VVOB HSP HN

Ch bin: PGS.TS Nguyn Hong Tr

PGS.TS ng Vn c, PGS.TS Nguyn Quang Ninh, PGS.TS Trnh nh Tng,
Th.S. ng Tuyt Anh, Th.S. V Thu Hng, Th.S. Nguyn Thnh Cng

DY V HC T THC T A PHNG
TRONG CC HOT NG NGOI GI
LN LP
(Sch bi dng gio vin ph thng trung hc c s)

H Ni, 8-2010

MC LC
LI GII THIU .....................................................................................................................3
PHN 1: HOT NG NGOI GI LN LP TRNG PH THNG TRUNG
HC C S .............................................................................................................................. 5
1. V tr, vai tr ca hot ng ngoi gi ln lp...................................................... 5
2. Mt s c trng c bn ca hot ng ngoi gi ln lp.................................. 5
3. Cc hnh thc ph bin ca hot ng ngoi gi ln lp ................................... 6
4. Chu trnh Kinh nghim - Hnh ng trong hot ng ngoi gi ln lp............ 7
5. Tip cn quan h cng ng trong cc hot ng ngoi gi ln lp .................. 8
PHN II: NG DNG DY V HC DA TRN GII QUYT VN T THC
T A PHNG CHO CC HOT NG NGOI GI LN LP........................... 11
1. Dy hc da trn gii quyt vn (PBL) ........................................................ 11
2. Tip cn thc t a phng cho cc hot ng ngoi gi ln lp ................... 11
3. Vn dng dy hc v hc da trn gii quyt vn theo tip cn thc t a
phng ................................................................................................................. 19
4. Cc cng c v mt s k nng h tr cc giai on thc hin Dy hc da trn
gii quyt vn ................................................................................................... 22
5. Thit k m un dy hc da trn gii quyt vn t thc t a phng cho
hot ng ngoi gi ln lp .................................................................................. 29
PHN III: MT S M UN MU CHO CC HOT NG NGOI GI LN LP
.................................................................................................................................................. 36
1. MN LCH S .................................................................................................. 36
2. MN A L ..................................................................................................... 54
3. MN SINH VT ................................................................................................ 59
4. MN TON ...................................................................................................... 70
5. MN VN HC ................................................................................................ 78

3
LI GII THIU
Thc t nhng nm qua cho thy, trong gio dc ph thng nc ta s gn b gia
hc v hnh, gia l thuyt v thc tin, gia bi hc v s lin h vi i sng x
hi... cha tht s c quan tm ng mc. V vy, phn ln hc sinh u b ng trc cc
tnh hung, s kin thc t, c bit l nhng vn mi trng nng bng ca a phng,
hoc khng bit n nhng gi tr di sn thin nhin, lch s, vn ha m a phng mnh
c Hc sinh cng t c hi c hnh thnh v rn luyn k nng phn tch, gii quyt
nhng vn thc t, k c k nng sng. Trong khi , chng ta hon ton c th to c hi
hc sinh c c nhng kinh nghim thng qua dy hc b mn bng cc hnh thc dy
hc ngoi gi ln lp, cc hot ng ngoi kha Hn na, nhim v ca gio dc v s pht
trin bn vng l to nn cc th h tr c y kin thc, k nng v hnh vi phc v s
nghip pht trin bn vng ca t nc v ca a phng. Vic dy v hc da trn thc
tin a phng chnh l cch tip cn hiu qu t mc tiu thc hin nhim v trn.
Dy v hc da trn gii quyt vn thng qua thc t a phng l mt cch
tip cn khng mi trong ging dy v hc tp cc trng ph thng. l vic s dng cc
bi cnh, t liu ca thc t a phng to nn cc tnh hung c vn trong cc bi
ging trn lp hoc l ni t chc cc hot ng thc hnh, ngoi kho cho hc sinh. Ni mt
cch khc, mt vn c th ca a phng s c tng b mn khai thc theo th mnh v
s ph hp vi b mn bng cc hnh thc khc nhau. Hu ht cc mn hc u c th da
vo thc t ca a phng tin hnh cc hot ng hc tp, song trong cun ti liu ny,
chng ti tp trung su hn vo 5 b mn Ton, Vn, Sinh hc, a l v Lch s.
Hot ng ngoi kho (hot ng ngoi gi ln lp) c u th s linh hot nht nh
v ni dung, thi gian cng nh khng gian, trong ti liu ny chng ti vn dng cch tip
cn thc t a phng a ra gii php nh mt gi v cch t chc cc hot ng
ny tr nn hiu qu hn.
Dy v hc da trn gii quyt vn t thc t a phng thc cht l mt qu trnh
nhm cng c v pht trin hc sinh s hiu bit v quan tm trc ht ti nhng vn
mi trng xung quanh mnh, bao gm: kin thc, thi , hnh vi, k nng v thc trch
nhim hc sinh c th t mnh v cng tp th a ra cc gii php nhm gii quyt vn
mi trng xung quanh mnh trc mt cng nh lu di (B Gio dc v o to/Chng
trnh pht trin Lin hp quc 1998).
Mc tiu ca dy v hc da trn thc t a phng l m mi hot ng cn t ti
l: Gip cho mi c nhn v cng ng hiu bit v cm nhn v mi trng xung quanh
mnh cng cc vn ca n (nhn thc); tip thu nhng khi nim c bn v mi trng
xung quanh mnh v cch bo v mi trng xung quanh mnh (kin thc); c c nhng
tnh cm, mi quan tm trong vic ci thin v bo v mi trng xung quanh mnh (thi ,
hnh vi); hc c nhng k nng gii quyt cng nh thuyt phc cc thnh vin khc cng
tham gia (k nng); c tinh thn trch nhim trc nhng vn mi trng xung quanh
mnh v c nhng hnh ng thch hp gii quyt vn (tham gia tch cc).

4
Hiu qu ca dy v hc da trn gii quyt vn t trn thc t a phng mang
li cho cc th h thanh thiu nin tnh cm v trch nhim i vi a phng mnh, bt u
bng vic xc nh cc vn mi trng xung quanh v tm ra cc gii php, ng gp cho
nhng quyt nh v mi trng xung quanh mnh cc phm vi v mc khc nhau da
trn nn tng l kin thc cc mn hc. gii quyt cc vn mi trng xung quanh cn
c trch nhim v n lc ca tng c nhn, cng ng v Phnh ph.
Thng thng, mi con ngi s thy mnh c trch nhim i vi cc vn mi
trng xung quanh khi h hiu rng h c th, d khng nhiu, tc ng n qu trnh a ra
cc quyt nh gii quyt cc vn mi trng xung quanh mnh. Dy v hc da trn gii
quyt vn t thc t a phng to iu kin cho hc sinh thy c cc em c th lm
c iu v thc s cc em s lm c.
Mt chng trnh Dy v hc da trn gii quyt vn t thc t a phng c
xem l thnh cng khi ni dung v phng php hot ng t c nhng mc ch c th,
t nhn thc ti k nng, v cam kt thc hin thng qua vic nng cao thc trch nhim
ca mi c nhn, tp th cng nh chnh ph trong vic gii quyt nhng vn mi trng
xung quanh hin nay.
Nu pht trin bn vng l s pht trin khng lm nh hng ti cc th h mai sau
do s suy gim cht lng mi trng xung quanh ca th h ngy nay to ra (UNEP, 1987)
th gio dc v s pht trin bn vng l gio dc nhm thc y pht trin bn vng v ci
thin kh nng ca con ngi p ng vi nhng vn mi trng xung quanh. Dy v hc
da trn gii quyt vn t thc t a phng c xem l nhn t quan trng trong gio
dc v s pht trin bn vng. iu ny tng nh n gin nhng rt phc tp do n i hi
nhng t duy mi, sng kin mi v cch lm mi trong ging dy v hc tp.
Mc ch ca cun sch ny l trang b cho gio vin ph thng trung hc c s
nhng kin thc v k nng c bn ca cch tip cn Dy v hc da trn vn trong cc
hot ng ngoi gi ln lp, c bit l cc t d ngoi, thc tp, thm quan thc t a
phng nh thm quan vn quc gia, khu bo tn thin nhin, khu di sn, sinh quyn th
gii Thng qua cc hot ng ny, hc sinh c c hi cng c cc bi hc trn lp, hc
thm cc bi hc thc t, vn dng kin thc hc vo gii quyt cc vn ca thc t a
phng, thng qua rn luyn c cc k nng phn tch, tng hp v hnh thnh hnh
vi v li sng hu ch cho s nghip pht trin bn vng ca t nc.

5
PHN 1: HOT NG NGOI GI LN LP TRNG
PH THNG TRUNG HC C S
1. V tr, vai tr ca hot ng ngoi gi ln lp
trng ph thng, c 2 hnh thc dy hc ch yu, l dy hc ni kho (chnh
kho) v ngoi kho hot ng ngoi gi ln lp.
Dy hc ni kho
Dy hc ni kho l hnh thc dy hc chnh, chim ch yu thi gian hc tp ca hc
sinh trng v din ra lin tc trong sut c nm hc. Dy hc ni kho bao gm cc tit
dy trn lp, cc gi thc hnh phng th nghim, mt s gi hc ngoi lp hc vi ni
dung bm st sch gio khoa, phn phi chng trnh v c thi gian ln khi lng kin
thc.
Dy hc ngoi gi ln lp
Song song vi dy hc chnh kho, cc trng hc cn c hot ng ngoi gi ln lp,
y l mt hnh thc hc tp rt linh hot v c thi gian ln ni dung, a im cng nh
hnh thc t chc v c s tham gia ca c cc gio vin thuc cc b mn khc, cc t chc
on th nh on, i, Cng on, Ph n...v lnh o nh trng.
Vai tr ca hot ng ngoi gi ln lp
Trong cc trng ph thng ni chung, hot ng ngoi gi ln lp l mt qu trnh
nng cao kin thc v nhn thc, hnh thnh v pht trin k nng hnh ng trong thc t
ca hc sinh, t to nn mt li sng c trch nhim v thn thin vi cng ng v thin
nhin xung quanh (UNESCO, 1999).
Cc hot ng ngoi kho c vai tr rt quan trng trong vic hnh thnh thi v
gp phn hnh thnh nhng chuyn bin trong hnh vi ca hc sinh, bi cc hot ng ngoi
kho l c hi cc em hc sinh bc l kh nng c lp, cng c nhng kin thc hc
c t cc mn hc, tm hiu cc vn trong thc tin c lin quan, ni lin kin thc trong
bi hc vi thc tin, vn dng cc kin thc c trong vic nhn ra v gii quyt cc vn
ny sinh trong thc tin... c bit, i vi GDMT, qua cc hot ng ngoi kho trong mi
trng, hc sinh c c cch nhn nhn vn mi trng mt cch y , l c s v
ng lc cc em c c thi v hnh vi ng n i vi thin nhin, mi trng mt
cch t gic.

2. Mt s c trng c bn ca hot ng ngoi gi ln lp

Hot ng ngoi gi ln lp c mt s c trng c bn sau y:

Khng b khng ch v thi gian nh trong cc bi hc chnh kho;

Khng b khng ch v khng gian, c th t chc hot ng ngoi gi ln lp

ti lp hc, Hi trng, phng truyn thng, ti sn trng, vn trng, ti cc

6
khu vc khc nhau ca a phng, ti cc khu di sn thin nhin, cc khu cng
nghip ...;
Khng b khng ch v ni dung, c th gn lin vi ni dung kin thc ca mt
mn hc chnh kha; c th c ni dung nhm hng ng cuc vn ng ca cc
b ngnh khc trong x hi (v d: Tun l an ton v sinh thc phm do ngnh Y
t pht ng...); c th c ni dung nhn dp mt Ngy k nim nh Ngy Mi
trng th gii, Ngy nc sch th gii...;

Hot ng di cc hnh thc khc nhau, c th gn vi phong tro tp th c s

ng h v gip ca cng ng, nh trng, gio vin, t chc on, i thiu
nin;

Hc sinh c kch thch hng th hc tp do ni t chc v hnh thc t chc a

dng v phong ph;

Hc sinh c c hi c trang b v rn luyn cc k nng sng;

Hot ng theo phng thc t chn.

3. Cc hnh thc ph bin ca hot ng ngoi gi ln lp

Tham quan, d ngoi
y l nhng c hi tt hc sinh c trau di tnh cm i vi thin nhin, p
ng tm l t m, ham hiu bit ca la tui hc sinh. Cc hot ng tham quan d ngoi s
t hiu qu cao nu t chc hc sinh nh mt on nghin cu. Hc sinh s c hng dn
v c giao nhim v c th nh quan st, thu thp thng tin, x l thng tin v trnh by kt
qu. Ngoi cc a im, khu vc ca a phng ph hp vi ni dung ngoi kho c th
t chc ngoi kho, cc gio vin cng nn t chc cho hc sinh tham quan nhng ni lm tt
cng tc bo tn (vn quc gia, khu bo tn, khu d tr sinh quyn...) v c nhng ni cha
lm tt (chuyn rng ngp mn sang nui tm, ph rng lm nng ry...).
Th nghim theo di di ngy
Trong hot ng ny, hc sinh ng vai tr nh mt nh nghin cu, tin hnh mt s
th nghim c th ko di trong vi ngy, vi tun thm ch vi thng. Cc th nghim c th
c tin hnh ngay trong trng hoc a phng nh quan st chim di c, quan st chu
trnh bin thi su b, o ting n, nhim v bi, rc thi trn ng ph, xung quanh
trng Lu , nn trin khai nghin cu theo cc bc sau: xc nh mc tiu, a im,
phng php, cch thu thp v x l thng tin, a ra cc quyt nh v mi trng xung
quanh.
Cu lc b b mn
Hc sinh c th thnh lp cc Cu lc b b mn di s hng dn ca gio vin b
mn (c th phi hp vi gio vin ch nhim). Quy m ca Cu lc b b mn c th l ton
khi hoc mt lp, nhm mt s lp cng khi hoc khc khi. Ni dung hot ng ca Cu
lc b b mn phi gn b vi vi ni dung bi hc di hnh thc ly bi hc lm ch
hoc lm kin thc c s. Thi gian hot ng ca Cu lc b hon ton ph thuc vo iu

7
kin thc t cho php v nhu cu ca hc sinh cng nh ni dung ca chng trnh hc chnh
kho. a im sinh hot ca Cu lc b cng rt linh hot, ph thuc vo iu kin thc t
ca tng trng.
Cc cuc thi
Cc cuc thi nhm kch thch hot ng tm l tch cc ca hc sinh v to cho hc
sinh c c hi c khng nh mnh. Cc cuc thi c th khai thc theo nhiu ch khc
nhau v mi trng xung quanh, v c hnh thc kh a dng nh cuc thi vn ngh, ng
vai, thi tm hiu Cc cuc thi thng c ngi thng cuc hoc ot gii, v vy cn ch
chun b phn thng hay li ng vin trong cc cuc thi nhm ng vin, khch l v gp
phn gip cc em tham gia tch cc hn vo cc hot ng tng t.
Cc hot ng xanh
Trong cc hot ng nh cu lc b xanh, i hnh ng xanh, biu din thi trang
xanh, chng ch xanh, vai tr v trch nhim ca c nhn v cng ng c th c khng
nh mt cch r rt. Cc loi hnh cu lc b theo ch hot ng c th gn vi mi
trng nh ttrng cy, chm sc cy, khng n tht th hoang d cng s t hiu qu cao,
nu c t chc v thc hin tt.
Cc chin dch
Hnh thc chin dch khng ch tc ng ti hc sinh m cn tc ng ti c cng
ng, bi trong qu trnh thc hin cc nhim v ca chin dch, hc sinh phi huy ng s
tham gia ca gia nh, cng ng cc mc khc nhau. Chnh trong cc hot ng ny,
hc sinh c c hi khng nh mnh trong cng ng, qua hnh thnh v pht trin thc
mnh v mi ngi, mi ngi v mnh. C th k n nhng chin dch mang tnh nh
hng cao nh Sng tit kim v mi trng xung quanh mnh bn vng, Hy chia s cng
mi ngi,V mt th gii sch, "V mu xanh qu hng"
Cc hot ng ngh thut
Cc hnh thc ca, ma, nhc, kch mang ni dung v lng yu qu hng, cnh p
thin nhin, bo v mi trng cng l mt hnh thc hot ng ngoi gi ln lp v cng c
tc dng gio dc cao nu c t chc tt.
4. Chu trnh Kinh nghim - Hnh ng trong hot ng ngoi gi ln lp
Cng do khng b b hp trong khng gian lp hc v thi gian hn hp ca mt tit
ln lp, cc hot ng ngoi gi ln lp ging nh mt khng gian m. Hc sinh c c
nhng c hi nng cao v bi dng kin thc v hc c nhng k nng mi c tri
nghim trong thc t m gio vin khng th to c hi cho cc em tip thu trong khun kh
lp hc. Tt c cc hot ng ngoi thin nhin c th hin trong mt chu trnh c gi
l chu trnh hc tp hay cn gi l chu trnh kinh nghim-hnh ng".

