5

2
4 y 1

4
41 5 23
Do h phng trnh cho c nghim x , y , ; , 2
72 4 24
2

x 3y 1 x y 2x 2y 1 8

Bi ton 7. Gii h phng trnh :


x 5 2 x y 9y

Li gii. iu kin : x y ; 2y 1

www.DeThiThuDaiHoc.com

x, y

www.MATHVN.com

a x y
2x 2a 2 b 2 1
2

x y a
t b 2y 1
x 3y 2b 2 a 2 2 khi h phng trnh tr thnh :
2
2y 1 b
a, b 0
x 9y a 2 4b 2 4

2
2
2
2

a 2b 1 a b 2a 1 b 8
a 2b 1
a 1

2
2
2
2
a 2b 1 a b 2a 1 b 8
a 2a 1 4b 2
b 1

x y 1
x 2
Do suy ra :
l nghim duy nht ca h phng trnh

2y 1 1
y 1

y 1 x y x y 1 y x 2

Bi ton 8. Gii h phng trnh :


x, y
x y2 8 y x 2 8 8

Li gii. iu kin : x y 0 v x

a x y

t
a 2 b 2 x khi phng trnh mt ca h phng trnh tr thnh :
b y

1 a a 2 1 b a 2 b2 2 a 1 b 1 a b 2 0

Phng trnh hai ca h phng trnh c vit li thnh :

x y 2 8 8 y x 2 8 x 2 y 2 8 16x y 2 8 64 y 2 x 2 8

x 2 2x y 2 8 y 2 8 0 x y 2 8
a
x
b
Vi
x
Vi

x
y2 8
x

1
y
ta
c
:

y2 8
x

ta c :

Vi a b 2 0

0 x y2 8

x y 1
x 4, 5

y 3, 5
y2 8
y 1 y2 8

y 1

x 3

y2 8
y 1

x y y 2 0 phng trnh v nghim v x y y 0

9 7

2 2

Kt hp vi iu ta c nghim ca h phng trnh l x, y 3,1 ; ,

x y 2 x y 2xy 4

Bi ton 9. Gii h phng trnh :


2
2
xy x y 8 x y 4x y 1 4y x 1
Li gii. iu kin : x, y 1

x, y

Phng trnh mt c vit li thnh : x y 4 x 2 y 2 2xy x y 4 2xy

p dng bt ng thc Cauchy ta c :

2x 2 y 1 x 2 4y 4

4x y 1 4y x 1 x 2 y 2 4 x y 8

2
2y 2 x 1 y 4x 4

T iu trn v kt hp vi phng trnh hai a c :


T 1 v 2 suy ra : x y 4 x y 12 x y 16 0 x y 4

xy x y 8 2 x 2 y 2 4 x y 8 6 x y 2xy x y 16 12 x y
2

www.DeThiThuDaiHoc.com

0 x y 4

www.MATHVN.com

2x y 1

Du = xy ra khi v ch khi 2y x 1 x y 2 l nghim duy nht ca h phng trnh


x y 4

x y 2y 1 x y 5

x, y

Bi ton 10. Gii h phng trnh :

y 2 2 xy y

Li gii. iu kin : x y 0

a x y

b 2y 1

a 2 b 2 x y 1 , khi phng trnh mt tr thnh : a 2 b 2 a b 4

T cch t, ta c :
2
a x y

x y a

a 2b 2 a 2 b 2 x y 1 x y 2y 1 2xy 2y 2y 2 1

2
2
y

b 2y 1

Mt khc , t phng trnh hai : 2xy 2y 2y 2 4 nn suy ra a 2b2 a 2 b 2 3 .


Do ta c h phng trnh :

a 2 b 2 a b 4
a b 1
2
a b 2 a 2b 2 3

x 2
l nghim duy nht ca h phng trnh ban u

y 1

x y

Bi ton 11. Gii h phng trnh :

y y x y 1 x xy y 2

x 2y 3x 2 2x 2 3x

x, y

y 1 0

Li gii. iu kin : x y 1

a x y

khi phng trnh mt tr thnh :


b y

ab a b ab a b

1 ab a b 1 a b 1 a b 1 ab a b 1

Vi ab a b 1 ta c :

y 1
xy y 2 1 x y y xy y 2 1 x x y 1 y 1 y 1 0
x y 1

t t

y 1 0 y t 2 1 th xung phng trnh hai chng ta c :

x
x t 1 3x 2 2x 3x t 0 t 1 x 3 t 1 x 2 0
x

y 1 1 1

y 1 1 2

TH1. Vi y 1 th vo phng trnh ta c : x 1 hoc x 2

TH2. Vi x y 1 th vo phng trnh ta c :

2 y 1 0 y 1 0 y 1
y 1 y 1 1 1 y 1 y 1 2 y 1 1 0 v nghim v VT 0

y 1

y 1 1 2

y 1

y 1

Vy h phng trnh cho c nghim x, y 1,1 ; 2,1

www.DeThiThuDaiHoc.com

www.MATHVN.com

y 3 2 y 1 x y 2y 1

Bi ton 12. Gii h phng trnh : 3


y y 2 y 2 2y 2 y x y y 2x

Li gii. iu kin : x y . Khi phng trnh hai c dng :

y y x y

x, y

y y x y 1
y y x y 2 0
y y x y 2

X l phng trnh mt chng ta c :

y 1
x y 0 2
y y 1 2 x y
Vi y 1 th xung phng trnh hai suy ra x 0

Vi y 2 y 1 2 x y ta c :

y 1 y

y 1 2 y 1

y 2 y 1 2 x y
y 2 y 1 2 x y

H phng trnh :

y 2 y2 y 1 0
2y 2y x y 2

y 2 y 1 2 x y
y 2 y 1 2 x y

H phng trnh :
3
y y 2 3y 4 0
2y 2y x y 4

1.

