GLOBALNI DISTRIBUCIONI I REZERVACIONI SISTEMI

UVOD
Informaciona tehnologija, informacioni sistemi i njihova primjena u okviru poslovnih sistema
posljednjih decenija doivljavaju snaan razvoj. Na ovaj razvoj uticali su mnogobrojni i
raznovrsni faktori. Najvaniji je svakako razvoj mikroraunarske tehnologije. Pojavom
mikroraunara poinje nova faza u razvoju informacione tehnologije, a uloga informacionih
sistema je potpuno izmijenjena. Elektronski raunari pretvaraju se od ureaja za masovnu
obradu podataka u ureaje za informacije. To je kljuni momenat koji mijenja samu sutinu
informacionog sistema, a posebno ulogu informacionih sistema u poslovnim sistemima.
Meunarodno turistiko trite doivjelo je velike promjene u posljednjih trideset godina
zahvaljujui primjeni informacione tehnologije. Svi privredni subjekti iz ove oblasti nalaze se
u procesu informatizacije svojih poslovnih funkcija.
Deregulacija vazdunag saobraaja u SAD 1978. godrhe. bila je inicijalna kapisla za izmjenu
vazduhoplovnih propisa i oslobaanja od ogranienja formiranja cijena i drugih elemenata
poslovne politike. Od tog momenta dola je do izraaja konkurentnost izmeu prevozilaca, a
posebno u oblasti primjene kompjuterizovanih rezervacionih sistema kao sve bitnijeg elementa
trinog nastupa u oblasti distribucije. Naravno, sve ovo imalo je velikog uticaja na odnose
samlh avio prevozilaca sa drugim uesnicima na turistikom tritu, tako da je nain
upravljanje turistikom ponudom postalo u velikoj mjeri zasnovana na informacionoj
tehnologiji.
Informacioni sistemi u turistikoj privredi imaju istu funkciju kao i kod drugih djelatnosti, ali
ono to je karakteristino za turizam jeste da neke institucije i organizacije razvijaju posebne
informacione sisteme za razne vrste usluga, a one samim tim stoje na raspolaganju turistikoj
privredi, vladinim i nevladinim turistikim organizacijama, kao i samim turistima i drugim
zainteresovanim subjektima za to. Neki informacioni sistemi namijenjeni su prevashodno
menaderima u preduzeima iz turistike privrede i donosiocima odluka u turistikim
organizacijama radi pomoi u: voenju poslovne politike, dok su drugi informacioni sistemi
namijenjeni pruanju informacija potencijalnim turistima.
Pored informacionih veliki znaaj imaju i rezervacioni sistemi kao veoma vaan dio
infrastrukture u distribuciji turistikih proizvoda. Tome je svakako veliki doprinos dao razvoj
kompjuterizovanih rezervacionih sistema, posebno onih koji omoguavaju on-line rezervaciju.
Svi znaajni subjekti turistike industrije: velike avio-kompanije, organizatori putovanja,
putnike agencije, hotelski lanci, rent-a-car preduzea i drugi, nalaze se u procesu tehnoloke
transformacije, zamjene 'runih' operacija 'elektronskim' koje se zasnivaju na primjeni
savremene informaciono-komunikacione tehnologije.
Raunarski sistemi su na revolucionaran nain povezali pomenute uesnike u formiranju
turistikog proizvoda. Danas se pored primjene raunara, video broura i telekomunikacija,
primjenjuje itav sistem meusobno povezanih informaciono-komunikacionih tehnologija.
Upravljanje turistikim ponudom danas, gotovo je nezamislivo bez upotrebe informacionokomunikacione tehnologije.

POJAM I ZNAAJ INFORMACIONIH I REZERVACIONIH SISTEMA

Svaki poslovni sistem pod kojim se podrazumijeva bilo koji ekonomski subjekt moe se
posmatrati kao sastav tri dijela ili podsistema. To su izvoaki (izvrni), upravljaki i
informacioni podsistem. Izvoaki (izvrni) podsistem usmjeren je ka ostvarivanju konkretnog
cilja poslovnog sistema.
1

