Èçâåñòèÿ

Íèíà íà Êàòåäðà
Õðèñòîâà. Áúëãàðñêà íà
Moíåòîñå÷åíåòî èñòîðèÿ è àðõåîëîãèÿ
Íèêîïîëèñ è
àä Íåñòóì
Êàòåäðà Îáùà èñòîðèÿ - ÞÇÓ “Íåîôèò Ðèëñêè” - Áëàãîåâãðàä, 1/2003
Review of Chairs of History at Law and History Faculty of South-West
University - Blagoevgrad, vol. 1/2003

MOÍÅÒÎÑÅ×ÅÍÅÒÎ ÍÀ ÍÈÊÎÏÎËÈÑ ÀÄ ÍÅÑÒÓÌ

Íèíà Õðèñòîâà

Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì å îñíîâàí îò èìïåðàòîð Òðàÿí â ÷åñò íà ïîáåäàòà

ìó íàä äàêèòå â 106 ã. âúðõó ñòàðî òðàêèéñêî ñåëèùå êðàé äíåøíîòî ñåëî
Ãúðìåí, Áëàãîåâãðàäñêî. Ïðåç ðèìñêàòà è ðàííîâèçàíòèéñêà åïîõà Íèêîïî-
ëèñ àä Íåñòóì å íàé-çíà÷èòåëíèÿò ãðàä íà òåðèòîðèÿòà ìåæäó ðåêèòå Ñòðó-
ìà è Ìåñòà. Ðàçðóøåí å ïðåç 6 â.
Ìîíåòèòå íà ãðàäà ó÷àñòâàò ðÿäêî â êîëåêòèâíèòå ìîíåòíè íàõîäêè, à
ìóçåéíèòå ñáèðêè ñúäúðæàò ñðàâíèòåëíî ìàëúê áðîé ìîíåòè íà Íèêîïîëèñ
àä Íåñòóì. Òîâà çàòðóäíÿâà ïðîó÷âàíèÿòà è ìîíåòîñå÷åíåòî íà ãðàäà å îò-
ðàçåíî â ñúâðåìåííàòà èñòîðè÷åñêà è íóìèçìàòè÷íà ëèòåðàòóðà òâúðäå îã-
ðàíè÷åíî1 . Âñå îùå åäèíñòâåíèÿò òðóä, â êîéòî ñà êàòàëîãèçèðàíè ìîíåòè
íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì îñòàâà “Àíòè÷íèòå ìîíåòè íà Áàëêàíñêèÿ ï-îâ è
ìîíåòèòå íà áúëãàðñêèòå öàðå” (1912 ã.) íà Í. Ìóøìîâ, êúäåòî ñà îïèñàíè
äâàäåñåò è ñåäåì ìîíåòè. Ïðè âñè÷êèòå íåòî÷íîñòè è íåïúëíîòè òîé îñòàâà
åäèíñòâåíà áàçà çà ñðàâíåíèå ïðè ïóáëèêóâàíå íà íîâè òèïîâå.
 íàñòîÿùàòà ïóáëèêàöèÿ ñå âêëþ÷âàò åäèíàäåñåò íåèçâåñòíè äîñåãà
ìîíåòíè òèïîâå íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì, ïîäáðàíè îò íÿêîëêî ÷àñòíè êî-
ëåêöèè è å ïðèëîæåí êàòàëîã îò îáùî ÷åòèðèäåñåò è ÷åòèðè ìîíåòè (îò òÿõ
äâå ìîíåòè ñà îò àóêöèîíè è ñà äîáàâåíè çà ñðàâíåíèå). Ïðè îïðåäåëÿíåòî
íà ìîíåòíèòå òèïîâå, èçîáðàæåíèÿ è íàäïèñè ñå îïèðàõìå íà Íèêîëà Ìóø-
ìîâ, íà ïðîó÷âàíèÿòà íà Éîðäàíêà Þðóêîâà (“Ìîíåòîñå÷åíåòî íà ãðàäîâå-
òå â Äîëíà Ìèçèÿ è Òðàêèÿ II-IIIâ. Õàäðèàíîïîë”, 1987) è íà Äèëÿíà Áîòåâà
(”Äîëíà Ìèçèÿ è Òðàêèÿ â ðèìñêàòà èìïåðñêà ñèñòåìà”, 1997 ã.), êàêòî è íà
åêñïåðòèçèòå, íàïðàâåíè â Ñîôèéñêî íóìèçìàòè÷íî äðóæåñòâî.
Âñè÷êè ìîíåòè íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì íîñÿò íà ðåâåðñà íàäïèñ, âêëþ÷-
âàù ðîäîâîòî èìå Óëïèÿ:
OVËÐIAC NIKOÐOËE(ª)ÙC ÐÑÏC ME(ª)CTÙ*
/Óëïèà Íèêîïîë íà Ìåñòà/
Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì å ñðåä ïåòòå ïî-ñòàðè òðàêèéñêè ñåëèùà â ïðî-
âèíöèÿ Òðàêèÿ - Ñåðäèêà, Ïàóòàëèÿ, Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì, Òîïèð è Àíõèàëî
* â ñêîáè å ïîñòàâåíà áóêâàòà, êîÿòî èìà äâà âàðèàíòà íà èçïèñâàíå, à ñ ïî-áëåä
øðèôò ñà îòáåëÿçàíè ïî-÷åñòèòå ñúêðàùåíèÿ
117
 In honorem Prof. Margaritae Taceva

