DATN Nhiet Dien Mat Troi

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.
LI NOI AU
Trc nguy c ngay cang khan hiem va can kiet cac nguon nhien lieu hoa
thach trong khi nhu cau ve nang lng cua con ngi ngay cang tang th viec tm
kiem va khai thac cac nguon nang lng mi nh nang lng a nhiet, nang
lng gio, nang lng mat tri,.v.v.. la hng quan trong va cap bach trong ke
hoach phat trien nang lng hien nay.
Nang lng mat tri la nguon nang lng c coi la vo tan va sieu sach ma
tao hoa a ban tang mien ph cho trai at chung ta. Viec nghien cu va a vao
s dung nguon nang lng mat tri ngay cang c quan tam va phat trien
manh me. Ngay tai Viet Nam chung ta viec ap dung nguon nang lng kha mi
me nay vao phuc vu i song sinh hoat cua chung ta la ieu vo cung can thiet.
Nguon nang lng nay co the thao g c mot phan nao o bai toan thieu hut
nang lng tram trong hien nay ac biet ay lai la nguon nang lng than thien
vi moi trng.
Viet Nam la mot nc nhiet i, nam vanh ai noi ch tuyen nen tong so
gi nang trong nam ln, khu vc Mien Trung co khoang 2900 gi nang va vi
cng o bc xa tng oi cao, len en 950W/m2 do o rat thuan li cho viec
trien khai ng dung cac thiet b s dung nang lng mat tri.
Vi muc tieu chnh la nghien cu ve nguon nang lng Mat Tri va thiet ke
he thong nha may nhiet ien Mat Tri nen em a chon e tai Thiet ke nha
may nhiet ien Mat Tri dang Stirling dish cho e tai tot nghiep cua mnh.
Mac du a rat co gang hoan thanh e tai, nhng do bc au lam quen vi
viec nghien cu khoa hoc, trnh o ban than con han che nen e tai nay khong
the tranh khoi nhng sai sot. Rat mong c s thong cam va gop y cua quy
thay co e e tai nay c hoan thien hn.
Qua ay em xin chan thanh cam n en tat ca quy thay co trong khoa ien
ien t trng ai Hoc Bnh Dng a tao ieu kien va giup cho em hoan
thanh e tai nay, ac biet em cam n en ThS. Pham Quang Minh thay a bo
cong sc va thi gian hng dan trong suot qua trnh thc hien e tai cua em.
Chan thanh cam n!
Sinh vien thc hien
Ha Van Hu
SVTH: HA VAN HU
CHNG 1
TONG QUAN VE NANG LNG MAT TRI
1.1. KHAI QUAT VE MAT TRI VA KH QUYEN TRAI AT.
Mat tri la ngoi sao nam trung tam cua He Mat Tri, Trai at va cac thien
the khac nh cac hanh tinh, tieu hanh tinh, thien thach, sao choi va bui bay xung
quanh Mat tri. Nang lng Mat tri dang anh sang ho tr cho hau het s song
tren Trai at thong qua qua trnh quang hp va ieu khien kh hau cung nh thi
tiet tren Trai at. Di ay xin gii thieu s lc ve s lien quan chat che gia
Mat tri va Trai at cua chung ta.
1.1.1. Cau truc Mat tri [4].
Mat tri la mot khoi kh hnh cau co
ng knh 1,39.106km (ln hn 110 lan
ng knh Trai at), cach xa trai at
150.106km (bang mot n v thien van
AU anh sang, mat tri can khoang 8
phut e vt qua khoang cach nay en
trai at). Khoi lng Mat tri khoang
Mo = 2.1030kg. Nhiet o To tai trung
tam mat tri thay oi trong khoang t
10.106K en 20.106K, trung bnh khoang
15600000 K. nhiet o nh vay vat
chat khong the gi c cau truc trat t
Hnh 1.1.1. Hnh anh ben ngoai
thong thng gom cac nguyen t va
Mat tri
phan t. No tr thanh plasma trong o
cac hat nhan cua nguyen t chuyen ong tach biet vi cac electron. Khi cac hat
nhan t do co va cham vi nhau se xuat hien nhng vu no nhiet hach. Khi quan
sat tnh chat cua vat chat nguoi hn tren be mat nhn thay c cua Mat tri, cac
nha khoa hoc a ket luan rang co phan ng nhiet hach xay ra trong long Mat
tri.
Ve cau truc, Mat tri co the chia lam 4 vung, tat ca hp thanh mot khoi cau
kh khong lo. Vung gia goi la nhan hay loi co nhng chuyen ong oi lu,
ni xay ra nhng phan ng nhiet hat nhan tao nen nguon nang lng Mat tri,
vung nay co ban knh khoang 175.000km, khoi lng rieng 160kg/dm3, nhiet o
c tnh t 14 en 20 trieu o, ap suat vao khoang hang tram ty atmotphe. Vung
ke tiep la vung trung gian con goi lavung oi ngc qua o nang lung truyen
SVTH: HA VAN HU
t trong ra ngoai, vat chat vung nay gom co sat (Fe), can xi (Ca), nat ri (Na),
stronti (Sr), crom (Cr), ken (Ni), cacbon ( C), silc (Si) va cac kh nh hiro (H2),
heli (He), chieu day vung nay khoang 400.000km. Tiep theo la vung oi lu
day 125.000km va vung quang cau co nhiet o khoang 6000K, day 1000km.
vung nay gom cac bot kh soi suc, co cho tao ra cac vet en, la cac ho xoay
co nhiet o thap khoang 4500K va cac tai la co nhiet o t 7000K -10000K.
Vung ngoai cung la vung bat nh va goi lakh quyen cua Mat tri.
Hnh 1.1.2. Cau truc cua Mat tri (hnh ve bi NASA).

Nhiet o be mat cua Mat tri khoang 6000K, chnh xac la 5762K ngha la
co gia tr u ln e cac nguyen t ton tai trong trang thai kch thch, ong thi
u nho e ay thnh thoang lai xuat hien nhng nguyen t bnh thng va cac
cau truc phan t. Da tren c s phan tch cac pho bc xa va hap thu cua Mat
tri ngi ta xac nh c rang tren Mat tri co t nhat 2/3 so nguyen to tm
thay tren Trai at. Nguyen to pho bien nhat tren Mat tri la nguyen to nhe nhat
Hydro. Vat chat cua Mat tri bao gom chng 92,1% la Hydro va gan 7,8% la
Heli, 0,1% la cac nguyen to khac. Nguon nang lng bc xa chu yeu cua Mat
tri la do phan ng nhiet hach tong hp hat nhan Hydro, phan ng nay a en
s tao thanh Heli. Hat nhan cua Hydro co mot hat mang ien dng la proton.
Thong thng nhng hat mang ien cung dau ay nhau, nhng nhiet o u
cao chuyen ong cua chung se nhanh ti mc chung co the tien gan ti nhau
mot khoang cach ma o co the ket hp vi nhau di tac dung cua cac lc
hut. Khi o c 4 hat nhan Hyro lai tao ra mot hat nhan Heli, 2 neutrino va mot
lng bc xa :
4H11 = He24 + 2 Neutrino +
SVTH: HA VAN HU
(1.1)
3
Neutrino la hat khong mang ien, rat ben va co kha nang am xuyen rat
ln. Sau phan ng cac Neutrino lap tc ri khoi pham vi Mat tri va
khong tham gia vao cac bien co sau o.
Trong qua trnh dien bien cua phan ng co mot lng vat chat cua Mat tri
b mat i. Khoi lng cua Mat tri do o moi giay giam chng 4.106 tan, tuy
nhien theo cac nha nghien cu, trang thai cua Mat tri van khong thay oi trong
thi gian hang ty nam na. Moi ngay Mat tri san xuat mot nguon nang lng
qua phan ng nhiet hach len en 9.1024kWh (tc la cha ay mot phan trieu
giay mat tri a giai phong ra mot lng nang lng tng ng vi tong so
ien nang san xuat trong mot nam tren Trai at).
1.1.2. Kh quyen cua Trai at [3].
Trai at c hnh thanh cach
ay gan 5 ty nam t mot vanh ai
bui kh quay quanh Mat tri, ket tu
thanh mot qua cau xop t xoay va
quay quanh Mat tri. Lc hap dan ep
qua cau co lai, khien nhiet o no
tang len hang ngan o, lam nong
chay qua cau, khi o cac nguyen to
nang nh Sat va Niken chm dan vao
tam tao loi qua at, xung quanh la
magma long, ngoai cung la kh
quyen s khai gom H2, He, H2O,
CH4, NH3 va H2SO4. Trai at tiep
tuc quay, toa nhiet va nguoi dan. Hnh 1.1.3. Hnh anh cua Trai at.
Cach ay 3,8 ty nam nhiet o u
nguoi e Silicat noi len tren mat magma roi ong cng lai, tao ra vo Trai at
day khoang 25km, vi nui cao, at bang va ho sau. Nang lng phong xa trong
long at vi bc xa Mat tri tiep tuc gay ra cac bien oi a tang, va tao ra them
H2O, N2, O2, CO2 trong kh quyen.
Kh quyen nguoi dan en o nc ngng tu, gay ra ma keo dai hang
trieu nam, tao ra song ho, bien va ai dng.
Trai at la hanh tinh ln nhat trong so cac hanh tinh ben trong cua He Mat
tri vi ng knh tai xch ao 12.756 km. Nhn t khong gian, Trai at co mau
xanh, nau va xanh la cay vi nhng am may trang thng xuyen thay oi. Be
mat Trai at co mot ac tnh ma khong mot hanh tinh nao khac co: hai trang
SVTH: HA VAN HU
thai cua vat chat cung ton tai ben nhau ca the ran va the long. Vung ranh gii
gia bien va at lien la ni duy nhat trong vu tru co vat chat hien hu on nh
trong ca 3 the ran, long va kh.
Hanh tinh Trai at di chuyen tren mot quy ao gan ellip, mat tri khong
tam cua ellip, ma la tai mot trong 2 tieu iem. Trong thi gian mot nam, co khi
Trai at gan, co khi xa Mat tri oi chut, v quy ao ellip cua no gan nh hnh
tron. Hang nam, vao thang gieng, trai at gan Mat tri hn so vi vao thang 7
khoang 5 trieu km, s sai biet nay qua nho so vi khoang cach mat tri en Trai
at. Chung ta khong cam nhan c s khac biet nay trong mot vong quay cua
Trai at quanh Mat tri, hay trong mot nam, s khac biet ve khoang cach nay
hnh nh khong anh hng g en mua ong va mua he tren Trai at, ch co
ieu la vao mua ong chung ta gan Mat tri hn so vi mua he chut t.
Trai at chuyen ong quanh mat tri, ong thi no cung t quay quanh truc
cua no. Trong thi gian quay mot vong quanh Mat tri, trai at quay 365 va 1/4
vong quanh truc. Chuyen ong quay quanh Mat tri tao nen bon mua, chuyen
ong quay quanh truc tao nen ngay va em tren Trai at. Truc quay cua Trai
at khong thang goc vi mat phang quy ao, bi the chung ta co mua ong va
mua he. Trai at quay, v the oi vi chung ta ng tren Trai at co ve nh cac
v sao co nh c gan chat vi qua cau bau tri quay xung quanh chung ta.
Chuyen ong quay cua Trai at khong qua nhanh e lc ly tam cua no co the
ban chung ta ra ngoai khong gian. Lc ly tam tac dung len moi vat cung quay
theo Trai at, nhng vo cung nho. Lc ly tam ln nhat xch ao, no keo moi
vat the len pha tren va lam chung nhe i chut t. V the, moi vat the xch ao
can nhe hn nam phan ngan so vi hai cc. Hau qua cua chuyen ong quay
lam cho Trai at khong con ung la qua cau tron eu na ma lc ly tam lam cho
no phnh ra xch ao mot chut. S sai khac nay thc ra khong ang ke, ban
knh Trai at xch ao la 6.378.140km, ln hn khoang cach t 2 cc en tam
Trai at gan 22km.
S song va cac ai dng co kha nang tao ra s song ch hien hu duy nhat
tren Trai at. Tren cac hanh tinh khac gan chung ta nhat nh sao Kim th qua
nong va sao Hoa qua lanh. Nc tren sao Kim nay a boc thanh hi nc, co n
nc tren sao Hoa a ong thanh bang ben di be mat cua no. Ch co hanh
tinh cua chung ta la phu hp cho nc the long vi nhiet o t 0 en 100oC.
Xung quanh Trai at co lp kh quyen day khoang H = 800 km cha N2, O2,
H2O, CO2, NOx, H2 , He, Ar, Ne. Ap suat va khoi lng rieng cua kh quyen
giam dan vi o cao y theo quy luat:
SVTH: HA VAN HU
p(y) = p0.(1 - (g/(Cp.T0)).y)Cp/R
(1.2)
(y) = 0(1 - (g/(Cp.T0)).y)Cv/R.
(1.3)
Kh quyen tac ong en nhiet o tren hanh tinh cua chung ta. Cac vu phun
trao nui la cung vi cac hoat ong cua con ngi lam anh hng en cac thanh
phan cau tao cua kh quyen. V the, he sinh thai tren hanh tinh chung ta la ket
qua cua s can bang mong manh gia cac anh hng khac nhau. Trong qua kh,
he sinh thai nay la mot he thong can bang t ieu chnh, nhng ngay nay do tac
ong cua con ngi co the ang la nguyen nhan lam vt qua trang thai can
bang nay.
Lp khong kh bao quanh Trai at co the tch khoang 270 trieu km3 va nang
khoang 5.300 ty tan e len than the chung ta. Nhng g ma chung ta cam nhan
c ch xay ra trong tang thap nhat cao khoang 18km cua cot khong kh khong
lo nay, tuy nhien, phan nho nay lai ong vai tro quan trong nhat oi vi s song
tren hanh tinh cua chung ta.
Trong khong kh cha khoang 78% phan t nit va 21% oxy cung vi 1%
argon va mot so chat kh khac va hi nc trong o co khoang 0,03% kh
cacbonic. Mac du ham lng kh cacbonic rat nho, nhng lai ong mot vai tro
quan trong oi vi s song tren Trai at.
Cang len cao ap suat khong kh giam va nhiet o cung thay oi rat nhieu, tuy
nhien nhiet o cua khong kh khong ha xuong mot cach n gian khi chung ta tien
ra ngoai khong gian, nhiet o khong kh giam va tang theo mot chu trnh nhat nh.
Nhiet o moi tang tng ng vi mc tch tu va loai nang lng tac ong trong
tang o.
Kh quyen cua Trai at co the chia lam 4 tang, trong o moi tang co mot
kieu can bang nang lng khac nhau. Tang di cung nhat goi la tang oi lu
(Troposphere) tang nay b chi phoi bi anh sang kha kien va tia hong ngoai, gan
95% tong so khoi lng va toan bo nc trong kh quyen phan bo trong tang
nay, tang oi lu cao ch khoang 14km. Gan nh toan bo s trao oi nang lng
gia kh quyen va trai at xay ra trong tang nay. Mat at va mat bien b ham
nong len bi anh nang mat tri. Nhiet o trung bnh tren be mat trai at khoang
15oC, bc xa nhiet ong vai tro ieu tiet t nhien e gi cho nhiet o tren mat
at ch thay oi trong mot dai tang hep.
SVTH: HA VAN HU
Hnh 1.1.4. S thay oi nhiet o theo o cao cua cac tang kh quyen
Theo ly thuyet, cang len cao nhiet o cang giam T(y) = T0 - (g/Cp).y,
nhng trong thc te th khong ung nh vay. Tren tang oi lu la tang bnh lu
(Stratosphere), tai ay nhiet o bat au tang tr lai. Nhiet o tai vung chuyen
tiep gia vung oi lu va vung bnh lu khoang -500C, cang len cao nhiet o lai
tang dan, tai ranh gii cua tang bnh lu co o cao khoang 50km nhiet o tang
len khoang 00C. Nguyen nhan gay ra hien tng nay la v cac phan t oxy (O 2)
va ozon (O3) hap thu mot phan cac tia cc tm en t Mat tri (90% ozon trong
kh quyen cha trong tang bnh lu). Neu tat ca cac tia cc tm nay co the en
mat at th s song tren Trai at co nguy c b huy diet. Mot phan nho tia cc
tm b hap thu bi O2 trong tang bnh lu, qua trnh nay tach mot phan t O2
thanh 2 nguyen t O, mot so nguyen t O phan ng vi phan t O 2 khac e tao
thanh O3. Mac dau ch mot phan trieu phan t trong kh quyen la ozon nhng
cac phan t t oi nay co kha nang hap thu hau het anh sang cc tm trc khi
chung en c mat at. Cac photon trong anh sang cc tm cha nang lng
ln gap 2 en 3 lan cac photon trong anh sang kha kien, chung la mot trong cac
nguyen nhan gay benh ung th da.
Cac ket qua nghien cu gan ay cho thay lng ozon trong tang thap nhat
cua kh quyen (tang oi lu) ngay cang tang, trong khi o ham lng ozon trong
tang bnh lu a b giam 6% t 20 nam tr lai ay. Hau qua cua s suy giam nay
SVTH: HA VAN HU
la cac tia cc tm co the xuyen qua kh quyen en mat at ngay nhieu hn va

