Chu Han Chiet Tu

I O TAM K PH
TA THNH TY NINH
CH HN CHIT T
QUY N I
Bin Son
N SON GI NGUYN THY
ti liu su tm
2014
Ebook c lm theo n-Bn ph bin trn Website ca

daocaodai.info. Mi gp , ngh b tc, sa i nhng s st, c
th c, xin vui lng gi in th vo a ch: Tamnguyen351@live.com
Thnh tht tri n N Son Gi NGUYN THY, Ban Ph
Trch Ph Bin Kinh Sch Website daocaodai.info b
nhiu tm-huyt v cng sc trong vic su tp, bin kho, nh
my, in n hay ph bin trn Website ng hu Gio-L i-o
c ph truyn rng ri, lu li di-sn tinh-thn v-gi cho th-h
hin ti v nhiu th-h tip ni mai sau.
California, 29/08/2014
Tm Nguyn
CH HN CHIT T
Bin Son
N SON GI NGUYN THY
Ty-Ninh Thnh a, ma n hoa o php.

Xun Mu-T (dl: 2522008)
MC LC
LI NI U 11
Th nh ngha Chit t l g? 12

Ch Nho l linh t 15
CHNG I
I CNG V NT BT 17
1. 6 nt c bn u tin 17
2. Hai loi nt cn li c nhiu bin th khc
nhau. 18
3. Nt sau kt hp bi 2 nt n gp khc 18
4. Cc nt bt kt hp khng theo chun c
bn. 18
4. Th t nt bt. 19
1. Trn trc, di sau 19
2. Tri trc phi sau 19
3. Ngoi trc, trong sau. 20
4. Nt ng gia vit trc nt ng hai bn
hoc di. 20
CHNG II
CHIT T CH HN 23
A- CH N 23
1BN 23
2 B -THI l g? 25
3 CHNH 34
4 CH 36
5 CHA 41
5
6 C 42
7 CUNG 48
8 O 51
9 IU (11 nt) 53
10 NG 54
11 C 57
12 IN 59
13 GII 64
14 HIU 66
15 HA 69
16 HIU TNH 72
17 HC 74
18 HOC 75
19 KIN 76
20 KHO 80
21 KH 83
22 KH 85
23 L 88
24 MINH (8 nt) 89
25 NIM 94
26 NGC 110
27 NGHA 113
28 NGC 114
29 NGUN 116
30 NGUN NGC 120
31 NHC 120
32 NHO 124
33 NHN 127
34 NH 131
35 NHT 132
36 PHP 134
B PHN T NG 138
1 M DNG 138
2 BC-I 145
3 BT M 149
4 CAO-I 150
5 CN KHN 153
6 I-O TAM-K PH-
156
7 CU NGUYN 160
8 CU-TRNG-I 162
9 CHUNG NH 170
10 I-NG 172
11 O TM 174
12 LONG TU PHIN 177
C GIAI THOI VN CHNG 181
LI CHIT T 182
Ta-Thnh Ty-Ninh
LI NI U
10
LI NI U

p Ch Hn Chit t c hon thnh

vi mc ch lm qu tng cho nhng tm hn
ang hng v tinh thn Nho-Tng Chuyn th l mt
nn vn-ha chung ca nhn-loi m nhiu nm b chm
trong qun lng, b che lp di ln sng Ty-phng,
xem nh mt lp bi m. Tuy nhin chc chn rng ci
nn Nho-phong cn , khng bao gi b mt ch ng
trong tm hn dn tc Vit m Thng- chun b
cho quc hn Vit Nam ny t lu ri vi hn thing sng
ni cn sng mi.
Trong tp sch nh ny chng ti c gng hon tt
chng-trnh Nho, Y, L, S l ct ty ca o Dch.
11
LI NI U
Nhng T ny trc y c trnh by ri rc trong cc

sch ra i nh o Tm Bu gim, Dch l Cao i,
Quc-o Nam-phong, Trit-L i ng. Gi ny chng
ti h-thng-ha thnh mt ti chuyn bit, mc ch
gii thiu trc nhng 64 Qu sp ra i trnh din
vi ng o nhng suy-ngh mi, hu m toang cnh ca
Cn-Khn chng ta cng bc vo To Dch-l Cao
i, cng chim-ngng nhng nt k b ca i-o.
Mt iu k vng chnh Son-gi l lm sng dy
tinh thn vn-ha Nho-phong b vng bng i nhiu thi
gian th ta c xem nh mt gic ng di khi bng tnh
th n s bc khi mt cch huy-hong hn v ti sng
hn ln. Chn thnh gi n Qu thn hu bn phng.
TH NH NGHA CHIT T L G?
CHIT T
E: To decompose the elements of a chinese character
F: Dcomposer les lments dun caractre chinois.
(Chit: B gy. T: ch, ni ch c phn tch ra)
Chit t l phn tch mt ch Nho ra lm nhiu thnh
phn nh, ri thch ngha ton phn. y l im c bit
ca ch Nho l mt Linh t. Ch Nho l ch tng hnh.
Th d: Gii thch ch i o bng cch chit t.
Ch I do ch Nhn v ch Nht hip
li. Nhn l ngi, nt tri l chn dng, nt phi l
chn m, hai nt tng trng m Dng hip nht th
pht khi Cn Khn, ha sanh vn vt. Nhn l ngi,
m ngi bit tu luyn ot ng c mu nhim ca c
Ch Tn th c nht. Nhn m c nht th vnh kip
12
Th nh ngha Chit t l g
trng tn, din nin bt hoi.

c nht l g? ngha l ng Mt, tc l ng ci
php c nht v nh, ci php huyn vi ca Tin, Pht,
khu truyn tm th, ci xc phi thng, siu phm
nhp Thnh. Thnh nhn c cu: Thin c nht linh,
a c nht Ninh. Nhn c nht Thnh ngha l Tri
ng mt y l linh diu. t ng mt y l bn vng.
Ngi ng mt y l trng tn. Ch i l th y.
Vit ch O bt u bng 2 pht tng
trng m Dng, gch di mt gch l ch Nht
m Dng hip nht l c sanh ha Cn Khn V-tr.
Ngay trong tm l ch Mc (5 nt). Thm mt pht na
trn ch mc thnh ra ch T nh ho quang le
ln t trong mt. T ngha l chnh mnh, t tri t gic,
t gii thot, ch khng ai lm gim cho mnh c. Trn
v di rp li thnh ch Th (9 nt) ngha l ng
u, l trn ht, l ngun gc ca Cn Khn v vn vt.
Tt nhin y l ni sn xut ca Bt hn t Cung Diu
Tr ca M. Bn hng c B Sc (3 nt) ngha l chy,
tc l vn hnh, vn chuyn bin ha. Chnh l con ng
v, l Tam lp: lp c, lp cng, lp ngn. Vy trong ch
o c hm m Dng, ng tnh: ng th sanh ha,
tnh th qui hi. C cu: Nht m nht Dng chi v
o. m Dng y chnh l Lng Nghi do Thi Cc
ha thnh. Khi m Dng hip nht tc l tr v Thi
Cc v hnh v nh. Nho gia ni rng: V Cc nhi Thi
Cc, ngha l: V Cc m Thi Cc, v Thi Cc t trong
V Cc m ra. V Cc chnh l o. Kinh Dch cng ni
rng: Nht hp nht tch v chi bin, vng lai bt cng v
chi thng ngha l mt ng mt m gi l bin, qua li
13
LI NI U
khng cng gi l thng. Mt ng mt m, l my

huyn vi, l ni xut sanh nhp t ca mun loi sanh vt,
y l o. o mu nhim, su kn, cao siu. Trc khi
cha c Tri t th c o. o l H V chi Kh.
o to dng Cn Khn v tr, ha sanh vn vt, mun
loi phi th bm Kh H V m sanh ra.
Vi o Cao-i ngy nay xc nh r: khi hn v
n Cung To Ha Thin l tng tri th chn, tc Cung
M Diu-Tr th c M cng yu, d Hi-Bn-o,
ung Tin tu, c n qu o Tin, nhng ni y
cha phi l t ha, m phi ln cao na vi iu kin l
lp cng, to c th mi v c vi c Ch-Tn
l Tng Hn-Ngun-Thin, tng con s 12 (=9+3), 9 l
tng To ha th 9, 3 l tam lp. Cn ch l Th (9
nt) thm 3 nt ca b Sc (3 nt). Bi v:
Thp Nh khai Thin l Thy, Cha c Cn Khn
Th gii, nm trn Thp nh Thi Thn vo tay. S 12
l s ring ca Thy
Nguyn l:
S 12 l s c-bit tc l 9+3; 9 l c-quan vn chuyn,
3 l ba ngi. Ly ba ngi hip vo c vn-chuyn tc l c
qui nht, nm c cc php trong tay, m ngi nm php
y l Ch-t Cn-khn v-tr. Nn Thy c ni s 12 l s
ring ca Thy l vy. Nu cng li l 1+2 = 3 tc l ba ngi
u tin. Nu tnh theo hng l 1 v 2 tc l l Thi-cc
(1) ng trc lut m dng (2) th thy r quyn nng
Chng-qun trong . V th nn Thy ni chi chi cng
c lut-nh, khng mt vt chi ngoi quyn s-nh ca
to-ha ht. Nhng lut cng bnh c hai phn: mt m,
mt Dng bin ng; d ngay trong lut nh cng c,
14
Ch Nho l linh t
u cng c ci l mu thun trong , h c mu thun

tng-quan l c bin sanh. Ht vng bin i mi tr v
trng-thi u tin l 1, ri t 1 tr li trng-thi H-v cho
nn ngi TU c nht qui c l thnh o ngha l hip
cng l Thi cc tr li trng thi tnh lng nhim-mu.
Trong l l H-v pht sanh mt Thi cc. Thi-cc bin-ha
3 ngi, mi 3 ngi li bin-ha na thnh ra Cu chuyn.
Nh trn ni trng-tm ch o l ch Mc
l con mt. Nh c Mt nhn, mi qun thng mi vt.
Ch Mc c 5 nt, ng vo trung ng (m, K, TH).
Do vy m ngy nay ng Thng- n ban cho mt
nn i-o dng Con Mt Tri lm biu tng gi
l Thin Nhn mi th hin c Tn ch i-o l
Tam Gio Qui Nguyn Ng Chi Phc Nht. C nh th
mi i n i-ng Th gii, trn phc Ng chu. iu
ny chng t rng Thy c d nh trc: Khai o
mun nm trc nh gi cho nn nay gip vng vn
chuyn ca v tr, trong ci ngha Thin a tun hon
chu nhi phc thy o xut ng l th! Hn na,
Thy m o trn t nc Vit-Nam thuc chu , ng
vi mu vng ca Th, th hin mi o Tri Thin khai
Hunh o. Hnh phc cho dn-tc Vit Nam! Hnh
phc cho ngi bit o v bit n hn thing sng ni.
l ba iu hnh phc nht m cha c mt nc no
trn Th gii snh bng.
CH NHO L LINH T
Cu chuyn mt thy chit t xem bi cho cc s t
sp ra ng th mun xem kit hung th no. Anh Gip ti
xem th ng thy chit t bo: anh vit cho ti mt ch
15
LI NI U
Nho, anh y lin vit ngay mt ch QUN c ngha

l thng sut, thy bo l ln ny anh s c nhiu trin
vng, v c hai ch khu lin nhau, tc nhin nh
t m mi ngi truyn ming ra cho bit, hn na c
nt s gia l thng. Gip vui v ra v gia ng gp t
lin thut li s tnh. t bn n tm thy bi xin xem
th v anh, t cng vit y ch Qun ng u ng thy
bo rng: rt tic anh s trt. t nn lng Thy bi gii
thch: Bi lc ny l t tng t xut ra trong lng nn
vn ngha ch QUN l thng. Gi ny anh vit ln t
tng ca ngi khc nn hin ln ci Tm khng thc,
thnh ra l ch HON Hon l ch Qun c thm
b Tm di. y chng chc rng ch Nho l mt linh
t, bin ha v cng.
16
1. 6 nt c bn u tin
CHNG I
I CNG V NT BT

cc ch Hn trng rt phc tp, nu

phn tch ra th ta c th thy chng c to thnh
t nhng nt bt rt n gin. C 8 nt bt c bn, mi
nt bt c mt tn ring v c vit theo mt qui nh
cho tng nt. Vic hc nt bt rt quan trng, n gip
bn vit ch Hn c nhanh nhn, du dng, linh ng
v c th tm ra s lng nt bt tra T in ch Hn.
1. 6 NT C BN U TIN
[Honh] l nt ngang (vit t tri sang phi)nh:
ch nht l mt. Nht nh, nht quyt...
[S] l nt ng (vit t trn xung di) nh dng
ch thp l mi. QUN
[Phit] l nt phy (vit t trn xung, t phi qua
tri) nh ch Bt
l tm.
[Mc] l nt mc (Vit t trn xung, t tri sang
phi) nh trong ch nhp
l vo.
[im hay ch] l chm (Vit t trn xung di,
hoc phi hoc tri) nh trong ch Lc
l su.
[Thiu] l net ht (vit t di-tri ln trn-phi)
nh trong ch b
l nm.
17
CHNG I I CNG V NT BT
2. HAI LOI NT CN LI C NHIU BIN TH KHC NHAU.

Ci th nht l mc vi 5 dng nh sau:
[Honh cu] l nt ngang mc, nh trong ch
T
l ch.
[S cu] l nt ng mc, nh ch Tiu
l nh.
[Loan cu] l nt cong vi mc. Nh ch cu
l con ch.
[Bnh cu] l nt mc vi mc. Nh trong ch Ng
l ta hay l ti.
[Tit cu] l nt mc vi mc. Nh trong ch vong
l qun.
3. NT SAU KT HP BI 2 NT N GP KHC
[S trip] l nt s ng kt hp nt gp phi. Nh
trong ch Y
l Bc s.
4. CC NT BT KT HP KHNG THEO CHUN C BN.
Bao gm cc dng nt nh sau:
[S bnh] l nt ng kt hp vi bnh. Nh ch D
l cng, vy.
[Phit im] net phy v trai kt thuc bi chm, nh
trong ch N
l con gi.
[S trip, Trip cu] l nt s vi hai ln gp nt
mc. Nh ch M
l nga.
Nu em so snh cc ch Hn vi cc t trong nhng
ngn ng s dng alphabet th cc nt bt i khi ging
nh cc mu t. Hc tp nt bt l mu cht tin ti
18
4. Th t nt bt
vic nh mt ch. Mt iu quan trng na l ch Hn

khng nhng cn s chnh xc m cn cn s hi ho, cn
i. Bn cn phi luyn nt bt nhiu ln (vi bt lng
hoc khng c th s dng bt thng) quen dn vi
chng. S phi hp nt bt trong mt ch Hn phi tun
theo qui lut nht nh, cc bn s tm hiu bi tip theo.
4. TH T NT BT.
Th t kt hp nt bt tun theo mt vi qui lut
c nh (tuy nhin cng c trng hp ngoi l). Bn
phi hc qui lut ny, n s gip ch bn rt nhiu trong
vic nh ch Hn. N cng c ngha quan trng trong
trng hp bn cn phi tm ra nt bt u tin ca ch,
trng hp ny xin ni n sau.
1. TRN TRC, DI SAU
Ch Tam
(ba)
Cch vit:
Ch Thin
(tri)
Cch vit
2. TRI TRC PHI SAU
Ch mn (ca)
Cch vit
(gin th)
Ch Ha (i)
Cch vit:
19
CHNG I I CNG V NT BT
3. NGOI TRC, TRONG SAU.
Nt ngang vit sau cng (vo nh ri mi ng ca)

Ch T
(bn)
Ch
Nguyt
(trng)
Cch
vit:
Cch
vit:
Nhng: Khi khng c nt bao ph trn u ca

ch Hn th nt c bao phi c vit trc:
Ch gi
(y, ny)
Cch
vit:
4. NT NG GIA VIT TRC NT NG HAI BN HOC DI.
Ch Thy (nc)
Cch vit:
Ch sn (ni)
Cch vit
Nhng: Nu nt ng xuyn qua cc nt khc th

nt ng gia phi c vit sau:
Ch Trung
(gia)
Cch vit:
Qui lut chung l: Trn trc Di sau, Tri trc

Phi sau. Qui lut ny rt d nh, n c p dng ngay
c cho nhng ngi Ty hc ch Hn. Cc trng hp
khc cn c cc bi tp c th. Ngay t u bn phi hc
cch vit c bn cho tht chnh xc, nu khng sau ny
20
4. Th t nt bt
bn s lun mc phi nhng li vit ch v rt kh sa

cha. Tt c cc ch Hn u cha thnh t gi l b th.
Hc b th gip cc bn c th phn loi ch Hn, lm
cho vic nh mt ch s d dng hn. B th hin din
trong mt ch c khi biu hin c ngha ca ton b
ch . Thng thng th ngha ca mt ch t nhiu
lin quan n ngha ca b th. Cc thnh phn khng
thuc b th ca ch thng lin quann vic biu m,
hoc ngc li.
Theo truyn thng, Hn ng c 214 b th, cc T
in hay T in gin th hin nay sp xp non 200 b.
Tuy nhin bn s d dng nh c nhng b th chnh.
(Ti liu tham kho t mng)
Ring trong tp sch u tin ny chng ti ch trnh
by cho bit qua mt s Ch Hn chit t mang ngha
o php m thi. (T y nghin cu theo vn: A, B, C)
21
CHNG II CHIT T CH HN
22
A- CH N
CHNG II
CHIT T CH HN

A- CH N
1. BN
2. BTHI l g?
3. CHNH
4. CH
5. CHA
6. C
7. CUNG
8. O
9. iu
10 .NG
19. KIN
11. c
20. KHO
12. IN
21. KH
13. Gii
22. KH
13. Gii
23. L
15. HA
24. MINH
16. HIU
25. NIM
TNH
26. NGC
17. HC
27. NGHA
18. HOC
28. NGC
29. NGUN
30. NGUN NGC
31. NHC
32. NHO
33. NHN
34. NH
35. NHT
36. PHP
1BN
Th no l BN
Trong ch Bn cu-to n ba phn: trn l ch bt
(bt l tm), k n l ch ao (ao l dao dng ct
cht ra); hai ch ny hp li thnh ch phn (phn l
chia) di cng l ch bi (bi l ng tin) C ngha
rng s-d ngho l v c nhiu tin m c phn pht ra
cho thin-h ging nh ta c mt ci bnh m chia ra
lm tm ming th tt nhin n s nh dn, do ngho.
V th ci ngho ny l ci ngho ca nhng tm hn
23
ln, o-c lun ngh n k khc.

Ngi tu nn hc ly ch Bn ca Thng-.
C bi th nh vy:
Tri-tri mnh khng mi thit BN.
Mt nhnh sen trng nu-nng chn.
nh mn m my xanh kt.
gt nh con hc trng ngn.
B-ha ngi i gy mi o.
Gia-n - dng nn NHN.
Chng no t dy tri thay xc,
Ch Pht, Thnh, Tin xung trn.
(c Ch-Tn Thnh ngn Hip-tuyn)
Nht l hai cu cui ca bi thi trn l li tin tri v

thi cuc mt cch su sc. Vn mng ca nhn loi nm
trong hai cu y. Nay n thi-k t dy ri lm
chn ng c ton cu. Hy trng ln coi Tri thay xc
cha? Nhn loi hy chun b thay xc i l va!
c H-Php ni: Hi tng li hai mi my nm
trc khi c Ch Tn n cng chng ta, cm cy Linh
bt ca Ngi to nn Chn gio. ng n vi mt thn gi
ngho ca ng, chnh mnh ng khai rng: ng l mt
ng gi ngho, ng ni Tri tri mnh khng mi thit
bn. ng n cho ta mt danh th l lp Hi Thnh cho
con ci ca ng, nhng ng cn ci c con Bch hc
trn my trng, cn Thnh-Th ca ng ngoi ma nng
cng khng c na, n kh lm vy. Tnh trng rt
kh khn, ng n vi mt thn ngho to dng Thnh
Th cho con ci ng. M i thi! m Thnh-Th ca ng
n cng ngho na, nhng m ci ngho chng ta c mt
24
A- CH N
nng lc cao thng v gi khng th tng tng c. C

l c thy u ng thy bui phi thai, l khi n-Thnh
mi to, con ci ca Ngi phi chu bit bao nhiu kh hnh,
n th ba i ba no ng to dng n-Thnh, n by
gi thnh tng lm cho Vn quc ng thy, trng vo u
khen ngi, l khi mui ca sp nh tr nn hnh ,
do s nhn-ni nhc nhn ca sp nh m nn i nghip
ngy nay vy.
Th nn, bui ny cc bc i-c, chn tu mi
xng mnh l Bn-o nh c Quyn Gio-Tng, c
Thng-Phm, nhng thng xuyn hn ht l c H
Php thuyt o hay dng t Bn-o. Cng nh B N
u-S Hng-Hiu hay dng ting Bn N vy.
2 B -THI L G?
B l qu th 12 trong kinh Dch

THI l qu th 11 trong kinh Dch.
B ngha l b tc, gm c ch bt trn, ch
Khu di, l m ch con ngi khng c ming hay
ni khc i du cho c ming cng khng ni c thnh
li, du c ni i na l phi ni theo s t ca ngi
khc.Cng nh ch Ph ch Phi ngha l khng
vy. trong tri t vn c c vn-vt. Nhng trong
vn-vt th ngi l mt ging ti linh. Vy nn ch ni
ngi, thi i-biu c c vn-vt. Ngi, tht ra l phi
vi tri t m lm ra Tam Ti, nn o ngi tc l o
tri t, m o tri t chnh l con ngi hin hu.
o tri l g? L Kh Dng.
o t l g? L Kh m.
25
m Dng ho hp nhau th sanh thnh c vn

vt, o ngi cng nhn m cn. m Dng cch
tuyt vi nhau thi chng sanh thnh c vt g c, o
ngi cng nhn m mt.
c tnh ca qu B:
Cn Khn l hai cnh ca i vo o Dch. Vy
khi cha m phi hp tc l m Dng giao nhau th hnh
th th ba ra i, l s thnh hnh ca ngi con. a b
sanh thun, ngha l u quay xung th thy trc nht l:
1 hu mn
1 bsinh-dc
Mt ming
Hai l mi
Hai con mt
Hai l tai
Cn v THIN
c l THIN A B
Khn v A
Ba nt lin tng ba ho Dng gi l qu Kin

Ba nt t tng l ba ho m, gi l qu Khn
Mt qu kp nh trn c Kin vi Thin trn, Khn
vi a di, c l Thin a B.
Mt a b ra i th u quay xung pha di t,
cho m Dng ho hp (u l Dng, t l m) tc
nhin mt hi-nhi mi ra i thn th yu-t l t ch
ti-tm i ra l thi B (cn phi c nui dng sn sc).
Th nht: u quay xung nh thn cy mi mc.
Giai on th nh: a b nm ngang, u v
mnh ngang nhau, chng tay b nh con th bn
chn.
26
A- CH N
Giai on th ba: a b ng thng, u

hng ln tri, chn t ln t. chng t l con
ngi phi theo nh lut tin-ho ca Bt-hn.
Hnh dng cc khiu trn to nn qu Thin a B.
Lut tin-ho ca v-tr l mt vng trn khng
u mi, th nn ht Thi n B, qua B ri li Thi.
l chuyn hu hnh. V vi cng vy.
Con ngi mi ra i, u quay xung gi l sanh
thun tc l mi khi l phi ng u vi mt th
gii mi, tuy mi s u kh-khn, phi phn-u lm
mi c. Ri mt phen tr v cng vy, tc l cht. Chn
hn cng quay u v trnh M Cung Diu-Tr l Cung
To Ho Thin (s 9), th cng phi chu thi B thch
nghi vi mt th gii mi na. Th nn ng B ta r
thng lut tin-ho y m khi ngi cht t nm, u
phi quay ra ngoi l thun l m Dng ca Tri t
(Tr v l thi m, Cung M l Dng i vi m) V
ch ngoi y tc l Thng l hng thng, nh qu
ngoi l qu Thng l nm trn. Qu ni nm di.
Li na qua hai qu THI, B i lin nhau m bao
qut c v s vn o-l trong v-tr.
Thi B ny m-kh di chng chu thng giao
vi Dng, dng-kh trn chng chu giao tip vi
m. m Dng cch tuyt nhau nh th, tt nhin vn
vt chng sinh thnh, cn g l o lm ngi na, nn
ni rng: chng phi o lm ngi. Dch ni B chi ph
nhn. Vic tri t ln rng ch ci bao la, cn thn
ngi nu m-kh khng xung ln, dng kh khng ging
xung thnh bnh quan cch bt thng. Tm thut cng
vy, nu bn ngoi hng phn m bn trong cha nhiu
27
nhn dc, cng gi l ph nhn v cn nhiu th tnh, th

sao xng ng vo hng Tam Ti?
Qu B
th Kin trn Khn di, thot
nhn th thy v tr ca hai qu c v l thun, nhng lun
v kh-ha th kh Dng Kin c tnh bc ln v kh
m Khn th lng xung di, hai kh c chiu hng
khc nhau th lm sao ha nhau c, khng ha c
th vn B phi n m thi. Qu Thin-a B l lc b
tng. Khi o B l phn Dng cui cng mun t,
chuyn bin ra m. Ht thnh n suy, nhn vt thay i:
Thi o B, ngi sinh c tm, bo ngc, gian tham
xo tr, giao cm c kh nn ti-li lm chm m sa o,
nhn vt iu tn. Phn Dng tiu hu, phn m thnh
pht. y l lc m thnh Dng suy. B l thi k o b.
o vn c mt phn Dng, mt phn m hip
thnh Cn Khn Th gii, th m Dng chuyn vn
tun hon m sanh sanh ho ho mi c m ti ngy sng.
B l b tng, l cng tn. Bi Qu Thun Kin
ch ct tng l iu lnh. Nhng ci kh y l qu
Thun Kin bin thnh Thin a B v mt i 3
ho Dng di, m c tin dn ln (Dng bin m)
THI O B: Thnh gio ca Pht Thch Ca
ging C ti Hi Phc T (Cn Giuc). Ngy 0504
Bnh Dn (Samedi 5 Juin 1926) c li rng:
Ch sn nghe dy: Vn t LC T th Pht Gio
b b li, cho nn tu hu cng m thnh th bt thnh;
Chnh Php b ni Thn T lm cho ra mt Chnh Gio,
lp ring php lut buc mi o Thin. TA v lut lnh
Thin mng ra cho nn cam vy, lm cho Pht Tng
28
A- CH N
tht chnh c trn ba ngn nm nay. V Tam K Ph ,

Thin a hong khai, ni Ty Phng Cc Lc v Ngc
H Cung mt chiu truyn siu ri chng sanh. Trong
Pht Tng Nguyn L cho hiu trc n bui hm nay
ri; ti Tng khng kim chn l m hiu. Lm k
chu kh hnh hnh o... i! Thng thay! Cng c cng,
m thng cha h c thng; v vy m TA rt au lng.
TA n chng phi cu mt mnh ch Tng m thi; v
trong th him bc Thn, Thnh, Tin, Pht phi a hng
trn, TA ng lo cu vt. Ch Tng, ch chng sanh hu
cn hu kip, ng gp k Ph ny l ln cht; phi rn
sc tu hnh, ng m mng hoi trng gi lut. Ch Sn
c o cng chng l do ni mnh hnh o. Php hnh
o Pht Gio dng nh ra si ht, tng t nh gn bin
T o Bng Mn. K truyn tht, ch Sn cha h
bit ci sai y do ti ni no; c m theo lut Thn T, th
ng mong mi v Ty Phng m ca Ty Phng vn
c b ng, th c thnh chnh qu do ni no m bit chc
vy. TA n vi huyn diu ny, th t y TA cng cho
ch Tng dng huyn diu ny m hc hi, ngy sau ng
ti rng v tht hc m chu tht k truyn. Ch Tng
t y chng ng ni Pht gi v ngn na.
B cc th THI lai ngha l ht xu th n Tt.
Theo l Dch, o Khai l thi THI, l hnh
nh hai tay y hai cnh ca (mn l ca) ra ngoi..
Lc o khai l thi ca qu THI
m
kh ca Khn ging xung, Dng kh ca Kin thng
ln ho hp, y l lc hanh thng, vy phn m sau cng
va tn th n phn Dng pht khi chuyn ho. y
l thi-k ph khai, nhn loi ng t-thin minh chnh,
29
nhng hung c bo tn u tiu tu. Lc y l Dng thnh

m suy, nhn vt tun hon n k thot ho, ngi lo
tu tm dng tnh, cng hng thi-bnh. Do my m
Dng chuyn vn n ht phn m cui cng l Thi.
Nguyn o-l trong v-tr ch c l tng-i, m
khng l g tuyt-i. H sau lc Thi (a Thin
Thi) l hanh thng ri, tt nhin vn cng s ti vy.
Nn, sau qu Thi tip ly qu B. Thi cc th B lai, B
cc Thi lai, chuyn i y vi l nh th.
V qu THI theo kh-hu th kh m v kh Dng
giao nhau, dung ha nhau c th mi hanh THI.
Ngay thi-im cc k en ti nh x hi Vit Nam
lc by gi (vo khon nm 1926):
Trong th tm l nhn sanh cn nhiu phc tp theo
a thn gio, tinh thn Tn gio cha chuyn nht no l
theo bng, chng, ng, ct, thy ph, thy php loi,
mc du tn ngng cao nhng NHN TM bt nht
Ngoi th dn tc chu l thuc di quyn thng
tr ca ngi Php. Dn sinh chu au kh dng dai.
c Ch-Tn n, Ngi n xoay thnh vn
THI, tc l em li s hanh-thng, sng-sa, huy-hong
cho dn-tc Vit, ng thi gii nguy cho nhn-loi
ang lm vo cnh au thng nht, lon-ly nht nh
hin ti thy trong thi k H ngun mt php ny:
c Ch-Tn m i-o Tam-K Ph tc l o
Cao-i ng m mt k-nguyn mi, Qui Tam Gio Hip
Ng Chi, lp thnh mt nn Tn-gio i-ng cho hip
vi trnh- tin-ha ca nhn-loi v ca qu a cu 68
ca chng ta, dn ng cho c Di-Lc ra i.
30
A- CH N
V mun 92 c nguyn-nhn qui hi cu v cho khi

sa-a ci hng-trn. Ngy nay c Ch-Tn m o khng
ging trn bng xc thn m ch ging bng Huyn-diu
C-Bt mi qui ng c i-ng Th-gii.
Xp t qu,Thnh nhn ly theo hnh nh con ngi
Lun v L Dch qua con ngi:
(Ti-liu ny trch trong Dch-l Cao-i I cng
Son-gi)
Ti sao phi ly hnh nh ca con ngi?
V tt c con ngi trn th gii ny u c nhng

b-phn ging nhau v m Dng, nam n. B sinh dc
nam th tng Dng v mt gch lin
N tng
m, v gch t
Da theo nguyn tc ny m Thnh
nhn lm ra b Kinh Dch, k hiu ton bng nhng vch
lin, vch t thay i nhau m lm nn qu bin vy.
T mi suy ra: ngi no cng c trn mt v
trn ngi c quan hu hnh nh trn.
V ngi l mt sn phm hon ho nht ca Thng
. Thnh-nhn do theo m lm nn nt chn, l; m,
Dng din-t s chuyn bin trong v-tr ny. Do
31
vy nt t
biu th bng ho m, nt lin tng
ho Dng
Nt lin, nt t u do t l tnh ca
ngi. Chnh do m Dng ny tr thnh u mi
ca Cn Khn V Tr m Thnh-nhn lun nn tt c
nhng s bin thin trong tri t, khng u l khng c
hnh nh m Dng. D vt l hc, nguyn t hc, sinh
hc, trit hc, lch hc v nht l TRIT L CAO-I.
Theo trn, vi con s 7 l 7 khiu (khiu l l) trn
mt, tc l 7 khiu Dng; nh Dng-in trn mt nn
tt c con ngi d x nng hay x lnh u chu c
thi tit mi ni khc nhau, nu kh m ln n u
hay mt, l bnh.
Th nn Php Chnh Truyn qui nh cho phi N
ch n phm u S m thi. Cn hai phm Gio Tng
v Chng Php th khng c d vo cng v l y.
Con s 7 c lin-h n tht tnh v tht khiu sanh
quang ca con ngi. Do cc s ny lm nn phng
trnh o hc, ang p-dng trong th gii lai ngi.
Xa Pht ch phn Dng m thi, tc l
hn m khng xc, t khng sanh, Nam m
khng N, nn Pht-gio ch lm tun tht (ngha l
7x7=49 ngy).
Ngy nay, chnh c Ch-Tn m i-o, l c
tn- chng-sanh, tc l thc hin c con s 9 (hnh nh
ca ton Cu khiu =7 khiu dng + 2 khiu m) tc
nhin K Ba ny c hn ln xc, t v sanh,
Nam v N, ton c nhn-loi trn Cn khn Th gii
v vt loi; khng phn bit ging dn no; v tt c u l
con ca Thng-. o Cao i lm tun Cu (9x9=81)
32
A- CH N
iu ny ng vi Sm Trng Trnh, rng:

Cu Cu Cn Khn d nh,
Thanh Minh thi tit hoa tn.
Bi th nn ng thi ny Thy lp Cu-Trng-i
l con ng vo Cu-Trng-Thin, tng bc ln nc
thang tin-ha qua Cu-Phm Thn-Tin n ni
tuyt phm l Nit Bn, theo nh Pht gio quan-nim .
Ch c con ngi mi c hnh nh ca qu THI
m thi, tc nhin ng thng, u i tri chn p t.
c tnh qu THI :
Trong khi Khn (6 vch t) l m trn, qu
KIN dng di, ch mt s bao dung, nh tnh
cha m thng con. Qu Kin (3 nt lin) cng chung
l 9 nt. Ngi ng ni Kin l Cha, Khn l M.
Khi tri t giao nhau, m Dng ho hip th mun
vt sinh trng cho nn mi ni THI: m Dng ho
hip, thin a tng giao v chi THI.
THI cn c ngha nh i ln li, m i Dng
33
li. Th ca kh m Dng tri t giao nhau m mun

vt hanh thng, trn di giao nhau m ch kh ging in
nhau. Trong Dng m ngoi m, trong mnh m ngoi
thun. o qun t ngy mt tng trng, o tiu nhn
ngy mt tiu mn.
Son vit: Thi, tiu vng i lai ct hanh, tc th
thin a giao nhi vn vt thng d. Ni Dng ngoi
m, ni kin ngoi thun. Qun t o trng, tiu nhn
o tiu.
Vy th tri t giao nhau, m Dng ho hp l
qu THI. Mun vt ti tt. ng nhn qun phi lm
th no gi c mc qun bnh: khng thi qu m cng
khng bt cp, ct thc hnh, vun bi, sa sang gip
cho nn vic ca Tri t v ph tr cho dn sanh.
Hy xem gia tri t v con ngi c nhng im
tng ng, tc nhin Tri t in ta mt ch ng. ng
nh cu ca cc Trit gia ng Ty u nhn nhn: Con
ngi l mt Tiu V tr Nhn thn tiu v tr.
Con ngi ng phm ti linh,
Na ngi na Pht ni mnh anh nhi.
Tri t, vn vt u c y trong con ngi ca
chng ta. S tng ng gia hnh tng v cc s ca
i V tr (Macrocosme) tc l tri t vi Tiu V tr
(Microcosme) tc l con ngi.
3 CHNH
Chnh ngha l ngay thng, khng thin lch.

iu ny c Ch-Tn dy rng Bt thin t, bt
thin hu, bt bo ng. Phn tch ch chnh thy
34
A- CH N
c hai ch Thng v H hip li, tc l ngi c

tm chnh th khng xu nnh ngi trn, khng hip p
ngi di m i cho rng Thng i H p.
Trong vn tu-hnh d phng din no iu
cn-yu l phi gi ci tm cho chnh ng V tm trung
chnh ng th l lm ct cho Tin Thnh, cn tm ch vy
t l ch ca t-qui xung nhp.
Li B Lm Hng-Thanh ni rng:
S tu-hnh chng phi dng hoa nh l, kh m
rung chung l ; m cng khng phi nim c kinh, n
chay n lt l ri. Bi l ci S ch cha phi ci L,
ci ngn ch cha phi ci gc; ci l vi ci gc vn trong
TM ngi.
Gi ta lng-tm cho thanh tnh, chnh ng, ri
sai khin ra t chi, thn th, d theo o lut m lm. S
tu khng phi ni trong lc ti cha hay l ng lc cng
kin n chay. Phi cn-thn du trong khi ngy thng, n
i-i vi nhau trong cuc i cng phi cho nh rng:
thin nam tn n, th mnh phi liu lm sao, gi lm sao
cho li n ting ni, c ch hnh-vi cho khi phi ph mt
phn trch nhim, ch nu nh th lnh tingnhp
mn cu o m cn tranh cnh chuyn th-phi c cm
bn trng i, la tam bnh ni dy rn rn, ma lc tc
honh-hnh tht s.
Kinh cng c, k cng c, m li phm ting tc
cng khng cha.
Tin cng cu, Pht cng cu m tnh qu nt yu
cng khng b.
Ngoi so-se eo mnh gng Thin-nhn, ln chui
35
ht b- m trong lng th mi nghit dy oan vn vng

ni tri tim l phi.
Vy th s tu-hnh chnh l mt cuc cu danh gi di,
bit my i cho thot ng cnh kh sng m.
i! n chay mt thng c my ngy, cn bao nhiu th
hi vt st sanh khng chng i, kinh sm-hi c s qua
cht t, cn bao nhiu th vng ngn c ng c lun nm,
vy ri lm v vng c-o trm lun li thn on rng:
Ti c nim k, n chay, sao khng thy Pht rc Tin a,
Thnh Thn h x?
Thi vn dy o:
L Chnh t nhin c l T,
Chnh T hai l on sao ra?
Sao ra Tin Pht ngi trn tc.
Trn tc mun thnh phi n TA.
4 CH
TRN THIN BN c dng CH CH

Tt c cc yu-l lm mt con ngi ton thin l
phi 4 c: Nhn, Ngha, L, Tr (tng ch vng
4 nt). C th gm thu vo mt mi ngi tu theo
o Cao-i ngy nay l ot c lm Vng, lm Ch.
Pht Thch-Ca cng ni: Thng mt vn qun khng bng
t thng ly mnh l vy. Thng ly mnh l lm ch mnh
trc tin. Du mt bc vua quan cng hu khanh t i
na m khng thng ly mnh c th mi vic s h
hng v sau, mt lng tm m thi.
Lch-s nhn-loi cho ta thy iu y.
36
A- CH N
Phn tch ch Ch s thy trc tin l ba vch

lin y tng Tam ti, m chnh con ngi c d phn
trong y: trn Tri, di t, gia l Ngi. Phi l ngi
c o c mi khng thn vi tri cao t dy ch! Ba
vch ny cn l qu CN (Cn vi Thin) vy. Thm
mt nt s thng qua thnh ra ch Vng (vng l
vua) m chnh i-o ngy nay Ch-Tn n ban cho
mt nn Vng o. t mt nt ch ln trn thnh ra
ch CH l vy.
Th nn ngy nay c Ch-Tn n m o Ngi cho
Th trn Thin bn hnh ch CH . Tc nhin iu
cn yu nht l mnh phi t lm ch ly mnh. y cng
l cu quyt nh: Ng nguyn Thnh Tht an-ninh vy.
D mt con ngi c Tn-gio hay mt ngi
ngoi o m c Nhn, Ngha, L, Tr th cng l mt
mu ngi ng knh, ng n phc.
Th nn Trit-l ca nn Tn-gio Cao-i mc ch

l lm cho c nhn-loi n hc c lm Cha, lm ch
ton c gia-nh:
c lm Ch ca mt tiu gia-nh, tc l mt
37
Tng-tc, l mt v Hin ti th ri.

c lm Ch mt trung gia-nh l quc gia, l
mt v Thnh-nhn.
c lm Ch mt s quc-gia hip li nh
Hip Chng-quc ti M-chu nh Washington,
Lafayette chng hn l mt v Tin.
c lm Ch ti i-gia-nh tc nhin lm ch
c ton tm-l thin-h, mt nn Tn-gio, l mt
v Pht.
Th-php ca o Cao-i c khun-kh tp cho
nhn loi i n mc-ch trong lut-php ca mt nn
Chnh gio.
Trn Thin bn th Ch-Tn hnh ch CH tc
l gm 12 mn cng phm, t thnh 3 hng ngang to
thnh hnh quCn Cn vi thin (Cn l tri) tc l
ch ngi Thng Thi-cc Thnh-Hong vi ch.
c Ch-Tn n dy cho nhn loi th Ngi di
hnh thc ch CH l ch r cho thy rng:
Thy l CHA c Cn khn th gii, tc l Cha t
s v vi, ngha l ch quyn ca o, m h ch quyn ca
o ng ni no th l o ni y (PCT).
Vy th l do g nay thng ln, mai em xung nh
mt mn hng. Nhiu ngi rt tn trng H-Php, nn
ch th ring c H-Php m thi. Vy nhng ngi
th Thnh Tng Ng Chi, biu tng ngi Thng
vi ch, ri khng cn knh n c H-Php hay sao? V
o lnh no cho php di Thin Nhn Thy xung? C
phi v tnh ta tht li vi Thy Tri sao? Cng l i
ti vi c H-Php hay sao?
38
A- CH N
Hin nay trn Thin bn sa sai Php:
Ngy nay cng t 12 mn cng phm y nhng

sa li bng v tri xung cp di (hoc cp 2 hay
cp 3) ngha l lm mt i mt nt ngang, by gi cn
li l hnh ch TH (th l t) th tr thnh qu
Khn Khn vi a (a l t) l thi m. m thnh
tt Dng suy. o b b l vy. Bi hng ngy Ta ch ly
vo ch Th m thi.
Nhn ln Thin bn, mt li-lm nh trn ta thy
ra rt nh, hu nh khng mt ai ch-, nhng chiu su
rng tht tai hi v cng, o b tht php l do . Ngi
tu khng thnh cng do . Ngi bo th Chn-truyn
cng phi bit phn bit by nhiu m tm ti ni
Chnh gio. u l ng? u l sai? T mnh iu chnh!
Tht php nh th no?
iu ny Thy c ni vi c H-Php khi Ngi
giao quyn cho H-Php xung th m o. Nhc li
li c H-Php rng:
Bn-o vng lnh c Ch Tn xung th m o,
39
th c Ch-Tn mi hi rng:
Con phc lnh xung th m o, con m B-php
trc hay l m Th-php trc?
Bn-o tr li:
Xin m B-php trc.
Ch-Tn ni:
Nu con m B-php trc th phi kh a! ang lc
i cnh-tranh tn bo, nu m B php trc, c s b-mt
huyn-vi ca o, i thy r xm nhau tranh ginh ph
hoi th mi o phi ra th no?
V th nn m Th-php trc, du cho i qu d c
tranh-ginh ph hoi c th hu-vi hu-hy i na th cng
v hi, xin min mt B php cn l o cn.
B-php l Hip-Thin-i gi.
Th-php l Cu-Trng-i m-mang bnh trng.
Vy c hi cho nn chn gio ca Ch-Tn khng?
Nu ni hi th qu tht l mt iu tai hi gh
gm, nhng mun khng hi th c nhn sanh thng
hiu o l, du sa n u m nhn sanh thu hiu
ri th khng cn lm lc c. Tu hu cng m thnh th
khng thnh y l li Thy tng nhc nh!
Tt nhin, ngy nay c Ch-Tn n, ban li
CH QUYN cho dn tc Vit-Nam, v qua bao thi
gian nhiu th h cha ng chng ta b mt ch quyn,
chu nn l n, by gi con chu ca cc Ngi phi bit
n ch CH vi tm mc quan trng ca n:
Th nht l bit c Tri ang lm CH, ang ch
40
A- CH N
ng ton c tm linh ca nhn loi vi mc ch

a nhn loi n i-ng. y l ch CH v
o-php .
Th hai l t nc Vit-Nam c hnh ch CH, tc
nhin l mt quc gia thin nh, l mt Thi cc .
Th ba l t nc Vit-Nam ny phi chnh do VitNam lm Ch trong s mng th Thin hnh ho,
khng b mt quyn vt dc no lm cho h hoi.
Th T phi chnh mnh lm ch ly mnh: y l
mt yu-t quyt nh v quan trong nht. Gi s
con dn Vit-Nam c m theo ch ngha ngoi lai
bn r lng tm, bn r c hn thing dn tc, th
du Ch-Tn c ban cho t nc y m vng cng
s lm mi cho k tham quyn trc li m thi. To
ra nhiu tham nhng v tt li lc m b ngn hng
ring, bn r s hy sinh xng mu ca bao i cha
ng m thi.
Hn thing sng ni i! Vit Nam i! Vit nam i!
5 CHA
m tuy khc nhng ngha vn mt. Gm b Ch

v ch Vng Ngy xa v Cha xem nh ngi ng
u mt nc ln gi l thng lnh cc Vng hu.
Cng nh Ngi Tri l Cha, m Cha l Con mt ca Tri.
c Cha l danh ca NG Cha Cu th
mt ln n vi nhn loi, Ngi th kh chuc ti
cho loi ngi. Trn hai ngn nm vng mt Ngi:
Trong NH HO-C k-kt vi c Ch
Tn b nhn-loi bi-c na, v bi-c m bo sao nhn41
loi khng b ti-tnh mc-m cho c.

Li c Cha Jsus Christ trong Thnh KANT:
Je reviens en ce monde avec un Nouveau Jrusalem
(Ti tr li th-gian ny vi mt TA THNH MI.
Hm nay Ngi tr li vi To-Thnh Cao-i ri :
Nh kip Ty u cm my to,
Hu duyn ng nm Thin Th
Thnh ngn ghi r mt n c do ngi Php
hu n. c Ch-Tn ging dy:
Cc con c bit chng hin nay v th gian rt hung
bo nn thi k tn dit hu k. Nhn loi tn st ln
nhau, bi khng bit dng khoa hc vo vic phi, nn n
mi bin thnh chia r v chin tranh.
Thnh o ca Cha Cu Th (v s hiu lm) lm
tng gia dc vng ca k mnh i ngi yu v gip gio
cho bn trn hip ngi di. Phi c mt gio l mi m
kh nng km ch nhn loi trong s thng xt chng
sanh. Ch c x Vit-Nam cn duy tr c s tn sng T
ph theo tc l c truyn, mc d x y ch bit chu di
quyn l thuc t ngy c to lp n gi. Thy mun
n c gi nguyn nh vy mi (TNI/131).
Bi: Ngy nay Ngi tr li trong ngun hi
ny hon thnh chng trnh Qui Nguyn Tam Gio
Phc Nht Ng Chi, di danh hiu: Tam-Thin Th
gii H-PHP GING LM
6 C
Trong Dch-l: qu Sn Phong C l qu th 18 trong

Thng Kinh Qu C hp bi Cn l ni trn; Tn
42
A- CH N
l gi di; ni l sn, gi l phong, gm li c tn
l Sn-Phong C
Ch C trong T-in ngha l mt ging trng
trong bng lm cho ngi ta b trng, gi l bnh
c trng. Trong sch thuc c ni: Phong, Lao, C, Li
t chng nan-y (bnh ung nht, ho lao, c-trng, ci
l-li l bn chng bnh rt kh cha).
C cng l mt vt c lm hi ngi, ai n
phi th sinh ra ngy-di, m- man.
C theo chit-t c ba ch trng trn ch
mnh , mnh l ci chu; ba ch trng l c nhiu su
b trong chu, c ngha l tan r gh-tm, hn-n lc
nhc nh di vy.
C c ngha l tan-hng v lm vic; lc-nhc trong
chu l cng vic ca su-b, m tr b n i li l mt vic
khc, tc hoi lon n m lo sa sang, sa sang tt
nhin c cng vic, nn ni tt rng: C gi s d (c l
cng vic). Khi vt b lu ngy chng dng thi su mt
sinh ra gi bng trng c; ngi say m tu sc m tt
bnh sinh ra gi bng bnh C. Thin h tr an lu ngy
m t hi sinh, gi bng c hoi. Trai gi say m tnh dc
m b m hoc, thy u l tng C lon, thi khng th
ngi yn, tt c vic nn t tn qu bng C.
A- Qu C tng cho thi n nn php
Trong ca o Cao-i, ngi ng ra lnh o
tinh thn bui ny chnh l cng ca c H-Php Phm
Cng Tc. Ngi l Gio Ch v hu hnh. Phn v hnh th
chnh ng Ch-Tn Ngc Hong Thng l Gio ch.
43
NHNG HIN TRNG CA NM THN
u xun nm Nhm-Thn (1932) sp i L c

Ch Tn ngy 9 thng Ging, nn vo bui chiu ti ngy
mng 8 mi t bn trong lng Qu Cn Khn mt
ngn n manchon cho c nh sng. Do hai v chm sc
l H Vn Lu v Nguyn Vn Bin. Li 9 gi n pht
du pht chy Qu Cn Khn. Nh ng Vn-Thng-Tr
(sau ny l L sanh Phi Thng) dp tt c ngn la.
Qu Cn Khn b chy ch cn 1/3 pha Thin Nhn thi.
n sng ra th Anh C c Quyn-Gio-Tng mi
qua hi c H Php:
Qu Cn Khn b chy H Php ngh sao?
c H Php ni:
Qu Cn Khn b chy m Thin Nhn cn, tc
l o cn, nhng i phi tn.
Sau v chy Qu Cn Khn ri th c Ch Tn
c ging c cho mt bi th nh sau:
THI
Chng phi Ty Ninh chu nn ngho,
Cuc i lun chuyn th cheo leo.
Tri cn t l tang thng bin,
Rung ry ph phng l mc meo.
Sc tng m thinh tua gim bt,
M ng cng qu chng lm theo.
Vn chng u r thng cng l,
Tn th hng vong thy vo.
B- Nn o bt u gp c kho o:
Trong ca o hin thi lp th chia phe phn phi,
44
A- CH N
cn li th b cng quyn thc dn n p bt c H

Php vo nm Tn-T y qua Madagascar cng vi mt
s Chc sc cao cp na.
Qua nm Gip-Thn (1944) ngi Php tnh n
p Cao i, c lnh bt Chc sc v Chc vic, nn qu
v c tin trn xung Si-Gn hp tc vi Nht mi
lp ra hng tu Nitinan va lm mn va tp luyn cho
on Ni ng Ngha Binh thun thc. Nh Nht lm
hu-thun cho s Ngha-binh cm tm vng, u i cal
Thn o nhy v thnh bt qun Php, l cuc o
chnh Php 24 thng ging t-Du (1945).
Do cuc o chnh nn Thc-dn Php tr t do
cho c H-Php t Madagascar tr v c quc. c
Ngi xung chic tu Indpendance v n Vng-Tu l
12 ngy m, v n qu hng vo ngy 2707Bnh Tut
(1946) bi tu ln nn u ngoi khi nh ca-n ra rc
c Ngi vo b ri v Si-Gn ngh nh ng Hi ht
c tun mi v Ta Thnh.
c Ngi nhn li cnh vt khc xa, va lo chn
chnh mi chn truyn va lo phc li ch quyn cho o,
tc l lp thnh Hi Thnh thay hnh th c Ch Tn
v chun b m i-hi Nhn Sanh nm Bnh-Tut. Ngi
cn lo tu b n th c Ch-Tn v to ngi in th
c Pht-Mu cng cc dinh th vi ba Cung ba ng
va xong u c an by.
No ng c kho o li n vi c Ngi na.
Nhng c Ngi bit trc tt c v sn sng ch i,
cng nh ch i s i y ln trc vy. Trc , c
H Php chun b cho cuc l Hi-Yn Diu-Tr-Cung
vo ngy 15 thng 08t Mi tht chu o. Bui ti ngy
45
16 ti sn i-ng-X c t chc Vn-Minh-in

cc bc Chc sc cho thay , nhng s thc c Ngi
ch mn 4 cu ca dao lm cu thay, ng mun nhn
nh nhng li tm huyt nht cho cc Mn- ca c
Ch Tn bit thi bui nguy vong sp n m khng th
t tht bng li, nn mn thay rng:
Cu 1:
V du cu vn ng inh,
Cu tre lt lo gp-ghnh kh i
(xut nht vt) p: ci thang
Cu 2:
Bu nghe ai d ai dnh,
Chanh chua Bu chung, cam snh Bu ch.
(xut nht vt) p: Ci trch
Cu 3:
Mt mai thip c xa chng,
i bng thip tr i vng thip xin
(Xut nht vt) p: Ci ly
Cu 4:
Tng rng ngha mn tnh nng,
No hay tay m tay bng vai mang.
(Xut nht vt) p: Ci khai.
Khng mt ai p trng li thay trn c!
Nhng li than trch trn y u l hnh nh ca
ngi N phi l thi m, khi m thnh tt Dng suy.
Vi cuc thi ny ng 4 ch Than Trch Ly
Khai. l mt chn ngn n ca c Ngi ni ln
46
A- CH N
cho nhn-sanh bit ci d-tm ca Ng Triu vi

Cng-gio-ha Cao i, d trc c nhiu th on.
Ba hm sau c cuc thanh trng vo ngy 2008t Mi
do Qun i Cao-i ng ln ko v bao vy H Php
ng v lm kh d c H-Php.
Chnh ci ngy 2008 ny c xem l Ngy o
hn m ra mt thi n nn php m ngi phi ng
ra gnh nn cho nhn sanh chnh l c Ngi dng s:.
Trch on S chung nin nm
t Mi V cuc thanh trng
Nm t Mi l nm o tri qua nhiu trng
thi vui bun ln ln, lm cnh hip tan pha mu, khin
cho Hi Thnh phi lm cng nhc tr xoay tr thun chiu,
hu trn an ton th con ci c Ch-Tn.
Bc qua thng tm L Hi Yn Diu Tr va yn,
cch ba ngy sau nhm ngy 20 thng 8 nm t Mi (Dl
05101955) cuc ni bin xy ra do Trung Tng Nguyn
Thnh Phng ch ng vo H-php-ng l nhc
im. Cuc kho o nhm ngay T, nhng du phi,
du quy, du nn, du h, T cam hng chu cuc bo
hnh ca Phng lm si ni c dn c trong vng Thnh
a, lun c cc nc ngoi
Chnh ci thi k m Tn gio phi chu mt ci nn
gh gm nn gi l thi Php nn. C phi ch ring
Tn gio Cao i mi chu mt ci ch nn hay khng?
Tha rng khng! T xa n gi khng mt Tn
gio no tranh khi: Cha chu ng inh trn cy Thnh
gi. Bn ngi manh tm git Cha khng ai khc hn
l ngi ca Cha. Mt Juda bn Cha v ham ba chc
47
ngun bc. Cn Tng Nguyn Thnh Phng y cng

v ham ba chc triu bc ci thi im nm 1955 ca
nhm gia nh tr DimNhu, m cn thm ha hn
mt m chc quyn bng lc na. c H Php cho y
l hnh ng ca mt con ngi bi s phn o th
chc rng khng cn mt t no khc dng cho con
ngi ny na.
Sau ngy c H-Php Triu thin, Ngi ging C
bo sa ngy o hn ra ngy Gi chung
7 CUNG
Ch Cung ngha l in. Theo php Lc th chnh

t th ch ny gm c b khuyn () vit nt l con
ch v ch Vng l vua. ni dp b loi khuyn cho
ht ri (ch loi gian nnh m thi no cng c) th mi
xut hin mt v vua anh minh, chnh i, cho nc
tr, nh an, em li hnh phc thanh bnh cho dn chng.
y l duyn c mt bi th Vnh ngi cung ca nh
ch s Trn Cao Vn.
Sau cuc khi ngha V-Tr ti Bnh nh va chm
dt, th ti huyn ng Xun, tnh Ph Yn li xy ra v
truyn b Trung Thin o, vin Tri-huyn ng Xun
ra lnh bt giam c Trn Cao Vn v gn cho c l mt
cung s. Nhn C lin cm tc bi th ny:
V ai nn chu ting l Cung?
Nhn ngha ri ra b mt lun.
V L TRN cam nh dt, (1)
Ngang tri dc t thy lung tung,
Php Tin T mu khn thu ngc,
48
A- CH N
Ba Thnh T Thin cng dp tung,

Tr ht khuyn ri Vng r mt (2)
xim, o mo y nn khn.
Cu th s 3 ni L l tn nc L vo thi nh
Chu bn Tu ngy xa, l qu hng ca c Khng
T, cn TRN l mt nc thi Chu mt. c Khng
T c n nc Trn truyn o, khng c vua nc
ny tin dng, li nhn nn i v lon lc honh hnh,
c Khng T v c mn u chu khn kh.
Nay hon cnh c Trn Cao Vn tri ngang nh vy
ngha l c cng mun em o l chn chnh nhn
tm, nhng v ngi ta khng tin o, nn c phi cam
chu s ma mai, khinh r, chng khc ngi in khng
bit h thn.
Sau khi C Trn Cao Vn c th v t nh lao
Cn Ln, thng Ging (1914). Tip C Thi Phin gii
thiu C Trn gp Vua Duy-Tn. Vua mi C Trn Cao
Vn lm Quc S, C nhn li. Sau cuc khi ngha chng
Php ca Vua Duy-Tn b tht bi, chnh ph bo h v
triu nh Hu ghp ti cho C gi danh bo nghch ri
em x chm ti ca An-Ha (pha Ty thnh ph Hu)
cng mt ln vi C Thi Phin, Tn Tht vo ngy
16041916.
Trc khi chun b a ra Hi ng quyt n, C
Trn Cao-Vn tm cch gi th ring n cc v i thn
Nam triu bng my li tm huyt:
Trung l ai, Ngha l ai, ai cn vng lng l ai? Th
c thn t bit;
Tri cn , t cn , x tc sn h cn , mong
49
cho Thnh Thng sanh ton.

Nghe tin C Trn Cao Vn mt, C Phan Bi Chu
ngm ngi thng tic, bn ving C hai cu i:
Sui vng thm mt ma ch s, x hi mt mt v o
s, lic mt xem u hi phng tro thng on hu tin,
Cu hc cng mt nh danh gia, tn hc cng mt tay
c phch, co tay k hin thi nhn vt c my Tin sanh.
c tin C Trn Cao Vn mt, cc nh ch s
cch mng cu quc ang b giam ngc Cn-Ln v
cng xc ng, tn dng C Trn qua bn cu th:
Hy tin Vn hu th chn thuyn,
Bit t trung gian to nht thin,
Hc thuyt nng tng tin huyt nhim,
Nam phng Tn dch tch v truyn.
C Hunh Thc Khng dch ra quc m, ng trong
Thi T tng thoi:
Vn sau Hy trc vn Kinh ny,
Ring gia Trung Thin dng mt tay.
Hc thuyt em bu tm huyt nhum,
Tri Nam, Dch mi tic khng thy.
Sau khi c Trn Cao Vn v C Thi Phin cht
v chnh sch bo tn ca thc dn Php th nhng ti
liu v Trung Thin Dch Trung Thin o u b lc
sot v th tiu.
Kt lun: C Trn Cao-Vn, nh ch s cch mng
cng va l nh th ni ting lc by gi. ng lm trn
ngha v ca ngi trai nc Vit, nu cao tinh thn
trch nhim tranh u khng ngng. T nm 20 tui
50
A- CH N
t bit gia hng. Hai mi by tui (27) t chn trn

trng tranh u. Ba mi ba (33) tui vo ngc Ph-Yn.
Ba mi lm (35) tui vo ngc Bnh-nh v Qung Nam.
Bn mi ba (43) tui vo ngc Cn-Ln.
n nm mi mt (51) tui nm Bnh Thn ngy
16 thng t, ci ngy kt liu i anh hng ti lng An
Ha, (cch kinh Hu mt vi cy s) nh ch s Trn
Cao-Vn v cng ba ng ch: Thi Phin, Tn Tht ,
Nguyn Quang Siu, ln on u i n n non sng.
8 O
Ch o bt u chm hai chm l m Dng

nh kh, k di mt nt ngang tc l m Dng hip
nht, nn chi mt sanh hai, hai sanh ba, ba sanh vn vt;
ri vn-vt cng quay v hip mt. K di ch t (6
nt) ngha l t nhin m c. Nn chi o dy phi t lp,
tc l lo tu-hnh t c huyn-b o-mu th tr l
mi pht minh. Ch t l t tri, t gic ch chng ai
lm cho ngi khc gic ng gim hay minh-hu gim.
Trn di rp li thnh ch th (9 nt). Ch th
ngha l ban s, lc ban u, khi thu, l u mi ca cn
khn v-tr. K l b Sc (3 nt) ngha l chy, nn
ku l php lun thng chuyn. Hp chung li thnh
ch O
Ch O Thnh-nhn t mt ci lun-l
trong t lu ri; hai nt m Dng hin-hin trn
u , hnh nh ca cha m ta , c hp nht c th
mi sanh ra mt chng-t u tin l con mt, tc l ch
Mc mc l con mt, l trung tm ca ch o. Con
mt thu thp tt c tinh-hoa, l cng n trc ht
51
l ca cha m sn sanh ra ta. Cha m cng phi chu n

ca hai ng trn cao kia na, l m Dng tri t,
ngy nay o Cao-i xc nhn l c Ch-Tn v c
Pht Mu.
c Thng- l mt khi i linh quang, l nh
sng bao la, biu tg bng Con Mt Tri th nn o
Cao i th Thnh tng Thin Nhn l vy.
Hai n th ca cc Ngi cn ! Nim t tin ny
khng bao gi lm, ngha l nh sng le ln t mt tr
thnh ch T (t l chnh mnh), t y con ngi
t gic, t tu, t trau-gii cho kip sanh trn con ng
tin ha. Nhng no n c li thng th ng v
cng chnh mnh sng-sut, cho nn khi rp c hai phn
trn di li thnh ra ch Th (th l u). Ci u
ny a ta n v n cng hng dn cho ta v, chng ta
xung bng ci u cho rng thun, th khi v ci u
cng phi quay ra ngoi triu kin c M Diu-Tr
ni cung To-Ha Thin tng tri th chn, th ci u
ny biu tng ch th (9nt) n mi hp l. Nu quay
vo ha ra i nghch lm sao ot o? Than i!
c-tin ni ta , ngy nay Ch-Tn to o ra
cho nhn-loi th nhn-loi. o Cao-i th con Mt
l th thin-lng ca mnh vy, cho nn con ng
tu gic-gi ta phi hon thnh Tam lp, tc nhin lp c,
lp cng, lp ngn ngha l ch th thm mt nt sc
(biu-tng bng b sc c 3 nt) thnh ra ch O
(ch o c 12 nt do 9+3, tc l con s ca Thy)
y l tng tri cao nht, c v n y c th mi
nhp vo ci Thing-ling Hng sng v ha nhp c
vi cn khn v-tr, tc l v c cng Thy.
52
A- CH N
S tu thn cn phi c O, tin-tng ni o.

Bi o l c b-mt lm cho k phm c th ot ng
phm-v Thn, Thnh, Tin, Pht.
Thy lm ch ch o l Cha ca s sng:
Thy dy r v quyn-uy ti thng y (TNII. 62):
Cc con. Thy ni vi cc con rng: Khi cha c
chi trong Cn khn Th-gii th Kh H v sanh ra c mt
Thy v ngi ca Thy l Thi cc. Thy phn Thi cc ra
Lng nghi, Lng-nghi phn ra T tng, T tng bin
Bt-qui, Bt-qui bin ha v cng mi lp ra Cn-khn
th-gii. Thy li phn tnh Thy m sanh ra vn vt l:
Vt-cht, Tho-mc, Cn trng, Th-cm, gi l chng sanh.
Cc con hiu rng: Chi chi hu sanh cng do bi ChnLinh Thy m ra. H c sng t c Thy. Thy l Cha ca
s sng. V vy m lng ho sanh ca Thy khng cng tn.
Ci sng ca c chng sanh Thy phn pht khp Cn khn
Th-gii, chng khc no nh mt nhnh hoa trong ci, n
phi ngy gi Thy nht nh mi tr bng v sanh tri
ng trng na, bin ha ra thm. Nu nh ai b hoa y
na chng th l st mt kip sanh khng cho bin ha. Mi
mng sng u hu cn hu kip, du Nguyn-sanh hay
Ha-sanh cng vy, n th ny lu mau u nh trc.
Nu ai git mng sng, u chu qu bo khng sai, bit u
l ci kip sanh y chng phi l Tin, Pht b a lun
hi m ra n i y. Ci mng sng l Thy, m git Thy
th khng phi d. Cc con gng dy nhn sanh iu y.
9 IU (11 NT)
Tri bao th ln c t. Ngn ng-Thi c cu:

Nh phi ng hi ch Ty sn nht nht trng ngha l
53
Con chim c bay v bin ng ti ni Ty th gip mt

ngy. Mn in vn y m ch mt ngy: Mt tri sm
mai mc ti hng ng, chiu ln v hng Ty. Khut
bng c tc khut bng mt Tri th qua mt ngy.
Vng Khng c in vn. Tuy nhin Thi vn c
cu thc qui sn tc 1 qu bay v ni. bit rng
h chiu th bit bao nhiu loi chim bay v ni, song ly
tch qu m ch rng chiu ti th phi hn, v qu th
en lng en cnh b gi cng en.
Ch Hn th ch cc loi chim u gi l iu
(b iu 11 nt). Chim qu cng l loi iu, nhng ch
c con mt c mu trng, d nhn ra ban ngy, cn khi
chiu xung, m ti dn nn hnh dng cng mu lng
ca Qu ln trong mn m, cn li mu en tuyn m
thi. Thnh nhn vit ch (10 nt). Cn ch iu c
mt gch trn tng cho con mt nn thnh 11 nt vy.
10 NG
Theo nguyn-l ca tri t th o lun lun pht

khi t phng ng.
Phn tch Ch ng c hai phn: ch nht
gia, b mc xuyn qua ch nht, c ngha l mt tri
khi va nh ln khi ngn cy l thy r ri. Chng t
rng mt tri lun mc phng ng. Mt tri l o,
tc nhin mt tri em li s sng cho mun loi vn vt
cng nh o vy.
T c ch kim, to thin lp a, o u pht khi
t phng ng, l cc nc min ng (Asie) nh cc
nn chn-gio trc kia: Nho , o , Thch cng
54
A- CH N
u pht khi ni min -ng ri ln ln truyn b qua

phng Ty nh:
o Pht th khai ti Thin-trc l c Nhin
ng C-Pht v c Thch-ca Mu-Ni khai Pht-gio.
i-o l o Tin th Lo-T khai ti Trung Hoa.
Sau na Khng-T khai o Thnh cng ti Trung
hoa l min -ng.
Sau ln ln o tri khp qua hng Ty, nn c
Cha Jsus truyn o Thnh ti hng Ty. K o
mi roi truyn ra khp Nm Chu.
Cu Kinh: nh Thi-dng gii trc phng ng.
nh Thi-dng l o vy. Nay n H ngun mt
kip, cui cng nn c Ch-Tn mi chuyn o ni vng
-ng, y l ni ngun o pht ra, li khai ni Nam-k
(mt trong ba k ca ci -ng). V ci ng dng y
cng v min ng ca -chu nn ngy nay phi khi khai
ni hng ng trc ri mi truyn ln ra hng Ty.
Nh c Cha Jsus khai o bn u chu, th cng khi
khai ni min ng ca u chu, ri mi loan truyn khp
c u-chu, y l lut t-nhin t c ch kim, h o pht
khai th c bt u t phng ng truyn ra.
Ngy nay l gip mt vng nn khi li im ban u
gi l Thin a tun-hon chu nhi phc thy do
nn i-o phi khai ti -ng ny, nn Thy mi m
o ni ng dng l cc ng ca -chu m li khai
ni x Nam-k l x thuc-a, dn-tc yu hn, km ci,
y l do ni Thin-c tin nh c mun nm, li l thng
ci lng tn-ngng ca ngi Nam t th.
Tuy khai o ti nc Nam m cng khi t ng,
55
do ci l t Bn-c s khai: Thin khai T, a tch

Su, nhn sanh Dn
. Do vy m o khi khai ti Ty-Ninh ln ln truyn
ra Gia nh, Bin-Ha, Th-Du-mt, Ch-ln l my ht
hng ng. Qua nm th nh, th ba o mi truyn
ra my ht hng Ty.
Do cu o xut ng cng ni ln -ngha y.
Ci nguyn-l y c t thu cha c Cn Khn V
Tr. o-gio c dy: Hai ln ngun-kh ng li n ra
khi la, khi la y l ngi Thi cc, ch ngi Thi-cc l
c Ch-Tn.
Khi tri st n ta nghe g? An-Nam mnh ku l m.
V c php Pht sa li l m (m ma ni bt ri hng).
Cu y c c ngha l nm c quyn-nng V-tr qunsut trong tay. Ting n ta nghe n ra sao? Khi n ri cn
nghe ting bay xa, nguyn-cn ca ting n l ting trng,
cn ging ngn l ting chung.
y vy, nguyn-cn ca o-gio do bn -ng ny
c ting trng pht khi trc, nn cha thng s dng c
nht ting trng; ting ngn y l s nh-hng o-gio,
mi xut hin qua u-chu u l nh-hng t Pht-gio,
m Pht-gio xut hin ni -ng. V vy m o ni
phng Ty ch c ting chung, cn cc nn Tn-gio ph
thuc u khng ng theo nguyn tc cn bn. Do nguyn-l
o xut ng. xut h Chn m ngy nay o
Cao-i qui nguyn hip nht nn c trng v chung,
y l thun ty tinh-thn ng pht-huy n c i
ng th gii vy.
Li na hng To-Thnh quay theo chiu ng Ty,
56
A- CH N
m to nn mt Bt-Qui Cao-i mu-nhim.

