Biti giang sa 13

,a v a

BLION6 THAN6 TRDN6 M~ T PHAN6

'Bai toan v~ duong thang la mQt chu d~ chinh thuong xuyen c6 m{lt trong cac d~ thi toan vao cac truong Dai hoc va Cao dang trong nhirng nam 2002 - .2009. Bai giang d~ cap o~n cac plurong phap chinh giai cac bai roan lien quan d~n phuong trinh duong thang cua hinh h9C giai tich phang.

• " , 11/'... ".. 3

§ 1. CAC SAl TOAN THIET l.J;\P PHUONG TRINH DUONG THANG

Nguci ta hay dung de dang sau day cua plurong trinh dirong thang.

- Phuong trinh chinh t~c cua dirong thang di qua diem M(xo: Yo) voi vecto chi

plurong ~ =(a;b) (atO,btO)la: x-xo =y-yo.

a b

- Phuong trinh tham 56 cua duong thAng qua diem M(xo,yo) voi vecto chi

plurong l; = (a; b) (a"+ b2> 0) la

{X = Xo + at y = Yo + bt.

- Phuong trinh duong thAng di qua di&m M(xo; Yo) va nhan vecto phap ~=(a,b) (a2+b">0)la:

a(x - xo) + b(y - Yo) = O. - Phuong trinh tong quat cua dirong thang la:

ax +by+c=0(adaya2+b2>0).

Duoi dang nay dirong th~ng nh~n Ii = (a; b) lam vecto phap tuyen, con

u = (-b;a) lam vecto chi plurong,

Duong thang di qua diem M(xo: Yo) co h~ 56 g6c k se co phiroug trinh y = k(x - xo) + Yo

- Phuong trinh theo doan chan: Duong thang cAt hai true Ox, Oy tai hai di~m

A(a; 0), 8(0; b) (a t 0, b t 0) co dang: -; + i = I .

Cac dang biti t~p eo' ban:

Lo~i 1: Vi~t phuong trinh dirong th~ng bi~t vecto chi plurong ~ = (a; b) va mQt di&m M(xo,yo) cua n6.

Day 1<'1 mot trong nhung plurong phap CO" ban nh~t d& vi~t phirong trinh dirong thang. R~t nhieu bai toan quy diroc v~ tnrong hop nay (o~c biet la truong hop duong thang di qua hai di&m M(xo; Yo) va N(xl; YI).

243

Nhir vay, hai y~u t6 dn xac djnh hi:

II Vecto chi plurong u cua duong thang. Nguoi ta hay Slr dung cac phuong phap sau d~ xac dinh u:

- Tim hai di~m M, N phan bi~t thuoc dirong thang. Khi do u = MN .

- Xac dinh xem dirong th~ng dn tim co song song hoac vuong goc voi mot

dirong thang cho truce nao hay khong.

21 Di~m M thuoc duong thang dn tim diroc xac dinh la giao di~m cua hai duong thang biet tnroc nao dAy, hoac la cac di~m co mot tinh chAt nao do (nhu trung di~m cua mot doan thang, hinh chieu cua mot di~m tren mot dirong thang ... ) Xet cac thi du minh hoa sau day:

TIIi t/(l 1: (DJ thi IllyJn sill" DlJi "{Ie k"Ji D - 2009)

Cho tam giac ABC. Diem M (2;0) la trung di~m cua AB. Duong trung tuyen va dirong cao ke tir A lfin luot co phiroug trlnh la: 7x - 2y -3 =0 va 6x - y - 4 =0. Vi~t phuong trinh duong thang AC.

Ghii

TQa dO (x; y) cua A la nghiem cua h~ phirong trinh:

{7X-2Y-3=0 ~{X=I

6x-y-4-0 y=2.

V~y A (2;2)

Vi M la trung di~m cua AB, nen toa dO B diroc xac dinh nlur sau:

{XB =2xM -XA ~{XB =3

YB = 2YM - Y A YB = -2.

V~y B(-3;2)

Duong thang BC vuong goc voi dirong cao AH: 6x - Y - 4 = 0, nen co dang: x +6y+ m=O.

Do qua B(3; -2) nen ta co: 3 - 12 + m = 0 => m = 9. - V~y BC: x + 6y + 9 = O.

TQa dO (x; y) cua trung di~m N cua BC la nghiern cua h~ phuong trlnh:

{X+6Y+9=0 {x=O

7x-2y-3 =0 ~ y=-%.

A

V~y N = (0;-%).

ro do MN =( -2;-%}AC = 2MN =(-4;-3).

Duong th~ng AC co vecto chi phirong u = (-4; -3) va qua A(l; 2) nen co dang:

x-I y-2

-- = -- ~ -3x + 3 = - 4y + 8 ~ 3x - 4y + 5 = o.

-4 -3

244

Nhdn xet:

Uri giai noi tren rninh hoa ro net eho phuong f.h8p da trinh bay trong phAn rna dAu.

Thi dfl 2: (Bi thi luyin sint: B{li II(Je kIwi A - 2009)

Cho hinh chft nh~t ABCD eo 1(6; 2) Iii giao cua hai duong cheo AC va BD.

Di~rn M( I; _) thuoc duong thang AB. Trung di~rn E cua canh CD .n~rn tren duong th~ng x + y - 5 == O. Vi~t phirong trinh canh AB.