Kin thc
c hc & kinh
nghim bn thn,
nhng iu cha
bit trong thc
tin

Nhu cu tm
hiu th gii
xung quanh

T duy
(t cu hi,
trao i, tho
lun)

Hnh ng c
s hng dn
nhm gii
quyt nhu cu
tm hiu

nh gi
vic thc hin
Hnh 1: Chu trnh Kinh nghim Hnh ng trong cc hot ng ngoi gi ln lp
Chu trnh Kinh nghim-Hnh ng c UNESCO xut v pht trin trong cc
hot ng gio dc, c bit trong cc hot ng gio dc ngoi gi ln lp. C s khoa hc
ca cch tip cn ny da trn quy lut tm sinh l ca la tui: Ci mi c hnh thnh v
pht trin da trn nhng kinh nghim sn c ca bn thn mi hc sinh. Thng qua cc hot
ng gio dc hc sinh s t hon thin nhng khi nim c hoc hnh thnh khi nim
mi thng qua chui nhu cu - t duy - hnh ng - nh gi v lm giu kinh nghim sng
(UNESCO, 1998).
Nu gio vin bit cch thc hin mt cch hiu qu th hot ng ngoi gi ln lp s
gp phn ng k trong gio dc th h tr vi nhng con ngi va c trnh kin thc
vng chc m cn s hu nng lc hnh ng p ng c nhng thay i phc tp ca i
sng thc.
5. Tip cn quan h cng ng trong cc hot ng ngoi gi ln lp
Do c c trng l khng b b hp v khng gian v c thi gian nn d dng c th
t chc hc sinh thc hin cc hot ng ngoi kha theo cc nhm nh, mi nhm c coi
nh mt cng ng nh, trong mi quan h gia cc thnh vin trong nhm c mt vai tr
ht sc quan trng. M hnh tip cn quan h cng ng (Hnh 2) cho thy dng thng tin vn
ng trong hot ng gio dc ni chung v hot ng ngoi gi ln lp ni ring c
chuyn tip trong h thng cng ng theo thi gian, iu ny c ngha l tt c cc hc sinh
trong nhm u phi tham gia cc hot ng nht nh theo phn cng, thng qua qu trnh
hc tp c tc ng n tt c cc em, gip cc em c c kinh nghim nht nh, rn luyn
cc k nng nht nh. Nhng im ch yu trong m hnh ny l:

Cc mi quan h x hi ca hc sinh hnh thnh mt mng li a dng v phc

tp;
Mi hc sinh l thnh vin ca cng ng v l mt mt xch trong qu trnh trao
i thng tin;

S giao lu thng tin th hin qua c cc hot ng chnh thc ln khng chnh
thc;
Hot ng nhm ng vai tr quan trng;
C cng ng ng vai tr l mt n v chuyn ti thng tin ch khng ch mi
c nhn hc sinh;
C th s dng nhiu loi hnh hot ng khc nhau t hiu qu cao khi p
dng m hnh ny.

C nhn trong x hi
Dng tri thc m i

Hnh 2: M hnh tip cn cng ng

V ng giao tip chnh thng

V ng giao tip khng chnh thng

Trong tip cn quan h cng ng, hc sinh hot ng theo nhm mnh c phn
cng. Thng thng, trong mt nhm, cc thnh vin c cc k nng b tr nhau, c cng
chung mc ch v cng chu chung trch nhim, v vy cn phi lu mt s yu t chnh
m bo cho s hot ng hiu qu ca nhm, cc yu t bao gm:

Nn c cc mi lin h tt trong nhm hot ng v vi nhng ngi khc ngoi

nhm.
T bit mnh: Mi thnh vin trong nhm nn ci m nhn r cc im mnh v
im yu ca mnh.
Tch cc lng nghe: Mi thnh vin trong nhm nn hc cch thc s lng nghe
ngi khc ni.
Tin tng ln nhau: Cc thnh vin nn tin tng ln nhau, hp tc cng lm
sng t cc s kin, tm ra cch gii quyt vn tt nht cng nh cc cch lm
khc na. Cc thnh vin khng tm cch la gt, ci by hay h thp nhau, cng
khng xuyn tc, giu gim hoc s dng thng tin v tng cho mc ch
ring.
Sn sng gip : Sn sng hng ti mi ngi c trong ln ngoi nhm hot
ng.
Sn sng hp tc c khi gii quyt vn ln khi chia s gnh nng cng vic.
H tr: M rng cc quan h h tr bao trm ton b thnh vin trong nhm, k
c cp di hay cp trn.

10

Cng tc: Cc thnh vin nu cao tinh thn cng tc lm vic trong v ngoi
nhm ht sc trnh ch trch ln nhau.
Xung t sng to: Cn c khuyn khch xy ra gia cc thnh vin nhm nui
dng cc tng mi.
Lnh o ci m: Khng chn p nhau trong nhm hot ng. Trch nhim cn
c cc thnh vin chia s v chp nhn nhm gim bt s tranh ginh quyn
lnh o khng lnh mnh.
S ng thun: Kt qu cuc hp s dn n nht tr ch khng tha hip khi
nhm tho lun ra quyt nh.
Quyt nh ng n da vo s kin, ch khng da vo kin nh gi m h.
Hnh ng: Mi vic phi c hon thnh theo tin , tn t nng lng.
Bit r v t mc tiu: Tng thnh vin v c nhm hot ng tho mn vi vic
thc hin cc mc tiu.
nh gi, xem xt li cc nhim v v tin trnh: C nhm quan tm n ni
dung cng vic c thc hin (nhim v) v c cch lm (qu trnh).

Cc m un mu hot ng ngoi kho trong phn 4 ca ti liu ny c thit k theo

tip cn quan h cng ng mt cch linh hot xen k vi cc hot ng c nhn v hot ng
chung ca c lp/nhm ln. Thng thng, trong cc hot ng ngoi gi ln lp ca cc m
un ti thc t a phng theo tip cn quan h cng ng, hc sinh c phn chia thnh
cc nhm nh v sinh hot cng nh thc hin cc hot ng hc tp trong khun kh nhm
ca mnh trong mt thi gian nht nh t khu chun b cho ti khi hon thnh nhim v v
bo co kt qu ca nhm.

11
PHN II: NG DNG DY V HC DA TRN GII QUYT
VN T THC T A PHNG CHO CC HOT
NG NGOI GI LN LP
1. Dy hc da trn gii quyt vn (PBL)
Cc vn trong thc t thng phc tp, gii quyt c i hi phi c s tham
gia ca nhiu lnh vc, kha cnh, nhiu bn lin quan, v vy vn dng phng php dy hc
da trn gii quyt vn thc hin dy hc gn vi thc t a phng l mt cch tip cn
ph hp v hiu qu.
PBL l vit tt ca cm t Problem-based learning (Dy v hc da trn gii quyt
vn ). V bn cht, l vic hc thu c t kt qu ca qu trnh gii quyt cc vn .
Vn thng l cu hi hay mt iu c cha ng s nghi ng, s khng chc chn, kh
khn hoc chnh l mu thun gia nhng iu cha bit v nhng iu bit, gia l thuyt
v thc t... v c a ra tho lun hay tm kim gii php, thng qua gii quyt vn ,
hc sinh t lc hc c kin thc mi, c hnh thnh hoc rn luyn cc k nng c lin
quan.
Cc nh nghin cu cho rng cch tip cn Dy v hc da trn gii quyt vn s
gip hc sinh c ng lc hc tp tt hn, pht trin c mt cch hiu su sc hn v vn
, khuyn khch vic hc c lp v mang tnh tp th, pht trin nhng k nng nhn thc
cp cao hn v pht trin mt lot nhng k nng khc bao gm k nng gii quyt vn ,
k nng lm vic theo nhm, k nng phn tch ph phn (critical analysis) v k nng giao
tip.
Dy v hc da trn gii quyt vn to c hi thc hnh, s dng, (thm ch l pht
trin) cc k nng x l, gii quyt vn , k nng hot ng gia cc c nhn v theo nhm,
kh nng ng ph vi nhng thay i, cc k nng hc tp t lp hay hc tp sut i v k
nng t nh gi. y l nhng k nng c gi tr i vi bn thn hc sinh. iu ny i lp
vi tnh hin hin nay l chng ta thng qu tp trung ch vo kin thc v mn hc m
chng ta ang hc.

2. Tip cn thc t a phng cho cc hot ng ngoi gi ln lp

Dy v hc da trn gii quyt vn (PBL) t thc t a phng chnh l vic s
dng thc t mi trng xung quanh nhm nng cao cht lng hc tp thng qua cc hot
ng tch cc: hot ng c nhn, tho lun nhm (hp tc), thu thp thng tin phn hi
p ng s thch hc tp ca hc sinh vi vic trao quyn li v trch nhim cho hc sinh
thng qua vic hc sinh phi ng u vi nhim v gii quyt vn t ra. V vy, cht
lng ca vic hc tp ca hc sinh s ci thin mt cch r rt. Dy v hc da trn gii
quyt vn kch thch tnh tch cc ca hc sinh bng cch to ng lc hc tp, pht huy
kh nng ca hc sinh trong vic vn dng v s dng kin thc gii quyt vn thng
gp phi trong thc t.

12
a. Nguyn tc thc hin
Vic dy v hc da trn gii quyt vn da trn thc t a phng bao gm: Gio
dc V mi trng xung quanh mnh (kin thc, nhn thc); Gio dc Trong mi trng
xung quanh mnh (k nng hnh ng); v Gio dc V mi trng xung quanh mnh ( thc,
thi ).
Cc vn trong thc t bi hc phi c mi quan h nht nh vi bi hc trn lp
ca mt mn hc chnh kha nhiu dng khc nhau: vn dng kin thc hc, minh ha
kin thc hc, rn luyn k nng thc hnh, m rng kin thc hc, khc su kin thc
hc thng qua thc t
D l hot ng ngoi kha, cn phi giao nhim v v yu cu sinh vin trnh by sn
phm ca hot ng, ng thi c nh gi ph hp.
Hot ng ny cn phi c duy tr u n trong sut c qu trnh hc ti trng
ph thng.
Mt s im cn lu :
Dy v hc da trn gii quyt vn da trn thc t a phng l mt qu trnh lu
di, n cn c bt u t tui mu gio v c tip tc trong nhng nm hc ph
thng cng nh sau ny trong sut cuc i.
Dy v hc da trn gii quyt vn da trn thc t a phng l mt lnh vc lin
ngnh, khng th coi nh mt yu t no.
Tham gia tch cc tm ra gii php l yu cu quan trng ca vic dy v hc da trn
gii quyt vn t thc t a phng.
Dy v hc da trn gii quyt vn t thc t a phng l s nghip ca ton b
cng ng c gn lin vi trch nhim ca mi a phng, mi quc gia, mi con
ngi c th.
b. Nhn dng nhng vn a phng
thc hin vic dy hc da trn thc t a phng, bc u tin ng vai tr tin
quyt l pht hin vn . Trc tin, cn phi cn c vo ni dung mn hc, ch ca hot
ng lm c s la chn cc vn trong thc tin c lin quan trc tip n nhng ni dung
.
Mt vic cng khng km quan trngv c th tin hnh song song vi pht hin vn
, l phn tch tnh hnh thc t a phng; nghin cu nhm cc vn c trong thc
t a phng. Cc nhm vn ca a phng thng bao gm:

Nhm vn v mi trng t nhin xung quanh,

Nhm vn v cc hot ng kinh t, cc vn x hi, gio dc,
Nhm vn lin ngnh, a lnh vc nh ngho i, bin i kh hu, bnh
dch

Cc nhm vn trn c th hin trong 3 giai on ca kch bn, bao gm cc vn

ang xy ra ti a phng (thng l khng bn vng), nhng mong mun v mt tng

13
lai bn vng v cui cng l nhng n lc thc y qu trnh. C th ly tnh hnh giao
thng th ca H Ni lm v d c th. Cc vn nhim khng kh, ting n... thuc
nhm vn v mi trng t nhin. thc ngi tham gia giao thng, x pht khng
nghim, c s h tng yu km thuc nhm vn v kinh t x hi. Cc vn v qui
hoch giao thng, l lt, ngp ng do bin i kh hu v qun l yu km thuc cc vn
a ngnh, a lnh vc. Cc vn ny c th hin 3 trng thi: hin trng, mong mun v
n lc t c mong mun tt p hn. Thc ra, vic phn chia ch mang tnh cht tng
i, khi s dng vo iu kin c th a phng chng ta c th iu chnh cho ph hp.

Cc nhm vn

Hin trng

Mong mun

N lc thc y qu
trnh

Mi trng t nhin
xung quanh
Khng kh

Nc
t
a dng sinh hc

Kinh t - x hi
Tng trng
Nng sut, hiu qu
Th trng
T nn x hi
o c li sng
Gio dc, tuyn truyn
th ha, giao thng

Lin ngnh- a lnh vc

Ngho i

VD: ang b Ci to mi
nhim (do hot trng nhim
ng sn xut
ca lng ngh...)

Cc hu qu gy nh
hng n sc kho,
i sng ca ngi
dn; nhu cu c sng
trong mi trng m
bo an ton;

14
Bin i kh hu
Ton cu ha
Bnh dch
Chin tranh
Bng 1: Cch phn loi cc vn khi tip cn vi tnh hnh ca a phng

c. Tm hiu su cc vn ca a phng da trn kch bn

nghin cu v hiu su thm cc vn ca a phng, cn phi p dng cc
phng php khc nhau thu thp thng tin nh trao i nhm, phng vn su, phng vn
c s tham gia. Cng c ca cc phng php thu thp thng tin l h thng cu hi, bng
hi, trao i tho lun nhm v phng vn ngi dn a phng v cng ng. H thng cu
hi ny da trn qui tc 5W v 1 H (Who? What? Where? When? Why? How?) Ai? Ci g?
u? Khi no? Ti sao? v Nh th no? Tt c cc cu hi ny s c pht trin da trn
qu trnh pht trin kch bn, bao gm phn tch hin trng, mong mun v nhng n lc
ci tin tnh hnh. Ngoi ra, vic tng cng nng lc t duy tng hp c tnh cht c nhn s
gip cho cc cng vic trn c cht lng tt.
Khi thu thp thng tin ti thc a, cn ch ti nhng vn sau:
Bui phng vn s din ra u?
a im nh th no? Lm th no n c ? Thi gian bao lu? Nhng
kh khn c th l g? Phng tin i n ? Phng tin phng vn?
K nng phng vn? Bao nhiu ngi i cng? Nhng ngi ny c vai tr g?

Bng di y l gi nhng cu hi m gio vin c th s dng gi gip hc

sinh t ra cu hi v cng nhau tm ra cu tr li.

Ni dung cu hi
Ai?
Ai bit iu g xy ra
Ai tham gia
Ai
Ai v khng nn
Ai c trch nhim i vi vic
Ai c th gip c chng ta
Ai l chuyn gia trong lnh vc ny
Ai cn bit

Hin trng

Mong mun

Thc y

15
Ai s chu tc ng
Chng ta nn thng bo cho ai
iu g?
iu g xy ra
C th c nhng nguyn nhn no
Nhng thit b lin quan l g
Trng thi thit b lin quan
Chng ta c gng t c iu g
Chng ta c th t c iu g
Chng ta c nhng gi thit g
Nhng ngi khc ang lm g
Nhng ngi khc lm g
Tc ng ln cc i tc ca chng
ta l g
Cht lng, hiu qu, hiu sut ca
chng ta
Chng ta nn thng bo ci g
u?
iu y xy ra u
Vo thi im , ngi, thit b
u
iu nay hay ang xy ra u
iu ny c gii quyt u
Chng ta nn thng bo cho ni
no
Khi no?
iu xy ra khi no
iu xy ra khi no
Ln u tin chng ta bit c
iu l khi no
Ln u tin iu xy ra l khi
no

16
Khi no chng at s kt thc hay
t c
Khi no chng ta cn thng bo
Ti sao?
Ti sao iu li xy ra
Ti sao bn ngh iu li xy ra
Ti sao chng ta khng th lm
c iu
Ti sao nhng gi thit ca chng
ta c gi tr
Ti sao chng ta khng c kinh
nghim v vn ny
Nh th no
iu xy ra nh th no
iu ny thng xy ra nh th
no
Lm th no bn bit c iu
iu xy ra nh th no
Lm th no chng ta vt qua
c iu ny
Chng ta lm iu ny nh th no
Chng ta nn thng bo nh th
no
Bng 2: Gi nhng cu hi gio vin c th s dng gip hc sinh t ra cu hi v
cng nhau tm ra cu tr li.

Hnh 3: V d v s dng bn t duy phn tch nguyn nhn cc vn a phng

17

Ci tin chnh sch

vn ng ngi dn
tham gia

o to cn b
trong nc v
hp tc quc t

Chnh sch xa
i gim ngho,
cho h ngho
vay vn

Ci tin c ch,
chnh sch t
trung ng ti
a phng

Gii php

Cng ng
ngi dn
cha c
tham gia

Nng lc
cn b cha
p ng
nhu cu

Ngi dn
vng m
qu ngho

C ch
chnh sch
v kh nng
iu hnh
yu km

11. Thiu s tham gia cng

ng

10. Thiu s iu phi gia

cc ban ngnh

9. Cng ng thiu kin thc

c bn

8. Thiu h tr khoa hc k
thut

7. Thiu cn b chuyn mn

6. C ch qun l chng cho

5. Thiu k hoch s dng

t

4. Nhn thc cng ng thp

3. H thng qun l yu km

2. Thiu trang thit b bo tn

1. Thiu hiu bit v sinh thi

Nguyn nhn su xa

Du nhp ng
vt ngoi lai

Khai thc qu
mc
(2,3,4,7,9,10,1)

Rng ngp
mn khng
c khi
phc(1,2,3,4,5)
,8)

Khoanh vng
nui thy sn
(1,3,4,5,7)

Sn bn trm
(2,4,7,9,10)

e da trc tip

Cc qu trnh sinh
thi o ln

Cc loi sinh vt
b khai thc kit
qu

Bi bn b thu hp

Rng ngp mn b
cht

Suy gim s
lng, qun th

Suy gim
a dng
sinh hc

Nhng vn sinh thi, mi trng

Hnh 4: V d v phn tch nguyn nhn su xa suy gim a dng sinh hc khu sinh quyn chu th sng Hng

18

19
3. Vn dng dy hc v hc da trn gii quyt vn theo tip cn thc t a
phng
a. Quy trnh thc hin dy hc da trn gii quyt vn theo tip cn thc t a phng
i. Xc nh vn : Gio vin xy dng vn , cc cu hi chnh cn nghin cu, cc
ngun ti liu tham kho.
ii. Gii quyt vn : T chc lp hc nghin cu vn : chia nhm, giao vn , thng
nht cc qui nh v thi gian, phn cng, trnh by, nh gi.
iii. Cc nhm t chc nghin cu, tho lun nhm tr li cc cu hi ca vn .
iv. T chc bo co v nh gi: cc nhm trnh by kt qu nghin cu, gio vin t chc
nh gi
Vic c th ha cc bc ni trn ph thuc rt nhiu vo nng lc, tnh tch cc ca ngi
hc (v i khi ca c gio vin) v cc iu kin hc tp, ging dy hin hu (ti liu, trang thit
b, ni tho lun )
Vi mt tin trnh dy hc nh vy, vic hc ca hc sinh theo phng php dy hc da
trn gii quyt vn c th c tm tt nh trong hnh sau:
Kch bn
vn

Xc nh vn v phn
tch vn
Xc nh
yu t

a ra gi
thuyt
Qu trnh t hc
Xc nh tri
thc cn

p dng tri
thc mi

nh gi

Khi qut
ha

Hnh 5: Chu trnh ca vic hc da trn gii quyt vn

(Theo Cindy E. Hmelo-Silver, Problem-Based Learning: What and How Do Students Learn?)

