You are on page 1of 122

0.

HENRY
KIZ
TRKES ZEYNEP

HEn
KOP
TER

AVCI

.HENRY
KIZ

HELKOPTER 37

K 1 O.

Henry

20 15, Kitap Yaynevi Ltd.

Trkesi
Zeynep Avc

Kitap Tasarm
Blent Erkncn

Grafik Uygulama ve Bask


MAS Matba.clk A..
Kat Hane Binas
Hamidiye Mahallesi, Souksu Caddesi No. 3
34408 Kathane-stanbul
t:

Sertifika 110:12055

(o) 94 o oo f: (o) 94 90 80
c: info(a)nasnat.con.r
1.

Basm

Mart 201 5, stanbul


ISllN 978-605-5819-38-5

flc/ikoptcr
Kitap Yaynevi Lr<l.
K.i.t Hane llin.1s
Hamidiyc Mahallesi, Souksu Caddesi No. 3/1-a
34408 Kalae-sabul
t:

(o )

Serifika m: 1 2348

294 65 il

f: (o )

294 65 56

c: kiap(a\kitapyayincvi.com
w: www.kitapyayincvi.com
! Ic/ikopta

bir Kit"P Y,ymcvi l.td. l..uruluudur.

O.HENRY

KIZ
TRKES
ZEYNEP AVCI
YKLER

HE I!

KOP

TER

IINDE K I L ER
M neccimlerin Hediyesi

Harlem'de B i r Trajedi

15

Son Yaprak

23

Define

45

Kzl Reisin Fidyesi

31

Nabznza Bakaym

57

Cmle Alemi Akraba Eder

81

Kz

95

Yeil Kap

71

Servet Avcs

87

Kont ve Dn Konuu

103

Kalpler ve Eller

11 1

Kakts

115

KIZ

MNECCMLERN HEDYES
B i r dolar seksen yedi sent. O kadard . Bunun altm

senti de bozukluktu. Byle bir pazarl a giritii iin st

rtk cimrilik ithamlar altnda yanaklar kpkrmz kesi


lene kadar bakkalla,

manavla, kasapla itiip kakma

sonunda birer, i kier biriktirilen bozu kluklar. kere


saymt Della. Bir dolar seksen yedi sent. ste l i k ertesi
gn de Noel.

Eski psk sedire y lp alamaktan baka yapacak

ey o l mad ortadayd. Del la da yle yapt. Bunun mane

vi anlam hayatn h k r klar, burun ekmek ve tebessm


lerden olutuuna nanmaya y n lendirir nsan ; baskn

olan buru n ekmektir.

Evin sahibesi yava yava i l k aamadan i k i ncisine

geerken eve gz gezdird i . Haftada sekiz dolara mbleli

bir daire. Tam anlamyla sefalet manzaras denemezse bile

dilenci avclarn n bakyla bu tanma u yabilirdi.

Aadaki holde iine hibir mektubu n at l mad bir

mektup kutusuyla hibir lml parman basmaya raz

olmayaca bir elektrik dmesi vard . Ayrca yine orada

" Bay James Dill ingham Young" ad n n yazl olduu bir


kart da bulu nuyordu. " Di l l i ngham " bir zamanlar yaanan,

sahibinin haftada 3 0 dolar ald b o l l u k dneminde oraya


k o n mu t u .

A rt k

gelir

haftada

20

d o l ara

i ni n ce

"Dil l ingham " n harfleri alakgnll, iddiasz bir " D "ye

dnmeyi ciddi o larak dnrm gibi bulanklamt.


Oysa B a y James Dill ingham Young eve gelip de yu karda

ki dairesine u lat her sefer "Ji m " diye karlanr, size

Dell a o l arak tant l m olan B ayan James D i l l ingham


Young tarafndan skca kucaklanrd . B u d a ho bir eydi.
Della alamay bitirip yanaklarn pudralamakla ilgi

lenmeye balad. Pencerenin yannda durarak gri avludaki

gri parmaklklarn stnde y ryen gri kediyi donuk

baklarla seyretti. Ertesi gn Noel'di ve J i m 'e hediye


K IZ

almak iin yalnzca 1 ,87 dolar vard . Aylard r artrabildii

her peniyi b i ri ktirmi, sonu da bu olmutu ite. Haftada

yirmi dolar faz l a dayan myordu . Masraflar tahmininden

fazl a olmutu. Hep yle olurd u zaten . Jim'e hediye almak


iin sadece 1 ,87 dolar. .. Ona gzel bir hediye almay d

nerek k i m bilir ka mutlu saat gei rmiti. Gzel, nadir


bulu nan, deerli bir ey, sahibinin Jim olmasyla onurlan

d r lmaya az c k bile olsa lay k herhangi b i r ey.

Odann pencereleri arasnda ayakl bir ayna vard .

H aftal 8 d o l a r o l a n bir dairede ayakl bir a y n a grm

lnz vard r bel ki. Pek ince ve pek maharetli biri uzun

lamasna, anlk vans malarna bakarak grn hakknda


,
oldu ka doru b ir izlenim edinebilir. ncecik biri olan
Dclla bu sanatta ustala t.

B i rd e n p e n c ered e n l .la a y r l p a y nann nnde

d u rd u . Giileri prl p r l parl yor olsa da eh resi yirmi


saniye iinde solgu n l at. Salar n abucak zp dkl
melerine izin verd i.

Janes Dilli ngham You n g ' n sahip o l makla vnd

i ki ey kalmt elinde. B i ri J i m ' i n babasna ve bykba

bas n a ait olan altn saatti. teki ise Della'nn sa . Apart

man boluu n u n karsn daki d ai rede Saba M e l i kesi ya

yor o lsayd Della' n n salar n kurutmak iin pencereden

aa sallan d rm as Hametl inin m cevherlerini ve hedi

yelerini bir rpda gzden d rebilirdi. Kral Sleyman

btn hazinelerini bodrum katnda top layp kapcla

soyunsayd Jim nnden her geite srf adamn hasetten

sakallarn yolmasn izlemek iin cebinden saatini kar

verird i .

te imdi Della' nn gzelim salar bann evresine

y ay l m , kahverengi bir elale gibi dalgalanp parldyordu.


Dizlerinin altna kadar in iyor, giysi gibi saryordu onu.

Derken asabi bir hareketle onlar abucak yeniden

toplad. Tereddt ii nde, bir dakika kadar duraksadnda

y pranm k rmz haln n stne bir ka damla gzya

d t . Gidip eski kahverengi ceketini giydi, sonra da eski


l ' 11 I N H)

kahverengi apkas n takt. Gzlerinde ltlarla, eteklerini

savurarak kapdan d ar f rlayp merdivenlerden i ndi,


sokaa kt.

Durduu yerdeki tabelada "Madam Sofronie.1 Her

Cins Sa " yazyordu. Della koarak b i r kat t rmanp nefes


nefese, kendini toparlamaya alt. Madam iri yar, bem

beyaz, rpertici, Sofronie'ye hi d e benzemeyen biriydi.


Della " Salar m alacak msn z ? " diye sordu.

M adam " Sa alrm ben " d ed i . " kar u apkan da

bir bakal m . "

Kahverengi elale d k l verd i. Madam tecrbel i elle

riyle sa y n n yoklarken " Yirmi dolar" dedi.

Della da " Madem yle, hemen deyin " dedi.

Ah, sonraki i k i saat pembe kanatlar takm gibi geti.

Bu sama sapan benzetmeyi unutun. Della Ji m ' i n hediyesi


iin d k kanlar altst ediyordu demek stiyoru m .

Sonunda buldu. Kesinkes J i m i i n yap l mt, bakas

iin deil . H epsinin altn stne getirmi olsa da herhangi

baka bir d kkanda ona benzeyen herhangi bir ey grme

miti. Bir kstekti bu, yaln bir tasarm olan, gsterisiz,


btn gzel eylerin o lmas gerektii gibi, deerini cafcaf

l sslerle deil yalnzca y apld maddey le belli eden,

platin bir kstek. O n l saat kadar deerl iydi sanki.

Grr grmez Ji m ' i n olmas gerektiini anlamt. Tpk

ona benziyordu, hem d inginlii hem de deeri, bu zellik

lerin ikisi de. Yirmi b i r dolarn aldlar ve Della eve cebin

de 87 sem i l e dnd. Saati bu zincire tak l olduka y a n n

da k i m olursa olsun Jim z a m a n konusundaki mera k n

rahata gidereb i l i rdi. Saati p e k gsterili olsa bile z i n c i r


yerine d e r i kay k u ll and iin Jim k i m i z a m a n etrafna
aktrmadan gz atyordu ona.

Della eve vardnda sarholuk hali yerini biraz da

olsa saduyuya ve manta brakmaya balad . Sa maas


n karp gaz l oca yakarak sevdaya alicenaplk eklendi-

l So/ronic: 18. l'ii ld. .a Rucn azizi -.n.


i Z
')

inde ortaya kan hasar onarmaya giriti . Bu hep muaz

zam b i r grevdir, sevgili dostlar, devasa bir grevdir.

Krk dakika iinde ba hariku lade biimde onu okul

kaa olan ocu k lara benzeten kk ve s k buklelerle

kaplanmt. Kendini aynada d i kkatle, uzun uzun, eletirel


gzlerle seyretti.

i nden "Jim yzme iki nci kez bakmadan beni

ldrmezse, Coney Adas n n rev kzlar na ben.ediimi

syleyecek" dedi. " Ama ne yapacakt m ki, ah, bir dolar


seksen yedi sent ile ne yapacakt m ? "

Saat 7 olduunda kahve yapl , t ava da sobann

stne konup pi rzolalar p iirmek zere k zd r l mt


J i m asla gec i k mad i . Dcl la ki>stek i n c i ri ni e l i n de
.

i k i y e katlayp Ji m ' in h er .aan gi rd i i kap nn yanndaki


masad a bir kiisev e o t u rd u . 1 >er ken biri nci katn merd i v e n lerinde ayak sesleri n i d u y u p b i r anda bembeyaz o l u verd i . En basit, gnd elik sorunlar iin b i l e s essizce dualar
'

m r l d a n m a a l ka n l vard . imdi de " Ltfen Tan rm,

yard m et, hala gzel olduu m u dnsn " d i y e m r lda

n y o rd u .

K a p ald, J i m eri girip kapy kapatt. Zay ft ve

ok ciddi grnyo rdu. Zaval l ocuk, henz yirmi iki

yanda olsa da aile ykn srtlanmak zorundayd. Yeni


bir paltoya ihtiyac vard, eldivenleri de yoktu.

Jim kap n n yannda b l d rc n kokusu alm av kpei

gibi hareketsiz d u rdu. Della'ya saplanp kalan baklarnda


kad n n anlam veremedii, onu dehete kaptran bir ifade

vard . fke deildi, a k n l k deildi, knama deildi, deh

et deildi, Della'nn karlamaya hazrland duygular

dan h i b i ri deildi. Sadece su ratndaki o acayip ifadeyle


gzn d i k mi bakyordu.

Della masan n evresini dolap yanna gitti.

"Jim, sevgili m ! " diye bard . " y l e bakma bana.

Sa m kestirip sattm nk sana hediye a l m adan geire

mezdim Noel' i . Yine uzar naslsa; aldrmazsn, deil m i ?

Yapmalydm bunu. Sa m yle abuk u zar k i . Haydi,


t l ' i l F N il Y

10

bana ' y i Noel l er ! ' de, y i n e mutlu olalm, J i m . Sana ne ho,


ne gzel ama ne gzel bir hediye aldm, haberin yok. "

Jim g bela " San kestirdin, yle m i ? " diye sordu,

ne kadar urarsa urasn akl bylesine apak bir gere

i almyor gibiydi.

Della " Kestirdim ve satt m " dedi. "Bu halimle de

been miyor musun ben i ? Sa m ol madan da bu benim ite,


deil m i ? "

J i m merakla odaya gz gezdird i .

Neredeyse aptalca bir tavrla " Ya n i san gitti diyor

sun, yle m i ? " dedi.

" Baknp durma" dedi Della. " Satld: Syledim sana,

sat ld, gitti. Noel arifesi ndeyiz, olum. iyi davran bana

nk senin u runa gitti o salar. Bamdaki sal arn say

s bellidir belki ... " diye devam etti, anszn ciddileerek,


" ama kimse sana olan akmn lsn bilemez. Pirzola
lar yapaym m art k, J i m ? "

J i m iine d t esrik halden abuk syr lm gibiydi.

Della'sna sarld. Gelin, yapaca mz gizli sakl bir aratr

ma iin on saniyeliine konudan ayrlalm, d i k katimizi

baka yana evirelim. Haftada sekiz dolar ya da y lda bir

milyon dolar. .. Ne fark eder? B i r matematiki ya da bir


bilge size yanl yant verecektir. Mneccimler deerli hedi
yeler getirmi olabilirlerdi ama aralarnda bu yoktu. imdi
lik karanl k grnen bu tespit daha sonra aydn latlacak.

Jim paltosunun cebinden bir paket karp masan n

stne att.
" Sakn beni yanl anlama, Deli " dedi. "Sevgili mden

holanmama engel olabilecek sa kesimi, t ra, ampuan

gibi herhangi bir eyin var olabileceine asla nanmam.

Yine de u paketi aarsan az nce beni neden altst ettiini


anlayabilirsin . "

B embeyaz, becerikli parmaklar kad y rtt, ipini

kopard . Ve derken sevin dolu, mutlu bir lk ve hey

hat! H emen ardndan tam da kad n l ara yakr biimde

sterik gzyalarna ve feryatlara hzl bir gei; bu da evin


KIZ

il

efendis i n i n rahatlatc maharetlerinin tamamnn acilen


kullan lmasn cap ettirdi.

Z i ra orada taraklar duruyordu, b i r tarak takm,

Della'nn B roadway 'deki bir vitrinde grp n icedi r tapn

d, ba n yanna, arkasna taklacak taraklar. Della'nn

yitip gitmi gzelim salarna yakacak tonlarda talarla


ssl, has baa taraklar. Pahal taraklard bunlar, biliyor

du, o nlara sahip olabilecei ne ilikin kck bir umudu

olmasa d a y rei onlar iin yanyor, yanp tutuuyordu.

Ve te onun olmulard ama o ok arzu edilen sslerle


bezenmesi gereken bukleler ortada yoktu.

Yine de onlar barna bast, aradan biraz getikten

sonra da buulu baklarn kald rp gl mseyerek " Sam

o k hzl uzar, J i m " demeyi becerd i.

Derken Della aya yanm ked iler gibi zplayp " Ah ,

a h ! " diye bard .

] i m henz gzel hediyesini grmemiti. A k avucu n

d a k i h ediyeyi heyecanla o n a u zatt. K y metli metalin


donuk yzeyi Della'nn parlak, ateli ruhunun yansma

syla ldyor gibiydi.

" o k k, deil mi, J i m ? Onu bulmak iin btn kenti

dolatm . Artk gnde y z kez saate bakabilirsin. Saatini


ver bana. Nasl d uracak, grmek stiyoru m . "

Onun dediini yapacak yerde J i m sedirin stne

y uvarlanp ellerini ba n n arkasnda kavuturarak glm


sedi.

" De l l , " dedi, " haydi, u Noel hedi yelerimizi b i r yana

brakalm, unutal m azck. O kadar gzeller ki, hemen


kullanmamz i m kansz. Sana

tara kl ar almak iin saatimi

sattm ben. Eh, artk pi rzol alar piirsen iyi olur. "

B i ldiiniz gibi, M necci mler bilge adamlard, o ahrda

bebek sa'ya hediyeler sunan, hariku lade, bilge adamlar.

Noel'de hediye verme sanatn onlar kefetmiti. B i lge

nsanlar olduklar iin kukusuz ki hediyeleri de bilgece

olurdu, elde benzerleri varsa deitirilmeleri ihtimali bile

vard herhalde. Ve ben de sizlere b i r dairede yaayan iki


(l il F N R Y

12

budala ocuun evlerindeki en b y k hazineleri bilgelie

hi smayacak biimde birb i rleri iin feda edilerinin pek

de heyecanl say l amayacak kaydn yann yamalak aktar

d1111. Ama gnmz bilgelerine son sz sylemek gere

k irse, hediye veren nsanlar aras nda bu ikisi en b i lgeleriy

di. Hediye verenlerin byleleri en bilge olanlardr. Her


yerde geerlidir b i lgelikleri. M neccimler onlardr.

KIZ

/J

HARLEM'DE BIR TRAJEDI


B ayan F i n k alt katta otu ran Bayan Cassidy'ye ura
mt.
Bayan Cassidy "Ne h o, deil mi ? " dedi.

Arkada Bayan Fink grs n diye yzn gururla ona

evirdi. evres i nde yeil l i morlu kocaman b i r bere olan


tek gz tamamen kapanm gibiydi. Yar lm d uda az

ck kanyordu, boazn n i k i yan nda p armaklarn brakt

belli olan kzar k l k lar vard .

B a y a n F i n k kskanln belli etmemeye alarak

" Kocam bana byle eyler yapmay aklndan bile geir


mez" dedi.

Bayan Cassidy " Beni en az haftada bir dvmeyen

erkei stemem" diye fikrini syledi. " Sana deer verdiini

ancak yle anlarsn, ayo l ! Ama J ack'in bana verdii son

i la fazla kuvvetli geldi . Gzmn nnde hala yldzlar


uuuyor. Ama yaptn telafi etmek iin haftann geri

kalannda d nyann en tatl adam olacaktr. u gz var ya,

en azndan tiyatro biletleri ve ipekli gmlek demekti r. "

B ayan F i n k kibirle bb rlenerek " Bay F i n k ' i n bana

asla el kaldrmayacak kadar mkemmel bir beyefendi


olduunu umar m " dedi.

B ayan Cassidy se b i r yandan yzne hamamelis ya

s rerken g lerek " Aman, sen de, Maggi e ! " dedi. " Kskan

yorsun te. Senin herif sana b i r yumruk bile atamayacak


kadar miskin, uyuuk da ondan. Eve geldii zaman yapt

tek hareketli ey oturup gazetesini okumak, doru deil


mi yani ? "

Bayan F i n k ban sallayarak " Bay F i n k eve geldiin

de mutlaka gazetelere gz gezd irir" diye onaylad . " Ama


srf elence olsun diye beni Steve O'Donnelf yerine koy

mayaca da kesin . "

2 Steve O 'Donnell: Avustraly.1l ar sklet boksiir. 20. ,ii\ l


ABD dc bulunmu, birok nJ,c boks dersi \'Cl'lllii
'

"1 z

15

-;..

h.l.r.l.

Bayan Cassidy hi maye altnda olmaktan memnun b i r

ev kad n n n mutluluuyla g l d . Kornelya'nn' mcev


herlerini gstermesi gibi, sabahlnn yakasn ap ky

metli berelerinden birini daha, kestane rengi, ky lar zey

tuni ve turuncu olmu, i yi leme yoluna girse de hala gzel

bir an gibi d u ran yarasn gsterdi .

B ayan F i n k pes etti. B a k larndaki c iddiyet y umua

yp k s ka n l k dolu b i r hayranla dnt. O ve Bayan

Cassidy b i r yl nce, ikisi d e henz evli d eilken, ehirde

k i k a rton fab ri kasnda altklar s rada arkada olmu


lard. Artk kocasyla birli kte Mame'in s t katndaki dai

rede yayordu. Bu yzden Mame'e hava atacak hali


yoktu ite.

B ayan Fink " Seni slatrken actmyor m u ? " diye

merakla sordu.

Bayan Cassidy soprano ses iyle " Actmak m ? " diye

keyifli b i r lk att. " Nasl anlatsam b i l mem; hi tula bir

evin altnda kaldn m ? Tastamam yle h issed iyorsun,


sanki seni y k n t larn altndan ekip karyorlar. Jack'in

b i r solu vardr, dnyasn deitirir nsann, hele sa ...

Coney adas na gtrr de geri getirir valla."

Gzleri fal ta gibi alm olan Bayan Fink " Ama

seni ne demeye dvyor k i ? " d i y e sordu .

B a y a n Cassidy anlayl bir tavrla " Salak msn ? "

dedi. " n k kafay bulmu oluyor. Zaten genellikle


C u martesi geceleri dver. "

B ilgi a l ma k peindeki aratrmac " Ama ne bahane

veriyorsun o n a ? " diye srar etti.

"Ne olacak ? Onu n la evlend im, yetmez m i ! Jack eve

zil zurna geli r; evde de ben varm, deil m i ? Baka kimi

dvebi l i r ? Dorusu b i r kere de bakas n dverken yaka

lamay sterim onu. Bazen yemek hazr olmad iin,


3

Eski Roma'd a nl bir generalin kz olan Kornelya'nn iki olu varm.

Neden mcevher takmadn soranlara ikisi de nl politik simalar olan


oullar Tiberius

Gracchus ile

Gaius

Gracchus'u

mcevherlerim bunlar" dermi -.n.


O'liENRY

16

gstererek

"Benim

bazen de can yle istediinden . . . Jack fazla bahane ara


maz. Evli bir adam olduunu hatrlayana kadar kafay

eker, sonra da evin yolunu tutup beni haklar. C u martesi

akamlar s ivri keli eyay ayakal tndan kaldr r m ki ie


giritiinde kafam yarmayay m. Sol y u m ruu nsan zan

gr zangr titretir. Bazen ilk raunt sonunda n akavt olurum

ama hafta iinde hoa vakit geirmek ya da biraz amata


stiyorsam azck daha cezaland rlaym diye atar m kendi

m i ortaya. D n gece de yle yapt m. Jack bir aydr siyah

pekli bluz stediimi bil iyord u ; ben de bir tek morarm

gzle bunu salayabileceimi sanmyord u m . Sana bir ey

syleyeyim mi Mag, dondurmasna bahse girerim, bu


akam getirir o bluzu."

Bayan F i n k derin derin dnmekteydi.

" Benim Mart" diye balad, " hayatta bir fi ske bile

vurmamtr bana. Aynen dediin gibi olur, M ame; su rat


bir kar ask gelir eve, az ndan tek kelime k maz. Beni

hi d ar gt rmez. Tam b i r ev kedisidir, koltuunu st

maktan baka ey yapmaz. Bana bir eyler alr ama yle

ask s uratldr k i , h i birinin tad n karama m . "

B ayan Cassidy k o l u n u arkada n n o m u z u n a att.

" Ah , zava l l c k ! " dedi. " Ama tabii, Jack gibi bir koca her

kadna nasip olmaz. Herkes onun gibi olsayd evlilikler


asla baarsz olmazd . H ep duyarz ya, ev kadnlar

i kayet eder d uru r; haftada bir eve gelip klarna tekmeyi

bastktan sonra pcklerle ve ikolatal dondurmalarla

gn llerini alacak adamlar lazm o nlara. O zaman hayat


azck keyifli b i r hal a l r. Kafay b u l m u ken y u m ru k la

van, a v l nca kucaklavan, zorba bir erkek sterim ben.


,
I kisini de yapacak y i i t l i k l eri yoksa o herifler uzak d u r

sun benden ! "

Bayan F i n k iini ekti.

B i rd e n

koridordan

sesler

duyuldu.

Kap

Bay

Cassid y ' nin tekmesiyle ald. Kollar paketlerle doluydu.

Mame uarcas n a boynuna atlad. Salam gz sevda l

tlaryla doluydu, a onu bayltp s r kleyerek kulbeK I Z

17

sine gt rd nde b i r Maori kznn gzleri nasl parl

yorsa aynen yle.

Bay Cassidy " Selam, yavru m ! " d i ye bard. Paketleri

frlatp karsn skca kucaklayarak ayaklarn yerden

kesti. " Barnum ve Bailey 'e' bilet aldm, ayrca u paketler

den birinin sicimini zersen galiba o ipekli gmlei bula

caksn ii nde. Vay! yi akamlar, Bayan Fink, sizi fark

etmemiim. B izim Mart nasl, bakalm ? "

Bayan F i n k " G ayet i yi, B a y Cassidy, teekkrler"


dedi. " Artk gitsem iyi o l u r. Mart birazdan akam yemei
ne gelir. stediin motifi yarn getiririm, Mame. "

Bayan F i n k dairesine kp azck alad . A n lamsz b i r

alamayd, sadece kad nlarn anlayabilecei t rden, hibir

zel nedeni olmayan, tepeden trnaa sama b i r alama,


kederin daarcndaki en u mutsuz, en gelip geici alama.

Martin neden hi itip kakmyordu onu ? Jack Cassidy

kadar gl, kuvvetliydi stelik. Yoksa onu birazc k olsun

u mursamyor muydu? Hi tartmyordu, eve gelince ses

s i zlie b r n yor, bir kar s u ratyla aylak bir halde yay

lp oturuyordu. Evine barkna olduka iyi bakan bir

adamd ama hayatn tad n karmaktan habersizdi.

Bayan Fink'in rya teknesin i n yelkenleri suya nmiti.

O teknenin kaptan vaktini ya tatl yiyerek ya da hamakta

yatarak ge i ri yordu. Arada bir bast tahtalar titretse,

gvertede tepi nseydi ya ... Oysa kad g.elim adalarn


li manlarna uranaca, key i fli bir deniz yolculuu pein

deyd i ! Ama imdi raki biyle karla malarndan etrafa gs


terecek bir syrk bile a lamadan kn, bitkin dm,

havlu atmaya hazr haldeyd i . u Mame'den, yaralanan,

berelenen, tesel l i edilmek iin hediyelere, pcklere bou


lan, dv, gaddar, sevgi dolu hayat arkaday l a frtnal

yolculuklara kan Mame'den nefret edecekti neredeyse.

Bay F i n k saat yedi gibi eve geldi. Ev hayat onu efsun

lamt sanki. Scak yuvas n n duvarlar arasnda aylak


4 Barnum

ve

Bailey: 20. yzyl balarnda ABD'de "Dnyann e n byk

gsterisi" olduunu iddia ederek tantm yapan sirk -.n.


O'llENRY

18

olmak ya da olmamak fark etmiyordu onun iin. O avn

yutan bir anakonda ya da yere dnce serilip yatan bir

aa gibiydi, bi necei tramvay yakalam bir adamd.

Yemek iin urap didinmi olan B ayan Fink "Been

din mi, Mart ? " diye sordu.

Bay Fink "Hm, y a... " diye h o m u rdand.

Yemekten sonra gazetelerini t oparlayp okumaya

hazrland . Ayanda orabyla bacaklarn u .atp oturdu .

Y e n i bir Dante k s a da orapl ayaklar n u.atp evin

de oturan b i r adama layk bir cehennem kesi terennm


etse. Balar ya da grevleri yznden taham ml etmek

zorunda kalan sabr ta gibi kad nlar yeni bir teren nme
layk deil m i ?

E rtesi gn i Bayramyd. B a y Cassidy i l e Bay

Fink'in megu l iyetleri bir gnlne kesintiye uruyordu.

Muzaffer igc ya geit trenine gidecek ya da kendini

elenceye verecekti.

Bayan Fink erkenden Bayan Cassidy'ye sz verdii

motifi gtrd. Mame yeni ipekli bluzu n u giymiti. Yara


l gz bile tatil cokusu yaymay beceriyordu. Jac k ' i n

pimanl bol m eyve vermi, gnn k a l a n ksm iin bira

lar eliinde parklar, p i k n ikler ieren elenceli bir program


hazrlanmt.

st kattaki dairesine dndnde Bayan F i n k ' i n iini

fkeyle kabaran bir k skanl k kaplad. A h, yaralar, bere

leri, hemen ardndan gelen tesellisiyle mutlu, bahtiyar

Mame! Fakat mutl u l u k yalnzca Mame'in tekelinde mi

olacakt ? Martin Fink'in de Jack Cassidy kadar iyi bir

erkek olduu ortadayd. Madem yleydi, kars mr

boyu dvl meyecek ve okan mayacak myd ? B i rden

Bayan Fink'in aklna parlak m parlak, soluk kesici bir

fik i r geldi. Jack gibi yumruklarn k u l la n may bilen, ardn

dan en az onun kadar efkat gsterebilen baka kocalar

olduunu gsterecekti M ame'e.

Tatil Finkler iin s radan l k dnda b i r ey vaat etmi

yordu. Bayan fink leenleri i k i haftadr biriken ve b i r gere


KIZ

19

nceden slatl m ama rlarla doldurmutu. Bay Fink


ayanda oraplary l a gazete okuyordu. Anlalan i
Bayram byle geecekti.

B ayan F i n k ' i n yreindeki kskanlk giderek kaba

rrken ayn zamanda ve ayn h zda cretli bir zm de

aklnda ekilleniyordu. Kocas ona vurmayacaksa, imdiye

dek erkekliini kantlayp ayrcal kl ar n fark ederek evli

l i i n icap ettirdii ileriyle i lgi lenrnemise, dernek ki gre


vini yerine getirmesi iin drtklenmesi gerekiyordu.

Bay Fink piposunu yakt, orapl ayan n baparma

yla ayak bileini huzur iinde kad. Evli olma haline

yle gzel yaslanyordu ki, pudingin stnde kart rlma

dan d u ran ya topa gibiydi. Kars n n kpkler s ratt

, kahvaltnn ho kokular u zaklarken le yemei


kokular n n yola kt ortamda matbuattan yansyan

dnyay kaytszca kucaklayp oturmak onun cennet anla

yyd. Hi aklna gelmeyen ynla fi k i r arasnda en uzak

olan kars n dvmekti.

Bayan Fink scak suyu ap leenleri kpe bodu.

Alt kattan Bayan Cass idy'nin neeli kahkahas geliyordu.

st kattaki bir trl dayak yemeyen geline satayor,

kendi mutluluunu onun yzne arpyordu sanki. Artk

s ra B ayan F i n k 'teydi.