lam nhiet o trong tang bnh lu ngay cang lanh i, trong khi o nhiet o trong
tang oi lu ngay mot nong len do ham lng ozon gan mat at ngay cang tang.
Trong tang gia (Mesosphere), co o cao t 50km tr len, ozon thnh lnh
mong ra va nhiet o giam dan va len en ranh gii cao nhat cua tang nay
(khoang 80km) th nhiet o ch khoang 900C.
Cang len cao nhiet o bat au tang tr lai va s cau tao cua kh quyen thay
oi hoan toan. Trong khi tang di cac qua trnh c hoc va trong tang gia cac
qua trnh hoa hoc dien ra rat tieu bieu th trong tang cao nhat cua kh quyen cac
qua trnh dien ra rat khac biet. Nhiet lng bc xa rat manh cua mat tri lam
tach cac phan t ra e tao thanh cac ion va electron. V the ngi ta goi tang
nay la tang ien ly (Ionosphere) cac song ien t b phan xa trong tang nay.
Cang len cao, bc xa Mat tri tri cang manh, o cao khoang
600km, nhiet o len en 10000C. Cang len cao kh quyen cang mong va khong
co mot ranh gii ro rang phan biet ga kh quyen cua Trai at va khong gian.
Ngi ta thong nhat rang kh quyen chuan cua Trai at co o cao 800km.
1.2. NANG LNG BC XA MAT TRI.
1.2.1. Khai quat ve nang lng bc xa Mat tri [4].
Trong toan bo bc xa cua Mat tri, bc xa lien quan trc tiep en cac phan
ng hat nhan xay ra trong nhan Mat tri khong qua 3%. Bc xa ban au khi i
qua 5.105km chieu day cua lp vat chat Mat tri b bien oi rat manh. Tat ca
cac dang cua bc xa ien t eu co ban chat song va chung khac nhau bc
song. Bc xa la song ngan nhat trong cac song. T tam mat tri i ra do s va
cham hoac tan xa ma nang lng cua chung giam i va bay gi chung ng vi
bc xa co bc song dai. Nh vay bc xa chuyen thanh bc xa Rnghen co bc
song dai hn. Gan en be mat Mat tri ni co nhiet o u thap e co the ton tai
vat chat trong trang thai nguyen t va cac c che khac bat au xay ra.
ac trng cua bc xa Mat tri truyen trong khong gian ben ngoai Mat tri
la mot pho rong trong o cc ai cua cng o bc xa nam trong dai 0,1 10
m va hau nh mot na tong nang lng mat tri tap trung trong khoang bc
song 0,38 0,78 m, o la vung nhn thay cua pho.
SVTH: HA VAN HU
Hnh 1.1.5. Dai bc xa ien t

Chum tia xuyen thang t Mat tri goi la bc xa trc xa. Tong hp cac tia
trc xa va tan xa goi la tong xa. Mat o dong bc xa trc xa ngoai lp kh
quyen tnh oi vi 1m2 be mat at vuong goc vi tia bc xa c xac nh theo
cong thc:
(
Trong o:
D-T la he so goc bc xa gia Trai at va Mat tri
- goc nhn Mat tri va

C0 = 5,67 W/m2K4 - he so bc xa cua vat en tuyet oi
T 57620K nhiet o be Mat tri (coi la vat en tuyet oi)
Vay:
(
Mat Tri
D = 1,39.106km
Trai at
= 32'
D = 12,7.103km
149,5.106km 1,7%
Hnh 1.1.6. Goc nhn Mat tri t Trai at

SVTH: HA VAN HU
Do khoang cach gia Trai at va Mat tri thay oi theo mua trong nam nen
cung thay oi do o q cung thay oi nhng o thay oi nay khong ln lam nen
co the xem nh q = const va c goi la hang so Mat tri ( q =1353 Watt/m2).
Nang lng Mat tri thu c tren Trai at la nang lng cua dong bc xa
ien t xuat phat t Mat tri va ay c xem la nguon nang lng chnh cho
Trai at. Anh sang Mat tri b hap thu mot phan tren bau kh quyen Trai at,
gan 1.000 Watt/m2 nang lng Mat tri ti Trai at trong ieu kien tri quang
ang. Chung ta se tiep tuc nhan c dong nang lng nay cho en khi phan
ng hat nhan tren Mat tri het nhien lieu, thi gian o keo dai khoang 5 ty nam
na.
Chung ta co the trc tiep thu lay nang lng nay thong qua hieu ng quang
ien, chuyen nang lng cac photon cua Mat tri thanh ien nang, nh trong pin
Mat tri. Nang lng cua cac photon cung co the c hap thu e lam nong cac
vat the, tc la nang lng Mat tri se c chuyen thanh nhiet nang, s dung
cho bnh un nc Mat tri, hoac lam soi nc trong cac may nhiet ien cua
thap Mat tri, hoac van ong cac he thong nhiet nh may ieu hoa Mat tri.
SVTH: HA VAN HU
10
Hnh 1.1.7. Qua trnh truyen nang lng bc xa

Mat tri qua lp kh quyen cua Trai at.
Nang lng cua cac photon co the c hap thu va chuyen hoa thanh nang
lng trong cac lien ket hoa hoc cua cac phan ng quang hoa. Mot phan ng
quang hoa t nhien la mot qua trnh quang hp, qua trnh nay c cho la a
tng d tr nang lng Mat tri vao cac nguon nhien lieu hoa thach khong tai
sinh ma cac nen cong nghiep cua the ky 19 en 21 a va ang tan dung. No la
qua trnh cung cap nang lng cho moi hoat ong sinh hoc t nhien, cho sc
keo gia suc va cui ot, nhng nguon nang lng sinh hoc tai tao truyen thong.
Trong tng lai, qua trnh nay co the giup tao ra nguon nang lng tai tao
nhien lieu sinh hoc, nh cac nhien lieu long (diesel sinh hoc, nhien lieu t dau
thc vat), kh (kh ot sinh hoc) hay ran.
SVTH: HA VAN HU
11
Pho bc xa Mat tri (W/m2 .)
1.2.2. Phan bo nang lng bc xa Mat tri ngoai lp kh quyen Trai at.
2.400
2.000
1.600
1.200
800
400
0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6 1,8 2 2,2 2,4 2,6
Chieu dai song , (m)
Hnh 1.1.8. Phan bo bc xa Mat tri theo chieu dai song [1].
Hang so Mat tri la nang lng cua toan bo pho bc xa Mat tri, nang
lng bc xa lai phu thuoc vao tan so (hay bc song) cua bc xa. ng cong
phan bo pho nang lng bc xa Mat tri ngoai lp kh quyen trong khoang
bc song t 0,2 2,6 m c mo ta tren (Hnh 1.1.8).
Khi phan tch ng cong nay trong khoang bc song = 0,8 ngi ta
se nhan c toan bo bc xa Mat tri. Trong thc te cac bc xa mang nang
lng chu yeu nam bc song khoang t 0,38 0,78 m nh trong bang 1.1.8
Bang 1.1.8
(m)
E (W/m2)
T so D = E /Isc
0 0,38
95
0,07
0,38 0,78
640
0,473
0,78
618
0,457
1.2.3. Nhng yeu to anh hng en cng o bc xa [3].

He so khoi khong kh m: la ty so gia khoi lng kh quyen theo phng tia
bc xa truyen qua va khoi lng kh quyen theo phng thang ng (kh Mat
tri thien nh), ty le vi quang ng tng ng cua tia bc xa Mat tri (Hnh
1.1.9).
(1.7)
Nh vay, m = 1 khi Mat tri thien nh, m = 2 khi goc thien nh z = 600. oi
vi cac goc thien nh z = 0 700 co the xac nh gan ung m = 1/cosz. Con
SVTH: HA VAN HU
12
oi vi cac goc z > 700 th o cong cua be mat Trai at phai c a vao tnh
toan. Rieng oi vi trng hp tnh toan bc xa Mat tri ngoai kh quyen m = 0.
A
Kh quyen
C
R
Trai at
Hnh 1.1.9. S o xac nh he so khoi kh

S suy giam cng o bc xa khi lan truyen qua lp kh quyen. Vi ly do va
e cap tren nh: hap thu bi hi nc hay b tan xa do gap cac phan t kh O 2,
O3, CO3, NOx, cac hat bui l lng trong khong kh hay cac phan t khac, hoac
khi xuyen qua cac am may Theo tnh toan ly thuyet ngi ta thay rang cac
phan t l lng co kch thc rat nho so vi bc song anh sang th khi tia bc
xa xuyen qua lp kh quyen cng o bc xa giam theo ty le -4, trong o la
bc song bc xa n sac. Thc nghiem a xac nh c he so truyen qua cua
lp kh quyen a b hap thu bang.
(1.8)
Trong o: (m), m=1 va ap suat kh quyen p = 760mmHg. Neu cac phan t
co kch thc ln hn nhieu so vi kch thc phan t kh th he so truyen qua la
mot ham phc tap, ham nay phu thuoc vao kch thc cua cac phan t kh va
nong o cua chng phu thuoc vao v tr a ly, vao o cao va thi gian. Moon a
a ra bieu thc tnh he so truyen qua cua lp kh quyen trong trng hp nay
la.
(1.9)
ay, m = 1 va nong o trung bnh cua cac phan t bui trong bau kh quyen
d= 800/cm3. Con oi vi cac phan t tan xa la hi nc ong sng, tng ng
vi lp day 20mm, khi Mat tri nh au th c tnh theo cong thc.
(2.0)
Theo ly thuyet tan xa cua Rayleigh, trong trng hp tong quat khi e cap
SVTH: HA VAN HU
13
en tat ca cac nguyen nhan tren ay, mot cach gan ung he so truyen qua lp
kh quyen co the c tnh theo cong thc.
[(
(2.1)
) ]
Trong o:
la he so truyen qua lp kh quyen cua song bc xa n sac, (chieu
dai ch xet cho thanh phan tan xa).
p ap suat kh quyen (p = 760mmHg).
d nong o bui mat at, (d = 800/cm3).
w o day cua lp hi nc ong sng ( w=20mm).
m ty khoi kh.
Nh ta a biet khi xuyen qua lp kh quyen th hau het cac tia t ngoai b
hap thu bi phan t kh O3, con cac tia hong ngoai th b cac phan t nc H 2O
hap thu hau nh hoan toan. Gia tr cua he so truyen qua cua bc xa phu thuoc
vao chieu dai bc song khi xuyen qua lp kh ozon co chieu day 2,5mm cho
trong bang1.1.9
Bang 1.1.9
Bc song (m)
He so truyen qua 0,
0,29
0,3
0,31
0,33
0,35
0,1
0,5
0,9
Khi > 2,3 m th he so truyen qua lp kh quyen la rat nho (do b cac phan t
H2O va CO2 hap thu) nen nang lng cua bc xa hong ngoai khi en mat at ch
con khoang 5% so vi vung ngoai lp kh quyen.
He so truyen qua cua bc xa tan xa khi xuyen qua lp kh quyen bao gom
tat ca nhng yeu to tren va co tnh en kha nang hap thu c mo ta bang bieu
thc:
(2.2)
Trong o:
he so truyen qua ch phu thuoc chieu dai song.
he so truyen qua ch phu thuoc lng kh ozon.
he so truyen qua ch phu thuoc lng hi nc trong khong kh.
Anh hng bi khoang cach Mat tri va Trai at.
e xem xet anh hng cua khoang cach gia Qua at va Mat tri en
cng o bc xa Mat tri tren mat at, khi Trai at chuyen ong tren quy ao
cua no trong chu ky 1 nam. Mot cach gan ung ta co the xem Trai at la mot
qua cau quay xung quanh Mat Tri theo quy ao gan tron (dang elip, hay con
SVTH: HA VAN HU
14
goi la ng Hoang ao), ng nay co ban knh trung bnh la 1,495.1011m

