Công nghệ sinh học Hoa Kỳ PDF

Kinh t
Tp 8, S 3
Tp ch in t ca B Ngoi giao Hoa Kz
Thng 9/2003
Kinh t
Tp 8, S 3
Cng ngh Sinh hc

Nng nghip
Cng ngh Sinh hc

Nng nghip
Thng 9/2003
TRIN VNG KINH T

Cng ngh Sinh hc Nng nghip
B Ngoi giao Hoa K
Tp ch in t
TRIN VNG KINH T

Cng ngh Sinh hc Nng nghip
Tp 8, S 3, thng 9/2003
B Ngoi giao Hoa K
Tp ch in t
Tp 8, S 3, thng 9/2003
Khoa hc v cng ngh gip mang li mt cuc cch mng trong lnh vc nng nghip vo th k 20
nhiu ni trn th gii. Tp ch Trin vng Kinh t s ra ln ny tp trung nu r xem nhng tin b v
cng ngh sinh hc c th c iu chnh nh th no nhm mang li li ch cho th gii th k 21, c
bit l nhng nc ang pht trin.
Khoa hc v cng ngh gip mang li mt cuc cch mng trong lnh vc nng nghip vo th k 20
nhiu ni trn th gii. Tp ch Trin vng Kinh t s ra ln ny tp trung nu r xem nhng tin b v
cng ngh sinh hc c th c iu chnh nh th no nhm mang li li ch cho th gii th k 21, c
bit l nhng nc ang pht trin.
Nng cao nng sut v nhng c tnh tt ca cc sn phm lng thc c ngun gc ng vt v thc
vt t lu l mc tiu ca ngnh khoa hc nng nghip. cng vn l mc tiu ca cng ngh sinh
hc nng nghip, loi cng ngh c th ng vai tr l mt cng c quan trng trong vic gim nn i v
p ng nhu cu lng thc ca mt hnh tinh vi dn s ang gia tng v s lng v tui th, trong
khi vn gim c nhng tc ng tiu cc i vi mi trng do cc hot ng trng trt gy ra.
Nng cao nng sut v nhng c tnh tt ca cc sn phm lng thc c ngun gc ng vt v thc
vt t lu l mc tiu ca ngnh khoa hc nng nghip. cng vn l mc tiu ca cng ngh sinh
hc nng nghip, loi cng ngh c th ng vai tr l mt cng c quan trng trong vic gim nn i v
p ng nhu cu lng thc ca mt hnh tinh vi dn s ang gia tng v s lng v tui th, trong
khi vn gim c nhng tc ng tiu cc i vi mi trng do cc hot ng trng trt gy ra.
Trong mt mi trng quy nh v chnh sch thun li, cng ngh sinh hc c v vn tim nng to ra
nhng ging cy trng chu c thi tit khc nghit, chng c cc loi dch bnh v cc loi gy hi;
cn dng t ha cht hn; ng thi cung cp nhiu dinh dng hn cho con ngi v nhng gia sc s
dng chng. Tuy nhin, vn cn c nhng tranh ci xung quanh loi cng ngh mi ny. Tp ch in t
ln ny cp ti nhng cuc tranh ci ang tip din, ng thi a ra c s khoa hc ng n cho
vic s dng loi cng ngh ny.
Trong mt mi trng quy nh v chnh sch thun li, cng ngh sinh hc c v vn tim nng to ra
nhng ging cy trng chu c thi tit khc nghit, chng c cc loi dch bnh v cc loi gy hi;
cn dng t ha cht hn; ng thi cung cp nhiu dinh dng hn cho con ngi v nhng gia sc s
dng chng. Tuy nhin, vn cn c nhng tranh ci xung quanh loi cng ngh mi ny. Tp ch in t
ln ny cp ti nhng cuc tranh ci ang tip din, ng thi a ra c s khoa hc ng n cho
vic s dng loi cng ngh ny.
Vo thng 6 nm 2003, cc b trng nng nghip, y t v mi trng t hn 110 quc gia nhm hp
ti California v trc tip thy c cng ngh, trong c cng ngh sinh hc, c th lm tng nng
sut v gim tnh trng thiu lng thc trn ton cu nh th no. Bng cch chia s thng tin v vic
cng ngh c th lm tng nng sut nng nghip, chng ta c th gp phn gim tnh trng thiu lng
thc trn th gii.
Vo thng 6 nm 2003, cc b trng nng nghip, y t v mi trng t hn 110 quc gia nhm hp
ti California v trc tip thy c cng ngh, trong c cng ngh sinh hc, c th lm tng nng
sut v gim tnh trng thiu lng thc trn ton cu nh th no. Bng cch chia s thng tin v vic
cng ngh c th lm tng nng sut nng nghip, chng ta c th gp phn gim tnh trng thiu lng
thc trn th gii.
ng gp bi vit cho Tp ch ln ny c Th trng Ngoi giao Alan Larson, Th trng Nng nghip J.B.
Penn, Ph Gim c Cc Qun l{ Thc phm v Dc phm Lester Crawford, v i s Tony Hall, i din
ca M ti C quan Lng thc v Nng nghip ca Lin Hp Quc. Nhng quan chc ny cp n
mt lot cc vn t c s khoa hc ca cng ngh sinh hc ti an ton lng thc v cc vn nhn
mc sn phm. Bn cnh nhng bi vit ca h, Tp ch ln ny cn nhn c s ng gp ca mt
nhm nhng nh nghin cu v hc gi c uy tn trn th gii, mt bo co ca B Ngoi giao Hoa Kz v
Ngh nh th An ton Sinh hc Cartagena v cc ngun tin b sung khc.
ng gp bi vit cho Tp ch ln ny c Th trng Ngoi giao Alan Larson, Th trng Nng nghip J.B.
Penn, Ph Gim c Cc Qun l{ Thc phm v Dc phm Lester Crawford, v i s Tony Hall, i din
ca M ti C quan Lng thc v Nng nghip ca Lin Hp Quc. Nhng quan chc ny cp n
mt lot cc vn t c s khoa hc ca cng ngh sinh hc ti an ton lng thc v cc vn nhn
mc sn phm. Bn cnh nhng bi vit ca h, Tp ch ln ny cn nhn c s ng gp ca mt
nhm nhng nh nghin cu v hc gi c uy tn trn th gii, mt bo co ca B Ngoi giao Hoa Kz v
Ngh nh th An ton Sinh hc Cartagena v cc ngun tin b sung khc.
Ann M.
Venenan
B trng
B Nng nghip Hoa Kz
Ann M.
Venenan
B trng
B Nng nghip Hoa Kz
TRIN VNG KINH T
TRIN VNG KINH T
Tp ch Din t ca B Ngoi giao Hoa Kz
Tp ch Din t ca B Ngoi giao Hoa Kz
NI DUNG
NI DUNG
CNG NGH SINH HC NNG NGHIP
http://vietnam.usembassy.gov/wwwhta99_0.html
http://vietnam.usembassy.gov/wwwhta99_0.html
TRNG TM
TRNG TM
NHNG KHA CNH THNG MI V PHT TRIN CA CHNH SCH CNSH QUC T CA M
NHNG KHA CNH THNG MI V PHT TRIN CA CHNH SCH CNSH QUC T CA M
Alan Larson, Th trng Ngoi giao ph trch Vn Kinh t, Thng mi v Nng nghip
Alan Larson, Th trng Ngoi giao ph trch Vn Kinh t, Thng mi v Nng nghip
Larson cho rng vic qun l cng ngh sinh hc nng nghip da trn c s khoa hc gp phn tng cng t do bun bn
cc thit b cng ngh sinh hc an ton v s dng ng n loi cng ngh ny nhm thc y pht trin. Larson cn cho rng
cng ngh sinh hc mt trong nhng loi cng ngh mi mang nhiu ha hn nht trong thi i ca chng ta ng vai tr
quan trng i vi s thnh vng trong tng lai ca th gii n ni m chng ta khng th khng quan tm.
Larson cho rng vic qun l cng ngh sinh hc nng nghip da trn c s khoa hc gp phn tng cng t do bun bn
cc thit b cng ngh sinh hc an ton v s dng ng n loi cng ngh ny nhm thc y pht trin. Larson cn cho rng
cng ngh sinh hc mt trong nhng loi cng ngh mi mang nhiu ha hn nht trong thi i ca chng ta ng vai tr
quan trng i vi s thnh vng trong tng lai ca th gii n ni m chng ta khng th khng quan tm.
CNG NGH SINH HC V TH GII ANG PHT TRIN
CNG NGH SINH HC V TH GII ANG PHT TRIN
15
J.B. Penn, Th trng Nng nghip ph trch Dch v Trng trt v Nng nghip i ngoi
J.B. Penn, Th trng Nng nghip ph trch Dch v Trng trt v Nng nghip i ngoi
Cng ngh sinh hc c nhiu tim nng ng mt vai tr ln trong vic thc y nng sut nng nghip tng nhanh ng thi
vn gp phn bo v mi trng cho cc th h tng lai. l li bnh lun ca J.B. Penn, ng cho rng cng ngh sinh hc
n gin l mt cng c khc ci thin ma mng trong lch s trng trt lu i.
Cng ngh sinh hc c nhiu tim nng ng mt vai tr ln trong vic thc y nng sut nng nghip tng nhanh ng thi
vn gp phn bo v mi trng cho cc th h tng lai. l li bnh lun ca J.B. Penn, ng cho rng cng ngh sinh hc
n gin l mt cng c khc ci thin ma mng trong lch s trng trt lu i.
QUAN NIM V CNG NGH SINH HC TRONG NNG NGHIP
21
15
21
Lester M. Crawford, Ph Gim c, Cc Lng thc v Dc phm Hoa Kz
Lester M. Crawford, Ph Gim c, Cc Lng thc v Dc phm Hoa Kz
Cng ngh sinh hc mang li nhng li th r rt so vi cc cng ngh lai ging truyn thng do nguy c v nhng c im bt
li c th c gim thiu. l quan im ca Crawford, mt tin s v thuc th y, ng lp lun rng khng c c s khoa
hc no yu cu mt sn phm phi c dn nhn mc ch ra rng sn phm hoc cc thnh phn ca n c sn xut
theo cng ngh sinh hc.
Cng ngh sinh hc mang li nhng li th r rt so vi cc cng ngh lai ging truyn thng do nguy c v nhng c im bt
li c th c gim thiu. l quan im ca Crawford, mt tin s v thuc th y, ng lp lun rng khng c c s khoa
hc no yu cu mt sn phm phi c dn nhn mc ch ra rng sn phm hoc cc thnh phn ca n c sn xut
theo cng ngh sinh hc.
MT NN I XANH CHU PHI?
31
31
i s Tony P. Hall, Phi on ca Hoa K ti cc C quan Nng Lng ca Lin Hp Quc
i s Tony P. Hall, Phi on ca Hoa K ti cc C quan Nng Lng ca Lin Hp Quc
ng Tony Hall cho rng nhng nc ang i mt vi nn i phi xem xt nhng hu qu tc thi, nghim trng ca vic
khng chp thun vin tr lng thc c s dng cng ngh sinh hc. ng ni khng c l do g bin minh cho vic cc nc t
chi n thc phm m ngi dn M n hng ngy v c kim nghim nghim ngt.
ng Tony Hall cho rng nhng nc ang i mt vi nn i phi xem xt nhng hu qu tc thi, nghim trng ca vic
khng chp thun vin tr lng thc c s dng cng ngh sinh hc. ng ni khng c l do g bin minh cho vic cc nc t
chi n thc phm m ngi dn M n hng ngy v c kim nghim nghim ngt.
NGH NH TH CARTAGENA V AN TON SINH HC
37
37
Ngh nh th v An ton Sinh hc, c hiu lc vo ngy 11/9/2003, s to cho cc nc c hi thu thp thng tin trc khi nhp
khu nhng sn phm s dng cng ngh sinh hc mi. Tuy nhin Ngh nh th khng gii quyt cc vn v an ton thc
phm v khng i hi dn nhn sn phm dnh cho ngi tiu dng.
Ngh nh th v An ton Sinh hc, c hiu lc vo ngy 11/9/2003, s to cho cc nc c hi thu thp thng tin trc khi nhp
khu nhng sn phm s dng cng ngh sinh hc mi. Tuy nhin Ngh nh th khng gii quyt cc vn v an ton thc
phm v khng i hi dn nhn sn phm dnh cho ngi tiu dng.
BNH LUN
BNH LUN
VAI TR CA CNG NGH SINH HC NNG NGHIP TRONG VIN TR LNG THC TH GII
43
VAI TR CA CNG NGH SINH HC NNG NGHIP TRONG VIN TR LNG THC TH GII
43
Bruce Chassy, Gio s v Ph Gim c iu hnh Trung tm Cng ngh Sinh hc ca i hc Illinois UrbanaChampaign
Bruce Chassy, Gio s v Ph Gim c iu hnh Trung tm Cng ngh Sinh hc ca i hc Illinois UrbanaChampaign
Cng ngh sinh hc c nhiu tim nng gp phn vo vic gim bt nn i kinh nin, c bit ti vng h Sahara ca chu Phi,
ni b l Cuc Cch Mng Xanh trong thp k 60 v 70. l li bnh lun ca Bruce Chassy. ng khuyn khch tng
cng u t cng cng vo nghin cu, gio dc v o to trong nng nghip cc cp a phng, quc gia v khu vc.
Cng ngh sinh hc c nhiu tim nng gp phn vo vic gim bt nn i kinh nin, c bit ti vng h Sahara ca chu Phi,
ni b l Cuc Cch Mng Xanh trong thp k 60 v 70. l li bnh lun ca Bruce Chassy. ng khuyn khch tng
cng u t cng cng vo nghin cu, gio dc v o to trong nng nghip cc cp a phng, quc gia v khu vc.
VAI TR CA CNG NGH SINH HC P DNG CHO CY TRNG TRONG H THNG LNG
THC TH GII
53
VAI TR CA CNG NGH SINH HC P DNG CHO CY TRNG TRONG H THNG LNG
THC TH GII
53
A. M. Shelton,Gio s Cn trng hc,HTH Cornell/Trm Th nghim Nng nghip Bang New York
A. M. Shelton,Gio s Cn trng hc,HTH Cornell/Trm Th nghim Nng nghip Bang New York
Gio s A.M. Shelton cho rng cp phn t, cc sinh vt kh ging nhau. Chnh tnh tng ng ny cho php cy ghp
thnh cng nhng gien mong mun gia cc loi sinh vt, do , cng ngh cy ghp gien l mt cng c hu hiu hn nhiu
so vi bin php lai to ging truyn thng trong vic ci thin nng sut cy trng v thc y cc bin php sn xut c li cho
mi trng.
Gio s A.M. Shelton cho rng cp phn t, cc sinh vt kh ging nhau. Chnh tnh tng ng ny cho php cy ghp
thnh cng nhng gien mong mun gia cc loi sinh vt, do , cng ngh cy ghp gien l mt cng c hu hiu hn nhiu
so vi bin php lai to ging truyn thng trong vic ci thin nng sut cy trng v thc y cc bin php sn xut c li cho
mi trng.
CI THIN NGNH NNG NGHIP CHN NUI NH CNG NGH SINH HC
63
63
Terry D. Etherton, Gio s danh d v Dinh dng ng vt, HTH Bang Pennsylvania
Terry D. Etherton, Gio s danh d v Dinh dng ng vt, HTH Bang Pennsylvania
Thc n gia sc c sn xut bng cng ngh sinh hc chng t c kh nng nng cao hiu qu sn xut, gim lng
cht thi ca gia sc v h thp lng c t c th gy bnh cho gia sc. Thc n bin i gien dnh cho gia sc cng c th
ci thin cht lng nc v cht lng t thng qua vic gim bt lng pht-pho v ni-t trong cht thi gia sc.
Thc n gia sc c sn xut bng cng ngh sinh hc chng t c kh nng nng cao hiu qu sn xut, gim lng
cht thi ca gia sc v h thp lng c t c th gy bnh cho gia sc. Thc n bin i gien dnh cho gia sc cng c th
ci thin cht lng nc v cht lng t thng qua vic gim bt lng pht-pho v ni-t trong cht thi gia sc.
CNG NGH SINH HC TRONG MI TRNG TRUYN THNG TON CU
71
71
Calestous Juma, Gio s, Gim c D n Khoa hc, Cng ngh v Ton cu ho ti Trng Qun l{ Kennedy thuc
i hc Harvard
Calestous Juma, Gio s, Gim c D n Khoa hc, Cng ngh v Ton cu ho ti Trng Qun l{ Kennedy thuc
i hc Harvard
Theo Juma, phn nhiu cuc tranh lun v cng ngh sinh hc nng nghip c to ra bi nhng s tng tng v thng tin
sai lch ch khng phi bng chng khoa hc. ng b sung thm rng, cng ng khoa hc, vi s ng h ln hn t cc
chnh ph, cn phi c nhiu bin php hn gii quyt cc vn khoa hc v cng ngh vi ngi dn ca mnh.
Theo Juma, phn nhiu cuc tranh lun v cng ngh sinh hc nng nghip c to ra bi nhng s tng tng v thng tin
sai lch ch khng phi bng chng khoa hc. ng b sung thm rng, cng ng khoa hc, vi s ng h ln hn t cc
chnh ph, cn phi c nhiu bin php hn gii quyt cc vn khoa hc v cng ngh vi ngi dn ca mnh.
80
NGUN TI LIU B SUNG
TRIN VNG KINH T

Chu trch nhim xut bn
Judith Siegel
Tng bin tp
Jonathan Schaffer
Th k ta son
Andrzej Zwaniecki
Ph tng bin tp
Wayne Hall
Christian Larson
Cng tc vin
Berta Gomez
Linda Johnson
Alyson McFarland
Kathryn McConnell
Bruce Odessey
Harriet Rusin
Ph trch m thut
Sylvia Scott
Thit k trang ba Thaddeus Miksinski

Ban bin tp
James Bullock
George Clack
Judith Siegel
TRIN VNG KINH T

Tp 8, S 3, thng 9/2003
Vn phng cc Chng trnh Thng tin Quc t, B Ngoi giao Hoa K cung cp cc sn phm v dch
v gii thch v chnh sch, x hi v cc gi tr ca M. Vn phng xut bn nm tp ch in t nghin cu
nhng vn ct li m hin nay nc M v cng ng quc t ang phi i mt. T bo ny gm nm ch
(Trin vng kinh t, Nhng vn ton cu, Nhng vn v dn ch, Chng trnh ngh s chnh sch i
ngoi M, X hi v cc gi tr M), cung cp cc thng tin phn tch bnh lun v c bn v cc lnh vc ch
.
Tt c cc s u c xut bn bng ting Anh, ting Php, ting B o Nha v ting Ty Ban Nha
v nhng s chn lc cn c xut bn bng ting Arp v ting Nga. Nhng s bng ting Anh xut bn
cch nhau khong mt thng. Cc s dch sang ting khc xut bn sau s ting Anh t 2 n 4 tun.
Cc kin nu trn cc t bo khng nht thit phn nh quan im hoc chnh sch ca chnh ph M.
B Ngoi giao M khng chu trch nhim v ni dung v kh nng truy cp thng xuyn n cc Websites
kt ni vi cc bo, trch nhim hon ton thuc v cc nh qun tr cc Websites ny. Cc bi bo c th
c dch v ng li nc ngoi tr cc bi c yu cu xin php bn quyn.
Cc s bo hin hnh hoc s c c th tm thy trn trang ch ca Phng cc Chng trnh thng tin
quc t trn mng World Wide Web theo a ch: http://usinfo.state.gov/journals/journals.htm. Cc bi bo c
lu di nhiu dng khc nhau tin xem trc tuyn, truyn ti xung v in ra.
Cc kin ng gp xin gi n i s qun M hoc gi n to son a ch:
Editor, Economic Perspectives
IIP/T/GIC
U.S. Department of State
301 4th Street, S.W.
Washington, DC 20547
United States of America
E-mail: ejecon@pd.state.gov
80
NGUN TI LIU B SUNG

Chu trch nhim xut bn
Judith Siegel
Tng bin tp
Jonathan Schaffer
Th k ta son
Andrzej Zwaniecki
Ph tng bin tp
Wayne Hall
Christian Larson
Cng tc vin
Berta Gomez
Linda Johnson
Alyson McFarland
Kathryn McConnell
Bruce Odessey
Harriet Rusin
Ph trch m thut
Sylvia Scott
Thit k trang ba Thaddeus Miksinski

Ban bin tp
James Bullock
George Clack
Judith Siegel
Tp 8, S 3, thng 9/2003
Vn phng cc Chng trnh Thng tin Quc t, B Ngoi giao Hoa K cung cp cc sn phm v dch
v gii thch v chnh sch, x hi v cc gi tr ca M. Vn phng xut bn nm tp ch in t nghin cu
nhng vn ct li m hin nay nc M v cng ng quc t ang phi i mt. T bo ny gm nm ch
(Trin vng kinh t, Nhng vn ton cu, Nhng vn v dn ch, Chng trnh ngh s chnh sch i
ngoi M, X hi v cc gi tr M), cung cp cc thng tin phn tch bnh lun v c bn v cc lnh vc ch
.
Tt c cc s u c xut bn bng ting Anh, ting Php, ting B o Nha v ting Ty Ban Nha
v nhng s chn lc cn c xut bn bng ting Arp v ting Nga. Nhng s bng ting Anh xut bn
cch nhau khong mt thng. Cc s dch sang ting khc xut bn sau s ting Anh t 2 n 4 tun.
Cc kin nu trn cc t bo khng nht thit phn nh quan im hoc chnh sch ca chnh ph M.
B Ngoi giao M khng chu trch nhim v ni dung v kh nng truy cp thng xuyn n cc Websites
kt ni vi cc bo, trch nhim hon ton thuc v cc nh qun tr cc Websites ny. Cc bi bo c th
c dch v ng li nc ngoi tr cc bi c yu cu xin php bn quyn.
Cc s bo hin hnh hoc s c c th tm thy trn trang ch ca Phng cc Chng trnh thng tin
quc t trn mng World Wide Web theo a ch: http://usinfo.state.gov/journals/journals.htm. Cc bi bo c
lu di nhiu dng khc nhau tin xem trc tuyn, truyn ti xung v in ra.
Cc kin ng gp xin gi n i s qun M hoc gi n to son a ch:
Editor, Economic Perspectives
IIP/T/GIC
U.S. Department of State
301 4th Street, S.W.
Washington, DC 20547
United States of America
E-mail: ejecon@pd.state.gov
Trng tm
Trng tm
NHNG KHA CNH THNG MI V PHT TRIN CA CHNH SCH CNG NGH
SINH HC QUC T CA HOA KZ
NHNG KHA CNH THNG MI V PHT TRIN CA CHNH SCH CNG NGH
SINH HC QUC T CA HOA KZ
Alan Larson, Th trng Ngoi giao ph trch cc Vn Kinh t, Thng mi v Nng nghip
Alan Larson, Th trng Ngoi giao ph trch cc Vn Kinh t, Thng mi v Nng nghip
Alan Larson cho rng vic qun l{ cng ngh

sinh hc nng nghip da trn c s khoa hc
gp phn tng cng t do bun bn cc thit
b cng ngh sinh hc an ton v s dng ng
n loi cng ngh ny nhm thc y pht
trin. Larson cn cho rng cng ngh sinh hc
mt trong nhng loi cng ngh mi mang
nhiu ha hn nht trong thi i ca chng ta
ng vai tr quan trng i vi s thnh
vng trong tng lai ca th gii n ni m
chng ta khng th khng quan tm.
theo d kin s tng ln 9 t vo nm 2050. V

vy, nhu cu lng thc s tng ln trn mt
hnh tinh ngy cng ng dn. Sn xut lng
thc cng phi tng ln m vn gi c mt
mi trng bn vng. T nm 1980, 50% nng
sut nng nghip tng ln cc nc ang pht
trin l nh ci tin cng ngh sn xut ht
ging. Cht lng ht ging c nng cao nh
ci tin cc phng php truyn thng, pht trin
cc ging cy lai thng thng v cng ngh
sinh hc. Mc d khng phi l mt phng
thuc cha bch bnh, song cng ngh sinh hc
c th c mt ng gp quan trng.
Alan Larson cho rng vic qun l{ cng ngh

sinh hc nng nghip da trn c s khoa hc
gp phn tng cng t do bun bn cc thit
b cng ngh sinh hc an ton v s dng ng
n loi cng ngh ny nhm thc y pht
trin. Larson cn cho rng cng ngh sinh hc
mt trong nhng loi cng ngh mi mang
nhiu ha hn nht trong thi i ca chng ta
ng vai tr quan trng i vi s thnh
vng trong tng lai ca th gii n ni m
chng ta khng th khng quan tm.
theo d kin s tng ln 9 t vo nm 2050. V

vy, nhu cu lng thc s tng ln trn mt
hnh tinh ngy cng ng dn. Sn xut lng
thc cng phi tng ln m vn gi c mt
mi trng bn vng. T nm 1980, 50% nng
sut nng nghip tng ln cc nc ang pht
trin l nh ci tin cng ngh sn xut ht
ging. Cht lng ht ging c nng cao nh
ci tin cc phng php truyn thng, pht trin
cc ging cy lai thng thng v cng ngh
sinh hc. Mc d khng phi l mt phng
thuc cha bch bnh, song cng ngh sinh hc
c th c mt ng gp quan trng.
Cng ngh sinh hc l mt trong nhng loi

cng ngh mi mang nhiu ha hn nht trong
thi i ca chng ta. Vic tng cng s dng
v bun bn cc sn phm to ra nh p dng
cng ngh sinh hc nng nghip ang thc y
s phn thnh c cc nc pht trin v cc
nc ang pht trin. Tuy nhin, trong khi Hoa
K v nhiu quc gia khc ang m rng vic
pht trin v s dng cc sn phm cng ngh
sinh hc an ton th mt vi nc li p t
nhng hn ch v l i vi cc sn phm ny.
Nhng hn ch e do h thng thng mi
quc t v ang ngn cn cc nc ang pht
trin khm ph tim nng to ln ca cng ngh
sinh hc nhm nng cao cht lng cuc sng
cho cc cng dn ca mnh.
Cng ngh sinh hc nng nghip gii quyt c

vn tng nng sut cy trng m vn p ng
tiu chun m bo mi trng bn vng. Hoa
K, vic tng s dng cng ngh sinh hc nng
nghip ang dn n gim s dng thuc tr su
v tng cng p dng cc phng php canh
tc c li cho mi trng v d nh phng
php canh tc khng lm t, mt phng
php lm gim tnh trng xi mn t trng v
ra tri phn bn. Nng sut canh tc tng ln c
ngha l trn cng mt din tch t trng trt c
th sn xut ra nhiu lng thc hn. Do p lc
dn s s tng ln trong nhng nm ti, vic
kh nng trng trt p ng nhu cu lng
thc ca dn s th gii m khng xm phm ti
nhng yu t mi trng ng vai tr sng cn
i vi tri t, v d nh cc rng nhit i, s
mang li li ch to ln cho mi trng.
Cng ngh sinh hc l mt trong nhng loi

cng ngh mi mang nhiu ha hn nht trong
thi i ca chng ta. Vic tng cng s dng
v bun bn cc sn phm to ra nh p dng
cng ngh sinh hc nng nghip ang thc y
s phn thnh c cc nc pht trin v cc
nc ang pht trin. Tuy nhin, trong khi Hoa
K v nhiu quc gia khc ang m rng vic
pht trin v s dng cc sn phm cng ngh
sinh hc an ton th mt vi nc li p t
nhng hn ch v l i vi cc sn phm ny.
Nhng hn ch e do h thng thng mi
quc t v ang ngn cn cc nc ang pht
trin khm ph tim nng to ln ca cng ngh
sinh hc nhm nng cao cht lng cuc sng
cho cc cng dn ca mnh.
Cng ngh sinh hc nng nghip gii quyt c

vn tng nng sut cy trng m vn p ng
tiu chun m bo mi trng bn vng. Hoa
K, vic tng s dng cng ngh sinh hc nng
nghip ang dn n gim s dng thuc tr su
v tng cng p dng cc phng php canh
tc c li cho mi trng v d nh phng
php canh tc khng lm t, mt phng
php lm gim tnh trng xi mn t trng v
ra tri phn bn. Nng sut canh tc tng ln c
ngha l trn cng mt din tch t trng trt c
th sn xut ra nhiu lng thc hn. Do p lc
dn s s tng ln trong nhng nm ti, vic
kh nng trng trt p ng nhu cu lng
thc ca dn s th gii m khng xm phm ti
nhng yu t mi trng ng vai tr sng cn
i vi tri t, v d nh cc rng nhit i, s
mang li li ch to ln cho mi trng.
CNG NGH SINH HC V KHA CNH

PHT TRIN
Hoa K khng phi l quc gia duy nht ang

hng nhng li ch m cng ngh sinh hc
Nm 2000, tng dn s th gii l khong 6 t v

PHT TRIN
Hoa K khng phi l quc gia duy nht ang

hng nhng li ch m cng ngh sinh hc
Nm 2000, tng dn s th gii l khong 6 t v
mang li. Nhng ging cy trng mi c ngun

gc t cng ngh sinh hc ang c s dng
cc nc ang pht trin nh Argentina, Nam
Phi, Trung Quc, Philipin v n . Nguyn
nhn khin cng ngh sinh hc c sc ht n
nh vy nhng nc ny chnh l do nhng li
ch trc tip m nhng ging cy trng trn
mang li cho ngi trng trt cc nc ang
pht trin. V d nh Trung Quc, ni m
nhng ngi nng dn sn xut nh trng nhng
ging bng c kh nng chng su bnh nh s
dng cng ngh sinh hc, nhng ging cy ny
cn dng t thuc tr su hn, iu ny khng
ch gip gim chi ph sn xut m cn gim ng
k vic tip xc vi cc ha cht c hi. Do ,
ngi nng dn s kho mnh hn v thu nhp
ca h tng ln, cho php h mua nhng loi
lng thc c cht lng tt hn cho gia nh
hoc gip h c tin cho con ci hc hnh
ch khng phi buc chng lm vic trn cnh
ng. Khi c nhn rng ra ton b dn s ca
mt quc gia m hin nng dn vn chim t l
cao nht, nhng kt qu nh vy to c hi cho
s pht trin thnh vng.
ny. Nm ngoi, mt vi quc gia chu Phi

ngn ngi khng nhn cc khon vin tr lng
thc rt cn thit nhng loi lng thc m
hu ht ngi M n hng ngy v nhng mi
lo s thiu cn nhc v phi khoa hc. iu ny
cn phi chm dt. Ni cch khc, cng ng
quc t cn phi vn ti gip cc nc ang
pht trin nh Hoa K hin nay ang lm
nhm gii thch cho h thy cc sn phm c
to ra nh cng ngh sinh hc an ton c th
c qun l, s dng trong nc v xut khu
nh th no v li ch ca tt c cc quc gia.
THNG MI
Bt chp nhng li ch m cng ngh sinh hc

mang li cho cc nc pht trin v ang pht
trin, cc ging cy trng c to ra nh cng
ngh sinh hc hin l trung tm ca mt s cuc
tranh chp thng mi gy nhiu bt ng. y
l mt hin tng thc t mc d hn 3.200 nh
khoa hc ni ting trn khp th gii trong
c 20 ngi t gii Nobel kt lun rng
cc sn phm c s dng cng ngh sinh hc
trn th trng hin nay khng gy ra nhng ri
ro ln hn i vi sc kho con ngi so vi
nhng sn phm thng thng tng t.
Thch thc t ra l lm th no c nhiu

nc ang pht trin hn tip cn c vi
nhng loi cy trng c to ra nh cng ngh
sinh hc c th nghim v kim tra, v
gip pht trin nhng loi cy trng mi c th
thch nghi vi iu kin ca nhng nc . y
chnh l nguyn nhn ti sao Hoa K li ng h
vic pht trin cc ging cy lng thc ch o
c to ra nh cng ngh sinh hc c kh nng
khng bnh nh ging u a chng su b,
chui, sn v khoai lang khng bnh. Cng ngh
sinh hc cng c th gip cc b phn dn c
thiu lng thc nhanh chng c c ch n
ung tt hn. V d nh ging go giu Vitamin
A c bit n nh ging go vng hin
ang c pht trin nhm ngn chn nguy c
m la do suy dinh dng.
Khng nn b ph hoc tr hon khng cn thit
nhng li ch tim tng ca loi cng ngh mi
11
mang li. Nhng ging cy trng mi c ngun

gc t cng ngh sinh hc ang c s dng
cc nc ang pht trin nh Argentina, Nam
Phi, Trung Quc, Philipin v n . Nguyn
nhn khin cng ngh sinh hc c sc ht n
nh vy nhng nc ny chnh l do nhng li
ch trc tip m nhng ging cy trng trn
mang li cho ngi trng trt cc nc ang
pht trin. V d nh Trung Quc, ni m
nhng ngi nng dn sn xut nh trng nhng
ging bng c kh nng chng su bnh nh s
dng cng ngh sinh hc, nhng ging cy ny
cn dng t thuc tr su hn, iu ny khng
ch gip gim chi ph sn xut m cn gim ng
k vic tip xc vi cc ha cht c hi. Do ,
ngi nng dn s kho mnh hn v thu nhp
ca h tng ln, cho php h mua nhng loi
lng thc c cht lng tt hn cho gia nh
hoc gip h c tin cho con ci hc hnh
ch khng phi buc chng lm vic trn cnh
ng. Khi c nhn rng ra ton b dn s ca
mt quc gia m hin nng dn vn chim t l
cao nht, nhng kt qu nh vy to c hi cho
s pht trin thnh vng.
Gii php duy nht nhm duy tr mt h thng

thng mi cng bng v t do l cho cc sn
phm c bun bn trong h thng c
qun l theo mt cch hp l, khch quan v
trn c s khoa hc. Khi mt h thng nh vy
c p dng, chng ta c th tin tng vo
an ton ca cc sn phm trn th trng. Cch
thc x l cc ging cy trng c to ra nh
cng ngh sinh hc trong h thng thng mi
quc t s khng ch tc ng ti cng ngh sinh
hc m cn ti tt c cc loi cng ngh mi.
iu quan trng l chng ta phi hiu ng vn
ny.
Thch thc t ra l lm th no c nhiu

nc ang pht trin hn tip cn c vi
nhng loi cy trng c to ra nh cng ngh
sinh hc c th nghim v kim tra, v
gip pht trin nhng loi cy trng mi c th
thch nghi vi iu kin ca nhng nc . y
chnh l nguyn nhn ti sao Hoa K li ng h
vic pht trin cc ging cy lng thc ch o
c to ra nh cng ngh sinh hc c kh nng
khng bnh nh ging u a chng su b,
chui, sn v khoai lang khng bnh. Cng ngh
sinh hc cng c th gip cc b phn dn c
thiu lng thc nhanh chng c c ch n
ung tt hn. V d nh ging go giu Vitamin
A c bit n nh ging go vng hin
ang c pht trin nhm ngn chn nguy c
m la do suy dinh dng.
Cc quy tc iu chnh vn bun bn cc sn

phm to ra nh cng ngh sinh hc, v thc ra
Khng nn b ph hoc tr hon khng cn thit

nhng li ch tim tng ca loi cng ngh mi
ny. Nm ngoi, mt vi quc gia chu Phi

ngn ngi khng nhn cc khon vin tr lng
thc rt cn thit nhng loi lng thc m
hu ht ngi M n hng ngy v nhng mi
lo s thiu cn nhc v phi khoa hc. iu ny
cn phi chm dt. Ni cch khc, cng ng
quc t cn phi vn ti gip cc nc ang
pht trin nh Hoa K hin nay ang lm
nhm gii thch cho h thy cc sn phm c
to ra nh cng ngh sinh hc an ton c th
c qun l, s dng trong nc v xut khu
nh th no v li ch ca tt c cc quc gia.
THNG MI
Bt chp nhng li ch m cng ngh sinh hc