B i rdenbire hmla gazete okuyan adama dnd.

" Seni aylak serseri, seni ! " diye bard . " Senin iren

keyfin iin amar ykayp uraarak, did inerek kollarm

yormak zorunda mym ben ? Erkek misin yoksa ev kpe

i mi ? "

Bay Fink aknl ktan donmu olarak gazetesini indir

di. Kad n bu k krtmann yetersiz kalacandan, kendisi

ne vurmayacandan korkuyordu. Yumruunu s kp ada

m n stne atlayarak iddetle suratna vurdu. te o zaman

ona kar nicedir hissetmedii bir ak ile doldu ii. Haydi,

Martin Fink, kalk ayaa da krallna buyur! Ah, ona ne

kadar deer verd iini, onu nasl u mu rsadn gstermek


iin elinin arln imdi h issetmeliydi te.
O ' l l F N llY

20

B a y F i n k ayaa k a l k t . Maggie teki e l i n i s av u rarak

adamn enesine

bir darbe

daha

indirdi.

Gzlerini

y u mdu, y u m ru k gelmeden n c e k i k o r k u dolu, i l a h i a n d a

i inden adamn adn s y l ed i , n e e i l i p t a h l a darbeyi

bekledi.

Alt kattaki dairede Bay Cassidy mahcup, tvbekar bir

ehreyle Mame'in gzn pudral ayarak gezi ntiye hazrlk

yapyordu. st kattan yksek perdeden bir kadn sesi,

sonra bir d arbe sesi, tkezleyen, s r klenen ayak sesleri,

sonra da bir sandalyenin devrildii duyuldu; ev ii anla


mazln aikar sesleriydi bunlar.

" Mart ile Mag itiiyorlar m ? " diye kukuyla sordu

Bay Cassid y. " B u ilere kalktklarn hi bilmezdim.

Yukar koup hakeme ihtiyalar var m diye baksam m ? "


B ayan Cassidy ' n i n tek gz e lmas gibi parldad.

teki se ancak hamur kadar ldyordu.

Usulca, neden olduu anlalamayan bir biimde, tam

d a kad nca bir tepkiyle " Oh , o h ! " dedi. " Acaba ... Acaba
m ders i n ? Sen bekle Jack, ben kp bakar m . "

M erdivenlerd e n yukar kotu. Yukar katn holne

ulatnda B ayan F i n k mutfak kapsndan dar deli gibi

f rlad .

Bayan Cassidy keyifle " A h Maggi e ! " d i y e bardktan

sonra fsldad : " Yapt m ? Ah, yapt m ? "

Bayan F i n k koup ban dostun u n omuzuna gme

rek umutsuzca h k rd .

Bayan Cassidy Maggie'nin y z n ellerinin aras na

alara k usu lca kaldrd. Gzyalaryla lekelenmiti, imi


ve solgunlamt ama kadife gibiydi, pembe-beyaz, ille

rin pek de yakt cildi B a y Fink'in hain yumruu tara


fn dan izil me mi, berelenmemi, zedelenmemiti.

Mame " Syle bana, Maggie" diye yalvard, " yoksa

girer ieri kendim renirim. Ne old u ? C an n actt m ?


Ne yapt ? "

Bayan F i n k ' i n su rat u marszca yeniden arkadann

gsne gmld.

KIZ

21

"Tanr ak n a o kapy ama, Mame" diye hkrd.

" Ve l tfen, sakn k i mselere syleme, kendine sakla. O, o


bana h i dokunmad ki ve o . . . Ah, o . . . Aman Tan r m !

amarlar y k y o r. . . ama r ykyor ! "

O ' l l E N RY

22

SON YAPRAK
Washi ngton M eydann n batsn daki kk mahalle

de caddeler akl karm eritler halinde uzanan sokak lara


a l r, bu nlara da "meydanc klar" denird i . Bu "meydan
cklar" tuhaf alarla ve d nemelerle o l u n utu. Bazen

bir sokak kendi kendiyle bir-i k i kez kesiebiliyordu . B i r


ressam bu sokakta o k deerli bir frsat yakalanacan

kefetmiti bir keresi nde. D i y e l i m ki boyalarn, katlarn,

tuvallerin demelerini tahsil etmek iin gelen biri bu yolda


yrrken bir de bakyor az nce getii yerden gemekte,

stelik tek k u ru bile tahsil edemeden.

Bylece sanatlar kadim G reenwich Village semtine

doluup kuzeye bakan pencereler, o n sekizinci y zyldan

kalma eimli atlar, Felemenk usul tavan aralar ve ucuz

kira peine dt l er. Ardndan A ltnc Caddeden edindik

leri kalayl marapalarla bir-iki yemek takm getirerek


burada bir " ko l o n i " oluturdular.

katl, bas k tavanl tula bir binann tepesinde Sue

ile Johnsy'nin stdyolar vard . A rkadalar Joanna'ya

"Johnsy " derdi. B i ri Maine'den, teki Kaliforni ya'dan

gel miti. Sekizinci Caddedeki " Dclmonice ' s " lokantasnda

tanmlar, sanat, hindiba salatas ve balon kollu giysiler


konusunda zevklerinin u yutuu anlalnca ortak laa

stdyo tutmulard .

Bunu M a y s aynda yaptlar. Kas m ' da ise d oktorlarn

zatrree adn verd ikleri gr n meyen bir yabanc koloni

nin iinde gezi n meye balayarak buz gibi parmaklaryla


bir oraya bir bu raya dokunur oldu. Bu yamac, mahalle

nin dou yakasnda iyice aztmt ama ad mlar darack,

yosun tutmu " meydancklar"n labirentlerinde zorlukla


ilerliyordu .

Bay Zatrree iin nazik bir ihtiyarck demeniz mm

kn deildi. Kannn ak Kalifor iya meltemine gre ayar

lanm mini m innack bir kadn kzl yumru klu, tknefes hir
KI Z

23

h yaraasna gre bir lokma say lmazd. Ama o yine de

arpt Johnsy'yi ve kzcaz iine snd boyal demir kar


yolasndan pek seyrek kalkarak kck Felemenk pencere
lerinden kardaki tula binann kr duvarn seyreder oldu.

O sralarda oradan oraya koturan k rl, gr kal

doktor b i r sabah Sue'yu koridora ard .

Eli ndeki termo metreyi cvasn drmek iin sallayp

d u ru rken "ok az ans var. . . Mesela . . . Onda bir filan "

dedi. " On u n tek ans yaamak stemek. Ancak o sayede

dir ki bir aya u ku rda gibi gr nen i nsanlar tp alemini

aptal yerine koyup yaamay srd r yor. Bu kk han

mefendi ise iyilemeyeceine karar vermi. A k l n a takt


bir ey var md r ? "

Sue "O . . Gnn birinde Napoli Krfezinin resm i ni


.

yapmak sterd i " dedi.

" Resi m mi ? Sa ma! Bir kez daha dn meye deer

grd baka ey yok mu ? Bir erkek mesela ? "

Sue sesi titreyerek " Erkek m i ? " diyebildi. " Yani bir

e rkek iin mi ? Neyse, yok, d oktor, yle bir ey yok . "

" O zaman zayf i htimal " dedi doktor. "Tbbn icap

ettirdii her eyi, elimden geldii kadar yapacam. Ama


ne zaman bir hastam cenazesi nde ka araba olacan say
maya balasa ilalarn ifa verici gleri nin yzde elli azal

dn dnrm. Arkadan. bu yln k modasnda

palto kollar n n nasl olaca n soraya balarsa, sizi temin


ederim, yaama ans onda birden bqte bire y kselecek

tir. "

Doktor gittikten sonra Sue alna odasna gidip b i r

mendilin posas n karana kadar alad . Sonra da elinde

izim tahtasyla slk alarak haval bir ekilde Joh n s y ' n i n


odasna girdi.

Johnsy rtlerin altnda pek az k mldanarak yz

pencereye dnk yatyordu. Sue onun uyuduunu d


nerek s l k almay brakt .

izim tahtasn yerletirip ini mrekkebi yle bir dergi

iin h i kaye resim lemeye balad. G en ressamlar sanat


U . 1 1 L'..;1\ )

24

yolunda ilerlemek iin edebiyat yolunda ilerlemek steyen

gen yazarlarn dergilerdeki h i kayelerini resimlemelidir.

Sue daho'lu bir kovboy olan kahramann zarif binici

pantolonuyla gzlnn taslan izerken alak tonda


bir sesin ayn eyi birka kez tekrarlad n duydu. Hemen

yatan yanna gtt.

Johnsy'nin gzleri akt. Pencerenin dna bakarak

geriye doru sayyord u .

" On i k i " dedi, az sonra " o n b i r " v e sonra " on,"

"dokuz," sonra da b i rbiri ardna " se k i z " ve " y ed i " .

Sue endieyle pencereden d ar bakt . Sayacak ne

vard ki orada ? plak, kasvetli bir avluyla 50-60 metre

tedeki tula b i nann kr duva r ndan baka ey grl m

yordu. Yal, ok y a l , gvdesi eri br o l m u , d ipleri

rm bir asma tula duvarn yarsna kadar t rmanm

t. Sonbaharn souk soluu asmann yapraklarn i s keleti

ortaya kana dek dk mt, n e redeyse rlplak kalm


dallar krk dkk tulalara yapmt.

" Ne d iyorsun, can m ? " diye sordu Sue.

Johnsy fsldar gibi " Alt .... " dedi. " Artk daha h z l

dklyorlar. gn n c e yze yaknd say l ar. Sayma


ya alrken bama arlar giriyordu. Ama artk kolay.

B i rb i ri ardna dklyorlar. imdi be tane kald . "


" Be ne, canm ? Haydi, Sudie'ciine syle. "

" Yapraklar. Asman n stndeki. Sonu ncu da dt

nde gideceim ben. gndr biliyorum byle olaca


n. Doktor sylemedi mi san a ? "

Sue mthi b i r fkeyle " A-a, h i byle sa m a l k d a

duymadm " d i y e yaknd. "Senin iyi lemenle a s m a yap

raklarnn ne ilgisi var? stelik sen o asmay pek severdi n ,

yaramaz kz. Aptall k etme. Baksana, doktor bu sabah


yaknda iyileme an s n n y ksek olduunu syledi bana.

Dur, tam o larak ne dediydi, ansnn birde on o lduunu

syledi. New York'ta tramvaya bindiimizde ya da yeni

bir binann nnden getiimizde yaama ansmz neyse

aynen yle te. Azck orba de Sudie izim lerine dn"1 z

25

sn, onlar editr olacak herife sats n, hasta yavrusu na


arap, agzl kendine de domuz pirzolas als n . "

Gzlerini pencere n i n d na d i kmi olan Joh n s y

" Artk arap a l m a n gerekmez " dedi. " te, bir tane daha

dt. H ayr, orba stemiyorum. Drt tane kald. Orta l k


kararmadan sonu ncu nun dtn grmek stiyorum.

Sonra ben de gidecei m . "

Sue o n a d oru eilerek "Johnsy, can m " dedi, " ben

almay bitirene kadar gzlerini kapatp pencereden

dar bakmayacana sz verir misi n ? Bu izi mleri yarn


teslim etmem lazm. Ia i htiyacm olmasayd perdeleri

kapatrd m . "

J o h n s y souk b i r tavrla " teki odada zemez

misi n ? " diye sord u .

S u e " Yan nda olmay tercih ederi m " d e d i . " Ayrca,

d u rmadan
ru m.

aptal asma yapraklarna bakman stemiyo-

,,

Bembeyaz ehresiyle devri lmi b i r heykel gibi yatan

Johnsy gzleri kapal o l arak " in biter bitmez haber ver


bana" dedi, " nk son yapran dtn grmek sti

yorum. B eklemekten yoruldum. Dnmekten y o ru l

dum. H er e y i b rakp u zavall, yorgun yapraklar gibi

aa doru y e lken aarak gitmek stiyoru m . "

S u e " Az c k uyu maya al " dedi. " u mnzevi

madenci iin modellik etsin diye Behrman' yukar ar

mam lazm. B i r dakikalna gideceim. Ben dnene kadar

kmldamamaya al . "

htiyar Behrman en alt katta yaayan bir ressamd.

Altm yan stndeydi ve satire benzeyen kafasndan

cce gibi gvdes i n e inen sakal onu M ichelangelo' n u n


Musa'sna benzeti rdi. Behrman sanatnda baarsz olmu

tu. Krk yldr fra sallyor ama baarn n yanna bile

yaklaamyordu. Hep b i r bayapt retecei ni sylese de


henz buna balayamamt bile. Y llard r, arada bir ticari
amalarla y a d a reklam iin karaladklar d nda, hi resim

yapamamt. Profesyonel model tutmaya paras kmal l ' 1 1 1 . N K)

26

yan koloninin gen ressamlar iin poz vererek azck para


kazanabil iyordu. Ar m iktarda cin se de bayaptndan

sz etmekten vazgemezdi. H erkesin gznde yumu ak

yrekli nsanlarla alay eden, huysuz bir i htiyar olsa bile

kendince st kattaki gen ressamlar korumakla grevlen

dirilmi bir beki kpeiydi sanki.

Sue Behrman' alt kattaki bu ran buran cin kokan, lo

ininde buldu. Kedeki sehpan n stnde y i rmi be yldr

bayaptn ilk i zgilerini bekleyen beyaz tuval d u ruyord u .

Ona Johnsy'nin kafasndaki tuhaf dnceleri, b i r yaprak


kadar zayf, k rlgan olduu iin dnyayla arasndaki nce

cik ban kopup onun gerekten gidivermesine neden

olacandan ne kadar korktuunu anlatt.

Kzarm gzleri yalarla dolan ihtiyar Behrman by

lesine sama hayalleri duyunca fkelenip knayarak bard.

" Neyyy ! " diye haykrd. " B u dnyada kahrolas bir

asmann yapraklar dklyor diye l ecek kadar budala


nsanlar m yayor? Byles i n i de h i d u y mamtm.

I Iayr, senin mnzevi ahmak iin poz filan vermem. Nasl

izin verirsin bu budalaca eylerin aklna girmes i n e ? Ah,


zaval l , kk Bayan Johnsy ... "

Sue " o k hasta, ok zayf" ded i . " steli k yksek ate

kafas n kara n l k f i k i rlerle, tuhaf hayallerle doldurdu.

yle olsun, B ay Behrman, benim iin poz vermezseniz


vermey i n . Zaten enesi dk, korkun i htiyarn tekisi

niz ! "

Behrman " Sen d e tpk b i r kadn gibisin!" d iye hay

krd. " Poz vermeyeceimi de k i m syled i ? H aydi, yr !

Seninle geliyoru m . Yarm saattir anlatmaya alyoru m


ya, p o z vermeye hazr m ! Hey Tanr m ! Bayan Johnsy gibi

iyi birinin hastalanp yataa d m emesi gerekir. Gnn

birinde bayaptm yapacam, ekip gideceiz buralar


dan. Tanrn ! Evet ! "

Yu kar ktklarnda Johnsy u yu yordu. Sue pencere

nin perdesini i nd irirken B e hrman'a teki oday iaret etti.

Yan odaya geip pencereden bakarak korku iinde asmay


K 1 i'

27

seyrettiler. Sonra h i konumadan birb irlerine baktlar.

Darda karla kark buz gibi bir yamur srarla yayor

du. Eski, mavi bir gmlek giymi olan Behrman kaya

yerine geen ters evrilmi kocaman kova stne oturarak


m nzevi madenci pozu vermek zere yeri n i ald.

Gece boyunca ancak bir saat uyumu olan Sue ertesi

sabah u yandnda Jol ns y y i gzleri kocaman alm ,


'

kapal duran yeil perd elere bakarken buldu.

Fs ldayarak " A u n u , grmek stiyoru m " d i y e

buyurdu .

Sue s k k n b i r tav rla taat e i


Ama, hayret! Gece hoyu nca s r olan kam gibi
yamur ve sen rg;l.ra r;e tula d uvarn nnde bir
asma yap ra du r u y or du Sap l;\Ll. koyu yqil, yapraklar
nn t rt k l kenarlar r y p y p ra na ra k sararm, yerden
.

be-alt metre yu kardaki bir dala btn cesaretiyle asl


m, duruyordu.

Johnsy "Sonuncu yaprak bu " dedi. " Gece mutlaka

d er diye d n yordum.

Rzgar d u y d u m . Bugn

decek, ben de ayn anda lecei m . "


Yorgun ehres i n i

yasta doru

y a k l atran Sue

"Canm, a h canm!" ded i . "Kendini dn myorsan beni

dn. Ne yaparm ben ? "

Ama Johnsy yantlamad. G i zemli, uzun b i r yolculu

a kmaya hazrlanan bir ruhun yalnzl kadar b y k


yaln z l k yoktur b u dnyada. Dostlukla ve d nyayla ba

lar bi rer birer zlrken sapland dnce onu giderek

daha iddetle ele geiriyordu.

Gn sona ererken alacakaranl kta bile duvarn nn

deki yapran sapna skca tutu nmu olduunu grebili

yorlard . Gecenin i n mesiyle b i rlikte yamur hala camlar


kamlayp eimli fclemenk saaklarndan boa l r ken

kuzey rzgar yeniden kt.

O rtalk ayd n l andnda Johnsy ac masz bir sesle

perdenin al masn emretti .

A s m a yapra h a l a oradayd.
tl' i l L Nil Y

28

Johnsy uzu nca b i r sre ona bakarak yatt. Sonra gaz

sobas n n stndeki tavu k s u y u n a orbay kartran


Sue'ya seslendi.

Johnsy " Hain bir kz oldum ben, Sud i e " dedi. " Ne

olduunu bil mediim b i r ey bana nankr bir kz olduu


mu gstermek iin o yapran yerinde kal masn salad .

l meyi stemek gnahtr. imdi biraz orba verebil i rsin

bana, st de ver ama iine azck porto arab koy ve ...

Yok, yok, nce bir ayna getir, hem arkama b i raz daha

yastk koy ki yemek yaparken seni seyredebileyi m . "

B i r saat sonra se " Sudie, gnn birinde Napoli Kr

fezinin resmini yapmak stiyorum " dedi .

leden sonra dokto r geldi; o giderken S u e bir baha

ne bulup koridora kt.

Sue'nun zayf, titreyen elini avucunun iine alp salla

yarak " ans ikiye katland " dedi doktor. "yi bakm saye

sinde sava kaza111y orsu n. imdi alt kattaki baka bir


vakay grmem laz m. Ad Behrman, sanrm ressam gibi

bir ey. O da zatrree olmu. Yal, zayf bir adam, stelik

hastal ok i lerlemi. Pek umut yok ama biraz rahatlasn

diye bugn hastaneye yatacak.

Ertesi gn doktor, Sue'ya "Teh l i keyi atlatt. Sava

kazandn . Dzgn bakm, iyi beslenme, o kadar " dedi.

O akamst Sue Johnsy'nin halinden memnun bir

tavrla pek crlak mavi ynden, pek de gereksiz bir al

rerek yatt yatana yak lap kolunu yastklarla b i rl i kte


onun omuzuna dolad.

" Sana bir ey syleyeceim, beyaz farecii m " ded i .

" Bay Behrman bugn hastanede zatrreeden ld. Yal n z

ca iki gndr hastayd . Kapc onu hastalnn i l k gnn

de aadaki odasnda arlar iinde bulmu. Ayakkablar,

giysileri tepeden trnaa s rlsklam, buz gibiymi. O ber

bat gecede nereye gittiini kesti rememiler. Sonra hala


yanmakta olan bir lam ba, her zaman durduu yerden

aln m bir merdiven, ortal a da lm fralar ile stnde

sar ve yeil renklerin kartrlm olduu anlalan bir


1\ 1 z

29

palet bulmular. Ve, pencereden d ar bak, ekerim, u

son asma yaprana bir bak. Rzgar estiinde neden r

p n madn, hareket etmed iini merak etmedin mi hi?


Ah, canm, Behrman'n bayapt o te; son yapran d

t gece oraya resm n yapm . "

O'HENRY

30

KIZIL REISIN FIDYESI


Bata iyi bir ey ni gibi grnyordu ama durun

bakalm,

size

an l a t acakl a r n

var.

Gneydeydik,

Alabama'da Bili Drisco l l i l e bendeniz, ite o srada ocuk

karma fikri sapland akl mza. B i l l ' i n sonradan syledii

gibi, " geici zihi nsel bir ayd n la n m a ann d a " ol mutu bu
ama ancak sonradan k avraya b i l d i k esas durumu.

O ra larda bir kasaba vard , p idt: gibi yamyass olsa da


tabii k i adn Sum nit' koymulard . B u kasaba nfus ola
rak srek l i bahar bayramnda yaayan, hayatndan pek
honut, tmyle zararsz bir kyl takm bar n d r yordu.
B i l i ile benim ortak sermayemiz a lt yz dolar kadard

ve Bat Illinois'de bir dmen evireb i l mek i in sadt:ce i k i

yz dolara daha i htiyacmz vard. Otelin n ndeki mer

divenlere oturmu b u konuyu tartyordu k. ocuk sevgi

si, diyord u k kendi kendimize, yar k rsal top l u l u klarda

pek gldr; bu ve bunun gibi baka nedenlerle b i r ocuk

karma p rojesini tak m elbiseli muhabirler gnderip bu

tr eyleri aratran gazetelerin menzili d nda yani bura


larda uygulamann baar ans daha byk olmalyd.

Summit kasabas n n ancak tara polislerini, belki de b i rka


bezgin dedektifi peimize takp H aftalk ifti Gazetesin

de bir-iki yaz yaynlatmaktan fazlasn yapamayacan

da biliyorduk. Dolaysyla durum iyi grnyordu.

Kurban o l arak Ebenezer Dorset adnda sekin b i r

vatandan t e k evladn semitik. B a b a saygdeer, sk bir

adamd, rehinciydi, ac masz b i r tahsildar, namusu btn


bir ba toplaycsyd. Velet on yalarnda b i r oland;

yz i l lerle kapl, trene binerken alacanz dergilerin


kapan n renginde salar olan bir ocuk . Bili ile ben

Ebenezer ' i n fidye olarak iki bin dolar bir sent kadar kolay

deyecein i dnyorduk. Ama, bekleyin de anlatay m .


'i Summit (ng): Zirve -..
KIZ

31

Su mmit'in -drt kilometre uzanda bod u r servi

lerle kap l kk bir da vard. Bu dan arka yamacnda


bir maara bulu nuyordu. Kumanyanz oraya depoladk.

B i r akam, gnein batndan hemen sonra bir at araba

syla Dorset'lerin evi n i n nnden getik. Velet sokaktay


d, kar evin iti stndeki kedi yavrusuna ta atyordu.

Bili " Hey, olu m ! " d i ye seslen iyor. " B i r paket eker

le gzel bir gezi ntiye ne dersi n ? "

Olan b i r tula parasyla Bill'i neredeyse tan gzn

den vuruyordu.

Bili tekerlein stnden atlarken " Bu bizim herife

fazladan be yz dolara patlayacak " diyordu.

Olan ar s klet bir boz ay gibi dvt ama sonun

d a yakalayp araban n zeminine yatrarak arabay srdk,


uzaklatk. Onu maaraya gtrdk, ben de atla arabay

servilerin arasna saklad m . Ortalk kararnca arabay k ira

l am ol d uu m be-a l t kilometre uzaktaki kye gtrp


braktm, yryerek d aa diidi.i m.

B i li gvdes i ndeki i . i k le re ve berelere b a n t yaptr

makla meguld. M a a r a n n gi r ii nd e k i byk kayann

arkasnda ate yanyor, k l sal a r na i k i tane ahin ty


.

taklm olan olan d a ate i n i.is t i.i n de k ay n aya n kahveyi


seyred iyordu. !eri girdiimde bir sopay bana doru

u zatp diyor ki: " Ha ! Lanet olas soluk ben izli, ovalara

dehet salan K z l Rei s ' i n kampna gi rmeye c ret edersi n ,


yle m i ? "

B i li pantolonunu syrp kaval kemiindeki bereleri

ncelerken "imdi her ey yolunda" d iyor. " Kzlderilicilik

oynuyoruz. Yanmzda Buffalo Bili oyuncak gibi kalr.

Ben tuzak kuran Yal Hank 'im, Kzl Reis'in esiriyim,

gn doarken kafa derim yzlecek. Geronimo ad na! Bu


velet sk tekmeliyor. "

Evet efendim, olan h ayatnn elencesini yayor

gibiydi. Darda, bir maarada kanp yapmann keyfi ona

kendisinin tutsak olduunu u nutturuvermiti. Beni hemen

casus Ylan Gz olarak adlandrd ktan sonra savalar


o '.'J 1\ Y

32

seferden d nnce, gn doarken kaza balanp yaklaca


m ilan etti.

Sonra akam yemei yed ik; olan azn ekmek,

domuz pastrmas ve salayla doldurup konumaya bala


d. Yapt akam yemei konumas yle bir eydi:

" B u houma gidiyor. Darda kanp yapmamtm hi

ama b i r zamanlar evcil bir sanm vard; son doum

gnmde dokuz yanda oldum. Okuldan nefret ediyo


rum. Jimmy Talbot'un teyzesinin illi tavuu n u n on alt

yumu rtasn sanlar y ed i . u orman larda gerek Kzlde


rililer var mdr? B i raz daha sala sterim. Ri.i.gJ.r sallanan

aalar m yapyor? Be tane kpek yavrusu vard bizde.

Burnun niye yle krmz, Hank ? Babamn ok paras var.

Yldzlar scak m d r ? Cumartesi gn Ed Walker' iki kez

k rbalad m . Kzlar sevmem. Bir ipin yoksa k urbaa

yakalayamassn te. kzler ses karr m ? Portakal niye


yuvarlaktr? Bu maarad a uyumak iin yata111 z var m ?
Amos M u rray 'in ayanda alt parmak var. Papaan konu

abilir ama maymun ya da balk konuamaz. O n ikiye

varmak iin ka tane var?"

kide bir belal bir Kzlderili olduu n u hatrlyor,

sopa tfei n i kapt gibi parmaklarn n ucuna basarak


maarann azna giderek iren soluk benizlilerin adam

larna baknyordu. Arada bir de tuzak Ya l Hank'i tir

t i r titreten sava lklar atyordu. Olan B i l l ' i batan

beri dehete kapt rmt zaten.

" K z l Reis," d iyorum velede, " eve gitmek ster

misi n ? "

"Aaa! Niye steyecekmii m ? " diyor. "Evde h i elen

miyorum ki. Okula gitmekten nefret ediyorum. Darda

kamp yapmay seviyorum. Beni eve geri gtrmezsin,

dei l mi, Ylan Gz ? Gtrr msn yoksa ? "

" Hemen gtrmem" diyorum b e n d e . " Azc k kalaca

z bu maarada. "

"Tamamd r " diyor. " yleyse i y i . Hayatmda hi bu

kadar elenmem iti m . "

KIZ

33

Saat on b i r gibi yatmaya gittik. Yere genie battani

y eler, rtler yaydk, Kzl Reis'i de aramza aldk. tr

dayan bir dal ya da hrdayan bir yaprak gen beyn i nde

b i ri le r i n i n s i nsice yaklat ku kusu uyandrd ndan

anszn yerinden f rlayp tfeine uzanarak B i l l 'le ben im

kulak larmza " Hey ! Ho! " diye bard iin saat

boyunca u yutmad bizi. Sonunda h u zu rsuz bir uykuya

daldm ve ryamda kzl sal gaddar b i r korsan tarafndan


b i r aaca z i ncirlenmi olduumu grd m .

Gi.i n aarrken B i l l ' i n korkun lklary l a uyandm.

B i r erkein ses tellerinden k masn bekleyecei niz bar


ma, u l uma, hayk rma, inleme ya da szlanma deildi bun

lar, kadn larn trtl ya da hayalet grdkleri zaman kar

dklar sesler gib i dpedz utan verici, rktc, aala

yc l klard. Gl, iri-yar, gzi.i kara bir adamn gn

doarken bir maarann ii nde d u rmakszn lk attn

duymak korkun bir ey.

Neler olduunu grmek iin yerimden frladm. Kzl

Reis bir eliyle salarn kavrad B i l l ' i n gsne kp

oturmutu. teki elinde domuz past rmas kesmek iin

kul landmz bak vard ve byk bir gayretle bir gece

nce ilan edilen eczas n u ygulamak zere gerekten


B i l l ' i n kafa derisini y zmeye alyordu .

B a veled i n e l i n d e n alp tekrar yatrdm o n u . A m a

o dakikadan itibaren B i l l ' i n maneviyat bozu l mutu. Yata

n kendine ayrlan tarafna yatt ama olan yan mzda

olduu s rece gzn bile k rpmad. B i r s re kendimden

gemiim ama gnein douundan hemen nce Kzl


Reis'in gn douuyla b i rl i kte kaza balanp yaklaca

m sylediini hatrl a d m . Tedirgin ya da korkmu deil


dim, yine de kal kp pipomu yakt m, bir kayaya yaslanarak

oturdum.

B i li " Niye bu kadar erken kalkyorsun, Sam ? " diye

soruyor.

" Ben m i ? " d i yoru m. "Ha, omuzum aryor b i raz.

Dorulup oturursam azalr belki diye. "


ll

1111\ \

34

B i li

" Yalancnn

tekisi n ! "

d iyor.

" Korkuyorsun.

