You are on page 1of 17

73

B TI CHNH

CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM


c lp - T do - Hnh phc

BO CO TNG KT
19 NM HOT NG KIM TON C LP

Trong 19 nm qua, ng v Nh nc ta thc hin cng cuc i mi sang kinh


t th trng nh hng x hi ch ngha to ra ng lc mnh m pht trin kinh t v
y mnh s nghip cng nghip ha, hin i ha t nc.
L mt b phn ca nn kinh t, vic hnh thnh v pht trin hot ng kim ton
c lp va l tt yu khch quan ca nn kinh t th trng va l b phn cu thnh
quan trng ca h thng cng c qun l v m nn kinh t - ti chnh v ng vai tr tch
cc i vi vic pht trin nn kinh t x hi, thng qua vic cung cp dch v kim ton
bo co ti chnh (BCTC) cho mi i tng theo lut nh hoc theo yu cu ca t
chc v c nhn.
Hot ng kim ton c lp l nhu cu cn thit cng khai minh bch ti chnh,
trc ht v li ch ca doanh nghip, cc nh u t trong v ngoi nc, li ch ca ch
s hu vn, cc ch n, li ch v yu cu ca Nh nc. Ngi s dng kt qu kim
ton phi c m bo rng nhng thng tin h c cung cp l trung thc, khch
quan, c tin cy cao lm cn c cho cc quyt nh kinh t hoc thc thi trch
nhim qun l, gim st ca mnh.
Xut pht t li ch thit yu ca hot ng kim ton c lp trong 19 nm qua,
Nh nc rt quan tm pht trin ngnh kim ton c lp, to mi iu kin kim
ton c lp ti Vit Nam khng ngng pht trin v ln mnh.
Cho n nay, Chnh ph ban hnh 04 Ngh nh v kim ton c lp, B Ti
chnh ban hnh 16 Quyt nh, Thng t hng dn v tiu chun, iu kin thnh lp
v hot ng ca doanh nghip kim ton v ca kim ton vin (KTV), v ng k v
qun l hnh ngh kim ton, v kim sot cht lng kim ton, h tr s ra i ca
Hi kim ton vin hnh ngh Vit Nam (VACPA) v c bit l xy dng v ban
hnh h thng 38 Chun mc k thut nghip v v Chun mc o c ngh nghip cho
hot ng kim ton c lp. H thng vn bn php lut c ban hnh lm c s
php l cho s ra i, pht trin v qun l hot ng kim ton c lp theo 2 giai on:
- Giai on 1: Hot ng kim ton c lp Vit Nam bt u hnh thnh t nm
1991, ngay t nhng nm u khi chuyn sang kinh t th trng cng vi chnh sch
khuyn khch u t nc ngoi vo Vit Nam, pht sinh hng lot nhu cu c cung
cp dch v k ton, kim ton trong mi lnh vc. Chnh ph ban hnh Ngh nh 07CP ngy 29/1/1994 ban hnh Quy ch v kim ton c lp trong nn kinh t quc dn.

74
B Ti chnh ban hnh cc vn bn hng dn thc hin Ngh nh s 07-CP gm:
Thng t 22-TC/CKT ngy 19/3/1994 hng dn thc hin Ngh nh 07-CP; Quyt
nh 237/TC/Q/CKT ngy 19/3/1994 ban hnh quy ch thi tuyn v cp chng ch
kim ton vin.
- Giai on 2: T nm 1998 n nay, u t nc ngoi tng nhanh, Nh nc bi
b quy nh xt duyt quyt ton ti chnh, quyt ton thu ca cc doanh nghip v i
hi phi c kim ton theo Lut nh trc khi cng khai lm cho nhu cu dch v kim
ton ngy cng tng.
doanh nghip pht trin lnh mnh v an ton trong nn kinh t th trng nhiu
thnh phn i hi phi c cung cp dch v ti chnh, k ton v kim ton hon ho,
c cht lng cao ca cc t chc kim ton thc s c lp, khch quan. to iu
kin cho kim ton c lp Vit Nam pht trin v gp phn tng cng cht lng
kim ton, p ng yu cu qun l ca Nh nc v doanh nghip trc xu th hi
nhp, t nm 2004 n nay, Chnh ph ban hnh 3 Ngh nh v B Ti chnh ban
hnh cc vn bn hng dn thc hin cc Ngh nh ca Chnh ph v kin ton c lp,
bao gm:
(1) Ngh nh 105/2004/N-CP ngy 30/3/2004 ca Chnh ph v Kim ton c
lp (Sau y gi tt l Ngh nh s 105).
(2) Ngh nh 133/2005/N-CP ngy 31/10/2005 v Ngh nh s 30/2009/N-CP
ngy 30/3/2009 ca Chnh ph sa i, b sung mt s iu ca Ngh nh s 105 (Sau
y gi tt l Ngh nh 133 v Ngh nh 30).
(3) Thng t 64/2004/TT-BTC ngy 29/6/2004 ca B Ti chnh hng dn thc
hin mt s iu ca Ngh nh s 105.
(4) Thng t 60/2006/TT-BTC ngy 28/6/2006 ca B Ti chnh hng dn tiu
chun, iu kin thnh lp v hot ng i vi doanh nghip kim ton.
(5) Quyt nh 32/2007/Q-BTC ngy 15/5/2007 ca B Ti chnh ban hnh "Quy
ch kim sot cht lng dch v k ton, kim ton".
(6) Quyt nh 59/2004/Q-BTC ngy 09/7/2004 v Quyt nh s 94/2007/QBTC ngy 16/11/2007 ca B Ti chnh ban hnh Quy ch thi tuyn v cp Chng ch
KTV v Chng ch hnh ngh k ton.
(7) Quyt nh 89/2007/Q-BTC ngy 24/10/2007 ca B Ti chnh v la chn
doanh nghip kim ton c chp thun kim ton cho t chc pht hnh, t chc nim
yt v t chc kinh doanh chng khon.
(8) Quyt nh 47/2005/Q-BTC ngy 14/7/2005 ca B Ti chnh v vic chuyn
giao cho Hi ngh nghip thc hin mt s ni dung cng vic qun l hnh ngh k
ton, kim ton.
(9) T nm 1999 n nm 2005 B Ti chnh ban hnh 8 Quyt nh v vic ban
hnh 38 Chun mc kim ton v Chun mc o c ngh nghip k ton, kim ton.
H thng vn bn php lut v kim ton c lp ca Vit Nam trong 19 nm qua
lin tc c pht trin v hon thin nhm tip cn vi cc thng l, Chun mc quc t