Giai

GOi N Iii di~rn d6i xirng cua M qu;L A M

Do M E AB, nen N E CD. TQa dQ cua ro::------.------~ di~rn N xac djnh nhir sau:

{XN = 2x, - xM <=> {XN = 11

YN = 2y, - YM YN =-1.

V ~y N (11; -I ). Vi E nam tren dirong thang

x + Y + 5 == 0, nen E :;: (Xo; 5-Xo).

Tit do: IE = (xo - 6;3 - xo);NE = (xo -11;6 - xo).

E

c

D

Do E la trung di~rn cua DC nen co: IE .L NE

<=> (xo- 6)(xo- 11) + (3 - Xo)(6 - Xo) <=> Xo2 - 13xo + 42 == O<=> [Xo =6 Xo =7.

+ N~u Xo == 6 thi NE == (-5;0), V~y AB co vecto chi phuong chinh la

ii = NE == (-5; 0). Do AB qua M( 1 ;5) nen eo dang:

{x= 1-5t

<=>y=5. y:;:5

+N~uXo=7,thi NE ==(-4;-1).

Khi do AB lINE nen AB eo vecto chi phirong u = (- 4; -1). V~y AB co phuong trinh: x - 4y + 19 ==0.

Till dfl3: (Bi thl luyin sin" Cao ddng Sir pll{l'" Biz N{ji - 2005) Trong m~t phang voi h~ toa dQ Oxy, eho

tam giac ABC eo dinh A( 1 ;2), dirong trung A

tuy~n BM va duong phan giac trong CD co phirong trinh nrong irng hl 2x + y + 1 = 0; x + y - I == O. Hay vi~t phirong trinh duong th~ng BC.

Giai

Qua A ke duong vuong goc voi CD cAt BC tai E. Gia Slr dirong vuong goc nay eit CD

~i I. Vi CD la phan giac cua C => IA = IE. Do B E CD eo phirong trinh: x + y + 1 = 0 nen, ducrng

thing AE eo phuong trinh x + y + rn = O.

Mil AE lai qua A(1 ;2) , nen ta co: 1 + 2 + rn = 0 => rn = -1. V~y AE c6 phuong trinh: x - y -1 = O.

c

245

TQa dQ (x; y) cua 1 la nghiern cua h~ plnrong trlnh:

t y+ 1 =0 {x=o

~ 1(0; I).

x+y-l=O y=' l

{XF =2x,-x" {XE =-1

Tir do suyra: '._", ,~ _ ~E=(-I:O).

YF --y, -)" YE-O

Vi C nam tren duong phan giac x+y+ I =0 nen ta eo: C(xo: I-xo). Tir do do M la trung diem cua AC, JH~n

M ::: ( Xo 2+ I : I - x~ + 2)::: ( x02+ I ; 3 -2 Xo ).

Di~m M n~1l1 tren trung tuyen BM: 2x + y'+ I = 0 nen ta eo:

2( X02+ I) + 3 -2 Xo + I::: 0 ~ Xo ::: -7 => C = (-7; 8).

Duong th~ng BC qua E (-I; 0) va (-7; 8) nen eo phuong trinh: 4x + 3y + 4 0= 0 TIIi t1{1 4: (Da III; IlIyJ" sinh 010 tfdng 0;" Tre - 2005)

Trong l1l~t phang voi h~ toa d(1 Oxy, biet dinh A (4; -I), plurong trlnh mot dtroug cao, m(1t dirong trung tuyen ve tir cung mot dinh IAn hrot la 2x - 3y + 12 = 0 va 2x + 3y = O. Vi~t plurong trlnh cac canh ella tam giac.

Giai

Ro rang dinh A (4;-1) khong thuoc hai dirong thang 2x-3y+ 12=0 va 2x+ 3y=0, nen cac duong cao va trung tuyen Ay khong di qua A. Ta eo th~ gia slr chung lit phirong trlnh cua cac dtrong eao va trung tuyen ve tir B. D~ thAy toa dQ (x; y) cua B lit nghiem cua h~ plurong trlnh:

{2X-3Y+ 12=0 {X=-3

~ B =(-3;2).

2x+3y=0 y=2

V~y canh AB co phuong trinh: 3x + 7y - 5 = 0 (qua A(4;-I) va B(-3;2». Do AC .1 BH nen canh AC co plnrong trlnh: 3x + 2y + m = O.

Do qua A(-4; I) => 12-2+m=0 => m=-IO.

V~y canh AC co plnrong trinh dang: 3x + 2y - 10 = O. TQa d<) (x; y) cua M lit nghiern cua h~ plurong trlnh:

{3X+2Y-10=0 {X=6

~ => M(6;-4).

2x+3y=0 y=-4

A

Vi M la trung diem ella AC => C = (8; -7).

Do do dirong thang BC qua B (-3; 2) va C (8; -7) nen plurong trlnh cua no la:

9x+lly+5=0.

TIll tI{1 5: (Di III; IllY;" f)·;,,11 D(I; II(Jc Hdi Pllimg - 2004) Tren mat phang vai h~ toa dQ Oxy, cho hai duong thang d I: x - y + 1 = 0, d,2: 2x + y - 1 = 0 va di~m P(2; I).

246

Vi~t phuong trinh duong thang qua P va e~t d"d2 tuong irng tai A, B sao eho P la trung di~m cua AB.

Vi th~ duong th~ng AB eo phuong trlnh: 4x - y - 7 = O.