Gne doarken yak lacak s n ve olan bunu gerekten

yapar diye korku yorsun. B i r kibrit bulsa yapar da. Ne


korkun, deil mi, Sam ? B u n un gibi bir iblisi geri almak

iin para verecek biri ka r m sence ? "

B e n de " Elbette " diyoru m . " A na babalar bunun gibi

haylazlara pek dkn o l u r. imdi, Reis 'lc sen kalkp kah

valty hazrlarken kaym u dan tepesine d e keif

yapaym biraz . "

Kk dan tepesine karak uzanp giden bolua

gz gezd irdim. S u m m i t ' e d oru baktmda ellerinde


yabalar ve trpanlaryla kalle ocuk h rszlarn aramak

zere arazide taban tepen grbz iftiler grmeyi bekli


yordum. Oysa grdm tek ey boz bir katrla topra

sren yaln z b i r adamn hareketlendirdii huzur dolu bir


manzarayd . Kimse tepeyi aratrmyor, hibir haberci

oraya buraya kotu rup akl bandan gitmi ana babaya


bilgi yetiti rneye almyordu. Alabama'n n grebildi

im d yzeyi orman lara lizg uykulu bir mah murlukla


kaplyd. " Belki de," diyorum kendi kend i m e " k u rtlarn

masum kuzuyu aile ocandan kapp giitrd kleri henz


fark edilmemitir. Tanr kurt la rn yard mcs olsun!" diye

rek kahvalt etmek .ere dadan aa indim.

M aaraya vard mda soluk solua kal m Bill'i bir

keye s k t ran

olan n

H i ndistan

cevizi n i n

byklnde bir tala onu tehdit ettiini grdm .

yars

" Kaynar haldeki patatesi s rtmdan aa yollad " diye

.1klyor B i li . " So n ra d a ayayla ezd i. Ben de tokad bas


t m. stnde silah var m, Sam ? "

Ta olan n elinden alp atarak tartmaya son ver

d i m . Velet B i l l ' c "Hak layacam seni" diyor. " K zl Reis'e

d kal d ran hi kimse cezasz kalmam tr. Kend i n i kolla

san i y i edersi n! "

Kahvaltdan sonra ocuk cebinden kard bir deri

1)1rasnn evresne sarl m ipleri zerek maaradan

dar kt.

Ki/

35

B i li endieyle "imdi neyi n peinde ? " diye soruyor.

" Kaar m sence Sam, ne ders i n ? "

" H i korkma" diyoru m ben d e . " Evine p e k dkn

grnmyor. Yine de fidye konusunda plan yapmamz


lazm. Bu kayboldu diye Sum rn it'te telaa kap lan hi

kimse y o k gibi. Ama belki d e henz ortadan yok olduu

n u fark etmemilerdir. Ana babas geceyi Jane teyzede ya

da komu lardan birinde gei rdiini sanyor olabilir. Neyse,


yokluu bugn anlalr. Bu gece onu babasna geri ver
mek iin iki bin dolar fid ye isted iimizi syleyen bir mesaj

gndermemi:t. laz m . "

Tan o srada l hv u t ' u n apiyon Golyat' devirdii

s rada atabilecei la benzeyen bir sava naras d u y

d u k . Kzl Reis ' i n cebinden kard sapan gibi e y ba


nn evresinde f rl f rl dnyord u .

Y a n a doru savrulduum s r.1<-h iddetli bir arpma

sesiyle B i l l'den gelen, eyeri ni kard n z s rada atn inle

mesine benzer b i r inilti duyd u m . Yu m u rta byklnde


yuvarlak bir ta B il l ' i sol ku lann tam arkasndan vurdu.

D izleri zlen B i li bulak y kamak iin iinde su kaynat

tmz tavann zerinden atee dt. Onu oradan ekip

kararak yarm saat boyunca kafasna souk s u dktm .

ok gemeden B il i kendine gelip oturuyor, kulann

arkasn yoklayarak " Sam, ncil 'de en sevdiim karakter


k imdir, biliyor musu n ? " di yor.

sin."

" Bo ver" diyoru m ben de. " Az sonra kendine gel ir-

" Kral H i rodes"6 diyor. " Gidip d e b e n i bu rada tek

bama brakmayacaksn, deil mi, Sam ? "

Dar karak o veled i yakalayp illeri yerinden

oynayana kadar sarsal adm.

"Terbiyeni takn mazsan " diyorum, " seni hemen eve

gtrrm. imdi syle bakalm, iyi b i r ocu k olacak


msn olmayacak ms n ? "

6 Kral 1-!irodes: Matta ncil'inde " M.sunlarn K.tl i " biilnde ocuklarn
ldrlmesini emrettii anlatlan Yahudi kral - . n .
( l ' 1 1 1: N R Y

36

Su ratn

asp

" aka

yapyordu m "

d i yor.

" Yal

Hank'in cann actmak stemedim. Ama o da bana niye

vuruyor? B eni eve gndermezsen, b i r de bugn Kara

Svari oyunu oynamama izin verirsen uslu d uracam,

Ylan Gz."
" O oyunu bil miyoru m " di yorum ben de. " Senle Bay

Bili karar vereceksiniz buna. B u gn oyun <ll"kadan o. Bir

srelie gideceim iin. i m d i gel buraya, yeniden dost


olun ve can n acttn iin zr dile ondan yoksa hemen

eve gidersin . "

! k i s i n i n tokalap barmalarn saladktan sonra

B i l l ' i kenara ekip maaradan be-alt ki lometre u zaktaki

Poplar Cove diye kk bir kye giderek Summit'te

ocuk karma meselesine nasl baktklarn elimden geldi

i nce renmeye alacam syledim. Ayrca o Dorset


denen herife sert bir mektup yazarak fidye stemeyi, nasl

()denecei konusunda da talimat vermeyi dnyordum.

" B iliyor musun, Sam, " diyor B i l i , " d eprem lerde, yan

g n ya da sel felaketlerinde, poker oyunlarnda, d i namit


p atlat rken, polis basknlarnda, tren soygu nlarnda, tay
funlarda gzm bile krpmadan hep yannda oldum. u

i k i ayakl fiek gibi veledi karana kadar da metanetimi

li kaybetmedim. Bu ocu k beni mahved iyor. Beni onun


l a yalnz brakmayacaksn, deil mi, Sam ? "

" leden sonra dneri m " d iyorum ben de. " Ben

d nene kadar olan elendirip sakinletirmclisin. H aydi,

i m d i i htiyar Dorset'e u mektubu yaza l m . "

B i l l i l e b e n kat kalem a l p mektup zerine alrken

bir battaniyeye brnm olan Kzl Reis bir aa bir

y u k ar dolap maarann azn kolluyordu. B i l l gzleri

yala rla dolu olarak fidyeyi i ki binden bin be yze i ndi r

memiz iin yalvard bana. " Evlat sevgisinin ahlaki ynn

aalamak deil niyeti m " diyordu, " ama i nsanlarla muha

tap o l uyoruz ve bence bu bcr, y i rmi kiloyu bulmayan

i l l i yaban kedisi iin iki bin dolar istemek h i i n sanca


o l m az. B i n be yz dolarla ansmz deneyelim deri m .
K I Z

37

Aradaki fark hesabma yaz . "

Bylece, s rf B i l l ' i rahatlatmak i i n kabul ettim; mek

tubu da yle yazdk:

Sayn Bay Ebenezer Dorset,


Olunuz elimizde ve Summit 'ten ok uzakta bir
yerde sakladk onu. Kendi banza ya da becerikli dedek
tiflerle onu a ramaya almak beyhude bir aba olur.
Onun size geri verilmesinin tek koulu kesinkes yle: Geri
dnmesi iin byke banknotlar halinde bin be yz
dolar istiyoruz; para bu gece yars cevabnzla birlikte
aada tarif edildii zere ayn yere ve ayn kutuya bra
klacaktr. Koullar kabul ediyorsanz cevabnz yazarak
bu gece saat sekiz buukta tek bana bir haberci ile gn
derin. Poplar Cove yolu stnde, Owl Creek 'i getikten
sonra sadaki buday tarlasnn itine yakn birbirinden
yaklak otuz metre arayla duran byk aa vardr.
nc aacn karsnda, it direinin dibinde mukavva
bir kutu olacak. Haberciniz cevab bu kutunun iine koyar
koymaz Summit 'e dnecek.
Belirttiimiz talepleri karlamaktan kanr ya da
herhangi bir hileye bavurmaya kalkarsanz olunuzu bir
daha asla gremezsiniz.
stendii gibi paray derseniz saat iinde sa salim
geri gnderilecektir. Bunlar kesin taleplerdir ve uymazsa
nz bundan sonra sizinle herhangi bir temas kurulmaya
caktr.
G Z KA RA K A DA M
Dorset' i n adresini yazd m, sonra da mektubu cebi me

koydum. Tam yola koyuluyordum ki velet yanma gelip

" Hey, Ylan Gz ! " diyor. " Sen y o k ken Kara Svari
oyunu oynayabileceimi sylemiti n . "

" Oy n a tab i i " diyoru m . " Bay B i l i d e oy nayacak senin

le. Nasl b i r oyun bu ? "

K z l Reis " Ben Kara Sv a r i ' y i m " d i y o r, " ve tabii


k i atm a atlayp kaleye gidere k orada yaayanlara K z l O ' l l E N R Y

38

deri l i l er i n ge l d i i n i haber vermem l a z m . A r t k K z lde


r i l i o y n a m a k s te m i y o r u m . Kara Svari olmak s t i y o
-u n . "
"Tamamd r" diyorum ben de. "Hi sakncas y o k gibi

geldi bana. Bay B ili de o belal vahileri bozuma uratma


na yard mc olacaktr. "

B i li velede kukuy l a bakarak "Ne yapmam gereki

yor ? " d i yor.

Kara Svari "Sen benim yoldams n " diyor. "imdi

ellerinle d izlerin i n stne k bakalm. Yoldam olmadan


kaleye nasl at srerim k i ? "

" Onu megul etsen i y i olacak " dedim, " sadece p lan

uygu lamaya koyana kadar. Geve azc k . "

B i li drt ayan n stne kyor v e gzlerine tuzaa

yakalanm tavan n k i ne benzeyen bir ifade yerleiyor.

Sesi kslm gibi " u kale u zakta m, evlat ? " diye

soruyor.

Kara Svari " Yz yetmi kilometre kadar" diyor.

"Oraya vakti nde varmak iin gayret edeceksin artk.


Haydi bakalm, deh!"

Kara Svari B i l l ' i n srtna atlayp topuklarn iki yan

n a bastryordu.

"Tanr akna... " d i yordu B ili, " hemen dn, Sam,

mmkn olduu kadar abuk dn. Keke fidyeyi b i n

dolarn stne karmasaydk. Bana b a k , b e n i tekmeleme


yi brak, yoksa hakkndan gelecei m sen i n . "

Poplar Cove'da dolap postaneyle bakkaln etraf n d a

oturarak alverie gel m i bir sr a h m a k l a sohbet etti m .

Sa s a k a l b i rbirine karm bir herif Ebenezer Dorset'in

olunun kayp y a da karlm olmas yznden btn

Summit'in kart n d u yduunu anlatt. Ben de bunu

renmek stiyordum zaten. B iraz ttn alp brlcelerin


fiyat konusunda b i r i k i laf ettim, kala gz arasnda mek

tubumu postaladm sonra da ekip gittim. Postane md


r postacnn bir saat iinde gel i p Summit'e gidecek o lan

postay alaca n syledi .

KI Z

39

M aaraya dndmde Bili ile olan ortal kta yoktu.

Maaray iyice aratrp bir-iki kez seslend im ama cevap

veren olmad.

Ben de pipomu yakp ne olacak diye beklemek zere

yosun tutmu bir tmsein stne oturdum.

Yarm saat kadar gemiti ki all klarn h rdadn

duydum ve B i l i yalpalayarak maarann nndeki kk

akl kta belirdi. Hemen ardndan suratnda kocaman bir


srtla usul usul i lerleyen velet geliyordu . Bili durdu, ap

kasn kard , k rm z bir mendille suratn sildi. Olan da

bir-iki m etre gerisi nde d u raklad.


B i l i " San , " di yor,

"

d ii e i teki o lduumu dne

ceksin an a clin d e dei ldi. B e erkeke eilimleri ve ken

d i ni koru m a igds olan yetikin biriyim ama bazen


hakim olma, bas kn kma y nten lcrinin hepsi uvallyor.

Olan gitti. Eve yolladm onu. Her ey bitti. Bir zamanlar

ehit olan birileri varm," diye srdryor Bili, " keyif


aldklar dmenlerden vazgeeceklerine lmeyi yelermi.

Aralarndan h i b i ri

benim maruz kaldm doast

ikencelerle karlamamtr. Soygunumuzun kurallarna


sad k kalmaya altm ama canma tak ded i . "

Ben de " M esele nedir, B i l i ? " d i y e soruyoru m.

Bili " Gya yz yetmi ki lometre kadar uzaktaki kale

y e varacaz diye at oldu m " diyor. " Sonra, kalede oturan

lar kurtarl n ca, yine gya, yulaf veri l d i bana. Kum yenil i r

yutulur nesne deilmi. Derken b i r saat boyunca ona

oyuklarn iinde neden hibir ey o l madn, neden bir


yoldan hem gidilip hem de geli nebilecein i ve otlarn
neden yeil olduunu aklamaya alt m . Sam, nsanolu

ancak bu kadar na katlanabil i r. Yakalyorum onu kyafeti


nin y a kasndan, dadan aa srklyoru m. Yalda bacak

larm yle bir tekmel iyor k i d izimden aas mosmor


oluyor, stel i k baparmamda ve elimde cayr cayr
yanan iki- srk yeri var . "

B i li " A m a gitti te" diye srdryor. " Evine gitti.

Ona Summit'e giden yolu gsterdi m . Yola b i rka metre


( l ' 1 1 1 : N 1\ Y

40

kala tekmeyi bastm. Fidyeyi elimizden kardmz iin


zgnm ama ya bunu yapacakt m y a da Bili Driscoll

tmarhaneye gidecekti. "

Bili oflayp pufluyordu ama pembe beyaz ehresinde

giderek artan bir memnuniyet ve tarifsiz bir huzur ifadesi


vard.

" B ili... " diyorum ben de, " sizin ailede kalp hastal

yoktu, deil m i ? "

" Hayr" diyor Bili. " Stma v e b i r s r kaza d nda

k ro n i k bir durum yok. Niye sordu n ? "

" O zaman arkana dnebil irs i n " diyorum ben de, " bi r

bak bakalm arkana. "

B i li dnp olan gr nce beti benzi soluyor, yla

rak oturuyor, rastgele otlar yolup yerdeki al rp y


roplamaya ba lyor. B i r saat kadar akln karm oldu

undan korktu m . Sonra ona btn meseleyi hemen hallet


nek zere yaptm plan, Dorset'in teklifimize akl yatar

sa

gece yars olduunda fidyeyi alp ku rtulabi leceimizi

.111lattm. O sayede Bili velede hafife glmser gibi yapp

azck kendine geli r gelmez Japonya savandaki Rus rol


n e b r nerek onunla oynayacana s z verecek kadar g
toplayabi ldi.

Profesyonel ocuk hrszlarna kar k u ru labilecek

tuzaklara yakalanma tehl ikesi ol madan fidyeyi alabilmek

iin bir p lan m vard. Cevabn -daha sonra da parann

altna braklmasn stediim aa yolun her yan bo

.lrazilerle evrili itine yaknd. Zabtalardan bir ekip notu

;lmak zere birinin gelmesini bekliyorsa tarlalar y a da

volu geerken mutlaka grecekti onu. A ma, hayr, efeem!

Saat sekiz buuk olduunda ben bir aa k urbaasndan

.1yrt edilemez biimde aacn tepes i ne yerlemi, haberci1 1 i n gel mes ini bekliyordum.

Tam vaktinde yeni yetme bir olan yoldan y ukar

hisikletiyle geliyor, it d i reinin altndaki mu kavva kutu


n

fark ediyor, kutunun iine katlanm b i r kat paras

koyuyor ve Summit'e d oru pedal evirerek uzaklayor.


"1 z

41

B i r saat bekledikten sonra her eyin yolunda olduu

sonucuna vard m . Aatan aa kayp notu aldm, it

boyu nca szlerek aalklara u latm, yarm saat sonra da

maaraya varmtm. Notu ap lambann yanna yaklaa

rak Bil l 'e okudu m . Kargack burgack bir yazyla, dolma


kalemle yazlm olan notun zeti ve ierii yleydi:

Gz kara iki adam,


Beyler, postayla bugn gelen ve olumun geri veril
mesi iin talep ettiiniz fidyeye ilikin mektup elime geti.
Sanrm taleplerinizde biraz ileri gitmisiniz; dolaysyla
ben de kabul edece,inize inandm bir kar teklif sunu
yorum size. Johnny 'yi eve getirip bana iki yz elli dolar
derseniz onu sizden almay kabul ederim. Gece gelseniz
iyi olur zira komular kayp olduuna inanyor ve onu geri
getiren birileri grrlerse yapacaklar kon usunda hibir
sorumluluk kabul edemem.
Derin sayglarmla,
EBENEZER D ORSE T
Ben de " Haydi ya, sanki Penzance korsanlar!7" d iyo

rum, " Bu kadar ksta h l k da . . . . "

Fakat B i l l ' e baknca duraklad m . Gzlerinde daha

nce di lsiz y a d a dilli h ibir haydudun suratnda grmedi


im ac nlas bir ifade vard .

" Sa m " d iyor, " i ki yz elli dolar ne ki? O kadar para

mz var. Bu veletle bir gece daha geirmek beni tmarhane

y e gnderir. A yrca bir beyefendi olarak Bay Dorset bize


byle cmert bir teklif yapmakla ok alicenap davranyor.
B u ansn kamasna izin vermeyeceksin, deil m i ? "

" Sana gerei syleyeyim m i , B i l i " diyorum b e n de,

"bu bcr kuzu benim de sin i rlerimi bozdu. Onu eve

gtrelim, fidyesin i deyelim, sonra da yolumuza gide!.m. "

7 Penzance Korsanlar: G ilber ve Sullivan'n ilk k e z 1 879 ' u n s o n nnde


New York'ta sahnelenen komik operas -.n.
U ' H E N l\ Y

42

O gece evine gtrdk onu. Gtrebilmek iin baba

s n n ona gm kakmal bir tfekle bir ift mokasen ald


n, stel i k ertesi gn birlikte ay avna gidecei mizi sy
l edik.
Ebenczer'i n n kapsn ald mzda tam gece yar

syd. Esas plana gre aacn altndaki kutudan bin be y z

dolar almam gereken saatte b i z i m B i l i Bay Dorset' i n avu


cuna iki y z elli dolar saymaktayd.

Velet onu eve brakacamz anlaynca tren dd

gibi tmeye balayarak B i l l ' i n bacana s l k gibi yapt.


Babas yak sker gibi yava yava onu ayrmaya balad .

B i l i " N e k a d a r s reyle z a p t edebi li rs i n onu ? " d i y e

soruyor.

I htiyar Dorset " Eskisi kadar gcm y o k art k " diyor,

" ama herhalde o n dakika iin sz verebilirim size. "

" Yeter" diyor B i l i . " O n dakikada ben Orta, G ney ve

O rta B at eyaletlerini geip hoplaya zplaya Kanada snr111

topu klu yor olabilirim. "

Ve ortalk zifiri karan lk, o da tombul bir adam olsa

bile benim gibi iyi bir koucu yetiene kadar Bili oktan
Summit'in kilometre dna k mt.

K 1 i'.

43

DEFINE
Hayatta eitli ahmaklklar vardr. imdi l tfen herkes

.1d okunup ayaa kalkmas sylenene kadar yerinde bek


levebilir m i ?

B e n d e , bir istisna d nda, b t n ahmaklklar yapt m.

Babamdan kalan m i ras t kettim, sahte bir evlilik gerek

letirdim, po ker, tenis ve h isse senetleriyle oynadm, dola

ysyla cebi mdeki parayla yollarmz ok fark l ekillerde


ayrm olduk. Bu n lara ramen hala girmediim bir klk,

almadn bir kap , oynamadm bir rol vard . O da

Gmnn Peindeki Define Avcs rol y d . B i r s r nsan

bu taha kaplrd. Fakat K ral M idas ' n toynak i zlerinden

giden pek ok zenti m ritten h ibiri o haz verici sonuca

yaklaamamt bile.

fakat -beceriksiz yazarlarn hep yapt gibi- sadede

gelmek gerekirse, ben de yu fka y rekli bir ahmaktm.

Martha M angun ' u grd m anda ona t u t u l d u m . ( )n

sekiz yandayd, yeni bir piyanonu n fildii t u b r kadar


beyazd, Texas k rsaln daki bu aptal, k k kasabada
yaamaya mahkum edilmi masu m bir mele i n h z n l

cazibesine v e g z kamatrc i htiamna sahipti. Belika


krallnn veya haval ba ka bir krall n tacndaki z m
rtleri brtlen toplarcasna birer b i rer araklamas n

salayacak bir cazibesi, ruhu ve ekicilii vard ama farkn


da deildi; ben de ona bu tabloyu gstermed i m zaten.

Anlayacanz, M ay M a rtha M angum'a sahip o l mak,

onu kollarmn arasna almak stiyord u m . Bana m r


boyu katlanmasn, terli klerimle pipomu her gn akama
kadar arasam da bulamayacam bir yerlere kaldrmasn
i stiyordum.

M a y M artha'nn babas gzl kleriyle sakalnn ardna

gizlenmi bir adamd . Adamn hayat kelebekler ve bcek


lerden ibaretti; uan, s r nen, vzldayan, tereya n n

stne yapan veya ensenizden srtnza kaan t m o


K i /

45

haereler iin yayordu sanki. Kkcnbilimci ya da ona

benzer bir eydi. m rn Austos bcei benzeri bir


yarat yakalamak iin havaya a atarak, yakaladklarna

da ineler sap layp onlara isimler takarak ge i ri yordu.

Ailenin tamam o ve May Martha'dan ibaretti. Babas

ona insanus rknn nadir bulunan b i r rneiymi gibi dav

ranyordu nk kz yemeini tam zamannda hazrlyor,


k yafetlerini katlayp gerekli yerlere koyuyor, iki ieleri

n i hep dolu tutuyordu. Derler ya, b i l i m nsanlar epeyce

-kolik olurlar, ne -kolik olduk lar nemli deildir.


Benim dmda Martha Mangu m ' u n cazibesine kap

lan biri daha vard. niversiteyi yeni bitirmi olan Good

l oe Banks adl delikanl. Latince kitaplarda, Yunan felsefe

si nde, zellikle de mantk ve y ksek matematik kitaplarn

d a mevzu edilen btn marifetler onda mevcuttu. H e r


frsatta bu bilgil eri ouya d i i k p h e r nutu k att nsandan

b i r eyler ren me merak olmasa belki d e epeyce sevebi

l i rd i m onu. Ama yine de, tah min edecei niz gibi, onunla

olduka sk dosttuk.

Frsat bulduka b i r araya gelmeye gayret ederdi k

nk M ay Martha M angu m ' u n kalbindeki rzgarlarn

hangi yne doru estiine i l ikin birbirimizi gazlayp, ii


rip patlatmak iin -am ma da karmak bir mecaz oldu;

bunun sulusu da Goodloc Banks saylma.- ikimiz de

frsat kolluyord u k . Rakipler byledir te.

Goodloc'nun kitaplara, adabmuacrete, genci k l t

re, k rek yarlarna, iyi giyin meye fena halde merakl

olduu sylenebil ir. B ense daha ziyade beysbol, Cuma

gecelerinin televizyon sohbetlerine katlan kalabal klar

veya iyi bir jokey hakknda sizi aydnl atabiliri .

Oysa karlkl konumalarmzda, May M artha'ya

yaptmz ziyaretlerde, onunla sohbetlerii.de ne Good

loe B a n ks ne d e ben kzn hangimizi tercih e iii kestire

biliyord u k . May Martha doutan eki m serdi, n sanlarn


tah m i n yrtmesini salamak iin ekr yapabilecei ni
daha be i kteyken renmiti.
ll

1 1 1 :-.; 1( \

.j(,

Dediim gibi, baba Mangu m dalgn bir adamd. Uzun

sre sonra i htiyalarn karlayan, rahat yaamas n sala


yan gen birinin, yani kerimesinin stne i ki delikanln n

a veya baka bir alet-edevat atmaya altnn -ona


minik b i r kelebek sylemi olacak ki- farkna vard.

B i l i m nsanlarnn bu gibi d u ru m larda kafa tutabilece

ini h i tahmin etmezdim. h tiyar M angum Goodloe'yla

beni szel olarak en aalk omu rgal lar snfna kolayca

soktu, etiketledi ve bunu sadece l ngilizceyi k u llanarak,


benim bile an layabileceim Orgetorix, Hclvet8 gibi basit
Latince adlarn tesine gemeden yapt. Bizi bir daha evi

nin etrafnda yakalarsa koleksiyonuna ekleyecei ni de

syled i .

Goodloe Banks i l e birlikte be gn kadar onl ara ili

meyerek frtna n yatmasn bek ledik. Eve yeniden

uramak iin cesaret topladmzda May Martha Man

gum ile babas gitmiti. G itmilerd i ! Kiralad k lar evde n

c i n t o p oynuyordu. Ufa k tefek b i r eyler satt klar kk

dkkanda da yle.

May Martha i k i m i ze de veda etmemiti, ne di kenlere

il itirilmi rpnan beyaz bir " Elveda! " notu, ne giri

kapsnn pervaz na tebei rle izilmi bir aret, ne de pos


taneye stne admz yazlm ipucu niteliinde bir kart

postal b rakmt.

ki ay boyunca Goodloe Banks i le ben -ayr ayr

kaaklarn izini srmek iin aklmza gelen her trl dala

,ereyi evirdik. Seyahat acentesinin memuruy la, at k i rala

,anlarla, tren kondktrleriyle, kasabamzn zavall biri

l' ik emniyet mensubuyla a ramzdaki dostluu ve d uygusal

ha kullanarak sonuca ulamaya altysak da baar l

olamad k .

Bylece eskisinden ok d a h a iyi dost, o k daha beter

d man haline geldik. ten sonra her akamst Snyder'in


' I frhctii: l\I 3 . \' I \ l d.n 1. , \' l l. k.d.r i n d i k i "i;re'nin bulunduu
"red e \".lan ol.n Kd kiikcnli k.bilelerin .d . Orgc orix de bu k .bibk
\ l l .l 1. \'Z\'l ld. '"1.111 bir sodu \'l' zengindi -. n .
" 1 z

47

barnn arka odasnda buluup domino oynarken b i rbiri


mize sohbet klna girmi tuzaklar k urarak karmzda

kinin yeni b i r haber alp al madn anlamaya abaladk.

Rakipler byledir ite.

Goodloe Banks'in bilgilerini alayc bir ekilde teh i r

etme h u y u vard v e beni " Zaval l Jane Ray, kuu ld,

oynayamaz"9 filan gibi eyleri okuyanlar sn fna sokuyor


du.

Eh,

dorusu

Goodloe'dan

h o lan y o rd u m ,

ayn

zamanda onun niversite eitiminden tiksiniyordum ve


her zaman terbiyeli b i ri o larak tanndm iin si nirlerime

hakim oldum. A yrca M a y M artha hakknda bir eyler

bilip bilmediini renmek pei ndeydim, bylece onunla

grmeyi srdrdm.

Bir akamst meselele rimizi tartrken bana yle

dedi:

" O ldu da sen buldun kz diyelim, kazanan sen mi

olacaksn yan i ? Bayan Mangum'un kafas alyor. He

nz ei tilmemi olabilir ama senin ona verebileceklerinden

daha iyisine layk. Antik airlerin, yazarlarn bysn,

onlarn yaam felsefelerini kavrayp geniletebi lmi ada

ak m larn deerin i onun kadar takdi r edebilen k i mseyle


soh bet etmed i m . Onu arayarak vaktin i boa harcad n

dnmyor musu n ? "

" Benim iin," dedim, " mutlu b i r yuva Teksas k rsa

lnda bir glcn yan bandaki meeli kte sekiz odal b i r

ev demektir. Oturma odasnda b i r mekan i k piyano . . . " d i y e


devam ettim, "ba lang i i n itlerin gerisinde bin ba

hayvan, ' han m m ' iin her daim hazr midil lilerle bir at

arabas ve de iftl ik gel i rlerini arzu ettii ekilde harcamas,


bana bir mr katlan mas, her gn terl i klerimle p ipomu

akama kadar arasam d a bu lamayacam b i r yerlere kaldr

mas iin M ay M artha Mangum. te, " dedim, " olacak olan

budur ve senin eitimin, ak mlarn, felsefelerin se kuru in-

9 "My bird is dead, said Na ney R a y , My bird is dead, I c-.zrnr p/,y " (Kuum
ld, dedi Nancy Ray, Kuum ld, oynayamam) 1 9. yHl sonunda
yaymlanan r.rley's ocuk dergisinde km bir ocuk iirinden .lt -.n.
O " l lF N R Y

48

cir kadar para etmez, pazar tezgahlarndaki i ncirler kadar


bi le. "
" O daha iyileri ne lay k " diye tekrarlad Goodloe

Banks.

" Neye layk olursa olsun," dedim, " imdilik ortal kta

yok. Ben de onu mmkn olan en ksa zamanda bu laca

m, hem de niversitelerin yardm olmadan. "

Goodloe bir domino ta n masaya koyarak " Oy u n

tkand" deyince biz de bira tik.