(hnh 1.4.2). Thi gian can thiet e cho Trai at quay c mot vong xung
quanh Mat tri 365 va ngay (mot nam). Ngoai chuyen ong quay xung quanh
Mat tri, Trai at con t quay quanh truc rieng cua no. Truc rieng nay la mot
ng thang i qua hai cc cua Qua at va hp vi phap tuyen cua mat phang
Hoang ao mot goc = 23o45. Trai at quay quanh truc rieng cua no het 24
gi (mot ngay mot em). Mat phang vuong goc vi truc Trai at va cat Trai at
mot tiet dien ln nhat goi la mat phang xch ao, con ng tron ln nhat la
giao tuyen gia mat phang xch ao va mat cau Trai at goi la ng xch ao.
S nh hng cua truc Trai at cung vi s chuyen ong cua no xung quanh
Mat tri va xung quanh truc quay rieng cua no dan en s thay oi khoang cach
gia Trai at va Mat tri, cung tc la thay oi cng o bc xa Mat tri tren be
mat Trai at hang ngay, hang thang va hang mua trong mot nam.
ng hoang ao
21/9 (Thu phan)
S
Mat Tri
21/12 (ong ch)
21/6 (Ha ch)
21/3 (Xuan phan)
S
Chieu quay cua Trai at
Hnh 1.2. Mo ta chuyen ong cua Trai at

quay quanh Mat tri trong nam.
T mot v tr quan sat tren be mat Trai at, s thay oi cua v tr Mat tri
theo thi gian trong nam c minh hoa nh tren hnh tren (Hnh 1.2). Vao ngay
21 thang 6 (ngay Ha ch) mat tri v tr gan ban cau bac nhat va i qua nh
au vao luc gia tra tai ch tuyen bac (v tuyen 23,5 0N). Ket qua la bac ban
cau nhan c anh sang mat tri nhieu nhat vao ngay nay trong nam. Khi Trai
at tiep tuc quay theo quy ao cua no, Mat tri se chuyen dch tng oi ve
pha nam ban cau lam thi gian c chieu sang pha nam ban cau trong mot
ngay dai hn so vi bac ban cau. Vao ngay 21 thang 9 (ngay Thu phan) Mat tri
trc tiep i qua thien nh tai xch ao nen ca hai ban cau eu nhan c anh
sang Mat tri nh nhau trong mot ngay. Sau khi tiep tuc di chuyen tng oi ve
pha nam cho en khi i qua thien nh tai ch tuyen nam (v o 23,50S) vao
ngay 21 thang 12 (ngay ong ch). Trong ngay nay ban cau bac co thi gian
chieu sang t nhat va ban cau nam co thi gian chieu sang dai nhat. Sau khi at
SVTH: HA VAN HU
15
ti v tr thien nh nam ch tuyen, Mat tri lai di chuyen tng oi ve pha bac
ban cau va i ngang qua xch ao lan na vao ngay 21 thang 3 (ngay Xuan
phan) roi lai oi dien trc tiep vi tr tuyen bac vao ngay 21 thang 6 hoan thanh
mot chu ky chuyen ong cua Trai at quanh Mat tri trong thi gian mot nam.
Cng o bc xa Mat tri phu thuoc vao khoang cach tng oi gia Mat
tri va vi iem quan sat tren Trai at. Trong mot ngay, khoang cach nay se
giam dan t khi Mat tri moc en khi at c gia tr thap nhat vao gia tra
khi Mat tri tren nh au, sau o lai tang dan cho ti khi Mat tri lan. Nh
vay cng o bc xa tng ng se tang dan trong buoi sang cho ti khi at gia
tr ln nhat vao gia tra sau o lai giam dan trong buoi chieu.
Goc hp bi cac tia bc xa Mat tri nam trong mat phang Hoang ao tao
vi mat phang xch ao cua Trai at goi la goc lech (declination angle), ngay
Ha ch goc = +23o45, ngay ong ch = -23o45. e tnh goc cac
ngay bat ky trong nam ta co the dung phng trnh Cooper (1969) cho di ay.
]
[
Trong o:
n - la so th t ngay tnh t ngay 1 thang gieng. S bien oi cua goc

theo thi gian trong nam c bieu dien nh hnh (Hnh 1.2.1).
V o
+30
-30
21/9
21/12
21/3
21/6
21/9
Hnh 1.2.1. S bien oi goc lech theo cac ngay trong mot nam
1.3. PHNG PHAP TNH TOAN NANG LNG BC XA MAT TRI
[3].
Cng o bc xa Mat tri tren mat at chu yeu phu thuoc 2 yeu to: goc
nghieng cua cac tia sang oi vi mat phang be mat tai iem a cho va o dai
ng i cua cac tia sang trong kh quyen, hay noi chung la phu thuoc vao o
cao cua Mat tri (goc gia phng t iem quan sat en Mat tri va mat phang
nam ngang i qua iem o). Quan he gia bc xa Mat tri ngoai kh quyen va
SVTH: HA VAN HU
16
thi gian trong nam co the xac nh theo cong thc sau:
)
Trong o: Eng la bc xa Mat tri ngoai kh quyen c o tren mat phang

vuong goc vi tia bc xa vao ngay th n trong nam.
1.3.1. Bc xa Mat tri ngoai kh quyen len mat phang nam ngang.
Vao thi iem bat ky, bc xa mat tri ngoai kh quyen c xac nh theo
phng trnh sau.
)
Thay gia tr cosz vao phng trnh tren ta co E0.ng tai thi iem bat ky t
luc Mat tri moc en luc Mat tri lan.
(
Tch phan phng trnh nay theo thi gian t khi Mat tri moc en khi Mat
tri lan (6h en 18h Mat tri) se c E0.ngay la nang lng bc xa Mat tri tren
mat phang nam ngang trong mot ngay.
(
)(
)
vi s la goc gi Mat tri lan (la goc gi khi khi z = 900)
Ngi ta cung xac nh nang lng bc xa ngay trung bnh thang E0.th bang
cach thay gia tr n va trong cac cong thc tren lay bang gia tr ngay trung bnh
cua thang va o lech tng ng.
Nang lng bc xa Mat tri tren mat phang nam ngang trong mot gi nhat
nh co the xac nh khi tch phan phng trnh (1.6) trong khoang thi gian gia
cac goc gi 1 va 2:
(
)(
)
1.3.2. Cng o bc xa Mat tri len be mat Trai at.

Cac goc tao bi chum tia bc xa vi cac mat phang.
SVTH: HA VAN HU
17
Bc xa Mat tri con phu thuoc vao o cao cua Mat tri, hay v tr no tren
bau tri. Di ay ta se a ra mot so bieu thc cho phep xac nh v tr theo
gi cua Mat tri va bc xa cua no chieu tren mot mat phang bat ky tren mat
at.
Hnh 1.2.2. Quan he cac goc hnh hoc cua tia bc xa

Mat tri tren mat phang nghieng
Trong o:
Goc v o : la goc tng ng vi v o ve pha bac hoac pha nam ng
xch ao Trai at vi hng dng la hng bac. -900 900.
Goc nghieng : la goc gia mat phang cua be mat tnh toan vi phng nam
ngang, 0 1800 ( > 900 ngha la be mat nhan bc xa hng xuong pha
di).
Goc phng v cua be mat : la goc lech cua hnh chieu phap tuyen be mat
tren mat phang nam ngang so vi ng kinh tuyen. = 0 khi be mat quay ve
hng chnh nam, lay dau (+) neu be mat quay ve pha tay va lay dau (-) neu
be mat quay ve pha ong 1800 1800.
Goc ti : la goc gia tia bc xa truyen ti be mat va phap tuyen cua be mat o.
Goc thien nh z: la goc gia phng thang ng (thien nh) va tia bc xa
ti. Trng hp be mat nam ngang th goc thien nh chnh la goc ti z = .
Goc phng v Mat tri s: la goc lech so vi phng nam cua hnh chieu tia
bc xa Mat tri truyen ti tren mat phang nam ngang. Goc nay lay dau (-) neu
hnh chieu lech ve pha ong va lay dau (+) neu hnh chieu lech ve pha tay.
Goc v tuyen : cac ng tron ve tren mat at va nam trong cac mat phang
song song vi mat phang xch ao goi la cac mat v tuyen. Goc hp bi oan noi
t goc 0 en iem I, la iem cat nhau gia mat phang v tuyen va mat cau goi la
SVTH: HA VAN HU
18
goc v tuyen . ng xch ao ng vi v tuyen 0, cac goc t ng xch ao

xuong cc nam goi la v tuyen nam = 0 - 90oS (quy c la < 0). Nh vay
cng o bc xa Mat tri tai mot iem bat ky tren mat at thay oi phu thuoc
vao goc v tuyen .
Kinh tuyen 0
Mat phang
xch ao
V tuyen 0
Hnh 1.2.3. Trai at, mat phang xch ao va v tuyen

Goc lech : la goc hp bi tia bc xa Mat tri nam trong mat phang quy ao
(khi Mat tri i qua kinh tuyen a phng luc 12 gi tra) tao vi mat phang
xch ao cua Trai at.
-23,450 23,450
(3.0)
Goc lech co the tnh toan theo phng trnh cua Cooper.
Trong o: n la th t cua ngay trong nam.

Quan he gia cac loai goc ac trng neu tren co the bieu dien bang phng
trnh sau.
cos = sin.sin - sin.cos.sin.cos + cos.cos.cos.cos +
+ cos.sin.sin.cos.cos + cos.sin.sin.sin
(3.2)
Va: cos = cosz.cos + sinz.sin.cos(s )
(3.3)
oi vi be mat nam ngang, goc ti chnh la goc thien nh cua Mat tri z
, gia tr cua no phai nam trong khoang t 0o 90o t khi Mat tri moc en khi
Mat tri thien nh ( = 0).
cosz = cos.cos.cos + sin.sin
(3.4)
Ngoai ra ta con phai nh ngha them cac goc co lien quan en toa o cua
a iem at thiet b tren mat at, va v tr cua Mat tri tren bau tri tai thi
iem ang xet.
Goc kinh tuyen: iem cat gia truc quay rieng cua Trai at vi be mat cua
SVTH: HA VAN HU
19
no pha tren goi la iem Cc Bac (B), va pha di goi la iem Cc Nam (N).
cac na ng tron ve tren mat Trai at va i qua hai iem Cc Bac va Cc
Nam (cha truc quay cua Trai at) goi la kinh tuyen (ky hieu ). Ngi ta quy
c kinh tuyen goc (con goi la kinh tuyen 0) la kinh tuyen i qua Greenwich,
thu o London, Vng quoc Anh. Cac kinh tuyen con lai c at ten theo goc
lan lt t kinh tuyen 0 va kinh tuyen tiep theo. Tam O cua Trai at la nh
cua cac kinh tuyen. Cac kinh tuyen nam pha ong so vi kinh tuyen goc goi
la kinh tuyen ong (ky hieu 0 180o ), con pha tay goi la kinh tuyen tay (ky
hieu (ky hieu 0 180oT).
Goc gi mat tri : la goc xac nh v tr cua mat tri tren bau tri tai mot
thi iem bat ky tren t luc Mat tri moc en luc Mat tri lan. Qui c: khi Mat
tri nh au (luc 12h tra) = 0. V Trai at quay quanh truc cua no mot
vong het 24 gi nen moi gi no quay c mot goc 150, buoi sang lay dau (+),
buoi chieu lay dau (-). Moi phut kinh tuyen tng ng vi 4 phut thi gian. Neu
coi Trai at ng yen th moi gi Mat tri chuyen ong tren bau tri c mot
goc 15o. V vay, goc gi cua Mat tri tai thi iem bat ky la.

(3.5)
Trong o:
TSV La gi Mat tri ung. Trong thc te c lay gan ung bang gi a
phng TSV = t. V du, t = 9h sang, goc Mat tri se la.
Luc 15h, goc Mat tri la.
Vay goc gi Mat tri buoi sang co tr dng, buoi chieu co gia tr am.
Gi Mat tri ung TSV.
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
I
II
III
IV
VI
VII VIII XI
XI
XII
Hnh 1.2.4. ng cong hieu chnh thi gian E(t)
SVTH: HA VAN HU
20
Gi dung trong cac bieu thc xac nh goc Mat tri . c goi la gi Mat
tri ung TSV. No khong tng ng vi gi a phng nen phai hieu chnh t
gi a phng sang gi Mat tri TSV bang cac so hang hieu chnh: hang so hieu
chnh tnh en s sai khac gia kinh tuyen a phng va kinh tuyen goc cua
quoc gia, va phng trnh hieu chnh thi gian E(t), phu thuoc thi iem bat ky
trong nam, ng cong phng trnh nay cho tren (Hnh 1.2.4). Nh vay gi Mat
tri TSV c xac nh bang he thc.
(3.6)
Trong o:
TLG gi phap nh quoc gia tai a phng. Goc thi gian c tnh t
kinh tuyen goc hoac kinh tuyen (gi phap nh cua Viet Nam bang gi
cua kinh tuyen goc cong them 7).
ST - kinh tuyen tnh gi cua quoc gia (Viet Nam lay ST = 105).
LG - kinh tuyen a phng (o), dng vi kinh tuyen ong, am vi kinh
tuyen tay.
ET - Thi sai sai lech ve thi gian thay oi theo chu ky, tuy thuoc thi
iem trong nam nh a cho (Hnh 1.2.4).
Goc cao Mat tri z: neu quy c Mat tri moc hng ong va lan pha
tay th tai mot thi iem bat ky v tr cua no c xac nh bi goc z - goc cao
Mat tri, o la goc gia phng nam ngang va tia bc xa ti, tc la goc phu cu a
goc thien nh (Hnh 1.2.5) khi o ta co z + Z = 90o.
Neu goi cng o cua chum bc xa ti la IN hp vi phap tuyen mat phang
nam ngang mot goc Z , th mat phang nam ngang o nhan c cng o bc
xa IH c xac nh theo he thc.
(3.7)
IN Z
Z
IH
Hnh 1.2.5. Xac nh goc
SVTH: HA VAN HU
21
Ngi ta a xac nh c he thc lien he gia goc o cao Mat tri Z tai
mot thi iem bat ky theo goc gi , vao mot ngay bat ky trong nam theo goc
lech , mot a iem bat ky tren mat at theo goc v tuyen nh he thc sau.
sin = cos.cos.cos + sin.sin
(3.8)
T bieu thc (3.8) ta rut ra c cac he qua sau.
Goc o cao Mat tri luc gia tra ( = 0), khi thay = 0 (3.8) ta co:
Z = 90o ( )
(3.9)
T (3.9) ta thay o cao cua Mat tri luc gia tra (12 gi), ch con phu thuoc
vao v tuyen () va vao ngay quan sat ().
Cung t (3.8) ta xac nh c goc gi , luc Mat tri moc hoac Mat tri lan
bang cach cho = 0:
cosS = -tg.tg
(4.0)
T (4.0) co the suy ra o dai N cua ngay Mat tri, hoac so gi co anh sang
Mat tri (bc xa trc xa) trong mot ngay la.
Tong cng o bc xa len be mat Trai at.

Nang lng bc xa mat tri nhan c tai mot be mat tren mat at bao gom
hai thanh phan chnh la trc xa va tan xa. Phan truc xa a c khao sat tren,
con thanh phan tan xa th kha phc tap. Hng cua bc xa khuech tan truyen ti
be mat la ham so cua o may va o trong suot cua kh quyen, cac ai lng nay
lai thay oi kha nhieu. Co the xem bc xa tan xa la tong hp cua 3 thanh phan.
Thanh phan tan xa ang hng: la phan tan xa nhan c ong eu t toan bo vom
tri.
Thanh phan tan xa quanh tia: la phan tan xa b phat tan xung quanh tia mat
tri.
Thanh phan tan xa chan tri: la phan tan xa tap trung gan ng chan tri.
Thanh phan tan
xa quanh tia
Thanh phan tan
xa ang hng
Tia trc xa
Thanh phan tan

xa chan tri
SVTH: HA VAN HU
22
Hnh 1.2.6. S o phan bo cac thanh phan bc xa khuyech tan

Goc khuech tan mc o nhat nh phu thuoc o phan xa R g cua mat at.
Nhng be mat co o phan xa cao (v du be mat tuyet xop co R g = 0,7) se phan
xa manh bc xa Mat tri tr lai bau tri va lan lt b phat tan tr thanh tan xa
chan tri.
Nh vay, bc xa Mat tri truyen en mot be mat nghieng tren Trai at Engh
la tong cua cac dong bc xa trc xa Eb, 3 thanh phan bc xa tan xa gom Ed1, Ed2,
Ed3 va bc xa phan xa t cac be mat lan can Er:
E = Eb + Ed1+ Ed2 + Ed3 + Er
(4.2)
Tuy nhien viec tnh toan cac thanh phan tan xa la rat phc tap. V vay ngi
ta gia thiet s ket hp cua bc xa khuech tan va bc xa phan xa cua mat at la
ang hng, ngha la tong bc xa khuech tan t bau tri va bc xa phan xa cua
mat at la nh nhau trong moi trng hp khong phu thuoc hng cua be mat.
Nh vay, tong xa tren be mat nghieng se la tong cua trc xa Eb.Bb va tan xa
tren mat nam ngang Ed.
Khi o mot be mat nghieng tao goc so vi phng nam ngang se co tong
xa E gom 3 thanh phan
(
Trong o:
E - tong xa tren be mat nam ngang;
(1 + cos)/2 = Fcs - he so goc cua be mat oi vi bau tri;
(1 - cos)/2 = Fcg - he so goc cua be mat oi vi mat at;
Rg - he so phan xa bc xa cua moi trng xung quanh.
Va ta co ty so bc xa Bb cua be mat nghieng goc so vi be mat ngang:
Bb - ty so bc xa cua be mat nghieng so vi be mat ngang:

En - cng o bc xa Mat tri ti theo phng bat ky,
Ebng bc xa Mat tri theo phng vuong goc vi mat nam ngang,
Ebngh bc xa Mat tri theo phng vuong goc vi mat phang nghieng,
cos va cosz c xac nh theo cac phng trnh tren va cac goc c
bieu dien tren (Hnh 1.2.8).
SVTH: HA VAN HU
23
Hnh 1.2.7. Cac thanh phan bc xa len be mat nghieng

Trong tnh toan ky thuat co the coi cng o bc xa ti mat at la ham cua
thi gian , tnh t khi Mat tri moc ( = 0) en khi Mat tri lan ( = n/2) vi n
= 24h = 24.3600s nh sau:
E() = En.sin()
(4.5)
vi:
() = . - goc nghieng tia nang so vi mat at;
- toc o goc t xoay cua trai at .