75
v ph hp hn vi yu cu ca nn kinh t ngy cng tip cn vi c ch th trng, gp
phn thc hin thnh cng cc cam kt hi nhp trong lnh vc k ton, kim ton v th
trng ti chnh theo cc iu c quc t m Vit Nam k kt hoc gia nhp. Trn
thc t, qu trnh hon thin h thng php lut v kim ton trong nhng nm qua
tng bc gp phn thc y th trng ti chnh cn non tr ca Vit Nam pht trin
vng chc.
Trong t chc trin khai thc hin, B Ti chnh ch ng phi hp vi cc B,
cc a phng t chc tp hun, hng dn nghip v, tuyn truyn ph bin cc vn
bn php lut v kim ton c lp n cc doanh nghip kim ton v KTV, cc doanh
nghip, t chc bt buc phi kim ton BCTC theo lut nh hoc t nguyn, c quan
Nh nc, n v cp trn v cc t chc, c nhn khc c lin quan.
Qua 19 nm hnh thnh v pht trin ngnh kim ton c lp, di s ch o st
sao ca Chnh ph, s n lc ca B Ti chnh v cc B, ngnh, a phng, t chc
ngh nghip v kim ton, cc doanh nghip kim ton,... h thng vn bn php l v
kim ton c lp i vo cuc sng v t c nhiu kt qu quan trng trong vic
pht trin c v quy m v cht lng dch v; thc hin mc tiu gp phn cng khai,
minh bch BCTC ca cc doanh nghip, t chc; lnh mnh mi trng u t; gp phn
thc hnh tit kim, chng tham nhng, tht thot, lng ph ti sn; pht hin v ngn
chn hnh vi vi phm php lut; nng cao hiu qu cng tc qun l v iu hnh kinh t,
ti chnh ca Nh nc v hot ng kinh doanh ca doanh nghip.
Thc hin ch o ca Chnh ph, B Ti chnh t chc tng kt 19 nm hot
ng kim ton c lp. Trn c s , B Ti chnh tng hp v xin bo co nhng kt
qu t c, nhng tn ti trong hot ng kim ton c lp, ng thi nh gi nhng
u im, tn ti ca khung php l hin hnh, c th nh sau:
A. Kt qu t c
1. pht trin nhanh chng v s lng v quy m cc t chc kim ton c lp
Nhng nm u khi chuyn sang kinh t th trng, cng vi chnh sch khuyn
khch u t nc ngoi vo Vit Nam, pht sinh hng lot nhu cu c cung cp
dch v k ton, kim ton trong mi lnh vc. Trc yu cu , nm 1991, B Ti chnh
thnh lp 02 doanh nghip kim ton l DNNN chnh thc nh du s ra i ca hot
ng kim ton c lp. khai thc kh nng tim tng ca th trng kim ton trn
c s cnh tranh v cht lng v gi ph trong mi trng php l bnh ng, Nh nc
khuyn khch pht trin a dng cc thnh phn kinh t v hp tc vi nc ngoi. V
th, nhiu doanh nghip kim ton thuc cc thnh phn kinh t, di nhiu hnh thc
php l khc nhau ln lt ra i.
Sau khi c Lut Doanh nghip nm 1999, s lng cc doanh nghip kim ton
thnh lp mi tng nhanh (cui nm 1999 thnh lp 2 cng ty; nm 2000: 7 cng ty; nm
2001: 20 cng ty; nm 2002: 10 cng ty; nm 2003: 14 cng ty; nm 2004: 10 cng ty)
nhng sau khi c Ngh nh s 105 nm 2004, ch cho php thnh lp mi doanh nghip
kim ton l cng ty hp danh hoc doanh nghip t nhn nn s lng cc doanh nghip
kim ton thnh lp mi tng chm so vi trc. T thng 4/2003 n 10/2005 (18 thng)
ch c 8 cng ty c thnh lp. C 3 cng ty ngng hot ng hoc thi cung cp dch

76
v kim ton, 1 cng ty c vn u t nc ngoi chm dt giy php u t. Tuy nhin,
t khi c Ngh nh s 133 nm 2005 cho php tip tc thnh lp cng ty TNHH th s
lng cc doanh nghip kim ton li tng rt nhanh: Nm 2005 tng 14 cng ty, nm
2006 tng 40 cng ty, nm 2007 tng 16 cng ty, nm 2008 tng 15 cng ty, nm 2009
tng 16 cng ty. Trong cc nm qua, c bit l trong nm 2009 c mt s cc cng ty
nh sp nhp nn n 6/2010 c nc c 162 doanh nghip kim ton vi trn
6.700 ngi lm vic.
V chuyn i hnh thc s hu doanh nghip kim ton: Theo Ngh nh s 105 v
Ngh nh s 133 th cc doanh nghip kim ton ch c hot ng di 3 hnh thc l
cng ty TNHH, cng ty hp danh v doanh nghip t nhn. n cui nm 2007 c 15
cng ty C phn v 5 DNNN hon thnh vic chuyn i thnh cng ty TNHH c t 2
thnh vin tr ln.
Theo chin lc pht trin ngnh kim ton, nm 2001 d kin n nm 2010 c
100 cng ty nhng n thng 06/2010 c 162 cng ty (vt trn 60%) gm 151 cng
ty TNHH, 5 cng ty 100% vn u t nc ngoi, 2 cng ty c vn u t nc ngoi, 4
cng ty hp danh.
Nm 2001 ch c 3/34 cng ty c cng nhn l thnh vin ca hng kim ton
quc t th n thng 06/2006 c 11/105 cng ty v n thng 06/2010 c thm 15 cng
ty tng cng n nay c 26 cng ty l thnh vin Hng kim ton quc t.
Cc cng ty ch yu c thnh lp trong khong thi gian t nm 2000 n nm
2006 (130 cng ty). Cho ti nay, trong 156 doanh nghip kim ton t 192 vn
phng, chi nhnh, ngoi ra cn c trn 40 vn phng i din ti cc tnh, thnh ph trong
c nc, trong c cc doanh nghip kim ton nc ngoi, cng ty kim ton ln ca
Vit Nam v cc cng ty quy m va c thnh lp nhng c li th l thnh vin ca
Hng kim ton quc t hoc ban lnh o v KTV l ngi tng hnh ngh cc
doanh nghip kim ton nc ngoi hoc t cng ty ln ca Vit Nam ch chim khong
20% s lng cng ty nhng doanh thu li t ti 76% doanh thu ton ngnh, do cc
cng ty ny lun quan tm n cht lng qun tr, iu hnh v kim sot cht lng
dch v, tnh hnh hot ng ca cng ty kh n nh, kim sot cht lng tt, tuyn
dng v o to nhn vin c bi bn, ch trng vo u t c s vt cht, trang thit b,
to iu kin lm vic tt cho nhn vin theo tiu chun quc t.
2. i ng kim ton vin chuyn nghip tng nhanh v chim t trng kh
cao so vi tng s nhn vin chuyn nghip, chnh sch tuyn dng, o to v c
cu lao ng ca cc cng ty c nng cp v hon thin ng k, tuy nhin cn
rt khc nhau gia cc doanh nghip kim ton.
(1) V i ng kim ton vin:
Ngay t khi thnh lp, cc doanh nghip kim ton u rt ch trng n vic
tuyn chn KTV v nng cao cht lng i ng nhn vin. Thng 10/1994, ln u tin
B Ti chnh t chc thi tuyn v cp chng ch c cch cho 49 ngi iu kin, tiu
chun KTV chuyn nghip. n thng 6/2010, B Ti chnh t chc 15 k thi tuyn
KTV cho ngi Vit Nam v 10 k thi st hch cho ngi nc ngoi v cp khong
1.800 chng ch KTV cho nhng ngi t kt qu thi. n 06/2010, trong 162 doanh