20

b. Cc bc gii quyt vn
Sau khi xc nh vn , gio vin t chc hng dn hc sinh gii quyt vn theo cc
bc trong bng di y. Mt cch l tng nht l gio vin s dng c hu ht cc cng c
h tr gip cho qu trnh phn tch cc vn thc t a phng. Tuy nhin, ty tnh hnh thc
t m ngi gio vin c th s dng cng nh sp xp cc bc t hiu qu cao trong vic
hng dn tnh sng to ca hc sinh trong cc hot ng ngoi gi ln lp. Bng 3 trnh by mt
s bc c bn trong vic p dng dy hc da trn gii quyt vn vi cc hot ng ca thy
v tr c c th ha theo tng bc.
Cc bc tin hnh
Cc bc

Ni dung c th

Hot ng ca thy

Hot ng ca hc
sinh

1. Phn tch vn Xy dng cc loi bn V mu trn phn mm Hc sinh hc phng

(nhm tm hiu su t duy
MindMap
php lm v thc hnh
vn )
trn mt vn t
chn
Phng vn c s tham Lm vic trc vi
gia
ngi dn a phng,
nu r mc ch v
cch lm, t chc bui
tip xc, phng vn,
giao lu. Hng dn
hc sinh thc hin

T nu cu hi da
trn thc t a phng
v nu ra cc gii php
tho lun

Phn tch nguyn nhn Hng dn v lm mu

su xa
a kt qu giao lu
phng vn vo bn
S dng cng c cy
t duy hoc cy vn
vn

T hon thin bn
t duy hoc cy vn
da trn s liu thc t
v kt qu phng vn

2. Xc nh nguyn Xy dng cc s
nhn
vng nhn qu v ng
thi h thng, xut
gii php

Xy dng kch bn mu
t nguyn nhn su xa
n gii php qua s
vng v m hnh ng
thi

1. xut cc gii php

Hng dn hc sinh Tng hp cc gii php

tng hp cc gii php

S dng cng c vng trn nhn qu

Bng 3: Cc bc gii quyt vn

Ch ra cc nguyn nhn
trc tip v nguyn
nhn su xa.
T xy dng cc kch
bn gii quyt vn
thc t a phng.

Ci tin chnh sch

vn ng ngi dn
tham gia

o to cn b
trong nc v
hp tc quc t

Chnh sch xa
i gim ngho,
cho h ngho
vay vn

Ci tin c ch,
chnh sch t
trung ng ti
a phng

Gii php

11. Thiu s tham gia cng

ng

10. Thiu s iu phi gia

cc ban ngnh

9. Cng ng thiu kin thc

c bn

8. Thiu h tr khoa hc k
thut

7. Thiu cn b chuyn mn

6. C ch qun l chng cho

5. Thiu k hoch s dng

t

4. Nhn thc cng ng thp

3. H thng qun l yu km

2. Thiu trang thit b bo tn

Du nhp ng
vt ngoi lai

Khai thc qu
mc
(2,3,4,7,9,10,1)

Rng ngp
mn khng
c khi
phc(1,2,3,4,5)
,8)

Khoanh vng
nui thy sn
(1,3,4,5,7)

Sn bn trm
(2,4,7,9,10)

e da trc tip

Cc qu trnh sinh
thi o ln

Cc loi sinh vt
b khai thc kit
qu

Bi bn b thu hp

Rng ngp mn b
cht

Suy gim s
lng, qun th

Suy gim
a dng
sinh hc

Nhng vn sinh thi, mi trng

Hnh 6: V d v phn tch nguyn nhn su xa suy gim a dng sinh hc khu sinh quyn chu th sng Hng

Cng ng
ngi dn
cha c
tham gia

Nng lc
cn b cha
p ng
nhu cu

Ngi dn
vng m
qu ngho

C ch
chnh sch
v kh nng
iu hnh
yu km

1. Thiu hiu bit v sinh thi

Nguyn nhn su xa

22
4. Cc cng c v mt s k nng h tr cc giai on thc hin Dy hc da trn
gii quyt vn
Mt trong nhng k nng quan trng nht trong gii quyt vn l s dng cc cng c
h tr phn tch vn , tm ra cc nguyn nhn su xa, tm gii php, t pht trin kch bn
nhm hng dn hc sinh t vn v cng nhau gii quyt vn . Cc cng c h tr bao gm:
Bn t duy, Phng vn c s tham gia, Cy vn (Problem Tree hay Root causes), v T duy
h thng v ng thi h thng. Mi loi cng c s c s dng ty theo tng iu kin c th,
hon cnh c th ca tng gio vin, tng a phng. y ta s xem xt mt s nt chung ca
cc loi cng c ny.
a. Bn t duy
Bn t duy l mt hnh thc ghi chp s dng hnh nh v mu sc m rng v o
su cc tng. gia bn l mt tng hay hnh nh trung tm, t y s c pht trin
thnh cc nhnh tng trng cho nhng chnh v u c ni vi trung tm. Cc nhnh chnh
li c ra nhng nhnh nh l cc ch mc su hn, t y li phn ra cc nhnh nh hn,
v c nh vy cc nhnh nh hn na th hin cc tng su hn.
C th ni bn t duy c s dng pht trin cc tng, khi nim hoc vn t
vic ln k hoch cho mt bi bo co, ln lp, ging bi, thuyt trnh, k hoch nghin cu c
bit, bn t duy c s dng thit k bi ging hoc hng dn hc sinh. V d, mi ln
dy ch mi, gio vin c th yu cu hc sinh ghi cc t kha ca ch vo gia t giy
trng v t v cc nhnh vi cc t lin quan chi tit ha nhng tng, kin thc v s
hiu bit ca cc em v ch c th . iu ny cng nng cao hiu qu t hc v c sng to
ca hc sinh.
Cc ng dng ca bn t duy: Bn t duy c ng dng trong mi lnh vc nh:
Vit bo co, ti, gio n; t chc k hoch; t chc hot ng ng no; cc cuc hp; danh
sch cc vic cn lm; lm cng cc bi thuyt trnh; ghi chp
C th ni, bn t duy cung cp mt cng c vi phn k hoch, chia nh cc vn
ln thnh cc mc nh hn d dng qun l, hn ch cc kh khn, tr ngi.

Hnh 7: V d v s dng bn t duy phn tch nguyn nhn cc vn a phng

23

24
b. Cy vn
K thut phn tch nguyn nhn su xa hay cy vn l cch thc tm ra nhng nguyn
nhn thng b che khut bi cc hin tng bn ngoi. Chnh t cc nguyn nhn ny m chng
ta c th tm ra c nhng gii php ti u cho cc vn cn gii quyt. Chng hn nh trong
s phn tch nguyn nhn su xa ca suy gim a dng sinh hc khu sinh quyn th gii chu
th sng Hng, qua bng phn tch ta c th phn bit c hnh cy v gc r ca vn .

Hnh 8: V d v phn tch Cy vn thiu nc canh tc

dn n ngho i khu Sinh quyn Ty Ngh An

25
c. T duy h thng v ng thi h thng
T duy h thng l mt cng c phn tch cc vn thc t, xy dng cc kch bn da
trn ng thi h thng. H thng l tng th cc thnh phn, sn phm ca n l cc mi tng
tc gia cc thnh phn ny. Chng ta phi hiu tng th trc khi hiu tng b phn v cc mi
quan h gia chng vi nhau, chng hn nh h mt tri, cc h thng c kh, sinh hc, h sinh
thi, cc h thng kinh t, x hi... T duy h thng l mt phng php lun khoa hc hiu v
qun l s phc tp ny. Cc cng c cho t duy h thng bao gm:

L thuyt v cc nguyn l
M hnh ha nh tnh (Vng nhn qu, hnh vi theo thi gian, nguyn mu h thng)
M hnh ha ng thi (ng thi h thng)
Phng th nghim hc tp trn my tnh

Mt trong nhng cng c th hin t duy h thng l cc s vng nhn qu v m

hnh ng thi h thng. Hu ht cc vn thc t a phng u c nguyn nhn, mt nguyn
nhn c th to ra nhiu kt qu v mi kt qu c th do nhiu nguyn nhn, v mi kt qu li
i khi tr thnh nguyn nhn ca cc vn khc theo cc c ch phn hi v thch ng (s
vng nhn qu )
Gii php
S
B3
O
S

Vn

Pht sinh

B4
OO
Gii php tn
gc

Hnh 9: S vng nhn qu

Ngun cung
suy gim?

Hin trng
bc xc?
Nhu cu
lun tng?

N lc cng
ng?

Lm th no
t c?

N lc c
nhn ?

PPht trin
bn vng

Nhng iu
mong mun ?

p ng nhu
cu hin ti?

26

S dng m hnh ng thi h thng trong gii quyt vn thc t a phng s gip
chng ta khng ch gii quyt c vn hin ti, d on c nhng vn trong tng lai,
ch ra nhng gii php m cn d on c nhng kt qu trong tng lai. Hn na, thc t l
cc yu t ca vn trong mt h thng lun vn ng (Hnh 9), chnh v vy trong qu trnh gii
quyt vn , nn tnh n s vn ng ca cc yu t trong phm vi tng lai c th d on
c, xem xt tnh ph hp thc t ca cc gii php tng thi im hoc iu kin c th, nu
gii php khng ph hp th cn phi xut gii php khc, phng n gii quyt khc kp thi.
d. Phng vn c s tham gia
y l mt hnh thc mang li hiu qu kh cao khi hc sinh v gio vin c lm vic
trc tip vi cng ng ngi dn a phng nhm tm hiu su nhng vn thc t ca a
phng. Phng vn c s tham gia l cuc phng vn m c ngi hi v ngi c hi u ha
nhp vo trong dng chy s kin hoc cu chuyn mang li hiu qu cao, ng thi cng rn
luyn k nng lm vic vi cng ng cho hc sinh.
Nhng hot ng nh mi cn b a phng n ni chuyn cho hc sinh nghe i khi
mang li kt qu khng nh mong mun bi v nhng cu chuyn m ngi ln mun k i khi
khng gy c hng th cho hc sinh. Nu thay hot ng ny bng cc cuc i thoi, giao lu
th hiu qu c th s cao hn nhiu.
Cn phi thit k cu hi, bng hi trc khi phng vn.
e. Khung phn tch
Vn dng khung phn tch phn tch lp k hoch v tch hp nhng vn ca a
phng vo chng trnh v k hoch ging dy ca b mn (ma trn tch hp), cc t thc tp,
thc t... c th mang li hiu qu kh cao.
Hn thc t chc

Nhng vn thc t
Mi trng t nhin xung
quanh
Khng kh
Nc
t
a dng sinh hc

Tham
quan
thc t

Sinh Sinh hot Cc hot Tham

lp
ng
quan
hot
khc
thc t
on i

Thi
gian

27
Kinh t - x hi
Tng trng
Nng sut, hiu qu
Th trng
T nn x hi
o c li sng
Gio dc, tuyn truyn
th ha, giao thng

Lin ngnh- a lnh vc

Ngho i
Bin i kh hu
Ton cu ha
Bnh dch
Chin tranh

Bng 4: Ni dung dy v hc da trn gii quyt vn t thc t a phng

Cp hc: Trung hc c s

Thc t a phng

Mn ..

Mn ..

Mn ..

Mn ..

Tit

Tit

Tit

Tit

Tit

Tit

Tit

Tit

Tit

Tit

Tit

Tit

Tit

Tit

Tit

Tit

Tng s

..tit

..tit

..tit

..tit

Bng 5: K hoch dy v hc da trn gii quyt vn t thc t a phng cc mn hc chnh

28
Lp..
K hoch

Hc
k 1

Lp..
Hc
k 2

C
nm

Hc
k 1

Lp..
Hc
k 2

C
nm

Hc
k 1

Hc
k 2

C
nm

Hot ng ngoi gi ln lp
Hot ng x hi
Cc hot ng khc
Tng s
Bng 6: Bng K hoch v chng trnh hot ng ngoi gi ln lp v cc hot ng x hi.

e. a im t chc cc hot ng ngoi kha

Bng di y l gi mt s a im thc t thun li cho t chc cc hot ng ngoi
kho gn vi thc t a phng:
Mc ch

C hi cho gio dc

Ghi ch

Quc gia
Vn quc gia

Bo tn sinh vt, cnh quan, Gio dc tnh yu thin

loi qu him vi khu bo v nhin, k nng phn tch
nghim ngt
vai tr ca a dng sinh
hc

Khu bo tn
thin nhin

Bo tn sinh vt, cnh quan, Gio dc tnh yu thin

loi qu him cp bc thp nhin, k nng phn tch
hn VQG
vai tr ca a dng sinh
hc

Khu di tch lch Bo tn di tch lch s, vn Gio dc gi tr cc di tch

s, vn ha, ha, cnh quan cp quc gia v k nng bo tn
cnh quan
Khu bo tn
bin

Bo tn a dng sinh hc Gio dc tnh yu bin, k

bin, i dng
nng phn tch vai tr ca
a dng sinh hc bin

Khu bo tn t Bo tn h sinh thi t ngp Gio dc gi tr t ngp

ngp nc
nc
nc v bo tn

Quc t

Nc ta hin c
33 VQG, phn
ln thuc tnh
qun l

29
Di sn vn ha

Bo tn cc gi tr ni ting, Gio dc gi tr di sn v Nc ta hin c

duy nht ca di sn
trch nhim
3 di sn vn ha
do tnh qun l

Di sn vn ha Bo tn khng gian vn ha
phi vt th

Di sn
nhin

Gio dc gi tr di sn v Nc ta hin c
trch nhim
2 di sn phi vt
th do tnh qun
l

thin Bo tn gi tr i cht, a Gio dc gi tr di sn v Nc ta hin c

mo, cnh quan, a dng trch nhim
2 di sn thin
sinh hc
nhin tnh qun
l

Khu sinh quyn M hnh bo tn cho pht Gio dc v pht trin bn Nc ta hin c
th gii
trin, pht trin bo tn
vng
8 khu sinh
quyn
tnh
qun l
Khu Ramsar

Bo tn cc loi chim di c

Gio dc gi tr bo tn cc Nc ta hin c
loi chim di c v trch 2 khu Ramsar
nhim
do VQG qun
l

Vn di sn
Asean

Bo tn a dng sinh hc v Gio dc bo tn a dng Nc ta hin c

cnh quan
sinh hc v trch nhim
4 di sn Asean
do VQG qun
l

Bng 7: Bng mt s a im thc t thun li cho t chc cc hot ng ngoi kho

5. Thit k m un dy hc da trn gii quyt vn t thc t a phng cho

hot ng ngoi gi ln lp
a. Khi nim v mun
Thut ng mun (module) xut hin cng vi thi i chinh phc v tr, vi vic sng to
ra cc con tu v tr v lp rp chng thnh nhng trm nghin cu v tr. Sau , thut ng
mun tr nn c s dng ph bin trong khoa hc k thut. Trong mi mt lnh vc, thut ng
mun li mang ni hm khc nhau. Tuy vy, nhng c im chung c bn nht ca mun l
nh sau:

Mun l mt n v, mt khu, mt b phn c tnh c lp tng i ca mt h

thng phc tp c cu trc tng th.

30

Mun c ch to theo th thc tiu chun ha, thng nht ha, vi h thng cc
thng s xc nh.