11 C
Ni rng Thin a hp k c tc
nhin Tri t hp nhau bi c.
Xa cc bc lo thnh thng c cu ghi nhn cho
d nh cch vit ch c, l:
Con chim n u nhnh m.
Thp trn t di nht ch tm
c l g? Phn tch s thy:
Ch c c hai phn: bn tri l b schl
bc chn tri, l khi u, c ba nt th hin l Tam ti
trong mi con ngi o. Bn phi th t trn xung
l ch thp ch t ch nht ch tm tc
nhin l ni v con ngi ng trong tri t: Trn l
mi phng tri, gia l Ngi ng u trong bn
hng phm ca chng sanh l vt-cht, tho-mc, th cm
mi n Ngi. Ch Nht l duy tm, duy nht, ng
u trong vn loi. Tm li ngi c cao trng nh vy
duy c ch Tm m thi. Cng cc nt ca ch c
c tt c l 15 nt l th hin mt Bt-qui Thin
ca o Cao-i ngy nay vy.
(Xem thm Dch-l Cao-i cng Son-gi).
L bc cha m lo lm vic phi chnh l tr c cho
con. Thi vn dy o:
Tr c cn hn mun tr vng,
Giu sang chng chuc gnh giang-san
Th i cng d cng kin c
V-lc hng-oai cng chng mng.
57
Hin-nhin trc mt m chng ta nu khim cng

phu lo o, mt ngy kia v Ngc-H-cung chng ta c chi
ti c chng? M du c chi i na cng khng bit v
l g m chi, rt khim ti c.
C l cha kha m i nghp thing-ling, hu
hnh hay v-vi cng vy. Ly c lm nn tng THNGYU. Ci kho Thng-yu c ti c mi mong-mi ng.
Kho v tn y hin-nhin trc mt, th k no i tri con
ng y chng h lp nghip cho vng c. Ch-Tn nh
rng: Cc con mun at ci i nghip thing-ling
ca cc con duy tu lp c.
Yu i c thn sinh, hai ting hu qui t c i
nghip ca mnh, t thu, bao ln trit-l cc tn-gio u
dy TU v C th ngi-v sn, khng h k lm ti c
kia tranh ginh ng. y , Bn-o xin nhn-nh tan
o tr c khi tinh-thn c mi-mit c-tin cho vng,
thang c tht-bi Bn-o lnh c ti-tnh cho.
Tin th nghim xem ra th no, tin qu-quyt nh
Bn-o tin, chng ta ng tin na, bao nhiu nng lc
c nhn gp tng trm ngn nhit tng s li th khng
c lc-lng no ngn cn c.
CH-TN ha vi chng ta iu, th khng h
tht ha bao gi, duy ti chng ta cn khim c-tin nn
s at thnh hy-vng ca chng ta cn chm tr n ngy
nay, mau hay chm cng ti chng ta: mun tin hay khng
tin m thi. Vy Bn-o xin khuyn tan o c gng tr
c-tin thm na. Cn phi TU LP C lm cn-bn,
th t hn at nguyn hin-nhin. Ci s nghip ca Tri
v Ngi mun lm ch n m hng, th ch c TU v
58
A- CH N
LP C
(HP 147inh-Hi 1947)
Nu o (12nt) l th hin quyn-uy ti thng

ca c Ch-Tn, tng n bn trong ngi khng ai thy
c, l Dng. Cn c (15 nt) l c hin l ra
ngoi, nh c hy-sinh, c khim nhng l quyn
hnh ca c Pht-Mu l c m. Nn thng hai ch
o-c i lin nhau v c du ni (Trait dunion). Chnh
ci du ni ny l ch Ho ca m Dng. Vn ho ca
Vit-Nam c nhng nt c o m hnh nh th h
sau ny lng qun i cho rng khng thit thc. T ch
t vi m qun i cng lm cho nhn tnh b bin thi i.
Thi vn dy o:
C cao th mi ng nn ngi,
C thng ti kia ng my mi
C C c ti ging o trng,
Khng ti khng C ho khng thi.
12 IN
Ch IN (5 nt) l rung, do vy Ch in
nm chnh gia ca Bt-Qui Thin (cng c trong
Bt-Qui Hu thin na) n ng vo Ng hnh.
* L o v ch in: Du ni Hip-Thin-i hay
trong Cu-Trng i: lng ngi tu cng phi gi c
Tm in. Hy nghe B Thanh-Tm Ti-N lun v ch
Tm in trong Thnh-ngn, ngy 2341928:
o m rng, ging o gieo trt hai Thu, m
ngi thit v o chng c bao nhiu, th nn hi cha
m rng nn o, c Pht Thch-Ca dm vo th cuc
59
m than rng:
L v nhn hnh, in v nhn canh,
o v nhn thc, ta h tn chng-sanh!
Ba anh c hiu chng?

Sao gi l v nhn hnh, anh M... N...?
ng c ngi i nhiu, m khng ai l ngi
phi, ng i dp-du thin-h, m ton l ma hn qu
xc, tm gi-di, hnh hung-bo, mt cha y t kh, th
no gi l ngi?
Cn in v nhn canh l sao?
Rung y, l t vi tm, tm khng ai gii trau. o
ni tm, th tm v nh in, c in m chng c cy-ba,
ng em ht la gieo vo cho ng tr bng m ht, th
rung tt phi b hoang; b hoang th su b rn-rt xen
vo n tr; ngi m c tm nh vy ra th no? Rung
sn, ging sn, cy-ba sn, duy c ra cng lm cho t ph
nhiu, ng cho bui gt hng nh m khng chu lm,
th th phi dit tn Chn-linh
* Phn tch ch in:
Khi bn L Dch th phi bn cho n ch v Dch
l bin. in do hai qu Kin Khn m ra:
Qu Kin c ba nt Dng c th t ng, l
ch khng gian v qu Khn c ba nt m t nm,
ch thi gian. Hai qu Cn-Khn phi hp li thnh ch
in . Ch in ny chnh l tm ca Bt Qui
Thin hay Bt Qui Cao-i ca nn Chnh gio, l ch
60
A- CH N
s bin ho ca mun loi vn-vt, nn chi bc i nhn,

qun t phi t cho c c tnh cao thng hay ni
khc i l ngi o-c phi c c ci tm in y.
Xem li trong Dch L Cao i ca cng Son gi
s thy hai qu Cn Khn l ch ca Bt-Qui.
Ch in nu phn tch ra s thy:
C 4 ch nht nm ngang dc (nht nht tung
honh nht). Tc nhin nhn qua cc chiu, thy u c
hnh ch nht. mun bo rng: Phi ngy mi, mi
ngy mi mi, ngy ngy mi. Nht tn, nht nht tn,
hu nht tn
C 4 ch Sn xoay quanh (Sn sn in-o
sn). Cng nh ch nht, ch Sn xoay quanh to nn
ch in.
C 2 ch vng t xui ngc (lng vng
tranh nht quc) Hai vua m tranh mt nc.
C 4 ch khu hp li chnh gia (t khu ti
trung gian). Ghi thnh thi cho d nh:
Nht nht tung honh nht
Sn sn in-o sn
Lng vng tranh nht quc
T khu ti trung-gian.
Trong sm Trng-Trnh c cu: Ph in Thin-t
ging trn hoc Ph in Thin-t xut, Bt chin t
nhin thnh.
* c-bit nht l hai ch Vng nm theo chiu
xui ngc trong mt ci khung l hnh nh hai vua
m tranh mt nc. Trong con ngi c hai vua y tc
nhin mt vua tinh-thn v mt vua vt-cht ang tranh
61
u nhau ginh quyn thng li. Vy th hi nu vua

tinh-thn thng tc l ta ang hng v con ng o
c, th ngi phi nng trau-gii cho n tn thin
tn m, hng gic tn trn con ng Thing ling hng
sng m tr v vi i-ng tc l v vi c Ch-Tn
Ngc Hong Thng-.
Th nn ngi TU l t mnh tp lm ch ly mnh,
ngha l t v-tr ch Vng cho ng ch.
Bi trong ch Vng c tng n ch ngc nu
mt ci chm ca nt ch y xut ra ngoi th thnh
ch cha nhp vo trong thnh ra ch Vng. C cu:
Ngc tng nht im, xut vi cha nhp vi vng
Ti sao ngi phi tu t cho c ci tm in

y? l l c v sao phi tu-hnh. Tu-hnh chnh l
phng-php sa i tm-tnh mnh lm CH c
chnh mnh; khi t mnh lm ch c mnh ri th
62
A- CH N
cng lm ch c v-tr.
Do vy m c H-Php khi nhn trch nhim tc
l c Thng- giao cho s mnh m o Tri, m
mi o ny c B-quyt c o l Th ch CH. Li
na Ngi l mt v Gio Ch hu hnh, tc l thay mt
Ch-Tn v Pht Mu m lo c Chuyn Th v Cu Th
trong bui i-o ny.
Trn l Bt-Qui Thin hay cn gi l Bt-Qui
Cao-i. Hnh vung trong Bt-qui gii hn bi cc
Cung: Cn, Khn, Tn, Cn chia lm 4 vung. Trn
gc cnh ca mi ng thng i qua c biu tng mt
con s Bt-qui. Tng ng vi mi Cung l:
1 Khm, 2 Khn, 3 Chn, 4 Tn, 5 trung ng, 6
Cn, 7 oi, 8 Cn, 9 Ly. Cc con s ny hp thnh mt
con s rt c bit gi l Ma-phng-s
Ghi nh cc con s trong Ch in ca Bt-Qui
bng bi th sau y:
T hi Tam sn hi Bt Tin.
Cu Long Ng h Nht on vin.
Nh tng Tht tr ph lc quc
y l ch in trong Bt Qui Thin cha
ng c mt trit thuyt cao siu ca i-o m Gio l
Cao-i cc ng Thing Ling ph din di nhiu
hnh thc, mc ch l m ci tm con ngi n ch tn
thin, tn m, ton nng, ton tri l vy.
63
13 GII
Trong 64 Qu kp th Qu Gii ng vo s 40.

c l qu Li Thu Gii.
Khm h l ni Khm, Chn thng l ngoi
Chn. Chn l Li, Khm l Thu, nn tn qu t l Li
Thu Gii.
sp t th t qu: Sau qu Kin tip ly qu Gii
l ngha lm sao?
Qua ri l thi Kin. Kin ngha l nn, l kh, cc
vt khng th kh khn n cng, cho nn tip n qu
Gii. Gii c ngha l hon vy. Gii hon d
Gii l chm, v trn c Chn di c Khm tc l
trong nguy him m ngoi ng, cho nn phi huy ng
gii ln ln t trong ra ngoi mi c hanh thng.
Phn tch ch Gii thy c 3 phn: bn tri l ch
Gic l ci sng. Bn phi l ch ao trn, l con
dao, ch ngu di (ngu l tru). Tc nhin mun
gii quyt ci sng ra khi u con tru th phi dng con
dao m m ly ra. Trong cch m nh vy gi l gii-phu.
Cch phu thut phi cn thn, k lng, khng vi-v,
khng hp tp th s thnh cng.
Theo l m ni: Sm ng bn ngoi, hm him
bn trong, c ngha l ng ngoi s him, tc l
thot c him nguy vy, nn mi t tn cho qu l
Li Thy Gii.
Theo tng qu m ni: Chn trn tng l sm, l
ng. Khm di c ngha l hm, l him nguy. Chn
vi li, Khm vi thu l hin tng c sm chp ma ro
lm tan i: Gii s nng bc ca nhng ngy vo H,
64
A- CH N
nn t tn qu l Li Thu Gii. Gii cn c ngha l lm

cho tan i vy, nh gii tn, gii ch, gii bnh, gii thot
T suy ra th cch gii quyt no cng phi ba
yu t: Thin thi, a li, Nhn ho l vy
Thin-a gii nhi li v tc: Thi Gii rt ln lao, v
nh tri t. Gii ca Tri t l ma sm n.
Ch thin a y l ch v kh m dng. Kh m
dng cn u-ut, th vn-vt kh pht sinh. Kh m dng
gp nhau l c hi gii tn ci ni u-ut .
Li l sm thuc b V l ma v di l ch
in (rung). Tc nhin khi c hin tng ma th
sm vang rn, ma trt nc xung ti ln rung ng.
Sm v ma cng trong mt lc bng lo ra, ma
sm ng thi tc dng m lc by gi cy c cho n
trm th hoa qu, thy u nt mm, pht trin.
Xem th th:
Sm st l khi im ca s vic.
Ma gi l s kin, l iu tt yu.
Kt qu l GII ci nng bc trong lng v tr,
l lm cho ngi v vn vt c thoi mi.
Vy: Ma l gii quyt s ngt ngt ca ci nng bc
nh thiu nh t trn mt t.
Nhng ngoi ra ma lm g? C ch li g?
Nh ma m vn vt c m chi, ny lc. nc
ma thm vo lng t to thnh dng nc ngm nh
d tr di lu. Ri sau di sc nng mt tri, nc
ma cn bc hi thnh my bng lng bay khp cng V
tr d tr cho nhng cn ma sp ti.
65
L tnh v my ma, tin nhn c ni:

m-tnh l ngng t, Dng-tnh l pht tn. Khi
m t th Dng t phi tn, nh c ci th qun bnh mi
thnh. Khi Dng tn th lm ly n m, hai kh gi chc
nhau thnh ma ri xung. Kh m lm cho kh dng c
ch, by gi Dng-kh s bay bng ln thnh my. Th cho
nn ni rng my ban b rng ra t Thi h, l m kh
b gi ui, thu lim, t li tc l cha tn vy. Phm khi
m-kh ngng t, dng-kh b bao vy gia khng ra c,
do phn khch m n ra thnh sm st (gi l li nh).
Khi m-kh ngng t, Dng-kh ngoi khng vo c
cho nn s quay quanh m-kh khng ngng thnh ra gi.
Khi m-kh ha m tn, th s thnh sng tuyt, ma
mc. Khi m Dng bt ha m tn th s thnh kh c
trn lan. m kh thng m tn ra chm s giao hp vi
Dng kh v ma gi s iu ha, nng lnh c chnh.
14 HIU
HIU hp bi trn l Th ngha l t, thuc

cung Khn tc nhin ch s bao dung, m m ca
tnh m lo cho con. Di l ch T l con tr, tc nhin
phn lm con phi ngh n cng dng dc c lao, b
mm nng niu ca M m ngi con hiu phi lo bo p.
Chn ch C lao l g? (C: sing nng, nhc nhn;
Lao: kh, mi). ni cha m sut i chu thng chu
kh nui dng chm-cht con ci t khi cn l trng
nc n khi con khn ln trng thnh, nhng cha
phi nh vy l , m Con mt ln m thm mt kh
cho nn thi gian lo-lng cho con ci hu nh v cng
tn v im sau cui l cho con n khi cha m nhm
66
A- CH N
mt la i, cho nn tin nhn dng cu chn ch c lao

ni ln ci tnh cao khit y. o Nho ni Cu t c
lao u cng mt ngha, tc nhin cha m dy cng
lo-lng cho con ci qua chn ni nhc nhn:
1. Sinh: Mang nng au, chn thng cu mang.
2. Cc: Nng , nui nng, ba nm b mm. Ni
chung l Thp ngot hoi thai, tam nin nh b
3. Ph: Vut ve, c ngha bng tt c thm tnh tru
mn, ch khng nui nh nui con vt, gia sc
gia cm.
4. Xc: Cho b c ngha l nui con bng c tm
huyt, chuyn c s sng ca mnh cho con.
5. Trng: Nui con nhn tng ngy, tng gi,
khng mt pht giy no xa ri con trong tm tng
v chun b mt ni tnh thng y hnh phc.
6. Dc: Dy-d, tt nhin nui con bng c tri tim
yu i cn phi dy-d cho nn ngi, nhng mong
Con hn cha l nh c phc.
7. C: Trng nom, du con c ln n tui no, trong
tm tng lc no m cng ngh n tng bc
con i.
8. Phc: Sn sc dy bo. Khi con nn b gia
tht cha m vn khng ri trch nhim nhc nh
o c: Lm trai cho ng nn trai. Xung ng
ng tnh ln oi oi yn Vi con gi th B
on nhc rng:
Dng vn ho trau-tria N-phch,
Ly Kinh-lun thc thch qun hng
Gm th gip sc gm hng,
67
im t nghip c con Rng chu Tin.

(N Trung tng phn Cu 1 4)
9. Phc: Bo-v. Lng cha m lun lun ngh n
con lc ngho giu, sang hn, vinh nhc, lc no
cng phi l mt c vn cho con v sn sng gip
an i.
Trong Kinh Thi c cu:
Ai ai ph mu, sinh ng c lao
Kim-Vn-Kiu cng c cu:
Duyn hi ng c c-lao,
Bn tnh bn hiu bn no nng hn?
Lun o:
Ti sao ch ni n chn ch c lao m khng ni
n mt s khc?
Nhc li nguyn l:
S 9 l c huyn-diu nhim mu. Huyn-diu hn
ht l s . N l c chuyn bin n mc tn thin
tn m, ton nng, ton tri.
N l 1 + 8 tc l c vn-hnh trong trng-thi tnh
c l Thi-cc thc y thm cho nn nng-tri sng
sut. N cng l 3+6. 3 v 6 l hai l nhim-mu v u
trong trng-thi ng.
N cng c ngha l 3x3 hay 3 bnh-phng l cp
bc tam ngi bin-ha, vn-hnh sut thng tri t. n
s 9 l n ch tt cng vn-ng hip v c qui nht.
Php ton hc th n 9 ri tr v 0 l vy. Cng cc ci
ng tc tr v trng-thi tnh nguyn-thy.
68
A- CH N
Ti sao c Hiu? Bi cc chn hn sng sut cao siu

c sn hai iu Hiu:
Hiu vi ng To-oan ca Chn-linh.
Hiu vi ng To-oan ca Chn-thn.
Bi c Hiu trc vi hai ng y, bit trng hai quyn
nng To-ha Chn linh v Chn-thn th t nhin phi
bit nhn ng To-ha hnh hi ca mnh ng th ch.
Tm hiu t nhin m xut hin v n c sn, m h c sn
tm hiu tc nhin phi l Chn-linh cao trng thu o
c nguyn do u mnh n v l con ca ai?
hiu rng mnh c hiu vi ng to sanh Chn
linh v Chn thn nh th no ri, th n Hiu vi ng
to sanh hnh hi sn c ri vy. Nn, hiu khng th
dy c: hoc c hiu, hoc khng c hiu m thi.
15 HA
Ch Ha l thun-tho gm c hai phn:

Bn tri ca ch, c ch Ho l cy la (la l
ngun sng nui sng th hi, l vt-cht; tc nhin
ngi cng nh vt phi ung n nui sng thy phm
Bn phi l ch khu l ci ming (ming
n ung, ng thi cng l c-quan pht ra t-tng, li
ni, l tng-trng tinh-thn. Ming l c-quan lp
ngn vy).
Bi Din-vn ca c H-Php c gii r:
Php ca Tri c mt, l thng khp c chng sanh,
nn nh cho phm-v hu-hnh v thing-ling c mt,
ngha l phi tng c cng nhau, ng nh quyt php
69
cng-bnh lnh thng, d a.

My to bi Ch HA m c, th th-gii Cn khn
cng phi HA mi ton-ho, nhn-loi cng phi HA
mi trng tn, chng khc no nh xc tht phi HATHUN cng linh-hn mi mong ot o.
Ly ln m nh nh, xem nh m tm ln, thi hi
ny nh HA-KH m thnh hnh, th linh-hn cng phi
tng theo php m dng HA-HIP mi qui hi cu bn;
linh-hn bi ch HA-KH mi c n, th tc nhin phi
nng theo HA-KH mi c v.
Tuy php bu ca cc Tn-gio ot ng vn
nhiu, ch c mu-nhim ch c CH HA l :
Thn th cho mnh-m tinh-vi, ng sa- vo
lc-dc th l thun cng tr-l khn-ngoan.
Kh-lc cho cng-thnh thanh-bai, ng n i
m-mui bi tht tnh, th tr-l khn-ngoan thun theo
linh-tm m ny-n.
Linh-tm phi nh-tnh t-ha, ng n i
m-m bi ti-tnh, th thun vi lng Tri, hin-linh ti
th ng ot php huyn-vi:
Thn l TINH
Lc l KH
Tr l THN
Ni r ra th TINH l thn th; KH l in lc,
ngha l tr-l; THN l linh hn; ba ci BU ca mnh
ngy no tng-c, ngha l HA-HIP cng nhau, th
ngi mi mong c o.
C o ca Ch-Tn n lp bui h ngun Tam K
70
A- CH N
Ph- ny duy ly mt CH HA lm tn-ch.

C HA mi c HIP, c HIP mi c THNG,
m s THNG-YU l cha kha m ca Tam thp lc
thin, Cc-lc th-gii v Bch-Ngc-Kinh y nh li Ch-Tn
dy, ch ngha l phi T-bi Bc-i mi c o v-vi,
phi HA-HIP mi c C QUI NHT.
Ch-Tn nh khai o ng th chng cho cc
Tn-gio bit nhn nhau trong ng hnh thin, tr tuyt
hi tranh u th him, lm cho th-gii ng HA-BNH
thot c t dit.
Th o ca Ch-Tn cng phi nng theo CH
HA mi toan thnh lp, Ch-Tn nh thnh Hi-Thnh,
ng thay th hnh nh ca Ngi, th cng tng theo php
to-ha c-nhn m gy nn nh tng:
Cu-Trng-i l thi hi y l TINH
Hip-Thin-i l Chn-thn y l KH
Bt-Qui-i l Linh-hn y l THN
Nu c BA m khng tng-hip, th kh mong thnh
o cho ng.
Nu c mt quyn hnh no ti th ny m lm cho
thn th Ch-Tn phi chia phui manh-mn, th l o
Ta l gi o, tt n phi b tiu-dit trong mt lc ngn
ngi chi y.
Cn nh qu l Ch-Tn v thng-yu con ci ca
Ngi, chnh mnh n lp o ng gii thot cho chngsanh, th nhng mu chc ca t-quyn ngn cn bc o
ca Thy kh mong nghch mng vi Ch-Tn, t l khng
mong bn vng (PCT/ 67)
71
Li Thy vn lun thn thit rng:

Thy vui mun cho cc con thun-ha cng nhau hoi,
y l l hin cho Thy rt nn trn-trng. Phi chung lo cho
danh o Thy. o Thy tc l cc con, cc con tc l Thy,
phi lm cho nhau ng th lc, ng ganh-g nghe! Cc
con gi phn lm ty Thy mun, ngy kia s r thu
mun ca Thy
16 HIU TNH
Lm mt kip con ngi trong cuc th ny c hai

mn n va kh n tr cho ng cn, m cng va mu
thun nhau, rt kh liu cho vn ton.
Mt l gi cu hiu tho vi cha m.
Hai l trn ngha v tnh chng
TNH l mt s cm mn thn thit nhau. Nu
k s di v lu phi ni n tnh cm v chng. Ch ny
hp bi bTml tm lng vi ch Tinh l ci tinh
tu, tt lnh. Hai mn n ny kh i i cho ng. L
mt vn kh gii quyt xa nay. Hy nghe:
Tht-Nng Diu-Tr-Cung l v HIU khi hay cha
m mc ti ni Phong-, lin b Cung Diu-Tr xung
ri nn b Thin-nh bt ti. hai kip sanh kh
v Tnh, v Hiu, sau khi Tht-Nng c c n ca
Ngc-H-Cung x ti lin tnh-nguyn n m quang
ri cc Chn-linh tht th ng tr ngha cho Thy. Trc
khi i lm nhim v, trong mt k n, Tht Nng Diu
tr-Cung c n t-gi v li than vi c H-Php v
gp-g mt vi Chc-Sc Hip-Thin-i.
Bi thi y nh vy:
72
A- CH N
Hai kip eo ai mi n tnh,

Ci thn v kh bn cho thn.
Nim duyn ngc lan phng nguyt.
Ni Hiu ri chu ti m phn.
Gi o mong ch ngi c tch.
Bn mnh quyt cu song thn,
Nc non cng ngm cng thm chnh.
Chnh thm khi mang mnh xc trn
Ngi Cao-c-Trng khi t li cuc i ca ng
N-Tin c ni rng:
Bn Tng t cnh kh trn y cc bn nhp tm
ghi nh. Tht-Nng l v Pht th by trong hng Cu
v N-Pht cn trnh khng khi kh. l bi hc ca
tm-hn tr no. Nu trnh c kh th trn con ng
lp cng chng ta rt may duyn s gp ng c Ch-Tn,
m Ngi trng ngng hng ngy.
Ci hnh-phc ni ci tm ny khng chi bn-b, thy
lin mt . Ci kip sanh ca con ngi trong ba vn
su ngn ngy ngha l mt trm nm, ngy gi ny th
xem ai sng c ti chng .
Trong thi-k lan-lc ny, nm tui cng mt kip,
my mi tui cng mt kip. Ba vn su ngn ngy mt
gi-tr rt nhiu m con ng thng kh li vn khng b
bn. Nay c may duyn np di bng T-bi, chng ta
hy tm hnh-phc tht, l ci hnh-phc v mt thingling, mun ng vy c Chc-sc Thin-phong mi ngi
ty theo phm-v mnh phi lo cho trn bn phn khi la
khi xc, mi mong qua khi Tht thp nh a v Tam
thin th gii. Chng ta nn ly lm qu trng v nn
73
nhn hnh-phc ci trn ton l hnh phc gi. Ai au

kh tm hn? Ai chua cay tnh th? Ai tng git
l ng t an-i ly ci lng tan-nt u d hiu li ca
Bn-Tng ni, nn Bt-Nng c ni:
Mun tm hnh-phc tht phi lt khi kh, tm
n Ch-Tn mi mong trn vn
17 HC
Phn tch ch HC thy c hai phn: phn trn

l hnh nh ngi Thy hai tay cm roi ng di mi
nh ang dy tr, pha di l ch t iu ny chng
t s gio hun ngy xa rt nghim khc.
Nay ni v vic hc o:
c Pht Quan-Th-m B-Tt ging dy rng:
Thip xin hi Ch Hin-hu: Cc bc Tu-hnh
mun ng thnh o phi lm th no?
Bch:
Trc phi lo trau-gii c tnh v bit sa mnh.
u tin mun sa mnh th phi hc hi, phi khng?
Hc hi ng dng vo u?
Cho mnh hiu o trc ri du-dt chng-sanh sau;
th t phi kin ch, nhn-nhn mi mong ot kin thc;
c kin-thc th mi bc-lm, mi c t-tng cao su; h
c t-tng cao su mi mong ng vn-chng qun th.
H c vn-chng qun th mi mong cm ha lng ngi
ng, phi khng?
Phi!
Th phi lo lp nn mng trc ch sao! Phi c tr74
A- CH N
thc ti-tnh mi mong ot o. Phi ti tnh mi

lc-lng dit v minh. Trong o Thy ngy nay, Thy
chn nhng k y du-dt chng sanh qua khi m
tn, o b-ngn.
Thip hi nhng k y l ai h?
Chnh l Ch Hin-hu .
V cc c nn Thip mi n ngy hm nay mng cho
ch Hin-hu , nn c my li thc tnh.
Xin Ch Hin-hu min chp nghe!
(Ngy 86Gip-Tut 1934)
B on c dy cho mi ngi mt phng thc
hc ri:
Hc cho thu my linh c To,
Hc cho ton tr xo vn minh,
em ti hay nhp nc mnh,
Lm cho dn hng Thi bnh giu sang.
18 HOC
Ch ny c hai phn: ch hoc l thay i. Nu

ghp ch hoc ny vi b vi thnh ra ch Quc
c ngha l t nc ny thay i th ch lun. Cn nu
t nc c vua tht s th bn trong b vi c ch vng.
Ho T ca Qu Cn ci cu Hoc dc ti uyn
tc nhin c th nhy trong vc. Dc l
nhy, nhng th ca Cu T Qu Kin l thi k tin
ln c, nhng khng nn vi tin m phi i ng lc,
ng thi tin s c li hn.
Ho ny ri khi h qui ri, m ln gn n Cu
75
Ng tc l gn ngi Vua, d th no cng tin m thi.

