You are on page 1of 289
ON KENNETH H. ROSEN TOAN HOC ROI RAC UNG DUNG TRONG TIN HOC Neudi dich: Pham Van Thiéu Dang Hitu Thinh i 45 “4 LPB ag | CY oS NHA XUAT BAN KHOA HOC VA KY THUAT HANOI Dich tr Discrete Mathematics and Its Applications McGraw - Hill, 1994 5-519 = 111-29-02 KHRT-2003 Loi gibi thiéu Toan hoc réi rac khong phdi la mot chit dé mdi nhung gido tinh hay vé todn hoc réi rac va ting dung cia n6é thi khong co nhiéu. Ma hay dén mite duge tai ban nhiéu lin va duge sit dung trong hon 300 truong hoc nhu quyén sdch cia Gido su Kenneth H. Rosen thi lai cang hiém, néu khong mudn néi la chua hé thdy. Chét luong cia mét gido tinh dugc thé hién & su siic ich cha noi dung va tinh su pham cia cau tric va cach irinh bay néi dung dé. Didu nay ddi hdi tdc gid phai thdu hiéu sau sde chi dé, cé bé day thuc nghiém su pham va di nhién cé sé trdéng vidi ldch. K.H.Rosen ding la mét ngudi nhu vdy : la méi tién si todn hoc, da gidng day nhidu ndém 6 cdc dai hac My, da tham gia nghién citu todn ving dung cho tin hoc va clic nganh kp thuat khdc, va da viét nhidu cudn sdch khoa hoc duge xép vao hang “best seller". Doc cudn sach nay, ching ta sé bi hdp ddn bdi nhiéu diéu déc dao cia nd. Nhung co lé diéu lam kink ngac va thén phuc nhdt la khdi lugng da sé cde vi du, cdu hdi, bai tap, dé tai ing dung iin hoc ... giip cho ngudi doc dé ding hiéu va biét dng dung cé higu quad cdc kitn thitc da dang khéng chi thuan tu vé todn hoc roi rac. Gido trinh tuyét digu nay c6 thé si dung cho nhidu di tugng khdc nhau, nhung irude hét la cho thay va wo d cic midng dai hoc khoa hoc tt nhién va cong nghé — ddc biét la cong nghé thong tin. Cau mic légic va déc déo cha cudn sach cing nhilng vi du, bai tp, dé tai tiép can ut gdc d6 tin hoe da lam cho ngudi doc ludn y luén 6 thé tim thdy cach doc thich hop vdi minh, tiép thu day da va nhanh chong nhitng kién tic mong muén. Diu cudi cing, nhung rdi quan trong dédi ydi chat lugng cia mét cudn sdch dich dé la dich gid. Anh Pham Vén Thidu (chit bién dich cuén séch nay) la nha vae If Bf thuyét, da gidng day dai hoc nhidu ndm va dd tng dich nhidu sch nudc ngodi, ké cd vB van hoc. Cudn séch dich gin ddy cia anh (cing vdi Cao Chi), "Lugc sit théi gian" cia nha vat by ndi tiéng thé gidi S.W. Hawking.., da duge ban doc va dong nghigp danh gid rat cao. Xin wan trong gidi thiéu cuén séch TOAN HOC ROT RAC UNG DUNG TRONG TIN HOC nay vdi ban doc. GS.TS. NGUYEN THUC HAI TAUONG KHOA GONG NGHE THONG TIN DA HOC BACH KHOA HA NOL CHUONG 7 CAC KIEN THUC CO SG : LOGIC, TAP HOP VA HAM Chuong nay 6n lai nhiing co sd cia todn hee rai rac. Ba chu dé sé duoc d6 cAp tdi, dé 1a logic, tap hgp vA ham. Cée qui t&e cia logic xéc djnh y nghia chinh xdc cia ede ménh dé todn hoc. Vi dy, nhimg qui téc do cho ching ta y nghia cha céc ménh dé nhu : "Tén. tai mOt sé nguyén I6n hon 100 la lug thita cha 2" va "Déi véi moi sO nguyén n, téng cdc a(n t+ 1 96 nguyén duong khong lén hon n bing mort. Logic la es s6 cha moi suy lu@n todn hoc va eo nhiéu tng dung thuc tién trong viée thist ké eae may t{noh. C6 rit nhiéu mén todn hoe roi rac chuyén nghién ctu cdc céu tric rei rac, tic Ja nhitng cfu tric dude ding dé biéu dién cdc di tugng rei rac. Tat cA cdc cdu tric nay déu duce dung lén ty tap hop cfc déi tugng vat. Nhiing vi du vé cae c&u tric réi rac duge dung lén tit c4e tap hop bao gém ; té hgp - do A tap hop khéng s4p thd tu cua c&c déi tugng duge ding réng rai trong phép dém ; quan hé - do IA t4p hgp cde cap sp tht ty biéu dién méi quan hé gitta cae vat ; dé thi - dé ia tap hgp cAéc dinh va c4éc canh néi céc dinh ; va cdc méy trang thai hitu han — dé IA eée méy duge ding dé m6 hinh hda ede méy