You are on page 1of 35

CHNG 3

PHN T THNG K

Phn t thng k
I. Vn chung ca phng php phn t
thng k
II. Cc bc tin hnh phn t thng k

I. Vn chung ca phng php


phn t thng k
1.

Khi nim

2.

ngha ca phn t thng k

3.

Nhim v ca phn t thng k

I. Vn chung ca phng php phn t


thng k
1.

Khi nim

Phn t thng k l cn c vo mt (mt s) tiu


thc no tin hnh phn chia hin tng
nghin cu thnh cc t (tiu t) c tnh cht khc
nhau.

I. Vn chung ca phng php phn t


thng k
2. ngha ca phn t thng k
Vi

qu trnh iu tra thng k:

thu thp thng tin nhanh gn hn, thun li hn v gip


cho vic tng hp d dng hn

Vi qu trnh tng hp thng k:

Tp trung chnh l, h thng ha, sp xp s liu theo 1 trnh


t nht nh vi mc ch nu ln nhng c trng c bn ca
hin tng, t p dng cc phng php phn tch thng k
ph hp cho mi mt loi hin tng, tnh ton cc ch tiu
thng k nhm nu ln bn cht v tnh quy lut ca hin
tng. Sau a ra cc d bo v mc cu hin tng
trong tng lai giai on 3 phn tch v d bo thng k.

I. Vn chung ca phng php phn t


thng k
2. ngha ca phn t thng k
Vi

giai on phn tch v d bo thng k

Phng php phn tch quan trng ng thi l cn c


p dng cc phng php khc

Phng php phn t c th coi l mt phng php phn


tch v trong qu trnh phn t thng k ta tm ra c
mi lin h gia cc tiu thc hoc cc hin tng KTXH

I. Vn chung ca phng php phn t


thng k
3. Nhim v ca phn t thng k
3.1 Phn chia cc loi hnh ca hin tng KTXH (phn t phn loi)
3.2 Biu hin kt cu ca hin tng nghin cu
(phn t kt cu)
3.3. Biu hin mi lin h gia cc tiu thc (phn
t lin h)

3. Nhim v ca phn t thng k


3.1 Phn chia cc loi hnh ca hin tng KTXH (phn t phn loi)
Phn t phn loi l phn chia cc loi hnh KTXH
ca hin tng nghin cu
L do phi phn t phn loi
Nhim v ca thng k cn phn chia thnh cc
loi hnh xem xt c trng ring ca tng loi
hnh, t xem xt c trng chung ca ton b
tng th.

3. Nhim v ca phn t thng k


3.2. Biu hin kt cu ca hin tng nghin cu (phn t kt
cu)
Phn t kt cu l biu hin kt cu ca hin tng nghin cu.
Mi loi hnh hay hin tng kinh t x hi c cu thnh bi cc
b phn khc nhau. Vic phn t kt cu l biu hin t trng ca
cc b phn cu thnh nn ton b tng th
L do phi phn t kt cu? Mi loi hnh hay hin tng kinh t
x hi c cu thnh bi cc b phn khc nhau. Vic phn t kt
cu l biu hin t trng ca cc b phn cu thnh nn ton b tng
th (tc l nghin cu cu to bn trong ca mi mt loi hnh hay
mi mt hin tng KTXH).
Nhim v ca thng k phi xc nh t trng ca tng b phn
trong tng th t xc nh c vai tr ca b phn trong tng
th. Thng qua t trng ny nh gi s bin ng ca hin tng
trong tng lai.

3. Nhim v ca phn t thng k


3.3. Biu hin mi lin h gia cc tiu thc (phn
t lin h)
Phn t lin h Phn t lin h l nghin cu mi
lin h gia cc tiu thc hoc cc hin tng KTXH
L do phi phn t lin h: Phn t lin h l nghin
cu mi lin h gia cc tiu thc hoc cc hin
tng kinh t x hi
Nhim v ca thng k l phi xem xt tnh cht
(thun hay nghch) ca mi lin h, trnh (lng hay
cht) ca mi lin h. Mun lm c iu ny ta
phi tin hnh phn t lin h.

