You are on page 1of 810

Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni

Guru Rinpoche

Coøn ñöôïc bieát ñeán döôùi teân Padmasambhava hay Lieân Hoa
Sanh (ñaûn sanh töø ñoùa hoa sen). Ngaøi laø “Ñöùc Phaät Thöù Nhì,”
laø ngöôøi ñaõ thieát laäp neàn moùng Phaät Giaùo taïi Taây Taïng.
Trong böùc hoaï treân, Ngaøi ñöôïc moâ taû trong moät hình töôùng coù
teân laø Nangsi ZilnoŠn, coù nghóa laø “Sieâu Vöôït Saéc Töôùng vaø
Dieäu Höõu.” Danh hieäu naøy coù nghóa laø khi thaáu hieåu ñöôïc
chaân taùnh cuûa taát caû nhöõng gì hoaù hieän thì Ngaøi töï ñoäng trôû
thaønh baäc thaày cuûa moïi tình huoáng.
KUNZANG LAMAI’I SHELUNG

LÔØI VAØNG CUÛA THAÀY TOÂI

PATRUL RINPOCHE

Baûn dòch Anh ngöõ:


Padmakara Translation Group

Baûn dòch Vieät ngöõ ñaàu tieân (2004):


Nhoùm Longchenpa
Thanh Lieân – Tueä Phaùp

Hieäu ñính sô khôûi (2006):


Thanh Lieân

Hieäu ñính toaøn boä (2008)ä:


Taâm Baûo Ñaøn
vôùi söï ñoùng goùp cuûa Töø Bi Hoa

Baûn Hieäu Ñính Toaøn Boä


ñöôïc Viet Nalanda Foundation aán toáng
laàn ñaàu tieân taïi Hoa Kyø naêm 2008
LÔØI VAØNG CUÛA THAÀY TOÂI
KUNZANG LAMA’I SHELUNG
Taùc Giaû: Ñaïi Sö Patrul Rinpoche

Nguyeân taùc: O-rgyan-‘jigs-med-chos-kyi-dban-po


Baûn dòch Anh ngöõ: The Words of My Perfect Teacher
Dòch giaû Anh ngöõ: Padmakara Translation Group
Nhaø xuaát baûn: Shambhala, Boston, Hoa Kyø (1994, 1998)

Chuyeån dòch Vieät ngöõ laàn ñaàu tieân (2004):


Nhoùm Longchenpa - Thanh Lieân vaø Tueä Phaùp
Hieäu ñính sô khôûi (2006): Thanh Lieân
Hieäu ñính toaøn boä (2008)ä: Taâm Baûo Ñaøn
vôùi söï ñoùng goùp cuûa Töø Bi Hoa
Bìa saùch: Taâm Baûo Ñaøn
Trình baøy: Hoaøi Höông
ISBN 978-0-9799607-1-0

Baûn Hieäu Ñính Toaøn Boä Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi ñöôïc toå chöùc
Viet Nalanda Foundation (Viet Vajra Foundation) phaùt taâm aán toáng
1,000 quyeån laàn ñaàu tieân taïi Hoa Kyø vaøo naêm 2008 vôùi söï ñoàng thuaän
cuûa Padmakara Translation Group vaø chi nhaùnh Alta Mira cuûa nhaø xuaát
baûn Rowman & Littlefield Publishing Group, Maryland, Hoa Kyø. Alta
Mira vaø Rowman & Littlefield Publishing Group hieän giöõ baûn quyeàn cuûa
baûn dòch Anh ngöõ cuûa taùc phaåm naøy.

Viet Nalanda Foundation giöõ baûn quyeàn ñaïo ñöùc cuûa baûn Hieäu
Ñính Toaøn Boä Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi – aán baûn 2008. Saùch aán toáng,
khoâng baùn. Neáu muoán trích ñaêng, xin vui loøng ghi roõ xuaát xöù. Neáu
muoán aán toáng, xin vui loøng göûi ñieän thö ñeán vietnalanda@ymail.com ñeå
nhaän ñöôïc baûn ñieän töû caäp nhaät hoaëc vieáng trang nhaø cuûa Viet Nalanda
Foundation taïi www.vietnalanda.org.
NOÄI DUNG

 Lôøi Ngoû cuûa Baûn Hieäu Ñính Toaøn Boä xxi


(AÁn baûn Vieät ngöõ 2008)
 Thuû Buùt cuûa Tulku Nyima Rinpoche xxx
(AÁn baûn Vieät ngöõ 2008)
 Lôøi Noùi Ñaàu (AÁn baûn Vieät ngöõ 2004) xxxiii
 Lôøi Noùi Ñaàu cuûa Ñöùc Ñaït Lai Laït Ma xxxv
 Lôøi Giôùi Thieäu cuûa Dilgo Khyentse Rinpoche xxxvii
 Daãn Nhaäp cuûa Caùc Dòch Giaû Anh Ngöõ xl
 Lòch Söû Phaät Giaùo Taây Taïng – Daãn Nhaäp Toùm Taét lvii
 Tieåu Söû Patrul Rinpoche (AÁn baûn Vieät ngöõ 2008) lxv
 Thi Keä Môû Ñaàu cuûa Patrul Rinpoche lxx
PHAÀN MOÄT
NHÖÕNG PHAÙP TU DÖÏ BÒ THOÂNG THÖÔØNG
HAY NHÖÕNG CHUAÅN BÒ BEÂN NGOAØI

CHÖÔNG MOÄT
TÖÏ DO VAØ THUAÄN DUYEÂN KHOÙ TÌM

I. CAÙCH THÖÙC ÑUÙNG ÑAÉN ÑEÅ LAÉNG NGHE


GIAÙO PHAÙP 7
1. Thaùi Ñoä 7
1.1 ÑOÄNG LÖÏC BAO LA CUÛA BOÀ ÑEÀ TAÂM 7
1.2 THIEÄN XAÛO BAO LA TRONG PHÖÔNG TIEÄN:
ÑOÄNG LÖÏC TU TAÄP CUÛA CON ÑÖÔØNG MAÄT
THÖØA 9
2. Cung caùch haønh xöû 12
2.1 NHÖÕNG ÑIEÀU NEÂN TRAÙNH 12
2.1.1 Ba khieám khuyeát cuûa chieác bình chöùa 12
2.1.2 Saùu ñieàu oâ nhieãm 15
2.1.3 Naêm caùch nhôù töôûng sai laïc 21
2.2 NHÖÕNG ÑIEÀU NEÂN LAØM 22
2.2.1 Boán aån duï 22
2.2.2 Saùu phaùp toaøn thieän sieâu vieät
(Luïc ñoä ba la maät) 26
2.2.3 Nhöõng phöông caùch haønh xöû khaùc 27
II. CHÍNH VAÊN GIAÙO PHAÙP: LUAÄN GIAÛI VEÀ VIEÄC KHOÙ
TÌM ÑÖÔÏC TÖÏ DO VAØ THUAÄN DUYEÂN 27
1. Quaùn chieáu veà baûn chaát cuûa töï do 28
2. Quaùn chieáu veà nhöõng thuaän duyeân ñaëc bieät lieân 31
quan ñeán Phaùp
2.1 NAÊM THUAÄN DUYEÂN CAÙ NHAÂN 31
2.2 NAÊM THUAÄN DUYEÂN THUOÄC HOAØN CAÛNH 36
2.3 TAÙM HOAØN CAÛNH XAÂM HAÏI KHIEÁN TA
KHOÂNG COÙ ÑÖÔÏC TÖÏ DO ÑEÅ TU HAØNH 45
2.4 TAÙM THIEÂN HÖÔÙNG KHOÂNG THÍCH HÔÏP
KHIEÁN TA KHOÂNG COÙ TÖÏ DO ÑEÅ TU HAØNH 46
3. Quaùn chieáu döïa treân nhöõng bieåu töôïng ñeå thaáy
raèng töï do vaø thuaän duyeân raát khoù tìm 50
4. Quaùn chieáu döïa treân nhöõng so saùnh baèng soá löôïng 52

CHÖÔNG HAI
LEÕ VOÂ THÖÔØNG CUÛA CUOÄC ÑÔØI

I. SÖÏ VOÂ THÖÔØNG CUÛA THEÁ GIÔÙI BEÂN NGOAØI NÔI COÙ
CHUÙNG SINH ÑANG SINH SOÁNG 59
II. SÖÏ VOÂ THÖÔØNG CUÛA CHUÙNG SINH SOÁNG TRONG
THEÁ GIÔÙI 61
III. SÖÏ VOÂ THÖÔØNG CUÛA NHÖÕNG BAÄC HIEÀN THAÙNH 64
IV. SÖÏ VOÂ THÖÔØNG CUÛA NHÖÕNG NGÖÔØI COÙ ÑÒA VÒ VAØ
THEÁ LÖÏÏC 67
V. CAÙC VÍ DUÏ KHAÙC VEÀ VOÂ THÖÔØNG 69
VI. SÖÏ BAÁT ÑÒNH CUÛA CAÙC TÌNH HUOÁNG ÑÖA ÑEÁN CAÙI
CHEÁT 82
VII. SÖÏ TÆNH GIAÙC MAÕNH LIEÄT VEÀ LEÕ VOÂ THÖÔØNG 84

CHÖÔNG BA
NHÖÕNG KHOÅ ÑAU CUÛA COÕI LUAÂN HOÀI

I. NHÖÕNG ÑAU KHOÅ NOÙI CHUNG CUÛA SINH TÖÛ LUAÂN


HOÀI 94
II. NHÖÕNG NOÃI THOÁNG KHOÅ ÑAËC BIEÄT MAØ
CHUÙNG SINH TRONG SAÙU COÕI PHAÛI KINH
QUA 97
1. Thaäp baùt ñòa nguïc (Möôøi taùm coõi ñòa nguïc) 97
1.1 BAÙT HOÛA ÑÒA NGUÏC (Taùm ñòa nguïc noùng) 97
1.1.1 Ñaúng Hoaït Ñòa Nguïc (Ñòaï nguïc cheát ñi
soáng laïi) 98
1.1.2 Haéc Thaèng Ñòa Nguïc (Ñiaï nguïc daây saét
ñen) 98
1.1.3 Chuùng Hôïp Ñòa Nguïc (Ñòa nguïc ñeø eùp
naùt nhöø) 99
1.1.4 Haøo Kieáu Ñòa Nguïc (Ñòa nguïc gaøo khoùc) 100
1.1.5 Ñaïi Kieáu Ñòa Nguïc (Ñòa nguïc gaøo khoùc
thoáng thieát) 100
1.1.6 Vieâm Hoûa Ñòa Nguïc (Ñòa nguïc thieâu
chaùy) 100
1.1.7 Ñaïi Vieâm Hoaû Ñòa Nguïc (Ñòa nguïc thieâu
chaùy cöïc noùng) 101
1.1.8 Voâ Giaùn Ñòa Nguïc (Ñòa nguïc A-Tì daønh
cho nguõ nghòch troïng toäi) 101
1.1.9 Caän Bieân Ñòa Nguïc 102
1.2 BAÙT HAØN ÑÒA NGUÏC (Taùm ñiaï nguïc laïnh) 105
1.3 COÂ ÑOÄC ÑÒA NGUÏC 107
2. Ngaï quyû 111
2.1 LOAØI NGAÏ QUYÛ SOÁNG TUÏ TAÄP 111
2.1.1 Ngaï quyû bò haønh haï bôûi nhöõng chöôùng
ngaïi beân ngoaøi 111
2.1.2 Ngaï quyû bò haønh haï bôûi nhöõng chöôùng
ngaïi beân trong 112
2.1.3 Ngaï quyû bò haønh haï bôûi nhöõng chöôùng
ngaïi ñaëc bieät 113
2.2 LOAØI NGAÏ QUYÛ DI CHUYEÅN TRONG KHOÂNG
GIAN 116
3. Suùc sinh 118
3.1 SINH VAÄT SOÁNG ÔÛ CAÙC ÑOÄ SAÂU 118
3.2 SUÙC VAÄT SOÁNG RAÛI RAÙC ÔÛ NHÖÕNG NÔI
KHAÙC NHAU 118
4. Coõi ngöôøi 121
4.1 BA LOAÏI ÑAU KHOÅ CHÍNH YEÁU 121
4.1.1 Ñau khoå vì bieán ñoåi 121
4.1.2 Ñau khoå choàng chaát ñau khoå 122
4.1.3 Ñau khoå cuûa taát caû nhöõng gì giaû hôïp 122
4.2 ÑAU KHOÅ CUÛA SINH, LAÕO, BEÄNH, TÖÛ 125
4.2.1 Ñau khoå khi sinh ra ñôøi 125
4.2.2 Ñau khoå cuûa tuoåi giaø 127
4.2.3 Ñau khoå cuûa beänh taät 129
4.2.4 Ñau khoå cuûa caùi cheát 130
4.3 NHÖÕNG ÑAU KHOÅ KHAÙC CUÛA CON NGÖÔØI 132
4.3.1 Noãi sôï haõi gaëp keû thuø ñòch 132
4.3.2 Noãi sôï haõi maát ngöôøi thaân yeâu 134
4.3.3 Noãi khoå cuûa ham muoán khoâng ñaït ñöôïc 138
4.3.4 Noãi khoå vì gaëp ñieàu khoâng mong muoán 139
5. A Tu La 143
6. Chö Thieân 145

CHÖÔNG BOÁN
NGHIEÄP: LUAÄT NHAÂN QUAÛ

I. NHÖÕNG AÙC HAÏNH PHAÛI TÖØ BOÛ 157


1. Möôøi haønh vi baát thieän neân traùnh (Thaäp aùc) 158
1.1 SAÙT SINH 158
1.2 LAÁY NHÖÕNG GÌ KHOÂNG ÑÖÔÏC CHO 163
1.3 TAØ DAÂM 166
1.4 NOÙI DOÁI 167
1.5 GIEO MOÁI BAÁT HOAØ 168
1.6 NOÙI LÔØI CAY NGHIEÄT 169
1.7 NOÙI CHUYEÄN PHIEÁM VOÂ ÍCH 169
1.8 THAM MUOÁN 171
1.9 MUOÁN LAØM TOÅN HAÏI NGÖÔØI KHAÙC 172
1.10 TAØ KIEÁN 172
2. Haäu quaû cuûa möôøi haønh vi baát thieän 175
2.1 QUAÛ CHÍN MUOÀI TROÅ SANH 175
2.2 QUAÛ TÖÔNG ÖÙNG VÔÙI NHAÂN 176
2.2.1 Haønh nghieäp töông öùng vôùi nguyeân
nhaân 176
2.2.2 Kinh nghieäm töông öùng vôùi nguyeân
nhaân 177
2.3 QUAÛ TROÅ SANH NGHIEÄP CAÛNH 183
2.4 QUAÛ TAÊNG TRÖÔÛNG LIEÂN TUÏC 183
II. NHÖÕNG THIEÄN HAÏNH NEÂN LAØM (Thaäp thieän) 184
III. TÍNH CHAÁT HOAØN TOAØN QUYEÁT ÑÒNH CUÛA CAÙC
HAØNH VI TAÏO NGHIEÄP 186

CHÖÔNG NAÊM
LÔÏI ÍCH CUÛA GIAÛI THOAÙT

I. NHÖÕNG NHAÂN TOÁ ÑÖA TÔÙI GIAÛI THOAÙT 209


II. KEÁT QUAÛ: BA QUAÛ VÒ GIAÙC NGOÄ 210

CHÖÔNG SAÙU
LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ THEO CHAÂN
MOÄT VÒ THAÀY TAÂM LINH

I. QUAÙN SAÙT THAÀY 213


II. THEO CHAÂN THAÀY 223
III. NOI GÖÔNG SÖÏÏ CHÖÙNG NGOÄ VAØ COÂNG HAÏNH CUÛA
THAÀY 232



PHAÀN HAI
NHÖÕNG PHAÙP TU DÖÏ BÒ PHI THÖÔØNG
HAY NHÖÕNG CHUAÅN BÒ BEÂN TRONG

CHÖÔNG MOÄT
QUY Y, NEÀN TAÛNG CUÛA MOÏI CON ÑÖÔØNG

I. LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ ÑEÁN VÔÙI QUY Y 265


1. Tín taâm 265
1.1 NIEÀM TIN SOÁNG ÑOÄNG 266
1.2 NIEÀM TIN THA THIEÁT 266
1.3 NIEÀM TIN KIEÂN ÑÒNH 266
2. Nguyeän löïc 273
2.1 NGUYEÄN LÖÏC QUY Y CUÛA NHÖÕNG NGÖÔØI
HAÏ CAÊN 273
2.2 NGUYEÄN LÖÏC QUY Y CUÛA NHÖÕNG NGÖÔØI
TRUNG CAÊN 273
2.3 NGUYEÄN LÖÏC QUY Y CUÛA NHÖÕNG BAÄC
THÖÔÏNG CAÊN 274
II. QUY Y NHÖ THEÁ NAØO 275
III. NHÖÕNG GIÔÙI LUAÄT VAØ LÔÏI ÍCH CUÛA QUY Y 283
1. Giôùi luaät cuûa quy y 283
1.1 BA ÑIEÀU PHAÛI TÖØ BOÛ 283
1.2 BA ÑIEÀU NEÂN LAØM 284
1.3 BA GIÔÙI LUAÄT BOÅ SUNG 285
2. Lôïi ích cuûa quy y 291
CHÖÔNG HAI
KHÔI DAÄY BOÀ ÑEÀ TAÂM, GOÁC REÃ CUÛA ÑAÏI THÖØØA

I. REØN LUYEÄN TAÂM NÖÔNG NÔI TÖÙ VOÂ LÖÔÏNG 301


1. Thieàn ñònh veà taâm xaû 302
2. Thieàn ñònh veà taâm töø 306
3. Thieàn ñònh veà taâm bi 311
4. Thieàn ñònh veà taâm hyû 330
II. KHÔI DAÄY BOÀ ÑEÀ TAÂM 337
1. Phaân Loaïi Boà Ñeà Taâm Döïa Treân Ba Möùc Ñoä Duõng
Caûm 337
1.1 SÖÏ DUÕNG CAÛM CUÛA MOÄT VÒ VUA 337
1.2 SÖÏ DUÕNG CAÛM CUÛA NGÖÔØI CHEØO THUYEÀN 337
1.3 SÖÏ DUÕNG CAÛM CUÛA NGÖÔØI CHAÊN CÖØU 338
2. Phaân loaïi theo caùc ñòa Boà Taùt 338
3. Phaân loaïi theo tính chaát cuûa Boà Ñeà Taâm 339
3.1 BOÀ ÑEÀ TAÂM TÖÔNG ÑOÁI 339
3.1.1 Taùc yù (Boà Ñeà Taâm Nguyeän) 339
3.1.2 AÙp duïng thöïc haønh(Boà Ñeà Taâm Haïnh) 339
3.2 BOÀ ÑEÀ TAÂM TOÁI THÖÔÏNG (Boà Ñeà Taâm
Vieân Maõn) 340
4. Thoï giôùi nguyeän Boà Ñeà Taâm 340
III. REØN LUYEÄN THEO GIÔÙI LUAÄT CUÛA BOÀ ÑEÀ TAÂM 344
1. Boà Ñeà Taâm Nguyeän vaø Giôùi Luaät 344
1.1 COI NGÖÔØI KHAÙC NGANG BAÈNG VÔÙI MÌNH 344
1.2 HOAÙN ÑOÅI MÌNH VAØ NGÖÔØI 346
1.3 COI NGÖÔØI KHAÙC QUAN TROÏNG HÔN MÌNH 354
2. Boà Ñeà Taâm Haïnh: Nöông Theo Giôùi Haïnh Cuûa
Saùu Phaùp Toaøn Thieän Sieâu Vieät 363
2.1 BOÁ THÍ SIEÂU VIEÄT (Boá Thí Ba-la-maät) 363
2.1.1 Boá thí vaät chaát (Taøi thí) 363
2.1.2 Boá thí Phaùp (Phaùp thí) 366
2.1.3 Boá thí söï che chôû khoûi sôï haõi (Voâ Uyù
thí) 369
2.2 TRÌ GIÔÙI SIEÂU VIEÄT (Giôùi Ba-la-maät) 370
2.2.1 Traùnh nhöõng haønh ñoäng baát thieän 370
2.2.2 Quyeát laøm vieäc thieän 370
2.2.3 Ñem laïi lôïi laïc cho ngöôøi khaùc 372
2.3 NHAÃN NHUÏC SIEÂU VIEÄT (Nhaãn Ba-la-maät) 372
2.3.1 Nhaãn nhuïc khi gaëp baát coâng 372
2.3.2 Nhaãn nhuïc chòu ñöïng gian khoå vì Ñaïo
Phaùp 375
2.3.3 Nhaãn naïi ñoái maët vôùi chaân lyù saâu xa
vôùi taâm voâ uùy 378
2.4 TINH TAÁN SIEÂU VIEÄT (Tinh taán ba-la-maät) 380
2.4.1 Tinh taán nhö aùo giaùp 380
2.4.2 Tinh taán trong haønh ñoäng 381
2.4.3 Tinh taán khoâng ngöng nghæ 382
2.5 THIEÀN ÑÒNH SIEÂU VIEÄT (Ñònh ba-la-maät) 384
2.5.1 Töø boû nhöõng phoùng daät 385
2.5.2 Thieàn ñònh thöïc söï 389
2.6 TRÍ TUEÄ SIEÂU VIEÄT (Tueä ba-la-maät) 390
2.6.1 Trí tueä nhôø laéng nghe 390
2.6.2 Trí tueä nhôø quaùn chieáu 390
2.6.3 Trí tueä nhôø thieàn ñònh 390

CHÖÔNG BA
TRÌ TUÏNG VAØTHIEÀN QUAÙN VEÀ BOÅN SÖ
NHÖ ÑÖÙC KIM CANG TAÙT ÑOÛA ÑEÅ TÒNH HOAÙ
TAÁT CAÛ CHÖÔÙNG NGAÏI

I. LAØM THEÁ NAØO TÒNH HOÙA CHÖÔÙNG NGAÏI NÖÔNG VAØO


PHAÙP SAÙM HOÁI 409
II. TÖÙ LÖÏC TÒNH HOÙA NGHIEÄP (Boán Löïc Tònh Hoaù Nghieäp) 412
1. Löïc Hoã Trôï 412
2. Löïc AÂn Haän Ñaõ Haønh AÙc Haïnh 413
3. Löïc Quyeát Chí Chuyeån Taâm 414
4. Löïc Quyeát Chí Haønh Thieän Haïnh 414
III. PHAÙP THIEÀN QUAÙN KIM CANG TAÙT ÑOÛA
(Vajrasattva) 415

CHÖÔNG BOÁN
CUÙNG DÖÔØNG MAÏN ÑAØ LA ÑEÅ VUN BOÀI
PHÖÔÙC TUEÄ

I. SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA VIEÄC VUN BOÀI HAI BOÀ COÂNG
ÑÖÙC 439
II. MAÏN ÑAØ LA THAØNH TÖÏU 443
III. MAÏN ÑAØ LA CUÙNG DÖÔØNG 443
1. Cuùng Döôøng Maïn-ñaø-la Ba Möôi Baûy Cuùng Phaåm 444
2. Cuùng Döôøng Maïn-ñaø-la Cuûa Ba Thaân Theo Baûn
Vaên Naøy 446
2.1 MAÏN ÑAØ LA THOÂNG THÖÔØNG CUÛA HOAÙ
THAÂN 446
2.2 MAÏN ÑAØ LA PHI THÖÔØNG CUÛA BAÙO THAÂN 448
2.3 MAÏN ÑAØ LA ÑAËC BIEÄT CUÛA PHAÙP THAÂN 448

CHÖÔNG NAÊM
KUSALI - PHAÙP TÍCH TUÏ COÂNG ÑÖÙC:
DIEÄT TRÖØ BOÁN MA VÖÔNG BAÈNG MOÄT ÑOÄC CHIEÂU

I. THAÂN THEÅ NHÖ MOÄT PHAÅM VAÄT CUÙNG DÖÔØNG 460


II. PHAÙP TU CUÙNG DÖÔØNG THAÂN XAÙC 461
1. Böõa Tieäc Traéng Daønh Cho Thöôïng Khaùch 463
2. Böõa Tieäc Traéng Daønh cho Caùc Vò Khaùch ÔÛ Döôùi 464
Thaáp
3. Böõa Tieäc Ña Daïng Daønh Cho Thöôïng Khaùch 465
4. Böõa Tieäc Ña Daïng Daønh Cho Caùc Vò Khaùch ÔÛ Döôùi 465
Thaáp
III. YÙ NGHÓA CUÛA PHAÙP Choš 470

CHÖÔNG SAÙU
BOÅN SÖ DU GIAØ, CAÙNH COÃNG DAÃN ÑEÁN
NAÊNG LÖÏC GIA TRÌ, PHÖÔNG PHAÙP TOÁI HAÄU ÑEÅ
CHÖÙNG NGOÄ TUEÄ GIAÙC

I. LYÙ DO COÙ PHAÙP BOÅN SÖ DU GIAØ (Guru Yoga) 479


II. LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ THÖÏC HAØNH PHAÙP BOÅN SÖ DU
GIAØ 486
1. Quaùn Töôûng Ruoäng Coâng Ñöùc 486
2. Cuùng Döôøng Thaát Chi Phoå Hieàn 492
2.1 LEÃ LAÏY, PHÖÔNG PHAÙP ÑOÁI TRÒ TAÙNH
KIEÂU NGAÏO 492
2.2 CUÙNG DÖÔØNG 499
2.3 SAÙM HOÁI AÙC HAÏNH 500
2.4 HOAN HYÛ, PHAÙP ÑOÁI TRÒ TAÙNH GANH TÎ 500
2.5 KHAÅN CAÀU CHÖ PHAÄT CHUYEÅN PHAÙP
LUAÂN 504
2.6 KHAÅN CAÀU CHÖ PHAÄT ÑÖØNG NHAÄP NIEÁT
BAØN 505
2.7 HOÀI HÖÔÙNG 506
3. Khaån Caàu Vôùi Loøng Tin Kieân Quyeát Chí Thaønh 511
4. Thoï Nhaän Boán Phaùp Quaùn Ñaûnh (Boán Phaùp Gia
Löïc) 512
III. LÒCH SÖÛ CHAØO ÑÔØI CUÛA CÖÏU PHAÙI DÒCH THUAÄT 518
1. Doøng Taâm Truyeàn (Bieät Truyeàn) Cuûa Caùc Ñaáng
Chieán Thaéng 518
2. Doøng Truyeàn Daïy Qua Bieåu Töôïng Cuûa Caùc Baäc
Minh Trì (Vidyadhara) 520
2.1 CAÙC MAÄT ÑIEÅN ÑAÏI DU GIAØ (Mahayoga) 521
2.2 LÒCH SÖÛ TRUYEÀN DAÏY A-NAÄU (Anuyoga) 521
2.3 CAÙC GIAÙO HUAÁN TAÂM YEÁU CUÛA ÑAÏI VIEÂN
MAÕN 522
2.4 GIAÙO PHAÙP ÑAÏI VIEÂN MAÕN ÑEÁN VÔÙI COÕI
NGÖÔØI 526
IV. LÒCH SÖÛ TRUYEÀN BAÙ GIAÙO LYÙ TAÂM-YEÁU ÔÛ XÖÙ
TUYEÁT TAÂY TAÏNG 533
1. Doøng nhó truyeàn cuûa nhöõng chuùng sinh bình thöôøng 537


PHAÀN BA
CON ÑÖÔØNG CHUYEÅN DI THAÀN TOÁC

CHÖÔNG MOÄT
CHUYEÅN DI TAÂM THÖÙC, CAÙC GIAÙO HUAÁN
CHO NGÖÔØI HAÁP HOÁI: PHAÄT QUAÛ KHOÂNG CAÀN
THIEÀN ÑÒNH

I. PHAÂN LOAÏI NAÊM PHAÙP CHUYEÅN DI 545


1. Chuyeån Di Sieâu Vieät Tôùi Phaùp Thaân Nhôø Daáu AÁn
Cuûa Caùi Thaáy 546
2. Chuyeån Di Trung Bình Tôùi Baùo Thaân Nhôø Hôïp Nhaát
Hai Giai Ñoaïn Phaùt Trieån Vaø Toaøn Thieän 546
3. Chuyeån Di Thaáp Tôùi Hoaù Thaân Nhôø Loøng Bi Maãn Voâ
Löôïng 546
4. Chuyeån Di Thoâng Thöôøng Nöông Vaøo Ba AÅn Duï 547
5. Chuyeån Di Thöïc Hieän Cho Ngöôøi Cheát Vôùi Caùi Moùc
Cuûa Loøng Bi Maãn 547
II. CHUYEÅN DI THOÂNG THÖÔØNG NÖÔNG VAØO BA AÅN
DUÏ 550
1. Thöïc Taäp Phaùp Chuyeån Di 554
2. Chuyeån Di Thöïc Söï 555
3. Trình Töï Cuûa Phaùp Thieàn Ñònh Chuyeån Di 558
3.1 PHAÙP CHUAÅN BÒ 558
3.2 PHAÙP QUAÙN TÖÔÛNG CHÍNH YEÁU 559
KEÁT LUAÄN (cuûa Patrul Rinpoche) 571
Lôøi Baït (cuûa Jamgon Kongtrul Lodro Thaye) 584
Chuù Thích 586
Thuaät ngöõ 638
Saùch Tham Khaûo 708

DANH MUÏC HÌNH AÛNH VAØ TRANH HOÏA

ÑÖÙC PHAÄT THÍCH CA MAÂU NI (baûn khaéc goã töø Derge) i


GURU RINPOCHE (tranh hoaï cuûa Orgyen Lhundrup) ii
PADMASAMBHAVA – ÑÖÙC LIEÂN HOA SANH
(tranh veõ cuûa Lama Wangdu) xxxii
LONGCHENPA (tranh veõ cuûa Glen Eddy) xxxiv
JIGME LINPA (tranh veõ cuûa Glen Eddy) xxxix
JIGME GYAWAI NYUGU
(baûn khaéc goã cuûa Gomchen Uleksheù) xliv
PATRUL RINPOCHE (baûn khaéc goã cuûa Gomchen Uleksheù) lvii
CUOÄC ÑÔØI CUÛA JAMYANG KHYENTSE WANGPO
(tranh veõ cuûa Lama Wangdu döïa treân nhöõng phaùc hoaï cuûa
Dilgo Khyentse Rinpoche)
JAMYANG KHYENTSE WANGPO 6
VUA TRISONG DETSEN 58
JETSUN TRAKPA GYALTSEN 93
GAMPOPA 156
DROM TOŠNPA 208
PADMA SANGYE (trang veõ cuûa Konchok Khadrepa) 77
MILAREPA 212
DILGO KHYENTSE RINPOCHE
(hình chuïp cuûa Mathieu Ricard) 261
CAÙC BOÅN TOÂN QUY Y 264
SANTIDEVA - TÒCH THIEÂN
(tranh veõ cuûa Konchok Khadrepa) 300
ATISA (tranh veõ cuûa Konchok Khadrepa) 358
VAJRASATTVA - KIM CANG TAÙT ÑOÛA 408
MAÏN ÑAØ LA CUÛA TAM THIEÂN ÑAÏI THIEÂN THEÁ GIÔÙI 438
MACHIK LABDRON (tranh hoaï cuûa Geùrard Muguet) 458
DUDJOM RINPOCHE 477
GURU RINPOCHE (ÑÖÙC LIEÂN HOA SANH) VAØ DOØNG
TRUYEÀN THÖØA TAÂM-YEÁU CUÛA ÑAÏI-QUAÛNG-TRÍ
(LONGCHEN NYINTIK)(tranh veõ cuûa Konchok Lhadrepa) 490
TU VIEÄN SAMYE (hình chuïp cuûa John Canti) 532
GURU RINPOCHE (ÑÖÙC LIEÂN HOA SANH) VAØ MÖÔØI
HAI HOAÙ THAÂN THEO HEÄ GIAÛNG PARCHEÙ KUNSEL
(tranh hoaï töø boä söu taäp cuûa Dzongsar Khyentse Rinpoche) 542
KANGYUR RINPOCHE 544
CAÙC HANG ÑOÄNG GAÀN TU VIEÄN DZOGCHEN
(hình chuïp cuûa Christian Bruyat) 570
NHÌN VEÀ HÖÔÙNG TU VIEÄN DZOGCHEN 583
(hình chuïp cuûa Christian Bruyat)
Lôøi Ngoû
Cuûa Baûn Hieäu Ñính Toaøn Boä naêm 2008
do Viet Nalanda Foundation aán toáng taïi Hoa Kyø

Töø khôûi thuûy, söï coù maët cuûa Baûn Hieäu Ñính Toaøn Boä “Lôøi
Vaøng Cuûa Thaày Toâi,” aán baûn 2008 do Viet Nalanda Foundation
aán toáng, ñaõ xuaát phaùt töø taám loøng bieát ôn saâu xa cuûa nhöõng ñeä
töû ngöôøi Vieät coù duyeân ñöôïc tu hoïc theo heä giaûng Longchen
Nyingtik (Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí) vôùi ñaïi sö Tulku Nyima
Gyaltsen Rinpoche.
Vaøo naêm 2005, taïi trung taâm Sakya
Dokho Choling ôû tieåu bang Maryland,
Hoa Kyø, chuùng toâi ñaõ laàn ñaàu tieân ñöôïc
thoï nhaän khaåu truyeàn (Tib: lung) toaøn
boä tröôùc taùc “Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi”
(goïi taét laø “Lôøi Vaøng”) qua kim khaåu cuûa
ñaïi sö Tulku Nyima Gyaltsen Rinpoche.
Thaày chuùng toâi laø moät vò ñaïi taêng, moät
hoaù thaân thuoäc doøng truyeàn thöøa
Ñaïi Sö Tulku Nyima Gyaltsen
Sakya, nhöng suoát caû ñôøi ñaõ tu taäp
Rinpoche haønh trì theo truyeàn thoáng Longchen
Nyingtik vaø Ñaïi Vieân Maõn (Dzogchen) cuûa doøng Nyingma. Ñaïi
sö Tulku Nyima Gyaltsen Rinpoche ñöôïc bieát ñeán nhö laø moät
danh sö ñaõ chöùng ñaéc phaùp tu Ñaïi Vieân Maõn, vaø ñaõ ñöôïc Ñaïo
Sö vó ñaïi Jamyang Khyentse Chokyi Lodro1 tuyeân nhaän laø moät
hieän thaân veà ngöõ cuûa ngaøi Khenpo Ngawang Palzangchung,2

1
Jamyang Khyentse Chokyi Lodro (1893-1959) laø moät trong nhöõng vò ñaïi sö chuû
xöôùng phong traøo baát boä phaùi Rimeù khôûi ñaàu vaøo theá kyû thöù 19 taïi Taây Taïng.
2
Khenpo Ngawang Palzang (1879-1941) coøn coù danh hieäu laøø Khenpo Ngachung, ñaõ
coáng hieán troïn ñôøi mình cho vieäc giaûng daïy saâu roäng toaøn boä giaùo lyù Longchen

xxi
moät trong nhöõng ñaïi hoïc giaû vaø danh sö cao troïng nhaát theo
truyeàn thoáng Ñaïi Vieân Maõn cuûa theá kyû hai möôi.
Trong gaàn ba möôi naêm qua, ñaïi sö Tulku Nyima Gyaltsen
Rinpoche ñaõ khoâng ngöøøng taän tuïy giaûng daïy töøng lôøi töøng chöõ
trong taäp saùch “Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi” cho bieát bao nhieâu laø
ñeä töû, trong haøng taêng ni cuõng nhö cö só taïi gia. Ngaøy xöa, khi
ñöôïc sö phuï khai taâm vaø baét ñaàu hoïc hoûi, nghieân cöùu nhöõng
giaùo lyù ñöôïc giaûng daïy trong “Lôøi Vaøng,” ñaïi sö Tulku Nyima
Gyaltsen Rinpoche ñaõ hoïc thuoäc loøng toaøn boä quyeån saùch
maáy traêm trang chæ voûn veïn coù boán thaùng!
Sau naøy, khi giaûng daïy laïi cho hoïc troø, Thaày chuùng toâi ñaõ
truyeàn daïy hoaøn toaøn theo trí nhôù. Khoâng caàn ñeán saùch trong
tay maø Thaày coù theå giaûng töøng caâu töøng chöõ, theo ñuùng trình
töï, saùt lôøi saùt yù, y nhö ñang coù quyeån saùch môû ra tröôùc maët.
Haèng naêm, khi töø Taây Taïng qua du hoaù taïi Hoa Kyø, Thaày
thöôøng boû ra khoaûng moät thaùng ñeå ngaøy ñeâm giaûng daïy veà
“Lôøi Vaøng.” Nhìn Thaày, nghe Thaày nhö theá, vaøø caûm nhaän ñöôïc
raèng luùc naøo Thaày cuõng chæ muoán traûi thaân mình ra ñeå giaùo
hoùa luõ hoïc troø khôø khaïo, thì môùi hieåu ñöôïc raèng coâng ôn muoân
moät cuûa Thaày to lôùn bieát döôøng naøo, vaø seõ chaúng bao giôø taát
caû chuùng toâi coù theå ñeàn ñaùp ñöôïc!

Cuõng vaøo cuoái naêm 2005, chuùng toâi tình côø noái ñöôïc duyeân
laønh vôùi dòch giaû Thanh Lieân, vaø sau ñoù, ñöôïc anh Thanh Lieân
cho bieát laø quyeån “The Words of My Perfect Teacher” ñaõ ñöôïc
dòch vaø phoå bieán taïi Vieät Nam vaøo naêm 2004 vôùi töïa ñeà “Lôøi
Vaøng Cuûa Thaày Toâi.” Thaät khoâng gì coù theå noùi leân ñöôïc nieàm

Nyingtik trong “Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi” vaø ñaõ bieân soaïn taùc phaåm “Caåm Nang Höôùng
Daãn Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi” (“Guide to the Words of My Perfect Teacher”) döïa treân
chính nhöõng ghi cheùp do Patrul Rinpoche truyeàn xuoáng cho moät ñaïi ñeä töû taâm truyeàn
laø ngaøi Lungtok Tenpei Nyima (Nyoshul Lungtok). Ngaøi Lungtok Tenpei Nyima chính
laø sö phuï cuûa Khenpo Ngawang Palzang.

xxii
vui söôùng vaø caûm kích cuûa chuùng toâi khi nghe tin naøy vaø ñöôïc
caàm quyeån saùch aáy trong tay. Quyeån “Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi,”
aán baûn Vieät ngöõ xuaát baûn laàn ñaàu tieân vaøo naêm 2004 taïi Vieät
Nam, laø coâng khoù cuûa hai dòch giaû Thanh Lieân vaø Tueä Phaùp
trong Nhoùm Longchenpa.
Theo nhö lôøi cuûa anh Thanh Lieân thuaät laïi thì tröôùc ñaây,
vaøo khoaûng naêm 2000, trong khi ñoïc quyeån “The Heart
Treasure of the Enlightened Ones” (Kho Taøng Taâm Cuûa Caùc
Baäc Giaùc Ngoä) cuûa ñaïi ñaïo sö Dilgo Khyentse Rinpoche, anh
Thanh Lieân thaáy trong ñoù coù nhaéc ñeán moät taùc phaåm baát huû
mang teân “Kunzang Lama’i Shelung” cuûa ngaøi Patrul Rinpoche.
Baûn tieáng Anh ñaõ dòch thoaùt yù töïa saùch ra thaønh “The Words of
My Perfect Teacher,” ñaïi yù coù nghóa laø “Nhöõng Lôøi Daïy Cuûa Vò
Thaày Toaøn Bích Cuûa Toâi.” Töïa ñeà quyeån saùch naøy ñaõ ñem
ñeán nhöõng rung ñoäng saâu xa trong taâm hoàn anh. Anh ñaõ nhôø
moät ngöôøi baïn thaân ôû Hoa Kyø laø cö só vaø dòch giaû Nguyeân Giaùc
tìm duøm quyeån saùch naøy. Anh Nguyeân Giaùc ñaõ göûûi veà taëng
anh Thanh Lieân quyeån “The Words of My Perfect Teacher”, aán
baûn Anh ngöõ phaùt haønh vaøo naêm 1998.
Ngay sau ñoù, anh Thanh Lieân khôûi coâng chuyeån ngöõ qua
tieáng Vieät, baét ñaàu vôùi chöông vieát veà Leõ Voâ thöôøng cuûa Cuoäc
Ñôøi trong Phaàn Moät, vaø sau ñoù laø nhöõng chöông veà caùc phaùp
haønh trì trong Phaàn Hai cuûa quyeån saùch. Moät thôøi gian sau,
ñaïo höõu Tueä Phaùp, moät dòch giaû khaùc trong Nhoùm
Longchenpa, cuõng ñaõ phaùt taâm ñoùng goùp vaøo coâng taùc dòch
thuaät vaø chòu traùch nhieäm chuyeån ngöõ Phaàn Moät. Sau khi
Phaàn Moät vaø Phaàn Hai ñöôïc hoaøn taát, dòch giaû Thanh Lieân ñaõ
chòu traùch nhieäm hieäu ñính laïi baûn dòch ñaàu tieân, boå tuùc theâm
caùc Lôøi Giôùi Thieäu, Daãn Nhaäp, phaàn Chuù Thích, Thuaät Ngöõ
cuøng hình aûnh. Vieäc hai dòch giaû Thanh Lieân vaø Tueä Phaùp
trong Nhoùm Longchenpa ñaõ boû ra nhieàu naêm thaùng ñeå maøi
mieät chuyeån ngöõ baûn tieáng Vieät ñaàu tieân cuûa “Lôøi Vaøng” vôùi

xxiii
moät taùc yù heát söùc thuaàn tònh, quaû laø moät söï hy sinh to lôùn vaø
moät moùn quaø tinh thaàn quyù giaù cho nhöõng Phaät töû ngöôøi Vieät
coù yù nguyeän theo chaân chö ñaïo sö thuoäc truyeàn thoáng Phaät
Giaùo Taây Taïng.
Ñöôïc bieát raèng luùc ñaàu, Nhoùm Longchenpa coù yù ñònh ñaët
teân cho baûn dòch laø “Lôøi Daïy Cuûa Vò Thaày Toaøn Haûo Cuûa Toâi”
nhöng sau ñoù, moät vò sö ngöôøi Vieät, Sö Hoàng Nhaät, ñaõ goùp yù
vaø ñoåi teân saùch thaønh “Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi.”

Khi bieát ñöôïc veà baûn dòch “Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi”, aán baûn
2004, chuùng toâi ñaõ voâ cuøng hoan hyû vaø phaùt taâm muoán aán
toáng laïi taäp saùch naøy ôû Hoa Kyø. Tuy nhieân, chuùng toâi cuõng coù
nhieàu suy nghó, vaø ñaõ maïo muoäi thænh yù Nhoùm Longchenpa
cho pheùp chuùng toâi ñöôïc hieäu ñính laïi toaøn boä taùc phaåm “Lôøi
Vaøng” tröôùc khi aán toáng. Chuùng toâi thaät voâ cuøng bieát ôn Nhoùm
Longchenpa ñaõ chaáp thuaän lôøi thænh caàu vaø trong gaàn ba naêm
qua, coâng vieäc hieäu ñính ñaõ ñöôïc hoaøn taát nhôø vaøo söï hoã trôï
tinh thaàn, taøi chaùnh cuõng nhö coâng söùc cuûa nhieàu ngöôøi.
Khi ñaïi sö Nyima
Gyaltsen Rinpoche töø
Taây Taïng trôû qua laïi
Hoa Kyø ñeå thuyeát giaûng
vaøo muøa xuaân naêm
2006, chuùng toâi ñaõ goïi
ñieän thoaïi vaø söû duïng
maøn aûnh tröïc tuyeán qua
heä thoáng internet ñeå lieân
laïc vôùi moät soá ñaïo höõu
ñang tu taäp theo truyeàn
thoáng Kim Cang Thöøa ôû taïi Vieät Nam. Trong dòp naøy, chuùng
toâi ñaõ giôùi thieäu ñaïi sö Tulku Nyima Gyaltsen Rinpoche vôùi

xxiv
dòch giaû Thanh Lieân, thaày Trí Khoâng, cuõng nhö moät vaøi anh chò
ñaïo höõu khaùc trong nhoùm Orgyen Choling.
Ñaïi sö Tulku Nyima Gyaltsen ñaõ voâ cuøng hoan hæ khi bieát
ñöôïc “Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi” ñaõ ñöôïc Nhoùm Longchenpa
chuyeån qua Vieät ngöõ vaø phaùt haønh taïi Vieät Nam. Cuõng trong
dòp aáy, Thaày ñaõ ban khaåu truyeàn nhöõng lôøi khaån nguyeän Ñöùc
Longchenpa, vò Sô Toå cuûa nhöõng giaùo lyù Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-
Quaûng-Trí (Longchen Nyingtik), cho moät soá caùc ñaïo höõu taïi
Vieät Nam qua maøn aûnh tröïc tuyeán cuûa maùy vi tính. Thaày ñaõ
nhìn söõng vaøo khung aûnh, vaø thaáy hieän leân trong ñoù hình aûnh
cuûa nhöõng ngöôøi ñeä töû nhoû beù, khieâm cung, ôû moät nôi caùch xa
nöûa quaû ñòa caàu, ñang chaép tay buùp sen laéng nghe nhöõng lôøi
truyeàn khaåu. Khi Thaày döùt lôøi thì ôû nôi khoeù maét traùi, moät gioït
leä baát chôït ñoïng laïi roài töø töø öùa ra. Ñaây chính laø moät kinh
nghieäm nhieäm maàu, vaø moät nhaân duyeân voâ cuøng hi höõu.
Sau ñoù, ñaïi sö Tulku Nyima Gyaltsen Rinpoche ñaõ ñoä
löôïng cho pheùp chuùng toâi laøm coâng vieäc hieäu ñính “Lôøi Vaøng”
ñeå coù theå aán toáng ôû Hoa Kyø. Khi phaùt taâm laøm coâng vieäc naøy,
chuùng toâi khoâng coù moät nguyeän öôùc naøo khaùc, ngoaïi tröø taám
loøng chaân thaønh muoán cho taùc phaåm “Lôøi Vaøng” vaø nhöõng giaùo
lyù taâm huyeát ñaõ ñöôïc ñaïi sö Patrul Rinpoche trao truyeàn, seõ coù
theå deã daøng ñeán ñöôïc vôùi ngöôøi ñoïc hôn.

Baûn dòch Anh ngöõ cuûa Nhoùm Dòch Thuaät Padmakara voán dó
khoâng phaûi laø moät vaên baûn deã dòch, nhaát laø nhöõng ñoaïn dieãn
ñaït nhöõng yù nieäm tröøu töôïng. Neáu cöù y theo vaên phong cuûa
Nhoùm Dòch Thuaät Padmakara maø dòch saùt qua tieáng Vieät thì
caâu vaên seõ trôû neân raát daøi vaø röôøm raø, deã trôû thaønh raéc roái vaø
töï nhieân ñaâm ra khoù hieåu, khoù caûm nhaän ñoái vôùi ñoäc giaû ngöôøi
Vieät, ñoâi khi coøn coù theå xa rôøi nguyeân yù cuûa taùc giaû. Do ñoù,
döïa treân nhöõng lôøi giaûng daïy veà caùc giaùo lyù vaø caùc phaùp moân

xxv
thöïc haønh trong “Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi” maø ñaïi sö Tulku
Nyima Gyaltsen Rinpoche ñaõ truyeàn daïy, chuùng toâi ñaõ coá
gaéng chænh söûa laïi nhöõng chi tieát lieân quan ñeán caùc phöông
phaùp haønh trì cho theâm phaàn roõ raøng vaø chính xaùc, vaø khi caàn
thieát cuõng ñaõ chænh söûa caâu vaên ñeåø lôøi vaø yù trôû neân gaàn guõi
hôn vôùi nguyeân yù cuûa taùc giaû.
Trong Baûn Hieäu Ñính Toaøn Boä, aán baûn 2008, chuùng toâi
cuõng ñaõ thöïc hieän vaø boå tuùc theâm nhöõng phaàn sau ñaây ñeå cho
baûn dòch ñöôïc theâm hoaøn haûo:
 Boå tuùc tieåu söû cuûa Patrul Rinpoche. (Thanh Lieân)
 Boå tuùc Lôøi Khuyeân Cuûa Ñaïi Sö Tulku Nyima Gyalsten
Rinpoche. Ñaây laø thuû buùt cuûa Thaày ñeå saùch taán chuùng ñeä
töû tu taäp theo caùc giaùo lyù ñaõ ñöôïc giaûng daïy trong “Lôøi
Vaøng.”
 Boå tuùc Danh Muïc Hình AÛnh vaø Tranh Hoïa.
 Boå tuùc vaø söû duïng caùc thuaät ngöõ Phaät hoïc ñaõ quen thuoäc
trong truyeàn thoáng Ñaïi Thöøa ñeå giuùp laøm saùng toû theâm caùc
khaùi nieäm trong Kim Cang Thöøa hieän vaãn coøn môùi meû ñoái
vôùi Phaät töû ngöôøi Vieät.
 Söû duïng caùc teân Kinh hay teân Luaän theo truyeàn thoáng Phaät
Giaùo Vieät Nam, laø nhöõng teân Kinh hay Luaän töông ñoái phoå
thoâng, taïo ñöôïc caûm giaùc quen thuoäc cho ñoäc giaû ngöôøi
Vieät laø nhöõng ngöôøi ñaõ quen vôùi truyeàn thoáng Ñaïi Thöøa.
Chaúng haïn nhö Kinh Hoa Nghieâm, Kinh Baùch Nghieäp, Ñaïi
Thöøa Trang Nghieâm Baûo Vöông Kinh, vaân vaân… Chuùng toâi
ñaõ tra cöùu töø danh saùch teân tieáng Phaïn cuûa caùc Kinh hay
Luaän naøy, thay vì dòch saùt töø teân tieáng Anh qua tieáng Vieät.
 Boå tuùc Taøi Lieäu Tham Khaûo (coù lieät keâ trong baûn dòch Anh
ngöõ) goàm coù teân saùch baèng tieáng Phaïn, tieáng Anh vaø tieáng
Vieät.

xxvi
 Boå tuùc vaø hieäu ñính phaàn Thuaät Ngöõ vaø phaàn Chuù Thích.
Vì yeáu toá thôøi gian khoâng cho pheùp, chuùng toâi ñaõ khoâng theå
söûa ñoåi laïi cho ñoàng nhaát taát caû caùc töø tieáng Phaïn vaø tieáng
Taïng trong baûn dòch laàn naøy cho ñuùng vôùi loái ñaùnh vaàn nguyeân
thuûy cuûa Phaïn ngöõ vaø Taïng ngöõ. Trong caùc aán baûn keá tieáp
trong töông lai, chuùng toâi hy voïng laø seõ coù theå boå tuùc cho thieáu
soùt naøy.

Theo lôøi yeâu caàu cuûa Nhoùm Longchenpa, Lôøi Giôùi Thieäu ñöôïc
Sö Hoàng Nhaät vieát cho baûn tieáng Vieät ñaàu tieân, aán baûn naêm
2004, ñaõ ñöôïc in laïi trong Baûn Hieäu Ñính Toaøn Boä, aán baûn
naêm 2008 naøy, ñeå giöõ laïi ñaày ñuû tính caùch lòch söû cuûa baûn dòch
ñaàu tieân. Tuy nhieân, chuùng toâi cuõng xin noùi leân quan ñieåm cuûa
chuùng toâi veà vaán ñeà nhö sau, vaø quan ñieåm naøy döïa treân
nhöõng giaùo huaán töø caùc vò Thaày khaùc nhau ñeán töø taát caû boán
doøng phaùi cuûa Phaät Giaùo Taây Taïng maø chuùng toâi ñaõ coù duyeân
thoï phaùp. Ñoù laø nhöõng giaùo lyù vaø phaùp moân sô khôûi döï bò
(preliminary practices hay Ngondro) cuûa nhöõng haønh giaû tu taäp
theo truyeàn thoáng Ñaïi Vieân Maõn (Dzogchen) cuûa doøng
Nyingma hay theo truyeàn thoàng Ñaïi Thuû AÁn (Mahamudra) cuûa
doøng Kagyu ñeàu khoâng khaùc bieät.
Caû hai truyeàn thoáng tu taäp Dzogchen va Mahamudra ñeàu
ñoøi hoûi haønh giaû phaûi coù ñöôïc nhöõng hieåu bieát roát raùo veà thaân
ngöôøi hieám quyù, veà voâ thöôøng, nhaân quaû, veà nhöõng ñau khoå
cuûa coõi luaân hoài. Sau ñoù, haønh giaû phaûi phaùt taâm quy y, phaùt
taâm Boà Ñeà, haønh trì phaùp moân quy y vaø leã laïy, haønh trì phaùp
moân tònh hoaù Kim Cang Taùt Ñoûa (Vajrasattva), haønh trì phaùp
cuùng döôøng Maïn Ñaø La, haønh trì phaùp boån sö du giaø (Guru
Yoga), vaân vaân… Noùi toùm laïi, cho duø laø theo Ñaïi Vieân Maõn hay
Ñaïi Thuû AÁn, theo Nyingma hay theo Kagyu thì caùc haønh giaû
ñeàu phaûi haønh trì moãi moät phaùp moân döï bò moät traêm ngaøn laàn,
tröôùc khi ñöôïc höôùng daãn ñeå tu taäp caùc phaùp cao hôn.

xxvii
Hôn nöõa, chuùng toâi cuõng nhaän thaáy laø coù raát nhieàu chi tieát
ñaëc thuø trong caùc phaùp moân tu taäp thuoäc heä giaûng Longchen
Nyingtik, ñaõ ñöôïc ñaïi sö Patrul Rinpoche giaûng daïy saâu roäng
trong “Lôøi Vaøng,” vaø ñaây laø nhöõng chi tieát coù lieân heä maät thieát
vôùi doøng truyeàn thöøa Nyingma. Tuy vaäy, neáu nhìn moät caùch
khaùch quan trong tinh thaàn baát boä phaùi, thì tinh tuùy cuûa caùc
phaùp tu döï bò vaø caùc giaùo lyù naøy cuõng laø tinh tuùy cuûa taát caû
boán doøng phaùi cuûa Phaät Giaùo Taây Taïng, goàm coù Nyingma,
Sakya, Kagyu vaø Gelug.

Chuùng toâi xin chaân thaønh caûm taï Nhoùm Dòch Thuaät Padmakara
vaø chi nhaùnh Alta Mira cuûa Nhaø Xuaát Baûn Rowman & Littlefield
Publishing Group, Maryland, Hoa Kyø ñaõ hoan hæ cho pheùp Viet
Nalanda Foundation aán toáng baûn hieäu ñính tieáng Vieät cuûa
quyeån saùch naøy. Cuõng xin ñaëc bieät caùm ôn oâng Wulstan
Fletcher, vò dòch giaû tröôûng Nhoùm Dòch Thuaät Padmakara, ñaõ
naâng ñôõ tinh thaàn vaø giuùp yù kieán cho chuùng toâi trong luùc khôûi
ñaàu ñeå coù theå xin ñöôïc baûn quyeàn dòch thuaät töø nhaø xuaát baûn.
Xin heát loøng caûm taï Cuï Baø Dieäu Tònh ñaõ boû coâng söùc giuùp
ñaùnh maùy taát caû caùc trang Taøi Lieäu Tham Khaûo baèng tieáng
Vieät, caùc ñaïo höõu Voâ Hueä Nguyeân, Minh Nguyeãn, Minh Phi,
Thanh Lieân ñaõ giuùp duyeät laïi baûn thaûo, Hoaøi Höông ñaõ boû
coâng söùc trình baøy toaøn boä quyeån saùch, Minh Phi ñaõ phuï traùch
lieân laïc in aán, Phoå Töø Dieäu Höông, Hoàng Nhö, Voâ Hueä
Nguyeân ñaõ ñoùng goùp yù kieán, vaø nhaát laø hai anh Thanh Lieân vaø
Nguyeãn Chí Khanh ñaõ nhieàu laàn chæ baûo vaø chia seû kinh
nghieäm taâm linh quyù baùu coù lieân heä ñeán “Lôøi Vaøng.” Cuõng xin
caùm ôn caùc ñaïo höõu Nguyeãn Minh Tieán vaø Minh Khoâng ñaõ boû
thôøi giôø giuùp tra cöùu moät soá danh töø Phaïn ngöõ vaø Haùn Vieät,
nhaát laø tra tìm teân Kinh vaø teân Luaän vaø giuùp theâm yù kieán cho
phaàn Thuaät Ngöõ. Ngoaøi ra, chuùng toâi coøn coù ñöôïc söï coäng taùc
ñaëc bieät cuûa ñaïo höõu Töø Bi Hoa, moät ngöôøi baïn ñoàng moân, ñaõ

xxviii
boû coâng hieäu ñính hai chöông trong “Lôøi Vaøng” cuõng nhö ñaõ
ñoùng goùp nhieàu yù kieán saâu saéc vaø ñích ñaùng cho toaøn boä
quyeån saùch.
Chuùng toâi cuõng khoâng queân göûi lôøi caùm ôn chaân thaønh ñeán
taát caû quyù thaân höõu, ñaïo höõu cuûa Viet Nalanda Foundation ñaõ
coù loøng quan taâm, khuyeán khích, ñoùng goùp tònh taøi, vaø ñaõ voâ
cuøng ñoä löôïng, kieân nhaãn trong thôøi gian gaàn ba naêm qua.
Neáu khoâng coù ñöôïc taám chaân tình vaø nhöõng ñoùng goùp cuûa taát
caû quyù ñaïo höõu thì Baûn Hieäu Ñính Toaøn Boä, aán baûn 2008 coù leõ
ñaõ khoù coù theå ñöôïc hoaøn taát moät caùch toát ñeïp. Tuy nhieân,
chuùng toâi cuõng bieát laø Baûn Hieäu Ñính Toaøn Boä, aán baûn 2008
vaãn coøn nhieàu thieáu soùt. Ngöôõng mong quyù ñaïo höõu vaø thieän
tri thöùc xa gaàn boû chuùt thôøi giôø ñeå ñoùng goùp yù kieán, giuùp cho
caùc aán baûn keá tieáp trong töông lai ñöôïc hoaøn chænh hôn.



Xin hoài höôùng taát caû coâng ñöùc leân cho quaû vò giaùc ngoä cuûa Thaày,
Tulku Nyima Gyaltsen Rinpoche, vò Ñaïo Sö ñaõ töø bi khai taâm
chuùng con baèng aùnh saùng cöïc kyø ñeïp ñeõ vaø truyeàn caûm cuûa “Lôøi
Vaøng,” cuõng nhö cho quaû vò giaùc ngoä cuûa chö Ñaïo Sö cuøng toaøn
theå chuùng sinh.
Nguyeän cho aùnh saùng cöïc kyø ñeïp ñeõ vaø truyeàn caûm cuûa “Lôøi
Vaøng” seõ soi roïi tôùi voâ löôïng phaùp giôùi...

Taâm Baûo Ñaøn (Konchog Jimpa Lhamo)


Hoa Kyø, ngaøy 20 thaùng 10 naêm 2008

xxix
Lôøi Khuyeân vaø Thuû Buùt cuûa
Ñaïi Sö Tulku Nyima Gyaltsen Rinpoche

xxx
Lôøi Khuyeân Cuûa Nyima Gyaltsen: “Khi bieát raèng nhöõng giaùo huaán
thaâm dieäu nhö Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí (Longchen Nyingtik)
thaät khoù tìm thaáy trong theá gian naøy, haõy quyeát taâm gaéng söùc tu
hoïc nhöõng giaùo huaán aáy nhö ñaõ ñöôïc giaûng daïy ôû ñaây. Giôø ñaây,
caùc con ñaõ coù ñöôïc thaân ngöôøi, ta khaån thieát mong caùc con haõy
taän duïng ñôøi ngöôøi moät caùch coù yù nghóa.”

 Ñaây laø thuû buùt cuûa ñaïi sö Tulku Nyima Gyaltsen Rinpoche
vieát vaøo saùng ngaøy 1 thaùng 7 naêm 2006 theo lôøi thænh caàu cuûa ñeä
töû Taâm Baûo Ñaøn, tröôùc khi Thaày töø giaõ trung taâm Sakya Dokho
Choling, Hoa Kyø ñeå quay trôû veà laïi Taây Taïng. Nhöõng lôøi khuyeân
cuûa Thaày ñaõ ñöôïc ñeä töû Kanaya Chevli chuyeån sang Anh ngöõ nhö
sau: “Knowing that the profound instructions like these of
Longchen Nyingtik are difficult to find in this world, make intense
efforts to study just as it has been taught herein. Now that you
have a human body, I urge you to do something meaningful with
it.”

xxxi
Ñöùc Lieân Hoa Sanh

xxxii
LÔØI NOÙI ÑAÀU
Cuûa Baûn Vieät Ngöõ ñaàu tieân
do Nhoùm Longchenpa aán haønh naêm 2004 taïi Vieät Nam
Ñaïo sö Patrul Rinpoche, moät thaùnh giaû doøng Longchenpa, ñaõ
ñöa vaøo nhöõng giaùo huaán beân tai maø Thaày cuûa Ngaøi laø Jigme
Gyalwai Nyugu ñaõ truyeàn xuoáng töø Ñaïo sö Jigme Lingpa. Giaùo
huaán naøy ñöôïc Ngaøi haønh trì roát raùo, khoâng thieáu soùt, ñaéc Ñaïi
Vieân Maõn. Nay Ngaøi phoù chuùc laïi cho ñaøng haäu sanh, nhöõng
haønh giaû Kim Cöông Thöøa cuûa doøng Coå Maät y giaùo phuïng
haønh, cuøng vôùi lôøi chuùc phuùc chaân thaønh vaø caûm ñoäng.
Giaùo huaán naøy laø coát tuyû cuûa Tieàn Haønh Phaùp (Ngondro),
doïn taâm vaøo caûnh giôùi baát khaû tö nghì trong moät kieáp soáng.
Ñaây laø giaùo huaán giaûi thoaùt ngay taïi cöûa vaøo, laøm vieäc treân ñöùc
tin hay loøng suøng moä vaø trí tueä saéc beùn maø khoâng khoå coâng
nhieàu nhö con ñöôøng Ñaïi Thuû AÁn, hoaëc con ñöôøng chuyeån
hoaù tieäm tieán cuûa doøng hay Thöøa khaùc.
Dòch giaû caàu mong caùc haønh giaû Maät Thöøa naém ñöôïc
phaàn tinh yeáu trong quyeån saùch naøy ñeå coâng phu tu taäp chính
xaùc vaø hieäu quaû laø giaûi thoaùt caùc phieàn naõo oâ nhieãm, chaùn naûn
caùc loãi laàm cuûa voøng luaân hoài vaø cuoái cuøng phaùt nguyeän theo
con ñöôøng cuûa chö Toå, chö Boà Taùt laøm lôïi ích chuùng sanh voâ
bieân trong saùu coõi.
Dòch giaû trung thaønh vôùi caên baûn cuûa Ñaïo sö Patrul
Rinpoche, tuy nhieân caùc baøi nguyeän rieâng bieät theo töøng
chöông, haønh giaû coù theå döïa theo caùc baøi nguyeän rieâng cuûa
Ñaïo Sö truyeàn cho mình, khoâng nhaát thieát phaûi doø theo baøi
nguyeän vaén taét trong saùch.
Nguyeän cho phöôùc laønh traøn khaép laøm dòu maùt taâm cuûa
moïi chuùng sanh.
Hoàng Nhaät

xxxiii
Longchenpa (1308 - 1363)

Vò Thaày phi thöôøng nhaát cuûa truyeàn thoáng Nyingma


(Coå Maät). Longchen Rabjampa ñaõ taäp hôïp caùc giaùo
lyù Taâm-Yeáu cuûa Padmasambhava (Ñöùc Lieân Hoa
Sanh), Vimalamitra (Tì Ma La Ma Maät Ña) vaø Yeshe
Tsogyal. Ngaøi Longchen Rabjampa (Longchenpa)
ñaõ trao truyeàn taát caû nhöõng giaùo lyù naøy cho Jigme
Lingpa trong moät loaït caùc linh kieán ñöôïc ñaët teân laøø
Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-QuaûngTrí (Longchen Nyingtik).

xxxiv
LÔØI NOÙI ÑAÀU

Ngaøi Jigme Gyalwai Nyugu laø moät trong nhöõng ñeä töû loãi laïc
nhaát cuûa Ngaøi Jigme Lingpa, vò ñaïo sö ñaõ ban truyeàn nhöõng
höôùng daãn veà giaùo phaùp Ñaïi Vieân Maõn (Dzogpa Chenpo) theo
truyeàn thoáng Longchen Nyingthig. Ngaøi Jigme Gyalwai Nyugu
ñaõ keá thöøa vaø ban taëng giaùo huaán khaåu truyeàn Longchen
Nyingthig, vaø Dza Paltrul Rinpoche, ñeä töû cuûa Ngaøi, ñaõ sao
cheùp laïi, ñaët töïa ñeà cho taäp saùch naøy laø: KUNSANG LA-MAI
ZHAL-LUNG.
Ñöôïc bieát raèng theo giaùo lyù Ñaïi Vieân Maõn, ta khoâng theå
ñaït ñöôïc giaùc ngoä vôùi taâm taïo taùc; maø ta phaûi nhaän bieát ra
ñöôïc baûn taâm nguyeân sô, vaø nöông vaøo ñoù maø coù theå hieåu ra
ñöôïc vaïn phaùp chæ nhö laø troø hieån loäng cuûa taâm. Sau ñoùù ta
phaûi luoân luoân töï nhaéc nhôû, phaûi thaám nhuaàn nhaän thöùc naøy
vaø phaûi nhaát taâm tin töôûng vaøo hieåu bieát saét ñaù aáy. Tuy nhieân,
ñeå coù ñöôïc moät hieåu bieát lieãu tri, thaáu suoát toaøn dieän giaùo lyù
naøy thì vieäc ta chæ ñôn thuaàn ñoïc saùch seõ laø moät ñieàu voâ cuøng
thieáu soùt; ta coøn caàn tôùi nhöõng phaùp tu döï bò theo heä phaùi
Nyingma, vaø theâm vaøo ñoù, caàn tôùi giaùo phaùp ñaëc bieät do moät
baäc chaân sö vôùi ñaày ñuû phaåm haïnh thuoäc doøng Nyingma trao
truyeàn cuõng nhö caàn tôùi naêng löïc gia hoä cuûa ngaøi. Ñöôïc nhö
vaäy, chuùng ñeä töû cuõng ñaõ phaûi töøng tích luõy coâng ñöùc thaät saâu
daày. Ñoù laø lyù do taïi sao caùc ñaïo sö Nyingmapa vó ñaïi nhö Ngaøi
Jigme Lingpa vaø Ngaøi Dodrupchen ñaõ phaûi boû heát taâm söùc
ñeo ñuoåi coâng vieäc [truyeàn baù giaùo phaùp].

xxxv
Ngaøy nay, vieäc chuyeån dòch nhöõng taùc phaåm bao goàm
caùc phaùp tu döï bò cuûa Ñaïi Vieân Maõn (Dzogchen) mang moät
giaù trò cöïc kyø lôùn lao. Toâi chuùc möøng Nhoùm Dòch Thuaät
Padmakara ñaõ cho phoå bieán caùc taùc phaåm naøy baèng Anh ngöõ
vaø Phaùp ngöõ. Toâi ñoan chaéc raèng nhöõng taøi lieäu sô yeáu ñaùng
tin caäy naøy seõ ñem laïi lôïi laïc cho taát caû nhöõng ai coù loøng quan
taâm tôùi phaùp tu Ñaïi Vieân Maõn.

Ngaøy 23 thaùng 10, 1990 Ñaït Lai Laït Ma

xxxvi
LÔØI GIÔÙI THIEÄU
cuûa DILGO KHYENTSE RINPOCHE

Tuyeån taäp luaän giaûi Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi, Höôùng Daãn Veà
Caùc Phaùp Tu Döï Bò Cho « Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí »
(Heart-Essence of the Vast Expanse) Thuoäc Giaùo Lyù Ñaïi Vieân
Maõn (Dzogchen), ñaõ trình baøy veà con ñöôøng tu taäp cuûa boán
tröôøng phaùi chính yeáu cuûa Phaät Giaùo Taây Taïng maø khoâng heà
coù baát kyø moät maâu thuaãn naøo [giöõa nhöõng tröôøng phaùi aáy.
Taùc phaåm naøy bao goàm taát caû caùc giaùo phaùp, keå caû : (1)
Nhöõng Böôùc Tuaàn Töï Treân Ñöôøng Tu cho nhöõng ngöôøi thuoäc ba
trình ñoä hieåu bieát, caên cô khaùc nhau, cuøng vôùi Ba Ñieåm Caên Yeáu
Cuûa Con Ñöôøng Ñaïo; (2) Ba Tri Kieán, töùc phaùp tu döïï bò cho Ñaïo
vaø Quaû; (3) Phaät Taùnh laø nhaân, ñôøi ngöôøi quyù baùu laø trôïï duyeân,
baäc ñaïo sö taâm linh laø löïc thuùc ñaåy, caùc giaùo huaán cuûa Ngaøi laø
phöông phaùp tu taäp, caùc thaân Phaät (kāyas) vaø trí tueä laø quaû -- taát
caû nhöõng giaùo huaán naøy laø keát quaû cuûa söï keát hôïp giöõa hai
truyeàn thoáng tu taäp Kadampa vaø Mahāmudrā (Ñaïi Thuû AÁn).
Ngoaøi ra, taùc phaåm naøy coøn bao goàm con ñöôøng tu taäp ñöôïc
höôùng daãn theo truyeàn thoáng Nyingma (Coå Maät), chaúng haïn nhö
laø quyeát taâm caâàu tìm giaûi thoaùt vì ñaõ nhôøm tôûm voøng sinh töû luaân
hoài, phaùt khôûi tín taâm do coù ñöôïc söï hieåu bieát, tin töôûng vaøo luaät
nhaân quaû, phaùt khôûi taâm Boà Ñeà qua vieäc nhieät thaønh coá gaéng
cöùu giuùp ngöôøi khaùc, vaø phaùt khôûi tri kieán thuaàn tònh, nhaän thaáy
ñöôïc taát caû nhöõng gì coù treân ñôøi naøy ñeàu toät cuøng thanh tònh.
Duø laø ñoái vôùi caùc phaùp tu döï bò hay laø caùc phaùp thöïc
haønh chính yeáu thì taäp luaän giaûi naøy cuõng thaät voâ cuøng thieát
yeáu! Ñoù laø lyù do taïi sao trong thôøi ñaïi may maén naøy khi maø
giaùo lyù toân quyù cuûa Ñöùc Phaät ñang baét ñaàu choùi saùng treân
khaép theá giôùi, taäp saùch naøy ñaõ ñöôïc chuyeån dòch vôùi nieàm hy
voïng saâu xa raèng taøi lieäu luaän giaûi naøy seõ ñem laïi ñöôïc moät

xxxvii
giaù trò toät cuøng lôùn lao, cuõng nhö taøi lieäu aáy seõ bao goàm ñöôïc
taát caû nhöõng ñieåm troïng yeáu cuûa con ñöôøng tu. Hy voïng raèng
taát caû nhöõng ai coù dòp tieáp xuùc vôùi nhöõng giaûng daïy naøy ñeâàu
seõ ñöôïc lôïi laïc, vaø mong raèng taøi lieäu naøy coù theå trôû thaønh moät
ñeà muïc ñeå nghieân cöùu, quaùn chieáu vaø thieàn ñònh. Ñieàu quan
troïng laø nhöõng ngöôøi böôùc treân con ñöôøng Chaùnh Phaùp seõ
giaûng daïy vaø laéng nghe veà taøi lieäu naøy-- ñoù môùi thöïc laø ñieàu
cöïc kyø quan troïng.

xxxviii
Jigme Lingpa (1729-1798)

Jigme Lingpa thoï nhaän nhöõng giaùo huaán Taâm-


Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí (Longchen Nyingtik -
Essence of the Vast Expense) töø Longchenpa.
Ngaøi Jigme Lingpa ñaõ haønh trì nhöõng giaùo phaùp
naøy trong coâ tòch vaø sau ñoù ñaõ truyeàn daïy laïi cho
caùc ñeä töû cuûa mình.

xxxix
DẪN NHẬP

DAÃN NHAÄP
CUÛA CAÙC DÒCH GIAÛ ANH NGÖÕ

Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi laø moät trong nhöõng giaùo huaán
ñöôïc yeâu quyù nhaát, giôùi thieäu veà neàn taûng tu taäp cuûa Phaät
Giaùo Taây Taïng. Quyeån saùch naøy thöôøng xuyeân ñöôïc Ñöùc Ñaït
Lai Laït Ma vaø nhöõng baäc Thaày loãi laïc khaùc khuyeán khích vaø
giôùi thieäu [ñeán moïi ngöôøi]. Taøi lieäu naøy cung caáp nhöõng höôùng
daãn chi tieát veà caùc phöông phaùp tu taäp maø nöông vaøo ñoù, moät
con ngöôøi bình thöôøng coù theå chuyeån hoaù taâm thöùc cuûa hoï vaø
khôûi haønh böôùc ñi treân con ñöôøng daãn tôùi Phaät Quaû, traïng thaùi
cuûa giaùc ngoä vaø giaûi thoaùt. Nöûa phaàn ñaàu cuûa quyeån saùch bao
goàm moät loaït caùc suy nieäm nhö sau: (1) thaát voïng eâ cheà ñoái
vôùi luaân hoài vaø thaáu hieåu veà noãi thoáng khoå cuûa voøng sinh töû, laø
voøng troøn hieän höõu döïa treân voâ minh cuøng nhöõng caûm xuùc oâ
nhieãm, vaø (2) thaáu hieåu giaù trò cöïc kyø to lôùn cuûa ñôøi ngöôøi maø
ta coù ñöôïc, cho ta moät cô hoäi ñoäc ñaùo ñeå ñaït ñöôïc Phaät Quaû.
Phaàn Hai cuûa quyeån saùch giaûng daïy roõ raøng nhöõng böôùc thöïc
haønh ñaàu tieân trong “Kim Cöông Thöøa” (Vajrayana), vôùi nhöõng
phöông phaùp chuyeån hoaù voâ cuøng maõnh lieät, taïo neân tính chaát
ñaëc thuø cuûa truyeàn thoáng Phaät Giaùo Taây Taïng.
Taùc phaåm cuûa Patrul Rinpoche khoâng phaûi laø moät luaän
vaên daønh cho nhöõng baäc laõo thoâng maø laø moät caåm nang goàm
nhöõng chæ daïy thöïc tieãn cho baát kyø ai thaønh taâm öôùc muoán
thöïc haønh Phaùp. Ngaøi bieân soaïn taøi lieäu naøy vôùi moät vaên
phong coù theå deã daøng ñeán ñöôïc vôùi nhöõng ngöôøi du muïc thoâ
laäu vaø daân laøng maø cuõng deã daøng ñeán vôùi caùc laït-ma vaø tu só.
Thaät ra, Ngaøi ñaõ quaû quyeát raèng taøi lieäu naøy thöïc söï khoâng
phaûi laø moät taùc phaåm vaên hoïc, maø Ngaøi chæ ñôn thuaàn ghi
cheùp laïi nhöõng giaùo huaán khaåu truyeàn cuûa Boån Sö cuûa Ngaøi,
nhö baûn thaân Ngaøi ñaõ töøng ñöôïc nghe giaûng. Söùc loâi cuoán ñaëc

xl
DẪN NHẬP

bieät cuûa quyeån saùch laø khi ñoïc, chuùng ta coù caûm giaùc raèng
chuùng ta chính laø nhöõng ñeä töû cuûa Patrul Rinpoche, ñang laéng
nghe lôøi chæ daïy chaân thaønh cuûa Ngaøi, döïa treân truyeàn thoáng
khaåu truyeàn maø Ngaøi ñaõ thoï nhaän töø boån sö vaø döïa treân kinh
nghieäm saâu xa cuûa nhöõng naêm daøi thöïc haønh Phaùp.
Ngaøi giaûng roõ taát caû nhöõng gì ta caàn bieát ñeå coù theå thöïc
haønh Giaùo Phaùp— vaø thöôøng xuyeân vôùi veû chaâm bieám coù söùc
coâng phaù, Ngaøi cuõng giaûng daïy cho ta nhaän ra nhieàu loãi laàm
maø ta coù theå gaây ra treân haønh trình taâm linh. Ngoân ngöõ chuyeån
höôùng töø thi ca kieâu kyø sang ngoân ngöõ ñòa phöông khoaùng ñaït.
Moãi vaán ñeà ñöôïc Ngaøi minh hoïa vôùi nhieàu trích daãn, nhieàu ví
duï thöïc teá trong ñôøi soáng haøng ngaøy, keøm theo moät kho taøng
ñaày raãy nhöõng maåu chuyeän keâå. Moät soá trong nhöõng caâu
chuyeän naøy coù nguoàn goác töø theá kyû thöù 6 tröôùc Coâng nguyeân
vaø xa hôn nöõa; moät soá ñöôïc ruùt ra töø cuoäc ñôøi phi thöôøng cuûa
nhöõng vò ñaïo sö vó ñaïi cuûa AÁn Ñoä vaø Taây Taïng; moät soá lieân
quan tôùi nhöõng vieäc laøm cuûa nhöõng ngöôøi bình thöôøng ôû vuøng
Kham, laø queâ höông cuûa Patrul Rinpoche.
Patrul Rinpoche noåi tieáng qua phöông caùch Ngaøi söû duïng
(trong khi giaûng daïy) ñeå coù theå tröïc tieáp thaêm doø chieàu saâu
taâm thöùc cuûa caùc ñeä töû. Ngaøi coù nieàm tin voâ cuøng kieân ñònh
vaøo caâu chaâm ngoân cuûa Ngaøi Atisa: “Thieän tri thöùc tuyeät haûo
nhaát laø ngöôøi taán coâng vaøo caùc loãi laàm tieàm aån cuûa baïn.” Maëc
duø nhöõng höôùng daãn cuûa Ngaøi roõ raøng laø ñeå thích öùng vôùi
nhoùm thính giaû ñaëc bieät cuûa Ngaøi, nhöng neáu ta chòu khoù laøm
moät vaøi thuû tuïc hoaùn chuyeån thì chuùng ta cuõng coù theå thaáy roõ
ra raèng baûn taùnh con ngöôøi noùi chung ñeàu gioáng nhau moät
caùch kyø laï baát luaän thôøi gian vaø dò bieät vaên hoaù. Chuùng ta coù
caûm töôûng raèng nhöõng choã saâu kín cuûa caù tính rieâng ta ñöôïc
phôi baøy, vaø ta ñöôïc thuùc ñaåy ñeå töï tra vaán veà nhöõng thoùi
quen suy töôûng cuûa chính mình, môû baøy taâm hoàn ta tröôùc
nhöõng trieån voïng môùi meû.

xli
DẪN NHẬP

Trong chöông keát luaän, taùc giaû moâ taû coâng vieäc cuûa Ngaøi
nhö sau:
Khi bieân soaïn nhöõng giaùo huaán naøy, toâi gaàn nhö khoâng
ñeå cho nhöõng caân nhaéc veà myõ hoïc hay vaên chöông loâi keùo.
Muïc ñích chính yeáu cuûa toâi laø chæ ghi cheùp moät caùch trung thöïc
nhöõng giaùo huaán truyeàn khaåu cuûa vò Thaày toân kính cuûa toâi theo
moät caùch trình baøy deã hieåu vaø coù lôïi laïc cho taâm thöùc. Toâi ñaõ
coá gaéng baèng heát khaû naêng cuûa mình ñeå khoâng laøm hö hoaïi
nhöõng giaùo huaán aáy baèng caùch pha troän vaøo ñoù nhöõng ngoân töø
vaø yù töôûng cuûa rieâng toâi. Trong moät soá tröôøng hôïp rieâng bieät,
Thaày toâi cuõng thöôøng ban truyeàn nhieàu giaùo huaán ñaëc bieät nhaèm
phôi baøy nhöõng loãi laàm tieàm aån, vaø toâi ñaõ theâm vaøo baát kyø nhöõng
gì toâi nhôù ñöôïc veà nhöõng ñieàu naøy trong nhöõng ñoaïn vaên thích
hôïp nhaát. Ñöøng neân coi nhöõng giaùo huaán phôi baøy loãi laàm naøy nhö
moät caùnh cöûa soå ñeå qua ñoù baïn coù theå xem xeùt loãi laàm cuûa ngöôøi
khaùc, maø phaûi coi ñoù laø moät taám göông ñeå khaûo saùt chính baïn.
Haõy xem xeùt kyõ löôõng baûn thaân baïn ñeå xem mình coù hay khoâng
coù nhöõng loãi laàm tieàm aån ñoù. Neáu coù, haõy nhaän ra chuùng vaø haõy
truïc xuaát chuùng. Haõy chænh söûa taâm baïn vaø thanh thaûn ñaët taâm aáy
treân con ñöôøng tu ñuùng ñaén.

Ñoái vôùi Phaät Giaùo Kim Cang Thöøa, giaùc ngoä khoâng phaûi laø moät
lyù töôûng xa vôøi nhöng laø ñieàu coù theå ñaït ñöôïc ôû ñaây vaø ngay
luùc naøy, trong chính cuoäc ñôøi naøy, qua nhöõng phöông phaùp tu
taäp thích hôïp vaø qua moät noã löïc sieâu vieät. Theo truyeàn thoáng
trí tueä soáng ñoäng ôû Taây Taïng, moãi moät Kinh ñieån, moãi moät
phaùp moân thieàn ñònh vaø phaùp reøn luyeän taâm thöùc, taát caû ñeàu
ñöôïc truyeàn laïi töø moät vò thaày xuoáng ñeán ñeä töû, vaø sau ñoù caàn
phaûi thaám nhuaàn trong taâm thöùc cho tôùi khi trôû thaønh moät phaàn
khoâng theå thieáu trong kinh nghieäm tu taäp cuûa haønh giaû. Moät
trong nhöõng töø chæ vieäc tu taâäp taâm linh ôû Taây Taïng laø nyamlen,
nghóa ñen laø “ñöa vaøo kinh nghieäm.” Nhöõng ngöôøi coù theå ñöôïc

xlii
DẪN NHẬP

coi laø baäc trì giöõ doøng truyeàn thöøa, moät vò thaày taâm linh chaân
chính coù ñaày ñuû phaåm haïnh, phaûi laø ngöôøi ñaõ thöïc söï ñaït
ñöôïc chöùng ngoä. Patrul Rinpoche naém giöõ moät doøng truyeàn
daïy lieân tuïc baét nguoàn töø chính Ñöùc Phaät. Doøng truyeàn thöøa
naøy ñaõ noái tieáp khoâng ñöùt ñoaïn, töø moät vò thaày chöùng ngoä
truyeàn xuoáng tôùi moät vò chöùng ngoä keá tieáp, cho tôùi taän ngaøy
nay.

Patrul Rinpoche Vaø Truyeàn Thoáng Maø Ngaøi Keá Thöøa

Patrul Rinpoche thuoäc doøng phaùi Nyingma laø truyeàn thoáng coå
xöa nhaát cuûa Phaät Giaùo Taây Taïng. Trong phaùi naøy coù hai
nhaùnh truyeàn thöøa khaùc nhau. Ñoù laø (1) Kahma, (bka’ ma) hay
doøng khaåu truyeàn, ñöôïc truyeàn töø thaày tôùi troø qua nhieàu theá
kyû, vaø (2) doøng truyeàn tröïc tieáp phi thöôøng Terma (gter ma)
hay Kho Taøng Taâm Linh. Nhöõng giaùo lyù (cuûa doøng Terma)
ñöôïc Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava) vaø vò nöõ ñeä töû vó
ñaïi Yeshe Tsogyal cuûa Ngaøi caát daáu vaøo theá kyû thöù taùm, vaø ñaõ
ñöôïc khaùm phaù trong nhöõng thôøi ñaïi sau ñoù vaøo moät thôøi ñieåm
thích hôïp. Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi laø nhöõng giaûng daïy veà caùc
phaùp tu taäp döï bò cuûa phaùi Longchen Nyingtik (klong chen
snying thig), coù nghóa laø Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí (Heart-
Essence of the Vast Expanse), moät kho taøng taâm linh ñöôïc
Ngaøi Rigdzin Jigme Lingpa khaùm phaù (1729-1798)ù.

Jigme Lingpa laø moät baäc phi thöôøng, haàu nhö khoâng
bao giôø phaûi hoïc taäp maø ñaõ trôû neân cöïc kyø uyeân baùc nhôø vaøo
tueä giaùc cuûa Ngaøi ñaõ ñöôïc khai môû trong moät loaït nhöõng cuoäc
nhaäp thaát tu thieàn daøi haïn. Ngaøi ñaõ thoï nhaän giaùo huaán Taâm-
Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí trong moät loaït caùc linh kieán ñeán töø
Ngaøi Longchenpa, moät laït ma vó ñaïi vaøo theá kyû thöù möôøi boán.

xliii
DẪN NHẬP

Jigme Gyalwai Nyugu

Vò Thaày toaøn haûo cuûa Patrul Rinpoche. Patrul Rinpoche ñöôïc nghe Ngaøi
giaûng Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí nhieàu laàn, vaø ñaõ quaû quyeát raèng Lôøi
Vaøng Cuûa Thaày Toâi laø moät baûn vaên toaùt yeáu khoâng hôn khoâng keùm ghi
cheùp laïi moät caùch trung thöïc taát caû nhöõng gì Ngaøi ñaõ ñöôïc nghe töø thaày
cuûa mình vaøo nhöõng dòp khaùc nhau.

xliv
DẪN NHẬP

Longchenpa ñaõ heä thoáng hoaù giaùo thuyeát cuûa doøng Coå
Maät (Nyingmapa) trong moät tröôùc taùc luaän giaûi thaät khoâng theå
nghó baøn mang teân Thaát Baûo Luaän (*Baûy Kho Baùu) (mdzod
bdun) vaø trong nhöõng taùc phaåm khaùc cuûa Ngaøi, bao goàm ñaày
ñuû taát caû nhöõng laõnh vöïc ñaõ ñöôïc giaûng daïy trong Phaät Giaùo,
vaø ñaëc bieät laø thaûo luaän ñaày ñuû veà nhöõng ñieàu raát vi teá trong
phaùp Ñaïi Vieân Maõn (Dzogchen). Ngaøi cuõng bieân soaïn moät
caùch bao quaùt veà nhöõng giaùo lyù cuûa caùc tröôøng phaùi khaùc,
nhöng nhöõng taùc phaåm naøy ñaõ bò thaát laïc. Maëc duø soáng tröôùc
Jigme Lingpa vaøi theá kyû, Ngaøi thöïc söï laø vò Thaày chính yeáu
cuûa Jigme Lingpa.

Tröôùc tieân, Jigme Lingpa ñaõ thöïc haønh tu taäp vaø tinh
thoâng caùc giaùo phaùp maø Ngaøi khaùm phaù, vaø sau ñoù ñaõ truyeàn
daïy caùc giaùo phaùp naøy cho moät soá ít ñeä töû thaân caän laø nhöõng
ngöôøi coù khaû naêng trôû thaønh nhöõng baäc trì giöõ thanh tònh giaùo
thuyeát maø hoï ñaõ thoï nhaän. Moät trong nhöõng vò ñoù laø Ngaøi
Jigme Gyalwai Nyugu töùc Sö Phuï cuûa Patrul Rinpoche. Sau
khi traûi qua moät thôøi gian khaù daøi vôùi Jigme Lingpa ôû Taây
Taïng, Ngaøi Jigme Gyalwai Nyugu trôû veà Kham (mieàn ñoâng
Taây Taïng). ÔÛ ñoù Ngaøi ñöa vaøo thöïc haønh taát caû nhöõng gì
Jigme Lingpa ñaõ chæ daïy cho Ngaøi, soáng treân moät söôøn nuùi coâ
tòch trong moät choã truõng nhoû beù treân maët ñaát, thaäm chí khoâng
coù caû moät mieäng hang ñeå aån naùu, vaø chæ coù caây coû hoang daõ
laøm thöïc phaåm. Ngaøi döûng döng vôùi moïi sung tuùc vaø tieän nghi,
quyeát ñònh boû maëc moïi moái quan taâm theá tuïc vaø taäp trung vaøo
muïc ñích toái haäu laø ñaïi ngoä. Daàn daàn caùc ñeä töû tuï hoäi laïi
quanh Ngaøi, soáng trong nhöõng chieác leàu treân söôøn ñoài loäng
gioù. Moät trong nhöõng vò ñeä töû naøy laø chaøng thanh nieân Patrul,
ngöôøi ñaõ nhaän töø Ngaøi khoâng döôùi möôøi boán laàn caùc giaùo lyù
chöùa ñöïng trong quyeån saùch naøy. Sau ñoù Patrul cuõng ñaõ theo
hoïc vôùi nhieàu laït ma vó ñaïi ñöông thôøi, keå caû Ngaøi Do

xlv
DẪN NHẬP

Khyentse Yeshe Dorje soáng ngoaøi voøng öôùc leä, laø baäc thaày ñaõ
tröïc chæ chaân taâm cho chaøng thanh nieân Patrul.
Suoát cuoäc ñôøi, Patrul Rinpoche ñaõ moät möïc noi theo
göông soáng toái ña giaûn dò cuûa thaày mình. Maëc duø khi coøn nhoû
Ngaøi ñaõ ñöôïc coâng nhaän laø moät Laït-ma Hoaù Thaân, hay tulku.
Teân cuûa Ngaøi laø caùch vieát taét hai chöõ Palgye Tulku – vaø theo
leõ thoâng thöôøng thì Ngaøi ñaõ coù moät ñòa vò cao troïng trong moät
cô sôû tu vieän, nhöng Ngaøi ñaõ traûi ñôøi mình lang thang ñaây ñoù,
caém traïi ngoaøi trôøi, trong boä loát cuûa moät keû haønh khaát bình
thöôøng. Neáu ñöôïc cuùng döôøng vaøng hay baïc, Ngaøi thöôøng ñeå
laïi treân maët ñaát, cho raèng cuûa caûi ñoù chæ laø nguoàn maïch cuûa
phieàn naõo. Ngay caû khi ñaõ trôû thaønh moät ñaïo sö danh tieáng,
Ngaøi du haønh khaép nôi khoâng ai bieát tôùi, soáng moät caùch ñôn
giaûn vaø voâ tö y nhö tröôùc. Thaäm chí coù caâu chuyeän veà moät laït
ma Ngaøi gaëp treân ñöôøng du haønh, oâng ta cho raèng Ngaøi laø moät
ngöôøi baïn toát coù theå thaám nhuaàn lôïi laïc töø moät giaùo lyù phi
thöôøng nhö theá naøy neân ñaõ daïy laïi chính baûn vaên naøy cho
Ngaøi. Trong moät dòp khaùc, Ngaøi du haønh vôùi moät goaù phuï
ngheøo khoå, giuùp baø ta naáu nöôùng vaø chaêm soùc nhöõng ñöùa con
cuûa baø, coõng chuùng treân löng. Khi hoï ñi tôùi nôi, Patrul
Rinpoche caùo loãi, noùi raèng Ngaøi coù vieäc quan troïng phaûi laøm.
Ngöôøi ñaøn baø nghe noùi raèng coù Ngaøi Patrul Rinpoche vó ñaïi
ñang giaûng daïy taïi tu vieän. Baø ñi tôùi ñoù ñeå ñöôïc nhìn thaáy
Ngaøi, vaø ñaõ söûng soát khi nhìn thaáy ngöôøi baïn ñoàng haønh cuûa
mình ñang ngoài treân phaùp toaø giaûng daïy cho moät hoäi chuùng
ñoâng ñaûo. Vaøo cuoái buoåi giaûng, Ngaøi yeâu caàu taëng heát taát caû
nhöõng vaät cuùng döôøng cho baø.
Ñoái vôùi chuùng ñeä töû, Ngaøi voâ cuøng aân caàn töø aùi nhöng
cuõng heát söùc cöùng raén. Ngaøi ñoái xöû vôùi nhöõng haønh khaát vaø
nhöõng vò vua hoaøn toaøn nhö nhau. Trong moïi tình huoáng, Ngaøi
chæ quan taâm tôùi vieäc laøm lôïi laïc cho ngöôøi khaùc, vaø Ngaøi luoân
luoân noùi ra baát kyø nhöõng gì ích lôïi nhaát, baát chaáp nhöõng thoùi
tuïc teá nhò thoâng thöôøng trong xaõ hoäi.

xlvi
DẪN NHẬP

Trình Töï Tu Taäp (caùc giai ñoaïn thöïc haønh)

Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi thuoäc vaøo loaïi taùc phaåm vaên hoïc ñöôïc
goïi laø “nhöõng höôùng daãn ñöôïc bieân soaïn” (khyid yig), caàn phaûi
noi theo vaø boå tuùc cho nhöõng giaûng daïy khaåu truyeàn, giuùp laøm
saùng toû moät baûn vaên [nghi quyõ] daïy veà thieàn ñònh. Trong
tröôøng hôïp naøy, nghi quyõ thieàn ñònh ñang ñöôïc nhaéc tôùi laø
phaùp tu döï bò cuûa Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí (Heart-Essence
of Vast Expanse).
Giaùo lyù thuoäc heä Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí maø Ngaøi
Longchenpa truyeàn cho Jigme Lingpa ñaõ trôû thaønh moät trong
nhöõng giaùo lyù ñöôïc löu truyeàn vaø thöïc haønh roäng raõi nhaát
trong doøng Nyingmapa. Giaùo lyù naøy bao goàm moät con ñöôøng
Kim Cöông Thöøa toaøn thieän, khôûi haønh ôû giai ñoaïn baét ñaàu vôùi
nhöõng phaùp tu taäp döï bò (sngon ‘gro hay Ngondro). Sau ñoù tôùi
phaàn thöïc haønh chính yeáu (dngos gzhi), goàm coù ba giai ñoaïn
chính laø (1) giai ñoaïn phaùt trieån (bskyed rim), (2) giai ñoaïn
thaønh töïu (rdzogs rim), vaø (3) Ñaïi Vieân Maõn hay Ñaïi Toaøn
Thieän (rdzogs pa chen po).
Caùc phaùp tu döï bò goàm coù (1) phaàn chuaån bò beân ngoaøi
vaø (2) phaàn chuaån bò beân trong, vaø taøi lieäu tröôùc taùc maø chuùng
ta ñang coù trong tay ñaõ phaân chia thaønh hai phaàn khaùc nhau
moät caùch thích hôïp. Phaàn Moät, goàm caùc phaùp tu döï bò thoâng
thöôøng hay caùc chuaån bò beân ngoaøi, ñöôïc ñeà caäp tôùi qua
nhöõng ñeà muïc nhö sau: 1) nhöõng ñieàu kieän töï do vaø thuaän
duyeân nhôø coù ñöôïc thaân ngöôøi, 2) voâ thöôøng, 3) khoå naõo cuûa
sinh töû luaân hoài, 4) laøm theá naøo nghieäp baùo hay nguyeân lyù
nhaân quaû chi phoái moïi haønh vi cuûa chuùng ta, 5) lôïi laïc cuûa giaûi
thoaùt, vaø 6) laøm theá naøo ñeå theo chaân moät vò thaày taâm linh.
Nhöõng yeáu toá naøy laø nhöõng ñieàu caên baûn giuùp ta coù theå coù
ñöôïc moät hieåu bieát ñuùng ñaén veà giaù trò cuûa Ñaïo Phaät. Nhöõng
ñieàu naøy laø nhöõng hieåu bieát toång quaùt, laø neàn taûng cuûa Phaät

xlvii
DẪN NHẬP

Giaùo noùi chung. Nhöõng suy nieäm nhö treân laø nhöõng ñieàu maø ai
ai cuõng coù theå quaùn chieáu, cho duø coù laø Phaät töû hay khoâng.
Phaàn Hai, nhöõng phaùp tu döï bò phi thöôøng hay nhöõng
chuaån bò beân trong, baét ñaàu baèng quy y – hoïc caùch nöông töïa
nôi Phaät, Phaùp (giaùo lyù cuûa Ngaøi) vaø Taêng ñoaøn (coäng ñoàng
Phaät Giaùo). Ñaây laø höùa nguyeän caên baûn trong Ñaïo Phaät, ñoái
vôùi moïi truyeàn thoáng Phaät Giaùo cuõng ñeàu gioáng nhö nhau. Keá
tieáp laø phaàn phaùt khôûi Boà Ñeà Taâm hay “taâm Giaùc ngoä.” Thaùi
ñoä töø vaø bi voâ ñieàu kieän cuûa taâm Boà Ñeà nhaèm daãn daét taát caû
chuùng sinh tôùi giaûi thoaùt vieân maõn, laø caên baûn cuûa Phaät Giaùo
Ñaïi Thöøa. Taâm Boà Ñeà phaûi ñöôïc ñi keøm vôùi caùc phaùp tu tònh
hoaù aùc nghieäp ñaõ taïo trong quaù khöù, vaø tích taäp nhöõng naêng
löïc thieän laønh caàn thieát ñeå thaêng tieán treân con ñöôøng tu.
Nhöõng phaùp tu naøy vaän duïng troïn veïn nhöõng kyõ thuaät thieän
xaûo cuûa phaùp moân quaùn töôûng vaø trì tuïng minh chuù (mantra)
laø phöông tieän thieän xaûo ñaëc bieät cuûa rieâng truyeàn thoáng tu taäp
theo Kim Cöông Thöøa.
Cuoái cuøng tôùi phaùp Boån Sö Du Giaø (Guru Yoga), hôïp
nhaát taâm ta vôùi taâm cuûa thaày. Phaùp Boån Sö Du Giaø chính laø
goác reã cuûa Kim Cöông Thöøa, vaø trong phaùp moân naøy, moái lieân
keát hoaøn toaøn thanh khieát thuaàn tònh giöõa thaày vaø troø coù moät
taàm quan troïng toät böïc. Ngoaøi ra, trong phaùp naøy cuõng bao
goàm caû phaàn thöïc haønh phaùp chuyeån di taâm thöùc (phowa),
ñaây laø moät phöông phaùp thaàn toác (ñöôøng taét) khieán nhöõng ai
khoâng theå theo ñuoåi con ñöôøng tu chöùng tôùi taän cuøng vaãn coù
theå ñaït ñöôïc giaûi thoaùt vaøo luùc cheát.
Ñoái vôùi nhöõng phaùp moân thöïc haønh trong Phaàn Hai thì
caàn phaûi coù söï daãn daét cuûa moät vò thaày coù ñaày ñuû phaåm haïnh,
(coù khaû naêng vaø ñaõ chöùng ngoä). Quaû thöïc ñaây laø moät lôøi
khuyeân daønh cho baát kyø moät phaùp moân tu taäp taâm linh naøo. ÔÛ
xöù Taây Taïng thôøi tieàn Coäng Saûn, haàu nhö taát caû daân chuùng
Taây Taïng ñeàu töï coi mình laø Phaät töû, vaø hoï noã löïc soáng moät

xlviii
DẪN NHẬP

cuoäc ñôøi ñöùc haïnh theo lôøi Phaät daïy, cuùng döôøng, trì tuïng moät
soá baøi caàu nguyeän vaø nhöõng caâu thaàn chuù. Ñieàu naøy thöïc söï
vaãn coøn raát phoå bieán ngay taïi moät xöù Taây Taïng ñang bò chieám
ñoùng ngaøy nay. Nhöng moät ít ngöôøi trong soá nhöõng Phaät töû
[hieåu theo ñònh nghóa toång quaùt veà Phaät töû nhö treân], sau ñoù
ñaõ quyeát ñònh theo ñuoåi haønh trình taâm linh moät caùch tích cöïc,
vaø chính nhöõng ngöôøi nhö theá ñaõ mieân maät haønh trì nhöõng
phaùp moân tu taäp naøy, thöôøng laø phaûi laäp ñi laäp laïi moãi moät
phaùp moân haønh trì [trong Phaàn Hai]ù caû thaûy laø moät traêm ngaøn
laàn.
Keá tôùi laø caùc phaùp moân thöïc haønh cuûa hai giai ñoaïn
phaùt trieån vaø thaønh töïu, maø cöïc ñieåm laø Ñaïi Vieân Maõn (hay
Ñaïi Toaøn Thieän). Theo truyeàn thoáng Taây Taïng, haønh trình beân
trong ñöôïc vaïch ra moät caùch cöïc kyø chính xaùc ñeán phaûi kinh
ngaïc. Ñoái vôùi moãi giai ñoaïn thöïc haønh ñeàu coù nhöõng lôøi giaûng
daïy khaåu truyeàn vaø nhöõng taøi lieäu dieãn giaûng. Kim Cöông
Thöøa laø moät neàn khoa hoïc cuûa taâm, trong ñoù moät vò thaày laõo
luyeän hoaøn toaøn thaáu suoát taàm aûnh höôûng cuûa moãi moät kinh
nghieäm tu taäp vaø coù giaûi phaùp cho moãi moät sai laàm. Taøi lieäu
hieän coù cuûa chuùng ta khoâng ñi saâu vaøo chi tieát cuûa phaàn coøn
laïi cuûa con ñöôøng tu (goàm caùc giai ñoaïn phaùt trieån, thaønh töïu
vaø Ñaïi Vieân Maõn), nhöng ôû ñaây chuùng toâi seõ ñöa ra moät caùi
nhìn khaùi quaùt ngaén goïn ñeå ñoäc giaû coù theå coùù ñöôïc moät khaùi
nieäm veà tieán trình tu taäp xaûy ra tieáp theo sau nhöõng phaùp tu döï
bò.

Caùc Phaùp Tu Döï Bò


Nhöõng phaùp tu döï bò beân ngoaøi goàm coù boán tö töôûng
quaùn chieáu ñeå chuyeån taâm ra khoûi voøng luaân hoài sinh töû.
Nhöõng phaùp tu döï bò beân trong laø: 1) quy y, (2) phaùt
khôûi Boà Ñeà Taâm (bodhicitta), 3) tònh hoaù baèng phaùp haønh trì

xlix
DẪN NHẬP

Kim Cöông Taùt Ñoaû (Vajrasattva), 4) tích tuï coâng ñöùc baèng
phaùp cuùng döôøng maïn ñaø la, vaø 5) haønh trì phaùp Boån Sö Du
Giaø (Guru Yoga).
Ñoâi khi coù nhöõng yeáu toá khaùc cuõng ñöôïc theâm vaøo, nhö
trong Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí. Nghi quy haønh trì coù theå
raát daøi hoaëc raát ngaén. Tuy nhieân treân ñaây laø caáu truùc toång
quaùt.

Giai Ñoaïn Phaùt Trieån


Trong giai ñoaïn phaùt khôûi (hay phaùt trieån), ta tu taäp ñeå phaùt
trieån moät linh kieán giaùc ngoä veà theá giôùi naøy baèng caùch quaùn
töôûng baûn thaân ta laø moät vò Phaät, vaø moâi tröôøng quanh ta laø
moät coõi Phaät thanh tònh trong khi trì tuïng moät caâu minh chuù
thích hôïp. Tieán trình naøy seõ mang veû giaû taïo vaøo luùc ban ñaàu,
laø caùi gì ñöôïc ta phaùt trieån hay laøm cho sinh khôûi, nhöng caùch
thöùc ta quaùn töôûng naøy thaät ra töông öùng vôùi chính nhöõng kinh
nghieäm veà linh kieán cuûa nhöõng baäc ñaõ chöùng ngoä. Baèng caùch
chaáp nhaän thoùi quen vaø thaám nhuaàn nhaän thöùc môùi meû naøy, ta
coù theå laøm suy yeáu daàn nhöõng taäp quaùn bình thöôøng cuûa tri
kieán thoâ thieån döïa treân voâ minh vaø döïa treân nhöõng khuynh
höôùng laâu ñôøi cuûa caûm xuùc oâ nhieãm. Qua ñoù, ta coù theå ñöa
mình vaøo nhöõng chöùng nghieäm ôûù möùc ñoä vi teá hôn. Nhöõng
phaùp moân haønh trì naøy döïa treân hình thöùc cuûa caùc nghi quyõ
(sadhana), laø nhöõng baûn vaên ñoâi khi heát söùc thi vò ghi laïi caùc
nghi thöùc haønh trì.

Giai Ñoaïn Thaønh Töïu (Toaøn Thieän)


Moät khi thò kieán thieâng lieâng ñaõ trôû thaønh moät kinh nghieäm
soáng thöïc thì tieán trình tu taäp cuûa giai ñoaïn thaønh töïu ñöôïc
hoaøn taát, vaø [sau ñoù, haønh giaû coù theå] ñi saâu hôn vaøo caùc
chöùng nghieäm baèng caùch tu taäp döïa treân caùc naêng löïc vi teá

l
DẪN NHẬP

(subtle energies) cuûa thaân, qua vieäc laøm chuû hôi thôû, qua
nhöõng tö theá cuûa thaân cuøng caùc phaùp moân du giaø khaùc.

Ñaïi Vieân Maõn (Dzogchen, Ñaïi Toaøn Thieän)


Trong caùc giai ñoaïn phaùt trieån vaø thaønh töïu, ta ñaït ñöôïc trí tueä
choùi ngôøi (dpe’i ye shes) nhôø vaøo nhöõng kinh nghieäm thieàn
ñònh ñeå chæ cho ta thaáy ñaâu laø baûn taùnh cuûa taâm. Trong
Dzogchen - Ñaïi Vieân Maõn - baûn taùnh cuûa taâm ñöôïc vò Thaày chæ
thaúng vaø chæ moät caùch baát thình lình. Ñaây laø moät kinh nghieäm
tröïc ngoä Phaät taùnh. Nhöõng phaùp thöïc haønh tieáp theo sau ñoù
seõ bao goàm vieäc laøm quen vôùi kinh nghieäm treân, vaø phaùt trieån
kinh nghieäm ñoù treân moät bình dieän bao la roäng lôùn, moãi luùc moãi
taêng tröôûng hôn leân. ÔÛ ñaây ta ñaït ñöôïc tueä giaùc ñích thöïc hay
tueä giaùc vieân maõn (don gyi ye shes), tröïc nghieäm chaân lyù toái
haäu.
Treân moät phöông dieän naøo ñoù, moãi giai ñoaïn tu taäp
ñöôïc xaây döïng treân neàn taûng cuûa moät giai ñoaïn tu taäp tröôùc
ñoù, nhöng ñoàng thôøi, moãi giai ñoaïn cuõng loät boû ñöôïc theâm
nhöõng lôùp meâ laàm, ñeå laïi maõi maõi moät kinh nghieäm traàn truïi veà
thöïc taïi [sau khi ñaõ boùc ñi lôùp voû voâ minh]. Töï moãi moät phaùp
moân haønh trì cuõng laø moät con ñöôøng vieân maõn, vaø ñoái vôùi
nhöõng ai coù trí tueä ñeå thaáy ñöôïc thì trong moãi moät phaùp moân
haønh trì, taát caû nhöõng phaùp moân tu taäp khaùc cuõng ñöôïc bao
goàm trong ñoù. Ngay caû nhöõng phaùp tu döï bò, vaø ngay caû
nhöõng yeáu toá rieâng leû trong nhöõng phaùp tu naøy, töï caùc yeáu toá
aáy cuõng coù theå taïo thaønh moät con ñöôøng vieân maõn ñöa ñeán
Giaùc ngoä.
Ñaëc bieät, phaùp Boån Sö Du Giaø (Guru Yoga) laø tinh tuyù
cuûa taát caû moïi con ñöôøng. Caùc vò thaày cuûa doøng truyeàn thöøa
thöôøng noùi raèng taát caû caùc phaùp haønh trì phaûi ñöôïc thöïc hieän
theo gioáng phöông caùch ta haønh trì phaùp Boån Sö Du Giaø.

li
DẪN NHẬP

Hoaøn toaøn môû roäng loøng ra vaø giöõ taâm suøng moä tuyeät ñoái vôùi
moät vò Thaày ñaõ chöùng ngoä laø phöông thöùc baûo ñaûm vaø nhanh
choùng nhaát ñeå tieán tu.
Patrul Rinpoche ñaõ bieåu loä taàm quan troïng chuû yeáu cuûa
vò Thaày taâm linh ngay trong töïa ñeà cuûa quyeån saùch naøy,
Kunzang Lamai Shelung, maø chuùng toâi ñaõ dòch thoaùt laø Lôøi
Vaøng Cuûa Thaày Toâi.
Kunzang coù nghóa laø “vieân maõn moïi nôi” hay “luoân luoân
vieân maõn.” Töø naøy laø teân taét cuûa Kuntuzangpo (Phaïn ngöõ:
Samantabhadra), ñöôïc bieåu loä qua hình töôïng cuûa moät vò Phaät
trong saéc töôùng traàn truïi, maøu xanh da trôøi ñaäm. Tuy nhieân
bieåu töôïng naøy khoâng töôïng tröng cho moät con ngöôøi, maø
chính laø Phaät-taùnh, laø söï thuaàn tònh baát bieán cuûa taâm, laø chaân
taùnh nguyeân sô cuûa vaïn phaùp. Thoâng thöôøng thì chaân taùnh
naøy bò che môø vaø chính vò Thaày, ngöôøi ñaõ chöùng ngoä chaân
taùnh aáy, laø ngöôøi coù theå daãn daét ta khaùm phaù ra chaân taùnh aáy
ôû trong chuùng ta, trong taát caû neùt veû vinh quang khoâng che
ñaäy. Laït-ma (lama) coù nghóa ñen laø: “toái thöôïng.” Ñaây laø caùch
bieåu loä cuûa tieáng Taây Taïng ñoái vôùi töø Guru trong tieáng AÁn Ñoä.
Caû hai töø naøy ñaõ trôû neân quaù quen thuoäc trong ngoân ngöõ bình
thöôøng, nhöng nhö Patrul Rinpoche coù giaûi thích, ñoái vôùi
chuùng ta (laø nhöõng haønh giaû) thì vò Thaày taâm linh gioáng nhö laø
Ñöùc Phaät hieän tieàn. Ngaøi ñem ñeán cho ta nhöõngï truyeàn daïy
cuûa chö Phaät trong quaù khöù, laø hieän thaân cuûa chö Phaät trong
hieän taïi, vaø qua giaùo lyù cuûa Ngaøi, Ngaøi cuõng laø suoái nguoàn cuûa
chö Phaät trong töông lai. Patrul Rinpoche noùi raèng treân moät
phöông dieän naøo ñoù thì phaùp Boån Sö Du Giaø sieâu vieät hôn caùc
phaùp tu cuûa hai giai ñoaïn phaùt trieån vaø thaønh töïu, bôûi phaùp
Boån Sö Du Giaø tröïc tieáp môû ra con ñöôøng daãn tôùi tueä giaùc toái
thöôïng nhôø vaøo naêng löïc gia hoä cuûa vò Thaày.

lii
DẪN NHẬP

Lòch Söû Cuûa Baûn Dòch Naøy


Ngöôøi daân Taây Taïng ñaõ giöõ gìn nguyeân veïn taát caû moïi khiaù
caïnh cuûa Phaät Giaùo AÁn Ñoä töø theá kyû thöù taùm tôùi theá kyû hai
möôi. Tuy nhieân, ñaây khoâng chæ laø söï baûo toàn caùc kho taøng linh
hieån moät caùch khoâ cöùng. Phaät Giaùo laø moái quan taâm chính yeáu
cuûa nhöõng taâm thöùc sieâu vieät nhaát cuûa Taây Taïng trong nhieàu
theá kyû, saûn sinh moät neàn vaên hoïc phi thöôøng coù tính chaát trieát
hoïc, thi ca, kinh vieän, taïo bao nguoàn caûm höùng, cuõng nhö ñaõ
saûn sinh ra moät di saûn kieán truùc ñaëc bieät, myõ thuaät vaø traùng leä.
Nhöng hôn taát caû, ngöôøi Taây Taïng ñaõ vaän duïng giaùo lyù Ñaïo
Phaät cho muïc ñích chaân thöïc, nhö moät khí cuï ñeå chuyeån hoaù
taâm thöùc con ngöôøi, vaø haøng ngaøn haønh giaû, trong soá ñoù coù
nhöõng vò thaày danh tieáng, cuøng vôùi nhöõng haønh giaû du giaø voâ
danh, ñeàu ñaõ thaønh töïu muïc ñích cuoái cuøng cuûa hoï (nghiaõ laø
ñaït ñöôïc giaûi thoaùt)ï.
Ta coù theå cho raèng nhöõng gì vinh quang vó ñaïi nhaát cuûa
Taây Taïng ñaõ thuoäc veà quaù khöù xa xaêm, vaø nhöõng theá kyû sau
naøy laø bieåu hieän cuûa moät thôøi kyø suy taøn. Nhöng hoaøn toaøn
khoâng phaûi laø nhö theá. Treân thöïc teá, moãi moät theá kyû (keå caû theá
kyû hieän taïi) vaø moãi moät theá heä ñaõ goùp phaàn ñaøo taïo nhöõng
baäc haønh giaû taâm linh phi thöôøng. Ví duï nhö theá kyû möôøi chín
ñaõ ñem ñeán moät hình thöùc hoài sinh ñaëc bieät. Patrul Rinpoche
laø moät thaønh vieân trong phong traøo rimeù hay baát-boä-phaùi (non-
sectarian), ñöôïc Ngaøi Jamyang Khyentse Wangpo, Jamgon
Kongtrul vaø nhöõng vò khaùc ñoàng khôûi xöôùng, noã löïc phaù vôõ
nhöõng chöôùng ngaïi ñöôïc döïng leân giöõa nhöõng tröôøng phaùi
Phaät Giaùo baèng caùch nghieân cöùu vaø giaûng daïy taát caû nhöõng
tröôøng phaùi naøy moät caùch bình ñaúng khoâng phaân bieät. Tinh
thaàn naøy vaãn coøn toàn taïi cho tôùi ngaøy hoâm nay, ñieån hình laø
Ñöùc Ñaït Lai Laït Ma, vaø Ngaøi Dilgo Khyentse quaù coá, laø baäc
Hoaù Thaân cuûa Ngaøi Jamyang Khyentse Wangpo.

liii
DẪN NHẬP

Gioáng nhö Patrul Rinpoche, Dilgo Khyentse Rinpoche


xuaát thaân töø mieàn ñoâng Taây Taïng. Ngaøi traûi qua hai möôi naêm
cuûa ñôøi mình trong thieàn thaát, thöôøng laø trong nhöõng ñieàu kieän
toät cuøng giaûn dò. Ngaøi ñaõ hoïc taäp vôùi voâ soá nhöõng vò ñaïo sö,
thaäm chí khi coøn treû Ngaøi ñaõ gaëp caû moät vaøi vò trong soá nhöõng
ñeä töû cuûa chính Patrul Rinpoche. Ngaøi ñaõ phaûi ñöông ñaàu vôùi
söï huûy dieät taøn baïo ôû Taây Taïng trong thaäp nieân naêm möôi vaø
saùu möôi cuûa theá kyû hai möôi naøy baèng caùch laøm vieäc caät löïc
khoâng meät moûi ñeå truy tìm, giöõ gìn vaø in laïi nhöõng vaên baûn bò
thaát laïc, thieát laäp nhöõng coäng ñoàng tu vieän löu vong, vaø treân
heát laø giaûng daïy vaø taïo nguoàn caûm höùng cho nhöõng theá heä
môùi. Ngaøi coi Patrul Rinpoche nhö taám göông toaøn bích cuûa
moät haønh giaû Ñaïi Vieân Maõn (Dzogchen), vaø ñaõ khuyeán khích,
trôï giuùp cho caùc dòch giaû cuûa cuoán saùch naøy, laø taùc phaåm maø
Ngaøi coi laø ngöôøi daãn ñöôøng tuyeät haûo cho caùc ñeä töû ñang
böôùc ñi treân con ñöôøng Phaät-Ñaïo.
Baûn dòch cuûa chuùng toâi xuaát phaùt tröïc tieáp töø beân trong
truyeàn thoáng naøy. Hieåu theo moät nghóa naøo ñoù thì baûn dòch naøy
coù moät doøng truyeàn thöøa rieâng. Dudjom Rinpoche, Dilgo
Khyentse Rinpoche, Kangyur Rinpoche, Nyoshul Rinpoche, vaø
nhöõng vò laït ma khaùc ñaõ giaûng daïy cho chuùng toâi toaøn boä vaên
baûn naøy qua hình thöùc khaåu truyeàn – vaø trong suoát quaù trình
dòch thuaät, ñaõ ban cho chuùng toâi nhöõng chæ daïy veà nhöõng ñieåm
khoù hieåu trong quyeån saùch. Ñaây laø nhöõng baäc trì giöõ ñaõ chöùng
ngoä giaùo phaùp cuûa Patrul Rinpoche.
Maëc duø vieäc trung thaønh vôùi nhöõng töø ngöõ chính xaùc
cuûa nguyeân taùc ñaùng ñöôïc höôûng moät söï kính troïng naøo ñoù
trong caùc heä thoáng giaûng daïy cuûa Taây Taïng, nhöng chuùng toâi
ñaõ nhaän ra raèng nhöõng baûn dòch nhö theá thöôøng laøm cho caùc yù
nieäm hoaøn toaøn saùng suûa vaø hôïp lyù trong tieáng Taây Taïng
döôøng nhö trôû neân toái taêm vaø thaäm chí kyø quaùi moät caùch
khoâng caàn thieát trong Anh ngöõ. Ñaëc bieät laø ñoái vôùi quyeån saùch
naøy, moät phöông phaùp chuyeån dòch nhö theá khoâng bao giôø coù

liv
DẪN NHẬP

theå laøm soáng daäy vaên phong ñòa phöông vaø taùnh haøi höôùc
soáng ñoäng phi thöôøng cuûa nguyeân taùc. Vì theá maëc duø chuùng
toâi coá gaéng nhaát quaùn nhöõng thuaät ngöõ trong baûn dòch, nhöng
chuùng toâi ñaõ nhaém tôùi vieäc phaûn aûnh laïi khoâng chæ töø ngöõ, maø
coøn phaûn aûnh caû khoâng khí vaø vaên phong (cuûa nguyeân taùc)
baèng caùch dieãn dòch moïi yù nieäm baèng moät thöù Anh ngöõ töï
nhieân, caøng gaàn ngoân ngöõ Taây Taïng caøng toát nhöng khoâng
phaûi traû caùi giaù laø ñaùnh maát ñi söï trong saùng vaø troâi chaûy cuûa
toaøn theå baûn dòch.
Nhöõng giaûi thích ngaén goïn maø chuùng toâi caûm thaáy coù theå
mang laïi lôïi ích cho nhieàu ñoäc giaû seõ xuaát hieän nhö caùc chuù
thích ôû cuoái trang (footnotes). Cuõng coù moät soá lôùn chuù thích ôû
cuoái saùch (endnotes) nhöng khoâng nhaát thieát laø taát caû nhöõng
chuù thích naøy ñeàu ñöôïc haàu heát ñoäc giaû quan taâm ñeán. Tuy
nhieân chuùng toâi caûm thaáy caàn phaûi coù bôûi vì nhöõng chuù thích
naøy (endnotes) chöùa ñöïng nhöõng bình giaûng raát tuyeät vôøi töø
nhöõng ghi cheùp cuûa caùc vò ñeä töû cuûa Patrul Rinpoche, cuøng
vôùi nhöõng dieãn giaûng veà caùc ñieåm khoù hieåu hôn ñaõ ñöôïc Dilgo
Khyentse Rinpoche vaø nhöõng vò thaày khaùc ban cho. Nhöõng
chuù thích naøy seõ giuùp ñoäc giaû traùnh ñöôïc moät vaøi ngoä nhaän
thoâng thöôøng veà nhöõng quan ñieåm cuûa Phaät Giaùo; vaø ñoái vôùi
caùc Phaät töû haønh giaû tröôùc ñaây ñaõ coù moät ít hieåu bieát veà nhöõng
quan ñieåm naøy thì nhöõng lôøi bình giaûng naøy seõ ñem laïi moät
kích thöôùc khai phaù phi thöôøng cho quyeån saùch.

lv
DẪN NHẬP

Patrul Rinpoche (1808 – 1887)

lvi
LỊCH SỬ PHẬT GIÁO TÂY TẠNG

PHAÄT GIAÙO TAÂY TAÏNG


DAÃN NHAÄP TOÙM TAÉT

Ñöùc Phaät Gautama (Coà Ñaøm)) sinh ôû mieàn Baéc AÁn Ñoä
vaøo theá kyû thöù naêm tröôùc Coâng nguyeân, laø nam töû cuûa moät vò
vua vaø ñöôïc thaân phuï nuoâi daïy ñeå keá thöøa ngai vaøng. Söï chaøo
ñôøi vaø thuûa ban ñaàu cuûa Ngaøi thaät khaùc thöôøng, vaø roõ raøng laø
ngay töø ñaàu, vò thaùi töû treû tuoåi Siddharta (Taát Ñaït Ña) ñaõ coù
duyeân tieàn ñònh ñeå trôû thaønh moät baäc sieâu phaøm. Thuûa thieáu
thôøi cuûa Ngaøi traûi qua trong xa hoa ôû choán hoaøng cung, ít phaûi
lo nghó hay baän taâm, vaø Ngaøi thaät taøi ba xuaát chuùng trong moïi
laõnh vöïc hoaït ñoäng vaøo thôøi ñaïi cuûa ngaøi, caû veà hoïc thuaät laãn
theå thao.
Tuy nhieân, chaúng bao laâu sau ñoù, Ngaøi baét ñaàu hoaøi
nghi veà giaù trò beàn vöõng cuûa ñôøi soáng theá tuïc cuûa mình. Troán
thoaùt khoûi cung ñieän cuûa vua cha, Ngaøi ñi tìm moät cuoäc ñôøi coù
yù nghóa hôn, tu hoïc vôùi moät soá nhöõng vò thaày ñöôïc kính neå nhö
nhöõng baäc sö phuï veà trieát hoïc vaø thieàn ñònh. Loøng caàu tìm
chaân lyù cuûa Ngaøi chaân thaønh tôùi noãi Ngaøi nhanh choùng ñaït
ñöôïc nhöõng thaønh töïu thieàn ñònh toái thöôïng khieán nhöõng vò
Thaày naøy khoâng theå daïy Ngaøi theâm ñöôïc gì nöõa, nhöng Ngaøi
vaãn chöa thoaû maõn. Maëc duø doác loøng tu haønh khoå haïnh qua
bao naêm thaùng, Ngaøi nhaän ra raèng khoâng coù ñieàu naøo trong
nhöõng heä thoáng naøy coù theå giuùp Ngaøi vöôït leân treân nhöõng giôùi
haïn cuûa moät theá giôùi höõu vi döïa treân caùc yeáu toá duyeân hôïp
(conditioned existence). Ngaøi quyeát ñònh moät mình tieáp tuïc
coâng cuoäc tìm kieám, vaø baèng noã löïc cuûa rieâng mình, cuoái cuøng
ñaõ ñaït ñöôïc giaùc ngoä ôû Boà Ñeà Ñaïo Traøng (Bodh Gaya) ngaøy
nay.
Ñieàu Ngaøi khaùm phaù ra thaâm dieäu vaø bao la ñeán noãi luùc
ñaàu Ngaøi ngaàn ngaïi phaùt loä nhöõng khaùm phaù ñoù cho ngöôøi

lvii
LỊCH SỬ PHẬT GIÁO TÂY TẠNG

khaùc, sôï raèng khoâng ai coù theå hieåu ñöôïc. Tuy nhieân sau ñoù
Ngaøi baét ñaàu giaûng daïy, vaø nhanh choùng loâi cuoán moät soá ñoâng
ñeä töû ñi theo Ngaøi, nhieàu ngöôøi trong soá ñoù trôû thaønh nhöõng
baäc ñaïi thaønh töïu giaû veà thieàn ñònh.
Söï ña daïng cuûa nhöõng ngöôøi tìm tôùi Ñöùc Phaät ñeå thoï
nhaän giaùo phaùp vaø thöïc haønh con ñöôøng cuûa Ngaøi ñoøi hoûi moät
caùch thöùc giaûng daïy cuõng ña daïng y nhö theá, vaø nhöõng giaùo
huaán Ngaøi giaûng daïy cuõng dò bieät, töông öùng vôùi trình ñoä hieåu
bieát vaø caên cô cuûa nhöõng caù nhaân hay nhoùm ngöôøi dò bieät naøy.
Nhö vaäy, nhöõng giaùo lyù maø Ñöùc Phaät ñaõ giaûng daïy trong cuoäc
ñôøi cuûa Ngaøi coù theå ñöôïc phaân chia moät caùch toång quaùt thaønh
ba loaïi – (1) nhöõng giaùo lyù cuoái cuøng ñöôïc taäp hôïp trong Kinh
ñieån Pali vaø trôû thaønh neàn taûng cho Tröôøng Phaùi Theravāda
(Nguyeân Thuûy), nhaán maïnh vaøo giôùi luaät vaø ñaïo ñöùc; (2) giaùo
lyù Mahāyāna, hay Ñaïi Thöøa, chuù troïng vaøo loøng bi maãn vaø
quan hoaøi tôùi ngöôøi khaùc; vaø (3) giaùo lyù cuûa Kim Cöông Thöøa
hay Maät Thöøa, söû duïng voâ soá phöông phaùp thieän xaûo khaùc
nhau ñeå daãn tôùi kinh nghieäm chöùng ngoä saâu xa trong moät thôøi
gian töông ñoái ngaén. Giaùo lyù Kim Cöông Thöøa ñöôïc chính Ñöùc
Phaät truyeàn daïy chæ trong moät phaïm vi giôùi haïn, nhöng Ngaøi
ñaõ tieân ñoaùn raèng giaùo phaùp aáy seõ ñöôïc nhöõng baäc giaùc ngoä
khaùc xuaát hieän sau Ngaøi truyeàn baù trong theá giôùi. Ñaây laø lyù do
taïi sao Kim Cöông Thöøa chính laø moät giaùo lyù cuûa Ñaïo Phaät
khoâng khaùc gì hai tröôøng phaùi kia, maëc duø Kim Cöông Thöøa
khoâng ñöôïc giaûng daïy roäng raõi trong thôøi Ñöùc Phaät coøn taïi theá.
Sau khi Ñöùc Phaät nhaäp Nieát Baøn, nhöõng dò bieät giöõa
caùc giaùo lyù khaùc nhau maø Ngaøi ñaõ giaûng daïy caøng trôû neân roõ
reät hôn khi nhöõng tröôøng phaùi vaø truyeàn thoáng dò bieät hình
thaønh. Chaúng haïn nhö truyeàn thoáng Theravada hieän nay ñaõ
khôûi ñaàu vôùi moät nhoùm ñeä töû cuûa Ñöùc Phaät,ø sau naøy ñöôïc
phaân ra thaønh möôøi taùm tröôøng phaùi. Töông töï nhö vaäy, Ñaïi
Thöøa ñöôïc ña daïng hoùa thaønh moät soá truyeàn thoáng, moãi
truyeàn thoáng coù nhöõng dò bieät trieát hoïc vi teá ñaëc thuø. Kim

lviii
LỊCH SỬ PHẬT GIÁO TÂY TẠNG

Cöông Thöøa cuõng theá, trong ñoù coù voâ soá nhöõng phaùp moân
thöïc haønh khaùc nhau; nhieàu phaùp moân trong soá ñoù ñaõ chæ
ñöôïc truyeàn daïy laïi cho moät ngöôøi ñeä töû duy nhaát.
Trong nhöõng theá kyû tieáp theo sau ñoù, caùc truyeàn thoáng
dò bieät naøy daàn daàn ñöôïc truyeàn baù khaép xöù AÁn Ñoä vaø tieáp tuïc
truyeàn xa hôn nöõa, cho tôùi khi Phaät Giaùo ñaõ traûi roäng taàm aûnh
höôûng ñeán Trung AÙ, Ñoâng AÙ vaø Nam AÙ, thaäm chí ñeán taän Nam
Döông (Indonesia). Moät vaøi truyeàn thoáng ñaõ hoaøn toaøn bò thaát
truyeàn, trong khi coù nhöõng truyeàn thoáng khaùc laïi hôïp nhaát döôùi
moät hình thöùc môùi meû hôn cuûa Phaät Giaùo. Vaøo theá kyû möôøi ba,
söï xuaát hieän cuûa Hoài Giaùo vaø nhöõng bieán ñoäng chính trò trong
xaõ hoäi AÁn Ñoä ñaõ cuoán daït Phaät Phaùp ra khoûi xöù sôû ñaõ saûn
sinh ra Ñaïo Phaät, vaø chính giaùo lyù naøy laïi ñöôïc baûo toàn ôû
nhöõng quoác gia khaùc – Theravāda ôû Tích Lan, Mieán Ñieän, Thaùi
Lan vaø Cam Boát, Ñaïi Thöøa ôû Trung Hoa, Nhaät Baûn, Haøn Quoác
vaø Ñoâng Döông, vaø Kim Cöông Thöøa chuû yeáu laø ôû Taây Taïng.
Taây Taïng ñaõ may maén boäi phaàn. Taây Taïng khoâng chæ laø moät
trong soá ít quoác gia trong ñoù Kim Cöông Thöøa tieáp tuïc ñöôïc
haønh trì maø Taây Taïng cuõng laø quoác gia duy nhaát trong ñoù toaøn
boä caùc loaïi giaùo lyù töø caû ba truyeàn thoáng cuûa Ñaïo Phaät ñaõ
ñöôïc truyeàn daïy vaø baûo toàn.
Traûi qua nhieàu theá kyû, raát nhieàu nhöõng keát hôïp cuûa caùc
giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät ñaõ ñöôïc trao truyeàn töø ñaïo sö xuoáng tôùi
ñeä töû trong nhieàu doøng truyeàn thöøa bao goàm boán tröôøng phaùi
chính (Nyingma, Sakya, Kagyu, Gelug) cuûa Phaät Giaùo Taây
Taïng maø chuùng ta bieát tôùi ngaøy nay. Caùc thaønh vieân cuûa
nhöõng doøng truyeàn thöøa naøy khoâng chæ ñôn giaûn laø nhöõng hoïc
giaû uyeân baùc nghieân cöùu caùc giaùo lyù maø hoï nhaän laõnh, nhöng
laø nhöõng baäc ñaõ ñaéc quaû, ñaõ töøng haønh trì vaø thoâng suoát
nhöõng gì ñaõ ñöôïc truyeàn daïy cho hoï, vaø nhö theá coù ñaày ñuû
phaåm tính ñeå truyeàn thuï giaùo lyù cho caùc ñeä töû cuûa mình.

lix
LỊCH SỬ PHẬT GIÁO TÂY TẠNG

Trong boán tröôøng phaùi naøy, phaùi Nyingma (teân xuaát


phaùt töø tieáng Taây Taïng coù nghóa laø “coå”) tuaân theo nhöõng
truyeàn thoáng ñöôïc giôùi thieäu tröôùc tieân vaøo theá kyû thöù taùm bôûi
caùc Ñaïo Sö AÁn Ñoä nhö Sāntaraksita (Tòch Hoä), Vimalamitra (Tì
Ma La Maät Ña), vaø Padmasambhava (Lieân Hoa Sanh) laø baäc
Ñaïo sö maø nhöõng ngöôøi Taây Taïng goïi baèng Guru Rinpoche,
“Ñaïo Sö Toân Quyù,” vaø nhöõng truyeàn thoáng naøy ñöôïc tieáp tuïc
truyeàn xuoáng qua nhöõng vò Ñaïo sö Taây Taïng ñaõ chöùng ngoä
vieân maõn chaúng haïn nhö Longchenpa, Jigme Lingpa vaø
Jamyang Khyentse Wangpo. Nhöõng doøng truyeàn thöøa naøy coøn
ñöôïc truyeàn daïy xuoáng qua ba doøng chính yeáu khaùc – doøng
Kagyupa, Sakyapa vaø Gelugpa – vaø ñaõ ñöôïc ñöa vaøo Taây
Taïng sau theá kyû thöù möôøi, tieáp theo sau thôøi ñieåm maø moät vò
vua phi-Phaät Giaùo ñaõ coù nhöõng noã löïc huûy dieät Giaùo Phaùp ôû
Taây Taïng. Gioáng nhö nhöõng hình thöùc dò bieät cuûa Phaät Giaùo
taïi nhieàu nôi khaùc nhau ôû AÙ Chaâu ñaõ ñöôïc keá tuïc vaø bieán thaùi
ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa nhöõng con ngöôøi vaø vaên hoaù khaùc
nhau thì moãi moät tröôøng phaùi trong boán tröôøng phaùi [cuûa Kim
Cöông Thöøa taïi Taây Taïng] ñeàu coù nguoàn goác hình thaønh vaø
phaùt trieån trong nhöõng hoaøn caûnh heát söùc khaùc bieät goàm coù
lòch söû, ñòa dö vaø ngay caû chính trò – nhöõng khaùc bieät veà lòch
söû, ñòa dö vaø chính trò naøy ñöôïc duøng nhö moät laêng kính ñeå
phaân chia aùnh saùng cuûa giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät thaønh moät
quang phoå nhieàu maøu cuûa nhöõng truyeàn thoáng vaø doøng truyeàn
thöøa khaùc nhau. (Ñieàu ñaùng buoàn laø coù moät soá Phaät töû coù
khuynh höôùng queân ñi raèng aùnh saùng naøy coù chung moät
nguoàn maïch, vaø nhö trong caùc toân giaùo lôùn khaùc cuûa theá giôùi,
söï phaân chia beø phaùi ñoâi khi ñaõ che laáp maát thoâng ñieäp chaân
chính yeáu cuûa Phaät Giaùo.)
Nhöõng giaùo lyù ñöôïc baûo toàn trong caùc doøng truyeàn thöøa
cuûa Phaät Giaùo Taây Taïng ñöôïc chöùa ñöïng trong khoái Kinh vaên
linh hieån khoång loà cuûa truyeàn thoáng ñoù. Kangyur (nghóa: Lôøi
Ñöùc Phaät), goàm treân moät traêm boä, bao goàm nhöõng Kinh ñieån

lx
LỊCH SỬ PHẬT GIÁO TÂY TẠNG

coù nguoàn goác töø thôøi cuûa Ñöùc Phaät, vaø ñöôïc phaân ra thaønh (1)
Luaät Taïng (Vinaya), ñeà caäp tôùi ñaïo ñöùc hoïc vaø giôùi luaät, (2)
Kinh Taïng (Sūtras), laø taïng lieân quan tôùi thieàn ñònh, vaø (3)
Luaän Taïng (Abhidharma), bao goàm trieát hoïc Phaät Giaùo. Coù
nhieàu luaän giaûi vieát veà nhöõng kinh taïng naøy, cuõng nhö vieát veà
nhöõng taùc phaåm Phaät Giaùo chính yeáu khaùc; nhöõng boä luaän giaûi
naøy ñaõ ñöôïc bieân soaïn vaø sau ñoù ñaõ taïo thaønh hôn hai traêm
pho saùch cuûa Tangyur (nghóa: Dòch Caùc Luaän Giaûi). Kangyur
laãn Tangyur ñöôïc dòch qua tieáng Taây Taïng chuû yeáu laø töø tieáng
Phaïn, taïo thaønh Ñaïi Taïng Kinh Ñieån Phaät Giaùo Taây Taïng
(Tibetan Buddhist Canon). Theâm vaøo soá naøy coøn coù moät khoái
löôïng khoång loà nhöõng tröôùc taùc khaùc goàm nhöõng giaùo lyù töø AÁn
Ñoä ñöôïc ñöa vaøo Taây Taïng töø theá kyû thöù taùm trôû ñi (keå caû
nhieàu giaùo lyù Kim Cöông Thöøa), vaø voâ soá nhöõng bình giaûng veà
caû ba thöøa (Thanh Vaên Thöøa, Ñaïi Thöøa vaø Kim Cöông Thöøa)
do caùc ñaïo sö Taây Taïng bieân soaïn.
Tuy nhieân khoái löôïng giaùo lyù khoång loà ñöôïc tìm thaáy
trong Phaät Giaùo Taây Taïng coù theå ñöôïc toùm taét trong Töù Dieäu
Ñeá laø giaùo lyù ñöôïc Ñöùc Phaät thuyeát giaûng khoâng laâu sau khi
giaùc ngoä. Chaân lyù thöù nhaát (Khoå Ñeá) chæ ra raèng theá giôùi höõu vi
cuûa chuùng ta (traïng thaùi hieän höõu döïa vaøo ñieàu kieän nhaân
duyeân) khoâng bao giôø coù theå ñöa chuùng ta thoaùt khoûi traïng
thaùi ñau khoå, khoâng bao giôø thöïc söï ñem laïi söï maõn nguyeän.
Baát kyø haïnh phuùc naøo ta coù chæ laø nhaát thôøi vaø vaøo moät thôøi
ñieåm thích hôïp naøo ñoù seõ ñöa tôùi ñau khoå. Lyù do cuûa Khoå Ñeá,
nhö ñaõ ñöôïc giaûng daïy trong chaân lyù thöù hai (Taäp Ñeá), laø baát
kyø haønh ñoäng naøo ta coù theå laøm, noùi, hoaëc suy nghó cuõng ñeàu
ñem ñeán moät keát quaû maø ta seõ phaûi kinh qua trong ñôøi naøy
hoaëc trong moät ñôøi töông lai. Quaû thaät, taùi sinh laø keát quaû cuûa
nhöõng haønh vi cuûa ta, vaø ta ñöôïc taùi sinh trong nhöõng ñieàu
kieän nhö theá naøo thì nhöõng ñieàu kieän naøy cuõng ñeàu leä thuoäc
tröïc tieáp vaøo nhöõng haønh vi maø ta ñaõ töøng laøm trong nhöõng ñôøi
tröôùc, vaø ñaëc bieät laø leä thuoäc tröïc tieáp vaøo nhöõng ñoäng cô taùc

lxi
LỊCH SỬ PHẬT GIÁO TÂY TẠNG

yù vaø thaùi ñoä töông öùng. Ñieàu naøy (nguyeân lyù nhaân quaû) giaûi
thích lyù do taïi sao moät soá ngöôøi laïi ngheøo khoå suoát ñôøi maëc duø
hoï heát söùc noã löïc ñeå trôû neân giaøu coù, trong khi nhöõng ngöôøi
khaùc coù ñuû moïi thöù hoï mong muoán maëc duø chaúng phaûi laøm gì.
Chaân lyù thöù hai tieáp tuïc chæ cho ta thaáy raèng ñoäng löïc phía sau
caùc haønh vi cuûa chuùng ta chính thöïc laø nhöõng caûm xuùc tieâu
cöïc, chaúng haïn nhö thuø gheùt, tham luyeán, kieâu ngaïo, ganh tò
vaø, ñaëc bieät laø voâ minh, goác reã cuûa taát caû moïi thöù khaùc. Voâ
minh khoâng chæ coù nghóa laø thieáu trí tueä trong caùch chuùng ta
haønh xöû nhö theá naøo, maø coøn laø söï voâ minh caên baûn naèm
ñaèng sau cung caùch chuùng ta nhaän thöùc veà toaøn theå theá giôùi
hieän höõu naøy, vaø söï voâ minh aáy thöôøng xuyeân bò maéc keït trong
tö töôûng baùm chaáp vaøo moät yù nieäm baûn ngaõ cuûa rieâng ta, vaø
vaøo yù nieäm cuûa moät caùi ngaõ cuûa theá giôùi beân ngoaøi, nhö theå
baûn thaân ta vaø theá giôùi aáy beàn vöõng coù thaät vaø baát bieán tröôøng
toàn. Bôûi vì nhöõng haønh vi cuûa chuùng ta khoâng bao giôø chaám
döùt, neân vieäc ta phaûi taùi sinh lieân tuïc trong theá giôùi höõu vi naøy
cuõng chaúng theå naøo chaám döùt ñöôïc. Chæ khi naøo ta ngöøng
haønh ñoäng do voâ minh loâi keùo thì voøng quay naøy môùi coù theå
ñöùt ñoaïn, gioáng nhö chaân lyù thöù ba (Dieät Ñeá) ñaõ chæ cho ta
thaáy, vaø giaûng daïy veà söï chaám döùt ñau khoå vaø giaûi thoaùt khoûi
theá giôùi höõu vi (giaûi thoaùt khoûi traïng thaùi hieän höõu döïa vaøo
ñieàu kieän nhaân duyeân).
Chaân lyù thöù tö (Ñaïo Ñeá) giaûng daïy caùch thöùc (hay con
ñöôøng) giuùp ta thaønh töïu vieäc chaám döùt khoå ñau vaø giaûi thoaùt
khoûi theá giôùi höõu vi do nhaân duyeân keát hôïp. Ñieàu naøy thaät söï
coù nghóa laø, moät maët bao goàm coâng phu tích luõy caùc thieän
haïnh, chaúng haïn nhö toân kính vaø cuùng döôøng Phaät, Phaùp
(giaùo lyù cuûa Ngaøi), vaø Taêng ñoaøn (coäng ñoàng caùc haønh giaû),
thöïc haønh haïnh boá thí, v.v., vaø moät maët khaùc, bao goàm coâng
phu thöïc haønh thieàn (thieàn chæ vaø thieàn quaùn), laø nhöõng gì coù
theå tröïc tieáp taåy tröø goác reã voâ minh, nguyeân nhaân cuûa ñau khoå.
Moät haønh giaû ñi theo con ñöôøng naøy vôùi yù höôùng chæ giaûi thoaùt

lxii
LỊCH SỬ PHẬT GIÁO TÂY TẠNG

cho baûn thaân mình coù theå ñaït ñöôïc möùc ñoä chöùng ngoä thaâm
saâu vaø trôû thaønh moät baäc A La Haùn (baäc chieán thaéng nhöõng
caûm xuùc tieâu cöïc). Nhöng ñaây khoâng phaûi laø giaùc ngoä vieân
maõn (hay toaøn giaùc). Chæ coù nhöõng baäc haønh giaû vôùi taâm
nguyeän toát laønh muoán taát caû chuùng sinh ñeàu ñaït ñöôïc giaùc
ngoä toái thöôïng, nhöõng baäc aáy môùi coù theå ñaït ñöôïc Phaät Quaû.
Nhöõng haønh giaû ñi theo con ñöôøng Ñaïi Thöøa döïa treân loøng bi
maãn nhö theá ñöôïc bieát ñeán nhö laø caùc vò Boà Taùt. Hôn nöõa,
neáu vò Boà Taùt aáy coøn haønh trì caùc giaùo phaùp thaâm dieäu vaø
thieän xaûo cuûa Kim Cöông Thöøa thì vò aáy coù theå ñaït ñöôïc giaùc
ngoä vieân maõn trong moät thôøi gian raát ngaén.
Khi coøn taïi theá, Ñöùc Phaät ñaõ thaønh laäp moät coäng ñoàng
caùc taêng vaø ni, vaø caùc vò aáy ñaõ ñoùng vai troø noøng coát trong
vieäc hoä trì vaø tieáp noái giaùo phaùp. Tuy nhieân, ñieàu naøy khoâng
loaïi tröø caùc cö só nam vaø nöõ laø nhöõng ñeä töû nghieâm caån treân
con ñöôøng tu. Coäng ñoàng caùc cö só naøy ñöôïc phaûn aûùnh ôû Taây
Taïng laø nôi maø töø theá kyû thöù taùm trôû veà sau, coäng ñoàng caùc
haønh giaû bao goàm hai giaùo ñoaøn hoã trôï laãn nhau: moät maët, laø
moät coäng ñoàng tu só raát ñoâng ñaûo, vaø moät maët khaùc laø moät
truyeàn thoáng vöõng maïnh goàm caùc haønh giaû cö só, laø caùc haønh
giaû du giaø hay caùc gia chuû, nhieàu vò trong soá ñoù coù veû nhö
soáng moät cuoäc ñôøi bình thöôøng trong khi theo ñuoåi moät con
ñöôøng taâm linh thaâm dieäu vaø cuoái cuøng ñaõ ñaït ñöôïc giaùc ngoä
vieân maõn.* Theo truyeàn thoáng Nyingmapa, vieäc thoï giôùi xuaát
gia ñöôïc coi laø moät phöông tieän hoã trôï raát lôïi ích cho coâng phu
haønh trì, nhöng ñoù khoâng coù nghóa laø phöông caùch duy nhaát
ñeå tieán boä trong thieàn ñònh. Ñieàu naøy ñaõ khích leä cho nhöõng
ngöôøi ao öôùc muoán ñöa giaùo lyù vaøo thöïc haønh nhöng khoâng
theå töï ñaët mình trong moät neáp soáng tu vieän.

*
‘Coäng ñoàng nhöõng ngöôùi ñoäc thaân khoaùc y ñoû” vaø ‘coäng ñoàng
nhöõng ngöôøi aùo traéng vôùi beän toùc daøi’.

lxiii
LỊCH SỬ PHẬT GIÁO TÂY TẠNG

Tröôùc ñaây Albert Einstein ñaõ löu yù raèng Phaät Giaùo laø
truyeàn thoáng oâng caûm thaáy ñaùp öùng ñöôïc nhöõng tieâu chuaån
maø oâng cho laø caàn thieát cho moät con ñöôøng taâm linh thích hôïp
vôùi theá kyû hai möôi. Ngaøy nay caùc vaät lyù gia hieän ñaïi ñang ñöa
ra nhöõng keát luaän ñeán gaàn vôùi giaùo lyù maø Ñöùc Phaät ñaõ giaûng
daïy hai ngaøn naêm traêm naêm tröôùc. Trong khi nhöõng haáp löïc
cuûa chuû tröông duy vaät coù moät aûnh höôûng baát lôïi cho ñôøi soáng
taâm linh coå truyeàn ôû khaép Chaâu AÙ, thì coù moät soá ñoâng nhöõng
ngöôøi Taây phöông, caøng luùc caøng gia taêng, ñang toû ra quan
taâm ñeán nhöõng trieån voïng toát laønh maø vieäc nghieân cöùu vaø thöïc
haønh theo Phaät Giaùo coù theå ñem laïi cho hoï.
Khi söï töông tuïc cuûa nhöõng doøng truyeàn thöøa Phaät
Giaùo bò ñe doaï bôûi caùc bieán ñoäng chính trò ôû Taây Taïng trong
nhöõng naêm baét ñaàu töø 1950 trôû ñi, nhieàu vò Laït Ma vôùi ñaày ñuû
phaåm haïnh - laø nhöõng vò khoâng chæ thoï nhaän nhöõng doøng
truyeàn daïy ñuùng ñaén töø caùc vò Thaày cuûa mình, maø ñaõ hoaøn
toaøn thaáu trieät vaø chöùng ngoä caùc giaùo lyù qua coâng phu nghieân
cöùu vaø thieàn ñònh, caùc vò aáy ñaõ möu caàu vieäc baûo toàn nhöõng
giaùo lyù naøy baèng caùch ñöa nhöõng giaùo lyù aáy sang AÁn Ñoä. Vaøo
cuøng thôøi ñieåm ñoù, moät soá du khaùch Taây phöông tôùi AÁn Ñoä baét
ñaàu toû veû quan taâm tôùi caùc Laït Ma vaø tôùi di saûn taâm linh cuûa
caùc Ngaøi. Do bôûi Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Guru Rinpoche) ñaõ coù
noùi, trong caùc giaùo lyù Ñaïo Phaät, Kim Cöông Thöøa seõ chöùng toû
(cho thaáy tieàm naêng) ñaëc bieät maõnh lieät vaø höõu hieäu cho
nhöõng ngöôøi soáng trong moät thôøi ñaïi maø nhöõng caûm xuùc oâ
nhieãm laïi maïnh meõ hôn bao giôø heát, neân nhieàu vò Thaày ñaõ
caûm thaáy vieäc ñöa nhöõng giaùo lyù naøy sang Taây phöông laø moät
vieäc laøm voâ cuøng thích hôïp. Kim Cöông Thöøa ñaëc bieät meàm
moûng uyeån chuyeån vaø thích öùng ñöôïc vôùi nhöõng loaïi tình caûnh
maø con ngöôøi thôøi ñaïi töï ñaâm ñaàu vaøo, vaø giôø ñaây giaùo lyù aáy
ñang ñöôïc giaûng daïy cho ñuû loaïi ngöôøi treân khaép theá giôùi maø
vaãn khoâng ñaùnh maát ñi hình thöùc coå truyeàn.

lxiv
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

TIEÅU SÖÛ CUÛA ÑAÏO SÖ VÓ ÑAÏI


PATRUL 1 JIGME CHOKYI WANGPO
(1808 – 1887)

Patrul Rinpoche Ogyen Jigme Lingpa Chokyi Wangpo laø hoùa


thaân veà ngöõ cuûa Ñöùc Jigme Lingpa. Ngaøi laø moät trong nhöõng
Ñaïo Sö vaø taùc giaû Nyingma vó ñaïi maø cuoäc ñôøi vaø caùc taùc phaåm
cuûa ngaøi ñöôïc ngay caû nhöõng hoïc giaû cuûa nhöõng tröôøng phaùi
khaùc trích daãn. Maëc duø laø moät trong nhöõng hoïc giaû vaø baäc laõo
thoâng vó ñaïi nhaát cuûa phaùi Nyingma, Ngaøi ñaõ soáng nhö moät aån só
khieâm toán vaø giaûn dò nhaát. Ngaøi noùi naêng thaúng thaén vaø lôùn
tieáng, nhöng moãi lôøi Ngaøi noùi ra ñeàu laø ngoân töø cuûa chaân lyù, trí
tueä vaø cuûa moät taám loøng quan hoaøi.
Ngaøi sinh trong boä toäc Getse Kongma thuoäc doøng Mukpo
Dong ôû Karchung Ko-o trong Thung luõng Dzachukha vaøo naêm
Thìn Thoå thuoäc Rabjung 2 thöù möôøi boán (1808). Thaân phuï Ngaøi
laø Lhawang thuoäc nhoùm Gyalthok, vaø thaân maãu laø Dolma thuoäc
nhoùm Tromza. Sau khi sinh ra khoâng bao laâu, Ngaøi coá gaéng noùi
“OM,” nhöng khoâng roõ raøng. Nhöng vaøo ngaøy thöù naêm, Ngaøi noùi
“OM MANI PADME HUM” thaät roõ. Caùc maãu töï cuûa caâu minh chuù
“OM MANI PADME HUM” cuõng ñöôïc nhìn thaáy nôi coå, vaø moät
chöõ “HRIH” hieän treân löôõi Ngaøi.
Maëc duø laø moät tulku (taùi sinh) cuûa Jigme Lingpa, Ngaøi
coøn ñöôïc ngaøi Dola Jigme Kalzang xaùc nhaän laø tulku (hoùa thaân)

1
Trong nguyeân taùc, Tulku Thondup, taùc giaû cuûa baûn tieåu söû naøy ñaõ vieát laø
Paltrul (thay vì Patrul nhö trong quyeån “The Words of My Perfect Teacher -
Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi”). Sôû dó coù söï khaùc bieät naøy laø do caùch phaùt aâm
khaùc nhau cuûa caùc ñòa phöông ôû Taây Taïng. Chuùng toâi xin maïn pheùp vieát
laø Patrul ñeå thoáng nhaát vôùi baûn dòch quyeån “Lôøi Vaøng cuûa Thaày Toâi”.

2
Rabjung: chu kyø 60 naêm. Rabjung thöù nhaát baét ñaàu töø naêm 1027 sau
Coâng nguyeân.

lxv
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

cuûa Palge Samten Phuntsok. Khi chöùng thöïc (pheâ chuaån) söï
xaùc nhaän naøy, Dodrupchen ñeä nhaát noùi vôùi Jigme Kalzang raèng:
“Ta phoù chuùc cho caäu beù vaø trao truyeàn giaùo lyù Longchen
Nyingthig vieân maõn vôùi phaùp danh Ogyen Jigme Chokyi
Wangpo.” Chaúng bao laâu, Palge Konchok, moät ngöôøi chaùu cuûa
Palge cuoái cuøng, ñem Patrul tôùi Palge Latrang, truù xöù cuûa Palge
cuoái cuøng.
Patrul ñaõ hoïc taäp caùc giaùo lyù Kinh ñieån vaø Maät ñieån
(tantra) vôùi nhieàu Ñaïo sö, trong ñoù coù caùc Ngaøi Dola Jigme
Kalzang, Jigme Ngotsar, Gyalse Zhenphen Thaye, Sonam
Palge, vaø Zhechen Thutop Namgyal. Ngaøi Sengtruk Pema
Tashi ôû tu vieän Dzogchen ñaõ cho ngaøi thoï giôùi xuaát gia.
Tuy nhieân, caùc vò Thaày goác (Boån Sö) cuûa Ngaøi laø Jigme
Gyalwe Nyuku vaø Do Khyentse. Vôùi Jigme Gyalwe Nyuku, Ngaøi
ñaõ hoïc taäp töø phaùp ngondro, laø caùc phaùp tu döï bò, cho tôùi nhöõng
giaùo lyù tsalung vaø Dzogpa Chenpo (Ñaïi Vieân maõn). Töø Gyalwe
Nyuku, Ngaøi thoï nhaän caùc giaùo lyù döï bò ngondro cuûa Longchen
Nyingthig hai möôi laêm laàn, vaø ñaõ haønh trì tu taäp caùc giaùo lyù naøy.
Sau naøy Ngaøi bieân soaïn nhöõng lôøi daïy cuûa vò Thaày cuûa Ngaøi veà
ngondro (phaùp tu döï bò) qua baûn vaên noåi tieáng Kunzang Lamei
Zhalung (“Nhöõng Lôøi Daïy Töø Kim Khaåu Cuûa Laït Ma Phoå Hieàn” –
hay laø “Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi”).
Moät hoâm, Do Khyentse, vò Thaày lang thang trong khi
luyeän taäp nhöõng phaùp tu bí truyeàn, thình lình xuaát hieän tröôùc leàu
cuûa Patrul. Do Khyentse la leân: “OÀ Palge! Neáu mi can ñaûm thì
böôùc ra ñaây!” Khi Patrul böôùc ra moät caùch cung kính, Do
Khyentse tuùm laáy toùc Ngaøi, neùm Ngaøi treân maët ñaát, vaø loâi Ngaøi
xeành xeäch. Luùc ñoù, Patrul ngöûi thaáy muøi röôïu trong hôi thôû cuûa
Do Khyentse vaø nghó: “Ñöùc Phaät ñaõ giaûng daïy veà nhöõng nguy
hieåm cuûa röôïu, vaäy maø ngay caû moät baäc laõo thoâng nhö Ngaøi
cuõng coù theå say röôïu nhö theá naøy.” Ngay luùc ñoù, Do Khyentse
buoâng Patrul ra vaø la lôùn: “Chao oâi! Ngöôøi thoâng tueä nhö oâng maø
cuõng coù theå coù nhöõng tö töôûng xaáu xa nhö theá! Ñoà Choù Giaø!” Do

lxvi
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

Khyentse ñaùnh vaøo maët ngaøi, giô ngoùn tay uùt ra (moät cöû chæ
nhuïc maï), vaø ra ñi. Patrul nhaän ra raèng: “OÀ, ta ñaõ sai laàm roài.
Ngaøi ñang luyeän taäp moät phaùp tu bí truyeàn ñeå giôùi thieäu cho ta
baûn taùnh giaùc ngoä cuûa ta.” Patrul bò giaèng xeù bôûi hai caûm xuùc
maâu thuaãn: ñau buoàn veà nhöõng tö töôûng tieâu cöïc cuûa chính
mình vaø söûng soát tröôùc söï thaáu thò cuûa Do Khyentse. Ngoài baät
daäy, Ngaøi laäp töùc thieàn ñònh veà baûn taùnh giaùc ngoä cuûa taâm, vaø
moät kinh nghieäm tænh giaùc noäi taïi, trong treûo, roãng rang nhö baàu
trôøi ñaõ thöùc giaác trong ngaøi. Do ñoù, kinh nghieäm chöùng ngoä
trong treûo vaø toaøn trieät nhö maët trôøi moïc ñaõ thöùc daäy trong Ngaøi,
sieâu vöôït söï chöùng ngoä nhö bình minh maø Ngaøi ñaõ nhaän ñöôïc
nhôø Gyalwe Nyuku khai môû. Keå töø luùc ñoù, Ngaøi giöõ danh hieäâu
“Choù Giaø” vôùi veû ñuøa bôõn nhö caùi teân bí truyeàn hay thieâng lieâng
cuûa ngaøi.
Khi Patrul khoaûng hai möôi tuoåi, vò toång quaûn lyù cuûa
Palge Latrang laø Palge Konchok qua ñôøi. Patrul ñoùng cöûa truï xöù
Palge vaø baét ñaàu soáng nhö moät aån só lang thang.
Taïi tu vieän Dzogchen, Ngaøi nhaän nhöõng trao truyeàn
Nyingthig Yabzhi vaø Longchen Nyingthig töø Dzogchen Rinpoche
ñeä töù vaø Gyalse Zhenphen Thaye. Sau ñoù Ngaøi nhaäp thaát daøi
haïn taïi ñoäng Shinje (ñoäng Yamantaka hay Töû Thaàn) vaø ñoäng
Tsering gaàn tu vieän Dzogchen, nôi coù laàn Dodrupchen ñaõ thöïc
hieän moät cuoäc nhaäp thaát daøi haïn.
Khoaûng naêm 1851, töø ñaïi hoïc giaû Gyawa Do-ngak
Gyatso, moät ñeä töû cuûa Patrul vaø Zhapkar Tsoktruk Rangtrol
(1781-1851), Patrul ñöôïc nghe nhöõng chi tieát veà cuoäc ñôøi ñaày
caûm höùng cuûa Zhapkar. Khi Ngaøi tôùi Golok treân ñöôøng ñi gaëp
Zhapkar, Ngaøi nghe hung tín raèng Zhapkar vöøa maát. Ngaøi quay
trôû laïi vaø ñeán Yarlung Pemako, truï xöù cuûa Dodrupchen. Taïi
Yarlung, Ngaøi keát giao vôùi Gyalse Zhenphen Thaye (1800-?), vò
Thaày naøy ñang soáng ôû ñoù nhö vò nhieáp chính cuûa Dodrupchen
quaù coá vaø ñang baét ñaàu moät khoùa giaûng vaø khoaù Phaät thaát haøng
naêm keùo daøi boán möôi laêm ngaøy veà Guhyagarbha-mayajala-

lxvii
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

tantra (Bí Maät Taäp Hoäi). Patrul nhaän giaùo lyù Guhyagarbha-tantra
töø Gyalse vaø laøm trôï giaûng cho vò Thaày naøy trong naêm ñaàu tieân.
Sau ñoù baûn thaân Ngaøi ñaûm nhieäm nhöõng khoùa giaûng haøng naêm
trong hai naêm nöõa.
Ngaøi ñi khaép caùc thung luõng Ser, Do, Mar, vaø Dzika vaø
nhieàu laàn ban caùc giaùo lyù veà Bodhicharyavatara (Nhaäp Boà Taùt
Haïnh) vaø truyeàn caûm höùng cho toaøn boä daân chuùng trì tuïng OM
MANI PADME HUM. Trong nhöõng vuøng ñoù, Ngaøi raát thaønh coâng
trong vieäc baõi boû heä thoáng phuïc vuï thòt thaø cho caùc Laït Ma khi
hoï tôùi cöû haønh caùc buoåi leã. Ngaøi tuyeân boá caùc luaät leä choáng laïi
vieäc troäm caép vaø saên baén. Ngaøi ñaõ mang Phaät giaùo ñeán vôùi cuoäc
soáng cuûa moïi ngöôøi vaø tôùi moïi nhaø, khieán cho Phaät Phaùp khoâng
bò giôùi haïn trong giôùi tu só hay caùc tu vieän vaø gompa (tu vieän hay
aån thaát).
Ngaøi thaêm vieáng tu vieän Shukchung, vaø sau ñoù trong moät
thôøi gian daøi Ngaøi ôû Shukchen Tago, truï xöù chính thöùc cuûa
Dodrupchen ñeä nhaát. Maëc duø Dodrupchen ñaõ boû truï xöù naøy
khoaûng nöûa theá kyû tröôùc nhöng nôi ñaây vaãn ñöôïc duøng nhö moät
aån thaát. Taïi ñaây Ngaøi tuïng toaøn boä Kanjur (Kinh taïng) ba laàn vaø
hoïc thuoäc loøng nhieàu boä Kinh.
Sau ñoù Ngaøi soáng döôùi moät goác caây taïi Ari Nak (coøn
ñöôïc goïi laø Dhichung Phuk) moät thôøi gian daøi. Ñoù laø moät baõi ñaát
cao vaø troáng giöõa moät caùnh röøng raäm. Chöa töøng coù ai tôùi ñoù, vaø
nhöõng ngöôøi duy nhaát maø thænh thoaûng ngöôøi ta coù theå nhìn thaáy
laø nhöõng löõ khaùch ôû beân kia thung luõng Do, caùch beân kia soâng
Do khoaûng nöûa daëm. Röøng Ari treân bôø soâng Do ôû nöûa ñöôøng
giöõa Shukchen Tago vaø tu vieän Dodrupchen hieän taïi.
Tröôùc tieân, Patrul vaø Nyoshul Lungtok, ngöôøi soáng gaàn
Patrul vaø hoïc vôùi Ngaøi trong hai möôi taùm naêm, soáng ñôn ñoäc taïi
röøng Ari trong saùu thaùng. Moät tuùi tsampa nhoû laøm löông thöïc, y
phuïc khoaùc treân ngöôøi, vaø ñoâi ba quyeån saùch laø nhöõng vaät sôû
höõu duy nhaát cuûa caùc ngaøi. Vaøo giöõa tröa hoï hoïp laïi vaø duøng
moät ít tsampa. Sau ñoù hoï buoäc mieäng tuùi tsampa vaøo moät goác

lxviii
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

caây vaø ñeå noù ôû ñoù cho tôùi ngaøy hoâm sau. Sau ñoù, Patrul giaûng
cho Lungtok ñoâi caâu keä trong Bodhicharyavatara (Nhaäp Boà Taùt
Haïnh). Roài khoaùc maûnh vaûi traéng raùch röôùi laø y phuïc duy nhaát
cuûa Ngaøi, vôùi moät chieác gaäy trong tay, Patrul bieán maát vaøo röøng,
noùi to, Ha! Ha! Ha! nhö moät phaùp tu thieàn ñònh. Buoåi tröa hoâm
sau hoï laïi cuøng nhau tuï hoïp vaø laøm nhöõng vieäc töông töï.
Chaúng bao laâu, nhieàu ñeä töû ñeán röøng Ari, vaø Patrul baét
ñaàu giaûng daïy Semnyi Ngalso, Yonten Dzo vaø nhöõng giaùo lyù
khaùc. Patrul Rinpoche ban giaùo lyù vaø sau ñoù caùc ñeä töû thieàn
ñònh veà caùc giaùo lyù aáy ôû trong röøng. Bôûi khoâng chuù taâm nhieàu
vaøo vieäc toå chöùc cuoäc soáng neân hoï coù raát ít thöïc phaåm ñeå duøng.
Maëc duø ôû trong röøng raäm nhöng cuõng khoâng coù rau traùi coù theå
aên ñöôïc. Loaïi traø hoï uoáng raát ñaëc vaø ngon khi pha laàn ñaàu vôùi laù
traø töôi; nhöng sau ñoù hoï cöù ñoå theâm nöôùc vaøo traø cuõ khieán traø
caøng luùc caøng laït ñi vaø maát maøu. Hoï ñuøa bôõn veà ñoä ñaäm laït
khaùc nhau cuûa traø, goïi ñoù laø traø “ba thaân.” Traø ñaëc laø traø cuûa
Hoùa Thaân phöùc taïp, traø laït laø traø cuûa Baùo Thaân moäc maïc, vaø traø
voâ vò laø traø cuûa Phaùp Thaân mang taùnh khoâng roãng rang. Patrul
nhaän ra raèng taøi saûn vaø nhöõng thuaän duyeân, chaúng haïn thöïc
phaåm eâ heà, y phuïc haûo haïng, choã ôû tieän nghi, nhöõng lôøi taùn tuïng
vaø tieáng taêm laø nhöõng chöôùng ngaïi hôn laø söï hoã trôï cho tieán boä
taâm linh. Ngaøi vieát:

Ñau khoå thì toát vaø haïnh phuùc thì khoâng toát.
Haïnh phuùc laøm naêm ñoäc cuûa duïc voïng theâm laãy löøng .
Ñau khoå khieán aùc nghieäp tích luõy trong quaù khöù bò
caïn kieät.
Ñau khoå laø naêng löïc gia trì cuûa Laït Ma.
Chæ trích thì toát vaø taùn tuïng thì khoâng toát.
Neáu toâi ñöôïc taùn tuïng, toâi seõ phình lôùn söï kieâu maïn.
Neáu toâi bò chæ trích, loãi laàm cuûa toâi seõ ñöôïc phôi baøy.
Ngheøo khoù thì toát vaø thònh vöôïng thì khoâng toát.

lxix
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

Thònh vöôïng taïo theâm nhöõng thoáng khoå gheâ gôùm cuûa
vieäc möu sinh vaø duy trì noù.
Ngheøo khoù mang laïi söï daâng hieán vaø thaønh töïu
Thaùnh Phaùp.

Sau ñoù Patrul ñi tôùi tu vieän Dzamthang, moät trung taâm vó


ñaïi cuûa hoïc phaùi Jonang. ÔÛ ñoù Ngaøi thuyeát giaûng veà Uttaratantra
(Ñaïi Thöøa Toái Thöôïng Maät ñieån) döïa treân nhöõng giaûi thích cuûa
Kunkhyen Dolpo. Taïi Minyak Ngaøi gaëp Dra Geshe Tsultrim
Namgyal, moät hoïc giaû vó ñaïi phaùi Geluk, ngöôøi raát kinh ngaïc
tröôùc söï uyeân baùc cuûa Patrul. Taïi tu vieän Gyaphak, Ngaøi ban
caùc quaùn ñaûnh vaø giaùo lyù Longchen Nyingthig vieân maõn, laø giaùo
lyù Ngaøi hieám khi truyeàn daïy. Taïi Golok, Ngaøi ñieàu phuïc nhöõng
keû troäm cöôùp phoùng tuùng vaø nhöõng thôï saên hung aùc baèng naêng
löïc cuûa söï hieän dieän vaø ngoân töø phuø hôïp leõ phaûi cuûa ngaøi. Taïi
Marung Ngaøi daïy daân chuùng nhaéc laïi ngoân töø cuûa loøng bi maãn
OM MANI PADME HUM, bôûi thaäm chí hoï khoâng bieát ñoïc caâu
minh chuù ñoù ra sao. Sau ñoù Ngaøi trôû veà röøng Ati trong thung
luõng Do vaø ôû ñoù moät thôøi gian.
Naêm 1856/57 Patrul nghe noùi laø töø Tarsedo, Do Khyentse
ñaõ ñeán nuùi Yutse ôû Golok. Patrul tôùi ñoù sau nhieàu ngaøy du haønh
ñeå gaëp Do Khyentse. Patrul khaån caàu Ñöùc Do Khyentse ban cho
Ngaøi quaùn ñaûnh Yumka Dechen Gyalmo cuûa Longchen Nyingthig.
Do Khyentse noùi: “Ta ñaõ giöõ noù bí maät trong nhieàu naêm, nhöng
baây giôø ta seõ ban quaùn ñaûnh ñoù cho con,” vaø heát söùc hoan hæ,
Do Khyentse truyeàn quaùn ñaûnh cho Ngaøi. Trong soá nhieàu tieân tri
maø Do Khyentse ñaõ ban, coù moät tieân tri noùi raèng Patrul seõ soáng
ñeán taùm möôi tuoåi. Sau ñoù Do Khyentse, Dodrupchen ñeä nhò vaø
Patrul cuøng cöû haønh moät leã ñoát höông (sang ceremony); ñieàu
naøy trôû thaønh moät daáu hieäu cho thaáy caùc Ngaøi seõ taùi sinh laøm
anh em ruoät. Patrul trôû veà thung luõng Do vaø ban giaùo lyù veà
Bodhicharyavatara ôû nhieàu nôi.

lxx
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

Sau khi soáng khoaûng möôøi naêm quanh caùc thung luõng Do
vaø Ser, quanh caùc truï xöù cuûa Dodrupchen, Patrul trôû veà tu vieän
Dzogchen. Taïi caùc aån thaát Padme Thang, Nakchung, vaø hoïc
vieän Shrisimha cuûa tu vieän Dzogchen, ngaøi giaûng daïy
Bodhicharyavatara (Nhaäp Boà Taùt Haïnh), Abhisamayalamkara
(Hieän Quaùn Trang nghieâm), Madyamakavatara (Nhaäp Trung
luaän), Mahayanasutralamkara (Ñaïi thöøa Trang nghieâm Kinh
luaän), Abhidharmakosha (A tyø ñaït ma Caâu xaù luaän),
Guhyagarbha-mayajala (Bí Maät Taäp Hoäi), Yonten Dzo (Kho Thieän
Ñöùc), Domsum Namnge (Söï Xaùc quyeát cuûa Ba Thöøa), vaø nhieàu
baûn vaên khaùc trong nhieàu naêm. Ngaøi haønh höông ñeán Kathok vaø
giaûng Bodhicharyavatara. Ngaøi tieáp ñoùn Terton Chogyur Lingpa
ôû tu vieän Dzogchen vaø thoï nhaän nhöõng giaùo phaùp ñöôïc trao
truyeàn.
Cuoái cuøng, Ngaøi trôû veà Dzachukha, queâ höông cuûa Ngaøi.
Ngaøi vieáng thaêm haàu heát tu vieän vaø aån thaát trong thung luõng
Dzachukha, ñaëc bieät laø caùc aån thaát Gekong vaø Changma, vaø
giaûng Bodhicharyavatara vaø nhöõng baûn vaên khaùc cuûa trieát hoïc
Ñaïi thöøa. Nhöng trong haàu heát phaàn ñôøi coøn laïi cuûa Ngaøi, Ngaøi
soáng quanh Dzagya Gon, truï xöù cuûa boån sö Gyalwe Nyuku cuûa
Ngaøi, nôi di coát cuûa Gyalwe Nyuku ñöôïc giöõ gìn trong moät baûo
thaùp. Taïi Dzagya, Ngaøi thieát laäp moät khoùa giaûng vaø Phaät thaát
Bodhicharyavatara haøng naêm keùo daøi ba thaùng, vaø moät khoùa
giaûng vaø Phaät thaát veà Coõi Tònh Ñoä cuûa Ñöùc Phaät Voâ löôïng
Quang A Di Ñaø trong moät tuaàn leã. Moãi laàn Ngaøi ñi vaøo ñieän thôø
di coát cuûa vò Thaày cuûa Ngaøi, Ngaøi luoân luoân tuïng lôùn tieáng nhöõng
lôøi öôùc nguyeän sau:

Trong chuoãi lieân tuïc taát caû caùc moïi cuoäc ñôøi cuûa chuùng
con, nguyeän khoâng bao giôø chuùng con bò aûnh höôûng bôûi moïi aùc
höõu. Trong chuoãi lieân tuïc taát caû moïi cuoäc ñôøi cuûa chuùng con,
nguyeän khoâng bao giôø chuùng con xaâm phaïm ngay caû moät sôïi toùc
cuûa ngöôøi khaùc. Trong chuoãi lieân tuïc taát caû moïi cuoäc ñôøi cuûa

lxxi
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

chuùng con, caàu mong khoâng bao giôø chuùng con xa rôøi aùnh saùng
cuûa Thaùnh Phaùp. [Tieáp theo laø moät baøi keä laáy töø Kinh ñieån:]

Baát kyø ai nhaän giaùo lyù töø ta, vaø


Thaäm chí nhìn thaáy ta, laéng nghe ta, nghó tôùi ta,
hay coù quan heä vôùi ta qua vieäc troø chuyeän,
Nguyeän cho caùnh cöûa daãn ñeán söï taùi sinh cuûa hoï trong
nhöõng coõi thaáp ñöôïc ñoùng kín,
Vaø nguyeän cho hoï taùi sinh trong Coõi Cöïc Laïc Potala
(Phoå Ñaø).

ÔÛ Mamo Do taïi Dhachukha, Ngaøi daâng hieán noã löïc trong


nhieàu naêm cho vieäc phaùt trieån moät Dobum noåi tieáng, moät quaàn
theå nhöõng böùc töôøng ñaù ñoà soä thaät ñaùng kinh ngaïc, vaø treân moãi
hoøn ñaù coù khaéc nhieàu thaàn chuù “OM MANI PADME HUM.” Böùc
töôøng naøy ñöôïc baét ñaàu töø vò tieàn nhieäm cuûa Patrul. Trong laàn
ñaàu tieân [khi môùi khôûi söï], Ngaøi baét ñaàu thu nhaän taát caû caùc
phaåm vaät cuùng döôøng vaø duøng töøng maåu bô nhö tieàn löông traû
cho nhöõng ngöôøi ñöôïc Ngaøi thueâ khaéc nhöõng lôøi caàu nguyeän.
Khi böùc töôøng ñaù ñöôïc hoaøn taát, Ngaøi gôûi moät söù giaû ñeán thænh
caàu Ngaøi Khyentse Wangpo tôùi laøm leã hieán cuùng. Vaøo ngaøy ñaëc
bieät naøy, nhöõng haït gia trì cuûa leã hieán cuùng maø Ngaøi Khyentse
Wangpo neùm töø moät nôi caùch xa taùm ngaøy ñöôøng treân löng
ngöïa, rôi xuoáng böùc töôøng ñaù tröôùc maét moïi ngöôøi.
ÔÛ Tramatung, Ngaøi giaûng daïy vaø höôùng daãn thöïc haønh
veà caùc tu taäp chuaån bò duy nhaát, Trekcho vaø Thogal. Sau naøy,
Tendzin Norbu (Tenli), ñeä töû chính cuûa Ngaøi, ñaõ nhaän xeùt nhö
sau: “Toâi ñaõ coù moät ít hieåu bieát veà Dzogpa Chenpo tröôùc ñoù,
nhöng ôû Tramatung, toâi hoaøn toaøn thaáu suoát vaø chöùng ngoä
nhöõng ñieàu naøy.”
Khoaûng naêm 1872, Dodrupchen ñeä tam, luùc ñoù taùm tuoåi,
ñeán Dzagya Gon ñeå nhaän caùc giaùo lyù vaø trao truyeàn töø Patrul.
Sau khoùa giaûng, theo khaån caàu cuûa chính Patrul, Dodrupchen

lxxii
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

ban giaùo lyù veà Bodhicharyavatara cho ñaïi chuùng, keå caû cho baûn
thaân Patrul. Sau ñoù Patrul gôûi tin laønh ñeán cho Khyentse
Wangpo, noùi raèng: “Veà vieäc hoïc Phaùp, Dodrupchen ñaõ ban giaùo
lyù veà Bodhicharyavatara naêm leân taùm tuoåi. Ñoái vôùi vieäc chöùng
ngoä Phaùp, Nyakla Pema Dudul [1816-1872] vöøa ñaït ñöôïc thaân
caàu voàng. Vì theá Giaùo Phaùp cuûa Ñöùc Phaät khoâng bò suy giaûm.”
Vaøo luùc ñoù, thænh thoaûng Dodrupchen nghe gioïng noùi cuûa
Patrul loït qua töôøng, noùi raèng: “Ñöùc Lieân Hoa Sanh vó ñaïi, xin
ñoaùi töôûng tôùi con. Con khoâng coù ngöôøi naøo khaùc ñeå tin caäy...” –
nhöõng lôøi khaån caàu Guru Rinpoche trong baûn vaên ngondro
Longchen Nyingthig. Ñieàu naøy cho thaáy chaéc haún ngondro laø moät
trong nhöõng phaùp haønh trì chính yeáu cuûa Ngaøi.
Töø naêm baûy möôi moát tuoåi, Ngaøi baét ñaàu tieát kieäm löông
thöïc, chæ ñuû ñeå duøng khoaûng moät tuaàn, laø vieäc maø tröôùc ñaây
ngaøi chöa bao giôø laøm. Ngoaøi ra, ngaøi khoâng nhaän baát kyø vaät
cuùng döôøng naøo, hoaëc neáu coù nhaän thì ngaøi laäp töùc gôûi noù cho
quyõ xaây töôøng ñaù mani. Thænh thoaûng ngaøi ñeå laïi thöïc phaåm ôû
nôi ñöôïc cuùng döôøng cho ngaøi, khieán nhöõng ngöôøi ngheøo
thöôøng ñi theo Ngaøi ñeå thaâu thaäp nhöõng vaät cuùng döôøng maø
ngaøi ñeå laïi.
Naêm baûy möôi saùu tuoåi, taïi caùnh ñoàng Dza Mamo, Ngaøi
ban giaùo lyù veà Lôøi Nguyeän Khaùt Khao Coõi Tònh Ñoä vaø Mani
Kabum cho khoaûng moät ngaøn ngöôøi. Sau ñoù Ngaøi khoâng ban
giaùo lyù cho ñaïi chuùng nöõa. Baát kyø ai ñeán gaëp Ngaøi, Ngaøi gôûi tôùi
Thaày Tenzin Norbu ñeå hoïc Phaùp. Neáu ai coá naøi næ thì Ngaøi la
raày, nhöng Ngaøi caøng la raày thì hoï caøng suøng moä Ngaøi. Ñoù laø
bôûi traùi tim bi maãn vaø lôøi leõ khieâm toán cuûa Ngaøi.
Naêm baûy möôi baûy tuoåi, ngaøi ñi tôùi Dzagya Gon vaø môøi
Dzogchen Rinpoche ñeä nguõ, khi ñoù ñang vieáng thaêm
Dzachukha, vaø caùc ngaøi ñaõ kyû nieäm ngaøy moàng möôøi thaùng
Thaân naêm Muøi, laø sinh nhaät cuûa Guru Rinpoche.

lxxiii
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

Naêm baûy möôi taùm tuoåi, Patrul trôû veà Ko-o, sinh quaùn cuûa Ngaøi.
Naêm taùm möôi tuoåi, vaøo ngaøy möôøi ba thaùng tö naêm Hôïi Hoûa
(1887), Ngaøi baét ñaàu coù vaán ñeàø veà söùc khoûe. Vaøo ngaøy möôøi
taùm thaùng ñoù Ngaøi duøng traø saùng nhö thöôøng leä. Sau ñoù, tröôùc
giôø tröa, Ngaøi ngoài daäy traàn truïi trong tö theá cuûa moät vò Phaät vaø
ñaët baøn tay treân ñaàu goái. Khenpo Kulpal coù maët ôû ñoù, vaø Khenpo
coá maëc quaàn aùo laïi cho Ngaøi, nhöng Ngaøi khoâng phaûn öùng laïi.
Sau moät laùt, vôùi ñoâi maét môû trong thieàn ñònh, Ngaøi buùng ngoùn
tay moät laàn vaø ñeå tay trong tö theá thieàn ñònh, vaø taâm Ngaøi hoøa
vaøo phaùp giôùi thuaàn tònh nguyeân thuûy. Vaøo ngaøy hai möôi trong
thaùng, Tsamtrul Rinpoche cöû haønh leã ñaùnh thöùc taâm thöùc Ngaøi
ra khoûi thieàn ñònh.
Khi qua ñôøi, Ngaøi khoâng ñeå laïi vaät gì ñaùng giaù. Coù moät boä
y tu syõ, moät bình baùt khaát thöïc, moät khaên choaøng vaøng, moät haï
y, thöïc phaåm ñuû duøng khoaûng möôøi ngaøy, moät boä goàm naêm baûn
vaên cuûa Asanga (Voâ Tröôùc), vaø moät baûn cheùp
Madhyamakavatara (Nhaäp Trung Luaän). Coù naêm ñoàng baïc vaø
moät ít khaên choaøng maø Ngaøi chöa gôûi cho quyõ xaây töôøng ñaù. Ñoù
laø taát caû nhöõng gì Ngaøi sôû höõu.

Dodrupchen ñeä tam moâ taû giaùo lyù cuûa Patrul nhö sau:

Duø ban giaùo lyù naøo, Ngaøi khoâng bao giôø trình baøy vôùi veû
phoâ tröông söï uyeân baùc cuûa mình nhöng vôùi muïc ñích giuùp cho
nhöõng giaùo lyù aáy thích hôïp vôùi söï hieåu bieát cuûa ngöôøi nghe. Neáu
phaân tích nhöõng lôøi daïy cuûa Ngaøi, ta seõ thaáy chuùng hôïp luaän lyù
vaø ñaày yù nghóa. Thaäm chí moät ngöôøi ñaàn ñoän nghe nhöõng giaùo lyù
aáy cuõng coù theå hieåu ñöôïc deã daøng. Bôûi nhöõng giaùo lyù ñoù raát coâ
ñoïng neân ngöôøi nghe deã daøng naém baét. Lôøi giaûng daïy coù ñoä daøi
töông xöùng, lieân quan tôùi chuû ñeà vaø thaät duyeân daùng khieán cho
ngöôøi nghe say meâ.

Moâ taû nhaân caùch cuûa Patrul, Dodrupchen ñeä tam vieát:

lxxiv
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

Patrul söû duïng ngoân töø cöùng raén coù veû khuûng khieáp vaø aùp
ñaûo, nhöng khoâng coù chuùt saân haän hay tham luyeán trong nhöõng
lôøi noùi ñoù. Neáu quyù vò bieát caùch laéng nghe thì ñaây chæ laø nhöõng
giaùo lyù tröïc tieáp hay giaùn tieáp. Moïi ñieàu ngaøi noùi ra thì raén chaéc
nhö vaøng – raát chaân thaät. Ngaøi ñoái xöû vôùi moïi ngöôøi moät caùch
bình ñaúng, khoâng taâng boác khi hoï coù maët maø cuõng khoâng noùi xaáu
hoï sau löng. Ngaøi khoâng bao giôø giaû boä laø moät ñieàu gì ñoù hay
moät ngöôøi naøo ñoù. Vì theá moïi ngöôøi, duø ôû ñòa vò cao hay thaáp, taát
caû ñeàu toân kính Ngaøi nhö moät vò Thaày ñích thöïc. Ngaøi khoâng
thieân vò ñoái vôùi ngöôøi coù chöùc quyeàn cao maø cuõng khoâng coi nheï
nhöõng ngöôøi bình thöôøng. Baát kyø ai dính daùng tôùi nhöõng hoaït
ñoäng phi ñaïo ñöùc, tröø phi hoï khoâng theå thay ñoåi ñöôïc, Ngaøi laäp
töùc neâu ra nhöõng loãi laàm cuûa hoï vaø phôi baøy chuùng. Ngaøi taùn
thaùn vaø thoâi thuùc nhöõng ngöôøi ñang theo ñuoåi moät ñôøi soáng taâm
linh. Ngaøi coù veû khoù khaên trong cung caùch haønh xöû nhöng neáu
thaân caän vôùi Ngaøi, quyù vò khoâng bao giôø thaáy ngaøi bieåu loä söï
thieáu trung thöïc, thieáu tin caäy, thieáu kieân ñònh, hay ñaïo ñöùc giaû.
Ngaøi khoâng thay ñoåi trong tình baèng höõu, deã daøng vaø thoaûi maùi
khi tieáp caän. Ngaøi kieân nhaãn tröôùc nhöõng ñieàu toát vaø xaáu. Khoù coù
theå xa rôøi Ngaøi. Maëc duø suoát ñôøi Ngaøi vaãn laø moät haønh giaû aån
daät, moïi quan ñieåm cuûa Ngaøi ñeàu laønh maïnh, bôûi Ngaøi khoâng
bao giôø laïc höôùng ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng cuûa moät vò Boà Taùt. Nhö
moät caâu tuïc ngöõ coù noùi: “Cho duø vaøng vaãn coøn naèm döôùi maët
ñaát, aùnh saùng cuûa noù chieáu roïi taän trôøi cao.” Neáu quyù vò quaùn saùt
Ngaøi ôû moät möùc ñoä naøo ñoù quyù vò seõ thaáy Ngaøi trong saïch vaø
thanh tònh. Neáu quyù vò nghó veà Naøi ôû möùc ñoä naøo ñoù, nieàm tin nôi
Ngaøi cuûa quyù vò seõ taêng tröôûng.

Moâ taû veà hình töôùng vaät lyù cuûa Patrul, Dodrupchen ñeä
tam vieát:

lxxv
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

Ñaàu Ngaøi to lôùn nhö moät caùi duø. Maët Ngaøi gioáng nhö moät
ñoùa sen nôû, vaø nhöõng naêng löïc tri giaùc cuûa Ngaøi thì trong treûo
tinh khieát. Thöôøng thì Ngaøi raát ít beänh taät. Töø thôøi thô aáu Ngaøi ñaõ
coù trí tueä vaø loøng bi maãn vó ñaïi, vaø laø moät dieãn giaû saùng choùi.

Khenpo Kunpal, ngöôøi soáng vôùi Patrul nhieàu naêm trong


phaàn cuoái cuoäc ñôøi cuûa Ngaøi, vieát raèng moät trong nhöõng lôøi caàu
nguyeän chính cuûa Ngaøi laø Manjushrinamasangiti (Haùt Tuïng
Nhöõng Danh Hieäu Cuûa Ñöùc Vaên Thuø). Patrul khoâng chæ khoâng
coù cuûa caûi theá gian maø Ngaøi cuõng khoâng coù nhieàu Kinh saùch, laø
thöù maø ñoái vôùi moät Ñaïo sö-hoïc giaû thöôøng ñöôïc cho laø quan
troïng nhaát. Ñoâi khi Ngaøi coù moät baûn sao cuûa Bodhicharyavatara
vaø moät baûn Manjushrinamasangiti, laø nhöõng baøi nguyeän haøng
ngaøy cuûa Ngaøi. Nhöng ñoâi khi ngay caû nhöõng baûn ñoù Ngaøi cuõng
cho ñi, bôûi Ngaøi ñaõ thuoäc loøng nhöõng baûn vaên ñoù. Ngaøi khoâng
coù giaáy hay moät caây buùt tre. Vì theá baát kyø Ngaøi ôû ñaâu, khi ñöùng
daäy, Ngaøi saün saøng rôøi boû töùc thì moät nôi choán.
Patrul ñaõ ban nhöõng giaûng daïy veà nhöõng baûn vaên trieát
hoïc thuoäc Kinh ñieån, Maät ñieån, Ñaïi Vieân maõn vaø ñaõ ñaùnh thöùc
hay trao truyeàn söï chöùng ngoä toái thöôïng cho taâm thöùc cuûa nhieàu
ñeä töû höõu duyeân. Tuy nhieân, döôøng nhö raát ít khi Ngaøi ban quaùn
ñaûnh hay cöû haønh nhöõng buoåi leã phöùùc taïp.
Ngaøi coù moät quan ñieåm khoâng boä phaùi (non-sectarian)
trong vieäc giaûng daïy, trong caùch vieát vaø caùch haønh trì. Ngaøi ñaõ
nghieân cöùu, haønh trì vaø giaûng daïy ñaày ñuû caùc truyeàn thoáng Phaät
Giaùo cuûa Taây Taïng. Ngaøi coi nhöõng Ñaïo sö cuûa nhöõng tröôøng
phaùi khaùc nhau ngang baèng vôùi Ñöùc Phaät Trí tueä:

Ñöùc Sakya Pandita, ñaáng mang laïi bình minh cuûa nguõ minh,
Ñöùc Tsongkhapa, suoái nguoàn cuûa nhöõng giaùo lyù Kinh ñieån
vaø Maät ñieån,
Vaø Ñöùc Longchen Rabjam, Ñaïo Sö cuûa nhöõng giaùo lyù vieân maõn
cuûa Ñöùc Phaät,

lxxvi
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

Laø nhöõng Ñaáng Vaên Thuø ñích thöïc cuûa Xöù Tuyeát Taây Taïng.

Laø moät ngöôøi voâ cuøng khieâm toán vaø ñôn giaûn, tuy theá
Ngaøi coù theå giuùp ñôõ nhieàu hoïc giaû cao quyù, giaøu coù, ñaày naêng
löïc vaø noåi tieáng nhö caùc ñeä töû cuûa Ngaøi. Nhieàu ñeä töû trong boä
quaàn aùo gaám theâu coù ñoaøn tuøy tuøng vaây quanh ñaõ ñeán quyø döôùi
chaân vò aån só trong manh aùo vaûi cuõ kyõ, raùch röôùi, ñaép vaù naøy, laø
ngöôøi khoù coù ñuû tsampa ñeå aên hay ñuû nhieân lieäu ñeå naáu traø.
Thaäm chí cuõng coù luùc veû khieâm toán cuûa Ngaøi laøm xaáu hoå nhöõng
ngöôøi khoaùc aùo theâu, ñi ngöïa vaø phoâ baøy söï yeáu ñuoái cuûa hoï.
Coù laàn Patrul du haønh tôùi moät traïi cuûa ngöôøi du cö, vaø
Ngaøi ñi boä nhö thöôøng leä. Ngaøi döøng chaân taïi moät gia ñình coù
moät chieác leàu khoång loà vaø xin hoï cho Ngaøi ôû laïi vaøi ngaøy bôûi
ngaøi ñaõ kieät söùc. Gia ñình ñoù noùi: “OÂng coù ñoïc lôøi caàu nguyeän
ñöôïc khoâng?” Ngaøi traû lôøi: “Chuùt ít.” Sau ñoù hoï baèng loøng cho
Ngaøi vaøo vaø ñeå Ngaøi ôû moät goùc thaáp nhaát cuûa chieác leàu. Nhieàu
ngöôøi ñang baän roän laøm caùc vaät nghi leã, döïng leàu, laøm gheá cao,
vaø naáu thöùc aên ngon cho moät ñaïi Laït Ma vaø ñoaøn tuyø tuøng cuûa
oâng saép ñeán ñeå cöû haønh moät buoåi leã quan troïng. Sau vaøi ngaøy,
hoï nghe ñoàn laø vò ñaïi Laït Ma ñang ñeán, vaø moïi ngöôøi xoâ nhau ra
ñoùn Laït Ma. Patrul khoâng ñi ra ngoaøi. Moïi ngöôøi quaùt thaùo Ngaøi
vaø haàu nhö loâi Ngaøi ra ñeå trình dieän tröôùc Laït Ma. Vò Laït Ma
trong boä quaàn aùo theâu, ñi tôùi vôùi toaøn boä veû phoâ tröông cuûa
khoaûng boán möôi kî binh haàu caän, caàm nhöõng laù phöôùn trong
tay, nhö theå trong moät vôû tuoàng. Patrul khoâng coøn choïn löïa naøo
khaùc laø phaûi tôùi tröôùc vò Laït Ma, neân Ngaøi ñaõ laøm nhö theá. Khi vò
ñaïi Laït Ma nhìn thaáy Patrul, oâng ta nhaûy xuoáng ngöïa vaø suïp
xuoáng döôùi chaân Ñaïo Sö, xaáu hoå vì söï phoâ baøy khoa tröông voâ
nghóa tröôùc söï hieän dieän khieâm toán vaø ñaày yù nghóa cuûa Patrul vó
ñaïi. Vò Laït Ma laø Minyak Kunzang Sonam, moät ñeä töû cuûa Patrul,
ngöôøi ñaõ vieát moät bình giaûng noåi danh veà Bodhicharyavatara. Töø
ngaøy ñoù trôû ñi, vò Laït Ma töø boû loái soáng khoa tröông cuûa mình,
trôû thaønh moät aån só, khoâng bao giôø cöôõi ngöïa nöõa maø ñi boä cho

lxxvii
TI ỂU SỬ PATRUL RINPOCHE

duø du haønh nôi ñaâu. Ngöôøi ta tin raèng Patrul ñaõ bieát tröôùc keát
quaû cuûa cuoäc gaëp gôõ naøy nhôø taøi thaáu thò cuûa Ngaøi, moät khaû
naêng maø Ngaøi ñaõ bieåu loä nhieàu laàn.
Caùc taùc phaåm cuûa Ngaøi ñöôïc thu thaäp trong saùu quyeån
saùch, veà Ñaïi Vieân Maõn, Maät ñieån, Kinh ñieån, lôøi chæ daïy, thi ca,
vaø kòch taùc. Caùc taùc phaåm löøng danh cuûa Ngaøi laø nhöõng giaùo
huaán coâng phu veà thöïc haønh chuaån bò cuûa Longchen Nyingthig,
coù töïa ñeà laø Nhöõng Lôøi Daïy Töø Kim Khaåu Cuûa Laït Ma Phoå Hieàn
(Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi); moät giaùo huaán ngaén goïn nhöng kyø
dieäu veà thieàn ñònh Ñaïi Vieân Maõn, coù töïa ñeà laø Ba Lôøi Coâng Phaù
Nhöõng Ñieåm Troïng Yeáu, vaø moät bình giaûng veà
Abhisamayalamkara.
ÔÛ mieàn Ñoâng Taây Taïng, coù leõ Patrul laø ngöôøi coù coâng lao
to lôùn nhaát trong vieäc giuùp cho Bodhicharyavatara (Nhaäp Boà Taùt
Haïnh) trôû thaønh moät caåm nang cho nhieàu tu só; Lôøi Nguyeän Khaùt
Khao Ñöôïc Taùi Sinh Trong Coõi Tònh Ñoä Cöïc Laïc Cuûa Ñöùc Phaät A
Di Ñaø thaønh moät lôøi nguyeän haøng ngaøy cho nhieàu cö só; giuùp
cho Guhyagarbha-mayajala-tantra trôû thaønh neàn taûng cuûa truyeàn
thoáng Maät Thöøa Nyingma; giuùp cho caùc giaùo lyù Ñaïi Vieân Maõn
khoâng chæ laø moät truyeàn thoáng döïa treân vaên töï maø laø moät chöùng
ngoä thieàn ñònh; vaø treân taát caû, giuùp cho OM MANI PADME HUM
trôû thaønh nhö hôi thôû baát taän cuûa nhieàu ngöôøi.
Trong soá nhöõng hoùa thaân cuûa Ngaøi coù Jigme Wangpo xöù
Dzagya Gon vaø Namkha Jigme xöù Dzachukha, moät nam töû cuûa
Dudjom Lingpa.

Tieåu söû cuûa Patrul Rinpoche ñöôïc trích töø taäp saùch “Masters of
Meditation and Miracles – Lives of the Great Buddhist Masters of
India and Tibet” do ñaïi sö Tulku Thondup bieân soaïn. Thanh Lieân
chuyeån Vieät ngöõ.

lxxviii
Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi

Caåm Nang Höôùng Daãn Caùc Phaùp Tu Döï Bò


Daønh Cho Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí
(Longchen Nyingtik - Heart Essence of the Vast Expanse)
Thuoäc Truyeàn Thoáng Ñaïi Vieân Maõn
(Dzogchen)
THI KỆ MỞ ĐẦU

MÔÛ ÑAÀU
Do PATRUL RINPOCHE bieân soaïn

Chö Ñaïo sö toân quyù vôùi loøng töø bi voâ löôïng voâ ngaïi,
con xin quy maïng leã taát caû chö vò.

Caùc Ñaáng Chieán Thaéng cuûa doøng truyeàn taâm;


caùc baäc Minh Trì cuûa doøng truyeàn qua bieåu töôïng;
Nhöõng vò may maén nhaát trong soá chuùng sinh taàm thöôøng,
Nöông nhôø caùc ñaáng toaøn giaùc daãn daét, ñaõ ñaït ñöôïc
hai taàng muïc ñích (töï lôïi vaø lôïi tha).
Chö Ñaïo sö cuûa ba doøng truyeàn thöøa, con xin quy maïng
leã.

Trong ñaïi-phöông-quaûng-trí, moïi hieän töôïng ñeàu caïn kieät,


Ngaøi chöùng ngoä tueä giaùc Phaùp Thaân;
Trong tònh quang cuûa phaùp giôùi roãng rang,
Ngaøi thaáy Phaät caûnh Baùo Thaân hieån loä;
Ñeå laøm lôïi laïc chuùng sinh, Ngaøi hoaù hieän trong hình töôùng
cuûa Hoùa Thaân
Ñaáng Phaùp Vöông Toaøn Giaùc,* con xin quy maïng leã.

Nöông nôi trí tueä, Ngaøi thaáu suoát chaân taùnh cuûa vaïn phaùp,
AÙnh töø bi cuûa Ngaøi phoùng toaû lôïi ích khaép chuùng sinh,
Ngaøi soi saùng Giaùo Phaùp cuûa con ñöôøng thaâm dieäu,
ñænh cao cuûa caùc Thöøa.

*
Ñöùc Longchenpa

lxxx
THI KỆ MỞ ĐẦU

Rigdzin Jigme Lingpa – con xin quy maïng leã.

Ngaøi chính laø Ñöùc Quaùn Theá AÂm trong hình töôùng vò Thaày
taâm linh;
Ai nghe ñöôïc lôøi Ngaøi thuyeát cuõng ñöôïc an laäp treân ñöôøng
tu giaûi thoaùt;
Ñeå thoaû maõn öôùc nguyeän chuùng sinh, coâng haïnh cuûa
Ngaøi traûi daøi voâ taän,
Boån Sö töø aùi – con xin quy maïng leã.

Nhöõng taùc phaåm, vaø doøng truyeàn thöøa cuûa ñaáng Toaøn
Giaùc Longchenpa, chöùa ñöïng toaøn boä giaùo lyù Ñöùc
Phaät:
Nhöõng giaùo huaán taâm yeáu ñöa ñeán Phaät Quaû chæ trong
moät ñôøi,
Nhöõng phaùp tu döï bò beân ngoaøi, beân trong, vaø aån maät
Cuøng nhöõng giaùo huaán veà con ñöôøng chuyeån di thaàn toác.

Nguyeän xin chö Phaät vaø chö vò ñaïo sö töø bi gia hoä;
Khieán con coù theå luaän giaûi chính xaùc nhöõng ñieàu con ghi
khaéc,
Voâ cuøng thaâm dieäu, nhöng saùng toû vaø deã hieåu—
Lôøi Vaøng khoâng sai traät cuûa baäc Thaày toaøn bích cuûa con!

Vaên baûn naøy ghi cheùp trung thöïc nhöõng giaùo huaán cuûa vò Thaày
voâ song cuûa toâi veà nhöõng phaùp moân chuaån bò toång quaùt beân
ngoaøi vaø beân trong cho Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí (Longchen
Nyingtik) thuoäc giaùo lyù Ñaïi Vieân Maõn. Nhöõng giaùo huaán naøy
ñöôïc chia ra laøm ba phaàn: (1) nhöõng phaùp tu döï bò thoâng
thöôøng beân ngoaøi; (2) nhöõng phaùp tu döï bò phi thöôøng beân
trong; vaø (3) con ñöôøng chuyeån di thaàn toác nhö moät phaàn cuûa
phaùp moân haønh trì chính yeáu.

lxxxi
Phaàn Moät

NHÖÕNG PHAÙP TU DÖÏ BÒ


THOÂNG THÖÔØNG
HAY NHÖÕNG CHUAÅN BÒ BEÂN NGOAØI

I. TÖÏ DO VAØ THUAÄN DUYEÂN KHOÙ TÌM

II. LEÕ VOÂ THÖÔØNG CUÛA CUOÄC ÑÔØI

III. NHÖÕNG KHOÅ ÑAU CUÛA COÕI LUAÂN HOÀI

IV. NGHIEÄP: LUAÄT NHAÂN QUAÛ

V. LÔÏI ÍCH CUÛA GIAÛI THOAÙT

VI. LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ THEO CHAÂN


MOÄT VÒ THAÀY TAÂM LINH
Jamyang Khyentse Wangpo (1820-1892)

Khyentse ñôøi thöù nhaát. Ñaây laø moät trong nhöõõng vò naém giöõ
doøng truyeàn thöøa Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí (Longchen
Nyingtik). Ngaøi laø moät trong nhöõng vò saùng laäp phong traøo baát
boä phaùi, moät phong traøo coå voõ söï hoïc hoûi nhöõng giaùo lyù ñaëc
thuø cuûa taát caû caùc truyeàn thoáng cuûa Phaät Giaùo Taây Taïng moät
caùch khoâng phaân bieät, taïo neân moät söï phuïc höng veà taâm linh
taïi Taây Taïng. Ngaøi ñaõ baûo toàn ñöôïc nhieàu giaùo lyù cuûa nhöõng
doøng truyeàn thöøa coù nguy cô bò thaát truyeàn.
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

CHÖÔNG I

TÖÏ DO VAØ THUAÄN DUYEÂN KHOÙ TÌM

Tröôùc khi giaûng giaûi veà chuû ñeà chính cuûa chöông naøy laøø söï
khoù khaên bieát bao ñeå tìm ñöôïc nhöõng ñieàu kieän töï do vaø thuaän
duyeân ñeå tu taäp, ta seõ giaûi thích veà caùch laøm theá naøo ñeå coù theå
laéng nghe baát kyø giaùo huaán taâm linh naøo moät caùch ñuùng ñaén.

I. CAÙCH THÖÙC ÑUÙNG ÑAÉN ÑEÅ LAÉNG NGHE


GIAÙO PHAÙP

Caùch thöùc ñuùng ñaén ñeå laéng nghe giaùo phaùp goàm coù hai khía
caïnh: thaùi ñoä [hay ñoäng löïc] ñuùng ñaén vaø haønh vi ñuùng ñaén.

1. Thaùi Ñoä
Thaùi ñoä [hay ñoäng löïc] ñuùng ñaén laø thaùi ñoä keát hôïp (1) Boà Ñeà
Taâm (bodhicitta), töùc taâm giaùc ngoä bao la, cuøng vôùi (2) phöông
tieän thieän xaûo voâ haïn cuûa Maät Thöøa (Secret Mantrayāna).

1.1 ÑOÄNG LÖÏC BAO LA CUÛA BOÀ ÑEÀ TAÂM


Suoát töø voâ thuûy voâ chung, khoâng coù moät chuùng sinh naøo trong
bieån luaân hoài ñau khoå meânh moâng naøy chöa töøng laø cha hay
meï cuûa chuùng ta [trong moät kieáp naøo ñoù]. Khi laø cha laø meï
cuûa chuùng ta, yù töôûng duy nhaát maø hoï canh caùnh beân loøng laø
nuoâi naáng ta vôùi loøng nhaân töø to lôùn nhaát maø hoï coù theå coù
ñöôïc, baûo veä chuùng ta vôùi tình yeâu thöông vó ñaïi vaø ban phaùt
cho ta nhöõng gì toát laønh nhaát trong soá thöïc phaåm vaø aùo quaàn
cuûa hoï.

7
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Taát caû nhöõng chuùng sinh naøy, laø nhöõng ngöôøi ñaõ quaù töû
teá vôùi chuùng ta. Nhöõng chuùng sinh aáy ñeàu muoán ñöôïc haïnh
phuùc, tuy nhieân hoï khoâng bieát laøm theá naøo ñeå thöïc hieän nhöõng
ñieàu mang laïi haïnh phuùc, hay thöïc hieän möôøi haønh vi thieän
laønh (thaäp thieän). Khoâng ai muoán ñau khoå, nhöng hoï khoâng
bieát caùch töø boû möôøi haønh vi xaáu aùc (thaäp aùc), laø goác reã cuûa
moïi ñau khoå. Vì theá öôùc muoán saâu xa nhaát trong loøng cuûa hoï
vaø nhöõng ñieàu hoï thöïc söï laøm beân ngoaøi thì thaät laø traùi nghòch
vôùi nhau. Nhöõng chuùng sinh khoán khoå, laïc loaøi vaø meâ laàm naøy
gioáng nhö nhöõng ngöôøi muø bò boû rôi giöõa caùnh ñoàng hoang!
Haõy töï nhuû: “Chính vì haïnh phuùc cuûa hoï maø toâi seõ laéng
nghe Giaùo Phaùp thaâm dieäu vaø ñöa Giaùo Phaùp aáy vaøo con
ñöôøng thöïc haønh. Toâi seõ daãn daét taát caû chuùng sinh naøy, laø cha
hay meï cuûa toâi, ñang bò haønh haï bôûi nhöõng noãi khoå trong saùu
coõi luaân hoài. Toâi seõ ñöa hoï tôùi Phaät Quaû toaøn giaùc, giaûi thoaùt
hoï khoûi taát caû nhöõng hieän töôïng nghieäp baùo, khoûi nhöõng taäp
khí vaø nhöõng ñau khoå maø hoï ñang gaùnh chòu trong moãi moät coõi
trong saùu coõi.” Ñieàu quan troïng laø phaûi coù thaùi ñoä [hay ñoäng
löïc] naøy moãi khi baïn laéng nghe giaùo phaùp hay thöïc haønh giaùo
phaùp.
Baát cöù khi naøo baïn laøm ñieàu gì toát laønh, duø quan troïng
hay khoâng quan troïng, baïn baét buoäc phaûi vun boài cho vieäc baïn
laøm baèng ba phöông phaùp sieâu vieät sau ñaây. Tröôùc khi baét
ñaàu, (1) haõy khôi daäy Boà Ñeà Taâm nhö moät phöông tieän thieän
xaûo ñeå ñaûm baûo raèng haønh vi aáy seõ trôû thaønh suoái nguoàn cuûa
nhöõng ñieàu thieän laønh trong töông lai. Trong luùc thöïc hieän vieäc
ñang laøm, (2) neân traùnh vöôùng maéc vaøo baát kyø hình thöùc voïng
töôûng naøo 1 ñeå coâng ñöùc khoâng bò nhöõng yeáu toá lieân heä 2 phaù
huûy. Khi keát thuùc, (3) haõy nieâm phong vieäc laøm aáy moät caùch
ñuùng ñaén baèng caùch hoài höôùng coâng ñöùc, vì hoài höôùng coâng
ñöùc chaéc chaén seõ giuùp cho vieäc ta laøm coøn tieáp tuïc phaùt trieån
lôùn lao hôn nöõa.3

8
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Caùch baïn laéng nghe Giaùo Phaùp raát quan troïng, nhöng coøn
quan troïng hôn nöõa chính laø ñoäng löïc thuùc ñaåy baïn laéng nghe
nhö vaäy.

Ñieàu gì taïo neân moät haønh vi toát hoaëc xaáu?


Khoâng phaûi veû beà ngoaøi, cuõng khoâng phaûi lôùn hay nhoû,
Maø bôûi ñoäng löïc xaáu hay toát ñaèùng sau.

Cho duø baïn ñaõ ñöôïc nghe nhieàu Giaùo Phaùp tôùi ñaâu
chaêng nöõa, nhöng neáu nhöõng moái quan taâm taàm thöôøng laø
ñoäng löïc thuùc ñaåy baïn – chaúng haïn nhö loøng tham muoán trôû
neân vó ñaïi, muoán tieáng taêm – thì ñoù khoâng phaûi laø con ñöôøng
cuûa Giaùo Phaùp chaân chính. Vì theá, tröôùc tieân, ñieàu heát söùc
quan troïng laø baïn phaûi chuyeån nhìn vaøo beân trong taâm baïn vaø
thay ñoåi ñoäng löïc [hay taùc yù] cuûa baïn. Neáu baïn coù theå chænh
söûa thaùi ñoä cuûa baïn thì nhöõng haønh ñoäng toát laønh cuûa baïn seõ
luoân thaám nhuaàn phöông tieän thieän xaûo, vaø baïn seõ böôùc ñi
treân con ñöôøng cuûa nhöõng baäc vó ñaïi. Neáu baïn khoâng theå laøm
ñöôïc nhö vaäy thì tuy raèng baïn coù theå nghó raèng mình ñang tu
hoïc vaø thöïc haønh Giaùo Phaùp, nhöng ñoù seõ chaúng khaùc gì hôn
laø moät caùi voû beà ngoaøi cuûa caùi chaân thaät beân trong . Do ñoù,
baát kyø khi naøo baïn laéng nghe Giaùo Phaùp vaø haønh trì Giaùo
Phaùp, cho duøø laø thieàn ñònh veà moät Boån Toân, leã laïy, ñi nhieãu,
hay trì tuïng moät caâu minh chuù (mantra) – cho duø chæ moät chöõ
mani duy nhaát – thì ñieàu coát yeáu laø luoân luoân phaûi phaùt khôûi Boà
Ñeà Taâm.

1.2 THIEÄN XAÛO BAO LA TRONG PHÖÔNG TIEÄN:


ÑOÄNG LÖÏC TU TAÄP CUÛA CON ÑÖÔØNG MAÄT THÖØA

Quyeån Tam Phaùp Tueä Ñaêng Maät Ñieån (Ngoïn Ñuoác cuûa Ba
Phaùp Tu) coù noùi veà Maät Thöøa nhö sau:

9
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Cuøng muïc tieâu nhöng töï taïi thoaùi khoûi moïi meâ laàm,4
Phong phuù trong phöông tieän vaø chaúng coù gì khoù khaên,5
Daønh cho nhöõng ngöôøi coù caên cô nhaïy beùn.6
Maät Thöøa laø toái thöôïng.

Con ñöôøng ñi ñeán Maät Thöøa coù nhieàu ngaõ. Maät Thöøa
bao goàm nhieàu phöông phaùp tích luõy coâng ñöùc vaø trí hueä, cuøng
vôùi nhieàu phöông tieän thieän xaûo giuùp cho tieàm naêng trong
chuùng ta hieån loä 7 maø ta khoâng caàn phaûi traûi qua nhöõng gian
khoå lôùn lao. Neàn taûng cuûa caùc phaùp tu naøy laø caùch thöùc chuùng
ta daãn daét soi saùng cho nhöõng nguyeän öôùc cuûa mình:

Taát caû tuøy thuoäc vaøo hoaøn caûnh


Vaø hoaøn toaøn tuøy thuoäc vaøo nguyeän löïc cuûa ta.

Khoâng ñöôïc coi nôi giaûng Phaùp, vò Thaày, Giaùo Phaùp vaø
v..v... nhö laø nhöõng gì bình thöôøng vaø baát tònh. Khi baïn laéng
nghe Phaùp, haõy giöõ cho naêm yeáu toá toaøn haûo (five perfections)
thaät roõ raøng saùng toû trong taâm:
Nôi choán toaøn haûo laø thaønh trì cuûa phaùp giôùi bao la vieân
maõn, ñöôïc goïi laø Akanistha, coù nghóa laø “Voâ Song.” Vò Thaày
toaøn haûo laø ñöùc Phaät Phoå Hieàn (Samantabhadra), Phaùp Thaân.
Taêng ñoaøn toaøn haûo bao goàm caùc vò Boà Taùt nam vaø nöõ vaø
nhöõng vò Boån Toân8 cuûa doøng taâm truyeàn (bieät truyeàn) cuûa caùc
Ñaáng Chieán Thaéng vaø cuûa doøng truyeàn qua bieåu töôïng cuûa
caùc baäc Trì Minh Vöông (Vidyadhara).
Hoaëc baïn coù theå nghó töôûng raèng nôi giaûng Phaùp laø Cung
ñieän Lieân-Hoa-Quang cuûa Nuùi Huy Hoaøng Maøu-Ñoàng Ñoû, vò
Thaày giaûng Phaùp laø Ñöùc Lieân-Hoa-Sanh xöù Oddiyāna, vaø
chuùng ta, thính chuùng, laø Taùm Trì Minh Vöông (Eight
Vidyādharas), Hai-Möôi-Laêm Ñeä Töû (Twenty-five Disciples), vaø
caùc vò Khoâng Haønh nam vaø Khoâng Haønh nöõ (dākas vaø
dākinis).

10
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Hoaëc baïn nghó töôûng raèng nôi choán toaøn haûo naøy laø Coõi
Phaät Phöông Ñoâng, coõi Hieâån Laïc, ôû ñoù coù vò Thaày toaøn haûo laø
ñöùc Kim Cöông Taùt Ñoûa (Vajrasattva), laø moät Baùo Thaân toaøn
haûo, ñang giaûng daïy cho taäp hoäi goàm nhöõng baäc hieàn thaùnh
taêng thuoäc Kim Cöông Phaät Boä vaø chö Boà Taùt nam vaø nöõ.
Töông töï, nôi choán toaøn haûo ñeå giaûng Phaùp coù theå laø Coõi
Phaät Phöông Taây, coõi Cöïc Laïc, vò Thaày toaøn haûo laø ñöùc Phaät
A Di Ñaø, vaø taäp hoäi caùc Boà Taùt nam vaø nöõ vaø caùc Boån Toân
thuoäc Lieân Hoa Phaät Boä.
Trong moïi tröôøng hôïp, Phaùp laø Giaùo Phaùp cuûa Ñaïi Thöøa
vaø thôøi gian laø baùnh xe vónh cöûu thöôøng-chuyeån (the ever-
revolving wheel of eternity).
Nhöõng quaùn chieáu 9 naøy laø ñeå giuùp cho chuùng ta coù theå
thaáu suoát ñöôïc thöïc traïng cuûa taát caû söï vaät. Ñaây khoâng phaûi
laø chuùng ta ñang taïm thôøi taïo taùc ñieàu gì khoâng thöïc söï hieän
höõu.
Thaày cuûa ta laø hieän thaân cuûa tinh tuyù cuûa taát caû chö Phaät
khaép ba thôøi. Ngaøi laø söï hôïp nhaát cuûa Tam Baûo: thaân Ngaøi laø
Taêng ñoaøn, khaåu Ngaøi laø Phaùp, yù Ngaøi laø Phaät. Ngaøi laø söï hôïp
nhaát cuûa Ba Nguoàn Gia Trì: thaân cuûa Ngaøi laø Thaày (lama), khaåu
cuûa ngaøi laø vò Hoä Phaät (deity, hay Boån Toân – yidam), yù cuûa Ngaøi
laø Nöõ Khoâng-Haønh hay Thieân Nöõ Dieäu Khoâng (dākinī). Ngaøi laø
söï hôïp nhaát cuûa ba Thaân (kāyas): thaân Ngaøi laø Hoùa Thaân, khaåu
Ngaøi laø Baùo Thaân, yù Ngaøi laø Phaùp Thaân. Ngaøi laø hieän thaân cuûa taát
caû chö Phaät trong quaù khöù, laø suoái nguoàn cuûa taát caû chö Phaät
trong töông lai vaø laø ñaïi dieän cho taát caû chö Phaät trong hieän taïi.
Bôûi Ngaøi, Thaày cuûa ta, ñaõ chaáp nhaän nhöõng chuùng sinh suy ñoài
nhö chuùng ta laøm ñeä töû, laø nhöõng keû maø khoâng vò naøo trong haøng
ngaøn vò Phaät trong thôøi Hieàn Kieáp10 coù theå cöùu giuùp, neân loøng bi
maãn vaø quaûng ñaïi cuûa Thaày ta coøn troäi vöôït hôn taát caû muoân chö
Phaät.

Thaày laø Phaät, Thaày laø Phaùp,

11
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Thaày cuõng laø Taêng Ñoaøn.


Thaày laø baäc ñaïi thaønh töïu giaû.
Thaày laø ñaáng Kim Cöông Trì Quang Vinh.

Chuùng ta, taäp hoäi nhöõng ngöôøi laéng nghe giaùo lyù, haõy
bieát vaän duïng neàn taûng tu taäp laø Phaät taùnh cuûa rieâng ta, vaän
duïng löïc hoã trôï laø ñôøi ngöôøi quyù baùu, vaän duïng hoaøn caûnh laø
coù ñöôïc moät vò Thaày taâm linh vaø vaän duïng phöông phaùp laø
tuaân theo lôøi chæ daïy cuûa Ngaøi, ñeå nöông vaøo ñoù, ta coù theå trôû
thaønh nhöõng vò Phaät trong töông lai. Nhö Maät ñieån Hoâ Kim
Cöông (Hevajra) coù noùi:

Taát caû chuùng sinh ñeàu laø Phaät,


Nhöng bò nhöõng oâ nhieãm giaû hôïp che laáp.
Khi oâ nhieãm ñöôïc tònh hoùa, Phaät quaû seõ hieån loä.

2. Cung Caùch Haønh Xöû


Cung caùch haønh xöû trong khi laéng nghe giaùo phaùp ñöôïc moâ taû
trong phaïm vi nhöõng ñieàu neân traùnh vaø nhöõng ñieàu neân laøm.

2.1. NHÖÕNG ÑIEÀU NEÂN TRAÙNH


Nhöõng haønh vi neân traùnh bao goàm (1) ba khieám khuyeát cuûa
chieác bình chöùa, (2) saùu ñieàu oâ nhieãm vaø (3) naêm caùch nhôù
töôûng sai laïc.

2.1.1 Ba Khieám Khuyeát Cuûa Chieác Bình Chöùa


Khoâng neân laéng nghe nhö moät chieác bình bò laät uùp. Khoâng coù
khaû naêng nhôù ñöôïc nhöõng gì baïn nghe thì laïi gioáng nhö moät
caùi bình bò thuûng loã. Coøn troän laãn nhöõng caûm xuùc tieâu cöïc vôùi
nhöõng ñieàu baïn ñang nghe thì gioáng nhö moät caùi bình trong coù
chöùa chaát ñoäc.

12
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Bình laät uùp. Khi baïn ñang laéng nghe Giaùo Phaùp, haõy chuù
taâm laéng nghe nhöõng gì ñöôïc noùi ra vaø ñöøng ñeå baát kyø ñieàu gì
khaùc laøm cho baïn trôû neân sao laõng. Neáu khoâng, baïn cuõng seõ
nhö caùi bình bò laät uùp, khoâng theå roùt gì vaøo ñoù ñöôïc. Maëc duø
thaân baïn ñang hieän dieän ôû ñoù, nhöng baïn laïi chaúng nghe ñöôïc
moät lôøi naøo cuûa giaùo lyù ñang ñöôïc giaûng daïy.
Bình thuûng loã. Neáu baïn chæ laéng nghe maø khoâng nhôù
ñöôïc baát kyø ñieàu gì baïn ñaõ nghe hoaëc ñaõ hieåu thì baïn seõ gioáng
nhö moät caùi bình coù moät choã roø ræ: cho duø coù ñoå vaøo ñoù bao
nhieâu nöôùc thì cuõng seõ khoâng giöõ laïi ñöôïc chuùt gì. Duø baïn coù
ñöôïc nghe bao nhieâu giaùo lyù chaêng nöõa thì baïn cuõng chaúng
bao giôø coù theå thaám nhuaàn ñöôïc nhöõng giaùo lyù aáy hay ñöa
ñöôïc nhöõng giaùo lyù aáy vaøo thöïc haønh.
Bình chöùa chaát ñoäc. Neáu baïn laéng nghe giaùo lyù vôùi thaùi
ñoä (ñoäng löïc) sai laàm, chaúng haïn nhö baïn mang trong loøng
tham voïng trôû neân noåi tieáng hay vó ñaïi, hoaëc laéng nghe vôùi moät
taâm thöùc traøn ñaày naêm ñoäc, thì Giaùo Phaùp chaúng nhöõng khoâng
giuùp ñöôïc gì cho taâm baïn maø Giaùo Phaùp aáy cuõng seõ bò bieán
ñoåi thaønh moät caùi gì ñoù hoaøn toaøn khoâng coøn phaûi laø Phaùp
nöõa, heät nhö chaát cam loà ñöôïc roùt vaøo moät bình chöùa chaát
ñoäc.
Ñoù laø lyù do taïi sao Ngaøi Padampa Sangye, moät nhaø hieàn
trieát cuûa AÁn Ñoä ñaõ noùi:

Haõy laéng nghe giaùo lyù gioáng nhö moät con nai nghe nhaïc;
Haõy suy nieäm veà giaùo lyù gioáng nhö ngöôøi du cö phöông
Baéc xeùn loâng cöøu;*
Haõy thieàn quaùn veà giaùo lyù gioáng nhö ngöôøi caâm thöôûng
thöùc thöùc aên;**

*
Ñieàu ñoù coù nghóa laø hoaøn toaøn tæ mæ vaø khoâng chuùt xao laõng.
**
Moät ngöôøi caâm coù theå neám thöùc aên, nhöng khoâng moâ taû ñöôïc höông vò maø
anh ta ñang neám. Cuõng theá, höông vò cuûa chaân thieàn ñònh sieâu vöôït baát kyø
nhöõng gì coù theå ñöôïc moâ taû, sieâu vieät moïi khaùi nieäm.

13
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Haõy thöïc haønh giaùo lyù gioáng nhö con traâu ‘yak’ haùu ñoùi
ñang aên coû;
Haõy thaønh töïu giaùo lyù, gioáng nhö maët trôøi loä ra töø sau
nhöõng ñaùm maây.

Khi laéng nghe giaùo lyù, baïn phaûi gioáng nhö moät con nai bò meâ
hoaëc bôûi aâm thanh cuûa ñaøn vīnā tôùi noãi khoâng heà chuù yù tôùi
ngöôøi thôï saên aån nuùp ñang baén muõi teân coù taåm thuoác ñoäc.
Haõy chaép hai baøn tay laïi vaø laéng nghe, ñeå moãi loã chaân loâng
treân thaân baïn cuõng ñeàu ruùng ñoäng vaø ñoâi maét baïn nhaït nhoaø
ñaãm leä, chôù ñeå cho baát kyø tö töôûng naøo hieän ra laøm caûn trôû
vieäc laéng nghe.
Thaät chaúng coù gì laø toát laønh neáu chæ coù thaân baïn laø hieän
dieän ôû ñoù, trong khi taâm baïn laïi lang thang theo caùc nieäm
töôûng, buoâng thaû lôøi noùi cuûa mình trong moät kho chuyeän taàm
phaøo, phaùt bieåu baát kyø ñieàu gì baïn öa thích vaø ñöa maét nhìn
quanh quaån khaép nôi. Thaäm chí khi laéng nghe giaùo lyù, baïn neân
ngöng caàu nguyeän, ngöng nieäm caùc caâu minh chuù, hay laøm
baát kyø moät haønh vi phöôùc ñöùc naøo khaùc maø baïn coù theå ñang
laøm.
Sau khi laéng nghe giaùo lyù moät caùch ñuùng ñaén theo caùch
thöùc nhö treân, thì coøn moät vieäc quan troïng khoâng keùm laø phaûi
naém giöõ laïi ñöôïc yù nghóa cuûa nhöõng ñieàu ñoù, khoâng bao giôø
ñöôïc queân nhöõng yù nghiaõ ñoùù, vaø lieân tuïc aùp duïng nhöõng gì ñaõ
ñöôïc nghe vaøo thöïc haønh. Nhö chính baäc Minh Haïnh Tuùc ñaõ
noùi:

Ta ñaõ chæ cho caùc oâng phöông phaùp


Ñöa tôùi giaûi thoaùt
Nhöng caùc oâng neân bieát
Giaûi thoaùt tuyø thuoäc vaøo chính caùc oâng.

14
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Vò Thaày ban truyeàn cho ñeä töû nhöõng giaùo huaán veà caùch
laéng nghe Giaùo Phaùp vaø caùch aùp duïng Giaùo Phaùp, caùch thöùc
töø boû nhöõng aùc haïnh, thöïc hieän nhöõng thieän haïnh, vaø caùch
thöùc tu taäp. Ngöôøi ñeä töû coù nhieäm vuï phaûi ghi nhôù nhöõng giaùo
huaán ñoù, khoâng ñöôïc laõng queân baát cöù ñieàu gì; phaûi ñem
nhöõng giaùo huaán ñoù vaøo thöïc haønh vaø chöùng ngoä ñöôïc nhöõng
giaùo huaán ñoù.
Töï moãi moät mình vieäâc laéng nghe Giaùo Phaùp cuõng coù theå
ñem ñeán chuùt ít lôïi laïc. Nhöng tröø phi baïn nhôù ñöôïc nhöõng gì
baïn ñaõ ñöôïc nghe, coøn baèng khoâng thì baïn seõ khoâng coù ñöôïc
chuùt hieåu bieát naøo veà ngoân töø hoaëc yù nghóa cuûa giaùo phaùp –
ñieàu naøy thì chaúng khaùc gì vieäc khoâng ñöôïc laéng nghe gì heát.
Neáu baïn ghi nhôù Giaùo Phaùp nhöng laïi troän laãn Giaùo
Phaùp vôùi nhöõng caûm xuùc tieâu cöïc oâ nhieãm cuûa baïn, thì giaùo
phaùp aáy seõ khoâng bao giôø laø Giaùo Phaùp thuaàn tònh. Nhö Ngaøi
Dagpo Rinpoche voâ song ñaõ noùi:

Tröø phi baïn thöïc haønh Phaùp phuø hôïp vôùi Giaùo Phaùp
Baèng khoâng, chính Phaùp aáy seõ trôû thaønh nguyeân nhaân
cuûa con ñöôøng taùi sinh xaáu aùc.

Haõy töï xaû boû baát kyø moät voïng nieäm sai laïc naøo lieân quan
tôùi vò Thaày vaø Giaùo Phaùp, ñöøng pheâ bình hay laêng maï caùc
huynh ñeä taâm linh cuøng nhöõng ngöôøi baïn ñoàng haønh cuûa baïn,
haõy döùt boû taùnh kieâu caêng, khinh mieät, haõy töø boû moïi nieäm
töôûng xaáu xa. Bôûi vì taát caû nhöõng ñieàu naøy seõ ñöa baïn tôùi con
ñöôøng taùi sinh vaøo caùc coõi thaáp.

2.1.2 Saùu Ñieàu OÂ Nhieãm

Trong Nhö Thaät Luaän (Töông Öng Luaän) coù noùi:

Kieâu maïn, thieáu loøng tin vaø thieáu noã löïc,

15
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Sao laõng beân ngoaøi, caêng thaúng beân trong vaø chaùn naûn;
Ñaây laø saùu ñieàu oâ nhieãm.

Haõy töø boû saùu ñieàu sau ñaây: (1) kieâu haõnh töï tin raèng
baûn thaân baïn gioûi giang hôn vò Thaày ñang giaûng Phaùp, (2)
khoâng tin töôûng nôi vò Thaày vaø giaùo lyù cuûa Ngaøi, (3) khoâng
chuyeân taâm noã löïc ñeán gaàn vôùi Phaùp, (4) ñeå cho nhöõng söï
kieän beân ngoaøi laøm cho sao laõng, (5) taäp trung naêm giaùc quan
höôùng vaøo beân trong moät caùch quaù caêng thaúng, vaø (6) chaùn
naûn vì nhieàu lyù do chaúng haïn nhö vì baøi giaûng quaù daøi.
Trong taát caû nhöõng caûm xuùc tieâu cöïc thì kieâu maïn vaø
ganh tò laø nhöõng caûm xuùc khoù nhaän dieän nhaát. Vì vaäy, haõy
quaùn chieáu taâm baïn moät caùch tæ mæ. Neáu baïn coù baát kyø caûm
töôûng naøo cho raèng nhöõng phaåm tính maø baïn coù ñöôïc coù chuùt
gì ñoù ñaëc bieät, cho duø laø chæ moät chuùt, duø treân phöông dieän theá
gian hay phöông dieän taâm linh, thì ñieàu aáy cuõng seõ khieán cho
baïn muø loaø tröôùc nhöõng loãi laàm cuûa chính mình vaø khoâng nhaän
thaáy ñöôïc nhöõng phaåm tính toát ñeïp cuûa ngöôøi khaùc. Vì theá,
haõy töø boû taùnh kieâu maïn vaø luoân luoân haï mình xuoáng moät vò trí
thaáp keùm.
Neáu baïn khoâng coù loøng tin thì loái vaøo Giaùo Phaùp ñaõ bò
laáp kín. Trong boán loaïi nieàm tin,11 haõy höôùng tôùi nieàm tin baát
thoái chuyeån.
Moái quan taâm 12 cuûa baïn ñoái vôùi Giaùo Phaùp laø neàn taûng
cuûa taát caû nhöõng gì baïn seõ thaønh ñaït. Vì theá, tuøy theo möùc ñoä
quan taâm cuûa baïn saâu daày, trung bình hay thaáp keùm, maø baïn
seõ trôû thaønh moät haønh giaû sieâu vieät, trung bình, hay keùm coûi.
Vaø neáu baïn hoaøn toaøn khoâng quan taâm tôùi Phaùp thì seõ chaúng
coù ñöôïc chuùt keát quaû naøo. Nhö ngaïn ngöõ coù noùi:

Giaùo Phaùp khoâng phaûi laø taøi saûn cuûa rieâng ai.
Giaùo Phaùp thuoäc veà baát kyø keû naøo coù noã löïc to lôùn nhaát.

16
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Ñeå coù ñöôïc Giaùo Phaùp, chính baûn thaân Ñöùc Phaät ñaõ
phaûi traû giaù baèng haøng traêm gian khoù. Ñeå coù ñöôïc moät baøi keä
chæ coù boán doøng, Ngaøi ñaõ khoeùt thòt mình laøm thaønh nhöõng
chieác ñeøn cuùng döôøng, ñoå ñaày daàu vaø ñaët vaøo ñoù haøng ngaøn
tim ñeøn chaùy ñoû. Ngaøi ñaõ nhaûy vaøo nhöõng haàm löûa, caém haøng
ngaøn ñinh saét vaøo thaân theå mình.13

Cho duø phaûi ñoái dieän vôùi hoûa nguïc noùng ñoû hay nhöõng löôõi dao
saéc nhoïn,
Haõy tìm caàu Giaùo Phaùp cho tôùi khi baïn lìa ñôøi.

Vì theá, haõy laéng nghe nhöõng lôøi giaùo huaán vôùi noã löïc to
lôùn, haõy queân ñi caùi noùng, caùi laïnh vaø taát caû moïi thöû thaùch
khaùc.
Thoâng thöôøng, taâm thöùc ta thöôøng coù khuynh höôùng maûi
meâ chaïy theo caùc ñoái töôïng cuûa saùu giaùc quan14 vaø khuynh
höôùng naøy chính laø goác reã cuûa taát caû moïi aûo giaùc hö huyeãn
trong voøng sinh töû luaân hoài vaø laø nguoàn goác cuûa moïi ñau khoå.
Ñaây laø caùch maø con thieâu thaân cheát chaùy trong ngoïn löûa vì
nhaõn thöùc cuûa noù bò saéc töôùng loâi cuoán; laø caùch con höôu bò
thôï saên gieát cheát vì nhó thöùc cuûa noù bò aâm thanh loâi cuoán; laø
caùch nhöõng con ong bò nhöõng caây aên thòt nuoát chöûng vì bò muøi
vò cuûa caây aáy haáp daãn; laø caùch nhöõng con caù caén caâu vì vò
giaùc cuûa chuùng bò nhöû bôûi höông vò cuûa moài caâu; laø caùch
nhöõng con voi cheát ñuoái trong ñaàm laày vì chuùng thích caûm giaùc
thaân theå ñaém trong buøn. Cuõng theá, baát kyø khi naøo baïn ñang
laéng nghe Phaùp, ñang giaûng daïy, ñang thieàn ñònh hay ñang tu
taäp thöïc haønh Phaùp, thì ñieàu quan troïng laø baïn khoâng ñöôïc
chaïy theo nhöõng khuynh höôùng huaân taäp trong quaù khöù,
khoâng aáp uû nhöõng caûm xuùc veà töông lai, vaø khoâng ñeå nhöõng
tö töôûng hieän taïi bò sao laõng bôûi baát kyø ñieàu gì quanh baïn. Nhö
Gyalse Rinpoche ñaõ coù noùi:

17
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Nieàm vui vaø noãi muoän phieàn cuûa quaù khöù gioáng nhö
nhöõng böùùc tranh veõ treân nöôùc:
Chaúng coøn laïi daáu veát gì. Chôù chaïy theo chuùng!
Nhöng neáu chuùng xuaát hieän trong taâm, haõy quaùn chieáu
xem thaønh coâng hay thaát baïi ñeán vaø ñi nhö theá naøo.
Ngoaøi Phaùp ra, coøn coù theå tin vaøo thöù gì khaùc, hôõi nhöõng
haønh giaû trì tuïng minh chuù ‘mani’? 15

Keá hoaïch vaø döï aùn töông lai gioáng nhö löôùi thaû nôi soâng
caïn.
Seõ khoâng bao giôø ñem laïi ñöôïc nhöõng gì baïn mong
muoán.
Haõy haïn cheá nhöõng khaùt khao vaø nguyeän öôùc!
Nhöng neáu chuùng xuaát hieän trong taâm, haõy nghó ñeán ngaøy
giôø cheát baát ñònh:
Coøn coù thôøi giôø cho baát cöù vieäc gì khaùc khoâng ngoaøi
Phaùp, hôõi nhöõng haønh giaû trì tuïng minh chuù ‘mani’?

Vieäc laøm hieän taïi gioáng nhö coâng vieäc trong giaác mô,
Haõy quaúng chuùng sang beân vì moïi noã löïc nhö theá ñeàu voâ
nghóa.
Haõy döûng döng khoâng tham luyeán ngay caû moùn tieàn baïn
kieám ñöôïc do moà hoâi nöôùc maét.
Taát caû moïi vieäc laøm ñeàu khoâng coù thöïc chaát, hôõi nhöõng
haønh giaû trì tuïng minh chuù ‘mani’!

Theo ñoù, giöõa nhöõng thôøi coâng phu thieàn ñònh, haõy taäp
caùch kieåm soaùt moïi nieäm töôûng khôûi leân töø tam ñoäc;
Cho ñeán khi taát caû nieäm töôûng vaø tri giaùc hieån loä nhö
Phaùp Thaân.
Ñieàu naøy khoâng theå boû qua -- haõy hoài nhôù laïi baát cöù khi
naøo caàn thieát.

18
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Chôù buoâng lung theo nhöõng voïng töôûng meâ laàm, hôõi
nhöõng haønh giaû trì tuïng minh chuù ‘mani’!

Cuõng coù caâu noùi raèng:

Ñöøng deät moäng töông lai. Vì neáu laøm nhö vaäy,


Baïn chaúng khaùc naøo ngöôøi cha cuûa Maët Traêng
DanhTieáng!

Caâu noùi treân muoán nhaéc tôùi caâu chuyeän cuûa moät ngöôøi
ngheøo khoå ñi ngang qua moät ñoáng luùa maïch lôùn. OÂng ta cho
luùa maïch vaøo moät bao lôùn, treo noù leân xaø nhaø, roài naèm beân
döôùi bao luùa aáy vaø baét ñaàu mô moäng haõo huyeàn.
“Soá luùa maïch naøy saép laøm cho ta thöïc söï giaøu coù,” oâng
ta nghó nhö theá. “Khi ñaõ giaøu, ta seõ laáy vôï... Nhaát ñònh laø coâ ta
seõ sinh moät ñöùa con trai... Ta neân goïi noù laø gì nhæ?”
Ngay luùc ñoù maët traêng xuaát hieän, vaø oâng ta quyeát ñònh
ñaët teân ñöùa con laø Maët Traêng Danh Tieáng. Tuy nhieân vaøo luùc
ño,ù coù moät con chuoät ñang gaëm sôïi daây ñôõ caùi tuùi. Ñoät nhieân
sôïi giaây ñöùt bung, caùi tuùi rôùt leân ngöôøi laøm oâng ta cheát ngay.
Nhöõng giaác mô veà töông lai vaø quaù khöù nhö theá seõ
chaúâng bao giôø ñem laïi keát quaû vaø chæ laø söï phaù roái. Haõy töø boû
heát thaûy nhöõng giaác mô nhö theá. Haõy tænh thöùc vaø chuù taâm
laéng nghe vôùi loøng caån troïng.
Khoâng neân taäp trung tö töôûng moät caùch quaù caêng thaúng,
nhaët nhaïnh ra töøng chöõ, töøng ñieåm moät, nhö con gaáu dremo
bôùi tìm ‘maïc moát’ – moãi laàn baïn naém baét ñöôïc moät ñeà muïc
naøo, baïn laïi queân ñi ñeà muïc tröôùc ñoù, vaø seõ chaúng bao giôø
hieåu ñöôïc caùi toång theå. Taäp trung quaù nhieàu cuõng laøm baïn
buoàn nguû. Thay vaøo ño,ù haõy giöõ moät söï quaân bình giöõa söï
caêng thaúng vaø taâm traïng buoâng loûng.
Coù laàn Ngaøi Ānanda ñang daïy Śrona thieàn ñònh. Śrona
raát khoù coù theå hieåu ñöôïc ñieàu ñoù moät caùch ñuùng ñaén. Ñoâi khi

19
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

oâng ta quaù caêng thaúng, ñoâi luùc laïi quaù buoâng loûng. Śrona ñem
vaán ñeà ra hoûi Phaät, Ñöùc Phaät baûo: “ Khi coøn laø cö só, oâng laø
ngöôøi ñaùnh ñaøn vīnā raát hay phaûi khoâng?”
“Vaâng, con chôi raát hay.”
“Vaäy aâm thanh ñaøn vīnā cuûa oâng hay nhaát khi leân daây
thaät caêng hay thaät chuøng?”
“AÂm thanh nghe hay nhaát khi giaây khoâng caêng quaù maø
cuõng khoâng chuøng quaù.”
“Taâm oâng thì cuõng töông töï nhö theá,” Ñöùc Phaät baûo; vaø
nhôø thöïc hieän theo lôøi khuyeân naøy maø Śrona ñaït ñöôïc keát quaû.
Ngaøi Machik Labdrön coù noùi:

16
Haõy ñònh taâm vöõng chaéc vaø lôi loûng thö daõn:
Ñaây laø ñieåm troïng yeáu cuûa caùi Thaáy (kieán).

Ñöøng ñeå taâm baïn quaù caêng thaúng hay quaù taäp trung höôùng
vaøo beân trong; haõy ñeå caùc giaùc quan cuûa baïn thoaûi maùi töï
nhieân, caân baèng giöõa buoâng loûng vaø caêng thaúng.
Baïn khoâng neân caûm thaáy meät moûi khi laéng nghe giaùo
huaán. Ñöøng neân chaùn naûn khi baïn caûm thaáy ñoùi hay khaùt trong
khi ñang laéng nghe moät baøi giaûng quaù daøi, hoaëc khi baïn phaûi
chòu ñöïng nhöõng phieàn toaùi do naéng, möa, gioù, v.v. gaây ra...
Haõy hoan hyû vì hieän nay baïn ñang coù ñöôïc nhöõng ñieàu kieän töï
do vaø thuaän duyeân cuûa ñôøi ngöôøi, raèng baïn ñaõ gaëp ñöôïc moät
vò chaân sö, vaø baïn coù theå laéng nghe nhöõng giaùo huaán saâu xa
cuûa Ngaøi.
Söï kieän baïn ñang ñöôïc nghe Giaùo Phaùp thaâm dieäu vaøo
thôøi ñieåm naøy laø keát quaû cuûa coâng ñöùc ñöôïc tích luõy töø voâ
löôïng kieáp. Gioáng nhö baïn ñang ñöôïc aên moät böõa aên khi maø
baïn chæ coù theå aên ñöôïc moät böõa duy nhaát trong haøng traêm böõa
aên trong suoát caû ñôøi baïn. Vì vaäy, ñeå tieáp nhaän nhöõng giaùo lyùù
naøy, haõy khaån thieát laéng nghe vôùi loøng hoan hyû; haõy phaùt

20
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

nguyeän chòu ñöïng caùi noùng, caùi laïnh vaø baát kyø thöû thaùch, khoù
khaên naøo coù theå xaûy ra.