Ksa s re sonra tandm gen bir ifti kasabaya ge

lerek bana katlanm mavi b i r kat getirdi. Bykbabas

nn yeni ldn syledi. A kan bir damla gzyam giz

ledim, o da i htiyar adamn bu kad y i r m i yldr herkes


ten sak narak sakladn syleyip konumasn srdrd.

Kad iki katrla orak bir araziden oluan mal varln n

paras o l arak ailesine b rakmt.

Bu kat kleli k kartlarnn ayrlklara isyan sras n

da kullanlan eski, mavi ci nslerdendi. 14 Haziran 1 863 tari hi


tayordu ve on katr yk, yz bin dolar deerinde al

tn ile gm sikkenin sakland yeri tarif ediyordu. Sam'in


bykbabas i htiyar Rundle bu bilgiyi defineyi gmenler

den biri olan spanyol bir rahipten almt. Adam uzun yl

lar nce -yok, o kadar da deil- ihtiyar Rundle'n evinde l


mt. htiyar Rundle onun syled i klerini aynen yazmt.

" Baban neden aramad bunu ? " diye sordum gen

Rundle'a.

" F rsat bulamadan kr olverd i " diye cevap verd i.

" Sen kendin niye aramad n ? " diye sord u m .

" Aslnda" d e d i , " bu kattan ncrdeyse o n yldr habe

rim vard. Bahar gel i nce topraklar srcen, sonra m srla

rn arasndan otlar ayklaycan, ondan sonra da hayvanlara

yem istif!eycen; ksa sre sonra da k tekrar tepemize bin

cek zaten. Bylece y llar y l lar kovalaycak . "

Bu bana makul bir sebep gibi geldi, o yzden gen Lec

Rundle ile birli kte bir an nce konuyla ilgilenmeye karar

,erdim.

K I Z

49

Katta yazlm olan tal i matlar basitti. Sz konusu

definenin y klendii eek kafi lesi Dolores blgesindeki

esk i bir Ispanyol misyonundan yola k mt. Pusulaya


bakarak g neye, Alamito Nehrine u laana kadar yolcu l u k

etmilerdi . B uray geip defineyi i ki y ksek dan arasnda

semer gibi duran k k bir tepeye gmm lerd i . Defi ne


bir ta ynyla aretlenmiti. Kafiledeki Ispanyol rahip

d nda kalan herkes bi rka gn sonra Kz lderililer tara

fndan l d r l mt. Bu s rr bilen yoktu. Her ey y o l u n


da g i b i gr nd bana.

Lee Rundle kamp k yafetlerimizi kuanp spanyol

misyonu ndan gelen yolu belirlemesi iin bir l mc tut

mam., sonra da y z bin dolar fort Worth 'u geze

rek harcaman z nerdi. Lakin ok eiti mli ol masam bile

zamandan d a paradan da tasarruf edebi leceimiz bir are


b i l iyordum.

Eyaletin tapu dairesine gidip eski m isyondan Alamito

Nehrine kadarki topraklarn topografyasn gsteren, " uy

gulam a " tasla ded i k leri bir harita izdird i k . Bu haritan n

zerinde g neye, nehre doru bir izgi ektim . Tas lak

topraklarn stndeki arazinin engebeleriyle parselleri be


l irten izgilerin uzunluunu net bir ekilde gsteriyordu.
B u sayede nehirdeki noktay bularak onunla ispanya Kra

l Philip tarafndan bahed i l m i olan mehur Los Animos

parsel i n i n kesi arasnda bir " balant " oluturd u k .

A r t k lmcye ihtiyac m z kalmamt. B u bizi h e m

e p e y masraftan k urtard hem de epeyce zaman kazand rd.

By lece Lee Rundle ile birl i kte malzemeleri y kledi

imiz iki atl yk arabasyla bir kervan oluturup u lamaya

altmz no ktaya en yakm kasaba olan C h ico'ya kadar

iki y z elli kilometre kadar gittik. Orada blgenin lm


c muavin i n i yanmza aldk. B i zim iin Los Aninos par

seli n i n kes i n i buldu, harita taslamzdaki bq bin yedi

y z y irmi arn kat ederek o noktaya b i r ta koydu, kahve


iip pastrma y ed i kten sonra C hico 'ya giden posta araba

syla geri dnd.

O ' l l F N R Y

50

O yz b i n d o lar b u l acam z d a n emi n dim. Lee


R u n d l e p a ra n n sadece te b i ri n i alacak t nk mas

raflar ben kar l y ordum. H a l a y eryzndeyse, M a y


M a rt l a M a n gum'u i k i y z b i n d o l a r sayesinde b u l aca

mdan emi ndim. Ve o n u n l a i h tiyar Mangum'un kele


beklerini can land r p u u ra b i l i rd i m . Bir b u l ab i l se y d i m

o d efiney i !

Lee ile kamp kurduk. Nehrin karsn da sedirlerle

kap l bir dzine tepecik vard fakat hibiri semere benze

miyordu. Bu bizi y l d rmad . Grn aldatcd r. Tpk

gzellik gibi, bir semer de ancak bakann gzlerinde var


olabil i r.

Defi n ecinin toru n u y l a b i rl i kte sedirle kapl tepeleri,

lain p i reyi a rayan bir han mefe n d i gibi, d i kkatle ncele


dik. N e h ri n ki l ometre aa s n a, k i lometre d e y u

karsna doru grdmz h e r y amac, her zirveyi, h e r


meydanc, h e r kabarty, her ay, h e r eimi, her u

k u r u aratrdk. B u n u y aparken d rt g n harcad k . S o n

r a atlar da a rabay d a toparlay p d ne geti k , kalan

kahveyle past rmay da iki yz elli kil ometre u zaktaki

Concho eh rine ta d k .

L e e R u n d l e dn yolculuunda bir sr ttn ine

di. Ben arabay srmekle meguldm nk acelem vard.

Elimiz bo dndkten hemen sonra Goodloe Banks

ile S nyder'n arka odas n da domino oynamak ve bilgi top

lamak zere bulutuk. Goodloe'ya define pe i ndeki keif

gezimi anlattm.

" O yz bin dolar bulabilseydim, " dedim ona,

" May M artha Mangum'a u l amak iin u yeryzn kar

kar, didik didik arard m. "

" Daha i yilerine layk o" dedi Goodloe. " Onu ben

bul acam. Ama imdi anlat bakalm, h enz gn yzne

kmam bu ganimeti n d i k katsizce gmld yeri nasl

ortaya kard n ? "

En kk ayrnty b i le anlattm ona. Tekni k adamn

izd ii, mesafeleri aka bell i eden tasla gsterdim.


KIZ

51

okbilmi b i r tavrla nceledikten sonra sandalyesin

de geriye kay k l p niversitelilere mahsus, tepeden bakan,


aalayc b i r kahkaha krizine girdi.

Konuabilecek hale gel ince " Eh , ite, budalann teki

s i n sen, J i m " dedi.

Bense sabrl bir tavrla elimdeki iki altly gstererek

" S ra sende " ded i m .

E linde k i tebeirle masann stne i k i h a izen Good

loe " Yi r m i " d ed i .

" Neden budala oluyormuu m ? " diye sordum. " Bu n

dan nce de b i r sr yerde define bulund u . "

" nk" ded i , " i zd i i n i z hattn nehirle kesitii

noktada manyeti k sapmay grmezden gelmisiniz. Ora


daki sapma batya doru dokuz derece olmalyd. u kale
mini versene bana . "

Goodloe Banks aceleyle b i r zarfn arkasna iziktir

meye balad .

" spanyol misyonundan ekilen ve ku zeyden gne

y e u zanan izgi" dedi, " tan tamna 50 kilometre. Bunu

cep pusulasyla tayin etmiler, anlattna gre. Manyetik

sapmay hesaba katarsak Alamito nehri stnde dcfineni

z i aratrmanz gereken nokta sizin aratrdn z yerden

tan olarak o n kilometre, krk be vara10 batda olmal. f,


amma salak eysin, J i m . "

" N e sap masndan s z ediyorsu n ? " diye sordum. " Ra

kamlar yalan sylemez sanrd m ... "

" Manyetik alan yznden doal sapma" dedi Good

loe, " asl meridyen erisinden . "

H e r zamanki kmseyici tebessmn taknm

ken ehresi nde define avclarna iizgi.i hevesli, agzl,


tamahkar bir ifade belirdiini giirdm.

Keramet yum urtlar gibi " Bazen , " ded i, " gizli servetler

hakkndaki sylenceler durdu k yerde kmam olabilir.


u tarif kadn bir versen de gz atsam. Belki birlikte . . . "

1 0 Vara: spanyol iil birimi, bir vara, 0,8359 metred i r - . n .


l > " H F N K)

52

Sonu olarak G ood loe ile ben akta rakipken mace

rada ortak oldu k . En yakn tren stasyonunun bulunduu

1 fu ntersburg'dan aktarmayla C hico'ya gittik. Chico'da

kapal b i r yayl araba, atlar ve kamp tehizat k i raladk.

Ayn lmcy bulup Good loe'nun denetiminde ve


manyetik sapmalarn nda iilmleri dzelttirdikten

sonra onu evine yolcu ettik.

Gideceimiz yere ulatmzda akam olmutu. At

lar doyu rdum, neh i r kys nda ate yakp akam yemeini

hazrladm. Goodloe da yard m edebi l i rd i ama grd

eitim pratik iler iin yetiti rmemiti onu.

Yine de ben al rken kadim devirlerin llerinden

edindii fi k i rlerle yreklendird i beni. Yunancadan yapl


m baz evirileri batan sona okudu.

"Anakrcon 1 1 " diye izah etti. "u okuduu m para Ba

yan M angun 'la benim en sevdiimiz blmd. "

Ben de onun laflar n tekra rlayp " Daha iyilerine layk

o" dedim.

" K lasikler arasnda dolap bilginin, kltrn bol ol

duu bir ortamda yaamaktan daha iyi ne olabil i r ? " diye

sordu. " Her zaman eitimi aalarsn sen. Basit b i r ma

tematik bilgin olmad iin bo yere abalam o l mana ne

diyelim? Bildi klerim sayesinde hatan gzne sokmasay


dm u meh u r defineni ne zaman bulabilirdin acaba ? "

" nce nehri n karsndaki u tepelere bakarsak, " de

dim ben de, "bir eyler bulabiliriz orada. u senin sapma


larn hakknda halen kukularm var. Pusulann i bresi hep

kuzeyi gsterir diye rendim ben . "

E rtesi sabah parlak b i r H aziran gnei vard. E rken

den kalkp kahvalt ettik. Goodloe kendinden gemiti

sanki. Ben pastrma k zartrken o da Keats -galiba oydu


ve Kel l y ya da Shelly diye birilerinden iirl e r okudu.

B u l un d u u mu z yerde s bir dere h a l i n i alm o l a n

n e h r i gemeye, k a r y a k a d a k i d o ru kl a r s i v ri , y ama l a -

1 1 Anakreon ( M 570 M 488): Eski Yunan' da, Sack'ta (Tcos) yaam


-

t zan -.n.

K I Z

53

s e d i r k a p l b i r s r tepeyi k efetmeye h a zrl a n y o r

duk.

Ben teneke kahvalt tabaklarn ykarken Goodloe sr

tn a vurup " Sevgili, kahraman Ul ysses ' i m benim," dedi,


" u sihirli belgeyi ver de bir kez daha gz atay m. Bence

semere benzeyen o tepeye nasl trmanacamza ilikin

tali matlar vardr orada. H i semer grmed im ben. Semer


nasl bir eydir, J i m ? "

" Kltrne b i r gol att m " dedim ben d e . " Grnce

anlarm, merak etme. "

Hi de eiti m l i olmayan bir kfr savurduunda Go

odloe i htiyar Rundle'n belgesi ni nceliyordu.

K ;1d gnqe tutup " Bu raya gel " d ed i . Parman

kadn arkasna bastrp " uraya bak" diye ekledi.

M avi kadn stnde daha nce hi fark etmediim,

beyaz harflerle belirginleen b i r yaz ve rakamlar vard :


" Malvern, 1 89 8 . "

" N 'olmu yan i ? " d i y e sord u m .

Goodloe " Bu filigra n " d e d i . " B u kat 1 898 'de m a l

e d i l m i . O y s a stndeki yazya 1 863 tari h i atlm. Dpe


d z sahtekarlk bu."

" Aman, bilmem ki" dedim ben de. " Rundle ailesi g

ven i l i r, basit, eitimsiz kyllerdir. Belki de kat retici


leri bir dmen evirmeye kalkmtr. "

Bunun zerine Goodloe Banks eiti minin izin verd ii

derecede lgna dnd. Gzlklerini burnundan aa in


dirip d i k d i k bakt bana.

" Sk sk sy lemii mdir sana salak olduu n u " dedi.

" B i r andavalln n seni kada geti rmesine izin verd i n . Ve

sen de beni kada getird i n . "

" Nasl ?" diye sordum ona. "Nasl i.ikada getirdim ? "

" Cehaletinle" dedi. " Yaptn p lanlarda i l kokul eiti

m i n i n bile tuzaa dmeni engelleyeb ilecei hatalar kq

fcttim, hem de iki kez. Yine de," d iye devam etti, " p eine
taklman n bana pahalya patlayaca sal t c k i rl k dolu bu
maceraya atlmaya zorland m . Bu i bit i t i r hen i m ii n . "
,,

] ] ] '\, ]( \

5 -1

A yaa kal kp bulak suyundan yeni km kalayl bi r

ka dorulttum ona.

" Goodloe Ban ks, " dedim, " senin u eiti m i n bana

gre mete l i k etmez. Zaten oldum olas, eitimli kim gr

dysem zor katlanmmdr onl ara, senin k i nden se tiksi

niyorum. B u nca ey rendin d e neye yarad ? Senin iin

bir lanet, dostlarn iinse can s k nt s olmaktan baka?

Defol," dedim, " filigranlarn d a manyetik sapmalarn al,

defol! Benim iin hepsi bir hi. Onlar define aramama en

gel olamaz!"

Kamla nehrin karsndaki semer bii minde bir

da gsterdim.

"u da arat racam " diye devam ettim, " defineyi

bulmak iin. Var msn, yok musun, hemen karar ver. B i r

fi l igrann y a da manyetik sapmann ruhunu engellemesine


izin vermek stiyorsan, zaten gerek bir maceraperest de

ilsin demektir. Kararn ver. "

N e h ri n aasna doru uzanan yoldan beyaz bir toz

bulutu yksel meye ba lad. Hes perus 'tan C h i co 'ya giden

posta arabasyd bu. Goodloe ona el sallad.

Ac ac " katlkla iim yok artk " dedi. " Bu ndan

sonra o elindeki kat ancak budalalara b i r ey ifade eder.

Zaten sen hep budalann tekiydin, Jim. Seni kaderinle ba


baa b rakyorum. "

Kiisel eyalarn toplad, posta arabasna trmand,

asabi b i r tavrla gzlklerini dzeltti ve b i r toz bulutunun


iinde ekip gitti.

B ula klar y kadktan, atlar da taze otla besledi kten

sonra s nehri getim, sedirlerin arasndan semer biimin

deki tepeye trmanmaya balad m.

H arikulade bir Haziran gnyd. Hayatmda ku,

kelebek, yusufuk, ekirge, yani tarlalarn uan ve sokan


bceklerinden bu kadar ounu b i r arada grmemitim.

Semer biimindeki tepeyi tepeden t rnaa arat rdm.

Defi neye ilikin hi bir i z bu lamad m. Ta y n yoktu,


aalarn stnde eski yan klar yoktu, i htiyar Rundle'n
" I /

55

belgesinde bulund uu iddia edilen y z b i n dolarn var


ln kantlayan hibir ey yoktu.

Akam serinlii basarken tepeden aa indim. B i rden

sedir k melerinin arasndan karak Alam ito nehrine kar

an kk bir dereciin akp d u rduu yem ye i l bir vadiye


ayak bastm.

Ve tam d a orada ilk bakta bana vahi n i n teki gibi ge

len, karmakark sakal l, al gibi sal bir i htiyarn elinde

parlak b i r a ile kel ebek kovalad n grerek rktm.

" Be l ki de tmarhaneden kam bir delidir" diye d

n rken eitimden ve bilgiden bu kadar uzaa nasl gelebil


diini merak ettim.

Derken bi rka adm daha atnca dereciin kysnda

asmalarn sard k k b i r kulbe grd m . Ve k k bir

ayrda May Martha Mangum k r iekleri topluyordu.

Dorulup bana bakt. Onu tandmdan beri ilk kez

yeni bir piyanonun tular kadar beyaz olan ehresinin

pembeletiini grdm. Hibir ey sylemeden ona do

ru yrdm. Top lad iekleri usu lca elinden brakt, i


menlere drd.

Dorudan " G elecein i bil iyordum, ] i m " dedi. " B a

bam yazmama izin vermiyord u ama geleceini biliyor

dum."

Sonra olanlar tahmin edebilirsiniz; atlarm v e arabam

nehrin kar yakasndayd zaten.

nsan kendi yararna kullanamyorsa eitimin ne fay

das olduunu sk sk dnmmdr. Tm faydas ba


kalarnaysa ne anlam var ?

Z i ra May Martha Mangum benimle yayor artk. Me

eliin iinde sekiz odal bir ev, mekanik b i r piyano, it


lerin gerisinde de balang olarak b i n ba h ayvan var.

Ve ben akamlar atmn srtnda eve dndmde pi

pomla terliklerim asla bulunamayacak bir yere kald rlm

oluyor.

Kimin umurunda? Kimin umurund a ? K i m i n ?

O ' i l E 1\ Y

56

NABZINIZA BAKAYIM
Sonu nda bir doktora gitti m.

" Sisteminize herhangi bir alkol gireli ne kadar oldu ? "

diye sordu.

B am yana evirip yan tladm: " Eh , epeyce oldu . "

Gen b i r doktordu, yirmi i l a krk yalar arasnda.

Kanta renginde oraplar giymiti ama Napolyon'a ben

ziyordu. ok holanmtm ondan.

" i mdi d edi, " a l ko l n dola m n z stndeki etkileri

ni gstereceim size." Sann n " dolam " demiti ama

" tan t m " d a olabilirdi.

Sol kolumu d i rseime kadar svayp bir ie viski geti

rerek azck iirdi bana. Artk daha fazla benziyord u

Napolyon'a. D a h a da ok holanmaya baladm ondan.

Sonra kolumun st ne smsk bir ey balayp par

maklaryla nabzna bastrd ve masan n stndeki termo

metre benzeri bir alete bal lastik bir ampul skt. Cva
inip karak hibir noktada d urmayacakm gibi gr n

yordu ama doktor i k i yz otuz yedi ve yz altm be ya


da yle bir rakam kaydetti.

" imdi " dedi, " al k o l n kan basncnza ne yaptn

gr yorsu n u z . "

" Harikulade" d e d i m , "ama sizce b u test yeterli m i ?

Bir tane d a h a verin de teki kolda da deneyel i m . " Ama,

hayr!

Derken e l i m i tuttu.

lmmm

yaklat n ve

benimle vedalatn sand m. Oysa yapmak istedii tek

ey parmamn ucuna ine batrp krmz damlay bir

karta balanm olan elli sendik poker fii beiy l e kar


latrmakm.

"Bu hemoglobin testidir" d iy e aklad. " Kannzn

rengi olmas gerektii gibi dei l . "

" Olsu n " dedim b e n d e . " Mavi o l mas gerekirdi, bili

yorum ama kark ilerle doludur bu memleket. Atalar m KIZ

57

dan bazlar svariymi ama Nantucket Adas ndan birile


riyle pek sk f k olmular, anlayacanz ... "

Doktor " Demek stedii m " dedi, " kann zn rengi

ok ak krmz . "

" Ya , " dedim, " mesele renk deil rengin tonu yani . "

Derken doktor gsme iddetli b i r yumru k att.

Bunu

yaparken

bana

Napolyon'u

mu

yoksa

Lord

Nelson 'n savalarn m hatrlatt, bilmiyorum. Sonra ask


bir suratla vcudu muzu n ou " itis" ekiyle biten bir dizi

derdinden bahsetti. Ben d e ona borcuma mahsuben hemen

on be dolar iided i m .

" B i ri, bir ba kas, herhangi b i r i ya d a hepsi lmcl

mdr bunlar n ? " d i ye sordum. Meselenin benim hak

knda olmas neden iyle azck ilgi gstermem gerekir diye

d n yordum.

Keyifle " Hepsi de yledir" dedi. " Ama ilerlemeleri

durduru labilir. y i bir bakm, s rekli ve d zgn bir teda

viyle seksen be ya da doksan yana kadar yaayabilirsin z . "


.

Doktorun faturasm dnmeye balad m . B u konu

daki beyamm " E minim, seksen be yeter bana " oldu. Ala

cana mahsuben on dolar daha verd i m .

Tazelenmi bir enerj iyle " Yap lacak i l k i " d e d i , " bir

sre i i n tam bir stirahate kavuacanz ve si nirlerinizin

d zelecei bir ifahane bulmak. Sizinle birl i kte gelerek


u ygun bir yer seecei m . "

Bylece heni Catskills'deki b i r t marhaneye gtrd.

plak bir dan tepesinde, devan l gitmeyen mdavimle

rin devam ettii b i r yerd i . Talar, kayalar, kar ynlar ve


seyrek am l k l a r d nda b i r ey yoktu evrede. Nbeti

olan gen doktor ok ho b i r iy d i. Kol u m u hile sk madan


bana yattrc bir ila verd i . le y en ee saat i y d i ve bizi

de yemee katl maya davet ettil er. Y eek odas ndaki

kk masalarn evresinde yirmi kadar hasta vard . Nbet

i gen doktor masamza gelip " Konuklar .n kendi leri

ni hasta olarak deil de sadece dinlenmekte o la n han m lar


( l ' l l I \i l( )

58

ve beyler olarak kabul etmeleri adet olmutur" dedi. " Ufak


tefek hastalklar olsa da bunlar asla dile getirilmez . "
Doktorum yksek sesle b i r garsona seslenerek yemek

iin bana fosfogliserit!i orba, kpek e kmei, maden

suyuyla yaplm gzleme ile kargabken ay get i rmesi ni

syledi. Derken am aalarnn arasn da ani bir frtna


km gibi b i r ses ykseld i . Bu ses odadaki btn konuk
lar yksek tonda fslday arak " N ev raste ni ! " demesi

yzndendi; sadece biri nin, koca burunlu bir adamn ak


a " Kroni k alkol izm " dediini duydum. Onunla yeniden

karlamay umuyoru m . Grevli dokto r dnp u zaklat.

Yemekten bir saat kadar sonra doktor bizi evden krk

be, elli metre u zaktaki atlyeye gtrd. Konuklar orada


nbeti doktorun yardmcs ve onun yardmcs, ancak

ayaklaryl a mavi kazan grebildiim bir adam yneti

minde alyordu. Adam o kadar u zundu ki suratn n olup

olmadndan bile emin deilim ama herhangi bir ambalaj

irketinin bu adamn ellerine bay laca ndan eminim.

Nbeti doktor " te, " dedi, " konuklarmz kendile

rini fiziksel etkinliklere vererek gemiteki manevi huzur

suzluklarndan arn yor, bu da tam bir stirahat aslnda."

Torna tezgahlar, marangoz malzemesi, mleki alet

leri, el krkl ar, dokuma kasnaklar, ayak deirmenleri,

byk davul lar,

karakalem

portre bytme aralar,

demircilik malzemeleri, yani birinci sn f bir ifahanenin

bol para deyen d ivane konu klarn ilgilend irebi lecek her
ey vard .

N beti dokto r " amurdan kurabiyeler yapan han

mefendi," d iye fsldad, " A k Neden A ktr? roman nn

yazar Lula L u l i ngton ' n ta kend isi. Bu almay cra

ettikten sonra zihnini dinlendirmekten baka bir ey deil


burada yapt . "

K itab grmtm. "Bunun yerine neden baka bir

roman yazmyor ? " diye sordum.

G rdnz gibi, zan nettikleri kadar keileri kar

m dei ldim.

1\ 1 I

59

Nbeti doktor " Huniye su boaltan beyefend i de, "

diye devam etti, "Wall Street'te borsay toparlayaym der


ken dalveren bir simsar. "

Ceketimin nn i l i kledim.

Gsterdii d ier kiiler Nuh 'u n gem isiyle oynayan

mimarlar, Darwin'in " Evrim Teori s i " n i okuyan bakanlar,

<:thap oyan avukatlar, mavi kazakl yardmc yard mcsyla

Ibsen sohbeti yapan yorgun sosyetik hanm lar, yere yatp


uyuyakalm nevrozlu bir milyoner ve odann drt duva

rna krmz bir tren izen pek nl bir ressamd.

Nbeti doktor bana " Epeyce gl grnyorsu

nuz" dedi. " S a n n n s i. n i i n en uygu n zihinsel stirahat

da n yamac n a doru k k kayalar frlatp geri getirmek

olacaktr. "

Doktor yetitiinde yz metre kadar uzaklamtm.

" M esele n e ? " d i ye sordu.

Ben de " Mesele, " dedim, "el altnda msait uak

b u l u n mamas. Dolaysyla ben de keyifle, acilen u patika

dan koarak gidip en yakndaki stasyondan ilk yk treni


ne binecek ve ehre dneceim. "

" Eh, yani , " dedi doktor, " belki de haklsn z. B u ras

size gre bir yer gibi deil san ki. Ama i htiyacn z olan ey

istirahat, kes i n bir stirahat ve bol idman . "

O gece ehi rde b i r otele gidip otel katibine dedim ki:

" htiyacm olan ey kesin bir stirahat ve bol idman. Bana

yksek, katlanr yataklar olan bir oda verip od a hi zmeti


lerini de ben sti rahat h a l i ndey ken yata kapat p amalar

iin vardiya halinde altrr m s n z ? "

Otel katibi trnandaki toz zerreciini ovalarken

lobide oturmakta olan beyaz apkal, iri yar adama bakt.

O adam da gelip nazik bir ekilde bat girii ndeki all

grp grmediimi sordu. Grmemi o ldu u m iin beni

allkla buluturup tepemden aa bakt.

" O radan ktn sanmt m " dedi an . kaha deildi,

" oysa dzgn birine benziyorsun. B i r d o k tora grnsen


iyi olur, ol u m . "

' r 'I 1\ '

60

B i r hafta sonra d oktoru m yine nceden yattrc

vermeye gerek grmeden kan basncm lt. A rt k eskisi

kadar benzemiyordu Napol yon'a. stel i k orapl ar da hi

houn_a gitmeyen ten rengindeydi.

" ihtiyacn z o lan ey " diye kararn aklad, "deniz

havas ve refakati . "

" Acaba b i r den i z k z . . . " diye baladm a m a h e r zaman

k i p rofesyonel tavrna brnvermiti.

" Kendim, bizzat," dedi, " s i zi Long I sland kylarnda

ki Otel B onair'e gtrecek, derlenip toparlanmanz sala

yacam. Sakin, rahat, tez vakitte dzelmenizi salayacak


bir oteld i r . "

Otel B o n a i r ' i n kydan uzak b i r adada d o k u z yz

odal, pek moda b i r yer olduu ortaya kt. Akam yeme


i iin gerekli kla girmemi olan lar yan taraftaki yemek
odasna a l n yo r ve on lara sadece tabldot ile deniz kaplum

baas n n yannda ampanya i k ram ed i l i y ordu. Krfez


zengin yat sahiplerinin urak yeriydi. Gittii miz gn

Corsair orada demi rl i yordu. Bay M organ' n gvertede

durmu peynirli sandvi yiyerek zlem ii nde oteli seyret

tiini grd m . Y i ne de aslnda pahal denemezdi. Ki mse

hibir ey in fiyatn karlayamyordu ki zaten. Gitmeye

kal krsanz val izleri nizi brakp gece vakti bir kayk a

rarak gizl ice ana karaya tyyordunuz.

O rada bir gn kaldktan sonra otel katibi nin masasn

dan b i r tomar antetl i telgraf kad alp btn arkadala


rma ka paras stemek zere telgraf ektim. Doktorum

la golf sahasnda bir el kriket oynadktan sonra ayrda

uyuya kald k .

ehre dndmzde a k l n a a n s z n bir fi k i r geliver

di. " Bu arada, " diye sordu, " nasl h issediyorsunuz kendi

nizi ? "

"Son derece rahatlad m " diye yan tladm.

Danmanmz olan doktor farklyd artk. O n a deme

yaplmas gerektii konusunda kendinden emin d eildi ve


bu tereddd tedavisinin pek m kemmel m i yoksa pek
1\ i Z

6/

i h malci mi olduu hakknda endieye dnyordu nsan .

Ondan fena halde holand m. Beni derhal baz koord inas


yon tetki klerine balatt.

" Ban zn arkasnda bir ar var m ? " diye sordu.

O l madn syledim ona.

"Gzlerinizi kapatn," diye buyu rdu, "ayaklarnz

bititirin ve mmkn olduu kadar geriye doru zplayn. "

Gz kapal olarak geriye zplamakta her zaman iyiy

d i m zaten, bu yzden taat ettim ona. B am bir metre


kadar uzaktaki ak kalm banyo kapsn n kesine arp

t. Doktor ok zl mt. Kapnn ak kald m gzden


kard iin. Kapy kapatt.

" imdi sa e l i n i z i n aret parmayla burnu n uza

dokunun" ded i .

" Nerede ? " diye sordum.


" Yznzd e " dedi o da.

" Yani sa aret parmam . . . " diye aklad m .