TIIi {if I 6: (DJ thi luyRn sinh C{IO d{ing St« pluun Vlul: Long - 2005)

Trong m~t phang' voi h~ toa d(> Oxy, eho tam giac ABC voi A( 1;3) va hai duong trung tuyen xuat phat tir B va Chin hrot eo phuong trinh la x-2y+ I =0 va y-I =0. L~p plurong trinh cac canh cua tam giac ABC.

Giai

TQa d(> (x;y) cua trong tam G la nghiem A

cua h~ phuong trinh:

{X-2Y+I=O {X=I

<=> => G (I; 1 ).

y-I=O y==1

Ve hinh binh hanh BGCE. Theo tinh eh~t cua cac duong trung tuyen trong tam

giac ta eo: GE = GA. B

Tu do suy ra ngay: E (I ;-1 )

Do EC II BG, nen EC eo dang x - 2y + m == O.

No lai qua E (I ;-1) nen ta eo: 1 + 2 + m == 0 => m == -3 => EC eo phirong trinh: x - 2y - 3 == O.

Vi th~ toa d(> cua C la nghiem cua M phirong trinh:

{X-2Y-3==0 {X==5

<=> ; C(5; I).

y-I=O y==1

c

E

L~p Iu~n hoan toan tuong tu, ta eo: B(-3; -I).

Bi~t ba dinh cua tam giac nen d~ th~y cac canh AB, BC, CA IAn hrot co phirong trinh: x - y + 2 == 0; x - 4y + 1 == 0; x + 2y - 7 == O.

Lo\li 2: Vi~t phuong trinh duong th~ng di qua di~m M(Xo; >'0) va eo h~ s6 goc k. Phuong phap nay thirong dung de giai cac bai toan viet phuong trinh duong thing di qua mQt di~m M(Xo; Yo) va thoa man mQt yeu cc1u nao do (thuong la yeu eAu lien quan d~n khoang each). Chu y r~ng duemg thing di qua di~m M(Xo; Yo) eo hai dang x == Xo va y == k(x-Xo)+Yo. Khi lam bai, tnr tnrong hop eho ~n dang: y=ktx-xs), n~u khong phai xet du hai dang noi tren.

247

TIlf till 1:

Trong m~t phang toa d(> cho hai di~m M(I;4) va N(6;2). L~p phirong trinh dirong th~ng qua M sao cho khoang each tir N toi no bang 5.

Giai

Duong thang L\ qua M( 1;4) nen co hai dang sau:

1/ x = I. Khi do deN, ~) = 5, v~y x = 1 lit mot duong thang dn tim. 2/ ~ co dang y = k(x - I) + 4 <=> kx - y + 4 - k = O.

Khi do deN, ~) = 5

<=> 16k~-kl =5 <=> (5k+2)2 =25(k2 +l)<=>k=~.

k~ + 1 20

Khi do L\ co plurong trinh: 21 x - 20y + 59 = O.

Nlur th~ M co hai duong thang dn tim: x = 1 va 21 x - 20y + 59 = O. TIli till 2:

Trong m~t phang toa d(> cho hai diem A( 1 ;2) va B(5;-I) Vi~t pluroug trinh dirong thang qua (3;5) va each d~u A, B.

Giai Duong thang L\ qua P(3;5) co hai d~ng:

1/ x = 3. Khi do dCA, ~) = 3 - 1 = 2; d(B,~) = 5 - 3 = 2. V ~y x = 3 lit dirong th~ng dn tim.

2/ L\ co dang: y = k(x - 3) + 5 <=> kx - y + 5 - 3k = 0 Khi do ta co:

d(A,~) =d(B,~) <=> 1 k-2 +5 -3k 1= 15k + 1 +5 -3k I

Jk2;i Jk2;i

<=> 13 - Zk] = 16 - Zk] <=> k = _i. 4

Khi do L\ co phirong trinh: 3x + 4y - 29 = O.

V~y co hai dirong th~ng x = 3 va 3x + 4y - 29 = 0 thea man yeu du d§u bai. Nhdn xet: Qua cac thi du tren ta da thAy ro n~u khong xet tnrong hop x = "0

thi co th~ se d~n d~n kha nang lam mAt nghiem cua bai toan.

Loai 3: SU dung plurong trinh t6ng quat d~ vi~t phuong trinh dLTCrng th~ng. Nhir da bi~t: Ax + By + C = 0, voi A2 + B2> 0, lit phuong trinh t6ng quat cua duong thang. Khi su dung plurong trinh duoi dang nay bai toan quy v~ tim A, B, C. Thong tlurong tir cac di~u kien ban dAu ta se co m(>t hoac hai phirong trinh d~ tim ba ~n A, B, C. Vi th~ ta phai su dung di~u kien A2 + B2> 0, d~ tir mQt h~ thirc gifra A, B se cho A (hoac B) lit mQt gia tr] CI,I th~, tir do se tim duoc B (hoac A). Luu y r~ng, do chinh lit quy t~c chung d~ giai mQt M phuong trinh rna s6 plurong trinh it hon s6 ~n. SU dl,ln? plurong phap nay se thich hop cho vi~c giai cac bai toan thucc loai 2, mit khong can xet hai tnrong hop x = "0 vit y = k(x - '(0) + Yo

TIri till 1:

Trong m~t ph~ng tQa'dQ, cho hai di~m M( 1; 4) vit N(6; 2). L~p phirong trinh duong thang qua M sao cho khoang each tu N tui dirong thang do bang 5.