Cilj upravljakog podsistema je realizacija upravljakih funkcija. Kvalitet poslovnog

odluivanja doprinosi informacioni podsistem,odnosno poslovni informacioni sistem.
Stvaranje i prezentacija poslovnih informacija ima svoj smisao samo kada su ljudi u
upravljakom podsistemu sposobni i spremni da odaberu i koriste poslovne informacije.
Poslovni informacioni sistem povezuje upravljake i izvrne funkcije tako to formirane
informacije na osnovu poslovnih podataka stavlja na raspolaganje upravljakom podsistemu.
Te zadatke poslovni informacioni sistem ostvaruje prikupljanjem, obraivanjem i sreivanjem
podataka u cilju dobijanja poslovnih informacija i njihovim stavljanjem na raspolaganje
upravljakom podsistemu.
Sadraj poslovnih podataka i informacija u poslovnom informacionom sistemu moe da bude
razliit pa su zbog toga razliite i metode njihovog prikupljanja i sreivanja. Na primjer,
finansijskim informacijama, bavi se prvenstveno raunovodstveni podsistem u okviru jednog
poslovnog sistema.
Cilj raunovodstveno-informacionog sistema je da u raunovodstvenom obliku formira
preglednu sliku poslovnih i finansijskih performansi poslovnog sistema. S druge strane
postojanje opteg informacionog sistema ima za cilj da rukovodstvu poslovnog sistema prui
potrebne podatke na svim nivoima, odnosno da prui podrku za donoenje poslovnih odluka i
preduzimanje konkretnih akcija u tekuem poslovanju. Poeljna je potpuna integracija
raunovodstvenog informacionog sistema i informacionog sistema kao cjeline. Meutim,
postoje mnoge razlike izmeu ova dva sistema. Raunovodstveni informacioni sistem
prikuplja i obrauje podatke u cilju stvaranja preciznih informacija o proteklim i sadanjim
poslovnim dogaajima izraenim pomou finansijskih pokazatelja.
Informacioni sistem kao celina, meutim, tei da stvori informacije koje su namenjene i
razumljive svakom rukovodiocu u okviru poslovnog sistema. To je sistem koji analizira
podatke o proteklim i sadanjim dogaajima ali koji omoguava projektovanje poslova u
budunosti. Opti informacioni sistem pored raunovodstvenih treba da sadri i druge podatke
relevantne za donoenje poslovnih odluka. Pored toga poslovni informacioni sistem mora da
bude postavljen tako:

da govori jezikom menadera;

da je jednostavan u prezentiranju datih informacija;

da je pouzdan;

da omoguava iskazivanje obraenih informacija u vrlo kratkim vremenskim

intervalima.

Ispunjavanje ovih zahtijeva je veoma vano za proces donoenja operativnih planova

poslovnih aktivnosti i revizije planova u zavisnosti od promjena uslova poslovanja.
Informacioni sistemi imaju iste ciljeve, bilo da su dio preduzea turistike privrede, bilo da se
nalaze u sastavu preduzea neke druge djelatnosti. Ipak, turizam kao privredna djelatnost ima
odreena specifinosti. Ono to je karakteristino za turizam jeste da pojedine organizacije i
institucije razvijaju informacione sisteme (za razliite vrste usluga), koji stoje na raspolaganju
preduzeima, vladinim i nevladinim turistikim organizacijama, naunim i obrazovnim
institucijama, kao i samim turistima.
Raunari su znaajno uveali kvalitet turistikih informacionih sistema. Oni su olakali
procese prikupljanja, obrade, uvanja i korienja informacija koje ovi sistemi nude.
Informaciono-komunikaciona tehnologija, danas, omoguava da se mnotvo potrebnih
informacija dobije brzo i lako.

Osim informacionih, sve su znaajniji i rezervacioni sistemi. Oni su kljuni element u sistemu
distribucije turistikih proizvoda. Zahvaljujui njima, uspostavlja se sistem bukiranja
unaprijed (rezervisanje smjetaja i prevoza), a koji, uz promjene cijena i formiranje lista
ekanja, predstavlja jednu od tehnika upravljanja tranjom u kratkom roku. Osim kontrole
tranje u kratkom roku, rezervacioni sistemi omoguuju preduzeima tanije predvianje
budue tranje u duem roku, i shodno mogunostima, poveanje ponude.
Postoje slijedei oblici rezervacionih sistema:
Manuelni, odnosno, runi sistem, ija je glavna karakteristika to to se zahtijev za rezervaciju
prima telefonom, a sama rezervacija, po prijemu se upisuje u poseban dnevnik, knjigu ili
tabelu.
Kompjuterizovan rezervacioni sistem kod kog se zahtijev za rezervaciju takoe prima
telefonom, ali se rezervacija uitava i uva u raunaru.
Automatizovani kompjuterizovani rezervacioni sistern koji se odlikuje slijedeom
organizacijom: agenti pristupaju raunarskom sistemu pomou terminala u svojim
poslovnicama (on-line) i samostalno vre buking.
Razvoj automatizovanih rezervacionih sistema, posebno onih koji omoguuju on-line buking
predstavlja glavnu promjenu na polju distribucije turistikih proizvoda. Pad cijena raunara
omoguio je da i manja preduzea uspostave elektronske sisteme bukinga.
U svim kljunim podrujima turistike ponude danas, avio-saobraaj, hotelijerstvo, touroperatorsko poslovanje, rent-a-car, itd, postoje snani i uspjeni kompjuterizovani rezervacioni
sistemi.