" Ah , zr d ilerim " d e d i o d a . Banyo kapsn tekrar

at, ben de parmam s kt yerden kardm. M u l1te


em bir burun becerisi sergilememin ardndan dedim k i :

" Belirtiler konusunda s i z i hayal krklna uratmak ste

mem, doktor; ba m n arkasnda bir ar var gerekten. "

Beli rtilere bo verip e n modern, e n otomatik, en been ilen

cinsten haval bir kulak borusuyla kalb i m i d i kkatle ncele


di. Kendimi bir trk gibi h issetti m.

" imdi," dedi, " be dakika kadar u odan n iinde at

gibi drt nala kou n . "

Madison Square Garden 'dan atlm diskalifiye bir

Percheron atn taklit edeb i l mek iin elimden geleni yap


tm. Derken hi sektirmeden gsm tekrar d i n led i .

" Bi z i m ailede ruam hastal yoktur, Doktor" dedim.

Danman d oktor iaret parman burnumun on san

tim kadar nnde tutarak " Parmama bak n ! " buyurdu.

" Acaba . . . " diye balad m ama muayeneyi tam hzla

srdrd.

" imdi krfez i n kar yakas na bak n. Parmama.


ll

1 1 1 N 1\ \

62

Kar yakaya. Parma ma. Parmama. Kar yakaya. Par

ma ma. Kaq yakaya. " Bu dakika kadar srd.

B u n u n beynin almasyla ilgili bir test olduunu

aklad. B ana kolay gibi gelmiti. Doktorun parmayla

krfezin kar yakasn bir kere bile kartrmamtm.

Bunu baka trl ifade ederek "Tasas z, gevek, h atta yan

yatm gibi hissedip, tabir caizse inizde kk bir krfez


ta rcas na ufka doru bir nazar atn " ve "imdi de dne
rek, ya da d i k katinizi baka yne evi rerek diyelim, alaka
nz havaya kalkm olan parmama teksif edin" deseydi

eminim, hatta iddia ederim ki Henry Jamcs bile bu snav

geebilird i .

B a n a omu rga erilii olan byk amcam ya da imi

bilekleri olan kuzenim olup olmadn sorduktan sonra iki

doktor banyoya ekilip konsltasyon yapmak zere gmme


banyonun kenarna oturdular. Ben de bir cima yerken nce

parmama sonra da krfezine kar yakasna baktm.

Doktorlar dar ktklarnda endieli grnyorlar

d . Dahas, mezar tama bakp " ltfen iek gnderme

y i n " der gibiydiler. Neleri yemeyecei mi beli rten bir per

hiz listesi yazd lar. Y cnilcbilccck her eyi y i yebi lcccktim,


salyangoz hari. Ben de zaten stme kp beni srma
d ka salyangoz yemem.

Doktorlar "Bu perhize harfi harfine uymalsn z "

dediler.

" Azck bile ucunu karrsam, n 'olay m " diye yant

ladm ben de.


" ki nci nemli ey de, "diye devam ettiler, " temiz

hava al mak ve idman yapmak. te size byk yarar

doku nacak bir reete."

Sonra hepimiz iin koyma vakti geldi. Onlar apkala-

rn kafalarna koydular, ben de yola koyuldum.


B i r eczacya gidip reeteyi gsterdi m ona.

" Otuz graml k iesi 2,87 dolar eder" dedi.

" Bana ambalaj ipinizdcn bir para verir misiniz ? "

dedim.

K I Z

63

Reetenin ortasna b i r delik atm, ipi iinden geir

d i m, boyn u ma balayp ieri tktrdm. Hepimizin kk


batl nanlar vardr; ben i m k i de muskalardan yanadr.

Elbette hibir eyim yoktu ama ok hastaydm. al

amyor, uyuyamyor, yiyemiyor, hatta oyun bile oy naya

myordum. Ancak drt gn tra olmayp d ar karsam

azck olsun ilgi grebil iyordum. O zaman bile birileri

kp " Vay, ihtiyar, ahn gitmi vahn kalm. Ormandan

m geliyorsun byl e ? " diyordu, o kadar.

Derken, b i rdenbire temiz hava almam ve idman yap

mam gerektiini hatrlad m . B u nedenle kalkp Gney' e,

J o h n ' u n yanna gitti m. John, elinde kk b i r kitap,

kasmpatlaryla dolu bir ardakta duran vai zin yzlerce


kiinin n nd e verdi i h k m le u .ak akrabamz ilan edil

mi b i ridir. J oh n ' u n Pinev i l le'den o n bq k ilometre kadar

uzakta bir kr evi var. Blue Ridge Dalarnn stnde,

epeyce yksekte, kargaadan uzak bir yerdedir. John mika

gibidir yani altndan da deerli ve parlak b i ridir.

Beni Pineville'de karlad ve evine gitmek zere bir

l ikte tramvaya bindik. Evi yzlerce dala evrili bir tepe

de, komusu bile o lmayan bir kulbeydi. J o h n ' u n ailesiyle

A maryllis 1 2 karlayp selamlad bizi. Amaryllis bana biraz


endieli bakyordu.

Tavann biri tepeden aa zplayarak inip evle ara

mzda durdu. Valizimi yere frlatp aceleyle pqine d

tm. E l l i -altm metre kadar kotuktan sonra gzden


kaybolduunu grnce ayra oturup keder i in d e ala
maya baladm.

" Artk tavan yakalayamy oru m " d i y e h krd m .


" Bu dnyada h i b i r e yaramaz o l d u m . lsem d a h a i y i . "

Amaryllis'in " A h , ne oluyor, ne oluyor, Joh n ? " dedi

i n i duydu m .

J o h n h e r zamanki s a k i n h a l i y l e " S i n i rleri azck

bozuk " dedi. " zlme tavan avcs, hayd i kalk da kura12 Amaryllis: Soanl bir bitki. Y eritii yiireyl' giiT l'rgis ;_,1111ba,
gzel hatun iei, oban iei, oban kz gili dl'ik .d l.rl. .lr -..
ll l l E N l\ 1

64

biyeler sou madan eve gir bakalm. " Alacakaranlk bas

m, dalar Bayan M u rfree' n i n 11 tarif ettii biimde asil bir

grnme brnmt.

A kam yemeinden hemen sonra, res mi tat i ller dahil

olmak zere, bir-iki yl uyuyabi leceime inandm beyan


ettim. Bylece iinde arka avlu kadar geni bir yatak bulu

nan, bir iek bahesi kadar byk, serin b i r oda gsterd i

ler bana. H e m e n ardndan da e v a h a l i s i odalarna e k i l d i ve

ortala sessizlik kt.

Yllardan beri byle bir sessi zlik duymamt m . Mut

lak bir sessizlikti. D i rseimin stnde doru lup dinledim.

U y ku ! B i r yldzn gz k rpn ya da si vri ulu bir otun

uzad n duysam uyuyacakmm gibi geliyordu. Bir ara


tek di rekl i bir yelkenlinin esintiyi yakalamak iin dmen
k rarak seyrettiini duyar gibi oldum ama muhtemelen

haldan bir i p l i k kopmutur diye dndm. Yine de

kulak kabarttm.

B i rden uyku saatin i karm bir ku pencerenin qii

ne konup h i kukusuz kend i s i n i n ninni farz ettii ve

d i l imize se genellikle " c i k ! " olarak evrilen sesleri kard.


Yerimden frladm.

John odamn stndeki odas ndan "Hey! N 'oluyor

orad a ? " diye seslendi.

" Ha, yok bir ey " diye yantlad m . " Sadece kafam

tavana arptm kazara . "

Ertesi sabah verandaya kp dalara bakt m . Gr

nrde krk yedi tane da vard. rpererek eri, evin geni

oturma odasna gird i m , raftan " Pancoast'un 1 Aile Hekim


lii " kitabn ekip okumaya balad m . John ieri girdi,

kitab elimden alarak beni dar kard. John'un, oralarda

13 Mary Noai!les Murfree ( 1 850 1 922): A B D ' n i n Tennessee eyaletinde


vaan ve yaptlarn 1 885 ylna kadar Charles Egbert Craddock takma
ad yla yaym lam olan romanc ve iiykc. O ' H enry onun in the Tennessee
Mountains (Tenessec Dal.m nda) adl iiyk kitabna gnderme yapyor-.n.
14 Henry Khunrath l'ancoast ( 1 875 - 1 939): Philadclphia'l bir radyoloji
prnfesiir. Kefettii bir cins akcier tmiir onun adyla anlr -.n.
-

K 1 /.

65

adet olduu zere, a h rlar, katrlar, ky ller, dii k r k


t rmklarl a donatl m y z yirmi hektarl k bir iftlii var.

ocukluumda byle eyleri sk grm olduum iin

yreim szlamaya balad .

Derke n J o h n y o n c a laf edince h e m e n neelendim.

" Ya, evet, " dedim, " hani b i r k z vard, kilise korosunda
myd, dur bakaym ... "

" B i li yorsun, yeil olur" dedi John. " Yu muac ktr,

bahardan sonra srersi n tarlay, kaldr rsn. "

" Bi l i y o ru m " dedi. " Sonra d a o t biter oralarda. "

" Doru " dedi John. " iftilik hakknda b i r eyler

biliyorsun aslnda. "

Ben de " Baz iftiler hakknda baz eyler b i l i rim "

dedim. " Bence esasl bir trpan gnn birinde hepsinin


hakkndan gelecek."

Eve dn yolunda karmza ok gzel, esrarengiz

bir yarat k kt. E l i mde olmayarak bylenmi halde gz

leri mi ona d i k ip kalakald m . John ise sigarasn ierek

sab rla bekledi. Modern bir iftidi r John. On dakika

sonra " Btn gn orada durup u tavuu mu seyredecek


s i n ? Kahvalt hazr olmak zered i r " ded i .
" Ben de "Tavuk m u ? " dedim.

" Ayrntlar merak edi yorsan, beyaz bir Orpington

tavuu . "

Son derece byk b i r ilgiyle " Beyaz b i r Orpi ngton

tavuu m u ? " diye tekrarlad m . Kmes sakini bu ku zari f

b i r soylu lukla yava yava uzakla rken ben de Fareli


Kyn Kavalcsn izleyen bir ocuk gibi pqine tak l d m .

Bu yryme John tarafndan be d a k i k a d a h a i z i n

verildi ve sonra b e n i k o l u m d a n yakalayp kahvaltya

srkledi.

Orada bir hafta kaldktan sonra p a n i e kapl maya

balad m . G ayet gzel yiyordum, gayet i y i uyu y o rd u m ,

hayattan zevk almaya balam t m. B e i g i b i um utsuz


bir vakada durum byle olmamal y d . Bu y li .den evden
kap tramvay d u rana ulatm, Pievil lc'e giden ilk tram' l

1 1 1 ' 1( \

vaya binerek ehi rdeki en i y i d oktorlardan birini grmeye

gitti m. O zamana kadar tbbi tedaviye m uhta olduumda


ne yaplacan iyice renmitim. apkam bir sandalye

n i n arkasna asp aklmdakileri h z lca syledim:

" Doktor, bende kalp s i rozu, damar sertl ii, nevraste

ni, sinir i ltihab, akut hazmszlk var ve nekahat dnemin

dey i m . Sk b i r perhiz yapmam laz m . te yandan geceleri

lk, sabahlar se souk banyo almaly m . Neli ol maya

al acak, z i h n i m i ho eylere megul edeceim. Ila konu

sunda se gnde kez, tercihen yemeklerden sonra fosfor


hap almay, kantaron, k n akna, kakule karm n dan olu

an urubumu imeyi dnyorum. Her g n bu kar m

dan bir ay ka alarak iine kargab ken urubundan

i l kinde bir damla koyacak, gerekli d oza ulaana kadar her

gn bir damla daha ekleyeceim. B u damlay d a eczaneden

ehemmiyetsiz bir fiyata temin edilebi lecek damlal k ile


leceim. y i gnler dile r i m . "

apkam alp ktm. Kapy kapattktan sonra bir ey

sylemeyi unuttuum geldi aklma. Kapy yeniden atm.

Doktor oturduu yerden kmldamamt ama beni tekrar


kaqsnda grnce hafife asabi bir ekilde dorulur gibi oldu.

" Sylemeyi unuttu m " dedim. " Kesin bir stirahate

ekileceim ve idman yapaca m . "

B u muayeneden sonra kendimi o k daha i y i h issetti m.

U mutsuz bir hasta olduumu beynimde yeniden canlan

d rmak beni ylesine honut etmiti ki o suratsz halime

geri dndm. Nevrastenili biri iin iyiletiini, nee dolu


olduunu h issetmek kadar dehet verici bir ey yoktur.
John

bana b y k

bir zenle

bakyordu.

Beyaz

Orpi ngton tavuu na d u yduun gl alakadan sonra dik

katimi baka ynlere evirmek iin byk abalar gster

d ii gibi geceleri kmesini k i l i tlemeyi asla i h mal etmed i.

Can landrc da havas, besleyici y iyecekler, tepeler ara

snda yaptm g n l k yryler hastalm ylesine


a.altt k i iyiden iyiye meyus, perian bir hal aldm. Yakn

lardaki dalarda yaayan bir ky doktoru olduunu duy" 1 /

67

mutu m. Onu grmeye gidip tm hikayeyi anlattm ken


disine. K r sakall, berrak mavi gzleri yumuk yumuk,
elde d i kilmi boz renk l i pantolon giyen b i r adamd .

Zaman kaybetmemek iin h astalm tehis ettim, sa

elimin iaret parmayla burnuma dokundum, aya m

zplatmak iin dizimin altna vurdum, gsm muayene


ettim, d i l i m i kardm ve ona Pineville'deki me,ar y e rleri
n i n fiyat n sord u m .

Piposunu y a k p d a k i k a k a d a r suratma bakt. Sonra

" B irader, " dedi, "sen bay;1 kiit du rumdasn. Toparlan

mak iin ansn var ;1m;1 epeyce ,a y f bir ans olabi l i r bu . "

H evesle " N e ola b i l i r ? " d i v e sord um. " Arsenikle altn

karm, fosfor, id man, kargabken, hidroterapi banyosu,

stirahat, heyecan, kodein, koku lu amonyak ruhu ... Hep


sini denedim. Tp dnyasnda bana i la olabilecek bir ey

kald m ? "

Doktor " B u dalarn bir yerinde b i r bitki yetii r "

d e d i . " Seni i y i letirebil ecek iekli b i r bitkidir, hastalna


iyi gelecek tek ey de budur. Dnyann k u ru luundan beri

var olan eski bir bitkidir a ma giderek daha az kyor ve


zor bulun u yor. Seninle onu aramaya kmalyz. Halen

doktorluk yapmyoru m, y l la rd r b raktm o ii ama senin

vakanla i lgileneceim. Her gn leden sonra bu raya gele

cek, o bitkiyi bulana kadar bana yard m edeceksin. ehir


deki doktorlar b i l imsel yenilikler hakknda ok ey bilebi

l i r ama doann d aarcnda bulu nd urduu tedavi arele

ri konusunda fazla bilgi leri yoktu r . "

B ylece i htiyar doktorla b e n her gn B l u e Ridge'in

dalarnda ve yaylalarnda her derde deva bitkinin peine

dtk. B i rlikte dimdik, gz yapraklaryla kayganlam

yle tepelere trmanyord u k ki bizi dmekten ku rtaracak


elimizin u l at her fid ana y a da dala yapmak zorunda
kalyord u k . Gsmze kadar ereltiotla r y h defnclerin

aras n a gmlm halde bata ka yrr, kilometreler


boyu nca dere yataklarn i z lerken, am kmel eri n i n ara

s ndan geerken yolumuzu Kzlderi l i l er g i b i buluyor, yol


( l ' 1 1 1: N R \ '

68

kenar, tepe yamac, n e h i r kys, da etei demeden muci

zevi bitkiyi araym z srdryord u k .

Ihtiyar doktorun dedii g i b i p e i n e dtmz bitki

i y ice azalm, zor bulunur hale gel m i olmalyd. Ama

araymz h z kesmed i . M ucize bitki pei nde gn be gn


vadilerin d i b i ne indik, ykseklere trmandk, dzlkleri

arnladk. Dal adam asla yorulmu gibi grn myo rdu.

Bense gene l l i k le eve yle yorgun dnyord u m ki kend i m i


yataa atp uyu maktan baka hibir e y yapamyordum.
Bu ii b i r ay kadar srdrdk.

B i r akam i htiyar d oktorla on-on be kilometre kadar

taban teptikten sonra eve d ndmde Amary l l i s ile bir


l ikte yolun kysndaki aalarn altnda kk bir yr

ye ktk. Gece l i k stirahatleri iin srtlarna soylu mor

giysilerini gei rmekte olan dalar seyrettik.

"Tekrar iyilemene sevi nd i m " dedi. "Bura y a ilk geld i

inde korkutmutun beni. Gerekten hasta olduunu

dnmtm. "

"Tekrar i yi lemek m i ? " diye adeta ciyakladm. " Yaa

ma ansmn sadece binde bir olduunu b i liyor musu n ? "

A maryllis aknlkla bana bakt. " N i yeymi o ? " dedi,

"bizim tarlay sren katrlar kadar glsn, her gece on

ya da o n i k i saat uyuyorsun, nne ne konursa silip sp


ryorsun . Daha ne stersi n ? "

" Sana u kadarn syleyey im ki," dedim ben de, "ara

dmz u sihirl i -nk gerekten sihi rliymi- bitkiyi bula


mazsak beni hibir ey kurtaramaz. Doktor yle dedi bana. "
" Ne doktoru ? "

" Doktor Tatum, B lack O a k Dana giderken yar

yola geldiinde orda yaayan doktor. Tanr m s n ?"

" Konu maya baladmdan beri tan rm onu. Her

gn ona m gidiyorsun, gcne ve saln a kavumana

yardm eden yrylere, trmanlara o mu gtryor

sen i ? Allah raz olsun ihtiyar doktordan."

Tam da o s rada doktorun ta kendisi khne arabas n n

iinde yoldan aa gel meye balad . E l sallayp seslenerek


1\ 1 z

69

ertesi gn her zamanki saatte msait olaca m syledim .

A t d u rd urarak Amaryllis'i yanna ard . Onlar be daki

ka kadar konutular, ben de bekledim. Sonra i htiyar dok


tor arabas n srp gitti.
Eve girdiimizd e Amary l lis bir ansiklopedi karp
iinde b i r ey aramaya balad . " Doktor bana dedi ki, "

diye ak l ad, " artk ona hasta olarak gitmene gerek kalma
m ama seni bir dost olarak grmekten her zaman mem
nun olurmu. Ayrca admn ne anlama geldiini ansiklo

pediden renip sana sylememi stedi. An lalan bir tr

iekli bitki ama ayn zamanda Teokritos 1 ; ile Virj il ' i n 1 1'
kahraman kyl kznn a d y m . Sence doktor ne demek
sted i ? "

" N e demek sted iini bil i yoru m " ded i m . "Artk anla

dm."

O musibet Nevrasteni H a n m n bysne kap l m

biraderine bir mesaj yollamt.

Bu reete ok sabetliydi. eh i r du varlar arasndaki

doktorlar baz tedavi yntemlerine fena halde kafay tak


m lard, hem de kr kr ne.

Dolaysyla idman yapmak isteyenlere B lack Oak

Dal arnda oturan m kemmel Doktor Tatu m tavsiye edi

l i r; amlklarn aras ndaki Metodist toplant yerinden saa


sapan yola girin, bulursunuz.

Kes i n stirahat ve bol idman!

A m aryllis ile birlikte glgeli kte otu rup altnc h issi ni

devreye sokarak Teokritos' u n gece olu nca altn bal mor

dalarn u y ku y a ekiliini an latan, szcklerini bil medii

miz o pastoral iirini okumaktan baka ne tedavi edebilir

k i nsan ?

1 5 Teokritos: M 3. yzylda yaad sanlan d n \'.n i l k kr (p.swral)


airi. Bafa Gl kysndaki Bcpar.k (Ltos) l l.l.r' iilsz
efsanesi " oban Endynion ve Tanra Selene" iiyksii oudur -. n .
1 6 Virgil (Publius Vergilius Marn) ( M 70- 1 9): E s k i Romal .ir, dnyan n
en nl destan iirlerinden biri Aeneas' yazar - . .
0 ' 1 1 1: N R \

70

YEIL KAPI
Akam yemeini yemisi niz, p u ronuzu tellendirmek

iin on dakikalna B roadway'den aa yrrken bir tra

jedi mi yoksa tumturakl bir vodvil mi seyretmeli diye

dnyorsu nuz. Anszn kolun uza b i r el yapyor.

Dnp baknca Rus krkne brnm, mcevherler tak

m gzel b i r kad n n korku dolu gzleriyle karlayor

sunuz. Kadn elinize scak bir tereyal rek tututurur


ken kk b i r makasn ldamasyla paltonuzun ikinci

dmesini kesip koparyor, bastra bast ra syledii tek


szck kyor azndan: " paralelkenar ! " ve omzunun

stnden arkaya korku iinde bakarak i l k kavaktan hzla


aprazdaki sokaa dalyor.

Tam bir macera olurdu bylesi. Kabul eder miydini z ?

Siz etmezdiniz. Utan iinde kpkrmz kesilir, rei sk

lm pklm bir tavrla yere atp B roadway'e doru yolunuza


devam ederken zayf bir ihtimal de olsa dmenizi bulmay
umardnz. indeki saf macera ruhu hala lmemi olan bir

ka talihliden biri deilseniz aynen yle yapardnz.

Gerek maceraperestler asla kolay bulun maz. Kayda

gemi olanlar ounlukla yeni kefedilmi yntemlerle


alan i adamlardr. Gz d i ktikleri altn post, kutsal

kase, han mefendilerin aklar, hazineler, ta ve hret gibi


eylerin peine taklrlar. Gerek bir maceraperest mehul

kaderiyle yzlemek zere hibir hedef belirlemeden,

hesaps zca hareket eder. E n iyi rneklerden biri de evine

dnmeye karar veren Kaybolan Ou l 'd u . 1 7

Cretl i ve gsterili yar maceraperestler s e sk s k

grlmtr. Hallardan tutun Palisades ' e 1 8 kadar tarih-

17 Kaybolan Oul: ( ncil, Luka 1 5: 1 l -23) llabasnn m i rasn o lmeden


almak isteyip baar.1mayan oul evinden aynldkt<lll sonra a kalnca
babasn n yanna diiner, baba se onu hi k namadan karlar -.n.
18 f'alisades: A l3D'nin New York eyaletinde H udson nchri n i n bat kysnda
kuzeye, New Jersey'e doru uzanan doal, kayalk oluum. l 606'da nehre
KIZ

71

sel, kurgusal ve tarihsel ku rgusal sanatlar zenginlctirmi

lerdir. Lakin her birinin kazanacak dlleri, ulaacak

hedefleri, bilenecek baltalar, koulacak yarlar, ekilecek

kl lar, taa kaznacak isimleri, atlacak zafer naralar

vard, yani gerek maceralar pei nde deillerdi.

Byk ehirlerde birli kte gezen Romant i z m ve M ace

ra ikizleri krtrmak iin dilerine gre nsan peindedir.

B i z sokakta dola rken onlar gizl ice giizetler, bin bir kla

girerek meydan okurlar bie. A n s .n, nedenini bilmeksi


zin, kiisel portreler galeri ize aiti gibi gelen bir ehre

yi giirebilek <,i bir \' i t rine baka n .; ahur bir geitte


ki kepenkleri kapal, bu evden gelen strap dolu bir lk

duy.m .; taksi ofr her zamanki kaldrm yerine garip

bir kap iinne brakr bizi, o da gln seyerek alr,

ieri arr; ans kutusundan yazl bir kat der ayak


larn z n dibine; aceleyle ilerleyen kalabalktaki yabanc

larla nefret, sevgi, korku dolu anlk baklarl a gz gze

geliriz; b i rden yamur saanak halini alr; belki ensiye


niz bizi dolunayn kz kardeiyle Yldz Sisteminin kuze
ninden koruyacaktr; her kede mendiller der, el aret

leri yaplr, baklar kuatlr ve m acerann o yitik, yalnz,

esrik, esrarengiz, vahin, deiken ipular parmaklarm


z n arasndan kaymtr te. O y s a aram zdan ancak birka
bunlar tutup kovalanaya steklidir.

Dzen bizi baston yutmu gibi kaskat yetiti rnitir.

Yolumuza devam ederiz ve gnn b i ri nde, can skc bir

hayatn sonuna geldiimizde, romant izm diye yaadm


z n b i r y a da iki evlilik, kilitli ekmecede saklanan gelin

bu keti, buharl bir radyatrle mr boyu sren kan dava

sndan i baret, son derece ruhsuz bir ey olduu kafamza

dank eder.

Rudolf Stei ner gerek bir maceraperestti. Beklenne

dik, hatta korkun eyler arayyla yatak odas n terk

etnedii geceler ok enderd i . Hayattaki en il gin eyin


.d n ,eren Henry H udson'n 1-1./f Moo11 .d l ckn le eneyi kqfctnesi
sayesinde kamuoyunun ilgisi ekildi, l 900'de dug.l p.rk i l. ed ildi -..
( l ' l l 1. 0; 1( \

72

hemen i l k ke banda karsna kabilecei nden emn

gibiydi.

Kaderi ni kurcalamak arzusu kimi zaman onu tuhaf

yollara srklemiti; i k i defa tren gar nda gecelemiti, st

ste dzenbaz, k u rnaz kat larn tuzana dmt,


bir keresinde pohpohlanmann cazibesine aldanmay saa

tiyle ve parasyla demiti. Yine de eksilmeyen bir arzuyla


macera rn n elenceli yolu ndaki her frsata atlyordu.

Rudolf bir gece eh rin eski mahallelerinden birini

boylu boyu nca kesen caddede do layord u . Kaldrmlar

doldu ran kalabalk iinde iki tr nsan vard : evlerine git


mek ii n kotu ranlarla bi nlerce mumun kand rc

altnda yemek iin evlerinden vazgeen tez canl ahali.

Gen maceraperestin ho bir grnm vard; sakin

ce, evreye di kkat ederek hareket ediyordu. Gndzleri

piyano maazasnda satclk yapyordu. Kravatn ineyle

deil de topaz bir halkayla tutturmutu ve bir zamanlar bir

dergi editrne Bayan Libbey ' n i n roman "Junie'nin Sev


dayla mtihan " n n 1 9 hayatn

olduunu yazmt.

en fazl a etkileyen kitap

Yrd s rada kaldrmdaki bir cam kutudan duyu

lan iddetli di takrts derhal nnde durduu lokantaya

(endieyle) d i k katini ekti; fakat bir daha baktnda yan

kapn n stnde kl harflerle yazl dii tabelas gzne

iliti. lemeli, krmz bir ceket, sar p a ntolon ve askeri bir

apka ile tuhaf bir kyafete brnm devasa bir zenci kala
balktan kabul edenlere sakin bir tavrla el ilan datyordu.
Diilerin bu ekilde reklam yapmas Rudolf iin

s radan b i r grntyd. Genel l i kl e ilan almadan geip

giderdi ama o gece Afri kal yle bir maharetle e l i n e

tututurd u k i kart, kabu l e d i p adamn u stal k arsnd a


h afife glmsedi.

B i rka metre i lerled i kten sonra i lgisizce kart i nceled i .

arp ters evirdiinde bu k e z b i r daha, i l g i y l e bakt.


19 junie's Loe Tc., /: \ ncrik.l y.z.tr Laura J c.111 L i bbcy'nin ( 1 862- 1 924)
l 886'da \'a\' ll.. \T ok ,,. .k ron. -.n.
J.- 1 z

73

Kartn bir yz botu, teki yznde se mrekkeple iki

szck, " Yeil Kap " yazlyd. Derken Rudolf'un adm

nnde yryen adam zenci nin geerken ona verdii kart

yere att. Rudolf kart ald. O kartta diinin ad, adresi ve

"takma di hazrlan r , " " kpr yaplr" gibi s radan ilem

lerle " arsz" mdahale vaatleri yer a lyordu .

M aceraperest piyano satcs sokan kesinde durup

dnd. Sonra yolun kar sna geti, bir blok yrd,

tekrar karya geti ve sokaktan yukar akan kalabala

yeniden kart. Yanndan i k inci kez geerken zenciyi fark

etmeyip uzanan kart yine ald. O n adm uzaklanca kart

inceled i . l k kart n stndeki el yazsyla " Yeil Kap "

yazlm t. Pei ndeki ya da nndeki yayalar kaldrma ,

drt kart atmt. Hepsi de bo taraflar stte olarak d

mt. Rudolf onlar evird i . Onlarda ise dii " salonu "nun
a k lamalar baslyd.

Rudolf Steiner'in samimi takipisi olduu Macera

cinleri n i n oklarna i ki nc i kez hedef olmas gencide gerek

mezdi. Oysa bu defa i ki o k yemiti, serveni de bylece

balad .

Rudolf ar a r yryerek takrdayan di kutusunun

yanndaki dev zenciye yeniden yaklat. Bu kez geerken


kart almad . Etiyopyal o tuhaf, atafatl klna karn

doal, yaban l bir soylulu kla duru yor, kimilerine kartlar

yumuak bir tavrla uzatrken k i m i leri n i n d e kart almadan

gemelerine izin veriyordu. Yarn dakikada bir vatmanla

rn ya da operaclarn yapt gibi aznda yuvarlayarak,

tiz sesle anlal maz bir ey terennm ediyordu . Bu kez

sadece elinde kart tutmakla kalm yordu; heybetli, prl

prl, kara ehresi souk bir kmsemeyle, neredeyse


aalayarak bakyor gibi geldi Rudolf'a.