77
nghip kim ton c khong 1.200 KTV iu kin ng k hnh ngh, trong c
hn 1.000 ngi l hi vin ca VACPA, chim 83% s kim ton vin ng k hnh
ngh. n thng 6/2010, Vit Nam c 480 ngi c chng ch KTV nc ngoi.
(2) V cng tc tuyn dng v o to trong cc doanh nghip kim ton:
Th nht, cc cng ty u nhn thc r "Cht lng nhn vin l cht lng dch
v", "i ng nhn vin l ti sn ca cng ty" nn rt coi trng vic tuyn dng, o
to c bn v thng xuyn i ng nhn vin, c bit l nhn vin chuyn nghip. Cc
doanh nghip kim ton ln c quy ch thi tuyn cht ch v thc hin tuyn dng
nhn vin qua nhiu bc theo quy ch. Mt s cng ty nh quan tm n vic t chc
thi tuyn nhn vin nhng quy ch cn s si v thc hin cha thng nht.
Th hai, hu ht cc cng ty u xc nh o to v pht trin nhn vin l mc
tiu chin lc, l cn thit v quan trng, ng thi rt coi trng vic bi dng, o
to, cp nht kin thc chuyn mn cho nhn vin. Cc doanh nghip kim ton nc
ngoi v ang trin khai chin lc "Quc t ho i ng nhn vin", v thc hin
chnh sch o to chung ca cng ty m nn c tip nhn cng ngh kim ton quc
t v c o to mt cch c h thng v k ton v kim ton quc t. Cc doanh
nghip kim ton Vit Nam l thnh vin hng kim ton quc t c cc KTV tham d
cc kha o to theo chnh sch o to ring ca tng hng, ng thi nhn c s tr
gip ca cc hng kim ton quc t v chuyn giao cng ngh kim ton, k thut v
qun l, o to i ng nhn vin Vit Nam mt cch c h thng, tng bc t tiu
chun quc t.
Cc doanh nghip kim ton ln t xy dng c cc chng trnh v ni dung
o to, bi dng, cp nht kin thc, theo chuyn ngnh v theo cp bc nhn vin v:
chuyn mn (nh ti chnh, k ton, thu, kim ton) v k nng (nh k nng qun l,
giao tip v thu ht khch hng...), kt hp o to trong nc v ngoi nc di
nhiu hnh thc nh o to c bn vo nm th 1,2,3; o to km cp qua lm vic
thc t, chuyn i vn phng o to, hc tp trung theo chuyn ngnh, hc cc chng
trnh i hc bng 2, cao hc, tham gia kho hc v d thi ly chng ch KTV nc ngoi
nhm trang b kin thc su rng hn cho KTV, c bit l trong giai on hi nhp v
m ca th trng dch v k ton, kim ton. Nhiu cng ty c chng trnh o to
chi tit cho tng loi nhn vin (thng l t 150 n 300 gi/1nm). Chi ph o to v
tin lung chim t trng ln nht (t 60 n 80%) trong tng chi ph ca cc doanh
nghip kim ton. Chi ph hc ACCA ti Vit Nam bnh qun 120 triu n 150
triu/ngi/kho). Tuy nhin mt s cng ty nh cha c chng trnh, ni dung o to
r rng v cn thiu nng lc vt cht nn kh nng o to nng cao cn yu m ch yu
km cp qua thc t lm vic.
(3) V cp nht kin thc v nng cao trnh nghip v, kinh nghim ngh
nghip cho i ng kim ton vin hnh ngh trn phng din qun l Nh nc:
Ngoi k thi chnh thc gm 8 chuyn cp chng ch KTV, trn phng din
qun l Nh nc, t nm 1999 n 2005, B Ti chnh v t nm 2006 n nay, VACPA

78
c B Ti chnh chuyn giao t chc cp nht kin thc, nng cao trnh nghip
v, kinh nghim ngh nghip cho i ng KTV hnh ngh. p ng yu cu thc t
pht sinh, nm 2004, B Ti chnh k bin bn hp tc vi Hip hi k ton cng
chng Anh (ACCA) v o to kim ton vin v t chc k thi phi hp vi ACCA
Vit Nam theo nguyn tc: Ngoi 12 mn thi theo kin thc quc t s c 2 mn thi theo
lut Vit Nam (Lut Doanh nghip, Lut Thu). Nh vy, ngi t c 14 mn thi ca
ACCA v t k thi st hch kin thc v php lut Vit Nam s c cp cng mt lc
c 2 chng ch: Chng ch ACCA v Chng ch KTV Vit Nam.
T nm 2006 cho n nay, VACPA c B Ti chnh chuyn giao trch nhim
cp nht kin thc hng nm cho KTV hnh ngh. Vi s hp tc vi cc Hi ngh
nghip quc t, VACPA t chc tt v c hiu qu cc cng vic trn. VACPA t
chc nhiu lp theo chuyn khc nhau di nhiu hnh thc nh hc tp trung, to
m, hi tho, c bit mi c cc chuyn gia gii, chuyn gia quc t tham gia ging
dy. T gip cho KTV v hi vin nng cao v cp nht kin thc, kinh nghim
nhanh, kp thi v y .
(4) nh gi chung:
Nhn chung, i ng KTV ngi Vit Nam tng ln ng k. Trnh chuyn
mn v kinh nghim ngh nghip thnh thc hn nhiu. Nhiu KTV c kin thc,
chuyn mn tt, hiu bit lut php, nguyn tc, chun mc ngh nghip; trnh vi tnh,
ting Anh t trnh ngang vi khu vc, lm vic trc tip vi khch hng nc ngoi.
Trn thc t, cc doanh nghip kim ton ln nhng nm qua c s trng thnh
vt bc ca i ng nhn vin chuyn nghip v kin thc, k thut v phong cch lm
vic tin tin, t c nim tin v s hi lng ca khch hng.
i vi ngi nc ngoi ang hnh ngh kim ton Vit Nam c nhiu loi
chng ch khc nhau do nhiu t chc cp, c loi do cc t chc ngh nghip l thnh
vin ca Lin on k ton quc t (IFAC) cp, c loi chng ch do cc t chc cha l
thnh vin ca IFAC cp. Do , trnh v kinh nghim ca KTV ngi nc ngoi khi
vo Vit Nam, trong bi cnh hnh lang php l cn thiu nn cha pht huy ht kh
nng ca h; hoc cha ph hp vi mi trng Vit Nam. T 2006 n nay, VACPA
t chc cp nht kin thc lut php Vit Nam cho c KTV ngi nc ngoi ang hnh
ngh Vit Nam.
V trnh v c cu lao ng ca cc cng ty: 100% nhn vin chuyn nghip ca
cc doanh nghip kim ton c trnh i hc, t l bnh qun ca nhn vin chuyn
nghip so vi tng s nhn vin ca ton ngnh kim ton qua cc nm chim khong
80%; t l bnh qun ca nhn vin c chng ch KTV so vi nhn vin chuyn nghip
ton ngnh kim ton nm 2005 l 27,4%, nm 2007 l 21,6%, nm 2008 l 18%, nm
2009 l 16,55%. T l ny c s khc nhau gia cc doanh nghip kim ton.
3. i tng khch hng
- i tng khch hng ca cc doanh nghip kim ton ngy cng m rng, trong
ch yu l cc i tng bt buc phi kim ton theo lut nh, bao gm doanh