- êîèòî ïðè èìïåðàòîð Òðàÿí (98-117 ã.) ïîëó÷àâàò òîâà ðîäîâî èìå (îò
MARCUS ULPIUS TRAIANUS ).
Êàòàëîãèçèðàíèòå ìîíåòè íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì ñà íà Þëèÿ Äîì-
íà, Ãåòà è Êàðàêàëà. Þëèÿ Äîìíà, ìàéêàòà íà Êàðàêàëà è Ãåòà, å âúðõó àâåð-
ñà íà òðè îò ïðåäñòàâåíèòå ìîíåòè. Ïîðòðåòíèòå ÷åðòè íà Þëèÿ Äîìíà
âúðõó ìîíåòèòå íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì ñà òèïè÷íèòå çà òàçè èìïåðàòðèöà,
ñèðèéêà ïî ïðîèçõîä. Íàäïèñúò íà àâåðñà å êàòî ïðè äðóãèòå ïðîâèíöèàëíè
ìîíåòè íà Þëèÿ Äîìíà:
IOVËIA ÄÏÌÍÁ CÅ
/Þëèÿ Äîìíà Ñåâàñòà/
Íà äâå îò òÿõ âúðõó ðåâåðñà å èçîáðàçåíà Àðòåìèäà, à âúðõó òðåòàòà -
Íåìåçèäà-Åêâèòàñ. Àðòåìèäà ñå ÿâÿâà â äâà âàðèàíòà âúðõó ðåâåðñà íà ìî-
íåòèòå ñ îáðàçà íà Þëèÿ Äîìíà: íà åäèíèÿ òÿ å ïðåäñòàâåíà ñòàòè÷íî, ñ
äÿñíàòà ðúêà ïîñòàâÿ ñòðåëàòà íà òåòèâàòà íà ëúêà, êîéòî äúðæè â ëÿâàòà
(¹ 3). Âòîðàòà êîìïîçèöèÿ å ìíîãî ïî-äèíàìè÷íà è ñúçäàâà óñåùàíå çà óáå-
äèòåëíà ïðîñòðàíñòâåíîñò: ïðè íåÿ ñ äÿñíàòà ðúêà Àðòåìèäà èçâàæäà ñðå-
ëà îò êîë÷àíà íà ãúðáà ñè (¹4).
Ïðåäñòàâåíèòå åêçåìïëÿðè ñ Êàðàêàëà íà àâåðñà ñà îáùî äâàäåñåò è
åäèí, îò êîèòî ïåò ñå ïóáëèêóâàò çà ïúðâè ïúò. Íàäïèñúò, ñúïðîâîæäàù îá-
ðàçà íà Êàðàêàëà âúðõó âñè÷êè ìîíåòè å:
AVTOKPAT KAICAP M AVPHËIOC ANTÙNEINOC
/Àâòîêðàòîð Öåçàð Ìàðê Àâðåëèé Àíòîíèí/
Íà ìîíåòèòå íà Êàðàêàëà äî óáèéñòâîòî íà Ãåòà ñå èçïèñâà ÓÅÕÇPÏÓ2 ,
à âñè÷êè ïîðòðåòíè èçîáðàæåíèÿ íà Êàðàêàëà îò ìîíåòèòå íà Íèêîïîëèñ àä
Íåñòóì ñà ñõîäíè è îòãîâàðÿò íà èíäèâèäóàëíèòå ÷åðòè íà èìïåðàòîðà â
ïåðèîäà îêîëî è ñëåä 210 ã. (ìàëêî ïðåäè, ïî âðåìå è íåïîñðåäñòâåíî ñëåä
ñúèìïåðàòîðñòâîòî íà Ãåòà). Îáðàçúò íà Êàðàêàëà âúðõó àâåðñà íà ìîíåòè-
òå, ñå÷åíè â Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì, å íàé-ìàëêî îò òðè ðàçëè÷íè ëèöåâè
ìàòðèöè. Ïîðòðåòúò íà Êàðàêàëà îò åäíàòà ìàòðèöà å ïðåäàäåí â ïðîôèë
íàäÿñíî, ñ êúñà êîñà è áðàäà. Âòîðîòî ïîðòðåòíî èçîáðàæåíèå å áþñò íà
Êàðàêàëà, îáúðíàò íàëÿâî ñ åíåðãè÷åí è íàïðåãíàò èçðàç íà ëèöåòî. Òðåòè-
ÿò ïîðòðåò íà Êàðàêàëà ñå õàðàêòåðèçèðà ñ êúäðàâè êîñè è ïî-äúëãà, ñúùî
êúäðàâà áðàäà. (Ìîæå áè å èçïîëçâàíà è ÷åòâúðòà ìàòðèöà, áëèçêà äî òðåòà-
òà ïî ñòèëîâè áåëåçè è òðàêòîâêà íà ïîðòðåòíèòå ÷åðòè.)
Îïèñàíèòå îò Í. Ìóøìîâ ìîíåòíè òèïîâå íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì ñå
ïîòâúðæäàâàò îò åêçåìïëÿðè, íàìèðàùè ñå â ÷àñòíè êîëåêöèè, ñ èçêëþ÷å-
íèå íà äâà, îò êîèòî íå ñà íè èçâåñòíè äîñåãà åêçåìïëÿðè. Îïèñâàíàòà îò
Ìóøìîâ ìîíåòà, èìàùà íà ðåâåðñà èçîáðàæåíèå íà Çåâñ, ïðàâ, ïîäïðÿí íà
æåçúë (¹ 4060 â íåãîâèÿ êàòàëîã), íå å èçâåñòíà îò äðóãè ïóáëèêàöèè. Äðó-
ãàòà ìîíåòà, êîÿòî ñàìèÿò Ìóøìîâ ïðåäàâà ïî îïèñàíèÿ, ñ Àïîëîí íà ðå-
âåðñà (S4053), ñúùî íå å èçâåñòíà îò ïðîó÷âàíèÿ èëè íàìåðåíè åêçåìïëÿðè.
Ñðåä ìîíåòèòå íà Êàðàêàëà ñà äâå, êîèòî íà îáðàòíàòà ñòðàíà èìàò
èçîáðàæåíèå íà Õåðà (¹4 è 5), êîíâåíöèîíàëíî ïðåäñòàâåíà áîãèíÿ çà ðèì-
118
 Íèíà Õðèñòîâà. Moíåòîñå÷åíåòî íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì

ñêîòî ìîíåòîñå÷åíå. Èêîíîãðàôèÿòà íà Õåðà âúðõó äâàòà åêçåìïëÿðà å õà-

ðàêòåðíà: â öÿë ðúñò, â äúëúã õèòîí è íàìåòàëî, ñ ëÿâàòà ðúêà îáõâàùà âèñî-
êî æåçúë, à â äÿñíàòà äúðæè ïàòåðà. Ðåâåðñèòå íà äâåòå ìîíåòè ñà îò äâå
ìàòðèöè è ñå ðàçëè÷àâàò êàêòî ïî íàäïèñà, òàêà è ïî èçîáðàçèòåëíèÿ ñúñòàâ.
Âúðõó ðåâåðñà íà åäíàòà ìîíåòà (¹4) äî êðàêàòà íà Õåðà èìà ïàóí, êîéòî
ëèïñâà â êîìïîçèöèÿòà íà äðóãàòà ìîíåòà.
Çà ïúðâè ïúò ñå ïóáëèêóâà åäíà ìîíåòà íà Êàðàêàëà, êîÿòî èìà íà ðå-
âåðñà ñè Àðòåìèäà, ïîçíàòà îò ìîíåòîñå÷åíåòî íà äðóãèòå ïðîâèíöèàëíè
ãðàäîâå â Òðàêèÿ. Ôèãóðàòà íà Àðòåìèäà å îáúðíàòà íàëÿâî è å ïðåäàäåíà ñ
äèíàìè÷íè ëèíèè, ñúçäàâàùè óñåùàíå çà äúëáî÷èíà, êàêòî íà îáåìèòå íà
ñàìàòà ôèãóðà, òàêà è íà ïðîñòðàíñòâîòî, â êîåòî òÿ ñå íàìèðà. Èêîíîãðà-
ôèÿòà å òðàäèöèîííà çà îáðàçà íà áîãèíÿòà: Àðòåìèäà å â êúñà òóíèêà, ñ
êîë÷àí íà ãúðáà, â ëÿâàòà ðúêà äúðæè ëúê, à â äÿñíàòà - ñòðåëà; äî êðàêàòà é
å èçîáðàçåíî òè÷àùî êó÷å (¹7).
Çà ïúðâè ïúò ïóáëèêóâàìå ìîíåòè íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì ñ èçîáðà-
æåíèÿ íà çäðàâåíîñíèòå áîæåñòâà îò àíòè÷íàòà ìèòîëîãèÿ. Åäíàòà ìîíåòà
íîñè îáðàç íà Àñêëåïèé (¹14), à äðóãèòå äâå ñà ñ Õèãèÿ íà ðåâåðñà (¹15 è
16) è ñå ðàçëè÷àâàò ñàìî â íàäïèñà. Àñêëåïèé è Õèãèÿ ïðèíàäëåæàò êúì
ïîïóëÿðíèòå áîæåñòâà îò ðèìñêîòî ïðîâèíöèàëíî ìîíåòîñå÷åíå ïî äíåø-
íèòå áúëãàðñêè çåìè.
Âúðõó åäíà îò ìîíåòèòå ñ îáðàç íà Êàðàêàëà, êîèòî ñå ïóáëèêóâàò çà
ïúðâè ïúò, å èçîáðàçåí Õåðìåñ â öÿë ðúñò, ñ ãîëî òÿëî è ãëàâà, îáúðíàòà
íàëÿâî. Â äÿñíàòà ñè ðúêà äúðæè êåñèÿ, à â ëÿâàòà - êàäóöåé (¹11).
Çà ïúðâè ïúò ñå ïóáëèêóâà ìîíåòà ñ ðå÷åí áîã íà ðåâåðñà (¹26). Ïåðñî-
íèôèêàöèè íà ðåêè âúâ âèä íà ïîëóëåãíàëè ìúæêè ôèãóðè, ïîêðàé êîèòî
òå÷å ðåêàòà, ñà ðàçïðîñòðàíåíè â ìîíåòîñå÷åíåòî íà èçòî÷íèòå ðèìñêè ïðî-
âèíöèè.  ñëó÷àÿ ðå÷íèÿò áîã ñå ÿâÿâà ïåðñîíèôèêàöèÿ íà ðåêàòà Ìåñòà.
Èêîíîãðàôèÿòà íà ðå÷íèÿ áîã å ñúùàòà êàòî ïðè ïåðñîíèôèêàöèèòå íà ðå-
êèòå Äóíàâ, Èñêúð, Òóíäæà, Ìàðèöà â ìîíåòîñå÷åíåòî íà äðóãè ðèìñêè ãðà-
äîâå îò ñúùèÿ ïåðèîä.
Äâà âàðèíòà èìà ìîíåòà íà Êàðàêàëà, íà ðåâåðñà íà êîÿòî å ïðåäñòàâåí
Àðåñ (¹8, 9 è 10). Ðàçëèêàòà å â íàñî÷âàíåòî íà ãëàâàòà: ïðè åäèíèÿ òÿ å
îáúðíàòà íàäÿñíî, à â äðóãèÿ - íàëÿâî. Íå å èçâåñòíî êîé îò âàðèàíòèòå å
ïîçíàâàë Í.Ìóøìîâ, êîéòî îïèñâà òîçè òèï ìîíåòà.
Ìîíåòà ñ îáðàçà íà Äåìåòðà âúðõó ðåâåðñà, îïèñàíà îò Ìóøìîâ, ñå
ïîòâúðæäàâà îò åêçåìïëÿð, íàìèðàù ñå â ÷àñòíà êîëåêöèÿ (¹6). Äåìåòðà, ñ
ãëàâà íàëÿâî, å â äúëúã õèòîí è ñ íàìåòàëî. Â äÿñíàòà ñè ðúêà äúðæè ïàòåðà,
à ñ ëÿâàòà ñå ïîäïèðà íà ôàêëà ñ äúëãà äðúæêà (êàòî æåçúë?), îêîëî äðúæêà-
òà íà êîÿòî ñå óâèâà çìèÿ. Òàçè èêîíîãðàôèÿ íà áîãèíÿòà å òèïè÷íà çà ìîíå-
òîñå÷åíåòî íà åïîõàòà. Òðè ìîíåòè ñ îáðàç íà Êàðàêàëà íîñÿò èçîáðàæåíèå
íà Íåìåçèäà-Åêâèòàñ íà îáðàòíàòà ñòðàíà. Åäíàòà - ôèãóðàòà íà áîãèíÿòà å
ñ ðîã íà èçîáèëèåòî (¹18), à íà äðóãèòå äâå - ñ âåçíè, ¹19 è 20. Â êîìïîçèöè-
ÿòà íà ðåâåðñèòå íà ¹ 18 è 20, å âêëþ÷åí è ïîñòîÿííèÿò àòðèáóò íà Íåìåçè-
119
 In honorem Prof. Margaritae Taceva