3. Nhim v ca phn t thng k


3.3. Biu hin mi lin h gia cc tiu thc (phn t
lin h)
Ni dung: Khi tin hnh phn t lin h, cc tiu thc
c lin h vi nhau c phn thnh hai loi
+ Tiu thc nguyn nhn
+ Tiu thc kt qu
=> S bin ng ca tiu thc nguyn nhn s dn n
s thay i (tng hoc gim) ca tiu thc ph thuc m
ta gi l tiu thc kt qu - mt cch c h thng

II. Cc bc tin hnh phn t thng k


1.

La chn tiu thc phn t

2.

Xc nh s t cn thit v khong cch t

3.

Dy s phn phi

4.

Ch tiu gii thch

1. La chn tiu thc phn t


1.1. Khi nim tiu thc phn t
1.2. Nguyn tc la chn tiu thc phn t

1. La chn tiu thc phn t


1.1. Khi nim tiu thc phn t

L do phi chn tiu thc phn t?

Trn mi n v tng th c rt nhiu tiu thc (c


im lm cn c phn bit n v ny vi n v khc)
khc nhau, c tiu thc cho ta thy r bn cht ca hin
tng nghin cu nhng cng c tiu thc khng cho
thy bn cht ca hin tng. V vy phi chn tiu
thc phn t
* Khi nim: L tiu thc c la chn lm cn c
tin hnh phn t TK.

1. La chn tiu thc phn t


1.2. Nguyn tc la chn tiu thc phn t
1.2.1 Phi cn c vo phn tch l lun ca ch
ngha Mc-Lnin chn ra tiu thc bn cht nht.
1.2.2 Khi chn tiu thc phn t phi cn c vo iu
kin lch s c th (iu kin v thi gian v khng
gian c th) chn ra tiu thc phn t thch hp.
1.2.3 Cn c vo c im ca hin tng nghin
cu, mc ch nghin cu v iu kin ti liu thc t
quyt nh phn t theo mt tiu thc hay theo
nhiu tiu thc kt hp vi nhau.

2. Xc nh s t cn thit v khong cch t


2.1 Khi nim s t cn thit
2.2 C s khoa hc xc nh s t cn thit
2.3 Phng php xc nh c th

2. Xc nh s t cn thit v khong cch t


2.1 Khi nim s t cn thit
L s t cn c xc nh ph hp vi mc ch
nghin cu.
2.2 C s khoa hc xc nh s t cn thit
- Cn c vo mc ch nghin cu
- Cn c vo tnh phc tp ca hin tng nghin cu
(xt s bin thin ca tiu thc nhiu hay t)
- Cn c vo tnh cht ca tiu thc phn t, xt xem
l tiu thc s lng hay tiu thc thuc tnh (cht
lng) ta c cch xc nh s t khc nhau.

2. Xc nh s t cn thit v khong cch t


2.3. Phng php xc nh c th
2.3.1. i vi tiu thc thuc tnh (cht lng)
2.3.2. i vi tiu thc s lng

2.3 . Phng php xc nh c th


2.3.1. i vi tiu thc thuc tnh (cht lng)
a.

Trng hp gin n: S t hnh thnh sn trong t


nhin v x hi vi s lng t c th m ngay
c, nhn thy ngay c. Gp trng hp ny, sau
khi la chn c tiu thc phn t th ng thi
cng xc nh c ngay s t cn thit.

VD: phn t dn s theo tiu thc gii tnh -> c 2 t:


nam v n.
Phn t sinh vin theo tiu thc hc lc -> 5 t: gii,
kh, TB, yu, km

2.3 . Phng php xc nh c th


2.3.1. i vi tiu thc thuc tnh (cht lng)
b. Trng hp phc tp: Cc t hnh thnh sn
trong t nhin v x hi qu nhiu khng th m c
(hng trm, hng nghn biu hin). Do , khi la chn
c tiu thc phn t th cha th xc nh c ngay
s t cn thit
=> Khi xc nh s t cn thit trc ht cn phi
thc hin ghp t theo nguyn tc: cc t nh ging
hoc gn ging nhau v tnh cht hay v loi hnh hay
v gi tr kinh t, gi tr s dng xt theo tiu thc phn
t th c ghp vo mt t ln, sau mi tin hnh
xc nh s t cn thit.