2.

Kt hp vi iu kin, nghim ca h phng trnh ban u tha mn iu trn

x 1 x y x y 1 x 9

Bi ton 13. Gii h phng trnh :


x 2 2x 4 x 2 xy xy y 17

Li gii. iu kin : x y v x 0
a x y

b x

x, y

khi phng trnh mt tr thnh : a b 2 1 b a 2 1 9

Mt khc phng trnh hai c biu din di dng :

a b 21

ab a b a b 9

Khi h phng trnh cho tng ng


ab 2 a b 21 2ab

t u 1 9

t a b

ut t 9

u 2

t
, do ta c :
u 2 t 21 2u
t 3
u ab

u 2 t 21 2u

x 2 xy 2

2x y 21 ab 2

Vy nn

x y , x l nghim ca phng trnh :

X 1
X 2 3X 2 0

X 2

x 1
x 4
or

y 3
y 3

Da vo iu kin kt lun h phng trnh ban u c nghim x, y 1, 3 ; 4, 3

x 3 3y 3 3x 2y xy 2 x 3y

Bi ton 14. Gii h phng trnh :


2x 1
3
2
3
3x 36y 1 x 3 27y
x

Li gii. iu kin : x, y
Chng ta c :

www.DeThiThuDaiHoc.com

x, y

www.MATHVN.com

x 3 3y 3 3x 2y xy 2 x 3y x 3y x 2 y 2 x 3y 0

x 3y x y 1 0 x 3y x 9y x 3 27y 3
2

Th vo phng trnh hai ta c :

3x 3 4x 2 1 3 x 6 2x 3 x 2 3x 3 3x 2 x 1 3 x 6 2x 3 x 2 x 2 x

x 1 3x 2 1

x 6 2x 3 x 2

x 1 3x 2 1 0
2

3 x 6 2x 3 x 2

x 1 3x 1 x

x 6 2x 3 x 2

Do h phng trnh c nghim l : x, y 1,

x 6 2x 3 x 2

x x2 x

x2 0

ptvn

x x2 x

x 4 2x 2 y 2 y 3 16 2x 2

Bi ton 15. Gii h phng trnh :


2 x y x 1 2 x y 11

Li gii. iu kin : x 0 ; x y 11 0

Phng trnh mt cho tr thnh :

2
2

1 1
1 1
1
,
,
;

;
3 3 3 3
3 3 3

x, y

2x 6 x 4y 2 16y 3 2x 2y 3 2 x 6 8y 3 x 2y 2 x 2 2y 0

2 x 2y x 2x y 4y
2

x y x
2 2

2y 0 x 2 2y

Vi x 2 2y th xung phng trnh hai chng ta c :

x 2 2x 1 x x 2 2x 22

x 0

x 2 2x 3 x 1 x 2 2x 22 5

x 1 x 3

x 1
x 1

x 1x 3

x 2x 22 5
2

Mt khc :

x 3

x 3

x 3

x 2 2x 22 4

x 1
x 2 2x 22 5
x 2 2x 22 5
1
Do x 1 y l nghim duy nht ca h phng trnh
2
2

y 1 2x y x x xy 0
Bi ton 16. Gii h phng trnh : 2
x y 2 2xy 3x 2 0

Li gii. iu kin : 2x y

Xt phng trnh mt , ta c :

y 1 2x y x
y 1 x 1

x xy 0 y 1

x 1

0 x 0

x, y

2x y y 1 x 1 x 2 y 1

2x y x 1 2x y

Mt khc , t phng trnh hai : 3x 2 x y

x 1

2x y

0 x 0 hay x 1 2x y 0 suy ra

x y
y 1 x 1 2x y x y 2x y 2
x y 2 2xy 2x y

www.DeThiThuDaiHoc.com

www.MATHVN.com
2
2

x y 2xy 2x y
x 2
2
Kt hp vi phng trnh hai ta c : x y 2 2xy 3x 2 0
y 0
x y ; 2x y

Vy x, y 2, 0 l nghim duy nht ca h phng trnh ban u


Bi ton 17. Gii h phng trnh :

y 1
x2 1 y 1 2

2
2
2

x 4y x 1 6 5 x 1 1

x, y

1 y 1

Li gii. iu kin : x 2 1 ; y 1

a x 2 1 0

x 2 a 2 1

h phng trnh cho tr thnh :