Trong gio dc, cch tip cn dy hc theo mun gn lin vi t tng cng ngh dy
hc. Ngi ta cn thit k nhng h dy hc c kh nng cung cp cho ngi hc c hi c th
hc ln theo nhp c nhn, c c th ha v phn ha cao , va mm do, va a dng.
Vic o to i hc, o to bi dng ngh nghip, nhng h gio dc sut i hoc o to
lin tc u l nhng h dy hc va mm do, va a dng, d dng thch nghi vi nhng bin
i v mc tiu v ni dung o to. Tip cn mun ra i chnh l p ng nhu cu cho h
dy hc nh th. chnh l cch thc hin i ca vic cu trc hay t chc bin son ni dung
dy hc sao cho chng trnh o to tr nn mm do hn, d dng thch hp hn vi vic t
chc hc tp va a dng va lun bin ng.
Trong dy hc, mun l: Mt n v trn vn v mt chuyn mn; mt n v hc tp trn
vn c th c thc hin theo tng c nhn v theo mt trnh t xc nh trc kt thc
mun; mt n v hc tp lin kt tt c cc yu t ca cc mn hc l thuyt, cc k nng v cc
kin thc lin quan to ra mt nng lc chuyn mn; mt b phn c th xc nh c mt
kha o to nhm t ti trnh hc vn nht nh.
Tm li, mun dy hc l n v chng trnh dy hc tng i c lp, c cu trc
mt cch c bit, nhm phc v cho ngi hc v cha ng c mc tiu dy hc, ni dung dy
hc, phng php dy hc v h thng cng c nh gi kt qu lnh hi, gn b cht ch vi nhau
thnh mt th hon chnh.
Mc ch, ni dung
v phng php dy
hc da trn gii
quyt vn
Kh nng khai thc
theo tng cp, lp
v tit hc

M un Dy hc
da trn gii quyt
vn

Hot ng ngoi
kho ca tng
cp, lp v tng
hc k

M un khai thc t
chng trnh
SGK hin hnh
M un hot ng
ngoi gi ln lp
v cc hot ng
x hi

Cc v ch o GD
ph thng

Cc s, phng
GD, trng

Ngun ti liu
tham kho

Hnh 10: S tra cu nhanh vit, s dng v nh gi cc m un theo

cch tip cn dy da trn gii quyt vn

31

b. c trng c bn ca mt mun v nguyn l thit k mun

Mt mun dy hc c 4 c trng c bn sau:

Bao gm 1 tp hp nhng tnh hung dy hc, c t chc xoay quanh mt ch r

rng;
c nh hng bi h thng mc tiu dy hc c xc nh c th r rng v c
th o lng c;
Cha ng h thng nhng bi hc iu khin qu trnh dy hc, nhm m bo thng
nht hot ng dy, hot ng hc v c vic kim tra nh gi;
C kh nng thch nghi tt vi nhng h dy hc phn ha - c th ha, tc mt mun
cha ng nhiu con ng lnh hi theo nhng cch thc khc nhau chim lnh
cng mt ni dung tri thc, m bo cho ngi hc tin ln theo nhp ring, i ti
mc tiu chung.

Do nhng c tnh nh vy, ngi ta c th thy mi mun dy hc l mt phng tin t

hc hiu nghim. V v tnh c lp tng i v ni dung dy hc, c th lp ghp v tho g
cc mun xy dng nn cc chng trnh dy hc a dng v phong ph. V vi nhng c
tnh nh vy, cc nguyn l khi thit k mun dy hc l:

Tnh trn vn: mi mun mang mt ch xc nh, t ngi dy xc nh c

mc tiu, ni dung, phng php v quy trnh thc hin, do , n khng ph thuc
vo ni dung c v s c sau n.
Tnh linh hot: chng trnh ca mt mun phi c tnh mm do, d dng thay i,
b sung thch hp vi tng i tng hc tp.
Tnh pht trin: mun phi c kh nng lin kt vi cc mun khc sao cho ph hp
vi mc ch ca qu trnh o to.
Tnh tch hp: mun cn phi c kh nng tch hp gia l thuyt v thc hnh cng
nh gia cc yu t ca qu trnh dy hc.

Khi so snh gia mt mun v bi hc, c th nhn thy nhng im khc bit nh sau:
Mt bi hc thng c thit k nh mt cu trc mt xch: N lin quan n ci trc n
v l bc i ti ci k tip. Ngha l, mt bi hc thng khng c lp m n l mt khu lin
hon vi nhng ci ng trc v sau.
Tri li, mun dy hc th tng i c lp, n c mt i sng ring, n khng gn vi
ci g i trc n hay s i sau n, v mt ni dung dy hc. Nhng n li lin quan cht ch vi
nhng ci i trc v ci sau n v hot ng hc tp ca ngi hc: Mun hc tip c mun

32
ny ngi hc phi c iu kin tin quyt v kin thc, k nng (cng gn mun cng tt) v
hc xong mun ny, ngi hc c kh nng ng dng vo nhng lnh vc no.
Cng cn phi phn bit s khc nhau gia hai dng mun ch yu: Mun khai thc t
chng trnh v sch gio khoa hin hnh; Mun cho hot ng ngoi gi ln lp v cc hot
ng x hi.
Tuy nhin, d l mun khai thc t chng trnh v sch gio khoa hay mun cho
hot ng ngoi gi ln lp v cc hot ng x hi, th cu trc ca mt mun vn c bn ging
nhau.
c. Quy trnh thit k mun dy hc trong cc hot ng ngoi kha
Quy trnh thit k mun dy hc cho cc hot ng ngoi kha c th c th hin nh
trong s sau:

1. PHN TCH
CHNG TRNH

PHN TCH MC
TIU
PHN TCH NI
DUNG

XC NH CH

2. XC NH CC MUN

MUN
1

MUN
2

MUN
N

XC NH MC TIU

XC NH TiU MUN

3. BIN
SON
MUN

BIN SON TEST V CH

DN

4. TH
NGHIM V
NH GI
MUN

Hnh 11: Quy trnh thit k mun dy hc (Theo Trn Thanh Nguyn v Phm Vn c)

Phn tch chng trnh ngoi kha

Mc ch ca vic phn tch chng trnh ngoi kha l tm hiu v tr, chc nng ca
chng trnh trong chng trnh o to chung ca nh trng cng nh nhn thc cc mc

33
tiu, ni dung ca mn hc ngoi kha cng cc iu kin thc hin. Vic phn tch chng trnh
hc ngoi kha c thc hin theo cc bc nh sau:

Xc nh r v tr, chc nng ca chng trnh;

Xc nh cc iu kin thc hin chng trnh;

Nghin cu cc mc tiu ca chng trnh c nh ra trong chng trnh chung;

Nghin cu ni dung chng trnh;

Tm ra cc ch lm c s bin son cc mun.

Xc nh mun
Ngi thit k mun cn phi xc nh tn, s lng cc mun c hnh thnh trong
chng trnh mn hc ngoi kha. Vic xc nh cc mun c tin hnh nh sau:

t tn cc mun trn c s cc ch xc nh (c th trng hoc khc vi tn

ca ch ).

Xc nh s lng cc mun tng ng vi cc ch , c th xc nh thm mt s

mun ph o hoc chuyn su.

Trnh by cc mun cu thnh chng trnh mn hc ngoi kha theo mt mu xc

nh.

Bin son mun

Vic bin son mun c mc ch to ra cc mun dy hc vi cu trc v cc du
hiu nhn bit c xc nh. Mun c bin son qua cc bc c th nh sau:

Xc nh mc tiu ca mun;

Xc nh cc tiu mun;

Xy dng cc cng c kim tra nh gi v cc ch dn.

Th nghim v nh gi mun
Sau khi mun c bin son xong, cn phi th nghim v nh gi a mun
thnh chnh thc sau khi sa i, khc phc nhng thiu st c pht hin trong qu trnh th
nghim. Mun c th nghim v nh gi qua cc bc c th nh sau:

nh gi tnh kh thi ca mun (lu kh nng tip nhn v s dng mun mt

cch thun li ca ngi hc cng nh kh nng tin hnh cc hot ng ngoi kha
c th).

nh gi hiu qu ca mun.

Tin hnh sa cha nhng sai st nu c.

34
d. M un cho cc hot ng ngoi kha
Nh ni trn, m un l mt phn hay mt b phn trong mt tng th, mt h thng,
nhng nu tch ring th n vn c th t vn ng thc hin cc chc nng ring ca mnh. M
un hot ng phi th hin c s kt hp hi ho gia cc vic lm v ni dung bi ging. Ni
mt cch khc, m un hot ng l mt chui cc vic lm c thit k nhm khai thc ni dung
bi ging t c mc tiu ra trong khi vn tun th cc tin trnh ca mt bi ging thng
thng.
vit, s dng v nh gi mt m un c th (Hnh 10), ta cn xem xt n c ph hp
vi mc ch, ni dung v phng php hay khng, cng nh ngun ti liu tham kho cho cc
cng vic thit k, thc hin v nh gi sau ny. Bn cnh , vic xy dng cc bng khai thc
ni dung theo tng bi, lp v cp hc cho m un khi khai thc sch gio khoa v bng k hoch
v chng trnh hot ng ngoi gi ln lp ca tng trng cho m un hot ng ngoi gi ln
lp l ht sc quan trng.
Mt yu cu ht sc quan trng khi thit k, thc hin cng nh gim st mt m un cn
c s ch o cng nh ph hp vi nhng qui nh, vn bn hng dn ca cc cp lnh o t t
b mn, trng, phng, s cng nh cc v, vin chuyn mn ca B GD-T. C th ni y l
cng vic tng hp, phc tp nhng cng rt th v v cc hot ng ny khng tch ri cc hot
ng ang din ra m n ho nhp v gn kt nh mt th thng nht trong cc hot ng GD-T
ca a phng.
Xy dng bng khai thc ni dung
Chng ta cn chp nhn mt thc t l vic khai thc nhng ni dung chng trnh hin
hnh rt phc tp v a dng, ph thuc vo nhiu yu t, c bit l iu kin c th tng cp
hc, b mn v a phng c th. Mt s tng c trnh by bng 4, 5 v 6 s gip tm ra
mt s gii php nhm thc hin cng vic ny.

Bng 4 trnh by v d v kh nng khai thc thc t trong ni dung chng trnh cc
mn hc. Bng ny s gip cho cc nh qun l gio dc, cn b chuyn mn theo di
v nh gi cc vic lm trong n v mnh qun l (cc trng ph thng, cc phng
v s gio dc v o to)
Bng 5 trnh by v d v kh nng khai thc thc t t ni dung SGK ca tng bi c
th thuc mt mn hc c th.
Bng 6 trnh by v d v kh nng khai thc thc t t cc hot ng ngoi gi ln lp
v trong cc hot ng x hi, on th a phng.

35
e. Mu thit k m un mu dy v hc da trn gii quyt vn t thc t a phng cho
hot ng ngoi gi ln lp
M un mu gm nhng ni dung sau:
1. Tn hot ng: Xc nh r tn hot ng, thng th hin mc tiu hoc kt qu cui
cng ca hot ng cn t c, hoc tn hot ng nu c vn ca thc t a
phng cn gii quyt.
2. Mc tiu: Nu r cc sn phm phi lm c.
3. Thi gian: Cn phn b thi gian thch hp tu thuc vo k hoch ca nh trng, ma
v trong nm..
4. a im: Ni din ra hot ng, thng l mt a im thuc mt a phng c th.
5. Chun b: Cng tc t chc, sp xp, phn chia nhm, mt s hot ng tp dt cn c
chun b k cng; chun b v c s vt cht, thit b, dng (nu cn).
6. Cc bc tin hnh: Cc bc tin hnh cng c th cng d thc hin, d theo di v
nh gi, bao gm cc bc gii quyt vn (xem mc ......), nu r s dng nhng cng
c no h tr phn tch vn .
Hot ng 1: Thu thp thng tin d liu
Hot ng 2: Phn tch vn (c s dng cc cng c h tr) v xut cc gii php
Hot ng 3: Trnh by kt qu, sn phm sau khi gii quyt xong vn v tho lun
nhm. Trong hot ng ny cn phi hp nhiu hnh thc thit k cu hi v cch hi.
7. nh gi : Nu r hnh thc trnh by kt qu ca hc sinh, t a ra cc cch nh gi
khc nhau tu thuc vo tng loi hnh hot ng.
8. Ti liu tham kho: Lit k nhng ti liu tham kho khi thit k hot ng ny.
9. Gi cho ngi s dng: Ngi thit k cn lm r thm tng ca mnh sao cho ngi
khc khng th hiu lm c v ni dung, cc bc thc hin v tiu ch nh gi. Phn
ny cng cung cp cho ngi s dng mt s kin thc chung v cc vn lin quan,

36

PHN III: MT S M UN MU CHO CC HOT NG

NGOI GI LN LP
1. MN LCH S
M UN 1
BO TN DI TCH LCH S A PHNG
(Hot ng ngoi kha mn Lch s ti n Tin La Thi Bnh)
1. Mc tiu
Qua hot ng ngoi kha ti n Tin La (Thi Bnh), hc sinh c kh nng:
a. Kin thc

Trnh by c gi tr lch s v vn ha n Tin La (Thi Bnh).

Phn tch tc ng ca mi trng ti s xung cp ca di tch lch s (xi mn bin

dng).

Cng c kin thc v mi lin h gia mi trng t nhin vi di tch lch s, t ch

ra cc gii php bo v, bo tn di tch lch s.

b. K nng

Thu thp, t chc, phn tch thng tin v nhng tc ng ca mi trng lm xi mn

di tch lch s a phng; s dng cc cng c nh bn t duy, cy vn
trnh by v phn tch thng tin thu c.

Rn luyn k nng lm vic nhm, quan st, tng hp cc yu t ca mi trng.

c. Thi

nh gi c ng gi tr ca di tch lch s.

Hnh thnh lng qu trng, yu mn di tch qu hng, c thi ng n trong vic

bo v di tch lch s, thng qua tm hiu cc gi tr ca di tch lch s.

Gp phn tuyn truyn, ph bin trong cng ng a phng nhng vic lm hn ch

cc tc ng ca mi trng t nhin i vi di tch lch s duy tr, bo tn, bo tr
di tch lch s.

2. Thi gian: Na ngy (sng hoc chiu tu iu kin c th mi trng).

3. a im: n Tin La thuc thn Tin La, x oan Hng, huyn Hng H, Tnh Thi Bnh.
4. Chun b ca gio vin hc sinh

37

Tin trm: Lin h vi cn b qun l, hng dn khu di tch v ni dung v thi gian
din ra hot ng ngoi kha ti khu di tch.

Thu thp thng tin (gio vin v hc sinh): Chun b trc mt s ti liu, tranh nh,
mu chuyn lch s c lin quan n di tch, theo phn cng ca gio vin.

C s vt cht: Phng tin i li ( t, nu xa), nc ung, phng tin hc tp,

hng, hoa (cho hot ng dng hng).

K hoch chi tit ca bui ngoi kha.

Phn cng hot ng nhm ca hc sinh:

+ Nhm 1: Tm hiu v gi tr ca khu n.
+ Nhm 2: Tm hiu v cc tc ng ca thi tit, mi trng n khu di tch.
+ Nhm 3: xut cc gii php bo tn di tch.

5. Cc bc tin hnh:
Hot ng 1: nh hng (30)

Tp trung hc sinh y ti a im nu trn, theo ng gi trong k hoch

Gio vin hng dn hc sinh v nghi l tng nim ti n/cha ni chung v cng
hc sinh thp hng theo ng nghi l ca a phng.

Gio vin nh hng bi ngoi kho, gn lin vi gii thiu khu di tch m hc sinh s
quan st.

V d: n Tin La th Bt nn tng qun (tng qun ph nn cho dn- mt n tng

ca Hai B Trng) nm thn Tin La, x oan Hng, huyn Hng H, tnh Thi Bnh. y l
ngi n c vi nt p ring ca vng Thi Bnh. Tuy nhin, tri qua nm thng, cng vi cc yu
t, c bit l yu t t nhin, ngi n ny c nhiu phn b xung cp v cn c ti to, tu
b kp thi. Vy tc ng ca nhng nhn t ny n qu trnh xung cp v xi mn khu di tch
ny nh th no? Bui ngoi kho hm nay s gip chng ta hiu thm iu .
Hot ng 2: Tm hiu cc ni dung chnh (120)
Nhm 1: Tm hiu gi tr ca khu di tch
- Hng dn hc sinh quan st nhng chi tit v hin vt ch yu ca n: h thng cng
n, to tin t, to trung t, thng in, h thng sn n; t c nin i t thi L, cc ti
liu lin quan: Thn tch v sc phong thi L v thi Nguyn, bia , minh chung.
- Hng dn v gii thiu hc sinh tm hiu thng tin qua cc ti liu ph bin ti n v
nhng ngi lm vic ti n.
Lu hc sinh kt hp vi ti liu chun b sn nh.

38
Nhm 2: Tm hiu s tc ng ca mi trng n di tch
Gio vin hng dn hc sinh:

Ch ra c im ca kh hu ca a phng: nng m vo ma h, ma phn vo ma

ng, ma ln, lt li, bo

Cc nh hng ca thi tit n di tch:

Kh hu nhit i m, ma nhiu c trng ca vng ng bng Bc B, c bit

cc t ma phn khin mt s b phn ca to in bi ng v thng in
c kin trc bng vt liu g b cong vnh, mi mc; cc bc chm tr qua
nh hng ca nng ma cng mt dn ng nt tinh t; h thng x, ct, ko
bng chu tc ng ca qu trnh st ln v a cht cng b xung cp. Hin
tng nt, rn chn ct, u x;

Do m thp, mi mt m mt s ti liu nh thn tch, sc phong thn bng cht

liu vi, giy d b mc nt, kh nh hnh c bn;

H thng bia , minh chung cng cn c trng tu v mt s hng hc: bo

lm gy mt ct g, ma nng lm m du khc trn vn bia, h thng tng b
m thp, loang l, xut hin nhiu vt nt rn chn tng, nn in.

- Gio vin hng dn hc sinh s dng cy vn din t cc nh hng ca thi tit.

Nhm 3: xut cc gii php bo tn di tch
Nhm 3 ng thi tm hiu cc hot ng ca nhm 2, kt hp vi kt qu ca nhm 2.
Gio vin gi hc sinh cc gii php:

Gio dc: Tuyn truyn cho mi ngi thc bo v di tch;

Tin hnh trng tu, bo dng trn tinh thn vn gi nhng nt truyn thng c gi tr
c truyn ca khu di tch;

Sn bo v mt s b mt khu n, gia c h thng x ct to bi ng;

Bng cc bin php nghip v, khi phc, ghi chp li cc t liu thnh vn v n th.

Hot ng 3: Trnh by kt qu hot ng (60)

Sau khi hng dn hc sinh quan st ton b tng th khu di tch v mt s a im tiu
biu, xem xt cc hin vt v nghe gii thiu, gio vin yu cu cc nhm trnh by kt qu hot
ng ca nhm:
Nhm 1: Thng qua quan st v ti liu thu thp c, nu nhng hiu bit ca em v di
tch lch s.
Nhm 2: Trn c s quan st cc a im ch yu ca khu di tch, c bit h thng cc
hin vt ca khu n, hy trnh by nhng tc ng ca mi trng t nhin n khu di tch.