79
nghip c vn u nc ngoi, DNNN, cng ty nim yt, cng ty i chng, ngn hng
thng mi, doanh nghip bo him, t chc ti chnh, d n quc t, d n u t
XDCB. Cc doanh nghip, t chc cha bt buc phi kim ton nh cng ty TNHH,
doanh nghip t nhn...v n v HCSN chim t trng nh nhng c xu hng tng dn
hng nm.
- n 31/12/2009, xt v c cu khch hng th cc doanh nghip c vn u t
nc ngoi chim 36%; DNNN chim 15%; Cng ty TNHH, c phn, t nhn chim
38%; n v HCSN, t chc on th x hi chim 9%; D n quc t chim 2%.
- Do uy tn v iu kin hot ng khc nhau nn c cu khch hng gia cc doanh
nghip kim ton cn c s khc nhau, cc doanh nghip kim ton ln c khch hng a
dng, doanh nghip kim ton nc ngoi ch yu phc v khch hng l cc doanh
nghip c vn u t nc ngoi v cc d n quc t chim 90% do c ngun khch
hng truyn thng t nc ngoi. Cc DNNN c bit l cc tp on kinh t ln, cc
tng cng ty thng chn cc doanh nghip kim ton ln ca Vit nam v gi ph va
phi, am hiu cc vn lin quan n thng l Vit Nam. Cc doanh nghip kim ton
nh v va do quy m nh v uy tn cha cao nn ch yu phc v khch hng l cc
cng ty c vn u t nc ngoi hoc DNNN c quy m nh hoc cng ty TNHH, cng
ty c phn, DN t nhn.
- Nhn thc r vai tr, tc dng ca kim ton c lp v ph hp vi thng l quc
t, trong cc nm gn y cc qui nh v bt buc kim ton c m rng lm khi
lng khch hng tng nhanh, c th: Lut Chng khon (nm 2007) yu cu khng
ch cc t chc nim yt, t chc pht hnh, t chc kinh doanh chng khon m c cc
cng ty i chng cng thuc i tng phi kim ton BCTC hng nm. Xu hng pht
hnh c phiu, tri phiu, nim yt trn th trng chng khon ca cc doanh nghip
ngy cng tng cng lm gia tng ng k s lng khch hng kim ton. ng thi,
Chnh ph c cc qui nh b sung thm nhiu i tng bt buc kim ton nh: Kim
ton BCTC ca Qu u t pht trin a phng; Kim ton vn s hu ca ch u t
d n khu th mi, d n khu nh , d n h tng k thut khu cng nghip; Kim
ton vn gp ca cc t chc, c nhn tham gia gp vn thnh lp cng ty chng
khon, cng ty qun l qu. V vy c cu khch hng kim ton cc nm qua c s thay
i ng k. Khch hng l Cng ty TNHH, c phn nim yt, c phn, doanh nghip t
nhn, HTX tng t bin. Nm 2006 l 3.031 n v chim 21,3%, nm 2007 l 6.762
n v chim 37.8%, nm 2008 l 8129 n v chim 38 % tng s khch hng, nm
2009 l 9759 n v chim 38%.
Ngoi vic yu cu kim ton, Lut Chng khon cng quy nh cht ch hn
vi doanh nghip kim ton, ch c cc doanh nghip kim ton tiu chun, iu
kin do B Ti chnh quy nh v c y ban chng khon Nh nc chp thun
mi iu kin kim ton cho cc i tng theo Lut Chng khon. Tiu chun,
iu kin i vi doanh nghip kim ton c chp thun cng c B Ti chnh
quy nh, b sung cht ch v hp l, ph hp vi tnh hnh pht trin ca th trng
chng khon, nhu cu kim ton vi s lng v nng lc cung cp dch v ca cc
doanh nghip kim ton v KTV hin c. Tnh n ngy 6/2010 c 33 doanh

80
nghip kim ton v 416 KTV iu kin c chp thun kim ton t chc pht
hnh, t chc nim yt v t chc kinh doanh chng khon.
4. Cc loi dch v kim ton v cc dch v c lin quan
Cng vi s pht trin v s lng cng ty v quy m tng cng ty, cc dch v do
cc doanh nghip kim ton cung cp khng ngng c a dng ha theo hng m
rng dch v kim ton v cc dch v m bo (nh kim ton BCTC, kim ton hot
ng, kim ton tun th v kim ton v nhng cng vic c bit, kim ton bo co
quyt ton d n hon thnh, cng tc sot xt BCTC...); m rng dch v t vn (nh t
vn k ton, ti chnh, t vn qun l, t vn thu, t vn u t, t vn sp nhp, c
phn ho, gii th doanh nghip...), dch v tng hp thng tin ti chnh, dch v tin hc,
nh gi ti sn, dch v tuyn dng nhn vin, o to bi dng nghip v, cung cp
thng tin..
Trong cc dch v trn, dch v kim ton BCTC chim t trng ln nht p
ng nhu cu ca cc i tng thuc din bt buc phi kim ton theo lut nh ngy
cng tng. Dch v kim ton bo co quyt ton d n hon thnh l quan trng v cn
thit nhng cha chim t trng cao do gi ph thp. Cc dch v khc nh t vn ti
chnh, thu, k ton, t vn qun l, nh gi ti sn... ngy cng c m rng, doanh
thu ngy cng ln vi gi ph cao.
V c cu doanh thu ca cc loi dch v cung cp v ang chuyn i theo
hng gim dn t trng doanh thu t dch v kim ton v tng dn doanh thu t cc
dch v t vn, thu, t vn qun l, ti chnh, k ton... y cng l xu hng pht trin
dch v chung ca cc hng kim ton trn th gii v dch v t vn thng mang li
doanh thu ln hn v khng b cnh tranh gay gt nh dch v kim ton nhng i hi
trnh nhn vin phi rt cao. Thng qua kim ton BCTC, vic cung cp cc dch v t
vn s gip cho cc doanh nghip kim ton cung cp ng b cc dch v cho khch
hng. T trng doanh thu dch v kim ton ca ton ngnh c xu hng gim dn qua
cc nm, c th: T trng doanh thu dch v kim ton trn tng doanh thu ca ton
ngnh kim ton nm 2000 l 70,9%, nm 2005 l 62,3% gim 8,6% so vi nm 2000,
nm 2007 l 63,3%, nm 2008 l 57,9% gim 5,4% so vi nm 2007. Nm 2009 l
62,37% tng 4,46% so vi nm 2008. T trng doanh thu cc dch v khc nh t vn ti
chnh, thu, k ton, t vn qun l...c xu hng tng dn qua cc nm, c th: T trng
doanh thu dch v khc trn tng doanh thu ca ton ngnh kim ton nm 2000 l 29,1%,
nm 2005 l 37,7% tng 8,6% so vi nm 2000, nm 2007 l 36,7%%, nm 2008 l 42,1%
tng 5,4% so vi nm 2007. Nm 2009 l 37,63% gim 4,47% so vi nm 2008.
5. Phm vi v quy m ca th trng kim ton Vit Nam
Th trng kim ton t nm 2000 cho n nay t c mc tng trng kh
cao, th hin:
5.1. V doanh thu:
Doanh thu ton ngnh kim ton nm 2000 l 281,701 t ng, nm 2005 l
622,255 t ng (tng 220% so vi nm 2000), nm 2007 l 1.172,771 t ng (tng
188% so vi nm 2005), nm 2008 l 1.717,79 t ng (tng 54% so vi nm 2007),

