Professional Documents
Culture Documents
Nội dung
Giới thiệu một số phương pháp dự báo
Lịch sử phát triển của mô hình dự báo số trị
Bước tiến đầu tiên của phương pháp số trị
Vai trò và ảnh hưởng của máy tính đến dự
báo thời tiết
Để dự báo thời tiết các nhà khí tượng đã sử dụng một số phương
pháp khác nhau.
- Phương pháp quán tính
- Phương pháp xu thế
- Phương pháp khí hậu
- Phương pháp tương tự
- Phương pháp dự báo số
Phương pháp dự báo số sử dụng các máy tính để xây dựng mô
hình máy tính của khí quyển. Đây là phương pháp thành công
nhất và được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới.
Vilhelm Bjerknes là giáo sư về cơ học ứng
dụng và vật lí toán học tại Đại học
Stockholm. Nhà vật lý người Nauy này
được gọi là cha đẻ của khí tượng học hiện
đại.
Đầu thế kỷ 20, ở Na Uy có một nhóm các
nhà khí tượng, đứng đầu là Vilhelm
Bjerknes đã phát triển một mô hình để giải
thích sự hình thành, tăng cường và tan rã
(vòng đời) của các xoáy thuận ngoại nhiệt
đới, đã đưa ra ý tưởng về front, là đường
biên giữa các khối khí. Nhóm cũng bao
gồm Carl-Gustaf Rossby (người đầu tiên
giải thích các chuyển động qui mô lớn khí
quyển trên quan điểm của động lực học
chất lỏng), Tor Bergeron (người đầu tiên
đưa ra cơ chế hình thành mưa).
Đầu thế kỷ 20, những tiến bộ
của sự hiểu biết về vật lý khí
quyển dẫn tới sự hình thành của
dự báo thời tiết bằng phương
pháp số hiện đại. Vào năm
1922, Lewis Fry Richardson đã
xuất bản cuốn Dự báo thời tiết
bằng quá trình số trị, trong đó
đã miêu tả những số hạng nhỏ
trong các phương trình động
lực học chất lỏng có thể được
bỏ qua để có thể tìm được các
nghiệm số. Tuy nhiên, số lượng
tính toán quá lớn khi đó và
không thể thực hiện được trước
khi các máy vi tính xuất hiện.
Hình vẽ mô phỏng xưởng
dự báo của Richardson
(mô hình dự báo thời tiết
số trị đầu tiên ). Xưởng dự
báo là một quả cầu khổng
lồ, bên trong quả cầu vẽ
bản đồ Trái Đất, xoay
quanh quả cầu là 64000
bộ óc tính toán nhằm bắt
kịp diễn tiến của thời tiết
trên Trái Đất. Có một
người điều khiển đứng
giữa quả cầu làm nhiệm
vụ điều phối màu ánh
sáng.)
1946 Jonh Von Neumann thành lập
dự án máy tính điện tử tại ISA
(Institude For Advance Study)
trong Priceton, New Jersey. Toàn
bộ dự án đã thiết kế và xây dựng
nên một máy tính điện tử vượt xa
khả năng của những máy tính điện
tử trước đó.
Năm 1948, John von Neumann tập
hợp một nhóm các nhà khí tượng lý
thuyết tại viện nghiên cứu cao cấp
ở Princeton, New Jersey. Đứng đầu
nhóm là Jule Charney. Nhóm của
ông đã xây dựng thành công mô
hình toán học của khí quyển và
chứng tỏ dự báo thời tiết số trị là
hữu dụng.
Họ đã dùng máy tính điện tử trong dự án của mình
Có thể nói dự báo thời tiết là một trong số 3 động lực đẩy
mạnh việc thành lập dự án máy tính điện tử, hai trong số đó là
phương pháp số trị và kĩ thuật công trình ( theo Goldstine 1972).
2 đặc trưng đặc biệt quan trong trong cấu trúc của máy tính
đang được xây dưng là:
- Những chương trình của máy tính được lưu giữ ở bộ nhớ
trong.
- Máy tính là một cấu trúc song song
Đặc trưng đầu tiên cho phép máy tự động cập nhật
Đặc trưng thứ 2, xử lý toàn bộ những con số trong cùng một
thời điểm.
Hai đặc trưng này gần như là đặc điểm chung phổ biến cho
tất cả các máy tính điện tử hiện đại.
1950 Charney Et Al đã chạy thành công mô hình dự báo thời tiết
trên ENIAC ( electronic numerical integrator and computer)
Đến giữa thập niên 1950, các thí nghiệm số trở nên dễ dàng hơn
với sự trợ giúp của máy tính. Các dự báo thời tiết đầu tiên bằng
phương pháp số đã sử dụng các mô hình chính áp(với một mực
thẳng đứng) và đã dự báo các chuyển động qui mô lớn của sóng
Rossby vùng vĩ độ trung bình một cách thành công.
ENIAC được phát triển bởi The Moore School Of Electrical
Engineering ở trường đại học của Pennsylvania.Với mô hình đơn
giản nhất _The Barotropic phải mất 24h để dự báo cho 1 ngày
trên ENIAC.Còn trên máy IAS chỉ ít hơn 5 phút .
ENIAC
( electronic numerical integrator and computer)
ENIAC
( electronic numerical integrator and computer)
Sau chiến tranh thế giới 2 người ta mới thấy được tầm quan trọng
của dự báo thời tiết.
Một loạt các kế hoạch liên tục của The U.S Weather Bureau, The
Air Weather Service của lực lượng hàng không Mỹ, và The Naval
Weater Service yêu cầu cần phải có một máy tính thương mại có
khả năng tương tự ISA ,có khả năng dự báo thời tiếi với một số
lượng lớn.
1/7/1954 JNWPU ( Joint Numerical Weather Prediction Unit )
đuợc thành lập.
3/1955 dòng máy IBM
701 ra đời và mùa hè
năm đó nó được sử dụng
để dự báo thời tiết bằng
phương pháp số trị ( 2
lần 1 ngày).