Bu baklar macera dknmzn iine i ledi. Ken

disinin stekli olduu anlald iin o sessiz sulama yap


lyordu besbelli. Kartlarn stnde yazlan gi.emli sz

ckler her ne anlama gelirse gelsin kara adan o gru h u n

iinden m u hatap olarak i k i kez kcdisii semiti, i m d i


l l ' 1 1 1 N il \

de bu gi zeme bulaabil m e k iin gereken cesarete ve espriye

sahip ol madndan onu knyor gibi y d i .

Gen a d a m kalabal ktan uzaklaarak macerasn n

iinde geeceine nand b i n a y ahuck inceled i . Be


katlyd. Zemin katna kk bir loka n . Trl c miti .

O s rada kapal olan bi r i n ci kattaki d li k kan k rkye

ya da apkacya benziyord u . Giiz k rpan elektrikli harfler

le ssl i ki nci kat dii i n d i . Onun list tinde el fal na


bakanlar, terzi ler, mzisyen ler ve doktor l .r bulu nduu

nu gzlere sokmak iin abalayan talwla lar d i zi lmiti .

Onlarn stnde se kuma perdelerle pencere ilerindeki

beyaz st ieleri oralarda aile hayatn srdn ilan


edi vordu.
ncelemesini bitiren Rudolf evi k ad mlarla y ksek ta

basamaklar trmanp bi naya gird i . Hal kapl merd ivenl er

den iki kat ktktan sonra duraklad. Hol biri sada, uzak

ta tekiyse solda, yaknda duran iki gaz lambasyla hafife

aydnlanyordu. Yakndaki lambaya doru baktnda sol

gun kta yeil kapy grd . Bir an iin tereddt etti, sonra
kart datan Afrikalnn h akaret dolu kmseyiini gr r

gibi olu nca dosdoru yei l kapya giderek tklatt .

Ye il kapya vurmadan nce de gerek maceran n

s o l u k kesici anlarn yaamt. O yeil kaplamalarn arka

snda kim bilir neler vard . Kart oynayan ku marbazlar,

h ilebaz ustalklaryla tuzaklar hazrlayan hinol u h i n ser

seril er, cesarete sevda l , onun

eline dmeye merakl

g zell i k, teh li ke, lm, ak, d krkl, istihza ... Bu l


g nca cesarete herhangi biri yant verebilirdi.

eriden belli beli rsiz b i r hrt duyuldu, ard ndan da

kap usu lca ald. Karsnda ehresi bembeyaz, tir tir tit

reyen, yirmisine bile varmam b i r kz d u ruyordu. Kap

tokman brakp sallan arak b i r eliyle tutunacak yer arar

ken Rudolf onu yakalad, duvar kysndaki k anepeye

yatrd. Kapy kapatarak gaz lambasnn titreen nd a

odaya h z l a gz att. Ortal k dzenl i ydi ama korkun b i r


yoks u l l u k yks vard karsnda.
K I Z

75

K z bay l m gibi h arekets i z yatyor d u . Rudolf


heyeca n l a evresine bak n p bir f ara n d . Bu d u ru mda
ki nsanlar f n n stne yz st yatrp ... Ama hay r,

h ay r bou lanlar iindi bu. apkas n kza doru yelpaze

gibi sallad. Bu yntem baarl olmu tu nk apka n

kenar b u r n u na arpt, k z d a gzlerini at . O zaman

gen adam yrei nin portre galerisi ndeki kayp resm i

grm o l d u . Drst, g r i gzler, mar ka k a l k k ,

h o k k a b u ru n , sarma k fili zleri g i b i b u k leleriyle kestane


ren gi salar del i k an l n n m u h teem serven leri n i n tm
nn dln a l m a k iin doru kap y ald n gsteri

yord u .

K z sakin bir tavrla o n a bakarak glmsed i .

C l z bir sesle " Bayldm, dei l m i ? " di ye sordu. "Eh,

kim bayl maz ki? gn yemek yemey in de bakn ne

oluvor ! "

Rudolf ayaa frlarken " Aman Tan r m ! " diye bard .

" Ben dnene kadar bekley in . "

Yeil kapdan f rlayp merdivenlerden aa kotu.

Yirmi dakika sonra d n m, kzn amas iin aya yla

kapya vuru yord u . Eli kolu bakkaldan ve lokantadan ald

mallarla doluydu. E l indeki leri masaya serd i: E k mek,

tereya, sou k etler, pastalar, turtalar, turular, stiridye,


kzarm tavuk, bir ie st ve scak ay.

Rudolf paylarcasna " Bu bir rezalet ! " ded i. " Yemeden

yaan r m ? Bu tr iddialara kalkmamalsn z. Yemek

hazr. " Kzn masa bandaki bir iskemleye otu rmasna


yard m ederken " ay iin fi ncan var m ? " di ye sordu .

" Pencerenin yann daki rafta" d i y e cevap verdi kz.


Fincan

alp d n dnde k z n asla yanl mayan

kad n s igdsyle, gzleri parlayarak, kesekatlarndan

b i ri n i ap kard dereotuyla yap l m koca man b i r


h ya r turusunu kendinde n gem i g i b i yemeye balad
n grd. Turuyu k z n elinden glmseyerek alp
bardana st dold u rdu . " nce bunu iin" di ye b u y u rd u ,
" sonra b i raz a y ier, tavu k kanad yers i n i . . Ken d i n i z i
( . 1 1 L '.'J R )

76

ok iyi h i ssederse n i z yarn turu yiyebilirsiniz. i m d i ,

konuu n u z o l mama i z i n verirseniz akam yemei m i z i

birli kte yiyel i m . "

teki sandalyeyi de kendisi iin ekti. ay, kzn

gzleri nin ldamasn, yznn azck ren klenmesini

salamt. Ktl ktan km b i r vahi hayvan gibi ama

sevimli bir yabanlkla yemeye balad. Delikanl n n orada


olmasn, ona yard m etmes i n i doal bir eymi gibi kabul

ediyordu sanki; olan bitene deer vermedii nden deil,

yaad byk s kntn n yapayl b i r yana b rakp nsan


ca davranmasn salad ndan. Fakat b i raz gcn kazan

maya balayp keyifleni nce delikanlya ksack y ksn

an latmaya balad . K entin her gn sakz gibi i nedii


binlerce ykden biriydi. Zaten yetersiz bir cretle al

an, maaza daha ok kar etsin diye cretinde kesinti


yaplan, hastaland iin nce iini, sonra umudunu yitir

mi b i r tezgahtar kzn yksyd bu. Ve derken macera

dkn delikanl yeil kapy t k latmt.

Ama .R udol f\t bu y k I l y ada destan ya da "Junie'nin

Sevdayla I mtihan " kadar neml i gel iyordu.

" Btn bunl ara nasl katlandn ! " diye haykrd.

Kz olgun bir tavrla " Korkun bir ey d i " dedi.

" Ve ehirde a k raban y a da arkadam yok, yle m i ? "

" H i k i m se yok . "

Ksa b i r duraksamadan sonra Rudolf " Ben d e b u dn

yada yapayalnzm " dedi.

Delikanl kz hemen " Buna memnun oldu m " dedi

ini duyu nca bu yoksun halini onaylamasndan tr


honutluk duydu nedense.

Anszn gz kapaklar arlaan kzcaz derin derin i

geirdi.

" Fena halde uykum geldi , " dedi "ok da iyi hissedi

yorum kend i m i . "

Bunun zerine Rudolf ayaa kalkp apkas n ald.


.
" Iy i geceler diliy orum. Bu gece gzel bir uyku ekersen
sana iyi gelecek . "

K I Z

77

E l i ni uzatt, kz da skp " y i geceler" ded i . Ama gz

leri y alvararak, zarafetle, a k a bir soru soruyordu; deli


kanl da bu gzlere szcklerle cevap verdi.

" Ha, nasl olduunu grmek iin yarn y ine gelece

im. O kadar kolay k u rtulamazsn benden."

Derken, kapya u l atnda, kz kapsn almasnn

nedeni gelmesi nden nemsizmi gibi sordu: " Nasl oldu

da aldn kapm ?"

Del i kanl kartlar a n msayarak bir sre bakt kza,

sonra anszn kskanlkla ii szlad . Ya o kartlar kendisi

kadar maceraya dkn baka biri l eri d e aldysa ? Hemen


kzn gerei asla renmemesi gerektiine karar verdi.

ine dt byk skn t lara tuhaf bir are olarak geldi

ini renmesine asla izin vermemeliyd i .

" Pi yanolar mzn akortlarn yapan b i ri bu evde ya

yor" ded i . " O nu ararken yanllkla senin kapn alm


n . "

Yeil kap kapanmadan nce odann iinde grd

son ey k z n tebessmyd.

Merdivenlerin banda duraklayp merakla evresine

bakn d . Sonra koridorun ucuna kadar gitti, geri dnd, alt


kata nerek onu akna eviren kefine devan etti. Evde

grd tm kaplar yeile boyanmt.

Kald rma merak iinde indi. O acay ip Afri kal hala

oradayd. Rudolf elindeki iki kartla adamn karsa dikildi.


"Syler misin, bu kartla r neden verd i n bana, anlam

ne bunlar n ? " diye sordu.

Zenci geni, sevimli b i r s rtmayla patro n u n un mesle

inin mthi bir reklamn y apt.

Sokan alt tarafn gstererek " Alu, u rda, patron "

dedi. " Fekat . . . lk perdeye ge m i kald m z

;\cep ? "

Rudolf adamn gsterd ii tarafa b a k c h i r ti yatro

nun girii stnde gz alc klarla y .1 1. l olan yeni

oyunun adn grd: "Yeil Kap " .

Zenci " Bana birinci snftan b i o y u old uu sylendi,

cfeem " dedi. "Tiyatro n u n n enaceri dotton kartylan


o 11 1 " R )

7R

birli kte onlar nk i n i de datrsam bi dolar veriyo. Dotto


run b i kartn veri y i m m i size, cfeem ? "

Yaad sokan kesine geldii nde Rudolf b i r bira

ile p u ro imek iin mola verd i. Aznda purosuyla d ar

ktnda paltosunun dmelerini i l i kledi, apkasn geri

y e terek kedeki elektrik d i reine kararl bir sesle yle

dedi: " Ne olursa olsun o kz bulabilmemi salayan ey


kaderin oyunudur, emini m . "

Sonuta, koullarn d a i ret et tii gibi,

Rudolf

Stei ner'in Romanti z m i l e Macera ikizleri n i n gerek takip

isi olduu kesinlikle kabul edilmelidir.

" 1 /

79

CMLE ALEM AKRABA EDER


H rsz pencereden eri girip durdu, zamann deer

lendirdi.

Sanatna saygs olan bir hrsz deerli bir ey al madan

nce mutlaka zaman n deerlendirmeyi bilmeli.

Ev zel b i r malikaneydi. Hrsz evin ahap n kap

syla budanmam B oston sarnana baktnda ev sahi

besinin deniz kysnda bir neydanckta oturnu, kar

sndaki denizci apkas giymi sevinli adana hassas \'e


yalnz y reinden geenleri nasl da kimsenin anlayamad

n hikaye etmekte olduu ndan emindi. nc katn n


cephe pencerelerindeki a ve saatin ne kadar g e olduu

na baklrsa evin beyi gelmiti, yaknda n sndr p

yatacakt. Zira y l n ve ruhlarn E y l l ' yaanyordu; b u

mevsimde e v i n efendileri sekreterleri v e garsoniyerleri

deersiz addederek elerinin yan na dnp ev ortam yla

ahlaki faziletlerin kalc l tfuna sn nay terci h eder.

H rsz bir sigara yakt. Koru narak yakt kibritin

kenikli ellerini bir an iin aydnl att. nc trden

bir hrs:t.d bu.

nc trden hrszlar henz tescil ve kabul edilmi

deildir. Polis bizlere b i rinci ve ikinci t rden h rszlardan

sz etnitir hep. O nlar s n flandrmak kolayd r. Ayrt

etnenin kestirme yolu yakadr.

Yaka takmayan bir hrsz yakalandnda en aalk

snftan, soysuz biri olarak nitelendirilir, fena halde hain,

son derece ahlaksz olmaldr, stelik 1 878'de devriye poli


si Hennesy 'nin cebinden kelepeleri alarak tutuklanma

dan kap gitmeyi beceren o tehlikeli sulu olduundan


kuku lan l r.

ok iyi bilinen baka bir hrsz tipi de yaka takanlar

dr. Gndelik yaamda bylelerinden " Centilmen h rs z "

d i y e s z ed i l i r. Gndz gzyle bakldnda t a m b i r


beyefend idir, takn elbisesini kuan madan kahvaltya
" I /

Si

otu rmaz, son derece megul biriymi gibi goru nur ama
karanl k bastnda hrszlk denen iren iine yeniden

koyulur. An nesi Ocean Grove'un son derece h rmete


ayan, ok da zengin saki nlerinden biri olan bu adam hc

resine gtrl rken trnak trpsyle Polis Gazetesi ster.

Her zaman l kenin her eyaletinde bir kars, her bl gede

bir n ianls vardr ve gazeteler kupr arivlerinde bulu

nan, be doktorun u mutsuz vaka diye tedaviyi brakma

sndan sonra tek bir ie iip iyi leen, ilk dozdan sonra

byk rahatl k hi sseden hanlarla evl il iklerinin boy boy

fotoraflarm yaym lar.

H rs . mavi bir kazak giymiti. Ne Centil men H r

szd ne de l I c l l ' s Kitcl e n ' d a n se k i n bir aba. Polis

onu sn fland rmaya kalksayd kafas epey karabi l ird i .


H e n z o n u n mevki inin stnde ya da altnda, h e m say

gdeer h e m de alakg n l l b i r h rs z n e duymu ne


grmlerd i .

nc trden h rsz etraf kolaan etmeye balad.

Maske takmamt, elinde feneri yoktu, lastik ayakkab da


giymiyordu. Cebinde 88 kalibrelik tabanca tayor, dn
celi bir tavrla naneli sakz iniyordu.

Evin mobilyalar yazlk toz koruyucu rtlerle sarp

sarmalanmt. G mler kasalarda gvenceye alnmt.

H rsz d i kkate deer bir " vurgu n " peinde deildi. H edef
noktas evin efendis i n i n tm arlyla stne ken yal

n zl hafifletmek iin bir are arayp bulduktan sonra

derin uykuya dalm olmas gereken lo odayd . Profesyo

nel kazancn makul, adil bir lyle salayabilecei kk

bir "dokunu" yetebilirdi; ortada braklm paralar, kol

saati, mcevherli kravat inesi, yani haddini aan ya da

sn rlar zorlayan bir ey deil. Pencereyi ak grnce


ansn deerlendirmiti, o kadar.

H rs z iinde k yanan odann kapsn usu lca at.

Gaz lambas kslmt. Yatakta bir adan uyu yordu. ifon

yerin st karmakark h alde bir s r qya ile doluydu:

bir tomar banknot, bir kol saati, poker fii, paralanm


ll

1 1 1 N R \

S2

puro lar, pembe pekten b i r sa band, sabah mahmurluu


na kar almam b i r bromo-seltzer20 iesi.

H rsz yava yava ifonyere yaklat . Yataktaki adam

ansz n tiz bir homurtu karp uyand. Sa eli yastn

altna gitti ama orada kald.

H rsz sohbet eder gibi " Kal orada, hemeri m ! " dedi.

nc trden h rszlar nsana tslamazlar. Yataktaki

hemeri hrszn tabancas nn y u varlak ucuna bakarak

hareketsiz kald.

" imdi iki elini de havaya kaldr" diye buyurdu hrsz.

Hemeri n i n kk, sivri, hafife krlam kumral bir

sakal vard, hani arsz di eken diilerinki gibi. Gayet


sal am, saygdeer, tedirgin ve bezgin grnyordu. Yata
n iinde dorulup otu rarak sa elini ban n stne kal
drd.

H rsz " teki de havaya " diye buyurdu. " ki elini de

kullanyorsan solla ate edebi l i rsin. kiye kadar sayabilir

sin, deil mi? H aydi, abuk o l . "

Hemeri suratn burutu rarak " tekini kald ramyo-

rum " dedi.

" Nesi var k i onu n ? "

" Omzumda romatizma var . "

" ltihapl m ? "

" y leydi. A m a iltihap azald . "

H rsz hastal k l adama silah dorultmu olarak b i r iki

dakika ylece durdu. nce ifonyerin stndeki ganimete


ardndan hafif mahcup bir tavrla yataktaki adama bakt.

Derken o d a suratn buruturdu.

Adam hrnlaarak " Orada d urup su rat asmasana"

diye terslendi. " Soymaya geldiysen niye soymuyorsun ?


Ortalkta b i r s r ey var . "

H rsz srtarak " Affeders i n " dedi, " ama beni de arp

t o . Romatizma ile ben eski dost oluruz, bu da senin lehi-

Rromo-seltzer: 1 975'cc bileiminde zehirli bromr bulunduu iin


piyas.dan k.ldrlana kadar A B D'dc hazmszlk, mide ikinl ii, vb.
nedenlerle kullanlan ila -.n.

20

KIZ

83

ne b i r d u rum. Sol kolumu kaptrdm ona. Ben hari, kim

olsa z mbalard seni, sol peneni kaldrmadn diye. "

H emeri " N e zamandr ekiyorsu n ? " diye sordu.

" Drt y l . Ama galiba geecei yok. Bir kere yakalan

dn m, hayatn artk ro matizmayla geireceksin demektir,

bana yle geliyor. "

H emeri ilgiyle " n g rakl ylan ya n denedin m i ? "

diye sordu.

" Litrelerce" dedi hrsz. " Yalarn kullandm ylan

lar artarda di zilseler Sat rn 'e sekiz kez gidip gel i r, ng


raklar da ndiana'dan bile duyul u p geri y an s r . "

Hemeri " K im ileri d e Chiselum haplar kullanyor"

diye belirtti.

" Sama ! " dedi hrsz. " Be a v bovunca aldm onlar.


.
e yaramaz. Finkelhalm zn den dim, Gilead lapas

merhemi s rdm, Pott'u n ar kesicisini k u llandm ama

galiba asl ie yarayan cebimde ta dm atkestanesi oldu."

Hemeri " Seninki sabahlar m yoksa geceleri mi az

yor ? " diye sordu.

" Geceleri " dedi h rsz, " en megul olduum saatlerde.

Hey, u kolunu indir artk, indirmeyecek m is i n ? Sylese


ne, B l ickerstaff'n kan yapc urubunu hi denedin mi ? "

" Denemed im. Seninki nbetler halinde m i geliyor

yoksa s rekli bir ar m ? "

H rsz yatan ayakucuna oturup bacak bacak stne

atarak silahn dizine koydu.

" Bi rdenbire ortaya kyor" dedi. "En stemed iim

zamanlarda vuruyor beni. kinci katlardaki i lerden vaz


gemek zorunda kaldm nk bazen yar yolda yakalan
yordum. Sana bir ey syleyeyim mi,

kahrolas doktor

larn buna neyin iyi geldiini bildik lerine asb nanmyorum. "

" Aynen yle. N eredeyse bin do lar harcad m ama hi

bir rahatlama olmad. Seninki h i iiyor u ? "

" Sabahlar. B i r d e yamur yaaca .aman . . . Aman

yarabbi ! "

(}

\ \ l l( i

!/./

" Benimki d e " dedi hemeri. " Masa rts kadar bir

rutubet dalgas Florida'dan y o l a kp New York'a ne

zaman varacak, syleyebilirim. Ayrca kimi zaman mati


nede East Lynne seyretmeye gittiimde rutubet sol kolu
mu yle bir vuruyor k i diime ar sap lanm gibi sryo

rum yerimden."

"Tpk yle, cehennem olas ! " dedi hrsz.


Hemeri de "Yalla hakls n ! " dedi.

H rsz baklarn tabancas a indirip bir sre nceledi,

sonra beceriksiz bir tavrla cebine soktu.

Abartl bir ilgiyle " Syle bakalm, ihtiyar" ded i ,

" Opodeldoc'u21 denedin mi hi ? "

Hemeri fkeyle " ren ! " dedi. "Tereya srsem

daha iyi. "

Hrsz "Tpatp yle" diye onaylad. " Ancak parmakla

rn kedi trmalam minno kadnlarn acsn d i ndirir o.

Sana syleyeyim, biz bununla sava halindeyiz. Bu derdi

yattracak tek bir ey buldum ben. H a ? En eski ila, ifa


kayna, her derde deva: ki ! Baksana, benim bugnk iim

yatt besbelli, affedersin yani, haydi stn giy de kp kafa


y ekelim azck. Yaasn zgrlk! Off! Yine balad ! "

" B i r haftadr," dedi hemeri, " yard m eden olmazsa

tek bama giyinemiyorum. Korkarm Thomas da uyu


mutur ve ben ... "

" H aydi, k yataktan," dedi h rsz, "giyinmene yar

dm ederim ben . "

B u ibirlii teklifi dalgalar halinde hemeriye arparak

onu bodu sanki. K rlarla kark kahverengi sakaln

svazlad.

" Bu ok tuhaf ama ... " d iye balad.

" te gmlein , " dedi hrsz, "dkl bakalm. B i r

adam tanyorum, Omberry yan n onu iki haftada i yi le

tirdiini,

yord u. "

sayede kravatn iki elle balayabildiini syl

2 1 Opodeldoc ( 1 948- 1 54 1 ): Rnesans dnemi bilim adam (doktor, botaniki,


kimyac, astrolog) Paracclsus tarafndan icat edilmi bir merhem -.n.
K I Z

85

Tam kapdan kyorlard ki hemeri eve geri dnme

ye yeltendi.

" Baksana, para almay u n uttu m , " diye izah etti, " d n

gece ifonyerin stne brakmtm d a . "

H rsz onu s a kolu ndan yakalad. " Haydi, gel , " dedi

kendinden emin bir sesle, " b rak, bo ver. B ende para var.

Fnd k ve kekik zm yalarn kartrp denemi miy

din h i ? "

( l ' 1 1 1" N R \

86

SERVET AVCISI
Byk Maaza'da b i n k z al yordu. Masie de

o n lardan biriydi. O n sekiz yandayd ve erkek eldiven leri


blm ndeki kad n tezgahtarlardan biriyd i. Buradaki tec
rbeleri ona iki cins nsanla karlaacam gstermiti:

Eldivenlerini byk maazalardan a)an bey ler ve talihsiz

beyler iin eldiven alan han m lar. i nsan tr hakknda


edindii bu engin bilginin yan sra Masie baka konu larda
da aydn lanmt. Geri

kalan 2999 kzn

hik metleri ne

kulak vermi, bu h i k metler bir Malta kedisininki kadar


ketum ve temkinli olan beyninde gzelce yer etmiti. Belki

de ona nasihat verecek akl banda nsanlarla karlama

yaca n ngren d oa ana zekann biriktirdikleriyle


gzellii birbirine katm, kzcaz tm ci ngz hayvanlar

arasndaki e n parlak k rke sahip oluvermiti.

nk Masie gzeldi. Tereyal ku rabiyeler yapan

han mefendilere benzeyen zarafetiyle arpc bir sarnd.

Byk Maaza' n n kend ine ait tezga h n n arkasnda durur,

eldiven lnzn aln mas iin elinizi mezurann stne

koyduunuzda aklnza H ebe22 gelirdi, ona bir kez daha


baktnzda se nasl olup da M i nerva' n n gzne arpt
11
merak ederdiniz.

Kat grevlisi ona bakmadnda M asie meyveli sakz

iner, baktnda se tepesinde bulutlar varm gibi gz


n yukar dikip dalgn dalgn tebessm ederd i .

Tezgahtar k z tebessm ite budur; b e n de kalbiniz

nasr tutmadysa, tatl lara ve ak tanrsnn muzipliklerine

tmyle yabanclamad ysanz byle bir tebessm kar

maktan kesinlikle men ederim sizi. Aslnda bu tebessm


maazaya deil Masie'nin di nlenme saatlerine mahsustu

22

Ilehe: Y u . m i tolojisinde genl i k tanras, Zeus ile Her; ' n kz,

Hcrakles'i k.rs -..

23 Hebe'ni Ro. i olojisindeki karl Juventas'tr ve Roa'daki Kapioli


tepesindeki Mi l'n. .p.da Juvent;s'a ait bir mihrap bulunu r -.n.
" 1 z

87

ama kat grevlisi de pay n almal. O tm maazalarn en

Shylock'udur. 2 4

Burnunu bir eye sokarsa burnunun kprck kemii

paral kpr halini alr. G zel bir kza baktnda ona tam

anlamyla " yaz l r " ya da " p i s l i k " olur. E l bette tm kat

grevlileri byle deild ir. Daha bir ka gi.i n nce gazeteler


seksen ya n stnde bir kat grev lisi hakknda haber

yaymlad.

Gnn birinde ressam, ily oner, gezgin, ozan, oto

mobil merak l s l rv i g C a n er B y k M aa.a'ya girecek


oldu. 13 u u gii i.i l l i.i bir giri o l adn sy lemeyi kendi

sine bor biliriz. A esi bro n z ve terakota heykelcikler

peinde koprken evlatlk grevleri onu yakasndan tutup


ieri srklemiti.

Carter eldiven tezgahnn arkasnda birka dakika

oyalanmak amacyla dolamaya balad. Aslnda gerekten

de eldivene i htiyac vard nk yanna eldiven almay

u nutmutu. Ama bu hareketini m a z u r gstermenin gerei


yok nk zaten eldiven blmndeki fingirdemelerden

tmyle habers izdi.

Kaderi n i n beli rlenecei noktaya y a k l a rk e n ak

tanrsnn h i de muteber o l m ayan meslein i n kestiri le

meyen bu aamas n hissederek anszn b i ra z teredd d e

kap l d .

Gsterili giysilere brnm, avam takmndan ,

drt adam bariyerlerin tutamaklaryla adeta greiyor,


kkrdayan kzlar se onlarn kkrtmasyla cilveli ciyakla

malar karyor, neeli anlar yaanyordu. Caner geri

dnerdi aslnda ama artk ok ileri gitmiti. Tezgahn


ard ndaki Masie Kuzey denizlerinde saln an bir buzda
nn stnde parldayan g ne n kadar lk mavilikteki

gzlerini stne dikip sorgulayan baklaryla ve souk

ama muhteem bir tebess mle onu kaq la d .

24 Shylock: Shakespcare'in "Vene<lik Tc i r i " o n u d . k i cfeci karakterin


ad. ngiliz dil inde hasis, kalpsiz tefeci, .c . s . l .,. k l ' h. i c l i k c k i kiiler
iin de kullan lr -.n.
U ' l l l '< I\ \

/!/{

te o zaman ressam, mily o ner, vs. I rving Carter sol

gun bir soyluluk tayan ehresine ate bast n hissetti.


Mahcubiyetten deildi bu. Bu atq basmasnn kkeni

aslnda z i h i nseldi. Bir anda tezgah balarndaki k krdayan


kzlara kur yapan basmakalp genlerin seviyesinde oldu

unu fark edivermiti. Y reinde eldiven satcs kzdan

yana mthi b i r arzuyla babozuk ak ta rs m n randevu


yeni o lan mee tezgaha tekiler gibi o da yasland.

Bili, Jack ya da M ic key'den st n deildi o srada.

Derken anszn iini o nlara kar bir hogr kaplarken o


gne dek kendisini besleyen teaml lere kar coku n,

c retli b i r kmseyi iinde, bu kusursuz yarata sahip


olabilmek iin tereddtsz bir kararl l k h issetti.

Paras denen eldivenler paketlendiklerinde Carter

bir s re daha oralarda oyaland. Masie'nin gl d udaklar

n n kylarndaki gamzeler derinleti. E l di ven alan btn

beyler byle oyalanrd zaten. Bir kolunu kv rp sanki


Psykhe ' n i n25 kolunu gsteriyormu gibi mizye bluzu

n u n iinden kararak d i rsei ni tezgahn kenarna dayad.

Carter bundan nce tmyle denetimi altnda tutama

d bir durumla hi karlamamt. Oysa imdi Bili, Jack


ya da Mickey'den de zor durumda hissediyordu kendini.

B u gzel kzla toplu msal hayatta tanma ans hi

yoktu. Okuduklarndan ya da duydu k larndan hatrlad


kadaryla tezgahtar kzlarn tabiatlar ve huylar neydi

diye zihnini zorlayp d u ruyordu.

Nasl olduysa aklna bu kzlarn tanma konusunda

resmi davranlarda srarc olmadklar fikri geldi. Bu gzel

ler gzeli, el dememi gr nen varla sra d bir ekilde

buluma nerme fikri kalp atlarnn hzlanmasna sebep


oldu. Ama yrein i doldu ran coku onu cesaretlendirdi.

Havadan sudan dostane bir sohbetten sonra kartvizi

tini karp te.gah n st ne, kzn elinin hemen yanna

b rakt.