81
trong doanh thu dch v kim ton chim t trng cao nht 994,83 t ng (chim
57,9%), nm 2009 l 2.191,017 t ng (tng 28% so vi nm 2008), trong doanh thu
dch v kim ton chim t trng cao nht 1.366,49 t ng chim 62,37%.
5.2. Kt qu kinh doanh
Kt qu kinh doanh (li sau thu) ton ngnh kim ton nm 2004 l 29,90 t ng,
nm 2005 l 24,39 t ng, nm 2006 l 33,01 t ng, nm 2007 l 51,78 t ng. Nm
2008 ch cn 18,8 t ng, nm 2009 l 39,108 t ng (do 3 cng ty kim ton ln l 96
t ng).
Cng vi s lng khch hng tng cao, doanh thu ca ngnh kim ton cng tng
ln ng k. Theo , s np NSNN cng tng cao, ton ngnh kim ton nm 2004 ng
gp cho NSNN 64, 75 t ng; nm 2005 l 78, 04 t ng; nm 2006 l 101, 91 t ng;
nm 2007 l 271,2 t ng; nm 2008 l 289,04 t ng; nm 2009 l 275,659 t ng.
Tuy nhin t sut li nhun trn doanh thu v trn vn khng tng tng ng, m c phn
gim t 4,42 % (nm 2007) xung 0,11% (nm 2008) v t 16,50% (nm 2007) xung
0,58% (nm 2008); nm 2009 l nn khng c t sut li nhun trn doanh thu.
6. nh gi chung v kt qu hot ng:
Sau 19 nm hot ng, ngnh kim ton c lp ca Vit Nam c nhng tin b
ng k, pht trin nhanh v s lng v quy m cng ty cng nh nng lc chuyn
mn v cht lng dch v. Hu ht cc dch v do cc doanh nghip kim ton cung cp
ngy cng c tn nhim, c x hi tha nhn. Nhiu doanh nghip kim ton c
s lng KTV ln, KTV dy dn kinh nghim to lp c v th v danh ting trn
th trng, c nhiu khch hng ln la chn. Thng qua cc hot ng dch v kim
ton v t vn ti chnh, k ton, cc doanh nghip kim ton gp phn ph cp c ch
chnh sch kinh t ti chnh, thc hin cng khai minh bch BCTC ca cc doanh nghip,
ngn nga lng ph, tham nhng, phc v c lc cho cng tc qun l v iu hnh kinh
t - ti chnh ca Nh nc v hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip. Trong 3 nm
gn y, kim ton BCTC l bin php khng th thiu c cng khai, minh bch
thng tin ti chnh trn th trng chng khon.
Thng qua dch v kim ton v cc dch v c lin quan, c bit l kim ton
BCTC, cc cng ty gp phn gip cc doanh nghip, t chc, cc d n quc t nm
bt c kp thi, y v tun th ng cc chnh sch kinh t, ti chnh, loi b c
chi ph bt hp l, to lp c thng tin tin cy, tng bc a cng tc qun l ti
chnh, k ton trong cc doanh nghip vo n np... Hot ng kim ton c lp xc
nh c v tr trong nn kinh t th trng v gp phn quan trng trong vic lm
lnh mnh ho mi trng u t v nn ti chnh quc gia.
Thng qua kim ton bo co quyt ton d n hon thnh, cc doanh nghip kim
ton gip cc n v xc nh gi tr vn u t ng n, gp phn loi b cc chi ph
khng hp l, hp l, tit kim chi ph u t XDCB, gp phn lm lnh mnh ho ti
chnh trong qun l u t XDCB.
Nhn thc r tc dng ca kim ton c lp, trn thc t nhiu B, ngnh v a
phng l c quan ch qun yu cu v nhiu n v HCSN nh bnh vin, trng

82
hc,... t nguyn thu kim ton BCTC. Ngoi hot ng chnh l kim ton v t vn,
cc doanh nghip kim ton gi vai tr quan trng trong vic o to, ph bin, hng
dn cc ch , chnh sch qun l kinh t ti chnh, thu, k ton trong nn kinh t quc
dn, c bit l doanh nghip c vn u t nc ngoi, cc d n quc t, cng ty c
phn v doanh nghip mi thnh lp.
Nhiu doanh nghip kim ton c mi quan h hp tc cht ch vi cc trng i
hc, cc hc vin, vin nghin cu v cc cu lc b trong nc, tham gia ging bi,
hi tho ng gp vo vic truyn th kin thc cho cc lp sinh vin mi, tham gia vit
bo, tp ch trong nc. Nhng vic lm ny gp phn tch cc vo vic pht trin v
truyn b ngh nghip k ton, kim ton c lp ti Vit Nam.
i vi dch v t vn qun l v t vn ti chnh, u t, thu... c cc doanh
nghip kim ton nc ngoi trin khai kh tt cn cc cng ty trong nc th mi tng
bc u t, khai thc v pht trin cc dch v ny.
Cc doanh nghip kim ton cng ng vai tr quan trng trong vic m rng quan
h i ngoi, tr gip, t vn cho ngi nc ngoi v t chc quc t hiu bit v lut
php, chnh sch thu, ti chnh, k ton ca Vit Nam hoc gip ngi Vit Nam hiu
bit thng l, chun mc k ton, kim ton quc t. l nhn t lm rt ngn tin trnh
m ca, hi nhp kinh t ca Vit Nam.
Ngoi nhim v kinh doanh, cc doanh nghip kim ton, c bit l cc doanh
nghip kim ton quc t, rt tch cc ng gp vi B Ti chnh trong vic xy dng
cc chun mc k ton, kim ton Vit Nam, xy dng cc khun kh php l ca hot
ng kim ton c lp Vit Nam.
Trong 19 nm qua, doanh nghip kim ton cung cp nhiu cn b c kinh
nghim, c chuyn mn tt cho x hi; nhiu KTV t cc doanh nghip kim ton
chuyn sang lm k ton trng, cn b qun l v lnh o trong nhiu doanh nghip, t
chc quc t, n v HCSN v cc c quan qun l nh nc, c bit trong nm 2006,
2007 cung cp gn 200 KTV cho cc tp on kinh t, tng cng ty, ngn hng, cng
ty chng khon, cc qu u t v xut khu ra nc ngoi.
7. Tng cng cng tc qun l Nh nc i vi hot ng kim ton c lp
Trong 19 nm qua Nh nc tng bc hon thin vai tr qun l Nh nc, th
hin qua cc mt sau:
(1). V c ch chnh sch trong lnh vc kim ton c lp
V c bn, h thng vn bn php lut v Kim ton c lp do Nh nc ban hnh
kh hon chnh, to c s php l cho vic thnh lp v hot ng ca cc t chc
kim ton c lp, vic hnh thnh i ng KTV, bi dng, thi tuyn cp chng ch v
qun l i ng KTV, to mi trng lnh mnh cho s hot ng v pht trin cng nh
tng bc m ca v hi nhp v dch v kim ton c lp.
(2). V qun l kim ton vin
T nm 1999 n nm 2000, B Ti chnh thc hin cp giy php hnh ngh cho
KTV, c bit l KTV ngi nc ngoi, thng qua vic tha nhn chng ch KTV ca