mang li cho cc nc pht trin v ang pht
trin, cc ging cy trng c to ra nh cng
ngh sinh hc hin l trung tm ca mt s cuc
tranh chp thng mi gy nhiu bt ng. y
l mt hin tng thc t mc d hn 3.200 nh
khoa hc ni ting trn khp th gii trong
c 20 ngi t gii Nobel kt lun rng
cc sn phm c s dng cng ngh sinh hc
trn th trng hin nay khng gy ra nhng ri
ro ln hn i vi sc kho con ngi so vi
nhng sn phm thng thng tng t.
Gii php duy nht nhm duy tr mt h thng
thng mi cng bng v t do l cho cc sn
phm c bun bn trong h thng c
qun l theo mt cch hp l, khch quan v
trn c s khoa hc. Khi mt h thng nh vy
c p dng, chng ta c th tin tng vo
an ton ca cc sn phm trn th trng. Cch
thc x l cc ging cy trng c to ra nh
cng ngh sinh hc trong h thng thng mi
quc t s khng ch tc ng ti cng ngh sinh
hc m cn ti tt c cc loi cng ngh mi.
iu quan trng l chng ta phi hiu ng vn
ny.
Cc quy tc iu chnh vn bun bn cc sn
phm to ra nh cng ngh sinh hc, v thc ra
11
l tt c cc loi sn phm, phi c t trn c

s nh gi ri ro v qun l ri ro mt cch
khoa hc. Hip nh ca T chc Thng mi
Th gii WTO v Cc bin php an ton v sinh
v an ton v sinh cho cc sn phm c ngun
gc thc vt (Hip nh SPS) quy nh rng cc
bin php qun l nhp khu phi c da trn
c s cc bng chng khoa hc ng n v
cc nc phi tin hnh cc th tc thng qua
quy ch qun l ngay lp tc.
vi nhng ng dng ca cng ngh sinh hc

nng nghip. Trn thc t, Chnh ph Hoa K c
dnh h tr k thut cho cc nc nhm gip h
pht trin nng lc qun l loi cng ngh ny
ca ring mnh v a loi cng ngh ny vo s
dng nhm phc v li ch ca cng dn nc
mnh. Khi cc nc p dng mt cch tip
cn da trn c s khoa hc i vi cng ngh
sinh hc, nhng quy tc cng bng iu chnh
vic qun l v bun bn cc sn phm to ra
nh cng ngh sinh hc c th c thit lp.
Hoa K cam kt theo ui mt cch tip cn da
trn c s khoa hc nh vy v cng ngh sinh
hc vi cc i tc thng mi ca mnh v tin
tng rng cch tip cn ny l cch tt nht
m bo mt h thng thng mi cng bng v
an ton cho cc sn phm nng nghip to ra
nh cng ngh sinh hc.
Khi khoa hc l c s ca qu trnh hoch nh

chnh sch, cc nc s d dng thng nht v
cc quy tc iu chnh hn. V d nh U ban
Dinh dng Codex gn y thng qua cc
hng dn khoa hc cho nhng nh gi v
an ton ca cc sn phm lng thc c s dng
cng ngh sinh hc lin quan n sc kho con
ngi. Nhng hng dn ny c U ban
Dinh dng Codex thng qua vi s phiu tuyt
i. U ban ny bao gm 169 thnh vin, trong
c Hoa K, cc quc gia thnh vin ca Lin
minh chu u (EU), v a s cc nc ang
pht trin.
KT LUN
Cng ngh sinh hc nng nghip c kh nng

gip c cc nc pht trin v ang pht trin
tng nng sut trong khi vn gi gn mi trng.
Vic qun l trn c s khoa hc nhng ng
dng cng ngh sinh hc trong nng nghip gp
phn tng cng bun bn t do cc sn phm
ng dng cng ngh sinh hc an ton v s dng
ng n loi cng ngh ny nhm thc y pht
trin.
Ba c quan quy nh tiu chun quc t, trong

c Codex, c Hip nh SPS ca WTO
cng nhn c th. U ban Dinh dng Codex
xy dng cc tiu chun an ton lng thc.
Cng c Bo v Thc vt Quc t (IPPC) tp
trung ngn chn s lan rng v a vo s dng
cc loi gy hi trong cy trng v cc sn phm
thc vt. C quan Nghin cu bnh dch ng
vt Quc t c mt vai tr tng t trong vic
bo v sc kho ng vt. Tt c ba c quan ny
u ly phn tch khoa hc lm c s cho hot
ng ca mnh. iu thit yu i vi s thng
nht ca h thng thng mi quc t l T chc
Thng mi Th gii (WTO) tip tc tham vn
cng vic ca nhng c quan ny trong vic
nh gi cc sn phm to ra nh cng ngh sinh
hc v nhng c quan ny tip tc hot ng
trn c s khoa hc.
Cc nh khoa hc trn khp th gii, trong c

c nhng nh khoa hc trong Lin minh chu
u, u cho rng khng h c bng chng cho
thy cc sn phm lng thc c ngun gc
cng ngh sinh hc c php lu hnh gy ra
nhng mi nguy him mi ln hn cho mi
trng hoc sc kho con ngi so vi nhng
sn phm lng thc thng thng. Thc ra, bt
k mt tri no m ngi ta ni v cng ngh
sinh hc nng nghip vn cn dng li kha
cnh l thuyt v tim tng. Cn nhng u im
ca loi cng ngh ny th c chng t.
Cng ngh sinh hc ng mt vai tr quan trng
i vi s thnh vng trong tng lai ca th
gii n ni m chng ta khng th b qua.
Hoa K ng h nhng quy nh mang tnh kh

thi, minh bch v da trn c s khoa hc i
13
l tt c cc loi sn phm, phi c t trn c

s nh gi ri ro v qun l ri ro mt cch
khoa hc. Hip nh ca T chc Thng mi
Th gii WTO v Cc bin php an ton v sinh
v an ton v sinh cho cc sn phm c ngun
gc thc vt (Hip nh SPS) quy nh rng cc
bin php qun l nhp khu phi c da trn
c s cc bng chng khoa hc ng n v
cc nc phi tin hnh cc th tc thng qua
quy ch qun l ngay lp tc.
vi nhng ng dng ca cng ngh sinh hc

nng nghip. Trn thc t, Chnh ph Hoa K c
dnh h tr k thut cho cc nc nhm gip h
pht trin nng lc qun l loi cng ngh ny
ca ring mnh v a loi cng ngh ny vo s
dng nhm phc v li ch ca cng dn nc
mnh. Khi cc nc p dng mt cch tip
cn da trn c s khoa hc i vi cng ngh
sinh hc, nhng quy tc cng bng iu chnh
vic qun l v bun bn cc sn phm to ra
nh cng ngh sinh hc c th c thit lp.
Hoa K cam kt theo ui mt cch tip cn da
trn c s khoa hc nh vy v cng ngh sinh
hc vi cc i tc thng mi ca mnh v tin
tng rng cch tip cn ny l cch tt nht
m bo mt h thng thng mi cng bng v
an ton cho cc sn phm nng nghip to ra
nh cng ngh sinh hc.
Khi khoa hc l c s ca qu trnh hoch nh

chnh sch, cc nc s d dng thng nht v
cc quy tc iu chnh hn. V d nh U ban
Dinh dng Codex gn y thng qua cc
hng dn khoa hc cho nhng nh gi v
an ton ca cc sn phm lng thc c s dng
cng ngh sinh hc lin quan n sc kho con
ngi. Nhng hng dn ny c U ban
Dinh dng Codex thng qua vi s phiu tuyt
i. U ban ny bao gm 169 thnh vin, trong
c Hoa K, cc quc gia thnh vin ca Lin
minh chu u (EU), v a s cc nc ang
pht trin.
KT LUN
Cng ngh sinh hc nng nghip c kh nng

gip c cc nc pht trin v ang pht trin
tng nng sut trong khi vn gi gn mi trng.
Vic qun l trn c s khoa hc nhng ng
dng cng ngh sinh hc trong nng nghip gp
phn tng cng bun bn t do cc sn phm
ng dng cng ngh sinh hc an ton v s dng
ng n loi cng ngh ny nhm thc y pht
trin.
Ba c quan quy nh tiu chun quc t, trong

c Codex, c Hip nh SPS ca WTO
cng nhn c th. U ban Dinh dng Codex
xy dng cc tiu chun an ton lng thc.
Cng c Bo v Thc vt Quc t (IPPC) tp
trung ngn chn s lan rng v a vo s dng
cc loi gy hi trong cy trng v cc sn phm
thc vt. C quan Nghin cu bnh dch ng
vt Quc t c mt vai tr tng t trong vic
bo v sc kho ng vt. Tt c ba c quan ny
u ly phn tch khoa hc lm c s cho hot
ng ca mnh. iu thit yu i vi s thng
nht ca h thng thng mi quc t l T chc
Thng mi Th gii (WTO) tip tc tham vn
cng vic ca nhng c quan ny trong vic
nh gi cc sn phm to ra nh cng ngh sinh
hc v nhng c quan ny tip tc hot ng
trn c s khoa hc.
Cc nh khoa hc trn khp th gii, trong c

c nhng nh khoa hc trong Lin minh chu
u, u cho rng khng h c bng chng cho
thy cc sn phm lng thc c ngun gc
cng ngh sinh hc c php lu hnh gy ra
nhng mi nguy him mi ln hn cho mi
trng hoc sc kho con ngi so vi nhng
sn phm lng thc thng thng. Thc ra, bt
k mt tri no m ngi ta ni v cng ngh
sinh hc nng nghip vn cn dng li kha
cnh l thuyt v tim tng. Cn nhng u im
ca loi cng ngh ny th c chng t.
Cng ngh sinh hc ng mt vai tr quan trng
i vi s thnh vng trong tng lai ca th
gii n ni m chng ta khng th b qua.
Hoa K ng h nhng quy nh mang tnh kh

thi, minh bch v da trn c s khoa hc i
13
CNG NGH SINH HC NNG NGHIP V TH GII ANG PHT TRIN

J.B. Penn, Th trng Nng nghip ph trch Dch v Nng nghip i ngoi v Trng trt
ging ng m chng ta bit ngy nay rt khc

vi t tin ca n, loi teosinte hay cn gi l
Zea mexicana l mt loi c cao c bp di
bng ngn tay ch c mt hng rt t ht. Cy
ng ngy nay c trng lm loi cy lng
thc chnh trong rt nhiu nm v mang rt t
c im ca t tin ca n.
Cng ngh sinh hc c nhiu tim nng ng

mt vai tr ln trong vic thc y nng sut
nng nghip tng nhanh ng thi vn gp
phn bo v mi trng cho cc th h tng
lai, l li bnh lun ca J.B. Penn, Penn cho
rng cng ngh sinh hc n gin l mt cng
c khc ci thin ma mng trong lch s
trng trt lu i.
Trong qu trnh lai ging cc loi to ra mt

cy lai, hng triu gien c kt hp. Cc nh
khoa hc phi la chn v sau lin tc lai
ging cc loi cy, thng l trong khong thi
gian vi nm, t c loi cy mang nhiu
c im theo mong mun nht v t c im
khng mong mun nht.
Cng ngh sinh hc v ang lm thay i b

mt ca ngnh nng nghip t khi n c p
dng trong thng mi vo nm 1996 vi vic
ng dng rng ri cc ging cy trng c to
ra nh cng ngh sinh hc ca cc ch trang tri
M v cc nc khc. Tuy nhin, cng ngh
ny cng gy ra khng t tranh ci v nhng tc
ng chnh tr trn khp th gii. Cng ngh
sinh hc ha hn nhng tng trng mnh trong
sn xut lng thc v gip hn ch vic s
dng ngun ti nguyn nc v t vn b
qu ti nhng ng thi n cng l mt vn
nhy cm i vi mt s ngi tiu dng v cc
t chc mi trng. Khoa hc vn tip tc pht
trin v iu ny s t ra c c hi v thch
thc cho nhng ngi tham gia vo lnh vc sn
xut lng thc.
CNG NGH SINH HC KHC BIT NH

TH NO?
Cng ngh sinh hc ngy nay l mt cng c

cho php cc nh khoa hc la chn mt loi
gien cho mt c im mong mun, a n vo
trong cc t bo cy v trng cy mang c im
mong mun. Xt nhiu kha cnh, n n
thun l bn sao cng ngh cao ca vic lai
cy truyn thng. Qu trnh ny mang hiu sut
cao hn v ngn khng cho hng triu gien c
lai to v c th gy ra nhng c im khng
mong mun. Mt im khc ca cng ngh sinh
hc th hin ch n cho php cc nh khoa hc
c th tch hp gien ca cc loi khc iu ny
khng th thc hin c trong lai to thng
thng. Do , cng ngh sinh hc tr thnh
mt cng c hu hiu v y sc mnh ca
nhng ngi lai to ging cy trng.
THNG TIN CHUNG V VIC GY GING

CY TRNG THEO PHNG PHP THNG
THNG
Hu ht tt c cc loi cy trng u c th c
xem l b bin i gien. Bin i gien xy ra
khi cy trng ca mt loi cho ra cy con. Cy
con khng nht thit phi ging mt trong hai
cy b v cy m m n l s kt hp gien ca
c hai. Trong nhiu th k, cc loi cy c
con ngi trng v lai ging to ra nhng cy
con mang cc c im theo mong mun. V d,
Mt s ngi li lo s cng c ny bi n c
xem l phi t nhin. Tuy nhin, hu ht mi
ngi u qun rng s khng c cc cy trng
15
CNG NGH SINH HC NNG NGHIP V TH GII ANG PHT TRIN

J.B. Penn, Th trng Nng nghip ph trch Dch v Nng nghip i ngoi v Trng trt
ging ng m chng ta bit ngy nay rt khc

vi t tin ca n, loi teosinte hay cn gi l
Zea mexicana l mt loi c cao c bp di
bng ngn tay ch c mt hng rt t ht. Cy
ng ngy nay c trng lm loi cy lng
thc chnh trong rt nhiu nm v mang rt t
c im ca t tin ca n.

mt vai tr ln trong vic thc y nng sut
nng nghip tng nhanh ng thi vn gp
phn bo v mi trng cho cc th h tng
lai, l li bnh lun ca J.B. Penn, Penn cho
rng cng ngh sinh hc n gin l mt cng
c khc ci thin ma mng trong lch s
trng trt lu i.
Trong qu trnh lai ging cc loi to ra mt

cy lai, hng triu gien c kt hp. Cc nh
khoa hc phi la chn v sau lin tc lai
ging cc loi cy, thng l trong khong thi
gian vi nm, t c loi cy mang nhiu
c im theo mong mun nht v t c im
khng mong mun nht.
Cng ngh sinh hc v ang lm thay i b

mt ca ngnh nng nghip t khi n c p
dng trong thng mi vo nm 1996 vi vic
ng dng rng ri cc ging cy trng c to
ra nh cng ngh sinh hc ca cc ch trang tri
M v cc nc khc. Tuy nhin, cng ngh
ny cng gy ra khng t tranh ci v nhng tc
ng chnh tr trn khp th gii. Cng ngh
sinh hc ha hn nhng tng trng mnh trong
sn xut lng thc v gip hn ch vic s
dng ngun ti nguyn nc v t vn b
qu ti nhng ng thi n cng l mt vn
nhy cm i vi mt s ngi tiu dng v cc
t chc mi trng. Khoa hc vn tip tc pht
trin v iu ny s t ra c c hi v thch
thc cho nhng ngi tham gia vo lnh vc sn
xut lng thc.
CNG NGH SINH HC KHC BIT NH

TH NO?
Cng ngh sinh hc ngy nay l mt cng c

cho php cc nh khoa hc la chn mt loi
gien cho mt c im mong mun, a n vo
trong cc t bo cy v trng cy mang c im
mong mun. Xt nhiu kha cnh, n n
thun l bn sao cng ngh cao ca vic lai
cy truyn thng. Qu trnh ny mang hiu sut
cao hn v ngn khng cho hng triu gien c
lai to v c th gy ra nhng c im khng
mong mun. Mt im khc ca cng ngh sinh
hc th hin ch n cho php cc nh khoa hc
c th tch hp gien ca cc loi khc iu ny
khng th thc hin c trong lai to thng
thng. Do , cng ngh sinh hc tr thnh
mt cng c hu hiu v y sc mnh ca
nhng ngi lai to ging cy trng.
THNG TIN CHUNG V VIC GY GING

CY TRNG THEO PHNG PHP THNG
THNG
Hu ht tt c cc loi cy trng u c th c
xem l b bin i gien. Bin i gien xy ra
khi cy trng ca mt loi cho ra cy con. Cy
con khng nht thit phi ging mt trong hai
cy b v cy m m n l s kt hp gien ca
c hai. Trong nhiu th k, cc loi cy c
con ngi trng v lai ging to ra nhng cy
con mang cc c im theo mong mun. V d,
Mt s ngi li lo s cng c ny bi n c
xem l phi t nhin. Tuy nhin, hu ht mi
ngi u qun rng s khng c cc cy trng
15
m chng ta c ngy nay nu khng c s can

thip ca con ngi d l thng qua lai to, s
dng phn bn, lm thy li hay s dng my
ko v cc thit b hin i. Nu khng c bn
tay trng trt ca con ngi, ngy nay c l
chng ta ch c teosinte thay v cy ng. iu
ny cng ng i vi la m, khoai ty, c
chua, da hu hay bt c sn phm no t trong
gian hng ca siu th ngy nay. Do , cng
ngh sinh hc n thun l mt cng c hin i
b sung trong lch s lu di ca ngnh trng
trt v nng nghip.
(13.018,3 tn) thuc dit c mi nm; tit

kim c 1,1 t la mi nm cho chi ph
sn xut.
Bng ng dng cng ngh sinh hc: gim
1,9 triu lbs (861,8 tn) thuc tr su mi
nm, tng sn lng bng mi nm ln 185
triu lbs (83.916 tn).
Cc ging ng ng dng cng ngh sinh
hc: Gim trn 16 triu lbs (7.257,6 tn)
thuc tr su mi nm; tng sn lng ng
mi nm ln 3,5 t lbs (1.587.600 tn).
u : Ging u chng vi-rt c to
ra nh cng ngh sinh hc gip cho
ngnh trng u ca Hawaii tit kim
c 17 triu -la nm 1998 do loi tr
c nhng tc hi do loi vi-rt gy bnh
m gy ra.

NGY NAY
Mc d th h u tin ca cc ging cy
trng c to ra nh cng ngh sinh hc tp
trung vo vic em li nhng li ch kinh t
ng k cho ngi nng dn, song ngy cng c
nhiu bng chng cho thy cng ngh sinh hc
cn mang li nhng li ch to ln v an ton
lng thc v mi trng.
Nhng kt qu ny cho thy vic s dng thuc

tr su c gim ng k ng thi mi
trng vn c m bo v sn lng vn gia
tng nhanh chng cng nh tit kim chi ph sn
xut. Mc d nhng kt qu t vic s dng
cng ngh sinh hc khc nhau i vi tng trang
tri nhng nhng li ch kinh t m n mang li
l ht sc r rt. Nhng li ch ny khng ch
dnh cho cc ch trang tri m cn cho c mi
trng v ngi tiu dng ni chung.
Cc ging cy lai theo cng ngh sinh hc t
ph thuc vo ha cht u vo do nguy
c gy nhim nc thp hn.
Vic gim s dng ha cht s tng an
ton v cht lng ca nc ung v m
bo mt mi trng tt hn cho sinh vt
trong t nhin.
Cc v ma ng dng cng ngh sinh hc
cho nng sut cao hn c th hn ch vic
khai thc qu ti i vi ti nguyn t,
gim nhu cu bnh trng sang cc khu vc
d b tn thng v gp phn bo tn mi
trng sng t nhin.
S nng lng s dng cho cc ging cy
trng c to ra nh cng ngh sinh hc
thp hn do khng phi ri ha cht trncccnh ng. S dng nng lng t hn
Thc t l cc ch trang tri chp nhn cc

ging cy c to ra nh cng ngh sinh hc,
th hin qua vic s dng cc ging cy vi
tc nhanh cha tng thy. Theo B Nng
nghip M (USDA), trong nm 2003, khong
80% tng, 38% ng v 70% bng ti M
u c trng bng cc ging lai cng ngh
sinh hc. Hoa K khng phi l nc duy nht
thc hin bc pht trin mi ny trong lnh vc
nng nghip. T l p dng ging lai cng ngh
sinh hc ti cc nc khc nh Argentina, Canada v Trung Quc, ni cho php s dng ging
lai cng ngh sinh hc, cng ang gia tng vi
tc tng t.
Theo Trung tm Quc gia v Chnh sch Lng
thc v Nng nghip Washington D.C., cc
ch trang tri M cho rng vic s dng ging
lai cng ngh sinh hc mang li nhng li ch
nh sau:
tng c quanh nm: gim 28,7 triu lbs
17
m chng ta c ngy nay nu khng c s can

thip ca con ngi d l thng qua lai to, s
dng phn bn, lm thy li hay s dng my
ko v cc thit b hin i. Nu khng c bn
tay trng trt ca con ngi, ngy nay c l
chng ta ch c teosinte thay v cy ng. iu
ny cng ng i vi la m, khoai ty, c
chua, da hu hay bt c sn phm no t trong
gian hng ca siu th ngy nay. Do , cng
ngh sinh hc n thun l mt cng c hin i
b sung trong lch s lu di ca ngnh trng
trt v nng nghip.
(13.018,3 tn) thuc dit c mi nm; tit

kim c 1,1 t la mi nm cho chi ph
sn xut.
Bng ng dng cng ngh sinh hc: gim
1,9 triu lbs (861,8 tn) thuc tr su mi
nm, tng sn lng bng mi nm ln 185
triu lbs (83.916 tn).
Cc ging ng ng dng cng ngh sinh
hc: Gim trn 16 triu lbs (7.257,6 tn)
thuc tr su mi nm; tng sn lng ng
mi nm ln 3,5 t lbs (1.587.600 tn).
u : Ging u chng vi-rt c to
ra nh cng ngh sinh hc gip cho
ngnh trng u ca Hawaii tit kim
c 17 triu -la nm 1998 do loi tr
c nhng tc hi do loi vi-rt gy bnh
m gy ra.

NGY NAY
Mc d th h u tin ca cc ging cy
trng c to ra nh cng ngh sinh hc tp
trung vo vic em li nhng li ch kinh t
ng k cho ngi nng dn, song ngy cng c
nhiu bng chng cho thy cng ngh sinh hc
cn mang li nhng li ch to ln v an ton
lng thc v mi trng.
Nhng kt qu ny cho thy vic s dng thuc

tr su c gim ng k ng thi mi
trng vn c m bo v sn lng vn gia
tng nhanh chng cng nh tit kim chi ph sn
xut. Mc d nhng kt qu t vic s dng
cng ngh sinh hc khc nhau i vi tng trang
tri nhng nhng li ch kinh t m n mang li
l ht sc r rt. Nhng li ch ny khng ch
dnh cho cc ch trang tri m cn cho c mi
trng v ngi tiu dng ni chung.
Cc ging cy lai theo cng ngh sinh hc t
ph thuc vo ha cht u vo do nguy
c gy nhim nc thp hn.
Vic gim s dng ha cht s tng an
ton v cht lng ca nc ung v m
bo mt mi trng tt hn cho sinh vt
trong t nhin.
Cc v ma ng dng cng ngh sinh hc
cho nng sut cao hn c th hn ch vic
khai thc qu ti i vi ti nguyn t,
gim nhu cu bnh trng sang cc khu vc
d b tn thng v gp phn bo tn mi
trng sng t nhin.
S nng lng s dng cho cc ging cy
trng c to ra nh cng ngh sinh hc
thp hn do khng phi ri ha cht trncccnh ng. S dng nng lng t hn
Thc t l cc ch trang tri chp nhn cc

ging cy c to ra nh cng ngh sinh hc,
th hin qua vic s dng cc ging cy vi
tc nhanh cha tng thy. Theo B Nng
nghip M (USDA), trong nm 2003, khong
80% tng, 38% ng v 70% bng ti M
u c trng bng cc ging lai cng ngh
sinh hc. Hoa K khng phi l nc duy nht
thc hin bc pht trin mi ny trong lnh vc
nng nghip. T l p dng ging lai cng ngh
sinh hc ti cc nc khc nh Argentina, Canada v Trung Quc, ni cho php s dng ging
lai cng ngh sinh hc, cng ang gia tng vi
tc tng t.
Theo Trung tm Quc gia v Chnh sch Lng
thc v Nng nghip Washington D.C., cc
ch trang tri M cho rng vic s dng ging
lai cng ngh sinh hc mang li nhng li ch
nh sau:
tng c quanh nm: gim 28,7 triu lbs
17
cng ng ngha vi vic lng cacbon

(CO2) thi vo kh quyn cng gim i.
Cc loi cy trng chu c thuc dit c
khuyn khch p dng cng tc lm t c
tnh cht bo tn hn ch xi mn lp t
b mt.
gm i vi tr em trn th gii. Hin nay, c 3

tr em trn th gii th c 1 tr b thiu n; v c
5 giy th c mt a tr b cht v i.
Ch ring mnh cng ngh sinh hc th s khng
th cung cp lng thc cho th gii ngy
mai. Tuy nhin, s kt hp cng ngh sinh hc
nng nghip ang c nhng nh hng v cng
su rng ny vi nhng ci cch kinh t-chnh tr
s lm tng nng sut cy trng thng qua vic
gia tng sn lng v ci thin hm lng dinh
dng cy trng ti cc nc ang pht trin. N
s gp phn cung cp lng thc mc gi thp
hn cho ngi tiu dng c thu nhp thp. Nu
cc nc ang pht trin c hng nhng li
ch ny th nhng h qu ca n l v cng su
rng.
IU G S XY RA TIP THEO?
Nhng nghin cu hin nay s a ti cc loi

cy lng thc c kh nng chng chi li sc
p mi trng nh hn hn, thay i nhit t
ngt hay t nhim mn. Cc nh khoa hc trn
khp th gii ang nghin cu th h th hai
ca cc sn phm cng ngh sinh hc - nhng
sn phm mang li li ch trc tip cho ngi
tiu dng, v d nh hm lng dinh dng cao
hn. Rt nhiu ngi trong s chng ta tng
nghe v cy la vng cha hm lng beta
carotene cao hn (beta carotene l mt thnh
phn ng vai tr quan trng trong vic sn sinh
ra vitamin A). Cc nh khoa hc n ang
pht trin mt ging khoai ty nh p dng cng
ngh sinh hc c hm lng protein cao hn.
Cy trng cng c th to ra cc loi vc-xin c
th n c, em li nhng loi thuc c chi ph
sn xut v bo qun thp. y mi ch l mt
vi trong s rt nhiu nhng v d v cc nghin
cu mi nhn s thc y hn na nhng thay
i m chng ta c chng kin trong ngnh
lng thc th gii. Nhng trin vng m n
mang li l v cng to ln.
Mc tng 3-4% hng nm ca ngnh trng trt

v chn nui chu Phi s lm tng thu nhp
bnh qun u ngi ln gn 3 ln v lm gim
s tr em suy dinh dng xung 40%. Nng sut
nng nghip tng s lm ng lc cho tng
trng kinh t v m rng nhng c hi pht
trin thng mi, to ra ngy cng nhiu vic
lm, nng cao cht lng y t v gio dc.
Ngi tiu dng cc nc ang pht trin chi
mt phn ln thu nhp kh dng ca mnh cho
lng thc, thc phm. T l ny c th c
gim xung vi mt h thng cung cp lng
thc hiu qu hn, nh h c th dnh mt
phn thu nhp ln hn cho cc sn phm khc
nng cao cht lng cuc sng ca mnh.
NHNG TC NG I VI TH GII ANG

PHT TRIN
Cc nc ang pht trin chnh l nhng khu

vc quan trng nht trn th gii trong vic
mang li n nh v s phn thnh kinh t. Nng
sut nng nghip ti nhng nc ny phi tng
nhanh hn p ng nhu cu lng thc ngy
cng gia tng v nng cao thu nhp nhng
vn bo v mi trng cho cc th h tng lai.
gp mt phn quan trng trong vic thc hin
Nhng d bo v dn s ton cu cho thy trong

10 nm ti, s c thm 725 triu ming n. n
nm 2020, con s ny s tng ln 1,2 t ngi
tng ng vi dn s ca ton chu Phi v
Nam M gp li. Mc tng trng ny vn tip
tc mc d ngy nay c khong 800 triu ngi tc l c by ngi th c mt ngi - b thiu
i kinh nin. iu ny c tc ng tn ph gh
19
cng ng ngha vi vic lng cacbon

(CO2) thi vo kh quyn cng gim i.
Cc loi cy trng chu c thuc dit c
khuyn khch p dng cng tc lm t c
tnh cht bo tn hn ch xi mn lp t
b mt.
gm i vi tr em trn th gii. Hin nay, c 3

tr em trn th gii th c 1 tr b thiu n; v c
5 giy th c mt a tr b cht v i.
Ch ring mnh cng ngh sinh hc th s khng
th cung cp lng thc cho th gii ngy
mai. Tuy nhin, s kt hp cng ngh sinh hc
nng nghip ang c nhng nh hng v cng
su rng ny vi nhng ci cch kinh t-chnh tr
s lm tng nng sut cy trng thng qua vic
gia tng sn lng v ci thin hm lng dinh
dng cy trng ti cc nc ang pht trin. N
s gp phn cung cp lng thc mc gi thp
hn cho ngi tiu dng c thu nhp thp. Nu
cc nc ang pht trin c hng nhng li
ch ny th nhng h qu ca n l v cng su
rng.
IU G S XY RA TIP THEO?
Nhng nghin cu hin nay s a ti cc loi

cy lng thc c kh nng chng chi li sc
p mi trng nh hn hn, thay i nhit t
ngt hay t nhim mn. Cc nh khoa hc trn
khp th gii ang nghin cu th h th hai
ca cc sn phm cng ngh sinh hc - nhng
sn phm mang li li ch trc tip cho ngi
tiu dng, v d nh hm lng dinh dng cao
hn. Rt nhiu ngi trong s chng ta tng
nghe v cy la vng cha hm lng beta
carotene cao hn (beta carotene l mt thnh
phn ng vai tr quan trng trong vic sn sinh
ra vitamin A). Cc nh khoa hc n ang
pht trin mt ging khoai ty nh p dng cng
ngh sinh hc c hm lng protein cao hn.
Cy trng cng c th to ra cc loi vc-xin c
th n c, em li nhng loi thuc c chi ph
sn xut v bo qun thp. y mi ch l mt
vi trong s rt nhiu nhng v d v cc nghin
cu mi nhn s thc y hn na nhng thay
i m chng ta c chng kin trong ngnh
lng thc th gii. Nhng trin vng m n
mang li l v cng to ln.
Mc tng 3-4% hng nm ca ngnh trng trt

v chn nui chu Phi s lm tng thu nhp
bnh qun u ngi ln gn 3 ln v lm gim
s tr em suy dinh dng xung 40%. Nng sut
nng nghip tng s lm ng lc cho tng
trng kinh t v m rng nhng c hi pht
trin thng mi, to ra ngy cng nhiu vic
lm, nng cao cht lng y t v gio dc.
Ngi tiu dng cc nc ang pht trin chi
mt phn ln thu nhp kh dng ca mnh cho
lng thc, thc phm. T l ny c th c
gim xung vi mt h thng cung cp lng
thc hiu qu hn, nh h c th dnh mt
phn thu nhp ln hn cho cc sn phm khc
nng cao cht lng cuc sng ca mnh.
NHNG TC NG I VI TH GII ANG

PHT TRIN
Cc nc ang pht trin chnh l nhng khu

vc quan trng nht trn th gii trong vic
mang li n nh v s phn thnh kinh t. Nng
sut nng nghip ti nhng nc ny phi tng
nhanh hn p ng nhu cu lng thc ngy
cng gia tng v nng cao thu nhp nhng
vn bo v mi trng cho cc th h tng lai.
gp mt phn quan trng trong vic thc hin
Nhng d bo v dn s ton cu cho thy trong

10 nm ti, s c thm 725 triu ming n. n
nm 2020, con s ny s tng ln 1,2 t ngi
tng ng vi dn s ca ton chu Phi v
Nam M gp li. Mc tng trng ny vn tip
tc mc d ngy nay c khong 800 triu ngi tc l c by ngi th c mt ngi - b thiu
i kinh nin. iu ny c tc ng tn ph gh
19

Lester M. Crawford, Ph Gim c, Cc Qun l{ Thc phm v Dc phm Hoa Kz
th c loi b bng cch tip tc lai to nhng
vic lm ny rt tn thi gian. Nhng ngi lai
to ging sau c th la chn v sn xut li
cy con mang nhng c im theo mong mun.
Rt nhiu thc n ph bin trong thc n hng
ngy ca chng ta c ly t cc ging cy
trng c pht trin theo cc k thut lai ging
v la chn gien thng thng. Ng lai, xun o
lai - loi cy trng xut pht t cy o bin i
gien, v tangelos - sn phm lai gia cy qut v
bi, u l nhng v d ca vic lai ging chn
lc.
Cng ngh sinh hc mang li nhng li th r rt

so vi cc cng ngh lai ging truyn thng do
nguy c v nhng c im bt li c th c
gim thiu. l quan im ca Ph Gim c
Cc Qun l{ Thc phm v Dc phm Hoa Kz,
Lester Crawford. ng Crawford, mt tin s v
thuc th y, lp lun rng khng c c s khoa
hc no yu cu mt sn phm phi c dn
nhn mc ch ra rng sn phm hoc cc
thnh phn ca n c sn xut theo cng
ngh sinh hc. ng cng a ra nhng hng
dn nhm tng cng cc bin php kim sot
ngn chn cc sn phm cng ngh sinh hc
ang trong th nghim b v tnh s dng thnh
lng thc hay thc n cho sc vt.
Ngy nay, bng vic a mt hay nhiu gien vo

mt cy, cc nh khoa hc c th to ra mt cy
mi vi cc c im mi c u th hn. Cc k
thut ghp ni gien mi ang c s dng
t c nhng mc ch tng t v nhng ci
thin m cc nh lai cy trc y thng thc
hin theo phng php thng thng. Chng
gip cho cc nh khoa hc c kh nng cch ly
cc loi gien v a nhng c im mi u vit
vo cy lng thc m khng dn n vic hnh
thnh cc c im khng mong mun. y l
mt bc tin quan trng so vi phng php lai
truyn thng. Do tnh chnh xc ngy cng cao
ca phng php lai s dng cng ngh sinh hc
nn nguy c to ra nhng c im bt li trn
thc t c th c gim thiu.
Da trn hai thp k kinh nghim vi nhng thc

n c sn xut t cng ngh sinh hc v rt
nhiu d liu khoa hc cho thy an ton ca
chng, chng ti tin rng cng ngh sinh hc c
th em li mt cng c quan trng v an ton
cho cc nc xut khu lng thc v c cc
nc thiu lng thc. Bi vit ny m t c s
khoa hc ca cng ngh sinh hc, c cu qun l
ca M m bo lng thc an ton v chnh
sch ca M v vn dn nhn mc sn phm.
LAI TO GING V CNG NGH SINH
HC
NHNG MI LO NGI V AN TON