Tm li ngi tr lm vic g cng bit tu thi. Ch Bit
rt cn trong o-hc
Nu thm b tm vo pha di thnh ra ch Hoc
l mt nghi-t c ngha l nghi ng.
Thnh ngn dy v BIT nh vy khi nghi
hoc na: phi Bit cho n ni n chn mi gi l Bit:
C lp o l nhim-mu v gi: Bit o, Bit ta,
Bit ngi, Bit th, Bit thi, Bit vinh h, Bit
tn vong u lit ri mi c Bit h mt thn lng,
Bit s th l tr chi, Bit tung i l b kh, Bit
thn n l dn kip sng tha, Bitnhc vinh m day
tr trn con ng tn thoi. C u ng i cn
ginh x, hi ln nhau, mong chi ng tm Tin noi
Pht. (TN II/ 68)
C c thy 12 ch Bit. Bit cho thu l l gn Pht,
gn Tri vy!
19 KIN
QU KIN S 1 TNG NGI CH-TN:

1-ngha:
Qu Bt thun Kin cn gi Bt Thun Cn. Trc
khi ni n qu Bt-thun, xin nh ngha v phn-tch
ch KIN. Kin l kin, tc l trng kin, mnh m, tnh
ca Dng, l ngi Ch-Tn.
Chit-t ch Kin thy c hai phn: phn bn tri
c hai ch thp (thp l mi) ch thp trn tngtrng thp phng ch Pht ch thp di l Thp in
76
A- CH N
Dim cung gia l ch nht (nht l Mt Tri. Ngi

ng u l Anh C nhn sanh l Thng Trung-Nht)
ch khng gian V tr m vn-loi ang sng. Phn bn
phi l ch KH (kh l s sng, vit nt l cng
gi l kh sanh-quang. Ngun sng ca Tri t.)
Nh vy Kin c ngha l Tri, tc nhin gm cc ci
v hnh cng nh hu hnh, ni no c kh sanh-quang
ca Thng- tc l c s sng, m s sng tc l o.
Ni no khim nh linh quang ca Thng- t
phi chu u-m, ti tm, gi l ci Phong-, a ngc.
Xa Vua Phc-Hi l mt nh thng-minh hu tr,
ngng ln th ngm Thin-vn, ci xung th xt l m
Dng, chn l, v c mi vch thnh nt: Mt nt lin
tng Dng
mt nt t tng m
(y cng l
do theo l tnh ca ngi m phn bit m Dng, Nam
N). Ch mt m, mt Dng lm u mi cho mun
ngn s vt trong ci i ny. C th-gii hu hnh ln
v hnh, chnh hai ngi ny lm khi thu, nh cha v m
trong gia-nh; vn-vt l c ci, trng mi.
Ngi dn-tc Campuchia hay Chm h cng bit
n hai ngi ny, h cng ly vt T th gi l Ci
Linga tc l hnh nh chy t ln ci cng l hnh nh
m Dng, nhng suy-ngh ca h cn nm trong thi
u-tr, tc l cn bn khai, cha tin-ho.
Dch-hc gi l Lng-nghi (Lng nghi tc l hai
ngi m Dng), cng gi l Kin Khn.
Hai ngi tc-dng ln nhau th c bin-ho. S binho y ging nh mt t-bo c tng gp i ln: mt sinh
hai, hai sinh bn, bn sinh tm. Khoa-hc gi l theo lut
77
song tin-s. Dch-hc gi l Lng-nghi sinh T tng,

T tng bin Bt Qui; Bt-Qui bin ho v cng mi
thnh ra Kin-Khn th gii.
2Thnh lp nn qu Kin
Bin-ho ln ny l qua hai giai-on: thm m, thm
dng ln ngi Dng thnh ra hai nt dng gi l
Thi-Dng s 1, ly Dng lm gc, cho mt m t ln
dng na s c dng l gi Thiu-m s 2.
By gi n ngi m bin-ho cng nh trn, ly
m lm gc, thm dng ln s c mt dng mt m
gi l Thiu-Dng s 3, tip-tc thm m s c hai m
gi l Thi m s 4. Lng-nghi sanh T-tng l ln
bin-ho giai on ny, tc nhin hai nghi sinh c 4
tng l Thi dng s 1, Thiu-m s 2, Thiu dng s 3,
Thi-m s 4. Gi l tng, tc l tng hnh, mi tng
ch c hai vch thi.
Vn-vt bin-ho khng ngng, th nn T tng
cng bin-ho theo qui-tc nh trn. Tc nhin ln ny T
tng bin Bt-Qui, gc T-tng vn t di, V nh:
Thi-dng qua hai ln thm dng, thm m
ln trn thnh ra ln u c 3 nt dng to thnh qu
KIN Kin vi Thin (Kin l tri) l qu s 1.
Ln sau thm ln nt m thnh qu OI tc
l c mt m trn hai Dng. oi vi Trch s 2. Trch
l h, m, ao
Thiu-m cng qua hai ln thm dng, thm m
thnh ra qu LY S 3, Ly vi ho (ly l la), tip theo l
qu Chn vi Li s 4, CHN l sm.
78
A- CH N
Thiu-Dng cng qua hai ln bin s c qu s 5

l TN Tn vi phong (Tn l gi). Qu s 6 l Khm
vi thu, KHM (Thu l nc).
Thi-m qua hai ln bin-ho nh trn, s cho ra
hai qu l CN s 7 v KHN s 8
Bt-qui thnh hnh, theo th-t l: Kin 1, oi
2, Ly 3, Chn 4, Tn 5, Khm 6, Cn 7, Khn 8.
3 Bt thun l g?
Bt l tm, thun l tinh rng, l khng c pha trn.
Bt thun y l ch tm qu rng mt th kt hp vi
nhau. Trong giai-on ny l ch bn qua cc qu kp m
thi, tc nhin do hai qu n cng tn t chng ln
nhau. Nh: Kin t ln kin thnh ra Thun-Kin
Tng t l Thun-oi Thun-Ly ThunChn Thun-Tn Thun-Khm Thun-Cn
Thun-Khn
Nh vy ch c 8 qu c gi l Thun nn chnh
n c c tnh ca qu m n mang tn v danh gi
khng i. Ngoi ra i vi cc qu khc l s hp qu,
cho nn tn gi ca n l do ngha ca hai qu kia m
thnh. Th-d:
Kin vi Thin t ln oi vi Trch s c mt tn
mi l Thin Trch L
4 Nhn xt:
Trong 8 qu n th ch c Kin l ng u ht l
s 1. Gi l Kin tam thin tc nhin l qu Kin vi thin,
c 3 nt lin.
Nu l qu kp th nhn ln 8 ln thnh ra 64 qu
79
(8 x 8) Bt-thun Kin vn ng u l s 1.
Tnh cht con s 1:
S 1 l s u tin sau s 0, tc l ci ngun sanh
hot trc nht bin vi hu tng. S 1 ch v Thi-cc
tc Dng, c tnh cch chuyn nht v cm quyn vi
ch, ch c ng, thi qu. Do l Thi-cc sanh ra nn n
nhim-mu hin bin. N thuc v ngi Pht, ch quyn
cai tr v gio-ho vn-linh.
S 1 thuc bn th H-linh sn xut nn c quyn
thng tr Cn-khn. Quyn vi ch c 1 mi hon-ton.
S 1 tng ngi c Ch-Tn Ngc-Hong Thng
Gio-Ch nn i-o v phn v-vi.
20 KHO
Kho c ngha l th nghim. Nhng nu c

thm b thl ci tay na tc ng vo l nh tra, lm
cho au n, kh s. L mt s th thch ln vi ngi
tu thng gi l kho th, nh cu:
Kho th lc la tng hc bch,
Chung tm hip sc thot cn nguy.
(c Nguyt Tm Chn nhn)
S kho o c Tht-Nng Diu Tr
Cung gii-thch khi c cu hi; B ni:
Em t s mi khi trong mnh my anh c iu chi khc
hoc au l k hn k khc, xin my anh khng nn phin
mun, y l cc ng chuyn y a!
Sa tm luyn tnh, tm sch phch hn cho tinh
chuyn, trong my iu sa , phi chu hnh xc cht
80
A- CH N
nh: y l phn s ca k ch gio; cn phi chu cho v

Gim-kho hi na nghe!
Trong ban kho hch li chia ra lm hai ban khc nhau:
Mt ban kho th tinh-thn, mt ban kho th vtcht.
Phi bit phn bit, hai ban ny c ln Qu-Vng
na a, v c Ch-Tn cho ln chng n (xin C gii ngha
gim kho v tinh-thn v kho v vt-cht)?
Kho v tinh-thn l lm cho tr no m-mt, bing
nhc, hay qun, quo-qu, b k khc s-nhc tn tui mnh.
Kho v xc tht th au t, c khi phi chu chng
di u, gia-nh ln xn xo-xo chng yn. l Em k
s qua, phi d u!
Hu duyn c ng, v duyn mun kip bt tng
phng.
Bit o-mu, du nh triu ph mun ni i cng
chng thm; thanh th bn, trc th ph. C phn cy mi
tt, m phn vn l cht trc.
Php ny d hc hn ht!
H mi ln xc phch mun lm iu chi th my anh
t hi coi iu ny ng Tri lm ng chng?
B on c th:
Cy trm thc bc qua bn kh,
Hoa bn ma thm ch nhp nh.
Nhng y l v c nhn, ngy nay l ngy cui ca
thi H ngun th n ngy lc la ca Thng . Thnh
gio ca Cha ni rng Ngy phn xt cui cng cng
81
gi l i kho. Th no l i kho?
(i l ln, kho l dt, l th thch). i kho l
mt cuc th thch nng n. Ngi o m thiu c tin,
thiu tinh thn o c, khng nm vng gio l, gio
php ca o Thy th rt d b lung lc, sa ng, ri khng
khip hn na l ph o, hi o, phn o lm mt
danh th o. Nhng i Kho cng l mt s thanh
lc Thnh Th ca Ch-Tn: Thnh ra Thnh, phm ra
phm khng cho ln ln. Mc ch lp li i Minh
c, Tn Dn hu nn i-o mi ph truyn ra khp
ton cu Th gii nh li Thy dy:
Nam Bc cng ri ra ngoi quc.
Ch quyn Chn o mt mnh TA
Sau y l Thnh Gio ngy 1310inh Mi ca
c L i Tin ging dy:
C o ngy nay sp n ngy quyt lit, c thy Nam
N phi tm cho lm. Cu nguyn Thy v cc ng ban
n lnh cho mi gi vng c tin trong k i kho ny:
Ch o Hu phi gi trai gii cho c 10 ngy ln y
nh Tn Lut, th mi mong sng st. Trn i ha ny
khng ring cho Thnh-i ti Vit-Nam Quc m chung
cho c a cu, Thm! Thm! Thm!
H Ngun l Ngun mt kip, Ngun iu tn, phi
hiu l o n tng trong hai ch H Ngun: H l di
thp, sau cng l ch H gm ngha: T, Suy, Tn, Hoi,
l dit chng . H Ngun l Ngun tiu dit. Vy ch
o Hu c tm tm hiu nhng li dy d tin tri ca
Thy v Lo cng cc ng ging dy t ngy khai o
ti gi, nhng li tin tri ngy gi ti s ng hin t t,
82
A- CH N
nn tiu dit ti Ha Thm! C Th gii ngy nay

cn trong vng m mt, c vinh hoa ph phim trong o
tr li chung h danh, ly th lm cu cnh nn mi by
ra tr m sanh chng. i! Tu thnh hay khng l nh tm
o, chn tm, chn tnh Thy ban cho khng lo trau-luyn,
li ham li chc quyn mn phm tc n i lm nh th
Thnh-danh Thy, nn cn ai o mo, i cng nh o
ang l trng mng o gt ngi xa ln ci phc l ci
ngun th chn tm.
Thy hng thng con di mi m o K Ba m vt
chng sanh. Hi thay! Thm thay! m sanh linh vn ng
ng, ngnh ngnh, dm em tn tui o Thy m i chc
li quyn. Ha, Ha! Thm. Thm i! Lo v lng Tbi ging dy khuyn rn l, m chng sanh vn cn m
mui, theo o m chng tm l o, li chung h danh,
nn o Thy mi ra nng ni. Ngy gi nht thc, bui
H ngun cn k ci cht, tm thn m mt th lm sao khai
khiu linh quang c m mong sng st. i! i o phi
chu nn tai. Kh! Kh! Kh! Nhn sanh no hay bit, c
mt m l nh lao nhao, ham vui thch l, no hay u
ha su eo ng bn lng, bc o ngp ngng, cnh
hng toan tr bc. i kho Kho Kho
(Thng)
21 KH
S hanh Thi l tng cho Kh m Dng giao ha

nhau trong tri t lm cho vn vt cng ht th.
Vy Kh l g?
Ch kh thuc b m v m kh , tc nhin
83
y l cch nu go hay np gi l m, un ln cao cho

n bc hi thnh kh. Trong ci k-thut nu y ngi ta
hng ly cht hi ngng ng li, ci KH y gi l Ru
dng vo vic cng knh, cng l mt trong ba bu: Bng
(Tinh), Ru (Kh), Tr (Thn) dng v Thing ling l
Tin Tu.
KH l nguyn-u ca vn-vt hu hnh.
Kh ny bao trm V tr ngay t lc cn trong
trng thi u tin cha ng tnh: ln nht khng g ra
ngoi n gi l i nht. Nh nht th khng ni no, vt
no m vo c bn trong ca n, gi l tiu nht.
m t ci Kh bao trm v-tr l ci kh u tin
tc l Nguyn-kh, t sinh ra vn-vt v con ngi
l ch i. n nh ch tiu th trong mi vt d l ch
nh n u n cng ch l mt dng kh ho, kh ny gi
l V cc. N l ci lm cho vt l vt ngi l ngi.
T ngi xa nh gi cp bc kh-ho mi vt hay
mi ngi.
Kh trn tri n lc s thanh tnh, quang minh,
du rng ci Minh c vn lun lun n tng, nhng
lc no cng kin vn bt tc Ngha l i mi m khng
ngng ngh. Kinh ni: Thi tha lc Long. Du hnh
bt tc l do .
i! Thin kh gng xung, a kh thng ln, to
thnh qu a-Thin Thi, s vn-hnh v dng s ca n
khng bao gi ngi ngh cho nn khng cn i n lc h
xung mi c. y ngi xa mun ni rng Thin-kh
phn b khp ni, ho sanh vn-vt; nhng ci th, ci v
ca n vn tn qu cao thng. Thin-kh rt quang minh,
84
A- CH N
ban ngy nh nht, ban m nh nguyt em li ngun

sng cho mun loi.
Pht-Mu ban s n Hip-Thin-i lm M
ca ch Kh tc l kh sanh vn-vt.
Ngi ly ngun-php trong ch KH bin thnh Cn
Khn v-tr, ch Kh tng-quan trong Hip-Thin i,
nn Pht-Mu trc n Hip-Thin-i thuc Php tc l
To ng ca Ngi, ri sau mi lp Cu-Trng-i. Ngi
n gi mnh l Bn ca chng sanh, t xng Thip, em
B-mt t th cha ai nghe i vi Ch Tn th no, ni
r khng king php Ngc-H, v to gia nghip cho con
ci ca Ngi, th Ngi c quyn ni, khng ai cn c
ni. Bui n, c Pht-Mu ni: Ngy no B Thn ca
c Thng-Phm qui v l ngy y thnh o: trc ngy
Va y c Pht-Mu ging o c dng ting M con
xng h cng ta tc l ngy thnh o nhm L Trung-Thu.
Trc kia c L Gio Tng khng ni r nhng chng ta
cng hiu l: Cao-i thnh QUC O!
Trong giy pht y Cao-i c a vo o-s,
ton nhn sanh u thy Pht-Mu n in n thing-ling
nh thnh nn Quc o ca chng ta vy
(c H-Php thuyt 148 inh-Hi)
22 KH
Kh l s au n lm cho ngi sng trong th

gian ny nhiu khi n ni khng chu ng c. Chnh
ngha ra kh l ng. Nh kh qua l mp ng.
V l Ng hnh th v Kh hay l v ng ny l do
la t chy mt vt thnh than th sinh v ng. Ngi
85
tu cng vy, mun c thnh cng m-mn th phi

chu c mt sc kho th ca i gi l kh. Chnh ci
nh sng minh trit c c t mt sc chu kh m nn.
C cu Thuc ng tt l vy..
Phn tch ch KH thy c hai phn: phn chnh
yu l m C l xa, l mt vic c t lu i ri
m ming (khu ) vn cn nhc n mi (thp )
ln, tip din khng dt. Mt b tho l c t
bn trn, ngha chung ch kh l lut nh ca V tr
khng khc, tuy nhin nu ngi bit tu, tc l hon ci
ci kh ny cng d nh git sng trn ngn c m thi.
c H-Php ni: c Ch-Tn Ngi n bng
nhn-loi trong tay ru rng: khi au kh tm hn ca
cc con l ti cc con o-to ch khng phi ca Thy, kh
l do qu kip mi a gic kh cho nhau; mun dit kh
khng g khc hn p cc ng cp tm hn, thng nht
nhn-loi, nhn nhau l anh em ng mu tht, cng mt
cn bn ci ngun hu chia vui st nhc, bit tn-ti nhau,
k trn khng hip ngi di, khng p ch nhau; k tr
khng hip ngu, hn sang khng phn bit, mc thc tm
hn, nhn-loi phi ng phm gi, ng quyn nng. Ngy
gi no nhn-loi bit tn trng nhau, du sang hn nhn
nhau l anh em ct nhc, ngy y phng gii kh khng
kh. Con nghe li Thy m lm y nh Thy th kh y t
dit. Nu cc con cn au thm th m ngc ni: Kh ny
do cc con to, khng phi do Thy nh ti a nghe! Thy
n chnh n tm l loi ngi: trnh tranh u tiu-dit
ln nhau th khng cn hn lon vi nhau, th tc nhin
dit kh ch c chi u l C-quan gii kh tm hn ca
Ngi l !
86
A- CH N
Tuy nhin, phng gii kh v phn xc tht cng

ti cn trong kip sng ny y:
Ch-Tn n ng hip con ci li mt nh ca Ngi,
trong Thnh-ngn Ngi cn qu-quyt . Ngi n to ra
Tn-Th-gii lm cho nhn-loi i-ng. Nu s tm-tng
sp xp khng ng kt liu th Ch-Tn s tht ha vi con
ci ca Ngi m ch! Nhng qu quyt rng Ngi khng
bao gi tht ha, v c 99 iu ri Ngi tht hnh
vn ha, khng l cn mt iu na Ngi lm khng ng
(TN I /81).
c Pht Thch-Ca tm ra T Diu Kh
nhng cha ai nh n c. Th nn con ngi sng
y l sng kh. Mt nh th hm hnh rng:
Ba vn su ngn ngy l my?
Cnh ph du xem thy cng nc ci.
Thi cng u chuc ly s i,
Tiu-khin mt vi chung lu lo.
Nhng Tiu-khin mt vi chung gii kh khng
phi l thng sch, tri li bin chng sanh thnh h
cp th hn. Duy c i-o ngy nay nh ci T
KH ny c:
c H Php ni: Gi pht ny ngi tu l em thn
lm n l cho nhn loi, ri c vui sng g vi kip sanh
m cn sng, gi tr ci sng ca ta khc hn hn thin h
tng tng, m tng tng ci cht ca ta l bui ngh
ngi, bui ht cc, ci cht y chng phi do mnh, m do
ni c Ch Tn nh l ti bui c Ch Tn ni cc con
lm xong phn s Thy cho con v. Gi pht ny chng
ta ng n Thnh ca Ngi y, ng phng s cho
87
Ngi y, th ci sng cht ca chng ta khng cn gi tr g

i vi chng ta na. V trong T Kh khng cn gi tr g
i vi chng ta na: y vy T Diu tc nhin bi
hc, bi thi, ca mc kh, duy c o Cao i gii quyt
n, nh mt n, lm cho n khng cn gi tr chi na, tc
nhin chnh mnh v ton c con ci ca c Ch Tn hay
tng lai Ti na cng vy. Chng ta trn hin thn lm
Thnh Th cho Ngi m ta sng cho mnh ch khng phi
sng cho Ngi l khng ng; sng khng phi sng cho
mnh m chnh l sng cho Ngi v chnh mnh em
trn ci sng y dng np cho Ngi, m tng tng ta
kh th tc nhin c Ch Tn kh cn g. ng khng c
kh, m li sng vinh diu qu, ta li gp thi k ny may
duyn gp c mt cnh sng l thng, sng v Thnh
cht, sng v Thing Ling, sng v Cn Khn V Tr, sng
v Tri t, sng dng y m gi l kh sao ng!?
y vy Chn Php thuc v Th Php ca Thin o
Cao i ngy nay c l ph hp vi tinh thn nhn loi hn
cc nn Tn Gio khc..
23 L
1 on tnh t (h tn ngi):
Ngi mang qu Chn c h hoc tn c ch b mc
c Quyn Gio-Tng L-vn Trung
h L vit thnh ch Hn c dng: tc nhin cu
to bi cc phn sau: pha trn l Ha (cy la) hp
vi ao v di l b MC Qu nhin h L ca
Ngi c b mc.
2 on s mc:
88
A- CH N
Ngi mang qu Chn c nh-hng cc con s: 4, 8, 3.

Qu Chn s 3 l dng-s, li l hng cung Mo
nn Chn cng l Cn; ba thnh mt, mt m ba. Vai tr
ny ht sc quan-trng ng vo Tam ngi nht th. S
3 cng l Tri, thay mt Thy m dy-d nhn-sanh th
nn Gio Tng l Anh C ca nhn-sanh.
Ngi hnh-o va trn 8 nm, khng d khng
thiu mt ngy. Phi chng tt c u c quyn thing
ling t nh trc. Tc nhin:
Ngy khai o 1510 Bnh Dn (dl: 19111926)
c Ngi qui: 1310Gip Tut (dl: 19111934)
c H-Php lm bi iu vn khc Ngi c on:
T nm Bnh-Dn (1926) l nm o m ti Nam
K, n nay Anh C chng ti l L-Vn-Trung, o-tch
Thng Trung Nht ra m nhim vai tung rt ln lao,
quan h l Ph du dt nhn sanh vo ng Chnh
gio. Mt mi o rt cao thm mu nhim m chnh mnh
c Thng- em gieo truyn trong nc nh nhen nh
Vit-Nam ta y, thit tng s kh-khn chng nh, m
Anh C chng ti trn chu 9[1] nm trng, chng qun
nhc-nhn, mt tay chng vng o thuyn, bn ch lt
qua kh hi.
24 MINH (8 NT)
Minh l sng. Phn tch ch Minh thy c hai

phn: bn tri l ch nht cho nh sng ban ngy, bn
phi l ch nguyt cho nh sng ban m. C hai nh
sng ny gom li l mt ngun sng ln
[1] 8 nm trn, nhng qua 9 ci mc thi gian.
89
Cng T thi l luyn Thin Nhn:

Phi tri qua cc giai on c chng ng:
* Khi ngi Cng i mt hng v Thin-Nhn-Thy.

Mt tri gi l nht Mt phi gi l nguyt Mt
nhn tm ng, nhn thc mi vt ni tm, gi l minh
tm tc l hai nh sng qui v mt im do s hi
quang, luyn dn s c im sng hn. Minh l
sng y gi l Nht nguyn lng cc bi v trong ch
minh l mt khi (nht nguyn) c hai phn m dng
(lng cc). y l ch con ngi ang sng trong th gii
Nh nguyn, ngha l h c sng th c kh, c vui tt
c bun. Chnh v l m con ngi phi tu vt ln
trn s sng kh, bun vui y. Tuy nhin c H-Php
cng ni Vui cng vui, bun cng bun, nhng ng nc
90
A- CH N
vui bun thm vo chn tnh. L c phn an nhin t ti.

* Khi nh sng phn chiu li y l giai on kt n
(n l im sng mu hng cng gi l Hu nhn,
Tm nhn, Thn nhn, Thnh nhn) ty theo trnh
tu tp. Ch N l do ch nht v nguyt t chng
ln nhau l con mt th ba chnh l Nhn vy.
y l im n nht Thi-cc. Ngha l by gi qui vo
mt im m thi.
Th nn khi gi l NHN th ch c mt. Do vy m
o Cao-i ch th mt Con Mt tri m thi. Mt
tri l Dng. Dng l ch nh sng tuyt i l Lng
tri ca con ngi.
im Thi Cc ny gia hai chn my, do vy m
ngi n- hay nh mt ht sng hoc im mt chm
, gi lm con mt th ba.
Cng kin thng l t c s minh tm kin
tnh hay l hi quang phn chiu l t c s sng vy.
Nh th hai con mt biu tng bng hai ch
nht nguyt .Khi ngi Cng c ba trng hp xy ra:
1 Th nht: Nht Nguyt t lin nhau thnh ra
ch Minh minh l sng. Nhn vo cng thy r nht
l mt tri, nguyt l mt trng, tc l mi loi cho mt
th nh sng khc nhau, by gi ghp hai ch lin vi
nhau thnh ch Minh l sng v cng. y l luyn
Tinh ho Kh.
2 Th nh: Nu ch Nht t chng ln ch
nguyt thnh ra ch Dch l s bin ho. y l
ct tu Kinh Dch. Dch l bin i. Giai on ny
luyn Kh Ha Thn tc l phn trung gian to nn s
91
bin i cho hai giai on 1 v 3. C cu L bi thng

hnh Tm o khi l vy.
3 Th ba: l Nht Nguyt t chng vo nhau s
thnh ch n . Ch n tc l n nht Thi-cc
l Tu c o. L luyn Thn hun h.
Nu c mi nhn ra th ho ra vng nim. Nhng
i vi ngi tu th ch hng vo bn trong tm hn m
thc hin cu Kinh Nht tng:
Lm ngi r thu l su,
Sa lng trong sch tng cu Thnh Kinh
Th hi ci l su n nm ni no m mong sa
lng trong sch? Tc nhin ta phi bit qu trng nhng
g m Thng- ban cho, ngha l phi pht trin im
Chn linh hay l im Linh quang cho sng sut. C
th, tc l khng dm khinh thng ci Tm, bi khinh
thng ci Tm l tt nhin khinh thng Tri. Nhng
Tri th chng ai dm khinh ht. Bi quyn nng ca Tri
l ban s sng cho mun loi, m mun loi lun hng v
Tri nhn s sng y, l KH; m Kh tc l o. Tc
nhin d ngi hay vn vt lc no cng tm o l vy.
Vic cng kin hng ngy vi mc ch l lm cho
sng c tin, tc l sng t c sng ca chnh mnh. Khi
sng t c c sng th tm linh hot nhin khai ng.
Ti sao cng l con mt m khi gi Mc khi
gi Nhn ?
* Mcl con mt nhn ra, ct thy vt bn ngoi,
khoa-hc gi l c quan th gic. Mt phi c hai mi
thy r s vt. Gi l lng mc.
* Nhn l mt nhn vo trong. Thng ni l con
92
A- CH N
mt th ba. Trc ht ch Nhn kt hp bi Mc v

Cn l ni. Hnh nh ca Mt khi nhn ra b ni chn
li nn phi nhn vo bn trong, tc l s sng bng tm
linh cn gi l con mt thu th. Mun c c con mt
th ba phi luyn, tc l hnh thc cng T Thi, l
luyn TinhKhThn; m trc nht l luyn ThinNhn (nh cc nh thi min vy). Nh cng T Thi
thng nht nn c pht hu l cch thc luyn
n ca cc Tin gia qua hnh nh trn y ca ngi
o Cao-i:
ngha vic luyn: ch Minh y ngha l
nht nguyt hip li mi c s sng, gi l nht nguyt
hip ng minh. Nht nguyt chnh l tm v thn
ni ta, tm l Ly ngi tu Tin gi l hng, thn l
Khm gi l din. Khm-Ly cng l huyn tn
tng tr mn, nu hai th c dung ha k hp th tr
hu t khai.
Con ngi khi Khm (thn) v Ly (tm) giao ha
th sng, phn tn th cht Khm Ly giao tc sanh, phn
tc t. Cn huyn tn y l m dng, nht nguyt
c hp mi c sng c k minh. Mun minh phi
dng php t quang khai Thin nhn. y l phng
php Cng king hng ngy qua T thi nht tng, m
ngy nay o Cao i p dng l mt php tu Tin:
Php Tin o tu chn dng tnh
Khi hai con mt duy nht ch vo mt im Thn
quang (Thin Nhn Thy) th chn kh khng cn phng
tn. Khi Thn c yn th vng thc kh sanh. Php t
quang l bc u ca c s hi quang phn chiu vo
trung hunh t nhn tng vo y th hai kh: tm thn
93
triu vin, Khm Ly giao hi, thy ha k t, long h qui

triu. Khi m nht nguyt hip thnh Minh th kh Trung
ha hun kt thnh n (an). n y l th hn
nht hn dung khng cn thy c hnh dng ca nht
nguyt, l minh c, minh linh, t c diu l vy..
Ch Minh y l mt b quyt ti thng, l
cha kha mu nhim m ca b mt cho nguyn cn, sm
ng nhp Thnh siu phm, to Tin tc Pht. Mun
c trng sanh, mun thot khi lun hi sanh t, on
dt vng xing xch nhn duyn, cn phi tm li ngun
u, nguyn cn sinh ra tri t vn vt, nhn li bn lai
din mc ca chnh mnh, ngha l tm ra manh mi v
phn dn v ngun ci nguyn s bo ton tnh mng.
Nguyn s l lc cha c Tri t, V tr ny ch l mt
kh h khng, ngng kt thnh mt khi hn nhin, cc
huyn, cc diu. Kh y trong V cc hin ra Thi cc.
Kinh rng i La Thin . Thi Cc Thnh Hong
Trong nn i-o, S cng knh t hng u tc
nhin hng tinh-thn theo Th-php ca Thin o.
25 NIM
Nim l nh, tng n. Nim hp bi ch nhn

v k n l nh sau cng l b tm tc nhin l
bn ng sanh vi nhau lng ta lun ngh n gi l nim,
ngha l thng nhc nh hay tng ngh n.
V vn tm linh, tm ta lun gi n mt ng
cao c l cha m thing-ling l Tri t, bi hai ng
ny c sc h tr ta, ban phc v tha ti cho ta, nn
khi gp iu kh-khn ta nh ngay n ng y, l
s cu-nguyn hoc l nim danh Thy. Cu nim l:
94
A- CH N
Nam-M Cao-i Tin ng i-B-Tt Ma-Ha-Tt

Thnh-ngn Thy dy (TNII/107)
Thy........................................................1
Thnh tm nim Pht..........................2
Tnh, Tnh, Tnh, Tnh, Tnh,............3
Tnh l v nht vt...............................4
Thnh tm hnh o...........................5
Mt bi C chnh Thy ging dy ch c nm cu
tht n-gin. y l mt bi c ngn nht trong cc bi.
A-Gii-ngha:
Cu 1 l Thy tc l c Ch-Tn Ngc-Hong
Thng hay l i-T-Ph (ngi Thi cc).
Cu 2: Ngi tu thng phi nim Pht mt cch
chn thnh, khng b phn tm, cho khi vng nim.
Tc l to mt s cm-ng vi ng Huyn-linh. Thnh
tm nim Pht ngy nay l nim danh Thy: mt l
c gii thot. Hai l nhng ti li tin khin u c
bi xa.
Cu 3: Nm ch Tnh cho thy phng tu cn
phi b ng-quan tc l qun i nhng vic phn-tp,
m nm gic-quan trong ngi lc thanh-tnh n hay
phng tng, phi c cch gi n li. Mun tu sa th nn
nh, ngi o-c phi bit:
Mt (l c-quan th-gic) ngi tu khng nn
thy nhng g khng cn phi thy (chnh kin)
Li (l c-quan v-gic) khng ham mn ngon
vt l, ni iu lnh trnh khu-nghip (chnh
ng)
95
Tai (c-quan thnh-gic) khng nghe nhng g

ngi o-c khng cn phi nghe (chnh nh).
Mi (c-quan khu-gic) khng i hi nhng
mi hng l (chnh tinh-tn).
Tay (c-quan xc-gic) lm vic chn chnh, nht
l nn trnh cc nghip st (chnh nghip).
Trong Bt-chnh-o ngi tu-hnh nn gt b
nhng g c th lm cho mt th-gi, ng thi tp thi
quen tt, mc-ch hng ti iu: ChnThinM.
Cu 4: gi s thanh-tnh n mc cao, ging nh
mt nc phng khng sng gn, th ci lng khng xao
xuyn, by gi tr-hu mi sng sut v thng-cng c
cc ci v hnh, l s cm-ng vi huyn linh. Du
mt Tn-gio no hay mt bc chn tu no, vn ly tm
thanh-tnh lm u mi cho vic tu-hnh.
Cu 5: khi thu-hiu c chn-truyn o php
phi em ra truyn-b cho mi ngi cng thc-hnh
hu t giai-on thi-gian, thu ngn con ng n
Ty phng hn. C lm c nh vy l thc-hin
c ng-nguyn ri:
B- Nghim v l: con ng tu ca o Cao-i.
Xt cu Ng nguyn
Nam-m Nht nguyn i-o hong-khai:
Tc nhin ngi Tn-hu Cao-i phi lm sao cho mi
o ngy cng pht-trin, bnh trng mnh-m thm.
C cu Nhn nng hong o, phi o hong nhn. S
hong dng chnh-php l lm cho mi ngi bit tu
hnh l cng hng thin v hng thng. Lm cho
nhn-sanh bt kh cng sng vui trong i gi tm ny.
96
A- CH N
Nh nguyn Ph- chng sanh: Li tm nguyn

ca ngi tu l mun cho chng sanh bt iu nghit
chng, cu mong cho nhn-loi gim bt au thng
v chin-tranh tn-khc. S au thng cht cao nh ni,
nc mt chng-sanh nu gp li nhiu hn bn bin. Li
Pht Thch-Ca than nh vy. Ngy nay nhn-loi qu au
thng, xin cng nhau ni tnh thng ln. Nguyn th
gii sm hiu o Tri c s cu ri.
Tam nguyn x ti -t: Li cu: xin Thing
ling xo b ti-tnh kip trc hoc do v minh m
gy ra, hin ti khng gieo thm na khi gt hi au
thng; ng thi chnh mnh cng b li ca ngi khc,
tc l qun i nhng th hn, ch-k, nh-nhen, cuc i
ngn ngi ny c ngha g u!
T nguyn thin-h Thi-bnh: Nu thin-h
c thi-bnh l ton cu c thi bnh, nh nh u
hnh-phc, thay sng ng, gm my bng phi n tnh
thng khng cn thy cnh nh tan, ca nt, cht-chc
hng ngy na. Mu v nc mt chng sanh thi chy.
Ng nguyn Thnh-tht an-ninh: Thnh-tht
y chnh l ci lng ca mi ngi c bnh-an, vui-v
Th hin trong cnh sum-hp gia nh, long ra x hi,
th gii u c hnh phc trong cuc i tm ny. C
gi c ci lng thanh tnh nh th y tc l gi c
Ng-gii cm vy. Th nn s tu hnh bt c hnh-thc
no hay tng theo mt Tn gio no, bc no cng phi
c s xt mnh nghim tc nh vy. Chc chn khng
cn mt php no hay hn, v l cn-bn ca ngi
tu. Quan-trng nht l cu nguyn th nm, v n i
vo ci lng ca ngi ri. Mt khi kh tnh, thn an th
97
khng cn ngh n s xung-t no c, ngi ngi u

nm ch nhn trong tay th lo chi th gii khng ha
bnh, nhn sanh khng an-lc?
S tu-hnh c gi-tr s Xt mnh vy.
Thy dy: Phi thng hi ly mnh khi em mnh
vo ly Thy bui ti, coi phn-s ngy y xong cha,
m lng-tm c iu chi cn rt chng? Nu phn cn nt
cha ri, lng-tm cha ng yn-tnh, th phi bit ci
qu, rn sc chuc ly li lm, th cc con c lo chi chng
b bc Ch Thnh. Thy mong rng mi a u lu- n
s sa mnh y, th ly lm may-mn cho nn o; ri cc
con s ng thong-dong m treo gng cho k khc. Cc con
thng mn nhau, du-dt nhau, chia vui st nhc nhau, y
l cc con hin cho Thy mt s vui v . (TNI/97)
Con ngi c 5 gic-quan: l ng quan hu tng.
Phi c t-tng tt, hay l -tng mi c th dng n
m Xt mnh c; chnh y l lc quan v hnh, cn
gi l gic-quan th su.
c H-Php cng dy ri: Hm nay l ngy m
ca thing-ling v a ni tay cc ng Nguyn-nhn y
mt quyn nng ng t gii thot ly mnh, hai mn B
php y l:
1- Long-tu-phin ca c Cao Thng-Phm
2- Kim Tin ca Bn-o, hip vi ba vng v vi
tc nhin diu quang Tam gio hay l hnh trng ca Cn
khn V-tr, m cng l tng nh Hu-quang-khiu
ca chng ta vy. Con ngi c ng-quan hu tng v
lc quan v hnh, m phi nh cy Kim-Tin y mi c
quyn-hnh m lc-quan ca mnh ng
98
A- CH N
M Kim-Tin l g? L tng hnh nh ca in lc

iu-khin Cn-khn V-tr, m chnh l in-lc, tc
nhin l sanh-lc ca vn-vt vy. Vi n mi c th m
bt khiu Trong thn con ngi c tht khiu v cn c
mt khiu v hnh l Hu-quang-khiu V n l in lc
nn n m khiu y mi c.
Ni r ra cy Kim Tin tc l cy roi Tin c chn
khc (cu khc Kim Tin). S 9 y l ni n Bt-Qui
Tin-Thin. C 4 ln con s 9. M 4x 9= 36 tng trng
36 ci Thin-to.
Thm cy qut ca c Cao Thng-Phm tc l
Long-Tu-phin, ngha l cy qut c kt bng 36 lng
c trng. Con s 36 ny l kt qu ca thnh s va nu
trn, cng l -ngha ca hai qu Cn Khn vy.
y l hai qu Cn Khn Nhn vo s nt
trong mi qu ta thy qu Cn c 3 vch, qu Khn c
6 vch. Nh th th s 36 l ni n hai qu Cn Khn
nm trong Bt-Qui Tin-thin, chnh Bt-Qui ny l
cnh ca i vo o-php.
Tm li mun r thu l su phi thu hiu Bt
Qui mt cch tinh-tng.
C- Phn-tch ch Tnh qua 4 chiu khng-gian:
Tnh l i vi ng, l s yn-lng hon ton,
khng nhim, khng luyn bt c vt g ca i, i-khi
nh danhlitnh; nhng th m lm cho ngi i say
m: V n nn phi b a, v dm nn phi b y, ngi
i cng v nhng th vt dc y khin cho ci lng dy
ng, nu khng bit gi mnh th n bung lung nh
nga khng cng. Th phn-tch qua bn chiu khng
99
gian thy s mu-nhim.