tinh. Ham j4 mét khdéi niém cuc ky quan trong trong ton hoc rdi rac. Ham gén cho méi phdn ti cia mét tap hgp mét phan ti xdc dinh cia mét tap hop. C4c c4u tric tién ich nhu day va xu 14 nhiing logi ham dac bist. Cae hdm cing duge ding dé biéu didn 66 cdc huée eta mét thi tye ding dé gidi mot bai todn. Su phan tich cde thuét todn thutng dimg ede thuat ng va khdi niém cd lién quan dén dO tang cia cdc ham. Cac ham dé qui, tic 14 eée ham duge dinh nghia bang cdéch cho cdc gid tri cla ching 6 cde sO nguyén dwong qua cac gid tri cha ching 6 céc sé nguyén dugng nhé hon - da dugc ding dé gidi nhiéu bai to4n dém. 6 Chuang 1. CAC KIEN THUC CO SO : LOGIC, TAP HOP VA HAM mo DAU Céc qui tdc cha logic cho ¥ nghia chinh xdc cilia cdc ménh dé. Cac qui téc nay dugc sti dung dé phan biét gitta cdc lap Iwan todn hoc ding va khéng ding. Vi muc dich cha yéu cia cuén séch nay IA day cho déc gid hiéu va xdy dung duge nh@ng lap ludn todn hoc ding dfn, nén ching ta 8 bét dau viée nghién ciu ton hoe ri rac tit mot nhap mon vao logic hoe. Cang véi tém quan trong cia né trong viéc hiéu sy suy lun todn hoc, logic hoc cén cd nhiéu tng dung trong tin hoc. Cac qui tac cia logic duge ding dé thiét ké cic mang trong méy tinh, dé xay dung cdc chuong trinh cia méy tinh, 48 kiém tra tinh dung dén cia céc chuong trinh va nhiéu ting dung khac. Ching ta sé xem xét cde ting dung do trong céc chuong sau. MENH DE Ching ta sé bat dau bing viée xem xét nhiing vién gach co sé x@y dung nén m6n logic - dé 1A cdc ménh dé. Mot ménh dé 14 mOt cfu ding hodc sai, chit khéng thé vita. dang vita sai. Vi dul 1. Tat cd cdc cau sau déu 1A cic métnh dé, 1. Washington D.C. iA tha dé cha Hoa Ky. 2. Toronto 1a tha dé cia Canada Blt l=2, 424223, Cac ménh dé 1 va 3 la déng, trong khi cic ménh dé 2 va 4 la sai. a C6 nhing cau khéng phai ia ménh dé duge cho trong cdc vi du dudi day. ON TOAN HOC ROI RAC UNG DUNG TRONG TIN HOC 7 Vi du 2. Xét cde cfu sau ; 1, Bay gid la méy gid? 2, Hay doc cai nay cho ky lutng. 3x + 1 = 2, 4x+y=2 Cac cau 1 va 2 khong phai la ménh dé vi ching kh6éng phai lA cfu train thu4t. Con cde cau 3 va 4 khong phai 14 ménh dé vi chiing ching dung efing chéng sai bdi céc bién trong nhitng cdu dé cn chua duge gan cho gid tri cu thé nao. Cac cdch khéc nhau dé tao thanh céc ménh dé ty nhitng cau loai nhu thé nay sé dugc thao luan trong Tiét 3 cia chuong nay. a Cac chit cai sé duge ding dé ky hiéu céc ménh dé, cling nhu dé ky hiéu céc bign. Nhing chit cai qui ude duge dimg vao muc dich nay IA p, 4, r, &.. Gid tri chan ly eda mot ménh dé la ding va 58 duge ky hiéu la T néu dé la mot ménh dé ding, va 1A sai, dugc ky hiéu la F, néu dé la mét ménh dé gai. ° Bay gid ching ta xem xét cdc phuong phap tao ra céc m@nh dé mdi ta cac ménh dé ching ta da cd. Cac phuong phap nay da duge nghién ctu héi nha todn hoc ngwai Anh Geogre Boole, vA duge trinh bay trong cudn sich "Cdée dink luGt cia ff duy” xudét ban n&m 1854 cia Ong. Rét nhiéu ménh dé todn hoe dude xay dung bang cach td hop mét hoae nhiéu ménh dé. Cac ménh dé méi dugc goi 1A cac ménh dé phite hep, ching duge tao ra ti cac ménh dé hién cd bang c4ch ding cdc tofn tt logic. DINH NGHIA 14. Gia si p la mét ménh dé. Cau “khéng phai la p" 1a mot ménh dé khée, duge goi lA phi dinh cia p. Pha dinh cia p duge ky higu la —p (trong nhiéu sdch duge ky hiéu 1a Pp - ND). BANG 1. Bing gia tr] chan Iy.d5! v6l phi dink cia mgt ménb dé Vi du 3. Tim pha dinh caa ménh dé : "Hom nay 1A tht sau" Gidi ; Pha dinh cha ménh dé trén [a ; "Hom nay khéng phai la thi séu" y 8 Chuong 1. CAG KIEN THUC CO SO : LOGIC, TAP HOP VA HAM Mét bang gid tri chan ly trinh bay méi quan hé gitta ede gid tri chan ly