39
Nhm 3: Trn c s gi tr lch s- vn ho ca khu di tch v hin trng xi mn ca khu
di tch hy nu nhng bin php cn thit bo v, khi phc v tu b.
Yu cu khi trnh by:

Mi nhm c i din ln trnh by, cng c nhiu thnh vin tham gia trnh by cng
tt.

Cc thnh vin cn li nghe, ghi chp v nu kin b sung, tho lun.

Hot ng 4: Tng kt, nhn xt, nh gi.

Gio vin nhn xt v nh v thc, thi , tinh thn hc tp, cht lng sn phm
hot ng ca mi nhm; rt kinh nghim kt qu t tt hn.

Bi tp v nh: Mi nhm vit 1 bo co tng th v kt qu ca hot ng 2 v 3.

40
M UN 2
I TM DU VT LCH S A PHNG QUA CC HOT NG NGOI GI
(Qua du vt lch s a phng Cha Nghi Kh)
1. Mc tiu
Sau bui ngoi kha, hc sinh c kh nng:
a. Kin thc:

Trnh by c cc thng tin v lch s ca ngi cha c Nghi Kh ti a phng

mnh.

Ch ra c nhng tc ng ca mi trng vi cc di tch lch s.

xut c cc bin php hn ch tc ng ca mi trng nhm bo v di tch lch

s cha Nghi Kh.

b. K nng:

Thu thp ti liu thng qua, quan st, phn tch nhng hin vt cn li ngi cha c.

K nng s dng mt s cng c trong phn tch v thu thp d liu nh bn t

duy, cy vn , khung logic.

Tho lun nhm, vit bo co trnh by tc ng ca mi trng ti ngi cha c

qua vic tm du tch ca ngi cha xa v nay.

c. Thi :

Cng c lng yu qu hng, t nc, truyn thng tt p ca dn tc.

Hnh thnh c lng t ho dn tc, t ho i vi qu hng mnh t c thi

tch cc trong vic xy dng qu hng, t nc.

Nhn thc r c tc ng ca mi trng.

C thc bo v cc di tch lch s trc s tn ph ca t nhin, ng thi phi c

thc cng chung tay vi cng ng bo v mi trng.

Cng c thm lng say m, yu thch mn lch s.

2. Thi gian
Mt bui (1/2 ngy).
3. a im
Cha Nghi Kh
4. Chun b

41

5.

Phn cng nhim v cho hc sinh chun b thng tin v cha Nghi Kh bng h thng
nhng cu hi lin quan ti vn ca ni dung tm hiu v yu cu giao cho cc
nhm c th chun b trc c th thuyt trnh trc c lp khi i thc t nhm
nng cao hiu qu ca bui thc t.

Chia nhm hc sinh: chia 3 hoc 4 nhm ty thuc s lng hc sinh.

Lin h trc vi nh cha, i tin trm (nu cn).

Chun b cc hc liu (giy kh to, bt)

C s vt cht v phng tin i li.

Tin trnh t chc bui ngoi kho

* M u:

Gio vin tp trung hc sinh (ng 8h00) ti sn cha, hng dn hc sinh thp hng v
cho hi s thy, hoc cc vi trong cha.
Gio vin gii thiu ni dung bui ngoi kha v giao nhim v hc tp cho hc sinh.
Hot ng 1: Tm hiu kin thc v lch s v gi tr kin trc ca cha Nghi Kh (120)
Nhm ph trch: Nhm 1.
Ni dung: tm hiu kin thc lch s v gi tr kin trc ca cha qua phn hng dn quan
st ca gio vin.
Phng php: Quan st cnh quan, phng vn nhng ngi trng coi cha, hoc s thy,
kt hp vi thng tin chun b t trc.
Gio vin gi :
+ Cha Nghi Kh c tn t l cha Phc Duyn. Gi nh th v nhn dn trong thn mong
mun ngi cha th pht phc lc th. y l tn ch ch dng trong vn bia cn thng ngy
nhn dn gi l cha Nghi Kh theo tn thn. Nghi Kh cn l tn ca mt con sng a phng.
Cha Nghi Kh khi c xy dng vo thi L, trn mt khu t cao ro pha u lng.
+ Theo thuyt phong th ca a phng th cha nm trn u ca con rng v 2 ging
cha chnh l 2 con mt ca rng. Cha lp nn l nh cng ln ca mt v quan Thi T lnh.
ng h Nguyn, hin cn vn bia ti cha. Trong cha c mt ngi miu c c xy t thi tin
L..
+ Qua thi gian vi s tn ph ca mi trng v chin tranh nn ngi cha khng gi
c v nguyn s ban u m hin nay c tn to, trng tu nhiu. Tuy nhin n vn gi
c nhng nt kin trc c xa. Nhng nt chm khc trong gian i ng cn nguyn t thi
L. Nh T c xy dng t thi nh Nguyn. 2 ging ca cha hc sinh c th nhn ra nhng
nt chm khc u rng thi L. Nhng nt cong vt ca mi nh chnh l nhng c trng c

42
trng tu t thi Nguyn. Mi ca gch ngi l vt tch ca nhng t trng tu gn y trn c
s c gng khi phc li nt c knh ca ngi cha.
Hot ng 2: Tm hiu v s nh hng ca mi trng ti cnh quan v kin trc ca
cha
Nhm ph trch: Nhm 2.
Ni dung: Tm hiu v s nh hng ca mi trng ti cnh quan v kin trc ca cha
v mt s hot ng bo v ca nh cha.
Phng php: quan st di s hng dn ca gio vin, kt hp vi phng vn.
Gio vin gi :
+ S dng cy vn , hoc bn t duy trnh by, din t phn phn tch vn da
trn cc thng tin, d liu thu thp c;
+ i ph vi s tn ph ca t nhin nh ma, nng, gi bo. c bit trong thi gian
kh hu bin i tht thng nh hng n ngi cha c v kin trc c xy t lu nn
khng cn vng chc, do nh cha lin tc phi trng tu. C th k ti mt s ln tiu biu:
Ln 1: Nm gip thi nin hiu Thiu Tr th 4 (1614). Hin nay, cha cn c kin trc
theo kiu ch cng gm nh cha chnh, gc chung v th t;
Ln 2: Nm 1844;
Ln 3: Nm 1942;
Ln 4 : Nm 1999;
Ln 5: Nm 2005.
Hot ng 3: Cn lm g bo v khu di tch chng li nhng tc ng ca mi trng
Nhm ph trch: Nhm 3.
Ni dung: xut cc bin php bo v khu di tch chng li nhng tc ng ca mi
trng
Phng php: quan st di s hng dn ca gio vin, kt hp vi phng vn.
Gio vin gi :
+ Trng tu c nh k;
+ Gio dc tuyn truyn thc v sinh chung ti cha;
+ S dng cng c khung logic, cy vn , hoc bn t duy din t.
Hot ng 4: Trnh by kt qu v tng kt, nh gi bui ngoi kha

43
Trnh by kt qu: Cc nhm trnh by kt qu theo nhim v c phn cng hot ng
1,2, 3.
Tho lun: Cc nhm khc t cu hi, tho lun v gp cho phn trnh by ca nhm.
Tng kt:
- Gio vin nu li vn : cc khu di tch n cha (n Nghi Kh) c gi tr v vn ha v
lch s, nhng ang ng trc nguy c b xung cp do cc tc ng ca thi tit. Cn phi
nghin cu v xut cc gii php bo tn nhm gn gi lu di khu di tch.
- Gio vin nhn xt, nh gi kt qu bui ngoi kha v giao bi tp v nh cho hc sinh
(bi bo co hon chnh gii thiu, hin trng v xut gii php bo v cha Nghi Kh).
6. Gi s dng

Hot ng c th din ra c ngy (2 bui) nu khu di tch xa.

Hot ng c th p dng cho cc ni dung tng t vi di tch cha chin nh miu,

n ty thuc nhng di tch m a phng c.

Cch thc trnh by kt qu hot ng ca hc sinh c th thay i: hoc ngay ti khu

di tch (nu a im cho php), hoc trnh by ti trng, lp mnh.

44
M UN 3
NH HNG CA LNG NGH VI MI TRNG A PHNG
(Qua kho st lng ngh git m tru b Vn Thai, x Cm Vn)
1. Mc tiu
Sau bui ngoi kho hc sinh c kh nng:
a. Kin thc

Ch ra thc trng ti lng ngh a phng, i sng vt cht tinh thn ca ngi dn,
phn tch nhng u im, hn ch ca lng ngh i vi cng ng dn c, tc ng
ca sn xut lng ngh vi mi trng, mc cc loi nhim mi trng.

L gii v nu cc nguyn nhn nhim mi trng ti lng ngh.

Vn dng kin thc xut cc gii php bo v mi trng a phng.

b. K nng

Qua vic quan st, iu tra thu thp ti liu thc t rn luyn kh nng t duy ca
hc sinh, kh nng quan st, su tm, nh gi s vt, s kin trc quan.

Rn luyn cho hc sinh k nng s dng camera, cng c bn t duy, cy vn , v

s , chp nh phc v thu thp ti liu v phn tch vn .

Hnh thnh cho hc sinh k nng phn tch, vit thu hoch.

c. Thi :

thc c v vai tr ca lng ngh vi a phng v vn bo v mi trng.

Cng c lng yu qu hng t nc, trch nhim v ngha v bo v mi trng

xanh- sch- p ca a phng.

2. Thi gian
1 ngy.
3. a im
Mt s a im ti lng ngh git m tru b Vn Thai, x Cm Vn
4. Chun b

Gio vin kho st tin trm, chn nhng a im in hnh v nhim mi trng ti
lng ngh git m tru b Vn Thai, x Cm Vn (v tr nc thi ca 1 l m gy
nhim ngun nc cng rnh, ao t; ni c nhim khng kh mi hi, ni c
nhiu ngi b bnh nng nh ung thxung quanh cc l m).

45

Cc phng tin quan st v thu thp thng tin: my nh, my quay phim, cc phiu
hi, h thng cu hi

Cc phng tin trnh by kt qu: my tnh, my chiu, giy kh to, bt d

5. Tin hnh t chc

Hot ng 1: Gii thiu bi hc v nh hng ni dung ca bi (60)
Gio vin t vn v giao nhim v cho hc sinh:
- Hin nay lng ngh ang c coi l im sng ca kinh t nng thn, lm thay i i
sng v em li ngun thu nhp ch yu ca nhiu gia nh, gp phn thc y b mt kinh t x
hi nhiu a phng. Nhng sau s n nn lm ra ca cc lng ngh lun n cha ni lo mi
trng b nhim.
- Trong cc a phng, lng ngh git m tru b Vn Thai x Cm Vn c 50-60 nm
hot ng, em li thu nhp ln cho cc h gia nh y; nhng n nay vn nhim mi
trng v v sinh an ton thc phm ang l vn cp bch.
- Vic kho st lng ngh Vn Thai l hng ng Tun l quc gia v nc sch v v
sinh mi trng. Hc sinh c nhim v quan st, iu tra tnh trng nhim mi trng lng
ngh, nguyn nhn ca s nhim, thc ca ngi dn lng ngh vi mi trng sng v ra
cc bin php bo v mi trng lng ngh.
Phn cng nhim v cho cc nhm:
Nhm 1: Quan st tng th mt s (c th l t 2-3 l) l git m, ch thng tin v s
lng git m trong mt ngy, s lng v loi ph thi ra mi trng. xut cc gii php lin
quan n ni dung nhm mnh iu tra.
Nhm 2: iu tra c s h tng cc l m v tnh trng mi trng nc, khng kh xung
quanh l m. xut cc gii php lin quan n ni dung nhm mnh iu tra.
Nhm 3: iu tra v sc khe con ngi: s liu, t l nhng ngi mc bnh ti trm y t
x; phng vn ngi dn v cc bnh mn tnh, d ng xut cc gii php lin quan n ni
dung nhm mnh iu tra.
Hot ng 2: iu tra, thu thp s liu, thng tin (180)
Cc nhm thu thp thng tin theo phn cng Hot ng 1; s dng cc thit b h tr
iu tra: my chp nh, my quay phim; s dng bn t duy v khung logic trnh by cc
d liu v thng tin thu thp c.
Gi ni dung iu tra ca nhm 1:

y l lng ngh khng cn u t nhiu nhng vn thu c li cao: Mt con tru

hoc b nng 400-500kg c li khong 70-100.000, trung bnh mi ngy mi l
git v tiu th t 6-10 con.

46

Lng ngh gii quyt c phn no ti chnh cho nhiu h gia nh. Gii quyt thi
gian nng nhn v mang tnh thi v trong sn xut nng nghip.

Gi ni dung iu tra ca nhm 2:

Hin nay lng ngh c khong 20 l git m ang hot ng thng xuyn.

Tru b tp trung v git m thi ra mt lng ln phn. Cc l git m cho

xung ao h nc v cht thi vi s lng ln, nn gy ra nhim ngun nc v
khng kh;

S ngi b mc bnh trong thn cao hn cc thn khc. T l ung th ng rut, st

xut huyt v au mt v dch tiu chy cp c lng ngh ny.

Gi ni dung iu tra ca nhm 3:

S ngi b mc bnh trong thn cao hn cc thn khc. T l ung th ng rut, st

xut huyt v au mt cao, c xut hin dch tiu chy cp;

Nguyn nhn do ngun nc sinh hot b nhim, khng kh b nhim...

Gi xut cc gii php:

Nh nc h tr 10% kinh ph cho cc h gia nh xy dng hm bioga tn dng

cht thi, hn ch gy nhim mi trng;

Gio dc nhn thc v thc cao cho ngi dn v bo v mi trng.

Mt s cu hi gi cho hc sinh s dng trong iu tra thc t ti lng ngh (dng

gio vin tham kho trong qu trnh hng dn hc sinh):
1. Theo anh (ch) tnh trng mi trng sng ti lng ngh hin nay nh th no?
A. Rt nhim
B. Bit nhim nhng khng nh hng g
C. Trong lnh
D. kin khc.
2. Theo anh (ch) nguyn nhn chnh gy nhim mi trng?
A. C s h tng thp
B. Qun l nh nc yu km
C. thc bo v mi trng ca ngi dn thp
D. kin khc.
3. Cc c quan nh nc v mi trng c quan tm n mi trng ti lng ngh khng?
A. Rt tt

47
B. Bnh thng
C. Khng qun l
D. kin khc
4. Theo bn thc bo v mi trng ca cc h sn xut
A. Rt c thc
B. Bnh thng
C. Khng c thc
D. kin khc
5. Khi pht hin hnh vi gy nhim mi trng, anh (ch) c thi g?
A. Kin ngh vi cp cao
B. Nhc nh ngi vi phm
C. Khng c kin g
D. kin khc
6. Anh (ch) cho bit phng php no khc phc, bo v mi trng v sc kho ca
cng ng v chnh mnh?
A. Bit rt r
B. Bit khng r nhng ang tm hiu
C. Khng bit, khng quan tm
D. kin khc
Hc sinh pht phiu iu tra cho ngi dn. Sau xin li phiu v tng hp li.
Gio vin gi hc sinh t cu hi phng vn trc tip. C th s dng cc cu hi sau:
1.

Trc thc trng nhim mi trng, ti sao ngi dn (cc h sn xut) vn tip tc
hnh ngh?

2.

C quan qun l cp x, huyn tm hiu v a ra gii php no khng?

3.

Ngi dn lm g bo v sc kho ca mnh trc tnh trng nhim mi trng

lng ngh ny?

Hot ng 3: Trnh by kt qu hot ng nhm, tho lun nhm ln (180)

Cc nhm chun b cho bi trnh by (60): s dng my tnh hoc giy kh to trnh
by.

48

Trnh by v tho lun (120): i din nhm trnh by kt qu, cng nhiu thnh vin
nhm tham gia trnh by cng tt; cc thnh vin khc ch nghe v t cc cu hi
tho lun.

Gio vin hng dn hc sinh tho lun bng cch t cu hi, tm hiu su cc ni
dung:
+ Tc ng ca lng ngh i vi i sng ca ngi dn;
+ Vai tr ca mi trng vi cuc sng, sc kho ca ngi dn;
+ Nguyn nhn gy nhim mi trng. Tnh trng nhim mi trng;
+ a ra nhng bin php gii quyt vn ny;
+ Vn gio dc nhn thc, thc cng chung tay bo v mi trng lng ngh.

6. Tng kt, nh gi

Gio vin nhn xt v thi , kt qu lm vic ca cc nhm Cng c kin sthc sau
khi cc nhm hon thnh trao i, nu nhn xt. Gio vin tm tt li ni dung.

Hng dn hc sinh lm bi tp v vit bo co thu hoch.

7. Gi cho ngi s dng

Gio vin c th p dng m un ny vi cc lng ngh khc nhau, ch kha cnh gy
nhim nh hng n sc khe ca ngi dn v nhng hu qu , ang v s xy ra i vi
cng ng.

49
M UN 4
THAM QUAN HC TP TI DI TCH YN T
(M un tng hp)
( c cc gio vin v sinh vin Trng Cao ng S phm Qung Ninh thc hin
ti khu di tch Yn T, Qung Ninh, 2010)
1. Mc tiu
Sau bui tham quan hc tp, sinh vin c th:
a. Kin thc:

Nu c nhng kin thc nht nh v a l, Lch s, Vn hc, a dng sinh hc,

thng k v i lng t l lin quan n danh thng Yn T;

Lit k c mt s thc t v khu danh thng Yn T;

Lit k c nh hng t nhng tc ng ca con ngi ti Yn T trong thi gian

gn y;

xut c mt s gii php c th trong vic pht trin du lch v bo v kin trc
v mi trng khu danh thng Yn T.

b. K nng:

S dng cy vn trong vic pht hin nguyn nhn, hu qu ca cc vn mi

trng ti khu danh thng Yn T;

S dng bn t duy, khung phn tch nguyn nhn, hu qu trnh by vn ;

Quan st, ghi chp, thu thp s liu;

Lm vic nhm.

c. Thi :

C thc yu qu v t ho v qu hng;

C thi , hnh vi tch cc gp phn pht trin v bo tn di sn Yn T.