LNG THC
T cui nhng nm 1800 (t 1800 - 1810), cc

nh khoa hc tm cch ci thin cy trng
bng cch thay i cu trc gien. Nhn chung,
iu ny c thc hin thng qua con ng lai
to ging, theo hai loi cy c lin quan c
th phn cho v cy con s mang c im ca
c hai cy b m. Tuy nhin, trong qu trnh gy
ging, rt nhiu c im khng mong mun c
th xut hin bn cnh nhng c im mong
mun. Mt s c im khng mong mun c
Cc Qun l Thc phm v Dc phm Hoa K

(FDA) khng tm thy bt c chng c no cho
thy ADN ca cy trng thng thng hoc
ADN ghp vo cy s dng cng ngh sinh hc
c th gy ra nhng vn v an ton lng
thc. S lng t i ca nhng protein mi cng
khng thay i ng k mc an ton ca cy
trng. Tuy nhin, nu c th cc mi lo ngi v
21

Lester M. Crawford, Ph Gim c, Cc Qun l{ Thc phm v Dc phm Hoa Kz
th c loi b bng cch tip tc lai to nhng
vic lm ny rt tn thi gian. Nhng ngi lai
to ging sau c th la chn v sn xut li
cy con mang nhng c im theo mong mun.
Rt nhiu thc n ph bin trong thc n hng
ngy ca chng ta c ly t cc ging cy
trng c pht trin theo cc k thut lai ging
v la chn gien thng thng. Ng lai, xun o
lai - loi cy trng xut pht t cy o bin i
gien, v tangelos - sn phm lai gia cy qut v
bi, u l nhng v d ca vic lai ging chn
lc.
Cng ngh sinh hc mang li nhng li th r rt

so vi cc cng ngh lai ging truyn thng do
nguy c v nhng c im bt li c th c
gim thiu. l quan im ca Ph Gim c
Cc Qun l{ Thc phm v Dc phm Hoa Kz,
Lester Crawford. ng Crawford, mt tin s v
thuc th y, lp lun rng khng c c s khoa
hc no yu cu mt sn phm phi c dn
nhn mc ch ra rng sn phm hoc cc
thnh phn ca n c sn xut theo cng
ngh sinh hc. ng cng a ra nhng hng
dn nhm tng cng cc bin php kim sot
ngn chn cc sn phm cng ngh sinh hc
ang trong th nghim b v tnh s dng thnh
lng thc hay thc n cho sc vt.
Ngy nay, bng vic a mt hay nhiu gien vo

mt cy, cc nh khoa hc c th to ra mt cy
mi vi cc c im mi c u th hn. Cc k
thut ghp ni gien mi ang c s dng
t c nhng mc ch tng t v nhng ci
thin m cc nh lai cy trc y thng thc
hin theo phng php thng thng. Chng
gip cho cc nh khoa hc c kh nng cch ly
cc loi gien v a nhng c im mi u vit
vo cy lng thc m khng dn n vic hnh
thnh cc c im khng mong mun. y l
mt bc tin quan trng so vi phng php lai
truyn thng. Do tnh chnh xc ngy cng cao
ca phng php lai s dng cng ngh sinh hc
nn nguy c to ra nhng c im bt li trn
thc t c th c gim thiu.
Da trn hai thp k kinh nghim vi nhng thc

n c sn xut t cng ngh sinh hc v rt
nhiu d liu khoa hc cho thy an ton ca
chng, chng ti tin rng cng ngh sinh hc c
th em li mt cng c quan trng v an ton
cho cc nc xut khu lng thc v c cc
nc thiu lng thc. Bi vit ny m t c s
khoa hc ca cng ngh sinh hc, c cu qun l
ca M m bo lng thc an ton v chnh
sch ca M v vn dn nhn mc sn phm.
LAI TO GING V CNG NGH SINH
HC
NHNG MI LO NGI V AN TON

LNG THC
T cui nhng nm 1800 (t 1800 - 1810), cc

nh khoa hc tm cch ci thin cy trng
bng cch thay i cu trc gien. Nhn chung,
iu ny c thc hin thng qua con ng lai
to ging, theo hai loi cy c lin quan c
th phn cho v cy con s mang c im ca
c hai cy b m. Tuy nhin, trong qu trnh gy
ging, rt nhiu c im khng mong mun c
th xut hin bn cnh nhng c im mong
mun. Mt s c im khng mong mun c
Cc Qun l Thc phm v Dc phm Hoa K

(FDA) khng tm thy bt c chng c no cho
thy ADN ca cy trng thng thng hoc
ADN ghp vo cy s dng cng ngh sinh hc
c th gy ra nhng vn v an ton lng
thc. S lng t i ca nhng protein mi cng
khng thay i ng k mc an ton ca cy
trng. Tuy nhin, nu c th cc mi lo ngi v
21
an ton thng tp trung vo mt trong ba hng

mc ln sau y: cht gy d ng, c t hoc
cht tiu hy cht dinh dng. FDA c nhiu
kinh nghim trong vic nh gi an ton ca
nhng cht ny trong thc n.
ghp gien cng c th mang li nhng thay i

khng d kin trc c v hm lng cc cht
thng c tm thy trong lng thc, v d
nh hm lng Vitamin C b gim hoc mc tp
trung ca cc c t vn c trong lng thc gia
tng.
Cng cn lu rng gii quyt nhng mi lo

ngi tim tng ny, nhng ngi pht trin cc
ging cy trng theo phng php cng ngh
sinh hc cng p dng cc bin php th
nghim an ton lng thc nhm m bo rng
cy trng ca h p ng c tt c cc yu cu
c p dng cho o lut Lng thc, Dc
phm v M phm (o lut FD&C). Trong
trng hp c s c xy ra ngoi d kin,
phng php th ny l mt cch thc xc
nh nhng s c ngy t giai on trin khai
v tr hon cng tc tip th cho n khi mi lo
ngi c gii quyt.
CC VN PHP L V QUN L
H thng qun l ca M l mt b phn quan
trng nhm m bo an ton lng thc. Phi
hp vi B Nng nghip M (USDA) v Cc
Bo v Mi trng (EPA), FDA ng vai tr
qun l cc loi lng thc c ngun gc thc
vt c to ra nh cng ngh sinh hc. Theo
o lut FD&C, FDA c thm quyn bo m
an ton ca tt c cc lng thc trong nc
v nhp khu cho ngi v ng vt trn th
trng M, ngoi tr tht, tht gia cm v mt s
sn phm trng - nhng hng mc ny thuc
phm vi iu tit ca USDA. Tuy nhin, an
ton ca d lng thuc th y trong tht gia sc
v gia cm do FDA qun l. Thuc tr su, bao
gm c cc loi c a vo mt ging cy
lng thc, li ch yu do EPA iu tit. C
quan Kim tra Sc kho Thc vt v ng vt
ca USDA (APHIS) c chc nng gim st an
ton nng nghip v an ton mi trng trong
trng trt v th nghim ti hin trng cc
ging cy trng c to ra nh cng ngh sinh
hc.
Nh c cp trn, mt s lo ngi v an
ton lng thc c th xut pht t:
Cht gy d ng: Lng thc thng cha hng
nghn loi protein khc nhau. Mc d a s cc
loi protein ny khng gy d ng nhng hu nh
tt c cc cht gy d ng cho con ngi tng
c bit n u l protein. Do cng ngh gien
c th cy ghp mt loi protein mi vo cy
trng nn c kh nng l k thut ny s a vo
ngun cung cp lng thc mt cht gy d ng
mi m trc y cha tng c bit n hoc
a mt cht gy d ng c bit vo mt
loi lng thc mi.
Cc loi lng thc v thnh phn lng thc

c to ra nh cng ngh sinh hc phi p ng
nhng tiu chun an ton tng t nh cc tiu
chun m o lut FD&C p dng i vi cc
cy trng c to ra theo phng php lai ging
thng thng. iu ny c ngha l cc sn phm
cng ngh sinh hc cng phi an ton ging nh
cc sn phm truyn thng trn th trng. FDA
c quyn loi tr mt loi lng thc khi th
trng hoc trng pht nhng ngi bun bn
loi lng thc nu n gy ra ri ro i vi
sc khe cng ng. Cn lu rng o lut
FD&C quy nh nhng ngi p dng cng ngh
Cc c t: C kh nng l mt loi protein mi

c a vo cy trng theo phng php bin
i gien c th sn sinh ra c t.
Cht khng dinh dng: C kh nng l vic a
vo cc cht khng dinh dng, v d nh cc
phn t ca axt phi-tc, c th lm gim cht
khong cn thit nh pht pho.
Vic s dng cc k thut ca cng ngh cy
23
an ton thng tp trung vo mt trong ba hng

mc ln sau y: cht gy d ng, c t hoc
cht tiu hy cht dinh dng. FDA c nhiu
kinh nghim trong vic nh gi an ton ca
nhng cht ny trong thc n.
ghp gien cng c th mang li nhng thay i

khng d kin trc c v hm lng cc cht
thng c tm thy trong lng thc, v d
nh hm lng Vitamin C b gim hoc mc tp
trung ca cc c t vn c trong lng thc gia
tng.
Cng cn lu rng gii quyt nhng mi lo

ngi tim tng ny, nhng ngi pht trin cc
ging cy trng theo phng php cng ngh
sinh hc cng p dng cc bin php th
nghim an ton lng thc nhm m bo rng
cy trng ca h p ng c tt c cc yu cu
c p dng cho o lut Lng thc, Dc
phm v M phm (o lut FD&C). Trong
trng hp c s c xy ra ngoi d kin,
phng php th ny l mt cch thc xc
nh nhng s c ngy t giai on trin khai
v tr hon cng tc tip th cho n khi mi lo
ngi c gii quyt.
CC VN PHP L V QUN L
H thng qun l ca M l mt b phn quan
trng nhm m bo an ton lng thc. Phi
hp vi B Nng nghip M (USDA) v Cc
Bo v Mi trng (EPA), FDA ng vai tr
qun l cc loi lng thc c ngun gc thc
vt c to ra nh cng ngh sinh hc. Theo
o lut FD&C, FDA c thm quyn bo m
an ton ca tt c cc lng thc trong nc
v nhp khu cho ngi v ng vt trn th
trng M, ngoi tr tht, tht gia cm v mt s
sn phm trng - nhng hng mc ny thuc
phm vi iu tit ca USDA. Tuy nhin, an
ton ca d lng thuc th y trong tht gia sc
v gia cm do FDA qun l. Thuc tr su, bao
gm c cc loi c a vo mt ging cy
lng thc, li ch yu do EPA iu tit. C
quan Kim tra Sc kho Thc vt v ng vt
ca USDA (APHIS) c chc nng gim st an
ton nng nghip v an ton mi trng trong
trng trt v th nghim ti hin trng cc
ging cy trng c to ra nh cng ngh sinh
hc.
Nh c cp trn, mt s lo ngi v an
ton lng thc c th xut pht t:
Cht gy d ng: Lng thc thng cha hng
nghn loi protein khc nhau. Mc d a s cc
loi protein ny khng gy d ng nhng hu nh
tt c cc cht gy d ng cho con ngi tng
c bit n u l protein. Do cng ngh gien
c th cy ghp mt loi protein mi vo cy
trng nn c kh nng l k thut ny s a vo
ngun cung cp lng thc mt cht gy d ng
mi m trc y cha tng c bit n hoc
a mt cht gy d ng c bit vo mt
loi lng thc mi.
Cc loi lng thc v thnh phn lng thc

c to ra nh cng ngh sinh hc phi p ng
nhng tiu chun an ton tng t nh cc tiu
chun m o lut FD&C p dng i vi cc
cy trng c to ra theo phng php lai ging
thng thng. iu ny c ngha l cc sn phm
cng ngh sinh hc cng phi an ton ging nh
cc sn phm truyn thng trn th trng. FDA
c quyn loi tr mt loi lng thc khi th
trng hoc trng pht nhng ngi bun bn
loi lng thc nu n gy ra ri ro i vi
sc khe cng ng. Cn lu rng o lut
FD&C quy nh nhng ngi p dng cng ngh
Cc c t: C kh nng l mt loi protein mi

c a vo cy trng theo phng php bin
i gien c th sn sinh ra c t.
Cht khng dinh dng: C kh nng l vic a
vo cc cht khng dinh dng, v d nh cc
phn t ca axt phi-tc, c th lm gim cht
khong cn thit nh pht pho.
Vic s dng cc k thut ca cng ngh cy
23
sinh hc phi chu trch nhim php l nhm

m bo rng nhng lng thc m h bn cho
ngi tiu dng phi an ton v p ng tt c
cc yu cu v php l.
bit, c c tnh cha c bit n, hoc s l

nhng hp phn mi c vai tr chnh trong thc
n. V d: mt cht lm ngt mi c a vo
lng thc bng cng ngh sinh hc s cn phi
c s ph duyt trc khi a ra th trng. Tuy
nhin, theo kinh nghim ca chng ti v lng
thc c sn xut nh cng ngh sinh hc, cho
n nay chng ti mi ch kim tra mt cht theo
cc iu khon v cht ph gia, l mt loi
enzyme c sinh ra t mt gien chu c
khng sinh, v chng ti ph duyt n l mt
cht ph gia. Nhn chung, cc cht c ch nh
a vo hoc c bin i trong cc sn phm
lng thc nh cng ngh sinh hc ngy nay
thng l protein v cht bo. Xt v phng
din an ton, cc protein v cht bo ny cng
tng t nh cc protein v cht bo thng
c tiu dng ph bin v an ton trong ba n.
Do , c th gi nh rng chng c tha
nhn l GRAS. V vy, chng khng cn phi i
qua quy trnh ph duyt cht ph gia.
CHT PH GIA
Mt cht c ch nh a vo trong lng
thc c gi l cht ph gia, tr phi cht
c tha nhn rng ri l an ton (GRAS) hoc
nu khng th c min kim tra v an ton,
v d nh loi thuc tr su c EPA gim st
v an ton. o lut FD&C quy nh phi c
s ph duyt i vi bt c cht ph gia no
trc khi gii thiu cht ra th trng, khng
ph thuc vo k thut c s dng a n
vo trong lng thc l g. Do , cc cht c
a vo trong lng thc hoc l cht ph gia
mi yu cu phi c ph duyt ca FDA trc
khi ra th trng, hoc l GRAS v do c
min p dng cc yu cu v kim duyt trc
khi a ra th trng. Nhn chung, nhng loi
thc n nh hoa qu, rau v ng cc khng cn
phi c ph duyt trc khi gii thiu ra th
trng v chng c s dng an ton trong
nhiu nm. Ngoi tr h thng cht ph gia,
khng c yu cu ph duyt trc khi a vo th
trng no i vi cc loi lng thc ni chung.
THAM KHO KIN TRC KHI A

RA TH TRNG
FDA thit lp mt qu trnh tham kho kin
h tr cc cng ty p ng c cc yu cu
ca FD&A i vi lng thc c to ra nh
cng ngh sinh hc m h nh a ra th trng.
Kt qu ca cc vng tham kho kin l nhng
thng tin cng khai v c cung cp trn trang
web ca chng ti ti a ch: http://
www.cfsan.fda.gov/~lrd/biocon.html. T khi quy
trnh tham vn c thit lp, cc cng ty s
dng quy trnh ny hn 50 ln khi h tm cch
gii thiu vo th trng M cc loi cy trng
bin i gien i din cho hn 10 loi cy trng
khc nhau. Chng ti khng tm thy bt c
trng hp no v mt loi lng thc c sn
xut nh cng ngh sinh hc thuc phm vi qun
l ca FDA v c gii thiu trn th trng m
cha c FDA nh gi qua quy trnh tham
kho kin hin c.
Theo chnh sch ca FDA, mt cht c coi l

cht ph gia trong qu trnh sn xut lng thc
truyn thng cng c nhn nhn l cht ph gia
khi n c b sung vo lng thc bng cng
ngh sinh hc. Quyn hn ca chng ti cho
php chng ti yu cu phi c s ph duyt
trc khi a vo th trng i vi bt c loi
ph gia no, do chng ti c quyn yu cu
phi c s ph duyt tin th trng i vi bt
c cht no c ch nh a vo sn phm
lng thc bng cng ngh sinh hc m an
ton cha c cng nhn rng ri.
V d v cc cht c ch nh a vo trong
lng thc m s b kim tra vi t cch cht ph
gia bao gm cc cht c chc nng ha hc c
Nhn chung, qu trnh tham vn din ra vo thi

gian u ca giai on pht trin sn phm, trc
25
sinh hc phi chu trch nhim php l nhm

m bo rng nhng lng thc m h bn cho
ngi tiu dng phi an ton v p ng tt c
cc yu cu v php l.
bit, c c tnh cha c bit n, hoc s l

nhng hp phn mi c vai tr chnh trong thc
n. V d: mt cht lm ngt mi c a vo
lng thc bng cng ngh sinh hc s cn phi
c s ph duyt trc khi a ra th trng. Tuy
nhin, theo kinh nghim ca chng ti v lng
thc c sn xut nh cng ngh sinh hc, cho
n nay chng ti mi ch kim tra mt cht theo
cc iu khon v cht ph gia, l mt loi
enzyme c sinh ra t mt gien chu c
khng sinh, v chng ti ph duyt n l mt
cht ph gia. Nhn chung, cc cht c ch nh
a vo hoc c bin i trong cc sn phm
lng thc nh cng ngh sinh hc ngy nay
thng l protein v cht bo. Xt v phng
din an ton, cc protein v cht bo ny cng
tng t nh cc protein v cht bo thng
c tiu dng ph bin v an ton trong ba n.
Do , c th gi nh rng chng c tha
nhn l GRAS. V vy, chng khng cn phi i
qua quy trnh ph duyt cht ph gia.
CHT PH GIA
Mt cht c ch nh a vo trong lng
thc c gi l cht ph gia, tr phi cht
c tha nhn rng ri l an ton (GRAS) hoc
nu khng th c min kim tra v an ton,
v d nh loi thuc tr su c EPA gim st
v an ton. o lut FD&C quy nh phi c
s ph duyt i vi bt c cht ph gia no
trc khi gii thiu cht ra th trng, khng
ph thuc vo k thut c s dng a n
vo trong lng thc l g. Do , cc cht c
a vo trong lng thc hoc l cht ph gia
mi yu cu phi c ph duyt ca FDA trc
khi ra th trng, hoc l GRAS v do c
min p dng cc yu cu v kim duyt trc
khi a ra th trng. Nhn chung, nhng loi
thc n nh hoa qu, rau v ng cc khng cn
phi c ph duyt trc khi gii thiu ra th
trng v chng c s dng an ton trong
nhiu nm. Ngoi tr h thng cht ph gia,
khng c yu cu ph duyt trc khi a vo th
trng no i vi cc loi lng thc ni chung.
THAM KHO KIN TRC KHI A

RA TH TRNG
FDA thit lp mt qu trnh tham kho kin
h tr cc cng ty p ng c cc yu cu
ca FD&A i vi lng thc c to ra nh
cng ngh sinh hc m h nh a ra th trng.
Kt qu ca cc vng tham kho kin l nhng
thng tin cng khai v c cung cp trn trang
web ca chng ti ti a ch: http://
www.cfsan.fda.gov/~lrd/biocon.html. T khi quy
trnh tham vn c thit lp, cc cng ty s
dng quy trnh ny hn 50 ln khi h tm cch
gii thiu vo th trng M cc loi cy trng
bin i gien i din cho hn 10 loi cy trng
khc nhau. Chng ti khng tm thy bt c
trng hp no v mt loi lng thc c sn
xut nh cng ngh sinh hc thuc phm vi qun
l ca FDA v c gii thiu trn th trng m
cha c FDA nh gi qua quy trnh tham
kho kin hin c.
Theo chnh sch ca FDA, mt cht c coi l

cht ph gia trong qu trnh sn xut lng thc
truyn thng cng c nhn nhn l cht ph gia
khi n c b sung vo lng thc bng cng
ngh sinh hc. Quyn hn ca chng ti cho
php chng ti yu cu phi c s ph duyt
trc khi a vo th trng i vi bt c loi
ph gia no, do chng ti c quyn yu cu
phi c s ph duyt tin th trng i vi bt
c cht no c ch nh a vo sn phm
lng thc bng cng ngh sinh hc m an
ton cha c cng nhn rng ri.
V d v cc cht c ch nh a vo trong
lng thc m s b kim tra vi t cch cht ph
gia bao gm cc cht c chc nng ha hc c
Nhn chung, qu trnh tham vn din ra vo thi

gian u ca giai on pht trin sn phm, trc
25
khi sn phm c a ra th trng. Cc nh

khoa hc ca cc cng ty v cc quan chc khc
gp g vi cc nh khoa hc ca FDA trnh
by v sn phm m h ang pht trin. FDA
a ra li khuyn cho cc cng ty v cc th
nghim m cng ty cn thc hin nh gi
an ton ca loi lng thc mi. Sau khi cc
nghin cu hon thnh, cc d liu v thng tin
v nhng nh gi an ton v gi tr dinh
dng s c gi n FDA xem xt. FDA
nh gi thng tin v tt c cc ri ro c
xc nh v c v nhng tc ng khng d tnh
i vi cu to v c tnh dinh dng ca cy
trng do cy trng c th c nhng thay i
ngoi d kin ca nhng ngi lai to ging. V
d, cc nh khoa hc ca FDA s xem xt
m bo rng nhng hp cht mi an ton cho
tiu dng v khng c bt c cht gy d ng mi
no trong sn phm, nng c t t nhin
khng gia tng v hm lng cc cht dinh
dng quan trng th khng h gim. H cng
xem xt liu loi lng thc c thay i thc
s v cht n mc n cn c dn nhn mc
c bit thng bo cho ngi tiu dng v bn
cht ca thay i hay khng.
gn nhn hiu gi khi nhn hiu a ra thng

tin sai lch hoc la di di bt c hnh thc c
th no.
FDA khng yu cu vic dn nhn mc phi ch
ra rng mt loi lng thc hoc thnh phn ca
lng thc c phi l mt sn phm ca cng
ngh sinh hc hay khng, v cng khng yu cu
dn nhn mc thng bo loi k thut lai to
thng thng no c s dng trng mt
loi cy lng thc. Tuy nhin, nu nhng bin
i gien lm thay i c bn cu to ca mt sn
phm lng thc, th nhng thay i ny cn
c phn nh trong nhn mc ca sn phm,
bao gm hm lng dinh dng (v d, nhiu
axit oleic hn, nhiu axit amin hn hoc hm
lng lizin ln hn) hoc nhng yu cu v vic
bo qun, ch bin hoc nu nng - nhng iu
c th nh hng n c tnh an ton hoc cht
lng dinh dng ca loi lng thc . V d,
mt ging tng c bin i gien
thay i t l axit olecic trong . Do du t loi
tng ny khc ng k so vi du t
tng thng thng, chng ti khuyn cng ty
pht trin loi tng a ra mt tn mi
cho loi du ; tn gi ny phi phn nh c
nhng thay i c d kin.
Nu mt nh pht trin ging cy trng s dng

gien t mt ngun thng gy ra d ng, FDA s
gi nh rng loi lng thc bin i gien ny
c th gy d ng. Tuy nhin, nh pht trin
ging cy trng c php c c hi chng
minh rng loi lng thc s khng gy ra
nhng hin tng d ng nhng ngi thng
b d ng i vi lng thc ngun.
Nu mt loi lng thc c ngun gc t cng

ngh sinh hc c cha cht gy d ng m trc
cha c xc nh trong n, v nu FDA
quyt nh rng vic dn nhn mc l iu kin
loi lng thc ny c bn ra an ton cho
th trng, FDA s yu cu lng thc ny phi
c dn nhn mc thng bo c s hin din
ca cht gy d ng.
Theo kinh nghim, chng ti c bit rng

khng c sn phm cng ngh sinh hc no c
a ra th trng cho n khi nhng cu hi ca
FDA v an ton ca sn phm c tr li.
FDA nhn c nhng kin ngh loi

lng thc c pht trin nh cng ngh sinh
hc hin i cn c nhn mc thng bo cho
ngi tiu dng bit rng sn phm c sn
xut thng qua s dng cng ngh sinh hc.
Chng ti cn nhc k lng nhng xut
ny. Tuy nhin, chng ti khng c nhng d
liu hay thng tin no khc lm c s kt lun
VN NHN MC
Mt trong nhng vn quan trng nht ca
ngnh cng ngh sinh hc l vn nhn mc.
Theo o lut FD&V, mt loi lng thc b
27
khi sn phm c a ra th trng. Cc nh

khoa hc ca cc cng ty v cc quan chc khc
gp g vi cc nh khoa hc ca FDA trnh
by v sn phm m h ang pht trin. FDA
a ra li khuyn cho cc cng ty v cc th
nghim m cng ty cn thc hin nh gi
an ton ca loi lng thc mi. Sau khi cc
nghin cu hon thnh, cc d liu v thng tin
v nhng nh gi an ton v gi tr dinh
dng s c gi n FDA xem xt. FDA
nh gi thng tin v tt c cc ri ro c
xc nh v c v nhng tc ng khng d tnh
i vi cu to v c tnh dinh dng ca cy
trng do cy trng c th c nhng thay i
ngoi d kin ca nhng ngi lai to ging. V
d, cc nh khoa hc ca FDA s xem xt
m bo rng nhng hp cht mi an ton cho
tiu dng v khng c bt c cht gy d ng mi
no trong sn phm, nng c t t nhin
khng gia tng v hm lng cc cht dinh
dng quan trng th khng h gim. H cng
xem xt liu loi lng thc c thay i thc
s v cht n mc n cn c dn nhn mc
c bit thng bo cho ngi tiu dng v bn
cht ca thay i hay khng.
gn nhn hiu gi khi nhn hiu a ra thng

tin sai lch hoc la di di bt c hnh thc c
th no.
FDA khng yu cu vic dn nhn mc phi ch
ra rng mt loi lng thc hoc thnh phn ca
lng thc c phi l mt sn phm ca cng
ngh sinh hc hay khng, v cng khng yu cu
dn nhn mc thng bo loi k thut lai to
thng thng no c s dng trng mt
loi cy lng thc. Tuy nhin, nu nhng bin
i gien lm thay i c bn cu to ca mt sn
phm lng thc, th nhng thay i ny cn
c phn nh trong nhn mc ca sn phm,
bao gm hm lng dinh dng (v d, nhiu
axit oleic hn, nhiu axit amin hn hoc hm
lng lizin ln hn) hoc nhng yu cu v vic
bo qun, ch bin hoc nu nng - nhng iu
c th nh hng n c tnh an ton hoc cht
lng dinh dng ca loi lng thc . V d,
mt ging tng c bin i gien
thay i t l axit olecic trong . Do du t loi
tng ny khc ng k so vi du t
tng thng thng, chng ti khuyn cng ty
pht trin loi tng a ra mt tn mi
cho loi du ; tn gi ny phi phn nh c
nhng thay i c d kin.
Nu mt nh pht trin ging cy trng s dng

gien t mt ngun thng gy ra d ng, FDA s
gi nh rng loi lng thc bin i gien ny
c th gy d ng. Tuy nhin, nh pht trin
ging cy trng c php c c hi chng
minh rng loi lng thc s khng gy ra
nhng hin tng d ng nhng ngi thng
b d ng i vi lng thc ngun.
Nu mt loi lng thc c ngun gc t cng

ngh sinh hc c cha cht gy d ng m trc
cha c xc nh trong n, v nu FDA
quyt nh rng vic dn nhn mc l iu kin
loi lng thc ny c bn ra an ton cho
th trng, FDA s yu cu lng thc ny phi
c dn nhn mc thng bo c s hin din
ca cht gy d ng.
Theo kinh nghim, chng ti c bit rng

khng c sn phm cng ngh sinh hc no c
a ra th trng cho n khi nhng cu hi ca
FDA v an ton ca sn phm c tr li.
FDA nhn c nhng kin ngh loi

lng thc c pht trin nh cng ngh sinh
hc hin i cn c nhn mc thng bo cho
ngi tiu dng bit rng sn phm c sn
xut thng qua s dng cng ngh sinh hc.
Chng ti cn nhc k lng nhng xut
ny. Tuy nhin, chng ti khng c nhng d
liu hay thng tin no khc lm c s kt lun
VN NHN MC
Mt trong nhng vn quan trng nht ca
ngnh cng ngh sinh hc l vn nhn mc.
Theo o lut FD&V, mt loi lng thc b
27
CC GING CY THUC
rng ngun gc cng ngh sinh hc ca mt loi

lng thc hoc cc thnh phn ca n cn phi
c thng bo trn nhn mc ca mt sn phm
cng ngh sinh hc. Do , chng ti tin rng
chng ta khng c c s khoa hc cng nh php
l yu cu phi c nhn mc nh vy. Tuy
nhin, chng ti a ra nhng hng dn s
b cho nhng ai t nguyn dn nhn mc v
ngun gc cng ngh sinh hc hay thng thng
ca cc sn phm lng thc.
FDA c quyn hn v trch nhim a ra quy

nh i vi cc loi dc phm c sn xut
trong nh my ch bin truyn thng hoc trong
cc loi cy ngoi cnh ng. Tuy nhin, i vi
cc loi cy ngoi cnh ng, c nhng vn
pht sinh cn phi gii quyt, bao gm c nhng
vn lin quan n thnh phn ca cy khng
cha cht lm thuc hoc nhng d cht cn li
ca cy sau khi cht lm thuc b chit ra.
TNG CNG KIM SOT I VI CC

TH NGHIM HIN TRNG
Vo thng 9 nm 2002, FDA v USDA ban

hnh d tho Hng dn Cng nghip v vic s
dng cc loi thc vt hoc cc cht thc vt c
ngun gc cng ngh sinh hc sn xut ra cc
sn phm sinh hc, bao gm cc sng ch y t,
cc loi thuc mi cho ng vt, v cc sn
phm th y. Hng dn d tho ny cng a ra
nhng cu hi v thng tin khoa hc quan trng
m cc n v ang s dng cy c ngun gc
cng ngh sinh hc sn xut thuc v thuc
th y phi trnh cho FDA. Chng ti hin
ang xem xt nhng kin ca ngi dn v
hng dn ny.
Thng 8 nm 2002, Vn phng Chnh sch Khoa

hc v Cng ngh (OSTP) ca Chnh quyn
Bush xut tng cng kim sot i vi
cc th nghim hin trng gii quyt nguy
c nhng cht cn nm trong th nghim hin
trng c th b bin thnh thc n cho ngi
hoc cho ng vt.
Nhim v ca FDA l phi thng bo d tho
hng dn xin kin nhn xt v cc th tc
gii quyt trng hp c s xut hin cc b
mc thp trong thc phm v thc n gia sc
cc protein mi khng mang tnh cht tr su c
ngun gc t cc loi cy trng ng dng cng
ngh sinh hc ang c pht trin lm thc
n cho ngi v ng vt nhng cha qua qu
trnh tham kho kin trc khi gii thiu ra th
trng ca FDA. Theo hng dn ny, FDA s
khuyn khch nhng cng ty bo tr trong nc
hoc nc ngoi trnh nhng thng tin v an
ton protein nu th nghim hin trng cho
thy rng c nhng mi lo ngi rng thc n cho
ngi hoc ng vt c th cha cc cht protein
mi khng mang tnh cht tr su c to ra
trong cc ging cy trng th nghim hin
trng. FDA tp trung vo cc protein mi i
vi nhng loi cy trng nh vy v FDA tin
rng ti cc mc thp d kin ca nhng cht ,
bt c mi lo ngi no v an ton lng thc
hoc thc n gia sc s c tp trung vo nguy
c loi protein mi c th gy d ng i vi mt
s ngi hoc c th l mt c t.
KT LUN
Sau 10 nm kinh nghim ti M, chng ti c c
s kt lun rng cc loi lng thc c ngun
gc cng ngh sinh hc c an ton ging nh
nhng lng thc c sn xut theo k thut lai
to truyn thng. Vn phng K ton Tng hp
M (GAO) v Vin Khoa hc Quc gia (NAS)
a ra nhng bo co nht tr vi nh gi
ny. Chng ti tin rng nhng loi lng thc
c sn xut bng cng ngh sinh hc m
chng ti nh gi cng c an ton nh
nhng lng thc thng thng, v chng ti s
tip tc theo st s pht trin ca loi cng ngh
ny nhm m bo rng nhng vn v an ton
s c gii quyt trc khi a sn phm ra th
trng.
29
CC GING CY THUC
rng ngun gc cng ngh sinh hc ca mt loi

lng thc hoc cc thnh phn ca n cn phi
c thng bo trn nhn mc ca mt sn phm
cng ngh sinh hc. Do , chng ti tin rng
chng ta khng c c s khoa hc cng nh php
l yu cu phi c nhn mc nh vy. Tuy
nhin, chng ti a ra nhng hng dn s
b cho nhng ai t nguyn dn nhn mc v
ngun gc cng ngh sinh hc hay thng thng
ca cc sn phm lng thc.
FDA c quyn hn v trch nhim a ra quy

nh i vi cc loi dc phm c sn xut
trong nh my ch bin truyn thng hoc trong
cc loi cy ngoi cnh ng. Tuy nhin, i vi
cc loi cy ngoi cnh ng, c nhng vn
pht sinh cn phi gii quyt, bao gm c nhng
vn lin quan n thnh phn ca cy khng
cha cht lm thuc hoc nhng d cht cn li
ca cy sau khi cht lm thuc b chit ra.
TNG CNG KIM SOT I VI CC