2.3 . Phng php xc nh c th


2.3.2 i vi tiu thc s lng:
Bi hin ca tiu thc s lng l cc lng bin, cc
con s. VD: chiu cao, cn nng tui, s con, mc
lng, nng sut lao ng...nhng biu hin ny ta gi
l lng bin.
- Trng lp gin n: Khi lng bin bin i khng
lin tc (thay i t): c ngha l s chnh lch v lng
gia cc n v tng th l khng ln lm, khi mi
mt lng bin dn n s thay i v cht v cho
php hnh thnh mt t mi.

2.3 . Phng php xc nh c th


2.3.2 i vi tiu thc s lng:
- Trng lp gin n:
VD: Phn chia s s h gia nh cn b trong hc vin theo tiu thc s con:
s h g
113
0
175
1
432
2
85
3
15
4

S con

2.3 . Phng php xc nh c th


2.3.2 i vi tiu thc s lng:
Trng hp phc tp: lng bin bin i lin tc: ngha l s
chnh lch v lng gia cc n v tng th rt l ln
Ri vo trng hp ny ta thy li c 2 trng hp hoc lng bin
ri rc hoc lng bin lin tc.
+ Th nht lng bin ri rc nhng phm vi bin thin rng v d:
tui, nhn khu (khi iu tra dn s ch c th khai 1t, 2t, 3t ch k ai
khai 1,5tdo tui l lng bin ri rc).
+ Hoc trng hp ny nhng lng bin lin tc. lng bin lin
tc khng th m c, lp kn 1 khong trn trc s.

Khi mi 1 lng bin khng th hnh thnh 1 t

=> nguyn l chung tin hnh phn t l da vo mi quan h bin


chng gia lng v cht khi lng tch ly n mt gii hn no
cht s thay i Gp trng hp ny chng ta phi xem xt lng tch
ly n mc no mi dn n s thay i v cht v cho php hnh
thnh mt t mi. Khi mt t s bao gm hai gii hn gi l mt
phm vi lng bin:
- Gii hn di (xmin): L lng bin nh nht ca mi t (vt qua gii
hn s hnh thnh t mi).
- Gii hn trn (xmax): L lng bin ln nht ca mi t (vt qua gii
hn s hnh thnh t mi).
Tr s chnh lch gia gii hn trn v gii hn di gi l khong cch
t (h)
h = xmax - xmin
Vic phn t nh vy ta gi l phn t c khong cch t.

2.3 . Phng php xc nh c th


2.3.1. i vi tiu thc thuc tnh (cht lng)
b. Trng hp phc tp:
VD: Phn chia s dn ca a phng A theo tui (t 0
n >100 tui)
Nu cn c vo tui lao ng ta c:
tui
0 - > di 16
16 -> 55
trn 55

S ngi

2.3 . Phng php xc nh c th


2.3.1. i vi tiu thc thuc tnh (cht lng)
b. Trng hp phc tp:
Nu cn c vo tnh cht tm l ca tng la tui, ta c:
tui
S ngi
0->3
3 -> 7
7 -> 12

>100

2.3 . Phng php xc nh c th


2.3.1. i vi tiu thc thuc tnh (cht lng)
b. Trng hp phc tp:
Ch : xc nh ranh gii gia cc t theo Tiu thc ta nghin cu c 2 dng:
- Th nht: tr s ca tiu thc phn t bin thin khng lin tc (lng bin ri rc): gii
hn trn v di s khng trng nhau, gii hn di ca mt t ng trc l tr s st vi
gii hn trn ca t ng lin sau. V d nh phn chia dn s a phng A theo tui
trn.
- Th hai: tr s ca tiu thc phn t bin thin lin tc th gii hn di ca mt t v
gii hn trn ca t k trc trng nhau. V d phn chia dn s a phng A theo tm
l tng la tui nh trn. Theo quy c nu n v no c tr s tiu thc trng vi gii
hn trn ca mt t th n v c xp vo t k tip (v d phn loi chiu cao ca
sinh vin: 1,50-1,55m; 1,55-1,60m; 1,60-1,65m...).
Khong cch t u hay khng u cn ty vo tng trng hp nghin cu c th do s
phn b v lng trong tng th khng ng u, nh vy gi l phn t c khong cch
t khng u nhau, v trn thc t cc hin tng thng phn t khng u n.