2
y

1
b

2
2
3
2
3

a b b 2
ab b 2
ab b 2
3
3
2
a 4ab 2 6 5a 2b
a 4ab 2 3ab 2 3b 3 5a 2b
a 4b 2 5 a 6 5a 1 ab

2
2
3

a 3b
ab b 2
a b a 3b 0

a 3
3
2

2
3
2
2
3
ab b 2
ab b 3 2
b 1

a 7ab 5a b 3b 0

2
x2 1 3

a 3

x 10
Vi
khi ta c :

x, y 10, 2 ; 10, 2
b

1
y

2
y

x, y

x x y x y 2y 2y 3 1

Bi ton 18. Gii h phng trnh :


8x 2 8y 2 x 3 y 3 3 8y 2x 2 3x 1

Li gii. iu kin : x y 0 ; y 0
T phng trnh mt chng ta c :

x x y x y 2y 2 2y x 2 xy 2y 2

x y 2y 0

x y

x y x 2y
0
1
x 2y
0
x y 2y

2
y

1
Mt khc vi iu kin : x y 0 ; y 0 th x y y
0 nn v nghim
x y 2y
Vi x y 0 th phng trnh hai tr thnh :

x y

8x 2 8x 3 8x 2x 2 3x 1 4 x 2x 2 3x 1

2x 1

1
3 13
x
4

x 1 7 1

4
3 13 3 13 7 1 7 1
;
;
;

Vy h phng trnh ban u c nghim : x , y

4
4
4

2 2x 2 3x 1 1

2 2x 2 3x 1 4x 1

www.DeThiThuDaiHoc.com

www.MATHVN.com

2
x y x 1 x 1 x y
Bi ton 19. Gii h phng trnh :
2
x 2 x 1 y y x 1 0

x, y

Li gii. iu kin : x 1 ; x y x 1 0
t t

x 1 0 x t 2 1 khi phng trnh mt tr thnh :

t2 t y 1 t2 t 1 y2 t2 t y 1 t 1 t2 y2

t t y 1 t 1
2

y t

y t y t 0

t t y 1 t 1
2

t t y 1 t 1
2

y t y t 0

T phng trnh hai chng ta c :

x 1 1 y2 y

Do suy ra c : 1 y t
ta c : y t y

x 1 0 y y 2 0 y 0;1 y t 0

t 2 t y 1 t 1 0 hay ni cch khc t phng trnh mt

x 1 th xung phng trnh hai th :

y x 1 0
y x 1 0
5 5 5 1

3
x, y 1, 0 ;
,

2
2
2

2
y 2y 1 0
y 1 y y y 0

Do vy h phng trnh c nghim k trn

y 3 y 4 3x x 2 x 2

Bi ton 20. Gii h phng trnh :


x y 5 x y 2y 4 0

Li gii. iu kin : x y ; x 2

x, y

a x y
a b 2 2y khi phng trnh hai tr thnh :
b x y 0
a 5 b a b 2 4 0 a b 1 b 2 5b 4

a b 1 b 1 b 4 a b 4 x y 4 x y
Mt khc , xt phng trnh mt chng ta c :

y3 y x 2 4

y3 y
y3

x 2 3 x 2 2

3 x 2 4 x 2 2
x 2 1 x 2 1 y x 2 1
x 2

Do h phng trnh ban u tr thnh :


2
2

x y 4 x y

x 2 y 2 x 2 y 2
y 1 y 2 y 1 y 2

y 1 x 2
x 2 y 1 0
x 2 y 1 0

2
2
2
y 2 y 1 y 2 3y 3
x 3

y y 1 y 3y 3
y 2

y 2
x 2 y 1 0
x 2 y 1 0
x 2 y 1 0

Kt hp vi iu kin , h phng trnh c nghim duy nht x, y 3, 2

x y 1 x x y 2
4x 2 9y 2 16 9xy 7x 9y

Bi ton 21. Gii h phng trnh :

Li gii. iu kin : x y 1www.DeThiThuDaiHoc.com

x, y

www.MATHVN.com

a x y

t
a 2 b 2 1 x khi chng ta c : pt 1 a b a 2 b 2 1 2
b y 1

Vi iu ta t th a 2b 2 xy y y 2 x mt khc t phng trnh hai ta c :

4x 2 16x 16 9 xy y y 2 x 4 x 2

9a 2b 2

2a 2 2b 2 2 3ab
2x 4 3ab

2
2
2a 2b 2 3ab 0
2x 4 3ab 0
Nh vy h phng trnh cho tr thnh :

2
2
2
2

a b a b 1 2
a b a b 1 2
or
2
2
2a 2b 2 2 3ab
2a 2b 2 2 3ab 0

Gii hai h trn bng phng php n ph cho ta nghim ca h ban u l : x, y 2, 2 ; 2,1

y 2 8x 9 3 xy 12 6x 1

Bi ton 22. Gii h phng trnh :


2
2 x y 10x 6y 12 y x 2

x, y

2
Li gii. iu kin : x 2 ; y 0 ; y 8x 9

X l phng trnh hai ta c :