2.1.3 Naêm Caùch Nhôù Töôûng Sai Laïc

Haõy traùnh vieäc nhôù chöõ maø queân nghóa,


Hoaëc nhôù nghóa maø queân lôøi.
Haõy traùnh vieäc nhôù caû hai maø khoâng hieåu yù;
Nhôù loän xoän, hay nhôù sai laïc khoâng chính xaùc.

Khoâng neân gaùn moät taàm quan troïng thaùi quaù cho nhöõng
cuù phaùp bieán hoaù tao nhaõ maø khoâng coá gaéng phaân tích yù
nghóa saâu xa cuûa vaên töï, chaúng khaùc naøo moät ñöùa beù ñang
nhaët hoa. Vì chæ coù vaên töï suoâng thì chaúng coù lôïi ích gì cho taâm
thöùc. Ngöôïc laïi, chôù xem thöôøng caùch thöùc nhöõng giaùo huaán
ñoù ñöôïc giaûi baøy, vaø coi ñoù chæ thuaàn laø ngoân töø neân chaúng coù
gì laø caàn thieát. Neáu nhö vaäy thì maëc duø baïn coù theå thaáu hieåu
ñöôïc yù nghóa thaâm saâu, nhöng baïn seõ khoâng coøn coù ñöôïc
phöông tieän ñeå coù theå dieãn taû yù nghóa ñoù. Vaên töï vaø vaø yù
nghóa seõ maát ñi moái lieân keát.17
Neáu baïn nhôù ñöôïc giaùo lyù maø khoâng nhaän ra ñöôïc
nhöõng möùc ñoä khaùc nhau cuûa yù nghóa – goàm coù yù nghóa thích
hôïp (phöông tieän nghóa), chaân nghóa vaø yù nghóa giaùn tieáp (duï
nghóa) – thì baïn seõ nhaàm laãn veà nhöõng ñieàu maø vaên töï muoán
aùm chæ.18 Ñieàu naøy coù theå daãn baïn xa rôøi Chaân Phaùp. Neáu ghi
nhôù moät caùch loän xoän thieáu traät töï thì baïn seõ laøm cho trình töï
ñuùng ñaén cuûa giaùo lyù aáy bò roái tung leân, vaø roài moãi laàn baïn laéng
nghe, giaûi thích hay thieàn ñònh veà giaùo lyù aáy, söï nhaàm laãn roái
tung kia seõ coøn taêng leân gaáp boäi. Neáu baïn nhôù khoâng chính
xaùc nhöõng ñieàu ñaõ ñöôïc noùi ra, voâ soá voïng nieäm sai laàm seõ
gia taêng.19 Ñieàu naøy seõ laøm hö hoûng taâm baïn vaø laøm giaûm giaù
trò cuûa nhöõng giaùo huaán. Haõy xa laùnh taát caû nhöõng loãi laàm naøy

21
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

vaø haõy ghi nhôù taát caû – goàm coù vaên töï, yù nghóa vaø thöù töï cuûa
baøi giaûng – moät caùch ñuùng ñaén, khoâng coù baát kyø sai laïc naøo.
Duø baøi giaûng coù daøi vaø khoù tôùi ñaâu chaêng nöõa, baïn chôù
neân ngaõ loøng vaø ñöøng töï hoûi chöøng naøo seõù keát thuùc; haõy kieân
trì. Vaø duø baøi giaûng coù ngaén goïn vaø ñôn giaûn tôùi ñaâu, baïn
cuõng ñöøng ñaùnh giaù thaáp, cho raèng ñaây laø nhöõng ñieàu hoaøn
toaøn sô ñaúng.
Nhö theá thaät laø ñieàu cöïc kyø caàn thieát ñeå baïn coù theå nhôù
ñöôïc caû vaên töï laãn yù nghóa moät caùch hoaøn haûo, ñuùng trình töï
vaø vôùi taát caû moïi söï cuøng noái keát laïi vôùi nhau moät caùch ñuùng
ñaén.

2.2 NHÖÕNG ÑIEÀU NEÂN LAØM

Cung caùch haønh xöû neân noi theo trong luùc laéng nghe Giaùo Phaùp
ñöôïc giaûi thích nhö boán aån duï, saùu phaùp toaøn thieän sieâu vieät (luïc ñoä
ba la maät), cuøng vôùi nhöõng phöông caùch haønh xöû khaùc.

2.2.1 Boán AÅn duï

[Moät phaåm] trong Kinh Hoa Nghieâm coù noùi:

Thieän nam töû, oâng neân nghó baûn thaân oâng nhö ngöôøi bò
beänh,
Giaùo Phaùp laø phöông thuoác,
Ñaïo Sö taâm linh laø moät y só thieän xaûo,
Vaø coâng phu haønh trì laø caùch thöùc ñeå hoài phuïc.

Chuùng ta ñang bò beänh. Töø voâ thuûy, trong bieån khoå voâ
bieân laø voøng sinh töû luaân hoài naøy, chuùng ta ñaõ bò haønh haï bôûi
beänh taät do tam ñoäc gaây ra, vaø haäu quaû chính laø ba loaïi ñau
khoå.

22
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Khi ngöôøi ta bò beänh naëng, hoï ñi tham vaán moät vò y só taøi


ba. Hoï nghe theo lôøi khuyeân cuûa oâng baùc só, duøng baát kyø loaïi
thuoác naøo maø oâng ta cho, vaø laøm taát caû nhöõng ñieàu coù theå laøm
ñeå vöôït qua beänh taät vaø trôû neân khoûe maïnh. Töông töï, baïn
neân töï mình ñieàu trò nhöõng beänh taät cuûa nghieäp, ñieàu trò nhöõng
caûm xuùc tieâu cöïc vaø chöõa laønh ñau khoå baèng caùch tuaân theo
höôùng daãn cuûa oâng baùc só ñaày kinh nghieäm laø vò Thaày taâm linh
chaân chính, vaø baèng caùch söû duïng thaàn döôïc cuûa Giaùo Phaùp.
Vieäc theo chaân moät vò Thaày maø khoâng laøm theo nhöõng
ñieàu Ngaøi höôùng daãn thì cuõng gioáng nhö khoâng vaâng lôøi baùc só,
ñieàu ñoù laøm cho oâng khoâng coù cô hoäi ñeå chöõa laønh beänh cho
baïn. Khoâng uoáng thuoác cuûa Giaùo Phaùp – coù nghóa laø khoâng aùp
duïng Giaùo Phaùp vaøo thöïc haønh – thì cuõng gioáng nhö coù voâ soá
thuoác men vaø chæ daãn ngay caïnh beân giöôøng maø khoâng bao
giôø chaïm tôùi chuùng.
Ngaøy nay, ngöôøi ta thöôøng phaùt bieåu ñaày veû laïc quan:
“Laït Ma, xin ñoaùi thöông tôùi con vôùi loøng bi maãn!”, vaø cho raèng
duø hoï coù taïo ra nhieàu ñieàu khuûng khieáp caùch maáy chaêng nöõa,
hoï cuõng seõ khoâng bao giôø phaûi gaùnh chòu haäu quaû. Hoï öôùc
ñoaùn raèng vò Thaày, vôùi loøng bi maãn, seõ quaêng hoï leân coõi Trôøi
nhö theå Ngaøi ñang neùm moät vieân soûi. Nhöng khi ta noùi raèng vò
Thaày ñang gia hoä chuùng ta vôùi loøng bi maãn thì ñieàu naøy thöïc
söï muoán noùi tôùi vieäc Ngaøi ñaõ nhaän chuùng ta laøm ñeä töû cuûa
Ngaøi vôùi traøn ñaày loøng thöông yeâu, ñaõ ban cho chuùng ta nhöõng
giaùo huaán saâu xa, khai thò cho chuùng ta ñieàu gì caàn laøm vaø
ñieàu gì neân traùnh, chæ daãn cho chuùng ta con ñöôøng giaûi thoaùt
ñaõ ñöôïc Ñaáng Chieán Thaéng giaûng daïy. Coù theå coù loøng bi maãn
naøo to lôùn hôn theá ñöôïc khoâng? Ñieàu naøy tuøy thuoäc vaøo vieäc
chuùng ta coù taän duïng ñöôïc loøng bi maãn naøy vaø thöïc taâm theo
ñuoåi con ñöôøng giaûi thoaùt hay khoâng.
Giôø ñaây laø luùc chuùng ta ñöôïc sinh ra laøm ngöôøi, coù töï do
vaø ñöôïc ban cho nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi; giôø ñaây laø luùc
chuùng ta bieát ñieàu gì neân laøm vaø ñieàu gì khoâng neân laøm. ÔÛ

23
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

böôùc ngoaët naøy, trong moät hoaøn caûnh hoaøn toaøn töï do, chuùng
ta coù theå quyeát ñònh choïn löïa vaø quyeát ñònh cuûa chuùng ta vaøo
luùc naøy seõ ñònh roõ soá phaän cuûa chuùng ta toát hôn hoaëc xaáu ñi
trong suoát chieàu daøi töông lai sau naøy.20 Ñieàu toái quan troïng laø
chuùng ta haõy choïn löïa moät laàn cho xong giöõa sinh töû vaø nieát
baøn, vaø haõy ñöa nhöõng giaùo huaán cuûa Boån Sö cuûa chuùng ta
vaøo thöïc haønh.
Nhöõng ngöôøi höôùng daãn caùc buoåi leã trong laøng seõ laøm
cho baïn tin raèng ngay treân töû saøng, baïn vaãn coøn coù theå ñi leân
(coõi cao) hay ñi xuoáng (coõi thaáp), nhö theå baïn ñang ñieàu khieån
moät con ngöïa baèng daây cöông. Nhöng vaøo luùc ñoù, tröø phi baïn
ñaõ thuaàn thuïc treân con ñöôøng tu, traâän gioù nghieäp döõ doäi cuûa
nhöõng haønh vi trong quaù khöù cuûa baïn seõ saên ñuoåi baïn, trong
khi ôû phía tröôùc, moät maøn ñen kòt khuûng khieáp ñoå xoâ tôùi vaøo
luùc baïn hoaøn toaøn baát löïc, bò loâi tuoät xuoáng moät con ñöôøng daøi
ñaày hieåm nguy cuûa traïng thaùi trung aám. Voâ soá nhöõng thuoäc haï
cuûa Thaàn Cheát seõ ñuoåi baét baïn vôùi nhöõng tieáng keâu theùt:
“Gieát! Gieát! Ñaùnh! Ñaùnh!” Laøm theá naøo trong khoaûnh khaéc ñoù,
khi khoâng coù nôi ñeå chaïy tôùi, khoâng coù choã ñeå aån naùu, khoâng
choán nöông töïa vaø khoâng chuùt hy voïng, khi baïn ñang tuyeät
voïng vaø khoâng bieát phaûi laøm gì – laøm theá naøo vaøo moät thôøi
ñieåm quyeát ñònh nhö theá maø baïn coù theå laøm chuû ñöôïc vieäc
mình ñi leân (coõi cao) hay ñi xuoáng (coõi thaáp)? Nhö Ñaáng Vó Ñaïi
xöù Oddiyana coù noùi:

Ñôïi tôùi luùc ñöôïc nhaän leã tònh nghieäp 21 treân moät taám baûng
coù ghi teân baïn thì ñaõ quaù muoän! Khi aáy, taâm thöùc cuûa baïn
ñaõ hoaøn toaøn lang thang trong traïng thaùi trung aám nhö
moät con choù meâ muoäi, vaø baïn seõ thaáy ra raèng ngay caû
vieäc chæ nghó töôûng veà nhöõng caûnh giôùi cao hôn cuõng thaät
voâ cuøng khoù khaên.

24
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Thaät ra thì böôùc ngoaët quyeát ñònh, thôøi ñieåm duy nhaát maø
baïn thaät söï coù theå höôùng daãn mình ñi leân hay ñi xuoáng nhö
theå ñang ñieàu khieån moät con ngöïa baèng daây cöông, laø ngay
luùc naøy ñaây, trong khi baïn ñang coøn soáng.
Laø moät con ngöôøi, thieän haïnh cuûa baïn maïnh meõ hôn
thieän haïnh cuûa caùc loaøi chuùng sinh khaùc. Maët khaùc, ñieàu naøy
cho baïn moät cô hoäi, vaøo luùc naøy vaø ngay taïi ñaây, trong chính
ñôøi naøy cuûa baïn, ñeå baïn coù theå döùt boû sinh töû luaân hoài moät laàn
vaø maõi maõi.22 Nhöng (cuõng töông töï nhö theá), nhöõng aùc haïnh
cuûa baïn cuõng maïnh meõ hôn. Do ñoù baïn cuõng coù theå quaû
quyeát raèng mình seõ khoâng bao giôø thoaùt khoûi vöïc saâu cuûa
nhöõng coõi thaáp. Vì theá, giôø ñaây laø luùc baïn ñaõ gaëp ñöôïc moät vò
Thaày, moät vò y só thieän xaûo, vaø gaëp ñöôïc Giaùo Phaùp, laø thaàn
döôïc chieán thaéng caùi cheát. Ñaây laø luùc ñeå aùp duïng boán phaùp aån
duï, ñöa giaùo lyù baïn ñaõ ñöôïc nghe vaøo thöïc haønh, vaø du haønh
treân con ñöôøng daãn tôùi giaûi thoaùt. Quyeån Kho Baùu Thieän Ñöùc
moâ taû boán khaùi nieäm sai laïc caàn phaûi traùnh, laø nhöõng khaùi
nieäm ñoái nghòch vôùi boán aån duï maø chuùng ta ñaõ ñeà caäp tôùi ôû
treân.

Ngöôøi mieäng löôõi noâng caïn, vôùi baûn taùnh xaáu aùc.
Ñeán vôùi vò Thaày nhö theå Ngaøi laø moät con höôu xaï.
Ruùt tæa xaï höông, Giaùo Phaùp vieân maõn,
Traøn ñaày khoaùi laïc, hoï phæ baùng giôùi nguyeän.

Nhöõng ngöôøi nhö theá coi vò Thaày taâm linh cuûa hoï nhö
moät con höôu xaï, Giaùo Phaùp nhö xaï höông, baûn thaân hoï laø
ngöôøi ñi saên, vaø coâng phu haønh trì mieân maät laø caùch thöùc ñeå
gieát cheát con höôu vôùi moät muõi teân hay moät caùi baãy. Hoï khoâng
haønh trì giaùo huaán maø hoï ñaõ thoï nhaän vaø hoaøn toaøn khoâng
caûm thaáy mang chuùt aân nghóa gì ñoái vôùi vò Thaày. Hoï söû duïng
Giaùo Phaùp ñeå tích luõy aùc haïnh, vaø ñieàu naøy gioáng nhö moät caùi
coái ñaù keùo loâi hoï ñoaï xuoáng nhöõng coõi thaáp.

25
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

2.2.2 Saùu Phaùp Toaøn Thieän Sieâu Vieät (Luïc Ñoä Ba La Maät)

Trong Lieãu Nghóa Giaùo Huaán Chaân Phaùp Maät Ñieån coù noùi:
Haõy cuùng döôøng phaåm vaät toái haûo nhö hoa thôm vaø boà
ñoaøn,
Haõy thu veùn (ñaïo traøng) vaø töï kieåm soaùt cung caùch haønh
xöû,
Chôù laøm toån thöông baát kyø chuùng sinh naøo,
Haõy chaân thaønh tin töôûng nôi Thaày cuûa baïn,
Haõy laéng nghe caùc giaùo huaán cuûa Ngaøi khoâng sao laõng
Vaø ñaët caâu hoûi ñeå xua tan caùc nghi ngôø;
Ñaây laø saùu phaùp toaøn thieän sieâu vieät cuûa ngöôøi laéng nghe
Giaùo Phaùp.

Moät ngöôøi ñang nghe giaùo lyù neân thöïc haønh saùu phaùp
toaøn thieän sieâu vieät (luïc ñoä ba la maät) nhö sau:
Haõy chuaån bò choã ngoài cho vò Thaày, saép xeáp caùc taám boà
ñoaøn leân ñoù, haõy daâng cuùng moät maïn ñaø la, hoa thôm, vaø caùc
phaåm vaät cuùng döôøng khaùc. Ñaây chính laø thöïc haønh boá thí.
Haõy queùt doïn saïch seõ [ñaïo traøng] hay queùt doïn caên
phoøng sau khi ñaõ caån thaän röûa saïch baèng nöôùc maùt, vaø haõy töï
cheá moïi haønh vi thieáu toân kính. Ñaây chính laø thöïc haønh trì giôùi.
Traùnh laøm toån haïi chuùng sinh, ngay caû nhöõng con coân
truøng nhoû beù nhaát, vaø haõy chòu ñöïng noùng, laïnh vaø moïi gian
khoù khaùc. Ñaây chính laø thöïc haønh nhaãn nhuïc.
Ñaët sang moät beân baát kyø quan nieäm sai laïc naøo lieân quan
ñeán vò Thaày vaø ñeán giaùo lyù, haõy hoan hyû laéng nghe vôùi nieàm
tin chaân thaät. Ñaây chính laø thöïc haønh tinh taán.
Haõy laéng nghe nhöõng giaùo huaán cuûa Ñaïo Sö moät caùch
chuù taâm khoâng sao laõng. Ñaây chính laø thöïc haønh thieàn ñònh.
Vaø haõy ñaët caâu hoûi ñeå xua tan baát kyø do döï hay moái nghi
hoaëc naøo. Ñaây chính laø thöïc haønh trí tueä.

26
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

2.2.3 Nhöõng Phöông Caùch Haønh Xöû Khaùc

Neân traùnh taát caû nhöõng cung caùch haønh xöû thieáu toân kính.
Luaät taïng (Vīnaya) coù noùi:

Khoâng giaûng daïy cho nhöõng ngöôøi thieáu toân kính,


Nhöõng ngöôøi khoâng beänh maø truøm khaên ñoäi ñaàu,
Nhöõng ngöôøi mang gaäy goäc, vuõ khí vaø che duø,
Hay nhöõng ngöôøi quaán khaên treân ñaàu.

Vaø trong Baûn Sanh Truyeän (Truyeän Tieàn Thaân Ñöùc Phaät) coù
noùi:

Haõy choïn choã ngoài thaáp nhaát


Haõy vun boài giôùi luaät trang nghieâm hoaøn haûo.
Vôùi ñoâi maét traøn ñaày hoan hyû,
Haõy uoáng töøng lôøi nhö uoáng cam loà,
Vaø haõy hoaøn toaøn chuù taâm.
Ñoù laø caùch laéng nghe giaùo lyù.

II. CHÍNH VAÊN GIAÙO PHAÙP: LUAÄN GIAÛI VEÀ VIEÄC


KHOÙ TÌM ÑÖÔÏC TÖÏ DO VAØ THUAÄN DUYEÂN

Chuû ñeà chính yeáu cuûa chöông naøy ñöôïc giaûi thích qua boán ñeà
muïc nhö sau: (1) quaùn chieáu veà baûn chaát cuûa töï do, (2) quaùn
chieáu veà nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñaëc bieät [hay thuaän duyeân]
lieân quan ñeán Phaùp, (3) quaùn chieáu veà nhöõng hình aûnh cho
thaáy vieäc khoù tìm ñöôïc töï do vaø thuaän duyeân ra sao, vaø (4)
quaùn chieáu veà nhöõng ñoái chieáu döïa treân soá löôïng.

27
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

1. Quaùn Chieáu veà Baûn Chaát cuûa Töï Do

ÔÛ ñaây, noùi moät caùch toång quaùt thì “töï do” coù nghóa laø coù ñöôïc
cô hoäi ñeå haønh trì Phaät Phaùp vaø khoâng bò sinh vaøo moät trong
taùm traïng thaùi thieáu vaéng cô hoäi ñoù. “Thieáu töï do” aùm chæ taùm
traïng thaùi döôùi ñaây khi ta khoâng coù ñöôïc cô hoäi haønh trì Phaät
Phaùp:

Sinh ra trong coõi ñòa nguïc hay coõi ngaï quyû,


Sinh ra laøm thuù vaät, laøm moät vò trôøi tröôøng thoï hay moät keû
man rôï,
Coù taø kieán, sinh ra ôû nôi khoâng coù Phaät,
Hay sinh ra caâm vaø ñieác; ñaây laø taùm traïng thaùi khoâng coù
töï do.

Nhöõng chuùng sinh bò taùi sinh trong coõi ñòa nguïc khoâng coù
ñöôïc cô hoäi ñeå haønh trì Phaät Phaùp vì hoï thöôøng xuyeân bò caùi
noùng hay caùi laïnh khuûng khieáp haønh haï döõ doäi.
Ngaï quyû (preta) khoâng coù ñöôïc cô hoäi haønh trì Phaät
Phaùp vì nhöõng noãi thoáng khoå maø hoï phaûi chòu ñöïng do ñoùi vaø
khaùt.
Suùc sinh khoâng coù ñöôïc cô hoäi haønh trì Phaät Phaùp bôûi
chuùng phaûi soáng ñôøi noâ leä vaø chòu ñöïng nhöõng cuoäc taán coâng
cuûa nhöõng con thuù khaùc.
Caùc vò trôøi tröôøng thoï khoâng coù ñöôïc cô hoäi haønh trì
Phaät Phaùp bôûi hoï tieâu phí thôøi giôø cuûa mình trong moät traïng
thaùi taâm thöùc troáng khoâng.23
Nhöõng keû sinh ra ôû caùc nôi bieân ñòa khoâng coù ñöôïc cô
hoäi haønh trì Phaät Phaùp bôûi giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät khoâng ñöôïc
bieát tôùi ôû nhöõng nôi nhö vaäy.

28
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Nhöõng keû sinh ra laøm nhöõng keû ngoaïi ñaïo (tirthika*) coù
caùc loaïi taø kieán töông töï nhö vaäy cuõng khoâng coù ñöôïc cô hoäi
haønh trì Phaät Phaùp vì taâm thöùc hoï chòu aûnh höôûng naëng neà
cuûa nhöõng tin töôûng sai laàm ñoù.
Nhöõng keû sinh ra trong moät Maït Kieáp toái taêm khoâng coù
ñöôïc cô hoäi haønh trì Phaät Phaùp vì hoï chöa töøng ñöôïc nghe
ñeán Tam Baûo, vaø khoâng theå phaân bieät ñöôïc toát, xaáu.
Nhöõng ngöôøi sinh ra bò caâm hoaëc khieám khuyeát veà tinh
thaàn khoâng coù ñöôïc cô hoäi haønh trì Phaät Phaùp vì caùc giaùc
quan baåm sinh cuûa hoï khoâng ñöôïc ñaày ñuû.
Nhöõng chuùng sinh soáng trong ba coõi thaáp phaûi chòu ñöïng
lieân tuïc caùi noùng, laïnh, ñoùi, khaùt vaø nhöõng ñau khoå khaùc, laø
keát quaû cuûa nhöõng haønh ñoäng baát thieän trong quaù khöù cuûa hoï;
hoï khoâng coù ñöôïc cô hoäi ñeå thöïc haønh Phaät Phaùp.
Nhöõng “keû man rôï” laø nhöõng ngöôøi soáng ôû ba möôi hai
bieân ñòa nhö Lo Khatha,24 vaø taát caû nhöõng ai coi vieäc laøm toån
haïi ngöôøi khaùc nhö moät ñöùc tin, hoaëc nhöõng ngöôøi coù nieàm tin
man rôï coi vieäc saùt sinh laø vieäc toát laønh. Nhöõng ngöôøi naøy
soáng ôû nhöõng nôi xa xoâi heûo laùnh, tuy coù ñöôïc thaân ngöôøi
nhöng taâm trí hoï thieáu söï ñònh höôùng ñuùng ñaén vaø baûn thaân
hoï khoâng theå hoøa hôïp vôùi Phaùp. Thöøa keá töø toå tieân cuûa hoï
nhöõng phong tuïc ñoài baïi nhö cöôùi meï cuûa mình, hoï soáng moät
cuoäc ñôøi thöïc söï ñoái nghòch vôùi Phaùp. Taát caû moïi vieäc hoï laøm
ñeàu xaáu aùc, vaø hoï vöôït troäi trong caùc kyõ thuaät taïo ra aùc haïnh
nhö gieát haïi coân truøng hoaëc saên baét thuù hoang. Nhieàu ngöôøi
trong soá ñoù bò ñoaï ngay xuoáng nhöõng coõi thaáp sau khi hoï cheát.
Ñoái vôùi loaïi ngöôøi nhö theá thì khoâng coù ñöôïc cô hoäi ñeå haønh trì
Phaät Phaùp.
Caùc vò Trôøi tröôøng thoï laø nhöõng vò Trôøi mieät maøi trong
moät traïng thaùi taâm thöùc troáng khoâng. Chuùng sinh phaûi bò sinh
vaøo coõi naøy laø do keát quaû cuûa vieäc hoï tin raèng giaûi thoaùt laø moät

*
Tirthika, (mu rtegs pa): moân ñoà cuûa caùc truyeàn thoáng toân giaùo hay trieát hoïc
phi-Phaät Giaùo, aùm chæ caùc taø kieán ñöôïc moâ taû ôû Phaàn Moät, Chöông Boán.

29
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

traïng thaùi trong ñoù taát caû nhöõng hoaït ñoäng taâm thöùc, duø thieän
hay aùc, ñeàu vaéng baët. Hoï tin vaøo vieäc phaûi thieàn ñònh trong
traïng thaùi taâm thöùc ñoù. Hoï truï trong traïng thaùi naøy lieân tuïc
trong nhieàu ñaïi kieáp. Nhöng moät khi quaû laønh ñöa ñeán traïng
thaùi an ñònh ñoù bò tieâu hao thì hoï seõ bò taùi sinh vaøo nhöõng coõi
thaáp vì chính taø kieán cuûa hoï. Nhöõng chuùnh sinh naøy cuõng
khoâng coù baát kyø cô hoäi naøo ñeå thöïc haønh Phaät Phaùp.
Noùi chung, thuaät ngöõ “taø kieán” bao goàm nieàm tin vaøo
thuyeát vónh cöûu (eternalist) vaø thuyeát hö voâ (nihilist), laø nhöõng
quan nieäm ñoái nghòch vôùi giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät vaø naèm ngoaøi
giaùo lyù Phaät Phaùp. Nhöõng quan nieäm nhö vaäy laøm baêng hoaïi
taâm thöùc vaø ngaên caûn khoâng cho nieàm khao khaùt veà Chaùnh
Phaùp phaùt trieån trong ta, tôùi noãi chuùng ta seõ khoâng coøn cô hoäi
naøo ñeå thöïc haønh Phaùp nöõa. ÔÛ ñaây nôi xöù Taây Taïng, bôûi Ñöùc
Phaät thöù hai, Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava) cuûa xöù
Oddiyana, ñaõ giao phoù vieäc baûo veä xöù sôû cho möôøi hai Tenma,
neân chính ngay caû nhöõng keû ngoaïi ñaïo cuõng khoâng theå naøo coù
theå xaâm nhaäp ñöôïc. Tuy nhieân, baát kyø nhöõng ai coù hieåu bieát
gioáng nhö hieåu bieát cuûa nhöõng keû ngoaïi ñaïo, laø nhöõng hieåu
bieát maâu thuaãn vôùi hieåu bieát cuûa Chaùnh Phaùp vaø cuûa nhöõng
vò chaân sö, thì chính vì lyù do ñoù maø hoï bò töôùc maát cô hoäi ñeå
coù theå thöïc haønh Phaùp döïa treân nhöõng giaùo huaán chaân chính.
Tu só Sunaksatra traûi qua hai möôi laêm naêm laøm thò giaû cuûa
Ñöùc Phaät, nhöng vì khoâng coù chuùt tín taâm naøo vaø chæ oâm giöõ taø
kieán trong loøng, neân cuoái ñôøi bò taùi sinh laøm ngaï quyû trong moät
vöôøn hoa.
Sinh trong moät ñaïi kieáp toái taêm coù nghóa laø bò taùi sinh vaøo
moät thôøi ñaïi khoâng coù Phaät. Trong moät vuõ truï khoâng coù Phaät
xuaát hieän, thaäm chí chöa ai töøng ñöôïc nghe ñeán Tam Baûo. Bôûi
khoâng coù Phaùp, neân khoâng coù cô hoäi ñeå haønh trì Phaùp.
Taâm thöùc cuûa ngöôøi caâm ñieác khoâng theå hoaït ñoäng ñuùng
ñaén. [Ñoái vôùi ngöôøi caâm ñieác], tieán trình laéng nghe Giaùo Phaùp,
dieãn giaûi, quaùn chieáu veà Phaùp, vaø ñöa Phaùp vaøo thöïc haønh seõ

30
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

gaëp trôû ngaïi. Ñònh nghóa “caâm, ñieác” thöôøng ñeå aùm chæ moät
khuyeát taät veà tieáng noùi, ngoân ngöõ. Khaû naêng thoâng thöôøng cuûa
con ngöôøi laø khaû naêng söû duïng vaø hieåu bieát ngoân ngöõ. Khi
khoâng coù ñöôïc khaû naêng ñoù thì ngöôøi ta cuõng khoâng coù ñöôïc
cô hoäi ñeå ñeán vôùi Phaùp. Theá neân, phaïm truø naøy cuõng bao goàm
nhöõng ngöôøi coù beänh taâm thaàn khieán hoï khoâng theå naøo thaáu
hieåu ñöôïc Giaùo Phaùp vaø vì vaäy hoï cuõng bò töôùc maát cô hoäi ñeå
thöïc haønh Phaùp.

2. Quaùn Chieáu veà Nhöõng Thuaän Duyeân Đaëc Bieät Lieân


Quan Đeán Phaùp

Ñeà muïc naøy bao goàm naêm ñieàu kieän thuaän lôïi hay thuaän
duyeân caù nhaân vaø naêm ñieàu kieän thuaän lôïi hay thuaän duyeân
thuoäc veà hoaøn caûnh.

2.1 NAÊM THUAÄN DUYEÂN CAÙ NHAÂN

Ngaøi Long Thoï lieät keâ naêm thuaän duyeân thuoäc veà caù nhaân nhö
sau:

Sinh ra laøm ngöôøi, ôû nôi trung taâm, ñaày ñuû caùc giaùc quan,
Khoâng soáng ñôøi xung ñoät vôùi Phaùp, vaø coù nieàm tin vaøo
Phaät Phaùp.

Khoâng ñöôïc sinh laøm ngöôøi thì ngay caû Phaät Phaùp cuõng
seõ khoâng ñöôïc gaëp. Vì vaäy, thaân ngöôøi laø thuaän duyeân hoã trôï.
Neáu baïn bò sinh ra ôû moät nôi hoang vu, moät nôi chöa
töøng bao giôø ñöôïc nghe tôùi Phaùp thì baïn seõ chaúng bao giôø gaëp
ñöôïc Phaùp. Nhöng baïn ñöôïc sinh ra ôû moät nôi goïi laø “trung
taâm” coù nghóa laø nôi ñoù, Phaät Phaùp ñöôïc quan taâm ñeán, vaø vì
theá baïn coù thuaän duyeân veà nôi choán.

31
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Neáu baïn khoâng coù ñaày ñuû caùc giaùc quan thì ñoù seõ laø
moät chöôùng ngaïi cho vieäc thöïc haønh Phaùp. Neáu baïn coù ñaày
ñuû caùc giaùc quan, baïn coù thuaän duyeân sôû höõu caùc giaùc quan.
Neáu baïn coù moät loái soáng ñaày xung ñoät [ñi ngöôïc laïi vôùi
Phaùp, khoâng thuaän theo Giaùo Phaùp] thì baïn seõ luoân ñaém chìm
trong nhöõng aùc haïnh, soáng moät cuoäc ñôøi maâu thuaãn vôùi Phaùp.
Giôø ñaây, bôûi vì baïn ñang mong muoán thöïc hieän nhöõng vieäc
thieän laønh, neân ñaây laø thuaän duyeân veà ñoäng löïc.
Neáu khoâng coù nieàm tin vaøo Giaùo Phaùp cuûa Ñöùc Phaät,
baïn seõ caûm thaáy khoâng coù baát kyø thieân höôùng naøo veà Phaùp.
Vieäc baïn coù khaû naêng xoay chuyeån taâm thöùc cuûa baïn höôùng
veà Phaùp nhö giôø ñaây baïn ñang laøm chính laø thuaän duyeân veà
nieàm tin.
Raát caàn thieát ñeå coù ñöôïc ñaày ñuû taát caû naêm ñieàu kieän
thuaän lôïi treân ñaây ñeå taïo thaønh moät caù theå neân naêm ñieàu kieän
thuaän lôïi naøy ñöôïc goïi laø naêm thuaän duyeân caù nhaân.
Ñeå tu taäp haønh trì Chaùnh Phaùp chaân chính thì ñieàu tuyeät
ñoái caàn thieát laø phaûi sinh ra laøm ngöôøi. Giaû duï baïn khoâng coù
ñöôïc thaân ngöôøi nhö moät trôï duyeân maø laïi mang hình daïng
cao nhaát trong caùc hình daïng cuûa chuùng sinh trong ba coõi
thaáp, laø hình daïng cuûa moät con thuù – keå caû laø con vaät ñeïp ñeõ
nhaát vaø ñöôïc ñaùnh giaù cao nhaát maø con ngöôøi bieát ñeán. Ngay
caû nhö vaäy, neáu coù ai ñoù noùi vôùi baïn: “Haõy tuïng moät laàn caâu
Om mani padme hum, vaø baïn seõ thaønh Phaät,” thì baïn cuõng seõ
hoaøn toaøn khoâng theå hieåu ñöôïc lôøi hoï noùi hay naém ñöôïc yù
nghóa cuûa caâu noùi ñoù, vaø baïn cuõng seõ khoâng theå thoát ra ñöôïc
ñeán moät lôøi. Treân thöïc teá, [trong thaân xaùc cuûa moät con thuù],
cho duø baïn ñang cheát coùng vì laïnh, baïn cuõng seõ chaúng nghó ra
ñöôïc ñieàu gì ñeå laøm maø chæ bieát naèm uï ra ñoù – trong khi ñoái vôùi
moät con ngöôøi, cho duø hoï coù yeáu ôùt tôùi ñaâu chaêng nöõa thì hoï
cuõng bieát caùch tìm truù aån trong moät hang ñoäng hay döôùi moät
goác caây, coù theå tìm nhaët cuûi vaø ñoát moät ngoïn löûa ñeå hô aám
maët vaø tay cuûa mình. Neáu loaøi vaät khoâng theå laøm ngay caû

32
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

nhöõng vieäc ñôn giaûn nhö vaäy, thì laøm sao chuùng coù theå thaáu
hieåu ñöôïc vieäc thöïc haønh Phaùp?
Chö Thieân vaø nhöõng chuùng sinh ñaïi loaïi nhö vaäy, cho duø
hoï coù mang hình töôùng sieâu vieät ñeán ñaâu chaêng nöõa, hoï cuõng
khoâng coù ñuû ñieàu kieän ñeå thoï caùc giôùi nguyeän cuûa Bieät Giaûi
Thoaùt (Prātimoksa), do ñoù khoâng theå thaám nhuaàn toaøn boä
Giaùo Phaùp.
Ñoái vôùi ñònh nghóa cuûa moät “vuøng trung taâm”, ta neân
phaân bieät giöõa moät vuøng trung taâm coù tính chaát ñòa lyù vaø moät
nôi laø trung taâm trong phaïm vi Giaùo Phaùp.
Noùi veà maët ñòa lyù, vuøng trung taâm thöôøng ñöôïc noùi laø
Phaùp Toaø Kim Cöông taïi Boà Ñeà Ñaïo Traøng25 ôû AÁn Ñoä, naèm
ngay trung taâm cuûa coõi Dieâm Phuø Ñeà (Jambuvipa) hay Nam
Thieäm Boä Chaâu. Haøng ngaøn vò Phaät trong thôøi Hieàn Kieáp ñaõ
ñaït ñöôïc quaû vò Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc ôû nôi ñaây. Thaäm chí
ngay khi toaøn theå vuõ truï bò huyû hoaïi vaøo cuoái thôøi Hieàn Kieáp,
boán nguyeân toá ñaát nöôùc gioù löûa cuõng khoâng theå huûy hoaïi ñöôïc
Phaùp Toaø Kim Cöông taïi Boà Ñeà Ñaïo Traøng, vaø vuøng trung taâm
aáy seõ toàn taïi ôû ñoù nhö theå ñöôïc treo lô löûng trong khoâng gian.
ÔÛ trung taâm cuûa Phaùp Toaø Kim Cöông taïi Boà Ñeà Ñaïo Traøng
moïc leân Caây Giaùc Ngoä (Caây Boà Ñeà). Do ñoù, ñòa ñieåm naøy
cuøng vôùi taát caû nhöõng thaønh phoá cuûa AÁn Ñoä naèm chung quanh
ñoù, ñöôïc coi laø vuøng trung taâm veà maët ñòa lyù.
Trong phaïm vi Giaùo Phaùp, moät vò trí trung taâm laø ôû baát cöù
nôi naøo maø Phaät Phaùp – giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät – hieän höõu. Taát
caû nhöõng vuøng khaùc ñöôïc goïi laø vuøng bieân ñòa.
Trong quaù khöù xa xoâi, khôûi ñi töø thôøi Ñöùc Phaät xuaát hieän
treân theá gian naøy, vaø cho ñeán khi naøo maø Giaùo Phaùp cuûa Ngaøi
vaãn coøn hieän höõu ôû taïi AÁn Ñoä, thì xöù sôû ñoù laø trung taâm veà caû
hai maët ñòa lyù vaø Giaùo Phaùp. Tuy nhieân, giôø ñaây laø luùc xöù sôû
aáy ñaõ rôi vaøo tay nhöõng keû ngoaïi ñaïo vaø giaùo huaán cuûa Ñaáng
Chieán Thaéng ñaõ bieán maát ôû treân xöù sôû ñoù, neân neáu noùi treân

33
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

phöông dieän Phaät Phaùp thì ngay caû Boà Ñeà Ñaïo Traøng cuõng laø
xöù bieân ñòa.
ÔÛ vaøo thôøi Ñöùc Phaät, Xöù Tuyeát Taây Taïng ñöôïc goïi laø “Xöù
Taây Taïng bieân ñòa,” bôûi xöù aáy laø moät xöù thöa daân maø Phaät
Phaùp chöa ñöôïc truyeàn baù ñeán. Sau naøy daân soá taêng daàn vaø
moät vaøi vò vua trò vì laø nhöõng hoùa thaân cuûa chö Phaät. Tröôùc
tieân, Phaät Phaùp xuaát hieän ôû Taây Taïng trong trieàu ñaïi vua Lha-
Thothori Nyentsen, khi Kinh Baùch Nguyeän Baùch Baùi, moät
khuoân tsa-tsa, (duøng ñeå ñuùc töôïng Phaät) vaø nhöõng baûo vaät
khaùc rôi xuoáng treân maùi cung ñieän.
Naêm theá heä sau ñoù, Phaùp Vöông Songtsen Gampo, moät
hoùa thaân cuûa Ñaáng Ñaïi Bi Sieâu Phaøm,* ñaõ xuaát hieän phuø hôïp
vôùi nhöõng lôøi tieân tri raèng Ngaøi seõ thoâng suoát yeáu nghóa cuûa
Kinh vaên (Sutra). Trong trieàu ñaïi cuûa Ngaøi, dòch giaû Thönmi
Sambhota ñöôïc gôûi tôùi AÁn Ñoä ñeå hoïc ngoân ngöõ vaø vaên töï AÁn
Ñoä. Khi trôû veà, Ngaøi khai laäp baûn maãu töï ñaàu tieân cho Taây
Taïng. Ngaøi phieân dòch sang tieáng Taây Taïng hai möôi moát baûn
Kinh vaø Maät ñieån cuûa ñöùc Quaùn Theá AÂm (Avalokiteshvara),
Oai Maät Kinh, cuøng nhieàu loaïi vaên baûn khaùc. Baûn thaân ñöùc vua
Songtsen Gampo ñaõ hoaù hieän trong nhieàu thaân töôùng, vaø cuøng
vôùi quan thöøa töôùng Gartongtsen, Ngaøi ñaõ söû duïng nhieàu
phöông tieän kyø dieäu ñeå baûo veä ñaát nöôùc. Ngaøi taán phong
hoaøng haäu cho hai coâng chuùa, moät ñeán töø Trung Quoác vaø moät
ñeán töø Nepal. Hai vò naøy ñaõ mang theo nhieàu bieåu töôïng cuûa
thaân, khaåu, yù cuûa Ñöùc Phaät bao goàm hai pho tuôïng Phaät ñöôïc
goïi laø Jowo Mikyo Dorje vaø Jowo Sakyamuni, laø nhöõng bieåu
töôïng ñích thöïc cuûa Ñöùc Phaät.26 Nhaø vua cho xaây döïng moät
loaït ñieän thôø ñöôïc goïi laø Thadul vaø Yangdul, trong ñoù ngoâi
ñieän chính coù teân laø Rasa Trulnang.27 Baèng vaøo caùch aáy, Ngaøi
ñaõ thieát laäp neàn moùng Phaät Giaùo ôû Taây Taïng.

*
Ñaây aùm chæ ñöùc Quaùn Theá AÂm hay Quaùn Töï Taïi (Avalokitesvara), laø Boà
Taùt cuûa loøng Bi Maãn hay Ñaïi Töø Ñaïi Bi.

34
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Vò keá nghieäp thöù naêm cuûa Ngaøi laø vua Trisong Detsen ñaõ
môøi thænh moät traêm leû taùm vò hoïc giaû ñeán Taây Taïng, keå caû ñöùc
Lieân Hoa Sanh, baäc Ñaïo Sö xöù Oddiyana, baäc trì giöõ maät chuù
voâ song, baäc vó ñaïi nhaát trong suoát ba coõi giôùi. Ñeå hoä trì nhöõng
bieåu töôïng cuûa thaân cuûa chö Phaät, vua Trisong Detsen ñaõ cho
xaây döïng nhieàu chuøa chieàn goàm caû tu vieän Samye, “moät hieån
loä töï nhieân baát bieán”. Ñeå hoä trì ngöõ cuûa chö Phaät töùc Chaùnh
Phaùp, moät traêm leû taùm vò dòch giaû goàm caû Ngaøi Vairotsana vó
ñaïi, ñaõ trau doài ngheä thuaät phieân dòch vaø ñaõ chuyeån dòch taát caû
caùc Kinh, Luaän, vaø Maät ñieån chính yeáu ôû xöù AÁn Ñoä cao quyù
vaøo thôøi ñieåm ñoù (qua Taïng ngöõ). “Baûy Vò Taêng Só Tieân
Phong” vaø nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ thoï giôùi tyø kheo, taïo thaønh
moät Taêng Ñoaøn ñeå hoâä trì taâm nguyeän cuûa chö Phaät.
Töø thôøi ñoù cho tôùi nay, Giaùo Phaùp cuûa Ñöùc Phaät ñaõ toûa
saùng nhö maët trôøi ôû Taây Taïng vaø maëc duø coù luùc thònh luùc suy,
nhöng Giaùo Phaùp cuûa Ñaáng Chieán Thaéng chöa töøng bò mai
moät treân caû hai khiaù caïnh truyeàn daïy vaø chöùng ngoä. Do ñoù, ñoái
vôùi Taây Taïng treân phöông dieän Giaùo Phaùp thì Taây Taïng laø moät
xöù trung taâm.
Moät ngöôøi neáu thieáu baát kyø giaùc quan naøo trong naêm
giaùc quan thì cuõng ñeàu khoâng theå coù ñuû ñieàu kieän ñeå thoï giôùi
nguyeän cuûa tu vieän. Ngoaøi ra, nhöõng ai khoâng ñuû may maén ñeå
coù theå nhìn thaáy ñöôïc nhöõng bieåu töôïng cuûa Ñaáng Chieán
Thaéng nhaèm khôi daäy loøng suøng moä quy ngöôõng, hoaëc khoâng
ñuû may maén ñeå coù theå tuïng ñoïc hay laéng nghe nhöõng giaùo lyù
quyù baùu vaø tuyeät haûo, laø nhöõng chaát lieäu caàn thieát cho coâng
phu nghieân cöùu vaø quaùn chieáu, thì hoï seõ khoâng theå naøo tieáp
nhaän ñöôïc Giaùo Phaùp moät caùch troïn veïn.
Neáu muoán noùi moät caùch chính xaùc thì “loái soáng xung ñoät”
(khoâng thuaän theo Phaät Phaùp) aùm chæ loâái soáng cuûa nhöõng
ngöôøi phaûi bò sinh ra trong coäng ñoàng cuûa nhöõng ngöôøi laøm
thôï saên, gaùi ñieám, v…v.., hoaëc sinh ra laøm keû bò dính líu ñeán
nhöõng aùc haïnh naøy töø thuôû thieáu thôøi non daïi nhaát. Nhöng

35
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

trong thöïc teá, “loái soáng xung ñoät” cuõng bao goàm baát kyø nhöõng
ai maø moãi tö töôûng, lôøi noùi vaø haønh vi cuûa hoï ñeàu traùi nghòch
vôùi Phaùp – thaäm chí ngay caû nhöõng ngöôøi khoâng phaûi sinh vaøo
kieåu soáng nhö vaäy cuõng coù theå deã daøng loït vaøo loái soáng ñoù
sau naøy. Vì theá, ñieàu quan troïng laø phaûi traùnh laøm baát cöù ñieàu
gì maâu thuaãn, ñoái nghòch vôùi Giaùo Phaùp chaân chính.
Neáu baïn khoâng ñaët nieàm tin nôi Phaät Phaùp maø laïi tin vaøo
caùc vò Trôøi, nāga (roàng nöôùc) ñaày quyeàn löïc vaø v.v.. hay tin
vaøo nhöõng hoïc thuyeát khaùc, chaúng haïn nhö giaùo thuyeát cuûa
nhöõng keû ngoaïi ñaïo thì duø baïn coù theå ñaët nieàm tin nôi hoï
nhieàu tôùi ñaâu chaêng nöõa, khoâng ai trong soá hoï coù theå baûo veä
baïn thoaùt khoûi nhöõng ñau khoå cuûa sinh töû luaân hoài hoaëc khoûi
bò ñoïa vaøo nhöõng coõi thaáp. Nhöng neáu baïn ñaõ phaùt khôûi ñöôïc
moät nieàm tin ñuùng ñaén hôïp lyù nôi Giaùo Phaùp cuûa Ñaáng Chieán
Thaéng, laø Giaùo Phaùp hôïp nhaát ñöôïc caû hai phöông dieän truyeàn
thöøa vaø chöùng ngoä, thì khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa, baïn chính
laø moät bình chöùa thích hôïp cho Giaùo Phaùp chaân chính. Vaø ñoù
laø ñieàu vó ñaïi nhaát trong naêm thuaän duyeân caù nhaân.

2.2 NAÊM THUAÄN DUYEÂN THUOÄC VEÀ HOAØN CAÛNH

Moät vò Phaät ñaõ xuaát hieän vaø thuyeát giaûng Giaùo Phaùp,
Giaùo lyù cuûa Ngaøi vaãn hieän höõu vaø vaãn ñöôïc noi theo,
Vaø coù nhöõng baäc nhaân töø ñoái vôùi keû khaùc (cuõng ñang
hieän höõu.

Nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc sinh ra trong moät kieáp choùi


saùng (Minh Kieáp), laø kieáp coù moät vò Phaät xuaát hieän, thì ngay caû
ñeán Giaùo Phaùp, hoï cuõng seõ khoâng bao giôø ñöôïc nghe noùi tôùi.
Nhöng giôø ñaây chuùng ta ñang soáng trong moät kieáp ñaõ coù moät
vò Phaät xuaát hieän, vaø vì vaäy chuùng ta coù ñöôïc thuaän duyeân cuûa
söï hieän dieän cuûa vò Thaày ñaëc bieät.

36
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Maëc duø moät vò Phaät ñaõ xuaát hieän, nhöng neáu Ngaøi khoâng
giaûng daïy thì seõ chaúng coù ai ñöôïc lôïi laïc. Nhöng bôûi Ñöùc Phaät
ñaõ chuyeån Phaùp Luaân phuø hôïp vôùi ba caên cô khaùc nhau neân
chuùng ta coù thuaän duyeân cuûa vieäc truyeàn daïy Giaùo Phaùp.
Duø Ngaøi ñaõ giaûng daïy, nhöng neáu giaùo lyù cuûa Ngaøi ñaõ
taøn luïi thì Giaùo Phaùp aáy seõ khoâng coøn hieän dieän ôû ñaây ñeå ñem
ñeán lôïi laïc cho chuùng ta. Nhöng bôûi thôøi kyø toàn taïi cuûa Giaùo
Phaùp chöa chaám döùt, nhôø ñoù chuùng ta coù ñöôïc thuaän duyeân
veà thôøi gian.
Duø giaùo lyù coøn toàn taïi, nhöng tröø phi chuùng ta tuaân theo
nhöõng gì ñaõ ñöôïc truyeàn daïy thì Giaùo Phaùp aáy chaúng theå ñem
laïiù lôïi ích gì cho ta. Nhöng bôûi chuùng ta ñaõ thoï trì Giaùo Phaùp,
neân ta coù thuaän duyeân veà phöôùc duyeân cuûa rieâng ta.
Duø chuùng ta coù thoï trì Giaùo Phaùp nhöng neáu khoâng coù
hoaøn caûnh thuaän lôïi ñöôïc moät vò Thaày taâm linh chaáp nhaän daïy
doã thì chuùng ta seõ khoâng bao giôø bieát ñöôïc Giaùo Phaùp thaät söï
laø gì. Nhöng bôûi coù moät vò Thaày ñaõ chaáp nhaän daïy doã ta neân
chuùng ta coù ñöôïc thuaän duyeân veà loøng bi maãn phi thöôøng cuûa
Ngaøi.
Bôûi ta caàn coù ñaày ñuû troïn veïn naêm yeáu toá thuaän lôïi,
thuoäc veà hoaøn caûnh hôn laø thuoäc veà chính chuùng ta, neân naêm
yeáu toá thuaän lôïi naøy ñöôïc goïi laø naêm thuaän duyeân thuoäc veà
hoaøn caûnh.

Thôøi gian ñeå vuõ truï hình thaønh, hieän höõu, bò huûy dieät vaø
toàn taïi trong moät traïng thaùi cuûa khoâng taùnh ñöôïc goïi laø moät
kieáp (kalpa). Moät ñaïi kieáp trong ñoù moät vò Phaät Toaøn Giaùc xuaát
hieän treân theá gian ñöôïc goïi laø moät “kieáp choùi saùng” hay laø moät
Minh Kieáp (bright kalpa) trong khi ñaïi kieáp khoâng coù moät vò
Phaät xuaát hieän ñöôïc goïi laø moät “kieáp toái taêm” hay laø moät AÙm
Kieáp (dark kalpa). Töø xa xöa, trong Khoâng Kieáp (kieáp hoaù laïc -
Kalpa of Manifest Joy) coù ba möôi ba ngaøn vò Phaät xuaát hieän.
Tieáp theo laø moät traêm kieáp toái taêm. Sau ñoù, trong Kieân Kieáp

37
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

(kieáp tuyeät haûo - Perfect Kalpa), taùm traêm trieäu vò Phaät ñaõ xuaát
hieän, roài laïi tieáp theo laø moät traêm kieáp khoâng coù Giaùo Phaùp.
Roài tôùi taùm traêm boán möôi trieäu vò Phaät xuaát hieän trong Ñeà Hoà
Kieáp (kieáp toaøn haûo - Excellent Kalpa), sau ñoù laø naêm traêm
kieáp toái taêm. Trong Dieäu Kieáp (Kalpa Delightful to See), taùm
traêm trieäu vò Phaät xuaát hieän vaø sau ñoù laø baûy traêm kieáp toái taêm.
Saùu möôi tö ngaøn vò Phaät xuaát hieän trong Kieân Ñeà Hoà Kieáp
(kieáp hoan laïc - Joyous Kalpa). Roài tôùi kieáp cuûa chính chuùng ta
goïi laø Hieàn Kieáp (Good Kalpa).
Tröôùc khi kieáp cuûa chuùng ta xuaát hieän, vuõ truï goàm moät tyû
theá giôùi naøy (tam thieân ñaïi thieân theá giôùi) laø moät ñaïi döông bao
la maø treân beà maët cuûa ñaïi döông aáy ñaõù xuaát hieän moät ngaøn
ñoùa sen ngaøn-caùnh. Khi töï hoûi laøm theá naøo ñieàu naøy coù theå
xaûy ra, chö Thieân trong coõi Trôøi Phaïm Thieân ñaõ duøng thaàn löïc
thaáu thò ñeå minh xaùc ñöôïc ñieàu naøy vaø tuyeân boá raèng trong
kieáp naøy, moät ngaøn vò Phaät seõ xuaát hieän. Hoï noùi raèng: “Ñaây seõ
laø moät kieáp toát laønh,” vaø “Hieàn” (toát laønh) trôû thaønh teân cuûa
kieáp aáy.
Töø thôøi ñaïi khi thoï maïng cuûa chuùng sinh laø taùm möôi
ngaøn naêm vaø Ñöùc Caâu Löu Toân Phaät (Phaïn: Krakucchanda)
xuaát hieän, vaø cho tôùi khi chuùng sinh seõ soáng laâu khoâng theå tính
ñeám vaø Ñöùc Laâu Chí Phaät (Phaïn: Rucika) seõ xuaát hieän, moät
ngaøn vò Phaät seõ ñeán vôùi theá gian naøy, an truï treân Phaùp Toaø
Kim Cöông taïi trung taâm cuûa Dieâm Phuø Ñeà (Jambudvīpa). Moãi
vò Phaät trong soá moät ngaøn vò Phaät seõ chöùng ñaéc Phaät quaû vieân
maõn ôû ñoù vaø seõ chuyeån Phaùp Luaân. Vì theá, kieáp hieän taïi cuûa
chuùng ta laø moät kieáp choùi saùng.
Theo sau ñoù laø saùu möôi kieáp ngoaïi vi xaáu aùm, vaø sau
ñoù, trong Vi Traàn Kieáp (Kalpa of Vast Numbers), möôøi ngaøn vò
Phaät seõ xuaát hieän. Roài möôøi ngaøn kieáp xaáu aùm khaùc seõ xaûy ra
sau ñoù. Giöõa söï luaân phieân cuûa nhöõng kieáp choùi saùng vaø kieáp
toái taêm naøy, neáu ngaãu nhieân chuùng ta phaûi bò sinh ra trong moät

38
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

kieáp toái taêm, thì thaäm chí ngay caû hai tieáng Tam Baûo cuõng laø
ñieàu maø chuùng ta seõ khoâng bao giôø ñöôïc nghe noùi ñeán.
Ngoaøi ra, nhö Ñaáng Vó ñaïi xöù Oddiyana ñaõ coù chæ roõ,
rieâng truyeàn thoáng Maät Thöøa hay Kim Cang Thöøa cuõng chæ
ñöôïc truyeàn daïy moät caùch hieám hoi:

Töø laâu xa veà tröôùc, ngay trong kieáp ñaàu tieân laø Dieâu Kieáp
(Kalpa of the Complete Array), giaùo lyù Maät Thöøa ñöôïc Ñöùc
Phaät coù danh hieäu laø Nhaát Lai Vöông Phaät (Once-Come
Buddha) truyeàn baù, vaø trôû neân heát söùc löøng laãy. Giaùo lyù
cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni maø hieän nay chuùng ta
ñang coù cuõng bao goàm Maät Thöaø. Trong thôøi gian möôøi
trieäu kieáp, trong Tinh Tuù Kieáp, Ñöùc Phaät Vaên Thuø
(Mansjushri) seõ xuaát hieän, nhö ta ñang xuaát hieän, ñeå khai
phaù giaùo lyù Maät Thöøa treân moät phaïm vi cöïc kyø roäng lôùn.
Ñaây laø bôûi vì chuùng sanh trong ba kieáp naøy laø nhöõng
ngöôøi thích hôïp ñeå laõnh hoäi Maät Thöøa, vaø lyù do maø giaùo lyù
Maät Thöøa khoâng xuaát hieän vaøo nhöõng thôøi ñieåm khaùc laø
bôûi chuùng sanh ôû nhöõng thôøi ñoù khoâng coù khaû naêng haønh
trì nhöõng giaùo lyù naøy.28

Trong Hieàn Kieáp naøy, vaøo thôøi hieän taïi khi thoï maïng cuûa
con ngöôøi laø moät traêm naêm, Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni toaøn
haûo ñaõ xuaát hieän treân theá gian, vì theá ñaáy laø moät kieáp choùi
saùng.
Giaû söû moät vò Phaät ñaõ xuaát hieän, nhöng Ngaøi vaãn coøn truï
trong thieàn ñònh vaø chöa giaûng daïy Giaùo Phaùp. Chöøng naøo maø
aùnh saùng Giaùo Phaùp cuûa Ngaøi chöa hieån hieän thì söï xuaát hieän
cuûa Ngaøi khoâng taùc ñoäng gì tôùi chuùng ta. Ñieàu ñoù cuõng gioáng
nhö theå Ngaøi chöa töøng xuaát hieän.

Khi ñaït ñöôïc Phaät Quaû Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc treân Toaø Kim
Cöông, Baäc Thaày cuûa chuùng ta ñaõ thoát leân raèng:

39
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Ta ñaõ tìm ra moät Giaùo Phaùp gioáng nhö cam loà,


Thaâm saâu, an bình, ñôn giaûn, deã hieåu, raïng rôõ.
Neáu ta giaûng veà Giaùo Phaùp aáy, seõ chaúng ai hieåu noåi,
Vì theá ta seõ ôû ñaây, tòch laëng trong röøng.

Do ñoù, Ngaøi ñaõ khoâng giaûng daïy trong baûy tuaàn cho tôùi
khi Phaïm Thieân (Brahma) vaø Ñeá Thích (Indra) khaån caàu Ngaøi
chuyeån Phaùp Luaân. Hôn nöõa, neáu nhöõng ai naém giöõ giaùo lyù
chaân chính maø khoâng giaûng daïy, thì Giaùo Phaùp aáy seõ khoù ñem
laïi ñöôïc baát kyø lôïi ích thöïc söï naøo cho chuùng sinh. Ví duï Ngaøi
Smrtijnana vó ñaïi xöù AÁn Ñoä ñaõ ñeán Taây Taïng vì meï Ngaøi taùi
sinh ra ôû ñaây trong moät Coâ Ñoäc Ñiaï Nguïc. Ngöôøi thoâng dòch
cuûa Ngaøi ñaõ cheát trong cuoäc haønh trình, vaø Ngaøi ñaõ lang thang
khaép tænh Kham maø khoâng theå noùi ñöôïc moät tieáng Taây Taïng
naøo; sau ño,ù Ngaøi trôû thaønh moät ngöôøi chaên cöøu roài cheát ôû ñoù
maø khoâng ñem laïi ñöôïc lôïi ích cho baát kyø ai. Sau naøy khi Ngaøi
Jowo Atisha ñeán Taây Taïng vaø bieát ñöôïc ñieàu gì ñaõ xaûy ra,
Ngaøi than khoùc: “Ñaùng buoàn thay! Daân Taây Taïng quí vò keùm
phöôùc quaù! Khoâng ñaâu ôû AÁn Ñoä, duø Ñoâng hay Taây maø coù
ñöôïc moät hoïc giaû uyeân thaâm hôn Ngaøi Smrtijnana,” vaø chaép
hai baøn tay laïi, Ngaøi Atisha khoùc.
Ñoái vôùi chuùng ta, Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni ñaõ chuyeån
Phaùp Luaân cho ba loaïi caên cô khaùc nhau vaø Ngaøi ñaõ thò hieän
qua voâ soá hình töôùng phuø hôïp vôùi nhu caàu vaø caên cô cuûa
nhöõng ngöôøi caàn ñöôïc cöùu giuùp, daãn daét caùc ñeä töû qua giaùo
lyù cuûa chín thöøa ñeå giuùp cho hoï tröôûng thaønh treân con ñöôøng
ñaïo vaø ñaït ñöôïc giaûi thoaùt.
Ngay caû trong moät kieáp coù Ñöùc Phaät xuaát hieän vaø ban
cho giaùo lyù, nhöng moät khi thôøi gian ñeå giaùo lyù naøy toàn taïi ñaõ
tôùi luùc chaám döùt vaø Giaùo Phaùp chaân chính maø Ngaøi ñaõ daïy
bieán maát khoâng ñeå laïi daáu veát gì thì kieáp aáy cuõng seõ hoaøn toaøn
gioáng nhö moät kieáp toái taêm. Thôøi kyø trung gian giöõa khi giaùo lyù

40
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

cuûa moät vò Phaät maát taêm daáu tích vaø khi giaùo lyù aáy laïi ñöôïc
moät ñöùc Phaät vò lai truyeàn daïy, thì thôøi kyø aáy ñöôïc moâ taû laø
thôøi kyø “khoâng coù Phaùp.” ÔÛ nhöõng nôi may maén maø chuùng
sinh coù ñaày ñuû coâng ñöùc thì coù caùc vò Ñoäc Giaùc Phaät
(Pratyekabuddhas) xuaát hieän, nhöng kinh ñieån khoâng ñöôïc
giaûng daïy hay thöïc haønh [ôû nhöõng nôi ñoù].
Ngaøy nay, chuùng ta vaãn coøn coù nhöõng giaùo lyù cuûa Ñöùc
Phaät Thích Ca Maâu Ni. Söï toàn taïi cuûa nhöõng giaùo lyù naøy ñi
theo moät chu kyø lieân tuïc goàm möôøi thôøi kyø. Tröôùc tieân, coù ba
thôøi kyø, moãi moät thôøi kyø goàm naêm traêm naêm.29 Trong thôøi kyø
naøy xuaát hieän “giaùo lyù taâm yeáu cuûa Ñöùc Phoå Hieàn,” ñoù laø
quaû.30 Sau ñoù laø ba thôøi kyø keá tieáp, moãi moät thôøi kyø goàm naêm
traêm naêm daønh cho thaønh töïu.31 Tieáp theo laø ba thôøi kyø maø moãi
thôøi kyø goàm naêm traêm naêm daønh cho vieäc truyeàn daïy. Cuoái
cuøng, moät thôøi kyø goàm naêm traêm naêm xuaát hieän khi chæ coøn laïi
nhöõng bieåu töôïng maø thoâi. Noùi chung, chu kyø lieân tuïc naøy taïo
neân möôøi thôøi kyø, moãi thôøi kyø goàm naêm traêm naêm. Hieän nay
chuùng ta ôû thôøi kyø thöù baûy hay thöù taùm. Chuùng ta hieän ñang
soáng trong moät thôøi ñaïi maø naêm söï suy hoaïi ñang taêng trieån:
suy hoaïi veà thoï maïng, veà loøng tin, veà caûm xuùc, veà thôøi gian vaø
veà chuùng sinh. Tuy nhieân, giaùo lyù lieân quan ñeán vieäc truyeàn
daïy vaø chöùng ngoä vaãn coøn hieän höõu. Bôûi vieäc truyeàn daïy vaø
chöùng ngoä khoâng bò mai moät neân chuùng ta vaãn sôû höõu söï
thuaän lôïi coù ñöôïc toaøn boä Giaùo Phaùp.
Tuy nhieân, söï kieän Giaùo Phaùp vaãn coøn hieän dieän seõ
khoâng coù ích lôïi gì tröø phi baïn taän duïng ñöôïc Giaùo Phaùp aáy -
gioáng nhö maët trôøi höøng ñoâng, maëc duø noù chieáu saùng khaép theá
gian nhöng cuõng khoâng taïo ñöôïc ngay caû moät taùc ñoäng nhoû
beù nhaát cho moät ngöôøi muø. Vaø cuõng nhö nöôùc trong moät caùi
hoà lôùn khoâng theå laøm ngöôøi löõ haønh ñang ñi tôùi bôø heát khaùt, tröø
phi hoï thöïc söï uoáng nöôùc aáy. Cuõng nhö theá, Giaùo Phaùp ñaõ
ñöôïc trao truyeàn cuõng chaúng theå naøo töï moät mình thaám nhaäp
ñöôïc vaøo taâm trí baïn neáu baïn khoâng ñoùn laáy.

41
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Neáu vieäc ñeán vôùi Giaùo Phaùp chæ nhaèm ñeå baûo veä baûn
thaân baïn thoaùt khoûi beänh taät vaø thoaùt khoûi nhöõng aûnh höôûng
xaáu xa trong cuoäc ñôøi naøy, hoaëc vì baïn sôï haõi nhöõng ñau khoå
cuûa ba coõi thaáp trong nhöõng ñôøi sau, thì Giaùo Phaùp aáy ñöôïc
goïi laø “Giaùo Phaùp nhö söï baûo veä choáng laïi sôï haõi,” vaø ñoù
khoâng phaûi laø caùch thöùc ñuùng ñaén ñeå ñöa ta böôùc ñi treân con
ñöôøng ñaïo.
Neáu vieäc ñeán vôùi Giaùo Phaùp chæ ñeå giuùp cho ta coù thöïc
phaåm, quaàn aùo trong ñôøi naøy, hoaëc ñeå coù ñöôïc moät phaàn
thöôûng toát laønh laø ñöôïc taùi sinh trong coõi Trôøi hay ñöôïc sinh
laøm ngöôøi trong ñôøi sau, thì Giaùo Phaùp aáy ñöôïc goïi laø “Giaùo
Phaùp nhö söï tìm kieám nhöõng gì öu vieät”.
Nhöng neáu ñeán vôùi Giaùo Phaùp maø hieåu ñöôïc raèng toaøn
boä luaân hoài ñeàu khoâng coù yù nghóa, vaø muoán noã löïc tìm ra moät
con ñöôøng ñeå giaûi thoaùt khoûi coõi luaân hoài thì ñieàu aáy ñöôïc goïi
laø “thoï trì giaùo lyù baèng caùch böôùc ñeán ngay ôû khôûi ñieåm cuûa
con ñöôøng.”
Cho duø nay baïn ñaõ baét ñaàu tu haønh, thöïc haønh Giaùo
Phaùp thì ñieàu aáy cuõng seõ chaúng ích lôïi gì tröø phi baïn ñöôïc moät
vò Thaày taâm linh chaáp nhaän cho laøm ñeä töû. Trong Baùt Nhaõ Taäp
Keä coù noùi:

Ñöùc Phaät vaø Giaùo Lyù döïa vaøo vò Thaày taâm linh.
Ñaáng Chieán Thaéng, hieän thaân toái thöôïng cuûa moïi
phaïm haïnh toát laønh, ñaõ noùi nhö theá.

Giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät thì bao la, nhöõng lôøi thuyeát giaûng
ñaõ ñöôïc trao truyeàn thì voâ soá keå, vaø giaùo lyù aáy bao truøm moät
phaïm vi roäng lôùn vôùi nhöõng chuû ñeà voâ taän. Neáu khoâng nöông
töïa vaøo nhöõng giaùo huaán taâm yeáu coát tuûy cuûa moät vò Taày, thì
chuùng ta seõ chaúng bao giôø bieát ñöôïc laøm caùch naøo ñeå thaâu
goùm ñöôïc taát caû caùc ñieåm troïng yeáu vaø ñöa nhöõng ñieåm troïng
yeáu aáy vaøo thöïc haønh.

42
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Coù moät laàn, khi Ngaøi Jowo Atisha ñang ôû Taây Taïng thì
Khu, Ngok vaø Drom* ñeán hoûi: “Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi muoán ñaït
ñöôïc giaûi thoaùt vaø toaøn giaùc thì giöõa nhöõng kinh ñieån, nhöõng
luaän giaûng, hay nhöõng giaùo huaán khaåu truyeàn cuûa vò Thaày, caùi
naøo quan troïng hôn?”
Ngaøi Atisha traû lôøi:
“Caùc giaùo huaán cuûa vò Thaày”.
“Taïi sao vaäy?”
“Bôûi khi ñi vaøo thöïc haønh – cho duø caùc oâng coù theå giaûng
ñöôïc toaøn boä Tam Taïng (Tripitaka) baèng trí nhôù vaø heát söùc
thieän xaûo trong khoa sieâu hình – nhöng neáu khoâng coù ñuôïc söï
höôùng daãn thöïc teá cuûa moät vò Thaày thì caùc oâng vaø Giaùo Phaùp
seõ khoâng theå hôïp nhaát ñöôïc.”
Hoï tieáp tuïc hoûi: “Nhö vaäy thì coù phaûi ñieåm chính yeáu cuûa
nhöõng giaùo huaán cuûa vò Thaày laø ñeå trì giöõ ba giôùi nguyeän vaø
mieân maät taïo nhöõng nghieäp laønh vôùi thaân, khaåu vaø yù?”
“Ñieàu ñoù chaúng coù chuùt lôïi ích naøo,” Ngaøi Atisa traû lôøi.
“Laøm sao coù theå nhö vaäy ñöôïc?” hoï keâu leân kinh ngaïc.
“Caùc oâng coù theå giöõ ba giôùi nguyeän moät caùch toaøn haûo,
nhöng tröø phi caùc oâng nhaát quyeát giaûi thoaùt baûn thaân khoûi tam
giôùi trong voøng luaân hoài, coøn baèng khoâng thì vieäc giöõ giôùi
nguyeän chæ taïo theâm nhöõng nguyeân nhaân cho luaân hoài sinh töû.
Caùc oâng coù theå mieân maät taïo nhöõng nghieäp laønh vôùi thaân,
khaåu, yù caû ngaøy laãn ñeâm, nhöng tröø phi caùc oâng bieát caùch hoài
höôùng coâng ñöùc cuûa nhöõng vieäc laøm ñoù cho giaùc ngoä vieân
maõn, coøn baèng khoâng thì chæ caàn hai hay ba nieäm töôûng sai laïc
laø cuõng ñuû ñeå phaù huûy toaøn boä caùc noã löïc ñoù. Caùc oâng coù theå
laø nhöõng vò Thaày vaø thieàn giaû, uyeân baùc vaø ñöôïc moïi ngöôøi
suøng kính, nhöng tröø khi taâm caùc oâng ñaõ ñöôïc chuyeån hoaù,
khoâng baùm vaøo taùm phaùp theá gian taàm thöôøng, coøn baèng
khoâng thì baát kyø ñieàu gì caùc oâng laøm cuõng seõ chæ laø ñeå cho

*
Ba ñeä töû chính cuûa Ngaøi Atisa (xem Thuaät ngöõ).

43
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

cuoäc ñôøi hieän taïi naøy, vaø caùc oâng seõ khoâng theå gaëp ñöôïc con
ñöôøng ñem laïi lôïi laïc cho nhöõng ñôøi sau.”
Ñieàu naøy minh hoïa taàm quan troïng cuûa vieäc ta ñöôïc moät
vò Thaày – moät thieän tri thöùc – quan taâm chaêm soùc ñeán.
Haõy quaùn chieáu cuoäc ñôøi vaø nhöõng hoaøn caûnh cuûa rieâng
baïn döïa treân moãi moät ñieàu kieän töï do trong taùm ñieàu kieän töï
do vaø moãi moät ñieàu kieän thuaän lôïi trong möôøi ñieàu kieän thuaän
lôïi, vaø neáu baïn nhaän ra raèng taát caû moãi moät ñieàu kieän thuaän lôïi
(thuaän duyeân) ñeàu ñang hieän dieän, thì baïn coù ñöôïc caùi goïi laø
“ñôøi ngöôøi vôùi möôøi taùm ñieàu kieän töï do vaø thuaän duyeân phuù
baåm.” Tuy nhieân, Ñaáng Phaùp Vöông Toaøn Giaùc Longchenpa,
trong taùc phaåm Nhö YÙ Baûo Luaän cuûa Ngaøi, ñaõ phaân ñònh möôøi
saùu ñieàu kieän phuï thuoäc coù theå gaây khoù khaên cho ta, khoâng
cho ta baát kyø cô hoäi naøo ñeå thöïc haønh Phaùp – goàm coù taùm
hoaøn caûnh xaâm haïi (intrusive circumstances),32 vaø taùm thieân
höôùng khoâng thích hôïp (incompatible proprensities). 33 Khi ta
bò nhöõng ñieàu kieän phuï thuoäc naøy laøm cho chao ñaûo thì ñieàu
quan troïng laø khoâng ñeå cho mình bò suy suïp. Ngaøi coù giaûng
raèng:

Roái loaïn bôûi naêm caûm thoï, ñaàn ñoän, bò aûnh höôûng ñoäc
haïi thoáng trò,
Löôøi bieáng, bò chìm ngaäp trong haäu quaû cuûa nhöõng aùc
haïnh trong quaù khöù,
Bò laøm noâ leä cho ngöôøi khaùc, tìm söï baûo veä thoaùt khoûi
hieåm nguy, vaø tu haønh giaû doái.
Ñaây laø taùm hoaøn caûnh xaâm haïi khieán ta khoâng coù ñöôïc
töï do (ñeå tu haønh).
Bò troùi cöùng trong nhöõng raøng buoäc rieâng, truî laïc
hoang ñoä,
Khoâng bieát chaùn gheùt luaân hoài, hoaøn toaøn thieáu loøng tin,
Vui thích vôùi nhöõng haønh vi xaáu aùc, khoâng quan taâm
gì ñeán Giaùo Phaùp,

44
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Lô laø caùc giôùi nguyeän vaø maät nguyeän:


Ñaây laø taùm thieân höôùng khoâng thích hôïp khieán ta khoâng
coù ñöôïc töï do (ñeå tu haønh).

2.3 TAÙM HOAØN CAÛNH XAÂM HAÏI KHIEÁN TA KHOÂNG COÙ


ÑÖÔÏC TÖÏ DO ÑEÅ TU HAØNH

Coù nhöõng ngöôøi maø nguõ ñoäc trong hoï thöôøng noåi leân heát söùc
maïnh meõ – ñoù laø nhöõng caûm xuùc tieâu cöïc nhö caêm gheùt keû
thuø, si meâ baïn beø vaø nhöõng ngöôøi thaân thuoäc vaø v.v.. Ñoâi khi
hoï cuõng mong öôùc raèng hoï coù theå thöïc haønh moät ít Giaùo Phaùp
chaân chính. Nhöng nguõ ñoäc quaù maïnh, thöôøng xuyeân thoáng trò
taâm thöùc hoï vaø ngaên caûn hoï khoâng bao giôø ñeå hoï coù theå
thaønh töïu Giaùo Phaùp moät caùch ñuùng ñaén.
Coù nhöõng ngöôøi raát ngu ñaàn, thaäm chí khoâng coù chuùt
thoâng tueä naøo, nhöõng ngöôøi naøy coù theå ñeán vôùi Giaùo Phaùp
nhöng bôûi vì hoï khoâng theå hieåu ñöôïc ngay caû moät töø vöïng naøo
cuûa giaùo lyù hay moät yù nghóa naøo cuûa giaùo lyù, neân hoï khoâng
theå tu hoïc hay quaùn chieáu vaø thieàn ñònh veà Phaùp.
Moät khi ngöôøi ta ñöôïc moät oâng thaày giaû maïo nhaän laøm
ñeä töû vaø giaûng daïy cho hoï nghe veà nhöõng quan ñieåm sai laïc
vaø daïy cho hoï haønh ñoäng trong moät caùch theá laàm laïc, thì taâm
thöùc hoï seõ bò daãn daét ñi treân con ñöôøng sai laïc vaø khoâng phuø
hôïp vôùi Giaùo Phaùp chaân chính.
Coù nhöõng ngöôøi muoán hoïc Phaùp nhöng quaù löôøi bieáng,
khoâng coù laáy moät chuùt kieân nhaãn naøo, nhöõng ngöôøi aáy seõ
chaúng bao giôø thaønh töïu bôûi hoï bò saäp baãy quaù naëng trong
chính söï löôøi nhaùc vaø chaàn chöø do döï cuûa chính mình.
Coù nhöõng chöôùng ngaïi vaø aùc haïnh cuûa moät soá ngöôøi
maïnh meõ tôùi noãi, maëc duø hoï coù noã löïc tu haønh Giaùo Phaùp ñeán
maáy chaêng nöõa, hoï cuõng seõ thaát baïi trong vieäc phaùt khôûi
nhöõng phaåm tính toát laønh trong taâm thöùc hoï. Nhöõng aùc haïnh
choàng chaát nhieàu kieáp laøm cho hoï choaùng ngôïp. Hoï seõ ñaùnh

45
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

maát tín taâm vaøo giaùo lyù maø khoâng nhaän ra raèng taát caû laø do
nhöõng haønh vi cuûa chính hoï trong quaù khöù.
Coù nhöõng ngöôøi bò laøm noâ leä cho ngöôøi khaùc vaø ñaùnh
maát quyeàn töï chuû, nhöõng ngöôøi naøy coù theå muoán thöïc haønh
Phaùp nhöng chuû cuûa hoï khoâng cho pheùp hoï tu haønh.
Coù moät soá ngöôøi tìm ñeán vôùi Giaùo Phaùp vì mang trong
loøng nhöõng sôï haõi veà cuoäc ñôøi naøy – hoï sôï hoï coù theå thieáu
thöïc phaåm hay quaàn aùo, hoaëc sôï phaûi traûi qua nhöõng phieàn
naõo khaùc. Nhöng bôûi hoï khoâng coù loøng tin töôûng saâu xa nôi
Phaùp, neân hoï töï noäp mình cho nhöõng huaân taäp xöa cuõ cuûa hoï
vaø ñeå cho hoï bò dính maéc vaøo nhöõng söï vieäc khoâng phaûi laø
Phaùp.
Coøn theâm nhöõng ngöôøi khaùc laø ngöôøi giaû maïo. Qua vieäc
khoe khoang Giaùo Phaùp, hoï coá gaéng thaâu ñoaït cuûa caûi, muoán
ñöôïc cung phuïng vaø muoán coù uy tín. Ñöùng tröôùc ngöôøi khaùc,
hoï ñoäi loát haønh giaû, nhöng trong taâm thöùc thì hoï chæ quan taâm
tôùi cuoäc ñôøi naøy, vì theá hoï ñaõ liaø xa con ñöôøng giaûi thoaùt.
Ñaây laø taùm hoaøn caûnh khieán cho con ngöôøi khoâng theå
tieáp tuïc tu taäp thöïc haønh Giaùo Phaùp.

2.4 TAÙM THIEÂN HÖÔÙNG KHOÂNG THÍCH HÔÏP KHIEÁN TA


KHOÂNG COÙ ÑÖÔÏC TÖÏ DO ÑEÅ TU HAØNH

Nhöõng ngöôøi heát möïc tham luyeán vaøo nhöõng giao keát theá gian
thöôøng tình, vaøo taøi saûn, vaøo khoaùi laïc, con caùi, thaân quyeán vaø
v..v.. Hoï quaù baän taâm trong nhöõng noã löïc ñaày caêng thaúng gaây
ra bôûi nhöõng ñieàu naøy tôùi noãi hoï khoâng coù thôøi gian ñeå thöïc
haønh Giaùo Phaùp.
Moät soá ngöôøi khoâng coù chuùt nhaân tính naøo, vaø baûn chaát
hoï suy ñoài tôùi noãi hoï khoâng theå naøo söûa ñoåi ñöôïc cung caùch
haønh xöû cuûa hoï. Ngay caû moät vò thaày chaân chính cuõng thaáy
raèng thaät khoù loøng coù theå ñöa daãn nhöõng ngöôøi naøy böôùc treân
con ñöôøng cao quyù. Nhö nhöõng ñaáng sieâu phaøm trong quaù

46
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

khöù ñaõ noùi: “Khaû naêng cuûa moät ñeä töû thì coù theå uoán naén ñöôïc
nhöng khoâng theå naøo uoán naén ñuôïc taùnh khí caên baûn cuûa
haén.”
Coù ngöôøi khoâng caûm thaáy khieáp sôï chuùt naøo khi nghe noùi
tôùi vieäc taùi sinh vaøo nhöõng coõi thaáp vaø veà nhöõng baát haïnh
trong voøng luaân hoài, hoaëc khi ñoái dieän vôùi nhöõng ñau khoå cuûa
cuoäc ñôøi hieän taïi naøy, hoï ñaõ khoâng coù baát kyø quyeát taâm naøo
ñeå giaûi thoaùt chính mình khoûi voøng sinh töû, vaø vì theá hoï khoâng
coù lyù do gì ñeå daán mình vaøo vieäc tu haønh Giaùo Phaùp.
Coù nhöõng ngöôøi hoaøn toaøn khoâng coù nieàm tin naøo, duø tin
nôi Giaùo Phaùp hay nôi vò Thaày; hoï ñoùng chaët baát kyø moät loái
vaøo naøo daãn ñeán giaùo lyù naøo vaø chaën ñöùng baát kyø caùnh coång
naøo daãn ñeán con ñöôøng giaûi thoaùt.
Coù nhöõng ngöôøi thích thuù trong haønh ñoäng gaây toån haïi
hay thích thuù caùc aùc haïnh, vaø laø nhöõng ngöôøi thaát baïi trong
vieäc kieåm soaùt tö töôûng, ngoân ngöõ vaø haønh vi cuûa hoï. Nhöõng
ngöôøi naøy khoâng coù baát kyø phaåm tính cao quyù naøo vaø ñaõ xa rôøi
Giaùo Phaùp.
Coù moät soá ngöôøi quan taâm tôùi nhöõng giaù trò taâm linh vaø
Giaùo Phaùp khoâng hôn gì moät con choù ñang aên coû. Bôûi hoï
khoâng caûm thaáy nhieät thaønh vôùi Giaùo Phaùp, neân nhöõng ñieàu
cao ñeïp cuûa Phaät Phaùp seõ khoâng bao giôø phaùt trieån trong taâm
thöùc hoï.
Coøn baát kyø ai khi ñaõ böôùc vaøo tu taäp theo Thöøa Caên Baûn
maø laïi vi phaïm giôùi nguyeän vaø vi phaïm öôùc nguyeän cam keát
giöõa taâm Boà Ñeà, thì nhöõng ngöôøi naøy chaúng coøn choã naøo khaùc
ñeå tôùi ngoaøi nhöõng coõi thaáp. Hoï seõ khoâng theå thoaùt khoûi
nhöõng traïng thaùi ôû coõi thaáp nôi ñoù hoï seõ khoâng coù ñöôïc cô hoäi
ñeå tu haønh.
Cuoái cuøng, baát kyø ai khi ñaõ böôùc vaøo tu taäp theo Maät
Thöøa maø laïi vi phaïm nhöõng maät nguyeän ñaõ cam keát vôùi vò
Thaày vaø vôùi chö huynh ñeä taâm linh cuûa hoï, thì ñieàu aáy seõ huûy

47
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

hoaïi chính hoï, huûy hoaïi vò Thaày vaø chö huynh ñeä, cuõng nhö seõ
huûy dieät luoân baát kyø trieån voïng thaønh töïu naøo cuûa hoï.
Ñaây laø taùm thieân höôùng khieán cho con ngöôøi xa rôøi Giaùo
Phaùp vaø thoåi taét ngoïn ñeøn giaûi thoaùt.
Tröôùc khi hoï coù theå caån thaän loaïi tröø ñi möôøi saùu yeáu toá
khieán ngöôøi ta khoâng coù cô hoäi tu taäp thì con ngöôøi trong thôøi
ñaïi suy ñoài naøy coù theå toû ra nhö theå hoï ñang coù ñaày ñuû nhöõng
ñieàu kieän töï do vaø thuaän lôïi, vaø laø nhöõng haønh giaû ñích thöïc
cuûa Giaùo Phaùp. Tuy nhieân, vò thuû laõnh ngöï treân chieác ngai vaø
vò Laït Ma ngoài döôùi chieác loïng,34 vò aån só trong choán nuùi non coâ
tòch, keû ñaõ töø boû chính söï, vaø baát kyø keû naøo ñang coù theå coù
moät ñaùnh giaù cao veà giaù trò cuûa baûn thaân mình – moãi ngöôøi
trong soá hoï coù theå nghó raèng haén ñang thöïc haønh Phaùp, nhöng
chöøng naøo maø keû aáy coøn ôû döôùi theá löïc cuûa nhöõng ñieàu kieän
phuï thuoäc ñaày giôùi haïn thì keû aáy vaãn khoâng ôû treân con ñöôøng
tu ñích thöïc.
Vì theá, tröôùc khi muø quaùng mang vaøo ngöôøi nhöõng hình
töôùng beà ngoaøi cuûa Giaùo Phaùp, haõy caån thaän quaùn xeùt chính
tình traïng cuûa baûn thaân baïn tröôùc tieân, xem baïn coù ñuû ba möôi
boán yeáu toá cuûa caùc ñieàu kieän töï do vaø thuaän lôïi hay khoâng.
Neáu baïn coù ñaày ñuû nhöõng yeáu toá aáy, haõy hoan hyû vaø quaùn
chieáu saâu xa veà nhöõng ñieàu aáy nhieàu laàn. Haõy töï nhaéc nhôû
mình raèng, giôø ñaây, khi maø cuoái cuøng baïn cuõng ñaõ coù ñaày ñuû
ñöôïc nhöõng ñieàu kieän töï do vaø thuaän lôïi raát khoù tìm, thì baïn seõ
khoâng phí phaïm nhöõng trôï duyeân aáy; cho duø baát kyø ñieàu gì
xaûy ra, baïn cuõng seõ thöïc haønh Giaùo Phaùp chaân chính. Tuy
nhieân, neáu baïn tìm thaáy ra raèng baïn vaãn coøn thieáu soùt moät soá
khía caïnh naøo ñoù thì haõy coá gaéng ñaït ñöôïc nhöõng ñieàu aáy
baèng baát kyø phöông tieän naøo coù theå coù ñöôïc.
Trong moïi luùc, baïn neân chuù taâm quaùn chieáu thaät caån
thaän xem baïn coù taát caû nhöõng yeáu toá töï do vaø thuaän lôïi hay
khoâng. Neáu baïn khoâng quaùn chieáu, vaø ñeå cho baát kyø moät
trong nhöõng yeáu toá naøy bò thieáu soùt, thì baïn seõ ñaùnh maát cô

48
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

hoäi ñeå thöïc söï haønh trì Phaät Phaùp. Cuoái cuøng, ngay caû vieäc
thöïc hieän duy nhaát moät coâng vieäc thöù yeáu haøng ngaøy cuõng ñoøi
hoûi nhieàu chaát lieäu vaø nhieàu ñieàu kieän phuï thuoäc hoã töông cho
nhau; nhöõng ñieàu aáy phaûi cuøng hôïp laïi trong cuøng moät thôøi
ñieåm. Coù gì ñaùng phaûi kinh ngaïc ñaâu, neáu ta muoán chöùng ngoä
muïc ñích toái thöôïng – chöùng ngoä Giaùo Phaùp – thì ñieàu naøy
seõ khoâng theå xaûy ra ñöôïc neáu khoâng coù söï tieáp hôïp cuûa nhieàu
yeáu toá ñöôïc lieân keát vôùi nhau.
Haõy hình dung moät löõ khaùch muoán pha moät ít traø. Vieäc
pha traø lieân quan ñeán nhieàu yeáu toá khaùc nhau – aám traø, nöôùc,
cuûi, löûa vaø v..v… Trong nhöõng yeáu toá naøy, chæ rieâng vieäc ñaùnh
löûa seõ khoâng theå thöïc hieän ñöôïc neáu thieáu ñaù löûa, theùp, buøi
nhuøi, hai baøn tay cuûa löõ khaùch vaø v..v… Neáu chæ thieáu moät yeáu
toá chaúng haïn nhö buøi nhuøi, thì söï thöïc laø duø ngöôøi löõ khaùch coù
ñuû moïi thöù khaùc ñi nöõa thì cuõng chaúng ích lôïi gì. Cuõng theá,
neáu thaäm chí chæ moät yeáu toá trong nhöõng ñieàu kieän töï do vaø
thuaän lôïi bò thieáu soùt thì ta seõ khoâng coù chuùt cô hoäi naøo ñeå tu
taäp chaân Phaùp.
Neáu baïn caån thaän quaùn saùt taâm baïn, baïn seõ thaáy raèng
ngay caû nhöõng ñieàu kieän töï do vaø möôøi thuaän duyeân caên baûn
cuõng raát khoù ñaït ñöôïc, vaø baïn seõ nhaän ra laø coù ñuû möôøi thuaän
duyeân thì thaäm chí coøn hieám hoi hôn caû vieäc coù taùm ñieàu kieän
töï do.
Coù moät soá ñöôïc sinh ra laøm ngöôøi, vôùi ñaày ñuû moïi giaùc
quan nguyeân veïn vaø hoï ôû trong vuøng trung taâm, nhöng hoï laïi
dính maéc vaøo moät loái soáng maâu thuaãn vôùi Giaùo Phaùp; hoï
khoâng coù loøng tin vaøo giaùo lyù cuûa Ñaáng Chieán Thaéng. Neáu
nhö vaäy thì nhöõng ngöôøi naøy chæ coøn coù ba thuaän duyeân maø
thoâi. Neáu hoï coù ñöôïc moät trong hai ñieàu kieän thuaän lôïi hay
thuaän duyeân coøn laïi kia thì hoï vaãn chæ coù ñöôïc boán thuaän
duyeân. Giôø ñaây, ñeå coù ñöôïc moät loái soáng hoaøn toaøn khoâng
xung ñoät vôùi Giaùo Phaùp thì ñieàu naøy cöïc kyø khoù khaên. Neáu baát
kyø tö töôûng, lôøi noùi vaø haønh vi naøo cuûa moät ngöôøi cuõng ñeàu

49
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

tieâu cöïc vaø nhöõng ñoäng cô thuùc ñaåy hoï chæ coát nhaém tôùi cuoäc
ñôøi naøy, thì treân thöïc teá, cho duø hoï coù noåi tieáng laø moät ngöôøi
toát vaø uyeân baùc chaêng nöõa, caùch soáng cuûa hoï cuõng vaãn maâu
thuaãn vôùi Giaùo Phaùp.
Caùi nhìn nhö treân cuõng ñöôïc aùp duïng töông töï cho naêm
thuaän duyeân thuoäc veà hoaøn caûnh. Neáu moät vò Phaät xuaát hieän,
giaûng daïy Giaùo Phaùp vaø giaùo lyù aáy vaãn coøn hieän höõu, nhöng
neáu moät ngöôøi khoâng böôùc vaøo con ñöôøng tu (ñeán vôùi Giaùo
Phaùp), thì ngöôøi ñoù chæ coù ñöôïc ba trong soá caùc ñieàu kieän
thuaän lôïi ñaõ neâu. ÔÛ ñaây, moät laàn nöõa, “böôùc vaøo con ñöôøng tu”
khoâng ñôn giaûn laø thænh caàu moät vaøi giaùo lyù vaø ñöôïc ban cho
giaùo lyù ñoù. Ñieåm khôûi ñaàu cuûa con ñöôøng giaûi thoaùt laø (1) loøng
xaùc tín raèng toaøn boä voøng luaân hoài ñeàu voâ nghóa, vaø (2) coù
quyeát taâm chaân thaät muoán giaûi thoaùt khoûi toaøn boä luaân hoài. Ñeå
ñi treân con ñöôøng Ñaïi Thöøa, ñieàu coát yeáu laø (3) phaùt khôûi ñöôïc
Boà Ñeà Taâm chaân thaønh. Ñieàu toái thieåu caàn phaûi coù laø (4) nieàm
tin baát thoái chuyeån nôi Tam Baûo, ñeán noãi baïn seõ khoâng theå
bao giôø töø boû ñöôïc Tam Baûo cho duø laø ñeå cöùu maïng mình.
Khoâng coù ñöôïc nhöõng ñieàu ñoù thì vieäc chæ ñôn giaûn trì tuïng
nhöõng lôøi caàu nguyeän vaø khoaùc vaøo ngöôøi nhöõng chieác y vaøng
khoâng phaûi laø baèng chöùng baïn ñaõ böôùc vaøo con ñöôøng tu.
Haõy ñoan chaéc laø baïn bieát caùch nhaän ra ñöôïc moãi moät
ñieàu kieän trong taát caû nhöõng ñieàu kieän töï do vaø thuaän duyeân,
vaø haõy töï quaùn chieáu xem laø baïn coù nhöõng ñieàu aáy hay khoâng.
Ñaây laø vaán ñeà troïng yeáu.

3. Quaùn Chieáu Döïa Treân Nhöõng Bieåu Töôïng Đeå Thaáy


Raèng Töï Do vaø Thuaän Duyeân Raát Khoù Tìm

Ñöùc Phaät noùi raèng vieäc coù ñöôïc thaân ngöôøi (ñöôïc sinh ra laøm
ngöôøi) coøn khoù hôn vieäc moät con ruøa troài leân töø ñaùy bieån, ngaãu

50
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

nhieân chui ñaàu vaøo caùi loã cuûa moät caùi aùch baèng goã ñang daäp
dình treân maët ñaïi döông giöõa nhöõng côn soùng khoång loà.
Haõy hình dung toaøn theå vuõ truï goàm moät tæ theá giôùi (tam
thieân ñaïi thieân theá giôùi) nhö moät ñaïi döông bao la. Moät caùi aùch
troâi noåi treân maët bieån, ñoù laø moät mieáng goã coù khoeùt moät caùi loã
ñeå troøng quanh söøng traâu boø ñöôïc duøng ñeå keùo xe. Caùi aùch
naøy bò soùng bieån laøm cho troâi noåi ñoù ñaây, khi thì höôùng ñoâng
khi thì höôùng taây, khoâng bao giôø ôû moät choã duø trong choác laùt.
ÔÛ ñaùy saâu cuûa ñaïi döông coù moät con ruøa muø cöù moät traêm naêm
laïi noåi leân maët nöôùc moät laàn.35 Vieäc con ruøa vaø caùi aùch coù theå
gaëp ñöôïc nhau laø ñieàu cöïc kyø khoù coù theå xaûy ra. Baûn thaân caùi
aùch laø vaät voâ tri; con ruøa thì khoâng coù yù ñònh tìm caùi aùch. Con
ruøa bò muø khoâng theå duøng maét ñeå nhaän ra caùi aùch. Neáu caùi
aùch ñöùng yeân ôû moät choã, thì coøn deã coù theå coù moät cô hoäi ñeå
chuùng gaëp nhau; nhöng caùi aùch laïi di chuyeån lieân tuïc. Neáu con
ruøa phaûi söû duïng toaøn boä thôøi gian ñeå bôi quanh maët bieån thì
coù leõ noù coù theå gaëp caùi aùch; nhöng noù chæ noåi leân duy nhaát moät
laàn trong moät traêm naêm. Do ñoù, nhöõng cô hoäi ñeå con ruøa vaø
caùi aùch gaëp nhau thaät heát söùc nhoû nhoi. Tuy nhieân, nhôø cô hoäi
moûng manh aáy maø con ruøa vaãn coù theå chui ñaàu vaøo caùi aùch.
Nhöng Kinh ñieån noùi raèng so vôùi ñieàu ñoù thì vieäc ñöôïc sinh ra
laøm ngöôøi vôùi nhöõng ñieàu kieän töï do vaø thuaän lôïi thaäm chí coøn
khoù hôn theá nöõa. Toå Long Thoï coù moâ taû ñieàu naøy trong Long
Thoï Boà Taùt Khuyeán Giôùi Vöông Tuïng (Lôøi Khuyeân cho Vua
Surabhibhadra):36

Thaät khoù xaûy ra vieäc moät con ruøa muø coù theå ngaãu nhieân
troài leân chui ñaàu vaøo moät caùi aùch daäp dình treân moät
ñaïi döông bao la;
Tuy theá, so vôùi vieäc taùi sanh laøm suùc sinh thì vieäc ñöôïc
sinh ra laøm ngöôøi coøn hieám hoi hôn theá nöõa.
Do ñoù, oâi Ñöùc Vua,

51
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Haõy tu haønh Giaùo Phaùp chaân chính ñeå vaän may cuûa Ngaøi
seõ keát thaønh chaùnh quaû!

Vaø Ngaøi Tòch Thieân (Santideva) coù noùi:

Ñöùc Phaät ñaõ tuyeân thuyeát raèng gioáng nhö moät con ruøa ngaãu
nhieân coù theå
Ñaët ñaàu noù vaøo trong moät caùi aùch troâi daït giöõa ñaïi döông
khoâng bôø beán,
Vieäc sinh ra laøm ngöôøi quaû thaät khoù tìm.

Söï khoù khaên cuûa vieäc ñöôïc sinh ra trong thaân ngöôøi
cuõng ñöôïc so saùnh vôùi vieäc ta neùm nhöõng haït ñaäu khoâ vaøo
moät böùc töôøng trôn laùng maø haït ñaäu laïi dính ñöôïc vaøo böùc
töôøng ñoù, hay vieäc ñaët moät nhuùm ñaäu cho thaät caân phaân treân
ñaàu moät muõi kim döïng ñöùng – vieäc laøm naøy, thaäm chí chæ phaûi
laøm vôùi moät haït ñaäu duy nhaát thoâi laø cuõng ñaõ ñuû khoù roài! Ñieàu
quan troïng laø ta phaûi thaáu hieåu nhöõng bieâåu töôïng so saùnh naøy,
ñöôïc trích ra töø Ñaïi Baùt Nieát Baøn Kinh, cuøng vôùi nhöõng so saùnh
töông töï ôû trong caùc baûn vaên khaùc.

4. Quaùn Chieáu Döïa Treân Nhöõng So Saùnh Baèng


Soá Löôïng

Khi baïn khaûo saùt soá löôïng töông ñoái cuûa caùc loaïi chuùng sinh
khaùc nhau, baïn coù theå caûm kích raèng ñeå ñöôïc sinh laøm moät
con ngöôøi thì hoaøn toaøn khoù coù theå coù ñöôïc. Qua caùch minh
hoïa treân, ta ñöôïc bieát raèng chuùng sinh trong caùc coõi ñòa nguïc
thì nhieàu nhö sao trong baàu trôøi ñeâm, [vaø neáu so theo ñoù thì]
soá chuùng sinh trong coõi ngaï quyû thì khoâng theå nhieàu hôn ñöôïc
soá löôïng nhöõng ngoâi sao nhìn thaáy vaøo ban ngaøy. Coøn neáu
ngaï quyû nhieàu nhö sao ban ñeâm, thì suùc sanh chæ nhieàu nhö

52
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

nhöõng vì sao ban ngaøy; vaø neáu suùc sinh nhieàu nhö sao ban
ñeâm, thì chö Thieân vaø con ngöôøi chæ nhö sao ban ngaøy.
Cuõng coù ñöôïc nghe noùi raèng chuùng sinh trong ñòa nguïc
nhieàu nhö vi traàn (buïi) trong toaøn theå theá giôùi, ngaï quyû nhieàu
nhö caùt soâng Haèng, suùc sinh nhieàu nhö nhöõng haït luùa maïch
trong moät thuøng chöùa bia,37 vaø A Tu La nhieàu nhö nhöõng boâng
tuyeát trong moät traän baõo tuyeát – nhöng chö Thieân vaø con ngöôøi
thì ít nhö nhöõng haït buïi ñaát dính trong moät moùng tay.
Ñeå coù ñöôïc thaân töôùng nhö baát kyø chuùng sinh naøo trong
caùc coõi cao cuõng ñaõ laø hieám coù, nhöng coù ñöôïc moät ñôøi ngöôøi
vôùi ñaày ñuû nhöõng ñieàu kieän töï do vaø thuaän duyeân thì laïi caøng
hy höõu hôn nöõa. Chuùng ta coù theå töï thaáy raèng vaøo baát kyø luùc
naøo neáu so vôùi loaøi vaät thì loaøi ngöôøi ít oûi hôn bieát bao. Haõy
nghó xem coù bao nhieâu saâu boï soáng trong moät cuïc ñaát vaøo
muøa heø, hay coù bao nhieâu con kieán trong moät toå kieán duy nhaát
– môùi chæ nhieàu baèng soá ngöôøi trong toaøn theá giôùi. Nhöng ngay
trong nhaân loaïi, chuùng ta coù theå thaáy raèng so vôùi taát caû nhöõng
ai sinh trong nhöõng mieàn xa xoâi heûo laùnh nôi maø Giaùo Phaùp
chöa töøng xuaát hieän, thì nhöõng ngöôøi sinh ra ôû nhöõng nôi Giaùo
Phaùp ñaõ ñöôïc truyeàn baù thaät ñaëc bieät hieám hoi. Vaø ngay caû
trong nhöõng ngöôøi ñoù cuõng chæ coù moät soá raát ít ngöôøi coù ñuû
nhöõng ñieàu kieän töï do vaø thuaän duyeân.
Vôùi taát caû nhöõng vieãn caûnh naøy trong taâm, baïn neân ñeå
cho loøng mình traøn ñaày hoan hyû khi bieát raèng baïn thöïc söï coù
ñöôïc ñaày ñuû taát caû moïi ñieàu kieän töï do vaø thuaän duyeân [ñeå coù
theå tu haønh].

Moät ñôøi ngöôøi coù theå ñöôïc goïi laø moät “ñôøi ngöôøi quyù baùu”
chæ khi naøo ñôøi ngöôøi aáy chöùa ñöïng ñaày ñuû moïi khía caïnh cuûa
nhöõng ñieàu kieän töï do vaø thuaän duyeân, vaø töø ñoù trôû ñi môùi thöïc
söï trôû neân quyù baùu. Nhöng khi naøo maø nhöõng khía caïnh ñoù
chöa ñöôïc ñaày ñuû, thì cho duø söï hieåu bieát, kieán thöùc vaø taøi
naêng cuûa baïn trong nhöõng söï vieäc thoâng thöôøng coù roäng lôùn

53
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

tôùi ñaâu chaêng nöõa, baïn cuõng khoâng coù ñöôïc moät « ñôøi ngöôøi
quyù baùu ». Nhö theá coù nghóa laø baïn chæ coù ñöôïc caùi goïi laø moät
ñôøi ngöôøi bình thöôøng, moät ñôøi ngöôøi ñôn thuaàn, ñôøi ngöôøi
khoâng may maén, ñôøi ngöôøi voâ nghóa, hay moät ñôøi ngöôøi traéng
tay. Ñôøi ngöôøi nhö theá thì cuõng gioáng nhö vieäc tay caàm ngoïc
nhö yù maø khoâng bieát söû duïng noù, hay vieäc baïn ñi ñeán moät xöù
sôû ngaäp ñaày chaâu baùu maø trôû veà tay khoâng.

Tình côø gaëp ñöôïc moät vieân ngoïc quyù


Thì chaúng ñaùng gì ñoái vôùi vieäc tìm ñöôïc ñôøi ngöôøi
quyù baùu.
Haõy nhìn xem nhöõng keû khoâng bieát ngao ngaùn luaân hoài
Laõng phí cuoäc ñôøi ra sao!

Chieám ñöôïc caû moät vöông quoác


Thì chaúng ñaùng gì ñoái vôùi vieäc gaëp ñöôïc moät vò Thaày
toaøn haûo.
Haõy nhìn nhöõng ngöôøi khoâng coù loøng quy kính
Ñoái xöû vôùi vò Thaày nhö ngang haøng vôùi hoï ra sao!

Ñöùng ñaàu caû moät vuøng, mieàn


Thì chaúng ñaùng gì ñoái vôùi vieäc thoï Boà Taùt giôùi.
Haõy nhìn nhöõng ngöôøi khoâng coù loøng bi maãn
Neùm boû nhöõng giôùi nguyeän cuûa hoï ra sao!

Ñöôïc cai trò caû theá giôùi


Thì chaúng ñaùng gì ñoái vôùi vieäc thoï nhaän quaùn ñaûnh
Maät Thöøa.
Haõy nhìn nhöõng keû khoâng tuaân giöõ caùc maät nguyeän
Vöùt boû nhöõng höùa nguyeän cuûa hoï ra sao!

Thaáy ñöôïc Ñöùc Phaät

54
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Thì chaúng ñaùng gì ñoái vôùi vieäc thaáy ñöôïc chaân taùnh
cuûa taâm
Haõy nhìn nhöõng keû khoâng coù quyeát taâm
Laïi chìm saâu trong meâ laàm ra sao!

Nhöõng ñieàu kieän töï do vaø thuaän duyeân naøy khoâng ñeán
tình côø hay ngaãu nhieân. Taát caû ñeàu laø keát quaû cuûa coâng ñöùc
vaø trí tueä ñaõ ñöôïc tích luõy trong nhieàu kieáp. Ñaïi hoïc giaû Trakpa
Gyaltsen coù noùi:
Coù ñöôïc thaân ngöôøi ñaày ñuû caùc töï do vaø thuaän duyeân naøy
Khoâng phaûi laø keát quaû cuûa taøi xoay sôû
Maø ñeán töø coâng ñöùc baïn ñaõ tích luõy ñöôïc.

Coù ñöôïc ñôøi ngöôøi chæ ñeå ñaém mình trong nhöõng aùc haïnh
maø khoâng coù chuùt yù nieäm naøo veà Ñaïo Phaùp thì coøn thaáp keùm
hôn caû chuùng sinh trong nhöõng coõi thaáp. Nhö Ngaøi Jetsun
Milarepa ñaõ töøng noùi vôùi ngöôøi thôï saên Gonpo Dorje:

Coù ñöôïc nhöõng töï do vaø thuaän duyeân cuûa moät ñôøi ngöôøi
thì thöôøng ñöôïc coi laø quyù baùu,
Nhöng khi ta nhìn nhöõng ngöôøi nhö oâng thì thaáy chaúng coù
veû quyù baùu chuùt naøo.

Khoâng gì coù khaû naêng chieâu caûm, ñoïa baïn xuoáng nhöõng
coõi thaáp hôn laø chính cuoäc ñôøi cuûa con ngöôøi. Baïn laøm gì vôùi
cuoäc ñôøi aáy, ngay baây giôø, tuyø thuoäc vaøo chæ mình baïn thoâi:

Kheùo söû duïng thì thaân naøy laø chieác beø ñöa tôùi giaûi thoaùt,
Söû duïng moät caùch teä haïi thì thaân naøy neo chuùng ta laïi
vôùi luaân hoài.
Thaân xaùc naøy so taøi cao thaáp giöõa giöõa hai caùi thieän
laãn aùc.

55
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Chính laø nhôø vaøo naêng löïc cuûa taát caû coâng ñöùc baïn ñaõ
tích luõy ñöôïc trong quaù khöù maø giôø ñaây baïn coù ñöôïc thaân
ngöôøi vôùi ñaày ñuû möôøi taùm ñieàu kieän töï do vaø thuaän duyeân.
Vieäc baïn sao laõng ñieàu coát tuûy duy nhaát – Giaùo Phaùp sieâu vieät
– vaø thay vaøo ñoù, tieâu troïn ñôøi baïn trong vieäc thaâu hoaïch thöïc
phaåm, quaàn aùo vaø meâ ñaém taùm moái quan taâm theá gian (baùt
phong), thì ñoù chính laø phí phaïm nhöõng töï do vaø nhöõng thuaän
duyeân cuûa baïn moät caùch thaät voâ ích. Thaät voâ tích söï bieát bao
khi chôø ñeán luùc caùi cheát voà chuïp laáy baïn roài ñeán luùc ñoù baïn
môùi ñaám ngöïc aên naên hoái tieác! Haún laø baïn ñaõ coù moät choïn löïa
sai laàm, nhö ñaõ coù noùi trong Nhaäp Boà Taùt Haïnh:

Do ñoù, khi ñaõ tìm ñöôïc nhöõng töï do cuûa moät ñôøi ngöôøi,
Neáu giôø ñaây toâi khoâng reøn luyeän baûn thaân baèng ñöùc haïnh,
Thì lieäu coøn coù söï ñieân roà naøo to lôùn hôn?
Laøm sao toâi coù theå löøa doái chính mình hôn ñöôïc nöõa?

Nhö theá, cuoäc ñôøi hieän taïi naøy laø böôùc ngoaët maø nhôø ñoù
baïn coù theå löïa choïn giöõa caùi thieän tröôøng cöûu hay caùi aùc laâu
daøi. Neáu ngay baây giôø baïn khoâng taän duïng nhöõng töï do coù
ñöôïc trong ñôøi naøy ñeå naém laáy thaønh luõy cuûa chaân taùnh toái
haäu, thì trong nhöõng ñôøi sau baïn seõ raát khoù coù ñöôïc töï do nhö
theá naøy moät laàn nöõa. Moät khi baïn phaûi bò taùi sinh vaøo trong baát
kyø thaân töôùng naøo nôi nhöõng coõi thaáp, thì seõ chaúng bao giôø
coøn coù yù nieäm naøo veà Ñaïo Phaùp loeù leân trong baïn. Quaù hoang
mang khoâng bieát ñieàu gì neân laøm vaø ñieàu gì khoâng neân laøm,
baïn seõ khoâng ngöøng lao caøng luùc caøng saâu xuoáng nhöõng coõi
thaáp. Vaäy haõy töï nhuû raèng baây giôø laø luùc ñeå phaûi coá gaéng tu
haønh, thieàn ñònh lieân tuïc, aùp duïng ba phöông phaùp toái thaéng
sau ñaây: (1) khôûi ñaàu vôùi yù nieäm veà Boà Ñeà Taâm, (2) haønh trì
chính caùc phaùp tu maø khoâng coù maûy may voïng töôûng, vaø (3)
hoài höôùng coâng ñöùc vaøo luùc keát thuùc.

56
I. TỰ DO VÀ THUẬN DUYÊN KHÓ TÌM

Nhö moät hình thöùc ño löôøng xem phaùp tu naøy (tö duy veà
nhöõng ñieàu kieän töï do vaø thuaän duyeân cuûa ñôøi ngöôøi) thöïc söï
thuyeát phuïc chuùng ta nhieàu tôùi möùc ñoä naøo, thì chuùng ta phaûi
laøm sao ñeå gioáng ñöôïc nhö Geshe Chengawa, ngöôøi ñaõ söû
duïng toaøn boä thôøi gian ñeå tu taäp vaø thaäm chí khoâng bao giôø
nguû. Ngaøi Geshe Tonpa noùi vôùi ñeä töû raèng: “Toát hôn laø con
neân nghæ ngôi, con cuûa ta. Con seõ laøm mình bò beänh ñaáy.”
“Vaâng, con seõ nghæ ngôi,” Ngaøi Chengawa traû lôøi. “Nhöng
khi con nghó thaät khoù khaên bieát bao ñeå tìm ñöôïc nhöõng ñieàu
kieän töï do vaø thuaän duyeân maø chuùng ta ñang coù, thì con khoâng
coù thôøi giôø naøo ñeå nghæ ngôi.” Ngaøi trì tuïng chín traêm trieäu laàn
caâu thaàn chuù cuûa Miyowa vaø khoâng nguû suoát cuoäc ñôøi Ngaøi.
Chuùng ta phaûi thieàn ñònh cho ñeán khi naøo moät loøng xaùc tín y
heät nhö vaäy thöïc söï troåi daäy trong taâm thöùc chuùng ta.

Duø con ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng töï do naøy, con vaãn ngheøo khoù
trong Giaùo Phaùp, laø tinh tuùy cuûa töï do.
Duø con ñaõ böôùc ñeán vôùi Ñaïo Phaùp, con ñaõ laõng phí thôøi
giôø khi laøm nhöõng coâng vieäc khaùc.
Xin töø bi gia hoä cho con vaø nhöõng keû xuaån ngoác nhö con,
Ñeå chuùng con coù theå ñaït ñöôïc tinh tuùy ñích thöïc cuûa
nhöõng ñieàu kieän töï do vaø thuaän duyeân khoù tìm.

57
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Vua Trisong Detsen (790 – 844)

Laø vò vua ñaõ thænh môøi hoïc giaû Santaraksita (Tòch


Hoäi) vaø ñaïo sö Kim Cöông Thöøa Lieân Hoa Sanh
(Padmasambhava) tôùi Taây-Taïng. Ngaøi cho xaây
döïng Samye, tu vieän ñaàu tieân taïi Taây Taïng, vaø
nhaän laõnh traùch nhieäm cuûng coá neàn taûng Phaät
Giaùo taïi Taây-Taïng.

58
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

CHÖÔNG HAI

LEÕ VOÂ THÖÔØNG CUÛA CUOÄC ÑÔØI

Nhìn tam giôùi naøy nhö aûo aûnh phuø du,


Ngaøi boû laïi sau löng nhöõng moái quan taâm theá tuïc, nhö baõi
nöôùc boït trong buïi ñaát.
Chaáp nhaän moïi gian khoù, Ngaøi theo chaân chö Ñaïo Sö ñôøi
quaù khöù.
Ñaïo Sö Voâ Song, con ñaûnh leã döôùi chaân Ngaøi.

Caùch thöùc ñeå laéng nghe Giaùo Phaùp ñaõ ñöôïc moâ taû trong
Chöông thöù Nhaát. Chuû ñeà chính yeáu trong chöông naøy bao
goàm baûy phaùp thieàn quaùn veà: (1) söï voâ thöôøng cuûa vuõ truï beân
ngoaøi (outer universe) nôi coù chuùng sinh ñang sinh soáng, (2)
söï voâ thöôøng cuûa chuùng sinh soáng trong ñoù, (3) söï voâ thöôøng
cuûa nhöõng baäc hieàn thaùnh, (4) söï voâ thöôøng cuûa nhöõng ngöôøi
coù ñòa vò vaø theá löïc, (5) caùc ví duï khaùc veà voâ thöôøng, (6) söï baát
ñònh cuûa nhöõng hoaøn caûnh ñöa ñeán caùi cheát, vaø (7) söï tænh
giaùc maõnh lieät veà leõ voâ thöôøng.

I. SÖÏ VOÂ THÖÔØNG CUÛA VUÕ TRUÏ BEÂN NGOAØI NÔI COÙ
CHUÙNG SINH ÑANG SINH SOÁNG

Theá giôùi cuûa chuùng ta, moâi tröôøng beân ngoaøi naøy ñöôïc hình
thaønh bôûi coäng nghieäp toát laønh cuûa chuùng sinh. Theá giôùi aáy
ñöôïc caáu truùc moät caùch thaät vöõng chaõi, kieân coá, bao goàm boán
ñaïi luïc, Nuùi Tu Di vaø caùc coõi trôøi, vaø theá giôùi aáy toàn taïi troïn

59
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

moät ñaïi kieáp. Tuy vaäy, theá giôùi aáy thì voâ thöôøng vaø seõ khoâng
thoaùt khoûi söï huûy dieät cuoái cuøng cuûa baûy quaù trình hoaû tai
(thieân tai do löûa gaây ra) vaø moät quaù trình thuûy tai (thieân tai do
nöôùc gaây ra).
Khi kieáp hieän taïi ñang tieán daàn ñeán thôøi ñieåm cuûa söï
huûy dieät, chuùng sinh sinh soáng trong caùc coõi thaáp (döôùi coõi
cuûa chö Thieân chöùng ñaéc ñònh sô thieàn) seõ daàn daàn bieán maát
trong töøng coõi moät, cho tôùi luùc khoâng coøn soùt moät chuùng sinh
naøo.
Roài, caùi naøy sau caùi kia, baûy maët trôøi seõ moïc trong baàu
trôøi. Maët trôøi thöù nhaát seõ thieâu saïch taát caû caùc caây aên traùi vaø
röøng raäm. Maët trôøi thöù hai seõ laøm boác hôi moïi gioøng suoái, vuõng
laïch, vaø ao hoà; maët trôøi thöù ba seõ laøm khoâ caïn moïi con soâng;
vaø maët trôøi thöù tö laøm khoâ caïn caùc hoà lôùn, ngay caû hoà
Manasarovar. Khi maët trôøi thöù naêm xuaát hieän, caùc ñaïi döông
cuõng seõ daàn daàn boác hôi, tröôùc tieân tôùi beà saâu moät traêm lyù
(moät lyù = 4,8km), roài hai traêm, baûy traêm, moät ngaøn, möôøi ngaøn,
vaø cuoái cuøng laø taùm möôi ngaøn lyù. Nöôùc bieån coøn soùt laïi seõ ruùt
töø moät lyù xuoáng moät taàm nghe, cho tôùi khi chæ coøn laïi thaäm chí
khoâng ñaày moät veát chaân. Vaøo luùc caû saùu maët trôøi cuøng boác
chaùy, toaøn theå traùi ñaát vaø caùc ngoïn nuùi phuû tuyeát cuõng seõ boác
chaùy thaønh nhöõng ngoïn löûa. Vaø khi maët trôøi thöù baûy xuaát hieän,
chính Nuùi Tu Di seõ boác chaùy ñoàng thôøi vôùi boán ñaïi luïc, taùm
tieåu luïc ñòa, baûy ngoïn nuùi vaøng, vaø voøng töôøng goàm caùc ngoïn
nuùi ngay nôi bôø meùp cuûa vuõ truï naøy. Moïi thöù seõ chaûy ra thaønh
moät ñoáng löûa khoång loà. Khi löûa chaùy xuoáng phía döôùi, noù seõ
thieâu ñoát moïi caûnh giôùi ñòa nguïc. Khi noù chaùy leân treân, löûa seõ
nhaän chìm thieân cung cuûa Phaïm Thieân, ñaõ bò pheá boû töø laâu.
Treân caùc cung Trôøi, caùc vò Trôøi treû tuoåi trong caûnh giôùi Tònh
Quang seõ hoaûng sôï theùt leân: “Ñaùm chaùy lôùn khuûng khieáp!”
Nhöng caùc vò Trôøi lôùn tuoåi hôn seõ traán an vaønoùi: “Ñöøng sôï! Khi

60
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

löûa chaùy ñeán theá giôùi cuûa Phaïm Thieân, noù seõ luïi taøn. Ñieàu naøy
ñaõ töøng xaûy ra tröôùc ñaây.” *
Sau baûy laàn bò löûa huûy dieät nhö theá, caùc ñaùm maây möa
seõ hình thaønh trong caûnh giôùi cuûa caùc vò Trôøi thuoäc taàng thieàn
thöù hai vaø moät traän möa nhö thaùc coù ñoä daày baèng moät caùi aùch
seõ ñoå xuoáng, theo sau laø moät traän möa daøy baèng moät caùi caøy.
Gioáng nhö muoái hoøa tan trong nöôùc, taát caû moïi thöù töø coõi Tònh
Quang trôû ñi vaø keå caû coõi giôùi Tònh Quang, cuõng seõ ñeâàu tan ra.
Sau khi söï huûy hoaïi thöù baûy do nöôùc gaây ra nhö theá
qua ñi, chaøy kim cang ñoâi cuûa gioù ôû ñaùy vöïc cuûa theá giôùi seõ
noåi leân. Gioáng nhö buïi ñaát bò gioù tung raûi, moïi thöù töø coõi tam
thieàn trôû ñi vaø keå caû caûnh giôùi cuûa caùc vò Trôøi cuûa taàng thieàn
thöù ba naøy cuõng seõ hoaøn toaøn bò cuoán ñi.
Haõy quaùn chieáu saâu xa vaø moät caùch chaân thaønh ñeå
thaáy raèng, neáu moãi moät trong haøng tæ theá giôùi caáu taïo neân caùc
vuõ truï – moãi theá giôùi vôùi moät Nuùi Tu Di, boán trung chaâu (luïc
ñòa) vaø caùc coõi trôøi rieâng – coøn phaûi bò huûy dieät cuøng luùc theo
caùch thöùc nhö ñaõ ñöôïc moâ taû nhö treân, chæ coøn ñeå laïi khoâng
gian ôû phía sau, thì laøm theá naøo nhöõng thaân ngöôøi nhö chuùng
ta, gioáng nhö nhöõng con ruoài luùc cuoái muøa, coù theå coù ñöôïc
chuùt thöôøng haèng vónh cöûu hay söï beàn vöõng naøo?

II. SÖÏ VOÂ THÖÔØNG CUÛA CHUÙNG SINH SOÁNG TRONG


VUÕ TRUÏ

Töø toät ñænh cuûa caùc coõi Trôøi cao nhaát cho tôùi taän cuøng cuûa ñòa

*
Nhöõng giai ñoaïn huyû dieät naøy hoaøn toaøn xaûy ra trong moät ñaïi kieáp, nhöng
ngay caû nhöõng vò trôøi tröôøng thoï naøy cuõng coù theå giaø ñi ôû giöõa khoaûng thôøi
gian cuûa söï huyû dieät ñaàu tieân vaø söï huyû dieät thöù baûy do löûa gaây ra; vaø sau ñoù
coõi cuûa hoï – moät phaàn thuoäc veà taàng thieàn ñònh thöù hai – seõ bò nöôùc huyû dieät.

61
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

nguïc, khoâng coù ñöôïc laáy moät chuùng sinh naøo coù theå thoaùt khoûi
caùi cheát. Nhö trong Linh Ly Saàu Öu (Laù Thö An UÛi) coù ghi:

Baïn coù töøng thaáy, treân maët ñaát hay trong caùc coõi Trôøi,
Moät chuùng sinh naøo ñöôïc sinh ra maø khoâng cheát?
Hoaëc nghe raèng moät chuyeän nhö theá töøng xaûy ra?
Hay ngay caû hoaøi nghi raèng ñieàu ñoù laø ñieàu coù theå?

Taát caû nhöõng gì ñöôïc sinh ra roài cuõng bò buoäc phaûi cheát ñi.
Khoâng ai töøng thaáy hay nghe noùi veà ngöôøi naøo ñoù trong baát kyø
caûnh giôùi naøo – ngay caû trong theá giôùi cuûa caùc vò Trôøi – ñöôïc
sinh ra nhöng khoâng bao giôø cheát. Thaät vaäy, thaäm chí chöa
bao giôø coù chuyeän chuùng ta töï hoûi moät ngöôøi seõ cheát hay
khoâng. Caùi cheát laø moät ñieàu chaéc chaén. Ñaëc bieät laø ñoái vôùi
chuùng ta, laø nhöõng ngöôøi ñöôïc sinh ra vaøo cuoái moät kyû
nguyeân** trong moät theá giôùi nôi maø chieàu daøi cuûa cuoäc ñôøi thì
khoâng theå tieân ñoaùn ñöôïc – chaúng maáy choác caùi cheát seõ tôùi.
Caùi cheát tôùi caøng luùc caøng gaàn ngay töø giaây phuùt chuùng ta
ñöôïc sinh ra ñôøi. Cuoäc ñôøi chæ coù theå ngaén ñi chöù khoâng bao
giôø daøi ra. Chaúng chuùt gì ñoäng taâm, Thaàn Cheát tôùi gaàn, khoâng
heà ngôi nghæ moät choác laùt, gioáng nhö caùi boùng cuûa moät ngoïn
nuùi luùc hoaøng hoân.
Baïn coù bieát chaéc chaén khi naøo mình cheát, hoaëc cheát ôû
ñaâu khoâng? Chuyeän ñoù coù theå xaûy ra ngaøy mai, hay ñeâm nay?
Baïn coù theå quaû quyeát raèng caùi cheát seõ khoâng ñeán vôùi baïn
ngay baây giôø, giöõa hôi thôû naøy vaø hôi keá tieáp khoâng? Nhö
trong Phaùp Taäp Yeáu Tuïng Kinh coù noùi :

Ai quaû quyeát ñöôïc raèng hoï seõ soáng ñeán ngaøy mai?
Baây giôø laø luùc phaûi saün saøng,

**
Luùc cuoái cuûa moät kyû nguyeân laø thôøi kyø suy taøn trong ñoù ñôøi soáng coøn moûng
manh hôn nöõa.

62
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

Bôûi ñaïo quaân cuûa Thaàn Cheát


Khoâng laø baèng höõu cuûa chuùng ta.

Vaø Ngaøi Long Thoï (Nagarjuna) cuõng noùi:

Ñôøi soáng laäp loeø trong nhöõng côn gioâng gioù cuûa moät ngaøn
ñieàu baát haïnh,
Coøn mong manh hôn moät boït nöôùc trong gioøng suoái.
Trong giaác nguû, moãi hôi thôû ra ñi vaø laïi ñöôïc hít vaøo;
Kyø dieäu bieát bao khi ta thöùc daäy maø vaãn coøn soáng!

Khi hít thôû nheï nhaøng, ngöôøi ta vui höôûng giaác nguû cuûa mình.
Nhöng khoâng coù gì baûo ñaûm laø caùi cheát seõ khoâng leûn vaøo giöõa
moät hôi thôû naøy vaø hôi thôû keá tieáp. Thöùc daäy trong söï khoûe
maïnh laø moät söï kieän raát ñaùng ñöôïc coi laø kyø dieäu, song chuùng
ta laïi cho ñoù laø ñieàu hoaøn toaøn taát nhieân.
Maëc duø bieát raèng ta seõ cheát moät ngaøy naøo ñoù, nhöng
chuùng ta khoâng thöïc söï ñeå cho trieån voïng cuûa moät caùi cheát
luoân-luoân-thöôøng-tröïc aûnh höôûng ñeán thaùi ñoä soáng cuûa mình.
Chuùng ta vaãn tieâu phí taát caû thôøi giôø cuûa mình khi mang trong
loøng nhöõng hy voïng vaø lo aâu veà vaán ñeà sinh soáng trong töông
lai, nhö theå chuùng ta seõ soáng maõi. Chuùng ta hoaøn toaøn bò cuoán
huùt vaøo cuoäc chieán ñaáu cho söï haïnh phuùc, sung söôùng vaø ñòa
vò, cho tôùi khi, thaät baát ngôø, chuùng ta ñoái dieän vôùi Thaàn Cheát
tay caàm sôïi thoøng loïng ñen, caén chaët moâi döôùi vaø nhe nhöõng
chieác nanh troâng thaät döõ tôïn.
Khi aáy khoâng ñieàu gì coù theå giuùp ñôõ ñöôïc ta. Khoâng
ñaïo quaân naøo, khoâng saéc leänh naøo cuûa nhaø caàm quyeàn,
khoâng taøi saûn naøo cuûa ngöôøi giaøu coù, khoâng söï saùng choùi naøo
cuûa hoïc giaû, khoâng veû duyeân daùng naøo cuûa saéc ñeïp, khoâng söï
lanh leïn naøo cuûa löïc só – chaúng ñieàu gì coøn ích lôïi nöõa. Chuùng
ta coù theå töï nhoát mình trong moät caùi tuû boïc saét khoâng theå bò

63
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

ñaâm thuûng, ñöôïc haøng traêm ngaøn löïc só tua tuûa cung teân giaùo
maùc baûo veä; nhöng nhöõng thöù ñoù khoâng ñem laïi cho ta söï che
daáu hay che chôû naøo duø chæ baèng beà daøy cuûa moät sôïi toùc. Moät
khi Thaàn Cheát troøng sôïi thoøng loïng ñen quanh coå ta, khuoân
maët ta baét ñaàu nhôït nhaït, ñoâi maét ñôø ñaãn ñaãm leä, ñaàu vaø töù
chi xuoâi xuïi, vaø duø muoán hay khoâng, chuùng ta bò loâi moät maïch
xuoáng xa loä ñeå ñi qua ñôøi sau.
Caùi cheát khoâng theå bò ñaùnh baïi bôûi baát kyø chieán só naøo,
khoâng theå bò sai söû bôûi quyeàn löïc, hoaëc ñöôïc hoái loä bôûi ngöôøi
giaøu coù. Caùi cheát khoâng töø ñaâu tôùi, khoâng nôi aån naáp, khoâng
choã nöông töïa, khoâng ngöôøi baûo veä hay daãn daét. Caùi cheát
khaùng cöï laïi vôùi baát kyø moät söï troâng caäy naøo nôi phöông tieän
vaø loøng töø bi. Moät khi cuoäc ñôøi ta ñaõ caïn kieät, thì cho duø ñích
thaân Ñöùc Phaät Döôïc Sö coù xuaát hieän chaêng nöõa, Ngaøi cuõng
khoâng theå trì hoaõn caùi cheát cuûa chuùng ta.
Vì theá, haõy quaùn chieáu vaø thieàn ñònh moät caùch chaân
thaønh raèng ngay töø giaây phuùt naøy trôû veà sau, thaät laø quan troïng
xieát bao ñeå ta chaúng bao giôø coøn rôi vaøo trong söï bieáng nhaùc
vaø trì hoaõn; phaûi luoân luoân thöïc haønh Chaân Phaùp, vì ñaây laø
ñieàu duy nhaát maø baïn coù theå tin chaéc laø seõ giuùp ñôõ ñöôïc baïn
vaøo giaây phuùt liaø ñôøi.

III. SÖÏ VOÂ THÖÔØNG CUÛA NHÖÕNG BAÄC HIEÀN THAÙNH

Trong Hieàn Kieáp hieän taïi, caùc ñöùc Phaät Ti Baø Thi (Vipasyin),
Thi Khí (Sikhin) vaø naêm vò Phaät khaùc ñaõ xuaát hieän, moãi vò vôùi
moät thaùnh chuùng rieâng goàm voâ soá caùc vò Thanh Vaên vaø A La
Haùn. Moãi Ñöùc Phaät ñeàu phaûi hoaèng hoaù ñeå ñem laïi lôïi laïc cho
voâ löôïng chuùng sinh nöông vaøo caùc giaùo lyù cuûa Ba Thöøa.
Ngay caû taát caû caùc giaùo lyù maø ngaøy nay chuùng ta coù ñöôïc
cuõng laø nhöõng gì coøn soùt laïi cuûa giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät Thích
Ca Maâu Ni. Tuy nhieân, taát caû nhöõng vò Phaät ñoù ñaõ nhaäp Nieát

64
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

Baøn vaø moïi Giaùo Phaùp thuaàn tònh caùc ngaøi ban cho ñaõ daàn
daàn bieán maát.
Töøng vò moät, trong voâ vaøn caùc vò Thanh Vaên vó ñaïi cuûa
heä thoáng toân giaùo hieän taïi, moãi vò vôùi hoäi chuùng naêm traêm vò A
La Haùn, cuõng ñaõ sieâu vöôït ñau khoå ñi vaøo traïng thaùi giaùc ngoä
nôi khoâng coøn caùc uaån.
ÔÛ AÁn Ñoä, coù moät thôøi Naêm Traêm Vò A La Haùn ñaõ keát
taäp Phaùp ngöõ cuûa Ñöùc Phaät. Coù Saùu Baûo Trang1 vaø Hai Ñaáng
Sieâu Vieät,** Taùm Möôi (Tö) Thaønh Töïu Giaû,*** vaø nhieàu vò
khaùc nöõa, laø nhöõng baäc tinh thoâng taát caû moïi phaåm haïnh cuûa
con ñöôøng tu cuøng caùc trình töï tu taäp, vaø coù söï thaáu thò voâ haïn
cuøng caùc naêng löïc kyø dieäu. Nhöng ngaøy nay nhöõng gì coøn laïi
töø caùc ngaøi chæ laø nhöõng caâu chuyeän keå raèng caùc ngaøi ñaõ soáng
ra sao.
ÔÛ ñaây, nôi xöù Tuyeát Taây Taïng thì cuõng vaäy. Khi Ñöùc
Phaät Thöù Hai xöù Oddiyana**** chuyeån Phaùp Luaân ñeå daãn daét
vaø giaûi thoaùt chuùng sinh, thì khi aáy, coù taát caû nhöõng ñeä töû cuûa
Ngaøi hieän dieän, nhö hai möôi laêm ñeä töû ñöôïc goïi laø Phaùp
Vöông (Trisong Detsen) vaø Thaàn Daân, cuøng Taùm Möôi Thaønh
Töïu Giaû ôû Yerpa. Sau ñoù laïi coù caùc ñaïo sö Phaùi Cöïu Dòch
thuoäc caùc boä toäc So, Zur vaø Nub; caùc Ngaøi Marpa, Milarepa vaø
Dagpo cuûa Phaùi Taân Dòch; cuøng voâ soá caùc baäc hoïc giaû vaø
thaønh töïu giaû khaùc. Haàu heát caùc Ngaøi ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng quaû
vò chöùng ñaéc raát cao vaø ñieàu phuïc ñöôïc boán yeáu toá (töù ñaïi).

* Saùu Baûo Trang cuûa AÁn Ñoä goàm coù caùc ngaøi Long Thoï (Nagarjuna), Thaùnh
Thieân (Aryadeva), Voâ Tröôùc (Asanga), Theá Thaân (Vasubandhu), Traàn Na
(Dignaga) vaø Phaùp Xöùng (Dharmakirti).
** Hai Ñaáng Sieâu Vieät laø hai ngaøi Ñöùc Quang (Gunaprabha) vaø Thích Töû
Quang (Shakyaprabha) ôû AÁn Ñoä.
*** Taùm Möôi Tö Vò Ñaïi Thaønh Töïu Giaû (Ma ha taát ñaït) laø nhöõng vò tu taäp
theo Toái Thöôïng Du Giaø taïi AÁn Ñoä töø theá kyû thöù 8 ñeán theá kyû 12.
**** Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava) thöôøng ñöôïc nhaéc ñeán nhö laø
Ñöùc Phaät thöù Hai cuûa thôøi ñaïi naøy cuûa chuùng ta, truyeàn baù saâu roäng nhöõng
giaùo phaùp cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni.

65
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Caùc Ngaøi coù theå taïo neân ñuû loaïi bieán hoaù thaàn dieäu. Caùc Ngaøi
coù theå laøm cho caùc hieän vaät xuaát hieän töø khoâng trung vaø bieán
maát trôû laïi vaøo khoâng trung. Caùc Ngaøi khoâng theå bò löûa ñoát
chaùy, khoâng bò nöôùc cuoán troâi, khoâng bò ñaát ñeø beïp hoaëc
khoâng theå teù rôi vaøo khoâng gian töø treân caùc vaùch nuùi cao – caùc
Ngaøi ñaõ hoaøn toaøn thoaùt khoûi baát kyø tai hoaï coù theå gaây ra bôûi
caùc yeáu toá töù ñaïi (ñaát, nöôùc, gioù, löûa).
Ví duï nhö, coù moät laàn, Ngaøi Jetsun Milarepa ñang thieàn
ñònh tónh laëng trong ñoäng Nyeshangkatya ôû Nepal thì coù moät
nhoùm thôï saên ñi qua. Nhìn thaáy Ngaøi ngoài ôû ñoù, hoï hoûi Ngaøi laø
ngöôøi hay ma. Milarepa vaãn baát ñoäng, Ngaøi nhìn chaêm chuù
vaøo phía tröôùc vaø khoâng traû lôøi. Nhöõng ngöôøi thôï saên baén moät
loaït muõi teân taåm ñoäc vaøo Ngaøi, nhöng khoâng muõi teân naøo choïc
thuûng ñöôïc da Ngaøi. Hoï neùm Ngaøi xuoáng soâng roài xuoáng bôø
vöïc –nhöng moãi laàn nhö theá Ngaøi laïi ngoài ngay nôi ñaõ ngoài
tröôùc ñoù. Cuoái cuøng, hoï chaát cuûi quanh Ngaøi vaø phoùng hoûa,
nhöng löûa khoâng thieâu chaùy ñöôïc Ngaøi. Ñaõ töøng coù raát nhieàu
caùc baäc thaønh töï giaû cuõng ñaõ ñaït ñöôïc caùc thaàn löïc nhö theá.
Nhöng cuoái cuøng, taát caû caùc Ngaøi ñeàu choïn löïa [söï ra ñi] ñeå
minh hoaï cho chuùng ta thaáy raèng taát caû moïi söï ñeàu voâ
thöôøng,** vaø ngaøy nay taát caû nhöõng gì coøn soùt laïi töø caùc Ngaøi
chæ laø nhöõng caâu truyeän tieåu söû.
Ñoái vôùi chuùng ta, caùc aùc haïnh cuûa ta ñöôïc ngoïn gioù
cuûa caùc chöôùng duyeân cuoán bay veà höôùng cuûa caùc khuynh
höôùng xaáu xa tieâu cöïc. Caùc khuynh höôùng aáy ñöa daãn ta ñeán
ñaây, vaøo trong caùi boä maùy taïm thôøi vaø dô baån naøy, laø moät boä
maùy ñöôïc taïo neân bôûi boán yeáu toá vaät chaát, nôi ñoù chuùng ta bò
saäp baãy vaø ñôøi soáng höõu tình cuûa ta bò leä thuoäc vaøo boä maùy
aáy. Vaø bôûi chuùng ta khoâng bao giôø coù theå quyeát chaéc raèng luùc
naøo vaø ôû ñaâu thì ta, caùi teân buø nhìn cuûa thaân xaùc huyeãn hoùa

** Caùc baäc nhö theá ñöôïc coi nhö ñaõ vöôït thoaùt khoûi sinh töû. Tuy nhieân, gioáng
nhö Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni, caùc ngaøi ñaõ choïn caùi cheát ñeå nhaéc nhôû chuùng
sinh veà leõ voâ thöôøng.

66
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

naøy, seõ söûa soaïn saép tan raõ, neân ñieàu heát söùc quan troïng laø
ngay töø giaây phuùt naøy trôû veà sau, baûn thaân chuùng ta laøm sao
phaûi töï taïo caûm höùng cho chính mình ñeå tö töôûng, ngoân töø vaø
haønh ñoäng cuûa ta seõ luoân luoân toát laønh. Giöõ troïn ñieàu naøy
trong taâm, haõy thieàn ñònh veà leõ voâ thöôøng.

IV. SÖÏ VOÂ THÖÔØNG CUÛA NHÖÕNG NGÖÔØI COÙ ÑÒA VÒ


VAØ THEÁ LÖÏC

Coù nhöõng vò Trôøi vaø nhöõng vò tu luyeän tröôøng sinh risi (caùc hieàn
trieát theo truyeàn thuyeát AÁn Ñoä), uy nghi vaø löøng laãy tuyeät ñænh;
hoï coù theå soáng laâu caû moät ñaïi kieáp. Nhöng ngay caû nhöõng vò
naøy cuõng khoâng theå thoaùt khoûi caùi cheát. Nhöõng vò cai trò chuùng
sinh, nhö chö Phaïm Thieân (Brahma), Ñeá Thích Thieân (Indra),
Vi Nöõu Thieân (Visnu), Töï Taïi Thieân (Isvara) vaø chö Thieân vó
ñaïi khaùc, coù thoï maïng keùo daøi caûû moät ñaïi kieáp, vôùi daùng voùc
hay taàm nghe ño ñöôïc tôùi haøng nhieàu lyù (moät lyù= 4,8km), vaø
chö vò naøy coù thaàn löïc vaø veû loäng laãy vöôït xa maët trôøi vaø maët
traêng. Tuy theá, caùc vò naøy cuõng khoâng theå vöôït khoûi taàm vôùi
cuûa caùi cheát. Nhö trong Kho Baùu Thieän Ñöùc coù noùi:

Ngay caû chö Phaïm Thieân (Brahma), Ñeá Thích Thieân


(Indra), Ma Heâ Thuû La (Mahesvara) vaø caùc vò ñaïi
ñeá thieân vöông,
Khoâng coù caùch naøo laån traùnh ñöôïc Thaàn Cheát.

Cuoái cuøng, ngay caû caùc vò tu luyeän tröôøng sinh risi sieâu phaøm
hay caùc vò risi soáng trong theá giôùi loaøi ngöôøi vôùi naêm loaïi thaáu
thò vaø coù thaàn löïc bay ngang baàu trôøi, thì hoï cuõng khoâng theå
troán thoaùt khoûi caùi cheát. Trong Linh Ly Saàu Öu coù noùi:
Caùc vò tu luyeän tröôøng sinh vó ñaïi vôùi naêm loaïi thaàn löïc

67
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Coù theå bay xa vaø roäng trong caùc baàu trôøi,


Song hoï seõ chaúng bao giôø tôùi ñöôïc moät xöù sôû
Nôi coù söï baát töû trò vì.

ÔÛ ñaây, trong theá giôùi loaøi ngöôøi cuûa chuùng ta, coù nhieàu vò ñaïi
ñeá ñaõ ñaït ñeán cöïc ñieåm cuûa quyeàn löïc vaø cuûa vaät chaát cuûa
caûi. Taiï thaùnh ñòa AÁn Ñoä, baét ñaàu vôùi Mahasammata, voâ soá
caùc vò hoaøng ñeá ñaõ cai trò toaøn theå ñaïi luïc. Veà sau coù ba vò
Pala, ba möôi baûy vò Candra vaø nhieàu vò vua giaøu coù vaø uy
quyeàn khaùc ñaõ trò vì caû phía ñoâng laâãn taây AÁn Ñoä.
ÔÛ xöù Tuyeát Taây Taïng, vò vua ñaàu tieân laø Nyatri Tsenpo,
thuoäc doøng doõi sieâu phaøm, laø moät hoùa thaân cuûa Boà Taùt
Nivaranaviskambhin. Keá ñoù coù baûy vò thieân vöông trò vì ñöôïc
goïi laø Tri, saùu vò ñòa vöông ñöôïc goïi laø Lek, taùm vò vua ôû giöõa
[giöõa cung trôøi vaø traùi ñaát] ñöôïc goïi laø De, naêm vò vua lieân keát
ñöôïc goïi laø Tsen, coù möôøi hai vaø moät nöûa38 vò vua cuûa Trieàu
Ñaïi May Maén bao goàm naêm vò vua cuûa Trieàu Ñaïi Cöïc Kyø May
Maén, vaø ngoaøi ra coøn nhieàu vò khaùc nöõa. Trong trieàu ñaïi cuûa
Phaùp Vöông Songtsen Gampo, moät ñaïo quaân thaàn dieäu ñaõ
cheá ngöï taát caû caùc laõnh thoå töø Nepal tôùi Trung Hoa. Vua
Trisong Detsen ñaët hai phaàn ba chaâu Jambudvipa* (Dieâm Phuø
Ñeà) döôùi quyeàn löïc cuûa ngaøi, vaø trong trieàu ñaïi Ralpachen,
moät coät saét ñöôïc troàng treân bôø soâng Haèng, ñaùnh daáu bieân giôùi
giöõa AÁn Ñoä vaø Taây Taïng. Taây Taïng ñaõ söû duïng quyeàn löïc taïi
nhieàu mieàn ñaát ôû AÁn Ñoä, Trung Hoa, Gesar, Tajikistan vaø caùc
quoác gia khaùc. Taïi leã hoäi möøng Nguyeân Ñaùn, caùc söù giaû cuûa
taát caû caùc nöôùc naøy ñöôïc yeâu caàu phaûi soáng qua moät ngaøy ôû
Lhasa. Quyeàn löïc cuûa Taây Taïng laø nhö theá trong quaù khöù.
Nhöng quyeàn löïc aáy khoâng keùo daøi, vaø ngaøy nay, ngoaøi nhöõng
töôøng thuaät lòch söû aáy ra, khoâng ñieàu gì coøn soùt laïi.

* ÔÛ ñaây thuaät ngöõ naøy döôøng nhö aùm chæ mieàn Nam Chaâu AÙ, Moâng Coå vaø
Trung Hoa.

68
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

Haõy quaùn chieáu veà nhöõng huy hoaøng trong thôøi quaù
khöù ñoù. Neáu so saùnh vôùi nhöõng huy hoaøng naøy thì heát thaûy
nhöõng nhaø cöûa, quyeán thuoäc, toâi tôù, ñòa vò vaø baát cöù ñieàu gì
khaùc maø ta quyù troïng döôøng nhö khoâng ñaùng giaù hôn moät caùi
toå ong. Haõy thieàn ñònh saâu xa, vaø töï hoûi laøm sao baïn coù theå
nghó raèng nhöõng ñieàu naøy seõ toàn taïi maõi maõi vaø khoâng bao giôø
bieán ñoåi.

V. CAÙC VÍ DUÏ KHAÙC VEÀ VOÂ THÖÔØNG

Nhö moät ví duï cuûa söï voâ thöôøng, haõy quaùn saùt chu kyø sinh
tröôûng vaø suy taøn xaûy ra trong moät ñaïi kieáp. Thôøi xa xöa, trong
thôøi kyø ñaàu tieân cuûa ñaïi kieáp naøy, treân baàu trôøi khoâng coù maët
trôøi vaø maët traêng, vaø taát caû con ngöôøi ñöôïc chieáu saùng bôûi söï
choùi ngôøi noäi taïi cuûa hoï. Hoï coù theå di chuyeån thaät kyø dieäu qua
khoâng gian. Hoï cao lôùn ñeán vaøi lyù. Hoï soáng baèng chaát cam loà
linh thieâng vaø thuï höôûng nieàm vui vaø haïnh phuùc hoaøn haûo,
saùnh ñöôïc vôùi ñôøi soáng cuûa chö thieân. Tuy nhieân, daàn daàn
döôùi aûnh höôûng cuûa nhöõng caûm xuùc ñaém nhieãm vaø aùc haïnh,
loaøi ngöôøi suy hoaïi daàn tôùi tình traïng hieän nay. Ngay caû ngaøy
nay, nhöõng xuùc caûm ñoù vaãn coøn trôû neân to lôùn hôn nöõa, neân
thoï maïng vaø söï thònh vöôïng cuûa con ngöôøi vaãn coøn suy giaûm.
Tieán trình naøy seõ tieáp tuïc cho tôùi khi con ngöôøi soáng khoâng
quaù möôøi naêm. Haàu heát chuùng sinh soáng trong theá giôùi seõ bieán
maát traûi qua nhöõng thôøi kyø cuûa dòch beänh, chieán tranh, vaø naïn
ñoùi. Sau ñoù ñoái vôùi nhöõng ngöôøi soáng soùt, moät hoùa thaân cuaû
Ñöùc Phaät Di Laëc seõ thuyeát giaûng veà phaùp töø boû saùt sinh. Vaøo
luùc naøy, loaøi ngöôøi seõ chæ coøn cao moät cubit (= 45,72cm). Töø
ñoù trôû ñi thoï maïng cuûa hoï seõ taêng leân tôùi hai möôi naêm, vaø
sau ño,ù töø töø trôû neân laâu daøi hôn cho tôùi khi ñaït tôùi taùm möôi
ngaøn naêm. Vaøo thôøi ñieåm ñoù, Ñöùc Di Laëc seõ xuaát hieän trong
thaân ngöôøi, seõ ñaït ñöôïc Phaät quaû vaø seõ chuyeån Phaùp Luaân.

69
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Khi möôøi taùm chu kyø sinh tröôûng vaø suy hoaïi nhö theá ñaõ xaûy ra
vaø nhaân loaïi soáng trong moät soá naêm khoâng theå nghó baøn thì
Ñöùc Laâu Chí Phaät (Phaïn: Rucika) seõ xuaát hieän vaø seõ tröôøng
thoï trong thôøi gian laâu baèng moät ngaøn Ñöùc Phaät khaùc cuûa
Hieàn Kieáp coäng laïi. Caùc coâng haïnh vaø hoaït ñoäng cuûa ngaøi vì
haïnh phuùc cuûa chuùng sinh thì cuõng theá, seõ saùnh ñöôïc vôùi taát
caû caùc coâng haïnh cuûa caû ngaøn Ñöùc Phaät ñoù coäng laïi. Cuoái
cuøng, kieáp naøy seõ chaám döùt trong söï suy hoaïi. Khi suy xeùt veà
caùc söï chuyeån dòch nhö theá, baïn coù theå thaáy raèng ngay caû
treân phaïm vi roäng lôùn naøy, khoâng coù gì naèm ngoaøi taàm vôùi cuûa
voâ thöôøng.
Cuõng theá, khi nhìn boán muøa thay ñoåi, baïn coù theå thaáy
ñöôïc moïi söï voâ thöôøng nhö theá naøo. Vaøo muøa heø, ñoàng coû
xanh töôi vaø khaùt khao nhöõng traän möa heø nhö chaát cam loà, vaø
moïi sinh linh taém mình trong söï höøng höïc cuûa haïnh phuùc vaø
nieàm vui. Muoân hoa ñang troå nuï vaø toaøn theå caûnh vaät cuøng
nhau khoe saéc thaønh moät thieân ñöôøng cuûa nhöõng saéc maøu
traéng, vaøng, ñoû thaém vaø xanh. Roài khi muøa thu ñeán, gioù nheï
maùt hôn, ñoàng coû xanh ñoåi maøu. Hoa vaø traùi töøng caùi moät, khoâ
ñi vaø heùo uùa. Chaúng maáy choác muøa ñoâng baét ñaàu, vaø toaøn theå
vaïn vaät trôû neân khoâ cöùng vaø deã vôõ nhö ñaù. Nhöõng chieác caàu
vaø caùc con soâng ñoùng baêng, caùc côn gioù laïnh giaù löôùt qua
caûnh vaät. Baïn coù theå maát lieân tuïc nhieàu ngaøy ñeå tìm kieám taát
caû nhöõng ñoaù hoa muùa heø ñoù vaø chaúng coøn thaáy ñöôïc ñoaù
hoa naøo. Vaø nhö theá moãi muøa luaân phieân nhau tôùi, muøa haï
nhöôïng boä muøa thu, muøa thu nhöôøng böôùc muøa ñoâng vaø muøa
ñoâng nhöôøng choã cho muøa xuaân, moãi muøa khaùc bieät vôùi muøa
ñeán tröôùc ñoù, vaø moãi muøa hoaøn toaøn chæ laø moät aûo aûnh phuø du.
Haõy nhìn xem hoâm qua vaø hoâm nay choùng vaùnh nhö theá naøo,
buoåi saùng vaø toái hoâm nay, naêm nay vaø naêm tôùi, moïi söï troâi ñi
caùi naøy sau caùi kia. Chaúng coù gì toàn taïi maõi, chaúng coù gì ñaùng
ñeå coù theå tin caäy!

70
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

Haõy nghó töôûng veà ngoâi laøng hay coäng ñoàng tu vieän cuûa
baïn, hoaëc baát kyø nôi naøo baïn ñang soáng. Nhöõng ngöôøi môùi
tröôùc ñaây khoâng laâu thaønh coâng vaø an toaøn thì nay baát thaàn
ñoái maët vôùi söï suy suïp; nhöõng ngöôøi khaùc, xöa kia ngheøo khoå
vaø bô vô thì nay noùi naêng ñaày uy quyeàn, theá löïc vaø giaøu coù.
Khoâng coù gì cöù nhö theá maõi maõi. Trong gia ñình cuûa rieâng baïn,
töøng theá heä keá tuïc cuûa cha meï, oâng baø vaø caùc cuï coá, taát caû
ñeàu ñaõ cheát, töøng ngöôøi moät. Giôø ñaây hoï chæ coøn laø caùc teân goïi
ñoái vôùi baïn. Vaø khi tôùi luùc [phaûi ra ñi khoûi coõi ñôøi naøy] thì nhieàu
anh em, chò em vaø nhöõng ngöôøi thaân khaùc cuõng seõõ cheát, vaø
khoâng ai bieát ñöôïc hoï ñi veà ñaâu hoaëc giôø ñaây hoï ñang ôû ñaâu.
Vôùi nhöõng ngöôøi ñaày quyeàn theá, giaøu coù vaø thònh vöôïng maø
môùi chæ naêm ngoaùi ñaây thoâi coøn laø ngöôøi loãi laïc nhaát trong xöù
sôû, thì nhieàu ngöôøi naêm nay chæ coøn laø nhöõng caùi teân. Ai bieát
ñöôïc nhöõng ngöôøi maø giôø ñaây söï giaøu coù vaø taàm quan troïng
cuûa hoï laøm moïi ngöôøi phaûi theøm muoán, hoï seõ vaãn coøn toàn taïi
ôû vò trí töông töï vaøo thôøi ñieåm naøy trong naêm tôùi, hoaëc ngay caû
trong thaùng tôùi hay chaêng? Ñoái vôùi caùc gia suùc cuûa rieâng baïn
– cöøu, deâ, choù - bao nhieâu con ñaõ cheát trong quaù khöù vaø bao
nhieâu con vaãn coøn soáng? Khi baïn suy töôûng veà ñieàu gì xaûy ra
trong taát caû nhöõng tröôøng hôïp naøy, baïn coù theå thaáy raèng
khoâng söï gì cöù yeân vò nhö theá maõi maõi. Vôùi taát caû nhöõng ngöôøi
soáng hôn moät traêm naêm veà tröôùc, khoâng coù laáy moät ngöôøi
thoaùt khoûi caùi cheát. Vaø trong haøng traêm naêm khaùc töø baây giôø,
moãi moät ngöôøi hieän ñang soáng khaép theá giôùi seõ cheát. Khoâng ai
trong soá hoï seõ coøn soùt laïi.
Nhö theá tuyeät ñoái khoâng coù gì trong theá giôùi, duø höõu tình
hay voâ tri, coù baát kyø söï beàn chaéc hay thöôøng haèng naøo.

Baát kyø ñieàu gì ñöôïc sinh ra ñeàu voâ thöôøng vaø buoäc phaûi
cheát ñi.
Baát kyø ñieàu gì ñöôïc tích luyõ ñeàu voâ thöôøng vaø buoäc phaûi
caïn kieät.

71
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Baát kyø ñieàu gì tuï hoäi ñeàu voâ thöôøng vaø buoäc phaûi chia ly.
Baát kyø ñieàu gì ñöôïc xaây döïng ñeàu voâ thöôøng vaø buoäc
phaûi suïp ñoå.
Baát kyø ñieàu gì höng thònh ñeàu voâ thöôøng vaø buoäc phaûi
suy taøn.
Cuõng theá, tình baèng höõu vaø söï thuø ñòch, vaän may vaø noãi
buoàn phieàn, ñieàu toát vaø xaáu, taát caû nhöõng tö töôûng
löôùt qua taâm baïn – moïi söï luoân bieán ñoå.

Baïn coù theå tuyeät myõ cao quyù nhö nhöõng vò Trôøi, maïnh
meõ nhö saám seùt, giaøu coù nhö moät naga (thuyû long), ñeïp ñeõ
nhö moät vò trôøi hay deã thöông nhö moät caàu voàng – nhöng duø
baïn laø ai hoaëc laø gì chaêng nöõa, khi caùi cheát baát thaàn voà ñeán thì
baïn khoâng theå laøm ñöôïc baát cöù ñieàu gì duø chæ trong choác laùt.
Baïn phaûi ra ñi khoâng ñöôïc löïa choïn, traàn truïi vaø laïnh leõo, ñoâi
baøn tay khoâng cuûa baïn bò coät cöùng döôùi naùch. Maëc duø khoâng
theå chòu ñöïng noåi khi phaûi lìa boû tieàn cuûa, nhöõng taøi saûn yeâu
quùi, baèng höõu, nhöõng ngöôøi thaân yeâu, ngöôøi haàu, ñeä töû, quoác
gia, xöù sôû, thaàn daân, cuûa caûi, ñoà aên, thöùc uoáng vaø taøi saûn, baïn
phaûi hoaøn toaøn ñeå laïi moïi söï sau löng, gioáng nhö moät sôïi toùc
bò keùo ra khoûi moät mieáng bô.* Baïn coù theå laø vò Laït Ma laõnh ñaïo
haøng ngaøn nhaø sö, nhöng baïn khoâng theå mang theo mình duø
chæ moät ngöôøi trong soá hoï. Baïn coù theå laø thuû laõnh cuûa haøng
möôøi ngaøn ngöôøi, nhöng baïn khoâng theå mang theo thaäm chí
chæ moät ngöôøi laøm ngöôøi haàu cuûa baïn. Taát caû moïi taøi saûn trong
theá giôùi naøy cuõng vaãn khoâng theå ñem laïi cho baïn baát cöù söùc
maïnh naøo ñeå ñem theo vôùi baïn baát cöù thöù gì, ngay caû chæ moät
caây kim vaø moät sôïi chæ.
Cuõng theá, thaân theå yeâu quí cuûa baïn saép bò boû laïi ñaèng
sau. Chính thaân theå naøy ñaõ ñöôïc quaán boïc suoát ñôøi trong luïa
laø vaø gaám theâu, ñöôïc nuoâi döôõng kyõ löôõng baèng traø vaø bia eâ

* Bô khoâng dính vaøo sôïi toùc. Chæ coù daáu veát troáng roãng cuûa sôïi toùc laø coøn laïi.

72
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

heà, vaø ñaõ coù moät thôøi troâng baïn ñeïp ñeõ vaø xuaát saéc nhö moät vò
trôøi, thì nay baïn ñöôïc goïi laø moät töû thi, vaø ñang bò boû maëc naèm
ño,ù xaùm xòt, naëng neà vaø duùm doù thaät khuûng khieáp. Ñöùc Jetsun
Mila ñaõ noùi:

Vaät maø ta goïi laø töû thi naøy, troâng thaät khieáp haõi,
Thì ñaõ saün ôû ñaây – chính laø thaân theå cuûa ta.

Xaùc baïn bò coät chaët baèng moät sôïi daây vaø ñöôïc phuû baèng moät
taám maøn, ñöôïc giöõ ôû moät nôi cuøng vôùi ñaát vaø ñaù. Caùi toâ cuûa
baïn bò laät uùp xuoáng goái. Duø baïn ñöôïc toân quyù vaø ñöôïc yeâu
meán ñeán ñaâu chaêng nöõa, giôø ñaây baïn khôi gôïi söï khieáp haõi vaø
buoàn noân. Khi moät ngöôøi soáng naèm xuoáng nguû, ngay caû treân
ñoáng loâng thuù vaø thaûm loâng cöøu meàm maïi, chæ moät laùt sau hoï
ñaõ baét ñaàu caûm thaáy khoù chòu vaø phaûi trôû mình. Nhöng moät khi
baïn ñaõ cheát, baïn naèm yeân ñoù, goø maù döïa vaøo moät hoøn ñaù hay
buïi coû, toùc baïn beâ beát ñaát.
Moät soá trong caùc baïn laø nhöõng gia tröôûng hay tröôûng
boä toäc, coù theå lo laéng veà nhöõng ngöôøi ñang naèm döôùi söï chaêm
soùc cuûa baïn. Moät khi baïn khoâng coøn ôû ñoù ñeå chaêm soùc hoï,
lieäu hoï coù deã daøng cheát vì ñoùi hay laïnh, bò keû thuø gieát, hoaëc
cheát ñuoái trong gioøng soâng? Taát caû taøi saûn, tieän nghi vaø haïnh
phuùc cuûa hoï khoâng tuøy thuoäc vaøo baïn sao? Tuy nhieân, thöïc teá
laø sau khi baïn cheát, hoï seõ chaúng caûm thaáy ñieàu gì tröø söï nheï
nhoõm khi tìm ñöôïc caùch toáng khöù töû thi cuûa baïn baèng caùch
hoûa taùng, neùm xuoáng soâng, hoaëc quaêng noù vaøo nghóa ñòa.
Khi baïn cheát, baïn khoâng coù söï choïn löïa naøo khaùc
ngoaøi vieäc lang thang hoaøn toaøn coâ ñoäc trong traïng thaùi trung
aám maø khoâng coù laáy moät ngöôøi ñoàng haønh. Vaøo luùc ño,ù nôi
nöông töïa duy nhaát cuûa baïn seõ laø Phaät Phaùp. Vì theá haõy töï
nhaéc ñi nhaéc laïi vôùi mình raèng töø nay trôû veà sau baïn, phaûi tinh
taán coá gaéng laøm sao ñeå thaønh töïu cho baèng ñöôïc ít nhaát laø
moät moät phaùp tu chaân chính cuûa Giaùo Phaùp.

73
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Baát kyø caùi gì ñöôïc tích luõy baét buoäc phaûi caïn kieät. Moät
vò vua coù theå cai trò toaøn theå theá giôùi maø vaãn keát thuùc nhö moät
keû lang thang. Nhieàu ngöôøi baét ñaàu cuoäc ñôøi vôùi taøi saûn vaây
quanh vaø chaám döùt noù baèng cheát ñoùi, maát saïch taát caû. Nhöõng
ngöôøi coù ñaøn suùc vaät haøng traêm con trong moät naêm coù theå bò
sa suùt ñeán ñoä trôû neân baàn cuøng vaøo naêm sau bôûi caùc beänh
dòch hoaëc tuyeát ngaäp daøy, vaø moät soá ngöôøi môùi chæ moät ngaøy
tröôùc ñoù coøn giaøu coù vaø ñaày quyeàn löïc, thình lình coù theå thaáy
chính mình phaûi aên xin boá thí vì bò keû thuø thieâu huûy moïi thöù hoï
ñaõ sôû höõu. Taát caû nhöõng ñieàu naøy xaûy ra laø nhöõng gì baïn coù
theå nhìn thaáy cho chính baïn; ñoù laø baïn khoâng theå maõi maõi baùm
chaët vaøo taøi saûn vaø cuûa caûi cuûa baïn. Ñöøng bao giôø queân raèng
söï roäng löôïng (boá thí) laø voán lieáng quan troïng nhaát ñeå tích luõy.*
Khoâng coù söï tuï hoäi naøo coù theå keùo daøi maõi. Moïi tuï hoäi
seõ luoân luoân chaám döùt trong söï phaân ly. Chuùng ta gioáng nhö
nhöõng cö daân ôû nhöõng nôi choán khaùc nhau taäp hoïp laïi haøng
ngaøn vaø thaäm chí haøng vaïn ngöôøi trong moät hoäi chôï vó ñaïi, hay
trong moät leã hoäi toân giaùo quan troïng, chæ ñeå rôøi nhau khi ai naáy
trôû veà nhaø. Baát kyø moái töông quan thaém thieát naøo chuùng ta
ñang thuï höôûng hieän nay – giöõa caùc vò thaày vaø caùc ñeä töû, chuû
vaø tôù, nhöõng ngöôøi baûo trôï vaø ngöôøi ñöôïc che chôû, caùc baèng
höõu taâm linh, caùc anh em vaø chò em, choàng vaø vôï – ta khoâng
theå naøo traùnh khoûi söï phaân ly vaøo luùc keát thuùc. Thaäm chí ta
khoâng theå quaû quyeát raèng caùi cheát hay moät vaøi bieán coá khuûng
khieáp khaùc khoâng baát thaàn chia lìa chuùng ta ngay baây giôø. Bôûi
nhöõng baèng höõu taâm linh, nhöõng caëp vôï choàng v.v.. coù theå bò
chia caét thình lình baát kyø luùc naøo, vì theá toát hôn, chuùng ta neân
traùnh giaän döõ vaø caõi vaõ, traùnh nhöõng lôøi noùi aùc vaø söï tranh
chaáp laãn nhau. Khoâng bao giôø ta bieát ñöôïc chuùng ta coù theå
soáng vôùi nhau bao laâu, vì theá ta neân laäp quyeát ñònh laø seõ quan

* Noùi caùch khaùc, moät voán lieáng coâng ñöùc. Quan nieäm naøy ñaõ ñöôïc giaûng ôû
Phaàn Hai, Chöông 4.

74
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

taâm vaø thöông meán nhau trong quaõng thôøi gian ngaén nguûi coøn
laïi. Nhö ngaøi Padampa Sangye coù noùi:

Gia ñình thì phuø du nhö moät ñaùm ñoâng trong ngaøy
phieân chôï;
Daân chuùng xöù Tingri, ñöøng tranh caõi hay ñaùnh nhau!

Baát kyø kieán truùc naøo ñöôïc xaây döïng cuõng buoäc phaûi suïp ñoå.
Caùc laøng maïc vaø tu vieän maø moät thôøi töøng thaønh coâng vaø thònh
vöôïng, giôø ñaây naèm hoang vaéng vaø bò boû pheá, vaø nôi maø moät
thôøi caùc chuû nhaân caån troïng cuûa chuùng ñaõ töøng soáng, thì nay
chæ coøn nhöõng chuù chim laøm toå. Ngay caû tu vieän trung öông
Samye ba taàng, ñöôïc nhöõng ngöôøi thôï hoùa thaân kyø dieäu xaây
döïng trong trieàu ñaïi Ñöùc Vua Trisong Detsen vaø ñöôïc Ñöùc
Phaät Thöù Hai xöù Oddiyana hieán cuùng, ñaõ bò löûa thieâu huûy chæ
trong moät ñeâm. Cung ñieän Nuùi Ñoû coù trong thôøi ñaïi Ñöùc Vua
Songtsen Gampo ñöôïc so saùnh vôùi cung ñieän cuûa chính vò vua
trôøi Ñeá Thích, nhöng giôø ñaây ngay caû nhöõng taûng ñaù laøm neàn
moùng cuõng khoâng coøn. So saùnh vôùi nhöõng coâng trình ñoù thì
caùc thaønh phoá, nhaø cöûa vaø tu vieän cuûa chuùng ta hieän nay chæ
laø nhöõng toå coân truøng. Vì theá taïi sao chuùng ta laïi quaù coi troïng
chuùng ñeán theá? Toát hôn, haõy heát loøng noi theo göông saùng
cuûa caùc haønh giaû Kagyupa ngaøy xöa, laø nhöõng vò ñaõ boû laïi queâ
höông phía sau vaø tieán thaúng vaøo nôi hoang daõ. Caùc ngaøi ñaõ
soáng döôùi chaân nhöõng vaùch ñaù, chæ coù thuù hoang laøm baàu baïn
vaø khoâng chuùt baän taâm tôùi thöïc phaåm, quaàn aùo hay thanh
danh, oâm chaët boán laáy muïc ñích caên baûn cuûa caùc haønh giaû
Kadampa:

Haõy ñaët taâm cuûa baïn treân Phaùp,


Haõy ñaët Phaùp cuûa baïn treân moät cuoäc ñôøi khieâm toán
taàm thöôøng,

75
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Haõy ñaët cuoäc ñôøi khieâm toán cuûa baïn treân nieäm töôûng
veà caùi cheát,
Haõy ñaët caùi cheát cuûa baïn treân moät loã hang troáng khoâng,
*
trô truïi.

Ñaát ñai baát ñoäng saûn to lôùn vaø quaân ñoäi huøng maïnh khoâng
bao giôø toàn taïi laâu. Ñaïi Ñeá Mandhatri ñaõ quay baùnh xe vaøng
cuûa quyeàn löïc treân khaép boán chaâu; oâng ñaõ trò vì caùc coõi trôøi
cuûa caùc vò Trôøi Thöù Ba Möôi Ba; thaäm chí oâng coøn chia ngai
toaø vôùi vua Ñeá Thích, vua cuûa caùc vò trôøi, vaø coù theå ñaùnh baïi
caùc A Tu La trong traän chieán. Tuy theá, cuoái cuøng oâng rôi xuoáng
traùi ñaát vaø cheát maø chöa thoaû maõn caùc tham voïng. Baïn coù theå
thaáy cho chính baïn raèng taát caû nhöõng ngöôøi naém giöõ quyeàn uy
vaø theá löïc ñoù – duø thaân caän nhöõng oâng vua, ñaïo sö, chuùa teå
hay chính phuû – khoâng moät ai coù theå duy trì ñòa vò cuûa hoï maõi
maõi; vaø nhieàu ngöôøi ñaày quyeàn löïc ñaõ töøng aùp ñaët luaät leä leân
nhöõng ngöôøi khaùc vaøo moät naêm naøo ñoù, naêm sau, thaáy chính
mình ñang soáng moøn moûi trong nguïc tuø. Caùch söû duïng quyeàn
löïc nhaát thôøi nhö theá coù theå ñöôïc daønh cho baïn laø gì? Traùi laïi,
traïng thaùi Phaät quaû vieân maõn khoâng bao giôø coù theå suùt giaûm
hay hö hoaïi, vaø xöùng ñaùng vôùi nhöõng cuùng döôøng cuûa trôøi vaø
ngöôøi. Ñoù laø ñieàu baïn caàn kieân quyeát phaûi ñaït ñöôïc tôùi.
Tình baèng höõu vaø söï thuø ñòch thì cuõng thaät khoù beàn
vöõng. Moät ngaøy kia khi A La Haùn Katyayana ñi ra ngoaøi ñeå
khaát thöïc, ngaøi tình côø gaëp moät ngöôøi ñaøn oâng oâm moät ñöùa beù
trong loøng. Ngöôøi ñaøn oâng ñang aên moät con caù vôùi veû thaät
thích thuù, vaø neùm nhöõng hoøn ñaù vaøo con choù caùi ñang coá voà

* Noùi caùch khaùc, cheát ñôn ñoäc ôû moät nôi heûo laùnh khoâng coù söï quaáy raày naùo
ñoäng.

76
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

Padampa Sangye (theá kyû 11-12)

Thaønh töïu giaû AÂn Ñoä löøng danh laø ngöôøi ñaõ truyeàn baù giaùo phaùp
khaép nôi taïi AÁn Ñoä, Trung Hoa vaø Taây Taïng. Ngaøi Padma Sangye
vaø ñeä töû laø Machik Labdrošn ñaõ thieát laäp nhöõng doøng truyeàn thöøa cuûa
phaùp Choš (Kusali) ôû taïi Taây Taïng

77
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

nhöõng mieáng xöông. Tuy nhieân, baèng söï thaáu thò, vò ñaïo sö
nhìn thaáy nhö sau. Con caù ñaõ töøng laø cha cuûa ngöôøi ñaøn oâng
ngay trong ñôøi ñoù, vaø con choù caùi ñaõ laø meï cuûa oâng ta. Moät keû
thuø maø oâng ñaõ töøng gieát trong moät ñôøi quaù khöù ñaõ taùi sinh laøm
con trai oâng ta, nhö söï vay traû nghieäp baùo maø ngöôøi ñaøn oâng
phaûi chòu trong ñôøi. Ngaøi Katyayana keâu theùt leân:

Haén aên thòt cha, ñaùnh ñaäp meï,


Haén naâng niu trong loøng keû thuø maø haén gieát;
Vôï ñang gaëm xöông choàng mình.
Ta phaù leân cöôøi khi thaáy nhöõng gì xaûy ra trong söï hieån
baøy cuûa sinh töû!

Ngay caû trong moät cuoäc ñôøi, thöôøng xaûy ra vieäc nhöõng keû thuø
khoâng ñoäi trôøi chung veà sau laïi giaûng hoøa vaø laøm baïn vôùi
nhau. Thaäm chí hoï coù theå trôû thaønh moät thaønh phaàn trong gia
ñình laãn nhau, vaø sau cuøng coøn gaàn guõi nhau hôn baát kyø ai
khaùc. Traùi laïi, nhöõng ngöôøi ñöôïc lieân keát maät thieát bôûi huyeát
thoáng hoaëc hoân nhaân thöôøng tranh caõi vaø laøm haïi nhau caøng
nhieàu caøng toát chæ vì moät ít cuûa caûi taàm thöôøng hay gia taøi nhoû
moïn. Caùc caëp vôï choàng hay baïn beø thaân thieát coù theå chia ly vì
nhöõng lyù do voâ nghóa nhaát, thaäm chí coù khi keát thuùc trong söï
cheùm gieát. Khi nhaän ra taát caû tình baèng höõu vaø söï thuø ñòch thì
heát söùc phuø du, baïn haõy töï nhaéc ñi nhaéc laïi laø mình phaûi ñoái
xöû vôùi moïi ngöôøi vôùi loøng töø vaø bi.
Vaän may vaø söï maát maùt khoâng bao giôø toàn taïi maõi maõi.
Coù nhieàu ngöôøi baét ñaàu cuoäc ñôøi trong söï an nhaøn vaø sung
tuùc, ñaõ keát thuùc ñôøi mình trong söï baàn cuøng vaø ñau khoå.
Nhöõng ngöôøi khaùc baét ñaàu soáng trong caûnh cuøng cöïc maø veà
sau laïi ñöôïc haïnh phuùc vaø may maén. Thaäm chí coù nhöõng
ngöôøi baét ñaàu cuoäc ñôøi nhö keû haønh khaát vaø keát thuùc nhö
nhöõng vò vua. Coù voâ soá ví duï veà söï ñaûo loän vaän meänh nhö theá.
Chaúng haïn nhö moät buoåi saùng, chuù cuûa Ngaøi Milarepa ñaõ taëng

78
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

cho coâ con gaùi rieâng moät böõa tieäc vui veû, nhöng ñeán toái thì caên
nhaø cuûa oâng suïp ñoå vaø oâng ñaõ keâu khoùc loùc tieác thöông. Khi
Phaät Phaùp ñem laïi cho baïn nhöõng gian khoù, cho duø khi aáy baïn
phaûi gaùnh chòu nhieàu loaïi ñau khoå khaùc nhau, nhö Jetsun Mila
vaø Caùc Ñaáng Chieán Thaéng trong quaù khöù, nhöng cuoái cuøng
haïnh phuùc cuûa baïn seõ khoâng gì so saùnh ñöôïc. Nhöng khi baïn
laøm giaøu baèng moät taø haïnh thì duø trong nhaát thôøi baïn coù theå coù
ñöôïc baát kyø söï vui thuù naøo, noãi khoå cuûa baïn seõ meânh moâng
voâ haïn vaøo luùc keát thuùc.
Vaän may vaø noãi buoàn thì raát khoù tieân ñoaùn. Thuôû xa xöa
trong vöông quoác Aparantaka coù moät traän möa thoùc keùo daøi
baûy ngaøy, theo sau laø moät traän möa quaàn aùo trong baûy ngaøy
keá vaø moät traän möa chaâu baùu trong baûy ngaøy nöõa – vaø cuoái
cuøng moät traän möa ñaát choân vuøi toaøn theå daân chuùng, taát caû
ñeàu cheát vaø bò ñoïa vaøo caùc coõi thaáp. Thaät laø voâ ích khi chuùng
ta, trong moät taâm traïng traøn ñaày hy voïng vaø sôï haõi, laïi coá gaéng
laøm chuû haïnh phuùc vaø ñau khoå, laø nhöõng thöù luoân luoân-bieán
ñoåi. Thay vaøo ñoù, haõy hoaøn toaøn boû laïi ñaèng sau moïi tieän nghi,
taøi saûn vaø nhöõng thuù vui cuûa ñôøi naøy, gioáng nhö quaù nhieàu
nöôùc boït trong buïi ñaát. Haõy quyeát ñònh ñi theo böôùc chaân cuûa
caùc Ñaáng Chieán Thaéng trong quaù khöù, can ñaûm chaáp nhaän baát
kyø gian khoå naøo baïn phaûi chòu ñöïng, taát caû ñeå cho Ñaïo Phaùp.
Cuõng nhö theá, söï tuyeät haûo vaø söï taàâm thöôøng cuõng voâ
thöôøng. Trong ñôøi soáng theá gian, duø baïn coù theå coù ñaày quyeàn
theá vaø löu loaùt ñeán ñaâu, duø baïn coù uyeân baùc vaø taøi gioûi, maïnh
meõ vaø thieän xaûo theá naøo chaêng nöõa, thì cuõng seõ ñeán luùc caùc
phaåm tính ñoù phaûi suy taøn. Moät khi coâng ñöùc baïn tích luõy trong
quaù khöù bò caïn kieät, thì taát caû nhöõng gì söï baïn suy nghó trong
ñaàu seõ trôû neân loâi thoâi vaø khoâng ñieàu gì baïn laøm seõ ñöa ñeán
thaønh coâng. Baïn seõ bò pheâ phaùn töø moïi phía. Baïn trôû neân cuøng
khoán vaø moïi ngöôøi seõ xem thöôøng baïn. Moät soá ngöôøi bò töôùc
maát ñi baát kyø nhöõng thuaän duyeân nhoû beù naøo maø hoï ñaõ töøng
coù trong quaù khöù vaø keát cuïc laø hoï chæ coøn hai baøn tay khoâng.

79
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Moät soá ngöôøi khaùc, moät thôøi ñaõ töøng bò coi nhö laø nhöõng keû löøa
ñaûo, doái laùo, baát taøi vaø khoâng coù löông tri, nhöng veà sau laïi töï
trôû neân giaøu coù, phong löu, ñöôïc moïi ngöôøi tin caäy vaø quyù meán
nhö nhöõng con ngöôøi toát laønh vaø ñaùng tin. Nhö tuïc ngöõ coù noùi:
“Nhöõng löøa loïc laâu ñôøi coù moät choã ñöùng cao nhaát.” 2
Trong ñôøi soáng toân giaùo thì cuõng theá, nhö tuïc ngöõ coù
caâu: “Luùc veà giaø, caùc hieàn thaùnh trôû thaønh hoïc troø, ngöôøi töø boû
theá gian laïi ñi tích luõy cuûa caûi, vaø thaày giaùo trôû thaønh gia chuû.”
Nhöõng ngöôøi tröôùc ñaây töø boû moïi hoaït ñoâng theá tuïc thì cuoái
cuøng ta laïi coù theå tìm thaáy hoï ñang baän roän tích luõy cuûa caûi vaø
löông thöïc. Nhöõng ngöôøi khaùc khôûi ñaàu baèng vieäc giaûng daïy
Giaùo Phaùp nhöng keát thuùc trôû thaønh nhöõng thôï saên, nhöõng keû
troäm cöôùp. Nhöõng vò giaûng sö thoâng thaùi trong tu vieän luùc coøn
treû ñaõ tuaân giöõ taát caû caùc Giôùi Luaät, veà giaø laïi coù theå cho ra ñôøi
nhieàu ñöùa con. Traùi laïi, cuõng coù nhieàu ngöôøi tieâu phí nhöõng
naêm ñaàu ñôøi cuûa hoï chæ ñeå laøm nhöõng vieäc xaáu aùc nhöng vaøo
cuoái ñôøi, hoaøn toaøn hieán mình cho vieäc thöïc haønh Dieäu Phaùp
vaø ñaït ñöôïc thaønh töïu, hoaëc neáu khoâng, thì ít ra khi cheát, hoï
cuõng ôû treân con ñöôøng tieáp tuïc ñi tôùi caùc coõi taùi sinh cao hôn.
Moät vaøi ngöôøi duø coù veû laø toát hay xaáu ngay trong hieän
taïi, nhöng ñoù chæ laø moät aán töôïng nhaát thôøi khoâng coù söï
thöôøng haèng hay vöõng chaéc naøo. Baïn coù theå caûm thaáy moät
phaàn naøo chaùn ngaùn voøng sinh töû, phaùt khôûi moät quyeát taâm
mô hoà ñeå thoaùt khoûi luaân hoài, vaø laøm ra veû moät hoïc troø nghieâm
caån cuûa Giaùo Phaùp tôùi noãi nhöõng ngöôøi bình thöôøng heát söùc
caûm kích baïn vaø muoán ñöôïc laøm vò thí chuû vaø ñeä töû cuûa baïn.
Nhöng ôû ngay thôøi ñieåm ñoù, tröø phi baïn coù caùi nhìn nghieâm
khaéc veà chính mình, coøn khoâng baïn coù theå deã daøng baét ñaàu
cho raèng baïn thöïc söï laø caùi gì maø ngöôøi khaùc nhìn baïn. Döông
döông töï ñaéc, baïn hoaøn toaøn bò caùc hình töôùng cuoán huùt vaø
baét ñaàu cho raèng baïn coù theå laøm baát kyø ñieàu gì mình muoán.

2
“Aging frauds take pride of place.” “Pride of place” coù nghóa laø moät tö theá
hay ñòa vò quan troïng nhaát.

80
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

Baïn hoaøn toaøn bò ñaùnh löøa bôûi caùc theá löïc tieâu cöïc xaáu xa. Vì
theá, haõy ñaåy luøi moïi tin töôûng chaáp ngaõ vaø khôi daäy trí hueä voâ
ngaõ.* Cho tôùi khi baïn ñaït ñöôïc caùc ñòa Boà Taùt cao caû, thì seõ
khoâng coù hình töôùng naøo, duø toát hay xaáu, coù theå toàn taïi maõi
maõi. Haõy thieàn ñònh mieân maät veà caùi cheát vaø söï voâ thöôøng.
Haõy phaân tích caùc loãi laàm cuûa rieâng baïn vaø luoân luoân giöõ vò trí
thaáp nhaát. Haõy nuoâi döôõng loøng chaùn ngaùn sinh töû vaø öôùc
muoán ñöôïc giaûi thoaùt. Haõy tu taäp baûn thaân ñeå trôû neân an bình,
coù kyû luaät vaø luoân tænh giaùc. Haõy lieân tuïc phaùt trieån moät caûm
thöùc buoàn raàu chua soùt ñaâày saâu saéc khi nghó töôûng veà tính
chaát nhaát thôøi cuûa taát caû caùc duyeân hôïp vaø veà nhöõng ñau khoå
cuûa voøng sinh töû, gioáng nhö Ngaøi Jetsun Milarepa:

Trong moät hang ñaù ôû choán hoang vu


Noãi aâu saàu cuûa con khoân nguoâi.
Con haèng khaùt khao Ngaøi,
Hôõi Ñaïo Sö cuûa con, Ñöùc Phaät cuûa ba thôøi.

Tröø phi baïn thöôøng xuyeân duy trì kinh nghieäm naøy trong taâm
thì seõ khoâng coù taøi naøo bieát ñöôïc taát caû caùc nieäm töôûng thöôøng
xuyeân bieán ñoåi trong baïn seõ daãn daét baïn ñi veà ñaâu. Xöa kia,
moät ngöôøi ñaøn oâng, sau khi coù moät moái thuø haän vôùi caùc thaân
quyeán, ñaõ aùp duïng Giaùo Phaùp vaø ñöôïc goïi laø Haønh Giaû
Gelong Thangpa. OÂng ta hoïc taäp ñeå kieåm soaùt caùc naêng löïc
vaø taâm,39 vaø coù theå bay giöõa baàu trôøi. Moät hoâm, khi nhìn moät
baøy chim boà caâu thaät lôùn ñang xuùm laïi aên thöïc phaåm cuùng
döôøng maø oâng ñaõ cuùng xong, oâng naûy ra tö töôûng laø vôùi ñoäi
quaân ñoâng ngöôøi, oâng ta coù theå tieâu dieät nhöõng keû thuø cuûa
mình. OÂng ñaõ khoâng ñöa ñöôïc taø nieäm naøy vaøo con ñöôøng
tu,40 vaø keát quaû laø sau cuøng khi trôû veà queâ höông, oâng trôû
thaønh ngöôøi chæ huy moät ñoäi quaân.

* Trí hueä nhaän ra taùnh Khoâng cuûa baûn ngaõ vaø caùc hieän töôïng.

81
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Taïm thôøi luùc naøy, nhôø vaøo Ñaïo sö vaø caùc baèng höõu
taâm linh cuûa baïn maø baïn coù theå coù ñöôïc moät vaøi caûm nhaän sô
saøi noâng noåi veà Phaùp. Nhöng haõy ghi khaéc trong taâm raèng
nhöõng xuùc caûm cuûa moät con ngöôøi thì thaät ngaén nguûi xieát bao,
vaø haõy töï giaûi thoaùt mình nöông vaøo Chaùnh Phaùp baát cöù khi
naøo baïn coù theå laøm ñöôïc, vaø ngaøy naøo baïn coøn soáng thì ngaøy
aáy baïn haõy moät loøng quyeát taâm tu taäp.
Khi baïn quaùn chieáu veà voâ soá caùc ví duï ñöôïc ñöa ra ôû
ñaây, thì baïn seõ khoâng coøn chuùt nghi ngôø gì, raèng töø caùc traïng
thaùi hieän höõu cao nhaát xuoáng tôùi caùc taàng ñòa nguïc thaáp nhaát,
chaúng coù maûy may baát kyø moät söï thöôøng haèng hay beàn vöõng
naøo. Moïi söï bò leä thuoäc vaøo leõ bieán dòch, moïi söï thònh roài suy.

VI. SÖÏ BAÁT ÑÒNH CUÛA CAÙC TÌNH HUOÁNG 41 ÑÖA


ÑEÁN CAÙI CHEÁT

Moät khi ñaõ sinh ra, chaéc chaén moïi ngöôøi trong theá giôùi naøy ñeàu
phaûi cheát. Nhöng vieäc chuùng ta saép cheát nhö theá naøo, taïi sao,
vaøo luùc naøo, vaø ôû ñaâu thì ta khoâng theå naøo tieân ñoaùn ñöôïc.
Khoâng ai trong chuùng ta coù theå ñoan chaéc ñöôïc raèng caùi cheát
cuûa mình seõ xaûy ra vaøo thôøi ñieåm naøo hay ôû taïi nôi choán ñaëc
bieät naøo, trong caùch thöùc naøo, hoaëc bieát chaéc ñöôïc raèng caùi
cheát laø keát quaû cuûa nguyeân nhaân naøy hay nguyeân nhaân noï.

Nhöõng nguyeân nhaân cuûa caùi cheát thì nhieàu;


Nhöõng nguyeân nhaân cuûa ñôøi soáng thì ít,
Vaø ngay caû nhöõng nguyeân nhaân cuûa ñôøi soáng cuõng coù theå
trôû thaønh nhöõng nguyeân nhaân cuûa caùi cheát.

Löûa, nöôùc, caùc chaát ñoäc, vaùch ñöùng, nhöõng keû man rôï,
nhöõng daõ thuù – coù raát nhieàu kieåu nguy hieåm cheát ngöôøi, nhöng
nhöõng gì coù theå keùo daøi ñôøi soáng thì thaät ít oûi. Ngay caû thöïc

82
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

phaåm, quaàn aùo vaø caùc söï vaät khaùc thöôøng ñöôïc xem nhö ñeå
duy trì ñôøi soáng thì ñoâi khi coù theå bieán thaønh caùc nguyeân nhaân
cuûa caùi cheát. Nhieàu ruûi ro xaûy ra laø haäu quaû cuûa vieäc aên uoáng
– thöïc phaåm coù theå bò oâ nhieãm; hoaëc coù theå moät vaøi thöïc
phaåm ñöôïc duøng vì caùc thöïc phaåm aáy coù mang moät soá caùc
tính chaát lôïi laïc, nhöng trong moät vaøi tröôøng hôïp42 laïi coù theå trôû
thaønh ñoäc haïi; hoaëc coù theå thöïc phaåm aáy laïi khoâng toát ñoái vôùi
moät caù nhaân ñaëc bieät naøo ñoù. Nhaát laø ngaøy nay, haàu heát moïi
ngöôøi tham aên thòt vaø duøng thòt vaø maùu maø khoâng suy xeùt,
hoaøn toaøn khoâng bieát gì veà moïi beânh taät gaây neân bôûi thòt oâi 43
hoaëc caùc tinh linh aùc haïi trong thòt. Caùc cheá ñoä aên uoáng vaø
caùch soáng thieáu laønh maïnh cuõng coù theå gaây ra nhöõng khoái u,
gaây ra söï roái loaïn cuûa ñaøm, beänh phuø vaø caùc beänh taät khaùc,
ñöa ñeán voâ soá caùi cheát. Töông töï, vieäc tìm kieám tieàn cuûa, danh
voïng vaø caùc baõ vinh quang khaùc coù theå kích ñoäng ngöôøi ta
chieán ñaáu, phaûi ñöông ñaàu vôùi caùc thuù hoang, hoaëc phaûi vöôït
soâng moät caùch taùo baïo vaø lieàu lónh, vaø ñaây chæ laø moät trong voâ
soá caùc tình huoáng khaùc coù theå ñem laïi caùi cheát cho hoï.
Hôn nöõa, hoaøn toaøn chaúng theå naøo tieân ñoaùn ñöôïc luùc
naøo laø luùc maø baát kyø nguyeân nhaân naøo trong soá caùc nguyeân
nhaân khaùc nhau ñöa ñeán caùi cheát coù theå xaûy ñeán. Moät soá
ngöôøi cheát trong buïng meï, moät soá cheát khi sanh ra ñôøi, moät soá
tröôùc khi hoïc boø. Moät soá ngöôøi cheát treû; nhöõng ngöôøi khaùc
cheát khi giaø vaø yeáu luï khuï. Moät soá cheát tröôùc khi coù theå duøng
ñöôïc thuoác men hay coù ñöôïc söï trôï giuùp. Nhöõng ngöôøi khaùc
coù theå laây laát, daùn chaët thaân mình treân giöôøng beänh nhieàu
naêm, nhìn cuoäc ñôøi baèng ñoâi maét cuûa ngöôøi ñaõ cheát; khi hoï
cheát, hoï chæ coøn da boïc xöông. Nhieàu ngöôøi cheát baát ñaéc kyø töû
hoaëc do tai naïn, cheát trong khi aên, khi noùi chuyeän hay laøm
vieäc. Thaäm chí moät soá ngöôøi coøn töï töû.
Bò vaây khoán bôûi nhieàu nguyeân nhaân cuûa caùi cheát neân
gioáng nhö moät ngoïn löûa cuûa caây neán trong gioù, cuoäc ñôøi baïn
thaät khoù coù cô hoäi keùo daøi. Khoâng coù gì baûo ñaûm raèng caùi cheát

83
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

seõ khoâng baát thaàn taán coâng ngay baây giôø, vaø ngaøy mai baïn seõ
khoâng bò ñoaï sanh vaøo laøm moät con thuù vôùi caëp söøng treân ñaàu
vaø raêng nanh trong mieäng. Baïn neân tin chaéc raèng seõ khoâng
theå naøo tieân ñoaùn khi naøo baïn cheát vaø thaät khoâng taøi naøo bieát
ñöôïc baïn seõ sanh ra ôû ñaâu trong ñôøi sau.

VII. SÖÏ TÆNH GIAÙC MAÕNH LIEÄT VEÀ LEÕ VOÂ THÖÔØNG

Haõy nhaát taâm thieàn ñònh veà caùi cheát, trong moïi luùc vaø moïi tình
huoáng. Khi ñöùng leân, khi ngoài hoaëc naèm xuoáng, haõy töï nhuû:
“Ñaây laø haønh ñoäng cuoái cuøng cuûa toâi trong theá giôùi naøy,” vaø
haõy thieàn ñònh veà ñieàu ñoù vôùi loøng xaùc tín maõnh lieät nhaát. Treân
ñöôøng ñi tôùi baát kyø nôi ñaâu, haõy töï noùi: “Coù theå toâi seõ cheát ôû
ñaây. Khoâng coù gì chaéc chaén laø toâi seõ trôû veà.” Khi baïn saép ñaët
cho moät cuoäc haønh trình vaø taïm döøng chaân ñeå nghæ ngôi, haõy
töï hoûi: “Toâi seõ cheát ôû ñaây chaêng?” Baát kyø baïn ôû ñaâu, baïn neân
töï hoûi phaûi chaêng baïn seõ cheát taïi nôi ñaây. Ban ñeâm, khi naèm
xuoáng, haõy töï hoûi lieäu baïn coù theå cheát trong giöôøng ñeâm nay
hay coù theå quaû quyeát ñöôïc raèng saùng mai baïn seõ thöùc daäy hay
khoâng. Khi nhoûm daäy, haõy töï hoûi lieäu baïn coù theå cheát vaøo luùc
naøo ñoù trong ngaøy, hoaëc quaùn chieáu raèng chaúng coù gì chaéc
chaén laø baïn seõ coøn soáng ñeå ñi nguû vaøo buoåi toái.
Haõy chæ thieàn ñònh veà caùi cheát moät caùch nhieät thaønh vaø
taän saâu thaúm traùi tim cuûa baïn. Haõy thöïc haønh gioáng nhö caùc
Geshe phaùi Kadampa ngaøy xöa; caùc ngaøi ñaõ luoân luoân nghó
töôûng veà caùi cheát trong töøng giaây phuùt. Ban ñeâm, caùc ngaøi laät
uùp caùi toâ cuûa mình xuoáng;* vaø khi quaùn chieáu raèng bieát ñaâu
ngaøy mai coù theå khoâng caàn ñoát löûa, caùc ngaøi ñaõ khoâng bao giôø
vuøi than hoàng ban ñeâm.

* Ñoái vôùi ngöôøi Taây Taïng, laät uùp caùi toâ cuûa ai xuoáng laø moät daáu hieäu ngöôøi
ñoù ñaõ cheát.

84
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

Tuy nhieân, chæ thieàn ñònh veà caùi cheát khoâng thoâi thì seõ
khoâng ñuû. Ñieàu ích lôïi duy nhaát vaøo luùc cheát laø Phaùp, vì theá
baïn cuõng caàn töï khuyeán khích mình phaûi neân thöïc haønh Giaùo
Phaùp moät caùch chaân thöïc, khoâng bao giôø ñeå cho mình leûn troán
vaøo söï queân laõng hay maát caûnh giaùc, vaø phaûi luoân luoân ghi
nhôù raèng caùc hoaït ñoäng cuûa sinh töû ñeàu chæ thoaùng qua vaø
khoâng coù chuùt yù nghóa naøo. Töï baûn chaát, söï noái keát cuûa thaân
vaø taâm naøy thì voâ thöôøng, vì theá ñöøng troâng caäy vaøo söï noái keát
aáy nhö laø caùi gì cuûa rieâng baïn; ñaây chæ hoaøn toaøn laø moät söï
vay möôïn.
Moïi con ñöôøng vaø loái ñi ñeàu voâ thöôøng, vì theá duø baïn
ñang ñi ñaâu, haõy höôùng böôùc chaân cuûa baïn veà Phaùp. Nhö coù
noùi trong Baùt Nhaõ Taäp Keä:

Neáu baïn vöøa ñi vöøa nhìn phía tröôùc trong chaùnh nieäm
vôùi moät khoaûng caùch baèng beà daøi cuûa moät caùi aùch,
taâm baïn seõ khoâng bò meâ môø.

Baát kyø baïn ôû ñaâu, moïi nôi choán ñeàu voâ thöôøng, vì theá haõy giöõ
caùc coõi Phaät thanh tònh trong taâm. Ñoà aên, thöùc uoáng vaø baát cöù
söï gì baïn vui höôûng ñeàu voâ thöôøng, vì theá haõy nuoâi soáng baïn
baèng coâng phu thieàn ñònh thaâm dieäu. Giaác nguû thì voâ thöôøng,
vì theá khi baïn nguû, haõy tònh hoùa caùc meâ laàm cuûa giaác nguû
thaønh tònh quang.44 Taøi saûn, neáu baïn coù, thì cuõng voâ thöôøng, vì
theá haõy tinh taán ñeå sôû höõu baûy moùn taøi saûn cao quyù.ù** Nhöõng
ngöôøi thaân yeâu, baïn höõu vaø gia ñình thì voâ thöôøng, vì theá ôû
moät nôi coâ tòch, haõy khôi daäy loøng khaùt khao muoán giaûi thoaùt.
Ñòa vò cao vaø danh tieáng thì voâ thöôøng, vì theá luoân luoân giöõ moät
vò trí thaáp. Ngoân ngöõ thì voâ thöôøng, vì theá haõy töï höng phaán ñeå
trì tuïng caùc thaàn chuù vaø nhöõng baøi caàu nguyeän. Loøng tín taâm
vaø öôùc muoán giaûi thoaùt cuõng voâ thöôøng, vì theá haõy coá gaéng

** 'phags pa’i nor bdun: Ñöùc tin, giôùi luaät, söï hoïc hoûi, söï roäng löôïng (boá thí),
söï taän taâm, khieâm toán vaø trí hueä.

85
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

giuùp cho nhöõng theä nguyeän cuûa baïn trôû neân voâ ngaïi, khoâng gì
lay chuyeån ñöôïc. Nhöõng yù nieäm vaø tö töôûng thì voâ thöôøng, vì
theá haõy tieáp tuïc phaùt trieån moät baûn taùnh toát ñeïp. Caùc kinh
nghieäm tu taäp vaø chöùng ngoä thieàn ñònh thì voâ thöôøng, vì theá
haõy tieáp tuïc tinh taán cho tôùi khi baïn ñaït tôùi moät nôi maø moïi söï
ñeàu tan laãn vaøo trong baûn taùnh cuûa thöïc taïi. Khi aáy, söï noái keát
giöõa caùi cheát vaø taùi sinh45 rôi bieán maát, vaø baïn ñaït ñöôïc söï xaùc
tín raèng baïn hoaøn toaøn chuaån bò saün saøng ñoái vôùi caùi cheát.
Baïn ñaõ ñoaït ñöôïc thaønh trì baát töû; baïn gioáng nhö con chim ñaïi
baøng töï taïi vuùt leân ñænh cao cuûa nhöõng coõi trôøi. Sau ño,ù khoâng
coøn caàn ñeán baát kyø phaùp thieàn ñònh buoàn thaûm naøo veà caùi
cheát ñang tôùi gaàn cuûa baïn.
Nhö Ngaøi Jetsun Mila ñaõ haùt:
Sôï haõi töû thaàn, ta boû vaøo nuùi cao.
Ngaøy ñeâm thieàn ñònh veà söï baát ñònh cuûa caùi cheát
Vaø naém giöõ thaønh luõy cuûa chaân taùnh baát töû baát bieán.
Giôø ñaây ta khoâng coøn sôï haõi vaø ñaõ vöôït qua moïi kinh sôï
veà caùi cheát!

Vaø Ñöùc Dagpo Rinpoche voâ song cuõng ñaõ noùi:


Luùc ñaàu, baïn phaûi ñeå cho noãi sôï haõi sinh töû röôït ñuoåi nhö
moät con höôu ñöïc troán thoaùt caùi baãy. Vaøo luùc giöõa, baïn
caàn laøm sao ñeå khoâng coøn gì phaûi hoái tieác cho duø baïn
phaûi cheát, nhö moät noâng gia ñaõ thaän troïng canh taùc
nhöõng caùnh ñoàng cuûa mình. Vaøo luùc cuoái, baïn neân thaáy
an oån vaø sung söôùng, nhö moät ngöôøi vöøa hoaøn taát moät
coâng vieäc tuyeät vôøi.
Luùc ñaàu, baïn phaûi bieát raèng khoâng coù thôøi giôø ñeå phí
phaïm, gioáng nhö ngöôøi bò moät veát thöông chí maïng vì
truùng teân ñoäc. Vaøo luùc giöõa, baïn phaûi thieàn ñònh veà caùi

86
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

cheát maø khoâng nghó töôûng veà ñieàu gì khaùc, gioáng nhö
ngöôøi meï coù ñöùa con duy nhaát vöøa qua ñôøi. Vaøo luùc cuoái,
baïn phaûi hieåu raèng chaúng coøn gì ñeå laøm, gioáng nhö moät
ngöôøi chaên cöøu maø ñaøn thuù cuûa anh ta ñaõ bò keû thuø luøa ñi
maát.

Haõy nhaát taâm thieàn ñònh veà caùi cheát vaø söï voâ thöôøng cho tôùi
khi baïn ñaït tôùi möùc ñoä ñoù.

Ñöùc Phaät ñaõ coù daïy:

Thieàn ñònh beàn bæ veà voâ thöôøng laø cuùng döôøng taát caû chö
Phaät.
Thieàn ñònh beàn bæ veà voâ thöôøng laø ñöôïc taát caû chö Phaät
cöùu thoaùt khoûi ñau khoå.
Thieàn ñònh beàn bæ veà voâ thöôøng laø ñöôïc taát caû chö Phaät
daãn daét.
Thieàn ñònh beàn bæ veà voâ thöôøng laø ñöôïc taát caû chö Phaät
gia hoä.

Trong taát caû caùc daáu chaân, daáu chaân voi thì to lôùn nhaát;
cuõng theá, trong caùc ñeà muïc thieàn ñònh ñoái vôùi moät Phaät
töû, söï suy nieäm veà voâ thöôøng thì khoâng gì saùnh ñöôïc.

Vaø Ñöùc Phaät ñaõ noùi trong Luaät Taïng:


Nhôù töôûng trong giaây laùt veà leõ voâ thöôøng cuûa moïi söï
duyeân hôïp thì coøn vó ñaïi hôn vieäc hieán taëng thöïc phaåm vaø
vaät cuùng döôøng cho caû traêm ñeä töû cuûa ta laø nhöõng chieác

87
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

bình chöùa toaøn haûo,* nhö caùc tyø khöu Xaù Lôïi Phaát vaø Muïc
Kieàn Lieân.
Moät ñeä töû cö só hoûi Geshe Potowa raèng neáu phaûi choïn moät
phaùp haønh trì duy nhaát thì phaùp naøo laø quan troïng nhaát. Vò
Geshe ñaõ traû lôøi:
Neáu con muoán söû duïng moät phaùp moân haønh trì duy nhaát,
thì thieàn ñònh veà voâ thöôøng laø thieàn ñònh quan troïng nhaát.
Luùc ñaàu, thieàn ñònh veà caùi cheát vaø voâ thöôøng khieán con
naém giöõ laáy Phaùp; vaøo luùc giöõa, thieàn ñònh veà caùi cheát vaø
voâ thöôøng daãn ñeán vieäc haønh trì tích cöïc; vaøo luùc cuoái,
thieàn ñònh veà caùi cheát vaø voâ thöôøng giuùp con chöùng ngoä
taùnh nhaát nhö cuûa moïi hieän töôïng.
Luùc ñaàu, thieàn ñònh veà voâ thöôøng khieán con caét ñöùt nhöõng
raøng buoäc vôùi moïi vieäc ôû ñôøi; vaøo luùc giöõa, thieàn ñònh veà
voâ thöôøng daãn ñeán söï töø boû moïi baùm luyeán sinh töû; vaøo
luùc cuoái, thieàn ñònh veà voâ thöôøng giuùp con böôùc leân con
ñöôøng ñi tôùi Nieát baøn.
Luùc ñaàu, thieàn ñònh veà voâ thöôøng khieán con phaùt trieån tín
taâm; vaøo luùc giöõa, thieàn ñònh veà voâ thöôøng daãn ñeán söï
tinh taán trong thöïc haønh; vaøo luùc cuoái, thieàn ñònh veà voâ
thöôøng giuùp con phaùt sinh trí hueä.
Luùc ñaàu, cho tôùi khi con hoaøn toaøn xaùc quyeát, thieàn ñònh
veà voâ thöôøng khieán con tìm caàu Phaùp; vaøo luùc giöõa, thieàn
ñònh veà voâ thöôøng daãn con ñeán vôùi thöïc haønh; vaøo luùc
cuoái, thieàn ñònh veà voâ thöôøngï giuùp con ñaït tôùi muïc ñích toái
haäu.

* Nghóa laø hoaøn toaøn coù khaû naêng thoï nhaän giaùo lyù moät caùch ñuùng ñaén vaø vaän
duïng nhöõng giaùo lyù aáy.

88
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

Luùc ñaàu, cho tôùi khi con hoaøn toaøn xaùc quyeát, thieàn ñònh
veà voâ thöôøng khieán con thöïc haønh vôùi moät söï tinh taán,
nhö chieác aùo giaùp che chôû con; vaøo luùc giöõa, thieàn ñònh
veà voâ thöôøng daãn daét cho con thöïc haønh vôùi moät söï tinh
taán trong haønh ñoäng; vaøo luùc cuoái, thieàn ñònh veà voâ
thöôøng giuùp con thöïc haønh vôùi moät söï tinh taán voâ bôø.46
Vaø ngaøi Padampa Sangye noùi:

Luùc ñaàu, loøng xaùc quyeát veà leõ voâ thöôøng seõ khieán baïn
naém laáy Phaùp; vaøo luùc giöõa, loøng xaùc quyeát veà voâ thöôøng
seõ thuùc giuïc baïn tinh taán; vaø vaøo luùc cuoái, loøng xaùc quyeát
veà voâ thöôøng seõ ñem laïi cho baïn Phaùp Thaân choùi loïi.

Tröø phi baïn caûm nhaän ñöôïc söï xaùc quyeát chaân thaønh naøy veà
caùc nguyeân lyù voâ thöôøng, thì baát kyø giaùo lyù naøo baïn coù theå cho
raèng mình ñaõ thoï nhaän vaø ñöa vaøo thöïc haønh seõ chæ khieán baïn
caøng theâm trô lì 47 ñoái vôùi Phaùp. Ngaøi Padampa Sangye cuõng
coù noùi:

Toâi chöa bao giôø thaáy moät haønh giaû Taây Taïng duy nhaát
naøo nghó töôûng veà söï cheát.
Cuõng chöa bao giôø thaáy ai soáng maõi!
Nhìn hoï thích thuù goùp nhaët cuûa caûi moät khi ñaõ khoaùc
chieác y vaøng, toâi töï hoûi –
Phaûi chaêng hoï saép hoái loä Thaàn Cheát baèng thöïc phaåm
vaø tieàn baïc?
Nhìn caùch hoï tích luõy nhöõng vaät duïng giaù trò nhaát, toâi
töï hoûi?
Phaûi chaêng hoï saép lo ñuùt loùt trong ñòa nguïc?
Ha, ha! Nhìn thaáy caùc haønh giaû Taây Taïng ñoù khieán toâi
phaûi baät cöôøi!

89
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Ngöôøi thoâng thaùi nhaát laø keû töï phuï nhaát,


Nhöõng thieàn giaû xuaát saéc nhaát chaát ñoáng thöïc phaåm vaø
cuûa caûi,
Caùc aån só coâ tòch meâ maûi giöõa nhöõng theo ñuoåi taàm
thöôøng,
Nhöõng keû töø boû nhaø cöûa vaø queâ höông khoâng bieát xaáu hoå,
Nhöõng ngöôøi ñoù mieãn nhieãm ñoái vôùi Phaùp!
Hoï mieät maøi trong taø haïnh.
Hoï coù theå thaáy ngöôøi khaùc cheát nhöng khoâng hieåu raèn
baûn thaân hoï cuõng seõ cheát.
Ñoù laø loãi laàm ñaàu tieân cuûa hoï.

Nhö vaäy thì thieàn ñònh veà voâ thöôøng laø moät khuùc daïo môû ñaàu
ñeå khai môû con ñöôøng cho taát caû caùc phaùp thöïc haønh cuûa
Phaät Phaùp. Khi ñöôïc thænh caàu ban giaùo huaán veà caùch giaûi tröø
nghòch caûnh, Geshe Potowa ñaõ traû lôøi baèng nhöõng lôøi sau ñaây:

Haõy suy töôûng daøi laâu veà caùi cheát vaø leõ voâ thöôøng. Moät
khi baïn quyeát chaéc raèng baïn seõ cheát, baïn seõ khoâng coøn
thaáy khoù khaên ñeå gaït caùc taø haïnh sang moät beân, vaø cuõng
khoâng khoù khaên ñeå laøm nhöõng ñieàu ñuùng ñaén.
Sau ñoù, haõy thieàn ñònh laâu daøi veà loøng töø vaø bi. Moät khi
loøng bi traøn ngaäp traùi tim baïn, baïn seõ khoâng thaáy khoù
khaên ñeå haønh ñoäng vì lôïi laïc cuûa ngöôøi khaùc.
Roài haõy thieàn ñònh laâu daøi veà taùnh Khoâng, traïng thaùi töï
nhieân cuûa moïi hieän töôïng. Moät khi baïn hoaøn toaøn thaáu
suoát taùnh Khoâng, baïn seõ khoâng coøn thaáy khoù khaên ñeå loaïi
tröø caùc meâ laàm cuûa baïn.

90
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

Moät khi chuùng ta coù ñöôïc söï xaùc quyeát nhö theá veà leõ voâ
thöôøng thì moïi hoaït ñoäng taàm thöôøng cuûa ñôøi naøy döôøng nhö
trôû neân cöïc kyø gheâ tôûm, nhö moät mieáng thòt môõ laøm moät ngöôøi
ñang khoán khoå vì oùi möûa phaûi gôùm ghieác. Ñaïo Sö toân kính cuûa
toâi thöôøng noùi:

Baát kyø thöù quyeàn cao chöùc troïng, cuûa caûi hay saéc ñeïp
naøo ta thaáy trong theá giôùi naøy cuõng khoâng khôi daäy ñöôïc
loøng tham muoán trong ta. Ñoù laø bôûi vì khi ta nhìn thaáy caùc
baäc toân quyù khi xöa ñaõ soáng cuoäc ñôøi cuûa caùc ngaøi nhö
theá naøo thì ta coù ñöôïc chæ moät chuùt hieåu bieát ít oûi veà leõ voâ
thöôøng. Ta khoâng coøn giaùo huaán naøo saâu saéc hôn ñieàu
naøy ñeå ban cho con.

Thaät ra thì baïn ñaõ coù theå thaám nhuaàn ñöôïc yù nieäm veà leõ
voâ thöôøng moät caùc saâu saéc saâu nhö theá naøo? Baïn neân trôû
thaønh gioáng nhö Geshe Kharak Gomchung; Ngaøi ñi vaøo nhöõng
vuøng nuùi non coâ tòch ôû Jomo Kharak trong tænh Tsang ñeå thieàn
ñònh. Tröôùc hang cuûa Ngaøi coù moät buïi gai, noù vöôùng vaøo quaàn
aùo Ngaøi.
Luùc ñaàu Ngaøi nghó: “Coù leõ ta neân chaët noù ñi,” nhöng roài
ngaøi töï baûo: “Nhöng xeùt cho cuøng, ta coù theå cheát trong caùi
hang naøy. Ta thöïc söï khoâng noùi tröôùc ñöôïc laø lieäu mình coøn
soáng soùt ñeå trôû ra nöõa khoâng. Hieån nhieân, ñieàu quan troïng
hôn laø ta phaûi tieáp tuïc lo vieäc haønh trì.”
Khi ra ngoaøi, Ngaøi laïi bò nhöõng chieác gai moùc vaøo quaàn
aùo. Luùc naøy Ngaøi nghó: “Ta khoâng daùm chaéc laø seõ coøn trôû vaøo
laïi hang nöõa hay khoâng,” vaø söï vieäc naøy tieáp dieãn nhö theá
trong nhieàu naêm cho tôùi khi Ngaøi trôû thaønh moät ñaïo sö thaønh
töïu. Khi Ngaøi rôøi hang, buïi gai vaãn chöa ñöôïc chaët.

91
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Vaøo muøa thu, trong thôøi gian choøm sao Risi xuaát hieän,
Ngaøi Rigdzin Jigme Lingpa luoân luoân ôû taïi moät con suoái noùng
naøo ñoù. Caùc söôøn vöïc khoâng coù baäc thang khieán vieäc Ngaøi
xuoáng tôùi maët nöôùc vaø ngoài trong suoái raát khoù khaên. Caùc ñeä töû
cuûa Ngaøi toû yù muoán laøm vaøi baäc thang, nhöng Ngaøi traû lôøi: “Taïi
sao phaûi quaù baän taâm khi chuùng ta khoâng bieát seõ coøn ôû ñaây
naêm tôùi hay khoâng ?” Ñaïo sö cuûa toâi ñaõ keå cho toâi raèng Ngaøi
luoân luoân noùi veà söï voâ thöôøng nhö theá.
Chuùng ta cuõng theá, chöøng naøo maø ta chöa hoaøn toaøn
thaâm nhaäp ñöôïc moät thaùi ñoä hieåu bieát veà leõ voâ thöôøng nhö theá,
thì haõy neân thieàn ñònh veà leõ voâ thöôøng. Haõy baét ñaàu baèng vieäc
phaùt khôûi Boà Ñeà taâm, vaø trong phaàn thöïc haønh chính yeáu, haõy
reøn luyeän taâm baïn baèng taát caû nhöõng phöông tieän khaùc nhau
cho tôùi khi voâ thöôøng thöïc söï thaám nhaäp vaøo töøng tö töôûng
cuûa baïn. Cuoái cuøng, haõy keát thuùc thôøi coâng phu baèng caùch hoài
höôùng coâng ñöùc. Haõy thöïc haønh theo caùch naøy, vaø vôùi taát caû
khaû naêng toát laønh nhaát , haõy noã löïc thi ñua vôùi caùc baäc vó ñaïi
trong quaù khöù.

Voâ thöôøng thì coù maët khaép nôi, tuy theá con vaãn cho raèng
moïi thöù seõ toàn taïi.
Con ñaõ ñi tôùi caùnh coång cuûa tuoåi giaø, tuy theá con vaãn giaû
ñoø nhö mình coøn son treû.
Xin töø bi gia hoä cho con vaø nhöõng chuùng sinh laïc loái
nhö con,
Ñeå chuùng con coù theå thöïc söï thaáu hieåu leõ voâ thöôøng.

92
II. LẼ VÔ THƯỜNG CỦA CUỘC ĐỜI

Jetsun Trakpa Gyaltsen (1147-1216)

Moät hoïc giaû vaø ñaïo sö tieân phong cuûa tröôøng phaùi Sakya
(Lam Thoå)

93
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

CHÖÔNG BA

NHÖÕNG KHOÅ ÑAU CUÛA COÕI LUAÂN HOÀI

Thaáu hieåu raèng nhöõng hoaït ñoäng theá gian ñeàu voâ nghóa,
Vôùi loøng ñaïi bi, Ngaøi noã löïc chæ vì lôïi laïc cuûa chuùng sinh.
Khoâng ñaém nhieãm sinh töû hay nieát baøn, Ngaøi hoaèng hoaù
theo con ñöôøng Ñaïi Thöøa.
Baäc Thaày Voâ Song, con ñaûnh leã döôùi chaân Ngaøi.

Haõy laéng nghe chöông naøy vôùi thaùi ñoä (ñoäng löïc) töông töï nhö
ôû nhöõng chöông tröôùc. Chöông naøy bao goàm phaàn quaùn
chieáu toång quaùt veà nhöõng noãi khoå noùi chung trong sinh töû luaân
hoài vaø quaùn chieáu veà nhöõng noãi thoáng khoå ñaëc bieät cuûa töøng
coõi trong saùu neûo luaân hoài.

I. NHÖÕNG ÑAU KHOÅ NOÙI CHUNG CUÛA SINH TÖÛ


LUAÂN HOÀI

Nhö ta ñaõ chæ ra töø tröôùc, hieän giôø chuùng ta coù theå coù moät ñôøi
ngöôøi ñöôïc phuù baåm vôùi nhöõng ñieàu kieän töï do vaø nhöõng
thuaän duyeân raát khoù tìm, nhöng cuoäc ñôøi naøy seõ khoâng keùo
daøi. Chaúng bao laâu nöõa, chuùng ta seõ phaûi chòu söùc maïnh chi
phoái cuûa voâ thöôøng vaø caùi cheát. Neáu sau ñoù, chuùng ta bieán
maát ñi nhö ngoïn löûa taøn luïi hay nhö nöôùc boác hôi, thì moïi söï
theá laø xong heát. Nhöng sau khi cheát, chuùng ta seõ khoâng tan
bieán thaønh khoâng coù gì caû. Chuùng ta bò buoäc phaûi taùi sinh – vaø

94
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

ñieàu ñoù coù nghóa laø ta seõ vaãn phaûi ôû trong voøng sinh töû, khoâng
coù choã naøo khaùc ngoaøi nôi ñoù.
Thuaät ngöõ samsara, töùc baùnh xe hay voøng quay cuûa söï
hieän höõu, ñöôïc duøng ôû ñaây ñeå nguï yù moät söï xoay voøng töø nôi
naøy sang nôi khaùc trong moät voøng troøn, gioáng nhö moät baùnh
xe baèng goám, hay baùnh xe cuûa moät caùi maùy xay nöôùc vaäy. Khi
moät con ruoài bò baãy trong moät caùi chai ñoùng kín thì duø coù bay
choã naøo chaêng nöõa noù cuõng khoâng theå thoaùt ra ñöôïc. Töông
töï nhö vaäy, cho duø ñöôïc sinh trong coõi cao hay coõi thaáp, ta
cuõng chaúng heà naèm ngoaøi voøng luaân hoài sinh töû. Phaàn treân caùi
chai gioáng nhö nhöõng coõi cao cuûa thieân giôùi hay con ngöôøi, vaø
phaàn döôùi gioáng nhö ba coõi baát haïnh. Voøng luaân hoài gioáng nhö
moät voøng troøn, vì ta cöù maõi xoay voøng, taùi sinh hết nôi naøy đến
nôi khaùc trong saùu coõi do bôûi haäu quaû cuûa haønh nghieäp cuûa
chính mình, vaø nhöõng haønh nghieäp, cho duø laø thieän hay aùc,
ñeàu bò oâ nhieãm bôûi söï baùm chaáp.
Töø voâ thuûy nhaãn cho ñeán ngaøy nay, chuùng ta ñaõ töøng
lang thang trong theá giôùi luaân hoài. Moãi moät chuùng sinh trong
ñoù, khoâng loaïi tröø ai, ñeàu coù nhöõng raøng buoäc veà luyeán aùi, haän
thuø vaø laõnh ñaïm ñoái vôùi nhöõng chuùng sinh khaùc. Ai cuõng ñaõ
töøng laø cha meï cuûa caùc chuùng sinh khaùc. Trong Kinh ñieån coù
noùi raèng neáu ta tính luøi laïi nhöõng theá heä caùc baø meï trong gia
ñình mình roài noùi raèng: “Ngöôøi aáy laø meï cuûa meï toâi; meï cuûa
meï cuûa meï toâi laø ngöôøi naøy vaø ngöôøi naøy...” vaø cöù tieáp tuïc tính
theo caùch thöùc nhö vaäy, duøng nhöõng vieân ñaát nhoû baèng hoät
caây baùch xuø ñeå ñeám soá ngöôøi thì toaøn theå soá ñaát ñöôïc duøng
seõ heát saïch tröôùc khi baïn ñeám xong soá löôïng caùc baø meï. Nhö
Ngaøi Long Thoï (Nagarjuna) ñaõ noùi:

Chuùng ta seõ duøng heát ñaát khi coá gaéng tính ñeám nhöõng
baø meï cuûa mình
Baèng nhöõng vieân ñaát seùt nhoû baèng hoät baùch xuø.

95
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Traûi qua suoát voøng luaân hoài töø voâ thuûy cho tôùi ngaøy nay,
khoâng coù moät sinh thaùi (life form) naøo maø ta ñaõ chöa töøng sinh
ra trong ñoù. Ñaõ bao laàn nhöõng duïc voïng cuûa ta khieán ñaàu vaø
töù chi ta ñöùt rôøi. Neáu coù theå chaát ñoáng ôû taïi moät nôi taát caû
nhöõng töù chi maø ta ñaõ maát khi laøm thaân kieán vaø laøm nhöõng coân
truøng khaùc thì ñoáng töù chi aáy coøn cao hôn Nuùi Tu Di. Nhöõng
gioït nöôùc maét maø ta ñaõ khoùc bôûi caùi laïnh, caùi ñoùi vaø caùi khaùt
khi khoâng coù caùi aên, caùi maëc, nhöõng gioït nöôùc maét aáy coù theå
taïo thaønh moät ñaïi döông coøn lôùn hôn taát caû nhöõng ñaïi döông
bao quanh traùi ñaát naøy. Ngay caû taát caû soá ñoàng ñoû maø ta
töøng nuoát trong caùc coõi ñòa nguïc thì coøn lôùn hôn caû boán ñaïi
döông. Theá nhöng taát caû nhöõng chuùng sinh bò coät chaët vaøo caùc
coõi sinh töû bôûi duïc voïng vaø baùm chaáp seõ coøn phaûi chòu ñöïng
theâm nöõa nhöõng ñau khoå trong voøng luaân hoài voâ taän naøy, trong
taâm hoï chaúng heà coù chuùt hoái haän duø chæ trong choác laùt.
Ngay caû neáu nhôø keát quaû may maén cuûa moät vaøi thieän
haïnh, chuùng ta coù theå ñöôïc tröôøng thoï, coù ñöôïc thaân theå hoaøn
haûo, cuûa caûi vaø vinh quang cuûa vua coõi trôøi Ñeá Thích (Indra)
hay Phaïm Thieân (Brahma), thì cuoái cuøng chuùng ta vaãn khoâng
theå trì hoaõn ñöôïc caùi cheát; vaø sau caùi cheát chuùng ta laïi phaûi
chòu ñöïng nhöõng ñau khoå cuûa caùc coõi thaáp hôn. Trong ñôøi naøy,
nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi nhoû beù cuûa quyeàn löïc, cuûa caûi, söùc
khoeû vaø nhöõng thöù khaùc maø ta vui höôûng coù theå löøa phænh ta
trong moät ít naêm, ít thaùng hay ít ngaøy. Nhöng moät khi keát quaû
cuûa baát kyø thieän haïnh naøo ta ñaõ taïo ñöôïc trong nhöõng traïng
thaùi haïnh phuùc naøy bò caïn kieät, thì duø coù muoán hay khoâng, ta
seõ phaûi traûi qua söï baàn cuøng vaø khoán khoù, hay traûi qua nhöõng
ñau khoå khoâng theå chòu ñöïng noåi trong nhöõng coõi thaáp.
Coù yù nghóa gì khoâng trong loaïi haïnh phuùc ñoù? Noù nhö
moät giaác moäng chæ ngöøng laïi giöõa chöøng khi baïn tænh giaác.
Nhöõng ai coù veû sung söôùng vaø thoaûi maùi vaøo luùc naøy nhôø vaøo
keát quaû cuûa moät vaøi thieän haïnh khoâng ñaùng keå, hoï cuõng seõ
khoâng theå keùo daøi ñöôïc tình traïng thoaûi maùi vaø sung söôùng

96
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

ñoù hôn moät khaéc naøo moät khi keát quaû cuûa thieän haïnh ñoù ñaõù
caïn kieät. Coù nhöõng vò vua trôøi, ngoài cao ngaát treân nhöõng chieác
ngai baèng chaâu baùu, daøn traûi vôùi nhöõng thöù luïa laø ñeïp tuyeät
traàn, vui höôûng moïi laïc thuù cuûa naêm giaùc quan. Nhöng, moät
khi thoï maïng cuûa hoï caïn kieät thì trong nhaùy maét, hoï bò ñaém
chìm trong ñau khoå vaø ñaâm ñaàu xuoáng neàn kim khí noùng nhö
thieâu nhö ñoát cuûa ñòa nguïc. Ngay caû nhöõng vò thaàn maët trôøi vaø
thaàn maët traêng,48 laø nhöõng vò ñaõ chieáu saùng boán ñaïi luïc, cuoái
cuøng cuõng coù theå bò taùi sanh ôû moät nôi naøo ñoù ngay giöõa
nhöõng ñaïi luïc kia, trong boùng toái saâu daøy tôùi noãi hoï khoâng theå
thaáy töù chi cuûa chính hoï duoãi ra hay gaäp laïi.
Vì theá chôù neân ñaët söï kyø voïng cuûa mình vaøo nhöõng
nieàm vui tröôùc maét cuûa coõi luaân hoài. Haõy mang quyeát taâm
raèng, ngay trong ñôøi naøy, ta seõ giaûi thoaùt chính mình khoûi bieån
khoå vaø ñaït ñöôïc chaân haïnh phuùc, moät haïnh phuùc thöôøng haèng
cuûa Phaät Quaû vieân maõn. Haõy ñöa taâm nieäm naøy vaøo coâng phu
haønh trì cuûa baïn, aùp duïng nhöõng phöông phaùp ñuùng ñaén khi
baét ñaàu thôøi coâng phu, khi haønh trì phaàn chính yeáu cuûa coâng
phu vaø luùc keát thuùc coâng phu.

II. NHÖÕNG NOÃI THOÁNG KHOÅ ÑAËC BIEÄT MAØ CHUÙNG


SINH TRONG SAÙU COÕI PHAÛI KINH QUA

1. Thaäp Baùt Ñòa Nguïc (Möôøi taùm coõi ñòa nguïc)

1.1 BAÙT HOÛA ÑÒA NGUÏC (Taùm hoûa nguïc hay ñòa nguïc noùng)

Baùt hoûa ñòa nguïc naèm choàng chaát leân nhau nhö caùc taàng laàu
cuûa moät toaø nhaø, töø Ñaúng Hoaït ñòa nguïc naèm cao nhaát xuoáng
tôùi Voâ Giaùn ñòa nguïc (A-Tì ñòa nguïc) ôû döôùi cuøng. Trong moãi
taàng ñiaï nguïc, maët neàn vaø vaønh ñai ñeàu noùng boûng nhö saét
nung chaûy ôû loø reøn – khoâng theå coù choã naøo coù theå ñaët chaân an

97
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

toaøn leân ñöôïc. Moïi thöù chìm trong söï thieâu huûy röøng röïc cuûa
ngoïn löûa buøng chaùy döõ doäi.

1.1.1 Ñaúng Hoaït Ñòa Nguïc (Phaïn: Samjiva – Ñòa nguïc cheát ñi
soáng laïi)

ÔÛ taàng ñòa nguïc naøy, than hoàng bao phuû maët neàn kim khí noùng
chaûy, voâ löôïng chuùng sinh nhieàu nhö tuyeát rôi trong moät traän
baõo tuyeát do nghieäp caûm cuûa hoï maø gom tuï laïi. Haønh nghieäp
daãn hoï tôùi ñòa nguïc naøy ñöôïc thuùc ñaåy bôûi taâm haän thuø, neân
haäu quaû cuõng töông töï nhö caên nguyeân ñaõ ñöa hoï ñeán ñoù; hoï
nhìn nhau nhö nhöõng keû töû thuø, vaø xoâng vaøo ñaùnh nhau döõ
doäi. Hoï vung leân nhöõng vuõ khí kyø laï – moät kho vuõ khí ma quaùi
taïo ra bôûi nghieäp löïc cuûa hoï – hoï ñaùnh nhau cho tôùi khi taát caû
ngaõ guïc. Khi aáy, moät gioïng noùi töø treân cao boãng caát leân: “Haõy
soáng laïi!” vaø laäp töùc hoï tænh daäy vaø laïi baét ñaàu ñaùnh nhau y heät
nhö tröôùc. Vaø hoï bò haønh haï nhö vaäy, lieân tuïc cheát ñi roài soáng
laïi.
Thoï maïng ôû ñoù laø bao laâu? Naêm möôi naêm trong ñôøi
soáng con ngöôøi töông ñöông vôùi moät ngaøy trong Cung Trôøi cuûa
Töù Thieân Vöông. Ba möôi ngaøy ôû ñoù thaønh moät thaùng, vaø möôøi
hai thaùng laøm thaønh moät naêm; naêm traêm naêm nhö theá töông
ñöông moät ngaøy trong Ñaúng Hoaït ñòa nguïc. Trong ñòa nguïc
naøy, moãi thaùng coù ba möôi ngaøy, möôøi hai thaùng laøm thaønh
moät naêm. Nhöõng chuùnh sinh naøy chòu ñau khoå ôû ñoù trong naêm
traêm nhö theá.

1.1.2 Haéc Thaèng Ñòa Nguïc (Phaïn: Kalasutra – Ñiaï nguïc daây
saét ñen buoäc keùo toäi nhaân)

ÔÛ ñaây nhöõng thuoäc haï cuûa Dieâm Vöông (Yama) ñaët caùc toäi
nhaân treân neàn kim khí noùng chaûy nhö nhöõng khuùc cuûi chaùy dôû
vaø gaïch leân thaân hoï nhöõng ñöôøng vaïch ñen - boán, taùm, möôøi
saùu, ba möôi hai vaø v..v.. – maø caùc thuoäc haï cuûa Dieâm Vöông

98
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

duøng laøm nhöõng ñöôøng maãu ñeå xeû caét caùc naïn nhaân ra baèng
nhöõng chieác cöa noùng ñoû. Vöøa bò caét thaønh töøng maûnh xong,
hoï laäp töùc nguyeân veïn trôû laïi, chæ ñeå roài laïi bò chaët ra thaønh
töøng phaàn vaø bò baêm ñi baêm laïi.
Ñoái vôùi tuoåi thoï cuûa nhöõng chuùng sinh ôû ñaây, moät traêm
naêm laøm ngöôøi töông öùng vôùi moät ngaøy cuûa caùc vò trôøi trong
Coõi Trôøi thöù Ba Möôi Ba (Ñao Lôïi Thieân), vaø moät ngaøn naêm
trong Coõi Trôøi thöù Ba Möôi Ba töông ñöông vôùi moät ngaøy trong
ñòa nguïc naøy. Döïa theo phoûng öôùc ñoù thì caùc chuùng sinh naøy
phaûi thoï maïng ôû ñòa nguïc naøy moät ngaøn naêm.

1.1.3 Chuùng Hôïp Ñòa Nguïc (Phaïn: Samghata – Ñiaï nguïc ñeø
eùp toäi nhaân tôùi naùt nhöø)

Trong ñòa nguïc naøy, trieäu trieäu chuùng sinh bò neùm vaøo nhöõng
coái giaõ khoång loà baèng saét coù kích thöôùc baèng caû nhöõng caùi
thung luõng. Nhöõng thuoäc haï cuûa Dieâm Vöông xoay tít nhöõng
chieác buùa khoång loà baèng kim loaïi noùng ñoû lôùn nhö Nuùi Tu Di
quanh ñaàu hoï, vaø giaõ naùt caùc naïn nhaân ra. Nhöõng chuùng sinh
naøy bò nghieàn naùt cho tôùi cheát, keâu khoùc trong noãi thoáng khoå
vaø kinh hoaøng khoâng theå töôûng töôïng noåi. Khi nhöõng chieác
buùa ñöôïc nhaác leân, thì hoï laïi soáng laïi, chæ ñeå phaûi tieáp tuïc chòu
ñi chòu laïi nhöõng cöïc hình nhö vaäy.
Ñoâi khi, nuùi non ôû caû hai bôø thung luõng bieán thaønh ñaàu
höôu, nai, deâ, cöøu vaø nhöõng suùc vaät khaùc maø nhöõng chuùng
sinh trong ñòa nguï ñaõ töøng gieát haïi trong caùc kieáp quaù khöù.
Nhöõng con vaät huùc ñaàu vaøo nhau baèng nhöõng ñaàu söøng phun
löûa cuûa chuùng, vaø voâ soá chuùng sinh trong ñòa nguïc bò loâi keùo
tôùi ñoù bôûi nghieäp löïc cuûa mình, vaø ñeàu bò nghieán naùt cho tôùi
cheát. Roài, theâm moät laàn nöõa, khi nhöõng raëng nuùi taùch ra, hoï laïi
soáng laïi chæ ñeå laïi bò nghieàn naùt.
Hai traêm naêm laøm ngöôøi töông ñöông vôùi moät ngaøy cuûa
nhöõng vò trôøi trong Cung Trôøi Voâ Chieán (Daï Ma Thieân). Hai
ngaøn naêm trong coõi ñoù töông ñöông vôùi moät ngaøy trong Chuùng

99
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Hôïp ñòa nguïc, vaø chuùng sinh trong ñòa nguïc naøy coù thoï maïng
hai ngaøn naêm.

1.1.4 Haøo Kieáu Ñòa Nguïc (Phaïn: Raurava – Ñiaï nguïc gaøo
khoùc)

ÔÛ ñaây, chuùng sinh ñau khoå vì bò quay nöôùng trong nhöõng toaø
nhaø baèng kim loaïi noùng ñoû khoâng coù loái thoaùt. Hoï la theùt vaø
gaøo khoùc, coù caûm giaùc seõ khoâng bao giôø thoaùt ñöôïc.
Boán traêm naêm laøm ngöôøi töông ñöông moät ngaøy trong
Cung Trôøi Ñaâu Suaát (Ñaâu Suaát Thieân). Boán ngaøn naêm trong
coõi trôøi ñoù töông ñöông vôùi moät ngaøy trong Haøo Kieáu Ñòa
Nguïc, ôû ñoù thoï maïng keùo daøi boán ngaøn naêm.

1.1.5 Ñaïi Kieáu Ñòa Nguïc (Phaïn: Maharauvara – Ñòa nguïc gaøo
khoùc to lôùn thoáng thieát)

Moät ñaùm ñoâng thuoäc haï cuûa Dieâm Vöông, trang bò vuõ khí vaø
troâng kinh khieáp, xoâ ñaåy haèng trieäu naïn nhaân vaøo nhöõng nhaø
kho baèng kim khí vôùi nhöõng böùc töôøng ñoâi ñang chaùy röøng röïc,
vaø ñaùnh ñaäp hoï baèng buùa vaø nhöõng vuõ khí khaùc. Nhöõng caùnh
cöûa beân trong laãn beân ngoaøi ñeàu bò nieâm phong baèng kim loaïi
noùng chaûy vaø chuùng sinh ñòa nguïc keâu ruù trong ñau ñôùn khi
nghó raèng, cho duø hoï coù theå vöôït qua caùnh cöûa ñaàu tieân, hoï
cuõng seõ khoâng bao giôø coù theå ñi qua caùnh cöûa thöù hai.
Taùm traêm naêm laøm ngöôøi thì baèng moät ngaøy trong Cung
Trôøi Hoaù Laïc (Hoaù Laïc Thieân). Taùm ngaøn naêm ôû ñoù töông
ñöông vôùi moät ngaøy trong Ñaïi Kieáu Ñòa nguïc. Chuùng sinh ôû ñòa
nguïc naøy coù thoï maïng taùm ngaøn naêm.

1.1.6 Vieâm Hoûa Ñòa Nguïc (Phaïn: Tapana – Ñòa nguïc thieâu
chaùy)

100
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

ÔÛ ñaây, voâ löôïng chuùng sinh ñau khoå vì bò naáu soâi trong chaát
ñoàng noùng chaûy trong nhöõng vaïc saét khoång loà coù kích thöôùc
lôùn baèng caû tam thieân ñaïi thieân theá giôùi. Duø coù troài leân ñöôïc ôû
choã naøo thì hoï cuõng bò nhöõng thuoäc haï cuûa Dieâm Vöông toùm
laïi baèng nhöõng caùi moùc kim khí và duøng buùa ñaùnh vaøo ñaàu,
ñoâi khi cho ñeán baát tænh; yù nieäm veà haïnh phuùc cuûa hoï laø nhöõng
giaây laùt baát tænh hieám hoi naøy khi hoï khoâng caûm thaáy ñau ñôùn.
Ngoaïi tröø nhöõng giaây phuùt naøy, hoï luoân phaûi chòu ñöïng nhöõng
ñau khoå cuøng cöïc.
Moät ngaøn saùu traêm naêm laøm ngöôøi töông ñöông moät
ngaøy giöõa nhöõng vò trôøi trong Cung Trôøi Tha Hoùa (Tha Hoaù
Thieân). Möôøi saùu ngaøn naêm cuûa nhöõng vò trôøi töông ñöông moät
ngaøy trong Vieâm Hoaû Ñòa nguïc. Chuùng sinh ôû ñòa nguïc naøy coù
thoï maïng möôøi saùu ngaøn naêm nhö theá.

1.1.7 Ñaïi Vieâm Hoaû Ñòa Nguïc (Phaïn: Pratapana – Ñòa nguïc
thieâu chaùy cöïc noùng)

Chuùng sinh trong ñòa nguïc naøy bò giam caàm trong nhöõng ngoâi
nhaø baèng kim khí noùng röïc, vaø nhöõng thuoäc haï cuûa Dieâm
Vöông duøng caùc chóa ba baèng saét noùng ñoû ñaâm hoï qua goùt
chaân vaø qua haäu moân cho tôùi khi caùc naïnh chóa ñöôïc ñaåy saâu
vaøo taän vai vaø ñænh ñaàu. Trong khi ñoù thaân hoï bò troùi boïc trong
nhöõng mieáng kim loaïi noùng ñoû. Hoï phaûi chòu ñau ñôùn bieát bao!
Nhöõng ñau ñôùn naøy keùo daøi lieân tuïc trong nöûa trung kieáp, laø
moät thôøi gian voâ taän tính theo naêm thaùng cuûa con ngöôøi.