Giai

GQi duong thang ~ phai tim lit ax + by + c = 0, voi a2 + b2> O. Do ~ qua M nen ta co: a + 4b + c = 0 c = -a - 4b.

248

vi th~ ~ eo dang: ax + by - a - 4b = O.

, ( ) 16a+2b-a-4bl ." 2

Ta co: d N, ~ = 5 ~ / = 5 ~ (5a - 2bt = 25(a- + b )

v'a2+b2

~ 21b2+ 20ab = O~ b(21b + 20a) = O. -N~ub=0.Doa2+b2>0,ncnchQna=1 => c=-J => ~:x=l.

-:- N~u 21b + 20a = O. Do a2+ b2> 0, nen chon a = 21 => b = -20 => c= 59

=> ~ = 21 x - 20y + 59 = O.

Ta thu I~i k~t qua cua thi du 1, loai 2 cr tren. T/,f du 2:

Trong m~t phang toa dQ, cho hai di~m A( J; 2) va B(5; -1). Vi~t phirong trinh mg th~ng qua (3; 5) va each d~u A, B.

Ghii

Duong thang ~ qua P co dang: ax + by + C = 0, vo-i a2 + b2> O. Do qua P(3;5) nen ta co 3a + 5b + c = 0 e = -3a - 5b.

Vi th~ ~ eo dang: ax + by - 3a - 5b = O.

Ta eo: d(A, ~)= d(B,~) ~ I a +2b-3a -5bl =' 5a - b-3a-5bl

~a2+b2 ~a2+b2

. , ,

~(-2a-3bt=(2a-6bY ~b(3b-4a)=0

- N~u b = O. Do a2 + b2> 0, nen chon a = 1 ~: x = 3.

- N~u 3b - 4a == O. Do a2 + b2> 0, nen chon a = 3, b = 4 c = -29

~: 3x + 4y - 29 = O.

Ta thu lai k~t qua ella thi du 2, loai 2 (y tren,

:..o,i 4: Phuong trinh duong thang theo doan chan:

Ngtroi ta sir dung each vi~t phirong trlnh theo doan chAn trong nhfrng bai toan rna cac yeu du ddu bai doi hoi tinh toan cac giao di~m (a;O) cling nhtr (O;b) cua dueng th~ng voi true hoanh, true tung.

Chi dn luu y r~ng: n~u A == (a; 0),

B = (0; b) thi OA == [a], OB = lb].

Xet cac thi du sau:

TIlf (/I,l J:

Tren m~t phang xOy, eho di~rn M( 1 ;2).

Vi~t plurong trinh duong thang qua M sao cho OAB la tam giac vuong din, cr day A, B

IAn hrot hi giao di~m cua ducng th~l1g do voi

true hoanh va true tung.

.}

Ghii

Gia Slr d la dirong th~ng qua M. GQi A (a; 0), B(O; b) Idn luot hi giao di~m cua d vai true hoanh va true tung.

Luc nay thea phuong trinh doan chan, d co dang: ~ + ~ = 1

249

Vi d qua M( I ;2), nen ta co: _!_ + 3. = I . (I) a b

Do OAB la tam giac vuong can dinh 0, nen ta co:

OA = OB <=> lal = Ibl (2)

{_!_ + 3. = I [a = b = 3

V~y ta co h~: a b <=> __ . _

laHbl a- l,b-1.

NI • 'I' d' I ! ~. X Y I . x Y I

llf vay co lal uO"ng t lang can tim: - + - = va -- + - = .

. 3 3 I I

Tid tI{/.2:, .

Cho diem M( 4; 3). Viet phuong trinh duong thang d qua M sao cho no tao voi hai true toa dQ met tam giac co dien tich b~ng 3.

Giai

Gia sir d n Ox = A(a; 0), d nOy = B(O; b).

Khi do theo plurong trinh doan chan thl d co dang: ~ + ~ = I .

Do d qua M (3; I), nen ta co: i + ~ = I . (1)

a b d2 dl

T s.s _IOAOB_lal.lbl

a co. OAB -- - •

2 2

Theo gia thiet suy ra: lal.lbl = 6 (2) Giai h~ (I) (2) ta co: (ban doc nr Jilin)

[a = 2;b =-~

a =-4;b=-. 2

V~y co hai dirong thling cAn tim:

~ _ I = I va _ ~ + 2 y = I.

2 3 4 3

LO\li 5: Slr dung plnrong trinh "chum duong thang":

Gia Slr d. : Aix + Biy + C, 0 va

d2: A2x + B2y + C2 = 0 la hai dirong thang dt nhau tai I. Khi do moi duong thling d qua I co dang : a(A,x+B,y+C,) + I3(A2x + B2y + C2) = 0 (I), voi a2 + 132>0.

(I) goi la plurong trinh churn duong thang sinh boi d., d2•

Nguoi ta sir dung plurong trlnh "churn duong thang" d~ giai cac bai toan co dang sau:

- Vi~t plurong trlnh duong thling di qua mQt diem I la giao di~m cua hai

dtrong thang d, va d1 cho truce va thoa man mot di~u kien nao do.

Phuong phap giai nlur sau: - Vi~t plurong trinh (I).

- Dua vao di~u ki~n dAu bai I~p diroc mQt M tlurc giiia a va 13.

