CHÖÔNG 3:

LYÙ THUYEÁT NGÖÔØI TIEÂU

DUØNG

I. Ñoä co giaõn

II. Phaân tích haønh vi tieâu

duøng caù nhaân
I. Ñoä co giaõn (Heä soá co giaõn)
1. Ñoä doác
P
Ñoä doác =
Q
P

P1
Ñoä doác
P2

Q1 Q2 Q
2. Ñoä co giaõn cuûa caàu đối với giaù:
a. Khaùi nieäm:
Laø % thay ñoåi saûn löôïng khi thay ñoåi 1 % giaù

Kyù hieäu ep; Ed

Q
Coâng thöùc : ep Q Q P 1
.
P
= . =
= P P Q DoDoc Q
P
b. Phöông phaùp tính toaùn

*Phöông phaùp ñoaïn ñöôøng caàu:

Q1  Q2 P1  P2
P1 I ep  .
Q1  Q2 P1  P2
P2 II

Q1 Q2
VD:
P Q TR Ep
70 0
60 10
50 20
40 30
30 40
20 50
10 60
Tính ep ?
Tính TR ?
VD:
P Q TR Ep
70 0 0 >13
60 10 600 >3,6
50 20 1000 >1,8
40 30 1200
30 40 1200 >1
20 50 1000 >0,5
10 60 600 >0,1
Tính ep ?
Tính TR ?
*Phöông phaùp ñieåm:

epc = ?
c
P

O A
A B
B Q
 Epc = Q P 1 P
.  .
P Q Do Doc Q

Taïi ñieåm C: P = OP = AC
Q = OA AC
Ñoä doác =
AB

AB AC AB
Thay vaøo (1).epc = . 
AC OA OA
Nhaän xeùt:
Di chuyeån ñieåm C sao cho AB = OA
khi ñoù ep = 1

Nhöõng ñieåm treân ñieåm C coù AB

> OA khi ñoù ep > 1

Nhöõng ñieåm döôùi ñieåm C coù AB <

OA khi ñoù ep < 1
ep vaø ñoä doác laø 2 ñaïi löôïng
khaùc nhau

ep luoân mang giaù trò aâm (theå

hieän quan heä nghòch bieán giöõa
giaù vaø sản löôïng trong haøm soá
caàu). Ñeå deã daøng so saùnh ta
duøng trò tuyeát ñoái.
ep khoâng ñôn vò tính, ta coù theå
so saùnh ñoä co giaõn cuûa caàu đối
với giaù giöõa hai saûn phaåm khaùc
nhau vôùi nhau.

ep theå hieän möùc ñoä nhaïy beùn

cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi
gia.ù
 c. Moái lieân heä giöõa TR vaø ep
Do ep coù 3 tröôøng hôïp ep > 1; ep =
1; ep < 1 ta xeùt 3 tröôøng hôïp
*ep > 1

ep > 1
P1
P2 ep < 1

Q1 Q2
ep > 1 : P TR

ep > : P TR
 ep < 1

P1 ep = 1
ep< 1
P2

Q1 Q2

ep < 1 : P TR

ep < : P TR
ep = 1

ep = 1 TR khoâng
ñoåi

Q
Toång quaùt
ep > 1

ep = 1
ep < 1

O A B

ep > 1 TRmax  ep = 1
ep < 1

O A B Q
 1
VD: P = - Q + 20
10

Xaùc ñònh ep taïi caùc möùc saûn löôïng

Q = 50, 60, 80, 100, 150, 160, 180

 Xác định TR tại các mức sản lượng trên.