KOMPJUTERIZOVANI REZERVACIONI SISTEMI

VAZDUHOPLOVNIH KOMPANIJA
Rezervacionih sistema kod avio kompanija su se prvobitno pojavili kao zatvoreni sistemi ija
je osnovna odlika bila jednosmjerni kontakt izmeu avio kompanije i putnikih agencija koje
predstavljaju tradicionalne zastupnike u prodaji avio karata. Kasnije su se neki od ovih sistema
razvili u ogranieno dostupne sisteme, pa onda u kooperacione sisteme, zatim u kooperacione
sisteme sa mogunou rentiranja, dok su neki evoluirali u sisteme dostupne veem krugu
korisnika. Primjer za ovaj razvoj moe bili kompjuterski sistem START u Njemakoj koji je
uveden u Lufthansi, da bi ga kasnije kao multipristupni sistem koristili Njemaka eljeznica,
TUl i mnogi drugi. Krajem osamdesetih godina na tritu SAD razvijena su etiri najvea i
najznaajnija kompjuterska rezervaciona sistema: SABRE, SISTEM ONE, APOLLO i
WORLDSPAN.
Ako se obrati panja na odnos avio kompanija - putnike agencije mogu se uoiti neke
injenice koje su od znaaja za njihov odnos, a to su:

vazduhoplovni prevozioci sada su potpuno samostalni u odreivanju provizije koja

se daje putnikim agencijama za prodaju avio karata;

zapaa se vezivanje putnikih agencija za pojedine rezervacione sisteme;

putem kompjuterizacije omogueno je pospeivanje ne samo poslova vezanih za

rezervaciju i prodaju karata nego i poslova u domenu raiinovodstvenih operacija i
fakturisanja, putem kojih se stvara lojalnost putnikih agencija;

primjeuje se i tendencija tzv. direktnog kontakta izmeu kompjuterizovanih

informacionih sistema vazduhoplovnih kompanija i velikih preduzea iz brojnih
djelatnosti koje su korisnici usluga avio prevoza.
3

Brzina kojom se deavaju promjene na polju primjene informacione tehnologije u avio

kompanijama veoma je velika. Nastanak globalnih distribucionih sistema napravio je jo jedan
korak naprijed. Ovaj sistem ne koristi se samo za prodaju avio usluga ve i drugih turistikih
usluga (smjetaja, rentiranja automobila, pozorinih karata i dr.). Jedan od najpoznatijih
globalnih distribucionih sistema u Evropi je AMADEUS koji je osnovan od strane etiri avio
kompanije: Lufthansa, Air France, Iberia i SAS, dok su drugi veliki sistem GALILEO
osnovali: Alitalia, British Airways, Swissair, KLM i Covia. Danas u svijetu postoje etiri
kljuna globalna distribuciona sistema: AMADEUS (33% uea na svjetskom tritu),
GALILEO (28%), SABRE (23%) i WORLDSPAN (11%), dok preostalih 5% pripada svim
ostalim.
Globalni distribucioni sistemi imaju veliku prednost i to u formi:

mogunosti meusobnog povezivanja u mreu;

povezivanja vie korisnika sa terminalima i viestruko korienje personalnih raunara;

mogunost povezivanja na raunare raznih proizvoaa ili razliitih mrea za prenos

podataka;

raznovrsnost raspoloivih programa;

simultano korienje resursa za vie namjena.

Posljednjih nekoliko godina ovi sistemi pokazuju tendenciju da prerastu u globalne u

turistikom smislu (GTD-Global Travel Distribution) to podrazumijeva da se pored avio
karte mogu rezervisati i druge usluge tipa: hotelski smjetaj, sedita u restoranu, zabave i sl.