2. Thi gian
1 ngy.
3. a im
Tham quan mt s im chnh: Cha Ln, Hoa Yn, Cha ng trong khu danh thng Yn
T, Ung B, Qung Ninh.
4. Chun b
Gio vin:

50

Xy dng k hoch tham quan;

Chun b ti liu, bn t nhin Qung Ninh, lc th x Ung B, c s vt cht,

mt s nhim v, bi tp cho cc nhm;

Thu xp cc vn hu cn:
+ Xe ca loi 34 ch;
+ Nc ung, n tra;
+ Thuc men: 1 s loi thuc gim au, khng sinh, gc cu thng;
+ Trang phc: gn gng, chun b o ma, m.

Sinh vin:
Tm hiu thng tin v:

Lch s xy dng khu di tch Yn T;

Nhng c trng kin trc, cnh quan t nhin;

Vn mi trng.

5. Cc bc tin hnh
Gio vin v sinh vin chia lm 3 nhm. Gio vin s ch o tng nhm hng dn
thc hin cc hot ng.
Hot ng 1: Thu thp s liu trc chuyn tham quan

Nhm 1: Vn S

Nhm 2: Vn a

Nhm 3: Sinh Ha

Mc tiu Tm hiu lch s hnh thnh Tm hiu mt s cc bi Tm hiu v cc loi ng

Yn T.
th, vn v Yn T, qua vt, thc vt sinh sng ti
, tm hiu vai tr ca Yn T ti thi im hin ti
Yn T trong lch s
v trc 20 nm.

Thi
gian
Hot
ng

Gio vin phn cng hc sinh chun b trc t 3 ngy n 1 tun trc khi tin hnh
hot ng ti thc a
Tm hiu v cc thi im
v s kin quan trng trong
lch s hnh thnh khu di
tch Yn T

Lit k, ghi chp li mt s Lp danh sch cc loi ng,

bi vn, th vit v di tch thc vt sinh sng ti Yn
Yn T
T t 20 nm trc
Nu r vai tr ca Yn T Lp danh sch cc loi ng,
trong lch s
thc vt hin sinh sng

51
Yn T
Kt qu

Kt qu c th hin qua Kt qu c th hin qua Kt qu c th hin qua

bn t duy hoc di bn t duy hoc di bn t duy hoc di
dng bng biu
dng bng biu
dng bng biu

Hot ng 2: Thu thp s liu trong bui tham quan

Nhm 1: Vn S
Ch

NHNG VN V DU
LCH V KIN TRC

Mc tiu Quan st, thu thp s liu

v v tr, a hnh, kin trc
c trng, cc hot ng du
lch
Thi
gian
Hot
ng

Nhm 2: Vn a

Nhm 3: Sinh Ha

NHNG VN
TRONG QUN L DU
KHCH V BO TN
DI TCH

NHNG VN V MI
TRNG

Quan st, thu thp s liu

v v tr, a hnh, cc hot
ng du lch v qun l du
khch

Quan st, thu thp s liu v

v tr, a hnh v cc d liu
mi trng

120 nu hot ng din ra 1 ngy; 60 nu hot ng din ra mt bui (1/2 ngy)

- nh du v tr cc cha
khu vc Yn T trn bn
. nh du ng i t
trng CSP Qung Ninh
- Thng k khch tham ln Yn T.
quan, s ngi i cp treo - m s cabin cp treo,
trung bnh trong 3 ting ( khong cch gia cc
3 thi im khc nhau), t cabin, phng vn nhn vin
tnh trung bnh s ngi k thut v vn tc trung
i cp treo/ngy, tnh trung bnh khi di chuyn bng
bnh tin v thu c, cp treo, t tnh chiu
phng vn ban qun l s di dy cp.
tin dnh cho tu b v bo - Quan st v m t cc vn
tr, trng tu h thng v
v bo tn, bn bc v
bo tn di sn.
nhng gii php c th.
- nh du v tr Yn T
trn bn , nh du
ng i t trng n
Yn T.

- Quan st v m t kin
trc ct v mi cha, cc

- nh du v tr Yn T trn
bn , nh du ng i t
trng CSP Qung Ninh
ln Yn T.
- Quan st v phng vn
tm hiu v cc loi ng
thc vt hin ang b khai
thc ti khu danh thng Yn
T, ang b bn cc qun
hng; Phng php: Quan
st, phng vn
- Quan st v phng vn
tm hiu v a dng sinh hc
ti khu danh thng Yn T.

52
bia xung quanh cha..
Kt qu

Kt qu th hin trn bn Kt qu th hin bng s Kt qu th hin bng s

v bng biu hoc
t duy hoc bng biu
t duy hoc di dng bng
biu

Hot ng 3: Trnh by v kt qu bui d ngoi

Ch

Nhm 1: Vn S

Nhm 2: Vn a

Nhm 3: Sinh Ha

NHNG VN V DU
LCH V KIN TRC

NHNG VN
TRONG QUN L DU
KHCH V BO TN
DI TCH

NHNG VN V MI
TRNG

Trnh by cc kt qu thu
thp c c trc v sau
bui d ngoi, a ra mt
s gii php cho cc vn
pht hin trong bui d
ngoi

Trnh by cc kt qu thu
thp c c trc v sau
bui d ngoi, a ra mt s
gii php cho cc vn pht
hin trong bui d ngoi

Mc tiu Trnh by cc kt qu thu

thp c c trc v sau
bui d ngoi, a ra mt
s gii php cho cc vn
pht hin trong bui d
ngoi.
Thi
gian

60 pht (mi nhm 20 pht)

Hot
ng

Trnh by v cc kt qu Trnh by v cc kt qu Trnh by v cc kt qu thu

thu c trc bui tham thu c trc bui tham c trc bui tham quan
quan
quan
Trnh by v cc kt qu thu
Trnh by v cc kt qu Trnh by v cc kt qu c sau bui tham quan
thu c sau bui tham thu c sau bui tham
xut mt s gii php i
quan
quan
vi vn a dng sinh hc
xut mt s gii php xut mt s gii php Tho lun, tr li cu hi ca
i vi vn du lch v i vi vn qun l du
cc nhm khc
bo tn kin trc
khch v bo tn di tch
Tho lun, tr li cu hi Tho lun, tr li cu hi
ca cc nhm khc
ca cc nhm khc

Kt qu

Phn tch cy vn hoc

kch bn (hin trng, tng
lai v qu trnh vn ng)
trnh by cc vn

Phn tch cy vn hoc

kch bn (hin trng, tng
lai v qu trnh vn ng)
trnh by cc vn

Phn tch cy vn hoc

kch bn (hin trng, tng
lai v qu trnh vn ng)
trnh by cc vn trn;

53
trn;

trn;

Hot ng 4: Tng kt bui d ngoi

Nhn xt tinh thn thi hc tp ca sinh vin;

Yu cu sinh vin v nh vit bn thu hoch sau bui d ngoi tham quan hc tp ti
khu danh thng Yn T.

6. nh gi
nh gi qua bo co ca tng nhm v trnh by thu hoch ca c nhn.

54
2. MN A L
M UN 1
TM HIU V VN NHIM MI TRNG NC A PHNG
1. Mc tiu
Sau bui ngoi kha, hc sinh c kh nng:
a. Kin thc:

Nu c thc trng nhim mi trng nc a phng v nh hng ca

nhim mi trng nc ti s pht trin kinh t x hi v i sng ca nhn dn a
phng.

Xc nh c nguyn nhn gy nhim mi trng nc a phng.

xut cc gii php bo v mi trng nc v s dng hp l ti nguyn nc a

phng.

b. K nng

K nng quan st, iu tra, thu thp s liu, ly mu nc...

Phn tch bn , biu , s liu thu thp c, s dng cc cng c phn tch vn
(bn t duy, cy vn ...)

K nng vit v trnh by bo co.

c. Thi :
- C thi v hnh vi tch cc bo v v s dng hp l ti nguyn nc a phng.
2. Thi gian
1 ngy
3. a im t chc
T chc cho hc sinh i kho st tnh trng nhim nc ca mt sng, ao, h xung quanh
khu vc ca trng, hoc ti mt n v hnh chnh ca a phng (mt thn, phng...).
4. Chun b

Gio vin xc nh v tr sng, ao, h trn bn khu vc quanh trng s n kho

st.

Chun b my nh, dng c o c, ly mu nc.

T chc chia hc sinh thnh 3 nhm v giao nhim v nghin cu kho st, iu tra
cho mi nhm. Cc nhm u thc hin nhim v nh nhau.

5. Cc bc tin hnh

55
p dng phng php tip cn khoa hc trong kho st iu tra ngun gy nhim nc.

Hot ng 1: iu tra thu thp thng tin

Bc 1: Gio vin dn hc sinh ti a im kho st v yu cu hc sinh quan st ngun
nc b nhim (mu nc, mi hi thi, c tm cht), c th km theo ly mu nc quan
st, phn tch bng cc thit b n gin.
Bc 2: Gio vin yu cu hc sinh t t ra cc cu hi v nhng g quan st c (V
d:Ti sao nc li c mu en v c mi hi thi ? Ti sao c tm li b cht nhiu th? v.v...)
Bc 3: Hc sinh tho lun v a ra cc nguyn nhn gy nhim ngun nc

Do nc thi ca cc nh my;

Do ngun nc b nhim t sn xut nng nghip (bn phn ho hc, thuc tr su,
thuc dit c);

Do nc thi v rc thi sinh hot t cc khu dn c;

Do ma bo cun tri t ct, bi trong qu trnh xy dng;

...

Bc 4: Cc nhm hc sinh c phn cng i iu tra theo cc gi thuyt trn v ly mu

nc t cc ngun gy nhim v phn tch c kt qu c th v cc ngun gy nhim.
Hot ng 2: Phn tch d liu thu c v chun b trnh by

56
Bc 5: T kt qu iu tra kho st hc sinh phn tch vn bng cc cng c bn t
duy hoc cy vn v nguyn nhn gy ra nhim ngun nc v hu qu ca nhim ny i
vi con ngi, i vi s pht trin kinh t - x hi ca a phng.
Bc 7: Hc sinh a ra cc gii php bo v ngun nc v s dng hp l ngun ti
nguyn nc a phng.
Hot ng 3: Trnh by kt qu v tho lun nhm ln

Cc nhm hc sinh ln trnh by kt qu iu tra, phn tch nguyn nhn v cc gii

php cho nhim ngun nc.

Cc nhm khc t cu hi, tho lun, trao i.

Hot ng 4: Tng kt
Gio vin tng hp li nhng cng vic hc sinh lm v kt lun v vic gii quyt vn
nhim ngun nc a phng.
6. nh gi
Gio vin nhn xt nh gi thi v thc hc sinh trong bui ngoi kha.

nh gi qua bo co ca tng nhm v trnh by thu hoch ca c nhn.

7. Gi cho ngi s dng

Cng vi cch t chc tng t nh hot ng ngoi kha ny, gio vin c th thay i
ch nhim ngun nc bng nhim khng kh, nhim khi bi, ting n, lng ngh... t
chc hc sinh hc tp.

57
M UN 2
B MT DNG SNG CU
( c cc gio vin Trng Cao ng S phm Thi nguyn thc hin
ti thc t a phng, 2010)
1. Mc tiu
Sau bui ngoi kho, hc sinh c kh nng:
a. Kin thc
- M t c thc trng nhim mi trng nc sng Cu v nh hng ca nhim
mi trng nc ti s pht trin kinh t x hi v i sng ca nhn dn a phng.
-

Xc nh c nguyn nhn gy nhim mi trng nc sng Cu .

xut cc gii php bo v mi trng nc v s dng hp l ti nguyn nc

a phng.
b. K nng
-

K nng quan st, iu tra, thu thp s liu...

Phn tch bn , biu , s liu thu thp c

K nng vit v trnh by bo co

c. Thi
C thi v hnh vi tch cc bo v v s dng hp l ti nguyn nc a phng.
2. Thi gian
01 ngy.
3. a im
Sng Cu, on t Nh my Giy Hong Vn Th ti cu Gia By.
4. Chun b

Gio vin xc nh v tr on sng s n kho st.

Chun b my nh, bn thnh ph Thi Nguyn

T chc chia hc sinh thnh cc nhm v giao nhim v nghin cu kho st, iu tra
cho mi nhm

5. Cc bc tin hnh
Hot ng 1: Thu thp thng tin
a. Thng tin v thc trng nhim on sng Cu n kho st
Gio vin dn hc sinh ti a im kho st v yu cu sinh vin quan st ngun nc b
nhim (mu nc, mi hi thi, c tm cht).
Hot ng ny hc sinh lm vic theo c nhn: mi em u quan st v ghi chp li cc du
hiu ca nhim nc theo ch dn ca gio vin.

58
b. Thng tin v tc ng ca nhim nc sng, cc nguyn nhn gy nhim.
Hc sinh chia 4 nhm ( phn cng t khu chun b), da vo phiu iu tra, ti trm y
t a phng, cc h gia nh, mt s c s sn xut ti a phng, mt s lnh o a phng
tm hiu thng tin:
+ Hu qu nhim mi trng sng Cu ti i sng, sc kho ca nhn dn a phng.
+ Nguyn nhn gy nhim on sng.
Hot ng 2: Tm hiu nguyn nhn gy nhim nc sng
Gio vin yu cu hc sinh t t ra cc cu hi v nhng g quan st c (V d:Ti
sao nc li c mu en v c mi hi thi ? Ti sao c tm li b cht nhiu th? v.v...).
Kt hp vi thng tin iu tra c, hc sinh tho lun v a ra cc nguyn nhn, hu qu
nhim ngun nc, s dng cy vn hoc bn t duy trnh by kt qu.
Gi v nguyn nhn gy nhim:

Do nc thi ca cc nh my;

Do ngun nc b nhim t sn xut nng nghip (bn phn ho hc, thuc tr su,
thuc dit c);

Do nc thi v rc thi sinh hot t cc khu dn c;

Do ma bo cun tri t ct, bi trong qu trnh xy dng;

..

Gi mt s cu hi hng dn hc sinh tm hiu nguyn nhn:

Ti sao nc sng Cu li b nhim nh vy?

Ngun nc b nhim nh hng nh th no n s pht trin kinh t- x hi v

i sng sinh hot ca nhn dn a phng?

Gii php g bo v v s dng hp l ti nguyn nc a phng?

T kt qu iu tra kho st v kt qu phn tch vn , hc sinh nh gi v kt lun v

vn nhim ngun nc song on sng Cu va nghin cu.
Hot ng 3: xut gii php
Gio vin hng dn hc sinh da vo phn phn tch cc nguyn nhn gy nhim nc
song xut cc gii php ph hp nhm bo v ngun nc v s dng hp l ngun ti
nguyn nc a phng., c th s dng khung logic trnh by ni dung ny.
Tng nhm trnh by gii php ca nhm mnh.
Gio vin v cc nhm nhn xt v gp phn trnh by ca mi nhm
6. nh gi
nh gi qua bn bo co v trnh by bo co thu hoch ca mi nhm.

59
3. MN SINH VT
M UN 1
NG VT HOANG D V NHNG LI KU CU
1. Mc tiu
Sau bui ngoi kha, hc sinh c kh nng:

Nu c vai tr ca ng vt hoang d v mt sinh hc v sinh thi hc.

Nhn thc c v mi nguy cp ca mt s loi ng vt hoang d ti khu vc sinh

sng v trn cc din rng hn hoc ca Vit Nam ni chung.

Nhn thc v cc hin trng bun bn v s dng cc sn phm t ng vt hoang d.

xut cc bin php bo v ng vt hoang d.

C thc ni khng vi vic tiu th cc sn phm c ngun gc t ng vt hoang

d.

2. Thi gian
1 hc k
3. a im
Tin hnh ti trng hc.
4. C s vt cht, chun b

Gio vin ch ng ln k hoch, bao gm phn ni dung v tm ngun kinh ph cho

hot ng. Phi hp vi on Thanh nin v lnh o nh trng tin hnh trin
khai chin dch.

Lin h cc c s, cc khu vc tham quan, cc t ri, ti liu lin quan n tm quan

trng ca ng vt hoang d v s cn thit phi bo v ng vt hoang d.

5. Hnh thc t chc

Chin dch c t chc nh mt cuc vn ng, tuyn truyn i vi cc i tng l hc
sinh cp 2, l ch nhn tng lai ca t nc, l nhng ht nhn tuyn truyn trong tng lai.
Chin dch dng hnh thc tham quan; iu tra tnh trng bun bn, sn bt ng vt hoang d
thng qua khai thc thng tin trn internet hoc thng tin t cc Chi cc Kim lm ca cc tnh;
sau t chc cc cuc thi tm hiu v ng vt hoang d v xut cc bin php bo v cc loi
ng vt hoang d.
6. Cc bc tin hnh
Tip cn v phng php lun ca chin dch c th c tm gn trong s di y:

60

Hot ng 1. Thnh lp ban t chc chin dch

- Tin hnh t chc cuc hp Ban gim hiu, on thanh nin v cc bn lin quan nhm:
+ Xy dng k hoch t chc;
+ Huy ng cc ngun nhn lc t chc thc hin;
+ Phn cng cng vic v trch nhim ca cc bn lin quan.
- Kim tra v gim st tin trnh thc hin chin dch.
- T chc iu hnh chin dch;
- Tng kt v rt kinh nghim.
Hot ng 2. T chc l pht ng chin dch
T chc l pht ng chin dch, c th kt hp vi gi cho c u nm hc cng b k
hoch vi hc sinh ton trng.
Hot ng 3. Tm kim, thu thp thng tin

T chc cho ton th hc sinh ca khi lp 9 thc hin iu tra, thu thp thng tin qua
phng tin thng tin i chng, internet, sch bo ca th vin;

T chc cho hc sinh tham quan cc khu vc vn quc gia, iu tra tnh trng bun
bn ng vt hoang d. iu tra vic s dng cc sn phm ca ng vt hoang d
trong thc t;

Mi cn b Kim lm n ni chuyn ti trng hoc t chc hc sinh n tham quan

1 2 chi cc Kim lm.