cla edc ménh dé. Bang gia tri chan ly dac biét cd ¥ nghia trong viée xde dinh gid tri chan ly cia cde ménh dé duge tao ra ti ce ménh dé don gian bon. Bang 1 trinh bay céc gid tri chan ly cha mot ménh dé va phi dinh cua nd, Phi dinh cia mét ménh dé cing co thé dude xem nhu la két qué téc dung cia ton ti pha djnh lén mot ménh dé. Todn ti phi dinh xay dung mot ménh dé méi ti mot ménh dé don hién co. Bay gid ching ta sé dua vao cdc todn tu logic duge ding dé tao ra céc ménh dé méi ti hai hoac nhiéu hon céc ménh dé hién cd. DINH NGHIA 2. Gid si p va g lA hai ménh dé. Ménh dé ‘p va q", duge ky hiéu 461 véi hoi oF p va g du ding, con sai trong céc trutng hop con lai. Ménh dé p A q duoc goi la Agi cha p va g. Bang chan ly d6i v6i Pp A gq duge cho trong Bang 2. Chu ¥ raéng, trong bang chan ly nay cd bén dong, mdi dong lA mét té hop kha di cac gid tri chan ly ca cée ménh dé p va g. Vi du 4. Tim héi cia cdc ménh dé p va gq, trong dé p lA ménh dé "Hom nay la thd séu" va q la ménh dé "Hom nay tri mua’. Gidi : Hi cada hai ménh d6 dé p a q 1a ménh dé "Hom nay thit séu va trdi mua”. Ménh dé nay la dting vao hom thit séu trdi mua va 1a sai vao bat ky ngay nado khong phdi thé sdu va vio nghy thi sdu nhung trdi Jai khong mua. a BINH NGHIA 3. Cho p va g la hai ménh dé. Ménh dé : "p hoae g’, duge ky hiéu la p V q, lA ménh dé sai khi ca p va q déu sai, vA ding trong cée trudng hgp con lei. Ménh dé p v q duce goi la tuyéa cha p va q. Bang gid tri chan ly d6i voi p V g duge cho trong Bang 3. TOAN HOC RO! RAC UNG DUNG TRONG TIN HOC 9 Viee ding lién ti "hodc" trong phép tuyén tuong ting véi mot trong hai sdc thai nghia cla ti "or’ trong tigng Anh (tit hose tiéng Viet eting thé - ND) - do IA sfc théi nghia co tinh bao ham. Mét phép tuyén la dang khi mot trong hai ménh 6 1a dung hoe cé hai ménh dé déu dung. Vi dy tit "hoac’ ed s&c thai nghia bao ham duge ding trong cau sau: BANG 3. Bang gid tr! chan If adi véi tuydn oie hai mbnh 68 "Cae sinh vién d& hee gidi tich hoae tin hoe od thé theo lép nay". © day, nguvi ta muén ndi rang céc sink vien di hoc cA giai tich Min tin - hoe, céng nhu céc sinh vién chi di lige mét trong hai mon trén déu 6 thé theo lép nay. rai lai, ching ta ding ti hode véi ste thai nghia loai tra, khi ta noi: "Cac sinh vién da hoc gidi tich hoac tin hoc, nhung khong phai cA hai mon, déu o6 thé theo lop nay’. © day, ngudi ta mudn noi ring céc sinh vién da hoc cd gidi tich lin tin hoc thi khéng duce theo Iép nay. Chi nhitng ngudi da hoc chinh xac mét trong hai mon trén méi duge vdo lp do. Tuong ty, khi thyc don trong mét nha hang ghi "Mon khai vi : sup hodc ga lat’ thi nha hang dé hdu nby déu muén noi rang khich bang 6 thé an sip hoac xa lat chi khong phai cA hai. O day tit “hode” cd sée thai nghia loai tri’ ch Ehéng phai hao ham. Vi du 5. Lap tuyén cha hai ménh 48 p vig voi p va g JA nbimg ménh dé nhu 6 Vi du 4 Gidi : Tayén cia p vag, Wie p V q, 1A monh dé: "Hom nay la thi sau ho&c hom nay trot mua". Menh d6 nay dang vao bat ky ngjy pao lA tht sau hoac ngay oS mua (cé cA ngay thi séu os mua). Né chi sai vio ngay khong phai 14 tht sdu va ngay dé trdi khong mua. 10 Chuong 1. CAC KIEN THUC CO SG : LOGIC, TAP HOP VA HAN Nhu ching ta da nban xét 4 trén, vie dang lien tit *hoact trong phép ‘uyén tuong ting voi mot trong hai sée thai nghia cia tt dd, cu thé ¢ day la theo séc théi nghia bao ham. Nhu vay, phép tuydn la ding khi mot trong hai ménh dé la ding hodc khi cA hai ménh dé déu dung. Déi Khi, chung ta cing ding tt fode theo sée théi nghia loai trit, Khi ding fi hoae co sde thai nghia loai tri dé lien ket hai menh dé Pp vag, ta nhan duge ménh dé ‘p hoae q (nhung khong c& hai)’. Menh