250

- Ttr h~ thirc tim diroc, dtra vao di~u kien a2 + [32>0, chon gia tr] thich hop cua a, [3.

Th'tI(t 1: (DJ thi 11IyJ" sinh D{ti h{JC lIiii Phoug - 2004)

Trong m~t phang Oxy cho hai duong thang d.: x - y + I = 0 va d2: 2x + y - I = 0 va diem P(2; I). Vi~t plurong trinh duong thang di qua P va giao di~m cua d., d-.

Giiii

Duong thang d qua giao diem cua d., d2, nen n6 thuoc churn:

a(x - y + I) + [3 (2x + y - I) =0 (I)

Do d qua P(2: I), nen thay x = 2, y = I vao (I) va c6:

a(2-1+1)+ [3(4+1-1)=0 <=> a+2[3 =0 (2)

Do a2+ f3 2>0 nen nr (2) chon a = 2, [3 = -I thay lai vao (I) va co: y = I. T'" tI(t 2:

Cho tam giac ABC. Ba canh AB, BC,CA I§n luot co phuong trlnh la 4x + y - 12 = 0, 4x + 5y - 20 = 0 va x - y - 3 = O.

Vi~t plurong trinh ba duong cao cua tam giac.

Giiii

, --..-

Chieu cao AA' di qua A la giao diem cua AB, AC, nen thuoc "chum duong

thang" sau:

a(4x+y-12)+ f3(x-y-3)=0

<=> (4a + [3 ) x+ (a + [3 )y - 12a - 3 [3 = 0 ( I )

Vecto phap cua Aa; la nl =(4(1+ [3;a- (3).

A

Vecto phap cua BC lit: n~ = (4; 5). Do AA' .L BC nen ta c6 III . n~ =0 <=> 4(4a + [3 )+5(a - (3) =0

<=>21(1- [3 =0(2)

Do a2+ 13 2>0, nen chon (1 = I=>[3 = 21, Thay lai vao ( I ) co:

AA'= 25x - 20y - 75 = 0 <=> 5x - 4y - 15 = O.

Holm toan tuong nr, hai chieu cao BB' va CC' c6 plurong trinh hi: 2x + 2y - 9 = 0 va 2x - 12y - 1 = O.

, " " :I"

§2. CAC BAI TOAN XAC DJNH DIEM NHO

" " .3

PHUONG TRINH DUONG THANG

Cac bai toan xac dinh diem nho phuong trlnh dirong thang hi mot trong hai nQi dung chinh cua chuyen muc duong thang trong hinh hoc giai tich phang, Han th~ nira, trong cac call hoi thi c6 nQi dung v~ dirong thang trong cac d~ thi tuyen sinh vao Dai hoc trong nhung narn 2002-2009, thl cac bai roan thuoc loai nay chiem ti I¢ t6i 85%.

251

Phuong phap giai cac bai toan thuoc loai nay ngoai vi~c Slr dung cac ki~n thirc v~ duong thang trong hinh hoc giai tich, con Slr dung nhieu d~n cac phep tinh v~ toa dO vecto tren m~t phang.

Loal 1: Xac djnh di~m nho nrong giao cua hai dirong thling:

Day la mot trong nhung phuong phap chinh d~ xac djnh di~m tren m~t phang, Nguoi ta dtra vao di~u kien dAu bai quy di~m cAn tim la giao di~m cua hai

duong thang xac djnh nao do. Cac duong thang nay hoac dii co s~n, hoac phai tim phuong trinh cua duang thang do (rna ta dii bi~t r~t nhieu each giai dii trinh bay trong § I).

T"; tf", J: (Di thi luyin sink DCli Ilpc kl16i B - 2008)

Chotam giac ABC, bi8t hinh chieu vuong goc cua C tren AB la H(-I; I).

Duong phan giac trong cua A co plurong trinh x - y + 2 = 0, duong cao ke tir B co phuoug trinh 4x + 3y - I = O. Tim toa dO dinh C.

Giai

GQi K la di~m dbi xirng cua H qua phan giac cua goc A. Gia Slr HK c~t dU011g phan giac nay tai di€m M(xo; Yo). Do M thuoc duong thang. x - y + 2 = 0 nen

M(Xo; Xo+ 2). Taco HM =(xo + I;x(l +3).

Duong ph an giac goc A la

x - y + 2 = 0, nen co vecto chi plurong

U = (I; I) . Vi th~ Hrv1' 1. U ¢:> HM. u = 0

y

A

¢:> Xo + I + Xo + 3 = 0 ¢:> Xo= -2 ~ M(-2; 0)

Do M la trung di€m cua HK, maH(-I;-I)nenK(-3; I).

Duong cao BP co phirong trinh 4x + 3y - I = 0, nen C:;lI1h AC co plurong trinh: 3x - 4y + m = 0

M~t khac AC qua K(-3; I) nen ta co:

3(-3)-4.1 +m=O ¢:> m= 13.

Vi th~ AC co plurong trinh:

3x - 4y + 13 = O.

TQa dO giao di~m A ill nghiem cua h~ phirong trinh:

{3X+4Y+7 =0 {x=_130 (10.3)

¢:> ~C --,- .

3x-4y+13=0 3 3 4

y=-

4

Thl 11",2: (Di thl luyi" sin" Cao tllj"g kluii A - 2009)

Cho tam giac ABC co C(-I; -2). Duong, trung tuyen ke tiT A va duong cao ke tiT B IAn IUQ1 co plurong trinh la: 5x + y - 9 = 0 va x + 3y - 5 = O.