1.1.8 Voâ Giaùn Ñòa Nguïc (Phaïn: Avici – Ñòa nguïc A Tì daønh
cho nguõ nghòch troïng toäi)

Ñòa nguïc naøy laø moät dinh thöï bao la baèng kim loaïi noùng höïc,
bao quanh laøø möôøi saùu Caän Bieân Ñòa nguïc. Trong ñoù caùc
thuoäc haï cuûa Dieâm Vöông neùm voâ löôïng chuùng sinh vaøo giöõa
moät nuùi saét nung ñoû röïc than hoàng. Chuùng coøn laøm cho löûa

101
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

chaùy buøng leân baèng nhöõng oáng thoåi laøm baèng da coïp da beo
cho tôùi khi thaân caùc naïn nhaân vaø ngoïn löûa trôû neân khoâng coøn
phaân bieät ñöôïc nöõa. Noãi khoå cuûa caùc naïn nhaân laø voâ cuøng
taän. Ngoaøi nhöõng tieáng keâu khoùc tuyeät voïng thì khoâng coøn daáu
hieäu naøo veà söï hieän dieän cuûa nhöõng thaân xaùc thöïc söï nöõa.
Caùc chuùng sinh khoâng ngôùt mong moûi ñöôïc troán thoaùt, nhöng
ñieàu aáy khoâng xaûy ra. Thænh thoaûng coù moät loã hoång nhoû trong
ngoïn löûa vaø hoï nghó raèng mình coù theå thoaùt ra, nhöng caùc
thuoäc haï laïi ñaùnh hoï baèng giaùo, duøi cui, buùa vaø nhöõng vuõ khí
khaùc. Chuùng sinh ôû ñaây cuõng phaûi chòu moïi ñau ñôùn haønh haø
cuûa baûy taàng ñòa nguïc ôû treân, chaúng haïn nhö bò ñoå chaát ñoàng
noùng chaûy vaøo mieäng ï.
Thoï maïng ôû ñaây keùo daøi caû moät trung kieáp. Ñiaï nguïc
naøy ñöôïc goïi laø Voâ Giaùn, bôûi vì khoâng ñaâu coù theå coù noãi khoå
khuûng khieáp ñeán nhö vaäy. Ñaây laø ñòa nguïc maø nhöõng keû phaïm
naêm troïng toäi bò quaû baùo töùc thì, vaø nhöõng haønh giaû Kim
Cöông Thöøa naøo phaùt khôûi nhöõng quan ñieåm ñoái nghòch laïi vôùi
Vò Thaày Kim Cöông, cuõng bò taùi sanh vaøo ñoù. Ngoaøi ra khoâng
coù haønh nghieäp naøo coù theå coù ñuû nghieäp löïc ñeå daãn ñeán taùi
sanh sanh ôû ñòa nguïc naøy.

1.1.9 Caän Bieân Ñòa Nguïc

ÔÛ boán höôùng chung quanh Voâ Giaùn Ñòa Nguïc ñeàu bao phuû
haøo saâu ñaày than hoàng chaùy boûng, ñaàm laày ñaày nhöõng xaùc
cheát thoái röûa, caùnh ñoàng vuõ khí tua tuûa vaø röøng caây coù laù saéc
nhö dao. ÔÛ caùc phöông baéc, nam, ñoâng vaø taây ñeàu coù caùc ñiaï
nguïc naøy, taát caû hôïp laïi thaønh möôøi saùu ñòa nguïc. ÔÛ caùc
höôùng trung giann – ñoâng nam, taây nam, taây baéc vaø ñoâng baéc
– laø những ñoài caây salmali baèng saét.
Hoá than noùng ñoû. Khi chuùng sinh ñaõ traû xong haàu heát
caùc nghieäp toäi ôû Voâ Giaùn Ñòa Nguïc vaø thoaùt ñöôïc khoûi ñòa
nguïc naøy, hoï seõ thaáy ôû ñaèng xa moät caùi gì gioáng nhö moät caùi
möông rôïp maùt. Theá laø hoï vui möøng lao xuoáng ñoù, ñeå roài chæ

102
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

thaáy mình chìm nghỉm xuoáng moät hoá than noùng ñoû thieâu ñoát
thòt xöông hoï.
Ñaàm laày ñaày töû thi thoái röõa. Tiếp theo ñoù hoï seõ thaáy moät
con soâng. Bò quay nöôùng trong moät loø than caû moät ñaïi kieáp, hoï
khaùt tôùi noãi chæ nhìn thaáy nöôùc laø hoï ñaõ traøn ngaäp sung söôùng
vaø vaø hoï voäi vaõ lao tôùi ñoù ñeå laøm nguoâi côn khaùt. Nhöng dó
nhieân laø khoâng coù nöôùc. Khoâng coù gì ngoaøi nhöõng xaùc cheát –
xaùc ngöôøi, xaùc ngöïa, xaùc choù – taát caû ñang thoái röõa vaø luùc
nhuùc gioøi boï, boác ra nhöõng muøi hoâi thoái khuûng khieáp. Hoï luùn
saâu vaøo baõi laày naøy cho tôùi khi ñaàu bị chìm nghæm, vaø nhöõng
con saâu coù moû saét caáu xeù, ngaáu nghieán hoï.
Caùnh ñoàng dao caïo. Khi thoaùt khoûi ñaàm laày töû thi, hoï
sung söôùng khi nhìn thaáy moät caùnh ñoàng xanh töôi . Nhöng khi
tôùi ñoù hoï nhaän ra raèng noù lôûm chôûm ñaày nhöõng vuõ khí. Toaøn
maët ñaát bò bao phuû bôûi nhöõng löôõi dao saét noùng ñoû, nhieàu nhö
coû, chuùng ñaâm xuyeân thuûng chaân hoï moãi khi hoï caát böôùc. Khi
hoï nhaác chaân leân thì baøn chaân laïi laønh laën – chæ ñeå laïi bò ñaâm
naùt thaät ñau ñôùn ngay khi hoï ñaët chaân xuoáng.
Röøng göôm. Ñöôïc töï do moät laàn nöõa, hoï sung söôùng khi
ñöôïc nhìn thaáy moät caùnh röøng ñeïp ñeõ vaø voäi vaõ tôùi ñoù. Nhöng
khi tôùi nôi thì chaúâng coù caùnh röøng xinh ñeïp naøo caû. Noù hoaù
thaønh moät buïi caây maø treân nhöõng caønh caây kim loaïi moïc ñaày
göôm ñao thay cho laù. Khi caây lay ñoäng trong gioù, nhöõng löôõi
göôm caét thaân hoï thaønh töøng mieáng nhoû. Thaân hoï sau ñoù trôû
laïi nhö cuõ vaø laïi lieân tuïc bò baêm nhoû như vậy.
Ñoài caây salmali baèng saét. Ñaây laø nôi taùi sanh cuûa nhöõng vò
taêng, ni vi phaïm giôùi nguyeän giöõ thaân trong saïch vaø cuûa nhöõng
keû phaïm taø daâm. Haäu quaû cuûa nhöõng aùc nghieäp naøy ñaõ khieán
hoï phaûi ñeán chaân ñoài caây salmali baèng saét khuûng khieáp. Hoï coù
theå thaáy treân ñænh ñoài nhöõng ngöôøi tình cuõ ñang keâu goïi hoï.
Khi hoï haêm hôû leo leân ñeå gaëp nhöõng ngöôøi aáy thì taát caû nhöõng
nhaùnh laù cuûa caây saét chóa xuoáng vaø ñaâm thuûng da thòt hoï. Khi
leân tôùi ñænh, hoï chæ thaáy nhöõng con quaï, keân keân, vaø nhöõng

103
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

con cuøng loaïi, chuùng moùc maét hoï ñeå huùt laáy môõ. Luùc naøy hoï
laïi thaáy nhöõng ngöôøi baïn tình ñang goïi hoï töø döôùi ñoài. Hoï leo
xuoáng vaø nhöõng laù caây laïi chæa ngöôïc leân lieân tuïc ñaâm vaøo
ngöïc hoï. Khi xuoáng tôùi maët ñaát, nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn
baø baèng saét hình thuø gôùm ghieác oâm chaàm laáy hoï, caén ñöùt ñaàu
hoï vaø nhai cho tôùi khi oùc chaûy roøng roøng ôû khoùe mieäng. Nhöõng
ñau khoå phaûi traûi qua ôû ñòa nguïc naøy laø nhö vaäy.
Haõy thaám nhuaàn moïi chi tieát cuûa nhöõng ñau khoå ôû baùt
hoûa ñòa nguïc, möôøi saùu ñòa nguïc caän bieân vaø phuï caän, vaø
nhöõng ñoài caây salmali baèng saét. Haõy lui veà moät nôi yeân tónh,
nhaém maét laïi vaø töôûng töôïng raèng mình ñang ôû trong nhöõng
ñòa nguïc naøy. Khi ñaõ caûm nhaän ñöôïc noãi kinh hoaøng vaø ñau
khoå nhieàu tôùi ñoä nhö theå mình ñang thöïc söï soáng ôû ñoù, thì haõy
khôûi leân trong taâm nhöõng suy nghó nhö sau:
”Khi quaùn töôûng veà nhöõng noãi thoáng khoå ñoù, toâi caûm
nhaän ñöôïc söï khieáp sôï vaø ñau khoå khuûng khieáp nhö vaäy, maëc
duø toâi khoâng thöïc söï ôû ñoù. Ngay giôø phuùt naøy, coù voâ soá chuùng
sanh ñang soáng trong ñòa nguïc, vaø taát caû hoï ñaõ töøng laø cha
meï cuûa toâi trong nhöõng ñôøi quaù khöù. Chaúng bieát cha meï,
nhöõng ngöôøi thaân yeâu vaø baèng höõu cuûa toâi coù bò taùi sanh vaøo
ñoù sau khi cheát hay khoâng. Söï taùi sanh vaøo nhöõng coõi naøy chuû
yeáu laø do nhöõng haønh vi phaùt xuaát töø thuø haän, vaø baûn thaân toâi
cuõng ñaõ tích luõy voâ löôïng haønh nghieäp aáy trong ñôøi naøy cuõng
nhö trong taát caû nhöõng ñôøi quaù khöù cuûa toâi. Toâi bieát chaéc raèng
khoâng sôùm thì muoän chính toâi cuõng seõ phaûi taùi sanh vaøo
nhöõng coõi ñòa nguïc ñoù.
“Vaøo luùc naøy, toâi coù ñöôïc thaân ngöôøi vôùi ñaày ñuû moïi ñieàu
kieän töï do vaø thuaän lôïi. Toâi ñaõ gaëp ñöôïc moät vò Thaày chaân
chính vaø thoï nhaän ñöôïc nhöõng lôøi chæ daïy thaâm saâu ñeå coù theå
ñaït ñöôïc Phaät quaû. Vaäy, toâi phaûi gaéng heát söùc mình ñeå haønh
trì caùc phaùp tu ñeå coù theå cöùu thoaùt toâi khoâng ñeå cho toâi bao
giôø coøn bò taùi sanh nöõa vaøo nhöõng coõi thaáp ñoù.”

104
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

Haõy quaùn chieáu nhieàu laàn nhö vaäy veà noãi khoå ôû ñòa nguïc.
Haõy saùm hoái nhöõng aùc haïnh trong quaù khöù vôùi loøng aân haän
saâu xa vaø haõy laäp quyeát taâm baát thoái chuyeån raèng, cho duø
phaûi boû thaân maïng naøy thì cuõng seõ khoâng bao giôø vi phaïm
nhöõng haønh nghieäp daãn ñeán taùi sInh vaøo ñòa nguïc. Vôùi loøng bi
maãn to lôùn ñoái vôùi nhöõng chuùng sinh giôø ñaây ñang ôû ñoù, haõy
caàu nguyeän raèng ngay giaây phuùt naøy, xin cho taát caû hoï coù theå
ñöôïc giaûi thoaùt khoûi nhöõng coõi thaáp. Haõy ñem nhöõng lôøi chæ
daïy vaøo coâng phu haønh trì, haõy hoaøn taát phaùp tu naøy ôû phaàn
ñaàu cuûa thôøi coâng phu, ôû phaàn thöïc haønh chính yeáu cuõng nhö
vaøo luùc keát thuùc thôøi coâng phu.

1.2 BAÙT HAØN ÑÒA NGUÏC (Taùm ñòa nguïc laïnh)

Trong caùc ñòa nguïc naøy, toaøn theå khung caûnh ñöôïc taïo baèng
nuùi tuyeát vaøø baêng haø, thöôøng xuyeân bò bao phuû trong baõo
tuyeát.
Chuùng sInh ôû ñaây, hoaøn toaøn phaûi chòu traàn truoàng, vaø bò
haønh haï bôûi giaù laïnh. Trong Ñòa nguïc AÙn Phuø Ñaø (Phaïn: Arbuda
– Hell of Blisters – Ñiaï Nguïc Phoàng Gioäp), caùi laïnh buoát giaù laøm
cho thaân hoï phoàng gioäp leân. Trong Ñòa Nguïc Ni La Phuø Ñaø,
(Phaïn: Nirarbuda – Hell of Burst Blisters – Ñòa Nguïc Phoàng Gioäp Nöùt
Neû), nhöõng maûng phoàng gioäp treân thaân hoï bò nöùt baät ra. Trong
Ñòa Nguïc A Tra Tra (Phaïn: Atata – Hell of Clenched Teeth – Ñòa
Nguïc Nghieán Raêng), caùi laïnh nhöùc buoát ñeán möùc khoâng theå
chòu noåi vaø haøm raêng hoï phaûi nghieán chaët laïi. Trong Ñòa Nguïc
Hoaéc Hoaéc Ba (Phaïn: Hahava – Hell of Lamentations – Ñiaï Nguïc
Than Khoùc), tieáng than khoùc cuûa hoï chaúng bao giôø döùt. Trong
Ñòa Nguïc Hoâ Hoâ Ba (Phaïn: Huhuva – Hell of Groans – Ñòa Nguïc
Reân Xieát), gioïng hoï bò vôõ ra vaø chæ coù nhöõng tieáng reân daøi nghe
ñöôïc töø mieäng hoï. Trong Ñòa Nguïc Öu Baùt La (Phaïn: Utpala–
Hell of Utpala-like Cracks – Ñòa Nguïc Nöùt Neû Nhö Hoa Öu Baùt La),
da cuûa hoï trôû neân xaùm xanh vaø thaân hoï nöùt ra thaønh boán
maûnh nhö caùnh hoa öu baùt la. Trong Ñòa Nguïc Lieân Hoa (Phaïn:

105
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Padma – Hell of Lotus-like Cracks – Ñòa Nguïc Nöùt Neû Nhö Hoa Sen),
coù theå nhìn thaáy maùu thòt ñoû döôùi da hoï, vaø caùi giaù laïnh laøm
thaân hoï phaûi bò nöùt thaønh taùm maûnh nhö hoa sen. Cuoái cuøng,
trong Ñòa Nguïc Ñaïi Lieân Hoa (Phaïn: Maha-Padma – Hell of Great
Lotus-like Cracks), maùu thòt hoï trôû neân ñoû saäm vaø nöùt ra thaønh
möôøi saùu, ba möôi hai maûnh vaø sau ñoù thaønh voâ soá maûnh.
Saâu boï ñuïc thuûng những maûng thòt vôõ nöùt vaø ngaáu nghieán
chuùng baèng nhöõng caùi moû kim khí. Teân cuûa taùm ñòa nguïc naøy
baét nguoàn töø nhöõng ñau khoå khaùc nhau maø chuùng sinh phaûi
chòu ñöïng ôû ñoù.
Coøn veà thoï maïng trong nhöõng ñòa nguïc laïnh naøy, haõy
hình dung moät caùi thuøng coù theå chöùa ñöôïc hai traêm thöôùc boä
Caâu Taùt La (Kosala),* ñöïng ñaày hoät meø. Neáu cöù moät traêm naêm
laïi laáy moät hoät meø ra thì thoï maïng cuûa caùc toäi nhaân trong Ñòa
Nguïc AÙn Phuø Ñaø (Ñiaï Nguïc Phoàng Gioäp) keùo daøi chöøng naøo taát
caû caùc hoät meø ñöôïc laáy ra khoûi caùi thuøng ñoù.
Ñoái vôùi nhöõng ñòa nguïc laïnh khaùc, thoï maïng vaø caùc noãi
khoå moãi thöù taêng gaáp hai möôi laàn. Do ñoù thoï maïng trong Ñòa
Nguïc Ni La Phuø Ñaø (Ñòa Nguïc Phoàng Gioäp Nöùt Neû) daøi gaáp hai
möôi laàn ñôøi soáng trong Ñòa Nguïc AÙn Phuø Ñaø; thoï maïng trong
Ñòa Nguïc A Tra Tra (Ñòa Nguïc Nghieán Raêng) thì daøi gaáp hai
möôi laàn ñôøi soáng trong Ñòa Nguïc Ni La Phuø Ñaø vaø töông töï
nhö vaäy ñoái vôùi caùc ñòa nguïc khaùc…
Haõy höùng chòu nhöõng noãi ñau khoå (cuûa caùc toäi nhaân) naøy
trong taâm thöùc, vaø haõy thieàn quaùn veà nhöõng noãi thoáng khoå naøy
theo caùch thöùc thieàn quaùn ñoái vôùi baùt hoaûi ñòa nguïc. Haõy nghó
raèng trong theá giôùi con ngöôøi hieän taïi naøy, seõ laïnh leõo khuûng
khieáp bieát bao khi ta khoâng coù ñöôïc moät maûnh vaûi che thaân duø
chæ trong choác laùt giöõa gio baõo muøa ñoâng laïnh giaù. Laøm sao coù
theå chòu ñöïng ñöôïc neáu bò taùi sanh vaøo baùt haøn ñòa nguïc? Haõy
phaùt loà saùm hoái nhöõng loãi laàm cuûa mình vaø nguyeän khoâng bao

*
Moät ñôn vò ño löôøng thôøi xöa ñöôïc ñaët teân theo thaønh phoá Kosala cuûa AÁn Ñoä
(hieän nay gaàn Ayodhya).

106
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

giôø taùi phaïm. Sau ñoù haõy phaùt khôûi loøng bi maãn ñoái vôùi chuùng
sinh ñang soáng trong nhöõng theá giôùi ñoù. Haõy coâng phu haønh trì
nhö trong nhöõng thôøi coâng phu tröôùc, aùp duïng caùc phöông
phaùp haønh trì vaøo luùc khôûi ñaàu, trong phaàn coâng phu chính
yeáu cuõng nhö khi keát thuùc thôøi coâng phu.

1.3 COÂ ÑOÄC ÑÒA NGUÏC (Phaïn: Pratyeka)

Caùc Coâ Ñoäc Ñòa Nguïc hieän höõu ôû nhieàu taàng khaùc nhau vaø
nhöõng noãi khoå phaûi kinh qua ôû moãi nôi cuõng bieán ñoåi raát nhieàu.
Chuùng sinh coù theå bò nghieàn naùt giöõa caùc taûng ñaù, hoaëc bò
giam caàm trong moät hoøn ñaù, bò coùng laïnh giöõa baêng tuyeát, bò
naáu chín trong nöôùc soâi hay thieâu ñoát trong löûa ñoû. Coù nhöõng
chuùng sinh caûm thaáy raèng khi coù ngöôøi ñang ñoán caây, thì
mình laø caùi caây đang bò chaët caønh. Moät soá ñau khoå bôûi thaáy
thaân theå hoï laø nhöõng duïng cuï bò lieân tuïc söû duïng nhö coái giaõ,
choåi, xoong chaûo, caùnh cöûa, keøo coät, ñinh ñaàu lôùn vaø daây
thöøng ...
Minh chöùng veà caùc coâ ñoäc ñòa nguïc coù theå keå ñeán caùc
caâu chuyện veà con caù maø Ngaøi Lingje Repa nhìn thaáy trong Hoà
Yamdrok vaø con eách maø thaønh töïu giaû Tangtong Gyalpo tìm
thaáy beân trong moät hoøn ñaù.
Yutso Ngonmo, Hoà Lam Ngoïc xuaát hieän trong luùc thaùnh
nöõ Yeshe Tsogyal ñang thieàn ñònh ôû Yamdrok, khi moät mieáng
vaøng roøng do moät ngöôøi tu theo ñaïo Bonpo neùm xuoáng ñaõ
bieán thaønh hoà nöôùc. Noù laø moät trong boán caùi hoà noåi tieáng ôû
Taây Taïng, vaø daøi ñeán noãi töø ñaàu hoà taïi Lung Kangchen tôùi cuoái
hoà ôû Zemaguru phaûi ñi boä maát vaøi ngaøy. Moät ngaøy noï, khi ñaïi
thaønh töïu giaû Lingje Repa ñang quan saùt caùi hoà naøy thì Ngaøi
baét ñaàu baät khoùc vaø than raèng: “Con vaät ñaùng thöông! Chôù
laïm duïng nhöõng vaät cuùng döôøng! Chôù laïm duïng nhöõng vaät
cuùng döôøng!”49

107
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Khi nhöõng ngöôøi đang ôû cuøng vôùi Ngaøi xin Ngaøi giaûi thích,
Ngaøi noùi “Thaàn thöùc cuûa moät laït ma laïm duïng cuûa cuùng döôøng
ñaõ bò taùi sanh trong moät ñiaï nguïc Coâ Ñoäc trong caùi hoà naøy, vaø
ñang phaûi höùng chòu cöïc kyø ñau khoå.”
Nhöõng ngöôøi naøy muoán ñöôïc nhìn thaáy, vaø vì theá maø vò
thaønh töïu giaû ñaõ laøm khoâ caïn nöôùc hoà trong choác laùt moät caùch
kyø dieäu, phôi baøy moät con caù khoång loà, lôùn tôùi noãi chieám troïn
beà roäng vaø beà daøi cuûa caùi hoà. Noù ñang quaèn quaïi trong ñau
ñôùn vì toaøn thaân bò phuû kín bôûi nhöõng sinh vaät nhoû ñang aên
soáng noù. Nhöõng thò giaû cuûa Ngaøi Lingje Repa hoûi Ngaøi ngöôøi
coù nghieäp xaáu nhö vaäy laøø ai, vaø Ngaøi traû lôøi ñoù laø Tsangla
Tanakchen, moät laït ma cuûa phaùi Haéc Maõ (Ngöïa Ñen) ôû tænh
Tsang. OÂng laø moät laït ma maø lôøi noùi, ngoân töøø coù maõnh löïc to
lôùn vaø coù theå ñem ñeán nhieàu söï gia hoä.50 Chæ moät caùi nhìn cuûa
oâng laø ñuû ñeå chöõa laønh cho moät ngöôøiù bò tinh linh quaáy nhieãu.
Vì lyù do naøy oâng raát ñöôïc kính troïng trong boán tænh cuûa U vaø
Tsang. Nhöng khi oâng thöïc hieän phaùp chuyeån di thaàn thöùc
trong nhöõng buoåi tang leã, moãi laàn phaùt ra tieáng “P’et” laø oâng
ñoøi phaûi ñöôïc traû coâng baèng moät soá löôïng lôùn goàm ngöïa vaø
traâu boø cuûa ngöôøi cheát.
Moät ngaøy noï, khi thaønh töïu giaû Tangtong Gyalpo ñang
haønh trì nhöõng baøi phaùp du giaø (yoga) veà kinh maïch vaø khí löïc
treân moät taûng ñaù lôùn, laøm taûng ñaù beå ra laøm hai. Beân trong ñoù
laøø moät con coùc lôùn, coù voâ soá nhöõng sinh vaät beù nhoû ñang baùm
vaøo vaø aên soáng noù, laøm no haù môû roài laïi ngaäm caùi mieäng ñen
cuûa noù laïi vì ñau ñôùn khoân taû. Khi nhöõng ngöôøi ñoàng haønh hoûi
Ngaøi taïi sao laïi xaûy ra ñieàu naøy, Tangtong Gyalpo giaûi thích
raèng ngöôøi bò taùi sinh trong hình theå ñoù laø moät thaày tu ñaõ duøng
nhöõng con vaät ñeå cuùng teá.
Haõy nhìn nhöõng laït ma ngaøy nay! Moãi laàn moät tín chuû gieát
moät con cöøu beùo toát vaø baøy ra thòt coå, nhöõng traùi caät vaø nhöõng
boä phaän khaùc cuøng vôùi thòt vaø maùu, chaát ñoáng noù cuøng nhöõng
mieáng thòt söôøn traâu yak coøn run raåy, nhöõng laït ma cuûa chuùng

108
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

ta keùo aùo choaøng ra khoûi ñaàu vaø muùt boä loøng nhö treû em buù
meï. Sau ñoù, hoï duøng dao laïng mieáng thòt vaø ung dung nhai
nuoát chuùng moät caùch ngon laønh. Khi aên xong, caùi ñaàu cuûa hoï
môùi ngaång leân, noùng hoåi vaø boác hôi. Mieäng hoï loaùng môõ vaø
raâu hoï thoaûng moät maøu ñoû nhaït. Nhöng hoï seõ gaëp haäu quaû
naëng neà trong ñôøi sau, ôû caùc coâ ñoäc ñòa nguïc, khi hoï haûi traû
giaù laïi baèng chính thaân theå cuûa hoï taát caû nhöõng gì hoï ñaõ aên
quaù nhieàu laàn trong kieáp soáng naøy.
Coù laàn, Ngaøi Palden Chokyong, Tu Vieän Tröôûng Toái Cao
cuûa xöù Ngor, coù maët ôû Derge. Ngaøi boá trí nhieàu tu só doïc theo
bôø Soâng Ngulda, ra leänh cho hoï khoâng ñöôïc ñeå baát kyø thöù gì
troâi qua. Tôùi chieàu, hoï thaáy moät thaân caây lôùn troâi treân maët nöôùc
neân loâi vaøo bôø vaø ñem laïi cho vò Tu Vieän Tröôûng, noùi raèng
ngoaøi khuùc caây naøy hoï khoâng thaáy vaät gì khaùc.
“Chaéc haún laø noù,” Ngaøi noùi. “Haõy cheû noù ra.”
ÔÛ beân trong thaân caây hoï thaáy moät con coùc lôùn ñang bò voâ
soá coân truøng aên soáng. Sau khi thöïc hieän nghi leã tònh hoùa, vò Tu
Vieän Tröôûng noùi raèng con coùc tröôùc ñaây laø moät ngöôøi quaûn thuû
teân laø Pogye ôû vuøng Derge. Ngaøy nay nhöõng ngöôøi quaûn thuû
nhö vaäy coù veû coù moïi quyeàn löïc, nhöng taát caû nhöõng ngöôøi
laõnh ñaïo vaø nhöõng keû quyeàn cao chöùc troïng ñang thaâm laïm
cuûa coâng neân suy nghó veà Coâ Ñoäc Ñòa Nguïc ñòa nguïc vaø phaûi
voâ cuøng caån troïng.
Vaøo thôøi Ñöùc Phaät, coù moät ngöôøi ñoà teå cuûa laøng laäp moät
lôøi nguyeän khoâng gieát suùc vaät vaøo ban ñeâm. OÂng ta bò taùi sanh
vaøo moät ñòa nguïc Coâ Ñoäc. Vaøo ban ñeâm oâng ta ñöôïc traûi qua
söï hæ laïc voâ haïn. OÂng soáng trong moät laâu ñaøi tuyeät ñeïp vôùi boán
phuï nöõ quyeán ruõ vaø hoï ra söùc phuïc vuï caùc thöùc aên ñoà uoáng vaø
nhöõng thuù vui khaùc cho oâng. Tuy nhieân, vaøo ban ngaøy nhöõng
böùc töôøng cuûa toaø nhaø bieán thaønh kim khí noùng ñoû vaø boán
ngöôøi phuï nöõ thaønh boán con choù naâu thaät khuûng khieáp ngaáu
nghieán aên thòt oâng ta.

109
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Ngaøy xöa, Ngaøi Srona thaáy moät ngöôøi ñaøn oâng ngoaïi tình
theà giöõ giôùi khoâng taø daâm vaøo ban ngaøy. Ngöôïc vôùi ngöôøi ñoà
teå, oâng ta chæ bò ñau khoå vaøo ban ñeâm.
Tröôùc ñaây coù moät tu vieän raát an vui coù khoaûng naêm traêm
taêng só. Khi chuoâng ñoå vaøo giöõa tröa, nhöõng nhaø sö vaân taäp ñeå
thoï trai, duøng böõa tröa thì tu vieän bieán thaønh moät caên nhaø baèng
kim khí chaùy noùng. Nhöõng bình baùt, ly taùch vaø v. v.. bieán thaønh
caùc vuõ khí vaø nhöõng vò tu só ñaùnh ñaäp nhau. Khi heát giôø aên
tröa, hoï taùch ra vaø laïi trôû veà vò trí cuõ. Vaøo thôøi Ñöùc Phaät Ca
Dieáp, nhieàu vò taêng ñaõ tranh caõi vaøo giôø aên tröa, vaø ñaây laø söï
troå quaû vieäc tranh caõi ñoù.*
Taùm ñòa nguïc noùng (hoûa nguïc), taùm ñiaï nguïc laïnh (haøn
nguïc), cuøng vôùi caän bieân ñòa nguïc vaø coâ ñoäc ñòa nguïc taïo
thaønh möôøi taùm coõi ñòa nguïc. Haõy nghieân cöùu kyõ caøng soá
löôïng cuûa nhöõng ñòa nguïc naøy, thôøi gian traûi qua ôû ñaây, nhöõng
ñau khoå phaûi chòu ñöïng vaø nguyeân nhaân gaây ra vieäc phaûi bò
ñoïa sanh vaøo ñoù. Haõy thieàn quaùn vôùi loøng bi maãn veà nhöõng
chuùng sinh bò ñoïa sanh ôû ñoù. Haõy coá gaéng ñeå baûo ñaûm raèng
seõ khoâng moät ai, keå caû baûn thaân mình laãn baát kyø chuùng sinh
naøo khaùc, coøn bò sanh vaøo nhöõng coõi ñoù.
Neáu chæ hoaøn toaøn baèng loøng vôùi vieäc laéng nghe vaø hieåu
bieát veà nhöõng ñòa nguïc naøy veà maët kieán thöùc maø khoâng bieán
nhöõng hieåu bieát aáy thaønh moät kinh nghieäm soáng thöïc, thì ta seõ
chæ trôû thaønh moät ngöôøi trong ñaùm nhöõng haønh giaû ngoan coá
vaø kieâu ngaïo, seõ bò caùc baäc sieâu phaøm pheâ phaùn vaø caùc baäc
thieän tri thöùc chæ trích.
Ngaøy xöa coù moät tu só coù ñöùc haïnh göông maãu nhöng laïi
heát söùc kieâu ngaïo. OÂng ta ñeán thaêm Ngaøi Shang Rinpoche,
Ngaøi hoûi oâng ta hieåu bieát Giaùo Phaùp gì.
“Toâi ñaõ ñöôïc nghe nhieàu giaùo lyù,” vò taêng só traû lôøi.
“Vaäy haõy keå cho ta teân cuûa möôøi taùm ñòa nguïc,” Shang
Rinpoche noùi.

*
Ñieàu naøy ñöôïc giaûi thích trong chöông theo sau.

110
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

“Taùm ñòa nguïc noùng, taùm ñòa nguïc laïnh... toång coäng laø
möôøi saùu... vaø neáu Ngaøi theâm vaøo Muõ Ñen vaø Ñoû cuûa caùc vò
Karmapa thì laø möôøi taùm.”
Khoâng phaûi vì söï thieáu toân kính ñaõ khieán cho oâng ta goäp
chung caùc ñaïo sö Karmapa vôùi caùc ñòa nguïc. Ñôn giaûn laø chæ
vì oâng ta queân teân cuûa caùc Coâ Ñoäc Ñiaï Nguïc vaø Caän Bieân Ñiaï
Nguïc, vaø bôûi vaøo luùc ñoù nhöõng vò ñaïo sö Karmapa Muõ Ñen vaø
Ñoû raát noåi tieáng, neân oâng ta ñaõ haáp taáp keå theâm caùc Ngaøi vaøo.
Baây giôø baïn coù thöïc haønh nhöõng giaùo lyù ñaõ nhaän ñöôïc hay
khoâng laø moät chuyeän, nhöng neáu ngay caû nhöõng ngoân töø vaø
thuaät ngöõ coù lieân quan ñeán nhöõng giaùo lyù aáy maø cuõng khoâng
bieát tôùi thì thaät ñaùng xaáu hoå.

2. Ngaï Quyû (Phaïn: Preta)

Coù hai loaøi ngaï quyû: ngaï quyû soáng tuï taäp vaø ngaï quyû du haønh
khaép khoâng gian.

2.1 LOAØI NGAÏ QUYÛ SOÁNG TUÏ TAÄP

Nhöõng ngaï quyû naøy bò haønh haï ñau khoå bôûi ba loaïi chöôùng
ngaïi: chöôùng ngaïi beân ngoaøi (ngoaïi chöôùng), chöôùng ngaïi beân
trong (noäi chöôùng), hay chöôùng ngaïi ñaëc bieät (khoâng chöôùng).

2.1.1 Ngaï quyû bò haønh haï bôûi chöôùng ngaïi beân ngoaøi

Nhöõng ngaï quyû naøy bò haønh haï bôûi caùi ñoùi vaø khaùt cöïc ñoä.
Nhieàu theá kyû ñaõ troâi qua maø ngay caû moät töø “nöôùc” cuõng
chaúng ñöôïc nhaéc tôùi. Thöôøng xuyeân bò aùm aûnh bôûi thöïc phaåm
vaø nöôùc uoáng, hoï khoâng ngöøng tìm kieám thöùc aên vaø nöôùc
uoáng, nhöng khoâng tìm thaáy ngay caû moät daáu veát nhoû nhaát.
Thænh thoaûng hoï thaáy ôû xa moät doøng nöôùc trong treûo, thanh

111
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

tònh. Nhöng nhöõng khôùp xöông cuûa hoï yeáu tôùi noãi khoâng ñôõ
noåi caùi buïng naëng neà. Hoï khoå sôû laém môùi tôùi ñöôïc ñoù, vaø khi
tôùi nôi thì hoaøn toaøn kieät löïc – chæ ñeå caøng khoán khoå hôn khi
thaáy nöôùc ñaõ khoâ caïn heát, khoâng coøn gì ngoaøi ñaùy soâng ñaày
soûi ñaù.
Ñoâi khi hoï thaáy xa xa coù moät vöôøn traùi caây. Cuõng nhö
tröôùc, hoï tieán laïi gaàn, nhöng khi ñeán nôi hoï laïi thaáy raèng
nhöõng caây lôùn ñaõ hoaøn toaøn khoâ heùo. Ñoâi luùc hoï nhìn thaáy
nhieàu thöùc aên vaø nöôùc uoáng cuøng nhöõng thöù vöøa yù khaùc,
nhöng khi tôùi gaàn thì hoï thaáy nhöõng thöù naøy ñöôïc baûo veä bôûi
voâ soá ngöôøi trang bò vuõ khí, nhöõng ngöôøi naøy saên ñuoåi vaø ñaùnh
ñaäp hoï baèng caùc vuõ khí khieán hoï phaûi bò voâ cuøng ñau ñôùn.
Vaøo muøa heø, ngay caû aùnh traêng döôøng nhö cuõng noùng
boûng vaø thieâu ñoát hoï; vaøo muøa ñoâng thì hoï coù caûm töôûng maët
trôøi cuõng laïnh giaù. Nhöõng caûm giaùc naøy haønh haï hoï khuûng
khieáp.
Coù laàn, khi Ngaøi Srona ôû trong moät xöù ngaï quyû, Ngaøi
thaáy söï tham lam cuûa hoï ñoäc haïi tôùi noãi laøm Ngaøi phaùt soát vaø
mieäng Ngaøi trôû neân hoaøn toaøn khoâ ñaéng. Ngaøi ñi qua moät laâu
ñaøi baèng saét maø ñöùng ôû cöûa laø moät hình daïng aûm ñaïm khuûng
khieáp vôùi ñoâi maét ñoû ngaàu.
”Xin hoûi ôû ñaâu coù nöôùc?” Ngaøi Srona noùi.
Nghe ñöôïc lôøi naøy, taát caû moät ñaùm ngaï quyû troâng gioáng
nhö nhöõng maåu goã ñang chaùy xuùm laïi quanh Ngaøi, van naøi:
“Ñaáng vieân maõn vó ñaïi, xin haõy cho chuùng toâi nöôùc uoáng!”
“Chính ta cuõng chaúng tìm ra,” Ngaøi traû lôøi. “Caùc ngöôi haõy
cho ta moät ít.”
“Ngaøi noùi gì vaäy?” nhöõng ngaï quyû traû lôøi. “Chuùng toâi sinh
ôû vuøng naøy ñaõ möôøi hai naêm maø tôùi nay chöa töøng ñöôïc nghe
nhaéc tôùi nöôùc.”

2.1.2 Ngaï quyû bò haønh haï bôûi chöôùng ngaïi beân trong

112
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

Nhöõng ngaï quyû naøy coù cöûa mieäng khoâng lôùn hôn moät loã kim.
Thaäm chí neáu hoï uoáng heát nöôùc trong caùc ñaïi döông, thì luùc
nöôùc troâi xuoáng caùi coå hoïng nhoû nhö moät sôïi loâng ngöïa, söùc
noùng cuûa hôi thôû hoï seõ laøm nöôùc boác hôi heát. Ngay caû neáu
baèng caùch naøo ñoù hoï nuoát ñöôïc moät chuùt ít, thì cuõng chaúng
bao giôø laøm ñaày noåi caùi bao töû coù kích côõ baèng caû moät quoác
gia. Thaäm chí, cho duø nöôùc vaøo ñöôïc bao töû ñuû ñeå laøm hoï thoaû
maõn, thì vaøo ban ñeâm, noù cuõng bieán thaønh löûa vaø thieâu chaùy
tim, phoåi, vaø noäi taïng cuûa hoï. Khi muoán böôùc ñi, vôùi chaân tay
chæ nhö coïng coû, hoï khoâng theå naâng noåi caùi buïng khoång loà, vaø
sau ñoù, cuõng laøm cho hoï ñau khoå voâ haïn.

2.1.3 Ngaï quyû bò haønh haï bôûi chöôùng ngaïi ñaëc bieät

Nhöõng ngaõ quyû naøy phaûi chòu taát caû nhöõng loaïi ñau khoå khaùc
nhau vaø ôû möùc ñoä khaùc nhau. Chaúng haïn, moät soá ngaï quyû coù
nhieàu sinh vaät soáng trong thaân theå vaø aên thòt chuùng.
Coù laàn khi ñang du haønh trong xöù sôû cuûa ngaï quyû, Ngaøi
Srona tôùi moät laâu ñaøi vaø gaëp moät phuï nöõ tuyeät ñeïp. Nhôø voùc
daùng thanh tuù vaø ñöôïc trang ñieåm baèng chaâu baùu neân troâng
baø thaät quyeán ruõ. ÔÛ moãi chaân chieác ngai baø ngoài coù moät ngaï
quyû bò troùi. Baø cuùng döôøng Ngaøi Srona thöùc aên, vaø baùo tröôùc
raèng Ngaøi khoâng neân cho caùc ngaï quyû naøy moät mieáng aên nhoû
nhaát cho duø hoï van xin. Khi Ngaøi Srona baét ñaàu aên thì hoï baét
ñaàu van xin. Ngaøi ñöa moät ít thöùc aên cho moät ngaïy quyû thì
mieáng thöùc aên ñoù bieán thaønh voû traáu; nhöõng gì Ngaøi cho ngaï
quyû thöù hai bieán thaønh cuïc saét; ngaï quyû [thöù ba] baét ñaàu aên
thòt cuûa chính mình, vaø nhöõng gì Ngaøi cho ngaï quyû thöù tö thì
bieán thaønh maùu vaø muû.
Khi ngöôøi phuï nöõ trôû laïi, baø la leân, “Toâi ñaõ noùi laø Ngaøi
khoâng neân cho hoï baát cöù thöù gì! Ngaøi nghó raèng ngaøi coù nhieàu
loøng bi hôn toâi ö?”

113
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

“Baø coù lieân heä nhö theá naøo vôùi boán ngaï quyû naøy?” Ngaøi
Srona hoûi baø ta.
“Ñaây laø choàng toâi; kia laø con trai, ñoù laø con daâu, vaø ngöôøi
thöù tö laø ngöôøi haàu cuûa toâi.”
“Haønh nghieäp naøo trong quaù khöù ñaõ ñöa hoï tôùi ñaây?”
“Daân chuùng ôû coõi Dieâm Phuø Ñeà (coõi Ta Baø) raát ña nghi,”
ngöôøi phuï nöõ traû lôøi. “Ngaøi seõ khoâng bao giôø tin toâi ñaâu.”
“Laøm sao toâi laïi khoâng tin baø khi maø chính maét toâi ñang
chöùng kieán [caûnh töôïng ngaï quyû]?”
Theá laø ngöôøi phuï nöõ keå cho Ngaøi Srona caâu chuyeän cuûa
baø. “Toâi laø moät phuï nöõ Baø-la-moân trong moät ngoâi laøng noï. Moät
chieàu kia, toâi naáu moät soá thöùc aên ngon vì hoâm ñoù laø moät ngaøy
toát laønh. Tình côø Ngaøi Katyayana vó ñaïi vaø sieâu phaøm ñi khaát
thöïc qua ñoù. Toâi phaùt khôûi nieàm tin nôi Ngaøi vaø cuùng döôøng
Ngaøi thöïc phaåm. Roài toâi töï nghó coù leõ choàng toâi muoán chia seû
coâng ñöùc, neân toâi noùi vôùi oâng raèng: “Haõy hoan hyû vôùi toâi vì toâi
ñaõ cuùng döôøng Ngaøi Katyayana vó ñaïi vaø sieâu phaøm, baäc thöøa
keá cuûa Ñöùc Phaät.” Nhöng oâng ta noåi côn thònh noä. “Baø chöa
cuùng döôøng thöïc phaåm cho nhöõng ngöôøi Ba-la-moân, maø laïi
daâng phaàn thöùc aên ñaàu tieân cho tu só troïc ñaàu naøy! Taïi sao
oâng ta khoâng theå toïng voû traáu vaøo mieäng?”
Toâi cuõng keå chuyeän töông töï cho con trai mình, nhöng noùù
cuõng noåi giaän vaø la leân raèng: “Taïi sao caùi oâng ñaàu troïc cuûa maù
khoâng aên nhöõng maåu saét?.”
“Toái hoâm ñoù, cha meï toâi gôûi cho toâi moät soá thöùc aên ngon,
nhöng ñöùa con daâu ñaõ aên maát vaø chæ chöøa laïi cho toâi nhöõng
mieáng dôû nhaát. Khi toâi hoûi : ‘Coù phaûi con ñaõ aên nhöõng mieáng
ngon vaø chæ chöøa laïi cho meï nhöõng mieáng teä nhaát?’ thì noù ñaõ
noùi doái toâi: ‘Thaø con aên thòt mình coøn hôn laø chaïm vaøo ñóa thöùc
aên cuûa meï!’
“Töông töï nhö vaäy, khi ngöôøi haàu ñaõ aên nhöõng thöùc aên
maø coâ ta phaûi mang laïi cho gia ñình toâi, coâ ta noùi vôùi toâi raèng
coâ thaø uoáng maùu vaø muû coøn hôn laø aên caép thöïc phaåm cuûa toâi.

114
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

“Baûn thaân toâi trôû thaønh moät ngaï quyû ñaày quyeàn löïc vì toâi
öôùc nguyeän ñöôïc taùi sanh vaøo nôi maø toâi coù theå thaáy nhöõng gì
xaûy ra cho hoï do nghieäp löïc cuûa hoï chieâu caûm. Toâi ñaõ khoâng
öôùc nguyeän ñöôïc sanh vaøo Cung Trôøi thöù Ba Möôi Ba (Ñao
Lôïi) sau khi ñaõ cuùng döôøng cho moät baäc sieâu phaøm.
“Neáu coù bao giôø Ngaøi tôùi laøng toâi, xin noùi vôùi con gaùi toâi,
maø baây giôø laø moät con ñieám, raèng Ngaøi ñaõ gaëp cha meï noù, vaø
Ngaøi ñöôïc giao phoù ñeå baûo vôùi noù raèng nhöõng gì noù ñang laøm
seõ coù haäu quaû xaáu, ñoù laø moät caùch soáng sai laàm vaø noù neân töø
boû nhöõng caùch soáng xaáu xa ñoù.
“Neáu noù khoâng tin Ngaøi, xin noùi vôùi noù raèng trong caên
nhaø cuõ cuûa cha noù coù boán bình saét chöùa ñaày vaøng, moät caây
gaäy baèng vaøng vaø moät bình taåy tònh cho tu só. Xin noùi vôùi noù
ñem nhöõng thöù naøy thænh thoaûng cuùng döôøng cho Ngaøi
Katyayana vó ñaïi vaø sieâu phaøm, vaø haõy hoài höôùng coâng ñöùc
nhaân danh chuùng toâi. Ñieàu ñoù seõ giaûm bôùt nghieäp toäi cuûa
chuùng toâi cho tôùi khi cuoái cuøng nghieäp toäi aáy ñöôïc traû kyø heát.”
Coù laàn, khi Ñaïo sö Jetari ñang du haønh, Ngaøi gaëp moät nöõ
ngaï quyû coù thaân hình gôùm guoác, laø meï cuûa naêm traêm ñöùa con.
“Choàng toâi ñi Bodh Gaya (Boà Ñeà Ñaïo Traøng) ñaõ möôøi hai
naêm ñeå tìm kieám thöïc phaåm vaø vaãn chöa veà. Neáu Ngaøi ñeán
ñoù, xin noùi vôùi oâng aáy raèng neáu khoâng veà sôùm, nhöõng ñöùa con
cuûa chuùng toâi seõ cheát ñoùi heát.”
“Choàng cuûa ngöôi ra sao?” Ñaïo sö hoûi. “Moïi ngaï quyû ñeàu
gioáng nhau, laøm sao ta coù theå nhaän ra oâng ta?”
“Ngaøi khoâng theå queân oâng aáy ñöôïc,” baø ta noùi. “OÂng ta coù
moät mieäng lôùn, muõi beïp dí, muø moät maét vaø coù taát caû chín
töôùng xaáu.”
Khi Ngaøi Jetari ñeán Bodh Gaya, Ngaøi thaáy moät sa di
neùm thöïc phaåm vaø nöôùc duøng trong nhöõng leã cuùng döôøng
baùnh cuùng (torma) ra ngoaøi. Khi vò sa di boû ñi, moät ñaùm ngaï
quyû xoâ laán nhau ñeå tranh daønh ñoà cuùng. Trong ñaùm ñoù coù keû

115
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

maø Ngaøi ñang tìm kieám, vì theá Ngaøi noùi vôùi ngaï quyû naøy lôøi
nhaén cuûa ngöôøi vôï cuûa haén.
Ngaï quyû naøy traû lôøi: “Toâi ñaõ lang thang möôøi hai naêm
nhöng chöa töøng tìm ñöôïc vaät gì – ngoaïi tröø moät laàn, khi moät tu
só thanh tònh laøm nhoû moät ít nöôùc muõi, nhöng thaäm chí toâi cuõng
khoâng laáy ñöôïc nhieàu vì caû ñaùm chuùng toâi ñaùnh nhau ñeå tranh
daønh noù.” Vaø Ñaïo sö noùi theâm vaøo khi Ngaøi thuaät laïi caâu
chuyeän laø trong luùc ñaùnh nhau vì moät ít nöôùc muõi ñoù, ngaï quyû
ñaõ bò thöông raát naëng.
Trong taâm thöùc, haõy höùng chòu nhöõng noãi khoå khaùc nhau
maø caùc ngaï quyû phaûi traûi qua do nghieäp löùc chieâu caûm , nhaát
laø söï haønh haï cuûa caùi ñoùi vaø khaùt. Haõy nghó xem ta seõ ñau khoå
nhö theá naøo neáu khoâng aên hay uoáng chæ trong moät buoåi saùng.
Ta seõ caûm thaáy theá naøo neáu bò taùi sanh ôû moät nôi maø trong
nhieàu naêm thaäm chí chöõ nöôùc uoáng cuõng khoâng ñöôïc nhaéc
tôùi?
Haõy quaùn chieáu raèng nhöõng nguyeân nhaân chính yeáu gaây
neân söï taùi sanh laøm ngaï quyû laø tính keo kieät buûn xæn vaø söï
phaûn ñoái loøng roäng löôïng (taâm boá thí) cuûa nhöõng ngöôøi khaùc.
Chuùng ta cuõng ñaõ maéc phaïm nhöõng haønh vi nhö theá voâ soá laàn,
vì theá chuùng ta phaûi laøm baát kyø nhöõng gì coù theå ñeå traùnh taùi
sanh vaøo nôi ñoù. Haõy thieàn quaùn nhö vaäy taän ñaùy loøng mình
vôùi ba phöông phaùp daønh cho luùc khôûi ñaàu thôøi coâng phu,
trong khi thöïc haønh phaàn chính yeáu cuûa thôøi coâng phu vaø luùc
keát thuùc thôøi coâng phu.

2.2 LOAØI NGAÏ QUYÛ DI CHUYEÅN TRONG KHOÂNG GIAN

Caûnh giôùi naøy bao goàm tsen, gyalpo, shindre, jungpo, mamo,
theurang.* Taát caû nhöõng chuùng sinh naøy luoân soáng trong sôï haõi

*
Nhöõng loaïi tinh linh khaùc nhau khoâng coù thuaät ngöõ töông ñöông trong Anh
ngöõ.

116
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

vaø aûo giaùc. Khoâng suy nghó ñieàu gì ngoaøi caùi xaáu, hoï luoân laøm
baát kyø nhöõng gì coù theå laøm ñöôïc ñeå gaây toån haïi cho nhöõng
chuùng sinh khaùc, vaø nhieàu trong soá nhöõng ngaïi quyû naøy thaäm
chí coøn bò ñoaï vaøo nhöõng coõi thaáp hôn nhö nhö ñòa nguïc ngay
sau khi (thoï maïng ôû coõi ngaï quyû chaám döùt). Ñaëc bieät, moãi
tuaàn, hoï laïi phaûi traûi qua taát caû nhöõng ñau ñôùn cuûa caùi cheát
tröôùc ñaây do beänh taät, vuõ khí, nhöõng theá löïc xaáu, hay baát kyø
nhöõng gì khaùc gaây ra. Bôûi ñieàu duy nhaát maø hoï muoán laøm laø
truùt boû noãi khoå cuûa mình sang ngöôøi khaùc, neân duø ñi baát cöù nôi
ñaâu hoï cuõng khoâng laøm gì khaùc ngoaøi söï aùc haïi. Nhöng duø
nhö vaäy, hoï vaãn khoâng theå gaët haùi ñöôïc baát kyø ñieàu toát ñeïp
naøo cho baûn thaân hoï. Thaäm chí khi vui söôùng ñöôïc thaêm vieáng
nhöõng baïn beø cuõ vaø nhöõng ngöôøi thaân yeâu, nhöõng ngaïi quyû
naøy chæ ñem laïi cho nhöõng ngöôøi ñoù beänh taät, ñieân khuøng vaø
nhöõng ñau khoå baát ngôø khaùc.
Nhöõng ngaï quyû naøy phaûi traûi qua nhöõng ñau khoå lieân tuïc.
Caùc phaùp sö ñaày naêng löïc ñaõ choân vuøi, thieâu ñoát hoï vaø cöû
haønh nhöõng nghi leã maø trong ñoù caùc phaùp sö neùm moïi loaïi vuõ
khí töôûng töôïng vaøo hoï.51 Caùc phaùp sö nhoát hoï trong boùng toái
döôùi traùi ñaát trong nhieàu kieáp, thieâu ñoát hoï trong caùc ngoïn löûa
cuùng döôøng, nghieàn giaõ hoï vôùi nhöõng hoät muø taït, boät ñaù hoaëc
nhöõng thöù töông töï. Caùc phaùp sö cheû ñaàu hoï ra thaønh traêm
maûnh vaø thaân hoï thaønh moät ngaøn khuùc.
Gioáng nhö taát caû caùc ngaï quyû khaùc, hoï cuõng coù nhöõng tri
kieán leäch laïc: vaøo muøa ñoâng, maët trôøi thì laïnh lẽo; vaøo muøa heø,
maët traêng laïi noùng boûng. Moät soá ngaï quyû mang hình töôùng
chim, choù hay ñoäng vaät khaùc, troâng voâ cuøng gôùm ghieác. Toùm
nhöõng ñau khoå cuûa caùc loaøi ngaï quyû naøy thì khoâng theå töôûng
töôïng ñöôïc.
Haõy haønh trì nhö ñaõ ñöôïc chæ daïy ôû phaàn tröôùc, thieàn
quaùn vôùi nhöõng phöông phaùp ñaõ ñöôïc daïy khi baét ñaàu thôøi
coâng phu, trong luùc thöïc haønh phaàn haønh trì chính yeáu vaø vaøo
luùc keát thuùc thôøi coâng phu. Qua doøng taâm thöùc, haõy höùng chòu

117
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

nhöõng ñau khoå cuûa nhöõng chuùng sanh naøy vaø haõy nuoâi döôõng
loøng töø vaø bi ñoái vôùi hoï.

3. Suùc Sinh

Coù hai loaøi suùc sinh: nhöõng sinh vaät soáng ôû caùc ñoä saâu vaø
nhöõng suùc vaät soáng raûi raùc ôû nhöõng nôi khaùc nhau.

3.1 SINH VAÄT SOÁNG ÔÛ CAÙC ÑOÄ SAÂU


Caùc ñaïi döông chöùa ñaày caù, caùc loaøi boø saùt, ruøa, cua
toâm, saâu boï vaø nhöõng sinh vaät khaùc, nhieàu nhö nhöõng haït
maïch nha döôùi ñaùy moät thuøng bia. Coù caû nhöõng con raén vaø
quaùi vaät lôùn tôùi noãi thaân chuùng coù theå quaán nhieàu voøng quanh
Nuùi Tu Di. Laïi coù nhöõng sinh vaät khaùc nhoû nhö nhöõng haït buïi
hay ñaàu muõi kim.
Taát caû nhöõng sinh vaät naøy phaûi chòu ñöïng nhöõng ñau khoå
voâ haïn. Nhöõng con lôùn nuoát nhöõng con beù. Ngöôïc laïi cuõng coù
nhöõng con beù ñuïc khoeùt nhöõng con lôùn vaø aên soáng chuùng.
Nhöõng con vaät lôùn cuõng phaûi bò coù nhieàu con nhoû xíu soáng beân
trong chuùng vaø aên thòt chuùng. Moät soá nhöõng sinh vaät naøy sinh
ra ôû giöõa nhöõng chaâu luïc, nôi maët trôøi khoâng chieáu saùng vaø nôi
thaäm chí chuùng khoâng theå thaáy töù chi cuûa chuùng co hay duoãi.
Ñaàn ñoän vaø ngu doát, chuùng khoâng bieát nhöõng gì neân laøm vaø
khoâng neân laøm. Chuùng bò taùi sanh vaøo nhöõng nôi maø khoå ñau
laø voâ haïn.

3.2 SUÙC VAÄT SOÁNG RAÛI RAÙC ÔÛ NHÖÕNG NÔI KHAÙC NHAU

Nhöõng suùc vaät soáng trong caùc coõi trôøi vaø coõi ngöôøi chòu ñau
khoå lieân tuïc bôûi söï ngu xuaån cuûa chuùng vaø bôûi chuùng bò boùc
loät. Trong khi ñoù chuùng long thaàn52 phaûi traûi cuoäc ñôøi trong söï
haønh haï cuøng cöïc bôûi nhöõng con chim kim xí ñieåu (garuda) vaø

118
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

nhöõng traän möa caùt noùng. Theâm vaøo ñoù, nhöõng chuùng sinh
naøy ngu ñaàn, hung haêng vaø hieåm ñoäc.
Ñaëc bieät,ø nhöõng daõ thuù soáng cuøng vôùi theá giôùi con ngöôøi
chuùng ta thöôøng xuyeân phaûi soáng trong söï sôï haõi. Chuùng
khoâng theå aên moät mieáng aên maø khoâng phaûi ñeà phoøng caûnh
giaùc. Chuùng coù nhieàu töû thuø, vì caùc loaøi daõ thuù ñeàu saên moài
laãn nhau, vaø do vaäy, luoân coù nhöõng ñe doïa cuûa keû saên moài, keû
bò saên, vaø nhöõng söï ñe doïa maïng soáng khaùc. Dieàu haâu gieát
nhöõng con chim nhoû, chim nhoû gieát caùc coân truøng, vaø v..v..,
lieân tuïc choàng chaát nhöõng haønh ñoäng xaáu aùc trong moät voøng
troøn voâ taän cuûa söï gieát vaø bò gieát.
Thôï saên thì laõo luyeän trong moïi phöông phaùp haønh haï vaø
gieát haïi nhöõng thuù vaät naøy. Hoï ñe doïa maïng soáng cuûa chuùng
baèng moïi möu keá xaáu xa – baãy, löôùi, vaø suùng. Moät soá muoâng
thuù bò gieát ñeå laáy söøng, da, boä loâng vaø nhöõng saûn vaät khaùc cuûa
thaân theå chuùng. Nhöõng con trai bò gieát ñeå laáy ngoïc; voi bò gieát
ñeå laáy ngaø vaø xöông; coïp, beo, raùi caù vaø caùo ñeå laáy boä loâng;
boø xaï ñeå laáy xaï; con löøa vaø traâu yak ñeå laáy maùu vaø thòt. Thaät
laø moät noãi ñau khoå khuûng khieáp khi chính thaân chuùng ñöôïc
sinh ra chæ ñeå bò gieát haïi.
Ñoái vôùi nhöõng thuù vaät ñöôïc con ngöôøi thuaàn hoaù, chuùng
ngu ñaàn ñeán noãi khi nhöõng keû gieát haïi chuùng tôùi gaàn, caàm dao
trong tay, chuùng chæ bieát giöông ñoâi maét môû lôùn maø thaäm chí
coøn khoâng nghó tôùi vieäc chaïy troán. Chuùng bò vaét söõa, chôû
naëng, bò thieán, xoû muõi vaø bò thaéng vaøo caùi caøy. Chaúng coù con
naøo trong chuùng troán thoaùt khoûi voøng troøn noâ leä lieân tuïc naøy.
Ngöïa vaø traâu yak tieáp tuïc bò chôû naëng vaø bò cöôõi ngay caû khi
löng chuùng voâ cuøng ñau ñôùn. Khi khoâng theå ñi xa hôn ñöôïc
nöõa, chuùng bò ñaùnh roi vaø bò neùm ñaù. Trong ñaàu nhöõng chuû
nhaân, hoï chaúng bao giôø nghó ñöôïc raèng chuùng coù theå bò beänh
taät hay kieät söùc.
Traâu boø vaø cöøu bò boùc loät cho ñeán cheát. Moät khi chuùng
quaù giaøø, chuùng bò chính nhöõng ngöôøi chuû cuûa mình ñem baùn

119
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

hay gieát thòt. Baát kyø tröôøng hôïp naøo, soá meänh cuûa chuùng ñeàu
bò ñònh ñoaït bôûi ngöôøi ñoà teå, vaø chuùng khoâng bao giôø bieát ñeán
caùi cheát moät caùch töï nhieân.
Vì theá, loaøi vaät traûi qua nhöõng ñau khoå khoâng theå töôûng
töôïng ñöôïc. Baát cöù khi naøo thaáy nhöõng thuù vaät bò haønh haï nhö
vaäy, haõy ñaët mình vaøo vò trí cuûa chuùng vaø hình dung thaät chi
tieát taát caû nhöõng gì chuùng phaûi traûi qua. Haõy thieàn ñònh vôùi
loøng bi maãn maõnh lieät veà taát caû nhöõng chuùng sinh bò taùi sanh
laøm kieáp suùc vaät. Ñaëc bieät, neáu coù nuoâi suùc vaät, haõy ñoái xöû töû
teá vaø thöông yeâu chuùng. Bôûi leõ taát caû caùc suùc vaät, ngay caû
nhöõng coân truøng nhoû beù nhaát, ñeàu coù caûm giaùc sung söôùng vaø
ñau khoå, vaø vì taát caû chuùng ñaõ töøng laø cha meï cuûa chuùng ta,
haõy phaùt khôûi loøng töøø bi ñoái vôùi chuùng, vaø haõy keát hôïp coâng
phu haønh trì cuûa baïn vôùi nhöõng phöông phaùp ñaõ ñöôïc chæ daïy
vaøo luùc khôûi ñaàu thôøi coâng phu, luùc thöïc haønh phaàn coâng phu
chính yeáu vaø vaøo luùc keát thuùc thôøi coâng phu.

Duø chuùng sanh coù theå bò taùi sanh baát cöù nôi ñaâu trong ba
coõi thaáp naøy, hoï phaûi chòu ñöïng taát caû nhöõng söï haønh haï laâu
daøi vaø khuûng khieáp. Chuùng sanh taùi sanh vaøo nhöõng coõi naøy
thì ngu ñaàn, khôø daïi vaø khoâng coù baát kyø yù nieäm naøo veà Giaùo
Phaùp, vaø caøng taïo ra theâm nhieàu nhaân ñeå bò ñọa nhieàu laàn
hôn nöõa vaøo trong nhöõng coõi thaáp. Vì theá moät khi bò sinh vaøo
nhöõng coõi naøy thì thaät khoù maø thoaùt ra ñöôïc. Trong cuoäc soáng
hieän nay cuûa chuùng ta, vaø trong nhöõng kieáp quaù khöù khaùc,
chuùng ta ñaõ tích luõy voâ soá haønh nghieäp chaéc chaén seõ daãn
chuùng ta tôùi taùi sanh vaøo nhöõng coõi naøy. Do ñoù chuùng ta phaûi
thaät loøng hoái tieác nhöõng haønh nghieäp sai laàm cuûa mình trong
quaù khöù, saùm hoái vaø theä nguyeän laø seõ khoâng bao giôø taùi
phaïm.
Vôùi loøng ñaïi bi, haõy suy nghó veà nhöõng chuùng sanh phaûi
soáng trong nhöõng coõi ñoù, hoài höôùng cho hoï coâng ñöùc cuûa moïi
thieän haïnh maø ta ñaõ tích luõy khaép ba thôøi. Haõy caàu nguyeän

120
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

cho hoï coù theå ñöôïc giaûi thoaùt khoûi nhöõng coõi aùc ñaïo ñoù: “Giôø
ñaây laø luùc toâi ñaõ gaëp ñöôïc Giaùo Phaùp cuûa Ñaïi Thöøa, vaø coù cô
hoäi thöïc haønh con ñöôøng ñem laïi lôïi ích thaät söï cho caû toâi laãn
nhöõng ngöôøi khaùc, toâi seõ thöïc haønh Giaùo Phaùp ñoù vôùi loøng
duõng caûm, coi thöôøng moïi khoù khaên, vaø ñöa daãn taát caû chuùng
sanh trong ba coõi thaáp tôùi nhöõng coõi Phaät.” Sau khi nuoâi döôõng
Boà Ñeà Taâm vôùi nhöõng suy nghó nhö vaäy, haõy caàu nguyeän boån
sö vaø chö Phaät, khaån nguyeän caùc Ngaøi cöùu giuùp vaø gia hoä:
“Caàu xin boån sö vaø Tam Baûo gia trì cho con ñeå con coù theå ñaït
ñöôïc muïc ñích naøy!” Haõy hoài höôùng coâng ñöùc cho lôïi ích cuûa
chuùng sanh, vaø thöïc haønh ba phöông phaùp toái thöôïng ñaõ ñöôïc
daïy ôû phaàn tröôùc.

Maëc duø taùi sanh vaøo ba coõi thaáp taát yeáu ñöa ñeán ñau
khoå, vaø vì vaäy coù theå coù ngöôøi hy voïng raèng ôû ba coõi cao seõ
haïnh phuùc vaø sung söôùng, nhöng thöïc söï, ngay caû nhöõng coõi
cao cuõng khoâng coù haïnh phuùc.

4. Coõi Ngöôøi

Loaøi ngöôøi phaûi chòu ba loaïi ñau khoå chính, vaø boán nguyeân
nhaân ñau khoå lôùn lao laø sinh, laõo, beänh vaø töû. Ngoaøi ra, coøn
coù nhöõng loaïi ñau khoå khaùc nhö sôï haõi khi gaëp keû mình gheùt,
khi bò maát ngöôøi thöông yeâu, vaø khoå sôû khi khoâng ñaït ñöôïc
nhöõng gì mình muoán, hay khi gaëp phaûi nhöõng ñieàu khoâng
mong muoán.

4.1 BA LOAÏI ÑAU KHOÅ CHÍNH YEÁU

4.1.1 Ñau khoå vì bieán ñoåi

Khoå veà söï bieán ñoåi laø ñau khoå maø ta caûm thaáy khi traïng thaùi
haïnh phuùc ñoät nhieân chuyeån thaønh ñau khoå. Coù khi chuùng ta

121
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

ñang caûm thaáy khoûe maïnh, haøi loøng, no ñuû sau moät böõa aên
ngon, thì ñoät nhieân bị ñau buïng quaèn quaïi bôûi nhöõng kyù sinh
truøng trong daï daøy chuùng ta. Coù khi ta haïnh phuùc, vaø chæ moät
laùt sau thì coù keû thuøø cöôùp ñoaït taøi saûn hay thuù nuoâi cuûa ta; hay
löûa chaùy thieâu ruïi nhaø ta; hoaëc ñoät nhieân chuùng ta bò maéc
beänh hay bò aûnh höôûng bôûi nhöõng theá löïc xaáu; hoaëc nhaän
ñöôïc nhöõng tin töùc khuûng khieáp – vaø ngay laäp töùc chuùng ta bò
nhaán chìm trong ñau khoå.
Thaät ra, baát kyø bieåu hieän haïnh phuùc, tieän nghi hoaëc
quyeàn löïc naøo ñöôïc tìm thaáy trong voøng luaân hoài ñeàu khoâng coù
moät chuùt neàn taûng beàn vöõng naøo, vaø veà laâu daøi, chaúng bao giôø
coù theå khaùng cöï laïi ñöôïc voøng quay cuûa söï ñau khoå. Vì vaäy,
chuùng ta caàn nuoâi döôõng söï tænh giaùc vôùi taát caû nhöõùng bieåu
hieän haïnh phuùc, tieän nghi hoaëc quyeàn löïc trong coõi luaân hoài.

4.1.2 Ñau khoå choàng chaát ñau khoå

Chuùng ta traûi qua ñau khoå noái tieáp, choàng chaát ñau khoå; tröôùc
khi moät ñau khoå chaám döùt, chuùng ta ñaõ phaûi chòu theâm moät
ñau khoå khaùc. Chuùng ta bò beänh cuøi, vaø sau ñoù cuõng laïi thình
lình bò phoûng; cuõng nhö bò phoûng roài laïi bò thöông. Cha chuùng
ta cheát vaø sau ñoù khoâng laâu meï ta cuõng qua ñôøi. Chuùng ta bò
keû thuø saên ñuoåi, vaø theâm vaøo ñoùù, ngöôøi thaân yeâu qua ñôøi; vaø
v.v... Duø chuùng ta taùi sanh ôû ñaâu trong luaân hoài, thôøi gian cuûa
chuùng ta cuõng ñeàu bò tieâu hao trong ñau khoå naøy choàng chaát
ñau khoå kia, khoâng coù baát kyø may maén naøo ñeå ñöôïc haïnh
phuùc troïn veïn trong giaây laùt.

4.1.3 Ñau khoå cuûa taát caû nhöõng gì giaû hôïp 53

Baây giôø, moät soá ngöôøi coù theå nghó raèng moïi söï ñang dieãn tieán
hoaøn toaøn toát ñeïp vôùi mình vaøo luùc naøy, vaø döôøng nhö chuùng
ta khoâng bò ñau khoå nhieàu cho laém. Thaät ra, chuùng ta hoaøn
toaøn bò nhaän chìm trong nhöõng nguyeân nhaân cuûa ñau khoå.

122
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

Ngay caû chính thöïc phaåm, quaàn aùo, nhaø cöûa, caùc vaät trang
hoaøng vaø leã hoäi laø nhöõng thöù ñem laïi cho chuùng ta khoaùi laïc,
taát caû nhöõng thöù aáy ñeàu ñöôïc taïo ra baèng aùc haïnh. Bôûi vì taát
caû moïi vieäc chuùng ta laøm, nhöõng vieäc aáy hoaëc döïa treân neàn
taûng cuûa aùc haïnh, hoaëc coù lieân heä ñeán aùc haïnh, chæ coù theå
daãn ñeán ñau khoå maø thoâi. Haõy laáy traø vaø boät luùa maïch tsampa*
ra laøm ví duï ñeå coù theå hieåu roõ hôn.
ÔÛ Trung Quoác, nôi troàng traø, soá sinh vaät nhoû beù bò gieát
haïi khi caây traø ñöôïc troàng xuoáng roài khi laù ñöôïc haùi, v..v... –
qua ñoù, soá sinh vaät bò gieát cheát ñoù khoâng theå tính ñeám ñöôïc.
Sau ñoù traø ñöôïc nhöõng phu khuaân vaùc mang ñi xa taän
Dartsedo. Moãi phu khuaân vaùc mang 12 tuùi, moãi tuùi coù saùu
baùnh traø, chòu söùc naëng quanh hoï baèng daây buoäc quanh traùn
laøm da hoï moøn ñi. Nhöng ngay caû khi caùi soï ñaàu cuûa hoï loä ra
heát, hoaøn toaøn traéng beäch, thì hoï vaãn phaiû tieáp tuïc. Töø Dotok
trôû ñi, dzo, nhöõng con traâu yak vaø con la ñaûm nhieäm vieäc
chuyeân chôû, löng chuùng muoán gaãy sum, buïng chuùng bò ñuïc
thuûng vôùi nhöõng veát caét, loâng chuùng loang lôû töøng maûng traày
xaùt. Chuùng chòu ñau khoå gheâ gôùm vì söï noâ leä naøy. Söï trao ñoåi
traø chaúng laø gì khaùc ngoaøi moät loaït nhöõng, lôøi thaát höùa, löøa gaït
vaø caõi coï, cho tôùi cuoái cuøng traø ñöôïc ñoåi chuû, thöôøng laø ñoåi ñeå
laáy nhöõng saûn phaåm töø suùc vaät nhö len vaø da cöøu non. Baây giô
noùi tôùi chuyeän len, vaøo muøa heø tröôùc khi loâng cöøu bò xeùn, noù
luùc nhuùc ñaày nhöõng boï cheùt, ve vaø nhöõng sinh vaät beù nhoû
khaùc nhieàu voâ keå nhö chính len vaäy. Trong luùc xeùn loâng,
nhöõng con naøy bò ñöùt ñaàu, bò chaët laøm hai hay bò loøi ruoät. Soá
con khoâng bò gieát vaãn coøn keït laïi trong len vaø bò cheát ngaït. Taát
caû nhöõng vieäc laøm naøy chæ coù theå daãn tôùi nhöõng coõi thaáp. Ñoái
vôùi da cöøu non, haõy nhôù raèng nhöõng con cöøu môùi ñeû ñeàu coù

*
Traø vaø tsampa, luùa maïch nöôùng ñöôïc xay mòn thaønh boät, laø nhöõng thöïc phaåm
chính yeáu ôû khaép xöù Taây Taïng. Traø Taây taïng ñöôïc khuaáy vôùi söõa vaø bô vaø
ñöôïc duøng thöôøng xuyeân suoát ngaøy. Tsampa ñöôïc hoaø troän vôùi traø ñeå laøm
thaønh moät moùn aên laäp töùc.

123
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

ñaày ñuû nhöõng giaùc quan, vaø chuùng bieát caûm thaáy sung söôùng
vaø ñau khoå. Ñuùng luùc chuùng ñang vui höôûng nhöõng khoaûnh
khaéc ñaàu tieân cuûa cuoäc soáng, trong khi hoaøn toaøn khoûe maïnh,
thì chuùng laïi bò gieát. Coù theå chuùng chæ laø nhöõng con vaät ngu
daïi, tuy nhieân chuùng khoâng muoán cheát – chuùng ham soáng vaø
ñau khoå khi bò haønh haï vaø gieát thòt. Ñoái vôùi nhöõng con cöøu meï
coù nhöõng ñöùa con bò gieát, thì chuùng laø moät ví duï soáng ñoäng veà
noãi ñau khoå maø moät ngöôøi meï maát ñöùa con duy nhaát cuûa
mình phaûi traûi qua. Vì theá, khi chuùng ta suy nghó veà vieäc saûn
xuaát vaø buoân baùn nhöõng saûn phaåm nhö vaäy, chuùng ta coù theå
hieåu ñöôïc raèng ngay caû moät nguïm traø cuõng chaúâng theå laøm gì
khaùc ngoaøi goùp phaàn vaøo vieäc ñöa chuùng ta ñoïa sanh trong
nhöõng coõi thaáp.
Baây giôø haõy xem xeùt tröôøng hôïp cuûa boät luùa maïch
tsampa. Tröôùc khi gieo luùa maïch, caùnh ñoàng phaûi ñöôïc caøy
xôùi, coâng vieäc ñoù khôi leân maët ñaát taát moïi con saâu vaø coân
truøng voán soáng ngaàm döôùi ñaát, vaø choân vuøi moïi saâu truøng voán
soáng treân maët ñaát. Nhöõng con boø caøy ñi tôùi ñaâu thì nhöõng con
quaï vaø chim nhoû baùm theo sau, khoâng ngöøng saên baét nhöõng
con coân truøng beù nhoû. Khi caùnh ñoàng ñöôïc töôùi nöôùc, taát caû
sinh vaät soáng trong nöôùc bò maéc caïn treân ñaát khoâ, trong khi
moïi sinh vaät ñang soáng ôû ñaát khoâ laïi bò cheát ñuoái. Töông töï,
vaøo moãi giai ñoaïn gieo haït, thu hoaïch vaø ñaäp luùa, soá löôïng
chuùng sinh bò gieát thì khoâng theå tính ñeám. Neáu suy nghó veà
ñieàu ñoù thì chuùng ta haàu nhö ñang aên caùc coân truøng ñöôïc
nghieàn thaønh boät vaäy.
Cuõng töông töï nhö vaäy, bô, söõa vaø nhöõng thöïc phaåm
khaùc, “ba thöïc phaåm traéng” vaø “ba thöïc phaåm ngoït” maø chuùng
ta xem laø thanh tònh vaø khoâng bò nhöõng haønh vi aùc haïi laøm oâ
nhieãm, thì hoaøn toaøn khoâng phaûi nhö vaäy. Phaàn ñoâng nhöõng
traâu yak con, nhöõng con beâ vaø cöøu ñeàu bò gieát. Nhöõng con
khoâng bò gieát, thì ngay khi ñöôïc sinh ra vaø thaäm chí tröôùc khi
chuùng coù moät dòp may ñöôïc buù moät mieáng söõa ngoït cuûa meï

124
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

chuùng, ñaõ coù moät sôïi thöøng quanh coå vaø bò coät vaøo moät caùi
coïc moãi khi döøng laïi treân ñöôøng, ñeå moãi nguïm söõa – thöùc aên
vaø uoáng chính ñaùng cuûa chuùng – coù theå bò ñaùnh caép ñeå laøm bô
vaø phoù maùt. Baèng caùch ruùt maát tinh chaát cuûa thaân boø meï laø
thöù raát caàn thieát cho boø con, chuùng ta ñeå maëc chuùng nöûa soáng
nöûa cheát. Khi muøa xuaân trôû laïi, nhöõng con boø meï giaø nua trôû
neân suy yeáu tôùi noãi thaäm chí chuùng khoâng theå ñöùng daäy trong
chuoàng. Nhöõng con beâ vaø cöøu non haàu nhö cheát ñoùi. Nhöõng
con soáng soùt, thì yeáu ôùt vaø nhö moät boä xöông, laûo ñaûo nhö saép
cheát.
Taát caû nhöõng yeáu toá maø chuùng ta coi laø nhöõng phaàn caáu
taïo neân haïnh phuùc – thöïc phaåm ñeå aên, quaàn aùo ñeå maëc, vaø
baát cöù nhöõng haøng hoùa vaø vaät lieäu naøo chuùng ta coù theå nghó
tôùi – ñeàu ñöôïc taïo ra baèng moät caùch töông töï vaø duy nhaát laø
qua haønh ñoäng baát thieän. Haäu quaû cuoái cuøng cuûa taát caû nhöõng
vieäc laøm naøy laø söï ñau khoå voâ taän cuûa nhöõng coõi thaáp. Do ñoù,
moïi söï vieäc maø ngaøy nay coù veû nhö töôïng tröng cho söï haïnh
phuùc thì trong thöïc teá chæ laø ñau khoå cuûa taát caû nhöõng söï giaû
hôïp.

4.2 ÑAU KHOÅ CUÛA SINH, LAÕO, BEÄNH VAØ TÖÛ

4.2.1 Ñau khoå khi sinh ra ñôøi (Sinh khoå)

Vôùi loaøi ngöôøi trong theá giôùi hieän nay, chuùng ta thuoäc loaøi ñöôïc
sinh ra töø thai taïng (thai sanh).54 Tröôùc tieân, thaàn thöùc cuûa moät
chuùng sinh trong traïng thaùi trung aám phaûi nhaäp vaøo giöõa söï
hôïp nhaát tinh dòch cuûa ngöôøi cha vaø maùu huyeát cuûa ngöôøi meï.
Sau ñoù thaàn thöùc ñoù phaûi traûi qua nhieàu kinh nghieäm ñau ñôùn
trong nhöõng giai ñoaïn khaùc nhau khi baøo thai ñöôïc hình
thaønh, nhö mieáng thaïch hình troøn, nhö hình traùi soan laày nhaày,
nhö hình thuoân daày, nhö hình baàu duïc vöõng chaéc, hoaëc khoái u
troøn caêng cöùng,55 vaø v..v... Moät khi tay chaân, caùc cô quan vaø

125
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

caùc giaùc quan ñöôïc hình thaønh, caùi thai seõ bò nhoát beân trong töû
cung toái taêm, hoâi haùm vaø ngaït thôû, khoå sôû nhö ngöôøi bò ôû trong
tuø. Khi ngöôøi meï aên thöïc phaåm noùng, thai nhi ñau ñôùn nhö theå
bò löûa ñoát. Khi ngöôøi meï duøng ñoà aên laïnh, noù caûm thaáy nhö theå
bò neùm vaøo nöôùc ñoùng baêng; khi ngöôøi meï naèm xuoáng, noù nhö
theå bò choân vuøi döôùi söùc naëng cuûa moät quaû ñoài; khi meï aên no,
noù nhö theå bò ngaït thôû giöõa nhöõng taûng ñaù; khi ngöôøi meï ñoùi,
nhö theå noù bò rôi töø moät vaùch nuùi; khi ngöôøi meï ñi hay ngoài
xuoáng, noù caûm thaáy nhö theå bò gioù vuøi daäp.
Tôùi luùc phaûi chaøo ñôøi thì nghieäp löïc 56 xoay ñaàu ñöùa beù
xuoáng, ñeå noù saün saøng ñöôïc sinh ra. Khi ñöùa beù bò ñaåy xuoáng
coå töû cung, noù ñau ñôùn nhö theå bò moät ngöôøi khoång loà maïnh
meõ naém laáy hai chaân ñaäp thaät maïnh vaøo töôøng. Khi bò ñaåy qua
khoûi xöông chaäu, ñöùa beù caûm thaáy nhö theå bò keùo qua caùi loã
trong moät baøn keùo sôïi.57 Neáu töû cung môû quaù heïp, noù khoâng
ra ñöôïc vaø seõ phaûi cheát. Quaû thöïc, caû hai meï vaø con coù theå
cheát trong khi sinh ñeû, vaø cho duø qua ñöôïc thì hoï cuõng ñaõ phaûi
traûi qua taát caû nhöõng kinh nghieäm ñau ñôùn cuûa luùc haáp hoái.
Nhö Ñaïi Ñaïo Sö xöù Oddiyana coù noùi:

Caû meï vaø con ñeàu ñi nöûa ñöôøng ñeán gaàn xöù sôû cuûa
Töû Thaàn,
Vaø moïi khôùp xöông cuûa ngöôøi meï, ngoaïi tröø xöông haøm, bò
vaën rôøi ra.

Ñöùa beù phaûi kinh qua moïi söï ñau ñôùn. Khi rôi xuoáng taám
neäm luùc chaøo ñôøi, noù coù caûm giaùc nhö bò rôi xuoáng moät caùi hoá
ñaày gai. Khi ñöôïc lau chuøi lôùp chaát nhôøn treân löng thì noù coù
caûm giaùc nhö bò loät da soáng. Luùc ñöôïc taém röûa, noù coù caûm
töôûng nhö bò ñaùnh baèng gai. Khi ñöôïc ñaët vaøo loøng meï, noù
caûm thaáy nhö moät con chim nhoû bò dieàu haâu tha ñi. Khi ñöôïc
thoa bô treân ñænh ñaàu58 thì noù coù caûm giaùc nhö bò troùi vaø neùm
xuoáng moät caùi loã. Ñöôïc ñaët trong noâi thì gioáng nhö bò boû vaøo

126
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

buøn dô. Moãi khi ñöùa beù bò khoå vì ñoùi, khaùt, ñau beänh vaø nhöõng
thöù khaùc thì ñieàu duy nhaát maø noù coù theå laøm laø la khoùc.
Töø luùc ñöôïc sinh ra, ñeán khi lôùn leân vaø böôùc vaøo tuoåi
thanh nieân, ta coù caûm töôûng laø coù söï phaùt trieån vaø taêng tröôûng.
Nhöng söï thaät laø cuoäc ñôøi ta trôû neân ngaén ñi, caøng ngaøy chuùng
ta caøng tôùi gaàn caùi cheát hôn. Chuùng ta bò thu huùt trong nhöõng
coâng vieäc taàm thöôøng cuûa cuộc ñôøi naøy, heát caùi naøy ñeán caùi
kia, chaúng coù vieäc naøo ñi ñeán keát thuùc, taát caû tieáp noái nhau
nhö nhöõng con soùng treân maët nöôùc. Bôûi vì taát caû moïi ñieàu ñeàu
chæ döïa treân aùc haïnh neân keát cuïc chaéc chaén laø seõ bò ñoaï sanh
vaøo nhöõng coõi thaáp, vaø chòu ñau khoå voâ cuøng taän.

4.2.2 Ñau khoå cuûa tuoåi giaø (Giaø khoå)

Khi chuùng ta khieán baûn thaân mình phaûi baän roän vôùi nhöõng
ñieàu vuïn vaët taàm thöôøng vaø vôùi nhöõng phaän söï theá gian khoâng
bao giôø chaám döùt, thì noãi ñau khoå cuûa tuoåi giaø ñaõ leùn ñeán vôùi ta
maø khoâng baùo tröôùc. Töøng chuùt moät, cô theå ta maát ñi sinh löïc.
Chuùng ta chaúng tieâu hoùa noåi nhöõng thöùc aên maø mình öa thích.
Thò giaùc môø ñi, vaø chuùng ta khoâng coøn coù theå nhìn roõ nhöõng vaät
beù nhoû hay ôû xa. Thính giaùc cuõng baét ñaàu giaûm suùt vaø chuùng ta
khoâng phaân bieät ñöôïc roõ raøng aâm thanh vaø lôøi noùi. Löôõi khoâng
coøn neám ñöôïc nhöõng gì mình aên uoáng nöõa, cuõng khoâng phaùt
aâm ñuùng nhöõng gì chuùng ta muoán noùi. Khi tinh thaàn suy yeáu, trí
nhôù suy giaûm vaø chuùng ta bò nhaàm laãn vaø ñaõng trí. Raêng cuõng bò
ruïng neân khoâng coøn nhai ñöôïc thöùc aên cöùng, vaø neáu ta coù theå
noùi ñieàu gì thì cuõng trôû thaønh nhöõng tieáng laàm baàm khoù hieåu.
Thaân theå maát ñi hôi aám (nhieät) neân ta khoâng coøn thaáy aám aùp khi
maëc quaàn aùo moûng manh. Söùc khoeû sa suùt neân ta khoâng theå
mang vaùc nhöõng vaät naëng ñöôïc nöõa. Maëc duø chuùng ta vaãn coøn
sôû thích ñöôïc sung söôùng vaø höôûng thuï, nhöng ta khoâng coøn
naêng löïc ñeå höôûng thuï ñöôïc nöõa. Bôûi vì kinh maïch vaø naêng
löïc suy giaûm, chuùng ta trôû neân caùu gaét vaø thieáu kieân nhaãn. Bò
moïi ngöôøi coi thöôøng, ta trôû neân traàm uaát vaø buoàn chaùn. Trong

127
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

cô theå, caùc yeáu toá (töù ñaïi) bò maát quaân bình, neân ñem laïi nhieàu
taät beänh vaø khoù khaên. Chuùng ta phaûi vaät loän moãi khi cöû ñoäng,
nhö vieäc ñi ñöùng cuõng haàu nhö trôû thaønh nhöõng vieäc khoâng theå
kham noåi. Ngaøi Jetsun Mila ñaõ coù haùt raèng:

Moät, baø ñöùng leân nhö theå nhoå moät caây coïc khoûi maët ñaát;
Hai, baø ñi roùn reùn nhö rình baét chim;
Ba, baø ngoài nhö moät caùi tuùi bò thaû rôi.
Khi ba daáu hieäu naøy cuøng ñeán, hôõi baø giaø;
Baø laø moät baø laõo u buoàn maø huyeãn thaân baø ñaõ suy suïp.

Moät, da deû baø haèn nhöõng veát nhaên;


Hai, baø gaày giô xöông, maùu huyeát thu ruùt;
Ba, baø nöûa ngaây nöûa daïi, nöûa ñui nöûa ñieác.
Khi ba daáu hieäu naøy cuøng ñeán, hôõi baø giaø;
Maët baø nhaên nhuùm vôùi nhöõng veát haèn xaáu xí.

Moät, quaàn aùo raùch röôùi taû tôi vaø luoäm thuoäm;
Hai, thöùc aên uoáng sao nhaït nheõo, laïnh tanh;
Ba, baø ngoài treân chieáu maø döïa daãm boán beân.
Khi ba daáu hieäu naøy cuøng ñeán, hôõi baø giaø;
Baø gioáng nhö moät haønh giaû du giaø chöùng ngoä bò ngöôøi
vaø choù giaãm ñaïp.

Luùc giaø caû, khi muoán ñöùng leân chuùng ta hoaøn toaøn khoâng
theå ñöùng moät caùch bình thöôøng. Chuùng ta phaûi ñaët caû hai baøn
tay leân saøn nhaø nhö theå ñang coá nhoå moät caây coïc treân neàn ñaát
cöùng. Khi ñi, chuùng ta gaäp ngöôøi laïi vaø khoâng theå ngöôùc cao
ñaàu; vaø khoâng theå nhanh choùng nhaác chaân, haï chaân, chuùng ta
roùn reùn nhö moät ñöùa treû rình baét chim. Moïi khôùp tay, chaân bò
vieâm söng ñeán noãi ta khoâng theå ngoài xuoáng töø töø. Ngöôïc laïi,
toaøn boä söùc naëng cuûa ta laäp töùc ñoå saàm xuoáng nhö moät caùi bò
coùi ñöùt daây treo.

128
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

Khi da thòt ta bò tieâu hao, da ta daõn ra, thaân theå vaø maët
chuùng ta ñaày nhöõng veát nhaên. Vôùi ít thòt vaø maùu bao quanh, taát
caû caùc khôùp loä ra hôn. Xöông goø maù vaø moïi ñaàu xöông khaùc
nhoâ leân döôùi da. Trí nhôù bò suy giaûm, chuùng ta trôû neân trì treä,
mu môø, ñui ñieác. Chuùng ta khoâng theå suy nghó saùng suoát vaø
caûm thaáy choaùng vaùng xaây xaåm. Sinh löïc suy yeáu, chuùng ta
chaúng coøn muoán ngoù ngaøng gì tôùi mình neân quaàn aùo chuùng ta
maëc luoân luoän thuoäm vaø sôøn raùch. Khi aên, ta thöôøng boû möùa
vaø khoâng thaáy coù muøi vò gì; moïi thöù ta aên ñeàu laïnh leõo vaø nhaït
nheõo. Chuùng ta caûm thaáy naëng neà ñeán noãi khoù coù theå laøm
ñöôïc vieäc gì. Treân giöôøng, chuùng ta phaûi döïa daãm töù phía vaø
khoâng theå ngoài daäy. Bôûi vaäy, söï suy yeáu cuûa thaân theå chuùng
ta ñem laïi noãi phieàn muoän vaø ñau khoå tinh thaàn gheâ gôùm. Taát
caû veû ñeïp vaø saùng suûa treân khuoân maët cuûa chuùng ta bò phai
nhoaøø, da deû nhaên nheo vaø traùn cuõng haèn nhöõng neáp nhaên xaáu
xí cuûa moät taâm traïng khoâng sung maõn. Moïi ngöôøi xem thöôøng
chuùng ta, vaø cho duø ngöôøi ta böôùc qua ñaàu ta, ta cuõng khoâng
theå daäy noåi. Chuùng ta khoâng phaûn öùng laïi nöõa, cöù nhö theå laø
nhöõng haønh giaû du giaø chöùng ngoä vaø tònh vôùi baát tònh khoâng
coøn hieän höõu nöõa.59 Khoâng theå chòu ñöïng noãi khoå cuûa tuoåi giaø,
chuùng ta muoán cheát, nhöng thöïc ra caøng tôùi gaàn caùi cheát
chuùng ta laïi caøng khieáp sôï noù.
Taát caû nhöõng ñieàu naøy khieán nhöõng noãi khoå maø chuùng ta
phaûi traûi qua trong tuoåi giaø, khoâng khaùc bieät laém vôùi nhöõng ñau
khoå cuûa chuùng sanh trong caùc coõi thaáp.

4.2.3 Ñau khoå cuûa beänh taät (Beänh khoå)

Khi boán yeáu toá (töù ñaïi) taïo neân cô theå chuùng ta trôû neân maát quaân
bình, moïi loaïi beänh taät – nhöõng beänh thuoäc veà gioù, maät, ñaøm thaáp
vaø v.v. xuaát hieän, vaø nhöõng caûm giaùc ñau ñôùn, khoå sôû xaâm chieám
chuùng ta.

129
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Ngay khi nhöõng côn ñau nhöùc ñaàu tieân cuûa beänh taät taán
coâng – duø thaân taâm ta treû trung tôùi ñaâu, duø ta maïnh meõ vaø
choùi ngôøi tôùi ñaâu, duø cho ta ñang ôû trong thôøi kyø sung maõn
nhaát– chuùng ta vaãn suïp ñoå nhö con chim nhoû bò neùm ñaù. Söùc
maïnh cuûa ta bieán maát. Chuùng ta luùn saâu xuoáng neäm, vaø baát
cöù chuyeån ñoäng naøo duø nheï nhaøng cuõng raát khoù khaên. Thaäm
chí vieäc traû lôøi khi coù ngöôøi hoûi thaêm cuõng laø moät coá gaéng:
gioïng noùi cuûa ta döôøng nhö ñeán töø moät nôi saâu thaúm vaø khoù
baät ra thaønh tieáng. Chuùng ta coá naèm nghieâng beân phaûi, roài beân
traùi, naèm ngöûa, naèm saáp nhöng chaúng bao giôø coù theå thoaûi
maùi. Chuùng ta maát caûm giaùc ngon mieäng vaø khoâng theå nguû
ñöôïc veà ñeâm. Ngaøy laãn ñeâm döôøng nhö daøi voâ taän. Chuùng ta
phaûi chòu ñöïng uoáng thuoác ñaéng, chua, hay noùng, phaûi kieân
nhaãn ñoái vôùi vieäc ñoát, laáy maùu vaø moïi loaïi ñieàu trò khoù chòu
khaùc. YÙ nghó raèng beänh taät naøy coù theå laøm ta cheát ñoät ngoät
khieán chuùng ta kinh sôï. Döôùi söùc maïnh cuûa nhöõng theá löïc
beänh hoaïn vaø söï khoâng toaøn veïn cuûa baûn thaân, chuùng ta coù
theå maát kieåm soaùt caû thaân laãn taâm, vaø khi nhöõng tri giaùc meâ
laàm thoâng thöôøng cuûa ta leân tôùi cöïc ñoä thì chuùng ta baét ñaàu coù
aûo giaùc. Thaäm chí ñoâi luùc ngöôøi beänh coøn töï töû. Nhöõng ngöôøi
ñau khoå vì nhöõng loaïi beänh taät nhö beänh cuøi, ñoäng kinh, hoï bò
moïi ngöôøi boû rôi vaø ñeå maëc hoï suy ngaãm veà soá phaän cuûa
mình; hoï vaãn coøn soáng maø nhö theå ñaõ cheát.
Ngöôøi beänh thöôøng khoâng theå töï chaêm soùc mình. Beänh
taät laøm cho hoï noùng naûy, vaø luoân tìm kieám loãi laàm nôi nhöõng gì
ngöôøi khaùc laøm cho hoï. Caøng ngaøy hoï caøng trôû neân khoù tính
hôn vaø hay chæ trích hôn, vaø neáu beänh taät cuûa hoï tieáp tuïc keùo
daøi, moïi ngöôøi seõ trôû neân meät moûi khi saên soùc hoï vaø khoâng
coøn laøm nhöõng gì hoï ñoøi hoûi nöõa. Noãi böïc doïc do beänh taät cuûa
hoï gaây ra lieân tuïc haønh haï hoï.

4.2.4 Ñau khoå cuûa caùi cheát (Cheát khoå)

130
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

Khi caùi cheát tôùi gaàn, chuùng ta seõ naèm lieät giöôøng vaø khoâng coøn
söùc ñeå ñöùng daäy. Thaäm chí khi nhìn thaáy ñoà aên, thöùc uoáng, ta
cuõng chaúng coøn caûm thaáy theøm muoán nöõa. Bò haønh haï bôûi
nhöõng caûm giaùc cuûa ngöôøi saép cheát, ta caûm thaáy caøng luùc caøng
tuyeät voïng vaø taát caû loøng can ñaûm cuøng nieàm tin cuûa ñeàu tan
bieán. Chuùng ta coù nhöõng ñieàm baùo vaø nhöõng aûo giaùc veà nhöõng
gì ñang chôø ñôïi mình. Ñaõ ñeán luùc cho cuoäc ra ñi lôùn lao. Gia ñình
vaø baïn beø tuï taäp quanh ta, nhöng hoï khoâng theå laøm gì ñeå trì hoaõn
cuoäc khôûi haønh cuûa ta – chính baûn thaân ta phaûi traûi qua noãi khoå
cuûa caùi cheát, moät caùch hoaøn toaøn ñôn ñoäc. Ta cuõng chaúng coù
caùch naøo ñeå ñem theo nhöõng vaät sôû höõu, duø chuùng coù theå nhieàu
tôùi ñaâu chaêng nöõa. Ta khoâng theå töï mình buoâng boû nhöõng thöù ñoù,
nhöng cuõng bieát raèng mình cuõng khoâng theå giöõ ñöôïc chuùng. Söï
hoái haän traøn ngaäp trong taâm khi ta nhôù laïi nhöõng haønh nghieäp baát
thieän ñaõ laøm. Ta khieáp sôï khi nghó veà nhöõng ñau khoå cuûa caùc
coõi thaáp. Caùi cheát ñeán ñoät ngoät. Noãi sôï haõi phuû chuïp laáy ta.
Nhöõng tri giaùc veà cuoäc ñôøi bieán maát vaø thaân theå laïnh daàn.
Khi ngöôøi haønh nhieàu aùc nghieäp cheát, hoï naém chaët laáy
ngöïc mình khieán treân da ñaày nhöõng daáu moùng tay. Khi nhôù laïi
moïi aùc haïnh cuûa mình, hoï run sôï vì bò taùi sanh trong nhöõng
coõi thaáp. Hoï traøn ñaày hoái haän vì ñaõ khoâng thöïc haønh Phaùp
trong khi coù ñöôïc söï töï do ñeå laøm ñieàu ñoù, bôûi ñoù laø ñieàu ích
lôïi duy nhaát vaøo luùc cheát. Khi nhaän ra ñieàu ñoù, hoï caûm thaáy voâ
cuøng ñau khoå. Ñoù laø lyù do taïi sao hoï laïi ñaám ngöïc vaø ñeå laïi
ñaày nhöõng daáu moùng tay ôû ñoù khi cheát. Coù caâu noùi raèng:

Haõy xem moät ngöôøi aùc haáp hoái;


Keû aáy laø moät vò thaày minh hoïa cho chuùng ta thaáy
nghieäp quaû cuûa moïi haønh vi.

Thaäm chí tröôùc khi cheát, nhöõng coõi thaáp baét ñaàu thaâm
nhaäp vaøo hoï. Baát kyø ñieàu gì hoï caûm nhaän ñeàu trôû thaønh moái
ñe doïa. Moïi caûm giaùc ñeàu khieán cho hoï ñau khoå. Töù ñaïi tan

131
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

raõ, hôi thôû khoø kheø vaø chaân tay ruõ lieät. Hoï baét ñaàu coù caùc aûo
giaùc. Ñoâi maét trôïn tröøng, vaø khi hoï töø giaõ ñôøi naøy, Thaàn Cheát
seõ ñeán gaëp hoï. Nhöõng ma quyû trong traïng thaùi trung aám xuaát
hieän, maø hoï khoâng coù ngöôøi che chôû hay nôi nöông töïa naøo.
Chaúng coù gì baûo ñaûm raèng giaây phuùt maø ta seõ rôøi boû
cuoäc ñôøi naøy, hoaøn toaøn traàn truïi vaø traéng tay, seõ khoâng ñeán
vaøo ngaøy hoâm nay. Khi ñieàu naøy xaûy ra, ñieàu duy nhaát seõ thöïc
söï giuùp ñôõ chuùng ta chính laø Phaät Phaùp. Khoâng coù nôi nöông
töïa naøo khaùc. Coù caâu noùi raèng:

Trong thai taïng cuûa meï, haõy chuyeån taâm baïn höôùng
veà Phaùp;
Ngay khi baïn chaøo ñôøi, haõy nhôù nghó ñeán Giaùo Phaùp cho
giaây phuùt liaø ñôøi.

Bôûi caùi cheát ñeán thaät ñoät ngoät, ñoái vôùi ngöôøi treû cuõng nhö
giaø, neân chuùng ta phaûi baét ñaàu thöïc haønh Phaùp ngay töø luùc
sinh ra ñôøi. Duy chæ moät mình Phaùp seõ giuùp ñôõ chuùng ta vaøo
luùc cheát. Nhöng cho tôùi baây giôø chuùng ta ñaõ laõng queân caùi
cheát, quaù baän roän trong vieäc ñaùnh baïi keû thuø vaø giuùp ñôõ baïn
beø, chaêm soùc cuûa caûi vaø nhaø cöûa cuûa mình, hoaøn toaøn bò gia
ñình vaø baèng höõu chieám lónh. Nhöng neáu suy ngaãm veà ñieàu
ñoù, thì vieäc ñeå thôøi gian troâi qua nhö theá vaø chìm saâu trong
tham, saân vaø si vì lôïi ích cuûa baïn beø vaø nhöõng ngöôøi thaân yeâu,
chính laø moät sai laàm khuûng khieáp.

4.3 NHÖÕNG ÑAU KHOÅ KHAÙC CUÛA CON NGÖÔØI

4.3.1 Noãi sôï haõi gaëp keû thuø ñòch

Chuùng ta tieâu phí taát caû thôøi gian cuûa mình ñeå tìm kieám giaøu
sang vaø thònh vöôïng, vaø canh chöøng söï giaøu sang thònh vöôïng
ñoù caû ngaøy laãn ñeâm. Nhöng cuoái cuøng thì ngay caû ñieàu ñoù

132
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

cuõng khoâng giuùp cho ta khoûi phaûi chia xeû taøi cuûa cuûa chuùng ta
vôùi keû thuø. Nhöõng keû cöôùp ngaøy, troäm ñeâm, choù hoang, choù
soùi, vaø nhöõng thuù döõ khaùc hoaøn toaøn coù theå baát ngôø taán coâng
ta maø khoâng baùo tröôùc. Roõ raøng laø caøng coù nhieàu cuûa caûi vaø
taøi saûn thì ta laïi caøng theâm phieàn naõo, ñeå thaâu ñaït ñöôïc nhöõng
thöù aáy, ñeå baûo veä vaø coá gaéng laøm cho nhöõng thöù aáy taêng
tröôûng.

Ngaøi Long Thoï ñaõ vieát:

Vieäc tích luõy, canh chöøng vaø laøm cho cuûa caûi taêng tröôûng
seõ laøm baïn kieät söùc.
Haõy hieåu raèng cuûa caûi truø phuù chæ ñem laïi söï suy taøn vaø
huûy hoaïi.

Ngaøi Jetsun Milarepa coù noùi:

Luùc baét ñaàu, cuûa caûi laøm baïn haïnh phuùc vaø theøm thuoàng;
Nhöng duø coù nhieàu ñeán ñaâu, döôøng nhö chaúng bao giôø
baïn thaáy ñuû.
Trong khi ñoù, taâm buûn xæn coät nhöõng nuùt thaét quanh baïn:
Baïn khoâng theå chòu ñöïng ñöôïc khi phaûi duøng cuûa caûi vaøo
vieäc cuùng döôøng hay töø thieän.
Söï giaøu coù cuûa baïn haáp daãn keû thuø vaø nhöõng theá löïc xaáu,
Vaø taát caû nhöõng gì baïn tích goùp laïi bò ngöôøi khaùc taän
duïng.
Vaøo luùc cuoái, con quyû giaøu coù ñaët cuoäc ñôøi baïn vaøo noãi
hieåm ngheøo.
Naûn loøng bieát bao khi ñaáy chæ laø vieäc troâng nom taøi saûn
cho keû thuø!
Ta (Milarepa) ñaõ vöùt boû khoái naëng naøy laø keû keùo loâi ta
vaøo luaân hoài sinh töû.

133
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Ta chaúng coøn mong muoán nöõa yeâu tinh caùm doã naøy.

Nhöõng ñau khoå cuûa chuùng ta coù moái töông quan tröïc tieáp
töông öùng vôùi soá löôïng nhöõng gì ta sôû höõu. Chaúng haïn, neáu ta
sôû höõu moät con ngöïa, ta seõ lo nghó noù coù theå bò keû thuø chieám
ñoaït hay bò aên troäm; ta seõ lo raèng lieäu noù coù ñuû coû khoâ ñeå
duøng hay khoâng. Chæ moät con ngöïa thoâi cuõng ñuû mang laïi bao
nhieâu phieàn toaùi. Neáu ta coù moät con cöøu, ta seõ coù noãi phieàn
toaùi töông xöùng vôùi moät con cöøu. Neáu ta coù moät tuùi traø,* chaén
chaéng ta seõ coù noãi phieàn naõo ñaùng giaù moät tuùi traø.
Vì vaäy haõy quaùn chieáu vaø thieàn quaùn ñeå hieåu raèng ñöôïc
soáng trong an bình laø ñieâàu quan troïng nhö theá naøo, nhö caâu
ngaïn ngöõ coå xöa coù noùi, “Khoâng cuûa caûi, thì khoâng keû thuø.”
Haõy taïo höùng khôûi cho mình baèng nhöõng caâu chuyeän cuûa chö
Phaät trong quaù khöù vaø haõy nhoå baät goác taát caû nhöõng tham
luyeán tieàn baïc vaø cuûa caûi. Haõy soáng baèng nhöõng gì mình nhaän
ñöôïc nhö nhöõng con chim, vaø coáng hieán hoaøn toaøn baûn thaân
mình vaøo vieäc thöïc haønh Phaät Phaùp.

4.3.2 Noãi sôï haõi maát ngöôøi thaân yeâu

Chuùng ta soáng trong theá giôùi luaân hoài naøy vaø caûm thaáy raøng
buoäc vôùi nhöõng ngöôøi maø ta ñoàng caûm vaø thuø ñòch ñoái vôùi
nhöõng ngöôøi khaùc. Vì lôïi ích cuûa gia ñình, ñeä töû, ñoàng baøo, baïn
beø vaø nhöõng ngöôøi thaân yeâu cuûa ta, chuùng ta saün saøng traûi
qua moïi thöù ñau khoå. Duø laø hoï haøng hay baèng höõu thì khoâng
moät ai trong soá nhöõng ngöôøi maø chuùng ta coù nhöõng söï raøng
buoäc naøy coù theå soáng maõi maõi, vaø khoâng sôùm thì muoän, chuùng
ta cuõng buoäc phaûi xa lìa hoï. Hoï coù theå cheát hay boân ba ôû
nhöõng xöù khaùc, hoaëc bò keû thuø hoaëc nguy hieåm ñe doïa – vaø
nhöõng noãi khoå hoï phaûi traûi qua seõ aûnh höôûng ñeán chuùng ta

*
Ñaây laø moät caùch dòch thoaùt töø ja’khor, moät caùch ño löôøng töông ñöông vôùi
boán baùnh traø Taây Taïng ñöôïc eùp chaët.

134
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

coøn saâu xa hôn caû noãi khoå cuûa chính chuùng ta. Ñaëc bieät laø caùc
baäc cha meï, quan taâm quaù nhieàu tôùi con caùi vaø thöôøng xuyeân
lo laéng chuùng coù theå bò laïnh, ñoùi hay khaùt, hoaëc chuùng coù theå
bò ñau oám hay cheát. Trong thöïc teá, hoï thöông con tôùi noãi thaø
hoï cheát coøn hôn laø ñeå chuùng phaûi ñau khoå, vaø vì lôïi ích cuûa
chuùng, hoï phaûi traûi qua raát nhieàu khoå naõo.
Nhöng duø chuùng ta ñau khoå quaù nhieàu vì noãi lo sôï phaûi bò
chia caùch vôùi baïn beø vaø ngöôøi thaân yeâu, thì chuùng ta neân suy
nghó veà nhöõng ñieàu naøy thaät caån thaän. Lieäu ta coù theå quaû
quyeát raèng nhöõng ngöôøi thaân yeâu cuûa ta thì ñaùng yeâu nhö ta
nghó khoâng? Chaúng haïn cha meï ta noùi thöông chuùng ta nhö
con caùi hoï, nhöng caùch hoï thöông yeâu ta laø moät caùc thöùc
thöông yeâu laàm laïc vaø coù haäu quaû voâ cuøng tai haïi. Baèng caùch
coá gaéng cho chuùng ta cuûa caûi, taøi saûn vaø laäp gia ñình cho ta,
cha meï ta ñang coät chaët chuùng ta vaøo vôùi luaân hoài. Cha meï
daïy cho ta moïi thöù chuùng ta caàn ñeå ta bieát caùch ñoái xöû toát hôn
vôùi caùc ñoái thuû cuûa ta, caùch quan taâm tôùi baïn beø, caùch laøm
giaøu, vaø daïy cho ta taát caû caùc keá hoaïch tai haïi khaùc, [nhöng
laøm nhö vaäy], thaät söï laø chæ ñeå caàm chaéc moät ñieày laø chuùng ta
seõ bò maéc baãy khoâng thoaùt ra ñöôïc khoûi nhöõng coõi thaáp. Caùc
baäc laøm cha meï chaúng theå laøm ñöôïc ñieàu gì teä haïi hôn theá
nöõa.
Veà phaàn con caùi chuùng ta, caû trai laãn gaùi, luùc ñaàu chuùng
buù tinh chaát töø thaân ta, luùc lôùn leân, chuùng laáy thöïc phaåm khoûi
mieäng ta, vaø vaøo luùc cuoái chuùng laáy taøi saûn khoûi tay ta. Ñeå ñaùp
laïi tình thöông cuûa ta, chuùng noåi loaïn choáng laïi chuùng ta.
Chuùng ta [trong khi laøm cha meï] ñaõ cho nhöõng ñöùa con
trai taát caû taøi saûn maø chuùng ta kieám ñöôïc suoát ñôøi mình, khoâng
tính toaùn giaù trò vaø chaúng quan taâm gì ñeán taát caû nhöõng hoaït
ñoäng baát thieän, nhöõng noãi khoå vaø söï pheâ bình chæ trích maø ta
ñaõ phaûi neám chòu – nhöng chuùng vaãn khoâng coù loøng bieát ôn toái
thieåu. Cho duø ta cho chuùng nhieàu ñoàng tieàn Trung Hoa baèng
baïc, chuùng cuõng chaéng bieát ôn gì hôn baát kyø ngöôøi bình

135
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

thöôøng naøo nhaän ñöôïc töø ta moät nhuùm laù traø. Chuùng chæ nghó
raèng baát kyø nhöõng gì cuûa cha meï ñeàu töï ñoäng thuoäc veà chuùng.
Nhöõng keû chò em vaø con gaùi chuùng ta cuõng theá, hoï ngoán
nuoát taøi saûn cuûa ta maø khoâng moät chuùt bieát ôn. Chuùng ta caøng
cho hoï, thì hoï caøng muoán theâm. Neáu chuùng ta chæ coù ñöôï chuùt
ít, nhö moät mieáng lam ngoïc giaû duøng laøm vaät ñeå ñeám khi laàn
traøng haït thì chò em vaø con gaùi ta cuõng seõ ñeán nònh bôï khieán ta
cuõng phaûi buoâng noù ra ñeå cho hoï. Trong hoaøn caûnh toát ñeïp
nhaát thì hoï goùp phaàn vaøo söï thònh vöôïng cuûa ngöôøi khaùc,
nhöng chaúng mang laïi ñieàu gì cho ta. Nhöng neáu giaû duï hoaøn
caûnh trôû neân teä haïi thì chuùng laïi trôû veà nhaø, mang theo söï oâ
danh vaø buoàn tuûi cho gia ñình mình.*
Veà phaàn nhöõng thaân quyeán vaø baïn beø khaùc cuûa ta, hoï
ñoái xöû vôùi ta nhö ñoái vôùi nhöõng vò trôøi – ñoù laø chöøng naøo maø
chuùng ta vaãn coøn giaøu coù, haïnh phuùc vaø moïi vieäc ñang tieán
trieån heát söùc toát ñeïp. Hoï laøm baát kyø nhöõng gì coù theå laøm ñeå
giuùp ta, vaø cho ta taát caû nhöõng thöù maø ta khoâng caàn. Nhöng
neáu ta rôi vaøo hoaøn caûnh khoù khaên, thì maëc duø ta chaúng laøm
ñieàu gì toån haïi tôùi hoï, hoï seõ ñoái xöû vôùi chuùng ta nhö keû thuø vaø
ñaùp traû laïi loøng toát cuûa ta baèng aùc yù.
Taát caû ñieàu naøy cho thaáy raèng con trai, con gaùi, gia ñình
vaø baèng höõu chaúng coù chuùt giaù trò naøo, nhö Ngaøi Jetsun
Milarepa ñaõ dieãn taû trong baøi ñaïo ca cuûa Ngaøi:

Luùc ban ñaàu, con trai cuûa baïn laø moät thieân thaàn nhoû
duyeân daùng;
Baïn thöông noù nhieàu ñeán möùc khoâng theå chòu noåi.
Khi lôùn leân, noù ñoøi hoûi quyeàn lôïi thaät hung tôïn;
Baïn cho noù moïi thöù, nhöng chaúng bao giôø noù thoûa maõn.
Noù ñem veà nhaø con gaùi cuûa ngöôøi khaùc,

*
Trong caùc neàn vaên hoaù truyeàn thoáng AÙ Chaâu, coâ daâu veà nhaø choàng cuøng vôùi
cuûa hoài moân cuûa mình, noái keát vôùi gia ñình choàng. Neáu cuoäc hoân nhaân ñoå vôõ,
coâ seõ trôû veà nhaø cha meï mình.

136
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

Xoâ ñaåy cha meï nhaân töø cuûa noù ra ngoaøi.


Khi cha goïi, noù chaúng theøm traû lôøi.
Khi meï goïi, thaäm chí noù chaúng buoàn nghe.
Cuoái cuøng, noù gioáng nhö moät ngöôøi haøng xoùm ôû xa.
Baïn töï huûy hoaïi chính mình khi nuoâi döôõng moät teân löøa
ñaûo nhö theá.
Naûn loøng bieát bao khi sinh ra keû thuø cuûa chính baïn!
Ta (Milarepa) ñaõ neùm ñi boä yeân cöông naøy laø thöù troùi
buoäc ta vaøo luaân hoài.
Ta khoâng caàn baát kyø ai trong nhöõng ñöùa con trai theá tuïc
aáy.

Roài Ngaøi tieáp tuïc:

Vaøo luùc ñaàu ñöùa con gaùi laø moät thieân nöõ beù nhoû xinh töôi,
Hoáng haùch ñoäc chieám moïi taøi saûn toát laønh nhaát cuûa baïn.
Lôùn leân, noù khoâng ngöøng ñoøi hoûi quyeàn lôïi:
Coâng khai yeâu saùch cha ñuû moïi ñieàu,
Vaø kín ñaùo laáy troäm cuûa meï.
Khoâng bao giôø thoûa maõn vôùi nhöõng gì ñöôïc cho.
Noù laø nguoàn thaát voïng cuûa baäc cha meï nhaân töø.
Cuoái cuøng, noù laø con yeâu tinh maët ñoû:
Khi moïi vieäc toát ñeïp, noù laø baùu vaät cho ngöôøi khaùc,
Khi moïi vieäc teä haïi, noù seõ ñem tai hoaï tôùi cho baïn.
Naûn loøng bieát bao, con quyû phaù hoaïi naøy!
Ta (Milarepa) ñaõ neùm ñi noãi buoàn khoân nguoâi naøy.
Ta khoâng muoán moät ñöùa con gaùi seõ daãn ta tôùi choã
huûy dieät.

Cuoái cuøng:

Vaøo luùc ñaàu, baïn beø töôi cöôøi khi gaëp baïn,

137
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Vaø caû thung luõng aâm vang “Haõy vaøo ñaây!” vaø “Môøi ngoài!”
Trung cuoäc, hoï ñaùp laïi loøng hieáu khaùch cuûa baïn baèng thòt
vaø bia,
Moùn ñoåi moùn, ñaùp traû chính xaùc töøng caùi moät.
Cuoái cuøng, hoï gaây tranh chaáp treân söï thuø gheùt hay tham
luyeán.
Naûn loøng bieát bao, nhöõng ngöôøi baïn xaáu aùc naøy vôùi taát caû
nhöõng tranh caõi cuûa hoï!
Ta (Milarepa) ñaõ töø boû nhöõng baïn beø aên nhaäu luùc thaûnh
thôi.
Ta khoâng muoán baát kyø baèng höõu theá tuïc naøo.

4.3.3 Noãi khoå cuûa ham muoán khoâng ñaït ñöôïc

Trong theá gian naøy, khoâng ai trong chuùng ta khoâng muoán ñöôïc
haïnh phuùc vaø ñöôïc caûm thaáy sung söôùng; nhöng chaúng ai
trong chuùng ta ñaït ñöôïc nhöõng gì mình mong muoán. Ví duï, coù
gia ñình coá gaéng xaây nhaø ñeå ñöôïc soáng cho tieän nghi, nhöng
ngoâi nhaø suïp ñoå vaø ñeø cheát hoï. Coù ngöôøi muoán aên ñeå thoaû
maõn côn ñoùi, nhöng thöïc phaåm laøm hoï bò beänh vaø gaây nguy
haïi cho maïng soáng cuûa hoï. Coù nhöõng ngöôøi lính chieán ñaáu, hy
voïng seõ chieán thaéng, vaø laäp töùc bò gieát. Coù ñoaøn thöông nhaân
tieán haønh nhöõng chuyeán ñi buoân vieãn du, vôùi hy voïng chaéc
chaén seõ kieám ñöôïc lôïi nhuaän, nhöng bò taán coâng vaø trôû neân
ngheøo khoå. Duø chuùng ta coù hao toán bao coâng söùc ñeå kieám tìm
haïnh phuùc vaø cuûa caûi trong cuoäc ñôøi naøy, nhöng chuùng ta seõ
khoâng theå ñaït ñöôïc nhöõng ñieàu ta mong muoán, ngay caû vieäc
thoaû maõn côn ñoùi tröôùc maët, tröø phi naøo nhöõng haønh nghieäp
trong quaù khöù cuûa chuùng ta coù theå taïo ñuû duyeân laønh ñeå
nhöõng vieäc ñoù troå quaû. Nhöõng gì chuùng ta laøm ñeàu gaây neân
phieàn naõo cho mình vaø ngöôøi khaùc. Chæ duy moät ñieàu chuùng ta
coù theå chaéc chaén laø ta seõ khoâng theå thoaùt khoûi ñaùy saâu cuûa

138
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

caùc taàng ñòa nguïc. Ñoù laø lyù do taïi sao moät tia löûa nhoû coâng ñöùc
cuõng ñaùng giaù laø hôn moät traùi nuùi noã löïc.
Nhöõng hoaït ñoäng luaân hoài tieáp noái, khoâng bao giôø chaám
döùt, lieäu chuùng coù ích lôïi gì khoâng? Taát caû moïi noã löïc cuûa
chuùng ta trong voøng quay luaân hoài töø voâ thuûy chæ nhaèm ñaït
ñöôïc nhöõng gì ta mong muoán, song chuùng laïi khoâng ñem laïi
cho ta ñieàu gì ngoaøi söï ñau khoå. Neáu nhö nhöõng naêng löïc maø
ta ñaõ daønh trong quaù khöù cho nhöõng muïc ñích theá gian, hoaëc
trong nhöõng naêm ñaàu, hoaëc trong nhöõng naêm cuoái cuûa chæ duy
nhaát moät cuoäc ñôøi, neáu ta hieán daâng nhöõng naêng löïc naøy cho
Phaät Phaù thì giôø ñaây chaéc chaén chuùng ta ñaõ chöùng thaønh Phaät
quaû. Vaø cho duø khoâng ñaït ñöôïc nhö vaäy, coù moät ñieàu chaéc
chaén laø ít nhaát, chuùng ta seõ khoâng bao giôøi phaûi höùng chòu ñau
khoå trong nhöõng coõi thaáp nöõa.
Chuùng ta neân thieàn quaùn nhö sau: giôø ñaây laø luùc ta hieåu
roõ söï khaùc bieät giöõa nhöõng gì ta neân laøm vaø khoâng neân laøm,
haõy ngöng vieäc ñaët hy voïng lôùn lao nôi nhöõng coâng trình cuûa
luaân hoài, vì chuùng laø nhöõng thöù maø ta seõ chaúng bao giôø hoaøn
taát ñöôïc – thay vaøo ñoù, haõy thöïc haønh Giaùo Phaùp chaân chính,
bôûi vì chaéc chaén chæ coù nöông vaøo ñoù maø môùi coù ñöôïc söï
thaønh töïu.

4.3.4 Noãi khoå vì gaëp ñieàu khoâng mong muoán

Khoâng ai treân theá gian naøy öôùc muoán baát kyø loaïi ñau khoå naøo
ñaõ ñöôïc moâ taû ôû ñaây, tuy nhieân chuùng ta luoân phaûi traûi qua
ñau khoå duø coù muoán hay khoâng. Chaúng haïn, coù nhöõng ngöôøi,ø
do nhöõng haønh nghieäp trong quaù khöù, phaûi laøm boä haï cuûa moät
keû thoáng trò hay laøm noâ leä cuûa keû giaøu coù. Traùi vôùi öôùc muoán
cuûa hoï, hoï hoaøn toaøn phaûi phuï thuoäc vaøo yù muoán cuûa chuû,
khoâng coù ñöôïc moät giaây phuùt töï do naøo. Hoï coù theå bò tröøng
phaït thaät naëng neà vì moät loãi laàm raát nhoû maø chaúng theå laøm

139
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

ñöôïc gì veà vieäc ñoù caû. Cho duø hoï bò daãn ñeán nôi haønh hình, hoï
bieát raèng hoï cuõng khoâng theå troán thoaùt.
Chuùng ta luoân luoân phaûi gaëp nhöõng gì mình khoâng mong
muoán. Nhö Ñaáng Toaøn Giaùc Longchenpa coù noùi:

Baïn thích soáng vôùi gia ñình vaø nhöõng ngöôøi thöông yeâu
Maõi maõi, nhöng chaéc chaén laø baïn phaûi boû laïi hoï.
Baïn thích ñöôïc giöõ caên nhaø xinh ñeïp cuûa mình
Maõi maõi, nhöng chaéc chaén laø baïn phaûi ñeå laïi phía sau.
Baïn thích ñöôïc höôûng thuï haïnh phuùc, giaøu sang vaø an
nhaøn
Maõi maõi, nhöng chaéc chaén laø baïn phaûi ñaùnh maát chuùng.
Baïn thích giöõ ñôøi ngöôøi tuyeät haûo naøy vôùi nhöõng töï do vaø
thuaän lôïi
Maõi maõi, nhöng chaéc chaén laø baïn phaûi cheát.
Baïn thích ñöôïc hoïc Giaùo Phaùp vôùi vò Thaày phi thöôøng cuûa
baïn
Maõi maõi, nhöng chaéc chaén raèng baïn seõ phaûi chia ly.
Baïn thích ñöôïc ôû beân nhöõng thieän tri thöùc toát laønh,
Maõi maõi, nhöng chaéc chaén laø baïn seõ phaûi rôøi xa.

OÂ nhöõng ngöôøi baïn cuûa ta, nhöõng ngöôøi ñaõ vôõ moäng veà
coõi luaân hoài,
Ta, keû aên maøy voâ-Phaùp*, thuùc ñaåy caùc baïn:
Töø hoâm nay, haõy maëc aùo giaùp tinh taán, bôûi ñaõ tôùi luùc
Phaûi baêng qua sinh töû ñeå ñeán xöù sôû cuûa ñaïi laïc laø nôi
khoâng coù söï caùch ngaên.

Cuûa caûi, taøi saûn, söùc khoûe, haïnh phuùc vaø ñöôïc nhieàu ngöôøi
meán moä, taát caû ñeàu laø keát quaû cuûa thieän haïnh trong quaù khöù.

*
Caùc taùc giaû Taây Taïng thöôøng töï aùm chæ mình vôùi söï cöïc kyø khieâm toán trong
caùch noùi naøy.

140
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

Neáu ta tích luõy thieän haïnh trong quaù khöù, thì keát quaû laø taát caû
nhöõng ñieàu naøy seõ ñeán vôùi ta moät caùch töï nhieân, cho duø coù
muoán hay khoâng. Nhöng neáu khoâng coù thieän haïnh thì duø noã
löïc ñeán ñaâu chaêng nöõa, ta cuõng khoâng ñaït ñöôïc nhöõng gì
mong muoán. Taát caû nhöõng gì ta seõ thaâu hoaïch ñöôïc laø nhöõng
thöù ta ít mong muoán nhaát. Vì theá, khi thöïc haønh Phaùp, ta phaûi
döïa vaøo kho taøi saûn voâ taän laø söï haøi loøng vôùi baát kyø nhöõng gì
seõ xaûy ñeán. Neáu khoâng, moät khi baét ñaàu tu taäp chaéc chaén laø
nhöõng tham voïng theá gian cuûa ta trong ñôøi naøy seõ laøm cho ta
phieàn naõo vaø khieán cho caùc baäc linh thaùnh phaûi phaät loøng.
Ngaøi Jetsun Mila coù haùt raèng:

Nhöõng gì maø ñöùc Theá Toân, Ñaáng Chieán Thaéng, ñaõ giaûng
daïy, chuû yeáu laø
Laøm theá naøo thoaùt khoûi taùm moái quan taâm taàm thöôøng.
Nhöng hôõi nhöõng keû töï cho laø uyeân baùc thôøi nay –
Khoâng phaûi laø nhöõng moái quan taâm theá tuïc aáy coøn naûy nôû
lôùn hôn tröôùc nöõa hay sao?

Ñaáng Chieán Thaéng ñaõ giaûng daïy nhöõng giôùi luaät ñeå tuaân
theo
Nhôø ñoù ngöôøi ta coù theå ruùt lui khoûi taát caû moïi vieäc ñôøi.
Nhöng caùc vò tu só thôøi nay, nhöõng keû tuaân theo giôùi luaät
naøy –
Khoâng phaûi laø nhöõng coâng vieäc theá gian cuûa hoï laïi coøn
nhieàu gaáp boäi laàn hôn tröôùc hay sao?

Ngaøi daïy laøm theá naøo ñeå soáng nhö nhöõng baäc hieàn thaùnh
ngaøy xöa,
Nhôø ñoù ngöôøi ta coù theå caét ñöùt nhöõng raøng buoäc vôùi baïn
beø vaø thaân quyeán.
Nhöng nhöõng keû soáng nhö nhöõng baäc thaùnh thôøi nay –

141
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Chaúng quan taâm laø ngöôøi ta tôùi thaêm hoï thaäm chí coøn
nhieàu hôn tröôùc hay sao?

Toùm laïi, tu taäp maø khoâng nhôù tôùi caùi cheát,


Thì baát cöù Giaùo Phaùp naøo cuõng voâ ích.

Nhaân loaïi soáng trong thôøi buoåi suy thoaùi ôû boán trung
chaâu, ñaëc bieät laø taïi ñaây ôû coõi Dieâm Phuø Ñeà (Jambudvipa – coõi
ngöôøi) naøy, bò töôùc ñi ngay caû nhöõng cô hoäi haïnh phuùc nhoû beù
nhaát. Cuoäc soáng cuûa hoï traøn ngaäp ñau khoå. Ngaøy nay, söï suy
thoaùi ngaøy caøng taêng toác ñoä vôùi moãi moät naêm qua, vôùi moãi
thaùng, moãi ngaøy, moãi böõa aên, moãi buoåi saùng vaø moãi buoåi toái.
Ñaïi kieáp ñang ñi töø choã xaáu tôùi teä haïi hôn. Giaùo lyù cuûa Ñöùc
Phaät vaø haïnh phuùc cuûa chuùng sinh ñang suy taøn moãi luùc caøng
nhieàu hôn. Haõy suy ngaãm veà taát caû nhöõng ñieàu naøy vaø haõy
phaùt khôûi moät taâm caûm chaùn ngaùn luaân hoài. Ñaëc bieät, chaâu
Dieâm Phuø Ñeà naøy coù theå cho ta thaáy raát roõ caùi maõnh löïc ñaëc
bieät cuûa söï troå quaû cuûa nghieäp,60 laø ñieàu laøm cho moïi söï khoù
coù theå löôøng tröôùc ñöôïc – cho duø laø toát hay xaáu, deã chòu hay
khoù chòu, cao hay thaáp, Phaùp hay phi-Phaùp. Ta caàn töï mình
thaáu hieåu söï vaät ra sao, vaø haõy giöõ cho taâm thöùc ñöôïc hoaøn
toaøn minh baïch veà nhöõng gì neân laøm vaø nhöõng gì neân traùnh.
Haõy ñöa lôøi khuyeân cuûa Ñaáng Toaøn Giaùc Longchenpa vaøo
thöïc haønh:

Ñoâi khi haõy nhìn vaøo nhöõng gì baïn thaáy laø thuaän lôïi;
Neáu baïn bieát ñøoù chæ laø tri kieán, moïi söï baïn kinh qua seõ trôû
neân lôïi laïc.61
Ñoâi khi haõy nhìn vaøo nhöõng gì baïn thaáy laø baát lôïi vaø tai
haïi;
Ñieàu naøy thì toái yeáu, seõù khieán baïn kinh sôï caùch baïn nhìn
söï vieäc moät caùch meâ laàm.

142
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

Ñoâi khi haõy nhìn vaøo baïn beø cuûa mình vaø caùc baäc Thaày
cuûa nhöõng ngöôøi khaùc;
Vieäc phaân bieät ngöôøi toát vôùi ngöôøi xaáu seõ khieán baïn höùng
khôûi trong tu taäp.62
Ñoâi khi haõy nhìn vaøo söï phoâ dieãn kyø dieäu cuûa töù ñaïi trong
khoâng gian;
Baïn seõ thaáy laøm theá naøo moïi taïo taùc laéng xuoáng trong
chaân taùnh cuûa taâm.63
Ñoâi khi haõy nhìn vaøo xöù sôû, nhaø cöûa vaø taøi saûn cuûa baïn;
Khi thaáu hieåu chuùng laø moäng huyeãn, baïn seõ caûm thaáy gheâ
sôï tröôùc caùch nhìn laàm laïc cuûa baïn.
Ñoâi khi haõy nhìn vaøo cuûa caûi vaø taøi saûn cuûa ngöôøi khaùc;
Khi thaáy hoï ñaùng thöông ra sao, baïn seõ boû ñi tham voïng
cuûa coõi luaân hoài.
Toùm laïi, khi khaûo saùt baûn taùnh cuûa moïi vieäc trong taát caû
nhöõng neùt veû ña daïng,
Baïn seõ tieâu dieät ñöôïc meâ laàm cuûa söï baùm chaáp vaøo moïi
thöù nhö laø thaätù.

5. A Tu La (Phaïn: Asuras)

Caùc A Tu La – hay caùc baùn-thieân (semi-gods), voán laø ñòch thuû


cuûa chö thieân – ñöôïc höôûng thuï nhieàu khoaùi laïc vaø thöøa thaõi
veà vaät chaát. Tuy nhieân, hoï coù moät khuynh höôùng ganh tò thuø
haän maïnh meõ, hay gaây haán vaø tranh chaáp töø nhöõng kieáp
tröôùc. Keát cuïc cuûa nhöõng aùch haïnh naøy laø ngay sau khi mang
thaân töôùng cuûa a tu la trong kieáp hieän taïi, hoï baét ñaàu mang
nhöõng caûm giaùc thuø haän döõ doäi.
Thaäm chí ngay trong coõi giôùi cuûa hoï, cuõng coù nhöõng cuoäc
tranh caõi (ñeå chieám giöõ) caùc laõnh thoå vaø ñòa phaän, vaø hoï tieâu
phí toaøn boä thôøi gian cuûa mình ñeå ñaùnh nhau vaø gaây haán vôùi
nhau veà nhöõng baát ñoàng nhö vaäy.

143
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Nhöng teä haïi hôn nhöõa, khi nhìn leân coõi trôøi, hoï coù theå
thaáy chö thieân giaøu coù toät baäc. Hoï cuõng thaáy raèng moïi öôùc
muoán vaø nhu caàu cuûa chö thieân ñöôïc cung caáp bôûi moät caây-
nhö-yù – tuy nhieân reã caây aáy laïi naèm trong coõi cuûa hoï. Khi nhìn
thaáy nhö vaäy, taâm hoï traøn ngaäp moät moái oaùn giaän khoâng theå
naøo chòu noåi. Khoaùc aùo giaùp vaø choäp laáy caùc vuõ khí, hoï leân
ñöôøng gaây chieán vôùi chö thieân. Khi caùc vò trôøi nhìn thaáy nhöõng
gì xaûy ra, hoï ñi tôùi Khu Röøng Hieáu Chieán,64ø maëc vaøo aùo giaùp
vaø caám laáy vuõ khí. Chö thieân giöõ moät con voi ba möôi ba ñaàu
goïi laø Kieân Ñònh Sieâu Phaøm. Vua Trôøi Ñeá Thích (Indra) cuûa hoï
ngöï treân ñaàu voi ôû giöõa, cuøng vôùi taát caû caùc ñaïi thaàn bao
quanh treân ba möôi hai ñaàu kia. Xung quanh laø voâ soá chö
thieân ñaày haøo quang aùnh saùng, caát cao tieáng hoâ xung traän. Khi
traän chieán baét ñaàu, chö thieân thaû xuoáng moät traän möa vuõ khí –
chaøy, giaùo, baùnh xe, nhöõng muõi teân khoång loà v..v.. Naêng löïc
huyeàn dieäu cuûa hoï khieán hoï coù söùc maïnh loâi nhöõng ngoïn nuùi
lôùn vaøo loøng vaø neùm chuùng xuoáng nhö hoûa tieãn. Do nghieäp
löïc trong quaù khöù, chö thieân cao lôùn hôn con ngöôøi baûy laàn,
nhöng caùc baùn thieân a tu la thì nhoû hôn chö thieân nhieàu. Chö
thieân chæ coù theå bò gieát khi bò ñöùt ñaàu; song nhôø chaát cam loà
linh thieâng cuûa hoï maø baát kyø veát thöông naøo khaùc treân thaân hoï
cuõngï seõ laäp töùc laønh laën. Nhöng caùc baùn thieân a tu la laïi cheát y
heät nhö con ngöôøi khi bò ñaùnh truùng vaøo moät boä phaän quan
troïng naøo ñoù treân thaân theå. Do ñoù hoï bò thua traän raát nhieàu.
Nhieàu khi, chö thieân phaùi moät con voi ñöôïc goïi laø Hoä Veä Cuûa
Taát Caû, ñieân cuoàng vì hôi men, vôùi moät baùnh xe coù caùc löôõi
kieám ñöôïc coät vaøo voøi cuûa noù, khieán haøng traêm ngaøn a tu la
phaûi boû maïng. Thi theå hoï ñoå laên xuoáng söôøn nuùi Tu Di vaø rôi
xuoáng nhöõng Hoà Ñaïi Hoa Myõ phía döôùi laøm nöôùc hoà loang ñaày
maøu maùu.
Trong coõi a tu la naøy, cuøng nhöõng cuoäc chieán ñaáu vaø gaây
haán thöôøng xuyeân, hoï cuõng khoâng thoaùt khoûi ñau khoå. Haõy
thieàn quaùn veà soá phaän cuûa hoï töø taän ñaùy loøng baïn.

144
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

6. Chö Thieân

Chö Thieân vui höôûng söùc khoeû, tieän nghi, cuûa caûi vaø haïnh
phuùc toaøn haûo suoát cuoäc ñôøi hoï. Tuy nhieân, hoï tieâu phí thôøi
gian trong vieäc tieâu khieån. YÙ töôûng thöïc haønh Phaùp khoâng bao
giôø hieän ñeán vôùi hoï. Suoát trong caû cuoäc ñôøi coù theå keùo daøi moät
ñaïi kieáp, chaúng bao giôø nieäm töôûng thöïc haønh Phaùp khôûi leân
trong taâm hoï duø chæ trong giaây laùt. Roài thì khi ñaõ laõng phí caû
cuoäc ñôøi trong söï phoùng daät, ñoät nhieân hoï phaûi ñoái maët vôùi caùi
cheát. Taát caû caùc chö Thieân trong saùu coõi trôøi Duïc Giôùi, töø coõi
trôøi cuûa Töù Thieân Vöông cho tôùi coõi ñöôïc goïi laø Hoaù Laïc, ñeàu
phaûi chòu ñöïng noãi khoå cuûa caùi cheát vaø luaân hoài.
Coù naêm daáu hieäu baùo tröôùc caùi cheát cuûa moät vò Trôøi.
Thaân hoï voán choùi saùng, coù theå nhìn thaáy caùch moät lyù (khoaûng
4,8km) hay vaøi daëm, boãng môø daàn ñi. Chieác ngai maø tröôùc ñaây
hoï vaãn ngöï treân ñoù vaø khoâng bao giôø caûm thaáy moûi meät, thì
giôø ñaây khoâng coøn laøm hoï haøi loøng; hoï caûm thaáy thieáu tieän
nghi vaø khoâng coøn thoaûi maùi. Voøng hoa treân ñaàu cuûa hoï, tröôùc
ñaây duø laâu ñeán ñaâu cuõng chaúng bao giôø taøn, nhöng giôø ñaây ñaõ
khoâ heùo. Y phuïc cuûa hoï luoân saïch seõ tinh töôm duø coù maëc
bao laâu thì nay trôû neân cuõ, baån vaø baét ñaàu boác muøi. Thaân hoï
baét ñaàu ñoå moà hoâi duø tröôùc ñaây khoâng bao giôø nhö vaäy. Khi
naêm daáu hieäu ñöa hoï gaàn tôùi caùi cheát baét ñaàu xuaát hieän, hoï raát
ñau khoå vì bieát chaúng bao laâu nöõa mình cuõng seõ cheát. Baèng
höõu vaø nhöõng ngöôøi thaân yeâu cuûa hoï cuõng bieát nhöõng gì saép
xaûy ra vôùi hoï; nhöng hoï khoâng theå tôùi gaàn nöõa, maø chæ ñöùng ôû
xa neùm hoa vaø noùi nhöõng lôøi chuùc toát laønh: “Khi Ngaøi cheát vaø
töø giaõ nôi ñaây, caàu xin ngaøi ñöôïc taùi sanh vaøo coõi ngöôøi. Caàu
mong Ngaøi laøm nhieàu vieäc thieän vaø laïi ñöôïc taùi sanh vaøo coõi
Trôøi.” Vôùi nhöõng lôøi ñoù, hoï töø boû chö thieân ñang haáp hoái. Hoaøn
toaøn coâ ñoäc, chö thieân ñang haáp hoái phaûi chìm ñaém trong noãi
buoàn saàu. Baèng thieân nhaõn, hoï bieát nôi mình saép. Neáu phaûi taùi
sanh ôû moät coõi ñau khoå, thì nhöõng ñau ñôùn cuûa söï ñaøy ñoïa

145
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

naøy xaâm chieám taâm hoï vaø laøm cho hoï caøng ñau khoå trong khi,
meänh cuûa hoï ôû coõi trôøi vaãn chöa keát thuùc. Nhöõng ñau khoå naøy
trôû neân maõnh lieät gaáp hai roài gaáp ba laàn, khieán hoï tuyeät voïng
vaø than khoùc trong baûy ngaøy lieàn treân coõi trôøi. Baûy ngaøy treân
cung Trôøi Thöù Ba Möôi Ba (cung Ñao Lôïi hay Ñeá ThíchThieân)
thì baèng baûy traêm naêm ôû coõi ngöôøi. Trong thôøi gian ñoù, khi
nhìn laïi vaø hoài töôûng laïi taát caû nhöõng phuùc laïc vaø sung söôùng
maø hoï ñaõ töøng vui höôûng, hoï nhaän ra laø mình khoâng theå naùn ôû
laïi ñöôïc nöõa vaø hoï phaûi traûi qua noãi khoå cuûa söï chuyeån kieáp;
roài nhìn veà phía tröôùc, khi ñaõ bò daøy voø bôûi thò kieán coù ñöôïc veà
nôi taùi sanh trong töông lai, hoï traûi qua noãi ñau khoå cuûa vieäc bò
ñoïa vaøo coõi thaáp hôn. Noãi ñau ñôùn cuûa caû hai taâm traïng naøy
coøn khoå sôû hôn caû noãi khoå trong ñòa nguïc.
Trong hai coõi trôøi cao nhaát,65 khoâng coù nhöõng ñau khoå roõ
raøng cuûa caùi cheát vaø söï chuyeån kieáp. Tuy nhieân, khi nghieäp
quaû ñaõ ñöa hoï ñeán ñaây bò caïn kieät thì nhöõng vò Trôøi naøy rôi vaøo
nhöõng coõi thaáp nhö theå thöùc daäy sau giaác nguû. Söï ñau khoå
cuûa hoï laø nhö vaäy. Nhö Ngaøi Long Thoï coù noùi:

Haõy bieát raèng ngay caû chính Phaïm Thieân,


Sau khi coù ñöôïc haïnh phuùc nhôø thoaùt khoûi vöôùng maéc
Ñeán löôït oâng ta phaûi chòu ñau khoå khoâng ngöøng döùt
Nhö daàu ñoát löûa cuûa Ñiaï Nguïc Voâ Giaùn.

Do ñoù, duø chuùng ta sinh ra baát cöù nôi ñaâu trong saùu coõi,
taát caû ñeàu coù moät baûn chaát laø ñau khoå, taát caû ñeàu laø söï choàng
chaát ñau khoå, taát caû ñeàu laø moät coã maùy ñoäng cô cuûa ñau khoå –
vaø khoâng laø gì khaùc hôn ngoaøi ñau khoå. Taát caû gioáng nhö moät
caùi hoá saâu baèng löûa, moät hoøn ñaûo ñaày quyû caùi aên thòt ngöôøi,
moät vöïc saâu trong ñaïi döông, ñaàu löôõi dao hay moät haàm phaân.
Ta khoâng theå tìm ra chuùt an laïc. Trong Tònh ÖÙc Dieäu Phaùp Kinh
coù noùi:

146
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

Chuùng sinh trong ñòa nguïc ñau khoå vì löûa-ñòa nguïc,


Ngaï quyû ñau khoå vì ñoùi vaø khaùt,
Suùc sinh ñau khoå bôûi vieäc aên thòt laãn nhau,
Loaøi ngöôøi ñau khoå vì cuoäc ñôøi ngaén nguûi,
A Tu La ñau khoå vì chieán tranh vaø tranh chaáp,
Vaø chö Thieân ñau khoå vì thieáu tænh giaùc.
Chaúng bao giôø coù haïnh phuùc trong sinh töû luaân hoài duø chæ
nhoû baèng ñaàu ñinh ghim.

Vaø Ñöùc Di Laëc coù noùi:

Cuõng nhö khoâng coù muøi thôm trong moät hoá phaân,
Khoâng coù haïnh phuùc trong naêm loaïi chuùng sanh.66

Ñaïo Sö Vó ñaïi xöù Oddiyana cuõng noùi:

Ngöôøi ta noùi raèng trong voøng luaân hoài naøy


Seõ khoâng tìm ra ñöôïc haïnh phuùc duø nhoû nhö ñaàu muõi
kim.
Nhöng neáu ngaãu nhieân ta tìm ñöôïc chæ moät ít,
Thì haïnh phuùc aáy seõ chöùa ñöïng noãi khoå cuûa söï bieán ñoåi.

Caøng quaùn chieáu veà nhöõng ñieàu naøy vaø nhöõng ñoaïn
töông töï khaùc,ta seõ caøng nhaän ra raèng cho duø sinh ra ôû ñaâu; töø
ñænh cao cuûa söï soáng xuoáng tôùi ñòa nguïc saâu thaúm nhaát, taát caû
ñeàu khoâng coù ngay caû moät giaây phuùt haïnh phuùc thöïc söï. Moïi
söï ñeàu voâ nghóa. Haõy suy ngaãm veà luaân hoài sinh töû vaø nhöõng
ñau khoå cuûa sinh töû cho ñeán khi khoâng coøn tham muoán gì veà
coõi luaân hoài naøy nöõa, gioáng nhö ngöôøi ñau gan ñöôïc môøi aên
moät moùn thöùc aên coù nhieàu môõ beùo vaäy.
Ñöøng neân haøi loøng vôùi vieäc chæ ñôn thuaàn nghe noùi veà
nhöõng ñau khoå naøy vaø coù ñöôïc nhöõng hieåu bieát theo tri kieán.
Haõy thaáu hieåu nhöõng ñieàu ñoù qua doøng taâm thöùc vaø kinh

147
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

nghieäm nhöõng ñau khoå aáy vôùi toaøn boä trí töôûng töôïng cho tôùi
khi naøo ta coù theå thöïc söï coù nieàm tin vaøo nhöõng ñieàu ñoù. Khi
coù ñöôïc söï xaùc quyeát naøy thì vieäc traùnh khoâng phaïm aùc haïnh
vaø vieäc phaûi tích luõy thieän haïnh seõ ñeán vôùi ta moät caùch töï
nhieân khoâng caàn eùp buoäc.
Nanda, ngöôøi anh em hoï vôùi Ñöùc Phaät, raát luyeán aùi ngöôøi
vôï vaø khoâng muoán töø boû theá gian. Maëc duø Ñöùc Phaät, baèng
phöông tieän thieän xaûo, ñaõ thuyeát phuïc oâng haõy böôùc chaân treân
con ñöôøng Ñaïo Phaùp vaø trôû thaønh moät taêng só, oâng ta ñaõ khoâng
tuaân theo giôùi luaät. OÂng saép boû troán thì Ñöùc Phaät duøng thaàn löïc
ñem oâng leân moät ñænh nuùi tuyeát vaø cho oâng ta thaáy moät con khæ
caùi moät maét.
Ñöùc Phaät hoûi Nanda: “OÂng thaáy Pundarika vôï cuûa oâng vaø
con khæ naøy ai ñeïp hôn?”
Nanda traû lôøi: “Vôï con, naøng ñeïp hôn gaáp traêm, gaáp ngaøn
laàn!”
“Ñöôïc roài,” Ñöùc Phaät traû lôøi. “Baây giôø chuùng ta haõy leân
coõi Trôøi.”
Khi ñeán nôi, Ñöùc Phaät ngoài xuoáng vaø baûo Nanda ñi moät
voøng xem xeùt. Moãi vò trôøi soáng trong cung ñieän rieâng, chung
quanh coù nhieàu thieân nöõ treû, vaø höôûng thuï nhöõng khoaùi laïc,
haïnh phuùc vaø söï dö daät khoâng theå nghó baøn. Tuy nhieân, coù
moät cung ñieän coù nhieàu thieân nöõ nhöng khoâng coù vò trôøi naøo.
Nanda hoûi taïi sao, vaø ñöôïc traû lôøi: “Trong coõi ngöôøi, coù moät
ngöôøi ñaøn oâng teân Nanda, laø ngöôøi anh em hoï cuûa Ñöùc Phaät,
ñang tuaân giöõ giôùi luaät tu vieän. Haønh ñoäng naøy seõ daãn oâng ta
taùi sanh vaøo coõi thieân, vaø khi ñoù cung ñieän naøy seõ laø cuûa oâng
ta.”
Nanda vui möøng khoân xieát. Khi trôû laïi vôùi Ñöùc Phaät, Phaät
hoûi, “OÂng coù thaáy coõi trôøi chöa?”
“Taát nhieân laø con thaáy roài!”
“Toát. OÂng thaáy vôï oâng hay nhöõng thieân nöõ treû ai ñeïp
hôn?”

148
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

“Nhöõng ngöôøi con gaùi cuûa caùc chö thieân ñeïp hôn nhieàu,”
Nanda traû lôøi; “Quaû thöïc, saéc ñeïp cuûa hoï vöôït xa saéc ñeïp cuûa
Pundarika cuõng nhö saéc ñeïp cuûa Pundarika vöôït xa con khæ
moät maét maø chuùng ta thaáy tröôùc ñoù.”
Khi trôû veà theá gian, Nanda giöõ gìn giôùi luaät tu vieän thaät
hoaøn haûo.
Sau ñoù Ñöùc Phaät noùi vôùi nhöõng tu só: “Nanda ñaõ töø boû
cuoäc soáng theá gian ñeå ñöôïc sinh vaøo nhöõng coõi trôøi,” Ngaøi noùi,
“Nhöng taát caû caùc oâng trôû thaønh tu só ñeå vöôït thoaùt ñau khoå.
Caùc oâng vaø oâng ta khoâng cuøng moät con ñöôøng. Ñöøng noùi
chuyeän vôùi oâng ta nöõa. Khoâng neân thaân maät vôùi oâng ta. Thaäm
chí khoâng neân ngoài cuøng choã vôùi oâng ta!”
Taát caû tu só vaâng lôøi, vaø Nanda raát boái roái. OÂng nghó:
“Ananda laø em trai ta; toái thieåu noù vaãn coøn chuùt tình caûm vôùi
ta.” Nhöng khi oâng ta ñi gaëp em, Ananda ñöùng daäy vaø boû ñi.
Nanda hoûi taïi sao, vaø Ananda thuaät laïi nhöõng ñieàu Ñöùc Phaät
ñaõ noùi. Nanda raát ñau khoå.
Cuoái cuøng Ñöùc Phaät ñeán vôùi oâng vaø noùi, “Nanda, oâng coù
muoán ñi thaêm caùc ñòa nguïc khoâng?” Nanda ñoàng yù, vaø Ñöùc
Phaät ñöa caû hai xuoáng ñoù baèng thaàn löïc. “Haõy ñi vaø quan saùt
chung quanh,” Ngaøi noùi.
Vì vaäy, Nanda baét ñaàu thaùm hieåm, tìm thaêm taát caû caûnh
giôùi cuûa ñòa nguïc, cho tôùi khi ôû moät nôi kia, oâng baét gaëp moät
vaïc troáng khoâng, trong ñoù coù moät ngoïn löûa chaùy keâu tanh taùch
vaø raát ñoâng thuoäc haï cuûa Dieâm Vöông ñang vaây quanh. OÂng
hoûi hoï taïi sao trong caùi vaïc khoâng coù ai.
“Coù moät ngöôøi em hoï treû tuoåi cuûa Ñöùc Phaät teân laø
Nanda,” hoï traû lôøi, “anh ta ñang thöïc haønh giôùi luaät tu vieän vôùi
yù ñònh ñöôïc taùi sanh laøm moät vò trôøi. Sau khi höôûng thuï haïnh
phuùc cuûa coõi trôøi, khi coâng ñöùc cuûa anh ta caïn kieät, anh ta seõ
taùi sanh vaøo ñaây.”
Nanda hoaûng sôï. Khi trôû veà oâng ta suy nghó kyõ veà caùc söï
vieäc. Trong töông lai ñöôïc sinh vaøo coõi trôøi vaø sau ñoù keát thuùc ôû

149
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

caùc coõi ñòa nguïc thì chaúng coù yù nghóa gì heát, vì theá oâng nuoâi
döôõng moät quyeát taâm chaân thöïc ñeå tìm caùch giaûi thoaùt khoûi luaân
hoài. Khi ñaõ ñöôïc nhìn taän maét caùc coõi ñòa nguïc, oâng khoâng bao
giôø laøm baát kyø ñieàu gì vi phaïm giôùi luaät duø nhoû nhaët nhaát, vaø Ñöùc
Phaät taùn thaùn oâng laø ñeä töû tuyeät haûo nhaát trong vieäc thu thuùc caùc
caên.*
Chuùng ta khoâng caàn phaûi ñi quaù xa ñeå taän maét thaáy caùc
caûnh ñòa nguïc. Moät hình aûnh ñôn giaûn cuõng ñuû laøm chuùng ta
kinh sôï vaø cuûng coá yù muoán ñöôïc giaûi thoaùt cuûa mình. Chính vì
lyù do naøy maø Ñöùc Phaät yeâu caàu baùnh xe naêm nhaùnh töôïng
tröng cho voøng luaân hoài ñöôïc veõ taïi cöûa thieàn ñöôøng* cuûa
Taêng ñoaøn. Nhö Ñöùc Long Thoï ñaõ noùi:

Neáu chæ nhìn nhöõng hình aûnh cuûa caùc ñòa nguïc, tai nghe
nhöõng ñieàu moâ taû,
Hoaëc ñoïc vaø suy nghó veà ñòa nguïc ñaõ khieán baïn kinh sôï
nhö vaäy,
Thì baïn seõ laøm gì khi traûi nghieäm ôû ño,ù
Toaøn boä nghieäp quaû seõ troå ra töø nhöõng haønh vi cuûa baïn
maø khoâng sao ngaên caûn ñöôïc?

Vì theá, haõy quaùn chieáu veà nhöõng loaïi ñau khoå khaùc nhau
trong luaân hoài. Töø taän ñaùy loøng, haõy vaát boû moïi muïc ñích taàm
thöôøng cuûa cuoäc ñôøi naøy. Tröø phi hoaøn toaøn töø boû nhöõng hoaït
ñoäng theá gian, baát kyø Giaùo Phaùp naøo maø baïn noùi laø ñang thöïc
haønh seõ khoâng theå daãn ñeán thaønh töïu.
Khi Ngaøi Atisa saép vieân tòch, moät haønh giaû du giaø ñeán hoûi
Ngaøi: “Sau khi Ngaøi vieân tòch, con coù neân thieàn ñònh khoâng?”
“Cho duø oâng thieàn ñònh, noù coù seõ thöïc söï laø Giaùo Phaùp
khoâng?” Ngaøi Atisa hoûi oâng ta.

*
Thu thuùc caùc caên coù nghóa laø khoâng cho pheùp mình bò caùm doã bôûi nhöõng ñoái
töôïng cuûa caùc giaùc quan.
*
Hình veõ naøy thöôøng ñöôïc thaáy ôû coång vaøo cuûa caùc ngoâi chuøa Taây Taïng.

150
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

“Vaäy thì, con coù neân giaûng daïy hay khoâng?”


Vò ñaïo sö traû lôøi nhö tröôùc.
“Vaäy, con neân laøm gì?”
“Taát caû nhöõng gì oâng neân laøm laø hoaøn toaøn nöông töïa
vaøo Tonpa vaø chí taâm töø boû [söï tham luyeán vaøo] cuoäc ñôøi
naøy,” Ngaøi Atisa traû lôøi.
Moät caâu truyeän khaùc keå veà moät vò sö ñang ñi nhieãu quanh
Tu Vieän Radreng thì gaëp Geshe Tonpa. Vò Geshe noùi: “Tu só
ñaùng kính, ñi nhieãu laø moät vieäc toát, nhöng vieäc thöïc haønh Giaùo
Phaùp ñích thöïc khoâng toát hôn hay sao?”
Vò taêng töï nghó: “Coù leõ vieäc ñoïc kinh ñieån Ñaïi Thöøa thì
caàn thieát hôn laø ñi nhieãu.” Vì theá oâng ta ñoïc kinh ñieån treân ban
coâng nhìn ra saân giaûng ngoaøi trôøiø.
Sau moät laùt, Ngaøi Geshe Tonpa noùi vôùi oâng ta: “Ñoïc giaùo
lyù cuõng laø moät vieäc toát, nhöng thöïc haønh Giaùo Phaùp ñích thöïc
laïi khoâng toát hôn hay sao?”
Moät laàn nöõa, nhaø sö suy nghó kyõ veà ñieàu ñoù: “ Ñieàu naøy
haún coù nghóa laø thöïc haønh thieàn ñònh thì toát hôn ñoïc kinh ñieån.”
Do ñoù oâng ta hoaõn vieäc ñoïc kinh vaø baét ñaàu duøng thôøi giôø ñeå
ngoài treân giöôøng vôùi ñoâi maét nhaém hôø.
Moät laàn nöõa, Ngaøi Tonpa noùi vôùi oâng ta: “Thieàn ñònh laø
moät vieäc toát, nhöng thöïc haønh Giaùo Phaùp ñích thöïc khoâng toát
hôn hay sao?”
Bò bí loái, nhaø sö keâu leân: “Ngaøi Geshe toân kính, vaäy con
neân laøm gì ñeå thöïc haønh Giaùo Phaùp?”
“Tu só ñaùng kính,” Ngaøi Geshe traû lôøi, “haõy [phaùt taâm] töø
boû ñôøi naøy! Haõy [phaùt taâm] töø boû ñôøi naøy!”
Chính taát caû nhöõng hoaït ñoäng taàm thöôøng vaø nhöõng raøng
buoäc haïn cheá trong nhöõng lo toan cuûa cuoäc ñôøi naøy, baây giôø vaø
maõi maõi veà sau, seõ luoân ngaên trôû khoâng cho chuùng ta thoaùt ñöôïc
khoûi nhöõng caûnh giôùi ñau khoå cuûa luaân hoài. Ngoaøi vò chaân sö thì
khoâng ai coù theå thöïc söï chæ daïy cho ta phaûi laøm gì, ñeå chaët ñöùt sôïi
daây neo coät chaët chuùng ta vaøo cuoäc ñôøi naøy, ñeå chuùng ta ñaït

151
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

ñöôïc giaùc ngoä trong nhöõng kieáp soáng töông lai. Haõy boû laïi ñaèng
sau taát caû nhöõng moái baän taâm cuûa cuoäc ñôøi naøy – thaân quyeán vaø
baïn beø, baèng höõu vaø nhöõng ngöôøi thaân yeâu, thöïc phaåm, cuûa caûi
vaø taøi saûn– gioáng nhö nhoå nöôùc boït vaäy.* Haõy baèng loøng vôùi baát
kyø thöïc phaåm vaø quaàn aùo naøo ta coù theà coù, vaø hoaøn toaøn hieán
mình cho Giaùo Phaùp. Ngaøi Padampa Sangye coù noùi:

Vaät chaát gioáng nhö maây muø; ñöøng bao giôø nghó raèng
chuùng coù theå tröôøng toàn.
Ñöôïc meán moä öa chuoäng gioáng nhö tieáng vang; chôù ñeo
ñuoåi söï kính troïng, haõy tìm theo taùnh thaät cuûa noù.
Quaàn aùo ñeïp gioáng nhö nhöõng maøu saéc trong moät caàu
voàng; haõy aên maëc ñôn giaûn vaø chuyeân taâm thöïc
haønh.
Thaân theå naøy laø moät caùi bao chöùa maùu; muû vaø dòch chaát;
ñöøng yeâu quyù noù.
Ngay caû nhöõng böõa aên ngon laønh cuõng bieán thaønh chaát
phaån; ñöøng quaù coi troïng mieáng aên.
Hieän töôïng xuaát hieän nhö keû thuø; haõy soáng trong aån thaát
hay nuùi non.
AÛo töôûng nhaän thöùc nhö caây gai xeù raùch taâm thöùc; haõy
xem aûo töôûng thaûy coù cuøng moät taùnh (tánh khoâng).**
Moïi tham duïc vaø mong caàu ñeàu phaùt xuaát töø chính baûn
thaân; haõy höôùng veà chaân taùnh cuûa taâm.

*
Ñieàu muoán noùi ôû ñaây (ñöôïc noùi roõ trong nhöõng chöông khaùc) khoâng phaûi laø
moät söï choái boû traùch nhieäm cuûa ta ñoái vôùi cha meï, con caùi v..v.. nhöng laø söï
chuyeån hoaù taâm tham luyeán vaø chuyeån hoaù ñònh kieán giôùi haïn ñaët neàn taûng
treân “caùi toâi” thaønh moät loøng töø aùi chaân thöïc traûi roäng ñoàng ñeàu cho moïi
chuùng sinh.
**
Ñöùng veà maët tuyeät ñoái thì moïi tri giaùc ñeàu coù cuøng moät baûn taùnh, ñoù laø taùnh
Khoâng.

152
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

Vieân ngoïc quyù baùu nhaát ôû ngay trong ta; ñöøng mong moûi
thöïc phaåm vaø cuûa caûi.
Noùi nhieàu chæ ñem laïi tranh caõi; haõy haønh ñoäng nhö theå bò
caâm.
Taâm coù naêng löïc töï nhieân;67 ñöøng chaïy theo tieáng goïi cuûa
bao töû.
Söï gia hoä xuaát hieän töø taâm; haõy thænh nguyeän laït ma vaø
boån toân cuûa mình.
Neáu ôû moät nôi naøo quaù laâu roài cuõng seõ thaáy ngay caû Ñöùc
Phaät cuõng coù loãi, vaäy chôù ôû laâu baát kyø nôi ñaâu.
Haõy haønh ñoäng khieâm toán; haõy töø boû tính kieâu caêng.
Cuoäc ñôøi khoâng keùo daøi laâu; haõy thöïc haønh ngay, ñöøng
chaäm treã.
Baïn gioáng nhö moät löõ khaùch trong cuoäc ñôøi naøy; ñöøng xaây
moät toaø laâu ñaøi ôû nôi baïn chæ löu laïi moät laùt.
Chaúng haønh ñoäng naøo ñem laïi ích lôïi; haõy ñaët thaønh töïu
nôi coâng phu haønh trì.
Chaúng theå naøo bieát ñöôïc khi naøo thaân baïn trôû thaønh moài
cho doøi boï hay hoaøn toaøn bieán maát; chôù bò phaân taâm
bôûi nhöõng hieän töôïng cuûa cuoäc ñôøi naøy.
Baïn beø vaø thaân quyeán gioáng nhö nhöõng con chim nhoû treân
caønh; ñöøng vöôùng maéc vôùi hoï.
Loøng tín taâm vöõng chaéc gioáng nhö moät neàn taûng hoaøn
haûo; ñöøng quaêng boû loøng tin aáy ñoáng raùc caûm xuùc
baát thieän.
Thaân ngöôøi nhö vieân ngoïc nhö yù quyù giaù, chôù trao noù cho
keû thuø – laø söï thuø haän.
Maät nguyeän (samaya) thì gioáng nhö thaùp canh;68 ñöøng
laøm oâ nhieãm vôùi nhöõng loãi laàm.
Trong luùc vò Ñaïo Sö Kim Cöông vaãn coøn (hieän dieän) ôû
giöõa caùc baïn; ñöøng ñeå Giaùo Phaùp bò cuoán troâi vaøo
söï bieáng löôøi.

153
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Ñeå thöïc söï tu taäp vaø kinh nghieäm ñöôïc Phaät Phaùp, ñieàu
thieát yeáu laø ta phaûi nhaän ra raèng moïi söï trong luaân hoài ñeàu laø
voâ nghóa. Caùch duy nhaát ñeå phaùt trieån ñöôïc nhaän thöùc ñoù laø
phaûi thieàn quaùn veà nhöõng noãi thoáng khoå vaø tai hoaï cuûa luaân
hoài. Haõy quaùn chieáu cho ñeán khi ñaït ñöôïc söï hieåu bieát vaø
nieàm tin töôûng saâu xa raèng toaøn boä coõi luaân hoài ngaäp traøn ñau
khoå.
Khi coâng phu thieàn quaùn ñaõ thaät söï beùn reã trong ta, ta seõ
coù daáu hieäu nhö Geshe Langri Thangpa. Moät ngaøy noï, moät
trong nhöõng vò thò giaû thaân caän noùi vôùi Ngaøi: “Ngöôøi ta goïi Ngaøi
laø Langri Thangpa Maët Saàu Naõo” (Langri Thangpa Tang-dieän).
“Laøm sao maët ta coù theå töôi saùng vaø vui veû khi ta nghó veà
taát caû caùc noãi khoå trong tam giôùi cuûa luaân hoài ñöôïc?” vò Geshe
traû lôøi.
Ngöôøi ta noùi raèng Ngaøi Langri Thangpa chæ töøng cöôøi coù
moät laàn. Ngaøi thaáy moät con chuoät ñang coá di chuyeån moät vieân
ngoïc lam treân maïn ñaø la cuûa Ngaøi. Nhöng moät mình noù khoâng
theå nhaác noåi vieân ngoïc, neân noù goïi: “Tsik! tsik!” vaø con chuoät
khaùc chaïy ñeán. Moät con ñaåy vieân ngoïc trong khi con kia keùo.
Ñieàu ñoù khieán Ngaøi Langri Thangpa mæm cöôøi.
Coâng phu thieàn quaùn veà nhöõng noãi ñau khoå cuûa luaân hoài
laø neàn taûng vaø laø söï hoã trôï giuùp cho taát caû nhöõng phaåm tính
toát ñeïp treân con ñöôøng tu taäp Ñaïo Phaùp. Coâng phu thieàn
quaùn naøy seõ xoay chuyeån taâm ta höôùng veà Phaùp. Seõ cho ta
nieàm tin vaøo luaät nhaân quaû trong taát caû nhöõng vieäc ta laøm. Seõ
khieán ta quay löng laïi vôùi nhöõng muïc ñích cuûa cuoäc ñôøi naøy.
Vaø seõ khieán ta caûm nhaän loøng töø bi ñoái vôùi taát caû chuùng sanh.
Chính Ñöùc Phaät, trong ba laàn chuyeån Phaùp luaân, ñaõ baét
ñaàu baèng nhöõng lôøi daïy: “Hôõi chö tyû kheo, cuoäc ñôøi naøy laø ñau
khoå.” Ñieàu ñoù cho thaáy vieäc ta nhaän thöùc ra ñöôïc nhöõng ñau
khoå trong coõi luaân hoài naøy thaät söï quan troïng ñeán ngaàn naøo.
Vì vaäy, haõy haønh trì tu taäp cho tôùi khi coù ñöôïc hoaøn toaøn
nieàm tin töôûng vaø söï xaùc quyeát raèng luaân hoài laø ñau khoå.

154
III. NHỮNG KHỔ ĐAU CỦA CÕI LUÂN HỒI

Nhìn thaáy luaân hoài laø ñau khoå, nhöng con vaãn khao khaùt
voøng sinh töû.
Sôï haõi vöïc thaúm cuûa coõi thaáp, nhöng con tieáp tuïc laøm
ñieàu sai traùi.
Xin haõy töø bi gia hoä cho con vaø nhöõng keû laïc loái nhö con
Ñeå chuùng con coù theå thaät loøng töø boû nhöõng ña ñoan cuûa
cuoäc ñôøi naøy.

155
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Gampopa (1079 – 1153)

Cuõng ñöôïc goïi laø Dagpo Rinpoche.


Laø moät trong nhöõng vò tröôûng töû cuûa Milarepa vaø cuõng laø vò
Ñaïo Sö quan troïng cuûa doøng truyeàn thöøa Kagyu.

156
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

CHÖÔNG BOÁN

NGHIEÄP:* LUAÄT NHAÂN QUAÛ

Ngaøi töø boû vieäc xaáu, laøm vieäc thieän, nhö giaùo lyù veà
nhaân quaû.
Coâng haïnh cuûa Ngaøi noi theo tieán trình cuûa caùc Thöøa.69
Nhôø caùi Thaáy vieân maõn, Ngaøi thoaùt khoûi moïi baùm chaáp.
Baäc Thaày Voâ Song, con ñaûnh leã döôùi chaân Ngaøi.

Chöông naøy caàn phaûi ñöôïc giaûng giaûi vaø hoïc hoûi [vôùi thaùi ñoä]
töông töï nhö ñoái vôùi nhöõng chöông khaùc. Chuû ñeà trong chöông
naøy seõ ñöôïc giaûi thích döôùi ba ñeà muïc: haønh ñoäng tieâu cöïc (aùc
haïnh) laø nhöõng gì neân töø boû, haønh ñoäng tích cöïc (thieän haïnh)
laø nhöõng ñieàu neân tuaân theo; vaø tính chaát hoaøn toaøn quyeát
ñònh cuûa caùc haønh ñoäng taïo nghieäp.

I. NHÖÕNG AÙC HAÏNH PHAÛI TÖØ BOÛ

Ñieàu khieán cho chuùng ta phaûi taùi sinh trong nhöõng coõi cao hay
bò ñoïa trong coõi thaáp cuûa voøng luaân hoài chính laø nhöõng haønh vi
thieän hay aùc maø baûn thaân chuùng ta ñaõ tích luõy. Chính voøng

*
Töø Phaïn ngöõ karma (T.T. las), baây giôø thöôøng ñöôïc söû duïng trong Anh ngöõ
ñeå aùm chæ keát quaû cuûa nhöõng haønh ñoäng trong quaù khöù, nhöng karma thöïc ra
chæ ñôn thuaàn coù nghóa laø “nhöõng haønh ñoäng.” Tuy nhieân, ngöôøi Taây Taïng
cuõng söû duïng thaønh ngöõ las trong ngoân ngöõ thoâng thöôøng ñeå aùm chæ toaøn theå
tieán trình , hay nguyeân lyù, cuûa nhaân vaø quaû, rgyu’bras, vaø ñaây laø laø chuû ñeà
cuûa chöông naøy.

157
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

luaân hoài ñöôïc taïo ra bôûi caùc haønh vi naøy, vaø bao goàm taát caû
nhöõng keát quaû cuûa caùc haønh vi aáy – chöù khoâng coù baát cöù ñieàu
gì khaùc ñöa daãn chuùng ta vaøo nhöõng caûnh giôùi cao hay thaáp.
Ñaây cuõng chaúng phaûi chæ laø söï ngaãu nhieân. Vì theá, vaøo moïi
luùc, chuùng ta neân luoân luoân quaùn saùt haäu quaû cuûa caùc haønh
ñoäng tích cöïc vaø tieâu cöïc, coá traùnh taát caû nhöõng ñieàu xaáu vaø
laøm nhöõng ñieàu toát.

1. Möôøi haønh vi baát thieän neân traùnh (Thaäp aùc)

Ba haønh vi trong soá möôøi haønh vi baát thieän laø nhöõng haønh vi
thuoäc veà thaân: saùt sanh, laáy nhöõng gì khoâng ñöôïc cho, vaø taø
daâm (quan heä tình duïc baát chaùnh); boán haønh vi thuoäc veà khaåu:
noùi doái, gieo moái baát hoøa, noùi lôøi cay nghieät, vaø noùi chuyeän
phieám voâ ích; ba haønh vi thuoäc veà yù: tham muoán, muoán laøm
toån haïi ngöôøi khaùc, vaø quan ñieåm sai laïc (taø kieán).

1.1 SAÙT SINH

Saùt sinh coù nghóa laø coá yù laøm baát cöù ñieàu gì ñeå keát thuùc sinh
maïng cuûa moät chuùng sanh khaùc, duø laø ngöôøi, suùc vaät hoaëc baát
kyø sinh linh naøo khaùc.
Ngöôøi lính gieát keû ñòch trong chieán traän laø moät ví duï cuûa
vieäc saùt sanh vì thuø haän (saân). Vieäc gieát moät con thuù hoang ñeå
aên thòt hay laáy da cuûa chuùng laøm y phuïc laø saùt sanh bôûi loøng
tham. Gieát maø khoâng bieát haäu quaû laø ñuùng hay sai – hay nhö
nhöõng keû ngoaïi ñaïo (tirthika) tin raèng ñoù laø moät vieäc ñöùc haïnh
– laø saùt sinh bôûi söï voâ minh (si).
Coù ba tröôøng hôïp saùt sinh ñöôïc goïi laø nhöõng haønh vi coù
quaû baùo töùc thôøi (hieän baùo), vì nhöõng haønh vi naøy daãn ñeán söï
taùi sanh ngay laäp töùc trong Ñòa Nguïc Voâ Giaùn maø khoâng kinh

158
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

qua traïng thaùi trung aám, ñoù laø: gieát cha, gieát meï, vaø gieát moät vò
A La Haùn.70
Moät soá ngöôøi trong chuùng ta nghó raèng chæ phaïm toäi saùt
sanh khi coù haønh vi gieát haïi cuï theå baèng chính ñoâi baøn tay cuûa
mình; vaø raát coù theå laø chuùng ta töôûng töôïng laø chuùng ta voâ toäi
vì chöa heà bao giôø phaïm toäi saùt sinh. Nhöng ngay töø ñaàu thì
khoâng moät ai trong chuùng ta, duø cao hay thaáp, maïnh meõ hay
yeáu ñuoái laïi chöa töøng phaïm loãi ñaïp cheát voâ soá coân truøng döôùi
chaân khi daïo böôùc.
Ñaëc bieät hôn, nhöõng Laït Ma vaø tu só khi tôùi nhaø thaêm caùc
tín chuû, ñöôïc daâng cuùng maùu vaø thòt cuûa thuù vaät bò gieát vaø
ñöôïc naáu thaønh thöùc aên cho ho; muøi vò cuûa thòt haáp daãn hoï tôùi
noãi hoï ngaáu nghieán moùn aên vôùi söï khoaùi traù maø khoâng coù chuùt
xíu aân haän hay thöông xoùt naøo ñoái vôùi nhöõng con vaät bò gieát.
Trong nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy, haäu quaû aùc nghieäp cuûa
ngöôøi saùt sanh seõ aäp xuoáng cho caû chuû laãn khaùch khoâng heà
coù söï khaùc bieät.
Khi nhöõng nhaân vaät quan troïng vaø vieân chöùc chính quyeàn
ñi du haønh, duø hoï ñi tôùi ñaâu thì cuõng coù voâ soá suùc vaät bò gieát
ñeå duøng vaøo vieäc toå chöùc nhöõng buoåi tieäc-traø vaø tieäc chieâu ñaõi
cuûa hoï. Nhöõng ngöôøi giaøu coù theo thoùi quen saùt haïi voâ soá suùc
vaät. Trong soá taát caû caùc gia suùc cuûa hoï, ngoaïi tröø moät vaøi con
vaät giaø nua ôû ñaây ñoù, thì hoï khoâng ñeå baát cöù con vaät naøo cheát
töï nhieân maø ñeàu gieát thòt töøng con moät khi caùc con vaät aáy lôùn
daàn. Hôn nöõa, trong muøa heø, chính nhöõng con traâu boø vaø
nhöõng con cöøu naøy, khi chuùng aên coû thì chuùng laïi gieát haïi voâ
soá coân truøng, ruoài, kieán vaø thaäm chí caû caù con vaø eách nhaùi;
trong khi chuùng ñang nuoát coû, chuùng nghieàn naùt nhöõng con
coân truøng naøy döôùi boä moùng cuûa chuùng, hay laøm nhöõng con
coân truøng bò ngaäp luùn trong phaân. Haäu quaû cuûa aùc nghieäp cuûa
taát caû caùc haønh ñoäng naøy seõ xaûy tôùi vôùi chuû nhaân cuõng nhö
cho caùc con vaät. Neáu ñem so saùnh vôùi ngöïa, traâu boø vaø nhöõng
loaïi gia suùc khaùc thì con cöøu laø moät nguoàn ñaëc bieät gaây nhieàu

159
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

toån haïi. Khi chuùng aên coû, chuùng nuoát taát caû caùc sinh vaät beù
nhoû – eách, raén, chim con, v.v... Khi bò xeùn loâng vaøo muøa heø,
haøng traêm ngaøn sinh vaät soáng treân moãi boä loâng cöøu ñeàu bò gieát
cheát. Luùc sanh ñeû vaøo muøa ñoâng, khoâng tôùi phaân nöûa cöøu con
ñöôïc giöõ laïi, coøn bao nhieâu ñeàu bò gieát thòt khi vöøa sanh ra.
Cöøu meï ñöôïc duøng ñeå laáy söõa vaø sinh saûn cho tôùi khi chuùng
quaù giaø vaø suy kieät; luùc ñoù chuùng bò gieát ñeå laáy thòt vaø da. Vaø
khoâng moät con cöøu ñöïc naøo, duø coù bò thieán hay khoâng, tôùi luùc
tröôûng thaønh maø khoâng bò gieát ngay laäp töùc. Neáu cöøu coù raän
thì haøng trieäu chaáy raän treân moãi con cöøu seõ bò cheát ñoàng loaït.
Baát cöù ai sôû höõu moät baày cöøu moät traêm con hay nhieàu hôn
nöõa, baûo ñaûm seõ taùi sanh ít nhaát moät laàn trong ñòa nguïc.
Trong moãi moät ñaùm cöôùi, voâ soá cöøu bò gieát khi cuûa hoài
moân ñöôïc gôûi ñi, luùc tieãn coâ daâu veà nhaø choàng, vaø khi coâ daâu
ñöôïc cha meï choàng ñoùn nhaän. Sau ño,ù moãi khi coâ daâu treû veà
thaêm gia ñình, chaéc chaén nhöõng suùc vaät khaùc seõ bò ñem gieát.
Neáu baïn beø vaø thaân quyeán môøi coâ ra vaø phuïc vuï coâ baát cöù thöù
gì tröø moùn thò thì coâ seõ laøm ra veû luùng tuùng aên khoâng ngon
mieäng vaø aên vôùi veû khinh khænh nhö theå coâ ñaõ queân caùch
nhai.71 Nhöng neáu gieát moät con cöøu maäp maïp vaø ñaët phaàn thòt
vuù vaø boä loøng tröôùc maët coâ, thì coâ seõ ngoài xuoáng thaät trònh
troïng nhö moät con tieåu quyû maët ñoû, loâi con dao nhoû ra, roài coâ
nuoát chöûng caû mieáng thòt keøm theo nhöõng caùi chaép moâi. Ngaøy
hoâm sau coâ leân ñöôøng, vaø trôû veà nhaø buoâng phòch moät xaùc thuù
ñaày maùu me xuoáng ñaát, y nhö theå moät teân thôï saên - nhöng coøn
teä hôn theá nöõa, moãi khi coâ ñi ñaâu ra ngoaøi, chaéc chaén chaúng
khi naøo coâ veà tay khoâng.
Treû con cuõng vaäy, chuùng gaây ra voâ soá caùi cheát cho suùc
vaät trong luùc chôi ñuøa, duø chuùng coù bieát ñieàu ñoù hay khoâng.
Chaúng haïn trong muøa heø, chuùng gieát cheát nhieàu con coân truøng
chæ baèng caùch duøng moät caønh lieãu hay moät caùi roi da ñaäp
xuoáng maët ñaát khi chuùng ñi boä doïc theo con ñöôøng.

160
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

Nhö vaäy neân trong thöïc teá, taát caû loaøi ngöôøi chuùng ta
duøng toaøn boä thôøi gian cuûa mình ñeå saùt sinh, chaúng khaùc naøo
loaøi yeâu quaùi. Thöïc theá – haõy xem baèng caùch naøo chuùng ta
gieát cheát traâu boø cuûa mình ñeå thöôûng thöùc thòt vaø maùu cuûa
chuùng trong khi chuùng ñaõ daønh toaøn boä cuoäc ñôøi ñeå phuïc vuï
vaø nuoâi döôõng chuùng ta baèng söõa cuûa chuùng, nhö theå chuùng
laø meï cuûa chuùng ta – chuùng ta coøn teä hôn baát kyø thöù yeâu tinh
naøo.
Haønh vi cöôùp ñi maïng soáng ñöôïc hoaøn taát khi bao goàm
ñaày ñuû boán yeáu toá cuûa moät aùc haïnh. Haõy laáy ví duï veà moät
ngöôøi thôï saên gieát moät con daõ thuù. Tröôùc heát, oâng ta thaáy moät
con nai thöïc söï, hay moät con höôu xaï, hoaëc baát keå con vaät
naøo, vaø nhaän thaáy roõ raèng ñaây chính laø con vaät, khoâng chuùt
nghi ngôø: vieäc nhaän bieát ñoù laø moät sinh vaät chính laø caên baûn
cho söï haønh ñoäng. Keá ñoù, öôùc muoán gieát con thuù phaùt khôûi: yù
töôûng gieát con thuù laø ñoäng cô ñeå thöïc hieän haønh vi gieát haïi.
Sau ñoù oâng ta baén vaøo ñieåm nhöôïc cuûa con vaät baèng moät
khaåu suùng, baèng cung teân hay baát kyø vuõ khí naøo khaùc: haønh
ñoäng gieát haïi cuûa thaân laø vieäc thöïc hieän haønh vi aáy. Ngay sau
ñoù, chöùc naêng sinh toàn cuûa con vaät ngöøng döùt, söï noái keát giöõa
thaân vaø taâm cuûa noù bò taùch lìa: ñoù laø söï hoaøn taát cuoái cuøng cuûa
haønh ñoäng saùt sanh.
Coøn moät ví duï khaùc: theo yeâu caàu cuûa gia chuû, ngöôøi ñoà
teå gieát moät con cöøu ñöôïc nuoâi ñeå laáy thòt. Tröôùc tieân, chuû nhaø
baûo ngöôøi haàu hay ngöôøi haøng thòt gieát moät con cöøu. Ñieàu caên
baûn laø oâng ta bieát raèng coù moät sinh vaät coù lieân quan ñeán aùc
haïnh nayø – ñoù laø moät con cöøu. Ñoäng löïc (yù ñònh) hay yù töôûng
gieát con vaät, seõ hieän dieän ngay khi oâng ta quyeát ñònh con cöøu
naøy hay con cöøu kia seõ bò gieát. Vieäc thöïc hieän haønh ñoäng saùt
sinh thöïc söï xaûy ra khi ngöôøi ñoà teå saép söûa gieát con cöøu, vaät
noù ngaõ ngöûa, coät boán chaân noù laïi vôùi nhau baèng nhöõng sôïi
daây da vaø buoäc moät sôïi thöøng quanh moõm cho tôùi khi noù cheát
ngaït. Con vaät ngöøng thôû trong söï ñau ñôùn döõ doäi cuûa söï daõy

161
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

cheát, ñoâi maét trôïn tröøng cuûa noù ngaû maøu hôi xanh, keùo maây vaø
traøo leä. Xaùc noù bò keùo ra khoûi nhaø vaø giai ñoaïn cuoái cuøng, söï
chaám döùt ñôøi soáng cuûa noù, ñöa tôùi söï hoaøn taát aùc haïnh. Khoâng
ñeå phí chuùt thôøi gian naøo, con vaät bò loät da baèng moät con dao,
da thòt noù vaãn coøn ñang rung ñoäng vì “naêng löïc toaû-khaép”*
chöa ñuû thôøi gian ñeå lìa khoûi xaùc; nhö theå con vaät vaãn coøn
soáng. Ngay laäp töùc, noù ñöôïc nöôùng treân moät ngoïn löûa vaø naáu
treân beáp loø, roài ñöôïc mang ra aên. Khi baïn nghó veà noù, veà
nhöõng con vaät nhö vaäy bò aên thòt, trong thöïc teá noù ñang bò aên
töôi nuoát soáng, vaø loaøi ngöôøi chuùng ta thì khoâng khaùc gì nhöõng
con thuù saên moài.
Giaû söû hoâm nay baïn coù yù ñònh gieát moät con vaät, hoaëc baïn
noùi raèng seõ gieát, nhöng khoâng thöïc söï laøm ñieàu ñoù. Nhö theá laø
ñaõ coù caên baûn, coù söï hieåu bieát raèng ñoù laø moät chuùng sinh, vaø
coù yù ñònh hay yù töôûng gieát haïi con vaät. Do ñoù, hai trong soá caùc
yeáu toá cuûa aùc haïnh ñaõ coù maët ñaày ñuû, vaø maëc duø söï taùc haïi ít
naëng neà hôn so vôùi vieäc baïn hoaøn thaønh haønh vi saùt inh trong
thöïc teá, nhöng gioáng nhö söï phaûn chieáu trong moät taám göông,
daáu veát cuûa moät haønh ñoäng tieâu cöïc (aùc haïnh) vaãn toàn taïi.
Moät soá ngöôøi töôûng raèng chæ coù nhöõng ai söû duïng thaân
theå ñeå thöïc hieän vieäc saùt sinh môùi taïo ra haäu quaû cuûa aùc
nghieäp, coøn ngöôøi chæ ra leänh thì khoâng - hay neáu coù taïo thì
cuõng chæ taïo moät ít haäu quaû maø thoâi. Nhöng baïn neân bieát raèng
nghieäp quaû xaûy ñeán vôùi taát caû nhöõng ngöôøi coù lieân quan ñeán
haønh vi xaáu aùc ñeàu ñoàng ñeàu nhö nhau, ngay caû vôùi nhöõng
ngöôøi chæ caûm thaáy vui thích veà ñieàu ñoù – ñöøng noùi chi tôùi
ngöôøi thöïc söï ra leänh cho vieäc saùt sinh ñöôïc thöïc hieän. Moãi
ngöôøi nhaän toaøn boä nghieäp quaû cuûa vieäc gieát haïi moät con vaät.
Khoâng laøm gì coù vieäc moät haønh ñoäng saùt sinh laïi coù theå ñöôïc
chia ra cho nhieàu ngöôøi.

*
Moät trong naêm naêng löïc vi teá (rlung), hay “gioùù” trong thaân theå (xem thuaät
ngöõ).

162
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

1.2. LAÁY NHÖÕNG GÌ KHOÂNG ÑÖÔÏC CHO

Vieäc laáy nhöõng gì khoâng ñöôïc cho goàm coù ba loaïi: laáy baèng
baïo löïc, laáy baèng caùch aên troäm leùn luùt vaø laáy baèng thuû ñoaïn
gian traù.
Laáy baèng baïo löïc. Cuõng goïi laø laáy baèng söï aùp cheá, coù
nghóa laø cöôõng chieám cuûa caûi hay taøi saûn cuûa ngöôøi khaùc; vaø
ngöôøi laøm coâng vieäc cöôõng chieám naøy laø moät caù nhaân coù
quyeàn löïc chaúng haïn nhö moät oâng vua, laø moät ngöôøi khoâng coù
chuû quyeàn hôïp phaùp ñoái vôùi nhöõng taøi saûn kia. Ñieàu naøy cuõng
bao goàm söï cöôõng ñoaït bôûi moät soá ñoâng ngöôøi, ví duï nhö laø
moät quaân ñoäi.
Laáy baèng troäm caép. Ñieàu naøy coù nghóa laáy maát cuûa caûi
vaät chaát moät caùch bí maät, gioáng nhö moät keû troäm ban ñeâm
khoâng bò chuû nhaân baét gaëp.
Laáy baèng thuû ñoaïn gian traù. Nghóa laø laáy taøi saûn cuûa
ngöôøi khaùc, ví duï nhö trong giao dòch mua baùn, baèng caùch noùi
doái ngöôøi khaùc, hoaëc duøng caân vaø nhöõng duïng cuï ño löôøng sai
laïc hoaëc duøng caùc thuû ñoaïn löøa bòp khaùc.
Ngaøy nay, chuùng ta nghó raèng trong laõnh vöïc kinh doanh
vaø nhöõng phaïm vi khaùc, vieäc löøa loïc hay duøng thuû ñoaïn ñeå laáy
ñi nhöõng thöù gì ñoù cuûa ngöôøi khaùc thì khoâng coù gì laø sai traùi
mieãn laø chuùng ta khoâng coâng khai troäm caép. Nhöng trong thöïc
teá, baát kyø lôïi nhuaän naøo chuùng ta coù theå taïo ra baèng caùch löøa
gaït ngöôøi khaùc thì ñeàu khoâng khaùc vôùi söï aên caép coâng khai.
Ñaëc bieät laø ngaøy nay, caùc vò laït ma vaø tu só thaáy raèng
khoâng coù toån haïi hay sai laàm naøo trong vieäc laøm kinh doanh;
quaû thöïc hoï tieâu phí toaøn boä cuoäc ñôøi vaøo coâng vieäc ñoù, vaø
caûm thaáy hôi töï haøo veà söï thaønh thaïo cuûa hoï. Tuy nhieân,
khoâng coù gì laøm suy yeáu taâm löïc cuûa moät laït ma hay tu só hôn
laø vieäc laøm kinh doanh. Bò choaùn ngôïp trong coâng vieäc giao
dòch, oâng ta ít caûm thaáy coù khuynh höôùng theo ñuoåi vieäc
nghieân cöùu hay tu taäp ñeå tònh hoùa nhöõng che chöôùng cuûa mình

163
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

– vaø duø sao chaêng nöõa thì cuõng chaúng coøn soùt laïi chuùt thôøi giôø
naøo ñeå daønh cho coâng vieäc tu taäp nhö vaäy. Taát caû thôøi giôø, töø
luùc thöùc cho ñeán khi ñi nguû, ñeàu bò hao phí maûi meâ vôùi nhöõng
tröông muïc keá toaùn. Baát cöù yù nieäm naøo veà loøng quy ngöôõng,
taâm chaùn gheùt luaân hoài, hay loøng bi maãn thì nhöõng yù nieäm ñoù
cuõng ñeàu bò tieät tröø vaø söï meâ laàm thöôøng xuyeân cheá ngöï oâng
ta.
Moät ñeâm kia, Ngaøi Jetsun Milarepa ñeán moät tu vieän vaø
nguû qua ñeâm tröôùc cöûa moät caên phoøng. Vò tu só soáng trong
phoøng ñang naèm treân giöøông suy nghó veà vieäc laøm theá naøo
baùn xaùc cuûa con boø maø oâng ta döï ñònh seõ laøm thòt vaøo ngaøy
mai: “Ta seõ ñöôïc ngaàn ñoù tieàn cho caùi ñaàu, xöông vai ñaùng giaù
ngaàn aáy, vaø thòt vai ñöôïc chöøng aáy, chöøng aáy cho gioø vaø caúng
chaân.” OÂng ta tieáp tuïc tính toaùn giaù trò cuûa töøng moùn vaø töøng
phaàn cuûa con boø, beân trong vaø beân ngoaøi. Tôùi raïng saùng, oâng
ta khoâng chôïp maét ñöôïc chuùt naøo nhöng ñaõ tính toaùn ñöôïc
xong xuoâi moïi thöù ngoaïi tröø vieäc phaûi hoûi giaù caùi ñuoâi. OÂng laäp
töùc ngoài daäy, hoaøn taát coâng phu quy ngöôõng vaø thöïc haønh
phaàn cuùng döôøng baùnh cuùng (torma).
Khi ñi ra ñeán ngoaøi, oâng ta böôùc ngang qua choã Ngaøi
Jetsun vaãn coøn ñang say nguû, vaø maéng nhieác Ngaøi moät caùch
khinh bæ: “OÂng xöng laø haønh giaû cuûa Giaùo Phaùp, maø cho tôùi giôø
naøy vaãn coøn nguû ôû ñaây! OÂng khoâng coâng phu haønh trì hay
tuïng nieäm chuùt naøo hay sao?”
“Toâi luoân maát nguû nhö vaày,” Ngaøi Jetsun Mila traû lôøi. “Toâi
vöøa thöùc suoát ñeâm ñeå nghó veà caùch baùn con boø maø toâi saép
gieát. Toâi chæ môùi chôïp maét ñöôïc moät chuùt…” Vaø nhö theá Ngaøi
phôi baøy nhöõng khuyeát ñieåm che daáu cuûa vò taêng, roài boû ñi.
Gioáng nhö vò tu só trong truyeän naøy, ngaøy nay nhöõng
ngöôøi maø caû ñôøi chæ chí thuù vieäc kinh doanh ñaõ duøng caû ngaøy
laãn ñeâm hoaøn toaøn meâ ñaém trong vieäc tính toaùn. Hoï bò choaùn
ngôïp trong aûo töôûng, ngay caû khi caùi cheát ñeán, hoï cuõng seõ
cheát maø vaãn meâ laàm nhö theá. Hôn theá nöõa, thöông maïi coù

164
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

lieân quan ñeán taát caû nhöõng loaïi haønh vi tieâu cöïc (aùc haïnh).
Ngöôøi ta coù haøng hoùa ñeå baùn, duø trong thöïc teá laø loaïi keùm teä,
nhöng hoï laïi ñeà cao chaát löôïng cuûa noù baèng baát kyø caùch naøo
hoï coù theå nghó ra. Hoï noùi doái coâng khai, chaúng haïn nhö khaùch
haøng naøy ngöôøi mua noï ñaõ traû tôùi giaù naøo ra sao, nhöng hoï ñaõ
töø choái khoâng baùn; hoaëc luùc ban ñaàu hoï ñaõ mua vaøo vôùi soá
tieàn lôùn nhö theá naøo. Khi coá gaéng mua cho baèng ñöôïc nhöõng
moùn haøng ñang ñöôïc hai ngöôøi khaùc thöông löôïng, thì hoï
duøng ñeán söï vu khoáng nhaèm kích ñoäng söï baát hoaø giöõa hai
beân. Hoï duøng nhöõng lôøi leõ naëng neà ñeå noùi xaáu haøng hoaù cuûa
ñoái thuû caïnh tranh, nhaèm vieäc tranh nôï hoaëc caùc thöù töông töï
khaùc. Hoï say meâ trong nhöõng cuoäc troø chuyeän voâ nghóa baèng
caùch ñoøi hoûi giaù caû kyø cuïc hoaëc maëc caû nhöõng thöù maø hoï
chaúng coù yù ñònh mua. Hoï ghen tî vaø theøm muoán nhöõng thöù
thuoäc sôû höõu cuûa ngöôøi khaùc, noã löïc heát mình ñeå ñöôïc ngöôøi
kia cho nhöõng moùn ñoù. Hoï luoân mong ñoái thuû cuûa mình bò toån
haïi, luoân mong muoán daønh ñöôïc phaàn toát hôn cuûa ñoái thuû.
Neáu hoï buoân baùn gia suùc, hoï bò dính maéc trong vieäc saùt sanh.
Vì theá trong thöïc teá, vieäc kinh doanh bao goàm taát caû möôøi
haønh ñoäng baát thieän (thaäp aùc), may ra thì coù theå khoâng phaûi keå
ñeán taø kieán vaø taø daâm. Sau ñoù, khi vieäc thöông löôïng cuûa hoï
tieán haønh khoâng toát ñeïp thì caû hai beân ñeàu hao phí taøi saûn, moïi
ngöôøi ñeàu khoán khoå, caùc thöông nhaân coù theå trôû thaønh ñoùi
khaùt, ñem laïi toån thaát cho baûn thaân hoï vaø cho caû nhöõng keû ñoái
taùc. Nhöng neáu hoï gaët haùi chuùt ít thaønh coâng, thì duø coù kieám
lôøi nhieàu ñeán ñaâu chaêng nöõa hoï chaúng bao giôø thaáy ñuû. Ngay
caû nhöõng ngöôøi giaøu coù nhö Ña Vaên Thieân (Vaisravana) vaãn
caûm thaáy thích thuù trong nhöõng vieäc kinh doanh baát chính.
Cuoái cuøng khi caùi cheát tôùi gaàn, hoï seõ ñaám ngöïc trong ñau khoå,
bôûi toaøn boä ñôøi ngöôøi cuûa hoï ñaõ bò tieâu phí trong nhöõng söï meâ
aùm nhö vaäy, laø nhöõng thöù giôø ñaây ñang trôû thaønh gaùnh naëng
loâi hoï xuoáng caùc coõi thaáp.

165
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Ñeå tích luõy nhöõng aùc haïnh voâ taän vaø hoaøn toaøn laøm cho
baïn trôû neân ñoài baïi, hö hoûng thì khoâng coù gì höõu hieäu hôn laø
laøm vieäc buoân baùn vaø thöông maïi. Baïn seõ thaáy baûn thaân mình
luoân luoân nghó ñeán caùc phöông thöùc ñaùnh löøa ngöôøi khaùc nhö
theå baïn ñang xem xeùt moät boä söu taäp goàm caùc loaïi dao, duøi vaø
kim xem duïng cuï naøo saéc beùn nhaát. Khi nghieàn ngaãm khoâng
ngöøng veà nhöõng tö töôûng aùc haïi, baïn quay löng laïi vôùi lyù töôûng
Boà Ñeà taâm laø tö töôûng cöùu giuùp nhöõng chuùng sanh khaùc, vaø
nhöõng haønh ñoäng nguy haïi cuûa baïn sinh soâi naûy nôû voâ taän.
Vieäc laáy ñi nhöõng gì khoâng ñöôïc cho cuõng bao goàm boán
yeáu toá laøm cho aùc haïnh ñöôïc hoaøn taát; nhöõng ñieàu naøy cuõng
ñaõ ñöôïc giaûng roõ roài. Tuy nhieân, baát cöù söï tham döï naøo vaøo
trong caùc haønh vi baát thieän ñoù, duø chæ laø bieáu taëng nhöõng keû ñi
saên hoaëc nhöõng teân troäm caép chuùt ít thöïc phaåm giuùp cho
cuoäc haønh trình cuûa chuùng thì vieäc naøy cuõng ñuû ñeå ñem laïi
cho baïn moät phaàn haäu quaû töông ñöông vôùi haäu quaû cuûa haønh
vi baát thieän gaây ra bôûi toäi saùt sanh vaø troäm cöôùp cuûa chuùng.

1.3 TAØ DAÂM

Nhöõng quy luaät sau ñaây laø daønh cho cö só. ÔÛ Taây Taïng, trong
trieàu ñaïi cuûa vò Phaùp Vöônng Songtsen Gampo, luaät phaùp
ñöôïc ñaët neàn taûng treân möôøi haønh ñoäng toát laønh (thaäp thieän).
Nhöõng quy luaät naøy ñöôïc thieát laäp, bao goàm nhöõng luaät leä
daønh cho ngöôøi daân soáng trong xaõ hoäi vaø nhöõng giôùi luaät daønh
cho coäng ñoàng toân giaùo. ÔÛ ñaây, chuùng ta ñang ñeà caäp tôùi
nhöõng quy luaät haïn cheá trong caùch cö xöû daønh cho ngöôøi theá
gian. Laø nhöõng ngöôøi chuû gia ñình, hoï neân tuaân theo moät ñaïo
lyù thích hôïp. Rieâng ñoái vôùi Taêng vaø Ni, hoï ñöôïc ñoøi hoûi phaûi
traùnh taát caû moïi haønh vi tính duïc.
Söï taø daâm nghieâm troïng nhaát laø vieäc daãn daét ngöôøi khaùc
phaù vôõ giôùi nguyeän cuûa hoï. Taø daâm cuõng bao goàm nhöõng
haønh vi ñöôïc lieân keát vôùi nhöõng caù nhaân naøo ñoù, hoaëc taïi moät

166
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

nôi choán vaø hoaøn caûnh ñaëc bieät naøo ñoù nhö laø: söï thuû daâm;
nhöõng quan heä tình duïc vôùi ngöôøi ñaõ coù gia ñình hoaëc vôùi
ngöôøi ñaõ höùa hoân vôùi ngöôøi khaùc; hoaëc vôùi ngöôøi coøn ñoäc thaân
nhöng coâng khai giöõa ban ngaøy, trong khi ñang giöõ nguyeän trai
giôùi moät ngaøy, trong khi beänh taät, trong luùc kieät söùc, trong luùc
coù thai, trong khi vöøa maát moät ngöôøi thaân, trong khi coù kinh
nguyeät, trong luùc ñang hoài phuïc sau khi sanh nôû; ôû nôi coù söï
hieän dieän cuûa caùc bieåu töôïng cuûa Tam Baûo; vôùi cha meï mình,
hay vôùi nhöõng thaønh vieân khaùc trong gia ñình (hoï haøng), vôùi
treû em chöa tôùi tuoåi daäy thì; hay coù quan heä tính duïc qua cöûa
mieäng hay haäu moân, vaân vaân.

1.4 NOÙI DOÁI

Noùi doái coù ba loaïi: noùi doái thoâng thöôøng, noùi doái nghieâm troïng
vaø nhöõng lôøi giaû doái cuûa laït ma giaû maïo.
Nhöõng lôøi noùi doái thoâng thöôøng. Ñoù laø baát kyø nhöõng lôøi
phaùt bieåu khoâng chaân thaät naøo, ñöôïc noùi ra vôùi yù ñònh löøa gaït
ngöôøi khaùc.
Nhöõng lôøi noùi doái nghieâm troïng. Ñoù laø nhöõng lôøi phaùt bieåu
chaúng haïn nhö: thieän haïnh thì khoâng ñem laïi lôïi ích vaø khoâng
coù haïi gì khi laøm caùc haønh ñoäng baát thieän, khoâng coù haïnh
phuùc gì trong caùc coõi Phaät vaø khoâng coù ñau khoå trong nhöõng
coõi thaáp, hoaëc laø nhöõng lôøi phaùt bieåu raèng Ñöùc Phaät khoâng coù
caùc phaåm haïnh toát ñeïp. Nhöõng lôøi phaùt bieåu nhö vaäy ñöôïc goïi
laø noùi doái nghieâm troïng bôûi khoâng coù nhöõng lôøi noùi doái naøo
khaùc coù theå ñem laïi caùc haäu quaû gaây laàm laïc nghieâm troïng
hôn theá nöõa.
Nhöõng lôøi giaû doái cuûa laït ma giaû maïo. Ñaây laø taát caû
nhöõng lôøi tuyeân boá khoâng thaønh thaät raèng mình coù nhöõng
phaåm tính cao caû vaø coù oai löïc, ví duï nhö ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng
Boà Taùt ñòa, hay coù thaàn löïc thaáu thò. Ngaøy nay, nhöõng keû maïo
danh laïi thaønh coâng hôn nhöõng vò Thaày chaân thöïc, vaø tö töôûng

167
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

cuøng haønh ñoäng cuûa moïi ngöôøi deã daøng bò nhöõng keû maïo
danh gaây aûnh höôûng. Do ñoù, coù moät soá ngöôøi töï xöng laø
nhöõng ñaïo sö hay laø nhöõng thaønh töïu giaû trong noã löïc löøa gaït
ngöôøi khaùc. Hoï tuyeân boá laø mình coù moät linh kieán veà moät Boån
Toân naøo ñoù vaø toå chöùc caùc leã cuùng döôøng taï ôn Ngaøi, hoaëc
tuyeân boá laø hoï thaáy moät tinh linh vaø ñaõ tröøng trò noù. Thöôøng thì
ñaây chæ laø nhöõng lôøi doái gaït cuûa caùc Laït Ma giaû maïo, neân haõy
thaän troïng ñöøng tin töôûng moät caùch muø quaùng vaøo nhöõng keû
löøa gaït vaø baát taøi nhö theá. Bôûi coù theå noùi raèng vieäc tìm ra ñöôïc
vò Thaày chaân chính laøm aûnh höôûng tôùi ñôøi naøy laãn ñôøi sau, neân
ñieàu toái quan troïng laø haõy ñaët nieàm tin cuûa baïn vaøo moät haønh
giaû Giaùo Phaùp maø baïn bieát roõ, moät ngöôøi luoân luoân khieâm toán,
vaø baûn taùnh beân trong cuøng caùch haønh söû beân ngoaøi cuûa Ngaøi
thì töông öng vôùi nhau.
Noùi chung, coù nhöõng ngöôøi bình thöôøng coù ñöôïc moät
möùc ñoä thaáu-thò-giôùi-haïn-trong-yù-nieäm naøo ñoù, nhöng khaû
naêng naøy khoâng thöôøng haèng, vaø chæ coù hieäu löïc trong moät
thôøi gian. Khaû naêng thaáu suoát hoaøn toaøn thuaàn tònh chæ hieän ra
vôùi nhöõng baäc ñaõ ñaït tôùi quaû vò sieâu vieät, vì theá khaû naêng naøy
thaät cöïc kyø khoù ñaït ñöôïc.72

1.5 GIEO MOÁI BAÁT HOAØ

Vieäc gieo moái baát hoaø coù theå coâng khai hay bí maät.
Gieo moái baát hoaø coâng khai. Ñaây laø moät chieán löôïc
thöôøng duøng cuûa nhöõng ngöôøi naém quyeàn. Ñieàu naøy bao goàm
vieäc taïo ra moái baát hoøa giöõa hai ngöôøi cuøng hieän dieän baèng
caùch coâng khai keå vôùi moät ngöôøi raèng ngöôøi kia noùi xaáu sau
löng anh ta, vaø tieáp tuïc dieãn taû laïi nhöõng gì ngöôøi thöù nhaát ñaõ
noùi hay laøm haïi ngöôøi thöù hai – vaø sau ñoù coù theå hoûi caû hai taïi
sao hieän giôø vaãn ñoái xöû vôùi nhau nhö theå khoâng coù chuyeän gì
xaûy ra giöõa hoï.

168
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

Gieo moái baát hoaø bí maät. Ñieàu naøy coù nghóa laø chia reõ hai
ngöôøi ñang raát hoaø thuaän vôùi nhau baèng caùch keå laïi sau löng
ngöôøi thöù hai cho ngöôøi thöù nhaát nghe veà nhöõng ñieàu kinh
khuûng maø ngöôøi thöù hai ñöôïc cho laø ñaõ noùi veà ngöôøi thöù nhaát
trong khi ngöôøi thöù hai laïi laø moät ngöôøi maø ngöôøi thöù nhaát luoân
quan taâm ñeán.
Tröôøng hôïp teä nhaát trong vieäc gieo moái baát hoaø laø gaây
maâu thuaãn giöõa nhöõng thaønh vieân trong Taêng Ñoaøn. Vieäc gaây
neân söï raïn nöùt giöõa vò Thaày cuûa Maät Thöøa vaø ñeä töû cuûa Ngaøi,
hoaëc trong nhoùm huynh ñeä hay tæ muoäi taâm linh thì ñaëc bieät
nghieâm troïng.

1.6 NOÙI LÔØI CAY NGHIEÄT

Lôøi noùi cay nghieät laø, chaúng haïn nhö pheâ bình moät caùch thoâ
baïo veà nhöõng khuyeát ñieåm treân thaân theå cuûa ngöôøi khaùc, coâng
khai goïi ngöôøi ta laø choät, ñieác, muø v.v.. Ñieàu naøy bao goàm söï
phôi baøy nhöõng khieám khuyeát che daáu cuûa ngöôøi khaùc, ñuû moïi
loaïi lôøi noùi xuùc phaïm vaø, trong thöïc teá, ngay caû baát kyø nhöõng
lôøi naøo laøm ngöôøi khaùc khoâng vui hay khoâng thoaûi maùi, cho duø
laø lôøi ngoït ngaøo chöù khoâng cay nghieät.
Ñaëc bieät, noùi xuùc phaïm moät ngöôøi tröôùc maët moät vò Thaày,
tröôùc maët moät huynh ñeä taâm linh, hay moät baäc hieàn thaùnh laø
moät loãi laàm raát nghieâm troïng.

1.7 NOÙI CHUYEÄN PHIEÁM VOÂ ÍCH

Noùi chuyeän phieám voâ ích laø noùi nhieàu maø khoâng coù baát cöù muïc
ñích naøo: ví duï, keå laïi nhöõng gì ta töôûng laø Giaùo Phaùp nhöng
thaät ra khoâng phaûi – nhö nghi leã cuûa nhöõng Baø la moân
(brahmin);73 hay noùi baâng quô veà nhöõng chuû ñeà laøm khuaáy
ñoäng loøng tham muoán hay saân haän, nhö keå nhöõng chuyeän cuûa
gaùi ñieám, haùt nhöõng baøi ca daâm daät, hoaëc baøn luaän veà chuyeän

169
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

cöôùp boùc vaø chieán tranh. Ñaëc bieät, laøm quaáy nhieãu vieäc caàu
nguyeän hay trì tuïng cuûa ngöôøi khaùc baèng caùch tuoân ra nhöõng
lôøi leõ voâ duïng laøm cho hoï bò xao laõng thì ñieàu naøy ñaëc bieät tai
haïi, bôûi vieäc aáy ngaên caûn hoï trong vieäc tích taäp coâng ñöùc.
Nhöõng maåu chuyeän ngoài leâ ñoâi maùch maø thoaït nhìn
döôøng nhö phaùt sinh hoaøn toaøn töï nhieân vaø töï phaùt, nhöng khi
baïn xem xeùt kyõ löôõng hôn, thì ñöôïc thuùc ñaåy bôûi söï tham duïc
hay thuø haän, vaø möùc ñoä naëng neà cuûa nhöõng loãi laàm seõ töông
xöùng vôùi soá löôïng tham muoán hay saân haän ñöôïc taïo neân trong
taâm baïn hay taâm ngöôøi khaùc khi noùi veà nhöõng maåu chuyeän
naøy.
Trong khi baïn ñang tuïng ñoïc nhöõng lôøi caàu nguyeän hay
trì tuïng caùc caâu minh chuù maø laïi troän laãn vôùi söï troø chuyeän
khoâng thích ñaùng thì vieäc aáy seõ ngaên chaën söï keát traùi cuûa
coâng phu tu taäp cuûa baïn, cho duø baïn coù tuïng nieäm nhieàu tôùi
ñaâu chaêng nöõa. Ñieàu naøy ñaëc bieät aùp duïng cho nhöõng loaïi
chuyeän taàm phaøo khaùc nhau lan truyeàn trong haøng nguõ Taêng
Ñoaøn. Chæ moät ngöôøi duy nhaát noùi chuyeän taàm phaøo laø ñaõ coù
theå laøm cho coâng ñöùc cuûa toaøn theå hoäi chuùng bò tieâu huyû vaø
nhöõng haønh ñoäng ñaùng khen cuûa caùc tín chuû vaø ngöôøi baûo trôï
cuûa hoäi chuùng cuõng bò uoång phí.
Trong xöù AÁn Ñoä cao quyù, nhö moät thoâng leä, chæ coù nhöõng
baäc ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu cao nhaát vaø hoaøn toaøn trong
saïch, ñaõ ñoaïn dieät ñöôïc taát caû nhöõng loãi laàm xaáu xa thì nhöõng
vò aáy môùi coù quyeàn söû duïng quyõ cuùng döôøng cho Taêng Ñoaøn.
Ñöùc Phaät khoâng cho pheùp moät ai khaùc ñöôïc laøm ñieàu ñoù.
Nhöng ngaøy nay, ngöôøi ta chæ caàn hoïc ñöôïc moät hay hai nghi
thöùc Maät thöøa, vaø ngay khi coù theå trì tuïng caùc nghi quyõ aáy laø
hoï baét ñaàu söû duïng baát kyø nhöõng vaät cuùng döôøng nguy hieåm
naøo74 maø hoï coù theå nhaän ñöôïc. Neáu khoâng ñöôïc thoï nhaän caùc
leã quaùn ñaûnh, khoâng trì giöõ taát caû caùc maät nguyeän, khoâng tinh
thoâng caùc giai ñoaïn phaùt trieån vaø hoaøn thieän, vaø khoâng hoaøn
taát nhöõng ñieàu kieän ñoøi hoûi cuûa vieäc tuïng nieäm minh chuù, maø

170
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

laïi ñi nhaän cuùng döôøng baèng caùch cöû haønh nhöõng nghi leã maät
thöøa – nghóa laø chæ haùt tuïng nhöõng minh chuù bí maät moät caùch
qua loa gioáng nhö nhöõng phuø thuûy ñaïo Bon – thì ñaây laø moät vi
phaïm naëng neà. Söû duïng nhöõng cuûa cuùng döôøng nguy hieåm
naøy ñöôïc so saùnh vôùi vieäc aên nhöõng vieân saét noùng: neáu ngöôøi
bình thöôøng cuøng döï phaàn maø khoâng coù quai haøm baèng gang
theùp cuûa söï hôïp nhaát hai giai ñoaïn phaùt trieån vaø hoaøn thieän,
thì hoï seõ töï ñoát chaùy mình vaø bò huûy hoaïi. Nhö coù caâu noùi
raèng:

Phaåm vaät cuùng döôøng nguy hieåm laø nhöõng löôõi dao beùn
cheát ngöôøi;
Cöù tieâu xaøi, vaø cuûa aáy seõ caét ñöùt huyeát maïch cuûa giaûi
thoaùt.

Chaúng nhöõng khoâng tinh thoâng hai giai ñoaïn thieàn ñònh
cuûa phaùp tu Maät Thöøa maø nhöõng ngöôøi nhö vaäy, cho duø coù theå
hoï bieát chuùt ít nhöõng ngoân töø cuûa caùc nghi thöùc nhöng thaäm
chí hoï cuõng khoâng lo tuïng nieäm nhöõng ngoân töø aáy moät caùch
ñuùng ñaén. Teä hôn nöõa, vaøo luùc hoï trì tuïng thaàn chuù – laø phaàn
quan troïng nhaát – hoï laïi baét ñaàu taùn gaãu, vaø trong suoát thôøi
gian ñöôïc aán ñònh ñeå trì chuù, hoï tuoân ra moät loâ toaøn nhöõng
chuyeän taàm phaøo khoâng döùt, nhöõng chuyeän ngaäp ñaày tham
voïng vaø kích ñoäng. Ñieàu naøy thaät tai haïi cho chính baûn thaân hoï
vaø cho caû nhöõng ngöôøi khaùc. Ñieàu toái quan troïng laø caùc tu só
vaø caùc Laït Ma phaûi töø boû loaïi chuyeän phieám naøy vaø taäp trung
vaøo vieäc tuïng chuù maø khoâng ñöôïc tro øchuyeän.

1.8 THAM MUOÁN

Söï tham muoán bao goàm taát caû nhöõng tö töôûng theøm muoán hay
haùm lôïi, thaäm chí keå caû nhöõng nieäm töôûng vi teá nhaát maø
chuùng ta coù theå coù ñoái vôùi taøi saûn cuûa ngöôøi khaùc. Khi suy

171
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

töôûng raèng seõ deã chòu bieát bao neáu nhö nhöõng thöù kyø dieäu ñoù
cuûa hoï laïi thaønh cuûa mình, chuùng ta cöù mô töôûng ñöôïc sôû höõu
nhöõng thöù aáy, vaïch ra nhöõng keá hoaïch ñeå chieám ñoaït chuùng,
v.v…

1.9 MUOÁN LAØM TOÅN HAÏI NGÖÔØI KHAÙC

Ñieàu naøy aùm chæ taát caû nhöõng tö töôûng hieåm ñoäc maø ta coù theå
coù veà nhöõng ngöôøi khaùc. Ví duï nhö suy nghó vôùi loøng oaùn gheùt
hay giaän döõ ñeå xem baèng caùch naøo chuùng ta coù theå laøm haïi
ñöôïc hoï; caûm thaáy thaát voïng khi hoï thaønh coâng hay phaùt ñaït;
mong muoán hoï bôùt sung tuùc, bôùt haïnh phuùc hay bôùt taøi gioûi;
hoaëc caûm thaáy vui möøng khi nhöõng ñieàu khoù chòu xaûy ra cho
hoï.

1.10 TAØ KIEÁN

Taø kieán bao goàm quan ñieåm cho raèng haønh ñoäng khoâng taïo
nghieäp quaû, vaø quan ñieåm cuûa thuyeát vónh cöûu vaø thuyeát hö
voâ.
Theo quan ñieåm haønh ñoäng khoâng taïo nghieäp quaû thì
thieän haïnh khoâng ñem lôïi ích vaø aùc haïnh khoâng gaây toån haïi.
Quan ñieåm cuûa thuyeát vónh cöûu vaø hö voâ bao goàm taát caû
nhöõng quan ñieåm khaùc nhau cuûa nhöõng keû ngoai ñaïo. Maëc duø
nhöõng taø kieán loaïi naøy coù theå ñöôïc chia ra thaønh ba traêm saùu
möôi quan ñieåm sai laàm, hay saùu möôi hai taø kieán, nhöng taát
caû coù theå ñöôïc toùm taét thaønh hai phaân loaïi bao goàm chuû nghóa
vónh cöûu vaø chuû nghóa hö voâ.
Nhöõng ngöôøi theo chuû nghóa vónh cöûu tin laø coù moät caùi
ngaõ thöôøng haèng vaø moät ñaáng taïo hoaù (taïo laäp theá giôùi) hieän
höõu vónh cöûu beân ngoaøi ta, chaún haïn nhö caùc vò thaàn Isvara
hay Vishnu. Nhöõng ngöôøi theo thuyeát hö voâ tin raèng taát caû söï
vaät hoaøn toaøn töï phaùt, khoâng coù ñôøi quaù khöù hay ñôøi vò lai,

172
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

khoâng coù nghieäp quaû, khoâng coù töï do vaø giaûi thoaùt.75 Nhö coù
noùi trong hoïc thuyeát cuûa thaàn Isvara Saéc Ñen:

Maët trôøi moïc, nöôùc chaûy xuoáng,


Haït ñaäu xoe troøn, chieàu daøi ñaâm tuûa vaø caùi beùn nhoïn cuûa
caây gai,
Veû ñeïp cuûa con maét nguõ saéc cuûa ñuoâi coâng;
Chaúng do ai taïo, taát caû ñeàu töï phaùt moät caùch töï nhieân.

Hoï bieän luaän raèng khi maët trôøi moïc ôû phöông Ñoâng,
khoâng ai ôû ñoù laøm cho noù moïc. Khi moät doøng soâng chaûy
xuoáng thaáp, khoâng ai leøo laùi cho nöôùc chaûy xuoáng. Khoâng ai
laên nhöõng haït ñaäu ñeå laøm taát caû nhöõng haït ñaäu troøn xoe, hay
laøm cho taát caû caùc muõi gai thaønh daøi, saéc nhoïn, vaø döïng ñöùng.
Khoâng ai veõ nhöõng con maét ñeïp ñeõ nhieàu maøu treân moät ñuoâi
coâng... Taát caû nhöõng söï vieäc naøy chæ laø thuaàn tuùy nhö theá,
ñöôïc sinh do nhöõng ñaëc taùnh rieâng cuûa chuùng. Vaø vì theá moïi
söï trong theá gian naøy duø thoaûi maùi hay khoù chòu, xaáu hay toát –
moïi hieän töôïng ñeàu töï phaùt moät caùch hoaøn toaøn töï nhieân.
Khoâng coù nghieäp töø quaù khöù, khoâng coù nhöõng ñôøi tröôùc,
khoâng coù nhöõng ñôøi sau.76
Neáu cho raèng vaên baûn cuûa nhöõng hoïc thuyeát nhö vaäy laø
chaân chính vaø thuaän theo nhöõng baûn vaên aáy, hoaëc ngay caû
khoâng noi theo nhöng laïi suy gaãm cho raèng lôøi cuûa Ñöùc Phaät,
cuõng nhö nhöõng giaùo huaán cuûa vò Thaày cuûa baïn, hay nhöõng
tröôùc taùc cuûa nhöõng nhaø luaän giaûng uyeân baùc laø nhöõng lôøi sai
laïc, roài ñaâm ra hoaøi nghi, chæ trích nhöõng lôøi naøy, thì taát caû ñeàu
ñöôïc bao goàm trong ñieàu ñöôïc goïi laø taø kieán.

Ñieàu teä haïi nhaát trong möôøi haønh ñoäng baát thieän laø saùt
sanh vaø taø kieán. Nhö ñaõ coù caâu noùi raèng:

173
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Khoâng haønh vi naøo teä haïi hôn vieäc cöôùp ñi maïng soáng
cuûa moät chuùng sinh khaùc;
Trong möôøi haønh vi baát thieän, taø kieán laø naëng neà nhaát.

Ngoaïi tröø chuùng sinh trong caùc ñòa nguïc, khoâng ai khoâng
chuøn böôùc tröôùc caùi cheát hay khoâng ai khoâng coi troïng cuoäc
ñôøi mình hôn baát kyø ñieàu gì khaùc. Theá neân, huyû dieät moät cuoäc
ñôøi laø moät haønh ñoäng cöïc kyø baát thieän. Trong Tònh ÖÙc Dieäu
Phaùp Kinh coù noùi raèng ta seõ phaûi traû laïi baát kyø maïng soáng naøo
ta ñaõ cöôùp ñi baèng naêm traêm kieáp soáng cuûa rieâng ta, vaø neáu ta
gieát cheát duø chæ moät chuùng sinh thì ta seõ phaûi traûi qua moät ñaïi
kieáp trong thaân trung aám ôû caùc coõi ñòa nguïc.
Coøn teä haïi hôn nöõa laø trong khi ñang thöïc hieän moät vieäc
coâng ñöùc, chaúng haïn nhö xaây döïng moät bieåu töôïng cuûa Tam
Baûo, maø baïn laïi laøm vieäc ñoù nhö theå ñaây laø moät lyù do baøo
chöõa ñeå qua ñoù maø baïn phaïm nhöõng aùc haïnh nhö saùt sinh.
Ngaøi Padampa Sangye ñaõ noùi:

Xaây döïng phaùp baûo hoä trì cho Tam Baûo trong khi gaây ra
toån haïi vaø ñau khoå
Laø neùm ñôøi sau cuûa baïn vaøo trong gioù.

Cuõng laø ñieàu sai laàm quaáy quaù neáu baïn nghó raèng baïn
ñang laøm ñieàu ñaùng ca ngôïi khi gieát suùc vaät vaø daâng cuùng thòt
vaø maùu cuûa chuùng cho caùc laït ma ñöôïc môøi tôùi nhaø baïn, hay
daâng cuùng nhöõng moùn naøy cho moät hoäi chuùng caùc tu só. Haäu
quaû cuûa aùc nghieäp seõ xaûy tôùi cho caû ngöôøi cho laãn ngöôøi
nhaän. Ngöôøi cho, maëc duø laøm vieäc cung caáp thöïc phaåm,
nhöng ñang taïo ra moät moùn cuùng döôøng baát tònh; vaø ngöôøi
nhaän ñang chaáp thuaän thöïc phaåm khoâng thích hôïp. Baát kyø keát
quaû toát laønh naøo cuõng ñeàu seõ bò haäu quaû tieâu cöïc laán aùt (lôïi
baát caäp haïi). Quaû thöïc, tröø khi baïn coù khaû naêng laøm hoài sinh
caùc naïn nhaân cuûa baïn ngay taïi choã, coøn thì khoâng coù tình

174
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

huoáng naøo maø haønh vi saùt sanh laïi khoâng laøm oâ ueá baïn nhö laø
moät haønh vi baát thieän. Baïn cuõng coù theå ñoan chaéc raèng vieäc
aáy seõ laøm toån haïi cuoäc ñôøi vaø coâng haïnh cuûa vò Thaày.78 Neáu
baïn khoâng coù khaû naêng chuyeån di taâm thöùc chuùng sinh ñeán
traïng thaùi cöïc laïc, thì baïn neân thöïc hieän moïi noã löïc ñeå traùnh
vieäc cöôùp ñi maïng soáng cuûa caùc chuùng sanh aáy.
Neáu baïn coù taø kieán, cho duø chæ trong moät khoaûnh khaéc,
ñieàu aáy seõ phaù vôõ taát caû caùc giôùi nguyeän cuûa baïn vaø baïn töï
loaïi mình ra khoûi coäng ñoàng Phaät töû. Taø kieán cuõng seõ khoâng
cho baïn coù ñöôïc söï töï do khi ñang coù ñöôïc thaân ngöôøi trong
ñôøi naøy ñeå thöïc haønh Giaùo Phaùp. Töø giaây phuùt taâm thöùc baïn bò
nhöõng taø kieán laøm nhieãm oâ, thì ngay caû nhöõng vieäc toát laønh maø
baïn laøm cuõng khoâng daãn tôùi ñöôïc giaûi thoaùt vaø nhöõng vieäc xaáu
aùc baïn ñaõ phaïm cuõng chaúng theå saùm hoái ñöôïc nöõa.79

2. Haäu Quaû Cuûa Muôøi Haønh Vi Baát Thieän

Moãi haønh vi tieâu cöïc sinh ra boán loaïi nghieäp quaû: quaû chín
muoài troå sanh, quaû töông öùng vôùi nhaân ñaõ gieo, quaû troå sanh
nghieäp caûnh, vaø quaû taêng tröôûng lieân tuïc.

2.1 QUAÛ CHÍN MUOÀI TROÅ SANH 80

Neáu phaïm vaøo baát kyø moät trong möôøi aùc haïnh naøo trong khi
ñeå cho loøng saân haän thuùc ñaåy thì ñieàu naøy seõ daãn ñeán söï taùi
sanh trong caùc coõi ñòa nguïc. Phaïm ñieàu aùc bôûi loøng tham duïc
seõ bò ñoïa vaøo coõi ngaï quyû; phaïm ñieàu aùc do voâ minh thì seõ
phaûi ñoïa vaøo coõi suùc sinh. Moät khi bò ñoïa vaøo trong nhöõng coõi
thaáp naøy, chuùng ta phaûi traûi qua nhöõng noãi thoáng khoå ñaëc bieät
ôû coõi ñoù.
Ngoaøi ra, khi coù moät söï thoâi thuùc raát maïnh meõ – loøng
tham, saân, hay si cöïc kyø döõ doäi– thì söï thoâi thuùc naøy seõ laø

175
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

ñoäng cô daãn ñeán vieäc lieân tuïc tích tuï nhöõng aùc haïnh trong
moät thôøi gian daøi, vaø ñieàu naøy seõ ñöa ñeán vieäc taùi sanh trong
caùc coõi ñòa nguïc. Neáu söï thoâi thuùc bôùt maïnh vaø caùc aùc haïnh
giaûm thieåu ñi, thì seõ ñöa ñeán vieäc taùi sanh laøm ngaï quyû; neáu ít
hôn nöõa thì seõ taùi sanh laøm suùc vaät.

2.2 QUAÛ TÖÔNG ÖÙNG VÔÙI NHAÂN

Ngay caû cuoái cuøng, khi chuùng ta ñaõ thoaùt ñöôïc ra khoûi coõi
thaáp, nôi maø quaû chín muoài hoaøn toaøn troå sanh ñaõ khieán ta
phaûi bò ñoaï sanh vaøo aáy, vaø nay ta ñaõ coù ñöôïc moät thaân ngöôøi,
nhöng duø nhö theá thì chuùng ta seõ vaãn phaûi tieáp tuïc traûi qua
kinh nghieäm cuûa quaû töông töï vôùi nhaân. Thaät vaäy, trong caùc
coõi thaáp cuõng coù nhieàu loaïi ñau khoå khaùc nhau töông töï vôùi
nhöõng nguyeân nhaân ñaëc bieät. Nhöõng keát quaû töông töï vôùi
nguyeân nhaân naøy coù hai loaïi: nhöõng haønh nghieäp töông öùng
vôùi nguyeân nhaân vaø nhöõng kinh nghieäm töông öùng vôùi nguyeân
nhaân.

2.2.1 Haønh nghieäp töông öùng vôùi nguyeân nhaân

Quaû naøy laø moät xu höôùng thích hôïp vôùi nhöõng haønh vi cuøng
loaïi, gioáng nhö laø nhaân luùc ban ñaàu. Neáu tröôùc ñoù chuùng ta
töøng saùt sinh thì chuùng ta vaãn coøn thích gieát haïi; neáu chuùng ta
ñaõ töøng aên troäm, chuùng ta vaãn thích thuù khi laáy nhöõng gì khoâng
ñöôïc cho; vaø v.v. Ñieàu naøy giaûi thích lyù do taïi sao, coù moät soá
ngöôøi naøo ñoù ngay töø luùc coøn raát nhoû ñaõ gieát taát caû caùc coân
truøng vaø ruoài muoãi maø hoï nhìn thaáy. Moät khuynh huôùng saùt
sinh nhö theá töông öùng vôùi nhöõng haønh vi töông töï maø hoï ñaõ
thöïc hieän trong caùc ñôøi tröôùc. Töø khi môùi loït loøng, moãi ngöôøi
trong chuùng ta haønh ñoäng hoaøn toaøn khaùc bieät nhau, bò daãn
daét bôûi nhöõng thoâi thuùc cuûa nghieäp löïc khaùc nhau. Moät soá
thích gieát haïi, moät soá thích aên troäm, trong khi nhöõng ngöôøi

176
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

khaùc laïi khoâng caûm thaáy ham thích nhöõng haønh vi nhö theá vaø
thay vaøo ñoù hoï thích laøm vieäc thieän.
Taát caû nhöõng khuynh höôùng nhö vaäy laø nhöõng gì coøn soùt
laïi cuûa nhöõng haønh ñoäng tröôùc kia, hay noùi khaùc ñi laø quaû
töông töï vôùi nhaân. Ñoù laø ñieàu maø taïi sao ngöôøi ta laïi noùi:

Muoán bieát nhöõng gì baïn laøm tröôùc kia, haõy nhìn baïn baây
giôø.
Muoán bieát nôi baïn saép sinh vaøo, haõy nhìn nhöõng gì bay
giôø baïn ñang laøm.81

Ñoái vôùi loaøi vaät thì cuõng theá. Baûn naêng cuûa nhöõng loaøi
thuù nhö chim öng vaø choù soùi laø gieát haïi; baûn naêng cuûa chuoät laø
aên troäm – trong moãi tröôøng hôïp laø moät keát quaû töông öùng vôùi
nguyeân nhaân, vaø ñöôïc taïo neân bôûi haønh nghieäp tröôùc ñaây cuûa
chuùng.

2.2.2 Kinh nghieäm töông öùng vôùi nguyeân nhaân

Moãi moät haønh vi trong möôøi haønh vi baát thieän ñeàu daãn tôùi moät
caëp haäu quaû (a pair of effects) cho nhöõng kinh nghieäm maø
chuùng ta phaûi traûi qua sau ñoù.
Saùt sinh. Vieäc saùt sinh ôû moät kieáp tröôùc khoâng chæ laøm
cho thoï maïng cuûa ñôøi hieän taïi cuûa chuùng ta bò thaâu ngaén maø
ta seõ coøn thöôøng xuyeân bò beänh taät. Ñoâi khi coù nhöõng ñöùa beù
ñaõ cheát ngay khi môùi sinh ra ñôøi nhö laø quaû töông töï vôùi nhaân
cuûa vieäc chuùng ñaõ töøng saùt sanh trong moät ñôøi quaù khöù; trong
nhieàu kieáp, chuùng coù theå tieáp tuïc cheát ngay laäp töùc khi vöøa
sinh ra ñôøi vaø cöù laäp ñi laäp laïi nhö vaäy. Cuõng coù nhöõng ngöôøi
soáng tôùi tuoåi tröôûng thaønh nhöng töø thuôû aáu thô ñaõ bò beänh taät
haønh haï, heát beänh naøy tôùi beänh kia khoâng ngöng nghæ cho tôùi
khi cheát -- moät laàn nöõa, ñoù laø keát quaû cuûa vieäc gieát haïi vaø
haønh hung nhöõng ngöôøi khaùc trong moät kieáp tröôùc. Ñoái maët

177
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

vôùi nhöõng tình huoáng nhö vaäy, ñieàu quan troïng laø phaûi saùm hoái
vôùi loøng aân haän veà nhöõng haønh ñoäng ñaõ laøm trong quaù khöù,
hôn laø tìm caùch laøm dòu ñi nhöõng khoù khaên tröôùc maét. Chuùng
ta neân saùm hoái vôùi loøng hoái haän vaø phaùt nguyeän töø boû nhöõng
haønh vi nhö vaäy; vaø nhö moät caùch ñoái trò vôùi nhöõng quaû baùo
cuûa nghieäp cuõ, haõy noã löïc laøm nhöõng thieän haïnh vaø töø boû
nhöõng aùc haïnh.
Laáy nhöõng gì khoâng ñöôïc cho. Vieäc troäm caép trong ñôøi
quaù khöù khoâng chæ laøm chuùng ta ngheøo heøn trong ñôøi naøy maø
ta coøn coù theå phaûi bò chòu ñöïng cöôùp boùc, maát troäm, hoaëc
nhöõng tai hoïa khaùc chaúng haïn nhö laø vieäc keû thuø vaø ñoái thuû
cuûa chuùng ta chia naêm xeû baûy nhöõng moùn taøi saûn ít oi maø ta
kieám ñöôïc. Vì lyù do naøy, baát cöù ai hieän nay ñang thieáu thoán
tieàn baïc hay cuûa caûi thì toát hôn heát laø neân taïo ra thaäm chí moät
tia löûa nhoû coâng ñöùc coùn hôn laø boû ñi leân nuùi laøm giaøu. Neáu
soá phaän baïn khoâng giaøu coù vì baïn ít boá thí trong nhöõng ñôøi
tröôùc, thì khoâng noã löïc naøo trong ñôøi naøy coù theå giuùp baïn
ñöôïc. Haõy xem cuûa caûi maø haàu heát nhöõng keû troäm cöôùp coù
ñöôïc töø moãi chuyeán cöôùp boùc cuûa hoï – thöôøng thì haàu nhö
nhieàu hôn nhöõng gì baûn thaân maët ñaát coù theå giöõ ñöôïc. Tuy
nhieân nhöõng ngöôøi soáng baèng ngheà troäm cöôùp luoân luoân keát
thuùc ñôøi mình trong söï ñoùi khaùt. Cuõng haõy chuù yù ñeán nhöõng
thöông nhaân hay nhöõng keû chieám ñoaït taøi saûn cuûa Taêng Ñoaøn
ñaõ thaát thu trong vieäc kieám tieàn ra sao, cho duø taøi saûn cuûa hoï
coù loùn tôùi ñaâu chaêng nöõa. Traùi laïi, nhöõng ngöôøi hieän nay ñang
ñöôïc höôûng quaû laønh cuûa vieäc boá thí cuûa hoï trong quaù khöù thì
troïn ñôøi hoï chaúng bao giôø thieáu thoán cuûa caûi, vaø ñoái vôùi nhieàu
ngöôøi trong soá nhöõng ngöôøi naøy thì moïi vieäc toát laønh xaûy tôùi
maø hoï khoâng caàn chuùt xíu noã löïc naøo. Vaäy, neáu baïn hy voïng
trôû neân giaøu coù, haõy daønh heát moïi noã löïc cuûa baïn ñeå laøm vieäc
töø thieän vaø cuùng döôøng!
Chaâu Dieâm Phuø Ñeà naøy (Jambudvipa – coõi ngöôøi) laø nôi
coù theå taïo ñöôïc nhöõng ñieàu kieän ñaëc bieät 60 daønh cho quaû baùo

178
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

troå sanh töø nhöõng haønh ñoäng cuûa ta trong quaù khöù, khieán
nhöõng gì chuùng ta laøm trong ñôøi khi tröôùc thì veà sau coù khaû
naêng troå quaû cuõng trong ñôøi naøy – hay thaäm chí ngay laäp töùc
neáu nhöõng vieäc ta laøm ñaõ ñöôïc taïo trong nhöõng hoaøn caûnh
ñaëc thuø naøo ñoù. Vì theá duøng tôùi caùch troäm cöôùp, löøa gaït hay
nhöõng phöông caùch khaùc ñeå laáy ñi nhöõng gì khoâng ñöôïc cho
vôùi hy voïng laøm giaøu thì ñieàu naøy hoaøn toaøn ngöôïc laïi vôùi
nhöõng gì chuùng ta döï ñònh. Nghieäp baùo seõ giam giöõ chuùng ta
trong theá giôùi ngaï quyû trong nhieàu ñaïi kieáp. Thaäm chí cho ñeán
cuoái ñôøi naøy, quaû baùo seõ baét ñaàu coù aûnh höôûng vaø seõ laøm
chuùng ta ngaøy caøng ngheøo khoå, ngaøy caøng khoù khaên. Chuùng
ta seõ bò töôùc maát söï kieåm soaùt treân moät soá ít cuûa caûi coøn soùt
laïi cuûa mình. Cho duø chuùng ta giaøu coù tôùi ñaâu, tính tham lam
seõ laøm chuùng ta caøng ngaøy caøng caûm thaáy thieáu thoán vaø maát
maùt. Cuûa caûi cuûa chuùng ta seõ trôû thaønh nguyeân nhaân cuûa
nhöõng aùc haïnh. Ta seõ gioáng nhö nhöõng ngaï quyû canh giöõ kho
taøng nhöng khoâng theå söû duïng nhöõng gì chuùng sôû höõu. Haõy
ñeå yù kyõ nhöõng ngöôøi beân ngoaøi coù veû giaøu coù. Neáu hoï khoâng
bieát phaùt trieån loøng quaûng ñaïi hay boá thì taøi saûn cuûa hoï moät
caùch roäng raõi cho Giaùo Phaùp – nguoàn goác cuûa haïnh phuùc vaø
an laønh trong ñôøi naøy vaø trong nhöõng ñôøi keá tieáp -- hoaëc ngay
caû hoï khoâng bieát roäng raõi trong vieäc mua thöïc phaåm vaø quaàn
aùo, thì hoï thöïc söï coøn ngheøo hôn caû nhöõng ngöôøi ngheøo khoù.
Kinh nghieäm töông töï nhö kieáp ngaï quyû cuûa hoï ngay baây giôø
laø quaû töông töï vôùi nhaân, vaø ñieàu naøy xaûy ra laø do vieäc boá thí
baát tònh cuûa hoï trong quaù khöù.82
Taø daâm. Ta ñöôïc bieát raèng vieäc thaû mình trong caùc haønh
ñoäng taø daâm seõ laøm chuùng ta coù moät ngöôøi vôï (hay choàng) chaúng
nhöõng khoâng duyeân daùng maø coøn coù loái cö xöû phoùng ñaõng hay
thuø ñòch nöõa. Khi nhöõng caëp vôï choàng khoâng theå ngöng tranh caõi
hoaëc ñaùnh nhau, moãi ngöôøi thöôøng ñoå loãi cho nhöõng taùnh xaáu
cuûa ngöôøi kia. Trong thöïc teá, moãi ngöôøi trong nhöõng caëp vôï
choàng ñoù ñang kinh nghieäm haäu quaû töông töï vôùi nguyeân nhaân,

179
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

laø quaû baùo cuûa söï taø daâm cuûa hoï trong quaù khöù. Thay vì thuø gheùt
nhau, hoï neân nhaän ra raèng ñoù laø keát quaû cuûa nhöõng haønh vi baát
thieän trong quaù khöù cuûa hoï vaø neân nhaãn nhòn laãn nhau. Ngaøi
Padampa Sangye coù noùi:

Gia ñình thì thoaùng qua nhö ñaùm ñoâng trong phieân chôï;
Daân chuùng xöù Tingri, ñöøng neân caõi vaõ hay ñaùnh nhau!

Noùi doái. Kinh nghieäm töông töï vôùi nguyeân nhaân gaây ra töø
söï noùi doái trong nhöõng ñôøi quaù khöù laø chuùng ta khoâng nhöõng
thöôøng bò chæ trích hay xem thöôøng maø coøn hay bò ngöôøi khaùc
noùi doái ngöôïc laïi. Neáu baây giôø baïn bò keát toäi vaø chæ trích khoâng
ñuùng, thì ñoù laø keát quaû cuûa vieäc baïn ñaõ töøng noùi doái trong quaù
khöù. Thay vì noåi giaän vaø laêng maï nhöõng ngöôøi ñaõ noùi nhöõng
ñieàu nhö theá veà baïn, haõy bieát ôn hoï vì hoï ñaõ giuùp baïn laøm caïn
kieät nhöõng quaû baùo cuûa nhieàu haønh ñoäng baát thieän. Baïn neân
caûm thaáy haïnh phuùc. Ngaøi Rigdzin Jigme Lingpa noùi:

Keû thuø ñaùp traû vieäc toát cuûa baïn baèng vieäc xaáu giuùp baïn
tinh taán trong thöïc haønh.
Lôøi buoäc toäi sai laàm laø moät ngoïn roi daãn baïn tôùi ñöùc haïnh.
Keû aáy laø vò thaày tieâu dieät taát caû baùm chaáp vaø tham duïc
trong baïn.
Haõy nhìn vaøo taám loøng töû teá to lôùn cuûa haén maø baïn khoâng
bao giôø coù theå ñeàn ñaùp!