äà- êîëåëî ñúñ ñïèöè îïðÿíî äî êðàêàòà é. Âúðõó òðåòàòà ìîíåòà (¹20) èçîá-
ðàçåíàòà áîãèíÿ å áåç êîëåëî, íî ñ âåçíè - àòðèáóò íà Åêâèòàñ, è êàìøèê -
àòðèáóò íà Íåìåçèäà. Äâå ìîíåòè ñ Êàðàêàëà íà àâåðñà, åäíàòà ñ Íèêå íà
ðåâåðñà (¹12), à äðóãàòà - ñ ãðàäñêàòà áîãèíÿ (¹27). Òå ñà îïèñàíè îò Í.Ìóø-
ìîâ è âúçïðîèçâåäåíèòå åêçåìïëÿðè ïîòâúðæäàâàò ïîäðîáíîñòèòå â îïèñà-
íèåòî íà èçîáðàçèòåëíèÿ ñúñòàâ è íàäïèñèòå.
Äâå ìîíåòè - åäíà ñ èçîáðàæåíèå íà Äèîíèñ (¹13) è åäíà ñ èçîáðàæåíèå
íà Ñîë (¹21), îïèñàíè îò Ìóøìîâ, ñå ïîòâúðæäàâàò îò åêçåìïëÿðè, íàìè-
ðàùè ñå â ÷àñòíè êîëåêöèè. Ñîë ñå ñðåùà ñðàâíèòåëíî ðÿäêî âúðõó ðèìñêè
ïðîâèíöèàëíè ìîíåòè. Áîãúò å ïðåäñòàâåí ïðàâ, ôðîíòàëíî, ãîë, ñ ëú÷èñòà
êîðîíà. Ãëàâàòà ìó å îáúðíàòà íàäÿñíî. Â äÿñíàòà ðúêà âäèãíàòà íàä ãëàâà-
òà äúðæè ëúê, à ëÿâàòà å ñïóñíàòà íàäîëó ïîêðàé òÿëîòî.
Ïîñëåäíèòå äâå ìîíåòè íà Êàðàêàëà ñà ñ èçîáðàæåíèå íà îðåë ñ ðàçïå-
ðåíè êðèëà, ñòúïèë íà ïèåäåñòàë (îëòàð-æåðòâåíèê) - ¹28 è 29. Ðàçëè÷èÿòà
ìåæäó äâåòå ìîíåòè ñà â íàäïèñà è â êîìïîçèöèÿòà íà ðåâåðñà: ïðè ïúðâàòà
(¹28) ïèåäåñòàëúò å ôëàíêèðàí îò ëåãèîíåðñêè çíàìåíà, ëèïñâàùè ïðè âòî-
ðàòà (¹29). Êîìïîçèöèÿòà å ïîçíàòà îò ìîíåòîñå÷åíåòî íà äðóãè ãðàäîâå â
Ìèçèÿ è Òðàêèÿ. Òÿ îáèêíîâåíî ñå îïðåäåëÿ êàòî ñèìâîë íà âîåííè ïîáåäè
íà èìïåðàòîðà. Âúçìîæíî å îáà÷å òàçè êîìïîçèöèÿ äà ñå ÿâÿâà îòðàæåíèå íà
åäèí òèï ðèìñêè êîíñåêðàöèîííè ìîíåòè è â ñëó÷àÿ äà îòáåëÿçâà ïîâñåìåñ-
òíî ñìúðòòà è îáîæåñòâÿâàíåòî íà Ñåïòèìèé Ñåâåð.
Åäíà ìîíåòà èìà íà ðåâåðñà ñè ôèãóðà íà èìïåðàòîð (¹25) â èêîíîã-
ðàôñêàòà ôîðìóëà íà ïîáåäèòåëÿ, ñ ôèãóðà íà Íèêå â äÿñíàòà ðúêà. Ãåòà
ñúùî èìà åäíà ìîíåòà ñ èìïåðàòîð íà ðåâåðñà (C43) ñúñ ñúùàòà èêîíîãðà-
ôèÿ.
Ñðåä ìîíåòèòå íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì, êîèòî Ìóøìîâ îïèñâà, å åäíà
íà Êàðàêàëà ñ Ãëþêîí íà ðåâåðñà. Êóëòúò êúì Ãëþêîí - çìèÿ ñ ëú÷èñò íèìá,
ïîíÿêîãà ñ áðàäà - å ìåñòåí èçòî÷åí êóëò îò Ïàôëàãîíèÿ, ïîëó÷èë ðàçïðîñ-
òðàíåíèå ïðè Ìàðê Àâðåëèé.3 Ìîíåòè ñ Ãëþêîí ñåêàò Ñåðäèêà, Ïàóòàëèÿ
(ãðàäúò èìà äåñåòêè åìèñèè íà Êàðàêàëà è Ãåòà ñ Ãëþêîí íà ðåâåðñà), Òîìè,
Êàëàòèÿ, Ìàðöèàíîïîë, Àäðèàíîïîë.
Îò ïðåäñòàâåíèòå òðèíàäåñåò òèïà ìîíåòè íà Ãåòà (ñ îáùî ïåòíàäåñåò
åêçåìïëÿðà), øåñò ñå ïóáëèêóâàò çà ïúðâè ïúò, à ñåäåì ñà îïèñàíè îò Í.Ìóø-
ìîâ. Ïîðòðåòúò íà Ãåòà å îòïå÷àòàí îò îáùî äâå ìàòðèöè. Äâåòå ïîðòðåòíè
èçîáðàæåíèÿ ñà ñõîäíè ïî íà÷èí íà òðàêòîâêà íà èíäèâèäèóàëíèòå ÷åðòè è
ñå ðàçëè÷àâàò ïîâå÷å ïî ñòèëà: åäíîòî èçîáðàæåíèå (âúðõó îñåì îò ïðåäñòà-
âåíèòå åêçåìïëÿðè) å ïî-îáîáùåíî â ïðåäàâàíåòî íà êúñàòà êîñà è ïðè íåãî
Ãåòà å ãîëîáðàä (èëè ñ ìíîãî ìàëêà áðàäà), à ïðè äðóãîòî êîñàòà å êúäðàâà è
èìà ñúùî òàêà êúäðàâà è ïî-äúëãà áðàäà. Âúðõó àâåðñà ñå èçïèñâà:
AVT K Ï ÑEÏTIMIOC ÃETAC CEB
/Àâòîêðàòîð Öåçàð Ïóáëèé Ñåïòèìèé Ãåòà Ñåâàñò/
Ìîíåòèòå ñà îòñå÷åíè â ïåðèîäà 210-211 ã. êîãàòî Ãåòà å ñúèìïåðàòîð
çàåäíî ñ Êàðàêàëà.
120
 Íèíà Õðèñòîâà. Moíåòîñå÷åíåòî íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì

Çà ïúðâè ïúò ñå ïóáëèêóâà ìîíåòà ñ êîìïîçèöèÿ íà Àðòåìèäà â õîä

íàëÿâî (¹33), êîÿòî å èäåíòè÷íà ñ òàçè îò ìîíåòàòà íà Êàðàêàëà ñúñ ñúùàòà
áîãèíÿ. Ñúùîòî ñå îòíàñÿ è çà ìîíåòà ñ Åêâèòàñ íà ðåâåðñà (A41), êàêòî è çà
åäèí åêçåìïëÿð ñ Ôîðòóíà íà ðåâåðñà (B42). Âúçìîæíî å äà ñà èçïîëçâàíè
åäíè è ñúùè ìàòðèöè çà ðåâåðñíèòå ïå÷àòè íà ìîíåòèòå íà Ãåòà è Êàðàêàëà.
Çà ïúðâè ïúò ñå ïóáëèêóâà ìîíåòàòà Ãåòà ñ Åêâèòàñ íà ðåâåðñà (A41). Åêâè-
òàñ ïðàâà, ãëåäà íàëÿâî. Îáëå÷åíà å â äúëúã õèòîí.  äÿñíàòà ñè ðúêà äúðæè
âåçíè, à â ëÿâàòà äúðæè ðîã íà èçîáèëèåòî. Ñúùî çà ïúðâè ïúò ñå ïóáëèêóâà
è ìîíåòàòà ñ Ôîðòóíà íà ðåâåðñà (B42). Ôîðòóíà ïðàâà, ñ êàëàòîñ íà ãëàâà-
òà, ãëåäà íàëÿâî. Îáëå÷åíà å â äúëúã õèòîí.  äÿñíàòà ñè ðúêà äúðæè êîðàá-
íî êîðìèëî, à â ëÿâàòà äúðæè ðîã íà èçîáèëèåòî.
 äâà âàðèàíòà ñå ÿâÿâà Àðåñ íà ðåâåðñà íà íåïóáëèêóâàíè äîñåãà ìîíå-
òè íà Ãåòà. Êàêòî è ïðè ìîíåòèòå íà Êàðàêàëà, âúðõó åäèíèÿ åêçåìïëÿð ãëà-
âàòà íà Àðåñ å îáúðíàòà íàäÿñíî è ëÿâàòà ðúêà, äúðæàùà ùèòà å âñòðàíè;
íà äðóãèÿ - ãëàâàòà å íàëÿâî, à ðúêàòà ñ ùèòà å îáúðíàòà íàäîëó (¹34 è 35).
Åäíà äâîéêà ìàòðèöè å ïîñëóæèëà çà îòïå÷àòâàíå íà ìîíåòèòå è íà Êàðàêà-
ëà, è íà Ãåòà. Äâà âàðèàíòà èìàò è ìîíåòèòå íà Ãåòà ñ Õèãèÿ íà ðåâåðñà-
¹38 è 39. Ðàçëè÷èåòî å â íàäïèñà è â èçîáðàæåíèåòî íà Õèãèÿ, êîåòî å îò äâå
ðàçëè÷íè ìàòðèöè. Åäíàòà ñúâïàäà ñ ìàòðèöàòà, èçïîëçâàíà è ïðè ìîíåòà ñ
Õèãèÿ íà Êàðàêàëà.
Ïîñëåäíàòà íåïóáëèêóâàíà ìîíåòà íà Ãåòà èìà íà ðåâåðñà ðå÷åí áîã
(D44), ÷èÿòî èêîíîãðàôèÿ å ïîäîáíà íà òàçè îò ìîíåòàòà íà Êàðàêàëà ñúñ
ñúùàòà ïåðñîíèôèêàöèÿ.
Åäíà ìîíåòà íà Ãåòà èìà íà ðåâåðñà èçîáðàæåíèå íà Ñîë, áëèçêî ïî
èêîíîãðàôñêè è ñòèëîâè áåëåçè äî òîâà îò ìîíåòàòà íà Êàðàêàëà. Òðóäíî å
äà ñå êàæå äàëè è çà èçîáðàæåíèåòî íà Ñîë å èçïîëçâàíà ñúùàòà ìàòðèöà,
êîÿòî å ïîñëóæèëà è çà èçîáðàæåíèåòî íà Ñîë âúðõó ìîíåòàòà íà Êàðàêàëà,
òúé êàòî ïîâúðõíîñòòà å ñèëíî èçòðèòà.
Ìîíåòè íà Ãåòà, ñå÷åíè â Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì, ñ Õåðà (¹30), Äåìåòðà
(¹31) è Õàäåñ-Ñåðàïèñ (¹32) íà ðåâåðñà, ñà îïèñàíè îò Í. Ìóøìîâ è ïðåä-
ñòàâåíèòå åêçåìïëÿðè ñà îò ñúùèòå òèïîâå.
Êàòàëîãèçèðàíèòå ìîíåòè íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì ìîãàò äà áúäàò îò-
íåñåíè êúì åäèí ñðàâíèòåëíî íåãîëÿì ïåðèîä, 210-211ã., â ãðàíèöèòå íà êîéòî
å áèëà àêòèâíà ìîíåòàðíèöàòà íà ãðàäà. Òîçè ïåðèîä ñúâïàäà ñ àêòèâíîñòòà
íà ìîíåòàðíèöèòå â äðóãèòå ðèìñêè ïðîâèíöèàëíè ãðàäîâå â Òðàêèÿ è Äîë-
íà Ìèçèÿ.
Èçâúí âðåìåòî, â êîåòî å îñúùåñòâåíî ìîíåòîñå÷åíåòî íà Íèêîïîëèñ
àä Íåñòóì, îñòàâàò íÿêîëêî ìîíåòè ñ îáðàçè íà Êîìîä è Êðèñïèíà. Åäíà
ìîíåòà íà Êîìîä è åäíà íà Êðèñïèíà îïèñâà Í. Ìóøìîâ4, êàòî íà ñàìèÿ
íåãî òå ñà èçâåñòíè ñàìî ïî îïèñàíèÿ. Ñïîðåä Ìóøìîâ âúðõó ðåâåðñà íà
ìîíåòàòà ñ Êîìîä (àâòîðúò ïîñòàâÿ ïîä âúïðîñ äàëè òîâà å Êîìîä) å èçîá-
ðàçåí Çåâñ, à âúðõó ðåâåðñà íà åêçåìïëÿðà ñ Êðèñïèíà - êîííèê, êîéòî àâòî-
ðúò îïðåäåëÿ êàòî Ëóíóñ.  Ãðàäñêèòå íóìèçìàòè÷íè ñúáðàíèÿ íà Ìèëàíî
121
 In honorem Prof. Margaritae Taceva

ñå íàìèðà ìîíåòà íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì, êîÿòî íà àâåðñà èìà îáðàç íà

Êîìîä, à íà ðåâåðñà - êîìïîçèöèÿ, ïî÷òè èäåíòè÷íà ñ òàçè îò ðåâåðñà íà
îïèñàíàòà îò Ìóøìîâ ìîíåòà íà Êðèñïèíà.  êîðïóñà “SILLOGE
NUMMORUM GRAECORUM ITALIA. Milano. Civiche Raccolte
Numismatiche” (2000 ã.) êîííèêúò íà ðåâåðñà å îïðåäåëåí êàòî åäèí îò Äèîñ-
êóðèòå5 , âåðîÿòíî çàðàäè ñïåöèôè÷íàòà øàïêà. Ìîíåòà îò òèïà íà åêçåìï-
ëÿðà â Ìèëàíî, íî ñ äðóã ëèöåâ ïå÷àò è ìàëêè ðàçëèêè â íàäïèñà íè áå ïðå-
äîñòàâåíà âúâ âèä íà ãèïñîâî êîïèå îò åêçåìïëÿð â ÷óæäåñòðàííà êîëåêöèÿ.
Ðåâåðñúò íà ìèëàíñêàòà ìîíåòà è íà òàçè îò ãèïñîâîòî êîïèå å íå ñàìî îò
åäèí è ñúù ïå÷àò, íî è ñ åäíè è ñúùè íàðóøåíèÿ íà êîíòóðà. Ïðèñúñòâèåòî
íà òåçè ìîíåòè ñ èçîáðàæåíèÿ íà Êîìîä å ñòðàííî, òî òðóäíî ñå îáâúðçâà ñ
îãðàíè÷åíîòî ïî âðåìå ìîíåòîñå÷åíå íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì. Îáñòîÿòåë-
ñòâîòî, ÷å ðåâåðñúò íà ìèëàíñêèÿ åêçåìïëÿð è òîçè îò ãèïñîâîòî êîïèå ñà
àáñîëþòíî åäíàêâè, âîäè äî äîïóñêàíåòî, ÷å ìîæå áè èìàìå ðàáîòà ñ ïîä-
âåæäàù íóìèçìàòè÷åí ìàòåðèàë. Îò äðóãà ñòðàíà, Ëóíóñ íà ðåâåðñà íå ñå
ñðåùà âúðõó äðóãè ïðîâèíöèàëíè ìîíåòè îò Òðàêèÿ, Ìàêåäîíèÿ è Äîëíà
Ìèçèÿ, à èäåíòèôèöèðàíåòî ñ åäèí îò Äèîñêóðèòå íå å óáåäèòåëíî. Òðóäíî å
äà ñå äîïóñíå, ÷å è àâòîðèòåò êàòî Í. Ìóøìîâ, è ïðåñòèæåí ñúâðåìåíåí
êàòàëîã êàòî òîçè íà Ìèëàíñêèòå ãðàäñêè íóìèçìàòè÷íè êîëåêöèè ñà îïðå-
äåëèëè íåïðàâèëíî èçîáðàæåíèÿòà - ïîäîáíè íåñúîòâåòñòâèÿ ñå ïîëó÷àâàò â
ñïåöèàëèçèðàíàòà èñòîðè÷åñêà è íóìèçìàòè÷íà ëèòåðàòóðà, êîãàòî íóìèç-
ìàòè÷íèÿò ìàòåðèàë å íåñèãóðåí.