83
cc nc v st hch trnh hiu bit v php lut Vit Nam. Sau khi c Lut Doanh
nghip (nm 1999), Nh nc thng nht bi b mt s loi giy php, trong c giy
php hnh ngh kim ton. T 2001 n 2004, B Ti chnh chuyn sang thc hin qun l
danh sch KTV thng qua vic xc nhn danh sch KTV ng k hnh ngh kim ton
cho tng doanh nghip kim ton. Nm 2005 B Ti chnh chuyn giao cho Hi ngh
nghip thc hin mt s ni dung cng vic qun l hnh ngh k ton, kim ton. Theo
, vic qun l danh sch KTV chuyn giao cho VACPA.
(3). V vai tr ca t chc ngh nghip
Nhn thc c tm quan trng ca t chc ngh nghip gp phn qun l hot
ng kim ton c lp khi hot ng ny pht trin mnh, nm 2005 VACPA c thnh
lp sau gn 1 nm chun b. T 01/01/2006 VACPA chnh thc i vo hot ng. Nm
2005, B Ti chnh ban hnh Quyt nh s 47/2005/Q-BTC chuyn giao cho Hi
ngh nghip thc hin mt s ni dung cng vic qun l hnh ngh k ton, kim ton.
T 01/01/2006 n nay, cc Hi ngh nghip, c bit l VACPA c nhiu hot ng
thit thc gp phn nng cao cht lng KTV, cht lng dch v v tng cng dn vic
qun l hnh ngh kim ton.
(4). X l vng mc pht sinh trong qu trnh hot ng kim ton
Trong qu trnh hot ng kim ton thng pht sinh vic xem xt v chp thun
cng ty c iu kin thnh lp v hot ng trong lnh vc kim ton; vic thuyn
chuyn KTV gia cc cng ty; cc bt ng gia doanh nghip kim ton vi khch
hng, n v c kim ton; vng mc v cho hng; gi ph cnh tranh; thng tin trn
bo ch... u c B Ti chnh v VACPA tham gia gip , gii quyt.
Cng tc qun l Nh nc v hot ng kim ton c lp c nhng chuyn
bin tch cc theo hng va p ng c yu cu ca tnh hnh hin ti, va chun b
cho bc pht trin lu di trong tng lai.
B. Tn ti
Hot ng kim ton c lp trong thi gian qua tuy t c nhng kt qu
nht nh nh nu trn, nhng cho n nay cng ang bc l mt s tn ti sau:
1. Quy m th trng kim ton hin nay cn nh, cha tng xng vi tim
nng v tc tng trng kinh t x hi
Sau 19 nm hot ng, ngnh kim ton c lp pht trin nhanh chng c v qui
m, s lng cng ty v cht lng dch v nhng cha p ng c nhu cu kim ton
ngy cng cao, cha tng xng vi tim nng v tc tng trng kinh t x hi v
cha p ng c vic hn ch ri ro cho nhng ngi c nhu cu s dng thng tin
trn BCTC ca doanh nghip, t chc, c th:
(1) Trnh t chc kinh doanh dch v kim ton ca cc doanh nghip kim
ton cn hn ch
S lng doanh nghip kim ton tng ng k nhng a phn c quy m qu
nh, s lng cng ty ch c ti thiu 3 KTV hnh ngh theo qui nh hin hnh c xu

84
hng gim dn, nm 2007 l 51 cng ty, nm 2008 l 48 cng ty chim 34% tng s cc
cng ty trong ton ngnh kim ton hin nay, nm 2010 thng xuyn c trn 40 cng ty
c ti thiu 3 KTV hnh ngh. Uy tn ca cc doanh nghip kim ton nh l cha cao,
c bit l cc cng ty mi thnh lp, trnh KTV cn hn ch, thm ch cn cha t
yu cu so vi s i hi ca tnh hnh mi. Cc doanh nghip kim ton nh trn thc t
gp nhiu kh khn v c s vt cht, nng lc o to. Kh nng cnh tranh ca doanh
nghip ny thp, phn ln cha c c s chuyn mn ha cho tng lnh vc hot ng
nh: Chun mc, qui trnh k thut kim ton, chng trnh o to, qui ch tuyn dng,
qui ch qun l nhn vin, qun l khch hng v kim sot cht lng dch v cung cp.
Cc doanh nghip kim ton qui m nh vi s lng nhn vin c khong t 15-20
ngi, trong nhng nm qua ch yu pht trin v s lng cn cht lng dch v cung
cp, c bit l cht lng kim ton ni chung cha t c n trnh tha mn cc
i tng s dng thng tin kinh t, ti chnh ca cc doanh nghip, t chc cha thc s
l ch da cho c quan qun l Nh nc. Trn thc t cc cng ty nh khng c iu
kin u t cng ngh, k thut dch v nhm nng cao nng lc chuyn mn, cht lng
dch v cung cp gim ri ro ngh nghip.T nguy c cht lng nhn vin v cht
lng kim ton s ngy cng xa cch gia cc doanh nghip kim ton nh v doanh
nghip kim ton ln v nhng thch thc do hi nhp quc t, m ca th trng dch
v k ton, kim ton s lm cho cc cng ty mnh s mnh hn, cng ty yu s ngy
cng yu i. iu ny v s nh hng kh ln n cht lng hot ng v s pht
trin an ton, bn vng ca ton ngnh kim ton.
(2) S cnh tranh gia cc doanh nghip kim ton cn mang nng li ch cc b
Cc cng ty cha thng qua cnh tranh nng cao trnh , kinh nghim chuyn
mn, cng nh pht trin ngh nghip kim ton, v vy mc no , hn ch n vic
bi dng, o to i ng KTV. Cc cng ty va v nh doanh thu thp nn kh nng
cnh tranh khng cao. Trong nhng nm gn y, pht sinh tnh trng cnh tranh khng
lnh mnh gia cc doanh nghip kim ton Vit Nam: gim gi ph kim ton, cht
lng kim ton khng m bo, a tin thiu trung thc v tnh hnh ca chnh cng ty
v cng ty cnh tranh... Thc t cn c hin tng cho thu, cho mn chng ch; ngi
khng ng k hnh ngh nhng vn k bo co kim ton... xut hin vi phm v
thng hiu, tranh chp v ti chnh khi chia tch, sp nhp doanh nghip kim ton,
cha c s hp tc ln nhau trong qu trnh kim ton v o to.
(3) V khch hng
V s lng khch hng kim ton, hin nay ch yu l kim ton bt buc theo
lut nh (bao gm cc doanh nghip c vn u t nc ngoi, DNNN, ngn hng,
cng ty nim yt, cng ty i chng, cng ty bo him, cc d n u t xy dng bng
vn nh nc v d n quc t...), phn t nguyn cha ng k. Trn thc t, cha c s
phi hp ng b gia cc c quan qun l Nh nc, vn cn hin tng mt s cng ty
c VT nc ngoi, nhiu DNNN (c bit l cc DNNN a phng cc tnh xa) cha
thc hin kim ton BCTC theo lut nh nhng vn c c quan thu chp nhn lm
cho khch hng kim ton gim i tng i. i vi khch hng kim ton l cng ty