En (W/m2) - cng o bc xa cc ai trong ngay, lay gia tr trung bnh ca
nam theo so lieu o ac thc te tai v o can xet.
Ebng
Ebng
En
En
a)
b)
Hnh 1.2.8. Cac thanh phan bc xa len be mat ngang (a) va nghieng (b)
1.3.3. Bc xa Mat tri truyen qua knh
Hau het cac bo thu nang lng Mat tri eu s dung knh lam vat lieu che
phu be mat bo thu v tnh chat quang hoc u viet cua no. o hap thu, o truyen
qua va o phan xa cua knh la ham so cua bc xa ti, o day va ch so khuc xa.
Sau ay ta se nghien cu cac tnh chat ac trng cua qua trnh truyen nang
lng bc xa Mat tri qua knh.
SVTH: HA VAN HU
24
1.3.3.1. Hieu ng long knh

Hieu ng long knh la hien tng tch luy nang lng bc xa Mat tri di
mot tam knh hoac mot lp kh nao o, v du CO 2 hoac NOx. Hien tng nay
c giai thch nh sau: tam knh hoac kh co o trong n sac D giam dan khi
bc song tang. Con bc song max khi E at gia tr cc ai la bc song
mang nhieu nang lng nhat th lai giam theo nh luat Wien max.T = 2,9.10-3
(m.K).
E
(m)
max0 = 0,5
D
1
(m)
0
Hnh1.2.9. Hieu ng long knh

Bc xa Mat tri phat ra nhiet o cao T0 = 5762K, co nang lng
tap trung quanh song max0 = 0,5 m se xuyen qua knh hoan toan v D(max0) 1.
Bc xa th cap phat t vat thu co nhiet o thap, khoang T 400K, co nang lng tap
trung quanh song max = 8m hau nh khong xuyen qua knh v D( max) 0, va b
phan xa lai mat thu. Hieu so (nang lng vao nang lng ra) > 0, c tch luy
pha di tam knh lam nhiet o tai o tang len.
1.3.3.2. S phan xa cua bc xa Mat tri
oi vi cac be mat nhan, bieu thc Fresnel cua o phan xa qua moi trng
th nhat co o khuc xa (chiet suat) n1 en moi trng th 2 co chiet suat n2 la:
oi vi thanh phan vuong goc cua bc xa.
oi vi thanh phan song song cua bc xa.

SVTH: HA VAN HU
25
o phan xa trung bnh cua hai thanh phan song song va vuong goc.
Er, Ei - Tng ng la cng o bc xa ti va cng o bc xa phan xa.

Cac goc 1 va 2 la goc ti va goc khuc xa (Hnh 1.3), co quan he vi o khuc
xa n theo nh luat Snel:
Hnh 1.3. Qua trnh truyen tia bc xa.

Nh vay, neu biet cac ai lng goc 1, 2 va chiet suat cac moi trng n1,
n2 ta co the xac nh c o phan xa r cua be mat. oi vi tia bc xa ti vuong
goc, 1 = 2 = 0 va cac phng trnh tren co the ket hp:
(
Neu mot moi trng la khong kh (chiet suat n2 1) th:

(
oi vi cac loai bo thu nang lng Mat tri thng s dung knh hoac vat
lieu mang mong trong suot phu tren be mat hap thu nhiet bc xa, v vay luon co
2 be mat ngan cach cua moi lp vat lieu phu gay ra ton that phan xa. Neu bo
qua nhiet lng hap thu cua lp vat lieu nay va xet tai thi iem ch co thanh
phan vuong goc cua bc xa ti (Hnh 1.3.1) th ai lng (1 - r) cua tia bc xa
SVTH: HA VAN HU
26
ti se ti c be mat th 2, trong o (1 - r)2 i qua be mat phan cach va r(1 r) b phan xa tr lai be mat phan cach th nhat, .v.v
Cong tat ca cac thanh phan c truyen qua th he so truyen qua cua thanh
phan vuong goc:
(1-r)2r
(1-r)r 3
(1- r)2
(1- r)2r3
(1-r)r
(1-r)r
(1-r)
(1-r)r
(1- r)2r2
(1- r)2r4
Hnh 1.3.1. Qua trnh truyen tia bc xa qua lp phu khong hap thu.
oi vi thanh phan song song cung co ket qua tng t va he so truyen qua
trung bnh cua ca hai thanh phan:
(
Neu bo thu co N lp vat lieu phu trong suot nh nhau th:

(
1.3.3.3. Ton that do hap thu bc xa cua knh

S hap thu bc xa trong vat lieu khong trong suot c xac nh theo nh
luat Bougure da tren gia thiet la bc xa hap thu ty le vi cng o bc xa qua
vat lieu va khoang cach x ma bc xa i qua:
dE = - E.K.dx
(5.6)
Vi K la hang so ty le.
Lay tch phan doc theo ng i cua tia bc xa trong vat lieu t 0 en /cos2
( la chieu day lp vat lieu) se c he so truyen qua cua vat lieu khi co hap thu
bc xa:
(
SVTH: HA VAN HU
)
27
Trong o: Ed la nang lng bc xa truyen qua lp vat lieu.

K = 4m-1 oi vi knh co canh mau trang bac
K 32m-1 oi vi knh co canh mau xanh luc.
1.3.3.4. He so truyen qua va he so phan xa cua knh
He so truyen qua, he so phan xa va he so hap thu cua mot lp vat lieu co
the c xac nh nh sau:
oi vi thanh phan vuong goc cua bc xa:
[
Thanh phan song song cua bc xa cung c xac nh bang cac bieu thc
tng t. oi vi bc xa ti khong phan cc, cac tnh chat quang hoc c xac
nh bang trung bnh cong cua hai thanh phan nay.
oi vi cac bo thu nang lng Mat tri thc te, thng Da > 0,9 va r 0,1.
Do o, t phng trnh tren ta co D 1 (tng t D 1)
1.3.3.5. He so truyen qua oi vi bc xa khuyech tan
Do bc xa khuech tan la vo hng nen ve nguyen tac lng bc xa nay
truyen qua knh co the c xac nh bang cach tch phan dong bc xa theo tat
ca cac goc ti. Tuy nhien do s phan bo goc cua bc xa khuech tan noi chung
khong the xac nh c nen viec tch phan bieu thc nay gap nhieu kho khan.
Neu bc xa khuech tan khong phu thuoc vao goc ti th co the tnh toan n
gian hoa bang cach nh ngha mot goc tng ng oi vi bc xa co cung he
so truyen qua nh tan xa. oi vi mot khoang kha rong cac ieu kien tnh toan
th goc tng ng nay la 600. Noi cach khac, trc xa vi goc ti 600 co cung
he so truyen qua nh bc xa khuech tan ang hng.
Hnh 1.3.2 bieu dien quan he gia goc ti hieu qua cua bc xa tan xa ang
hng va bc xa phan xa t mat at vi cac goc nghieng khac nhau cua bo thu.
Co the xac nh gan ung quan he nay bang bieu thc toan hoc sau:
- oi vi bc xa phan xa t mat at:
-
hq = 90 0,5788 + 0,0026932
oi vi bc xa phan khuech tan:
SVTH: HA VAN HU
(6.1)
28
hq = 59,7 0,1388 + 0,0014972
(6.2)
Hnh 1.3.2. Goc ti hieu qua cua tan xa ang hng va bc xa

phan xa t mat at tren mat phang nghieng.
1.3.3.6. Tch so cua he so truyen qua va he so hap thu (DA)
Tch so DA cua he so truyen qua va he so hap thu c coi nh ky hieu
bieu dien tnh chat cua mot to hp bo thu nhiet va knh. Trong so cac tia bc xa
xuyen qua knh ti be mat hap thu cua bo thu, mot phan lai b phan xa tr lai he
thong knh. Tuy nhien nh hieu ng long knh ma phan ln lng bc xa nay
c phan xa tr lai bo thu nh bieu dien tren Hnh 1.3.3 trong o D la he so
truyen qua cua knh va A la he so hap thu cua be mat bo thu nhiet.
Hnh 1.3.3. Qua trnh hap thu bc xa mat tri cua bo thu kieu long knh.
Nh vay, trong so nang lng ti DA la phan se c bo thu hap thu, con (1
A)D la phan b phan xa tr lai he thong knh che. S phan xa nay c gia
SVTH: HA VAN HU
29
thiet la khuech tan, nh vay phan nang lng (1 A)D ti tam che la bc xa
khuech tan va (1 A)DRd la phan c phan xa tr lai ve mat bo thu.
ai lng Rd la he so phan xa cua he thong knh oi vi bc xa khuech tan
t be mat bo thu va co the xac nh t phng trnh:
Rd = Da(1 Dr) = Da D
(6.3)
0
nh o chenh lech gia Da va D goc ti 60
Neu he thong knh gom 2 hay nhieu lp th Rd se khac mot chut so vi o
phan xa khuech tan cua bc xa ti. S phan xa nhieu lan oi vi bc xa khuech
tan se tiep tuc e cho phan nang lng ti c hap thu co tr so:
[
Noi cach khac, se co (DA) phan nang lng bc xa truyen ti c be mat

hap thu cua bo thu.
Trong thc te A kha ln va Rd kha nho nen mot cach gan ung ngi ta
thng xac nh:
(DA) = 1,01.D.A
(6.5)
Do D va A phu thuoc vao goc ti nen tch so (DA) cung phu thuoc goc ti .
e xac nh quan he gia (DA) va co the s dung o th (Hnh 1.2.4), trong
o (DA)n la tch so (DA) ng vi trng hp tia ti vuong goc vi be mat bo thu
( = 0).
Hnh 1.3.4. ng cong (DA)/(DA)n cua bo thu co 1, 2, 3, 4 lp knh.
SVTH: HA VAN HU
30
1.3.3.7. Tong nang lng bc xa Mat tri hap thu c tai bo thu
Nang lng bc xa Mat tri c bo thu hap thu gom 3 thanh phan chnh:
trc xa, tan xa va phan xa cua mat at. Vi bo thu at ngheng mot goc , tong
lng bc xa mat tri hap thu cua bo c tnh theo cong thc sau:
)
vi:
Eb, Ed la cng o bc xa truc xa va tan xa;
Bb - ty so gia bc xa trc xa len mat phang nghieng va mat phang nam
ngang;
(1 + cos)/2 va (1 - cos)/2 - he so goc cua bo thu oi vi bau tri va mat
at;
(DA)b, (DA)d, (DA)g tch so he so truyen qua va hap thu tng ng oi
vi trc xa, tan xa va phan xa t mat at.
2.4.3.8. Can bang nhiet va nhiet o can bang cua vat thu bc xa Mat tri.
Nhiet o can bang T cua vat thu bc xa Mat tri la nhiet o on nh tren be
mat vat, khi co s can bang gia cong suat bc xa vat hap thu c va cong suat
nhiet phat ra t vat ra moi trng.
Nhiet o can bang chnh la nhiet o ln nhat ma vat co the at ti sau thi
gian thu bc xa a lau, khi U cua vat = 0.
D, T0
T, F, A,
Ft
Mat tri
MT
Ft()
E()
tf
F, V, A, C, ,
t()
Hnh 1.3.5. Xac nh T va t()
SVTH: HA VAN HU
31
Ta se lap cong thc tnh nhiet o can bang T cua vat V co dien tch xung
quanh F, he so hap thu A, he so bc xa at trong chan khong cach Mat Tri
mot khoang r co dien tch hng nang Ft, la hnh chieu cua F len mat phang
vuong goc vi tia nang hay chnh la dien tch cai bong cua V.
Phng trnh can bang nhiet cho V co dang:
Cong suat do V hap thu = cong suat phat bc xa t V
Hay: A.Et.Ft = E.F A.0.T04(D/2r)2.Ft = ..0.T04 F
Suy ra:
( )
(6.7)
Neu V la vat xam, co A = th:

( )
Neu V la vat xam hnh cau, co Ft/F = 1/4 th:
Neu vat V co thong so (, C, , A, F, V) at trong kh quyen nhiet o tf, toa

nhiet phc hp vi he so , th phng trnh can bang nhiet trong thi gian d
cho V la: QA = dU + Q
hay:
A.En.sin(.).Ft().d = .V.C.dt + .F(t tf)d
(7.1)
co dang:
Khi biet quy luat thay oi dien tch thu nang Ft() co the giai phng trnh vi
phan vi ieu kien au t( = 0) = tf e tm ham bien oi t() cua nhiet o vat
theo thi gian.
1.4. O CNG O BC XA MAT TRI
Ngoai phng phap xac nh cng o bc xa Mat tri tai mot iem bat ky
da tren v tr a ly nh tren, trong thc te ngi ta a che tao cac dung cu o
cng o bc xa mat tri trc xa ke (pyrheliometer, actinometer) dung e o
bc xa trc xa; nhat xa ke (pyranometer, solarimeter) dung e o tong xa.
SVTH: HA VAN HU
32
Hnh a . Trc xa ke
Hnh b. Nhat xa ke
Hnh 1.3.6. Thiet b o nang lng bc xa Mat tri

1.5. NANG LNG BC XA MAT TRI VIET NAM [1].
1.5.1. Cng o bc xa (CBX).
Theo ket qua x ly so lieu quan trac cua 112 tram kh tng thuy van phan
bo tren toan quoc ve bc xa Mat tri va thi gian nang, c thu thap lien tuc
trong khoang thi gian t 18 29 nam, moi ngay tien hanh 5 lan quan trac vao
cac gi 6h30; 9h30; 12h30; 15h30 va 18h30.
Gia tr cng o tong xa trung bnh ngay c tnh theo cong thc
)
(