1
Âæ.: É. Þðóêîâà. Ìîíåòîñå÷åíåòî íà ãðàäîâåòå â Äîëíà Ìèçèÿ è Òðàêèÿ II-
III â. Õàäðèàíîïîë. Ñ., 1987, òàáë. 5 íà ñòð. 99 è òàáë. 6 íà ñòð. 110.
2
Âæ.: Ä. Áîòåâà. Äîëíà Ìèçèÿ è Òðàêèÿ â ðèìñêàòà èìïåðñêà ñèñòåìà. Ñ.,
1997, ñòð. 43.
3
Âæ.: É. Þðóêîâà, öèò. ïð., ñòð. 63
4
Âæ.: Í. Ìóøìîâ. Àíòè÷íèòå ìîíåòè íà Áàëêàíñêèÿ ï-îâ è ìîíåòèòå íà
áúëãàðñêèòå öàðå. Ñ., 1912, ñ. 229-230.
5
SILLOGE NUMMORUM GRAECORUM ITALIA. Milano. Civiche Raccolte
Numismatiche, volume VI, Comune di Milàno 2000, p.116; ìîíåòàòà å îïèñàíà ïîä
íîìåð 461 â êàòàëîãà:
/Eusemplario di Nicopolis ad Nestum Commodus
D. busto paludato, laureato di Commodus
R.Dioscuro/?/ al passo.

122
 Íèíà Õðèñòîâà. Moíåòîñå÷åíåòî íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì

Àâåðñ: IOVËIA 1 è 2. Ðåâåðñ: OVËÏ

ÄOMNA C ÞËÈß ÄÎÌÍÀ NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐ ÌÅÑÒ

Áþñò íà èìïå- Àðòåìèäà â ïðîôèë íàäÿñíî.

ðàòðèöàòà â Êîñàòà é å ïðèâúðçàíà íà òè-
ïðîôèë íàäÿñ- ëà â êîê. Îáëå÷åíà å â êúñà
íî, ñ äðàïèðàíà òóíèêà íàä êîëåíåòå. Â ëÿâà-
ìàíòèÿ è ñëîæ- òà ðúêà äúðæè ëúê, à ñ äÿñ-
íà ïðè÷åñêà ñ íàòà ïîñòàâÿ ñòðåëà íà òåòè-
êîê íà òèëà. âàòà. Íà êðàêàòà å ñ âèñîêè
áîòóøè. Çàä íåÿ ñå ðàçâÿâà
åêçåìïëÿð îò àóêöèîí âîàë.
Âàðèàíò:
Áþñò íà èìïå- Âàðèàíò: OVË
ðàòðèöàòà â NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐ ÌÅÑÒÙ
ïðîôèë íàäÿñ- Àðòåìèäà â õîä íàäÿñíî. Êî-
íî, ñ äðàïèðàíà ñàòà è å ïðèâúðçàíà âèñîêî
ìàíòèÿ è ñëîæ- íà òèëà â êîê. Îáëå÷åíà å â
íà ïðè÷åñêà ñ êúñà òóíèêà.  ëÿâàòà ðúêà
êîê íà òèëà. äúðæè ëúê, à ñ äÿñíàòà âàäè
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ
ñòðåëà îò êîë÷àí çàä ãúðáà
ñè. Îáóòà âúâ âèñîêè áîòó-
øè.
Í. Ì. 4049. § Ô - 25-26 mm, òåãëî - 10,2; 12,4 g.

Àâåðñ: IOVËIA 3. Ðåâåðñ: OVËÏ

ÄOMNA CE ÞËÈß ÄÎÌÍÀ NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐ ÌÅÑÒ

Áþñò íà èìïå- Íåìåçèäà-Åêâèòàñ ïðàâà, ñ

ðàòðèöàòà â ïðî- äèàäåìà íà ãëàâàòà, îáúð-
ôèë íàäÿñíî, ñ íàòà íàëÿâî. Îáëå÷åíà å â
äðàïèðàíà ìàí- äúëúã õèòîí. Â ëÿâàòà ðú-
òèÿ è ñëîæíà êà äúðæè æåçúë, à â äÿñíà-
ïðè÷åñêà ñ êîê òà - âåçíè. Äî êðàêàòà é å
íà òèëà. ïîäïðÿíî êîëåëî. Íàìåòà-
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ ëîòî å ïðåìåòíàòî ïðåç ëÿ-
âîòî ðàìî.

Í. Ì. 4048. § Ô - 25 mm, òåãëî - 12,1 g.

123
 In honorem Prof. Margaritae Taceva

Àâåðñ: AVT K 4 è 5. Ðåâåðñ: OVË Ï

M AVPH ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ
ANTÏNINOC ÏÐOC ÌÅÑÒÙ

Ãëàâà íà èìïåðà- Õåðà ïðàâà, ãëåäà íà-

òîðà â ïðîôèë ëÿâî. Îáëå÷åíà å â
íàäÿñíî ñ ëàâ- äúëúã õèòîí è íàìå-
ðîâ âåíåö, êúñà òàëî. Â äÿñíàòà ñè
áðàäà è êúäðàâà ðúêà äúðæè ïàòåðà, à
êîñà. Âåíåöúò å ñ ëÿâàòà ñå ïîäïèðà
çàâúðçàí ñ ïàí- íà æåçúë. Ïðè êðàêà-
äåëêà. òà îòëÿâî å èçîáðàçåí
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ ïàóí.

Âàðèàíò: Âàðèàíò: OVË

Ñúùîòî ëèöåâî NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐ
èçîáðàæåíèå. ÌÅÑÒÙ
Õåðà ïðàâà, ãëåäà íà-
ëÿâî. Îáëå÷åíà å â
äúëúã õèòîí è íàìå-
òàëî. Â äÿñíàòà ñè
ðúêà äúðæè ïàòåðà,
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ à ñ ëÿâàòà ñå ïîäïè-
ðà íà æåçúë.
Í. Ì. 4058. § Ô - 28 mm, òåãëî - 13,1; 15,7 g.

Àâåðñ: AVT K M 6. Ðåâåðñ: OVË Ï

AVPH ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ
ANTÏNINOC ÏÐOC ÌÅÑÒÙ

Ãëàâà íà èìïåðà- Äåìåòðà ïðàâà, ãëå-

òîðà â ïðîôèë äà íàëÿâî. Îáëå÷åíà
íàäÿñíî ñ ëàâ- å â äúëúã õèòîí è íà-
ðîâ âåíåö, ãîëîá- ìåòàëî. Â äÿñíàòà
ðàä, ñ êúäðàâà ñè ðúêà äúðæè ïàòå-
êîñà. ðà, à ñ ëÿâàòà ñå
ïîäïèðà íà æåçúë
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ (ôàêëà?), îêîëî
äðúæêàòà íà êîéòî
ñå óâèâà çìèÿ.
Í. Ì. 4055. § Ô - 30 mm, òåãëî - 16,7 g.

124
 Íèíà Õðèñòîâà. Moíåòîñå÷åíåòî íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì

Àâåðñ: 7. Ðåâåðñ: OVË Ï

ANTÏNINOC ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ
AVT K M AVPH ÏÐOC ÌÅÑÒÙ
Áþñò íà èìïåðàòî-
Àðòåìèäà â õîä íà-
ðà â ïðîôèë íàëÿ-
ëÿâî. Êîñàòà è å
âî ñ ëàâðîâ âåíåö,
ïðèâúðçàíà âèñîêî
ñ êúäðàâà êîñà è
íà òèëà. Îáëå÷åíà å
êúñà áðàäà. Îáëå-
â êúñà òóíèêà. Â ëÿ-
÷åí å â áðîíÿ è íà-
âàòà ðúêà äúðæè
ìåòíàò ñ äðàïèðà-
ëúê, à â äÿñíàòà -
íà ìàíòèÿ. Íà ëÿ-
ñòðåëà. Çàä ãúðáà é
âîòî ìó ðàìî èìà
êîë÷àí. Îáóòà âúâ
ùèò, à â äÿñíàòà
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ âèñîêè áîòóøè. Äî
ðúêà äúðæè êîïèå.
êðàêàòà é èìà êó÷å.
Ïóáëèêóâà ñå çà ïúðâè ïúò. § Ô - 30 mm, òåãëî - 16,6 g.