61
Hot ng 4: T chc cc cuc thi tm hiu v ng vt hoang d
Kt qu ca chin dch s c hc sinh th hin qua cuc thi Em bo v ng vt hoang
d trong , trao gii thng cho nhng bin php hu hiu, kh thi bo v cc loi ng vt
hoang d.
Mt trong nhng ni dung c bn ca chin dch l t chc cc cuc thi tm hiu trong ,
gi mt s cuc thi bao gm:
Cuc thi 1: Tm hiu v cc loi ng vt c trng cho khu vc mnh sinh sng (hoc cc
loi ng vt qu him ang c nguy c tuyt chng a phng v trong nc c ghi trong
sch Vit Nam).
Cuc thi 2: Cuc thi v tranh v v p ca th gii ng vt hoang d.
Cuc thi 3: Cuc thi tm hiu v tnh trng bun bn ng vt hoang d trong phm vi a
phng t chc hoc trong phm vi c nc.
Hot ng 5. Tng kt v trao gii
Cui chin dch, ban t chc tin hnh tng kt, a ra cc sn phm ca chin dch mang
gi tr tuyn truyn. Trao gii cho cc tp th v c nhn t gii trong cc cuc thi c t chc
trong chin dch.
7. nh gi
Gio vin nh gi s tham gia ca hc sinh, cht lng v kt qu qu trnh tham gia
chin dch v phn bo co kt qu ti Hi thi.
8. Gi cho ngi s dng
Trong qu trnh tin hnh t chc chin dch, ban t chc cn c cht ch vo nhng ngy
lin quan n ni dung ca chin dch. C hai cn c xc nh tn cho chin dch:

Cc ch pht ng chin dch, da vo cc ngy th gii : Ngy t ngp nc

(2/2), Ngy Tri t (1/4), Tun l quc gia v nc sch v v sinh mi trng (29/4
- 6/5), Ngy a dng sinh hc (22/5), Ngy mi trng th gii (5/6), Chin dch lm
cho th gii sch hn (21-23/9). Gio vin tm mt ch tm c nht v cc vn
mi trng trong nm, t tn cho ch .

Chin dch c th c t chc trong mt thi gian di hay ngn l do c im tnh

hnh c th ca mi trng v kh nng ti chnh ca trng. Tranh th cc ngun ti
tr ca cc t chc lin quan n vn mi trng.

62
M UN 2
THUC TR SU BN HAY TH
1. Mc tiu

Hc sinh tm hiu c vai tr ca thuc tr su, dit c, thuc kch thch i vi h

sinh thi nng nghip.

Thy c nhng tc ng xu i vi mi trng ca thuc tr su, dit c, thuc

kch thch khi khng x dng ng cch.

a ra nhng bin php nhm tuyn truyn c hiu qu vic s dng thuc tr su,
dit c, thuc kch thch ca ngi nng dn ng hng dn v khoa hc.

Lin kt c h thng kin thc thc t vi bi Cc tc nhn gy nhim mi

trng trong chng trnh Sinh hc 9.

2. Thi gian
Thi gian tin hnh: 1/2 ngy
3. a im
Khu vc rung ng ca a phng, hoc a phng ni ting v trng rau v tnh trng
phun thuc ba bi.
4. Chun b
Gio vin:

Gio vin kho st tin trm a im cho hc sinh tham quan khu vc ng rung ni
ngi dn x l thuc ha hc bo v thc vt (cnh ng rau, la, mu);

Chun b sn cc ti liu v vn s dng khng ng cch cc thuc ha hc bo v

thc vt;

Chun b cc phng tin, dng c kho st ti cnh ng: khu trang lao ng, gng
tay, ng cao su;

Hc sinh:

Tm hiu cc tc nhn gy nhim mi trng trong h sinh thi nng nghip, tm

hiu cc ti liu v nng nghip sch v nng nghip bn vng;

Cc phng tin, dng hc tp: Bt, giy

5. Cc bc tin hnh
Phng php tin hnh:

T chc cho hc sinh tham quan cc khu vc ng rung c x l thuc tr su,

thuc dit c, thuc kch thch, v cc khu vc khng c x l cc loi thuc trn;

63

Gio vin cng hc sinh tin hnh xy dng kch bn truyn thng cho v kch v tc
dng cng nh tc hi ca vic x l cc thuc ha hc bo v thc vt;

Tho lun, nh gi v kch tm ra nhng bin php gii quyt vn a ra.

Hot ng 1: iu tra thc a, thu thp thng tin

Tin hnh ngoi thc t a phng gm c quan st thc t v phng vn;

Gio vin hng dn hc sinh iu tra v tnh hnh bun bn cc loi thuc ha hc
bo v thc vt ti a phng, c th thng k theo bng gi sau;
Loi thuc

STT

c php s
dng

Khng c
php s dng
DDT

i tng x
l

Thi gian phn

hy

Hu qu i
vi sc khe
con ngi

Cn trng

Vi chc nm

Gy ung th

2
3
4
5
.

- Gio vin dn hc sinh tham quan cc khu ng rung c x l thuc ha hc bo v

thc vt. Ch quan st s lng chai l, v cha thuc bo v thc vt ti khu vc kho st.
Gi ni dung cu hi phng vn ngi dn:
+ Cc loi thuc ha hc bo v thc vt c s dng?
+ Khi no th cn v nn s dng thuc ha hc?
+ Nng sut cy trng tng ln nh th no khi s dng thuc ha hc bo v thc vt?
+ Cc loi ng vt nh rn, cua, tm, c, c cung cn li trn ng rung?
+ Cch s dng c ng liu lng v theo hng dn trn bao b sn phm?
+ Cc bin php vt l hay sinh hc khc?
+ X l chai l, bao b ng thuc dng xong? C ti s dng trong sinh hot gia nh?
+ Cc trng hp ng c thc phm ti a phng?
+ .
Hot ng 2. Trnh by kt qu, tho lun, ng gp kin, xy dng h thng kin thc

64
Sau khi hc sinh tham quan, kho st ti hin trng trong khong 90-120, gio vin
gi hc sinh th hin kt qu x l thng tin thu c qua v vi ni dung chnh kch bn tham
kho nh sau:
Phn bn ho hc (PBHH): Ch ! My nm gn y dn tnh thi nhau mang anh em chng ti v
bn cho cho cy trng thu c nng sut cao. Vy l chng ti cng c ch cho con ngi y
ch (v mt ci c ch).
Thuc bo v thc vt, thuc kch thch: Anh ng tng l ch c cc anh mi c ch cho con
ngi. Ny, cy trng u b nhim su bnh m gp chng ti th mng qunh c ln ! Hn th
na, khi mun hoa qu chn nhanh hay ti lu th c tm n chng ti l xong ngay.
Cy ci: Cm n cc bn gip ti mau ln, li gip cho ch em chng ti khng b m au,
bnh tt. Nhng m, by gi con ngi cho ti n nhiu qu, khng kho ti b bi thc mt. T
hn, h ti hi yu ngi mt t l ngi ta cho ti ung v s thuc tr su, thuc kch
thchlm cho ti c u oi, m mt sut c ngy (i u oi).
Nc (than th): i do! chng ring g bc cy, nh ti y cng ang phi chu mt cuc sng
v cng ngn ngm, c h nh ti Bc, Trung, Nam u phi gnh chu bao cht bn thu, hi
thi, ri c nhng cht c hi m con ngi thi ra. Ngy xa, tm c bi li tung tng th gi
y b i u c ri. Tht bun qu!
t: Ni cc bc thng cm ch do ny con ngi v thc qu, h nhi nht vo em cc loi
phn, loi thuc ho hc. Nh em y vn c danh l ph nhiu, vy m gi y em tr nn chua
v bc mu dn. M cc bc cng chng nn trch con ngi lm g, mi nm h phi gnh chu
hng trm v ng c rau qu, thc phm ri cn g! Chnh h li t gy hi cho mnh thi!
Con ngi: Th ra t trc n gi, chng ti lm nhng vic khng ng, khng nhng lm
hi cho cc bn m cui cng li l t hi chnh mnh. By gi chng ti mi thy c mt hn
ch ca cc ch phm ho hc (phn bn, thuc tr su, dit c). T nay, chng ti s chm sc
cc bn tt hn: bn phn, phun thuc ng loi, ng liu lng Bo v cc bn cng chnh l
bo v cuc sng ca chnh chng ti thi
Hot ng 3. Tng kt
Gio vin tng kt cc ni dung kin thc v cc k nng cc em hc sinh t c qua
cc hot ng ca bui ngoi kha, theo cch lp bn t duy
6. nh gi
Gio vin nh gi s tham gia ca hc sinh v thc, thi , cht lng v kt qu cc
hot ng ca bui ngoi kha. Hng dn v chm im bo co tng hp ca hc sinh.

65
M UN 3
HN THING SNG LAM - NI QUYT
(M un tng hp)
( c cc gio vin v sinh vin Trng Cao ng S phm Ngh An thc hin ti
khu di tch n th Quang Trung, ni Quyt, TP. Vinh, 2010)

1. Mc tiu
Qua bui hc tp sinh vin c kh nng:
a. Kin thc

Trnh by ngn gn v lch s dn tc, lch s a phng, v mt giai on lch s

Vit Nam cui th k XVIII, nhn vt lch s Nguyn Hu - Quang Trung ti mnh t
Phng Hong Trung .

Ch ra c s tc ng ca iu kin a l, mi trng, con ngi i vi di tch lch

s n th Quang Trung trn nh ni Quyt.

xut cc gii php nhm gii quyt c cc vn c th gy ra do tc ng t

mi trng, hot ng ca con ngi nhm bo tn bn vng khu di tch lch s.

b. K nng

Hnh thnh c cc k nng nh: lp bn t duy, cy vn v k nng t cu

hi, gii quyt vn , k nng trnh by

Rn luyn k nng thu thp t liu, quan st, phn tch, x l cc vn t mi trng
nghin cu.

c. thc, thi

Bi dng lng t ho dn tc, lng yu qu hng t nc ngay ti chnh qu hng

mnh. Lng say m yu thch t nhin, sng Lam - ni Quyt "sn thy hu tnh", yu
thch say m lch s. T c thi yu mn, c tinh thn xy dng qu hng t
nc, c thc bo v nhng di sn vn ha - lch s.

Nhn thc c s tc ng ca mi trng t nhin v con ngi i vi di tch lch

s - vn ha; hnh thnh thc v hnh vi bo v cc di tch trc s e da ca t
nhin, tc ng nh hng xu ca cc t nn x hi.

2. Thi gian
01 ngy.
3. a im

66
n th Quang Trung, ni Quyt, TP. Vinh
4. Thnh phn
Gio vin trong nhm nghin cu (7 ngi)
Sinh vin K29 Sinh Ho (44 ngi)
5. Phng tin
t 54 ch.
6. Cc hot ng c thc hin trong bui d ngoi
Gio vin v sinh vin chia lm 4 nhm (gio vin s ch o trong tng nhm hng
dn thc hin) thc hin cc hot ng.
Hot ng 1: Tm hiu lch s n th v mi trng
Mc tiu phi t c:

Tm hiu qua bo co ca ban qun l di tch n th, qua s ghi cm tng v di tch,
qua trao i vi du khch... rt ra nhn xt v vn bo tn di sn lch s hin
nay;

Sinh vin trong nhm quan st thu thp s liu v v tr, a hnh, kin trc c trng
ca n th;

Tm hiu lch s ca thn th cuc i s nghip vua Quang Trung v phong tro Ty
Sn;

V tr ca n th, cch bi tr, cc vn bia t liu , cnh quan ni Quyt- sng Lam;

Quan st thng k cc loi thc- ng vt trong khu vc n th, s a dng hin nay
so vi trc kia.

Kt qu hot ng:
S liu v thng tin c th hin bng bn t duy hoc cy vn .
Hot ng 2: Tm hiu tc ng ca t nhin v con ngi n n th
Mc tiu phi t c:

Nu c cc du hiu v d on cc tc ng ca t nhin v con ngi i vi n

th, v d:
+ Hot ng ca s lng khch du lch gy ra cc vn v v sinh, vn phng
chng cha chy (v y l rng thng d bt la trong ma h);
+ nh hng ca l sng Lam: khu di tch nm trn ni, sn ni dc ng, iu
kin t nhin v kt cu a cht v thi tit c th gy ra st l ni;

67
+ Hot ng dn sinh: nh hng n a dng sinh hc trn ni Quyt do dn a
phng cht ph rng ly ci;

xut cc bin php khc gii quyt cc vn nu trn.

Kt qu hot ng:
Pht hin vn hin ti v d on cc vn c th xy ra trong tng lai ti khu di tch;
ch ra cc bin php gii quyt.
Hot ng 3: Bo co kt qu thu thp thng tin, d liu v gii quyt vn v Mi
trng ti khu di tch ni Quyt qua cuc thi: Tm hiu v lch s v sinh thi ca n th
Mc tiu:
SV trnh by kt qu ca bui d ngoi m sinh vin thu thp c, thng qua , GV nh
gi kt qu hot ng ca SV.
Ni dung (xem ph lc II):
Cuc thi chia lm 4 phn:
Phn I: Gii thiu v i mnh;
Phn II: Khi ng;
Phn III: Hi p gia cc i;
Phn IV: Hng bin.
Hot ng 4: Tng kt bui d ngoi

Nhn xt tinh thn thi hc tp ca sinh vin;

Yu cu sinh vin v nh vit bn thu hoch sau bui d ngoi tham quan hc tp, tm
hiu thc t n th Quang Trung trn nh ni Quyt bn dng sng Lam (ti TP.
Vinh - Ngh An);

Cm n ban qun l n th Quang Trung v kt thc bui ngoi kha.

68
Ph lc I
K hoch thc hin cc hot ng ti thc a
TT

Hot ng

Thi gian

Ngi thc hin

Xut pht

8 gi 00

C on

n nh t chc, chia nhm v

phn chia nhim v

8 gi 30

C Nguyn Th Hnh

Hot ng 1. Tm hiu lch s

n th v mi trng ni quyt

9 gi 00

4 nhm v thy c ph trch

Gii lao

10 gi 15

Hot ng 2. Tm hiu tc ng
ca t nhin v con ngi n
n th

10 gi 30

4 nhm v thy c ph trch

S kt

11 gi 30

C: Nguyn Th Hnh

Ngh tra

11 gi 45

Hot ng 3. Tm hiu v lch s

v sinh thi ca n th

13 gi 00

Gii lao

15 gi 15

10

Hot ng 4. Tng kt bui d

ngoi

15 gi 30

11

Kt thc bui d ngoi

16 gi 30

Phn nhm
Nhm 1: Thy Trm, c Chinh
Nhm 2: C Xun, thy Hi
Nhm 3: Thy Cm, thy Thng
Nhm 4: Thy Tun, c Ngn

DCT: Thy u Anh Tun

C Nguyn Th Hnh

Ghi ch

Thi gia
4 i

69
Ph lc II
Chng trnh cuc thi
1. Thnh phn tham gia
1.1. Ban gim kho
+ C V Th Mai Anh - Trng HQG H Ni: Trng BGK
+ Thy: Nguyn Vn Cm: Ph BGK
+ Thy Phan nh Trm: Ban vin
+ C Nguyn Th Xun: Ban vin
+ Thy Nguyn Ngc Khnh: Ban vin
1.2. Th k
+ C Hnh
+ C Ngn
1.3. Cc i tham gia: 4 i thuc lp K29 Sinh Ho
2. Ni dung
Phn I. Gii thiu v i mnh
Th l: Mi i c 5 pht gii thiu v mnh, i gii thiu hay, n tng s c ti a
10 im.
Phn II. Khi ng
C tt c 10 cu hi, mi cu tr li ng c 5 im, tr li sai khng b tr im. Tng
im phn thi ny l 50 im.
Thi gian suy ngh cho mi cu l 15 giy
Cu 1. Nguyn Hu sinh nm no?
a. 1743

b. 1753

c. 1763

d. 1773

Cu 2. Cuc khi ngha Ty Sn do ai lnh o?

a. Nguyn Nhc

b. Nguyn Hu

c. Nguyn L d. C 3 p n trn

Cu 3. Trc y, trn ni quyt thnh phn loi thc vt no l c trng nht?

a. Cy phi lao

b. Cy bi (Sim, mua, )

c. Cy thng

d. C a v c

Cu 4. Bn hy k tn mt bi th hoc on th vit v Quang Trung Nguyn Hu hoc

phong tro Ty Sn.

70
4. MN TON
M UN 1
CCH TNH DIN TCH
1. Mc tiu
Sau khi hc xong bi, hc sinh c kh nng:

Cng c v khc su cch tnh din tch cc hnh, kin thc hng ng thc ng nh

Vn dng cc php ton trn vo vic xut nhng gii php tng th gii quyt
vn p lc dn s trong khu vc th.

2. Thi gian
Ty iu kin ca nh trng, thi gian c th ko di t 1/2 ngy n 3 ngy.
3. a im
Tin hnh t chc cho hc sinh thc hnh ngoi kho ti 1 khu vc ca thnh ph.
4. Chun b
Gio vin:

Xc nh, lin h trc cc khu vc d nh t chc kho st;

Chia hc sinh thnh 04 nhm nh (gi l nhm 1 nhm 3);

Chun b sn cc cc phiu bi tp gi cho cc nhm hc sinh;

Chun b 16 ming giy mu hnh vung gm cc mu: , xanh, vng, hng.