Trong o:
lng tong xa trung bnh ca ngay
cng o tong xa trung bnh ky quan trac au co gia tr Q > 0
cng o tong xa trung bnh ky quan trac cuoi co gia tr Q > 0
khoang thi gian gia luc Mat tri moc va ky quan trac au co Q >0
khoang thi gian gia luc Mat tri lan va ky quan trac cuoi co Q >0
Gia tr cng o tong xa trung bnh ca nam (kWh/m2/nam) hay (kWh/m2/N)
Trong o:
Si dien tch cua a phng co at tram quan trac th i
SVTH: HA VAN HU
33
Qi cng o bc xa trung bnh trong nhieu nam tai tram quan trac th i
tong dien tch cua nhom a phng hoac tat ca cac a phng trong
toan quoc (so lieu thong ke nam 1989)
Cng o bc xa trung bnh ngay va trung bnh nam cho trong Bang 1.5.2
1.5.2. so gi nang trong nam.
So gi nang c o bang nhat quang ky Cambell Stocker, trong o co mot so
rat t tram dung nhat quang ky Jordan, nhng s khac nhau gia hai loai may o
nay la khong ang ke. Cac gi nang c tnh khi cng o bc xa (CBX) co
gia tr Q 140 W/m2, a e lai vet chay tren ban o. Da vao so lieu o c
cua 112 tram e tnh so gi nang trung bnh trong vung lanh tho. So gi nang
trung bnh ca nam cua cac vung lanh tho c cho trong Bang 1.5.3 tren c s
tnh theo cong thc (7.5).
Trong o:
so gi nang trung bnh trong nam (h/N).
Si dien tch cua a phng co at tram quan trac th i (km2)
Ti tong so gi nang trung bnh trong nhieu nam tai tram o th i (h/N).
tong dien tch cua nhom a phng hoac tat ca cac a phng trong
ca nc (theo so lieu thong ke nam 1989).
Bang 1.5.2
Vung
lanh tho
Ten a phng
CBX trung bnh

(kWh/m2/n)
(kWh/m2/N)
Vung nui pha Bac, ong Bac,

ong bang song Hong en Vinh
Nghe An.
3,91
1.427
Vung nui Tay Bac, Thanh Hoa,

Ha Tnh, Quang Bnh, Quang Tr.
4,44
1.549
Tha Thien Hue, ven bien t a

Nang en Phu Yen, Kon Tum, Gia
Lai, cac tnh mien ong Nam Bo,
T.P Ho Ch Minh, cac tnh ong
bang song Cu Long.
4,80
1.799
ac Lac, Lam ong, Khanh Hoa,

Ninh Thuan, Bnh Thuan, Ba Ra
5,61
2.084
SVTH: HA VAN HU
34
Vung Tau.
Ca nc
4,59
1.675
Bang 1.5.3
Vung
lanh tho
Ten a phng
So gi nang
TB trong
nam
ien Bien, Lai Chau, Sn La Moc Chau
1.930
Lao Cai, Ha Giang, Vung Tay Bac Bo
1.452
Vung nui pha Bac, ong Bac, ong bang song

Hong, vung Bac khu IV cu (en Ha Tnh)
1.631
Quang Bnh, Quang Tr, vung nui Tha Thien

Hue
1.818
Vung ven bien t Quang Tr, Tha Thien Hue

en Ninh Thuan
2.294
Phan thiet (Bnh thuan)
2.961
Kon Tum, Gia Lai, ac Lac, Lam ong
2.431
ong Nam Bo, T.P Ho Ch Minh, ong bang

song Cu Long.
2.411
Trung bnh ca nc
1.854
Ghi chu: So gi nang trung bnh ca nam cua cac tram co gia tr xap x nhau c
xep thanh mot nhom lanh tho va c tnh bang cong thc (7.5).
1.6. NG DUNG CUA NANG LNG MAT TRI [4].
Nang lng Mat tri la nguon nang lng ma con ngi biet s dung t rat
sm, nhng ng dung nang lng Mat tri vao cac cong nghe san xuat va tren
quy mo rong th mi ch thc s vao cuoi the ky 18 va cung chu yeu nhng
nc nhieu nang lng Mat tri, nhng vung sa mac. T sau cac cuoc khung
hoang nang lng the gii nam 1968 va 1973, nang lng Mat tri cang c
ac biet quan tam. Cac nc cong nghiep phat trien a i tien phong trong viec
nghien cu ng dung nang lng Mat tri. Nang lng Mat tri hien nay a
SVTH: HA VAN HU
35
c ng dung vao nhieu lnh vc khac nhau, pho bien hien nay bao gom cac
lnh vc chu yeu sau:
1.6.1. ng dung trong viec san xuat ien.
Pin Mat tri.
Pin Mat tri la phng phap san xuat ien trc tiep t nang lng Mat tri
qua thiet b bien oi quang ien. Pin mat tri co u iem la gon nhe co the lap
bat ky au co anh sang Mat tri, ac biet la trong lnh vc tau vu tru. ng
dung nang lng Mat tri di dang nay c phat trien vi toc o rat nhanh,
nhat la cac nc phat trien. Ngay nay con ngi a ng dung pin nang lng
Mat tri e chay xe thay the dan nguon nang lng truyen thong.
Hnh 1.3.7. He thong pin Mat Tri

Nha may nhiet ien s dung nang lng Mat Tri
ien nang co the tao ra t nang lng Mat tri da tren nguyen tac tao nhiet
o cao bang mot he thong gng phan chieu va hoi tu e gia nhiet cho moi chat
lam viec truyen ong cho may phat ien. Hien nay trong cac nha may nhiet
ien s dung nang lng Mat tri co cac loai he thong bo thu chu yeu sau ay:
- He thong dung parabol tru e tap trung tia bc xa Mat tri vao mot ong moi
chat at doc theo ng hoi tu cua bo thu, nhiet o co the at ti 400oC.
- He thong nhan nhiet trung tam bang cach s dung cac gng phan xa co nh
v theo phng mat tri e tap trung nang lng Mat tri en bo thu at tren
nh thap cao, nhiet o co the at ti tren 1500oC.
SVTH: HA VAN HU
36
- He thong s dung gng parabol tron xoay nh v theo phng Mat tri e
tap trung nang lng Mat tri vao mot bo thu at tieu iem cua gng, nhiet
o co the at tren 1500oC.
- Hien nay ngi ta con dung nang lng Mat tri e phat ien theo kieu
thap nang lng Mat tri - Solar power tower.
Hnh 1.3.9 . Nha may ien nhiet Mat tri 100MW Nam Phi
1.6.2. ng dung nhiet
Thiet b say nang lng Mat tri.
Hien nay nang lng Mat tri c ng dung kha pho bien trong lnh nong
nghiep e say cac san pham nh ngu coc, thc pham, nham giam ty le hao
hut va tang chat lng san pham. Ngoai muc ch e say cac loai nong san,
nang lng Mat tri con c dung e say cac loai vat lieu nh go.
SVTH: HA VAN HU
37
Hnh 1.4. Thiet b say dung nang lng Mat tri.

Bep nau an dung nang lng Mat tri.
Bep nang lng Mat tri c ng dung rat rong rai cac nc nhieu nang
lng Mat tri nh cac nc Chau Phi.
Viet Nam viec bep nang lng Mat tri cung a c s dung kha pho
bien. Nam 2000, Trung tam Nghien cu thiet b ap lc va nang lng mi - ai
hoc a Nang a phoi hp vi cac to chc t thien Ha Lan trien khai d an (30
000 USD) a bep nang lng Mat tri - bep tien li (BTL) vao s dung cac
vung nong thon cua tnh Quang Nam, Quang Ngai, d an a phat trien rat tot va
ngay cang c ong ao nhan dan ung ho.
Trong nam 2002, Trung tam d kien se a 750 BTL vao s dung cac xa
huyen Nui Thanh va trien khai ng dung cac khu ng- dan ven bien e ho co
the nau nc, cm va thc an khi ra khi bang nang lng Mat tri.
Hnh 1.4.1. Bep dung nang lng Mat tri.

Thiet b un nc nong bang nang lng Mat tri.
ng dung n gian, pho bien va hieu qua nhat hien nay cua nang lng Mat
tri la dung e un nc nong. Cac he thong nc nong dung nang lng Mat
tri a c dung rong rai nhieu nc tren the gii.
SVTH: HA VAN HU
38
Hnh 1.4.2. He thong cung cap nc nong dung nang lng Mat tri.
Thiet b lam lanh dung nang lng Mat tri.
Trong so nhng ng dung cua nang lng Mat tri th lam lanh va ieu hoa
khong kh la ng dung hap dan nhat v ni nao kh hau nong nhat th ni o co
nhu cau ve lam lanh ln nhat, ac biet la nhng vung xa xoi heo lanh thuoc
cac nc ang phat trien khong co li ien quoc gia va gia nhien lieu qua at
so vi thu nhap trung bnh cua ngi dan.
Hnh 1.4.3. He thong lanh hap thu va may lanh dung nang lng Mat tri
1.6.3. ng dung trong lnh vc hang khong vu tru.
Hien nay mot so nc phat trien a va ang nghien cu a nang lng
Mat tri vao cac thiet b khong gian nh may bay dung nang lng Mat tri, cac
ve tinh nhan tao va tau vu tru
Hnh 1.4.4. May bay s dung nang lng Mat tri

ang bay vt ai Tay Dng.
SVTH: HA VAN HU
39
SVTH: HA VAN HU
40
CHNG 2
TONG QUAN VE ONG C STIRLING
2.1. LCH S PHAT TRIEN CUA ONG C STIRLING [6].
Hnh 2.1. Robert Stirling (1790-1878)

ngi phat minh ra ng c Stirling
Robert Stirling (1790-1878) mot muc s ngi Scotland, ong la ngi au
tien a phat minh ra ong c chay bang khong kh nong vao nam 1816. ong c
cua Stirling thiet ke gom co mot xi-lanh thang ng ng knh khoang 60 cm,
cong suat khoang 1,5 kW.
Hnh 2.2. Mo hnh ng c Stirling cua Robert Stirling

nam phat minh nam1816.
SVTH: HA VAN HU
41
Phat minh nay c tao ra nham thay the cho ong c hi nc ang pho
bien luc bay gi, noi hi cua ong c hi nc thng xay ra hien tng no do
ap suat cao cua hi nc va nhien lieu khong thch hp.
Tuy nhien, nhng y tng phat minh ra mot loai ong c mi thay the cho
ong c hi nc a co t au nhng nam 1699 khi ieu luat au tien ve kh
thai ra i. Nam 1807 mot nha phat minh ngi Anh George Cayley a phat
minh ra ong c chay bang kh nong. Nhng cho en nam 1816 mo hnh ong c
Stirling cua Robert Stirling c chu y hn ca va c xem la ang gia nhat.
ay cung la mot loai ong c nhiet thuoc nhom ong c ot ngoai nh ong c
hi nc nhng nguyen ly sinh cong cua hai loai ong c nay lai hoan toan khac
han nhau. ong c Stirling s dung mot nguon nong e nung nong moi chat
cong tac ben trong xi lanh lam cho no gian n va sinh cong, sau o lai dung mot
nguon lanh e giai nhiet cho moi chat cong tac trc khi ay no tr lai ve pha
au nong.
ong c Stirling c phat trien manh nhat vao nam 1850 khi mot ky s
ngi Thuy ien ten la J.Ericsson a nghien cu va che tao ra nhng ong c
Stirling thc te co cong suat t 0,5 en 5 HP. Ch rieng trong nam o ho a tieu
thu c khoang 2000 chiec ong c Anh va My. Nhng sau o ong c
Stirling tiep thuc c nghien cu va che tao nham hoan thien ve ket cau cung
nh nang cao cong suat va hieu suat. Tuy nhien, sau khi ong c xang xuat hien
nam 1878 va ong c diesel 1893, ong c Stirling a c san suat t dan va
gan nh b lang quyen trong mot thi gian dai trong suot na au the ky 20.
Vao nhng nam cuoi cua thap nien 40 cua the ky 20, ong c Stirling lai
xuat hien kha pho bien di dang to hp may phat ien xach tay do cong ty
Philips Electronics cua Ha Lan che tao. Cung trong khoang thi gian nay ong
c Stirling con c nghien cu th nghiem nh mot loai may lanh.
SVTH: HA VAN HU
42
Hnh 2.3. To hp ong c Stirling- May phat ien cua cty Philips
Trong lnh vc nay ong c Stirling a at c nhng thanh qua nhat nh.
Tuy nhien, mot thi gian ngan sau o, s xuat hien cua acqui ong c Stirling
lai b loai bo mot lan na nhng cho cho nhng nguon acqui cung cap ien tien
dung hn nhieu.
Khong dng lai o ong c Stirling van c nghien cu cai tien bi tnh
chat noi bat cua mnh. Neu chu trnh nhiet ong hoc c thc tien hoa th hieu
suat nhiet cua ong c Stirling se tng ng vi hieu suat nhiet cua chu trnh
Carnot, tc la hieu suat nhiet se cao hn hieu suat cua bat ky ong c nhiet nao
a c sang che.
Nhng nghien cu phat trien ng dung ong c Stirling tren cac phng tien
giao thong cung a c cac nha san suat o to quan tam t gia the ky 20. Mat
khac do ong c Stirling co the bien oi trc tiep nang lng mat tri thanh c
nang nen a c nghien cu ng dung tren cac con tau khong gian t nam
1995. Ngay nay, nghien cu ong c Stirling e s dung cac nguon nang lng
tai sinh cung ang c ay manh. Trong nhng nam gan ay cac nc nh
My, Nhat va Chau Au loai ong c nay ang c nghien cu trang b cho tau
vu tru, phi thuyen s dung nang lng mat tri, tau nga m va cac thiet b lam
lanh.
2.2. KHAI NIEM VA PHAN LOAI [6].
ong c Stirling la mot loai ong c nhiet thuoc nhom ong c ot ngoai co
piston, do Robert Stirling phat minh vao nam 1816. Moi chat cong tac cua ong
c Stirling (thng la khong kh, hydrogen hay helium) ch di chuyen trong mo t
SVTH: HA VAN HU
43
khong gian a c lam kn va co thanh phan khong thay oi trong tat ca nhng
giai oan khac nhau cua chu trnh cong tac. Khi moi chat cong tac c mot
nguon nhiet t ben ngoai (co the la ot chay nhien lieu, a nhiet, nang lng
mat tri...) ot nong th no se gian n va ay piston i xuong e sinh cong c
hoc. Sau o no c lam mat va c mot piston khac ay tr lai khong gian
nen e thc hien chu trnh lam viec tiep theo. Con ong c ot trong, nhng
giai oan khac nhau cua chu trnh cong tac, moi chat cong tac co thanh phan,
trang thai khac nhau va c goi bang nhng ten khac nhau nh kh mi, san
pham chay, kh thai, kh sot, hon hp chay, hon hp kh cong tac.
ong c Stirling co the c phan loai theo nhng tieu ch khac nhau. Can
c vao ac iem cau tao ta co the chia ong c Stirling thanh 3 loai chnh nh :
ong c Stirling kieu alpha ()
ong c Stirling kieu beta ()
ong c Stirling kieu gamma ()
Cac tieu ch c ban e phan loai ong c Stirling.
Bang 2.2
Tieu ch phan loai
Phan loai
Moi chat cong tac
- ong c Stirling vi moi chat cong tac la khong kh

- ong c Stirling vi moi chat cong tac la hidrogen
- ong c Stirling vi moi chat cong tac la helium
Nguon nhiet
- ong c Stirling s dung nhien lieu la nguon nhiet

- ong c Stirling s dung nang lng Mat Tri
- ong c Stirling s dung nguon a nhiet
ac iem cau tao
- ong c Stirling kieu alpha

- ong c Stirling kieu beta
- ong c Stirling kieu gamma
- ong c Stirling mot xy lanh
- ong c Stirling nhieu xy lanh
Bang 2.2. Phan loai tong quat ong c Stirling.
SVTH: HA VAN HU
44
2.3. CAU TAO VA NGUYEN LY HOAT ONG CUA ONG C