dé nay dung khi p ding va q sai hoac nguoc Iai va né sai khi cA p va q déu sai va khi cA p va q déu ding BINH NGHIA 4, Cho p va q la hai ménh dé. = - BANG 4. Bang gié tr] chan ly @5i vét pnép tuydn loal cia nal ménh de Ménh dé wyén logi cia p va q, duoc ky hieu 1a P @ q, la mét ménh dé chi ding khi mét trong p va q la ding va sai trong moi truéng hop con Iai. Bang gid tri chan ly cia phép tuyén loai cia hai ménh 6 duge cho trong Bang 4. Bay gid ching ta sé xem xét mot sé phuong phdép quan trong khae cd thé tao nén cée ménh dé. DINH NGHIA 5. Cho p va q la hai ménh dé. BANG 5. Bang gié tr] chin ty @5i vGi pnép kéo thee pq Ménh dé kéo theo p » gq iA mgt ménh dé chi sai khi p ding va q sai, cdn ding trong moi trudng hop odn lai. Trong phép kéo theo noi trén p duge goi 1a gid thiet con g dude goi 1A k& Iudn. Bang gid tri chan ly d6i voi menh dé kéo theo p — ¢ duge cho trong Bang 5. TOAN HOG ROI RAC UNG DUNG TRONG TIN HOC 1 Vi phép kéo theo xuét hién & nhiéu ché trong cae suy luan todn hoc, nén ed rét nhiéu thuat ngit duge ding dé biéu dat p — g. Dudi day la mot s6é vi dy thujng gap ohat - @ "Néu p thi q" e ‘p kéo theo q’ © "p 1A diéu kién dit cia q* e ‘g la diéu kién cén cia p". Chi y ring p — g chi sai trong trusng hop p ding va q sai, sao cho né ding khi ca p va q déu ding va khi p sai (bat ké q ding hay sai). C4ach ma chting ta dinh nghia phép kéo theo la téng quat hon y nghia gan lién vai tit kéo theo trong ngon ngit thong thudng. Vi du phép kéo theo “Neu hom nay troi ndng, ching toi sé di ra bai bién" la mét phép kéo theo duge ding trong ngén ngit théng thudng, vi @ day cd méi quan hé gita gid thiét va két-luan. Hon nita, phép kéo theo nay duge xem JA ding try phi hém nay tri thuc sy nang, nhung ching t6i khéng di ra bai hién. Trai lai, phép kéo theo "Néu hém nay JA thy sau, thi 2+ 3 = 5° la dung theo dinh nghia céa phép kéo theo, vi ket luan la dang (khi dé gid tri chan ly cua gid thiét 1A khong quan trong). Phép kéo theo "Néu hom nay 1a tht adu, thi 2+ 3 = 6" la ding véi moi ngay tri thi sau, tham chi mac di 2+ 3 = 6 la sai. Trong ngOn ngit ty nhién ching ta thutng kh6ng ding hai phép kéo theo sau trong ba vi dy néu & trén, vi kh6ng cd m6i quan h6 git gid thiét va két ludn trong hai phép kéo theo dé. Trong suy ium ton hoc ching ta xét cdc phép kéo theo thude loai téng quét hon trong ngon ngit thong thutng. Khsi niém toan hoc vé phép kéo theo doc lap véi m6i quan hée nhén ~ qua giifa gid thiét va ket Ivan. Khong may, céu tric néu — thi dugc dimg trong nhiéu ngon ngit lap trinh lai khac véi cfu trac duge ding trong logic hoc. Da sf efe ngon nhit lap trinh chia nhiing cau lénh nhu néu p thi S Gif p then S) trong dé p 1A mét ménh dé cdn S la mét doan chuong trinh (gém mot hoae nbiéw 2 Chuong 1. CAC KIEN THUC CO SO : LOGIC, TAP HOP VA HAM Ienh can phai thyc hién). Khi thyc hign mdt chuong trinh gdp nhiing cfu tric nhu vay, S sé duge thuc hién néu p la dung, trong khi dé S sé khéng duge thuc hién néu p la sai. Diéu nay duge minh hoa trong vi du sau: Vi du 6. Xée dinh gid tri cha bién x sau cau lénh : 2+ 2= 4 then x c= x + 1 néu truée cau lénh dé x = 07 (G day ky hiéu := 1A chi phép gan. Cau lenh x -= x + 1 co nghia la gan gid tri x + 1 cho bi&n x). Gidi : Vi 2+ 2 = 4 la dung nén cau Ienh gin x := x + 1 dude thyc hign. Vi thé x sé cd gid tri O + 1 = 1 sau Khi gap cau lenh nay. . a Chung ta cing cé thé tao cdc ménh dé phic hgp bang céch ding toan tit phi dinh va cde lién ty Kkhd4c nhau da duye dinh nghia 6 tren. Cac dau ngode sé duge ding dé chi dinh trat ty thuc hién cdc todn ti logic khae nhau trong mot ménh dé phiic hop. Dac biét, cdc todn tif logic nim & dau ngoac trong cing sé duge thuc hién truéc tién. Vi du, @ VQ A (nr) la boi cia p Vv g va —r Dé pidm bét 86 cic déu ngodc edn ding, ta qui uée toan ti phi dinh sé duge the hién trude t&t c& ede todn tit logic khéc. Diéu nay od nghia lA.