2 x y

10x 6y 12 y x 2 2 x y

2 x 2y

x 2y

x 2 y 0 x 2y x 2

x 2

x 2 y

10x 6y 12
2

2 x 2y

x 2 y

x 2 y

y 0 y x 2 0

Vi y x 2 th nn phng trnh mt ta c :

x 2 4x 13 3 x 2 4x 12 1 x 2 y 4
S d phng trnh cui dng phng php t n ph ta s gii quyt d dng. Do h phng

trnh ban u c nghim duy nht x, y 2, 4

x y 1 y x 1 1
x 2y 2 16x 16y 12 20xy

x, y

Bi ton 23. Gii h phng trnh :


Li gii. iu kin : x, y 1

a x 1 0
x a 2 1

t
khi phng trnh mt tr thnh :

y b2 1
b y 1 0

1 b b 2 1 a 1 ab a b a b 1 a b ab 1 1

Xt phng trnh hai :

x 2y 2 16x 16y 12 20xy xy 2

16 x y 1 16xy xy 2

16 xy x y 1

Mt khc : a 2b 2 x 1 y 1 16 xy x y 1 16a 2b 2 nn ta c :

xy 2

16a 2b 2 xy 2 4ab a 2 1 b 2 1 2 4ab

a 2b 2 a 2 b 2 4ab 1

Cui cng ta c h phng trnh :


a b ab 1 1

a 0, b 1

a 1, b 0

Vy h phng trnh c hai nghim k trn

www.DeThiThuDaiHoc.com

x, y 1, 2

x, y 2,1

www.MATHVN.com

Bi ton 24. Gii h phng trnh :

2x y 4x 2y 1 x 2y 2 xy x 3 y 3 7x 2

2
x y 2 x 2 y 2 xy 2 yx 2

x, y

Li gii. iu kin : x 2 y 2 ; xy y x 0
T phng trnh mt ta c :

2 4x 2 y 2 2x y x 2y 2 xy x 3 y 3 7x 2
x 2y 2x y x 2y 2 xy x 3 y 3 0
2


x 2y 2x y x y y x 0
x y x y y x 2 y x 0

x 2 2y 2 2x y x 2 y 2 x y y 2 x 0
2

x 2 y y2 x

x 2 y 2 y2 x 0

x y 0
x 2 y y2 x 0 x 2 y y2 x
x y 1
TH1. Vi x y 0 th xung phng trnh hai ta c :
x 0
2x 2 2x 3 x x 1 0
x, y 0, 0 ; 1, 1
x

TH2. Vi y x 1 th xung phng trnh hai ta c :

2x 1 2x 2 2x 1 x 2 x ptvn
Phng trnh trn d dng chng minh v nghim bng phng php bnh phng hai ln do h
phng trnh cho c hai nghim k trn

x 7y

Bi ton 25. Gii h phng trnh :


2 1 y
Li gii. iu kin : x

x y 7x

y 8 2xy x y

x 2 2x 1 2x 1 y 2

x, y

2 1 ; y 0

Phng trnh mt cho tr thnh :

x 7y

y x y
t a

y 7x

x x y

x y
;b
y

8 2

x y
y
x y
x
6

6
8 2
y
x y
x
x y

x y
a 2 b 2 1 do ta c :
x

2
2

1
a b 1
a b 2
2
a b

2
ab a b 6 a b 8 2ab
a b 1
2

Vi x y v 0 x 1 th xung phng trnh hai ta c :

x y

x y
x y
x

x 2 2x 1
2 2x
2
2
x

2
x

1
x

2
x

5
x 2 2x 5
x 2 2x 1 2
2

2 2x
2 2x
x 2 2x 1 2
2
2
x 2x 5 2x x 2x 1 0 x y 6 1

2 1x

x 2 2x 1 x 2 2x 1 x 2 2x 1

Vy nn h phng trnh c nghim duy nht x, y

6 1, 6 1

www.DeThiThuDaiHoc.com

www.MATHVN.com

x x 2 x 1 y y2 y 1 1

Bi ton 26. Gii h phng trnh :


2
2
x y 3
Li gii. iu kin : x, y
Trc ht x 1 nhn xt khng l nghim ca h phng trnh , do ta c :

x, y

x 2 x 1 y y2 y 1 1 x 1 y y2 y 1 x 2 x 1 x
x
x2 x 1

x 1
x 1

Chia c hai v ca phng trnh cho x 1 ta c : y y 2 y 1

R rng n y s xy ra hai tnh hung :


2

x
x x
a) Nu x 1 0 chng ta c : y y y 1


1
x 1
x 1 x 1

x 1 y x 0 kt hp vi phng trnh hai th :

x 1 0
1
1
x 1 5 y 1 5

2
2
x 1 y x 0
1
x 1 5 y 1 1 5
x 2 y 2 3

2
2

x
suy ra
x 1

v f y f

n y xt hm s f t t t 2 t 1 l hm s n iu trn

b) Vi trng hp x 1 0 ta cng s khng nh c x 1 y x

x 1

Tm li t phng trnh mt chng ta c :

y x 1 x
1
1
1
nghim x, y 1 5 ; 1 5 ; 1 5
2
2
2

do h phng trnh ban u c hai

; 21 1 5

xy 2 2 2y 2 x x 2 4y 2 3

Bi ton 27. Gii h phng trnh :