STIRLING.
2.3.1. ac iem cau tao.
Ghi chu:
7
6
8
5
9
10
4
3
11
1. Truc khuyu
2. Thanh truyen
3. Xy- lanh lc
4. Piston gian n
5. Khong gian gian n
6. Bo cap nhiet
7. Bo hoi nhiet
8. Bo lam mat
9. Khong gian nen
10. Piston nen
11. Xecmang
12. Banh a
12
Hnh 2.4. Cau tao cua ong c Stirling

Tuy co hnh dang ben ngoai, kch thc va cach bo tr rat khac nhau, nhng
tat ca ong c Stirling eu c cau thanh t cac bo phan c ban vi chc nang
nh sau:
Bo cap nhiet: Bo phan co chc nang cap nhiet cho moi chat cong tac. Moi
chat cong tac thng dung cho ong c stirling la khong kh, hydrogen hoac
helium. Nguon nhiet cho ong c stirling co the la t xang dau, than cui, nang
lng mat tri, .v.v.
Bo hoi nhiet: Bo phan co chc nang thu nhan nhiet cua moi chat cong tac khi
no i t khong gian gian n co nhiet o cao sang khong gian nen co nhiet o
thap hn va truyen lai phan nhiet a thu nhan cho moi chat cong tac khi moi
chat cong tac i ngc tr lai. Co the xem bo hoi nhiet nh mot thiet b tan dung
nang lng.
ong c stirling van co the hoat ong khi khong co bo hoi nhiet nhng khi o
hieu suat cua ong c se thap hn.
Bo lam mat: La ni moi ch at cong tac thai nhiet ra moi trng ben ngoai.
oi vi ong c stirling, moi chat cong tac co the c lam mat bang khong kh
hoac nc.
SVTH: HA VAN HU
45
Piston gian n va piston nen: piston gian n la bo phan tiep nhan ap lc cua
moi chat cong tac khi gian n e sinh cong c hoc. Piston nen la bo phan co
chc nang nen va ay moi chat cong tac t khong gian nen qua cac bo trao oi
nhiet ve khong gian gian n. Hai piston gian n va nen c at lech pha nhau
mot goc nao o thng la 90o.
Xylanh gian n va xylanh nen: Xy-lanh gian n la bo phan dan hng piston
gian n va cung vi piston gian n tao ra khong gian gi an n. Xylanh nen la bo
phan dan hng piston nen va cung vi piston nen tao ra khong gian nen.
Khong gian gian n: Khong gian nam gia piston gian n va bo cap nhiet.
Tai khong gian gian n, moi chat cong tac co nhiet o va ap suat cao se gian n
ong thi ay piston gian n t iem chet tren en iem chet di e sinh cong.
Khong gian nen: La ni moi chat cong tac c lam mat sau khi c ay t
khong gian gian n qua, sau o c nen va ay tr lai khong gian gian n.
C cau truyen lc: Bao gom cac bo phan co chc nang tiep nhan lc ay cua
moi chat cong tac va truyen lc o en cac bo phan tieu thu ong thi phoi hp
chuyen ong cua cac piston. C cau truyen lc cua ong c stirling co the cau
tao kieu thanh truyen truc khuyu tng t nh ong c ot trong thong dung
hoac co the co cac cau truc ac biet khac, chang han nh c cau Ross - Yoke
(Hnh 2.5a) hay c cau Ross Rocker Hnh 2.5b.
GHI CHU:
1 - Khong gian gian n
2 - Piston gian n
3, 4 - Moi chat cong tac
5 - Khong gian nen
6 - Piston nen
Hnh 2.5. ong c Stirling kieu alpha vi c cau Ross- Yoke (a)
va c cau Ross- Rocker (b)
Sau ay chung ta se tm hieu ky hn cau tao cua tng loai ong c Stirling.
SVTH: HA VAN HU
46
2.3.1.1. ong c Stirling kieu hai piston (kieu alpha)

Cac ong c Stirling kieu alpha co hai piston at trong hai xy lanh rieng biet
va c noi ket vi nhau bang mot c huoi cac bo phan trao oi nhiet gom bo
phan cap nhiet (heater), bo phan hoi nhiet (regenerator), va bo phan lam mat
(cooler). Hai piston nay c bo tr lech nhau mot goc 90 o. Co mot khong gian
co nhiet o cao goi la khong gian gian n hay buong gian n (expansion space)
va mot khong gian co nhiet o thap goi la khong gian nen hay buong nen
(compression space). Nh vay hai piston lam cho moi chat cong tac di chuyen
qua lai gia hai khong gian nay va cung sinh cong nh nhau.
Hnh 2.6. Mo hnh cau truc cua ong c Stirling kieu alpha
ong c Stirling kieu alpha c xem la cau hnh ong c Stirling n gian
nhat, tuy nhien no mac phai nhc iem la ca hai piston eu phai c lam kn
e chat kh khong b ro r ra ben ngoai.
Tng t nh ong c ot trong, ong c Stirling cung co the c lien ket
lai thanh ong c Stirling nhieu xy lanh e cho cong suat ln h n. Trong trng
hp nay, khong gian gian n cua mot xy lanh c noi vi khong gian nen cua
mot xy lanh ke tiep theo cua mot chuoi ket noi: xylanh bo cap nhiet, bo hoi
nhiet va bo lam mat giong nh (Hnh 2.7).
SVTH: HA VAN HU
47
Hnh 2.7. S kt cu ng c Stirling kiu alpha nhiu xy lanh
Hnh 2.8. ong c Stirling STM 4 - 120 cua hang STM Power
Tren (Hnh 2.8) la hnh ve phoi canh ket cau cua ong c Stirling kieu alpha
vi ky hieu STM 4 -120 cua hang STM Power. ong c nay co bon xy lanh cac
piston c dan ong bang c cau cam.
2.3.1.2. ong c Stirling kieu piston phu
Vi ong c Stirling kieu piston phu, moi chat cong tac chuyen ong qua lai
gia vung co nhiet o cao va vung co nhiet o thap ch bi mot piston (piston
phu). Piston lc am nhiem viec chuyen ap lc cua moi chat cong tac thanh
cong c hoc truyen ra ben ngoai. ong c Stirling kieu beta v a gamma eu
thuoc ong c Stirling kieu piston phu.
SVTH: HA VAN HU
48
ong c Stirling kieu beta
Hnh 2.9. S o cau tao ong c Stirling kieu beta

Khong giong vi ong c kieu alpha. ong c Stirling kieu beta co mot
piston lc va mot piston phu ma nhiem vu cua no la ay moi chat cong tac t
khong gian nen sang khong gian gian n va ngc lai.
Do s trung lap hanh trnh cua hai piston nen t so nen cua ong c c tang
len va co the at c cong suat cao hn ong c Stirling kieu gamma. Tuy
nhien, truc cua piston lc va truc cua piston phu cung mot ng tam do o c
cau truyen ong tr nen phc tap.
ong c Stirling kieu gamma.
Cung giong nh ong c Stirling kieu beta, cac ong c Stirling kieu gamma
co mot piston phu va mot piston lc. Tuy nhien, chung c at trong cac xylanh
khac nhau. ieu nay cho phep mot s cach biet hoan toan gia cac bo phan trao
oi nhiet, xylanh cua piston phu, khong gian nen vi piston lc. Nh the, chung
co phan the tch chet (the tch ma piston khong quet ti) ln hn so vi ca hai
loai beta va alpha. V vay, viec ieu chnh t so nen va dien tch trao oi nhiet
tng oi de dang.
Hnh 2.10. S o cau tao ong c Stirling kieu gamma.

SVTH: HA VAN HU
49
2.3.2. Nguyen ly hoat ong cua ong c stirling.

Tng t nh ong c xang va ong c diesel thong dung, ong c stirling
hoat ong theo kieu chu ky, tc la co cac chu trnh cong tac noi tiep nhau. Moi
chu trnh cong tac la mot giai oan lam viec tng ng vi mot lan sinh cong, no
bao gom cac qua trnh: qua trnh nen, qua trnh cap nhiet, qua trnh gian n sinh
cong va qua trnh lam mat.
Trong qua trnh hoat ong, khoi kh trong buong se c ay qua ay lai t
phan nong sang phan lanh hoac ngc lai, nh vao s di chuyen cua cac piston
hoac cac con chay co chc nang hoan oi the tch cha kh gia hai phan. Khoi
kh khi dao ong qua lai gia phan nong va phan lanh se thc hien cong len mot
piston chu lc.
Hnh 2.11. ong c Stirling 1 Cylinder (loai )

Piston chu lc se van hanh banh a va may moc ben ngoai, ong thi co
the ieu khien s di chuyen cua cac piston hoac con chay e di chuyen khoi kh
qua lai gia hai phan nong va lanh. Trong hau het cac thiet ke, khong can thiet
co van e ong m dong lu thong cua kh, do o he thong c hoc kha n gian
va co o tin cay cao. Mot bo phan quan trong trong ong c Stirling la phan gi
nhiet, nam tren ng di chuyen cua khoi kh t phan nong sang phan lanh,
thng lam bang khoi day kim loai. No co tac dung hap thu nhiet cua khoi kh
t phan nong i qua, lu gi nhiet nang noa va ham nong khoi kh i t phan
lanh ti. Phan nay co tac dung lam tang ang ke hieu suat cua ong c, va la
mot chi tiet quan trong trong sang che cua Robert Stirling nam 1816. Trong mot
so thiet ke, con chay va ong vai tro ay kh qua lai gia phan nong va phan
lanh, va co vai tro gi nhiet.
SVTH: HA VAN HU
50
2.3.2.1. Nguyen ly hoat ong chung cua ong c Stirling

Xet mot xylanh c lam kn mot au va au con lai c bt kn bang mot
piston (Hnh 2.12a) va mot t khong kh cha ben trong. Piston chuyen ong qua
lai t do nhng hau nh khong kh ben trong khong thoat c ra ben ngoai.
Gia s, luc ban au toan bo thiet b co nhiet o bang nhiet o au lanh va bang
nhiet o moi trng. Luc nay khong kh ben trong co ap suat bang ap suat kh
quyen. Vi ieu kien o piston se ng yen v tr ban au.
Hnh 2.12a. Khi cha cp nhit

Neu ta ot nong mot au xylanh (au nong), nguon nhiet c s dung co
the la chum tia bc xa mat tri hoi tu tai au xylanh hoac mot cach n gian la
dung mot ngon nen hay bay ky nguon nhiet nao. Khi o ap suat va nhiet o cua
khong kh ben trong se tang len, gian n ay piston chuyen ong va sinh cong
hu ch (Hnh 2.12b). Bat ky nguon nhiet nao cung co kha nang sinh cong,
nhng nhiet o cang cao th sinh ra cong cang ln. ong c khong the chuyen
nhiet thanh cong mot lan roi ngng nh tren ma phai co kha nang sinh cong lien
tuc.
Cong c sinh ra bi khong kh nong trong xilanh chng nao con co qua
trnh dan n cua khong kh ben trong. Neu piston di chuyen ra ngoai qua xa no
se vot ra khoi xilanh va qua trnh sinh cong ket thuc. Do vay qua trnh dan n
can phai ket thuc trc khi ieu o xay ra. Neu xilanh c che tao that dai th
qua trnh dan n co the lau hn nhng cung ch co gii han, hn na piston cung
ch ra ngoai en khi ap suat ben giam xuong bang ap suat kh quyen.
SVTH: HA VAN HU
51
Hnh 2.12b. Qua trnh cap nhiet au xilanh
Hnh 2.12c. Khong kh ap suat cao ay piston
Hnh 2.12d. Dan n cho en khi ap suat khong kh

ben trong bang ap suat kh quyen
Neu khi piston chuyen ong en au ben kia cua xylanh ta ngng qua trnh
cap nhiet va tang qua trnh thai nhiet (lam mat) th nhiet o va ap suat cua
khong kh trong xylanh giam xuong. en khi ap suat cua khong kh ben trong
thap hn ap suat kh quyen th piston se chuyen ong ngc lai va tr ve v tr
ban au (Hnh 2.12e,f)
Hnh 2.12e. Ngng cap nhiet va thai nhiet,ap suat

khong kh ben trong giam xuong
SVTH: HA VAN HU
52
Hnh 2.12f. Piston chuyen ong ngc lai do ap suat

khong kh ben ngoai cao hn
Van e at ra oi vi ong c Stirling trong thc te la lam the nao e chung
hoat ong mot cach t ong, tc la xylanh nhan, thai nhiet ung luc va lien he
chat che vi nhau. Nhat la oi vi ong c Stirling s dung nang lng Mat Tri
khi ma nguon nang lng cung cap cho ong c lien tuc. Do vay e ong c
Stirling hoat ong c trong thc te th ngoai xylanh va piston nh tren th ong
c can phai co them cac bo phan phu nh piston choan cho, banh a v.v va
cac bo phan nay phai ket hp vi nhau sao cho qua trnh nhan va thai nhiet cua
moi chat ung chu ky.
2.3.2.2. Nguyen ly hoat ong ong c Stirling kieu alpha ().
Qua trnh nen: trong qua trnh nen, ca piston gian n va piston nen eu i
len, moi chat cong tac c nen lai trong khong gian gia hai nh cua hai
piston. Trong qua trnh nen, moi chat cong tac trong khong gian nen c lam
mat e duy tr nhiet o khong oi Tmin. Qua trnh nen ket thuc khi piston gian
n en iem chet tren.
Qua trnh cap nhiet - trong moi chu trnh cong tac, moi chat cong tac lu
thong mot lan t khong gian gian n sang khong gian nen va mot lan ngc tr
lai. Tren ng lu thong t khong gian nen sang khong gian gian n, moi chat
cong tac c say nong en nhiet o TR trong bo hoi nhiet roi sau o c ot
nong en nhiet o Tmax va ap suat pmax trong bo cap nhiet roi i vao khong gian
gian n. Qua trnh cap nhiet ket thuc khi piston nen ti iem chet tren. Trong
qua trnh cap nhiet, piston gian n i xuong con piston nen i len the tch cua
moi chat cong tac la khong oi (cap nhiet ang tch).
SVTH: HA VAN HU
53
a) Qua trnh nen
b) Qua trnh cap nhiet
d) Qua trnh lam mat
c) Qua trnh sinh cong
Hnh 2.13. chu trnh hoat ong cua ong c Stirling kieu alpha()
Qua trnh sinh cong: vi nhiet o Tmax va ap suat pmax, moi chat cong tac
trong khong gian gian n se ay piston gian n chuyen ong ve pha iem chet
di va sinh cong c hoc. Qua trnh gian n ket thuc khi piston gian n ti iem
chet di.
Qua trnh lam mat: sau khi gian n e sinh cong, moi chat cong tac c
piston gian n ay t khong gian gian n sang khong gian nen. Tren ng i
qua cac bo trao oi nhiet, mot phan nhiet cua moi chat cong tac c thu hoi khi
i qua bo hoi nhiet. Trong qua trnh nha nhiet, piston gian n i len va piston
nen i xuong nen the tch cua moi chat cong tac la khong oi.
2.3.2.3. Nguyen ly hoat ong cua ong c stirling kieu beta ()
ong c Stirling kieu beta con c goi la ong c Stirling kieu piston phu.
Ca piston lc va piston phu cung c at trong mot xylanh Piston phu ch co
nhiem vu ay moi chat cong tac t khong gian nen sang khong gian gian n.
Cac bo phan khac co chc nang tng t nh ong c Stirling kieu alpha.
Nguyen ly lam viec cua ong c Stirling kieu beta nh sau:
Qua trnh nen: Qua trnh bat au t khi piston phu i t iem chet tren ve
pha iem chet di, luc nay piston lc i t iem gia hanh trnh len iem chet
SVTH: HA VAN HU
54
tren. Moi chat cong tac c nen lai va tiep tuc c lam mat e duy tr nhiet
o khong oi. Qua trnh nen ket thuc khi piston lc i len en iem chet tren.
Qua trnh cap nhiet: Moi chat cong tac t khong gian nen c piston phu
ay sang khong gian gian n. Khi i qua bo hoi nhiet, moi chat cong tac c
say nong en nhiet o TR, roi sau o c ot nong en nhiet o T max va ap
suat pmax trong bo cap nhiet roi i vao khong gian gian n. Qua trnh cap nhiet
ket thuc khi piston phu xuong ti iem chet di. Do ca hai piston cung i xuong
nen the tch cua moi chat cong tac trong qua trnh cap nhiet la khong oi.
Qua trnh gian n va sinh cong: Vi nhiet o va ap suat cao trong khong gian
gian n, moi chat cong tac gian n ay piston lc i xuong va sinh cong c hoc.
Qua trnh gian n ket thuc khi piston lc xuong ti iem chet di.
Qua trnh lam mat: piston phu i len va ay moi chat cong tac t khong gian
gian n sang khong gian nen. Tren ng i qua cac bo trao oi nhiet, mot phan
nhiet cua moi chat cong tac c truyen cho bo hoi nhiet, mot phan c truyen
cho moi chat lam mat trong bo lam mat. Do trong giai oan nay ca hai piston
cung i len nen the tch cua moi chat cong tac khong thay oi. Qua trnh lam
mat ket thuc khi piston phu len en iem chet tren.
a) Qua trnh nen
b) Qua tnh cap nhiet
d) Qua trnh lam mat
c) Qua trnh gian n sinh cong
Hnh 2.14. chu trnh hoat ong cua ong c Stirling kieu beta.
SVTH: HA VAN HU
55
2.3.2.4. Nguyen ly hoat ong cua ong c stirling kieu gamma ()