Tim toa do cac dinh A, B.

7

252

Ghii Vi AC j_ BH rna BH eo phirong trinh x + 3y - 5 = 0, nen AC eo phuong trinh: 3x-y+ m = O.

Do AC qua C(-I; -2), nen eo: -3 + 2 + m = 0 => m = I.

A

V~y AC eo plurong trinh: 3x - y + 1 = O. Do do toa dQ (x; y) ella A la nghiern

cua h~ phirong trinh:

{5X+Y-9=0 {X=I

<=> => A(I ;4).

3x-y+I=0 y=4

GQi toa dQ cua B la (xo; Yo). Do B E BH => Xo + 3yo - 5 = 0 (1).

T ·M_(xo-I.YO-2)

aeo - ---- .

2 ' 2

M

Vi M n~m tren dirong trung tuyen AM: 5x + Y - 9 = 0, nen ta eo:

5( xo2-1) + ( Yo 2- 2) - 5 = O. (2)

Tir M (I) (2) suy ra: Xo = 5; Yo = 0 B(5; 0).

rill til! 3: (Di thl luyill sinh D(li IIpc kllai A - 2004)

Trong m~t phang Oxy eho A(0;2) va B( J3 ;-1). Tim toa dQ true tam va toa dQ tam duong tron ngoai ti~p tam giac OAB.

Gi?i * TQa dQ tam duong tron ngoai tiep tam gi.k:

Duong thang OB co h~ s6 goc la:

-1-0 I

k - -_

I - -J3 - 0 - J3'

y

A 2

Do do duong trung tnrc cua OB e6 h~ s6 goc k2 = - J3 . Trung di~m M cua

DB c6 toa do) M( - -; ;-~ l V~y, duong trung true cua OB co plurong trinh:

y=-J3( x+ -;)-~¢> y=-J3x-2

Trung true OA co plurong trlnh y = 1. GQi 1 la tam duong tron ngoai tiep ~OAB, thi I la giao di~m cua hai dirong trung true n6i tren. Tir do suy ra toa dQ diem 1 la nghiern ella h~:

{y=-J3X-2.-....{X=-J3 t;

~ => 1(-,,3 ; I).

y= I y= I

-1

*TQa dQ tnrc tam ella tam giac:

253

Duong thang qua B vuong goc voi OA co plurong trinh y = -I; duong thang qua A va vuong goc voi OB co plurong trinh y = -.J3 (x - 0) + 2 hay

y=-.J3x+2. Giao cua y = I va y=-J3x+2 chinh la tnrc tam H cua tam giac. Vi v~y, toa dQ H la (.J3 ;-1)

LO\li 2: Xac dinh diem nho cac phep tinh vecto

Trong m\IC nay xet cac bai toan xac dinh diem xac dinh cac phep tinh vecto nhir cac cong tlurc v~ khoang each, tich vo huang cua hai vecto ...

TIIi ti(t 1: (Bi thi tuyJ" sinh D(li It{Jc kltJi B - 2004)

Trong m~t phang Oxy cho A( I; I), B( 4; -3). Tim toa dQ di~m C thuoc duong thang d: x-2y-1 =0 sao cho khoang each tir C d~n dirong thang AB bang 6.

Giiii

Duong th~ng AB co plurong trinh:

x-I v-I

-4-= ~3-1 <=>-4(x-I)=3(y-l)

<=>4x+3y-7=0.

GQi C(xo;Yo) la diem tren d, khi do ta co:

Xo - 2yo- I = 0 => Xo = 2yo + 1 =>C(2yo+ I ;yo).

Khoang each nr C d~n AB bang 6 ttrc la:

14(2y· + 1)+3v -71

o 5 .10 = 6 <=>III Yo - 31= 30

[IIYo-3=30 [YO =3;x,.l =7

<=> <=> n ~.

l l y, -3=-30 Yo =-T1;~ =-11

V~y co hai di~111 C can tim Iii C)(7;3) vii C1(- 43._27).

- I I' II

TIIi ti(1 2: (Di tit; tuyJ" sinh D{li hoc klta; B -2007)

Tren m~t phang toa dQ cho diem A(2;2) va hai duong thang d.: x + Y - 2 = 0, d2: x + Y - 8 = O.

Tim B, C tuong irng trong d, va d2 sao cho tam giac ABC Iii tam giac vuong can tai A.

Giiii

Gia Slr B(XI;YI)Edl, thi Btx,; 2 - XI); C(X2; Y2) Ed2, thi C(X2; 8 - Xl). Ta co:

AB=(xl-2;YI-2)=(XI -2;-xd AC=(X2 -2;6-X2)

Do ABC Iii tam giac vuong din tai A, nen tnroc h~t ta phai co:

-----__ -..--.--.. ._. __ .... .-----,-.

AS j_ AC <=> AS. AC= 0

A

1 ~ 1

1

1

1

1

1

B

·1

o

·1

<=> (XI- 2)(X2- 2) - xl(6 - X2) = O<=> XIX2 - (XI + Xl) +2 -3XI = 0

<=> XIXl - 4xI - Xl + 4 = 2 <=>(XI - I )(X2 - 4) = 2. (I)

M~t khac, ta con co:

254

AB=AC ~ (X,-2)2+X,2=(X2-2i+(6-X2)2 ~ X~-2XI+2=x~-8x2+20

~ (X,- 1)2_ (X2- 4i= 3. (2)

D~t U = x,-I; v = X2-4. Khi do, tir (I) va (2) ta eo h~:

{UV=2 ~{U=2;V=1 ~{Xl =3;x2 =5 .

u2 - v2 = 3 u = -2; v = -I xl = -I; x2 = 3

V~y eo hai cap di~m B, C thoa man yeu du bai toan: B,(3; -I), C,(5; 3) va B2(-I; 3), C2(3; 5).