Gieo moái baát hoaø. Keát quaû töông töï vôùi nguyeân nhaân cuûa
vieäc gieo moái baát hoaø trong ñôøi tröôùc laø khoâng chæ nhöõng ngöôøi
coäng söï vaø toâi tôù cuûa ta khoâng theå thuaän thaûo vôùi nhau maø hoï
coøn hay tranh caõi vaø choáng ñoái chuùng ta. Phaàn nhieàu, caùc vò
thò giaû cuûa caùc laït ma, nhöõng ngöôøi tuyø vieân cuûa caùc vò laõnh
ñaïo hay nhöõng ngöôøi phuïc vuï cho chuû nhaø, giöõa hoï laïi khoâng
hoøa thuaän vôùi nhau, vaø tuy nhieàu laàn ñöôïc yeâu caàu laøm vieäc gì

180
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

ñoù, hoï töø choái khoâng nghe lôøi vaø coøn böôùng bænh tranh caõi.
Nhöõng keû ñaày tôù cuûa ngöôøi bình thöôøng thì giaû vôø nhö khoâng
nghe thaáy khi ñöôïc chuû yeâu caàu laøm nhöõng vieäc vaët, ngay caû
nhöõng vieäc deã laøm. Chuû nhaø phaûi laäp laïi meänh leänh hai, ba
laàn; vaø sau cuøng chæ khi oâng ta noåi giaän vaø noùi naëng vôùi hoï thì
hoï môùi chòu laøm nhöõng gì ñaõ ñöôïc yeâu caàu moät caùch chaäm
chaïp vaø mieãn cöôõng. Ngay caû khi laøm xong vieäc hoï cuõng
chaúng nghó tôùi chuyeän quay trôû laïi baùo cho chuû bieát. Hoï
thöôøng ôû trong moät taâm traïng khoâng toát. Nhöng ngöôøi chuû chæ
ñang gaët haùi keát quaû cuûa söï baát hoøa maø chính oâng ñaõ gieo
trong quaù khöù. Do ñoù, oâng ta neân hoái tieác nhöõng haønh vi baát
thieän cuûa chính mình, vaø giaûi hoøa nhöõng moái baát ñoàng cuûa
rieâng oâng vaø nhöõng ngöôøi khaùc.
Noùi cay nghieät. Vieäc noùi cay nghieät trong nhöõng ñôøi quaù
khöù seõ khoâng chæ khieán moïi ñieàu ngöôøi khaùc noùi vôùi chuùng ta
laø nhöõng lôøi coâng kích vaø sæ nhuïc, maø hôn nöõa, keát quaû cuûa
vieäc naøy laø moïi ñieàu ta noùi ra cuõng ñeàu gaây neân nhöõng söï
tranh caõi.
Lôøi noùi cay nghieät thì teä haïi nhaát trong boán haønh vi baát
thieän cuûa khaåu. Nhö tuïc ngöõ coù noùi:

Lôøi noùi khoâng coù cung teân cuõng khoâng ñao kieám, nhöng
xeù raùch taâm ngöôøi ta thaønh töøng maûnh.

Vieäc ñoät ngoät kích ñoäng söï haän thuø nôi ngöôøi khaùc, hay –
coøn teä hôn nöõa – thaäm chí chæ noùi moät lôøi coâng kích moät baäc
hieàn thaùnh seõ khieán ta phaûi traûi qua nhieàu ñôøi trong nhöõng coõi
thaáp maø khoâng coù baát kyø cô hoäi naøo ñeå giaûi thoaùt. Coù laàn moät
ngöôøi baø la moân teân laø Kapila laêng maï nhöõng tu só cuûa Ñöùc
Phaät Ca Dieáp (Kasyapa), goïi hoï laø “ñaàu ngöïa,” “ñaàu boø” vaø
nhieàu teân khaùc gioáng nhö vaäy. OÂng ta bò taùi sanh thaønh con
yeâu quaùi gioáng-nhö-caù ôû bieån vôùi möôøi taùm caùi ñaàu. OÂng
khoâng thoaùt khoûi traïng thaùi ñoù trong suoát moät kieáp vaø thaäm chí

181
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

sau ñoù coøn bò taùi sinh trong ñòa nguïc. Moät ni coâ goïi moät vò ni
khaùc laø choù caùi, baûn thaân coâ bò taùi sinh laøm choù caùi naêm traêm
ñôøi. Coù nhieàu caâu chuyeän töông töï nhö theá. Vaäy haõy hoïc caùch
luoân noùi naêng dòu daøng. Ngoaøi ra, vì baïn khoâng bao giôø bieát
ñöôïc ai laø moät baäc Thaùnh hay Boà Taùt, haõy tu taäp baûn thaân ñeå
thaáy taát caû chuùng sanh ñeàu thanh tònh. Haõy hoïc caùch taùn thaùn
hoï vaø ca tuïng nhöõng thaønh töïu vaø phaåm haïnh toát laønh cuûa hoï.
Ngöôøi ta noùi raèng chæ trích hay noùi coâng kích moät vò Boà Taùt thì
coøn teä haïi hôn vieäc gieát haïi taát caû chuùng sinh trong tam giôùi:

Phæ baùng moät Boà Taùt laø moät troïng toäi,


Naëng hôn caû vieäc gieát haïi taát caû chuùng sInh trong
tam giôùi;
Taát caû nhöõng loãi laàm lôùn nhoû nhö theá maø con töøng tích
luõy, con xin phaùt loà saùm hoái.

Noùi chuyeän taàm phaøo voâ ích. Keát quaû töông töï vôùi nguyeân
nhaân cuûa vieäc noùi chuyeän taàm phaøo voâ ích khoâng chæ laøm cho
nhöõng gì ta noùi khoâng coù giaù trò, maø coøn laøm chuùng ta thieáu
cöông quyeát vaø töï tin. Khoâng ai tin chuùng ta ngay caû khi ta noùi
söï thaät, vaø chuùng ta seõ thieáu töï tin khi noùi tröôùc ñaùm ñoâng.
Tham lam. Haäu quaû cuûa söï tham lam khoâng chæ ngaên trôû
khoâng cho ta ñaït ñöôïc nhöõng gì mong muoán nhaát, maø coøn gaây
ra taát caû nhöõng tình huoáng maø ta ít öa thích nhaát.
Mong öôùc laøm toån haïi ngöôøi khaùc. Nhö keát quaû cuûa öôùc
muoán laøm haïi ngöôøi khaùc, chuùng ta seõ khoâng chæ soáng trong
noãi sôï haõi lieân tuïc maø seõ coøn phaûi chòu ñöïng söï toån haïi thöôøng
xuyeân.
Taø kieán. Haäu quaû cuûa vieäc nuoâi döôõng taø kieán laø chuùng ta
seõ khoâng chæ khaêng khaêng coá chaáp trong nhöõng tin töôûng coù
haïi nhö vaäy, maø taâm ta cuõng seõ bò nhöõng ñieàu doái gaït vaø
nhöõng nhaän thöùc sai laàm laøm cho roái loaïn.

182
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

2.3 QUAÛ TROÅ SANH NGHIEÄP CAÛNH

Quaû troå sanh thaønh nghieäp caûnh laø taùc ñoäng cuûa quaû treân moâi
tröôøng soáng cuûa chuùng ta. Vieäc saùt sinh ñöa ñeán söï taùi sinh
vaøo nhöõng nôi hieåm trôû, taêm toái, goàm toaøn nhöõng khe nuùi vaø
vaùch ñaù ñaày söï nguy hieåm rình raäp. Vieäc laáy nhöõng gì khoâng
ñöôïc cho ñöa ñeán söï taùi sinh vaøo nhöõng mieàn taû tôi ngheøo ñoùi,
ôû ñoù söông muoái vaø möa ñaù huûy dieät caùc vuï muøa vaø caây coái
khoâng sanh traùi quaû. Söï taø daâm buoäc chuùng ta phaûi soáng ôû
nhöõng nôi kinh tôûm ñaày phaân vaø nhöõng chaát thaûi, nhöõng ñaàm
laày, v.v. Vieäc noùi doái seõ ñem tôùi cho chuùng ta vaät chaát baáp
beânh, thöôøng xuyeân hoaûng loaïn thaàn kinh vaø hay gaëp nhöõng
söï vieäc vaø hoaøn caûnh khuûng khieáp. Vieäc noùi gaây baát hoaø khieán
chuùng ta phaûi cö truù ôû nhöõng vuøng khoù ñi laïi, bò caét xeû vôùi
nhöõng heûm nuùi saâu, nhöõng ngoïn ñeøo lôûm chôûm ñaù vaø nhöõng
nôi töông töï. Vieäc noùi lôøi cay nghieät ñöa ñeán söï taùi sinh trong
moät mieàn ñaát aûm ñaïm, toaøn ñaù vaø gai goùc. Vieäc noùi chuyeän
taàm phaøo voâ ích seõ khieán ta taùi sanh vaøo mieàn ñaát trô truïi vaø
caèn coãi, maëc duø laøm vieäc caät löïc cuõng khoâng saûn xuaát ñöôïc gì;
thôøi tieát khoâng thích hôïp vaø khoâng döï ñoaùn ñöôïc. Taùnh tham
lam seõ gaây neân nhöõng vuï muøa keùm coûi vaø taát caû nhöõng thöù
beänh taät khaùc taïi nhöõng nôi choán vaø thôøi ñaïi khoù soáng. Vieäc
mong muoán laøm toån haïi ngöôøi khaùc daãn tôùi vieäc taùi sinh vaøo
nhöõng nôi ñaày raãy söï gheâ sôï khuûng khieáp vôùi nhieàu noãi khoå
khaùc nhau. Taø kieán khieán taùi sinh vaøo nhöõng hoaøn caûnh baàn
cuøng khoâng nôi nöông töïa hay ngöôøi che chôû.

2.4 QUAÛ TAÊNG TRÖÔÛNG LIEÂN TUÏC

Quaû taêng tröôûng lieân tuïc laø chuùng ta seõ coù khuynh höôùng laäp
ñi laäp laïi nhieàu laàn baát kyø haønh ñoäng naøo ta ñaõ laøm tröôùc ñoù
trong ñôøi tröôùc. Ñieàu naøy ñem laïi moät chuoãi ñau khoå voâ taän
trong suoát taát caû nhöõng ñôøi sau cuûa chuùng ta. Khi ño,ù nhöõng

183
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

haønh vi baát thieän cuûa chuùng ta sinh soâi naåy nôû nhieàu hôn nöõa
vaø khieán chuùng ta phaûi lang thang voâ taän trong luaân hoài.

II. NHÖÕNG THIEÄN HAÏNH NEÂN LAØM (Thaäp thieän)

Noùi moät caùch toång quaùt thì möôøi haønh ñoäng tích cöïc hay thaäp
thieän bao goàm vieäc sau khi ñaõ hieåu roõ nhöõng haäu quaû tai haïi
cuûa aùc haïnh, ta höùa nguyeän laø seõ döùt khoaùt khoâng bao giôø
phaïm phaûi baát cöù haønh ñoäng baát thieän naøo, chaúng haïn nhö saùt
sinh, laáy nhöõng gì khoâng ñöôïc cho vaø v. v…
Thoï moät giôùi nguyeän nhö vaäy tröôùc maët moät vò Thaày hay
moät vò giaùo thoï thì khoâng nhaát thieát phaûi buoäc laø nhö vaäy; maëc
duø baûn thaân baïn quyeát ñònh töø nay seõ traùnh taát caû nhöõng vieäc
saùt sinh, chaúng haïn theá – hoaëc traùnh saùt sinh ôû moät nôi ñaëc
bieät hoaëc vaøo nhöõng thôøi ñieåm ñaëc bieät, hay traùnh gieát nhöõng
suùc vaät naøo ñoù – thì töï chính ñieàu naøy ñaõ laø moät haønh vi tích
cöïc roài. Tuy nhieân, neáu baïn höùa nguyeän döôùi söï chöùng giaùm
cuûa moät vò Thaày, moät baèng höõu taâm linh hay moät bieåu töôïng
cuûa Tam Baûo thì seõ khieán cho vieäc höùa nguyeän ñoù trôû thaønh
ñaëc bieät maïnh meõ.
Vieäc baïn ngaãu nhieân chaám döùt vieäc saùt sinh hay ngöøng
laøm nhöõng haønh ñoäng baát thieän khaùc thì chöa ñuû. Haõy ñeám
thöû xem ñaõ bao nhieâu laàn baûn thaân baïn höùa nguyeän laø seõ
traùnh laøm nhöõng aùc haïnh, duø cho coù ñieàu gì xaûy ra chaêng nöõa.
Do ñoù, ngay caû ngöôøi thöôøng, khoâng theå hoaøn toaøn kieâng cöõ
vieäc saùt sanh, vaãn coù theå ruùt ra ñöôïc lôïi ích to lôùn töø vieäc thoï
giôùi khoâng saùt sanh trong moät thôøi kyø naøo ñoù haèng naêm, hoaëc
laø trong thaùng gieâng laø Thaùng Huyeàn Nhieäm; hoaëc trong thaùng
tö, ñöôïc goïi laø Vaisakha – thaùng Tam Hieäp (ñöùc Phaät ñaûn
sanh, thaønh ñaïo vaø nhaäp dieät cuøng moät ngaøy); hoaëc vaøo moãi
ngaøy raèm hay moàng moät, hay trong moät naêm, thaùng hay ngaøy
ñaëc bieät naøo ñoù.

184
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

Ngaøy xöa, moät ngöôøi ñoà teå trong laøng laäp moät lôøi nguyeän
tröôùc söï chöùng giaùm cuûa Ngaøi Katyayana toân quyù raèng oâng seõ
khoâng saùt sanh vaøo ban ñeâm. OÂng ta bò taùi sinh vaøo moät trong
nhöõng ñòa nguïc Coâ Ñoäc, ôû ñoù moãi ngaøy oâng ta bò haønh haï suoát
ngaøy trong moät caên nhaø baèng kim loaïi noùng chaûy. Nhöng moãi
ñeâm oâng ta laïi ñöôïc nghæ ngôi thaät haïnh phuùc vaø thoaûi maùi
trong moät cung ñieän cuøng vôùi boán thieân nöõ.
Nhö vaäy, möôøi thieän haïnh bao goàm vieäc töø boû möôøi haønh
vi baát thieän cuøng vôùi vieäc thöïc haønh thaäp thieän nhö laø nhöõng
phaùp toát laønh ñeå ñoái trò laïi vôùi thaäp aùc.
Ba haønh vi toát laønh cuûa thaân laø: (1) töø boû saùt sinh, thay
vaøo ñoù laø baûo veä maïng soáng cuûa chuùng sanh; (2) töø boû vieäc
laáy nhöõng gì khoâng ñöôïc cho, vaø thay vaøo ñoù laø haønh haïnh boá
thí (roäng löôïng); vaø (3) töø boû söï taø daâm, vaø thay vaøo ñoù laø
tuaân theo nhöõng giôùi luaät.
Boán haønh vi toát laønh cuûa khaåu laø: (1) töø boû vieäc noùi doái,
thay vaøo ñoù laø noùi söï thaät, (2) töø boû vieäc gieo moái baát hoaø;
thay vaøo ñoù laø giaûi hoøa caùc cuoäc tranh luaän; (3) töø boû vieäc noùi
nhöõng lôøi cay nghieät, thay vaøo ñoù noùi nhöõng lôøi eâm tai; vaø (4)
chaám döùt noùi chuyeän taàm phaøo voâ ích, thay vaøo ñoù laø trì tuïng
nhöõng lôøi caàu nguyeän.
Ba haønh vi toát laønh cuûa yù laø: (1) töø boû loøng tham, thay vaøo
ñoù laø hoïc caùch boá thí; (2) töø boû vieäc mong muoán laøm haïi ngöôøi
khaùc, thay vaøo ñoù laø nuoâi döôõng öôùc muoán giuùp ñôõ hoï; vaø (3)
ñoaïn dieät nhöõng taø kieán, thay vaøo ñoù cuûng coá cho mình quan
ñieåm chaân chính vaø xaùc thöïc.
Quaû chín muoài troå sanh cuûa nhöõng haønh vi naøy laø baïn seõ
ñöôïc taùi sanh vaøo moät trong ba caûnh giôùi cao.
Quaû töông töï vôùi nhaân, hay vôùi haønh vi taïo taùc, laø baïn seõ
vui thích trong khi laøm nhöõng thieän haïnh trong taát caû nhöõng ñôøi
sau, vaø nhôø ñoù, coâng ñöùc cuûa baïn caøng ngaøy caøng taêng
tröôûng.

185
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Quaû töông töï vôùi nhaân, treân phöông dieän kinh nghieäm
phaûi traûi qua, ñöôïc moâ taû nhö sau ñoái vôùi moãi moät haønh vi
thieän laønh trong möôøi thieän haïnh: ñoái vôùi vieäc töø boû saùt sinh,
baïn seõø coù moät cuoäc ñôøi tröôøng thoï ít beänh taät; ñoái vôùi vieäc töø
boû troäm cöôùp, baïn seõ khoâng bò nhöõng keû thuø hay bò ai cöôùp
ñoaït maát töï do, thònh vöôïng; ñoái vôùi vieäc töø boû taø daâm, seõ coù
moät ngöôøi ñöôïc phoái ngaãu duyeân daùng vaø ít gaëp phaûi caùc tình
ñòch; ñoái vôùi vieäc töø boû noùi doái laø ñöôïc moïi ngöôøi taùn thaùn vaø
thöông yeâu; ñoái vôùi vieäc töø boû gieo moái baát hoaø laø ñöôïc baïn beø
vaø nhöõng ngöôøi haàu haï toân kính; ñoái vôùi vieäc töø boû nhöõng lôøi
noùi cay nghieät, baïn seõ chæ nghe nhöõng lôøi eâm aùi deã chòu; ñoái
vôùi vieäc töø boû vieäc noùi chuyeän taàm phaøo voâ ích, baïn seõ ñöôïc
ngöôøi khaùc laéng nghe moät caùch nghieâm trang; ñoái vôùi vieäc töø
boû loøng tham muoán, baïn ta seõ ñöôïc thoûa maõn nhöõng öôùc
nguyeän; ñoái vôùi vieäc töø boû nhöõng tö töôûng aùc haïi, baïn seõ
khoâng gaëp phaûi nhöõng hoaï haïi; vaø ñoái vôùi vieäc töø boû caùc taø
kieán thì chaùnh kieán trong taâm baïn seõ taêng tröôûng.
Quaû daãn ñeán nghieäp caûnh laø, trong moãi tröôøng hôïp baïn
laøm vieäc thieän laønh, nôi choán baïn sanh vaøo seõ traùi ngöôïc laïi
vôùi nôi choán cuûa nhöõng quaû baát thieän: nghóa laø baïn seõ ñöôïc
sinh vaøo nhöõng nôi coù taát caû nhöõng hoaøn caûnh hoaøn haûo nhaát.
Quaû taêng tröôûng lieân tuïc laø baát kyø nhöõng thieän haïnh naøo
baïn laøm cuõng seõ ñöôïc nhaân leân gaáp boäi, ñem tôùi cho baïn söï may
maén khoâng bao giôø döùt…

III. TÍNH CHAÁT HOAØN TOAØN QUYEÁT ÑÒNH CUÛA CAÙC


HAØNH VI TAÏO NGHIEÄP

Trong söï muoân maøu muoân veû khoâng theå nghó baøn, nhöõng
nieàm vui vaø noãi khoå maø moãi chuùng sinh phaûi kinh qua – töø
nhöõng coõi giôùi cao nhaát xuoáng tôùi ñòa nguïc saâu thaúm nhaát – taát
caû nhöõng quaû vui vaø khoå aáy cuõng chæ phaùt sinh töø nhöõng haønh

186
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

vi thieän vaø baát thieän maø moãi caù nhaân ñaõ tích luyõ trong quaù khöù.
Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc noùi ñeán trong Kinh Baùch Nghieäp:

Moïi hoan hyû vaø phieàn naõo cuûa chuùng sinh


Ñeàu ñeán töø nhöõng haønh nghieäp cuûa hoï,
Ñöùc Phaät ñaõ daïy nhö theá.
Haønh nghieäp ña daïng nhö theá naøo
Taïo neân chuùng sinh ña daïng nhö theá aáy,
Vaø thuùc ñaåy nhöõng cuoäc lang thang ña daïng cuûa hoï.
Quaû thöïc maïng löôùi cuûa haønh nghieäp bao la xieát bao!

Baát kyø söùc maïnh, quyeàn löïc, cuûa caûi, hay taøi saûn naøo maø
giôø ñaây coù theå chuùng ta ñang taän höôûng, chaúng coù thöù gì trong
nhöõng thöù aáy ñi theo chuùng ta khi ta cheát. Chuùng ta chæ coù theå
mang theo nhöõng haønh vi thieän vaø aùc maø chuùng ta ñaõ taïo ra
trong ñôøi mình, laø nhöõng thöù seõ ñaåy chuùng ta tôùi nhöõng caûnh
giôùi luaân hoài cao hay thaáp. Trong Thaéng Quaân Vöông Sôû Vaán
Kinh, chuùng ta ñoïc ñöôïc nhöõng caâu sau ñaây:

Khi tôùi luùc phaûi ra ñi, OÂi Beä Haï,


Chaúng coù baïn beø, cuûa caûi, hay gia ñình ñi theo ñöôïc.
Nhöng cho duø chuùng sinh töø ñaâu ñeán, vaø duø hoï ñi veà ñaâu,
Haønh nghieäp cuûa hoï seõ theo hoï nhö hình vôùi boùng.

Keát quaû cuûa nhöõng haønh vi thieän vaø baát thieän cuûa chuùng
ta coù theå khoâng bieåu hieän ra ngay laäp töùc vaø khoâng deã daøng
nhaän thaáy ñöôïc, nhöng chuùng cuõng khoâng hoaøn toaøn bieán
maát. Chuùng ta seõ kinh nghieäm quaû baùo cuûa töøng haønh vi moät
khi hoäi ñuû nhöõng nhaân duyeân thích hôïp.

Ngay caû sau moät traêm kieáp


Haønh nghieäp cuûa chuùng sinh seõ khoâng bao giôø maát ñi.
Khi hoäi ñuû caùc nhaân duyeân

187
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Quaû hoaøn toaøn chín muoài seõ troå.

nhö trong Kinh Baùch Nghieïâp ñaõ noùi. Vaø trong baûn vaên Kho Baùu
Thieän Ñöùc, chuùng ta ñoïc thaáy nhö sau:

Khi chim ñaïi baøng caát caùnh bay cao vuùt,


Thôøi gian troâi qua, chaúng theå naøo thaáy boùng noù ñaâu;
Nhöng chim vaø boùng vaãn coøn noái keát.
Haønh nghieäp cuûa ta cuõng theá:
Khi hoäi ñuû nhaân duyeân, quaû seõ hieån hieän.

Khi moät con chim caát caùnh vaø bay cao leân baàu trôøi, caùi
boùng cuûa noù döôøng nhö bieán maát. Nhöng ñieàu naøy khoâng coù
nghóa laø caùi boùng khoâng coøn hieän höõu. Sau cuøng, baát cöù nôi
naøo con chim ñaùp xuoáng thì ôû ñoù laïi coù boùng cuûa noù, hoaøn
toaøn saãm maøu vaø roõ raøng nhö tröôùc. Töông töï nhö vaäy, cho duø
trong choác laùt khoâng theå thaáy ñöôïc nhöõng haønh vi thieän hay aùc
cuûa ta trong quaù khöù nhöng nhöõng haønh nghieäp aáy chaéc chaén
ñeán moät luùc naøo ñoù seõ quay trôû laïi vôùi ta vaøo luùc keát thuùc.
Thaät vaäy, laøm sao nhöõng ñieàu naøy laïi khoâng xaûy ñeán ñoái
vôùi nhöõng ngöôøi bình thöôøng nhö chuùng ta, khi ngay caû chö
Phaät vaø caùc baäc A La Haùn, laø nhöõng baäc ñaõ thoaùt khoûi moïi
chöôùng ngaïi cuûa haønh nghieäp vaø caûm xuùc, vaãn coøn phaûi chòu
nhaän nhöõng haäu quaû cuûa caùc haønh vi trong quaù khöù.
Moät ngaøy noï, quaân ñoäi cuûa Virudhaka, quoác vöông xöù
Sravasti, taán coâng thaønh phoá cuûa boä toäc Sakya (Thích Ca)* vaø
taøn saùt 80.000 ngöôøi. Vaøo luùc ñoù, Ñöùc Phaät bò nhöùc ñaàu. Khi
caùc ñeä töû cuûa Ngaøi hoûi taïi sao coù chuyeän nhö theá thì Ngaøi traû
lôøi:
“Nhieàu kieáp tröôùc, nhöõng ngöôøi Sakya ñoù laø ngö phuû
soáng baèng ngheà ñaùnh baét vaø aên nhieàu caù. Moät hoâm hoï baét

*
Boä toäc cuûa Ñöùc Phaät, ngaøy nay soáng ôû bieân giôùi AÁn Ñoä vaø Nepal.

188
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

ñöôïc hai con caù lôùn, vaø thay vì gieát ngay thì hoï laïi coät chuùng
vaøo moät caùi coïc. Khi hai con caù bò maéc caïn quaèn quaïi vì ñau
ñôùn, chuùngï nghó: “Nhöõng ngöôøi naøy ñang gieát chuùng ta, maëc
duø ta chaúng laøm ñieàu gì haïi hoï. Ñeå baùo thuø, caàu mong coù ngaøy
chuùng ta gieát ñöôïc hoï, duø hoï khoâng laøm gì haïi ta.” Keát quaû yù
nghó cuûa hai con caù lôùn laø chuùng taùi sanh laøm vua Virudhaka
vaø teå töôùng Matropakara, trong khi taát caû nhöõng con caù khaùc bò
ngö phuû gieát trôû thaønh quaân ñoäi cuûa hoï. Ngaøy nay hoï ñaõ taøn
saùt nhöõng ngöôøi cuûa boä toäc Sakya.
“Vaøo luùc ñoù, ta laø con cuûa moät trong nhöõng ngö phuû ñoù
vaø ta ñaõ cöôøi vui khi thaáy hai con caù bò coät ñang quaèn quaïi ñau
ñôùn. Haäu quaû cuûa haønh vi ñoù laø ngaøy nay ta bò nhöùc ñaàu. Neáu
ta khoâng thaønh töïu ñöôïc nhöõng phaåm haïnh ta hieän coù, thì ta
cuõng ñaõ bò quaân ñoäi cuûa vua Virudhaka gieát.”
Trong moät dòp khaùc, chaân cuûa Ñöùc Phaät bò thöông vì
maûnh caây keo 84 – laø haäu quaû cuûa vieäc Ngaøi ñaõ gieát haïi moät
chieán só mang giaùo ñen trong moät ñôøi tröôùc khi Ngaøi laø moät Boà
Taùt.
Trong taát caû caùc ñeä töû Thanh Vaên cuûa Ñöùc Phaät thì Ngaøi
Muïc Kieàn Lieân (Maudgalyayana) laø baäc coù oai löïc thaàn thoâng
ñeä nhaát. Tuy nhieân, Ngaøi vaãn bò Parivrajikas gieát haïi, bôûi
nghieäp löïc chieâu caûm cuûa nhöõng haønh vi trong quaù khöù cuûa
Ngaøi. Chuyeän xaûy ra nhö sau:
Ngaøi Xaù Lôïi Phaát (Sariputra) sieâu phaøm vaø Ngaøi Ñaïi Muïc
Kieàn Lieân thöôøng du haønh ñeán nhöõng theá giôùi khaùc nhö caùc
coõi ñòa nguïc hay ngaï quyû ñeå laøm lôïi ích cho chuùng sinh ôû ñoù.
Moät ngaøy kia, trong luùc ôû ñòa nguïc, caùc Ngaøi ñi ngang moät vò
thaày ngoaïi ñaïo teân laø Purnakasyapa bò taùi sinh ôû ñoù vaø phaûi
chòu voâ soá noãi ñau khoå khaùc nhau.
OÂng ta noùi vôùi caùc Ngaøi: “Caùc baäc Toân Quyù, khi caùc Ngaøi
trôû veà coõi ngöôøi, laøm ôn noùi vôùi nhöõng ñeä töû tröôùc ñaây cuûa toâi
laø ñaïo sö Purnakasyap cuûa hoï ñaõ bò ñoïa ñòa nguïc. Haõy noùi vôùi
hoï duøm toâi laø con ñöôøng cuûa caùc Parivrajika khoâng phaûi laø con

189
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

ñöôøng ñaïo ñöùc. Con ñöôøng ñaïo ñöùc naèm trong giaùo lyù cuûa
Ñöùc Phaät Thích Ca. Con ñöôøng cuûa chuùng toâi thì sai laàm; hoï
neân töø boû noù, haõy hoïc hoûi ñeå ñi theo Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu
Ni. Vaø ñaëc bieät, xin noùi vôùi hoï laø baát cöù khi naøo hoï haønh leã
cuùng döôøng tröôùc laêng moä maø hoï xaây ñeå chöùa xöông coát cuûa
toâi thì moät côn möa kim loaïi noùng chaûy laïi ñoå xuoáng ngöôøi toâi.
Toâi van caùc Ngaøi, xin noùi vôùi hoï ñöøng cöû haønh caùc leã cuoäc
cuùng döôøng nhö vaäy nöõa.”
Hai Ngaøi trôû veà coõi ngöôøi. Xaù Lôïi Phaát tôùi tröôùc tieân vaø
ñöa cho nhöõng ngöôøi ngoaïi ñaïo thoâng ñieäp cuûa vò thaày cuûa hoï
nhöng vì thieáu nhöõng nhaân duyeân thuoäc nghieäp taát yeáu neân hoï
khoâng nghe Ngaøi. Khi Muïc Kieàn Lieân tôùi, Ngaøi hoûi Xaù Lôïi Phaát
ñaõ trao cho nhöõng ngöôøi ngoaïi ñaïo thoâng ñieäp cuûa
Purnakasyapa chöa.
“Roài,” Xaù Lôïi Phaát traû lôøi, “nhöng hoï khoâng noùi moät lôøi
naøo.”
Muïc Kieàn Lieân noùi: “Vì hoï khoâng hieåu ñöôïc nhöõng gì oâng
noùi, töï toâi seõ noùi vôùi hoï.” Vaø Ngaøi ra ñi ñeå thuaät laïi vôùi hoï
nhöõng ñieàu Purnakasyapa ñaõ noùi.
Nhöng nhöõng keû ngoaïi ñaïo noåi giaän: “Khoâng chaáp nhaän
ñöôïc keû sæ nhuïc chuùng ta, haén ñang chæ trích Ñaïo Sö (Guru)
cuûa chuùng ta!” hoï noùi. “Haõy ñaùnh haén!” Hoï taán coâng Ngaøi,
ñaùnh Ngaøi meàm ngöôøi vaø boû Ngaøi naèm ñoù.
Cho ñeán luùc ñoù, ngay caû moät taäp hôïp taán coâng cuûa caû
tam giôùi cuõng khoâng theå laøm toån haïi tôùi moät sôïi toùc treân ñaàu
Ngaøi Muïc Kieàn Lieân, huoáng chi laø söï ñaùnh ñaäp cuûa nhöõng
ngöôøi ngoaïi ñaïo. Nhöng vaøo luùc ñoù, vì haønh nghieäp cuûa quaù
khöù ñeø tróu leân Ngaøi ñeå cho quaû ñöôïc troå neân Ngaøi ñaønh boù
tay nhö baát kyø moät ngöôøi phaøm phu naøo khaùc.
Ngaøi noùi: “Ngay caû vieäc chæ suy nghó xem laøm sao ñeå söû
duïng thaàn thoâng maø toâi coøn khoâng laøm ñöôïc, thì noùi chi tôùi
chuyeän laøm ñöôïc ñieàu ñoù,” Ngaøi Xaù Lôïi Phaát boïc Ngaøi trong
chieác y vaø vaùc Ngaøi ñi.

190
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

Khi hoï ñi tôùi Röøng Kyø Thoï (Röøng Jeta ï), Ngaøi Xaù Lôïi
Phaát la leân, “Toâi khoâng theå chòu noåi ngay caû vieäc nghe taû laïi veà
caùi cheát cuûa baïn toâi! Laøm sao toâi coù theå nhìn chuyeän ñoù xaûy
ra?” vaø Ngaøi nhaäp nieát baøn cuøng vôùi nhieàu vò A La Haùn khaùc.
Laäp töùc sau ñoù, Ngaøi Muïc Kieàn Lieân cuõng sieâu vöôït noãi ñau
khoå.
Coù laàn, coù moät vò taêng soáng ôû Kashmir teân laø Ravati, laø
ngöôøi coù nhieàu ñeä töû. OÂng ta laø moät nhaø thaáu thò vaø coù thaàn
thoâng. Moät ngaøy noï, oâng ñang nhuoäm maøu vaøng ngheä chieác y
tu só cuûa mình trong moät khu röøng raäm. Cuøng luùc ñoù, moät
ngöôøi theá tuïc soáng gaàn ñoù ñang tìm con boø ñi laïc. Anh ta thaáy
khoùi boác leân töø caùnh röøng giaø beøn ñi tôùi xem chuyeän gì xaûy ra.
Thaáy vò taêng ñang ñun löûa, anh ta hoûi: “OÂng ñang laøm gì
vaäy?”
“Toâi ñang nhuoäm y,” vò tu só traû lôøi.
Ngöôøi ñaøn oâng nhaác naép vaïc nhuoäm leân vaø nhìn vaøo
trong.
“Ñoù laø thòt!” anh ta la leân, vaø quaû thöïc khi vò taêng nhìn vaøo
trong vaïc thì cuõng thaáy laø thòt.
Ngöôøi ñaøn oâng beøn daãn vò tu só giao cho nhaø vua, vaø noùi:
“Thöa Ngaøi, vò sö naøy aên troäm con beâ cuûa toâi. Haõy tröøng phaït
oâng ta.” Nhaø vua ñem Ravati quaêng vaøo haàm.
Tuy nhieân vaøi ngaøy sau, con boø meï cuûa ngöôøi ñaøn oâng töï
tìm thaáy ra con beâ con ñi laïc cuûa noù. Anh ta trôû laïi gaëp nhaø
vua vaø noùi: “Thöa Ngaøi, nhaø sö naøy hoaøn toaøn khoâng aên troäm
boø cuûa toâi; laøm ôn thaû oâng ta ra.”
Nhöng nhaø vua ñaõng trí queân thaû Ravati. Suoát trong saùu
thaùng nhaø vua khoâng nhôù gì veà vieäc ñoù.
Sau ñoù, moät ngaøy noï, moät nhoùm nhieàu ñeä töû cuûa vò tu só
maø baûn thaân hoï ñaõ ñaït ñöôïc thaàn thoâng, hoï bay treân khoâng
gian vaø haï xuoáng tröôùc maët nhaø vua.
“Ravati laø nhaø sö thanh tònh vaø voâ toäi ,” hoï noùi vôùi nhaø
vua. “Xin thaû Ngaøi ra.”

191
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Nhaø vua ñi thaû vò sö, vaø khi thaáy tình traïng suy yeáu cuûa
Ravati, loøng nhaø vua traøn ñaày söï hoái haän.
“Toâi ñònh ñeán sôùm hôn, nhöng ñaõ ñeå laâu quaù,” nhaø vua
keâu leân, “Toâi ñaõ phaïm moät toäi khuûng khieáp.”
“Ngaøi chaúng laøm gì aùc caû,” vò sö noùi. “Ñaây hoaøn toaøn laø
keát quaû nhöõng haønh nghieäp cuûa rieâng toâi.”
“Ñoù laø haønh ñoäng naøo?”, nhaø vua hoûi.
“Trong moät ñôøi quaù khöù, toâi laø keû troäm, vaø coù laàn toâi aên
troäm moät con beâ. Khi ngöôøi chuû ñuoåi theo, toâi boû chaïy, ñeå laïi
con beâ keá beân moät vò Ñoäc Giaùc Phaät ñang ngaãu nhieân thieàn
ñònh trong moät buïi caây. Ngöôøi chuû baét vò Ñoäc giaùc Phaät neùm
vaøo hoá trong saùu ngaøy. Khi haäu quaû haønh vi cuûa toâi ñaõ hoaøn
toaøn chín muoài, toâi phaûi traûi qua nhieàu ñôøi ñau khoå trong
nhöõng coõi thaáp. Nhöõng ñau khoå maø giôø ñaây toâi vöøa chòu ñöïng
trong ñôøi naøy laø ñau khoå cuoái cuøng trong soá ñoù.”
Moät ví duï khaùc laø caâu chuyeän ngöôøi con trai cuûa
Surabhibhadra,85 moät vò Vua AÁn Ñoä. Moät ngaøy noï, hoaøng töû
ñöôïc maãu haäu ñöa cho moät aùo luïa khoâng coù ñöôøng noái.
Hoaøng töû khoâng muoán maëc ngay vaø noùi: “Con seõ maëc vaøo
ngaøy thöøa keá vöông quoác.”
“Con seõ khoâng bao giôø ñöôïc thöøa keá vöông quoác,” maãu
haäu noùi. “Ñieàu ñoù chæ coù theå xaûy ra khi naøo phuï vöông con
cheát. Nhöng phuï vöông cuûa con vaø Thaày Long Thoï (Nagarjuna
ï) coù cuøng moät loaïi sinh löïc,86 nhö vaäy khoâng coù khaû naêng phuï
vöông cheát trong khi Ngaøi Long Thoï Boà Taùt vaãn coøn soáng. Vaø
vì Ngaøi Long Thoï Boà Taùt coù naêng löïc keùo daøi thoï maïng cuûa
Ngaøi neân phuï vöông cuûa con seõ khoâng bao giôø cheát. Ñoù laø
ñieàu taïi sao nhöõng ngöôøi anh cuûa con ñaõ cheát maø khoâng thöøa
keá ñöôïc vöông quoác.”
“Vaäy con coù theå laøm ñöôïc gì?” hoaøng töû hoûi.
“Haõy ñeán gaëp Thaày Long Thoï hoûi xin caùi ñaàu cuûa Ngaøi.
Ngaøi seõ ñoàng yù vì Ngaøi laø moät Boà Taùt. Ta thaáy khoâng coøn giaûi
phaùp naøo khaùc.”

192
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

Hoaøng töû tôùi gaëp Long Thoï Boà Taùt vaø hoûi xin caùi ñaàu cuûa
Ngaøi. “Haõy caét laáy noù vaø ñem ñi,” Ñaïo sö noùi. Hoaøng töû duøng
kieám cheùm vaøo coå Ngaøi Long Thoï Boà Taùt. Nhöng khoâng coù
chuyeän gì xaûy ra. Nhö theå löôõi kieám cuûa hoaøng töû chaët vaøo
khoâng khí.
“Vuõ khí khoâng theå laøm toån thöông ta,” Ñaïo sö giaûi thích, “vì
naêm traêm ñôøi tröôùc ta ñaõ hoaøn toaøn töï tònh hoùa taát caû nhöõng quaû
hoaøn toaøn chín muoài cuûa vieäc söû duïng vuõ khí. Tuy nhieân, coù moät
ngaøy ta ñaõ gieát moät coân truøng khi caét coû kusa. Haäu quaû chín muoài
cuûa haønh ñoäng ñoù chöa caét ñöôïc ñaàu ta, vaäy neáu ngöôi duøng coû
kusa laøm kieám thì ngöôi coù theå caét ñöôïc ñaàu ta.”
Vì vaäy, hoaøng töû nhoå moät laù coû kusa vaø caét ñaàu Ngaøi
Long Thoï. Ñaàu lieàn rôi xuoáng ñaát. Ngaøi Long Thoï nhaäp Nieát
Baøn vaø haùt:

Baây giôø ta rôøi boû theá gian ñeå ñeán coõi Cöïc Laïc;
Sau naøy, ta seõ quay laïi ngay chính trong thaân naøy.87

Neáu ngay caû nhöõng con ngöôøi phi thöôøng nhö vaäy vaãn
coøn phaûi kinh nghieäm quaû baùo cuûa nhöõng haønh vi trong quaù
khöù cuûa caùc Ngaøi thì laøm theá naøo chuùng ta - laø nhöõng keû maø
nhöõng haønh ñoäng baát thieän, hoaøn toaøn khoâng theå tính ñeám, ñaõ
ñöôïc tích luyõ töø voâ thuûy trong nhöõng cuoäc lang thang cuûa
chuùng ta qua caùc coõi cuûa luaân hoài – laïi coù theå hy voïng giaûi
thoaùt khoûi luaân hoài trong khi chuùng ta vaãn coøn tích luõy aùc
haïnh? Ngay caû vieäc thoaùt ra khoûi nhöõng coõi thaáp cuõng cöïc kyø
khoù khaên. Vaäy, baèng moïi giaù, chuùng ta haõy traùnh laøm nhöõng
haønh ñoäng xaáu aùc nhoû beù nhaát duø chæ trong phuùt giaây, vaø
chuyeân chuù laøm baát kyø ñieàu gì toát laønh maø chuùng ta coù theå
laøm, cho duø nhöõng ñieàu toát laønh aáy coù veû taàm thöôøng voâ
nghóa. Chöøng naøo chuùng ta coøn chöa noã löïc tinh taán, thì moãi
moät khoaûnh khaéc cuûa aùc haïnh seõ tieáp tuïc daãn daét chuùng ta
ñoïa xuoáng nhöõõng coõi thaáp trong nhieàu kieáp. Ñöøng bao giôø xem

193
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

thöôøng nhöõng haønh ñoäng xaáu aùc duø nhoû nhaët nhaát, vaø cho
raèng chuùng khoâng theå gaây toån haïi lôùn lao. Nhö Boà Taùt Tòch
Thieân (Santideva) coù noùi:

AÙc haïnh, duø chæ trong khoaûng khaéc


Cuõng ñuûû daãn tôùi moät kieáp trong ñòa nguïc A-Tì,
Bao aùc haïnh toâi ñaõ töøng taïo töø voâ thuûy –
Chaúng caàn noùi cuõng bieát, chuùng ngaên caûn khoâng cho toâi
ñeán ñöôïc caùc coõi cao!

Vaø trong Kinh Hieàn Ngu, chuùng ta thaáy coù noùi:

Ñöøng xem thöôøng aùc haïnh duø nhoû beù,


Vaø tin raèng chuùng khoâng taùc haïi:
Ngay caû moät tia löûa nhoû xíu,
Cuõng coù theå thieâu ruïi moät nuùi coû.

Töông töï nhö theá, ngay caû nhöõng thieän haïnh nhoû beù nhaát
cuõng ñem laïi lôïi ích to lôùn. Chôù coù xem thöôøng, ñöøng cho raèng
nhöõng thieän haïnh nhoû beù laø vieäc khoâng ñaùng laøm.
Trong moät ñôøi quaù khö,ù vua Mandhatri laø moät ngöôøi
ngheøo khoù. Moät ngaøy noï, treân ñöôøng ñi döï moät ñaùm cöôùi vôùi
moät naém ñaäu trong tay, oâng gaëp Ñöùc Phaät Ksantisarana ñang
du haønh qua laøng. Ñöôïc thuùc ñaåy bôûi loøng suøng kính maõnh
lieät, oâng tung naém ñaäu vaøo Ngaøi. Boán haït ñaäu rôi vaøo bình baùt
vaø hai haït khaùc chaïm vaøo ngöïc Ngaøi. Vieäc troå quaû cuûa haønh
ñoäng naøy khieán oâng taùi sinh laøm ñaïi ñeá cai trò chaâu Dieâm Phuø
Ñeà. Vì boán haït ñaäu rôi vaøo bình baùt cuûa Phaät neân oâng ñöôïc cai
trò boán trung chaâu trong taùm vaïn naêm. Bôûi moät trong hai haït
ñaäu chaïm vaøo tim Phaät, oâng trôû thaønh Hoaøng Ñeá cai quaûn
caûnh giôùi cuûa Töù Thieân Vöông trong taùm vaïn naêm khaùc; vaø do
haït ñaäu thöù hai, oâng ñöôïc lieân tieáp chia ñoàng ñeàu chuû quyeàn

194
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

vôùi ba möôi baûy vò Trôøi Ñeá Thích treân cung Trôøi thöù Ba Möôi
Ba.
Ngöôøi ta coù noùi ngay caû quaùn töôûng Ñöùc Phaät vaø tung
moät ñoaù hoa vaøo hö khoâng cuõng daãn tôùi vieäc baïn ñöôïc chia
vöông quyeàn cuûa Vua Trôøi Ñeá Thích trong moät thôøi gian daøi
khoù töôûng töôïng noåi. Ñaây laø ñieàu taïi sao Kinh Hieàn Ngu noùi:

Khoâng laøm nhöõng thieän haïnh nhoû beù,


Vì tin raèng chaúng lôïi laïc gì:
Tuaàn töï töøng gioït nöôùc moät
Khi ñeán luùc,
Coù theå laøm ñaày moät hoà lôùn.

Vaø Kho Baùu Thieän Ñöùc coù noùi:

Töø nhöõng haït gioáng khoâng lôùn hôn haït muø taït,
Moïc thaønh nhöõng caây ashota baùt ngaùt
Chæ trong moät naêm
Coù theå vöôn caønh roäng haøng lyù.
Söï taêng tröôûng cuûa thieän vaø aùc
Thaäm chí coøn nhanh hôn theá.

Haït cuûa caây ashota khoâng lôùn hôn haït caây muø taït, nhöng
caây ashota thì phaùt trieån nhanh tôùi noãi caønh laù cuûa chuùng lôùn
haøng lyù chæ trong moät naêm. Tuy nhieân ngay caû hình aûnh naøy
cuõng chöa ñuû moâ taûû söï lôùn maïnh khuûng khieáp cuûa nhöõng
haønh vi thieän vaø aùc.
Cuõng theá, duø phaïm phaûi giôùi luaät nhoû beù nhaát cuõng gaây
neân nhöõng ñieàu xaáu aùc to lôùn. Moät ngaøy kia Long Vöông
Elapatra ñoäi loát moät vò Chuyeån Luaân Thaùnh Vöông vaø ñeán gaëp
Ñöùc Phaät.
Ñöùc Phaät khieån traùch: “Söï toån haïi maø ngöôøi taïo ra cho giaùo
lyù cuûa Ñöùc Phaät Ca Dieáp (Kasyapa) ñoái vôùi ngöôi coøn chöa ñuû

195
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

hay sao maø baây giôø laïi coøn muoán laøm toån haïi giaùo lyù cuûa ta? Haõy
hieän nguyeân hình maø laéng nghe Giaùo Phaùp!”
“Neáu laøm nhö vaäy, nhieàu ngöôøi seõ haïi con,” Long Vöông
traû lôøi; vì theá Ñöùc Phaät beøn ñaët Long Vöông döôùi voøng gia hoä
cuûa ñöùc Kim Cöông Thuû (Vajrapani), Long Vöông beøn bieán
thaønh moät con raén khoång loà daøi vaøi lyù (moät lyù khoaûng 4,8km).
Treân ñaàu raén moïc moät caây elapatra lôùn, ñeø beïp con raén vôùi
söùc naëng cuûa noù, reã caây nhung nhuùc coân truøng chuùng laøm cho
con raén ñau ñôùn khuûng khieáp.
Ñöùc Phaät hoûi taïi sao Long Vöông laïi nhö theá naøy, Long
Vöông traû lôøi raèng, “Xöa kia, vaøo thôøi ñaïi giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät
Ca Dieáp (Kasyapa), khi aáy con laø moät tu só. Moät hoâm aùo cuûa
con bò vöôùng vaøo moät caây elapatra lôùn moïc beân ñöôøng vaø bò
keùo tuoät ra. Con giaän döõ ñieân cuoàng vaø lieàn phaïm giôùi luaät,88
con ñaõ ñoán ngaõ thaân caây. Nhöõng gì Ngaøi thaáy hoâm nay laø haäu
quaû cuûa haønh vi ñoù.”
Ñoái vôùi taát caû nhöõng haønh vi thieän hay aùc, ñoäng cô thuùc
ñaåy (taùc yù) laø yeáu toá quan troïng nhaát ñeå quyeát ñònh nhöõng
haønh vi aáy mang tính chaát thieän hay baát thieän, naëng hay nheï.
Ñieàu naøy cuõng gioáng nhö moät caùi caây: neáu reã cuûa noù coù döôïc
tính, thì thaân vaø laù cuûa noù cuõng seõ coù döôïc tính. Neáu reã ñoäc
haïi thì thaân vaø laù cuõng ñoäc. Laù thuoác khoâng theå phaùt trieån töø
moät reã ñoäc. Töông töï, neáu moät ñoäng cô (hay taùc yù) phaùt trieån
töø söï kích ñoäng hay baùm chaáp, vaø do ñoù khoâng hoaøn toaøn
thanh tònh, thì haønh vi theo sau baét buoäc phaûi tieâu cöïc, maëc duø
mang veû tích cöïc. Traùi laïi, neáu ñoäng cô thanh tònh, thì cho duø
haønh vi coù veû tieâu cöïc nhöng trong thöïc teá laïi laø tích cöïc.
Trong Kho Baùu Thieän Ñöùc coù noùi:

Neáu reã laø thuoác thì ñoït maàm cuõng theá.


Neáu reã ñoäc thì khoûi caàn noùi, ñoït maàm cuõng ñoäc.
Ñieàu laøm cho moät haønh vi thaønh thieän hay aùc khoâng phaûi
ôû choã beà ngoaøi ra sao

196
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

Hoaëc kích thöôùc theá naøo, maø döïa treân ñoäng cô phiaù sau
laø toát hay xaáu.

Vì lyù do naøy, thaäm chí ñaõ coù thôøi chö vò Ñaïi Boà Taùt,
nhöõng baäc Tröôûng Töû cuûa caùc Ñaáng Chieán Thaéng, ñöôïc pheùp
vi phaïm baûy haønh vi baát thieän cuûa thaân vaø khaåu vôùi ñieàu kieän
laø taâm cuûa caùc Ngaøi thanh tònh vaø thoaùt khoûi moïi tham muoán
ích kyû. Ñieàu naøy ñöôïc minh hoïa baèng nhöõng ví duï cuûa Thuyeàn
Tröôûng Ñaïi Bi Taâm gieát Chieán só Giaùo Ñen, hay cuûa thanh
nieân baø la moân Tình Nhaân Thieân Tuù ñaõ phaïm giôùi haïnh vôùi
moät thieáu nöõ baø la moân.
Coù laàn, trong moät ñôøi tröôùc, Ñöùc Phaät laø moät thuyeàn
tröôûng teân laø Ñaïi Bi Taâm. Ngaøi ñang vöôït bieån vôùi naêm traêm
thöông nhaân thì teân cöôùp bieån aùc ñoäc teân laø Chieán Só Giaùo
Ñen xuaát hieän, ñe doïa gieát taát caû moïi ngöôøi. Thuyeàn tröôûng
*
nhaän thaáy nhöõng laùi buoân naøy ñeàu laø nhöõng vò Boà Taùt khoâng
coøn phaûi trôû laïi luaân hoài, vaø neáu moät ngöôøi naøo ñoù gieát hoï thì
ngöôøi aáy seõ phaûi chòu ñau khoå trong ñòa nguïc trong voâ soá kieáp.
Ñöôïc thuùc ñaåy bôûi moät caûm xuùc bi maãn maõnh lieät, Ngaøi nghó:
“Neáu ta gieát haén, haén seõ khoâng phaûi xuoáng ñòa nguïc. Do ñoù ta
chaúng coøn choïn löïa naøo khaùc, duø raèng ñieàu ñoù coù nghóa laø
chính ta phaûi ñoïa ñòa nguïc.” Vôùi loøng can ñaûm phi thöôøng,
Ngaøi ñaõ gieát teân cöôùp bieån, vaø khi laøm haønh ñoäng naøy Ngaøi ñaõ
tích taäp ñöôïc moät löôïng coâng ñöùc töông ñöông vôùi coâng ñöùc
tích taäp trong baûy möôi ngaøn kieáp theo caùch bình thöôøng. Nhìn
beà ngoaøi cuûa vieäc laøm ñoù thì ñaây laø moät aùc haïnh, bôûi Boà Taùt
ñang phaïm vaøo haønh vi saùt sanh. Nhöng ñieàu aáy ñaõ ñöôïc thöïc
hieän maø khoâng coù chuùt ñoäng cô ích kyû naøo. Nhìn gaàn, vieäc aáy
cöùu maïng soáng cuûa 500 ngöôøi laùi buoân. Vaø trong phaïm vi xa
roäng hôn thì vieäc aáy cöùu Chieán Só Giaùo Ñen khoûi phaûi chòu ñau

*
Caùc Boà Taùt laø nhöõng baäc ñaõ ñaït tôùi moät quaû vò maø ôû ñoù caùc Ngaøi khoâng coøn
bò baét buoäc phaûi quay trôû laïi voøng luaân hoài nöõa.

197
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

khoå trong ñòa nguïc. Vì vaäy, treân thöïc teá thì haønh ñoäng ñoù chính
laø moät thieän haïnh voâ cuøng maïnh meõ.
Laïi coù moät ngöôøi baø la moân teân laø Tình Nhaân Thieân Tuù
soáng laâu naêm trong röøng, giöõ giôùi nguyeän trong saïch. Moät
ngaøy noï, anh ta ñi khaát thöïc trong moät ngoâi laøng. Moät thieáu nöõ
baø la moân thaát tình vôùi anh, tuyeät voïng tôùi noãi saép töï töû. Ñöôïc
thuùc ñaåy bôûi loøng bi maãn ñoái vôùi coâ ta, chaøng thanh nieân ñaõ
cöôùi coâ, vaø haønh ñoäng naøy ñaõ ñem laïi cho anh boán möôi ngaøn
kieáp coâng ñöùc.
Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi nhö vaäy thì vieäc gieát haïi hay phaù vôõ
giôùi nguyeän trong saïch ñöôïc cho pheùp. Traùi laïi, nhöõng haønh vi
töông töï nhöng laïi laøm vôùi ñoäng cô ích kyû do bôûi söï tham duïc,
saân haän hay voâ minh thì ñeàu khoâng ñöôïc pheùp ñoái vôùi baát kyø
ai.
Moät Boà Taùt vôùi taâm roäng lôùn bao la, khoâng moät daáu veát
tham duïc caù nhaân, cuõng coù theå laáy troäm cuûa nhöõng ngöôøi giaøu
maø keo kieät, vaø nhaân danh ho, cuùng döôøng cuûa caûi cho Tam
Baûo hay cho nhöõng ngöôøi ngheøo tuùng.
Vieäc noùi doái ñeå che chôû ngöôøi naøo ñoù saép bò gieát, hay ñeå
baûo veä taøi saûn thuoäc veà Tam Baûo thì cuõng ñöôïc cho pheùp laøm.
Nhöng löøa doái ngöôøi khaùc vì lôïi laïc cuûa mình thì khoâng bao giôø
laø ñieàu ñuùng ñaén…
Vieäc gieo söï baát hoaø, chaúng haïn nhö giöõa hai ngöôøi baïn
thaân – trong ñoù coù moät ngöôøi chuyeân laøm ñieàu xaáu trong khi
ngöôøi kia yeâu thích laøm vieäc toát laønh – thì ñieàu naøy cuõng ñöôïc
cho pheùp, ñoù laø neáu coù nguy cô tính khí maïnh meõ cuûa ngöôøi
xaáu seõ laøm hö hoûng ngöôøi toát. Tuy nhieân, tuyeät ñoái khoâng
ñöôïc pheùp chia reõ hai ngöôøi ñang hoaø thuaän vôùi nhau.
Lôøi noùi cay nghieät coù theå ñöôïc duøng, ví duï theá, nhö moät
phöông tieän maïnh meõ hôn ñeå ñem Giaùo Phaùp tôùi vôùi nhöõng
ngöôøi maø caùch raên daïy meàm moûng khoâng taïo ñöôïc aán töôïng
cho hoï – hoaëc coù theå duøng khi caàn raên daïy moät ñeä töû nhaèm
phoâ baøy loãi laàm tieàm aån cuûa anh ta. Nhö Ngaøi Atisa coù noùi:

198
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

Vò Thaày toát nhaát laø ngöôøi taán coâng vaøo nhöõng loãi laàm tieàm aån
cuûa baïn;
Giaùo huaán tuyeät haûo nhaát laø lôøi chæ daïy nhaém thaúng tôùi
nhöõng loãi laàm tieàm aån aáy.

Tuy nhieân, noùi lôøi cay nghieät chæ ñeå sæ nhuïc ngöôøi khaùc thì
khoâng ñöôïc cho pheùp.
Noùi chuyeän phieám voâ ích coù theå ñöôïc söû duïng nhö moät
phöông tieän ñeå giôùi thieäu Giaùo Phaùp cho nhöõng ngöôøi thích troø
chuyeän vaø nhöõng ngöôøi maø ta khoâng coù caùch naøo khaùc ñem
Giaùo Phaùp laïi cho hoï. Nhöng hoaøn toaøn khoâng ñöôïc duøng
chuyeän phieám ñeå laøm cho chính mình vaø nhöõng ngöôøi khaùc bò
xao laõng.
Ñoái vôùi ba haønh vi baát thieän cuûa yù thì khoâng ai ñöôïc pheùp
vi phaïm, bôûi ñöùng veà maët cuûa ñoäng löïc (taùc yù) thì khoâng coù
caùch naøo ñeå chuyeån hoaù nhöõng ñoäng cô naøy thaønh ñoäng cô
toát laønh. Moät khi tö töôûng xaáu aùc ñaõ khôûi leân, thì vieäc aáy seõ
luoân luoân phaùt trieån thaønh moät ñieàu gì ñoù khoâng toát laønh.
Taâm thöùc laø ngöôøi duy nhaát khôûi xöôùng ñieàu toát vaø ñieàu
xaáu. Coù nhieàu tröôøng hôïp khi nhöõng tö töôûng khôûi leân trong
taâm, cho duø chuùng khoâng ñöôïc chuyeån hoaù thaønh lôøi noùi hay
haønh ñoäng thì vaãn coù moät haäu quaû toát hay xaáu heát söùc maïnh
meõ troå ra. Vì theá, haõy luoân luoân kieåm soaùt taâm baïn. Neáu tö
töôûng cuûa baïn toát laønh, haõy hoan hyû vaø laøm nhieàu ñieàu toát
laønh hôn nöõa. Neáu chuùng tieâu cöïc, haõy saùm hoái laäp töùc, caûm
thaáy xaáu xa vaø tuûi hoå raèng baïn vaãn coøn nuoâi döôõng nhöõng tö
töôûng nhö vaäy maëc duø ñaõ tieáp nhaän moïi giaùo lyù, vaø haõy töï nhuû
töø giôø trôû ñi baïn phaûi noã löïc heát söùc khoâng ñeå cho nhöõng tö
töôûng nhö theá xuaát hieän trong taâm. Ngay caû khi baïn laøm ñieàu
thieän, haõy quaùn saùt ñoäng cô (taùc yù) cuûa baïn thaät kyõ löôõng.
Neáu yù höôùng cuûa baïn toát, haõy thöïc hieän ñieàu baïn suy nghó.
Neáu ñoäng cô cuûa baïn laø ñeå gaây aán töôïng cho moïi ngöôøi, hoaëc

199
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

ñöôïc ñaët treân neàn taûng cuûa söï ganh ñua hay khao khaùt danh
voïng thì haõy cöông quyeát chuyeån hoùa taùc yù ñeå cho taùc yù aáy
ñöôïc thaám ñaãm Boà Ñeà Taâm. Neáu baïn hoaøn toaøn khoâng
chuyeån hoaù ñöôïc ñoäng cô thuùc ñaåy baïn, thì toát hôn heát laø baïn
neân trì hoaõn khoâng neân thöïc hieän vieäc thieän laønh ñoù.
Moät ngaøy noï, Geshe ñang mong ñôïi moät nhoùm ñoâng thí
chuû cuûa Ngaøi tôùi thaêm. Saùng hoâm ñoù, Ngaøi saép xeáp ñoà cuùng
döôøng treân baøn thôø tröôùc hình töôïng cuûa Tam Baûo heát söùc
ngaên naép. Khi quaùn saùt ñoäng cô thuùc ñaåy mình, Ngaøi nhaän ra
laø chuùng khoâng thanh tònh, vaø ñieàu Ngaøi ñang laøm chæ laø ñeå
taïo söï chuù yù cho caùc vò tín chuû haûo taâm cuûa Ngaøi; vì theá Ngaøi
hoát moät naém ñaát vaø neùm leân toaøn boä caùc thöùc cuùng döôøng,
Ngaøi noùi: “Naøy oâng Tyø Khöu, haõy ôû yeân ôû ñoù vaø ñöøng coù maøu
meø!”
Khi Padampa Sangye nghe ñöôïc chuyeän naøy, Ngaøi noùi:
“Trong caû xöù Taây Taïng, naém buïi maø Ben Kungyal neùm laø moùn
cuùng döôøng tuyeät haûo nhaát!”
Vì theá, haõy luoân caån troïng canh chöøng taâm cuûa baïn. ÔÛ
trình ñoä cuûa chuùng ta, laø nhöõng ngöôøi taàm thöôøng, ta khoâng
theå khoâng coù nhöõng tö töôûng vaø haønh ñoäng bò thoâi thuùc bôûi
nhöõng ñoäng cô xaáu aùc. Nhöng neáu chuùng ta coù theå laäp töùc
nhaän ra ñieàu sai laàm, roài saùm hoái vaø nguyeän khoâng taùi phaïm
nöõa thì chuùng ta seõ caét ñöùt moái raøng buoäc vôùi ñoäng cô xaáu aùc.
Moät ngaøy khaùc, Geshe Ben ñang ôû nhaø cuûa moät vaøi tín
chuû. Luùc gia chuû ra khoûi phoøng, Geshe Ben nghó: “Ta khoâng
coøn traø. Ta seõ laáy troäm moät ít ñeå naáu khi trôû veà thieàn thaát.”
Nhöng luùc ñaët tay vaøo tuùi traø cuûa hoï, ñoät nhieân Ngaøi nhaän
ra ñieàu mình ñang laøm vaø leân tieáng goïi caùc tín chuû laïi: “Haõy laïi
ñaây nhìn xem toâi ñang laøm gì! Chaët tay toâi ñi!”
Ngaøi Atisa noùi: “Töø khi thoï giôùi nguyeän Bieät Giaûi Thoaùt
(Pratimoksa), ta chöa töøng bò oâ nhieãm ngay caû bôûi moät loãi laàm
nhoû nhaát. Trong khi thöïc haønh giôùi luaät Boà Ñeà Taâm, ta ñaõ vi
phaïm moät hay hai loãi nhoû beù. Vaø töø khi thoï giôùi cuûa Kim

200
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

Cöông Maät Thöøa, maëc duø thænh thoaûng coøn vaáp ngaõ, nhöng ta
khoâng ñeå nhöõng loãi laàm hay nhöõng sa suùt naøy löu laïi trong ta
quaù moät ngaøy.”
Khi ñi du haønh, ngay khi khôûi leân baát kyø nieäm xaáu naøo
trong taâm, Ngaøi laáy ñeá maïn ñaø la baèng goã89 luoân mang theo
trong ngöôøi ra vaø saùm hoái tö töôûng xaáu cuûa mình, nguyeän raèng
khoâng bao giôø taùi phaïm.
Moät ngaøy noï, Geshe Ben ñang tham döï moät hoäi chuùng
ñoâng ñaûo goàm caùc vò tieán só Phaät Hoïc taïi Penyulgyal. Moät laùt
sau moùn söõa ñoâng ñöôïc mang ra môøi khaùch. Geshe Ben ngoài
ôû moät haøng giöõa vaø nhaän thaáy nhöõng vò taêng ngoài ôû haøng ñaàu
nhaän ñöôïc khaåu phaàn lôùn.
“Moùn söõa ñoâng troâng thaät ngon laønh,” Ngaøi töï nghó,
“nhöng ta khoâng nghó mình seõ ñöôïc phaàn toát nhö theá.”
Ngay laäp töùc Ngaøi töï nhaän ra: “Mi ghieàn söõa ñoâng chua
roài!” Ngaøi nghó theá, vaø laät uùp bình baùt cuûa mình. Khi ngöôøi coù
nhieäm vuï phaân phoái söõa tôùi hoûi Ngaøi coù muoán duøng khoâng thì
Ngaøi töø choái.
“Taâm thöùc xaáu xa naøy ñaõ coù moät phaàn aên roài.” Ngaøi noùi.
Maëc duø hoaøn toaøn khoâng coù gì sai traùi khi muoán ñöôïc
nhaän phaàn baèng nhau cuûa böõa tieäc cuøng nhöõng vò tu só thanh
tònh khaùc, nhöng chính taùnh töï cho mình laø quan troïng trong tö
töôûng mong caàu ñöôïc nhaän moùn söõa chua ngon laønh ñaõ khieán
Ngaøi töø choái noù.
Neáu baïn luoân quaùn saùt taâm baïn nhö vaäy, tuaân theo
nhöõng gì laønh maïnh vaø töø boû nhöõng gì ñoäc haïi, taâm baïn seõ
nhu nhuyeãn vaø moïi tö töôûng cuûa baïn seõ trôû neân toát laønh.
Ngaøy xöa, coù moät ngöôøi baø la moân teân laø Ravi, laø ngöôøi
luoân kieåm soaùt taâm mình. Baát cöù khi naøo moät nieäm xaáu khôûi
leân, oâng ñeå moät vieân soûi ñen sang moät beân vaø khi khôûi leân moät
nieäm toát, oâng ñaët moät vieân soûi traéng. Thoaït tieân, taát caû ñeàu laø
nhöõng hoøn soûi ñen. Sau ñoù, khi oâng kieân trì trong vieäc phaùt
trieån caùc phaùp ñoái trò vaø laøm nhöõng thieän haïnh, töø boû nhöõng aùc

201
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

haïnh, moät thôøi gian sau, soá löôïng soûi traéng vaø ñen baèng nhau.
Cuoái cuøng thì oâng coù toaøn soûi traéng. Ñaây laø caùch thöùc baïn neân
phaùt trieån haønh ñoäng toát laønh nhö moät phöông phaùp ñoái trò,
cuøng vôùi söï tænh thöùc vaø caûnh giaùc, vaø chôù laøm oâ nhieãm baûn
thaân ngay caû baèng nhöõng haønh ñoäng baát thieän nhoû beù nhaát.
Cho duø baïn khoâng tích tuï nhöõng haønh vi baát thieän trong
ñôøi naøy, baïn cuõng khoâng theå thaáu bieát ñöôïc söï roäng lôùn cuûa
taát caû nhöõng haønh ñoäng maø baïn töøng tích luõy trong voøng luaân
hoài voâ thuûy, hoaëc khoâng theå hình dung ra ñöôïc haäu quaû cuûa
nhöõng aùc haïnh maø baïn phaûi traû quaû. Vì theá coù nhöõng ngöôøi
maëc duø giôø ñaây hoaøn toaøn hieán mình cho ñöùc haïnh vaø tu taäp
taùnh Khoâng, nhöng hoï vaãn traøn ñaày ñau khoå. Coù nhöõng quaû
khoâng troå sanh laäp töùc maø nguû ngaàm, chôø ngaøy ñöa ñeán vieäc
troå sanh trong nhöõng coõi thaáp. Nhöng nhöõng quaû thuoäc loaïi
haäu nghieäp naøy laïi xuaát hieän nhôø vaøo nhöõng phaùp tu ñoái trò maø
hoï aùp duïng trong cuoäc ñôøi ñeå giuùp cho nhöõng quaû aáy troå ngay
trong ñôøi naøy. Kinh Kim Cöông coù noùi:

Caùc vò Boà Taùt haønh trì trí tueä baùt nhaõ sieâu vieät vaãn bò ñau
khoå – quaû thöïc, hoï seõ bò ñau khoå khuûng khieáp – bôûi
nhöõng haønh nghieäp trong quaù khöù, thay vì seõ gaây ñau khoå
trong nhöõng ñôøi sau, thì ñaõ troå quaû ngay trong ñôøi naøy.

Ngöôïc laïi, coù nhöõng ngöôøi chæ laøm aùc haïnh maø vaãn kinh
nghieäm ñöôïc ngay laäp töùc keát quaû cuûa moät vaøi thieän haïnh;
nhöõng thieän haïnh naøy, leõ ra phaûi chôø theâm moät thôøi gian laâu
sau môùi troå. Ñieàu naøy ñaõ xaûy ra trong xöù Aparantaka. Moät traän
möa toaøn ñaù quyù ñaõ ñoå xuoáng trong baûy ngaøy lieàn, sau ñoù baûy
ngaøy möa quaàn aùo, vaø baûy ngaøy nöõa möa nguõ coác. Cuoái cuøng
laø moät traän möa ñaát. Moïi ngöôøi ñeàu bò ñeø cheát vaø bò taùi sanh
trong ñòa nguïc.
Nhöõng tình huoáng nhö theá, khi ngöôøi laøm toát phaûi chòu
ñau khoå, ngöôøi laøm aùc laïi höôûng söï thaønh coâng thònh vöôïng, laø

202
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

nhöõng tình huoáng luoân luoân xaûy ra nhö laø nghieäp baùo cuûa
nhöõng haønh vi ñaõ laøm trong quaù khöù. Haønh ñoäng hieän nay cuûa
baïn, duø xaáu hay toát, seõ ñem ñeáùn quaû troå sanh trong ñôøi keá tieáp
hay nhöõng ñôøi sau nöõa. Vì lyù do naøy, thaät laø ñieàu heát söùc caàn
thieát ñeå phaùt trieån moät loøng tin vöõng chaéc vaøo nghieäp baùo laø
caùi gì khoâng theå naøo traùnh khoûi cuûa nhöõng haønh ñoäng maø baïn
ñaõ taïo taùc vaø luoân luoân haønh söû moät caùch phuø hôïp.
Khoâng neân söû duïng loaïi ngoân ngöõ Phaät Hoïc cuûa nhöõng
kieán giaûi cuûa chaân lyù toái haäu (taùnh Khoâng) ñeå xem thöôøng luaät
nhaân quaû. Ñaïo Sö Vó Ñaïi xöù Oddiyana ñaõ noùi:

Hôõi Ñaïi Vöông, trong Maät Thöøa cuûa toâi, kieán (caùi Thaáy) laø
ñieàu quan troïng nhaát. Tuy nhieân, ñöøng ñeå haønh ñoäng cuûa
Ngaøi sa saåy theo chieàu höôùng cuûa caùi thaáy. Neáu laøm nhö
vaäy, Ngaøi seõ rôi vaøo taø kieán cuûa ma quyû, seõ baøy troø
phieám luaän raèng thieän thì khoâng maø aùc cuõng khoâng.
Nhöng cuõng ñöøng ñeå caùi thaáy cuûa Ngaøi sa saåy theo chieàu
höôùng cuûa nhöõng haønh ñoäng taïo taùc, neáu khoâng, Ngaøi seõ
bò maéc keït vaøo duy vaät vaø heä tö töôûng giaùo ñieàu,* vaø nhö
vaäy, thì giaûi thoaùt seõ khoâng bao giôø tôùi.
...
Ñoù laø ñieàu taïi sao caùi thaáy cuûa toâi cao hôn baàu trôøi, maø
söï chuù taâm cuûa toâi daønh cho moïi haønh ñoäng taïo taùc vaø
cho keát quaû cuûa nhöõng haønh ñoäng taïo taùc aáy thì coøn tinh
nhuyeãn hôn caû boät mì. **

*
dngos po dang mtshan ma, nghóa ñen: vaät chaát vaø caùc ñaëc taùnh cuûa vaät chaát.
Ñieàu naøy coù nghóa laø ta seõ khoâng bao giôø vöôït ñöôïc khoûi nhöõng khaùi nieäm taïo
taùc.
**
zhib coù nghóa laø mòn (nhö boät mì) vaø cuõng coù nghóa laø voâ cuøng tæ mæ, chính
xaùc.

203
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Vaäy, cho duø trong caùi thaáy, baïn coù hoaøn toaøn chöùng ngoä
ñöôïc baûn taùnh cuûa thöïc taïi nhö theá naøo chaêng nöõa thì baïn
cuõng phaûi heát söùc chuù taâm tôùi nhöõng haønh vi cuûa baïn vaø keát
quaû cuûa nhöõng haønh vi aáy.
Coù laàn, coù moät ngöôøi hoûi Ngaøi Padampa Sangye raèng:
“Moät khi chuùng ta ñaõ chöùng ngoä taùnh Khoâng, vieäc phaïm nhöõng
aùc haïnh coù coøn taùc haïi chuùng ta hay khoâng?”
“Moät khi caùc oâng chöùng ngoä taùnh Khoâng,” Ngaøi Padampa
Sangye traû lôøi, “thì thaät laø voâ lyù khi laøm vieäc baát thieän. Khi caùc
oâng chöùng ngoä taùnh Khoâng thì loøng ñaïi bi xuaát hieän heát söùc töï
nhieân cuøng luùc vôùi taùnh Khoâng.”
Do ñoù, neáu baïn muoán haønh trì Giaùo Phaùp moät caùch ñích
thöïc, baïn neân daønh öu tieân löïa choïn laøm nhöõng vieäc gì phuø
hôïp vôùi luaät nhaân quaû. Caùi thaáy (kieán) vaø haønh ñoäng phaûi
ñöôïc nuoâi döôõng song haønh vôùi nhau. Daáu hieäu cho thaáy baïn
ñaõ thaáu suoát giaùo lyù veà nghieäp quaû phaûi gioáng nhö Ngaøi
Jetsun Milarepa ñaõ thaáy.
Moät ngaøy noï, moät ñeä töû hoûi Ngaøi: “Thöa Ngaøi Jetsun, moïi
haønh vi chuùng con thaáy Ngaøi laøm ñeàu vöôït leân söï hieåu bieát
cuûa nhöõng ngöôøi bình thöôøng. Ngaøi Jetsun toân quyù, phaûi
chaêng ngay töø luùc khôûi ñaàu, Ngaøi ñaõ laø moät hoaù thaân cuûa Ñöùc
Kim Cöông Trì (Vajradhara), hay cuûa moät vò Phaät hoaëc Boà
Taùt?”
“Neáu caùc con coi ta laø moät hoaù thaân cuûa Ñöùc Kim Cöông
Trì, hay cuûa moät vò Phaät hoaëc Boà Taùt,” Ngaøi Jetsun traû lôøi, “thì
ñieàu naøy cho thaáy caùc con coù loøng tin nôi Ta – nhöng tuy vaäy,
caùc con khoù coù theå naøo coù ñöôïc moät caùi thaáy naøo sai laàm to
taùt hôn laø nhö theá veà Giaùo Phaùp! Khôûi ñaày, ta ñaõ chaát choàng
nhöõng haønh ñoäng cöïc kyø aùc haïi, söû duïng chuù thuaät vaø taïo ra
möa ñaù. Ta cuõng sôùm nhaän ra raèng mình khoâng coù caùch naøo
thoaùt khoûi caûnh ñoïa sanh vaøo ñòa nguïc. Vì theá, ta ñaõ thöïc
haønh Giaùo Phaùp vôùi loøng nhieät thaønh khoâng ngôi nghæ. Nöông
vaøo nhöõng phöông phaùp saâu xa cuûa Maät Thöøa, ta ñaõ phaùt trieån

204
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

ñöôïc nhöõng phaåm tính ñaëc bieät trong chính ta. Giôø ñaây, neáu
caùc con khoâng theå phaùt trieån baát kyø quyeát taâm chaân thöïc naøo
ñeå thöïc haønh Giaùo Phaùp, thì ñoù laø vì caùc con khoâng tin vaøo
luaät nhaân quaû. Baát cöù ai vôùi chuùt ít quyeát taâm, coù theå phaùt trieån
loøng duõng caûm nhö ta ñaõ laøm neáu hoï coù ñöôïc söï xaùc tín chaân
thaät vaø chaân thaønh tin töôûng vaøo nghieäp baùo cuûa nhöõng haønh
vi cuûa hoï. Khi ño,ù hoï seõ ñaéc ñöôïc nhöõng quaû vò thaønh töïu
töông töï nhö ta – vaø roài, ngöôøi khaùc cuõng seõ nghó raèng nhöõng
keû aáy laø hieän thaân cuûa Ñöùc Kim Cöông Trì, hay cuûa moät vò
Phaät hoaëc Boà Taùt naøo khaùc.”
Chính nieàm tin vaøo nhaân quaû cuûa Jetsun Milarepa ñaõ
hoaøn toaøn thuyeát phuïc Ngaøi raèng khi ñaõ phaïm phaûi nhöõng aùc
haïnh trong thôøi nieân thieáu thì chaéc chaén Ngaøi seõ bò ñoaï sanh
trong coõi ñòa nguïc. Do loøng xaùc tín naøy, Ngaøi ñaõ mieân maät tu
taäp vôùi moät söï quyeát taâm khoù tìm thaáy ñöôïc trong baát kyø caâu
chuyeän naøo ôû AÁn Ñoä hay Taây Taïng – khoâng coù caâu chuyeän
naøo coù theå so saùnh ñöôïc vôùi caâu chuyeän keå veà nhöõng thöû
thaùch vaø noã löïc mieân maät cuûa Ngaøi.
Nhö vaäy, taän ñaùy loøng baïn, haõy khôi daäy loøng xaùc tín nôi
ñieåm cöïc kyø troïng yeáu naøy, laø nguyeân lyù nhaân quaû. Haõy luoân
luoân thöïc hieän caøng nhieàu caøng toát caùc thieän haïnh baát cöù khi
naøo baïn coù theå thöïc hieän ñöôïc, cho duø chuùng nhoû beù tôùi ñaâu
chaêng nöõa; trong khi thöïc hieän caùc thieän haïnh naøy thì phaûi aùp
duïng ba phöông tieän thieän xaûo toái thöôïng.* Haõy töï höùa laø seõ
khoâng bao giôø laäp laïi nhöõng haønh vi xaáu aùc tieâu cöïc cho duø
nhoû beù nhaát vaø cho duø maïng soáng cuûa baïn bò ñe doïa ñi chaêng
nöõa.
Khi thöùc giaác vaøo buoåi saùng, ñöøng baát thaàn nhaûy xuoáng
giöôøng nhö con boø hay cöøu phoùng ra khoûi chuoàng cuûa noù.
Trong luùc vaãn coøn ôû treân giöôøng, haõy thö daõn taâm thöùc baïn,
xoay nhìn vaøo trong taâm vaø quaùn saùt taâm aáy thaät kyõ caøng. Neáu
baïn ñaõ laøm baát kyø ñieàu baát thieän naøo vaøo ban ñeâm trong giaác

*
Xem Phaàn Moät, Chöông Moät, Muïc II, tieát 4.

205
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

moäng thì haõy aân haän vaø saùm hoái. Traùi laïi, neáu baïn laøm ñieàu gì
ñoù toát laønh thì haõy hoan hyû vaø hoài höôùng coâng ñöùc ñeå ñem
ñeán lôïi laïc cuûa taát caû chuùng sanh. Haõy khôi daäy Boà Ñeà Taâm,
vaø nghó raèng: “Hoâm nay toâi seõ laøm baát cöù haønh ñoäng toát laønh,
tích cöïc naøo maø toâi coù theå laøm ñöôïc, va seõø heát söùc traùnh baát
kyø haønh ñoäng tieâu cöïc hay xaáu aùc naøo, khieán cho taát caû chuùng
sanh voâ bieân ñeàu ñaït ñöôïc Phaät Quaû vieân maõn.”
Buoåi toái, luùc ñi nguû, ñöøng voäi rôi vaøo traïng thaùi voâ giaùc.
Haõy söû duïng chuùt ít thôøi gian ñeå thö daõn treân giöôøng vaø quaùn
saùt chính mình trong caùch thöùc töông töï nhö treân: “Ta ñaõ vaän
duïng ngaøy hoâm nay nhö theá naøo? Ta ñaõ coù laøm ñieàu gì toát
laønh khoâng?” Neáu baïn ñaõ thöïc hieän moät soá ñieàu thieän laønh thì
haõy hoan hyû vaø hoài höôùng coâng ñöùc ñeå taát caû chuùng sanh ñeå
hoï ñeàu ñaït ñöôïc Phaät quaû. Neáu baïn laøm ñieàu gì sai, baïn neân
nghó: “Thaät laø toài baïi! Ta ñaõ vöøa töï huûy hoaïi chính mình!” Haõy
saùm hoái vieäc laøm ñoù vaø nguyeän khoâng bao giôø taùi phaïm.
Trong moïi luùc, haõy tænh thöùc vaø caûnh giaùc ñeå khoâng baùm
chaáp vaøo nhöõng nhaän thöùc veà vuõ truï vaø veà taát caû nhöõng chuùng
sinh soáng ôû trong ñoù nhö laø thöïc coù vaø ñaëc chaéc. Haõy tu taäp
baûn thaân ñeå nhìn moïi söï nhö troø noâ ñuøa cuûa nhöõng maøn
huyeãn hoaù. Haõy laøm cho taâm baïn nhu nhuyeãn baèng caùch luoân
gìn giöõ taâm aáy treân moät tieán trình toát laønh vaø chaân thaät. Ñaây
chính laø muïc tieâu cuõng nhö keát quaû cuûa nhöõng gì maø ta ñaõõ
giaûng giaûi, ñoù laø vieäc thöïc haønh boán phaùp chuyeån taâm ñeå
khoâng coøn ñaém nhieãm luaân hoài. Theo caùc phaùp naøy thì taát caû
nhöõng thieän haïnh baïn laøm seõ töï ñoäng keát noái vôùi ba phöông
tieän thieän xaûo toái thöôïng. Nhö coù caâu noùi raèng:

Ngöôøi laøm vieäc thieän cuõng gioáng nhö caây döôïc thaûo;
Ai nöông caäy vaøo anh ta cuõng ñeàu ñöôïc lôïi laïc.
Ngöôøi laøm ñieàu aùc thì gioáng nhö caây taåm ñoäc;
Ai nöông caäy vaøo haén cuõng ñeàu bò huûy hoaïi.

206
IV. NGHIỆP: LUẬT NHÂN QUẢ

Neáu baûn thaân baïn coù taâm thaùi ñuùng ñaén, baïn seõ coù theå
chuyeån taâm cuûa taát caû nhöõng ai lieân heä vôùi baïn91 höôùng veà
Giaùo Phaùp chaân thaät. Voâ löôïng coâng ñöùc cho chính baïn vaø
ngöôøi khaùc seõ gia taêng khoâng bôø beán. Baïn seõ khoâng bao giôø
coøn taùi sanh vaøo nhöõng coõi thaáp, laø nôi maø vieãn aûnh cuûa baïn
ngaøy caøng teä maït hôn, vaø baïn seõ luoân luoân coù nhöõng nhaân
duyeân ñaëc bieät ñeå coù ñöôïc moät cuoäc ñôøi sinh ra treân coõi Trôøi
hay trong coõi ngöôøi. Ngay caû nhöõng mieàn ñaát naøo laø nôi truù
nguï cuûa nhöõng vò trì giöõ moät giaùo lyù nhö theá thì vuøng ñaát aáy
cuõng seõ coù ñöôïc phöôùc baùu, coù ñöôïc söï may maén vaø seõ luoân
luoân ñöôïc chö Thieân baûo veä.

Con bieát heát taát caû veà nghieäp, nhöng con khoâng thöïc söï
tin töôûng.
Con ñaõ nghe nhieàu Giaùo Phaùp, nhöng chöa töøng ñöa
Giaùo Phaùp vaøo thöïc haønh.
Xin töø bi gia hoä cho con vaø nhöõng keû taïo aùc nghieäp
gioáng con,
Khieán taâm chuùng con coù theå chan hoaø vôùi Phaùp.

207
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Drom Tošnpa (1005 – 1064)

Geshe ToŠnpa laø moät trong nhöõng ñaïi ñeä töû cuûa
Atisa vaø laø vò saùng laäp tröôøng phaùi Kadampa,
chuù troïng vaøo moät loái soáng giaûn dò vaø tu taäp
taâm thöùc qua vieäc phaùt trieån loøng töø bi.

208
V. LỢI ÍCH CỦA GIẢI THOÁT

CHÖÔNG NAÊM

LÔÏI ÍCH CUÛA GIAÛI THOAÙT

Ñöôïc chö thieän tri thöùc vaø thaønh töïu giaû sieâu phaøm
daãn daét,
Ngaøi ñaõ tu taäp vaø tröïc nghieäm giaùo huaán cuûa chö Boån Sö.
Ngaøi chæ ra con ñöôøng cao caû khoâng sai traät cho keû khaùc.
Baäc Thaày Voâ Song, con ñaûnh leã döôùi chaân Ngaøi.

Caùch thöùc laéng nghe giaùo lyù veà söï lôïi laïc cuûa giaûi thoaùt trong
chöông naøy, vaø veà caùch thöùc theo chaân moät vò Thaày taâm linh
trong chöông sau thì cuõng gioáng nhö caùch thöùc ñaõ ñöôïc giaûi
thích tröôùc ñaây.
Giaûi thoaùt laø gì? Ñoù laø tìm ñöôïc töï do thoaùt khoûi ñaïi
döông ñau khoå ñöôïc goïi laø luaân hoài naøy, vaø ñaït ñöôïc quaû vò
cuûa moät Thanh Vaên (Sravaka), moät vò Ñoäc Giaùc Phaät
(Pratyekabuddha), hay moät vò Phaät Toaøn Giaùc.

I. NHÖÕNG NHAÂN TOÁ ÑÖA ÑEÁN GIAÛI THOAÙT

Nhöõng nhaân toá ñöa baïn ñeán ñöôïc vôùi giaûi thoaùt goàm coù nhö
sau: (1) tröôùc tieân, haõy laøm cho taâm baïn nhu nhuyeãn nöông
vaøo boán phaùp chuyeån taâm ñeå baïn coù theå xoay löng laïi vôùi luaân
hoài, baét ñaàu baèng nhöõng hieåu bieát veà söï khoù khaên ñeå tìm ñöôïc
nhöõng ñieàu kieän töï do vaø nhöõng thuaän duyeân (cuûa ñôøi ngöôøi
hieám quyù); vaø (2) thöù hai, laø thöïc haønh taát caû nhöõng phaùp tu,
baét ñaàu baèng phaùp quy y, vì ñaây laøø neàn taûng cuûa moïi con

209
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

ñöôøng tu, cho ñeán khi naøo hoaøn taát troïn veïn phaùp moân chính
yeáu.92
Lôïi laïc cuûa moãi moät phaùp tu ñaõ ñöôïc giaûi thích trong
nhöõng chöông coù lieân quan ñeán nhöõng phaùp tu naøy.

II. KEÁT QUAÛ: BA QUAÛ VÒ GIAÙC NGOÄ

Duø baïn seõ chöùng ñaéc trong quaû vò cuûa moät Thanh Vaên, moät vò
Phaät Ñoäc Giaùc, hay moät vò Phaät Toaøn Giaùc, thì keát quaû seõ laø
moät söï an laïc, khinh an, thoaùt khoûi nhöõng neûo ñöôøng traøn ñaày
nguy hieåm vaø ñau khoå cuûa coõi luaân hoài. Thaät laø sung söôùng
xieát bao!
Trong soá taát caû nhöõng con ñöôøng tu khaùc nhau thì muïc
ñích duy nhaát cuûa con ñöôøng tu theo Ñaïi Thöøa maø baây giôø baïn
ñang daán böôùc laø laøm sao ñaït ñöôïc Phaät Quaû vieân maõn. Treân
con ñöôøng tu theo Ñaïi Thöøa naøy, nhaát nhaát caùc phaùp tu phaûi
ñeàu laáy Phaät Quaû vieân maõn laøm muïc ñích duy nhaát – töø thaäp
thieän, cho ñeán boán taâm voâ löôïng, cho ñeán saùu phaùp toaøn thieän
sieâu vieät (luïc ñoä ba la maät), boán traïng thaùi ñònh (chæ), boán traïng
thaùi cuûa voâ saéc giôùi, an truï, vaø cuûa tueä minh saùt (quaùn). Ngoaøi
nhöõng phaùp keå treân thì coøn coù ba phaùp tu toái thöôïng: (1) phaùt
khôûi Boà Ñeà Taâm nhö laø moät phaùp tu döï bò, (2) giöõ taâm khoâng
taïo taùc trong thôøi gian haønh trì phaùp moân tu taäp chính yeáu, vaø
(3) keát thuùc baèng nhöõng lôøi nguyeän hoài höôùng. Taát caû caùc
phaùp naøy, ñeàu phaûi laáy Phaät Quaû vieân maõn laøm muïc ñích duy
nhaát.

210
V. LỢI ÍCH CỦA GIẢI THOÁT

211
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Milarepa (1040 – 1123)

Haønh giaû du giaø (yogi) noåi tieáng nhaát cuûa Taây


Taïng, löøng danh qua loái soáng khoå haïnh trong
nhöõng raëng nuùi ôû mieàn Nam Taây Taïng, qua söï kieân
trì trong thieàn ñònh, vaø qua nhöõng baøi ñaïo ca ñöôïc
Ngaøi haùt leân moät caùch töï nhieân ñeå giaûng daïy cho
nhöõng ngöôøi thôï saên cuõng nhö daân laøng.

212
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

CHÖÔNG SAÙU

LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ THEO CHAÂN


MOÄT VÒ THAÀY TAÂM LINH

Khoâng coù Kinh ñieån (Sutra), Maät ñieån (Tantra), hay Luaän
(Sastra) naøo noùi raèng ñaõ töøng coù ngöôøi ñaït ñöôïc Phaät quaû
vieân maõn maø khoâng caàn phaûi theo chaân moät vò Thaày taâm linh.
Chuùng ta coù theå töï mình nhaän ra raèng chöa töøng coù ai ñaït
ñöôïc thaønh töïu cuûa hai giai ñoaïn tu taäp baèng phöông tieän
thieän xaûo vaø loøng can ñaûm cuûa rieâng hoï. Thöïc vaäy, taát caû
chuùng sanh bao goàm chuùng ta, ñaõ phoâ baøy raát nhieàu taøi naêng
ñaëc bieät trong vieäc khaùm phaù ra nhöõng con ñöôøng sai laïc ñeå
noi theo – coøn trong khi ñi treân con ñöôøng daãn ñeán giaûi thoaùt
vaø toaøn giaùc thì chuùng ta laïi boái roái nhö moät ngöôøi muø coâ ñoäc
lang thang giöõa baõi hoang.
Khoâng ai coù theå ñem ñöôïc chaâu baùu veà töø moät kho taøng
treân haûi ñaûo maø khoâng nhôø vaøo moät hoa tieâu laõo luyeän (aùm chæ
nhöõng nhaø thaùm hieåm thôøi xöa khi ñi tìm chaâu baùu nôi nhöõng
hoøn ñaûo xa xoâi). Töông töï nhö theá, moät vò Thaày taâm linh, hay
baïn ñoàng haønh, laø ngöôøi höôùng ñaïo ñích thöïc coù theå ñöa
chuùng ta ñaït ñeán giaûi thoaùt vaø toaøn giaùc, vaø chuùng ta phaûi ñi
theo Ngaøi vôùi loøng toân kính. Ñieàu naøy coù theå ñöôïc noi theo
trong ba giai ñoaïn: tröôùc tieân, haõy quaùn saùt vò Thaày, sau ñoù
haõy theo chaân Ngaøi, vaø cuoái cuøng, haõy noi göông nhöõng
chöùng ngoä vaø coâng haïnh cuûa Ngaøi.

I . QUAÙN SAÙT THAÀY

213
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Phaàn lôùn ngöôøi bình thöôøng nhö chuùng ta deã daøng bò aûnh
höôûng bôûi hoaøn caûnh vaø nhöõng ngöôøi quanh ta. Ñoù laø lyù do taïi
sao chuùng ta phaûi luoân theo chaân moät vò Thaày, moät thieän höõu
tri thöùc.
Nôi khu röøng ñaøn höông trong raëng Malaya, khi moät thaân
caây bình thöôøng ñoå xuoáng, goã cuûa noù ñöôïc thaám ñaãm daàn daàn
muøi höông dòu daøng cuûa caây ñaøn höông. Sau vaøi naêm, thaân goã
taàm thöôøng ñoù coù muøi thôm dòu nhö nhöõng caây ñaøn höông
quanh noù. Cuõng töông töï nhö theá, neáu baïn soáng vaø hoïc taäp
vôùi moät vò Thaày toaøn haûo coù ñaày ñuû nhöõng phaåm haïnh toát
laønh, baïn seõ ñöôïc thaám nhuaàn höông thôm cuûa nhöõng phaåm
tính ñoù vaø taát caû nhöõng gì baïn laøm cuõng seõ trôû neân gioáng nhö
Ngaøi.

Gioáng nhö moät thaân caây taàm thöôøng


Trong röøng nuùi Malaya
Thaám ñöôïm muøi ñaøn höông töø nhöõng caønh laù aåm,
Cuõng theá, baïn töông öng ñöôïc vôùi baát kyø ai baïn theo
chaân.93

Trong thôøi ñaïi suy ñoài naøy, ta khoù coù theå tìm ñöôïc moät vò
Thaày coù taát caû moïi phaåm haïnh ñöôïc moâ taû trong nhöõng Maät
ñieån quyù baùu. Duø theá naøo chaêng nöõa thì vò Thaày maø chuùng ta
ñi theo phaûi coù ít nhaát nhöõng thieän ñöùc sau ñaây:

Ngaøi phaûi thanh tònh, chöa töøng phaïm nhöõng giôùi caám
lieân quan ñeán ba loaïi giôùi nguyeän – giôùi nguyeän beân ngoaøi cuûa
Bieät Giaûi Thoaùt, giôùi nguyeän beân trong cuûa Boà Taùt, vaø giôùi
nguyeän bí maät cuûa Kim Cöông Thöøa. Ngaøi phaûi uyeân baùc, thaáu
suoát Maät ñieån, Kinh ñieån vaø Luaän, khoâng heà sai soùt. Ñoái vôùi
chuùng sinh voâ bieân, traùi tim Ngaøi phaûi traøn ñaày loøng bi maãn
khieán Ngaøi thöông yeâu moãi ngöôøi trong soá ñoù nhö yeâu thöông
ñöùa con duy nhaát cuûa Ngaøi. Ngaøi phaûi thoâng thaïo caùch thöïc

214
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

haønh caùc nghi leã – Tam Taïng kinh ñieån, vaø noäi ñieån laø boán caáp
ñoä cuûa Maät ñieån. Baèng caùch ñöa yeáu nghóa cuûa giaùo lyù vaøo
thöïc haønh, Ngaøi phaûi töï theå nhaäp nhöõng thaønh töïu phi thöôøng
cuûa söï giaûi thoaùt vaø chöùng ngoä. Ngaøi phaûi roäng löôïng, ngoân töø
deã nghe, daïy doã moãi ngöôøi theo caên cô cuûa hoï, vaø phaûi haønh
ñoäng phuø hôïp vôùi nhöõng gì ñaõ giaûng daïy. Boán caùch quy phuïc
chuùng sinh naøy coù theå giuùp vò Thaày taäp hôïp ñöôïc nhöõng ñeä töû
may maén chung quanh Ngaøi.

Taát caû nhöõng phaåm haïnh toaøn haûo noi theo Giaùo Phaùp
thuaàn tònh nhaát
Khoù tìm thaáy ñöôïc trong thôøi buoåi suy ñoài naøy.
Nhöng haõy tin töôûng vaøo vò Thaày, laø vò tuyeät ñoái tuaân giöõ
ba giôùi nguyeän,
Vôùi sôû hoïc uyeân baùc, loøng ñaïi bi saâu thaúm,
Ngaøi thieän xaûo trong nghi thöùc cuûa voâ löôïng Taïng Kinh vaø
Maät ñieån,
Trí tueä baùt nhaõ cuûa Ngaøi ñeán töø nhöõng xaû boû vaø chöùng
ngoä, nhö quaû ngoït troå sanh,
Boán phaåm haïnh röïc rôõ cuûa Ngaøi, nhö ñoaù hoa quyeán ruõ,
Nhöõng ñeä töû may maén seõ tuï hoäi quanh Ngaøi nhö nhöõng
ñaøn ong.

Ñaëc bieät hôn nöõa, ñoái vôùi giaùo lyù tinh tuyù thaâm dieäu cuûa
nhöõng giaùo huaán coát loõi cuûa Kim Cöông Thöøa thì vò Ñaïo Sö
maø chuùng ta neân nöông töïa phaûi gioáng nhö sau. Nhö ñaõ trình
baøy trong nhöõng Maät ñieån quyù baùu, Ngaøi phaûi ñaït ñöôïc thaønh
töïu nöông vaøo nhöõng phaùp quaùn ñaûnh ñaõ ñöôïc truyeàn xuoáng
ñeán Ngaøi töø moät doøng truyeàn thöøa lieân tuïc khoâng giaùn ñoaïn.
Ngaøi khoâng vi phaïm giôùi nguyeän hoaëc maät nguyeän ñaõ thoï
nhaän luùc nhaän quaùn ñaûnh. Khoâng bò nhöõng caûm xuùc vaø tö
töôûng baát thieän quaáy roái, Ngaøi phaûi giöõ taâm an ñònh vaø tuaân giöõ
giôùi luaät. Ngaøi phaûi thaáu suoát toaøn boä yù nghóa cuûa caùc Maät

215
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

ñieån thuoäc neàn taûng, ñaïo vaø quaû cuûa Kim Cöông Thöøa. Ngaøi
phaûi ñaït ñöôïc taát caû nhöõng daáu hieäu thaønh töïu trong nhöõng
giai ñoaïn phaùt trieån vaø vieân maõn cuûa caùc phaùp moân haønh trì,
nhö thaáy ñöôïc linh kieán cuûa caùc Boån Toân. Baûn thaân Ngaøi ñaõ
phaûi chöùng nghieäm ñöôïc chaân nhö – baûn taùnh cuûa thöïc taïi, vaø
chính Ngaøi ñaõ coù theå ñaït ñöôïc giaûi thoaùt. Söï an vui cuûa ngöôøi
khaùc phaûi laø moái quan taâm duy nhaát cuûa Ngaøi, traùi tim Ngaøi
traøn ñaày loøng bi maãn. Ngaøi phaûi ít öu tö lo laéng, bôûi Ngaøi ñaõ töø
boû ñöôïc taát caû moïi baùm chaáp vaøo nhöõng söï vieäc taàm thöôøng
cuûa cuoäc ñôøi naøy. Moái quan taâm duy nhaát cuûa Ngaøi ñoái vôùi
nhöõng ñôøi vò lai thì khoâng laø gì khaùc hôn ngoaøi caùi taâm kieân
ñònh höôùng veà Phaùp. Nhìn thaáy coõi sinh töû luaân hoài chæ laø khoå
ñau, Ngaøi phaûi caûm nhaän ñöôïc moät noãi buoàn voâ haïn, vaø phaûi
khuyeán khích nhöõng ngöôøi khaùc cuõng caûm nhaän nhö theá. Ngaøi
phaûi thieän xaûo trong vieäc chaêm soùc caùc ñeä töû vaø phaûi söû duïng
nhöõng phöông phaùp thích hôïp phuø hôïp vôùi caên cô cuûa töøng
ngöôøi. Sauk hi ñaõ hoaøn taát caùc huaán leänh boån sö cuûa Ngaøi,
Ngaøi phaûi trì giöõ nhöõng naêng löïc gia trì cuûa doøng truyeàn thöøa.

Baäc Thaày phi thöôøng – trao truyeàn nhöõng giaùo huaán


coát tuûy
Ñaõ thoï quaùn ñaûnh, gìn giöõ maät nguyeän, vaø luoân an bình;
Thaáu suoát yùnghóa cuûa caùc Maät ñieån neàn taûng, ñaïo vaø quaû;
Coù moïi daáu hieäu cuûa phaùt trieån vaø thaønh töïu, vaø ñaït ñöôïc
giaûi thoaùt nöông vaøo chöùng ngoä;
Coù loøng bi maãn voâ haïn vaø chæ quan taâm ñeán ngöôøi khaùc;
Ít caùc hoaït ñoäng theá tuïc vaø chæ kieân quyeát nghó töôûng veà
Phaùp;
Laõo luyeän trong phöông tieän vaø nhaän ñöôïc nhöõng gia hoä
cuûa doøng truyeàn thöøa.
Haõy ñi theo moät vò Thaày nhö theá, vaø ñaïo quaû thaønh töïu seõ
ñeán thaät choùng vaùnh.

216
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

Maët khaùc, coù vaøi loaïi Thaày maø ta neân traùnh. Nhöõng ñaëc
tính cuûa hoï nhö sau.
Vò Thaày nhö coái xay baèng goã. Nhöõng vò Thaày naøy khoâng
coù daáu hieäu cuûa nhöõng phaåm haïnh phaùt khôûi töø söï hoïc hoûi,
quaùn chieáu, vaø thieàn ñònh. Cho raèng mình laø con hay chaùu toân
quyù cuûa moät laït ma naøo ñoù neân hoï vaø con chaùu hoï phaûi sieâu
vieät hôn baát kyø ai khaùc, vaø hoï baûo veä giai caáp cuûa hoï nhö
nhöõng ngöôøi baø la moân. Ngay caû neáu hoï ñaõ hoïc hoûi, quaùn
chieáu vaø thieàn ñònh chuùt ít, hoï khoâng laøm nhöõng ñieàu ñoù vôùi
baát kyø yù höôùng thanh tònh naøo ñeå ñem laïi lôïi laïc cho nhöõng ñôøi
töông lai maø laøm vì nhöõng lyù do theá tuïc nhieàu hôn. Rieâng khaû
naêng cuûa hoï ñoái vôùi vieäc ñaøo taïo ñeä töû thì hoï cuõng gaàn gioáng
nhö moät chieác coái xay baèng goã.
Vò Thaày gioáng nhö eách ngoài ñaùy gieáng. Nhöõng vò Thaày
thuoäc loaïi naøy khoâng coù baát kyø phaåm haïnh ñaëc bieät naøo ñeå coù
theå phaân bieät vôùi ngöôøi thöôøng. Nhöng ngöôøi khaùc laïi suøng baùi
hoï vôùi loøng tin muø quaùng, hoaøn toaøn khoâng quaùn saùt hoï.
Döông döông töï ñaéc bôûi thanh danh vaø lôïi döôõng nhaän ñöôïc,
baûn thaân hoï hoaøn toaøn khoâng bieát tôùi nhöõng phaåm tính thöïc söï
cuûa moät vò Thaày vó ñaïi. Hoï nhö con eách soáng trong moät caùi
gieáng.
Moät ngaøy noï, moät con eách soáng treân bôø moät ñaïi döông
tôùi thaêm con eách giaø luoân luoân soáng trong moät caùi gieáng.
“Baïn töø ñaâu ñeán?” con eách soáng trong gieáng hoûi.
“Toâi töø ñaïi döông tôùi,” eách khaùch traû lôøi.
“Ñaïi döông cuûa baïn lôùn nhö theá naøo?” con eách döôùi
gieáng hoûi.
“Thaät vó ñaïi,” con eách kia traû lôøi.
“Coù baèng moät phaàn tö caùi gieáng cuûa toâi khoâng?” eách döôùi
gieáng hoûi.
“OÀ! Lôùn hôn nhieàu!” con eách ôû ñaïi döông keâu leân.
“Baèng phaân nöûa khoâng?”
“Khoâng, lôùn hôn vaäy,”

217
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

“Vaäy baèng caùi gieáng naøy khoâng?”


“Khoâng, khoâng, lôùn hôn nhieàu, hôn nhieàu laém!”
“Khoâng theå ñöôïc!” con eách soáng döôùi gieáng noùi. “Toâi phaûi thaáy
taän maét.”
Vì theá, hai con eách cuøng ñi, vaø caâu chuyeän tieáp tuïc raèng
khi con eách ôû gieáng nhìn thaáy ñaïi döông, noù ngaát ñi, beå ñaàu ra
maø cheát.
Nhöõng ngöôøi daãn ñöôøng ñieân roà. Ñoù laø nhöõng vò Thaày coù
raát ít kieán thöùc, chöa bao giôø noã löïc theo chaân moät vò Thaày
uyeân baùc naøo vaø chöa tu taäp caùc phaùp moân theo Kinh ñieån vaø
Maät ñieån. Nhöõng caûm xuùc baát thieän cuøng vôùi chaùnh nieäm vaø
tænh giaùc raát yeáu ôùt cuûa hoï khieán hoï lô laø trong vieäc gìn giöõ giôùi
nguyeän. Maëc duø trí löïc thaáp keùm hôn ngöôøi thöôøng, hoï baét
chöôùc nhöõng vò thaønh töïu giaû vaø cö xöû nhö theå haønh ñoäng cuûa
hoï coøn cao hôn baàu trôøi.94 Traøn ngaäp saân haän vaø ghen tò, hoï
phaù vôõ huyeát maïch cuûa loøng töø bi. Nhöõng thieän höõu tri thöùc
taâm linh nhö theá ñöôïc goïi laø nhöõng ngöôøi höôùng daãn ñieân roà,
vaø ñöa daãn baát kyø ai theo hoï rôi xuoáng con ñöôøng laàm laïc.
Nhöõng ngöôøi höôùng daãn muø quaùng. Ñaëc bieät, moät vò Thaày
maø phaåm haïnh khoâng hôn ñöôïc baïn vaø thieáu loøng töø bi cuûa Boà
Ñeà Taâm thì seõ khoâng bao giôø coù theå khai môû cho baïn veà
nhöõng gì neân laøm vaø khoâng neân laøm. Caùc vò Thaày nhö vaäy
ñöôïc goïi laø nhöõng ngöôøi höôùng daãn muø quaùng.

Gioáng nhö ngöôøi baø la moân, moät soá baûo veä giai caáp
cuûa hoï,
Hoaëc trong vöïc thaúm lo aâu cho söï soáng coøn cuûa
danh voïng,
Hoï töï ñaém mình trong caùi hoïc vaø caùi quaùn chieáu hö nguïy;
Nhöõng ngöôøi daãn ñöôøng nhö vaäy gioáng caùi coái xay baèng
goã.

Moät soá ngöôøi, duø chaúng khaùc gì nhöõng keû bình thöôøng,

218
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

Soáng döïa treân nieàm tin ngu daïi cuûa ngöôøi khaùc,
Kieâu caêng vì lôïi loäc, phaåm vaät cuùng döôøng vaø danh tieáng,
Nhöõng ngöôøi baïn nhö vaäy gioáng nhö eách ngoài ñaùy gieáng.

Moät soá ngöôøi, coù raát ít hieåu bieát, laïi boû beâ nhöõng maät
nguyeän vaø giôùi nguyeän cuûa hoï,
Trí löïc thaáp keùm maø haønh xöû laïi cao hôn traùi ñaát,
Hoï phaù vôõ huyeát maïch cuûa loøng töø vaø bi –
Nhöõng ngöôøi daãn ñöôøng ñieân roà nhö vaäy chæ coù theå truyeàn
baù caùi aùc nhieàu hôn.

Ñaëc bieät neáu ñi theo nhöõng ngöôøi chaúng hôn gì chính baïn,
Nhöõng keû khoâng coù Boà Ñeà Taâm, bò thu huùt chæ bôûi danh
voïng -
Seõ laø moät loãi laàm to lôùn; nhaän nhöõng keû gian manh nhö
vaäy
Laøm nhöõng ngöôøi daãn ñöôøng muø quaùng, baïn seõ lang
thang vaøo saâu hôn trong vuõng laày boùng toái.

Baäc ÑaïoSö vó ñaïi xöù Oddiyana ñaõ raên daïy raèng:

Khoâng quaùn saùt vò Thaày


Thì gioáng nhö uoáng thuoác ñoäc;
Khoâng quaùn saùt ñeä töû
Thì gioáng nhö lao xuoáng töø vaùch ñaù.

Baïn ñaët nieàm tin vaøo vò Thaày taâm linh cho taát caû nhöõng
ñôøi sau cuûa baïn. Chính Ngaøi laø ngöôøi seõ daïy cho baïn nhöõng gì
neân laøm vaø khoâng neân laøm. Neáu baïn gaëp moät vò thaày giaû maïo
maø khoâng quaùn saùt ñuùng ñaén, baïn seõ neùm ñi cô hoäi cuûa moät
ngöôøi coù khaû naênng tích taäp coâng ñöùc trong suoát caû ñôøi, vaø
nhöõng ñieâàu kieän töï do vaø thuaän duyeân cuûa ñôøi ngöôøi maø baïn

219
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

ñang coù seõ bò phí hoaïi. Ñieàu ñoù cuõng gioáng nhö chæ vì laàm
töôûng laø caùi boùng caây neân baïn bò moät con raén ñoäc cuoän troøn
döôùi moät thaân caây gieát cheát khi baïn tôùi gaàn.

Bôûi khoâng quaùn saùt vò Thaày moät caùch caån troïng


Nhöõng keû suøng kính ñaõ laõng phí coâng ñöùc tích luõy,
Gioáng nhö nhaän laàm raén ñoäc laø boùng caây,
Bò löøa gaït, hoï ñaùnh maát töï do maø cuoái cuøng hoï ñaõ
tìm thaáy.

Sau khi quaùn saùt vò Thaày caån thaän vaø coù ñöôïc nhöõng
ñaùnh giaù khoâng sai laïc, töø luùc baïn nhaän ra raèng Thaày coù taát caû
nhöõng phaåm haïnh toát laønh nhö ñaõ ñöôïc ñeà caäp tôùi thì baïn phaûi
luoân luoân khoâng ngöøng nghæ xem Ngaøi nhö laø moät vò Phaät trong
thaân töôùng con ngöôøi.95 Taát caû nhöõng phaåm haïnh trong Thaày
ñeàu toaøn thieän. Ngaøi laø hieän thaân cuûa trí tueä bi maãn cuûa thaäp
phöông chö Phaät, xuaát hieän trong thaân töôùng cuûa moät con
ngöôøi bình thöôøng chæ ñeå laøm lôïi laïc cho chuùng sinh.

Vò Thaày vôùi troïn veïn nhöõng phaåm haïnh voâ löôïng,


Chính laø trí tueää vaø loøng ñaïi bi cuûa taát caû chö Phaät,
Xuaát hieän trong thaân ngöôøi ñeå phoå ñoä chuùng sinh.
Ngaøi laø suoái nguoàn voâ song cuûa thaønh töïu.

Vì vaäy, moät vò Thaày chaân chính nhö theá coù theå kheùo leùo
höôùng daãn nhöõng ngöôøi bình thöôøng caàn Ngaøi giuùp ñôõ, caùch
haønh xöû haøng ngaøy cuûa Ngaøi thích öùng vôùi haønh xöû cuûa nhöõng
ngöôøi bình thöôøng. Nhöng trong thöïc teá, tueä giaùc cuûa Ngaøi laø
trí tueä cuûa moät vò Phaät, vì theá Ngaøi hoaøn toaøn khaùc bieät vôùi moïi
ngöôøi. Moãi haønh ñoäng cuûa Ngaøi ñôn thuaàn laø coâng haïnh cuûa
moät baäc giaùc ngoä thuaän theo nhöõng ngöôøi maø Ngaøi muoán ñem
laïi lôïi laïc cho hoï. Do ñoù, Ngaøi laø ñaáng toân quyù ñoäc nhaát voâ nhò.
Kheùo leùo chaët ñöùt nhöõng do döï vaø nghi ngôø, Ngaøi kieân nhaãn

220
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

chòu ñöïng taát caû söï boäi ôn vaø ngaõ loøng cuûa ñeä töû, gioáng nhö
moät ngöôøi meï xöû söï vôùi ñöùa con duy nhaát cuûa mình.

Ñeå daãn daét chuùng sinh, Ngaøi haønh xöû linh hoaït hoaøn toaøn
gioáng taát caû chuùng ta.
Nhöng thöïc ra Ngaøi hoaøn toaøn khaùc bieät.
Söï Giaùc Ngoä cuûa Ngaøi khieán Ngaøi laø baäc toân quyù nhaát.
Kheùo leùo chaët ñöùt nhöõng hoaøi nghi cuûa chuùng ta, Ngaøi
chòu ñöïng vôùi söï nhaãn naïi
Moïi söï ngaõ loøng vaø voâ ôn cuûa chuùng ta.

Vò Thaày vôùi taát caû nhöõng phaåm haïnh naøy cuõng gioáng nhö
moät chieác thuyeàn lôùn vöôït qua ñaïi döông luaân hoài meânh moâng.
Gioáng nhö moät hoa tieâu laõo luyeän, Ngaøi luoân luoân vaïch ra con
ñöôøng daãn tôùi giaûi thoaùt vaø toaøn giaùc cho chuùng ta. Nhö moät
gioït cam loà, Ngaøi daäp taét ngoïn löûa döõ cuûa aùc nghieäp vaø cuûa
caûm xuùc baát thieän. Gioáng nhö maët trôøi vaø maët traêng, Ngaøi
chieáu roïi aùnh saùng cuûa Giaùo Phaùp vaø xua tan boùng toái daày ñaëc
cuûa voâ minh. Gioáng nhö ñaát, Ngaøi kieân nhaãn chòu ñöïng söï voâ
ôn, ngaõ loøng, vaø naêng löïc cuûa Kieán vaø Haønh cuûa Ngaøi thì heát
söùc bao la. Nhö moät caây nhö yù, Ngaøi laø suoái nguoàn cuûa taát caû
nhöõng söï giuùp ñôõ trong ñôøi naøy vaø taát caû haïnh phuùc trong
nhöõng ñôøi sau. Gioáng nhö moät chieác bình toaøn haûo, Ngaøi laø
moät kho taøng cuûa taát caû caùc Thöøa vaø caùc giaùo lyù maø ngöôøi ta
töøng mong öôùc. Gioáng nhö ngoïc nhö yù, Ngaøi hieån loä nhöõng
khía caïnh khoâng theå nghó baøn cuûa boán coâng haïnh phuø hôïp vôùi
caên cô cuûa chuùng sinh. Gioáng nhö ngöôøi meï hay cha, Ngaøi
yeâu thöông moãi moät chuùng sinh trong voâ löôïng chuùng sinh moät
caùch bình ñaúng, khoâng coù baát kyø tham luyeán naøo vôùi nhöõng
ngöôøi thaân caän Ngaøi vaø gheùt boû nhöõng ngöôøi khaùc. Gioáng nhö
moät con soâng lôùn, loøng ñaïi bi cuûa Ngaøi bao la tôùi noãi dung
chöùa ñöôïc taát caû chuùng sinh voâ taän nhö khoâng gian, vaø nhanh
choùng tôùi noãi cöùu giuùp ñöôïc taát caû nhöõng chuùng sinh ñang ñau

221
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

khoå vaø khoâng ngöôøi che chôû. Nhö sôn vöông, taâm hoan hyû
cuûa Ngaøi tröôùc haïnh phuùc cuûa ngöôøi khaùc thì kieân coá tôùi noãi
khoâng theå chuyeån dôøi bôûi taâm ghen tò, hay bò dao ñoäng bôûi
nhöõng ngoïn gioù cuûa hieän töôïng. Gioáng nhö traän möa ñoå xuoáng
töø moät ñaùm maây, taâm voâ phaân bieät cuûa Ngaøi khoâng bao giôø bò
xaùo troän bôûi söï baùm chaáp hay ganh gheùt.

Ngaøi laø con thuyeàn lôùn chôû chuùng ta vöôït qua bieån luaân
hoài,96
Laø vò hoa tieâu laõo luyeän, khoâng chuùt sai laïc vaïch ra con
ñöôøng vi dieäu,
Laø traän möa cam loà laøm maùt dòu bao phieàn naõo cuûa nhöõng
xuùc caûm vaø haønh ñoäng baát thieän,
Laø maët trôøi, maët traêng xua tan boùng toái voâ minh.
Ngaøi laø maët ñaát, nhaãn naïi voâ bieân,
Laø caây nhö yù, suoái nguoàn cuûa moïi ôn gia trì vaøhaïnh phuùc,
Laø chieác bình toaøn haûo chöùa ñöïng kho taøng Giaùo Phaùp.
Ngaøi ban cho taát caû, coøn hôn caû moät vieân ngoïc nhö yù.
Ngaøi laø cha vaø meï, yeâu thöông taát caû ngang baèng.
Loøng ñaïi bi cuûa Ngaøi bao la vaø thaàn toác nhö con soâng lôùn.
Taâm hoan hyû thì baát bieán nhö vò sôn vöông.
Khoâng gì coù theå nhieãu loaïn taâm voâ phaân bieät cuûa Ngaøi,
gioáng nhö traän möa ñoå xuoáng töø moät ñaùm maây.

Moät vò Thaày nhö theá ngang baèng vôùi taát caû chö Phaät nhôø
bôûi loøng bi maãn vaø naêng löïc gia hoä cuûa Ngaøi. Nhöõng ngöôøi coù
moái lieân heä toát laønh vôùi Ngaøi seõ ñaït ñöôïc Phaät Quaû chæ trong
moät ñôøi. Ngay caû nhöõng ngöôøi ñaõ taïo moät moái lieân heä baát
thieän vôùi Ngaøi cuoái cuøng cuõng seõ ñöôïc daãn daét ra khoûi luaân
hoài sinh töû.

Moät vò Thaày nhö vaäy ngang baèng vôùi taát caû chö Phaät.

222
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

Neáu ngay caû nhöõng keû gaây toån haïi cho Ngaøi vaãn ñöôïc
daãn daét treân con ñöôøng haïnh phuùc,
Thì ñoái vôùi nhöõng ngöôøi chaân thaønh tin töôûng nôi Ngaøi
Seõ coù nhöõng coõi tònh ñoä vaø giaûi thoaùt ban raûi nhö möa.

II. THEO CHAÂN THAÀY

Hôõi thieän nam töû, con phaûi nghó raèng chính mình ñang bò beänh...

Ñaây laø caâu ñaàu tieân khôûi ñaàu cho moät loaït caùc aån duï ñöôïc
nhaéc tôùi trong [moät phaåm trong] Kinh Hoa Nghieâm. Nhöõng
beänh nhaân töï ñaët mình döôùi söï chaêm soùc cuûa moät vò y só kheùo
leùo. Nhöõng löõ khaùch treân con ñöôøng nguy hieåm ñaët nieàm tin
nôi nhöõng ngöôøi baûo veä can tröôøng. Ñoái maët vôùi hieåm nguy töø
nhöõng quaân thuø, keû troäm cöôùp, hay daõ thuù…, ngöôøi ta mong
ñôïi coù moät ngöôøi baïn ñoàng haønh ñeå ñöôïc baûo veä. Nhöõng
thöông nhaân vöôït ñaïi döông höôùng tôùi ñaát lieàn giao phoù thaân
maïng cuûa mình cho vò thuyeàn tröôûng. Nhöõng löõ khaùch duøng
thuyeàn phaø qua soâng giao phoù baûn thaân cho thuyû thuû. Cuõng
theá, ñeå ñöôïc che chôû tröôùc caùi cheát, tröôùc söï taùi sinh trong
luaân hoài vaø tröôùc nhöõng caûm xuùc oâ nhieãm, chuùng ta phaûi ñi
theo chaân moät vò Thaày, moät thieän höõu tri thöùc.

Nhö beänh nhaân nöông caäy nôi thaày thuoác,


Löõ khaùch nöông caäy ngöôøi baûo veä,
Keû khieáp sôï nöông caäy baïn ñoàng haønh,
Thöông nhaân nöông caäy nôi thuyeàn tröôûng,
Vaø khaùch qua soâng nöông caäy ngöôøi laùi ñoø -
Neáu sinh töû vaø caûm xuùc oâ nhieãm laø keû thuø maø baïn sôï haõi,
Haõy giao phoù chính baïn cho moät vò Thaày.

223
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Moät ñeä töû can ñaûm ñöôïc trang bò ñaày ñuû baèng loøng quaû
quyeát seõ khoâng bao giôø laøm Thaày phieàn loøng, cho duø phaûi traû
giaù baèng cuoäc ñôøi cuûa hoï. Taâm hoï kieân coá tôùi noãi khoâng bao
giôø bò lay ñoäng tröôùc nhöõng hoaøn caûnh khaéc nghieät, hoï phuïng
söï Thaày maø khoâng caàn quan taâm tôùi söùc khoûe hay maïng soáng
cuûa mình, vaø tuaân thuû moïi huaán leänh cuûa Thaày khoâng thieáu
moät ñieåm naøo vaøø quy ngöôõng Thaày.

Nhöõng ngöôøi ñöôïc trang bò ñaày ñuû vaø coù lyù trí kieân ñònh,
Phuïng söï Thaày maø khoâng maøng ñeán söùc khoûe hay maïng
soáng cuûa mình,
Tuaân theo nhöõng giaùo huaán cuûa Ngaøi khoâng maøng tôùi baûn
thaân,
Seõ ñöôïc giaûi thoaùt chæ nhôø naêng löïc cuûa loøng quy ngöôõng.

Ñeå theo chaân vò Thaày, baïn phaûi coù nhieàu loøng tin nôi
Ngaøi tôùi noãi baïn xem Ngaøi ñích thaät laø moät vò Phaät. Baïn phaûi
coù söï phaân ñònh vaø thaáu suoát giaùo lyù tôùi noãi baïn coù theå nhaän
ra ñöôïc trí tueä aån taøng döôùi nhöõng haønh ñoäng thieän xaûo cuûa
Ngaøi, vaø naém baét baát kyø nhöõng gì Ngaøi truyeàn daïy cho baïn.
Baïn phaûi caûm thaáy loøng bi maãn bao la ñoái vôùi taát caû nhöõng ai
ñang ñau khoå vì khoâng ñöôïc che chôû. Baïn phaûi toân kính nhöõng
giôùi nguyeän vaø maät nguyeän maø ñaïo sö daïy baïn phaûi giöõ gìn,
vaø phaûi an ñònh vaø töï chuû trong moïi haønh vi, ngoân ngöõ vaø tö
töôûng cuûa baïn. Quan ñieåm cuûa baïn phaûi roäng lôùn tôùi noãi coù
theå chaáp nhaän baát kyø nhöõng gì Thaày vaø nhöõng thieän höõu tri
thöùc coù theå laøm. Baïn phaûi quaûng ñaïi roäng raõi tôùi noãi coù theå
cuùng döôøng Thaày baát kyø nhöõng gì baïn sôû höõu. Nhaän thöùc cuûa
baïn veà taát caû moïi söï phaûi thanh tònh, traùnh chæ trích vaø ñeå cho
bò nhieãm oâ. Baïn phaûi töï cheá khoâng laøm baát kyø ñieàu aùc haïi hay
baát thieän naøo, vaø e sôï khi laøm Ngaøi khoâng haøi loøng.

Haõy coù nieàm tin, söï phaân ñònh, hieåu bieát vaø loøng bi maãn

224
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

lôùn lao.
Haõy toân kính giôùi nguyeän vaø maät nguyeän. Haõy laøm chuû
thaân, khaåu, yù.
Haõy khoaùng ñaït vaø quaûng ñaïi.
Haõy coù thò kieán thanh tònh vaø moät yù thöùc töï-cheá.

Kinh Hoa Nghieâm vaø nhöõng baûn vaên khaùc cuõng daïy raèng
khi theo chaân moät vò Thaày, chuùng ta phaûi gioáng nhö con ngöïa
hoaøn haûo,97 luoân luoân haønh ñoäng phuø hôïp vôùi yù muoán cuûa
Ngaøi trong moïi tình huoáng, kheùo leùo traùnh laøm taát caû nhöõng
vieäc gì coù theå khieán Ngaøi phaät loøng, vaø khoâng bao giôø giaän döõ
hay phaãn uaát ngay caû khi bò Ngaøi quôû traùch naëng neà. Gioáng
nhö moät con thuyeàn, chuùng ta khoâng neân moûi meät khi tôùi lui
mang nhöõng thoâng ñieäp hay laøm nhöõng coâng vieäc khaùc ñeå
phuïc vuï Ngaøi. Gioáng nhö moät caây caàu, khoâng gì maø chuùng ta
khoâng theå ñaûm ñöông duø nhöõng nhieäm vuï Ngaøi yeâu caàu
chuùng ta laøm coù deã chòu hay khoâng. Gioáng nhö moät caùi ñe thôï
reøn, chuùng ta phaûi chòu ñöïng noùng, laïnh vaø moïi noãi gian khoù
khaùc. Gioáng nhö moät ngöôøi haàu, chuùng ta tuaân theo moïi meänh
leänh cuûa Ngaøi. Gioáng nhö moät ngöôøi phu queùt ñöôøng,* ñöøng
bao giôø kieâu caêng maø haõy giöõ vò trí thaáp nhaát. Gioáng nhö moät
con boø bò gaãy söøng, chuùng ta neân töø boû kieâu maïn vaø haõy kính
troïng moïi ngöôøi.

Haõy kheùo leùo ñöøng bao giôø laøm phaät loøng Thaày,
Ñöøng phaãn uaát vì bò Ngaøi khieån traùch, haõy nhö con ngöïa
hoaøn haûo,
Nhö moät con thuyeàn, ñöøng bao giôø meät moûi khi qua laïi.

*
Trong cheá ñoä giai caáp cuûa AÁn Ñoä, ngöôøi phu queùt ñöôøng ôû trong moät giai
caáp xaõ hoäi thaáp nhaát, vaø buoäc phaûi haønh xöû moät caùch (thaáp keùm) raát cheânh
leäch so vôùi nhöõng giai caáp khaùc.

225
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Haõy chòu ñöïng taát caû nhöõng gì xaûy ñeán, duø xaáu hay toát,
gioáng nhö moät chieác caàu.
Haõy chòu ñöïng noùng, laïnh vaø baát kyø gian khoù naøo khaùc,
nhö moät caùi ñe.
Haõy tuaân theo moïi meänh leänh cuûa Ngaøi, gioáng nhö
moät ngöôøi haàu.
Haõy vöùt boû moïi söï töï phuï, nhö moät ngöôøi phu queùt ñöôøng,
Vaø thoaùt khoûi moïi kieâu maïn, nhö con boø gaãy söøng.
Tam Taïng Kinh ñieån ñaõ noùi raèng ñoù laø caùch thöùc ñeå
theo chaân Thaày.

Coù ba caùch laøm haøi loøng Thaày vaø phuïng döôõng Ngaøi.
Caùch toát nhaát ñöôïc bieát ñeán laø cuùng döôøng coâng phu haønh trì,
bao goàm vieäc ñöa vaøo thöïc haønh baát kyø ñieàu gì Ngaøi ñaõ daïy
baûo vôùi söï quyeát taâm baát chaáp moïi gian khoå. Caùch thöùc trung
bình laø phuïng döôõng baèng thaân, khaåu, coù nghóa laø haàu caän
Ngaøi vaø thöïc hieän baát kyø nhöõng gì Ngaøi muoán baïn laøm xuyeân
qua thaân, khaåu, hay yù. Caùch thaáp nhaát laø cuùng döôøng vaät chaát,
coù nghóa laøm Thaày cuûa baïn vui loøng baèng caùch daâng leân Ngaøi
cuûa caûi vaät chaát, thöïc phaåm, tieàn baïc, v.v..

Cuûa caûi baïn coù theå coù, haõy cuùng döôøng cho ñeä Töù Baûo,*
Toân kính vaø phuïng döôõngï Ngaøi vôùi thaân vaø ngöõ,
Caû ba phöông caùch naøy, khoâng heà coù caùch naøo laø
laõng phí.
Nhöng trong ba caùch laøm Ngaøi hoan hæ, coâng phu thöïc
haønh laø tuyeät vôøi nhaát.

Cho duø vò Thaày coù theå haønh xöû moät caùch khoù hieåu nhö
theá naøo chaêng nöõa thì baïn haõy luoân luoân duy trì moät tri kieán

*
Vò Thaày, hieän thaân cuûa Tam Baûo, ñöôïc xem nhö laø vieân ngoïc quyù thöù tö- ñeä
Töù Baûo. Xem Phaàn II, Chöông 1.

226
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

thanh tònh, vaø haõy nhaän thöùc ra raèng caùch haønh xöû cuûa Ngaøi
chính laø nhöõng phöông phaùp thieän xaûo.
Ñaïi hoïc giaû Naropa ñaõ laø moät hoïc giaû uyeân thaâm vaø ñaïi
thaønh töïu giaû. Nhöng Boån Toân cuûa Ngaøi baûo Ngaøi raèng vò
Thaày trong nhöõng ñôøi tröôùc cuûa Ngaøi laø Ngaøi Tilopa vó ñaïi, vaø
Naropa neân ñi tôùi mieàn ñoâng AÁn Ñoä ñeå tìm gaëp Thaày mình.
Naropa laäp töùc leân ñöôøng, nhöng khi tôùi mieàn Ñoâng AÁn thì
Ngaøi khoâng bieát phaûi tìm Tilopa ôû ñaâu. Ngaøi hoûi nhöõng ngöôøi
daân ñòa phöông nhöng hoï cuõng khoâng bieát.

“Trong vuøng naøy, coù ai teân Tilopa khoâng?” Ngaøi naøi næ.
“Coù moät ngöôøi teân laø Tilopa thuoäc Tieän Caáp (giai caáp baàn
cuøng nhaát), hay laø Tilopa Haønh Khaát.”
Naropa nghó, “Coâng haïnh cuûa nhöõng baäc thaønh töïu thì
khoâng theå nghó baøn. Chaéc haún ñaây laø Ngaøi roài.” Ngaøi beøn hoûi
Tilopa Haønh Khaát soáng ôû ñaâu.
“ÔÛ böùc töôøng ñoå ñaèng kia, nôi coù khoùi boác leân,” hoï traû lôøi.
Khi ñeán nôi ñöôïc chæ thì Ngaøi thaáy Tilopa ngoài tröôùc moät
caùi chaäu goã ñöïng caù, moät soá con coøn soáng vaø moät soá ñaõ cheát.
Tilopa laáy moät con caù ñem nöôùng, vaø cho vaøo mieäng, trong khi
buùng nhöõng ngoùn tay. Naropa ñaûnh leã vaø xin Tilopa nhaän Ngaøi
laøm ñeä töû.
“OÂng noùi gì?” Tilopa noùi. “Ta chæ laø moät keû haønh khaát!”.
Nhöng Naropa naøi næ neân Tilopa nhaän Ngaøi.
Luùc ñoù Ngaøi Tilopa gieát nhöõng con caù hoaøn toaøn khoâng
phaûi vì Ngaøi ñoùi hay khoâng tìm ñöôïc thöù gì khaùc ñeå aên. Loaøi caù
hoaøn toaøn voâ minh khoâng bieát ñieàu gì neân laøm vaø ñieàu gì neân
traùnh, laø nhöõng sinh vaät coù nhieàu haønh vi baát thieän, vaø Tilopa
coù naêng löïc giaûi thoaùt chuùng. Khi aên thòt caù, Tilopa ñaõ noái keát
ñöôïc vôùi taâm thöùc cuûa chuùng; nhôø ñoù Ngaøi coù theå chuyeån thöùc

227
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

cuûa chuùng vaøo coõi Phaät thanh tònh.1 Töông töï, Ngaøi Saraha
laøm thôï reøn muõi teân, Savaripa laø moät thôï saên, vaø phaàn lôùn
nhöõng thaønh töïu giaû vó ñaïi khaùc cuûa AÁn Ñoä cuõng ñaõ chaáp
nhaän nhöõng caùch soáng raát thaáp keùm, thöôøng laø trong ñaúng caáp
baàn cuøng nhaát. Do vaäy, ñieàu quan troïng laø ta khoâng cho raèng
baát kyø haønh ñoäng naøo cuûa Thaày ta laø sai laïc; haõy tu taäp baûn
thaân ñeå chæ coù tri kieán thanh tònh.

Ñöøng ngoä nhaän haønh ñoäng cuûa vò Thaày.


Haàu heát nhöõng thaønh töïu giaû AÁn Ñoä ñaõ soáng
Nhö nhöõng keû dung tuïc laøm ñieàu aùc, thuoäc giai caáp cuøng
ñinh
Coøn teä haïi hôn caû nhöõng keû baàn cuøng nhaát trong giai caáp
baàn cuøng.

Nhöõng keû khoâng bieát ñeán ñieàu naøy, tieáp tuïc ngoä nhaän vaø
chæ trích nhöõng gì Thaày cuûa hoï laøm, thì nhö Kinh vaên coù noùi, hoï
seõ tìm thaáy ra loãi laàm ngay caû trong moät vò Phaät neáu hoï soáng
vôùi Ngaøi trong moät thôøi gian ñuû daøi laâu.
Nhaø sö Sunaksatra laø anh em cuøng cha khaùc meï cuûa
Ñöùc Phaät. OÂng ñaõ phuïng döôõng Ñöùc Phaät trong hai möôi boán
naêm roøng, vaø thuoäc loøng taát caû möôøi hai loaïi giaùo lyù trong Tam
Taïng kinh ñieån.2 Nhöng oâng ta laïi cho raèng taát caû nhöõng gì
Ñöùc Phaät laøm laø giaû doái, vaø cuoái cuøng ñi ñeán keát luaän sai laàm
laø giöõa oâng ta vaø Ñöùc Phaät khoâng coù gì khaùc bieät.

Ngoaïi tröø vaàng haøo quang roäng saùu boä quanh Ngaøi,

1
Vieäc buùng nhöõng ngoùn tay laø moät phaàn cuûa phaùp chuyeån di taâm thöùc cuûa
nhöõng chuùng sinh khaùc vaøo moät coõi tònh ñoä. Phaùp thöïc haønh chuyeån di taâm
thöùc (‘pho-ba) ñöôïc giaûng daïy trong Phaàn Ba cuûa taäp saùch naøy.
2
Pitakas: ba phaân loaïi trong nhöõng giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät. Xem Tripitaka (Tam
Taïng) trong phaàn Thuaät Ngöõ.

228
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

Suoát hai möôi boán naêm laøm thò giaû, toâi chöa töøng thaáy
trong Ngaøi
Nhöõng taùnh ñöùc ñaëc bieät naøo, ngay caû chæ ñaùng baèng
moät haït meø.
Veà Giaùo Phaùp, toâi cuõng bieát nhieàu nhö Ngaøi – neân toâi seõ
chaúng laøm thò giaû cho Ngaøi nöõa!
Noùi nhö theá xong, oâng ta boû ñi. Sau ñoù, Ngaøi Ananda trôû
thaønh thò giaû rieâng cuûa Ñöùc Phaät. Ngaøi hoûi Phaät raèng
Sunaksatra seõ taùi sanh ôû ñaâu.
“Trong thôøi gian moät tuaàn,” Ñöùc Phaät traû lôøi, “Sunaksatra
seõ cheát vaø taùi sanh laøm moät ngaï quyû trong moät vöôøn hoa.”
Ngaøi Ananda ñeán gaëp Sunaksatra vaø thuaät laïi nhöõng gì
Ñöùc Phaät ñaõ noùi. Sunaksatra töï nghó: “Ñoâi khi nhöõng lôøi doái traù
ñoù cuûa Ñöùc Phaät trôû thaønh söï thaät, vì theá toát hôn heát laø ta phaûi
heát söùc thaän troïng trong baûy ngaøy. Ñeán cuoái tuaàn ta seõ baét
oâng ta nuoát laïi nhöõng lôøi naøy.” OÂng ta chay laït trong moät tuaàn.
Vaøo buoåi chieàu cuûa ngaøy thöù baûy, oâng caûm thaáy hoïng raát khoâ
neân uoáng moät ít nöôùc. Nhöng nöôùc uoáng vaøo khoâng tieâu ñöôïc
neân oâng ta cheát vaø bò taùi sinh laøm moät ngaï quyû trong vöôøn hoa
vôùi ñaày ñuû chín dò töôùng xaáu xí.
Baát cöù khi naøo baïn nhaän thaáy nhöõng loãi laàm trong baát kyø
ñieàu gì vò Thaày sieâu phaøm cuûa baïn laøm thì baïn phaûi töï caûm
thaáy ngöôïng nguøng vaø xaáu hoå moät cacùh thaät saâu saéc trong
loøng. Haõy quaùn chieáu raèng chính caùi thaáy cuûa taâm thöùc baïn laø
baát tònh, vaø taát caû moïi haønh ñoäng cuûa Ngaøi ñeàu khoâng coù tì veát
vaø khoâng sai traùi; haõy laøm cho tri kieán thanh tònh naøy trôû neân
vöõng chaéc vaø laøm taêng tröôûng tín taâm cuûa baïn.

Chöa laøm chuû ñöôïc nhöõng tri kieán rieâng,


Maø tìm kieám nhöõng loãi laàm nôi ngöôøi khaùc,
Ñaây laø moät sai laàm voâ haïn.
Maëc duø thuoäc loøng möôøi hai loaïi giaùo lyù,
Tyø kheo Sunaksatra bò naêng löïc cuûa caùi aùc cheá ngöï,

229
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Vaø nhìn thaáy haønh ñoäng cuûa Ñöùc Phaät laø giaû doái.
Haõy caån thaän suy ngaãm veà ñieàu naøy vaø chænh söûa baûn
thaân.

Khi vò Thaày coù veû giaän döõ vôùi baïn thì baïn khoâng ñöôïc töùc giaän.
Thay vaøo ñoù, haõy töï nhaéc raèng haún laø Ngaøi ñaõ thoaùng nhaän ra
moät loãi laàm naøo ñoù trong baïn vaø qua côn thònh noä cuûa Thaày thì
haõy thaáy raèng ñaây laø luùc ñeå chænh söûa loãi laàm cuûa mình. Khi
côn giaän cuûa Ngaøi giaûm ñi, haõy tôùi saùm hoái nhöõng loãi laàm cuûa
baïn vaø höùa vôùi Ngaøi laø baïn seõ khoâng taùi phaïm nöõa.

Neáu Thaày cuûa baïn noåi côn thònh noä, haõy keát luaän raèng
Ngaøi ñaõ nhìn thaáy moät loãi laàm trong baïn.
Ñaõ tôùi luùc phaûi söûa sai baèng lôøi khieån traùch cuûa Ngaøi.
Haõy saùm hoái vaø nguyeän khoâng bao giôø taùi phaïm.
Nhö theá, ngöôøi minh trí seõ khoâng rôi vaøo aûnh höôûng cuûa
Ma vöông.

Khi coù maët Thaày thì thay vì cöù ngoài yeân vò, haõy laäp töùc
ñöùng leân baát cöù khi naøo Ngaøi coøn ñöùng. Khi Ngaøi ngoài xuoáng,
haõy vaán an söùc khoeû cuûa Ngaøi. Khi baïn nghó coù theå Ngaøi caàn
moät ñieàu gì ñoù, ngay laäp töùc haõy ñem laïi nhöõng gì laøm Ngaøi vui
loøng.
Khi laøm moät thò giaû ñi theo vò Thaày, haõy traùnh ñöøng ñi
phía tröôùc Ngaøi bôûi nhö theá baïn seõ quay löng cuûa baïn laïi vôùi
Ngaøi. Tuy nhieân khoâng neân ñi phía sau Ngaøi vì baïn coù theå ñaïp
leân daáu chaân Ngaøi.* Baïn cuõng khoâng neân ñi phía beân phaûi
Ngaøi, vì ñoù laø vò trí daønh cho söï toân kính. Thay vaøo ñoù, haõy
kính caån ñi beân traùi vaø hôi lui laïi phía sau Ngaøi. Neáu ñöôøng ñi

*
Bôûi vò Thaày taâm linh ñöôïc xem laø moät vò Phaät neân nôi naoø Ngaøi böôùc chaân
leân (in daáu chaân cuûa Ngaøi) thì nôi ñoù ñöôïc gia hoä.

230
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

coù nguy hieåm, thì luùc ñoù seõ khoâng coù gì sai traùi neáu baïn xin
pheùp Ngaøi ñöôïc vöôït leân tröôùc.
Ñoái vôùi toaø ngoài vaø choã giaûng daïy cuûa Ngaøi, ñöøng bao
giôø daãm leân taám neäm vaø khoâng ñöôïc leo leân, hoaëc cöôõi ngöïa
cuûa Ngaøi. Khoâng neân ñoùng hay môû cöûa maïnh tay; haõy laøm
nheï nhaøng. Haõy haïn cheá taát caû moïi bieåu loä phuø phieám hay baát
maõn khi coù maët Ngaøi. Cuõng traùnh noùi lôøi doái traù, thieáu caân
nhaéc hay noùi nhöõng lôøi khoâng thaønh thaät, cöôøi giôõn, laøm troø
heà, vaø noùi chuyeän vaõn khoâng caàn thieát hay khoâng thích hôïp.
Haõy hoïc caùch cö xöû trong moät thaùi ñoä töï cheá, ñoái xöû vôùi Ngaøi
baèng loøng toân kính, vaø khoâng bao giôø buoâng thaû tuøy tieän.

Khoâng neân ngoài yeân khi Thaày ñöùng daäy;


Khi Ngaøi ngoài, haõy quan taâm ñem laïi moïi thöù Ngaøi caàn.
Khoâng neân ñi boä phía tröôùc, phía sau hay beân phaûi Ngaøi.
Khoâng toân kính cöông ngöïa hay toaø ngoài cuûa Ngaøi seõ
khieán coâng ñöùc cuûa baïn bò hao toån.
Khoâng neân ñoùng saàm cöûa; ñöøng ra veû töï phuï hay cau coù;
Traùnh noùi doái, cöôøi ñuøa, noùi naêng thieáu thaän troïng vaø
khoâng chính ñaùng.
Haõy phuïng döôõng Ngaøi vôùi söï ñieàm tónh, chuaån möïc cuûa
thaân, khaåu, yù.

Neáu coù ngöôøi chæ trích hay thuø gheùt Thaày cuûa baïn thì
khoâng neân cö xöû vôùi hoï nhö nhöõng ngöôøi baïn. Neáu baïn coù
khaû naêng thay ñoåi thaùi ñoä cuûa baát cöù nhöõng ngöôøi naøo khoâng
coù nieàm tin hay xem thöôøng Thaày thì baïn neân keát baïn vôùi hoï.
Nhöng neáu khoâng theå laøm ñöôïc chuyeän naøy thì haõy traùnh noùi
chuyeän quaù côûi môû hay thaân maät vôùi nhöõng ngöôøi nhö theáù.

Khoâng neân laøm baïn vôùi nhöõng ngöôøi chæ trích,


hay thuø gheùt Thaày cuûa baïn.
Haõy chuyeån hoaù taâm hoï neáu baïn coù theå.

231
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Neáu baïn troø chuyeän thoaûi maùi vôùi hoï,


AÛnh höôûng maïnh meõ cuûa nhöõng haønh ñoäng sai laàm
cuûa hoï
Seõ laøm toån haïi maät nguyeän cuûa rieâng baïn.

Duø coù phaûi toán nhieàu thôøi giôø vôùi giaùo ñoaøn cuûa Thaày hay
vôùi nhöõng huynh ñeä, tæ muoäi kim cöông cuûa baïn, thì cuõng ñöøng
bao giôø caûm thaáy meät moûi buoàn chaùn hay caùu kænh vôùi hoï, haõy
deã chòu thoaûi maùi nhö moät sôïi daây löng. Haõy keàm cheá taùnh töï
toân cuûa baïn vaø hoäi nhaäp trong moïi hoaït ñoäng, hoaø hôïp deã
daøng nhö muoái tan trong thöùc aên. Khi ngöôøi ta noùi naëng lôøi
hay gaây chuyeän vôùi baïn, hoaëc khi baïn phaûi ñaûm nhaäm traùch
nhieäm quaù lôùn, haõy saün saøng chòu ñöïng baát cöù caùi gì gioáng
nhö moät coät truï.

Gioáng nhö sôïi daây löng, haõy laø moät ngöôøi baïn ñoàng haønh
deã chòu;
Gioáng nhö muoái, haõy deã daøng hoaø hôïp;
Gioáng nhö coät truï, haõy chòu ñöïng khoâng moûi meät baát kyø
gaùnh naëng naøo;
Vì theá, haõy phuïng döôõng chö huynh ñeä kim cöông vaø
caùc thò giaû cuûa Thaày

III. NOI GÖÔNG CHÖÙNG NGOÄ 98 VAØ COÂNG HAÏNH


CUÛA THAÀY

Khi baïn hoaøn toaøn thuaàn thuïc trong caùch thöùc theo chaân moät
vò Thaày, baïn phaûi gioáng nhö moät con thieân nga löôùt nheï nhaøng
treân maët hoà tinh khieát, vui ñuøa trong nöôùc maø khoâng laøm nöôùc
vaån ñuïc; hay gioáng nhö moät con ong trong vöôøn hoa, huùt maät
töø nhöõng ñoaù hoa nhöng khoâng laøm toån haïi maøu saéc hay
höông thôm cuûa chuùng. Haõy laøm baát cöù ñieàu gì Ngaøi daïy baûo

232
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

maø khoâng bao giôø caûm thaáy chaùn naûn hay meät moûi. Haõy laõnh
hoäi töø vò Thaày cuûa baïn, vaø baèng nieàm tin vaø söï kieân ñònh, haõy
quyeát taâm thaám nhuaàn taát caû nhöõng phaåm tính trí tueä, quaùn
chieáu vaø thieàn ñònh cuûa Ngaøi, gioáng nhö nhöõng gì chöùa ñöïng
trong moät caùi bình hoaøn haûo ñöôïc roùt sang moät chieác bình
khaùc.

Gioáng nhö moät con thieân nga bôi treân maët hoà tuyeät haûo.
Hay con ong neám höôûng maät hoa,
Khoâng bao giôø phaøn naøn, maø luoân luoân laõnh hoäi lôøi Ngaøi,
Haõy luoân haàu haï Thaày trong cung caùch maãu möïc.
Nhôø loøng suøng kính nhö vaäy, baïn seõ tröïc nghieäm taát caû
moïi phaåm haïnh cuûa Ngaøi.

Baát cöù khi naøo vò Thaày sieâu phaøm cuûa baïn tích luõy ñöôïc
nhöõng côn soùng phöôùc tueä vó ñaïi qua nhöõng coâng haïnh Boà Taùt
cuûa Ngaøi, thì vieäc chính baïn tham gia vaøo coâng ñöùc tích luõy
coâng ñöùc ñoù – baèng nhöõng phaåm vaät cuùng döôøng toái thieåu hay
qua nhöõng noã löïc cuûa thaân hay khaåu, hoaëc thaäm chí chæ vôùi
vaät cuùng döôøng laø taâm hoan hyû cuûa baïn tröôùc söï vieäc nhoû beù
nhaát maø Ngaøi ñaõ laøm – thì ñieàu naøy cuõng seõ ñem laïi cho baïn
nhieàu coâng ñöùc nhö nhöõng coâng ñöùc ñaõ phaùt sinh ra töø chính
taùc yù voâ song cuûa Ngaøi.
Moät laàn kia coù hai ngöôøi du haønh ñeán trung taâm Taây
Taïng. Thöïc phaåm duy nhaát cuûa moät trong hai ngöôøi laø moät
nhuùm boät tsampa naâu laøm baèng ñaäu. OÂng ta ñöa boät cho ngöôøi
baïn ñoàng haønh, troän noù vôùi moät soá löôïng raát nhieàu boät tsampa
laøm baèng luùa maïch traéng cuûa ngöôøi kia. Vaøi ngaøy sau, ngöôøi
khaù giaû hôn trong hai ngöôøi noùi vôùi baïn raèng: “Coù leõ baây giôø
boät tsampa cuûa anh ñaõ heát.”
“Haõy nhìn xem,” ngöôøi kia noùi. Hoï nhìn thaáy vaãn coøn moät
ít boät tsampa laøm baèng ñaäu. Maëc duø hoï kieåm ñieåm nhieàu laàn,

233
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

boät tsampa laøm baèng ñaäu vaãn khoâng heát, neân cuoái cuøng hoï
phaûi chia ñeàu taát caû boät tsampa ra.
Cuõng theá, chæ nhôø cuùng döôøng moät phaàn caùc ñoùng goùp
nhoû beù cho nhöõng haønh ñoäng thieän laønh cuûa ngöôøi khaùc, hay
baèng caùch tham gia baèng thaân hay khaåu, baïn cuõng coù theå ñaït
ñöôïc nhieàu coâng ñöùc nhö hoï. Ñaëc bieät hôn nöõa, neáu baïn
phuïng döôõngï cho nhöõng nhu caàu haøng ngaøy cuûa Thaày, ñi ñöa
tin cho Ngaøi hoaëc thaäm chí chæ queùt doïn phoøng Ngaøi laø cuõng
moät caùch tích luõy coâng ñöùc khoâng theå sai laàm; vì theá haõy noã
löïc laøm nhöõng vieäc nhö vaäy caøng nhieàu caøng toát trong khaû
naêng cuûa baïn.

Moïi haønh ñoäng phuø hôïp vôùi muïc ñích cuûa moät vò thaùnh
sö,
Ñöôïc thaät söï tieán haønh trong Boà Ñeà Taâm haïnh,
Söï tích luõy coâng ñöùc vaø trí tueä,
Taát caû moïi noã löïc phuïng döôõng Thaày, ñöa tin, hoaëc ngay
caû queùt doïn phoøng Ngaøi,
Taát caû seõ troå quaû laønh – ñaây laø con ñöôøng tích luõy coâng
ñöùc toát laønh nhaát.

Trong taát caû nhöõng suoái nguoàn cao caû nhaát cuûa quy y
hay cuûa nhöõng cô hoäi ñeå tích tuï coâng ñöùc thì khoâng coù thöù gì
lôùn lao hôn vò Thaày. Ñaëc bieät laø trong khi Ngaøi ban moät leã quaùn
ñaûnh hay giaûng daïy, loøng bi maãn vaø naêng löïc gia trì cuûa taát caû
chö Phaät vaø Boà Taùt trong möôøi phöông roùt vaøo thaân töôùng vi
dieäu cuûa Ngaøi, vaø Ngaøi trôû neân baát khaû phaân vôùi taát caû chö
Phaät. Vì theá, trong moät thôøi ñieåm nhö vaäy, vieäc cuùng döôøng
Ngaøi moät mieáng nhoû thöïc phaåm vaøo luùc aáy coøn giaù trò hôn
haøng traêm hay haøng ngaøn vaät cuùng döôøng vaøo nhöõng luùc
khaùc.
Trong giai ñoaïn phaùt trieån cuûa phaùp Boån Toân du giaø
(deity yoga), coù raát nhieàu hình töôùng khaùc nhau cuûa nhöõng vò

234
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

Boån Toân ñeå ta coù theå thieàn quaùn, nhöng baûn taùnh cuûa taát caû
caùc Ngaøi khoâng laø gì khaùc hôn ngoaøi chính vò Boån Sö hay vò
ñaïo sö goác cuûa baïn. Neáu bieát ñöôïc ñieàu ñoù, naêng löïc gia trì seõ
ñeán thaät nhanh choùng. Trong giai ñoaïn toaøn thieän, taát caû
nhöõng caùch thöùc phaùt trieån trí tueä ñeàu tuyø thuoäc duy nhaát vaøo
naêng löïc cuûa loøng quy ngöôõng Boån Sö cuûa baïn vaø vaøo naêng
löïc gia trì cuûa Ngaøi. Ñieàu naøy bao goàm caû vieäc trí tueä seõ sinh
khôûi ngay trong baïn töø chính söï chöùng ngoä cuûa Thaày. Nhö
vaäy, tinh tuùy cuûa nhöõng gì ñöôïc chöùng ngoä trong taát caû nhöõng
giai ñoaïn haønh trì, bao goàm nhöõng chöùng ngoä trong hai giai
ñoaïn phaùt trieån vaø toaøn thieän, taát caû ñeàu ñöôïc theå hieän trong
chính vò Thaày. Ñoù laø ñieàu taïi sao taát caû Kinh ñieånvaø Maät ñieån
ñeàu moâ taû Ngaøi nhö moät vò Phaät trong thaân töôùng cuûa con
ngöôøi.

Vì sao Ngaøi laø nôi nöông töïa vaø laø ruoäng coâng ñöùc?
Do bôûi nhöõng phaùp du giaø noäi vaø ngoaïi ñeå thaønh töïu Boån

Chöùa ñöïng tinh tuùy cuûa nhöõng chöùng ngoä trong caùc giai
ñoaïn phaùt trieån vaø toaøn thieän.
Ñoù laø lyù do taïi sao taát caû Kinh ñieån vaø Maät ñieån ñeàu noùi
Ngaøi chính laø moät vò Phaät.

Maëc duø trí tueä baùt nhaõ cuûa moät vò Thaày sieâu phaøm thì
ñoàng nhaát vôùi taát caû chö Phaät, nhöng Ngaøi ñaõ xuaát hieän trong
thaân töôùng cuûa moät ngöôøi bình thöôøng ñeå daãn daét chuùng ta laø
nhöõng ñeä töû oâ tröôïc cuûa Ngaøi. Vì theá, trong luùc chuùng ta coù
ñöôïc Ngaøi ôû ñaây trong thaân töôùng con ngöôøi, chuùng ta phaûi noã
löïc heát möùc ñeå thöïc hieän baát kyø ñieàu gì Ngaøi daïy baûo vaø ñeå
hôïp nhaát taâm chuùng ta vôùi taâm Ngaøi qua ba loaïi phuïng döôõng
khaùc nhau.
Coù nhöõng ngöôøi, thay vì phuïng döôõng, toân kính vaø vaâng
lôøi Thaày khi Ngaøi coøn soáng, thì giôø ñaây laïi töï cho laø Ngaøi ñaõ

235
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

vieân tòch ñeå ngoài thieàn ñònh tröôùc moät taám hình ai ñoù ñaõ hoïa
Ngaøi. Coù nhöõng ngöôøi cho laø ñaõ an truï ñöôïc trong nhöõng quaùn
chieáu veà chaân nhö vaø hoï ñiø tìm kieám taát caû nhöõng gì uyeân aùo
cao sieâu ôû nôi ñaâu khaùc thay vì caàu nguyeän vôùi loøng quy
ngöôõng ñeå coù theå ñoùn nhaän ñöôïc nhöõng phaåm haïnh cao caû
cuûa giaûi thoaùt vaø chöùng ngoä ñöôïc trí tueä baùt nhaõ cuûa Thaày.
Ñieàu naøy ñöôïc goïi laø “thöïc haønh maâu thuaãn vôùi phaùp haønh trì.”
Vieäc ñöôïc gaëp gôõ Thaày vaø ñöôïc Ngaøi daãn daét trong traïng
thaùi trung aám chæ coù theå xaûy ra do moät söï noái keát taâm thöùc ñaõ
ñöôïc thieát laäp tröôùc ñoù nöông vaøo loøng suøng kính voâ bieân cuûa
chuùng ta vaø vaøo naêng löïc cuûa loøng töø bi vaø caàu nguyeän cuûa vò
Thaày. Khoâng phaûi laø Thaày seõ ñeán trong thaân vaät lyù. Vì vaäy,
neáu baïn thieáu loøng quy ngöôõng thì cho duø vò Thaày coù theå toaøn
thieän tôùi ñaâu chaêng nöõa, Ngaøi seõ khoâng hieän dieän ôû ñoù ñeå daãn
daét baïn trong traïng thaùi trung aám.

Haàu heát nhöõng keû xuaån ngoác söû duïng hình Thaày ñeå thieàn
ñònh
Maø khoâng toân kính Ngaøi khi Ngaøi hieän dieän tröôùc maët.
Hoï quaû quyeát laø thieàn ñònh veà chaân nhö, maø khoâng thaáu
hieåu taâm cuûa Thaày.
Thaät laø moät tai hoaï khi thöïc haønh maâu thuaãn vôùi phaùp
haønh trì!
Khoâng coù loøng quy ngöôõng maø gaëp ñöôïc Thaày trong traïng
thaùi trung aám thì quaû laø pheùp laï!

Tröôùc heát, baïn phaûi caån thaän quaùn saùt vò Thaày. Ñieàu naøy
coù nghóa laø tröôùc khi cam keát ñi theo Ngaøi qua nhöõng leã quaùn
ñaûnh vaø nhöõng giaûng daïy, baïn phaûi quaùn saùt Ngaøi thaät kyõ
löôõng. Neáu baïn nhaän ra raèng Ngaøi coù taát caû nhöõng phaåm haïnh
vaø taùnh ñöùc cuûa moät vò Thaày, thì haõy theo chaân Ngaøi. Neáu vò
Thaày thieáu moät soá phaåm haïnh thì ñöøng neân theo. Nhöng, töø
luùc baét ñaàu theo Ngaøi trôû ñi, haõy hoïc taäp ñeå coù nieàm tin nôi

236
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

Ngaøi vaø nhìn Ngaøi vôùi moät tri kieán thanh tònh, chæ nghó töôûng tôùi
nhöõng coâng haïnh cuûa Ngaøi vaø thaáy raèng taát caû nhöõng gì Ngaøi
laøm laø thieän laønh. Vieäc ñi tìm nhöõng sai laàm nôi Ngaøi seõ chæ
ñem laïi cho baïn nhöõng baát haïnh khoâng theå suy löôøng.
Quaùn saùt vò Thaày theo yù nghóa chung coù nghóa quaùn saùt
xem Ngaøi coù taát caû nhöõng phaåm haïnh ñaõ ñöôïc moâ taû trong
caùc Kinh ñieån vaø Maät ñieån hay khoâng. Ñieàu toái quan troïng laø
Ngaøi phaûi coù Boà Ñeà Taâm hay taâm giaùc ngoä. Nhö vaäy thì vieäc
quaùn saùt moät vò Thaày coù theå coâ ñoïng thaønh moät ñieåm duy
nhaát: Ngaøi coù Boà Ñeà Taâm khoâng? Neáu Ngaøi coù Boà Ñeà Taâm,
Ngaøi seõ laøm baát cöù nhöõng gì toát nhaát cho ñeä töû trong ñôøi naøy
vaø cho nhöõng ñôøi töông lai, vaø vieäc hoï ñi theo Ngaøi khoâng theå
mang laïi ñieàu gì khaùc ngoaøi söï lôïi ích. Giaùo Phaùp maø moät vò
Thaày nhö theá giaûng daïy ñöôïc noái keát vôùi Ñaïi Thöøa, vaø ñöa tôùi
con ñöôøng chaân chính. Traùi laïi, moät vò Thaày thieáu Boà Ñeà Taâm
vaãn coøn nhöõng tham muoán ích kyû, vaø vì theá khoâng theå chuyeån
hoùa ñuùng ñaén nhöõng quan ñieåm cuûa ñeä töû. Giaùo Phaùp maø hoï
giaûng daïy duø coù veû saâu xa vaø kyø dieäu cuõng chæ ñem laïi lôïi ích
cho nhöõng moái quan taâm taàm thöôøng trong ñôøi naøy. Ñoái vôùi
nhöõng ñieåm caàn haûi quaùn saùt veà moät vò Thaày thì ñaây laø ñieåm
coâ ñoïng toät yeáu. Neáu traùi tim cuûa Thaày traøn ñaày Boà Ñeà Taâm thì
haõy theo chaân Ngaøi, cho duø ôû veû beà ngoaøi Ngaøi coù theå hieån loä
ra sao chaêng nöõa. Neáu vò thaày khoâng coù Boà Ñeà Taâm thì ñöøng
neân theo, duø cho thoaït ñaàu ta nhìn thaáy taâm chaùn gheùt theá
gian, taâm caàu tìm giaûi thoaùt hay coâng phu haønh trì mieân maät vaø
cung caùch haønh xöû cuûa vò thaày coù ra veû tuyeät vôøi tôùi ñaâu
chaêng nöõa.
Tuy nhieân, vôùi nhöõng ngöôøi bình thöôøng nhö chuùng ta,
khoâng theå coù moät khoái löôïng quaùn saùt kyõ löôõng naøo coù theå
giuùp chuùng ta tìm ra ñöôïc nhöõng phaåm haïnh phi thöôøng cuûa
nhöõng baäc sieâu phaøm ñoù, laø nhöõng vò luoân che aån chaân taùnh
cuûa mình. Trong luùc ñoù, laïi nhan nhaûn nhöõng keû baát taøi bòp
bôïm giaû ñoø laøm caùc baäc thaùnh, kheùo leùo trong ngheä thuaät löøa

237
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

gaït. Baäc vó ñaïi nhaát trong taát caû nhöõng vò Thaày laø ngöôøi maø
chuùng ta ñöôïc coù duyeân noái keát vôùi Ngaøi töø nhöõng ñôøi tröôùc
(duyeân tieàn kieáp). Ñoái vôùi Ngaøi thì vieäc quaùn saùt thaät khoâng
caàn thieát. Haõy chæ ñôn giaûn ñöôïc dieän kieán Ngaøi, chæ laéng nghe
gioïng Ngaøi noùi – hoaëc thaäm chí chæ nghe danh hieäu cuûa Ngaøi –
laø moïi söï coù theå ñöôïc chuyeån hoùa trong choác laùt vaø khôi daäy
moät nieàm tin ñeán noãi chuùng ta phaûi döïng toùc gaùy.
Ngaøi Rongton Lhaga noùi vôùi Ngaøi Milarepa* raèng: “Vò Laït
Ma maø oâng ñaõ coù duyeân töø nhöõng kieáp tröôùc laø baäc toái haûo
trong taát caû muoân loaøi, laø vua cuûa caùc dòch giaû, coù danh hieäu
laø Marpa. Ngaøi soáng aån tu taïi Trowolung ôû mieàn Nam. Haõy ñi
vaø tìm gaëp Ngaøi!”
Chæ nghe tôùi teân cuûa Ngaøi Marpa khoâng thoâi laø cuõng ñaõ
ñuû ñeå khôi daäy trong Milarepa moät nieàm tin phi thöôøng taän saâu
thaúm taâm hoàn. Ngaøi nghó: “Ta phaûi tìm gaëp vò Laït Ma naøy vaø
trôû thaønh ñeä töû cuûa Ngaøi, duø phaûi traû giaù baèng caû cuoäc ñôøi ta.”
Ngaøi keå laïi vôùi chuùng ta raèng vaøo ngaøy hai thaày troø gaëp nhau,
Marpa ñaõ ra ñeán taän ngoaøi ñöôøng ñeå ngoùng tìm Milarepa
nhöng giaû vôø nhö ñang caøy ruoäng. Khi thoaït nhìn thaáy Marpa,
Milarepa khoâng nhaän ra ñöôïc ñoù laø vò Ñaïo Sö cuûa mình. Tuy
nhieân, trong choác laùt, moïi nieäm töôûng laêng xaêng taàm thöôøng
cuûa Milarepa ngöng baët vaø Milarepa ñaõ ñöùng söõng caû ngöôøi.
Noùi chung, vò Ñaïo Sö maø chuùng ta ñöôïc gaëp laø do ôû tri
kieán thanh tònh hay baát tònh cuûa chuùng ta, vaø do naêng löïc cuûa
nhöõng haønh nghieäp cuûa ta trong quaù khöù. Vì vaäy, cho duø Ngaøi
coù theå laø ngöôøi nhö theá naøo chaêng nöõa thì cuõng khoâng bao giôø
ñöôïc ngöøng coi Ngaøi nhö laø moät vò Phaät ñích thöïc maø nhôø vaøo
thieän taâm cuûa Ngaøi, baïn môùi nhaän ñöôïc Giaùo Phaùp vaø nhöõng
chæ daïy rieâng. Neáu khoâng nhôø nhöõng nhaân duyeân toát laønh
ñöôïc taïo neân bôûi nhöõng haønh nghieäp cuûa baïn trong quaù khöù
thì baïn seõ khoâng bao giôø coù may maén gaëp ñöôïc vò Thaày tuyeät
haûo. Hôn nöõa, neáu tri kieán cuûa baïn baát tònh, thì cho duø baïn coù

*
Tieåu söû Ngaøi Milarepa ñöôïc thuaät laïi chi tieát hôn ôû cuoái chöông naøy.

238
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

theå gaëp ñöôïc gaëp ñöùc Phaät trong thaân ngöôøi, baïn cuõng vaãn
khoâng theå nhaän ra ñöôïc nhöõng phaåm tính phi thöôøng cuûa
Ngaøi. Vò Thaày maø baïn gaëp nhôø vaøo naêng löïc cuûa nhöõng haønh
nghieäp trong quaù khöù, laø ngöôøi ñaõ gia hoä töø bi cho baïn, vò
Thaày ñoù chính laø vò Thaày quan troïng nhaát trong taát caû caùc vò
Thaày.
Trong giai ñoaïn ôû giöõa, haõy thöïc söï theo chaân Thaày, tuaân
lôøi Ngaøi trong taát caû moïi vieäc vaø baát chaáp moïi gian khoå, noùng,
laïnh, ñoùi, khaùt. Haõy khaån caàu Ngaøi vôùi nieàm tin vaø loøng quy
ngöôõng. Haõy thænh caàu lôøi khuyeân cuûa Ngaøi veà baát kyø nhöõng gì
baïn laøm. Baát keå ñieàu gì Ngaøi noùi vôùi baïn, haõy ñöa vaøo thöïc
haønh, hoaøn toaøn nöông töïa nôi Ngaøi.
Vaøo giai ñoaïn cuoái, haõy noi göông söï chöùng ngoä vaø haønh
ñoäng cuûa vò Thaày, keå caû trong vieäc quaùn saùt kyõ löôõng caùch xöû
söï cuûa Ngaøi vaø haõy laøm ñuùng nhö Ngaøi ñaõ laøm. Nhö tuïc ngöõ
coù noùi: “Moãi haønh vi laø moät söï noi göông; ai noi göông gioûi
nhaát, thì ñoù laø ngöôøi haønh xöû toát nhaát.” Coù theå noùi vieäc thöïc
haønh Giaùo Phaùp laø söï noi göông chö Phaät vaø Boà Taùt trong quaù
khöù. Khi ngöôøi ñeä töû ñang hoïc taäp ñeå trôû thaønh gioáng nhö
Thaày mình, anh ta caàn phaûi thöïc söï ñoàng nhaát vôùi söï chöùng
ngoä vaø phöông caùch haønh xöû cuûa vò Thaày. Ngöôøi ñeä töû phaûi
gioáng nhö moät (böùc töôïng) tsa-tsa saûn xuaát ra töø caùi khuoân
cuûa vò Thaày. Gioáng nhö tsa-tsa taùi taïo laïi moät caùch trung thöïc
taát caû nhöõng hoa vaên ñöôïc chaïm khaéc treân khuoân maãu, thì
cuõng theá, ngöôøi ñeä töû phaûi quyeát taâm ñaït cho baèng ñöôïc
nhöõng phaåm haïnh y heät nhö cuûa Thaày, hay toái thieåu thì cuõng
gaàn gioáng ñöôïc baát kyø phaåm haïnh naøo maøThaày coù.
Baát kyø ngöôøi naøo tröôùc tieân kheùo leùo quaùn saùt vò Thaày,
sau ñoù kheùo leùo theo chaân cuûa Ngaøi, vaø cuoái cuøng kheùo leùo
noi göông söï chöùng ngoä vaø haønh ñoäng cuûa Ngaøi, thì ngöôøi aáy
seõ luoân luoân ôû treân con ñöôøng chaân chaùnh, duø coù theá naøo ñi
nöõa.

239
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Luùc ban ñaàu, kheùo leùo quaùn saùt Thaày;


Vaøo luùc giöõa, kheùo leùo theo chaân Ngaøi;
Vaøo luùc cuoái, kheùo leùo noi göông söï chöùng ngoä vaø haønh
ñoäng cuûa Ngaøi.
Laøm ñöôïc nhö vaäy thì ngöôøi ñeä töû ñang ñi treân con ñöôøng
chaân chaùnh.

Moät khi baïn gaëp ñöôïc vò Thaày taâm linh cao quyù, laø ngöôøi
coù ñöôïc taát caû nhöõng phaåm haïnh caàn thieát, thì haõy theo chaân
Ngaøi maø khoâng caàn phaûi quan taâm tôùi baát kyø moät söï an nguy
naøo khaùc – y nhö khi Thöôøng Ñeà Boà Taùt (Sadaprarudita) ñaõ ñi
theo Phaùp Khôûi Boà Taùt (Dharmodgata), nhö khi ñaïi hoïc giaû
Naropa ñi theo Ngaøi Tilopa toái thöôïng, vaø nhö khi Ngaøi Jetsun
Mila ñi theo Ngaøi Marpa xöù Lhodrak.

Tröôùc tieân, ñaây laø caâu chuyeän laøm theá naøo Thöôøng Ñeà
Boà Taùt (Sadaprarudita) ñi theo Phaùp Khôûi Boà Taùt
(Dharmodgata).* Ngaøi Thöôøng Ñeà Boà Taùt (Sadaprarudita) ñang
caàu tìm Baùt Nhaõ Ba la maät (Prajnaparamita), laø giaùo lyù cuûa trí
tueä sieâu vieät.
Moät ngaøy noï, trong luùc ñi tìm kieám, Ngaøi ñeán moät nôi
hoang vaéng coâ tòch, ôû ñoù Ngaøi nghe moät tieáng noùi töø khoâng
trung: “OÂi, hôõi ñöùa con may maén, haõy ñi veà höôùng Ñoâng vaø
con seõ ñöôïc nghe Haõy ñi duø ngaøy hay ñeâm, baát keå nhoïc nhaèn,
nguû nghæ hay meâ meät, noùng hay laïnh cuûa thaân xaùc. Chôù nhìn
qua traùi hay phaûi. Chaúng maáy choác con seõ nhaän ñöôïc Baùt Nhaõ
Ba La Maät. Giaùo lyù naøy seõ ñeán töø trong Kinh saùch hoaëc ñöôïc
moät nhaø sö, hieän thaân cuûa Giaùo Phaùp, seõ giaûng daïy cho con.
Vaøo khi ñoù, hôõi ñöùa con may maén, haõy ñi theo vaø trung thaønh
vôùi vò Thaày ñaõ daïy con Baùt Nhaõ Ba La Maät, haõy nhaän Ngaøi laøm

*
Danh hieäu Sadaprarudita coù nghóa laø “Thöôøng Xuyeân Than Khoùc.”
Dharmodgata coù nghóa laø “Giaùo Phaùp Vi Dieäu.”

240
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

Thaày vaø toân kính Giaùo Phaùp cuûa Ngaøi. Ngay caû neáu con nhìn
thaáy Ngaøi höôûng thuï naêm khoaùi laïc giaùc quan, haõy nhaän thöùc
raèng caùc vò Boà Taùt luoân luoân thieän xaûo khi söû duïng phöông
tieän, vaø ñöøng bao giôø ñaùnh maát loøng tin cuûa con.”
Nghe ñöôïc nhöõng lôøi ñoù, Thöôøng Ñeà Boà Taùt
(Saraprarudita) baét ñaàu ñi veà höôùng Ñoâng. Nhöng chöa ñi
ñöôïc bao xa thì Ngaøi nhaän ra raèng ñaõ queân hoûi gioïng noùi treân
khoâng trung kia laø Ngaøi phaûi ñi bao laâu nöõa – vaø vì vaäy Ngaøi
khoâng nghó ra ñöôïc caùch laøm theá naøo ñeå tìm ra cho ra ñöôïc vò
thaày seõ giaûng daïy veà Baùt Nhaõ Ba La Maät. Ngaøi than khoùc vaø
theä nguyeän raèng seõ khoâng quaûn ngaïi gian khoå, ñoùi khaùt vaø
nguû nghæ, ngaøy cuõng nhö ñeâm cho ñeán khi naøo nhaän ñöôïc giaùo
lyù. Ngaøi ñaõ bò ruùng ñoäng moät caùch maõnh lieät, nhö moät ngöôøi
meï laïc maát ñöùa con ñoäc nhaát cuûa mình. Ngaøi bò aùm aûnh
thöôøng xuyeân bôûi moät caâu hoûi duy nhaát laø khi naøo thì Ngaøi seõ
ñöôïc nghe Giaùo Lyù Baùt Nhaõ Ba La Maät.
Ngay luùc ñoù, Nhö Lai thò hieän trong moät thaân töôùng tröôùc
maët Ngaøi vaø taùn thaùn vieäc caàu Phaùp cuûa Ngaøi. Ñöùc Nhö Lai
noùi theâm raèng: “Caùch ñaây naêm traêm lyù (1 lyù khoaûng 4,8km), coù
moät thaønh phoá teân laø Thaønh Phoá Thoaûng Höông. Thaønh phoá
naøy ñöôïc xaây döïng baèng baûy chaát lieäu quyù giaù, coù naêm traêm
coâng vieân bao quanh vaø coù moïi phaåm tính toát ñeïp. ÔÛ trung
taâm thaønh phoá, nôi giao nhau cuûa boán ñaïi loä, laø truù xöù cuûa
Phaùp Khôûi Boà Taùt (Dharmodgata). Noù cuõng ñöôïc xaây döïng bôûi
baûy loaïi chaát lieäu quyù giaù, coù chu vi khoaûng moät lyù. ÔÛ ñoù, trong
caùc khu vöôøn vaø nhöõng truï xöù hæ laïc khaùc laø nôi cö nguï cuûa
Ñaïi Boà Taùt Phaùp Khôûi cuøng taêng thaân cuûa Ngaøi. Cuøng vôùi saùu
möôi taùm ngaøn nöõ nhaân, Boà Taùt thuï höôûng laïc thuù cuûa naêm
duïc laïc laø nhöõng duïc laïc maø Ngaøi ñaõ hoaøn toaøn laøm chuû, hoan
hæ laøm baát cöù ñieàu gì Ngaøi öa thích. Suoát trong ba thôøi quaù khöù,
hieän taïi vaø vò lai, Phaùp Khôûi Boà Taùt giaûng daïy Giaùo Phaùp Baùt
Nhaõ Ba la maät cho nhöõng ai cö truù ôû ñaáy. Haõy tôùi truï xöù cuûa

241
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Ngaøi, vaø oâng seõ ñöôïc nghe giaùo lyù Baùt Nhaõ Ba La Maät töø
Ngaøi.”
Giôø ñaây Thöôøng Ñeà Boà Taùt (Sadaprarudita) khoâng theå
nghó ñöôïc gì ngoaøi nhöõng ñieàu Ngaøi vöøa nghe thaáy. Ngay taïi
nôi ñang ñöùng, Ngaøi ñaõ coù theå nghe ñöôïc Phaùp Khôûi Boà Taùt
(Dharmodgata) giaûng daïy Baùt Nhaõ Ba La Maät
(Prajnaparamita). Ngaøi ñaõ traûi nghieäm voâ soá traïng thaùi thieàn
ñònh. Ngaøi nhaän ra ñöôïc nhöõng coõi giôùi khaùc nhau trong möôøi
phöông theá giôùi, vaø nhìn thaáy haèng haø sa chö Phaät ñang giaûng
daïy Baùt Nhaõ Ba la maät. Chö Phaät ñang taùn thaùn Phaùp Khôûi Boà
Taùt tröôùc khi bieán maát. Traøn ñaày hoan hyû, nieàm tin vaø loøng quy
ngöôõng ñoái vôùi Phaùp Khôûi Boà Taùt, Boà Taùt Thöôøng Ñeà töï hoûi
laøm caùch naøo coù theå dieän kieán ñöôïc Phaùp Khôûi Boà Taùt.
Ngaøi nghó: “Ta ngheøo quaù, khoâng coù gì ñeå daâng cuùng
Ngaøi, khoâng y aùo hay chaâu baùu, khoâng daàu thôm hay voøng
hoa, cuõng chaúng coù baát kyø vaät gì khaùc ñeå toû loøng toân kính moät
vò thaày. Vaäy ta seõ baùn thòt cuûa mình, roài laáy soá tieàn ñoù cuùng
döôøng cho Phaùp Khôûi Boà Taùt (Dharmodgata). Töø voâ thuyû,
trong voøng luaân hoài, ta ñaõ töøng baùn thòt cuûa mình khoâng bieát
bao nhieâu laàn; cuõng voâ soá laàn ta ñaõ bò chaët thaønh töøng maûnh
vaø bò thieâu huûy trong nhöõng ñòa nguïc laø nôi ta bò tham duïc loâi
keùo xuoáng – nhöng chöa bao giôø ta thoï nhaän ñöôïc moät Giaùo lyù
nhö theá naøy hay toân kính moät vò Thaày cao caû nhö vaäy!”
Thöôøng Ñeà Boà Taùt (Sadaprarudita) ñi ñeán giöõa khu chôï
vaø baét ñaàu keâu leân, “Ai caàn ngöôøi? Ai muoán mua moät con
ngöôøi?”
Nhöng nhöõng tinh linh xaáu aùc vì ghen töùc vôùi Thöôøng Ñeà
Boà Taùt ñang ñöôïc traûi qua nhöõng thöû thaùch ñeå laøm lôïi laïc cho
Giaùo Phaùp, chuùng tinh linh naøy ñaõ laøm cho moïi ngöôøi ôû trong
chôï khoâng nghe ñöôïc nhöõng gì Ngaøi noùi. Khoâng tìm thaáy ngöôøi
mua thòt cuûa mình, Thöôøng Ñeà Boà Taùt ñi tôùi moät goùc chôï vaø
ngoài xuoáng khoùc than, nöôùc maét rôi laõ chaõ.

242
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

Sau ñoù vua Trôøi Ñeá Thích (Indra) quyeát ñònh thöû thaùch
quyeát taâm cuûa Ngaøi. Trong hình töôùng cuûa moät ngöôøi baø la
moân treû, Thieân Vöông xuaát hieän tröôùc maët Thöôøng Ñeà Boà Taùt
vaø noùi: “Ta khoâng caàn caû moät thaân ngöôøi. Ta chæ caàn moät ít
thòt, ít môõ vaø moät ít tuûy xöông cuûa moät ngöôøi ñeå cuùng döôøng.
Neáu ngöôi coù theå baùn cho ta nhöõng thöù ñoù, ta seõ traû tieàn cho
ngöôi.”
Vui möøng khoân xieát, Thöôøng Ñeà Boà Taùt laáy moät con dao
beùn caét vaøo tay phaûi cho ñeán khi maùu phun ra. Roài Ngaøi loùc taát
caû thòt ôû ñuøi phaûi, vaø khi ñang chuaån bò ñaäp xöông vaøo töôøng
thì coâ con gaùi cuûa moät thöông gia giaøu coù töø taàng treân cuøng
ngoâi nhaø cuûa coâ ñaõ nhìn thaáy Ngaøi, beøn chaïy boå xuoáng.
“Baäc toân quyù, vì sao ngaøi laïi gaây ñau ñôùn nhö theá treân
thaân theå cuûa mình?” coâ ta hoûi.
Ngaøi giaûi thích raèng Ngaøi muoán baùn thòt cuûa mình ñeå coù
theå thöïc hieän cuùng döôøng cho Phaùp Khôûi Boà Taùt
(Dharmodgata).
Khi coâ gaùi treû hoûi Ngaøi seõ ñöôïc lôïi ích gì töø loøng toân kính
nhö vaäy, Thöôøng Ñeà Boà Taùt (Sadaprarudita) traû lôøi: “Ngaøi seõ
daïy cho toâi nhöõng phöông tieän thieän xaûo cuûa chö vò Boà Taùt vaø
giaùo lyù Baùt Nhaõ Ba la maät. Sau naøy neáu toâi tu taäp Giaùo Phaùp
ñoù, toâi seõ ñaït ñöôïc toaøn giaùc, coù ñöôïc nhieàu phaåm haïnh phi
thöôøng cuûa moät vò Phaät vaø coù theå chia xeû Giaùo Phaùp quyù baùu
vôùi taát caû chuùng sanh.”
Coâ gaùi noùi: “Chaéc chaén laø moãi moät phaåm haïnh trong
nhöõng phaåm haïnh [cuûa moät vò Phaät] hoaøn toaøn xöùng ñaùng vôùi
söï cuùng döôøng thaân maïng nhieàu nhö caùt soâng Haèng. Nhöng
ñöøng neân laøm toån haïi thaân Ngaøi nhö vaäy! Con seõ daâng taëng
Ngaøi baát cöù thöù gì Ngaøi caàn ñeå toû loøng toân kính Phaùp Khôûi Boà
Taùt vaø seõ ñi cuøng vôùi Ngaøi tôùi gaëp Boà Taùt. Khi laøm nhö vaäy,
con seõ vun troàng coäi coâng ñöùc, vaø coâng ñöùc naøy cuõng giuùp
cho con ñaït ñöôïc nhöõng phaåm haïnh töông töï.”

243
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Khi coâ noùi xong, vua trôøi Ñeá Thích thò hieän trong hình
töôùng cuûa mình vaø noùi vôùi Thöôøng Ñeà Boà Taùt, “Ta laø vua trôøi
Ñeá Thích, vua cuûa chö Thieân. Ta ñeán ñaây ñeå thöû thaùch söï
quyeát taâm cuûa oâng. Chæ caàn oâng yeâu caàu laø ta seõ ban cho oâng
baát kyø nhöõng gì oâng muoán.”
”Xin ban cho toâi nhöõng taùnh ñöùc khoâng theå nghó baøn cuûa
chö Phaät!” Thöôøng Ñeà Boà Taùt traû lôøi.
“Ta khoâng theå cho ngöôi ñieàu ñoù,” vua trôøi Ñeá Thích noùi,
“Nhöõng ñieàu nhö theá khoâng naèm trong phaïm vi cuûa ta.”
“Neáu theá thì Ngaøi khoâng caàn phaûi nhoïc söùc laøm cho thaân
toâi toaøn veïn trôû laïi,” Thöôøng Ñeà Boà Taùt noùi. “Toâi seõ khaån caàu
naêng löïc gia trì cuûa chaân lyù. Nhôø söï gia trì cuûa lôøi tieân tri cuûa
chö Phaät maø toâi seõ khoâng bao giôø quay trôû laïi voøng luaân hoài,
nhôø chaân lyù cuûa söï quyeát taâm sieâu phaøm vaø baát thoái chuyeån
cuûa toâi, caàu mong thaân toâi hoài phuïc nhö cuõ!”
Vôùi nhöõng lôøi naøy, thaân Ngaøi trôû neân hoaøn toaøn nhö
tröôùc. Vaø vua trôøi Ñeá Thích bieán maát.
Thöôøng Ñeà Boà Taùt ñi cuøng coâ con gaùi cuûa vò thöông gia
tôùi nhaø cha meï coâ vaø keå laïi cho hoï caâu chuyeän cuûa mình. Hoï
cung caáp cho Ngaøi nhieàu phaåm vaät caàn thieát ñeå cuùng döôøng.
Sau ñoù, ngaøi cuøng vôùi coâ con gaùi vaø cha meï coâ cuøng vôùi naêm
traêm thò nöõ vaø toaøn boä ñoaøn tuyø tuøng cuûa hoï khôûi haønh baèng
xe ngöïa ñi veà höôùng Ñoâng, vaø tôùi Thaønh Phoá Thoaûng Höông.
ÔÛ ñoù, Ngaøi nhìn thaáy Phaùp Khôûi Boà Taùt ñang thuyeát Phaùp cho
haøng ngaøn ngöôøi. Ngaøi traøn ñaày loøng quyeát taâm vaø hæ laïc cuûa
moät vò söï khi an truù trong ñònh. Taát caû xuoáng xe vaø ñi tôùi dieän
kieán Ngaøi Phaùp Khôûi Boà Taùt.
Vaøo luùc ñoù, Phaùp Khôûi Boà Taùt ñaõ xaây döïng moät ñieän thôø
ñeå taøng chöùa vaø giaûng Baùt Nhaõ Taâm Kinh. Ñieän thôø ñöôïc laøm
baèng baûy vaät lieäu quy giaùù, toâ ñieåm baèng goã ñaøn höông ñoû phuû
moät lôùp chaïm troå baèng nhöõng vieân ngoïc. ÔÛ moãi moät phöông
trong boán höôùng coù ñaët nhöõng vieân ngoïc nhö yù gioáng nhö
nhöõng ngoïn ñeøn vaø nhöõng lö höông baïc, töø ñoù nhöõng neùn

244
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

nhang cuùng döôøng laøm baèng goã loâ hoäi ñen toaû höông nheï
nhaøng. ÔÛ chính giöõa ñieän laø boán tuû ngoïc ñöïng nhöõng quyeån
kinh Baùt Nhaõ Ba la maät, ñöôïc laøm baèng vaøng vaø vieát baèng
möïc löu ly xanh bieác.
Nhìn thaáy caû hai loaøi Trôøi vaø ngöôøi ñang haønh leã cuùng
döôøng, Thöôøng Ñeà Boà Taùt beøn hoûi thaêm roài cuøng vôùi coâ con
gaùi, thöông gia vaø naêm traêm thò nöõõ cuøng nhau trang nghieâm
cuùng döôøng.
Sau ñoù, hoï tieán tôùi gaàn Phaùp Khôûi Boà Taùt, ngöôøi ñang
ban truyeàn giaùo lyù cho caùc ñeä töû, vaø toû loøng toân kính Boà Taùt
baèng taát caû nhöõng phaåm vaät cuùng döôøng cuûa hoï. Con gaùi cuûa
vò thöông gia vaø nhöõng thò nöõ cuûa coâ ñaõ thoï giôùi cuûa Boà Ñeà
Taâm toái thöôïng. Thöôøng Ñeà Boà Taùt (Sadaprarudita) hoûi Phaùp
Khôûi Boà Taùt (Dharmodgata) laø chö Phaät maø Thöôøng Ñeà Boà
Taùt ñaõ thaáy tröôùc ñoù,ù töø ñaâu ñeán vaø caùc Ngaøi ñi veà ñaâu. Phaùp
Khôûi Boà Taùt traû lôøi baèng caùch giaûng daïy moät chöông veà ñeà
muïc chö Phaät khoâng ñeán cuõng khoâng ñi.* Sau ñoù Phaùp Khôûi
Boà Taùt rôøi phaùp toaø vaø ñi tôùi khu vöïc rieâng, ôû ñoù Boà Taùt an truù
trong traïng thaùi thieàn ñònh nhaát nhö trong baûy naêm.
Suoát trong thôøi gian ñoù, Thöôøng Ñeà Boà Taùt, con gaùi vò
thöông gia vaø naêm traêm thò nöõ khoâng naèm hoaëc ngoài nöõa, maø
thöôøng xuyeân ñöùng thaúng. Khi ñöùng yeân hay ñi kinh haønh, hoï
chæ ñaët heát chuù taâm vaøo thôøi ñieåm maø Phaùp Khôûi Boà Taùt seõ
xuaát ñònh vaø giaûng Phaùp moät laàn nöõa.
Khi baûy naêm gaàn keát thuùc, Thöôøng Ñeà Boà Taùt nghe chö
Thieân thoâng baùo laø trong baûy ngaøy nöõa, Phaùp Khôûi Boà Taùt seõ
xuaát ñònh vaø baét ñaàu giaûng daïy trôû laïi. Cuøng vôùi naêm traêm thò
nöõ, Thöôøng Ñeà Boà Taùt queùt doïn trong phaïm vi roäng moät lyù taïi
ñòa ñieåm maø Phaùp Khôûi Boà Taùt saép ñaêng ñaøn thuyeát phaùp. Khi
Ngaøi baét ñaàu raûi nöôùc treân neàn ñaát cho khoûi buïi, Ma Vöông
laøm cho taát caû nhöõng nöôùc aáy bieán maát. Vì vaäy, Thöôøng Ñeà Boà

*
Ñieàu naøy coù nghóa laø chö Phaät khoâng bò nhöõng khaùi nieäm veà nôi choán troùi
buoäc.

245
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Taùt ñaõ caét maïch maùu vaø raûi maùu mình treân maët ñaát, con gaùi vò
thöông gia cuøng naêm traêm thò nöõ cuõng laøm nhö vaäy. Vua trôøi
Ñeá Thích bieán maùu cuûa hoï thaønh goã ñaøn höông ñoû cuûa nhöõng
coõi Trôøi.
Cuoái cuøng, Phaùp Khôûi Boà Taùt (Dharmodgata) ñaõ ñeán vaø
ngöï treân ngai sö töû maø Thöôøng Ñeà Boà Taùt (Sadaprarudita) vaø
nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ chuaån bò thaät hoaøn haûo, ôû ñoù Phaùp Khôûi
Boà Taùt thuyeát giaûng Baùt Nhaõ Ba la maät. Thöôøng Ñeà Boà Taùt ñaõ
tröïc nghieäm saùu trieäu traïng thaùi ñònh khaùc nhau vaø coù linh kieán
veà voâ soá chö Phaät – moät linh kieán khoâng bao giôø xa lìa Ngaøi,
ngay caû trong nhöõng giaác mô. Ngöôøi ta noùi raèng giôø ñaây
Thöôøng Ñeà Boà Taùt ñang an truï trong truï xöù cuûa ñöùc Phaät toaøn
giaùc coù danh hieäu laø Dieäu AÂm Phaät.

Trong luùc ñi theo Ngaøi Tilopa, ñaïi hoïc giaû Naropa cuõng phaûi
traûi qua voâ vaøn gian khoù. Nhö chuùng ta ñaõ thaáy tröôùc ñaây,
Naropa gaëp Ngaøi Tilopa, luùc ñoù Ngaøi ñang soáng nhö moät ngöôøi
haønh khaát, vaø Naropa xin Ngaøi Tilopa nhaän mình laøm ñeä töû.
Tilopa chaáp nhaän lôøi khaån caàu naøy vaø ñem Naropa theo baát cöù
choã naøo Ngaøi ñi tôùi, nhöng chaúng bao giôø daïy cho ñeä töû baát kyø
Giaùo Phaùp naøo.
Moät ngaøy kia, Tilopa ñem Naropa leân ñænh moät ngoïn thaùp
chín taàng vaø hoûi: “Coù ai tuaân lôøi Thaày maø nhaûy xuoáng töø ngoïn
thaùp naøy khoâng?”
Naropa töï nghó, “ÔÛ ñaây chaúng coøn ai khaùc, vaäy chaéc Ngaøi
muoán noùi ñeán ta.” OÂng beøn nhaûy xuoáng töø thaùp, thaân ñoå saàm
xuoáng ñaát khieán oâng cöïc kyø ñau ñôùn.
Tilopa ñi xuoáng vaø hoûi, “Ngöôi coù ñau khoâng?”
“Khoâng chæ ñau,” Naropa reân ræ. “Con chaúng hôn gì moät
xaùc cheát …” Nhöng Tilopa töø bi gia hoä cho oâng, vaø thaân oâng laïi
hoaøn toaøn laønh laën. Sau ñoù Ngaøi Tilopa laïi daãn Naropa cuøng ñi
trong chuyeán du haønh.

246
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

Moät ngaøy noï, Ngaøi Tilopa ra leänh cho oâng, “Naropa, haõy
nhoùm löûa leân!”
Khi löûa ñaõ boác chaùy, Ngaøi Tilopa ñaõ chuaån bò nhieàu maûnh
tre daøi, taåm daàu vaø ñöa vaøo löûa ñeå laøm cöùng chaéc.
“Neáu ngöôi vaãn tieáp tuïc vaâng lôøi Thaày, ngöôi cuõng phaûi
traûi qua nhöõng thöû thaùch nhö theá naøy,” Ngaøi noùi vaø thoïc caùc
maûnh tre vaøo döôùi moùng tay vaø chaân cuûa Naropa.
Moïi khôùp xöông cuûa Naropa hoaøn toaøn co cöùng vaø oâng
kinh nghieäm noãi ñau ñôùn vaø khoå sôû khoâng theå chòu ñöïng noåi.
Roài vò Ñaïo Sö boû ñi. Vaøi ngaøy sau, khi Ngaøi trôû laïi, Ngaøi ruùt
nhöõng maûnh tre ra, raát nhieàu maùu muû tuoân ra töø nhöõng veát
thöông cuûa Naropa. Moät laàn nöõa, Ngaøi töø bi gia hoä vaø laïi cuøng
oâng leân ñöôøng.
Moät ngaøy khaùc Ngaøi noùi: “Naropa, ta ñoùi. Haõy ñi xin moät ít
thöùc aên cho ta!”
Naropa ñi ñeán moät nôi raát ñoâng noâng daân ñang baän roän
aên uoáng, oâng xin ñöôïc moùn suùp ñöïng ñaày trong moät bình baùt
laøm baèng soï ngöôøi* vaø mang veà cho Thaày. Tilopa aên heát söùc
ngon laønh vaø döôøng nhö Ngaøi raát haøi loøng.
Naropa nghó, “Ta ñaõ phuïng döôõng Ngaøi trong suoát moät
thôøi gian daøi, chöa bao giôø ta thaáy Thaày ta haïnh phuùc nhö vaäy.
Neáu hoûi xin nöõa thì coù leõ ta seõ ñöôïc theâm moät ít.”
Caàm bình baùt soï ngöôøi trong tay, oâng leân ñöôøng ñi khaát
thöïc laàn nöõa. Vaøo luùc naøy nhöõng ngöôøi noâng daân ñaõ trôû laïi
caùnh ñoàng cuûa hoï, ñeå laïi moùn suùp dö thöøa ôû choã cuõ.
“Vieäc duy nhaát laøm ñöôïc laø laáy troäm moùn suùp,” Naropa töï
nghó, roài laáy suùp vaø boû chaïy.
Nhöng nhöõng ngöôøi noâng daân thaáy ñöôïc. Hoï tuùm baét vaø
ñaùnh ñaäp oâng, boû maëc cho oâng cheát. Trong nhieàu ngaøy, oâng

*
thod phor (Phaïn: kapala). Moät bình baùt laøm baèng soï ngöôøi. Ñænh cuûa moät soï
ngöôøi ñöôïc caùc haønh giaû du giaø duøng laøm bình baùt. Bình baùt naøy töôïng tröng
cho voâ ngaõ.

247
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

ñau ñôùn tôùi noãi khoâng göôïng daäy noåi. Moät laàn nöõa vò Thaày laïi
ñeán, töø bi gia hoä vaø cuøng oâng leân ñöôøng nhö tröôùc.
Moät ngaøy khaùc Ngaøi Tilopa laïi noùi: “Naropa, ta caàn raát
nhieàu tieàn,99 haõy laáy troäm veà cho ta moät ít.”
Naropa beøn ñi aên troäm tieàn cuûa moät ngöôøi giaøu coù, nhöng
bò baét taïi traän. OÂng bò tuùm laáy, bò ñaùnh ñaäp vaø laïi bò boû maëc
cho cheát. Vaøi ngaøy sau Tilopa tôùi vaø hoûi oâng: “Ngöôi coù ñau
khoâng?” Khi nhaän ñöôïc caâu traû lôøi nhö laàn tröôùc, Ngaøi Tilopa
laïi töø bi gia hoä cho Naropa, vaø laïi cuøng nhau leân ñöôøng.
Naropa ñaõ phaûi traûi qua möôøi hai thöû thaùch chính vaø möôøi
hai thöû thaùch phuï nhö theá – ñaây laø hai möôi boán thöû thaùch maø
oâng phaûi chòu ñöïng trong moät ñôøi. Cuoái cuøng hoï cuõng ñi tôùi
choã keát thuùc.
Moät hoâm, Tilopa noùi, “Naropa, haõy ñi laáy ít nöôùc. Ta seõ ôû
ñaây nhoùm löûa.”
Khi Naropa mang nöôùc trôû veà, Tilopa nhaûy ra töø ñoáng löûa
vaø duøng tay traùi toùm laáy ñaàu Naropa.
“Ñöa ta xem traùn cuûa ngöôi,” Ngaøi ra leänh.
Ngaøi laáy tay phaûi côûi deùp ra vaø ñaùnh vaøo traùn cuûa ñeä töû.
Naropa ngaõ ra baát tænh. Khi oâng tænh daäy, taát caû nhöõng phaåm
haïnh cuûa trí tueä baùt nhaõ cuûa vò Thaày ñaõ phaùt khôûi trong oâng.
Ñaïo Sö vaø ñeä töû ñaõ trôû thaønh hôïp nhaát trong chöùng ngoä.
Toùm laïi, hai möôi boán thöû thaùch maø ñaïi hoïc giaû Naropa
phaûi traûi qua chính laø nhöõng giaùo huaán cuûa Thaày cho neân
nhöõng thöû thaùch naøy ñaõ trôû thaønh caùc phöông tieän thieän xaûo
maø qua ñoù caùc chöôùng nghieäp cuûa oâng ñaõ ñöôïc ñoaïn dieät. Bôûi
nhöõng thöû thaùch naøy hieän ra gioáng nhö laø nhöõng kinh nghieäm
gian khoù hoaøn toaøn voâ nghóa lyù, khieán cho khoâng ai nghó raèng
ñoù chính laø Giaùo Phaùp. Quaû thöïc laø vò Thaày ñaõ khoâng heà thoát
ra moät lôøi giaûng daïy naøo vaø ñeä töû cuõng chaúng thöïc haønh moät
giaây phuùt naøo, ngay caû moät leã laïy duy nhaát cuõng khoâng coù.
Tuy nhieân, moät khi Naropa ñaõ gaëp ñöôïc moät vò Thaønh Töïu Giaû
ñaéc ñaïo, oâng ñaõ tuaân theo taát caû nhöõng huaán leänh cuûa Ngaøi

248
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

baát chaáp moïi khoù khaên, vaø khi laøm nhö theá thì oâng ñaõ hoaøn taát
vieäc tònh hoùa taát caû nhöõng chöôùng ngaïi cuûa mình khieán kinh
nghieäm chöùng ngoä phaùt khôûi trong oâng.
Khoâng coù moät thöïc haønh Giaùo Phaùp naøo lôùn lao hôn vieäc
tuaân theo lôøi Thaày. Nhöõng lôïi laïc cuûa ñieàu naøy thì voâ löôïng
nhö chuùng ta coù theå thaáy ôû ñaây. Traùi laïi, neáu khoâng tuaân lôøi
Ngaøi duø chæ moät chuùt thoâi cuõng laø moät loãi laàm cöïc kyø nghieâm
troïng.
Coù laàn Tilopa caám Naropa khoâng ñöôïc nhaän traùch nhieäm
cuûa moät vò hoïc giaû tröôûng laõo trì giöõ caùc “caùnh coång” (phaân
khoa) taïi ñaïi hoïc vieän Vikramasila.100 Nhöng ít laâu sau ñoù, khi
Naropa ñeán Ma Kieät Ña (Magadha), moät trong nhöõng hoïc giaû
giöõ chöùc vuï ñoù ñaõ cheát. Vì khoâng ai coù khaû naêng tranh luaän
vôùi nhöõng keû ngoaïi ñaïo neân taát caû caùc hoïc giaû van naøi Naropa
nhaän nhieäm vuï baûo veä coång phía Baéc, vaø khaêng khaêng thuùc
baùch cho ñeán khi oâng chaáp thuaän. Tuy nhieân, khi moät keû ngoaïi
ñaïo xuaát hieän ñeå tranh luaän, Naropa ñaõ tranh luaän trong nhieàu
ngaøy maø cuoái cuøng khoâng theå ñaùnh baïi oâng ta. Naropa caàu
nguyeän Thaày mình cho tôùi khi cuoái cuøng moät ngaøy kia Tilopa
thò hieän vaø nhìn Naropa baèng caùi nhìn nhö muoán xuyeân thuûng
oâng.
“Ngaøi quaù ít loøng töø bi - sao Ngaøi khoâng tôùi sôùm hôn?”
Naropa than vaõn.
“Khoâng phaûi ta ñaõ caám oâng nhaän chöùc vuï tröôûng laõo trì
giöõ coång vieän hay sao?” Tilopa hoûi vaën laïi.
“Tuy vaäy, trong khi tranh luaän, haõy quaùn töôûng ta ôû treân
ñaàu oâng vaø keát aán phaãn noä (haøng phuïc) tröôùc ngöôøi ngoaïi
ñaïo!”
Naropa laøm theo lôøi Ngaøi, thaéng theá trong cuoäc tranh
luaän, vaø chaám döùt ñöôïc taát caû luaän cöù cuûa nhöõng keû ngoaïi
ñaïo.

249
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Cuoái cuøng, ñaây laø caùch thöùc Jetsun Milarepa ñi theo Ngaøi
Marpa xöù Lhodrak. Trong vuøng Ngari Gungthang coù moät ngöôøi
giaøu coù teân laø Mila Sherab Gyeltsen. OÂng coù moät con trai vaø
moät con gaùi, ngöôøi con trai teân laø Mila Thopa-ga, “Mila Hoan
Hyû Khi Nghe Ñeán,” maø sau naøy trôû thaønh Ngaøi Jetsun
Milarepa. Khi hai ngöôøi con coøn nhoû thì cha chuùng maát. Ngöôøi
chuù teân laø Yungdrung Gyaltsen ñaõ chieám ñoaït taát caû cuûa caûi
vaø taøi saûn. Hai ñöùa beù vaø meï chuùng bò boû maëc khoâng tieàn baïc
vaø thöïc phaåm, buoäc phaûi traûi qua nhieàu gian khoå. Mila ñaõ hoïc
chuù thuaät vaø caùch taïo möa ñaù töø nhaø huyeàn thuaät Yungton
Throgyal ôû xöù Tsang vaø Lharje Nupchung. Baèng caùch laøm saäp
nhaø, Mila gaây neân caùi cheát cho con trai vaø con daâu cuûa ngöôøi
chuù cuøng vôùi ba möôi ba ngöôøi khaùc. Khi taát caû daân chuùng
trong laøng trôû neân giaän döõ choáng laïi Mila thì oâng ñaõ taïo ra moät
traän möa ñaù döõ doäi tôùi noãi lôùp nöôùc ñaù phuû treân maët ñaát daøy
baèng ba lôùp töôøng ñaát seùt.101
Sau ñoù, hoái haän veà nhöõng aùc haïnh ñaõ taïo, Mila quyeát
ñònh tu theo con ñöôøng Phaät Phaùp. Nghe lôøi khuyeân cuûa Laït
Ma Yungton, oâng ñi tìm gaëp moät vò thaày tinh thoâng Phaùp Ñaïi
Vieân Maõn teân laø Rongton Lhaga, vaø xin ñöôïc chæ daïy.
Vò Laït ma traû lôøi: “Giaùo Phaùp ta daïy laø Ñaïi Vieân Maõn.
Goác cuûa Phaùp aáy laø söï chieán thaéng cuûa nguyeân sô, ngoïn cuûa
Phaùp aáy laø söï chieán thaéng cuûa giai ñoaïn thaønh töïu vaø quaû cuûa
Phaùp aáy laø söï chieán thaéng cuûa phaùp moân du giaø.102 Neáu haønh
giaû thieàn ñònh veà Phaùp aáy trong ngaøy, haønh giaû coù theå thaønh
Phaät trong ngaøy ñoù; neáu thieàn ñònh veà Phaùp aáy trong ñeâm,
haønh giaû coù theå thaønh Phaät ngay trong ñeâm ñoù. Nhöõng ngöôøi
may maén maø haønh nghieäp trong quaù khöù cuûa hoï ñaõ taïo neân
nhöõng thieän duyeân thích hôïp thì thaäm chí khoâng caàn phaûi thieàn
ñònh; hoï seõ ñöôïc giaûi thoaùt chæ nhôø nghe ñöôïc Phaùp aáy. Vì
Phaùp aáy laø Giaùo Phaùp daønh cho nhöõng ngöôøi coù caên cô loãi laïc
xuaát chuùng neân Ta seõ daïy Phaùp aáy cho ngöôi.”

250
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

Sau khi nhaän ñöôïc quaùn ñaûnh vaø nhöõng giaùo huaán, Mila
töï nghó: “Ta ñaõ maát hai tuaàn ñeå ñaït ñöôïc nhöõng daáu hieäu
thaønh coâng quan troïng trong vieäc söû duïng buøa chuù. Baûy ngaøy
ñuû ñeå laøm ñöôïc möa ñaù. Giôø ñaây laø moät giaùo lyù coøn deã hôn caû
buøa chuù vaø möa ñaù – neáu baïn thieàn ñònh trong ngaøy, baïn seõ
thaønh Phaät ngay trong ngaøy ñoù; neáu thieàn ñònh vaøo ban ñeâm
baïn seõ thaønh Phaät ngay trong ñeâm ñoù – vaø neáu haønh nghieäp
trong quaù khöù cuûa baïn ñaõ taïo ra nhöõng thieän duyeân thích hôïp,
thì thaäm chí baïn hoaøn toaøn chaúng phaûi caàn thieàn ñònh gì heát!
Nhìn thaáy caùch ta ñaõ gaëp ñöôïc giaùo lyù naøy nhö theá naøo thì roõ
raøng ta phaûi laø moät trong nhöõng ngöôøi coù nhöõng thieän haïnh
trong quaù khöù.”
Vì theá, Ngaøi cöù ngoài ôû treân giöôøng maø khoâng thieàn ñònh,
do ñoù haønh giaû vaø giaùo lyù taùch lìa nhau.
Vaøi ngaøy sau vò Laït Ma noùi vôùi Ngaøi: “Nhöõng gì ta noùi vôùi
ngöôøi ñeàu laø söï thaät. Ngöôi thöïc söï laø keû ñaïi toäi loãi, vaø ta ñaõ
taùn thaùn giaùo lyù cuûa ta hôi thaùi quaù. Vì theá baây giôø ta seõ khoâng
daãn daét ngöôi nöõa. Ngöôi neân ñi ñeán aån thaát Trowolung ôû
Lhodrak, ôû ñoù coù moät ñeä töû chaân truyeàn cuûa thaønh töïu giaû AÁn
Ñoä Naropa. Ngaøi laø Marpa, baäc xuaát saéc nhaát trong caùc vò Ñaïo
Sö, vua cuûa caùc dòch giaû. Ngaøi laø moät thaønh töïu giaû cuûa
Truyeàn Thoáng Taân Maät,103 vaø khaép tam giôùi khoâng ai saùnh
baèng. Vì ngöôi vaø Ngaøi coù moái lieân keát baét nguoàn töø caùc haønh
nghieäp trong nhöõng ñôøi tröôùc (coù nhaân duyeân tieàn kieáp), neân
ngöôi haõy ñi tìm gaëp Ngaøi!”
Chæ caàn nghe tôùi aâm thanh danh hieäu cuûa Dòch Giaû
Marpa laø cuõng ñuû laøm cho taâm thöùc Milarepa traøn ngaäp nieàm
an laïc voâ taû. Ngaøi hoan hyû tôùi noãi moïi loã chaân loâng treân thaân
Ngaøi ñeàu döïng ñöùng, vaø caûm thöùc suøng kính bao la ngaäp ñaày
khieán maét Ngaøi ñaãm leä. Milarepa leân ñöôøng, töï hoûi bao giôø môùi
ñöôïc dieän kieán vò Thaày cuûa mình.
Luùc baáy giôø Marpa vaø vôï Ngaøi coù nhieàu giaác mô laï
thöôøng, vaø Marpa bieát raèng Jetsun Mila ñang treân ñöôøng ñi tôùi

251
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

choã Ngaøi. Ngaøi ñi xuoáng thung luõng ñeå chôø Mila tôùi, giaû vôø nhö
ñang caøy ruoäng. Thoaït tieân Mila gaëp con trai cuûa Marpa laø
Tarma Dode ñang chaên traâu. Tieáp tuïc ñi xa hôn moät chuùt, Mila
thaáy Marpa ñang caøy ruoäng. Luùc Mila nhìn thaáy Ngaøi Marpa,
Mila kinh nghieäm traïng thaùi hyû laïc maõnh lieät voâ taû; trong choác
laùt, moïi nieäm töôûng taàm thöôøng ngöng baët. Tuy nhieân, Mila
khoâng nhaän ra ñöôïc raèng ñaây laø moät Laït ma baèng xöông baèng
thòt, vaø giaûi thích vôùi ngöôøi raèng mình tôùi ñaây ñeå tìm gaëp
Marpa.
“Ta seõ daãn mi tôùi gaëp Ngaøi,” Marpa traû lôøi. “Haõy caøy ñaùm
ruoäng naøy cho ta.” Ñeå laïi cho Mila moät bình bia, Marpa boû ñi.
Mila uoáng caïn bia roài laøm vieäc. Khi Mila hoaøn taát coâng vieäc,
con trai cuûa vò Laït ma tôùi goïi vaø caû hai cuøng ñi.
Khi Mila ñöôïc ñöa tôùi tröôùc maët vò Laït Ma, Mila ñaët hai
loøng baøn chaân Marpa treân ñænh ñaàu mình vaø keâu leân:“OÂi, Ñaïo
sö! Con laø moät keû ñaïi toäi loãi ôû phöông taây! Con xin cuùng döôøng
Ngaøi thaân, khaåu vaø yù cuûa con. Xin nuoâi döôõng, cho quaàn aùo
maëc vaø daïy con Giaùo Phaùp. Xin daïy cho con caùch thöùc ñeå
thaønh Phaät trong ñôøi naøy!”
“Khoâng phaûi laø loãi cuûa ta khi mi töï cho mình laø moät keû
xaáu xa nhö theá,” Marpa traû lôøi. “Ta khoâng yeâu caàu mi tích luyõ
nhöõng aùc haïnh vì lôïi ích cuûa ta! Vaäy mi ñaõ laøm nhöõng ñieàu gì
sai traùi?”
Mila thuaät laïi cho Ngaøi toaøn boä chi tieát caâu chuyeän.
“Toát laém,” Marpa öng thuaän, “trong baát kyø tröôøng hôïp
naøo, vieäc cuùng döôøng thaân, khaåu vaø yù cuûa mi laø moät ñieàu toát.
Tuy nhieân, veà phaàn quaàn aùo, thöïc phaåm vaø Giaùo Phaùp thì mi
khoâng theå coù caû ba. Hoaëc ta cho mi quaàn aùo vaø thöïc phaåm
coøn Giaùo Phaùp thì mi phaûi ñi tìm ôû nôi khaùc, hoaëc mi nhaän
Giaùo Phaùp cuûa ta vaø tìm phaàn coøn laïi ôû nôi naøo ñoù. Haõy quyeát
ñònh ñi. Vaø neáu choïn Giaùo Phaùp, thì vieäc mi coù ñaït ñöôïc Phaät
Quaû trong ñôøi naøy hay khoâng seõ tuøy thuoäc vaøo haïnh nhaãn cuûa
baûn thaân mi.”

252
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

Mila noùi: “Neáu ñuùng nhö theá thì con seõ tìm löông thöïc vaø
quaàn aùo ôû nôi khaùc bôûi con tôùi ñaây chæ vì Phaùp.”
Mila ôû laïi vaøi ngaøy vaø ñi xin khaép xöù Lhodrak thöôïng vaø
haï ñöôïc hai möôi moát thuøng luùa maïch. OÂng duøng möôøi boán
thuøng ñeå mua moät aám ñoàng coù boán quai. Ñoå saùu bình luùa vaøo
moät caùi bao, oâng trôû veà cuùng döôøng aám vaø luùa cho Marpa.
Khi Mila ñaët bao luùa maïch xuoáng, oâng laøm caên phoøng
rung chuyeån, laøm cho Marpa thöùc giaác.
“Mi laø moät teân phaùp sö treû coù söùc maïnh, phaûi vaäy
khoâng?” Ngaøi noùi. “Boä mi ñònh gieát cheát caû nhaø ta baèng caùch
laøm saäp nhaø vôùi hai tay traàn cuûa mi chaéc? Ñem bao luùa mì ñoù
ra khoûi ñaây ngay!” Ngaøi ñaù caùi bao, vaø Mila phaûi ñem noù ra
ngoaøi. Laùt sau, Mila ñöa cho Ngaøi Marpa caùi aám roãng.104
Moät ngaøy noï, Marpa noùi vôùi Mila: “Nhöõng ngöôøi xöù
Yamdrok Taklung vaø Lingpa ñang taán coâng nhöõng ñeä töû trung
thaønh ôû U vaø Tsang tôùi thaêm ta, vaø troäm cöôùp löông thöïc cuøng
ñoà cuùng döôøng cuûa hoï. Haõy truùt möa ñaù xuoáng chuùng! Vì ñoù
cuõng laø moät loaïi Phaùp, sau ñoù ta seõ ban cho mi nhöõng giaùo
huaán.”
Mila gaây ra nhöõng traän möa ñaù taøn phaù caû hai vuøng naøy
vaø sau ñoù ñi caàu giaùo lyù.
“Mi nghó ta saép trao cho mi giaùo lyù ñem veà töø AÁn Ñoä coù
giaù trò to lôùn nhö vaäy ñeå ñoåi laáy ba hay boán traän möa ñaù hay
sao? Neáu mi thaät söï mong caàu Giaùo Phaùp, haõy laøm meâ hoaëc
daân chuùng ôû ngoïn ñoài Lhodrak. Hoï taán coâng nhöõng ñeä töû xöù
Nyaloro cuûa ta vaø luoân cö xöû vôùi ta baèng thaùi ñoä xem thöôøng
ra maët. Khi coù daáu hieäu cho thaáy thaàn chuù cuûa mi ñaõ coù taùc
duïng, ta seõ ban cho mi giaùo lyù khaåu truyeàn cuûa Naropa, giaùo
lyù aáy seõ daãn ñeán Phaät Quaû chæ trong moät thaân vaø moät ñôøi
ngöôøi duy nhaát.”
Khi nhöõng daáu hieäu thaønh coâng cuûa aùc chuù xuaát hieän,
Mila xin ñöôïc ban Giaùo Phaùp.

253
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

“Haû! Phaûi chaêng ñeå toû loøng toân kính nhöõng aùc haïnh mi ñaõ
tích luõy maø mi ñoøi caùc giaùo huaán khaåu truyeàn coøn aám hôi thôû
cuûa nhöõng vò Khoâng-Haønh nöõ (dakini) naøy, laø nhöõng gì ta ñaõ
phaûi tìm caàu baát chaáp nhöõng hieåm nguy tôùi tính maïng vaø cuoäc
ñôøi ta hay sao? Ta nghó raèng mi côït ñuøa, nhöng ta thaáy mình
ñaõ phaûi töï cheá quaù nhieàu. Chính ta chöù khoâng ai khaùc seõ gieát
mi! Baây giôø haõy laøm nhöõng ngöôøi treân ñoài soáng laïi vaø traû laïi
muøa maøng cho daân xöù Yamdrok. Neáu laøm ñöôïc, mi seõ nhaän
ñöôïc giaùo lyù – coøn khoâng, ñöøng quanh quaån beân ta nöõa!”
Hoaøn toaøn kieät söùc bôûi nhöõng lôøi quôû traùch naøy, Mila ngoài
khoùc nöùc nôû. Saùng hoâm sau, Marpa ñeán gaëp Thaày.
“Toái qua ta coù hôi coäc caèn vôùi mi,” Ngaøi noùi. “Thoâi ñöøng
buoàn. Ta seõ ban cho mi giaùo huaán töøng ít moät. Haõy kieân nhaãn!
Vì mi laø moät ngöôøi thôï gioûi, ta muoán mi xaây cho ta moät caên
nhaø ñeå cho Tarma Dodeù. Khi naøo mi hoaøn taát, ta seõ ban cho
mi nhöõng giaùo huaán, vaø cuõng seõ cung caáp cho mi thöïc phaåm
vaø quaàn aùo.”
“Nhöng neáu con cheát trong thôøi gian ñoù, con seõ laøm ñöôïc
gì khi khoâng coù Giaùo Phaùp?” Mila hoûi.
“Ta baûo ñaûm raèng ñieàu ñoù seõ khoâng xaûy ra,” Marpa noùi,
“giaùo lyù cuûa ta khoâng chæ ñeå khoe suoâng, vaø bôûi roõ raøng laø mi
coù haïnh nhaãn thaät phi thöôøng neân khi mi aùp duïng nhöõng giaùo
huaán cuûa ta vaøo thöïc haønh, chuùng ta seõ chôø xem mi coù ñaït
ñöôïc Phaät Quaû chæ trong moät ñôøi hay khoâng.”
Sau khi khuyeán khích ñeä töû nhieàu hôn nöõa theo caùch
thöùc töông töï, Ngaøi baûo Mila xaây ba caên nhaø, caùi naøy sau caùi
kia: moät caên hình troøn ôû chaân ngoïn ñoài phía ñoâng, moät caên
hình baùn nguyeät ôû phía taây vaø moät caên hình tam giaùc ôû höôùng
baéc. Nhöng moãi laàn khi caên nhaø xaây ñöôïc phaân nöûa thì Marpa
laïi nhieác moùc Mila döõ doäi, baét oâng phaù huûy nhöõng gì ñaõ xaây vaø
ñem ñaát ñaù hoaøn traû trôû laïi nôi Mila ñaõ laáy chuùng.
Moät veát thöông môû hoaùc treân löng Mila, nhöng oâng nghó:
“Neáu ñöa cho Thaày xem, Ngaøi seõ chæ quôû maéng ta moät laàn

254
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

nöõa. Ta coù theå cho sö maãu thaáy, nhöng ñieàu ñoù chæ gaây theâm
oàn aøo raéc roái.” Theá neân, khoâng ñöa cho sö maãu xem veát
thöông, oâng khoùc loùc vaø van xin baø giuùp oâng thænh caàu giaùo lyù.
Baø yeâu caàu Marpa truyeàn daïy cho Mila, vaø Marpa traû lôøi:
“Haõy cho noù ñöôïc aên ngon vaø ñem noù tôùi ñaây!” Ngaøi ban cho
Mila khaåu truyeàn vaø nhöõng giôùi nguyeän quy y.
Ngaøi noùi: “Taát caû nhöõng ñieàu naøy ñöôïc goïi laø Giaùo Phaùp
neàn taûng. Neáu mi muoán nhöõng giaùo huaán phi thöôøng cuûa Maät
Thöøa thì nhöõng loaïi vieäc maø mi seõ phaûi traûi qua laø nhö theá
naøy...” vaø Ngaøi ñoïc moät baøi keä toùm taét veà cuoäc ñôøi vaø nhöõng
thöû thaùch cuûa Naropa. “Mi khoù coù theå laøm ñöôïc nhö vaäy,” Ngaøi
keát luaän.
Nghe nhöõng lôøi naøy, Mila caûm thaáy nieàm suøng kính maõnh
lieät ñeán noãi nöôùc maét oâng tuoân chaûy maõi khoâng thoâi, vaø vôùi
moät quyeát taâm maïnh meõ, oâng nguyeän laøm baát cöù nhöõng gì
Thaày oâng yeâu caàu.
Vaøi ngaøy sau, Marpa ñi daïo vaø ñem Mila theo nhö thò giaû
cuûa Ngaøi. Marpa ñi veà höôùng ñoâng-nam vaø tôùi moät mieáng ñaát
coù vò trí thuaän lôïi. Ngaøi noùi: “Haõy xaây cho ta moät thaùp maøu
xaùm, coù goùc vuoâng vaø cao chín taàng ôû ñaây, theâm moät ñænh
nhoïn nöõa thì thaønh möôøi taàng. Mi khoâng ñöôïc haï thaáp thaùp
xuoáng, vaø khi hoaøn taát ta seõ ban cho mi nhöõng giaùo huaán. Ta
cuõng seõ cho mi löông thöïc khi mi nhaäp thaát tu taäp.”
Mila ñaõ ñaøo xong phaàn moùng vaø baét ñaàu xaây caát thì coù
ba ñeä töû cao caáp cuûa Thaày tôùi. Ñeå ñuøa giôõn, hoï laên tôùi cho oâng
moät taûng ñaù lôùn vaø Mila duøng noù laøm moùng nhaø. Khi oâng hoaøn
taát hai taàng döôùi cuøng, Marpa tôùi thaêm vaø hoûi taûng ñaù ôû ñaâu
tôùi. Mila keå vôùi Ngaøi söï vieäc xaûy ra.
“Nhöõng ñeä töû cuûa ta ñang thöïc haønh phaùp du giaø trong
hai giai ñoaïn, hoï khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi haàu cuûa mi!”
Marpa la heùt: “Haõy laáy taûng ñaù ñoù ra khoûi ñaây ngay vaø traû noù
veà choã cuõ!”

255
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Mila phaù boû toaøn boä caùi thaùp, baét ñaàu töø ñænh. OÂng loâi
taûng ñaù laøm moùng ra vaø ñem ñaët laïi choã cuõ.
Sau ñoù Marpa laïi baûo oâng: “Baây giôø ñem noù tôùi ñaây vaø
ñaët noù trôû laïi vaøo ñaây.”
Vì theá, Mila laïi phaûi laên taûng ñaù trôû laïi vaø ñaët ñuùng vaøo
choã tröôùc ñoù. OÂng tieáp tuïc xaây döïng cho ñeán khi hoaøn taát taàng
thöù baûy, vaøo luùc naøy oâng bò moät veát thöông ôû beân hoâng.
Marpa noùi: “Baây giôø haõy boû vieäc xaây thaùp, thay vaøo ñoù
haõy xaây cho ta moät ngoâi ñeàn vôùi moät ñaïi saûnh möôøi hai coät vaø
moät ñieän thôø cao.”
Theá laø Mila xaây ngoâi ñeàn, vaø khi hoaøn thaønh thì moät veát
thöông phía döôùi löng oâng bò beå ra.
Vaøo luùc ñoù, Meton Tsonpo xöù Tsangrong thænh caàu
Marpa ban quaùn ñaûnh “Ngöôøi Chaën Ñöùng Baùnh Xe Luaân Hoài”
(Samvara hay Chakrasamvara), vaø Tsurton Wangeù xöù Dol
thænh caàu ban quaùn ñaûnh “Bí Maät Taäp Hoäi” (Guhyasamaja).
Trong caû hai dòp naøy, Mila hy voïng raèng nhôø coâng vieäc xaây caát
maø oâng ñöôïc coù quyeàn thoï nhaän quaùn ñaûnh, coù ñöôïc moät choã
ngoài trong hoäi chuùng, nhöng nhöõng gì oâng nhaän ñöôïc töø Marpa
chæ laø nhöõng cuù ñaùnh vaø nhöõng lôøi maéng nhieác, vaø caû hai laàn
oâng ñeàu bò Thaày neùm ra ngoaøi. Löng oâng giôø ñaây laø moät veát
thöông khoång loà vôùi maùu vaø muû chaûy ra töø ba choã. Tuy nhieân
oâng vaãn tieáp tuïc laøm vieäc, thay vì ñeo gioû ñaát ôû löng thì oâng
ñeo ôû phía tröôùc ngöïc.
Khi Ngokton Chodor xöù Shung tôùi thænh caàu ban quaùn
ñaûnh “Hoâ Kim Cöông” (Hevajra), vôï Ngaøi Marpa ñöa cho Mila
moät vieân lam ngoïc lôùn laø vaät thöøa keá cuûa rieâng baø. Mila duøng
noù nhö moùn cuùng döôøng cho leã quaùn ñaûnh, oâng ngoài vaøo haøng
nhöõng ngöôøi döï leã, nhöng nhö laàn tröôùc, Thaày oâng ñaõ traùch
maéng vaø ñaùnh ñaäp oâng moät traän, vaø oâng laïi khoâng ñöôïc ban
cho quaùn ñaûnh.
Laàn naøy oâng caûm thaáy laø khoâng coøn hoaøi nghi gì nöõa:
oâng seõ khoâng bao giôø nhaän ñöôïc baát kyø giaùo lyù naøo. OÂng ñi

256
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

lang thang voâ phöông höôùng. Moät gia ñình ôû Lhodrak Khok
thueâ oâng ñoïc caû boä Baùt Thieân Tuïng Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña
Kinh. OÂng ñoïc ñeán truyeän cuûa Thöôøng Ñeà Boà Taùt
(Sadaprarudita), vaø caâu chuyeän naøy laøm oâng phaûi suy nghó.
OÂng nhaän ra raèng ñeå nhaän ñöôïc lôïi laïc cuûa Giaùo Phaùp, oâng
phaûi chaáp nhaän moïi gian khoå vaø laøm haøi loøng Thaày baèng caùch
laøm baát cöù nhöõng gì Ngaøi ra leänh.
Vì theá oâng quay trôû laïi, nhöng moät laàn nöõa Ngaøi Marpa
chæ ñoùn chaøo oâng baèng söï thoùa maï vaø nhöõng cuù ñaùnh. Mila
quaù tuyeät voïng ñeán noãi vôï Ngaøi Marpa phaûi gôûi oâng tôùi Laït ma
Ngokpa, vò naøy ban cho oâng moät soá giaùo huaán. Nhöng khi
thieàn ñònh thì chaúng coù ñieàu gì xaûy ra, vì Mila khoâng ñöôïc Thaày
cho pheùp. Marpa ra leänh cho oâng phaûi ñi veà cuøng vôùi Laït ma
Ngokpa.
Moät ngaøy noï, trong moät tieäc cuùng döôøng, Marpa khieån
traùch Laït ma Ngokpa vaø nhöõng ñeä töû khaùc thaäm teä vaø saép söûa
taán ñaùnh hoï.
Mila töï nghó: “Vôùi aùc nghieäp cuûa ta, khoâng chæ mình ta
ñau khoå vì nhöõng loãi laàm traàm troïng vaø nhöõng chöôùng nghieäp
saâu daøy, maø giôø ñaây ta coøn gaây nhöõng khoù khaên cho Laït ma
Ngokpa vaø phoái ngaãu cuûa Ñaïo sö. Bôûi ta chæ ñang choàng chaát
caøng luùc caøng nhieàu aùc haïnh maø chaúng ñöôïc nhaän baát kyø giaùo
lyù naøo, neân caùch toát nhaát laø ta neân cheát ñi cho raûnh.”
Mila chuaån bò töï töû. Laït ma Ngokpa ñang coá ngaên caûn
oâng thì Marpa dòu xuoáng vaø goïi caû hai tôùi. Ngaøi chaáp nhaän Mila
laøm ñeä töû, ban cho oâng nhieàu lôøi khai thò quyù baùu vaø ñaët danh
hieäu cho oâng laø Mila Dorje Gyaltsen, “Mila Kim Cöông Ngoïn
Côø Chieán Thaéng.” Khi Ngaøi ban quaùn ñaûnh Samvara cho oâng,
Ngaøi cho thò hieän moät maïn ñaø la vôùi saùu möôi hai Boån Toân thaät
roõ raøng. Roài Mila nhaän danh hieäu bí maät laø Shepa Dorje, “Kim
Cöông Hyû,” vaø Marpa ban taát caû nhöõng quaùn ñaûnh vaø giaùo
huaán cho oâng gioáng nhö roùt töø bình naøy sang chieác bình khaùc.
Sau ñoù, Mila ñaõ haønh trì trong nhöõng ñieàu kieän khaéc nghieät

257
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

nhaát, vaø ñaït ñöôïc taát caû nhöõng thaønh töïu thoâng thöôøng vaø sieâu
vieät.105
Cuõng gioáng nhö theá, ñoù chính laø caùch maø taát caû nhöõng
hoïc giaû, thaønh töïu giaû vaø trì minh vöông (vidyadhara) trong
quaù khöù cuûa Taây Taïng laãn AÁn Ñoä ñaõ theo chaân moät vò Thaày
taâm linh ñích thöïc, vaø baèng caùch laøm baát cöù nhöõng gì vò Thaày
daïy baûo, caùc Ngaøi ñaõ ñaït ñöôïc söï chöùng ngoä baát khaû phaân vôùi
chöùng ngoä cuûa vò Thaày.
Traùi laïi, laø moät loãi laàm heát söùc traàm troïng neáu khoâng theo
chaân Thaày vôùi moät taâm thöùc hoaøn toaøn chaân thaät, khoâng chuùt
giaû doái. Ñöøng bao giôø cho raèng baát kyø haønh ñoäng naøo cuûa
Ngaøi laø moät haønh ñoäng tieâu cöïc. Chôù bao giôø noùi doái Ngaøi duø
chæ moät ñieàu nhoû beù nhaát.
Moät laàn kia, coù ñeä töû cuûa moät ñaïi thaønh töïu giaû ñang
giaûng Phaùp cho moät nhoùm ñeä töû. Khi aáy, vò Thaày cuûa oâng ta ñi
tôùi, aêm maëc nhö moät ngöôøi aên maøy. Ngöôøi ñeä töû quaù boái roái
neáu phaûi quyø laïy Ngaøi tröôùc ñaùm ñoâng, neân oâng giaû vôø nhö
khoâng thaáy. Chieàu hoâm ñoù, khi ñaùm ñoâng ñaõ giaûi taùn, oâng ñi
gaëp Thaày mình vaø ñaûnh leã.
“Taïi sao tröôùc ñaây ngöôi khoâng ñaûnh leã?” vò Thaày hoûi.
“Con khoâng thaáy Ngaøi,” oâng ta noùi doái.
Laäp töùc, hai maét oâng rôi xuoáng ñaát. OÂng caàu xin ñöôïc tha
thöù vaø noùi ra söï thaät, vaø Thaày oâng ñaõ töø bi gia trì ñeå giuùp phuïc
hoài laïi ñoâi maét cho oâng.
Coù moät caâu chuyeän töông töï nhö vaäy veà ñaïi thaønh töïu
giaû AÁn Ñoä Kan-ha-pa Kieâu Maïn (Krsnacarya). Moät ngaøy kia,
khi ñang ñi taøu treân bieån vôùi nhieàu ñeä töû, taâm oâng khôûi nieäm:
“Thaày cuûa ta thöïc söï laø moät thaønh töïu giaû, nhöng theo quan
ñieåm theá gian thì ta xuaát saéc hôn Ngaøi vì ta giaøu coù vaø coù
nhieàu thò giaû hôn.”
Ngay laäp töùc chieác taøu chìm xuoáng bieån. Nguïp laën voâ
voïng trong nöôùc, oâng khaån nguyeän Thaày mình; Ngaøi xuaát hieän
trong thaân ngöôøi phaøm vaø cöùu oâng khoûi cheát chìm.

258
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

“Ñoù laø phaàn thöôûng cho caùi kieâu maïn vó ñaïi cuûa ngöôi,” vò
Thaày noùi. “Neáu ta moã löïc tích luõy cuûa caûi vaø thò giaû thì ta cuõng
seõ coù ñöôïc nhöõng thöù ñoùù. Nhöng ta ñaõ quyeát khoâng laøm nhö
vaäy.”
Voâ löôïng chö Phaät khoâng theå nghó baøn ñaõ thò hieän, nhöng
loøng ñaïi bi cuûa caùc Ngaøi khoâng ñuû ñeå cöùu chuùng ta: chuùng ta
vaãn coøn ôû trong ñaïi döông ñau khoå cuûa voøng sinh töû luaân hoài.
Töø xa xöa, voâ löôïng khoâng theå nghó baøn nhöõng baäc Ñaïo Sö vó
ñaïi ñaõ xuaát hieän, nhöng chuùng ta khoâng ñuû may maén ñeå ñöôïc
thoï höôûng söï chaêm soùc ñaày bi maãn cuûa caùc Ngaøi, hay ngay caû
ñöôïc gaëp maët caùc Ngaøi. Ngaøy nay, giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät saép
keát thuùc. Naêm tình traïng suy ñoài caøng ngaøy caøng hieån nhieân,
vaø maëc duø coù ñöôïc moät ñôøi ngöôøi hieám quyù, chuùng ta vaãn
hoaøn toaøn naèm trong moùng vuoát cuûa nhöõng aùc haïnh cuûa mình,
vaø laàm laïc khoâng bieát ñieàu gì neân laøm vaø ñieàu gì neân traùnh.
Khi chuùng ta lang thang nhö moät keû muø loaø leû loi trong caùnh
ñoàng hoang thì nhöõng thieän höõu tri thöùc taâm linh cuûa chuùng ta,
nhöõng vò Ñaïo Sö sieâu vieät ñaõ nghó töôûng tôùi chuùng ta vôùi loøng
bi maãn voâ bieân, vaø tuyø theo nhu caàu (caên cô) cuûa moãi ngöôøi
trong chuùng ta maø caùc Ngaøi thò hieän trong thaân töôùng con
ngöôøi. Maëc duø trong chöùng ngoä thì caùc Ngaøi laø nhöõng vò Phaät,
nhöng trong haønh ñoäng thì caùc Ngaøi laïi hoaø hôïp vôùi hoaøn caûnh
cuûa chuùng ta. Baèng nhöõng phöông tieän thieän xaûo, caùc Ngaøi
nhaän chuùng ta laøm ñeä töû, giôùi thieäu cho ta veà Giaùo Phaùp chaân
chaùnh toái thöôïng, khai thò cho ta veà nhöõng gì neân laøm vaø
khoâng neân laøm, vaø chæ baøy chính xaùc con ñöôøng tu toät cuøng
thaâm dieäu daãn tôùi ï giaûi thoaùt vaø giaùc ngoä. Quaû thaät, caùc Ngaøi
khoâng khaùc gì chính Ñöùc Phaät; nhöng khi so saùnh vôùi Ñöùc
Phaät thì thieän taâm cuûa caùc Ngaøi khi töø bi quan taâm tôùi chuùng ta
thaäm chí coøn vó ñaïi hôn. Vì theá, haõy luoân coá gaéng theo chaân
Thaày trong caùch theá ñuùng ñaén, vôùi ba loaïi nieàm tin (tín taâm).*

*
Nhöõng loaïi tín taâm naøy ñöôïc giaûng daïy ôû phaàn ñaàu trong chöông keá tieáp.

259
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Con ñaõ ñöôïc gaëp moät vò Thaày cao caû, nhöng laïi ñeå cung
caùch haønh xöû tieâu cöïc laøm mình sa ngaõ.
Con ñaõ tìm ñöôïc con ñöôøng thieän laønh nhaát, nhöng laïi
lang thang khaép neûo choâng gai.
Xin tö øbi gia hoä cho con vaø taát caû nhöõng ai coù taùnh khí
xaáu xa nhö con,
Khieán taâm chuùng con coù theå ñöôïc thuaàn hoùa nöông nôi
Giaùo Phaùp.

260
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN I

Dilgo Khyentse Rinpoche (1910-1991)

Moät trong nhöõng hoaù thaân cuûa Ñöùc Jamyang


Khyentse Wangpo. Ngaøi ñaõ tu hoïc vôùi moät traêm
hai möôi vò Thaày vaø traûi toaøn boä hai möôi naêm
trong thieàn thaát. Ngaøi thöôøng ban caùc giaùo lyù,
keå caû giaùo phaùp Ñaïi Vieân Maõn, cho Ñöùc Ñaït
Lai Laït Ma. Nhieàu haäu theá caùc Laït Ma Taây
Taïng coi Ngaøi nhö vò Thaày goác cuûa hoï. Ngaøi
cuõng giaûng daïy roäng raõi ôû AÂu Chaâu vaø Baéc Myõ.

262
VI. THEO CHÂN MỘT VỊ THẦY TÂM LINH

261
Phaàn Hai

NHÖÕNG PHAÙP TU DÖÏ BÒ PHI THÖÔØNG


HAY NHÖÕNG CHUAÅN BÒ BEÂN TRONG

QUY Y: NEÀN TAÛNG CUÛA MOÏI CON ÑÖÔØNG

KHÔI DAÄY BOÀ ÑEÀ TAÂM, GOÁC REÃ CUÛA ÑAÏI

THIEÀN ÑÒNH VAØ TRÌ TUÏNG VEÀ BOÅN SÖ


NHÖ ÑÖÙC KIM CANG TAÙT ÑOÛA
ÑEÅ TÒNH HOÙA NGHIEÄP CHÖÔÙNG

CUÙNG DÖÔØNG MAÏN ÑAØ LA ÑEÅ VUN BOÀI PHÖÔÙC HUEÄ

KUSALI: PHAÙP TÍCH TUÏ COÂNG ÑÖÙC


DIEÄT TRÖØ BOÁN MA VÖÔNG BAÈNG MOÄT ÑOÄC CHIEÂU

BOÅN SÖ DU GIAØ, CAÙNH COÅNG DAÃN ÑEÁN


NAÊNG LÖÏC GIA TRÌ, PHÖÔNG PHAÙP TOÁI HAÄU
ÑEÅ CHÖÙNG NGOÄ TUEÄ GIAÙC
Caùc Boån Toân Quy Y

Quaùn töôûng ruoäng coâng ñöùc ñeå quy y theo giaùo lyù
Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí.
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

CHÖÔNG I

QUY Y, NEÀN TAÛNG CUÛA MOÏI CON ÑÖÔØNG

Ñaët Tam Baûo leân ñaàu, laø quy y beân ngoaøi,


Ngaøi thöïc söï chöùng ngoä Ba Nguoàn Gia Trì, laø quy y
beân trong;
Ngaøi ñaõ hoaù hieän ba Thaân, laø quy y toái thöôïng.
Baäc Thaày Voâ Song, con ñaûnh leã döôùi chaân Ngaøi.