3. Ñoä co giaõn cheùo
Kyù hieäu: eAB; EXY

Q
B
Coâng thöùc: eAB = Q
P
A
P

eAB > 0 : 2 haøng hoùa thay theá

eAB < 0 : 2 haøng hoùa boû sung
eAB = 0: 2 haøng hoùa ñoäc laäp
(khoâng lieân quan nhau)
4. Ñoä co giaõn theo thu nhaäp
Kyù hieäu eI
Q
Coâng thöùc: eI = Q
I
I

0 1
H2 Thöù caápH2 thieát yeáu H2 thoâng thöôøng H2 xa xó
II. Phaân tích haønh vi tieâu duøng caù
nhaân
1.Muïc tieâu:

Ngöôøi tieâu duøng luoân muoán toái ña

hoùa höõu duïng, lôïi ích

2. Höõu duïng U (Utility)

a.Khaùi nieäm

Höõu duïng laø möùc ñoä thoûa maõn, lôïi

ích cuûa ngöôøi tieâu duøng khi tieâu
duøng saûn phaåm
b. Toång höõu duïng: TU
Laø höõu duïng khi tieâu duøng saûn
phaåm trong 1 ñôn vò thôøi gian
TU
6

5
4
TU
3
2

1 2 3 4 5 Q
Nhaän xeùt
Toång höõu duïng gia taêng khi gia
taêng duøng saûn phaåm

Toång höõu duïng ñaït cöïc ñaïi, taïi

ñoù goïi laø ñieåm baõo hoøa

Tieáp tuïc gia taêng tieâu duøng saûn

phaåm quá ñieåm baõo hoøa, toång höõu
duïng khoâng nhöõng khoâng taêng coøn
coù xu höôùng giaûm.
c. Höõu duïng bieân: MU (marginal
Utility)

KN:
Laø höõu duïng gia taêng khi gia taêng
tieâu duøng theâm 1 saûn phaåm trong
cuøng 1 ñôn vò thôøi gian

Laø phaàn toång höõu duïng gia taêng

khi gia taêng tieâu duøng theâm 1 saûn
phaåm trong cuøng 1 ñôn vò thôøi gian.
 Coâng thöùc tính

MU = TUn – TUn-1

MU = TUi – TUi-1
Q
MU = TU
Q
MU

1 2 3 4 5
Q
MU
 Nhaän xeùt:
*Höõu duïng bieân luoân giaûm daàn khi gia
taêng tieâu duøng saûn phaåm
MU MU

100
50
40

MU
5
1 2 1 2

MU
*Tuøy vaøo ñaëc ñieåm sp ñöôøng höõu
duïng bieân coù ñoä doác nhieàu hoaëc ít
3. Caân baèng tieâu duøng
.a Baèng söï löïa choïn
VD: Ngöôøi tieâu duøng coù M = 11ñ; mua 2 sp X
vaø Y; Px = 1ñ/sp, Py = 1 ñ/sp
Qx MUx Qy MUy
1 38 1 40
2 35 2 36
3 31 3 34
4 28 4 29
5 23 5 26
6 20 6 23
7 16 7 18
8 10 8 14
Haõy choïn maáy x; maáy y ñeå TU max

1ñ thöù nhaát choïn Y

1ñ thöù nhì choïn X
1ñ cuoái cuøng choïn Y
Khi Px = Py
MUx = MUy -> MUx – MUy = 0

MUx  MUy -> MUx – MUy -> O

VD2:
M = 16ñ; X, Y vôùi Px = 2ñ/sp ;Py 1ñ/ sp

Qx MUx Qy MUy
1 102 1 55
2 94 2 50
3 86 3 45
4 76 4 40
5 64 5 35
6 50 6 30
7 34 7 25
Vaãn tìm (X, Y) ? -> TUmax

1ñ thöù nhaát choïn saûn phaåm

Y
1ñ thöù nhì choïn saûn phaåm X
1ñ cuoái cuøng choïn saûn phaåm
Y Khi Px  Py

MUx MUy MUx MUy

  O
Px Py Px Py

MUx MUy MUx MUy

  o
Px Py Px Py
b. Caân baèng baèng phöông phaùp hình hoïc
b1. Ñöôøng Ñaèng Ích (Ñöôøng Baøng Quan)

•Cô Sôû Hình Thaønh

Ngöôøi tieâu duøng luoân muoán toâi ña

hoùa höõu duïng

Saûn phaåm caøng nhieàu höõu duïng

caøng cao

A hôn B, B hôn C, nghóa laø A hôn C

VD:

TRÖÔØNG QUAÀN THÖÏCPHAÅ

HÔÏP AÙO M
A 70 10
B 60 14
C 50 19
D 40 25
E 30 32
F 20 40
G 10 50
Y

U1

X
KN:

Taäp hôïp caùc ñieåm chæ ra söï phoái

hôïp giöõa 2 saûn phaåm X vaø Y vôùi
cuøng möùc höõu duïng.