ong c Stirling kieu gamma thuoc nhom ong c Stirling kieu piston phu
va co cau tao tng t nh ong c Stirling kieu beta, nhng piston lc va piston
phu c at trong hai xy lanh rieng biet. Tng t nh ong c Stirling kieu
beta, piston phu ch co nhiem vu ay moi chat cong tac t khong gian nen sang
khong gian gian n. Piston lc co nhiem vu tiep nhan lc gian n cua moi chat
cong tac va truyen ra di dang cong c hoc. Cac qua trnh lam viec cua ong
c Stirling kieu gamma c the hien tren (Hnh 2.15).
a) Qua trnh nen

d) Qua trnh lam mat
Piston phu
Piston lc
b) Qua tnh cap nhiet

c) Qua trnh gian n sinh cong
Hnh 2.15. Chu trnh hoat ong cua ong c kieu gamma ()
Qua trnh nen: piston phu i xuong t iem chet tren va piston lc i len,
moi chat cong tac c nen lai va tiep tuc c lam mat e duy tr nhiet o
khong oi Tmin. Qua trnh nen ket thuc khi piston lc len en iem chet tren.
Qua trnh cap nhiet: piston phu tiep tuc i xuong va ay toan bo moi chat
cong tac trong khong gian nen sang khong gian gian n i qua cac bo trao oi
nhiet. Tai bo hoi nhiet, moi chat cong tac c say nong va tang nhiet o len
SVTH: HA VAN HU
56
en TR va tiep tuc c nung nong len en nhiet o Tmax khi i ngang qua bo
cap nhiet. giai oan nay ca hai piston cung i xuong do o the tch moi chat
cong tac khong thay oi. Giai oan cap nhiet ang tch ket thuc khi piston phu i
xuong en iem chet di.
Qua trnh gian n va sinh cong: moi chat cong tac sau khi c cap nhiet co
nhiet o va ap suat cao, gian n ay piston lc i xuong. Qua trnh gian n va
sinh cong ket thuc khi piston lc xuong en iem chet di.
Qua trnh lam mat: piston phu i len va ay moi chat cong tac t khong gian
gian n sang khong gian nen. Khi i qua bo hoi nhiet th mot phan nhiet cua no
a b gi lai, sau o no tiep tuc c lam mat khi i qua bo lam mat. Qua trnh
lam mat ket thuc khi piston phu len en iem chet tren.
2.4. NG DUNG CUA ONG C STIRLING.
ong c Stirling a co mot thi ky phat trien manh me chau Au vao cuoi
the ky XIX, nhng sau o o b ong c xang (phat minh vao nam 1878) va
ong c diesel (1887) thay the dan. So vi ong c Stirling, hai loai ong c
xang va diesel - co u iem noi bat la: cong suat rieng (cong suat ng vi mot
n v khoi lng hoac mot n v the tch cua ong c) ln, cho phep nhanh
chong tang hoac giam tai. ay la nhng u iem co y ngha ac biet oi vi
nguon ong lc trang b cho cac phng tien c gii di ong. Tuy nhien, sau gan
mot the ky chiem v tr gan nh oc ton trong lnh vc giao thong van tai va
trong nhieu hoat ong khac cua con ngi, vai tro cua ong c xang va ong c
diesel a va ang c xem xet lai do mc o gay o nhiem moi trng cua
chung va nguon nhien lieu truyen thong ang can kiet dan. Nhieu nguon ong
lc mi va mot so nguon ong lc b lang quen lai thu hut c s quan tam cua
cac nha khoa hoc, quan s va kinh doanh. ong c Stirling la mot trong so o.
ong c Stirling a va se co the c s dung trong nhng lnh vc sau ay:
2.4.1. San xuat ien nang
Do kha nang hoat ong c vi nhieu nguon nhiet khac nhau nh xang,
dau, than, cui, nang lng mat tri, a nhiet, v.v., to hp may phat ien Stirling
(ong c Stirling-may phat ien) rat thch hp tai cac vung sau, hai ao, cac
tram kh tng, cac tram khuyech ai tn hieu thong tin, tren cac con tau khong
gian ni cha hoac khong the co li ien. ong c Stirling o c s dung
lam may phat ien c nho, co the hoat ong trong mot thi gian dai ma khong
can en s cham soc cua con ngi cac vung xa. Cong suat phat ien t vai W
en vai kW, nhng pho bien nhat la t 200W en 500W.
SVTH: HA VAN HU
57
2.4.2. ong c oto, tau thuy
Hnh 2.16. S dung ong c Stirling tren oto va tau ngam
Phillips la mot trong nhng hang co lch s dai nghien cu ong c Stirling
trang b cho oto. Cho en nay, xet ve mat kinh te, ong c Stirling cha the tr
thanh mot thach thc oi vi CT trong lnh vc oto. Tuy nhien, nhieu chuyen
gia o tien oan ieu nay se thay oi do ap lc cua van e o nhiem moi trng
do kh thai cua CT va nguy c can kiet nguon nhien lieu goc dau mo. S
dung ong c Stirling trang b cho tau thuy, ac biet la tau ngam cung la mot
hng nghien cu c cac nha quan s quan tam do co o on va rung ong rat
nho so vi ong c diesel.
2.4.3. Thiet b lam lanh
Moi quan tam cua cong ty Phillips vao may lam lanh chu trnh Stirling bat
au nh la mot san pham phu cua ho trong nhng ngay au san xuat may ong
lc. May lam lanh cua cong ty Phillips c phat trien di s hng dan cua
tien sy J.W.L.Kohler, va sau o chiem v tr dan au trong he thong may lam
lanh c nho en c trung bnh. Cac may lam lanh o dan en s phat trien cua
cac thiet b ky thuat sinh han ket hp. Qua thc ngi ta a tnh rang li nhuan
t bo phan san xuat thiet b sinh han thc te o tra cho cong ty Phillips tat ca cac
chi ph cho viec nghien cu may ong lc. Rat nhieu loai may lam lanh cua
cong ty Phillips c a ra th trng t ong c c mau thu nho co cong suat
nho hn 1W en cac he thong thiet b lam lanh co cong suat ti hang ngan kW.
Hien tai th trng ang b gii han v cac may nay ang phai canh tranh vi cac
SVTH: HA VAN HU
58
loai may mi khac rat a dang. Vi s phat trien cua vat lieu sie u dan co kha
nang chu c nhiet o cao hn, s ap dung ky thuat tia hong ngoai, a xuat
hien c hoi cho cac may lam lanh c nho, may se tr nen nho hn va gia thanh
thap hn. Ben canh cong ty Phillips Bac My con co cac cong ty khac nhanh
chong a ra th trng cac loai ong c lam lanh c nho v du nh cong ty
Malaker, Laboraties, cong ty hang khong The Hughes California, nhieu cong
ty khac cung quan tam ti viec nghien cu lnh vc nay.
2.4.4. ong c Stirling chay bang nang lng Mat tri
Hien nay th trng danh cho ong c chay bang nang lng Mat tri la rat
ln. Loai ong c nay c s dung nhng quoc gia vung nhiet i cha phat
trien e dan ong cac bm nc ti tieu va e dan ong cac may phat ien
cong suat nho. ong c Stirling loai nay a c che tao va th nghiem bi
hang Ericsson t nam 1959. Kho khan chnh trong viec a loai ong c nay ra
th trng la gia thanh. ong c Stirling s dung nang lng mat tri a va ang
la oi tng nghien cu trong lnh vc chinh phuc vu tru.
Hnh 2.17. ong c Stirling cua NASA (USA)

2.4.5. ong c Stirling trong lnh vc giai tr
ong c Stirling vi chc nang la nguon nang lng c hoc trong lnh vc
giai tr cung c nhieu nha nghien cu va kinh doanh quan tam. Hang loat
ong c Stirling co cong suat t vai phan cua 1W en vai W chay bang sc nong
cua long ban tay, nang lng cua mot ngon en dau, mot bnh ga, .v.v.. a c
che tao va gii thieu rong rai tren cac trang Web hien nay.
SVTH: HA VAN HU
59
Hnh 2.18. mot so ong c Stirling trong lnh vc giai tr
SVTH: HA VAN HU
60
CHNG 3
THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI DANG
STIRLING DISH CO TONG CONG SUAT 1MW
3.1. KHAI QUAT CHUNG.
Hien nay vi nen cong nghiep phat trien manh me tren toan the gii nhng
mat trai cua s phat trien nay la thai ra rat nhieu kh nha knh. Hieu ng nha
knh lam xay ra hien tng nong len toan cau, lam bien oi kh hau Trai at anh
hng ln moi trng sinh thai cua chung ta. Hien tng bang tan hien nay ang
la moi nguy oi vi con ngi tren Trai at, nhieu vung at se chm trong nc
bien. Mot so loai ong, thc vat co nguy c diet chung do he sinh thai rng thay
oi. Anh hng en sc khoe con ngi va nen kinh te toan cau.
ng trc cac he luy noi tren cung vi nguy c thieu hut nguon nguyen,
nhien lieu phuc vu cho nen cong nghiep ngay cang cao. oi hoi con ngi can
co nhng giai phap mi trong viec phat trien nguon nang lng va bao ve moi
trng. Viec nghien cu va a vao s dung cac nguon nang lng mi ang la
van e cap bach cua toan nhan loai, trong o nang lng Mat tri la mot trong
nhng tiem nang nag c chu y nhieu hien nay.
Nang lng Mat tri c coi la nguon nang lng khong lo va vo tan.
Nhng a c nguon nang lng nay vao s dung cho cuoc song cua chung ta
th con gap nhieu van e kho khan, ac biet la oi vi cac nc co nen kinh te
kem phat trien. S dung nang lng Mat tri khong ch n thuan la dung trc
tiep anh sang Mat tri ma oi hoi can co nhng he thong thu khong lo va co chi
ph tng oi cao. Nhng he thong thu nang lng Mat tri co the c thiet ke
khac nhau nh he thong thu nhiet dang thap, dang chao parabol tron xoay va
dang mang parabol,.v.v. Nhng cong viec chnh cua cac he thong nay chu yeu
la thu anh sang Mat tri, bien chung thanh nhiet va a nguon nhiet nay vao s
dung vi nhieu muc ch khac nhau.
SVTH: HA VAN HU
61
3.2. THIET KE BO THU MAT TRI DANG STIRLING DISH.

3.2.1. Cau truc bo thu nang lng Mat tri dang Stirling dish [5].
ong c Stirling va
may phat ien
Anh sang tap

trung
Bo thu va
buong ot
Bo tap trung
anh sang Mat
Tri parabol
Hnh 3.1 - Cau truc cua bo thu nang lng

Mat tri dang Stirling Dish.
Cac thanh phan chnh cua he thong thu nang lng Mat tri dang Stirling
dish.
Chao hoi tu parabolic.
Hnh 3.2. He thong chao parabol
SVTH: HA VAN HU
62
- ng knh 10,57 m
- Dien tch mat cang 86,7 m2
- Dien tch mat phan xa 91,4 m2
- He so tap chung k = 2800
- Tong so bo gng: 40
Bo thu nang lng Mat tri.
Hnh 3.3.Cau tao bo thu nang lng Mat Tri.

- Loai: gia nhiet trc tiep anh sang Mat tri.
- ng knh mieng thu: 200mm
- ng knh bo thu: 450mm
- Cng o nhiet au vao (max): 74kW
- Tuoi tho: 16000 gi, 720oC (nhiet o kh gas)
- Nhiet o lam viec bnh thng: 720oC
- Nang suat nhiet: 90%
ong c stirling.
SVTH: HA VAN HU
63
Hnh 3.4. Cau tao to hp ong c Stirling 25kW va may phat ien.
- Cong suat: 25 kW, 1800 vong quay/ phut
- So Cylanh: 4
- Cau hnh: 4 piton, tac ong kep
- Dung tch choan cho:
- Dung tch quet: 540 cm3
- ng knh cylanh: 55mm
- Khoang chay piton: 40mm
- Bo gia nhiet:
ong (dai 260mm, ng knh 3mm)
- Bo hoan nhiet:
(dai 44mm, ng knh 57mm)
- Bo lam lanh:
ong (dai 90mm)
- He thong la lanh bang nc Glycol
- C cau truyen ong: truc khuyu kep
- Van hanh bang kh Gas: Hydrogen
- ieu kien ap suat Gas (max): 20Mpa
- Nhiet o Gas (cao): 720oc
- Nhiet o chat lam mat (max): 50oc
May phat ien.
- Loai: ong c ien cam ng
- Nha san xuat: Reliance Electric
SVTH: HA VAN HU
64
Thong so nh mc: 22,5kW (1800 vong/phut, ien ap xoay chieu

480V, tan so 60 Hz, he so cong suat 0,9)
Nang suat ien: 41%
ong c Stirling
Bc xa Mat Tri
Bo tap trung parabolic
Bc xa
Mat Tri
Nhiet
Bo thu
nhiet
Tac ong
c hoc
May phat ien
3.2.2. S chuyen oi t nang lng Mat tri thanh ien nang.
au ra dong
ien
Ton that nhiet

Nhiet thai
Ton that quang hoc
Hnh 3.5. Chuoi nang lng cua he thong ien

Mat tri dang Stirling dish.
T nang lng Mat tri nang lng ien, qua trnh chuyen oi nang lng
nay phai i qua nhieu bo phan khac nhau cua he thong. Nguon nang lng bc
xa phat ra t Mat tri khi i qua mot con ng rat rai e en c he thong
gng phan xa chung ch con 87,7%, do ton that qua nhieu bo phan khac nhau
nen khi chuyen thanh nang lng ien ch con 24,4%.
Ton that nang lng cua bo thu c bieu dien qua bieu o sau:
Chuyen oi cong suat
Ton hao nhiet
Ton hao ien
100.0%
87,7%
79,9%
Hieu suat (%)
80.0%
77,3%
66,4%
60.0%
40.0%
27,0%
25,6%
24,4%
20.0%
p
ay
M
ir l
St
an
g
ha
l
t
n
g
i
en
g
in
u
th
ay
on
ch
b
do
at
th
n
To
e
H
an
so
at
ha
Tr
xa
an
0.0%
Hnh 3.6 . bieu o chuyen oi va ton hao cua nang lng.