2 5 Psykhe: Y u . f\ l i l 1 1 j i si de .k tanrs Eros\ kars. Yunancada ise


" r u h " anlanu ge l i r .; . 1 1 .
"1 z

S9

" Fazla i leri gidiyorsam beni mazur gr rsnz, u ma

r m , " dedi, "ama nann ki, sizi tekrar grmeme izin vere

cei nizi umuyorum. te, adm bu. Sizi temin ederim ki

eyiniz ... Sizin arkadalarn zdan biri olmak iin izin ster
ken saygm sonsuzdur. Bu erefi bana balayacanz

umut edebi l i r miyim ? "

Masie erkekleri tan yordu. zel likle eldiven :.1lan

erkekleri. Tereddt bile etmeden ona samimi v etle bakarak

gl mseyen gzlerle yle dedi: "Tabii. Salam birine


benziyorsunuz. Aslmda tanmadm beylerle kmam

gene l l i k l e . H a n mefend i l e r iiy l e ya p m a z . Benimle ne

zaman grmek sti yorsu n u .? "


Caner " M i.i n k i.i n olduu nca ksa zamanda " dedi.
" Sizi evi n i .de ziyaret etmeme izin verirseniz, ben ... "

M as i e ark s y l e r gibi g l d . " A h , aman, o l u r

mu ? " dedi k es i n b i r tavrla. " B i z i m evi b i r grseniz . . .

o d a d a b e k i i ya yoru z . O e v e b i r beyefe n d i y i

arkadam d i y e geti r i rsem a n n e m i n su ratn grmek

sterim dorusu . "

A bay yakm olan Caner " O zaman herhangi bir

yerd e " dedi. " Sizce neresi uygunsa . . .

"

ehresine eftali rengi b i r dalga yaylan Masie neri

sine " Diyelim k i ... " diye balad, " sanrm Perembe aka

m benim iin u ygun sanki. Saat 07.30 gibi Sekizinci cad

deyle K rk Sekizinci sokan kesine gelseniz ... O keyi

dnnce hemen orada bizim ev. Ama saat on birden nce


eve dnmem lazm. Anam o n b i rden sonra darda kalma
ma asla izin vermez . "

Carter son derece mteekkir olarak randevuya gele

ceine sz verdikten sonra b ronz bir Diana heykeli satn

al n onaylatmak iin onu arayp d u ran a n nesi n i n yanna


kotu.

Kk gzl, bask burunlu bir te.gahtar kz dostane

bir yaltaklanmayla Masie'nin yan na koturdu.

Laubali bir sesle "O zppenin gii l i.i n i.i h o ett i n m i ? "

diye sord u ?

l> ' i l F N R \

90

M asie Carter'n kartvizitini bluzundan eri, gs ne

sokutururken haval bir tavrla " B eyefendi beni ziyaret

etmek iin i z i n sted i " diye cevap verdi.

Kk gzler "Ziyaret izni m i ? " diyerek tekrarlad.

" Waldorf'ta yemek, sonra da otomobiliyle gezinti konu

sunu at m ? "

Masie bkknlkla " Aman, kes sesini ! " dedi. " Zarif

hayata alk olduu n u hi san m a m . u itfaiye arabas

srcs seni i n lokantasna gtrdnden beri bbr

lenip duruyorsun zaten. H ayr, Waldorf'tan hi s. etme

di ama kartvizitindeki ad res Beinci Caddede ve bana

yemek smarlarsa siparii alan garsonun san n atkuy ruu

olmayacandan emin olabilirs i n . "

Caner a nnesiyle b i rl i kte kk arabasn n iinde

B yk Maaza'da uzaklarken y reinde buruk bir

acyla d udan diliyord u . Yirmi dokuz yllk yaamnda


akn ilk kez kapsn ald n biliyordu . Ve bu akn nes

nesinin o n u n l a bir sokak kesinde bulumaya bu kadar

kolay raz oluvermesi, her n e kadar arzularn a bir adm

daha yaklamas n salasa da, iine dolan kukularla iken


ce ediyordu ona.

Carter tezgahtar kzlar hakknda hibir ey bil mi yor

du. Yaadklar yerleri genelli kte iinde yaanmas pek

m m k n o lmayan kk bir oda ya d a hsm akrabayla


dolu bir ev olduundan haberi yoktu. O n lar iin sokan

kesi oturma odas, park alma odas, cadde se bahe

leri n i n patikas o lsa bile o kzlar buralarda bir han mefen

d i n i n hallarla deli odas nd a dolat kadar kendileri n

d e n e m i n gezini rler.

l k karlamalarndan iki h afta sonra bir akam,

karanlk kmekteyken Caner ile Masie lo parkta kol

kola dolayorlard. Parkn tenha bir kesi nde, aa altn


da bir bank bularak oturd u lar.

Carter ' n k o l u ilk kez yavaa k z n o m z u n a d o l a n

d . K z n a l t n y a l d z l b a se u s u l ca a d a m n o m z u n a
y as l a n d .

K I Z

91

kran duygu l ar iindeki M asie " Harika ! " dedi .

" Daha nce neden aklna gelmedi bu ? "

Caner ciddiyetle " Masie, " dedi, " seni sevdiimi elbet

te biliyorsu n . B t n samimiyetimle sana evlenme teklif


ediyorum. imdiye kadar hakkmda herhangi bir kuku

besl emeyecek kadar iyi tand n beni. Seni stiyorum, mut


laka benim olmalsn. Mevki o larak birbirimizden farkl

o l mamza da hi ald rmyoru m . "

Masie merakla " N e farkmz var k i ? " diye sordu.

Caner hemen " Aslnda herhangi bir farkmz y o k "

ded i . " B u sadece ha. budala sal ar f i k r i . A ma sana


l ks bir yarn1 verebilecek gcm var. Topl u msal d u ru
m u m tart n a giit re., ola a k l ar da sonsuz. "

Masie " Hepsi byle der" diye fikrini belirtti. "Tek

yaptklar ey nsan kandrmak. Aslnda mezecide al

yorsun ya da at yar oynuyorsun galiba. Grndm

kadar saf dei lim ben . "


Caner kibarca " Arzu etti in btn kantl a r salaya
biliri m " dedi. "Ve seni stiyorum, Masie. Grdm ilk
anda sevd i m sen i . "

Masie neeli b i r kahkaha atarak " Hepsi yledir, hep

yle sylerler" dedi. " Bana nc grte tutulan bir

adam tanrsam ben de ona tutu l acam herhalde. "

Caner " Ltfen byle eyler syleme" diye yalvard .

" Be n i dinle, canm. Gzleri n i n i i n e i l k k e z baktmdan

beri benim iin bu d nvadaki tek kad n sen o ld u n . "

" yi atyorsun, de i l m i ? " diye gld M asie. " Ki m

b i l i r k a k z a daha s y l e d i n bunu. "

Ama Caner srarcyd. Ve s o n u n da tezgahtar kzn

gzelim gs n n derinlerine gizlenmi krlgan, rpnan


kk ruh u n a u laabildi.

Szleri k z n e n gl silah uarl olan y reine

ilemiti. Gre n gzlerle bakt adama. Ve serin yanakla


rnda l k bir pembelik dolat.

Mthi b i r ekilde titreyerek kanatlar pervaneler gibi

kapand,

ak

i ei n e

k o nmaya

ll ' 1 1 F N R )

92

ha. r l a n d .

E ld i v e n

tezgah n n te yanndaki o lanaklar ve zayf da olsa hayatn


lts zihninde canlanmaya balamt. Carter bu deiimi

sezerek frsat deerlendi rd i .

Yumuack bir sesle " Evlen benimle, Masie" d i y e fsl


dad, " bu berbat ehirden uzaklar daha gzellerine gideriz.

almay, ii u nuturuz, hayat uzun bir tati l olur bizim iin.

Seni nereye gtrecei mi bil iyorum, oraya sk sk giderim.


B itmeyen bir yaz mevsiminin s rd bir sahil dn, dal

galar muhteem kumsala vuruyor, nsanlar ocuklar kadar


zgr, mutlu. Btn kumsallara yelken aarz, sted iin

kadar kalrz orada. Uzaklardaki o ehi rlerden birinde


gzelim tablolarla, heykellerle dolu, kocaman, muhteem
saraylar, kuleler var. ehirde sokaklarn yerine sular akyor,

nsanlar bir yerden bir yere gitmek iin ... "

B irden d i k i l ip " B i liyoru m , " dedi Masie, " gondola

biniyorlar. "

Carter " Evet" diyerek g lmsedi.


Masie " Tahmin etmit i m " dedi.

"Ve sonra, " diye devam etti Caner, " seyahat edecek,

canmz ne stiyorsa greceiz u dnyada. Avrupa ehir

leri nden sonra H i ndistan 'a, oradaki eski kentlere gider,

fillere binip B rahmanlarn ve H i ndularn mu hteem tap


nakl.a rn ziyaret eder, Japon bahelerini, deve kervanlar

n, l ran'daki atl araba yarlarn, yabanc l kelerdeki

btn tuhafl k lar grrz. Btn bunlarn houna gidece

ini dnmyor musun, Masi e ? "


Masie ayaa kalkt.

Souk b i r tavrla "Sannn artk eve gi tsek iyi olacak "

dedi. " Ge oldu . "

Carter stne varmad . A rtk onun deiken, inili

kl ruh hallerine almt, bunlarla ba edil mezd i. Yine

de ksmen bir zafer mutluluu vard iinde. pekli iplikle

de olsa bir an iin yaban l Psy khe'sinin ruhuna giden bir

kpr kurmu, bu yzden de umutlar glenmiti. B i r


kez olsun kanatlarn kapatp adamn kanatlarna snacak

gibi ol mutu te.

K I Z

93

B y k Maaza'da ertesi gn Masie'nin srda Lulu

tezgahn bir kes inde karsna kt.

" Zppe arkada n l a iler nasl gidiyor ? " diye sordu.

Masie kafas n n iki yanndaki bukleleri sallayarak

" Ha, o mu ? " dedi. " Artk iim olmaz onunla. Baksana, Lu,

herif ne yapmam stedi dersin ? "

Soluu kesi lmi olan Lulu " Sahneye kman m ? "

d i y e tahmi nde bulundu.

" Yo k b e ! Onu yapamayacak kadar kytr k bir herif o.

Onunla evlenmemi, balay iin d e Coney Adasna2'' gitme

yi teklif etti ! "

26 Coney Adas: New York kentinin Brnklyn scnt i n d c, eskiden adayken


karaya balanp yarmada haline getiri l m i, 20. y/\ l h l m nd a elence
parklaryla nl bir blge. 1 900'larn ba nd Conc\' Ad.snda Dreanland
adl elence blgesinde bir Venedik olullnlu. gondol gezileri
dzenlenmeye balamt -.n.
.

l l ' 1 1 F N 1\ \

94

KIZ
962 numaral odann kapsn n buzlu camnda yaldz

l harflerle " Robbins ve H a rtey, B o rsac " yazyordu.

Katipler gitmiti. Saat bei gei yordu; dll Percheron

atlar n n rap rap yryyle ilerleyen temizliki kadnlar


ba bulutl ara deen yirmi katl ofis binas111 igal etmeye
balamt. Limon kabuu kokulu s cak hava, l i n yit km

r du man ve balina ya karm buhar yar ak pencere


lerden eri giriyordu.

Elli yanda, grbz b i r yakkl, ilk gecelere ve otel

lerin kral dairelerine merakl biri olan Robbins ortan n


banliy hayatn n zevklerini kskanyor gibiydi.

" B u gece rutubet can mza okuyacak gibi gr nyor"

dedi. " Sizin gibi ehi r dn da yaayan nsanlarnn d u ru


mu iyi, teras m zda oturmu, evrenizde eki rgeler, ay

, buzlu ikiler, filan . . .

"

Yirmi dokuz yandaki ciddi, zayf, yakkl, asabi

Hartley ekip bir s re dnd.

" E vet, " dedi, " Fl o ra l h u rst'de her zaman serindir

geceler, hele k mevsiminde . . . "

Kapdan gizemli tavrl b i r adam girip d oruca

H artley 'nin yanna gitti.

Meslektalar n n grev banda bir dedektif olduunu

anlayacaklar, uursuz, fslt gibi bir sesle " Kadn n nere


de oturduunu b u l d u m " diye bilgi verdi.

Hartley sessiz, sakin davranmas iin onu serte uyar

d . Ama o srada Robbins baston u n u alm, kravat n n


inesini kafasna gre dzeltmi, k ibarca b i r ba hareketi n

den sonra kentsel elencelerine doru yola kmt bile.

Onu rahats z eden seyirciden kurtulmu olan dedektif

normal bir sesle " te, adres burada" dedi.

Hartley hafiyenin pis not defteri nden y rtlm olan


yapra ald. stne kurun kalemle " Vivienne A r l ington,
East . . . soka, No. 3 4 1 , Bayan McComus evi " yazlyd.
KIZ

95

Dedektif " O raya b i r h afta nce tan m " dedi.

" i mdi, izlenmesini stiyorsanz, Bay Hartley, eh i rdeki

herkesten iyi i karabilirim. Sizin iin gnde yedi dolar

ve masraflar. Daktilo edilmi b i r raporla her gn . . . "

Borsac " Devam etmenize gerek y o k " diye kesti

szn. "O tr bir d u rum deil bu . Sadece adresi stiyor

dum. Borcum n e ? "

Hafiye " B i r gnlk yevmiye" dedi. " B ir onluk yeter. "

Hartley adama cretini deyip gnderdi onu. Sonra

ofisten kp B roadway 'e giden tramvaya bindi. ehri boy

dan boya geerek uzun bir yolcu luk yapan bu hattn

douya giden arac o n u eski yap lar bir zamanlar ehrin

gururlu, multqcm sakin leri ni bar n d ran, artk tenhala


makta olan bir caddede brakt.

B i r ka meyd a n c k getikten sonra arad binaya u la

t . Ana k ap s n n ucuz talar stne

tumturakl ad

" Vallambrosa"27 kazlarak ilenmi olan yeni b i r apart

mand bu. n cephesinde zikzaklar izen y angn merd i

venleri ev eyas, kuruyan amarlar, yaz scanda d ar


atlm ciyaklayan ocuklarla doluydu.

Orada burada

karmakark ynlarn arasndan ban karm solgun

kauuk bitki leri sanki hangi kralla mensup olduu n u

aratryor gibiydi, bitki miydi, hayvan m y d yoksa yapay


bir ey m i ?

Hartley stnde MacComus yazan zile bast. Kap,

dostlar m dmanlar m kabul ettiinden emin deilmi

gibi, biraz konu ksever biraz da kukuy la, geliigzel bir


ekilde ardna kadar ald. Hartley eri girip ehrin apart

manlarnda dostla r n arayan birinin tavryla, cima aacna

trmanp da arad n bulu nca d u ra n b i r olan gibi merdi

venleri trmanmaya balad.

Drdnc katta Vivie n ne ' i n ak kapn n nnde

durduun u grd . Kz ban sal layarak geni, samimi bir


tebess mle onu ieri davet etti. Adam pencerenin yan n -

2 7 Mcdora de Vallombros, ( 1 856- 1 92 1 ): Mrn-L-s rvl . r k i i . Nnv York"lu nl


bir bankerin kz. llir Fransz sn y lusu y l.

l"\" l c n c re k

l l " 1 1 L N I\ \

1\1 .rki unv.n .ln -.n.

daki sandalyeye oturtup kendi de hani u gizlenmi, esra


rengiz

biimde kuku l etaya b r n m , gn

boyunca

tanmlanamayan b i r yn, gece se ikence tezgahna

dnen Dr. Jekyll ve Bay Hyde tarz mobilyalardan biri


n i n ucuna iliti.

Hartley konumaya balamadan nce kad n ciddi,

takdir eden bir bakla szd ve kendi kendine bu sei miy

le kusursuz zevkini kantladn tekrarlad.

Vivienne yirmi bir yanda o l m a l y d . Safkan bir Cer

men tipiydi. K z la kaan, d zg nce top lanm sar sala

rnn her teli eitli ton larda ama l e p ay n aaayla parld

yordu. hldii gibi c i l d i y l e tan uyum iindeki derin deniz


maviliindeki gzleri d nyaya denizk111u n n y a da el

dememi

da

p narlarndaki

su

peri l eri n i n

masum

sku netiyle bakyordu. B edeni g l o l s a da mutlak bir

doa l l n zarafetine sahipti. Y i n e de hatlaryla ren klerinin


tm kuzeyli netliine ve itenliine kar n egzotik bir ey

vard onda -gevek duruundaki rehavet, yalnzca soluk

alarak bile tatmi n olmann ve ferahlamann getird ii nce


likli kaytszla ve rahatl a duyulan sevda- yle bir ey

ki varl nn doann mkemmel bir ii olduunu belirte

rek, nadir bir iek ya da mat ren kli benzerleri arasnda st


beyaz bir gvercin gibi hayran olun mas gerektiini talep

ediyordu .
.
Kaz oban prensesin2s maskeli balo kyafeti gibi,
koyu renkli etek ile beyaz bluz giymiti.

H artley rica ederces ine " Vivien ne, " dedi, " son mek

tubu m a cevap vermedin. Tand n yeri iirenebilmek

iin neredeyse b i r haftad r urayorum. Senden haber

alabil m ek, seni grebilmek iin ne kadar endieyle bekle

diimi bildiin halde neden merakta b raktn ben i ? "


K z dalgn gzlerle pencereden dar bakt.

Tereddtle " Bay H artley, " diye balad, " s i ze ne

diyeceimi bilemiyoru m . Tekl ifi nizin ne ayrcal klar er-

28 Ktz ob,1111 prenses: Grimm Kardqlcrin mas.llardan biridir. Hizmeti


prenses klna brnr ama erck prensesin kim olduu sonunda anlalr --<;.n.
K I Z

97

diini b i l iy o rum, kimi zaman da sizden honut kalabilece

imi dnyoru m . Ama yine de kukul u y u m . B en bir

ehir kz olarak dodum, kendi m i sessiz sakin kr hayat

n a hapsedecek olmak rktyor beni . "

H artley tutkulu bir ses le " Sevgili yavrucuum, " dedi,

" yrei nden geen ve sana sunabilecek olduu m her eye


sahip olabileceini sy lemed i m m i sana ? Tiyatroya git

mek, al veri ya p mak , arkadalarn ziyaret etmek iin

stediin zaman ehre i nebi leceksi n . Bana gvenebilirsin,

deil mi ? "

G l msey ip i, te l ik le bakan gzlerini ona evirerek


" So nuna kadar" ded i k.. " Son derece n az i k bir erkek oldu
u nuzu, alacanz k11.1n da pek a s l olacan biliyorum.
Mo n tgo me ry 'l erden hakknzdaki her eyi renmitim . "
Gzleri nde hatralarla canlanan bir k beliren H art
ley " Ya ! " dedi. " Seni Mont gomery 'lerde ilk kez grd
m

geceyi

hatrlyorum.

Bayan

Mont go mery

gece

boyunca seni methetmiti bana. Hi de haksz deilmi. O

geceki yemei hi unutamyoru m . Haydi, Vivienne, sz

ver bana. Seni stiyorum. Benimle gelirsen asla piman

o lmayacaksn. Benden baka kimse sana bu kadar ho bir


yuva sunamaz. "

K z iini ekerek kavuturmu olduu ellerine bakt.

Anszn H artley kskanlkla bir kukuya k ap ld .

Ona sert sert bakarak " Syle bana, Viv ie ne, " diye

sordu, " bakas, baka biri m i var ? "

Kzn boynundan yanaklarna doru pembe bir dalga

yayld.

Kafas karm halde " Bu n u sormamal v d n z, Bav

Hartley " dedi. " Am a sy leyeceim s i . e . Ba ka biri v r

ama hibir ey talep edemez, ona sz v er i dei l i m . "


Hartley sert b i r sesle " Ad ne ? " d i ye sor d u .
"Townsend . "

Hartley eneleri kaslarak " Rafford Tmvnsend ! " d i y e

bard . " O adam nasl yanat sana ? ( ) u i i n yaptn

iyil i klerden sonra . . . "

<>

1 1 1

'.

98

I( \

Vivienne pencereden aa sarkarak " Arabas da tam


aada d u rdu i m d i " dedi. " Cevap almak iin geliyor. Ah,
ne yapacam bilemiyoru m ! "

Dairenin mutfandaki zil ald. Vivienne alt kapy

amak iin dmeye doru kotu.

H anley "Sen burada kal " dedi. " G i rite ben karla

rm onu . "

Ak renk tvit kyafeti, Panama apkas , kvrk by

yla spanyol as il:t.adeleri ne ben:t.eyen Townsend merd i

venleri e r e r atlay arak trmand. H artley 'i gr nce

durup sersem lemi olarak ona bakt.

H artley parmayla aay aret ederek, sert bir sesle

" Geri dn ! " dedi.

Townsend se arm gibi yaparak " Selam ! " dedi.

"Ne oluyor? Ne iin var burada, ihtiyar ? "

Hartley karar l l kla " G eri dn ! " diye tekrarlad.

" Orman Kanunu bu. Srmn seni paralara ayrmasn


ster misin ?2' Bu av benimd ir. "

Townsend cesu rca " Banyodaki balantlar iin tes

sat y grmeye geldim buraya" dedi.

1-Iartley "Tamam " dedi. "O uyduruk tamirat hain

ruhunda yap sen. imdi, geri dn bakal m. " Townsend

ard nda merdiven boluunda savrulan kfrler brakarak


aa indi. Hartley de eri girip kur yapmay s rdrd.

Bu yurgan bir tavrla " V ivien ne, " diye balad, "seni

alp gtrmeliyim. Artk herhangi bir itiraz, oyalamaca


stemiyorum . "

Kz " N e zaman sizinle gitmemi stiyorsunuz ? " diye

sordu.

" Hemen. Sen hazr olur olmaz . "

Adamn nnde sakince durup gz nn iine bakt.

2') O r111m Kanunu (L.w o f thc J u nglc): Rud y.rd K i p l i n g ' i n ( 1 86 5- 1 936)
kun srleri iindeki kurall.r hatrl.t Fhc L;.; jir hc W 'rhcs ( K u rl.m n

K a n u n u ) .d l i irinde ku l la l.n bu dcyi n g i l i zcede " l l cr koy u n kendi


b.c.ml.n ;s l r, " "Gl olan h.y;tta kalr," "l \'a d. iildr" gibi
.nl.nLrd. k u l l a n l r - . n .
K I Z

99

" O eve nasl girerim sizce ? " diye sordu. " Hcloise hala

oradayken ... "

H artley hi beklemedii bir yumruk yemi gibi ezilip

bzld. Kollarn kavuturup hal n n stnde bir aa

bir yu kar gidip geldi.

A c maszca " G idecek" diye a klad. A l n n d a ter

damlacklar belirmiti. " O kadn n hayat m berbat etme

sine neden katlanaym ? Onu tandmdan beri bir gn m

bile sorunsuz ge med i . l Iakl s n, Vivienne, seni eve gtr

meden H cl oise u .aklat r ln al . Ana gidecek. K a rarm

verd i m . Evimin kaps art k kapal d r ona. "

Kz " N e .anan y a p aca k s n . bunu ? " diye sordu.

I-I a n l ey ' i n eneleri kasld , kalar atld.

Kesin bir tavrla " B u gece" ded i . "Bu gece gnderece

im onu . "

" O zaman , " dedi Vivienne, " cevabm ' evet.' N e

zaman sterseniz gelip alabi l irsiniz beni . "

K z gzlerinde tatl, samimi bir bakla adamn gzle

rinin iine bakt. H artley bu tes limiyetin gerek olduuna

inanamyordu, o kadar abuk elde edilmi, o kadar kes i n


bir sonutu k i b u .

Duygusal bir sesle " Sz v e r bana, " d e d i , " erefin,

..

..

namusu n uzerne soz ver. "

Vivienne usulca " erefim ve namusum zerine" diye

tekrarlad.

Adam kapya geldiinde dnp sevinle an a yine de

sevi ncinin kaynana zorlukla nanan gzlerle kza bakt.

Szn hatrlatmak ster gibi parman havaya kald

rarak " Yar n " dedi.

Drste, tenlikle glmseyen kz " Yar n " diye

tekrarlad .

Hartley b i r saat krk dakika sonra Floralhurst stasyo

nunda trenden i niyordu. O n dakikalk ksa bir y ry

onu bakml bir bahenin ortasndaki i k i k atl, gzel bir


villann bahe kapsna u latrd. Evin kapsna giden yolu

yarlad nda kapkara sal, beyaz bir yazlk elbise giymi


ll

11 L N R Y

1 00

b i r kadn o n u karlayp ortada hibir neden yokke n boy


nuna atlayarak boazlar gibi sar ld.
Evin holne gird iklerinde kadn " A n nem burada"

ded i. " Yarm saat sonra araba gelip alacak o n u. A kam

yemei ne geldi ama yemeimiz yok ki . "

H artley "Sana bir ey sy leyeceim" dedi . " Konuyu

yava yava amay tasarlamtm ama madem annen bura

d a, hemen konuabiliri z . "

Durup kad n n kulana bir ey fsldad.

Kars lk att. An nesi ise hemen lolc koturdu.

Kapkara sa l kadn tekrar lk a t t , sevilen, ma rt l an bir

kadn n lyd bu.

Kendinden gemi gibi " Al, a n neciim ! " diye h aykr

d . " B una ne diyeceksin bakaln ? Vivicnne geliyor bize

yemek piirmek iin ! Bir yl boyunca M ontgonery 'lerdc


kalan kz. Ve imdi sevgili B i l l y , " diye devam etti, " hemen

mutfaa gidip Heloise'i kovnalsn. Btn g n sarhotu


yne."

K I Z

101

KONT VE DGN KONUGU


B i r akam A n d y Donovan kinci Caddedeki pansi

yonda yemee indiinde B ayan Scott ona yeni pansiyoner

leri olan gen bir h a m , Bayan Conway'i tamtrd. Bayan

Conway, ufak tefek, kendi halinde biriydi. Sade, soluk


kahverengi bir elbise giy i, epey d a111k gr nen dikka
tini tmyle taba111a yiinelt n iti. M ahcup gzler i n i Bay

Donovan'a evi rerek ona elctiren, teredd tsz bir bak

att, nezaketle ad m mrldand, sonra da n ndeki koyun

etine geri dnd. Bay Donovan toplumsal, mesleki ve siya

sal geliiminde kend isine gl kazamlar salayan zarafe

tiyle ve ldayan tebess myle eilerek selam verdi, sonra

da soluk kahverengi grnty ilgi alam ndan siliverdi.

ki hafta sonra Andy pansiyonun n ndeki merd i

venlerde oturmu purosunun keyfi n i kar y or d u . Arka

sndan, biraz yukardan bir h rt d u y u l unca Andy bam

evirdi ve ba dnd.

Kapdan kan Bayan Conway 'di. Crcpe de . . . crepe


de. . . her neyse, o nce kumatan b i r e l b i s e g i y m iti. Siyah
apkas ndan sarkan rmcek a i nceliindeki siyah kur
dele uuup d u ruyordu. Merdivenlerin tepesi nde durur
ken siyah eldivenlerini karyordu. Kyafetinde y a da

herhangi b i r yerinde kck olsa bile beyaz bir nokta

yoktu. Altn gibi parlayan gr salar geveke geriye eki


lip toplanm, ensesinde parldayan y u muak bir top hali

ne getirilmiti. Gzel olmaktan ziyade yaln denebi lecek


olan ehresi imdi aydnlkt, son derece sevim l i bir h z n

ve efkarla sokan karsndaki evlerin stnden gkyz


ne bakan iri, gri gzleriy l e neredeyse gzellemiti.

Topl a kafan ... Kzlar, tepeden trnaa siyah giydikle

rinde tercih ettikleri kuma Crepe de . . . of! crepe de Chine !

Evet, krepd i n ! Batan aa siyah lara brnm, pek

kederli, pek dalgn baklar, siyah peenin altnda parlayan

salar (tabii ki sarn olmak gerek bu duru mda), hayatn


K I Z

103

eiinde birka adm atacakken gencec i k mr n n heba

edilmi olmasna karn parkta ksa bir yry iyi gele

cekmi gibi bir izlenim yaratmak, kapdan tam zamannda

kmay becermek ... Btn bunlar hep ie yarar, deil m i ?

ok fen a oldu

bu, ne hainim, size d e yle gel m i yor mu ?

l nsan yas giysileri hakk nda byle eyler syler m i ?

B a y Donovan anszn Bayan Conway 'i i lgi alan n a

yeniden yerletird i . Purosu n u n kalan -drt santimlik,

onu en az sekiz d.kika daha oyalayabilecek ksmn frla


tp yereki n i n i n nerkl'l. n i r u gan n okasen lerine ykledi.

" ok gzel, t e rt c i. hir hava, Bayan Conway " dedi.

Meteoro l o j i M d rl ses i ndeki gven dolu tn y duy

sayd beyaz, kare

b.yra kar p

di r e e ekcrdi .1:

Bayan Conway de i gei rerek " Y rekleri hava n n

tad n kanaya msait olanlar i i n evet, yle, B a y Dono

van " dedi.

B u n u n zerine Bay Donovan iinden gzel havay

lanetledi. nsafsz hava! H ava n n Bayan Conway ' i n ruh

haliyle uyumlu olabilmesi iin akr akr yamur, deli gibi

rzgar, tipi halinde kar gerekliydi.

Bay Donovan " Umarm akrabalarnzdan b i ri . . . Uma

rm b i r kaybnz olmamt r " demeye cret etti.

Bayan Conway teredd tle " l m birini elimden

ald , " dedi, " ama akrabam deil, benim iin . . . Ama kede
rimle sizi rahatsz etmeyeceim Bay Donovan . "

Bay Donovan " Rahatsz etmek mi ! " diye itiraz etti.

" Aman, yle demeyin, B ayan Conway, ok memnun olu

rum, yani, mteessi r olurum demek stedim. Eminim ac


nza benim kadar y rekten katlacak baka biri yoktur. "

B ay a n Conway hafife tebessm etti. Ah, bu tebes

sm sessizliinden de acklyd.