Quy y laø neàn taûng cuûa taát caû moïi con ñöôøng (cuûa taát caû moïi
phaùp tu), vaø ñöôïc giaûi thích döôùi ba ñeà muïc nhö sau: laøm sao
ñeå ñeán vôùi quy y, quy y nhö theá naøo, vaø nhöõng giôùi luaät vaø lôïi
ích cuûa quy y.

I. LAØM SAO ÑEÅ ÑEÁN VÔÙI QUY Y

1. Tín Taâm

Quy y môû ra caùnh cöûa ñi vaøo taát caû nhöõng giaùo lyù vaø phöông
phaùp haønh trì. Cuõng nhö theá, chính tín taâm môû ra caùnh coång
ñöa ta ñeán vôùi quy y. Do vaäy, böôùc ñaàu quan troïng trong vieäc
quy y laø phaûi phaùt trieån moät tín taâm kieân coá vaø laâu daøi. Tín taâm
hay nieàm tin goàm coù ba loaïi: nieàm tin soáng ñoäng (vivid faith),
nieàm tin tha thieát, vaø nieàm tin kieân ñònh.

265
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

1.1 NIEÀM TIN SOÁNG ÑOÄNG

Nieàm tin soáng ñoäng laø nieàm tin ñöôïc thoâi thuùc trong chuùng ta
qua vieäc chuùng ta nghó töôûng veà loøng bi maãn bao la cuûa chö
Phaät vaø nhöõng baäc Thaày vó ñaïi. Chuùng ta coù theå kinh nghieäm
loaïi tín taâm naøy khi vieáng thaêm moät ngoâi chuøa coù nhieàu bieåu
töôïng cho thaân, khaåu, yù cuûa chö Phaät, hoaëc sau moät cuoäc gaëïp
gôõ moät vò Thaày hay moät thieän tri thöùc vó ñaïi maø ta vöøa ñích
thaân dieän kieán, hoaëc khi nghe veà nhöõng phaåm haïnh hay tieåu
söû cuûa nhöõng vò Thaày.

1.2 NIEÀM TIN THA THIEÁT

Nieàm tin tha thieát laø loøng nhieät thaønh cuûa chuùng ta muoán thoaùt
khoûi nhöõng ñau khoå cuûa ba coõi thaáp khi chuùng ta ñöôïc nghe
moâ taû veà nhöõng coõi thaáp; söï nhieät thaønh cuûa chuùng ta muoán
vui höôûng haïnh phuùc cuûa nhöõng coõi cao vaø cuûa con ñöôøng
giaûi thoaùt khi chuùng ta ñöôïc nghe veà nhöõng coõi cao vaø veà con
ñöôøng giaûi thoaùt; söï nhieät thaønh cuûa chuùng ta ñeå daán mình
vaøo nhöõng thieän haïnh khi ta nghe noùi veà nhöõng lôïi ích maø
nhöõng thieän haïnh naøy seõ mang laïi cho chuùng ta; vaø söï nhieät
thaønh cuûa chuùng ta ñeå traùnh xa aùc haïnh khi ta hieåu ñöôïc veà
nhöõng toån haïi maø nhöõng haønh vi baát thieän seõ gaây ra.

1.3 NIEÀM TIN KIEÂN ÑÒNH

Nieàm tin kieân ñònh laø nieàm tin vaøo Tam Baûo khôûi leân töø ñaùy
loøng ta moät khi chuùng ta thaáu hieåu ñöôïc nhöõng ñöùc taùnh phi
thöôøng vaø naêng löïc gia hoä maø Tam Baûo coù theå ñem ñeán cho
chuùng ta. Ñaây chính laøø toaøn boä nieàm tin duy nhaát nôi Tam Baûo
xuaát phaùt töø nhaän thöùc raèng Phaät, Phaùp, Taêng laø nôi nöông
töïa duy nhaát khoâng bao giôø vôi caïn, maõi maõi muoân ñôøi vaø

266
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

trong taát caû moïi hoaøn caûnh, cho duø chuùng ta ñang haïnh phuùc,
buoàn baõ, ñau ñôùn, beänh taät, duø soáng hay cheát.*

Ñöùc Toân Quyù xöù Oddiyana ñaõ noùi raèng:

Söï chí taâm chí thaønh cho pheùp löïc gia trì thaám nhaäp vaøo
haønh giaû.
Khi taâm thoaùt khoûi moïi nghi ngôø, thì baát kyø ñieàu gì caùc
con mong muoán cuõng coù theå thaønh töïu.

Do ñoù, tín taâm gioáng nhö moät haït gioáng, töø ñoù moïi ñieàu
thieän coù theå taêng tröôûng. Neáu thieáu tín taâm, haït gioáng nhö theå
bò thieâu ñoát. Trong kinh coù noùi:

Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi thieáu tín taâm


Khoâng coù ñieàu thieän naøo ñöôïc phaùt trieån,
Cuõng nhö töø moät haït gioáng ñaõ bò thieâu ñoát
Seõ chaúng bao giôø coù choài xanh naøo moïc ñöôïc.

Trong baûy baùu vaät cao quyù (thaát thaùnh baûo), tín taâm laø ñieàu
quan troïng nhaát. Coù caâu noùi raèng:

Baùnh xe quyù baùu cuûa tín taâm


Caû ngaøy laãn ñeâm laên treân con ñöôøng ñöùc haïnh.

Tín taâm laø nhieân lieäu quyù baùu nhaát trong taát caû nhöõng taøi
nguyeân maø chuùng ta coù ñöôïc. Tín taâm ñem laïi moät nguoàn ñöùc
haïnh voâ taän, gioáng nhö moät kho taøng. Tín taâm cöu mang

*
Ñieàu naøy coù nghóa laø tín taâm cuûa chuùng ta ñoái vôùi phaùp moân quy y seõ khieán
cho chuùng ta coù khaû naêng ñoái phoù vôùi nhöõng kinh nghieäm xaûy ra trong thaân
trung aám (bardo) sau caùi cheát.

267
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

chuùng ta suoát treân con ñöôøng giaûi thoaùt gioáng nhö ñoâi chaân,
vaø thaâu thaäp moïi ñieàu toát ñeïp cho chuùng ta nhö ñoâi tay.

Tín taâm laø taøi saûn vaø kho taøng vó ñaïi nhaát, laø ñoâi chaân toát
ñeïp nhaát;
Laø neàn taûng ñeå thaâu thaäp moïi ñöùc haïnh, gioáng nhö ñoâi
tay.

Loøng bi maãn vaø löïc gia trì cuûa Tam Baûo ban cho chuùng ta
thì thaät khoâng theå nghó baøn. Tuy nhieân naêng löïc gia trì naøy coù
theå thaám nhaäp moät caùch saâu ñaäm trong ta hay khoâng thì hoaøn
toaøn tuøy thuoäc vaøo tín taâm vaø loøng quy ngöôõng cuûa ta ñoái vôùi
Tam Baûo. Neáu baïn coù tín taâm vaø loøngï quy ngöôõng bao la, thì
löïc gia trì vaø loøng bi maãn maø baïn nhaän ñöôïc töø vò Thaày cuûa
baïn vaø töø Tam Baûo cuõng seõ bao la töông ñöông nhö vaäy. Neáu
tín taâm vaø loøng quy ngöôõng cuûa baïn chæ ôû möùc ñoä trung bình
thì loøng bi maãn vaø löïc gia trì maø baïn nhaän ñöôïc cuõng seõ trung
bình. Neáu tín taâm vaø loøng quy ngöôõng cuûa baïn thaät ít oûi, thì chæ
coù raát ít loøng bi maãn vaø löïc gia trì seõ ñeán vôùi baïn. Neáu baïn
hoaøn toaøn khoâng coù loøng tin vaø söï quy ngöôõng naøo thì baïn seõ
tuyeät ñoái khoâng nhaän ñöôïc gì caû. Neáu khoâng coù loøng tin thì
ngay caû vieäc ñöôïc gaëp Ñöùc Phaät vaø ñöôïc Ngaøi nhaän laøm ñeä töû
cuõng hoaøn toaøn chaúng coù ích lôïi gì, gioáng nhö ñoái vôùi nhaø sö
Thieän Tinh (Sunaksatra) maø caâu chuyeän cuûa oâng ñaõ ñöôïc keå
ôû chöông tröôùc, vaø vôùi ngöôøi anh em baø con cuûa Ñöùc Phaät laø
oâng Devadatta (Ñeà Baø Ñaït Ña).
Ngay caû ngaøy nay, baát kyø khi naøo Ñöùc Phaät ñöôïc khaån
caàu vôùi tín taâm vaø loøngï quy ngöôõng chaân thaønh, thì Ngaøi hieän
dieän ôû ñoù vaø gia hoä cho ta. Ñoái vôùi loøng bi maãn cuûa Ñöùc Phaät
thì khoâng coù chuyeän gaàn hay xa.

Ñoái vôùi taát caû nhöõng ai nghó töôûng tôùi Ngaøi vôùi tín taâm
Ñöùc Phaät hieän dieän ôû ñoù tröôùc maët hoï

268
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

Vaø seõ ban truyeàn quaùn ñaûnh vaø töø bi gia hoä cho hoï.

Vaø Ñaïo Sö vó ñaïi xöù Oddiyana coù noùi:

Ñoái vôùi taát caû thieän nam tín nöõø coù loøng tin nôi ta,
Ta, Lieân Hoa Sanh,
Chöa heà rôøi xa – Ta nguû beân cöûa nhaø hoï.
Vôùi Ta, khoâng coù caùi cheát;
Tröôùc maët moãi ngöôøi coù tín taâm,
ñeàu coù moät Lieân Hoa Sanh.

Khi ta coù nieàm tin kieân cöôøng, loøng bi maãn cuûa Ñöùc Phaät
coù theå hieän dieän trong baát kyø söï vieäc gì. Ñieàu naøy ñöôïc minh
hoïa qua caâu chuyeän cuûa moät baø laõo suøng tín ñöôïc cöùu giuùp ñeå
ñaït ñöôïc Phaät quaû nhôø vaøo moät caùi raêng cuûa moät con choù.
Ngaøy xöa coù moät baø cuï, con trai baø laø moät thöông gia.
Anh ta thöôøng ñi AÁn Ñoä buoân baùn. Moät hoâm baø cuï noùi vôùi con:
“ÔÛ Boà Ñeà Ñaïo Traøng taïi AÁn Ñoä coù Ñöùc Phaät Toaøn Giaùc. Con
haõy ñem veà cho meï moät vaøi thaùnh tích ñaëc bieät töø AÁn Ñoä ñeå
meï coù theå ñaûnh leãù.” Baø laäp laïi lôøi thænh caàu nhieàu laàn, nhöng
ngöôøi con thöôøng queân laõng vaø chaúng bao giôø ñem veà cho baø
nhöõng gì baø yeâu caàu.
Moät hoâm, khi ngöôøi con ñang chuaån bò ñi AÁn Ñoä theâm
moät laàn nöõa, baø meï noùi: “Laàn naøy, neáu con khoâng ñem veà vaät
gì ñeå meï ñaûnh leã thì meï seõ töï saùt tröôùc maët con!”
Ngöôøi con ñi AÁn Ñoä, keát thuùc vieäc mua baùn nhö ñaõ döï
ñònh vaø leân ñöôøng trôû veà nhaø, moät laàn nöõa laïi queân ñieàu yeâu
caàu cuûa meï. Chæ khi veà gaàn tôùi nhaø anh ta môùi chôït nhôù ra.
Anh ta töï nghó: “Nay ta seõ phaûi laøm gì?” anh töï nghó. “Ta
ñaõ khoâng mang ñöôïc thöù gì veà ñeå cho meï giaø cuûa ta ñaûnh leã.
Neáu ta veà nhaø tay khoâng, baø seõ töï saùt!”
Nhìn quanh, anh ta thaáy moät caùi ñaàu choù ñang naèm treân
ñaát gaàn ñoù. Anh ta nhoå moät caùi raêng vaø duøng mieáng luïa goùi laïi.

269
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Veà ñeán nhaø, anh ñöa noù cho meï vaø noùi: “Ñaây laø moät trong
nhöõng raêng nanh cuûa Ñöùc Phaät. Meï coù theå duøng noù ñeå trôï
giuùp cho meï khi caàu nguyeän.”
Baø laõo tin lôøi con. Baø coù loøng tin maõnh lieät nôi chieác raêng,
hoaøn toaøn nhö theå ñoù thöïc söï laø chieác raêng cuûa Phaät. Baø luoân
luoân cuùng döôøng vaø ñaûnh leã, vaø töø chieác raêng choù xuaát hieän
nhieàu haït ngoïc kyø dieäu.* Khi baø laõo cheát, moät voøm aùnh saùng
caàu voàng xuaát hieän quanh baø cuøng nhöõng daáu hieäu khaùc cuûa
söï thaønh töïu.
Moät caùi raêng choù thì khoâng chöùa ñöïng chuùt löïc gia trì
naøo. Nhöng loøng tin cuûa baø laõo maõnh lieät tôùi noãi baø ñoan chaéc
raèng noù thöïc söï laø raêng cuûa Ñöùc Phaät. Nhôø nieàm tin cuûa baø,
chieác raêng thaám ñaãm ôn gia hoä cuûa Ñöùc Phaät, cho tôùi cuoái
cuøng thì caùi raêng choù khoâng khaùc gì chieác raêng Phaät thöïc söï.
Xöa kia, trong tænh Kongpo, coù moät ngöôøi chaát phaùc maø
sau naøy ñöôïc bieát vôùi caùi teân Jowo Ben. OÂng laøm moät cuoäc
haønh trình tôùi mieàn Trung Taây Taïng ñeå gaëp Jowo Rinpoche.**
Thoaït ñaàu khi oâng tôùi tröôùc töôïng thì quanh ñoù khoâng coù
ngöôøi giöõ chuøa hay baát kyø ai khaùc. Thaáy thöïc phaåm cuùng
döôøng vaø ñeøn bô ôû tröôùc pho töôïng, oâng töôûng töôïng thaáy
Jowo Rinpoche nhuùng baùnh cuùng vaøo bô chaûy loûng trong caùc
ngoïn ñeøn vaø aên chuùng. OÂng tin raèng nhöõng ngoïn tim ñeøn chaùy
saùng laø ñeå laøm cho bô tan loûng.
“Ta nghó raèng toát hôn mình neân aên moät ít gioáng nhö Jowo
Rinpoche,” oâng töï nghó vaø nhuùng moät mieáng baùnh boät laáy
trong torma cuùng döôøng vaøo bô roài aên. OÂng nhìn vaøo khuoân
maët ñang töôi cöôøi cuûa Ngaøi Jowo.
“Ngaøi thaät laø moät Laït Ma toát buïng,” oâng noùi. “Ngay caû khi
choù ñeán aên troäm thöïc phaåm ñöôïc cuùng döôøng cuûa Ngaøi, Ngaøi
cuõng mæm cöôøi; khi gioù luøa laøm nhöõng ngoïn ñeøn cuûa Ngaøi keâu

*
ring bsrel: nhöõng vaät theå hình troøn gioáng nhö nhöõng haït ngoïc tí hon xuaát hieän
töø xaù lôïi cuûa caùc haønh giaû chöùng ñaéc.
**
Pho töôïng Ñöùc Phaät noåi tieáng ôû Lhasa. Xem chuù thích 295

270
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

xeøo xeøo, Ngaøi vaãn mæm cöôøi. Ñaây, toâi gôûi Ngaøi ñoâi giaøøy uûng.
Laøm ôn troâng chöøng chuùng moät laùt duøm toâi trong khi toâi ñi
nhieãu quanh Ngaøi.”***
OÂng côûi giaøy ñaët tröôùc töôïng. Trong luùc oâng ñang ñi
nhieãu quanh con ñöôøng chính chaïy quanh ngoâi chuøa thì ngöôøi
giöõ chuøa nhìn thaáy ñoâi giaøy uûng. OÂng ta saép neùm ñoâi giaøy ra
ngoaøi thì böùc töôïng noùi:
“Khoâng ñöôïc neùm chuùng ñi. Kongpo Ben ñaõ gôûi ñoâi giaøy
naøy cho ta!”
Cuoái cuøng Ben trôû laïi vaø laáy ñoâi giaøy.
“Ngöôøi ta goïi Ngaøi laø moät Laït Ma toát buïng quaû laø khoâng
sai”, oâng noùi vôùi pho töôïng. “Sang naêm Ngaøi laïi ñeán thaêm
chuùng toâi nöõa nheù. Toâi seõ gieát moät con heo giaø ñeå naáu cho
Ngaøi vaø ñaõi Ngaøi ít bia luùa maïch ñaõ ñöôïc caát laâu naêm, raát haáp
daãn.”
Ngaøi Jowo noùi: “Ta seõ ñeán.”
Ben trôû veà nhaø vaø noùi vôùi vôï: “Toâi ñaõ môøi Ngaøi Jowo
Rinpoche, theá nhöng toâi khoâng bieát chính xaùc chöøng naøo Ngaøi
tôùi, vaäy laøm ôn ñöøng queân ñeå maétù ñeán Ngaøi.”
Moät naêm troâi qua. Moät ngaøy noï, khi ñang keùo nöôùc treân
soâng, vôï cuûa Ben thaáy roõ raøng boùng phaûn chieáu cuûa Ngaøi
Jowo Rinpoche treân maët nöôùc.
Baø laäp töùc chaïy veà nhaø noùi vôùi choàng “Coù caùi gì ôû döôùi
ñoù, trong con soâng…toâi khoâng roõ ñoù coù phaûi laø ngöôøi maø oâng
môøi khoâng.”
Ben chaïy ra soâng vaø thaáy Jowo Rinpoche saùng ngôøi
trong nöôùc. Cho laø Ngaøi bò chìm xuoáng soâng, Ben nhaûy xuoáng.
Khi choäp ñöôïc linh aûnh, oâng thaáy laø coù theå thöïc söï naém ñöôïc
linh aûnh aáy vaø ñem linh aûnh ñi theo.
Khi gaàn ñeán nhaø Ben, hoï tôùi tröôùc moät taûng ñaù khoång loà
beân ñöôøng. Ngaøi Jowo khoâng muoán ñi xa hôn nöõa.

***
Vieäc aên nhöõng moùn cuùng döôøng vaø döïng ñoâi giaøy cuûa oâng ta tröôùc pho
töôïng ñöôïc coi laø moät haønh vi phaïm thöôïng, khieám nhaõ.

271
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

“Ta khoâng vaøo nhaø cuûa cö só,” Ngaøi noùi, vaø bieán maát vaøo
taûng ñaù.
Ñòa ñieåm maø ngöôøi ta nhìn thaáy Ngaøi Jowo hieän ñeán nay
ñöôïc goïi laø Jowo Doleù, coøn doøng soâng nôi linh aûnh cuûa Ngaøi
xuaát hieän thì coù teân laø Soâng Jowo. Thaäm chí ngaøy nay, ngöôøi
ta noùi raèng ñòa ñieåm maø Ngaøi Jowo hieän ra cuõng coù theå ban ôn
gia hoä cho chuùng ta töông töï nhö töôïng Ngaøi Jowo ôû Lhasa,
vaø moïi ngöôøi ñeàu ñeán nôi ñaây ñeå ñaûnh leã vaø cuùng döôøng.
Chính nhôø söùc maïnh cuûa nieàm tin kieân ñònh maø Ben ñaõ tröïc
nhaän ñöôïc loøng töø bi cuûa Ñöùc Phaät. Maëc duø oâng aên bô töø caùc
ngoïn ñeøn vaø aên thöïc phaåm laáy töø caùc moùn cuùng döôøng, laïi ñaët
ñoâi giaøy tröôùc töôïng Ngaøi Jowo – bình thöôøng thì nhöõng haønh
vi naøy toaøn laøø ñieàu sai traùi – nhöng söùc maïnh cuûa nieàm tin cuûa
oâng ñaõ laøm cho nhöõng vieäc laøm naøy trôû neân hoaøn toaøn toát
ñeïp.
Theâm nöõa, cuõng chæ duy nhaát nöông nôi tín taâm maø vieäc
ta thöïc chöùng ñöôïc chaân lyù tuyeät ñoái - traïng thaùi nhö nhieân –
seõ ñöôïc phaùt sinh. Trong moät quyeån Kinh coù noùi:

OÂ, Xaù Lôïi Phaát, chaân lyù tuyeät ñoái chæ ñöôïc chöùng ngoä
nöông nôi tín taâm.

Khi baïn phaùt trieån ñöôïc moät tín taâm hoaøn toaøn sieâu vöôït
nhöõng gì taàm thöôøng, thì nhôø naêng löïc cuûa tín taâm sieâu phaøm
aáy maø löïc gia trì cuûa Thaày cuûa baïn vaø cuûa Tam Baûo seõ thaám
nhaäp vaøo baïn. Sau ñoù, baïn seõ ñaït ñöôïc nhöõng chöùng ngoä ñích
thöïc vaø seõ tröïc nhaän ñöôïïc traïng thaùi nhö nhieân. Khi ñieàu ñoù
xaûy ra, baïn seõ caûm thaáy moät nieàm tin maõnh lieät vaø coù ñöôïc
loøng xaùc tín thaäm chí coøn phi thuôøng vaø kieân coá hôn nöõa, nôi
Thaày cuûa baïn vaø nôi Tam Baûo. Theo ñoù, tín taâm vaø vieäc ñaït
ñuôïc traïng thaùi nhö nhieân hoã trôï laãn nhau.
Tröôùc khi töø giaõ Ngaøi Jetsun Mila, Dagpo Rinpoche hoûi
Ngaøi khi naøo oâng neân baét ñaàu giaûng daïy.

272
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

Ngaøi Jetsun traû lôøi: “Moät ngaøy kia con seõ chöùng ngoä ñöôïc
caùi thaáy trong saùng phi thöôøng veà baûn taùnh cuûa chaân taâm cuûa
con, hoaøn toaøn khaùc bieät vôùi caùi thaáy con hieän coù. Vaøo luùc ñoù,
nieàm tin kieân ñònh seõ xuaát hieän trong con vaø con seõ nhaän ra ta,
ngöôøi cha giaø cuûa con, nhö moät vò Phaät ñích thöïc. Ñoù laø luùc
con neân baét ñaàu giaûng daïy.”
Do ñoù, khaû naêng ta coù ñöôïc ñeå ñoùn nhaän loøng töø bi vaø
löïc gia trì töø Thaày cuûa ta vaø töø Tam Baûo hoaøn toaøn phuï thuoäc
vaøo loøng suøng moä vaø tín taâm.
Coù laàn moät ñeä töû thænh caàu ñaïo sö Jowo Atisa: “Ngaøi
Jowo, xin ban phöôùc cho con”
“Ñeä töû giaûi ñaõi,” Ngaøi Atisa traû lôøi: “haõy cho ta loøng suøng moä
cuûa ngöôi...”
Nhö theá, thaät voâ cuøng caàn thieát ñeå coù söï tin caäy kieân coá
vaø tuyeät ñoái, phaùt sinh töø moät tín taâm vaø loøng suøng moä phi
thöôøng. Ñieàu ñoù môû ra caùnh cöûa ñeå thoï nhaän quy y.

2. Nguyeän Löïc

Coù ba möùc ñoä nguyeän löïc khaùc nhau ñeå thoï quy y vôùi tín taâm
nhö treân.

2.1 NGUYEÄN LÖÏC QUY Y CUÛA NHÖÕNG NGÖÔØI HAÏ CAÊN

Ta sôï haõi phaûi chòu ñöïng nhöõng ñau khoå cuûa ba coõi thaáp – coõi
ñòa nguïc, coõi ngaï quyû vaø coõi suùc sinh – vaø nieàm sôï haõi naøy
thuùc ñaåy chuùng ta quy y vôùi yù höôùng ñôn giaûn laø ñaït ñöôïc
haïnh phuùc cuûa coõi Trôøi vaø ngöôøi.

2.2 NGUYEÄN LÖÏC QUY Y CUÛA NHÖÕNG NGÖÔØI


TRUNG CAÊN

273
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Ta nhaän thöùc raèng cho duø ta taùi sinh ôû baát kyø coõi giôùi cao hay
thaáp naøo trong voøng luaân hoài, ta ñeàu khoâng theå thoaùt khoûi ñau
khoå, vaø nhaän thöùc naøy ñaõ thuùc ñaåy chuùng ta quy y Tam Baûo
vôùi muïc ñích duy nhaát laø baûn thaân ta ñaït ñöôïc Nieát Baøn, ñöôïc
an laønh vaø thoaùt khoûi taát caû ñau khoå trong luaân hoài.

2.3 NGUYEÄN LÖÏC QUY Y CUÛA CAÙC BAÄC THÖÔÏNG CAÊN

Caûnh töôïng cuûa taát caû chuùng sinh ñaém chìm trong ñaïi döông
vó ñaïi cuûa luaân hoài sinh töû, cuûa ñau khoå trieàn mieân, qua nhieàu
loaïi ñau khoå khaùc nhau khoâng theå töôûng töôïng noåi, chính
nhöõng ñieàu naøy thuùc ñaåy chuùng ta quy y vôùi chí nguyeän coù theå
an laäp taát caû chuùng sinh trong traïng thaùi toaøn giaùc voâ song cuûa
Phaät Quaû vieân maõn vaø toaøn thieän.
Ñoái vôùi ba möùc ñoä ñoäng löïc vaø taùc yù treân ñaây, thì rieâng
chuùng ta neân choïn con ñöôøng cuûa nhöõng baäc thöôïng caên vó
ñaïi, coù chí nguyeän muoán quy y vì mong muoán an laäp toaøn theå
voâ löôïng chuùng sinh khoâng soùt moät ai trong traïng thaùi Phaät
Quaû vieân maõn.
Thoaït nhìn thì haïnh phuùc cuûa chö Thieân vaø theá gian loaøi
ngöôøi coù veû laø nieàm haïnh phuùc chaân thaät. Tuy nhieân, treân thöïc
teá, chuùng sinh trong coõi Trôøi vaø coõi ngöôøi vaãn khoâng theå thoaùt
khoûi ñau khoå; vaø ngay khi phöôùc baùu cuûa nhöõng thieän haïnh
maø hoï ñaõ gieo troàng bò caïn kieät thì hoï seõ rôi trôû laïi vaøo nhöõng
coõi thaáp. Vaäy taïi sao laïi noã löïc ñaït ñöôïc haïnh phuùc cuûa nhöõng
coõi cao neáu nhö nhöõng haïnh phuùc naøy chæ keùo daøi trong
khoaûnh khaéc? Coõi Nieát Baøn cuûa nhöõng vò Thanh Vaên vaø Ñoäc
Giaùc Phaät ñem laïi söï an bình vaø haïnh phuùc nhöng chæ cho ñoäc
nhaát chuùng ta; trong khi taát caû chuùng sinh – laø cha vaø meï cuûa
chuùng ta töø voâ thuûy – ñang ñaém chìm trong ñaïi döông ñau khoå
voâ taän cuûa voøng luaân hoài. Neân neáu ta khoâng noã löïc cöùu giuùp
hoï thì ñoù seõ laø ñieàu sai laàm to lôùn. Do ñoù, quy y Tam Baûo vôùi
öôùc nguyeän taát caû chuùng sinh coù theå ñaït ñeán Phaät Quaû laø con
ñöôøng cuûa nhöõng baäc thöôïng caên vó ñaïi vaø laø caùnh coång daãn

274
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

tôùi coâng ñöùc voâ bieân. Ñoù cuõng laø con ñöôøng chuùng ta neân ñi
theo. Trong Voøng Hoa Chaâu Baùu coù noùi:

Bôûi chuùng sinh thì bao la voâ taän


Neân öôùc nguyeän cöùu giuùp hoï cuõng bao la voâ taän nhö vaäy.

II. QUY Y NHÖ THEÁ NAØO

Theo Phaät Giaùo Nguyeân Thuûy, ta quy y (nöông töïa) nôi Ñöùc
Phaät nhö vò Thaày, nôi Giaùo Phaùp nhö con ñöôøng, vaø nôi Taêng
Ñoaøn nhö nhöõng baïn ñoàng haønh treân suoát con ñöôøng.
Phöông phaùp toång quaùt cuûa Maät Thöøa phi thöôøng laø quy
y baèng caùch cuùng döôøng thaân, khaåu vaø yù cho Thaày cuûa ta,
cung nghinh caùc Boån Toân nhö nhöõng vò hoä trì, vaø cung nghinh
caùc Khoâng-Haønh Nöõ (dakini) nhö nhöõng ngöôøi baïn ñoàng haønh.
Phöông phaùp toái cao, ñaëc bieät cuûa Taâm Yeáu Kim Cöông
laø quy y nôi con ñöôøng thaàn toác, nhôø ñoù haønh giaû söû duïng
nhöõng kinh maïch (channels) nhö ñaây chính laø caùc Hoaù Thaân,
tu luyeän caùc naêng löôïng (energies) nhö ñaây chính laø caùc Baùo
Thaân vaø tònh hoùa nhöõng tinh tuùy (essences) nhö ñaây chính laø
Phaùp Thaân.
Khi ta nhaát taâm, moät möïc nöông töïa vaøo traïng thaùi nhö
nhieân baát hoaïi beân trong ta thì vieäc nöông töïa naøy phaûi ñöôïc
ñaët neàn taûng treân trí hueä nguyeân sô voán saün coù trong quy y.
Baûn chaát coát loõi cuûa trí hueä ñoù laø taùnh Khoâng (emptiness);
bieåu loä töï nhieân cuûa trí hueä ñoù laø taùnh saùng (clarity); vaø loøng töø
bi cuûa trí hueä naøy laø söï toûa raïng khaép nôi (all pervasive).111
Quy y ôû ñaây coù nghóa laø vôùi taát caû loøng tin, ta yù thöùc ra ñöôïc
trong doøng taâm thöùc cuûa chính chuùng ta veà söï baát khaû phaân vó
ñaïi cuûa ba yeáu taùnh treân ñaây cuûa trí hueä nguyeân sô.
Khi ñaõ coù moät hieåu bieát roõ raøng nhö vaäy veà taát caû con
ñöôøng caàn thieát ñeå thoï giôùi quy y, giôø ñaây chuùng ta tieáp tuïc ñi

275
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

tôùi vieäc thaät söï thöïc haønh quy y. Tröôùc heát, haõy quaùn töôûng
ruoäng coâng ñöùc – ñaây chính laø ñoái töôïng maø baïn quaùn töôûng
tröôùc maët trong khi thoï leã quy y.
Haõy xem nôi baïn ñang ôû laø moät Phaät ñieàn hoaøn toaøn ñeïp
ñeõ vaø thaät vöøa yù, ñöôïc laøm baèng ñuû loaïi chaát lieäu quyù baùu.
Maët ñaát boùng laùng nhö maët göông, khoâng coù baát kyø nuùi ñoài,
thung luõng hay baát cöù caûnh töôïng thieáu söï haøi hoøa naøo. ÔÛ
chính giöõa, phía tröôùc baïn, moïc leân moät caây nhö yù vôùi naêm
caønh lôùn toûa ra töø thaân caây. Laù, hoa vaø traùi hoaøn haûo cuûa caây
nhö yù vöôn tôùi boán höôùng Ñoâng, Taây, Nam, Baéc, xa roäng tôùi
noãi laøm traøn ngaäp caû baàu trôøi, vaø moãi caønh, nhaùnh treo voâ soá
ngoïc quyù raát ñeïp vaø nhöõng caùi chuoâng ñuû loaïi.
Treân caønh chính laø moät caùi ngai baèng ngoïc ñöôïc taùm con
sö töû lôùn naâng leân. An toaï treân ngai, treân moät choã ngoài goàm
moät boâng sen nhieàu maøu saéc, moät maët trôøi vaø moät maët traêng,
laø vò Boån Sö hay Ñaïo Sö Goác (root lama) cuûa baïn, suoái nguoàn
khoâng gì saùnh ñöôïc cuûa loøng bi maãn, hieän thaân cuûa taát caû chö
Phaät trong quaù khöù, hieän taïi vaø vò lai; vò Ñaïo Sö Goác xuaát hieän
trong hình töôùng cuûa Ñöùc Kim Cang Trì vó ñaïi xöù Oddiyana.
Thaân Ngaøi mang saéc maøu traéng quyeán ruõ pha saéc hoàng. Ngaøi
coù moät maët, hai tay, hai chaân114 vaø ngoài trong tö theá vöông
giaû.* Tay phaûi Ngaøi caàm moät chaøy vajra (kim cöông) naêm chaáu
baèng vaøng vôùi aán phaãn noä. Trong tay traùi vôùi aán thieàn ñònh,
Ngaøi caàm moät bình baùt laøm baèng soï ngöôøi ñöïng ñaày chaát cam
loà trí tueä baát töû. Treân naép bình laø moät caây nhö yù. Ngaøi maëc moät
aùo choaøng baèng gaám theâu kim tuyeán, khoaùc theâm y aoù cuûa
moät tu só vaø moät aùo thuïng tay daøi maøu xanh döông, treân ñaàu
Ngaøi laø moät vöông mieän hoa sen. Ngoài trong tö theá hôïp nhaát
vôùi Ngaøi laø vò phoái ngaãu cuûa Ngaøi, dakini Yeshe Tsogyal thaân
traéng, ñang caàm moät löôõi dao cong vaø moät bình baùt laøm baèng
soï ngöôøi.

*
rgyal po’I rol stabs: tö theá du hí vöông giaû, vôùi chaân phaûi duoãi ra moät nöûa vaø
chaân traùi xeáp vaøo.

276
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

Haõy quaùn töôûng Ngaøi nhö vaäy trong khoâng gian phía
tröôùc, maët höôùng veà baïn. Treân ñænh ñaàu Ngaøi laø taát caû nhöõng
Laït Ma cuûa doøng truyeàn thöøa, vò naøy ngoài treân vò kia, ngöôøi
ngoài phía treân khoâng chaïm vaøo ngöôøi phiaù döôùi. Nhöõng vò
Thaày cuûa truyeàn thoáng Maät ñieån thoâng thöôøng thì nhieàu voâ soá,
nhöng ôû ñaây chuùng ta ñaëc bieät quaùn töôûng nhöõng nhaân vaät
chính cuûa doøng truyeàn thöaø Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi Vieân Maõn: Ñöùc
Phaät Phoå Hieàn, Phaùp Thaân; Ñöùc Phaät Kim Cang Taùt Ñoûa, Baùo
Thaân; Ngaøi Garab Dorje, Hoùa Thaân; Ñaïo Sö Manjusrimitra
(Dieäu Ñöùc Höõu); Guru Sri Simha (Caùt Töôøng Sö Töû); Ngaøi
Jnanasutra (Kyø Na Tu Ña La) uyeân baùc; ñaïi hoïc giaû
Vimalamitra; ñöùc Lieân Hoa sanh xöù Oddiyana vaø ba ñeä töû thaân
caän cuûa Ngaøi, Ñöùc Vua, Thaàn daân vaø vò Phoái ngaãu – töùc laø vò
Phaùp Vöông Trisong Detsen, ñaïi dòch giaû Vairotsana vaø dakini
Yeshe Tsogyal; ñöùc Longchen Rabjampa toaøn trí; vaø ñöùc
Rigdzin Jigme Lingpa. Moãi ngöôøi trong soá caùc Ngaøi phaûi ñöôïc
quaùn töôûng vôùi nhöõng baûo vaät trang söùc vaø caùc bieåu töôïng
rieâng. Taát caû ñöôïc vaây quanh bôûi voâ soá Boån Toân (Yidam) cuûa
boán phaân loaïi Maät ñieån vaø bôûi caùc vò Khoâng-Haønh nam (daka)
vaø Khoâng-Haønh nöõ (dakini).
Treân caønh phía tröôùc laø Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni, Ñaáng
Chieán Thaéng, ñöôïc bao quanh bôûi moät ngaøn leû hai vò Phaät
Toaøn Giaùc cuûa Hieàn Kieáp naøy cuøng taát caû chö Phaät trong quaù
khöù, hieän taïi, vaø vò lai trong möôøi phöông. Taát caû caùc Ngaøi coù
hình töôùng Hoaù Thaân sieâu vieät, ñaép y tu só, coù ñaày ñuû ba möôi
hai töôùng haûo cuûa Phaät Quaû – nhuïc keá nhoâ cao, loøng baøn
chaân coù in daáu caùc luaân xa, v.v… - vaø taùm möôi töôùng phuï. Taát
caû caùc Ngaøi an toaï trong tö theá kim cöông. Moät soá vò coù saéc
traéng, moät soá saéc vaøng, moät soá saéc ñoû, moät soá saéc xanh luïc,
vaø moät soá coù saéc xanh döông. Nhöõng tia saùng tuyeät dieäu toaû
chieáu ra töø thaân töôùng caùc Ngaøi.
Treân caønh beân phaûi, haõy quaùn töôûng taùm Ñaïi Ñeä Töû, daãn
ñaàu bôûi caùc Boà Taùt Phaùp Vöông Töû cuûa Ba Phaät Gia – Vaên

277
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Thuø, Kim Cöông Thuû, vaø Quaùn Töï Taïi – vaø ñöôïc bao quanh
bôûi toaøn theå Taêng Ñoaøn toân quyù goàm chö vò Boà Taùt. Caùc Ngaøi
coù saéc traéng, vaøng, ñoû, xanh döông, xanh luïc. Taát caû ñeàu
mang möôøi ba moùn trang söùc cuûa Baùo Thaân, vaø ñöùng treân hai
chaân.
Treân caønh beân traùi haõy quaùn töôûng hai vò Thanh Vaên
(Sravaka) chính yeáu laø Ngaøi Xaù Lôïi Phaát vaø Ngaøi Muïc Kieàn
Lieân, ñöôïc taêng ñoaøn cao quyù goàm chö vò Thanh Vaên vaø Ñoäc
Giaùc Phaät bao quanh. Taát caû caùc Ngaøi coù saéc traéng, vaø ñaép ba
y tu só. Caùc Ngaøi cuõng ñeâàu ñöùng, tay caàm tích tröôïng vaø bình
baùt.
Treân caønh phía sau, haõy quaùn töôûng Phaùp Baûo trong
hình daïng nhöõng choàng saùch. Treân cuøng laø saùu trieäu boán traêm
ngaøn Maät ñieån (tantra) cuûa Ñaïi Vieân Maõn, ñöôïc bao boïc bôûi
moät löôùi aùnh saùng, töïa ñeà cuûa moãi quyeån saùch höôùng veà phía
baïn.* Taát caû nhöõng quyeån saùch naøy xuaát hieän raát roõ raøng vaø
minh baïch, vaø ngaân vang giai ñieäu töï nhieân cuûa nhöõng nguyeân
aâm vaø phuï aâm.
Giöõa nhöõng caønh caây laø taát caû chö Hoä Phaùp quang vinh,
laø nhöõng vò vöøa laø Hoä Phaùp trí tueä laãn nhöõng vò Hoä Phaùp ñaõ
ñöôïc nhieáp phuïc do nghieäp quaû cuûa nhöõng haønh ñoäng trong
quaù khöù cuûa hoï.118 Taát caû nhöõng nam Hoä Phaùp ñeàu höôùng
maët ra ngoaøi; hoaït ñoäng cuûa hoï laø ngaên ngöøa nhöõng chöôùng
ngaïi töø beân ngoaøi thaâm nhaäp vaøo trong, baûo veä chuùng ta khoûi
nhöõng chöôùng ngaïi vaø nhöõng trôû ngaïi ñeå chuùng ta coù theå thöïc
haønh Giaùo Phaùp vaø ñaït ñöôïc giaùc ngoä. Taát caû nhöõng nöõ Hoä
Phaùp ñeàu höôùng maët vaøo trong; hoaït ñoäng cuûa hoï laø giöõ gìn
nhöõng thaønh töïu beân trong khoâng ñeå cho heù loä ra ngoaøi.
Haõy nghó töôûng veà taát caû chö vò naøy cuûa leã quy y, laø
nhöõng vò vôùi phaåm haïnh cao quyù cuûa trí tueä. Haõy nghó töôûng

*
Ñaây laø nhöõng quyeån saùch Taây Taïng baèng laù rôøi vaø daøi, ñöôïc boïc trong vaûi,
vôùi moät tieâu ñeà baèng vaûi ñöôïc gaén ôû cuoái saùch beân tay traùi.

278
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

ñeán loøng bi maãn vaø naêng löïc voâ löôïng, hoï ñang daãn daét baïn
nhö ngöôøi daãn ñöôøng vó ñaïi duy nhaát cuûa baïn.
Haõy hình dung ôû beân phaûi baïn laø ngöôøi cha vaø beân traùi laø
ngöôøi meï trong hieän ñôøi cuûa baïn. Phía tröôùc baïn, moät ñaùm
ñoâng truøng truøng ñieäp ñieäp cuøng tuï hoäi che kín maët ñaát – ñoù laøø
taát caû chuùng sinh trong ba coõi vaø trong saùu neûo luaân hoài;
haøng thöù nhaát goàm taát caû nhöõng ngöôøi thuø gheùt baïn vaø taát caû
nhöõng keû gaây chöôùng ngaïi hoaëc laøm toån thöông baïn. Cuøng vôùi
baïn, taát caû nhöõng ngöôøi naøy ñeàu ñöùng vôùi hai baøn tay chaép laïi.
Khi baøy toû loøng toân kính baèng thaân baïn, haõy gieo mình xuoáng
ñaát leã laïy. Khi baøy toû loøng toân kính vôùi khaåu cuûa baïn, haõy tuïng
ñoïc lôøi nguyeän quy y. Khi baøy toû loøng toân kính baèng yù cuûa baïn,
haõy nuoâi döôõng tö töôûng nhö sau:
“OÂ, Ñaïo Sö vaø Tam Baûo, baát kyø ñieàu gì xaûy ñeán vôùi con,
duø thuaän lôïi hay baát lôïi, haïnh phuùc hay ñau khoå, toát hay xaáu,
baát kyø beänh taät hay ñau khoå naøo xaûy ra cho con, con khoâng coù
söï nöông töïa hay che chôû naøo khaùc ngoaøi Ngaøi. Ngaøi laø baäc
gia trì duy nhaát, ngöôøi höôùng daãn duy nhaát, nôi truù aån duy nhaát
vaø laø nieàm hy voïng duy nhaát cuûa con. Töø baây giôø cho ñeán khi
con ñaït ñöôïc taâm-yeáu cuûa Giaùc Ngoä, con ñaët moïi söï troâng
caäy vaø nieàm tin cuûa con vaøo Ngaøi. Con seõ khoâng tìm kieám
nhöõng lôøi khuyeân daïy cuûa cha, khoâng thænh caàu lôøi chæ daïy cuûa
meï, cuõng khoâng töï mình quyeát ñònh. Chính Ngaøi, vò Thaày vaø
Tam Baûo cuûa con, maø con nhaän laøm nôi nöông töïa. Chính
Ngaøi laø ñoái töôïng ñeåø con thöïc hieän caùc leã cuùng döôøng. Con töï
cam keát chæ vôùi moät mình Ngaøi. Con khoâng coù nôi nöông töïa
naøo khaùc, khoâng coøn hy voïng naøo khaùc ngoaøi Ngaøi!”
Vôùi söï xaùc tín noàng nhieät naøy, haõy ñoïc tuïng baûn vaên sau
ñaây:

Cho tôùi khi ñaït ñöôïc taâm-yeáu cuûa Giaùc Ngoä,121 con luoân
luoân nöông töïa

279
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Nôi nhöõng Ñaáng Thieän Theä cuûa Ba Löïïc Gia Trì, laø Tam
Baûo chaân thöïc,
Nôi Boà Ñeà Taâm, laø chaân taùnh cuûa kinh maïch (channels),
naêng löïc (engergies) vaø tinh tuùy (essences),
Vaø nôi maïn ñaø la tinh yeáu cuûa chaân taùnh, cuûa söï hieån loä
töï nhieân vaø cuûa loøng bi maãn.

Trong moãi thôøi khoaù, neáu coù theå thì haõy ñoïc baøi naøy caøng
nhieàu laàn caøng toát. Cho tôùi khi baïn ñoïc xong caâu nguyeän naøy
ít nhaát moät traêm ngaøn laàn, thì baïn haõy duïng coâng tuïng ñoïc caâu
nguyeän naøy trong nhöõng thôøi khoaù rieâng bieät vaø haõy ñeå cho
coâng phu naøy trôû thaønh laø moät coâng phu lieân tuïc vaø quan troïng
nhaát cuûa baïn.
Coù theå baïn ngaïc nhieân taïi sao keû thuø vaø nhöõng ngöôøi
gaây chöôùng ngaïi cho baïn laïi ñöôïc öu tieân hôn caû cha meï baïn
trong luùc quy y vì keû thuø thì ñöôïc quaùn töôûng ôû phía tröôùc ñaùm
ñoâng, trong khi cha vaø meï baïn laïi ôû phía sau beân caïnh baïn. Lyù
do laø vì chuùng ta, nhöõng ngöôøi böôùc treân con ñöôøng Ñaïi Thöøa,
phaûi coù loøng töø bi ñoái vôùi toaøn theå chuùng sinh voâ taän moät caùch
ñoàng ñeàu khoâng phaân bieät. Ñaëc bieät hôn nöõa, caùch duy nhaát
ñeå tích luõy moät khoái löôïng coâng ñöùc voâ bieân vaø khoâng laõng phí
taát caû nhöõng gì ta ñaõ vun boài laø haõy laáy haïnh nhaãn nhuïc laøm
phaàn thöïc haønh chính yeáu cuûa ta. Coù caâu noùi raèng:

Laøm sao chuùng ta coù theå thöïc haønh nhaãn nhuïc neáu khoâng
coù ai laøm ta noåi giaän.

Chính nhöõng hoïa haïi gaây neân bôûi keû thuø vaø nhöõng keû taïo
ra chöôùng ngaïi ñaõ ban cho baïn cô hoäi phaùt trieån haïnh nhaãn
nhuïc. Töø quan ñieåm naøy cuûa Giaùo Phaùp, neáu baïn quaùn chieáu
saâu saéc thì baïn seõ thaáy ra ñöôïc raèng keû thuø vaø nhöõng keû gaây
ra chöôùng ngaïi coøn töû teá vôùi baïn hôn caû cha meï baïn. Cha meï
baïn, khi daïy cho baïn moïi thuû ñoaïn vaø caùch thöùc loïc löøa caàn

280
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

thieát ñeå baïn thaønh coâng trong theá gian naøy, hoï laø nhöõng ngöôøi
coù theå taïo neân chöôùng ngaïi khieán baïn khoâng theå thoaùt ra khoûi
ñaùy saâu cuûa nhöõng coõi thaáp trong caùc ñôøi vò lai. Vì theá loøng toát
cuûa hoï khoâng vó ñaïi nhö ta töôûng. Traùi laïi, keû thuø vaø nhöõng keû
gaây chöôùng ngaïi thì cöïc kyø töû teá vôùi baïn. Chính nghòch caûnh
maø keû thuø gaây ra cho baïn ñaõ cung caáp cho baïn ñuùng caên
nguyeân ñeå thöïc haønh nhaãn nhuïc. Duø baïn coù thích hay khoâng
thì keû thuø cuûa baïn cuõng ñaõ chia caét baïn ra khoûi cuûa caûi vaø taøi
saûn cuûa baïn – maø cuûa caûi vaø taøi saûn chính laø nhöõng raøng buoäc
ngaên caûn khoâng cho baïn thoaùt khoûi luaân hoài vaø vì the,á chuùng
chính laø nguoàn goác cuûa moïi ñau khoå. Nhöõng theá löïc tieâu cöïc
vaø nhöõng keû gaây chöôùng ngaïi cuõng cung caáp cho baïn söï taäp
trung ñeå thöïc haønh nhaãn nhuïc. Nhôø beänh taät vaø ñau khoå do hoï
gaây ra maø nhieàu haønh ñoäng sai laàm trong quaù khöù ñöôïc tònh
hoùa. Hôn nöõa, keû thuø vaø chöôùng ngaïi ñem baïn tôùi vôùi Giaùo
Phaùp, gioáng nhö keû thuø vaø chöôùng ngaïi ñaõ ñöa Ngaøi Jetsun
Milarepa vaø sö coâ Palmo ñeán vôùi Giaùo Phaùp, khi chuù vaø dì cuûa
Ngaøi Jetsun Milarepa cöôùp ñi taát caû taøi saûn cuûa Ngaøi vaø khi sö
coâ Palmo bò maéc beänh phong cuøi do loaøi thuyû long (naga) gaây
ra; coâ ñaõ hieán mình cho vieäc thöïc haønh tu taäp theo phaùp moân
Thieân Thuû Thieân Nhaõn Quaùn Theá AÂm (Avalokiteshvara) vaø
sau ñoù ñaït ñöôïc thaønh töïu sieâu vieät. Ñaáng Toaøn Giaùc, Phaùp
Vöông Longchenpa ñaõ noùi:

Bò ñau khoå taán coâng, ta phaùt hieän Giaùo Phaùp


Vaø tìm ra con ñöôøng giaûi thoaùt. Xin caûm ôn nhöõng theá löïc
xaáu aùc!
Khi phieàn muoän traøn ngaäp taâm töôûng, ta phaùt hieän
Giaùo Phaùp.
Vaø tìm thaâáy haïnh phuùc vónh cöûu. Xin caûm ôn nhöõng
muoän phieàn!
Nhôø thöông toån gaây ra bôûi caùc tinh linh, ta phaùt hieän
Giaùo Phaùp.

281
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Vaø tìm thaáy söï voâ uùy. Xin caûm ôn nhöõng boùng ma vaø
quyû döõ!
Nhôø loøng thuø haän cuûa con ngöôøi maø ta phaùt hieän
Giaùo Phaùp
Vaø tìm ñöôïc lôïi laïc vaø haïnh phuùc. Xin caùm ôn nhöõng keû
thuø gheùt ta!
Nhôø nghòch caûnh taøn baïo maø ta phaùt hieän Giaùo Phaùp
Vaø tìm thaáy con ñöôøng baát bieán. Xin caûm ôn nghòch caûnh!
Nhôø bò ngöôøi khaùc thuùc eùp maø ta phaùt hieän Giaùo Phaùp
Vaø tìm thaáy yù nghóa tinh yeáu. Xin caûm ôn taát caû nhöõng keû
xoâ ñaåy ta!
Ñeå ñaùp ñeàn loøng toát, ta hoài höôùng coâng ñöùc cho taát caû
caùc ngöôi.

Vì vaäy, keû thuø khoâng chæ raát töû teá vôùi baïn trong ñôøi naøy,
maø hoï coøn laø cha meï baïn trong nhöõng ñôøi quaù khöù. Ñaây laø
ñieàu taïi sao baïn neân daønh cho hoï moät vò trí quan troïng trong
khi haønh trì phaùp tu quy y.
Khi tôùi luùc keát thuùc thôøi coâng phu quy y, haõy quaùn töôûng
loøng khaùt khao, quy ngöôõng cuûa baïn taïo ra voâ soá nhöõng tia
saùng phoùng ra töø nhöõng Boån Toân quy y. Nhöõng tia saùng naøy
phoùng toûa vaøo baïn vaø taát caû chuùng sinh, vaø gioáng nhö baày
chim bò moät vieân ñaïn baén laøm cho tan taùc, taát caû chuùng sinh
vaø baïn vuø vuø bay leân vaø hoaø nhaäp vaøo caùc Boån Toân.
Sau ñoù nhöõng Boån Toân chung quanh tan thaønh aùnh
saùng, töø ngoaøi vaøo trong vaø tan bieán vaøo vò Thaày ôû trung taâm
laø hieän thaân cuûa ba ñoái töôïng quy y. Taát caû nhöõng Boån Toân
ngöï treân ñaàu cuûa vò Thaày cuõng tan bieán vaøo Ngaøi. Sau ñoù vò
Thaày hoaø tan vaø bieán vaøo aùnh saùng. Haõy ngôi nghæ trong traïng
thaùi nguyeân sô cuûa Phaùp Thaân trong thôøi gian ngaén daøi tuøy
söùc, thoaùt khoûi taát caû moïi taïo taùc, khoâng vöôùng maéc vaøo baát
kyø voïng nieäm naøo.

282
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

Khi baïn xaû thieàn, haõy hoài höôùng coâng ñöùc cho voâ löôïng
chuùng sinh baèng nhöõng lôøi nhö sau:

Nöông nôi coâng ñöùc cuûa coâng phu haønh trì naøy,
Xin cho con nhanh choùng chöùng ñaéc ngoâi Tam Baûo
Vaø xin cho con an laäp moãi moät chuùng sinh
Khoâng soùt moät ai, tuøy vaøo caên cô cuûa hoï.

Haõy luoân nghó töôûng ñeán nhöõng Boån Toân cuûa Giaùo Phaùp
quy y trong moïi tình huoáng. Khi baïn ñi, haõy quaùn töôûng caùc
Ngaøi trong khoâng gian treân vai phaûi cuûa baïn vaø hình dung raèng
baïn ñang ñi nhieãu quanh caùc Ngaøi. Khi ngoài, haõy quaùn töôûng
caùc Ngaøi treân ñaàu nhö nôi nöông töïa cuûa nhöõng lôøi nguyeän
caàu cuûa baïn. Khi aên, haõy quaùn töôûng caùc Ngaøi ôû coå hoïng vaø
cuùng döôøng caùc Ngaøi phaàn ñaàu tieân cuûa thöùc aên hay ñoà uoáng.
Khi nguû, haõy quaùn töôûng caùc Ngaøi ôû giöõa tim baïn. Phaùp tu
naøy chuû yeáu ñeå baïn coù theå giaûi theå nhöõng meâ laàm giuùp cho
meâ laàm tan hoaø vaøo vôùi tònh quang.
Baát cöù baïn laøm gì, ñöøng bao giôø xa lìa hình aûnh trong
saùng cuûa caùc Boån Toân cuûa giaùo phaùp quy y trong gioøng taâm
thöùc. Haõy giao phoù baûn thaân baïn vôùi toaøn boä tín taâm cho Tam
Baûo vaø hoaøn toaøn hieán mình ñeå thoï nhaän quy y.

III. GIÔÙI LUAÄT VAØ LÔÏI ÍCH CUÛA QUY Y

1. Giôùi Luaät Cuûa Quy Y

Giôùi luaät bao goàm ba ñieàu phaûi töø boû, ba ñieàu neân laøm vaø ba
thaùi ñoä boå sungï phaûi ñöôïc tuaân giöõ.

1.1 BA ÑIEÀU PHAÛI TÖØ BOÛ

283
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Sau khi ñaõ quy y vôùi ñöùc Phaät, chôù toân thôø nhöõng thaàn thaùnh
trong voøng luaân hoài. Noùi khaùc ñi, nhöõng vò Trôøi cuûa caùc keû
ngoaïi ñaïo nhö Isvara hoaëc Visnu cuõng nhö nhöõng vò thaàn ñòa
phöông, caùc thoå ñòa, hay baát kyø nhöõng vò trôøi hay tinh linh theá
tuïc maïnh meõ naøo khaùc, baûn thaân hoï chöa giaûi thoaùt khoûi
nhöõng ñau khoå cuûa luaân hoài, neân baïn chôù coi hoï nhö choã
nöông töïa cuûa mình trong nhöõng ñôøi sau, ñöøng cuùng döôøng
hay ñaûnh leã hoï.
Ñaõ quy y Phaùp, ñöøng laøm toån haïi ngöôøi khaùc, ngay caû
trong giaác mô cuûa baïn. Haõy quyeát loøng noã löïc che chôû hoï vôùi
khaû naêng toát nhaát cuûa baïn.
Ñaõ quy y Taêng, ñöøng dính líu vôùi nhöõng keû ngoaïi ñaïo vaø
nhöõng ngöôøi nhö theá, laø nhöõng keû khoâng tin töôûng vaøo giaùo lyù
cuûa caùc Ñaáng Chieán Thaéng hay khoâng tin Ñöùc Phaät Toaøn
Giaùc laø ñaáng ñaõ giaûng daïy nhöõng ñieàu ñoù. Maëc duø khoâng thaät
söï coù nhöõng keû ngoaïi ñaïo ôû Taây Taïng, baïn cuõng neân traùnh
dính líu vôùi baát kyø ngöôøi naøo haønh ñoäng nhö moät keû ngoaïi ñaïo
(tirthika) – ví duï nhö khi hoï sæ nhuïc vaø chæ trích vò Thaày vaø Giaùo
Phaùp cuûa baïn, hoaëc phæ baùng giaùo lyù saâu xa cuûa Maät Thöøa.

1.2 BA ÑIEÀU NEÂN LAØM

Ñaõ quy y Ñöùc Phaät, haõy toân kính ngay caû moät maûnh nhoû cuûa
pho töôïng vôõ töôïng tröng cho Ngaøi. Haõy ñaët töôïng leân ñaàu
baïn,* ñeå ôû nôi tinh saïch, coù loøng tin vaø nhaän thöùc vaø tri kieán
thanh tònh, xem pho töôïng nhö Traân Baûo thaät söï cuûa Ñöùc
Phaät.
Ñaõ quy y Phaùp, haõy toân kính ngay caû moät maûnh giaáy chæ
hieän coù moät chöõ cuûa Kinh ñieån treân ñoù. Haõy ñaët maûnh giaáy aáy
leân ñaàu baïn vaø xem ñoù laø Traân Baûo thaät söï cuûa Phaùp.
Ñaõ quy y Taêng, haõy coi baát kyø nhöõng gì bieåu töôïng cho
caùc Ngaøi, duø chæ laø moät maûnh vaûi nhoû coù maøu ñoû hay vaøng,

*
Ñaët vaät gì leân ñaàu mình laø moät daáu hieäu cuûa söï toân kính.

284
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

nhö Traân Baûo ñích thöïc cuûa Taêng Ñoaøn. Haõy toân kính nhöõng
bieåu töôïng aáy, ñaët leân ñaàu, ñeå ôû nôi saïch seõ vaø nhìn nhöõng
bieåu töôïng ñoù vôùi nieàm tin vaø tri kieán thanh tònh.

1.3 BA GIÔÙI LUAÄT BOÅ SUNG

Haõy coi Thaày cuûa baïn, baäc thieän tri thöùc ñaõ giaûng daïy cho baïn
ôû nôi ñaây vaø ngay baây giôø ñieàu gì neân laøm vaø khoâng neân laøm,
nhö laø Traân Baûo ñích thöïc cuûa Ñöùc Phaät. Thaäm chí khoâng daãm
leân boùng cuûa Thaày, vaø haõy nhieät tình phuïng döôõng vaø toân kính
Ngaøi.
Haõy coi töøng lôøi noùi cuûa vò Thaày cao caû cuûa baïn nhö Traân
Baûo ñích thöïc cuûa Giaùo Phaùp. Haõy chaáp nhaän moïi ñieàu Ngaøi
noùi khoâng baát tuaân moät ñieåm nhoû naøo.
Haõy coi ñoaøn thò giaû, ñeä töû cuûa Ngaøi vaø nhöõng baèng höõu
taâm linh cuûa baïn laø nhöõng ngöôøi vôùi giôùi haïnh thuaàn khieát nhö
Traân Baûo ñích thöïc cuûa Taêng Ñoaøn. Haõy toân kính hoï vôùi thaân,
khaåu, yù cuûa baïn vaø khoâng bao giôø laøm hoï phaûi phieàn naõo duø
chæ trong choác laùt.
Ñaëc bieät, trong Maät Thöøa, vò Thaày laø ñoái töôïng quy y
chính yeáu: thaân Ngaøi laø Taêng; khaåu Ngaøi laø Phaùp vaø yù Ngaøi laø
Phaät. Do vaäy, haõy nhaän thöùc raèng Ngaøi khoâng khaùc gì söï hôïp
nhaát tinh tuùy cuûa Tam Baûo vaø haõy nhìn thaáy moïi haønh ñoäng
cuûa Ngaøi ñeàu troïn veïn, khoâng gì sai suaát. Haõy ñi theo Ngaøi vôùi
loøng tin tuyeät ñoái vaø noã löïc caàu nguyeän Ngaøi trong moïi luùc.
Neân nhôù raèng khi baïn laøm phaät loøng Ngaøi baèng baát kyø nhöõng
gì ñeán töø thaân, khaåu, yù, ñoù laø baïn ñaõø töø boû toaøn boäï quy y. Vì
vaäy haõy quyeát taâm vaøø noã löïc laøm haøi loøng Ngaøi trong moïi luùc.
Cho duø ñieàu gì xaûy tôùi vôùi baïn, vöøa yù hay khoù chòu, toát
hay xaáu, beänh taät hay ñau khoå, haõy hoaøn toaøn giao phoù baûn
thaân baïn cho Thaày cuûa baïn. Haõy nhaän thöùc raèng moïi haïnh
phuùc ñeàu xuaát phaùt töø loøng töø bi cuûa Tam Baûo. Coù caâu noùi
raèng moïi söï vöøa yù vaø toát ñeïp trong theá gian naøy, ngay caû moät

285
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

côn gioù nheï thoaûng qua trong moät ngaøy noùng böùc, ñeàu xuaát
phaùt töø loøng töø bi vaø löïc gia trì cuûa Ñöùc Phaät. Cuõng theá, thieän
nieäm nhoû beù nhaát xuaát hieän trong taâm baïn baét nguoàn töø naêng
löïc khoâng theå nghó baøn cuûa löïc gia trì cuûa Ngaøi. Trong Nhaäp
Boà Taùt Haïnh, Ngaøi Santideva coù noùi:

Gioáng nhö khi moät tia chôùp xeù toang maøn ñeâm,
AÙnh saùng aáy phôi baøy taát caû nhöõng ñaùm maây ñen ñang
aån troán,
Cuõng theá, hieám hoi bieát bao, nhôø naêng löïc cuûa chö Phaät,
Maø nhöõng thieän nieäm choùng vaùnh khôûi leân vaø thoaùng qua
trong theá giôùi naøy.

Theá neân, vieäc nhaän ra loøng bi maãn cuûa chö Phaät trong
moïi söï vieäc seõ cöùu giuùp baïn vaø ñem laïi haïnh phuùc cho baïn.
Baát cöù khi naøo baïn ñoái maët vôùi beänh taät hay ñau khoå, khi
gaëp ma quyû vaø khi nhöõng keû thuø gaây neân chöôùng ngaïi, hoaëc
baát kyø vieäc gì khaùc coù theå xaûy ñeán vôùi baïn, thì baïn haõy chæ
caàu nguyeän Tam Baûo vaø khoâng döïa vaøo baát kyø phöông phaùp
naøo khaùc ñeå ñoái phoù nhöõng khoù khaên nhö theá. Neáu baïn phaûi
traûi qua vieäc chöõa trò hay söû duïng moät nghi thöùc chöõa beänh, thì
haõy laøm nhöõng vieäc ñoù trong nieàm nhaän thöùc raèng chính caùc
söï vieäc ñoù cuõng chính laø hoaït ñoäng cuûa Tam Baûo.
Haõy hoïc hoûi ñeå coù nieàm tin vaø tri kieán thanh tònh baèng
caùch nhaän thöùc ñöôïc raèng taát caû moïi vieäc ñaõ xuaát hieän ñeàu laø
do Tam Baûo laøm cho hieån loä. Khi baïn leân ñöôøng ñi tôùi moät nôi
naøo ñoù, duø ñeå laøm vieäc hay vì moät vaøi lyù do naøo khaùc, haõy kính
leã Phaät, Phaùp vaø Taêng ôû höôùng ñoù. Haõy trì tuïng lôøi nguyeän
quy y lieân tuïc haøng ngaøy, hoaëc baïn duøng baøi nguyeän Taâm-Yeáu
ñaõ trích daãn ôû treân, hoaëc tuïng ñoïc baøi nguyeän döôùi ñaây coù teân
laø Töù Quy Y, thoâng duïng cho taát caû caùc Thöøa:

Con quy y Ñaïo Sö,

286
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

Con quy y Phaät.


Con quy y Phaùp.
Con quy y Taêng.

Haõy khuyeân baûo ngöôøi khaùc quy y vaø khuyeán khích hoï
thöïc haønh phaùp moân quy y. Haõy giao phoù baûn thaân baïn vaø
nhöõng ngöôøi khaùc cho Tam Baûo trong caû ñôøi naøy laãn nhöõng
ñôøi sau, vaø haõy thöïc haønh phaùp moân quy y [tuïng lôøi nguyeän
quy y vaø quaùn töôûng ruoäng coâng ñöùc quy y] moät caùch sieâng
naêng.
Khi baïn ñi nguû, haõy quaùn töôûng nhöõng Boån Toân cuûa
ruoäng coâng ñöùc, nhö ñaõ moâ taû ôû treân, nhöng ñaët taát caû nhöõng
vò aáy trong tim baïn, vaø rôi vaøo giaác nguû trong khi doàn heát taâm
thöùc taäp trung vaøo caùc Ngaøi. Neáu khoâng theå laøm nhö vaäy, haõy
nghó töôûng ñeán Thaày cuûa baïn vaø ñeán Tam Baûo nhö ñang thöïc
söï hieän dieän beân goái cuûa baïn, traøn ñaày loøng töø bi vôùi baïn. Sau
ñoù ñi vaøo giaác nguû vôùi nieàm tin vaø tri giaùc thanh tònh khoâng
ñaùnh maát nieäm töôûng veà Tam Baûo.
Khi baïn aên hay uoáng, haõy quaùn töôûng Tam Baûo trong coå
hoïng vaø cuùng döôøng caùc Ngaøi moïi thöù maø baïn aên hay uoáng.
Neáu baïn khoâng laøm ñöôïc ñieàu ñoù, haõy cuùng döôøng caùc Ngaøi
nguïm nöôùc hay mieáng aên ñaàu tieân, vaø nghó: “Con cuùng döôøng
nhöõng moùn naøy leân Tam Baûo.”
Khi baïn coù quaàn aùo môùi, tröôùc khi maëc vaøo laàn ñaàu tieân,
haõy naâng chuùng leân vaø thaàm cuùng döôøng chuùng cho Tam Baûo.
Sau ñoù haõy maëc vaøo vôùi nieäm töôûng raèng Tam Baûo ñaõ ban
chuùng cho baïn.
Baát cöù khi naøo baïn thaáy ñieàu gì ñem laïi cho baïn söï hoan
hyû hay loøng khao khaùt, haõy thaàm cuùng döôøng ñieàu aáy leân Tam
Baûo quyù baùu: nhöõng khu vöôøn ñaùng yeâu ñaày hoa, nhöõng gioøng
suoái trong treûo, nhöõng ngoâi nhaø xinh ñeïp, nhöõng vöôøn caây töôi
maùt, nhöõng taøi saûn vaø cuûa caûi voâ taän, nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø
phuï nöõ aên maëc ñeïp ñeõ.

287
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Khi roùt nöôùc, haõy tung vaøi gioït vaøo khoâng trung vaø noùi:
“Con cuùng döôøng nöôùc naøy cho Tam Baûo,” tröôùc khi roùt nöôùc
vaøo bình chöùa.
Taát caû nhöõng hoaøn caûnh toát ñeïp vaø ñaùng ao öôùc trong
ñôøi naøy – moïi tieän nghi, haïnh phuùc, söï meán moä, thuaän lôïi hay
baát cöù ñieàu gì baïn coù ñöôïc– cuõng ñeàu phaùt xuaát töø loøng töø bi
cuûa Tam Baûo. Vôùi loøng quy ngöôõng vaø tri kieán thanh tònh, haõy
nghó raèng: “Con cuùng döôøng taát caû nhöõng ñieàu naøy cho caùc
Ngaøi”. Haõy cuùng döôøng leân caùc Ngaøi baát kyø nguoàn coâng ñöùc
naøo maø baïn taïo ñöôïc – leã laïy, cuùng döôøng, thieàn ñònh veà Boån
Toân, tuïng nieäm caùc caâu minh chuù (mantra), v.v. - vaø haõy hoài
höôùng taát caû nhöõng nguoàn coâng ñöùc naøy vì lôïi ích cuûa taát caû
chuùng sinh. Haõy thöôøng xuyeân cuùng döôøng Tam Baûo khi baïn
coù theå laøm ñöôïc, vaøo ngaøy moàng moät, ngaøy raèm vaø saùu thôøi
trong ngaøy (ba thôøi vaøo ban ngaøy, ba thôøi vaøo ban ñeâm).* Luoân
tuaân theo nhöõng thôøi ñieåm ñaëc bieät naøy ñeå cuùng döôøng Tam
Baûo.
Baát kyø ñieàu gì xaûy tôùi, duø xaáu hay toát, ñöøng bao giôø queân
quy y Tam Baûo. Haõy tu taäp baûn thaân cho ñeán khi ngay caû caûm
giaùc sôï haõi trong moät côn aùc moäng cuõng khoâng laøm baïn queân
quy y, bôûi ñieàu ñoù coù nghóa laø baïn cuõng seõ nhôù ñeå quy y nhö
theá trong thaân trung aám. Toùm laïi, haõy ñaët toaøn boä nieàm tin cuûa
baïn nôi Tam Baûo vaø khoâng bao giôø töø boû vieäc quy y cho duø
phaûi traû giaù baèng caû cuoäc ñôøi baïn.
Xöa kia, ôû AÁn Ñoä, coù moät haønh giaû cö só Phaät Giaùo bò moät
soá ngöôøi ngoaïi ñaïo (tirthika) baét giam, hoï noùi vôùi oâng: “Neáu
ngöôi töø boû quy y Tam Baûo, chuùng ta seõ khoâng gieát. Neáu
khoâng, chuùng ta seõ gieát cheát ngöôi.”
OÂng ta traû lôøi: “Toâi chæ coù theå töø boû quy y baèng mieäng, toâi
khoâng bao giôø coù theå laøm ñieàu ñoù baèng taâm.” Vì theá hoï gieát
oâng.

*
dus drug, saùu thôøi: ba thôøi ban ngaøy vaø ba thôøi ban ñeâm.

288
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

Chuùng ta neân thöïc söï gioáng nhö vò cö só ñoù. Moät khi ta töø
boû quy y Tam Baûo, thì duø nhöõng phaùp tu maø chuùng ta thöïc
haønh coù saâu xa tôùi ñaâu chaêng nöõa, ta coù theå khoâng coøn laø moät
phaàn töû cuûa coäng ñoàng Phaät giaùo nöõa. Coù caâu noùi raèng:

Chính vieäc quy y Tam Baûo cho ta thaáy söï khaùc bieät giöõa
moät Phaät töû vaø moät ngöôøi khoâng phaûi laø Phaät töû.

Coù nhieàu keû ngoaïi ñaïo traùnh laøm nhöõng haønh vi aùc haïi,
thieàn ñònh veà caùc Boån Toân, thöïc haønh nöông vaøo nhöõng kinh
maïch vaø naêng löïc, vaø ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu thoâng thöôøng.
Nhöng bôûi khoâng bieát quy y Tam Baûo, hoï khoâng ôû treân con
ñöôøng ñi tôùi giaûi thoaùt vaø seõ khoâng thoaùt khoûi luaân hoài.
Khoâng coù duy nhaát moät ñieàu naøo trong taát caû nhöõng giaùo
lyù Kinh ñieån vaø Maät ñieån maø Ngaøi Jowo Atisa khoâng bieát hay
chöa töøng ñoïc. Nhöng Ngaøi cho raèng trong taát caû nhöõng giaùo
lyù ñoù, quy y Tam Baûo coù taàm quan troïng baäc nhaát khieán Ngaøi
ñaõ laáy ñoù laøm moät chuû ñeà ñeå daïy ñeä töû – tôùi noãi ngöôøi ta ñaët
bieät danh cho Ngaøi laø “Hoïc Giaû Quy Y.”
Vaäy, töø giaây phuùt baïn ñi vaøo con ñöôøng giaûi thoaùt vaø trôû
thaønh moät Phaät töû, haõy thöïc haønh quy y cuøng vôùi caùc giôùi luaät
cuûa vieäc quy y, vaø ñöøng bao giôø töø boû giôùi luaät cho duø maïng
soáng cuûa baïn ñang bò laâm nguy. Nhö trong moät Kinh ñieån coù
ghi:

Nhöõng ngöôøi quy y Phaät


Laø nhöõng ñeä töû cö só chaân chính;
Hoï khoâng neân tìm kieám quy y
Nôi baát kyø thaàn thaùnh naøo khaùc.
Nhöõng ngöôøi quy y Thaùnh Phaùp
Khoâng neân coù caùc tö töôûng aùc haïi.
Nhöõng ngöôøi quy y Taêng Ñoaøn cao quyù
Khoâng neân keát giao vôùi nhöõng keû ngoaïi ñaïo.

289
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Ngaøy nay, moät soá ngöôøi khaúng ñònh mình laø ñeä töû cuûa
Tam Baûo nhöng laïi khoâng coù söï toân kính toái thieåu ñoái vôùi
nhöõng ñaïi dieän cuûa Tam Baûo. Hoï coi nhöõng tranh töôïng töôïng
tröng cuûa Ñöùc Phaät hay nhöõng pho saùch chöùa ñöïng nhöõng lôøi
daïy cuûa Ngaøi laø nhöõng moùn haøng bình thöôøng coù theå ñöôïc
mang ra rao baùn hay caàm coá. Ñieàu naøy goïi laø “sinh soáng baèng
caùch baét giöõ Tam Baûo ñeå ñoøi tieàn chuoäc” vaø laø moät loãi laàm heát
söùc nghieâm troïng. Chæ ra choã khieám khuyeát cuûa moät böùc veõ
hay töôïng cuûa moät vò Phaät hoaëc chæ trích böùc tranh hay böùc
töôïng Phaätù , thì tröø khi baïn öôùc ñònh ñöôïc söï caân xöùng ñeå söûa
chöõa böùc töôïng hay böùc tranh ñoùù, coøn baèng khoâng thì ñoù cuõng
laø moät loãi laàm nghieâm troïng vaø neân traùnh. Ñaët Kinh saùch tröïc
tieáp treân saøn nhaø, böôùc qua chuùng, thaám nöôùc boït vaøo ngoùn
tay ñeå laät trang saùch vaø nhöõng cö xöû thieáu toân kính khaùc cuõng
ñeàu laø nhöõng loãi laàm nghieâm troïng. Chính Ñöùc Phaät ñaõ noùi:

Sau khi naêm traêm naêm chaám döùt


Ta seõ hieän dieän trong Kinh ñieån.
Haõy xem Kinh ñieån chính laø Ta
Vaø toû loøng toân kính.

Moät caâu chaâm ngoân ñeå duøng moãi ngaøy noùi raèng chuùng ta
khoâng neân ñaët nhöõng hình aûnh leân treân Kinh ñieån. Thay vì
töôïng tröng cho thaân hay yù cuûa Ñöùc Phaät thì Kinh ñieån töôïng
tröng cho ngöõ cuûa Ngaøi, daïy chuùng ta ñieàu gì neân laøm vaø ñieàu
gi khoâng neân laøm vaø cuõng baûo ñaûm tính lieân tuïc cuûa giaùo lyù
cuûa Ngaøi. Do ñoù, kinh ñieån khoâng khaùc vôùi baûn thaân Ñöùc Phaät,
vaø thieâng lieâng moät caùch ñaëc bieät.
Ngoaøi ra, phaàn lôùn moïi ngöôøi nghó raèng chuoâng vaø chaøy*
laø nhöõng ñoà vaät bình thöôøng. Hoï khoâng hieåu roõ raèng chuùng laø

*
Chuoâng vaø chaøy laø nhöõng “ñoái töôïng samaya,” nhöõng linh vaät caàn thieát
trong nhöõng phaùp tu cuûa Kim Cöông Thöøa (xem Thuaät ngöõ).

290
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

nhöõng baûo vaät töôïng tröng cho Tam Baûo. Chaøy töôïng tröng
cho taâm Phaät, cho naêm trí hueä. Chuoâng mang hình aûnh cuûa
moät khuoân maët, theo ngoaïi Maät ñieån thì ñoù laø Ñöùc Tyø Loâ Giaù
Na (Vairochana), vaø theo quan ñieåm cuûa caùc Maät ñieån thöôïng
thöøa thì ñoù laø Ñöùc Vajradhatvishvari. Noùi khaùc ñi, chuoâng
mang hình aûnh cuûa thaân Phaät. Nhöõng chöõ chaïm khaéc treân
chuoâng laø taùm chuûng töï cuûa taùm vò phoái ngaãu, vaø baûn thaân
cuûa chuoâng töôïng tröng cho ngöõ cuûa Phaät, aâm thanh cuûa Giaùo
Phaùp. Nhö vaäy, chuoâng vaø chaøy ñoàng thôøi ñaùp öùng moïi tieâu
chuaån ñaïi dieän cho thaân, khaåu vaø yù cuûa Ñöùc Phaät. Ñaëc bieät
hôn, ñaây laø hai ñoái töôïng bao goàm taát caû caùc maïn ñaø la cuûa
Kim Cöông Maät Thöøa, vaø vì theá ñöôïc coi laø nhöõng ñoái töôïng
maät nguyeän (samaya) phi thöôøng. Nhö vaäy, neáu baïn thieáu toân
kính vôùi nhöõng phaùp baûo naøy thì ñoù laø moät loãi laàm nghieâm
troïng. Haõy luoân luoân toân kính caùc phaùp baûo.

2. Lôïi Ích Cuûa Quy Y

Quy y laø neàn taûng cuûa moïi coâng phu tu taäp. Chæ baèng vieäc quy
y laø baïn ñaõ gieo troàng haït gioáng cuûa giaûi thoaùt trong baûn thaân
baïn. Baïn töï rôøi xa moïi aùc haïnh ñaõ tích luõy, vaø ngaøy caøng phaùt
trieån nhöõng thieän haïnh. Quy y laø nôi nöông töïa cho moïi giôùi
nguyeän, laø suoái nguoàn cuûa moïi phaåm taùnh toát ñeïp. Cuoái cuøng,
quy y seõ daãn baïn ñeán Phaät Quaû. Vaø trong suoát thôøi gian töø
nay cho ñeán ngaøy ñaït ñöôïc Phaät Quaû, quy y seõ baûo ñaûm cho
baïn laø baïn seõ nhaän ñöôïc söï che chôû cuûa nhöõng vò Trôøi töø taâm
vaø thöïc hieän ñöôïc moïi ñieàu baïn mong öôùc; baïn seõ khoâng xa
rôøi tö töôûng cuûa Tam Baûo; baïn seõ nhôù ñeán caùc Ngaøi töø ñôøi naøy
sang ñôøi khaùc vaø tìm ñöôïc haïnh phuùc vaø an laønh trong ñôøi naøy
vaø trong nhöõng kieáp taùi sinh töông lai. Lôïi ích cuûa quy y ñöôïc
coi laø voâ löôïng.

291
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Trong Baûy Möôi Ñoaûn Keä Quy Y coù noùi:

Thaät ra, ai cuõng coù theå thoï giôùi nguyeän,


Ngoaïi tröø nhöõng ngöôøi khoâng quy y.

Quy y laø neàn taûng caàn thieát cho taát caû caùc giôùi nguyeän
Bieät giaûi thoaùt (Pratimoksa – Ba la ñeà moäc xoa), nhöõng giôùi
nguyeän cuûa moät haønh giaû cö só, moät sa di, moät tu só v.v.. Tröôùc
khi phaùt trieån Boà Ñeà Taâm, nhaän quaùn ñaûnh cuûa Kim Cöông
Thöøa hay Maät Thöøa, vaø nhaän quaùn ñaûnh cuûa taát caû nhöõng
phaùp haønh trì khaùc, quy y laø yeáu toá caàn thieát ñeå nhaän giôùi
nguyeän ñaày ñuû vaø xaùc thöïc. Neáu tröôùc tieân khoâng thoï giôùi quy
y thì khoâng coù caùch naøo ñeå baét ñaàu ngay caû vieäc haønh trì phaùp
tònh hoùa vaø chuyeån hoaù haèng ngaøy. Quy y seõ hoã trôï cho taát caû
nhöõng giôùi nguyeän vaø moïi ñöùc taùnh toát laønh.
Vieäc quy y vôùi moät loøng tin, thaáu hieåu moät caùch saâu saéc
veà nhöõng phaåm taùnh cao quyù cuûa Tam Baûo, seõ ñem laïi lôïi ích
khoâng coøn phaûi nghi ngôø gì nöõa. Nhöng thaäm chí chæ ñôn giaûn
nghe ñöôïc danh töø “Phaät,” hoaëc taïo ñöôïc baát kyø moái lieân keát
naøo, duø coù theå raát moûng manh, vôùi baát kyø ñaïi dieän naøo cuûa
thaân, khaåu vaø yù cuûa Ñöùc Phaät, laø coù theå gieo troàng haït gioáng
cuûa giaûi thoaùt, vaø cuoái cuøng seõ daãn ñeán traïng thaùi sieâu vöôït
ñau khoå. Trong Taïng Luaät (Vinaya) coù moät caâu chuyeän keå veà
moät con choù saên ñuoåi moät con heo quanh moät baûo thaùp. Nhôø
kinh nghieäm “nhieãu quanh” naøy, haït gioáng giaùc ngoä ñaõ ñöôïc
gieo troàng trong caû hai con vaät.
Theo moät caâu chuyeän khaùc, coù ba ngöôøi ñaït ñöôïc Phaät
Quaû chæ nhôø moät böùc töôïng tsa tsa baèng ñaát seùt. Moät hoâm coù
moät ngöôøi thaáy töôïng tsa tsa nhoû baèng ñaát seùt naèm treân maët
ñaát ngay beân leà ñöôøng.
OÂâng ta noùi: “Neáu ñeå töôïng naèm ñoù, trôøi möa seõ laøm hoûng
noù; toát hôn ta neân laøm ñieàu gì cho noù.” Vì vaäy, tröôùc khi ñi, oâng
ta laáy moät mieáng ñeá giaøy da cuõ coù ai boû gaàn ñoù che töôïng laïi.

292
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

Moät ngöôøi khaùc töï nghó khi ñi qua choã ñoù: “Thaät sai laàm
khi duøng moät ñeá giaøy cuõ che töôïng tsa tsa kia”, vaø vì theá oâng
ta boû caùi ñeá ñi.
Nhôø vaøo quaû laønh cuûa yù höôùng thieän laønh cuûa hoï maø caû
ngöôøi duøng ñeá giaøy che töôïng tsa tsa laãn ngöôøi boû caùi ñeá ra
ñeàu ñöôïc thöøa höôûng nhöõng vöông quoác trong caùc ñôøi sau.

Vôùi taâm yù thanh tònh,


Ngöôøi che ñaàu töôïng Phaät baèng moät ñeá giaøy
Vaø ngöôøi sau ñoù laïi laáy ñeáù ñi
Caû hai ñeàu thöøa höôûng moät vöông quoác.

Ba ngöôøi – ngöôøi ñaàu tieân ñaõ naën böùc töôïng tsa tsa,
ngöôøi thöù hai che töôïng laïi baèng moät caùi ñeá giaøy, vaø ngöôøi
cuoái cuøng laáy ñeá giaøy ra – taát caû ñeàu ñaït ñöôïc haïnh phuùc ôû
nhöõng coõi cao, ñöôïc thöøa höôûng vöông quoác nhö moät lôïi laïc
nhaát thôøi, vaø cuøng luùc ñaõ tieán tôùi Phaät Quaû baèng caùch gieo
troàng trong taâm thöùc chính mình chuûng töû cuûa söï giaûi thoaùt toái
haäu.
Nhôø quy y maø baïn ñaõ töï taùch mình khoûi moïi haønh ñoäng
baát thieän. Quy y Tam Baûo vôùi tín taâm chaân thaønh vaø maõnh lieät
seõ laøm suy giaûm vaø caïn kieät ngay caû nhöõng haønh ñoäng xaáu aùc
maø baïn ñaõ tích taäp trong quaù khöù. Vaø töø luùc ñoù trôû ñi, nhöõng
naêng löïc gia hoäø traøn ñaày bi maãn cuûa Tam Baûo seõ ñaùp traû laïi
taát caû nhöõng nieäm töôûng thieän laønh cuûa baïn, tôùi noãi baïn seõ
chaúng coøn laøm baát kyø ñieàu toån haïi naøo nöõa.
Moät ví duï khaùc laø Vua A Xaø Theá (Ajatasatru), ngöôøi ñaõ
gieát cha mình nhöng veà sau quy y Tam Baûo. OÂng ñaõ chòu ñöïng
nhöõng thoáng khoå cuûa ñòa nguïc trong moät tuaàn leã vaø sau ñoù
ñöôïc giaûi thoaùt.
Vaø Ñeà Baø Ñaït Ña (Devadatta), ngöôøi ñaõ phaïm ba toäi aùc
daãn tôùi quaû baùo töùc thôøi, thaäm chí ñaõ phaûi chòu ñöïng löûa ñòa
nguïc ngay khi coøn soáng. Nhöng vaøo luùc ñoù oâng coù nieàm tin

293
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

vaøo giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät vaø gaøo leân: “Toâi quyeát ñònh quy y
Ñöùc Phaät töø taän trong xöông tuûy cuûa toâi!” Ñöùc Phaät ñaõ giaûng
raèng nhôø nhöõng lôøi naøy maø Devadatta seõ trôû thaønh moät vò Phaät
Ñoäc Giaùc coù danh hieäu laø Duõng Khí Phaät. Nhö theá, giôø ñaây
nhôø thieän taâm cuûa moät vò Thaày hay thieän tri thöùc, baïn ñaõ nhaän
ñöôïc Giaùo Phaùp ñích thöïc vaø phaùt khôûi moät chuùt yù nguyeän
moûng manh muoán laøm ñieàu toát laønh vaø ngöng laøm ñieàu sai
traùi. Neáu baïn noã löïc thöïc haønh quy y Tam Baûo, taâm thöùc baïn
seõ nhaän ñöôïc nhieàu söï gia trì vaø baïn seõ phaùt trieån moïi phaåm
haïnh toát laønh cuûa con ñöôøng ñaïo, chaúng haïn nhö baïn seõ phaùt
trieån ñöôïc nieàm tin, coù ñöôïc tri giaùc thanh tònh, khoâng coøn
mang ñaày aûo töôûng veà sinh töû luaân hoài vaø seõ quyeát ñònh tìm
giaûi thoaùt, hoaëc seõ phaùt trieån ñöôïc nieàm tin vaøo luaät nhaân quaû,
v.v. Traùi laïi, cho duø giôø ñaây söï chaùn gheùt luaân hoài hay quyeát
taâm ñaït ñöôïc giaûi thoaùt cuûa baïn coù maõnh lieät tôùi ñaâu chaêng
nöõa, nhöng neáu baïn khoâng heát loøng quy y Thaày cuûa baïn vaø
quy y Tam Baûo, hay khoâng caàu nguyeän caùc Ngaøi, thì baïn seõ bò
saéc töôùng beân ngoaøi quyeán ruõ. Baïn seõ trôû thaønh cuoàng tín vaø
nhöõng nieäm töôûng loïc löøa seõ mau choùng xuaát hieän tôùi noãi vieäc
naøy deã daøng bieán thaønh aùc haïnh, ngay caû trong khi baïn ñang
laøm ñieàu toát. Vì theá, thaät voâ cuøng caàn thieát ñeå baïn phaûi hieåu
raèng khoâng coù gì toát ñeïp hôn vieäc quy y ñeå caét ñöùt söï vaän
haønh cuûa nhöõng vieäc baát thieän trong töông lai.
Baây giôø noùi ñeán moät vaán ñeà quan troïng khaùc. Coù caâu noùi
raèng:

Ma quyûñaëc bieät thuø gheùt nhöõng ngöôøi kieân trì trong tu taäp.

Vaø:

Caøng tu taäp maõnh lieät thì ma quyû caøng maïnh meõ.

294
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

Chuùng ta ñang ôû trong moät thôøi ñaïi suy ñoài, nhöõng ngöôøi
thieàn ñònh veà yù nghóa saâu xa vaø nhöõng ngöôøi traøn ñaày naêng löïc
thieän haïnh, chính hoï laïi deã bò nhöõng caùm doã cuûa ñôøi soáng theá
tuïc ñaùnh löøa. Hoï bò gia ñình vaø baïn beø caûn trôû. Hoï ñau khoå bôûi
nhöõng nghòch caûnh nhö beänh taät vaø bò nhieãu loaïn bôûi nhöõng
maàm moáng tieâu cöïc. Taâm thöùc hoï bò traøn ngaäp bôûi thaát nieäm
vaø luoân ñaén ño, do döï. Döôùi nhieàu hình thöùc phoùng taâm nhö
theá, nhöõng chöôùng ngaïi cho vieäc thöïc haønh Giaùo Phaùp xuaát
hieän vaø tieâu huyû taát caû coâng ñöùc cuûa hoï. Nhöng, ñeå ñoái trò vôùi
nhöõng nguy hieåm naøy, neáu baïn thöïc söï noã löïc chaân thaønh quy
y Tam Baûo thì taát caû nhöõng gì gaây trôû ngaïi cho vieäc tu taäp cuûa
baïn seõ ñöôïc chuyeån hoaù thaønh ra nhöõng hoaøn caûnh thuaän lôïi,
vaø coâng ñöùc cuûa baïn seõ taêng tröôûng lieân tuïc.
Ngaøy nay, khi nhöõng gia chuû loan baùo raèng hoï ñang töï
baûo veä baûn thaân vaø gia ñình hoï khoûi bò beänh taät trong naêm, hoï
ñaõ môøi thænh moät soá Laït Ma vaø ñeä töû cuûa caùc vò naøy – trong khi
khoâng moät ai trong soá caùc Laït Ma ñoù ñaõ töøng nhaän laõnh quaùn
ñaûnh caàn thieát hay töøng nhaän khaåu truyeàn, cuõng khoâng thöïc
haønh nhöõng tuïng nieäm caên baûn. Caùc gia chuû thænh môøi caùc vò
naøy khai môû maïn ñaø la cuûa moät vaøi Boån Toân phaãn noä.126
Khoâng kinh qua giai ñoaïn phaùt trieån (generation stage) vaø giai
ñoaïn toaøn thieän (completion stage), hoï trôïn troøn ñoâi maét nhö
nhöõng chieác ñóa nhoû vaø thaû mình vaøo moät côn giaän döõ ñieân
cuoàng nhaém vaøo moät hình nhaân baèng boät nhaøo.* Hoï luoân thöïc
hieän nhöõng leã “cuùng döôøng ñoû” goàm maùu vaø thòt, vaø hoï leân
tieáng keâu gaøo “Ñem chuùng tôùi! Gieát chuùng! Lieäu hoàn ñaáy!
Ñaùnh chuùng!” ñeå khôi daäy trong loøng baát cöù ai nghe thaáy
nhöõng lôøi naøy nhöõng caûm xuùc khích ñoäng döõ doäi. Ñieàu Ngaøi

*
Hieåu moät caùch ñuùng ñaén thì moät hình nhaân nhö theá töôïng tröng cho khaùi
nieäm sai laïc raèng baûn ngaõ thöïc söï hieän höõu. ÔÛ ñaây nghi thöùc linh thieâng ñang
ñöôïc söû duïng trong moät caùch theá hôøi hôït beà ngoaøi, ñoái nghòch vôùi yù höôùng cuûa
phaùp moân haønh trì.

295
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Milarepa noùi döôùi ñaây cho ta coù moät caùi nhìn roõ raøng hôn veà
nhöõng nghi leã nhö theá :

Caàu thænh nhöõng Boån Toân trí tueä ñeå baûo veä chuùng sinh
theá tuïc chaúng khaùc naøo loâi moät vò vua töø ngai vaøng
xuoáng vaø baét queùt nhaø.

Ngaøi Padampa Sangye noùi:

Hoï laøm moät maïn ñaø la Maät Chuù trong moät chuoàng deâ
trong laøng vaø tuyeân boá ñoù laø moät hình thöùc giaûi ñoäc!

Nhöõng phaùp thöïc haønh thuoäc loaïi naøy laøm nhieãm ñoäc
Maät Thöøa vaø bieán Maät Thöøa thaønh phaùp tu haønh cuûa nhöõng
ngöôøi theo ñaïo Bön. Nhöõng ngöôøi thöïc hieän nhöõng phaùp tu
“giaûi thoaùt” phaûi vöôït leân moïi tö lôïi. Chæ coù nhöõng ngöôøi nhö
theá, haønh ñoäng treân moät phaïm vi roäng lôùn vì lôïi ích cuûa chuùng
sinh vaø vì giaùo phaùp, môùi coù theå coù ñuû phaåm tính ñeå giaûi thoaùt
nhöõng ñòch thuû vaø nhöõng ngöôøi gaây chöôùng ngaïi laø nhöõng keû
ñang phaïm möôøi aùc haïnh. Nhöng khi moät phaùp tu nhö theá
ñöôïc thöïc hieän vôùi taâm saân haän thoâng thöôøng, vôùi ñaàu oùc phe
phaùi, thì phaùp haønh trì aáy khoâng nhöõng seõ khoâng coù naêng löïc
ñeå giaûi thoaùt caùc chuùng sinh lieân heä, maø coøn gaây ra vieäc phaûi
bò ñoïa xuoáng ñòa nguïc cho ngöôøi haønh trì phaùp aáy.
Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khoâng thaønh töïu nhöõng giai ñoaïn
phaùt trieån (generation stage) vaø giai ñoaïn toaøn thieän
(completion stage) vaø nhöõng ngöôøi khoâng tuaân theo caùc maät
nguyeän (samaya), vieäc thöïc hieän nhöõng nghi leã “cuùng döôøng
ñoû” goàm maùu vaø thòt khoâng ñem laïi kinh nghieäm chöùng ngoä
naøo töø caùc Boån Toân trí tueä laãn nhöõng Hoä Phaùp. Thay vaøo ñoù,
nhöõng vò Trôøi vaø ma quyû aùc ñoäc seõ tuï hoäi laïi ñeå cuøng höôûng
thuï nhöõng vaät thöïc cuùng döôøng vaø baùnh cuùng (torma). Döôøng

296
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

nhö hoï coù theå mang laïi moät soá lôïi ích töùc thôøi, nhöng keát quaû
sau cuøng seõ laø voâ soá nhöõng haäu quaû khoâng ai mong muoán.
Söï che chôû gia hoä toát nhaát laø baïn haõy ñaët nieàm tin nôi
Tam Baûo. Haõy thænh caàu nhöõng vò Thaày vaø nhöõng taêng só laø
nhöõng ngöôøi ñaõ an ñònh vaø kieåm soaùt ñöôïc taâm thöùc cuûa mình
ñeå xin caùc Ngaøi tuïng moät traêm ngaøn laàn baøi nguyeän quy y.
Baïn seõ nhaän ñöôïc löïc gia hoä töø Tam Baûo; seõ khoâng coù ñieàu gì
baát nhö yù xaûy ra cho baïn trong ñôøi naøy vaø moïi öôùc muoán cuûa
baïn seõ ñöôïc thöïc hieän moät caùch töï nhieân. Nhöõng Thieän Thaàn
seõ baûo veä baïn, vaø thaäm chí taát caû nhöõng ai coù theå laøm haïi baïn
– ma quyû vaø nhöõng keû gaây chöôùng ngaïi – seõ khoâng tôùi gaàn
baïn ñöôïc.
Coù laàn, moät soá ngöôøi baét ñöôïc moät teân troäm vaø ñaùnh cho
haén moät traän, moãi laàn ñaùnh moät gaäy laø hoï nieäm moät caâu trong
baøi nguyeän quy y:
“Toâi quy y Phaät,” chaùt! “Toâi quy y Phaùp,” chaùt! ..v..v...
Sau khi ñaõ khaéc saâu nhöõng lôøi naøy vaøo taâm thöùc teân
troäm, hoï thaû haén ñi. Teân troäm nguû ñeâm döôùi moät caây caàu, taâm
thöùc haén traøn ñaày lôøi leõ cuûa baøi nguyeän quy y, cuøng vôùi kyù öùc
veà traän ñoøn ñau ñôùn maø haén ñaõ nhaän. Trong khi haén naèm ôû ñoù
thì moät nhoùm quyû ma keùo tôùi gaàn caây caàu. Nhöng sau ñoù
chuùng la leân: “ÔÛ ñaây coù ngöôøi quy y Tam Baûo!” vaø taát caû boû
chaïy, la heùt inh oûi.
Ñeå dieät tröø nhöõng aùc haïnh cuûa cuoäc ñôøi naøy thì khoâng coù
caùch naøo toát hôn vieäc quy y Tam Baûo taän ñaùy loøng baïn. Vaø
trong nhöõng ñôøi töông lai, quy y Tam Baûo seõ ñem tôùi cho baïn
giaûi thoaùt vaø giaùc ngoä. Thaäm chí khoù coù theå hình dung ñöôïc taát
caû nhöõng lôïi ích cuûa vieäc quy y.

Kinh Voâ Nhieãm coù noùi:

Neáu taát caû coâng ñöùc cuûa quy y


Coù hình töôùng,

297
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Thì toaøn theå khoâng gian seõ hoaøn toaøn traøn ngaäp,
Khoâng ñuû söùc dung chöùa.

Vaø trong Baùt Nhaõ Taäp Keä coù noùi:

Neáu coâng ñöùc cuûa quy y coù hình töôùng,


Thì caû ba coõi cuõng khoâng theå chöùa ñöôïc.
Laøm sao ño löôøng nöôùc boán bieån
Chæ baèng moät chieác muoãng nhoû?

Theâm nöõa, nhö Ñaïi Nhaät Taâm Kinh coù noùi:

Ngöôøi coi Ñöùc Phaät laø nôi nöông töïa


Möôøi trieäu ma quyû cuõng khoâng theå haõm haïi;
Duø hoï vi phaïm giôùi nguyeän hay ñau khoå trong taâm,
Chaéc chaén hoï seõ sieâu vöôït taùi sinh.

Do ñoù, haõy nhieät thaønh, taän tuïy haønh trì phaùp moân quy y,
ñaây laø neàn taûng cuûa taát caû nhöõng phaùp tu cuûa Giaùo Phaùp, bôûi
leõ lôïi ích cuûa quy y thì thaät voâ bieân voâ taän.

Con ñaõ thöïc hieän ba böôùc quy y nhöng ít loøng tin


chaân thaønh,
Con ñi thöïc haønh ba böôùc höôùng daãn nhöng ñeå cho
giôùi nguyeän lôi loûng.
Xin töø bi gia hoä cho con vaø nhöõng keû baïc nhöôïc nhö con
Khieán nieàm tin cuûa chuùng con kieân coá vaø baát thoái chuyeån.

298
I. QUY Y - NỀN TẢNG CỦA MỌI CON ĐƯỜNG

299
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Tòch Thieân (Santideva) (theá kyû thöù 7- 8)

Taùc giaû cuûa Nhaäp Boà Taùt Haïnh


(Bodhicaryavatara), moät taùc phaåm
coå ñieån vó ñaïi cuûa vaên hoïc Ñaïi Thöøa AÁn Ñoä.

300
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

CHÖÔNG 2

KHÔI DAÄY BOÀ ÑEÀ TAÂM, GOÁC REÃ CUÛA


ÑAÏI THÖØA

Nhôø trí tueä vó ñaïi, Ngaøi ñaõ chöùng ngoä Nieát baøn.
Nhôø loøng ñaïi bi, Ngaøi saün loøng oâm troïn sinh töû.
Nhôø phöông tieän thieän xaûo, Ngaøi tröïc ngoä sinh töû nieát baøn
voán khoâng hai
Baäc Thaày Voâ Song, con ñaûnh leã döôùi chaân Ngaøi.

Chöông naøy goàm coù ba phaàn: reøn luyeän taâm thöùc nöông nôi
Töù Voâ Löôïng; khôi daäy Boà Ñeà Taâm (bodhicitta) -- töùc taâm thöùc
höôùng tôùi giaùc ngoä sieâu vieät; vaø tu taäp theo giôùi luaät cuûa Boà Ñeà
Taâm treân hai phöông dieän phaùt nguyeän vaø thöïc haønh.

I. REØN LUYEÄN TAÂM NÖÔNG NÔI TÖÙ VOÂ LÖÔÏNG

Boán phaåm haïnh voâ löôïng laø loøng töø, bi, hyû, vaø xaû voâ löôïng.
Loøng töø thöôøng ñöôïc ñeà caäp ñeán tröôùc tieân. Nhöng khi ta tuaàn
töï thöïc haønh boán haïnh naøy nhö moät phöông caùch reøn luyeän
taâm thöùc, thì chuùng ta neân baét ñaàu baèng vieäc phaùt trieån taâm xaû
(taâm bình ñaúng) tröôùc tieân. Neáu khoâng laøm nhö vaäy thì baát kyø
loøng töø, bi vaø hæ naøo maø chuùng ta phaùt trieån ñöôïc cuõng seõ coù
khuynh höôùng thieân leäch vaø khoâng hoaøn toaøn thanh tònh. Do
ñoù, trong tröôøng hôïp naøy, chuùng ta baét ñaàu baèng thieàn ñònh veà
phaåm tính cuûa taâm xaû.

301
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

1. Thieàn Ñònh Veà Taâm Xaû

Xaû (tieáng Taây Taïng laø tang nyom) coù nghóa laø töø boû (tang) söï
thuø gheùt keû thuø vaø söï baùm luyeán baèng höõu, vaø giöõù moät thaùi ñoä
bình thaûn (nyom) ñoái vôùi taát caû chuùng sinh, thoaùt khoûi taâm
traïng dính maéc vôùi nhöõng ngöôøi thaân caän vaø loøng aùc caûm vôùi
nhöõng ngöôøi khoâng thaân thieát.
Nhö hoaøn caûnh hieän nay, chuùng ta raát gaén boù vôùi nhöõng
ngöôøi maø ta nghó ù laø thaønh vieân cuûa taäp theå cuûa rieâng ta – cha,
meï, nhöõng ngöôøi thaân thuoäc, v.v... - trong khi chuùng ta thuø
gheùt thaäm teä keû thuø cuûa ta vaø nhöõng ngöôøi lieân keát vôùi keû thuø
cuûa ta. Ñaây laø moät loãi laàm, vaø ñieàu naøy xuaát phaùt töø vieäc thieáu
truy xeùt.
Trong nhöõng ñôøi tröôùc, nhöõng ngöôøi maø giôø ñaây chuùng ta
coi nhö keû thuø chaéc chaén ñaõ töøng thaân thieát vôùi ta, luoân yeâu
thong, keà caän, chaêm soùc chuùng ta vôùi thieän yù, vaø hieán taëng
cho ta moïi söï giuùp ñôõ vaø naâng ñôõ ta khoâng caùch gì coù theå
töôûng töôïng noåi. Traùi laïi, nhieàu ngöôøi maø giôø ñaây ta goïi laø baïn
beø chaéc chaén ñaõ töøng choáng laïi ta vaø laøm haïi ta. Nhö chuùng ta
thaáy trong chöông vieát veà voâ thöôøng, ñieàu naøy ñöôïc minh hoïa
bôûi nhöõng lôøi cuûa Ngaøi Katyayana sieâu phaøm:

Haén aên thòt cha, ñaùnh ñuoåi meï,


Haén naâng niu trong loøng keû thuø maø haén ñaõ gieát;
Ngöôøi vôï ñang gaëm xöông choàng.
Ta baät cöôøi khi chöùng kieán maøn sinh töû hieån baøy!

Moät ví duï khaùc laø caâu chuyeän cuûa Coâng Chuùa Pema Sel,
con gaùi cuûa vò Phaùp Vöông Trisong Detsen. Khi coâ cheát vaøo
tuoåi möôøi baûy, cha coâ tôùi hoûi Ñaïo Sö Lieân Hoa Sanh (Guru
Rinpoche) laøm sao moät vieäc nhö vaäy coù theå xaûy ra.
“Toâi nghó con gaùi toâi phaûi laø ngöôøi coù nhöõng haønh vi
thanh tònh trong quaù khöù,” nhaø vua noùi. “Noù ñaõ sinh ra laøm con

302
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

gaùi cuûa Vua Trisong Detsen. Noù ñaõ gaëp taát caû caùc Ngaøi, laø
nhöõng dòch giaû vaø hoïc giaû chaúng khaùc naøo nhöõng vò Phaät ñích
thöïc. Nhö vaäy laøm sao cuoäc ñôøi cuûa noù laïi ngaén nguûi nhö
theá?”
“Hoaøn toaøn khoâng phaûi do nhöõng haønh vi thanh tònh trong
quaù khöù maø coâng chuùa sinh laøm con Ngaøi,” Ñaïo Sö traû lôøi.
“Xöa kia, Ta; Lieân Hoa Sanh, cuøng Ngaøi, Phaùp Vöông vó ñaïi,
vaø Ñaïi Boà Taùt Tu vieän tröôûng bò sinh ra laøm ba ñöùa treû thuoäc
giai caáp haï tieän. Chuùng ta ñang xaây döïng Ñaïi Baûo Thaùp
Jarung Khashor. Luùc ñoù coâng chuùa sinh laøm moät coân truøng
chích vaøo coå Ngaøi. Ngaøi laáy tay gaït ñi vaø ngaãu nhieân gieát cheát
noù. Vì moùn nôï Ngaøi vay trong kieáp ñoù, con coân truøng ñaõ taùi
sinh laøm con gaùi cuûa Ngaøi.”129
Phaùp Vöông Trisong Detsen laø ngöôøi ñöôïc xem laø hoùa
thaân cuûa Boà Taùt Vaên Thuø maø con gaùi cuûa Ngaøi laïi coù theå sinh
laøm con Ngaøi theo con ñöôøng taùi sinh nhö vaäy -- do nghieäp
chín muøi troå quaû töø moät haønh vi taïo taùc trong quaù khöù, nhö vaäy
thì ta coøn coù theå noùi gì hôn veà tröôøng hôïp cuûa nhöõng chuùng
sinh khaùc?
Hieän nay, ta coù moät moái lieân heä heát söùc thaân thieát vôùi
cha meï vaø con caùi chuùng ta. Ta caûm thaáy heát söùc thöông yeâu
hoï vaø coù nhöõng öôùc nguyeän laï thöôøng ñoái vôùi hoï. Khi hoï ñau
khoå, hay baát kyø ñieàu gì khoâng vöøa yù xaûy ra vôùi hoï thì chuùng ta
boái roái lo aâu coøn hôn laø khi ñieàu ñoù xaûy ra vôùi caù nhaân ta. Taát
caû nhöõng ñieàu naøy chæ laø söï ñeàn traû cho ñieàu aùc maø chuùng ta
ñaõ gaây ra cho nhau trong nhöõng ñôøi quaù khöù.
Trong taát caû nhöõng ngöôøi maø giôø ñaây chuùng ta coi laø keû
thuø, khoâng ai chöa töøng laø cha hay meï trong moät chuoãi daøi
nhöõng ñôøi tröôùc cuûa ta. Ngay caû giôø ñaây, vieäc ta coi hoï nhö
nhöõng ngöôøi choáng laïi ta khoâng nhaát thieát coù nghóa laø hoï thöïc
söï laøm ñieàu aùc ñoái vôùi ta. Ñoái vôùi moät soá ngöôøi, chuùng ta coi
hoï laø nhöõng ñoái thuû, nhöng töø phía hoï, hoï laïi hoaøn toaøn khoâng
nhìn thaáy chuùng ta theo caùch ñoù. Moät soá khaùc coù theå caûm thaáy

303
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

raèng hoï laø keû thuø cuûa ta nhöng hoaøn toaøn khoâng coù khaû naêng
laøm haïi ta. Cuõng coù nhöõng ngöôøi vaøo moät luùc naøo ñoù coù veû
nhö ñang gaây toån haïi cho ta, nhöng trong moät thôøi gian daøi, laïi
coù nhöõng ñieàu hoï laøm coù theå ñem laïi cho ta moät nhaän thöùc vaø
caûm kích saâu saéc naøo ñoù trong ñôøi naøy, hoaëc khieán ta chuyeån
taâm, höôùng taâm veà Phaùp, vaø vì theá ñem laïi cho ta nhieàu lôïi laïc
vaø haïnh phuùc. Coøn nhöõng ngöôøi khaùc, neáu ta coù theå kheùo leùo
thích nghi vôùi taùnh khí cuûa hoï vaø khuyeán duï hoï vôùi lôøi leõ dòu
daøng cho tôùi khi chuùng ta ñaït ñöôïc moät vaøi thoûa thuaän naøo ñoù,
thì ta coù theå deã daøng chuyeån hoaù hoï thaønh baïn cuûa ta.
Maët khaùc, coù nhöõng ngöôøi maø chuùng ta thöôøng xem laø
thaân thieát nhaát vôùi mình, chaúng haïn nhö con caùi ta. Nhöng ñaõ
coù nhöõng ñöùa con töøng löøa gaït hay thaäm chí gieát caû cha meï
chuùng. Ñoâi khi con caùi ñöùng veà phe nhöõng ngöôøi ñang coù
tranh chaáp vôùi cha meï, hôïp löïc vôùi hoï ñeå gaây xung ñoät cho
chính gia ñình mình vaø cöôùp ñoaït taøi saûn cuûa cha meï. Ngay caû
khi chuùng ta soáng thuaän thaûo vôùi nhöõng ngöôøi thaân thieát vôùi ta,
nhöõng phieàn muoän vaø raéc roái cuûa hoï cuõng ñem ñeán nhöõng
aûnh höôûng khoâng toát ñeïp ñoái vôùi chuùng ta, thaäm chí coøn aûnh
höôûng ta maïnh meõ hôn laø nhöõng khoù khaên cuûa chính mình. Ñeå
giuùp ñôõ baïn beø, con caùi vaø nhöõng ngöôøi thaân khaùc cuûa ta,
chuùng ta tích luyõ daày raãy nhöõng haønh ñoäng baát thieän laø nhöõng
haønh ñoäng seõ ñoïa ta vaøo caùc taàng ñòa nguïc trong ñôøi sau. Khi
ta thöïc söï muoán thöïc haønh Phaùp moät caùch ñuùng ñaén thì hoï loâi
keùo chuùng ta laïi. Khi khoâng theå thoaùt khoûi noãi lo laéng veà cha
meï, con caùi, vaø gia ñình, chuùng ta trì hoaõn vieäc tu taäp, thöïc
haønh Phaùp, vaø vì theá khoâng bao giôø tìm ra ñöôïc thôøi gian ñeå
thöïc haønh coâng phu tu taäp naøy. Toùm laïi, nhöõng ngöôøi nhö vaäy
coù theå laøm haïi ta thaäm chí coøn hôn caû nhöõng keû thuø.
Hôn nöõa, khoâng coù gì baûo ñaûm laø nhöõng ngöôøi chuùng ta
coi laø ñoái thuû hoâm nay laïi khoâng phaûi laø con caùi chuùng ta trong
nhöõng ñôøi sau, hay baïn beø hieän taïi seõ khoâng taùi sinh laøm keû
thuø cuûa chuùng ta trong kieáp tôùi, v.v... Chæ vì trong moät thoaùng,

304
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

ta chaáp nhaän raèng nhaän thöùc cuûa chuùng ta veà “keû thuø” vaø “baïn
beø” laø thaät coù, neân ta tích taäp nhieàu haønh ñoäng baát thieän qua
loøng tham luyeán vaø saân haän. Taïi sao ta laïi oâm chaët gaùnh naëng
naøy ñeå chuùng loâi keùo ta, ñoïa ta xuoáng nhöõng coõi giôùi thaáp?
Vì theá, haõy ñi ñeán moät quyeát ñònh maõnh lieät vaø haõy yù thöùc
raèng taát caû chuùng sinh bao la voâ taän laø cha meï vaø con caùi cuûa
chính baïn. Nhö theá, haõy reøn luyeän taâm gioáng nhö nhöõng baäc vó
ñaïi trong quaù khöù ñaõ laøm, nhö ta ñaõ coù theå ñoïc thaáy trong tieåu
söû cuoäc ñôøi cuûa caùc Ngaøi -- haõy coi taát caû baèng höõu vaø keû thuø
ñeàu töông töï nhö nhau.
Tröôùc heát, ñoái vôùi taát caû nhöõng ngöôøi maø baïn hoaøn toaøn
khoâng öa thích – nhöõng ngöôøi khôi daäy loøng saân haän vaø thuø
gheùt trong baïn – haõy reøn luyeän taâm thöùc baïn baèng nhieàu
phöông tieän khaùc nhau ñeå loøng saân haän vaø thuø gheùt maø baïn
caûm thaáy ñoái vôùi hoï khoâng coøn xuaát hieän. Haõy nghó veà hoï nhö
theå baïn nghó veà moät ngöôøi naøo ñoù moät caùch chung chung,
khoâng laøm ñieàu toát cho baïn maø cuõng chaúng laøm haïi baïn. Sau
ñoù haõy quaùn chieáu raèng voâ soá chuùng sinh maø baïn caûm thaáy
chung chung veà hoï, töø voâ thuûy ñaõ töøng laø cha, meï baïn moät luùc
naøo ñoù trong nhöõng ñôøi quaù khöù. Haõy thieàn ñònh veà ñeà muïc
naøy, reøn luyeän baûn thaân cho tôùi khi baïn caûm thaáy thöông yeâu
hoï, töông töï nhö baïn yeâu thöông cha meï hieän thôøi cuûa baïn.
Cuoái cuøng, haõy thieàn ñònh cho tôùi khi baïn caûm thaáy coù ñuôïc
loøng töø bi voâ phaân bieät ñoái vôùi taát caû chuùng sinh – duø baïn coi
hoï laø baïn beø, keû thuø hay khoâng thuø khoâng baïn – nhöng ñaây
chính laø baïn ñang phaùt trieån loøng bi maãn ñoái vôùi cha meï nhieàu
ñôøi kieáp cuûa chính baïn.
Baây giôø, neáu baïn chæ ñôn thuaàn nghó ñeán moïi ngöôøi, thuø
vaø baïn ñeàu nhö nhau, trong loøng khoâng coù maûy may moät caûm
xuùc ñaëc bieät naøo, khoâng caûm thaáy töø bi, cuõng khoâng caûm thaáy
thuø gheùt hay caûm thaáy baát cöù gì khaùc -- neáu chæ ñôn thuaàn
nghó nhö vaäy thì taâm xaû ñoù vaãn khoâng theå naøo thay theá ñöôïc
cho taâm xaû voâ löôïng [maø chuùng ta muoán phaùt khôûi]. Loaïi taâm

305
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

xaû chung chung ñoù laø thöù taâm xaû khoâng coù chaùnh nieäm, khoâng
gaây ra ñieàu aùc nhöng cuõng khoâng ñem laïi lôïi laïc. Hình aûnh
ñöôïc duøng ñeå mieâu taû moät taâm xaû chaân chính voâ löôïng voâ taän
laø hình aûnh moät böõa tieäc do moät hieàn nhaân vó ñaïi chieâu ñaõi. Khi
nhöõng ñaïi hieàn giaû ngaøy xöa cuùng döôøng nhöõng böõa tieäc, caùc
Ngaøi seõ môøi taát caû moïi ngöôøi, duø cao hay thaáp, maïnh hay yeáu,
toát hay xaáu, ñaëc bieät hay bình thöôøng, maø khoâng coù baát kyø
phaân bieät naøo. Töông töï nhö theá, thaùi ñoä cuûa ta ñoái vôùi taát caû
chuùng sinh khaép hö khoâng phaûi laø moät caûm thöùc bao la cuûa
loøng töø bi, dung chöùa taát caû moät caùch bình ñaúng. Haõy reøn
luyeän taâm thöùc baïn cho tôùi khi baïn ñaït tôùi moät traïng thaùi cuûa
taâm xaû voâ löôïng y nhö theá.

2. Thieàn Ñònh Veà Taâm Töø

Qua coâng phu thieàn ñònh veà taâm xaû voâ löôïng ñaõ ñöôïc moâ taû
nhö treân, baïn haõy quan taâm tôùi taát caû chuùng sinh trong tam
giôùi vôùi loøng töø roäng lôùn töông töï. Loøng töø aùi maø baïn caûm thaáy
ñoái vôùi taát caû chuùng sinh phaûi gioáng nhö loøng töø cuûa nhöõng
baäc cha meï chaêm soùc con caùi mình. Cha meï khoâng ñeå yù tôùi söï
voâ ôn baïc nghiaõ cuûa con caùi, hoï gaùnh chòu moïi gian khoå, hoaøn
toaøn hieán daâng moïi tö töôûng, lôøi noùi, vaø haønh ñoäng chæ ñeå
nhöõng ñöùa con cuûa hoï ñöôïc haïnh phuùc, sung tuùc vaø thoaûi maùi.
Cuõng theá, trong ñôøi naøy vaø taát caû nhöõng ñôøi sau cuûa baïn, haõy
hieán daâng moïi vieäc baïn laøm, lôøi noùi, hay suy nghó cuûa baïn cho
söï an laønh vaø haïnh phuùc cuûa taát caû chuùng sinh.
Taát caû nhöõng chuùng sinh ñoù ñeàu coá gaéng ñeå ñaït ñöôïc
haïnh phuùc vaø an nhaøn. Taát caû ñeàu muoán ñöôïc soáng haïnh
phuùc vaø nhaøn nhaõ; khoâng moät ai trong soá ñoù muoán höùng chòu
baát haïnh hay ñau khoå. Tuy nhieân, hoï khoâng hieåu ñöôïc raèng
nguyeân nhaân cuûa haïnh phuùc laø nhöõng thieän haïnh, thay vaøo ñoù
hoï ñaém mình trong möôøi haønh vi baát thieän. Do ñoù, öôùc muoán

306
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

saâu xa nhaát [laø ñöôïc haïnh phuùc] vaø haønh ñoäng cuûa hoï laïi maâu
thuaãn nhau: trong noã löïc tìm kieám haïnh phuùc, hoï chæ mang laïi
ñau khoå cho chính mình.
Haõy lieân tuïc thieàn ñònh veà tö töôûng naøy “ thaät tuyeät dieäu
bieát bao neáu moãi ngöôøi trong nhöõng chuùng sinh ñoù coù theå thoï
höôûng taát caû nìeàm haïnh phuùc vaø an nhaøn maø hoï mong muoán.”
Haõy thieàn ñònh veà ñieàu ñoù cho tôùi khi loøng mong caàu cho ngöôøi
khaùc ñöôïc haïnh phuùc cuõng maõnh lieät gioáng nhö baïn ñang
mong muoán cho baûn thaân baïn ñöôïc haïnh phuùc.
Kinh ñieån noùi veà “nhöõng haønh vi töø aùi cuûa thaân, nhöõng
haønh vi töø aùi cuûa khaåu, nhöõng haønh vi töø aùi cuûa yù.” Ñieàu naøy
coù nghóa laø taát caû nhöõng gìï baïn noùi ra baèng mieäng, laøm baèng
tay, thay vì noùi vaø laøm nhöõng ñieàu toån haïi ngöôøi khaùc, thì haõy
chæ noùi vaø laøm nhöõng ñieàu thaúng thaén vaø toát laønh. Nhö trong
Nhaäp Boà Taùt Haïnh coù noùi:

Baát cöù khi naøo baïn nhìn ngöôøi khaùc,


Haõy nhìn hoï vôùi taám loøng yeâu thöông roäng môû.

Ngay caû khi baïn chæ nhìn moät ai khaùc, haõy nhìn hoï vôùi neùt
töôi cöôøi, vui veû, thay vì nhìn hoï baèng moät caùi nhìn choøng choïc
ñaày gaây haán hay bieåu loä söï thuø gheùt. Coù nhieàu caâu chuyeän noùi
veà ñieàu naøy, gioáng nhö caâu chuyeän veà moät nhaø cai trò ñaày uy
quyeàn nhìn moïi ngöôøi vôùi caùi nhìn phaãn noä. Chuyeän keå raèng
ngöôøi ñoù bò taùi sinh laøm moät ngaï quyû soáng nhôø thöùc aên thöøa
döôùi beáp loø cuûa moät caên nhaø, vaø sau ñoù, cuõng vì ñaõ nhìn moät
thaùnh nhaân theo loái ñoù, oâng ta bò ñoïa vaøo ñòa nguïc.
Baát cöù haønh ñoäng naøo baïn laøm baèng thaân, haõy gaéng laøm
moät caùch dòu daøng vaø vui veû, coá gaéng khoâng laøm haïi ngöôøi
khaùc maø laø ñeå giuùp ñôõ hoï. Lôøi noùi cuûa baïn khoâng neân bieåu loä
nhöõng thaùi ñoä nhö khinh mieät, chæ trích hay ghen tò. Haõy laøm
sao ñeå moãi lôøi baïn noùi ñeàu vui veû vaø chaân thaät. Ñoái vôùi thaùi ñoä
cuûa taâm, khi baïn giuùp ñôõ ngöôøi khaùc, chôù mong chôø baát kyø söï

307
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

ñeàn ñaùp toát ñeïp naøo. Ñöøng laøm moät keû ñaïo ñöùc giaû vaø coá laøm
cho ngöôøi khaùc coi baïn nhö moät vò Boà Taùt baèng nhöõng lôøi noùi
vaø haønh ñoäng töû teá cuûa baïn. Taän ñaùy loøng baïn, haõy hoaøn toaøn
mong öôùc haïnh phuùc cho ngöôøi khaùc vaø chæ quan taâm tôùi
nhöõng gì lôïi laïc nhaát cho hoï. Haõy laäp ñi laäp laïi nhöõng lôøi caàu
nguyeän naøy: “Traûi daøi suoát taát caû caùc kieáp, nguyeän xin cho toâi
khoâng laøm toån haïi duø chæ moät sôïi toùc treân ñaàu ngöôøi khaùc, vaø
nguyeän xin cho toâi luoân luoân giuùp ñôõ moãi ngöôøi trong taát caû
moïi ngöôøi.”
Ñieàu ñaëc bieät quan troïng laø traùnh laøm cho nhöõng ngöôøi
döôùi quyeàn cuûa baïn ñau khoå baèng caùch ñaùnh ñaäp, eùp buoäc hoï
laøm vieäc cöïc nhoïc, v.v. Ñieàu naøy aùp duïng cho ngöôøi giuùp vieäc
cuõng nhö cho nhöõng thuù vaät cuûa baïn, xuoáng tôùi con choù giöõ
nhaø khieâm toán nhaát. Luoân luoân, trong moïi hoaøn caûnh, baïn haõy
töû teá vôùi hoï trong tö töôûng, lôøi noùi vaø haønh ñoäng. Bò taùi sinh
nhö moät ngöôøi haàu, hay moät con choù giöõ nhaø, bò moïi ngöôøi coi
thöôøng vaø khinh reû, laø nghieäp troå quaû do nhöõng haønh vi ñaõ taïo
trong quaù khöù. Ñoù laø quaû hoã töông cuûa vieäc xem thöôøng vaø
khinh reû ngöôøi khaùc khi baïn coù moät ñòa vò quyeàn uy trong moät
ñôøi quaù khöù. Neáu baây giôø vì giaøu coù vaø quyeàn theá maø baïn xem
thöôøng ngöôøi khaùc, baïn seõ phaûi traû moùn nôï naøy trong vaøi kieáp
tôùi baèng caùch phaûi taùi sinh laøm nhöõng ngöôøi haàu cuûa hoï. Vì
theá, haõy ñaëc bieät töû teá vôùi nhöõng ngöôøi ñang ôû vò trí thaáp hôn
baïn.
Baát kyø nhöõng gì baïn coù theå laøm baèng thaân, khaåu hay yù
ñeå giuùp ñôõ moïi ngöôøi, ñaëc bieät laø cha meï cuûa baïn, hay nhöõng
ngöôøi bò beänh kinh nieân, seõ ñem laïi nhöõng lôïi ích khoâng theå
nghó baøn. Ngaøi Jowo Atisa noùi:

Töû teá ñoái vôùi nhöõng ngöôøi töø phöông xa tôùi, nhöõng ngöôøi
bò beänh laâu naêm, hay cha meï trong tuoåi giaø, töông ñöông
vôùi vieäc thieàn ñònh veà taùnh Khoâng maø tinh tuyù cuûa taùnh
Khoâng aáy chính laø loøng töø bi.

308
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Cha meï chuùng ta ñaõ toû cho ta thaáy tình yeâu thöông vaø
taâm töø aùi bao la tôùi noãi neáu chuùng ta laøm cho cha meï mình
phaûi ñau khoå luùc veà giaø thì ñaây laø moät aùc haïnh. Baûn thaân Ñöùc
Phaät, ñeå ñeàn ñaùp loøng toát cuûa thaân maãu, Ngaøi ñaõ ñi tôùi taàng
trôøi thöù ba möôi ba ñeå giaûng Phaùp cho baø. Coù caâu noùi raèng
cho duø chuùng ta haàu haï cha meï baèng caùch ñöa hoï ñi khaép theá
giôùi treân ñoâi vai cuûa mình, thì vieäc aáy vaãn khoâng ñeàn ñaùp ñöôïc
loøng toát cuûa cha meï. Tuy nhieân, chuùng ta coù theå ñeàn ñaùp loøng
toát naøy baèng vieäc höôùng daãn cha meï ñeáùn vôùi giaùo lyù cuûa Ñöùc
Phaät. Vì theá, haõy luoân luoân phuïng söï cha meï baèng tö töôûng,
lôøi noùi, vaø haønh ñoäng, vaø coá gaéng tìm caùch ñöa cha meï mình
ñeán vôùi Giaùo Phaùp.
Ñaïo Sö Vó Ñaïi xöù Oddiyana ñaõ noùi:

Khoâng neân laøm cho ngöôøi giaø buoàn khoå; haõy chaêm soùc hoï
vôùi loøng quan taâm vaø toân kính.

Trong baát cöù nhöõng gì baïn noùi vaø laøm, haõy toû ra töû teá vôùi
taát caû nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi hôn baïn. Haõy quan taâm tôùi hoï vaø
laøm baát kyø nhöõng gì baïn coù theå laøm ñöôïc khieán cho hoï vui
loøng.
Ngaøy nay, haàu heát moïi ngöôøi ñeàu noùi raèng khoâng coù
caùch naøo soáng trong coõi luaân hoài maø khoâng laøm toån haïi ngöôøi
khaùc. Nhöng ñieàu naøy khoâng ñuùng.
Ngaøy xöa, ôû Khotan, hai vò sa-di ñang thieàn ñònh veà Ñöùc
Vaên Thuø (Manjushri) sieâu phaøm.
Moät hoâm, Ngaøi hieän ra vôùi hoï vaø noùi: “Giöõa ta vaø caùc
ngöôi khoâng coù duyeân nghieäp vôùi nhau. Vò Boån Toân maø caùc
ngöôi coù lieân heä trong nhöõng ñôøi quaù khöù laø Ñöùc Quaùn Töï Taïi
vó ñaïi. Hieän Ngaøi ñöôïc tìm thaáy ôû Taây Taïng, laø vò vua ñang cai
trò xöù naøy.* Caùc ngöôi neân tôùi ñoù gaëp Ngaøi.”

*
Nhaø vua coù danh hieäu laø Songtsen Gampo, vò vua Phaät töû ñaàu tieân cuûa Taây
Taïng, Ngaøi ñöôïc coi laø moät hoaù thaân cuûa Ñöùc Quaùn Töï Taïi.

309
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Khi hai vò sa-di tôùi Taây Taïng vaø ñi vaøo voøng thaønh Lhasa,
hoï thaáy raát ñoââng ngöôøi bò haønh hình hay bò giam giöõ. Hoï hoûi
ñieàu gì ñang xaûy ra.
“Ñoù laø nhöõng ngöôøi bò vua ra leänh tröøng phaït,” hoï ñöôïc
cho bieát nhö vaäy.
“Vò vua naøy chaéc chaén khoâng phaûi laø Ñöùc Quaùn Töï Taïi,”
hoï töï nhuû, vaø sôï cuõng bò tröøng phaït nhö vaäy neân hoï quyeát ñònh
boû ñi.
Vò vua bieát hoï boû ñi neân phaùi moät söù giaû ñi theo môøi hoï
tôùi gaëp Ngaøi.
“Ñöøng sôï,” Ngaøi baûo hoï. “Taây Taïng laø moät vuøng ñaát
hoang daõ, khoù thuaàn phuïc. Vì lyù do ñoù ta ñaõ phaûi taïo ra aûo aûnh
nhöõng toäi nhaân bò haønh hình, bò chaët tay chaân, vaø v.v. Nhöng
trong thöïc teá, ta chöa töøng laøm toån haïi ai cho duø chæ moät sôïi
toùc.”
Vò vua ñoù laø ngöôøi cai trò toaøn xöù Taây Taïng, Xöù Tuyeát, vaø
ñaõ khieán caùc vò vua khaép boán phöông phaûi phuïc tuøng Ngaøi.
Ngaøi ñaùnh baïi nhöõng ñoäi quaân xaâm löôïc vaø giöõ yeân oån khaép
bieân cöông. Maëc duø Ngaøi buoäc loøng phaûi chieán thaéng quaân thuø
vaø baûo veä thaàn daân cuûa mình treân moät phaïm vi roäng lôùn nhö
vaäy nhöng Ngaøi hoaøn toaøn töï cheá ngöï ñöôïc ñeå khoâng laøm toån
haïi moät sôïi toùc treân ñaàu ngöôøi. Vì theá, laøm sao chuùng ta khoâng
theå khoâng laøm nhö vaäy ñeå traùnh vieäc gaây tai haïi cho ngöôøi
khaùc khi ta ñang chaêm soùc nôi truù aån beù xíu cuûa ta, laø nhöõng
thöù maø neáu so saùnh thì khoâng lôùn hôn nhöõng toå coân truøng?
Gieo gioù thì gaët baõo. Vieäc laøm haïi ngöôøi khaùc chæ taïo neân
ñau khoå voâ taän cho ñôøi naøy vaø nhöõng ñôøi keá tieáp. Chaúng coù
ñieàu toát laønh naøo coù theå phaùt sinh töø aùc haïnh, ngay caû trong
nhöõng vieäc laët vaët cuûa ñôøi naøy. Chöa töøng coù ai trôû neân giaøu
coù nhôø gieát choùc, troäm cöôùp vaø nhöõng ñieàu töông töï. Cuoái
cuøng hoï phaûi gaùnh chòu quaû baùo vaø thaát thoaùt toaøn boä tieàn baïc
vaø cuûa caûi trong khi thöïc hieän aùc haïnh.

310
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Hình aûnh ñöôïc ñöa ra ñeå minh hoïa cho loøng töø aùi bao la
laø moät con chim meï saên soùc nhöõng ñöùa con. Noù baét ñaàu baèng
vieäc laøm moät caùi toå meàm maïi, aám cuùng. Chim meï che chôû vaø
uû cho thaät aám nhöõng con chim con baèng ñoâi caùnh cuûa noù. Noù
luoân dòu daøng vaø che chôû chim con cho tôùi khi chuùng coù theå
chaép caùnh bay xa. Gioáng nhö con chim meï ñoù, haõy hoïc caùch
töû teá trong tö töôûng, lôøi noùi, vaø haønh ñoäng vôùi taát caû chuùng
sinh trong ba coõi.

3. Thieàn Ñònh Veà Taâm Bi

Thieàn ñònh veà taâm bi laø hình dung chuùng sinh bò haønh haï bôûi
noãi ñau khoå khuûng khieáp vaø mong muoán hoï ñöôïc giaûi thoaùt
khoûi nhöõng ñau khoå ñoùù. Coù caâu noùi raèng:

Haõy nghó veà moät ngöôøi naøo ñoù bò ñau khoå döõ doäi, nhö moät
ngöôøi bò neùm vaøo nguïc toái saâu thaúm chôø ñôïi cuoäc haønh
hình, hay moät con vaät saép bò laøm thòt ñang ñöùng tröôùc keû
ñoà teå. Haõy caûm nhaän loøng töø aùi ñoái vôùi chuùng sinh ñoù nhö
theå hoï laø meï hay con cuûa chính baïn.

Haõy hình dung moät tuø nhaân bò nhaø caàm quyeàn keát aùn töû
hình vaø ñang bò daãn tôùi nôi haønh quyeát, hoaëc moät con cöøu bò
ngöôøi ñoà teå baét troùi laïi.
Khi baïn nghó tôùi moät tuø nhaân bò keát aùn, thì haõy hình dung
con ngöôøi ñau khoå ñoù laø chính baïn thay vì laø moät ngöôøi naøo
khaùc. Haõy töï hoûi mình seõ laøm gì trong tình huoáng ñoù. Laøm theá
naøo baây giôø? Khoâng bieát chaïy nôi ñaâu. Khoâng nôi aån troán.
Khoâng choán nöông töïa vaø khoâng ai che chôû baïn. Baïn khoâng
coù phöông tieän ñeå ñaøo thoaùt. Baïn khoâng theå bay xa. Baïn
khoâng coù söùc maïnh, khoâng coù quaân ñoäi ñeå baûo veä. Ngay
chính luùc ñoù, moïi tri giaùc veà cuoäc ñôøi naøy saép bò caét ñöùt. Baïn

311
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

seõ phaûi boû laïi ngay caû thaân theå cuûa chính mình maø baïn ñaõ
töøng baûo veä, chaêm chuùt töøng chuùt moät, vaø phaûi baét ñaàu leân
ñöôøng ñi ñeán cuoäc ñôøi keá tieáp. Ñau ñôùn laøm sao! Haõy reøn
luyeän taâm thöùc baèng caùch nhaän laõnh vaøo mình noãi ñau khoå
cuûa tuø nhaân bò keát aùn ñoù.
Vaø khi baïn nghó tôùi moät con cöøu bò daãn ñi gieát thòt, ñöøng
nghó noù chæ laø moät con cöøu. Thay vaøo ñoù, haõy caûm thaáy moät
caùch chaân thaønh raèng ñoù chính laø ngöôøi meï giaø cuûa mình saép
bò gieát, vaø haõy töï hoûi phaûi laøm gì trong tình huoáng ñoù. Giôø ñaây
baïn ñònh laøm gì khi hoï saép gieát ngöôøi meï giaø cuûa baïn, maëc duø
baø chaúng laøm ñieàu gì toån haïi ñeán ai? Haõy kinh nghieäm töø taän
ñaùy loøng baïn noãi khoå maø meï baïn phaûi traûi qua. Khi taâm baïn
noùng loøng muoán laøm moät ñieàu gì ngay laäp töùc ñeå ngöôøi meï giaø
cuûa baïn khoâng bò gieát cheát taïi choã, haõy quaùn chieáu duø sinh
loaøi ñang ñau khoå naøy khoâng thöïc söï laø cha hay meï baïn trong
ñôøi naøy, nhöng chaéc chaén hoï ñaõ töøng laø cha hay meï baïn trong
moät thôøi ñieåm naøo ñoù trong nhöõng ñôøi quaù khöù vaø ñaõ töøng
nuoâi döôõng baïn vôùi thieän taâm lôùn lao gioáng heät nhö cha meï
trong ñôøi naøy cuûa baïn ñaõ laøm. Vì theá khoâng coù gì khaùc bieät
giöõa cha meï ñôøi naøy vôùi cha meï cuûa voâ löôïng kieáp. Thöông
thay cho cha meï khoán khoå cuûa baïn ñang chòu ñau khoå quaù
nhieàu! Giaù nhö hoï coù theå laäp töùc thoaùt khoûi noãi khoå cuûa hoï,
khoâng chuùt trì hoaõn – ngay giaây phuùt naøy! Vôùi nhöõng nieäm
töôûng naøy trong loøng, haõy thieàn ñònh vôùi loøng bi maãn khoâng theå
chòu ñöïng noåi ñeán noãi ñoâi maét baïn trôû neân ñaãm leä.
Khi loøng bi cuûa baïn ñöôïc ñaùnh thöùc, haõy thaáu hieåu raèng
taát caû nhöõng ñau khoå naøy laø haäu quaû cuûa caùc aùc haïnh ñaõ
phaïm trong quaù khöù. Taát caû nhöõng chuùng sinh khoán khoå giôø
ñaây ñang ñaém mình trong nhöõng aùc haïnh cuõng seõ phaûi chòu
ñau khoå khoâng caùch naøo traùnh khoûi. Ñeå cho ñieàu naøy hieän roõ
trong taâm, haõy thieàn ñònh vôùi loøng bi veà taát caû nhöõng chuùng
sinh ñang taïo nhaân ñau khoå cho baûn thaân hoï baèng vieäc saùt
sanh vaø baèng nhöõng haønh vi baát thieän khaùc.

312
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Sau ñoù haõy quaùn saùt söï ñau khoå cuûa taát caû nhöõng chuùng
sinh bò taùi sinh trong caùc coõi ñòa nguïc, giöõa nhöõng ngaï quyû vaø
nhöõng coõi giôùi ñau khoå khaùc. Haõy ñoàng nhaát vôùi hoï nhö theå hoï
laø cha meï baïn, hay laø chính baïn, vaø thieàn quaùn veà loøng bi vôùi
moät naêng löïc vó ñaïi.
Cuoái cuøng, haõy quaùn chieáu saâu xa veà taát caû chuùng sinh
trong tam giôùi. Baát keå ôû ñaâu coù khoâng gian laø ôû ñoù coù chuùng
sinh. Nôi naøo coù chuùng sinh laø nôi ñoù coù aùc haïnh vaø coù quaû
khoå. Nhöõng chuùng sinh ñaùng thöông chæ toaøn dính maéc trong
taát caû nhöõng aùc haïnh vaø ñau khoå! Tuyeät dieäu bieát bao neáu nhö
moãi chuùng sinh trong saùu coõi coù theå thoaùt khoûi moïi tri giaùc gaây
ra bôûi nhöõng haønh vi trong quaù khöù, thoaùt khoûi moïi ñau khoå vaø
nhöõng khuynh höôùng baát thieän ñoù, vaø ñaït ñöôïc haïnh phuùc
vónh cöûu cuûa Phaät Quaû vieân maõn.
Khi baïn baét ñaàu thieàn ñònh veà taâm bi, ñieàu quan troïng
tröôùc tieân laø haõy chuù taâm vaøo noãi khoå cuûa moät caù nhaân, töøng
ngöôøi moät, vaø sau ñoù töøng böôùc moät, tu taäp baûn thaân cho tôùi
khi baïn coù theå thieàn ñònh veà taát caû chuùng sinh nhö moät toaøn
theå ñoàng nhaát. Neáu khoâng nhö theá, loøng töø bi cuûa baïn seõ raát
mô hoà vaø chæ laø lyù thuyeát suoâng. Taâm bi aáy seõ khoâng phaûi laø
moät taâm bi chaân chính, xaùc thöïc.
Haõy ñaëc bieät quaùn chieáu veà nhöõng ñau khoå vaø khoù nhoïc
cuûa traâu boø, cöøu, ngöïa thoà vaø nhöõng gia suùc khaùc cuûa baïn.
Chuùng ta cheá ra ñuû loaïi hình thöùc haønh haï daõ man nhöõng sinh
loaøi nhö theá, coù theå so saùnh vôùi nhöõng haønh haï trong ñòa
nguïc. Chuùng ta xoû muõi, thieán, vaët loâng, laáy maùu soáng nhöõng
con thuù.* Chuùng ta chaúng suy xeùt trong baát kyø phuùt giaây ngaén
nguûi naøo ñeå thaáy raèng nhöõng con vaät naøy coù theå bò ñau ñôùn.
Neáu suy nghó veà ñieàu ñoù moät caùch saâu xa, ta seõ thaáy ngay vaán
ñeà ñaùng tieác laø ôû choã chuùng ta ñaõ khoâng nuoâi döôõng loøng bi
maãn. Haõy quaùn chieáu veà ñieàu naøy thaät kyõ löôõng: ngay giôø ñaây,

*
Guø loâng meàm treân löng boø yak ñöôïc duøng laøm len, ngöôøi ta thöôøng vaët noù ra
hôn laø xeùn.

313
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

neáu coù ai chæ nhoå moät sôïi toùc cuûa baïn, baïn seõ la leân vì ñau
ñôùn – baïn seõ hoaøn toaøn khoâng tha thöù cho vieäc ñoù. Theá maø
chuùng ta laïi vaët taát caû loâng-guø daøi cuûa nhöõng con boø yak cuûa
ta, ñeå laïi lôùp da thòt traàn truïi ñoû taáy leân maø nôi moãi sôïi loâng töùa
ra moät gioït maùu. Maëc duø con vaät keâu reân vì ñau ñôùn nhöng
chuùng ta chaúng maûy may quan taâm tôùi noãi khoå cuûa noù.
Chuùng ta chaúng theå ñöùng yeân khi bò moät veát phoûng doäp
treân baøn tay. Ñoâi khi moâng ñít ta bò ñau do du haønh treân löng
ngöïa, ta khoâng theå ngoài treân yeân maø phaûi ngoài leäch moät beân.
Nhöng chuùng ta khoâng laøm theá khi con ngöïa bò kieät söùc hay
ñau ñôùn. Khi noù khoâng theå ñi tieáp ñöôïc nöõa vaø bò vaáp ngaõ, thôû
hoån heån, ta vaãn cho laø taïi noù cöùng ñaàu. Chuùng ta maát bình tónh
vaø quaát noù khoâng chuùt thöông xoùt.
Haõy nghó veà caù nhaân moät con vaät, chaúng haïn moät con
cöøu bò gieát thòt. Tröôùc tieân, khi bò loâi ra khoûi baày, con vaät teâ lieät
vì sôï haõi. Moät veát thöông töôm maùu phoàng leân ngay choã bò tuùm
chaët. Noù bò quaúng naèm ngöûa treân maët ñaát; chaân bò coät laïi vôùi
nhau baèng moät sôïi daây da vaø moõm bò raøng cho tôùi khi cheát
ngaït.** Neáu con vaät keùo daøi thôøi gian haáp hoái trong côn ñau döõ
doäi thì keû ñoà teå, ngöôøi laøm nhöõng aùc haïnh, heát söùc giaän döõ:
“Con naøy khoâng muoán cheát!” haén noùi, vaø ñaùnh con vaät tuùi
buïi.
Con cöøu naøy khoù cheát hôn cöøu bò loät da vaø moi ruoät.
Cuøng luùc ñoù moät con vaät khaùc bò ruùt maùu cho tôùi khi khoâng
coøn ñöùng vöõng ñöôïc nöõa. Maùu cuûa con vaät ñaõ cheát ñöôïc hoaø
chung vôùi maùu con vaät coøn soáng vaø hoãn hôïp naøy ñöôïc naáu
chín trong boä ruoät cuûa moät con vaät ñaõ bò moå buïng ñeå laøm moùn
xuùc xích.* Baát cöù ai coù theå aên nhöõng thöù nhö theá veà sau haún
phaûi laø moät keû aên thòt ngöôøi thaät söï.

**
ÔÛ Taây Taïng, ngöôøi ta thöôøng gieát suùc vaät baèng caùch laøm cho noù ngaït thôû.
*
Nhö huyeát-xuùc xích. Ñieàu naøy laøm theo moät nieàm tin cuûa ñòa phöông laø moät
hoãn hôïp goàm maùu cuûa moät con vaät coøn soáng vaø maùu moät con vaät ñaõ cheát laøm
taêng cöôøng sinh löïc.

314
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Haõy suy nghó kyõ caøng veà noãi khoå cuûa nhöõng con vaät naøy.
Haõy hình dung chính baïn ñang traûi qua noãi khoå ñoù vaø xem xeùt
coi chuùng ra sao. Haõy laáy tay bòt mieäng baïn laïi vaø ngöøng thôû.
Haõy ôû trong tình traïng nhö theá trong moät laùt. Baïn haõy kinh
nghieäm söï ñau ñôùn vaø hoaûng sôï. Khi baïn ñaõ thöïc söï quaùn saùt
ñieàu ñoù, haõy nghieàn ngaãm kyõ löôõng raèng thaät ñaùng buoàn bieát
bao khi toaøn theå chuùng sinh ñoù bò daèn xeù bôûi nhöõng noãi khoå
khuûng khieáp nhö theá maø khoâng coù luùc naøo ñöôïc ngôi nghæ. Giaù
nhö baïn coù naêng löïc ñeå ban taëng chuùng nôi aån naùu thoaùt khoûi
moïi thoáng khoå naøy!
Caùc Laït Ma vaø tu só laø nhöõng ngöôøi ñöôïc moïi ngöôøi tin
töôûng laø coù loøng töø bi roäng lôùn nhaát. Nhöng hoï laïi chaúng coù
chuùt xíu naøo taám loøng aáy. Noùi ñeán chuyeän laøm cho chuùng sinh
ñau khoå thì quaû laø hoï coøn teä haïi hôn caû caùc gia chuû. Ñaây laø
daáu hieäu cho thaáy thôøi ñaïi giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät ñang thöïc söï
tôùi luùc keát thuùc. Chuùng ta ñaõ ñi tôùi moät thôøi kyø khi maø nhöõng
quyû ma aên thòt vaø caùc yeâu tinh hoaøn toaøn ñöôïc toân kính. Trong
quaù khöù, Baäc Thaày cuûa chuùng ta, Ñöùc Thích Ca Maâu Ni, ñaõ töø
boû vöông quoác cuûa moät vò Chuyeån Luaân Thaùnh Vöông.130
Cuøng vôùi nhöõng ñeä töû A La Haùn cuûa Ngaøi, Ngaøi ñi chaân traàn,
khaát thöïc vôùi bình baùt vaø caây gaäy trong tay. Khoâng nhöõng caùc
Ngaøi ñi khaát thöïc maø khoâng coù löøa hay ngöïa thoà, maø ngay caû
Ñöùc Phaät cuõng khoâng coù ngöïa ñeå cöôõi. Ñoù laø bôûi Ngaøi caûm
thaáy raèng laøm cho chuùng sinh ñau khoå khoâng phaûi laø con
ñöôøng cuûa giaùo lyù ñaïo Phaät. Khoâng leõ Ñöùc Phaät khoâng ñuû
thaùo vaùt ñeå tìm cho baûn thaân mình moät con ngöïa giaø ñeå cöôõi?
Tuy nhieân, khi nhöõng vò toân kính cuûa chuùng ta toå chöùc
moät buoåi leã trong laøng, hoï xoû moät maåu daây beän troøn qua caùi loã
ñöôïc ñuïc ôû moõm con traâu yak. Khi ñöôïc ñôõ leân yeân, hoï keùo
baèng caû hai tay maïnh tôùi noãi coù theå naém ñöôïc sôïi daây laøm
baèng loâng yak, noù thoïc saâu vaøo muõi con yak, laøm con vaät ñaùng
thöông naøy ñau ñôùn khuûng khieáp ñeán ñoä phaûi choàm leân vaø
phoùng voït tôùi. Vì theá ngöôøi ngoài treân löng noù, vôùi taát caû söùc

315
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

maïnh cuûa mình, ñaùnh noù baèng roi. Khoâng chòu noåi choã ñau
môùi beân hoâng, con yak baét ñaàu chaïy – nhöng muõi laïi bò sôïi
daây keùo laïi. Baây giôø loã muõi bò ñau quaù khieán con yak ñöùng laïi,
vaø laïi bò roi quaát. Bò trì keùo phía tröôùc, bò roi quaát phía sau cho
tôùi khi chaúng maáy choác con vaät ñau ñôùn vaø kieät söùc. Moà hoâi
toaùt ra töø moãi sôïi loâng, löôõi noù theø ra, hôi thôû khoø kheø, vaø noù
khoâng theå ñi ñöôïc nöõa.
“Chuyeän gì xaûy ra vôùi noù? Noù vaãn khoâng chòu ñi cho
ñaøng hoaøng,” ngöôøi cöôõi yak nghó nhö vaäy vaø noåi giaän, duøng
caùi tay naém cuûa sôïi daây thuùc vaøo söôøn con vaät cho tôùi khi
trong côn giaän döõ, haén thuùc maïnh tôùi noãi tay naém beå laøm hai.
Haén nheùt nhöõng mieáng bò beå vaøo thaét löng, nhaët moät cuïc ñaù
nhoïn vaø, xoay troøn treân yeân, ñaâm maïnh xuoáng moâng con yak
giaø nua… Taát caû nhöõng ñieàu naøy xaûy ra laø bôûi haén khoâng caûm
thaáy moät chuùt xoùt thöông naøo ñoái vôùi con vaät.
Haõy hình dung chính baïn laø con traâu yak giaø nua, löng
baïn oaèn xuoáng vì bò choàng chaát quaù naëng, moät sôïi daây trì keùo
baïn ôû loã muõi, hoâng baïn bò quaát, söôøn baïn thaâm tím vì caùi baøn
ñaïp. Baïn chæ caûm thaáy ñau raùt ôû phía tröôùc, phía sau, vaø hai
beân söôøn. Khoâng moät giaây ngöng nghæ, baïn leo leân nhöõng
söôøn nuùi daøi, ñi xuoáng nhöõng con doác saâu, vöôït qua caùc con
soâng roäng vaø nhöõng caùnh ñoàng meânh moâng. Khoâng ñöôïc nuoát
duø chæ moät muoãng thöùc aên, baïn bò daãn ñi traùi vôùi yù muoán cuûa
baïn töø saùng sôùm cho tôùi chieàu toái khi nhöõng tia naéng sau cuøng
cuûa maët trôøi taø ñaõ bieán maát. Haõy quaùn chieáu veà noãi ñau ñôùn
vaø kieät löïc cuûa con vaät nhö theá naøo, söï ñau ñôùn, ñoùi khaùt maø
baïn traûi nghieäm ra sao, vaø sau ñoù, haõy nhaän vaøo mình noãi ñau
khoå ñoù. Baïn khoâng theå caûm thaáy ñieàu gì khaùc ngoaøi loøng bi
maãn maõnh lieät vaø khoâng theå naøo chòu ñöïng noåi.
Thoâng thöôøng, nhöõng ngöôøi maø chuùng ta goïi laø Laït Ma
hay tu só phaûi laø nôi nöông töïa vaø ngöôøi trôï giuùp – laø nhöõng vò
hoä trì vaø daãn daét taát caû chuùng sinh vôùi moät taám loøng voâ phaân
bieät. Nhöng trong thöïc teá, hoï thieân vò nhöõng vò thí chuû, nhöõng

316
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

ngöôøi baûo trôï hoï, nhöõng ngöôøi taëng cho hoï thöùc aên, nöôùc
uoáng vaø cuùng döôøng hoï. Hoï caàu nguyeän ñeå nhöõng caù nhaân
ñaëc bieät naøy coù theå ñöôïc che chôû vaø baûo veä. Hoï ban cho
nhöõng ngöôøi naøy caùc leã quaùn ñaûnh vaø phöôùc laønh. Vaø trong
thôøi gian ñoù, hoï keát beø keát baïn ñeå truïc xuaát taát caû nhöõng ngaï
quyû vaø nhöõng tinh linh aùc haïi maø söï taùi sinh vaøo ñöôøng döõ laø
keát quaû cuûa nghieäp baát haïnh cuûa chuùngï. Chö vò Laït Ma cöû
haønh nhöõng buoåi leã nhö vaäy tôùi luùc noåi côn thònh noä, laøm ra veû
muoán ñaùnh ñaäp vaø keâu leân: “Gieát, gieát! Ñaùnh, ñaùnh!”
Giôø ñaây, chaéc chaén raèng neáu baát kyø ai coi nhöõng tinh linh
aùc haïi nhö ñoái töôïng ñeå ñaùnh hoaëc gieát thì haún ñoù laø vì taâm
thöùc hoï ñang bò ñeø naëng bôûi naêng löïc cuûa söï tham luyeán vaø
thuø haän, vaø hoï chöa töøng phaùt khôûi loøng bi maãn bao la, voâ
phaân bieät. Khi baïn suy nghó saâu xa veà ñieàu naøy, baïn seõ thaáy
raèng nhöõng tinh linh aùc haïi naøy caàn ñeán loøng töø bi hôn baát kyø
aân nhaân, tín chuû naøo. Hoï trôû thaønh nhöõng tinh linh nhieãu haïi laø
bôûi aùc nghieäp cuûa hoï. Khi bò taùi sinh laøm ngaï quyû vôùi moät thaân
theå khuûng khieáp, hoï ñau ñôùn vaø sôï haõi khoâng theå töôûng töôïng
noåi. Hoï khoâng kinh nghieäm ñöôïc ñieàu gì khaùc ngoaïi tröø söï ñoùi,
khaùt, vaø kieät queä keùo daøi voâ taän. Hoï nhaän thaáy moïi söï chæ laø
söï ñe doïa. Khi taâm hoï traøn ñaày thuø haän vaø gaây haán, nhieàu
ngöôøi trong soá hoï bò ñoïa ñòa nguïc ngay khi cheát. Nhö vaäy ai
xöùng ñaùng ñöôïc thöông xoùt hôn? Nhöõng vò thí chuû coù theå ñau
yeáu vaø khoå sôû, nhöng ñieàu ñoù seõ giuùp cho aùc nghieäp cuûa hoï
caïn kieät vaø khoâng coøn taïo taùc theâm nöõa. Traùi laïi, nhöõng tinh
linh xaáu aùc ñoù ñang laøm toån haïi nhöõng ngöôøi khaùc vôùi nhöõng yù
ñònh xaáu aùc, vaø bôûi nhöõng aùc haïnh cuûa hoï, hoï seõ bò loän nhaøo
xuoáng ñaùy saâu cuûa caùc coõi thaáp.
Neáu Ñaáng Chieán Thaéng, thieän xaûo trong caùc phöông tieän
vaø traøn ñaày loøng töø bi, ñaõ giaûng daïy caùch khöû tröø hay ñe doïa
nhöõng tinh linh gaây toån haïi naøy baèng nhöõng phöông phaùp
hung noä thì cuõng chæ laø vì loøng bi maãn ñoái vôùi chuùng tinh linh,
gioáng nhö moät ngöôøi meï phaùt vaøo ñít ñöùa treû khoâng nghe lôøi.

317
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Ngaøi cuõng cho pheùp moät soá ngöôøi thöïc hieän caùc nghi leã giaûi
thoùat baèng caùch laø nhöõng ngöôøi coù naêng löïc ñöôïc ngaên chaän
doøng taïo taùc aùc nghieäp cuûa nhöõng keû chuyeân gaây toån haïi, vaø
chuyeån taâm thöùc chuùng tôùi moät coõi thanh tònh. Nhöng ngöôïc
laïi, ñoái vôùi vieäc coá tình laøm thoaû maõn yeâu caàu cuûa nhöõng tín
chuû, laøm thoaû maõn caùc tu só, vaø thoaû maõn nhöõng ngöôøi maø
chuùng ta coi laø ñöùng veà phe ta ñeå haét huûi chuùng quyû ma vaø
haét huûi nhöõng ngöôøi laøm ñieàu sai traùi, roài coi hoï nhö nhöõng keû
thuø ñaùng gheùt – baûo veä moät beân vaø taán coâng beân kia do loøng
tham luyeán vaø thuø haän – thì ñoù coù phaûi laø do Ñaáng Chieán
Thaéng ñaõ giaûng daïy nhöõng thaùi ñoä nhö theá hay khoâng? Chöøng
naøo chuùng ta coøn bò daãn daét bôûi nhöõng caûm xuùc tham luyeán vaø
thuø haän nhö vaäy, thì thaät voâ ích khi coá gaéng loaïi boû hay taán
coâng baát kyø tinh linh aùc haïi naøo. Thaân theå hoï chæ thuaàn laø taâm
thöùc neân hoï seõ khoâng tuaân leänh chuùng ta. Ngöôïc laïi hoï seõ chæ
gaây theâm hoaï haïi chuùng ta. Quaû thöïc – chöa caàn phaûi noùi tôùi
chuyeän tham luyeán vaø thuø haän – chöøng naøo chuùng ta coøn tin
raèng nhöõng vò Trôøi vaø tinh linh nhö theá thöïc söï hieän höõu vaø
muoán hoï bieán ñi cho khuaát maét thì chuùng ta seõ khoâng bao giôø
thuaàn phuïc ñöôïc hoï.
Khi Ngaøi Jetsun Mila soáng trong Ñoäng Phaùo Ñaøi Kim Xí
Ñieåu ôû thung luõng Chong, thì Vinayaka, vò vua cuûa nhöõng keû
gaây chöôùng ngaïi, thi trieån moät aûo giaùc sieâu nhieân. Trong hang
ñaù cuûa mình, Jetsun Mila nhìn thaáy naêm atsara* (nhaø tu khoå
haïnh) vôùi ñoâi maét to nhö caùi ñóa nhoû. Ngaøi caàu nguyeän vò Thaày
vaø Boån Toân cuûa Ngaøi, nhöng nhöõng con quyû vaãn khoâng ñi.
Ngaøi thieàn ñònh quaùn töôûng Boån Toân vaø nieäm caùc thaàn chuù
phaãn noä, nhöng chuùng vaãn khoâng ñi.
Cuoái cuøng Ngaøi nghó: “Ngaøi Marpa xöù Lhodrak ñaõ daïy ta
raèng taát caû moïi söï vieäc trong vuõ truï ñeàu chính laø do taâm taïo,
vaø baûn taùnh cuûa taâm thì roãng rang vaø choùi ngôøi. Tin raèng ma

*
a tsa ra laø moät söûa ñoåi sai laïc cuûa töø Phaïn ngöõ acarya, vaø ôû ñaây coù nghóa laø
nhöõng söï xuaát hieän mang hình töôùng cuûa caùc nhaø tu khoå haïnh AÁn Ñoä.

318
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

quyû vaø nhöõng keû gaây chöôùng ngaïi naøy ñeàu ñeán töø beân ngoaøi
vaø muoán hoï ñi choã khaùc laø ñieàu voâ nghóa.”
Caûm nhaän moät xaùc tín maïnh meõ nhö theá giuùp Ngaøi thaáu
suoát ñöôïc raèng nhöõng tinh linh vaø ma quyû chæ laø nhöõng tri giaùc
cuûa chính mình, Ngaøi trôû laïi hang ñoäng. Trôïn troøn ñoâi maét
kinh haõi, nhöõng nhaø tu khoå haïnh vuït bieán maát.
Ñaây cuõng laø ñieàu maø Nöõ Yeâu Tinh ôû Taûng Ñaù muoán noùi
tôùi khi noù haùt cho Milarepa nghe:

Quyû ma ta ñaây laø huaân taäp cuûa rieâng Ngaøi bieán hieän trong
taâm Ngaøi;
Neáu Ngaøi khoâng nhaän ra baûn taùnh thaät cuûa taâm,
Thì ta seõ chaúng ñi ñaâu chæ vì Ngaøi baûo ta ñi.
Neáu Ngaøi khoâng nhaän ra ñöôïc taâm Ngaøi roãng rang,
Thì ngoaøi ta ra, coøn raát nhieàu quyû ma nöõa!
Nhöng neáu Ngaøi nhaän ra baûn taùnh thaät cuûa taâm,
Thì nghòch caûnh seõ hoä trì Ngaøi chöù chaúng theå laøm gì khaùc
Vaø ngay caû ta, Nöõ Yeâu Tinh ôû Taûng Ñaù, saün saøng
ñôïi leänh Ngaøi.

Nhö vaäy, thay vì coù söï xaùc tín ñeå thaáu hieåu raèng taát caû
tinh linh vaø ma quyû chính laø baûn taâm cuûa ta, thì laøm sao chuùng
ta coù theå khuaát phuïc ñöôïc chuùngï baèng caùch leân côn giaän döõ
phaãn noä?
Khi caùc taêng só tôùi thaêm caùc vò thí chuû cuûa hoï, caùc taêng só
naøyï vui veû khoâng chuùt do döï aên heát con cöøu ñaõ bò gieát ñeå phuïc
vuï hoï. Khi caùc taêng só aáyï thöïc hieän nhöõng nghi thöùc ñaëc bieät
ñeå cuùng döôøng caùc vò Hoä Phaùp, hoï tuyeân boá raèng moùn thòt
thanh tònh laø moät phaàn caàn thieát. Ñoái vôùi hoï, moùn naøy coù nghóa
laø thòt vaø môõ coøn öôùt maùu cuûa moät con vaät bò gieát cheát töôi, vaø
vôùi maùu vaø môõ ñoù, hoï duøng ñeå trang trí taát caû caùc baùnh cuùng
(torma) vaø nhöõng moùn cuùng döôøng khaùc. Nhöõng phöông phaùp
ñe doïa gheâ sôï nhö theá chæ coù theå laø nhöõng nghi thöùc cuûa caùc

319
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

keû ngoaïi ñaïo hay nhöõng ngöôøi theo ñaïo BoŠn – chuùng chaéc
chaén khoâng phaûi laø nghi thöùc Phaät Giaùo. Trong Phaät Giaùo, moät
khi ñaõ quy y Phaùp, chuùng ta phaûi töø boû vieäc laøm haïi ngöôøi
khaùc. Laøm theá naøo maø vieäc gieát moät con thuù ôû moãi nôi chuùng
ta ñeán, thöôûng thöùc maùu vaø thòt cuûa noù, laïi khoâng laø vieäc phaïm
giôùi nguyeän quy y? Ñaëc bieät hôn nöõa, trong truyeàn thoáng Boà
Taùt cuûa Ñaïi Thöøa, chuùng ta ñöôïc coi laø nôi nöông töïa vaø laø
ngöôøi baûo veä cho taát caû chuùng sinh bao la voâ taän. Nhöng ñoái
vôùi chính nhöõng chuùng sinh coù nghieäp baát haïnh maø ta ñöôïc
coi nhö ñang che chôû cho chuùngï thì ta laïi khoâng caûm thaáy chuùt
xíu loøng bi maãn naøo. Thay vaøo ñoù, nhöõng chuùng sinh naèm döôùi
söï che chôû cuûa chuùng ta ñaõ bò gieát haïi, thòt vaø maùu naáu chín
cuûa chuùngï ñöôïc baøy ra tröôùc maët ta, vaø nhöõng ngöôøi baûo veä
hoï – laø chuùng ta, nhöõng Boà Taùt – laïi haân hoan ngaáu nghieán
moùn thòt roài cheùp moâi haû heâ thoaû maõn. Coøn ñieàu gì coù theå xaáu
xa vaø aùc ñoäc hôn nöõa khoâng?

Nhöõng baûn vaên cuûa Kim Cöông Maät Thöøa coù noùi:

Cho duø chuùng ta coù laøm ñieàu gì khieán simha vaø tramen*
khoù chòu
Chaúng haïn nhö vieäc khoâng thoï duïng caùc phaåm vaät cuùng
döôøng goàm maùu vaø thòt y cöù theo vaên baûn,
Chuùng ta haõy caàu xin caùc Khoâng-Haønh nöõ (dakini) ôû
nhöõng choán linh thieâng tha thöù.

Vaäy ôû ñaây, “thoï duïng caùc phaåm vaät cuùng döôøng goàm
maùu vaø thòt y cöù theo vaên baûn” coù nghóa laø thoï duïng nhöõng
moùn naøy nhö ñaõ ñöôïc giaûi thích trong nhöõng baûn vaên Maät ñieån
cuûa Maät Thöøa. Nhöõng höôùng daãn trong caùc baûn vaên ñoù laø gì?

*
Nhöõng boån toân töôïng tröng cuûa maïn ñaø la.

320
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Naêm loaïi thòt vaø naêm cam loà


Laø thöùc aên vaø nöôùc uoáng cho böõa tieäc hoäi beân ngoaøi.

Do ñoù, “cuùng döôøng moät tieäc maùu vaø thòt y cöù theo caùc
baûn vaên” coù nghóa laø cuùng döôøng naêm loaïi thòt ñöôïc coi laø
nhöõng chaát lieäu maät nnguyeän (samaya) coù giaù trò ñoái vôùi Maät
Thöøa – ñoù laø thòt ngöôøi, ngöïa, choù, voi, vaø traâu boø. Naêm loaïi
thòt naøy khoâng bò oâ nhieãm bôûi nhöõng aùc haïnh vì ñaây laø toaøn theå
nhöõng sinh vaät khoâng bò gieát ñeå laøm thöïc phaåm.131 Ñieàu naøy
hoaøn toaøn traùi ngöôïc vôùi vieäc chuùng ta döïa vaøo khaùi nieäm tònh
vaø baát tònh—ñoái vôùi khaùi nieäm naøy thì thòt ngöôøi, thòt choù… ñöôïc
xem laø baát tònh, keùm teä, trong khi loaïi thòt boå beùo cuûa moät con
vaät vöøa bò gieát ñeå laøm thöïc phaåm laïi ñöôïc coi laø thanh tònh.
Nhöõng thaùi ñoä nhö theá ñöôïc ñeà caäp tôùi nhö laø:

Xem chaát lieäu cuûa naêm maät nguyeän thoï duïng


Laø tònh hay baát tònh, hoaëc thoï duïng trong lô ñeãnh.

Noùi khaùc ñi, khi coù nhöõng yù nieäm tònh hay baát tònh laø ñaõ vi
phaïm nhöõng maät nguyeän cuûa vieäc thoï duïng, ngay caû khi naêm
loaïi thòt ñöôïc chaáp nhaän kia chæ coù theå ñöôïc söû duïng neáu baïn
coù naêng löïc chuyeån hoùa thöïc phaåm baïn aên thaønh chaát cam loà
vaø ñang ôû trong tieán trình tu taäp ñeå ñaït tôùi nhöõng thaønh töïu
ñaëc bieät ôû moät nôi aån daät. Neáu baïn aên nhöõng moùn thòt naøy
moät caùch ngaãu nhieân tình côø trong laøng xoùm, chæ vì baïn thích
muøi vò cuûa moùn thòt thì ñaây chính laø yù nghóa cuûa caâu “thoï duïng
trong lô ñeãnh, traùi ngöôïc vôùi nhöõng maät nguyeän cuûa vieäc thoï
duïng,” vaø ñaáy cuõng laø moät söï vi phaïm caùc giôùi maät nguyeän.
Do ñoù, “thòt thanh tònh” khoâng coù nghóa laø thòt cuûa moät con
vaät bò gieát ñeå laøm thöïc phaåm, maø laø “thòt cuûa con vaät bò cheát vì
haønh nghieäp cuûa noù trong quaù khöù.” Coù nghóa laø thòt cuûa moät
con vaät cheát giaø, cheát beänh, hoaëc cheát vì nhöõng nguyeân nhaân
töï nhieân khaùc, vaø nhöõng nguyeân nhaân naøy khoâng laø gì khaùc

321
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

hôn ngoaøi aùc baùo phaûi traû cho nhöõng haønh nghieäp cuûa chính
con vaät aáy trong quaù khöùù.
Ngaøi Dagpo Rinpoche voâ song noùi raèng ñem thòt vaø maùu
coøn aám cuûa moät con vaät bò gieát cheát töôi vaø ñaët noù trong maïn
ñaø la thì vieäc laøm aáy seõ laøm taát caû chö Boån Toân trí tueä cheát
ngaát. Cuõng coù caâu noùi raèng cuùng döôøng chö vò Boån Toân trí tueä
maùu vaø thòt cuûa con vaät bò gieát thì cuõng gioáng nhö gieát cheát
moät ñöùa con tröôùc maët baø meï. Neáu baïn môøi ngöôøi meï duøng
böõa vaø sau ñoù ñaët tröôùc maët baø ta moùn thòt cuûa ñöùa con ruoät
cuûa baø, thì lieäu baø ta thích hay khoâng thích? Chính baèng tình
thöông cuûa baø meï ñoái vôùi ñöùa con duy nhaát cuûa mình maø Chö
Phaät vaø Boà Taùt ñaõ höôùng nhìn veà taát caû chuùng sinh trong ba
coõi. Nhö vaäy, gieát thòt moät sinh vaät voâ toäi maø noù laø naïn nhaân
cuûa nhöõng haønh vi baát thieän cuûa chính noùù, roài cuùng döôøng thòt,
maùu cuûa noù cho caùc Ngaøi thì khoâng caùch naøo coù theå laøm cho
caùc Ngaøi haøi loøng. Nhö Boà Taùt Tòch Thieân coù noùi:

Khoâng nieàm vui naøo coù theå mang laïi söï haøi loøng
Cho nhöõng ngöôøi maø thaân theå hoï ñang bò thieâu ñoát,
Caùc ñaáng bi maãn vó ñaïi cuõng khoâng theå haøi loøng
Khi chuùng sinh bò haõm haïi.

Neáu baïn chæ duøng thòt vaø maùu cuûa nhöõng con vaät bò gieát
ñeå cöû haønh nhöõng nghi thöùc nhö nghi thöùc caàu nguyeän nhöõng
vò hoä thaàn, thì coá nhieân nhöõng vò Boån Toân trí tueä vaø nhöõng vò
Hoä Phaùp, laø nhöõng baäc Boà Taùt thuaàn tònh, seõ khoâng bao giôø
chaáp nhaän vaät thöïc cuùng döôøng laø thòt cuûa chuùng sinh bò gieát,
ñöôïc baøy ra gioáng nhö ñöôïc baøy baùn treân quaày thòt. Thaäm chí
caùc Ngaøi seõ khoâng bao giôø laïi gaàn nhöõng nôi nhö theá. Thay
vaøo ñoù, nhöõng tinh linh xaáu aùc ñaày naêng löïc laø nhöõng keû thích
thòt vaø maùu töôi, luoân luoân haêm hôû trong vieäc haõm haïi keû khaùc,
chuùng seõ tuï hoäi quanh nôi cuùng döôøng vaø döï tieäc.

322
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Chæ moät thôøi gian ngaén sau khi moät haønh giaû cuûa nhöõng
“cuùng döôøng ñoû” nhö theá thöïc hieän coâng vieäc cuûa mình, ngöôøi
ta coù theå thaáy ñöôïc moät vaøi lôïi ích nho nhoû. Nhöng bôûi nhöõng
tinh linh naøy ñang thöôøng xuyeân laøm haïi ngöôøi khaùc, neân
chuùng coù theå gaây ra nhöõng khoù khaên vaø beänh taät baát ngôø. Moät
laàn nöõa, haønh giaû cuûa nhöõng nghi thöùc “ñoû” seõ laïi xuaát ñaàu loä
dieän vaø cuùng döôøng thòt vaø maùu, vaø moät laàn nöõa vieäc ñoù seõ
giuùp ích trong moät thôøi gian ngaén. Ñaây laø caùch thöùc nhöõng tinh
linh xaáu aùc vaø caùc haønh giaû cuûa nhöõng nghi thöùc “ñoû” trôû
thaønh baïn ñoàng haønh khoâng theå chia caùch, luoân luoân hoã trôï
laãn nhau. Gioáng nhö nhöõng thuù saên moài rình moø, chuùng ñi
loanh quanh vô vaån, hoaøn toaøn bò aùm aûnh bôûi noãi khaùt khao
nhai thòt, gaëm xöông vaø luoân luoân tìm kieám theâm naïn nhaân. Bò
nhöõng tinh linh meâ hoaëc, caùc haønh giaû cuûa nhöõng nghi thöùc
nhö theá seõ ñaùnh maát yù nieäm veà söï huyeãn aûo cuûa voøng sinh töû
luaân hoài, ñaùnh maát nieàm khao khaùt giaûi thoaùt naøo maø coù theå
hoï ñaõ coù töø tröôùc. Baát keåø nieàm tin, tri kieán thanh tònh hay moái
quan taâm nôi Giaùo Phaùp naøo maø moät thôøi hoï ñaõ coù, taát caû
nhöõng phaåm tính naøy seõ môø nhaït daàn, tôùi ñoä ngay caû neáu
chính Ñöùc Phaät hieän ra bay boång giöõa baàu khoâng trung tröôùc
maët thì ñieàu naøy cuõng chaúng ñaùnh thöùc ñöôïc nieàm tin trong
hoï; thaäm chí khi thaáy moät con vaät vôùi boä ruoät loøng thoøng ra
ngoaøi, vieäc aáy cuõng khoâng theå khôi ñöôïc chuùt loøng töø bi naøo
trong taâm cuûa hoï. Hoï luoân daùo daùc tìm moài, gioáng nhö nhöõng
keû saùt nhaân la-saùt (raksasa) leân ñöôøng ñi chinh phaït, maët hoï
höøng höïc, rung leân trong côn thònh noä vaø toû veû khieâu chieán
hung haêng. Hoï kieâu caêng veà naêng löïc vaø aân phöôùc cuûa ngoân
ngöõ cuûa hoï, noù xuaát phaùt töø vieäc hoï thaân thieát vôùi nhöõng tinh
linh xaáu aùc. Ngay khi cheát, hoï bò huùt thaúng vaøo ñòa nguïc – tröø
phi nhöõng aùc nghieäp cuûa hoï chöa ñeán luùc hoaøn toaøn troå quaû
ñeà hoï phaûi chòu quaû baùo nhö vaäy. Trong tröôøng hôïp naøy, hoï bò
taùi sinh vaøo haøng nguõ cuûa moät soá tinh linh xaáu aùc chuyeân ñi

323
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

saên baét sinh löïc cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, hay taùi sinh laøm dieàu
haâu, choù soùi vaø nhöõng daõ thuù khaùc.
Trong trieàu ñaïi cuûa Phaùp Vöông Trisong Detsen, nhöõng
ngöôøi theo ñaïo Bošn cuùng döôøng maùu vaø thòt vì lôïi ích cuûa nhaø
vua. Ñöùc Phaät Thöù Hai xöù Oddiyana (Ñöùc Lieân Hoa Sanh), Ñaïi
hoïc giaû Vimalamitra, Ñaïi Boà Taùt Tu Vieän Tröôûng vaø nhöõng
dòch giaû, hoïc giaû khaùc, taát caû hoaøn toaøn bò xuùc phaïm tröôùc
caûnh töôïng cuùng döôøng cuûa nhöõng keû BoŠnpo. Caùc Ngaøi noùi:

Moät giaùo lyù duy nhaát khoâng theå coù hai vò Thaày;
Moät toân giaùo duy nhaát khoâng theå coù hai phöông phaùp
tu taäp.
Truyeàn thoáng cuûa ñaïo Bošn ñoái nghòch vôùi giôùi luaät cuûa
Giaùo Phaùp;
Caùi xaáu aùc cuûa noù coøn ñoài baïi hôn nhöõng vieäc laøm sai
quaáy cuûa ngöôøi bình thöôøng.
Neáu quyù vò cho pheùp tu taäp nhö vaäy, chuùng toâi seõ quay veà
nhaø.

Taát caû nhöõng vò hoïc giaû cuøng chung moät yù kieán, thaäm chí
khoâng caàn phaûi baøn luaän vôùi nhau. Khi nhaø vua thænh caàu caùc
Ngaøi thuyeát Phaùp, khoâng moät ai böôùc leân. Ngay caû khi nhaø vua
môøi hoï duøng böõa, caùc Ngaøi ñeàu töø choái.
Neáu chuùng ta, töï cho laø ñang ñi theo daáu chaân cuûa
nhöõng hoïc giaû, thaønh töïu giaû vaø Boà Taùt trong quaù khöù, maø giôø
ñaây laïi thöïc hieän nhöõng nghi leã saâu xa cuûa Maät Thöøa theo
cung caùch cuûa nhöõng keû tu theo ñaïo BoŠn vaø gaây toån haïi cho
chuùng sinh, ñieàu naøy seõ huûy hoaïi tính chaát sieâu phaøm cuûa
Giaùo Phaùp, laøm oâ danh Tam Baûo, vaø seõ quaêng neùm caû chuùng
ta laãn nhöõng ngöôøi khaùc vaøo ñòa nguïc.

Haõy luoân luoân ngoài ôû vò trí thaáp nhaát. Haõy maëc y phuïc giaûn dò.
Haõy giuùp ñôõ taát caû nhöõng ngöôøi khaùc caøng nhieàu caøng toát

324
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

trong khaû naêng cuûa baïn. Trong taát caû moïi coâng vieäc, haõy chæ
laøm vôùi muïc ñích phaùt trieån loøng töø vaø bi cho tôùi khi chuùng trôû
thaønh moät phaàn caên baûn cuûa con ngöôøi baïn. Ñieàu ñoù seõ ñaùp
öùng cho muïc ñích tu haønh, cho duø baïn khoâng thöïc haønh
nhöõng hình thöùc noåi baät beà ngoaøi vaø deã nhìn thaáy cuûa Giaùo
Phaùp nhö vieäc caàu nguyeän, laøm caùc haïnh laønh hay caùc hoaït
ñoäng vò tha. Trong Phaät Thuyeát Phaùp Taäp Kinh coù noùi:

Haõy ñeå nhöõng ngöôøi khao khaùt Phaät Quaû khoâng phaûi tu
taäp nhieàu Phaùp tröø moät Phaùp duy nhaát
Phaùp ñoù laø gì? Laø loøng ñaïi bi.
Nhöõng ngöôøi coù loøng ñaïi bi sôû höõu taát caû giaùo lyù cuûa Ñöùc
Phaät nhö theå trong loøng baøn tayï.

Coù laàn Geshe Tongpa ñöôïc moät vò taêng ñeán thaêm, oâng ta
laø ñeä töû cuûa Ba Anh Em vaø Ngaøi Khampa Lungpa.*
“Daïo naøy Potawa ñang laøm gì?” Ngaøi Tonpa hoûi vò sö.
“Ngaøi ñang giaûng daïy cho Taêng chuùng haøng traêm ngöôøi.”
“Raát toát! Coøn Geshe Puchungwa thì theá naøo?”
“Ngaøi duøng toaøn boä thôøi giôø ñeå saùng taïo nhöõng bieåu
töôïng** cho thaân, khaåu vaø yù cuûa Ñöùc Phaät töø nhöõng vaät lieäu
maø Ngaøi vaø nhöõng ngöôøi khaùc cuùng döôøng”.
“Raát toát!” Ngaøi Geshe Tonpa laäp laïi. “Coøn Gonpawa thì
theá naøo?”
“Ngaøi khoâng laøm gì heát, chæ thieàn ñònh”
“Raát toát! Haõy noùi cho ta veà Khampa Lungpa.”
“Ngaøi soáng ôû nôi coâ tòch, daáu maët vaø khoùc lieân mieân.”

*
Xem Thuaät ngöõ.
**
Nghóa ñen: söï hoã trôï. Nhöõng bieåu töôïng cho thaân Phaät aùm chæ caùc pho töôïng
vaø tranh veõ, nhöõng bieåu töôïng cho ngöõ cuûa Phaät aùm chæ caùc Kinh vaên linh
thaùnh vaø nhöõng baûn vaên khaùc, vaø nhöõng bieåu töôïng cho taâm Phaät aùm chæ caùc
baûothaùp (stupa).

325
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Nghe noùi tôùi ñaây Ngaøi Tonpa dôû noùn, chaép tay giöõa ngöïc
vaø rôi nöôùc maét, keâu leân, “OÂ, vò aáy thaät tuyeät dieäu! Ngaøi ñang
thaät söï thöïc haønh Giaùo Phaùp. Ta coù theå noùi moät ít cho ngöôi
bieát laø Ngaøi toát laønh ra sao, nhöng ta bieát Ngaøi seõ khoâng thích
ñaâu.”
Lyù do khieán Ngaøi Khampa Lungpa daáu maët vaø khoùc suoát
ngaøy laø bôûi Ngaøi thöôøng xuyeân nghó tôùi chuùng sinh bò haønh haï
bôûi nhöõng noãi thoáng khoå trong voøng luaân hoài, vaø Ngaøi thieàn
ñònh veà loøng töø bi ñoái vôùi hoï.
Moät hoâm Ngaøi Chengawa ñang giaûng veà nhöõng lyù do taïi
sao loøng töø vaø bi trôû neân heát söùc quan troïng, thì Langri
Thangpa ñaûnh leã tröôùc maët Ngaøi vaø noùi raèng töø luùc ñoù trôû ñi,
oâng seõ khoâng thieàn ñònh veà ñieàu gì khaùc ngoaïi tröø hai ñieàu
naøy. Ngaøi Chengawa giôû noùn ra vaø noùi ba laàn “Thaät laø moät tin
laønh tuyeät haûo!”
Khoâng gì coù theå höõu hieäu hôn loøng töø bi ñeå tònh hoùa aùc
nghieäp vaø chöôùng ngaïi cuûa chuùng ta. Thôøi xa xöa ôû AÁn Ñoä,
giaùo lyù A Tyø Ñaøm bò thöû thaùch trong ba dòp khaùc nhau vaø saép
bò bieán maát. Nhöng moät nöõ tu só baø la moân teân Prakasasila
nghó raèng :“Ta sinh ra laøm thaân nöõ. Bôûi ñòa vò thaáp keùm neân
baûn thaân ta khoâng theå laøm cho kinh ñieån cuûa Ñöùc Phaät choùi
saùng ñöôïc. Vì theá, ta seõ phoái hôïp vôùi nhöõng ngöôøi ñaøn oâng ñeå
sinh ra nhöõng ngöôøi con trai ñeå coù theå phoå bieán giaùo lyù A Tyø
Ñaøm.”
Cuøng vôùi choàng laø moät ngöôøi trong giai caáp chieán só
(ksatriya), baø sinh Ngaøi Asanga (Voâ Tröôùc) cao quyù, vaø vôùi
moät ngöôøi baø la moân, baø ñaõ sinh ra Ngaøi Vasubhandhu (Theá
Thaân). Khi moãi moät trong hai con trai baø tôùi tuoåi tröôûng thaønh,
hoï hoûi cha hoï laøm gì.
Ngöôøi meï baûo vôùi töøng ñöùa con: “Ta sinh ra con khoâng
phaûi ñeå ñi theo daáu chaân cuûa cha con. Con ñöôïc sinh ra ñeå
phoå bieán giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät. Con phaûi hoïc Giaùo Phaùp, vaø
trôû thaønh vò thaày cuûa giaùo lyù A Tyø Ñaøm.”

326
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Ngaøi Vasubhandhu (Theá Thaân) rôøi nhaø tôùi Kashmir ñeå


hoïc giaùo lyù A Tyø Ñaøm. Ngaøi Asanga (Voâ Tröôùc) tôùi Nuùi
Kukkutapada, ôû ñoù Ngaøi baét ñaàu thöïc haønh phaùp tu cuûa Ñöùc
Phaät Di Laëc vôùi hy voïng coù linh kieán veà Ngaøi vaø coù theå thænh
caàu giaùo huaán töø Ngaøi. Saùu naêm troâi qua, maëc duø thieàn ñònh
gian khoå, Ngaøi chaúng coù ñöôïc moät giaác moäng laønh naøo.
“Coù leõ ta chaúng bao giôø thaønh coâng” Ngaøi nghó, vaø boû ñi,
caûm thaáy ngaõ loøng. Doïc ñöôøng, Ngaøi ñi ngang qua moät ngöôøi
ñang chaø xaùt moät thoûi saét khoång loà baèng moät mieáng vaûi meàm.
Ngaøi hoûi ngöôøi ñaøn oâng: “OÂng ñang gaéng laøm caùi gì maø
chaø xaùt nhö theá?”
OÂng ta traû lôøi: “Toâi caàn moät caây kim, neân toâi ñang laøm noù
baèng caùch chaø xaùt thanh saét naøy.”
Ngaøi Asanga nghó, “OÂng ta seõ khoâng bao giôø laøm ñöôïc
moät caây kim baèng caùch chaø xaùt thoûi saét khoång loà ñoù vôùi moät
mieáng vaûi meàm. Cho duø noù coù theå ñöôïc laøm trong moät traêm
naêm, lieäu oâng ta coù soáng ñöôïc tôùi ñoù khoâng? Neáu chæ vì moät lyù
do quaù nhoû nhoi maø ngöôøi bình thöôøng coøn noã löïc nhö theá thì
ta coù theå thaáy laø mình chöa bao giôø thöïc söï thöïc haønh Phaùp
vôùi baát kyø loøng kieân trì naøo.”
Vì theá Ngaøi thöïc haønh phaùp tu trôû laïi. Ngaøi thöïc haønh hôn
ba naêm maø vaãn khoâng thaáy daáu hieäu naøo.132
“Laàn naøy, ta hoaøn toaøn chaéc chaén laø ta khoâng theå thaønh
coâng,” Ngaøi noùi, vaø laïi lang thang laàn nöõa. Cuoái cuøng Ngaøi ñi
tôùi moät taûng ñaù cao tôùi noãi döôøng nhö chaïm tôùi caùc taàng trôøi.
Döôùi chaân taûng ñaù, moät ngöôøi ñaøn oâng ñang quaát moät mieáng
da nhuùng nöôùc vaøo taûng ñaù.
“OÂng laøm gì vaäy?” Ngaøi Asanga hoûi oâng ta.
Ngöôøi ñaøn oâng noùi: “Taûng ñaù naøy cao quaù, chaúng coù chuùt
naéng naøo vaøo nhaø, nhaø toâi ôû phía taây taûng ñaù neân toâi muoán
laøm taûng ñaù moøn ñi cho tôùi khi noù bieán maát”.

327
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Vôùi nhöõng suy töôûng nhö ba naêm tröôùc, Ngaøi Asanga


quay trôû laïi vaø thöïc haønh trong ba naêm nöõa, nhöng vaãn khoâng
coù moät giaác moäng laønh naøo.
Hoaøn toaøn thaát voïng, Ngaøi noùi: “Nhö vaäy ta chaúng bao
giôø thaønh coâng ñöôïc ñieàu gì!” vaø moät laàn nöõa laïi ra ñi.
Doïc ñöôøng, Ngaøi ñi qua moät con choù caùi vôùi hai chaân sau
bò queø vaø toaøn boä phaàn sau cuûa noù nhung nhuùc doøi. Tuy theá,
noù vaãn ñaày veû gaây haán vaø coá caén Ngaøi khi tröôøn mình baèng
hai chaân tröôùc, thaân sau cuûa noù keùo leâ treân maët ñaát. Asanga
voâ cuøng xuùc ñoäng, Ngaøi caûm nhaän moät loøng bi maãn saâu xa
khoâng theå chòu ñöïng noåi. Ngaøi caét moät mieáng thòt cuûa mình
cho con choù aên. Sau ñoù Ngaøi quyeát ñònh giuùp noù thoaùt khoûi
nhöõng con doøi ôû phaàn thaân sau cuûa noù. Vì sôï raèng coù theå gieát
cheát nhöõng con doøi neáu Ngaøi boác chuùng ra baèng tay, Ngaøi
nhaän thaáy caùch duy nhaát ñeå laøm ñieàu ñoù laø duøng löôõi. Nhöng
moãi khi nhìn vaøo toaøn thaân con choù ñaõ quaù thoái röõa vaø ñaày muû
thì Ngaøi laïi khoâng theå laøm ñöôïc. Do vaäy, Ngaøi nhaém maét laïi vaø
theø löôõi ra.
Thay vì chaïm vaøo thaân con choù caùi thì löôõi Ngaøi laïi chaïm
ñaát.
Ngaøi môû maét ra vaø thaáy con choù ñaõ bieán maát. Ñöùc Phaät
Di Laëc (Maitreya) coù haøo quang bao quanh ñang ñöùng ôû choã
cuûa noù.
“Ngaøi taøn nhaãn laøm sao,” Asanga keâu leân, “suoát thôøi gian
qua Ngaøi khoâng cho con nhìn thaáy maët!”
“Khoâng phaûi laø ta khoâng hieän ra cho con thaáy. Ta vaø con
chöa bao giôø xa caùch nhau. Nhöng vì nhöõng aùc nghieäp vaø
chöôùng ngaïi cuûa con quaù maïnh neân con khoâng theå thaáy ñöôïc
ta. Nhôø con ñaõ thöïc haønh suoát möôøi hai naêm roøng neân aùc
nghieäp vaø chöôùng ngaïi ñaõ suy giaûm ñöôïc moät ít neân con môùi
coù theå nhìn thaáy con choù caùi. Ngay baây giôø, nhôø loøng ñaïi bi
cuûa con, caùc chöôùng ngaïi cuûa con ñaõ hoaøn toaøn ñöôïc tònh hoùa

328
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

vaø con coù theå thaáy ta baèng ñoâi maét cuûa con. Neáu khoâng tin,
haõy mang ta treân vai vaø cho moïi ngöôøi quanh ñaây nhìn thaáy!”
Vì theá Asanga ñaët Ñöùc Di Laëc treâân vai phaûi vaø ñi vaøo chôï,
ôû ñaâu Ngaøi cuõng hoûi moïi ngöôøi: “OÂng thaáy caùi gì treân vai toâi?”
Ngoaïi tröø moät baø laõo maø tri giaùc ít bò nhöõng tö töôûng huaân
taäp ngaên che, coøn thì moïi ngöôøi ñeàu traû lôøi laø khoâng coù gì treân
vai Ngaøi. Baø ta noùi: “OÂng ñang mang thaây moät con choù thoái”
Sau ñoù Ñöùc Maitreya mang Asanga leân coõi trôøi Ñaâu Suaát,
ôû ñoù Ngaøi ban cho Asanga Di Laëc Nguõ Luaän (Naêm Giaùo Lyù
Cuûa Di Laëc) vaø nhöõng giaùo huaán khaùc. Khi trôû veà coõi ngöôøi,
Ngaøi Asanga (Voâ Tröôùc) truyeàn baù roäng raõi giaùo lyù Ñaïi Thöøa.
Bôûi khoâng coù thöïc haønh naøo nhö loøng töø bi ñeå tònh hoùa
taát caû nhöõng haønh vi gaây toån haïi cuûa chuùng ta, vaø chính vì
loøng bi maãn chöa töøng thaát baïi trong vieäc giuùp cho chuùng ta
phaùt trieån Boà Ñeà Taâm phi thöôøng, neân chuùng ta phaûi kieân
nhaãn thieàn ñònh veà loøng bi maãn.
Hình aûnh ñöôïc ñöa ra ñeå thieàn ñònh veà loøng töø bi laø hình
aûnh cuûa moät ngöôøi meï cuït tay, maø ñöùa con cuûa baø bò moät con
soâng cuoán ñi. Moät baø meï nhö theá seõ ñau khoå bieát chöøng naøo.
Tình thöông cuûa baø daønh cho ñöùa con quaù maõnh lieät, nhöng vì
khoâng theå duøng ñoâi tay neân baø khoâng theå chuïp ñöùa con laïi
ñöôïc.
“Toâi coù theå laøm gì baây giôø? Toâi coù theå laøm gì?” baø töï hoûi.
Suy nghó duy nhaát cuûa baø laø tìm ra phöông tieän naøo ñoù ñeå cöùu
con. Traùi tim baø tan naùt, baø vöøa khoùc vöøa chaïy theo sau ñöùa
con.
Hoaøn toaøn gioáng nhö vaäy, taát caû chuùng sinh trong tam
giôùi ñang bò gioøng soâng ñau khoå cuoán troâi vaøo bieån luaân hoài.
Maëc duø ta caûm nhaän moät loøng bi maãn khoâng theå chòu ñöïng
noåi, nhöng chuùng ta khoâng coù caùch gì cöùu thoaùt hoï khoûi noãi
khoå cuûa hoï. Haõy thieàn ñònh veà ñieàu naøy, haõy nghó: “Giôø ñaây toâi
coù theå laøm ñöôïc gì?” vaø haõy khaån goïi Thaày vaø Tam Baûo töø taän
saâu thaúm traùi tim baïn.

329
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

4. Thieàn Ñònh Veà Taâm Hyû

Haõy hình dung moät ngöôøi ñöôïc sinh ra soáng moät ñôøi soáng cao
quyù, maïnh meõ, thònh vöôïng, ñaày quyeàn theá, moät ngöôøi khaùc
soáng trong nhöõng coõi cao ñang traûi qua söï nhaøn nhaõ, haïnh
phuùc, tröôøng thoï, giaøu coù vaø ñöôïc nhieàu ngöôøi haàu haï. Khoâng
coù baát kyø caûm thöùc ghen tò hay ganh ñua naøo, haõy phaùt khôûi
nieàm öôùc muoán raèng thaäm chí nhöõng ngöôøi naøy coù theå trôû neân
vinh quang hôn nöõa, vui höôûng söï thònh vöôïng cuûa nhöõng coõi
cao hôn nöõa, thoaùt khoûi moïi hieåm nguy, vaø luoân luoân phaùt trieån
moät boä oùc thoâng minh vaø nhöõng taøi naêng hoaøn haûo khaùc hôn
nöõa. Sau ñoù haõy thöôøng xuyeân töï nhuû raèng thaät tuyeät vôøi bieát
bao neáu taát caû chuùng sinh khaùc cuõng coù theå soáng trong moät
hoaøn caûnh sung söôùng y nhö vaäy.
Haõy baét ñaàu coâng phu thieàn ñònh cuûa baïn baèng caùch suy
nghó veà moät ngöôøi coù theå deã daøng laøm khôi daäy nhöõng caûm
xuùc toát laønh tích cöïc – nhö moät ngöôøi baø con, moät ngöôøi baïn
thaân hay moät ngöôøi maø baïn yeâu meán – laø ngöôøi thaønh ñaït,
baèng loøng vaø an laïc, vaø haõy caûm thaáy sung söôùng raèng baïn
ñang nhö theá. Khi baïn ñaõ taïo ra ñöôïc caûm giaùc haïnh phuùc ñoù,
haõy coá gaéng nuoâi döôõng caûm giaùc töông töï ñoái vôùi nhöõng
ngöôøi baïn caûm thaáy laõnh ñaïm. Sau ñoù taäp trung caûm giaùc ñoù
treân taát caû nhöõng loaïi keû thuø ñaõ laøm toån thöông baïn, vaø ñaëc
bieät vôùi nhöõng ngöôøi maø baïn caûm thaáy ghen tò. Haõy nhoå taän
goác taâm thöùc xaáu aùc khoâng chòu ñöïng noåi khi thaáy ai ñoù ñöôïc
höôûng söï hoaøn toaøn sung tuùc, vaø haõy nuoâi döôõng moät caûm
giaùc vui thích ñaëc bieät ñoái vôùi moãi loaïi haïnh phuùc maø hoï coù theå
höôûng thuï. Haõy keát thuùc baèng söï ngôi nghæ trong traïng thaùi voâ
nieäm.
YÙ nghóa cuûa taâm hoan hyû laø coù ñöôïc moät taâm thöùc thoaùt
khoûi moïi ganh tò. Do ñoù, baïn neân coá gaéng reøn luyeän taâm baïn
vôùi ñuû loaïi phöông thöùc ñeå ngaên chaän nhöõng tö töôûng ganh tò
voâ cuøng tai haïi, khoâng ñeå cho chuùng phaùt sinh. Ñaëc bieät, moät

330
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

vò Boà Taùt, ngöôøi ñaõ phaùt khôûi Boà Ñeà Taâm vì lôïi ích cuûa taát caû
chuùng sinh, phaûi coá gaéng an laäp taát caû chuùng sinh ñoù trong
haïnh phuùc vónh cöûu cuûa Phaät Quaû, vaø trong haïnh phuùc nhaát
thôøi cuûa nhöõng coõi Trôøi vaø Ngöôøi. Vaäy, laøm sao moät vò Boà Taùt
nhö theá laïi coù theå caûm thaáy khoâng haøi loøng khi moät soá ngöôøi,
nhôø nghieäp löïc cuûa nhöõng haønh vi trong quaù khöù cuûa hoï, ñöôïc
sôû höõu moät vaøi ñieàu kieän xuaát chuùng hay giaøu coù?
Moät khi ngöôøi ta bò thieân leäch bôûi loøng ghen tò, hoï khoâng
coøn thaáy caùi toát cuûa ngöôøi khaùc, vaø nhöõng haønh vi tieâu cöïc hay
aùc haïnh cuûa hoï gia taêng moät caùch ñaùng baùo ñoäng.
Khi danh tieáng vaø hoaït ñoäng cuûa Ngaøi Jetsun Milarepa
lan roäng, moät luaän sö teân Tarlo trôû neân ghen tò vaø baét ñaàu taán
coâng Ngaøi. Maëc duø Ngaøi Jetsun ñaõ theå hieän cho oâng thaáy veà
naêng löïc thaàn dieäu vaø khaû naêng thaáu thò (thaàn nhaõn) cuûa Ngaøi,
Tarlo khoâng coù nieàm tin nôi Ngaøi vaø chæ phaûn öùng laïi baèng söï
chæ trích vaø taø kieán. Sau ñoù oâng ta taùi sinh thaønh moät ñaïi aùc
quyû.
Coù nhieàu ví duï khaùc veà nhöõng ñieàu coù theå xaûy ra döôùi
maõnh löïc cuûa loøng ghen tò, gioáng nhö caùch luaän sö Geshe
Tsakpuwa ñaõ coá tình ñaàu ñoäc haõm haïi Ngaøi Jetsun Mila.
Cho duø chính Ñöùc Phaät hieän dieän trong thaân ngöôøi, Ngaøi
cuõng khoâng theå laøm ñöôïc gì ñeå daãn daét moät ngöôøi ghen tò. Moät
taâm thöùc bò oâ nhieãm bôûi ghen tò khoâng theå nhìn thaáy baát kyø
ñieàu gì toát ñeïp nôi ngöôøi khaùc. Vì khoâng theå thaáy ñieàu gì toát
trong hoï, neân khoâng theå phaùt sinh ngay caû moät chuùt nieàm tin
yeáu ôùt. Khoâng coù nieàm tin, ta khoâng theå nhaän ñöôïc loøng bi
maãn laãn nhöõng aân phöôùc. Devadatta vaø Sunaksatra laø anh em
hoï cuûa Ñöùc Phaät. Caû hai bò daøy voø bôûi söï ghen tò vaø khoâng coù
chuùt loøng tin naøo ñoái vôùi Ngaøi. Maëc duø hoï soáng caû ñôøi vôùi Ñöùc
Phaät nhöng Ngaøi hoaøn toaøn khoâng theå chuyeån hoùa ñöôïc taâm
hoï.*

*
Xem Phaàn Moät, Chöông Saùu vaø Phaàn Hai, Chöông Moät.

331
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Ngoaøi ra, ngay caû khi nhöõng tö töôûng aùc ñoäc veà ngöôøi
khaùc khoâng thaät söï daãn ñeán vieäc laøm toån haïi ñoà vaät hay thaân
theå, nhöng chuùng vaãn taïo ra nhöõng haäu quaû tieâu cöïc to lôùn
cho ngöôøi coù tö töôûng ñoù. Ngaøy tröôùc, coù hai vò tieán só hoïc giaû
Phaät Giaùo (geshe) noåi tieáng ñang kình ñòch nhau. Moät ngaøy
noï, moät ngöôøi bieát raèng ngöôøi kia coù tình nhaân.
Vò geshe noùi vôùi ngöôøi haàu: “Haõy chuaån bò ít traø ngon, vì
ta coù moät soá tin töùc raát hay ho.”
Ngöôøi haàu pha traø, vaø khi daâng traø, anh ta hoûi: “Tin töùc
gì?”
Vò geshe traû lôøi: “Ngöôøi ta noùi raèng ñoái thuû cuûa ta coù tình
nhaân!”
Khi Ngaøi Kunpang Trakgyal nghe chuyeän naøy, ngöôøi ta
noùi raèng maët Ngaøi saïm laïi vaø Ngaøi hoûi: “Trong hai vò geshe,
ngöôøi naøo vi phaïm haønh vi teä maït hôn?”
Vieäc lieân tuïc chuù taâm vaøo nhöõng caûm xuùc nhö ghen tò vaø
tranh ñua khoâng giuùp gì cho söï nghieäp cuûa rieâng ta maø cuõng
khoâng laøm haïi söï nghieäp caùc ñoái thuû cuûa ta. Noù chæ daãn ñeán
vieäc tích luõy caùc aùc haïnh tieâu cöïc voâ nghóa. Haõy töø boû loaïi thaùi
ñoä, taâm tö xaáu xa naøy. Haõy luoân chaân thaønh hoan hyû veà nhöõng
thaønh töïu vaø hoaøn caûnh thuaän lôïi cuûa ngöôøi khaùc, baát keå ñòa vò
xaõ hoäi, thaân töôùng, taøi saûn, hoïc vaán hay baát kyø nhöõng gì khaùc
cuûa hoï ra sao. Haõy suy ñi nghó laïi nhieàu laàn raèng baïn thaät söï
vui möøng bieát bao bôûi coù ñöôïc nhöõng ngöôøi tuyeät vôøi nhö theá,
thaønh coâng vaø may maén ñeán theá. Haõy nghó raèng seõ kyø dieäu
bieát bao neáu thaäm chí hoï coøn trôû neân phong löu hôn baây giôø,
vaø ñaït ñöôïc taát caû söùc maïnh, cuûa caûi, hoïc vaán vaø nhöõng phaåm
taùnh toát ñeïp maø hoï coù theå coù ñöôïc. Haõy thieàn ñònh veà ñieàu
naøy töø ñaùy loøng baïn.
Hình aûnh ñöôïc ñöa ra cho taâm hoan hyû voâ löôïng laø hình
aûnh moät con laïc ñaø meï ñi tìm ñöùa con thaát laïc cuûa noù. Trong
taát caû caùc thuù vaät, laïc ñaø ñöôïc coi laø nhöõng baø meï aâu yeám con
nhaát. Do ñoù neáu moät laïc ñaø meï bò maát con thì noãi ñau buoàn

332
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

cuûa noù seõ raát döõ doäi. Khi tìm laïi ñöôïc con thì noù vui möøng voâ
haïn. Ñoù laø loaïi hoan hyû maø baïn neân coá gaéng phaùt trieån.
Boán phaåm tính Töù Voâ Löôïng khoâng bao giôø ñem ñeán thaát
baïi khi giuùp ta phaùt trieån Boà Ñeà Taâm chaân thaät. Do ñoù, raát caàn
nuoâi döôõng taâm Töù Voâ Löôïng cho tôùi khi boán taâm aáy thaät söï
beùn reã trong ta.
Ñeå cho deã hieåu hôn, chuùng ta coù theå toùm taét boán taâm voâ
löôïng trong moät cuïm töø duy nhaát, “moät taám loøng nhaân töø.” Haõy
tu taäp baûn thaân ñeå baïn luoân luoân coù moät traùi tim nhaân töø trong
moïi tình huoáng.
Moät hoâm, baøn tay cuûa ñöùc Atisa bò thöông, vaø vì theá Ngaøi
ñaët noù trong loøng cuûa Drom Tonpa vaø noùi: “OÂng laø ngöôøi coù
loøng nhaân töø, haõy ban phöôùc cho baøn tay ta!”
Ngaøi Atisa luoân luoân chæ nhaán maïnh tôùi taàm quan troïng
cuûa loøng töø aùi, vaø thay vì hoûi moïi ngöôøi “Baïn coù khoûe khoâng?,”
thì Ngaøi seõ hoûi “Traùi tim baïn coù nhaân töø khoâng?” *
Baát cöù khi naøo Ngaøi giaûng daïy, Ngaøi ñeàu theâm vaøo “Haõy
coù moät traùi tim nhaân töø!”
Chính naêng löïc cuûa nhöõng taùc yù toát laønh hay baát thieän seõ
laøm cho moät haønh vi trôû neân laø moät thieän haïnh hay laø moät aùc
haïnh, maïnh hay yeáu. Khi taùc yù ñaèng sau nhöõng vieäc laøm naøy
laø toát, thì moïi haønh vi cuûa thaân hay ngöõ ñeàu toát laønh, nhö ñaõ
ñöôïc minh hoïa trong caâu chuyeän cuûa moät ngöôøi laáy ñeá da che
tsa- tsa. Khi taùc yù ôû phía sau laø xaáu, thì baát kyø haønh vi naøo, duø
nhìn coù veû toát nhöng thöïc ra seõ laø xaáu. Vì theá haõy hoïc taäp ñeå
luoân luoân coù nhöõng taùc yù thieän laønh, baát keå trong hoaøn caûnh
naøo. Coù caâu noùi raèng:

Neáu taùc yù toát ñeïp thì quaû vò [Boà-Taùt ñòa] vaø con ñöôøng
tu seõ toát.
Neáu taùc yù xaáu, nhöõng quaû vò vaø con ñöôøng tu seõ xaáu.133

*
Thoâng thöôøng, ngöôøi ta hay hoûi xin caùc vò Laït Ma ñaõ chöùng ngoä thoåi vaøo veát
thöông ñeå giuùp cho veát thöông ñöôïc laønh.

333
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Bôûi moïi söï ñeàu tuøy thuoäc vaøo taùc yù,


Phaûi luoân luoân giöõ vöõng taát caû nhöõng taùc yù thieän laønh.

Con ñöôøng tu vaø quaû vò seõ toát neáu taùc yù toát nghóa laø nhö
theá naøo?
Coù moät laàn, moät baø laõo vaø coâ con gaùi ñang vöôït qua moät
con soâng roäng, baø naém laáy tay con, vaø caû hai bò doøng nöôùc
cuoán troâi.
Ngöôøi meï nghó: “Ta coù bò nöôùc cuoán troâi thì cuõng chaúng
quan troïng gì, mieãn laø con ta ñöôïc cöùu soáng!”
Cuøng luùc ñoù, ngöôøi con gaùi nghó: “Cho duø toâi coù bò cuoán
troâi thì cuõng chaúng sao, mieãn laø meï toâi khoâng bò cheát ñuoái!”
Caû hai ngöôøi ñeàu cheát chìm, vaø laø keát quaû do nhöõng tö
töôûng thieän laønh cho laãn nhau, caû hai meï con ñöôïc taùi sinh
vaøo coõi Trôøi Phaïm Thieân (Brahma).
Trong moät tröôøng hôïp khaùc, saùu vò taêng só vaø moät ngöôøi
ñöa thö leân ñoø ñeå qua soâng Jasako. Chieác ñoø rôøi beán.
Ñi khoaûng ñöôïc moät phaàn tö ñöôøng, ngöôøi laùi ñoø noùi:
“Chuùng ta quaù naëng. Neáu ai bieát bôi thì xin nhaûy xuoáng nöôùc.
Neáu khoâng, toâi seõ nhaûy xuoáng vaø moät ngöôøi trong quyù vò coù
theå caàm cheøo.”
Khoâng moät ai bieát bôi; vaø cuõng chaúng coù ai bieát cheøo.
Vì theá ngöôøi ñöa thö nhaûy ra khoûi con thuyeàn, keâu leân:
“Toát nhaát laø toâi cheát moät mình ñeå cho moïi ngöôøi soáng!”
Ngay laäp töùc moät caàu voàng xuaát hieän vaø moät traän möa
hoa rôi xuoáng. Maëc duø ngöôøi ñöa thö khoâng bieát bôi nhöng
oâng ñaõ ñöôïc ñöa vaøo bôø an toaøn. OÂng ta chöa töøng thöïc haønh
Giaùo Phaùp. Ñaây laø lôïi ích tröïc tieáp phaùt xuaát töø moät tö töôûng
toát laønh duy nhaát.
Con ñöôøng vaø coâng haïnh seõ xaáu neáu nhöõng tö töôûng xaáu
laø nhö theá naøo?

334
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Coù moät laàn, moät ngöôøi haønh khaát naèm ngay coång hoaøng
cung vaø nghó: “Ta öôùc mong nhaø vua bò caét ñaàu, vaø ta coù theå
chieám troïn nôi naøy!”
Tö töôûng naøy khoâng ngöøng quay cuoàng trong taâm oâng suoát
ñeâm daøi. Ñeán saùng oâng ta rôi vaøo giaác nguû vaø trong khi oâng nguû,
nhaø vua ngoài treân xa maõ ñi ra. Moät baùnh xe caùn ngang coå ngöôøi
haønh khaát vaø caét ñöùt ñaàu oâng ta.
Tröø phi baïn nhôù tôùi muïc ñích cuûa vieäc tìm kieám Giaùo
Phaùp cuûa baïn trong chaùnh nieäm vaø caûnh giaùc, vaø luoân luoân
theo doõi taâm baïn, neáu khoâng thì nhöõng caûm xuùc maõnh lieät cuûa
tham aùi vaø thuø gheùt coù theå deã daøng daãn tôùi vieäc tích luõy nhöõng
nghieäp aùc raát nghieâm troïng. Maëc duø nhöõng mong öôùc cuûa oâng
laõo haønh khaát khoâng bao giôø coù theå trôû thaønh söï thaät nhöng
haäu quaû cuûa nhöõng tö töôûng cuûa oâng ta ñaõ ñöa tôùi vieäc troå quaû
cuûa aùc nghieäp, laøm cho chuyeän aáy trôû thaønh söï thaät ngay laäp
töùc. Coù theå xaûy ra vieäc nhaø vua ñang nguû thoaûi maùi treân
giöôøng ngoïc trong cung ñieän laïi bò maát ñaàu khoâng? Cho duø
nhaø vua bò maát ñaàu, thì chuyeän vò thaùi töû seõ thöøa keá vöông
quoác chaúng laø moät chuyeän hôïp lyù hôn sao? Ngay caû neáu vì
moät lyù do naøo ñoù thaùi töû khoâng leân ngoâi, thì lieäu coù theå coù vieäc
moät oâng laõo haønh khaát seõ thöøa keá ngai vaøng baát chaáp taát caû
caùc vò thöøa töôùng laø nhöõng ngöôøi nhö nhöõng con coïp, beo vaø
gaáu? Tuy nhieân, tröø phi baïn töï kieåm soaùt tö töôûng mình moät
caùch thaän troïng, coøn thì ngay caû nhöõng tö töôûng tieâu cöïc loá
bòch nhö vaäy cuõng coù theå xuaát hieän. Vì theá, Geshe Shawopa
noùi:

Ñöøng cai trò vöông quoác moäng töôûng cuûa nhöõng trieån
voïng töông lai, luùc naøo cuõng nhö ñang naûy nôû voâ
taän!
Moät hoâm Ñöùc Phaät vaø caùc vò taêng só cuûa Ngaøi ñöôïc môøi
ñeán thoï trai taêng do moät thí chuû cuùng döôøng taïi nhaø cuûa oâng
ta. ÔÛ ñoù cuõng coù hai ngöôøi haønh khaát treû tuoåi, moät ngöôøi thuoäc
giai caáp chieán só (ksatriya), coøn ngöôøi kia laø moät ngöôøi baø la

335
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

moân (brahmin). Ngöôøi baø la moân ñi tôùi xin tröôùc khi Ñöùc Phaät
vaø caùc taêng só ñöôïc cuùng döôøng neân khoâng nhaän ñöôïc gì.
Ngöôøi chieán só ñôïi tôùi khi moïi ngöôøi ñöôïc cuùng döôøng xong
môùi ñeán xin vaø nhaän ñöôïc nhieàu thöïc phaåm ngon laønh ñöôïc
ñeå laïi trong bình baùt cuûa caùc ngaøi.134 Tröa hoâm ñoù, treân ñöôøng
ñi, hai ngöôøi noùi chuyeän vôùi nhau veà nhöõng suy nghó cuûa hoï.
Ngöôøi chieán só treû noùi: “Neáu toâi giaøu coù, toâi seõ cuùng
döôøng y phuïc vaø vaät thöïc cho Ñöùc Phaät vaø caùc tu só cuûa Ngaøi
cho tôùi cuoái ñôøi toâi. Toâi toân kính caùc ngaøi baèng caùch cuùng
döôøng taát caû nhöõng gì toâi coù.”
Ngöôøi baø la moân treû tuoåi noùi: “Vaø neáu toâi laø moät vò vua
ñaày uy quyeàn, toâi muoán caùi ñaàu caïo troïc cuûa keû meâ tín kia seõ
bò chaët vaø caû nhoùm bò xöû töû cuøng vôùi oâng ta!”
Ngöôøi chieán só treû tôùi moät xöù khaùc vaø cö nguï döôùi boùng
cuûa moät thaân caây lôùn. Khi nhöõng boùng caây khaùc di chuyeån, thì
boùng cuûa thaân caây ñaëc bieät naøy vaãn ñöùng yeân. Vò vua xöù ñoù
vöøa baêng haø, vaø vì nhaø vua khoâng coù ngöôøi thöøa keá neân daân
chuùng quyeát ñònh raèng ngöôøi naøo xöùng ñaùng vaø maïnh meõ nhaát
xöù seõ ñöôïc toân laøm vua cuûa hoï. Khi tieán haønh tìm kieám vò taân
vöông, hoï chôït thaáy ngöôøi ksatriya treû ñang nguû döôùi goác caây,
vaãn ôû döôùi boùng caây maëc duø quaù ngoï ñaõ laâu. Hoï ñaùnh thöùc
anh ta daäy vaø toân anh leân laøm vua. Sau ñoù, vò vua baøy toû söï
toân kính Ñöùc Phaät vaø caùc taêng só cuûa Ngaøi nhö ñaõ öôùc
nguyeän.
Veà phaàn ngöôøi baø la moân treû, caâu chuyeän keå raèng khi
naèm nghæ ôû ngaõ tö ñöôøng, ñaàu cuûa anh ta bò baùnh cuûa moät
chieác xe ngöïa caùn ñöùt.
Neáu baïn hoïc taäp ñeå luoân luoân chæ coù nhöõng tö töôûng toát
laønh, moïi mong öôùc cuûa baïn trong ñôøi naøy seõ trôû thaønh hieän thöïc.
Nhöõng vò Trôøi nhaân ñöùc seõ baûo veä baïn vaø baïn seõ nhaän ñöôïc aân
phöôùc töø taát caû chö Phaät vaø Boà Taùt. Moïi vieäc baïn laøm seõ toát ñeïp,
vaø vaøo luùc cheát baïn seõ khoâng bò ñau khoå. Trong nhöõng ñôøi töông

336
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

lai baïn seõ luoân luoân ñöôïc taùi sinh vaøo coõi trôøi hay ngöôøi cho tôùi
khi cuoái cuøng baïn ñaït ñöôïc Phaät Quaû vieân maõn.
Ñöøng chæ bieát voäi vaõ maø khoâng thaåm xeùt nhöõng tö töôûng
vaø caûm xuùc cuûa baïn, vaø cuõng ñöøng thöïc hieän moät cuoäc phoâ
baøy vó ñaïi caùc hoaït ñoäng ñöùc haïnh nhö: leã laïy, ñi nhieãu, caàu
nguyeän, tuïng nieäm thaàn chuù v.v. Thay vaøo ñoù, ñieàu quan troïng
laø luoân kieåm soaùt thaùi ñoä [ñoäng löïc] cuûa baïn vaø trau doài loøng
nhaân aùi.

II. KHÔI DAÄY BOÀ ÑEÀ TAÂM

1. Phaân Loaïi Boà Ñeà Taâm Döïa Treân Ba Möùc Ñoä Duõng
Caûm

1.1 SÖÏ DUÕNG CAÛM CUÛA MOÄT VÒ VUA

Öu tieân haøng ñaàu cuûa moät vò vua laø chieán thaéng taát caû quaân
ñòch, thaêng chöùc cho nhöõng ngöôøi ñaõ giuùp ñôõ ngaøi, vaø tuyeân
boá raèng quyeàn bính thuoäc veà mình. Chæ sau khi thöïc hieän xong
nhöõng vieäc ñoù thì öôùc nguyeän chaêm lo cho thaàn daân cuûa ngaøi
môùi coù keát quaû. Töông töï nhö vaäy, tröôùc tieân baïn coù öôùc
nguyeän mong muoán baûn thaân mình ñaït ñeán Phaät Quaû vaø sau
ñoù, seõ ñöa nhöõng ngöôøi khaùc ñeán quaû vò Phaät, öôùc nguyeän
nhö theá naøy thì ñöôïc goïi laø phöông thöùc khôi daäy Boà Ñeà Taâm
cuûa moät quaân vöông.

1.2 SÖÏ DUÕNG CAÛM CUÛA NGÖÔØI CHEØO THUYEÀN

Muïc ñích cuûa ngöôøi cheøo thuyeàn laø cuøng ñi tôùi bôø beân kia vôùi
taát caû nhöõng ngöôøi khaùch cuûa oâng. Töông töï, mong öôùc ñaït
ñöôïc Phaät Quaû cho mình cuøng luùc vôùi taát caû chuùng sinh ñöôïc

337
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

goïi laø phöông caùch khôi daäy Boà Ñeà Taâm cuûa ngöôøi cheøo
thuyeàn.

1.3 SÖÏ DUÕNG CAÛM CUÛA NGÖÔØI CHAÊN CÖØU

Nhöõng ngöôøi chaên cöøu luøa baày cöøu cuûa hoï ñi phía tröôùc ñeå
bieát chaéc raèng chuùng tìm ñöôïc coû vaø nöôùc, vaø cuõng khoâng bò
choù soùi, choù röøng hay nhöõng thuù döõ khaùc taán coâng. Baûn thaân
ngöôøi chaên cöøu thì ñi theo sau baày cöøu. Töông töï nhö theá, thaùi
ñoä cuûa nhöõng ngöôøi mong muoán daãn daét taát caû chuùng sinh
khaép ba coõi ñeán bôø giaùc ngoä vieân maõn tröôùc khi baûn thaân hoï
ñaït ñöôïc Phaät Quaû thì ñaây ñöôïc goïi laø caùch khôi daäy Boà Ñeà
Taâm cuûa ngöôøi chaên cöøu.
Caùch thöùc cuûa vò vua, ñöôïc goïi laøï “khôi daäy Boà Ñeà Taâm
vôùi öôùc nguyeän lôùn lao,” laø caùch ít can ñaûm nhaát trong ba
phöông caùch. Caùch cuûa ngöôøi cheøo thuyeàn, goïi laø “khôi daäy
Boà Ñeà Taâm vôùi trí tueä thieâng lieâng” thì duõng caûm hôn. Ngöôøi ta
noùi Ñöùc Di Laëc (Maitreya) khôi daäy Boà Ñeà Taâm theo caùch naøy.
Caùch cuûa ngöôøi chaên cöøu, ñöôïc goïi laø “khôi daäy Boà Ñeà Taâm
khoâng gì so saùnh ñöôïc” laø caùch duõng ñaûm nhaát. Ngöôøi ta noùi
ñoù laø caùch Ñöùc Vaên Thuø (Manjusri) ñaõ khôi daäy Boà Ñeà Taâm.

2. Phaân Loaïi Theo Caùc Ñòa Boà Taùt

Treân con ñöôøng vun boài tích luõy coâng ñöùc vaø hôïp nhaát phöôùc
hueä, khôi daäy Boà Ñeà Taâm ñöôïc goïi laø “phaùt khôûi Boà Ñeà Taâm
baèng caùch phaùt nguyeän.” Töø sô ñòa cho tôùi ñòa Boà Taùt thöù baûy,
caùch thöùc khôi daäy Boà Ñeà Taâm ñöôïc goïi laø “phaùt khôûi Boà Ñeà
Taâm nöông vaøo taùc yù hoaøn toaøn thanh tònh.” Treân ba ñòa thanh
tònh, khôi daäy Boà Ñeà Taâm ñöôïc goïi laø “phaùt khôûi Boà Ñeà Taâm
hoaøn toaøn thuaàn thuïc,” vaø ôû ñòa Phaät Quaû, laø “phaùt khôûi Boà Ñeà
Taâm voâ chöôùng ngaïi”

338
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

3. Phaân Loaïi Theo Tính Chaát Cuûa Boà Ñeà Taâm

Coù hai loaïi Boà Ñeà Taâm: Boà Ñeà Taâm töông ñoái vaø Boà Ñeà Taâm toái
thöôïng.

3.1 BOÀ ÑEÀ TAÂM TÖÔNG ÑOÁI:

Boà Ñeà Taâm töông ñoái coù hai khía caïnh: taùc yù vaø aùp duïng thöïc
haønh.

3.1.1 Taùc YÙ (Boà Ñeà Taâm Nguyeän):

Trong Nhaäp Boà Taùt Haïnh, Ngaøi Tòch Thieân (Santideva) coù
noùi veà hai khía caïnh cuûa Boà Ñeà Taâm:

Coù öôùc muoán khôûi haønh vaø thöïc söï böôùc chaân leân
con ñöôøng,
Haõy nhaän bieát söï khaùc bieät giöõa hai ñieàu ñoù.
Ngöôøi minh trieát vaø uyeân baùc neân hieåu roõ
Söï khaùc bieät naøy, caàn thieát phaûi coù vaø tuaàn töï phaùt trieån.

Haõy laáy moät ví duï veà moät cuoäc du haønh tôùi Lhasa. Böôùc ñaàu
tieân laø coù yù ñònh: “Toâi saép ñi tôùi Lhasa.” Nieäm töôûng ban ñaàu töông
öùng vôùi yù ñònh: “Toâi saép laøm baát cöù ñieàu gì ñeå baûo ñaûm raèng taát caû
chuùng sinh seõ ñaït ñöôïc traïng thaùi Phaät Quaû vieân maõn,” laøø phöông
dieän yù ñònh cuûa vieäc khôi daäy Boà Ñeà Taâm.136

3.1.2. AÙp duïng thöïc haønh (Boà Ñeà Taâm Haïnh):

Sau ñoù baïn chuaån bò ngöïa vaø löông thöïc caàn thieát, baét
ñaàu leân ñöôøng vaø thöïc söï du haønh tôùi Lhasa. Töông töï nhö
theá, baïn quyeát ñònh thöïc haønh boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc, tinh

339
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

taán, thieàn ñònh, vaø tu taäp taâm baïn trong trí tueä voâ phaân bieät ñeå
ñöa taát caû chuùng sinh ñeán Phaät Quaû vieân maõn. Ñoù chính laø
baïn thöïc söï ñöa con ñöôøng tu cuûa saùu phaùp toaøn thieän sieâu
vieät (saùu ba la maät) vaøo thöïc haønh. Ñieàu naøy töông öùng vôùi
chuyeán du haønh thöïc söï, vaø laø phöông dieän aùp duïng Boà Ñeà
Taâm.137

3.2 BOÀ ÑEÀ TAÂM TOÁI THÖÔÏNG

Caû hai phöông dieän yù ñònh vaø aùp duïng thöïc haønh ñeàu laø Boà
Ñeà Taâm töông ñoái.138 Nhôø tu taäp moät thôøi gian daøi nöông nôi
Boà Ñeà Taâm töông ñoái treân con ñöôøng tích luõy vaø hôïp nhaát,
cuoái cuøng baïn ñi tôùi con ñöôøng cuûa caùi thaáy (kieán), ôû ñoù baïn
coù moät tröïc nghieäm chaân thöïc veà chaân nhö, traïng thaùi nhö
nhieân cuûa vaïn phaùp. Ñaây laø trí tueä sieâu vöôït moïi taïo taùc, laø
chaân lyù cuûa taùnh Khoâng. Vaøo luùc ñoù, baïn khôi daäy Boà Ñeà Taâm
toái thöôïng hay Boà Ñeà Taâm vieân maõn.139

4. Thoï Giôùi Nguyeän Boà Ñeà Taâm140

Nhôø naêng löïc cuûa thieàn ñònh maø ta ñaït ñöôïc Boà Ñeà Taâm toái
thöôïng ñích thöïc, vaø ñieàu naøy khoâng tuyø thuoäc vaøo caùc nghi
thöùc. Tuy nhieân, ñeå phaùt trieån Boà Ñeà Taâm töông ñoái, laø ngöôøi
sô cô, chuùng ta caàn phaûi tuaân theo moät soá thuû tuïc, moät soá nghi
thöùc maø qua ñoù chuùng ta coù theå thoï giôùi nguyeän trong söï hieän
dieän cuûa moät vò Thaày taâm linh. Sau ñoù, chuùng ta caàn lieân tuïc
laøm töôi môùi giôùi nguyeän ñoù qua caùc coâng phu vaø nghi thöùc
thoï giôùi töông töï, vaø laäp ñi laäp laïi nhieàu laàn khieán cho Boà Ñeà
Taâm maø chuùng ta ñaõ khôi daäy khoâng bò taøn luïi, trôû neân caøng
luùc caøng maõnh lieät hôn.
Haõy quaùn töôûng taát caû chö Phaät, Boà Taùt vaø nhöõng Boån
Toân khaùc trong khoâng gian tröôùc maët baïn, nhö baïn ñaõ laøm

340
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

trong khi thöïc haønh phaùp quaùn töôûng quy y. Haõy coi caùc Ngaøi
nhö laø nhöõng nhaân chöùng trong coâng phu phaùt Boà Ñeà Taâm
cuûa baïn vaø suy nghó nhö vaày:
“Trong toaøn theå voâ soá sinh loaøi khaép vuõ truï bao la, khoâng
ai chöa töøng laø cha meï cuûa toâi trong tieán trình tieáp noái cuûa
nhöõng kieáp soáng cuûa toâi töø voâ thuûy. Toâi coù theå quyeát chaéc
raèng, laø cha meï toâi, hoï ñaõ heát loøng chaêm soùc toâi vôùi taát caû söï
dòu daøng aâu yeám maø hoï coù theå coù ñöôïc, ñaõ cho toâi thöùc aên vaø
quaàn aùo toát nhaát trong soá thöïc phaåm vaø quaàn aùo cuûa hoï, ñaõø
nuoâi döôõng toâi vôùi taát caû tình thöông, gioáng nhö cha meï hieän
taïi cuûa toâi ñaõ laøm. Baây giôø, taát caû nhöõng baäc cha meï nhaân töø
ñoù ñang ñaém chìm trong nhöõng côn soùng cuûa ñaïi döông sinh
töû luaân hoài ñau khoå. Hoï bò nhaän chìm trong boùng toái saâu daøy
nhaát cuûa voâ minh. Hoï khoâng coù yù nieäm veà con ñöôøng chaân
chiùnh ñeå thöïc haønh, cuõng nhö khoâng bieát con ñöôøng sai laàm
ñeå traùnh boû. Hoï khoâng coù ngöôøi baïn taâm linh chaân chiùnh naøo
ñeå höôùng daãn. Hoï khoâng coù nôi nöông töïa hay söï che chôû,
khoâng ngöôøi daãn daét hay baïn ñoàng haønh, khoâng hy voïng vaø
khoâng coù ai ñeå höôùng tôùi, hoï laïc loaøi nhö moät ngöôøi muø lang
thang khoâng baïn höõu giöõa moät caùnh ñoàng hoang. Nhöõng baø
meï giaø cuûa toâi, laøm sao toâi coù theå töï giaûi thoaùt moät mình mình
vaø boû maëc caùc vò trong luaân hoài? Vì lôïi ích cuûa taát caû chuùng
sinh, toâi seõ ñaùnh thöùc Boà Ñeà Taâm toái thöôïng. Trong khi hoïc
taäp ñeå noi göông nhöõng haønh ñoäng phi thöôøng cuûa nhöõng baäc
Boà Taùt trong quaù khöù, toâi seõø noã löïc baèng moïi caùch laøm baát cöù
ñieàu gì caàn thieát cho tôùi khi khoâng coøn moät chuùng sinh naøo bò
boû laïi trong luaân hoài!”
Vôùi thaùi ñoä naøy, haõy tuïng baøi keä sau ñaây caøng nhieàu
caøng toát khi coù theå:
OÂ! Do laàm laïc cuûa saéc töôùng -- nhöõng aùnh traêng phaûn
chieáu döôùi nöôùc,
Chuùng sinh lang thang trong chuoãi luaân hoài voâ taän;

341
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Ñeå cho hoï ñöôïc an nghæ trong khoâng gian choùi ngôøi cuûa
giaùc taùnh,
Vôùi boán ñaïi haïnh voâ löôïng, con xin phaùt khôûi Boà Ñeà
Taâm141.

Vaøo luùc keát thuùc thôøi coâng phu, haõy quaùn töôûng raèng,
nöông vaøo naêng löïc cuûa loøng quy ngöôõng nhieät thaønh cuûa baïn
ñoái vôùi caùc Boån Toân trong ruoäng coâng ñöùc, toaøn theå thaùnh
chuùng tan thaønh aùnh saùng, baét ñaàu töø beân ngoaøi, vaø cuoái cuøng
hoaø tan vaøo vò Thaày ôû chính giöõa; vò Thaày chính laø söï hôïp nhaát
cuûa caû tam quy y (Tam Baûo). Tôùi löôït vò Thaày tan thaønh aùnh
saùng vaø hoøa tan vaøo baïn, nhôø ñoù, Boàà Ñeà Taâm toái thöôïng hieän
dieän trong taâm cuûa caùc Boån Toân quy y seõ hieån loä roõ raøng trong
taâm baïn. Haõy tuïng lôøi nguyeän öôùc naøy:

Nguyeän cho Boà Ñeà Taâm, traân quyù vaø toái thöôïng,
Nôi naøo chöa hieän dieän, xin taâm aáy phaùt khôûi,
Nôi naøo ñaõ phaùt khôûi, xin khoâng heà mai moät
Maø lôùn maïnh, nôû roä, moãi ngaøy moãi hôn leân.

Sau ñoù hoài höôùng coâng ñöùc vôùi nhöõng caâu nhö sau:

Khi noi göông Ñaáng anh huøng Vaên Thuø,


Phoå Hieàn, cuøng taát caû nhöõng baäc ñaïi trí,
Con cuõng xin hoài höôùng toaøn boä coâng ñöùc
Cuûa taát caû nhöõng vieäc laøm thieän laønh.

Vieäc phaùt khôûi Boà Ñeà Taâm, laø tinh tuyù cuûa taùm vaïn boán
ngaøn phaùp moân maø Ñaáng Chieán Thaéng ñaõ chæ daïy. Ñaây laø
giaùo huaán baïn caàn phaûi coù, ngay caû chæ moät giaùo huaán ñoù thoâi
cuõng ñaõø ñuû roài. Nhöng neáu thieáu Boà Ñeà Taâm thì taát caû moïi thöù
khaùc cuõng thaønh ra voâ ích. Ñaây laø moùn thuoác trò baù beänh, chöõa
laønh moïi beänh taät. Taát caû nhöõng con ñöôøng khaùc cuûa Giaùo

342
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Phaùp, chaúng haïn nhö vieäc tích luõy [hai boà coâng ñöùc], vieäc tònh
hoùa nhöõng oâ nhieãm, thieàn ñònh veà caùc Boån Toân, vaø vieäc trì
tuïng caùc caâu thaàn chuù, ñôn thuaàn chæ laø nhöõng phöông phaùp
giuùp cho vieân-ngoïc-nhö-yù-Boà-Ñeà-Taâm phaùt khôûi trong taâm
thöùc cuûa baïn. Khoâng coù Boà Ñeà Taâm thì khoâng phöông phaùp
naøo trong nhöõng phöông phaùp tu taäp kia töï chuùng coù theå ñöa
daãn baïn tôùi Phaät Quaû vieân maõn.142 Nhöng moät khi Boà Ñeà Taâm
ñaõ ñöôïc khôi daäy trong baïn, thì baïn coù haønh trì baát kyø phaùp tu
taäp naøo, phaùp aáy cuõng seõ daãn baïn tôùi Phaät Quaû vieân maõn.
Haõy luoân luoân hoïc taäp ñeå söû duïng baát kyø phöông tieän naøo baïn
coù theå söû duïng ñöôïc ñeå giuùp cho Boà Ñeà Taâm phaùt khôûi trong
baïn, ngay caû neáu ñoù chæ laø moät tia löûa nhoû beù nhaát maø thoâi.143
Vò Thaày ban cho baïn nhöõng giaùo huaán coát tuyû cuûa con
ñöôøng phaùt khôûi Boà Ñeà Taâm ñang dìu daét baïn böôùc ñi treân con
ñöôøng Ñaïi Thöøa, vì theá loøng toát cuûa Ngaøi thì vó ñaïi hôn loøng toát
cuûa nhöõng vò Thaày ban cho baïn baát kyø nhöõng giaùo huaán naøo
khaùc. Khi Ngaøi Atisa nhaéc tôùi danh hieäu cuûa nhöõng vò Thaày
cuûa Ngaøi, Ngaøi thöôøng chaép tay tröôùc ngöïc. Nhöng khi Ngaøi
noùi tôùi Ñöùc Suvarnadvipa, Ngaøi chaép tay ñaët leân ñaàu vaø maét
Ngaøi ñaãm leä. Chuùng ñeä töû hoûi Ngaøi taïi sao coù söï phaân bieät
nhö vaäy.
“Thöïc söï coù moät söï khaùc bieät naøo giöõa nhöõng phaåm
haïnh taâm linh hay thieän taâm cuûa nhöõng vò Thaày naøy khoâng?”
hoï hoûi.
“Taát caû nhöõng vò Thaày cuûa ta ñeàu laø nhöõng baäc tu chöùng
ñích thöïc,” Ngaøi Atisa traû lôøi, “vaø phaåm haïnh cuûa caùc Ngaøi ñeàu
ñoàng nhaát. Nhöng coù moät soá ñieåm khaùc bieät trong thieän taâm
cuûa caùc Ngaøi. Chuùt ít Boà Ñeà Taâm maø ta coù ñöôïc ñeán töø thieän
taâm cuûa Ñöùc Suvarnadvipa. Ñoù laø lyù do taïi sao ta caûm thaáy
bieát ôn Ngaøi nhieàu hôn heát caû.”
Coù moät caâu noùi raèng, ñieàu quan troïng nhaát veà Boà Ñeà
Taâm khoâng phaûi laø vieäc khôi daäy taâm aáy, maø ñuùng hôn laø taâm
aáy ñaõ thöïc söï phaùt khôûi. Loøng töø vaø bi cuûa Boà Ñeà Taâm phaûi

343
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

thöïc söï soáng ñoäng maõnh lieät trong chuùng ta. Do ñoù, trì tuïng
nghi thöùc nhieàu haèng traêm ngaøn laàn maø khoâng thaâu nhaän ñöôïc
yù nghóa vaøo trong taâm thì hoaøn toaøn voâ ích. Thoï nhaän giôùi
nguyeän Boà Ñeà Taâm tröôùc söï hieän dieän cuûa Chö Phaät vaø Boà
Taùt, vaø sau ñoù khoâng trì giöõ lôøi nguyeän aáy thì ñuùng laø löøa gaït
caùc Ngaøi. Khoâng coù loãi laàm naøo teä haïi hôn theá. Vì theá cuõng
ñöøng löøa gaït chuùng sinh – haõy luoân coá gaéng nuoâi döôõng Boà
Ñeà Taâm.

III. REØN LUYEÄN THEO GIÔÙI LUAÄT CUÛA BOÀ ÑEÀ TAÂM

Ñoái vôùi Boà Ñeà Taâm nguyeän [laø taùc yù muoán phaùt trieån Boà Ñeà
Taâm], vieäc tu taäp goàm coù ba giai ñoaïn: coi ngöôøi khaùc ngang
baèng vôùi mình, hoaùn ñoåi mình vaø ngöôøi khaùc, vaø coi ngöôøi
khaùc quan troïng hôn chính mình. Ñoái vôùi Boà Ñeà Taâm haïnh,
vieäc tu taäp bao goàm vieäc thöïc haønh saùu phaùp toaøn thieän sieâu
vieät (luïc ñoä ba la maät).

1. Boà Ñeà Taâm Nguyeän vaø Giôùi Luaät

1.1 COI NGÖÔØI KHAÙC NGANG BAÈNG VÔÙI MÌNH

Lyù do khieán chuùng ta lang thang trong bieån luaân hoài ñau khoå töø
voâ thuûy laø bôûi ta tin vaøo moät caùi “toâi” ôû nôi khoâng coù caùi toâi, tin
vaøo moät caùi “ngaõ” ôû nôi khoâng coù caùi ngaõ, vaø bôûi ta laøm cho
caùi ngaõ ñoù trôû thaønh ñoái töôïng duy nhaát cuûa tình yeâu thöông
cuûa chuùng ta. Thay vaøo ñoù, haõy quaùn chieáu nhö sau:
Chuùng ta luoân luoân muoán ñöôïc haïnh phuùc vaø khoâng bao
giôø muoán ñau khoå. Khi coù baát kyø ñieàu khoù chòu naøo xaûy tôùi cho
ta, chuùng ta caûm thaáy khoâng theå chòu ñöïng noåi. Ngay caû caùi
kim chaâm hay moät tia löûa nhoû cuõng laøm chuùng ta keâu la ñau

344
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

ñôùn - chuùng ta hoaøn toaøn khoâng theå ñöông ñaàu ñöôïc vôùi
nhöõng ñieàu ñoù. Neáu moät con raän nhoû caén treân löng chuùng ta
cuõng khieán ta noåi côn thònh noä. Chuùng ta baét con raän ñoù,
nghieàn naùt noù trong hai moùng tay, vaø maõi sau ñoù chuùng ta vaãn
cöù tieáp tuïc chaø xaùt moùng tay trong söï giaän döõ. Ña soá moïi
ngöôøi thôøi nay coi vieäc gieát con raän laø voâ haïi. Nhöng vì noù luoân
luoân ñöôïc laøm trong côn giaän döõ, neân ñoù laø moät nguyeân nhaân
chaéc chaén ñeå taùi sinh trong Ñòa Nguïc Vaây Baét vaø Nghieàn Naùt.
Chuùng ta phaûi xaáu hoå khi nhaän ra raèng ngay caû nhöõng khoù
chòu nhoû beù nhö theá maø ta cuõng khoâng chòu ñöôïc vaø phaûn öùng
baèng caùch gaây ra ñau khoå cho chuùng sinh khaùc.
Gioáng nhö chuùng ta, taát caû chuùng sinh trong tam giôùi
cuõng muoán haïnh phuùc vaø thoaùt khoûi moïi ñau khoå. Nhöng maëc
duø muoán ñöôïc haïnh phuùc, hoï laïi khoâng bieát raèng haïnh phuùc
chæ ñeán töø vieäc thöïc haønh thaäp thieän. Duø khoâng muoán ñau khoå,
hoï daâng hieán moïi noã löïc cho möôøi aùc haïnh khieán ñem laïi ñau
khoå. Ñieàu hoï öôùc muoán vaø nhöõng noã löïc ñaït ñöôïc nhöõng ñieàu
ñoù laïi hoaøn toaøn traùi ngöôïc nhau, vaø hoï luoân luoân ñau khoå.
Trong taát caû nhöõng chuùng sinh ñoù, khoâng ai khoâng töøng laø cha
meï cuûa chuùng ta trong moät khoaûng thôøi gian naøo ñoù töø voâ
thuûy. Giôø ñaây chuùng ta ñaõ ñöôïc moät vò Thaày taâm linh chaân
chính nhaän laøm ñeä töû, giôø ñaây chuùng ta ñaõ nhaän laõnh Giaùo
Phaùp chaân chính vaø coù theå phaân bieät ñöôïc ñieàu gì coù lôïi vaø caùi
gì coù haïi. Vôùi tình thöông traøn ñaày, chuùng ta phaûi quan taâm
chaêm soùc taát caû nhöõng baø meï giaø (chuùng sinh) ñang bò troùi
buoäc bôûi chính maøn löôùi voâ minh cuûa hoï, vaø neân chaám döùt baát
kyø vieäc taïo taùc taâm phaân bieät naøo giöõa hoï vaø chuùng ta. Kieân
nhaãn tröôùc söï voâ ôn vaø tröôùc thaønh kieán cuûa hoï, chuùng ta neân
thieàn ñònh veà söï vaéng boùng cuûa baát kyø yù nieäm ñoái ñaõi naøo giöõa
thuø vaø baïn.
Luoân luoân giöõ ñieàu naøy trong taâm, haõy thieàn quaùn veà taâm
voâ phaân bieät nhieàu laàn.