TH NGHIM HIN TRNG
Vo thng 9 nm 2002, FDA v USDA ban

hnh d tho Hng dn Cng nghip v vic s
dng cc loi thc vt hoc cc cht thc vt c
ngun gc cng ngh sinh hc sn xut ra cc
sn phm sinh hc, bao gm cc sng ch y t,
cc loi thuc mi cho ng vt, v cc sn
phm th y. Hng dn d tho ny cng a ra
nhng cu hi v thng tin khoa hc quan trng
m cc n v ang s dng cy c ngun gc
cng ngh sinh hc sn xut thuc v thuc
th y phi trnh cho FDA. Chng ti hin
ang xem xt nhng kin ca ngi dn v
hng dn ny.
Thng 8 nm 2002, Vn phng Chnh sch Khoa

hc v Cng ngh (OSTP) ca Chnh quyn
Bush xut tng cng kim sot i vi
cc th nghim hin trng gii quyt nguy
c nhng cht cn nm trong th nghim hin
trng c th b bin thnh thc n cho ngi
hoc cho ng vt.
Nhim v ca FDA l phi thng bo d tho
hng dn xin kin nhn xt v cc th tc
gii quyt trng hp c s xut hin cc b
mc thp trong thc phm v thc n gia sc
cc protein mi khng mang tnh cht tr su c
ngun gc t cc loi cy trng ng dng cng
ngh sinh hc ang c pht trin lm thc
n cho ngi v ng vt nhng cha qua qu
trnh tham kho kin trc khi gii thiu ra th
trng ca FDA. Theo hng dn ny, FDA s
khuyn khch nhng cng ty bo tr trong nc
hoc nc ngoi trnh nhng thng tin v an
ton protein nu th nghim hin trng cho
thy rng c nhng mi lo ngi rng thc n cho
ngi hoc ng vt c th cha cc cht protein
mi khng mang tnh cht tr su c to ra
trong cc ging cy trng th nghim hin
trng. FDA tp trung vo cc protein mi i
vi nhng loi cy trng nh vy v FDA tin
rng ti cc mc thp d kin ca nhng cht ,
bt c mi lo ngi no v an ton lng thc
hoc thc n gia sc s c tp trung vo nguy
c loi protein mi c th gy d ng i vi mt
s ngi hoc c th l mt c t.
KT LUN
Sau 10 nm kinh nghim ti M, chng ti c c
s kt lun rng cc loi lng thc c ngun
gc cng ngh sinh hc c an ton ging nh
nhng lng thc c sn xut theo k thut lai
to truyn thng. Vn phng K ton Tng hp
M (GAO) v Vin Khoa hc Quc gia (NAS)
a ra nhng bo co nht tr vi nh gi
ny. Chng ti tin rng nhng loi lng thc
c sn xut bng cng ngh sinh hc m
chng ti nh gi cng c an ton nh
nhng lng thc thng thng, v chng ti s
tip tc theo st s pht trin ca loi cng ngh
ny nhm m bo rng nhng vn v an ton
s c gii quyt trc khi a sn phm ra th
trng.
29
i s Tony P. Hall, Phi on ca Hoa K ti Cc c quan Nng Lng ca Lin Hp Quc
quan Nng Lng ca Lin Hp Quc, ti

phi trc tip chng kin cuc khng hong
ny. Tuy nhin, sau gn 24 nm u tranh
chngi nn i trn cng v mt ngh s Hoa
K, ti hiu r th no l nn i. Ti ti
thm cc bnh vin, cc trung tm cung cp
thc n v cc trng hc. Ti thy rt nhiu
ngi suy dinh dng - hu ht l tr em - v
khi ti hi nhng a tr ln cui cng
chu n l khi no? th hu ht u tr li
rng l t 2 ngy trc, v mt s cn ni
l 5 hay 6 ngy trc. Cc bnh vin b qu ti
vi nhng a tr m h phi vt ln duy
tr cuc sng cho chng. y l mt hu qu
ca i dch HIV/AIDS, cn bnh khin
cho khong mt triu tr em Zimbabwe v
khong 800.000 tr em Malawi ri vo cnh
m ci m khng h c s h tr hay ngun
lng thc no.
ng Tony Hall cho rng nhng nc ang i

mt vi nn i phi xem xt nhng hu qu
tc thi, nghim trng ca vic khng chp
thun vin tr lng thc c s dng cng
ngh sinh hc. Nhng quc gia min Nam
chu Phi phi chu nn thiu lng thc nng
n vo cui nm 2002 v khng chp nhn
vin tr lng thc ca Hoa Kz mo him
vi tnh mng ca hng triu ngi dn nc
h. Theo ng, nhng sn phm lng thc b
t chi cng chnh l lng thc ngi dn
Hoa Kz s dng v tri qua nhng cuc
kim nghim gt gao v an ton thc phm
v tc ng n mi trng.
Trong nm ngoi v nhng thng u nm
2003, min Nam chu Phi bn b mt thm
ha. Khu vc ny phi chu nn i cp k v
vn cha thot khi vng nguy him. Chnh
ph Hoa K lm tt c nhng g c th
ngn chn vic ny v nhn chung chng ti
thnh cng. C nhiu nguyn nhn gy ra
nn i v vn ang tn ti: hn hn, i
dch HIV/AIDS trn lan y hng triu tr
em vo cnh m ci v lm tht bi k hoch
gii quyt nn i ca nhiu chnh ph. Mt
s chnh ph thm ch phong ta vic vn
chuyn lng thc cu tr khn cp ngn
chn nn i. L do ca h xut pht t cuc
tranh lun ang tip din v cng ngh sinh
hc, phn no c thc y bi mt s thnh
kin ca chu u i vi cng ngh sinh hc.
Cc chuyn gia quc t v Hoa K u cho

rng cuc khng hong lng thc ang tr
nn trm trng hn ti min Nam chu Phi
t khong 14,5 triu ngi vo vng nguy
him. Lc nhng ngi ny khng c
lng thc v n nay hu ht h vn thiu
lng thc. Nn i vn tip tc l ni m nh
ko di ca h. Mc d chng ta c nhiu
bin php tr gip, h vn cc giai on
thiu i khc nhau. Tnh hnh Zimbabwe
vn c nguy c tr thnh thm ha ln. Tnh
hnh Zambia thm ch c th ti t hn.
Nm 2001, H thng Cnh bo Sm v Nn
i ca Hoa K (FEWSNET) xc nh s
khi u ca hn hn v tnh trng thiu lng
thc. Cho n thng 2/2002, Hoa K a
cu tr khn cp vo khu vc chu Phi thng
Thng 10 nm ngoi, ti ti thm Zimbabwe v Malawi, hai trong s su quc gia chu
tc ng ca cuc khng hong ni trn. Vi
vai tr i s mi ca Hoa K ti Cc c
31
i s Tony P. Hall, Phi on ca Hoa K ti Cc c quan Nng Lng ca Lin Hp Quc
quan Nng Lng ca Lin Hp Quc, ti

phi trc tip chng kin cuc khng hong
ny. Tuy nhin, sau gn 24 nm u tranh
chngi nn i trn cng v mt ngh s Hoa
K, ti hiu r th no l nn i. Ti ti
thm cc bnh vin, cc trung tm cung cp
thc n v cc trng hc. Ti thy rt nhiu
ngi suy dinh dng - hu ht l tr em - v
khi ti hi nhng a tr ln cui cng
chu n l khi no? th hu ht u tr li
rng l t 2 ngy trc, v mt s cn ni
l 5 hay 6 ngy trc. Cc bnh vin b qu ti
vi nhng a tr m h phi vt ln duy
tr cuc sng cho chng. y l mt hu qu
ca i dch HIV/AIDS, cn bnh khin
cho khong mt triu tr em Zimbabwe v
khong 800.000 tr em Malawi ri vo cnh
m ci m khng h c s h tr hay ngun
lng thc no.
ng Tony Hall cho rng nhng nc ang i

mt vi nn i phi xem xt nhng hu qu
tc thi, nghim trng ca vic khng chp
thun vin tr lng thc c s dng cng
ngh sinh hc. Nhng quc gia min Nam
chu Phi phi chu nn thiu lng thc nng
n vo cui nm 2002 v khng chp nhn
vin tr lng thc ca Hoa Kz mo him
vi tnh mng ca hng triu ngi dn nc
h. Theo ng, nhng sn phm lng thc b
t chi cng chnh l lng thc ngi dn
Hoa Kz s dng v tri qua nhng cuc
kim nghim gt gao v an ton thc phm
v tc ng n mi trng.
Trong nm ngoi v nhng thng u nm
2003, min Nam chu Phi bn b mt thm
ha. Khu vc ny phi chu nn i cp k v
vn cha thot khi vng nguy him. Chnh
ph Hoa K lm tt c nhng g c th
ngn chn vic ny v nhn chung chng ti
thnh cng. C nhiu nguyn nhn gy ra
nn i v vn ang tn ti: hn hn, i
dch HIV/AIDS trn lan y hng triu tr
em vo cnh m ci v lm tht bi k hoch
gii quyt nn i ca nhiu chnh ph. Mt
s chnh ph thm ch phong ta vic vn
chuyn lng thc cu tr khn cp ngn
chn nn i. L do ca h xut pht t cuc
tranh lun ang tip din v cng ngh sinh
hc, phn no c thc y bi mt s thnh
kin ca chu u i vi cng ngh sinh hc.
Cc chuyn gia quc t v Hoa K u cho

rng cuc khng hong lng thc ang tr
nn trm trng hn ti min Nam chu Phi
t khong 14,5 triu ngi vo vng nguy
him. Lc nhng ngi ny khng c
lng thc v n nay hu ht h vn thiu
lng thc. Nn i vn tip tc l ni m nh
ko di ca h. Mc d chng ta c nhiu
bin php tr gip, h vn cc giai on
thiu i khc nhau. Tnh hnh Zimbabwe
vn c nguy c tr thnh thm ha ln. Tnh
hnh Zambia thm ch c th ti t hn.
Nm 2001, H thng Cnh bo Sm v Nn
i ca Hoa K (FEWSNET) xc nh s
khi u ca hn hn v tnh trng thiu lng
thc. Cho n thng 2/2002, Hoa K a
cu tr khn cp vo khu vc chu Phi thng
Thng 10 nm ngoi, ti ti thm Zimbabwe v Malawi, hai trong s su quc gia chu
tc ng ca cuc khng hong ni trn. Vi
vai tr i s mi ca Hoa K ti Cc c
31
qua Chng trnh Lng thc Th gii

(WFP). Ti min Nam chu Phi, tnh n
thng 11 hn 350 ngn tn vin tr lng thc
ca Hoa K c a ti v thm 150 ngn
tn na c a ti trong ba thng tip theo.
Lng lng thc ny cng mi ch bng mt
na s lng thc m khu vc cn. Song s
lng thc ng l d dng n c Zimbabwe v Zambia li b kt ngoi bin gii
nhng nc ny, trong khi trong nc li
ni ln cuc tranh lun gay gt v nhng nguy
c i vi sc kho con ngi v mi trng
gy ra bi th ng m hng triu ngi M
vn n hng ngy.
Tt c s lng thc ny u ly t cc kho

d tr v th trng tiu th ca bn thn
chng ti. chnh l loi lng thc m
chng ti n v cng l loi lng thc dnh
cho con ci chng ti. Ng l loi lng thc
c bn ca min Nam chu Phi v khong mt
phn ba ng ca Hoa K c s dng cng
ngh sinh hc. Tt c lng thc m Hoa K
quyn gp u tri qua kim nghim ngt
ngho v an ton thc phm v nh hng ti
mi trng. Trn thc t, loi lng thc
c hng triu ngi M, ngi Canada v
Nam Phi v hng triu ngi khc trn khp
th gii s dng hng ngy trong nhiu nm
qua. Chng ti c h thng kim tra an ton
thc phm nghim ngt nht th gii. V l do
, lng thc c s dng cng ngh sinh hc
v khng s dng cng ngh sinh hc ca Hoa
K c dng ln vi nhau. Chng ti khng
tch ring chng v thy khng cn thit phi
lm iu .
Hn th na, Chnh ph Zambia cn quyt

nh t chi s ng m Hoa K ng h. WFP
phi chuyn hn 15.000 tn ng ca Hoa
K ra khi nc ny vi chi ph gn 1 triu
-la. c nhng cuc bo ng n ra khi mt
s ngi i Zambia bit v k hoch ca
chnh ph v mt phn s lng thc rt
cc c a tr li t nc ny thng
qua ch en.
Theo yu cu ca Tng Th k Kofi Annan,

Chng trnh Lng thc Th gii, T chc Y
t Th gii (WHO) v T chc Nng Lng
(FAO) ban hnh mt chnh sch chung v
cng ngh sinh hc vo ma h nm 2002.
Chnh sch ny khng nh rng, da trn tt
c bng chng khoa hc, thc phm bin i
gien (GM) hay thc phm s dng cng ngh
sinh hc hin c trn th trng khng gy ra
mt nguy c c bit n no i vi sc
kho con ngi. U ban chu u cng a ra
mt cng b hi thng 8/2002, tha nhn rng
khng c bng chng no cho thy cc ging
ng bin i gien l c hi. Ngay c nhng t
chc chng i mnh m cng ngh sinh hc
nh T chc Ha bnh Xanh rt cc cng phi
ngh cc nc chu Phi chp nhn ng bin
i gien gii quyt nn i.
Chng kh khn g tnh ton tc hi ca

nhng cuc tranh lun ni trn ca cc chuyn
gia n sung mc sng. Khi khu vc tin dn
ti nn i, nhng ngi ngho kh phi b
mng. Mc d Hoa K tn trng quyn t
quyt ca cc quc gia v cng ngh sinh hc,
chng ti khng c la chn no khc ngoi
vic cung cp loi lng thc m bn thn
chng ti s dng. V cc nc vin tr khc
hon ton khng th tng mc quyn gp ca
mnh lp ch thiu nu vin tr lng thc
ca Hoa K tip tc b t chi.
Hoa K cung cp khong t mt na n 2
phn 3 vin tr lng thc cn c p ng
nhng nhu cu khn cp trn khp th gii.
33
qua Chng trnh Lng thc Th gii

(WFP). Ti min Nam chu Phi, tnh n
thng 11 hn 350 ngn tn vin tr lng thc
ca Hoa K c a ti v thm 150 ngn
tn na c a ti trong ba thng tip theo.
Lng lng thc ny cng mi ch bng mt
na s lng thc m khu vc cn. Song s
lng thc ng l d dng n c Zimbabwe v Zambia li b kt ngoi bin gii
nhng nc ny, trong khi trong nc li
ni ln cuc tranh lun gay gt v nhng nguy
c i vi sc kho con ngi v mi trng
gy ra bi th ng m hng triu ngi M
vn n hng ngy.
Tt c s lng thc ny u ly t cc kho

d tr v th trng tiu th ca bn thn
chng ti. chnh l loi lng thc m
chng ti n v cng l loi lng thc dnh
cho con ci chng ti. Ng l loi lng thc
c bn ca min Nam chu Phi v khong mt
phn ba ng ca Hoa K c s dng cng
ngh sinh hc. Tt c lng thc m Hoa K
quyn gp u tri qua kim nghim ngt
ngho v an ton thc phm v nh hng ti
mi trng. Trn thc t, loi lng thc
c hng triu ngi M, ngi Canada v
Nam Phi v hng triu ngi khc trn khp
th gii s dng hng ngy trong nhiu nm
qua. Chng ti c h thng kim tra an ton
thc phm nghim ngt nht th gii. V l do
, lng thc c s dng cng ngh sinh hc
v khng s dng cng ngh sinh hc ca Hoa
K c dng ln vi nhau. Chng ti khng
tch ring chng v thy khng cn thit phi
lm iu .
Hn th na, Chnh ph Zambia cn quyt

nh t chi s ng m Hoa K ng h. WFP
phi chuyn hn 15.000 tn ng ca Hoa
K ra khi nc ny vi chi ph gn 1 triu
-la. c nhng cuc bo ng n ra khi mt
s ngi i Zambia bit v k hoch ca
chnh ph v mt phn s lng thc rt
cc c a tr li t nc ny thng
qua ch en.
Theo yu cu ca Tng Th k Kofi Annan,

Chng trnh Lng thc Th gii, T chc Y
t Th gii (WHO) v T chc Nng Lng
(FAO) ban hnh mt chnh sch chung v
cng ngh sinh hc vo ma h nm 2002.
Chnh sch ny khng nh rng, da trn tt
c bng chng khoa hc, thc phm bin i
gien (GM) hay thc phm s dng cng ngh
sinh hc hin c trn th trng khng gy ra
mt nguy c c bit n no i vi sc
kho con ngi. U ban chu u cng a ra
mt cng b hi thng 8/2002, tha nhn rng
khng c bng chng no cho thy cc ging
ng bin i gien l c hi. Ngay c nhng t
chc chng i mnh m cng ngh sinh hc
nh T chc Ha bnh Xanh rt cc cng phi
ngh cc nc chu Phi chp nhn ng bin
i gien gii quyt nn i.
Chng kh khn g tnh ton tc hi ca

nhng cuc tranh lun ni trn ca cc chuyn
gia n sung mc sng. Khi khu vc tin dn
ti nn i, nhng ngi ngho kh phi b
mng. Mc d Hoa K tn trng quyn t
quyt ca cc quc gia v cng ngh sinh hc,
chng ti khng c la chn no khc ngoi
vic cung cp loi lng thc m bn thn
chng ti s dng. V cc nc vin tr khc
hon ton khng th tng mc quyn gp ca
mnh lp ch thiu nu vin tr lng thc
ca Hoa K tip tc b t chi.
Hoa K cung cp khong t mt na n 2
phn 3 vin tr lng thc cn c p ng
nhng nhu cu khn cp trn khp th gii.
33
Song ngi ta vn c nhng ci c t chi,

l nhiu nm vn ng chng cng ngh
sinh hc, nhng i hi phi c mt nguyn
tc phng nga m khng lun c khoa hc
no c th p ng c, v mt bu khng
kh nghi ng. Bu khng kh ny mt phn do
mt s t chc phi chnh ph (NGO) to ra
tm cch li dng nhng mi lo s lin tip v
cc quy nh an ton thc phm ti chu u
khng lin quan g ti cng ngh sinh hc.
thn nhng vn mi ni ln nh cng ngh

sinh hc. Song mt vn cng rt quan trng
khc l chng ta cn nhn ra rng vic chng
ta hnh ng hoc khng hnh ng u c
nhng hu qu ca n. Ngi ta c th cht
i, h cht i v h s cn cht i.
Hoa K vn lun sn sng gip . Tt nhin
l nhng nh lnh o ti cc nc chu tc
ng ca nn i hon ton t do chn la
xem c chp nhn s tr gip hay khng.
Song nh b Gro Brundtland, nguyn gim
c T chc Y t Th gii, nhn mnh, h
cn phi cn nhc nhng hu qu trc tip,
nghim trng ca vic t chi nhn lng
thc cu tr c sn lng cung cp cho
hng triu ngi ang ht sc cn n n.
Thi gian khng c nhiu.
Khi ti Zimbabwe v Malawi, khng ai hi

ti v an ton ca thc phm s dng cng
ngh sinh hc. Khng mt ai ht. D nhin l
nhng ngi i th ch mun c ci n thi.
Song ngay c cc cng chc trong chnh
quyn Zimbabwe v Malawi cng khng t
cu hi v iu , v c nhn vin cu tr
ca cc t chc phi chnh ph v nhng ngi
khc cng vy. iu rt quan trng l cc
nc v cng ng quc t cn xem xt cn
35
Song ngi ta vn c nhng ci c t chi,

l nhiu nm vn ng chng cng ngh
sinh hc, nhng i hi phi c mt nguyn
tc phng nga m khng lun c khoa hc
no c th p ng c, v mt bu khng
kh nghi ng. Bu khng kh ny mt phn do
mt s t chc phi chnh ph (NGO) to ra
tm cch li dng nhng mi lo s lin tip v
cc quy nh an ton thc phm ti chu u
khng lin quan g ti cng ngh sinh hc.
thn nhng vn mi ni ln nh cng ngh

sinh hc. Song mt vn cng rt quan trng
khc l chng ta cn nhn ra rng vic chng
ta hnh ng hoc khng hnh ng u c
nhng hu qu ca n. Ngi ta c th cht
i, h cht i v h s cn cht i.
Hoa K vn lun sn sng gip . Tt nhin
l nhng nh lnh o ti cc nc chu tc
ng ca nn i hon ton t do chn la
xem c chp nhn s tr gip hay khng.
Song nh b Gro Brundtland, nguyn gim
c T chc Y t Th gii, nhn mnh, h
cn phi cn nhc nhng hu qu trc tip,
nghim trng ca vic t chi nhn lng
thc cu tr c sn lng cung cp cho
hng triu ngi ang ht sc cn n n.
Thi gian khng c nhiu.
Khi ti Zimbabwe v Malawi, khng ai hi

ti v an ton ca thc phm s dng cng
ngh sinh hc. Khng mt ai ht. D nhin l
nhng ngi i th ch mun c ci n thi.
Song ngay c cc cng chc trong chnh
quyn Zimbabwe v Malawi cng khng t
cu hi v iu , v c nhn vin cu tr
ca cc t chc phi chnh ph v nhng ngi
khc cng vy. iu rt quan trng l cc
nc v cng ng quc t cn xem xt cn
35

B Ngoi giao Hoa Kz, thng 7/2003

B Ngoi giao Hoa Kz, thng 7/2003
NGH NH TH CARTAGENA LM G?
Hn 130 nc thng qua Ngh nh th v An

ton Sinh hc vo ngy 29/1/2000 ti Montreal,
Canada. N c gi l Ngh nh th Cartagena
v An ton sinh hc ghi nhn s ng gp ca
thnh ph Cartagena, Colombia, ni ng cai
Hi ngh c bit ca cc Thnh vin tham gia
Cng c v a dng Sinh hc (CBD) nm
1999. Mc ch ca Ngh nh th u tin i
km Cng c CBD ny l ng gp vo vic
chuyn giao, x l v s dng an ton cc sinh
vt sng b bin i (LMO) khi i qua cc bin
gii quc t- nh cc loi thc vt, ng vt v
vi khun bin i gien. Ngh nh th v An ton
sinh hc cng nhm mc ch trnh nhng tc
ng bt li n vic bo tn v s dng bn
vng a dng sinh hc m khng lm xo trn
hot ng bun bn lng thc trn th gii mt
cch khng cn thit.
Ngh nh th ny thit lp mt Ngn hng d

liu v An ton sinh hc trn Internet gip
cc nc trao i thng tin trong cc lnh vc
khoa hc, cng ngh, mi trng v php l lin
quan n cc sinh vt sng b bin i (LMO).
Ngh nh th Cartagena to lp mt th tc tha
thun trc c cn nhc thng tin (AIA) m trn
thc t i hi nh xut khu phi c s chp
thun ca nc nhp khu trc khi l hng u
tin chuyn ch sinh vt sng b bin i (LMO)
c a vo mi trng nc , v d nh ht
ging gieo trng, c nui th hoc vi sinh
vt dng lm tc nhn sinh hc lm sch mi
trng.
Ngh nh th quy nh cc l hng LMO, nh
ng hay u nnh c s dng trc tip lm
thc phm, thc n chn nui hoc ch bin,
phi km theo chng t nu r nhng l hng
c th cha nhng sinh vt sng b bin i v
khng nhm a vo mi trng nc mt
cch c ch nh. Ngh nh th Cartagena thit
lp mt quy trnh xem xt nhng chng t, ti
liu chi tit hn v hng LMO trong thng mi
quc t.
Ngh nh th v An ton Sinh hc s c hiu lc

vo ngy 11/9/2003. Mc d Hoa K khng phi
l mt Thnh vin ca Cng c CBD v do
khng th tr thnh mt Thnh vin ca Ngh
nh th v An ton sinh hc, Hoa K vn tham
gia m phn v ni dung v gp phn vo cc
cng vic chun b tip theo cho vic thc thi
Ngh nh th do U ban Lin chnh ph v Ngh
nh th Cartagena tin hnh. Chng ti s tham
gia vi t cch quan st vin ti Phin hp u
tin ca cc Thnh vin (MOP1), d tnh s din
ra vo thng 2/2004 ti Kuala Lumpur, Malaysia.
Ngh nh th cng ch ra nhng thng tin cn

c a vo ti liu km theo nhng l hng
LMO phc v mc ch s dng hn ch, bao
gm bt k yu cu no v x l v a ch lin
lc bit thm thng tin v a ch lin lc ca
ngi nhn.
Ngh nh th Cartagena to cho cc nc c hi

thu thp thng tin trc khi nhng sn phm s
dng cng ngh sinh hc mi c nhp khu.
N tha nhn quyn qun l ca mi nc i
vi sn phm s dng cng ngh sinh hc, ph
hp vi nhng cam kt quc t hin hnh. N
cng to ra mt khun kh gp phn ci thin
nng lc bo v a dng sinh hc ca cc nc
ang pht trin.
Ngh nh th bao gm mt iu khon bo

lu, quy nh rng tha thun ny khng ng
mt thay i trong quyn v ngha v ca mt
Thnh vin tham gia bt k tha thun quc t
37
NGH NH TH CARTAGENA LM G?
Hn 130 nc thng qua Ngh nh th v An

ton Sinh hc vo ngy 29/1/2000 ti Montreal,
Canada. N c gi l Ngh nh th Cartagena
v An ton sinh hc ghi nhn s ng gp ca
thnh ph Cartagena, Colombia, ni ng cai
Hi ngh c bit ca cc Thnh vin tham gia
Cng c v a dng Sinh hc (CBD) nm
1999. Mc ch ca Ngh nh th u tin i
km Cng c CBD ny l ng gp vo vic
chuyn giao, x l v s dng an ton cc sinh
vt sng b bin i (LMO) khi i qua cc bin
gii quc t- nh cc loi thc vt, ng vt v
vi khun bin i gien. Ngh nh th v An ton
sinh hc cng nhm mc ch trnh nhng tc
ng bt li n vic bo tn v s dng bn
vng a dng sinh hc m khng lm xo trn
hot ng bun bn lng thc trn th gii mt
cch khng cn thit.
Ngh nh th ny thit lp mt Ngn hng d

liu v An ton sinh hc trn Internet gip
cc nc trao i thng tin trong cc lnh vc
khoa hc, cng ngh, mi trng v php l lin
quan n cc sinh vt sng b bin i (LMO).
Ngh nh th Cartagena to lp mt th tc tha
thun trc c cn nhc thng tin (AIA) m trn
thc t i hi nh xut khu phi c s chp
thun ca nc nhp khu trc khi l hng u
tin chuyn ch sinh vt sng b bin i (LMO)
c a vo mi trng nc , v d nh ht
ging gieo trng, c nui th hoc vi sinh
vt dng lm tc nhn sinh hc lm sch mi
trng.
Ngh nh th quy nh cc l hng LMO, nh
ng hay u nnh c s dng trc tip lm
thc phm, thc n chn nui hoc ch bin,
phi km theo chng t nu r nhng l hng
c th cha nhng sinh vt sng b bin i v
khng nhm a vo mi trng nc mt
cch c ch nh. Ngh nh th Cartagena thit
lp mt quy trnh xem xt nhng chng t, ti
liu chi tit hn v hng LMO trong thng mi
quc t.
Ngh nh th v An ton Sinh hc s c hiu lc

vo ngy 11/9/2003. Mc d Hoa K khng phi
l mt Thnh vin ca Cng c CBD v do
khng th tr thnh mt Thnh vin ca Ngh
nh th v An ton sinh hc, Hoa K vn tham
gia m phn v ni dung v gp phn vo cc
cng vic chun b tip theo cho vic thc thi
Ngh nh th do U ban Lin chnh ph v Ngh
nh th Cartagena tin hnh. Chng ti s tham
gia vi t cch quan st vin ti Phin hp u
tin ca cc Thnh vin (MOP1), d tnh s din
ra vo thng 2/2004 ti Kuala Lumpur, Malaysia.
Ngh nh th cng ch ra nhng thng tin cn

c a vo ti liu km theo nhng l hng
LMO phc v mc ch s dng hn ch, bao
gm bt k yu cu no v x l v a ch lin
lc bit thm thng tin v a ch lin lc ca
ngi nhn.
Ngh nh th Cartagena to cho cc nc c hi

thu thp thng tin trc khi nhng sn phm s
dng cng ngh sinh hc mi c nhp khu.
N tha nhn quyn qun l ca mi nc i
vi sn phm s dng cng ngh sinh hc, ph
hp vi nhng cam kt quc t hin hnh. N
cng to ra mt khun kh gp phn ci thin
nng lc bo v a dng sinh hc ca cc nc
ang pht trin.
Ngh nh th bao gm mt iu khon bo

lu, quy nh rng tha thun ny khng ng
mt thay i trong quyn v ngha v ca mt
Thnh vin tham gia bt k tha thun quc t
37
hin hnh no, nh cc tha thun ca T chc

Thng mi Th gii (WTO).
Ngh nh th ku gi cc Thnh vin hp tc
vi cc nc ang pht trin trong vic xy dng
nng lc qun l cng ngh sinh hc hin i ca
nhng nc ny.
NGH NH TH KHNG LM G?
Ngh nh th khng gii quyt cc vn v an
ton thc phm. Nhng chuyn gia ti cc din
n quc t khc nh U ban Dinh dng Codex
li c cp ti vn an ton thc phm.
Ngh nh th khng cp n cc sn phm
khng sng c ngun gc t thc vt hay ng
vt bin i gien, nh ng xay hay cc loi thc
phm ch bin khc.
TH TC THO THUN C THNG BO

TRC(AIA)
Th tc AIA ca Ngh nh th trn thc t i
hi mt nh xut khu phi c s chp thun
ca mt nc nhp khu trc khi l hng u
tin ca sinh vt sng b bin i (LMO) c
a vo mi trng nc , nh ht ging
gieo trng, c nui th hoc vi sinh vt dng
lm tc nhn sinh hc lm sch mi trng.
hin hnh no, nh cc tha thun ca T chc

Thng mi Th gii (WTO).
Th tc AIA khng p dng i vi hng LMO

c dng lm lm thc phm, thc n chn nui
hoc ch bin, nh ng, u nnh hay ht bng,
i vi LMO qu cnh, hay LMO nhm mc
ch s dng hn ch, v d nhng vt phm ch
phc v nghin cu khoa hc trong phng th
nghim.
Ngh nh th khng gii quyt cc vn v an

ton thc phm. Nhng chuyn gia ti cc din
n quc t khc nh U ban Dinh dng Codex
li c cp ti vn an ton thc phm.
Trn c s mt nh gi khoa hc v ri ro v
trong vng 270 ngy k t ngy nhn c thng
bo v nh xut khu, nhng nc nhp khu
s phi quyt nh v vic nhp khu LMO c
dng a vo mi trng nc .
Ngh nh th khng i hi phi tch ring cc

loi hng ha c th cha sinh vt sng b bin
i.
Ngh nh th khng p dng th tc AIA i
vi hng ha nu khng c li ch tng xng v
mi trng, vic p dng s lm ri lon nghim
trng thng mi v e da ngun thc phm.
CC QUY NH V HNG HO/NGN

HNG D LIU V AN TON SINH HC
Tha thun quy nh cc chnh ph phi cung
cp cho Ngn hng d liu v An ton sinh hc
nhng thng tin lin quan ti bt c quyt nh
cui cng no v vic s dng trong nc mt
loi hng ha LMO trong vng 15 ngy k t
ngy ra quyt nh.
Ngh nh th khng i hi dn nhn sn phm

dnh cho ngi tiu dng. Nhim v ca Ngh
nh th l gii quyt nhng him ha i vi a
dng sinh hc c th do sinh vt sng b bin i
gy ra. Nhng vn lin quan ti s thch ca
ngi tiu dng khng thuc phm vi m phn.
Vic Ngh nh th yu cu phi c ti liu
chng t xc nh l hng l c th cha sinh
vt sng b bin i v khng nhm a vo
mi trng nc mt cch c ch nh c
th c thc hin thng qua chng t vn ti
bin.
TI LIU CHNG T
Tha thun t ra cc yu cu v chng t vn
ti bin khc nhau i vi cc loi LMO khc
nhau. Nhng quy nh ny s c p dng sau
khi Ngh nh th c hiu lc.
Chng t km theo cc l hng LMO c dng
a vo mi trng, nh ht ging gieo
trng, phi xc nh r l hng c cha LMO
cng vi c tnh nhn dng v nhng c im
v/hoc c trng sn c ca loi LMO .
NHNG IU KHON CH YU CA
NGH NH TH V AN TON SINH HC
39
TH TC THO THUN C THNG BO

TRC(AIA)
Th tc AIA ca Ngh nh th trn thc t i
hi mt nh xut khu phi c s chp thun
ca mt nc nhp khu trc khi l hng u
tin ca sinh vt sng b bin i (LMO) c
a vo mi trng nc , nh ht ging
gieo trng, c nui th hoc vi sinh vt dng
lm tc nhn sinh hc lm sch mi trng.
Ngh nh th ku gi cc Thnh vin hp tc

vi cc nc ang pht trin trong vic xy dng
nng lc qun l cng ngh sinh hc hin i ca
nhng nc ny.
NGH NH TH KHNG LM G?
Th tc AIA khng p dng i vi hng LMO

c dng lm lm thc phm, thc n chn nui
hoc ch bin, nh ng, u nnh hay ht bng,
i vi LMO qu cnh, hay LMO nhm mc
ch s dng hn ch, v d nhng vt phm ch
phc v nghin cu khoa hc trong phng th
nghim.
Ngh nh th khng cp n cc sn phm

khng sng c ngun gc t thc vt hay ng
vt bin i gien, nh ng xay hay cc loi thc
phm ch bin khc.
Trn c s mt nh gi khoa hc v ri ro v
trong vng 270 ngy k t ngy nhn c thng
bo v nh xut khu, nhng nc nhp khu
s phi quyt nh v vic nhp khu LMO c
dng a vo mi trng nc .
Ngh nh th khng i hi phi tch ring cc

loi hng ha c th cha sinh vt sng b bin
i.
Ngh nh th khng p dng th tc AIA i
vi hng ha nu khng c li ch tng xng v
mi trng, vic p dng s lm ri lon nghim
trng thng mi v e da ngun thc phm.
CC QUY NH V HNG HO/NGN

HNG D LIU V AN TON SINH HC
Tha thun quy nh cc chnh ph phi cung
cp cho Ngn hng d liu v An ton sinh hc
nhng thng tin lin quan ti bt c quyt nh
cui cng no v vic s dng trong nc mt
loi hng ha LMO trong vng 15 ngy k t
ngy ra quyt nh.
Ngh nh th khng i hi dn nhn sn phm

dnh cho ngi tiu dng. Nhim v ca Ngh
nh th l gii quyt nhng him ha i vi a
dng sinh hc c th do sinh vt sng b bin i
gy ra. Nhng vn lin quan ti s thch ca
ngi tiu dng khng thuc phm vi m phn.
Vic Ngh nh th yu cu phi c ti liu
chng t xc nh l hng l c th cha sinh
vt sng b bin i v khng nhm a vo
mi trng nc mt cch c ch nh c
th c thc hin thng qua chng t vn ti
bin.
TI LIU CHNG T
Tha thun t ra cc yu cu v chng t vn
ti bin khc nhau i vi cc loi LMO khc
nhau. Nhng quy nh ny s c p dng sau
khi Ngh nh th c hiu lc.
a vo mi trng, nh ht ging gieo
trng, phi xc nh r l hng c cha LMO
cng vi c tnh nhn dng v nhng c im
v/hoc c trng sn c ca loi LMO .
NHNG IU KHON CH YU CA
NGH NH TH V AN TON SINH HC
39
Chng t phi nu r mi quy nh an ton v

bc d, lu kho, vn chuyn v s dng, a ch
lin h bit thm thng tin. Chng t phi bao
gm mt tuyn b nu r hot ng vn chuyn
ny ph hp vi Ngh nh th v nu c th
nu tn v a ch ca nh nhp khu v xut
khu.
th (c tham chiu n Nguyn tc 15 ca Tuyn

b Rio v Mi trng v Pht trin), v cc iu
khon v tin trnh ra quyt nh ca mt nc
Thnh vin lin quan n vic nhp khu mt
loi hng LMO:
Vic thiu bng chng khoa hc xc thc do
thiu kin thc v thng tin khoa hc lin quan
n mc tim tng ca nhng tc ng bt li
m mt loi sinh vt sng b bin i c th gy
ra i vi vic bo tn v s dng bn vng tnh
a dng sinh hc ti nc Thnh vin nhp khu,
ng thi cng tnh n nhng nguy c i vi
sc kho con ngi, s khng ngn cn nc
Thnh vin ra quyt nh, nu thch hp, v
vic nhp khu loi sinh vt sng b bin i
nhm trnh hoc gim thiu nhng tc ng bt
li tim tng nu trn.

trc tip lm thc phm hoc thc n gia sc,
hoc ch bin, phi nu r rng l hng ny
c th cha LMO, rng l hng ny khng
nhm a vo mi trng nc mt cch c
ch nh, v nu c th a ch lin h bit
thm thng tin. Ngh nh th quy nh cc
Thnh vin s quyt nh v s cn thit phi c
nhng yu cu chi tit phc v mc ch ny,
bao gm vic c th ha c im v bt k c
th no ca LMO, khng qu 2 nm k t khi
Ngh nh th c hiu lc.
C ni dung chnh ca cc iu khon phng

nga v iu khon bo lu m u ca Ngh
nh th u nu r rng vic mt Thnh vin p
dng iu khon phng nga trong khi ra quyt
nh phi ph hp vi nhng ngha v thng
mi v cc ngha v quc t khc ca Thnh vin
.
Chng t km theo LMO nhm mc ch s

dng hn ch, v d phc v nghin cu khoa
hc hoc nghin cu thng mi trong phm vi
nhng c s nht nh, phi xc nh r l hng
c cha LMO v phi nu c th bt k yu
cu an ton no v bc d, lu kho, vn chuyn
v s dng, a ch lin h bit thm thng tin,
bao gm tn v a ch ca c nhn v t chc
m l hng LMO c gi ti.
THNG MI VI NHNG NC
KHNG L THNH VIN CA NGH NH
TH
Ngh nh th khng nh rng vic vn chuyn
xuyn bin gii cc sinh vt sng b bin i
gia nhng nc Thnh vin v khng phi
Thnh vin phi ph hp vi mc ch ca Ngh
nh th ny. V th, mc d Ngh nh th ch
quy nh rng vic bun bn LMO gia cc nc
Thnh vin v khng l Thnh vin phi ph hp
vi mc ch ca Ngh nh th, chng ti thy
trc rng, mt vn thc t l cc cng ty
nhng nc khng l Thnh vin mun xut
khu n cc nc Thnh vin s cn tun th
nhng quy nh trong nc p dng ti nc
Thnh vin nhp khu ph hp vi quy nh
ca Ngh nh th.
NHNG QUYN V NGHA V HIN