GLOBALNI DISTRIBUCIONI SISTEMI

Globalni distribucioni sistem (GDS) je informaciono-komunikacioni sistem namijenjen za
prodaju usluga u turistikoj industriji, koji povezuje, sa jedne strane pruaoce usluga u
turistikoj privredi, a sa druge strane prodavce ovih usluga tj. turistike agencije. GDS daje
mogunost pruaocima usluga da svoje usluge ponude na cjelokupnom svjetskom tritu, dok
turistikim agencijama prua mogunost da zadovolje svaku tranju putnika.
Globalni distribucini sistemi su neutralni jer sve svoje prikaze daju potpuno uvaavajui
precizno utvrene kriterijume, a globalni jer ostvaruju globalno prisustvo na strani ponude i na
strani tranje. Na strani ponude u GDS su ukljueni svi segmenti turistike industrije koji se
nude na globalnom tritu: avio saobraaj, hoteli, rent-a-car, eleznica, autobuski prevoz, feri
linije, brodske linije, turistiki paket aranmani, razgledanje grada, kulturne i sportske
priredbe.
Informaciona tehnologija postaje osnova njihove djelatnosti, tako da uspjeno poslovanje i
razvoj svakog uesnika u turistikoj industriji sve vie zavisi od uspjene primjene
informacione tehnologije u poslovanju. Razvoj informaciono-komunikacione tehnologije imao
je veliki uticaj na dinamian razvoj ukupne turistike industrije.
Razvoj informacione tehnologije naao je veliku primjenu u svim segmentima turistike
industrije. Primjena informacione tehnologije u turistikoj industriji poela je u vazdunom
saobraaju. Danas je veina avio kompanija koje obavljaju redovni domai i meunarodni
saobraaj potpuno automatizovala svoje poslovanje u oblasti rezervacija, izdavanja karata,
prihvata putnika za let, pruanja informacija o redu letenja, cijenama usluga u prevozu. Prikaz
vazdunog saobraaja u globalnim distribucionim sistemima daje slijedee informacije: red
letenja, raspoloivost mjesta, rezervisanje posebno eljenog sedita, cijena prevoza,
4

automatsko izdavanje karata i ostalih dokumenata, prihvatanje plaanja usluga kreditnom

karticom, automatski obraun izdatih dokumenata i specijalni zahtijevi putnika.
Koristei iskustva avio saobraaja i ostali segmenti turistike industiji uvode globalne
distribucione sisteme u svoje poslovanje. HotelsM aplikacije u GDS-u pruaju slijedee
informacije: spisak svih hotela 1 jednom gradu koji prodaju svoje usluge posredstvom GDS-a,
predloen vid transporta od aerodroma do hotela, poloaj hotela u odnosu na centru grada, sve
informacije o hotelu ukljuujui adresu, broj telefona i faksd udaljenost hotela u odnosu na
aerodrom i centar grada, sadraj hotela i sve informacije koje gost eli da zna o hotelu, cijena
sobe izraena u valuti po kojoj hotel prodaje svoje usluge, opis sadraja sobe i opis krevetu
informacije o poslovnoj politici hotela i raspoloivost soba u periodu od 40 dana.
I ostale aplikacije u ponudi globalnih distribucionih sistema prikazane su lako da daju sve
precizne i neophodne informacije kako bi kupac tano znao ta kupuje i pod kojim uslovima.
Plasirajui svoju ponudu kroz GDS pruaoci usluga u turistikoj industriji prisutni su na
cjelokupnom svjetskom tritu.
Na strani tranje usluga u turistikoj industriji, a koja se ostvaruje preko mree turistikih
agencija i prodajnih centara avio kompanija globalni distribucioni sistemi obezbijeuju:

rezervacioni terminal sa prateim softverom;

tampa poruka;

tampa za izdavanje avio karata i drugih dokumenata;

komunukacionu mreu;

kolovanje operatora tj. korisnika sistema;

tehniku i komercijalnu podrku.