Àâåðñ: AVT K M 8, 9 è 10. Ðåâåðñ: OVË

AVPH ANTÏNINOC ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐ
ÌÅÑÒÙ
Ãëàâà íà èìïåðàòîðà
Àðåñ ïðàâ, ãîë, ñ
â ïðîôèë íàäÿñíî ñ
øëåì íà ãëàâàòà,
ëàâðîâ âåíåö è ïàí-
îáúðíàòà íàäÿñíî. Â
äåëêà, ñ êúñè áðàäà
äÿñíàòà ñè ðúêà äúð-
è êîñà.
æè êîïèå, ñ âúðõà íà-
äîëó, à â ëÿâàòà äúð-
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ æè ùèò.
Âàðèàíò: Âàðèàíò:
Ïîäîáåí ëèöåâ Ñúùèÿò ïå÷àò çà ðå-
ïå÷àò. âåðñà.

åêçåìïëÿð îò àóêöèîí çà ñðàâíåíèå Âàðèàíò: OVË

Âàðèàíò: NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐ
Ïîäîáåí ëèöåâ ÌÅÑÒÙ
ïå÷àò. Àðåñ ïðàâ, ãîë, ñ
øëåì íà ãëàâàòà, ãëå-
äà íàëÿâî. Â äÿñíàòà
ñè ðúêà äúðæè êîïèå,
ñ âúðõà íàäîëó, à â
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ ëÿâàòà äúðæè ùèò.
Í. Ì. 4051. § Ô - 30 mm, òåãëî - 17,2; 15,6; 14,8 g.
125
 In honorem Prof. Margaritae Taceva

Àâåðñ: AVT K M 11. Ðåâåðñ: OVË Ï

AVPH ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ
ANTÏNINOC ÏÐOC ÌÅÑÒÙ

Ãëàâà íà èìïåðà- Õåðìåñ ïðàâ, ãîë,

òîðà â ïðîôèë ãëåäà íàëÿâî. Â äÿñ-
íàäÿñíî ñ ëàâ- íàòà ñè ðúêà äúðæè
ðîâ âåíåö, ñ êú- êåñèÿ, à â ëÿâàòà
ñè áðàäà è êîñà. äúðæè êàäóöåé è
ìàíòèÿ ïðåõâúðëåíà
ïðåç ðàìîòî.
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ
Ïóáëèêóâà ñå çà ïúðâè ïúò. § Ô - 29 mm, òåãëî - 14,8 g.

Àâåðñ: AVT K M 12. Ðåâåðñ: OVË Ï

AVPH ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐ
ANTÏNINOC ÌÅÑÒÙ

Ãëàâà íà èìïåðà- Íèêå ïðàâà, ñ êðèëà,

òîðà â ïðîôèë äâèæè ñå íàëÿâî. Â
íàäÿñíî ñ ëàâ- äÿñíàòà ðúêà ïðî-
ðîâ âåíåö, ñ êú- òåãíàòà íàïðåä,
ñè áðàäà è êîñà. äúðæè âåíåö, à â
ëÿâàòà - ïàëìîâà
êëîíêà ñ äúëãà
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ äðúæêà.

Í. Ì. 4054 § Ô - 29 mm, òåãëî - 14,8 g.

Àâåðñ: AVT K M 13. Ðåâåðñ: OVË Ï

AVPH ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ
ANTÏNINOC ÏÐOC ÌÅÑÒÙ

Äèîíèñ ïðàâ, ãîë, ñ

Ãëàâà íà èìïåðà-
ïðåâúðçàíà êîñà.
òîðà â ïðîôèë
Ãëàâàòà ìó å îáúð-
íàäÿñíî ñ ëàâ-
íàòà íàëÿâî. Â äÿñ-
ðîâ âåíåö, êúñà
íàòà ðúêà äúðæè
áðàäà è êúäðàâà
ñúä ñ äâå äðúæêè, à
êîñà. Âåíåöúò å
ñ ëÿâàòà ñå ïîäïè-
çàâúðçàí ñ ïàí-
ðà íà òèðñ. Äî êðà-
äåëêà. åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ
êàòà ìó îòëÿâî å
èçîáðàçåíà ïàíòåðà.

Í. Ì. 4056 § Ô - 27 mm, òåãëî - 11,2 g.

126
 Íèíà Õðèñòîâà. Moíåòîñå÷åíåòî íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì

Àâåðñ: AVT K M 14. Ðåâåðñ: OVËÏIAC

AVPH ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ
ANTÏNINOC ÏÐOC ÌÅÑÒÙ
Àñêëåïèé ïðàâ, ñ îò-
Ãëàâà íà èìïåðà- êðèòè ãúðäè, áðàäàò,
òîðà â ïðîôèë ãëåäà íàëÿâî. Ìàí-
íàäÿñíî ñ ëàâ- òèÿòà ìó å ïðåõâúð-
ðîâ âåíåö, ñ êú- ëåíà ïðåç ëÿâîòî ðà-
ñè áðàäà è êîñà. ìî. Â äÿñíàòà ñè ðú-
êà äúðæè ÿéöå, êîå-
òî ïîäàâà íà çìèÿ-
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ òà, óâèòà íà òîÿãàòà
ìó.

Ïóáëèêóâà ñå çà ïúðâè ïúò. § Ô - 27 mm, òåãëî - 10,8 g.

Àâåðñ: AVT K 15 è 16. Ðåâåðñ: OVË

M AVPH ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐ
ANTÏNINOC ÌÅÑÒÙ

Ãëàâà íà èìïåðà- Õèãèÿ ïðàâà, ãëåäà íà-

òîðà â ïðîôèë äÿñíî. Îáëå÷åíà å â
íàäÿñíî ñ ëàâðîâ äúëúã õèòîí. Â ëÿâà-
âåíåö, ñ êúñè áðà- òà ñè ðúêà äúðæè ïà-
äà è êîñà. òåðà, îò êîÿòî õðàíè
çìèÿ.

åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ

Âàðèàíò: Âàðèàíò: OVË Ï
Ñúùèÿò ëèöåâ NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐOC
ïå÷àò. ÌÅÑÒÙ
Õèãèÿ ïðàâà, ãëåäà
íàäÿñíî. Îáëå÷åíà å
â äúëúã õèòîí. Â ëÿ-
âàòà ñè ðúêà äúðæè
ïàòåðà, îò êîÿòî õðà-
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ íè çìèÿ.

Ïóáëèêóâà ñå çà ïúðâè ïúò. § Ô - 30 mm, òåãëî - 16,6 g.