y x y 1 y2 2 x 1 1

x, y

Li gii. iu kin : x 2 4y 2 3 ; x 1 0
Phng trnh hai ca h phng trnh c vit li thnh :

y 1

y 1

x 1 1

1
x 1 1

S d c iu trn l ta i xt hm s f t t
Vi y

f y 1 f

x 1 1 y x 1

1
l hm s ng bin trn tp xc nh ca n.
t

x 1 th vo phng trnh mt chng ta c :

x x 1 2 x 2

x2 x 2 x 2

x 2 4x 1

x 2 4x 1

x 3 2

2
2
2
2
x x 2 x 2 x 4x 1
x 3 2
3
x 0
2
6x 16x 16x 0

www.DeThiThuDaiHoc.com

www.MATHVN.com

Do h phng trnh ban u c nghim duy nht x, y 0,1

2
4x 2 1
2
2
2x 3 4x 2x y 3 2y
x
Bi ton 28. Gii h phng trnh :
3 3
2
2 3 2y x 2x x 2

2x 1

Li gii. iu kin : x 0 ; x

x, y

1 1
3
; y
2 2
2

Vi iu kin x 0 th phng trnh mt tr thnh :

4x 2 1
2x 3 4x 2x y 3 2y
x
3
4 1
2 2 4 2y 3 2y 3
x x
x
3 3
1
1
1 2 3 1 1 3 2y 3 2y
x x
x
x
3
3

1
1
1 1 3 2y 3 2y
x
x

1
; b 3 2y phng trnh c vit li thnh :
x

1
a 3 a b 3 b a b a 2 ab b 2 1 0 a b 1

x
2
a 21 b 43 b2 1 0

1
Vi 2 3 2y 1 th xung phng trnh hai chng ta c :
x

t a 1

x 1

3 2y

x 3 2x 2 x 2
1
2x 1 1 3 x 3 2x 2 x 2
2x 1
x
3
3

1
1
2 3
2
1
1 3
2
2
2 1 1 1 1 1 1 3 1

x
x
x
x
x
x
x
x

Lp lun tng t nh trn hoc xt hm s f t t 3 t trn


3

d dng cho ta :

1
2
1
2
5 1
3 5
1 3 1 1 1 x
y
x
x
x
x
2
4

5 1 3 5
,
l nghim duy nht ca h phng trnh
Kt hp vi iu kin suy ra x , y
2

x 1 1 2y xy 2 xy y x 1

Bi ton 29. Gii h phng trnh :


x, y
1 4 2x
2 2
x
y

x 1

Li gii. iu kin : x 1 ; y 0
Phng trnh mt chia c hai v cho y x 1 ta c :

x
x 1

1
2
y

Ly pt 2 pt 3 chng ta c :

www.DeThiThuDaiHoc.com

2x
x 1

www.MATHVN.com

1 4 2x
x
1
2x
x

2 2 2
2
y
x 1
x 1 y
x 1
1
4
2x
x
1
2x
x

4
y
x 1
x 1
x 1 y
x 1
x
4
x 4
x

4 x 4
0x 4
x 1
x 1
x 1

T d dng tm c nghim ca h phng trnh ban u

x 4 y x2 y 1

Bi ton 30. Gii h phng trnh :


2
2 x y 6x 2y 4 y x 1

Li gii. iu kin : x 0 ; 4 y 0

x, y

Ta s i x l phng trnh hai nh sau :

2 x y

6x 2y 4 y x 1

2x 2 4xy 2y 2 6x 2y 4 y x 1 2 y x 1

2 x 1 2y x 1 y 2 x 1 y 2 y x 1

2 x 1y

x 1 y

0 y x 1 0

Vi y x 1 0 thay vo phng trnh mt ta c :

x 3 x x2 x 2

x 1 x x 2 3 x x 2 3x 1 0

x 3x 1
2

x 1 x

x 3x 1
2

x 2 3x 1 0

x 2 3x

1
1
x 2 3x 1 1

0
x 1 x x 2 3 x

1
x 2 3x 1 0 x
3 5
2
3 5 5 5 3 5 5 5
,
,
;

T suy ra h phng trnh c nghim x , y


2
2

2
2

Phn II. Cc bi ton s dng phng php nh gi.

3 2x 2y x 4y 2 x 4 1 2x 2 y 4

Bi ton 31. Gii h phng trnh :


2
1 1 x y x 3 x 3 x 2y 2

Li gii. iu kin : x, y

2
6
4
4
4 x y 1 2x x y
Vit h phng trnh cho li thnh :
2
1 1 x y x 3 x 3 x 2y 2

x, y

Ly phng trnh hai tr cho phng trnh mt ta c :

4 x y 1

4 x 2y 1

1 1 x y

x 3 y2

x y
2
x y 1
x y 1

www.DeThiThuDaiHoc.com
2

1 1 x y

Th li , suy ra x y 1 l nghim www.MATHVN.com


duy nht ca h phng trnh

y 2 4x 1 2 3 4x 8x 1

Bi ton 32. Gii h phng trnh :


40x 2 x y 14x 1

Li gii. iu kin : 14x 1 ; y

x, y

Chng ta c :
3

Mt khc theo bt ng thc AM GM ta c :


3

4x 8x 1 2y 14x 1 y 2 4x 1 2 40x 2 x

4x 8x 1 2y 14x 1

8x 1 .1 2y

14x 1
2

1
8x 1
8x
1 y 2 14x 1
3
2

2
3
y 2 4x 1 2 40x 2 x 8x 1
2
2
2
2
y 4x 1 2 40x x
3

8x .