345
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Baát cöù nhöõng gì toát laønh hay ích lôïi maø baïn muoán cho
chính mình, thì ngöôøi khaùc cuõng mong muoán y nhö vaäy. Do ñoù,
gioáng nhö baïn sieâng naêng laøm vieäc ñeå ñem laïi haïnh phuùc vaø
tieän nghi cho baïn, thì baïn cuõng haõy luoân luoân caàn maãn laøm
vieäc vì haïnh phuùc vaø tieän nghi cho ngöôøi khaùc. Cuõng nhö baïn
coá gaéng traùnh caû nhöõng ñau khoå nhoû nhoi nhaát cho chính
mính, cuõng haõy noã löïc ñeå ngaên ngöøa cho ngöôøi khaùc khoûi phaûi
ñau khoå duø laø do moät toån haïi nhoû beù nhaát. Gioáng nhö baïn caûm
thaáy haøi loøng veà haïnh phuùc vaø söï thònh vöôïng cuûa rieâng baïn,
baïn haõy hoan hyû taän ñaùy loøng khi ngöôøi khaùc cuõng ñöôïc haïnh
phuùc vaø thònh vöôïng nhö vaäy. Toùm laïi, khi thaáy khoâng coù khaùc
bieät naøo giöõa baïn vaø taát caû nhöõng chuùng sinh trong tam giôùi,
haõy laáy ñoù laøm söù meänh duy nhaát cuûa baïn ñeå tìm ra nhöõng
phöông caùch giuùp töøng ngöôøi trong taát caû chuùng sinh ñöôïc
haïnh phuùc, baây giôø vaø maõi maõi.
Khi ñöôïc Trungpa Sinachen thænh caàu moät giaùo huaán ñaày
ñuû toùm goïn trong moät caâu duy nhaát, Ngaøi Padampa Sangye
traû lôøi: “Baát cöù nhöõng gì oâng muoán, taát caû ngöôøi khaùc cuõng
muoán nhö theá; haõy haønh ñoäng döïa treân ñieàu ñoù!”
Haõy hoaøn toaøn dieät tröø taän goác taát caû nhöõng thaùi ñoä sai
laàm ñöôïc ñaët neàn taûng treân söï tham luyeán vaø thuø haän, khieán
baïn loaïi boû nhöõng ngöôøi khaùc vaø chæ quan taâm tôùi chính mình,
vaø haõy nghó töôûng raèng baûn thaân baïn vaø nhöõng ngöôøi khaùc
hoaøn toaøn bình ñaúng.

1.2 HOAÙN ÑOÅI MÌNH VAØ NGÖÔØI

Haõy quan saùt moät ngöôøi ñang thaät söï ñau khoå vì beänh
taät, ñoùi, khaùt hoaëc vì moät soá nhöõng phieàn naõo khaùc. Hoaëc, neáu
vieäc ñoù khoâng theå laøm ñöôïc thì haõy töôûng töôïng moät ngöôøi
nhö theá ñang ôû tröôùc maët baïn. Khi thôû ra, haõy töôûng töôïng
raèng baïn ñang cho ngöôøi ñoù taát caû haïnh phuùc cuûa baïn vaø
nhöõng ñieàu toát ñeïp nhaát maø baïn coù, thaân theå baïn, taøi saûn vaø

346
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

suoái nguoàn coâng ñöùc cuûa baïn, nhö theå baïn ñang côûi boû quaàn
aùo cuûa mình vaø maëc vaøo ngöôøi hoï. Sau ñoù, khi hít vaøo haõy
töôûng töôïng raèng baïn ñang nhaän vaøo mình taát caû nhöõng ñau
khoå cuûa ngöôøi ñoù, vaø keát quaû laø ngöôøi ñoù trôû neân haïnh phuùc
vaø thoaùt khoûi moïi phieàn naõo. Haõy baét ñaàu phöông phaùp thieàn
ñònh naøy ñeå ban taëng haïnh phuùc vaø nhaän laõnh ñau khoå ñoái vôùi
moät caù nhaân, sau ñoù daàn daàn môû roäng ñeå bao goàm taát caû
chuùng sinh.
Baát kyø nhöõng ñieàu gì baïn khoâng mong muoán hoaëc khi
ñau khoå xaûy ñeán vôùi baïn, haõy phaùt khôûi loøng traéc aån chaân
thaønh, chan chöùa ñoái vôùi taát caû chuùng sinh trong tam giôùi cuûa
luaân hoài, laø nhöõng chuùng sinh giôø ñaây ñang chòu ñöïng ñau khoå
gioáng nhö ñau khoå cuûa baïn. Haõy phaùt khôûi öôùc nguyeän maïnh
meõ raèng taát caû nhöõng ñau khoå cuûa hoï coù theå troå quaû trong baïn
thay vì trong hoï, vaø hoï coù theå hoaøn toaøn thoaùt khoûi ñau khoå vaø
ñöôïc haïnh phuùc. Baát cöù khi naøo baïn caûm thaáy haïnh phuùc hay
caûm thaáy moïi chuyeän toát ñeïp, haõy phaùt khôûi mong öôùc raèng
haïnh phuùc cuûa baïn coù theå traûi roäng ra vaø ñem laïi haïnh phuùc
cho taát caû chuùng sinh.
Phöông phaùp thöïc haønh Boà Ñeà Taâm hoaùn chuyeån ngaõ
tha – hoaùn ñoåi mình vaø ngöôøi khaùc – laø tinh tuyù cuûa thieàn ñònh
toái thöôïng vaø phöông phaùp naøy seõ khoâng bao giôø vôi caïn cho
taát caû nhöõng ai ñaõ khôûi haønh treân con ñöôøng cuûa giaùo lyù Ñaïi
Thöøa. Neáu baïn thaät söï kinh nghieäm söï hoaùn ñoåi naøy duø chæ
moät laàn, kinh nghieäm naøy seõ tònh hoaù nhöõng aùc haïnh vaø nhöõng
chöôùng ngaïi trong nhieàu kieáp, vaø seõ giuùp baïn tích tuï ñöôïc hai
boà phöôùc hueä voâ bieân. Kinh nghieäm aáy seõ cöùu baïn thoaùt khoûi
nhöõng coõi thaáp vaø thoaùt khoûi baát kyø con ñöôøng taùi sinh naøo
daãn baïn tôùi nhöõng coõi thaáp ñoù.
Trong moät ñôøi tröôùc, Ñöùc Phaät bò ñoïa vaøo moät ñòa nguïc,
ôû ñoù nhöõng toäi nhaân bò buoäc phaûi keùo nhöõng toa xe. Ngaøi phaûi
keùo moät toa xe cuøng moät ngöôøi khaùc teân laø Kamarupa, nhöng
caû hai ngöôøi quaù yeáu neân khoâng laøm cho xe di chuyeån ñöôïc,

347
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

lính canh hoái thuùc vaø ñaùnh hoï baèng nhöõng vuõ khí noùng-ñoû,
khieán hoï ñau ñôùn voâ taû.
Vò Phaät töông lai nghó: “Ngay caû hai chuùng ta cuøng nhau
keùo cuõng khoâng theå laøm cho toa xe di chuyeån, maø moãi ngöôøi
laïi chòu ñau khoå nhö nhau. Toâi seõ keùo vaø chòu ñau khoå moät
mình ñeå Kamarupa coù theå ñöôïc nheï bôùt.”
Ngaøi noùi vôùi lính canh: “Haõy ñaët daây cöông cuûa anh ta leân
vai toâi, mình toâi keùo ñöôïc roài.”
Nhöng nhöõng teân lính canh noåi giaän: “Ai coù theå laøm ñöôïc
baát kyø ñieàu gì ñeå traùnh cho ngöôøi khaùc khoûi phaûi kinh qua
nhöõng haäu quaû cuûa nhöõng haønh vi cuûa chính hoï?” hoï noùi, vaø
ñaùnh tôùi taáp leân ñaàu Ngaøi baèng duøi cui.
Tuy nhieân, nhôø thieän nieäm naøy, Ñöùc Phaät laäp töùc thoaùt
khoûi cuoäc soáng ñòa nguïc vaø ñöôïc taùi sinh vaøo moät coõi Trôøi.
Ngöôøi ta noùi ñaây laø caùch thöùc maø Ngaøi khôûi ñaàu laøm lôïi laïc
cho ngöôøi khaùc.
Moät caâu chuyeän khaùc keå veà baèng caùch naøo maø Ñöùc
Phaät, trong moät taùi sinh ôû ñôøi tröôùc laø “AÙi Nöõ” cuûa thuyeàn
tröôûng Vallabha, coù laàn ñöôïc giaûi thoaùt khoûi nhöõng coõi thaáp
ngay khi Ngaøi thöïc söï kinh nghieäm söï hoaùn chuyeån naøy cuûa
Ngaøi vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Coù laàn, moät gia chuû teân laø
Vallabha, taát caû nhöõng con trai cuûa oâng ñeàu cheát caû. Do ñoù,
khi sinh ñöùa con trai khaùc, oâng quyeát ñònh ñaët teân cho noù laø AÙi
Nöõ vôùi hy voïng ñieàu naøy seõ laøm cho noù ñöôïc soáng soùt. Sau
ñoù, Vallabha vöôït bieån ñeå tìm chaâu baùu, nhöng thuyeàn chìm vaø
oâng ta boû maïng.
Khi ngöôøi con trai tröôûng thaønh, anh hoûi meï raèng tröôùc
ñaây cha mình thuoäc giai caáp naøo. Sôï raèng neáu noùi ra söï thaät
thì ñöùa con cuõng coù theå laïi ñi bieån, neân ngöôøi meï baûo vôùi con
raèng cha anh thuoäc giai caáp thöông nhaân buoân gaïo. Vì theá AÙi
Nöõ trôû thaønh moät ngöôøi buoân baùn gaïo vaø chaêm soùc meï vôùi
boán ñoàng xu cuûa moät karsa kieám ñöôïc trong ngaøy. Nhöng moät
ngöôøi buoân gaïo khaùc noùi vôùi anh raèng anh khoâng thuoäc giai

348
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

caáp cuûa hoï, vì theá anh laøm ngheà buoân baùn nhö hoï laø khoâng
ñuùng. Anh bò baét buoäc phaûi ngöng coâng vieäc.
Anh trôû veà vôùi meï vaø hoûi baø laàn nöõa. Laàn naøy meï anh noùi
raèng cha anh laø moät ngöôøi baùn höông lieäu. Anh baét ñaàu baùn
höông lieäu, vaø chaêm soùc meï vôùi taùm karsa kieám ñöôïc moãi
ngaøy.
Nhöng AÙi Nöõ bò baét phaûi ngöng coâng vieäc moät laàn nöõa, vaø
laàn naøy meï anh noùi raèng cha anh ñaõ buoân baùn quaàn aùo. Anh
baét ñaàu laøm ngöôøi buoân quaàn aùo, vaø chaúng maáy choác ñaõ coù theå
ñöa cho meï möôøi saùu karsa moãi ngaøy. Nhöng moät laàn nöõa anh
bò buoäc boû vieäc vì nhöõng ngöôøi buoân quaàn aùo khaùc.
Khi ñöôïc bieát cha thuoäc giai caáp buoân chaâu baùu, anh baét
ñaàu buoân ngoïc vaø ñem veà cho meï ba möôi hai karsa moãi ngaøy.
Sau ñoù, nhöõng ngöôøi buoân ngoïc khaùc noùi vôùi anh laø anh thuoäc
giai caáp nhöõng ngöôøi ñi tìm ngoïc töø nhöõng chuyeán ñi bieån vaø ñaây
môùi laø coâng vieäc maø anh ñöôïc sinh ra ñeå laøm.
Khi veà nhaø ngaøy hoâm ñoù, anh noùi vôùi meï: “Con thuoäc veà
giai caáp nhöõng ngöôøi ñi tìm chaâu baùu. Vì theá con quyeát ñònh
vöôït ñaïi döông ñeå tieáp tuïc coâng vieäc buoân baùn cuûa rieâng con!”
“Ñuùng laø con thuoäc giai caáp nhöõng ngöôøi ñi tìm chaâu
baùu,” baø meï noùi, “nhöng cha con vaø taát caû toå tieân cuûa con ñeàu
cheát treân bieån trong khi ñi tìm ngoïc. Neáu con ñi, con cuõng seõ
cheát. Thoâi con ñöøng ñi! Haõy ôû laïi nhaø vaø buoân baùn taïi ñaây.”
Nhöng AÙi Nöõ khoâng theå vaâng lôøi meï. Anh chuaån bò moïi
thöù caàn thieát cho chuyeán ñi. Khi baét ñaàu leân ñöôøng, meï anh
khoâng theå naøo chia tay vôùi anh ñöôïc, baø naém laáy vieàn aùo anh
vaø khoùc. Anh ta noåi giaän.
Anh la leân: “Nöôùc maét cuûa meï seõ ñem laïi vaän ruûi cho con
trong chuyeán vöôït ñaïi döông!” anh ñaù vaøo ñaàu meï roài boû ñi.
Trong cuoäc haønh trình daøi, taøu cuûa anh ta bò ñaém vaø haàu
nhö toaøn boä thuûy thuû bò cheát ñuoái, nhöng AÙi Nöõ nhanh tay naém
ñöôïc moät mieáng vaùn vaø bò ñaùnh daït vaøo bôø treân moät hoøn ñaûo.
Anh ñi tôùi moät thaønh phoá teân laø Hoan Hæ. Trong moät ngoâi nhaø

349
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

ñeïp laøm baèng kim loaïi vaø ngoïc quyù, boán vò thieân nöõ xinh ñeïp
xeáp nhöõng taám neäm luïa cho anh ngoài vaø daâng cho anh ba loaïi
thöïc phaåm traéng vaø ba thöïc phaåm ngoït.
Khi anh chuaån bò veà, hoï caûnh baùo, “Ñöøng ñi veà höôùng
Nam. Ñaïi baát haïnh seõ xaûy ra cho anh neáu anh cöù ñi!” Nhöng
AÙi Nöõ khoâng nghe vaø leân ñöôøng.
Anh ñeán moät thaønh phoá goïi laø Haân Hoan, thaäm chí coøn
ñeïp hôn thaønh phoá tröôùc. ÔÛ ñaây taùm phuï nöõ xinh ñeïp phuïc vuï
anh. Nhö laàn tröôùc, hoï baùo cho anh bieát raèng ñaïi hoaï ñang ñe
doaï anh neáu anh ñi veà höôùng Nam nhöng anh khoâng chuù yù vaø
leân ñöôøng laàn nöõa.
ÔÛ moät thaønh phoá ñöôïc goïi laø Nhieãm Ñoäc thì coøn hoaøn
haûo hôn nhöõng nôi khaùc, anh ñöôïc möôøi saùu thieân nöõ cöïc kyø
xinh ñeïp chaøo ñoùn, hoï phuïc dòch anh vaø cuõng nhö nhöõng laàn
tröôùc, hoï caûnh baùo anh, nhöng moät laàn nöõa lôøi caûnh baùo aáy
chaúng coù hieäu quaû gì.
Anh tieáp tuïc cuoäc du haønh vaø chôït nhìn thaáy moät phaùo
ñaøi traéng maø choùp ñænh cuûa noù vöôn tôùi taän trôøi cao. Noù ñöôïc
goïi laø Laâu Ñaøi cuûa Ñaïo Sö Phaïm Thieân (Guru Brahma), vaø ôû
ñoù ba möôi hai thieân nöõ xinh ñeïp meâ hoàn môøi anh vaøo. Hoï söûa
soaïn cho anh moät giöôøng coù neäm baèng luïa, phuïc vuï ba moùn
thöïc phaåm traéng vaø ba moùn thöïc phaåm ngoït vaø van naøi anh ôû
laïi. Nhöng anh vaãn muoán ñi.
Khi anh baét ñaàu leân ñöôøng, hoï noùi: “Cho duø Ngaøi ñi ñaâu,
haõy traùnh höôùng Nam! Tai hoïa seõ giaùng xuoáng Ngaøi.” Nhöng
anh caûm thaáy moät söï thoâi thuùc phaûi ñi veà phöông Nam, vaø anh
ñi veà höôùng ñoù.
Chaúng bao laâu moät toøa thaønh baèng saét hieän ra tröôùc maët
anh, nhöõng thaùp cuûa noù cao vuùt leân taän baàu trôøi. Taïi coång, anh
thaáy moät ngöôøi da ñen vôùi ñoâi maét ñoû ngaàu ñaùng sôï, tay caàm
thanh saét daøi. AÙi Nöõ hoûi oâng ta trong laâu ñaøi coù gì, nhöng
ngöôøi ñaøn oâng chæ im laëng. Khi ñeán gaàn hôn, anh thaáy nhieàu

350
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

ngöôøi ñaøn oâng gioáng ngöôøi ñaàu tieân. Moät caûm giaùc khuûng
khieáp lan khaép thaân theå laøm toùc anh döïng leân.
Anh töï baûo: “Nguy hieåm! Ñaây haún laø söï nguy hieåm maø hoï ñaõ
baùo cho ta.”
Anh ñi vaøo trong. ÔÛ ñoù anh thaáy moät ngöôøi maø oùc bò
nghieàn thaønh boät bôûi moät baùnh xe theùp ñang quay treân ñaàu
anh ta.
“Anh laøm ñieàu gì maø phaûi chòu tröøng phaït nhö vaäy?” AÙi
Nöõ hoûi.
“Toâi ñaõ ñaù vaøo ñaàu meï toâi, vaø ñaây laø nghieäp troå quaû.
Nhöng coøn baïn? Taïi sao khoâng höôûng haïnh phuùc maø ngöôøi ta
daâng taëng anh ôû Laâu Ñaøi Ñaïo Sö Phaïm Thieân? Taïi sao laïi ñeán
ñaây ñeå tìm kieám ñau khoå?”
“Toâi tin raèng mình bò ñaåy ñeán ñaây cuõng laø do nghieäp cuûa
toâi,” AÙi Nöõ nghó.
Vaøo luùc ñoù, töø treân baàu trôøi coù moät gioïng noùi lôùn: “Haõy ñeå
nhöõng ngöôøi ñang bò troùi ñöôïc töï do, vaø nhöõng keû töï do bò troùi
laïi!”
Baùnh xe theùp baát ngôø quay treân ñaàu AÙi Nöõ. Gioáng nhö
ngöôøi kia, oùc anh bò vôõ naùt thaønh boät nhaõo vaø anh chòu ñöïng
noãi ñau ñôùn vaø khoán khoå khoâng taû xieát. Söï ñau khoå naøy ñaùnh
thöùc trong loøng anh moät caûm thöùc bi maãn maõnh lieät ñoái vôùi taát
caû nhöõng ngöôøi ñang ôû trong tình traïng nhö anh.
Anh nghó: “Trong caùc coõi luaân hoài coù nhöõng chuùng sinh
khaùc ñang chòu ñau khoå nhö toâi vì hoï cuõng ñaõ ñaù vaøo ñaàu meï
cuûa hoï. Caàu mong noãi khoå cuûa hoï troå quaû trong toâi vaø caàu
mong chæ moät mình toâi chòu ñöïng noãi khoå ñoù thay cho taát caû.
Caàu mong seõ khoâng coøn ai phaûi traûi qua noãi ñau khoå nhö theá
trong baát kyø ñôøi naøo trong chuoãi taùi sinh lieân tuïc cuûa hoï.”
Ñoät nhieân, baùnh xe bay leân khoâng trung, noãi thoáng khoå
cuûa anh chaám döùt vaø anh bay leân tôùi ñoä cao cuûa baûy caây döøa
trong moät traïng thaùi ñaïi laïc.

351
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Thöïc haønh Boà Ñeà Taâm baèng phöông phaùp hoaùn ñoåi mình
vôùi ngöôøi khaùc laø phöông phaùp toái cao vaø heát söùc caàn thieát ñeå
ñaït ñöôïc giaùc ngoä. Thaät vaäy, caùc Ñaïo Sö Kadampa trong quaù
khöù thöôøng laáy ñoù laøm phaùp tu taäp chính yeáu. Coù laàn Geshe
Chekawa, baäc thoâng suoát nhieàu giaùo lyù cuûa caû hai truyeàn
thoáng Taân vaø Cöïu vaø laø baäc ñaõ nhaäp taâm nhieàu baûn vaên luaän
lyù, tôùi thaêm Geshe Chakshingwa. ÔÛ treân goái cuûa vò naøy, oâng
nhìn thaáy moät baûn vaên nhoû, vaø khi môû noù ra oâng tình côø ñoïc
ñöôïc caâu naøy:

Haõy hieán taëng lôïi laïc vaø vinh quang cho ngöôøi khaùc.
Haõy nhaän laõnh thua thieät vaø thaát baïi cho chính mình.

“Thaät laø moät giaùo lyù tuyeät vôøi!” Chekawa nghó, vaø hoûi
Chakshingwa giaùo lyù naøy teân gì.
“Ñoù laø Taùm Baøi Keä Luyeän Taâm cuûa Langri Thangpa,”
Chakshingwa noùi.
“Ai ñaõ thuyeát nhöõng giaùo huaán naøy?”
“Chính Ngaøi Langri Thangpa.”
Chekawa quyeát ñònh thoï laõnh nhöõng giaùo lyù naøy. Tröôùc
heát, oâng tôùi Lhasa vaø duøng moät vaøi ngaøy ñeå ñi nhieãu quanh
nhöõng thaùnh ñòa. Moät buoåi chieàu, moät ngöôøi cuøi ôû Langthang
noùi vôùi oâng raèng Langri Thangpa ñaõ vieân tòch. Chekawa hoûi ai
laø ngöôøi thöøa keá doøng truyeàn thöøa vaø ñöôïc cho bieát laø hai
ngöôøi coù khaû naêng keá vò, ñoù laø Shangshungpa vaø Dodepa,
nhöng hoï coù theå khoâng ñoàng yù veà chuyeän naøy. Tuy nhieân hoï
khoâng caõi coï vì tranh giaønh nhau.
Shangshungpa noùi vôùi Dodepa: “OÂng laø ngöôøi lôùn tuoåi
hôn, oâng neân keá vò. Toâi seõ phuïng döôõng oâng nhö theå oâng
chính laø Ngaøi Langri Thangpa!”
Nhöng Dodepa traû lôøi: “OÂng uyeân baùc hôn. OÂng neân laøm
ngöôøi keá vò!”

352
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Maëc duø caû hai nhìn nhau baèng tri giaùc thanh tònh,
Chekawa giaûi thích vieäc hoï khoâng taùn thaønh vieäc keá thöøa laø
moät söï thieáu soùt vaø cho raèng caû hai ñeàu khoâng phaûi laø ngöôøi trì
giöõ giaùo lyù cuûa Ngaøi Langri Thangpa. OÂng coá gaéng tìm cho ra
ngöôøi trì giöõ xuaát saéc nhaát, vaø moïi ngöôøi noùi vôùi oâng raèng
ngöôøi ñoù laø Sharawa.
Sharawa ñang ban moät giaùo lyù goàm nhieàu quyeån saùch
cho haøng ngaøn ngöôøi trong Taêng ñoaøn. Chekawa laéng nghe
Ngaøi trong vaøi ngaøy, nhöng khoâng nghe Ngaøi noùi moät lôøi naøo
veà giaùo lyù maø oâng ñang tìm kieám.
“Döôøng nhö vò naøy cuõng khoâng coù ñöôïc giaùo lyù ñoù,” oâng
nghó, “nhöng ta seõ hoûi Ngaøi. Neáu Ngaøi coù giaùo lyù naøy, ta seõ ôû laïi.
Coøn khoâng, toát hôn ta neân ñi.”
Vì theá Chekawa tôùi gaëp Sharawa, Ngaøi ñang nhieãu quanh
moät baûo thaùp. OÂng traûi moät taám vaûi leân maët ñaát vaø môøi
Sharawa ngoài moät laùt vaø noùi: “Con coù moät soá vieäc muoán hoûi
Ngaøi.”
“Ñaïi Ñöùc,” Sharawa noùi, “oâng caàn hoûi vaán ñeà gì? Veà
phaàn ta, ta luoân tìm moïi caâu traû lôøi treân goái thieàn cuûa mình.”
“Con ñoïc ñöôïc nhöõng lôøi naøy trong moät baûn vaên: ‘Haõy
hieán taëng lôïi laïc vaø vinh quang cho ngöôøi khaùc. Haõy nhaän laõnh
thua thieät vaø thaát baïi cho chính mình.’ Con raát thích nhöõng lôøi
naøy. Ñaây coù phaûi laø moät giaùo lyù saâu xa hay khoâng?”
“Ñaïi Ñöùc,” Ngaøi Sharawa traû lôøi, “duø thích hay khoâng
thích giaùo lyù naøy, nhöng neáu oâng muoán ñaït ñöôïc Phaät Quaû thì
oâng khoâng theå boû qua giaùo lyù aáy.”
“Coù phaûi Ngaøi ñang trì giöõ giaùo lyù naøy?”
“Ñuùng, ñoù laø phaùp tu chính yeáu cuûa ta,” Ngaøi Sharawa traû
lôøi.
“Vaäy thì con caàu khaån Ngaøi daïy cho con,” Chekawa noùi.
“OÂng coù theå ôû laïi ñaây vôùi ta trong moät thôøi gian daøi hay
khoâng?” Ngaøi Sharawa hoûi, “Neáu oâng coù theå ôû laïi thì ta seõ daïy
cho oâng.”

353
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Töø Ngaøi, Chekawa nhaän ñöôïc nhöõng höôùng daãn döïa treân
kinh nghieäm cuûa Ngaøi144 trong moät tieán trình lieân tuïc huaán
luyeän taâm thöùc keùo daøi saùu naêm. Qua vieäc thöïc haønh giaùo lyù
treân, oâng ñaõ coù theå giaûi thoaùt hoaøn toaøn khoûi moïi daáu veát cuûa
taâm vò kyû.
Ñeå xua tan beänh taät vaø nhöõng ñau khoå trong ñôøi naøy vaø
ñeå cheá ngöï nhöõng tinh linh, nhöõng theá löïc xaáu aùc vaø nhöõng keû
gaây neân chöôùng ngaïi, khoâng coù giaùo huaán naøo toát hôn phöông
phaùp thieàn ñònh Boà Ñeà Taâm hoaùn ñoåi mình vaø ngöôøi khaùc. Haõy
thieàn ñònh veà ñieàu naøy vôùi söï kieân trì, luoân luoân töø boû thuoác
ñoäc taâm thöùc tieâu cöïc, thöù thuoác ñoäc ñem laïi cho baïn quaù
nhieàu taùnh töï kieâu cho mình laø quan troïng.

1.3 COI NGÖÔØI KHAÙC QUAN TROÏNG HÔN MÌNH

“Toâi coù theå ôû trong voøng luaân hoài, toâi coù theå bò ñoïa vaøo trong
ñòa nguïc, toâi coù theå bò beänh taät, boàn choàn xuùc ñoäng, hay ñau
khoå vì baát kyø söï baát haïnh naøo khaùc, nhöng toâi seõ chòu ñöïng taát
caû nhöõng ñieàu ñoù. Caàu mong cho ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc troå
quaû trong toâi! Caàu mong nhöõng chuùng sinh khaùc coù ñöôïc moïi
haïnh phuùc vaø moïi quaû toát cuûa nhöõng thieän haïnh cuûa toâi!”
Haõy khôi daäy tö töôûng naøy töø taän saâu thaúm trong taâm baïn
vaø haõy thöïc söï ñöa chuùng vaøo thöïc haønh, noi theo göông cuûa
nhöõng vò Thaày cuûa Ngaøi Atisa, laø caùc Ngaøi Maitriyogi vaø
Dharmaraksita, vaø cuûa Ñaïo Sö Thích Ca Maâu Ni cuûa chuùng ta
trong nhöõng kieáp taùi sinh laøm Vua Padma, laøm moät con ruøa vaø
laøm Vua Manicuda.
Coù laàn, Ngaøi Maitriyogi, Thaày cuûa Atisa, ñang thuyeát
giaûng Giaùo Phaùp thì moät ngöôøi ñaøn oâng ôû gaàn ñoù neùm ñaù vaøo
moät con choù. Vò Ñaïo Sö ñang ngoài treân ngai la leân ñau ñôùn vaø
ngaõ xuoáng ñaát. Nhöõng ngöôøi hieän dieän khoâng nhìn thaáy vieäc
xaûy ra cho con choù neân nghó raèng Ngaøi giaû vôø. Nhöng Ngaøi
Maitriyogi bieát ñöôïc ñieàu hoï ñang nghó, Ngaøi cho hoï thaáy treân

354
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

löng Ngaøi roõ raøng coù moät veát söng do hoøn ñaù neùm vaøo con
choù. Chöùng côù naøy ñaõ thuyeát phuïc ñöôïc moïi ngöôøi coù maët ôû
ñoù: Ngaøi ñaõ nhaän vaøo thaân mình noãi ñau ñôùn cuûa con choù khi
bò neùm ñaù.
Khôûi ñaàu, Ñaïo Sö Dharmaraksita laø moät hoïc giaû Thanh
Vaên cuûa phaùi Vaibhasika. Maëc duø vaøo luùc ñaàu ñôøi, Ngaøi chöa
bao giôø ñöôïc nghe giaùo lyù Ñaïi Thöøa, nhöng Ngaøi phaùt khôûi
loøng meán moä töï nhieân ñoái vôùi truyeàn thoáng Ñaïi Thöøa, vaø Ngaøi
traøn ñaày loøng bi maãn maø khoâng caàn baát kyø noã löïc hay duïng
coâng naøo.
Moät laàn kia, moät ngöôøi trong vuøng Ngaøi ñang soáng laâm
troïng beänh maø thaày thuoác baûo raèng chæ coù theå ñöôïc chöõa laønh
baèng moät loaïi thuoác – ñoù laø thòt töôi. Neáu khoâng tìm ñöôïc noù
thì khoâng hy voïng gì.
“Neáu theá thì toâi seõ cho thòt cuûa toâi,” Dharmaraksita noùi, vaø
caét moät ít thòt ôû ñuøi ñöa cho ngöôøi beänh; hoï aên vaø khoûi beänh.
Keát quaû laø bôûi vì chöa chöùng ngoä taùnh Khoâng neân
Dharmaraksita bò ñau ñôùn döõ doäi, nhöng taâm ñaïi bi cuûa Ngaøi
ñaõ chaën ñöùng baát kyø caûm giaùc hoái tieác naøo cuûa Ngaøi.
“Baïn coù caûm thaáy khoeû hôn khoâng?” Ngaøi hoûi ngöôøi
beänh.
“Vaâng, toâi khoeû roài, nhöng haõy nhìn nhöõng ñau ñôùn khoå
sôû toâi ñem laïi cho Ngaøi!”
“Thaäm chí toâi saün saøng chòu cheát neáu ñieàu ñoù coù theå ñem
laïi haïnh phuùc cho baïn,” Ngaøi Dharmaraksita noùi.
Tuy nhieân Ngaøi ñau ñôùn tôùi noãi khoâng nguû ñöôïc. Cuoái
cuøng, Ngaøi lô mô nguû ñöôïc moät laùt vaø coù moät giaác mô.
Moät ngöôøi ñaøn oâng maøu traéng toaùt hieän ra noùi vôùi Ngaøi:
“Baát kyø ai muoán ñaït ñöôïc giaùc ngoä ñeàu phaûi traûi qua nhöõng
thöû thaùch nhö ngöôi. Hoaøn haûo! Hoaøn haûo!” roài ngöôøi ñaøn oâng
nhoå vaøo veát thöông vaø laáy tay chaø xaùt. Veát thöông bieán maát,
hoaøn toaøn khoâng ñeå laïi daáu veát.

355
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Khi Dharmaraksita thöùc daäy, Ngaøi thaáy veát thöông ñaõ


hoaøn toaøn laønh laën. Ngöôøi ñaøn oâng maøu traéng chính laø Ñöùc
Ñaïi Bi.145 Sau ñoù, söï chöùng ngoä ñích thöïc veà traïng thaùi baûn
nhieân ñaõ loù raïng trong taâm Dharmaraksita vaø nhöõng lôøi vaøng
cuûa Trung Quaùn Luaän cuûa Ñöùc Long Thoï luoân ôû treân moâi
Ngaøi.
Thôøi xa xöa, khi Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni trong moät ñôøi
tröôùc laø moät vò Vua teân laø Padma, coù moät traän dòch traàm troïng
boät phaùt trong ñaùm thaàn daân cuûa Ngaøi vaø nhieàu ngöôøi ñaõ cheát.
Nhaø vua môøi nhöõng vò thaày thuoác tôùi vaø hoûi hoï caùch chöõa trò ra
sao.
“Beänh naøy chæ coù theå chöõa khoûi baèng thòt caù rohita,” hoï
noùi. “Nhöng côn beänh ñaõ che môø taâm trí chuùng toâi tôùi noãi
chuùng toâi khoâng theå nghó ra caùch chöõa trò naøo khaùc.”
Vaøo buoåi saùng cuûa moät ngaøy toát laønh, nhaø vua taém röûa,
maëc quaàn aùo môùi vaø cöû haønh moät nghi leã saùm hoái vaø tònh hoùa.
Ngaøi thöïc hieän leã cuùng döôøng thònh soaïn cho Tam Baûo vaø caàu
nguyeän nhieät thaønh, Ngaøi noùi: “Ngay khi con cheát, caàu mong
con ñöôïc laäp töùc taùi sinh thaønh moät con caù rohita soáng trong
soâng Nivritta!”
Sau ñoù, Ngaøi lao mình xuoáng töø cung ñieän cao moät ngaøn
cubit (khoaûng 450m) – vaø ngay laäp töùc ñöôïc taùi sinh thaønh moät
con caù, theùt leân baèng gioïng ngöôøi: “Ta laø moät con caù rohita,
haõy laáy thòt ta vaø aên ñi!”.
Moïi ngöôøi ñeán ñeå aên. Ngay khi moät beân thaân noù ñaõ ñöôïc
aên, con caù lieàn laät sang vaø môøi hoï aên tieáp thaân beân kia. Khi hoï
ñang caét thòt, phaàn thaân ñaàu tieân trôû laïi ñaày nhö cuõ. Baèng caùch
naøy, khi tuaàn töï aên töøng beân thaân caù, nhöõng ai bò beänh ñeàu coù
theå ñöôïc chöõa khoûi. Sau ñoù, con caù noùi vôùi taát caû moïi ngöôøi
raèng:
“Ta laø Padma, vua cuûa caùc ngöôøi. Ta ñaõ töø boû thaân maïng
ñeå taùi sinh thaønh moät con caù rohita cöùu caùc ngöôøi khoûi beänh
dòch. Ñeå bieåu loä loøng bieát ôn cuûa caùc ngöôøi ñoái vôùi ta, haõy töø

356
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

boû nhöõng haønh ñoäng xaáu aùc vaø laøm moïi ñieàu thieän maø caùc
ngöôøi coù theå.”
Taát caû ñeàu vaâng lôøi Ngaøi vaø töø ñoù khoâng bao giôø coøn rôi
vaøo voøng taùi sinh ôû caùc coõi thaáp nöõa.
Moät laàn khaùc, Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni taùi sinh laøm
moät con ruøa khoång loà, luùc ñoù moät chieác thuyeàn chôû naêm traêm
nhaø buoân bò ñaém giöõa bieån.
Taát caû ñeàu saép cheát ñuoái thì con ruøa goïi hoï baèng gioïng
ngöôøi: “Haõy treøo leân löng ta! Ta seõ ñöa taát caû caùc ngöôi tôùi nôi
an toaøn!”.
Con ruøa ñem nhöõng nhaø buoân naøy ñeán vuøng ñaát khoâ raùo,
sau ñoù kieät söùc quïy ngaõ beân bôø bieån, vaø nguû thieáp ñi. Nhöng
khi noù nguû, moät ñaùm maây goàm taùm möôi ngaøn con ruoài ketaka
bay ñeán vaø baét ñaàu huùt maùu con ruøa. Khi tænh daäy, noù nhìn
thaáy ruoài ñoâng voâ keå vaø nhaän ra raèng neáu noù laën xuoáng nöôùc
trôû laïi hay boø leân maët ñaát thì nhöõng con ruoài seõ cheát. Vì theá noù
cöù naèm yeân ñoù, hieán taëng thaân maïng noù cho nhöõng con ruoài.
Sau naøy khi con ruøa ñaõ thaønh Phaät thì ñaøn ruoài aáy trôû
thaønh taùm möôi ngaøn vò Trôøi laéng nghe giaùo lyù cuûa Ngaøi vaø
laõnh hoäi ñöôïc chaân lyù.

Trong moät dòp khaùc, Ñöùc Phaät taùi sinh ôû xöù Saketa thaønh con
trai cuûa vò Vua Choûøm Vaøng cuøng hoaøng haäu Saéc Ñeïp Laøm
Hoan Hyû. Nôi ñænh ñaàu cuûa caäu beù laø moät nhuïc keá146 chöùa moät
vieân ngoïc baùu, töø ñoù chaûy ra moät chaát cam loà coù naêng löïc bieán
saét thaønh vaøng. Vì lyù do naøy caäu ñöôïc goïi laø Manicuda, “Choûm
Ngoïc.” Khi caäu beù sinh ra, moät traän möa goàm ñuû loaïi chaâu baùu
ñoå xuoáng. Trong soá cuûa caûi cuûa caäu coù moät con voi loäng laãy
teân laø Nuùi Tuyeät Haûo. Laø vua, Ngaøi chæ ñaïo nhöõng coâng vieäc
theá gian phuø hôïp vôùi Giaùo Phaùp, luoân phaân phaùt cuûa boá thí
cho ngöôøi ngheøo, nhôø ñoù chaám döùt ñöôïc söï ngheøo khoå vaø aên
xin.

357
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Atisa (982 - 1054)

Hoïc giaû AÁn Ñoä vó ñaïi cuûa ñaïi hoïc vieän


Vikramasila, ñaõ traûi qua möôøi naêm cuoái ñôøi mình
taïi Taây-Taïng, ôû ñoù Ngaøi giaûng daïy giaùo lyù chuù
troïng vaøo hai phaùp moân caên baûn laø (1) quy y vaø
(2) reøn luyeän taâm thöùc nöông vaøo loøng töø vaø bi.

358
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Trong moät dòp khaùc, Ñöùc Phaät taùi sinh ôû xöù Saketa
thaønh con trai cuûa vò Vua Choûøm Vaøng cuøng hoaøng haäu Saéc
Ñeïp Laøm Hoan Hyû. Nôi ñænh ñaàu cuûa caäu beù laø moät nhuïc keá146
chöùa moät vieân ngoïc baùu, töø ñoù chaûy ra moät chaát cam loà coù
naêng löïc bieán saét thaønh vaøng. Vì lyù do naøy caäu ñöôïc goïi laø
Manicuda, “Choûm Ngoïc.” Khi caäu beù sinh ra, moät traän möa
goàm ñuû loaïi chaâu baùu ñoå xuoáng. Trong soá cuûa caûi cuûa caäu coù
moät con voi loäng laãy teân laø Nuùi Tuyeät Haûo. Laø vua, Ngaøi chæ
ñaïo nhöõng coâng vieäc theá gian phuø hôïp vôùi Giaùo Phaùp, luoân
phaân phaùt cuûa boá thí cho ngöôøi ngheøo, nhôø ñoù chaám döùt ñöôïc
söï ngheøo khoå vaø caûnh aên xin.
Moät nhaø hieàn trieát (risi) teân laø Brighu gaû con gaùi cho Ngaøi.
Coâ sinh ra töø hoa sen vaø coù moïi ñieàm laønh. Töø söï keát hôïp naøy,
moät ñöùa con trai gioáng nhö cha ra ñôøi, vaø ngöôøi ta goïi caäu laø
Choûm Hoa Sen.
Moät ngaøy noï, nhaø vua quyeát ñònh toå chöùc moät leã cuùng
döôøng lôùn vaø môøi nhieàu vò khaùch, trong soá hoï coù risi Brighu vaø
moät vò vua teân Dusyanta, Khoù-Kham Nhaãn. Khi aáy Vua Trôøi
Indra (Ñeá Thích) muoán thöû yù ñònh cuûa Vua Choûm Ngoïc neân
mang thaân töôùng cuûa moät Daï Xoa (raksasa). OÂng nhaûy ra khoûi
ñoà cuùng löûa vaø ñi tôùi nhaø vua, yeâu caàu thöïc phaåm vaø nöôùc
uoáng. Nhaø vua taëng OÂng ñuû loaïi moùn aên vaø thöùc uoáng, nhöng
OÂng töø choái taát caû.
“Taát caû nhöõng caùi toâi caàn,” OÂng noùi vôùi nuï cöôøi mæm, “laø
thòt vaø maùu coøn aám cuûa moät ngöôøi vöøa bò gieát!”
Nhaø vua hôi giaät mình. “Ta khoâng theå laøm ñöôïc vieäc naøy
maø khoâng laøm toån haïi ngöôøi khaùc,” Ngaøi nghó. “Cho duø oâng ta
gieát ta, ta seõ khoâng bao giôø laøm haïi ngöôøi khaùc. Tuy nhieân, tröø
khi ta cho oâng ta nhöõng gì oâng ta caàn, coøn khoâng thì moïi hy
voïng cuûa oâng ta seõ bò ñoå vôõ. Ta seõ laøm gì?”
Luùc ñoù, Nhaø vua quyeát ñònh ñaõ tôùi luùc cuùng döôøng chính
maùu vaø thòt cuûa mình vaø noùi: “Toâi seõ cho oâng maùu vaø thòt cuûa
chính toâi.”

359
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Söï hoaûng loaïn lan khaép taäp hoäi vaø hoï coá gaéng thuyeát
phuïc Vua, nhöng khoâng coù hieäu quaû. Nhaø vua caét tónh maïch
coå ñeå cho maùu. Daï Xoa uoáng maùu no neâ roài caét nhöõng mieáng
thòt cuûa Vua vaø quyû ma aên thòt cho ñeán taän xöông. Quyeán
thuoäc cuûa Nhaø vua buoàn baõ. Hoaøng haäu ngaõ baát tænh treân maët
ñaát. Nhöng Nhaø vua vaãn laøm chuû ñöôïc naêng löïc cuûa mình vaø
Trôøi Indra trôû neân cöïc kyø hoan hyû.
“Ta laø Vua Trôøi Ñeá Thích,” OÂng ta noùi. “Ta khoâng caàn thòt
vaø maùu vì theá Ngaøi coù theå ngöng haønh vi nhaân ñöùc cuûa Ngaøi
laïi.” OÂng boâi chaát cam loà linh thaùnh leân nhöõng veát thöông treân
thaân nhaø vua khieán vua hoài phuïc nhö tröôùc.
Veà sau, Vua Choûm Ngoïc ban con voi Nuùi Tuyeät Haûo cho
quan thöôïng thö cuûa Ngaøi teân laø Coã xe cuûa Brahma. Vaøo luùc
ñoù moät trong nhöõng ñeä töû cuûa risi Marici tôùi, risi Marici laø ngöôøi
ñaõ thaønh töïu trong thieàn ñònh. Nhaø vua ñoùn tieáp oâng ta vôùi
loøng toân kính saâu xa vaø hoûi oâng ta caàn gì.
“Ñeå toû loøng bieát ôn vò thaày ñaõ daïy toâi kinh Veda, toâi muoán
daâng cho thaày toâi moät ngöôøi haàu, vì hieän taïi thaày toâi ñaõ giaø vaø
khoâng coøn ai. Toâi tôùi xin vôï vaø con Ngaøi.”
Vì theá nhaø vua ñeå cho vôï con cuûa mình ñi. Ngöôøi ñeä töû
cuøng ñi vôùi hoï vaø daâng hoï cho thaày mình.
Trong luùc ñoù, Vua Khoù-Kham Nhaãn theøm muoán con voi.
Khi veà tôùi vöông quoác cuûa mình, Vua gôûûi moät thoâng ñieäp yeâu
caàu raèng con voi phaûi ñöôïc ñem trình dieän vua. Vua ñöôïc trình
baùo kòp thôøi laø con voi ñaõ ñöôïc ñem cho moät ngöôøi baø la moân.
Nhöng nhaø vua khoâng nghe vaø ñe doïa seõ coù chieán tranh neáu
khoâng giao voi. Khi ñòch quaân tieán ñeán, Vua Choûm Ngoïc caûm
thaáy moät noãi buoàn saâu xa trong loøng.
“Ñaùng buoàn bieát bao tính tham lam coù theå bieán ngöôøi baïn
thaân nhaát thaønh keû thuø döõ doäi nhaát chæ trong choác laùt!” Ngaøi
nghó. “Neáu ta chuaån bò chieán ñaáu, ta coù theå deã daøng ñaùnh baïi
oâng ta. Nhöng nhieàu ngöôøi seõ ñau khoå, vì theá ta phaûi troán ñi!”

360
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Boán vò Phaät Ñoäc Giaùc xuaát hieän vaø noùi: “Ñaïi Vöông, ñaõ
ñeán luùc Ngaøi vaøo röøng.”
Vì theá Ngaøi ñi tôùi Röøng Nieàm Say Meâ Cuûa Ngöôøi Khaùc,
trong khi nhöõng vò thöôïng thö cuûa Ngaøi tôùi gaëp Marici vaø hoûi
xin vò hoaøng töû treû laø ngöôøi ñaõ ñöôïc taëng cho oâng ta. Marici traû
laïi hoaøng töû vaø hoaøng töû naém quyeàn chæ huy quaân ñoäi vaø laâm
chieán. Vua Khoù-Kham Nhaãn bò thua traän vaø bò buoäc phaûi lui veà,
vaø nhöõng tö töôûng cuøng nhöõng haønh vi xaáu aùc ñaõ mang laïi
beänh taät vaø ñoùi keùm cho vöông quoác cuûa nhaø vua.
Khi vua Khoù-Kham Nhaãn hoûi nhöõng ngöôøi baø la moân cuûa
oâng ta ñieàu gì coù theå laøm cho nhöõng tai hoïa naøy chaám döùt, hoï
noùi: “Phöông thuoác ñoù laø nhöõng vieân ngoïc cuûa Vua Choûm
Ngoïc. Ngaøi neân xin nhaø vua vieân ngoïc ñoù.”
“Nhöng chaéc chaén laø oâng ta seõ töø choái,” Vua Khoù-Kham
Nhaãn noùi.
Tuy nhieân, nhöõng ngöôøi baø la moân cöù khaêng khaêng noùi
raèng Vua Choûm Ngoïc seõ cho – bôûi vua ñaõ chaúng noåi danh laø
khoâng bao giôø töø choái moät lôøi thænh caàu naøo ñoù sao? Moät ngöôøi
baø la moân ñöôïc phaùi ñi ñeå xin vua vieân ngoïc.
Vua Choûm Ngoïc ñang ñi daïo trong röøng, nhìn quanh
quaån, vaø tôùi gaàn aån thaát cuûa Marici. Cuøng luùc ñoù, hoaøng haäu -
vôï Ngaøi – ñang tìm reã vaø laù trong röøng khoâng xa nôi ñoù, bò moät
thôï saên taán coâng.
“Vua Choûm Ngoïc cöùu toâi!” baø la leân.
Tieáng keâu khoùc töø xa cuûa baø vang tôùi tai Vua Choûm
Ngoïc, Ngaøi töï hoûi ñieàu gì xaûy ra vaø ñi tôùi xem. Ngöôøi thôï saên
thaáy Ngaøi ñeán gaàn, töôûng laø vò risi. Sôï bò nguyeàn ruûa, haén boû
chaïy. Moät ngöôøi nhö Hoaøng haäu tröôùc ñaây töøng thuï höôûng voâ
soá tieän nghi cuûa hoaøng cung maø nay laâm vaøo caûnh khoán cuøng
ñeán noãi Vua Choûm Ngoïc phaûi baøng hoaøng khi Ngaøi nhìn thaáy
baø. “Buoàn laøm sao!” Ngaøi nghó. “Moïi söï duyeân hôïp chaúng coù gì
xaùc thöïc.”

361
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Ñuùng luùc ñoù söù giaû baø la moân cuûa Vua Khoù-Kham Nhaãn
ñi tôùi. OÂng ta thuaät laïi cho Ngaøi caâu chuyeän vaø hoûi xin nhuïc keá
treân ñaàu Ngaøi.
“Haõy caét noù vaø laáy ñi,” nhaø Vua noùi.
Ngöôøi baø la moân laøm theo vaø ra ñi. Moïi beänh taät vaø ñoùi
keùm ñaõ chaám döùt trong vöông quoác cuûa Vua Khoù-Kham Nhaãn.
Khi Vua Choûm Ngoïc chòu ñöïng noãi ñau ñôùn do veát
thöông cuûa Ngaøi gaây ra, noù khôi daäy trong Ngaøi loøng ñaïi bi ñoái
vôùi taát caû chuùng sinh trong caùc ñòa nguïc noùng. Sau ñoù Ngaøi
baát tænh.
Trong luùc ñoù, ñöôïc thuùc ñaåy bôûi nhöõng ñieàm laønh xuaát
hieän, nhieàu ngöôøi trong trieàu ñình cuõng nhö caùc vò trôøi ñi tôùi.
“OÂi, Ñöùc Vua,” hoï noùi, “ñieàu gì ñaõ xaûy ra?”
Nhaø vua ngoài daäy vaø chuøi nhöõng veát maùu treân maët Ngaøi.
“Vua Khoù-Kham Nhaãn cho ngöôøi tôùi xin ta nhuïc keá treân
ñaàu vì theá ta ñaõ taëng noù cho oâng ta,” Ngaøi traû lôøi.
“Ñieàu gì khieán Ngaøi laøm nhö vaäy?” hoï hoûi.
“Ta khoâng coá giöõ baát kyø ñieàu gì cho mình. Mong öôùc duy
nhaát cuûa ta laø xöù sôû cuûa Vua Khoù-Kham Nhaãn phaûi ñöôïc cöùu
thoaùt khoûi beänh taät vaø naïn ñoùi keùm. Nhöng ta coøn muoán moät
ñieàu nöõa..”
“Ñoù laø gì?” hoï hoûi.
“Coù khaû naêng che chôû taát caû chuùng sinh,” Ngaøi traû lôøi.
“Nhöng Ngaøi khoâng caûm thaáy hoái tieác chuùt naøo chöù?” hoï
hoûi.
“Khoâng, hoaøn toaøn khoâng,” nhaø vua noùi.
“Nhìn veû ñau ñôùn treân maët Ngaøi thì thaät khoù coù theå tin ñieàu
Ngaøi noùi.”
“Toát” nhaø vua noùi, “neáu ta thaät söï khoâng hoái tieác veà vieäc
taëng nhuïc keá cho Vua Khoù-Kham Nhaãn vaø quaàn thaàn cuûa
ngaøi, thì caàu mong thaân ta trôû laïi y nhö tröôùc!”

362
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Vaø ñoù laø ñieàu ñaõ xaûy ra. Quaàn thaàn cuûa Ngaøi van naøi
Ngaøi trôû laïi cung ñieän, nhöng Ngaøi töø choái. Vaøo luùc ñoù, boán vò
Phaät Ñoäc Giaùc laïi xuaát hieän.
“Bôûi OÂng ñaõ giuùp cho keû thuø quaù nhieàu roài, thì taïi sao laïi
khoâng giuùp cho nhöõng baïn höõu?” caùc Ngaøi noùi. “Baây giôø oâng neân
trôû veà cung ñieän cuûa mình.”
Nhaø Vua trôû veà cung ñieän, vaø ñem laïi lôïi ích vaø haïnh
phuùc cho thaàn daân cuûa Ngaøi.

2. Boà Ñeà Taâm Haïnh: Nöông Theo Giôùi Haïnh Cuûa Saùu
Phaùp Toaøn Thieän Sieâu Vieät (Luïc ñoä ba-la-maät)

Naêm phaùp ñaàu tieân trong saùu phaùp toaøn thieän sieâu vieät
(luïc ñoä ba-la-maät hay saùu ba-la-maät) – boá thí, trì giôùi, nhaãn
nhuïc, tinh taán, thieàn ñònh – bao goàm taát caû caùc phöông tieän
thieän xaûo khaùc nhau. Phaùp thöù saùu, trí tueä, thuoäc veà phaùp vun
boài trí hueä nguyeân sô.147

2.1 BOÁ THÍ SIEÂU VIEÄT (Boá thí ba-la-maät)

Boá thí coù theå aùp duïng qua ba hình thöùc: boá thí vaät chaát (taøi thí),
boá thí Phaùp (Phaùp thí), vaø boá thí söï che chôû thoaùt khoûi sôï haõi
(voâ uyù thí).

2.1.1 Boá thí vaät chaát (Taøi thí)


Coù ba loaïi boá thí vaät chaát: boá thí thoâng thöôøng, ñaïi boá thí vaø
ñaïi boá thí phi thöôøng.
Boá thí thoâng thöôøng. Ñieàu naøy aùm chæ vieäc boá thí baát kyø
vaät chaát naøo, cho duø noù khoâng nhieàu hôn moät nhuùm traø hay
moät cheùn boät luùa maïch. Neáu noù ñöôïc boá thí vôùi moät taùc yù hoaøn
toaøn thanh tònh thì soá löôïng khoâng quan troïng. Söï Saùm Hoái
Nhöõng Sa Suùt noùi veà “keát quaû toát laønh trong töông lai cuûa vieäc

363
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

boá thí duø chæ moät muoãng thöïc phaåm cho moät chuùng sinh trong
coõi suùc sinh.” Ta ñöôïc bieát raèng Caùc Ñaáng Chieán Thaéng, kheùo
leùo laõo luyeän trong phöông tieän vaø vôùi loøng ñaïi bi quaûng ñaïi,
coù theå cöùu giuùp ngaï quyû nhieàu nhö caùt soâng Haèng (Gange) chæ
vôùi moät gioït nöôùc hay moät haït luùa maïch baèng caùch söû duïng
oai löïc cuûa caùc dharani,* caùc thaàn chuù vaø nhöõng phöông tieän
khaùc.
Nhöõng leã cuùng döôøng löûa -- ñoû vaø traéng, ñem laïi lôïi ích to
lôùn cho ngaï quyû di chuyeån khaép hö khoâng. Maët khaùc, nhöõng
tinh linh ñöôïc nuoâi döôõng treân söï soáng cuûa nhöõng chuùng sinh
khaùc coù theå taïm thôøi thoûa maõn baèng muøi vò cuûa thöïc phaåm
cuùng döôøng ñöôïc thieâu hoaù (cuùng döôøng löûa) vaø taâm hoï ñöôïc
giaûi thoaùt nhôø taëng phaåm cuûa Giaùo Phaùp.** Keát quaû laø nhöõng
tinh linh ñoù khoâng coøn laøm toån haïi ngöôøi khaùc, vaø do ñoù nhieàu
chuùng sinh khaùc ñöôïc baûo veä, thoaùt khoûi hieåm hoïa cuûa caùi
cheát. Ñieàu naøy daãn ñeán phaùp boá thí söï che chôû thoaùt khoûi sôï
haõi (voâ uyù thí), vì theá thöïc haønh cuùng döôøng löûa bao goàm caû
ba loaïi boá thí.
Vì caû hai vieäc cuùng döôøng löûa vaø torma nöôùc ñeàu deã thöïc
hieän vaø raát hieäu quaû neân haõy coá gaéng thöïc haønh ñeàu ñaën vaø
khoâng giaùn ñoaïn. Thaät laø voâ cuøng toát laønh neáu moãi naêm chuùng ta
cuùng döôøng moät traêm ngaøn torma nöôùc.
Khi ngöôøi ta nhaän ñöôïc moät ít thöïc phaåm hay moät ít tieàn, hoï
naém chaéc chuùng trong tay baèng caùi sieát chaët cuûa moät ngöôøi ñang
haáp hoái, vaø chaúng theå duøng chuùng cho ñôøi naøy hay nhöõng ñôøi
sau. Cho duø hoï coù nhieàu tôùi ñaâu chaêng nöõa thì hoï vaãn nghó laø hoï
khoâng coù gì, vaø reân ræ nhö theå hoï saép cheát ñoùi. Caùch cö xöû nhö
vaäy coù theå töùc khaéc taïo neân moät kinh nghieäm gioáng nhö kinh

*
Moät loaïi thaàn chuù daøi ñöôïc tìm thaáy trong caùc Kinh ñieån.
**
Trong nghi thöùc cuûa moät leã cuùng döôøng löûa (xem Thuaät ngöõ), “boá thí Phaùp”
thöôøng ñöôïc bao goàm trong hình thöùc cuûa baøi keä toùm taét giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät,
“Haõy töø boû aùc haïnh…,” ñöôïc trích daãn ôû tieát 2.1.2 Boá thí Phaùp trong Chöông
naøy.

364
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

nghieäm cuûa coõi ngaï quyû, qua keát quaû töông ñoàng vôùi nguyeân
nhaân.#
Haõy traùnh nhöõng thaùi ñoä nhö vaäy vaø coá gaéng roäng raõi
quaûng ñaïi, qua nhöõng hoaït ñoäng nhö cuùng döôøng Tam Baûo vaø
boá thí cho caùc haønh khaát. Nhö Ngaøi Jetsun Mila ñaõ noùi:

Haõy moi thöïc phaåm ra töø mieäng baïn vaø cho ñi nhö cuûa boá
thí.

Maët khaùc, neáu baïn ñeå cho mình trôû thaønh keû noâ leä cho
tính tham lam ích kyû, thì cho duø baïn coù taát caû cuûa caûi trong theá
gian nhöng döôøng nhö cuûa caûi ñoù vaãn khoâng ñuû cho moät
ngöôøi. Ngoaøi ra, khoâng daùm buoâng boû nhöõng gì baïn coù, baïn töï
nhuû raèng baát kyø nhöõng gì baïn saép söû duïng ñeå cuùng döôøng hay
boá thí cho ngöôøi ngheøo khoù, sau naøy baïn seõ phaûi tìm kieám ra
laïi ñeå buø ñaép vaøo, hoaëc tieàn cuûa aáy phaûi ñeán töø moät nôi naøo
khaùc.
Noùi chung, Ñöùc Phaät daïy phaùp boá thí vaät chaát vaø phaùp
boá thí sôû höõu vaät chaát chuû yeáu laø ñeå cho giôùi Boà Taùt cö só. Neáu
baïn laø moät vò taêng hay ni, ñieàu quan troïng laø ñôn thuaàn giaûm
thieåu loøng ham muoán, hoïc caùch baèng loøng vôùi nhöõng gì baïn
coù, vaø thöïc haønh tu taäp ba nhaùnh cuûa con ñöôøng cao caáp
(three-fold training of the higher path), quyeát taâm aån thaát treân
nuùi cao vaø ôû nhöõng nôi coâ tòch, vui veû chaáp nhaän moïi gian khoå.
Moät soá haønh giaû töø boû nhöõng tu taäp taâm linh ñeå lao mình
vaøo vieäc buoân baùn, noâng nghieäp hay nhöõng phöông tieän sinh
nhai khaùc, vaø chaát ñoáng cuûa caûi qua thuû ñoaïn quyû quyeät vaø
gian xaûo. Hoï choáng cheá raèng hoï ñang thöïc haønh Phaùp qua
vieäc cuùng döôøng vaø ñoùng goùp vaøo caùc chöông trình töø thieän
baèng cuûa caûi maø hoï ñaõ kieám ñöôïc. Nhöng ngöôøi ta noùi veà
nhöõng ngöôøi aáy nhö sau:

#
xem Phaàn Moät, Chöông Boán, Muïc I, tieát 2.2.2 Nhöõng kinh nghieäm töông töï
vôùi nguyeân nhaân.

365
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Khi Phaùp khoâng ñöôïc thöïc haønh phuø hôïp vôùi Phaùp thì
ngay chính Phaùp coù theå gaây ra vieäc taùi sinh vaøo
ñöôøng döõ.

Caùch tieáp caän Phaùp hay ñeán vôùi Phaùp cuûa hoï hoaøn toaøn
voâ giaù trò. Vì theá, ñieàu toái ö quan troïng laø luoân haøi loøng vôùi
nhöõng gì mình coù.
Ñaïi boá thí. Ñieàu naøy coù nghóa cho ngöôøi khaùc baát cöùù thöù
gì cöïc kyø hieám hoi hay quyù baùu ñoái vôùi caù nhaân baïn, chaúng
haïn nhö ngöïa hay voi, hay thaäm chí con trai hay con gaùi cuûa
rieâng baïn.
Ñaïi boá thí phi thöôøng. Ñieàu naøy aùm chæ vieäc hieán taëng töù
chi, thaân theå hay cuoäc soáng cuûa chính baïn. Nhöõng taám göông
saùng laø Hoaøng Töû Ñaïi Duõng Caûm hieán thaân maïng cho moät
coïp caùi ñoùi khaùt. Toå Long Thoï (Nagarjuna) caét ñaàu cho con
trai vua Surabhibhadra,* vaø Coâng Chuùa Mandabhadri cuõng
hieán thaân maïng cho moät con coïp caùi. Tuy nhieân, loaïi boá thí
naøy chæ ñöôïc thöïc haønh bôûi nhöõng vò ñaõ ñaït ñöôïc moät trong
nhöõng ñòa cuûa Boà Taùt. Nhöõng ngöôøi bình thöôøng khoâng theå
laøm noåi nhöõng vieäc nhö theá.148 Taïm thôøi, trong taâm thöùc baïn,
haõy daâng hieán thaân theå, cuoäc soáng vaø taøi saûn cuûa baïn cho lôïi
ích cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, trong loøng khoâng chuùt maûy may
tham luyeán, vaø caàu nguyeän raèng moät ngaøy naøo ñoù baïn seõ coù
ñuû khaû naêng ñeå thöïc söï boá thí nhö vaäy.

2.1.2 Boá thí Phaùp (Phaùp thí)

Ñieàu naøy coù nghóa laø daãn daét ngöôøi khaùc ñeán vôùi vieäc thöïc haønh
taâm linh baèng caùch ban nhöõng quaùn ñaûnh, giaûng Phaùp, trao
truyeàn kinh vaên vaø v.v.. Tuy nhieân, laøm ñieàu toát cho ngöôøi khaùc

*
Xem Phaàn Moät, Chöông Boán, Muïc III.

366
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

trong khi taùnh tham duïc ích kyû cuûa chính mình vaãn chöa bieán maát
thì seõ chaúng khaùc naøo moät maøn trình dieãn.
Caùc ñeä töû cuûa Ngaøi Atisa hoûi Ngaøi khi naøo thì hoï coù theå
giaûng daïy cho ngöôøi khaùc, laøm vieäc vì lôïi ích cuûa ngöôøi khaùc
hay thöïc hieän phaùp chuyeån di thaàn thöùc cho ngöôøi vöøa môùi
cheát. Ngaøi traû lôøi nhö sau:

OÂng coù theå daãn daét ngöôøi khaùc moät khi oâng ñaõ chöùng ngoä
taùnh Khoâng vaø phaùt trieån khaû naêng thaáu thò.
OÂng coù theå laøm vieäc vì lôïi ích cuûa ngöôøi khaùc moät khi
chaúng coøn gì ñeå laøm ñoái vôùi lôïi laïc cuûa rieâng oâng.149
OÂng coù theå thöïc hieän phaùp chuyeån di cho ngöôøi cheát moät
khi oâng ñaõ ñi vaøo con ñöôøng cuûa caùi Thaáy (Kieán
Ñaïo).

Ngaøi cuõng noùi:

Thôøi buoåi suy ñoài naøy khoâng phaûi laø luùc ñeå khoe khoang;
Ñaõ tôùi luùc khôi daäy loøng cöông quyeát.
Khoâng phaûi laø luùc ñeå naém giöõ nhöõng ñòa vò cao;
Ñaõ tôùi luùc giöõ moät vò trí khieâm toán.
Khoâng phaûi laø luùc ñeå coù ngöôøi haàu vaø ñeä töû;
Ñaõ tôùi luùc soáng trong coâ tòch.
Khoâng phaûi laø luùc ñeå chaêm soùc ñeä töû;
Ñaõõ tôùi luùc töï chaêm soùc chính mình.
Khoâng phaûi laø luùc ñeå phaân tích nhöõng ngoân töø;
Ñaõõ tôùi luùc ñeå quaùn chieáu yeáu nghóa.
Khoâng phaûi laø luùc ñeå ñi rong;
Ñaõõ tôùi luùc ôû yeân moät choã.
Ba Anh Em hoûi Geshe Tonpa raèng tu taäp trong coâ tòch hoaëc
giuùp ñôõ ngöôøi khaùc baèng Giaùo Phaùp, caùi naøo quan troïng hôn.
Geshe Tonpa traû lôøi:

367
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Ñoái vôùi moät ngöôøi sô cô khoâng coù kinh nghieäm tu taäp laãn
kinh nghieäm chöùng ngoä thì thaät voâ ích khi coá gaéng giuùp ñôõ
ngöôøi khaùc baèng Giaùo Phaùp. Hoï chaúng gia hoä ñöôïc cho
baát kyø moät ai, gioáng nhö khoâng coù gì ñeå roùt ra töø moät
chieác bình roãng. Nhöõng giaùo huaán cuûa hoï voâ vò vaø khoâng
coù thöïc chaát, gioáng nhö uû bia maø khoâng neùn haït.

Moät soá ngöôøi ôû giai ñoaïn phaùt nguyeän, laø nhöõng ngöôøi ñaõ
coù hôi aám150 cuûa coâng phu tu taäp nhöng chöa ñöôïc kieân coá
vöõng chaéc trong vieäc tu taäp cho laém, thì hoï khoâng theå laøm
vieäc vì lôïi ích cuûa chuùng sinh. Löïc gia trì cuûa hoï gioáng nhö thöù
gì ñoù ñöôïc roùt töø bình naøy sang bình khaùc: hoï chæ coù theå ñoå
ñaày cho ngöôøi khaùc baèng caùch laøm caïn kieät chính mình.
Nhöõng giaùo huaán cuûa hoï gioáng nhö moät ngoïn ñeøn ñöôïc
chuyeàn töø tay naøy qua tay khaùc: neáu hoï cho ngöôøi khaùc aùnh
saùng thì hoï seõ ôû trong boùng toái.
Nhöng ngöôøi ñaõ ñaït ñöôïc moät trong nhöõng quaû vò cuûa Boà
Taùt thì saün saøng laøm vieäc vì lôïi ích chuùng sinh. Löïc gia trì cuûa
caùc vò aáy gioáng nhö naêng löïc cuûa moät chieác baûo bình nhö yù:
hoï coù theå giuùp taát caû chuùng sinh maø khoâng bao giôø trôû neân
khoâ caïn. Nhöõng giaùo huaán cuûa caùc vò aáy gioáng nhö moät ngoïn
ñeøn ñaët ôû ngay trung taâm, töø ñoù moïi ngöôøi coù theå baét laáy aùnh
saùng maø ngoïn ñeøn khoâng bao giôø bò lu môø.
Do ñoù, thôøi ñaïi suy ñoài naøy khoâng phaûi laø luùc ñeå nhöõng
ngöôøi bình thöôøng giuùp ñôõ ngöôøi khaùc moät caùch hôøi hôït beà
ngoaøi, maø ñuùng hôn laø luùc ñeå hoï soáng ôû nhöõng nôi coâ tòch vaø
tu luyeän taâm thöùc trong loøng töø vaø bi cuûa Boà ñeà Taâm. Ñaây laø
luùc traùnh xa nhöõng caûm xuùc oâ nhieãm tieâu cöïc. Khi moät caây
thuoác quyù151 vaãn coøn laø moät caây non chöa tôùi luùc thu hoaïch, thì
ñoù laø luùc phaûi baûo veä noù.
Vì nhöõng lyù do naøy, thaät laø khoù khaên ñeå thöïc söï boá thí
Phaùp cho ngöôøi khaùc. Thuyeát giaûng moät giaùo lyù cho ngöôøi
khaùc maø baûn thaân chöa töøng coù kinh nghieäm veà giaùo phaùp ñoù

368
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

thì seõ chaúng giuùp ñöôïc gì cho hoï. Ñoái vôùi vieäc goùp nhaët nhöõng
phaåm vaät cuùng döôøng vaø taøi saûn baèng vieäc giaûng Phaùp, Ngaøi
Padampa Sangye goïi ñoù laø “söû duïng Phaùp nhö moùn haøng ñeå
laøm giaøu.”
Tröø phi baïn ñaõ vöôït qua nieàm öôùc muoán baát kyø ñieàu gì
cho chính baûn thaân mình, coøn thì seõ chaúng toát laønh gì hôn khi
voäi vaõ lao vaøo nhöõng hoaït ñoäng vò tha. Thay vaøo ñoù, haõy caàu
nguyeän raèng taâm thöùc cuûa nhöõng tinh linh coù thieän caên coù theå
ñöôïc giaûi thoaùt khi nghe baïn caàu nguyeän, trì tuïng thaàn chuù hay
tuïng ñoïc kinh ñieån. Haõy suy xeùt kyõ löôõng ñieàu ñoù ñeå coù theå
tuïng nhöõng baøi nguyeän boá thí Phaùp ñöôïc tìm thaáy ôû phaàn cuoái
cuûa caùc baûn vaên nghi thöùc torma nöôùc hay cuùng döôøng
thaân,152 chaúng haïn nhö:

Haõy töø boû ñieàu xaáu


Naêng laøm caùc haïnh laønh.
Thöôøng laøm chuû taâm mình.
Ñaây laø lôøi Phaät daïy.

Khi nhöõng tham duïc ích kyû cuûa baûn thaân baïn ñaõ caïn
kieät, thì seõ tôùi luùc ñeå baïn hoaøn toaøn daâng hieán baûn thaân cho
ngöôøi khaùc, khoâng chuùt baän taâm veà söï an toaøn vaø haïnh phuùc
cuûa rieâng mình vaø khoâng lôi loûng noã löïc cuûa baïn duø chæ trong
giaây laùt.

2.1.3 Boá thí söï che chôû khoûi sôï haõi (Voâ Uyù thí)

Ñieàu naøy coù nghóa laø thöïc söï laøm baát kyø ñieàu gì baïn coù theå
laøm ñöôïc ñeå giuùp ñôõ ngöôøi khaùc trong luùc khoù khaên. Chaúng
haïn, voâ uùy thí bao goàm vieäc cung caáp nôi truù aån cho nhöõng
ngöôøi khoâng coù baát kyø nôi naøo an toaøn, ban taëng söï che chôû
cho nhöõng ngöôøi khoâng coù baát kyø söï che chôû naøo, vaø ñeán vôùi
nhöõng ngöôøi khoâng coù ai laøm baïn ñoàng haønh. Voâ uyù thí ñaëc

369
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

bieät ñeà caäp tôùi nhöõng haønh ñoäng nhö caám saên baén vaø ñaùnh
baét caù baát kyø nôi naøo baïn coù khaû naêng laøm vieäc ñoù, hoaëc mua
laïi nhöõng con cöøu ñang bò mang ñi laøm thòt, vaø cöùu maïng
nhöõng con caù, nhöõng con saâu, ruoài muoãi vaø nhöõng sinh vaät
saép cheát khaùc. Bôûi Ñöùc Phaät ñaõ daïy raèng trong taát caû nhöõng
haønh vi töông ñoái toát, cöùu maïng soáng cuûa chuùng sinh laø ñieàu
toát ñeïp nhaát.
Vieäc ñoàng loaït thöïc hieän nhöõng loaïi boá thí khaùc nhau taïo
thaønh moät giôùi nguyeän quan troïng nhaát cuûa caùc giôùi nguyeän
cuûa Maät Thöøa. Trong Nhöõng Giôùi nguyeän cuûa Nguõ Boä Phaät coù
noùi:

Nhö maät nguyeän cuûa Baûo Sanh Boä,


Haõy luoân thöïc haønh boán loaïi boá thí.

2.2 TRÌ GIÔÙI SIEÂU VIEÄT (Giôùi ba-la-maät)

Trì Giôùi sieâu vieät bao goàm vieäc traùnh laøm nhöõng haønh vi baát
thieän, quyeát laøm ñieàu thieän, vaø ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi khaùc.

2.2.1 Traùnh nhöõng haønh ñoäng baát thieän

Ñieàu naøy coù nghóa laø loaïi boû nhö loaïi boû thuoác ñoäc taát caû muôøi aùc
nghieäp cuûa thaân, khaåu vaø yù laø nhöõng gì khoâng nhaém tôùi lôïi ích cho
ngöôøi khaùc.153

2.2.2 Quyeát laøm vieäc thieän


Ñieàu naøy coù nghóa luoân taïo ra caøng nhieàu caøng toát nhöõng haït
nhaân toát laønh cho töông lai baèng caùch luoân laøm baát kyø thieän
haïnh naøo khi baïn coù theå laøm, baát luaän chuùng coù veû taàm
thöôøng voâ nghóa tôùi ñaâu chaêng nöõa.
Nhö tuïc ngöõ bình daân coù noùi: “Thieän haïnh chæ xaûy ra khi
mieäng vaø tay ta ñöôïc giaûi phoùng, coøn aùc haïnh xaûy ra khi ta

370
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

ngoài moät choã hay ñi loøng voøng.” Chæ baèng caùch luoân luoân kieåm
soaùt taâm ta baèng chaùnh nieäm, tænh giaùc, baèng söï chuù taâm cao
ñoä, vaø baèng noã löïc laøm ñieàu thieän, töï cheá khoâng laøm ñieàu aùc,
laø baïn coù theå traùnh khoâng maéc phaïm nhieàu aùc haïnh traàm
troïng – ngay caû khi baïn ñang thuaàn tuùy mua vui cho chính
mình.

Laøm nhöõng aùc haïnh nhoû beù nhaát,


Vì tin raèng chuùng khoâng theå taùc haïi:
Nhöng ngay caû moät taøn löûa nhoû
Coù theå ñoát chaùy moät nuùi rôm.

Haõy luoân luoân ñöa lôøi khuyeân naøy vaøo thöïc haønh, aùp
duïngï chaùnh nieäm vaø tænh giaùc lieân tuïc, vaø cuoái cuøng baïn seõ
tích luõy ñöôïc moät khoái löôïng khoâng theå töôûng töôïng nhöõng
thieän haïnh trong tieán trình sinh hoaït haøng ngaøy cuûa baïn. Vieäc
hoaøn toaøn toû loøng toân kính khi ñi ngang qua moät ñoáng ñaù mani
baèng caùch giôûû noùn vaø nhieãu quanh ñoù theo chieàu kim ñoàng hoà,
vaø öùng duïng ba phöông phaùp toái cao, nhöõng ñieàu naøy coù theå
ñöa daãn ta tôùi Toaøn Giaùc chöù khoâng coøn gì phaûi nghi ngaïi. Coù
caâu noùi raèng:

Khoâng laøm nhöõng thieän haïnh nhoû beù nhaát,


Vì tin raèng chuùng khoù giuùp ích ñöôïc ai:
Nhöng töøng gioït nöôùc rôi
Sôùm hay muoän cuõng laøm ñaày moät hoà lôùn.

Coù caâu chuyeän veà moät con heo bò con choù röôït chaïy
quanh moät baûo thaùp, vaø caâu chuyeän khaùc veà baûy con saâu
böôùm rôi khoûi chieác laù xuoáng moät con suoái vaø ñöôïc doøng nöôùc
daãn troâi quanh thaùp: roát cuoäc nhöõng söï kieän nhö theá ñuû ñeå
ñöa nhöõng chuùng sinh ñoù ñi tôùi giaûi thoaùt.
Vì theá haõy luoân töø boû haønh vi aùc haïi nhoû beù nhaát; haõy
laøm baát kyø ñieàu thieän naøo baïn coù theå laøm vaø hoài höôùng taát caû

371
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

coâng ñöùc cho lôïi laïc cuûa chuùng sinh. Ñieàu naøy bao goàm taát caû
moïi giôùi luaät cuûa Boà Taùt nguyeän.

2.2.3 Ñem laïi lôïi laïc cho ngöôøi khaùc

Nhö chuùng ta ñaõ thaáy, khi baïn hoaøn toaøn thoaùt khoûi loøng ham
muoán baát kyø ñieàu gì cho baûn thaân thì seõ tôùi luùc ñeå baïn tröïc
tieáp laøm vieäc vì lôïi ích cuûa ngöôøi khaùc, söû duïng boán caùch
nhieáp phuïc ngöôøi khaùc (töù nhieáp phaùp). Nhöng laø moät keû sô
cô, caùch ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi khaùc laø hoài höôùng moïi coâng
phu thöïc haønh cuûa baïn trong khi thöïc hieän caùc thieän haïnh vaø
traùnh laøm nhöõng aùc haïnh cuõng vì lôïi laïc cuûa taát caû chuùng sinh.
Taát caû nhöõng ñieàu naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùch aùp duïng ba
phöông phaùp toái cao.

2.3 NHAÃN NHUÏC SIEÂU VIEÄT (Nhaãn ba-la-maät)

Nhaãn nhuïc bao goàm ba phöông dieän: nhaãn nhuïc khi gaëp baát
coâng, nhaãn nhuïc chòu ñöïng nhöõng gian khoå vì Giaùo Phaùp, vaø
nhaãn nhuïc ñoái maët vôùi chaân lyù saâu xa vôùi taâm voâ uùy.

2.3.1 Nhaãn nhuïc khi gaëp baát coâng

Loaïi nhaãn nhuïc naøy neân aùp duïng baát cöù khi naøo baïn bò taán
coâng, maát troäm hay thaát baïi, bò sæ nhuïc vaøo maët hay noùi xaáu
sau löng. Thay vì khoù chòu vaø phaûn öùng moät caùch giaän döõ thì
baïn neân ñaùp laïi moät caùch toát laønh vôùi loøng töø vaø bi. Neáu maát
kieân nhaãn vaø chòu thua côn giaän döõ, thì duø chæ moät loùe nhoû
thònh noä noåi leân laø coù theå huûy hoaïi heát caùc quaû laønh cuûa nhöõng
thieän haïnh maø baïn ñaõ tích luõy treân moät ngaøn kieáp, nhö ñaõ
ñöôïc ñeà caäp trong Nhaäp Boà Taùt Haïnh:

Thieän haïnh tích luõy trong moät ngaøn kieáp,


Chaúng haïn haïnh boá thí,

372
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Hay cuùng döôøng caùc baäc ñaõ chöùng ñaïi laïc:


Chæ moät tia giaän döõ loeù leân laø thieän haïnh bò thieâu huyû. 154

Ngoaøi ra:

Khoâng xaáu aùc naøo nhö saân haän,


Khoâng khoå haïnh naøo saùnh ñöôïc nhaãn nhuïc.155
Vì theá, haõy taém mình trong nhaãn nhuïc -
Baèng moïi caùch vôùi loøng nhieät thaønh khaån thieát.

Haõy nhôù tôùi nhöõng taät beänh maø saân haän mang laïi, haõy noã
löïc vun boài nhaãn nhuïc trong moïi hoaøn caûnh. Ngaøi Padampa
Sangye noùi:

Thuø gheùt keû ñòch laø moät meâ laàm gaây ra bôûi nghieäp.
Haõy chuyeån hoùa tö töôûng xaáu xa cuûa quyù vò, hôõi daân
chuùng xöù Tingri!

Vaø Ngaøi Atisa noùi:

Khoâng neân töùc giaän nhöõng ngöôøi laøm haïi baïn.


Neáu noåi giaän vôùi nhöõng ngöôøi laøm haïi mình,
Thì khi naøo baïn môùi trau doài ñöôïc nhaãn nhuïc?

Baát cöù khi naøo coù ai laøm haïi baïn, laêng maï hay buoäc toäi baïn
moät caùch sai laàm, neáu baïn khoâng bò maát bình tónh hay ñeå taâm
thuø haèn ngöôøi ñoù, thì keát quaû laø nhieàu aùc haïnh vaø chöôùng ngaïi
trong quaù khöù cuûa baïn seõ vôi caïn. Nhôø phaùt trieån taùnh nhaãn
nhuïc trong nhöõng tình huoáng nhö theá, baïn coù theå tích luõy ñöôïc
raát nhieàu coâng ñöùc. Vì theá haõy coi nhöõng ngöôøi ñaõ ñoái xöû baát
coâng vôùi baïn nhö nhöõng vò thaày cuûa mình. Coù caâu noùi raèng:

373
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Neáu khoâng coù ngöôøi laøm baïn noåi saân, thì baïn coù theå
trau doài haïnh nhaãn nhuïc vôùi ai?

Ngaøy nay, chuùng ta thöôøng nghe noùi raèng moät ngöôøi naøo
ñoù laø moät Laït Ma hay moät vò taêng só chaân chính nhöng laïi coù
moät tính khí keùm teä. Nhöng trong theá gian khoâng coù ñieàu gì teä
haïi hôn saân haän – vì theá laøm sao coù theå coù ngöôøi raát toát ñoàng
thôøi laïi coù moät tính khí keùm teä? Ngaøi Padampa Sangye noùi:

Baïn khoâng bieát raèng moät haønh ñoäng phaùt sinh töø saân haän
duø trong khoaûnh khaéc thì coøn teä haïi hôn moät traêm
haønh vi phaùt sinh töø tham duïc.

Neáu thöïc söï thaám nhuaàn giaùo lyù moät caùch ñuùng ñaén, thì
moïi vieäc baïn laøm, noùi, vaø suy nghó phaûi meàm maïi nhö böôùc
chaân treân vaûi len vaø dòu nheï nhö suùp tsampa hoaø vôùi bô.
Nhöng raát coù theå vieäc baïn coù theå nhaãn nhuïc trôû thaønh moät
ñieàu nghòch, vaø vieäc thöïc haønh ñöùc haïnh nhoû beù nhaát maø baïn
laøm ñöôïc, hoaëc giôùi nguyeän maø baïn giöõ ñöôïc, seõ khieán baïn
caûm thaáy raát haøi loøng vôùi chính mình vaø baïn seõ thoåi phoàng baïn
leân vôùi loøng kieâu haõnh. Hoaëc moãi khi coù ai noùi vôùi baïn chæ moät
lôøi nhöng baïn laïi cöïc kyø nhaïy caûm vôùi caùch hoï noùi leân lôøi ñoù,
vaø baïn laïi giaän soâi leân baát kyø luùc naøo baïn nghó mình ñang bò
nhuïc maï hay chæ trích. Taùnh khí töï aùi ñoù laø moät daáu hieäu cho
thaáy taâm baïn vaø Phaùp ñi theo hai con ñöôøng rieâng reõ vaø Giaùo
Phaùp hoaøn toaøn khoâng chuyeån hoaù ñöôïc taâm baïn. Geshe
Chengawa noùi:
Khi chuùng ta hoïc taäp, quaùn chieáu vaø thieàn ñònh, neáu baûn
ngaõ cuûa chuùng ta phaùt trieån ngaøy caøng lôùn hôn, söï nhaãn
naïi cuûa ta trôû neân coøn moûng manh hôn caû da non cuûa
moät ñöùa treû, vaø chuùng ta caûm thaáy deã caùu kænh thaäm chí
coøn hôn caû quyû Tsang Tsen, thì ñaây chaéc chaén laø nhöõng

374
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

daáu hieäu cho thaáy coâng phu hoïc taäp, thieàn ñònh vaø quaùn
chieáu cuûa chuùng ta ñaõ ñi sai höôùng.

Haõy luoân luoân khieâm toán, aên maëc giaûn dò, vaø ñoái xöû toân
kính vôùi moïi ngöôøi duø hoï toát, xaáu hay taàm thöôøng. Haõy ñieàu
phuïc taâm baïn baèng Giaùo Phaùp, laáy töø vaø bi cuûa Boà Ñeà Taâm
laøm neàn taûng cuûa mình. Khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa, ñaây laø
ñieåm toái troïng yeáu cuûa taát caû con ñöôøng tu taäp, coøn toát laønh
gaáp ngaøn laàn nhöõng caùi thaáy “toái thöôïng” hay nhöõng loaïi thieàn
ñònh “saâu xa nhaát” maø chaúng laøm ñöôïc ñieàu gì toát ñeïp cho taâm
thöùc.

2.3.2 Nhaãn nhuïc chòu ñöïng nhöõng gian khoå vì Ñaïo Phaùp
(Phaùp Nhaãn)

Vì lôïi ích cuûa vieäc thöïc haønh Ñaïo Phaùp, baïn neân queân ñi caùi
noùng, laïnh vaø moïi khoù khaên khaùc. Trong caùc Maät ñieån coù noùi:

Ngay caû phaûi ñi qua hoûa nguïc hay bieån dao kieám
saéc nhoïn,
Haõy tìm caàu Giaùo Phaùp cho tôùi khi baïn taét hôi.

Phaùi Kadampa coå coù boán muïc tieâu nhö sau:

Haõy ñaët taâm cuûa baïn treân Phaùp,


Haõy ñaët Phaùp cuûa baïn treân moät cuoäc ñôøi khieâm toán,
Haõy ñaët cuoäc ñôøi khieâm toán cuûa baïn treân söï suy nghieäm
veà caùi cheát,
Haõy ñaët caùi cheát cuûa baïn treân moät loã hang troáng khoâng,
trô truïi.

Ngaøy nay, song song vôùi nhöõng hoaït ñoäng theá gian,
chuùng ta nghó laø mình coù theå thöïc haønh Giaùo Phaùp maø chaúng

375
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

caàn chuùt xíu quyeát taâm hay kinh nghieäm gian khoù naøo, tieáp tuïc
höôûng thuïï tieän nghi, söï troïng voïng vaø haïnh phuùc. “Nhöõng
ngöôøi khaùc coù theå thöïc hieän ñöôïc ñieàu ñoù,” chuùng ta kyø keøo
nhö vaäy, vaø noùi moät caùch thaùn phuïc raèng “Ñoù laø moät Laït Ma
xuaát saéc, Ngaøi bieát caùch keát hôïp Giaùo Phaùp vaø ñôøi soáng theá
gian.”
Nhöng laøm sao coù theå coù moät caùch thöùc keát hôïp chaët cheõ
Giaùo Phaùp vôùi ñôøi soáng theá gian? Nhöõng ngöôøi tuyeân boá laø
mình ñang laøm ñieàu ñoù coù theå ñang traûi qua moät cuoäc soáng
theá gian toát ñeïp, nhöng baïn coù theå tin chaéc raèng hieän taïi hoï
ñangï khoâng thöïc haønh Giaùo Phaùp thuaàn tònh. Tuyeân boá raèng
baïn coù theå vöøa thöïc haønh Giaùo Phaùp vaø vöøa soáng cuoäc soáng
theá gian cuøng moät luùc thì cuõng gioáng nhö noùi baïn coù theå may
vaù baèng moät caây kim coù hai muõi, ñaët löûa vaø nöôùc vaøo chung
moät bình chöùa, hay cöôõi hai con ngöïa ôû hai höôùng khaùc nhau.
Taát caû nhöõng ñieàu naøy hoaøn toaøn khoâng theå thöïc hieän ñöôïc.
Ñaõ coù moät ngöôøi bình thöôøng naøo vöôït troäi hôn ñöùc Phaät
Thích Ca Maâu Ni chöa? Ngay caû chính Ngaøi cuõng khoâng tìm ra
caùch thöùc ñeå thöïc haønh Giaùo Phaùp vaø soáng cuoäc soáng theá tuïc
song haønh vôùi nhau. Thay vaøo ñoù, Ngaøi boû laïi vöông quoác sau
löng gioáng nhö nhoå baõi nöôùc boït, vaø ñeán soáng ôû bôø Soâng Ni
Lieân Thieàn (Nairanjana), ôû ñoù Ngaøi tu taäp khoå haïnh trong saùu
naêm, chæ töï nuoâi soáng baèng moät gioït nöôùc vaø moät hoät luùa
maïch moãi naêm.
Coøn veà Ngaøi Jetsun Milarepa? Trong luùc tu taäp, Ngaøi
khoâng coù thöïc phaåm laãn y phuïc. Ngaøi chaúng coù gì ñeå aên ngoaøi
rau taàm ma, vaø toaøn thaân Ngaøi trôû neân nhö boä xöông phuû moät
lôùp loâng xanh lôït. Ai nhìn thaáy Ngaøi cuõng ñeàu khoâng hieåu Ngaøi
laø ngöôøi hay laø quyû. Vieäc Ngaøi thöïc haønh tu taäp Giaùo Phaùp tôùi
möùc ñoä ñoù, thaät kieân cöôøng, hoaøn toaøn vui loøng chaáp nhaän
gian khoå, ñaõ chöùng minh moät caùch chaéc chaén raèng khoâng theå
ñoàng thôøi theo ñuoåi Giaùo Phaùp laãn ñôøi soáng theá gian cuøng moät

376
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

luùc. Khoâng leõ naøo Ngaøi Milarepa ñaõ quaù tuyeät voïng ñeán noãi
khoâng bieát caùch keát hôïp tu taäp vaø theá tuïc hay sao?
Ñaïi thaønh töïu giaû Melong Dorje ñaït ñöôïc thaønh töïu sau
khi tu luyeän trong chín naêm, khoâng coù gì ñeå aên ngoaøi voû caây
lakhe. Ngaøi Longchen Rabjam, Phaùp Vöông ToaønTrí cuûa Giaùo
Phaùp, chæ soáng baèng hai möôi moát vieân thuûy ngaân trong nhieàu
thaùng.* Khi trôøi ñoå tuyeát, Ngaøi thöôøng chui vaøo moät bao vaûi
thoâ nhaùm maø Ngaøi vöøa duøng laøm neäm vöøa laøm quaàn aùo.
Taát caû nhöõng baäc thaønh töïu giaû trong quaù khöù ñaït ñöôïc
thaønh töïu chæ baèng caùch tu taäp vôùi quyeát taâm, baèng loøng chaáp
nhaän taát caû gian khoå, vöùt boû moïi hoaït ñoäng theá gian. Khoâng
moät ai trong caùc Ngaøi ñaït ñöôïc giaùc ngoä baèng caùch thöïc haønh
Phaùp song song vôùi nhöõng hoaït ñoäng thoâng thöôøng cuûa ñôøi
soáng haøng ngaøy, höôûng thuï tieän nghi, haïnh phuùc vaø danh
voïng. Ngaøi Rigdzin Jigmed Lingpa noùi:

Khi baïn gaày döïng cho mình moät choã ôû tieän nghi, thöïc
phaåm doài daøo, aùo quaàn aám cuùng vaø coù moät ñaïi thí chuû
quaûng ñaïi, thì baïn ñaõ hoaøn toaøn nuoâi döôõng quyû ma thaäm
chí coøn tröôùc caû vieäc baét ñaàu trau doài Giaùo Phaùp.

Ngaøi Geshe Shawopa noùi:

Ñeå tu taäp Phaùp vôùi loøng chaân thaønh thì tham voïng trong
ñôøi soáng cuûa baïn phaûi cuøng kieät. Vaøo luùc cuoái cuûa moät
cuoäc ñôøi ngheøo tuùng, baïn phaûi bieát caùch ñoái phoù vôùi caùi
cheát cuûa mình. Neáu baïn coù thaùi ñoä naøy, baïn coù theå ñoan

*
Thuyû ngaân ñöôïc duøng trong phaùp tu bcud len (phaùpï trích chieát tinh chaát). Ñoäc
chaát cuûa noù ñöôïc laøm trung hoaø vaø ngöôøi ta laøm thaønh caùc vieân thuoác. Caùc
thieàn giaû soáng baèng nhöõng vieân thuoác naøy, khoâng duøng tôùi thöïc phaåm thoâng
thöôøng.

377
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

chaéc raèng khoâng coù vò trôøi, ma quyû hay con ngöôøi naøo
coøn coù theå gaây ra nhöõng khoù khaên cho baïn.

Ngaøi Jetsun Milarepa ñaõ töøng haùt:

Khoâng ai hoûi thaêm neáu toâi beänh;


Khoâng ai than khoùc khi toâi cheát:
Cheát coâ ñoäc ôû ñaây trong choán aån tu naøy
Laø taát caû nhöõng gì moät yogi (haønh giaû du giaø) mong öôùc.

Khoâng moät daáu chaân ngoaøi cöûa thaát,


Khoâng daáu veát thòt thaø beân trong:
Cheát coâ ñoäc ôû ñaây trong choán aån tu naøy
Laø taát caû nhöõng gì moät yogi mong öôùc.

Khoâng ai töï hoûi toâi ñaõ ñi ñaâu,


Chaúng coù nôi choán rieâng bieät naøo ñeå ñi.
Cheát coâ ñoäc ôû ñaây trong choán aån tu naøy
Laø taát caû nhöõng gì moät yogi mong öôùc.

Thaân xaùc toâi coù theå thoái röõa vaø bò coân truøng aên thòt,
Xöông coát toâi bò ruoài nhaëng ruùt ræa;
Cheát coâ ñoäc ôû ñaây trong choán aån tu naøy
Laø taát caû nhöõng gì moät yogi mong öôùc.

Do ñoù, ñieàu toái quan troïng laø xem thöôøng moïi ham muoán
cuûa ñôøi soáng theá tuïc vaø tu taäp baát chaáp noùng, laïnh hoaëc baát
kyø nhöõng khoù khaên naøo khaùc.

2.3.3 Nhaãn naïi ñoái maët chaân lyù saâu xa vôùi taâm voâ uyù

378
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Baïn neân coá gaéng thoï nhaän caùc giaùo lyù veà traïng thaùi nhö nhieân
cuûa taùnh Khoâng saâu xa, hay ñaëc bieät hôn, giaùo lyù troïng yeáu
cuûa Ñaïi Vieân Maõn Nhö Nhieân sieâu vieät moïi hoaït ñoäng vaø moïi
noã löïc, hay giaùo lyù Möôøi Hai Tieáng Cöôøi Kim Cöông sieâu vieät
veà nhaân quaû cuûa caùc thieän haïnh vaø aùc haïnh, hoaëc giaùo lyù Taùm
Baøi Keä Vó Ñaïi Tuyeät Vôøi... Haõy coá gaéng laõnh hoäi chaân nghóa
cuûa nhöõng giaùo lyù naøy maø khoâng phaùt sinh taø kieán.
Coù taø kieán hay chæ trích nhöõng giaùo lyù naøy laø ñieàu ñöôïc
goïi laø “aùc haïnh xoay löng laïi vôùi Giaùo Phaùp.” Laøm nhö vaäy, ta
coù theå bò ñoïa xuoáng ñaùy saâu cuûa ñòa nguïc trong voâ löôïng kieáp.
Nhö moät baûn vaên saùm hoái coù ghi:

Con luoân saùm hoái vì ñaõ phaïm moät haønh vi thaäm chí coøn
nguy haïi
Hôn caû naêm haønh vi bò quaû baùo töùc thôøi: ñoù laø vieäc töø boû
Giaùo Phaùp.

Moät ngaøy noï, hai vò taêng AÁn Ñoä coù möôøi hai phaåm tính
cuûa coâng phu tu taäp chaân chính töï ñeán trình dieän tröôùc Ngaøi
Atisa. Khi Atisa giaûng cho hoï raèng baûn ngaõ laø khoâng coù söï
hieän höõu noäi taïi [khoâng coù töï taùnh], hoï ñeàu haøi loøng.
Nhöng khi Ngaøi giaûng raèng caùc hieän töôïng cuõng khoâng coù
hieän höõu noäi taïi156 [khoâng coù töï taùnh] thì hoï keâu leân: “Thaät kinh
khuûng! Ñöøng noùi nhöõng ñieàu nhö theá!” vaø khi Ngaøi ñoïc Taâm
Kinh, hoï bòt chaët tai laïi.
Ngaøi Atisa buoàn baõ noùi vôùi hoï: “Tröø phi caùc oâng töï tu taäp
baèng loøng töø vaø bi cuûa Boà ñeà Taâm vaø sau ñoù phaùt trieån nieàm
xaùc tín veà giaùo lyù saâu xa naøy, coøn khoâng thì chæ vôùi nhöõng giôùi
nguyeän thanh tònh cuûa caùc oâng seõ chaúng daãn caùc oâng tôùi
ñaâu.”157
Vaøo thôøi cuûa Ñöùc Phaät, coù nhieàu vò taêng voâ cuøng kieâu
maïn, khi nghe Ngaøi giaûng veà taùnh Khoâng saâu xa ñaõ oùi maùu ra

379
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

maø cheát, vaø bò ñoïa vaøo caùc ñòa nguïc. Moät soá nhöõng chuyeän
khaùc ñaõ keå laïi nhöõng vieäc xaûy ra töông töï.
Ñieàu quan troïng laø phaûi coù moät moái quan taâm chaân thaønh
vaø toân kính nôi Giaùo lyù saâu xa vaø nôi nhöõng baäc thaày giaûng
daïy nhöõng giaùo lyù naøy. Cho duø nhöõng giôùi haïn cuûa taâm thöùc
baïn khieán baïn döûng döng, nhöng toái thieåu baïn cuõng ñöøng bao
giôø pheâ bình nhöõng giaùo lyù ñoù.

2.4 TINH TAÁN SIEÂU VIEÄT (Tinh taán ba-la-maät)

Coù ba loaïi tinh taán: tinh taán nhö aùo giaùp, tinh taán trong haønh
ñoäng vaø tinh taán khoâng theå ngöng nghæ.158

2.4.1 Tinh taán nhö aùo giaùp

Khi baïn nghe nhöõng caâu chuyeän veà cuoäc ñôøi cuûa nhöõng baäc
Thaày vó ñaïi, veà chö Phaät vaø Boà Taùt, veà nhöõng coâng haïnh caùc
Ngaøi ñaõ laøm vaø nhöõng noãi gian nan maø caùc Ngaøi ñaõ traûi qua vì
Giaùo Phaùp, baïn ñöøng ñeå bò thoái chí. Ñöøng bao giôø nghó raèng
caùc Ngaøi coù theå thaønh töïu ñöôïc taát caû nhöõng gì caùc Ngaøi laøm
chæ vì caùc Ngaøi laø nhöõng vò Phaät vaø Boà Taùt, vaø baïn seõ chaúng
bao giôø laøm ñöôïc nhö vaäy. Thay vaøo ñoù, haõy nhôù raèng, chæ
baèng caùch haønh ñoäng theo phöông thöùc naøy maø taát caû caùc
Ngaøi ñaõ thaønh töïu nhö theá. Vì baïn laø ñeä töû cuûa caùc Ngaøi, cho
duø baïn khoâng theå laøm ñieàu gì toát hôn nhöõng gì caùc ngaøi ñaõ
laøm, baïn cuõng khoâng coù löïa choïn naøo khaùc ngoaøi vieäc ñi theo
daáu chaân cuûa caùc Ngaøi.
Neáu voâ cuøng gian khoù vaø kieân trì laïi laø ñieàu caàn thieát vôùi
caùc Ngaøi nhö vaäy, thì laøm sao nhöõng ñieàu nhö theá laïi coù theå
khoâng khaån thieát vôùi chuùng ta, trong khi chuùng ta khoâng coù
ñöôïc coâng phu tu taäp lieân tuïc töø voâ thuyû nhö caùc Ngaøi vaø hieän
nay laïi coøn ñang bò ñeø naëng bôûi nhöõng aùc nghieäp töø quaù khöù?
Chuùng ta coù taát caû nhöõng ñieàu kieän töï do vaø thuaän lôïi
cuûa kieáp hieän taïi laøm ngöôøi. Chuùng ta ñaõ gaëp ñöôïc nhöõng vò

380
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Thaày taâm linh chaân chính vaø ñang thoï nhaän nhöõng giaùo huaán
saâu xa. Giôø ñaây khi coù ñöôïc cô hoäi naøy ñeå thöïc haønh chaân
phaùp moät caùch ñuùng ñaén, chuùng ta phaûi höùa nguyeän töï ñaùy
loøng mình ñeå thöïc hieän ñöôïc nhö theá, vaø saün saøng chaáp nhaän
nhöõng gian khoå, gaùnh vaùc nhöõng gaùnh naëng, vaø saün saøng hy
sinh tính maïng maø khoâng chuùt quan taâm ñeán maùu thòt cuûa
chính mình. Ñieàu ñoù ñöôïc goïi laø tinh taán nhö aùo giaùp.*

2.4.2 Tinh taán trong haønh ñoäng

Moãi luùc coù yù ñònh hoïc taäp vaø thöïc haønh Giaùo Phaùp, coù theå baïn
seõ cöù trì hoaõn vieäc ñoù tôùi ngaøy mai hay ngaøy moát, ngaøy naøy
qua ngaøy khaùc suoát caû ñôøi baïn. Baïn khoâng theå laõng phí caû
moät ñôøi ngöôøi chæ toaøn vôùi nhöõng döï tính thöïc haønh. Ngaøi Druk
Pema Karpo noùi:

Kieáp ngöôøi gioáng nhö ôû trong chuoàng thuù cuûa keû ñoà teå:
Caùi cheát ñeán gaàn trong töøng giaây phuùt.
Neáu baïn cöù chaäm raõi trì hoaõn hoâm nay chôø qua ngaøy mai,
Thì coi chöøng nieàm aân haän vaø nöôùc maét seõ ñeán vôùi baïn
beân töû saøng!

Khoâng neân chôø ñôïi moät luùc naøo khaùc ñeå thöïc haønh. Haõy
laøm ñieàu gì ñoù ñeå tu taäp ngay laäp töùc, gioáng nhö moät ngöôøi
nhaùt gan nhìn thaáy con raén trong vaït aùo mình, hay moät vuõ nöõ
coù maùi toùc bò beùn löûa. Haõy hoaøn toaøn töø boû nhöõng hoaït ñoäng
theá gian vaø töï hieán daâng cho vieäc thöïc haønh Phaùp ngay baây
giôø. Neáu khoâng, baïn seõ khoâng bao giôø tìm ra thôøi gian –hoaït
ñoäng theá tuïc naøy seõ tieáp theo sau baèng moät hoaït ñoäng theá tuïc
khaùc, seõ baát taän, gioáng nhö nhöõng gôïn soùng treân maët nöôùc.
Chuùng seõ chæ döøng laïi khi baïn quyeát ñònh döùt khoaùt daäp taét
chuùng. Nhö Ñaáng Toaøn Giaùc Longchenpa noùi:

*
“Coát tuyû cuûa tinh taán laø hoan hyû trong khi laøm caùc thieän haïnh.”NT

381
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Nhöõng moái baän taâm theá gian khoâng bao giôø chaám döùt
cho tôùi khi ta cheát.
Nhöng chuùng chaám döùt khi ta buoâng boû chuùng – baûn chaát
cuûa chuùng laø nhö vaäy.
Vaø:

Nhöõng hoaït ñoäng cuûa chuùng ta gioáng nhö troø chôi con nít.
Chuùng tieáp dieãn chöøng naøo ta coøn tieáp tuïc, chuùng chaám
döùt ngay khi ta ngöøng chôi.

Moät khi baïn caûm thaáy muoán thöïc haønh Giaùo Phaùp, ñöøng ñeå söï
löôøi bieáng vaø trì hoaõn laøm chuû baïn duø chæ trong khoaûnh khaéc.
Haõy thöïc haønh tu taäp ngay laäp töùc, luoân thoâi thuùc vôùi nhöõng
quaùn chieáu suy nieäm veà leõ voâ thöôøng. Ñieàu ñoù goïi laø tinh taán
trong haønh ñoäng.

2.4.3 Tinh taán khoâng ngöng nghæ

Khoâng neân caûm thaáy thoûa maõn khi chæ môùi thöïc hieän moät khoùa
nhaäp thaát nhoû beù, hay thöïc haønh ñöôïc moät vaøi phaùp tu hay ñaït
ñöôïc moät vaøi thaønh töïu, tuïng ñoïc ñöôïc moät ít baøi caàu nguyeän
hay laøm ñöôïc moät, hai vieäc toát. Ngaøy naøo maø baïn coøn soáng,
haõy höùa nguyeän thöïc haønh phaùp, vaø quyeát ñònh duy trì nhöõng
noã löïc cuûa baïn vôùi taát caû söùc maïnh beàn bæ cuûa moät doøng soâng
lôùn cho tôùi khi baïn ñaït ñöôïc Phaät Quaû vieân maõn.
Nhöõng baäc sieâu phaøm trong quaù khöù ñaõ noùi raèng ta phaûi
thöïc haønh gioáng nhö traâu yak ñoùi ñang aên coû. Khi moät con traâu
yak giöït maïnh moät buïi coû thì maét noù ñaõ bò gaén dính vaøo buïi keá
tieáp. Cuõng theá, tröôùc khi baïn chaám döùt tu taäp moät Phaùp naøo,
haõy töï nhuû raèng ngay sau khi baïn keát thuùc tu taäp phaùp moân
aáy, baïn seõ baét ñaàu moät tu taäp moät phaùp moân môùi.

382
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Moãi ngaøy haõy coá gaéng mieân maät tu taäp caøng luùc caøng
maõnh lieät; trong moïi luùc, khoâng bao giôø ñeå thaân, khaåu vaø yù
baïn rôi vaøo söï löôøi nhaùc hay xa lìa Phaùp duø chæ trong choác laùt.
Ngaøi Rigdzin Jigme Lingpa noùi:

Khi caøng tôùi gaàn caùi cheát maø caøng thöïc haønh Phaùp moät
caùch kieân ñònh thì ñoù laø daáu hieäu cuûa moät haønh giaû
khoâng bò nhieãm söông giaù.*

Ngaøy nay, coù nhöõng ngöôøi noåi tieáng laø ñaïi thieàn giaû hay
Laït Ma xuaát saéc, thöôøng ñöôïc nghe ngöôøi ta noùi: “Giôø ñaây
Ngaøi khoâng coøn caàn leã laïy, tuïng ñoïc nhöõng baøi caàu nguyeän,
tích taäp coâng ñöùc vaø trí tueä, hay caàn tònh hoaù nhöõng chöôùng
ngaïi vaø nhöõng thöù töông töï.”
Chaúng bao laâu, baûn thaân hoï baét ñaàu tin vaøo ñieàu ñoù, vaø
töï coi mình laø ngöôøi raát quan troïng, khoâng coøn caàn tôùi vieäc tu
taäp naøy nöõa. Nhöng, nhö Ngaøi Dagpo Rinpoche voâ song noùi:

Nghó raèng mình khoâng caàn nhöõng ñieàu nhö vaäy chöùng toû
raèng hoï laïi caàn chuùng hôn bao giôø heát.

Moãi ngaøy, Ñaïi Sö AÁn Ñoä Dipamkara** ñeàu baét tay vaøo
vieäc nhaøo naën caùc tsa-tsa. Chaúng maáy choác tay Ngaøi dính ñaày
ñaát seùt.
Nhöõng ñeä töû cuûa Ngaøi noùi: “Ngöôøi ta ñang baøn taùn vì moät
baäc thaày vó ñaïi nhö Ngaøi maø tay laïi dính buøn. Hôn nöõa, baûn
thaân Ngaøi ñang meät moûi. Sao khoâng ñeå cho chuùng con laøm
vieäc ñoù cho Ngaøi?”
Ngaøi Dipamkara noùi: “Caùc oâng noùi gì? Caùc oâng cuõng saép
baét ñaàu aên duøm toâi phaûi khoâng?”

*
Söông giaù, laø thöù phaù hoaïi vuï thu hoaïch caây traùi cuûa ta, töôïng tröng cho
nhöõng chöôùng ngaïi ngaên caûn chuùng ta khoâng ñaït ñöôïc muïc ñích.
**
Moät danh hieäu khaùc cuûa Ngaøi Atisa.

383
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Cho tôùi khi baïn ñaït ñöôïc Phaät Quaû vieân maõn, baïn vaãn
coøn coù nhöõng khuynh höôùng vaø haønh vi huaân taäp trong quaù
khöù caàn loaïi boû, vaø vaãn coøn caàn ñaït ñöôïc caøng luùc caøng nhieàu
hôn nhöõng phaåm tính taâm linh. Vì theá khoâng neân rôi vaøo bieáng
nhaùc vaø tu taäp moät caùch lô laø. Haõy tinh taán thöïc haønh Giaùo
Phaùp töø ñaùy loøng baïn, ñöøng bao giôø coù caûm töôûng laø mình ñaõ
thöïc haønh ñaày ñuû roài.
Noùi chung, vieäc baïn coù ñaït ñöôïc Phaät quaû hay khoâng chæ
tuøy thuoäc vaøo haïnh tinh taán cuûa baïn. Vì theá, haõy söû duïng moïi
noã löïc ñeå thöïc haønh ba loaïi tinh taán. Moät ngöôøi vôùi trí thoâng
minh ngoaïi haïng nhöng chæ coù moät chuùt tinh taán seõ chæ laø moät
haønh giaû haïng thaáp. Nhöng moät ngöôøi ít thoâng minh maø laïi tinh
taán phi thöôøng thì seõ trôû thaønh moät haønh giaû thöôïng thöøa.
Khoâng coù chuùt tinh taán naøo thì moïi phaåm haïnh seõ trôû thaønh voâ
duïng. Ñaáng Toaøn Giaùc Jigme Lingpa noùi:

Khoâng coù söï thoâng minh hay naêng löïc,


Chaúng coù cuûa caûi hay söùc maïnh naøo coù theå giuùp ñöôïc
moät ngöôøi khoâng chuùt tinh taán –
Anh ta gioáng nhö moät ngöôøi cheøo thuyeàn maø thuyeàn
cuûa anh
Coù ñuû moïi thöù tröø maùi cheøo.

Haõy luoân luoân ñieàu ñoä trong vieäc aên uoáng. Haõy nguû
nghæ quaân bình. Haõy mieân maät, beàn bæ vaø lieân tuïc. Haõy duïng
taâm baïn nhö moät daây cung toát, khoâng chuøng quaù maø cuõng
khoâng caêng quaù. Noù seõ giuùp baïn thöïc haønh tu taäp thöôøng
xuyeân.

2.5 THIEÀN ÑÒNH SIEÂU VIEÄT (Ñònh ba-la-maät)

384
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Khoâng theå phaùt trieån thieàn ñònh neáu tröôùc tieân khoâng töø boû nhöõngï
kích ñoäng, töø boûø nhöõng moái baän taâm laøm ta sao laõng, vaø khoâng
soáng ôû nôi coâ tòch. Vì theá vaøo luùc ban ñaàu, ñieàu quan troïng laø phaûi
töø boû nhöõng xao laõng.

2.5.1 Töø boû nhöõng phoùng daät

Baát cöù nhöõng gì tuï roài cuõng seõ taùn. Cha meï, anh em, vôï
choàng, baïn beø vaø nhöõng moái lieân heä khaùc, thaäm chí caû thòt,
xöông cuûa thaân theå maø ta ñaõ nhaän luùc sinh ra – taát caû seõ ñeàu
ñi tôùi choã ly taùn. Haõy thaáu suoát söï voâ ích cuûa vieäc baùm luyeán
vaøo nhöõng ngöôøi thaân yeâu vaø baèng höõu phuø du, vaø haõy luoân
luoân an truù trong coâ tòch. Ngaøi Repa Shiwa O noùi:

Phaät Quaû chæ hieän dieän trong chuùng ta chöù khoâng ôû ñaâu
khaùc.
Maëc duø baèng höõu taâm linh hoã trôï cho vieäc tu taäp cuûa
chuùng ta,
Nhöng neáu coù hôn ba hay boán ngöôøi hoïp laïi thì hoï seõ
ñem tôùi tham luyeán vaø saân haän.
Vì vaäy toâi seõ chæ ôû moät mình.

Mong muoán caùi naøy caùi noï laø ñieàu gaây ra moïi phieàn naõo
cho chuùng ta. Chuùng ta khoâng bao giôø haøi loøng vôùi nhöõng gì
mình coù, vaø caøng giaøu coù thì chuùng ta laïi caøng tham lam hôn.
Nhö tuïc ngöõ coù noùi: “Ñang giaøu coù nghóa laø ñang ngheøo tuùng.”
Hoaëc: “Gioáng nhö nhöõng ngöôøi giaøu, caøng coù nhieàu thì caøng
caàn nhieàu,” vaø “Ñaùnh maát keû thuø, laø ñaùnh maát chính taøi saûn
cuûa baïn.” Baïn caøng sôû höõu nhieàu nguoàn lôïi, tieàn baïc vaø taøi
saûn, thì baïn caøng phaûi ñoái maët vôùi nhöõng nguy hieåm do keû thuø,
keû troäm vaø v.v.. gaây ra. Baïn coù theå tieâu phí caû cuoäc ñôøi baïn
ñeå thaâu hoaïch, baûo veä vaø gia taêng taøi saûn cuûa mình. Ñieàu naøy

385
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

chæ daãn tôùi ñau khoå vaø nhöõng aùc haïnh. Ngaøi Long Thoï
(Nagarjuna) sieâu phaøm ñaõ noùi:

Tích luõy, baûo veä vaø phaùt trieån cuûa caûi seõ khieán baïn kieät
söùc;
Haõy hieåu raèng giaøu coù
chæ ñem laïi hö hoaïi vaø söï huûy dieät khoâng cuøng.

Cho duø moät ngöôøi sôû höõu taát caû nhöõng cuûa caûi vaø taøi saûn
trong theá gian, thì ñieàu ñoù cuõng chaúng laøm thay ñoåi ñöôïc söï
thöïc laø hoï chæ caàn thöïc phaåm vaø y phuïc ñuû duøng cho moät
ngöôøi. Khoâng chuù yù tôùi nhöõng haønh vi sai traùi hay ñau khoå,
khoâng bieát tôùi moïi lôøi phaåm bình, hoï boû thí cuoäc ñôøi hieän taïi vaø
neùm boû nhöõng ñôøi töông lai cho gioù cuoán ñi; ñoái vôùi cuûa caûi
vaät chaát taàm thöôøng nhaát, hoï coi thöôøng baát kyø caûm giaùc xaáu
hoå, coi thöôøng söï thaúng thaén trung thöïc, boû qua taát caû moïi tö
töôûng khoân ngoan, thaän troïng, boû qua moïi toân kính Giaùo Phaùp
hay maät nguyeän cuûa hoï. Söû duïng taát caû thôøi gian coù ñöôïc, hoï
chaïy theo thöïc phaåm, lôïi nhuaän vaø ñòa vò xaõ hoäi, gioáng nhö
nhöõng tinh linh lang thang saên tìm caùc baùnh cuùng (torma); hoï
laõng phí toaøn boä cuoäc ñôøi hoï maø chöa töøng kinh nghieäm ngay
caû moät ngaøy giaûi thoaùt, an laønh hay haïnh phuùc. Cuoái cuøng, khi
ñaõ chaát ñoáng taát caû taøi saûn ñoù, hoï coù theå phaûi traû moät giaù raát
ñaét cho noù baèng caû cuoäc ñôøi hoï vaø bò ñaâm hay bò baén cheát chæ
vì tieàn baïc cuûa hoï. Roài thì nhöõng gì hoï ñaõ moät ñôøi tích luõy laïi bò
keû thuø vaø ngöôøi khaùc tieâu xaøi. Taát caû laø moät söï laõng phí.
Nhöng haøng ñoáng nhöõng aùc haïnh cao nhö Nuùi Tu Di maø hoï
tích luyõ ñeå laøm giaøu thì vaãn coøn daønh rieâng cho hoï, vaø seõ
khieán cho hoï phaûi lang thang trong ñaùy saâu cuûa nhöõng coõi
thaáp, khoâng bao giôø ñöôïc töï do. Vì theá trong khi baïn vaãn coøn
cô hoäi, haõy söû duïng moät ít sôû höõu maø baïn coù theå coù trong ñôøi
naøy ñeå cung caáp cho nhöõng ñôøi töông lai. Haõy baèng loøng vôùi
moät löôïng thöïc phaåm ñaïm baïc vaø quaàn aùo ñuû ñeå traùnh gioù.

386
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Nhöõng ngöôøi maø tham voïng cuûa hoï bò giôùi haïn vaøo cuoäc
ñôøi hieän taïi, trong kinh vaên goïi laø “nhöõng ngöôøi baïn aáu tró”. Hoï
khoâng heà bieát ôn ñoái vôùi baát kyø söï giuùp ñôõ naøo maø baïn coù theå
daøn traûi ra cho hoï, vaø ngöôïc laïi coøn coù theå laøm haïi baïn. Baát kyø
nhöõng gì baïn laøm cho hoï ñeàu khoâng bao giôø ñuùng. Hoï raát khoù
haøi loøng. Neáu baïn coù nhieàu hôn hoï, hoï ganh tò; neáu baïn coù ít
hôn, hoï khinh khi. Caøng gaàn hoï laâu thì nhöõng aùc haïnh cuûa baïn
caøng gia taêng vaø thieän haïnh suy yeáu daàn. Haõy töø boû nhöõng
ngöôøi baïn nhö vaäy vaø haõy traùnh hoï thaät xa.
Nhöõng ngheà nghieäp nhö thöông maïi, noâng nghieäp, kyõ
ngheä vaø nghieân cöùu thu huùt baïn vaøo nhieàu hoaït ñoäng, vaø cung
caáp nhöõng nguoàn xao laõng voâ taän. Nhöõng theo ñuoåi taàm
thöôøng naøy laøm baïn baän roän thöôøng xuyeân vì nhöõng muïc tieâu
vuïn vaët. Duø baïn coù noã löïc tôùi ñaâu chaêng nöõa, chaúng caùi naøo
trong soá ñoù coù chuùt yù nghóa naøo. Trong tieán trình chieán thaéng
ñoái thuû vaø bieät ñaõi baïn beø, seõ khoâng bao giôø coù ñöôïc chaám
döùt.
Haõy töø boû taát caû nhöõng hoaït ñoäng vaø nhöõng xao laõng voâ
cuøng taän naøy, gioáng nhö nhoå nöôùc boït vaøo baõi raùc. Haõy rôøi boû
queâ nhaø cuûa baïn vaø höôùng veà nhöõng vuøng ñaát xa laï. Haõy
soáng ôû chaân nhöõng vaùch ñaù vôùi baïn ñoàng haønh duy nhaát laø
nhöõng thuù hoang. Haõy an ñònh thaân vaø taâm baïn trong moät
traïng thaùi thö thaûn.159 Haõy chaám döùt taát caû moïi quan taâm tôùi
thöïc phaåm, quaàn aùo hay baát kyø nhöõng gì ngöôøi ta noùi ñeán. Haõy
traûi cuoäc ñôøi cuûa baïn ôû choán hoang vaéng nôi khoâng coù moät
boùng ngöôøi. Ngaøi Jetsun Milarepa noùi:

Trong ñoäng ñaù ôû nôi hoang daõ


Noãi buoàn cuûa con khoâng sao khuaây khoaû.
Hôõi baäc Thaày cuûa con, vò Phaät trong ba thôøi,
Con mong töôûng Ngaøi khoâng phuùt naøo ngôi nghæ.

387
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Neáu baïn laøm nhö Ngaøi ñaõ laøm, baïn seõ nhaän ra raèng, nhö tuïc
ngöõ noùi: “ÔÛ nhöõng nôi baïn caûm thaáy coâ ñoäc, thieàn ñònh seõ
phaùt sinh.” ÔÛ nhöõng nôi ñoù, aûo töôûng veà luaân hoài seõ tan vôõ,
quyeát taâm töï giaûi thoaùt khoûi luaân hoài, loøng tín taâm, tri giaùc
thuaàn tònh, thieàn ñònh vaø theå nhaäp, taát caû nhöõng phaåm taùnh toát
ñeïp cuûa con ñöôøng ñaïo seõ xuaát hieän moät caùch töï nhieân. Haõy
laøm baát cöù nhöõng gì baïn coù theå laøm ñeå soáng moät cuoäc ñôøi nhö
vaäy.
Trong nhöõng khu röøng heûo laùnh, laø nhöõng nôi maø chö
Phaät vaø Boà Taùt trong quaù khöù ñaõ tìm thaáy söï an bình, khoâng
ñieàu gì laøm baïn baän roän, khoâng coù nhöõng xao laõng, khoâng coù
vieäc mua baùn, khoâng coù nhöõng caùnh ñoàng ñeå laøm vieäc, khoâng
coù ñaùm baïn beø aáu tró. Chim muoâng vaø höôu nai hoang daõ deã
daøng keát baïn, nöôùc suoái vaø laù caây cung caáp thöïc phaåm khoå
haïnh ngon laønh. Giaùc taùnh seõ trôû neân saùng toû moät caùch töï
nhieân vaø thieàn ñònh töï ñoäng phaùt trieån. Khoâng keû thuø, khoâng
baïn höõu, baïn coù theå giaûi thoaùt khoûi nhöõng sôïi daây xích cuûa
tham luyeán vaø saân haän. Nhöõng nôi nhö vaäy coù ñuû moïi thuaän
lôïi. Trong Nguyeät Ñaêng Tam Muoäi Kinh vaø nhöõng Kinh khaùc,
Ñöùc Phaät noùi raèng chæ ñôn thuaàn coù öôùc muoán tôùi nhöõng choán
hoang vaéng vaø ñi baûy böôùc höôùng veà nhöõng nôi ñoù thì ñaùng
giaù hôn caû vieäc cuùng döôøng taát caû möôøi phöông chö Phaät
trong nhieàu kieáp nhieàu nhö caùt soâng Haèng. Vaø coøn giaù trò hôn
nöõa neáu baïn thöïc söï soáng ôû nhöõng nôi nhö vaäy. Cuõng coù caâu
noùi raèng:

ÔÛ nôi hoaøn toaøn heûo laùnh, aån saâu trong nhöõng raëng nuùi,
Moïi vieäc ngöôøi ta laøm ñeàu toát laønh.

Thaäm chí khoâng caàn chuùt noã löïc tinh taán naøo ñeå thöïc
haønh, ôû nhöõng nôi nhö vaäy, aûo töôûng veà sinh töû luaân hoài seõ
tan vôõ, quyeát taâm giaûi thoaùt khoûi luaân hoàiù, loøng töø, bi vaø taát caû
nhöõng phaåm taùnh tuyeät haûo khaùc cuûa ñöôøng tu seõ phaùt sinh

388
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

moät caùch töï nhieân. Keát quaû laø toaøn boä caùch soáng cuûa baïn trôû
neân laønh maïnh. Loøng tham luyeán, saân haän vaø taát caû nhöõng
caûm xuùc tieâu cöïc ôû nhöõng nôi choán sinh hoaït roän raøng maø baïn
ñaõ coá gaéng kieåm soaùt nhöng khoâng coù keát quaû thì nay töï
chuùng seõ suy giaûm ñi, chæ vì giôø ñaây baïn ñang soáng trong coâ
tòch. Baïn seõ deã daøng phaùt trieån taát caû nhöõng ñöùc taùnh cuûa
ñöôøng tu.
Nhöõng vaán ñeà naøy laø nhöõng chuaån bò sô khôûi cho thieàn
ñònh, vaø laø söï quan troïng soáng coøn, khoâng theå boû qua.

2.5.2 Thieàn ñònh thöïc söï

Thieàn ñònh coù ba loaïi: thieàn ñònh do nhöõng ngöôøi bình thöôøng
thöïc haønh, thieàn ñònh coù nhaän thöùc phaân bieät roõ raøng (clearly
discerning concentration), vaø thieàn ñònh sieâu vieät cuûa caùc
Ñaáng Nhö Lai.
Thieàn ñònh do nhöõng ngöôøi bình thöôøng thöïc haønh. Khi
baïn chaáp vaøo nhöõng kinh nghieäm hyû laïc, trong saùng vaø voâ
nieäm trong thieàn ñònh vaø coá tình tìm kieám chuùng, hoaëc coâng
phu thöïc haønh cuûa baïn bò boùp meùo bôûi loøng ham thích baát kyø
moät kinh nghieäm naøo, thì ñieàu ñoù ñöôïc goïi laø thieàn ñònh ñöôïc
thöïc haønh bôûi nhöõng ngöôøi bình thöôøng.160
Thieàn ñònh coù nhaän thöùc phaân bieät roõ raøng. Khi baïn thoaùt
khoûi baát kyø dính maéc naøo veà kinh nghieäm thieàn ñònh vaø khoâng
coøn bò quyeán ruõ bôûi thieàn ñònh nöõa, nhöng vaãn baùm laáy taùnh
Khoâng nhö caùch ñoái trò, ñieàu ñoù ñöôïc goïi laø thieàn ñònh coù nhaän
thöùc phaân bieät roõ raøng.
Thieàn ñònh sieâu vieät cuûa caùc Ñaáng Nhö Lai. Khi baïn
khoâng coøn baát cöù khaùi nieäm naøo veà taùnh Khoâng nhö moät caùch
ñoái trò nöõa, maø an truï trong moät traïng thaùi thieàn ñònh phi khaùi
nieäm veà chaân taùnh nhö thò, ñieàu ñoù ñöôïc goïi laø thieàn ñònh sieâu
vieät cuûa caùc Ñaáng Nhö Lai.
Baát cöù khi naøo baïn thöïc haønh thieàn ñònh, ñieàu quan troïng
laø ngoài trong“tö theá baûy ñieåm cuûa Tyø Loâ Giaù Na (Vairocana)”161

389
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

vôùi ñoâi maét ngoù ra xa trong moät caùch thöùc thích hôïp. Coù caâu
noùi raèng:

Khi thaân thaúng, caùc kinh maïch ñeàu thaúng;


Khi kinh maïch thaúng, caùc naêng löïc ñeàu thaúng;
Khi caùc naêng löïc thaúng thì taâm thöùc thaúng.162

Khoâng neân naèm hay döïa vaøo baát cöù caùi gì, maø haõy ngoài
thaúng, taâm trí thoaùt khoûi baát kyø nieäm töôûng naøo, vaø nghæ ngôi
thö thaûn trong traïng thaùi khoâng baùm chaáp vaøo baát kyø ñieàu gì.
Ñoù laø coát tuûy cuûa thieàn ñònh sieâu vieät.

2.6 TRÍ TUEÄ SIEÂU VIEÄT (Tueä ba-la-maät)

Trí tueä sieâu vieät coù ba phöông dieän: trí tueä hình thaønh nhôø laéng
nghe, trí tueä hình thaønh nhôø quaùn chieáu, vaø trí tueä hình thaønh
nhôø thieàn ñònh.

2.6.1 Trí tueä nhôø laéng nghe

Ñieàu naøy coù nghóa laø laéng nghe taát caû nhöõng ngoân töø vaø yù
nghóa cuûa Phaùp do moät vò Thaày taâm linh noùi ra, vaø hieåu ñöôïc yù
nghóa cuûa nhöõng ngoân töø ñoù khi chuùng ñöôïc noùi ra.

2.6.2 Trí tueä nhôø quaùn chieáu

Ñieàu naøy coù nghóa laø khoâng chæ laéng nghe nhöõng gì vò Thaày
giaûng daïy vaø hieåu ñöôïc nhöõng lôøi daïy maø roài sau ñoù phaûi xem
xeùt laïi trong taâm baïn vaø cuûng coá yù nghóa cuûa nhöõng lôøi daïy
naøy qua coâng phu quaùn chieáu, khaûo saùt vaø phaân tích, cuõng
nhö ñaët caâu hoûi veà nhöõng ñieàu baïn khoâng thaáu suoát. Neáu baïn
tin raèng baïn hieåu bieát hay thaáu suoát moät vaøi vaán ñeà ñaëc bieät
naøo ñoù thì ñieàu naøy hoaøn toaøn khoâng ñuû. Baïn phaûi tuyeät ñoái
ñoan chaéc raèng khi tôùi luùc ñeå baïn tu taäp ôû nôi coâ tòch, baïn seõ

390
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

coù theå töï lo lieäu cho mình maø khoâng caàn tham khaûo baát kyø
ngöôøi naøo ñeå hieåu roõ veà moät soá vaán ñeà trong tu taäp.

2.6.3 Trí tueä nhôø thieàn ñònh

Nhôø thieàn ñònh, khi baïn tröïc nhaän ñöôïc kinh nghieäm cuûa
nhöõng gì tröôùc ñaây baïn hieåu ñöôïc baèng trí thoâng minh thì traïng
thaùi chöùng ngoä taâm thöùc baûn nhieân seõ phaùt trieån moät caùch töï
nhieân khoâng chuùt sai laïc. Loøng xaùc quyeát seû naûy sinh ra töø
saâu thaúm beân trong baïn. Giaûi thoaùt khoûi nhöõng nghi ngôø vaø
löôõng löï ñaày giôùi haïn, baïn thaáy ñöôïc chaân taùnh cuûa traïng thaùi
baûn nhieân.
Tröôùc tieân, khi ñaõ dieät tröø moïi nghi ngôø qua laéng nghe vaø
quaùn chieáu, baïn seõ coù nhöõng kinh nghieäm tröïc nhaän qua thieàn
ñònh, vaø thaáy taát caû vaïn phaùp vaø taát caû moïi hình töôùng chæ laø
roãng khoâng huyeãn aûo, chaúng coù baát kyø thöïc chaát naøo. Chaúng
haïn nhö trong taùm tæ duï veà aûo giaùc:
Nhö trong moät giaác mô, taát caû nhöõng ñoái töôïng beân ngoaøi
ñeán töø caûm nhaän cuûa naêm giaùc quan ñeàu khoâng hieän höõu;
chuùng xuaát hieän töø söï meâ laàm.
Nhö trong moät maøn bieåu dieãn aûo thuaät, moïi thöù ñöôïc
« laøm cho xaûy ra » (giaû hôïp) nhöng töïu chung nhöõng maøn aûo
thuaät naøy chæ xuaát hieän do söï keát hôïp taïm thôøi cuûa hoaøn caûnh
vaø caùc nhaân duyeân töông khôûi.
Nhö trong moät caùi nhìn sai laïc, söï vaät xuaát hieän ôû ñoù,
nhöng laïi khoâng coù gì.
Nhö trong moät aûo aûnh, söï vaät xuaát hieän nhöng khoâng coù
thöïc.
Nhö trong moät tieáng vang, söï vaät coù theå ñöôïc nhaän bieát
nhöng khoâng coù gì ôû ñoù, duø beân ngoaøi hay trong.
Nhö trong moät thaønh phoá cuûa caùc gandharvas (thaàn
höông aám soáng nhôø muøi höông), chaúng coù nhaø cuõng khoâng coù
ngöôøi ôû.

391
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Nhö trong moät phaûn chieáu, moät vaät xuaát hieän, nhöng töï
noù khoâng thöïc coù.
Nhö trong moät thaønh phoá ñöôïc taïo bôûi ma thuaät, coù ñuû
moïi thöù hình töôùng nhöng chuùng thöïc söï khoâng coù ôû ñoù.
Neáu baïn nhìn taát caû moïi ñoái töôïng nhaän thöùc cuûa baïn
theo caùch naøy, baïn seõ hieåu ñöôïc raèng taát caû nhöõng gì xuaát
hieän ñeàu laø hö aûo vì baûn taùnh ñích thöïc cuûa chuùng (laø taùnh
Khoâng). Khi baïn nhìn vaøo chaân taùnh cuûa caùi « chuû theå » ñaõ
nhaän ra ñöïôc nhöõng ñoái töôïng naøy – töùc laø nhìn vaøo chính taâm
cuûa baïn – thì nhöõng ñoái töôïng xuaát hieän trong taâm cuûa baïn seõ
khoâng ngöøng xuaát hieän, nhöng nhöõng « khaùi nieäm» cho raèng
nhöõng ñoái töôïng naøy thöïc söï hieän höõu, nhöõng khaùi nieäm ñoù seõ
laéng xuoáng. Haõy ñeå taâm an truï trong caùi nhaän bieát veà chaân
taùnh, roãng rang nhöng saùng toû nhö baàu trôøi, ñoù chính laø trí tueä
sieâu vieät.

Ñeå giaûi thích thaät chi tieát saùu phaùp toaøn thieän sieâu vieät
(saùu ba la maät), moãi moät phaùp toaøn thieän ñöôïc chia laøm ba,
toång coäng laø möôøi taùm phaàn. Töï phaïm truø boá thí vaät chaát coù ba
phaàn, caû thaûy laø hai möôi phaàn. Neáu chuùng ta theâm vaøo
phöông tieän sieâu vieät, thaønh hai möôi moát phaàn; naêng löïc sieâu
vieät, thaønh hai möôi hai; öôùc nguyeän sieâu vieät, thaønh hai möôi
ba vaø trí tueä nguyeân sô sieâu vieät, thaønh hai möôi boán.163
Ñi saâu vaøo töøng chi tieát, moãi moät phaùp toaøn thieän sieâu
vieät (ba la maät) ñöôïc chia laøm saùu, laøm thaønh ba möôi saùu
phaàn. Chuùng ta coù theå thaáy ñöôïc ñieàu naøy xaûy ra nhö theá naøo
baèng caùch khaûo saùt veà phaàn boá thí Phaùp (Phaùp thí) thuoäc boá
thí ba la maät.
Khi vò Thaày giaûng daïy, Giaùo Phaùp ñöôïc giaûng daïy vaø
nhöõng ñeä töû ñöôïc truyeàn daïy giaùo lyù naøy taäp hôïp laïi cuøng moät
luùc, thì vieäc giaûng daïy giaùo lyù laø boá thí sieâu vieät. Vieäc vò Thaày
giaûng daïy khoâng tìm kieám lôïi loäc hoaëc thanh danh trong vieäc
giaûng Phaùp, vaø khoâng laøm oâ nhieãm ñieàu Ngaøi ñang daïy baèng

392
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

caùch töï thoåi phoàng mình leân (do böïc boäi vôùi ñòa vò cuûa nhöõng
ngöôøi khaùc), hay baèng baát kyø caûm xuùc tieâu cöïc naøo khaùc, thì
ñaây chính laø trì giôùi sieâu vieät. Vieäc vò Thaày laäp ñi laäp laïi yù nghóa
cuûa moät lôøi giaûng vaø khoâng quan taâm tôùi nhöõng khoù khaên vaø
meät nhoïc chính laø nhaãn nhuïc sieâu vieät. Vieäc vò Thaày giaûng daïy
ñuùng giôø ñaõ ñònh, khoâng löôøi bieáng giaûi ñaõi hay trì hoaõn chính
laø tinh taán sieâu vieät. Vieäc vò Thaày thuyeát giaûng chuû ñeà ñang
giaûng maø khoâng cho pheùp taâm xao laõng xa rôøi ngoân töø vaø yù
nghóa cuûa chuû ñeà, khoâng taïo ra baát kyø sai soùt naøo vaø khoâng
theâm thaét hay boû soùt baát kyø ñieàu gì, ñoù laø thieàn ñònh sieâu vieät.
Trong khi giaûng daïy, vò Thaày an truï, thaám ñaãm trí tueä, thoaùt
khoûi taát caû moïi khaùi nieäm veà chuû theå, ñoái töôïng, vaø haønh
ñoäng, ñaây chính laø trí tueä sieâu vieät. Vì theá taát caû caùc ba la maät
hay caùc phaùp toaøn thieän sieâu vieät ñeàu hieän dieän ñaày ñuû.
Baây giôø haõy nhìn vaøo vieäc boá thí vaät chaát – ví duï boá thí
thöïc phaåm hay thöùc uoáng cho moät haønh khaát. Khi vaät cho,
ngöôøi cho vaø ngöôøi nhaän taát caû cuøng hoäi hôïp laïi vaø haønh ñoäng
boá thí xaûy ra, ñoù chính laø boá thí. Vieäc ñem cho thöùc aên hay ñoà
uoáng cuûa chính baïn, chöù khoâng cho thöïc phaåm dôû hay hö thoái
chính laø trì giôùi. Vieäc khoâng bao giôø noåi giaän ngay caû khi bò hoûi
xin lieân tuïc, ñoù laø nhaãn nhuïc. Vieäc saün saøng boá thí, khoâng bao
giôø nghó töôûng tôùi söï meät nhoïc hay khoù khaên ra sao, laø tinh
taán. Vieäc khoâng ñeå baûn thaân baïn bò xao laõng bôûi nhöõng nieäm
töôûng khaùc, ñoù laø thieàn ñònh. Vieäc bieát ñöôïc ba yeáu toá chuû
theå, ñoái töôïng vaø haønh ñoäng khoâng coù thöïc taùnh laø trí tueä. Moät
laàn nöõa ôû ñaây cuõng bao goàm saùu hoaøn thieän sieâu vieät. Nhöõng
phaân chia töông töï cuõng ñöôïc ñònh roõ cho giôùi luaät, nhaãn nhuïc,
vaø v.v..
Khi toùm taét tinh tuyù cuûa nhöõngï phaùp toaøn thieän sieâu vieät,
Ngaøi Jetsun Milarepa noùi:

Hoaøn toaøn töø boû nieàm tin chaáp «coù»


Khoâng coù boá thí naøo hôn ñöôïc ñieàu naøy.

393
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Hoaøn toaøn töø boû moïi thuû ñoaïn vaø xaûo traù,
Khoâng giôùi luaät naøo hôn ñöôïc ñieàu naøy.
Hoaøn toaøn vöôït leân moïi sôï haõi veà chaân nghóa,
Khoâng coù nhaãn nhuïc naøo hôn ñöôïc ñieàu naøy.
Hoaøn toaøn an truù khoâng taùch bieät vôùi thöïc haønh,
Khoâng coù tinh taán naøo hôn ñöôïc ñieàu naøy.
Hoaøn toaøn an truï trong doøng chaûy töï nhieân,
Khoâng thieàn ñònh naøo hôn ñöôïc ñieàu naøy.
Hoaøn toaøn chöùng ngoä traïng thaùi baûn nhieân,
Khoâng trí tueä naøo hôn ñöôïc ñieàu naøy.
Hoaøn toaøn thöïc haønh Giaùo Phaùp trong moïi vieäc laøm,
Khoâng phöông tieän naøo hôn ñöôïc ñieàu naøy.
Hoaøn toaøn chieán thaéng boán quyû ma,
Khoâng coù söùc maïnh naøo hôn ñöôïc ñieàu naøy.
Hoaøn toaøn thaønh töïu muïc ñích (vun boài hai boà
phöôùc hueä),
Khoâng coù nguyeän öôùc naøo cao xa hôn ñieàu naøy.
Nhaän bieát nguoàn goác thaät söï cuûa nhöõng caûm xuùc
oâ nhieãm,
Khoâng coù trí tueä nguyeân sô naøo hôn ñöôïc ñieàu naøy.

Coù laàn khi Khu, Ngok, vaø Drom* hoûi Ngaøi Atisa ñieàu naøo laø toát
nhaát trong taát caû caùc yeáu toá cuûa ñöôøng tu, Ngaøi traû lôøi:

Hoïc giaû loãi laïc nhaát laø ngöôøi tröïc hieåu raèng chaúng coù gì
thöïc söï hieän höõu.
Tu só xuaát saéc nhaát laø ngöôøi ñaõ ñieàu phuïc ñöôïc taâm mình.
Phaåm taùnh toát nhaát laø loøng khaùt khao vó ñaïi laøm lôïi laïc
cho ngöôøi khaùc.
Giaùo huaán tuyeät dieäu nhaát laø luoân quaùn saùt taâm.

*
Ba ñeä töû chính cuûa Ngaøi Atisa (xem Thuaät ngöõ).

394
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Phöông thuoác hay nhaát laø hieåu raèng khoâng söï vaätù naøo coù
töï taùnh.
Caùch soáng lyù töôûng nhaát laø caùch soáng khoâng hôïp vôùi
phöông caùch theá gian.
Thaønh töïu toát ñeïp nhaát laø nhöõng caûm xuùc tieâu cöïc töø töø
giaûm thieåu.
Daáu hieäu toát laønh nhaát cuûa coâng phu tu taäp laø nhöõng ham
muoán töø töø giaûm thieåu.
Boá thí toát nhaát laø khoâng vöôùng maéc.
Trì giôùi toát nhaát laø laøm an bình taâm thöùc.
Nhaãn nhuïc toát nhaát laø giöõ moät vò trí khieâm toán.
Tinh taán toát nhaát laø töø boû moïi hoaït ñoäng.
Thieàn ñònh hoaøn haûo nhaát laø taâm khoâng bieán ñoåi.164
Trí tueä tuyeät vôøi nhaát laø hoaøn toaøn khoâng coi baát kyø ñieàu
gì thöïc söï hieän höõu.

Vaø Ngaøi Rigdzin Jigme Lingpa noùi:

Boá thí sieâu vieät ñöôïc tìm thaáy ôû söï haøi loøng,
Tinh tuùy cuûa boá thí laø hoaøn toaøn buoâng boû.
Giôùi luaät laø khoâng laøm phaät loøng Tam Baûo.165
Nhaãn nhuïc toát nhaát laø chaùnh nieäm vaø tænh giaùc khoâng bao
giôø vôi caïn.
Tinh taán raát caàn thieát ñeå duy trì taát caû caùc phaùp toaøn
thieän sieâu vieät khaùc.
Thieàn ñònh laø ñeå kinh nghieäm raèng taát caû moïi hình töôùng
maø ta baùm chaáp vaøo ñeàu chính laø caùc vò Boån Toân.166
Trí tueä laø töï giaûi thoaùt khoûi ñaém nhieãm vaø baùm chaáp.
Trong ñoù khoâng coù vieäc suy nghó vaø ngöôøi nghó töôûng.
Ñaây khoâng phaûi laø taàm thöôøng. Ñaây laø thoaùt khoûi nhöõng
xaùc tín cheát cöùng.167
Ñaây laø sieâu vöôït ñau khoå. Ñaây laø an bình toái thöôïng.

395
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Khoâng neân tieát loä ñieàu naøy cho moïi ngöôøi –


Haõy thaønh kín giöõ gìn trong taâm cuûa chính baïn.

Ñeå ñuùc keát toaøn boä con ñöôøng bao la cuûa giaùo lyù Boà Taùt, bao
goàm saùu phaùp toaøn thieän sieâu vieät (luïc ñoä ba-la-maät), thì toaøn
boä con ñöôøng naøy coù theå ñöôïc trình baøy moät caùch coâ ñoïng laø
“taùnh Khoâng maø coát tuyû ñích thöïc chính laø loøng töø bi.” Ngaøi
Saraha coù noùi trong caùc Doha (ñaïo ca) cuûa Ngaøi:

Khoâng coù loøng töø bi, thì caùi thaáy cuûa taùnh Khoâng
Seõ khoâng bao giôø daãn baïn tôùi ñöôïc con ñöôøng sieâu
phaøm.
Nhöng chæ thieàn ñònh duy nhaát veà loøng töø bi, baïn seõ vaãn
keït trong luaân hoài sinh töû.
Vaäy thì laøm sao coù theå giaûi thoaùt ñöôïc?
Ngöôøi coù ñuû caû hai ñieàu naøy (loøng töø bi vaø taùnh Khoâng)
Seõ khoâng ôû trong sinh töû maø cuõng chaúng truï ôû Nieát baøn.

Khoâng truï trong luaân hoài laãn Nieát baøn laø “Nieát baøn voâ-truï” cuûa
Phaät Quaû vieân maõn. Nhö Ñöùc Long Thoï ñaõ noùi:

Tinh tuyù ñích thaät cuûa taùnh Khoâng laø loøng töø bi
Chæ daønh cho nhöõng ngöôøi caàu tìm giaùc ngoä.

Coù laàn, Drom Tonpa hoûi Ngaøi Atisa trong taát caû caùc giaùo lyù, caùi
naøo laø tuyeät haûo nhaát.
“Trong taát caû caùc giaùo lyù, giaùo lyù tuyeät haûo nhaát laø taùnh
Khoâng maø loøng töø bi laïi chính laø coát tuyû cuûa taùnh Khoâng aáy,”
vò Thaày traû lôøi. “Noù gioáng nhö moät loaïi thuoác cöïc maïnh, moät
loaïi thuoác trò baù beänh, moät loaïi thuoác coù theå chöõa laønh moïi
beänh taät treân theá gian. Vaø cuõng gioáng nhö loaïi thuoác chöõa baù
beänh ñoù, vieäc nhaän ra chaân lyù cuûa taùnh Khoâng, baûn taùnh cuûa

396
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

thöïc taïi, laø phöông thuoác cho taát caû nhöõng caûm xuùc oâ nhieãm
tieâu cöïc khaùc nhau.”
Drom Tonpa tieáp tuïc: “Nhö vaäy thì taïi sao raát nhieàu ngöôøi
tuyeân boá raèng mình ñaõ chöùng ngoä taùnh Khoâng nhöng hoï vaãn
khoâng bôùt ñöôïc tham luyeán vaø saân haän?”
“Ñoù laø bôûi söï chöùng ngoä cuûa hoï chæ laø ngoân töø,” Ngaøi
Atisa traû lôøi. “Neáu hoï thöïc söï naém ñöôïc chaân nghóa cuûa taùnh
Khoâng, thì tö töôûng, ngoân ngöõ vaø haønh vi cuûa hoï phaûi meàm
maïi nhö böôùc ñi treân thaûm len hay nhö suùp tsampa ñöôïc troän
bô. Ñaïo sö Aryadeva noùi raèng ngay caû vieäc töï hoûi moïi söï coù
roãng rang hay khoâng cuõng seõ laøm luaân hoài tan raõ.168 Do ñoù,ï
thöïc söï chöùng ngoä taùnh Khoâng laø phöông thuoác toái haûo trò baù
beänh bao goàm moïi yeáu toá cuûa con ñöôøng tu.”
“Laøm sao taát caû moïi yeáu toá cuûa con ñöôøng tu laïi coù theå
ñöôïc bao goàm trong söï chöùng ngoä taùnh Khoâng?” Drom Tonpa
hoûi.
“Taát caû moïi yeáu toá cuûa con ñöôøng tu ñeàu ñöôïc chöùa
ñöïng trong saùu phaùp toaøn thieän sieâu vieät (luïc ñoä ba la maät). Vì
vaäy neáu oâng thöïc söï chöùng ngoä taùnh Khoâng, oâng seõ töï giaûi
thoaùt khoûi nhöõng tham luyeán. Khi oâng khoâng caûm thaáy khao
khaùt, baùm chaáp hay ham muoán baát kyø ñieàu gì, duø beân trong
hay beân ngoaøi, oâng seõ luoân coù boá thí sieâu vieät. Giaûi thoaùt khoûi
baùm chaáp vaø tham luyeán, oâng khoâng coøn bò oâ nhieãm bôûi
nhöõng vieäc laøm baát thieän neân oâng luoân coù trì giôùi sieâu vieät.
Khoâng coù baát cöù khaùi nieäm veà “toâi” vaø “cuûa toâi,” oâng khoâng
coøn saân haän, vì theá oâng luoân coù nhaãn nhuïc sieâu vieät. Nhôø
chöùng ngoä taùnh Khoâng, taâm oâng thöïc söï hoan hyû neân oâng
luoân coù tinh taán sieâu vieät. Thoaùt khoûi nhöõng phoùng daät xao
laõng xuaát phaùt töø vieäc baùm chaáp cho raèng moïi vaät laø thöôøng
haèng beàn vöõng, neân oâng luoân coù thieàn ñònh sieâu vieät. Khi oâng
khoâng khaùi nieäm hoùa baát kyø vieäc gì trong caùc phaïm vi chuû theå,
ñoái töôïng vaø haønh ñoäng, oâng luoân coù trí tueä baùt nhaõ sieâu vieät.”

397
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

“Coù phaûi nhöõng ngöôøi ñaõ chöùng ngoä chaân lyù ñeàu thaønh
Phaät chæ nhôø thaáy ñöôïc taùnh Khoâng vaø nhôø thieàn ñònh hay
khoâng?” Drom Tonpa hoûi.
“Trong taát caû nhöõng gì chuùng ta thaáy bieát chaúng haïn nhö
hình töôùng vaø aâm thanh, thì khoâng gì khoâng xuaát hieän töø taâm.
Nhaän ra raèng taâm laø söï tænh giaùc baát khaû phaân vôùi taùnh Khoâng,
ñaây chính laø caùi Thaáy (kieán). Luoân luoân trì giöõ nhaän thöùc naøy
trong taâm vaø khoâng bao giôø xao laõng caùi thaáy aáy chính laø thieàn.
Thöïc haønh hai tích taäp (vun boài phöôùc hueä) khoâng khaùc chi
thöïc haønh moät vieäc huyeãn hoùa trong traïng thaùi cuûa caùi thaáy,
ñoù laø haønh. Neáu oâng coù moät kinh nghieäm soáng ñoäng veà vieäc
thöïc haønh naøy, kinh nghieäm ñoù seõ töông tuïc trong caùc giaác
moäng cuûa oâng. Neáu kinh nghieäm ñoùù ñi vaøo traïng thaùi moäng,
kinh nghieäm ñoù seõ ñeán vaøo luùc cheát. Neáu kinh nghieäm ñoù hieän
dieän trong traïng thaùi trung aám, oâng coù theå chaéc chaén raèng oâng
seõ ñaït ñöôïc thaønh töïu toät böïc nhaát.”
Nhö theá taùm möôi boán ngaøn caùnh cöûa daãn tôùi Giaùo Phaùp
maø Ñaáng Chieán Thaéng ñaõ giaûng daïy laø taát caû nhöõng phöông
tieän thieän xaûo ñeå phaùt khôûi Boà Ñeà Taâm – laø taùnh Khoâng maø
coát tuûy ñích thaät cuûa taùnh Khoâng chính laø loøng bi maãn.
Khoâng coù Boà Ñeà Taâm, giaùo lyù veà caùi thaáy vaø thieàn ñònh
duø coù veû uyeân thaâm tôùi ñaâu chaêng nöõa cuõng seõ khoâng lôïi ích
chuùt naøo ñeå ñaït ñöôïc Phaät Quaû vieân maõn. Nhöõng phaùp tu cuûa
Kim Cöông Thöøa nhö giai ñoaïn phaùt trieån, giai ñoaïn thaønh töïu
v.v., ñöôïc thöïc haønh trong phaïm vi cuûa Boà Ñeà Taâm, seõ daãn
ñeán Phaät Quaû vieân maõn chæ trong moät ñôøi. Nhöng neáu khoâng
coù Boà Ñeà Taâm thì chuùng chaúng khaùc vôùi nhöõng phaùp moân cuûa
caùc tirthika. Nhöõng ngöôøi tirthika cuõng coù nhieàu thöïc haønh lieân
quan tôùi thieàn ñònh veà caùc Boån Toân, tuïng nieäm caùc thaàn chuù
vaø tu taäp söû duïng caùc kinh maïch vaø naêng löïc; hoï cuõng haønh
xöû phuø hôïp vôùi luaät nhaân quaû. Nhöng chæ vì hoï khoâng quy y vaø
khôi daäy Boà Ñeà Taâm neân hoï khoâng theå giaûi thoaùt khoûi caùc coõi

398
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

luaân hoài. Ñoù laø lyù do taïi sao Ngaøi Geshe Kharak Gomchung
noùi:

Chaúng ích lôïi gì khi thoï moïi giôùi nguyeän, töø giôùi nguyeän
quy y cho tôùi nhöõng maät nguyeän cuûa Kim Cöôn
thöøa, tröø phi baïn chuyeån taâm ra khoûi nhöõng söï vieäc
cuûa theá gian.
Chaúng ích lôïi gì khi cöù lieân tuïc thuyeát giaûng Giaùo Phaùp
cho ngöôøi khaùc, tröø phi baïn an ñònh ñöôïc taùnh ngaõ
maïn (töï phuï) cuûa rieâng mình.
Chaúng ích lôïi gì ñeå thaêng tieán trong tu taäp neáu cuoái cuøng
baïn töø boû nhöõng giôùi luaät quy y.
Chaúng ích lôïi gì khi thöïc haønh caû ngaøy laãn ñeâm tröø phi
baïn keát hôïp coâng phu tu taäp vôùi taâm Boà Ñeà.

Tröôùc tieân, neáu baïn khoâng taïo ñöôïc moät neàn taûng ñuùng
ñaén ñeå coù theå quy y vaø nuoâi döôõng Boà Ñeà Taâm, thì cho duø baïn
coù toû ra hoïc taäp, quaùn chieáu vaø thieàn ñònh maõnh lieät tôùi ñaâu
chaêng nöõa, ñieàu ñoù cuõng seõ hoaøn toaøn khoâng ích lôïi gì hôn
vieäc xaây laâu ñaøi chín taàng treân maët hoà ñoùng baêng vaøo muøa
ñoâng vaø vieäc veõ tranh bích hoïa treân töôøng thaïch cao. Roát cuoäc
seõù chaúng coù chuùt yù nghóa naøo.
Ñöøng bao giôø xem thöôøng caùc phaùp thöïc haønh quy y vaø
Boà Ñeà Taâm, cho raèng nhöõng ñieàu naøy thaáp beù hay chæ ñeå
daønh cho nhöõng ngöôøi sô cô. Haõy hoaøn thaønh phaùp quy y vaø
Boà Ñeà Taâm thaät ñaày ñuû, trong khuoân khoå cuûa caùc phaùp moân
chuaån bò, trong caùc phaùp moân thöïc haønh chính yeáu cuõng nhö
trong phaàn keát thuùc, vì quy y vaø Boà Ñeà Taâm laø hai phaùp tu
thích hôïp vôùi baát kyø con ñöôøng naøo [maø baïn löïa choïn ñeå tu
taäp]. Ñieàu heát söùc quan troïng cho taát caû moïi ngöôøi, duø xaáu hay
toát, cao hay thaáp, laø taäp trung caùc noã löïc chaân thaønh nhaát vaøo
nhöõng phaùp tu naøy.

399
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Trong tröôøng hôïp ñaëc bieät cuûa nhöõng Laït Ma vaø taêng só,
laø nhöõng ngöôøi nhaän cuûa cuùng döôøng töø caùc thí chuû, nhaän taøi
vaät nhaân danh ngöôøi cheát, hay laø nhöõng ngöôøi cöû haønh caùc
buoåi leã daãn daét ngöôøi cheát, ñieàu tuyeät ñoái maø hoï khoâng theå
thieáu laø Boà Ñeà Taâm chaân thaät. Khoâng coù Boà Ñeà Taâm thì chaúng
coù nghi leã vaø phaùp tònh hoùa naøo cuûa hoï ñem laïi ñöôïc lôïi ích
nhoû beù nhaát cho ngöôøi soáng hay ngöôøi cheát. Ñoái vôùi nhöõng
ngöôøi khaùc, hoï coù theå xuaát hieän ñeå cöùu giuùp, nhöng taän saâu
thaúm beân trong thì söï giuùp ñôõ naøy luoân bò pha troän vôùi nhöõng
ñoäng cô ích kyû. Ñoái vôùi chính hoï, hoï seõ bò oâ nhieãm bôûi vieäc thoï
nhaän nhöõng vaät cuùng döôøng ñoù, vaø seõ gaây ra voâ soá loãi laàm coù
theå daãn hoï tôùi nhöõng coõi thaáp trong ñôøi keá tieáp.
Ngay caû ngöôøi naøo ñoù coù theå bay nhö chim, di chuyeån
döôùi maët ñaát nhö chuoät, ñi qua nuùi ñaù khoâng bò ngaên trôû, ñeå laïi
nhöõng daáu tay vaø chaân treân ñaù, ngöôøi naøo ñoù coù khaû naêng
thaáu thò khoâng giôùi haïn vaø coù theå thöïc hieän ñuû moïi loaïi huyeàn
thuaät – neáu moät ngöôøi nhö vaäy maø khoâng coù Boà Ñeà Taâm, thì
hoï chæ coù theå laø moät tirthika hay ñaõ bò moät vaøi quyû ma ñaày
naêng löïc naøo ñoù aùm nhaäp. Thoaït tieân, hoï coù theå loâi cuoán moät
soá ngöôøi ngaây thô bò caûm kích vaø ñem cuùng döôøng. Nhöng veà
laâu daøi thì hoï chæ ñem laïi söï huûy hoaïi cho chính hoï vaø nhöõng
ngöôøi khaùc. Traùi laïi, moät ngöôøi coù Boà Ñeà Taâm thaät söï, thì cho
duø khoâng coù baát kyø phaåm taùnh naøo khaùc, hoï cuõng seõ laøm lôïi
ích cho baát kyø ai ñeán tieáp xuùc vôùi hoï.
Baïn khoâng bieát ñöôïc ôû nôi ñaâu coù theå coù moät vò Boà Taùt.
Ngöôøi ta noùi nhieàu Boà Taùt söû duïng nhöõng phöông tieän thieän
xaûo, thaäm chí ñöôïc tìm thaáy trong soá nhöõng keû saùt sanh thuù
vaät vaø gaùi ñieám. Thaät khoù coù theå noùi ngöôøi naøo ñoù coù Boà Ñeà
Taâm hay khoâng. Ñöùc Phaät coù noùi:

Ngoaøi baûn thaân ta vaø nhöõng ngöôøi gioáng ta, khoâng ai coù
theå phaùn xeùt ngöôøi khaùc.

400
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Vì theá, haõy coi baát kyø ai khôi daäy ñöôïc Boà Ñeà Taâm trong baïn
laø moät vò Phaät ñích thöïc, hoaëc moät Boån Toân, moät vò Thaày, moät
thieän tri thöùc hay baát kyø vò naøo khaùc.
Baát cöù khi naøo baïn caûm thaáy mình ñaõ ñaït ñöôïc moät vaøi
phaåm taùnh naøo ñoù chaúng haïn nhö nhöõng daáu hieäu tieán boä treân
con ñöôøng tu, baát kyø chuùng coù theå laø gì – chöùng ngoä traïng thaùi
baûn nhieân, thaàn nhaõn, thieàn ñònh, hoaëc coù ñöôïc caùc linh kieán
cuûa Boån Toân v.v. – baïn coù theå tin chaéc raèng nhöõng daáu hieäu
naøy thöïc söï laø nhöõng phaåm taùnh ñích thöïc neáu loøng töø vaø bi
cuûa Boà Ñeà Taâm lieân tuïc taêng tröôûng thaät vöõng chaéc nhö laø keát
quaû cuûa kinh nghieäm tu taäp kia. Tuy nhieân, töông töï nhö vaäy,
neáu keát quaû cuûa nhöõng kinh nghieäm nhö treân chæ laøm suy giaûm
loøng töø vaø bi cuûa Boà Ñeà Taâm, thì baïn coù theå tin chaéc raèng
nhöõng gì coù veû gioáng nhö laø moät daáu hieäu cuûa söï thaønh coâng
treân con ñöôøng tu thöïc ra chæ laø moät chöôùng ngaïi cuûa ma quyû,
hoaëc moät chæ daáu cho thaáy baïn ñang ñi laïc ñöôøng.
Ñaëc bieät hôn nöõa, khi baïn chöùng ngoä ñöôïc traïng thaùi
chaân nhö ñích thöïc thì baïn khoâng theå naøo khoâng phaùt khôûi moät
tín taâm phi thöôøng vaø moät nhaän bieát thanh tònh veà nhöõng baäc
toaøn thieän hôn baûn thaân baïn. Song song vôùi kinh nghieäm
chöùng ngoä ñoù, baïn cuõng seõ phaùt khôûi loøng töø vaø bi phi thöôøng
ñoái vôùi nhöõng ngöôøi keùm toaøn thieän hôn mình.
Ngaøi Dagpo Rinpoche voâ song coù laàn hoûi Ngaøi Jetsun
Mila: “Khi naøo con coù theå daãn daét ngöôøi khaùc?”
Ngaøi Jetsun traû lôøi: “Moät ngaøy naøo ñoù, con seõ coù moät thò
kieán phi thöôøng trong saùng veà chaân taùnh cuûa taâm con, noù hoaøn
toaøn khaùc vôùi thò kieán maø con hieän coù, vaø thoaùt khoûi moïi ngôø vöïc.
Vaøo luùc ñoù, trong moät taâm traïng hoaøn toaøn khaùc thöôøng, con seõ
nhaän ra ñöôïc ta, ngöôøi cha giaø cuûa con, nhö moät vò Phaät thaät söï
vaø chaéc chaén con seõ caûm thaáy moät caùch raát töï nhieân loøng töø vaø bi
ñoái vôùi taát caû chuùng sinh. Ñoù laø luùc con neân baét ñaàu giaûng daïy.”
Vì theá, haõy hoïc taäp, quaùn chieáu vaø thieàn ñònh veà Giaùo
Phaùp, treân neàn taûng vöõng chaéc cuûa loøng töø vaø bi cuûa Boà Ñeà

401
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Taâm, khoâng taùch rieâng caùi naøy vôùi caùi khaùc. Tröôùc tieân neáu
khoâng loaïi boû nhöõng nghi ngôø qua vieäc hoïc taäp, baïn seõ khoâng
bao giôø coù theå thöïc haønh phaùp. Coù caâu noùi raèng:

Thieàn ñònh maø khoâng hoïc taäp


Gioáng nhö leo nuùi maø khoâng coù ñoâi tay.

Loaïi boû nhöõng nghi ngôø qua vieäc hoïc taäp khoâng coù nghóa
baïn phaûi thoâng suoát voâ soá nhöõng vaán ñeà roäng lôùn. Trong thôøi
buoåi suy ñoài naøy, seõ khoâng theå laøm ñöôïc ñieàu ñoù trong moät
ñôøi ngöôøi ngaén nguûi. Ñieàu quan troïng laø baát kyø giaùo lyù naøo maø
baïn saép ñöa vaøo coâng phu thöïc haønh thì baïn neân bieát chính
xaùc phaûi laøm nhöõng gì ñeå thöïc haønh phaùp tu ñoù töø ñaàu tôùi
cuoái maø khoâng phaïm loãi laàm. Neáu coù baát kyø do döï naøo thì baïn
neân loaïi boû ngay loøng ngôø vöïc naøy baèng caùch quaùn chieáu veà
caùc giaùo lyù ñoù.
Khi Ngaøi Atisa ôû Nyethang, Nachung Tonpa xöù Shan,
Kyung Tonpa, vaø Lhangsang Tonpa xin Ngaøi daïy cho hoï veà
nhöõng heä thoáng luaän lyù khaùc nhau.
Ngaøi Atisa traû lôøi: “ Nhöõng ngöôøi ngoaïi ñaïo phi-Phaät-Giaùo
vaø baûn thaân nhöõng Phaät Töû coù nhieàu heä thoáng giaùo lyù, nhöng
chuùng hoaøn toaøn chæ laø nhöõng chuoãi tö töôûng lan man. Khoâng
caàn tôùi haèng haø sa soá tö töôûng ñoù: cuoäc ñôøi quaù ngaén nguûi
khoâng theå thaáu bieát heát nhöõng ñieàu naøy ñöôïc. Giôø ñaây laø luùc
caét giaûm nhöõng ñieàu naøy cho tôùi taän coát loõi cuûa chuùng.”
“Laøm theá naøo ñeå caét giaûm cho tôùi coát tuûy cuûa chuùng?”
“Baèng caùch tu taäp Boà Ñeà Taâm vôùi loøng töø vaø bi ñoái vôùi taát
caû chuùng sinh ñaày khaép khoâng gian. Baèng caùch thöïc hieän
nhöõng noã löïc tích cöïc trong vieäc tích tuï hai boà coâng ñöùc vì lôïi
ích cuûa taát caû chuùng sinh. Baèng caùch hoài höôùng taát caû suoái
nguoàn cuûa nhöõng ñieàu toát laønh cuûa ñôøi vò lai -- nhöõng ñieàu toát
laønh naøy ñaõ ñöôïc taïo ra [ñeå hoài höôùng] cho giaùc ngoä vieân maõn
cuûa moãi chuùng sinh vaø cho taát caû chuùng sinh. Vaø, cuoái cuøng,
baèng caùch nhaän ra raèng taát caû nhöõng ñieàu naøy ñeàu roãng rang

402
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

töï baûn chaát, gioáng nhö nhöõng giaác moäng hay nhöõng troø huyeãn
hoùa.”
Neáu baïn khoâng bieát laøm caùch naøo ñeå caét giaûm baát kyø
phaùp moân naøo cho tôùi phaàn tinh tuyù, thì seõ chaúng coù soá löôïng
thoâng tin, kieán thöùc vaø söï hieåu bieát thoâng tueä naøo coù theå ñem
laïi lôïi ích gì cho baïn.
Khi Ngaøi Atisa ñeán Taây Taïng, Ngaøi ñöôïc môøi tôùi thaêm ñaïi
dòch giaû Rinchen Zangpo. Ngaøi hoûi vò dòch giaû veà nhöõng giaùo lyù
maø oâng bieát, lieät keâ moät danh saùch daøi, tuaàn töï töøng caùi moät.
Hoaù ra khoâng giaùo lyù naøo Rinchen Zangpo khoâng bieát. Ngaøi
Atisa ñaëc bieät haøi loøng.
“Tuyeät vôøi!” Ngaøi noùi. “Söï kieän ñaõ coù moät baäc uyeân thaâm
nhö oâng soáng ôû Taây Taïng coù nghóa laø cuoäc thaêm vieáng cuûa toâi
hoaøn toaøn khoâng caàn thieát. Vaäy laøm caùch naøo oâng keát hôïp taát
caû nhöõng giaùo lyù naøy khi oâng ngoài xuoáng thöïc haønh?”
“Toâi thöïc haønh töøng thöù nhö ñöôïc giaûng trong baûn vaên,”
Rinchen Zangpo noùi.
“Laõo dòch giaû voâ duïng!” Ngaøi Atisa keâu leân trong thaát
voïng. “Nhö vaäy roát cuoäc vieäc ta tôùi Taây Taïng laø caàn thieát”!
“Nhöng thay vaøo ñoù toâi neân laøm gì?” vò dòch giaû hoûi.
“OÂng phaûi tìm ra ñieåm coát loõi chung cho taát caû caùc giaùo lyù
vaø thöïc haønh theo caùch ñoù,” Ngaøi Atisa baûo vôùi oâng ta.
Raát caàn thieát phaûi tìm ra ñieåm troïng yeáu cuûa caùc phaùp
thöïc haønh laø nhöõng phöông phaùp ñöôïc ñaët treân neàn taûng cuûa
nhöõng giaùo huaán tinh tuyù cuûa vò Thaày. Moät khi baïn thaáu suoát
ñöôïc ñieåm troïng yeáu, baïn phaûi ñöa ñieàu aáy vaøo thöïc haønh,
neáu khoâng seõ hoaøn toaøn voâ ích. Ngaøi Jetsun Mila noùi:

Ngöôøi ñoùi buïng seõ khoâng thoûa maõn baèng caùch nghe noùi
veà thöïc phaåm; ñieàu maø hoï caàn laø aên. Töông töï nhö theá,
chæ hieåu bieát suoâng veà Phaùp thì khoâng coù gì ích lôïi; Phaùp
phaûi ñöôïc thöïc haønh.

403
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Muïc ñích cuûa taát caû caùc phaùp tu laø khi chính vieäc tu taäp trôû
thaønh caùch ñoái trò cho nhöõng caûm xuùc oâ nhieãm tieâu cöïc vaø taâm
chaáp ngaõ. Ngaøi Jetsun Mila laïi noùi:

Ngöôøi ta noùi raèng baïn coù theå khaúng ñònh moät ngöôøi naøo
ñoù coù phaûi laø vöøa môùi aên hay khoâng baèng caùch nhìn coi
maët hoï ñoû nhö theá naøo. Töông töï nhö theá, baïn coù theå caû
quyeát ngöôøi naøo ñoù coù hieåu vaø thöïc haønh Giaùo Phaùp
ñuùng ñaén hay khoâng baèng caùch xem Phaùp coù laø moät
phöông thuoác chöõa laønh nhöõng caûm xuùc tieâu cöïc vaø chaáp
ngaõ cuûa hoï hay khoâng.

Potowa hoûi Geshe Tonpa ñaâu laø ranh giôùi giöõa Phaùp vaø phi-
Phaùp. Vò geshe traû lôøi:

Neáu choáng laïi nhöõng caûm xuùc tieâu cöïc thì ñoù laø Phaùp.
Neáu khoâng, ñoù laø phi- Phaùp.
Neáu khoâng thích hôïp vôùi nhöõng phöông caùch cuûa theá gian
thì ñoù laø Phaùp. Neáu thích hôïp, ñoù laø phi-Phaùp.
Neáu phuø hôïp vôùi kinh ñieån vaø nhöõng giaùo huaán cuûa baïn
thì ñoù laø Phaùp. Neáu khoâng phuø hôïp, ñoù laø phi-Phaùp.
Neáu ñeå laïi daáu aán tích cöïc thì ñoù laø Phaùp. Neáu ñeå laïi daáu
aán tieâu cöïc, ñoù laø phi-Phaùp.

Ñaïo Sö Chegom noùi:

Tin vaøo nhaân quaû cuûa moïi haønh ñoäng laø chaùnh kieán daønh
cho nhöõng ngöôøi coù caên cô bình thöôøng. Nhaän ra moïi
hieän töôïng beân ngoaøi vaø beân trong laø söï hôïp nhaát cuûa caû
saéc laãn taùnh Khoâng, vaø cuûa giaùc taùnh vaø taùnh Khoâng, laø
chaùnh kieán daønh cho nhöõng ngöôøi coù caên cô cao hôn.
Nhaän ra raèng caùi thaáy, ngöôøi coù caùi thaáy vaø chính söï tröïc

404
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

nhaän caùi thaáy ñeàu baát khaû phaân169 , ñoù laøø chaùnh kieán
daønh cho nhöõng ngöôøi coù caên cô cao nhaát.
Giöõ taâm hoaøn toaøn taäp trung treân ñoái töôïng laø thieàn ñònh
ñuùng ñaén daønh cho nhöõng ngöôøi coù caên cô bình thöôøng.
Truï taâm treân boán söï hôïp nhaát 170 laø thieàn ñònh ñuùng ñaén
daønh cho nhöõng ngöôøi coù caên cô cao hôn. Moät traïng thaùi
voâ nieäm trong ñoù khoâng coù ñoái töôïng cuûa thieàn ñònh,
khoâng coù ngöôøi thieàn ñònh vaø khoâng coù kinh nghieäm thieàn
ñònh laø thieàn ñònh ñuùng ñaén daønh cho nhöõng ngöôøi coù caên
cô cao nhaát.
Thaän troïng veà nhöõng keát quaû cuûa caùc haønh ñoäng cuûa
mình nhö ngöôøi ta caån thaän baûo veä con maét mình laø haønh
vi ñuùng ñaén daønh cho nhöõng ngöôøi coù caên cô bình
thöôøng. Haønh ñoäng trong khi kinh nghieäm ñöôïc taát caû
gioáng nhö giaác mô vaø aûo aûnh laø haønh vi ñuùng ñaén daønh
cho nhöõng ngöôøi coù caên cô cao hôn. Hoaøn toaøn khoâng
haønh ñoäng (khoâng taïo taùc)171 laø haønh vi ñuùng ñaén daønh
cho nhöõng ngöôøi coù caên cô cao nhaát.
Khoâng ngöøng giaûm thieåu taâm chaáp ngaõ, giaûm thieåu caùc
caûm xuùc vaø nieäm töôûng tieâu cöïc laø daáu hieäu cuûa “hôi aám”
daønh cho taát caû haønh giaû, duø hoï coù caên cô bình thöôøng,
trung bình hay cao nhaát.

Nhöõng lôøi töông töï nhö treân ñöôïc tìm thaáy trong Con Ñöôøng
Traân Quyù Sieâu Vieät cuûa Ngaøi Dagpo voâ song.
Vì theá, khi hoïc Giaùo Phaùp, baïn neân bieát caùch ruùt ra ñöôïc
tinh tuùy cuûa Giaùo Phaùp. Ngaøi Longchenpa vó ñaïi coù noùi:

Kieán thöùc thì voâ taän nhö sao treân trôøi;


Taát caû nhöõng vaán ñeà coù theå hoïc ñöôïc thì voâ cuøng taän.
Toát hôn neân laäp töùc naém laáy tinh tuyù toái haäu cuûa caùi hoïc–
Thaønh trì baát bieán cuûa Phaùp Thaân.

405
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Sau ñoù, khi baïn quaùn chieáu veà Phaùp, baïn neân thoaùt khoûi moïi
nghi ngôø. Ngaøi Padampa Sangye noùi:

Haõy tìm kieám nhöõng giaùo huaán cuûa vò Thaày gioáng nhö
chim öng meï saên moài.
Haõy laéng nghe caùc giaùo lyù nhö moät con nai ñang nghe
nhaïc;
Haõy thieàn ñònh veà giaùo lyù nhö moät ngöôøi ngu thöôûng thöùc
moùn aên;
Haõy suy nieäm veà giaùo lyù nhö moät ngöôøi du muïc phöông
Baéc xeùn loâng cöøu;
Haõy ñaït ñöôïc keát quaû cuûa giaùo lyù, gioáng nhö maët trôøi nhoâ
khoûi vaàng maây.

Vieäc laéng nghe Phaùp, quaùn chieáu vaø thieàn ñònh veà Phaùp phaûi
ñöôïc thöïc haønh chaët cheõ vôùi nhau. Ngaøi Dagpo voâ song noùi:

Hoaø nhaäp söï hoïc taäp, quaùn chieáu vaø thieàn ñònh veà Phaùp
laø ñieåm troïng yeáu khoâng theå sai laàm.

Keát quaû cuûa vieäc hoïc taäp, quaùn chieáu vaø thieàn ñònh phaûi laø söï
phaùt trieån vöõng chaéc vaø chaân thaät cuûa loøng töø vaø bi cuûa Boà Ñeà
Taâm, cuõng nhö phaûi laø söï giaûm thieåu vöõng chaéc vaø chaân thaät
cuûa taâm chaáp ngaõ vaø nhöõng caûm xuùc oâ nhieãm tieâu cöïc khaùc.
Giaùo huaán naøy, veà vieäc laøm theá naøo khôi daäy Boà Ñeà
Taâm, laø tinh tuùy cuûa taát caû caùc Giaùo Phaùp vaø laø yeáu toá coát tuûy
cuûa taát caû nhöõng con ñöôøng tu. Ñaây laø giaùo lyù toái haäu, coù ñöôïc
giaùo lyù naøy thì döùt khoaùt töï thaân moät mình giaùo lyù aáy thoâi ñaõ laø
ñaày ñuû, coøn neáu thieáu giaùo lyù aáy thì chaéc chaén seõ khieán cho
taát caû moïi phaùp tu ñeàu thaønh voâ duïng. Khoâng neân haøi loøng vôùi
vieäc chæ laéng nghe vaø hieåu bieát veà giaùo lyù aáy. Taän trong ñaùy
loøng cuûa baïn, haõy ñöa giaùo lyù aáy vaøo thöïc haønh!

406
II. KHỞI DẬY BỒ ĐỀ TÂM, GỐC RỄ CỦA ĐẠI THỪA

Con quaû quyeát laø ñang khôi daäy Boà Ñeà Taâm, nhöng Boà
Ñeà Taâm trong con vaãn chöa phaùt khôûi.
Con ñaõ tu taäp treân con ñöôøng cuûa saùu phaùp toaøn thieän
sieâu vieät, nhöng vaãn coøn ích kyû.
Xin töø bi gia hoä cho con vaø nhöõng keû coù taâm löôïng nhoû
heïp nhö con,
Ñeå chuùng con coù theå reøn luyeän ñöôïc Boà Ñeà Taâm cao caû.

407
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû (Vajrasattva)

408
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

CHÖÔNG 3

TRÌ TUÏNG VAØ THIEÀN QUAÙN VEÀ BOÅN SÖ


NHÖ ÑÖÙC KIM CANG TAÙT ÑOÛA (Vajrasattva)
ÑEÅ TÒNH HOÙA TAÁT CAÛ CHÖÔÙNG NGAÏI 172

Ñaõ vöôït khoûi hai chöôùng ngaïi oâ nhieâãm,* Ngaøi vaãn giaû nhö
ñang tònh hoùa chuùng.
Chaéc chaén ñaõ ñaït tôùi ñaïo quaû cuoái cuøng cuûa con ñöôøng
cao caû, Ngaøi vaãn töï nhaän laø ñang hoïc hoûi.
Ñaõ vöôït khoûi hai cöïc ñoan ñaém nhieãm Sinh Töû vaø Nieát
baøn, Ngaøi vaãn hoaït hieän trong voøng quay luaân hoài.
Baäc Thaày Voâ Song, con xin ñaûnh leã döôùi chaân Ngaøi.

Haõy laéng nghe chöông naøy vôùi thaùi ñoä töông töï nhö ôû caùc
chöông tröôùc.

I. LAØM THEÁ NAØO TÒNH HOAÙ CHÖÔÙNG NGAÏI NÖÔNG


VAØO PHAÙP SAÙM HOÁI

AÙc haïnh, chöôùng nghieäp vaø taäp khí** laø caùc chöôùng ngaïi chính
yeáu ngaên trôû söï hieån loä cuûa taát caû nhöõng kinh nghieäm vaø

* Nhöõng chöôùng ngaïi cuûa caùc caûm xuùc tieâu cöïc vaø caùc chöôùng ngaïi thuoäc yù
nieäm (phieàn naõo chöôùng vaø sôû tri chöôùng). “Nhöõng chöôùng ngaïi” coù nghóa laø
nhöõng yeáu toá truøm laáp vaø ngaên che Phaät taùnh cuûa ta (xem Thuaät ngöõ).
** Caùc taäp khí ñöôïc taïo neân bôûi nhöõng haønh ñoäng quen thuoäc trong quaù khöù.

409
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

chöùng ngoä phi thöôøng treân con ñöôøng ñaïo thaâm saâu. Gioáng
nhö maët göông phaûi lau saïch môùi soi roõ, chöôùng nghieäp phaûi
ñöôïc dieät tröø thì chöùng ngoä môùi coù theå xuaát hieän, gioáng nhö söï
phaûn chieáu treân taám göông Taïng Thöùc.***Ñeå ñaït ñöôïc muïc
ñích naøy thì Ñöùc Phaät ñaõ daïy voâ vaøn phöông phaùp tònh hoùa,
nhöng phöông phaùp toát nhaát vaãn laø phaùp trì tuïng vaø thieàn quaùn
vò boån sö cuûa mình nhö laø ñöùc Kim Cang Taùt Ñoûa
173
(Vajrasattva) .
Khoâng coù aùc haïnh naøo maø khoâng theå tònh hoùa ñöôïc nhôø
vaøo saùm hoái. Caùc baäc thaày vó ñaïi xöa kia ñaõ khaúng ñònh raèng:

Khoâng coù gì laø toát ñeïp trong caùc aùc haïnh – tröø vieäc aùc
haïnh coù theå ñöôïc tònh hoùa nhôø vaøo phaùp saùm hoái.

Trong taát caû caùc aùc haïnh – duø laø caùc vi phaïm beân ngoaøi lieân
quan ñeán caùc giôùi Bieät Giaûi Thoùat - Ba La Ñeà Moäc Xoa
(pratimoksa), hay caùc vi phaïm beân trong cuûa Boà Ñeà Taâm,
hoaëc nhöõng vi phaïm bí maät cuûa caùc theä nguyeän cuûa Maät thöøa
(tantric samayas) – thì khoâng coù aùc haïnh naøo duø traàm troïng tôùi
ñaâu maø khoâng theå tònh hoùa ñöôïc nöông vaøo phaùp saùm hoái.
Trong kinh ñieån, Ñöùc Phaät ñaõ keå laïi vaøi caâu chuyeän ñeå
minh chöùng cho ñieàu naøy. Ví duï, coù caâu chuyeän veà ngöôøi Baø
la moân Atapa, ñöôïc goïi laø Angulimala, “Xaâu Chuoãi Ngoùn Tay.”
Angulimala gieát cheát chín traêm chín möôi chín ngöôøi,174 nhöng
veà sau ñaõ töï thanh taåy ñöôïc nhöõng aùc haïnh ñoù nhôø phaùp saùm
hoái, vaø ñaõ ñaït ñöôïc quaû vò A La Haùn ngay chính trong cuộc ñôøi
ñoù. Ngoaøi ra coøn coù caâu chuyeän cuûa Vua A Xaø Theá
(Ajatasatru); ngaøi gieát haïi cha mình, nhöng veà sau ñaõ chuoäc laïi
toäi loãi cuûa mình baèng phaùp saùm hoái vaø ñaõ ñaït ñöôïc giaûi thoaùt.
Tröôùc khi ñöôïc giaûi thoaùt, nhaø vua chæ phaûi kinh qua nhöõng

*** Phaïn. Alaya [A Laïi Da Thöùc]. Thöùc tieàm aån, trong ñoù nhöõng daáu veát cuûa
nghieäp ñöôïc taøng tröõ. Xem thuaät ngöõ.

410
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

ñau khoå cuûa ñòa nguïc trong thôøi gian daøi baèng moät traùi banh
naåy leân moät laàn maø thoâi. Ñaáng hoä phaùp Long thoïï (Nagarjuna)
ñaõ noùi raèng:
Nhöõng keû ñaõ haønh ñoäng buoâng thaû
Nhöng veà sau trôû neân nghieâm caån vaø chuù taâm
Thì töôi ñeïp nhö vaàng traêng saùng nhoâ leân töø nhöõng ñaùm
maây,
Nhö Nanda, Angulimala, Darsaka vaø Sankara.175

Tuy nhieân, nghieäp chöôùng chæ ñöôïc tònh hoùa neáu ta chaân thaønh
saùm hoái moät caùch ñuùng ñaén, söû duïng boán löïc tònh hoaù nghieäp
(töù löïc tònh nghieäp) laøm phaùp ñoái trò. Quaù trình tònh hoùa seõ
khoâng bao giôø thöïc hieän ñöôïc neáu ta ñeå maét vaø mieäng xao
laõng vaøo vieäc khaùc, hoaëc neáu ta chæ ñoïc to nhöõng töø nhö “Con
thuù nhaän.. Con saùm hoái...” trong khi taâm thì baän theo ñuoåi
nhöõng nieäm töôûng khaùc. Coøn khi saùm hoái, neáu nghó raèng:
“Trong töông lai, cho duø mình coù laøm ñieàu quaáy quaù cuõng
khoâng sao vì sau ñoù mình coù theå saùm hoái ñöôïc heát,” thì suy
nghó ñoù seõ laøm cho nghieäp chöôùng khoâng theå thanh tònh hoùa
ñöôïc, cho duø coù phaùt loà saùm hoái ñi chaêng nöõa.

Ngaøi Jetsun Mila ñaõ noùi raèng:

Con coù theå nghi ngôø raèng saùm hoái khoâng theå thöïc söï tònh
hoaù caùc aùc haïnh,
Nhöng neáu taâm thöùc cuûa con trôû neân thuaàn thieän, thì con
ñaõ ñöôïc tònh hoaù roài.

Ñieàu tuyeät ñoái caên baûn cuûa baát cöù phaùp saùm hoái naøo laø
caàn phaûi döïa treân taát caû boán ‘löïc’ tònh hoaù nghieäp nhö laø
phöông phaùp ñoái trò.

411
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

II. TÖÙ LÖÏC TÒNH HOAÙ NGHIEÄP(Boán Löïc Tònh Hoaù Nghieäp)

Töù löïc tònh hoaù nghieäp bao goàm (1) löïc hoã trôï (nöông vaøo quy
y vaø phaùt taâm Boà Ñeà), (2) löïc aân haän ñaõ haønh aùc haïnh, (3) löïc
quyeát chí chuyeån taâm vaø (4) löïc quyeát chí haønh thieän haïnh.
Töù löïc tònh hoaù nghieäp naøy laø caùc phöông phaùp ñoái trò.

1. Löïc Hoã Trôï

Trong tröôøng hôïp naøy, löïc hoã trôï coù ñöôïc laø nhôø ta phaùt taâm
quy y Ñöùc Kim Cang Taùt Ñoûa (Vajrasattva) vaø phaùt Boà Ñeà taâm
cuøng vôùi vieäc thöïc haønh caùc haïnh boà taùt. Trong caùc tröôøng
hôïp khaùc, söùc maïnh hoã trôï coù theå ñeán töø ñoái töôïng ñaëc bieät
maø ta phaùt loä saùm hoái vôùi. Ví duï nhö khi ta trì tuïng baøi saùm
hoái trong Tam Tuï Kinh (Ñaïi Thöøa Saùm Hoái Tam Tuï Kinh), söùc
maïnh hoã trôï ñeán töø Ba Möôi Laêm vò Phaät. Löïc gia hoä ñoù cuõng
coù theå ñeán töø moät vò thaày, hoaëc moät bieåu töôïng cho thaân, khaåu
vaø yù cuûa chö Phaät – noùi toùm laïi, coù theå laø baát kyø ai hay ñoái
töôïng naøo maø tröôùc söï hieän dieän caùc vò aáy hay caùc bieåu töôïng
aáy, ta phaùt loà saùm hoái.176
Tröôùc khi thöïc hieän baát kyø söï saùm hoái naøo, vieäc phaùt khôûi
Boà Ñeà Taâm vaø thöïc haønh caùc haïnh boà taùt laø vieäc khoâng theå
thieáu ñöôïc. Ñöùc Phaät ñaõ daïy raèng khi saùm hoái caùc aùc haïnh vaø
caùc giôùi ñaõ phaïm maø khoâng phaùt khôûi taâm Boà Ñeà, thì cho duø
coù aùp duïng boán löïc tònh hoaù nghieäp, nghieäp chöôùng chæ coù theå
giaûm thieåu, nhöng khoâng theå ñöôïc tònh hoùa hoaøn toaøn. Tuy
nhieân, neáu taâm Boà Ñeà ñöôïc khôûi phaùt moät caùch chaân thaønh,
thì töï baûn thaân vieäc aáy seõ tònh hoùa ñöôïc taát caû caùc aùc nghieäp
trong quaù khöù, cho duø nghieäp toäi coù naëng ñeán ñaâu.177 Trong
Nhaäp Boà Taùt Haïnh, ngaøi Santideva noùi veà Boà Ñeâà Taâm nhö
sau:

Hoï ñi qua hieåm nguy nhö ñöôïc anh huøng che chôû,

412
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

Ngay caû nhöõng keû bò troïng toäi khuûng khieáp ñeø tróu
Seõ laäp töùc ñöôïc giaûi thoaùt nhôø coù Boà Ñeà taâm.
Nhö theá ai khoâng ñaët nieàm tin nôi ñoùù ?
Nhö caùc côn baõo löûa cuoái thôøi ñaïi,
Boà Ñeà Taâm seõ hoaøn toaøn thieâu huûy troïng toäi.

2. Löïc AÂân Haän Ñaõ Haønh Aùc Haïnh

Löïc aân haän ñaõ haønh aùc haïnh coù ñöôïc khi ta aên naên hoái haän veà
caùc vieäc laàm aùc ñaõ laøm trong quaù khöù. Khoâng theå tònh hoùa
ñöôïc neáu ta khoâng thaáy ra raèng caùc aùc haïnh cuûa mình laø sai
laàm, vaø phaùt taâm saùm hoái vôùi loøng aân haän saâu xa, khoâng che
ñaäy giaáu gieám baát cöù ñieàu gì.178 Trong Tam Tuï Kinh (Ñaïi Thöøa
Saùm Hoái Tam Tuï Kinh), chuùng ta trì tuïng nhö sau:
Con xin saùm hoái taát caû (caùc aùc nghieäp), khoâng giaáu gieám
hay che ñaäy baát cöù ñieàu gì.

Baäc thieän tri thöùc vaø thaønh töïu giaû Karma Chagme ñaõ coù noùi:
AÙc nghieäp cuûa quaù khöù gioáng nhö moät ñoäc toá tieàm taøng,
Neáu saùm hoái maø khoâng hoái haän thì khoâng theå tònh hoùa
ñöôïc.
Vì theá caùc con haõy saùm hoái vôùi söï hoå theïn, sôï haõi vaø loøng
aân haän saâu xa.

3. Löïc Quyeát Chí Chuyeån Taâm

Löïc quyeát chí chuyeån taâm coù ñöôïc khi ta nhôù laïi caùc loãi laàm ñaõ
phaïm phaûi vaø quyeát taâm töø giôø trôû ñi khoâng seõ bao giôø taùi

413
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

phaïm moät laàn nöõa, cho duø coù phaûi traû giaù baèng maïng soáng quí
baùu cuûa mình. Trong Tam Tuï Kinh (Ñaïi Thöøa Saùm Hoái Tam Tuï
Kinh), chuùng ta tuïng nhö sau:
Töø giôø veà sau, con nguyeän quyeát chaám döùt phaïm aùc
haïnh.

Vaø trong Baøi Nguyeän Vaõng Sanh Vaøo Coõi Cöïc Laïc coù vieát
raèng:
Neáu khoâng laäp theä nguyeän töø nay ñeán maõi veà sau, thì khoâng
coù tònh hoùa,
Vì theá con laäp lôøi theä nguyeän naøy, quyeát töø nay cho ñeán
maõi veà sau
Duø phaûi traû giaù baèng maïng soáng cuûa mình, con quyeát
khoâng phaïm ñieàu baát thieän.

4. Löïc Quyeát Chí Haønh Thieän Haïnh

Löïc tònh hoaù nghieäp naøy ñoøi hoûi phaûi hoaøn thaønh thaät nhieàu
ñieàu thieän, nhö lieàu thuoác ñeå giaûi caùc aùc nghieäp trong quaù khöù.
Löïc naøy ñaëc bieät bao goàm caùc haïnh nhö leã laïy chö Phaät vaø Boà
Taùt, hoan hæ tröôùc coâng ñöùc cuûa ngöôøi khaùc, hoài höôùng caùc
coâng ñöùc trong töông lai cuûa mình ñeå ñaït ñöôïc giaùc ngoä, nuoâi
döôõng Boà Ñeà taâm vaø haønh caùc haïnh boà taùt, cuõnh nhö an truï
trong traïng thaùi nhö nhieân baát bieán [cuûa chaân taâm].
Moät ngaøy kia, coù moät thieàn giaû laø ñeä töû cuûa Ngaøi Dagpo
Rinpoche voâ song, noùi vôùi thaày mình raèng, oâng caûm thaáy raát
aân haän moãi khi nhôù laïi vieäc mình ñaõ kieám soáng baèng caùch baùn
caùc kinh ñieån.
“Vaäy haõy ñi in saùch,” Ñaïo Sö baûo oâng ta.179

414
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

Theá laø oâng lao vaøo vieäc in saùch, nhöng roài oâng nhaän ra
raèng coâng vieäc naøy khieán oâng bò phaân taâm raát nhieàu. Thaát
voïng, oâng trôû laïi gaëp thaày mình.
“Vieäc in aán kinh saùch naøy laøm con bò phaân taâm quaù nhieàu,”
oâng noùi. “Khoâng coù phöông phaùp saùm hoái naøo saâu xa hôn vieäc
an truï trong chaân taùnh*, ñieàu naøy khoâng ñuùng sao ?”
Ngaøi Dagpo Rinpoche raát vui möøng vaø noùi raèng oâng hoaøn
toaøn ñuùng. “Cho duø con phaïm vaøo caùc aùc haïnh khoång loà nhö
Nuùi Tu Di,” Ngaøi noùi, “chuùng seõ ñöôïc tònh hoùa ngay khi con
nhaän ra ñöôïc baûn taùnh ñoù.”
Quaû thöïc, ñeå taåy saïch caùc aùc haïnh quaù khöù thì khoâng coù
caùch thöùc naøo saâu saéc hôn söï thieàn ñònh veà Boà Ñeà taâm vaø giöõ
cho taâm an truï trong baûn taùnh nhö nhieân baát bieán. Hai ñieàu
naøy phaûi ñöôïc ghi roõ trong taâm khaûm khi thöïc haønh caùc chi tieát
thieàn quaùn veà ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû (Vajrasattva), chaúng haïn
nhö khi [quaùn töôûng laø mình ñang ñöôïc tònh hoaù baèng] gioøng
suoái cam loä, hay khi trì tuïng baùch töï minh chuù, vaân vaân. Ñeå
thöïc haønh chính phaùp thieàn quaùn vaø trì tuïng, haõy noi theo caùc
chæ daãn döôùi ñaây, trong loøng luoân luoân ghi nhôù nhöõng yù nghóa
thuaàn tònh ñaëc bieät180 cuûa moãi moät chi tieát trong khung caûnh
cuûa boán löïc tònh hoaù nghieäp.

III. PHAÙP THIEÀN QUAÙN KIM CANG TAÙT ÑOÛA (Vajrsattva)

Trong nhöõng phaàn quaùn töôûng sau ñaây, haõy quaùn baûn thaân
mình trong thaân töôùng bình thöôøng.181 Lô löûng giöõa khoâng gian
caùch chöøng moät muõi teân treân ñænh ñaàu, haõy quaùn töôûng moät
toaø sen traéng ngaøn caùnh môû lôùn vaø ôû treân toaø sen laø moät ñaøi
traêng troøn ñaày. Khi noùi “ñaøi traêng troøn ñaày”, ñieàu ñoù khoâng coù
nghóa laø ñaøi traêng phaûi lôùn côõ naøo, maø chæ ñeå bieåu thò raèng noù
troøn tròa, ñeàu ñaën thaät toaøn haûo vaø gioáng nhö maët traêng troøn

* Söï an truï trong traïng thaùi nhaän bieát baûn taùnh cuûa taâm.

415
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

ñaày vaøo ngaøy raèm aâm lòch. Treân ñaøi traêng, haõy quaùn töôûng
moät chöõ hum** maøu traéng saùng choùi. Theo caùc truyeàn thoáng
khaùc thì chöõ hum naøy phoùng toaû aùnh saùng roài laïi thu nhieáp aùnh
saùng aáy trôû laïi, nhöng theo phöông phaùp quaùn töôûng ôû ñaây thì
khoâng phaûi quaùn nhö vaäy.
Trong giaây khaéc, chöõ hum chuyeån hoùa thaønh vò boån sö
vinh quang, laø nguoàn bi maãn voâ song; töï baûn chaát, ngaøi chính
laø chaân taùnh cuûa taát caû chö Phaät trong quaù khöù, hieän taïi vaø
töông lai cuøng hoäi tuï laïi. Ngaøi xuaát hieän trong thaân töôùng cuûa
Baùo Thaân Phaät,182 laø ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû, mang saéc traéng,
saùng choùi nhö ñænh nuùi phuû tuyeát ñöôïc traêm ngaøn maët trôøi
chieáu saùng.
Ngaøi coù moät maët vaø hai tay. ÔÛ tröôùc ngöïc, tay phaûi ngaøi
caàm chuøy Kim cang naêm ngaëc, töôïng tröng cho giaùc taùnh vaø
taùnh Khoâng. Döïa beân hoâng traùi, tay traùi Ngaøi caàm chuoâng,
töôïng tröng cho saéc töôùng vaø taùnh Khoâng.183 Hai chaân Ngaøi
baét cheùo trong theá kieát giaø; Ngaøi ñeo möôøi ba chaâu baùu trang
söùc cuûa Baùo thaân – naêm trang phuïc baèng luïa vaø taùm moùn
chaâu baùu.
Naêm trang phuïc baèng luïa laø: 1/ daûi buoäc ñaàu, 2/ thöôïng
y, 3/ khaên choaøng daøi, 4/ daây löng vaø 5/ haï y.
Taùm moùn chaâu baùu laø: 1/ vöông mieän, 2/ hai hoa tai, 3/
moät chuoãi haït ngaén, 4/ hai voøng ñeo ôû hai caùnh tay, 5/ hai
chuoãi haït daøi, moät caùi daøi hôn caùi kia,184 6/ hai voøng ôû hai coå
tay, 7/ hai chieác nhaãn ôû hai baøn tay vaø 8/ hai voøng ñeo ôû hai coå
chaân.
Ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû ngöï treân ñaàu ta, quay maët cuøng
höôùng vôùi ta. Ngaøi oâm vò phoái thaân Vajratopa cuõng saéc maøu
traéng, trong söï hôïp nhaát baát khaû phaân.185 Thaân töôùng caùc Ngaøi
laø söï hoaït hieän töø taùnh Khoâng, tuy hieän dieän soáng ñoäng nhöng
phi vaät chaát, gioáng nhö aùnh traêng phaûn chieáu trong nöôùc hay
hình saéc phaûn chieáu treân göông.

** Chöõ hūm Taây Taïng ñöôïc tìm thaáy ôû Chöông Ba, Phaàn III.

416
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

Quaùn töôûng nhö vaäy ñem laïi cho ta löïc hoã trôïï. Hình aûnh
quaùn töôûng naøy khoâng baèng phaúng nhö moät böùc hoaï Phaät
(tangka) hay nhö moät tranh bích hoïa. Hình aûnh naøy khoâng baát
ñoäng vaøø voâ hoàn nhö moät böùc töôïng ñaáùt seùt hay vaøng, nhöõng
vaät theå mang tính chaát ñaëc raén vaø cuï theå. Moãi moät chi tieát xuaát
hieän roõ raøng vaø soáng ñoäng, keå caû con ngöôi vaø loøng traéng cuûa
maét. Tuy theá hình aûnh (cuûa ñöùc Kim Cang Taùt Ñoûa) laïi laø
mang taùnh khoâng: khoâng mang theå ñaëc raén, khoâng thòt, khoâng
maùu, khoâng caùc cô quan noäi taïng. Hình aûnh quaùn töôûng aáy
gioáng nhö caàu voàng hieån hieän trong khoâng trung hay gioáng
nhö moät caùi bình pha leâ trong suoát. Vaø hình aûnh aáy thaám ñaãm
trí tueä: ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû mang baûn chaát ñoàng nhaát vôùi vò
boån sö bi maãn cuûa ta, vaø taâm cuûa Ngaøi traûi tôùi ta vaø taát caû
chuùng sinh vôùi loøng töø bi voâ haïn.
Noùi veà löïc aân haän (ñaõ haønh aùc haïnh) thì tröôùc söï hieän
dieän cuûa Ngaøi, haõy töôûng nghó ñeán taát caû nhöõng aùc haïnh maø
baïn coùù theå nhôù ñöôïc, nhöõng aùc haïnh maø baïn ñaõ tích tuï töø ñôøi
ñôøi kieáp kieáp voâ thæ cho ñeán ngaøy nay: möôøi aùc haïnh cuûa thaân,
khaåu vaø yù, naêm troïng toäi vôùi quaû baùo töùc thôøi, boán troïng toäi,
taùm haønh ñoäng laàm loãi, taát caû nhöõng vi phaïm caùc giôùi Bieät giaûi
thoaùt thuoäc veà beân ngoaøi, caùc giôùi luaät Boà Taùt beân trong, hay
caùc theä nguyeän Maät thöøa cuûa caùc baäc Trì Minh Vöông
(Vidyadhara), cuøng taát caû caùc lôøi höùa thoâng thöôøng maø baïn
khoâng giöõ ñöôïc, taát caû moïi ñieàu doái traù maø baïn ñaõ noùi vaø taát
caû moïi ñieàu ñaùng hoå theïn vaø oâ nhuïc maø baïn ñaõ laøm. Haõy nghó
raèng mình ñang saùm hoái taát caû nhöõng loãi laàm aáy tröôùc söï hieän
dieän cuûa vò toân sö Kim Cang Taùt Ñoûa, toaøn thaân baïn noå tung,
da sôûn gai oác, vì xaáu hoå, sôï haõi vaø aân haän. Baïn coù theå tin
chaéc raèng, traûi qua voâ löôïng kieáp trong luaân hoài, baïn ñaõ töøng
phaïm nhieàu aùc haïnh khoâng theå nhôù heát, vì theá haõy saùm hoái taát
caû vaø noùi raèng:
“Con khoâng giöõ ñieàu gì bí maät, con khoâng che daáu ñieàu gì
heát. Con xin thaønh taâm saùm hoái vaø xin ñöôïc löôïng thöù. Xin

417
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Ngaøi haõy thöông xoùt con! Ngay giôø ñaây, ngay luùc naøy vaø chính
nôi ñaây, xin haõy taåy saïch vaø tònh hoùa con khoûi moïi aùc nghieäp
vaø khoûi moïi che chöôùng cuûa con, khieán khoâng coøn soùt laïI baát
kyø moät ñieàu aùc naøo!”
Ñoái vôùi löïc quyeát chí chuyeån taâm thì haõy nghó raèng: “Bôûi
söï voâ minh vaø meâ laàm cuûa con, cho tôùi luùc naøy ñaây, con ñaõ
tích taäp taát caû caùc aùc haïnh ñoù. Nhöng giôø ñaây, nhôø loøng bi
maãn cuûa baäc boån sö töø aùi cuûa con, con ñaõ hieåu ra ñöôïc ñaâu laø
ñieàu lôïi laïc vaø ñaâu laø ñieàu aùc haïi. Con seõ khoâng bao giôø taùi
phaïm aùc haïnh nöõa, cho duø phaûi traû giaù baèng maïng soáng cuûa
con.”
Ghi nhôù trong taâm yù nghóa thanh tònh cuûa phöông caùch
quaùn töôûng,180 roài haõy trì tuïng baûn vaên goác, baét ñaàu töø caâu:
Ah! Con ñang ôû trong thaân töôùng bình thöôøng cuûa con, vaø treân
ñænh ñaàu con

xuoáng tôùi nhöõng chöõ sau ñaây:


..Xin haõy tònh hoùa con cho tôùi khi khoâng coøn soùt laïi baát kyø
moät ñieàu aùc naøo!

Tieáp theo, nôi traùi tim cuûa ñöùc Kim Cang Taùt Ñoûa
(Vajrasattva), khi aáy ñang hôïp nhaát baát khaû phaân vôùi vò phoái
thaân cuûa Ngaøi, haõy quaùn töôûng moät ñaøi traêng phaêúng lì, kích côõ
khoâng lôùn hôn moät hoät gioáng muø taïc, vaø treân ñaøi traêng ñoù laø
moät chöõ hum traéng, cöïc kyø maûnh, nhö theå chöõ aáy ñöôïc veõ
baèng moät sôïi toùc vaäy. Trong khi ñoïc baøi baùch töï minh chuù “Om
Vajrasattva Samaya...”, haõy quaùn töôûng caùc kyù töï cuûa minh
chuùù ñöôïc xeáp quanh chöõ hum theo voøng troøn. Khoâng coù chöõ
naøo chaïm vào nhau, nhö nhöõng söøng traâu khi chuùng ñöùng saùt
lieàn nhau.* Sau ñoù haõy trì tuïng baøi baùch töï minh chuù ñeå caàu

* Ñoù laø, saùt lieàn nhau khoâng bò vöôùng

418
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

nguyeän, ñoàng thôøi haõy töôûng töôïng raèng nöôùc cam loä ñaïi bi
ñaïi giaùc ñang nhoû xuoáng töø moãi kyùù töï, töøng gioït töøng gioït laáp
laùnh, gioáng nhö nöôùc nhoû xuoáng töø baêng ñaù khi noù tan chaûy
gaàn löûa vaäy. AØo chaûy qua thaân cuûa ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû,
nöôùc cam loä thoaùt ra töø ñieåm hôïp nhaát cuûa Ngaøi vôùi vò phoái
thaân, vaø xuyeân qua ñænh ñaàu baïn, chaûy vaøo baïn vaø cuõng chaûy
vaøo taát caû chuùng sinh khaùc.
Nhö buïi ñaát ñöôïc goäi saïch bôûi gioøng suoái oà aït, moïi beänh
taät cuûa thaân theå ta ñöôïc truïc ra trong hình thöùc cuûa maùu muû
hoâi thoái. Moïi taø löïc ñeàu bò truïc xuaát trong hình thöùc cuûa nhöõng
con nheän, boï caïp, coùc, caù, raén, noøng noïc, chaáy raän vaø nhöõng
sinh vaät cuøng loaïi. Moïi aùc haïnh vaø nghieäp chöôùng ñöôïc thaûi
ra döôùi daïng cuûa chaát loûng, buïi ñaát, khoùi, maây vaø hôi nöôùc
maøu ñen. Taát caû caùc chaát thaûi naøy bò doøng thuûy trieàu cam loà
cuoán ñi khoâng theå cöôõng laïi ñöôïc vaø chaûy traøn ra ngoaøi thaân
theå baïn nhö moät traän möa raøo maøu ñen qua caùc loã phía döôùi
(cöûa mình vaø haäu moân), qua goùt chaân vaø moïi loã chaân loâng treân
da ban. Maët ñaát döôùi chaân baïn môû ra vaø taän ñaùy saâu, Thaàn
Cheát - hieän thaân cuûa caùc haønh nghieäp cuûa baïn cuûa baïn trong
quaù khöù - xuaát hieän. Chung quanh Thaàn Cheát laø taát caû caùc
chuùng sinh nam nöõ maø baïn maéc nôï nghieäp, vaø taát caû nhöõng
chuùng sinh naøy ñang coá ñoøi baïn moùn nôï maùu. Khi trì tuïng
baùch töï minh chuù, haõy quaùn töôûng taát caû nhöõng chaát baát tònh
ñoù truùt xuoáng nhöõng caùi mieäng ñang môû ra cuûa nhöõng chuùng
sinh kia, vaø xuoáng caùc baøn tay vaø caùnh tay mong ñôïi cuûa hoï
ñang giang veà phía baïn.
Neáu coù theå, haõy quaùn töôûng taát caû caùc chi tieát cuûa toaøn boä
phaùp tu naøy cuøng moät luùc. Neáu khoâng thì coù theå quaùn töôûng moät
caùch tuaàn töï [töøng chi tieát moät]. Khi trì tuïng baøi minh chuù, coù theå khi
thì taäp trung nôi saéc töôùng cuûa ñöùc Kim Cang Taùt Ñoûa, nôi khuoân
maët, ñoâi baøn tay Ngaøi vaø v.v.., khi thì taäp trung treân caùc moùn chaâu
baùu trang söùc vaø y phuïc cuûa Ngaøi; hay treân doøng cam loà ñang tònh
hoùa caùc beänh taät, caùc taø löïc, caùc aùc haïnh vaø che chöôùng; hoaëc taäp

419
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

trung vaøo caûm xuùc hoái haän veà nhöõng gì baïn ñaõ töøng laøm vaø quyeát
taâm khoâng bao giôø laëp laïi nhöõng vieäc ñoù nöõa.
Sau cuøng, haõy töôûng töôïng raèng Thaàn Cheát – hieän thaân
cuûa caùc aùc haïnh trong quaù khöù, vaø caùc chuùng sinh döôùi maët
ñaát – taát caû caùc oan gia naøy, vaø nhöõng keû ñang coá gaéng ñoøi
baïn traû moùn nôï maùu, ñeàu ñöôïc maõn nguyeän. Caùc veát tích quaù
khöù ñöôïc thanh toaùn, nôï naàn ñöôïc trang traûi vaø haän thuø ñöôïc
taåy saïch. Baïn ñöôïc thanh loïc, moïi haønh ñoäng baát thieän trong
quaù khöù vaø caùc che chöôùng ñöôïc taåy tònh. Thaàn Cheát kheùp
mieäng cuøng hai tay laïi vaø haï hai tay xuoáng. Maët ñaát cuõng kheùp
laïi.
Haõy töôûng töôïng raèng giôø ñaây beân trong vaø beân ngoaøi
thaân theå baïn trôû neân trong suoát, vaø thaân baïn laø thaân aùnh saùng.
Haõy quaùn töôûng ñöôøng kinh maïch trung öông chaïy thaúng
trong thaân baïn, ôû boán ñieåm doïc theo beà daøi cuûa ñöôøng kinh
maïch naøy laø boán luaân xa**-- nôi boán luaân xa naøy, caùc kinh
maïch (phuï)186 toûa ra heát côõ nhö nhöõng nan cuûa moät caùi duø. ÔÛ
ngang roán baïn laø luaân xa hieån loä, vôùi saùu möôi tö ñöôøng kinh
maïch toûa ra höôùng leân treân. ÔÛ ngang tim baïn laø luaân xa Phaùp,
vôùi taùm kinh maïch toûa ra höôùng xuoáng döôùi. Trong coå hoïng
baïn laø luaân xa hæ laïc, vôùi möôøi saùu kinh maïch toûa ra höôùng leân
treân. Treân ñænh ñaàu baïn laø luaân xa ñaïi laïc, vôùi ba möôi hai kinh
maïch toûa ra höôùng xuoáng döôùi.
Sau ño,ù chaát cam loà laïi baét ñaàu chaûy xuoáng nhö tröôùc.
Baét ñaàu vôùi luaân xa ñaïi laïc treân ñænh ñaàu baïn, nöôùc cam loà
laøm ngaäp ñaày kinh maïch trung öông vaø ngaäp ñaày moãi moät
trong boán luaân xa roài traøn ra ngoaøi, ñaày ngaäp toaøn thaân baïn
cho tôùi ñaàu caùc ngoùn tay vaø baøn chaân baïn. Traøn ngaäp chaát
cam loà traéng, baïn gioáng nhö moät caùi bình pha leâ ñöïng ñaày
söõa.
Haõy quaùn töôûng raèng baïn ñang nhaän laõnh boán nghi thöùc
quaùn ñaûnh hay gia trì:187 gia trì tònh bình (hay gia trì thaân) (vase

**
Phaïn. Cakra

420
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

empowerment), gia trì aån maät, gia trì trí tueä vaø gia trì ngoân töø
quí baùu. Baïn cuõng tònh hoùa ñöôïc boán loaïi chöôùng ngaïi: caùc
chöôùng ngaïi veà nghieäp (nghieäp chöôùng), caùc chöôùng ngaïi
thuoäc veà nhöõng caûm thoï tieâu cöïc (phieàn naõo chöôùng), caùc
chöôùng ngaïi thuoäc veà yù nieäm (sôû tri chöôùng) vaø caùc chöôùng
ngaïi thuoäc veà taäp khí (khuynh höôùng quen thuoäc). Trí tueä cuûa
boán traïng thaùi hæ laïc xuaát hieän trong baïn: hæ laïc, hæ laïc toái
thöôïng, hæ laïc phi thöôøng vaø hæ laïc nguyeân sô. Boán thaân Phaät,
trong caùc quaû vò chöùng ñaéc khacù nhau, ñöôïc an laäp trong baïn:
Hoùa Thaân, Baùo Thaân, Phaùp Thaân vaø Töï Taùnh Thaân.

Sau ñoù haõy trì tuïng baøi caàu nguyeän, baét ñaàu baèng caâu:
OÂi Baäc Hoä Trì, trong voâ minh vaø meâ laàm..
vaø chaám döùt ôû caâu:
...Con khaån nguyeän Ngaøi, xin taåy saïch vaø tònh hoùa con!

Haõy töôûng töôïng raèng vaøo giaây phuùt baïn trì tuïng nhöõng
gioøng naøy, ñaáng ñaïo sö Kim Cang Taùt Ñoaû vui loøng, mæm cöôøi,
vaø ban cho söï caàu nguyeän cuûa baïn nhöõng lôøi sau ñaây:
Hôõi keû may maén, taát caû moïi aùc haïnh, chöôùng ngaïi, phaù
roái vaø vi phaïm cuûa con ñaõ ñöôïc tònh hoaù.

Roài Ngaøi tan ra thaønh aùnh saùng vaø tan hoøa vaøo baïn,
khieán cho baây giôø baûn thaân baïn ñöôïc chuyeån hoùa thaønh ñöùc
Kim Cang Taùt Ñoûa, gioáng nhö baïn ñaõ quaùn töôûng Ngaøi tröôùc
ñaây.
Haõy quaùn töôûng ôû trong tim cuûa Ngaøi moät ñaøi traêng, kích
côõ chæ baèng moät hoâït gioáng muø taïc ñaäp deïp . ÔÛ giöõa ñaøi traêng
laø moät chöõ hum maøu xanh döông. Phía tröôùc chöõ hum laø chöõ
om maøu traéng; beân traùi laø chöõ vajra maøu vaøng; phía sau laø chöõ
sa maøu ñoû; vaø beân phaûi laø chöõ tva maøu xanh laù caây.

421
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

sa

tva hum vajra

om

Khi baïn trì tuïng “Om Vajra Sattva Hum,” naêm tia saùng
traéng, vaøng, ñoû, xanh laù caây, vaø xanh döông phaùt ra töø nhöõng
chöõ töông öùng theo moät höôùng ñi leân. Taän cuøng caùc tia saùng
naøy laø Thieân Nöõ Nhan Saéc vaø caùc thieân nöõ ñang cuùng döôøng
khaùc. Töø baøn tay cuûa hoï hieän ra voâ soá phaåm vaät cuùng döôøng,
nhö taùm moùn bieåu töôïng toát laønh vaø baûy baùu vaät töôïng cho
tröng vöông quyeàn, nhöõng caùnh duø coù dieàm xung quanh,
nhöõng traøng phan chieán thaéng, maøn tröôùng, luaân xa ngaøn-nan
hoa naïm vaøng, caùc voû oác xaø cöø maøu traéng xoaén veà beân phaûi
vaø v.v... Caùc phaåm vaät cuùng döôøng naøy laøm vui loøng taát caû chö
Phaät vaø Boà Taùt trong haèng haø sa soá caùc caûnh giôùi thanh tònh
khoâng theå nghó baøn ôû khaép möôøi phöông, giuùp baïn hoaøn taát
vieäc tích luõy coâng phu cuùng döôøng vaøø tònh hoùa nhöõng chöôùng
nghieäp cuûa mình. Loøng ñaïi bi vaø söï gia trì cuûa taát caû chö Phaät
phoùng toaû ngöôïc laïi veà baïn döôùi hình thöùc cuûa caùc tia saùng
nhieàu maøu khaùc nhau vaø nhöõng aùnh saùng naøy hoaø tan vaøo
baïn. Nöông vaøo ñoù, keát quaû laø baïn ñaït ñöôïc caùc thaønh töïu
sieâu vieät vaø caùc thaønh töïu thoâng thöôøng; ñaït ñöôïc boán caáp
baäc cuûa Trì Minh Vöông coù lieân heä ñeán con ñöôøng tu, vaø keát
quaû cuoái cuøng laø quaû vò chaùnh ñaúng chaùnh giaùc (keát hôïp giöõa
Phaùp Thaân vaø Saéc Thaân).188 Söï quaùn töôûng naøy taïo nhöõng

422
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

gieàng moái ñeå giuùp baïn chöùng ñaéc Phaùp Thaân vaø ñem laïi lôïi
laïc cho chính mình.
Sau ñoù, haõy quaùn töôûng raèng haèng haø sa soá caùc tia saùng
muoân maøu phoùng toaû töø naêm kyù töï, chaïm tôùi taát caû chuùng sinh
ñang cö truù trong saùu coõi cuûa tam giôùi, vaø tònh hoùa moïi aùc
haïnh, moïi che chöôùng, ñau khoå vaø moïi taäp khí, gioáng nhö aùnh
saùng maët trôøi raïng ñoâng xua tan boùng toái. Toaøn theå theá giôùi trôû
thaønh Ñieàu Hyû Quoác (Abhirati - Coõi Tònh Ñoä cuûa Baát Ñoäng
Phaät Akshobhya). Moïi chuùng sinh trong ñoù ñöôïc chuyeån hoùa
thaønh caùc ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû (Vajrasattva) maøu traéng,
vaøng, ñoû, xanh laù caây vaø xanh döông.189 Haõy trì tuïng minh chuù
vaø quaùn töôûng raèng taát caû chuùng sinh cuõng ñang tuyeân ñoïc
minh chuù “Om Vajra Sattva Hum” vôùi aâm thanh reàn vang xa
roäng. Söï quaùn töôûng naøy taïo nhöõng gieàng moái giuùp baïn ñaït
ñöôïc Rupakaya*(Saéc thaân) vaø laøm lôïi laïc nhöõng ngöôøi khaùc.
Veà caùch thöùc quaùn töôûng naøy, trong Phaùp Haønh Trì Giaûi
Thoaùt Töùc Thôøi Caùc Taäp Khí Baùm Chaáp coù noùi raèng:

Khi ñem laïi lôïi laïc cho chính mình vaø nhöõng chuùng sinh
khaùc baèng caùch phoùng toûa vaø thu nhieáp laïi aùnh saùng,
ta ñöôïc taåy tònh khoûi caùc sôû tri chöôùng.

Khi aùp duïng phaùp quaùn töôûng nhö theá, caùc phöông tieän
thieän xaûo cuûa Kim Cöông Thöøa giuùp ta tích luõy, trong khoaûnh
khaéc, moät soá löôïng coâng ñöùc vaø trí tueä khoâng theå nghó baøn, vaø
ñoàng thôøi laïi laøm lôïi laïc cho taát caû chuùng sinh khaép caùc coõi.
Haõy trì tuïng baøi minh chuù caøng nhieàu laàn caøng toát, vaø khi
keát thuùc thôøi khoùa, haõy quaùn töôûng toaøn theå theá giôùi maø baïn
caûm nhaän chính laø coõi Phaät Ñieàu Hyû Quoác hoøa tan vaøo caùc
chuùng sinh ñang cö truù trong ñoù – caùc chuùng sinh naøy (theå
hieän trong saéc töôùng cuûa) ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû thuoäc naêm

* Rupakaya, gzugs sku: Saéc thaân (xem Thuaät ngöõ)

423
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Phaät Boä. Roài caùc vò Hoä Phaät naøy (trong saéc töôùng cuûa Kim
Cang Taùt Ñoaû) töø töø tan thaønh aùnh saùng vaø tan hoøa vaøo baïn.
Sau ñoù baûn thaân baïn tan thaønh aùnh saùng töø ngoaøi vaøo trong,
vaø aùnh saùng ñoù hoøa tan thaønh chöõ om trong taâm ñieåm cuûa
baïn. Chöõ om hoøa tan thaønh chöõ vajra, vajra tan thaønh sa, sa
tan thaønh tva, tva tan thaønh shapkyu cuûa chöõ hum, shapkyu tan
thaønh a nhoû, a nhoû tan thaønh thaân cuûa ha, thaân tan vaøo ñaàu,
ñaàu tan vaøo maët traêng löôõi lieàm, traêng löôõi lieàm tan vaøo (gioït)
bindu vaø bindu tan vaøo (daáu moùc) nada.

Sau ñoù (daáu moùc) nada, gioáng nhö moät chieác caàu voàng tan
vaøo khoâng gian, tan hoaø thaønh moät (traïng thaùi) ñôn thuaàn,
khoâng ñaém nhieãm baát kyø yù nieäm hay söï taïo taùc naøo. Haõy an
truï trong traïng thaùi ñoù trong moät khoaûng thôøi gian.
Khi caùc nieäm töôûng baét ñaàu xuaát hieän, haõy quaùn töôûng roõ
raøng raèng toaøn theå theá giôùi vaø chuùng sinh trong ñoù nhö laø Coõi
Tònh Ñoä cuûa ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû.
Sau haõy hoài höôùng coâng ñöùc baèng nhöõng lôøi tuïng nhö
sau:

Nhôø coâng ñöùc cuûa coâng phu haønh trì naøy, xin cho con
mau choùng ñaït ñöôïc quaû vò cuûa ñöùc Kim Cang Taùt
Ñoûa.

vaø v.v... vaø tuïng ñoïc nhöõng lôøi caàu nguyeän thieát tha khaùc.

424
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

Trong khi thöïc haønh baát kyø phaùp thieàn ñònh vaø trì tuïng
naøo, keå caû vieäc thöïc haønh vaø trì tuïng Kim Cang Taùt Ñoaû,
khoâng bao giôø ñöôïc ñeå taâm xao laõng khoûi phaùp haønh trì, vaø
khoâng ñöôïc giaùn ñoaïn vieäc trì tuïng baèng vieäc söû duïng ngoân
ngöõ bình thöôøng. Trong caùc Maät ñieån coù noùi raèng:
Trì tuïng maø khoâng chuù taâm
Thì gioáng nhö ngaâm moät hoøn ñaù taän cuøng ñaùy saâu cuûa
ñaïi döông;
Cho duø caû moät ñaïi kieáp cuõng chaúng mang laïi keát quaû.*
vaø:
Thanh tònh thì moät ngaøn laàn toát hôn baát tònh,190
Chuù taâm thì traêm ngaøn laàn toát hôn khoâng chuù taâm.
Vaøng hay baïc, duø chæ chöùa chuùt xíu ñoàng thau hay ñoàng ñoû,
cuõng bị coi laø “khoâng phaûi vaøng thaät” hoaëc “baïc giaû”. Cuõng nhö
vaäy, neáu troän laãn chuyeän taàm phaøo phaøm tuïc khi ñang trì tuïng
caùc caâu minh chuù hoaëc khi ñang thöïc haønh thì seõ laøm cho
minh chuù trôû thaønh baát tònh. Ñoù laø lyù do taïi sao Ñaïi Ñaïo Sö xöù
Oddiyana coù noùi:

Moät thaùng trì tuïng khoâng pha laãn ngoân töø naøo khaùc
Thì toát hôn moät naêm trì tuïng maø bò oâ nheãm.

Töông töï nhö vaäy, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi cöû haønh caùc nghi
leã trong caùc ngoâi laøng thì trong khi ñang trì tuïng nhöõng lôøi caàu
nguyeän vaø minh chuù thì quan troïng nhaát laø caàn kieàm cheá
khoâng noùi chuyeän phieám trong voøng nhöõng ngöôøi cuûa hoäi
chuùng. Neáu nhöõng caâu trì tuïng nhö vaäy bò troän laãn vôùi ngoân
ngöõ bình thöôøng, lôøi trì tuïng seõ maát ñi moïi yù nghóa. Ñaëc bieät

* Duø hoøn ñaù naèm ôû ñoù bao laâu chaêng nöõa, nöôùc seõ chaúng bao giôø thaám vaøo
noù.

425
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

hôn nöõa, khi moät buoåi leã ñöôïc cöû haønh cho moät ngöôøi ñaõ cheát
thì keû ñoù, trong noãi khieáp sôï vaø ñau khoå cuûa traïng thaùi trung
aám, seõ chaïy xoâ tôùi vò maïnh thöôøng quaân, tôùi caùc nhaø sö ñaõ
ñöôïc thænh môøi vaø caùc laït ma ñang haønh leã, hy voïng tìm ñöôïc
söï cöùu giuùp. Chuùng sinh trong traïng thaùi trung aám bieát roõ
nhöõng gì ñang xaûy ra trong taâm ngöôøi khaùc. Neáu nhöõng ngöôøi
haønh leã khoâng taäp trung cao ñoä, neáu hoï khoâng giöõ caùc giôùi
nguyeän vaø maät nguyeän, hoaëc neáu nhöõng ñieàu hoï noùi vaø nghó
xuaát phaùt töø söï ham muoán vaø thuø haän, thì chuùng sinh trong
traïng thaùi trung aám seõ caûm thaáy giaän gheùt hoï, hoaëc coù caùi
nhìn khoâng toát veà hoï, vaø keát cuïc laø seõ rôi vaøo nhöõng caûnh giôùi
thaáp. Caùc chuùng sinh seõ thanh thaûn hôn khi khoâng coù söï giuùp
ñôõ cuûa nhöõng loaïi ngöôøi nhö theá.
Trong caùc nghi leã hay Maät Phaùp cuûa Maät Toâng Kim
Cöông Thöøa coù noùi raèng: “Trì tuïng caùc nghi quyõ quaùn töôûng
cuûa giai ñoaïn phaùt trieån (generation phase) laø phöông phaùp söû
duïng ngoân töø ñeå tieáp caän.” Caùc ngoân töø duøng trong nghi quyõ
quaùn töôûng laø nhaèm muïc ñích giuùp cho taâm ta hoài nhôù laïi caùc
chi tieát cuûa giai ñoaïn phaùt khôûi.191 Tuy nhieân ñoái vôùi nhieàu
ngöôøi cöû haønh caùc buoåi leã nhö vaäy thì muïc ñích thöïc söï cuûa
vieäc quaùn töôûng, voán laø yù nghóa cuûa giai ñoaïn phaùt trieån vaø
thaønh töïu, laïi chaúng maûy may xuaát hieän trong taâm trí hoï. Hoï
chæ thoát ra nhöõng ngoân töø cuûa caùc nghi leã moät caùch voâ taâm,
nhö “quaùn töôûng,” “thieàn ñònh,” vaø “chuù taâm,” söû duïng moïi loaïi
ngoân töø hoa myõ, thoåi keøn trum-peùt, ñaùnh caùc xaäp xoõa vaø troáng.
Cuoái cuøng, ñeán thôøi ñieåm quan troïng nhaát, giai ñoaïn thöïc
haønh, khi maø hoï caàn phaûi trì tuïng minh chuù thì vaøo luùc ñoù, hoï
laïi caûm thaáy nhö vöøa thoaùt xong traùch nhieäm cuûa mình. Hoï
khoâng coøn coá gaéng nöõa duø chæ ñeå ngoài thaúng löng. Hoï baét ñaàu
huùt thuoác laù, nguoàn goác cuûa haøng traêm haønh ñoäng sai traùi,192
vaø tuoân ra moät kho ñaày aép nhöõng lôøi huyeân thuyeân voâ ích, baøn
caõi khoâng döùt moïi chuyeän ôû ñòa phöông töø caùc ñænh nuùi tôùi ñaùy
thung luõng, töø caùc ñöôøng ñeøo tôùi nhöõng vuøng ñaát truõng. Trong

426
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

khi huyeân thuyeân, hoï duøng thì giôø laàn chuoãi baèng caùc ngoùn tay
vôùi toác ñoä cao nhaát, nhö theå hoï ñang laøm xuùc xích. Veà chieàu,
lieác nhìn baàu trôøi vaø ngoù chöøng vò trí maët trôøi, hoï baét ñaàu haùt
cuøng vôùi tieáng loaûng xoaûng huyeân naùo cuûa caùc xaäp xoõa “Vajra
puspe dhupe...”193 vaø v.v.. Haønh leã nhö vaäy khoâng phaûi laø
haønh leã ñuùng ñaén, thaäm chí khoâng caû ñöôïc laø söï phaûn chieáu
cuûa cuûa moät söï phaûn chieáu cuûa moät buoåi leã. Thaät khoâng coù gì
phaûi nghi ngôø raèng vieäc trì tuïng chæ moät laàn Kinh Saùm Hoái
hoaëc baøi Phoå Hieàn Haïnh Nguyeän Taùn, vôùi taâm nguyeän hoaøn
toaøn thanh tònh, coøn coù lôïi laïc hôn nhieàu [so vôùi nhöõng nghi leã
ñöôïc cöû haønh khoâng ñuùng ñaén].
Khi trì tuïng moät caùch baát tònh vaø cöûa haønh caùc nghi leã
moät caùch boâi baùc thì caùc laït ma naøy khieán cho ngöôøi cheát bò taùi
sanh vaøo nhöõng coõi thaáp keùm hôn. Töông töï nhö vaäy, ñoái vôùi
ngöôøi soáng, hoï cuõng seõ chæ laøm haïi nhieàu hôn laø ñem laïi lôïi ích
vôùi caùch thöùc haønh leã cuûa hoï. Hôn nöõa, vieäc laïm duïng caùc
cuùng döôøng cuûa ngöôøi khaùc theo caùch naøy hoaøn toaøn gioáng
nhö “nuoát nhöõng vieân kim khí noùng ñoû.”194
Caùc Laït Ma vaø nhaø sö höôûng lôïi laïc töø nhöõng cuùng
döôøng cuûa thí chuû vaø töø nhöõng taøi saûn cuûa ngöôøi ñaõ cheát, cho
neân vieäc haønh trì cuûa hoï, töø trong taâm khaûm, phaûi mang moät yù
nghóa naøo nhieàu hôn laø chæ ñôn thuaàn löôïng ñònh veà khoái löôïng
thòt, veà ñoä daøy cuûa mieáng phoù maùt, vaø veà chaát löôïng cuûa caùc
phaåm vaät cuùng döôøng maø hoï nhaän ñöôïc. Duø hoï cöû haønh nghi
leã cho ngöôøi ñang beänh hay ngöôøi ñaõ maát, thì ñoái vôùi nhöõng
chuùng sinh naøy, nhöõng giaây phuùt haønh leã naøy thaät laø voâ cuøng.
Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ cheát khoâng bieát nöông töïa nôi ñaâu, ñeå
thoaùt khoûi ñau khoå, hoï caàn ñöôïc quan taâm vaø baûo veä baèng
loøng töø vaø bi cuûa Boà Ñeà taâm, cuøng öôùc nguyeän chaân thaønh
cuûa vò laït ma haønh leã muoán cöùu giuùp hoï. Moät caùch chaân thaønh
vaø khoâng sao laõng, caùc vò laït ma phaûi coá gaéng heát söùc ñeå thöïc
haønh baát kyø phaùp naøo maø hoï bieát veà giai ñoaïn phaùt khôûi vaø
thaønh töïu. Neáu hoï khoâng bieát chuùt gì veà caùc phaùp naøy thì hoï

427
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

chæ neân coá gaéng taäp trung tö töôûng vaøo yù nghóa cuûa caùc ngoân
töø maø hoï ñang trì tuïng. Vaø ít nhaát, hoï neân taäp trung toaøn theå
thaân, khaåu, yù hoï vaøo loøng töø vaø bi ñoái vôùi caùc chuùng sinh ñang
ñau khoå, vaø taäp trung loøng tin cuûa hoï vaøo naêng löïc khoâng theå
nghó baøn cuûa Tam Baûo. Neáu hoï cuõng coù theå ñaûm baûo ñöôïc
raèng hoï thöïc hieän nghi leã moät caùch ñuùng ñaén nhôø vaøo vieäc ñaõ
trì tuïng caùc vaên baûn vaø caùc caâu minh chuù khaùc nhau moät caùch
chính xaùc, thì chaéc chaén raèng nhôø vaøo loøng bi maãn cuûa Tam
Baûo, nhôø naêng löïc khoâng theå nghó baøn cuûa caùc quaû thieän haïnh
vaø nhôø lôïi laïc voâ bieân cuûa Boà Ñeà taâm, hoï thöïc söï coù theå giuùp
ñôõ ñöôïc ngöôøi beänh hoaëc ngöôøi cheát. Ñoù laø taát caû nhöõng gì
caùc laït ma neân coá gaéng thöïc hieän. Nhö trong caâu noùi “laøm tan
bieán caùc chöôùng ngaïi cuûa rieâng mình treân neäm ngoài cuûa ngöôøi
khaùc,”* hoï seõ ñoàng thôøi hoaøn taát hai phaàn tích taäp [coâng ñöùc]
cho chính hoï vaø cho nhöõng ngöôøi khaùc. Hoï cuõng gia hoä taát caû
nhöõng ai coù lieân heä vôùi hoï ñeán vôùi con ñöôøng giaûi thoaùt.
Ngaøy nay, coù nhöõng Laït Ma vaø nhaø sö ñöôïc coi laø ít
nhieàu gioûi hôn nhöõng ngöôøi khaùc, vaø laø nhöõng ngöôøi hieåu bieát
nguyeân lyù nhaân quaû, ñaõ quaù sôï haõi caùc oâ nhieãm lieân quan ñeán
caùc phaåm vaät cuùng döôøng ñeán noãi hoï töø choái ngay caû vieäc
phaûi gia trì hay hoài höôùng cho nhöõng chuùng sinh ñau khoå ñang
beänh taät hoaëc ñang saép cheát. Haønh ñoäng nhö vaäy thì hoï ñaõ
chaët ñöùt goác reã töø và bi cuûa Boà Ñeà Taâm.
Nhöng ña soá ñeàu cöïc kyø ích kyû. Hoï tham döï vaøo caùc buoåi
leã theo lôøi thænh caàu cuûa nhöõng thí chuû. Nhöng thay vì trì tuïng
ñieàu gì maø gia ñình höõu söï caâàn, thì hoï loâi nhöõng kinh saùch caàu
nguyeän cuûa rieâng mình ra, ñaây laø nhöõng kinh saùch caùu baån vaø
sôøn raùch vì ñaõ söû duïng laâu ngaøy, vaø nhö laø moät caùch baøo
chöõa, caùc laït ma naøy noùi raèng khoâng ai ñöôïc laøm giaùn ñoaïn söï
lieân tuïc trong coâng phu haønh trì rieâng cuûa caùc laït ma aáy. Roài

* Ñieàu naøy coù nghóa laø baát kyø công phu haønh trì naøo ñöôïc thöïc hieän vôùi ñoäng
cô giuùp ñôõ ngöôøi khaùc seõ laøm lôïi laïc khoâng chæ ngöôøi ñoù maø caû cho ngöôøi
ñang haønh trì coâng phu.

428
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

hoï trì tuïng kinh saùch cuûa rieâng hoï trong khi nhöõng ngöôøi khaùc
thì laïi ñang ñoïc caùc baøi caàu nguyeän.195 Baát kyø luùc naøo, cho duø
hoï ñoïc caùc baøi nguyeän ngaén nhaát ñeå caàu xin cho baûn thaân
mình ñöôïc toát laønh, thì hoï cuõng voâ cuøng thaän troïng, vaø tuyeân
boá raèng hoï ñang tònh hoùa caùc chöôùng ngaïi cuûa rieâng mình hay
tònh hoaù vieäc hoï ñaõ laïm duïng caùc vaät cuùng döôøng. Nhöng hoï
laïi coi vieäc caàu nguyeän trong nhöõng hoäi chuùng ñoâng ñaûo vì lôïi
laïc cuûa nhöõng thí chuû laø nhöõng vieäc vaët vaõnh laøm hoï meät
nhoïc. Hoï luoân nhìn vô vaån, muoán gì noùi naáy vaøø thaäm chí chaúng
maøng töôûng nghó gì ñeán ngöôøi ñaõ cheát hay ngöôøi coøn ñang
soáng maø hoï coù nhieäm vuï phaûi che chôû gia hoä. Nhöõng vieäc
laøm naøy chaët ñöùt taän goác reã loøng töø bi cuûa Boà Ñeà Taâm. Sau
naøy, cho duø hoï coù noã löïc töï tònh hoùa söï laïm duïng caùc vaät cuùng
döôøng ñi nöõa, thì thaùi ñoä xaáu xa vaø ích kyû cuûa hoï seõ khieán vieäc
tònh hoaù cuûa hoï raát khoù thaønh coâng.
Thay vaøo ñoù, ngay töø ñaàu haõy laáy loøng töø vaø bi cuûa Boà
Ñeà Taâm laøm neàn taûng caên baûn. Ñöøng bao giôø töø boû öôùc
nguyeän giuùp ñôõ ngöôøi khaùc. Haõy noã löïc chaân thaønh ñeå taän tuïy
aùp duïng moïi hieåu bieát cuûa mình veà hai giai ñoaïn phaùt khôûi vaø
thaønh töïu. Nhö vaäy, vieäc thieàn ñònh veà giai ñoaïn phaùt khôûi vaø
thaønh töïu, cuøng vieäc trì tuïng minh chuù ôû nhaø ngöôøi khaùc seõ
khoâng coù gì khaùc bieät vôùi vieäc coâng phu haønh trì taïi nhaø mình.
Trong caû hai tröôøng hôïp, vieäc gaït boû caùc tö töôûng ích kyû vaø
vieäc quan taâm giuùp ñôõ ngöôøi khaùc ñeàu caàn thieát nhö nhau. Ta
caàn phaûi coù caû hai thaùi ñoä naøy.
Neáu giöõ cho taâm khoâng sao laõng vaø khoâng troän laãn
nhöõng caâu trì tuïng vôùi ngoân ngöõ taàm thöôøng, thì chaéc chaén
raèng, vieäc tuïng ñoïc khoâng giaùn ñoaïn baøi baùch töï minh chuù
moät traêm leû taùm laàn seõ tònh hoùa taát caû caùc aùc haïnh, taát caû caùc
che chöôùng cuøng taát caû caùc boäi tín vaø caùc vi phaïm giôùi nguyeän
vaø vi phaïm maät nguyeän. Höùa nguyeän cuûa Kim Cang Taùt Ñoaû
(Vajrasattva) laø nhö vaäy. Trong Dieät Toäi Trang Nghieâm Saùm
Hoái Maät Ñieån coù noùi:

429
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Baùch töï minh chuù laø tinh tuùy cuûa taâm giaùc ngoä cuûa taát caû
caùc Ñaáng Thieän Theä. Baøi minh chuù naøy tònh hoùa moïi söï
phaù giôùi, moïi vi phaïm, moïi che chöôùng thuoäc yù nieäm (sôû
tri chöôùng).
Baùch töï minh chuù laø phaùp saùm hoái sieâu vieät, vaø vieäc trì
tuïng baøi minh chuù naøy moät traêm leû taùm laàn khoâng giaùn
ñoaïn seõ chöõa laønh ñöôïc moïi söï phaù giôùi, vi phaïm, vaø seõ
cöùu ta khoûi ñoaï vaøo ba coõi thaáp.
Chö Phaät trong quaù khöù, hieän taïi vaø vò lai seõ nhìn keû haønh
giaû trì tuïng baøi minh chuù naøy trong coâng phu haèng ngaøy
nhö laø ñöùa con xuaát saéc nhaát cuûa caùc Ngaøi, ngay caû trong
chính ñôøi naøy, vaø seõ che chôû vaø gia hoä keû aáy.
Vaøo luùc cheát, chaéc chaén ngöôøi aáy seõ trôû thaønh ngöôøi xuaát
chuùng nhaát trong nhöõng baäc tröôûng töû cuûa taát caû chö
Phaät.