*Khi u l TINH v mt vn-php, Tinh c
ngha l s sng, khi s sng c th n cng n, ni khc
i n c mt ngay khi s sng bt u; l TINH KH.
Gc ch Tinh vn l trch m tc l la go
(ch Tinh thuc b m m l go). Tinh cn c ngha
l la go ly nhng phn thun khit, cho nn mi
c b m, ni r hn Tinh l phn go ngon nht, sch
nht, sau khi chn la k. Ngoi ra cn c l thanh
tc l mu xanh, l mu bt bin. Sch Ni-kinh ni
Tinh l phn kh-cht c sch nht, rng nht, trong
thy-cc n ng vai tr quan-trng trong qu trnh to
thnh chn-kh, nguyn-kh v huyt-kh. Ring con ngi,
ch Tinh mang mt ni-dung cao hn na, l Tinh
ca Thin a. Bi Tinh l cithin chi nht, a chi
lc
Thin ly nht sinh ra thy, a ly lc thnh thy
Thin nht sanh thy, a lc thnh chi
. y l qu-trnh sinh thnh ca Ng-hnh sm
nht, v vy vn-vt lc mi sanh u n t thy. V nh
ht ca mt tri cy lc cha chn u c tnh thy (nc).
Mt ci thai, mt ci trng, lc cha thnh u
l thy. Phm con ngi c s sng, cho n cn-trng,
tho-mc, khng loi no khng nh th.
Kinh Dch ni: Nam n cu tinh th vn vt mi
ha-sinh. Y-hc cng xc nh: thng sinh ra trc thn
(hu hnh) gi l Tinh Thng tin thn sinh th v Tinh
.Tinh cn mang mt -ngha rt quan
trng trong vic giao-hp gia m dng, gia huyt kh,
100
A- CH N
gia trai gi, m kinh Dch cp n.

Phm con ng sinh thnh ca vn-vt khng c
con ng no khng do s giao nhau ca m dng
ri Thn c minh vy. Cho nn cuc sng ca con ngi
t phi do s hp kh ca m dng. Tinh ca cha m
cu hp nhau tc l dch ni Lng tinh tng bc
. Sau th hnh th v thn kh mi thnh.
Ni hp kh ca Thin a gi l Nhn.
Hai tinh kh ca Thin a, ca trai gi, ca
Tin-thin, Hu-thin lun giao nhau, nh nhau ng
theo nhp bin-ha ca kh Thi cc th cuc sng ca
con ngi s c Thn . Vy Thn l kt-qu hin-nhin
ca qu-trnh kh ha lin tc, tun-hun gia lng tinh
trong thn-th con ngi. Vy Tinh v Thn l kt-qu
k-diu ca s vn-hnh kh-ha trong thn th ngi.
S vn hnh ny phi theo nhng chiu vng lai, nghch
thun to thnh vng m dng. Tinh l m, Thn l
dngvy. l hin thn ca ngi mang y bn tnh
ca Tri t.
Con ngi ng phm ti linh,
Na ngi, na Pht ni mnh anh-nhi
Nhn qua hnh v trn, thy s bin i ca ch
Tinh, n vo Thi-cc, l tm, l ngun khi oan ca
con ngi v vn-vt. S cu-to t-bo tinh-trng ca
ngi cng nh vn-vt c phn ging nhau: ngha l t
bo hp bi 1 nguyn-t Dng v 9 nguyn-t m. Th
nn ci sng hu-vi ny cc nhu-cu cn-yu gia ngi
v vt u ging nhau, t ci i n kht ung, cho n s
truyn ging na. Nhng ngi khc hn vt v c gi
l ngi l nh c o-c iu-khin cho mi hnh-ng.
101
C c vy mi xng ng l ti linh vy.

Th nn ngy Vng Thin cu o, c Ch-Tn
dy ba v mi ngi cm 9 cy nhang khn vi, xin o
l tng ci TINH ca con ngi vy.
*Tnh l ngi o-c phi bit tp sa Tnh
tt, n phi hng thng v hng thin, bi du
sc l biu hiu s i ln: Tinh sc Tnh.
S kt cu ch Nho gi l Tnh t tm sanh
(y l li chit t: tc nhin ch Tnh do
b tm hp vi ch sinh .Cng l -ngha rng bn
nguyn: Tnh ca ngi do tm m sinh ra.
* Ch Tnh th nm ngang; ai cng c tnh cm,
tuy nhin ngi c n tht tnh, ngi tu phi bit
chuyn-ha cho tht tnh tr thnh tht khiu sanh quang
(ch tnh cng do li chit t, tc nhin do b tm
hp vi ch tinh , cn c l thanh, ngha l phi c
mt th tnh cao-thng).
Ch Tnh ct ch Tnh m ra. Nhng Tnh thi
tch-nhin bt ng thuc v phn th. Tnh l nguyn-l
s-d sinh ra ngi, ci bn nguyn v tinh-thn ca ngi,
bn cht ca ngi hoc vt. Tnh thi cm nhi toi thng
thuc v phn dng, nn Tnh thi kh thy m Tnh
th c th thy c. Tnh thin a ct ni vn-vt sinh
ra, m tnh vn-vt ct ni ng vi thin a. T nh
gp Xun H th vt g cng sinh trng, gp Thu ng
th vt g cng n tng: chnh l tnh cm-ng ca
thin a vn-vt. Thy c tnh thin a thi thy c
tnh ca Thnh-nhn, nn khng cn ni Thnh nhn
chi tnh V Thnh nhn vi thin-h cng
102
A- CH N
nh thin a vi vn-vt. Duy ngi c thm nhun

trit-hc th mi nhn ra c. Tnh c n 7 mi rng
buc ly ngi t khi mi lt lng m nn gi l tht tnh.
Nhng tht ra Tnh cng xut hin cng lc vi

Thin nht sinh thy, a lc thnh chi na ka. V khi
mt chn-hn n th ny d c t-do la chn trong
ci nhn duyn hay cng bc v oan-nghit i na, cng
c cu-hp bi tht tnh do Chn-thn sn-xut.
Pht-Mu to Chn-thn ny cng nh cho mc
vo 7 lp o n th-gian. S cu-to con ngi quan
trng l bi Chn-thn.
Chn thn l nh xc thn to hnh bng ngun
kh ca by tng Thin. B To-Ha-Thin l tng th
103
chn, linh hn n tng th 8 tr thn quyt nh n

th gian ny lm vic g, k t tng th 7 mi to xc thn.
Ta chia 7 tng lm 7 phch, o Gio ni l 7 ci thi hi
hu tng, 6 ci thuc v kh cht, ci th 7 l xc th
ny y. By tng c lin quan l lng vi tht tnh .
Tng th 7, 6, 5 l ba tnh: i, H, Lc
Tng th t l Dc
Tng th ba l Ai
Tng th nh l
Tng th nht l N
Ti tng cht, th xc tht l hin tng ca N gic.
y vy, Bn-o ch r rng ba tnh c TrungHiu
Ngha do tnh I pht hin l ci tnh c nht c
lin quan mt thit vi Chn linh. Ta thy con nt s sanh,
thi hi cha bit vi ch, n ch sng vi Chn-linh m thi.
Khi oan n ch bit Thng mn nhng k gn gi nh
cha m; cn Chn thn gn-gi n, cho n bit tm ci
sng, bo-tn sanh mng. Tht ra theo o php con nt
t 12 tui mi b chu nh hng ca xc tht, cn di
12 tui xc tht cha c quyn. Ci Chn Thn buc phi
tinh tn trong sch mi nh hn khng kh, ra khi ngoi
Cn khn ng. N phi c bn nguyn ch Thnh, ch Tin,
ch Pht, mi xut Thnh, Tin, Pht ng. Phi c mt
thn phm tinh khit mi xut Chn thn tinh khit. Nu
nh cc con cn n mn, luyn o ri c n chng th lm
sao m gii tn cho ng?.
Hn ng tng-hip cng xc phi nh Chn thn.
Chn-thn li l bn hu-hnh tip v-vi m hip cng
hnh th, cng nh o tip Thnh-c ca cc ng
104
A- CH N
thing-ling m ri chan cho nhn-loi.

Thy ni: y l o. Bi vy mt Chn-thn Thy
m sanh ho thm ch Pht, ch Tin, ch Thnh, ch Thn
v ton c nhn-loi trong Cn-khn Th-gii, nn chi cc
con l Thy, Thy l cc con.
By tng Thin c lin-quan vi tht tnh.
* Bt u tng th 7 th kt vo tnh H (mng) *Qua
tng 6 th kt vo tnh I (yu thng).
* Tng th 5 kt vo tnh LC (vui).
l ba th tnh-cm tt HILC c duy
tr cho thm cao-thng hp c ca ngi tu.
* Qua tng 4 kt thm tnh DC (mun).
Chnh tnh ny nguy-him nht, n xy chuyn
v quyt nh s a thng ca cuc i, bi n c th
dc ln hoc dc xung. Nu hng thng th gm gh
ngi Tin phm Pht, hng h th con ng a y,
thoi-chuyn.
* Cn li ba tnh AI, , N th ln-lt xut hin
tng th 3, 2 v 1.
Chnh tng n-gic l xc hi ny y, cho nn ngi
i rt d gin-hn. Cn ba tnh-cm cao-thng li ln
khut vo trong, vy ngi tu l phi bit b gi tm
chn, kh cng luyn tp sa i tnh tnh hng ngy l
vy. ni ngi, o nhn-lun l trng, nu khng bit
t-trng th nhn-qu buc rng kh trnh khi. Chnh
7 dy oan-nghit buc rng m nhiu Chn-linh b a
cha bao gi thot qua c ca lun-hi sanh t. Ch
Tnh lm tri-ngang v nhiu rc-ri, mt Chn-hn mun
105
c nh-nhng siu-thot th phi bit Tnh tm, tnh

thn mi mong nhp vo i ng.
*Tnh cng l Tnh vy. Tnh l s yn-lng
hon-ton. Qua bn chiu khng-gian th ch Tnh
di cng nh nc lng ng trong lng ging. Nhng
nu c ging Nhn-ngha th hnh-phc cho cuc i,
bng tri li gp ging cn hoc c cng khng n ch g!
B an-th-im c dy phng tu trong N
Trung Tng Phn (Cu 12491252) rng:
B ng-quan khng kin tc tnh.
Dit lc trn xa lnh phm tm.
Mnh Thin gi vng tay cm,
at phng t dit gii phn hu sinh
Ch Phi tng Tht tnh
Ch c ngha l khng (0). Nu chia lm hai

phn bng nhau, th mi bn c 3 im: xem nh m
dng, cao h, tc nhin 3 tnh: H-i-Lc l ba th tnh
hng thng (dng) c cao, ba tnh Ai--N l
ba tnh hng h (m) cn phi sa i. Duy tnh Dc
ny ng gia, ngha l nu bit o-c th n dc ln,
106
A- CH N
thiu o-c n dc lm iu quy. Vy ngi tu l bit

xt mnh sa lng trong sch. Nu di ch phi c
ch tm thnh ra ch Bi l bun, gi l phi tm. Tt
nhin ngi c gi l phi tm l mt ng cao c nh
Pht Quan-m gi l ng i-t, i-bi, tc nhin B
l v Pht c lng qung-i, B bun trc ni bun ca
chng sanh, B cu kh cu nn trc khi chng sanh
ku cu, cn chng sanh Bi l ch bit ring au kh thi.
Ngy nay B l mt ng c c Ch Tn chn
lm Nh Trn trong Tam trn Oai nghim nu cao
c: BI-TR-DNG hu em li thi-bnh cho nhn-loi.
D- Nghim v S:
Cc cu trn c cc s ch ng vo cc con s tht l
huyn-diu. Th gii l mt vi con s tng-trng: C
thy c 5 cu ng vi Ng-hnh.
Cu 1: c 1 ch Thy ng vi ngi Thi-cc
* 4 cu sau ng vo T-tng.
Cu 2 c 4 ch, cu 3 c 5 ch, y cng l phng tu
ca o Cao-i, Tn-lut qui nh v o nhn lun:
N th T c (Cng, Dung, Ngn, Hnh) vi
Tam tng l tng phu, tng ph, tng t.
Nam phi gi Tam cang Ng thng (Nhn, Ngha,
L, Tr, Tn) l ngun ci o.
Cu 4 c 5 ch, cu 5 c 4 ch y l v o-php l:
H nhp mn ri phi trau-gii tnh hnh, cn gi
Ng gii cm v T i iu-qui.
Tm li: Nu so-snh vi cc li dy trn th:
107
Cu 1 c 1 ch, ng ngi Thi-cc.

Cu 2 (4 ch) l gi gn T c (t m)
Cu 3 (5 ch) l Nam gi Ng thng (thuc
Ng hnh m)
Cu 4 (5 ch) l tu-hnh th gi Ng gii-cm.
(Ng hnh dng)
Cu 5 (4 ch) phi bit tn-trng T i iuqui (T dng)
Nhng con s ng hip trn to thnh mt Bt qui
Thin, ng thi cn ng c mt ngun Gio-l cao
siu ca nn i-o.
Ti sao c li dy nghim-mt y?
Bi o Thy l nn i-o do chnh Thy n lp
l ng Ch-Tn Ngc-Hang Thng-, t danh Cao-i
Tin ng i B Tt Ma-Ha-Tt. Ngi n gio o ti
Nam-phng, xng mnh l Thy, ku c tan Mn- l
con ci ca Ngi.
Thy dy: Phi chung lo cho danh o Thy. o
Thy tc l cc con, cc con tc l Thy, phi lm cho
nhau ng th lc, ng ganh-g nghe. Cc con phi
gi phn lm va Thy mun. Ngy sau s r thu
mun ca Thy
E L Dch trong li dy:
Trc nht thy rng y l mt bi C ca c
Ch-Tn ging dy ngn nht, gin-d nht v cng su
sc nht. Cu gin-d nhi c Thin l ng vo trng
hp ny vy.
Nu m s ch th ch c 5 cu ng vi Ng hnh.
108
A- CH N
Cu u ch c mt ch Thy, s 1 l ngi Thicc Thnh Hong, vi-ch l Thy, l Thng-. V:

Thy l Cha c Cn-khn th-gii, tc l Cha t s
v-vi, ngha l ch-quyn ca o, m h ch-quyn ca
o ni no th l o ni y.
Cu 2 v 3 hip li bng (4 + 5) = 9. Cng nh cu
4 v 5 hip li (5 + 4) = 9. Tc hai con s 9 (99) gi l
cu cu.
Sm k c Trng-Trnh:
Cu Cu Cn-Khn d nh.
Thanh-minh thi tit hoa tn
Trc o Dng u M v,
H binh bt vn nhp Trng-an.
C ngha rng: Tri t nh rng chn ln 9 l 81,
vo Tit Thnh-minh sc Dch gn nh phai tn. n
du nm D (dng u) v cui nm Nga (m v) 1954
c tm vn binh ca c H tin vo kinh chm dt ch
nn Vit Nam phi chu 81 nm n l ca thc dn Php
Tt nhin con s 9 c mt gi-tr nhim mu trong
l Dch, phi thi-gian. Nay l bui cui H-ngun Tam
chuyn sp bc vo Thng-ngun T chuyn, c Ch
Tn m o ng thi by tt c bu-php chun b
cho ma hoa o n. l nh-lut: Hoa bn ngoi tn
rng i cho Hoa o n kt thnh khi yu thng ln.
Li na, v l Dch th khi cc qu kp t theo chiu
xuyn tm i c tng-s l 99.
V d Bt-Thun Kin l 11 hip vi Bt-Thun Khn
88 s c tng s l 99. Tng-t nh vy c n 32 cp m
109
dng u c tng-s l 99 nh th (s bn sau). V t

nc th o Ph-Quc c 99 hn tt c, Ty ninh Sign cch 99 km, c phi l s ngu nhin chng?
4 cu sau gi l T-tng, nhng hip li ch cn
hai v ng vi Lng-nghi, t mi tr v Thi-cc l
1 ch (Thy).
26 NGC
NGC l dng ch VNG nhng c thm

mt chm phn di, nu nt chm y em t ln trn
u ca ch, s thnh ra ch CH (cha), hc cho
n bin i tc l ha nhp vo bn trong th thnh ra ch
VNG.
Th nn khi ni Ngc l ch chung vng bc, ngc
ng, qu, l ca ci qu bu trong i.
Thy hi: Ca ci y gm nhng g?
Vng bc ch l loi kim kh tm thng. Hng l mt
cht mu; Cn Lc l cht do loi vt cu thnh ra. Cc
con xem ca y l qu gi tht s sao?
Xt t ni sn xut y, u khng ng k. Cc con
nn tm s giu c tnh ca Tri. Ch c cch mi gi
l vnh cu. Ca qu y khng ai cp ng c.
Danh vng thng hay chng li vi c hnh. N rt
ngn ngi v thng thnh tu nh ni s gian tr.
Danh quyn ni Tri l bn chc nht v danh quyn
y mi chu ng ni bao s th thch.
(Trung bch: My con phi lm sao m tm phm
tc ca ci v danh vng ca Tri?).
110
A- CH N
Thy tr li: TU.

Tu l chi?
Thnh ngn dy rng:Tu-hnh vn tri vi th tc,
m tri vi th tc mi ng gn nh Thing-ling.
Tu n c vi Tri, l c Ngc Hong ging
th Gio o Nam phng Ngi n ni:
THI
Ngc n Thch k ngc t cao
Hong Thin bt ph ch anh ho
Ging ban phc hnh nhn ng lc
Th to lng phng th cng giao
Gio ha nhn sanh cu trit l.
o truyn thin h i ng bo.
Nam nhn tnh cm sanh cao kh
Phng tin tu tm k dit lao.
Ngi xng va l Thy m cng va l Cha ca
nhn loi:
m 17121925: mt n C do ba ng: Cao
Qunh C, Phm Cng Tc, Cao Hoi Sang, cu:
Ngc Hong Thng vit Cao-i
Tin ng i B Tt Ma Ha Tt.
Mun TA truyn o, k t by gi phi gi TA bng
THY v TA gi li l cc con, nn mi c cu Thy l
cc con, cc con l Thy.
Ngy 9 thng ging nm Gip Thn (dl: 221944):
Thy ni: K ny l cht, Thy lp ni y mt Trng
thi cng qu v cho cc ng kho phng din. Thy
111
au n thy cc con cn t mnh chung cng danh li.

y cng n k Tn Th, i cu thay tn, tuyn bc i
hin cu th. Cc con cng cn nh nhng li Thy dy lc
mi lp o, Thy tng cng nn lp li mt ln cht cho
cc con nh: Thy l cc con, cc con l Thy. Ch Pht,
Thnh, Tin cng l cc con, cc con l Pht, Thnh, Tin
ti th. Vy cc con hiu o th cc con tp tnh sao cho ra
v, cho ng in nh cc ng vy. Thy cho cc con bit
trc: Thy cho cc con c o ti th. Nay mun tm
ln cao th phi lp cng cho cao, ch cho bn, i cho vng,
leo ni ch than mt, thuyn ra khi ng lo bin rng, du
sng gi th no cng vn ti ci ng lt qua khi b.
Nghe cng tun li cc ng dy rn.Thy khuyn cc con
ng sanh nnh cng nhau, co u cng c, e phi b ti li
a nghe! Thy ni: y l o. Bi vy mt Chn-thn
Thy m sanh ho thm ch Pht, ch Tin, ch Thnh, ch
Thn v ton c nhn-loi trong Cn-khn Th-gii, nn
chi cc con l Thy, Thy l cc con.
Thy n k v o:
n C ngy 2311Bnh Dn (Th hai 27121926):
Thy dn rng: Thy n chng phi lp mt nn
o mi, m n ng nhc cc con rng: Ngy Tn tuyt
hu gn, Qu vng sp n. Thnh ngn cc o
khai t thu to Thin khng km thc nhn sanh ng
trn lnh. i cng ngy cng tr nn hung bo, nhn loi
git ln nhau, c hon cu gic gi, bnh chng bin sanh,
Thin tai rp n. y l cc iu Thy ni tin tri rng:
Ngy Tn Th n. Thy to Thnh gio trn
Php lut. Thy n ch k v o ch khng phi sa
112
A- CH N
o. Con hiu !
(S. II. 123125)
27 NGHA
Phn tch ch Ngha thy c hai phn:

Phn trn l ch Dng l con d, phn di
l ch ng l ta (cest--moi). D l mt trong ba con
vt ngi xa thng em ra t Thn linh, t c Tri t
na, nh n Nam-giao cn du tch, hnh nh ni Cung
nh Hu cn . Ba con vt em t sng nh vy gi l
Tam sanh: Tru, D, Heo. Mi mt vt ny n phi chu
hy sinh mng sng thay cho ging loi ca n m cng
t, l mt vic lm c n ngha vy: tc l tinh thn
Hin dng. Cn ch Ng l ta t di s hy sinh, tc l
tinh thn phng s. Th nn khi hai ch ny t ln nhau
thnh ra ch NGHA l mt c tnh cao p, n gm
tnh cch Hin dng v Phng s. c H-Php ni:
Ti sao ta c Ngha? Ti sao Ngha li hin tng
trn tnh c ca mt Chn-linh cao trng?
Ni ci H-linh mi ngi c mt gia-tc, mt i
nghip, Anh em ng bit bao nhiu. Bn-o xin nhc
li cu ny cho ton c hiu iu yu trng: Chng phi v
s tnh c m chng ta c chung ng trong lng ca c
Ch-Tn ngy nay y. Bit u trong 24 chuyn thuyn
Bt-Nh ch cc Nguyn-nhn h trn ng lm bn v
ri cc Ha nhn v Qu-nhn, li khng c chng ta ngi
chung trong . tng chia au st kh cng nhau chng
nhng trong th gii ny m trong cc th gii khc na.
tng chung sng cng nhau, ci thm tnh v i nhiu.
113
Nu c thy khng nh li ny ca Bn-o, n khi linh

hn xut ngoi ri s n hn bit bao nhiu, m chng y
ng trch Bn-o khng ch trc. Khng thng yu
nhau cho trn ngha l li ti my ngi a! Ch khng
phi ti Bn-o khng ni!
Ban s, ni ci H linh, th nht im linh n th
ny to ngi v, lm bn vi bit bao nhiu Chn-linh khc,
du nguyn do ca mnh l Tho mc hay Th cm cng
phi c nhiu bn, chng no t n a v mi bit bn
nhiu. Ngi Ngha ta c nhiu mt th ny, lo tm ngi
Ngha ng tng lin cu hip tm tnh trong cnh kh
no, trun chuyn chu hnh th thch ny.
28 NGC
Ngc l nh giam: gm c b khuynl con ch,

thm pha sau l ch khuyn , gia l ngn l li
ni. H l t ri th ngi ta i x nh con vt, con ch,
c ming cng khng ni c g. Ngi gi ngc hu
nh cng mt tnh ngi! Nh t l trng gii k tri
php-lut. Ngy nay qu tht nh t l a ngc trn
gian, hnh nh khng thiu mt hnh ng d man no
m khng c! Nh t l ni giam cm kin c v ngi
t b i x t bc. Theo Hn Vit thng thoi, nh t do
ng Cao-Dao i c dng ra. V c nhng chuyn vt
ngc, thot t, cho nn nh t lm kn o, khng khe h
khng th thot, cho nn gi l nh ngc .
Cu nht nht ti t thin thu ti ngoi
khng ai cn l g! Tc nhin v mt ngy t
m bng ngn nm ngoi vy. Ch T cng tng
hnh cho thy ngi (ch nhn ) b nht trong bn bc
114
A- CH N
tng kn th c g l vui sng, thnh thi?.

Ci cnh ngi ngc c c Thanh Sn o
Trng vit trong Thp Th lin hon, trch mt bi:
ai cn c v chi cha?
Hay phn t lao kip sng tha?
p t gp ghnh chn tr di,
Nga thi in o tr gi xa.
Ngi hang thng k mang da ch,
Ng in ght qun i lt la.
Ci nhc ging ni kia chng ra.
Xoi hang mch nc cha va.
Nhng ngm li th qu a cu 68 ny chnh l ci
ngc ln m cc Chn-linh n th ny hc hi, ai ny
u phi chu giam trong ci nhc th ny, cng gi y
l khm t nhn th. Vy khi kh th ai cng on than,
m ci cht th ai cng s, tm mi cch sng. Nhiu
khi chnh h cng khng bit cn sng lm g? M
cng khng bit s cht s i v u? Chi vi v chi vi.
Thuyn o chc b m sao cha bc xung?
Khc xa vi i Vn-Vng ly Thnh-c tr dn,
ni giam cm rt s-si, nh mun cm t k phm php
th v mt vng trn bt k c ti ng trong suy
nghim vic sai tri ca mnh m t sa ci.
Thy dy, vo thi xa xa Nc Hng, ngi TrngSn, sch mnh cho n i cho nga ung nc ri vi tin
xung sng m tr; trong sch n i ca tri t cng
khng nh bn, con hiu ! Con hiu bi thi ny chng?
m m u tin Hng Trng-Sn,
Chung-qui hu phc hnh tao-phng.
115
Hu lai mt tn a phi-th.
Hu ngoi thnh tm ti vn cung.
Sao? Ni cho Thy nghe.
Ch Nhu ng ta v hu Thy.
(M N... ct ngha tri Thnh-).
Khng u con! Con c hiu hai cu ny chng?
Hn Lu-Khoan trch dn B-Tin th nhc,
Hng Trng-Sn khit k m m u tin.
Ngha l i Hn, ngi Lu-Khoan lm quan, h
dn c ti th nh bng roi lt cho bit nhc vy thi. Thy
mun dy con, phi v dy ni gia-quyn con cho chnhng, phi ly lng trong sch i-i vi ngi, du vic
nh mn cng vy. Con kh c Thnh ngn v ct ngha
Thnh- Thy cho mi ngi bit. Hnh ngay tht l nt
yu du ca Thy, con nghe! (TN II/10)
29 NGUN
Ngun hay l Nguyn l g?

V mt ch: Nguyn hp bi ch ngt l cao
cht vt, thm vo nt nht trn ch ci l duy
nht, cao c nh nc ngun ra trm sng, ngn mch,
nh mt chng-t lu truyn theo mi loi. Nguyn l
bao gm ci ngun pht xut u tin.
Theo dng ch th ch ngt ging nh mt ci
i cao m t xa cc bc tin bi thng lp ni thanh
vng v tinh-khit cu Thn, Thnh, Tin, Pht. Nt
nht trn ch s ch diu, ch linh, ti i, ti cao, duy
tinh, duy nht. Ni rng ra Nguyn bao gm ci ngun
116
A- CH N
pht xut u tin do c ho-sanh ca ng To-oan

mi loi c ci sng lu truyn vi ci gic, ci linh
huyn nhim m lu tn. Nguyn tng cho ma Xun,
ngi l c Nhn.
C th ni nguyn gm ch nh v b nhn
Tng t th ch Nhn gm ch nh v b
nhn
Ch Thin cng gm ch nh v b nhn
ngha ch Ngun
Ngun Hi l ch nhng khong thi gian di. Theo
Nho gio ca Trn Trng Kim th mt ngun l 12 Hi,
mt Hi = 30 Vn, mt Vn = 12 Th, mt Th = 30 nm.
c H-Php ni: Mi chn ng tin-ha c gi
l ngun: C Thng-ngun, Trung-ngun ri H ngun.
H ngun ri tr li Thng-ngun na, vy l mt vng
trn khng li thot? Nhn qua l mt cuc lun-hi tng
chng theo mt vng trn, nhng ng ra l theo ng trn
c; nh vy mi gi l tin-ha hay l dc tn. Nhn-loi
hin nay ang sng vo thi H-ngun Tam chuyn v ang
tin ln vo Thng-ngun T chuyn: Mi chuyn ca
i-cu l mt bc tng tin. Mi chuyn c 36.000 nm,
chia lm ba ngun; mi ngun c 12.000 nm. Chiu theo
php Pht mi chuyn nh vy tnh t:
Thng-ngun, cn gi l khai ngun th thuc
quyn ca Pht,
Trung-ngun, thuc quyn Tin,
H-ngun, thuc quyn Thnh.
Nhn-nh B-php Thing-ling ca Ch-Tn, nh
117
c ngi dy, ln hc hnh lp thn danh, thnh nhn ri

t tr ly mnh.
Pht th dy.
Tin o luyn
Thnh th tr.
H-ngun thuc Thnh, nhn-sanh tranh-u cho s
sng cn, y ngun tranh-u m trit-l ct l tr, c sn
xut c-quan bo-tn cho loi ngi. Nay, H-ngun Tam
chuyn hu mn, khi Thng ngun T chuyn, a-cu
chng ta lc-hu qu nhiu. ba ngn nm xa xui,
thua Thy-c, Kim-c v Mc-c Tinh qun, trong s
by a cu. Ngi ta by chuyn, mnh mi ti T
chuyn, v vy nn Ch-Tn mn cc ng Chn-linh
cc a cu kia, n lm bn vi chng ta. Chng nhng
ha-nhn m n nguyn nhn, Ch-Tn cng mn h
n ti a-cu ny lm bn gio-ha chng ta, khng bit
s bao nhiu; theo Pht php th c 24 chuyn thuyn ch
h n chng 100 c: Pht-T 6 c, Lo-T 2 c,
cn li 92 c, n H ngun ny cng cha thot kh, v
th Ch-Tn mi n khai o Cao-i.
C cuc bin-thin khng i ngoi cuc bin
dch thin hnh vn-trng, tng khc tng sanh, t
mu thun xung t n tin-b n-ha, qua mi ngun
hi c khc.
Tam ngun ca Tri t:
Thng-ngun: l ngun To-ha y l ngun
Thnh c, tc l ngun v ti (cycle de cration cest--dire
cycle de l innocence).
118
A- CH N
Thng ngun l thi k sanh ha, con ngi cn

sng theo thin-l hn-nhin chn cht nn gi l i
Thnh c.
Trung-ngun l ngun Tn-ha, y l ngun tranh
u, tc l ngun t dit (Cycle de progrs ou cycle de lutte
et de destruction)
Trung ngun l thi k mu-thun tin-b, nhng
rt tic l tin-b v vt-cht thp hn nng hn v tinb tinh thn cao-thng, to kh cho nhau nhiu hn
l xy dng hnh-phc chung cho nhau, tranh-u nhau
ri thc y nhau n chin-tranh tn-khc m o gio
gi l ngun tranh u.
H-ngun l ngun bo-tn, y l ngun ti to, tc
l ngun qui c (cycle de conservation ou cycle de reproduction
et de rnovation).
H ngun l thi-k bin dch tun-hun vn-vt qui
nguyn-c. Nu sanh th thin sanh, vn sanh; nu dit
th tn dit khng sao trnh khi (hiu nh vy chng
ta nn chn con ng no trong hai l sanh v dit tc
l l sng hay cht. Tng c thy u chn ng sanh
tc l con ng sng, ch khng ai chn con ng cht
c H-Php cng cho bit tip:
Mi ngun nin, theo ta hiu bit ci i nghip ca
Cn khn V-tr vi trit l nh Pht, th c tinh-thn ln
vt-cht ca vn linh u thay i mi. Theo ci trit l y
th ngy nay l ngy cc chn hn ng quyn Ch Tn n-x
nu khng ni rng hng c mt s tn ha c n hn
na! Bn-o khng cn ni, bui buc th kh, bui m
th d, c Ch-Tn Ngi n hai ch n x th chng
119
ta an hiu c.
30 NGUN NGC
Ch: Ngun-Ngc c ct ngha v gii rng:

i nh Ngun c bu Ngc v gi.
in-tch: Vua Ngun khi ca nhiu trn, ch Hu
khip va, Bc-vng kin oai, cng s cho Trung-Quc mt
ht Ngc-ip, trong i t c. Khi em phi ngc y ngoi
nng, tt nhin chiu nhiu mu, thin m a hn; ngi
kht nc, ngm vo ming, dng nh ngm bng nc
l, m ht kht. Cn nhiu iu qu na, song k khng ht.
Bi c , nn c cu: Ngn-Chiu- hu bu ngc,
nay trch trong cu vn y, m ly hiu Ngun-Ngc.
ng Cao Qunh Diu (Bo-Vn Php qun) c hiu
l M-Ngc. Cc con ca ng i khi cc ng i vng
mi bt chc xy bn cu vong linh ngi em qui t
lu v ni chuyn v xin danh hiu, c ngi em gii
thch nh trn. V ny ni tip: ng ci hiu v li gii
y, khi ng thn ti v, ti thut li cho ng nghe; ng ct
ngha rnh li, ti mi hiu r rng, c dng h Cao Qunh,
danh hiu u do ni b Ngc; chng y, ti mi c cht
c tin l v ni .
31 NHC
Nhc l m nhc, cn c l Lc c ngha l vui.