Caùc ñieåm treân ñöôøng ñaúng ích

coù möùc höõu duïng nhö nhau
 Tyû leä thay theá bieân
Y

A
YA

YB B

XA XB X
Ñoä doác treân ñöôøng ñaúng ích theå hieän tæ leä thay
theá giöõa 2 saûn phaåm X vaø Y goïi laø tæ leä thay theá
bieân (MRS)
MRS =
Y
X
Baûn ñoà ñöôøng ñaúng ích

U3
U2
U1
X
Nhaän xeùt:

Caùc ñöôøng ñaúng ích beân phaûi phía

treân coù möùc höõu duïng cao hôn caùc
ñöôøng beân traùi phía döôùi.

Hai ñöôøng ñaúng ích treân cuøng 1 ñoà

thò khoâng theå caét nhau, ñieàu naøy nghóa
laø vôùi moïi ñieåm treân ñoà thò. Theå
hieän 1 söï phoái hôïp giöõa x vaø y vaø chæ
cho ra 1 möùc höõu duïng maø thoâi
b2 Ñöôøng ngaân saùch (ñöôøng thu nhaäp)

Ngöôøi tieâu duøng vôùi thu nhaäp M

Mua 2 saûn phaåm X, Y vôùi PX, PY

M = PY Y + Px X
M PX
Y=  .X
PY PY

Ñaây laø phöông trình ñöôøng thu nhaäp

 Khaûo saùt:
X=OY= : Ñieåm caét truïc tung
M
PY : Soá Saûn phaåm Y mua ñöôïc (khi khoâng mua
X)
M
Y=OX= : Ñieåm caát truïc hoaønh
PX : Soá saûn phaåm X mua ñöôïc (khi khoâng mua
Y)
PX
PY : Heä soá goùc

: Tæ giaù
Daáu (-) : Theå hieän quan heä nghòch bieán
Giöõa X vaø Y
Y

M
PY

X
M
PX
KN:

Ñöôøng ngaân saùch laø taäp hôïp caùc

ñieåm chæ ra söï phoái hôïp giöõa 2 saûn
phaåm X vaø Y vôùi cuøng möùc thu
nhaäp

Caùc ñieåm treân ñöôøng ngaân saùch

coù möùc thu nhaäp nhö nhau
Thay ñoåi ñöôøng ngaân saùch
Thay ñoåi do thay ñoåi ngaân saùch
Giaû söû ngaân saùch thay ñoåi:
Ngaân saùch taêng ( M > 0)
M   M PX
Y2   .X (2)
PY PY

X = 0  Y2 = M M
PY
Soá saûn phaåm Y mua ñöôïc taêng; khi khoâng
mua X Heä soá goùc Y1 = heä soá goùc Y2 ->
Y1 // Y2
 M > 0: Thu nhaäp taêng

 Ñöôøng ngaân saùch dòch chuyeån song song
phaûi

M < 0: Thu nhaäp giaûm

 Ñöôøng Ngaân saùch dòch chuyeån song song

sang traùi
+ Thay ñoåi do thay ñoåi giaù 1 saûn phaåm
giaû söû Px thay ñoåi; Px giaûm.
M PX
Y1 =  .X (1)
PY PY
'
M P X
-> Y2 =  . X (2)
PY PY
M
X = 0 -> Y2 = :Ñieåm caát truïc tung khoâng ñoåi
PY