Ñoái vôùi söï boäi öôùc hay vi phaïm maät nguyeän naøo maø ta coù theå
maéc phaûi sau khi ñaõ baét ñaàu böôùc treân con ñöôøng Kim Cöông
Thöøa, thì vieäc trì tuïng moãi ngaøy hai möôi moát bieán baùch töï
minh chuù trong khi thieàn quaùn veà ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû seõ
taïo neân nhieàu lôïi laïc goïi laø “naêng löïc gia trì cho nhöõng sa
ngaõ.” Trì tuïng nhö vaäy haèng ngaøy seõ ngaên caûn khoâng ñeå cho
haäu quaû cuûa nhöõng sa ngaõ naøy phaùt trieån hoaëc taêng tröôûng.
Trì tuïng moät traêm ngaøn laàn baøi aáy seõ hoaøn toaøn tònh hoùa moïi
sa ngaõ. Trong Baûo Trang Toái Yeáu coù noùi:

Trì tuïng ñuùng ñaén hai möôi moát bieán baùch töï minh chuù,
Trong khi quaùn töôûng roõ raøng ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû
Ngöï treân toaø sen traéng vaø ñaøi traêng,

430
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

Taïo thaønh naêng löïc gia trì naâng ta khoûi sa ngaõ,


Can ngaên khoâng cho sa ngaõ taêng tröôûng.
Caùc Ñaïi Thaønh Töïu Giaû ñaõ daïy nhö theá.
Vì theá, haõy luoân luoân haønh trì phaùp moân naøy.
Neáu trì tuïng baùch töï minh chuù moät traêm ngaøn laàn,
Con seõ trôû thaønh hieän thaân ñích thöïc cuûa söï cöïc kyø
thuaàn tònh.

Ngaøy nay ôû Taây Taïng khoâng coù moät Laït Ma, moät vò sö, cö
só nam hay nöõ naøo maø chöa töøng thoï nhaän moät leã quaùn ñaûnh
vaø vì theá khoâng ai khoâng haønh trì Maät Toâng. Giôø ñaây, moät khi
ta ñaõ ñi vaøo Maät Thöøa, neáu khoâng giöõ caùc maät nguyeän thì ta
seõ ñi xuoáng ñòa nguïc, vaø neáu trì giöõ maät nguyeän thì ta seõ ñaït
ñöôïc Phaät Quaû vieân maõn. Khoâng coù con ñöôøng thöù ba. Gioáng
nhö ñoái vôùi moät con raén boø theo beà daøi trong thaân caây tre, coù
theå noùi raèng chæ coù hai caùch ñeå chui ra – thaúng leân hoaëc thaúng
xuoáng. Trong Kho Baùu Thieän Ñöùc coù noùi:
Moät khi ñaõ ôû trong Maät Thöøa, con chæ coù theå hoaëc ñi
xuoáng caùc coõi thaáp,
Hoaëc ñaït tôùi Phaät Quaû; khoâng coù höôùng thöù ba.

Caùc maät nguyeän trong Kim Cöông Thöøa thì saâu saéc, raát
nhieàu vaø khoù giöõ. Ngay caû đaïi đaïo sö nhö Ngaøi Atisa ñaõ noùi
raèng sau khi baét ñaàu tu taäp treân con ñöôøng Kim Cöông Thöøa,
ngaøi ñaõ lieân tuïc maéc phaïm heát loãi laàm naøy ñeán loãi laàm khaùc.
Ñoái vôùi chuùng ta ngaøy nay coù raát ít caùch ñoái trò. Söï tænh giaùc
cuûa ta thì yeáu ôùt vaø ta laïi khoâng coù söï caån maät. Thaäm chí
chuùng ta khoâng thöïc söï hieåu roõ caùc loaïi sa ngaõ khaùc nhau laø
gì. Bôûi vì nhöõng sa ngaõ cuûa chuùng ta chaéc chaén luùc naøo cuõng

431
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

nhieàu nhö möa rôi truùt xuoáng ñaàu neân ñieàu toái quan troïng ñeå
chöõa trò laøø ta caàn thöïc haønh thieàn quaùn vaø trì tuïng Kim Cang
Taùt Ñoûa haèng ngaøy, hoaëc ít ra nhaát ñònh phaûi trì tuïng baøi baùch
töï minh chuù hai möôi moát laàn moãi ngaøy.
Ngay caû ñoái vôùi ngöôøi ñaõ naém vöõng ñöôïc nhöõng ñieåm
tinh yeáu cuûa hai giai ñoaïn phaùt khôûi vaøø thaønh töïu, voán laø
nhöõng ngöôøi, nöông vaøo söï tænh giaùc, tính caån maät vaø v.v.. ñaõ
traùnh khoâng vi phaïm caùc maät nguyeän, thì vieäc saùm hoái vaø tònh
hoùa vaãn laø ñieàu caàn thieát. Bôûi vì treân thöïc teá, baát kyø tieáp xuùc
naøo qua lôøi noùi hoaëc haønh ñoäng vôùi moät ngöôøi ñaõ töøng phaù vôõ
caùc maät nguyeän goác (root samayas) – cho duø ta chæ uoáng nöôùc
trong cuøng moät thung luõng vôùi ngöôøi phaïm loãi ñoù thì cuõng ñuû
ñeå taïo thaønh caùc loãi laàm ñöôïc goïi laø “söï vi phaïm qua giao tieáp”
hoaëc “söï vi phaïm ngaãu nhieân”. Caùc Maät ñieån coù noùi:
Khi keát giao vôùi nhöõng ngöôøi vi phaïm maät nguyeän hay
ñaùp öùng caùc öôùc muoán cuûa hoï,
Khi giaûng Phaùp cho hoï hoaëc cho nhöõng ngöôøi khoâng thích
hôïp ñeå nghe,
Khi khoâng traùnh ñöôïc taát caû nhöõng keû vi phaïm giôùi
nguyeän, chuùng con bieát chuùng con cuõng bò oâ nhieãm
Bôûi caùc chöôùng ngaïi cuûa nhöõng vi phaïm ñoù,
Seõ ñem laïi nghòch caûnh trong ñôøi naøy vaø caùc chöôùng ngaïi
trong ñôøi sau,
Traøn ñaày hoái haän, chuùng con xin baøy toû vaø saùm hoái taát caû
nhöõng loài laàm naøy.

Neáu chæ moät ngöôøi trong ñaïi chuùng vi phaïm maät nguyeän, thì
moät traêm hay moät ngaøn ngöôøi khaùc ñaõ giöõ caùc theä nguyeän
rieâng cuûa hoï seõ bò oâ nhieãm tôùi möùc hoï seõ khoâng nhaän ñöôïc söï
lôïi laïc töø coâng phu haønh trì cuûa hoï. Caùi ñoù cuõng gioáng nhö chæ

432
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

moät gioït söõa chua bieán toaøn theå huõ söõa töôi thaønh chua, hoaëc
moät con eách bò ñau laøm raàu caû baày eách. Nhö coù caâu noùi raèng:
Moät gioït söõa chua
Laøm caû baàu söõa thaønh chua.
Moät haønh giaû suy ñoài
Laøm hö haïi taát caû caùc haønh giaû du giaø khaùc.

Hôn nöõa, khoâng coù vò thaày naøo, duø laø đaïi đaïo sö hay
thaønh töïu giaûû, coù theå thoaùt khoûi oâ nhieãm do nhöõng vi phaïm
maät nguyeän naøy. Caâu chuyeän cuûa Ñaïi ñaïo sö Lingje Repa
minh chöùng ñieàu naøy. Khi Ngaøi ñang ôû trong thaùnh ñòa Tsari,
thieân nöõ Shingkyong baét ñaàu gaây caùc chöôùng ngaïi cho Ngaøi.
Vaøo buoåi tröa, baø ñem xuoáng moät boùng toái daøy ñaëc ñeán noãi
caùc vì sao xuaát hieän vaø saùng röïc treân baàu trôøi. Tuy theá khoâng
gì coù theå ngaên caûn vieäc Ngaøi ñi tôùi bôø Hoà Maùu Ñoû Saãm, ôû ñoù
Ngaøi muùa haùt moät baøi ca Kim cöông, vaø ñeå laïi caùc daáu chaân
treân taûng ñaù maø ngaøy nay vaãn coøn coù theå thaáy ñöôïc. Tuy
nhieân, veà sau trong cuoäc ñôøi Ngaøi, khi moät ñeä töû ñaõ phaù vôõ
maät nguyeän ñeán thaêm Ngaøi – thì ngay caû moät đaïo sö ñaõ thaønh
töïu nhö ngaøi vaãn coù theå bò oâ nhieãm. Ngaøi trôû neân cuoàng giaän
vaø bò caám khaåu.
Töông töï nhö vaäy, chuùng ta thaáy trong caùc baøi ca Kim
cöông cuûa Thaønh töïu giaû Urgyenpa haùt raèng:
Ta, Rinchen Pel, keû haønh khaát töø Xöù Tuyeát,
Bò ñaùnh baïi khoâng bôûi keû thuø naøo khaùc ngoaøi söï oâ nhieãm
cuûa vieäc vi phaïm maät nguyeän,
Vaø ñaõ ñöôïc che chôû khoâng bôûi baèng höõu naøo khaùc ngoaøi vò
thaày cuûa ta.

433
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Vi phaïm caùc giôùi maät cuûa Kim Cöông Thöøa laø moät loãi laàm
lôùn lao, vaø trì giöõ caùc giôùi aáy thì cöïc kyø khoù khaên. Khi ta khoâng
töï kieåm soaùt moät caùch thaän troïng maø cho raèng mình ñang
trung thaønh trì giöõ caùc giôùi nguyeän vaø caûm thaáy töï haøo veà ñieàu
naøy thì ñaây cuõng laø moät ñieàu sai laàm cöïc kyø nghieâm troïng.
Caùc Maät ñieån ñaõ töøng giaûng daïy raèng chæ laõng queân trong
giaây laùt söï hôïp nhaát [thaân, khaåu, yù cuûa ta vôùi] thaân, khaåu, vaø yù
cuûa ba maïn ñaø la196 ñaõ laø moät vi phaïm caùc giôùi maät cuûa Kim
Cöông Thöøa roài. Vì theá vieäc trì giöõ caùc maät giôùi thì thaät khoù
khaên. Noùi moät caùc töôøng taän hôn, coù tôùi moät traêm ngaøn maät
nguyeän khaùc nhau – moät con soá heát söùc lôùn. Theo caùc Maät
ñieån, vieäc vi phaïm caùc giôùi nguyeän naøy seõ ñem ñeán cho chuùng
ta caùc baát haïnh nhö sau:
197
Yeâu quaùi Kim Cöông seõ uoáng taâm huyeát cuûa con,
Ñôøi soáng seõ ngaén nguûi vaø beänh hoaïn, taøi saûn seõ tan bieán,
keû thuø seõ khuûng boá,
Trong Ñòa Nguïc A Tìø cöïc kyø kinh khieáp
Con seõ traûi qua nhöõng ñau khoå daèng daëc vaø khoâng theå
chòu ñöïng noåi.

Vì theá, ñeå cöùu chöõa taát caû moïi vi phaïm, loãi laàm, vaø caùc sa
ngaõ chìm noåi, haõy luoân luoân laøm taát caû nhöõng gì mình coù theå
laøm ñöôïc ñeå haønh trì phaùp moân thieàn quaùn vaø trì tuïng Kim
Cang Taùt Ñoaû, cuøng saùm hoái taát caû caùc loãi laàm ñoù baèng baøi
baùch töï minh chuù. Nhö caùc baäc thaày vó ñaïi ngaøy xöa thöôøng
noùi:
Tröôùc heát, toát nhaát la giöõ cho khoâng bò nhô baån bôûi caùc aùc
haïnh, nhöng moät khi aùc haïnh ñaõ xaûy ra, thì ñieàu quan
troïng laø phaûi saùm hoái.

434
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

Vieäc vi phaïm caùc maät nguyeän Kim Cöông Thöøa thì deã
söûa chöõa, bôûi leõ chuùng coù theå ñöôïc tònh hoùa baèng phaùp saùm
hoái. Trong truyeàn thoáng Thanh Vaên, maéc phaïm moät toäi cuûa
giôùi Ba La Ñeà Moäc Xoa198 thì gioáng nhö ñaäp vôõ moät caùi bình
baèng ñaát nung: ñôn giaûn laø khoâng coù caùch ñeå vaù söûa ñöôïc
nöõa. Coøn laøm vôõ beå caùc giôùi nguyeän Boà Taùt thì gioáng nhö laøm
beå moät ñoà vaät baèng kim loaïi quí. Moät ñoà vaät nhö theá coù theå
ñöôïc vaù laønh neáu giao ñöôïc cho moät thôï vaøng kheùo leùo.
Töông töï nhö vaäy, vieäc caùc vi phaïm giôùi nguyeän coù theå ñöôïc
tònh hoùa vôùi söï trôï giuùp cuûa moät baäc thieän tri thöùc. Ñoái vôùi caùc
giôùi nguyeän Kim Cöông Thöøa, vieäc maéc phaïm vaøo caùc sa ngaõ
thì gioáng nhö vieäc laøm meû moät vaät baèng kim khí quí baùu. Ta coù
theå hoaøn toaøn töï tònh hoùa vieäc sai phaïm ñoù, chæ ñôn giaûn baèng
caùch saùm hoái, döïa vaøo söï hoã trôï cuûa boån toân, caâu minh chuùù,
vaø ñònh. Neáu loãi laàm ñöôïc saùm hoái ngay laäp töùc thì vieäc tònh
hoùa thaät deã daøng. Neáu trì hoaõn caøng laâu daøi thì loãi laàm caøng
lôùn, vaø söï saùm hoái caøng theâm khoù khaên. Neáu trì hoaõn hôn ba
naêm, thì khoâng saùm hoái ñöôïc sa ngaõ ñoù. Ngay caû neáu coù saùm
hoái thì cuõng khoâng tònh hoaù ñöôïc.
Moät soá ngöôøi coù khaû naêng thieân phuù, coù theå söû duïng
naêng löïc vaø phöôùc baùu cuûa lôøi noùi cuûa mình ñeå laøm lôïi laïc cho
hoï laãn nhöõng ngöôøi khaùc baèng caùch che chôû [cho mình vaø cho
ngöôøi], nhö chaën ñöùng söông giaù, ngaên ngöøa möa ñaù, chaám
döùt dòch haïch, chöõa laønh beïânh ngöôøi lôùn vaø treû em vaø v.v..
Ngay caû nhöõng ngöôøi nhö theá, ñeå coù theå duy trì khaû naêng vaø
caùc phöôùc baùu ño,ù cuõng caàn tònh hoùa caùc che chöôùng cuûa
ngoân ngöõø. Ñeå laøm ñieàu ñoù, khoâng coù phöông tieän naøo toát hôn
vieäc trì tuïng baùch töï minh chuù. Khi trì tuïng minh chuù thì phaûi
caàn trì tuïng moät caùch chaân thaønh vaø lieân tuïc.
Boån sö ñaùng kính cuûa toâi thöôøng noùi ñuøa raèng nhöõng keû
coù theå che chôû nhöõng ngöôøi khaùc vaø söû duïng caùc vaät cuùng
döôøng chaéc chaén caàn phaûi baét ñaàu tònh hoùa caùc che chöôùng
thuoäc veà ngoân ngöõ (khaåu) baèng caùch hoaøn taát vieäc trì tuïng

435
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

möôøi trieäu laàn baøi baùch töï minh chuù. Trong thöïc teá, nhieàu ñeä töû
cuûa Ngaøi ñaõ thöïc söï trì tuïng baøi baùch töï minh chuù möôøi hoaëc
thaäm chí hai möôi trieäu laàn, vaø khoâng coù moät ai trong soá hoï
khoâng hoaøn taát ít nhaát hai hoaëc ba traêm ngaøn laàn trì tuïng.
Ñaïo sö Kim Cang Taùt Ñoaû laø hieän thaân moät traêm vò Phaät.
Ngaøi ñöôïc goïi laø “Kim Cang Taùt Ñoaû - Vajrasattva, Vò Hoä Phaät
Duy Nhaát Cuûa Ñaïi AÅn Maät.” Trong toaøn theå haèng haø sa soá
khoâng theå nghó baøn cuûa caùc Boån Toân (yidam) an bình vaø phaãn
noä, khoâng coù vò naøo maø Ngaøi khoâng öùng thaân vaøo. Khi thieàn
ñònh veà Ngaøi, haõy xem Ngaøi laø moät vôùi baûn taùnh cuûa boån sö
goác cuûa mình. Ñaây laø phöông thöùc thöïc haønh phaùp Boån Sö Du
Giaø (Guru Yoga) “theo phöông caùch cuûa vieân ngoïc quyù bao
goàm taát caû.”199 Ñaây laøø phöông phaùp toái haäu, thaân dieäu nhaát
trong taát caû caùc phaùp tu. Bôûi leõ, nhö toâi ñaõ noùi, baùch töï minh
chuù laø minh chuù sieâu vöôït, caàn phaûi hieåu roõ raèng khoâng coù
phaùp haønh trì naøo vi dieäu hôn phaùp haønh trì naøy.
Con töøng nghe giaùo huaán lôïi laïc, nhöng ñaõ boû maëc qua
beân nhö nhöõng ngoân töø.
Con töøng haønh trì chuùt ít, nhöng ñaõ bò taät xao laõng phænh
löøa.
Xin töø bi gia hoä cho con vaø taát caû chuùng sinh quyû quaùi
nhö con,
Ñeå chuùng con coù theå ruùt tæa ñöôïc tinh yeáu cuûa hai giai
ñoaïn phaùt trieån vaø thaønh töïu.

436
III. THIỀN QUÁN KIM CANG TÁT ĐỎA (VAJRASATTVA)

437
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Maïn Ñaø La cuûa Vuõ Truï

Ñaây laø moät bieåu töôïng ba chieàu trình baøy toaøn theå theá giôùi theo vuõ
truï quan cuûa AÁn Ñoä coå, ñöôïc quaùn töôûng trong moät maïn ñaø la cuùng
döôøng. Ngoïn nuùi Tu Di vuoâng vöùc, beà ngang choùp nuùi roäng hôn
chaân nuùi, ôû treân cuøng ñöôïc ñieåm baèng cung ñieän cuûa Vua Trôøi Ñeá
Thích (Indra), chung quanh bao goàm boán trung chaâu vaø caùc tieåu
trung chaâu. Treân cao hôn nöõa laø nhöõng coõi Trôøi thuoäc saéc giôùi vaø voâ
saéc giôùi.

438
IV. CÚNG DƯỜNG MẠN ĐÀ LA

CHÖÔNG BOÁN

CUÙNG DÖÔØNG MAÏN ÑAØ LA ÑEÅ


VUN BOÀI PHÖÔÙC TUEÄ

Ngaøi hieåu roõ nhöõng gì töông ñoái ñeàu laø doái gaït, nhöng
Ngaøi vaãn vun boài (hai boà coâng ñöùc).
Ngaøi thaáu suoát raèng trong vieân maõn chaúng coù gì ñeå thieàn
ñònh, nhöng Ngaøi vaãn thöïc haønh thieàn ñònh.
Ngaøi thaáy töông ñoái vaø vieân maõn thaûy hôïp nhaát,* nhöng
Ngaøi vaãn tinh taán thöïc haønh.
Ñaïo Sö Voâ Song, con ñaûnh leã döôùi chaân Ngaøi.

I. SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA VIEÄC VUN BOÀI HAI BOÀ


COÂNG ÑÖÙC
Ta khoâng theå ñaït ñöôïc söï thuaàn tònh hoã töông200 cuûa Phaät quaû
hoaëc hoaøn toaøn thaáu suoát chaân lyù cuûa taùnh Khoâng maø khoâng
hoaøn taát vieäc vun boài hai boà coâng ñöùc (phöôùc ñöùc vaø trí tueä).
Nhö trong Kinh ñieån coù noùi:
Chöøng naøo ta chöa hoaøn taát vun boài hai boà coâng ñöùc
thieâng lieâng,
Ta seõ khoâng bao giôø chöùng ngoä ñöôïc taùnh Khoâng
linh hieån.
Vaø:
Trí tueä nguyeân sô toái thöôïng chæ coù theå hình thaønh

* Theo nghóa ñen. “Ngaøi ñaõ theå nhaäp traïng thaùi hôïp nhaát baát khaû phaân.”

439
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Nhö laø daáu hieäu cuûa coâng ñöùc ñaõ ñöôïc tích luõy vaø chöôùng
ngaïi ñaõ ñöôïc tònh hoùa,
Cuõng nhö nhôø löïc gia trì cuûa moät baäc thaày chöùng ngoä.
Haõy bieát raèng ñaët nieàm tin vaøo baát kyø phöông tieän naøo
khaùc laø ñieàu ñieân roà.

Ngay caû nhöõng ngöôøi ñaõ thöïc söï chöùng ngoä taùnh
Khoâng cuõng caàn duy trì nhöõng böôùc tieán cuûa hoï treân con
ñöôøng tu cho tôùi khi hoï ñaït ñöôïc Phaät Quaû vieân maõn, vaø vì theá
hoï vaãn caàn noã löïc vun boài coâng ñöùc. Ñöùc Tilopa, phaùp vöông
cuûa caùc haønh giaû du giaø, ñaõ noùi vôùi Naropa raèng:

Naropa, con ta, cho tôùi khi con chöùng ngoä ñöôïc raèng
Moïi hình töôùng –nhöõng gì xuaát hieän do duyeân töông khôûi
Thöïc ra khoâng bao giôø sinh khôûiø, khoâng bao giôø xa lìa,
Thì hai baùnh xe cuûa coã xe con, laø söï tích luõy coâng ñöùc.

Baäc haønh giaû du giaø vó ñaïi Virupa ñaõ noùi trong Doha (baøi
chöùng ñaïo ca) cuûa Ngaøi:
Baïn coù theå coù söï xaùc tín vó ñaïi khoâng mong caàu Phaät Quaû
töông ñoái *
Nhöng ñöøng bao giôø töø boû vieäc vun boài coâng ñöùc vó ñaïi;
haõy noã löïc toái ña trong khaû naêng cuûa baïn.

Vaø Ñöùc Dagpo Rinpoche voâ song noùi:

Ngay caû khi söï chöùng ngoä cuûa baïn sieâu vöôït caùc yù nieäm

* Ñieàu naøy aùm chæ moät traïng thaùi tu chöùng, coù loøng tin khoâng theå lay chuyeån
nôi Phaät taùnh ñaõ vaãn töøng hieän dieän trong baûn taâm.

440
IV. CÚNG DƯỜNG MẠN ĐÀ LA

cho raèng chaúng coù gì ñeå vun boài hay tònh hoùa,201
haõy cöù tieáp tuïc tích tuï ngay caû nhöõng löôïng coâng
ñöùc nhoû beù nhaát.

Ñaáng Chieán Thaéng, nöông nôi loøng ñaïi bi vaø nöông nôi caùc
phöông tieän thieän xaûo, ñaõ giaûng daïy voâ soá phöông phaùp ñeå
giuùp ta thöïc hieän vieäc tích tuï coâng ñöùc. Phöông phaùp toát nhaát
trong caùc phöông phaùp naøy laø cuùng döôøng maïn ñaø la. Trong
moät Maät ñieån coù noùi:
Cuùng döôøng chö Phaät trong taát caû caùc coõi Phaät
Toaøn theå tam thieân ñaïi thieân theá giôùi
Traøn ñaày taát caû nhöõng gì coù theå ao öôùc,
Seõ laøm vieân maõn trí hueä nguyeân sô cuûa chö Phaät.**

Theo truyeàn thoáng naøy, khi cöû haønh cuùng döôøng maïn ñaø la
nhö theá, chuùng ta söû duïng hai maïn ñaø la rieâng reõ: maïn ñaø la
thaønh töïu vaø maïn ñaø la cuùng döôøng.
Vaät lieäu naøo coù theå duøng ñeå laøm maïn ñaø la thì tuøy thuoäc
vaøo khaû naêng taøi chaùnh cuûa baïn. Loaïi ñeá maïn ñaø la (mandala
base) toát nhaát ñöôïc caáu taïo baèng caùc chaát lieäu quyù nhö vaøng
vaø baïc. Moät ñeá maïn ñaø la chaát löôïng trung bình laøm baèng thöù
kim loaïi ñeå ñuùc chuoâng hoaëc moät vaøi vaät lieäu toát khaùc. Trong
tröôøng hôïp teä nhaát, baïn coù theå söû duïng ngay caû moät phieán ñaù
nhaün phaúng hoaëc moät mieáng goã.
Nhöõng phaåm vaät cuùng döôøng lyù töôûng nhaát ñöôïc ñaët treân ñeá
(base) cuûa maïn ñaø la goàm coù caùc loaïi ñaù quyù: ngoïc lam, san hoâ,
ngoïc bích, ngoïc trai vaø nhöõng thöù khaùc. Toát baäc nhì laø caùc loaïi traùi
caây coù döôïc tính nhö arura, vaø kyurura. Bình thöôøng thì chuùng goàm
coù caùc loaïi haït nhö luùa maïch, luùa mì, gaïo hay caùc haït ñaäu, nhöng

** Coù nghóa laø söï tích tuï coâng ñöùc qua phaùp tu naøy seõ cho pheùp trí hueä vieân
maõn cuûa Phaät taùnh cuûa ta hieån loä.

441
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

trong tröôøng hôïp teä nhaát thì baïn cuõng coù theå söû duïng ngay caû ñaù
cuoäi, soûi, caùt vaø v.v..; ñaây chæ ñôn thuaàn laø moät söï hoã trôï cho coâng
phuï quaùn töôûng cuûa baïn.
Duø ñeá maïn ñaø la cuûa baïn ñöôïc laøm baèng baát kyø vaät lieäu
gì, haõy lau chuøi saïch seõ vôùi söï caån troïng cao ñoä.

II. MAÏN ÑAØ LA THAØNH TÖÏU202

Haõy khôûi söï baèng caùch xeáp ñaët naêm tuï (pile) treân maïn ñaø la
thaønh töïu.203
Haõy ñaët moät tuï nhoû ôû giöõa töôïng tröng cho Ñöùc Phaät
Tyø Loâ Giaù Na (Vairocana) coù caùc Boån Toân trong Phaät Boä vaây
quanh. Ñaët moät tuï khaùc ôû höôùng ñoâng - coù nghóa laø höôùng veà
phía baïn204- töôïng tröng cho Ñöùc Phaät Vajra A Suùc Beä
(Aksobhya) ñöôïc vaây quanh bôûi caùc Boån Toân thuoäc Kim
Cöông Boä. Roài ñaët moät tuï ôû phöông nam töôïng tröng cho Ñöùc
Phaät Baûo Sanh (Ratnasambhava) ñöôïc vaây quanh bôûi caùc
Boån Toân cuûa Baûo Sanh Boä, ñaët moät tuï ôû phöông taây töôïng
tröng cho Ñöùc Phaät A Di Ña (øAmitabha) ñöôïc vaây quanh bôûi
caùc Boån Toân thuoäc Lieân Hoa Boä, vaø moät tuï ôû phöông baéc
töôïng tröng cho Ñöùc Phaät Baát Khoâng Thaønh Töïu
(Amoghasiddhi) coù caùc Boån Toân thuoäc Nghieäp Boä vaây quanh.
Cuõng coù theå quaùn töôûng ruoäng coâng ñöùc nhö trong
phaàn thöïc haønh quy y. Theâm vaøo ñoù, tuï trung taâm (central pile)
töôïng tröng cho Ñaïi Ñaïo sö xöù Oddiyana, baát khaû phaân vôùi vò
Thaày goác cuûa baïn cuøng taát caû caùc baäc Thaày cuûa doøng Ñaïi
Vieân Maõn ôû treân Ngaøi, ñöôïc saép xeáp traät töï, vò naøy treân vò kia.
Tuï phía tröôùc (front pile) töôïng tröng cho Ñöùc Phaät Thích Ca
Maâu Ni, ñöôïc vaây quanh bôûi moät ngaøn leû hai Ñöùc Phaät cuûa
Hieàn Kieáp naøy. Tuï beân phaûi (right pile) seõ töôïng tröng cho
Taùm Tröôûng Töû Vó Ñaïi (Taùm Ñaïi Boà Taùt) cuûa Ñöùc Thích Ca,
vaây quanh bôûi Taêng ñoaøn cao quyù cuûa chö vò Boà Taùt, vaø tuï

442
IV. CÚNG DƯỜNG MẠN ĐÀ LA

beân traùi (left pile) töôïng tröng Hai Thanh Vaên tröôûng töû, ñöôïc
Taêng ñoaøn cao quyù goàm caùc Thanh Vaên vaø Phaät Ñoäc Giaùc
vaây quanh. Tuï phía sau seõ laø Vieân Ngoïc quyù cuûa Phaùp (Phaùp
Baûo), trong hình thöùc caùc quyeån saùch döïng leân ñöôïc boïc trong
moät caùi löôùi baèng tia saùng.
Trong baát kyø caûnh ngoä naøo, haõy ñaët ‘maïn ñaø la thaønh
töïu’ naøy treân baøn thôø hoaëc treân moät giaù ñôõ thích hôïp khaùc.
Neáu côù theå coù ñöôïc thì baïn haõy ñaët naêm vaät cuùng döôøng sau
ñaây (hoa, höông nhang, ñeøn, daàu thôm, vaø thöïc phaåm) quanh
maïn ñaø la vaø ñaët maïn ñaø la aáy tröôùc caùc bieåu töôïng thaân,
khaåu vaø yù cuûa Ñöùc Phaät. Neáu khoâng theå laøm ñöôïc nhö vaäy,
thì cuõng coù theå boû qua maïn ñaø la thaønh töïu, vaø chæ caàn quaùn
töôûng ruoäng coâng ñöùc.

III. MAÏN ÑAØ LA CUÙNG DÖÔØNG

Duøng tay traùi caàm ñeá cuûa maïn ñaø la cuùng döôøng, coøn coå tay
phaûi lieân tuïc lau maët ñeá trong khi tuïng baøi Thaát Chi Nguyeän
(Seven-Lined Prayer) vaø nhöõng baøi nguyeän khaùc, khoâng ñöôïc
xao laõng khi ñang quaùn töôûng.
Vieäc lau chuøi ñeá maïn ñaø la naøy khoâng chæ taåy saïch baát
kyø buïi baäm naøo treân ñeá. Ñaây cuõng laø moät caùch noã löïc duïng
coâng ñeå töï giaûi thoaùt khoûi hai chöôùng ngaïi ngaên che taâm thöùc
chuùng ta. Chuyeän keå raèng caùc haønh giaû Kadampa vó ñaïi trong
quaù khöù ñaõ lau chuøi maïn ñaø la cuûa caùc Ngaøi baèng maët döôùi coå
tay cho tôùi khi da moøn ñi vaø baét ñaàu laøm thaønh caùc veát thöông.
Caùc Ngaøi vaãn tieáp tuïc vaø duøng tôùi caïnh cuûa coå tay. Khi veát
thöông hình thaønh ôû ñoù, caùc Ngaøi thay theá baèng löng coå tay. Vì
vaäy khi taåy chuøi ñeá maïn ñaø la, baïn ñöøng duøng khaên len hay
vaûi maø chæ duøng coå tay gioáng nhö caùc haønh giaû Kadampa vó
ñaïi trong quaù khöù.

443
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Khi xeáp ñaët nhöõng tuï cuùng döôøng treân caùi ñeá, haõy (laøm
trong luùc tuïng) baøi nguyeän teân laø Maïn Ñaø La Ba Möôi Baûy
Cuùng Phaåm, do Ngaøi Chogyal Pakpa, baäc Gia Hoä Chuùng Sinh
cuûa phaùi Sakya soaïn ra. Phöông phaùp naøy deã thöïc haønh, vaø vì
theá ñöôïc moïi truyeàn thoáng cuõ vaø môùi chaáp nhaän khoâng phaân
bieät. ÔÛ ñaây chuùng ta baét ñaàu baèng vieäc cuùng döôøng maïn ñaø la
theo caùch naøy bôûi ñoù cuõng laø truyeàn thoáng cuûa ta.
Caû Coå phaùi laãn Taân phaùi ñeàu coù nhöõng phöông phaùp
khaùc nhau, moãi phöông phaùp phuø hôïp vôùi taäp quaùn rieâng cuûa
truyeàn thoáng ñoù. Quaû thaät, moãi kho taøng taâm linh cuûa truyeàn
thoáng Nyingma coù caùch cuùng döôøng maïn ñaø la rieâng. Trong
truyeàn thoáng ñaëc bieät naøy cuûa chuùng ta coù moät vaøi baøi nguyeän
cuùng döôøng maïn ñaø la chi tieát cuûa ba thaân ñöôïc Ñöùc Toaøn
Giaùc Longchenpa giaûng daïy trong caùc taøi lieäu Taâm Yeáu205
khaùc nhau. Moät vaøi taâm yeáu trong soá naøy coù theå ñöôïc choïn
löïa.

1. Cuùng Döôøng Maïn Ñaø La Ba Möôi Baûy Cuùng Phaåm

Haõy baét ñaàu baèng caùch ñoïc caâu minh chuù:


Om Vajra Bhumi Ah Hum
ñoàøng thôøi caàm maïn ñaø la trong baøn tay traùi vaø vôùi baøn tay
phaûi, baïn raéc nöôùc hoa coù chöùa bajung** leân ñoù. Sau ñoù, vôùi
ngoùn tay caùi vaø ngoùn ñeo nhaãn, haõy laáy moät nhuùm haït vaø ñoïc:
Om Vajra Rekhe Ah Hum,
haõy xoay baøn tay phaûi treân ñeá maïn ñaø la theo chieàu kim ñoàng
hoà vaø sau ñoù ñaët nhuùm haït ôû chính giöõa. Neáu baïn coù moät

*
ba byung, moät chuaån bò coù tính caùch nghi leã laøm bôûi naêm chaát lieäu khaùc nhau
laáy töø moät con boø.

444
IV. CÚNG DƯỜNG MẠN ĐÀ LA

“haøng raøo nuùi saét”206 ñöôïc laøm saün thì baây giôø laø luùc ñaët noù
treân maïn ñaø la vaø ñoïc:
Nuùi Tu Di, Vua cuûa caùc Nuùi,

ñaët moät tuï lôùn hôn ôû giöõa. Ñeå saép ñaët boán ñaïi chaâu, haõy ñoïc:
ÔÛ phöông Ñoâng, coõi Ñoâng Thaéng Thaàn Chaâu
(Purvavideha)...

vaø ñaët moät tuï nhoû ôû phöông ñoâng, noù coù theå ôû veà phía baïn,
hoaëc ôû phía ñoái nghòch höôùng veà nhöõng vò maø baïn ñang cuùng
döôøng.207 Roài ñaët ba tuï cho caùc chaâu luïc khaùc, xoay troøn theo
chieàu kim ñoàng hoà baét ñaàu töø phöông ñoâng.
Ñeå bieåu töôïng cho caùc trung chaâu, Deha, Videha vaø
v.v.. laàn löôït ñaët moät tuï ôû moãi beân cuûa töøng ñaïi chaâu.
Keá ñoù, ñaët Nuùi Baùu ôû phöông ñoâng, Caây Nhö YÙù ôû
phöông nam, Boø Caùi Doài Daøo Voâ Taän ôû phöông taây vaø Muøa
Thu Hoaïch Töï Nhieân ôû phöông baéc.
Sau ñoù ñeán Baûy Baùu Vaät töôïng tröng cuûa Vöông
Quyeàn coäng theâm Baûo Bình Chaâu Baùu Vó Ñaïi, chuùng ñöôïc laàn
löôït ñaët ôû boán höôùng chính vaø boán höôùng phuï (keøm giöõa caùc
höôùng chính).
Keá ñoù, ñaët boán thieân nöõ beân ngoaøi ôû moãi höôùng chính,
baét ñaàu laø Thieân Nöõ Saéc Ñeïp; vaø boán thieân nöõ beân trong ôû
boán höôùng trung gian, baét ñaàu vôùi Thieân Nöõ Traøng Hoa...
Ñaët Maët Trôøi ôû phöông ñoâng vaø Maët Traêng ôû phöông
taây. Ñaët Baûo Caùi ôû phöông nam vaø Phöôùn Chieán Thaéng Toaøn
Phöông ôû phöông baéc.
Trong khi baïn ñoïc,
Taát caû taøi saûn cuûa Chö Thieân vaø loaøi ngöôøi,
khoâng soùt thöù gì...

445
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

thì haõy ñoå theâm haït treân phaàn coøn laïi khieán khoâng choã naøo laø
khoâng ñaày traøn. Neáu baïn coù moät vaät trang hoaøng treân ñænh,
baây giôø haõy ñaët leân ñænh vaø ñoïc:
Con daâng cuùng maïn ñaø la naøy leân taát caû caùc baäc Boån Sö
quang vinh vaø cao caû cuûa gioøng truyeàn thöøa, vaø leân
taát caû chö Phaät vaø Boà Taùt.

ÔÛ ñieåm naøy, moät vaøi ngöôøi theâm vaøo nhöõng lôøi nhö: “..taát caû
moïi phaàn ñeàu xinh töôi vaøø ñaày ñuû, khoâng thieáu moùn gì,” nhöng
theo Ñaïo sö cuûa toâi, ñoù laø moät theâm thaét khoâng ñöôïc tìm thaáy
trong nguyeân baûn.
Ñoái vôùi nhöõng gì caàn ñöôïc quaùn töôûng trong moãi cuùng
phaåm, Ñaïo sö cuûa toâi khi ban giaùo lyù ñaõ khoâng noùi theâm baát
kyø ñieàu gì ngoaøi ñieàu naøy, vì theá baûn thaân toâi seõ khoâng vieát gì
theâm ôû ñaây. Tuy nhieân, ñoái nhöõng ai muoán hieåu theâm chi tieát
thì neân tham khaûo Yeáu Nghóa Maät Kinh, nhö ñaõ ñöôïc ñeà nghò
trong baûn vaên caên baûn duøng ñeå giaûng giaûi veà caùc phaùp thöïc
haønh döï bò naøy.208

2. Cuùng Döôøng Maïn Ñaø La Cuûa Ba Thaân Theo


Baûn Vaên Naøy

2.1. MAÏN ÑAØ LA THOÂNG THÖÔØNG209 CUÛA HOAÙ THAÂN

Boán trung chaâu (luïc ñiaï) ñöôïc ñeà caäp ôû treân ñöôïc saép xeáp
theo caùch saép xeáp caùc tuï vaät cuùng döôøng, vôùi Nuùi Tu Di ôû giöõa
vaø caùc coõi trôøi Phaïm Thieân (Brama) ôû treân, taïo thaønh moät theá
giôùi. Moät ngaøn theá giôùi naøy taïo thaønh caùi ñöôïc goïi laø “moät theá
giôùi-baäc nhaát goàm moät ngaøn theá giôùi.” Laáy moät theá giôùi goàm
moät ngaøn theá giôùi nhö theá, moãi theá giôùi vôùi boán trung chaâu, vaø
nhaân moät ngaøn theá giôùi naøy leân moät ngaøn laàn, chuùng ta coù moät

446
IV. CÚNG DƯỜNG MẠN ĐÀ LA

caùi goïi laø “moät theá giôùi trung gian-baäc hai goàm moät ngaøn laàn
moät ngaøn theá giôùi,” hay moät theá giôùi goàm moät trieäu theá giôùi.
Laáy moät theá giôùi gaáp trieäu laàn nhö theá vaø laïi nhaân noù leân moät
ngaøn laàn cho ta “moät heä thoáng theá giôùi vó ñaïi-baäc ba goàm moät
ngaøn trieäu theá giôùi,” hay moät vuõ truï goàm coùù moät tæ theá giôùi. Moät
theá giôùi ôû baäc naøy, taïo bôûi moät ngaøn trieäu theá giôùi, moãi theá giôùi
coù boán trung chaâu, naèm döôùi söï cai quaûn cuûa moät Hoùa Thaân
Phaät duy nhaát - chaúng haïn Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni, maø coõi
Phaät cuûa Ngaøi ñöôïc goïi laø Theá Giôùi Kham Nhaãn.210

Haõy töôûng töôïng trong khaép haèng haø sa soáø theá giôùi
khoâng theå nghó baøn naøy, taát caû nhöõng kho taøng tuyeät haûo nhaát
ñöôïc tìm thaáy trong caùc coõi ngöôøi hay coõi trôøi, nhö baûy baùu vaät
töôïng tröng cho vöông quyeàn vaø v.v... cho duø nhöõng kho taøng
hay chaâu baûo naøy coù thuoäc quyeàn sôû höõu hay khoâng thuoäc
quyeàn sôû höõu cuûa baát kyø ai. Theâm vaøo nhöõng thöù naøy laø thaân
theå, taøi saûn, cuoäc ñôøi, vaän may, naêng löïc vaø söùc maïnh cuûa
rieâng baïn, cuõng nhö taát caû caùc nguoàn coâng ñöùc maø baïn ñaõ
tích taäp trong moïi luùc vaø seõ tích taäp trong töông lai, cuøng taát caû
nhöõng gì ñaõ töøng coù theå ñem laïi nieàm vui vaø haïnh phuùc cho
baïn. Haõy chaát ñaày taát caû nhöõng gìï toát ñeïp nhaát vaø ñaùng ao
öôùc nhaát laïi, ngay caû moät tham muoán hay baùm luyeán nhoû beù
nhö haït meø cuõng khoâng coù, haõy cuùng döôøng ñaày ñuû vaø taát caû
nhöõng cuùng phaåm naøy khoâng thieáu thöù gì cho Thaày cuûa baïn
vaø caùc Boån Toân Hoùa Thaân. Ñaây laø phaùp cuùng döôøng maïn ñaø
la thoâng thöôøng cuûa Hoùa Thaân.

2.2. MAÏN ÑAØ LA PHI THÖÔØNG CUÛA BAÙO THAÂN

Treân taát caû nhöõng thöù ñoù, haõy töôûng töôïng voâ vaøn caùc coõi trôøi
vaø cung ñieän khoâng theå nghó baøn trong naêm coõi Phaät vó ñaïi,211
taát caû ñöôïc caùc Thieân Nöõ Tuyeät Myõ gia trì, ñöôïc caùc thieân nöõ
khaùc cuùng döôøng bao nieàm vui cuûa caùc caûm thoï, taát caû nhöõng
naêng löïc gia hoä vaø nieàm vui naøy ñöôïc nhaân leân voâ haïn. Haõy

447
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

cuùng döôøng taát caû nhöõng thöù naøy cho Thaày cuûa baïn vaø caùc
Boån Toân Baùo Thaân. Ñaây laø phaùp cuùng döôøng maïn ñaø la phi
thöôøng cuûa Baùo Thaân.

2.3. MAÏN ÑAØ LA ÑAËC BIEÄT CUÛA PHAÙP THAÂN

Treân caùi ñeá maïn ñaø la töôïng tröng cho phaùp giôùi voâ sanh tuyeät
ñoái, haõy ñaët caùc tuï töôïng tröng cho boán thò kieán cuõng nhö cho
baát kyø tö töôûng taïo taùc naøo. Haõy cuùng döôøng taát caû cho vò
Thaày vaø caùc Boån Toân Phaùp Thaân. Ñaây laø phaùp cuùng döôøng
maïn ñaø la ñaëc bieät cuûa Phaùp Thaân.
Ñoái vôùi phaùp cuùng döôøng maïn ñaø la naøy cuûa ba thaân,
haõy duy trì moät yù nieäm trong saùng veà taát caû nhöõng giaùo huaán
thöïc haønh naøy vaø vôùi loøng quy ngöôõng, haõy laäp laïi lôøi caàu
nguyeän, baét ñaàu baèng:
Om Ah Hum. Tam thieân ñaïi thieân theá giôùi, coõi giôùi goàm
moät ngaøn trieäu theá giôùi...
...Trong khi baïn tính ñeám (counting) caùc cuùng phaåm
baïn ñang daâng cuùng, haõy caàm caùi ñeá cuûa maïn ñaø la trong
baøn tay traùi, ñeå nguyeân caùc vaät cuùng döôøng laàn ñaàu treân ñoù,
vaø cöù moãi laàn trì tuïng baûn vaên thì baïn laïi ñaët theâm moät tuï leân
treân baèng baøn tay phaûi. Haõy thöïc haønh vôùi loøng kieân nhaãn, ñöa
ñeá maïn ñaø la leân cho tôùi khi tay baïn ñau tôùi ñoä khoâng coøn caàm
ñöôïc nöõa. “Chòu ñöïng gian khoå vaø kieân nhaãn moät caùch duõng
ñaûm vì Phaùp” thì coù yù nghóa hôn vieäc hoaøn toaøn nhòn ñoùi.212 Ñoù
coù nghóa laø luoân luoân quyeát taâm hoaøn taát baát kyø phaùp haønh trì
naøo cho duø phaùp aáy coù khoù laøm chaêng nöõa, duø ôû trong baát cöù
hoaøn caûnh naøo ñi nöõa. Haõy thöïc haønh nhö theá naøy, vaø trong
khi laøm theá, baïn seõ tích luõy ñöôïc moät soá löôïng khoång loà coâng
ñöùc nhôø vaøo söï kieân trì vaø noã löïc cuûa baïn.
Khi thöïc söï khoâng theå caàm maïn ñaø la ñöôïc nöõa, haõy
ñaët maïn ñaø la xuoáng baøn tröôùc maët baïn vaø tieáp tuïc choàng leân
ñoù caùc tuï cuùng döôøng vaø ñeám soá laàn. Khi baïn döøng nghæ,

448
IV. CÚNG DƯỜNG MẠN ĐÀ LA

chaúng haïn ñeå uoáng traø, haõy gom moïi thöù baïn ñaõ cuùng döôøng
laïi, vaø khi baét ñaàu trôû laïi, haõy khôûi söï vôùi maïn ñaø la ba möôi
baûy cuùng phaåm tröôùc khi tieáp tuïc nhö tröôùc.
Haõy quaû quyeát thöïc hieän ít nhaát moät traêm ngaøn laàn cuùng
döôøng maïn ñaø la theo caùch naøy. Neáu baïn khoâng kham noåi soá
löôïng ñoù khi söû duïng maïn ñaø la chi tieát cuûa ba thaân, thì thay
vaøo ñoù coù theå tuïng caâu keä baét ñaàu baèng:
Maët ñaát ñöôïc tònh hoùa vôùi nöôùc thôm...
trong khi cuùng döôøng maïn ñaø la baûy cuùng phaåm.213
Baát kyø baïn duøng hình thöùc cuùng döôøng naøo, ñieàu quan
troïng laø aùp duïng ba phöông phaùp sieâu vieät nhö trong baát kyø
phaùp moân thöïc haønh naøo khaùc. Haõy baét ñaàu baèng vieäc phaùt
khôûi Boà Ñeà Taâm, sau ñoù thöïc hieän chính phaùp moân haønh trì
maø khoâng ñeå cho baát kyø yù nieäm taïo taùc naøo khôûi leân, vaø nieâm
phong phaùp haønh trì cho thaät hoaøn haûo vaøo luùc cuoái baèng vieäc
hoài höôùng coâng ñöùc.
Neáu ñang duøng luùa maïch, luùa mì, hoaëc loaïi haït khaùc ñeå
cuùng döôøng maïn ñaø la, chöøng naøo maø baïn coù theå lo lieäu ñöôïc
phí toån thì haõy luoân luoân cuùng döôøng haït môùi vaø khoâng duøng
cuøng moät haït hai laàn. Nhöõng vaät ñaõ cuùng döôøng thì baïn coù theå
ñem cho chim muoâng, phaân phaùt cho nhöõng haønh khaát, hoaëc
xeáp choàng leân tröôùc moät bieåu töôïng cuûa Tam Baûo. Nhöng
ñöøng bao giôø nghó raèng ñoù laø cuûa rieâng baïn hoaëc söû duïng cho
baïn. Neáu baïn thieáu taøi löïc ñeå saém söûa laïi caùc haït cuùng döôøng
moãi laàn thöïc haønh phaùp haønh trì naøy thì haõy coá gaéng saém söûa
caùc haït môùi moãi khi ñieàu kieän cho pheùp. Neáu quaù ngheøo, baïn
cuõng coù theå duøng ñi duøng laïi soá löôïng haït ñoù.
Tuy nhieân, baïn haõy thöôøng thay ñoåi haït, laøm saïch caùc
haït naøy tröôùc khi cuùng döôøng baèng caùch nhaët ra caùc vaät laï, buïi
ñaát, voû traáu, rôm, phaân chim vaø nhöõng thöù töông töï, vaø taåm
haït baèng ngheä hoaëc loaïi nöôùc hoa khaùc.
Cho duø giaùo lyù cho pheùp duøng vaät cuùng döôøng baèng
ñaát vaø ñaù, nhöng ñaây laø vì lôïi laïc cho nhöõng ngöôøi quaù ngheøo

449
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

khoù ñeán noãi khoâng coù chuùt sôû höõu naøo, hoaëc ñeå daønh cho
nhöõng ngöôøi coù naêng löïc sieâu vieät ñeán noãi chæ vôùi moät haït buïi
duy nhaát, taâm hoï coù theå taïo neân caùc coõi Phaät nhieàu nhö taát caû
nhöõng haït buïi treân toaøn theå theá giôùi. Coøn baûn thaân baïn tuy coù
theå thöïc söï coù ñöôïc ñaày ñuû nhöõng gì caàn thieát, nhöng laïi
khoâng theå buoâng boû vaø cuùng döôøng ù moät caùch roäng raõi. Baïn
coù theå quaû quyeát baèng ñuû loaïi loaïi lyù leõ ñaõ ñöôïc caân nhaéc vaø
coù veû raát hôïp lyù – thaäm chí töï thuyeát phuïc mình – raèng baïn
ñang thöïc hieän cuùng döôøng baèng caùch trì tuïng thaàn chuù vaø
hoaëc baèng quaùn töôûng. Nhöng baïn seõ chæ töï löøa gaït mình.
Hôn nöõa, moïi tantra vaø moïi giaùo huaán coát tuûy ñeàu noùi
raèng “caùc cuùng phaåm trong saïch, ñöôïc chuaån bò saïch seõ”
hoaëc “nhöõng cuùng phaåm ñaõ ñöôïc chuaån bò saïch seõ.” Caùc Maät
ñieån khoâng bao giôø khuyeân neân duøng “caùc cuùng phaàm dô baån,
ñöôïc chuaån bò moät caùch dô baån.” Vì theá ñöøng bao giôø cuùng
döôøng caùc ñoà thöøa hay thöïc phaåm bò oâ nhieãm bôûi tính keo kieät
hay buïi baån. Ñöøng daønh rieâng cho mình phaàn luùa maïch toát
nhaát vaø duøng phaàn coøn laïi ñeå cuùng döôøng hoaëc laøm caùc baùnh
cuùng (torma) baèng moùn boät luùa mì xay nhuyeãn (tsampa). Caùc
haønh giaû Kadampa thuôû xöa thöôøng noùi:

Giöõ phaàn toát nhaát cho baïn vaø cuùng döôøng phoù maùt moác
meo vaø rau quaû heùo uùa cho Tam Baûo laø ñieàu khoâng
neân laøm.

Ñöøng laøm caùc baùnh cuùng hoaëc ñeøn cuùng döôøng vôùi
nhöõng vaät lieäu hö oâi hoaëc thoái röõa, trong khi daønh nhöõng thöù
haûo haïng cho mình. Loái haønh xöû ñoù seõ laøm caïn kieät coâng ñöùc
cuûa baïn.
Khi laøm shelze214 hay caùc torma, haõy chuaån bò boät nhaøo
cho vöøa vaën (khoâng quaù ñaëc cuõng khoâng quaù loûng), vôùi chính
ñoä vöøa maø chính baûn thaân baïn cuõng seõ öa thích. Thaät sai laàm

450
IV. CÚNG DƯỜNG MẠN ĐÀ LA

neáu baïn ñoå theâm nhieàu nöôùc vaøo boät nhaøo chæ ñeå cho deã laøm
hôn.
Ngaøi Atisa thöôøng noùi: “Nhöõng ngöôøi Taây Taïng naøy seõ
khoâng bao giôø coù theå giaøu coù, hoï laøm baùnh cuùng baèng boät
nhaøo moûng teo!”
Ngaøi cuõng noùi: “ÔÛ Taây Taïng, chæ cuùng döôøng nöôùc thoâi
cuõng ñuû tích taäp coâng ñöùc. ÔÛ AÁn Ñoä trôøi quaù noùng vaø nöôùc
chaúng bao giôø tinh saïch ñöôïc nhö ôû Taây Taïng ñaây.”
Nhö moät caùch tích taäp coâng ñöùc, cuùng döôøng nöôùc
trong thanh tònh seõ cöïc kyø hieäu quaû neáu baïn coù theå thöïc hieän
vieäc naøy thaät tinh taán. Haõy röûa saïch baûy cheùn cuùng döôøng
hoaëc caùc ñoà ñöïng khaùc vaø ñaët chuùng caïnh nhau, ñöøng quaù
saùt vaø khoâng quaù xa. Cheùn phaûi ñöôïc ñaët thaúng taép, khoâng
cheùn naøo trong soá ñoù leäch khoûi haøng. Nöôùc phaûi tinh khieát
khoâng laãn caùc haït, toùc, buïi hoaëc caùc coân truøng noåi ôû trong ñoù.
Phaûi thaän troïng khi roùt ñaày caùc cheùn, nhöng ñöøng quaù ñaày tôùi
mieäng cheùn, khoâng laøm ñoå chuùt nöôùc naøo treân baøn cuùng
döôøng. Ñaây laø caùch thöïc hieän cuùng döôøng nöôùc toát ñeïp vaø
hoan hæ.
Phoå Hieàn Haïnh Nguyeän Taùn coù noùi veà caùc phaåm vaät
cuùng döôøng “ñöôïc saép xeáp hoaøn haûo, ñaëc bieät vaø tuyeät vôøi...”
Cho duø baïn thöïc hieän hình thöùc cuùng döôøng naøo, neáu baïn laøm
thaät toát ñeïp vaø hoan hæ, thì ngay caû trong caùch thöùc saép ñaët,
loøng toân kính maø baïn bieåu loä ñoái vôùi chö Phaät vaø Boà Taùt trong
khi cuùng döôøng seõ ñem laïi moät löôïng coâng ñöùc bao la. Vì theá
haõy noã löïc chuaån bò thaät chu ñaùo caùc phaåm vaät cuùng döôøng
cuûa baïn.
Neáu baïn thieáu taøi löïc hoaëc khoâng theå thöïc hieän caùc
phaùp cuùng döôøng, thì ngay caû vieäc cuùng döôøng nhöõng vaät dô
baån hay thoâ xaáu cuõng khoâng coù gì sai mieãn laø taùc yù cuûa baïn
hoaøn toaøn trong saïch. Chö Phaät vaø Boà Taùt khoâng coù yù nieäm
saïch hay dô. Coù nhöõng ví duï veà nhöõng söï cuùng döôøng nhö theá
trong caùc truyeän keå, nhö caâu chuyeän veà moät ngöôøi ñaøn baø

451
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

ngheøo khoù coù teân Ngöôøi Bôùi Raùc Thaønh Phoá cuùng döôøng Ñöùc
Phaät moät ngoïn ñeøn bô. Vaø coù caâu chuyeän veà ngöôøi ñaøn baø cuøi
huûi cuùng döôøng Ngaøi Ñaïi Ca Dieáp moät cheùn chaùo gaïo maø baø
ñaõ nhaän trong buoåi khaát thöïc. Khi baø ñang cuùng döôøng Ngaøi
thì moät con ruoài rôi vaøo cheùn. Baø coá laáy con ruoài ra vaø ngoùn
tay baø cuõng nhuùng vaøo trong cheùn. Duø theá naøo ñi nöõa, Ngaøi
Ñaïi Ca Dieáp ñaõ duøng noù ñeå hoaøn thaønh yù höôùng toát ñeïp cuûa
baø, vaø vì vaät cuùng döôøng cuûa baø ñaõ cung caáp thöïc phaåm troïn
ngaøy cho Ngaøi neân baø traøn ngaäp nieàm vui. Baø ñaõ ñöôïc taùi sinh
ôû coõi Trôøi thöù Ba Möôi Ba.
Noùi toùm laïi, khi baïn cuùng döôøng maïn ñaø la, duø cuùng
döôøng thöù gì ñi nöõa thì moùn aáy cuõng caàn phaûi tinh saïch, ñöôïc
cuùng döôøng trong moät caùch theá hoan hæ, vaø yù höôùng cuûa baïn
phaûi hoaøn toaøn thanh tònh.
Trong baát cöù giai ñoaïn naøo cuûa ñöôøng tu, baïn khoâng
neân ngöng noã löïc thöïc hieän caùc phaùp haønh trì ñeå tích luõy coâng
ñöùc, chaúng haïn cuùng döôøng maïn ñaø la. Nhö caùc Maät ñieån coù
noùi:
Chaúng coù chuùt coâng ñöùc naøo thì laøm gì coù thaønh töïu;
Ngöôøi ta khoâng theå eùp caùt ñeå laáy daàu.

Hy voïng vaøo baát kyø moät thaønh töïu naøo maø khoâng lo tích luõy
coâng ñöùc thì gioáng nhö coá gaéng eùp caùt ôû bôø soâng ñeå laáy daàu
thöïc vaät. Cho duø baïn eùp bao nhieâu trieäu haït caùt, baïn seõ chaúng
bao giôø laáy ñöôïc chuùt xíu daàu naøo. Nhöng muoán tìm kieámâ caùc
thaønh töïu baèng vieäc tích taäp coâng ñöùc thì gioáng nhö noã löïc laáy
daàu baèng caùch eùp caùc haït meø. Baïn caøng eùp meø thì baïn caøng
laáy ñöôïc nhieàu daàu. Cho duø chæ eùp moät haït meø duy nhaát treân
moùng tay baïn cuõng seõ laøm toaøn theå moùng tay mình boùng daàu.
Coù moät caâu tuïc ngöõ töông töï:
Troâng chôø caùc thaønh töïu maø khoâng tích luõy coâng ñöùc thì
gioáng nhö coá gaéng khuaáy nöôùc ñeå laøm bô.

452
IV. CÚNG DƯỜNG MẠN ĐÀ LA

Möu caàu caùc thaønh töïu sau khi vun boài coâng ñöùc thì gioáng
nhö khuaáy söõa laøm bô.

Khoâng coøn nghi ngôø gì raèng vieäc ñaït ñöôïc muïc ñích toái haäu
cuûa thaønh töïu sieâu vieät cuõng laø keát quaû cuûa vieäc hoaøn taát toát
ñeïp vieäc tích luõy hai boà coâng ñöùc. Chuùng ta ñaõ thaûo luaän veà
vieäc khoâng theå naøo ñaït ñöôïc hai thaân thuaàn tònh cuûa Phaät Quaû
neáu khoâng thaønh töïu vieäc vun boài tích luõy phöôùc ñöùc vaø trí tueä.
Ñöùc Long Thoï ñaõ coù noùi:

Nhôø nhöõng thieän haïnh naøy maø moïi chuùng sinh coù theå
Thaønh töïu vun boài phöôùc ñöùc vaø trí tueä
Vaø ñaït ñöôïc hai thaân sieâu vieät
Ñeán töø coâng ñöùc vaø trí tueä.

Nhôø thaønh töïu vun boài coâng ñöùc laø moät vieäc tuy vaãn coøn bao
haøm caùc yù nieäm (taïo taùc),215 baïn ñaït ñöôïc Saéc Thaân
(rupakaya) sieâu vieät. Nhôø thaønh töïu vun boài trí tueäù sieâu vöôït
caùc yù nieäm, baïn ñaït ñöôïc Phaùp Thaân sieâu vieät.
Caùc thaønh töïu nhaát thôøi cuûa cuoäc ñôøi bình thöôøng cuõng
coù theå ñöôïc taïo ra bôûi vieäc tích luõy coâng ñöùc. Neáu chaúng coù
chuùt coâng ñöùc naøo thì moïi noã löïc cuûa ta duø to duø lôùn ñeán ñaâu
cuõng seõ thaát baïi. Ví duï coù nhöõng ngöôøi chöa töøng noã löïc chuùt
naøo maø chaúng bao giôø thieáu thöïc phaåm, tieàn baïc hay taøi saûn
trong hieän taïi laø nhôø kho coâng ñöùc hoï ñaõ tích luõy trong quaù
khöù. Nhöõng ngöôøi khaùc tieâu phí caû ñôøi ñaâm ñaàu vaøo moïi choã,
coá laøm giaøu baèng thöông maïi, troàng troït v.v.. nhöng chuùng
khoâng ñem laïi ngay caû chuùt lôïi ích nhoû beù nhaát, vaø cuoái cuøng
phaûi cheát ñoùi. Ñaây laø nhöõng ñieàu maø moïi ngöôøi coù theå töï thaáy
cho chính mình.
Thaäm chí ñieàu naøy cuõng thích hôïp trong vieäc laøm nguoâi
dòu caùc vò thaàn taøi baûo, caùc Hoä Phaùp vaø v.v.. vôùi hy voïng coù
ñöôïc moät thaønh töïu sieâu nhieân töông öùng. Nhöõng Boån Toân

453
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

nhö theá khoâng theå ban cho ta ñieàu gì tröø phi ta coù theå thu
hoaïch ñöôïc hoa traùi (quaû) ñeán töø haïnh boá thí (nhaân) cuûa chính
ta trong quaù khöù.
Coù moät laàn moät aån só khoâng coù gì ñeå soáng, vì theá oâng
baét ñaàu thöïc hieän thöïc haønh phaù tu Damchen.* OÂng trôû neân
laõo luyeän trong phaùp tu ñeán noãi coù theå troø chuyeän vôùi vò Hoä
Phaùp nhö theå noùi vôùi moät ngöôøi khaùc, nhöng oâng vaãn chöa ñaït
ñöôïc thaønh töïu.
Damchen noùi vôùi oâng: “OÂâng khoâng coù ngay caû chuùt keát
quaû ít oûi nhaát ñeán töø baát kyø haønh ñoäng boá thí naøo trong quaù
khöù, vì theá ta khoâng theå ñem laïi cho oâng moät thaønh töïu naøo.”
Moät hoâm nhaø aån só ñöùng vaøo haøng cuøng moät vaøi haønh
khaát vaø ñöôïc boá thí moät toâ suùp ñaày. Khi oâng veà nhaø, Damchen
hieän ra vaø noùi vôùi oâng: “Hoâm nay ta ñaõ ban cho oâng moät vaøi
thaønh töïu. OÂng coù nhaän thaáy khoâng ?”
“Nhöng taát caû caùc haønh khaát ñeàu nhaän moät toâ suùp, ñaâu
phaûi chæ mình toâi,” nhaø aån só noùi. “Toâi khoâng thaáy (daáu hieäu)
thaønh töïu ñeán töø ngaøi ra sao.”
Damchen noùi “Khi oâng nhaän suùp, moät mieáng môõ lôùn ñaõ
rôi vaøo toâ oâng, ñuùng khoâng ? Ñoù laø thaønh töïu ñeán töø ta!”
Khoâng theå khaéc phuïc söï ngheøo khoå baèng caùc phaùp tu
taøi baûo vaø nhöõng phaùp tu töông töï maø khoâng coù moät vaøi tích tuï
coâng ñöùc trong nhöõng ñôøi quaù khöù. Neáu coù nhöõng vò nhö caùc
vò trôøi taøi baûo thöïc söï coù khaû naêng ban cho caùc thaønh töïu taøi
baûo sieâu nhieân thì chö Phaät vaø Boà taùt, vôùi khaû naêng vaø naêng
löïc coù theå thöïc hieän caùc ñieàu huyeàn nhieäm coøn lôùn hôn haøng
traêm, haøng ngaøn laàn, vaø laø nhöõng baäc giaùc ngoä ñaõ hoaøn toaøn
hieán mình ñeå giuùp ñôõ chuùng sinh ngay caû khi khoâng ñöôïc
thænh caàu, thì chaéc chaén chö Phaät vaø Boà taùt seõ truùt xuoáng theá
giôùi naøy moät khoái löôïng doài daøo cuûa caûi khieán taát caû moïi söï
cuøng khoå ñeàu ñöôïc giaûi tröø trong giaây laùt. Nhöng ñieàu naøy ñaõ
khoâng xaûy ra.

*
Damchen Dorje Lekpa, Phaïn: Vajrasadhu, moät trong nhöõng Hoä Phaùp chính.

454
IV. CÚNG DƯỜNG MẠN ĐÀ LA

Bôûi baát kyø nhöõng gì ta coù chæ laø keát quaû cuûa coâng ñöùc
ta töøng tích tuï trong quaù khöù, neân moät chuùt coâng ñöùc thì ñaùng
giaù hôn moät traùi nuùi noã löïc. Ngaøy nay khi nhöõng ngöôøi thaáy
ñöôïc chuùt ít cuûa caûi hay quyeàn löïc ít oûi nhaát trong xöù sôû man
daïi naøy cuûa chuùng ta, hoï hoaøn toaøn söûng soát vaø taùn thaùn: “OÂi
chao, oâi chao! Coù theå coù ñöôïc chuyeän naøy sao?” Thaät ra coù
ñöôïc cuûa caûi naøy cuõng chaúng caàn phaûi ñoøi hoûi gì nhieàu trong
caùch tích tuï coâng ñöùc. Khi taùc yù cuûa ngöôøi cuùng döôøng vaø ñoái
töôïng ñöôïc cuùng döôøng ñeàu thanh tònh, thì keát quaû cuûa haønh
ñoäng cuùng döôøng naøy ñöôïc minh chöùng bôûi caâu chuyeän cuûa
Mandhatri.** Baèng haønh ñoäng cuùng döôøng baûy haït ñaäu, oâng
ñaït ñöôïc vöông quyeàn toái cao taän Coõi Trôøi Ba möôi ba. Roài coù
tröôøng hôïp cuûa Vua Ba Tö Naëc (Prasenajit) maø quyeàn löïc cuûa
ngaøi laø keát quaû cuûa haønh ñoäng cuùng döôøng moät ñóa thöïc phaåm
noùng soát khoâng muoái.
Khi Ngaøi Atisa ñeán Taây Taïng, xöù aáy giaøu vaø lôùn hôn
ngaøy nay. Vaø tuy theá ngaøi noùi: “Taây Taïng thöïc söï laø moät vöông
quoác goàm caùc thaønh phoá ngaï quyû. ÔÛ ñaây ta khoâng thaáy ai
ñang höôûng quaû cuûa vieäc ñaõ töøng cuùng döôøng, thaäm chí chæ
moät löôïng luùa maïch duy nhaát cho moät ñoái töôïng thanh tònh!”
Neáu ngöôøi ta thöïc söï cho raèng cuûa caûi hoaëc moät chuùt
quyeàn löïc taàm thöôøng laø caùi gì thaät kyø dieäu vaø tuyeät vôøi, thì
tröôùc heát ñoù laø moät daáu hieäu cho thaáy taâm hoàn hoï nhoû beù bieát
bao; thöù ñeán, ñieàu naøy chöùng toû hoï baùm chaáp vaøo caùc hình
töôùng phaøm tuïc ra sao; vaø thöù ba, hoï khoâng hieåu bieát ñuùng
ñaén söï ñôm hoa keát traùi cuûa taát caû moïi haønh ñoäng, nhö ñaõ
ñöôïc minh hoïa tröôùc ñaây baèng haït gioáng cuûa caây asota – hoaëc
cho ta thaáy hoï khoâng tin vaøo keát quaû naøy cho duø ho coùï hieåu
bieát veà ñieàu ñoù.
Nhöng baát kyø ai coù ñöôïc söï xaû boû chaân thaønh vaø chaân
thaät thì hoï seõ hieåu raèng trong taát caû nhöõng söï kieän hoaøn haûo
hieån nhieân ñöôïc tìm thaáy trong theá gian naøy – ngay caû vieäc

**
Xem Phaàn Moät, Chöông Boán, Muïc III.

455
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

giaøu coù nhö moät naga (long vöông), coù moät ñòa vò cao nhö baàu
trôøi, maïnh meõ nhö saám seùt hoaëc töôi ñeïp nhö moät aùnh caàu
voàng – khoâng ñieàu gì trong nhöõng thöù naøy coù chuùt gì thöôøng
haèng, beàn chaéc hoaëc coù ñöôïc chuùt thöïc chaát naøo. Nhöõng thöù
nhö theá chæ khôi daäy söï nhôøm tôûm, gioáng nhö moät ñóa thöùc aên
beùo ngaäy ñöôïc ñem môøi moät ngöôøi maéc beänh vaøng da.
Vieäc tích luõy phöôùc ñöùc vôùi hy voïng ñöôïc giaøu coù trong
ñôøi naøy thì laø ñieàu hoaøn toaøn toát laønh ñoái vôùi ngöôøi theá gian
bình thöôøng, nhöng ñieàu naøy khaùc xa Phaät Phaùp chaân chính, vì
Phaät Phaùp chaân chính ñöôïc ñaët neàn taûng treân quyeát taâm giaûi
thoaùt khoûi sinh töû. Nhö toâi ñaõ nhaéc ñi nhaéc laïi nhieàu laàn, neáu
baïn ñang tìm kieám moät Phaùp chaân thöïc ñöa tôùi giaûi thoaùt, baïn
phaûi töø boû moïi tham luyeán vôùi ñôøi soáng theá tuïc nhö theå coù quaù
nhieàu nöôùc boït trong buïi ñaát. Baïn phaûi lìa boû queâ höông vaø
höôùng veà nhöõng mieàn ñaát voâ danh, luoân luoân ôû nhöõng nôi coâ
tòch. Baïn phaûi phaán khôûi tu taäp khi ñoái dieän vôùi beänh taät vaø vui
veû ñöông ñaàu vôùi caùi cheát.
Moät laàn kia, moät ñeä töû cuûa Ñöùc Dagpo Rinpoche voâ
song hoûi Ngaøi: “Trong thôøi ñaïi suy thoaùi naøy thaät khoù tìm ra
thöïc phaåm, aùo quaàn vaø nhöõng thöù caàn thieát khaùc ñeå thöïc haønh
chaân Phaùp. Vaäy con phaûi laøm gì ? Con caàn noã löïc ñeå laøm
nguoâi dòu phaàn naøo caùc Boån Toân taøi baûo, hay hoïc moät phöông
phaùp höõu hieäu ñeå trích ra caùc tinh chaát,216 hoaëc cam chòu moät
caùi cheát naøo ñoù?”
Baäc Ñaïo Sö ñaùp: “Duø con heát söùc noã löïc, nhöng neáu
khoâng coù baát kyø hoa traùi naøo cuûa haønh ñoäng boá thí trong quaù
khöù thì vieäc laøm laønh vôùi caùc Boån Toân taøi baûo seõ raát khoù khaên.
Ngoaøi ra, vieäc tìm kieám giaøu sang trong ñôøi naøy thì maâu thuaãn
vôùi vieäc chaân thaønh thöïc haønh Phaùp. Vieäc thöïc haønh phaùp
trích xuaát tinh chaát ra töø caùc baát ñoäng vaät thì baây giôø khoâng
coøn phaûi nhö laø trong ñaïi kieáp taêng tieán nöõa,217 khi maø tinh
chaát cuûa ñaát, ñaù, nöôùc, thaûo moäc, v.v. ñaõ tieâu taùn. Baây giôø
vieäc ñoù chaúng coøn hieäu nghieäm nöõa. Töï buoâng mình vaøo moät

456
IV. CÚNG DƯỜNG MẠN ĐÀ LA

caùi cheát naøo ñoù thì cuõng chaúng toát. Sau naøy, seõ raát khoù khaên
ñeå coù theå coù laïi ñöôïc moät thaân ngöôøi vôùi ñaày ñuû töï do vaø
thuaän lôïi nhö con hieän coù. Tuy nhieân, neáu con coù nieàm tin
chaéc chaén taän ñaùy loøng raèng con coù theå thöïc haønh maø khoâng
quan taâm ñeán vieäc con soáng hay cheát, thì con seõ chaúng bao
giôø thieáu thöïc phaåm vaø quaàn aùo.”
Tröôùc giôø, chöa töøng bao giôø coù moät ví duï naøo veà moät
haønh giaû cheát vì ñoùi. Ñöùc Phaät ñaõ töøng tuyeân boá raèng ngay caû
trong thôøi gian coù naïn ñoùi voâ cuøng thaûm khoác, khi maø muoán
mua ñöôïc moät löôïng boät seõ phaûi traû giaù baèng moät löôïng ngoïc,
thì ngay caû luùc ñoù, ñeä töû cuûa Ñöùc Phaät cuõng seõ khoâng bao giôø
phaûi thieáu thöïc phaåm vaø quaàn aùo.
Taát caû caùc phaùp haønh trì maø chö Boà Taùt thöïc hieän ñeå
vun boài coâng ñöùc vaø trí hueä hay ñeå giaûi tröø caùc chöôùng nhieãm
chæ coù moät muïc ñích duy nhaát: ñoù laø haïnh phuùc cuûa taát caû
chuùng sinh ñaày khaép khoâng gian. Baát kyø öôùc muoán naøo haàu
ñaït ñöôïc Phaät quaû vieân maõn chæ cho rieâng baïn thì chaúng dính
daùng gì tôùi Ñaïi Thöøa, huoáng hoà laø thöù thöïc haønh nhaém tôùi vieäc
thaønh töïu caùc muïc ñích taàm thöôøng cuûa ñôøi naøy. Cho duø baïn
coù theå haønh trì baát cöù loaïi phaùp moân naøo, duø laø thöïc haønh tích
luõy phöôùc ñöùc vaø trí tueä hay thöïc haønh phaùp tònh hoùa caùc
chöôùng nhieãm, haõy thöïc hieän caùc phaùp aáy vì söï lôïi laïc cuûa
toaøn theå chuùng sinh voâ bieân, vaø ñöøng troän laãn phaùp haønh trì
vôùi baát kyø thöù taâm tham luyeán chaáp ngaõ naøo. Ngay caû khi baïn
khoâng öôùc muoán nhöõng ñieàu naøy, thì nhö moät taùc duïng phuï,
taát caû caùc lôïi laïc, tieän nghi vaø haïnh phuùc cuûa rieâng baïn trong
ñôøi naøy seõ ñöôïc ñaày ñuû, gioáng nhö khoùi töï xuaát hieän khi baïn
thoåi vaøo moät ngoïn löûa, hay choài luùa maïch taát nhieân seõ naûy nôû
khi baïn gieo haït. Nhöng ñoái vôùi baát kyø söï thoâi thuùc naøo khieán
baïn hieán mình cho rieâng nhöõng ñieàu ñoù (lôïi laïc, tieän nghi vaø
haïnh phuùc) thì haõy vöùt boû heát nhöõng thoâi thuùc naøy nhö vöùt boû
thuoác ñoäc ñi.

457
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Machik Labdron (1031 - 1129)

Vò phoái ngaãu cuûa Padampa Sangye vaø laø ngöôøi


trì giöõ chính cuûa doøng truyeàn thöøa Chö. Baø caàm
caùi troáng-ñoâi lôùn ñöôïc duøng trong phaùp moân naøy
ñeå thænh môøi taát caû nhöõng vò khaùch tôùi döï böõa tieäc
töôïng tröng.

458
V. KUSALI - PHÁP TÍCH TỤ CÔNG ĐỨC CỦA KẺ HÀNH KHẤT

CHÖÔNG NAÊM

KUSALI
PHAÙP TÍCH TUÏ COÂNG ÑÖÙC CUÛA KEÛ HAØNH
KHAÁT: DIEÄT TRÖØ (*) BOÁN MA VÖÔNG
BAÈNG MOÄT ÑOÄC CHIEÂU

Baây giôø haõy noùi ñeán moät phaùp tu ngaén goïn laø phaùp cuùng
döôøng chính thaân theå cuûa ta, cuõng coøn ñöôïc goïi laø kusali, phaùp
tích tuï coâng ñöùc cuûa keû haønh khaát. Bôûi phaùp tu naøy ñöôïc noái
keát vôùi phaùp Boån Sö Du Giaø (Guru Yoga) trong taäp luaän giaûi
An Truù Trong Chaân Taùnh neân vieäc keát hôïp phaùp tu kusali vôùi
Guru Yoga laø vieäc coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Theo moät phöông
thöùc khaùc, vaø phöông thöùc naøy cuõng khoâng coù gì maâu thuaãn
vôùi phöông thöùc keàt hôïp nhö ñaõ noùi beân treân, phaùp kusali cuõng
coù theå ñöôïc thöïc haønh nhö laø moät phaàn cuûa coâng phu tích luõy
coâng ñöùc, song song vôùi vieäc cuùng döôøng maïn ñaø la. [Keát hôïp
vôùi phaùp cuùng döôøng maïn ñaø la] seõ laø caùch thöùc phaùp kusali
naøy ñöôïc giaûng daïy ôû ñaây, phuø hôïp vôùi truyeàn thoáng khaåu
truyeàn ñaõ töøng giaûng daïy veà phaùp aáy.

*
Teân cuûa phaùp thöïc haønh ñöôïc baøn ñeán ôû ñaây laø gcod, phieân aâm laø “Chö” (aâm Vieät:
seõ raát gaàn vôùi aâm ‘chuùt’). YÙ nghóa caên baûn cuûa “Chö” laø “chaët ñöùt.” Trong chöông
naøy, “Chö” luoân luoân ñöôïc duøng vôùi yù nghóa rieâng bieät laø tieâu dieät, chaët ñöùt, tieät tröø,
caét ñöùt caùc yù nieäm. Chuùng toâi ñaõ dòch töø naøy trong nhieàu caùch khaùc nhau tuøy theo
vaên caûnh. Khi “Chö” xuaát hieän nhö teân cuûa phaùpï thöïc haønh, chuùng toâi ñeå maëc maø
khoâng dòch, ngöôøi ñoïc caàn thaáu hieåu phaïm vi yù nghóa haøm yù trong ñoù.

459
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

I. THAÂN THEÅ NHÖ MOÄT PHAÅM VAÄT CUÙNG DÖÔØNG

Töø “kusali” coù nghóa laø ngöôøi haønh khaát. Ñeå vun boài phöôùc
ñöùc vaø trí hueä, caùc haønh giaû du giaø (yogi) – chaúng haïn nhö laø
nhöõng aån só soáng trong nuùi non – laø nhöõng vò ñaõ töø boû cuoäc
ñôøi bình thöôøng, hoï duøng hình thöùc quaùn töôûng ñeå cuùng döôøng
thaân theå cuûa chính hoï khi khoâng coù ñöôïc caùc vaät sôû höõu naøo
khaùc ñeå coù theå daâng leân cuùng döôøng.
Taát caû nhöõng sôû höõu vaät chaát khaùc maø chuùng ta ñaõ lo
laéng vaø noã löïc thaâu thaäp cho baûn thaân ta, thaät ra chæ laø ñeå
chaêm chuùt cho thaân xaùc cuûa chuùng ta, vaø khi so saùnh vôùi baát
kyø taøi saûn naøo khaùc thì roõ raøng laø thaân xaùc cuûa chuùng ta laø vaät
sôû höõu maø ta yeâu quyù nhaát. Nhö theá, so vôùi vieäc cuùng döôøng
baát kyø taøi saûn naøo khaùc, vieäc chuùng ta caét ñöùt loøng meâ ñaém
thaân xaùc mình vaø söû duïng thaân xaùc naøy nhö moät phaåm vaät
cuùng döôøng* thì ñieàu naøy thaät lôïi laïc hôn nhieàu. Coù caâu noùi
raèng:

Cuùng döôøng ngöïa hay voi cuûa baïn thì giaù trò baèng haøng
traêm caùc phaåm vaät cuùng döôøng khaùc;
Cuùng döôøng con caùi hay vôï (choàng) baïn thì töông ñöông
haøng ngaøn caùc phaåm vaät cuùng döôøng khaùc;
Cuùng döôøng thaân theå cuûa chính baïn thì giaù trò baèng haøng
traêm ngaøn laàn caùc phaåm vaät cuùng döôøng khaùc.

Machik Labdron coù noùi:

Bôûi khoâng hieåu raèng vieäc töø boû thaân xaùc khoâng chuùt tham luyeán
Laø tích luõy phöôùc ñöùc vaø trí hueä,

*
Ñaây laø phaàn thöïc haønh caên baûn cuûa phaùp Chö.

460
V. KUSALI - PHÁP TÍCH TỤ CÔNG ĐỨC CỦA KẺ HÀNH KHẤT

Neân con ñaõ baùm luyeán vaøo thaân xaùc yeâu quyù naøy.218
Con saùm hoái ñieàu naøy vôùi Hoùa Thaân cuûa Meï.219

II. PHAÙP TU CUÙNG DÖÔØNG THAÂN XAÙC

Tröôùc tieân, neáu baïn quen thuoäc vôùi phaùp quaùn töôûng, baïn coù
theå choïn caùch phoùng taâm thöùc cuûa baïn thaúng vaøo khoâng gian
vaø quaùn töôûng taâm thöùc cuûa baïn laäp töùc hieän ra nhö laø Baø Meï
Chaân Chính Saéc Ñen Phaãn Noä.220 Neáu baïn khoâng quen quaùn
töôûng thì haõy töôûng töôïng trong traùi tim cuûa baïn gioït tinh tuùy
cuûa taâm thöùc baïn trong thaân töôùng cuûa Baø Meï Phaãn Noä. Baø
ñang nhaûy muùa laéc lö, baøn tay phaûi vung cao moät löôõi dao
cong leân khoâng trung, vaø baøn tay traùi caàm moät bình baùt laøm
baèng soï ngöôøi ñaày maùu, giô cao ôû phiaù tröôùc ngöïc ngay
khoaûng traùi tim. Caùi ñaàu keâu eng eùc cuûa moät con lôïn caùi maøu
ñen nhoâ ra töø phía sau tai phaûi cuûa Baø. Baø maëc y phuïc cuûa
moät thieân nöõ phaãn noä.
Khi baïn phaùt ra aâm “P’et”221 thì Baø Meï Phaãn Noä bay leân
qua kinh maïch trung öông cuûa baïn. Ngay vaøo giaây phuùt Baø
phoùng voït qua cöûa Phaïm thieân Brahma treân ñænh ñaàu baïn,
thaân baïn trôû thaønh moät töû thi vaø ngaõ quïy xuoáng. ÔÛ ñaây, ñöøng
nghó raèng thaân baïn coù moät hình töôùng thoâng thöôøng. Thay vì
theá, haõy hình dung thaân theå aáy beùo maäp, khoång loà, to lôùn nhö
toaøn theå vuõ truï goàm moät tæ theá giôùi.
Vôùi moät ñoäc chieâu duy nhaát baèng löôõi dao cong trong
baøn tay phaûi, Baø Meï Saéc Ñen Phaãn Noä – laø taâm thöùc baïn maø
baïn quaùn töôûng trong saéc töôùng Baø Meï Phaãn Noä- laäp töùc laïng
treân ñænh soï cuûa thaân theå voâ tri ôû khoaûng caëp chaân maøy ñeå
laøm thaønh moät caùi bình baùt baèng soï ngöôøi. Moät laàn nöõa, haõy
thieàn ñònh raèng bình baùt baèng soï ngöôøi naøy khoâng lôùn nhö
bình thöôøng trong thöïc teá, maø lôùn nhö theå toaøn theå vuõ truï goàm
moät tæ theá giôùi. Baèng baøn tay traùi, Baø Meï Phaãn Noä nhaët bình
baùt soï ngöôøi vaø ñaët bình baùt aáy vôùi caëp loâng maøy cuûa bình baùt

461
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

nhìn veà phía Baø treân moät chieác kieàng ba chaân laøm baèng ba caùi
soï ngöôøi, moãi caùi soï lôùn nhö Nuùi Tu Di. Roài vôùi löôõi dao coù
hình moùc caâu trong baøn tay phaûi, baø naâng toaøn thaân töû thi vaø
ñaët vaøo trong bình baùt soï ngöôøi treân chieác kieàng ba chaân.
Baây giôø haõy quaùn töôûng trong khoâng gian treân caùi soï
moät chöõ hang maøu traéng vôùi baûn chaát laø cam loà, vaø döôùi caùi soï
laø neùt vaïch thaúng ñöùng cuûa moät chöõ A,222 maøu ñoû, coù baûn chaát
laø löûa:

vaïch thaúng ñöùng


cuûa A

Khi baïn ñoïc “Om Ah Hum,” löûa chaùy buøng leân töø vaïch
thaúng cuûa chöõ A vaø ñun naáu bình baùt soï ngöôøi cho tôùi khi töû thi
chaùy xeøo xeøo vaø tan ra thaønh cam loà, nöôùc cam loà soâi leân vaø
traøn ñaày caû caùi soï. Moïi thöù hoâi thoái vaø baát tònh traøn ra ngoaøi
döôùi hình thöùc cuûa moät thöù vaùng boït. Hôi boác leân töø nöôùc cam
loà vaø chaïm vaøo chöõ hang; nhôø söï va chaïm naøy maø chöõ hang
nhö ñöôïc hun noùng. Chöõ hang ræ ra nhöõng gioøng cam loà ñoû vaø
traéng, nhoû xuoáng vaø hoøa troän nhau trong moät hôïp theå baát khaû
phaân ôû trong caùi soï. Baûn thaân chöõ hang tan ra thaønh aùnh saùng
vaø cuõng tan thaønh chaát cam loà. Khi quaùn töôûng taát caû nhöõng
ñieàu naøy, baïn haõy tuïng:

P’et! Töï giaûi thoaùt toâi ra khoûi meâ ñaém xaùc thaân...

vaø v.v... Sau ñoù, khi baïn laäp laïi “Om Ah Hum,” haõy quaùn töôûng
raèng chöõ om tònh hoùa chaát cam loà goàm taát caû nhöõng gì baát
toaøn thieän cuûa maøu saéc, höông, vò vaø v.v....; chöõ ah laøm chaát
cam loà taêng tröôûng gaáp nhieàu laàn; vaø chöõ hum chuyeån hoùa
chaát cam loà thaønh taát caû nhöõng gì maø ta coù theå öôùc muoán.

462
V. KUSALI - PHÁP TÍCH TỤ CÔNG ĐỨC CỦA KẺ HÀNH KHẤT

Chaát cam loà naøy bieán thaønh baûn chaát cuûa chaát cam loà tuyeät
haûo 223 cuûa trí hueä nguyeân sô, hieån loä trong daïng nhöõng ñaùm
maây cuoàn cuoän vaø coù theå thoûa maõn baát cöù ñieàu gì baïn ñang
khao khaùt.
Haõy quaùn töôûng treân baàu trôøi tröôùc maët baïn moät chieác
ngai chaát ñaày nhöõng chieác neäm baèng luïa, ngöï treân ñoù laø vò Thaày
goác (Boån Sö) toân quyù cuûa baïn trong thaân töôùng cuûa con ngöôøi. ÔÛ
treân Ngaøi laø caùc Ñaïo sö doøng truyeàn thöøa, xung quanh Ngaøi laø taát
caû caùc Boån Toân (Yidam), vaø phía döôùi trong khoaûng khoâng phía
treân bình baùt soï ngöôøi laø Baûy Möôi Laêm Vò Hoä Phaùp Vinh
Quang224 cuøng taát caû taäp hoäi nhöõng Hoä Phaùp khaùc, caû nhöõng vò
Hoä Phaùp trí tueä laãn nhöõng Hoä Phaùp bò nhieáp phuïc do nghieäp quaû
cuûa caùc haønh ñoäng trong quaù khöù cuûa hoï, cuøng vôùi caùc vò thoå
thaàn, thoå ñòa.
Phía döôùi bình baùt soï ngöôøi, haõy quaùn töôûng taát caû moïi
chuùng sinh trong saùu coõi vaø tam giôùi– trong soá aáy coù caùc vò
khaùch chính cuûa baïn laø taùm möôi ngaøn loaïi chuùng sinh gaây ra
chöôùng ngaïi, möôøi laêm ñaïi ma quyû saên baét treû con, vaø toùm laïi,
taát caû nhöõng keû gaây ra chöôùng ngaïi vaø nhöõng ngöôøi maø baïn
maéc nôï nghieäp, ngaäp ñaày nhö voâ löôïng voâ soá nhöõng haït buïi
trong moät tia naéng.

1. Böõa Tieäc Traéng Daønh Cho Thöôïng Khaùch

Baây giôø haõy quaùn töôûng raèng vò Thaày goác cuûa baïn, caùc Ñaïo Sö
doøng truyeàn thöøa vaø taát caû thaùnh hoäi chö Phaät vaø Boà Taùt ôû treân
ñaàu vò Thaày, taát caû ñeàu huùt laáy chaát cam loà baèng löôõi cuûa caùc
Ngaøi – löôõi aáy coù hình daïng nhö nhöõng caùi oáng chaøy kim cöông
roãng.225 Keát quaû cuûa vieäc quaùn töôûng naøy laø baïn thaønh töïu phaùp
tu tích taäp, giaûi thoaùt khoûi caùc chöôùng ngaïi vaø nhöõng giôùi nguyeän
maø baïn ñaõ vi phaïm hay nhöõng theä nguyeän maø baïn ñaõ phaù vôõ seõ
ñöôïc tònh hoùa, cuõng nhö baïn seõ ñaït ñöôïc caùc thaønh töïu thoâng
thöôøng laãn thaønh töïu sieâu vieät.

463
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Caùc Boån Toân (Yidam) vaø caùc vò Hoä Phaät (deity) cuûa boán
vaø saùu caáp Maät ñieån, ñang vaây quanh vò Thaày, cuõng ñang thoï
duïng chaát cam loà, huùt chaát cam loà aáy baèng nhöõng chieác löôõi
roãng – nhöõng chieác löôõi naøy coù hình daïng töông öùng vôùi bieåu
töôïng cuûa töøng vò moät nhö chaøy kim cang, baùnh xe phaùp, ngoïc
quyù, hoa sen, hoaëc chaøy kim cang ñoâi.* Keát quaû laø baïn thaønh
töïu phaùp tu tích taäp, taåy saïch caùc chöôùng ngaïi cuûa baïn, tònh
hoùa nhöõng giôùi nguyeän maø baïn ñaõ vi phaïm vaø nhöõng theä
nguyeän maø baïn ñaõ phaù vôõ, ñaït ñöôïc caùc thaønh töïu thoâng
thöôøng vaø sieâu vieät.
Baây giôø caùc vò Khoâng Haønh nam (Daka), Khoâng Haønh
nöõ (Dakini), Baûy Möôi Laêm Vò Hoä Phaùp Vinh Quang vaø taát caû
caùc vò Hoä Phaùp khaùc cuõng huùt phaàn cam loà daønh rieâng cho hoï
qua nhöõng chieác löôõi roãng baèng aùnh saùng cuûa hoï. Baïn thaønh
töïu phaùp tu tích taäp vaø thoaùt khoûi moïi chöôùng ngaïi; taát caû caùc
chöôùng ngaïi vaø hoaøn caûnh baát lôïi ñoái vôùi Phaùp vaø ñoái vôùi
nhöõng thaønh töïu giaùc ngoä thaûy ñeàu ñöôïc taåy tröø. Taát caû nhöõng
hoaøn caûnh thuaän lôïi vaø nhöõng ñieàu toát ñeïp maø baïn tìm kieám
ñöôïc nhaân boäi phaàn leân.

2. Böõa Tieäc Traéng Daønh Cho Caùc Vò Khaùch ÔÛû Döôùi Thaáp

Keá ñoù, neáu baïn ñaõ thuaàn thuïc trong vieäc quaùn töôûng nhö treân
thì haõy tieáp tuïc quaùn töôûng chính baïn laø Baø Meï Chaân Chính
Saéc Ñen Phaãn Noä, vaø töø traùi tim baïn phoùng toûa ra voâ soá
nhöõng vò Khoâng Haønh nöõ (Dakani) ñang bieåu döông caùc hoaït
ñoäng - caùc Dakini naøy coù saéc traéng, vaøng, ñoû, xanh laù caây vaø
xanh döông, gioáng nhö voâ soá nhöõng haït buïi nhaûy muùa trong
nhöõng tia naéng maët trôøi. Haõy töôûng töôïng caùc vò aáy giuùp cho
taát caû chuùng sinh khaép saùu coõi vaø trong tam giôùi ñöôïc an dòu
vaø haøi loøng, vì caùc vò aáy ñaõ ban taëng cho moãi chuùng sinh moät

464
V. KUSALI - PHÁP TÍCH TỤ CÔNG ĐỨC CỦA KẺ HÀNH KHẤT

bình baùt trí tueä laøm baèng soï ngöôøi chöùa ñaày chaát cam loà tinh
khieát.

Neáu baïn thieáu kinh nghieäm trong vieäc quaùn töôûng, haõy
töôûng töôïng raèng chính baïn laø Baø Meï Saéc Ñen Phaãn Noä – baïn
söû duïng bình baùt soï ngöôøi trong baøn tay traùi cuûa baïn ñeå muùc
nöôùc cam loà ra khoûi chieác soï lôùn roài tung raûi nöôùc cam loà aáy nhö
möa, cho nhöõng gioït cam loà rôi xuoáng khaép nôi trong saùu coõi
vaø trong tam giôùi cuûa sinh töû luaân hoài. Taát caû moïi chuùng sinh
ñeàu uoáng nöôùc cam loà aáy vaø caûm thaáy hoaøn toaøn thoûa maõn.

3. Böõa Tieäc Ña Daïng Cho Thöôïng Khaùch

Moät laàn nöõa, hôi boác leân töø chaát cam loà ñöôïc naáu soâi, taïo ra
nhöõng ñaùm maây cuùng döôøng khoâng theå nghó baøn. Haõy cuùng
döôøng nhöõng ñaùm maây aáy cho caùc thöôïng khaùch: nöôùc tinh
khieát ñeå uoáng vaø röûa chaân, hoa, höông nhang, ñeøn, nöôùc hoa,
thöïc phaåm vaø aâm nhaïc, taùm bieåu töôïng kyø dieäu vaø baûy baùu
vaät töôïng tröng cuûa vöông quyeàn, caùc duø loïng, côø chieán
thaéng, maøn tröôùng, baùnh xe vaøng vôùi moät ngaøn caây caêm, caùc
oác xaø cöø traéng xoaén veà beân phaûi, vaø theâm nhieàu thöù nöõa. Keát
quaû laø baïn vaø taát caû chuùng sinh thaønh töïu caùc phaùp tích luõy
coâng ñöùc vaø taát caû moïi chöôùng ngaïi ñeàu ñöôïc taåy saïch.

4. Böõa Tieäc Ña Daïng Daønh Cho Caùc Vò Khaùch Ôûû Döôùi


Thaáp

Baây giôø ñeán caùc vò khaùch ôû döôùi thaáp, laø taát caû chuùng sinh ôû
saùu coõi luaân hoài sinh töû. Baát kyø thöù gì maø moãi chuùng sinh trong
soá ñoù ham muoán, baát kyø ñieàu gì moãi chuùng sinh ao öôùc, taát caû

465
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

nhöõng ñieàu aáy truùt xuoáng hoï nhö möa, laøm cho hoï thoûa maõn
vaø khieán hoï traøn ngaäp nieàm vui.
Haõy ñaëc bieät nghó töôûng tôùi chuùng sinh maø baïn töøng
maéc nôï trong taát caû caùc kieáp ñaõ qua cuûa baïn cho tôùi taän ngaøy
nay trong voøng sinh töû voâ thuûy voâ chung. Chuùng ta coù ñuû thöù
loaïi nghieäp nôï do caùc haønh vi trong quaù khöù: caùc moùn nôï thaâu
ngaén ñôøi ta bôûi ta töøng saùt sinh; caùc moùn nôï khieán ta ngheøo
khoå bôûi ta töøng troäm caép; caùc moùn nôï gaây tai hoïa beänh taät bôûi
ta ñaõ taán coâng vaø ñaùnh ñaäp ngöôøi khaùc; caùc moùn nôï do ngöôøi
quyeàn theá hôn ta ban cho ta, caùc moùn nôï do ngöôøi thaáp hôn ta
cung phuïng ta, vaø caùc moùn nôï tình caûm baïn beø cuûa nhöõng
ngöôøi ngang haøng ta; caùc moùn nôï ñoái vôùi nhöõng chuùa coâng vaø
nhöõng boä haï,226 ñoái vôùi nhöõng ngöôøi thaân yeâu, vôùi baïn beø,
thaàn daân, con caùi vaø gia suùc; caùc moùn nôï cuûa thöïc phaåm
chuùng ta ñaõ aên vaø quaàn aùo chuùng ta ñaõ maëc, cuûa tieàn baïc
chuùng ta ñaõ vay möôïn, söõa chuùng ta ñaõ vaét, cuûa caùc gaùnh
naëng maø ta khieán nhöõng ngöôøi khaùc phaûi mang vaùc, caùc moùn
nôï cuûa caùc caùnh ñoàng ta ñaõ caøy, vaø cuûa baát kyø thöù gì khaùc maø
chuùng ta coù theå ñaõ töøng söû duïng.
Taát caû nhöõng chuû nôï hay oan gia ñoù, duø nam hay nöõ,
ñeàu mong muoán ñoøi baïn moùn nôï xöông maùu, thaâu ngaén thoï
maïng cuûa baïn vaø voà chuïp sinh löïc cuûa baïn. Hoï vaùc nhöõng caùi
thuøng troøn ñeå chöaù, chaïy theo sau baïn vaø ñoøi baïn phaûi trang
traûi moùn nôï ña vay. Phaåm vaät cuùng döôøng (chaát cam loà) ñöôïc
chuyeån hoùa thaønh moät kho taøng voâ taän goàm taát caû nhöõng gì coù
theå öôùc muoán, taát caû truùt nhö möa xuoáng hoï, ñem ñeán cho
töøng chuùng sinh trong soá ñoù baát kyø nhöõng gì maø hoï ao öôùc
nhaát. Ñem thöïc phaåm ñeán cho nhöõng ai muoán thöïc phaåm,
quaàn aùo cho nhöõng ai caàn quaàn aùo, cuûa caûi cho nhöõng ngöôøi
muoán cuûa caûi, vöôøn töôïc cho nhöõng ai muoán vöôøn töôïc, ngöïa
cho nhöõng ngöôøi muoán ngöïa, nhaø ñeå ôû cho nhöõng ai muoán
nhaø cöûa, baïn beø vaø nhöõng ngöôøi thaân yeâu cho nhöõng ai muoán
baïn beø vaø nhöõng ngöôøi thaân yeâu.

466
V. KUSALI - PHÁP TÍCH TỤ CÔNG ĐỨC CỦA KẺ HÀNH KHẤT

Khi moãi chuùng sinh trong boïn hoï vui höôûng nhöõng ñieàu
naøy thì baïn ñöôïc giaûi thoaùt khoûi nhöõng moùn nôï ôn nghóa cuûa
baïn. Caùc moùn nôï cuûa baïn ñeàu ñöôïc trang traûi. Baïn ñöôïc giaûi
thoaùt khoûi nhöõng keû töû thu,ø vaø taát caû moïi haønh vi aùc haïi vaø
nhöõng chöôùng ngaïi cuûa baïn ñeàu ñöôïc giaûi thoaùt. Taát caû ñeàu
nguoâi ngoai vaø haøi loøng.
Sau ñoù haõy töôûng töôïng raèng nhöõng ngöôøi coù theå bò boû
queân - ngöôøi taàm thöôøng, ngöôøi yeáu ñuoái, ngöôøi queø cuït, ngöôøi
muø loøa, ngöôøi ñieác, ngöôøi caâm vaø taát caû chuùng sinh trong saùu
coõi bò haønh haï vaø kieät löïc bôûi noãi khoå – haõy nghó ñeán hoï vaø
quaùn töôûng phaåm vaät cuùng döôøng (chaát cam loà) bieán thaønh
baát kyø ñieàu gì maø hoï coù theå caàn ñeán. Thaønh moät nôi nöông töïa
cho nhöõng ai khoâng choã nöông töïa, moät vò maïnh thöôøng quaân
cho nhöõng ai khoâng ngöôøi baûo trôï, moät söï giuùp ñôõ thaân thieát
cho nhöõng ai khoâng ñöôïc trôï giuùp, ngöôøi thaân vaø baïn beø cho
ngöôøi coâ ñoäc, moät vò trí trong xaõ hoäi cho ngöôøi bò töôùc ñoaït,
thuoác men ñeå cöùu chöõa ngöôøi beänh, thuoác hoài sinh cho ngöôøi
haáp hoái, ñoâi chaân thaàn kyø cho ngöôøi queø, ñoâi maét minh trieát
cho ngöôøi muø, ñoâi tai thaàn tình cho ngöôøi ñieác, nhöõng caùi löôõi
trí tueä cho ngöôøi caâm,227 vaø v.v.. Heát thaûy chuùng sinh vui
höôûng caùc moùn quaø taëng vaø caûm thaáy haøi loøng, ñöôïc giaûi thoaùt
khoûi nghieäp baùo, khoûi nhöõng ñau khoå vaø khoûi caùc thoùi quen
huaân taäp cuûa moãi moät coõi trong saùu coõi luaân hoài. Taát caû nhöõng
chuùng sinh nam ñaït tôùi thaønh töïu cuûa ñöùc Quaùn Theá AÂm
(Avalokitesvara) cao caû, taát caû nhöõng chuùng sinh nöõ ñaït tôùi
ñöôïc thaønh töïu cuûa ñöùc Quan AÂm (Tara) cao quyù, vaø ba theá
giôùi cuûa luaân hoài sinh töû (Duïc giôùi, Saéc giôùi, Voâ saéc giôùi) ñöôïc
giaûi thoaùt khoûi vöïc thaúm cuøng cöïc.

Tieáp tuïc trì tuïng “Om Ah Hum” cho tôùi khi baïn hoaøn taát
toaøn boä coâng phu quaùn töôûng naøy. Roài ñoïc ñoaïn sau ñaây:

P’et! Caùc vò khaùch cuûa phaùp cuùng döôøng cao...

467
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

xuoáng tôùi nhöõng chöõ:

..Ñaïi Vieân Maõn khoâng taïo taùc. Ah!

Sau ñoù haõy an truï trong traïng thaùi sieâu vöôït baát kyø yù nieäm naøo
veà phaåm vaät cuùng döôøng, ngöôøi cuùng döôøng vaø ngöôøi thoï
nhaän cuùng döôøng.
Trong caùc baûn vaên Chö thöôøng coù boán ñaïi tieäc: traéng,
ñoû, loám ñoám nhieàu maøu vaø ñen. Trong luaän giaûi naøy, coù caùc
böõa tieäc traéng vaø loám ñoám maøu, khoâng coù caùc böõa tieäc ñoû vaø
ñen.

Ñieàu maø nhöõng ngöôøi taïm goïi laø haønh giaû Chö ngaøy hoâm
nay, hoï coi Chö nhö laø moät tieán trình ruøng rôïn huûy dieät caùc
tinh linh hieåm aùc baèng caùch gieát, quaát, chaët, ñaùnh hay saên
ñuoåi nhöõng tinh linh naøy. YÙ nieäm cuûa hoï veà phaùp thöïc haønh
Chö bao goàm caû vieäc luoân luoân giaän döõ. Vieäc laøm ra veû can
ñaûm cuûa hoï khoâng laø gì khaùc hôn ngoaøi loøng thuø gheùt vaø kieâu
ngaïo. Hoï töôûng töôïng raèng hoï phaûi haønh xöû nhö nhöõng thuoäc
haï cuûa Thaàn Cheát. Ví duï, khi thöïc haønh Chö cho moät ngöôøi
beänh, hoï töï ñöa mình vaøo moät maøn phoâ dieãn ñieân cuoàng, nhìn
choøng choïc vôùi ñoâi maét lôùn nhö nhöõng caùi ñóa troøn ngaäp ñaày
thuø haän, naém chaët tay laïi, caén chaët moâi döôùi, baát thaàn ñaám
maïnh vaø tuùm laáy beänh nhaân thaät döõ doäi ñeán noãi löng aùo ngöôøi
beänh bò raùch böôm ra. Hoï goïi vieäc naøy laø söï cheá ngöï caùc tinh
linh, nhöng thöïc haønh Phaùp nhö theá laø vieäc hoaøn toaøn sai laàm.
Machik Labdron noùi:

Töø voâ thuûy, caùc tinh linh ñoäc haïi ñaõ töøng soáng trong moät
côn loác aûo giaùc vaø ñau khoå voâ taän, laø nghieäp chöôùng hoï
phaûi chòu do caùc aùc haïnh chính hoï ñaõ gaây trong quaù khöù,
vaø bôûi caùc hoaøn caûnh baát haïnh naøy ñaõ cuoán hoï ñi nhö
moät côn gioù. Khi cheát, hoï khoâng theå traùnh khoûi vieäc bò ñoïa

468
V. KUSALI - PHÁP TÍCH TỤ CÔNG ĐỨC CỦA KẺ HÀNH KHẤT

saâu vaøo trong vöïc thaúm cuûa caùc coõi thaáp. Vôùi caùi moùc
cuûa loøng bi maãn, ta thaâu toùm ñöôïc nhöõng tinh linh xaáu aùc
ñoù. Khi cuùng döôøng cho hoï thòt vaø maùu aám cuûa chính ta
ñeå laøm thöïc phaåm, nöông vaøo loøng töø aùi vaø ñaïi bi cuûa Boà
Ñeà taâm, ta chuyeån hoùa caùch thöùc hoï nhìn moïi söï vaø khieán
hoï trôû thaønh nhöõng ñeä töû cuûa ta. Ñoái vôùi ta, nhöõng tinh
linh hieåm aùc ñoù laø phaàn thöôûng ta coù ñöôïc vôùi caùi moùc
cuûa loøng bi maãn - nhöng nhöõng ngöôøi laõo luyeän vó ñaïi cuûa
phaùp Chö trong töông lai seõ laáy laøm kieâu haõnh veà vieäc
gieát haïi, truïc xuaát hay ñaùnh ñaäp nhöõng tinh linh naøy. Ñoù
seõ laø daáu hieäu cho thaáy caùc giaùo thuyeát sai laàm veà phaùp
thöïc haønh Chö, caùc giaùo lyù cuûa quyû ma, ñang lan roäng.

Taát caû caùc phaùp thöïc haønh Chö sai laàm maø nöõ haønh giaû
(Machik Labdron) tieân ñoaùn, chaúng haïn nhö phaùp Chö Ñen
Chín Phaåm – phaùp aáy chæ laø keát quaû cuûa caùi nhìn cho raèng
ngöôøi ta coù theå cheá ngöï caùc tinh linh baèng baïo löïc, khoâng coù
chuùt xíu loøng töø vaø bi naøo cuûa Boà Ñeà Taâm.
Moät ngöôøi söû duïng caùc phaùp thöïc haønh ñoù coù leõ cuõng
coù theå hoaøn toaøn chieán thaéng moät hoaëc hai tinh linh yeáu nhoû,
nhöng neáu ngöôøi aáy gaëp phaûi baát kyø tinh linh thöïc söï xaáu aùc
naøo thì chuùng seõ ñe doïa maïng soáng cuûa ngöôøi aáy ñeå traû ñuõa
nhö ñaõ töøng thaáy xaûy ra trong nhieàu tröôøng hôïp.
Ñoái vôùi caùc haønh giaû, thaät laø ñaëc bieät khoù khaên ñeå coù
theå bieát ñöôïc nhöõng daáu hieäu thaønh coâng xaûy ra treân ñöôøng tu
– nhö vieäc cheá ngöï quyû ma, hoaëc moät kinh nghieäm ñöôïc nhaän
ñöôïc löïc gia trì naøo ñoù – khoâng bieát ñöôïc ñaây laøø nhöõng daáu
hieäu xaùc thöïc cuûa tieán boä trong tu taäp, hay thöïc ra cuõng chæ laø
caùc chöôùng ngaïi gaây ra bôûi caùc theá löïc ma vöông.
Thöôøng thöôøng, nhöõng ngöôøi bò aùm nhaäp bôûi caùc tinh
linh hieåm ñoäc döôøng nhö coù taøi thaáu thò cuøng caùc naêng löïc
sieâu nhieân. Nhöng caøng luùc hoï caøng xa rôøi chaùnh Phaùp cho tôùi
khi hoï chaúng coøn chuùt gì toát laønh trong hoï. Nhöõng phaåm vaät

469
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

cuùng döôøng cao nhö nuùi coù theå ñöôïc chaát choàng treân ngöôøi
hoï, hoaøn toaøn chæ laø nhöõng moùn nôï nghieäp trong töông lai, vaø
thaäm chí cuõng khoâng ñem laïi cho hoï ñieàu gì toát laønh trong ñôøi
naøy. Cuoái cuøng hoï nhaän ra raèng ngay caû vieäc tích coùp ñeå ñuû
aên ñuû maëc cuõng laø vieäc raát khoù. Roài nhöõng gì hoï coù thì hoï
khoâng theå loøng naøo ñem ra söû duïng. Khi cheát, chaéc chaén hoï
seõ taùi sinh trong moät ñòa nguïc phuø du hay moät vaøi caûnh giôùi
nhö theá, nhö chuùng ta ñaõ ñeà caäp ñeán (trong caùc chöông
tröôùc).228

III. YÙ NGHÓA CUÛA PHAÙP Chö

Nhöõng chuùng sinh goïi laø tinh linh bò tieâu dieät trong phaùp Chö
khoâng ôû ñaâu xa. Hoï ôû trong chuùng ta. Taát caû moïi aûo töôûng maø
chuùng ta nhaän thaáy xuaát hieän ra, trong hình thöùc cuûa caùc tinh
linh beân ngoaøi chuùng ta (ngoaïi ma), laø bôûi chuùng ta khoâng dieät
tröø ñöôïc taùnh töï phuï (hay ngaõ main) 229 trong vieäc tin töôûng ôû
moät caùi “toâi” vaø chaáp vaøo caùi “ngaõ.” Nhö Machik ñaõ coù noùi:

Ma quyû höõu hình, ma quyû voâ hình,


Ma quyû haû heâ vaø ma quyû töï phuï -
Taát caû chuùng ma ñeán töø ma vöông ngaõ maïn.230

Caùi maø chuùng ta goïi laø moät tinh linh thöïc ra laø ma vöông töï
phuï, hay laø ma chaáp ngaõ, chaáp coù caùi toâi. Machik cuõng noùi:

“Nhieàu tinh linh” coù nghóa laø nhieàu yù nieäm;


“Tinh linh maïnh meõ” coù nghóa laø tin vaøo moät baûn ngaõ;
“Caùc tinh linh man daõ” coù nghóa laø caùc voïng töôûng.
Ngöôøi tieâu dieät ñöôïc caùc tinh linh naøy seõ laø moät haønh giaû
laõo luyeän cuûa phaùp thöïc haønh Chö.

470
V. KUSALI - PHÁP TÍCH TỤ CÔNG ĐỨC CỦA KẺ HÀNH KHẤT

Cuoäc ñoái thoaïi giöõa Ngaøi Jetsun Mila vôùi Nöõ Yeâu Tinh ÔÛ Taûng
Ñaù coù nhöõng lôøi nhö sau:

Vieäc tin vaøo moät caùi “toâi” thì maïnh meõ hôn caû ngöôi, hôõi
nöõ yeâu tinh.
Caùc yù nieäm thì coøn nhieàu hôn caû ngöôi, hôõi nöõ yeâu tinh.
Caùc voïng töôûng bò nhöõng thoùi quen huaân taäp cöôùp phaù
coøn nhieàu hôn caû bò ngöôi cöôùp phaù, hôõi nöõ yeâu tinh.

Ngaøi cuõng phaân loaïi caùc loaïi phaùp moân Chö khaùc nhau sau
ñaây:

Chö beân ngoaøi laø lang thang trong nhöõng nôi choán ñaùng
sôï vaø nuùi non coâ tòch;
Chö beân trong laø quaêng neùm thaân xaùc haønh giaû laøm thöïc
phaåm;
Chö toái thöôïng laø chaët ñöùt goác reã moät laàn vaø maõi maõi.
Ta laø moät haønh giaû du giaø sôû höõu ba loaïi Chö naøy.

Nhö theá taát caû caùc phaùp thöïc haønh Chö laø ñeå chaët ñöùt ma
chaáp ngaõ, chaët ñöùt nieàm tin vaøo baûn ngaõ, vì caùi ngaõ laø goác reã
cuûa moïi voâ minh vaø moïi tri kieán laàm laïc. Ñaây laø ñieàu ñöôïc noùi
tôùi qua caâu “Chö toái thöôïng laø chaët ñöùt goác reã moät laàn vaø maõi
maõi.” Caùc ma quyû beân ngoaøi chæ laø nhöõng nhaän thöùc laàm laïc,
vaø chöøng naøo maø baïn khoâng tieâu dieät heát nieàm tin cuûa baïn nôi
ma chaáp ngaõ [noäi ma] thì vieäc coá gaéng tieâu dieät chuùng [ngoaïi
ma] seõ khoâng laøm chuùng cheát ñöôïc. Ñaùnh ñaäp chuùng seõ
khoâng coù keát quaû. Daãm naùt chuùng seõ khoâng laøm chuùng tieâu
tan. Saên ñuoåi chuùng seõ khoâng laøm chuùng boû ñi. Tröø phi baïn
chaët ñöùt goác reã laø caùi ngaõ maïn ôû trong baïn thì khaû naêng baïn
coù theå huûy dieät caùc tinh linh huyeãn aûo -- laø bieåu hieän beân ngoaøi
cuûa taùnh töï phuï -- seõ khoâng hôn gì vieäc muoán heát khoùi maø

471
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

khoâng daäp taét ngoïn löûa. Nöõ Yeâu Tinh ÔÛ Taûng Ñaù ñaõ noùi vôùi
Jetsun Mila:

Neáu Ngaøi khoâng bieát raèng quyû ma ñeán töø baûn taâm Ngaøi,
Thì seõ coù nhöõng quyû ma khaùc chöù chaúng rieâng toâi!
Toâi seõ khoâng ra ñi chæ vì Ngaøi baûo toâi ñi.

vaø Ngaøi Jetsun Mila ñaõ noùi:

Coi moät quyû ma nhö moät quyû ma thì noù seõ laøm haïi oâng;
Bieát roõ con quyû trong taâm oâng thì oâng seõ giaûi thoaùt khoûi
noù;
Bieát ñöôïc raèng quyû ma laø troáng roãng thì oâng seõ huûy dieät
ñöôïc noù.

vaø laïi coøn noùi:

Caùc ngöôi xuaát hieän nhö caùc tinh linh hoïa haïi vaø caùc daï
xoa ñöïc hay caùi,
Chæ khi ngöôøi ta khoâng hieåu roõ, caùc ngöôi môùi laø ma quyû,
Ñem laïi taát caû nhöõng ñieàu xaáu aùc vaø chöôùng ngaïi.
Nhöng moät khi ngöôøi ta thaáu hieåu, thì ngay caû quyû ma caùc
ngöôi cuõng laø caùc Boån Toân,
Vaø trôû thaønh suoái nguoàn cuûa moïi thaønh töïu.

Phaùp Chö laø söï tieät tröø baát kyø söï tin töôûng naøo vaøo caùc quyû ma
ñeán töø beân trong, chöù khoâng phaûi phaùp Chö laø ñeå tieâu dieät
chuùng, ñaùnh ñaäp, truïc xuaát, ñeø beïp vaø huyû dieät chuùng. Chuùng
ta phaûi hieåu raèng caùi caàn phaûi bò tieâu dieät thì khoâng ôû beân
ngoaøi; noù ôû ngay trong chuùng ta.
Noùi chung, phaàn lôùn caùc truyeàn thoáng toân giaùo khaùc
giaûng daïy nhöõng phöông caùch coù tính gaây haán vôùi caùc theá löïc
thuø ñòch beân ngoaøi, vaø vôùi caùc taùc nhaân cuûa caùc chöôùng ngaïi

472
V. KUSALI - PHÁP TÍCH TỤ CÔNG ĐỨC CỦA KẺ HÀNH KHẤT

töø beân ngoaøi, söû duïng nhöõng phöông phaùp baïo ñoäng saéc beùn,
döõ doäi vaø maõnh lieät, caùc ñaàu teân muõi giaùo, taát caû ñeàu höôùng ra
beân ngoaøi. Nhöng truyeàn thoáng cuûa chuùng ta thì nhö Jetsun
Mila noùi:

Heä thoáng giaùo lyù cuûa ta nhaèm dieät tröø söï tin töôûng vaøo
moät baûn ngaõ, neùm phaêng taùm moái quan taâm theá tuïc
vaøo theo côn gioù, vaø khieán boán ma vöông caûm thaáy
boái roái.

Haõy höôùng taát caû moïi coâng phu tu taäp cuûa baïn vaøo beân trong
vaø huy ñoäng toaøn boä söùc maïnh, phöông tieän thieän xaûo vaø caùc
naêng löïc cuûa baïn ñeå choáng laïi nieàm tin raèng coù moät baûn ngaõ
toàn taïi trong baïn. Neàu noùi ñöôïc moät laàn: “Haõy aên nuoát toâi! Haõy
mang toâi ñi!” thì coøn toát hôn gaáp traêm laàn khi keâu gaøo: “Xin che
chôû toâi! Xin haõy cöùu vôùt toâi!” Cuùng döôøng baûn thaân baïn ñeå
laøm thöïc phaåm cho moät traêm tinh linh thì coù giaù trò hôn vieäc
keâu goïi moät traêm vò Boån Toân che chôû cöùu giuùp cho baïn.

Chuùng ta giao phoù beänh nhaân cho ma quyû.


Chuùng ta nöông caäy vaøo keû thuø ñeå daãn daét ta
Moät laàn noùi: “Haõy nuoát toâi ñi! Haõy chieám ñoaït toâi ñi!”
Thì toát gaáp traêm laàn “Xin che chôû toâi! Xin cöùu vôùt toâi!”.
Ñaây laø truyeàn thoáng cuûa Baø Meï 231 toân kính.

Neáu baïn chaët ñöùt taän goác nieàm tin coù quyû ma beân trong loøng
baïn thì baïn seõ nhaän thöùc ñöôïc raèng moïi söï ñeàu thanh tònh, vaø
nhö coù caâu tuïc ngöõ noùi raèng:

Quyû ma trôû thaønh caùc Hoä Phaùp, vaø khuoân maët cuûa caùc
Hoä Phaùp trôû thaønh khuoân maët cuûa Hoùa Thaân.

Ngaøy nay nhöõng ngöôøi töï cho laø caùc haønh giaû cuûa Chö khoâng

473
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

hieåu chuùt gì veà ñieàu naøy, vaø khaêng khaêng cho raèng caùc tinh
linh laø caùi gì ôû ngoaøi baûn thaân hoï. Hoï tin töôûng vaøo quyû ma, vaø
tieáp tuïc nhaän ra chuùng trong moïi thôøi ñieåm; trong moïi söï vieäc
ñang hay ñaõ xaûy ra, hoï nhìn thaáy coù moät con ma hay gyalgong
naøo ñoù. Baûn thaân hoï khoâng coù söï an bình trong taâm, vaø luoân
luoân laøm ngöôøi khaùc boái roái vôùi nhöõng tin töôûng sai laàm cuûa
hoï, ñöôïc hoï baøy toû vôùi söï quyeát ñoaùn khoaùc laùc raèng:

“Coù moät con ma ôû treân kia! Vaø moät tinh linh döôùi kia nöõa!
Moät con ma ñaáy! Moät con quyû kìa! Moät tsen ñaáy! Toâi coù
theå thaáy noù... Ha! Toâi baét ñöôïc noù roài! Toâi ñaõ gieát noù! Coi
chöøng, coù moät con ma ñang rình anh ñoù! Toâi ñaõ ñuoåi noù
ñi! Kìa - noù nhìn laïi kìa!”

Caùc tinh linh vaø quyû ñoùi bieát roõ nhöõng ngöôøi nhö theá
ñang laøm gì, vaø quanh quaån beân hoï baát kyø nôi naøo hoï ñeán.
Chuùng chieám höõu taøi saûn cuûa nhöõng ngöôøi ñaøn baø deã rôi vaøo
hoân meâ, chaúng haïn laø nhö vaäy, vaø duøng moïi loaïi luaän ñieäu
khaúng ñònh vaø coù veû hôïp ly nhö sau: ”Ta laø moät vò Trôøi,” “Ta laø
moät con ma,” “Ta laø ngöôøi ñaõ cheát,” “Ta laø cha trong tieàn kieáp
cuûa ngöôi,” “Ta laø meï trong tieàn kieáp cuûa ngöôi,” vaø v.v... Ñoâi
khi hoï tuyeân boá: “Ta laø Boån Toân, ta laø moät Hoä Phaùp. Ta laø
Damchen,” vaø noùi veà caùc thò kieán sieâu nhieân hay ñöa ra caùc
tieân ñoaùn sai laïc.
Quyû ma löøa gaït caùc Laït ma vaø caùc Laït ma löøa gaït caùc
thí chuû, hoaëc nhö tuïc ngöõ coù noùi: “Ñöùa con trai löøa phænh cha
noù trong khi keû thuø löøa phænh ñöùa con trai.” Ñoù laø nhöõng daáu
hieäu hieån nhieân cuûa thôøi ñaïi suy thoaùi, vaø chæ ra raèng chuùng
quyû ma ñang keá tuïc söï nghieäp. Nhö Ñaïi Ñaïo sö xöù Oddiyana
ñaõ tieân ñoaùn:

Trong thôøi ñaïi suy ñoài, caùc tinh linh ñöïc seõ nhaäp vaøo tim
nhöõng ngöôøi nam,

474
V. KUSALI - PHÁP TÍCH TỤ CÔNG ĐỨC CỦA KẺ HÀNH KHẤT

Tinh linh caùi seõ nhaäp vaøo tim nhöõng ngöôøi nöõ;
Yeâu tinh seõ nhaäp vaøo tim treû con;
Nhöõng keû vi phaïm maät nguyeän seõ nhaäp vaøo traùi tim cuûa
giôùi taêng löõ.
Seõ coù moät tinh linh trong moãi traùi tim ngöôøi Taây Taïng.

Vaø:
Khi caùc yeâu tinh ñöôïc coi nhö caùc vò trôøi, moät thôøi ñaïi ñau
khoå seõ taán coâng xöù Taây Taïng.

Caùc tieân tri naøy ñaõ xaûy ra.


Ñöøng ñeå bò löøa gaït bôûi tri kieán sai laàm khieán cho caùc vò
Trôøi, tinh linh vaø nhöõng keû gaây-chöôùng ngaïi coù cô hoäi xuaát
hieän ôû beân ngoaøi baïn; ñieàu ñoù seõ chæ taêng theâm söùc maïnh cho
tri kieán sai laàm cuûa baïn. Haõy tu taäp baûn thaân ñeå nhaän ra raèng
moïi söï ñeàu laø moät phoâ dieãn nhö moäng hay nhö aûo aûnh. Caùc
hieän töôïng coù tinh linh ôû moät phía vaø coù ngöôøi beänh ôû phía beân
kia ñang xuaát hieän choác laùt, nhö coù keû gaây haán vaø coù moät naïn
nhaân, caû hai ñeàu phaùt sinh töø nhöõng haønh vi xaáu aùc, vaø roài caùc
tri kieán leäch laïc lieân keát vôùi nhau trong caùch thöùc ñoù. Ñöøng
ñöùng veà phe naøo, ñöøng yeâu thích ngöôøi naøy vaø gheùt boû ngöôøi
khaùc. Haõy phaùt khôûi loøng töø vaø bi cuûa Boà Ñeà Taâm tôùi caû hai
beân. Haõy chaët ñöùt taän goác moïi moái quan taâm tôùi baûn ngaõ vaø
chaët ñöùt moïi tin töôûng vaøo moät caùi “toâi” cuûa baïn, vaø haõy hieán
taëng thaân theå vaø ñôøi soáng baïn ñeå laøm thöïc phaåm cho caùc tinh
linh khoâng chuùt do döï. Haõy caàu nguyeän töø taän ñaùy loøng baïn
raèng nhöõng chuùng sinh naøy coù theå ñöôïc lôïi laïc trong Giaùo
Phaùp chaân chính vaø haõy laøm an dòu loøng thuø gheùt vaø aùc taâm
cuûa chuùng, vaø sau ñoù haõy giaûng giaûi giaùo lyù cho chuùngï.232

Sau cuøng, khi baïn chaët ñöùt taän goác taát caû moïi söï tin
töôûng sai laïc vaøo tính nhò nguyeân cuûa keû gaây haán vaø cuûa naïn
nhaân, chaët ñöùt moïi söï tin töôûng sai laïc vaøo nhaän thöùc ñaây laø

475
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Boån Toân vaø kia laø ma quyû, ñaây laø mình vaø kia laøø ngöôøi - vaø vaøo
taát caû moïi yù nieäm phaân chia ñoái ñaõi ñeán töø hy voïng vaø sôï haõi,
töø tham luyeán vaø thuø gheùt, töø caùi toát vaø caùi xaáu, töø nieàm vui vaø
noãi khoå – thì roài ra, baïn seõ nhaän ra ñöôïc raèng:

Khoâng Boån Toân, cuõng khoâng quyû ma: söï xaùc tín cuûa
caùi Thaáy.
Khoâng phoùng taâm, cuõng khoâng baùm luyeán: ñieåm troïng
yeáu cuûa thieàn ñònh.
Khoâng chaáp nhaän, cuõng khoâng phuû nhaän: ñieåm troïng yeáu
cuûa haønh ñoäng.
Khoâng hy voïng, cuõng khoâng sôï haõi: ñieåm troïng yeáu cuûa
ñaïo quaû.

Khi moïi yù nieäm (taïo taùc) veà baát cöù ñieàu gì ñeàu ñöôïc caét
ñöùt vaø ngöôøi thöïc hieän vieäc caét ñöùt aáy tan hoøa vaøo caùi bao la
cuûa thöïc taïi tuyeät ñoái nôi maø moïi söï ñeàu bình ñaúng, thì tinh
linh haõm haïi beân trong cuûa taùnh töï phuï hay ngaõ maïn seõ bò
chaët ñöùt taän goác reã. Ñoù laø daáu hieäu baïn ñaõ chöùng ngoä phaùp
Chö tuyeät ñoái vaø toái haäu:

Con hieåu ra raèng khoâng coù baûn ngaõ, nhöng vaãn coøn coù
caùc yù nieäm khoång loà veà caùi “toâi”.
Con töøng quyeát ñònh töø boû taâm ñoái ñaõi, nhöng bò bao vaây
bôûi hy voïng vaø sôï haõi.
Xin töø bi gia hoä cho con vaø nhöõng keû chaáp ngaõ nhö con
Ñeå chuùng con coù theå chöùng ngoä traïng thaùi nhö nhieân,
vaéng baët baûn ngaõ.

476
V. KUSALI - PHÁP TÍCH TỤ CÔNG ĐỨC CỦA KẺ HÀNH KHẤT

477
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Dudjom Rinpoche (1904-1987)

Moät hoïc giaû vaø Ñaïo Sö kieät xuaát cuûa doøng Ñaïi
Vieân Maõn, Ngaøi trì giöõ taát caû caùc giaùo phaùp chính
yeáu cuûa doøng Nyingma, khaùm phaù nhieàu kho
taøng taâm linh, laø moät taùc giaû vaø vò Thaày coù söùc
tröôùc taùc voâ cuøng sung maõn. Ngaøi trôû thaønh vò
laõnh ñaïo tröôøng phaùi Nyingma taïi haûi ngoaïi, vaø
ñaõ giaûng daïy roäng raõi ôû Taây Phöông vaø Vieãn
Ñoâng cuõng nhö taïi khaép caùc mieàn nuùi Hy Maõ Laïp
Sôn. Böùc aûnh naøy ñöôïc chuïp taïi Taây Taïng. Ngaøi
qua ñôøi taïi truï xöù ôû Dordogne, Phaùp Quoác, naêm
1987.

478
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

CHÖÔNG 6

PHAÙP BOÅN SÖ DU GIAØ,233


CAÙNH COÅNG DAÃN ÑEÁN NAÊNG LÖÏC
GIA TRÌ, PHÖÔNG PHAÙP TOÁI HAÄU
ÑEÅ CHÖÙNG NGOÄ TUEÄ GIAÙC

Tröôùc tieân, Ngaøi ñaõ theo chaân moät Ñaïo Sö sieâu vieät vaø
tuaân lôøi Thaày;
Ngaøi ñaõ tu taäp traûi qua bao gian khoå lôùn lao;
Cuoái cuøng, taâm Ngaøi vaø taâm cuûa Ñaïo Sö ñaõ hôïp nhaát,
vaø Ngaøi thöøa keá doøng truyeàn thöøa.
Baäc Thaày Voâ Song, con ñaûnh leã döôùi chaân Ngaøi.

I. LYÙ DO COÙ PHAÙP BOÅN SÖ DU GIAØ (Guru Yoga)


Ñeå coù theå thöïc haønh Chaân Phaùp, ñieàu toái quan troïng tröôùc tieân
laø phaûi ñi tìm moät vò thieän tri thöùc chaân chính, moät vò Chaân Sö
vôùi taát caû caùc phaåm haïnh caàn thieát. Sau ñoù baïn caàn tuaân theo
töøng giaùo huaán cuûa Ngaøi, khaån caàu Ngaøi töø taän ñaùy loøng baïn
vaø coi Ngaøi nhö moät vò Phaät ñích thöïc. Nhö moät trong caùc Kinh
ñieån coù noùi:
Chính nhôø coù tín taâm maø chaân lyù tuyeät ñoái ñöôïc chöùng
ngoä.
Töông töï, ngaøi Atisa ñaõ noùi:

479
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Caùc baïn, cho tôùi khi ñaït ñöôïc giaùc ngoä, caùc baïn caàn moät
vò Thaày, vì theá haõy ñi theo moät Thieän tri thöùc sieâu
vieät.
Cho tôùi khi chöùng ngoä traïng thaùi nhö nhieân, caùc baïn caàn
phaûi hoïc hoûi, vì theá haõy laéng nghe caùc giaùo huaán
cuûa Ngaøi.
Taát caû haïnh phuùc laø naêng löïc gia trì cuûa Thaày, vì theá haõy
luoân luoân töôûng nhôù ñeán loøng toát cuûa Ngaøi.

Geshe Kharak Gomchung cuõng noùi:


Ta caàn yù thöùc ñöôïc raèng vò Thaày gioáng nhö suoái nguoàn
cuûa moïi thaønh töïu theá gian laãn caùc thaønh töïu xuaát
theá gian.
vaø cuõng noùi:
Baïn coù theå thoâng hieåu toaøn boä Tam Taïng, nhöng neáu
khoâng coù loøng quy ngöôõng ñoái vôùi Thaày cuûa baïn thì
nhöõng thöù ñoù seõ chaúng coù ích lôïi gì cho baïn.

Ñieåm ñaëc bieät laø trong taát caû caùc con ñöôøng cuûa Maät Thöøa,
baäc Thaày coù moät taàm quan troïng voâ song vaø toät baäc. Vì lyù do
naøy, taát caû moïi Maät ñieån ñeàu daïy phöông phaùp thöïc haønh Boån
Sö Du Giaø, vaø daïy raèng phaùp naøy sieâu vöôït taát caû caùc phaùp
haønh trì khaùc trong caùc giai ñoaïn phaùt trieån vaø thaønh töïu.
Trong moät Maät ñieån coù noùi:

Lôïi laïc hôn caû coâng phu thieàn ñònh veà moät traêm ngaøn Boån
Toân trong möôøi trieäu kieáp
Laø vieäc ta nghó töôûng veà Thaày mình trong moät khaéc giaây.

Ñieàu aáy ñaëc bieät ñuùng trong Thöøa naøy, laø taâm yeáu cuûa Ñaïi
Vieân Maõn nhö nhieân, laø giaùo lyù kim cöông coát loõi. ÔÛ ñaây ta

480
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

khoâng ñöôïc daïy raèng chaân lyù thaâm dieäu phaûi ñöôïc thieát laäp
treân neàn taûng cuûa phaân tích vaø luaän lyù, nhö caùc phaùp thöïc
haønh trong caùc Thöøa thaáp hôn ñaõ daïy.234 (Theo caùc chæ daïy
trong phaùp Boån Sö Du Giaø – Guru Yoga), ta khoâng caàn phaûi
söû duïng caùc thaønh töïu thoâng thöôøng ñeå cuoái cuøng môùi ñaït ñeán
ñöôïc caùc thaønh töïu toái cao nhö trong caùc Maät ñieån caáp thaáp
ñaõ daïy. Thoâng thöôøng, qua leã quaùn ñaûnh thöù ba – töùc leã quaùn
ñaûnh veà taâm cuûa caùc Maät ñieån thöôïng thöaø, ta seõ ñöôïc chæ cho
thaáy ñaâu laø giaùc taùnh nguyeân sô qua nhöõng daãn duï veà taâm,
vaø xuyeân qua ñoù, ta seõ ñeán gaàn hôn vôùi giaùc taùnh nguyeân sô
ñích thöïc. 235 Nhöng trong phaùp moân Guru Yoga thì caùch
thöùc quaùn ñaûnh vaø daãn duï nhö treân khoâng phaûi laø ñieàu ñöôïc
chuù troïng ñeán. Ñieàu ñöôïc daïy trong truyeàn thoáng Guru Yoga
laø haõy höôùng taâm ta ñeán moät vò Thaày ñaõ chöùng ngoä sieâu vieät
vaø caàu nguyeän Ngaøi vôùi loøng quy ngöôõng nhieät thaønh vaø vôùi
moät tín taâm tuyeät ñoái. Vò thaày aáy phaûi laø ngöôøi xuaát thaân töø
moät gioøng truyeàn thöøa khoâng bò hoen oá vì baát cöù moät vi phaïm
theä nguyeän naøo, gioáng nhö moät sôïi giaây xích baèng vaøng roøng
– haõy nöông caäy nôi Ngaøi, chæ ñoäc nhaát moät mình Ngaøi, vaø haõy
coi Ngaøi ñích thöïc laø moät vò Phaät.236 Qua phöông caùch naøy,
taâm baïn seõ hoaøn toaøn hoøa nhaäp vôùi taâm Ngaøi. Nhôø naêng löïc
gia hoä maø Ngaøi trao truyeàn cho baïn, kinh nghieäm chöùng ngoä
seõ naûy sinh.237 Nhö chuùng ta ñaõ trích daãn tröôùc ñaây:

Tueä giaùc baåm sinh vieân maõn chæ coù theå hình thaønh
Nhö laø daáu hieäu cuûa coâng phu tích luõy coâng ñöùc vaø tònh
hoùa chöôùng ngaïi,
Vaø nhôø vaøo naêng löïc gia trì cuûa moät baäc Thaáy chöùng
ngoä.
Haõy hieåu raèng nöông töïa vaøo baát kyø phöông tieän naøo
khaùc laø ñieân roà.

Vaø Ngaøi Saraha coù noùi:

481
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Khi lôøi daïy cuûa Thaày ñi vaøo traùi tim cuûa baïn,
Baïn seõ thaáy chaúng khaùc naøo coù moät kho taøng trong loøng
baøn tay.

Ngaøi Longchenpa, Phaùp Vöông Toaøn Giaùc, trong taùc phaåm


luaän giaûi An Truù Xa Lìa AÛo Giaùc ,238 ñaõ vieát:
Trong caùc phaùp thöïc haønh chaúng haïn nhö nhöõng phaùp tu
taäp trong giai ñoaïn phaùt trieån vaø thaønh töïu, khoâng phaûi töï
baûn chaát cuûa nhöõng phaùp tu naøy seõ ñem laïi giaûi thoaùt, bôûi
vì ñieàu ñoù coøn tuøy thuoäc vaøo nhöõng yeáu toá khaùc, chaúng
haïn nhö laø vieäc laøm theá naøo ñeå ta coù theå bieán kinh
nghieäm tu taäp thaønh kinh nghieäm soáng thöïc, giuùp cho
coâng phu thöïc haønh cuûa ta theâm phaàn saâu saéc. Tuy laø
nhö vaäy nhöng trong phaùp Boån Sö Du Giaø (Guru Yoga),
töï ngay baûn chaát cuûa con ñöôøng naøy ñaõ coù khaû naêng laøm
soáng daäy kinh nghieäm chöùng ngoä traïng thaùi chaân nhö
trong ta, vaø ñem laïi cho ta giaûi thoaùt. Bôûi vì lyù do nhö theá
maø Guru Yoga laø con ñöôøng thaâm dieäu nhaát trong taát caû
moïi con ñöôøng [trong taát caû caùc phaùp tu].239

Trong Maät Ñieån Trình Töï Giôùi Nguyeän coù noùi:

Lôïi laïc hôn caû vieäc thieàn ñònh trong moät traêm ngaøn ñaïi
kieáp
Veà moät Boån Toân vôùi taát caû caùc töôùng chaùnh vaø phuï
Laø vieäc ta höôùng taâm veà Thaày mình trong giaây khaéc.
Lôïi laïc hôn caû moät trieäu caâu trì tuïng cuûa caùc phaùp tu phaùt khôûi
vaø thaønh töïu (cuûa Boån Toân Du Gia)ø.
Laø moät lôøi caàu nguyeän ñoäc nhaát göûi tôùi Thaày ta.

Vaø trong Maät Ñieån Trình Töï Phaùp Tu A-Ti Du Giaø coù noùi:

482
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Baát kyø ai thieàn ñònh veà baäc Thaày töø aùi cuûa mình
Treân ñænh ñaàu hoï,
Nôi giöõa traùi tim hoï
Hoaëc trong loøng baøn tay,
Seõ coù ñöôïc caùc thaønh töïu cuûa moät ngaøn vò Phaät.

Baäc toân kính Gotsangpa noùi:

Thöïc haønh phaùp tu Boån Sö Du Giaø


Laøm caïn kieät moïi khieám khuyeát vaø hoaøn thieän moïi thaønh
töïu.

vaø cuõng coù noùi:

Coù voâ soá caùc phaùp tu trong giai ñoaïn phaùt trieån,
Nhöng khoâng coù phaùp naøo trong soá ñoù vöôït qua phaùp thieàn
ñònh veà Thaày.
Coù voâ soá caùc phaùp tu trong giai ñoaïn toaøn thieän,
Nhöng khoâng coù phaùp naøo vöôït qua nieàm tin tuyeät ñoái vaø
loøng quy phuïc kia.

Drikung Kyobpa Rinpoche noùi:

Tröø phi maët trôøi cuûa loøng quy ngöôõng chieáu saùng
Treân ñænh nuùi tuyeát cuûa boán Thaân cuûa Thaày (four kayas),
Thì löïc gia trì cuûa Ngaøi seõ khoâng bao giôø tuoân chaûy.
Vì theá, haõy heát loøng khôi daäy loøng quy ngöôõng trong taâm
con!

Vaø Ngaøi Jetsun Rangrik Repa noùi:


Muoán cho trí tueä nguyeân sô sieâu vöôït tri thöùc loù raïng
Maø khoâng coù loøng tin nhieät thaønh nôi Thaày

483
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Thì gioáng nhö mong chôø aùnh naéng maët trôøi trong moät caùi
hang quay veà höôùng baéc.
Theo ñoù, töôùng vaø taâm seõ khoâng bao giôø hoøa hôïp ñöôïc.240

Phaùp tu quy ngöôõng cuûa Boån Sö Du Giaø laø con ñöôøng


duy nhaát ñaùnh thöùc ñöôïc trong baïn traïng thaùi chöùng ngoä nhö
nhieân phi taïo taùc. Khoâng phöông phaùp naøo khaùc coù theå ñem
laïi söï chöùng ngoä nhö theá.
Ngaøi Naropa laø moät hoïc giaû heát söùc uyeân baùc trong caû ba
thöøa, vaø sau khi ñaùnh baïi moïi thaùch thöùc cuûa nhöõng tirthika,
ngaøi ñöôïc ban cho töôùc vò cuûa moät vò Hoä thaàn cuûa caùc hoïc giaû
ôû coång phía baéc cuûa Vikramasila.100
Nhöng moät ngaøy kia moät Dakini trí tueä baûo Ngaøi: “OÂng
uyeân baùc trong ngoân töø, chöù khoâng thaâm nhaäp yù nghóa cuûa
chuùng. OÂng vaãn caàn phaûi theo moät vò Thaày.”
Tuaân theo nhöõng giaùo huaán treân, Ngaøi ñi theo Toå Tipola
vaø chòu ñöïng nhieàu thöû thaùch, cho tôùi moät hoâm Tilopa baûo
Ngaøi: “Maëc daàu ta daïy oâng moïi söï, oâng vaãn chaúng hieåu gì caû!”
vaø ñaùnh moät chieác deùp leân traùn Ngaøi. Ngay khi ñoù, Naropa
chöùng ngoä baûn taùnh nhö nhieân vaø trí hueä cuûa Ngaøi trôû neân
ñoàng nhaát vôùi trí hueä cuûa Thaày.*
Cuõng coù truyeän keå laïi raèng Ngaøi Nagabodhi ñaõ ñaït ñöôïc
thaønh töïu toái cao baèng caùch choäp laáy vaø nuoát moät beän nöôùc
muõi nhoû xuoáng cuûa Ñaïo sö cao quyù Nagarjuna. Vaø Rigdzin
Jigme Lingpa noùi:

Khi toâi xem caùc taùc phaåm cuûa Ngaøi Longchenpa, moät vò
Phaät thöù hai - thì trong trí toâi loùe leân tö töôûng raèng Ngaøi
ñích thaät laø moät vò Phaät, vaø toâi caàu nguyeän Ngaøi vôùi loøng
chí thaønh maõnh lieät. Ngaøi ñaõ thò hieån trong moät linh kieán
vaø ñaõ chaáp nhaän [lôøi khaån caàu] cuûa toâi. Kinh nghieäm

*
Ñeå bieát theâm chi tieát xin xem theâm Phaàn Moät, Chöông Saùu, Muïc III.

484
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

chöùng ngoä töï nhieân phaùt sanh trong toâi vaø töø ngaøy hoâm
ñoù trôû veà sau, toâi ñaõ coù theå daãn daét treân moät traêm ñeä töû.
Nhöõng ñeä töû tinh taán leõ ra khoâng vöôït quaù khaû naêng nhaäp
ñònh taàm thöôøng, nhöõng ñeä töû thoâng minh laïc loái leõ ra ñaõ
coù theå laïc vaøo loái moøn trí thöùc; nhöng hoï ñaõ chöùng ngoä
ñöôïc chaân lyù tuyeät ñoái vì hoï ñöôïc loøng suøng moä daãn daét
nhö moät naêng löïc ñoái troïng (counter-balancing force) (ñeå
ñem laïi cho hoï söï quaân bình trong tu taäp).

Suoát thôøi kyø tha höông ôû Gyalmo Tsawarong, ñaïi dòch giaû
Vairotsana ñaõ daïy cho cuï giaø Pang Mipham Gonpo caùch vaän
duïng naêng löïc gia trì cuûa baäc Thaày nhö moät con ñöôøng tu.
Mipham Gonpo ñaõ taùm möôi tuoåi vaø thaân theå trì treä vì tuoåi giaø.
Vì theá Ngaøi Vairotsana ñaõ giuùp oâng giöõ thaân theå ngoài thaúng
baèng moät daây-ñai-thieàn-ñònh vaø döïa ñaàu treân moät giaù-ñôõ-thieàn
ñònh.** Mipham Gonpo ñaõ chöùng ngoä kinh nghieäm thuaàn tònh
nguyeân thuûy cuûa trekcho khoâng chuùt sai laïc. Thaân oâng hoøa tan
thaønh voâ löôïng nhöõng haït cöïc vi (infinitestimal particles) vaø ñaõ
ñaït ñöôïc Phaät Quaû.241
Baïn coù theå so saùnh giaùo lyù naøy vôùi baát kyø giaùo lyù naøo
khaùc cuûa taát caû chín thöøa, nhöng baïn seõ khoâng bao giôø tìm ra
ñöôïc moät con ñöôøng toát ñeïp hoaëc thaâm dieäu naøo hôn giaùo lyù
naøy. Phaùp tu Guru Yoga naøy coù theå ñöôïc goïi laø moät phaùp tu
sô ñaúng nhöng thöïc ra ñaây laø chìa khoùa then choát toái haäu cuûa
toaøn theå caùc phaùp tu chính yeáu. Trong baát kyø tình huoáng naøo
cuõng vaäy, neáu baïn luoân laáy phaùp tu naøy laøm coát tuûy cho vieäc
tu haønh cuûa baïn, thì chæ mình phaùp aáy thoâi laø ñaõ ñuû – ngay caû
neáu baïn khoâng thöïc haønh phaùp naøo khaùc nöõa. Vì theá, ñieàu cöïc

**
Daây-ñai-thieàn-ñònh laø moät daây thaét löng daøi giuùp thieàn giaû duy trì trong moät
tö theá ngay ngaén suoát thôøi gian daøi ngoài thieàn. Giaù- ñôõ- thieàn-ñònh laø moät caây
gaäy daøi khum laïi ôû moät ñaàu duøng nhö moät giaù ñôõ caèm.

485
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

kyø quan troïng laø baïn haõy hieán mình cho phaùp tu naøy töø taän
ñaùy loøng saâu thaúm.

II. LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ THÖÏC HAØNH PHAÙP BOÅN SÖ


DU GiAØ

Phaàn thöïc haønh chính yeáu cuûa phaùp tu Boån Sö Du Giaø thaâm
dieäu goàm coù ba giai ñoaïn: quaùn töôûng ruoäng coâng ñöùc, cuùng
döôøng thaát chi phoå hieàn (seven-branch offering) vaø caàu
nguyeän vôùi loøng tin chí thaønh.

1. Quaùn Töôûng Ruoäng Coâng Ñöùc

Ñeå coù theå chuyeån hoùa nhaän thöùc cuûa baïn veà theá giôùi naøy, vieäc
aáy ñoøi hoûi moät taâm thöùc maïnh meõ vaø khai phoùng. Vì theá haõy
baét ñaàu baèng vieäc quaùn töôûng taát caû moïi thöù maø baïn co theå
nhìn thaáy trong taàm nhìn xa roäng cuûa baïn chính laø Cung Ñieän
Lieân Hoa Quang, vôùi ñaày ñuû nhöõng ñöôøng neùt ñaëc thuø cuûa
moät cung ñieän.
Haõy quaùn töôûng chính baïn ôû ngay trung taâm cuûa cung
ñieän, vaø thaáy raèng baïn ñang hieån loä nhöõng ñaëc taùnh töï nhieân
cuûa thieân nöõ dakini Yeshe Tsogyal. Vieäc quaùn töôûng nhö treân
ñaûm baûo raèng baïn seõ laø moät bình chöùa thích hôïp cho caùc leã
quaùn ñaûnh, seõ giuùp khôi daäy trí hueä nguyeân sô cuûa ñaïi laïc vaø
taùnh Khoâng, vaø seõ lieân keát ñöôïc vôùi nhöõng höôùng daãn maø vò
thieân nöõ aáy ñaõ ñöôïc thoï nhaän töø baäc sö phuï.242 Theo hình
töôùng thì thaät ra, baïn phaûi quaùn chính baûn thaân baïn laø vò Hoä-
Phaät Kim Cang Thuû (Vajrayogini). Vajrayogini coù saéc töôùng
maøu ñoû, vôùi moät khuoân maët, hai tay vaø ba maét. Vajrayogini
ñang tha thieát höôùng maét nhìn vaøo traùi tim cuûa vò Thaày –“tha
thieát” ôû ñaây dieãn taû moät caûm giaùc noùng loøng, khoâng theå kieân
nhaãn chôø ñôïi trong vieäc hoaø nhaäp vôùi Thaày, Ngaøi laø suoái
nguoàn duy nhaát cuûa moïi hæ laïc. Söû duïng baøn tay phaûi,

486
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Vajrayogini ñang ñaùnh vaøo moät caùi troáng nhoû laøm soï ngöôøi
ñöôïc giô cao leân trong khoâng trung, ñaùnh thöùc chuùng sinh ra
khoûi giaác nguû voâ minh vaø laàm laïc. Baøn tay traùi ñaët leân hoâng, vaø
caàm moät löôõi dao cong chaët ñöùt goác reã cuûa tam ñoäc.
Vajrayogini khoâng maëc y phuïc ngoaïi tröø nhöõng vaät duïng baèng
xöông vaø caùc voøng hoa. Vajrayogini thò hieän ra tröôùc maët ta
nhöng ñoù chæ laø giaû hôïp, khoâng coù thöïc chaát, gioáng nhö moät
chieác caàu voàng ôû giöõa baàu trôøi.
Lô löûng trong khoâng gian treân ñaàu vò aáy caùch khoaûng moät
muõi teân laø moät hoa sen traêm ngaøn caùnh laøm baèng nhieàu loaïi
chaâu baùu ñang nôû roä. Treân (ñoaù sen) ñoù laø moät ñóa maët trôøi,
treân nöõa laø moät ñóa maët traêng. Treân phaùp toaø naøy, coù vò Thaày
goác hay Boån Sö vinh quang cuûa baïn ñang an toïa. Ngaøi thò
hieän trong hình töôùng cuûa Ñaïi Ñaïo Sö xöù Oddiyana, laø kho
taøng cuûa loøng ñaïi bi voâ song, laø hieän thaân cuûa chö Phaät trong
ba ñôøi quaù khöù, hieän taïi vaø vò lai. Ngaøi mang saéc traéng, pha
ñoû. Ngaøi coù moät khuoân maët, hai tay vaø hai chaân. Ngaøi ngoài
trong tö theá vöông giaû vaø choaøng moät vuoâng vaûi baèng gaám
theâu kim tuyeán, ñaép theâm chieác y cuûa moät vò taêng, cuøng moät
aùo choaøng xanh lam daøi tay, treân ñaàu ñoäi moät chieác muõ hoa
sen.
Coù caû thaûy ba chieác muõ khaùc nhau coù lieân heä vôùi Guru
Rinpoche. Ngaøi cuõng ñöôïc goïi laø Ñöùc Phaät Thöù Hai cuûa xöù
Oddiyana. Chieác muõ thöù nhaát ñöôïc caùc dakini cuùng döôøng cho
ngaøi khi ngaøi sinh ra ñôøi. Ngaøi khoâng ñöôïc thuï thai bôûi moät
ngöôøi cha hay ñöôïc sinh ra töø moät ngöôøi meï, maø ñöôïc ñaûn
sinh ôû phöông taây-nam, treân Hoà Söõa, giöõa moät boâng sen. Vieäc
ñaûn sinh naøy cuûa Ngaøi ñaõ xaûy ra thình lình, laø moät naûy nôû töï
nhieân cuûa Giaùc taùnh, laø kinh nghieäm chöùng ngoä raèng vaïn phaùp
höõu vi ñeàu phaùt sinh ra töø neàn taûng nguyeân sô. Chieác muõ mieän
maø caùc dākinī cuùng döôøng Ngaøi ñeå toân phong ngaøi nhö Phaùp
vöông cuûa hoï, chieác muõ mieän aáy ñöôïc goïi laø Nuï-Sen.

487
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Veà sau, khi Ngaøi thöïc haønh caùc hoaït ñoäng phi thöôøng243
nôi Taùm Moä Ñòa Vó Ñaïi vaø sieâu vöôït moïi haønh ñoäng toát hoaëc
xaáu, caùc vò Khoâng-Haønh nöõ (dakini) ñaõ hieán daâng cho Ngaøi
chieác muõ goïi laø Muõ Da-Höôu 244 nhö moät bieåu töôïng cho söï vó
ñaïi cuûa Ngaøi.
Chieác muõ thöù ba do Arsadhara, Vua xöù Zahor cuùng
döôøng Ngaøi. Vua ñaõ quyeát taâm thieâu soáng Ñaïo sö, nhöng oâng
khaùm phaù ra thaân kim cöông cuûa Ngaøi khoâng bò ngoïn löûa laøm
cho toån haïi, thaân naøy ñang ngoài traàn truïi, hoaøn toaøn töôi taén,
maùt meû giöõa moät ñoaù sen kyø dieäu. Nhaø vua heát söùc kinh ngaïc
vaø ñöùc tin xuaát hieän trong loøng Ngaøi.
“Haõy môû kho quaàn aùo luïa môùi cuûa ta ra,” vua ra leänh, “vaø
ñem cho ta taát caû nhöõng muõ mieän vaø y phuïc.”
Caùi muõ maø vua cuùng döôøng (cho ñöùc Lieân Hoa Sanh)
vaøo luùc ñoù, khoâng nhöõng ñöôïc cuùng döôøng cuøng vôùi nhöõng
cuûa caûi khaùc cuûa nhaø vua, maø coøn cuøng vôùi quyeán thuoäc,
vöông quoác vaø thaàn daân cuûa vua nöõa. Muõ aáy ñöôïc goïi laø Hoa
Sen Giaûi thoaùt Nöông Nôi Caùi Thaáy, cuõng ñöôïc goïi laø Muõ Caùnh
Hoa Thuoäc Nguõ Boä Phaät. Chính caùi muõ ñaëc bieät naøy laø caùi muõ
maø chuùng ta quan taâm ñeán ôû ñaây. Muõ naøy coù hai lôùp, trong
vaø ngoaøi, töôïng tröng cho söï hôïp nhaát cuûa caùc giai ñoaïn phaùt
trieån vaø thaønh töïu. Muõ coù ba choûm, töôïng tröng cho ba Thaân
(three kayas). Naêm maøu cuûa muõ töôïng tröng cho naêm Thaân*
laøm vieäc vì lôïi laïc cuûa chuùng sinh. Muõ ñöôïc trang trí vôùi moät
maët trôøi vaø maët traêng töôïng tröng cho caùc phöông tieän thieän
xaûo vaø trí tueä. Muõ coøn coù theâm moät vieàn xanh döông töôïng
tröng cho caùc maät nguyeän (samaya) voâ giôùi haïn. Treân choùp
ñænh coù moät chieác chaøy kim cöông (vajra) laø bieåu töôïng cuûa
coâng naêng thieàn ñònh cao ñoä khoâng gì lay chuyeån ñöôïc, vaø
theâm moät chieác loâng chim keân keân, töôïng tröng cho kinh

*
Xem Thuaät ngöõ.

488
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

nghieäm chöùng ngoä cuûa caùi thaáy cao toät vaø laø cöïc ñieåm cuûa
coâng phu tu haønh.
Baøn tay phaûi cuûa Ngaøi ñaët nôi khoaûng traùi tim, phoâ dieãn
aán phaãn noä vaø trong tay coù caàm moät chieác chaøy kim cang
baèng vaøng. Baøn tay traùi ñaët trong loøng trong aán thieàn ñònh vaø
trong tay coù caàm moät bình baùt laøm baèng soï ngöôøi. Bình baùt
chöùa ñaày nöôùc cam loà baát töû cuûa trí tueä vaø [beân trong bình baùt
coù ñaët] moät bình tröôøng thoï, treân bình tröôøng thoï coù caém moät
choài non cuûa caây öôùc nguyeän. Trong voøng tay traùi, Ñaïo Sö
(Guru Rinpoche) caàm caây chóa ba khatvanga**— caây khatvanga
naøy laø bieåu töôïng bí maät cuûa Mandarava, laø vò Dakini thuû hoä
ñöùng ñaàu taát caû caùc Dakini. Ba ngaïnh cuûa khatvanga töôïng
tröng cho chaân taùnh tinh yeáu, cho söï bieåu loä töï nhieân, vaø cho
loøng bi maãn, vaø ôû döôùi ba ngaïnh naøy laø laø ba thuû caáp: moät ñaàu
ñaõ khoâ töôïng tröng Phaùp Thaân, moät ñaàu thoái röõa, töôïng tröng
Baùo Thaân, vaø moät ñaàu môùi caét töôïng tröng Hoùa Thaân. Chín
voøng kim khí moùc treân nhöõng ngaïnh cuûa khatvānga töôïng
tröng cho chín thöøa; nhöõng giaûi côø luïa naêm maøu töôïng tröng
cho naêm trí tueä. Khatvānga cuõng ñöôïc trang ñieåm baèng nhöõng
maûng toùc cuûa caùc mamo*** hoaëc ñaõ cheát hoaëc coøn soáng vaø
cuûa nhöõng vò Khoâng-Haønh nöõ (dakini), nhö moät daáu hieäu cho
thaáy Ñaïo sö ñaõ nhieáp phuïc ñöôïc hoï trong suoát thôøi gian Ngaøi
ñaõ thöïc haønh caùc hoaït ñoäng phi thöôøng trong Taùm Moä Ñòa Vó
Ñaïi.245

Khaép chung quanh Ngaøi, trong moät khoái caàu voàng choùi loïi
ñöôïc vaây quanh bôûi moät maïng löôùi goàm voâ soá nhöõng tuï ñieåm
aùnh saùng naêm maøu, haõy quaùn töôûng Taùm vò Trì Minh Vöông
(Vidyadhara) cuûa AÁn Ñoä, Hai Möôi Laêm Ñaïi Ñeä töû cuûa Taây
Taïng, cuõng nhö haèng haø sa soá caùc vò Boån Toân cuûa Ba Nguoàn

**
Moät loaïi ñinh ba ñaëc bieät
***
Phaïn: matrika, moät loaïi thieân nöõ dakini phaãn noä

489
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Guru Rinpoche vaø doøng truyeàn thöøa


Taâm-yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí (Longchen Nyingtik)

Jnanasutra Samantabhadra Trisong Detsen


Vajrasattva Garab Dorje
Sri Simha Manjusrimitra
Yeshe Tsogyal Guru Rinpoche Vairotsana
Longchenpa Vimalamitra Jigme Lingpa

490
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Gia Trì (Three Roots) cuøng caùc vò hoä phaùp trung thaønh. Caùc
ngaøi phaûi thaät söï hoaù hieän (tröôùc maët baïn) nhö theá naøo ñeå
chính söï hieän höõu aáy coù theå chaët ñöùt ñöôïc nhöõng tö töôûng
phaøm tuïc trong baïn.
Noùi roäng ra thì coù ba phöông caùch khaùc nhau ñeå quaùn
töôûng doøng truyeàn thöøa. Trong phaàn thöïc haønh quy y, chuùng
ta ñaõ quaùn töôûng caùc Laït Ma vò naøy ôû treân vò kia. Taát caû caùc
Laït Ma cuûa doøng Ñaïi Vieân Maõn xuaát hieän vò naøy treân vò kia treân
ñænh ñaàu cuûa Ñaïi Ñaïo Sö xöù Oddiyana. Coøn caùch thöùc chuùng
ta quaùn töôûng khi thieàn ñònh vaø trì tuïng phaùp Kim-Cang Taùt-
Ñoûa (Vajrasattva) coøn ñöôïc bieát ñeán nhö laøø vieân ngoïc dung
chöaù taát caû. Taát caû caùc Laït Ma goác vaø vaø caùc Laït Ma thuoäc
doøng truyeàn thöøa cuøng xuaát hieän trong hình töôùng cuûa duy
nhaát cuûa ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû (Vajrasattva). Nhöng baây giôø,
khi thieàn ñònh veà Guru Yoga, chuùng ta quaùn töôûng caùc Laït Ma
nhö moät toång hôïp [cuøng hoäi tuï laïi]. Taát caû caùc Laït Ma cuûa
doøng Ñaïi Vieân Maõn, ñaïi döông cuûa Ba Nguoàn Gia Trì, cuøng
vôùi caùc vò Hoä Phaùp trung thaønh, taát caû ñeàu tuï hoäi laïi thaønh
moät thaùnh chuùng xung quanh Ñaïi Ñaïo Sö xöù Oddiyana.
Haõy trì tuïng baûn vaên quaùn töôûng, chuù yù tôùi yù nghóa cuûa
caùc ngoân töø:

Emaho! 246 Taát caû nhöõng gì con caûm nhaän ñeàu laø moät
Phaät caûnh ñang ñöôïc hình thaønh töï nhieân, thanh tònh
vaø voâ taän...
xuoáng tôùi:

...ñöôïc quaùn töôûng trong söï ñoàng nhaát vó ñaïi, baát khaû
phaân cuûa taùnh saùng (clarity) vaø taùnh Khoâng
(emptiness).

Roài vôùi loøng suøng moä maõnh lieät, haõy trì tuïng nhöõng gioøng naøy:

491
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Hum! Nôi bieân ñòa taây baéc xöù Oddiyana..


xuoáng tôùi:
..Guru Padma Siddhi Hum.247

Khi baïn tuïng ñoïc nhöõng doøng naøy, haõy töôûng töôïng raèng taát
caû caùc Boån Toân vaø Cung Ñieän Lieân Hoa Quang ôû Nuùi Ñoàng
Ñoû Huy Hoaøng nhö thöïc söï xuaát hieän vaø tan hoaø vaøo caùc Boån
Toân theä nguyeän vaø vaøo cung ñieän248 maø baïn ñaõ quaùn töôûng,
taát caû trôû thaønh moät nhö nöôùc ñoå vaøo vôùi nöôùc.

2. Cuùng Döôøng Thaát Chi Phoå Hieàn

Con ñöôøng Kim Cöông thöøa bao goàm nhieàu phöông phaùp tu
taäp ña daïng, vaø khoâng phaûi traûi qua caùc gian khoå lôùn lao. Con
ñöôøng naøy ñöôïc daønh cho nhöõng ngöôøi coù caên cô saâu saéc.
Neáu chuùng ta beàn bæ tu luyeän baûn thaân ñeå tích taäp coâng ñöùc vaø
trí tueä vôùi moät quyeát taâm maïnh meõ, moïi söï leõ ra phaûi maát caû
moät ñaïi kieáp ñeå tích taäp qua con ñöôøng haønh trì saùu ba la maät,
nhöng nay theo con ñöôøng cuûa Kim Cöông Thöøa thì ta coù theå
thaønh töïu chæ trong khoaûnh khaéc, vaø coù theå ñaït ñöôïc giaûi thoaùt
chæ trong moät ñôøi.
Khoâng coøn gì phaûi nghi ngaïi vì thöûa ruoäng coâng ñöùc toái
haûo duy nhaát, bí maät vaø voâ song aáy chính laø baäc Ñaïo Sö Kim
Cöông.249 Ñoù laø lyù do vì sao phaùp vun boài coâng ñöùc ñöôïc keát
hôïp vôùi phaùp tu Boån Sö Du Giaø (Guru Yoga). Thaát chi phoå
hieàn cuûa phaùp cuùng döôøng cuõng bao goàm toaøn theå raát nhieàu
caùc phöông phaùp tích luõy coâng ñöùc vaø trí tueä.

2.1 LEÃ LAÏY,250 PHÖÔNG PHAÙP ÑOÁI TRÒ TAÙNH KIEÂU NGAÏO

492
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Ñoái vôùi phaùp moân leã laïy naøy, haõy quaùn töôûng laø baïn ñang
phaân thaân thaønh moät traêm, moät ngaøn, roài thaønh ra voâ soá thaân
theå nhö thaân theå baïn hieän nay, nhieàu nhö voâ löôïng nhöõng haït
buïi trong theá giôùi. Ñoàng thôøi haõy quaùn töôûng raèng taát caû
chuùng sinh voâ löôïng nhö khoâng gian voâ löôïng ñang leã laïy
cuøng baïn. Nhöõng caâu tuïng ñoïc ñöôïc söû duïng trong phaàn naøy
laø:

Hrih! Con xin quy maïng leã, hoaù hieän thaønh nhieàu thaân,
Nhieàu nhö nhöõng vi traàn trong toaøn theå theá giôùi.

Noùi chung, khi baïn thöïc haønh toaøn boä “naêm traêm ngaøn phaùp tu
chuaån bò”,251 baïn coù theå keát hôïp phaàn leã laïy vôùi phaùp thöïc
haønh quy y, laøm nhö vaäy laø ñuùng chöù khoâng sai, vaø truyeàn
thoáng keát hôïp caû hai phöông phaùp ñoù cuõng thöôøng ñöôïc [caùc
haønh giaû] noi theo. Nhöng rieâng trong giaùo lyù giaûng daïy veà
phaùp leã laïy ñöôïc caét nghiaõ ôû ñaây thì vieäc keát hôïp phaàn leã laïy
vôùi phaùp haønh trì Guru Yoga môùi chính laø moät phöông phaùp
tuyeät haûo ñeå tu taäp.
Ñieàu quan troïng caàn chuù yù khi thöïc haønh phaùp moân leã
laïy laø phaûi lieân keát thaân, ngöõ, vaø yù. Khi baïn leã laïy baèng thaân,
haõy trì tuïng lôøi caàu nguyeän leã laïy baèng ngöõ cuûa baïn. Trong
khi ñoù, haõy duøng taâm ñeå nhaän bieát raèng baïn ñang thöïc haønh leã
laïy cuøng taát caû chuùng sinh vaø thöïc haønh leã laïy vôùi loøng toân
kính vaø quy ngöôõng, hoaøn toaøn nöông töïa vaøo Thaày cuûa baïn
vaø hoaøn toaøn quy phuïc Ngaøi. Maët khaùc, baïn seõ phaûi hoaøn toaøn
döùt boû vieäc phaùt ngoân böøa baõi theo sôû thích, hoaëc ngoù quanh
ngoù quaát khaép moïi nôi trong khi taâm baïn tieáp tuïc theo ñuoåi ñuû
loaïi hieän töôïng ñang xaûy ra beân ngoaøi. Coù moät keû naøo ñoù ñi
ngang qua, hay moät ngöôøi naøo ñoù ñang noùi chuyeän ôû phía beân
phaûi cuûa baïn thì baïn seõ chuù yù veà phía ñoù vaø ñoâi maét baïn seõ bò
loâi keùo veà phía ñoù, vaø baïn seõ thaáy mình ñang chaép ñoâi baøn tay
laïi eùp leân maù traùi. Khi coù ai ñoù xuaát hieän ôû beân phiaù traùi cuûa

493
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

baïn, baïn seõ nhìn quanh, laéng nghe veà phía ñoù vaø ñoâi baøn tay
chaép laïi cuûa baïn cuoái cuøng laïi chaïm vaøo maù beân phaûi. Baïn
phaûi hieåu raèng neáu baïn chæ trình dieãn beà ngoaøi baèng caùch leã
laïy nhö theá, ñeå cho taâm buoâng lung phoùng daät trong khi thaân
baïn töï laéc lö leân xuoáng thì ñoù chæ laø moät thöù thöû thaùch cho xaùc
thaân maø khoâng ñem laïi baát kyø lôïi laïc naøo.
Khi laïy, baïn haõy chuïm hai baøn tay laïi trong hình daïng
cuûa moät buùp sen saép nôû, coøn chöøa moät khoaûng troáng ôû giöõa
[hai loøng baøn tay]. Khoâng ñöôïc eùp saùt hai baøn tay laïi vôùi nhau
maø khoâng ñeå chöøa khoaûng khoâng ôû giöõa, cuõng nhö khoâng
ñöôïc chaép hai tay baèng caùch chæ chaïm caùc ñaàu ngoùn tay laïi
vôùi nhau maø thoâi. Kinh Ñaïi Giaûi Thoaùt coù noùi:

Ñoâi baøn tay chaép laïi treân ñaàu


Nhö moät buùp sen heù nôû,
Vaø vôùi voâ löôïng thaân naøy tuï hoäi giöõa trôøi maây
Con quyø laïy möôøi phöông chö Phaät.

Vaø Kho Baùu Thieän Ñöùc coù noùi:

Haõy laøm moät bieåu hieän toân kính nôi tim,


Thaân cuùi xuoáng thaáp, taâm khoâng phoùng daät,
Ñoâi baøn tay chuïm laïi nhö moät buùp hoa
Vaø gaén lieàn vôùi nhau nhö chieác hoäp ñöïng xaù lôïi.

Haõy chaép hai baøn tay laïi vaø ñaët treân ñænh ñaàu baïn, roài ñaët ôû
yeát haàu (coå hoïng) vaø ñaët nôi tim baïn ñeå tònh hoùa caùc chöôùng
ngaïi cuûa thaân, khaåu vaø yù cuûa baïn. Roài baïn haï ngöôøi xuoáng
treân neàn nha,ø chaïm vaøo neàn nhaø ôû naêm ñieåm treân thaân theå laø
traùn, hai loøng baøn tay vaø hai ñaàu goái,252 ñeå tònh hoùa caùc
chöôùng ngaïi cuûa nguõ ñoäc vaø nhaän ñöôïc naêng löïc gia trì cho
thaân, khaåu, yù, phaåm haïnh vaø hoaït ñoäng. Sau ñoù haõy ñöùng

494
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

thaúng leân, laïi chaép tay laïi vaø tieáp tuïc thöïc haønh leã laïy theo
phöông caùch nhö treân.
Vieäc ñong ñöa hai caùnh tay maø khoâng chaép hai baøn tay
laïi laø vieäc sai traùi. Coøn neáu baïn chæ cuùi xuoáng phía tröôùc maø
ñaàu goái vaø traùn khoâng chaïm ñaát thì cuõng khoâng ñuùng. Cuõng
khoâng ñuùng noát neáu khi ñöùng daäy, baïn cöù lom khom maø
khoâng ñöùng thaúng ngöôøi leân. Leã laïy nhö theá laø thieáu toân kính.
Ngöôøi ta noùi raèng nghieäp troå quaû cuûa vieäc leã laïy maø khoâng
ñöùng thaúng laø keû thöïc haønh leã laïy seõ bò taùi sinh laøm moät ngöôøi
luøn guø löng. Chuùng ta thöïc hieän vieäc leã laïy vôùi hy voïng coâng
phu tu taäp naøy seõ ñem ñeán cho ta lôïi laïc – vì theá, chaúng coù yù
nghóa gì trong vieäc thöïc haønh leã laïy neáu keát quaû cuûa vieäc laøm
aáy chæ ñem ñeán cho ta moät thaân theå meùo moù bieán daïng.
Ngay caû neáu baïn khoâng theå leã laïy ñöôïc nhieàu laàn, thì haõy
noã löïc baèng moïi caùch ñeå baûo ñaûm raèng baát keå caùi laïy naøo cuûa
baïn cuõng seõ laø moät caùi laïy hoaøn haûo, khoâng theå cheâ vaøo ñaâu
ñöôïc. Thaät laø voâ nghóa neáu baïn coá tình laøm cho coâng vieäc leã
laïy trôû neân deã daøng hôn baèng caùch thöïc hieän leã laïy treân moät
choã doác, chaúng haïn ôû söôøn moät ngoïn ñoài, hoaëc baèng baát kyø
phöông phaùp naøo khaùc.
Hôn nöõa, ngaøy nay khi ngöôøi ta toû loøng toân kính moät ai, ví
duï nhö khi vieáng thaêm moät Laït-ma, hoï thi leã vaø laïy moät caùi laïy
taïm coi nhö laø ñuùng caùch, vaø roài sau ñoù boài theâm hai caùi laïy
nöõa chaúng khaùc naøo hai caùi « nghieâng mình ». Ñaïi khaùi cöù
cho nhö ñoù laø caùch leã laïy cuûa nhöõng keû coù taàm voùc quan troïng
ñi - vaø haàu heát nhöõng keû ngu doát laïi noi theo göông cuûa hoï.
Nhöng ñoù laø moät caùch leã laïy cöïc kyø thoâ tuïc. Muïc ñích cuûa vieäc
thænh caàu giaùo lyù, ngay caû trong nhöõng söï vieäc ñôn giaûn nhö
caùch quyø laïy ra sao, laø ñeå nghe Ñaïo sö giaûng daïy baát kyø ñieàu
gì ta khoâng bieát, vaø sau ñoù luoân luoân ñöa nhöõng giaùo huaán ñoù
vaøo thöïc haønh maø khoâng boû queân baát kyø chi tieát naøo. Neáu ta
khoâng theå ñöa vaøo thöïc haønh ngay caû moät ñieàu thaät deã hoïc vaø
deã laøm thì vieäc hoïc hoûi veà Phaät Phaùp seõ trôû neân hoaøn toaøn voâ

495
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

nghóa vaø khoâng ñem laïi keát quaû naøo. Nhöõng ngöôøi ñaõ töøng
nghieân cöùu Phaät Phaùp phaûi gioûi giang thaønh thaïo hôn nhöõng
ngöôøi khoâng nghieân cöùu Phaùp, keå caû trong caùch thöùc hoï thi
leã, caùch laïy nhöõng caùi laïy thaät ñôn giaûn.
Khi Ngaøi Jetsun Mila ñeán caàu Phaùp vôùi Laït ma Ngokpa,
Ngaøi tôùi vaøo luùc Laït ma Ngokpa ñang giaûng Maät ñieån Hoâ Kim
Cöông (Hevajra Tantra) cho moät taäp hoäi taêng só ñoâng ñaûo.
Ngaøi Mila toû loøng toân kính baèng caùch quyø laïy töø xa. Vò Laït ma
raát haøi loøng.
Boû muõ mieän xuoáng khoûi ñaàu, vò Laït ma laïy traû ngaøi Mila
vaø noùi: “Ñaây thaät laø moät vieäc giaùn ñoaïn toát laønh (trong buoåi leã)!
Ngöôøi quyø laïy ñaèng kia ñang laïy theo cung caùch cuûa caùc ñeä töû
cuûa Ngaøi Marpa xöù Lhodrak.* Haõy hoûi xem oâng ta laø ai.”
Baát kyø ai ñi theo moät vò Thaày naøo vaø nhaän giaùo lyù cuûa
Ngaøi thì cuõng phaûi gioáng nhö moät mieáng vaûi ñöôïc ngaâm trong
thuoác nhuoäm. Khi anh ta hoïc taäp ñeå noi theo nhöõng haønh ñoäng
cuûa vò Thaày ñaùng kính cuûa mình, thì chaéc chaén seõ coù moät vaøi
chuyeån bieán ñaùng löu yù xaûy ra so vôùi anh ta tröôùc kia. Khi moät
mieáng vaûi ñöôïc nhuoäm maøu, theå naøo maøu môùi cuõng seõ ít
nhieàu ngaám vaøo mieáng vaûi— laøm sao maø mieáng vaûi ñoù laïi
khoâng thay ñoåi maøu saéc chuùt xíu naøo cho ñöôïc? Ngaøy nay, coù
nhöõng ngöôøi töøng thoï nhaän Phaùp haøng traêm laàn, nhöng hoï vaãn
khoâng caûi thieän baûn thaân ñöôïc chuùt naøo, vaø xöû söï hoaøn toaøn
nhö moät ngöôøi theá tuïc treân moïi phöông dieän. Taát caû nhöõng gì
Giaùo Phaùp saûn sinh ra laïi chæ laø nhöõng haønh giaû trô lì, laøø nhöõng
keû vi phaïm maät nguyeän. Coù caâu noùi raèng:

Ñaïo phaùp coù theå laø nguoàn caûm höùng khieán nhöõng keû xaáu
aùc bieán ñoåi, nhöng khoâng theå truyeàn caûm höùng cho nhöõng
haønh giaûû trô lì ñoái vôùi Phaùp – gioáng nhö môõ coù theå laøm

*
Vò thaày goác (boån sö) cuûa Milarepa, vaø cuõng laø boån sö cuûa Ngokpa.

496
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

loaïi da cöùng trôû neân meàm maïi, nhöng khoâng theå laøm
meàm da cuûa tuùi ñöïng bô.253

Moät khi baïn ñaõ hoïc hoûi veà lôïi laïc cuûa caùc thieän haïnh, veà tai haïi
cuûa caùc aùc haïnh vaø veà phaåm haïnh cuûa chö Phaät, thì ñieàu ñoù
seõ khoâng bao giôø ñuû neáu baïn chæ ñôn thuaàn taùn ñoàng tin
töôûng ; baïn coøn phaûi khôi daäy söï xaùc quyeát vaø loøng tín taâm ñeå
coù theå thöïc söï chuyeån hoaù caùi nhìn cuûa baïn. Neáu khoâng thì
ngay caû vò Phaät Toaøn Giaùc baèng xöông baèng thòt cuõng seõ
chaúng theå naøo cöùu giuùp baïn. Ñaáng Vó Ñaïi xöù Oddiyana ñaõ ban
lôøi caûnh baùo sau ñaây:

Ñöøng tham döï vaøo giöõa ñaùm ñoâng nhöõng keû ñeä töû laïc loái
chuyeân baøn suoâng veà giaùo phaùp trong khi taâm hoï ñaõ
trôû neân trô lì vôùi Phaùp.
Ñöøng lieân keát vôùi nhöõng baèng höõu naøo muoán giôùi haïn caùc
maät nguyeän cuûa hoï.

Cho duø baïn chæ hieåu moät chöõø duy nhaát cuûa Giaùo Phaùp thì
baïn caàn nhaän bieát ra ñöôïc caùch naøo ñeå cho chöõ aáy chan hoaø
trong taâm baïn vaø ñöa ñöôïc chöõ aáy vaøo trong thöïc haønh. Muïc
ñích cuûa vieäc ñi theo moät vò Thaày laø quan saùt tö töôûng, lôøi noùi
vaø haønh ñoäng cuûa Ngaøi vaø hoïc caùch haønh phaùp nhö Ngaøi
haønh phaùp. Nhö tuïc ngöõ coù caâu:

Moïi haønh ñoäng chæ laø noi göông:


Nhöõng ngöôøi haønh ñoäng tuyeät haûo laø nhöõng ngöôøi noi
göông gioûi nhaát.

Theo caùch naøy, baïn neân ñeå cho nhöõng phaåm haïnh beân ngoaøi,
beân trong vaø aån maät cuûa Thaày in daáu leân baïn, gioáng nhö moät
maãu töôïng tsa-tsa hình thaønh töø chính caùi khuoân cuûa noù.

497
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

“Leã laïy” laø moät töø toång quaùt moâ taû moät cöû chæ toân troïng vaø
kính phuïc. Coù nhieàu caùch khaùc nhau ñeå leã laïy, vaø nhöõng
taäp tuïc leã laïy bieán ñoåi töø nôi naøy sang nôi khaùc. Tuy
nhieân, trong tröôøng hôïp naøy, Thaày cuûa baïn ñaõ höôùng
daãn baïn caùch thöùc leã laïy cho phuø hôïp vôùi lôøi daïy cuûa
Ñaáng Chieán Thaéng. Vì theá, neáu baïn coá yù leã laïy theo moät
caùch thöùc sai laàm, duø bôûi kieâu ngaïo hay duø ñeå giuùp cho
vieäc leã laïy deã daøng hôn, thì caû hai ñeàu laø moät haønh vi
thieáu toân kính vaø laø moät bieåu hieän cuûa söï khinh thöôøng.
Baïn cuõng caàn phaûi hieåu roõ raèng neáu chæ thöïc haønh leã laïy
nhö theå ñeå thanh toaùn moät moùn thueá thì vieäc laøm naøy seõ
khoâng coù nghiaõ lyù gì caû vaø chæ ñem laïi nhöõng keát quaû sai
laàm.

Traùi laïi, neáu leã laïy ñuùng ñaén thì vieäc naøy ñem laïi voâ löôïng
lôïi laïc. Moät laàn, khi moät nhaø Sö ñang leã laïy moät caùi thaùp ñöïng
nhöõng maåu toùc vaø moùng chaân tay cuûa Ñöùc Phaät, ngaøi Ananda
hoûi Ñöùc Phaät moät haønh ñoäng nhö theá coù theå coù lôïi laïc gì. Ñöùc
Phaät ñaùp:

Keát quaû gaët haùi ñöôïc töø moät caùi laïy duy nhaát coù oai löïc
khuûng khieáp nhieàu ñeán noãi neáu nhö ta ñöôïc trôû thaønh
moät vò ñaïi ñeá voâ löôïng laàn nhieàu baèng soá löôïng haït buïi
ôû döôùi thaân ta xuoáng cho ñeán vöïc saâu nhaát cuûa traùi
ñaát,254 thì lôïi laïc cuûa caùi laïy ñoù vaãn khoâng caïn kieät.

Vaø trong Kinh ñieån coù noùi:

Nhuïc keá khoâng theå nghó baøn treân ñaàu Ñöùc Phaät hình
thaønh töø vieäc Ngaøi ñaõ leã laïy Ñaïo sö cuûa Ngaøi vôùi taát
caû loøng toân kính.

498
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Cuoái cuøng, leã laïy cuõng seõ daãn daét chuùng ta ñeán vieäc coù
ñöôïc nhuïc keá (usnisa) khoâng theå nghó baøn treân ñænh ñaàu cuûa
chö Phaät Toaøn Giaùc.

2.2 CUÙNG DÖÔØNG255

Haõy saép ñaët nhöõng phaåm vaät cuùng döôøng trong khaû naêng taøi
chaùnh cuûa baïn cho pheùp, nhö ñaõ ñöôïc giaûng daïy trong
chöông vieát veà cuùng döôøng maïn ñaø la – noùi caùch khaùc, hay
cuùng döôøng caùc phaåm vaät trong saïch, hoaøn toaøn thanh tònh,
vaø khoâng ñeå cho mình vöôùng maéc vaøo tính keo kieät, ñaïo ñöùc
giaû hay tính khoe khoang. Caùc phaåm vaät cuùng döôøng naøy chæ
laø phöông tieän hoã trôï cho coâng phu thieàn ñònh cuûa baïn.
Sau ñoù, haõy cuùng döôøng trong taâm töôûng theo caùch thöùc
cuûa Boà Taùt Phoå Hieàn (Samantabhadra),256 ñeå cho toaøn theå theá
giôùi vaø toaøn boä khoâng gian traøn ngaäp vôùi taát caû nhöõng phaåm
vaät cuùng döôøng cuûa caùc coõi ngöôøi vaø trôøi: hoa, höông, ñeøn,
nöôùc hoa, thöïc phaåm, cung ñieän, phong caûnh, laâu ñaøi, laïc-
vieân, baûy vaät töôïng tröng cho vöông quyeàn vaø taùm bieåu töôïng
toát laønh, vôùi möôøi saùu thieân nöõ kim cöông nhaûy muùa vaø ca haùt,
moãi vò söû duïng moät nhaïc cuï rieâng cuûa mình.
Nhôø naêng löïc cuûa thieàn ñònh, Boà Taùt Phoå Hieàn phoùng ra
haøng traêm trieäu tia saùng ñuû maøu saéc töø tim Ngaøi, nhö voâ soá
nhöõng haït buïi trong haèng haø sa soá caùc coõi Phaät. ÔÛ cuoái moãi tia
saùng, Ngaøi phoùng ra moät thaân töôùng ñoàng nhaát vôùi baûn thaân
ngaøi, roài cuõng phoùng ra caùc tia saùng ñoàng nhaát töø tim cuûa caùc
thaân töôùng ñoù. ÔÛ cuoái moãi tia saùng ñoù, coøn laàn löôït xuaát hieän
theâm caùc ñöùc Phoå Hieàn, vaø nhö theá tieáp tuïc taêng tröôûng voâ
haïn, cho tôùi soá thaân töôùng hieån loä thì hoaøn toaøn khoâng theå
nghó baøn. Moãi moät vò trong nhöõng thaân töôùng Phoå Hieàn naøy
ñang cuùng döôøng chö Phaät vaø chö Boà taùt khaép möôøi phöông
voâ soá nhöõng phaåm vaät cuùng döôøng voâ vaøn ñuû thöù loaïi. Ñaây laø
caùi ñöôïc goïi laø “nhöõng ñaùm maây cuùng döôøng cuûa ñöùc Phoå
Hieàn cao quyù.” Haõyï cuùng döôøng baèng caùch quaùn töôûng nhieàu

499
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Hoaù Thaân hieån loä trong taâm baïn tuyø theo möùc ñoä quaùn töôûng
maø baïn coù theå ñaït ñöôïc theo caùch naøy, vöøa quaùn töôûng vöøa
ñoïc nhöõng lôøi töông öùng nhö sau:

Vôùi nhöõng phaåm vaät cuùng döôøng ñöôïc chuaån bò baèng caû
vaät chaát laãn quaùn töôûng,
Con cuùng döôøng taát caû moïi thöù trong vuõ truï nhö moät ñoäng
taùc cuùng döôøng bao la.

Duø khaû naêng cuùng döôøng cuûa ta ra sao thì chö Phaät vaø Boà taùt
vaãn coù ñuû oai löïc ñeå thu nhieáp. Vì vaäy, trong taâm töôûng, haõy
vaän duïng taát caû cuûa caûi khoâng coù sôû höõu chuû trong toaøn theå
caùc coõi ngöôøi vaø trôøi khaép theá giôùi, vaø daâng cuùng taát caû. Sau
ñoù, baèng trí töôûng töôïng, haõy töôûng töôïng ra thaät nhieàu cuûa
caûi caøng caøng toát trong möùc ñoä baïn coù theå töôûng töôïng ra
ñöôïc, vaø haõy cuùng döôøng taát caû. Theo caùch naøy baïn coù theå
tích taäp coâng ñöùc töông ñöông vôùi löôïng coâng ñöùc maø baïn coùù
theå coùù ñöôïc neáu nhö nhöõng vaät cuùng döôøng ñoù laø taøi saûn cuûa
rieâng baïn. Ñöøng bao giôø cho raèng baïn khoâng coù gì ñeå cuùng
döôøng. Baát kyø thöù gì baïn hay nhöõng ngöôøi khaùc coù vaø baát cöù
ñieàu gì baïn thaáy, haõy ñeå cho yù nghó ñaàu tieân cuûa baïn luoân luoân
laø yù nghó cuùng döôøng nhöõng phaåm vaät ñoù cho Tam Baûo, cho
caùc Boån Sö vaø caùc Ñaïo Sö thuoäc doøng truyeàn thöøa. Baèng
chính taâm baïn, haõy cuùng döôøng cho Tam Baûo baát kyø ñieàu gì
baïn thaáy ñeïp ñeõ khi ñi ngang qua, thaäm chí moät doøng nöôùc
trong treûo hay nhöõng caùnh ñoàng hoa, nhö theá baïn seõ hoaøn
thieän coâng phu tích taäp coâng ñöùc vaø trí tueä ngay giöõa caùc hoaït
ñoäng thöôøng nhaät cuûa baïn.

2.3 SAÙM HOÁI AÙC HAÏNH 257

Tröôùc tieân, haõy saùm hoái baèng vieäc suy töôûng nhö sau: “Vôùi
loøng hoå theïn vaø aân haän maõnh lieät, con phaùt loà saùm hoái vieäc

500
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

con ñaõ phaù giôùi vaø saùm hoái nhöõng aùc haïnh cuûa con, nhöõng gì
con coøn nhôù vaø nhöõng gì con ñaõ queân, taát caû nhöõng haønh vi
tieâu cöïc khoâng theå töôûng töôïng noåi maø con ñaõ töøng laøm trong
taát caû caùc kieáp soáng trong voøng sinh töû töø voâ thuûy: möôøi aùc
haïnh cuûa thaân, khaåu vaø yù, naêm toäi bò quaû baùo töùc thôøi (nguõ
nghòch troïng toäi) vaø naêm toäi naëng gaàn baèng nguõ nghòch troïng
toäi, boán loãi laàm nghieâm troïng, taùm haønh vi ñoäc aùc, toäi laïm
duïng tieàn cuûa ñöôïc hieán cuùng cho Tam Baûo vaø v.v.. Töø giôø trôû
ñi, con seõ khoâng bao giôø laäp laïi nhöõng haønh vi xaáu aùc naøy.”
Vôùi nhöõng yù nghó nhö treân, haõy saùm hoái nhö ñaõ ñöôïc
giaûng daïy trong chöông vieát veà Kim Cang Taùt Ñoûa
(Vajrasattva), trong khi ghi nhôù trong taâm caùch ñoái trò cuûa boán
coâng naêng saùm hoái. Roài haõy töôûng töôïng raèng taát caû nhöõng
haønh ñoäng sai laàm vaø nhöõng chöôùng ngaïi cuûa baïn cuøng taäp
hôïp laïi trong hình daïng moät nhuùm ñen treân löôõi baïn. Haõy quaùn
töôûng caùc tia saùng ñang tuoân chaûy ra töø thaân, khaåu, yù* cuûa caùc
Boån Toân trong ruoäng coâng ñöùc, chaïm vaøo choã nhuùm ñen, vaø
taåy saïch taát caû caùc oâ nhieãm cuûa baïn nhö theå taát caû buïi ñaát
ñeàu ñöôïc cuoán troâi ñi. Haõy tuïng ñoïc nhöõng lôøi naøy:

Trong Phaùp Thaân choùi loïi


Con saùm hoái moïi tö töôûng, lôøi noùi vaø haønh vi sai traùi.

2.4 HOAN HÆ, PHÖÔNG PHAÙP ÑOÁI TRÒ TAÙNH GANH TÒ

Haõy phaùt taâm hoan hæ saâu xa vaø chaân thaønh tröôùc coâng cuoäc
chuyeån Phaùp Luaân Vó Ñaïi ñaõ ñöôïc caùc Ñaáng Chieán Thaéng
khôûi ñoäng vì lôïi laïc cuûa chuùng sinh. Haõy hoan hæ tröôùc caùc
hoaït ñoäng bao la, ñaày uy duõng cuûa chö Boà Taùt, vaø tröôùc caùc
thieän haïnh cuûa chuùng sinh laø nhöõng vieäc ñaùng taùn thaùn vaø ñöa

*
AÙnh saùng traéng töø giöõa traùn, töôïng tröng cho thaân; aùnh saùng ñoû töø giöõa coå
hoïng, töôïng tröng cho ngöõ; aùnh saùng xanh döông töø giöõa traùi tim töôïng tröng
cho taâm.

501
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

tôùi giaûi thoaùt.258 Haõy hoan hæ tröôùc baát kyø ñieàu toát laønh naøo maø
baûn thaân baïn ñaõ laøm trong quaù khöù, ñang laøm trong hieän taïi vaø
chaéc chaén seõ laøm trong töông lai. Haõy tuïng ñoïc:

Con hoan hæ tröôùc taát caû caùc thieän haïnh


Ñöôïc goùi troïn trong hai chaân lyù (chaân ñeá vaø tuïc ñeá)ù.

Chuùng ta hoan hæ tröôùc taát caû caùc thieän haïnh bao goàm trong
hai chaân lyù,259 duø ñöôïc thöïc hieän bôûi chuùng ta hay bôûi ngöôøi
khaùc, duø bò caùc caûm xuùc laøm cho oâ nhieãm hay duø thanh tònh
hoaøn toaøn, bôûi vì khoâng moät giaùo lyù naøo trong taát caû chín thöøa
maø khoâng ñöôïc bao goàm trong chaân lyù töông ñoái (tuïc ñeá) hay
chaân lyù tuyeät ñoái (chaân ñeá).
Vieäc phaùt khôûi taâm hoan hæ theo caùch naøy seõ ñem ñeán lôïi
laïc voâ haïn. Coù moät laàn Vua Ba Tö Naëc (Prasenajit) thænh môøi
Ñöùc Phaät vaø chuùng ñeä töû cuûa Ngaøi duøng böõa haèng ngaøy taïi
cung ñieän trong thôøi gian boán thaùng. Trong thôøi gian naøy oâng
ñaõ cuùng döôøng hoäi chuùng taát caû taøi saûn cuûa mình. Moät baø laõo
haønh khaát ñi ngang qua ñoù traøn ngaäp loøng hoan hæ tröôùc haønh
ñoäng naøy.
“Vua Ba Tö Naëc ñaõ ñaït ñöôïc moïi cuûa caûi naøy nhôø coâng
ñöùc vua ñaõ tích taäp trong quaù khöù,” baø laõo nghó, “vaø giôø ñaây
vua ñaõ ñöôïc gaëp Ñöùc Phaät. Ñöùc Phaät laø ngöôøi maø nhaø vua
chuù taâm göûi ñeán heát taát caû moïi cuùng döôøng, vaø coâng phu tích
taäp coâng ñöùc cuûa nhaø vua thöïc laø cöïc kyø to lôùn. Kyø dieäu thay!”
Nhôø loøng hoan hyû chaân thaønh vaø hoaøn haûo cuûa ba maø baø
laõo ñaõ taïo ñöôïc voâ löôïng coâng ñöùc. Ñöùc Phaät thaáu suoát ñieàu
naøy.
Chieàu hoâm ñoù, khi ñeán luùc hoài höôùng coâng ñöùc, Ñöùc
Phaät noùi vôùi vua: “Ngaøi muoán ta hoài höôùng nguoàn maïch coâng
ñöùc maø ngaøi ñaõ thaâu ñaït ñöôïc cho ngaøi, hay muoán ta seõ hoài
höôùng coâng ñöùc aáy cho ngöôøi xöùng ñaùng hôn ngaøi ?”

502
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Nhaø vua ñaùp: “Xin hoài höôùng coâng ñöùc cho baát kyø ai coù
nguoàn maïch coâng ñöùc to lôùn nhaát.”
Vì theá Ñöùc Phaät ñaõ hoài höôùng coâng ñöùc cho baø laõo haønh
khaát. Vieäc naøy xaûy ra trong ba ngaøy lieàn. Quaù böïc töùc, nhaø vua
thænh yù caùc thöôïng thö ñeå tìm caùch chaám döùt tình traïng naøy.
“Ñöùc Vua quyeát ñònh veà vieäc naøy theá naøo ?” hoï hoûi.
“Ngaøy mai, khi thænh môøi ñöùc Theá Toân vaø caùc ñeä töû cuûa Ngaøi
ñeán ñeå cuùng döôøng, chuùng ta seõ ñaùnh ñoå moät soá thöïc phaåm
vaø thöùc uoáng quanh nhöõng caùi noài. Khi nhöõng ngöôøi haønh khaát
ñeán nhaët thöïc phaåm rôi rôùt, chuùng ta seõ ñaùnh hoï thaät nghieâm
khaéc ñeå ngaên caûn hoï.”
Vaø hoï ñaõ laøm nhö theá. Khi baø laõo haønh khaát hoan hæ ñeán
nhaët thöïc phaåm bò ñaùnh ñoå, hoï ngaên laïi vaø ñaùnh baø. Baø trôû
neân giaän döõ, vì vaäy tieâu huûy nguoàn maïch coâng ñöùc cuûa baø.
Nhö toâi ñaõ laäp laïi ôû ñaây nhieàu laàn, chæ duy nhaát taùc yù cuûa
ngöôøi thöïc hieän coâng vieäc aáy seõ quyeát ñònh ñöôïc laø caùc haønh
ñoäng ngöôøi ñoù laøm laø haønh ñoäng tích cöïc hay tieâu cöïc – chöù
khoâng phaûi vieäc thaät söï thöïc hieän coâng vieäc baèng vaät chaát
hay baèng nhöõng lôøi leõ döïa vaøo taùc yù treân. Vì lyù do naøy, trong
Thaéng Quaân Vöông Sôû Vaán Kinh, Ñöùc Phaät ñaõ giaûng giaûi tæ mæ
raèng vieäc chæ ñôn thuaàn nhìn thaáy ñieàu toát ngöôøi khaùc ñaõ laøm
vôùi moät taâm thöùc thanh tònh, chaân thaønh hoan hæ tröôùc ñieàu ñoù
vaø hoài höôùng naêng löïc cuûa vieäc laøm ñoù cho giaùc ngoä vieân
maõn cuûa taát caû moïi chuùng sinh, thì haïnh hoan hæ aáy seõ ñem laïi
coâng ñöùc coøn nhieàu hôn nhöõng haønh vi toát ñeïp coù tính phoâ
tröông, laø nhöõng haønh vi ñaõ bò taùm moái quan taâm theá tuïc laøm
cho baêng hoaïi, bò oâ nhieãm bôûi caùc tham voïng ñoái vôùi cuoäc ñôøi
naøy, bôûi taùnh kieâu ngaïo veà caùc haønh vi toát ñeïp cuûa mình, bôûi
öôùc muoán ganh ñua vôùi ñöùc haïnh cuûa ngöôøi khaùc vaø v.v...
Chagme Rinpoche coù noùi:

Khi nghe noùi veà ñieàu toát cuûa ngöôøi khaùc,


Neáu nhö ta ñuoåi ñöôïc ñi moïi nieäm töôûng ganh tò tieâu cöïc

503
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Vaø thöïc söï hoan hæ taän saâu thaúm trong tim ta,
Thì coâng ñöùc cuûa ta seõ ngang baèng coâng ñöùc cuûa hoï.
Baùt Nhaõ Taäp Keä cuõng coù noùi:

Söùc naëng cuûa taát caû caùc nuùi Tu Di trong moät tæ theá giôùi coù
theå caân ño ñöôïc,
Nhöng khoâng theå ño löôøng ñöôïc vôùi coâng ñöùc cuûa vieäc
tuøy hæ coâng ñöùc.

Haõy luoân luoân hoan hæ tröôùc ñieàu toát maø nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ
laøm, vì haïnh hoan hæ raát deã thöïc hieän vaø thaät lôïi laïc.

2.5. KHAÅN CAÀU CHÖ PHAÄT CHUYEÅN PHAÙP LUAÂN260

Haõy töôûng töôïng tröôùc maët baïn hieän ra taát caû chö Phaät vaø Boà
Taùt, chö Ñaïo sö vaø taát caû nhöõng baäc thaày coù theå ñaûm ñöông
gaùnh naëng to lôùn ñeå laøm laïi lôïi laïc cho chuùng sinh. Haõy töôûng
töôïng raèng caùc Ngaøi ñaõ chaùn ngaùn vì thaùi ñoä voâ ôn vaø ngaõ
loøng cuûa nhöõng chuùng sinh ño,ù vaø caùc Ngaøi khoâng coù yù ñònh
giaûng daïy gì nöõa heát maø seõ an truï vónh vieãn trong traïng thaùi an
bình. Baïn hoùa hieän thaønh haøng traêm vaø haøng ngaøn trieäu thaân,
haõy cuùng döôøng baùnh xe, chaâu baùu vaø caùc baùu vaät khaùc cho
toaøn theå chö vò, vaø khaån thieát keâu naøi caùc Ngaøi haõy chuyeån
Phaùp Luaân vôùi nhöõng lôøi nguyeän sau ñaây:
Con khaån naøi caùc Ngaøi chuyeån Phaùp Luaân cuûa ba Thöøa.
Phaät Phaùp ñöôïc phaân chia toång quaùt thaønh ra ba Thöøa: Thanh
Vaên Thöøa, Ñoäc Giaùc Thöøa, vaø Boà taùt Thöøa. Hôïp nhaát laïi thì ba
Thöøa naøy bao goàm toaøn theå giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät. Nhöng Giaùo
Phaùp aáy cuõng coù theå ñöôïc chia nhoû thaønh chín Thöøa: ba Thöøa
beân ngoaøi laø caùc Thöøa cuûa chö vò Thanh Vaên, Phaät Ñoäc Giaùc

504
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

vaø Boà Taùt, vôùi giaùo lyù giaûi thoaùt goác reã cuûa ñau khoå;* ba Thöøa
beân trong, Kriya, Upayoga vaø Yoga coù lieân quan tôùi caùc phaùp
tu khoå haïnh gioáng nhö theo truyeàn thoáng Veä Ñaø;** vaø ba Thöøa
bí maät, Mahayoga, Anuyoga vaø Atiyoga, höôùng daãn caùc
phöông phaùp maõnh lieät ñeå chuyeån hoùa. Khi chuùng ta thænh caàu
caùc Ngaøi chuyeån Phaùp Luaân, ñieàu ta ñang caàu khaån laø khaån
caàu Giaùo Phaùp cuûa ba Thöøa naøy, Giaùo Phaùp aáy ñöôïc phaân
chia xa hôn nöõa thaønh chínThöøa, vaø chín Thöaø aáy coù theå cung
caáp caùc giaùo lyù thích hôïp cho ñeä töû [vôùi nhieàu loaïi caên cô khaùc
nhau].

2.6. KHAÅN CAÀU CHÖ PHAÄT ÑÖØNG NHAÄP NIEÁT BAØN 261

Haõy höôùng nhöõng lôøi khaån caàu cuûa baïn ñeán chö Ñaïo sö, chö
Phaät vaø chö Boà Taùt laø nhöõng baäc ñaõ hoaøn thaønh coâng haïnh
cuûa caùc Ngaøi vì lôïi ích cuûa chuùng sinh, hieän ñang ôû trong coõi
Phaät naøy vaø nhöõng coõi Phaät khaùc, vaø giôø nay caùc Ngaøi ñeàu
muoán nhaäp Nieát Baøn. Gioáng nhö cö só Cunda262 ñaõ laøm trong
quaù khöù, haõy naøi xin caùc Ngaøi baèng caùch quaùn töôûng trong
taâm baïn hieän ra nhieàu Hoùa Thaân cuûa chính mình. Haõy thænh
naøi nhö sau:

Cho tôùi khi voøng luaân hoài trôû neân troáng roãng,
Xin ôû laïi vôùi chuùng con vaø ñöøng nhaäp Nieát Baøn!

Roài haõy nghó töôûng raèng do coâng phu caàu nguyeän cuûa
caùc baïn maø taát caû chö Phaät ñeàu ôû laïi truï theá ñeå laøm vieäc lôïi
laïc cho chuùng sinh cho tôùi khi voøng luaân hoài trôû thaønh troáng
roãng!

*
Theo moät caùch hieåu khaùc: “giaùo lyù naøy daãn daét chuùng ta bieát caùch vaän duïng
nhaân ñau khoå nhö moät khôûi ñieåm [ñeå giuùp ta tu taäp].”
**
Trong ñoù coù moät ñieåm nhaán maïnh raát quan troïng veà söï saïch seõ thuaàn tònh
coù tính caùch nghi leã vaø veà cung caùch cö xöû beân ngoaøi.

505
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

2.7. HOÀI HÖÔÙNG 263

Haõy theo göông maãu cuûa Ñöùc Vaên Thuø baèng caùch hoài höôùng
cho taát caû chuùng sinh baát kyø coâng ñöùc naøo baïn hay baát kyø ai
khaùc ñang tích luõy qua haønh ñoäng maø giôø ñaây baïn vaø nhöõng
ngöôøi aáy ñang laøm. Haõy nieâm phong baèng daáu nieâm cuûa trí
tueä voâ-nieäm. Haõy tuïng ñoïc nhöõng doøng döôùi ñaây:

Taát caû nhöõng thieän caên ñaõ ñöôïc tích luõy trong suoát quaù
khöù, hieän taïi vaø vò lai,
Con hoài höôùng nhö laø moät haït nhaân ñöa ñeán ñaïi Giaùc
Ngoä.

Ñöøng queân hoài höôùng vaøo luùc cuoái tröôùc khi baát kyø haønh ñoäng
ñaùng khen naøo chaám döùt, duø lôùn hay nhoû. Baát kyø thieän caên
(nguoàn maïch coâng ñöùc) naøo khoâng ñöôïc hoài höôùng theo loái
naøy thì seõ chæ keát traùi moät laàn vaø sau ñoù seõ bò caïn kieät. Nhöng
baát cöù ñieàu gì ñöôïc hoài höôùng cho Giaùc Ngoä toái haäu thì seõ
khoâng bao giôø bò khoâ caïn, thaäm chí khi ñaõ keát traùi moät traêm
laàn. Thay vaøo ñoù, coâng ñöùc ñoù seõ taêng tröôûng vaø phaùt trieån
cho tôùi khi baïn thaønh töïu ñöôïc Phaät Quaû toaøn haûo. Trong Kinh
Sagaramati coù noùi:

Gioáng nhö moät gioït nöôùc rôi vaøo ñaïi döông


Seõ khoâng bao giôø bieán maát cho tôùi khi ñaïi döông khoâ caïn,
Coâng ñöùc ñöôïc hoaøn toaøn hoài höôùng cho Giaùc ngoä
Seõ khoâng bao giôø bieán maát cho tôùi khi ñaït ñöôïc GiaùcNgoä.

Baïn coù theå öôùc muoán ñaït ñöôïc möùc ñoä tu chöùng cuûa moät
vò Thanh Vaên hay Phaät Ñoäc Giaùc, hay ñaït ñöôïc thaønh töïu
Toaøn Giaùc. Baïn coù theå chæ öôùc muoán ñöôïc taùi sinh trong caùc
coõi giôùi cao, nhö moät vò Trôøi hay moät con ngöôøi. Hoaëc baïn coù
theå chæ öôùc muoán moät keát quaû nhaát thôøi nhö moät cuoäc ñôøi

506
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

tröôøng thoï hoaëc doài daøo söùc khoûe. Nhöng khi baïn laøm ñieàu gì
ñaùng khen, thì duø trong caùi nhìn cuûa baïn coù muïc ñích naøo
chaêng nöõa, ñieàu quan troïng laø haõy hoài höôùng vieäc aáy cho muïc
ñích giaùc ngoä. Ngaøi Drikung Kyobpa Rinpoche coù noùi:

Tröø phi baïn nguyeän caàu


Baèng caùch xoa tay vaøo vieân ngoïc-nhö yù cuûa hai coâng
naêng tích tuï (coâng ñöùc),
Thì keát quaû baïn mong öôùc seõ khoâng bao giôø xuaát hieän:
Vì vaäy, khi keát thuùc, haõy phaùt taâm hoài höôùng vôùi taát caû
taám loøng.

Chính coâng naêng hoài höôùng seõ quyeát ñònh ñöôïc xem nhöõng
thieän haïnh maø baïn ñaõ laøm coù seõ daãn tôùi Toaøn Giaùc hay
khoâng. Coøn nhöõng haønh ñoäng taïo taùc thieän laønh maø baïn tích
luõy duø coù khoång loà ñeán ñaâu chaêng nöõa, cuõng khoâng theå daãn
tôùi giaûi thoaùt tröø phi baïn giuùp cho nhöõng haønh ñoäng naøy coù
ñöôïc moät höôùng ñi toát baèng caùch hoài höôùng heát thaûy moïi vieäc.
Geshe Khampa Lungpa coù noùi:

Khoâng moät thieän haïnh naøo do taïo taùc coù ñöôïc moät ñònh
höôùng rieâng,264
Vì theá haõy phaùt taâm öôùc nguyeän roäng lôùn vì lôïi laïc cuûa
chuùng sinh.

Töông tö nhö vaäyï, ñoái vôùi moät haønh ñoäng tích cöïc hay
moät haïnh laønh maø baïn coù theå thöïc hieän nhaân danh cha, meï
hoaëc nhaân danh nhöõng ngöôøi thaân yeâu cuûa baïn, hoaëc cho
ngöôøi ñaõ cheát thì baïn cuõng phaûi phaùt taâm hoài höôùng y nhö
treân.265 Khoâng hoài höôùng thì haønh ñoäng ñoù khoâng coù hieäu quaû.
Nhöng neáu baïn hoài höôùng vieäc ñaõ laøm thì nhöõng ngöôøi maø
baïn muoán höôùng taâm ñeán seõ ñöôïc lôïi laïc moät caùch töông öùng.

507
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Moät laàn kia nhöõng cö daân ôû Vaisali ñeán môøi Ñöùc Phaät tôùi
duøng böõa vaøo ngaøy hoâm sau.
Sau khi hoï ra veà, naêm traêm quyû ñoùi ñeán vaø khaån caàu
Ngaøi: “Xin hoài höôùng cho chuùng toâi coâng ñöùc boá thí maø daân
chuùng ôû Vaisali saép cuùng döôøng cho Ngaøi vaø cho chuùng ñeä töû
cuûa Ngaøi vaøo ngaøy mai.”
“Caùc oâng laø ai ?” Ñöùc Phaät hoûi, maëc duø ngaøi ñaõ bieát caâu
traû lôøi. “Taïi sao nguoàn coâng ñöùc cuûa daân chuùng ôû Tyø Xaù Li
(Vaisali) laïi phaûi hoài höôùng cho caùc oâng?”
“Chuùng toâi laø cha meï hoï,” caùc quyû ñoùi ñaùp. “Chuùng toâi bò
taùi sinh laøm quyû ñoùi laø haäu quaû cuûa thaùi ñoä buûn xæn cuûa chuùng
toâi.”
Ñöùc Phaät noùi: “Trong tröôøng hôïp naøy, haõy ñeán ñoù trong
phaàn hoài höôùng vaø ta seõ laøm nhö caùc oâng yeâu caàu.”
“Ñieàu ñoù khoâng theå ñöôïc,” hoï noùi. “Chuùng toâi raát xaáu hoå
vì thaân hình xaáu xí cuûa mình.”
Ñöùc Phaät ñaùp: “Caùc oâng neân xaáu hoå khi laøm nhöõng haønh
ñoäng xaáu aùc ñoù. Luùc aáy khoâng caûm thaáy xaáu hoå thì coù gì laø
khoân ngoan ñaâu, nhöng baây giôø laïi thaáy xaáu hoå khi caùc oâng ñaõ
bò taùi sinh trong thaân töôùng khoán khoå naøy ö ? Neáu caùc oâng
khoâng ñeán, ta seõ khoâng theå hoài höôùng coâng ñöùc cho caùc oâng.”
“Neáu theá chuùng toâi seõ tôùi,” hoï noùi vaø caùo bieät.
Ngaøy hoâm sau, khi ñaõ ñeán luùc, chuùng quyû ñoùi tôùi ñeå nhaän
hoài höôùng. Nhöõng cö daân ôû Vaisali khieáp sôï vaø baét ñaàu chaïy
troán.
“Khoâng coù lyù do gì phaûi sôï,” Ñöùc Phaät traán an hoï. Ñaây laø
cha meï quyù vò ñaõ bò taùi sinh laøm quyû ñoùi. Chính hoï ñaõ noùi vôùi
ta nhö theá. Ta coù neân hoài höôùng nguoàn coâng ñöùc cuûa quyù vò
cho hoï hay khoâng ?”
“Taát nhieân laø Ngaøi neân laøm nhö vaäy!” hoï la to leân.

Ñöùc Phaät lieàn noùi:

508
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Nguyeän xin hoài höôùng coâng ñöùc cuûa haïnh cuùng döôøng
Cho chuùng quyû ñoùi naøy.
Caàu mong hoï thoaùt khoûi thaân töôùng xaáu xí
Vaø ñaït ñöôïc haïnh phuùc cuûa nhöõng coõi cao hôn!

Vöøa khi ñöùc Phaät môû lôøi noùi thì taát caû quyû ñoùi ñaõ laên ra cheát.
Ñöùc Phaät giaûng raèng hoï ñaõ ñöôïc taùi sinh ôû coõi Trôøi thöù Ba
Möôi Ba.

Ngaøi Jetsun Mila noùi:

Giöõa moät aån só thieàn ñònh trong nuùi non


Vaø keû cuùng döôøng cung caáp löông thöïc cho Ngaøi
Coù moät maét xích ñöa hoï cuøng nhau ñeán bôø Giaùc ngoä.
Vieäc hoài höôùng coâng ñöùc chính laø tinh tuùy cuûa maét xích
ñoù.

Muoán cho baát kyø coâng phu hoài höôùng coâng ñöùc naøo ñöa daãn
tôùi Toaøn Giaùc thì vieäc hoài höôùng aáy phaûi ñöôïc ñi keøm vôùi trí
hueää, hoanø toaøn taùch khoûi ba yù nieäm (ñoái ñaõi). Neáu ta baùm
chaáp vaøo caùc yù nieäm ñoù nhö thaät coù thì vieäc ta hoài höôùng coâng
ñöùc seõ bò oâ ueá vaø vieäc hoài höôùng ñoù seõ bò goïi laø hoài höôùng ñoäc
haïi. Baùt Nhaõ Taäp Keä coù noùi:

Ñaáng Chieán Thaéng ñaõ daïy raèng ta laøm vieäc toát chung vôùi
caùc yù nieäm taïo taùc
Thì gioáng nhö aên thöïc phaåm dinh döôõng pha laãn thuoác
ñoäc.

Ba yù nieäm ñöôïc ñeà caäp ôû ñaây laø caùc yù nieäm sau ñaây: coù moät
nguoàn maïch coâng ñöùc (thieän caên) ñeå hoài höôùng, coù ngöôøi
ñöôïc hoài höôùng vaø coù muïc ñích maø ta nhaém tôùi cho vieäc hoài

509
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

höôùng. Neáu ta coù theå hoài höôùng coâng ñöùc trong traïng thaùi trí
tueä, hoaøn toaøn thaáu hieåu raèng ba ñieàu treân khoâng thöïc söï hieän
höõu, thì vieäc hoài höôùng ñoù quaû thöïc khoâng coù laãn chaát ñoäc.
Ñieàu ñoù coù leõ vöôït quaù khaû naêng cuûa nhöõng ngöôøi bình
thöôøng vôùi caên cô nhö cuûa chuùng ta. Tuy nhieân, neáu ta chæ
ñôn giaûn nghó raèng ta ñang hoài höôùng coâng ñöùc theo ñuùng
phöông caùch maø chö Phaät vaø chö Boà taùt trong quaù khöù ñaõ laøm
thì coâng phu hoài höôùng cuûa ta seõ hoaøn toaøn thoaùt khoûi ba yù
nieäm taïo taùc. Trong Kinh Saùm Hoái (moät teân khaùc cuûa Ñaïi Thöøa
Saùm Hoái Tam Tuï Kinh) coù noùi:

Gioáng nhö taát caû chö Phaät Theá Toân trong quaù khöù ñaõ hoài
höôùng coâng ñöùc moät caùch toaøn haûo; gioáng nhö taát caû chö
Phaät Theá Toân chöa xuaát hieän seõ hoài höôùng coâng ñöùc moät
caùch toaøn haûo; vaø gioáng nhö taát caû chö Phaät Theá Toân truï
theá ñang hoài höôùng coâng ñöùc moät caùch toaøn haûo; thì cuõng
nhö theá, con cuõng xin hoài höôùng taát caû moïi coâng ñöùc moät
caùch toaøn haûo.

vaø trong Phoå Hieàn Haïnh Nguyeän Taùn coù noùi:


Noi göông ñaáng anh huøng Vaên Thuø,
Phoå Hieàn vaø taát caû nhöõng Baäc ñaïi trí,
Con cuõng xin hoài höôùng thaät toaøn haûo
Taát caû moïi haønh ñoäng thieän laønh.

Baát cöù luùc naøo cuõng phaûi luoân luoân nieâm phong caùc haønh
ñoäng thieän laønh cuûa baïn baèng vieäc hoài höôùng ñuùng ñaén, bôûi
ñoù laø phöông phaùp duy nhaát khoâng theå sai laàm ñeå baûo ñaûm
raèng coâng ñöùc aáy seõ daãn tôùi Toaøn Giaùc.

510
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

3. Khaån Caàu266 Vôùi Loøng Tin Kieân Quyeát Chí Thaønh

Ñieàu naøy giuùp cho taâm ta ñaït ñöôïc chaân taùnh cuûa boán Phaùp
Thaân kim cöông267 qua vieäc ta khaån caàu Ñaïo Sö vôùi loøng tin
kieân quyeát chí thaønh.
Haõy quaùn chieáu raèng baäc Thaày ñaùng kính cuûa baïn, baäc
hoä thaàn vinh quang, baäc quyeàn uy toaøn haûo nhö coù mang
trong mình baûn taùnh uy maõnh cuûa Heruka268 trong moãi maïn
ñaø la cuûa caùc Boån Toân. Chæ ñôn thuaàn nhìn thaáy Ngaøi, nghe
Ngaøi noùi, chaïm ñöôïc ñeán Ngaøi hay nghó töôûng veà Ngaøi laø ñaõ
gieo troàng haït gioáng giaûi thoaùt. Bôûi nhöõng vieäc laøm cuûa Ngaøi
cuõng töông töï nhö vieäc laøm cuûa taát caû chö Phaät neân Ngaøi laø
vieân Ngoïc Quyù thöù tö (ñeä töù Baûo). Ñoái vôùi baïn, loøng toát cuûa
Ngaøi vó ñaïi hôn loøng toát cuûa taát caû chö Phaät. Nöông vaøo löïc gia
trì ñeán töøø loøng töø bi cuûa Ngaøi vaø nöông vaøo con ñöôøng tu thaâm
dieäu nay ñang troå quaû vaø ñöa baïn ñeán giaûi thoaùt, Ngaøi ñaõ
nhanh choùng daãn daét baïn – trong moät ñôøi duy nhaát vaø trong
chính thaân xaùc naøy – ñaït ñeán quaû vò cuûa Kim Cöông Trì
(Vajradhara). Ñoái vôùi caùc phaåm haïnh cuûa Ngaøi, kinh nghieäm
chöùng ngoä cuûa Ngaøi thì bao la nhö baàu trôøi, trí tueä vaø töø taâm
cuûa Ngaøi thì voâ haïn nhö ñaïi döông. Loøng bi maãn cuûa Ngaøi
maõnh lieät nhö moät con soâng lôùn. Chaân taùnh cuûa Ngaøi vöõng
chaéc nhö Nuùi Tu Di. Ngaøi nhö moät ngöôøi cha vaø moät ngöôøi meï
cuûa taát caû chuùng sinh, bôûi traùi tim Ngaøi thöông yeâu taát caû ñoàng
ñeàu khoâng phaân bieät. Baát kyø moät khiaù caïnh naøo trong moãi moät
phaåm haïnh cuûa Ngaøi ñeàu khoâng theå ño löôøng. Ngaøi gioáng nhö
moät vieân-ngoïc-nhö-yù. Baïn chæ caàn ñaët nieàm tin treân Ngaøi vaø
khaån caàu Ngaøi, vaø baát kyø thaønh töïu naøo maø baïn ñang tìm kieám
seõ xuaát hieän maø khoâng phaûi duïng coâng.
Vôùi nöôùc maét cuûa loøng quy ngöôõng, haõy nghó töôûng raèng:
“Con hoaøn toaøn nöông caäy Ngaøi, con ñaët heát thaûy hy voïng nôi
Ngaøi, con phoù maïng con chæ duy nhaát nôi Ngaøi!” Haõy ñoïc

511
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

nhöõng gioøng naøy khi thöïc haønh phaùp thoï nhaän caùc thaønh töïu,
baét ñaàu töø caâu:
Ñöùc Boån Sö Toân Quyù (Guru Rinpoche),
Trong taát caû chö Phaät, Ngaøi laø..

cho tôùi caâu:


...Con xin nöông caäy nôi Ngaøi, ñöùc Lieân Hoa Sanh vó ñaïi!

Keá ñoù, haõy taäp trung tö töôûng trì tuïng thaàn chuù Vajra
Guru (Ñaïo Sö Kim Cöông), nhö moät lôøi khaån caàu. Sau moãi
moät traêm laàn trì tuïng caâu chuù thì haõy ñoïc baøi caàu nguyeän “Ñöùc
Boån Sö Toân Quyù...” theâm moät laàn nöõa. Khi ñaõ qua ñöôïc moät
nöûa thôøi gian baïn daønh cho vieäc trì tuïng naøy, thì sau moãi laàn
hoaøn taát moät chuoãi trì tuïng, haõy khaån caàu [ñeå ñöôïc thoï nhaän]
coâng naêng thaønh töïu baèng caùch tuïng ñoïc baøi caàu nguyeän baét
ñaàu baèng caâu döôùi nay:
Con khoâng hy voïng vaøo ai khaùc ngoaøi Ngaøi...
vaø chaám döùt:
OÂi, ñaáng vó ñaïi, xin tònh hoùa con khoûi hai chöôùng ngaïi!

4. Thoï Nhaän Boán Phaùp Quaùn Ñaûnh (Boán phaùp gia löïc)

Khi ñaõ ñeán luùc ñeå khaån caàu nhöõng thaønh töïu, baïn haõy töï thoï
nhaän boán phaùp quaùn ñaûnh hay gia löïc baèng caùch quaùn töôûng
chöõ om ôû giöõa caëp loâng maøy cuûa ñöùc Boån Sö Guru chieáu saùng
nhö moät vaàng traêng-pha leâ, phoùng toaû aùnh saùng thaám nhaäp
vaøo ñænh ñaàu baïn vaø tònh hoùa heát nghieäp quaû cuûa ba aùc haïnh
thuoäc veà thaân –saùt sinh, laáy caép thöù gì khoâng ñöôïc cho, vaø taø
daâm – vaø tònh hoùa moïi che chöôùng cuûa caùc ñöôøng khí maïch
cuûa baïn, töø ñoù thaân (kim cöông) seõ phaùt khôûi.269 Haõy ñoïc
nhöõng gioøng chöõ baét ñaàu baèng caâu:

512
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Naêng löïc gia trì cuûa thaân kim cöông tan hoaø trong con...
vaø haõy nghó töôûng raèng tieàm naêng ñeå thaønh ñaït quaû vò tu
chöùng cuûa Hoùa Thaân (nirmānakāya) ñaõ ñöôïc thieát laäp trong
baïn.
Roài töø trong coå hoïng ñöùc Boån Sö Guru, moät chöõ ah, choùi
loïi nhö moät vieân hoàng ngoïc phoùng toaû aùnh saùng vaøo coå hoïng
baïn, tònh hoùa nghieäp quaû cuûa boán haønh ñoäng aùc haïi thuoäc ngöõ
- noùi doái, gieo moái baát hoøa, noùi aùc vaø noùi taàm phaøo – vaø tònh
hoùa moïi chöôùng ngaïi trong naêng löïc cuûa baïn, töø ñoù ngöõ hay
khaåu (kim cöông) seõ phaùt khôûi. Ñoïc tuïng nhöõng gioøng chöõ baét
ñaàu baèng caâu sau ñaây:
Naêng löïc gia trì cuûa ngöõ kim cöông tan hoaø trong con…

vaø nghó töôûng raèng tieàm naêng ñeå ñaït ñöôïc quaû vò tu chöùng cuûa
Baùo Thaân (sambhogakāya) ñaõ ñöôïc thieát laäp trong baïn.
Roài chöõ hum maøu xanh döông ñaäm trong tim Ñaïo Sö
phoùng toaû aùnh saùng vaøo tim baïn, tònh hoaù nghieäp quaû cuûa ba
aùc haïnh thuoäc veà yù - tham lam, öôùc muoán laøm haïi ngöôøi khaùc
vaø taø kieán - vaø tònh hoaù moïi chöôùng ngaïi trong phaàn tinh tuùy
cuûa baïn, töø ñoù taâm thöùc (kim cöông) seõ phaùt khôûi. Haõy trì tuïng
nhöõng gioøng chöõ baét ñaàu baèng caâu:

Naêng löïc gia trì cuûa taâm kim cöông tan hoaø trong con…

vaø nghó töôûng raèng tieàm naêng ñaït ñöôïc quaû vò tu chöùng cuûa
Phaùp Thaân (dharmakāya) ñaõ ñöôïc thieát laäp trong baïn.
Roài töø chöõ hum trong tim Ñaïo Sö moät chöõ hum thöù hai,
gioáng nhö moät ngoâi sao baêng, phoùng vuït xuoáng vaø hoaøn toaøn
hoøa laãn vôùi taâm baïn, tònh hoùa moïi chöôùng ngaïi cuûa nghieäp vaø
cuûa voïng nieäm, laø nhöõng chöôùng ngaïi ñaõ ngaên che thöùc A-laïi-
da (the ground of all), laø thöùc neàn taûng cuûa thaân, khaåu, vaø yù.
Haõy ñoïc nhöõng gioøng baét ñaàu baèng:

513
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Naêng löïc gia trì cuûa Trí tueä kim cöông nguyeân thuyû tan hoaø
trong con...

vaø nghó töôûng raèng töø giaây phuùt ñoù, tieàm naêng ñeå ñaït ñöôïc keát
quaû toái haäu, quaû vò tu chöùng cuûa Töï Taùnh Phaùp Thaân
(svabhavikakāya), ñöôïc thieát laäp trong baïn.
Sau cuøng, haõy hoaøn toaøn hoaø laãn taâm baïn vôùi taâm Ñaïo
Sö, vaø an truï ôû trong traïng thaùi ñoù. Vaøo cuoái thôøi khoùa, haõy trì
tuïng vôùi loøng quy ngöôõng vaø khao khaùt maõnh lieät baøi caàu
nguyeän baét ñaàu baèng caâu:
Khi cuoäc ñôøi con ñeán luùc keát thuùc..

vaø chaám döùt vôùi caøâu:

...xin gia hoä cho con vieân thaønh öôùc nguyeän, con khaån caàu
Ngaøi.

Ñöùc Boån Sö Toân Quyù (Guru Rinpoche) mæm cöôøi, ñoâi maét
Ngaøi traøn ñaày loøng bi maãn. Töø tim Ngaøi, moät tia saùng maøu ñoû
aám aùp chieáu toûa ra. Cho tôùi baây giôø baïn vaãn quaùn töôûng chính
mình laø Vajrayogini (Nöõ Kim Cang Du Giaø)ø – vaø ngay giaây
khaéc tia saùng naøy chaïm vaøo ngöôøi baïn, baïn chuyeån hoùa thaønh
ra moät vieân aùnh saùng maøu ñoû coù kích thöôùc baèng moät haït ñaäu.
Haït ñaäu maøu ñoû ñoù phoùng voït höôùng veà Guru Rinpoche nhö
moät tia löûa xeït, vaø tan hoøa vaøo tim cuûa Ngaøi. Haõy an truï trong
traïng thaùi ñoù.
Sau cuøng, haõy nhìn thaáy taát caû nhöõng gì hieän höõu ñeàu
khoâng khaùc gì laø nhöõng hoaù hieän cuûa Ñaïo Sö, vaø haõy keát thuùc
baèng caùch trì tuïng baøi keä hoài höôùng sau ñaây:

Nhôø coâng ñöùc cuûa phaùp tu naøy, nguyeän con nhanh choùng
ñaït ñöôïc

514
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Quaû vò cuûa Ñaïo Sö vinh quang, vò hoä thaàn cuûa con..

cuõng nhö ñoïc tuïng baøi Nguyeän Vaõng Sanh Quoác Ñoä Ñoàng Sôn
(nguyeän taùi sanh vaøo coõi Nuùi Ñoàng Ñoû cuûa ñöùc Lieân Hoa
Sanh).

Baát kyø khi naøo baïn ñang ñi tôùi ñi lui ñaây ñoù, baïn vaãn coù
theå thöïc haønh phaùp Boån Sö Du Giaø baèng caùch quaùn töôûng
Thaày cuûa baïn hieän ra treân trôøi ôû treân vai phaûi cuûa baïn vaø
töôûng töôïng raèng baïn ñang ñi nhieãu quanh Ngaøi. Baát kyø khi
naøo baïn ngoài xuoáng, haõy quaùn töôûng Ngaøi ôû treân ñaàu ñeå
höôùng taâm vaø höôùng lôøi caàu nguyeän cuûa baïn ñeán Ngaøi. Khi
baïn ñang aên uoáng, haõy quaùn töôûng Ngaøi ngöï ôû nôi coå hoïng
vaø cuùng döôøng Ngaøi phaàn ñaàu tieân cuûa thöùc aên hay thöùc uoáng
cuûa baïn. Khi ñi nguû, haõy quaùn töôûng Ngaøi ôû giöõa traùi tim baïn:
ñaây laø tinh tuyù cuûa kyõ thuaät thöïc haønh du giaø cuûa giaác nguû
(sleep yoga), “roùt ñaày moïi söï coù theå bieát ñöôïc vaøo chieác baûo
bình.”270
Toùm laïi, haõy khôi daäy loøng quy ngöôõng cuûa baïn trong
moïi luùc, trong moïi tình huoáng. Haõy vöõng taâm tin töôûng raèng
cho duø baïn ñang ôû baát kyø nôi ñaâu thì nôi ñoù cuõng thöïc söï laø
nuùi Huy Hoaøng Maøu-Ñoàng Ñoû, vaø haõy tònh hoùa taát caû moïi quan
kieán baèng caùch nhìn thaáy taát caû chính laø thaân töôùng cuûa Ñaïo
Sö.
Baát cöù khi naøo beänh taät, caùc chöôùng ngaïi töø caùc theá löïc
tieâu cöïc hay nhöõng hoaøn caûnh baát nhö yù khaùc xuaát hieän, ñöøng
coá gaéng vuøng vaãy ñeå thoaùt ra. Haõy hoan hæ nghó raèng beänh taät,
chöôùng ngaïi vaø moïi söï baát nhö yù ñang ñöôïc Ñaïo Sö ñem ñeán
cho baïn trong tình thöông yeâu cuûa Ngaøi nhö moät phöông caùch
giuùp cho caùc aùc haïnh trong quaù khöù cuûa baïn phaûi caïn kieät.
Baát cöù khi naøo nieàm haïnh phuùc, sung söôùng thoaûi maùi vaø ñöùc
haïnh cuûa baïn troäi vöôït thì haõy nhaän thöùc raèng baïn coù ñöôïc
nhöõng ñieàu naøy cuõng laø nhôø vaøo loøng töø bi cuûa Ñaïo Sö, vaø

515
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

ñöøng kieâu ngaïo hay kích ñoäng thaùi quaù. Trong khi thieàn ñònh,
baát cöù khi naøo baïn caûm thaáy söï xuaát hieän cuûa caùc taâm thaùi
nhö ngaõ loøng, meät moûi, hoân traàm vaø traïo cöû (kích ñoäng), haõy
hôïp nhaát taâm tænh giaùc cuûa baïn vaøo vôùi taâm cuûa Ñaïo Sö. Haõy
an truï trong caùi thaáy cuûa traïng thaùi nhö nhieân, duy trì taùnh
saùng nguyeân sô cuûa taâm tænh giaùc aáy. Ñoàng thôøi, haõy ñoïc thaàn
chuù Vajra Guru nhö moät phöông phaùp caàu nguyeän vaø trì tuïng.
Theo phöông caùch naøy, moïi saéc töôùng seõ xuaát hieän nhö ñaây
chính laø Ñaïo Sö vaø caùc Boån Toân. Taát caû nhöõng gì baïn laøm seõ
trôû neân toát laønh tích cöïc. Nhö Ngaøi Jetsun Mila coù noùi:

Khi toâi ñi, toâi duøng moïi tri giaùc nhö con ñöôøng ;
Ñoù laø caùch ñi theá naøo ñeå cho saùu thöùc töï giaûi thoaùt.271
Khi toâi nghæ, toâi nghæ ngôi trong traïng thaùi töï nhieân baát
bieán;
Ñoù laø phöông caùch tinh chuyeân vaø tuyeät ñoái ñeå nghæ ngôi.
Khi toâi aên, toâi aên thöïc phaåm cuûa taùnh Khoâng;
Ñoù laø caùch aên khoâng coù yù nieäm ñoái ñaõi.
Khi toâi uoáng, toâi uoáng nöôùc cuûa chaùnh nieäm vaø caån maät;
Ñoù laø caùch uoáng baát taän khoâng bao giôø döùt.

Hôn nöõa, moät khi baïn ñi vaøo Kim Cöông Thöøa, ñieàu thieát yeáu
laø phaûi thoï nhaän caùc leã quaùn ñaûnh hay gia löïc (empowerment),
vì caùc phaùp aáy seõ ngaøy moät taêng tröôûng vaø ñem laïi giaûi
thoaùt.272 Caùc phaùp gia löïc seõ haøn gaén caùc vi phaïm maät
nguyeän, vaø khieán baïn coù theå thieàn ñònh veà taát caû caùc phaùp tu
cuûa giai ñoaïn phaùt trieån, cuûa giai ñoaïn thaønh töïu, vaø cuûa Ñaïi
Vieân Maõn. Caùc phaùp aáy seõ ngaên ngöøa nhöõng chöôùng ngaïi vaø
khoâng ñeå cho loãi laàm sinh khôûi, giuùp cho taát caû nhöõng thaønh
töïu cuûa baïn phaùt trieån theâm maõi. Coù caâu noùi raèng:

Trong Maät Thöøa, khoâng theå coù thaønh töïu maø khoâng caàn

516
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

quaùn ñaûnh,
Bôûi ñieàu aáy cuõng gioáng nhö ngöôøi laùi ñoø khoâng coù maùi
cheøo.
vaø cuõng coù caâu noùi:
Khoâng coù quaùn ñaûnh thì khoâng coù thaønh töïu;
Baïn khoâng theå eùp caùt ñeå laáy daàu.

Phaùp quaùn ñaûnh (ñieåm ñaïo hay gia löïc) maø ta nhaän laõnh
tröôùc tieân khi chuùng ta môùi böôùc chaân vaøo moät maïn ñaø la do
moät vò Ñaïo Sö Kim Cöông chaân chính ban truyeàn thì ñoù goïi laø
gia löïc neàn taûng (ground empowerment). Phaùp quaùn ñaûnh boán
naêng löôïng (fourfold empowerment) maø ta töï thoï nhaän khi
chính ta thöïc haønh phaùp moân Boån Sö Du Giaø maø khoâng caàn leä
thuoäc vaøo baát kyø ai hay baát kyø ñieàu gì khaùc, ñoù laø gia löïc
ñöôøng tu (path empowerment). Phaùp quaùn ñaûnh maø ta coù
ñöôïc vaøo giaây phuùt cuûa thaønh töïu toái haäu ñöôïc goïi laø “aùnh
saùng vó ñaïi cuûa gia löïc tònh quang” (great ray of light
empowerment) hay “gia löïc cuûa taùnh vi dieäu vaø taùnh saùng baát
khaû phaân,” (empowerment of indivisible profundity and
radiance), ñaây chính laø gia löïc quaû vò thaønh töïu Chaùnh Ñaúng
Chaùnh Giaùc (fruit empowerment, perfect and total
Buddhahood).273
Caùc phaùp quaùn ñaûnh (ñieåm ñaïo hay gia löïc) naøy coù ba
ñaëc ñieåm saâu xa khoâng theå nghó baøn: ñoù laø tònh hoùa, toaøn thieän
hoaù vaø troå quaû .274 Ngay caû khi baïn ñang thöïc haønh moät phaùp
moân chính yeáu naøo ñoù, neáu baïn boû qua baát kyø moät phaùp tu döï
bò caên baûn naøo thì ñoù laøø moät vieäc sai laàm. Ñieàu ñaëc bieät quan
troïng laø khi baïn ñang thieàn ñònh veà caùc phaùp moân tu taäp,
chaúng haïn nhö caùc phaùp moân trong giai ñoaïn phaùt trieån vaø
thaønh töïu, thì haõy luoân luoân baét ñaàu moãi thôøi khoùa vôùi phaùp
gia löïc ñöôøng tu (path empowerment) cuûa Boån Sö Du Giaø.

517
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Baát kyø moät ai coù loøng quy ngöôõng vaø coù maät nguyeän
hoaøn hoaøn thanh tònh vaø ñaõ hoaøn taát con ñöôøng tu ñeán giai
ñoaïn Boån Sö Du Giaø (Guru Yoga) thì ngay caû khi khoâng thöïc
haønh caùc phaùp moân chính yeáu, hoï cuõng seõ ñöôïc taùi sinh nôi
nuùi Huy Hoaøng ôû ñaïi chaâu Taây Nam.275 Trong coõi Phaät thanh
tònh ño,ù hoï seõ böôùc treân con ñöôøng cuûa boán ñaïo quaû cuûa baäc
Minh Trì (Vidyādhara), coøn nhanh choùng hôn caû nhöõng chuyeån
ñoäng cuûa maët trôøi vaø maët traêng, vaø hoï seõ ñaït tôùi quaû vò cuûa
ñöùc Phaät Phoå Hieàn.