127
 In honorem Prof. Margaritae Taceva

Àâåðñ: 17. Ðåâåðñ: OVËÏIAC

AVT K M AVPH ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐ
ANTÏNINOC ÌÅÑÒÙ
Ãëþêîí ñ ëú÷èñòà
Ãëàâà íà èìïåðà- êîðîíà, ñ ãëàâà,
òîðà â ïðîôèë îáúðíàòà íàäÿñíî.
íàäÿñíî ñ ëàâ-
ðîâ âåíåö, ñ êú-
ñè áðàäà è êîñà.

åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ

Í. Ì. 4061 § Ô - 27 mm, òåãëî - 12,8 g.

Àâåðñ: 18. Ðåâåðñ: OVË

AVT K M AVPH ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐ
ANTÏNINOC ÌÅÑÒÙ

Íåìåçèäà - Åêâèòàñ
Ãëàâà íà èìïåðà-
ïðàâà, ãëåäà íàëÿâî.
òîðà â ïðîôèë
Îáëå÷åíà å â äúëúã
íàäÿñíî ñ ëàâðîâ
õèòîí. Â äÿñíàòà ñè
âåíåö, ñ êúäðàâà
ðúêà äúðæè âåçíè, à
êîñà è áðàäà.
â ëÿâàòà – ðîã íà
èçîáèëèåòî. Äîëó
äî êðàêàòà é å ïîä-
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ
ïðÿíî êîëåëî ñúñ
ñïèöè.

Í. Ì. 4057 § Ô - 30 mm, òåãëî - 16,2 g.

128
 Íèíà Õðèñòîâà. Moíåòîñå÷åíåòî íà Íèêîïîëèñ àä Íåñòóì

Àâåðñ: 19 è 20. Ðåâåðñ: OVË

AVT K M ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐ
AVPH ÌÅÑÒÙ
ANTÏNINOC
Ãëàâà íà èìïåðà- Íåìåçèäà-Åêâèòàñ
òîðà â ïðîôèë ïðàâà, ãëåäà íàëÿâî.
íàäÿñíî ñ ëàâðîâ Îáëå÷åíà å â äúëúã
âåíåö, ñ áðàäà è õèòîí. Â äÿñíàòà ñè
êúäðàâà êîñà. Âå- ðúêà äúðæè âåçíè, à â
íåöúò å çàâúðçàí ëÿâàòà - êàìøèê ïîä-
ñ ïàíäåëêà. ïðÿí íà ðàìîòî è
ìàíòèÿ. Äîëó ïîäïðÿ-
íî êîëåëî ñúñ ñïèöè.
Âàðèàíò: Âàðèàíò: OVË
Ãëàâà íà èìïåðà- NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐ
òîðà â ïðîôèë ÌÅÑÒÙ
íàäÿñíî ñ ëàâðîâ Íåìåçèäà-Åêâèòàñ
âåíåö, ñ êúñè áðà- ïðàâà, ãëåäà íàëÿâî.
äà è êîñà. Îáëå÷åíà å â äúëúã
õèòîí. Â äÿñíàòà ñè
ðúêà äúðæè âåçíè, à
åêçåìïëÿðè îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ â ëÿâàòà - êàìøèê,
ïîäïðÿí íà ðàìîòî,
è ìàíòèÿ.
Í. Ì. 4064 § Ô - 28-30 mm, òåãëî - 15,6; 16,8 g.

Àâåðñ: 21. Ðåâåðñ: OVË

AVT K M AVPH ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐ
ANTÏNINOC ÌÅÑÒÙ
Ñîë ïðàâ, ñ ãîëî òÿ-
Ãëàâà íà èìïåðà- ëî, ñ ðàìåíå ôðîí-
òîðà â ïðîôèë òàëíî è ãëàâà îáúð-
íàäÿñíî ñ ëàâ- íàòà íàäÿñíî. Íîñè
ðîâ âåíåö, ñ êú- ëú÷èñòà êîðîíà. Â
ñè áðàäà è êîñà. äÿñíàòà ðúêà, âäèã-
íàòà íàä ãëàâàòà,
äúðæè ëúê, à ëÿâà-
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ òà å ñïóñíàòà íàäî-
ëó êðàé òÿëîòî.
Í. Ì. 4050 § Ô - 29 mm, òåãëî - 17,1 g.

129
 In honorem Prof. Margaritae Taceva

Àâåðñ: 22. Ðåâåðñ: OVË Ï

ANTÏNINOC ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ ÏÐOC
AVT K M AVPH ÌÅÑÒÙ
Áþñò íà èìïåðà- Åêâèòàñ ïðàâà, ãëåäà
òîðà â ïðîôèë íàëÿâî. Îáëå÷åíà å â
íàëÿâî ñ ëàâðîâ äúëúã õèòîí. Â äÿñ-
âåíåö, êúäðàâà íàòà ñè ðúêà äúðæè
êîñà è êúñà áðà- âåçíè, à â ëÿâàòà äúð-
äà. Îáëå÷åí å â æè ðîã íà èçîáèëèå-
áðîíÿ è íàìåòíàò òî.
ñ äðàïèðàíà ìàí-
òèÿ. Íà ëÿâîòî ìó
åêçåìïëÿð îò àóêöèîí
ðàìî èìà ùèò, à
â äÿñíàòà ðúêà
äúðæè êîïèå íà-
ñî÷åíî íàïðåä.
Í. Ì. 4057 § Ô - 30 mm, òåãëî - 16,6 g.

Àâåðñ: 23 è 24. Ðåâåðñ: OVËÏIAC

AVT K M AVPH ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ
ANTÏNINOC ÏÐOC ÌÅÑÒÙ
Ãëàâà íà èìïåðà- Ôîðòóíà ïðàâà, ñ êà-
òîðà â ïðîôèë ëàòîñ íà ãëàâàòà,
íàäÿñíî ñ ëàâ- ãëåäà íàëÿâî. Îáëå-
ðîâ âåíåö, çàâúð- ÷åíà å â äúëúã õèòîí.
çàí ñ ïàíäåëêà, ñ Â äÿñíàòà ñè ðúêà
êúäðàâà êîñà è äúðæè êîðàáíî êîð-
áðàäà. ìèëî, à â ëÿâàòà -
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ ðîã íà èçîáèëèåòî.

Í. Ì. 4066 § Ô - 29-30 mm, òåãëî - 14,2; 15,1 g.

Àâåðñ: 25. Ðåâåðñ: OVËÏ

AVT K M AVPH ÊÀÐÀÊÀËÀ (198-217) NIKOÏÎËÅÙÑ
ANTÏNINOC ÏÐOC ÌÅÑÒÙ
Ãëàâà íà èìïåðà- Èìïåðàòîðúò ïðàâ
òîðà â ïðîôèë ãëåäà íàëÿâî ñ ëàâ-
íàäÿñíî ñ ëàâ- ðîâ âåíåö, êúñà òó-
ðîâ âåíåö, ñêúñè íèêà è âèñîêè áîòó-
áðàäà è êîñà. øè. Â äÿñíàòà ðúêà
äúðæè ôèãóðêà íà
Íèêå, à ñ ëÿâàòà ñå
åêçåìïëÿð îò ÷àñòíà êîëåêöèÿ ïîäïèðà íà êîïèå.
Í. Ì. 4063 § Ô - 27 mm, òåãëî - 13,8 g.
130