Tc nhin trong lng t nhin c s thanh thn, vui v th
ting n mi thot ra du dng, nh nhng, thanh thot.
Ngi nghe cng vy nh ting nhc sc thu ht, tm
hn mi trm lng m phn khi tinh thn.
120
A- CH N
c H-Php ni: Nhc n sn-xut trong tinh

thn, m tinh-thn l g? Tinh-thn mi tht l o!
Ti sao Nhc l L?
L, ngoi i my Em ng thy mt bng c hinnhin, l khi my Em n, ha cng nhau. Tuy vn, ngn
n ca my Em mi a mt khc nhau, hay d mi a
mt c bit khng ging nhau, nhng m ci nhp trng
canh my Em phi theo n m thi, nu khng tng n th
my em chng h khi no ho Nhc cng k khc c.
Trong khun-kh ha vi nhau y l L. V c
cho nn Qua ging tip cho my Em hiu: L v Nhc do
m thinh vy.
Ch c dn-tc Vit-Nam v vn-ha Nho-Tng
ca chng ta mi c ng mt ci Nhc l u do ni m
thanh v iu Qua ng ni vi my Em, ci kinh-dinh
ca cc sc dn ni mt a-cu ny, c cc quc-dn x hi
u nhn iu . Nc Trung-Hoa hay cc sc dn chu
nh-hng ci vn-minh ti c ca Nho-Tng chng ta mi
c Nhc, m-thanh y l L. Bng c hin-nhin, chnh
Qua c mt t Ngh-lun ti Lin-Hip-Quc, h lun
rng: Nu c thy cc sc dn-tc ni mt a-cu ny m
ng gi-gn cho cn L cng nh nc Tu c L ti
c ca h, c nhng iu nghch hn cng nhau, khi hn
cng nhau gia Hi-Ngh ca Lin-Hip Quc chng h
khi no xy ra, nu c xy ra l ti h v l cng nhau m
ch! Do ni v-l y, m nhn-loi chu thng-kh hai phen
i-chin hon-cu, my Em ngh: H v-l cng nhau cho
n mc h p bn gh ra khi Hi Ngh ca quc-t, l
ti h thiu L, m L l NHC.
121
S-mng lm sao cho thin-h nghe Ho, v:

Nhc lm cho phong-ha, lun-l tt p, du dng,
m khng phi mt mnh nc Php, m cc lit quc uChu u cng ni.
Gi pht ny Qua Thnh-lnh cho my Em i cc
ni ct-yu ng my Em em ci ngn-ng iu ha, ly
mt ng tiu m Trng-Lng lm cho tan v mt obinh hng-trng ca Hng-V, nh tan-nt c nghip ca
S, thu t c-nghip y em li cho nh Hn, duy c ng
tiu Trng-Lng m thi.
Gi pht ny Qua giao cho my Em mt s-mng
lm sao cho thin-h nghe ng tiu Thing-ling ng tinhthn ni ging my em ng dy nh tng-lai vinh quang
cho mnh. Vi ci ging ngt du ca m em, lm cho thinh thc-tnh, dit tiu bt hung-hng bo ngc. Tri li
em n mt con ng ha-hun, cao qu, tt p, m-du;
em li ci o-c tinh-thn chin thng cu-vng sanh
mng lai ngi. Bi gi pht ny h ang i n con ng
dit-vong m ch!
Vi diu Nhc l m thinh sc tng:
T th o Cao i dng L-Nhc v ai cng cho
m thinh sc tng l t m, m cn bn ca o Nho l
L Nhc, m chnh o Tam-K l Nho-Tng Chuyn Th
th phi truy tm nguyn l ca n m xc nhn cho ng
ngha l th no.
i phen chng ta khng hiu c cho uyn thm
khi dng l cho Ch Tn lc Nhc Tu Qun Thin, ht
lp trng qua lp n by bi th lu qu c khi phi chn
chn ri nn ch, chnh Bn o cng vy, v ngh rng
122
A- CH N
Ch Tn t-v quc dn Vit-Nam nn tin nh chi chi

cng lm gng mu cho ton i-ng Th Gii m c
L Nhc ny lun lun khi dng l, th ngha y t cao
trng lm l phi.
Bi c cho nn khi mi khai o, Bn o n ti
Thnh Tht Th c ca ng Th to lp, Bn o khng
tin nn hi c L Gio Tng.
Nguyn-l:
K t phi-thai Cn-khn vn-vt ny, Ch Tn l
khi Sanh quang, bin thnh hai khi Sanh kh, hai khi
y t li thnh mt khi ln tng hip nhau mi n sanh
ting m. Ngi ta gi l m hay nghe ting Ni. o
Pht sa li thnh m(m ma ni bt ri hng). Nh ting
n y Bt hn mi vn-chuyn bin sanh vn vt v loi
ngi. Ting y bay ra nghe n u th kh Sanh quang
n , tc l c s sng n, bng chng nghe c th ni
y tiu dit ngha l cht mt m thi.
V sao phi n by bi?
c Ch-Tn dy:
Thy thch nghe nhng bn y.
V n c -ngha ca s To thin lp a, l bui
mi c Tri t.
o ng cung c -ngha l qui tr li, tc l qui c:
l Vn th qui nht bn.
Nu ly nhng bi hin l th Thy t-v dntc Vit-Nam sao?
c Ch-Tn phn dy rng:
Trn th-gian ny cha c nn m-nhc c no
123
rc Thy m -ngha nh m-nhc c ca Vit-Nam

Nn Thy chn n lm tiu-biu cho ton cu,
Cho nhn loi noi theo
(185Bnh-Dn 1.926)
Nhc l ci g t bn trn m-thanh. Thanh
l mt ting ku no bt c. Khi ting ku c vn-v, titiu th gi l m . Khi m a ti c gi l Nhc.
Con vt mi bit Thanh m cha bit m (tm ni
theo thng l). Ngi thng ch bit m m cha bit Nhc.
Ch c bc qun-t mi bit c Nhc tc l ci c ca
m-thanh. Ci c l Ho. Nhc d thin a ng
ho
32 NHO
NHO l ngun o-l pht xut t c Thnh

Khng-Phu-T l ngi sng lp nn o nhn-lun lm
ging mi trt-t, k cng, t trong gia-nh long ra
ngoi x-hi khng u l khng cn ch n.
NHO l g? Nhn dng ch ta thy r hai phn
ni ln ci l m dng khng xa la nhau. Bn tri l
b nhn nhn l ngi, bn phi l ch nho hay l
nhu nhu l s cn yu, nhng trong ch nhu ny c
th cn thy hai yu-t kt-hp na: Trn l ch v l
ma, di ch nhi l my; nh vy ch nhu l ni
rng ca ny my c quyn s-dng, nh nc ma m
tri ban th cho nhn-loi vy.
Tm li, k c gi l Nho-s hay thng-nho l k
y rt cn-ch cho mi ngi. Bi trong ch Nho n cu
124
A- CH N
to tt c l ba yu-t, nh vy chng t y l con s 3

trn y: th hin con ngi ng trong Tam-ti: Thin,
a, Nhn; ch c ngi c-hnh hon-ton mi xng
ng l bc Thng Nho, cho nn k y phi hiu bit:
Trn thng thin-vn. Di t a-l. Gia qun nhn-s.
Nay o Cao-i c lp ti nc Vit-Nam, c
Thng- n ly Nho-Tng chuyn th m ct ty
ca o Nho l ly Nhn-Ngha lm u; v th ngi
Cao-i Phi:
Hng ngy thc-hnh theo ch-ngha o Nho
tc l trn Nhn-o L bi thng hnh tm o khi
Cn vic tu-luyn th theo Tin-o: luyn Tinh,
Kh, Thn. Php Tin o tu chn dng tnh.
Con ng tr v t ngi Pht-o.
Ti sao c chuyn nh vy? Bi nay Tam-K Ph
, tn-ch l Qui nguyn Tam-gio phc nht Ng chi.
Qua li dy ca c H-Php,Gio-Ch o Cao
i trong quyn phng tu i-o rng:
Php Tu chng phi luyn ni tinh-thn theo o hnh
m thi, m ci thn th mnh y cng phi ty tng ph
hp o-tm, th o chn-chnh bi gng mnh, h chng
sanh ng o ni mnh, xem mnh cho l o mi phi
Th nn: Ngi Tu-hnh mc-ch em ci n cho
ngi ch khng phi i ngi lm n cho mnh;
ngha l mnh phi lo s m no cho b tnh tc l lo cho ta,
bi c Ch-Tn dnh phn cho ta mt nhim v c
bit l ta phi Phng-s cho vn-linh gii kh cho loi
ngi trong lc h ang lm nn ku cu; khi ta lm xong
125
phn s th khng cn ai chi ci rng ta khng phi l nnhn ca x-hi, chng y ta khng mun v Ty phng
h cng lp bn hng-n a ta ng n n cu t.
Ri t bc i ln trn nc thang tin ha, cho n
ci o i-hc l lm sng ci c sng, lm mi con
ngi v dng ch ch thin. C cu i-hc chi o
Ti minh minh-c, ti Tn-dn, ti ch ch thin.
Khun lut ca o Cao-i l lo v phn Th o
tc l Nho-Tng chuyn th. M Nho-Tng chuyn th tc
nhin o ca T ph chng ta t ngn xa li. y vy
nhng yu-l ca Nho-Tng mi c th lm mc thc m
nh chun thng trong khun kh ci sng ng nhin
ca mnh ng, chng ta ng thy Nho Tng ca chng
ta l mt nn Tn-gio x-hi, c im ca n l c
Ch-Tn n lp trng Nho-tng tr th.
Th nn, tinh-ba ca Nho-Tng l g?
Phi chng ci chin-thut ca n l Tu thn, T
gia, Tr quc, Bnh thin h tc nhin ci tn ch cao
thng ca c Mnh-T l cu trn: i hc chi o,
ti Minh Minh c, ti Tn-dn, ti ch Ch thin.
Nhng th no l tu thn?
T trc, vn tu thn bn qua nhiu ri, nay
dn t thng c ti gi, c Thnh-nhn ly hai ch tu
thn lm cn bn. Hai ch tu thn c t lu, nu
chng ta xem lch-s ca Nho-Tng thy n xut hin
t i Hunh-, c trn khng bit my ngn th-k trc
Thin-Cha ging sanh.
Vy rt l ti c, phng php tu thn d thi i no
cng c, ch hng ca cc Tn-gio l phi tu thn ly mnh,
126
A- CH N
du c nhn, du x hi hay ton th nhn loi cng vy,

tm c con ngi bao gi cng c s mu thun. H h nghe
thy iu no hay, iu no thin ng h nhn mt cch
chn tht, nhng h khng lm. Cn bit ch ci d, ci c
m h li lm; hai ci nghch cnh vi ci Tm, khng
c mt v Thnh no th gian tm nguyn l n cho ng.
Bi vy tm l con ngi hay xu c m xa thin, v c
cho nn cc v Gio-Ch lp nn Tn-gio dy phi lm
th no gi l tu thn. Du c nhn hay ton th nhn loi
cng phi ly hai ch Tu thn lm gc v chnh n khi
ng cho s lp c l ti minh minh c vy.
Nu c thy u bit ni kh ca nhn loi m lm
phng Tu thn, lp c th ci gi tr ca thin h thc
hin mt cch d-dng v chnh nhng tm hn u-i v
o, v Thy v v nhn-loi phi em ci c thing ling
y ri khp c thin h th mi cu kh c.
33 NHN
Nhn l Ngi, ging khn nht trong loi ng vt.

Ting i li vi mnh; nh tha nhn ngi
khc, chng nhn mi ngi, v nhn ng chi kin
l khng c phn bit mnh vi ngi...
thu c ngha ny, trong o Pht cho l bc tu c
nhn khng . Thnh nhn khi ch tc thnh ch
u c dng rt tinh vi: ngha l bt chc theo tng
hnh ca tri t m ch ra VN, ng dng theo hnh
thanh m ch ra T.
Ch Nhn l ngi, ng dng theo thuyt Thin
a m dng v sch L k ni: con ngi l c ln ca
127
tri t, s giao hp ca m dng, s hi t linh kh (qu

thn) ca non sng t nc v tinh ty ca nm cht:
Kim, Mc,Thy, Ha, Th. nhn gi thin a chi c, m
dng chi giao, qu thn chi hi, ng hnh chi t kh d.
Ch nhn : cch cu to theo thuyt m dng:
Mt pht bn tri () biu th cho Dng
Mt nhn bn phi ( ) biu th cho m.
Ch nhn do c hai thnh phn va nu trn hp
li, tc l do m dng phi hp m sinh ra. Nh li
Kinh Hn phi:
C sanh ha Cn khn o to,
Do m dng hip o bin thin.
Con ngi nm vng ch quyn,
Thay Tri to th gi ging nhn lun.
Nh vy con ngi c to ha sanh ra tt c u
bnh ng, y c th xc v linh hn, nhng -thc
tm linh mi ngi khng ging nhau. C ngi sinh
ra l hiu bit ngay, c ngi cn phi hc hi mi hiu
bit c. V th Thnh nhn l ngi Th Thin hnh
ha: Trn th lng Tri, di ph Chnh o, nn mi
lp ra qui tc, phng php, l nghi lm mc thc
cho con ngi chu ton nhn o, l o lm ngi:
trung-hiu, ngha-nhn, ha-i, knh v. Khi con ngi
chu ton nhn o c th gp phn vo vic gip hon
chnh ci o ca Tri t, nng cho dn sinh: lp
c, lp cng, lp ngn li cho i, th ngi t
n bc i nhn.
C nhiu ch NHN, tuy ng m nhng d ngha:
128
A- CH N
1 Ch l ngi, c hai nt l do m Dng

ha hp; nt tri l chn m, nt phi l chn Dng.
Nu ch nhn (ngi) hp vi ch nh (l hai)
thnh ra ch thin . Trong ch Nh th nt nht trn
ch tri, nt nht di ch t, gia l ch nhn t vo,
nh vy ch c ngi mi c d vo chuyn ca tri
t hon thnh Tam ti: Thin-Nhn-a. Ngi l
sn phm hon ho nht ca Thng .
c H-Php c li dy rng: Con ngi l mt
ng vt ni mt a cu ny. Chng ta ng thy hin
hu phi vn hnh, phi xao ng, bi n l ng vt, n
phi hot ng, nu khng hot ng l cht.
2 Nhn Nhn l g? L lng nhn, ho hip,
phng khong. Theo php Lc th th ch nhn do
hai ch: Nhn l ngi v nh l hai, ghp li m
thnh, l ni lng nhn ca ngi, bit thng ngi mn
vt, th hin c ho sanh ca Thng . Nu em ch
Nh v nhn ghp li thnh ra ch nguyn l ng
u tt c. Php lc th c ni:
Nguyn d Nh d nhn. Nhn d nhn d nh
.
Ch nguyn ly ch nh v ch nhn ghp li.
Ch nhn th ly ch nhn v ch nh
m nn.
tri gi l nguyn, nn qu Cn c 4 c:
Nguyn, Hanh, Li, Trinh; m ch nguyn ng
u.
ngi th ch Nhn ng u trong nm
thng: Nhn, Ngha, L, Tr, Tn.
129
Ngi linh hn vn vt l c Nhn nhn s d

linh vn vt gi nhn d
3Nhn l u mi ca s vic, l ht ging.
Cu to ch Nhn gm ch i trong v bao
quanh ngoi l b Vi . y cho thy im khi u n
quan trng dng no. Ch i l ln v vt th. V nh
ht xoi, c lp v bao, phn trong l chng t, l ging,
chnh n khi gieo xung t c mt cy con mi ra
i. Suy ra ch Nhn qu nh Pht cho bit rng Pht
rt s qu nn khng gy nhn. Cn chng sanh c nhm
mt gy nhn, ri khi gt hi kt qu xu th mi ku la.
Kt lun: Pht s nhn, chng sanh s qu, l th.
4 Nhn l ch v hn nhn, nhn duyn. C b
N (gi) ng trc ch nhn th ba . iu ny cho
thy rng trong vic hn nhn th vai tr chnh l N-phi.
Th m hu nh t ai ch dy ring v phn hc vn, o
c, nhn cch cho n phi. Nay l thi H ngun th o
c suy i trm trng, nh hng ngoi lai rt nhiu,
nhng ch nh hng ci bng dng bn ngoi, xu xa
nh nhut, m iu tt nu c cng b khut trong ci l
lng, t hi. Nu rc bn ngoi ang thi k ku cu, th
rc trong t tng gi cng tng ng. Nhng nh o
c s ku cu cng ai? Trch nhim v ai?
c H-Php than di:
i! Kip sanh ti th mang xc tht, hi sng c my
lt? Ni mt gic thc, gic ng l thy s cht sng ca
kip con ngi, mang thi hi bng dng ny l gi. Cnh
thit khng phi y, m cnh thit ni ch khc kia, sao
khng tm cnh thit l cnh tn ti, li chy theo bng? c
130
A- CH N
ao c thy bit iu trng h b-mt m Thng-yu ln

nhau, Thng ln Thng cn i, ri ngy kia coi c lm
chng? Bn-o qu quyt, n H Php, Bn-o nm
trong tay, ni chng h sai chy. Bn o mong c c thy
con ci ca Ch-Tn, ng tng mang thi hi ny m Nam
N phn bit a nghe! Bit u trong m N ny, c k
lm Cha, lm Anh ca ngi no . Gi cuc ng coi
trng h, c thy nn hiu v t y noi theo l thit, ng
m s gi, l iu m vng c ao ca Bn o hn ht.
34 NH
Nh l v, tc l phn nm trn ngc ca ngi

n b dng cho con b. Ch nh gm cc phn sau:
C hai phn: pha trn bn l b tro l mng vut v
di l ch khng (ci l), ngha l trong v c nhiu
l, chnh l ni pht xut nhng tia sa cho tr con b;
nhng l ny khng tnh vo Cu khiu trong chu thn
con ngi, v l mch sa, ng duyn m pht sinh,
ri cng ng duyn m tng n. Tinh huyt ca m bin
thnh git sa. Khi con cn mng sa, nh sa m m
nui ln nn ngi. Con gi h n tui 16 th i nh
bt u pht sinh, nhng n tui 49 (7 x 7) th i nh
bt u suy gim, mch sa cng bt u ng kn v
kinh nguyt cng bt u ngng hn.. V ngi con gi
l do kh Tin Thin v Hu Thin (H -Tin Thin
v Lc th Hu thin) pht sinh ra.Sa l ngun sng
t m truyn cho con
Thnh gio ca Bt Nng cho hay i T Ph tr
php v quyn cm mng ca nhn sanh v Lc Nng
cho bit v s chuyn php lm cho cc ng vui mng:
131
Diu Tr T Mu p d khng cng, nhng v ci

mng y m lm cho Ngi ly ngm bi than ny:
V m cha la m tr con,
sanh cha r phn vung trn.
Quyn cao Ng M l vinh by,
Phn mng Hip Thin bit gi cn.
Lt im Thnh tm trn tc kho,
V ti bn th nt d on.
Th xa v bng nay gn vy,
Lng M ngi ngng con hi con!
Nh ca i! Bi thi lm cho c Cung Diu Tr u
ly. My anh nn ly n lm php hng tm, th bc vinh
diu thing ling khng lc no.
35 NHT
Xt k c Quyn Gio-Tng L vn Trung

Thnh danh Thng Trung Nht, Ngi l Ngi nm
ch Kin trong tay ri. Ch Kin phn tch ra th phn
bn tri c trn mt ch thp, di c mt ch thp, gia
l ch nht. Nh vy c phi Ngi mang ch Nht
ni mnh c uy-tn lm Anh C ca nhn-loi
v ton cu khng? Ngi l Quyn Gio-Tng Thng
Trung-Nht. ri Ngi mi thng cng cng Tam
Thp Lc Thin, Tam Thin th gii, Lc Thp tht a
cu v Thp in Dim Cung ng cu siu cho c nhn
loi c ch! Nhng mt tri ch c mt; c ngha l
tri khng hai mt, t chng hai vua, ngi khng hai
lng. Nhng y l nhng m vng v Ch Nht m ng
Thi-Ca-Thanh b o v tch khi Ta-Thnh v
qu lp ln phi Minh-Chn-l, ri chnh ng Thng
132
A- CH N
Chnh Phi-s Thng Tng Thanh vit th khuyn ng

Ca nn tr li Ta-Thnh cng chung lo vic o, nhng
tr tru thay, ng Ca khng tr li m ng Nguyn Ngc
Tng li tip tc ra i m ra phi Ban Chnh-o
Bn Tre cho n ngay nay.
Li th ng Tng khuyn ng Ca nh vy:
Anh s thy r cc s Anh lm trong mt nm
ri nay, i vi o-c ra sao, th no, xa o-c bao
nhiu dm, chng y Anh ht lm nghe C Bt Hu giang
na. Bit c s thit ri, mau mau t nhin Anh s bi
ht cc cuc Anh ng gy, gii chc Thi u s mi
ca Anh. V Anh s thy r ch NHT trong o hiu
Thi-Ca-Thanh ca Anh. l mt ci lt-lo ca C
cho Anh bit m phn bit chn gi . Trong lng Anh thit
ht gin ri, t nhin Anh cng s thy r rng l khng c
Thn hay Tin Thnh no xi Anh thm nghch, dy Anh
chia la, c Anh truyn rao nhc m Ty-Ninh ri li gia
phong cho Anh v cc v theo gip Anh, hi c lp dng
Thnh Tht Cu V m lm To Thnh nhm Hi-Thnh
Ty Ninh, mn nh Anh m lm Hip-Thin-i, Anh
s thy r rng l c cm d nng ci hi phin-phc ca
Anh v ch v kia m pht hin nhng s y ng gip cho
my Anh Em c tho tnh t tng...
C l v ng Thi-Ca-Thanh thch c ch Nht
ca c L vn Trung l THNG TRUNG NHT,
nn ng tch ra lp Chi phi Cu V (M tho) v ly
danh l Thi Ca Nht ngay, m khin ng Tng phi ht
li khuyn nh. Nhng Thy ni ri, Tri khng hai
mt, t chng hai vua, ngi chng hai lng, qua bi Thi:
Mt NHT hi m thy x hai?
133
C thng mi bit ng Cao-i,

36 PHP
Ch Php ngha l php, l phng php; cng

c ngha l mt s mu nhim (huyn php, tm php)
Phn tch s thy c hai phn: bn tri b thy l nc,
tc nhin nhng ch no bt c m c b thy ny u c
lin quan n nc. Bn phi ch kh ngha l dng
nc kh trc. Nh nc php m trong Tn gio
dng vo vic Tm Thnh, Gii oan gi l Ma-Ha-thy
nn c cu Ma Ha thy nng hy oan khin gii tr nghit
chng chi a. Mt m l kh ch vic qua nh qu
kh, kh hi. B thu c 3 nt ng vi Tam ti, ch kh
c 5 nt l l Ng-hnh; cng 3 v 5 l 8 l mt Bt qui v
hnh, tc l mt yu-t chng t y l H v Bt-Qui.
Php l ch ca vn-linh:
Kinh Pht-Mu c cu:
Thin-cung xut vn-linh tng Php
Hip m dng hu hp bin sanh
Bi do ni Php, vn-linh mi ch tng bin hnh,
do ni Php mi sn-xut vn-linh, c huyn-vi hu hnh
c Ch Tn to o do ni Php, chng ta bit Php thuc
v hnh th ca vn linh, v c cho nn o gio minh-t r
rt Tam chu Bt b thuc v quyn H Php.
Quyn-hnh ca H-Php:
1 Sao gi l Tam chu? Trong T i B chu
phn thing-ling th H-Php nm ba chu: ng thng
thn chu, Ty Ngu h chu, Nam-thim b chu, u
thuc v quyn hn ca H-Php; cn Bc C L chu
134
A- CH N
cho cc phn chn hn qu v h nh phn ti ni , nh

ni c tr ti . H c mt quyn-nng v nh chng cn
ch gio, c bit mt chu cho qu-v n-nn tu hc ng
ot v. Ba b chu kia do quyn-hn ca H-Php gio-ha,
duy c Bc C L chu Ngi khng thng ng ti lm,
cho h t-do lm g th lm: khn nh di chu.
2 Bt b l g? L ni Bt phm chn-hn ch c
chi u! Tm hn l: vt-cht-hn, tho-mc-hn, th cm
hn, nhn-hn, Thn-hn, Thnh-hn, Tin Hn, Phthn. Tm b y thuc quyn H PHP THIN-V ni
c Ch Tn gi n to c-quan tn chng sanh khng
cn ai khc hn H-Php. Chnh H-Php trch nhim y.
o phc ca C H-PHP:
B Tiu phc th ton bng hng vng (mu o),
u i Hn-Ngun-Mo mu vng, b cao mt tc ngay
trc trn chnh gia c thu ba C php ca Tam gio l
Bnh Bt vu, cy Pht ch, B Xun thu, ngay trn ba C
php y c ch Php . (PCT)
H-Php l ngi ca cung Hn-Ngun-Thin (s
11), th nn trn bn th ca H-Php c c thy 11 cng
phm, ng ra l qu Bt-Thun-Cn, chng t Ngi
l ngi thay Tri to th trong bui Tam-K Ph-
ny, t nhng vn- c lin-quan cng phi ng vo
con s biu-tng l 11, mi ng thi, ng lc vy.
Chic Mo ca Ngi i c tn l Hn-Ngun-Mo. B
cao mt tc trc trn (s 1).
S 1 l s u tin sau s 0, tc l ci ngun sanh hot
trc nht bin-vi hu-tng. S 1 ch v Thi-cc tc
Dng, ngi mang s ny c tnh chuyn nht v cm
135
quyn vi ch. S 1 l s ng, n vn l l Thi-cc suy

ra nn n huyn-diu, nhim-mu, hin bin. Ngi s 1
thuc v ngi Pht ch quyn cai tr v gio-ha vn-linh.
Ti sao phi t trc trn?
Bi o l ly chnh trung, nn chi t trn l
im gia ca mt. Li na chnh gia c thu ba C php
ca Tam gio l Xun thu,Pht ch v Bnh Bt vu.
Nay ng u ca Tam-gio th c ngi Chng

Php ca ba phi l Thch, o, Nho. Ngha l mi phi
l mt v, m ba o vn khc nhau; ni dung, ngoi dung
u khc hn, lut-l vn khng ng ch nh lut-l lm
c qui nht.
Mi Chng-Php phi c n ring:
Thi Chng-Php th Bnh-Bt-vu,
Thng Chng-php th cy Pht-ch,
Ngc Chng-Php th b Xun thu.
Hip mt gi l C php. Ba ci C-php y vn ca
H Php hng knh trng. Ni Mo Tiu-phc ca Ngi
phi c ba C-Php y (PCT)
(xem thm v C-Php).
c H-Php l Ngi ca Cung Hn-Ngun Thin,
nn kinh i Tng c cu:
Hn Ngun Thin di quyn Gio-ch,
Di-Lc ng thu th ph duyn.
Ti sanh sa i chn truyn,
136
A- CH N
Khai c tn Cu tuyn dit vong.

H-Php l th cc ng trn lnh, Ngi li giao
quyn cho Thng-Phm lp o, ng du-dt cc chn
hn ln tt phm-v ca mnh, tc l nng- binh vc c
Tn- v Chc-sc Thin-phong ngi an a-v, cng nh
ch Thn, Thnh, Tin, Pht iu-nh Cn Khn th
gii cho an-tnh.
Chn i hia, trn cht mi hia c ch PHP.
Ch Php thy c hai phn y l m Dng
tng hip. Vi nn Tn-gio, ch duy cc Chc-sc i
Thin phong mi c php mang hia hoc giy vo chu
l Ch-Tn, nhng cc giy hay hia ny ch dnh ring s
dng trong lc chu l Ch Tn m thi. Trc mi hia
c ch Php ch ngha rng Ngi Chng-qun Chi
Php l mt trong ba chi Php-o-Th.
137
B PHN T NG

1. M DNG
2. BC-I
3. BT M
4. CAO-I
5. CN KHN
6. I-O TAM-K PH-
7. CU NGUYN
8. CU-TRNG-I
9. CHUNG NH
10. I-NG
11. O TM
12. LONG TU PHIN
1 M DNG
E: Yin and Yang

F: Yin et Yang
Gii thch ch m Dng bng chit t.
Ch M bn tri c b Ph l ni t; bn
phi pha trn l ch Kim c hnh nh ci nc nh,
bn di ch Vn ni b che khut nn ti tm. Do
m l ch pha mt tri b che khut. Bi, pha c mt
tri chiu vo th sng sa m p, cy ci pht trin; cn
pha nh sng mt tri b che khut th ti tm, lnh lo,
cy ci khng pht trin.
Ch DNG gm 2 phn: Bn tri l l b
Ph l ni t, bn phi c ch Nht l mt tri
138
B PHN T NG
ng trn ng ngang, ni mt tri mc ln khi

ng chn tri, bn di l ch Vt v hnh ging cc
tia sng ri xung. Do , ch Dng c ngha l pha c
nh sng mt tri chiu vo, nn sng sa.
Nh th ngha ca m Dng lc khi u ca n
l s Ti Sng; suy ra cc ngha khc l hai ci tng phn
nhau m c cng ngun gc nh: lnh nng, m ngy,
n nam, c thin, xu tt, c trong... V hai Kh
do Thi Cc bin ha sanh ra cng c gi l hai Kh
m Dng, v hai Kh ny c c tnh tri ngc nhau
m khng tng hi. Tng khc m tng ha, tng
sanh m tng dit l vy.
Ti sao gi m Dng m khng gi Dng m?
Bi Dng c tnh pht tn, cn m th t hi, cho
nn m lun bao bc Dng, cng nh mt tri cy:
phn mm l m, cn ht cng nm bn trong l dng,
l ht ging gieo trng li cho ln sau. Cng nh ni
v chng ch khng ni chng v. Trong gia nh c
hnh phc hay khng l do bn tay ngi v hin. Nu
tri li th hnh phc b e da. Ngi n b l ci ni
m p cho mt gia nh hnh phc. Th nn, khi ngi
con trai ln ln n tui trng thnh th c v, v l
ngi bo v ci gia sn tinh thn cng nh vt cht
cho ngi chng, lm qun bnh cho cuc sng.
1 o l Dch: Khng mt ai ph nhn, nhng khi
vo ngh thut nh m nhc Vit-Nam, hay ni chung
l Nhc Dn tc c truyn th khng th thiu tinh-thn
Dch l iu-ho t m thanh n tit tu. Cng
khng th khng bit Dch, khi Thnh-nhn ch tc cc
loi n p dng Dch-hc vo ngh thut mt cch
139
su sc. Xa Vua Phc-Hi l mt nh thng minh hu tr,

ngng ln th ngm Thin-vn, ci xung th xt l m
Dng, chn l, v c mi vch thnh nt: Mt nt
lin tng Dng
mt nt t tng m
(y cng l do theo l tnh ca ngi m phn bit m
Dng, Nam N. Ch mt m, mt Dng lm u mi
cho mun ngn s vt trong ci i ny. C th-gii hu
hnh ln v hnh, chnh hai ngi ny lm khi thu, nh
cha v m trong gia nh; vn-vt l c ci, trng mi.
Ngi dn-tc Campuchia hay Chm h cng bit n
hai ngi ny, h cng ly vt T th gi l Linga tc l
hnh nh chy t ln ci cng l hnh nh m Dng,
nhng suy-ngh ca h cn nm trong thi u-tr, tc l
cn bn khai, cha tin-ho. Dch-hc gi y l Lngnghi (Lng nghi tc l hai ngi m Dng), cng gi l
Kin Khn. Hai ngi tc ng ln nhau th c bin-ho.
S bin-ho y ging nh mt t-bo c tng gp i ln:
mt sinh hai, hai sinh bn, bn sinh tm. Khoa ton hc
gi l theo lut song tin-s. Dch-hc gi l Lng-nghi
sinh T tng, T tng bin Bt Qui, Bt-Qui bin
ho v cng mi thnh ra Kin Khn th gii.
2Thnh lp nn qu KIN
KHN
Bin-ho ln ny l qua hai giai-on: thm m, thm
dng ln ngi Dng thnh ra hai nt dng
gi
l Thi-dng s 1, ly Dng lm gc, cho mt m t
ln dng na s c dng l
gi Thiu-m s 2.
By gi n ngi m bin-ho cng nh trn, ly
m lm gc,thm dng ln s c mt dng mt m
gi l Thiu-Dng s 3, nu tip-tc thm m s
c hai m
gi l Thi m s 4. Lng-nghi sanh
140
B PHN T NG
T-tng l ln bin-ho giai on ny, tc nhin hai

nghi sinh c 4 tng l Thi dng s 1, Thiu-m s
2, Thiu dng s 3, Thi-m s 4.
Gi l tng, tc l tng hnh, mi tng ch c
hai vch thi. Vn-vt bin-ho khng ngng, th nn T
tng cng bin-ho theo qui-tc nh trn.(Lu l m
Dng lun i lin nhau, ch khng bao gi hai m hay
hai Dng k nhau) Tc nhin ln ny T tng bin Bt
Qui, gc T-tng vn t di, V nh:
1Thi-Dng qua hai ln thm dng, thm m
ln trn thnh ra ln u c 3 nt dng to thnh qu
KIN
Kin vi Thin (Kin l tri) l qu s 1.
Ln sau thm ln nt m thnh qu OI
tc
l c mt m trn hai Dng. oi vi Trch s 2. Trch
l h, m, ao
2Thiu-m cng qua hai ln thm dng, thm
m thnh ra qu LY
S 3, Ly vi ho (ly l la), tip
theo l qu Chn vi Li s 4, CHN
l sm.
3Thiu-Dng cng qua hai ln bin s c qu s
5 l TN
Tn vi phong (Tn l gi). Qu s 6 l
Khm vi thu, KHM
(Thu l nc).
4Thi-m qua hai ln bin-ho nh trn, s cho
ra hai qu l CN
s 7 v KHN
s 8
By gi tt c c hon thnh ra Bt Qui l Kin,
oi, Ly, Chn, Tn, Khm, Cn, Khn.
141
y l bng tm tt v Bt Qui:
c tnh ca Dch l m Dng lun i lin nhau,

khng bao gi c trng hp hai m hoc hai Dng i
cnh nhau. Nht l Thiu m
l gc ca Dng
nghi, th ho m phi trn dng, v Thiu m l m tr,
tc l m mi sinh, tng t thiu Dng
cng vy.
V sao phi hc DCH?
V Cn Khn l hai cnh ca i vo o Dch.
Kinh Cao-i ngy nay lun hin hin hai ch CN
KHN. Li na nhng phng php ch tc Nhc cng
nh to ra cc Nhc kh, nhc c u dng n cch n
Tam ti, Bt phng, Bt hng u u cng hin hin
tinh thn Dch-l trong . Dch l trng yu ca mn
m Nhc C truyn Vit-Nam vy..
o Cao-i l th hin ca Dch, t nghi thc
cng knh th phng, kinh k, n c li kin trc n
in, nht l n Thnh l n tng mt s bin ha v
cng ca Dch. L biu hin mt Kim-T-thp tc l
dng thc ci thp hnh ch KIM . Dch l o vy.
142
B PHN T NG
Nht l ng-y hin hin tinh thn Dch l mt

cch su sc. Chuyn n gin nh vic gi thuc Bc
chng hn: phi dng giy vung, bn cnh, l T tng.
Xp theo ng cho thnh Tam Ti, bt mt cho na
vo, y Lng nghi; cho hai cho cn li vo gia, l tr
v Thi cc. By gi ct dy rng qua bn cnh v ci gt
dy nm chnh gia gi thuc l Ng hnh.
Th nn ng Nguyn nh Chiu c vit rng:
o Y na Dch Kinh,
Cha thng l Dch sao rnh chc Y?
Tnh cht ca m Dng:
Mt m mt Dng m sinh sinh ha ha
nn mi ni rng sinh sinh chi v Dch .
Tc l s sinh ha ca tri t khi u do ci m Dng
Nguyn-Thu lm nn tng, lm gc cho s sinh, th Kin
Khn tc l ca khp m vo to lu i Dch vy.
Kin l qu ba vch lin (tng bng s 1)
Khn l qu ba vch t (tng bng s 0)
Dng th ng, cng rn, pht tn.
m tnh thun, co rt, m-thm.
L m Dng v-cng-tn vy, nhng ch c Ha
th mi Bnh gi l Ha-Bnh. Ha phi hip nn gi l
Ha-Hip l c c o vy.
Nguyn-l: Tri t c m Dng, vn-vt c th
phch, nhn loi c xc hn; s sng ca vn-loi trong
Cn Khn th gii ch nh c vt-cht v tinh-thn tng
hip mi thnh hnh. Xc phi ph-hp vi hn, cng
nh vt cht phi ph-hp vi tinh-thn tr li v-vi, v-vi
143
cng hu-hnh phi tng-c...