HNH KHNG B NH HNG
Nh c nu r trong c ni dung chnh ca
Ngh nh th v iu khon bo lu m u
ca n, cc Thnh vin phi thc hin cc quyn
v ngha v theo Ngh nh th ph hp vi
nhng quyn v ngha v quc t hin hnh ca
h, bao gm c nhng quyn v ngha v lin
quan ti nhng nc khng phi l Thnh vin
ca Ngh nh th.
PHNG NGA
Vic phng nga c phn nh trong li ni
u ca Ngh nh th, mc tiu ca Ngh nh
Chng t phi nu r mi quy nh an ton v

bc d, lu kho, vn chuyn v s dng, a ch
lin h bit thm thng tin. Chng t phi bao
gm mt tuyn b nu r hot ng vn chuyn
ny ph hp vi Ngh nh th v nu c th
nu tn v a ch ca nh nhp khu v xut
khu.
th (c tham chiu n Nguyn tc 15 ca Tuyn

b Rio v Mi trng v Pht trin), v cc iu
khon v tin trnh ra quyt nh ca mt nc
Thnh vin lin quan n vic nhp khu mt
loi hng LMO:
Vic thiu bng chng khoa hc xc thc do
thiu kin thc v thng tin khoa hc lin quan
n mc tim tng ca nhng tc ng bt li
m mt loi sinh vt sng b bin i c th gy
ra i vi vic bo tn v s dng bn vng tnh
a dng sinh hc ti nc Thnh vin nhp khu,
ng thi cng tnh n nhng nguy c i vi
sc kho con ngi, s khng ngn cn nc
Thnh vin ra quyt nh, nu thch hp, v
vic nhp khu loi sinh vt sng b bin i
nhm trnh hoc gim thiu nhng tc ng bt
li tim tng nu trn.

trc tip lm thc phm hoc thc n gia sc,
hoc ch bin, phi nu r rng l hng ny
c th cha LMO, rng l hng ny khng
nhm a vo mi trng nc mt cch c
ch nh, v nu c th a ch lin h bit
thm thng tin. Ngh nh th quy nh cc
Thnh vin s quyt nh v s cn thit phi c
nhng yu cu chi tit phc v mc ch ny,
bao gm vic c th ha c im v bt k c
th no ca LMO, khng qu 2 nm k t khi
Ngh nh th c hiu lc.
C ni dung chnh ca cc iu khon phng

nga v iu khon bo lu m u ca Ngh
nh th u nu r rng vic mt Thnh vin p
dng iu khon phng nga trong khi ra quyt
nh phi ph hp vi nhng ngha v thng
mi v cc ngha v quc t khc ca Thnh vin
.
Chng t km theo LMO nhm mc ch s

dng hn ch, v d phc v nghin cu khoa
hc hoc nghin cu thng mi trong phm vi
nhng c s nht nh, phi xc nh r l hng
c cha LMO v phi nu c th bt k yu
cu an ton no v bc d, lu kho, vn chuyn
v s dng, a ch lin h bit thm thng tin,
bao gm tn v a ch ca c nhn v t chc
m l hng LMO c gi ti.
THNG MI VI NHNG NC
KHNG L THNH VIN CA NGH NH
TH
Ngh nh th khng nh rng vic vn chuyn
xuyn bin gii cc sinh vt sng b bin i
gia nhng nc Thnh vin v khng phi
Thnh vin phi ph hp vi mc ch ca Ngh
nh th ny. V th, mc d Ngh nh th ch
quy nh rng vic bun bn LMO gia cc nc
Thnh vin v khng l Thnh vin phi ph hp
vi mc ch ca Ngh nh th, chng ti thy
trc rng, mt vn thc t l cc cng ty
nhng nc khng l Thnh vin mun xut
khu n cc nc Thnh vin s cn tun th
nhng quy nh trong nc p dng ti nc
Thnh vin nhp khu ph hp vi quy nh
ca Ngh nh th.
NHNG QUYN V NGHA V HIN

HNH KHNG B NH HNG
Nh c nu r trong c ni dung chnh ca
Ngh nh th v iu khon bo lu m u
ca n, cc Thnh vin phi thc hin cc quyn
v ngha v theo Ngh nh th ph hp vi
nhng quyn v ngha v quc t hin hnh ca
h, bao gm c nhng quyn v ngha v lin
quan ti nhng nc khng phi l Thnh vin
ca Ngh nh th.
PHNG NGA
Vic phng nga c phn nh trong li ni
u ca Ngh nh th, mc tiu ca Ngh nh
Xem li ngy 21/7/2003.
41
Xem li ngy 21/7/2003.
41
Bnh lun
Bnh lun
VAI TR CA CNG NGH SINH HC NNG NGHIP TRONG VIN TR LNG

THC TH GII
Bruce Chassy, Gio s v Ph Gim c iu hnh Trung tm Cng ngh sinh hc ca Trng i
hc Illinois Urbana-Champaign
VAI TR CA CNG NGH SINH HC NNG NGHIP TRONG VIN TR LNG

THC TH GII
Bruce Chassy, Gio s v Ph Gim c iu hnh Trung tm Cng ngh sinh hc ca Trng i
hc Illinois Urbana-Champaign
Cng ngh sinh hc c nhiu tim nng gp

phn vo vic gim bt nn i kinh nin, c
bit ti vng h Sahara ca Chu Phi, ni b
l Cuc Cch Mng Xanh trong thp k 60 v
70. l li bnh lun ca Bruce Chassy, Gio s
v Ph gim c iu hnh ca Trung tm Cng
ngh sinh hc ca Trng i hc Illinois Urbana-Champaign. ng khuyn khch tng cng
u t cng cng vo nghin cu, gio dc v
o to trong nng nghip cc cp a
phng, quc gia v khu vc.
Mc d chng ta ang sng trong mt k nguyn

thnh vng v cng ngh pht trin vt bc
cha tng thy trong lch s nhng hin vn c
800-850 triu ngi b suy dinh dng, trong
c hn 200 triu tr em, v rt nhiu tr trong s
ny s khng bao gi pht trin c y
nhng nng lc tr tu v th cht ca mnh.
Ngoi ra, kh nng tip cn lng thc ca 1
n 1,5 t ngi cng khng c ci thin ng
k v h thng khng c c nhng ba n
cn i vi lng cht dinh dng theo yu
cu.
Cng ngh sinh hc c nhiu tim nng gp

phn vo vic gim bt nn i kinh nin, c
bit ti vng h Sahara ca Chu Phi, ni b
l Cuc Cch Mng Xanh trong thp k 60 v
70. l li bnh lun ca Bruce Chassy, Gio s
v Ph gim c iu hnh ca Trung tm Cng
ngh sinh hc ca Trng i hc Illinois Urbana-Champaign. ng khuyn khch tng cng
u t cng cng vo nghin cu, gio dc v
o to trong nng nghip cc cp a
phng, quc gia v khu vc.
Mc d chng ta ang sng trong mt k nguyn

thnh vng v cng ngh pht trin vt bc
cha tng thy trong lch s nhng hin vn c
800-850 triu ngi b suy dinh dng, trong
c hn 200 triu tr em, v rt nhiu tr trong s
ny s khng bao gi pht trin c y
nhng nng lc tr tu v th cht ca mnh.
Ngoi ra, kh nng tip cn lng thc ca 1
n 1,5 t ngi cng khng c ci thin ng
k v h thng khng c c nhng ba n
cn i vi lng cht dinh dng theo yu
cu.
Vin tr lng thc l mt trong s nhng c

ch ton cu c thit lp gii quyt nn i
v nguy c i vi an ninh lng thc. Yu cu
i vi vin tr lng thc trn ton th gii rt
khc nhau, t nhng p ng c th i vi nn
thiu i gay gt theo tng thi k cho n
nhng vin tr lng thc di hn nhm gim
bt tnh trng bt lc kinh nin ca mt s khu
vc trong vic tin ti t tc v nng nghip.
Mc d cng ngh sinh hc khng phi l
phng thuc bch bnh cho nguy c mt an
ninh lng thc nhng n ng mt vai tr sng
cn trong vic cung cp vin tr lng thc v
hn ch nn i cho cc th h trong tng lai.
a s nhng dn c c nguy c v dinh dng

sng cc nc ang pht trin. Phn ln trong
s h, khong 75%, sng ti cc khu vc nng
nghip nng thn. a s u rt ngho. Ngi ta
tha nhn mi lin h gia ngho v i.
Trn thc t, thu nhp gia nh l nhn t quan
trng nht quyt nh kh nng tip cn ti
lng thc. Hi ngh Thng nh Th gii v
Lng thc nm 2002 ti khng nh cam kt
a ra 5 nm trc y ca cng ng quc t
v vic gim mt na s ngi i vo nm
2015. Mc tiu ny s khng th tr thnh hin
thc nu nh nng sut nng nghip v thu nhp
c nhn khng c ci thin ti cc khu vc
ngho nht trn th gii.
Vin tr lng thc l mt trong s nhng c

ch ton cu c thit lp gii quyt nn i
v nguy c i vi an ninh lng thc. Yu cu
i vi vin tr lng thc trn ton th gii rt
khc nhau, t nhng p ng c th i vi nn
thiu i gay gt theo tng thi k cho n
nhng vin tr lng thc di hn nhm gim
bt tnh trng bt lc kinh nin ca mt s khu
vc trong vic tin ti t tc v nng nghip.
Mc d cng ngh sinh hc khng phi l
phng thuc bch bnh cho nguy c mt an
ninh lng thc nhng n ng mt vai tr sng
cn trong vic cung cp vin tr lng thc v
hn ch nn i cho cc th h trong tng lai.
a s nhng dn c c nguy c v dinh dng

sng cc nc ang pht trin. Phn ln trong
s h, khong 75%, sng ti cc khu vc nng
nghip nng thn. a s u rt ngho. Ngi ta
tha nhn mi lin h gia ngho v i.
Trn thc t, thu nhp gia nh l nhn t quan
trng nht quyt nh kh nng tip cn ti
lng thc. Hi ngh Thng nh Th gii v
Lng thc nm 2002 ti khng nh cam kt
a ra 5 nm trc y ca cng ng quc t
v vic gim mt na s ngi i vo nm
2015. Mc tiu ny s khng th tr thnh hin
thc nu nh nng sut nng nghip v thu nhp
c nhn khng c ci thin ti cc khu vc
ngho nht trn th gii.
NHU CU TON CU I VI VIN TR

LNG THC
Mt s ngi lp lun rng gim ngho quan

trng hn l sn xut thm nhiu lng thc v
s lng lng thc trn ton th gii tha
cung cp cho tt c mi ngi. Cc chuyn gia
kinh t ni vi chng ta rng lng thc trn th
gii d tha hay t nht l ng cc d
tha cung cp cho dn s ton th gii hin nay
Bn Tuyn ngn Chung v Quyn con ngi ca

Lin Hp Quc tuyn b rng quyn c n
ung v khng phi chu i l mt quyn c
bn.
43
NHU CU TON CU I VI VIN TR

LNG THC
Mt s ngi lp lun rng gim ngho quan

trng hn l sn xut thm nhiu lng thc v
s lng lng thc trn ton th gii tha
cung cp cho tt c mi ngi. Cc chuyn gia
kinh t ni vi chng ta rng lng thc trn th
gii d tha hay t nht l ng cc d
tha cung cp cho dn s ton th gii hin nay
Bn Tuyn ngn Chung v Quyn con ngi ca

Lin Hp Quc tuyn b rng quyn c n
ung v khng phi chu i l mt quyn c
bn.
43
XA B NN I KINH NIN: MT VAI TR

CA CNG NGH SINH HC
nu lp bng k khai v hm lng calo cn

cung cp. Tuy nhin, mt bi hc ng bun ca
lch s xa cng nh gn y l lng thc
nhng khng cung cp c cho tt c mi
ngi. Con s khng l ca nhng ngi i
chng minh iu ny. Tht l v ngha khi tranh
lun v vic liu nng sut nng nghip thp
km hay s ngho i tt cng l nguyn nhn
chnh khin con ngi thiu i. Mt iu hin
nhin l nu ngi ngho nng thn c th sn
xut d tha lng thc mt cch nng sut v
bn vng th s c ngun cung cp lng
thc, thu nhp s gia tng v cc c hi h tr
pht trin nng thn s c tng cng.
Cuc Cch mng Xanh trong thp k 60 v 70

ca th k 20 gip n , Trung Quc v
nhiu quc gia chu khc tr thnh nhng
nc t tc v nng nghip v cn xut khu
rng lng thc trong ba thp k qua. Nng sut
tng cao i km vi nhng gia tng v thu nhp
c nhn v kch thch tng trng kinh t t
nc. Tng t, cng thi gian , nh p dng
cng ngh mi, nng sut nng nghip trn mi
hc ta tng gp i hu ht cc nc ang
pht trin. Vic pht trin cc cng ngh nng
nghip mi cho nng sut cao l kt qu ca
cng tc u t v nghin cu nng nghip ca
cc phng th nghim quc gia, cc trng
nghin cu v cc vin phi chnh ph nh cc
trung tm ca Nhm T vn v Nghin cu
Nng nghip Quc T (CGIAR) c t mt
s ni trn th gii. Mt nhn t then cht cho
thnh cng l vic trin khai hiu qu cc h
thng gio dc nhn rng v chuyn giao cng
ngh. Nghin cu v chuyn giao cng ngh
cng c thc hin trong khu vc t nhn.
Mc d phn ln cc chuyn gia u nht tr

rng gii php di hn duy nht i vi nn i
l pht trin kinh t v loi b tnh trng ngho
tng nhng nu con ngi c th t cung cp
lng thc thng qua pht trin nng nghip a
phng v khu vc th h cng s khng phi
chu i. Tht ng tic l vic tng nng sut
nng nghip theo yu cu cng nh vic pht
trin nng thn cn thit s khng din ra trong
mt sm mt chiu. Cu hi t ra l Trong lc
th chng ta nn lm g? Gii php ngn hn
i vi nn i l vin tr lng thc. Tuy
nhin, thm ch vin tr lng thc cng b
chnh tr ho. Nhng ngi hoi nghi ln n
rng vin tr lng thc n gin ch l mt
cch cc nc giu loi b nhng sn xut d
tha ca cc ch tri c nh nc tr cp sn
xut. Nhng ngi hoi nghi cn khng nh
rng vin tr lng thc tc i th trng
ca nhng ngi nng dn a phng v khin
h cng i hn. Nhng lp lun ny khng tnh
n mt thc ti m hng trm triu ngi i
hng ngy phi i mt; i vi h, nhng la
chn trc mt rt n gin: tip tc thiu i v
kt cc l cht i hoc l chp nhn vin tr
lng thc.
Do nhiu l do phc tp, nhng bc tin trong

nng sut nng nghip khng din ra tt c cc
nc ang pht trin. Ngc li, kh nng t tc
lng thc ca mt vi quc gia km pht trin
nht hin ngy cng b gim st. nhng ni
ny, cuc Cch mng Xanh khng din ra.
Mc d nhng bt n x hi v nn tham nhng
ca quan chc l nguyn nhn ch yu gy ra
hin tng ny nhng xt t gc nng
nghip, tht bi ny xut pht t vic thiu u
t v p dng cng ngh v cc phng thc
qun l mi. Trong nhiu trng hp, iu ny
thng xy ra do khng c s quan tm hoc
u t cn thit vo nghin cu trin khai cc
cng ngh v chin lc c th hiu qu cp
a phng hoc khu vc.
45
XA B NN I KINH NIN: MT VAI TR

CA CNG NGH SINH HC
nu lp bng k khai v hm lng calo cn

cung cp. Tuy nhin, mt bi hc ng bun ca
lch s xa cng nh gn y l lng thc
nhng khng cung cp c cho tt c mi
ngi. Con s khng l ca nhng ngi i
chng minh iu ny. Tht l v ngha khi tranh
lun v vic liu nng sut nng nghip thp
km hay s ngho i tt cng l nguyn nhn
chnh khin con ngi thiu i. Mt iu hin
nhin l nu ngi ngho nng thn c th sn
xut d tha lng thc mt cch nng sut v
bn vng th s c ngun cung cp lng
thc, thu nhp s gia tng v cc c hi h tr
pht trin nng thn s c tng cng.
Cuc Cch mng Xanh trong thp k 60 v 70

ca th k 20 gip n , Trung Quc v
nhiu quc gia chu khc tr thnh nhng
nc t tc v nng nghip v cn xut khu
rng lng thc trong ba thp k qua. Nng sut
tng cao i km vi nhng gia tng v thu nhp
c nhn v kch thch tng trng kinh t t
nc. Tng t, cng thi gian , nh p dng
cng ngh mi, nng sut nng nghip trn mi
hc ta tng gp i hu ht cc nc ang
pht trin. Vic pht trin cc cng ngh nng
nghip mi cho nng sut cao l kt qu ca
cng tc u t v nghin cu nng nghip ca
cc phng th nghim quc gia, cc trng
nghin cu v cc vin phi chnh ph nh cc
trung tm ca Nhm T vn v Nghin cu
Nng nghip Quc T (CGIAR) c t mt
s ni trn th gii. Mt nhn t then cht cho
thnh cng l vic trin khai hiu qu cc h
thng gio dc nhn rng v chuyn giao cng
ngh. Nghin cu v chuyn giao cng ngh
cng c thc hin trong khu vc t nhn.
Mc d phn ln cc chuyn gia u nht tr

rng gii php di hn duy nht i vi nn i
l pht trin kinh t v loi b tnh trng ngho
tng nhng nu con ngi c th t cung cp
lng thc thng qua pht trin nng nghip a
phng v khu vc th h cng s khng phi
chu i. Tht ng tic l vic tng nng sut
nng nghip theo yu cu cng nh vic pht
trin nng thn cn thit s khng din ra trong
mt sm mt chiu. Cu hi t ra l Trong lc
th chng ta nn lm g? Gii php ngn hn
i vi nn i l vin tr lng thc. Tuy
nhin, thm ch vin tr lng thc cng b
chnh tr ho. Nhng ngi hoi nghi ln n
rng vin tr lng thc n gin ch l mt
cch cc nc giu loi b nhng sn xut d
tha ca cc ch tri c nh nc tr cp sn
xut. Nhng ngi hoi nghi cn khng nh
rng vin tr lng thc tc i th trng
ca nhng ngi nng dn a phng v khin
h cng i hn. Nhng lp lun ny khng tnh
n mt thc ti m hng trm triu ngi i
hng ngy phi i mt; i vi h, nhng la
chn trc mt rt n gin: tip tc thiu i v
kt cc l cht i hoc l chp nhn vin tr
lng thc.
Do nhiu l do phc tp, nhng bc tin trong

nng sut nng nghip khng din ra tt c cc
nc ang pht trin. Ngc li, kh nng t tc
lng thc ca mt vi quc gia km pht trin
nht hin ngy cng b gim st. nhng ni
ny, cuc Cch mng Xanh khng din ra.
Mc d nhng bt n x hi v nn tham nhng
ca quan chc l nguyn nhn ch yu gy ra
hin tng ny nhng xt t gc nng
nghip, tht bi ny xut pht t vic thiu u
t v p dng cng ngh v cc phng thc
qun l mi. Trong nhiu trng hp, iu ny
thng xy ra do khng c s quan tm hoc
u t cn thit vo nghin cu trin khai cc
cng ngh v chin lc c th hiu qu cp
a phng hoc khu vc.
45
Khu vc h Sahara thuc Chu Phi l ni mc

tng trng ca sn xut nng nghip khng
theo kp mc gia tng nhanh chng ca nhu cu
lng thc. V tng th, t ai ca khu vc ny
thuc loi cn ci v b khai thc cn kit nht.
Ch c 4% t canh tc c lm thu li. Nhiu
vng t nng nghip ang c nguy c b sa mc
ho. Trong khi , mt s ni trong khu vc,
m d tha v nhit cao lm tng bnh
tt v cc loi gy hi. Cc loi c di nh Striga
bp nght sinh trng ca cy trng. Hn hn
din ra thng xuyn mt s ni trong khu
vc. Ma mng mt trng l iu ph bin v
km nng sut l mt cn bnh kinh nin. R
rng l cn pht trin cc ging cy trng mi v
cc chin lc qun l mang li hiu sut cao
hn trong cc iu kin ny. Mt trong nhng
c tnh ng mong mun u tin l cy trng
phi tng cng kh nng chng chi vi cc
sc p mi trng nh hn hn, nhit cao v
nhim mn, vi bnh tt v cc loi gy hi, v
ci thin cc c tnh nng hc v cho hoa li
cao. Vic qu ph thuc vo mt s cy trng
ch yu khin cho phng php tng cng sinh
hc tng thnh phn vitamin v cht khong
ca lng thc tng gi tr dinh dng tr
thnh mt chin lc hp dn.
nng dn. Ngi ta ghi nhn bng t liu

nhng mc gim ng k v chi ph cho nhn
cng, nng lng v ha cht. Cc ging cy
trng cng c chng minh l khng lm hi
n mi trng, c bit v kha cnh a dng
sinh hc, hn ch s dng ha cht nng nghip
i vi nc v t, v gim tc hi ca ha cht
i vi nhn cng v cng ng.
Xt t quan im khoa hc v qun l, ngy
cng c nhiu ngi trn th gii ng rng
cc cy trng c ngun gc t cng ngh sinh
hc l nhng thc n an ton cho ngi v ng
vt, v c li cho mi trng. Nhng cng ngh
ny cng vi nhiu cng ngh ha hn khc hin
ang hng n mc tiu ci thin sn xut v
nng sut ca cc cy trng chnh chu Phi l
chui, sn, ng, k, cy cho du thc vt, lc,
khoai ty, la go, la min, tng, khoai
lang v la m. Cc ging cy khoai lang v
khoai ty c tng cng hm lng vitamin, cc
ging la v ht c du tng cng carotin rt c
kh nng ci thin gi tr dinh dng ca ba n.
Do , v di hn, cng ngh sinh hc trong
nng nghip c tim nng ng mt vai tr then
cht trong vic tng nng sut nng nghip v
gim thiu cc tc ng ca nng nghip ln mi
trng, mang li nng lc pht trin nng nghip
bn vng v an ninh lng thc cho nhiu khu
vc trn th gii. S l thin cn nu xem cng
ngh sinh hc nng nghip l liu thuc vn
nng i vi tt c cc vn lng thc ca th
gii. Nhng cng s l thin cn nu cho rng
nguy c thiu an ninh lng thc c th b xa
b m khng cn n cng ngh sinh hc.
Nhng bc tin gn y trong lnh vc sinh hc

phn t v cng ngh gien tng mnh kh
nng to ra cc c im mi ca nhng ngi
lai to cy trng. Cc ng dng thng mi ca
cng ngh sinh hc nng nghip to ra cc
ging ng ng dng cng ngh sinh hc, la,
khoai ty, bng v ng ngt khng b xm hi
bi cn trng; u , b v khoai ty c kh nng
chng vi rt gy bnh; v cc loi cy chu c
thuc dit c nh la m, ng, ma, la, hnh v
c ci ng gip tng cng hiu qu ca
cng tc lm c.
Trong nhng nm gn y, c nhng thay i

ng k trong vic t chc cng tc nghin cu
nng nghip hng vo vic tng cng m
bo an ninh lng thc. Ngy nay, ngi ta tha
nhn rng cc nghin cu cn c tin hnh
cp a phng, quc gia v khu vc nhm i
ph vi cc thch thc nng nghip c th v to
ra cc ging mi thch hp vi iu kin v tp
Ngy cng c nhiu bng chng cho thy cc

cy trng s dng cng ngh sinh hc mang li
nhiu nng sut v li nhun hn cho ngi
47
Khu vc h Sahara thuc Chu Phi l ni mc

tng trng ca sn xut nng nghip khng
theo kp mc gia tng nhanh chng ca nhu cu
lng thc. V tng th, t ai ca khu vc ny
thuc loi cn ci v b khai thc cn kit nht.
Ch c 4% t canh tc c lm thu li. Nhiu
vng t nng nghip ang c nguy c b sa mc
ho. Trong khi , mt s ni trong khu vc,
m d tha v nhit cao lm tng bnh
tt v cc loi gy hi. Cc loi c di nh Striga
bp nght sinh trng ca cy trng. Hn hn
din ra thng xuyn mt s ni trong khu
vc. Ma mng mt trng l iu ph bin v
km nng sut l mt cn bnh kinh nin. R
rng l cn pht trin cc ging cy trng mi v
cc chin lc qun l mang li hiu sut cao
hn trong cc iu kin ny. Mt trong nhng
c tnh ng mong mun u tin l cy trng
phi tng cng kh nng chng chi vi cc
sc p mi trng nh hn hn, nhit cao v
nhim mn, vi bnh tt v cc loi gy hi, v
ci thin cc c tnh nng hc v cho hoa li
cao. Vic qu ph thuc vo mt s cy trng
ch yu khin cho phng php tng cng sinh
hc tng thnh phn vitamin v cht khong
ca lng thc tng gi tr dinh dng tr
thnh mt chin lc hp dn.
nng dn. Ngi ta ghi nhn bng t liu

nhng mc gim ng k v chi ph cho nhn
cng, nng lng v ha cht. Cc ging cy
trng cng c chng minh l khng lm hi
n mi trng, c bit v kha cnh a dng
sinh hc, hn ch s dng ha cht nng nghip
i vi nc v t, v gim tc hi ca ha cht
i vi nhn cng v cng ng.
Xt t quan im khoa hc v qun l, ngy
cng c nhiu ngi trn th gii ng rng
cc cy trng c ngun gc t cng ngh sinh
hc l nhng thc n an ton cho ngi v ng
vt, v c li cho mi trng. Nhng cng ngh
ny cng vi nhiu cng ngh ha hn khc hin
ang hng n mc tiu ci thin sn xut v
nng sut ca cc cy trng chnh chu Phi l
chui, sn, ng, k, cy cho du thc vt, lc,
khoai ty, la go, la min, tng, khoai
lang v la m. Cc ging cy khoai lang v
khoai ty c tng cng hm lng vitamin, cc
ging la v ht c du tng cng carotin rt c
kh nng ci thin gi tr dinh dng ca ba n.
Do , v di hn, cng ngh sinh hc trong
nng nghip c tim nng ng mt vai tr then
cht trong vic tng nng sut nng nghip v
gim thiu cc tc ng ca nng nghip ln mi
trng, mang li nng lc pht trin nng nghip
bn vng v an ninh lng thc cho nhiu khu
vc trn th gii. S l thin cn nu xem cng
ngh sinh hc nng nghip l liu thuc vn
nng i vi tt c cc vn lng thc ca th
gii. Nhng cng s l thin cn nu cho rng
nguy c thiu an ninh lng thc c th b xa
b m khng cn n cng ngh sinh hc.
Nhng bc tin gn y trong lnh vc sinh hc

phn t v cng ngh gien tng mnh kh
nng to ra cc c im mi ca nhng ngi
lai to cy trng. Cc ng dng thng mi ca
cng ngh sinh hc nng nghip to ra cc
ging ng ng dng cng ngh sinh hc, la,
khoai ty, bng v ng ngt khng b xm hi
bi cn trng; u , b v khoai ty c kh nng
chng vi rt gy bnh; v cc loi cy chu c
thuc dit c nh la m, ng, ma, la, hnh v
c ci ng gip tng cng hiu qu ca
cng tc lm c.
Trong nhng nm gn y, c nhng thay i

ng k trong vic t chc cng tc nghin cu
nng nghip hng vo vic tng cng m
bo an ninh lng thc. Ngy nay, ngi ta tha
nhn rng cc nghin cu cn c tin hnh
cp a phng, quc gia v khu vc nhm i
ph vi cc thch thc nng nghip c th v to
ra cc ging mi thch hp vi iu kin v tp
Ngy cng c nhiu bng chng cho thy cc

cy trng s dng cng ngh sinh hc mang li
nhiu nng sut v li nhun hn cho ngi
47
qun nng nghip ca tng ni. Thay i ny

c bit ch trng vo vic tn dng v tng
cng c s h tng c bn v ngun lc con
ngi trong lnh vc khoa hc nng nghip a
phng kt hp vi cc nh khoa hc v h tr
ti chnh quc t. Mc d con ng t ra l rt
r rng v c rt nhiu v d thnh cng v
cc mi quan h i tc quc t nhng h tr ti
chnh ton cu cho cc hot ng nh vy vn
cn thp hn nhiu so vi mc yu cu thc
hin mc tiu an ninh lng thc ton cu trong
vi th k ti.
hng ha ca M. Tuy nhin, do nhng nc

nhn vin tr khng s dng cc ging cy theo
cng ngh sinh hc v nhp khu rt t mt hng
nh ng, nn cc nc ny thiu h thng lut
php v quy nh i vi cc lng thc c
sn xut bng phng php cng ngh sinh hc.
Ng bin i gien (GM) l mt loi lng thc
cha c chp thun trong h thng qun l
ca cc nc ny. Do c mt chin dch bo
ng ton cu chng li sn phm bin i gien
nn mt s nc ngn ngi khng mun nhn
vin tr. Cui cng, mt cuc tham vn quc t
chuyn su v kho st thc t c tin hnh
v lm hi lng tt c cc nc, ngoi tr Zambia nc vn t chi nhn vin tr lng thc
c bin i gien. Mt kt lun r rng c rt
ra t kinh nghim ny l h thng qun l v nhu
cu o to cn phi c ci thin trc khi
thc hin cng tc vin tr lng thc.
NHNG THCH THC GN Y DO NN

THIU LNG THC TRM TRNG GY RA
Nhng v ma tht thu ti nhiu a phng v

khu vc trn th gii dn n nn i v thiu
lng thc trm trng. C nhiu nguyn nhn
dn n nhng tht bi ny nh l lt, hn hn
hay ni chin. Lin Hp Quc, cc chnh ph
quc gia v nhiu t chc phi chnh ph (NGO)
gii quyt cc kh khn ny bng cch huy
ng mt chng trnh vin tr lng thc trc
mt. Vic cp pht vin tr lng thc c th b
cn tr do thiu c s h tng cho vic d tr v
chuyn ch lng thc. Ngoi ra cn c nhng
lo ngi v an ninh ca cc nhn vin cu tr.
U T CNG CNG VO NGHIN CU,

GIO DC V O TO
Kinh nghim t cc thp k gn y cho thy

cng ngh sinh hc nng nghip c th l mt
cng c mnh m trong vic pht trin cc ging
cy trng ci tin cc nc ang pht trin.
Nhng li ch c ha hn ch c th tr thnh
hin thc mt cch lu di v bn vng khi cc
quc gia hng li tham gia vo vic xc nh
nhu cu, ra cc gii php v thc hin h
thng gio dc v chuyn giao cng ngh. Mi
quc gia phi xc nh nhng mc tiu nng
nghip no l thuc li ch quc gia v nhng
cng ngh no ph hp vi thi quen v tm l
ca ngi tiu dng. S hu chung s dn n
qun l tt.
Gn y, ngi ta xc nh thm mt cn tr
mi i vi vic phn phi vin tr lng thc.
Nhng tht bt ma mng lin tc khu vc
Nam Phi khin hng triu ngi 6 quc gia
c nguy c thiu i. gii quyt tnh trng
ny, Lin Hp Quc ngh cung cp vin
tr lng thc, bao gm mt khi lng ng
ln. Trong tng s ng cung cp M, c
khong 30-35% l ging ng ng dng cng
ngh sinh hc c kh nng chng cn trng.
Ging ng ny c C quan Bo v Mi
trng M (EPA), B Nng nghip M (USDA)
v Cc Qun l Thc phm v Dc phm
(FDA) ph duyt l an ton s dng lm thc
n cho ngi v ng vt. Loi ng ny c
trn ln vi ng thng thng trong h thng
Cc mi quan h i tc mang li s hu chung

c th gii quyt mt thch thc khc trong vic
p dng cng ngh. Mt mi lo ngi ln v cng
ngh sinh hc trong nng nghip l cc ging
cy trng c cc cng ty a quc gia s hu
v bn ra. Sau cng, nhng cng ty ny s chi
phi v kim sot th trng ging v nng dn
49
qun nng nghip ca tng ni. Thay i ny

c bit ch trng vo vic tn dng v tng
cng c s h tng c bn v ngun lc con
ngi trong lnh vc khoa hc nng nghip a
phng kt hp vi cc nh khoa hc v h tr
ti chnh quc t. Mc d con ng t ra l rt
r rng v c rt nhiu v d thnh cng v
cc mi quan h i tc quc t nhng h tr ti
chnh ton cu cho cc hot ng nh vy vn
cn thp hn nhiu so vi mc yu cu thc
hin mc tiu an ninh lng thc ton cu trong
vi th k ti.
hng ha ca M. Tuy nhin, do nhng nc

nhn vin tr khng s dng cc ging cy theo
cng ngh sinh hc v nhp khu rt t mt hng
nh ng, nn cc nc ny thiu h thng lut
php v quy nh i vi cc lng thc c
sn xut bng phng php cng ngh sinh hc.
Ng bin i gien (GM) l mt loi lng thc
cha c chp thun trong h thng qun l
ca cc nc ny. Do c mt chin dch bo
ng ton cu chng li sn phm bin i gien
nn mt s nc ngn ngi khng mun nhn
vin tr. Cui cng, mt cuc tham vn quc t
chuyn su v kho st thc t c tin hnh
v lm hi lng tt c cc nc, ngoi tr Zambia nc vn t chi nhn vin tr lng thc
c bin i gien. Mt kt lun r rng c rt
ra t kinh nghim ny l h thng qun l v nhu
cu o to cn phi c ci thin trc khi
thc hin cng tc vin tr lng thc.
NHNG THCH THC GN Y DO NN

THIU LNG THC TRM TRNG GY RA
Nhng v ma tht thu ti nhiu a phng v

khu vc trn th gii dn n nn i v thiu
lng thc trm trng. C nhiu nguyn nhn
dn n nhng tht bi ny nh l lt, hn hn
hay ni chin. Lin Hp Quc, cc chnh ph
quc gia v nhiu t chc phi chnh ph (NGO)
gii quyt cc kh khn ny bng cch huy
ng mt chng trnh vin tr lng thc trc
mt. Vic cp pht vin tr lng thc c th b
cn tr do thiu c s h tng cho vic d tr v
chuyn ch lng thc. Ngoi ra cn c nhng
lo ngi v an ninh ca cc nhn vin cu tr.
U T CNG CNG VO NGHIN CU,