Ukljuenjem u globalni distribucioni sistem turistike agencije ostvaruju: neogranienu

ponudu turistikih usluga, mogunost da zadovolje svaku tranju putnika, prihod od provizije
za prodate usluge, pojednostavljeno poslovanje, red vonje, cijene usluga, automatsko
izdavanje karata, automatski obraun, mogunost efikasnijeg uticaja na poveanje sopstvenog
prihoda, veu produktivnost zaposlenih, pristup ogromnom broju informacija, kolovanje i
usavravanje zaposlenih, presti u odnosn na turistike agencije koje ne koriste GDS i utede u
trokovima poslovanja.
Danas u svijetu postoji desetak globalnih distribucionih sistema, ali je primjetna tendencija
njihovog smanjenja. U sjevernoj Americi najpoznatiji su: Sabre, Worldspan, Gets i Galileo, u
Evropi to je Amadeus, u Australiji APD, a u Aziji: Axess, Abacus i Infini.
GDS je nezaobilazni kanal prodaje za sve pruaoce usluga u turistikdj industriji koji ele da
svoje usluge prodaju na svjetskom tritu.Takoe je GDS najznaajniji instrument prodaje
pruaocu usluge u turistikoj industriji.

GALILEO
Galileo International - globalni distribucioni sistem
Zadatak Galileo International-a je da snabdijeva putniku industriju pouzdanim i tanim
informacijama. Sa 30-godinjim iskustvom, Galilco International stvara rjeenja za aviokompanije i ostale putnike snabdijevae i turistike agencije irom svijeta. On je jedan od
vodeih provajdera globalnih elektronskih distribucionih sistema - povezujui priblino
44.000 lokacija putnikih agencija sa 470 avio-linija 24 rent-a-car kompanija, 56.000 hotela,
430 tour-opratora i sve glavne krstaree linije irom svijeta.
5

Glaileo International ima snaan tim od priblino 2.000 profesionalaca koji uestvuju u
obavljanju poslovanja. Zaposleni stvaraju kompletna tehnoloka rjeenja i formiraju slube za
korisnike sa najviim prioritetom. Glavni tab Galilea je u Parsippanu (New Jersev, USA) i
ima poslovnice irom svijeta i takoe je prisutan u 116 drava. Galileo je filijala Cedant
korporacije i oslonac Cedant Travel Distribution Division-a.

Slika 6.1.- www.galilieo.com

Danas, na amerikom tritu, deavanja su takva, da su izraena kretanja ka deregulaciji
industrije. To je razlog zbog kog je Galileo, blisko saraujui sa svojim avio-partnerima, ve
preduzeo znaajne korake kako bi poveao svoju konkurentnost u novom okruenju
deregulisanih kompjuterskih rezervacionih sistema. Galileo se odlino pozicionirao kako bi
nastavio da obezbijeuje svojim putnikim agentima najire izbore sa najboljim cijenama, pod
novom regulacionom emom. Ovo je omoguio Cedantov Program "Preferred Fares Selected".
American Airlines, Continental Airlines, Delta Airlines, Northwest Airlines, United Airlines i
US Airways, obavezali su se da budu dio ovog programa. Galileo je takoe, nedavno objavio
nov aranman naplate sa British Airways-om, koji obezbijeuje Galileovim klijentima
potpunu uslugu. Globalna putnika industrija nastavlja da se razvija, dok Galileo ostvaruje to
bliu saradnju sa putnikim dobavljaima i distributerima, sa kojima predstavlja zajednika
rjeenja koja im pomau da ostvare konkurentnost i profitabilnu saradnju. Galileo
International je jedan od vodeih svjelskih provajdera elektronskih globalnih distribucionih
sistema u putnikoj industriji. Ova kompanija snabdijeva putnike agencije na priblino
46.000 lokacija, i ostale korisnike sa mogunostima pristupa informacijama, rezervacijama i
izdavanju avio-karata za 683 avio-linije. Galileo International takoe prua informacije i
mogunosti bukiranja glavnim hotelskim lancima, rent-a-car kompanijama, linijama za
krstarenje i mnogobrojnim tour-operatorima irom svijeta.
Galileo funkcionise kao jedan od najveih komercijalnih centara podataka koji prenosi:

350 miliona zahtijeva dnevno,

92 milijarde transakcija godinje.

6

Galileo sistem obuhvata:

683 avio-linija na 5000 destinacija;

227 hotelslkih kompanija sa 52.000 hotela;

27 rent-a-car kompanija na 19.500 lokacija;

431 tour-operatora i sve glavne linije krstarenja.