2.3 . Phng php xc nh c th


2.3.1. i vi tiu thc thuc tnh (cht lng)
b. Trng hp phc tp:
Tuy nhin i vi c hin tng phn b tng i ng nht v lng bin ca cc n v
phn tn u khi ta phn t vi khong cch t u. Tr s khong cch t c tnh theo
cng thc:
h =
trong : h- khong cch t u
Xmax- gii hn trn
Xmin- gii hn di
n- s t d nh chia
Vd: phn chia chiu cao ca sv trong lp vi ngi cao nht 1,8m ngi thp nht 1,4m v s
t d nh chia l 8...

2.3 . Phng php xc nh c th


2.3.1. i vi tiu thc thuc tnh (cht lng)

Phn t m l hnh thc phn t m t u tin khng c gii hn di, t cui


cng khng c gii hn trn. Chng hn trn chia t th ngi trn 1,8m
v di 1,4m s ri vo t m.
- ngha ca vic phn t m: trnh hnh thnh qu nhiu t. V c mt s
lng bin bt thng qu nh hoc qu ln s c xp vo cc t m hay ta
gi l thu np c y nhng lng bin bt thng)
- quy c khi tnh ton: khong cch ca t m ng bng khong cch ca t
gn n nht.

3. Dy s phn phi
3.1. Khi nim:
3.2. Cc loi dy s phn phi
3.3. Tc dng ca dy s phn phi

3. Dy s phn phi
3.1. Khi nim:
L dy s biu hin s lng cc n v trong tng th c
phn chia vo tng t theo ti thc nht nh.
3.2. Cc loi dy s phn phi
Dy s phn phi thuc tnh: Biu hin kt qu ca qu
trnh phn t thng k theo tiu thc thuc tnh.
VD: Phn chia tng s dn ca a phng Y theo gii tnh.
Gii tnh

S ngi

Nam 1.152.413
N

1.522.132
2.674.545

3. Dy s phn phi
3.2. Cc loi dy s phn phi
Dy s phn phi theo tiu thc s
lng: Biu hin kt qu ca qu trnh
phn t thng k theo tiu thc s lng

3. Dy s phn phi
3.2. Cc loi dy s phn phi
Dy s phn phi theo tiu thc s lng: Biu hin kt
qu ca qu trnh phn t thng k theo tiu thc s lng
Mt dy s phn phi lng bin bao gm 2 thnh phn:

Lng bin (xi): L biu hin c th v lng theo mt


tiu thc s lng no .

Tn s (fi): l s n v ca tng th c phn phi vo


mi t.

Tn s c biu hin bng s tuyt i. Nu n c


biu hin bng s tng i th l tn sut. Tn sut k
hiu l di, cho bit kt cu tng th theo tiu thc lng
bin.

3. Dy s phn phi
3.3. Tc dng ca dy s phn phi
- Dng kho st tnh hnh phn b cc n v ca
tng th, t xc nh c kt cu ca tng th.
- Dng tnh ton cc ch tiu phn nh c trng ca
tng t v tng th.

4. Ch tiu gii thch


4.1. Khi nim
L nhng ch tiu lm sng r thm c trng ca tng
t cng nh ca ton b tng th.
4.2 Tc dng:
- Gip ta xc nh r c trng ca tng t cng nh
ca ton b tng th.
- L cn c so snh gia cc t vi nhau.

L cn c tnh ton cc ch tiu phn tch khc.

4.3 C s khoa hc xc nh cc ch tiu gii thch

You might also like