TM d(l 3: (Bi thi ,,,yin sin" Dpi "pc k"ai A - 2006)

Trong l11~t ph~ng voi h~ toa dQ Oxy eho cac dirong th~ng d.: x + y + 3 = 0 va d2: x - y - 4 = 0, d-: x - 2y = O. Tim toa dQ cac di~m M n~111 tren d, sao eho khoang each tir M d~n d, bang 2 I~n khoang each tir M d~n d2•

Giai

Gia Slr M E d3 M(2yo; Yo), theo bai ra ta eo:

d(M,dl)=2d(M,d2)~ 12yo 7/ +31 =212yo ll-41 ~[Yo =-11

2 2 Yo = I.

V~y tren d, eo hai di~m cAn tim:

M,(-22;-II) va M2(2;1)

Till dfl 4: (Di 'Iii ,,,yill sinh Dpi hoc kldji A - 2005) Trong m~t phang eho hai duong thang

d.: x - y = 0 va d2: 2x + y - I = O. Tim toa dQ cac dinh hinh vuong ABCD, biet A thuoc d.; C thuoc d2, eon B, D thuQe true hoanh.

Ghii

Gia sir hoanh dQ ella A la Xo. Do A E d, nen A(xo; Xo). Vi B, D n~m tren Ox nen A va C d6i xirng vci nhau qua true hoanh; do do C(XO;-XO). M~t khac, C E d2, nen ta co:

2xo - Xo -I = 0 ~ Xo = I. Tir do A (I; I),

C(I ;-1).

GQi I la trung di~m cua AC, thl I( 1;0). Do ABCD 1<\ hinh vuong, nen:

IA = IB = IC = 10. Tir do, suy ra duoc toa dQ cua B va D lit: 8(0; 0), D(2; 0) hoac B(2; 0), D(O; 0)

TM tlfl 5: (DR II,i I"yi" sill" DCli IIpc k"Ji B -2009)

Cho tam giac ABC dinh A( 1;4), hai dinh B, C n~m tren dirong thang ~: x - y - 4 = O. Bi~t r~ng dien tich ella ~ABC bang 18. Tim toa dQ cac dinh B, C.

Ghii

Khoang each nr A toi duong thang ~ la:

A

B

H

c

D

x

255

"4·

It' Ill}.

Ta co f(O, 6) = -IOva f(2, 5) = -6 nen suy ra f(O, 6).f(2, 5) > 0 v~y A, 8 i:J cung m<)t phia cua d.

GQi A' la di~m d6i xirng cua A qua d; H la hinh chieu cua A tren d, vecto phap tuyen

cua d la n = (I; -2). Gia Slr toa d<) cua H la H(Xo; Yo), th~ thi: xo- 2yo+ 2 = 0

=> Xo = 2yo - 2. Suy ra: H(2yo - 2;yo) va

--_ -~--

AH = (2yo - 2; yo - 6). Vi AH cung --+--~--+--=+------+-___"'-+--t--+--

phuong voi n , nen ta co:

2Yo-2 yo-6

--=--"--- = -- <=> -4yo + 4 = Yo - 6

I -2

<=> yo = 2 => H(2;2).

6 A

B

A'

{XA' = 2xH - XA {XA' = 4

Vi v~y, toa d<) A' la: <=> <=> A'(4;-2).

YA' =2YH -YA YA' =-2

Duong thang n6i A'(4;-2) va 8(2;5) co plurong trinh:

x-4 = y+2 <=>7(x-4)=-2(y+2)<=>7x+2y-24=0.

2-4 5+2

TQa dQ di~m M la nghiem cua M:

{X - 2 y + 2 = 0 { x = ~I ( II . 19)

<=> => M -,-- .

7 x + 2 Y - 24 = 0 19 4 g

y=-

8

Chu y: Qua thi du tren, noi rieng ta dii bi~t duoc each tim hinh chieu cua mQt di~m tren I11Qt dirong thaug.

Till t1~1 6:

Trong mat phang toa dQ cho b6n di~m A(I;O), 8(-2;4), C(-1;4) va 0(3;5). Gia sir tl la duong thang co phuong trinh 3x-y-5=0. Tim diem M tren tl sao cho hai tarn giac MAB va MCD co dien tich b~ng nhau.

Ghii

Ta co AB=5, CD = J17. GQi (x, ;Yo) hi toa dQ cua di~m M nAm tren tl. Khi

do ta co: 3Xo-yo=5 (I)

D~ thAy cac duong th~ng qua A, B va C, D I~n hrot co phuong trlnh: 4x+ 3y-4 = 0 va x-4y+ 17=0.