GIO DC V O TO
Kinh nghim t cc thp k gn y cho thy

cng ngh sinh hc nng nghip c th l mt
cng c mnh m trong vic pht trin cc ging
cy trng ci tin cc nc ang pht trin.
Nhng li ch c ha hn ch c th tr thnh
hin thc mt cch lu di v bn vng khi cc
quc gia hng li tham gia vo vic xc nh
nhu cu, ra cc gii php v thc hin h
thng gio dc v chuyn giao cng ngh. Mi
quc gia phi xc nh nhng mc tiu nng
nghip no l thuc li ch quc gia v nhng
cng ngh no ph hp vi thi quen v tm l
ca ngi tiu dng. S hu chung s dn n
qun l tt.
Gn y, ngi ta xc nh thm mt cn tr
mi i vi vic phn phi vin tr lng thc.
Nhng tht bt ma mng lin tc khu vc
Nam Phi khin hng triu ngi 6 quc gia
c nguy c thiu i. gii quyt tnh trng
ny, Lin Hp Quc ngh cung cp vin
tr lng thc, bao gm mt khi lng ng
ln. Trong tng s ng cung cp M, c
khong 30-35% l ging ng ng dng cng
ngh sinh hc c kh nng chng cn trng.
Ging ng ny c C quan Bo v Mi
trng M (EPA), B Nng nghip M (USDA)
v Cc Qun l Thc phm v Dc phm
(FDA) ph duyt l an ton s dng lm thc
n cho ngi v ng vt. Loi ng ny c
trn ln vi ng thng thng trong h thng
Cc mi quan h i tc mang li s hu chung

c th gii quyt mt thch thc khc trong vic
p dng cng ngh. Mt mi lo ngi ln v cng
ngh sinh hc trong nng nghip l cc ging
cy trng c cc cng ty a quc gia s hu
v bn ra. Sau cng, nhng cng ty ny s chi
phi v kim sot th trng ging v nng dn
49
a phng. Mt vn pht sinh khc l cc

nc ang pht trin c kh nng tip cn hn
ch i vi quyn s hu tr tu cho php h c
th tip cn n nhng cng ngh nng nghip
hin i nh cc loi ging mi. ng u
vi nhng thch thc trn v khuyn khch
quyn s dng ca khu vc cng cc nc
ang pht trin, gn y, mt tp hp cc trng
i hc v cc t chc cng cng b vic
thnh lp t chc Ngun lc S hu Tr tu cho
Nng nghip trong Khu vc Cng cng
(PIPRA). PIPRA s to iu kin thun li cho
cc nghin cu ca khu vc cng n vi nhng
ngi mun c chng v m bo quyn t do
p dng. Cc tp on a quc gia cng by
t mong mun ti tr cng ngh v k thut
chuyn mn cho cc n lc ny.
u t vo h thng php lut v quy ch, nghin

cu nng nghip, h thng giao thng vn ti v
ch bin, v vo gio dc. Thnh cng ca h
thng do i hc Land Grant trin khai pht
trin nng nghip v ng gp rng ri cho x
hi M trong vng 140 nm qua chng t
rng vic pht trin cc h thng gio dc v
ngun lc con ngi cng c tm quan trng
nh cc pht hin khoa hc. Vic thnh lp cc
t chc v cc c ch ti tr cng s to lp mt
khung hp tc quc t cho cc chnh ph, trng
i hc v khu vc t nhn. t c mc
tiu t ra v an ninh lng thc cho tt c
mi ngi, cng ng th gii phi t qua mt
bn nhng chia r v thc h v chnh tr, v
nm bt nhng cng ngh mang li an ninh
lng thc bn vng.
a phng. Mt vn pht sinh khc l cc

nc ang pht trin c kh nng tip cn hn
ch i vi quyn s hu tr tu cho php h c
th tip cn n nhng cng ngh nng nghip
hin i nh cc loi ging mi. ng u
vi nhng thch thc trn v khuyn khch
quyn s dng ca khu vc cng cc nc
ang pht trin, gn y, mt tp hp cc trng
i hc v cc t chc cng cng b vic
thnh lp t chc Ngun lc S hu Tr tu cho
Nng nghip trong Khu vc Cng cng
(PIPRA). PIPRA s to iu kin thun li cho
cc nghin cu ca khu vc cng n vi nhng
ngi mun c chng v m bo quyn t do
p dng. Cc tp on a quc gia cng by
t mong mun ti tr cng ngh v k thut
chuyn mn cho cc n lc ny.
u t vo h thng php lut v quy ch, nghin

cu nng nghip, h thng giao thng vn ti v
ch bin, v vo gio dc. Thnh cng ca h
thng do i hc Land Grant trin khai pht
trin nng nghip v ng gp rng ri cho x
hi M trong vng 140 nm qua chng t
rng vic pht trin cc h thng gio dc v
ngun lc con ngi cng c tm quan trng
nh cc pht hin khoa hc. Vic thnh lp cc
t chc v cc c ch ti tr cng s to lp mt
khung hp tc quc t cho cc chnh ph, trng
i hc v khu vc t nhn. t c mc
tiu t ra v an ninh lng thc cho tt c
mi ngi, cng ng th gii phi t qua mt
bn nhng chia r v thc h v chnh tr, v
nm bt nhng cng ngh mang li an ninh
lng thc bn vng.
C mt gii php tng th hn cho cc nhu cu

v mi quan tm v an ninh lng thc nu trn.
Cng ng th gii cn phi u t nhiu vn
hn na thnh lp cc c quan nng nghip
v c s h tng ti cc nc ang phi i mt
vi thch thc v an ninh lng thc. Cn phi
Ghi ch: Quan im c trnh by trong bi

ny khng nht thit phn nh quan im hay
chnh sch ca B Ngoi giao Hoa Kz.
C mt gii php tng th hn cho cc nhu cu

v mi quan tm v an ninh lng thc nu trn.
Cng ng th gii cn phi u t nhiu vn
hn na thnh lp cc c quan nng nghip
v c s h tng ti cc nc ang phi i mt
vi thch thc v an ninh lng thc. Cn phi
Ghi ch: Quan im c trnh by trong bi

51
51
VAI TR CA CNG NGH SINH HC P DNG CHO
VAI TR CA CNG NGH SINH HC P DNG CHO
CY TRNG TRONG H THNG LNG THC TH GII
CY TRNG TRONG H THNG LNG THC TH GII
A. M. Shelton, Gio s Cn trng hc, HTH Cornell/Trm Th nghim Nng nghip Bang New York
A. M. Shelton, Gio s Cn trng hc, HTH Cornell/Trm Th nghim Nng nghip Bang New York
teosinte c cu trc sinh sn nh v c rt t

im tng ng vi nhng bp ng hin c
khp ni trn th gii ngy nay. C chua v
khoai ty xut hin u tin Nam M - c chua
lc qu ch nh c tri nho, v khoai ty l
nhng c nh vi cc im tp trung cao mt
nhm ha cht c v ng c hi cho con ngi
c gi l glycoalkaloids.
Gio s A.M. Shelton thuc i hc Tng hp

Cornell cho rng cp phn t, cc sinh vt
kh ging nhau. Chnh tnh tng ng ny cho
php cy ghp thnh cng nhng gien mong
mun gia cc loi sinh vt, do , cng ngh
cy ghp gien l mt cng c hu hiu hn
nhiu so vi bin php lai to ging truyn
thng trong vic ci thin nng sut cy trng
v thc y cc bin php sn xut c li cho
mi trng.
Thng qua qu trnh chn ging ca t tin

chng ta, hnh dng, mu sc v thnh phn ha
hc ca nhng loi thc vt trn v hng trm
loi khc c tiu dng ngy nay c iu
chnh cho ph hp vi th hiu ca ngi tiu
dng hoc t c nhng c tnh mong
mun nh sn lng cao, kh nng chng chu
bnh tt v su b, kh nng chu ng kh hn
v cc iu kin kh khn khc i vi cy
trng. Cc loi thc vt ny khng ch thay i
v hnh dng bn ngoi v thnh phn cu to,
chng cn tr nn ph bin trn khp th gii
qua nhiu th k di c v bun bn ca con
ngi. Ly v d, bp ci bt ngun t chu u,
hin nay c trng trn mi lc a. Khi ngi
tiu dng ngy nay bc vo mt khu ch
nhiu ni trn th gii, h l ngi chng kin
h thng thc phm ton cu ngy nay, trong ,
thc phm c sn xut mt ni khc trn th
gii c chuyn hng ngy n cc ch a
phng.
Trong 10.000 nm qua, con ngi s dng

nhng loi thc vt c trong t nhin v bin i
chng thng qua vic chn ging c c
nhng c tnh mong mun nh thm ngon hn,
nng sut cao hn v c kh nng chng chu
su bnh. Kt qu l nhng loi thc vt m
chng ta s dng ngy nay hu nh hon ton
khc so vi thi t tin chng ta. Cc nh khoa
hc coi nhng k thut trong cng ngh sinh hc
l mt cng c c lc trong vic chn ging
thc vt v c tim nng ln hn nhiu trong
vicem li nhng li ch nh ci thin cht
lng dinh dng, nng cao nng sut v to ra
nhng phng php sn xut c li cho mi
trng. Trn thc t, cc bin php k thut
trong cng ngh sinh hc em li nhng li
ch y hc to ln. Hu nh tt c cc loi insulin
dng cha bnh tiu ng ngy nay u
c sn xut nh cng ngh sinh hc v cng
ngh cy ghp gien, v nhiu loi thuc cha
ung th v bnh tim cng c sn xut theo
nhng phng php ny.
Gi y, chng ta bit rng t tin ca chng ta

bin i cu trc gien ca thc vt bng cch
chuyn cht liu di truyn t cy ny sang cy
khc. Tuy nhin, phi n khi Gregor Mendel,
mt thy tu ngi o, tin hnh th nghim vo
nhng nm 1800 vi cy u H Lan th nhng
quy lut di truyn c bn mi ln u tin c
lm sng t. Trc thi k u nhng nm 1900,
S PHT TRIN CA CNG NGH SINH HC

P DNG CHO CY TRNG
Ng bt ngun t mt loi c Mexico gi l
53
teosinte c cu trc sinh sn nh v c rt t

im tng ng vi nhng bp ng hin c
khp ni trn th gii ngy nay. C chua v
khoai ty xut hin u tin Nam M - c chua
lc qu ch nh c tri nho, v khoai ty l
nhng c nh vi cc im tp trung cao mt
nhm ha cht c v ng c hi cho con ngi
c gi l glycoalkaloids.
Gio s A.M. Shelton thuc i hc Tng hp

Cornell cho rng cp phn t, cc sinh vt
kh ging nhau. Chnh tnh tng ng ny cho
php cy ghp thnh cng nhng gien mong
mun gia cc loi sinh vt, do , cng ngh
cy ghp gien l mt cng c hu hiu hn
nhiu so vi bin php lai to ging truyn
thng trong vic ci thin nng sut cy trng
v thc y cc bin php sn xut c li cho
mi trng.
Thng qua qu trnh chn ging ca t tin

chng ta, hnh dng, mu sc v thnh phn ha
hc ca nhng loi thc vt trn v hng trm
loi khc c tiu dng ngy nay c iu
chnh cho ph hp vi th hiu ca ngi tiu
dng hoc t c nhng c tnh mong
mun nh sn lng cao, kh nng chng chu
bnh tt v su b, kh nng chu ng kh hn
v cc iu kin kh khn khc i vi cy
trng. Cc loi thc vt ny khng ch thay i
v hnh dng bn ngoi v thnh phn cu to,
chng cn tr nn ph bin trn khp th gii
qua nhiu th k di c v bun bn ca con
ngi. Ly v d, bp ci bt ngun t chu u,
hin nay c trng trn mi lc a. Khi ngi
tiu dng ngy nay bc vo mt khu ch
nhiu ni trn th gii, h l ngi chng kin
h thng thc phm ton cu ngy nay, trong ,
thc phm c sn xut mt ni khc trn th
gii c chuyn hng ngy n cc ch a
phng.
Trong 10.000 nm qua, con ngi s dng

nhng loi thc vt c trong t nhin v bin i
chng thng qua vic chn ging c c
nhng c tnh mong mun nh thm ngon hn,
nng sut cao hn v c kh nng chng chu
su bnh. Kt qu l nhng loi thc vt m
chng ta s dng ngy nay hu nh hon ton
khc so vi thi t tin chng ta. Cc nh khoa
hc coi nhng k thut trong cng ngh sinh hc
l mt cng c c lc trong vic chn ging
thc vt v c tim nng ln hn nhiu trong
vicem li nhng li ch nh ci thin cht
lng dinh dng, nng cao nng sut v to ra
nhng phng php sn xut c li cho mi
trng. Trn thc t, cc bin php k thut
trong cng ngh sinh hc em li nhng li
ch y hc to ln. Hu nh tt c cc loi insulin
dng cha bnh tiu ng ngy nay u
c sn xut nh cng ngh sinh hc v cng
ngh cy ghp gien, v nhiu loi thuc cha
ung th v bnh tim cng c sn xut theo
nhng phng php ny.
Gi y, chng ta bit rng t tin ca chng ta

bin i cu trc gien ca thc vt bng cch
chuyn cht liu di truyn t cy ny sang cy
khc. Tuy nhin, phi n khi Gregor Mendel,
mt thy tu ngi o, tin hnh th nghim vo
nhng nm 1800 vi cy u H Lan th nhng
quy lut di truyn c bn mi ln u tin c
lm sng t. Trc thi k u nhng nm 1900,
S PHT TRIN CA CNG NGH SINH HC

P DNG CHO CY TRNG
Ng bt ngun t mt loi c Mexico gi l
53
cch gy ging thc vt truyn thng nh Mendel thc hin, da trn s lai ging nhn to
trong phn hoa ca mt loi cy c chuyn
sang mt ging cy tng thch khc. Mc ch
l thu c tnh trng mong mun t mt loi
cy v a n sang mt loi cy khc. Tuy
nhin, nhiu khi nhng c tnh mong mun
hoc l khng xut hin nhng ging cy
tng thch hoc l khng xut hin bt c
ging cy no. iu ny khin cho cc nh gy
ging thc vt phi tm kim nhng cch thc
mi cy ghp nhng gien mong mun.
Kh c th ngh ti mt loi cy lng thc ph

bin no trong th gii pht trin li khng c
ci thin bng mt dng cng ngh hin i no
, hay ci c gi l cng ngh sinh hc.
Ni mt cch n gin, cng ngh sinh hc l
mt tp hp cc k thut s dng sinh vt sng,
hoc mt b phn ca sinh vt, to ra hoc
bin i cc sn phm, ci thin cy trng v vt
nui, hoc to ra cc loi vi sinh vt phc v
nhng mc ch c th. nh ngha ny bao hm
tt c cc hot ng ca con ngi c tin
hnh trn cc sinh vt sng t nhng giai on
pht trin u tin ca hot ng gy ging thc
vt 10.000 nm trc y cho ti ngy nay.
l l do cc nh gy ging thc vt coi thut ng
sinh vt bin i gien - hay GMO - l mt t
dng sai bi v tt c cc loi cy lng thc ph
bin ngy nay u c bin i nh vy.
Bt u vo nhng nm 1930, cc nh gy ging

thc vt pht trin nhng k thut cho php
h to ra nhng loi cy t hai loi cy b m
m bnh thng khng th to ra cy con. Mt v
d l k thut c tn gi cu phi, trong
phi ca loi thc vt mi c chm sc k
cng hn trong phng th nghim gip n
sng st trong giai on pht trin ban u.
KHOA HC CY GHP GIEN HIN I
Cy ghp gien l mt dng cng ngh sinh hc

v thng dng ch vic sao chp mt gien t
mt sinh vt sng - nh thc vt, ng vt hoc
vi khun - sang mt sinh vt khc. Trong vic
cy ghp gien, mt lng nh cht liu di truyn
(ADN) c a vo mt sinh vt khc nhm
to ra mt hiu qu mong mun. iu ny tri
vi phng php gy ging thc vt truyn
thng, theo , tt c cc gien mong mun v
khng mong mun ca cy c - phn hoa c kt hp vi tt c cc gien ca cy ci. La
cy con to ra t s lai ging ny c th mang
gien quy nh c tnh mong mun, song n
cng s mang nhiu gien khng mong mun ca
c cy b v cy m.
Trong nhng nm 1950, cc nh gy ging thc

vt cng pht trin nhng phng php to ra
bin d trong cu trc di truyn ca sinh vt
thng qua qu trnh gi l gy ging bng t
bin. V bn cht, t bin trong cu trc di
truyn ca mt loi cy xy ra lin tc v ngu
nhin di tc ng ca nhng yu t nh bc
x mt tri v c th dn ti s xut hin nhng
c tnh u vit mi. Gy ging bng t bin s
dng nhng quy trnh ngu nhin tng t nh
vy to ra nhng bin i trong b gien ca
thc vt. Sau , thc vt c nh gi xc
nh xem liu b gien bin i cha v liu
nhng bin i c em li nhng c tnh u
vit nh chng chu su bnh hay khng. Nu
loi cy c ci thin th n c em
kim tra xem c s bin i no khc hay khng.
Rt nhiu loi cy lng thc ph bin m
chng ta dng hng ngy c pht trin
thng qua nhng k thut nh cu phi v gy
ging bng t bin, v hu nh tt c thc
phm chng ta tiu dng u c gien trong .
Li th ca cy ghp gien l c th chuyn ring

gien c quan tm v y nhanh hn nhiu tc
gy ging thc vt. Bn cnh , cy ghp
gien cng hiu qu hn phng php gy ging
truyn thng v n c th chuyn dch gien
khng ch gia cc loi thc vt tng t nh
55
cch gy ging thc vt truyn thng nh Mendel thc hin, da trn s lai ging nhn to
trong phn hoa ca mt loi cy c chuyn
sang mt ging cy tng thch khc. Mc ch
l thu c tnh trng mong mun t mt loi
cy v a n sang mt loi cy khc. Tuy
nhin, nhiu khi nhng c tnh mong mun
hoc l khng xut hin nhng ging cy
tng thch hoc l khng xut hin bt c
ging cy no. iu ny khin cho cc nh gy
ging thc vt phi tm kim nhng cch thc
mi cy ghp nhng gien mong mun.
Kh c th ngh ti mt loi cy lng thc ph

bin no trong th gii pht trin li khng c
ci thin bng mt dng cng ngh hin i no
, hay ci c gi l cng ngh sinh hc.
Ni mt cch n gin, cng ngh sinh hc l
mt tp hp cc k thut s dng sinh vt sng,
hoc mt b phn ca sinh vt, to ra hoc
bin i cc sn phm, ci thin cy trng v vt
nui, hoc to ra cc loi vi sinh vt phc v
nhng mc ch c th. nh ngha ny bao hm
tt c cc hot ng ca con ngi c tin
hnh trn cc sinh vt sng t nhng giai on
pht trin u tin ca hot ng gy ging thc
vt 10.000 nm trc y cho ti ngy nay.
l l do cc nh gy ging thc vt coi thut ng
sinh vt bin i gien - hay GMO - l mt t
dng sai bi v tt c cc loi cy lng thc ph
bin ngy nay u c bin i nh vy.
Bt u vo nhng nm 1930, cc nh gy ging

thc vt pht trin nhng k thut cho php
h to ra nhng loi cy t hai loi cy b m
m bnh thng khng th to ra cy con. Mt v
d l k thut c tn gi cu phi, trong
phi ca loi thc vt mi c chm sc k
cng hn trong phng th nghim gip n
sng st trong giai on pht trin ban u.
KHOA HC CY GHP GIEN HIN I
Cy ghp gien l mt dng cng ngh sinh hc

v thng dng ch vic sao chp mt gien t
mt sinh vt sng - nh thc vt, ng vt hoc
vi khun - sang mt sinh vt khc. Trong vic
cy ghp gien, mt lng nh cht liu di truyn
(ADN) c a vo mt sinh vt khc nhm
to ra mt hiu qu mong mun. iu ny tri
vi phng php gy ging thc vt truyn
thng, theo , tt c cc gien mong mun v
khng mong mun ca cy c - phn hoa c kt hp vi tt c cc gien ca cy ci. La
cy con to ra t s lai ging ny c th mang
gien quy nh c tnh mong mun, song n
cng s mang nhiu gien khng mong mun ca
c cy b v cy m.
Trong nhng nm 1950, cc nh gy ging thc

vt cng pht trin nhng phng php to ra
bin d trong cu trc di truyn ca sinh vt
thng qua qu trnh gi l gy ging bng t
bin. V bn cht, t bin trong cu trc di
truyn ca mt loi cy xy ra lin tc v ngu
nhin di tc ng ca nhng yu t nh bc
x mt tri v c th dn ti s xut hin nhng
c tnh u vit mi. Gy ging bng t bin s
dng nhng quy trnh ngu nhin tng t nh
vy to ra nhng bin i trong b gien ca
thc vt. Sau , thc vt c nh gi xc
nh xem liu b gien bin i cha v liu
nhng bin i c em li nhng c tnh u
vit nh chng chu su bnh hay khng. Nu
loi cy c ci thin th n c em
kim tra xem c s bin i no khc hay khng.
Rt nhiu loi cy lng thc ph bin m
chng ta dng hng ngy c pht trin
thng qua nhng k thut nh cu phi v gy
ging bng t bin, v hu nh tt c thc
phm chng ta tiu dng u c gien trong .
Li th ca cy ghp gien l c th chuyn ring

gien c quan tm v y nhanh hn nhiu tc
gy ging thc vt. Bn cnh , cy ghp
gien cng hiu qu hn phng php gy ging
truyn thng v n c th chuyn dch gien
khng ch gia cc loi thc vt tng t nh
55
nhau m cn gia cc loi c h hng xa, bao

gm c cc loi khng phi l thc vt. Ngi ta
c th chuyn dch gien gia nhng sinh vt
dng nh khng lin quan n nhau nh th l
do tt c cc sinh vt u c chung m ADN v
c tng hp t cc protein v cc vt cht
sng c bn khc. Nhng sinh vt m b ngoi
c v nh rt khc nhau trn thc t li rt
ging nhau, t nht l cp phn t. Tt c
cc sinh vt sng u ging nhau nhiu hn l
khc nhau, v l mt trong nhng l do khin
gien c th c chuyn dch thnh cng gia
nhng sinh vt dng nh rt khc nhau nh cy
ci v vi khun. Cc gien khng thuc ring v
mt sinh vt no c, tc l thc ra khng c
gien c chua hay gien vi khun. Khng phi
mt gien n l m chnh l tp hp tt c cc
gien trong c chua hay trong vi khun khin cho
sinh vt y l c chua hay vi khun. Khi tm hiu
nhiu hn v cu trc di truyn ca tt c cc
sinh vt, chng ta nhn ra rng hu ht cc loi
thc vt ch khc nhau mt phn nh trong b
gien ca chng v ngay c nhng sinh vt c v
nh rt khc nhau nh c chua v vi khun cng
c rt nhiu gien ging nhau. Nhng pht hin
ny ch ra rng trong qu trnh tin ha lu di,
ngay c c chua v vi khun cng c mt t tin
chung no .
Thc vt bt u c cy ghp gien vo cui

nhng nm 1970. Mary-Dell Chilton v cc
ng nghip ca mnh s dng mt loi vi
khun thng sng trong t c gi l Agrobacterium tumefaciens, loi vi khun ny bm
vo thc vt v chuyn mt s ADN ca mnh
vo thc vt. Chilton v cc ng nghip ca b
a thm mt gien vo vi khun ny, n lt
n vi khun chuyn gien y vo mt cy v tr
thnh mt phn cu trc ADN ca cy . Loi
vi khun ny vn c s dng rng ri trong
vic cy ghp gien cng vi mt k thut khc
s dng my gia tc a ADN vo trong t
bo thc vt. Kt qu ca cc loi k thut
u nh nhau - cc t bo thc vt tip nhn gien
v bt u th hin n nh gien ca chng
vy.
LI CH V RI RO
Thc vt pht trin bng cng ngh cy ghp

gien c gieo trng ln u tin trn 1,7 triu
hc-ta vo nm 1996 ti Hoa K, song tnh n
nm 2002, chng c trng trn 58,7 triu
hc-ta ti 16 quc gia. Cho n nay, ng dng
ch yu ca cc loi thc vt l chng li cc
loi gy hi - c di, su b v dch bnh. Vic
chng c di bng cc loi thc vt c cy
ghp gien c thc hin do nhng loi thc vt
c mt loi enzyme (mt loi protein) c
bin i cho php chng chu ng c vic s
dng mt loi thuc dit c c th m thng tc
ng vo loi enzyme . Ngi trng cy c
th gieo loi ht ging chu c thuc dit c,
cho cy ln ln cng vi cc loi c di trn
cnh ng ri sau phun thuc dit c cho cc
loi cy trng trn cnh ng. Kt qu l c di
b dit, cn cy trng th vn sng. u im ca
phng php ny i vi ngi trng cy l h
tit kim c thi gian dit c, tng kh nng
kim sot c di, s dng thuc dit c an ton
hn, v trong nhiu trng hp, s dng t thuc
dit c hn. Ngoi ra, cng ngh ny cn cho
T nhng khm ph 50 nm trc y v cu

trc ADN, cc nh khoa hc sm nhn ra
rng h c th ly nhng on ADN cha thng
tin v nhng tnh trng c th - cc gien - v a
chng vo mt sinh vt khc. Nm 1972, kt qu
ca s phi hp gia Hubert Boyer v Stanley
Cohen l ln u tin c lp v chuyn dch mt
gien t mt sinh vt sang mt vi khun n bo,
ni gien c th hin v to ra mt protein.
Khm ph ca h a ti ng dng trc tip
u tin ca cng ngh sinh hc - l vic sn
xut ra cht insulin tng hp cha bnh cho
nhng ngi b bnh tiu ng - v a ti s
khi u ca ci thng c gi l cng ngh
sinh hc hin i.
57
nhau m cn gia cc loi c h hng xa, bao

gm c cc loi khng phi l thc vt. Ngi ta
c th chuyn dch gien gia nhng sinh vt
dng nh khng lin quan n nhau nh th l
do tt c cc sinh vt u c chung m ADN v
c tng hp t cc protein v cc vt cht
sng c bn khc. Nhng sinh vt m b ngoi
c v nh rt khc nhau trn thc t li rt
ging nhau, t nht l cp phn t. Tt c
cc sinh vt sng u ging nhau nhiu hn l
khc nhau, v l mt trong nhng l do khin
gien c th c chuyn dch thnh cng gia
nhng sinh vt dng nh rt khc nhau nh cy
ci v vi khun. Cc gien khng thuc ring v
mt sinh vt no c, tc l thc ra khng c
gien c chua hay gien vi khun. Khng phi
mt gien n l m chnh l tp hp tt c cc
gien trong c chua hay trong vi khun khin cho
sinh vt y l c chua hay vi khun. Khi tm hiu
nhiu hn v cu trc di truyn ca tt c cc
sinh vt, chng ta nhn ra rng hu ht cc loi
thc vt ch khc nhau mt phn nh trong b
gien ca chng v ngay c nhng sinh vt c v
nh rt khc nhau nh c chua v vi khun cng
c rt nhiu gien ging nhau. Nhng pht hin
ny ch ra rng trong qu trnh tin ha lu di,
ngay c c chua v vi khun cng c mt t tin
chung no .
Thc vt bt u c cy ghp gien vo cui

nhng nm 1970. Mary-Dell Chilton v cc
ng nghip ca mnh s dng mt loi vi
khun thng sng trong t c gi l Agrobacterium tumefaciens, loi vi khun ny bm
vo thc vt v chuyn mt s ADN ca mnh
vo thc vt. Chilton v cc ng nghip ca b
a thm mt gien vo vi khun ny, n lt
n vi khun chuyn gien y vo mt cy v tr
thnh mt phn cu trc ADN ca cy . Loi
vi khun ny vn c s dng rng ri trong
vic cy ghp gien cng vi mt k thut khc
s dng my gia tc a ADN vo trong t
bo thc vt. Kt qu ca cc loi k thut
u nh nhau - cc t bo thc vt tip nhn gien
v bt u th hin n nh gien ca chng
vy.
LI CH V RI RO
Thc vt pht trin bng cng ngh cy ghp

gien c gieo trng ln u tin trn 1,7 triu
hc-ta vo nm 1996 ti Hoa K, song tnh n
nm 2002, chng c trng trn 58,7 triu
hc-ta ti 16 quc gia. Cho n nay, ng dng
ch yu ca cc loi thc vt l chng li cc
loi gy hi - c di, su b v dch bnh. Vic
chng c di bng cc loi thc vt c cy
ghp gien c thc hin do nhng loi thc vt
c mt loi enzyme (mt loi protein) c
bin i cho php chng chu ng c vic s
dng mt loi thuc dit c c th m thng tc
ng vo loi enzyme . Ngi trng cy c
th gieo loi ht ging chu c thuc dit c,
cho cy ln ln cng vi cc loi c di trn
cnh ng ri sau phun thuc dit c cho cc
loi cy trng trn cnh ng. Kt qu l c di
b dit, cn cy trng th vn sng. u im ca
phng php ny i vi ngi trng cy l h
tit kim c thi gian dit c, tng kh nng
kim sot c di, s dng thuc dit c an ton
hn, v trong nhiu trng hp, s dng t thuc
dit c hn. Ngoi ra, cng ngh ny cn cho
T nhng khm ph 50 nm trc y v cu

trc ADN, cc nh khoa hc sm nhn ra
rng h c th ly nhng on ADN cha thng
tin v nhng tnh trng c th - cc gien - v a
chng vo mt sinh vt khc. Nm 1972, kt qu
ca s phi hp gia Hubert Boyer v Stanley
Cohen l ln u tin c lp v chuyn dch mt
gien t mt sinh vt sang mt vi khun n bo,
ni gien c th hin v to ra mt protein.
Khm ph ca h a ti ng dng trc tip
u tin ca cng ngh sinh hc - l vic sn
xut ra cht insulin tng hp cha bnh cho
nhng ngi b bnh tiu ng - v a ti s
khi u ca ci thng c gi l cng ngh
sinh hc hin i.
57
php ngi trng cy s dng cc bin php bo

v t nh gim hoc ngng vic lm t, nh
gp phn duy tr cu trc v m ca t v
gim thiu hin tng xi mn. Cc loi cy
chu c thuc dit c (u nnh, cy ci du,
bng v ng) c trng trn 48,6 triu hc-ta
trong nm 2002.
Cng nh bt k cng ngh no khc, vic s

dng cc loi cy c cy ghp gien hin nay
c c li ch v ri ro, song thng tin hin thi
cho thy rng vic s dng cc loi cy ny
ci thin vic x l cc ngun gy hi cho cy
trng, gim ng k lng thuc tr su s dng
trong cc ma v, cho php ngi trng cy s
dng thuc tr su an ton hn, v ng gp vo
vic tng cng an ton cho con ngi v mi
trng. Quy trnh kim sot, qun l cc loi
thc vt ny v tc ng ca chng i vi con
ngi v mi trng pht trin cng vi s
pht trin ca loi cng ngh ny v nhng hiu
bit ca gii khoa hc v cc cng c ny.
Cc loi cy chng chu su b c pht trin

bng cng ngh cy ghp gien s dng vi khun
ph bin trong t, Bacillus thuringiensis (Bt),
loi ny c s dng cho mc ch thng
mi hn 50 nm qua nh mt loi thuc phun tr
su. Loi thuc ny an ton i vi con ngi v
mi trng, song khi mt loi su b n phi Bt
th protein ca Bt s bm vo nhng th quan
phn t xc nh trong rut ca n, to ra
khong trng khin cho con su cht i.
Nhiu vn gy tranh ci xung quanh vic cy

ghp gien thc vt - nh vic khng thuc tr
su, cc vn v chuyn dch gien v quyn s
hu tr tu - khng ch xy ra i vi loi cng
ngh mi ny m cng gn lin vi tt c cc
loi hnh nng nghip. Mt s loi su b
pht trin kh nng khng thuc Bt, ngha l mt
s su b c th chng c cc loi thc vt Bt.
Tuy nhin, mc d cc loi cy Bt c trng
trn hn 62 triu hc-ta trn khp th gii t
nm 1996 n nm 2002, cha c mt trng
hp su b khng cy Bt no c ghi nhn. L
do khng xy ra vic ny c v nh khng ch
lin quan n cc yu t sinh hc ca su b v
cy Bt, m cn lin quan n vic c quan qun
l (Cc Bo v Mi trng) Hoa K i hi
phi c mt k hoch qun l vic khng thuc
khi gieo trng thc vt Bt. Khng mt loi thuc
tr su no khc c nhng quy nh cht ch nh
th. Tuy nhin, nhng ngi trng cy, cc cng
ty v cc c quan qun l lin bang phi cnh
gic v kh nng khng ca su bnh i vi
cc loi cy s dng cng ngh sinh hc x l
vn su b, c di v virt, nh khi h s
dng cc phng php chng su bnh khng
dng cng ngh sinh hc.
Cc sn phm tr su cha Bt bt u c
thng mi ha ti Php vo cui nhng nm
1930, song n tn nm 1999 tng s sn phm
Bt bn ra cng ch chim cha ti 2 phn trm
tng gi tr tt c cc loi thuc tr su. Vi ng
dng hn ch nh mt loi thuc tr su bng l
cy, Bt ch tr thnh mt loi thuc tr su chnh
khi cc gien to ra cht Bt c cy ghp vo
cc loi cy trng ch yu. Cc loi cy trng
c cy ghp Bt hin nay l ng v bng. Cc
loi ny c trng trn mt din tch tng cng
l 14,5 triu hc-ta trong nm 2002. Cc loi cy
chng chu virt c to ra bng cch a mt
b phn khng c tnh ly nhim ca virtthc
vt vo cy, v c bn ging nh tim chng
cho cy bo v n khi loi virt y. Cng
ngh ny c gi l sc khng ly t mm
bnh. Cy b v cy u c cy ghp
gien trnh b nhim mt s loi virt thng
thng v c php bn ti Hoa K. C gn 1
triu hc-ta trng cc loi cy ny.
Cc loi cy c to ra nh cng ngh sinh hc
ngy nay cung cp cho ngi trng cy nhng
cng c tt hn x l vn cc loi gy hi.
iu quan trng l cn nhc nhng li ch tng

th v sc kho v mi trng m nhng loi
59
php ngi trng cy s dng cc bin php bo

v t nh gim hoc ngng vic lm t, nh
gp phn duy tr cu trc v m ca t v
gim thiu hin tng xi mn. Cc loi cy
chu c thuc dit c (u nnh, cy ci du,
bng v ng) c trng trn 48,6 triu hc-ta
trong nm 2002.
Cng nh bt k cng ngh no khc, vic s

dng cc loi cy c cy ghp gien hin nay
c c li ch v ri ro, song thng tin hin thi
cho thy rng vic s dng cc loi cy ny
ci thin vic x l cc ngun gy hi cho cy
trng, gim ng k lng thuc tr su s dng
trong cc ma v, cho php ngi trng cy s
dng thuc tr su an ton hn, v ng gp vo
vic tng cng an ton cho con ngi v mi
trng. Quy trnh kim sot, qun l cc loi
thc vt ny v tc ng ca chng i vi con
ngi v mi trng pht trin cng vi s
pht trin ca loi cng ngh ny v nhng hiu
bit ca gii khoa hc v cc cng c ny.
Cc loi cy chng chu su b c pht trin

bng cng ngh cy ghp gien s dng vi khun
ph bin trong t, Bacillus thuringiensis (Bt),
loi ny c s dng cho mc ch thng
mi hn 50 nm qua nh mt loi thuc phun tr
su. Loi thuc ny an ton i vi con ngi v
mi trng, song khi mt loi su b n phi Bt
th protein ca Bt s bm vo nhng th quan
phn t xc nh trong rut ca n, to ra
khong trng khin cho con su cht i.
Nhiu vn gy tranh ci xung quanh vic cy