Y = 0 -> X2 = M :Soá saûn phaåm X mua taêng

P' X (Khi khoâng mua Y)
 Y

M
PY

1 2
X
M M
'
PX PX
PX Ñöôøng ngaân saùch tröôït ra phía ngoaøi
PX Ñöôøng ngaân saùch tröôït vaøo phía trong
b3 Toái ña hoùa höõu duïng
Y

A
B

C
U4
D U3
E U2
U1 X
 Nhaän xeùt :

Caùc ñieåm caét nhau A, B, D, E höõu

duïng chöa toái ña

Caân baèng tieâu duøng taïi ñieåm tieáp

xuùc C

Khoâng ñaït höõu duïng U4, do giôùi

haïn thu nhaäp
Ñeå ñaït möùc höõu duïng U4 (Cho VD)

-> Ngaân saùch taêng

-> Giaù 1 saûn phaåm giaûm

-> Giaù 2 saûn phaåm giaûm

Lieân heä : Giöõa 2 phöông
phaùp toái ña hoùa höõu
duïng

Baøi taäp :
1)Khi thu nhaäp taêng leân 10%, khoái löôïng
tieâu thuï saûn phaåm X taêng leân 5%, vôùi
caùc ñieàu kieän khaùc khoâng ñoåi, thì ta
coù theå keát luaän saûn phaåm X laø:

a.Saûn phaåm caáp thaáp

b. Xa xæ phaåm

c. Saûn phaåm thieát yeáu

d. Saûn phaåm ñoäc laäp

2) Giaù saûn phaåm X taêng leân daãn ñeán
phaàn chi tieâu cho saûn phaåm X taêng leân,
thì heä soá co giaõn cuûa caàu theo giaù saûn
phaåm laø:

a. ED > 1

b. ED < 1

c. ED = 0

d. ED = 1
Neáu 2 saûn phaåm X vaø Y laø 2 saûn phaåm thay theá thì:

EXY > 0

EXY < 0

EXY = 0

EXY = 1
4)Ñöôøng cung cuûa saûn phaåm X dòch chuyeån do:

a. Giaù saûn phaåm X thay ñoåi

b. Thu nhaäp tieâu duøng thay ñoåi

c. Thueá thay ñoåi

d. Giaù saûn phaåm thay theá giaûm

5)Ñöôøng caàu saûn phaåm X dòch chuyeån khi:

a. Giaù saûn phaåm X thay ñoåi

b. Chi phí saûn xuaát saûn phaåm X thay ñoåi

c. Thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu thuï thay ñoåi

d. Caùc caâu treân ñeàu ñuùng

6)Neáu giaù caân baèng saûn phaåm laø P= 15
ñ/SP, chính phuû ñaùnh thueá 3ñ/SP laøm giaù
caân baèng taêng leân P= 17ñ/SP, coù theå keát
luaän:

a. Caàu co giaõn nhieàu hôn so vôùi cung

b. Caàu co giaõn ít hôn so vôùi cung

c. Caàu co giaõn töông ñöông vôùi cung

d. Taát caû ñeàu sai

7)Khi giaù haøng Y : PY = 4 thì löôïng caàu haøng
X : Qx = 10 vaø khi PY = 6 thì Qx = 12, vôùi
caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi, keát luaän X
vaø Y laø 2 saûn phaåm:

a. Boå sung nhau

b. Thay theá cho nhau

c. Vöøa thay theá, vöøa boå sung

d. Khoâng lieân quan

8)Neáu muïc tieâu cuûa coâng ty laø toái ña
hoùa doanh thu, vaø caàu veà saûn phaåm
cuûa coâng ty taïi möùc giaù hieän coù laø co
giaõn nhieàu, coâng ty seõ:

a. Taêng giaù

b. Giaûm giaù

c. Taêng löôïng baùn

d. Giöõ giaù nhö cuõ

Duøng thoâng tin sau traû lôøi caâu 9, 10, 11
P = Qs + 5 P = -1/2 QD + 20
9) Giaù caân baèng vaø saûn löôïng caân baèng laø:

a. Q = 5 vaø P = 10

b. Q = 10 vaø P = 15

c. Q = 8 vaø P = 16

d. Q = 20 vaø P = 10
10)Neáu chính phuû aán ñònh möùc giaù P =18
vaø seõ mua heát löôïng saûn phaåm thöøa thì
chính phuû caàn chi bao nhieâu tieàn?