Hc sinh:

Tm hiu thng tin v nhu cu nh v cc cng trnh dn s, hnh chnh khu vc

th.

5. Cc bc tin hnh
Hot ng 1: Hot ng thc t ti hin trng
Gio vin a hc sinh tham quan, kho st khu vc th m gio vin i tin trm t
trc. Khu vc cn c cc cng trnh cng cng, dn s v hnh chnh. Hng dn hc sinh
quan st thc t hin trng th vi cc tiu ch: din tch th, cc cng trnh cng cng, dn
s, cc c quan hnh chnh
Gio vin hng dn hc sinh phng vn mt s ngi dn a phng nhm thu thp
thng thng tin v cuc sng th, cc vn gp phi ca ngi dn nh: nhim khng kh,
nc, ting n, do s cht chi, thiu din tch, thiu khng gian xanh trong khu th.
Hot ng 2: Vn dng cc php ton gii quyt vn th

71
Sau khi t chc tham quan, kho st. Gio vin yu cu 3 nhm hc sinh gii bi ton di
y:
Gio vin v xung sn (sn trng)1 hnh vung to c cnh l A, i din cho mt thnh
ph.
C 4 hnh vung nh vi cnh l a, b, c, d i din cho 4 cng trnh:
Hnh vung mu c cnh l a:

nh ;

Hnh vung mu vng c cnh l b:

bnh vin;

Hnh vung mu xanh c cnh l c:

trng hc;

Hnh vung mu hng, c cnh l d: nh my.

Hc sinh s phi tnh ton din tch ph hp cho cc hnh vung mu sc sao cho hp l vi
cng nng s dng, sau xp cc hnh vung nh vo hnh c gio v di sn sao cho xp
c 1 thnh ph vi cc cng trnh v c ng giao thng thun tin.
Hc sinh tnh ton phn din tch cn li ca thnh ph theo ng nh gii php chn.

Bnh vin
Nh

Trng hc
Nh my

Cc hnh vung i din cho cc cng trnh kin trc ca thnh ph.

72
Hot ng 3. Trnh by gii php

Gio vin yu cu cc trnh by gii php ca tng nhm, cch tnh din tch tng
nhm. Gio vin phn tch v cng b p s ng;

Cc nhm trnh by phng n lp quy hoch ca thnh ph ca nhm mnh, c

thuyt trnh phn l do;

Tho lun phng n ti u: Gio vin yu cu cc i tm ra cc vn gp phi vi

cc gii php ca tng nhm, v d: din tch cht, ngi ng, nhiu cng trnh cng
cng, mi trng nhim ngh cc nhm gii quyt cc vn ny sinh sao
cho tm c phng n ti u nht.

Hot ng 4: Tng kt
Gio vin v hc sinh cng rt ra phng n quy hoch ti u ca thnh ph, va gii
quyt nhu cu v din tch s dng cho cc loi cng trnh v va to khng gian cn thit cho s
hi ha v mi trng.
6. nh gi
Gio vin nh gi tinh thn, thi hc tp; tnh ng i trong hot ng nhm ca hc
sinh; tnh sng to trong tm gii php; gii php kh thi.

73
M UN 2
GII QUYT BI TON V DN S
1. Mc tiu

Cng c kin thc h bt phng trnh.

Thu thp thng tin v bng n dn s, s nh hng ca dn s tng ti cht lng

cuc sng.

xut cc gii php tng th gii quyt vn bng n dn s.

2. Thi gian
Ty iu kin ca nh trng, thi gian c th ko di t 1/2 ngy n 3 ngy.
3. C s vt cht
Giy, bt, thc dy, phn, m, nn
4. a im
Tin hnh t chc cho hc sinh thc hnh ngoi kho ti lng c nhiu gia nh c qu
nhiu con, ngho kh.
5. Chun b
Gio vin:

Xc nh, lin h trc cc khu vc d nh t chc kho st;

Chia hc sinh thnh 04 nhm nh (gi l nhm 1, .. nhm 4);

Chun b sn cc cc phiu bi tp gi cho cc nhm hc sinh.

Hc sinh:

Tm hiu thng tin v vn bng n dn s qua khai thc internet, sch gio khoa

6. Cc bc tin hnh
Hot ng 1: Thu thp thng tin t thc t
Gio vin chia hc sinh ra thnh 4 nhm, hng dn tng nhm ti tham quan, kho st
tng gia nh, tm hiu nhng thng tin nh:

S thnh vin trong gia nh, tui ca tr em, khong cch gia nhng a tr, tnh
trng sc kho ca ngi m

Kh nng kinh t ca gia nh, tnh trng sc kho ca tr em, tnh trng hc vn, kh
nng hc ln cao hn ca tr em; cht lng ba cm gia nh

Gio vin hng dn hc sinh lm bi thng k theo nh bng sau:

74
TT

Tn ch h

kh nng
kinh t

S con

Chi ph thi
gian

Chi ph tin
bc

Ghi ch

1
2
3
4
5

Hot ng 2: nh gi dn s a phng
Sau khi t chc tham quan, kho st, gio vin yu cu 2 nhm hc sinh gii bi ton sau:
Gio vin a cho hc sinh s liu nh sau:

Mi 1 ngi c sinh ra s tiu tn 1 khon thi gian l (T), v chi ph l (C). Sau
khong thi gian (T), v tiu ht (C) chi ph th mt con ngi mi c th tr thnh 1
nhn cng;

Nu mt gia nh sinh n a con vi khong cch tui a u v a t l (t), h s

phi mt (T +t) thi gian v (n x C) chi ph n a tr trng thnh v tr thnh n
ngi lao ng;

Tuy nhin, trong thi gian (T+t), c kh nng ri ro (r) xy ti vi mi a tr;

S tin mt cp v chng kim c trong thi gian T +t sinh sng (bao gm c nhng
khon c nhn khc nh tha k, trng thng..) l A.

Gio vin yu cu hc sinh tnh ton:

Lp cng thc tnh ton chi ph thi gian, tin bc, cng sc, v ri ro cho 1 gia nh
nui ln n a tr;

Lp h bt phng trnh tnh ton kh nng giu ngho ca mt gia nh;

T nh gi mc dn s ng v s nh hng ti i sng ca ngi dn a

phng.

Hot ng 3. Trnh by kt qu
Gio vin yu cu hc sinh trnh by gii php ca tng nhm, cch tnh ca tng nhm.
T , gio vin phn tch v cng b p s ng.
T tnh ton xem nhng gia nh va kho st, gia nh no s tr nn giu c, gia nh
no s tr nn ngho i. Thi gian bao lu th s tr nn ngho i.

75
Sau (m) nm, nhng a tr ln ln, tnh ton xem, bao nhiu gia nh no c nhng a
tr c kh nng tr nn thnh t v giu c, nhng gia nh no th kh nng khng cao hoc
khng c kh nng nui con tr nn thnh t v giu c.
Hot ng 4: Tng kt v xut gii php
Gio vin yu cu hc sinh a ra cc iu kin cn thit mt gia nh c th tr nn
giu c, v nhng a tr c kh nng thnh t. l: mu thun gia nh (nu c), vn sc
kho ca m s gim i theo s lng tng dn ca nhng a con, chi ph phng v cha bnh,
cc chi ph tai nn, thin tai, chi ph hc ngh, chi ph vui chi gii tr, chi ph ci hi, xin vic,
vn t ai, nh ca, vn thc hin ngha v qun s v cc ngha v khc vi nh nc
..v.v..v.. Gio vin tip tc hng dn hc sinh tm ra cc mu thun, nhng vn mi ny sinh
nh: quan nim sng, truyn thng, tnh cng ng, trnh nhn thc ca ngi dn..vv.v.
Cui cng, gio vin yu cu hc sinh ni ln kin ca mnh v vn dn s ca mi
gia nh v ca quc gia. ng thi, gio vin yu cu hc sinh a ra cc gii php gii quyt vn
dn s.
Hot ng 5: Kt lun
Gio vin v hc sinh cng rt ra kt lun v cc vn c lin quan n dn s ca khu
vc va c kho st.
7. nh gi
Gio vin nh gi hc sinh qua thc, thi hc tp v kt qu hc tp trong bui ngoi
kha; nh gi qua bi bo co tng hp mi hc sinh phi hon thnh.

76
M UN 3
VN DNG CCH TNH DIN TCH CC HNH XUT HNG CI
TO SN TRNG I HC PHM VN NG
(Do cc gio vin v sinh vin Trng i hc Phm Vn ng,
tnh Qung Ngi thit k, 2010)
1. Mc tiu:
- n tp cch tnh din tch cc hnh: hnh tam gic, hnh vung, hnh trn, hnh ch nht,
hnh Elip
- Xy dng c k hoch ci to sn trng i hc Phm Vn ng.
- n tp kin thc cc hng ng thc, cng thc tnh din tch Elip
2. Thi gian:
ngy hoc 01 ngy, tu iu kin c th ca tng trng.
3. C s vt cht
Giy, bt, thc dy, phn, ke
4. a im
Sn trng Trng i hc Phm Vn ng.
5. Chun b
- Gio vin:
+ Lin h khu vc sn trng Trng i hc Phm Vn ng tin hnh kho st, o
c, tnh ton;
+ Chia sinh vin thnh 04 nhm nh (gi l nhm A, B, C, D);
+ Chun b sn cc phiu bi tp giao cho cc nhm.
- Hc sinh:
Tm hiu cc thng tin v sn trng Trng i hc Phm Vn ng.
6. Cc bc tin hnh
Hot ng 1: Lm bi tp nhm
Gio vin hng dn sinh vin tham quan, kho st sn trng v thu thp thng tin phc v
cho vic ci to sn trng.
Gio vin chia hc sinh lm 4 nhm, tng ng vi 4 khu vc hc sinh quan st, o c v
tp hp d liu.
C th, gio vin giao nhim v cho cc nhm hc sinh nh sau:
- Gio vin v s sn trng v d kin v yu cu ci to sn trng (Hnh 1).
- ng thi gio vin phn cng cho cc nhm nh sau:

77
+ Nhm A: Tnh din tch khu vc trng hoa, d ton s lng hoa v kinh ph (Hnh a).
+ Nhm B: Tnh din tch khu vc trng c, d ton s lng c v kinh ph (Hnh b).
+ Nhm C: Tnh din tch khu vc lt gch, d ton s lng gch v kinh ph (Hnh c).
+ Nhm D: Tnh din tch khu vc lt gch vin, d ton s lng gch v kinh ph (Hnh
d).
* Lu : Kch thc cc hnh c o c thc t ti sn trng.

Hnh c

Hnh a

Hnh b

Hnh d

Hnh 1: S sn trng v cc khu vc cn ci to.

Hot ng 2: Trnh by k hoch ci to theo tng ni dung
Gio vin yu cu cc nhm trnh by cc kch thc o c, cch tnh din tch cc
hnh c th, d kin v cc loi vt t, gi thnh
Cc nhm khc nghe v ng gp kin.
Hot ng 3: Xy dng k hoch tng th
Cc nhm trao i kt qu cho nhau v xy dng bn k hoch tng th ci to sn trng.
Gio vin nh gi (chm im) hc sinh da vo bn k hoch tng th ny.
7. nh gi

78
Gio vin v sinh vin a ra nhng nhn xt, kt lun v rt ra nhng bi hc kinh
nghim.

5. MN VN HC
M UN 1
BO TN VN HC DN GIAN A PHNG
1.

Mc tiu
Sau bi ngoi kha, hc sinh c kh nng:

Su tm c mt s tc phm dn gian a phng.

Biu din tc phm vn hc dn gian a phng.

xut cc bin php gi gn vn hc dn gian a phng.

C thc gi gn gi tr vn ha truyn thng ca a phng, dn tc.

2. Thi gian: 3 bui, trong

- 2 bui t chc cho hc sinh d ngoi, tm hiu v cc di tch a phng t nhiu lin
quan n vn hc dn gian.
- 1 bui t chc thi l hi vn ha dn gian: Thi gian pht ng hi thi vo cui hc k 1
(thng 12) v t chc hi thi vo thng 1. Ty thuc vo ni dung chng trnh v s i tham gia,
c th t chc t mt n hai bui (hoc c th t chc t 14h n 18h).
3. Chun b

Chun b k hoch, kinh ph cho cuc d ngoi, la chn nhng a im ph hp vi

hc sinh;

Hp BCH on trng nu vn , xc nh mc ch, ni dung, k hoch ca bui d

ngoi;

Lin h vi a phng cng t chc cho cc em i d ngoi, tm hiu gi tr vn

ha dn gian a phng;

D tho ni dung, th l, quy ch L hi; chun b kinh ph cho hi thi,thng thng t

5-7 triu trang tr sn khu, m thanh, nh sng, bi dng Ban gim kho, bi
dng dn chng trnh (nu cn), kinh ph gii thng, hoa, qu tng lu nim;

Gio vin dnh cho hc sinh mt lng thi gian hp l cc em su tm vn hc

dn gian a phng, t vn cho hc sinh tham gia cc hot ng trong bui l hi vn
ha dn gian.

4. a im t chc

79
T chc tham quan, d ngoi cho hc sinh tm hiu v cc a danh c t nhiu lin quan
n cc sng tc vn hc dn gian (ni gn vi cc cu ca dao, truyn c tch, truyn thuyt, cc
cu chuyn v nhng nhn vt lch s)
T chc l hi vn ha dn gian cho hc sinh.
5. Cc bc tin hnh
Hot ng 1: Su tm vn ha dn gian ti a phng

T chc tham quan, d ngoi cho hc sinh tm hiu cc di tch vn ha ca a

phng (cha, nh) hoc cc loi hnh ngh thut dn gian a phng (nghe ht
quan h, xem cho).

Hnh thc t chc: chia nhm hc sinh theo tng loi hnh vn ha dn gian, cho hc
sinh la chn nhm theo s thch c nhn.

Hot ng 2: L hi vn ha dn gian
Sau khi t chc cho hc sinh su tm vn ha dn gian ca a phng, gio vin t chc
cho hc sinh trnh by, bo co kt qu su tm qua t chc L hi vn ha dn gian.
T chc hi thi
+ Thnh lp Ban t chc, Ban gim kho v th k, chn ngi dn chng trnh
(c th l 1 gio vin v 1 hc sinh);
+ Chun b sn khu ngoi tri, m thanh, nh sng, dn nhc, b tr sn khu, bng
im cho gim kho, ti liu cho th k;
+ Cc nhm trnh din cc loi hnh vn ha m cc em su tm c; hnh thc
trnh din ty thuc vo loi hnh vn ha dn gian: c ca dao, tc ng ca a
phng m cc em su tm c; din kch dn gian a phng, ht dn ca truyn
thng nh: quan h, chu vn, v dm, cc iu l, h mi nh, h gi go, ht ru
con, k chuyn danh nhn a phng; cc tr chi dn gian ca a phng nh:
chy c, ko co, vt...
Hot ng 3: Tng kt, nh gi kt qu

Ban T chc cng b kt qu v trao gii thng, tng phm cho cc tit mc, cc i
t gii.

Gio vin tng kt v nhn mnh thc gi gn vn hc, vn ha dn gian ca hc

sinh.

6. nh gi chung
Gio vin nh gi s lng cc loi hnh vn ha dn gian v cht lng cng vic su
tm cng nh trnh din ca hc sinh.

80
7. Gi cho ngi s dng

Hot ng ny s dng cho hc sinh ph thng nhng cn c s chun b kh cng

phu v cch t chc hp l to s hng th cho hc sinh.

Nn t chc cho nhiu lp, mt khi hoc cng c th l hc sinh ton trng. V vy,
cn c s tch cc tham gia ca mt nhm gio vin lm ban t chc, ban gim kho
cho cuc thi, trng ti cho cc tr chi.

81
Ti liu tham kho

1. B Gio dc v o to, 2000. n a cc Ni dung Bo v Mi trng vo H thng Gio dc

Quc dn. H Ni, 2000.
2. B Gio dc v o to/Chng trnh Pht trin Lin hp quc, 1998. Cc hng dn chung v
Gio dc Mi trng dnh cho ngi o to Gio vin Trng tiu hc, Trung hc C s, Trung
hc Ph thng. D n VIE/95/041
3. Dy hc da trn gii quyt vn , Ti liu tp hun, VVOB - Trng i hc S phm H Ni,
2010.
4. Bradshaw H.T. 1952. DDT anaysis report, Environmental Reviews, 13: 10-17.
5. Diesendorf M and C.Hamilton. 1997. Human Ecology, Human Economy, London UK
6. Duraiapath w. 1993. Effects on wildlife. Environmental Reviews. 13: 23-34
7. GEF/UNDP/IMO, 1996. Strategic Environmental Management Plan for the Bantangas Bay Region.
Environment and Natural Resources Office of The Provincial Government of Bantaygas, 1996.
8. Jensen A.R. 1978. Relation between Human Activities and Biosphere, Nature 12:23-98
9. Lu Xun Mi, 2000. L lun Dy hc i hc. Nxb. Gio dc.
10. Master R. 1980. The theory of Human Geography. Princeton University, 345-456.
11. Project Wild K-12 Activity Guide, Council for Environmental Education, USA.
12. Reign. W, 1991. Life in Our Hands: Ecology and Issues/Organisms in Their Environments. Steve
Malcolm.
13. Ryan. F and S. Ray, 1991. The Environment Book: Activities and Ideas for Environmental
Education. Macmillan Comp. Australia
14. Stapp B. and D.A. Cox, 1979. Environmental Education Activities Manual.Michigan USA.\
15. UNESCO, 1998. Outdoor Activities of Environmental Education in Schools