85
TNHH, hp danh v t nhn, hp tc x cha nhiu do Lut Doanh nghip cha quy nh
bt buc phi kim ton BCTC, mt khc s hiu bit ca cc doanh nghip ny v kim
ton c lp cn nhiu hn ch.
(4) V loi dch v cung cp
V c cu dch v, t trng doanh thu dch v kim ton vn ln nht. Cc dch v
khc nh t vn ti chnh, k ton, thu... chim t trng cao hn cc doanh nghip
kim ton nc ngoi v cn hn ch cc cng ty trong nc do cc cng ty ny cha
quan tm khai thc v kh nng cung cp cc loi dch v ny cn hn ch. Trn thc t
dch v k ton, t vn ti chnh, thu... trong mt s khu vc ca nn kinh t cn cha
c trin khai. Cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t ni chung cha c thi
quen s dng v cha thc s tin tng vo cc dch v t vn ti chnh, thu, k ton,
qun l... do cc doanh nghip kim ton cung cp m thng tm n cc c quan Nh
nc ban hnh ch hng dn, gip . C quan php lut cha coi trng hoc cn
t s dng kt qu kim ton, c lc cn coi nh khng cn thit. Do , cc dch v t
vn ti chnh, thu, k ton... c tng dn hng nm nhng ni chung cha pht trin, th
trng hn hp hoc c hot ng nhng quy m khng ng k. i vi dch v kim
ton, khch hng yu cu cc doanh nghip kim ton ch yu l do bt buc theo yu
cu ca php lut ch cha phi do t nguyn.
2. S lng kim ton vin hin c so vi nhu cu vn cn qu thiu v cht
lng i ng kim ton vin hin nay cha p ng c yu cu ca hi nhp
kinh t quc t
Tnh n thng 6/2010, c nc c khong 1.800 ngi c cp chng ch kim
ton vin (KTV), tuy nhin s lng kim ton vin lm vic ti cc doanh nghip kim
ton khong 1.200 ngi, bnh qun mi doanh nghip kim ton c 08 kim ton vin.
So vi nhu cu kim ton ngy cng tng th s lng kim ton vin hin c cn hn
ch. Trong nhng nm qua thng c trn 10 cng ty thnh lp nhng sau khng
iu kin hot ng do khng 3 KTV.
Ngoi KTV ca cc doanh nghip kim ton ln, a s cc KTV cn li cc cng
ty hin nay cha c o to mt cch bi bn v k nng hnh ngh chuyn nghip. S
lng KTV c chng ch kim ton quc t cn hn ch.
Cng tc o to nhn vin, KTV cn kh khc nhau gia cc cng ty. Nhiu cng
ty nh v va gp kh khn cho vic o to nng cao t KTV v trng nhm kim ton
tr ln v o to cc ni dung khc lin quan n k nng qun l, giao tip, thu ht
khch hng. Chng trnh o to, cp nht kin thc tuy c nhng i mi v ni
dung v cch thc nhng cha th p ng yu cu ca KTV v cc cng ty do s chnh
lch v trnh gia cc KTV, gia cng ty ln v cng ty nh. Cht lng o to ni
chung ngy cng tt hn nhng vn cha t mong mun v cn rt kh khn c
khu vc v quc t tha nhn.
Vic tun th o c ngh nghip v k lut hnh ngh ca nhiu KTV i khi vn
cha c nhn thc mt cch y , cha tr thnh thc t gic i vi mi KTV khi

86
hnh ngh. Ch ti x pht hnh vi vi phm ca KTV cha mnh phng nga v
rn e nn cng nh hng n cht lng dch v kim ton.
3. Tn ti v cht lng dch v
Cht lng dch v ca cc doanh nghip kim ton ni chung ngy cng tt hn
nhng vn cha t mong mun v cn rt kh khn c khu vc v quc t tha
nhn. Hin nay cht lng nhn vin v cht lng dch v gia cc doanh nghip kim
ton cha ng u, cn c s chnh lch kh ln. Nhiu doanh nghip kim ton c cht
lng dch v t tiu chun quc t. Tuy nhin cng cn nhiu cng ty nh, mi thnh
lp cha m bo cht lng dch v, thiu cp bc sot xt, s lng KTV c chng ch
ch t mc yu cu ti thiu (3 ngi), trong thm ch c ngi cn lm kim nhim
cng tc qun l, t l nhn vin c chng ch kim ton vin cn qu thp, hay xo trn.
Mt s trng hp c tn trong danh sch ng k hnh ngh kim ton nhng thc t
khng hnh ngh. Nhiu KTV trong c c gim c cha c kinh nghim, k nng
v nng lc hnh ngh. Nhiu trng hp gim c doanh nghip kim ton mi thnh
lp l ngi va thi c cp chng ch KTV nhng thc t cha lm kim ton nn
khng c kinh nghim (t nm 2007, Gim c bt buc phi c 3 nm kinh nghim;
cng ty phi c ti thiu 3 KTV lm vic ton b thi gian). Cc cng ty ny khng c
iu kin o to, gi ph kim ton thp. Nhng iu dn n cht lng dch v
ca mt s doanh nghip kim ton nh vn cha t yu cu. Trong my nm qua, cc
doanh nghip kim ton mi c thnh lp nhiu dn n s cnh tranh gia cc cng ty
ngy cng gay gt c v cht lng dch v v gi ph.
Trn thc t c trng hp doanh nghip kim ton do sc p phi np v cng
khai BCTC nm c kim ton ng hn ca khch hng, c bit l thi hn phi c
bo co kim ton phc v i hi c ng dn vo cc thng u nm nn i khi sc
p v vic ra bo co cng nh hng n cht lng kim ton. Nng lc, trnh v
o c ngh nghip ca KTV l nhng yu t mang tnh quyt nh cht lng dch v.
Thc t c trng hp do trnh KTV trc tip thc hin hp ng kim ton cn
bt cp, cha hiu su v lnh vc, ngnh ngh ca khch hng dn n nhng sai st
ngh nghip rt ng tic. Trong nm 2008, s kin Bng bch tuyt c bo ch v
cc thng tin i chng bn ci kh nhiu. Hai doanh nghip kim ton kim ton BCTC
cc nm 2005, 2006, 2007 ca Cng ty c phn Bng Bch tuyt c cc sai phm v
b x pht. Cn c vo kt qu kim tra, B Ti chnh khin trch 2 Cng ty v khng
chp thun t cch 4 KTV v nhng sai st trong qu trnh kim ton BCTC ca c phn
Bng Bch Tuyt. Thc t i hi nh nc v cc doanh nghip kim ton phi quan
tm v c cc bin php cn thit tng cng cht lng dch v nhm bo m s
trung thc ca thng tin ti chnh khi cng khai.
Vic kim sot hot ng ca cc kim ton vin c B Ti chnh phi hp
vi Hi ngh nghip trin khai t khi c hot ng kim ton c lp, tuy nhin vic
kim tra mi ch yu nh gi v vic tun th php lut v cc quy nh v kim ton
m cha i su vo nh gi cht lng kin ca bo co kim ton do B Ti chnh v