1
3
y cng l nghim duy nht ca h ban u
;y
8
2

1
1
2

1 2xy
1 2y 2
Bi ton 33. Gii h phng trnh : 1 2x
x, y
x 1 2x y 1 2y 2

9
Do du = xy ra khi v ch khi x

Li gii. iu kin : 0 x , y

1
2

Trc ht , ta i chng minh bt ng thc :

1
1 2x 2

1
1 2y 2

2xy 1

1 2xy

Tht vy , theo bt ng thc Bunhiacopxki chng ta c :

1
1

1 2x 2
1 2y 2

1
1
4
2

2
2

1 2y 1 2xy
1 2x

2
2 x y 2xy 1
1
1
2

0
0
1 2x 2 1 2y 2 1 2xy
1 2x 2 1 2y 2 1 2xy

Du = t c khi v ch khi x y vy th nhim v cn li khng h kh khn vi phng trnh


hai :
9 73 9 73 9 73 9 73
2
9 73
x 1 2x x 1 2x x
x, y
,
,
;

36
36

9
36
36
36

Do h phng trnh cho c hai nghim k trn

x 2 2x 2 y 2 4y 2

Bi ton 34. Gii h phng trnh :


6x y 11 10 4x 2x 2 0

Li gii. iu kin : y 2 4y 2 0 ; 2x 2 4x 10 0
p dng bt ng thc AM GM chng ta c :

www.DeThiThuDaiHoc.com

x, y

www.MATHVN.com

14 4x 2x

4 10 4x 2x 2

y 6x 11 10 4x 2x
2

2
4
Rt gn ta c : 4 y 6x 11 14 4x 2x x 10x 2y 15 0

Tip tc cho phng trnh mt chng ta c :

x 2 2x 2

y 2 4y 2

y 2 4y 2
2x 2 4x y 2 4y 3 0
2

Cng v vi v ca hai phng trnh trn ta c :

3x 2 6x y 2 6y 12 0 3 x 1 y 3

x 1

0
y 3

Kt hp vi iu kin suy ra h phng trnh c nghim duy nht k trn

x 2 xy 3y 2 y xy

Bi ton 35. Gii h phng trnh :


2x
y2

1 y
1 2 x
Li gii. iu kin : 2 x 0 ; y 0

x, y

Nhn xt y 0 khng l nghim ca h phng trnh nn chng ta c :


2

x x
x
pt 1
3
y
y y

Vi x y th vo phng trnh hai ta c :

Theo bt ng thc AM GM :

2x

1 2x

2 x

x2

1 2x

x
1x y
y

1 x

v vy ta c :

25 x 1
2x 2
1 9
1 9
g x

x 1
x 1
5x 2 8
2 8
8 5x
1 2x
1 9
1 9
g x g 2 x x 1 2 x 1 1
2 8
2 8
Du = xy ra khi x 1 suy ra x y 1 l nghim duy nht ca h phng trnh
x2

2 y 2 24
0
x 4 x 1 y
Bi ton 36. Gii h phng trnh :
2y 2 1
5x y 5 1 x y 6

x, y

Li gii. iu kin : x 1 ; 5x y 5 0 ; 2y 2 1 ; 1 x y
t t

x 1 0 , trc ht ta c nh gi sau :

t 2

0 t 2 4t 4 t 2 4t

2y 2 1
2
2y 1
2
2y 1
2y 2 1

49
49
y 4 2
y4
2
2y 1
2y 1

y 4 49
0

2y

1 y 4 49 y 5

y 4 49
5t y y t 6 , theo bt ng thc Bunhiacopxki ta c :
www.DeThiThuDaiHoc.com

Ta vit phng trnh hai li thnh :

www.MATHVN.com
2

1
1
5t y y t
5t 2 y
5y 5t 2 1 .6y 36 5t 2 y y t 2 6
5
5

5t 2 y 5 y t 2

t 2
x 5
Du = t c khi v ch khi :
l nghim duy nht

y 5
y 5
y 5

ca h phng trnh ban u



4
5 x2
x 3
x, y
Bi ton 37. Gii h phng trnh :
x y
4y 2 3x 8 5xy 5y

Li gii. iu kin : x, y 0
S dng cc nh gi cho phng trnh mt th :