Galileove pomone slube funkcioniu na:

na 6 kontinenata;

na 46.000 lokacija

Galileo sistem svojim korisnicima nudi program pod nazivom Global Partner Solutions. To je
jedinstven program koji partnere snabdjeva dinaminim "third party" proizvodima i uslugama.
Ukljuenjem u ovaj program postie se konkurentska prednost na tritu, dok korpracija
Galileo osigurava kvalitetnu podrku i uslugu. Visok tehnoloki nivo je veoma vaan,
meutim, ljudi i usluga, podjednako su bitni. Galileo ima predstavnitva u preko sto zemalja.
To znai da se u lokalnim kancelarijama nalaze ljudi koji su specijalizovani za odreene
oblasli i u stanju su da poslovnim partnerima obezbijede sredstva, usluge i rjeenja koje posao
zahtijeva. Dananji menadment turistike industrije konslantinga se mijenja, zahtijevajui
nova rjeenja i nove naine razmiljanja. Galileo Internacional, uporno se trudi da stvori, ali i
unaprijedi proizvode i usluge kako bi omoguio partnerima da to bolje iskoriste promjene iz
okruenja u cilju unaprijeivanja poslovanja, i donoenja valjanih poslovnih odluka. Putem
ovog programa, partneri dobijaju softver za kontrolu kvalileta, mogunost obuke novih
kadrova i pristup razliitim alatima.

Rjeenja za avio partnere

Galileo i Apollo sistemi povezuju preko 190.000 korisnika i 470 avip kompanija iz cijelog
sveta. Bez obzira da li li je ciljno trite globalnd dakle cio svijet, ili fokusirano na odreenu
regiju, Galileo svojiin partnerima pomae da efektno dopru do svojih klijenata.

Rjeenja za partnere iz rent-a-car industrije

CarMaster je program koji Galileo nudi partnerima u ovoj oblasli poslovanja. CarMaster
povezuje preko 190.000 korisnika sa preko 24 kompanija za izdavanje automobila koje imaju
predstavnitva na 19.500 lokacija irom svijeta.
CarMaster nudi bazu podataka za uvanje svih informacija koje su potrebne za komuniciranje
sa putnikim agencijama. Takva baza podataka uglavnom sadri:

detaljnu polisu, precizne podatke o lokaciji, kao to su potrebni podaci u vezi sa

vozakom dozvolom, osiguranjem, ali i frekventnim programima putovanja;

cjelokupnu ponudu cijena, koje ukljuuju mogunosti plaanja na nedjeljnom,

vikend i mjesenom nivou;

standardne tarife, ali i promotivne, all-inclusive, kao i one o kojima se moe

pregovarati, koje nisu fiksne;

individualne cijene, i pravila koja se odnose na njih. Tchnolologija je od vitalnog

znaaja, ali je samo jedno od sredstava da se ostvari uspjeh u poslovanju. Partneri
imaju mogunost da se ukljue u (ialileo sistem kontaktirajui personalne
7

menadere, ali i preko linkova: "Inside Link" - moni alat koji doprinosi poveanju
povjerenja muterija, obezbijeujui stalnu dostupnost bukingu, "CarMaster Inside
Availbility" - koji proiruje mogunosti distribucije, skrauje put do trita,
redukuje trokove i obezbijeuje konkurentsku prednost. CarMaster je sistem koji
prua i podrku u donoenju odluka, omoguava pristup razliitim bazama
podataka. Neke od njih su: Marketing Information Data Tapes (MIDT), i booking
Information Data Transmissions (BIDT).

Rjeenja za hotelijere
RoomMaster je Galileova ponuda korisnicima iz oblasti hotehjerstva. Putniki agenti se
svakodnevno oslanjaju na internacionalm RoomMaster kako bi osigurali usluge iz preko 238
hotelskih kompamja predstavljcali, kroz Galileo i Apollo sisteme. RoomMaster hotelijerima
obezbijeuji maksimalnu marketinku fleksibilnost u plasiranju njihovog proizvoda irom
svijeta.
Neki od naina za kontaktiranje RoomMastera su i, ve pomenuti, Inside Link Inside
Availability, ali i Inside Shopper, koji obezbijeuje odlazak na slijedei nivo objavljujui
cijene i dostupnost partnera na posebnom ekranu (shopping screen). Takoe, Galileo nudi
naine i alate za proirivanje marketing istraivanja. Preko "Headlines"-a nudi se mogunost
proirenja reklamnog budeta; "Front Page News" donosi odreenu poruku partneru na
poetku svakog dana.