Ngi m v ngi Dng y gi l Lng-nghi (tc l
hai ngi). Lng-nghi l c m Dng phi-hp th bt
c vt chi chi trong tri t ny cng u do m Dng
m sn-xut, cng gi l L Nh nguyn vy.
m vi Dng vn l c ng tnh, mu-thun nhau,
tng-khc m li tng-ha. Hai ci l i-nghch nhau
h-tr ln nhau ch khng phi tiu-dit nhau.
Tri c sng ti; Ngi c Nam, N; Vt c cng
mm; t c nng ma; vn loi c trng mi; cho ch n
loi cy c mi ny chi th ra hai l u tin, y l hnh
tng ca m Dng (gi l song t dip).
m Dng vn l c sn-xut, nhng trong Dng
c m v trong m c Dng. Nho-gia gi l Vn-vt
ph m nhi bo dng, trung ch d nhi Ho
(Tt nhin vn-vt m-p m
Dng, n mc trung th gi l ha)
Khi ni n TRUNG tc nhin l ni n CHNH,
hai ch trung-chnh ny nm c then cht ca o Dch:
Dch khin cho thin-h khng trung tr v ch
trung.
Dch khin cho thin-h khng chnh tr v ch
chnh.
Trung Chnh m lp li ng ri th cuc bin-ha
ca vn-vt c thng vy.
144
B PHN T NG
2 BC-I
Bc thuc v b thp v ch chuyn l ch

i rng khp. i l yu thng, b tm t gia
ca ch, chng t rng tnh thng su kn trong lng,
ch khng phi l th tnh hi ht. Tnh yu thng
ny xut pht t trong tri tim con ngi. Bc i l tnh
thng ln rng, l con ng tr v vch sn trong
ngun hi ny:
Bc-i l thi tin-ha,
Ngha-nhn y nh php duy tn.
c Pht Quan-m B-Tt dy v ti Bc-a:
Cc em c hiu v sao m phi khai rng cho n lng
BC-I chng? V vn-vt do c T-bi m sanh ha
trong c th gian, vy vn-vt ng nht th. Tnh ho sanh
ca c T-bi cng nhn m v bin v gii, cn chng
ta li l mt loi trong vn-vt, th chng ta cng trong
lut ha sanh y. V vy m h git mt mng sng th au
lng c T-bi, m h au lng c T-bi th Thin su
a thm. Cc em th ngh ngi tc c dm phm n oai
Tri chng? C do th ta r rng: Ta phi m lng
Bc i, thng xung n cc vt yu hn.
Mt l trnh khi sa vo Lut qu bo, v Lut
Thin-iu chng h v ai. Tuy mt tht khng bao gi thy
c, ch k thit mt my lnh d khng qua c. Cc
em c l hiu cu Thin vng khi khi s nhi bt lu.
y l mt l;
Cn mt l na l ngi sanh trong ci trn, c
i-T-bi ban cho mt tnh ti linh hn vn vt; l c
thay th cho Ngi m du-dt loi yu hn hn.
145
Cc em th xt, nu cha phm m ri c mt a con

bt hiu, th c phin khng? Cn c i-T-bi ri c
a con khng lng Bc-i th th no? M ngi c nn
tri lng Tri l c i-T-Ph chng?
(TN II /86)
Dch ni Chng d qu vi ch ngha
l trong s ng th ly phn t lm ch. Hy nhn li
Tng Ng Chi th trn Thin Bn, c 8 hnh tng ca
cc ng Gio ch, duy ch mt c Quan-m l N,
tc l N Pht Tng. Trong ngun hi Cao i, Ngi
thay mt Pht gio, l Nh Trn Oai Nghim, tng
c BI, l mt trong ba c BI-TR-DNG. Tc nhin
nhn sanh nhn vo lnh hi ba c cao thng
y, l Tinh-Kh-Thn hip nht. Duy c c Bi chnh l
tinh thn BC-I rt l trng h. Tinh thn Bc-i phi
c lm CH trong ngn hi ny nh li Thy dy:
l thi tin ha.
V sao?
V nhn loi ngy nay ci TR qu mc thng
ri. Chnh ci ti tr ca nhng nh Bc hc, Nguyn
t hc ch ra khng bit bao th git ngi hng lot
trong mt nhy mt thi.
V DNG th cng nguy him hn, gi s nh bao
vn khng b, m bom t st git ngi hng lot
th h cng c tha ci Dng ri.
Duy thiu c T BI BC I m thi. Nu
h c bc i th h bit qu mng sanh ca chnh mnh,
khng hy hoi mt cch v li v cng khng bao gi
hy mng sng ca ngi khc. Ngi c lng Bc i th
146
B PHN T NG
cng khng st hi sanh vt m lm thc n cho rng bo

b Chnh v lng BC-I kh cn, Thy mi n ban
cho nn i-o hu thc tnh nhn loi hy bit dng
li con ng tranh u l c t dit.
St sanh nhiu cng l c t dit, v ng vt ngy
nay mang nhiu mm bnh lm cht ngi.
Hy bit gi Ng gii cm nht l Tam bt T dm
khi vng mang vo ngi mt th bnh him ngho
m cha c thuc no dit c th siu vi trng y.
C bao gi chng ta ngh rng ti sao cc loi gia cm,
gia sc, ng vt hoang d cho n loi thy sn, san h
rt nhiu, rt nhiu th cht hng lot, hng lot m lch
s nhn loi cha bao gi c khng? Nay l c i-n-X
ca Ch-Tn, chng c phng thch ra khi vng cht
chc di li dao oan nghit ca con ngi: no ct c,
nh lng, no git chc cch phc v cho ming
n, phi qua giai on bm xc, nu nng ri mt phen
vo bng con ngi: l vo Nht T , y l ngha
a chn xc th vt; chu cho n khi con ngi tht s
ra Nh T l ngha a ca con ngi, th n mi c
thot vng oan tri. Nay chnh v dch bnh nn ngi
phi qung tt c cc sc vt bnh vo la thiu xc th n
mi ha kip mau m thi.
V s khng hong bi kh hu ton cu m ln m
lm cho bng Bc cc tan nhanh khin l lt, ngp trn
xung min lc a gy cht chc, mt nh ca, ca ci,
ngho kh Th gii by gi thy r nn nui sc vt ly
tht l mt s thit hi ln, tn km nhiu, gy nhim
mi trng nng-n, ang bo ng v sau cng ku gi
N CHAY TRNG. S kin ny l thng cng nh
147
hai qu bom nguyn t ri xung Nht bn vy. Nhng i

vi Tn gio n l mt vic thng, l cm n nc ung
thng ngy m thi. Tuy nhin d tr nhng cha mun.
Hi vy o Cao-i c bt buc N CHAY
TRNG khng? Trn nguyn tc th khng. V Tn
lut c ban hnh trong thi o mi khai nn Lut
khng buc m Tn lut ch qui nh:
TN LUT Chng II: Ngi gi o
iu Th Mi Hai: Nhp mn ri gi l tn . Trong hng tn c hai
bc: Mt bc cn th, c v chng lm n nh ngi thng, song buc phi
gi trai k hc 6 hc 10 ngy trong thng, phi gi Ng Gii Cm v phi tun
theo Th Lut ca i o truyn b. Bc ny gi l ngi gi o m thi; vo
phm H tha. Mt bc gi trng trai, gii st v T i iu qui, gi l vo
phm Thng tha.
iu Th Mi Ba: Trong hng H tha, ai gi trai k t mi ngy sp ln,
c th truyn bu php, vo Tnh tht c ngi ch luyn o.
iu Th Mi Bn: Chc Sc cai tr trong o t bc Gio Hu sp ln,
phi chn trong bc ngi Thng tha m thi.
Lut Ha c trn Tng Tam

Thnh buc trng trai
Trn tay c Trng Trnh Nguyn Bnh Khim
cm bt lng (lng th hoc lng mo l tng th, bn
chn) ch loi h th..
Trn tay ca c Victor-Hugo cm bt lng chim
(tng loi thng cm).
Chnh y gi l Thin Nhn Ha c, tc l loi
ngi k ha vi c Thng phi BC I v CNG
BNG vi tt c. Qua li Kinh Sm hi rng:
Thng cm, h th lao xao,
Cn trng, tho mc loi no cng linh.
148
B PHN T NG
N cng mun nh mnh ng sng,

N lng no tuyt ging dt loi,
Bn cng Kinh sch xem coi,
V can st mng thit thi rt oan.
3 BT M
Bt m l tm th ting v Nhc:
Bt l tm. m l m thanh. Bt m gm c:
1. Biu l qu bu, xa dng tri bu tht
chn, kh v, ly ht rut ra (ting sn)
2.Th l t (ting trng t)
3. Cch l da ca con tru ly ra phi kh,
cng thng ra dng bt trng (ting trng da)
4. Mc l cy g (ting m g)
5.Thch l (ting )
6. Kim l kim loi (ting chung n)
7.Ty l si t (ting dy n).
8. Trc l tre hoc trc (ting ng so tre)
Nhc kh ca dn tc Vit-Nam dng n bt m
ny, m o Cao-i ch s dng Bt m ny m thi.
c H-Php ni: Bi c nn dng n nhng vt
Bt m, n cht i ri nh ci trng chng hn, tm da
tru y cht, m vi s khn ngoan loi ngi m n
c ting ku c tc l lm cho n sng li c, ngha l
Bt Hn y vn chuyn sng li m nh l c Ch Tn,
v c nn khi nghe NHC TU QUN THIN l c m
thinh sc tng, song hiu xc : khi dng l Ch-Tn qui
php nh, thy v nghe c Bt Hn vn-chuyn dng ci
149
sng cho Ngi.

Th nn, trong cc thi i-n dng l c Ch
Tn c n by bi, do Thnh-gio c Ch-Tn dy
v -ngha ca by bi n y, bi trong cc bi n ny
l th hin tm mn nhc kh ca dn-tc Vit-Nam.
Ch duy hin l cho Ch-Tn Ngc-Hong Thng-
mi c by bi y m thi:
1.Xng x l khi tri t mi s khai, cha phn
thanh trc, thu cn hn n.
2. Ng i thng hay l bi thng, l kh thanh
bay ln lm tri.
3. Ng i h hay l bi h, l lc kh trc lng
xung thnh t.
4. Long ng l mt nht chiu sng, sc nng lm
cho nc bc ln thnh my.
5. Long ngm l lc my gp kh lnh nn t li thnh
ma, t trn tri ri xung.
6.Vn gi l mun vt nh ri, y l lc nc hp
vi t bin sanh, khin sn-sanh ra vn-vt, gi
chung l chng-sanh.
7.Tiu khc l nhng vt nh-nht u c nh lut
ca n, khi t bin ra ng-hnh sanh ra kim-thch,
tho mc, th cm n loi ngi
4 CAO-I
CAO (10 nt) l tri li vi thp. i (12 nt)

l ci i, xa nun cu ch Tin thng ct mt ci i
cao bng tranh l, ri ln thnh cu cho c thanh
khit, yn tnh, cn gi l Tho i.
150
B PHN T NG
Cao-i l Ta ng ca c Ch-Tn Ngc Hong

Thng n dy o ni Nam phng, tc l min
Nam ca Vit-Nam ny lm khi im. Ly danh ca c
CAO-I gi ni Ta ng ca Ngi l Cao-i.
Xt v s th ch CAO (10 nt) ng vi Thp
Thin Can. i (12 nt) ng vi Thp Nh a chi. Nh
vy ch ring hai ch Cao-i ni ln quyn nng ti
thng ca ng Thng n trong ngun hi ny.
Kinh Pht-Mu c cu:
Thp Thin Can bao hm vn tng,
Tng a Chi ha trng Cn khn.
Ti sao gi l CAO-I?
C nhiu Hi-gio lp thnh c trt trm nm
trc khi m o ng dy ln cho Vn-quc r thu
chnh-truyn.
Ngy nay Thy mi n lp mt ci CAO-I
ngha l n th cao trng hay l c-tin ln ti th
ny (La haute glise ou plus grande foi du Monde) lm nn
nn o; li mn mt sc dn hn-h nh-nht ca hng
-ng l An-nam ta, ng cho trn li tin tri o xut
ng v cho trng Thnh- chu ly h mnh
ca Thy lp thnh Hi-Thnh, lm hnh th Thing-ling
ca Thy hu cm cho ng di trng Li m gic ging
truy hn, nm cho cht chy chung Bch Ngc ng tri
hi nh-tnh lm cho c con ci ca Thy thc tnh, nhn
Thy m tr v qu c (PCT)
Chng sanh nim danh Ngi l Nam-m Cao-i
Tin ng i B-Tt Ma Ha-Tt (12 ch). Danh nim
ny l qui c ba Tn gio: Nho-Thch-o gi l i o
151
Tam-K Ph-.
Cao-i l tng-trng Nho-gio,
Tin-ng tng trng Lo-gio hay Tin-gio.
i-B-Tt Ma-Ha-Tt tng trng Pht-gio.
Nh vy V Gio-ch v-vi ca nn i-o l Caoi Tin-ng i-B-Tt Ma-Ha-Tt, danh hiu y cng
gi l cu ch ca Thy m ch rng: Gio l i o l
Qui nguyn Tam Gio phc nht Ng Chi.
Cu ch ca Thy c 12 ch l gm c Tam-gio.
S 12 l s ring ca Thy, theo li Thy ging:
Thp nh khai Thin l Thy, Cha c Cn khn thgii, nm trn thp nh Thi Thn vo tay. S mi
hai l s ring ca Thy (TNI/12)
Ngy nay c Ch-Tn dng Cu Ch ny c mc
ch Qui Tam gio Phc Ng Chi, tc l em Tam-gio
Pht-Lo-Nho v mt gc, Ngi l Ch-Tn Ngc Hong
Thng lm Gio-ch.
Trong bi c, ngy 5 thng 8 Bnh-Dn (Samedi
11 Septembre 1926) Thy c gii-thch v ngha danh
nim y nh sau:
Cc con nghe: Cc con coi bc Ch-Tn nh Thy m
h mnh ri nhn sanh l th no, phi xng l mt v
Tin-ng v B-Tt, hai phm cht ca Tin, Pht. ng
l th thng phi mnh vo phm ti cao ti trng; cn
Thy th khim nhng l th no? V vy m nhiu k
Mn- cho Thy l nh. Ci...
Hnh khim-nhng l hnh ca mi a con, phi
noi theo gng Thy mi ri thin h ng. Cc con phi
152
B PHN T NG
khim nhng sao cho bng Thy. Thy li ni, bui lp

Thnh-o, Thy n ri k c ti li. Nu i khng
ti li u n nhc cng Thy.
y vy cc con rn k ti li, l cng ln lm cho
Thy vui lng hn ht.
Nim danh Thy c gii thot
c H-Php gii trong Con ng Thing-ling hng
sng c ni: Hi th ti tnh ca chng ta lm trong kip
sanh, c Ch-Tn trong phng-php ni rng Ti tnh
cc con y dy ni mt a cu ny m n gi cht, cc con
bit ku danh Thy th Thy n cu, Thy em B-php
gii thot trong tay cc con ng cc con ot chn php
gii thot vy. Ku danh Thy l Nam-M Cao-i
Tin ng i B Tt Ma-Ha-Tt.
Hm nay Thy n vi dn tc Vit-Nam trc
nht, c li xc nhn rng:
CAO-I t th n phm gian.
Bch-Ngc, Hunh-Kim cng chng mng.
Chu lu i phen xem qu tc,
Ngh khng lu phi ci khan.
Ci khan m khc bi thng by,
Chng mt mt con nghit c by.
Bit phn gi khng ch chng gy,
Nng theo con di mi ra vy.
5 CN KHN
Cn Khn cn c l Kin Khn. (Cn l tri, Khn

l t). y l tri cha t m cng cng ngha. y l hai
qu u ca Kinh Dch nm trong Thng Kinh, tc
153
nhin ton b Dch c 64 qu kp, chia lm hai thin:

Thng Kinh gm 30 qu, H kinh 34 qu.
Ch Kin chia lm hai phn, chng t m Dng
c trong mi vt th, d vt t vi th no cng vy. Bn
tri c hai ch thp (mi) t trn v di ch nht
(ngy, tng khng gian). Bn phi l ch Kh , vit
nt s l . Nh vy o Cao-i cng ng quan
nim nh cc Thnh Hin xa rng, c Thin ng, a
ngc; tc nhin ch Thp trn l Thp phng ch Pht,
ch Thp di l Thp in Dim cung gia l ch
Nht l khng gian, l a cu m chng ta ang sng.
Ch kh l Kh Sanh quang tc l s sng, cng ngha l
o. Vy th ni no c Kh Sanh quang tc nhin c s
sng ca Thng n, ni no khim kh th chu ti
tm. Nhng hn ti phi chu cnh m-u nh vy mi
gi l a ngc. Nay l bui o Tri khai m, nh
cho quyn hnh ca Gio Tng nh sau:
PHP CHNH TRUYN: N ng php thng
cng cng Tam Thp Lc Thin, Tam Thin Th Gii, Lc
Thp Tht a Cu v Thp in Dim Cung, ng cu
ri cho cc con.
KHN l t gm c b Th (l t) v ch
thn (l tri di) vy c ngha l ton c mt a cu
ny t v t, nn gi l qu t.
Hai qu Cn Khn bin tng qua nhiu hnh thc:
154
B PHN T NG
1 Hai qu m Dng ny to thnh mt hnh:
Vi 3 nt ca qu Cn ta xp cc cnh lin nhau

s thnh mt hnh tam-gic u, nh quay ln, cn li
vi 3 nt t ca qu Khn nu t lin nhau cng
s to thnh mt tam-gic u c 3 cnh bng nhau v
3 gc bng nhau; t chng ln tam-gic kia, nh quay
xung di. Nh vy ta c c hnh ngi sao su cnh.
C hai tam-gic ny u ni-tip trong vng trn. Tm 0
ca vng trn chnh l tm ca tam gic l ni hip cc
giao im ca ba ng phn-gic, cng l trung-on
hay trung tuyn ca cc tam gic trn. y chnh l ng
ba ch Thy (Thng ) tc l Trung vi o, Hiu
vi Ch-Tn v Pht Mu.
Ch Trung l chnh gia, nhng nu ngi tu
hnh bit t ci tm vo ni y th thnh ra l s trung
hiu, trung thc, trung thnh
T mt qu Cn hay qu mt qu Khn lm nn
mt tam-gic u, y l mt sanh ba, m ba cng l mt,
155
cng l l: Mt sanh ba, ba sanh vn-vt, thuc v c

quan chng-qun. Ri n hai hnh tam gic gt chng
ln nhau l ch m Dng hip nht.
Quyn Ch-linh i phm vi quyn Vn linh. Ch
linh l c qui nht, Vn-linh l c tn ha; nn Ch linh
u nhn quay ln, m Vn-linh u nhn quay v pha
di. Ch-linh v Vn-linh vn ng quyn nhau. By gi
vng trn chnh l Cn Khn v tr, tm 0 l ch mt
quyn-uy ti thng l c Thng Chng-qun.
Th nn, c H-Php l Gio Ch v hu hnh, v Ngi
nm c hai i Hip-Thin v Cu Trng vy.
1. Hai qu Cn Khn to thnh ch Thp
2. Hai qu Cn Khn to thnh ch in.
3. Hai qu Cn Khn to thnh ch Trung
6 I-O TAM-K PH-
c Ch-Tn m i-o Tam-k Ph tc l o

Cao-i ng m mt k-nguyn mi, Qui Tam-gio hip
Ng Chi, lp thnh mt nn Tn-gio i-ng cho hip
vi trnh- tin-ha ca nhn-loi v ca qu a cu 68
ca chng ta, dn ng cho c Di-Lc ra i.
V mun 92 c nguyn-nhn qui hi cu v cho khi
sa-a ci hng-trn. Ngy nay c Ch-Tn m o khng
ging trn bng xc thn m ch ging bng huyn-diu
C-bt mi qui ng c i-ng Th-gii.
Khi c H-Php cn sanh tin Ngi c lm mt
huy-hiu hnh ngi sao nh th ny, sn nn vng, gia
c nh bn din ca c Ngi, u i mo trng, mt
hng v phi hu (nhn i din), gia ngi sao l ba sc
156
B PHN T NG
. c bit l mi cnh sao c mang mt ch ca danhhiu:
-ngha:
Qua hnh nh trn cho ta mt nhn-xt v l Dch
trong danh-hiu ny:
Cc ch xp theo chiu nghch vi kim ng-h;
s nghch chuyn nh vy tc nhin l tr v ngun; ch
con ng o phi phn bn hun nguyn.
Hai con s 3 ca ch i v ch Tam xc nh
l tam m, tam Dng ca hai hnh Tam gic gt chng
ln nhau thnh ngi sao su cnh. Mi mt hnh Tam-gic
ni ln -ngha mt sanh ba, ba sanh vn-vt, tc nhin:
Ch i (3 nt) t cnh bn mt B)
Ch o (12 nt) t nh, tc l i nghch
chiu kim ng-h (A)
Ch Tam (3 nt) t cnh tri, tc l i
xng nhau qua ch o gia (C)
157
Ch k (12 nt)
Ch Ph (12 nt),
Ch (12 nt) tip tc xp trn ba cnh cn
li (cc nh B, A v C)
3 nt Dng ca qu Cn to thnh Tam gic
u, nh quay ln.
3 nt m ca qu Khn to thnh tam-gic u,
nh quay xung di.
-ngha 1 sanh ba, 3 sanh vn-vt, thuc v c
quan chng-qun. Hai tam-gic gt chng ln nhau ch
m Dng hip nht, l quyn Ch Linh i phm
vi quyn Vn-Linh:
Ch-Linh l c qui nht (nh A)
Vn-Linh l c tn-ha (nh A)
4 ch hng trn: PTN l ng phi thng nht
s 4 l tng cho T m, T Dng.
5 ch hng di: GCPCT l Gio-ch Phm Cng
Tc. S 5 tng Ng hnh, ngi gia.
Th nn, Ch-Linh u nhn quay ln, m Vn-Linh
u nhn quay v pha di. Ch-Linh v Vn-Linh vn
ng quyn nhau. o ch-trng Tri-Ngi ng tr:
Ngi tr xc, Tri tr hn.
Mu vng ch ging da vng, Hunh-chng, l Ng
hnh thuc Th, nn i-o phi c mt trit-l siu
tuyt dn o tinh-thn ca ton nhn-loi trn mt
a cu ny, l Thin khai Hunh-o Ng chi Tamgio Hi Long-Hoa nh c Ch-Tn chn:
Mt nc nh-nhoi trong Vn-quc,
158
B PHN T NG
Ngy sau lm Ch mi l k.
Ba sc : nht l biu-hin ba min Nam, Trung,
Bc ca Vit-Nam. ng hip vi cu:
Nam Bc cng ri ra ngoi-quc,
Ch-quyn Chn-o mt mnh Ta.
Nn Chn-o chnh l tinh-thn Tam-Gio Qui
Nguyn Ng Chi Phc Nht vy!
c H-Php c hnh bn din, ni ln ngha v
quyn-hnh ca Ngi l Gio-Ch nn i-o v hu
hnh m thi. Cn Quyn Ch Tn l ti-thng, cho nn
ch o 12 nt t trn nh ca ngi sao su cnh l
ch ngi Tri. Ba ch cn li l: K (12 nt), Ph (12
nt), (12 nt) cng chung l 36 nt l:
Ba mi su ci Thin-To,
Nhp trong Bt-qui mi vo Ngc-H
Ln-lt ri ta tm n cc Bt-Qui y r l hn.
Trong ca o Cao-i, hnh nh tam-gic u
c biu tng bng ba ngi: Pht-Php-Tng.
Pht tc l ng cm quyn Cha-t Cn khn v
tr l c Ch-Tn Ngc-Hong Thng hay cn gi
l i-T-Ph.
Php l ngi ca c Pht-Mu Diu-Tr cm quynnng to kh th ca ton vn-linh sanh chng l M ca
c chng-sanh.
Tng l ngi ca ng i-din trong mi ngun
hi. Nay l thi-k ca c Di-Lc-Vng Chng Qun.
Tam-k cn gi l Tam-thit Long-Hoa Bch Vng ihi Di-Lc C-Pht Chng gio Thin-Tn.
159
Ngi Pht, Php khng i. Ngi Tng thay i ty

mi thi-k. Nhng chnh thi k ny c H-Php n
trc dn ng cho Pht Di-Lc ra i m thi.
Danh i-o Tam-K Ph- c 6 ch phn
ra l 3 danh t. Mi danh t nh vy gm m dng
trong .
7 CU NGUYN
Cu l xin, nguyn l ha. L mt s c mong

c thng cng vi cc ng thn linh mong c mt
s h tr m sc ngi khng th gii quyt c, nn
phi cy s tr gip ca Th-gii v hnh, ca cc ng
Thing-Ling, hng s Huyn-diu y.
Nay o Tri khai m, ngi Tn-Hu Cao-i
u c mt c-tin mnh-m nht l s Cu-nguyn.
V cu nguyn l mt s cm ng vi Thing-ling. Chnh
ch ny khng ai kim sot c, khng ai thy bit c,
cng l ch cao thng ca tm-linh l vy. Nhng s cu
nguyn mun c linh ng phi hi iu kin:
1. Khng v k, mun c cho mnh m hi ngi.
2. Phi hp l, ngha l cu mong ngoi nhng iu
thc t, nh cu mong trng s ln
3. V vic chung hn l c nhn v li.
GI TR CA S CU-NGUYN:
c H-php ni: S cu-nguyn c cm-ng vi

chnh-tr Thing Ling tc l cc ng v hnh u r bit
mi s hnh tng ni ci th, trit-l v hnh th ca con
ngi, th tinh Cha huyt m sn xut ra th c s cm gic
160
B PHN T NG
Thing Ling i cng nhau rt mt-thit, cho nn mt ngi

con lc i lm n xa nh, khi c bnh-hon hay xy ra iu
g tai bin th thn-th ca ngi con s c im my ng:
git tht, my mt hoc l ng mng thy rng rng v cc
iu khc, l v phn Tinh Kh hnh thc ca con ngi.
Cn v phn linh tnh th do ni c Ch-Tn ban
cho Nht im lng tm n c cm gic cng Ch-linh, cho
nn Ta hu s th thnh tm Cu-nguyn. Nn o l
mt s Cm ng rt mu-nhim v cng, c cu Nhn
tm sanh nht nim thin a tt giai tri
. (1) Ngha l khi ngi va sanh mt
nim th tri t u bit.
Khi ging v Con ng Thing-ling hng sng
c H-Php c ni:
Bn-o c nhng iu trng-yu cn dn: T ngy
Bn-o ging ci B-Php y, Bn-o vn cu nguyn
vi c Ch-Tn lun, bi v n c nhiu iu kh-khn,
nhng iu m mnh ng thy bng con mt Thn, ly ci
nhn-khu ca mnh m t chng h khi no ng chc
ng. Bn-o th tht rng mi phn c l Bn-o
t ng nm hay by phn l nhiu, s cn km hn na.
Bn-o ch c Cu-nguyn vi c Ch-Tn
cng nh hi trc Tam-Tng i thnh kinh ni n-.
Ngi l ngi Tu m kinh vit ting Phn, mun dch ra
rt kh lm, ly c Kinh-Lut trong ting Phn em ra rt
kh cho Ngi lm, cho nn Ngi i nguyn, Ngi lm th
no Ngi rn sc m ting Phn y ra ch Nho. Ngi chc
Ngi m ting Phn y cha ng, Ngi c ha chng
no m ti qui liu, nu trong Kinh-Lut o Gio m
ti khng minh t ra ng th khi cht cho ci li ti en,
161
nu ti t trn vn th cho ci li ti .
May phc Bc Tng c hng mt n-hu ca nh
Pht ban n ring cho c Tam-Tng, khi Ngi cht
ngi ta vch li ca Ngi ra coi th li ca Ngi , v
c m chn-gio ca nh Pht l Bc-Tng c th nh c
Tam-Tng minh t ra trn vn.
Ngy nay Bn-o mi phen ln ging v B-Php th
Cu-nguyn vi c Ch-Tn cho sng-sut, m bit
vn cn thiu km khng th g t bng con mt Thn ca
mnh ng thy ng trn mt bi.
Nu ot Php ng, thy ng, c l cng chnh thm,
gim gip tay vi Bn-o mi ton-thin ton-m ng.
8 CU-TRNG-I
A- Phn i cng:
[Vit theo ti liu ca Ngi Bo-Vn Php-Qun
ngy 0603Canh Thn (dl: 13 Avril 1940)]
Ka, chng ta mt trng ln Bt-Qui-i, ni i
in, ri linh tm nghim xt, th hi: nhng bc tin
bi ta xa hc hi, gii trau, rn tp th no m nn o
nghip, c v, ri tri bc trn con ng o lm sao?
Va gip nn o, nn i; nhng iu chi m gi rng
Ngi c qu? Ngy nay ng Ch-Tn mi em danh
t trng thi ra , lm gng cho ta soi sng...
Cao ng hn ht l Thin Nhn, vn l trng thi
im Linh quang trn lnh ca ngi Thi-cc, tc l cn
ci ca c chn hn trong Cn Khn Th gii gi l hn o,
li cn tn ch cao thng ca i-o. y l ta trng th
ng Ch-Tn kim vit:
162
B PHN T NG
CAO-I
LO-T
QUAN M NH LAI
THCH CA
L I TIN
KHNG PHU T
QUAN THNH QUN
JSUS-CHRIST
KHNG THI CNG
Tm tt cc ng vo trong hnh ny:
y l Thin mun sp t ngay hng gia c ngi