4
4
2
4
8
2
2 2
2x
5 x2
2x
2 1 x
2x

x y
x y
x y 4
x y

4 x y
2

4
8
5 x2
x 3 x y 4 2x x y 4 8
x 3 2x
x y
x y 4

x 2 xy 4x 3x 3y 12 2x 2 2xy 8x 8 0 x 2 xy x 3y 4 0

*
* *

Phng trnh hai thun tin nh gi th a thnh : 5xy 5y 4y 2 3x 8 0

Ly * * * suy ra :

x 2 xy x 3y 4 5xy 5y 4y 2 3x 8 0 x 2y 2

0 x 2y 2

Vi iu kin bt ng thc xy ra th x y 2 l nghim duy nht ca h phng trnh


2

7
1
2
2
x 1 2 x y 4
2 x y4
Bi ton 38. Gii h phng trnh :
x x 2 3y 2 3

Li gii. iu kin : x, y

p dng nh gi ca bt ng thc AM GM ta c : x 4 y 4

y2

x, y

1
2

4
x y
x 2 y2

Do t phng trnh mt ta c :

y2

7 7
1
7
4
2 x 2 y2 2 x 2 y2
4
2 2 x y
2

2 x 2 y2

x 2 y2 2

x 3
x 3
2
2
2
2
x 3y x 6x 9

y 3 2x

Bnh phng phng trnh hai : x x 2 3y 2 3

Kt hp vi nh gi : x 2 y 2 2 x 2 2x 3 2 x 1

0x 1

i chiu vi tt c iu kin du = xy ra suy ra x y 1 l nghim duy nht ca h ban u

x 1 2 y 2 3 x 2x 1

Bi ton 39. Gii h phng trnh :


1
3x 2 x y x 2 x

2
Li gii. iu kin : x, y 0
H phng trnh cho tng ng vi :

www.DeThiThuDaiHoc.com

x, y

x 1 2 y 2 3www.MATHVN.com
x 1 2 y 2 3 x 2x 1
x 2x 1

2
2
1
5x 2 x 1 2y x 2 x
3x x y x 2 x

p dng bt ng thc AM GM chng ta c :

2x 1 4x 2
2x 1
2x 1 x 2 2x 1 y 2
3
2
2x 2 4x 2 2y 2 2x 1 2x 2 6x 1 2y 2 0
3

2.4x . 2x 1

V t phng trnh hai ta c iu sau :

5x 2 x 1

2y x 2 x y 2 x 2 x 5x 2 3x 1 y 2 0

Do vy 2. 5x 2 3x 1 y 2 2x 2 6x 1 2y 2 0 2x 1

1
3
y
. l
2
2

0x

nghim duy nht ca h phng trnh


Bi ton 40. Gii h phng trnh :

2x 2 4y 2

4
xy

x 1 xy

2 3
x y 1
y x

x, y

3x 2y 5 2x x y 3 x y 3

Li gii. iu kin : x 0 ; y 3 0

Phng trnh mt ca h cho tng ng vi :

2x 2 xy 4y 2 4

2x 3y x x y y

4xy 4y 2 2x 2 3xy 4

4xy 4y 2 2x 2 3xy

2x

3xy xy y 2

Phng trnh hai c vit li thnh :

x x y3

2 x y 3 x y 3 2 x y 3

x y 32 x x y 3 2 x y 3

x y3

Kt hp hai iu trn suy ra x, y 4,1 l nghim duy nht ca h phng trnh

Phn III. Phn tch tng hai bi ton khi A v B nm 2014

x 12 y y 12 x 2 12

Khi A.2014. Gii h phng trnh :

x 3 8x 1 2 y 1

x, y

Li gii. Ni chung trn mng xut hin kh nhiu li gii cho bi ny nhng bi vit ny l ca
ring ti nn ti s em nhng g m mnh phi i mt vi cu h ny trong phng thi. V hi vng
n c ch cho cc bn khi c bi bit ny. Trc ht , khi nhn cu h ny ti phi mt ti 1,2 pht
nh hng cn phi lm g. Cc bn cng vy , hy dnh vi pht nhp n. Vic quan trng u
tin l tm iu kin ca bi ton : x 2 12 2 3 x 2 3 ; y 1 mt cng vic nh nhng
cho ta 0,25 im u tin. Tip theo ta nn lm g, l quan st tng phng trnh v r rng
phng trnh hai khng h c mi lin h g nn ti tm hng phng trnh mt. y l mt
phng trnh i xng l v con s 12 ng thi cng nh hai bin x, y u c s xut hin x , x 2 v

y , y nn nu t z y th phng trnh mt tr thnh : x 12 z 2 z 12 x 2 12

www.DeThiThuDaiHoc.com

n y th ti ngh ngay n tngwww.MATHVN.com


ca bt ng thc AM GM m khng quan tm iu g khc
c bit l iu kin dng bt ng thc :

x 2 12 z 2
2
x
12

x 2 12 z 2 z 2 12 x 2

2
2
2

x
12

z
12

12

2
2
z

12

x
2
2
2
z 12 x

2
Du = s xy ra khi v ch khi : x 2 z 2 12 y 12 x 2 th xung phng trnh hai ta c :

x 3 8x 1 2 10 x 2
n y li khai thc mt trong nhng k nng gii h phng trnh l nhm nghim. R rng
iu ti ngh n lun l cn phi l mt s chnh phng cng l kinh nghim i thi. Ta cn x l
sao cho 10 x 2 l mt s chnh phng. Vy th c th xy ra hai trng hp sau : x 2 1 ; x 2 9
v th li gi tr ca bin s thy x 3 tha mn nn ti s ngh n vic lin hp nh sau :