LeisureShoper
Preko 44 000 putnikih agencija, iz preko 116 zemalja svijeta oslanja se na Galileov
internacionalni LeisureShopper. Ovaj sistem otvara nove kanale distribucije za putnike
provajdere irom svijeta. Na taj nam, provajderi svoje proizvode mogu ponuditi globalnoj
publici neprekidno. LeisureShopper je potpuno integrisan u Apollo i Galileo sisteme tako da
agenti mogu da bukiraju krstarenja, ture, i druge proizvode koji omoguavaju putovanje iz
zadovoljstva, uz minimalne napore koji ak ne podrazumijevaju ni podizanje telefonske
slualice. Aplikacije vode direktno u sistem, postupajui najsvjeijim informacijama,
mogunostima i cijenama - obezbijeujui agentima konstantnu potvrdu bukinga.
LeisureShopper dozvoljava proirenje poslovanja globalno i ostvarivanja veeg udjela na
poslovnom tritu na kom saradnik ve posluje.
Amadeus System je najznaajniji instrument prodaje za putnike agencija koje su najbrojniji
korisnici Amadeusa.

Slika 6.2. - www.amadeus.com

Amadeusovo poslovanje usmjereno je u tri najvanija pravca:

distribucija putovanja (putnike agencije i prodajna mesta avio-kompanija);

proizvodi iz oblasti Interneta;

usluge u oblasti informacione tehnologije.

Amadeus djeluje na jednom od najveih elektronskih trita. On omoguava putnikim

agentima i provajderima da kupuju i prodaju putovanja na preko 200 trita irom svijeta.
Modularnu tehnologiju Amadeusovog sistema koristi preko 130 avio-prevoznika i drugih
putnikih provajdera, u cilju optimizacije internih operacionih potreba. Ova rjeenja Amadeus
zasniva na inteligentnoj primjeni nove tehnologije.
Osnova njegovog poslovanja je da opsluuje kompanije u slijedeim oblastima poslovanja:
avio-kompanije, putnike agencije, hotelska i renl a-car preduzea. Brza ekspanzija poslovanja
je Amadeusu pomogla da stvori reputaciju najvie korienog globalnog distribucionog
sistema II tendencijom najveeg rasta.
Amadeus obezbijeuje tehnologiju koja unaprijeuje turistiku industriju,
Amadeus je osnovan 1987. godine, a u punom radu je od 1992. godine, Javno je oglaen na
listi kompanija 1999. godine. Amadeus su osnovale in avio-kompanije sa 59.92% zajednikog
kapitala, od ega Air France-u pripada 23.26%, Iberiji 18.28% i Lufthasi 18.28%. Ostatak
akcija je u privatnom vlasnitvu.
9

Slika 6.3. - Amadeusov sajt namijenjen putnikim agencijama

Putnike agencije su najvaniji Amadeusovi korisnici. Amadeus obezbijeuje irok opseg
usluga putnikim agencijama. Ovaj sistem je osnovni prodajni alat za putnike profesionalce
irom svijeta. Blizu 200.000 terminala putnikih agencija je prikljueno na Amadeus sistem.

REZIME
1.

Informacioni sistemi u turistikoj privredi imaju istu funkciju kao i kod drugih
djelatnosti, ali ono to je karakteristino za turizamjeste da neke institucije i
organizacije razvijaju posebne informacione sisteme za razne vrste usluga, a one samim
tim stoje na raspolaganju turistikoj privredi, vladinim i nevladinim turistikim
organizacijama, kao i samim turistima i drugim zainteresovanim subjektima za to. Neki
informacioni sistemi namijenjeni su prevashodno menaderima u preduzeima iz
turistilke privrede i donosiocima odluka u turistikim organizacijama radi pomoi u
voenju poslovne politike, dok su drugi informacioni sistemi namijenjeni pruanju
informacija potencijalnim turistima.

2.

Osim informacionih, sve su znaajniji i rezervacioni sistemi. Oni su kljuni element u

sistemu distribucije turistikih proizvoda. Zahvaljujui njima, uspostavlja se sistem
bukiranja unaprijed (rezervisanje smjetaja i prevoza), a koji, uz promene cijena i
formiranje lista ekanja, predstavlja jednu od tehnika upravljanja tranjom u kratkom
roku. Osim kontrole tranje u kratkom roku, rezervacioni sistemi omoguuju
preduzeima tanije predvianje budue tranje u duem roku, i shodno mogunostima,
poveanje ponude. Razvoj automatizovanih rezervacionih sistema, posebno onih koji
omoguuju on-line buking predstavlja glavnu promjenu na polju distribucije turistikih
proizvoda. U svim kljunim podrujima turistike ponude danas, avio-saobraaj,
10

hotelijerstvo, tour-operatorsko poslovanje, rent-a-car, itd, postoje snani i uspjeni

kompjuterizovani rezervacioni sistemi.
3.