163
th ty theo ng cp: Tri, Pht, Tin, Thnh, Thn, cho ta

r thy trc mt, hu tm noi theo cng trnh tu-luyn.
Cng qu ca cc ng ch trng trong mi phm v y
m ln bc ot v tng cp. y l Thing Ling-v. Cn
hng phm cho chng sanh tu luyn m ot v hin ti
li c ngi th sp t ring gi l CU TRNG I.
Qua hnh trn gii thch r hn v nghi thc
th phng trong nn i-o ngy nay l c : Tam
Gio v Tam Trn v Ng Chi i-o:
A- Tam Gio l:
c Thch-Ca Mu-Ni Chng gio Pht o
c Thi Thng Lo Qun Chng gio
Tin o
c Khng Thnh Tin S Chng gio
Thnh o.
y l Tam gio trong thi Nh k Ph va qua.
B- Tam Trn Oai Nghim:
Nay qua Tam K Ph , c Ch-Tn lp Tam
Trn Oai Nghim thay quyn Tam gio, tc nhin c
Ngi ly tnh c thing ling ca ba ng ny, tng
cho ba c: BI-TR-DNG, cho nhn sanh noi theo
m tu hnh cho hip TINH-KH-THN mi mong
dn qun sanh trong bui H ngun mt php ny
c Quan-m thay quyn Pht gio tng c BI
c Thi Bch Kim Tinh thay quyn Tin gio,
c TR
c Quan Thnh Qun thay quyn Thnh
gio, tng c DNG (cm u Nho-Tng
164
B PHN T NG
chuyn th).
C nh vy nn i-o ny mi chuyn c ton
cu, trn phc Ng chu m a Th gii n i-ng.
T ni dung n ngoi dung, tinh thn i-o th
hin mt chng trnh Dch l v hon ton khoa hc,
ch trng dit tr m tn d oan, mi p ng nhu cu
cng s tin b ca khoa hc hin i. C ngha l mi
mi vic lm ca chng ta t cch th phng, cng ly
u c ngha, cng u do s sp xp ca c Thng
, ch khng do mt ai by t ra, nhng nu c bn
tay phm xen vo sa i l mt s bin th ri, ch
l Th php. Ngi hiu c su sc Thnh- Ch-Tn
ri l nm vng B php, th du c sa i c no chn l
vn l chn l m thi. Hu hnh hu hoi, nn chi ngy
nay o Cao-i th tt c cc ng bng Linh v, cng
l mt l trong nhiu ngha khc na.
Nhn xt chung trn hnh c by vng trn nh
xp th t v ni-tip trong mt vng trn ln, l Cn
Khn v tr . Mi mt vng trn nh c tm l tng
trng mt ng Gio ch, Dch ni rng cc hu Thi
cc, tc nhin mi ngi l mt Thi cc, duy linh duy
nht, u l ng v hnh, khng th ct tng. Chng
t rng c Ch-Tn xem cc Ngi l ng quyn, ng
ng nhau. Li na c Cha Jsus-Christ l hin thn
ca mt ng Cu Th em thn mnh lm con t vt
hin cho Ch-Tn, b ng inh trn Thp-t-gi, c
t vo ngi chnh, tc l tm ca vng trn, hip cng
Thng , biu tng cho nhn loi thy rng tinh
thn PHNG S phi t vo trng tm, tc l Tam
lp: Lp c, lp cng, lp ngn. Hn na giao im ca
165
hai trc l hnh ch Thp l hnh nh ca hai qu Cn

Khn hip nht.
Ba ng: Thch Ca, Thi Thng, Khng Thnh l
Gio ch Tam gio lm thnh mt tam gic, ng trn cc
nh.Tm l c L Thi Bch, thi ny t c nh L.
Tam gic th nh, ng vo tm ca vng trn ln,
c ba nh l: Thi Bch Kim Tinh, Quan m Nh Lai,
Quan Thnh Qun l Tam Trn Oai nghim trong k
ba Ph ,c tm l Cha Cu th, l ni ln vic phng
s vn linh; v phng s vn linh tc l phng s ch-linh,
l phng s cho Tri.
C- Ng Chi i-o: l hnh nh cc ng Gio
ch t hng gia ca hnh:
Thch Ca Mu Ni: Chng gio o Pht
Thi Bch Kim Tinh: thay quyn Chng Gio
o Tin.
Gia T Gio Ch: Chng gio o Thnh
(Thnh Ty).
Khng thng T Nha: Chng gio Thn
o
Gio Tng i o Tam K Ph : Chng
gio Nhn o (Hu hnh l Quyn Gio Tng
L vn Trung, v hnh l L Thi Bch. Hip
m Dng. Cho nn thi ny phi cn n L
cng nh thi Nh k Ph . t l tc nhin
t o vy).
B- CU-TRNG-I
Cu Trng i l: Nht Pht, Tam Tin, Tam Thp
Lc Thnh, Tht Thp nh Hin, Tam Thin .
166
B PHN T NG
Nu ta mun ot ngi v y, ta phi tng bn nguyn

php ca Tam gio. Mi Tn gio u c tn ch ring,
dy r trong Bi Khai Kinh l:
Trung Dung Khng Thnh ch rnh,
T bi Pht dn lng thnh, lng nhn.
Php Tin o tu chn dng tnh,
Mt ci sanh ba nhnh in nhau.
* Chnh php ca Nho vn l: Tam Cang Ng thng,
Tam Tng T c dy lun l v Nhn o.
* o: Tam bu, Ng Kh dy v c mu ca To ha.
* Thch: Tam Qui Ng gii dy v c nhn cho ra
v T Bi.
Phm h l ngi nhp mn cu o, cn nht l
phi gii trau nn lun l, tc l khi luyn v Nho-Gio
trc ht. Ngi c thu hiu nhn-lun ri th ot v
L-Sanh. L-Sanh vn l ngi thng hiu L nghi, bit
khun php, trong vn gi ba ging, ngoi hng gn nm
mi; y l ngi va c t cch, ng u hng H tha.
Ngi c truyn Nho-Gio ri, th t y khi chn
mt khoa hc no thch hp vi mnh trong o gio m
dng tnh tu chn, luyn trau cho nn ti v cng tm
tp rn ln hi v c nhn ca Thch gio.
H vn phn lm ngi, c ti c c th ln bc ln
cp Gio Hu, tc l ngi siu phm nhp Thnh vo
Thnh Th ca o. Nhng v trong ch Gio Hu c ngha
l dy bn, li bn ca ta l nhn sanh th hiu rng ta
mi ct vo hng Thng ng nhn sanh m thi. Li h
ta c nn ngi, c ti, c c, thng cp Gio Hu
167
th ta nhp vo hng Trung Tha ri. ng Ch-Tn

li do ni khoa hc, tc l ti tr ca ta m nh Phi. y
l k thc cho ta mt trch nhim c bit, ch gio ni
Php-Chnh-Truyn Cu-Trng-i.
Lnh mt trch nhim c bit trong Hi-Thnh, th
hng Gio Hu khi hnh cng qu xng ng ca
i o, ri li ty ni s st sng trong ng cng qu
v trch nhim m hnh ngi, ti tr, c Nhn ca hng
Gio-Hu c luyn trau thng, tc l o tm ty
m tn ha ln ln cho n khi thng ln Gio S.
Ngi bc ln hng Gio S, tc l ngi ot
Thn v, chc trch ca hng Gio S vn nng n kh khn
hn l chc trch ca Gio Hu. Song li nh ni s cng
qu kh khn hn, nhc nhn hn m tm trung phi lo
lng nhiu, lm cho nhng bc ln, tn ha thm v ng
o hnh ca hng Gio S. Ngha l t khi th lnh trch
nhm nng n y, m buc ngi trau luyn thm cho nhun
nh v hnh gi, ti tr v c nhn cho n ngy c tnh
cch ngang hng vi Phi S m thng cp.
Ngi thng chc Phi S tc l ot c Thnh
v, ri cng do cng qu ni trch nhim ca Ch-Tn
sn dnh ty Php-Chnh-Truyn, thc gic cho ta di do
trong c i ng i o ng ln lt trau luyn mnh
hu bc ln phm Chnh-Phi-S, vn l ba v ng
u hng Tam Phi: Thi, Thng,Ngc, trong 36 Phi S.
V cng trnh lo luyn, nn c nhiu khi ba v Chnh Phi
S c thay th Quyn u S ng phi vi mnh v
mong mi ngy thng ngay chc y.
Ngi c thng chc u S tc l ngi ot
Tin v. Bc vo hng u S th tinh thn ca ngi
168
B PHN T NG
mn t, lo thng c ng i v ng o, cho nn
trch nhim ca u S rt l su xa cao thng thuc vo
hng Thng Tha. Trn thng cng vi cc bc ti thng
tha v cc ng Thing Ling tc l o; di iu khin
c Hi-Thnh Cu Trng i tc l i. Trong tay nm
Quyn Thng-nht ngha l ty s qui nh hay d ca u
S m ra l h nn ca o trong mi vic.
Chng Php cng ng vo hng Tin v, nhng v
trch nhim c khc hn u S, l duy c bnh tm nh
tr, chm nom v ng o, ngha l gip s c vn cho
u S, li l tai mt ca Gio-Tng ch chng cng
trnh chi v ng chnh tr ca i nh hng u S na.
Gio Tng l hng Pht v, tc l ng v hng ti
Thng tha, vn l ngi Chng Qun i Cu-Trng,
vn l Anh C ca ton chng sanh. Ngi duy c an dng
tinh thn, tip n in ni Ch-Tn v cc ng Thing
ling ni Hip-Thin-i, em v cy tay Hi Thnh Cu
Trng i ban b cho chng sanh cng hng. y l phng
php trau luyn tn tm bc-i cho ra nt T-Bi, nn mt
ng Trn lnh vy.
Tm tt li th Cu Trng i vn l nhng ng cp
ca Ch-Tn sp t, c ngi th thc gic ng v
cho Vn Linh sanh chng. Nu ai l ngi tm hiu, mun
tng o-php Tam K, th do con ng tu luyn ny, c
cng trnh trc lo gy nn o nghip ca mnh ty
ni ba tn ch trong Tam Gio, lo xong trch nhim trong
mi ng cp, tc l phng trau luyn cho c Php m
ot V. iu cn nn bit na l: h ta ot c phm
v no ni i Cu Trng ny, tc l ta ot v y
ni cnh Thing Ling vy.
169
Nn i-o Tam-K gy nn thit tng vn nh

ni s ung c Chc Sc Cu Trng i ny tc l xc
ca i-o..
Tuy l mi i-o Tam K vn do ni ng Ch
Tn khai sng l iu quyt nh, nhng ni Thin Th v
phn o to Chn Truyn v Lut php. Ch-Tn li giao
ph cho c Chc sc tin nh trong i Hip-Thin chm
nom lo lng v . y cng l phng php ca Ch Tn sp
t cho Chc sc trong i c c gii qu v di do
thm o nghip ca mnh hu nng cao a v hn na.
9 CHUNG NH
Chung l ci chung, nh ln c m thanh vang

xa cho mi ngi nghe thy. Ni cha ting chung lm
cnh tnh ngi sng v thc tnh hn ngi cht. nh
l ci vc, ci nh. Ban u nh giu c dng ci nh
nu thc n, sau dng nh trng by s quyn qu cao
sang v t s linh thing, sau na ngi ta dng nh
thp nhang ni cng cng: cha, nh, miu nh
chung cn ni ln s giu c, cao sang, quyn qu trong
nh nhiu k n, ngi nn phi dng n ci nh to
m nu cm hoc thc n, mi khi n ba n phi bo
ng bng ting chung.
Phn tch ch Chung thy c hai phn, c
m dng. Bn tri l b Kim tc l kim loi, pht ra
m thanh, bn phi l ch trng l nng, cn c l
trng ly lm m. Ghp li c l Chung.
nh (13 nt) v hnh ci nh c ba chn.
Kinh Pht Mu c cu:
170
B PHN T NG
nh chung l ming treo gng,

Khin nn tr di lc ng qun ngi.
Ngt ngon tr nhim mn mi,
Tr no c bit khc ni on trng
Thnh ngn Thy cng gii cho bit v sao nhn loi
i n s cng-cc nh vy, Bi:
o Tri khai ba lt, khch tc li mun phn,
khch trn-ai vn ly s vui-v v-v chn sng m ny m
qun trn cc iu o-c ca cc Thnh trc Hin xa.
Chung-nh mng tranh ginh, li danh thng chc buc,
kip ph-sinh khng my lt, i gi di chng l bao! Sanh
ng lm ngi, trt mang vo mnh mt vai tung c
bit, chng lo bc hnh trnh cho xong m p bi n
mnh hnh-hi, ngn rau tc t, li chc lm iu phinno, u-su, ly Thnh-c gi l chi, mn hnh tng
v ngha m lm cho va lng i m bt lng.
Ci Xun kia chng i ngi m bc i cng gay
tr; ln qua th ln c t, bng thiu-quang nht thc, con
ng hy-vng chng bit u l tt cng m bc i xem
mn-mi, s thc v-tnh s n m v cuc sinh-ly, pha
mu t-bit, lm cho s vui-v giu sang danh-vng u
thnh ra mt gic hunh-lng, ri y vnh-bit ngn
nm ti-tnh mun kip. i Nghit cnh l ni ri sng
cc vic li-lm, bc lun hi s dn vo ni u-kh cng
su m a-y i i kip kip. y l bui chung-qui ca
khch trn .
Ngun Tin, o Thnh du bc nhn-sanh, trnh
ti-li, la no vy, bc ng ngay m vo ni Cc-Lc
an-nhn, rng tng sui lng, ng thm non xanh,
171
mnh vo bc thanh-cao, thot khi chn lun hi rng buc:

ai mau bc ng nh thn, ai luyn trn cam chu khn.
O TRI mu-nhim, kh bit xt mnh sau khi
iu t hi. Chng sanh kh bit ch! (TN I /90)
10 I-NG
I-NG l g? c Ch-Tn c dy: Thy l

cc con, cc con cng l Thy. C Thy ri mi c cc con, c
cc con ri mi c ch Pht, Tin, Thnh, Thn
Nn chi ci yu im ca ch i l ch Nhn
Nhn l ngi. Bt u vit ch nhn l pht mt nt
bn triy l chn Dng, k mt pht bn mt y l
chn m. Thnh th con ngi l bn m bn dng
mi ng vo hng tam ti: Thin, a, Nhn. Th nn
con ngi nu bit cch tu-hnh tc nhin c c vo
hng Tin, Pht. Bi Nhn cp ng ch nht l nhn
c nht thnh ch i nn gi Nht nhn vit i
l vy. Tc nhin ch nhn thm mt nt nht
trn u l ch i.
i l ln, nhng khi ni ln l tri vi nh, tc l
ng u, trong ch i nu phn tch ra l gm ch nht
nh gi tr cao tt ca n, ri hp vi ch nhn
l con ngi; nh vy duy ch ngi mi c ng
vo hng i. Nht l chi? L ci tm mt-php, mt
truyn ca i-o c mt khng hai, y l ln; l ln
th khng vt g ln hn na. N bao trm tt c v-tr
Cn Khn mi gi l i, th c vnh kip, trng tn.
Ch NG l cng chung, nt khung ch
bu tri cao rng, bn trong c loi ng cng sng vi
172
B PHN T NG
nhau, cng mt t tng (ch khu l ming; l cng

mt t tng) v ch nht (nht l mt: mt tn-gio,
mt nhn-chng, mt x hi).
l hnh nh mt th gii loi ngi cng c chung
mt ting ni, mt t tng nh nhau.
Ch-ngha v Gio-l ca o
Cao-i l I-NG
Qui Nguyn Tam-gio hip nht Ng-Chi, thu thp
tt c nhng bi hc ca cc Tn-gio ra i t trc
n gi gom v mt mi tr li ngun gc, nht l th ng
Cha-t cn-khn v-tr tc l ch-trng ca ng Cha
lnh ha sanh mun loi vn-vt v tn-knh tt c cc
v Gio-ch lnh lnh c Ch-Tn v Ngc H-Cung
ging trn dy o, ngang hng nhau nh nhng v Tn
s n lm Thy ca nhn-loi.
Ch-ngha ca Cao-i l I-NG i t:
i-ng nhn-chng
i-ng Tn-gio
i-ng x-hi.
Nh c Ch-Tn ha Que l humanit soit une:
une comme race, une comme religion, une comme pense.
Gio-l ca Cao-i cng nh cc Tn-gio khc, xy
dng trn cn bn T-bi, Bc-i v thm vo l Cngbnh, Chnh-trc, T-do, Dn-ch.
Quan-nim ca ngi o Cao-i bao gi cng ch
bit: trn c Tri tc l Thin thng, cn di c dn-chng
tc l Thin-h. Bi nguyn-l y nn Tn gio Cao-i lc
no cng tn-trng quyn Vn-linh i vi quyn Ch-linh
173
hay ni khc hn dn l Tri.

V, ni chung trong hng vn linh ch c ngi mi
c d cng tri t m thi. Th nn s-mng ca Cao
i-gio trong th-k 20 ny l c-quan lm Thin-mng
Ho-bnh cho Th-gii c c Thng- chunb t lu ri
Du lut-php no cng do Bc-a, Cng-bnh m lp
thnh, nhng phng-php h to ra cho c hnh tng ct
yu du-dt tinh-thn nhn-loi i n mc cao thng l
Bc-a, Cng-bnh. Bc-a, Cng-bnh y l o nhn-lun
vy. Chc hn s c ngy gi m c vn quc u tm
tm kim lut php y, v c cho nn: O CAO-I c
Ch-Tn c tin-tri rng: o Cao-i tc nhin l mt
cy c bo hiu cho vn quc ton cu hay trc l: thi
k NHO-TNG CHUYN TH n!
(HP.2211Mu T).
11 O TM
O TM c hai ngha chnh:

1 o Tm l tm-o ca con ngi. Bi tt c
mi vic tu-hnh, d theo mt Tn-gio no, cng khi
pht t mt tm-hn cao-thng v bit hng thin, o
c v dc tn trn con ng o php.
2 o Tm l Tch-o th hai ca nn i-o
sau Tch-o Thanh-Hng.
Tch-o Thanh-Hng l thi-hnh Th-php
Tch-o o-Tm l thi-hnh B-php
Xem nh thi Tch-o Thanh-Hng qua i,
174
B PHN T NG
nhng li cho c o-Tm sp n, ci chn l ti cao,

ti i ca nn i-o ny chnh ng Thng- khai
m ti Vit-Nam chng ta y, l khi im cho i ng
Th-Gii cng sng chung Ho-Bnh. Ci hay ca o
mu sn, duy c tm hiu ci chn l ti cao thng y.
Th nn hai cu lin t trc Bo n T cho ta
hnh nh ny:
BT phm chn hn to th gii ho chng-sanh
vn vt hu-hnh tng th O
QUI ho Bc-i nh Cn-Khn phn ng
php nht thn phi tng tr k TM
Gii-ngha:
Cu 1 Tm ng cp chn-hn l vt-cht hn, tho
mc-hn, th-cm-hn, Nhn hn, Thn-hn, Thnh
hn, Tin-hn, Pht-hn u c sn-xut di bn
tay ca c Pht-Mu, nhng vn-vt vn hu hnh hu
hoi, ngha l c sinh c dit, c sng c cht, o ca
tri t nh vy.
Cu 2 D cho nhng qu (i th), nhng ho (tiu
th) xut t tm Bc-i s nh nn tng cho Cn-khn
phn ra ng cp, ch mt im Thn duy nht,
khng hnh tng cng nh c ci Tm (m ch ca
ci Tm l Thng- Cao-i ngy nay vi ch)
Tuy nhin theo Ngi Bo-Vn Php Qun th hai
cu i ny chnh ca c Ch-Tn ban cho v t ni
Bt-Qui i, vo thi im m Qu Cn Khn cn ni
175
Thnh Tht tm, bng tranh l cng chnh ni y.

Trong v-tr Cha c to-oan y l Thy nm c
huyn-vi b-mt trong tay. Thy mi phn tnh Thy y l
Php, Php tc l quyn-nng ca Thy th hin ra, cng
nh l Thi-cc trong ci tnh, ri t trong ci tnh l
Thi-cc pht ng mi sanh ra Php. Php tc l nhng
nh-lut chi-phi c Cn-Khn, m ngi nm lut chi
phi y l Pht-Mu.
Sao gi l Pht-Mu?
Pht-Mu l M, l gc sanh ra vn-vt. Pht Mu
nm c hu tng. Pht-Mu l m, cn Thy l Dng.
m Dng tng-hip mi bin Cn-Khn, c Cn-Khn
y l Tng, m ngi nm quyn vi ch hng Tng y l
mt v Pht cm quyn th-gii. Pht v Php khng bin
i, cn v cm quyn th-gii l Tng y thay i ty theo
thi-k.
T nh hi:
Nht-k Ph- cm quyn vi ch l c Nhinng C-Pht.
Nh-k Ph- l c Thch-Ca Nh-lai.
Tam-k Ph- l c Di-Lc Vng-Pht.
Ht Tam-k Ph- th nguyn-cn qui nht, tr
li m Nht-k Ph- s c v Pht khc ra i cm
quyn vi ch nh-lut Cn-Khn.
Li na: nhn u cu lin c hai ch Bt Qui,
cui cu c hai ch o Tm, iu ny chng-t rng
Tch-o o-Tm xut hin. Th nn thi k ny phi
khai trin l o cho n ni n chn, khng b mt
s bin th no bt c m lm cho o Tm lung lc bi t
176
B PHN T NG
quyn c lm cho bin thi, sai lc chn truyn i-o

12 LONG TU PHIN
E: Fan by the beard of dragon

F: ventail en barbe de dragon
Long Tu phin l Bu php ca c Cao Thng
Phm (Long tu l ru rng; Phin l qut. Tc nhin l
cy qut kt bng ru rng) nhng trn thc t, Rng ch
l mt vt biu tng, vt t, ch khng c trong ci trn
ny. Th nn cy Qut ca c Thng Phm c kt
bng 36 lng c trng.
Long Tu Phin: V Php th th dng 36 lng c
trng kt thnh mt cy qut; cn v Php linh th c
Cao Thng Phm ging c dy nh vy:
Long Tu Phin l cy qut do in kh ca Tam
Thp Lc Thin kt thnh, qut y tit ra mt in lc c
nh hng n cuc tn ha ca qun linh. Chn thn
no trong sch th nng theo m siu nhp Cc Lc
Th Gii. Tri li, Chn thn no luyn i t m th lnh
xa m i ln n U-Minh cnh gii. C c thu v y
ca Long-Tu-Phin vi Chn thn u do lut ng kh
tng cu m thnh tu. Ngha l Chn thn o c th
Long Tu Phin hp dn n gn v a vo Cc Lc Th
Gii; cn Chn thn trng trc th Long Tu Phin y ra
xa v ln hi i n cnh U Minh en ti.
c H-Php cng dy: Hm nay l ngy m ca
thing-ling v a ni tay cc ng Nguyn-nhn y mt
quyn nng ng t gii thot ly mnh, hai mn B php
y l:
177
1 Long-tu-phin ca c Cao Thng-Phm

2 Kim Tin ca Bn-o, hip vi Ba Vng V Vi
tc nhin diu quang Tam gio hay l hnh trng ca Cn
khn V tr, m cng l tng nh Hu-quang-khiu
ca chng ta vy. Con ngi c ng-quan hu tng v
lc quan v hnh, m phi nh cy Kim-Tin y mi c
quyn-hnh m lc quan ca mnh ng.
c H Php khi trn php ni Tr Hu Cung th
c Ngi dng hai bu php:
Mt l Long Tu Phin ca c Cao Thng Phm,
Hai l cy Kim Tin ca c H Php do Thi S
Vn Trng trao cho. c Ngi ni v Long Tu Phin nh:
Long Tu Phin c th vn chuyn Cn-Khn V Tr
do ngun kh o n sanh ra vy. N c quyn o n
ngun kh, thu hoch ngun kh trong sanh lc. Con
ngi nm c iu y l ngi c Php. Nh n mi c
th luyn Tinh ho Kh, luyn Kh ha Thn c.
Pht Ch: Pht Ch l in kh ca Tht Bu Diu
Tr kt hp dng trau ra Chn Thn tr nn thanh
khit.. l Bu php ca c Cao Thng Phm,
chng ta l on em cng nn noi gng ca ngi Anh
m ln bc trn ng hnh o. Nay c Thng
Phm thuc v ngi Thing Ling th Ngi li c nhim
v cu ri phn hn ca chng sanh. Trong tay Ngi sn
c hai mn C Php ni trn l Long Tu Phin v Pht
Ch. l s dng ca hai mn C Php y.
1 c Thng phm ging c cho thi:
Ngy 23041931 c Ngi ging cho Thi nh sau:
178
B PHN T NG
Long-Tu-Phin qut bn sn h,
Nh Gin-Ma-X trn quc gia.
Ri nc Cam-l lau x tc,
Ma gm thn hu dp can qua,
Nim Kinh Khng Thnh thu Mao-Tng,
Pht phn Nhan Uyn chn MNga
Th gii Ha bnh ai ch xng?
Th dn nc Vit khi hon ca.
Chnh bi th ny lm ng c thc gic cho bn
v trong nhm Ha-Bnh Chung Sng ca c H-Php,
phn khi tnh thn m i cm c Bn hi. l: Thoi,
K, i, Li thc hin tinh thn yu nc. Bn v ny
dm t nhp cu Hin lng treo c trng (Bch k).
(xem ch Bch K. Vn B.)
2 Cu chuyn v 36 lng c trng lm Long-TuPhin
Nht l B T Hng Hiu (Hin ni ca ng Cao
Qunh C- sau c phong Thng Phm) c bn phn
lm chic Long Tu Phin cho c Ngi, ng nh li
c Ch Tn ging dy (Long tu l ru rng, phin
l qut; tc l qut bng ru rng), nhng tht s ch
lm bng 36 lng c trng kt thnh. V l m b T
truyn rao trong gii cng qu, ai c lng c trng em
hin, vi hai iu kin l:
1 Lng c lu (t cht).
2 Lng c nui ch khng c bn git.
Sau , c ngi T Mun em tng B T 18 lng
c trng. Anh ta tha vi b T: Cy du trc nh ti,
cch thng nay c cp c n . Bng nhin, hm qua con
179
c trng dy cht. Ti ch la c 18 lng tt, cn nhng

lng khc lem lut khng ly c.
Hm sau, v anh li em n cho b T 18 lng
c mi. Ch ta ni: Ti nghip i v chng nh c qu!
Lm cha cht. Ti chn c hai xc di gc du,
ch khng dm n tht v chim sa c lu linh hin lm.
Ngay m hm , B T thy cu Cao Qunh An
v thm c dn theo ngi bn gi c ci mi tht cao.
(Cao-Qunh-An l ngi con trai duy nht ca B v
ng Cao-Qunh-C, hc bn Php ri cht bn y. Cng
mt nm m B T chu ba ci tang: l cu Cao Qunh
An, B ngoi ca cu An v c Cao Thng Phm).
Cu An ni: Tha m, con xin tr li xng ct cho
m v xin Ba gip a con vo ci Cc Lc. Nghe n ,
b T git mnh, m hi t m. B nh thm, nh li
dn ca c Cao Thng Phm:
u cng l s kip: 18 lng c trng tng trng cho
c thu thuc Dng, 18 lng c mi tng trng cho c xut
(y) thuc m. o c Kinh c vit Nht m, nht
dng chi v o. Ta thuc chi o, nh vy l hp l
thing ling. iu chng t ngay c B T cng cha
thu hiu c huyn vi trong 36 lng c trng gm c 18
lng Dng v 18 lng m. Vo nm 1949 sau ngy l
xut qun, mt n th k n hi b T: Tha b, b dy
con ci qut ch c 36 lng c, sao my ng qun i bng
mi mt ti 36 lng. B T n tn p: Nu lng c tng
trng mt mt 36 lng c th khng sao.
D ti hai mt. 72 lng c.
Nh vy, ta cu Tht thp nh a st ti ri.
180
C GIAI THOI VN CHNG
H s nhp vo tng t m quy nhiu kh lng trc

c. B T u lo. Sau t lu B ln trnh vi c H
Php xin a Qun i ra khi Ni- m vn khng trnh
khi nn phn Thy trng o do tng Nguyn Thnh
Phng cm u.
C GIAI THOI VN CHNG

V ch Nho c rt nhiu giai thoi: vui ti cng
c, d dm cng c, oan trang cng c. Xin ghi li t cu
chuyn lm vui cho c gi thn mn.
Ngi nh qu c li ni ngot ngoo, giu ct bng
vn chng cng kh l th. Qua cu h cu ht sau y
bng li th lc bt:
Yu em anh mun nn duyn,
S e em c ch Thin tri u.(Phu: )
Hoc:
Duyn thin cha thy nh u dc,
Phn liu sao nh ny nt ngang.
y, lo ngi pht xut t trong lng ngi con
trai mi ln ln, thy c gi thanh lch mun ci lm v,
nhng s ngi con gi c chng hoc c con ri. Nn
ch duyn thin l duyn tri nh tc t, ngoi ra ch
thin th gm c ch nh v nhn, nhng nu nh u
dc tc l c nt nh ln thnh ra ch Phu l chng.
Cu di: ch liu l ch ngi con gi thn hnh
mnh mai nh cy liu, (mn m liu, ch cy liu vit
khc , m c ny nt ngang thnh ra ch T l con.
181
C hai cu ny s rng ngi con gi c chng v

li c con, trong khi cha nghe m ci.
LI CHIT T
Th ti mn tin no,
Nguyt lai mn h nhn.
y l mt li chi ch, chit t:

Cu u: ch Th l ch, Ti l , mn l
ca, tin l pha trc, no l n o, no nhit. By
gi nu ly ch Th t di ch mn thnh ra ch no
Tng t nu ly ch nguyt l mt Trng, t
di ch Mn thnh ra ch Nhn (nhn ri).
C cu ngha l: ch t trc ca nh th n o,
no nhit. trng n trc ca nh th l nhn.
An n kh th nhp vi gia,
T nhn xut vng lai thnh quc
Cng tng t nh cu trn:

Trong ch An l yn n, nu ch n pha
di ly ra, (n l con gi. Kh l i ra, em ra), v t
182
C GIAI THOI VN CHNG
ch Th th vo (Th l con heo) th thnh ra ch gia

(l nh, gia nh)
Cu di khi u l ch t Trong ch t c ch
nhn l ngi v b vi l bao quanh. By gi nu
ly ch nhn ra (xut l i ra). Li t ch vng
vo (Lai l vo, hay n; thnh l nn) ha ra ch
quc
. Ch quc c vng trong, l mt quc gia
thin nh. Nh bi th c Ch-Tn cho Bo i c cu:
Thng, h nh thin x a hon
Vit-Nam nht quc nht giang san
Tr li hai cu trn th ch an gm b min tng

mi nh v ch N. ni rng ngi n phi em li s
an n, yn vui, lm p cho gia nh.
Cn ch gia ti sao ch th (con heo) li t di
b min l mi nh? Bi ngi xa thy trong gia nh c
bn tay ngi n phi l cn kim, chu o, lo lng dnh
dm, nui vi con heo, xem nh b ng khi chi dng
bn ra c thm tin. c cu:
n b th phi nui heo,
Thi vn cn ngho nui cha c tru.
183
CH HN CHIT T
Bin Son
N SON GI NGUYN THY
tk@08292014 2:23 PM

Chu Han Chiet Tu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chu Han Chiet Tu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I O TAM K PH

N SON GI NGUYN THY

Ebook c lm theo n-Bn ph bin trn Website ca

N SON GI NGUYN THY

Ty-Ninh Thnh a, ma n hoa o php.

Th nh ngha Chit t l g? 12

p Ch Hn Chit t c hon thnh

Nhng T ny trc y c trnh by ri rc trong cc

trng tn, din nin bt hoi.

khng cng gi l thng. Mt ng mt m, l my

u cng c ci l mu thun trong , h c mu thun

Nho, anh y lin vit ngay mt ch QUN c ngha

cc ch Hn trng rt phc tp, nu

2. HAI LOI NT CN LI C NHIU BIN TH KHC NHAU.

vic nh mt ch. Mt iu quan trng na l ch Hn

3. NGOI TRC, TRONG SAU.

Nt ngang vit sau cng (vo nh ri mi ng ca)

Nhng: Khi khng c nt bao ph trn u ca

Nhng: Nu nt ng xuyn qua cc nt khc th

Qui lut chung l: Trn trc Di sau, Tri trc

bn s lun mc phi nhng li vit ch v rt kh sa

ln, o-c lun ngh n k khc.

Nht l hai cu cui ca bi thi trn l li tin tri v

nng lc cao thng v gi khng th tng tng c. C

B l qu th 12 trong kinh Dch

m Dng ho hp nhau th sanh thnh c vn

Ba nt lin tng ba ho Dng gi l qu Kin

Giai on th ba: a b ng thng, u

nhn dc, cng gi l ph nhn v cn nhiu th tnh, th

tht chnh c trn ba ngn nm nay. V Tam K Ph ,

nhng hung c bo tn u tiu tu. Lc y l Dng thnh

V mun 92 c nguyn-nhn qui hi cu v cho khi

V tt c con ngi trn th gii ny u c nhng

iu ny ng vi Sm Trng Trnh, rng:

li. Th ca kh m Dng tri t giao nhau m mun

Chnh ngha l ngay thng, khng thin lch.

c hai ch Thng v H hip li, tc l ngi c

ht b- m trong lng th mi nghit dy oan vn vng

TRN THIN BN c dng CH CH

Phn tch ch Ch s thy trc tin l ba vch

Th nn Trit-l ca nn Tn-gio Cao-i mc ch

Tng-tc, l mt v Hin ti th ri.

Hin nay trn Thin bn sa sai Php:

Ngy nay cng t 12 mn cng phm y nhng

ng ton c tm linh ca nhn loi vi mc ch

m tuy khc nhng ngha vn mt. Gm b Ch

loi khng b ti-tnh mc-m cho c.

Trong Dch-l: qu Sn Phong C l qu th 18 trong

l gi di; ni l sn, gi l phong, gm li c tn

NHNG HIN TRNG CA NM THN

u xun nm Nhm-Thn (1932) sp i L c

cn li th b cng quyn thc dn n p bt c H

16 ti sn i-ng-X c t chc Vn-Minh-in

cho nhn-sanh bit ci d-tm ca Ng Triu vi

ngun bc. Cn Tng Nguyn Thnh Phng y cng

Ch Cung ngha l in. Theo php Lc th chnh

Ba Thnh T Thin cng dp tung,

cho Thnh Thng sanh ton.

t bit gia hng. Hai mi by tui (27) t chn trn

Ch o bt u chm hai chm l m Dng

l ca cha m sn sanh ra ta. Cha m cng phi chu n

S tu thn cn phi c O, tin-tng ni o.

Tri bao th ln c t. Ngn ng-Thi c cu:

Con chim c bay v bin ng ti ni Ty th gip mt

Th nh ngha Chit t l g? 12