x 3 8x 1 2 10 x 2 x 3 8x 3 2

x 3 x 2 3x 1

2 x 3 x 3

10 x 1
2

10 x 2 1

2x 6
x 3 x 2 3x 1
0

2
10 x 1

Nn ci phng trnh cn li s v nghim l v : x 2 3x 1 0 nhng suy ra n v nghim ch


t ti cn iu kin x 3 0 nhng bc u tin ti lm ch c : x 2 3 0 nn bi lm ca ti
n y c vn . Vn ch iu kin cht ca x ti kim tra li v du hi c t ra cho
ti l : Cha c x 0 th lm sao m c th p dng bt ng thc AM GM v nu chng minh
c x 0 th ti gn nh hon thnh bi ton. Tht vy :

y 12 y 12 x 2 12 x 12 y 12 y 12 x 2 0 x 0
Vy l mi chuyn coi nh xong. Trnh by vo giy thi cn thn. Ti c im trn vn cho bi
ton ny

1y x y x 2 x y 1 y

x, y
2y 2 3x 6y 1 2 x 2y 4x 5y 3

Li gii. Trc ht , ta nn tm iu kin ca bi ton l : x y 0 ; x 2y ; 4x 5y 3 .


Khi B.2014 . Gii h phng trnh :

Tip tc ta s i phn tch bi ton. Quan st tng phng trnh mt v nhn thy s c bit
phng trnh hai. N khng qu rc ri nh phng trnh hai nn ti hi vng s tm ra c iu g
. phng trnh mt xut hin hai cn thc

x y ;

y nn tng ca ti s l a

a x y

nhng ci phc tp v n gin qua php n ph ph cn thc. t

v mt im ng

b y
ch y l hng t x ng mt mnh nn ti s a mi lin h gia a, b v x th tht tnh c ta
c c : a 2 b 2 x do phng trnh mt c vit li thnh :

1 b a a
2

b2 2 a 2 1 b

Oh, mt phng trnh hai n a, b c s i xng r rng nn ta s tip tc i tm nhn t hay chnh l
khm ph mi quan h gia a, b . lm cng vic ny , ti ngh rng kiu g n cng c dng :
b ma n nn vi mi a b do s i tm c m, n . u tin n gin chn a 1 hay b 1
th tht tnh c y ti li c iu lun ng. Ak ra phng trnh kia s c vit di dng :

a 1b 1 f a, b 0 nhng ti cha bit f a, b nh th no c. V cng da phng trnh


www.DeThiThuDaiHoc.com

www.MATHVN.com

kho lo nhm li c nh sau : a 1 b 1 a b 2 0 . V a, b 0 nn a b 2 0 s v


nghim v ch cn hai trng hp sau :
TH1. Ta nn i t ci n gin trc l vi b 1 y 1 th xung phng trnh hai. D dng

thy x, y 3,1 l nghim ca h phng trnh


TH2. Vi a 1 x y 1 x y 1 th xung phng trnh hai ta c : 2y 2 3y 2 1 y
n y mi chuyn phc tp hn rt nhiu v khng c nghim p. Thc s l mt im
nhn ca bi ton ny. Bi ti i thi khng th hon thnh c n , ng bun. Nu c lm li
ti s lm nh sau : trc ht vic c my tnh cm tay ti s dng chc nng SHIFT SOLVE th ra
nghim kh xu. Tht th v khi ti gp cu chuyn nh th ny. l ra phng thi v v ni tr ti
c hi ngi xem x l on ny th no. V ti bt ng khi chng kin cu tr li l khi bm
my tnh ra s quen thuc : y

1
2

5 1 0, 61803... v hm s f y 2y 2 3y 2 1 y

ng bin trn 0;1 nn n c nghim duy nht. iu ny th chng ai bo sai nhng ti xp n vo


dng may mn. Nhng chng ta cn tm mt cch t nhin cho n. l : h s trc cc hng t c
iu c bit 2,3,2,1 mt khc 2 + 1 = 3 nn nu tch 3y y 2y th ta s nhm c nh sau :

2y 2 3y 2 1 y 2 y 2 y 1 y 1 y 0

2 y2 y 1

y y 1
2

y 1y

0 y2 y 1 0

Bi ton n y coi nh kt thc

Li kt : Ti liu trn l ti vit tng mt ngi con gi tn Nguyn Th Thu Hin , ngi con gi c
ngha quan trng vi cuc i ca ti cng thay cho li chc c y c th hon thnh c m
ca ti cng nh ca c y l thi I HC S PHM NM 2015 . Bn cnh hi vng cc bn c
mt ti liu va trang b cho mnh nhiu kin thc. Ni chung n khng th trnh khi sai xt
nn nu sai u hi vng bn c thng cm v c gng khc phc gip tc gi. Cho thn i !!!
Th Trn Cn Hi Hu Nam nh , 08/09/2014
Tc gi : Nguyn Th Duy

www.DeThiThuDaiHoc.com

You might also like