ghp gien thc vt - nh vic khng thuc tr
su, cc vn v chuyn dch gien v quyn s
hu tr tu - khng ch xy ra i vi loi cng
ngh mi ny m cng gn lin vi tt c cc
loi hnh nng nghip. Mt s loi su b
pht trin kh nng khng thuc Bt, ngha l mt
s su b c th chng c cc loi thc vt Bt.
Tuy nhin, mc d cc loi cy Bt c trng
trn hn 62 triu hc-ta trn khp th gii t
nm 1996 n nm 2002, cha c mt trng
hp su b khng cy Bt no c ghi nhn. L
do khng xy ra vic ny c v nh khng ch
lin quan n cc yu t sinh hc ca su b v
cy Bt, m cn lin quan n vic c quan qun
l (Cc Bo v Mi trng) Hoa K i hi
phi c mt k hoch qun l vic khng thuc
khi gieo trng thc vt Bt. Khng mt loi thuc
tr su no khc c nhng quy nh cht ch nh
th. Tuy nhin, nhng ngi trng cy, cc cng
ty v cc c quan qun l lin bang phi cnh
gic v kh nng khng ca su bnh i vi
cc loi cy s dng cng ngh sinh hc x l
vn su b, c di v virt, nh khi h s
dng cc phng php chng su bnh khng
Cc sn phm tr su cha Bt bt u c
thng mi ha ti Php vo cui nhng nm
1930, song n tn nm 1999 tng s sn phm
Bt bn ra cng ch chim cha ti 2 phn trm
tng gi tr tt c cc loi thuc tr su. Vi ng
dng hn ch nh mt loi thuc tr su bng l
cy, Bt ch tr thnh mt loi thuc tr su chnh
khi cc gien to ra cht Bt c cy ghp vo
cc loi cy trng ch yu. Cc loi cy trng
c cy ghp Bt hin nay l ng v bng. Cc
loi ny c trng trn mt din tch tng cng
l 14,5 triu hc-ta trong nm 2002. Cc loi cy
chng chu virt c to ra bng cch a mt
b phn khng c tnh ly nhim ca virtthc
vt vo cy, v c bn ging nh tim chng
cho cy bo v n khi loi virt y. Cng
ngh ny c gi l sc khng ly t mm
bnh. Cy b v cy u c cy ghp
gien trnh b nhim mt s loi virt thng
thng v c php bn ti Hoa K. C gn 1
triu hc-ta trng cc loi cy ny.
Cc loi cy c to ra nh cng ngh sinh hc
ngy nay cung cp cho ngi trng cy nhng
cng c tt hn x l vn cc loi gy hi.
iu quan trng l cn nhc nhng li ch tng

th v sc kho v mi trng m nhng loi
59
cy trng s dng cng ngh sinh hc ny mang

li trc khi xy ra vic khng ca su bnh
v tm cch x l vic khng khi n xy
ra. Ngoi kh nng khng thuc tr su, s
chuyn dch gien t cc loi cy trng s dng
cng ngh sinh hc sang cc loi khng s dng
cng ngh sinh hc cng l mt iu ng lo
ngi. Tuy nhin, nguy c chuyn dch gien bin
i tu theo tng loi cy trng v tng loi
gien. Dng phn hoa cy u nnh rt hn ch,
do nguy c mt cy u nnh s dng cng
ngh sinh hc th phn cho vi mt cy u
nnh khng s dng cng ngh sinh hc l rt
nh, song tnh hnh c th khc i vi cc loi
cy trng khc. Cng ging nh vy, nu gien
trong cy trng s dng cng ngh sinh hc quy
nh c tnh chng chu cc ngun gy hi, nh
kh nng chng su bnh, chuyn dch vo mt
loi thc vt khng s dng cng ngh sinh hc,
v d mt loi c di, th bt k li th chn lc
no ca loi c di c bo v chng su b
trong mi trng cn phi c tnh n. Cng
cn phi tr li nhng cu hi i vi cc loi
cy trng khng s dng cng ngh sinh hc,
song nhng loi cy trng ny khng nhn c
nhiu s quan tm nh cc cy trng s dng
cng ngh sinh hc do s ni bt hn ca loi s
loi thuc quan trng, ngun nng lng thay

th, cng c lm sch cc bi thi c hi, v
lm nguyn liu sinh hc bao gm thuc nhum,
mc, cht ty ra, keo dnh, du nhn, cht do
v cc sn phm khc. Ngi tiu dng c th
thy nhng sn phm ny trc tip nng cao cht
lng cuc sng ca h hn nhiu so vi nhng
loi cy trng s dng cng ngh sinh hc chng
chu su bnh nh ngy nay.
C l mt li th cn ln hn i vi ngi tiu
dng s c nhn bit khi thc vt c cy
ghp gien em li nhng li ch cao hn v y
t nh cc loi ha cht chng bnh tt hoc
tng cng lng vitamin v khong cht thit
yu. Cn phi c mt cuc tho lun lnh mnh
v cung cp nhiu thng tin v nhng nguy c
v li ch ca vic ng dng cng ngh sinh hc
nng nghip m bo mt vai tr thch ng
cho loi cng ngh mi ny trong h thng thc
phm v y t ca chng ta trong tng lai. Song
khng nn cho rng mt th cng ngh no ,
bao gm c cng ngh sinh hc, s c th gii
quyt trit cc vn nng nghip ca th
gii. Tuy nhin, nhiu ngi hiu bit v cng
ngh sinh hc cho rng cng ngh ny l mt
phn quan trng ca gii php cho nhng vn
y.
IU G S XY RA?
cy trng s dng cng ngh sinh hc ny mang

li trc khi xy ra vic khng ca su bnh
v tm cch x l vic khng khi n xy
ra. Ngoi kh nng khng thuc tr su, s
chuyn dch gien t cc loi cy trng s dng
cng ngh sinh hc sang cc loi khng s dng
cng ngh sinh hc cng l mt iu ng lo
ngi. Tuy nhin, nguy c chuyn dch gien bin
i tu theo tng loi cy trng v tng loi
gien. Dng phn hoa cy u nnh rt hn ch,
do nguy c mt cy u nnh s dng cng
ngh sinh hc th phn cho vi mt cy u
nnh khng s dng cng ngh sinh hc l rt
nh, song tnh hnh c th khc i vi cc loi
cy trng khc. Cng ging nh vy, nu gien
trong cy trng s dng cng ngh sinh hc quy
nh c tnh chng chu cc ngun gy hi, nh
kh nng chng su bnh, chuyn dch vo mt
loi thc vt khng s dng cng ngh sinh hc,
v d mt loi c di, th bt k li th chn lc
no ca loi c di c bo v chng su b
trong mi trng cn phi c tnh n. Cng
cn phi tr li nhng cu hi i vi cc loi
cy trng khng s dng cng ngh sinh hc,
song nhng loi cy trng ny khng nhn c
nhiu s quan tm nh cc cy trng s dng
cng ngh sinh hc do s ni bt hn ca loi s
loi thuc quan trng, ngun nng lng thay

th, cng c lm sch cc bi thi c hi, v
lm nguyn liu sinh hc bao gm thuc nhum,
mc, cht ty ra, keo dnh, du nhn, cht do
v cc sn phm khc. Ngi tiu dng c th
thy nhng sn phm ny trc tip nng cao cht
lng cuc sng ca h hn nhiu so vi nhng
loi cy trng s dng cng ngh sinh hc chng
chu su bnh nh ngy nay.
C l mt li th cn ln hn i vi ngi tiu
dng s c nhn bit khi thc vt c cy
ghp gien em li nhng li ch cao hn v y
t nh cc loi ha cht chng bnh tt hoc
tng cng lng vitamin v khong cht thit
yu. Cn phi c mt cuc tho lun lnh mnh
v cung cp nhiu thng tin v nhng nguy c
v li ch ca vic ng dng cng ngh sinh hc
nng nghip m bo mt vai tr thch ng
cho loi cng ngh mi ny trong h thng thc
phm v y t ca chng ta trong tng lai. Song
khng nn cho rng mt th cng ngh no ,
bao gm c cng ngh sinh hc, s c th gii
quyt trit cc vn nng nghip ca th
gii. Tuy nhin, nhiu ngi hiu bit v cng
ngh sinh hc cho rng cng ngh ny l mt
phn quan trng ca gii php cho nhng vn
y.
IU G S XY RA?
Ghi ch: Nhng { kin trnh by trong bi vit

Trong tng lai, cc ng dng tim tng ca

cng ngh sinh hc i vi cy trng s c phm
vi rng ln hn nhiu so vi nhng loi cy
trng s dng cng ngh sinh hc chng chu
su bnh ngy nay. Cc loi thc vt ang c
pht trin lm nhng nh my sn xut cc
61

Trong tng lai, cc ng dng tim tng ca

cng ngh sinh hc i vi cy trng s c phm
vi rng ln hn nhiu so vi nhng loi cy
trng s dng cng ngh sinh hc chng chu
su bnh ngy nay. Cc loi thc vt ang c
pht trin lm nhng nh my sn xut cc
61

Terry D. Etherton, Gio s danh d v Dinh dng ng vt, i hc Tng hp Bang Pennsylvania
c pht trin v cho php s dng v mc

ch thng mi ti nhiu nc. Nhng sn
phm mi c to ra nh cng ngh sinh hc
cho php nng cao an ton thc phm v
ci thin sc kho gia sc.
Thc n gia sc c sn xut bng cng ngh

sinh hc chng t c kh nng nng cao
hiu qu sn xut, gim lng cht thi ca gia
sc v h thp lng c t c th gy bnh cho
gia sc, l nh gi ca ng Terry Etherton,
gio s danh d ti trng i hc Tng hp
Bang Pennsylvania. Thc n bin i gien dnh
cho gia sc cng c th ci thin cht lng
nc v cht lng t thng qua vic gim bt
lng pht-pho v ni-t trong cht thi gia sc.
Cng ngh sinh hc cng em li nhiu tim

nng cho ngnh chn nui vi t cch l mt
phng tin gim lng cht dinh dng v
mi hi trong phn bn cng nh gim lng
phn bn cn phi sn xut. Vic pht trin v
ng dng nhng cng ngh sinh hc ny s gp
phn em li mt mi trng bn vng hn.
GII THIU
Trong 20 nm qua, cng ngh sinh hc a

ti s pht trin ca nhng quy trnh v sn
phm mi em li li ch cho nng nghip v
cho x hi. T nm 1996 n nm 2002, din
tch cy trng bin i gien (GM) trn khp th
gii tng gp 35 ln, t 1,7 triu ln 58,1 triu
hc-ta, v hn mt phn t s cy bin i gien
c trng cc nc ang pht trin. Trong
khi c nhiu cuc tho lun v li ch ca cy
trng bin i gien trong cc loi ng cc v hoa
qu m con ngi tiu th, th li c t cuc
tranh lun cng khai hn v nhng tc ng su
sc ca cy trng bin i gien i vi vic ci
thin sc kho gia sc nui ly tht v i vi
vic gim thiu mt s tc hi v mi trng do
cht thi gia sc gy ra.
c th c php s dng cho mc ch

thng mi ti Hoa K, cc cng ngh sinh hc
nng nghip mi c nh gi mt cch cht
ch bi nhng c quan qun l c thm quyn
ca lin bang m bo hiu qu, an ton cho
ngi tiu dng, v sc kho ca gia sc. Vic
pht trin v p dng thnh cng cc loi cng
ngh sinh hc mi xut hin trong nng nghip
i hi phi nng cao hiu bit ca cng chng
v cc vn khoa hc, kinh t, lp php, o
c v x hi. Mc ch ca ti liu ny l cung
cp mt ci nhn tng th v mt s cng ngh
sinh hc hin i v ang c s dng trong
nng nghip c tc ng ti nng sut ca vt
nui, v tho lun v nhng li ch hin thi v
tim tng m chng em li trn cc mt an ton
thc phm v mi trng.
Vic ng dng cc sn phm c to ra bng

cng ngh sinh hc hin i ng vai tr quan
trng trong vic sn xut lng thc p
ng nhu cu ca mt th gii vi dn s ngy
cng ng.
THC N GIA SC
Cc nghin cu khoa hc nh gi thnh phn

thc n gia sc c to ra t cc loi thc vt
bin i gien (GM) tp trung vo b tht, ln,
cu, c, b sa, g gi v g ly trng, v bao
gm cc nh gi v thnh phn dinh dng, kh
nng tiu ha v tc ng i vi gia sc. Nhng
Nhng cng ngh sinh hc nng cao nng sut

v hiu qu sn xut - tnh bng lng thc n
tiu th trn mt n v sa hoc tht thu c -
63

Terry D. Etherton, Gio s danh d v Dinh dng ng vt, i hc Tng hp Bang Pennsylvania
c pht trin v cho php s dng v mc

ch thng mi ti nhiu nc. Nhng sn
phm mi c to ra nh cng ngh sinh hc
cho php nng cao an ton thc phm v
ci thin sc kho gia sc.
Thc n gia sc c sn xut bng cng ngh

sinh hc chng t c kh nng nng cao
hiu qu sn xut, gim lng cht thi ca gia
sc v h thp lng c t c th gy bnh cho
gia sc, l nh gi ca ng Terry Etherton,
gio s danh d ti trng i hc Tng hp
Bang Pennsylvania. Thc n bin i gien dnh
cho gia sc cng c th ci thin cht lng
nc v cht lng t thng qua vic gim bt
lng pht-pho v ni-t trong cht thi gia sc.
Cng ngh sinh hc cng em li nhiu tim

nng cho ngnh chn nui vi t cch l mt
phng tin gim lng cht dinh dng v
mi hi trong phn bn cng nh gim lng
phn bn cn phi sn xut. Vic pht trin v
ng dng nhng cng ngh sinh hc ny s gp
phn em li mt mi trng bn vng hn.
GII THIU
Trong 20 nm qua, cng ngh sinh hc a

ti s pht trin ca nhng quy trnh v sn
phm mi em li li ch cho nng nghip v
cho x hi. T nm 1996 n nm 2002, din
tch cy trng bin i gien (GM) trn khp th
gii tng gp 35 ln, t 1,7 triu ln 58,1 triu
hc-ta, v hn mt phn t s cy bin i gien
c trng cc nc ang pht trin. Trong
khi c nhiu cuc tho lun v li ch ca cy
trng bin i gien trong cc loi ng cc v hoa
qu m con ngi tiu th, th li c t cuc
tranh lun cng khai hn v nhng tc ng su
sc ca cy trng bin i gien i vi vic ci
thin sc kho gia sc nui ly tht v i vi
vic gim thiu mt s tc hi v mi trng do
cht thi gia sc gy ra.
c th c php s dng cho mc ch

thng mi ti Hoa K, cc cng ngh sinh hc
nng nghip mi c nh gi mt cch cht
ch bi nhng c quan qun l c thm quyn
ca lin bang m bo hiu qu, an ton cho
ngi tiu dng, v sc kho ca gia sc. Vic
pht trin v p dng thnh cng cc loi cng
ngh sinh hc mi xut hin trong nng nghip
i hi phi nng cao hiu bit ca cng chng
v cc vn khoa hc, kinh t, lp php, o
c v x hi. Mc ch ca ti liu ny l cung
cp mt ci nhn tng th v mt s cng ngh
sinh hc hin i v ang c s dng trong
nng nghip c tc ng ti nng sut ca vt
nui, v tho lun v nhng li ch hin thi v
tim tng m chng em li trn cc mt an ton
thc phm v mi trng.
Vic ng dng cc sn phm c to ra bng

cng ngh sinh hc hin i ng vai tr quan
trng trong vic sn xut lng thc p
ng nhu cu ca mt th gii vi dn s ngy
cng ng.
THC N GIA SC
Cc nghin cu khoa hc nh gi thnh phn

thc n gia sc c to ra t cc loi thc vt
bin i gien (GM) tp trung vo b tht, ln,
cu, c, b sa, g gi v g ly trng, v bao
gm cc nh gi v thnh phn dinh dng, kh
nng tiu ha v tc ng i vi gia sc. Nhng
Nhng cng ngh sinh hc nng cao nng sut

v hiu qu sn xut - tnh bng lng thc n
tiu th trn mt n v sa hoc tht thu c -
63
nghin cu ny ch ra rng cc thnh phn ca

thc n gia sc t thc vt bin i gien cng c
thnh phn dinh dng tng ng vi loi
thc n gia sc c ngun gc t thc vt khng
bin i gien. Thc n gia sc t thc vt bin
i gien nh ng cc, thc n hay c kh,
cng cho kt qu v t l tng trng v sn
lng sa tng ng vi cc loi thc n
tng t lm t cc ngun thc n tt khng
bin i gien. Bo co nghin cu cho thy ng
bin i gien chng li su ng c th c
mc nhim bnh nh hn i vi c t mycotoxin - cht c to ra bi nm mc - trong
nhng iu kin nui trng nht nh, kt qu l
to ra thc n an ton hn cho gia sc.
cng nhiu trong ngnh cng nghip ny. Hin

nay Hoa K, hn 3 triu con b sa ang c
tim b sung hocmn bST. Hocmn kch
thch sinh dng b hin c s dng v mc
chthng mi ti 19 nc trn khp th gii.
Hocmn kch thch sinh dng ln (pST)
cng c pht trin cho ngnh chn nui
ln. Vic s dng hocmn tng hp pST trong
chn nui ln gip tng lng tht v gim
lng m, lm cho ln c t l nc cao hn v
c gi tr thng mi ln hn. Nhng con ln
c p dng pST s dng khu phn dinh
dng hiu qu hn, do , nng cao c hiu
sut s dng thc n. Ti Hoa K, pST ang
phi tri qua nhng th nghim cn thit
c FDA nh gi. Trn th gii, pST c
php s dng v mc ch thng mi ti 14
quc gia.
CHT TC NG VO QU TRNH CHUYN

HO
Cc cht tc ng vo qu trnh chuyn ha l

mt nhm hp cht tc ng n qu trnh trao
i cht ca gia sc theo nhng cch nht nh
v c nh hng. Cc cht tc ng vo qu
trnh chuyn ha c tc ng tng th l ci
thin hiu qu sn xut (tng trng hoc tng sn
lng sa trn mt n v thc n), ci thin c
cu nc-m trong c th vt nui, tng sn lng
sa i vi cc loi vt nui ly sa v gim
cht thi gia sc.
CY TRNG BIN I GIEN LM GIM

LNG PHT-PHO V NI-T THI RA
Pht-pho (P) d tha t phn bn c th tc

ng nhiu n cht lng cc sng h nc
ngt. Hm lng pht-pho trong phn ln v g
cao do cc loi vt nui ny c khu phn n
cha nhiu ng cc v ht c du trong hu
ht lng pht-pho, t 60 n 80 phn trm,
khng c hp th trong ng tiu ha m b
bi tit ra ngoi trong phn. H qu l, phi cho
ln v g n mt lng tng i ln thc n c
cha pht-pho p ng nhu cu pht-pho ca
chng. Vn ny khng xy ra i vi cc loi
nhai li - gia sc, cu v d - bi v b my tiu
ha ca chng s dng pht-pho trong thc n
hiu qu hn. gii quyt vn ny i vi
ln v g, mt loi ng bin i gien c bit
c to ra lm cho lng pht-pho trong
thc n d hp th hn i vi cc loi vt nui
ny. Nh vy, loi ng bin i gien em li
kh nng gim nhiu hn na s bi tit phtpho ca ln v g. Mt ging u nnh bin i
gien tng t cng c pht trin. Thc n
bt lm t loi u nnh bin i gien ny em
Loi cng ngh sinh hc hin i u tin c

php s dng trong chn nui ti Hoa K l
cng ngh dng hocmn kch thch sinh dng
b (bST) c s dng trong ngnh cng
nghip sn xut b sa. Vic s dng hocmn
tng hp bST i vi b sa bng cch 14 ngy
tim mt ln lm tng sn lng sa v hiu qu
sn xut (lng sa/lng thc n) v gim cht
thi gia sc. Sn lng sa tng ln nh bST ti
Hoa K thng thng l t 10 - 15 phn trm,
tc l khong 4 n 6 kilogram mi ngy, song
mc tng cn c th ln hn nu gia sc c
chm sc trong iu kin tt. Cng ngh bST bt
u c s dng v mc ch thng mi t
nm 1994 ti Hoa K v c s dng ngy
65
nghin cu ny ch ra rng cc thnh phn ca

thc n gia sc t thc vt bin i gien cng c
thnh phn dinh dng tng ng vi loi
thc n gia sc c ngun gc t thc vt khng
bin i gien. Thc n gia sc t thc vt bin
i gien nh ng cc, thc n hay c kh,
cng cho kt qu v t l tng trng v sn
lng sa tng ng vi cc loi thc n
tng t lm t cc ngun thc n tt khng
bin i gien. Bo co nghin cu cho thy ng
bin i gien chng li su ng c th c
mc nhim bnh nh hn i vi c t mycotoxin - cht c to ra bi nm mc - trong
nhng iu kin nui trng nht nh, kt qu l
to ra thc n an ton hn cho gia sc.
cng nhiu trong ngnh cng nghip ny. Hin

nay Hoa K, hn 3 triu con b sa ang c
tim b sung hocmn bST. Hocmn kch
thch sinh dng b hin c s dng v mc
chthng mi ti 19 nc trn khp th gii.
Hocmn kch thch sinh dng ln (pST)
cng c pht trin cho ngnh chn nui
ln. Vic s dng hocmn tng hp pST trong
chn nui ln gip tng lng tht v gim
lng m, lm cho ln c t l nc cao hn v
c gi tr thng mi ln hn. Nhng con ln
c p dng pST s dng khu phn dinh
dng hiu qu hn, do , nng cao c hiu
sut s dng thc n. Ti Hoa K, pST ang
phi tri qua nhng th nghim cn thit
c FDA nh gi. Trn th gii, pST c
php s dng v mc ch thng mi ti 14
quc gia.
CHT TC NG VO QU TRNH CHUYN

HO
Cc cht tc ng vo qu trnh chuyn ha l

mt nhm hp cht tc ng n qu trnh trao
i cht ca gia sc theo nhng cch nht nh
v c nh hng. Cc cht tc ng vo qu
trnh chuyn ha c tc ng tng th l ci
thin hiu qu sn xut (tng trng hoc tng sn
lng sa trn mt n v thc n), ci thin c
cu nc-m trong c th vt nui, tng sn lng
sa i vi cc loi vt nui ly sa v gim
cht thi gia sc.
CY TRNG BIN I GIEN LM GIM

LNG PHT-PHO V NI-T THI RA
Pht-pho (P) d tha t phn bn c th tc

ng nhiu n cht lng cc sng h nc
ngt. Hm lng pht-pho trong phn ln v g
cao do cc loi vt nui ny c khu phn n
cha nhiu ng cc v ht c du trong hu
ht lng pht-pho, t 60 n 80 phn trm,
khng c hp th trong ng tiu ha m b
bi tit ra ngoi trong phn. H qu l, phi cho
ln v g n mt lng tng i ln thc n c
cha pht-pho p ng nhu cu pht-pho ca
chng. Vn ny khng xy ra i vi cc loi
nhai li - gia sc, cu v d - bi v b my tiu
ha ca chng s dng pht-pho trong thc n
hiu qu hn. gii quyt vn ny i vi
ln v g, mt loi ng bin i gien c bit
c to ra lm cho lng pht-pho trong
thc n d hp th hn i vi cc loi vt nui
ny. Nh vy, loi ng bin i gien em li
kh nng gim nhiu hn na s bi tit phtpho ca ln v g. Mt ging u nnh bin i
gien tng t cng c pht trin. Thc n
bt lm t loi u nnh bin i gien ny em
Loi cng ngh sinh hc hin i u tin c

php s dng trong chn nui ti Hoa K l
cng ngh dng hocmn kch thch sinh dng
b (bST) c s dng trong ngnh cng
nghip sn xut b sa. Vic s dng hocmn
tng hp bST i vi b sa bng cch 14 ngy
tim mt ln lm tng sn lng sa v hiu qu
sn xut (lng sa/lng thc n) v gim cht
thi gia sc. Sn lng sa tng ln nh bST ti
Hoa K thng thng l t 10 - 15 phn trm,
tc l khong 4 n 6 kilogram mi ngy, song
mc tng cn c th ln hn nu gia sc c
chm sc trong iu kin tt. Cng ngh bST bt
u c s dng v mc ch thng mi t
nm 1994 ti Hoa K v c s dng ngy
65
li nhiu pht-pho hn cho ln v g so vi thc

n lm t u nnh bnh thng. Cc nghin cu
cho thy ch n ung c cha ng bin i
gien v bt u nnh bin i gien lm gim
lng thi pht-pho trong phn t 50 n 60
phn trm ln v g. Vic cho cc ging ng
v u nnh bin i gien ni trn vo trong
khu phn n ca ln v g ha hn nhiu kh
nng gim mnh lng pht-pho thi vo mi
trng.
V mt lch s, s tng ng v thnh phn

ca thc vt bin i gien, ng vt bin i
gien hoc ng vt c dng cc ch phm cng
ngh sinh hc, nh bST, l mt phn quan trng
trong qu trnh qun l. Thit lp s tng
ng v thnh phn l bng chng cho thy
nhng thay i ln khng xy ra trong thc vt
hay ng vt di tc ng ca vic bin i
gien. Mt s chng thc cho tnh cht lnh mnh
ca quy trnh nh gi an ton tng i s
dng cho thc vt bin i gien l hn 223 triu
hc-ta cy bin i gien c trng v mc
ch thng mi trong 10 nm qua m khng c
mt tc ng no c ghi nhn i vi con
ngi, gia sc hay mi trng. Cng nh vy,
khng c mt nh hng xu no c ghi nhn
i vi tht v sa t nhng con b c b
sung bST, loi cng ngh sinh hc trong chn
nui c p dng vi tc nhanh nht cho ti
nay.
Cc loi cy trng bin i gien vi hm lng

axt amin cao c tim nng ln trong vic gim
thiu lng cht thi ni-t (N), c bit l i
vi ln v g. Ni-t c th lm nhim t v
nc b mt, gp phn to ra ma axt, lm
tng lng axt trong t, v l ngun gy mi
hi. Vic nng cao hm lng cc axt amin nh
lysine, methionine, tryptophan, threonine v cc
axt amin quan trng khc trong ng cc c
ngha l nhu cu ca ln v g v cc axt amin
ch yu c th c p ng vi nhng khu
phn t protein. Nhng khu phn nh th cha
t lng d tha cc axt amin khc m rt cc
s b chuyn ha thnh ur ni-t v b bi tit
trong nc tiu. Vic cho ln v g n cc ging
cy bin i gien ny s lm gim ng k lng
ni-t - di dng ur chng hn - b thi vo mi
trng.
KT LUN
Nng nghip ang tri qua mt k nguyn khoa

hc ng ch vi v s nhng quy trnh v sn
phm c to ra s dng cng ngh sinh hc.
Hn na, nhiu sn phm mi c to ra nh
s dng cng ngh sinh hc ang c pht
trin s lm li cho ngnh cng nghip thc
phm. ng sau s cho php ng dng nhng
sn phm mi ny l mt qu trnh nh gi
an ton nghim ngt. Cho ti nay, nhng cng
ngh sinh hc c php p dng vo cy trng
v vt nui bin i gien c coi l c an
ton tng ng vi cc loi ch phm thng
thng tng ng. Vic pht trin v p dng
cc cng ngh sinh hc mi s ng vai tr rt
quan trng p ng thch thc ca vic to ra
thc phm cho dn s th gii ang gia tng,
ng thi, gim thiu tc ng i vi mi
trng. Tuy nhin, nh hng ca nhng cng
ngh ny i vi x hi trong tng lai s ph
thuc nhiu vo mc chng c cc nh sn
xut v cng ng sn xut nng nghip ng
AN TON CA CC CNG NGH SINH

HC SN XUT LNG THC
Hoa K c mt lch s lu di v vic nh gi

an ton ca cc loi thc phm c a ra
th trng. Vic nh gi cc loi cng ngh sinh
hc p dng vo cy trng v vt nui bin i
gien c da trn c s khoa hc v c tin
hnh rt nghim ngt. Vic khm ph v pht
trin cc cng ngh sinh hc mi dng cho cy
trng v vt nui l mt phn trong qu trnh
a ti s thng mi ha cc sn phm nng
nghip s dng cng ngh sinh hc.
67
li nhiu pht-pho hn cho ln v g so vi thc

n lm t u nnh bnh thng. Cc nghin cu
cho thy ch n ung c cha ng bin i
gien v bt u nnh bin i gien lm gim
lng thi pht-pho trong phn t 50 n 60
phn trm ln v g. Vic cho cc ging ng
v u nnh bin i gien ni trn vo trong
khu phn n ca ln v g ha hn nhiu kh
nng gim mnh lng pht-pho thi vo mi
trng.
V mt lch s, s tng ng v thnh phn

ca thc vt bin i gien, ng vt bin i
gien hoc ng vt c dng cc ch phm cng
ngh sinh hc, nh bST, l mt phn quan trng
trong qu trnh qun l. Thit lp s tng
ng v thnh phn l bng chng cho thy
nhng thay i ln khng xy ra trong thc vt
hay ng vt di tc ng ca vic bin i
gien. Mt s chng thc cho tnh cht lnh mnh
ca quy trnh nh gi an ton tng i s
dng cho thc vt bin i gien l hn 223 triu
hc-ta cy bin i gien c trng v mc
ch thng mi trong 10 nm qua m khng c
mt tc ng no c ghi nhn i vi con
ngi, gia sc hay mi trng. Cng nh vy,
khng c mt nh hng xu no c ghi nhn
i vi tht v sa t nhng con b c b
sung bST, loi cng ngh sinh hc trong chn
nui c p dng vi tc nhanh nht cho ti
nay.
Cc loi cy trng bin i gien vi hm lng

axt amin cao c tim nng ln trong vic gim
thiu lng cht thi ni-t (N), c bit l i
vi ln v g. Ni-t c th lm nhim t v
nc b mt, gp phn to ra ma axt, lm
tng lng axt trong t, v l ngun gy mi
hi. Vic nng cao hm lng cc axt amin nh
lysine, methionine, tryptophan, threonine v cc
axt amin quan trng khc trong ng cc c
ngha l nhu cu ca ln v g v cc axt amin
ch yu c th c p ng vi nhng khu
phn t protein. Nhng khu phn nh th cha
t lng d tha cc axt amin khc m rt cc
s b chuyn ha thnh ur ni-t v b bi tit
trong nc tiu. Vic cho ln v g n cc ging
cy bin i gien ny s lm gim ng k lng
ni-t - di dng ur chng hn - b thi vo mi
trng.
KT LUN
Nng nghip ang tri qua mt k nguyn khoa

hc ng ch vi v s nhng quy trnh v sn
phm c to ra s dng cng ngh sinh hc.
Hn na, nhiu sn phm mi c to ra nh
s dng cng ngh sinh hc ang c pht
trin s lm li cho ngnh cng nghip thc
phm. ng sau s cho php ng dng nhng
sn phm mi ny l mt qu trnh nh gi
an ton nghim ngt. Cho ti nay, nhng cng
ngh sinh hc c php p dng vo cy trng
v vt nui bin i gien c coi l c an
ton tng ng vi cc loi ch phm thng
thng tng ng. Vic pht trin v p dng
cc cng ngh sinh hc mi s ng vai tr rt
quan trng p ng thch thc ca vic to ra
thc phm cho dn s th gii ang gia tng,
ng thi, gim thiu tc ng i vi mi
trng. Tuy nhin, nh hng ca nhng cng
ngh ny i vi x hi trong tng lai s ph
thuc nhiu vo mc chng c cc nh sn
xut v cng ng sn xut nng nghip ng
AN TON CA CC CNG NGH SINH

HC SN XUT LNG THC
Hoa K c mt lch s lu di v vic nh gi

an ton ca cc loi thc phm c a ra
th trng. Vic nh gi cc loi cng ngh sinh
hc p dng vo cy trng v vt nui bin i
gien c da trn c s khoa hc v c tin
hnh rt nghim ngt. Vic khm ph v pht
trin cc cng ngh sinh hc mi dng cho cy
trng v vt nui l mt phn trong qu trnh
a ti s thng mi ha cc sn phm nng
nghip s dng cng ngh sinh hc.
67
dng v c ngi tiu dng chp nhn. Nhng

vn v tc ng x hi v mc an ton
thng ni ln khi c thay i v cng ngh.
Gn lin vi vic pht trin v p dng thnh
cng cc cng ngh sinh hc mi trong nng
nghip l s cn thit phi nng cao hiu bit
ca cng chng v cc vn khoa hc, kinh t,
lp php, o c v x hi lin quan ti cc

cng ngh sinh hc mi trong nng nghip.

ny khng nht thit phn nh quan im v
69
dng v c ngi tiu dng chp nhn. Nhng

vn v tc ng x hi v mc an ton
thng ni ln khi c thay i v cng ngh.
Gn lin vi vic pht trin v p dng thnh
cng cc cng ngh sinh hc mi trong nng
nghip l s cn thit phi nng cao hiu bit
ca cng chng v cc vn khoa hc, kinh t,
lp php, o c v x hi lin quan ti cc

cng ngh sinh hc mi trong nng nghip.

ny khng nht thit phn nh quan im v
69
Calestous Juma, Gio s, Gim c D n Khoa hc, Cng ngh v Ton cu ho

ti Trng Qun l{ Kennedy thuc i hc Harvard
Calestous Juma, Gio s, Gim c D n Khoa hc, Cng ngh v Ton cu ho

ti Trng Qun l{ Kennedy thuc i hc Harvard
ta v to nn mt ngun thng tin x hi mi ti

a ht ca ng ta.
Cc cuc tranh lun trong cng chng v an

ton ca cc sn phm mi c a ra th
trng c t nhiu th k v thng da
trn quan im chnh tr thi hn l da trn
c s khoa hc. Ngy nay cng vy, phn nhiu
cuc tranh lun v cng ngh sinh hc nng
nghip c to ra bi nhng s tng tng
v thng tin sai lch ch khng phi bng chng
khoa hc, l li ca Calestous Juma. ng b
sung thm rng, cng ng khoa hc, vi s
ng h ln hn t cc chnh ph, cn phi c
nhiu bin php hn gii quyt cc vn
khoa hc v cng ngh vi ngi dn ca mnh.
Trong nhng chin dch bi nh cng khai tng

t nh nhng chin dch chng cc sn phm s
dng cng ngh sinh hc hin nay, c ph tng
b tung tin l gy ra chng bt lc v cc bnh
tt khc v b nhng nh lnh o Mecca,
Cairo, Istanbul, Anh, c v Thu in cm
hoc hn ch s dng. Trong mt n lc mnh
m vo nm 1674 bo v vic tiu th ru,
cc bc s Php cho rng khi mt ngi ung
c ph: C th ngi s ch cn l mt ci
bng ca c th trc kia; n b suy sp v tn
t. Tim v rut b yu i khin cho ngi ung
c ph b o gic, v c th b sc n mc nh
b b ba m.
Nhng cuc tranh lun v cng ngh sinh hc l

mt phn trong lch s lu di ca cuc tranh
lun x hi v cc sn phm mi. Tuyn b v
trin vng ca cng ngh mi i khi c cho
n bng s nghi ng, gim pha hoc phn i
thng thng - phn nhiu l vu khng, ni xu v
thng tin sai lch. Ngay c mt s loi sn phm
ph bin nht cng tri qua hng th k b
gy kh d.
NHNG CU CHUYN THU DT V CC

CHIN THUT A TIN SAI LC KHC
Ngy nay nhng li co buc tng t cng

c a ra i vi thc phm bin i gien
(GM). Ngoi tuyn b v tc ng bt li ca
thc phm bin i gien i vi mi trng v
sc kho con ngi, cn c nhng tuyn b ba
bi gn thc phm bin i gien vi nhng
chng bnh nh ung th no v bt lc hay thay
i hnh vi ng x. Mt s nhng li n i
ny lan rng tn nhng cp cao nht trong
chnh quyn cc nc ang pht trin.
V d, vo nhng nm 1500, cc gim mc o