87
Hi ngh nghip cha c lc lng cn b c chng ch hnh ngh thc hin kim
tra (v ngi i kim tra i hi cng phi c chng ch hnh ngh).
C. nh gi cc vn bn qui phm php lut hin hnh
Ngh nh v cc vn bn hng dn ca B Ti chnh v kim ton c lp hin
nay to c s php l cn bn cho hot ng kim ton c lp nc ta. Tuy nhin,
kim ton c lp l hot ng dch v c tnh php l cao, gp phn quan trng lm lnh
mnh ho mi trng u t Vit Nam v cng khai minh bch nn ti chnh quc gia,
nhng vi tc pht trin cao v trong xu th hi nhp, cc vn bn php lut hin hnh
v kim ton c lp bc l cc tn ti, hn ch, c th:
1. Ngh nh v kim ton c lp cha bao qut y cc quy nh cn iu
chnh, cha tng xng vi vai tr, v tr hot ng kim ton c lp trong nn
kinh t quc dn
- H thng khun kh php lut hin hnh v kim ton c lp cha qui nh y
cc ni dung php lut ph hp vi thng l quc t v iu kin thc t ca Vit Nam
trong xu th hi nhp t nh hng pht trin hot ng kim ton c lp trong
thi gian ti. Nhiu ni dung cha qui nh hoc qui nh nhng cha ph hp nh:
i tng bt buc phi kim ton theo lut nh; phm vi hnh ngh kim ton; quyn,
ngha v v trch nhim ca kim ton vin hnh ngh, doanh nghip kim ton, khch
hng, n v c kim ton v cc t chc, c nhn s dng kt qu kim ton. Mt s
quy nh trong Ngh nh cn mang tnh hnh chnh, bao cp v trch nhim, cng nhc
v th tc, cha ph hp vi thng l quc t nn cn vng mc khi trin khai trong
thc tin; cn hn ch cho vic tha nhn ln nhau gia cc nc trong tng lai.
- thch ng vi s pht trin phong ph v a dng ca cc hot ng kinh t,
ti chnh trong iu kin kinh t th trng v tng cng cng tc qun l nh nc, hu
ht cc lnh vc qun l c lut ho nh: Lut Doanh nghip, Lut u t, Lut
Thng mi, Lut cc t chc tn dng, Lut Chng khon, Lut kinh doanh Bo him,
Lut Kim ton nh nc ... Trong khi lnh vc kim ton c lp mi ban hnh Ngh
nh v cc vn bn ca B Ti chnh l cha tng xng vi tm quan trng v quy m
pht trin ca ngnh ngh kinh doanh c iu kin v khng m bo c hiu lc php
l y thc hin ng v tr, vai tr cung cp s chng thc cho x hi ca hot
ng kim ton c lp v khng ng b vi h thng php lut hin hnh.
2. Cc vn bn php lut hin hnh cha qui nh y cc ni dung cn
thit gp phn tng cng cht lng dch v kim ton v p ng yu cu
hi nhp
- Kim ton c lp l ngnh ngh kinh doanh c iu kin, n l dch v c bit
v cung cp s chng thc cho x hi. Cht lng dch v ph thuc rt ln vo trnh
, nng lc ca i ng nhn vin cng nh quy m ca doanh nghip kim ton nn
vic qun l doanh nghip kim ton trong sut qu trnh hnh ngh l vic rt quan
trng. Tuy nhin hin nay cha c u mi qun l nh nc i vi hot ng kim ton
c lp t khi cp php thnh lp n qun l xuyn sut c qu trnh hot ng ca

88
doanh nghip kim ton v th cha m bo kim sot cht ch cc tiu chun, iu kin
thnh lp doanh nghip khi thc hin cp giy php cng nh qun l trong qu trnh
hot ng, b sung, thay i h s, iu chnh giy php v x l cc trng hp vi
phm, thu hi giy php.
- Php lut cho php doanh nghip kim ton thnh lp di loi hnh TNHH nhng
cha c quy nh v vn php nh do hn ch vic thc hin trch nhim trc x hi
ca KTV v doanh nghip kim ton v dch v cung cp khi xy ra ngha v bi thng
thit hi. Trong khi cng ty hp danh v doanh nghip kim ton t nhn th thnh
vin hp danh v ch doanh nghip kim ton t nhn phi thc hin trch nhim v hn.
Quy nh ny i hi doanh nghip kim ton phi rt cn trng khi cung cp dch v
kim ton cho x hi v v th phi tng cng cht lng kim ton.
- Quy m ca nhiu doanh nghip kim ton hin nay qu b do quy nh hin
hnh (Ngh nh 105/2004/N-CP, Ngh nh 30/2009/N-CP) ch yu cu c t nht 3
KTV, s lng doanh nghip kim ton ch c 03 KTV hng nm c xu hng gim dn
v thng chim khong trn 30% tng s doanh nghip kim ton, Cht lng dch v
ca nhiu cng ty nh ny nhn chung cha t yu cu. Cn phi b sung cc iu kin
lm cho quy m doanh nghip kim ton ln, c iu kin u t cng ngh, k thut
dch v nhm nng cao nng lc chuyn mn, cht lng dch v cung cp gim ri ro
ngh nghip.
- S lng KTV cn t, cha p ng nhu cu thc t, tuy nhin quy nh u vo
ca vic thi tuyn KTV li qu hn hp, ch c chuyn ngnh kinh t ti chnh k ton
ngn hng v phi c kinh nghim thc t lm kim ton 4 nm hoc lm k ton 5
nm mi c d thi, vic t chc o to, bi dng cho tim nng cn hn ch. Cn
phi c quy nh m rng i tng d thi v ci tin phng thc hc, thi c lc
lng ng o hn.
- Mt s quy nh v hnh vi nghim cm, quyn, ngha v v trch nhim ca
hnh ngh, doanh nghip kim ton, khch hng, n v c kim ton v cc t chc,
c nhn s dng kt qu kim ton; cha y , cht ch v r rng, kh quy trch
nhim x l khi vi phm nn cn vng mc khi trin khai trong thc tin.
- Nhiu ni dung cn thit, quan trng v cng l thng l quc t nhm m bo v
gp phn tng cng cht lng dch v kim ton cha c qui nh hoc qui nh
nhng cha ph hp nh: cc vn v k thut kim ton nh qui trnh kim ton, h
s kim ton, bo co kim ton; kim sot cht lng dch v kim ton.
- Cha c quy nh y , cht ch v hot ng kim ton c lp c yu t nc
ngoi, c th l v cung cp dch v kim ton v cc dch v c lin quan qua bin gii
theo cam kt k khi Vit Nam gia nhp WTO; v cng nhn bng cp, chng ch kim
ton vin nc ngoi do vy hn ch cho vic tha nhn ln nhau gia cc nc trong
tng lai.
3. Cha c qui nh v kim ton bo co ti chnh ca cc n v c li cng
chng - mt loi hnh c lin quan n nhiu cng chng u t
n v c li ch cng chng l cc doanh nghip, t chc (gm t chc tn dng, t
chc ti chnh, doanh nghip bo him, cng ty i chng v t chc kinh doanh chng

89
khon...) c lin quan nhiu n cng chng. Kim ton theo lut nh l mt nhn t
quan trng trong vic m bo tin cy cc thng tin trong BCTC ca cc n v c li
ch cng chng. c bit l trong bi cnh cc Tp on kinh t ln trn th gii b ph
sn. iu ny gy nn s thit hi kinh t nghim trng i vi th trng ti chnh v
nn kinh t ni chung. Nhng s kin gy xn xao d lun v cc Tp on kinh t ln
ph sn trong khi BCTC cng khai c nhiu sai st trng yu nhng vn c KTV v
doanh nghip kim ton a ra kin l trung thc v hp l cng khng nh thm v
tnh trng khn cp v yu cu tt c cc nc phi tng cng hn na cc qui nh b
sung lin quan n kim ton theo lut nh BCTC ca cc n v c li ch cng chng.
Tuy nhin Vit Nam, cha c qui nh v kim ton i vi doanh nghip c li
ch cng chng nn cha th m bo tnh cng khai minh bch thng tin ti chnh v
lnh mnh mi trng u t nhm gp phn pht trin th trng ti chnh. ng thi
khng th xc nh r trch nhim ca KTV v doanh nghip kim ton khi kim ton
BCTC ca cc n v c li ch cng chng cng nh o c ngh nghip v tnh c
lp trong cng vic ca h do cha c cc qui nh cho vic m bo cht lng, m
bo s gim st cht ch ca cng chng i vi hot ng kim ton v tng cng hp
tc gia cc c quan gim st ca cc nc trong khu vc v trn th gii.
B TI CHNH

You might also like