Gen k z " Gldnde tm d n y a gler seninle,

alars n o nlar gler y i n e de" diyerek ataszlerinden alnt

30 ABD' deki Weaher Bureau (Meteoroloji Dairesi) 1 9 . y z y l sonlaryla 20.


yzyl balarnda havann nasl olaca halka ilet mek iin b.yrak kullanrd.
Beyaz kare bay rak gzel hava anlamna geliyordu -;..
l l ' i l F N 1\ Y

1 04

yapt. " Ben bunu rendim, Bay Donovan. Bu ehirde


tandm ya da arkadam yok. Ama siz bana ok iyi dav

randnz. B u y zden ok m teekkiri m . "

Btn yapt yemekte k za i k i kez biberlik uzatmak

olmutu.

B ay Donovan " New York'ta yalnz olmak zordur, bu

kes i n " ded i . " Ama yine de bu eski ehi r azck gever de

size dosta davranmaya balarsa olaanst olur. Mesela

parkta kk bir gezintiye ktnz d i yelim, Bayan Con

way, iinizdeki sknty b iraz olsun gidermez mi sizce?

Bana i z i n verirseni z . . .

"

"Teekkrler, Bay Donovan. Y i.i re i kasvet dolu biri

n i n yannda olmak houn uza gidecek gibi gel i yorsa, refa

katin i z i kabul etmek ben i m iin zev kti r. "

ehir merkezinin bir zaman lar se k i n lerin h ava ald

bu eski parknn ak du ran, kzakl demir kaplarndan

girip gez i n i rken kuytu bir bank buldu lar.

Genliin kederiyle ge k i n lerinki arasnda fark var

d r: genliinki biriyle paylal nca hafifler ama i leri ya

lardakiler ilerinden ne kadarn atsalar da h z n aynen


kalr.

Bir saat kadar sonra B ayan Conway iini d kerek

" N ianlmd o benim" dedi. " n mzdeki bahar evlene

cektik.

Sizi

kandrdm d n m e n i z i stemem, B a v

Donovan a m a gerek b i r Kont'tu o . talya' da arazi leri, b r


de atosu vard . Ad Kont Fernando M azzini'ydi. Zarafet

te k i mse b ileini b kemezdi. Tabii ki babam kar kt;

biz de katk ama babam yakalayp geri getird i . B abam ile


Fernando'nun dello edeceklerinden emindim. B abam

P'kipsee'de" kiralk araba ii yapyor, biliyor musunuz?

Sonunda babam yelkenleri suya i ndirdi, her ey yolu

na girdi, nmzdeki bahar evleneb ileceimizi syledi.

Fernando ona unvannn, servetinin belgelerini gsterdi,


31 P'kipsee (Poughkeepsie): New Y ork 'ta, H u<lson vadisinde bir ehir. Adn
bu blgede yaam Kzlderili kabilesi Wappingcr'lerin di lindeki U-puku
pi-sing (kk derenin oradaki saz daml kulbe) siizcnde alr -..
K I Z

105

sonra da atoyu hazrlatmak iin talya'ya gitti. ok gurur

lu olan babam Fernando eyizim iin bana birka bin dolar


vermeye kalknca korkun bir laf etti ona. Ondan yzk

ya d a baka hediyeler alnama bile kar kyordu. Fernan

do gemiye binip gidi nce ben de ehre gelip bir ekerci


dkkannda kasiyer olarak almaya balad m.

gn nce talya'dan bir me tup aldm, P' kipsee'den

b u raya gnderi l m i,

ldn bildiriyor.

Fernand o ' n u n gondol

kazasnda

B u y z d e n yasta y m . Bay Donovan, y reim onunla

birlikte mezara g ird i . C a l i ba iyi bir arkada olamadm, Bay

Donovan ama art k k i mselere i lgi d u y mam m mkn deil.


Sizi nqcli hayat .dan, glebilen, e len e b ilen dostlarnz
dan uzaklatrn ama l y m . Belki de eve dnmeyi tercih
edersiniz artk . "

imdi, beni dinleyin kzlar, b i r delikanlnn kazma

k ree sarlmasn grmek stiyorsanz y reinizin baka


b i r adamla b i rli kte gmldn syleyin, yeter. Deli

kanllar doutan mezar soyguncusudur. H erhangi bir

dula sorabilirsiniz bunu. Krepdin giymi alayan melek

lerin yitik organlarn onarmak iin mutlaka bir eyler

y aplmaldr. B u konuda l erkekler her adan en ans

szlardr.

B ay Donovan itenlikle " ok zldm" d ed i . " Hayr,

henz eve dnmeyeceiz. Ve ltfen bu ehirde kimseniz

olmadn sylemeyin, Bayan Conway. Fena halde z l

dm ve dostunuz olduumu, fena h a l d e . ldm bil


menizi stiyoru m . "

Mendiliyle gzlerini kuruladktan sonra B a yan Con

way " B u rada, madalyonumun iinde bir res m i var" dedi.

" Ki mseye gstermedim ama size gstereceim Bay Dono

van nk sizin gerek bir dost olduunuza nanyoru m . "

B a y Donovan B ayan Conway'in H.; p o n a gsterdii

madalyondaki fotoraf uzun uzun, i lgi yle nceled i . Kont

Mazzini'nin yz insanda ilgi u y a n d r y ord u . Yumuak


hatl, zeki bakl, parlak, yakkl denebi lecek b i r ehreyl l ' 1 1 1 . N il 1

/06

di bu, gl, neeli, arkadalarnn arasnda lider olabilecek

nitelikte bir adamn yzyd.


tane

Bayan Conway " Odamda ereveli, daha byk bir


var"

dedi.

" D n d m zd e

gsteri r i m

size.

Fernando'dan bana sadece bunlar kald . Ama hep yre

imde o l acaktr, bu kesin. "

Bayan Conway'in gnlnde tal ihsiz Kont'un yerini

almak gibi ustal k steyen b i r giirev bekliyordu Bay


Donovan' . Kza duyduu hayranlk sayesinde bunu yap
maya kararlyd. te yandan gi riecei iin cesameti kald

rabileceinden byk gibi geliyord u . O ynamaya al t

rol sevimli, neeli bir dost olmakt ve bunu o kadar baar

l yapt ki yarm saat sonra, B ayan Con way ' i n kocaman,

gri gzlerindeki h z n azalmam olsa da, nlerinde iki

dondu rma ile oturmu d nceli bir biimde sohbet edi


yorlard .

O gece koridorda birbirlerinden ayr l madan n c e kz

yu kar kp beyaz, ipekli bir earba sevd ayla sar l m olan

ereveli fotoraf geti rd i. Bay Donovan da ne dnd


n hi belli etmeyen g.lerle ou nceledi.

Bayan Conway " B unu bana 1 talya'ya gitmeden nce

verd i " ded i . " Madalyondakini de bundan yaptrd m . "

B ay Donovan btn iten liiyle " Yakkl b i r adam "

dedi. " n m zdeki Pazar leden sonra Coney'e gider

ken size elik etme zevkini bana balamanz stesem,

uygun der mi, Bayan Conway ? "

B i r a y sonra Bayan Scoot i l e teki pansiyonerlere

nianlandklarn akladlar. Bayan Conway siyahlar giy

meye devam ediyordu.

N ianlarn ilan etmelerinden bir hafta sonra ay

aalarn rpnan yapraklar arasndan szlp ikisini bir


s i nema kares i nde gibi gsterirken ehir parkndaki ayn

bankta oturuyorlard. Fakat Donovan gn boyunca dalgn

b i r hzne brnmt. O gece de yle suskundu k i sevda

nn dudak lar sevdal y rekten y kselen sorulara engel

olamaz hale geldi.

K I Z

107

" N e oluyor, A ndy, bu gece neden bu kadar ask surat

l, bu kadar ciddisin ? "

" B i r ey yok, M aggie. "

" Ben anlarm. Grmyor muyum sanyorsu n ? Daha

nce hi byle davranmam tn. Ne oluyor ? "


" nemli bir ey yok, Maggie. "

" Evet, var, ben de merak ediyoru m. Eminim baka bir

kz dnyor s u n . y l e olsun. Madem stiyorsun, neden

ona gitmiyorsu n ? L tfen, ek kolunu stmden . "

A n d y a rbal b i r tavrla " yleyse anlatacam sana"

dedi, " a na sa n n n tan olarak anlamay acaksn. M i ke


Su lliva' d u y d u n, d eil n i ? ' K oca M i ke' Sullivan, herkes
yle der. "

" Y o, duymad m " dedi Maggie. " Byle davranmana o

sebep oluyorsa d u ymak da stemiyorum. Kimmi o ? "

Andy saygl denebilecek b i r tavrla " New York'un

en nemli adam " dedi. "Si yaset d nyasnda Tammany1


ile ya da sted ii herhangi bir grupla can ne sterse yapa

bilir. Koca M i k e hakknda kt bir ey sylersen iki sani

ye sonra binlerce adam yakana yapr. Bir sre nce yal

ktaya bir seyahat yapt, krallar tavanlar gibi deliklerine

sndlar.

te, b u Koca Mike benim dostu mdur. M ah a llede

benim itibarm o kadar d a b y k deildir ama Mike

byk b i r adamla olduu kadar kk y a da yoksul b i r

adamla da d o s t olmay bilir. Bugn o n u n l a Bowery'de33


karlatm. Ne yapt ders i n ? Gelip elimi s kt. 'Andy'

dedi, 'seni izleyip duruyorum. Sokan o yan nda i y i i


karyorsun, seninle iftihar ediyorum. Ne imek isters i n ? '

B i r puro kard, b e n de b i r v i s k i aldm. k i hafta sonra

Tammany: New York siyasetini 1 790'1.lrd.n 1 %0'lara dek etkilemi,


iizellikle rlandal gmenleri kollayan ve l lckrat Parti adaylarn
belirleyen siyasal rgtlenme. ehrin sekin kesin i le ibirlii iindeki iiqt
yolsuzluk, rvet olaylaryla da bilin irdi -.n.
3 3 Bo-.;:ery: New York, Manhattan'da bir .l.lle cadde ve otel. Burada
otelden siiz ediliyor -;; . n.
32

ll

1 1 1 N 1\ Y

1 08

evleneceimi syledim. O zaman 'Andy,' dedi, 'b'.lna

davetiye yolla da u nutmayaym, dnne geley i m . ' lte


Koca Mike byle dedi bana, dediini de hep yapar.

Belki anlamyorsun ama Maggie, Koca M i ke Sullivan

dnme gelsin diye bir elimi feda edebilirim. En gurur

lanacam gn o olur. B i rin in d n n e giuiinde o ada


mn evli l ii mr boyu s recek d e rn ektir. i te bu yzden
keyifsizim bu gece. "

Maggie usulca " Madem b u kadar vazgei lmez bir ey,

neden onu davet etmiyorsun o zaman ? " diye sordu.

Andy hznle " Davet etmeyiimin nedeni var " dedi.

te o nedenle orada olmamas gerekiyor. Ne olduunu

sorma nk sana syleyemem . "

Maggie " Aman, bana n e " dedi. " Elbette siyasetle ilgi

l i bir eyd ir. Yine de bana glnsenenen iin yeterli


sebep deil bu . "
Andv

hemen

" Maggie, "

Mazzi n i ' y i dndn

beni ? "

dedi,

"u

senin

Kont

kadar s k d n yor musun

U zu n sre bekledi ama Maggie cevap vermed i . Ve

birden adamn omzuna yaslanp alamaya balad, adamn

kolunu sk sk kavrayarak alyor, hkrrken sarslyor,


crepe de Chine'i gzyalaryla srlsklam ediyord u .
A n d y kendi derdi n i bir tarafa brakp " B ak, bak,

bak ! " diye onu yattrmaya alt. " Ama ne oluyor


imd i ? "

" Andy," diye hkrd Maggie. " Sana yalan syledim;


benimle evlenmeyeceksin, beni sevmeyeceksin artk. A m a

s a n a anlatmam gerektiini hissediyorum. A n d y , o kontu n


parma b i l e girmedi hayatma. Zaten hayatmda h i sevgi

lim olmad. Ama bt n kzlarn vard, anlatp dururlard,

o zaman da sanki adamlar o nlar daha ok seviyormu gibi

gr nrd. H em, Andy, biliyorsun, siyah bana ok yak

yor. Ben de bir fotorafya gidip o resmi satn aldm,

kn d e madalyonum iin yapt rdm ve o Kont

h i kayesini, ldn filan uydurdum, bylece siyahlara


K I Z

109

brnebilecektim. Ah, senden baka sevdiim h i ki mse

o l mad, te byle . "

e b a k n k i itilip u zaklat rlacan sanrken Andy'nin

kolunun onu sarp kendine ektiini fark etti. B a n kal

d rdnda del ikanl n n ehresi aydn lanmt, glms


yordu.

" Balayabilecek misin ? Beni bal ayacak msn,

Andy ? "

Andy " Elbette " dedi. " Her ey halloldu artk. Kont

mezarna geri dns n . Meseleyi hal lettin, Maggie. Dn


gnmzden nce bunu yapaca n umut ediyordum

zaten. Helal olsun sana ! "

BaLrnd ndan i y ice emin olunca Maggie utanga

bir tebess mle " A n d y , " ded i , " Ko nt hakknda anlattm

bt n o hikayelere i n a nm m y d 1 11 ? "

Andy sigara tabakasna uzan rken " Eh , nand m dene

mez," dedi, " n k u senin madalyo nun iindeki Koca


M i ke Sullivan'n resmiyd i . "

( l ' l l l " 1( \

1 10

KALPLER VE ELLER
Denver'da douya giden B &MH ekspres tren n n

vagonlarna yolcu akn vard. Vagon lardan birinde zarif


giyimli, ok gzel, gen bir han m deneyimli bir yolcunun
lks eyasyla evrili olarak oturuyordu. Yeni gelenler iin

de biri gz pek, iten ehresi ve tavrlaryla yakkl bir

gen, tekiyse i ri yar, kt giyinmi somu rtuk, su ratsz bir

adam olan iki kii vard . kisi birbirlerine kelepelenmiti.

Tren koridorundan getiklerinde bulabilecekleri tek

bo yerin o cazip gen h a n m n tam karsnda o lduunu

grd ler. Kelepelenmi ikili oraya oturdu. Gen kzn

baklar i lgisizce, sou k b i r ekilde onlara iliti, sonra tm

ehresini ltya boan, dolgun yanak lar n pembeletiren

tatl bir gl msemeyle gri eldiven li elini uzatt. Ko numa

y a baladnda tok, tatl, ll sesi sahibinin konu mala


rn n di nlenmesine alk olduunu belli ediyordu .

" E, Bay Easton, nce benim konumam stiyorsan z,

sanrm mecburum buna. Eski dostlar nzla Bat'da kar


latnzda o n lar grmezden mi gelirsin i z ? "

i ki adam aras ndan gen olan k zn sesiyle tela lanp

annda kurtulduu bir mahcubiyete kaplm gibi oldu,


sonra da sol eliyle kad n n parmaklarn tuttu .

Glmseyerek " Bayan Fairchild, deil m i ? " dedi.

" teki elimi uzatamadm iin zr dilerim, imdilik


megul. "

Yanndakinin sol b ileine ldayan bir " bilekl ik "le

balanm olan sa elini b i raz kaldrd. Kzn yanaklarn

daki parlt soldu. Dudaklar bell i belirsiz bir tedi rgi nlikle

araland . Elenmi gr nen Easton, hafif bir tebessmle

yeniden konumak zereyken teki adam engelledi onu.


O su ratsz adam zaten keskin, cin gibi baklaryla kzn

yzn nceleyip duru yordu.

3 4 /I C: ,\1: Bo,o & f\ l . i c l len i n oll.n - . .


k. I Z

111

" Laf b l d m i i n beni affed i n k k h a n m ;

a n l a d m kadar y l a b i z i m erifle t a n y o r s u n u z . Hapis

haneye vard m z d a benimle i l g i l i b i r e y l e r s y l emesi


n i sterseniz yapar bunu, benim d e iim k o l a y l a r .

Leavenworth hapishanes i n e gtry o r b e n i . Sahtec i l i k

ten y e d i y l . "

Yznn rengi yerine gelirken " Ah ! " d iyerek derin

b i r soluk ald kz. " Yani onun iin buradas nz. erif, ha ! "
Easton soukkanll kla " Sevgi l i Bayan Fai rchild , "

dedi, " B i r ey yapman gerekiyordu. Para dediiniz uup

gidiyor ve bildii i. gibi Washington'da bizim evreye


ayak uydurmak iin de para l u n . lht'da byle bir frsat
yakalad m, el, eri fl ik sefa ret kadar yksek bir mevki

saylmaz ama ...

"

Kz samimiyetle " Sefir dediiniz" d edi, " artk rabet

grmyor. Layk d a deildi buna. B i l i rsiniz zaten. Demek

artk B at' nn atna atlayp ate eden, her trl tehlikeyi

g sleyen o haval kahramanlarndan birisiniz. Washing

ton hayatndan ok farkl bu. Eski evreniz tarafn dan

zlendiinizi b i l i n . "

Kzn by lenmi gzleri irileerek d n d , parlda

yan kelepelere dikildi.

br adam " Bunlar iin endielenmeyin, k kha

nm " dedi. " B ti.i n erifler kamas nlar diye kendilerini


mahkum lara kelepeler. Bay Easton iini biliyor" dedi.

Kz " S izi yaknda Washingto n 'd a g recek miyiz

y i ne ? " diye sord u .

Easton " Sa n rm yaknda olamaz " d e d i . " Korkar m

uarlk gnlerim bitti art k . "

Kz ylesine " B at'y severim " dedi. G ideri sevecen

likle parldyordu. V agon penceresinden dar bakt. Ter

biyeli, gsterili konumaktan vazgeip samimiyetle, sade

likle anlatmaya balad: " A n nemle birli kte yaz Denver'da


geirdik. Annem benden b i r hafta nce dnd eve nk

babam b iraz hastalanm. Bat'da yaasay d m mutlu olabi

lirdim. Galiba burann havas d a benimle ayn fikirde. Her


O ' ll F N R \

/ 12

ey para deil k i . Ama her eyi yanl anl yor nsanlar,

aptal aptal . . . "

Su ratsz adam " Bu raya bak, erif Efendi ! " d i y e

homurdand . " Hakszl k b u . kiye i htiyacm var, stelik


btn gn sigara medim. Sohbet yetmedi mi? Sigara ii

len vagona gtrsene beni. Pipo imek iin lmek zere


yim. "

Easto n ' n yznde ayn hafif glmseme belirirken

b i rbirine bal yolcular ayaa kalktlar.

Usulca "Ttn arzusu karsnda syleyecek lafm


y o k " dedi. " H oa kaln, Bayan Fairc h i l d . Bildiiniz gibi,

grev bandaym. " Vedalamak iin elini uzatt.

Kz terbiyeli, gsterili tavrna yeniden brnerek

" Dou 'ya gitmiyor olmanz ok fena" dedi. " Ama galiba

Leavenworth stikametinde devam etmek zorundasnz."

Easton " Evet" dedi, " Leaven worth'e devam etmem

laz m . "

ki adam sigara iilen vagona gitmek i i n koridora

kt.

Yanda oturan iki yolcu konumann byk b i r ksm

n dinlemiti. Aralar ndan biri "O erif iyi bir adam " dedi.
" u Batllardan k imileri hi fena dei l . "

b r i s e " B u grevi stlenmek iin epeyce gen,

deil m i ? diye sordu .

l k konuan " G en olan m ? " diye bard . " Ha ! Far

kna varmadn m? Baksana, sen mahkumu sa eline kelep

eleyen p o l i s grd n m h i ? "

K I Z

1 13

KAKTS
Zamann en ilgin yan katksz grecel iidir. Ortak

nana gre, boulan bir adama olaanst miktarda an

balanr; ayrca nsann eldivenini <; karrken koca bir

sevda h i kayesi ni batan sona d eerlend i rmesi inan l maya

cak ey dei ldir.

Bekar evi n d e, bir masa n n y a d a d u rn u olan

Trysdale aynen b u n u yapyord u . M asa stndeki k r


mz toprak saksda tuhaf giirnl, yqil bir b itk i d u ru

yordu. Dokunaca benzeyen uzun yapraklar kck bir


esintide b i l e sallanan b i t k i bir kakts tryd.

Trysdale'in arkada olan gelinin erkek kardei bfe

nin yannda duruyor, ikisini yalnz imek zoru nda bra

kld iin szlanyordu. k i erkek de gece kyafetleri

iindeydi. Ceketlerine i litirilmi beyaz dn rozetleri


lo dairede yldz gibi parlyordu.

Trysdale eldiven i n i n dmelerini yava yava zer

ken aklndan hzla son bi rka saatin can actan anlarn

tazeliyordu. K i lisedeki y nlar halinde rayi halar saan

ieklerin kokusu sanki hala bu rnunda, bine yakn terb i


yeli n s a n n alak tondaki mrltlaryla gcr g c r kyafet

lerin h rtlar, rahibin i k i kiiyi b i rletirmek iin syledi


i, kafasnn iinde srarla tekrarlanan szckler se kulak
larndayd.

Umudun tkendii bu son anda bile, z i h n i n i n b i r

alkanl h a l i n e gelmiesine, o k z n a s l ve neden yitir

diinin yantn bulmak abasnday d . Hi dn verme


yen gerekl erle sars lm haldeyken anszn daha nce hi

karlamad bir eyle yz yze buldu kendi n i : iindeki

katksz, rlplak benliiyle. Kuanm old uu benc i l

lik, h i lebazl k giysileri a r t k budalaln paavralarna

dnmt. Ruhunun b r nd bu k l n gemi g n


lerde bakalarnn gz ne ne k a d a r zc, ne k a d a r bas

makalp grnm oldu u dncesiyle rperd i . Kendi n i


K i Z

115

beenm i l i k ve k i b i r m i ? Zrhnn eklemleri bunlard. Ve

k z her i k i s i nden de nasl da muaf olmutu. Peki o zaman


neden ?

Kz kilisenin koltuk l ar arasndan mihraba doru

yava yava i lerlerken, kendisini glendiren deersiz, can

s kc b i r vn duygusuna kap l mt. Kzn aklnda ken

dini teslim etmek zere olduu adam deil de bakas


olduu iin o kadar solgun grndn sylyordu

iinden. Ama bu clz tescili bile elinden sklp alnd.

Zira o adam elini tutarken kzn yu kar doru abucak


ynelttii d u ru tebessm gr nce u nutulacan biliyor

du artk. Bir zamanlar a y n bak kendisine ynelti lmi, o

da ne demek olduum an lamt. t e, gururu u n ufak

olmu, son dayana da gitmiti, N ed e n byle bitmiti ?


Aralarnda tartma gemem i ti ki, hi . . .

H e rhalde bini nci k e z h e r eyin altst oluundan nce

ki gnlerde olan bitenleri zihninden geirdi .

K z o n u h e p b a tac etmi, o da s o y l u b i r heybetle

kzn takdirini kabu llenmiti. Karsnda tatl kokulu bir

tts yakmt sanki, alakgn l l (kendi kendine s y l

y o r d u b u nu), o c u k s u , tap n mayla dolu ve ( y e m i n edebi


lirdi ki) ok samimiydi. Neredeyse d oast yctcncklcr

lc, y ksek meziyetlerle, m kemmellikle sarp sarmala

mt adam; o d a b u balar ieklenmeyi y a da meyve

vermeyi asla vaat etmeyen ln yamuru iii gibi


zmsemiti.

Trysdalc eldivenin teki tekini de hrsla ekip karr

ken yasn tutmakta ahmaka gecikmi olduu bclcillii

n i n o en parlak an gzn n nnde canland. B i r gece

kzn kendisiyle birlikte soylu ortamna gel mesini, grke


mini paylamas n stemiti. Acsn hissetmemek iin zih

ninin o geceki gzelliini anmsamasna izin veremezdi;

salarnn zgrce dalgalanmas, baklar n n , szckleri

n i n y u muakl, el dememi cazibesi . . . Btn bunlar


adama ok gelmi, konutu rmutu onu. Sohbetleri srasn
da kz unlar sylemiti:

O ' ll E N R Y

116

" Kaptan Carruthers spanyolcay yerliler kadar iyi

konutuunu syledi. B u beceri ni niye sakladn bende n ?

B il mediin e y v a r md r seni n ? "

E h , te, Carruthers ahmakt. Szlklerin arka kapak

larnda yazl vr zvrlar arasndan bulup kard bir


Kastilya atasz syleyerek k u lpte hava att iin elbet

te o (Trysdale) suluydu (kimi zaman byle eyler yap

yordu). O kuku verici bilgel i k gsterisini gklere karan

da d izginlenemez hayran Carruthers olmutu.

Ama, heyhat ! Kzn ona duyduu hayranln rayiha

s yle tatl, yle batan karcyd k i . Bu yaktrmann


i n kar edilmeden gemesine izin verd i . Hi itiraz etmeden

dzmece spanyolca eiti mini d i l i n e dolamasna kar k

mad . M u zaffer ban talandrmasna hi d i renmezken


yumuak kvrmlarn arasndaki d i kenlerin ileride kend isi

ne batacann farkmda deildi.

Kz nasl da memnun, ne kadar mahcup, ne rkekti !

Adam yceliini ayaklarna serdiinde kseye dm ku

gibi nasl da rpmyordu ! Kzn rzasn, kukuya h i yer

brakmayan ekilde, gzlerinden okuduuna yemin edebi


l irdi, hala d a edebiliyordu ama cilve yaparak dorudan

cevap vermedi adama. " Cevabm yarn size gnderiri m "

dedi; zaferine gvenip anlayl d avranan adam ise gl m

seyerek bu mhlete raz oldu. Ertesi gn evin iinde sabr

szlkla cevab bekliyord u . le saatlerinde ua gelip


krmz saksdaki acayip kakts getird i . Not yoktu , mesaj

y o ktu, yalnzca bitkinin stnde yabanc dilde y a da bit

kibilim tarafndan veril mi adnn yazl olduu bir etiket

vard. A kama kadar bekled iyse de cevap gelmedi. Devasa


gururu , ncinmi onuru kzn peine d mesini engelledi.

I ki gece sonra bir yemekte karlatlar. Her zamanki gibi

selamlatlar ama soluu kesilmi gibi grnen kz ona


merakla, sabrszlkla bakyordu. A k lama bekleyen erkek
se nazikti ama hogr szd. K z diiliinin hzl kavra

yyla adamn halinden ve tavrndan anlayacan anlaya

rak buz kesildi. O ndan sonra da gitgide u zaklatlar. H ataK I Z

1 17

s neredeyd i ? K i m i sulamak gerek i rd i ? Kolu kanad

krlm

halde

kendini

yantlar aryo rdu. Eer. . .

bee n m i l i i n i n y k ntlarnda

Odadaki b r adamn mzmzl anan sesi dncelerini

blerek y kseld i .

" Hey, Trysdale, derd i n ne senin ? Sadece yardak l k

etmemisin de evlenen senmisin g i b i , a m m a mutsuzsun.


Bana

bak,

kurban

trenine

katl m a k

zere

G ne y

A merika'dan sarmsak kokan, h a m a m bcekl i bir gemiy l e


iki b i n mil gelmi teki yardakya b a k ; l tfen gnahlar

mn omuzlarma n as l da hafif geldiini gr. Benim de bir

tan ec i k kz kardqim vard, art k o da gitti. Haydi bakal m !


Vicda11 1 11 1 rahatlatacak b ir ey ler a l uradan . "
Trysdale " i md i i meyecei m, tqek k rler" dedi.
teki yann a gelerek " Sen i n brend i var ya" dedi,

" berbat! Bir gn Punta Redonda'ya beni grmeye gel de

ihtiyar Garcia ' n n kaak getird i klerini dene. O seyahate

deer. te! Tan dm bir ey var burad a ! B u kakts

nereden buldun, Trysdal e ? "

Trysdale " Hediye" dedi, " bi r arkadamdan. Cinsi

nedir, biliyor musun ? "

" yi bilirim. Tropi k bir bitkidir. P u nta'da h e r gn

y zlerce grrs_n bundan. Ad stndeki etikete yazl


m, bak. Azck lspanyolca bilir misin, Trysdale ? "

Trysdalc ac ac glmseyerek " Hay r " dedi . " span

yolca m bu ? "

" Evet. Y crliler yapraklarnn zanp sana el ettiine

nanr. Ventomarme derler buna. lngilizcede ' Gel ve al

beni' demektir . "

l l ' 1 1 E '.\i R i

118

yk okumaya baladm
erge n l i k y llarnda srprizler
yaamak ne gzeldi.
Gerek hayatta zor yaanan
s rprizl eri O . H enry'den
rend im, hayatn doksan
derece dnebilecei u m u d u na
da o zaman kap l d m
herhalde. On yamdayken
retmenim Sai m e Hanmn
verdii, Varl k Yay nl a rndan
kan Yanl Tahmin k i tab
sanyorum okuduum ilk O.
Henry yk lerini ieriyord u .
Asl adnn Wi lliam Sydney
Parter olduunu, alkol n onu
4o'l yalarnn sonunda bu
d nyadan alp gtrdn
rendiimde ise aa
kald m . Bizi gzel srprizlere
altran O . Henry'nin
e n ac art macasyd
b u . Meraklanp hayatn
aratrd m . M eer h ap i s l ere

ISBN 978605581938-5
YK
1 5 - TL

girip k m , m eer kck


yata annesn ytrmi,
m eer yk l erindeki neeli
hava hayat na deil d
gcne aitmi. ykl erini
evirirken baka bir ey
daha rend i m : nsanlar
ok sevi yormu, insanlara
nanyormu, insanlara
umudunu hi yitirmemi.
Bunca yl unutulmamasna,
her kuaktan okura hitap
edebilmesine amamak gerek.

ZA

THG

44925
DAH

You might also like