=p v gq 1A hop cia —p va q, tae 1a (-p) Aq, chit khong phai JA phi dinh cda phép hop cia p va q, tte A =P Ag) CS mot 86 phép kéo theo lién quan co thé duge tao td p — q. Ménh dé q—>p duge goi A menh dé dito cia p -+ q va ménh 46 phin dio cia p -» q la ménh dé -g — —p —_ Vi du 7: Tim ese ménh d6 déo vA phan dao cia phép kéo theo "Néu hom nay 1a thi nam, thi hém nay toi od cuge tréc nghiém" Gidi : Menh dé dao 1a : "Néu hom nay ti c6 cude tric nghiém, thi hém nay la thi nam" Va ménh dé phan dado la : “Néu hom nay t0i khong c6é cude tréc nghiém thi hém nay khong phai la tht nam". EE OE TOAN HOC ROI RAC UNG DUNG TRONG TIN HOC 3 Bay gid ching t0i gidi thieu mét cach ntta dé td hop cde ménh dé. BINH NGHIA 6. Cho p va q la hai ménh dé. Ménh dé tuong duong p q la ménh dé chi ding khi p va q ed cing gid tri chan ly va sai trong mgi truéng hop con lai. 9 Gi tr ly di v6l mann ae wang duong pq Bang gid tri chan ly dé6i véi p «»q duoc cho trong Bang 6. Chi y ring ménh dé tuong duong p -q TOAN HOC RO! RAC UNG DUNG TRONG TIN HOC 7 g) -p A ~G h) =p Vv fp A qh 5. Cho p va q la hai ménh dé. p : Nhiét d6 duéi khéng. q : Tuyét ri. Ding p va q va cée lién tit logic vidt cae ménh dé sau : a) Nhiét do dudi khong va tuyét roi. h) Nhiét d6 duéi khong nhung khéng cd tuyét roi, c) Nhiét dé khong duéi khong va khéng cd tuyét roi. a) Cé tuyét roi hodc nhiét dé duéi khong (hod cA hai), e) Néu nhiét dé duéi khong thi cing co tuyét roi. f) Hoac nhiét d6 duéi khéng hodc co tuyét roi nhung sé khong es tuyét roi néu nhiét dé dudi khéng. g) Nhiet 6 duéi khong la didu kién cén va di dé od tuydét roi. 6. Cho p, q va r la nhimg ménh dé : p + Ban bj cam. q : Ban thi truot ky thi cuéi khoa. r: Ban duge lén lép. Hay dién dat nhiing ménh dé sau thanh nhitng cdu thong thuing. apr7g b) 7g er oqa -r dpvaqvr e) paar v @ > 77) fp agyv Hea vr. 7, Cho p va q l& hai. ménh dé p: Ban léi xe véi tée dé trén 65 dam/h. q : Ban hi phat vi vugt qué tée dO cho phép. Hay viét céc ménh dé sau bang cach ding p va q va cde lién tit logic. a) Ban khong léi xe vii tée dO trén 65 dam/h. h) Ban Idi xe véi téc dé trén 65 dam/h, nhung ban khéng bj phat vi vugt qué tée 46 cho phép. c) Ban sé hi phat vi vugt qua tée dé cho phép néu ban l4i xe vai tée dQ trén 65 dam/h. 4) Néu ban khong Idi xe vdi téc dé trén 5 dam thi baat 36 khong y bi phat vi vugt » 49 cho phép.' 2-THRRUD 8 Chuong 1. CAC KIEN THUC CO SO : LOGIC, TAP HOP VA HAM e) Lai xe véi te dé trén 65 dam/h la di dé bj phat vi vwot qua téce d6 cho phép. © Ban bi phat vi vugt qua téc dO cho phép nhung ban khong M4i xe voi téc dé trén 65 dam/h. M6i ldn ban bi phat vi vugt qué tée d6 cho phép la ban da léi xe véi téc dé trén 65 dam/h. 8. Cho p, gq va r la céc ménh dé p : Ban nhan duge diém gidi trong ky thi cudi khod. q : Ban lam hét cdc bai tap trong quyén sich nay. r: Ban sé duge cOng nhan Ja gidi d 6p nay. Hay ding pq va r cing véi cdc lién tit logic dé vist cic ménh dé sau: 8 a) Ban dugc cong nhan la gidi & lop nay, nhung ban khong lam hét cac bai tap 6 quyén sdch nay. b) Ban nhaén dtc diém gidi 6 ky thi cuéi khod, ban lam hét cdc bai tap trong quy®n séch nay va ban duge céng nhfn lA gidi 4 lép nay. c) Dé duge cong nhan la gidi 6 lép nay ban cfn phai duge diém gidi 6 ky thi cuéi khod. d) Ban nhan dugec diém gidi 4 ky thi cuéi khod, nhung ban kh6ng lam hét cde bai tap ¢ quyén séch nay, tuy nhién ban vin dude céng nhan 1a gidi & lép nay. e)} Nhan duge diém gidi &@ ky thi cuéi khod va lam hét nhiing bai tap ¢ quyén séch nay lA di dé ban duge cong nh4n la gidi 6 lop nay. f) Ban sé dude céng nhan la gidi d lop nay, néu vA chi néu ban lam hét cae bai tap trong quyén sdéch nay hode nhan duse diém gidi & ky thi cudi khoa. 9. Dédi véi cdc cu sau day, hay cho hiét cdc cau dd sé cd y nghia nao néu lién ti hodc 6 day sic théi nghia bao ham (tic la tuy&n) so véi lién ti hoae cd sdc thai nghia loai try? Theo ban trong hai nghia do, nghia nao la nghia ham dinh? a) Dé theo hoc mon todn hgc roi rac, ban céin phai da hoe giai tich hoac mét khoa tin hoc. b) Khi ban mua m6t chiée xe méi cia hing Acme Motor han sé duge bét lai 2000 USD tién mat hode duge ng 2% gid tri chiée xe. TOAN HOC ROI RAC UNG DUNG TRONG TIN HOC 9 c) Bila an t6i g6m hai mon 6 ct A hodc ba mén 3 cot B. d) Trugng sé ddng cia néu tuyét roi day hon 2m hoac gio lanh dudi 100. 10. Mot nha thém hiém bj mot nhdém ngudi an thit ngudi bat dc. Co hai logi ngudi dn thit ngudi : loai luén luén ndi th§t va loai luén luén néi déi. Ho 8 nuéng aéng nha tham hiém néu Ong khong xdc dinh duge mot ngudi nao do trong ho la luén luén noi doi hay noi that. Ong duoc phép héi ngwdi dé chi mét cau héi. a) Hay gidi thich tai sao cu hdi "Anh 1a ngwdi noi déi?" khong mang lai két qua? b) Tim cau héi mA nha tham hiém da dimg dé x4c dinh ngudi an thit ngudi do 1a luén ludn noi déi hay ni that. 11. Hay vist nhing cau sau duéi dang “néu p thi q" (Goi ¥ : Tham khao céc céch thuong ding dé dién dat phép kéo theo da duge ligt ké trong Tiet nay. a) Cé tuyét roi mdi khi es gid Dong Bac, b) Cée cay téo 88 nd hoa néu trot Am kéo dAi mot tudn. ©) Vide doi Pistons danh chiic vo dich ngu y ring ho d& danh bai déi Lakers. d) Can phéi di 8 dim nita mdi.téi duge dinh nui Long. e) Dé dugc phong gido su, néi ting thé gidi 1a du. f) Néu ban cho xe chay hon 400 dam, ban s8 cfin phai mua xing. g) Gidy bao hanh cta ben cdn hiéu le néu ban da mua chiée dau CD cia ban it hon 90 ngay truce day. 12, Vié& céc ménh dé sau du6éi dang ‘p néu va chi n€u g” trong ngon ngit thong thudng. a) Dé nhan duc digm gidt trong khod hoe nay cfin va di la phai hoc gid duge cée hai tap cia ton hoc rei rac. b) N6u ban doc héo méi ngay ban sé thao tin tie vA ngudc lai. c) Trdi mua néu 14 ngay cudi tudén va la ngay cudi tudn néu tri mua. . d) Ban co thé nhin thay ldo phi thuy néa ldo khong @ trong dé va lao phi thu khéng & trong dé néu ban nhin théy lao, 20 Chuong 1. CAC KIEN THUC CO SO : LOGIC, TAP HOP VA HAM 13. 14, 15. 16. 17. 18. 19. Phat biéu ménh dé dao va phan ddo cua clic ménh dé kéo theo sau : a) Néu hém nay tuyé roi, ngay mai tdi sé di trugt tuyét b) Toi toi lép méi khi sép ed ky thi. c) Mot 36 nguyén duong 1A sé nguyén té néu nd khong es mot ude s6 ndo khéc 1 va chinh no. Phat bidu ménh dé dao vA phan dao cia cde ménh dé kéo theo sau : a) Néu dém nay cd tuyét roi, tdi sé @ nha, b) Toi déu di ra bai tam bét of ngay nado trdi nang. c) Khi toi & lai muon, can phai dé toi nga dén trua. Lap bang gid tri chan ly déi voi cdc ménh 46 phic hgp sau : a) p A —p b) p Vv =p opv-qgd—>a dep vgd—parg e} (Pp > q) & (-q > =p) ) pq) > @ +p). Lap bang gid tri chan ly cho caéc ménh dé phte hgp sau : abp@q b) p @ =p op @ 7q d =p @ -q oo eave o-@ hp eq A P ® -q) L&p bang gié tri chan ly cho c&c ménh dé phic hep sau alp +74 h) =p > q e) (p> @q v (=p 2g ad) (p >q@ a (7p > qd e) p+ q) Vv Hpog prpe-gepeg Lap bang gid tri chan ly cho cdc ménh dé phtic hgp sau : al (pV g@ vor bPVvVqQ@Mar ec) Pp Ag ver dpaqMar e) (Pp Vv gq) Anr fh (pA q) vor Lap bang gid tri chan ly cho céc ménh dé phic hop sau : a) p > (-q V 7) bh ap > @ or ce) (pq) v inp > Pr) dp >qQ@ Aa ip en ed pegvirig rn f) (ap + 7q) > q > r) TOAN HOC ROI RAC UNG DUNG TRONG TIN HOC | 20, Xéc dinh gid chuong trinh tri cha x sau méi khi gap cdu lénh duéi day trong mot may tinh, néu truée khi t6i cau lénh dé x = 1. a} if 1 + 2 = 3 then x := x + 1. b) if (1 + 1 = 3) OR (2+ 2 = 3) then ax c= x 4+ 1. ©) if 2+ 3 = 5) AND (3+ 4 = 7) then x; d) if (1 + 1 = 2) XOR (1 + 2 = 3) then x ; e)ifx <2 then xs: =x + 1. 