Tir do: SMAB=SMCD

257

~ _!_.514xo +3yo -41 =_!_Ji71 Xo -4yo + 171

2 5 2 Ji7

~ 14xo + 3yo- 41=IXo- 4yo+ 171 .

re (I) (2) suy ra: [xo = {,YO = 2

Xo = -9;yo =- -32

V~y tren ~ co hai di~JJ1 dn tim: M, (~;2) va M2(-9;-32). TIIi d{l 7:

Cho tam giac ABC co dien tich bang % va hai di~m A(2;-3) va B(3;-2).

Trong tam G cua tam giac n~m tren dirong thling 3x - y - 8 = O. Tim toa dO dinh C cua tam giac.

(2)

GQi M la trung di~m cua AB

~ M (%; -%). Duong thAng n6i A(2;-3) va B(3; -2) d~ thay co phirong trinh: x - y - 5 = O.

Vi G la trong tam ~ABC

• SIS I B

nen ABG = - ABC = -- .

3 2

A

c

Gia sti G (x, ;yo), nell ta co: 3xo-yo-8=O (I)

TacoAB=J2 nen khoang cach tir G'toi Ab la: d(G,AB)=2SGAB = J2

AB 2

Tir do ta co: Ixo -Ji -51 = J2 ~ Ixo - Yo - 51 = I. (2) .22

[xo=I;Yo=5 [G=(I;-5)

Tu(J)(2) suy ra: _. _ ~ ( .. )

. xo-2,Yo--2 G= 2,-2

(3)

[c = (". -2)

Ap dung cong tlurc tinh toa do trong tam, tir (3) suy ra: (-')

C -= 1;--1

258

BAI TJP ttr GIAI

Baj 1:

MQt hinh thoi eo met dirong cheo eo phirong trinh la x + 2y - 7 = 0, mot canh eo phirong trinh x + 3y - 3 = 0, mQt dinh la (0; I). vich plurong trinh ba canh eon lai va duong cheo tlnr hai cua hinh thoi.

Dap s6: - Duong cheo thir hai: 2x - y + 1= 0

- Ba canh: x + 3y - 17 = 0; 9x + l3y - 83 = 0; 9x + 13y - 13 = o.

BtU 2:

Trong m~t phang xOy, eho hai di~m M(I;4) va N(6;2). L~p plurong trinh duong thang qua N sao eho khoang each tu M toi no bang 2.

'[Y=2

Ddp so:

20 x + 21 Y - 162 ~ O.

Baj 3:

Trong m~t phang Oxy, eho di~m M(3; 1). Vi~t phuong trinh dirong thang qua M va e~t hai mra true Ox, Oy nrong ung tai A, B sao eho OA+OB dat gia tri be nhat,

D' ,f x Y 1

ap so: 3 + 13 + I + 13 = .

Btii 4:

Trong m~t phang voi h~ toa dQ Ox)" eho tam giac ABC eo dinh A( 1 ;0) va hai duong thang IAnhrQ1 clura duong eao ke nr B va Ceo phirong trinh:

x-2y+I=0 va 3x+y+1=0.

Tinh dien tich tam giac ABC. Dap s6: 14 (dvdt).

Raj 5:

Trong m~t phang voi hC toa dQ Oxy, eho duong thang d co phirong trinh: 2x+ 3y+ 1 =0 va diem M( 1; I). Vi~t phirong trinh cua cac duong th~ng qua M va tao voi d mQt goc 45°.

, ,f [5 x + Y - 6 =. 0

Dapso:

x-5y-4=0.

Biii 6:

Trong m~t phang vai h~ toa oQ Oxy, eho tam giac ABC voi A( 1 ;2). Duong trung tuyen BM va dirong phan giac trong CD tuong irng eo phuong trinh la 2x + y + 1 = 0, x + Y - 1 = O. Vi~t phirong trinh dirong thang BC.

Ddp s6: 4x + 3y + 4 = O.

259

Ba; 7: (lJi II,; D!'; Ilpc klla; B -2003)

Trong m~t phang voi h~ toa dQ Oxy, eho tam giac ABC eo AB = AC,

SAC = 90°. Bi~t M( 1 ;-1) la trung di~m cua BC va G (%; 0 ) la trong tam cua tam giac ABC. Tim toa dQ cac dinh A, B, C.

, : [A(0;2),B(-2;-2),C(4;0)

Dap so:

A(O; 2 ),B( 4;0),C (-2;-2).

Blli 8:

Trong m~t phang voi h~ toa dQ Oxy, eho tam giac can ABC dinh A, co trong

tam G (i;.!.). Phuong trinh duong thang BC la x - 2y - 4 = 0, plurong trinh 3 -3

dirong th~ng BG la 7x - 4y - 8 = O. Tim toa dQ cac dinh A, B, C.

Dap s6: A(O; 3), B(O; -2), C(4; 0).

Ba; 9: (lJJ liz; luyill ~·;1l11 D!I; II(lc klla; B - 2002)

Trong m~t phang Oxy, eho hinh ehu nhat eo tam I ( ~; 0 ). Phuong. trinh duong thang AB la x - 2y + 2 = 0 va AB = 2AO. Tim toa dQ cua dinh A, B, C, 0 bi~t r~ng dinh A eo hoanh dQ am.

Ddp s6: A(-2; 0), B(2; 2), C(3; 0),0(-1, -2). est to.

Trong m~t phang Oxy eho A(0;2) va duong thang d: x - 2y + 2 = O. Tim tren d hai di~m B, C sao eho tam giac ABC vuong a B va AB =2BC.

Dap s6: B(~;~) eon C(O; I) boac C (i; 2_) .

5 5 ·55

260