Rezervacionih sistema kod avio kompanija su se prvobitno pojavili kao zatvoreni

sistemi ija je osnovna odlika bila jednosmjerni kontakt izmeu avio kompanije i
putnikih agencija koje predstavljaju tradicionalne zastupnike u prodaji avio karata.
Kasnije su se neki od ovih sistema razvili u ogranieno dostupne sisteme, pa onda u
kooperacione sisteme, zatim u kooperacione sisteme sa mogunou rentiranja, dok su
neki evoluirali u sisteme dostupne veem krugu korisnika.

4.

Globalni distribucioni sistem (GDS) je informaciono-komunikacioni sistem

namijenjen za prodaju usluga u turistikoj industriji, koji povezuje, sa jedne strane
pruaoci usluga u turistikoj privredi, a sa druge strane prodavce ovili usluga tj,
turistike agencije. GDS daje mogunost pruaocima usluga da svoje usluge ponude na
cjelokupnom svjetskom tritu, dok turistikim agencijama prua mogunost da
zadovolje svaku tranju putnika. Globalni distribucioni sistemi su neutralni jer sve
svoje prikaze daju potpuno uvaavajui precizno utvrene kriterijume, a globalni jer
ostvaruju globalno prisustvo na strani ponude i na strani tranje. Na strani ponude u
GDS su ukljueni svi segmenti turistike industrije koji se nude na globalnom tritu:
avio saobraaj, hoteli, rent-a-car, eleznica, autobuski prevoz, feri linije, brodske linije,
turistiki paket aranmani, razgledanje grada, kulturne i sportske priredbe.

5.

Danas u svijetu postoje etiri kljuna globalna distribuciona sistema: AMADEUS (33%
uea na svjetskom tritu), GALILEO (28%), SABRE (23%) i WORLDSPAN
(11%), dok preostalih 5% pripada svim ostalim.

6.

Uloga WTO na polju primjene savremenih informacionih tehnologija u turizmu je da

pomogne da se premosti digitalni jaz, izmeu lanova koji je posjeduju i onih koji je ne
posjeduju. Stoga WTO organizuje istraivanja, seminare, edukativne programe za
slubenike ministarstva turizma zemalja lanica, izdaje publikacije kao "Marketing
turistike destinacije on-line" i "E-biznis za turizam"... sve sa ciljem da svoje lanove
redovno informieo permanentnim tehnolokim promjenama koje e uticati na turizam
u predstojeim godinama. Internet je revolucionarno promijenio nain voenja
turistikog poslovanja i promovisanja destinacija.

PITANJA
1.

Navedite karakteristike informacionih sistema u turizmu.

2.

Opiite znaaj rezervacionih sistema u turizmu.

3.

Opiite kompjuterizovane rezervacione sisteme avio kompanija.

4.

ta su globalni distribucioni sistemi?

5.

Navedite kljune globalne distribucione sisteme.

6.

Koji je glavni zadatak globalnog distribucionog sistema Galileo International?

7.

Navedite osnovne karakteristike globalnog distribucionog sistema Amadeus.

8.

Navedite tri najvanija pravca u kojima je usmjereno poslovanje Amadeusa.

9.

Opiite globalni distribucioni sistem Sabre.

10. Opiite globalni distribucioni sistem Worldspan.

11. Navedite najznaajnije kanale bukiranja u hotelijerstvu.
11

12. Opiite rezervacioni sistem hotelskog lanca Holiday Inn.

13. ta omoguava Hyatt-ov automatizovani rezervacioni sistem?
14. Opiite rezervacioni sistem hotelskog lanca Hilton.
15. Na koji nain moe biti rezervisan svaki BEST WESTERN-ov hotel?
16. Kakva je uloga Svetske turistike organizacije (WTO) na polju primjene savremene
informacione tehnologije u turizmu?
17. Koji je osnovni cilj mega kompjuterizovanih rezervacionih sistema?
18. Opiite kompjuterizovane rezervacione sisteme turistike agencije i organizatora
putovanja.
19. Kakva je uloga informacionih sistema prevoznika i ostalih subjekata turistike
privrede?
20. Kako se Internet i
turistikim sajmovima?

nove informacione tehnologije koriste na poslovnim

21. Na koji nain Evropska asocijacija poslovnih turistikih sajmova (ETTFA) koristi
mogunosti Interneta?

12