21. Tim céc OR bit, AND bit va XOR bit cia cac cap xAu bit sau : a) 10 11110 ; 01 00001 b) 111 10000 ; 101 01010 oe) 00011 10001 ; 10010 01000 d) 11114 11111 ; G9000 09000 22. Xac dinh cac biéu thitc sau : a) 11000 A (01011 v 11011) b) (01111 a 10101) v 01000 ©) (01010 ® 11011) @ 01000 d) (11011 v 01010) A (0001 v 11011) Logic ma duoc sit dung trong tri tué nhan tao. Trong logic ma, gid tri chén ly eta mt ménh d® la mét sé ndm gifta 0 va 1. Mot ménh d® véi Bid tri chan ly O la sai, va gid tri chén ly 1 la ding. Con git tri chon 4 nam giita 0 va 1 chi ra miic dé thay déi cia chan ly, Vi du, gid tri chan ly 0,8 c6 thé duge gan cho ménh d® "Fred hank phic" vi phiin tin thei gian Fred s6ng hanh phic, gid tri chén ly 0,4 06 thé duge gén cho menk d@ "John hanh phiic' vi John hank phic gan mét nita thoi gian, 23, Gia tri chan ly cia phi dinh mot ménh dé trong logic md 1a higu cia 1 va gif tri chan ly cha ménh dé dé. Hay xéc dinh gia tri chan ly eda ménh dé "Fred khéng hanh phic" va “John khong hanh phic’. 24. Gid tri chan ly cla hop hai menh dé trong logic ma la gid tri chan ly nhé nhat cia hai ménh dé do. Hay xdc dinh gid tri chan ly cla eéc ménh dé sau "Fred va John déu hanh phic" va "CA Fred va John déu khéng hanh phic’. 22 Chuong 1. CAC KIEN THUC CO SO : LOGIC, TAP HOP VA HAM 25. Gid tri chan ly eta tuyén hai ménh dé trong logic mo Ia gid trj chan ly lon nhat cia hai ménh dé dd. Xée dinh gia tri chan ly cla cdc ménh dé sau : "Fred hanh phic hoac John kanh phic’ vA "Fred khong hanh phic hoje John khéng hanh phuc’, 26. Khang dinh “Menh dé nay sai" cd 1A mot ménh dé khong? Mot tap hop cdc bidu thite ménh d? duge goi la phi mau thudn (hay nhdt quan) néu cd mot st gén céc gid tri chin ly cho cdc bie trong nhitng biéu thite dé lam cho méi bidu thite dé du ding. Khi cho nhitng dée diém cia mét hé théng thi didu quan trong la nhitng dde diém dé phdi phi mau thudn, 27. Cae dac diém sau cd phi mau thudn khong? “He théng & trang thai nhiéu ngvdi ding néu va chi néu no hoat dng hinh thudng. Néu mot he thong hoat dong hinh thutng thi hat nhén cia n6 cling hoat dong. Hat nhan khong hoat d¢ng hoac ne théng @ mode ngét. Néu hé thong khéng 4 trang théi nhiéu ngudi dung thi no la 6 mode ng&t. He thong khong 6 mode ngii”. 28. Cac d&ic diém sau co phi mau thudn khong? "Néu hé théng tép khong hi khéa thi cée thong béo méi sé phAi xép hang (chd dgi). Néu he théng tép khéng hi khoa thi hé thong dé sé hoat dong hinh thutag va nguge lai. Néu cae thong hao mdi khong phai xép hang (chi. dai) thi ching sé dude giti ti bé dém thing bao. Néu hé thong tép khong hi khda, thi céc théng béo méi sé duge giti t6i bo dem théng bdo. Céc théng bdo méi 38 khéng duce gift tai bé dém thong bao. Mo DAU Mat bude quan trong duge ding trong lp ludn todn hoe 1a thay mét ménh dé nay bang mOt ménh dé khéc oS cing gid tri chan ly. Vi thé, céc phwong phép tac ra céc ménh dé 06 cing gis tri chan ly véi mot TOAN HOC ROI RAC UNG DUNG TRONG TIN HOC 23 ménh dé phite hgp dA cho duge ding rat réng rai trong vide xay dyng cde lp luén toan hoe. Ching ta sé bat du bang vite phan loai céc ménh dé phite hgp theo cée gid tri chan ly kha df cia chung. DINH NGHIA 1. Mot ménh dé phic hop ma ludn lun ding bat ké cae gid tri chan ly cia cée