SVTH: HA VAN HU
65
3.3. NGUYEN LY IEU KHIEN HE THONG.

3.3.1. ieu khien t ong theo thi gian.
ieu khien t ong theo thi gian ngha la he thong se c hoat ong mot
cach t ong theo thi gian t khi luc Mat tri moc cho en khi luc Mat tri lan
(gia thiet he thong hoat c ieu khien t ong t luc 8gi sang en 16gi
chieu). Phng phap nay oi hoi can phai co mot he thong ieu khien tng oi
phc tap theo ca hai hng ong tay va nam bac.
ieu khien theo hng ong Tay.
Theo quy c khi Mat tri nh au (luc 12gi tra) ta co goc Mat tri
=0, V trai at quay quanh truc cua no mot vong het 24gi nen moi gi no quay
c mot goc (3600 : 24gi) = 150. Moi phut kinh tuyen tng ng vi 4 phut thi
gian. Neu coi Trai at ng yen th moi gi Mat tri chuyen ong tren bau tri
c mot goc 15o. V vay, goc gi cua Mat tri tai thi iem bat ky c tnh
theo cong thc sau:
He thong gng phan xa theo gia thiet la c hoat ong vao luc 8gi sang
en 16gi chieu ngha la he thong se c ieu khien tng ng vi goc Mat
tri la 600 va -600 (hnh 3.3).
Tia bc xa Mat Tri
00
- 600
Tay
600
12h
16h
8h
ong
Mat at
Hnh
3.7. S hoat ong cua he thong gng phan xa

Theo (hnh 3.3) ta thay he thong hoat ong t 8h sang en 16h chieu mat 8
gi khi o he thong se phai quay mot goc la 1200. Trong phan ieu khien t
ong nay ta se cho he thong t ong quay 4 phut mot lan tng ng vi mot goc
la 10 theo hng t luc Mat tri moc cho en khi Mat tri lan (ong tay).
ieu khien theo hng Bac Nam.
SVTH: HA VAN HU
66
Theo ly thuyet he thong se c ieu khien theo bieu o bien oi goc lech
di ay:
V o
+30
-30
21/9
21/12
21/3
21/6
21/9
Hnh 3.8. S thay oi goc theo cac ngay trong nam

Nh ta a biet mot chu ky quay cua Trai at quanh Mat tri mat 365 ngay
(tng ng 8760 gi). Trong o co hai ngay (21/6 va 21/12) Mat tri lech mot
goc la 23,45o ve pha bac va pha nam so vi ng Xch ao, hai ngay (21/3
va 21/9) Mat tri se i qua Xch ao. Lay moc t ngay 21/9 tai ngay ngay nay
he thong bat au c ieu khien quay dan ve hng nam cho en ngay 21/12
mot goc la -23,45o mat 89 ngay (tng ng 2136 gi). Trong thi gian 2136 gi
ta se ieu khien 2136 : 23,45 = 91,087 (gi) he thong se t ong quay mot lan.
Tng t t ngay 21/12 he thong c ieu khien quay dan ve pha bac en
ngay 21/6 mot goc quay la 46,9o cung vi toc o 91,087 (gi) he thong se t
ong quay mot lan. Tai ngay 21/6 he thong se c ieu khien lap lai xuong
pha nam en ngay 21/12.
3.3.2. ieu khien bang tay.
ay la phng phap ieu khien n gian, oi hoi ngi van hanh phai luon
quan sat he thong va ieu khien sao cho bo thu luon luon thu c anh sang mat
tri trong suot qua trnh hoat ong.
3.4. PHAN BO HE THONG GNG
3.4.1. Khoang cach gia cac he thong gng.
Viec tnh toan khoang cach va bo tr cac gng oc lap nham muc ch: Khi
he thong hoat ong cac gng khong b anh hng lan nhau, ngha la tat ca cac
gng eu thu c tia bc xa Mat tri khi he thong hoat ong va khong co
gng nao b che khuat bi gng trc no.
Khoang cach gia cac gng theo hng ong Tay.
SVTH: HA VAN HU
67

l
600
600
Tay
ong
Mat at
Hnh 3.9. khoang cach gia cac gng theo hng ong Tay.
T (hnh 3.4) ta xac nh c khoang cach ln nhat gia cac gng nh sau:
Trong o:
l khoang cach gia hai gng theo hng ong Tay.
D ng knh cua gng.
Vay:
Khoang cach gia cac he thong gng theo hng ong Tay lay tron so
la: 22,5 (m)
Khoang cach gng theo hng Bac Nam.
Gia s he thong c lap at tai Bnh Dng (Viet Nam) v o khoang 11,5
. He thong gng se lech mot goc ln nht la 34,95o so vi mt t khi Mt Tri
v -23,45o.
SVTH: HA VAN HU
68

Bac
34,95o
Gng phan xa
Tia bc xa
11,5
Xc
o
h a
45
- 2 3,
MAT TRI
TRAI AT
N am
Hnh 3.10. Xac nh goc cho he thong gng phan xa.
Tia bc xa
34,9
o
Nam
Bac
Mat at
Hnh 3.11. Khoang cach gia cac gng theo hng bac nam.
Ta co:
Vay: Khoang cach gia cac he thong gng theo chieu Bac Nam lay gia
tr tron so la: 13 (m)
3.4.2. S o bo tr he thong gng
Qua so lieu tnh toan c ve khoang cach gia cac he thong gng nh tren
ta co s o bo tr gng nh sau.
SVTH: HA VAN HU
69
Bac
10m
22,5m
22,5m
22,5m
22,5m
10m
10m
13m
13m
13m
ong
13m
Tay
13m
13m
13m
10m
Nam
Hnh 3.12. S o phan bo he thong gng

3.5. TNH TOAN KINH TE.
Nha may nhiet ien Stirling dish vi he thong gng va thiet b c lap at
nh hnh tren, bao gom 40 he thong chao parabol tron xoay thu nang lng Mat
tri (dien tch 110 111 = 12.210 (m2).
c tnh chi ph au t cho cac thiet b trong he thong gom: gng hoi tu va
cac gia , tru , cac bo phan hap thu nhiet, ong c Stirling va may phat ien,
he thong lam mat, he thong can bang va cac ket noi ien trong he thong.
Tau t = Tgng + Ttru + Tbo HT + TC Stirling + Tmay phat + THT lam mat +
+ THT can bang + Tket noi ien.
Trong o:
- Gng hoi tu(Tgng): 40 299.265 = 11.970.600 USD
SVTH: HA VAN HU
70
Tru(Ttru): 40 23.430 = 937.200 USD

Bo phan hap thu nhiet (Tbo HT): 40 771375 = 30.885.000 USD
ong c Stirling (TC Stirling): 40 50.000 = 2000.000 USD
May phat (Tmay phat): 40 8.520 = 340.800 USD
- He thong lam mat (THT lam mat): 40 7.987,5 = 319.500 USD

- He thong can bang (THT can bang): 40 58.042,5 = 2.321.700 USD
- Ket noi ien (Tket noi ien): 319.500 USD
Vay: Tau
= 11.970.600 + 937.200 + 30.885.000 + 2000.000 + 340.800 +

319.500 + 2.321.700 + 319.500 = 21.300.000 (USD)
Hnh 3.14. T le cac thanh phan trong he thong
SVTH: HA VAN HU
71
KET LUAN
Nang lng Mat tri la nguon nang lng sach, co kha nang tai tao, vo tan,
khong gay o nhiem moi trng. ang c nhieu nc tren the gii khuyen
khch s dung e phat ien. Hien nay hai cong nghe phat ien t nang lng
Mat tri la Stirling Dish va Turbine hi ang phat trien rat nhanh va ngay cang
hoan thien lam gia thanh nhiet ien mat tri re hn nhieu so vi cong nghe pin
Mat tri.
Nha may nhiet ien Mat tri dang Stirling Dish c xay dng t nhieu
modul khac nhau, moi mot modul bao gom mot he thong gng phan xa, ong
c Stirling va may phat ien tao nen. He thong gng phan xa s dung bo tap
trung dang parabol tron xoay hoi tu anh sang Mat tri tai tieu iem F cua gng
nen co hieu suat tng oi cao, nhiet o co the at t 600 700oC. ong c
Stirling c at tai tieu iem F nay nham s dung nguon nhiet thu c tai ay
e chay ong c va lam quay tuabin may phat ien. Mot nha may nhiet ien
Mat tri dang Stirling co the lap at vi so lng nhieu modul tuy vao cong suat
tng nha may.
Viet Nam vi li the la mot trong nhng nc nam trong giai phan bo anh
nang Mat tri tng oi nhieu trong nam tren ban o bc xa Mat tri cua the
gii nen co tiem nang rat ln oi vi nguon nang lng nay. Theo so lieu thu
c tai: ac Lac, Lam ong, Khanh Hoa, Ninh Thuan, Bnh Thuan, Ba Ra
Vung Tau vi CBX trung bnh tng oi cao khoang (2.084 kWh/m2/nam).
Trong o vi so gi nang trong nam la 2.961 Phan Thiet (Bnh Thuan), tai ay
co the xay dng cac nha may thuoc ve nang lng Mat tri e phat ien. ac
biet co the xay dng nha may nhiet ien Mat tri dang Stirling Dish tai mot so
vung co nhieu lng bc xa nay.
Vi nhng mot so nhng ac iem thuan li nh tren em a thiet ke mot he
thong nha may nhiet ien Mat tri dang Stirling Dish co tong cong suat 1MW.
Bao gom 40 modul, moi modul co cong suat 25KW vi tong dien tch la: 110
111 = 12.210 (m2). ay la mo hnh nha may co cong suat nho a ra thiet ke
nham phan tch qua o rut ra kinh nghiem e co the thiet ke mot nha may hoan
thien va co quy mo ln hn.
SVTH: HA VAN HU
72
TAI LIEU THAM KHAO

[1].
[2].
[3].
[4].
[5].
[6].
Nguyen Cong Van: Nang lng Mat Tri - qua trnh nhiet va ng dung.
Nha xuat ban khoa hoc ky thuat Ha Noi 2005.
ang nh Thong, Le Danh Lien: C s nang lng mi va tai tao. Nha
xuat ban khoa hoc ky thuat, Ha Noi 2005.
Trng Th Toan: S dung nang lng tai tao. Trng H nong nghiep
Ha Noi 2008.
Nguyen Bon, Hoang Dng Hung, Nang lng Mat Tri ly thuyet va
ng dung, ai hoc Bach Khoa a Nang 2004.
William B. Stine, Ph.D. Professor, Mechanical Engineering California
State Polytechnic University Pomona, CA 91 768, 1994.
Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3370037
SVTH: HA VAN HU
73
MUC LUC
LI NOI AU .............................................................................................................. 1
CHNG 1: TONG QUAN VE NANG LNG MAT TRI............................... 2
1.1. Khai quat ve Mat tri va kh quyen Trai at. ................................................... 2
1.2. Nang lng bc xa Mat tri. .............................................................................. 8
1.3. Phng phap tnh toan nang lng bc xa Mat tri ........................................ 16
1.4. o cng o bc xa Mat tri ........................................................................... 32
1.5. Nang lng bc xa Mat tri viet nam .......................................................... 33
1.6. ng dung cua nang lng Mat tri .................................................................. 35
CHNG 2: TONG QUAN VE ONG C STIRLING ...................................... 41
2.1. Lch s phat trien cua ong c stirling............................................................. 41
2.2. Khai niem va phan loai .................................................................................... 43
2.3. Cau tao va nguyen ly hoat ong cua ong c stirling. .................................. 45
2.4. ng dung cua ong c stirling. ........................................................................ 57
CHNG 3: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI DANG
STIRLING DISH CO TONG CONG SUAT 1MW ............................................... 61
3.1. Khai quat chung. ............................................................................................... 61
3.2. Thiet ke bo thu mat tri dang stirling dish. ..................................................... 62
3.3. Nguyen ly ieu khien he thong. ...................................................................... 66
3.4. Phan bo he thong gng ................................................................................... 67
3.5. Tnh toan kinh te. .............................................................................................. 70
KET LUAN ................................................................................................................ 72
Tai lieu tham khao .................................................................................................... 73
Muc luc ..................................................................................................................... 734
SVTH: HA VAN HU
74

DATN Nhiet Dien Mat Troi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

DATN Nhiet Dien Mat Troi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

Hnh 1.1.2. Cau truc cua Mat tri (hnh ve bi NASA).

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

p(y) = p0.(1 - (g/(Cp.T0)).y)Cp/R

(y) = 0(1 - (g/(Cp.T0)).y)Cv/R.

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

la cac tia cc tm co the xuyen qua kh quyen en mat at ngay nhieu hn va

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

Hnh 1.1.5. Dai bc xa ien t

- goc nhn Mat tri va

Hnh 1.1.6. Goc nhn Mat tri t Trai at

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

Hnh 1.1.7. Qua trnh truyen nang lng bc xa

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

Pho bc xa Mat tri (W/m2 .)

Chieu dai song , (m)

1.2.3. Nhng yeu to anh hng en cng o bc xa [3].

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

Hnh 1.1.9. S o xac nh he so khoi kh

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

goi la ng Hoang ao), ng nay co ban knh trung bnh la 1,495.1011m

21/9 (Thu phan)

21/12 (ong ch)

21/6 (Ha ch)

21/3 (Xuan phan)

Hnh 1.2. Mo ta chuyen ong cua Trai at

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

n - la so th t ngay tnh t ngay 1 thang gieng. S bien oi cua goc

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

Trong o: Eng la bc xa Mat tri ngoai kh quyen c o tren mat phang

vi s la goc gi Mat tri lan (la goc gi khi khi z = 900)

1.3.2. Cng o bc xa Mat tri len be mat Trai at.

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

Hnh 1.2.2. Quan he cac goc hnh hoc cua tia bc xa

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

goc v tuyen . ng xch ao ng vi v tuyen 0, cac goc t ng xch ao

Hnh 1.2.3. Trai at, mat phang xch ao va v tuyen

Trong o: n la th t cua ngay trong nam.

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

Hnh 1.2.4. ng cong hieu chnh thi gian E(t)

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

Hnh 1.2.5. Xac nh goc

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

Tong cng o bc xa len be mat Trai at.

Thanh phan tan

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

Hnh 1.2.6. S o phan bo cac thanh phan bc xa khuyech tan

Bb - ty so bc xa cua be mat nghieng so vi be mat ngang:

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

Hnh 1.2.7. Cac thanh phan bc xa len be mat nghieng

- toc o goc t xoay cua trai at .

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

1.3.3.1. Hieu ng long knh

Hnh1.2.9. Hieu ng long knh

oi vi thanh phan song song cua bc xa.

O AN TOT NGHIEP: THIET KE NHA MAY NHIET IEN MAT TRI.

Er, Ei - Tng ng la cng o bc xa ti va cng o bc xa phan xa.