a. 108

b. 162

c. 180

d. Taát caû ñeàu sai

11)Muoán giaù caân baèng P = 18, thì haøm cung
môùi coù daïng:

a. P = Qs + 14

b. P = Qs – 14

c. P = Qs + 13

d. Taát caû ñeàu sai

12) Gía traàn (giaù toái ña) luoân daãn tôùi:

a. Söï gia nhaäp ngaønh

b. Söï dö cung

c. Söï caân baèng thò tröôøng

d. Söï thieáu huït haøng hoùa

13)Ñöôøng caàu theo giaù cuûa boät giaët OMO
chuyeån dòch sang phaûi laø do:

a. Giaù boät giaët OMO giaûm

b. Giaù hoùa chaát nguyeân lieäu giaûm

c. Giaù cuûa caùc loïai boät giaët khaùc giaûm

d. Giaù caùc loïai boät giaët khaùc taêng

 14)Trong tröôøng hôïp naøo sau ñaây laøm
dòch chuyeån ñöôøng caàu TV SONY veà beân
phaûi:

1. Thu nhaäp daân chuùng taêng

2. Giaù TV Panasonic taêng
3. Giaù TV SONY giaûm

a. Tröôøng hôïp 1 vaø 3

b. Tröôøng hôïp 1 vaø 2
d. Tröôøng hôïp 2 vaø 3
c. Tröôøng hôïp 1 + 2 + 3
• So sánh độ co giãn của cung Evà cầu
đối với giá ta thấy

a. Công thức giống nhau

b. Thể hiện mức độ nhạy bén của
người sản xuất hoặc của người tiêu
dùng đối với giá
c. a và b
d. Khác nhau hoàn toàn
• Giá cân bằng tăng 10%. Tại điểm
cân bằng ep = - 1,5 ; es = 2. Vậy
lượng dư thừa là bao nhiêu %

• a. 35
• b. 0,5
• c. 5
• d. Tất cả đều sai
Thòt heo Qd = 1200 – 7P
Qs = 900 + 5P

Caâu 1: Xaùc ñònh Pe, Qe ?

Caâu 2: Chính phuû ñaùnh thueá, giaù luùc naøy

laø 30
* Tính giaù vaø saûn löôïng caân baèng môùi
?
* Thueá treân 1 ñ/v saûn phaåm ?
* Thueá moãi beân gaùnh chòu treân 1 sp?

Caâu 3: Tính thay ñoåi (thaëng dö tieâu duøng,

 BaiTập
Cửa hàng hoa tươi:
Mỗi ngày bán 500 bó với
P=10(1000/bó)
• Vẽ điểm cân bằng.
• Cửa hàng phát hiện 50 bó hỏng.
Vậy có thể định giá bao nhiêu
nếu EP=0,5 tại P=10.
• TU=(X-2)Y
• M= 200.000 Px= 1000 Py=1000

1. Hàm số trên thể hiện đường gì, dạng

gì? tai sao?
2. (X, Y) ? Để TU tối đa
3. Nếu Px = 2000. Tìm lại (X, Y)
4. Nếu Px = 2000, Py = 2000, M =
400000. Tìm lại XY. Cho nhận xét.
• TU = X.Y
• Px = 10 đ/sp Py = 5 đ/sp

1. Nếu người tiêu dùng đạt hữu

dụng 450 đvhd cá nhân này cần
bao nhiêu tiền.
2. Nếu chỉ cần đạt 200 đvhd. Cá
nhân này tiết kiệm được bao
nhiêu tiền