ménh 46 thanh pbén cua nd duge goi la Aang ding (tautology). Mot ménh 46 ma luén luén sai duge goi IA mau thudn. Cuéi cing, mot ménh dé khong phai 1A hing dung, cing khéng phai 1A mau thudn dude goi Ia 4ép lién (contingency). Hang ding va mau thudn thudng 1A quan trong trong cc suy ludm todn hoc. Cae vi dy duéi d4y minh hoa cho cdc loai ménh dé trén. Vi du 1. Chang ta co thé x@y dyng cdc vi dy vé cic ménh dé hang dang va mau thudn bang cach chi dimg mét menh dé. Hay xét bang gid tri chan ly cla p V-~ p va p An p cho trong Bang 1. Vip v7 p A luen luén dting véy nd IA hang dang. Vi p A- p JA lvén lun sai, nén no la mau thudn. BANG 1. Vf au vé ménn a6 hang ding vA ménh dé mau thudn TUONG DUONG LOGIC > Cae ménh dé phic hgp luin luén 06 cing gid ‘tri chan ly duge goi la tuong duong logic. Ta co thé dinh nghia khéi ni6ém ndy nhu sau. BINH NGHIA 1. Céc ménh dé p vA q duge goi la along duong logic néu pq la hang ding Ky hieu p eq dé chi p va q 1A tuong duong logic. Mét cach dé x4c dinh hai ménh dé cd tuong duong hay khong lA ding bang gid tri chan ly. Dac bit, cdc ménh dé p va q lA tuong duong néu 24 Chong 1. CAC KIEN THUT CO SO : LoGiC, TAP HOP VA HAM va chi néu cée cot cho gid tri chén ly cla ching phi hop véi nhau. Vi du sau day minh hoa phugng phdp nay. BANG 2. Bang chan ly 448i véi “(pV q) va “pa-q Vi du 2. Ching minh ring -(p vq) va =p A~q 1A tuong duong logic. Su tugng duong nay la mot trong sé cdc luat De Morgan déi véi cdc ménh dé, cdc luat nay duge goi theo tén nha todn hoc Anh Augustus De Morgan, gitia thé ky 19. Gidi : Bang gié tri chan ly déi vdi cdc ménh dé nay duge cho trong Bang 2. Vi bang gid tri chan ly cia cdc ménh dé -(p vq) va -=p Aq phi hgp vdi nhau déi voi moi té hgp kha di cde gid tri chan ly ola p va q, suy ra hai ménh dé nay 1a tuong dugng logic. BANG 3. Bang gid tr] chén ty cdi vél - pV qvi p>g Vi du 3. Ching minh ring p > q va -p vq [a tuang duong logic. Gidi » Chimg ta lap bang chin ly cho céc ménh dé nay trong Bang 3. Vi cdc gid tri chan ly cia -pvq va p — q phi hop nhau, nén cdc ménh dé nay la tuong dutong logic. a Vi duo 4. Cheng minh rang céc ménh dé pV(qAr) va (@ Vg) \@ Vr) la tuong duong logic. Day la luat phan bé cia phép tuyén d6i véi phép hop ON TOAN HOC RO! RAC UNG DUNG TRONG TIN HOC 25 Gigi : Bang gid tri chin ly cia céc ménh dé dé cho trong Bang 4. Vi gid tri chan ly cia cac ménh dé pv (@Ar) vA (Vg) A(P Vr) IA phi hgp nhau nén chéng 1a tuong duong logic. BANG 4, MQt céch ching minh py (aA0) va (pV@) A (pV Fla tuang-auong Jogic PY GAN Chi ¥ : Bang chan ly cia m6t ménh dé phitc hop gém ba ménh dé thanh phén khéc nhau ddi hdi phai cé 8 hang, mdi hang cho mét té hgp kha di céc gid tri chan ly cia ba ménh dé dé. Noi chung, mét ménh dé phite hop gém n ménh dé thanh phn khdéc nhau ddi hadi phai co 2" hang. Bang 5 cho mét sé tuong duong logic quan trong. Trong cac tuong duong dé, T la ky higu ménh dé bat ky lA ding va F- ky higu ménh dé sai, Yeu cfu doe gid kiém tra lai cdc tuong duong dé trong nhiing bai tap & cui Tit nay. Luat két hop d6i véi phép tuyén ching té ring biéu thiic pvgvr la hoan toan xéc dinh, theo nghia 1A két qué sé khong thay d8i b&t ké truéc hét ta Idy tuyén gia p vA q réi sau dé My tuyén cia p v q va r hay truée hét ta ly tuyén cla q va r réi sau do méi Isy tuyén p va g Vv r. Tuong tu, biéu thiic p A q A r cing hodn toan xac dinh. M3 rong suy luén trén, ta suy ra rang pvp) V ... V py va pyAp2A ... Ap, IA hoan toan xéc dinh néu p,, p, .. p, la cae ménh dé, Hon nita, cha ¥ ring luat De Morgan cing dugc md rong thanh : 7 V By Vow Vo Dp) © (py A App A. A APA) va 7M, A py A. A py) = (py Vo 7p. Vw. Vv apy)

You might also like