Thin cha c gng cm c ph trong th gii
Thin cha gio v n cnh tranh vi ru v i
din cho nhng gi tr vn ha v tn gio mi.
Tng t nh vy, ti liu cho thy ti Mecca
vo nm 1511, mt v ph vng kim gim st
th trng tn l Khair Beg cm cc qun c
ph hot ng v vic tiu dng c ph. ng ny
da vo cc bc s n t Ba T xa xi v cc
lut gia a phng, h cho rng c ph c tc
ng n sc kho con ngi tng t nh ru.
Song nguyn nhn tht s mt phn l do cc
qun c ph lm xi mn quyn lc ca ng
Chin thut c s dng trong cuc tranh lun

ny cng rt tinh vi. Nhng ngi ph phn
cng ngh mi s dng cc cng c truyn
thng i chng a n cng chng nhng
thng tin c sp t k cng nhm nu bt
nhng nguy c m h ti cng ngh sinh hc.
Nhng ngi bo v cng ngh sinh hc thng
71
ta v to nn mt ngun thng tin x hi mi ti

a ht ca ng ta.
Cc cuc tranh lun trong cng chng v an

ton ca cc sn phm mi c a ra th
trng c t nhiu th k v thng da
trn quan im chnh tr thi hn l da trn
c s khoa hc. Ngy nay cng vy, phn nhiu
cuc tranh lun v cng ngh sinh hc nng
nghip c to ra bi nhng s tng tng
v thng tin sai lch ch khng phi bng chng
khoa hc, l li ca Calestous Juma. ng b
sung thm rng, cng ng khoa hc, vi s
ng h ln hn t cc chnh ph, cn phi c
nhiu bin php hn gii quyt cc vn
khoa hc v cng ngh vi ngi dn ca mnh.
Trong nhng chin dch bi nh cng khai tng

t nh nhng chin dch chng cc sn phm s
dng cng ngh sinh hc hin nay, c ph tng
b tung tin l gy ra chng bt lc v cc bnh
tt khc v b nhng nh lnh o Mecca,
Cairo, Istanbul, Anh, c v Thu in cm
hoc hn ch s dng. Trong mt n lc mnh
m vo nm 1674 bo v vic tiu th ru,
cc bc s Php cho rng khi mt ngi ung
c ph: C th ngi s ch cn l mt ci
bng ca c th trc kia; n b suy sp v tn
t. Tim v rut b yu i khin cho ngi ung
c ph b o gic, v c th b sc n mc nh
b b ba m.
Nhng cuc tranh lun v cng ngh sinh hc l

mt phn trong lch s lu di ca cuc tranh
lun x hi v cc sn phm mi. Tuyn b v
trin vng ca cng ngh mi i khi c cho
n bng s nghi ng, gim pha hoc phn i
thng thng - phn nhiu l vu khng, ni xu v
thng tin sai lch. Ngay c mt s loi sn phm
ph bin nht cng tri qua hng th k b
gy kh d.
NHNG CU CHUYN THU DT V CC

CHIN THUT A TIN SAI LC KHC
Ngy nay nhng li co buc tng t cng

c a ra i vi thc phm bin i gien
(GM). Ngoi tuyn b v tc ng bt li ca
thc phm bin i gien i vi mi trng v
sc kho con ngi, cn c nhng tuyn b ba
bi gn thc phm bin i gien vi nhng
chng bnh nh ung th no v bt lc hay thay
i hnh vi ng x. Mt s nhng li n i
ny lan rng tn nhng cp cao nht trong
chnh quyn cc nc ang pht trin.
V d, vo nhng nm 1500, cc gim mc o

Thin cha c gng cm c ph trong th gii
Thin cha gio v n cnh tranh vi ru v i
din cho nhng gi tr vn ha v tn gio mi.
Tng t nh vy, ti liu cho thy ti Mecca
vo nm 1511, mt v ph vng kim gim st
th trng tn l Khair Beg cm cc qun c
ph hot ng v vic tiu dng c ph. ng ny
da vo cc bc s n t Ba T xa xi v cc
lut gia a phng, h cho rng c ph c tc
ng n sc kho con ngi tng t nh ru.
Song nguyn nhn tht s mt phn l do cc
qun c ph lm xi mn quyn lc ca ng
Chin thut c s dng trong cuc tranh lun

ny cng rt tinh vi. Nhng ngi ph phn
cng ngh mi s dng cc cng c truyn
thng i chng a n cng chng nhng
thng tin c sp t k cng nhm nu bt
nhng nguy c m h ti cng ngh sinh hc.
Nhng ngi bo v cng ngh sinh hc thng
71
b buc phi tr li nhng co buc chng li

cng ngh ny v rt him khi c ch ng
trnh by vi cng chng. iu ny c bit
quan trng bi v cng chng khng hiu r
nhng chi tit k thut ca cc sn phm cng
ngh sinh hc v v vy cn phi c nhng bin
php truyn thng mi.
vi ging ng c trng c s dng ha cht

tr su. iu quan trng l vn ri ro tng
i ch khng n thun mt s kin n l
c kho st bn ngoi bi cnh sinh thi rng
ln. Song iu r rng l nhng phn tch theo
hng ny khng phc v mc ch ca nhng
ngi ch trch.
b buc phi tr li nhng co buc chng li

cng ngh ny v rt him khi c ch ng
trnh by vi cng chng. iu ny c bit
quan trng bi v cng chng khng hiu r
nhng chi tit k thut ca cc sn phm cng
ngh sinh hc v v vy cn phi c nhng bin
php truyn thng mi.
vi ging ng c trng c s dng ha cht

tr su. iu quan trng l vn ri ro tng
i ch khng n thun mt s kin n l
c kho st bn ngoi bi cnh sinh thi rng
ln. Song iu r rng l nhng phn tch theo
hng ny khng phc v mc ch ca nhng
ngi ch trch.
Trong khi nhng ngi ng h cng ngh sinh

hc thng c gng da vo s cn thit phi c
c s khoa hc ng n, nhng ngi ph phn
li thng s dng bin php ngn t cng
iu c c tnh sp t nhm khin cho cng
chng s hi v nghi ng ng c ca ngnh
cng nghip s dng cng ngh sinh hc. Nhng
ngi ph phn c tm ra s ging nhau gia s
nguy him ca cng ngh sinh hc vi nhng
hu qu thm khc ca nng lng ht nhn hay
nghim ha hc. Trn thc t, h dng nhng
thut ng nh nhim di truyn v thc
phm Frankenstein.
iu ng ch l nhng ngi ch trch cng

ngh sinh hc xc nh quy lut ca cuc
tranh lun theo hai cch c bn.
Trong khi nhng ngi ng h cng ngh sinh

hc thng c gng da vo s cn thit phi c
c s khoa hc ng n, nhng ngi ph phn
li thng s dng bin php ngn t cng
iu c c tnh sp t nhm khin cho cng
chng s hi v nghi ng ng c ca ngnh
cng nghip s dng cng ngh sinh hc. Nhng
ngi ph phn c tm ra s ging nhau gia s
nguy him ca cng ngh sinh hc vi nhng
hu qu thm khc ca nng lng ht nhn hay
nghim ha hc. Trn thc t, h dng nhng
thut ng nh nhim di truyn v thc
phm Frankenstein.
iu ng ch l nhng ngi ch trch cng

ngh sinh hc xc nh quy lut ca cuc
tranh lun theo hai cch c bn.
Th nht, h tm cch to ra n tng rng trch

nhim chng t cng ngh sinh hc c an ton
hay khng l ca nhng ngi ng h cng ngh
sinh hc ch khng phi ca nhng ngi ch
trch n. Ni cch khc, cc sn phm cng ngh
sinh hc b coi l khng an ton cho n khi iu
ngc li c chng minh .
Th hai, h lm c vic ng khung cuc
tranh lun trong cc lnh vc mi trng, sc
kho con ngi v o c, bng cch che
lp nhng yu t thng mi quc t n bn
di. Thng qua , h tm cch tp hp mt
s lng ln cc nh hot ng thc s tm
huyt vi vic bo v mi trng, bo m an
ton cho ngi tiu dng v gi vng cc gi tr
o c x hi.
Nhng ngi ph phn cng da vo s nghi k

ln nhau gia cc cng ty ln thuc cc khu vc
khc nhau trong cng ng th gii ng h
cho quan im ca mnh. Ngoi ra, h cn li
dng hiu qu nhng s c, trong , cc nguy
c b h thi phng ln. Mt nghin cu thng
c trch dn ca cc nh nghin cu thuc
Trng i hc Cornell ch ra rng phn hoa t
ng bin i gien (to ra mt c t Bt) git cht
u trng ca loi bm cha. Nghin cu ny
c s dng lm trm trng tc ng ca
cng ngh sinh hc i vi mi trng. Nhng
l gii c gi tr tng ng v nhng hn ch
ca nghin cu ny v nhng lun c bc b kt
lun trn c a ra sau khng thay i
c n tng ban u do nhng ngi ph
phn cng ngh sinh hc to ra.
C quan im cho rng vic phi hp n lc

thc y tranh lun rng ri s ci thin thng tin
v a ti vic chp nhn cc sn phm cng
ngh sinh hc. iu ny c th ng trong mt
s trng hp. Song nhn chung, nhng mi
quan ngi ny kh ln v khng th c gii
quyt ch thng qua tranh lun rng ri. L do
ch yu l bi v nguyn nhn su xa ca cuc
tranh lun nm tc ng kinh t - x hi ca
cng ngh mi ch khng ch n thun
nhng s suy xt, tranh bin. C l tranh lun
rng ri ch gp phn lm r hoc m rng
nhng im bt ng ch khng gii quyt c
nhng vn c bn v kinh t v thng mi.
Trong trng hp ny, vn mi trng thc

s khng phi l vic liu ng bin i gien c
git cht u trng ca loi bm cha hay
khng. Vn quan trng y l ging ng
ny c tc ng nh th no n mi trng so
73
Th nht, h tm cch to ra n tng rng trch

nhim chng t cng ngh sinh hc c an ton
hay khng l ca nhng ngi ng h cng ngh
sinh hc ch khng phi ca nhng ngi ch
trch n. Ni cch khc, cc sn phm cng ngh
sinh hc b coi l khng an ton cho n khi iu
ngc li c chng minh .
Th hai, h lm c vic ng khung cuc
tranh lun trong cc lnh vc mi trng, sc
kho con ngi v o c, bng cch che
lp nhng yu t thng mi quc t n bn
di. Thng qua , h tm cch tp hp mt
s lng ln cc nh hot ng thc s tm
huyt vi vic bo v mi trng, bo m an
ton cho ngi tiu dng v gi vng cc gi tr
o c x hi.
Nhng ngi ph phn cng da vo s nghi k

ln nhau gia cc cng ty ln thuc cc khu vc
khc nhau trong cng ng th gii ng h
cho quan im ca mnh. Ngoi ra, h cn li
dng hiu qu nhng s c, trong , cc nguy
c b h thi phng ln. Mt nghin cu thng
c trch dn ca cc nh nghin cu thuc
Trng i hc Cornell ch ra rng phn hoa t
ng bin i gien (to ra mt c t Bt) git cht
u trng ca loi bm cha. Nghin cu ny
c s dng lm trm trng tc ng ca
cng ngh sinh hc i vi mi trng. Nhng
l gii c gi tr tng ng v nhng hn ch
ca nghin cu ny v nhng lun c bc b kt
lun trn c a ra sau khng thay i
c n tng ban u do nhng ngi ph
phn cng ngh sinh hc to ra.
C quan im cho rng vic phi hp n lc

thc y tranh lun rng ri s ci thin thng tin
v a ti vic chp nhn cc sn phm cng
ngh sinh hc. iu ny c th ng trong mt
s trng hp. Song nhn chung, nhng mi
quan ngi ny kh ln v khng th c gii
quyt ch thng qua tranh lun rng ri. L do
ch yu l bi v nguyn nhn su xa ca cuc
tranh lun nm tc ng kinh t - x hi ca
cng ngh mi ch khng ch n thun
nhng s suy xt, tranh bin. C l tranh lun
rng ri ch gp phn lm r hoc m rng
nhng im bt ng ch khng gii quyt c
nhng vn c bn v kinh t v thng mi.
Trong trng hp ny, vn mi trng thc

s khng phi l vic liu ng bin i gien c
git cht u trng ca loi bm cha hay
khng. Vn quan trng y l ging ng
ny c tc ng nh th no n mi trng so
73
Vy th c th lm g trong hon cnh ny, c

bit l vi nhng nc ang pht trin hin l
tiu im s ch ca nhng ngi ng h v
ch trch cng ngh sinh hc? Hot ng trong
mi trng truyn thng ton cu mi s i hi
a dng ha hn na cc sn phm cng ngh
sinh hc, tng s lng cc t chc tham gia,
y mnh nghin cu chnh sch v ngnh sinh
vt hc v x hi, v phi c vai tr lnh o
chnh tr mnh m hn.
hiu bit v loi cng ngh ny m cn to ra

thng tin cn thit thuyt phc cng chng v
tnh thch hp v hu dng n. V th, vic m
rng phm vi sn phm l mt kha cnh then
cht ca cuc tranh lun. iu ny c bit quan
trng ti nhng nc ang pht trin quan tm
n vic s dng cng ngh mi nng cao sn
phm a phng v a dng ha ngun lng
thc ca h.
V d, thng tin v s pht trin ca cc loi cy
trng c kh nng chng chu kh hn s thch
hp vi cc nc chu Phi, trong khi cc khu
vc khc c th quan tm n cc sn phm
khc. Cch nhn ny cng cho thy rng nhng
cuc tranh lun chung chung v vai tr ca cng
ngh sinh hc hu nh khng c tnh thit thc
tr phi c t trong khun kh nhu cu v ng
dng a phng.
SN PHM LN TING TT HN NGN T
Phn nhiu cuc tranh lun v vai tr ca cng

ngh sinh hc ti cc nc ang pht trin da
trn nhng lp lun gi nh m khng c sn
phm tht trong tay cc nh sn xut hay ngi
tiu dng. Trong hon cnh y, trao i thng tin
v i thoi l khng cho n khi c mt n
v tham chiu thc t. Ni cch khc, phn bc
tuyn b ca nhng ngi ch trch khng quan
trng bng vic th hin nhng li ch ca sn
phm thc trn th trng.
Vic thiu s tin tng thc s vo cng ngh

mi to ra mt khong trng thng c lp
y bi nhng thng tin sai lch v nguy c v
li ch ca loi cng ngh mi ny. Nhng nc
c chng trnh nghin cu cng ngh sinh hc
ring nh Kenya v Nam Phi c mt quan im
thu o hn v loi cng ngh ny.
C th thc hin tt iu ny thng qua vic

phi hp n lc ca cc nh khoa hc a
phng, cc doanh nhn, cc nh hoch nh
chnh sch v cc t chc x hi dn s hp
php. C y chng c cho thy rng nhng
lo ngi v an ton ca cc sn phm mi c
xu hng gim i khi ngi dn a phng
tham gia v s hu nhiu hn cc cng ngh
mi. Tng t nh vy, s tham gia ca ngi
a phng vo cng ngh mi lm tng cng
mc tin tng vo cng ngh mi, do lm
gim yu cu phi c cc quy nh v an ton
khng da trn c s khoa hc. V d, li ni
ca mt nng dn Nam Phi khng nh tc
ng tch cc ca bng bin i gien i vi s
thnh vng ca mnh c trng lng hn c
ngn thng co bo ch n o v nhng tiu
trng rng t c hai pha ca cuc tranh lun.
M RNG LC LNG NG H
Gii quyt vn trao i thng tin v cng

ngh sinh hc i hi phi nng cao hiu bit v
mi trng truyn thng ang bin i. Mi
trng ny bao gm mt mng li phc tp cc
ngun thng tin v cc lnh t t tng cng
nh nhng cng c truyn thng mi m cho
n nay cng chng v cc nhm ng h vn
cha c c. thi ca mnh, Khair Beg b
xc phm khi bit rng cc qun c ph tr
thnh mt ngun thng tin xc thc v nhng
iu ang din ra trn lnh a ca ng ta. Cng
ging nh vy, Internet tr thnh mt cng c
truyn thng quan trng hn cc bin php
truyn thng nh qung co trn tivi.
iu ny c ngha l vic m rng phm vi ng

dng cng ngh sinh hc khng ch nng cao s
75
Vy th c th lm g trong hon cnh ny, c

bit l vi nhng nc ang pht trin hin l
tiu im s ch ca nhng ngi ng h v
ch trch cng ngh sinh hc? Hot ng trong
mi trng truyn thng ton cu mi s i hi
a dng ha hn na cc sn phm cng ngh
sinh hc, tng s lng cc t chc tham gia,
y mnh nghin cu chnh sch v ngnh sinh
vt hc v x hi, v phi c vai tr lnh o
chnh tr mnh m hn.
hiu bit v loi cng ngh ny m cn to ra

thng tin cn thit thuyt phc cng chng v
tnh thch hp v hu dng n. V th, vic m
rng phm vi sn phm l mt kha cnh then
cht ca cuc tranh lun. iu ny c bit quan
trng ti nhng nc ang pht trin quan tm
n vic s dng cng ngh mi nng cao sn
phm a phng v a dng ha ngun lng
thc ca h.
V d, thng tin v s pht trin ca cc loi cy
trng c kh nng chng chu kh hn s thch
hp vi cc nc chu Phi, trong khi cc khu
vc khc c th quan tm n cc sn phm
khc. Cch nhn ny cng cho thy rng nhng
cuc tranh lun chung chung v vai tr ca cng
ngh sinh hc hu nh khng c tnh thit thc
tr phi c t trong khun kh nhu cu v ng
dng a phng.
SN PHM LN TING TT HN NGN T
Phn nhiu cuc tranh lun v vai tr ca cng

ngh sinh hc ti cc nc ang pht trin da
trn nhng lp lun gi nh m khng c sn
phm tht trong tay cc nh sn xut hay ngi
tiu dng. Trong hon cnh y, trao i thng tin
v i thoi l khng cho n khi c mt n
v tham chiu thc t. Ni cch khc, phn bc
tuyn b ca nhng ngi ch trch khng quan
trng bng vic th hin nhng li ch ca sn
phm thc trn th trng.
Vic thiu s tin tng thc s vo cng ngh

mi to ra mt khong trng thng c lp
y bi nhng thng tin sai lch v nguy c v
li ch ca loi cng ngh mi ny. Nhng nc
c chng trnh nghin cu cng ngh sinh hc
ring nh Kenya v Nam Phi c mt quan im
thu o hn v loi cng ngh ny.
C th thc hin tt iu ny thng qua vic

phi hp n lc ca cc nh khoa hc a
phng, cc doanh nhn, cc nh hoch nh
chnh sch v cc t chc x hi dn s hp
php. C y chng c cho thy rng nhng
lo ngi v an ton ca cc sn phm mi c
xu hng gim i khi ngi dn a phng
tham gia v s hu nhiu hn cc cng ngh
mi. Tng t nh vy, s tham gia ca ngi
a phng vo cng ngh mi lm tng cng
mc tin tng vo cng ngh mi, do lm
gim yu cu phi c cc quy nh v an ton
khng da trn c s khoa hc. V d, li ni
ca mt nng dn Nam Phi khng nh tc
ng tch cc ca bng bin i gien i vi s
thnh vng ca mnh c trng lng hn c
ngn thng co bo ch n o v nhng tiu
trng rng t c hai pha ca cuc tranh lun.
M RNG LC LNG NG H
Gii quyt vn trao i thng tin v cng

ngh sinh hc i hi phi nng cao hiu bit v
mi trng truyn thng ang bin i. Mi
trng ny bao gm mt mng li phc tp cc
ngun thng tin v cc lnh t t tng cng
nh nhng cng c truyn thng mi m cho
n nay cng chng v cc nhm ng h vn
cha c c. thi ca mnh, Khair Beg b
xc phm khi bit rng cc qun c ph tr
thnh mt ngun thng tin xc thc v nhng
iu ang din ra trn lnh a ca ng ta. Cng
ging nh vy, Internet tr thnh mt cng c
truyn thng quan trng hn cc bin php
truyn thng nh qung co trn tivi.
iu ny c ngha l vic m rng phm vi ng

dng cng ngh sinh hc khng ch nng cao s
75
Nhng khng ging nh thi ca Khair Beg,

mi trng truyn thng mi mang tnh ton
cu, to iu kin ph bin thng tin rng ri v
to ra s cm thng gia nhiu t chc hot
ng khc nhau, bao gm c nhng t chc c l
khng chu tc ng ca cng ngh mi. Nhng
cng ng trn mng ny c xy dng xung
quanh mt t hp hm th phc tp khng d g
tip cn. Vic sa cha nhng thng tin sai lch
c ph bin thng qua nhng knh nh th rt
kh thc hin do tnh phc tp ca h thng
mng.
Cuc tranh lun v cng ngh sinh hc thc

y cng chng chuyn sang bn tho cc vn
k thut. Mt mt, x hi ang buc phi gii
quyt nhng vn vn mang tnh k thut, mt
khc, cng ng khoa hc ang chu p lc phi
chp nhn nhng vn phi k thut nh nhng
yu t u vo ca qu trnh ra quyt sch.
NGH V TNG LAI
Cc c quan nghin cu thin v chnh sch v

cc c quan tham mu ng mt vai tr quan
trng trong cuc chin v ngn t. iu ng
ch l nhng ngi ch trch cng ngh sinh
hc c n lc ng k trong vic to lin
minh vi cc c quan nghin cu, bao gm c
cc khoa ca trng i hc. Phn nhiu cc ni
dung c dng t vn v an ton ca
cng ngh sinh hc thng c s xc nhn
ca mt c quan nghin cu. Song nhn chung
cn thiu nhng nghin cu chnh sch khch
quan v vai tr ca cng ngh sinh hc trong x
hi, v do nhng ngi tm cch th hin mt
cch nhn khc c rt t c hi thu c thng
tin ng tin cy.
Trong khi cc nh hot ng c xu hng s

dng mt lot phong tro x hi a dng thc
hin mc ch ca mnh, nhng ngi ng h li
c xu hng tp trung vo vic s dng nhng
th ch tp trung ha m nh hng ca nhng
th ch ny rt nh trong mi trng truyn
thng hin i. Vic to ra tnh a dng cn thit
i hi phi m rng c s ca cc phong tro
x hi cao vai tr ca khoa hc v cng ngh
i vi s thnh vng ca con ngi.
Mt trong nhng kha cnh quan trng nht ca
cuc tranh lun v cng ngh sinh hc l vai tr
ca cc phng tin truyn thng i chng. V
d, ti chu u, ngnh truyn thng c mt vai
tr quan trng trong vic khuych i lp lun
ca nhng ngi ch trch hoc to ra s nghi
ng v quan im m nhng ngi ng h cng
ngh mi a ra. Ngc li, s ng h vai tr
ca khoa hc thng khng c tnh lun chin
quen thuc cc bin tp vin bo ch.
Vic thiu cc nghin cu c tnh h thng v s

tng tc gia sinh vt hc v x hi l mt tr
ngi ln trong n lc thu ht qun chng tham
gia i thoi v cng ngh sinh hc. iu ny
c bit quan trng khi xt n thc t l nhng
tin b trong sinh vt hc gy ra nhng vn
o c v sinh thi mi gn lin vi cc ngnh
vt l hc v ha hc. V d, lo ngi v vic
khng th thu hi sn phm mt khi c tung
ra th trng c nhn mnh hn khi cp
n vic a cc pht minh sinh hc vo trong
mi trng.
Nhng cch tip cn i hi s tham gia nhiu

hn vo qu trnh ra chnh sch hin ang thch
thc quan im truyn thng cho rng khoa hc
da trn cc s vic bt bin c th c chuyn
ti t chnh quyn xung dn chng. Ni cch
khc, thng tin khoa hc ang c a ra
thc hnh dn ch.
DN NG
Phn nhiu cuc tranh lun ca cng chng

nhm mc ch tc ng n chnh sch ca
chnh ph v cng ngh sinh hc. V mt ny,
nng lc ca cc chnh ph trong vic nh gi
77
Nhng khng ging nh thi ca Khair Beg,

mi trng truyn thng mi mang tnh ton
cu, to iu kin ph bin thng tin rng ri v
to ra s cm thng gia nhiu t chc hot
ng khc nhau, bao gm c nhng t chc c l
khng chu tc ng ca cng ngh mi. Nhng
cng ng trn mng ny c xy dng xung
quanh mt t hp hm th phc tp khng d g
tip cn. Vic sa cha nhng thng tin sai lch
c ph bin thng qua nhng knh nh th rt
kh thc hin do tnh phc tp ca h thng
mng.
Cuc tranh lun v cng ngh sinh hc thc

y cng chng chuyn sang bn tho cc vn
k thut. Mt mt, x hi ang buc phi gii
quyt nhng vn vn mang tnh k thut, mt
khc, cng ng khoa hc ang chu p lc phi
chp nhn nhng vn phi k thut nh nhng
yu t u vo ca qu trnh ra quyt sch.
NGH V TNG LAI
Cc c quan nghin cu thin v chnh sch v

cc c quan tham mu ng mt vai tr quan
trng trong cuc chin v ngn t. iu ng
ch l nhng ngi ch trch cng ngh sinh
hc c n lc ng k trong vic to lin
minh vi cc c quan nghin cu, bao gm c
cc khoa ca trng i hc. Phn nhiu cc ni
dung c dng t vn v an ton ca
cng ngh sinh hc thng c s xc nhn
ca mt c quan nghin cu. Song nhn chung
cn thiu nhng nghin cu chnh sch khch
quan v vai tr ca cng ngh sinh hc trong x
hi, v do nhng ngi tm cch th hin mt
cch nhn khc c rt t c hi thu c thng
tin ng tin cy.
Trong khi cc nh hot ng c xu hng s

dng mt lot phong tro x hi a dng thc
hin mc ch ca mnh, nhng ngi ng h li
c xu hng tp trung vo vic s dng nhng
th ch tp trung ha m nh hng ca nhng
th ch ny rt nh trong mi trng truyn
thng hin i. Vic to ra tnh a dng cn thit
i hi phi m rng c s ca cc phong tro
x hi cao vai tr ca khoa hc v cng ngh
i vi s thnh vng ca con ngi.
Mt trong nhng kha cnh quan trng nht ca
cuc tranh lun v cng ngh sinh hc l vai tr
ca cc phng tin truyn thng i chng. V
d, ti chu u, ngnh truyn thng c mt vai
tr quan trng trong vic khuych i lp lun
ca nhng ngi ch trch hoc to ra s nghi
ng v quan im m nhng ngi ng h cng
ngh mi a ra. Ngc li, s ng h vai tr
ca khoa hc thng khng c tnh lun chin
quen thuc cc bin tp vin bo ch.
Vic thiu cc nghin cu c tnh h thng v s

tng tc gia sinh vt hc v x hi l mt tr
ngi ln trong n lc thu ht qun chng tham
gia i thoi v cng ngh sinh hc. iu ny
c bit quan trng khi xt n thc t l nhng
tin b trong sinh vt hc gy ra nhng vn
o c v sinh thi mi gn lin vi cc ngnh
vt l hc v ha hc. V d, lo ngi v vic
khng th thu hi sn phm mt khi c tung
ra th trng c nhn mnh hn khi cp
n vic a cc pht minh sinh hc vo trong
mi trng.
Nhng cch tip cn i hi s tham gia nhiu

hn vo qu trnh ra chnh sch hin ang thch
thc quan im truyn thng cho rng khoa hc
da trn cc s vic bt bin c th c chuyn
ti t chnh quyn xung dn chng. Ni cch
khc, thng tin khoa hc ang c a ra
thc hnh dn ch.
DN NG
Phn nhiu cuc tranh lun ca cng chng

nhm mc ch tc ng n chnh sch ca
chnh ph v cng ngh sinh hc. V mt ny,
nng lc ca cc chnh ph trong vic nh gi
77
nhng thng tin sn c v s dng chng a

ra quyt sch l mt phn quan trng ca cuc
tranh lun. Vai tr lnh o chnh tr v cng
ngh sinh hc v s tn ti ca nhng t chc
cn thit t vn v khoa hc v cng ngh l mt
kha cnh quan trng trong vic qun l cc
cng ngh mi.
Nhn chung, tnh cht ca cc cng ngh mi

xut hin - c bit l nhng cng ngh da trn
ngnh sinh vt hc - v mi trng truyn thng
ang bin i ang t ra s cn thit phi nhn
li chin lc thc y vai tr ca cng ngh
sinh hc trong x hi. Cng ng khoa hc
khng nhng cn phi th hin vai tr lnh o
r rng, m cn phi iu chnh cc phng
php truyn thng ca mnh thch hp vi
phc tp gia tng v nhu cu a dng ca cng
ng th gii. Rt cc, phm vi ng dng ca
cc sn phm c to ra nh cng ngh sinh
hc phc v nhn loi s gii quyt cuc
tranh lun ny ch khng phi nhng tuyn b
trng rng ca nhng ngi ch trch v ng h.
Nhng cuc tranh lun v cng ngh mi s

cng si ni hn trong tng lai, v cc chnh
ph s ngy cng chu nhiu p lc phi gii
quyt nhng vn ny. Song t vn v khoa
hc v cng ngh s l khng tr phi cc
chnh ph coi khoa hc v cng ngh l mt
phn khng th tch ri ca qu trnh pht trin.
V mt ny, vic nng cao nng lc lnh o
gii quyt cc vn khoa hc v cng ngh s
ng gp vo vic qun l c hiu qu cc cuc
tranh lun ca cng chng v cng ngh mi ni
chung v cng ngh sinh hc ni ring.

79
nhng thng tin sn c v s dng chng a

ra quyt sch l mt phn quan trng ca cuc
tranh lun. Vai tr lnh o chnh tr v cng
ngh sinh hc v s tn ti ca nhng t chc
cn thit t vn v khoa hc v cng ngh l mt
kha cnh quan trng trong vic qun l cc
cng ngh mi.
Nhn chung, tnh cht ca cc cng ngh mi

xut hin - c bit l nhng cng ngh da trn
ngnh sinh vt hc - v mi trng truyn thng
ang bin i ang t ra s cn thit phi nhn
li chin lc thc y vai tr ca cng ngh
sinh hc trong x hi. Cng ng khoa hc
khng nhng cn phi th hin vai tr lnh o
r rng, m cn phi iu chnh cc phng
php truyn thng ca mnh thch hp vi
phc tp gia tng v nhu cu a dng ca cng
ng th gii. Rt cc, phm vi ng dng ca
cc sn phm c to ra nh cng ngh sinh
hc phc v nhn loi s gii quyt cuc
tranh lun ny ch khng phi nhng tuyn b
trng rng ca nhng ngi ch trch v ng h.
Nhng cuc tranh lun v cng ngh mi s

cng si ni hn trong tng lai, v cc chnh
ph s ngy cng chu nhiu p lc phi gii
quyt nhng vn ny. Song t vn v khoa
hc v cng ngh s l khng tr phi cc
chnh ph coi khoa hc v cng ngh l mt
phn khng th tch ri ca qu trnh pht trin.
V mt ny, vic nng cao nng lc lnh o
gii quyt cc vn khoa hc v cng ngh s
ng gp vo vic qun l c hiu qu cc cuc
tranh lun ca cng chng v cng ngh mi ni
chung v cng ngh sinh hc ni ring.

79
Trung tm Hoa K
Phng Thng tin-Vn ha, i s qun Hoa K
Tng 1, Rose Garden Tower, 170 Ngc Khnh, H Ni
Tel: (04) 3850-5000; Fax: (04) 3850-5048; Email: HanoiAC@state.gov
http://vietnam.usembassy.gov
- 32 -
Trung tm Thng tin - T liu

Phng Thng tin - Vn ha
i s qun Hp chng quc Hoa K
Tng 3, Rose Garden Tower, 6 Ngc Khnh, H Ni
Tel: (844) 831-4580 Fax: (844) 831-4601 Email: irchanoi@state.gov
http://vietnam.usembassy.gov
88

Công nghệ sinh học Hoa Kỳ PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Công nghệ sinh học Hoa Kỳ PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kinh t

Tp ch in t ca B Ngoi giao Hoa Kz

Tp ch in t ca B Ngoi giao Hoa Kz

Cng ngh Sinh hc

Cng ngh Sinh hc

TRIN VNG KINH T

TRIN VNG KINH T

B Ngoi giao Hoa K

TRIN VNG KINH T

TRIN VNG KINH T

Tp ch Din t ca B Ngoi giao Hoa Kz

Tp ch Din t ca B Ngoi giao Hoa Kz

CNG NGH SINH HC NNG NGHIP

CNG NGH SINH HC NNG NGHIP

CNG NGH SINH HC V TH GII ANG PHT TRIN

CNG NGH SINH HC V TH GII ANG PHT TRIN

QUAN NIM V CNG NGH SINH HC TRONG NNG NGHIP

QUAN NIM V CNG NGH SINH HC TRONG NNG NGHIP

Lester M. Crawford, Ph Gim c, Cc Lng thc v Dc phm Hoa Kz

Lester M. Crawford, Ph Gim c, Cc Lng thc v Dc phm Hoa Kz

MT NN I XANH CHU PHI?

MT NN I XANH CHU PHI?

i s Tony P. Hall, Phi on ca Hoa K ti cc C quan Nng Lng ca Lin Hp Quc

i s Tony P. Hall, Phi on ca Hoa K ti cc C quan Nng Lng ca Lin Hp Quc

NGH NH TH CARTAGENA V AN TON SINH HC

NGH NH TH CARTAGENA V AN TON SINH HC

CI THIN NGNH NNG NGHIP CHN NUI NH CNG NGH SINH HC

CI THIN NGNH NNG NGHIP CHN NUI NH CNG NGH SINH HC

CNG NGH SINH HC TRONG MI TRNG TRUYN THNG TON CU

CNG NGH SINH HC TRONG MI TRNG TRUYN THNG TON CU

NGUN TI LIU B SUNG

TRIN VNG KINH T

Thit k trang ba Thaddeus Miksinski

TRIN VNG KINH T

NGUN TI LIU B SUNG

Tp ch in t ca B Ngoi giao Hoa Kz

Thit k trang ba Thaddeus Miksinski

Alan Larson cho rng vic qun l{ cng ngh

theo d kin s tng ln 9 t vo nm 2050. V

Alan Larson cho rng vic qun l{ cng ngh

theo d kin s tng ln 9 t vo nm 2050. V

Cng ngh sinh hc l mt trong nhng loi

Cng ngh sinh hc nng nghip gii quyt c

Cng ngh sinh hc l mt trong nhng loi

Cng ngh sinh hc nng nghip gii quyt c

CNG NGH SINH HC V KHA CNH

Hoa K khng phi l quc gia duy nht ang

Nm 2000, tng dn s th gii l khong 6 t v

CNG NGH SINH HC V KHA CNH

Hoa K khng phi l quc gia duy nht ang

Nm 2000, tng dn s th gii l khong 6 t v

mang li. Nhng ging cy trng mi c ngun

ny. Nm ngoi, mt vi quc gia chu Phi

Bt chp nhng li ch m cng ngh sinh hc

Thch thc t ra l lm th no c nhiu

mang li. Nhng ging cy trng mi c ngun

Gii php duy nht nhm duy tr mt h thng

Thch thc t ra l lm th no c nhiu

Cc quy tc iu chnh vn bun bn cc sn

Khng nn b ph hoc tr hon khng cn thit

ny. Nm ngoi, mt vi quc gia chu Phi

Bt chp nhng li ch m cng ngh sinh hc

l tt c cc loi sn phm, phi c t trn c