III. LÒCH SÖÛ CHAØO ÑÔØI CUÛA CÖÏU PHAÙI DÒCH THUAÄT

Ngay baây giôø, ñeå giuùp ngöôøi nghe coù theâm chuùt vui veû thö
giaõn cuõng nhö vì moät soá lyù do khaùc, nhöõng giaûi thích veà lòch söï
chaøo ñôøi cuûa giaùo phaùp noùi chung, vaø cuûa ba phaùp tu “noäi du
giaø” (inner yogas) noùi rieâng, thöôøng thöôøng ñöôïc ñem ra trình
baøy ôû ñaây moät caùch khoâng quaù vaén taét maø cuõng khoâng quaù tæ
mæ. Do ñoù, baây giôø toâi seõ giaûi thích moät caùch vaén taét veà lòch söû
ra ñôøi vaø truyeàn thöaø cuûa ba phaùp tu “noäi du giaø (inner yogas)
cuûa Cöïu Phaùi Dòch Thuaät (Old Translations), goàm coù
Mahāyoga, Anuyoga vaø Atiyoga, vaø laøm theá naøo maø ba phaùp
tu naøy – töông öùng vôùi caùc giai ñoaïn phaùt trieån, thaønh töïu vaø
Ñaïi Vieân Maõn, ñaõ ñöôïc truyeàn xuoáng ñeán taän chuùng ta ngaøy
hoâm nay. Coù taát caû ba doøng truyeàn daïy khaùc nhau: (1) doøng
taâm truyeàn (mind lineage) [hay bieät truyeàn] cuûa caùc Ñaáng
Chieán Thaéng, (2) doøng truyeàn daïy qua bieåu töôïng (symbol
lineage) cuûa caùc baäc Minh Trì (Vidyādhara) vaø (3) doøng nhó
truyeàn (hearing lineage) (hay khaåu truyeàn) cuûa caùc chuùng sinh
bình thöôøng.

1. Doøng Taâm Truyeàn (Bieät Truyeàn) Cuûa Caùc Ñaáâùng


Chieán Thaéng

518
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Ñöùc Phaät Phoå Hieàn* ñaõ giaùc ngoä töø voâ thuûy. Nhöõng coõi tònh ñoä
cuûa toaøn theå chö Phaät, nhöõng nôi choán maø giaùo lyù ñöôïc giaûng
daïy vaø toaøn theå chö ñaïo sö cuûa taát caû boán Thaân Phaät (four
kāyas), taát caû ñeàu ñaõ xuaát hieän nhôø vaøo voâ löôïng voâ soá nhöõng
hoaù hieän nhieäm maàu phaùt xuaát töø loøng töø bi cuûa ñöùc Phaät Phoå
Hieàn. Taäp hoäi nhöõng ñeä töû cuûa Ngaøi bao goàm nhöõng vò Minh
Trì (Vidyadhara) cuûa naêm thaân Phaät vaø cuûa haèng haø sa soá caùc
Ñaáng Chieán Thaéng khoâng theå nghó baøn; khoâng coù gì khaùc bieät
giöõa caùc vò aáy vaø baûn thaân cuûa ñöùc Phaät Phoå Hieàn. Ñöùc Phaät
Phoå Hieàn giaûng daïy khoâng qua giaùo lyù; ngaøi truyeàn daïy taát caû
caùc giaùo thuyeát khoâng qua ngoân töø hay qua caùc bieåu töôïng
thoâng thöôøng maø truyeàn daïy moät caùch heát söùc töï nhieân khoâng
caàn duïng coâng hay taïo taùc, qua taùnh saùng raát töï nhieân cuûa
loøng ñaïi töø bi ñeán töø tueä giaùc nguyeân sô cuûa Ngaøi. Chuùng ñeä
töû cuûa Ngaøi töï theå nhaäp yeáu nghóa cuûa giaùo lyù vieân maõn naøy
khoâng chuùt sai laïc, vaø phaåm haïnh cuøng quaû vò tu chöùng vaø
giaûi thoaùt cuûa caùc vò aáy 276 trôû thaønh nhaát nhö vôùi phaåm haïnh
vaø quaû vò tu chöùng vaø giaûi thoaùt cuûa ñöùc Phaät Phoå Hieàn.
Ñoái vôùi nhöõng ai khoâng coù may maén thaáu hieåu ñöôïc doøng
truyeàn daïy ñaàu tieân naøy thì ñaõ coù nhöõng thöøa khaùc höôùng daãn
hoï tu theo moät con ñöôøng tieäm tieán hay con ñöôøng tuaàn töï tu
chöùng (progressive path). Ñöùc Phaät Phoå Hieàn ñaõ truyeàn daïy
nhöõng thöøa naøy baèng caùch hoùa hieän ra thaønh voâ soá thaân töôùng
trong haèng haø sa soá caùc theá giôùi khoâng theå nghó baøn trong vuõ
truï ñeå laøm lôïi laïc cho chuùng sinh, daãn daét töøng chuùng sinh moät
baèng phöông tieän thieän xaûo thích hôïp nhaát. Ngaøi ñaõ daïy doã
saùu loaøi chuùng sinh qua saùu thaân töôùng ñaëc bieät goïi laø Saùu
Ñöùc Maâu Ni. Trong coõi Dieâm Phuø Ñeà naøy, Ñöùc Phaät Thích Ca
Maâu Ni ñaõ chuyeån Phaùp Luaân ôû ba möùc ñoä khaùc nhau cho caùc
vò Trôøi vaø ngöôøi. Ngaøi ñaõ giaûng daïy Quaû Thöøa, bao goàm Luaät
(Vinaya), Kinh (Sūtra) vaø A-tì-ñaøm Luaän (Abhidharma), vaø
truyeàn daïy ngoaïi Maät Thöøa (outer Mantrayana) goàm coù Taùc

*
Taây Taïng: kun tu bzang po, xem Daãn nhaäp: Ñaïi Vieân Maõn

519
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Maät ñieån (Kriya Tantra), Haï Du Giaø Maät ñieån (Upayoga


Tantra), Du Giaø Maät ñieån (Yoga Tantra), v.v.

Ñeå ñoái trò caûm xuùc tham ñaém


Ñöùc Phaät daïy hai möôi moát ngaøn phaåm trong Luaät Taïng;
Ñeå ñoái trò caûm xuùc saân haän
Ngaøi daïy hai möôi moát ngaøn phaåm trong Kinh Taïng ;
Ñeå ñoái trò caûm xuùc u meâ
Ngaøi ñaõ daïy hai möôi moát ngaøn phaåm trong Luaän Taïng;
Ñeå ñoái trò vaø ñieàu phuïc tam ñoäc cuøng moät luùc
Ngaøi ñaõ daïy hai möôi moát ngaøn phaåm cuûa Töù Taïng
(Fourth Pitaka).

2. Doøng Truyeàn Daïy Qua Bieåu Töôïng Cuûa Caùc Baäc


Minh Trì (Vidyadhara)

Vaøo thôøi ñieåm Ngaøi nhaäp Nieát Baøn, chính Ñöùc Phaät Thích Ca
Maâu Ni ñaõ tieân ñoaùn veà söï hình thaønh cuûa giaùo thuyeát Maät
Thöøa voâ song:

Hai möôi taùm naêm


Sau khi ta ngöøng xuaát hieän trong theá giôùi naøy,
Tinh tuùy toät vôøi cuûa Giaùo Phaùp,
Ñöôïc toân vinh khaép ba coõi vi dieäu,
Seõ ñöôïc giaûng daïy ôû phöông ñoâng coõi Dieâm Phuø Ñeà
Cho moät ngöôøi ñöôïc goïi laø ñöùc Vua Ja,
Moät ngöôøi cao quyù vaø may maén,
Ñöôïc baùo tröôùc bôûi caùc ñieàm laønh.
Vaø treân ñænh nuùi mang teân Ñaùng Sôï
Ñöùc Kim Cöông Thuû seõ truyeâàn daïy
Cho vò phaùp vöông cuûa Lanka
Cuøng vôùi baèng höõu döôùi quyeàn vaø nhöõng ngöôøi khaùc.

520
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Sau khi ban phaùt lôøi tieân tri naøy, Ñöùc Phaät ñaõ thò hieän
nhaäp Nieát Baøn. 227 Sau ñoù, ba phaùp du giaø cuûa giaùo thuyeát noäi
ñieån (inner doctrine) voâ song, cuøng caùc giai ñoaïn phaùt trieån,
thaønh töïu vaø Ñaïi Vieân Maõn ñeàu xuaát hieän nhö Ñöùc Phaät ñaõ
tieân tri.

2.1 CAÙC MAÄT ÑIEÅN ÑAÏI DU GIAØ (MAHAYOGA)

Hai möôi taùm naêm sau khi Ñöùc Phaät nhaäp dieät, vua Ja nhaän
ñöôïc baûy ñieàm trieäu trong caùc giaác mô cuûa mình. Sau ñoù, treân
maùi cung ñieän, nhaø vua tìm thaáy moät soá löôïng to lôùn goàm caùc
pho saùch quyù baùu cuûa caùc kinh Maät ñieån (tantra), ñöôïc vieát
baèng boät ñaù maøu xanh bieác treân caùc phieán vaøng, cuõng nhö tìm
thaáy moät pho töôïng Kim Cöông Thuû (Vajrapani) cao moät cubit
(khoaûng 46cm). Nhaø vua ñaõ heát loøng caàu nguyeän vaø sau ñoù ñaõ
coù theå thoâng hieåu ñöôïc phaåm vieát veà Linh Kieán cuûa Kim Cang
Taùt Ñoaû (Vajrasattva). Nhaø vua ñaõ haønh trì phaùp moân naøy
trong saùu thaùng roøng, vaän duïng nhöõng giaûng daïy trong phaåm
ñoù vaø böùc töôïng Kim Cöông Thuû nhö phaùp baûo hoã trôï cho
coâng phu thieàn ñònh cuûa mình. Sau ñoù, nhaø vua ñaõ coù ñöôïc
moät linh kieán cuûa Kim Cang Taùt Ñoaû, Ngaøi ñaõ gia löïc cho nhaø
vua khieán vua hoaøn toaøn thoâng suoát yù nghóa cuûa toaøn boä ba
pho giaùo phaùp naøy. Töø ñoù trôû ñi, caùc giaùo phaùp aáy daàn daàn lan
roäng.

2.2 LÒCH SÖÛ TRUYEÀN DAÏY A-NAÄU DU GIAØ (ANUYOGA)

Trong cuøng thôøi gian ñoù, treân ñænh nuùi Malaya,278 Naêm Ñaáng
Tuyeät Haûo Cao Quyù Sieâu Phaøm279 ñaõ ñònh taâm höôùng veà taát
caû chö Phaät ôû möôøi phöông vaø tuïng ñoïc moät baøi keä ai oaùn
goàm hai möôi ba caâu, baét ñaàu baèng caâu:

Than oâi! Than oâi! Than oâi!

521
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Giôø ñaây maët trôøi cuûa ñöùc Phaät ñaõ bieán maát
Ai seõ xua tan boùng toái cuûa theá gian?

Taát caû chö Nhö Lai ñoàng khaån caàu vò Phaùp Vöông cuûa Maät
Phaùp, ñöùc Kim Cöông Thuû:

Xin haõy laéng nghe, Phaùp Vöông cuûa Maät Phaùp, chuùng con
khaån caàu Ngaøi!
Leõ naøo Ngaøi ñaõ quaêng boûû aùo giaùp thuôû xa xöa?
Leõ ñaâu ngaøi khoâng thaáy khoå ñau cuûa theá giôùi ?
Xin Ngaøi xoùt thöông vaø nhaäp theá,
Xua tan bao thoáng khoå cuûa theá gian!

Phaùp Vöông cuûa Maät Phaùp öng thuaän:

Khoâng baét ñaàu vaø khoâng chaám döùt


Khoâng bao giôø töø boû theä nguyeän,
Ñaùp öùng baát kyø khi ñöôïc khaån caàu,
Ta khai môû nhöõng hieån baøy kyø dieäu.

Ngay luùc ñoù, ngay treân ñænh nuùi Mālaya, Ngaøi ñaõ giaûng
daïy Yeáu Nghóa Maät Kinh 280 vaø caùc giaùo lyù khaùc cho naêm Ñaáng
Cao Quyù kia. Taïi Dhanakośa ôû phía taây xöù Oddiyāna, ñöùc
Vajrapani ñaõ giaûng daïy Maät ñieån Bí Maät Taäp Hoäi 281 cuøng vôùi
caùc giaùo huaán tinh tuùy cuûa Ngaøi vaø caùc giaùo huaán Maät ñieån
thuoäc heä Kila, Mamo vaø nhöõng giaùo huaán khaùc cho vò hoùa thaân
Garab Dorje.282 Taát caû caùc truyeàn daïy naøy ñöôïc Ngaøi Padma
Thotrengtsel xöù Oddiyāna (Ñöùc Lieân Hoa Sanh) thoï nhaän vaø
sau ñoù nhöõng giaùo huaán naøy ngaøy caøng lan roäng.

2.3 CAÙC GIAÙO HUAÁN TAÂM YEÁU CUÛA ÑAÏI VIEÂN MAÕN

522
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Atiyoga (A Ñeà Du Giaø, A Tì Du Giaø) töùc Ñaïi Cöùu Kính hay Ñaïi
Vieân Maõn, tröôùc tieân ñöôïc daïy cho nhöõng vò Trôøi. Trong coõi
Trôøi Thöù Ba Möôi Ba, coù moät vò trôøi teân laø Devabhadrapala,
oâng coù naêm traêm ngöôøi con trai, taát caû ñöôïc ñaûn sanh ra töø
trong taâm cuûa oâng.* Ngöôøi lôùn nhaát coù teân laø Ānandagarbha,
thoâng minh vaø coù söùc maïnh phi thöôøng hôn haún caùc em. Ngaøi
thích haønh trì tuïng ñoïc caùc baøi keä kim cöông, moät mình ñôn
ñoäc trong tònh thaát. Ngaøi ñöôïc goïi laø Devaputra Adhicitta,
“thieân töû vôùi taâm sieâu vieät.”
Vaøo naêm Nöõ Ngöu thuoäc maïng thuûy, Ngaøi naèm mô boán
giaác mô vôùi nhieàu bieåu töôïng. Trong giaác mô thöù nhaát, taát caû
chö Phaät ñang phoùng toaû haøo quang khaép möôøi phöông, vaø
thaân töôùng cuûa Saùu Ñöùc Maâu Ni ñöôïc taïo bôûi caùc luoàng aùnh
saùng ñang xoay quanh chuùng sinh tröôùc khi tan laãn vaøo Ngaøi
qua ñænh ñaàu. Trong giaác mô thöù hai, Ngaøi nuoát troïn Brama,
Visnu vaø Pasupati.* Trong giaác mô thöù ba, maët trôøi vaø maët
traêng trong baàu trôøi xuaát hieän trong ñoâi baøn tay cuûa Ngaøi khieán
cho toaøn theå theá giôùi traøn ñaày aùnh saùng. Trong giaác mô thöù tö,
moät traän möa cam loà rôi xuoáng töø moät ñaùm maây mang maøu
chaâu ngoïc, vaø ñoät nhieân hieän ra nhöõng khu röøng, nhöõng loaøi
caây quyù, caùc thöù hoa, traùi vaø quaû moïng cuûa caây daâu daïi.
Hoâm sau, Ngaøi ñeán keå veà caùc giaác mô cho Kausika, vua
caùc vò trôøi nghe. Nhaø vua lieàn phaùt ra lôøi taùn tuïng naøy:

Emaho (Kyø dieäu thay)!


Baây giôø laø luùc ñeå giaùo phaùp taâm yeáu xuaát hieän maø khoâng
phaûi duïng coâng!
Hoùa Thaân cuûa Chö Phaät, Boà Taùt trong quaù khöù, hieän taïi
vaø vò lai,

*
Hoï ñöôïc sinh ra moät caùch thaàn dieäu chæ nhôø vào öôùc muoán cuûa oâng ta.
*
Ñaây laø ba vò thaàn chính yeáu cuûa ñaïo Baø-La-Moân (Hindu gods). Pasupati laø
moät teân khaùc cuûa Siva.

523
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Phaùp vöông cuûa thaäp ñòa – Ngaøi seõ thaép saùng toaøn theå theá
giôùi.
Thaät laø moät toâ ñieåm kyø dieäu cho caùc coõi Trôøi!

Giaác mô ñaàu tieân laø daáu hieäu cho thaáy Ngaøi seõ nhieáp thuï
trí hueä cuûa toaøn theå chö Phaät vaø trôû thaønh vò ñaïi dieän cho chö
Phaät. Giaác mô thöù hai bieåu thò raèng Ngaøi seõ nhieáp phuïc ñöôïc
taát caû ma quyû vaø ñoaïn dieät tam ñoäc. Giaác mô thöù ba coù yù
nghóa laø Ngaøi seõ xua tan boùng toái trong taâm chuùng sinh vaø soi
saùng taâm hoïï baèng caùc giaùo phaùp. Giaác mô thöù tö töôïng tröng
cho söï daäp taét nhöõng noãi thoáng khoå maõnh lieät do caùc caûm xuùc
tieâu cöïc gaây ra, daäp taét baèng gioøng cam loà cuûa giaùo lyù Ati töï
nhieân hieån loä vaø baèng quaû vò thaønh töïu khoâng caàn duïng coâng
cuûa thöøa Ati.
Moät laàn nöõa, taát caû chö Phaät trong quaù khöù, hieän taïi vaø
vò lai cuøng tuï hoäi laïi vaø noùi:

Chuùng toâi khaån caàu ñaáng quang vinh Kim Cang Taùt Ñoaû:
Laø ñaáng sôû höõu vieân ngoïc phöông tieän kyø dieäu,
Xin môû caùnh cöûa ñeán vôùi taát caû nhöõng gì chuùng sinh öôùc
muoán.
Xin ban cho hoï vieân ngoïc sieâu vöôït moïi duïng coâng.

Töø tim cuûa Ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû (Vajrasattva) xuaát hieän moät
baùnh xe naïm ngoïc röïc rôõ-- Ngaøi taëng baùnh xe ñoù cho
Sattvavajra** vaø noùi:

Trí hueä baùt nhaõ sieâu vöôït nhò nguyeân, sieâu vöôït thöïc taïi
bò che chaén,
Ñöùc Phaät nguyeân sô, khoâng duïng coâng vaø khoâng taïo taùc:
Con ñöôøng naøy ñöôïc goïi laø Trung Ñaïo Vó Ñaïi.

**
Moät teân khaùc cuûa Vajrapani (Kim Cöông Thuû).

524
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Haõy khai môû cho taäp hoäi caùc ñeä töû.

Sattvajra höùa seõ giaûng daïy nhö sau:


Kim Cang Taùt Ñoaû, bao la nhö baàu trôøi,283
Sieâu vöôït phaïm vi ngoân töø,
Thaät khoù ñeåø dieãn taû.
Nhöng vôùi nhöõng ai chöa chöùng ngoä, ta seõ söû duïng
ngoân töø
Chæ ra yeáu nghóa khieán hoï coù theå chöùng ngoä,
Vaø seõ söû duïng baát kyø phöông tieän naøo giuùp giaûi thoaùt caùc
haønh giaû.

ÔÛ Vajraloka, coõi Phaät phía ñoâng, ñöùc Kim Cang Thuû ñaõ tham
vaán ñöùc Phaät Vajraguhya vaø chö Nhö Lai cuûa Kim Cöông Boä
(Vajra Family). ÔÛ Ratnaloka, coõi Phaät phía nam, Ngaøi tham
vaán ñöùc Nhö Lai Ratnapada vaø chö Nhö Lai cuûa Baûo Sanh Boä
(Jewel Family). ÔÛ Padmakata, coõi Phaät phía taây, Ngaøi tham
vaán ñöùc Theá Toân Padmaprabha vaø taát caû haèng sa chö Nhö Lai
cuûa Lieân Hoa Boä (Lotus Family)ä. ÔÛ Visuddhasiddha, coõi Phaät
phía baéc, Ngaøi tham vaán ñöùc Nhö Lai Siddhyaloka vaø haèng sa
chö Nhö Lai cuûa Haïnh Boä (Action Family).ÔÛ Viyoganta, coõi
Phaät ôû trung taâm, Ngaøi tham vaán ñöùc Nhö Lai Tyø Loâ Giaù Na
(Vairocana) vaø nhieàu Ñaáng Chieán Thaéng khaùc cuûa Nhö Lai
Phaät Boä (Tathāgata Family).
Nhö theá ñöùc Vajrapani ñaõ chaét loïc tinh tuyù trí hueä cuûa taát
caû caùc ñaáng Chieán Thaéng vaø giaûi tan moïi hieåu bieát sai laàm veà
moãi moät khía caïnh cuûa Ñaïi Vieân Maõn (Atiyoga), laø tinh tuùy
tuyeät dieäu cuûa giaùo phaùp, laø kinh nghieäm chöùng ngoä töï nhieân
khoâng caàn duïng coâng, sieâu vöôït nhaân quaû. Ngaøi bieát raèng
Adhicitta, baäc thieân töû, ñaõ coù thieän nghieäp vaø phöôùc duyeân, vaø
Ngaøi bieát phaûi tìm Adhicitta ôû Coõi Trôøi thöù Ba Möôi Ba, trong
gian chính cuûa Cung Ñieän Toaøn-Thaéng, nôi ñænh coù ñaët moät

525
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

caây sinh löïc, treân ngoïn coù ñaët moät chaøy kim cöông chín chaáu.
Ñöùc Kim Cang Thuû ñi tôùi ñoù ñeå gaëp Adhicitta vaø ngöï treân moät
chieác ngai khaûm ngoïc choùi ngôøi treân choùp ñænh cuûa chaøy kim
cang naøy.
Adhicitta môû roäng taám maøn che laøm baèêng ñuû loaïi chaâu
baùu vaø cuùng döôøng cho ñöùc Kim Cang Thuû (Vajrapani) nhieàu
phaåm vaät linh thieâng. Roài ñöùc Kim Cang Thuû truyeàn cho Ngaøi,
qua phöông tieän cuûa nhöõng bieåu töôïng, toaøn theå naêng löïc gia
hoä baèng caùch tröïc tieáp“roùt ñaày phöông tieän cuûa caùc Ñaáng
Chieán Thaéng.”284 Ñöùc Kim Cang Thuû cuõng ban truyeàn cho
Ngaøi möôøi giaùo huaán taâm yeáu kyø dieäu, baûy phaùp quaùn ñaûnh,
naêm giaùo huaán taâm yeáu vaø moät soá raát nhieàu caùc Maät ñieån vaø
giaùo huaán taâm yeáu khaùc, toaøn boä ñaõ ñöôïc trao truyeàn chæ trong
moät giaây khaéc. Ñöùc Kim Cang Thuû gia hoä vaø aán chöùng cho
Ngaøi laø vò ñaïi dieän loãi laïc nhaát cuûa chö Phaät vaø tuyeân boá
nhöõng lôøi naøy:

Caàu mong yeáu nghóa kyø dieäu naøy cuûa Giaùo Phaùp
Ñöôïc bieát ñeán khaép ba coõi linh hieån
Vaø ñöôïc truyeàn baù giöõa coõi Dieâm Phuø Ñeà
Bôûi moät tröôûng töû laø hoùa Thaân cuûa moät hoùa Thaân.285

Theo ñoù, giaùo phaùp ñaõ lan truyeàn khaép ba coõi linh hieån.

2.4 GIAÙO PHAÙP ÑAÏI VIEÂN MAÕN ÑEÁN VÔÙI COÕI NGÖÔØI

Naèm ôû phía taây AÁn Ñoä laø Oddiyāna, xöù sôû cuûa caùc vò Khoâng-
Haønh nöõ (dakini). ÔÛ ñoù, trong mieàn Dhanakośa, coù moät hoà
nöôùc teân laø Kutra. Treân bôø hoà, trong moät röøng caây töôi ñeïp
ñaày hoa coû xinh töôi coù moät caùi hang teân laø Cung Ñieän Kim
Cöông, vaø ñaây laø nôi cö nguï cuûa moät thieáu nöõ teân laø Hoa Töôi,
con gaùi cuûa Vua Uparāja vaø Hoaøng haäu Ālokabhāsvati. Coâ
mang treân ngöôøi taát caû nhöõng daáu hieäu toaøn thieän, coù moät traùi

526
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

tim ñöùc haïnh vaø taâm Boà Ñeà bao la. Töø boû thoùi ñaïo ñöùc giaû vaø
phoùng daät, coâ ñöôïc thoï giôùi laøm tyø kheo ni vaø giöõ moïi giôùi
nguyeän thaät toaøn haûo khoâng moät loãi laàm. Coâ coù moät chuùng ñeä
töû goàm naêm traêm vò ni.
Vaøo naêm Moäc Ngöu, ngaøy moàng taùm thaùng hai cuûa muøa
haï, khi bình minh vöøa loù daïng, coâ naèm mô moät giaác mô trong
ñoù coâ nhìn thaáy taát caû chö Nhö Lai phaùt haøo quang, nhöõng
luoàng aùnh saùng bieán thaønh maët trôøi vaø maët traêng. Maët trôøi tan
vaøo coâ qua ñænh ñaàu, di chuyeån xuoáng phiaù döôùi. Maët traêng tan
vaøo coâ qua caùc goùt chaân, di chuyeån leân phiaù treân. Saùng ra,
kinh nghieäm chöùng ngoä cuûa coâ taêng tröôûng, vaø coâ ñi ra lau röûa
treân bôø Hoà Kutra. Trong luùc ñoù, ñöùc Vajrapani trong thaân
töôùng cuûa moät con thieân nga, vua cuûa caùc loaøi chim; Ngaøi bieán
Adhicitta thaønh moät chöõ hūm vaø sau ñoù töï bieán mình thaønh
boán con thieân nga. Boán con thieân nga töø treân trôøi cao haï caùnh
xuoáng daàm mình trong nöôùc hoà. Roài ba con trong soá ñoù laïi caát
caùnh bay leân giöõa baàu trôøi, nhöng moät trong nhöõng hieän thaân
naøy cuûa Phaùp Vöông Maät Phaùp (ñöùc Kim Cang Thuû -
Vajrapani), tröôùc tieân ñaõ chaïm moû vaøo tim coâng chuùa ba laàn,
vaø moät chöõ hūm saùng choùi tan vaøo tim coâ. Roài con thieân nga
aáy cuõng bay ñi.
Quaù kinh ngaïc, coâng chuùa baùo laïi cho phuï thaân vaø chuùng
ñeä töû bieát chuyeän gì ñaõ xaûy ra. Trong loøng traøn ñaày xuùc caûm
kyø dieäu, vua cha raát hoan hyû.
“Ñaây coù phaûi laø ñieàm baùo tröôùc söï chaøo ñôøi cuûa hoùa thaân
cuûa moät vò Phaät ?” nhaø vua hoûi.
Nhaø vua tieán haønh toå chöùc nhieàu ñaïi tieäc vaø leã laïc. Maëc
duø coâng chuùa khoâng coù daáu hieäu gì chöùng toû coâø ñang mang
thai, nhöng khi gaàn ñeán thôøi kyø ôû cöõ, moät chaøy kim cang chín
chaáu laáp laùnh phoùng ra töø tim coâ. Roài chaøy kim cang aáy bieán
maát, ñeå laïi ôû ngay vò trí ñoùù moät em beù vôùi nhöõng töôùng chính
vaø phuï cuûa Phaät Quaû, em caàm moät chaøy kim cang trong baøn
tay phaûi vaø tay traùi caàm moät caây gaäy baèng vaät lieäu quyù. Em

527
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

ñang tuïng ñoïc nhöõng lôøi nguyeän baét ñaàu baèng caâu: “Ñöùc Kim
Cang Taùt Ñoaûû (Vajrasattva), meânh moâng nhö baàu trôøi...” Moïi
ngöôøi thaûy ñeàu hoan hyû. Hoï ñöa em tôùi gaëp moät ngöôøi Baø la
moân thoâng thaïo ngheä thuaät lyù giaûi nhöõng daáu hieäu kyø laï. Heát
söùc kinh ngaïc, ngöôøi Baø la moân tuyeân boá em beù laø moät hoùa
thaân hieån loä, baäc naém giöõ caùc giaùo lyù cuûa thöøa toái thöôïng
(highest vehicle). Vì moïi ngöôøi ñang heát söùc sung söôùng hoan
hyû vaø em beù ñang caàm moät caùi chaøy trong tay neân hoï goïi em
laø Garab Dorje, coù nghóa laø Kim Cöông Cöïc Hyû. Vì moïi ngöôøi
ñang raát vui möøng, hoï cuõng goïi em laø Kim Cöông Nieàm Vui.
Vaø vì hoï traøn ñaày tieáng cöôøi neân hoï cuõng goïi em laø Kim Cöông
Tieáng Cöôøi.
Khi Garab Dorje leân ngoâi, ñöùc Kim Cang Thuû (Vajrapani)
xuaát hieän trong thaân töôùng con ngöôøi vaø tröïc tieáp ban cho ngaøi
phaùp gia trì vieân maõn baèng caùch roùt ñaày nhöõng yeáu nghóa cuûa
caùc Ñaáng Chieán Thaéng cuõng nhö roùt ñaày caùc phaùp gia löïc
khaùc. Chæ trong giaây khaéc, ñöùc Vajrapani cuõng truyeàn cho ngaøi
toaøn boä caùc Tantra vaø caùc giaùo huaán tinh tuùy, chaúng haïn nhö
hai möôi ngaøn pho Cöûu Phöông Quaûng Trí (Nine Expanses)
v.v.., vaø trao quyeàn cho Ngaøi laøm ngöôøi trì giöõ giaùo phaùp. Ñöùc
Kim Cang Thuû chæ ñònh caùc vò hoä phaùp trung thaønh laøm baïn
ñoàng haønh vôùi Garab Dorje ñeå baûo veä giaùo phaùp. Khoâng caàn
phaûi duïng coâng vaø chæ trong khoaûnh khaéc, Garab Dorje ñaït
ñöôïc Phaät Quaû thuoäc quaû vò Ñaïi Vieân Maõn.
Vaøo luùc ñoù, ôû taïi xöù AÁn Ñoä cao quyù, ngöôøi Baø la moân
Sukhapāla vaø vôï oâng laø Kuhanā sinh haï moät beù trai, laø moät
hoùa thaân cuûa ñöùc Vaên Thuø (Mañjuśrī) cao quyù. Em beù Baø la
moân ñöôïc ñaët teân laø Sārasiddhi, vaø cuõng coøn ñöôïc goïi laø
Samvarasāra. Veà sau em trôû thaønh moät tu só,ø laø ngöôøi ñöùng
ñaàu naêm traêm vò hoïc giaû vaø ñöôïc nhaän laõnh danh hieäu Ñaïo sö
Dieäu Ñöùc Höõu (Mañjuśrīmitra).
Trong moät linh kieán, ñöùc Vaên Thuø cao quyù baûo ngaøi
Mañjuśrīmitra: “Haõy ñi veà phía taây xöù Oddiyāna. Quanh bôø Hoà

528
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Kutra, coù moät moä ñòa teân laø Cung Ñieän Mahahe Vaøng. ÔÛ giöõa
laø moät caùi hang goïi laø Cung Ñieän Kim Cöông, ôû ñoù coù hoaït
hieän moät hoùa thaân ñöôïc goïi laø Garab Dorje. Ngaøi laø moät hoùa
Thaân cuûa ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû (Vajrasattva). Ngaøi naém giöõ
giaùo phaùp khoâng caàn duïng coâng cuûa taát caû chö Phaät, vaø taát caû
chö Phaät ñaõ gia löïc cho Ngaøi. Haõy ñi ñeán gaëp Ngaøi vaø khaån
caàu yeáu nghóa phi thöôøng cuûa caùc giaùo lyù, laø phaùp Atiyoga maø
Ngaøi ñang naém giöõ vaø nhôø ñoù coù theå ñaït ñöôïc Phaät Quaû maø
khoâng caàn duïng coâng. OÂng phaûi laø ngöôøi bieân soaïn laïi Giaùo
Phaùp ñoù cuûa Ngaøi.”
Mañjuśrīmitra noùi vôùi nhöõng ngöôøi baïn hoïc giaû cuûa Ngaøi:
“ÔÛ phöông taây trong xöù Oddiyana coù moät Ñaïo sö ñang giaûng
daïy moät giaùo thuyeát sieâu vöôït nguyeân lyù nhaân quaû. Chuùng ta
phaûi leân ñöôøng vaø ñaùnh ñoå oâng ta baèng luaän lyù.”
Hoï baøn caõi veà vaán ñeà vaø baûy ngöôøi trong soá ñoù, goàm caû
baäc huynh tröôûng Rajahasti, ñaõ du haønh gian khoå ñeán xöù
Oddiyāna. Nhöng maëc duø hoï tranh luaän gay gaét ñeán ñaâu vôùi
Garab Dorje chaêng nöõa, tranh luaän veà caùc giaùo lyù ñaët treân neàn
taûng nhaân quaû, hoaëc tranh luaän veà caùc giaùo lyù cuûa ngoaïi hay
noäi Maät Thöøa (outer or inner Mantrayana) thì hoï vaãn khoâng theå
ñaùnh baïi Ngaøi.
Roài Mañjuśrīmitra hoûi caùc hoïc giaû khaùc: “Chuùng ta coù
neân caàu hoûi vò öùng hieän hoùa thaân naøy veà giaùo phaùp sieâu vöôït
nguyeân lyù nhaân quaû cuûa Ngaøi khoâng?”
Huynh tröôûng Rajahasti muoán thænh caàu giaùo phaùp nhöng
laïi tuyeân boá: “Toâi khoâng daùm, bôûi chuùng ta ñaõ toû ra thieáu toân
kính vôùi Ngaøi.”
Moät soá ngöôøi khaùc caûm thaáy raèng hoï coù theå thænh caàu
giaùo phaùp vì giôø ñaây hoï ñaõ ñöôïc Ngaøi thuyeát phuïc. Hoï cuøng
nhau quyeát ñònh saùm hoái vôùi baäc Ñaïo sö. Moät soá baét ñaàu leã
laïy vaø ñi nhieãu quanh Ngaøi. Nhöõng ngöôøi khaùc baét ñaàu keâu
khoùc.

529
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Mañjuśrīmitra quyø laïy tröôùc naët Ngaøi vaø noùi: “Baäc öùng
hieän hoùa thaân, baèng caùch tuoân ra nhöõng luaän cöù khoâng sao
kìm haõm ñöôïc, con ñaõ xöû söï baát kính ñoái vôùi Ngaøi.”
Vôùi yù ñònh caét ñöùt löôõi mình ñeå baøy toû söï thoáng hoái, oâng
baét ñaàu ñi tìm kieám moät löôõi dao caïo. Nhöng ngaøi Garab Dorje
ñoïc ñöôïc taâm oâng.
“OÂng seõ khoâng bao giôø tònh hoùa caùc haønh ñoäng xaáu aùc
cuûa oâng baèng caùch caét ñöùt löôõi ñöôïc!” Ngaøi noùi. “Haõy bieân
soaïn moät giaùo phaùp sieâu vöôït caùc giaùo phaùp döïa treân nguyeân
lyù nhaân quaû. Vieäc laøm ñoù seõ tònh hoùa chính oâng.”
Taát caû nhöõng hoïc giaû coøn thieáu thieän nghieäp caàn thieát vaø
thieáu phöôùc duyeân, hoï ñeàu quay trôû veà nhaø. Nhöng
Mañjuśrīmitra ñaõ thaâu hoùa toaøn boä Giaùo Phaùp, ñaït ñöôïc chöùng
ngoä töùc thôøi chæ nhôø thaáy ñöôïc moät cöû chæ cuûa Ñaïo sö. Ñeå giuùp
cho giaùo phaùp ñöôïc hoaøn toaøn vieân maõn, Garab Dorje ban cho
Ngaøi phaùp gia löïc tröïc tieáp baèng caùch roùt ñaày nhöõng phöông
tieän thieän xaûo cuûa caùc Ñaáng Chieán Thaéng, roùt ñaày taát caû caùc
Tantra vaø caùc giaùo huaán taâm yeáu khoâng thieáu thöù naøo, goàm caû
hai möôi ngaøn pho saùch cuûa Cöûu Ñaïi Quaûng Trí (Nine
Expanxes). Chính vaøo luùc naøy Ngaøi ban cho oâng danh hieäu
Mañjuśrīmitra. Baäc öùng hieän hoaù thaân Garab Dorje ñaõ ghi
cheùp yù nghóa cuûa caùc giaùo huaán naøy vaø ban cho Mañjuśrīmitra
giaùo phaùp sau ñaây:

Töø voâ thuûy, baûn taùnh cuûa taâm laø Phaät.


Khoâng sanh cuõng khoâng dieät, töïa khoâng gian.
Khi oâng lieãu ngoä chaân nghóa, thaáy taùnh cuûa vaïn phaùp voán
ñoàng ñaúng,
Haõy an truï trong traïng thaùi ñoù, ñöøng kieám tìm 286 thì ñoù laø
thieàn ñònh.

530
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Mañjuśrīmitra hoaøn toaøn thaáu suoát, hieåu roõ giaùo phaùp naøy
muoán noùi gì vaø dieãn taû kinh nghieäm chöùng ngoä cuûa rieâng Ngaøi
nhö sau:

Ta laø Mañjuśrīmitra,
Ta ñaõ thaønh töïu quaû vò Yamāntaka.
Ta ñaõ lieãu ngoä taùnh ñaïi bình ñaúng giöõa sinh töû Nieát Baøn;
Tueä giaùc nguyeân sô ñaõ phaùt khôûi.

Ngaøi ñaõ vieát Giaùo Huaán Veà Boà Ñeà Taâm Khaéc Baèng Vaøng Treân
Ñaù 287 ñeå aên naên saùm hoái, vaø ghi laïi heát caùc giaùo huaán cuûa
Garab Dorje.
Keá ño,ù caùc Giaùo Phaùp naøy ñöôïc truyeàn cho Śri Simha, laø
ngöôøi ñaõ ra ñôøi taïi Trung Hoa ôû moät nôi coù teân laø Shosha, cha
ngaøi teân laø Ñöùc Haïnh vaø meï teân laø Tri Giaùc Trong Saùng. Ngaøi
trôû neân tinh thoâng naêm moân khoa hoïc (nguõ minh khoa hoïc),
goàm coù ngoân ngöõ, luaän lyù, chieâm tinh hoïc vaø v.v.., caùc moân
naøy ngaøi hoïc vôùi Ñaïo sö Hastibhala. Naêm hai möôi laêm tuoåi,
Ngaøi gaëp Ñaïo Sö (Ācārya) Dieäu Ñöùc Höõu (Mañjuśrīmitra), vaø
töø baäc Ñaïo Sö naøy, Ngaøi ñaõ nhaän laõnh toaøn boä Giaùo Phaùp Ñaïi
Vieân Maõn thaâm dieäu, vôùi nhöõng Maät ñieån, khaåu truyeàn, cuøng
vôùi nhöõng giaùo huaán taâm yeáu, vaø Ngaøi ñaït ñöôïc chöùng ngoä toái
thöôïng, giaûi thoaùt khoûi moïi taïo taùc trong taâm thöùc.
Töø Śri Simha, caùc Giaùo Phaùp naøy ñaõ ñöôïc trao truyeàn tôùi
ñöùc Phaät thöù Nhì ôû xöù Oddiyāna* vaø sau ñoù tôùi hoïc giaû
Jñānasūtra, ñaïi hoïc giaû Vimalamitra, vaø ñaïi dòch giaû
Vairotsana. Doøng truyeàn thöøa cho tôùi thôøi ñieåm naøy laø doøng
truyeàn thöøa qua bieåu töôïng cuûa caùc ñaáng Minh Trì
(Vidyadhara).

*
Ñöùc Padmasambhava (Lieân Hoa Sanh).

531
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Tu vieän Samye

Tu vieän ñaàu tieân ôû Taây Taïng, ñöôïc khôûi coâng xaây


döïng vaøo ñaàu theá kyû thöù 9, kieán truùc töôïng tröng
cho theá giôùi theo vuõ truï quan cuûa AÁn Ñoä coå. Tu
vieän bò phaù huûy traàm troïng trong cuoäc Caùch
Maïng Vaên Hoaù, nhöng töø ñoù tôùi nay ngoâi chuøa
chíùnh ñaõ ñöôïc truøng tu kyõ löôõng vaø ñöôïc ngaøi
Dilgo Khyentse Rinpoche hieán cuùng laïi vaøo naêm
1990.

532
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

IV. LÒCH SÖÛ TRUYEÀN BAÙ GIAÙO LYÙ TAÂM-YEÁU ÔÛ XÖÙ


TUYEÁT TAÂY TAÏNG

Vaøo thôøi Ñöùc Phaät, Taây Taïng khoâng coù cö daân laø con ngöôøi.
Veà sau, coù moät boä laïc con ngöôøi phaùt xuaát töø söï keát hôïp giöõa
moät loaøi vöôïn (laø hoùa thaân cuûa ñöùc Quaùn Theá AÂm
Avalokiteśvara cao quyùù) cuøng vôùi moät nöõ tinh linh nuùi**ù. Trong
thôøi kyø phoâi thai naøy, Taây Taïng ôû trong moät tình traïng hoãn loaïn
khoâng toân giaùo, khoâng luaät leä, khoâng ngöôøi cai trò.
Trong luùc ñoù ôû AÁn Ñoä, moät vò vua teân laø Śatānīka sinh haï
ñöôïc moät beù trai. Baøn tay vaø baøn chaân cuûa ñöùa treû coù maøng
gioáng maøng cuûa moät con thieân nga vaø mí maét cuûa em kheùp laïi
höôùng leân treân nhö mí maét cuûa moät con chim. Cha em cho
raèng ñöùa treû haún coù nguoàn goác quaùi thai khoâng phaûi laø ngöôøi,
tuyeân boá laø em phaûi bò truïc xuaát khoûi vöông quoác. Ngay khi
vöøa lôùn leân moät chuùt, em beù ñaõ bò ñuoåi ñi. Do nghieäp löïc daãn
daét, em beù ñaõ lang thang voâ ñònh vaø cuoái cuøng thì ñeán Taây
Taïng. ÔÛ ñoù em tình côø gaëp moät vaøi ngöôøi chaên cöøu. Khi hoï
hoûi em töø ñaâu tôùi vaø laø ai, em chæ leân baàu trôøi. Nhöõng ngöôøi
chaên cöøu cho raèng em beù phaûi laø moät vò Trôøi töø caùc coõi Trôøi haï
sinh, vaø toân em laøm thuû laõnh cuûa hoï. Hoï laøm cho em moät
chieác ngai baèng ñaát vaø ñaù, vaø hoï khieâng chieác ngai ñoù treân
vai, vaø vì theá em ñöôïc goïi laø Nyatri Tsenpo Coå thôøi – Nyatri
Tsenpo coù nghóa laø “Ñeá Vöông Cuûa Chieác Ngai Treân Vai.”
Ñaây laø vò vua ñaàu tieân,288 vaø laø moät hoùa thaân cuûa Boà Taùt
Sarvanivāranaviskambhin.
Nhieàu ñôøi sau ñoù, trong trieàu ñaïi Lha-Thothori Nyentsen,
ngaøi laø moät hoùa thaân cuûa Boà Taùt Phoå Hieàn (Samantabhadra),
hieän ra treân maùi Cung Ñieän Yumbu Lakhar cuøng vôùi moät soá
caùc baûo vaät linh thieâng:289 goàm coù moät toân töôïng ñöôïc goïi laø
Cintāmani,290 töôïng tröng cho thaân töôùng cuûa chö Phaät; Ñaïi

**
Coù choã noùi raèng ñoù laø moät hoùa thaân cuûa Ñöùc Quan AÂm (Tara).

533
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Thöøa Trang Nghieâm Baûo Vöông Kinh 291 vaø Kinh Baùch Nguyeän
Baùch Baùi,292 töôïng tröng cho ngöõ cuûa chö Phaät ; vaø moät thaùp
pha leâ cao moät cubit (khoaûng 46cm), töôïng tröng cho taâm cuûa
chö Phaät. Ñaây laø khôûi ñaàu lòch söû cuûa Giaùo Phaùp ôû Taây Taïng.
Traûi qua naêm ñôøi sau ñoù ñeán trieàu ñaïi cuûa vua Songtsen
Gampo293 laø moät hoùa thaân cuûa ñöùc Quaùn Theá AÂm
(Avalokitesvara). Ngaøi xaây döïng taát caû caùc ñieän thôø Thadul vaø
Yangdul vaø cung ñieän chính ôû Lhasa294 vaø keát hoân vôùi coâng
chuùa Kongjo xöù Trung Hoa – moät hoùa thaân cuûa ñöùc Quan AÂm
(Tara) – vaø vôùi coâng chuùa Tritsun xöù Nepal – moät hoùa thaân
cuûa thieân nöõ Bhrikutī. Moãi coâng chuùa ñeàu coù ñem theo moät
pho töôïng cuûa ñöùc Phaät, nhö moät phaàn thuoäc cuûa hoài moân.
Hai pho töôïng naøy ñöôïc bieát ñeán nhö laø Jowo.295
Laàn ñaàu tieân moät heä thoáng chöõ caùi Taây Taïng ñöôïc Thomi
Sambhota khai laäp; oâng nghieân cöùu ngoân ngöõ döôùi söï daïy doã
cuûa hoïc giaû AÁn Ñoä Devavit Simha, vaø sau ñoù ñaõ baét ñaàu dòch
Baûo Vaân Kinh vaø moät soá caùc Kinh ñieån khaùc. Vua Songtsen
Gampo ñaõ phoùng toaû ra moät tu só teân laø Akarmati töø giöõa caëp
loâng maøy cuûa ngaøi. Vò tu só naøy ñi caûi ñaïo caùc vò vua phi-Phaät
giaùo ôû AÁn Ñoä, vaø tìm thaáy naêm böùc töôïng Quaùn Theá AÂm töï
hoaù hieän coù teân laø Naêm Anh Em Cao Quyù ngay trong thaân
cuûa moät loaïi caây ñaøn höông goïi laø “Maõng Xaø Taâm Yeáu,” ôû
ngay Cung Ñieän Caùt naèm giöõa AÁn Ñoä vaø Tamradvipa. Ngaøi
cuõng ñaõ taïc pho töôïng Quaùn Theá AÂm Avalokitesvara möôøi moät
khuoân maët (Quaùn Töï Taïi Thaäp Nhaát Dieän hay Thieân Thuû
Thieân Nhaõn) ñaëc bieät linh thieâng hieän coøn ôû Lhasa.296 Chính
trong trieàu ñaïi naøy maø Phaät Phaùp thöïc söï baét reã ôû Taây TaÏng.
Traûi qua naêm ñôøi nöõa, ñeán ñôøi vua Trisong Detsen,297
moät hoùa thaân cuûa ñöùc Vaên Thuø Cao Quyù ñöôïc sinh ra ñôøi. Khi
Ngaøi leân möôøi ba tuoåi thì thaân phuï maát. Tröôùc tieân Ngaøi chinh
phuïc moät soá caùc xöù sôû baèng vuõ löïc sau khi ñaõ tham khaûo yù
kieán vôùi caùc quan thöôïng thö nhö Ngam Tara Lugong vaø
Lhazang Lupel.

534
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Sau ñoù, luùc möôøi baûy tuoåi, khi tham khaûo caùc taøi lieäu löu
tröõ cuûa toå tieân, Ngaøi nhaän ra raèng tröôùc tieân Phaät Phaùp ñaõ tôùi
xöù Taây Taïng trong trieàu ñaïi Lha-Thothori Nyentsen vaø ñöôïc
vua Songtsen Gampo cuûng coá. Khi nhaän thöùc ñöôïc toå tieân
Ngaøi nhaát taâm laøm vieäc vì Phaùp ra sao, Ngaøi caûm thaáy chính
mình cuõng phaûi ñaët heát moái quan taâm vaøo vieäc truyeàn baù giaùo
thuyeát. Ngaøi hoûi yù kieán thöôïng thö Boä Toân Giaùo cuûa mình laø
Go Pema Gungtsen vaø kheùo leùo thænh yù caùc thöôïng thö khaùc
khieán hoï nhaát trí xaây döïng moät ngoâi chuøa. Khi phaûi ñi tìm moät
vò thaày veà ñeå toå chöùc teá leã, laøm an ñònh (töùc tai) thoå ñòa,298 hoï
hoûi yù kieán Nyang Tingdzin Zangpo, laø vò thaày raát ñöôïc nhaø vua
toân kính, khi ñoù ñang ôû Samye Chimpu.
Döïa vaøo coâng phu thieàøn quaùn, Ngaøi Tingdzin Zangpo bieát
raèng ôû Zahor mieàn ñoâng Taây Taïng coù moät ñaïi Tu Vieän Tröôûng
teân laø Santaraksita, con trai cuûa Phaùp vöông Gomadeviya.
Ngaøi baùo tin naøy cho nhaø vua, vaø vò Tu Vieän Tröôûng ñöôïc môøi
sang Taây Taïng.
Sau ñoù Ngaøi Santaraksita coá gaéng hieán cuùng ñòa ñieåm
cuûa ngoâi chuøa. Nhöng moät naga (loaøi roàng nöôùc) soáng trong
moät cung ñieän teân laø Aryapalo, bieát raèng buïi caây nôi oâng ta
soáng saép bò ñoán haï, ñaõ keâu goïi taát caû caùc tinh linh tôùi trôï giuùp
oâng. Hai möôi moát genyen ñöôïc ngöôøi vaø caùc chuùng phi-nhaân
(non-humans) hoä toáng, cuøng taäp hôïp thaønh moät ñoäi quaân, vaø
khi ñeâm ñeán, caùc tinh linh phaù huûy baát kyø nhöõng gì ñöôïc con
ngöôøi xaây döïng vaøo ban ngaøy, ñöa moïi thöù ñaát ñaù trôû veà laïi
nôi xuaát phaùt.
Nhaø vua ñeán gaëp Tu Vieän Tröôûng vaø yeâu caàu moät lôøi giaûi
thích: “ Coù phaûi bôûi vì caùc chöôùng duyeân cuûa traãm quaù saâu
daøy? Hay taïi Ngaøi ñaõ khoâng gia hoä cho maûnh ñaát? Phaûi chaêng
keá hoaïch cuûa traãm vaãn chöa thöïc hieän ñöôïc ?”
“Toâi ñaõ thaáu suoát Boà Ñeà Taâm,” vò Tu Vieän Tröôûng ñaùp,
“nhöng khoâng theå ñieàu phuïc caùc vò trôøi vaø quyû ma baèng caùc
phaùp an bình nhö theá. Chæ coù caùc phaùp uy noä môùi ñem laïi keát

535
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

quaû. Hieän nay taïi Boà Ñeà Ñaïo Traøng (Bodh Gaya) ôû AÁn Ñoä coù
moät Ñaïo Sö teân laø Lieân Hoa Sanh xöù Oddiyāna. Ngaøi ñeán vôùi
theá giôùi naøy baèng moät phöông tieän thaàân kyø dieäu. Ngaøi tinh
thoâng nguõ minh khoa hoïc vaø ñaõ laøm chuû ñöôïc naêng löïc cuûa
[kieán giaûi] tuyeät ñoái.299 Ngaøi ñaõ ñaït ñöôïc caùc thaønh töïu thoâng
thöôøng laãn sieâu vieät. Ngaøi ñaõ deïp tan ma quyû, vaø buoäc taùm
loaïi tinh linh phaûi quy phuïc Ngaøi. Ngaøi ñaõ laøm taát caû caùc vò
Trôøi vaø ma quyû phaûi run sôï vaø coù theå ñieàu phuïc caùc tinh linh
maïnh meõ. Neáu nhaø vua thænh Ngaøi ñeán ñaây, seõ khoâng tinh linh
naøo coù theå choáng laïi Ngaøi vaø moïi öôùc nguyeän cuûa nhaø vua seõ
ñöôïc myõ maõn.”
“Lôõ khoâng theå thænh môøi ñöôïc ngöôøi nhö theá thì sao ?”
nhaø vua hoûi.
Tu Vieän Tröôûng ñaùp: “Khoâng ñaâu, Ngaøi seõ coù theå môøi
ñöôïc vò aáy do bôûi caùc lôøi caàu nguyeän maø Ngaøi ñaõ phaùt nguyeän
trong quaù khöù. Thôøi xa xöa ôû Nepal, coù moät ngöôøi ñaøn baø teân
laø Samvari, con gaùi cuûa ngöôøi chuû traïi gaø Saleù, baø ta coù boán
con trai do soáng chung vôùi moät ngöôøi nuoâi ngöïa, moät ngöôøi
nuoâi heo, moät ngöôøi nuoâi gaø vòt vaø moät ngöôøi nuoâi cho..” vaø
Ngaøi keå cho vua caâu chuyeän thaùp Jarung Khashor300 ñaõ ñöôïc
xaây döïng theá naøo vaø nhöõng lôøi caàu nguyeän ñaõ ñöôïc phaùt
nguyeän nhö theá naøo vaøo luùc ñoù.
Nhaø vua phaùi Ba Trisher, Dorje Dudjom Chim
Śakyaprabha vaø Shubu Palgyi Senge tôùi AÁn Ñoä, moãi vò mang
moät soá löôïng buïi vaøng vaø moät caùi nô vónh cöûu baèng vaøng. Caùc
vò aáy giaûi thích cho Ñaïo Sö raèng Ngaøi caàn coù maët ôû Taây Taïng
ñeå gia trì cho ñòa ñieåm cuûa moät ngoâi chuøa.
Ñaïo Sö höùa seõ ñeán. Ngaøi leân ñöôøng, döøng laïi treân ñöôøng
ñeå buoäc möôøi hai tenma, möôøi hai vò nöõ hoä thaàn, hai möôi moát
genyen, cuøng taát caû caùc vò Trôøi vaø tinh linh cuûa Taây Taïng phaûi
tuyeân theä.
Cuoái cuøng Ngaøi ñeán Trakmar ñeå gia trì maûnh ñaát, vaø tu
vieän Samye Töï-Hieån-Loä ñaõ ñöôïc xaây döïng. Tu vieän coù moät

536
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

dinh thöï ôû giöõa cao ba taàng, ñöôïc bao quanh bôûi nhöõng toøa
nhaø töôïng tröng cho boán ñaïi chaâu vaø caùc trung chaâu. Hai ñieän
Yaksa, moät cao vaø moät thaáp töôïng tröng cho maët trôøi vaø maët
traêng. Toaøn boä tu vieän ñöôïc moät böùc töôøng bao quanh. Tu
Vieän Tröôûng Santaraksita, Ñaïo Sö Padma (Lieân Hoa) vaø
Vimalamitra tung hoa leân ñeå cuùng döôøng vaø laøm an ñònh caû
thaûy ba laàn vaø ngöôøi ta ñaõ nhìn thaáy nhieàu daáu hieäu phi thöôøng
vaø kyø dieäu nhieäm maàu hieän ra.301

1. Doøng Nhó Truyeàn Cuûa Nhöõng Chuùng Sinh Bình


Thöôøng*

Sau ñoù Tu Vieän Tröôûng Śantaraksita ñaõ giaûng daïy veà caùc
truyeàn thoáng cuûa Luaät Taïng vaø Kin Taïng, trong khi Ñaïo sö
Lieân Hoa Sanh vaø Ngaøi Vimalamitra thieát laäp caùc giaùo lyù Maät
Thöøa. Chính vaøo luùc naøy Ñöùc Phaät Thöù Hai xöù Oddiyāna töùc
Ñaïo Sö Padma vaø ñaïi hoïc giaû Vimalamitra ñaõ truyeàn daïy cho
ba ñeä töû-taâm yeáu – goàm coù Ñöùc Vua, Thaàn Daân vaø Hieàn
Höõu**– cuõng nhö daïy cho Nyangwen Tingdzin Zangpo vaø caùc
ñeä töû may maén khaùc laø nhöõng chieác bình chöùa thích hôïp ñeå
ñoùn nhaän giaùo phaùp. Ñoái vôùi nhöõng ñeä töû naøy caùc Ngaøi ñaõ
chuyeån Phaùp Luaân goàm ba noäi du giaø (inner yogas), keå caû
Atiyoga cuûa Ñaïi Vieân Maõn, vaø chæ roõ ba ñieåm troïng yeáu: phaân
bieät, xaùc quyeát vaø töï giaûi thoaùt (distinguishing, clear decision
and self-liberation).302 Baét ñaàu töø ñoù trôû ñi, doøng truyeàn thöøa
naøy ñöôïc goïi laø “doøng truyeàn thöøa qua laéng nghe hay doøng nhó
truyeàn cuûa nhöõng chuùng sinh bình thöôøng.”
Ñöùc Phaät Thöù Hai xöù Oddiyāna cuõng ban giaùo phaùp thích
hôïp cho moãi moät ngöôøi trong Hai Möôi Laêm Ñaïi Ñeä Töû cuûa

*
Ñeà muïc naøy ñöôïc ñöa vaøo trong baûn dòch ñeå theâm saùng nghóa.
**
Trisong Detsen, Yeshe Tsogyal vaø Vairotsana.

537
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Ngaøi,+ laø nhöõng vò coù ñöôïc phöôùc duyeân caàn thieát ñeå ñoùn
nhaän baát kyø giaùo phaùp naøo trong voâ soá Giaùo Phaùp cuûa Ñöùc
Phaät mieãn laø Giaùo Phaùp ñoù phuø hôïp vôùi thieän nghieäp cuûa hoï.
Sau ñoù, nhöõng baûn vaên Maät Thöøa naøy ñaõ ñöôïc vieát treân “caùc
cuoän giaáy vaøng” 303 vaø ñöôïc caát daáu nhö nhöõng kho taøng taâm
linh hay taøng baûo kinh.++ Ñaïo Sö ñaõ caàu nguyeän vaø caát daáu
nhöõng baûn vaên naøy nhö nhöõng di saûn vì lôïi laïc cuûa chuùng ñeä
töû trong töông lai. Veà sau, vaøo nhöõng thôøi ñieåm ñaõ ñöôïc tieân
tri, hoùa thaân cuûa nhöõng vò thaønh töïu giaû [trong soá chuùng ñeä töû
ñoù], laø nhöõng ngöôøi maø tröôùc ñaây Ñaïo Sö ñaõ höôùng lôøi caàu
nguyeän ñeán, hoï seõ taùi sih trong hoaøn caûnh toát ñeïp ñeå laøm
nhieäm vuï khai quaät nhöõng kho taøng taâm linh thaâm dieäu naøy.
Nhieàu ñeä töû vôùi nghieäp löïc thích öùng ñaõ ñi theo caùc vò naøy,
hoaèng hoùa laøm lôïi laïc chuùng sinh vaø laäp neân caùc doøng truyeàn
thöøa thöôøng ñöôïc goïi laø nhöõng doøng luïc truyeàn hay cöûu truyeàn
(those lineages with six or nine transmissions).304
Trong voâ soá caùc vò tulku (hoùa thaân) vaø nhöõng vò khai quaät
taøng baûo kinh, coù moät vò coù raát nhieàu lieân heä vôùi chuùng ta ôû
ñaây, ñoù laø ngaøi Rigdzin Jigme Lingpa. Ngaøi ñích thöïc laø ñöùc
Quaùn Theá AÂm An Truï Trong Baûn Taùnh Cuûa Chaân Taâm,# vaø
ngaøi hoaù hieän trong hình töôùng cuûa moät vò thieän tri thöùc. Cuøng
moät luùc, Ngaøi nhaän laõnh nhöõng giaùo huaán cuûa toaøn theå ba
doøng truyeàn thöøa - doøng truyeàn taâm, doøng truyeàn qua bieåu
töôïng vaø doøng nhó truyeàn qua söï laéng nghe - töø Ñöùc Phaät Thöù
Hai xöù Oddiyāna, ñaïi hoïc giaû Vimalamitra vaø baäc Toaøn Giaùc
Longchen Rabjam.305 Ngaøi laø moät vò Phaät Toaøn Giaùc. Ngaøi ñaõ
chuyeån phaùp luaân cuûa Giaùo Phaùp Vieân Maõn cho nhöõng chuùng
sinh naøo coù ñöôïc nhieàu may maén vaø thuaän duyeân. Nhö tuïc
ngöõ coù noùi:

+
rje `bango, nghóa ñen laø “ñöùc vua vaø thaàn daân,” goàm coù ñöùc vua Trisong
Detsen vaø caùc thaàn daân laø hai möôi boán ñeä töû khaùc.
++
Xem Thuaät Ngöõ: kho taøng taâm linh.
#
sems nyid ngal gso: moät hieän thaân cuûa ñöùc Quaùn Theá AÂm Avalokitesvara

538
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Duø saéc thaân Ngaøi laø cuûa moät vò Trôøi hay con nguôøi phaøm tuïc
Nhöng taâm thöùc toaøn haûo cuûa Ngaøi ñích thaät laø Phaät.

Vì lyù do naøy, vò Thaày toân kính** cuûa toâi thöôøng noùi: “Ñoái
vôùi nhöõng ai coù khaû naêng tu taäp vaøø caàu nguyeän thì boån sö cuûa
ta, ñaáng Kim Cöông Trì 306 (Vajradhara) -- vò phaùp vöông vaø
hoä thaàn cuûa toaøn theå chuùng sinh, Ngaøi thöïc söï laø moät vò Phaät
Toaøn Giaùc. Ta khoâng noùi theá chæ vì muoán taùn thaùn hay toân kính
Ngaøi. Ngaøi thöïc söï laø ñöùc Kim Cöông Trì Toaøn Giaùc Vó Ñaïi, ñaõ
haï sinh ñeå laøm lôïi laïc chuùng sinh trong thaân töôùng cuûa ngöôøi
phaøm. Trong doøng truyeàn thöøa naøy, giöõa Ngaøi vaø caùc con
khoâng coù ai khaùc ngoaøi ta. Vaø ñoái vôùi ta, ngay töø laàn ñaàu tieân
gaëp Ngaøi, ta ñaõ thoï trì taát caû nhöõng gì Ngaøi daïy baûo. Ta ñaõ
phuïng söï Ngaøi theo ba phöông caùch+ vaø khoâng bao giôø laøm
ñieàu gì khieán Ngaøi phaûi phieàn loøng hay thaäm chí laøm Ngaøi
phaûi cau maøy. Vì theá caùc con coù theå tin chaéc raèng, caùc maät
nguyeän tuyeät ñoái chöa heà bao giôø bò suy ñoài khieán cho sôïi daây
xích vaøng cuûa doøng truyeàn thöøa naøy phaûi bò oâ ueá. Suoái nguoàn
naêng löïc gia hoä cuûa doøng truyeàn thöøa naøy thaät khaùc bieät vôùi
suoái nguoàn cuûa baát kyø doøng truyeàn naøo khaùc.”

Maät ñieån Nhaät Nguyeät Hôïp Nhaát coù noùi:


Neáu baïn khoâng giaûi thích lòch söû nguoàn goác (cuûa doøng
truyeàn thöøa),
Ngöôøi ta seõ phaïm phaûi loãi laàm
Khoâng tin töôûng vaøo chaân phaùp toät cuøng aån maät.

**
Boån Sö cuûa Patrul Rinpoche, Ngaøi Jigme Gyalwai Nyugu, laø moät trong
tröôûng töû cuûa Ngaøi Ridzin Jigme Lingpa. Xem Daãn Nhaäp.
+
Xem Phaàn Moät, Chöông Saùu, Muïc II.

539
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Chính vì caàn phaûi ñem ñeán nguoàn caûm höùng giuùp cho
chuùng ñeä töû phaùt khôûi nieàm tin, baèng caùch giaûng daïy cho hoï
bieát nguoàn goác xaùc thöïc cuûa doøng truyeàn thöøa, vaø baèng caùch
thuaät laïi chi tieát lòch söû nguoàn goác ñoù, neân ta ñaõ laøm coâng vieäc
giaûng daïy nhöõng ñieàu nhö theá naøy trong phaïm vi cuûa phaùp
moân Boån Sö Du Giaø (Guru Yoga).
Trong phaùp Boån Sö Du Giaø, ñieàu toái quan troïng laø phaûi trì
tuïng caâu minh chuù möôøi trieäu laàn. Moät soá ngöôøi khoâng trì tuïng
caâu minh chuù trong thôøi gian ñuû daøi (cho möôøi trieäu laàn), vaø
cho raèng caùc tu phaùp döï bò naøy khoâng thöïc söï quan troïng.
Hoaëc coù leõ sau khi nghe giaûng raèng giaùo lyù cuûa phaùp thöïc
haønh chính yeáu thaät söï thaâm dieäu nhö theá naøo thì hoï naûy sinh
ra raát nhieàu kyø voïng cao xa. Nhöng haõy thöû töôûng töôïng xem,
vieäc hoï coù theå thöïc hieän caùc phaùp tu thuoäc hai giai ñoaïn phaùt
trieån vaø thaønh töïu maø khoâng boû thôøi gian ra ñeå thöïc haønh
ñuùng ñaén caùc phaùp tu döï bò thì cuõng gioáng nhö tuïc ngöõ phoå
thoâng coù noùi:

Theø löôõi ra tröôùc khi caùi ñaàu ñöôïc naáu chín,307


Duoãi chaân ra tröôùc khi choã naèm ñöôïc hô aám.

Thöïc haønh caùc phaùp tu döï bò maø khoâng ñi cho tôùi kyø cuøng thì
seõ khoâng coù baát kyø yù nghóa naøo caû. Cho duø coù ñöôïc moät vaøi
daáu hieäu nhoû beù nhaát thôøi nhö “hôi aám” xuaát hieän, nhöng
nhöõng daáu hieäu naøy cuõng khoâng coù gì laø beàn vöõng gioáng nhö
moät toøa nhaø khoâng coù neàn moùng.
Moät phaàn cuûa moät tö töôûng sai laïc töông töï khaùc laø vieäc
buoâng boû caùc phaùp tu döï bò moät khi baïn baét ñaàu thöïc haønh
caùc phaùp tu chính yeáu, cho raèng baïn ñaõ thöïc haønh caùc phaùp
tu döï bò ñaày ñuû ñuùng ñaén roài – thaàm nhuû raèng caùc phaùp tu döï
bò chæ laø döï bò, vaø baây giôø ñeán luùc caùc phaùp tu döï bò aáy khoâng
coøn caàn thieát nöõa. Neáu baïn boû rôi caùc phaùp tu döï bò, laø neàn
taûng cuûa ñöôøng tu, laø baïn ñaõ chaët ñöùt goác reã roát raùo nhaát cuûa

540
VI. PHÁP BỔN SƯ DU GIÀ (GURU YOGA)

Chaân Phaùp. Vieäc boû rôi caùc phaùp tu döï bò cuõng gioáng nhö vieäc
coá gaéng veõ moät taám tranh bích hoïa ôû nôi khoâng coù ngay caû
moät böùc töôøng. Haõy luoân luoân duïng coâng tu taäp cho tôùi khi baïn
khôi daäy ñöôïc loøng tin chaân thaønh nôi caùc phaùp tu döï bò. Haõy
ñaëc bieät taäp trung tu taäp phaùp Boån Sö Du Giaø, laø caùnh coång
môû vaøo naêng löïc gia trì, vaø haõy ñeå cho phaùp aáy trôû thaønh neàn
taûng ñích thöïc cuûa coâng phu tu taäp cuûa baïn. Ñaây chính laø vaán
ñeà coát tuûy.

Con nhaän ra vò Thaày töø aùi cuûa con ñích thöïc laø moät
vò Phaät,
Nhöng vôùi baûn taùnh ngoan coá, con baát tuaân nhöõng chæ daïy
cuûa Ngaøi.
Con bieát raèng taát caû chuùng sinh trong ba coõi ñaõ töøng laø
cha meï,
Nhöng vôùi tính khí xaáu xa, con vaãn sæ nhuïc caùc Phaùp höõu.
Xin töø bi gia hoä cho con vaø nhöõng ai coù aùc nghieäp nhö
con,
Ñeå chuùng con coù theå, trong ñôøi naøy vaø taát caû nhöõng ñôøi
khaùc,
Khieâm toán, vöõng chaõi trong giôùi haïnh, meàm moûng trong
ttaâm hoàn vaø haønh ñoäng,
Böôùc theo chaân vò Ñaïo Sö taâm linh cuûa mình.

541
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN II

Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Guru Rinpoche) vaø möôøi hai hoaù thaân

Nhöõng thaân töôùng khaùc nhau cuûa Ñöùc Lieân Hoa Sanh ñöôïc moâ taû
döïa treân heä giaûng “Phaù Tan Chöôùng Ngaïi” (Parcheù Kunsel), moät kho
taøng taâm linh do hai vò ñoàng thôøi vôiù Patrul Rinpoche laø Chogyur
Dechen Lingpa vaø Jamyang Khyentse Wangpo khaùm phaù.

542
Phaàn Ba

PHAÙP CHUYEÅN DI THAÀN TOÁC


Kangyur Rinpoche (1898 -1975)

Moät hoïc giaû vaø haønh giaû vó ñaïi – cho duø ngaøi coù theå tieáp tuïc giöõ
nhöõng chöùc vuï cao caáp taïi ñaïi tu vieän Riwoche ôû mieàn Ñoân Taây
Taïng, nhöng ngaøi ñaõ choïn löïa ñeå soáng cuoäc ñôøi raøy ñaây mai ñoù ñeå
haønh trì vaø daïy doã ñeä töû, traùnh xa nhöõng lieân luïy dính maéc taïi caùc
trung taâm toân giaùo. Khôûi söï töø khi coøn thô aáu, ngaøi ñaõ thaáy linh aûnh
cuûa Ñöùc Lieân Hoa Sanh vaø khaùm phaù ra ñöôïc moät soá taøng baûo kinh
taïi Taây Taïng, Bhutan vaø AÁn Ñoä.
I. CHUYỂN DI TÂM THỨC (PHOWA)

CHÖÔNG MOÄT

PHAÙP CHUYEÅN DI TAÂM THÖÙC,


GIAÙO HUAÁN DAØNH CHO NGÖÔØI HAÁP HOÁI:
PHAÄT QUAÛ KHOÂNG CAÀN THIEÀN ÑÒNH

Cao caû thay haønh ñoäng bi maãn cuûa Ngaøi ñoái vôùi chuùng sinh
voâ minh.
Cao caû thay caùch thöùc Ngaøi gia hoä nhöõng keû ñaïi aùc nhö chuùng
ñeä töû.
Cao caû thay phöông phaùp thieän xaûo Ngaøi ban cho nhöõng
keû khoù ñieàu phuïc.
Ñaïo Sö Voâ Song, con ñaûnh leã döôùi chaân Ngaøi.

I. PHAÂN LOAÏI NAÊM PHAÙP CHUYEÅN DI

Coù naêm loaïi chuyeån di taâm thöùc khaùc nhau:


1. Chuyeån di sieâu vieät tôùi Phaùp Thaân nhôø daáu aán cuûa caùi
thaáy (kieán)
2. Chuyeån di trung bình tôùi Baùo Thaân nhôø hôïp nhaát caùc giai
ñoaïn phaùt trieån vaø toaøn thieän.
3. Chuyeån di thaáp tôùi Hoaù Thaân nhôø loøng bi maãn voâ löôïng.
4. Chuyeån di thoâng thöôøng nöông vaøo ba aån duï.
5. Chuyeån di thöïc hieän cho ngöôøi cheát vôùi caùi moùc cuûa loøng bi
maãn.

545
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN III

1. Chuyeån Di Sieâu Vieät Tôùi Phaùp Thaân Nhôø Daáu AÁn


Cuûa Caùi Thaáy (Kieán)

Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khi coøn soáng ñaõ tu taäp thuaàn thuïc vaø kinh
qua ñöôïc moät caùi thaáy (kieán) khoâng heà sai laàm veà chaân taùnh
voâ taïo taùc, thì vaøo luùc lìa ñôøi, hoï coù theå ñöa khoâng gian
(space) vaø taùnh giaùc (awareness) vaøo con ñöôøng tu taäp aån
maät cuûa phaùp trekcho thuaàn tònh nguyeân sô, vaø coù theå chuyeån
di taâm thöùc cuûa hoï vaøo ñaïi-phöông-quaûng-trí cuûa Phaùp
Thaân.308

2. Chuyeån Di Trung Bình Tôùi Baùo Thaân Nhôø Hôïp Nhaát


Hai Giai Ñoaïn Phaùt Trieån Vaø Toaøn Thieän

Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ quen thuoäc vôùi coâng phu haønh trì caùc
phaùp tu cuûa hai giai ñoaïn phaùt trieån vaø toaøn thieän, keát hôïp caû
hai nhö moät phaùp moân du giaø baát khaû phaân, cuõng nhö ñaõ tu
taäp thuaàn thuïc ñeå coù theå nhìn thaáy saéc töôùng cuûa vò Hoä Phaät
(deity) chaúng khaùc gì moät caûnh trí hoaù hieän thaàn dieäu, thì khi
nhöõng aûo giaùc cuûa traïng thaùi trung aám xuaát hieän vaøo giaây phuùt
lìa ñôøi, hoï coù theå chuyeån hoaù taâm thöùc cuûa hoï thaønh thaân trí
tueä hôïp nhaát (the union wisdom kāya).309

3. Chuyeån Di Thaáp Tôùi Hoaù Thaân Nhôø Loøng Bi Maãn


Voâ Löôïng

Nhöõng ngöôøi ñaõ nhaän caùc leã gia löïc cuûa Kim Cöông - Maät
Thöøa, nhöõng ngöôøi ñaõ trì giöõ maät nguyeän khoâng heà sai traùi,
nhöõng ngöôøi coù thieân höôùng nghieâng veà caùc phaùp tu trong hai
giai ñoaïn phaùt trieån vaø toaøn thieän, vaø nhöõng ngöôøi ñaõ thoï laõnh
nhöõng giaùo huaán veà traïng thaùi trung aám, hoï coù theå:

546
I. CHUYỂN DI TÂM THỨC (PHOWA)

Haõy giaùn ñoaïn vieäc nhaäp thai, haõy nhôù quay ngöôïc laïi:*
Ñaây laø luùc ñoøi hoûi moät quyeát ñònh vaø thò kieán thuaàn tònh.

Nhöõng ngöôøi ñang thöïc haønh phaùp chuyeån di naøy phaûi chaën
ñöùng baát kyø loøng tham caàu muoán nhaäp vaøo moät thai taïng baát
tònh naøo. Ñöôïc loøng ñaïi bi daãn daét cuõng nhö mong muoán thöïc
hieän ñöôïc öôùc nguyeän taùi sinh nhö moät hoaù thaân, hoï chuyeån di
taâm thöùc vaø taùi sinh vaøo moät trong nhöõng coõi tònh ñoä.310

4. Chuyeån Di Thoâng Thöôøng Nuông Vaøo Ba AÅån Duï

Ngöôøi ta cuõng coù theå thöïc haønh phaùp chuyeån di naøy baèng
caùch töôûng töôïng ñöôøng khí maïch trung öông (trong thaân theå)
nhö con ñöôøng, gioït tinh chaát (bindu) cuûa taâm thöùc nhö ngöôøi
löõ khaùch, vaø coõi tònh ñoä cöïc laïc nhö laø ñích ñeán.311

5. Chuyeån Di Thöïc Hieän Cho Ngöôøi Cheát Vôùi Caùi Moùc


Cuûa Loøng Bi Maãn

Phaùp chuyeån di naøy cuõng ñöôïc thöïc hieän cho ngöôøi ñang haáp
hoái, hay cho ngöôøi ñaõ ôû trong traïng thaùi trung aám. Phaùp naøy
coù theå ñöôïc thöïc hieän bôûi moät haønh giaû du giaø (yogi) vôùi möùc
ñoä tu chöùng saâu daày, coù khaû naêng laøm chuû ñöôïc taâm vaø tri
giaùc, vaø coù khaû naêng nhaän ra ñöôïc taâm thöùc cuûa ngöôøi cheát
trong traïng thaùi trung aám. Noùi chung, ñeå thöïc hieän phaùp
chuyeån di cho ngöôøi cheát, ta caàn phaûi chöùng ñaéc ñöôïc Kieán
Ñaïo, Con ñöôøng cuûa Caùi Thaáy (Path of Seeing). Nhö ngaøi
Jetsun Mila coù noùi:

*
Ñieàu naøy ôû ñaây coù nghóa laø quay ngöôïc laïi tröôùc khi thaàn thöùc nhaäp thai.

547
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN III

Khoâng ñöôïc thöïc haønh phaùp chuyeån di cho ngöôøi cheát,


Tröø phi ñaõ tröïc nhaän ñöôïc chaân lyù cuûa kieán-ñaïo.

Tuy nhieân, baát cöù nhöõng ai laø ngöôøi thöïc söï bieát ñöôïc ñích xaùc
thôøi ñieåm naøo laø thôøi ñieåm ñeå thöïc hieän phaùp chuyeån di -- laø
khi hôi thôû beân ngoaøi (outer breath) ñaõ ngöng vaø hôi thôû beân
trong (inner breath) vaãn coøn tieáp tuïc312 – thì hoï cuõng ñeàu coù
theå thöïc hieän phaùp chuyeån di ngay vaøo luùc aáy neáu nhö hoï coù
ñöôïc chuùt ít kinh nghieäm veà caùc giaùo huaán chuyeån di. Ñieàu
naøy cöïc kyø lôïi laïc cho ngöôøi ñang haáp hoái, vaø gioáng nhö moät löõ
khaùch ñöôïc baïn mình daãn ñi treân ñuùng con ñöôøng, vieäc aáy coù
khaû naêng ngaên chaën taùi sinh vaøo caùc coõi thaáp.
Seõ khoù khaên hôn ñeå coù theå thöïc hieän phaùp chuyeån di
moät khi taâm vaø thaân ñaõ hoaøn toaøn taùch rôøi. Vì theá, caàn coù moät
haønh giaû du giaø (yogi) coù khaû naêng laøm chuû ñöôïc baûn taâm, coù
theå nhaän ra ñöôïc ngöôøi cheát trong traïng thaùi trung aám. Taùc
ñoäng tôùi ngöôøi khoâng coøn thaân xaùc vaät lyù nöõa laø ñieàu deã daøng,
vaø khi ñöôïc thöïc hieän bôûi moät haønh giaû du giaø nhö theá thì töï
vieäc chuyeån di ra khoûi traïng thaùi trung aám cuõng coù naêng löïc
chuyeån ñaåy taâm thöùc chuùng sinh tôùi moät coõi tònh ñoä. Tuy
nhieân, thaät laø moät ñieàu hoaøn toaøn voâ nghóa khi cho raèng phaùp
chuyeån di coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng caùch trieäu thænh taâm
thöùc quay trôû laïi thaân xaùc sau khi cheát.313
Ngaøy nay, nhieàu ngöôøi thöïc haønh caùc nghi leã chuyeån di
cho duø hoï chæ laø caùc Laït Ma hay tulku** treân danh nghóa. Neáu
hoï thöïc hieän caùc phaùp chuyeån di naøy vôùi loøng töø bi cuûa Boà Ñeà
Taâm vaø khoâng coù chuùt tính toaùn vò kyû naøo, thì may ra chaân
taùnh cuûa hoï seõ khoâng bò ngaên che khieán hoï coù theå thöïc söï

**
sprul sku, nghóa ñen: Hoaù thaân. Moät Laït ma hoaù thaân. Nhöõng laït ma nhö
theá thöôøng ñöôïc coi nhö laø hieän thaân cuûa moät Ñaïi Boà Taùt. Tuy nhieân, coù
nhieàu aûnh höôûng xaõ hoäi trong vieäc tuyeån choïn moät tulku, vaø coù nhieàu tröôøng
hôïp maø tính xaùc thöïc cuûa vieäc tuyeån choïn raát ñaùng nghi ngôø.

548
I. CHUYỂN DI TÂM THỨC (PHOWA)

giuùp ñôõ ngöôøi cheát. Ñieàu naøy chæ coù theå ñöôïc thöïc hieän vôùi
ñoäng löïc cuûa Boà Ñeà Taâm. Coøn baát kyø ai khaùc thöïc hieän phaùp
chuyeån di vì lôïi ích caù nhaân, chæ bieát caùch ñoïc tuïng moät môù
chöõ nghóa roài sau ñoù nhaän thuø lao laø moät con ngöïa hay moät
thöù gì ñaùng giaù khaùc, thì nhöõng keû aáy thaät ñaùng khinh mieät.

Laø ngöôøi chæ ñaïo vaø baäc Thaày cuûa keû khaùc,
Maø töï baûn thaân chöa tôùi ñöôïc beán bôø giaûi thoaùt,
Thì cuõng maâu thuaãn nhö ñöa tay cho ngöôøi cheát ñuoái
Trong khi chính mình ñang bò nöôùc luõ cuoán troâi.

Moät laàn kia, khi ñaïi Ñaïo Sö Tendzin Chopel ñang ôû Tsari, Ngaøi
coù moät thò kieán veà moät ngöôøi maø coù laàn ngaøi thöïc haønh phaùp
chuyeån di cho oâng ta vaø nhaän thuø lao moät con ngöïa. Taát caû
nhöõng gì Ngaøi coù theå thaáy laø caùi ñaàu ngöôøi nhoâ leân töø moät caùi
hoà maùu ñoû thaãm. Vaät aáy goïi teân Tendzin Chopel vaø yeâu caàu
ngaøi laøm moät ñieàu gì ñoù.
Tendzin Chopel caûm thaáy sôï haõi. Ngaøi ñaùp laïi: “Ta taëng
ngöôi cuoäc haønh höông tôùi Tsari cuûa ta,”* vaø aûo caûnh bieán
maát.
Ngay caû ñoái vôùi moät vò Thaày vó ñaïi coù möùc ñoä chöùng
ngoä saâu daày, vieäc nhaän caùc moùn cuùng döôøng nhaân danh ngöôøi
cheát maø khoâng thöïc hieän moät nghi leã hay moät vieäc gì ñoù töông
töï ñeå ñem laïi lôïi laïc cho ngöôøi ñaõ cheát thì vieäc naøy seõ gaây neân
nhöõng trôû ngaïi treân con ñöôøng tu.
Khi vò hoaù thaân tu vieän tröôûng Dzogchen, Ngaøi Gyurme
Thekchok Tendzin thò tòch, Trime Shingkyong Gonpo ñöôïc môøi
tôùi döï tang leã. Suoát caû ngaøy Ngaøi chæ cöû haønh caùc nghi leã tònh
hoaù vaø trieäu thænh thaàn thöùc, cöû haønh ñi cöû haønh laïi phaùp
chuyeån di, gioáng nhö Ngaøi ñaõ laøm sau caùi cheát cuûa moät ngöôøi
bình thöôøng. Caùc nhaø sö hoûi Ngaøi taïi sao laøm vaäy.

*
Ñoù laø coâng ñöùc cuûa cuoäc haønh höông cuûa ngaøi.

549
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN III

Ngaøi giaûi thích: “Caùch ñaây ñaõ laâu, Dzogchen Rinpoche


queân khoâng cöû haønh caùc nghi leã vaø caàu nguyeän hoài höôùng cho
moät ngöôøi quaù coá trong khi moät con ngöïa ñen ñaõ ñöôïc ñem
ñeán cuùng döôøng cho ngaøi nhaân danh ngöôøi ñoù. Ngöôøi quaù coá
ñoù laø moät keû ñaïi aùc vaø vì theá Rinpoche ñaõ gaëp phaûi moät ít
chöôùng ngaïi treân caùc ñòa (quaû vò tu chöùng cuûa Boà Taùt) vaø treân
con ñöôøng tu. Giôø ñaây Ngaøi vaø ta ñaõ phoái hôïp naêng löïc vaø giaûi
quyeát vaán ñeà xong roài.” Keû ñaïi aùc ñöôïc keå trong caâu chuyeän
naøy coù teân laø Golok Tendzin.
Thaät laø sai laàm khi nhöõng ngöôøi ôû ñòa vò ñaïi Laït Ma hay
tulku (Hoaù Thaân) laïi ñoùn nhaän cuùng döôøng nhaân danh ngöôøi
quaù coá, suy nghó moät caùch ñôn thuaàn raèng: “Ta laø moät baäc vó
ñaïi naøo ñoù” maø khoâng aùp duïng Boà Ñeà Taâm hay khoâng thöïc
hieän vieäc caàu nguyeän, thöïc hieän caùc nghi leã cuøng hoài höôùng
moät caùch ñuùng ñaén vaø coù hieäu quaû. Caùc vò tulku quan troïng
ñöôïc tuyeân nhaän laø nhöõng hoaù thaân chính thöùc cuûa caùc baäc
thaày vó ñaïi trong quaù khöù, hoï vaãn caàn phaûi hoïc ñoïc laïi töø ñaàu,
vaø phaûi baét ñaàu trôû laïi hoïc caùc maãu chöõ caùi nhö nhöõng ngöôøi
bình thöôøng. Bôûi caùc Ngaøi ñaõ queân maát caùch ñoïc maø caùc Ngaøi
ñaõ bieát töø nhöõng ñôøi tröôùc neân chaéc chaén laø caùc Ngaøi cuõng ñaõ
queân maát moïi thöù maø caùc Ngaøi ñaõ töøng bieát veà caùc phaùp tu du
giaø cuûa hai giai ñoaïn phaùt trieån vaø toaøn thieän. Toâi töï hoûi khoâng
bieát caùc Ngaøi coù theå khaù ra ñöôïc hôn khoâng neáu nhö caùc Ngaøi
chòu khoù boû chuùt thôøi giôø ra ñeå reøn luyeän taâm Boà Ñeà vaø hoïc
hoûi veà caùc phaùp moân tu taäp vaø nhaäp thaát, hôn laø ñi tôùi ñi lui
tìm kieám cuùng döôøng vöøa ngay khi caùc ngaøi (ñuû lôùn) ñeå leo
leân cöôõi treân moät con ngöïa.

II. CHUYEÅN DI THOÂNG THÖÔØNG NÖÔNG VAØO BA


AÅN DUÏ

550
I. CHUYỂN DI TÂM THỨC (PHOWA)

Baây giôø toâi seõ moâ taû veà loaïi chuyeån di ñöôïc goïi laø “chuyeån di
thoâng thöôøng nöông vaøo ba aån duï” hay “chuyeån di taâm thöùc
vaøo taâm thöùc cuûa Ñaïo Sö.” Phaùp chuyeån di naøy cuõng phuø hôïp
vôùi ñieàu maø Dieät Toäi Trang Nghieâm Saùm Hoái Maät Ñieån goïi laø
“phaùp chuyeån di traùi caàu aùnh saùng (ball of light) nöông vaøo
aâm thanh vaøo luùc lìa ñôøi.” Ñoái vôùi nhöõng vò haønh giaû ñaõ coù moät
möùc ñoä chöùng ñaéc saâu daày thì phaùp chuyeån di naøy khoâng caàn
thieát. Ñoái vôùi nhöõng vò naøy, nhö trong Maät Ñieån ñaõ coù noùi:

Ñieàu goïi laø caùi cheát chæ laø moät yù nieäm,


Ñöa daãn tôùi caùc coõi tònh.314

Vaø, cuõng coøn noùi,

Caùi cheát, hay caùi maø chuùng ta bieát töïa hoà nhö caùi cheát,
Laø moät tieåu ngoä ñoái vôùi moät haønh giaû du giaø.

Ñoái vôùi nhöõng vò ñaõ ñaït ñöôïc kinh nghieäm toái thöôïng moät caùch
thaät vöõng chaõi trong khi hoï coøn soáng vaø coù theå laøm chuû ñöôïc
sinh töû thì nhöõng vò aáy vaãn phaûi traûi qua moät caùi gì coù veû töïa
hoà gioáng nhö laø caùi cheát. Nhöng ñoái vôùi hoï, caùi cheát khoâng
khaùc gì vieäc di chuyeån töø moät nôi naøy sang nôi khaùc. Nhö
chuùng ta ñaõ coù ñeà caäp ñeán tröôùc ñaây, ñoái vôùi nhöõng vò ñaõ coù
kinh nghieäm veà caùc phaùp tu taâm yeáu trong caùc giai ñoaïn phaùt
trieån vaø toaøn thieän, caùc vò naøy coù theå vaän duïng moät trong ba
phaùp tu lieân heä ñeán ba giai ñoaïn cuûa (1) caùi cheát, (2) thaân
trung aám hoaëc (3) taùi sinh, ñeå chuyeån di taâm thöùc cuûa hoï tôùi
moät trong ba thaân (kāya). Ngöôïc laïi:

Nhöõng keû khoâng daày coâng tu taäp [vaãn] coù theå ñöôïc ñoùn
nhaän nhôø vaøo phaùp chuyeån di.

551
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN III

Phaùp moân naøy voâ cuøng caàn yeáu ñoái vôùi nhöõng haønh giaû
khoâng coù ñöôïc thaønh töïu vöõng chaéc treân con ñöôøng tu, hay
ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ phaïm phaûi nhieàu aùc haïnh. Ñoái vôùi baát
kyø ai naém giöõ ñöôïc nhöõng giaùo huaán ñaëc bieät naøy thì caùnh cöûa
daãn tôùi caùc coõi thaáp seõ ñöôïc ñoùng laïi cho duø nhöõng aùc haïnh
maø hoï ñaõ taïo coù naëng neà tôùi ñaâu chaêng nöõa. Thaäm chí ñoái vôùi
nhöõng keû ñaõ töøng phaïm phaûi moät trong nhöõng aùc nghieäp bò
quaû baùo töùc thôøi, vaø leõ ra phaûi bò ñoaï thaúng xuoáng ñòa nguïc thì
chaéc chaén keû aáy cuõng seõ khoâng pphaûi bò taùi sinh trong caùc coõi
thaáp neáu hoï bieát vaän duïng giaùo phaùp naøy. Caùc taøi lieäu Maät
ñieån coù noùi:

Baïn coù theå töøng gieát moãi ngaøy moät vò baø la moân
Hay töøng phaïm phaûi naêm aùc haïnh bò quaû baùo töùc thôøi,
Nhöng baïn vaãn seõ ñöôïc giaûi thoaùt nhôø con ñöôøng naøy.
Seõ khoâng coù toäi loãi naøo laøm oâ nhieãm baïn.

Vaø:
Baát kyø ai thöïc haønh phaùp chuyeån di,
Taäp trung nôi cöûa Phaïm Thieân cao hôn chín cöûa kia*
Thì seõ khoâng aùc haïnh naøo laøm cho oâ nhieãm,
Vaø seõ ñöôïc taùi sinh trong moät coõi Phaät thanh tònh.

Vaø theâm nöõa:

Döôùi chaân vò cha giaø -- baäc Thaày ñaày ñuû phaåm haïnh
Ñöôïc toân vinh treân phaùp toaø nhaät nguyeät nôi ñænh ñaàu
baïn,
Haõy böôùc theo con ñöôøng luïa traéng laø ñöôøng kinh maïch
trung öông,

*
Cöûa Phaïm Thieân (Brahma) hay loã thoaùt treân ñænh ñaàu nôi taâm thöùc coù theå
thoaùt ra ngoaøi khi lìa ñôøi.

552
I. CHUYỂN DI TÂM THỨC (PHOWA)

Vaø baïn seõ ñöôïc giaûi thoaùt, cho duø ñaõ töøng maéc phaïm nguõ
nghòch troïng toäi vôùi quaû baùo töùc thì.

Do ñoù, nhöõng giaùo huaán veà con ñöôøng chuyeån di saâu xa laø
phöông caùch daãn tôùi Phaät Quaû maø khoâng caàn thieàn ñònh, moät
con ñöôøng bí maät ñem ñeán giaûi thoaùt moät caùch quyeát lieät, ngay
caû cho nhöõng keû phaïm troïng toäi. Ñöùc Phaät Kim Cang Trì
(Vajradhara) ñaõ noùi:

Baïn coù theå töøng gieát moãi ngaøy moät ngöôøi baø la moân
Hoaëc maéc phaïm naêm aùc haïnh bò quaû baùo töùc thôøi,
Nhöng moät khi baïn ñöôïc thoï nhaän giaùo huaán naøy
Thì khoâng caàn nghi ngôø nöõa, baïn seõ ñöôïc giaûi thoaùt.

Vaø chính Ñaïi Ñaïo sö xöù Oddiyāna ñaõ noùi:

Moïi ngöôøi ñeàu thaáu suoát Phaät Quaû nhôø thieàn ñònh
Nhöng ta thaáu suoát moät con ñöôøng phi thieàn ñònh.

Ñaïi hoïc giaû Naropa coù noùi:

Chín caùnh cöûa (chín khieáu) môû ra sinh töû luaân hoài
Nhöng moät cöûa khai môû loái vaøo Ñaïi Thuû AÁn (Mahāmudrā).
Haõy ñoùng laïi chín cöûa vaø môû ra moät cöûa;
Chôù nghi ngôø cöûa aáy seõ ñöa ñeán giaûi thoaùt.

Vaø Marpa, ñaïi dòch giaû xöù Lhodrak coù noùi:

Cho tôùi nay ta ñaõ töøng thöïc haønh phaùp chuyeån di,
Mieân maät, mieân maät vaø mieân maät theâm nöõa.
Ta coù theå cheát moät caùi cheát bình thöôøng, nhöng chaúng
caàn lo laéng;
Coâng phu thuaàn thuïc ñem laïi cho ta nieàm xaùc tín

553
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN III

tuyeät haûo.

Jetsun Shepa Dorje cuõng noùi:

Nhöõng giaùo huaán naøy, hôïp nhaát, chuyeån di vaø noái keát,*
Laø caåm nang ñeå vöôït qua thaân trung aám.
Ai coù ñöôïc moät con ñöôøng nhö theá?
Keû aáy seõ haïnh phuùc bieát bao khi sinh löïc ñi vaøo ñöôøng
khí maïch trung öông –
Kyø dieäu thay! Ñaõ ñi ñeán moät phaùp giôùi vieân maõn!

Caùc giaùo huaán naøy coù hai phaàn: phaàn ñaàu laø thöïc taäp [khi coøn
soáng], vaø sau ñoù laø phaàn thöïc haønh thöïc söï [vaøo luùc lìa ñôøi].

1. Thöïc Taäp Phaùp Chuyeån Di

Khi nöông vaøo nhöõng höôùng daãn veà phaùp chuyeån di maø baïn
ñaõ ñöôïc thoï nhaän, baûn thaân baïn haõy mieân maät tu taäp vaø haõy
tinh taán thöïc haønh phaùp chuyeån di cho tôùi khi coù nhöõng daáu
hieäu thaønh töïu xuaát hieän.
Hieän nay, trong khi toaøn theå caùc ñöôøng khí maïch, naêng löïc
vaø tinh chaát cuûa baïn vaãn coøn nguyeân veïn vaø sung maõn, baïn
seõ thaáy raèng vieäc chuyeån di thöïc söï raát khoù khaên. Nhöng moät
khi ñaõ tôùi giôø phuùt cuoái cuøng cuûa cuoäc ñôøi, hay vaøo luùc ñaõ quaù
giaø yeáu, thì vieäc chuyeån di seõ trôû neân raát deã daøng. Gioáng nhö
traùi caây treân caønh, khoù haùi vaøo muøa heø khi traùi non aáy coøn
ñang phaùt trieån. Nhöng vaøo muøa thu, moät khi noù ñaõ chín nhuûn
vaø saün saøng ruïng xuoáng, thì chæ caàn aùo quaàn cuûa baïn chaïm
nheï vaøo thoâi laø cuõng ñuû laøm cho noù ruïng xuoáng roài.

*
Chuùng ta noái keát vôùi caùc coõi tònh ñoä nöông vaøo phaùpï chuyeån di taâm thöùc
baèng caùch hôïp nhaát vôùi vò thaày.

554
I. CHUYỂN DI TÂM THỨC (PHOWA)

2. Chuyeån Di Thöïc söï

Thôøi ñieåm ñeå thöïc söï thöïc haønh phaùp chuyeån di laø sau khi
nhöõng daáu hieäu haáp hoái cuûa caùi cheát baét ñaàu xuaát hieän, khi
maø baïn coù theå bieát chaéc raèng khoâng coøn coù theå quay ngöôïc
laïi nöõa vaø tieán trình tan raõ ñaõ baét ñaàu. Khoâng ñöôïc laøm nhö
vaäy vaøo baát kyø thôøi ñieåm naøo khaùc. Nhö trong caùc Maät ñieån coù
noùi:

Chæ thöïc haønh phaùp chuyeån di khi thôøi ñieåm thích hôïp
ñaõ ñeán,
Neáu khoâng, chaúng khaùc naøo gieát cheát caùc Boån Toân.**

Coù nhieàu giai ñoaïn trong tieán trình tan raõ hay phaân taùn nhöng
ñeå cho deã hieåu thì tieán trình naøy coù theå ñöôïc chia ra thaønh boán
giai ñoaïn: giai ñoaïn tan raõ cuûa naêm giaùc quan, giai ñoaïn tan
raõ cuûa töù ñaïi (ñaát, nöôùc, gioù, löûa), vaø theâm ba giai ñoaïn cuûa
taùnh saùng (clarity), taêng tröôûng (increase) vaø thaønh töïu
(attainment).
Giai ñoaïn tan raõ cuûa naêm giaùc quan baét ñaàu, ví duï nhö
khi tieáng trì tuïng cuûa chö taêng tuï hoïp quanh töû saøng cuûa baïn
chæ coøn laø nhöõng aâm thanh gioáng nhö moät thöù tieáng rì raàm loän
xoän roái raém. Baïn khoâng coøn coù theå phaân bieät ñöôïc caùc aâm
tieát. Hoaëc ví duï nhö khi baïn nghe aâm thanh gioïng noùi cuûa con
ngöôøi nhö theå ñeán töø raát xa, vaø khoâng theå nhaän ra ñöôïc lôøi leõ
gì nöõa. Ñoù laø khi nhó thöùc cuûa baïn ñeán luùc chaám döùt. Nhaõn
thöùc cuûa baïn cuõng ñeán luùc keát thuùc khi baïn chæ coù theå nhìn
thaáy caûnh töôïng lôø môø thay vì nhìn thaáy hình töôùng thaät söï cuûa
moïi vaät. Khi nhöõng kinh nghieäm cuûa khöùu giaùc, neám bieát, vaø

**
Theo Kim Cöông Thöøa, thaân theå con ngöôøi ñöôïc coi nhö moät maïn ñaø la thaàn
dieäu cuûa caùc Boån Toân. Trong yù nghóa naøy, thu ngaén maïng soáng cuûa ta baèng
caùch thöïc haønh phaùp chuyeån di sôùm hôn thôøi ñieåm ñoàng nghiaõ vôùi vieäc phaù
huyû maïn ñaø la cuûa caùc Boån Toân.

555
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN III

xuùc chaïm cuõng chaám döùt vaø ñi tôùi giai ñoaïn phaân raõ sau cuøng
thì döùt khoaùt laø ñaõ tôùi thôøi ñieåm thích hôïp ñeå coù theå tieán haønh
phaùp chuyeån di.
Sau ñoù, khi yeáu toá beân trong cuûa da thòt tan raõ thaønh
yeáu toá beân ngoaøi cuûa ñaát,315 baïn seõ kinh nghieäm moät caûm giaùc
gioáng nhö rôi xuoáng moät caùi hoá. Baïn caûm thaáy naëng neà, nhö
theå bò ñeø beïp bôûi söùc naëng cuûa moät traùi nuùi. Ñoâi khi, ngöôøi haáp
hoái yeâu caàu haõy naâng ngöôøi hoï leân hay yeâu caàu haõy ñôõ cao
chieác goái cuûa hoï leân. Khi maùu tan raõ thaønh yeáu toá nöôùc beân
ngoaøi, baïn seõ chaûy nöôùc mieáng vaø nöôùc muõi. Khi yeáu toá nhieät
cuûa thaân tan raõ thaønh yeáu toá löûa beân ngoaøi, mieäng vaø loã muõi
baïn caûm thaáy raùo khoâ vaø thaân baïn baét ñaàu maát nhieät, baét ñaàu
töø chaân, tay (starting with the extremeties).* Trong moät vaøi
tröôøng hôïp, hôi (vapour) boác leân töøø ñænh ñaàu vaøo giai ñoaïn
naøy. Khi hôi thôû beân trong, töùc yeáu toá naêng löïc (energy) tan raõ
thaønh yeáu toá khí (air) beân ngoaøi, thì caùc naêng löïc khaùc nhau
cuûa baïn – naêng löïc ñi leân (ascending energy), naêng löïc baøi tieát
(energy of evacuation), naêng löïc noàng nhieät (fiery energy) vaø
naêng löïc toûa khaép (pervading energy) – taát caû ñeàu tan hoaø vaøo
naêng löïc hoã trôï-sinh löïc (life-supporting energy). Thôû vaøo trôû
neân raát khoù khaên. Thôû ra thì hoån heån, gioáng nhö ñang ñoå doâàn
heát caû hai laù phoåi qua coå hoïng. Roài taát caû maùu trong thaân baïn
hoäi tuï laïi trong ñöôøng khí sinh löïc vaø coù ba gioït tinh chaát seõ
nhoû gioït vaøo trung taâm cuûa traùi tim baïn, gioït naøy sau gioït kia.
Roài vôùi ba hôi thôû haét thì sau ñoù hôi thôû ra cuûa baïn seõ ñoät
nhieân taét nguùm.
Vaøo luùc ño,ù yeáu toá traéng hay “tinh dòch” maø baïn ñaõ
nhaän ñöôïc töø cha baïn seõ nhanh choùng töø ñænh ñaàu baïn di
chuyeån xuoáng phía döôùi [xuoáng ñeán luaân xa tim]. Nhö moät daáu
hieäu beân ngoaøi, baïn traûi qua moät kinh nghieäm maøu traéng gioáng
nhö moät baàu trôøi khoâng maây ñöôïc aùnh traêng chieáu saùng. Nhö

*
Extremeties laø moät thuaät ngöõ tieáng Anh coù nghóa laø chaân, tay, caùc boä phaän
nhoâ ra ngoaøi cuûa thaân theå.

556
I. CHUYỂN DI TÂM THỨC (PHOWA)

moät daáu hieäu beân trong, baïn kinh nghieäm taùnh saùng (clarity)
trong taâm thöùc baïn vaø ba möôi ba loaïi thöùc (nieäm töôûng) lieân
heä ñeán taâm thuø nghòch seõ tuyeät döùt. Traïng thaùi naøy ñöôïc goïi laø
“taùnh saùng.”
Yeáu toá ñoû hay “maùu” maø baïn ñaõ nhaän ñöôïc töø meï baïn
seõ nhanh choùng töø vuøng roán (ñan ñieàn) cuûa baïn di chuyeån leân
treân [leân ñeán luaân xa tim]. Nhö moät daáu hieäu beân ngoaøi, baïn
nhaän thöùc kinh nghieäm maøu ñoû gioáng nhö moät baàu trôøi trong
treûo ñöôïc aùnh saùng röïc rôõ cuûa maët trôøi thaép saùng. Nhö moät
daáu hieäu beân trong, baïn seõ coù moät kinh nghieäm hæ laïc raát lôùn
lao trong taâm thöùc vaø boán möôi loaïi thöùc (nieäm töôûng) lieân heä
ñeán tham duïc seõ tuyeäât döùt. Traïng thaùi naøy ñöôïc goïi laø “taêng
tröôûng.”
Khi hai yeáu toá ñoû vaø traéng hoäi tuï laïi nôi [luaân xa] tim
cuûa baïn, thì gioït taâm thöùc cuûa baïn seõ tieán vaøo naèm ôû giöõa hai
yeáu toá traéng vaø ñoû kia. Daáu hieäu beân ngoaøi laø moät nhaän thöùc
veà maøu ñen gioáng nhö maøu ñen cuûa moät baàu trôøi trong treûo
hoaøn toaøn ngaäp trong boùng toái. Daáu hieäu beân trong laø taâm thöùc
baïn kinh nghieäm moät traïng thaùi voâ nieäm, vaéng baët moïi nieäm
töôûng, vaø baïn ngaát ñi, rôi vaøo moät traïng thaùi hoaøn toaøn toái
nghòt. Ñieàu naøy ñöôïc goïi laø giai ñoaïn “thaønh töïu.”
Sau ño,ù baïn seõ böôùc ra khoûi traïng thaùi kích ngaát vaø
böôùc vaøo moät kinh nghieäm gioáng nhö kinh nghieäm veà moät baàu
trôøi, nhöng baàu trôøi naøy hoaøn toaøn khoâng bò aûnh höôûng gì cuûa
ba baàu trôøi maø baïn ñaõ kinh nghieäm qua tröôùc ñaây. Ñaây chính
laø khi “tònh quang cuûa chaân taùnh”316 ñang xuaát hieän. Vieäc nhaän
thöùc ra ñöôïc raèng tònh quang naøy chính laø chaân taùnh cuûa baïn
vaø an truï trong traïng thaùi ñoù, ñieàu naøy ñöôïc goïi laø “chuyeån di
sieâu vieät tôùi Phaùp thaân.” Ñaây laø Phaät Quaû khoâng kinh qua baát
kyø traïng thaùi trung gian naøo [cuûa thaân trung aám].
Sau thôøi ñieåm treân thì giai ñoaïn trung aám cuûa chaân
taùnh vaø giai ñoaïn trung aám cuûa söï hình thaønh seõ tuaàn töï hieån
loä, nhöng nhöõng giai ñoaïn ñoù seõ khoâng ñöôïc mieâu taû ôû ñaây

557
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN III

bôûi nhöõng giai ñoaïn naøy seõ ñöôïc thuaät laïi trong caùc giaùo huaán
cuûa phaàn thöïc haønh chính yeáu.
Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khoâng coù kinh nghieäm gì ñaùng keå
veà con ñöôøng tu chöùng 317 thì giaây phuùt toát ñeïp nhaát ñeå thöïc
hieän phaùp chuyeån di laø luùc tieán trình tan raõ vöøa môùi baét ñaàu.
Vaøo luùc ñoù, haõy hoaøn toaøn caét ñöùt moïi baùm luyeán vôùi cuoäc ñôøi
naøy vaø haõy laøm soáng daäy loøng can ñaûm cuûa baïn baèng caùch
nghó töôûng nhö sau: “Baây giôø toâi ñang haáp hoái, toâi seõ nöông
caäy vaøo caùc giaùo huaán cuûa thaày toâi vaø bay vuùt tôùi caùc coõi tònh
ñoä gioáng nhö moät muõi teân ñöôïc keû khoång loà baén voït ra. Ñieàu
naøy thaät laø hæ laïc bieát bao!”
Vaøo luùc ñoù, baïn seõ khoù coù theå nhôù laïi moät caùch roõ raøng
taát caû nhöõng ñeà muïc vaø nhöõng gì phaûi quaùn töôûng trong phaùp
chuyeån di, vì theá neáu baïn coù moät baèng höõu naøo ñoù coù theå
nhaéc nhôû baïn veà nhöõng ñieàu naøy thì haõy yeâu caàu ngöôøi aáy laøm
coâng vieäc ñoù. Nhöng duø sao ñi nöõa, vaøo thôøi ñieåm ñoù, khi bieát
nöông caäy vaøo coâng phu tu taäp tröôùc ñaây cuûa baïn vaø bieát ñem
giaùo huaán cuûa phaùp tu saâu xa naøy vaøo thöïc haønh, thì nay ñaõ
tôùi luùc baïn phaûi thöïc söï laøm sao ñeå cho phaùp chuyeån di naøy
ñem laïi keát quaû höõu hieäu!
Vaø sau ñaây laø nhöõng böôùc thöïc haønh chính yeáu cuûa
phaùp chuyeån di; cho duø laø baïn tu taäp cho baûn thaân baïn [khi
ñang coøn soáng] hay laø ñem phaùp tu naøy vaøo thöïc haønh [khi lìa
ñôøi] thì nhöõng böôùc thöïc haønh cuõng ñeàu gioáng nhö nhau.

3. Trình töï cuûa phaùp thieàn ñònh chuyeån di

Haõy ngoài thoaûi maùi treân moät taám neäm, chaân baét cheùo trong tö
theá kim cöông, giöõ cho löng hoaøn toaøn thaúng.

1.1 PHAÙP CHUAÅN BÒ

558
I. CHUYỂN DI TÂM THỨC (PHOWA)

Tröôùc tieân, haõy hoaøn taát toaøn theå caùc phaùp tu döï bò cho thaät
roõ raøng, chi tieát, baét ñaàu baèng baøi tuïng ñoïc Goïi Thaày Töø Choán
Xa vaø tieáp tuïc cho tôùi phaàn tan hoaø (dissolution) trong phaùp
Boån Sö Du Giaø.

1.2 PHAÙP QUAÙN TÖÔÛNG CHÍNH YEÁU

Haõy quaùn töôûng xaùc thaân phaøm cuûa baïn,318 trong moät khoaûnh
khaéc, trôû thaân töôùng cuûa Nöõ Kim Cang Du Giaø (Vajra Yoginī).
Vajra Yoginī mang saéc maøu ñoû, coù moät khuoân maët vaø hai caùnh
tay, ñang ñöùng baèng caû hai chaân, baøn chaân phaûi giôû leân trong
“tö theá ñang böôùc.” Ba con maét cuûa Vajra Yoginī nhìn leân trôøi.
Nhöõng höôùng daãn naøy nhaèm muïc ñích chuyeån di neân haõy
quaùn töôûng ngaøi vôùi neùt quyeán ruõ, an bình ñoàng thôøi hôi phaãn
noä. Baøn tay phaûi cuûa ngaøi giô leân trong khoâng trung, khua laùch
caùch moät caùi troáng nhoû laøm baèng soï ngöôøi ñaùnh thöùc chuùng
sinh khoûi giaác nguû cuûa voâ minh vaø laàm laïc. Trong baøn tay traùi,
ngaøi caàm moät löôõi dao löôõi lieàm ngang hoâng ñeå caét ñöùt taän goác
tam ñoäc tham saân si. Thaân mình cuûa ngaøi traàn truïi ngoaïi tröø
moät voøng hoa vaø caùc vaät trang söùc baèng xöông [ñeo treân
ngöôøi]. Nhö moät caên leàu baèng luïa ñoû, ngaøi hieån loä nhöng
khoâng coù thöïc chaát hay thöïc söï coù ôû ñoù. Taát caû nhöõng ñieàu
naøy laø aùo giaùp hö huyeãn beân ngoaøi (outer empty enclosure) cuûa
thaân töôùng.
ÔÛ ngay trung taâm, suoát doïc thaân thaúng ñöùng cuûa baïn
[nay trong hình töôùng cuûa Vajra Yoginī], haõy quaùn töôûng
ñöôøng kinh maïch trung öông gioáng nhö moät caây coät trong moät
ngoâi nhaø troáng. Ñöôïc goïi laø kinh maïch “trung öông” bôûi ñöôøng
khí aáy naèm ngay nôi truïc cuûa thaân, khoâng nghieâng sang traùi
hay sang phaûi. Ñöôøng kinh maïch trung öông coù boán ñaëc tính.
Thöù nhaát, mang maøu xanh bieác nhö moät phim aûnh maøu chaøm
(indigo), töôïng tröng cho Phaùp Thaân baát bieán. Thöù nhì, keát caáu
cuûa ñöôøng khí aáy vi teá gioáng nhö moät caùnh hoa sen, töôïng

559
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN III

tröng cho tính chaát moûng manh cuûa nhöõng böùc maøn che chaén
xuaát hieän töø nhöõng thoùi quen huaân taäp. Thöù ba, ñöôøng khí aáy
saùng nhö ngoïn löûa cuûa moät caây ñeøn daàu meø, töôïng tröng cho
boùng toái voâ minh ñaõ ñöôïc xua tan. Thöù tö, ñöôøng khí aáy thaúng
nhö moät khuùc tre, laø bieåu hieän seõ khoâng bao giôø daãn tôùi nhöõng
con ñöôøng xaáu thaáp hoaëc sai laïc. Ñaàu treân cuûa ñöôøng kinh
trung öông môû thaúng vaøo cöûa Phaïm Thieân ñænh ñaàu [nôi taâm
thöùc coù theå thoaùt ra], gioáng nhö moät cöûa soå môû toang treân maùi
nhaø, bieåu hieäu cho con ñöôøng ñöa tôùi giaûi thoaùt vaø nhöõng coõi
taùi sinh cao hôn, trong khi ñaàu döôùi cuûa ñöôøng kinh trung öông
ñoùng kín laïi khoâng coù loã môû naøo, döôùi roán khoaûng boán ngoùn
tay, bieåu hieän raèng nhöõng loái trôû laïi vaøo voøng luaân hoài sinh töû
vaø caùc coõi taùi sinh thaáp ñaõ ñöôïc ñoùng kín. Taát caû nhöõng ñieàu
naøy laø aùo giaùp roãng rang beân ngoaøi (outer empty enclosure)
cuûa ñöôøng kinh maïch trung öông.
Baây giôø haõy quaùn töôûng beân trong ñöôøng kinh maïch
trung öông ôû khoaûng ngang taàm traùi tim, choã ñoù nhö hôi phoàng
ra, gioáng nhö moät caùi maét trong moät thaân tre. Phía treân choã caùi
maét phoàng ra naøy, haõy quaùn töôûng gioït tinh chaát (bindu) cuûa
naêng löïc, maøu xanh laù caây nhaït, soáng ñoäng vaø maïnh meõ.
Ngay treân ñoù laø tinh tuyù cuûa taâm thöùc cuûa baïn, moät chöõ hrih
maøu ñoû, vôùi daáu nguyeân aâm daøi vaø hai chaám nhoû thay theá cho
visarga,* lay ñoäng vaø rung rinh nhö moät laù côø trong gioù.

(Chöõ hrih ñöôïc quaùn töôûng theo caùch naøy)


töôïng tröng cho giaùc taùnh cuûa baïn.319

*
Ñaây laø moät daáu hieäu cuûa Phaïn ngöõ ñöôïc phaùt aâm nhö moät aâm “h” naëng.
Theo caùch phaùt aâm cuûa tieáng Taây Taïng thì chæ caàn keùo daøi aâm tieát, vaø ñöôïc
vieát baèng hai voøng troøn nho,û caùi naøy treân caùi kia, töôïng tröng cho trí tueä vaø
phöông tieän.

560
I. CHUYỂN DI TÂM THỨC (PHOWA)

Trong khoâng gian treân ñaàu baïn moät cubit (khoaûng 46 cm), haõy
quaùn töôûng moät chieác ngai baùu, ñöôïc taùm con coâng vó ñaïi
naâng leân. Treân ñoù laø moät hoa sen nhieàu maøu, cuøng vôùi hai ñóa
maët trôøi vaø maët traêng, caùi naøy naèm treân caùi kia, taïo thaønh moät
taám neäm ba-lôùp. An toaï treân toaï cuï aáy laø boån sö vinh quang
cuûa baïn, laø kho taøng bi maãn khoâng gì saùnh baèng, hieån loä trong
thaân töôùng cöûa taát caû chö Phaät trong quaù khöù, hieän taïi vaø vò
lai, vaø trong thaân töôùng cuûa ñöùc Phaät Theá Toân vaø ñöùc Hoä Phaät
A Di Ñaø (Amitabha). Ngaøi mang saéc maøu ñoû, gioáng nhö moät
traùi nuùi baèng hoàng ngoïc ñöôïc moät ngaøn maët trôøi bao boïc. Ngaøi
coù moät khuoân maët, hai baøn tay nghæ ngôi trong tö theá thieàn
ñònh, caàm moät bình baùt chöùa ñaày chaát cam loà baát töû cuûa trí tueä.
Ngaøi ñaép ba taêng y (three monastic robes), laø y phuïc cuûa moät
Hoaù Thaân sieâu phaøm320 tuaân giöõ phaïm haïnh thanh tònh. Thaân
Ngaøi mang ba möôi hai töôùng chính vaø taùm möôi töôùng phuï,
chaúng haïn nhö nhuïc keá nhoâ cao (usnisa) treân ñænh ñaàu vaø caùc
luaân xa in daáu treân loøng baøn chaân-- toaøn thaân Ngaøi ñöôïc bao
phuû trong aùnh haøo quang röïc rôõ ñeán töø muoân ngaøn tia aùnh
saùng ñang phoùng toaû.
Beân phaûi ñöùc A Di Ñaø laø ñaáng Quaùn Theá AÂm
(Avalokitesvara) cao quyù, hieän thaân cuûa loøng bi maãn cuûa taát caû
chö Phaät -- ñöùc Quaùn Theá AÂm mang saéc traéng, vôùi moät khuoân
maët vaø boán caùnh tay. Ñoâi baøn tay ôû phía treân chaép laïi nôi tim,
loøng baøn tay uùp vaøo nhau. Baøn tay phaûi ôû phiaù döôùi ñang laàn
moät chuoãi traøng pha leâ maøu traéng, vaø baøn tay traùi phiaù döôùi
ñang caàm moät caønh sen traéng, boâng hoa naèm saùt tai Ngaøi, taát
caû caùc caùnh hoa ñeàu nôû bung ra.
Beân traùi ñöùc A Di Ñaø laø Kim Cöông Thuû (Vajrapani),
phaùp vöông cuûa caùc phaùp aån maät, hieän thaân cuûa thaàn uy vaø
oai löïc cuûa taát caû chö Phaät. Ngaøi mang saéc maøu xanh döông,
hai baøn tay baét cheùo tröôùc ngöïc; trong tay Ngaøi caàm moät caùi
chaøy kim cang vaø moät caùi chuoâng.

561
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN III

Caû hai vò Boån Toân (Quaùn Theá AÂm vaø Kim Cöông Thuû)
ñeàu mang möôøi ba vaät trang söùc** cuûa Baùo Thaân. Ñöùc Phaät A
Di Ñaø an toïa, hai chaân xeáp cheùo trong tö theá kim cöông. Ñieàu
naøy töôïng tröng cho vieäc Ngaøi luoân an truï maø khoâng rôi vaøo
nhöõng cöïc ñoan cuûa caû sinh töû laãn Nieát Baøn. Coøn hai vò Boà Taùt
(Quaùn Theá AÂm vaø Kim Cöông Thuû) trong tö theá ñang ñöùng
thaúng, ñieàu naøy töôïng tröng vieäc caùc Ngaøi khoâng bao giôø meät
moûi khi laøm vieäc vì lôïi ích cuûa chuùng sinh.
Xung quanh ba vò Hoä Phaät vaø Boån Toân chính yeáu naøy,
laø taát caû caùc baäc Thaày cuûa doøng truyeàn thöøa cuûa phaùp chuyeån
di thaâm dieäu. Taát caû caùc Ngaøi hoäi tuï laïi nhö nhöõng ñaùm maây
trong moät baàu trôøi trong treûo. Caùc Ngaøi höôùng khuoân maët traøn
ñaày loøng töø aùi veà phía baïn vaø taát caû caùc chuùng sinh khaùc. Caùc
Ngaøi chaêm chuù nhìn baïn vôùi nhöõng ñoâi maét aùnh leân nuï cöôøi,
nghó töôûng veà baïn vôùi nieàm hoan hæ. Haõy nhôù töôûng tôùi caùc
Ngaøi nhö nhöõng ngöôøi ñöa ñöôøng vó ñaïi giuùp giaûi thoaùt baïn vaø
taát caû chuùng sinh khoûi nhöõng thoáng khoå cuûa voøng sinh töû vaø
cuûa caùc coõi thaáp, ñöa daãn baïn tôùi coõi thuaàn tònh cuûa ñaïi laïc.
Haõy quaùn töôûng theo vaên baûn, baét ñaàu töø caâu:

Thaân xaùc phaøm 318 cuûa con trôû thaønh saéc töôùng cuûa
Thaùnh Nöõ Kim Cang Du Giaø (Vajra Yoginī)...

xuoáng tôùi caâu:

...Ba con maét Ngaøi ngöôùc nhìn leân baàu trôøi.

Roài töø caâu:


Ñöôøng khí maïch trung öông chaïy doïc suoát giöõa
thaân Ngaøi...

**
Xem Phaàn Hai, Chöông Ba, Muïc III.

562
I. CHUYỂN DI TÂM THỨC (PHOWA)

cho tôùi caâu:

...Thaân Ngaøi thaät toaøn myõ vôùi taát caû caùc töôùng chính vaø
phuï..

Sau ñoù, vôùi taát caû nieàm tin vaø kyø voïng, toaøn thaân baïn nhö
böøng böøng leân vaø nöôùc maét tuoân rôi, haõy laäp laïi caøng nhieàu
laàn caøng toát lôøi khaån nguyeän sau ñaây:

Ñöùc Theá Toân, Nhö Lai, A La Haùn, ñöùc Phaät Toaøn Giaùc,
ñaáng Hoä Phaät A Di Ñaø, con xin quy maïng leã. Con xin
cuùng döôøng leân Ngaøi. Con xin nöông töïa nôi Ngaøi.

Roài haõy tuïng ñoïc ñaày ñuû baøi caàu nguyeän keá tieáp ba laàn, baét
ñaàu töø caâu:

Emaho (Kyø dieäu thay)!


Nôi choán naøy, coõi Saéc Cöùu Caùnh Thieân vieân maõn
ñaõ hieån hieän töï nhieân...

cho tôùi caâu:

... Nguyeän cho con naém giöõ ñöôïc ñaïi-phöông-quaûng-trí


cuûa Phaùp Thaân!

Keá ñoù haõy tuïng ba laàn phaåm cuoái cuøng, baét ñaàu töø caâu:

Vôùi loøng quy ngöôõng trong taâm...

Cuoái cuøng, tuïng ba laàn doøng cuoái cuøng sau ñaây:

... Nguyeän cho con an truï trong ñaïi-phöông-quaûng-trí cuûa


Phaùp Thaân!

563
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN III

Trong khi baïn caàu nguyeän, haõy chæ chuù taâm vaøo chöõ hrīh, laø
bieåu töôïng cuûa giaùc taùnh cuûa baïn, vaø caàu nguyeän vôùi loøng quy
ngöôõng höôùng veà baäc thaày vaø ñaáng Hoä Phaät cuûa baïn, töùc ñöùc
Phaät A Di Ñaø, tôùi noãi ñoâi maét baïn trôû neân ñaãm leä.
Sau ñaây laø ñeán phaàn nghi thöùc phoùng xuaát thaàn thöùc.
Khi baïn tuïng “Hrīh, Hrīh,” naêm laàn töø phía sau voøm mieäng, chöõ
hrīh maøu ñoû, töôïng tröng cho giaùc taùnh cuûa baïn, ñöôïc gioït tinh
löïc (bindu of energy) rung ñoäng maøu xanh laù caây nhaït 321 naâng
boång leân, caøng luùc caøng ñöôïc naâng boång leân cao vaø luoân luoân
rung ñoäng [taát caû ñeàu naèm ôû giöõa ñöôøng khí maïch trung
öông]. Khi gioït tinh löïc hieän ra ôû cöûa Phaïm Thieân treân ñænh
ñaàu baïn, haõy hoâ lôùn “Hik!” vaø quaùn töôûng gioït tinh löïc aáy
phoùng vuùt leân, gioáng nhö moät muõi teân ñöôïc teân khoång loàø baén
ñi, vaø tan hoaø vaøo traùi tim ñöùc Phaät A Di Ñaø.
Haõy thöïc haønh nghi thöùc treân baûy laàn, hai möôi moát laàn
hoaëc nhieàu hôn nöõa, trong khi quaùn töôûng chöõ hrīh trong tim
baïn vaø laäp laïi tieáng hoâ “Hik!” nhö tröôùc ñoù. Trong caùc truyeàn
thoáng khaùc, ngöôøi ta hoâ “Hik!” khi phoùng taâm thöùc leân vaø hoâ
“Ka” khi thaû cho thaàn thöùc rôi trôû xuoáng, nhöng theo truyeàn
thoáng naøy chuùng ta khoâng hoâ “Ka” khi thaû cho thaàn thöùc rôi trôû
xuoáng.
Sau ñoù, haõy haønh trì nghi thöùc nhö treân caøng nhieàu laàn
caøng toát, soá laàn nhieàu ít tuyø nghi sao cho phuø hôïp vôùi baïn, vaø
baét ñaàu vôùi caâu:

Ñöùc Theá Toân... Ñaáng Hoä Phaät A Di Ñaø...

Sau ñoù tuïng nhöõng lôøi caàu nguyeän vaø thöïc haønh kyõ thuaät
phoùng xuaát taâm thöùc vaø nhöõng nghi thöùc coøn laïi. Roài moät laàn
nöõa, haõy tuïng ba hay baûy laàn caâu:

Ñöùc Theá Toân... Ñaáng Hoä Phaät A Di Ñaø...

564
I. CHUYỂN DI TÂM THỨC (PHOWA)

xuoáng tôùi caâu:

...Con xin cuùng döôøng leân Ngaøi. Con xin nöông töïa
nôi Ngaøi.

Haõy thöïc haønh theo nghi thöùc naøy vôùi lôøi khaån nguyeän chuyeån
di coâ ñoïng ñöôïc goïi laø Caém Coïng Coû, ñöôïc vò toân giaû khai
quaät taøng kinh (terton) Nyi da Sangye322 bieân soaïn vaø trao
truyeàn qua doøng truyeàn thöøa cuûa Tu vieän Dzogchen:

Ñöùc Phaät A Di Ñaø, con xin quy maïng leã tröôùc phaùp toaø;
Ñöùc Lieân Hoa Sanh xöù Oddiyāna, con khaån caàu Ngaøi;
Boån sö töø aùi, xin che chôû con baèng loøng bi maãn cuûa Ngaøi!
Chö vò Boån Sö vaø Toân Sö thuoäc doøng truyeàn thöøa, xin daãn
daét con treân con ñöôøng tu.
Xin gia hoä cho con ñeå con coù theå thaønh töïu con ñöôøng
chuyeån di thaâm dieäu.
Xin gia hoä cho con ñeå con ñöôøng chuyeån di thaàn toác naøy
coù theå ñöa con tôùi coõi tònh ñoä.323
Xin gia hoä cho con vaø nhöõng chuùng sinh khaùc ñeå ngay khi
cuoäc ñôøi naøy chaám döùt,
Xin cho chuùng con ñöôïc vaõng sinh nôi Coõi Cöïc Laïc!

Haõy tuïng lôøi caàu nguyeän naøy ba laàn, vaø sau ñoù laäp laïi ba laàn
doøng cuoái cuøng. Haõy tieáp tuïc thöïc haønh kyõ thuaät phoùng xuaát
thaàn thöùc nhö ñaõ ñöôïc giaûng daïy tröôùc ñaây, trong moät khoaûng
thôøi gian laâu hay mau sao cho phuø hôïp vôùi baïn. Roài laïi baét ñaàu
töø caâu:

Ñöùc Theá Toân, Nhö Lai...

565
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN III

vaø tuïng ñoïc lôøi caàu nguyeän chuyeån di theo Giaùo Lyù Hö Khoâng,
ñöôïc truyeàn daïy qua doøng truyeàn thöøa cuûa Tu vieän Palyul:324

Emaho! Ñöùc Phaät A Di Ñaø, ñaáng Hoä Phaät kyø dieäu nhaát,
Ñöùc Quaùn Theá AÂm Ñaïi Töø Ñaïi Bi vaø ñöùc Kim Cang Thuû
ñaày uy löïc,
Vì lôïi laïc cuûa baûn thaân cuøng nhöõng chuùng sinh khaùc, con
xin chí taâm chí thaønh khaån caàu chö vò:
Xin gia hoä cho chuùng con ñeå chuùng con coù theå thaønh töïu
con ñöôøng chuyeån di thaâm dieäu.
Xin gia hoä cho chuùng con ñeå vaøo giaây phuùt lìa ñôøi,
Taâm thöùc cuûa chuùng con seõ ñöôïc chuyeån di tôùi phaùp giôùi
cöïc laïc!

Haõy tuïng ñoïc lôøi caàu nguyeän naøy ba laàn, laäp laïi hai doøng sau
cuøng theâm ba laàn nöõa. Roài haõy thöïc haønh kyõ thuaät phoùng xuaát
taâm thöùc nhö ñaõ ñöôïc giaûng daïy tröôùc ñoù.
Hai lôøi caàu nguyeän sau cuøng naøy khoâng coù trong nhöõng
vaên baûn ghi cheùp giaùo huaán Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí vaø
khoâng ñöôïc Ngaiø Rigdzin Jigme Lingpa truyeàn daïy, nhöng
ñöôïc truyeàn xuoáng töø Ngaøi Dzogchen Rinpoche qua Tu vieän
Gochen, vaø qua caùc vò ñaïo sö keá thöøa khaùc. Nhöõng lôøi caàu
nguyeän treân trôû thaønh moät phaàn trong nhöõng khaåu truyeàn ñöôïc
Ngaøi Kyabe Dodrup Chen Rinpoche thoï nhaän, vaø Ngaøi ñaõ hôïp
nhaát taát caû nhöõng lôøi caàu nguyeän thaønh moät doøng phaùp duy
nhaát. Baûn thaân Ngaøi ñaõ söû duïng nhöõng lôøi caàu nguyeän naøy,
cuõng gioáng nhö Boån Sö toân kính cuûa toâi ñaõ laøm. Dodrup Chen
Rinpoche cuõng ñöôïc keá thöøa nhöõng giaùo huaán veà phaùp
chuyeån di ñöôïc truyeàn xuoáng töø Ngaøi Gampopa thuoäc doøng
Kagyu. Bôûi theá, moät soá lôøi caàu nguyeän cuûa Ngaøi Gampopa
ñöôïc tìm thaáy trong baûn vaên caàu nguyeän chuyeån di do Dodrup
Chen Rinpoche bieân soaïn, maëc duø nhöõng lôøi caàu nguyeän ñaëc
bieät naøy khoâng phaûi laø nhöõng gì Boån Sö cuûa toâi thöôøng trì

566
I. CHUYỂN DI TÂM THỨC (PHOWA)

tuïng. Duø sao ñi nöõa, tieán trình quaùn töôûng cuûa taát caû nhöõng
truyeàn thoáng khaùc nhau vaãn hoaøn toaøn gioáng nhau, neân khoâng
coøn phaûi nghi ngôø gì nöõa maø phaûi hieåu laø nhöõng suoái nguoàn
giaùo huaán naøy ñaõ ñöôïc hôïp nhaát ñeå trôû thaønh moät con soâng
lôùn. Vò Thaày toân kính cuûa toâi ñaõ nhieàu laàn thoï nhaän nhöõng giaùo
huaán naøy töø Kyabje Dodrup Chen Rinpoche. Toâi cho raèng taát
caû nhöõng ai ñaõ töøng thoï nhaän nhöõng giaùo huaán chuyeån di naøy
töø Ngaøi cuõng ñaõ ñoàng luùc nhaän ñöôïc nhöõng giaùo huaán veà
phaùp chuyeån di cuûa truyeàn thoáng Kagyu, vaø vì theá, ñöôïc cho
pheùp trì tuïng nhöõng lôøi caàu nguyeän cuûa doøng truyeàn thöaø
töông öùng cuøng vôùi nhöõng lôøi caàu nguyeän khaùc. Cho duø hai lôøi
caàu nguyeän coâ ñoïng ñöôïc toâi ghi ra ôû ñaây coù ñoàng nhaát vôùi
nhöõng lôøi caàu nguyeän ñöôïc ghi trong tuyeån taäp caàu nguyeän
cuûa Ngaøi Dodrup Chen Rinpoche hay khoâng chaêng nöõa, thì
chuùng cuõng chæ khaùc bieät raát toái thieåu neáu ñem so vôùi nhöõng
vaên baûn khaùc, vaø vì theá toâi ñaõ ghi laïi theo ñuùng heät nhö nhöõng
gì maø vò Thaày toân kính cuûa toâi ñaõ giaûng daïy.
Coù laàn Thaày toâi ñang truyeàn daïy phaùp chuyeån di theo
truyeàn thoáng cuûa Giaùo Lyù Hö Khoâng. Trong khi Ngaøi ñang thöïc
haønh (höôùng daãn) phaùp chuyeån di cho moät ñaùm ñoâng khoång loà
thì moät vaøi ngöôøi ñaõ khoâng baét kòp ñöôïc caâu sau ñaây maø Ngaøi
ñaõ theâm vaøo “...taát caû nhöõng ñieàu naøy (di nam), khi giaây phuùt
lìa ñôøi ñeán vôùi hoï;” vaø vì theá maø baây giôø moät vaøi ngöôøi thöôøng
noùi: “...nhöõng nhaän thöùc cuûa cuoäc ñôøi naøy (dir nang)..,” vaø
nhöõng ngöôøi khaùc thì laïi noùi “...bôûi theá (di ne)..,” nhöng theo yù
kieán cuûa toâi thì caû hai loái noùi treân ñeàu coù phaàn hôi sai traät.
Khi baïn ñaõ hoaøn taát phaùp moân chuyeån di nhieàu laàn vaø
ñeán luùc keát thuùc thôøi khoùa, haõy nieâm phong phaùp moân laïi
trong ñaïi-phöông-quaûng-trí cuûa naêm Thaân (expanse of the five
kāyas) baèng caùch hoâ leân tieáng “P’et” naêm laàn. Sau ñoù, haõy an
truù trong traïng thaùi an tòch töï nhieân khoâng taïo taùc baát kyø ñieàu
gì.

567
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN III

Sau ñoù, taát caû nhöõng vò Thaày cuûa doøng truyeàn thöøa treân
ñænh ñaàu baïn seõ tan hoøa vaøo ba vò thöôïng thuû (A Di Ñaø, Quaùn
Theá AÂm vaø Kim Cöông Thuû); roài hai vò Boà Taùt Quaùn Theá AÂm
vaø Kim Cöông Thuû tan hoøa vaøo ñöùc Phaät A Di Ñaø; vaø ñöùc Phaät
A Di Ñaø (Voâ Löôïng Quang)ø tan thaønh aùnh saùng vaø sau ñoù tan
hoøa vaøo baïn. Haõy quaùn töôûng chính baïn ngay laäp töùc hoaù
hieän thaønh ra vò Hoä Phaät Voâ Löôïng Thoï (Amitayus) trong saéc
maøu ñoû, vôùi moät khuoân maët, hai tay vaø hai chaân. Ngaøi toaï
thieàn trong tö theá Kim Cöông (Vajra). Hai tay ngaøi baét aán thieàn
ñònh, caàm moät bình baùt sinh löïc traøn ñaày cam loà cuûa trí tueä baát
töû vaø treân ñænh bình baùt coù moät nhaùnh caây nhö yù. Ngaøi mang
treân mình möôøi ba baûo vaät trang söùc cuûa Baùo Thaân.
Haõy tuïng caâu “Om Amarani Jīvantiye Svāhā” (minh chuù
cuûa ñöùc Amitayus Voâ Löôïng Thoï) moät traêm laàn, sau ñoù haõy
tuïng ñaø ra ni tröôøng thoï vaø nhöõng caâu minh chuù khaùc. Ñieàu
naøy ngaên ngöøa giuùp cho thoï maïng cuûa baïn khoâng bò aûnh
höôûng bôûi phaùp thöïc haønh chuyeån diø – vaø nhôø vaøo chaân lyù cuûa
duyeân töông khôûi naøy – seõ taåy tröø baát kyø chöôùng ngaïi naøo coù
theå ñe doïa ñeán thoï maïng cuûa baïn.325 Phaàn haønh trì minh chuù
vaø quaùn töôûng Voâ Löôïng Thoï naøy khoâng caàn thieát khi baïn thöïc
haønh phaùp chuyeån di taâm thöùc cho moät ngöôøi haáp hoái hay cho
ngöôøi ñaõ cheát, vaø cuõng khoâng caàn thieát khi baïn thöïc söï thöïc
haønh phaùp chuyeån di cho chính baûn thaân baïn vaøo luùc lìa ñôøi.
Nhöõng daáu hieäu thaønh töïu trong phaùp chuyeån di ñöôïc moâ
taû trong baûn chaùnh vaên nhö sau:

Ñaàu ñau nhöùc; moät gioït huyeát thanh (serum) loùng laùnh
nhö söông xuaát hieän;
Coù theå töø töø caém saâu moät coïng coû [vaøo treân ñænh ñaàu].

Haõy mieân maät haønh trì cho ñeán khi nhöõng daáu hieäu naøy xuaát
hieän.

568
I. CHUYỂN DI TÂM THỨC (PHOWA)

Ñeå keát thuùc, haõy hoài höôùng coâng ñöùc vaø trì tuïng Baøi Nguyeän
Vaõng Sanh Taây Phöông Cöïc Laïc vaø nhöõng baøi nguyeän khaùc.
Khaùc vôùi nhöõng phaùp moân haønh trì khaùc cuûa hai giai ñoaïn
phaùt trieån vaø toaøn thieän, nhöõng giaùo huaán veà con ñöôøng thaâm
dieäu cuûa phaùp chuyeån di khoâng ñoøi hoûi thôøi gian tu taäp laâu daøi.
Nhöõng daáu hieäu thaønh töïu nhaát ñònh seõ xaûy ñeán sau moät tuaàn
leã thöïc taäp mieân maät. Ñoù laø ñieàu taïi sao phöông phaùp naøy
ñöôïc goïi laø “giaùo phaùp ñem laïi Phaät Quaû phi thieàn ñònh,” vaø ñoù
laø ñieàu taïi sao moïi ngöôøi neân laáy con ñöôøng taét voâ song naøy
laøm phaùp moân thöïc haønh haøng ngaøy.

Khoâng theå töï lo cho mình, con laûm nhaûm lung tung vôùi
ngöôøi quaù coá.
Khoâng tu haønh, nhöng con traûi roäng voøm Giaùo Phaùp
voâ taän.
Xin töø bi gia hoä cho con vaø nhöõng keû gian xaûo nhö con,
Ñeå chuùng con coù theå tinh taán, haønh trì mieân maät.

569
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI, PHẦN III

Caùc hang ñoäng gaàn Tu Vieän Dzogchen

Taïi nhöõng hang ñoäng naøy, Patrul Rinpoche ñaõ


traûi qua nhieàu naêm trong thieàn ñònh. Hang ñoäng
phía döôùi mang teân “Cung Ñieän Kinh Hoaøng cuûa
Yamantaka” laø nôi ñaïi sö Patrul Rinpoche ñaõ truù
nguï trong thôøi gian bieân soaïn taùc phaåm “Lôøi Vaøng
Cuûa Thaày Toâi.”

570
KẾT LUẬN

KEÁT LUAÄN

Nhöõng giaùo huaán döôùi ñaây, goàm möôøi hai ñeà muïc chính yeáu,
vôùi saùu ñeà muïc ñaàu tieân lieân quan tôùi nhöõng phaùp tu döï bò
thoâng thöôøng beân ngoaøi:

1. Söû duïng ñôøi ngöôøi cho nhöõng ñieàu thaät söï quan troïng
baèng caùch quaùn chieáu veà nhöõng ñieàu kieän töï do vaø
nhöõng thuaän duyeân raát khoù tìm.
2. Töï thoâi thuùc mình phaûi tinh taán baèng caùch quaùn chieáu
veà leõ voâ thöôøng cuûa cuoäc ñôøi.
3. Phaùt khôûi quyeát taâm caàu tìm giaûi thoaùt cuøng vôùi taâm töø
bi nhôø vaøo vieäc nhaän ra ñöôïc baûn chaát cuûa toaøn boä
voøng sinh töû luaân hoài laø ñau khoå.
4. Töø boû nhöõng ñieàu xaáu aùc vaø noi theo nhöõng ñieàu toát
laønh trong baát kyø vieäc gì nhôø vaøo nhöõng hieåu bieát roát
raùo veà nhöõng haäu quaû cuûa vieäc laøm cuûa mình.
5. Caøng ngaøy caøng thieát tha vôùi keát quaû thaønh töïu baèng
caùch nhôù ñeán nhöõng lôïi laïc cuûa giaûi thoaùt.
6. Baèng caùch theo chaân moät vò Thaày taâm linh chaân chính,
töï reøn luyeän baûn thaân ñeå tích cöïc theo göông nhöõng
chöùng nghieäm vaø thieän haïnh cuûa Ngaøi.

Naêm ñeà muïc keá tieáp bao goàm nhöõng phaùp tu döï bò phi thöôøng
hay nhöõng chuaån bò beân trong:

1. Ñaët yù nguyeän tìm caàu giaûi thoaùt treân neàn taûng cuûa quy
y Tam Baûo.
2. Thieát laäp moät caùi khung vöõng chaéc cho voâ löôïng coâng
haïnh cuûa moät vò Boà Taùt baèng caùch khôi daäy taâm Boà
Ñeà toái thöôïng.

571
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

3. Saùm hoái nhöõng aùc haïnh vaø nhöõng vi phaïm giôùi haïnh,
laø goác reã cuûa taát caû nhöõng gì baát thieän, vaø nöông vaøo
boán löïc tònh hoaù nghieäp, thöïc haønh thieàn ñònh vaø trì
tuïng veà Ñöùc Kim Cöông Taùt Ñoûa (Vajrasattva).
4. Tích luõy coâng ñöùc vaø trí tueä, laø suoái nguoàn cuûa taát caû
nhöõng tieán trieån taâm linh, baèng caùch cuùng döôøng
nhöõng coõi Tònh Ñoä cuûa ba Thaân (kāyas) trong hình
thöùc cuûa moät maïn ñaø la.
5. Töï khôi daäy tueä giaùc toái thöôïng trong baûn thaân baèng
caùch khaån nguyeän Boån Sö, laø suoái nguoàn cuûa moïi
naêng löïc gia trì.

Cuoái cuøng, trong tröôøng hôïp caùi cheát ñoät ngoät xaûy ñeán
tröôùc khi baïn coù theå hoaøn taát con ñöôøng tu, haõy nöông
vaøo phaùp chuyeån di taâm thöùc ñeå noái keát vôùi caùc coõi
tònh ñoä, daãn ñeán Phaät Quaû maø khoâng caàn thieàn ñònh.

Nhöõng phaùp tu döï bò naøy cuõng coù theå ñöôïc trình baøy
nhö sau. (1) Nhôø vaøo boán tö töôûng quaùn chieáu chuyeån taâm
giuùp baïn quay löng laïi vôùi coõi sinh töû luaân hoài vaø nhôø vaøo
nhöõng hieåu bieát veà lôïi ích cuûa giaûi thoaùt, baïn coù theå laøm soáng
daäy loøng cöông quyeát tìm caàu giaûi thoaùt, vaø chính loøng cöông
quyeát chí thaønh naøy seõ môû ra moät loái vaøo cho toaøn boä con
ñöôøng tu. (2) Nhôø theo chaân moät vò Thaày taâm linh, suoái nguoàn
cuûa moïi phaåm haïnh toát laønh, baïn seõ taïo ñöôïc nhöõng thuaän
duyeân cho con ñöôøng tu. (3) Nhôø quy y Tam Baûo laøm neàn
taûng, vaø nhôø khôi daäy ñöôïc taâm Boà Ñeà, tu taäp haønh trì theo
saùu phaùp toaøn thieän sieâu vieät (luïc ñoä ba la maät) maø baïn seõ
ñöôïc daãn daét ñi treân con ñöôøng chaùnh ñaïo cuûa chö Phaät
Toaøn Trí Toaøn Giaùc.
Coù nhöõng giaùo huaán khaùc cuõng ñöôïc bieát tôùi qua
nhöõng giaûi thích döïa treân ba loaïi tri giaùc,326 ba loaïi caên cô cuûa
chuùng sinh, hoaëc döïa treân phaùp tu Ñaïi Thuû AÁn theo truyeàn

572
KẾT LUẬN

thoáng Kinh ñieån327... nhöng taát caû nhöõng ñieåm troïng yeáu cuûa
nhöõng con ñöôøng ñoù ñeàu ñöôïc hôïp nhaát ôû ñaây trong taùc phaåm
luaän giaûi naøy.
Tuy nhieân, taát caû nhöõng giaùo phaùp nhö phaùp tònh hoùa
vaø tích luõy (hai boà phöôùc tueä), vaän duïng hai phöông phaùp toái
cao laø (1) phaùp moân haønh trì Kim Cöông Taùt Ñoûa (Vajrasattva)
vaø (2) phaùp cuùng döôøng Maïn ñaø la; (3) phaùp Boån Sö Du Giaø
(Guru Yoga)ø, con ñöôøng bí maät daãn ñeán naêng löïc gia trì thaâm
dieäu; vaø (4) nhöõng giaùo huaán veà phaùp chuyeån di taâm thöùc daãn
ñeán Phaät Quaû maø khoâng caàn thieàn ñònh – taát caû nhöõng giaùo
phaùp treân ñeàu laø nhöõng giaùo phaùp voâ song, ñöôïc caét nghóa
giaûng giaûi moät caùch ñaëc bieät theo ñuùng truyeàn thoáng tu taäp
cuûa rieâng doøng truyeàn thöøa naøy.
Sau nhöõng phaùp moân haønh trì naøy, ta seõ böôùc vaøo con
ñöôøng chính yeáu phi thöôøng, laø tinh tuyù cuûa giaùo phaùp kim
cöông Taâm-Yeáu (Heart Essence), goàm coù nhöõng phaùp tu döï bò
ñaëc bieät daãn ñeán ba Thaân (kāya), ñeán chaân taâm, vaø ñeán giaùc
taùnh. Sau ñoù, moät khi nöông vaøo phaùp gia trì cuûa giaùc taùnh
naêng hoaït 328 maø ta ñöôïc chæ cho thaáy loái vaøo chaân nhö, thì roài
ta cuõng seõ nhaän ñöôïc theâm nhöõng höôùng daãn tröïc chæ chaân
taâm, döïa treân chính nhöõng kinh nghieäm tuaàn töï tu chöùng cuûa
rieâng ta.*
Khi bieân soaïn nhöõng giaùo huaán naøy, toâi gaàn nhö khoâng
ñeå cho nhöõng caân nhaéc veà myõ hoïc hay vaên chöông loâi keùo.
Muïc ñích chính cuûa toâi laø chæ ghi cheùp moät caùch trung thöïc
nhöõng giaùo huaán truyeàn khaåu cuûa vò Thaày toân kính cuûa toâi theo
moät caùch trình baøy deã hieåu vaø coù lôïi laïc cho taâm thöùc. Toâi ñaõ
coá gaéng baèng heát khaû naêng cuûa mình ñeå khoâng laøm hö hoaïi
nhöõng giaùo huaán aáy baèng caùch pha troän vaøo ñoù nhöõng ngoân töø
vaø yù töôûng cuûa rieâng toâi.
Trong moät soá tröôøng hôïp rieâng bieät, Thaày toâi cuõng thöôøng
ban nhieàu giaùo huaán ñaëc bieät chæ daïy caùch phôi baøy nhöõng loãi

*
Ñoaïn naøy aùm chæ caùc phaùp thieàn ñaëc bieät cuûa Ñaïi Vieân Maõn.

573
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

laàm tieàm aån, vaø toâi ñaõ theâm vaøo baát kyø nhöõng gì toâi nhôù ñöôïc veà
nhöõng ñieàu naøy trong nhöõng ñoaïn vaên thích hôïp nhaát. Ñöøng neân
coi nhöõng giaùo huaán phôi baøy loãi laàm naøy nhö moät caùnh cöûa soå
ñeå qua ñoù baïn coù theå xem xeùt loãi laàm cuûa ngöôøi khaùc, maø phaûi
coi ñoù laø moät taám göông ñeå quaùn saùt chính baïn. Haõy xem xeùt kyõ
löôõng trong baûn thaân baïn ñeå xem mình coù hay khoâng coù nhöõng
loãi laàm tieàm aån ñoù. Neáu coù, haõy nhaän ra chuùng vaø haõy truïc xuaát
chuùng. Haõy chænh söûa taâm baïn vaø thanh thaûn ñaët taâm aáy treân con
ñöôøng tu ñuùng ñaén. Nhö Ngaøi Atisa ñaõ noùi:

Vò Thaày taâm linh tuyeät vôøi nhaát laø ngöôøi taán coâng vaøo
nhöõng loãi laàm tieàm aån cuûa baïn.
Giaùo huaán xuaát saéc nhaát laø giaùo huaán ñaùnh truùng vaøo
nhöõng loãi laàm ñoù.
Nhöõng ngöôøi baïn tuyeät haûo nhaát laø chaùnh nieäm vaø
tænh giaùc.
Söï khích leä toát laønh nhaát laø keû thuø, chöôùng ngaïi vaø ñau
khoå cuûa beänh taät.
Phöông phaùp thieän xaûo nhaát laø khoâng taïo taùc baát kyø
ñieàu gì.

Ñieàu cöïc kyø quan troïng laø haõy laøm sao ñeå cho nhöõng
giaùo huaán aáy taùc ñoäng ñöôïc tôùi nhöõng loãi laàm tieàm aån cuûa
baïn, vaän duïng Giaùo Phaùp ñeå söûa chöõa taâm baïn, luoân luoân duy
trì chaùnh nieäm vaø tænh giaùc, nhaän veà mình toaøn boä traùch nhieäm
khi coù baát kyø ñieàu gì xaûy ra, thaäm chí khoâng bao giôø ñeå cho duø
chæ moät tö töôûng baát thieän phaùt khôûi, vaø haõy nöông vaøo Giaùo
Phaùp ñeå ñieàu phuïc taâm baïn. Neáu baïn coù theå laøm ñöôïc taát caû
nhöõng ñieàu naøy, baïn seõ ban cho chính baïn moät ñaëc aân. Giaùo
Phaùp seõ trôû neân voâ cuøng lôïi laïc cho taâm baïn, vaø vieäc baïn theo
chaân moät vò Thaày seõ baét ñaàu coù yù nghóa thaät söï. Ngaøi Atisa
cuõng coù noùi:

574
KẾT LUẬN

Caùch toát nhaát baïn coù theå giuùp ñôõ ngöôøi khaùc laø daãn daét
hoï ñeán vôùi Phaùp.
Caùch toát nhaát hoï coù theå ñoùn nhaän söï giuùp ñôõ laø chuyeån
taâm höôùng veà Phaùp.

Toùm laïi, giôø ñaây baïn ñaõ coù ñöôïc nhöõng ñieàu kieän töï do
vaø thuaän lôïi cuûa ñôøi ngöôøi. Baïn ñaõ gaëp moät vò chaân sö vaø
nhaän ñöôïc nhöõng giaùo huaán thaâm dieäu. Duyeân may ñeå ñaït
ñöôïc Phaät Quaû baèng caùch ñöa giaùo phaùp cuûa chín thöøa vaøo
thöïc haønh giôø ñaây laø cuûa baïn. Baây giôø laø luùc baïn coù theå vaïch
ra moät con ñöôøng cho taát caû nhöõng ñôøi vò lai cuûa baïn – hoaëc
baây giôø cuõng laø luùc baïn coù theå phoù maëc ñôøi mình cho ñònh
meänh. Giôø ñaây laø luùc baïn coù theå chuyeån taâm höôùng veà nhöõng
ñieàu thieän – hoaëc giôø ñaây laø luùc baïn töø boû ñieàu thieän ñeå ñeán
vôùi nhöõng gì xaáu aùc. Chính giaây phuùt naøy laø böôùc ngoaët giöõa
hai höôùng ñuùng vaø sai cuûa toaøn boä söï soáng cuûa baïn. Phöôùc
duyeân naøy gioáng nhö vieäc baïn tìm ñöôïc moät chuùt thöùc aên khi
baïn chæ môùi aên ñöôïc moät böõa trong moät traêm böõa suoát cuoäc
ñôøi baïn. Vì theá haõy taän duïng Giaùo Phaùp ñeå töï giaûi thoaùt baûn
thaân trong khi baïn coøn coù theå laøm ñöôïc ñieàu ñoù, haõy ñeå cho
caùi cheát trôû thaønh moät thoâi thuùc, (thuùc ñaåy baïn tu taäp) trong
baát kyø giôø phuùt naøo. Haõy caét bôùt nhöõng hoaïch ñònh theá tuïc cuûa
baïn trong ñôøi naøy, vaø haõy tinh taán thöïc haønh nhöõng thieän haïnh
vaø töø boû nhöõng aùc haïnh – cho duø phaûi traû giaù baèng caû cuoâïc
ñôøi mình. Haõy theo hoïc moät vò Thaày chaân chính vaø chaáp nhaän
khoâng chuùt do döï baát cöù ñieàu gì Ngaøi khuyeân baûo baïn. Haõy
daâng hieán thaân vaø taâm cuûa baïn cho Tam Baûo. Khi haïnh phuùc
ñeán, haõy nhaän ra ñoù laø loøng töø bi cuûa caùc Ngaøi. Khi ñau khoå
xaûy ra, haõy nhaän ra ñoù laø keát quaû cuûa nhöõng nghieäp ñaõ taïo
trong quaù khöù cuûa chính baïn. Haõy chuyeân chuù haønh trì caùc
phaùp tích taäp coâng ñöùc vaø phaùp tònh hoùa vôùi taùc yù hoaøn toaøn
thanh tònh cuûa Boà Ñeà Taâm. Cuoái cuøng, nhôø vaøo loøng quy
ngöôõng vaø maät nguyeän thanh tònh, haõy hôïp nhaát taâm baïn vôùi

575
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

taâm cuûa vò Thaày cao caû cuûa doøng truyeàn thöøa chaân chính, maõi
maõi hôïp nhaát, khoâng bao giôø chia caét. Haõy chieám giöõ thaønh
luõy cuûa chaân nhö ngay trong ñôøi naøy, can ñaûm nhaän laõnh traùch
nhieäm giaûi thoaùt taát caû chuùng sinh, laø nhöõng baø meï giaø nua
cuûa chuùng ta ra khoûi nguïc toái luaân hoài. Ñieàu naøy bao goàm taát
caû nhöõng giaùo huaán coát tuûy troïng yeáu nhaát.

Giaùo huaán coát tuûy cuûa doøng truyeàn thöøa ba chi phaùi
giöõa con soâng cam loà,
Höông vò dòu ngoït töø moâi Thaày thuoäc truyeàn thoáng chaân
chính,
Nhöõng ñieåm troïng yeáu trong caùc phaùp tu cuûa chín thöøa,
Taát caû ñöôïc ñuùc keát ôû ñaây, khoâng loãi laàm hay pha taïp.

Nhöõng lôøi toát laønh naøy gioáng nhö thöïc phaåm kheùo naáu,
Moïi hí luaän cuûa lôøi leõ hoa myõ ñeàu ñaõ ñöôïc saøng loïc,
Ñöôïc neâm baèng tinh tuùy thôm ngon cuûa phaùp haønh trì
thaâm dieäu nhaát,
Trong nöôùc coát cuûa giaùo huaán ñaët treân neàn kinh nghieäm.

Nhöõng lôøi toát ñeïp naøy gioáng nhö moät noâng daân thieän ngheä
Khaép maûnh ñaát hoang cuûa taâm xaáu aùc, tam ñoäc moïc traøn lan,
Ñaõ ñaøo xôùi moïi loãi laàm tieàm aån baèng löôõi caøy kim cöông
cuûa giaùo lyù,
Vaø kheùo leùo töôùi taåm ñaát hoang baèng nöôùc maùt cuûa
Chaân Phaùp.

Nhöõng lôøi toát ñeïp naøy gioáng nhö moät vuï muøa boäi thu.
Treân maûnh ñaát phì nhieâu cuûa quyeát taâm thoaùt khoûi
luaân hoài,
Haït gioáng Boà Ñeà Taâm ñöôïc gieo troàng caån thaän,
Ñöôïc nuoâi döôõng baèng coâng ñöùc, cuøng taåy tònh, sinh ra

576
KẾT LUẬN

traùi quaû cuûa thaønh töïu taâm linh.

Nhöõng lôøi toát ñeïp naøy gioáng moät vuù em töû teá.
Xem xeùt loãi laàm tieàm aån vaø nhoå baät taän goác reã,
Kheùo leùo thuùc ñaåy haõy toát laønh hôn moät traêm laàn nhö theá,
Luoân quan taâm giuùp ñôõ chæ vì muoán treû thô theâm
toaøn thieän.

Khoâng chæ laø ngoân töø maø laø yeáu nghóa thaâm saâu;
Coøn noàng aám hôi thôû cuûa vò Thaày voâ song cuûa toâi.
Ai coi nhöõng lôøi naøy nhö vieân ngoïc quyù trong taâm hoï
Chaéc chaén ñang böôùc ñi treân con ñöôøng thuaàn khieát
chaân chính.

Nhöõng giaùo huaán toát laønh naøy laø phöông tieän thieän xaûo
ñaëc bieät cuûa chö Boà Taùt,
Moät baûn vaên linh hieån ñöôïc vieát ra, khoâng tao nhaõ, khoâng
vaên thô
Maø söû duïng ngoân ngöõ thoâng thöôøng ñeå giaûng daïy con ñöôøng
chaân chính,
Ñeå moïi lôïi laïc vaø caùc phaùp tu coù theå thaâm nhaäp ñaùy loøng.

Nhöõng bình giaûng roäng raõi ñaày aép chi tieát


Khoâng deã thích hôïp trong khoâng gian tuø tuùng cuûa taâm
thöùc haïn heïp.
Nhöõng luaän giaûng cao xa veà caùc quan ñieåm trieát hoïc vaø
giaùo thuyeát thaâm saâu
Khoù ñöa vaøo thöïc haønh ñoái vôùi nhöõng keû trí tueä thaáp keùm
trong thôøi ñaïi suy ñoài.

Ñoù laø lyù do taïi sao baûn vaên naøy coâ ñoïng vaø deã hieåu,

577
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Laø thaàn döôïc quyù baùu thaám nhaäp khe hôû tí hon trong taâm
trí chaät heïp,
Moät ngoïn ñeøn soi saùng boùng toái cho nhöõng keû ñoän caên,
Moät oâng giaùo ñieàm tónh, töï truyeàn ñaït roõ raøng yeáu nghóa
ñuùng ñaén.

Ñoái vôùi baäc thoâng thaùi yeâu thích luaän thuyeát doâng daøi,
Ñoái vôùi vò thaày vó ñaïi khoâng tìm ñöôïc ñieàu gì ñeå aùp duïng
cho chính mình, trong vaên baûn, vaø trong truyeàn
thoáng khaåu truyeàn,
Khi ñöôïc uoáng gioøng cam loà giaùo huaán taâm yeáu tuyeät haûo naøy
Seõ laøm hoài sinh tinh tuùy cuûa coâng phu haønh trì, khoâng coøn
gì nghi ngaïi.

Ñoái vôùi ngöôøi aån tu, thieàn ñònh thieáu höôùng daãn nhö theå
neùm ñaù vaøo boùng toái,
Ñoái vôùi keû laõo luyeän, kieâu caêng veà taát caû caùc phaùp
haønh trì,
Ñoái vôùi nhöõng keû thaønh töïu hö giaû chöa töøng ñöông ñaàu
vôùi giôùi haïn cuûa baûn thaân,
Con ñöôøng naøy seõ chöõa laønh taät beänh trong taâm hoï.

Baûn vaên naøy khoâng pha cheá nhöõng caâu cuù veõ vôøi,
phöùc taïp,
Khoâng laø caàu voàng toâ veõ kheùo leùo baèng ngoân töø kyø dò
Bôûi moät soá keû tinh thoâng uyeân baùc nhöng hôøi hôït trong
vaên ñieån,
Chuùng chaúng laø gì caû so vôùi nhöõng lôøi vaøng cuûa vò Thaày
töø aùi cuûa toâi.

Chö huynh ñeä kim cöông cuûa toâi vaãn coøn coù theå laøm chöùng,

578
KẾT LUẬN

Veà thôøi ñaïi hieän höõu cuûa baäc Toaøn Giaùc, vò Thaày voâ song
cuûa toâi
Bôûi thôøi ñaïi toát ñeïp ñoù ñaâu ñaõ laø moät quaù khöù xa xaêm,
Moät thôøi ñaïi may maén cho caû Taây Taïng vaø theá giôùi -

Coâng haïnh cuûa baäc toân quyù aáy laø nguoàn caûm höùng
cho toâi,
Ñeå bieân soaïn moät tröôùc taùc nhöõng lôøi chaân thaät cuûa Ngaøi.
Laø daáu aán cuûa loøng quy ngöôõng vaø thieän yù cuûa toâi,
Ñaùng ñöôïc chö huynh ñeä vaø ngay caû chö Thieân hoan hæ
taùn thaùn.

Nhöõng keû may maén soáng trong ñôøi vò lai cuõng theá:
Haõy phaùt khôûi loøng quy kính töông töï khi ñoïc baûn vaên naøy
Chaúng khaùc naøo ñöôïc giaùp maët vò Thaày giaùc ngoä cuûa toâi,
Toâi tin raèng nhöõng lôøi naøy chuyeân chôû tinh hoa giaùo huaán cuûa
Ngaøi khoâng sai laïc.

Baát kyø coâng ñöùc naøo coù ñöôïc töø taùc phaåm naøy
Toâi hoài höôùng ñeán taát caû chuùng sinh, nhöõng baø meï cuûa toâi
trong quaù khöù,
Nguyeän xin hoï ñöôïc moät vò Thaày taâm linh toái thaéng gia hoä,
Ñem giaùo huaán toaøn haûo cuûa Ngaøi vaøo thöïc haønh, vaø
höôûng ñöôïc quaû laønh.

Ñaëc bieät nguyeän cho taát caû nhöõng ai ñöôïc nuoâi döôõng
baèng cam loà naøy,
Ñeán töø ñoâi moâi cuûa vò Phaät toaøn giaùc, baäc Thaày voâ song
cuûa toâi,
Nguyeän taát caû ñoàng troïn thaønh Phaät Quaû vieân maõn;
Nguyeän thaáy hoï leân ñöôøng vaø daãn daét chuùng sinh.

579
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Nguyeän nhöõng baäc Tröôûng Töû cuûa vò Thaày töø aùi nhaát cuûa toâi,
Nhöõng vò ñaõ uoáng lôøi cam loà toaøn thieän cuûa Ngaøi,
Ñaõ thu phuïc nhöõng keû may maén, laøm cho hoï say ñaém
nhöõng baøi ca giaùo huaán.
Nguyeän xin goùt sen cuûa chö vò an truï beàn vöõng treân toaø
kim cöông.*

Töø nay trôû ñi, nguyeän xin trong moïi kieáp vò lai cuûa toâi
Ñöôïc phuïng döôõng Thaày toâi vaø nhöõng ai theo böôùc chaân
Ngaøi;
Nguyeän ñaùp öùng baát kyø nhöõng gì ñöôïc yeâu caàu, laøm vui
loøng taát caû.
Nguyeän cho toâi ñöôïc Ngaøi daãn daét nhö ñeä töû.

Cho tôùi khi luaân hoài tuyeät döùt, ñoái vôùi moãi moät chuùng sinh,
Nguyeän cho toâi tích luõy thaân theå, vaät duïng vaø coâng ñöùc;
Nguyeän cho toâi phuïng döôõng chuùng sinh, nhöõng baø meï giaø chìm
ñaém trong ñau khoå,
Vaø nguyeän cho hoï cuøng tu taäp Giaùo Phaùp cuûa ñaáng Theá
Toân.

Trong khi ñoù, nguyeän cho löïc gia hoä cuûa doøng truyeàn thöøa
toân quyù
Loù raïng trong taâm chuùng sinh nhö vaàng döông tuyeät haûo.
Sau khi hieán daâng cuoäc ñôøi haønh trì nôi aån thaát,
Nguyeän cho hoï ñôøi ñôøi nuùp döôùi boùng cuûa vò Thaày voâ
song.

*
Moät bieåu loä thi vò thöôøng ñöôïc duøng ñeå caàu chuùc caùc vò Thaày taâm
linh ñöôïc tröôøng thoï vaø doài daøo söùc khoeû.

580
KẾT LUẬN

Nhöõng höôùng daãn toång quaùt beân ngoaøi vaø beân trong daãn
ñeán Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí (Longchen Nyingtik), taát caû
ñeàu raát trung thöïc vôùi nhöõng lôøi giaûng daïy cuûa vò Thaày voâ song
cuûa toâi. Tröôùc taùc naøy ñaõ xuaát hieän do söï khaån caàu beàn bæ cuûa
Dronma Tsering, moät ñeä töû tinh taán vaø nghieâm trì giôùi luaät, laø
ngöôøi ñaõ ñöa taëng laïi moät soá ghi cheùp maø oâng ñaõ ghi laïi
nhöõng gì coù theå nhôù ñöôïc. OÂng ta naøi næ toâi vieát moät giaûng vaên
döïa treân nhöõng ghi chuù naøy, ghi cheùp thaät trung thöïc nhöõng
giaûng daïy cuûa Thaày cuûa chuùng toâi. Ngoaøi ra, Kunzang
Thekchok Dorje, moät vò hoaù thaân(tulku) toân quyù, laø ngöôøi ñaïi
dieän cuûa Ñaïo sö toân quyù vaø laø baäc naém giöõ giaùo lyù taêng tröôûng
vaø giaûi thoaùt naøy, ñaõ laäp ñi laäp laïi hai ba laàn lôøi khaån naøi töông
töï – thaäm chí coøn cung caáp cho toâi raát nhieàu taám giaáy ñeå ghi
cheùp.
Sau naøy laïi tôùi phieân Ngaøi Kushab Rinpoche Changchub
329
Dorje - vò Phaùp Vöông cuûa taát caû moïi giaùo thuyeát, baäc loãi laïc
nhaát trong taát caû nhöõng tröôûng töû taâm linh laø nhöõng baäc naém
giöõ doøng truyeàn thöøa cuûa truyeàn thoáng khaåu truyeàn cuûa vò
Thaày sieâu phaøm cuûa toâi – Ngaøi Kushab Rinpoche ñaõ khuyeán
khích toâi, noùi raèng toâi phaûi döùt khoaùt vieát ra nhöõng lôøi daïy cuûa
vò Thaày ñaùng kính cuûa chuùng toâi ñuùng nhö nhöõng lôøi maø Ngaøi
ñaõ daïy caùc vò aáyï, bôûi ñieàu ñoù seõ giuùp taát caû chuùng toâi giöõ ñöôïc
Ngaøi trong taâm töôûng vaø laøm soáng laïi loøng suøng kính quy
ngöôõng cuûa chuùng toâi ñoái vôùi Ngaøi. Toâi cuõng ñöôïc moät soá
phaùp höõu kim cöông thaân yeâu khuyeán khích vaø truyeàn caûm
höùng; ñaây laø nhöõng ngöôøi baïn maø toâi yeâu quyù chaúng khaùc naøo
chính ñoâi maét cuûa mình, vaø chaéc chaéc hoï seõ vaãn tieáp tuïc gaàn
guõi thaân thieát vôùi toâi nhö ngoïn löûa vaø tim ñeøn, cho tôùi khi taát caû
chuùng toâi cuøng ñeán ñöôïc beân kia bôø giaùc.
Vì theá, ñaây laø nguyeân baûn cuûa tröôùc taùc naøy, ñöôïc vieát ra
bôûi moät ngöôøi maø Ngaøi Rigdzin Changchub Dorje,330 baäc
tröôûng töû cuûa haøng traêm vò thaønh töïu giaû voâ song, ñaõ ban cho
danh hieäu Orgyen Jigme Chokyi Wangpo – tuy nhieân, phía sau

581
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

danh hieäu ñeïp ñeõ ñoù, thöïc ra chæ laø Abu Raùch Röôùi,331 thoâ loã,
vaø ñang bò thieâu ñoát bôûi ngoïn löûa cuûa naêm ñoäc.
Baûn vaên naøy ñöôïc hoaøn taát taïi nôi aån tu, coøn heûo laùnh
hôn caû tu vieän tröïc thuoäc teân laø Rudam Samten Choling* heûo
laùnh. Nôi ñaây ñöôïc goïi laø Cung Ñieän Kinh Hoaøng Cuûa
Yamantaka – moät nôi traùng leä ñöôïc trang hoaøng baèng taát caû
nhöõng daùng veû coâ tòch; ôû ñoù nhöõng taøng caây taém mình trong
tinh chaát aám aùp cuûa aùnh naéng maët trôøi, trong luùc boä reã cuûa
chuùng haáp thuï nhöõng gioït cam loà maùt laïnh; nôi maø nhöõng giaøn
caây, nhöõng luøm raäm, nhöõng buïi thaáp, nhöõng caønh, laù, nhöõng
hoa vaø traùi, cuøng vôùi nhöõng traøng hoa, ñuû moïi loaïi traûi daøi saëc
sôõ, chaét loïc chaát cam loà töø nuï cöôøi raïng rôõ cuûa Thieân Nöõ Cung
Trôøi Xanh Bieác** khi gioøng cam loà aáy chaûy xuoáng laøm cho traùi
tim cöïc kyø maõn nguyeän.

Nhôø coâng ñöùc cuûa vieäc hoaøn thaønh toát ñeïp taùc phaåm naøy,
nguyeän taát caû voâ löôïng chuùng sinh seõ ñi theo con ñöôøng toái
thöôïng naøy vaø hoaøn toaøn ñöôïc giaûi thoaùt vaøo phaùp giôùi neàn
taûng cuûa Ñöùc Phaät nguyeân sô!

*
Tu vieän Dzogchen
**
Maët trôøi. Caùch haønh vaên trau chuoát ôû ñaây ñöôïc möôïn töø truyeàn
thoáng thi ca AÁn Ñoä, duøng ñeå laøm lôøi baït ôû cuoái taäp saùch theo ñuùng
truyeàn thoáng thoâng thöôøng.

582
KẾT LUẬN

Thung luõng nhìn xuoáng Tu Vieän Dzogchen

Laø nôi Patrul Rinpoche thöôøng ngoài treân moät taûng


ñaù lôùn (gaàn ñòa ñieåm trong hình naøy) trong khi
bieân soaïn Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi.

583
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

LÔØI BAÏT
Cuûa Jamgon Kongtrul Lodro Thaye332

Om Swasti Siddham
Kho taøng trí tueä Phoå Hieàn naøy, vôùi saùu phöông phaùp
giaûi thoaùt,333
Ñöôïc hieån loä nöông vaøo ñaïi aán Du Giaø Phaùp Giôùi cuûa
Ñaïi-Phöông Quaûng-Trí.+
Löøng laãy vôùi danh hieäu Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi- Quaûng-Trí, vinh
quang vôùi hai quaû vò thaønh töïu,
Naêng löïc vó ñaïi seõ gia hoä cho moïi öôùc nguyeän vieân
thaønh.

Chæ caàn nghe giaûng giaûi veà giaùo lyù cuûa nhöõng phaùp tu
döï bò,
Laø coù ñuû naêng löïc ñeå baát thaàn chuyeån hoaù taâm thöùc
chuùng sinh.
Tuaân theo nhöõng khaåu truyeàn cuûa Ñaïo Sö igme
Gyalwai Nyugu,
Veà taát caû nhöõng ñieàu maø Ngaøi Orgyen Chokyi Wangpo
ñaõ khai thò, aáy laø ñieàu taâm yeáu.

Haõy hieán taëng moùn quaø Giaùo Phaùp naøy, khoâng ñaém
nhieãm yù nieäm veà chuû theå, ñoái töôïng vaø haønh
ñoäng,
Pema Lekdrup, sôû höõu tín taâm laãn taøi saûn hoaøn haûo,

+
klong chen nam mkha’i rnal ‘byor, töùc Jigme Lingpa.

584
LỜI BẠT

Vò thöôïng thö taâm linh vaø theá tuïc cuûa xöù Dergeù cao
quyù, nôi coù boán vuøng vaø möôøi thieän haïnh,
Qua taùc phaåm naøy, Ngaøi ñaõ truùt xuoáng moät traän möa
Phaùp voâ taän.

Nhôø coâng ñöùc naøy, nguyeän giaùo lyù tònh quang kim cöông
toät baäc
Seõ toàn taïi laâu daøi, lan truyeàn vaø traûi roäng khaép ba coõi.
Nguyeän taát caû chuùng sinh coù thieän duyeân vôùi giaùo lyù
naøy, seõ nhanh choùng thoï höôûng vöông quoác
nguyeân sô vó ñaïi,
Vaø thoaït nhieân ñaït ñöôïc thaønh töïu phuùc laïc cho mình
vaø cho ngöôøi.

Vaøo luùc hoaøn taát baûn hieäu ñính ñaàu tieân cuûa taùc phaåm
naøy, Ngaøi Lodro Thaye – ngöôøi coù tri kieán thanh tònh veà
taát caû nhöõng baäc Ñaïo Sö, taâm khoâng maûy may coù chuùt
thaønh kieán naøo veà caùc boä phaùi – ñaõ soaïn ra lôøi baït treân
ñaây. Nguyeän thieän haïnh taêng tröôûng!

585
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

CHUÙ THÍCH
Nhöõng chöõ vieát taét:
DKR Dilgo Khyentse Rinpoche
ZR Zenkar Rinpoche
PWR Pema Wangyal Rinpoche
NT Chuù Thích Lôøi Vaøng Cuûa ThaàyToâi (xem danh muïc
Saùch Tham Khaûo)
HIST Taùc phaåm “Tröôøng Phaùi Nyingma Phaät Giaùo Taây
Taïng: Neàn Taûng vaø Lòch Söû” cuûa Dudjom Rinpoche
DICT Ñaïi Töï Ñieån Taïng-Hoa
AT Caùch phieân dòch khaùc
Skt. Phaïn ngöõ (Sanskrit)
lit. literally (nghóa ñen)

1. Vôùi nhöõng ngöôøi sô cô, ñieàu naøy coù nghóa laø traùnh moät thaùi ñoä
duy vaät hay taâm tham voïng khi thöïc haønh Phaät Phaùp. Trong thöïc
teá, chæ nhöõng haønh giaû chöùng ngoä môùi coù theå haønh trì vôùi taâm
hoaøn toaøn xa lìa moïi khaùi nieäm, nhöng khi coâng phu tu taäp cuûa ta
trôû neân thuaàn thuïc thì taâm voâ ñaém nhieãm seõ ngaøy caøng taêng
tröôûng, giuùp ta ngaøy caøng xa lìa ñöôïc baùm chaáp.
2. Naêng löïc tích cöïc cuûa coâng phu haønh trì cuõng coù theå bò chuyeån
dòch töø traïng thaùi giaùc ngoä vaøo nhöõng söï theå khaùc. NT coù ñeà caäp
tôùi boán hoaøn caûnh coù theå phaù huûy coäi nguoàn coâng ñöùc cuûa ta.
(dge rtsa): 1) Khoâng hoài höôùng haønh ñoäng nhaém tôùi quaû vò Phaät
vieân maõn toái thöôïng vì lôïi ích cuûa ngöôøi khaùc. 2) Saân haän: ngöôøi
ta noùi raèng moät giaây khaéc saân haän coù theå huûy hoaïi nhöõng haønh
nghieäp thieän laønh trong nhieàu kieáp. 3) Hoái tieác: hoái tieác nhöõng
haønh vi lôïi ích maø ta ñaõ laøm, duø chæ moät phaàn naøo. 4) Khoe
khoang nhöõng haønh vi thieän laønh ñaõ laøm cho ngöôøi khaùc.
3. NT giaûi thích raèng cuõng nhö khi moät gioït nöôùc trôû thaønh moät phaàn
cuûa ñaïi döông, gioït nöôùc aáy seõ tieáp tuïc hieän höõu chöøng naøo ñaïi
döông coøn hieän höõu. Khi coâng ñöùc cuûa caùc haønh nghieäp cuûa ta
hoaøn toaøn ñöôïc hoài höôùng cho “ñaïo quaû hay ñaïi döông cuûa quaû

586
CHÚ THÍCH

vò Toaøn Giaùc,” thì coâng ñöùc aáy seõ khoâng bò maát ñi cho tôùi khi ta
thaønh töïu Phaät Quaû vieân maõn.
4. “Ñoái töôïng cuûa caùi thaáy (lta yul) cuûa caùc Kinh ñieån (sutra) vaø Maät
ñieån (tantra) ñeàu nhö nhau, töùc laø Phaùp giôùi tuyeät ñoái (chos kyi
dbyinsg, Phaïn: dharmadhatu – Phaùp Giôùi). Nhöng ñoái vôùi chính
caùi thaáy (kieán), thì ta coù theå thieát laäp moät söï phaân bieät nhö khi ta
noùi raèng ta nhìn thaáy moät hình töôùng ‘roõ raøng’ hay nhìn thaáy ‘lôø
môø.’ Kheá Thöøa (Vehicle of Characteristics - the sutras) coù theå taïo
ñöôïc söï hoã trôï, (giaûng daïy vaø tröïc nhaän veà) tinh tuùy, chaân lyù
tuyeät ñoái, cuõng nhö taùnh Khoâng vó ñaïi sieâu vöôït taùm thaùi cöïc cuûa
caùc khaùi nieäm ñaém nhieãm (spros mtha’), nhöng khoâng theå nhaän
ra ñöôïc raèng chaân taùnh cuûa taùnh Khoâng vó ñaïi aáy laø söï hôïp nhaát
baát khaû phaân cuûa Phaùp giôùi vaø trí tueä nguyeân sô (dbying ye zung
‘jug). Ñoái vôùi hieän töôïng cuûa thöïc taïi töông ñoái, Kheá Thöøa cho
raèng hieän töôïng naøy laø moät caùi gì töông thuoäc (duyeân sinh) vaø
gioáng nhö moät tuoàng huyeãn hoùa. Nhöng Thöøa naøy khoâng ñi xa
hôn vieäc cho raèng taát caû caùc hieän töôïng chæ laø söï phoâ baøy huyeàn
dieäu baát tònh, ñeå coù theå thieát laäp caùc Thaân (kaya) vaø caùc trí tueä.
Traùi laïi, Maät Thöøa thieát laäp moät Phaùp Thaân (dharmakaya) vó ñaïi
cao caû hôn nhö theá, laø moät söï truøng ñieäp cuûa caùc thaân vaø caùc trí
tueä, khoâng bao giôø coù theå phaân taùch, nhö laø hai chaân lyù tuyeät
ñoái.”NT
5. “ Trong Kheá Thöøa khoâng daïy raèng ta coù theå ñaït ñöôïc Giaùc ngoä
maø khoâng caàn töø boû naêm ñoái töôïng cuûa tham duïc (‘dod pai yon
tan lnga). Nhöng ôû ñaây (trong Quaû Thöøa – Resultant Vehicle), ta
öùng phoù vôùi taâm moät caùch mau leï vaø deã daøng, ñöa taâm aáy vaøo
nhöõng con ñöôøng tu maø khoâng caàn phaûi töø boû naêm ñoái töôïng
naøy, vaø ta coù theå ñaït ñöôïc quaû vò Hôïp Nhaát, quaû vò cuûa Ñöùc Kim
Cöông Trì (Vajradhara), trong moät ñôøi ngöôøi vaø trong moät thaân
ngöôøi duy nhaát.”
6. Nhöõng ngöôøi coù caên cô nhaïy beùn laø ngöôøi: “ùñuû thoâng tueä ñeå coù
theå chöùng ngoä caùi thaáy saâu xa cuûa Kim Cöông Maät Thöøa vaø laø
nhöõng ngöôøi coù ñuû tín taâm khoâng e sôï nhöõng haønh ñoäng maïnh
meõ vaø lôùn lao.”

587
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

7. Theo Maät Thöøa ta khoâng taïo taùc hay phaùt khôûi baát kyø ñieàu gì
baèng caùch ñi theo con ñöôøng tu taäp. Ta chæ ñôn giaûn laøm hieån loä
ñieàu ñaõ saün coù – ñoù laø Phaät taùnh cuûa chính mình.
8. Ta khoâng neân coi caùc Ngaøi nhö laø nhöõng chuùng sinh bình thöôøng
(rags pa) maø laø nhöõng hieän theå vi teá (phraba) hoaëc cöïc kyø vi teá
(shin tu phra ba).” DKR “Taát caû trong taêng ñoaøn, cho duø caùc vò aáy
coù nhaän ra ñieàu ñoù hay khoâng, nhöng caùc ngaøi ñöôïc taém ñaãm
trong Phaät taùnh gioáng nhö nhöõng haït meø traøn ngaäp bôûi daàu... Vì
theá taát caû chuùng sanh ñeàu laø nhöõng vò Phaät, baûn taùnh thanh tònh
tuyeät ñoái cuûa chuùng sanh laø baûn taùnh cuûa Phaät Quaû, tinh tuùy
nguyeân sô cuûa chuùng sanh laø tinh tuyù nguyeân sô cuûa Phaät Quaû,
vaø nhöõng phaåm haïnh baåm sinh trong hoï laø nhöõng phaåm haïnh
cuûa Phaät Quaû... taát caû laø nhöõng vò Phaät thöïc söï, ñöôïc quaùn
töôûng nhö nhöõng Khoâng-haønh nam vaø Khoâng-haønh nöõ (daka vaø
dakini) thuoäc caùc Phaät boä thích hôïp. Neáu caû vò Thaày laãn taêng
thaân ñeàu laø nhöõng vò Phaät, thì coõi Phaät cuûa caùc Ngaøi cuõng thanh
tònh vaø phaûi ñöôïc quaùn töôûng nhö coõi Saéc Cöùu Caùnh Thieân
(Akanistha) hay moät coõi tònh ñoä khaùc.” NT
9. gsal btab pa coù nghóa laø quaùn töôûng, nhöng cuõng coù nghóa löu
taâm, nhaän bieát moät caùch trong saùng trong taâm thöùc ta, laøm töôi
môùi kyù öùc cuûa ta. “Quaùn töôûng theo caùch naøy khoâng coù nghóa laø
töï nhuû raèng con löøa laø con ngöïa, hay moät cuïc than laø cuïc vaøng;
chæ coù nghóa laø nhaän bieát moät caùch sinh ñoäng trong taâm ta nhöõng
gì luoân luoân hieän höõu nhö theá töø voâ thuûy), laø nhöõng hình töôùng vaø
hieän theå xuaát hieän töø neàn taûng nguyeân sô, laø traïng thaùi cuûa Phaät
Quaû.”NT
10. “Trong kieáp naøy coù moät ngaøn vò Phaät xuaát hieän. Tuy nhieân,
chuùng ta ñaõ khoâng gaëp ñöôïc nhöõng vò Phaät ñaõ xuaát hieän – hay
neáu nhö ta ñaõ coù gaëp caùc Ngaøi thì caùc Ngaøi ñaõ khoâng thaønh
coâng trong vieäc daãn daét chuùng ta ñeán bôø giaûi thoaùt. Ñoái vôùi chö
Phaät trong töông lai thì vieäc chuùng ta gaëp caùc Ngaøi vaãn coøn quaù
sôùm. Vì theá neáu khoâng coù nhöõng vò Thaày taâm linh thì seõ chaúng
coù moät ai cöùu giuùp ta.” DKR
11. Ba nieàm tin ñaàu tieân ñöôïc giaûi thích trong Phaàn Hai, Chöông
Moät. Nieàm tin thöù tö, tín taâm baát thoái chuyeån, ñoâi khi ñöôïc theâm
vaøo ñeå aùm chæ tuyeät ñænh cuûa loøng tin, khi maø loøng tin aáy ñaõ trôû
thaønh moät phaàn khoâng theå thieáu beân trong chính ta.

588
CHÚ THÍCH

12. NT noùi: “Duø ta coù nhaän laõnh Giaùo Phaùp hay khoâng, neáu ta khoâng
quan taâm tôùi Phaùp thì ta seõ gioáng nhö moät con ngöïa ñöôïc ban
cho moät cuïc xöông, hay moät con choù ñöôïc cho moät naém coû.” don
gnyner, “söï quan taâm,” cuõng coù nghóa laø “noã löïc tinh taán,” töùc laø
khoâng chæ laø söï quan taâm trong taâm thöùc maø coøn phaûi tham gia
tích cöïc.
13. Nhöõng ví duï naøy laáy ra töø nhöõng caâu chuyeän tieàn kieáp cuûa Ñöùc
Phaät ñeå minh hoïa möùc ñoä theä nguyeän cuûa Ngaøi, vaø khoâng neân
coi ñoù nhö laø nhöõng caâu chuyeän giôùi thieäu veà phaùi tu khoå haïnh
cöïc ñoan.
14. Giaùc quan thöù saùu laø thöùc, bôûi vì nhöõng phaûn öùng taâm lyù töông töï
laø do nhöõng ñoái töôïng xuaát hieän trong tö töôûng taïo ra, cuõng gioáng
nhö nhöõng ñoái töôïng cuûa tri giaùc xuyeân qua naêm giaùc quan vaät
lyù.
15. Ñieàu naøy aùm chæ nhöõng ngöôøi Taây Taïng bình thöôøng, laø nhöõng
ngöôøi coù nieàm tin thaät ñaëc tröng nôi Giaùo Phaùp vaø thöôøng tuïng
nieäm caâu minh chuù noåi tieáng: Om mani padme hum, nhöng hoï laïi
coù theå khoâng coù chuùt hieåu bieát caën keõ naøo veà giaùo lyù cuûa Ñöùc
Phaät. ÔÛ ñaây, Gyalse Rinpoche ñang söû duïng thuaät ngöõ theo moät
caùch thöùc hôi xuùc phaïm ñeå khích ñoäng thính giaû cuûa Ngaøi.
16. grims kyis sgrim la lhod kyis glod. “Ñieàu naøy coù nghóa laø khoâng
xao laõng, nhöng ñoàng thôøi heát söùc thö thaùi.” DKR. Ngoaøi ra, tröôùc
tieân, phaûi kieåm soaùt nhöõng nieäm töôûng loän xoän ñeå ñaït ñöôïc söï
an ñònh (zhi gnas), sau ñoù phaûi thö loûng taâm ñeå phaùt trieån nhöõng
kinh nghieäm noäi quaùn saâu xa (lhag mthong).
17. “Caùch giaùo lyù ñöôïc bieåu loä hoaøn toaøn laø ñeán töø nhöõng ngoân tö,ø
vaø vì theá, khoâng caàn thieát – ñoù laø loái noùi cuûa nhöõng ngöôøi nghó
mình laø nhöõng thieàn giaû Nyingma vó ñaïi. Hoï nghó raèng hoï coù theå
naém baét yù nghóa coát tuyû, naém baét ñöôïc chaân nghóa maø khoâng
caàn baän taâm veà ngoân töø. Khi chæ thaúng vaøo traùi tim cuûa hoï, hoï noùi
raèng nhöõng giaûng giaûi naøy chæ laø nhöõng ngoân töø khoâng coù thöïc
chaát, vaø ñieàu caàn thieát chæ laø thaáu hieåu chaân taùnh cuûa taâm.”
18. YÙ nghóa chaân thöïc dieãn taû chaân lyù töø quan ñieåm cuûa nhöõng baäc
giaùc ngoä. YÙ nghóa thích hôïp aùm chæ caùc giaùo lyù ñöôïc ñeà ra ñeå
daãn daét nhöõng ngöôøi chöa giaùc ngoä höôùng ñeán chaân lyù, laø nhöõng
ngöôøi khoâng theå chaáp nhaän hay thaáu hieåu giaùo lyù neáu giaùo lyù naøy
ñöôïc thuyeát giaûng moät caùch tröïc tieáp thaúng thöøng. YÙ nghóa giaùn

589
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

tieáp aùm chæ nhöõng giaùo lyù ñöôïc ban cho chuùng sinh nhaèm giôùi
thieäu vôùi hoï moät caùch giaùn tieáp moät yù nghóa naøo ñoù khoâng ñöôïc
tröïc tieáp noùi ra.
19. “Ñoù laø söï ngoä nhaän veà yù nghóa, chaúng haïn nhö töôûng töôïng raèng
töø giaây phuùt ta thoï nhaän giaùo lyù cuûa Maät Thöøa thì ta coù theå höôûng
thuï röôïu cheø vaø tình duïc, vaø haønh trì nhöõng phaùp moân lieân quan
ñeán söï hôïp nhaát vaø giaûi thoaùt. Ñeå traùnh loãi laàm naøy, caùch haønh
xöû cuûa ta phaûi hôïp thôøi (coù nghóa laø phuø hôïp vôùi möùc ñoä tu
chöùng cuûa taâm linh maø chuùng ta thöïc söï ñaït ñöôïc trong giaây
phuùt hieän taïi).”
20. AT “moät nieàm höùng khôûi toát laønh hay xaáu xa vónh vieãn.” ÔÛ ñaây
chuùng ta theo giaûi thích cuûa DKR.
21. Ñieàu naøy aùm chæ moät phaùp moân tònh hoùa daønh cho ngöôøi cheát
trong ñoù ngöôøi cheát ñöôïc töôïng tröng baèng moät taám bìa ghi teân
cuûa hoï.
22. Thaønh ngöõ thod pa bor chog ma nghóa ñen laø “toáng khöù caùi soï
ngöôøi,” coù nghóa laø loaïi boû thaân xaùc ta, trong yù nghóa giaûi thoaùt
chính mình khoûi nhöõng taùi sanh trong töông lai. DKR
23. ‘du shes med pa. AT “khoâng coù tri giaùc.” Chuùng ta theo giaûi thích
cuûa DKR: “Chö Thieân phi töôûng (voâ töôûng) ñaõ taïo ra moät traïng
thaùi troáng roãng trong taâm thöùc hoï vaø khoâng nhaän thöùc ñöôïc baát
cöù ñieàu gì caû, nhö trong traïng thaùi nguû saâu khoâng naèm moäng.”
24. klo kha khra aùm chæ vuøng roäng lôùn maø nhöõng cö daân boä laïc cö truù
ôû mieàn nam cuûa trung phaàn vaø ôû mieàn ñoâng Taây Taïng. Ngaøy nay
bao goàm Arunachal Pradesh, Nagaland vaø nhöõng phaàn cuûa
Assam ôû ñoâng-baéc AÁn Ñoä, cuõng nhö nhöõng phaàn cuûa taây-baéc
Mieán Ñieän.
25. Nhöõng ngöôøi Taây Taïng quen goïi Boà Ñeà Ñaïo Traøng laø rdo rje
ldan, hay Toaø Kim Cöông, aùm chæ nôi Ñöùc Phaät ngoài khi Ngaøi ñaït
ñöôïc Giaùc ngoä. Ñaây cuõng ñöôïc coi laø trung taâm cuûa theá giôùi.
26. Xem chuù thích 295.
27. Nhöõng ngoâi chuøa naøy ñöôïc xaây döïng taïi nhöõng ñòa ñieåm chính
xaùc ñöôïc chuaån ñònh coát ñeå cheá ngöï nhöõng taø löïc ôû Taây Taïng. ÔÛ
giöõa taäp hôïp nhöõng ngoâi chuøa naøy laø Rasa Trulnang, laø teân thuôûû
ban ñaàu cuûa chuøa Jokhang. Xem Phaàn II, Chöông Saùu, muïc IV
vaø chuù thích 294.

590
CHÚ THÍCH

28. Theo NT, Ñöùc Lieân Hoa Sanh muoán noùi raèng chæ trong ba thôøi kyø
naøy maø Kim Cöông Thöøa ñöôïc khaùm phaù trong moät phaïm vi
roäng lôùn.
29. Nghóa ñen: “nhöõng nieân lòch (naêm),” nhöng ñieàu naøy khoâng aùm
chæ nhöõng ñôn vò thôøi gian chính xaùc maø muoán noùi tôùi nhöõng thôøi
kyø phaùt trieån hay suy taøn gaây ra bôûi nhöõng nguyeân nhaân khaùc
nhau chaúng haïn nhö söï xuaát hieän cuûa moät thaùnh nhaân hay,
ngöôïc laïi, aûnh höôûng coù haïi cuûa nhöõng tinh linh xaáu aùc. DKR
30. Trong thôøi kyø laäp töùc theo sau thôøi kyø giaùo lyù ñöôïc truyeàn baù,
nhöõng ngöôøi thöïc haønh Giaùo Phaùp haàu nhö ñaéc quaû töùc thôøi.
31. Trong thôøi kyø thaønh töïu thì coù nhöõng ngöôøiù thöïc haønh Giaùo Phaùp,
nhöng coù ít ngöôøi hôn, vaø keát quaû cuûa hoï tôùi chaäm hôn.
32. NT giaûi thích raèng nhöõng hieän töôïng naøy coù theå naûy sinh baát ngôø
ôû khoaûng giöõa moät thôøi khoaù thöïc haønh vaø thôøi khoaù keá tieáp, hay
naûy sinh ngay giöõa moät thôøi khoaù, vaø huûy hoaïi moät hay vaøi yeáu
toá trong möôøi taùm ñieàu kieän töï do vaø thuaän lôïi, gioáng nhö moät
con soùi ñi vaøo baõi nhoát cöøu vaø tha ñi moät hoaëc hai con trong soá
möôøi taùm con cöøu.
33. “Nhöõng ñieàu naøy taùch rôøi taâm thöùc ta vôùi giaûi thoaùt vaø toaøn giaùc.
Khi moät trong nhöõng ñieàu naøy xaûy ra, seõ laøm khoâ heùo choài giaùc
ngoä vaø caét lìa ta khoûi Phaät boä cuûa giaûi thoaùt.” NT
34. Moät caùi loïng nghi leã ñöôïc mang ñi tröôùc moät vò laït ma tröôûng laõo
nhö laø moät bieåu töôïng cuûa söï toân kính.
35. “Ñaïi döông töôïng tröng cho ñaùy saâu vaø söï bao la voâ taän cuûa ba
coõi taùi sanh thaáp vaø nhöõng ñau khoå voâ bieân cuûa chuùng sinh trong
caùc coõi naøy. Con ruøa muø töôïng tröng chuùng sanh trong ba coõi
thaáp, hoï khoâng coù maét ñeå bieát tuaân theo nhöõng gì ích lôïi vaø töø boû
nhöõng ñieàu coù haïi. Vieäc con ruøa muø chæ noåi leân maët bieån moät
traêm naêm moät laàn töôïng tröng cho moät söï vieäc raát hieám khoù ñeå
coù theå thoaùt khoûi nhöõng traïng thaùi cuûa ba coõi thaáp. Moät caùi loã
trong caùi aùch töôïng tröng cho söï hieám hoi cuûa vieäc ñöôïc sinh
laøm ngöôøi vaø trôøi. Gioù xoâ daït caùi aùch theo caùch naøy vaø ñieàu ñoù
töôïng tröng cho söï phuï thuoäc vaøo nhöõng hoaøn caûnh thuaän lôïi.”
36. Chuùng ta ñaõ choïn ‘Surabhibhadra’ nhö moät söï taùi taïo coù theå chaáp
nhaän ñöôïc töø Phaïn ngöõ cuûa tieáng Taây Taïng bde spyod bzang po,
laø danh hieäu cuûa vò vua maø Ngaøi Long Thoï vieát taëng baûn vaên
naøy. Thöïc ra, maëc duø ña soá nhöõng baøi töôøng thuaät ñeàu ñoàng yù

591
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Ngaøi laø baïn thaân vaø laø moät ñaïi thí chuû cuûa Ngaøi Long Thoï, nhaân
daïng cuûa vò vua trong phaïm vi lòch söû vaãn coøn muø môø. Coù theå
Ngaøi laø doøng doõi Satavahana cuûa caùc vò vua ôû Andhra, vaø trong
khi moät soá hoïc giaû ñoàng nhaát Ngaøi vôùi Gautamiputra Satakarni,
ngöôøi trò vì vaøo ñaàu theá kyû thöù 2 sau Coâng Nguyeân; nhöõng ngöôøi
khaùc goïi Ngaøi laø Udayana hay Udayi, hoaëc coi Ngaøi laø caùc vua
Yajnasri hay Vikramaditya.
37. Ñieàu naøy aùm chæ moät thöù bia Taây Taïng ñöôïc chuaån bò baèng caùch
ñoå nöôùc noùng leân nhöõng loaïi haït ñaõ leân men. Theo caùch naøy thì
thuøng chöùa vaät lieäu naøy seõ ñaày ngaäp haït.
38. “Moät nöûa” aùm chæ trieàu ñaïi cuûa vua Mune Tsenpo, oâng maát ñi khi
môùi trò vì moät naêm chín thaùng.
39. OÂng ta coù theå ñieàu phuïc taâm mình theo yù nghóa cuûa vieäc oâng coù
theå phaùt trieån ‘ñònh’ (concentration) nhöng khoâng coù nghóa laø ñaõ
ñieàu phuïc ñöôïc caùc caûm xuùc tieâu cöïc hay chöùng ngoä ñöôïc baûn
taùnh cuûa taâm. Treân quan ñieåm cuûa Phaùp, thieàn ñònh maø khoâng
coù ñònh höôùng ñuùng ñaén thì voâ ích.

40. lam du ’khyer ba: nghóa ñen laø ñöa vaøo con ñöôøng. Ñieàu naøy coù
nghóa laø söû duïng moïi tình huoáng trong ñôøi soáng haøng ngaøy nhö
laø moät phaàn cuûa phaùp tu. Neáu Gelong Thangpa ñöa nhöõng tö
töôûng tieâu cöïc cuûa oâng vaøo con ñöôøng, ví duï duøng loøng töø nhö laø
moät phaùp ñoái trò thaùi ñoä thuø nghòch, hoaëc baèng caùch nhaän ra
ñöôïc taùnh Khoâng cuûa moät nieäm töôûng ngay khi noù sinh khôûi, thì
ñieàu aáy khoâng daãn tôùi baát kyø tai haïi naøo.

41. rkyen: duyeân hôïp (hoaøn caûnh). Nhaân toá hoã trôï ñeå cho nguyeân
nhaân saâu xa (rgyu) troå quaû. Ví duï, neáu ngöôøi naøo ñoù cheát trong
moät tai naïn, thì chính tai naïn, hoaøn caûnh cuûa caùi cheát ñoù, laø rkyen
(duyeân), vaø nguyeân nhaân saâu xa (rgyu) laø haønh nghieäp xaáu aùc ñaõ
taïo trong quaù khöù, vaø caùi cheát laø nghieäp quaû cuûa haønh nghieäp
ñoù.

42. gyur dug: trong y khoa Taây Taïng, thaønh ngöõ naøy aùm chæ caùc
löông thöïc coù chaát dinh döôõng toát laønh, nhöng laïi trôû neân ñoäc haïi
hay khoù tieâu khi ñöôïc duøng chung vôùi nhöõng thöïc phaåm naøo
khaùc.

592
CHÚ THÍCH

43. sha sgren coù nghóa laø thòt quaù oâi thiu nhöng khoâng haún laø bò thoái
röõa. ÔÛ Taây Taïng, thöïc phaåm coù theå ñöôïc tích tröõ trong moät thôøi
gian daøi nhôø ñieàu kieän khí haäu heát söùc ñaëc bieät.
44. Neáu nhö trong giaác nguû, ngöôøi ta vaãn coù theå chuù taâm vaøo thanh
tònh quang laø söï hieån loä töï nhieân cuûa giaùc taùnh nguyeân sô, thì
moïi kinh nghieäm taâm linh cuûa ngöôøi aáy seõ hoøa troän vôùi giaùc taùnh
vaø seõ khoâng phaûi bò nhìn thaáy nhö trong moät caùch theá meâ laàm.
45. Sau khi cheát, seõ khoâng coù traïng thaùi taùi sanh (do nghieäp löïc
chieâu caûm) dieãn ra tieáp theo ñoù.
46. Ñaây laø ba loaïi tinh taán ñaõ ñöôïc giaûi thích chi tieát ôû Phaàn Hai,
Chöông Hai. PWR vieát theâm: Khi baïn coù söï tinh taán nhö-aùo giaùp
thì khoâng gì coù theå ngaên caûn baïn khôûi ñaàu. Khi baïn tinh taán trong
haønh ñoäng, khoâng gì coù theå laøm giaùn ñoaïn ñieàu baïn ñang laøm.
Khi baïn coù söï tinh taán khoâng theå ngöøng döùt, khoâng gì coù theå
ngaên trôû baïn ñaït ñöôïc muïc ñích.

47. Thuaät ngöõ Taây Taïng laø chos dred, nghóa ñen laø “Con gaáu Phaùp”.
DICT: “ngöôøi khoâng ñöôïc ñieàu phuïc bôûi Phaùp. Anh ta hieåu Phaùp
nhöng khoâng thöïc haønh Phaùp, taâm anh ta trôû neân khoâ cöùng..”
Neáu ñeán vôùi Phaät Phaùp baèng moät thaùi ñoä sai laïc, ta coù theå coù
moät nieàm tin giaû taïo, khieán ta khoâng nhaïy caûm ñoái vôùi vò Thaày vaø
giaùo lyù.
48. Theo truyeàn thoáng thì nhöõng thaân töôùng thuoäc thieân giôùi
(celestial bodies) ñöôïc xem laø nôi an truù cuûa nhöõng chuùng sinh
thuoäc caùc coõi trôøi naøo ñoù maø ngöôøi phaøm khoâng theå thaáy ñöôïc.
49. dkor za ba thöôøng coù nghóa laø söû duïng nguoàn taøi chính ñöôïc
hieán cuùng bôûi tín taâm, vôùi yù nghóa ñaëc bieät laø söû duïng chuùng moät
caùch khoâng ñuùng ñaén. Ñoâi khi coøn aùm chæ vieäc nhöõng ngöôøi ñang
ôû moät ñòa vò quyeàn theá laïm duïng cuûa caûi chung nhö taøi saûn cuûa
moät quoác gia.
50. ÔÛ ñaây ngöõ (ngag) aùm chæ naêng löïc vi teá cuûa ngöõ. Khi ñöôïc vaän
duïng bôûi moät ngöôøi coù khaû naêng tu taäp taâm linh naøo ñoù hoaëc bôûi
moät ngöôøi vôùi moät loaïi nghieäp ñaëc bieät thì naêng löïc naøy laø
phöông tieän ñeå bieåu loä aâm thanh cuûa caùc caâu maät chuù vaø coù theå
coù naêng löïc chöõa laønh, laøm an bình, haøng phuïc...

593
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

51. Phaùp sö neùm maïnh nhöõng vaät töôïng tröng khaùc nhau vaøo hoï,
chaúng haïn nhö nhöõng baùnh cuùng torma, haït muø taït, hay boät, laø
nhöõng thöù maø caùc ngaï quyû nhaän bieát laø nhöõng vuõ khí tieâu dieät
thaân theå hoï.
52. Caùc naga laø moät loaïi chuùng sanh soáng döôùi maët ñaát vaø coù naêng
löïc phi thöôøng. Maëc duø gioáng nhö nhöõng tinh linh, chuùng vaãn
ñöôïc xeáp loaïi cuøng caùc suùc sanh vì thaân chuùng gioáng nhö raén.
Xin xem theâm Thuaät ngöõ: “garuda”
53. Thaønh ngöõ ‘du byed kyi sdug sngal maø chuùng toâi ñaõ dòch laø “noãi
khoå cuûa moïi giaû hôïp” ñöôïc giaûi thích nhö sau: rgyu rkyen ‘du
byed nas sdug sngal ‘byung, “khi nhaân vaø duyeân cuøng tuï hoäi thì
söï ñau khoå xuaát hieän.” Noãi khoå naøy ñöôïc coi laø nguoàn goác cuûa
hai loaïi ñau khoå caên baûn khaùc trong voøng sinh töû luaân hoài,ø ñöôïc
moâ taû laø khyab pa, coù nghóa laø coù maët khaép nôi hay cuøng khaép.
54. Nhöõng hieän töôïng taùi sinh chính yeáu khaùc xaûy ra trong saùu coõi
luaân hoài laø sinh ra töø tröùng (noaõn sanh), sinh ra töø hôi noùng vaø söï
aåm öôùt (thaáp sanh), vaø ñaûn sanh moät caùch kyø dieäu (hoaù sanh).
55. Ñaây laø caùch dòch gaàn ñuùng ñöôïc vôùi nhöõng thuaät ngöõ ñöôïc duøng
trong y khoa Taây Taïng ñoái vôùi giai ñoaïn trong naêm tuaàn ñaàu tieân
cuûa söï phaùt trieån cuûa baøo thai trong thôøi kyø tröùng nöôùc.
56. las kyi rlung: nghieäp löïc cuûa nhöõng haønh vi trong quaù khöù, thuùc
ñaåy toaøn boä tieán trình cuûa luaân hoài.
57. Moät taám kim loaïi coù ñuïc moät loã qua ñoù kim loaïi ñöôïc keùo thaønh
daây.
58. ÔÛ Taây Taïng, bô ñöôïc xoa treân ñænh ñaàu treû sô sinh ñeå giuùp cho
caùi thoùp mau ñoùng laïi. Maëc duø vieäc naøy ñöôïc coi nhö coù lôïi cho
söùc khoûe cuûa noù, nhöng treû sô sinh nhaïy caûm tôùi noãi nhöõng naêng
löïc vi teá cuûa thaân noù cuõng bò kích ñoäng.
59. Gioáng nhö trong nhöõng neàn vaên hoùa ñoâng phöông khaùc, ñoái vôùi
ngöôøi Taây Taïng thì vieäc böôùc qua ñaàu (hay thaân) moät ngöôøi naøo
laø ñieàu heát söùc sæ nhuïc vaø laø moät nguoàn nhieãm oâ. Ñoái vôùi nhöõng
haønh giaû Kim Cöông Thöøa thì ñoù laø söï thieáu toân kính maïn ñaø la
cuûa thaân, laø moät caùi gì thieâng lieâng. Tuy nhieân, vôùi moät haønh giaû
du giaø ñaõ chöùng ngoä ñöôïc söï thanh tònh toái haäu cuûa taát caû moïi
hieän töôïng trong leõ tuyeät ñoái thì taát caû nhöõng loaïi kinh nghieäm coù
cuøng moät vò cuûa taùnh Khoâng.

594
CHÚ THÍCH

60. las kyi sa ba, moät nôi maø nghieäp löïc maõnh lieät hôn vaø nhöõng
haäu quaû cuûa haønh nghieäp ñöôïc chieâu caûm maïnh meõ hôn, vaø
trong moät vaøi tröôøng hôïp, seõ xaûy ra sôùm hôn. Trong boán trung
chaâu trong theá giôùi thuoäc vuõ truï quan truyeàn thoáng (cuûa Phaät
Giaùo), thì ñaëc bieät laø trong chaâu Jambudvipa (Dieâm Phuø Ñeà – coõi
ngöôøi), caùc haønh nghieäp seõ ñöa ñeán quaû baùo maïnh meõ, vaø trong
ñoù nhöõng kinh nghieäm caù nhaân coù theå thay ñoåi nhieàu hôn. Chuùng
sinh cuûa nhöõng trung chaâu khaùc thì thöôøng phaûi chòu quaû baùo
cuûa nhöõng haønh vi trong quaù khöù hôn laø taïo ra nhöõng nguyeân
nhaân môùi. Kinh nghieäm quaû baùo vaø thoï maïng cuûa hoï thì coá ñònh
hôn chuùng sinh ôû coõi ngöôøi.
61. Neáu chuùng ta khoâng bò nhöõng hoaøn caûnh thuaän lôïi ñaùnh löøa, maø
nhaän ra raèng chuùng chæ coù tính caùch xaùc thöïc tuøy theo möùc ñoä
caûm nhaän cuûa ta, thì nhöõng hoaøn caûnh naøy coù theå trôû thaønh moät
trôï löïc giuùp cho coâng phu thieàn ñònh cuûa chuùng ta tieán boä thay vì
taïo neân nhöõng tham luyeán gaây neân chöôùng ngaïi cho ta.
62. Chính nhôø quaùn saùt nhöõng vò Thaày caû toát laãn xaáu maø ta coù theå
nhaän chaân ra ñöôïc nhöõng vò Thaày toát. Vieäc quaùøn saùt nhöõng haønh
giaû toát vaø xaáu giuùp ta hoïc ñöôïc caùch thöùc giuùp mình töï haønh xöû.
63. Cuõng nhö caùch caùc hieän töôïng beân ngoaøi xuaát hieän vaø bieán maát
vaøo khoâng gian, nhöõng hieän töôïng cuûa taâm khôûi leân töø baûn taùnh
cuûa taâm (sems nyid) vaø laïi tan hoøa trôû laïi vaøo ñoù. Nhöõng hieän
töôïng aáy khoâng coù töï taùnh ñoäc laäp.
64. Moät phaàn ñaëc tính cuûa coõi Trôøi ñöôïc moâ taû nhö laø khoâng coù söï
giaän döõ vaø thuø gheùt. Vì theá ôû ñaây, ñeå coù theå chieán ñaáu, chö
Thieân trong coõi Trôøi thöù Ba Möôi Ba phaûi ñi ñeán moät khu röøng
huyeàn bí, ôû ñoù hoï trôû neân hung haêng, thích gaây haán.
65. Saéc giôùi vaø voâ saéc giôùi. Xem thuaät ngöõ: “tam giôùi.”
66. Nghóa ñen: “naêm coõi:” moät caùch phaân loaïi khaùc cuûa saùu coõi vôùi
chö thieân vaø a tu la nhaäp laøm moät.
67. las su ‘char ba. Chuùng toâi nhaän ñöôïc nhieàu giaûi thích khaùc nhau
cuûa thaønh ngöõ naøy. Chuùng toâi ñaõ dòch theo caùch giaûi thích cuûa
Ngaøi DKR laø töông ñöông vôùi las su rung ba, coù nghóa laø thích
hôïp hay coù theå thöïc hieän ñöôïc.
68. Gioáng nhö moät thaùp canh giöõ moät vai troø heát söùc troïng yeáu trong
moät traän chieán ñeå quan saùt keû ñòch vaø daønh phaàn chieán thaéng,

595
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

samaya (xem Thuaät ngöõ) hay maät nguyeän laø ñieàu coát yeáu trong
Maät Thöøa ñeå traùnh caùc chöôùng ngaïi vaø ñaït ñöôïc Phaät Quaû.
69. Noi theo tieán trình cuûa caùc Thöøa (Phaïn: yana) coù nghóa laø beân
ngoaøi ta theo giôùi luaät cuûa Tieåu Thöøa trong khi beân trong thöïc
haønh Ñaïi Thöøa, vaø moät caùch bí maät, ta thöïc haønh Kim Cöông
Thöøa. ÔÛ ñaây Ngaøi Patrul Rinpoche nguï yù raèng Thaày cuûa Ngaøi duø
taâm ñaõ hoaøn toaøn vöôït khoûi moïi ñaém nhieãm luaân hoài, nhöng vaãn
laø moät taám göông hoaøn haûo ñeå soi roïi cho ñeä töû caùch ñi theo moät
tieán trình tu taäp.
70. Coù theâm hai haønh ñoäng coù quaû baùo töùc thôøi laø toäi gaây chia reõ
Taêng Ñoaøn, vaø laøm thaân Phaät chaûy maùu.
71. Trong haàu heát xaõ hoäi Taây Taïng luùc ñoù, vieäc duøng thòt trong moãi
böõa aên ñöôïc coi laø daáu hieäu cuûa giaøu coù sung tuùc vaø vì vaäy thuoäc
ñòa vò cao. Ngöôøi khaùch ñang khoe khoang ñeå ngöôøi khaùc coù
caûm töôûng raèng ôû nha,ø ngoaøi moùn thòt ra, coâ khoâng quen aên baát
kyø moùn gì khaùc.
72. ÔÛ ñaây Ngaøi Patrul Rinpoche phaân bieät giöõa hieän töôïng taâm lyù
khoâng lieân quan ñeán trí tueä vôùi tính sieâu vieät ñích thöïc cuûa khoâng
gian vaø thôøi gian maø nhöõng baäc giaùc ngoä ñaõ chöùng nghieäm; ñaây
laø nhöõng ngöôøi ñaõ ñaït ñöôïc ba ñòa Boà Taùt cao nhaát. Caùi tröôùc
ñöôïc moâ taû laø zag bcas, “bò ñaém nhieãm” (bôûi nhöõng khaùi nieäm),
vaø caùi sau laø zag med, “voâ caáu nhieãm.”
73. “Nghi leã cuûa nhöõng ngöôøi baø la moân” aùm chæ nhöõng nghi leã thöïc
hieän khoâng vì ñoäng cô ñaït ñöôïc giaùc ngoä cho taát caû chuùng sanh.
Maëc duø laø nhöõng nghi leã toân giaùo, chuùng vaãn khoâng ñöôïc coi laø
seõ daãn ñeán giaûi thoaùt roát raùo.
74. dkor nag po: vì söï linh thieâng thaät söï cuûa Phaät, Phaùp, Taêng neân
laïm duïng caùc vaät cuùng döôøng seõ gaây neân cho hoï nghieäp quaû heát
söùc naëng neà. ÔÛ ñaây ñaëc bieät noùi ñeán nhöõng cuùng döôøng cuûa caùc
thí chuû trong caùc nghi leã ñöôïc thöïc hieän cho ngöôøi cheát, ngöôøi
beänh, v.v..
75. thar pa dang grol ba: chuùng toâi ñaõ dòch hai thuaät ngöõ ôû ñaây laø
giaûi thoaùt vaø töï do, gaàn nhö ñoàng nghóa trong Anh Ngöõ. PWR giaûi
thích söï khaùc nhau trong vaên caûnh naøy laø: giaûi thoaùt (thar pa) laø
thoaùt khoûi sinh töû luaân hoài, ñaëc bieät laø thoaùt khoûi nhöõng coõi thaáp,
trong khi töï do (grol ba) laø thoaùt khoûi moïi chöôùng ngaïi ñöa ñeán

596
CHÚ THÍCH

toaøn giaùc hay giaùc ngoä. Trong nhöõng vaên caûnh khaùc, thar pa coù
theå bao haøm caû hai nghóa naøy, nhö trong Chöông Saùu.
76. Quan ñieåm naøy ñöôïc coi laø khoâng ñuùng, khoâng phaûi vì noù phuû
nhaän moät taùc nhaân, maø bôûi noù phuû nhaän tieán trình nhaân quaû.
77. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø ta khoâng neân ñaët caâu hoûi hay phaân
tích giaùo lyù. Thöïc ra Ñöùc Phaät khuyeán khích nhöõng caâu hoûi nhö
vaäy. Duø theá naøo ñi nöõa, vieäc ñeå cho quan ñieåm rieâng cuûa ta ñoùng
chaët taâm ta ñoái vôùi Phaät Phaùp; vieäc ñoùng chaët taâm laïi laø vieäc ta
phaûi thöôøng xuyeân ñoái phoù haèng ngaøy, nhöng vieäc naøy coù theå
thöïc söï ngaên trôû khoâng cho ta böôùc ñi treân con ñöôøng daãn ñeán
giaûi thoaùt.
78. Bôûi nhöõng baäc Thaày taâm linh, laø nhöõng ngöôøi höôùng daãn chuùng
sanh, xuaát hieän tuøy theo nhöõng haønh nghieäp trong quaù khöù cuûa
chuùng sanh neân nhaân duyeân noái keát giöõa vò Thaày vaø ñeä töû khoâng
theå chia caùch ñöôïc. Do ñoù, neáu ñeä töû cö xöû khoâng phuø hôïp thì
nhöõng haäu quaû seõ phaûn nghòch laïi vò Thaày (trong laõnh vöïc töông
ñoái), laøm suy giaûm thôøi gian hoaù thaân cuûa Thaày vaø gaây chöôùng
ngaïi cho nhöõng coâng haïnh coát ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi khaùc cuûa
vò Thaày.
79. Taø kieán seõ laøm cho quan ñieåm cuûa ta trôû neân chaät heïp. Ngay
caû quaû laønh cuûa nhöõng haønh ñoäng toát laønh cuûa ta cuõng seõ bò giôùi
haïn bôûi ta ñaõ laøm nhöõng nghieäp laønh naøy maø khoâng coù ñoäng cô
ñaït tôùi giaùc ngoä vieân maõn vì lôïi ích cuûa taát caû chuùng sanh. Ngoaøi
ra, neáu khoâng tin vaøo nhöõng baäc truyeàn daïy Giaùo Phaùp, ta seõ
khoâng coù ñöôïc löïc hoã trôï cho coâng phu saùm hoái ñaõ ñöôïc moâ taû
trong Phaàn Hai, Chöông Ba.
80. Ñieàu naøy aùm chæ thôøi ñieåm maø nghieäp löïc chieâu caûm troå quaû toái
ña, nhöng quaû aáy cuõng coù theå ñöôïc thuùc ñaåy ñeå troå ra nhanh hôn
hay laøm cho chaäm laïi tuyø vaøo keát quaû cuûa nhöõng haønh ñoäng
khaùc.
81. Moät baûn dòch hôi khaùc bieät cuûa trích daãn naøy ñöôïc ñöa ra trong
aán baûn cuûa Zenkar Rinpoche cuûa baûn vaên Taây Taïng: “Muoán bieát
nôi baïn sinh ra tröôùc kia, haõy nhìn xem baây giôø baïn laø gì. Muoán
bieát nôi baïn saép taùi sanh, haõy nhìn xem hieän baïn ñang laøm gì.”
82. Boá thí baát tònh laø boá thí vôùi thaùi ñoä chaáp ngaõ, trong kieåu caùch
buûn xæn hay mieãn cöôõng, hoaëc cho ñi xong roài sau ñoù laïi hoái tieác.
Keát quaû cuûa vieäc boá thí theo caùch naøy laø ta seõ ñöôïc giaøu coù

597
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

nhöng seõ khoâng höôûng ñöôïc lôïi ích töø söï giaøu sang sung tuùc
naøy.
83. Nhöõng phaåm tính cuûa moät vò Phaät: goàm ba möôi hai töôùng chính,
taùm möôi töôùng phuï, möôøi naêng löïc v.v..
84. seng ldeng laø moät loaïi caây thaân moäc, töùc caây cao su Acacia
catechu, ñöôïc tìm thaáy khaép mieàn Baéc AÁn Ñoä, Nepal vaø nhöõng
thung luõng ôû Taây Taïng.
85. Xem chuù thích 36.
86. Chuùng toâi khoâng theå laøm cuïm töø naøy deã hieåu hôn. srog coù nghóa
laø sinh löïc, hoã trôï cho hôi aám (nhieät) vaø cho yù thöùc hoaëc hôi thôû.
Döôøng nhö Surabhibhadra (xem chuù thích 36) laø vò thí chuû cuûa
Nagarjuna, ngöôøi cung caáp thuoác tröôøng sinh cho
Surabhibhadra. Neáu ñuùng nhö theá thì coù leõ ngöôøi con muoán gieát
cha neân ñaõ quyeát ñònh gieát Nagarjuna ñeå ngaên trôû vieäc Ngaøi ñöa
thuoác tröôøng sinh cho cha mình.
87. Theo truyeàn thuyeát, ñaàu vaø thaân Ngaøi Long Thoï (Nagarjuna) coù
hình daïng hai taûng ñaù lôùn bò taùch rôøi (taïi Nagarjunakonda mieàn
Nam AÁn Ñoä) maø traûi qua nhieàu theá kyû daàn daàn xích laïi gaàn nhau
hôn. Khi chuùng hôïp nhaát, Ngaøi Long Thoï seõ hoài sinh.
88. Theâm vaøo nhöõng haønh vi tieâu cöïc noùi chung thì coù nhöõng haønh
ñoäng maø Ñöùc Phaät ngaên caám nhöõng ngöôøi ñaõ thoï nhöõng giôùi ñaëc
bieät. ÔÛ ñaây, vò taêng ñang vi phaïm moät giôùi luaät ngaên caám tu só ñaõ
thoï cuï tuùc giôùi chaët phaù caây coái.
89. Nhöõng caùi ñeá hình troøn maø treân ñoù nhöõng nhuùm gaïo, v.v. ñöôïc
ñaët leân theo Maät phaùp cuùng döôøng maïn ñaø la. Cuùng döôøng maïn
ñaø la laø moät phaàn cuûa tieán trình tònh hoaù. Phaùp tu cuùng ñöôøng
maïn ñaø la ñaõ ñöôïc giaûi thích chi tieát trong Phaàn Hai, Chöông
Boán.
90. Vieäc duøng ngoân ngöõ cuûa Giaùo Phaùp veà haï thaáp hay xem
thöôøng luaät nhaân quaû coù nghóa laø duøng giaùo lyù cuûa chaân lyù tuyeät
ñoái nhö moät caùi côù ñeå laøm baát kyø ñieàu gì mình mong muoán, noùi
raèng khoâng coù khaùc bieät giöõa thieän vaø aùc, giöõa luaân hoài vaø Nieát
Baøn, giöõa chö Phaät vaø phaøm phu, v.v..
91. Ñieàu naøy coù nghóa laø baát kyø ai ñöôïc taïo duyeân noái keát vôùi moät
ngöôøi theo baát cöù caùch naøo, tích cöïc, tieâu cöïc, hay hoaøn toaøn
ngaãu nhieân. Ngay caû moät quan heä nhoû beù toái thieåu vôùi moät vò Boà

598
CHÚ THÍCH

Taùt, qua vieäc thaáy, nghe, chaïm, v.v. cuõng coù theå ñem laïi lôïi ích to
lôùn vaø daãn ñeán giaûi thoaùt.
92. Xem Daãn Nhaäp veà moät giaûi thích toùm taét cuûa phaàn thöïc haønh
chính yeáu. “Maëc duø taát caû nhöõng phaùp tu cuûa phaàn chính yeáu
cuûa con ñöôøng khoâng ñöôïc giaûi thích moät caùch chính thöùc trong
taäp saùch naøy, nhöng nhöõng ñieàu aáy vaãn hieän dieän ôû ñoù töø trong
coát tuyû. Taäp saùch ñaày ñuû bôûi noù chöùa ñöïng toaøn boä yù nghóa cuûa
con ñöôøng tu.”
93. Trong chöông naøy, Ngaøi Patrul Rinpoche ñöa ra moät baøi keä toùm
taét veà töøng vaán ñeà maø khoâng trích daãn töø baát kyø nguoàn goác ñaëc
bieät naøo. Nhöõng baøi keä naøy laø ñeå giuùp ngöôøi ñoïc hay ngöôøi nghe
nhôù laïi chuùng. Vieäc khaåu truyeàn tröïc tieáp (töø Thaày xuoáng ñeán troø)
luoân luoân ñoùng moät vai troø quan troïng trong Ñaïo Phaät, vaø ngöôøi
Taây Taïng thöôøng xuyeân ghi cheùp toaøn boä nhöõng pho Kinh ñieån
vaøo trong kyù öùc. Coâng naêng tu taäp naøy coù theå giuùp hoï ghi nhôù
töøng chi tieát moät cuûa nhöõng giaùo lyù khaåu truyeàn. Chaúng haïn, heä
thoáng caáu truùc cuûa baûn vaên naøy phaàn naøo laøm cho caùc haønh giaû
thöôøng xuyeân coù saün nhöõng giaùo huaán trong taâm thöùc.
94. Hoï haønh ñoäng traùi vôùi thoâng leä, baát chaáp nhöõng pheùp taéc cö xöû
theo tuïc leä, nhö theå haønh vi cuûa hoï ñöôïc ñaët neàn taûng treân trí tueä
khoâng ñaém nhieãm ñích thöïc. Thaät ra, hoï chæ ñang töï löøa gaït
chính mình.
95. NT chæ roõ raèng ñeå thaáy vò Thaày taâm linh cuûa ta nhö moät vò Phaät,
ta caàn caûm thaáy: 1) Ngaøi laø moät vò Phaät trong thaân ngöôøi trong caû
hai yù nghóa töông ñoái vaø tuyeät ñoái, 2) moïi hoaït ñoäng cuûa Ngaøi duø
thuoäc taâm linh hay theá gian ñeàu laø nhöõng coâng haïnh cuûa moät vò
Phaät, 3) thieän taâm cuûa Ngaøi ñoái vôùi ta thì vöôït troäi thieän taâm cuûa
chö Phaät, 4) Ngaøi laø hieän thaân, laø baäc vó ñaïi nhaát trong taát caû
nhöõng nôi nöông töïa, vaø 5) neáu hieåu ñöôïc ñieàu naøy, ta caàu
nguyeän Ngaøi maø khoâng döïa vaøo baát kyø söï trôï giuùp naøo khaùc treân
con ñöôøng tu, ta vaãn seõ phaùt trieån ñöôïc trí tueä cuûa söï chöùng ngoä.
96. srid pa: nghóa goác laø “trieån voïng”-- nghóa laø baát cöù nhöõng gì coù
theå chuyeån hoaù thaønh baát kyø nhöõng caùi gì khaùc. Vì theá ôû ñaây, yù
naøy töôïng tröng cho taát caû nhöõng khaùi nieäm maø chuùng ta phoùng
vaøo thöïc taïi, vaø laø moät caùi gì ñaõ trôû thaønh theá giôùi huyeãn hoùa maø
chuùng ta nhaän thaáy. Vì theá ñieàu naøy coù theå ñöôïc dòch laø: trôû
thaønh (thaønh), hieän höõu (truï), luaân hoài, theá giôùi.

599
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

97. Con ngöïa hoaøn haûo (ngöïa baùu) laø moät trong nhöõng sôû höõu cuûa
Chuyeån Luaân Thaùnh Vöông. Con ngöaï baùu bieát ñöôïc nhöõng öôùc
muoán cuûa Ngaøi tröôùc khi Ngaøi trình baøy veà öôùc muoán ñoù. ÔÛ ñaây
ngöôøi ñeä töû lyù töôûng nhaän bieát ñöôïc yù ñònh cuûa Thaày mình vaø
theo ñoù maø haønh ñoäng thích hôïp.
98. “Hoïc hoûi tö töôûng vaø haønh ñoäng cuûa Thaày coù nghóa laø ñaït ñöôïc
taát caû nhöõng taùnh ñöùc cuûa thaân, khaåu, yù cuûa Thaày mình.” DKR.
“Neáu tröôùc tieân ta khoâng ñaït ñöôïc chöùng ngoä cuûa Thaày thì vieäc
noi göông haønh ñoäng cuûa Thaày chæ laø ñaïo ñöùc giaû.” NT
99. nor rdzas: nghóa ñen: “taøi saûn vaät chaát.” Chuùng ta thöôøng dòch
thuaät ngöõ naøy laø “tieàn baïc,” maëc duø cuõng coù theå coù nghóa laø baát
kyø nhöõng gì quyù baùu vaø giaù trò, khoâng phaûi chæ laø moät vaøi hình
thöùc tieàn teä ñaëc bieät.
100. Moät trong ba ñaïi hoïc tu vieän lôùn cuûa Phaät Giaùo AÁn Ñoä, hai ñaïi
hoïc kia laø Nalanda vaø Odantapuri. Nhieäm vuï “hoïc giaû phaân-khoa-
tröôûng (ngöôøi giöõ coång)” cuûa caùc “caùnh coång,” hay caùc phaân-
khoa, trong moãi moät ñòa haït chính yeáu, ñeàu ñöôïc giao cho caùc
hoïc giaû coù khaû naêng nhaát ñeå baûo veä quan ñieåm trieát hoïc Phaät
Giaùo, choáng laïi nhöõng thaùch thöùc tranh luaän cuûa nhöõng tö töôûng
gia phi-Phaät Giaùo. Vieäc tranh luaän maõnh lieät, ñöôïc ñeà ra giöõa
nhöõng ngöôøi ñeà xöôùng cuûa nhöõng hoïc phaùi tö töôûng khaùc nhau,
laø ñaëc tính cuûa thôøi kyø vaên minh cao ñoä ôû mieàn Baéc AÁn Ñoä.
101. gyang rim gsum: ba lôùp töôøng ñaát seùt,” khoaûng ba meùt. Trong
nhieàu vuøng cuûa Taây Taïng, töôøng nhaø ñöôïc xaây baèng ñaát seùt
(gyang) ñöôïc keát chaët khi coøn aåm giöõa nhöõng khuoân goã song
song ñöôïc ñaët doïc theo töôøng vaø ñeå cho khoâ. Caùi khuoân naøy sau
ñoù ñöôïc di chuyeån leân treân ñeå giöõ nhöõng lôùp (rim) ñaát seùt keá tieáp.
Caùc baûng goã ñöôïc söû duïng nhö nhöõng caùi khuoân thöôøng roäng
khoaûng moät meùt. Thuaät ngöõ gyang hoaëc gyang rim thöôøng ñöôïc
söû duïng nhö moät caùch ño löôøng phoûng chöøng chieàu saâu cuûa
tuyeát.
102. Coù theå giaûi thích veà ba caâu naøy nhö sau: “Goác (cuûa phaùp tu aáy)
laø söï chieán thaéng cuûa nguyeân sô,” coù nghóa raèng Phaät taùnh laø
baûn taùnh nguyeân sô cuûa chuùng ta, khoâng theå bò aûnh höôûng bôûi
baát kyø nguyeân nhaân hay hoaøn caûnh naøo. “Ngoïn cuûa phaùp aáy
chính laø söï chieán thaéng cuûa quaû vò thaønh töïu” coù nghóa laø ta coù
theå ñaéc ñöôïc ñaïo quaûû toái thöôïng. “Quaû cuûa phaùp aáy chính laø söï

600
CHÚ THÍCH

chieán thaéng cuûa phaùp moân du giaø” coù nghóa laø khoâng coù phöông
phaùp du giaø (yoga) naøo coù theå ñem laïi moät keát quaû toát ñeïp hôn.
103. Truyeàn thoáng döïa treân nhöõng giaùo lyù ban ñaàu ñöôïc ñöa töø AÁn
Ñoä vaøo Taây Taïng trong theá kyû thöù 8 ñöôïc goïi laø truyeàn thoáng Coå
Maät (Cöïu Phaùi) hay laø Nyingma. Coøn truyeàn thoáng ñaët neàn treân
moät traøo löu giaùo lyù môùi, baét ñaàu töø theá kæ 11 trôû veà sau goïi laø
Taân Dòch, hay Sarma. Vò thaày ñaàu tieân cuûa Milarepa, Ngaøi
Rongton Lhaga, thuoäc veà phaùi Nyingma, trong khi Marpa laø moät
dòch giaû vaø haønh giaû thaønh töïu cuûa giaùo lyù Taân Phaùi.
104. Jetsun Mila muoán cuùng döôøng moät bình ñaày luùa maïch. Cuùng
döôøng moät bình roãng ñöôïc coi laø ñieàm chaúng laønh.
105. Nhöõng thöû thaùch maø Milarepa ñaõ traûi qua tröôùc khi nhaän giaùo
lyù töø Marpa cuõng laø ñeå tònh hoaù aùc nghieäp ñaõ taïo trong quaù khöù,
tích tuï coâng ñöùc vaø laø nhöõng chuaån bò coù tính chaát taâm lyù. Nhöõng
thöû thaùch naøy cuõng coù moät moái lieân heä vôùi töông lai cuûa doøng
truyeàn thöøa cuûa Ngaøi, moãi chi tieát ñeàu coù moät bieåu töôïng ñaày yù
nghóa maø theo lyù duyeân sinh (rten ‘bral), seõ aûnh höôûng tôùi töông
lai cuûa chính Milarepa vaø nhöõng ñeä töû cuûa Ngaøi.
106. YÙ nghóa caên baûn laø ñi tìm söï che chôû ñeå thoaùt khoûi moät moái
hieåm nguy, trong tröôøng hôïp naøy laø nhöõng hieåm nguy cuûa voøng
sinh töû luaân hoài.
107. “Taïi sao taát caû moïi con ñöôøng? Bôûi vì quy y laø moät phaàn quan
troïng treân moãi moät con ñöôøng tu theo Kinh ñieån vaø Maät ñieån.”
NT
108. ÔÛ ñaây nieàm tin chæ ñôn giaûn laø moät söï ñaùp öùng töï nhieân. “Trong
tröôøng hôïp naøy, ta khoâng nhaát thieát phaûi hieåu lyù do vì sao mình
tin.” NT
109. “Khi ta coù loaïi nieàm tin naøy, ta bieát lyù do taïi sao. Ta coù nieàm tin
bôûi ta hieåu raèng Tam Baûo, vaø ñaëc bieät laø vò Thaày taâm linh, laø nôi
nöông töïa khoâng theå naøo laàm laãn ñöôïc.” NT
110. Töø “cöûa” (sgo) ôû ñaây hoaøn toaøn aùm chæ cho nieàm tin, ñaây laø yeáu
toá ñöa ta ñeán vôùi naêng löïc gia trì cuûa Ñöùc Phaät, hay cuûa Ñöùc
Lieân Hoa Sanh, hoaëc cuûa vò Thaày cuûa ta. PWR
111. Ñaây laø quy y ôû trình ñoä tu taäp cuûa Ñaïi Vieân Maõn.
112. tshogs zhing: “ruoäng (töùc laø ñoái töôïng) ñeå tích taäp coâng ñöùc qua
nhöõng phaùp tu nhö leã laïy, cuùng döôøng vaø caàu nguyeän.” DICT.
Nhôø nhöõng phaåm taùnh giaùc ngoä cuûa Phaät, Phaùp vaø Taêng maø keát

601
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

quaû cuûa baát kyø haønh ñoäng toát laønh naøo höôùng tôùi caùc Ngaøi cuõng
ñeàu coù naêng löïc to lôùn. Xem theâm ruoäng coâng ñöùc trong Thuaät
ngöõ.
113. Hoa sen bieåu töôïng cho söï thanh tònh cuûa taâm giaùc ngoä. Maëc duø
moïc trong buøn, hoa sen vaãn khoâng bò nhieãm muøi buøn.
114. Soá chaân tay ñöôïc ñònh roõ qua hình töôùng ñöôïc quaùn töôûng cuûa
nhöõng vò Thaày vaø Boån Toân; thoâng thöôøng caùc vò aáy ñöôïc quaùn
töôûng vôùi soá löôïng nhieàu hôn moät ñaàu vaø hai tay hay chaân, vaø
moãi moät chi tieát ñeàu coù moät yù nghóa bieåu töôïng ñaëc bieät.
115. Nhöõng vò Phaùp Vöông Töû hay Ñaïi Boà Taùt trong giaùo ñoaøn cuûa
Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni goàm coù: Manjusri (Vaên Thuø),
Avalokiteshvara (Quaùn Töï Taïi töùc Quaùn Theá AÂm), Vajrapani
(Kim Cöông Thuû töùc Ñaïi Theá Chí), Maitreya (Di Laëc),
Akasagarbha (Hö Khoâng Taïng), Ksitigarbha (Ñòa Taïng),
Sarvanivaranaviskambhin (Tröø Caùi Chöôùng), vaø Samantabhadra
(Phoå Hieàn).
116. Möôøi ba moùn trang söùc cuûa Baùo Thaân, xem Phaàn Hai, Chöông
3, Muïc III.
117. Tích tröôïng cuûa taêng só, ñöôïc goïi laø ‘khar gsil, nghóa ñen laø
“tröôïng ngaân vang,” goàm coù moät tay caàm baèng goã vaø saét, coù hai
caùi thaùp boïc ôû treân; beân döôùi caùi thaùp cao nhaát coù treo boán baùnh
xe vaø möôøi hai voøng kim loaïi, aâm thanh keâu vang cuûa chuùng baùo
hieäu söï hieän dieän cuûa vò taêng só. Bình baùt thöôøng baèng kim loaïi,
ñöôïc goïi laø lhung bzed, nghóa ñen laø “vaät chöùa nhöõng thöù rôi rôùt”.
118. Nhöõng vò Hoä Phaùp ñoâi khi laø caùc Hoùa Thaân cuûa Chö Phaät hay
Boà Taùt, vaø ñoâi luùc laø nhöõng tinh linh, caùc vò trôøi hay ma quyû ñaõ
ñöôïc moät baäc Ñaïo sö taâm linh vó ñaïi nhieáp phuïc vaø buoäc phaûi giöõ
nhöõng lôøi theà. Nhöõng vò Hoä Phaùp thuoäâc phaân loaïi thöù nhaát (Hoaù
Thaân cuûa Chö Phaät hay Boà Taùt) khoâng coøn vöôùng maéc bôûi
nghieäp, vaø hoaøn toaøn haønh xöû do loøng bi maãn. Nhöõng vò trong
phaân loaïi thöù hai (tinh linh hay caùc vò trôøi hay ma quyû ñaõ ñöôïc
nhieáp phuïc) laø nhöõng vò hoä phaùp nöông vaøo nghieäp duyeân maø
coù.
119. “Vaøo giaây phuùt ñoù (ñaït ñöôïc giaùc ngoä), ta seõ coù muôøi oai löïc vaø
ñöôïc gia hoä möôøi thaàn löïc, nhôø ñoù ta thoaùt khoûi moïi sôï haõi. Khi
ta coù khaû naêng che chôû ngöôøi khaùc, ta khoâng caàn quy y nöõa”. NT

602
CHÚ THÍCH

120. “Quy y toái thöôïng duy nhaát laø quy y nôi traïng thaùi toái thöôïng cuûa
Phaät Quaû. Giaùo Phaùp vaø Taêng Ñoaøn chæ laø quy y taïm thôøi. Phaùp
cuûa söï truyeàn daïy laø moät yeáu nghóa maø ta phaûi chöùng ngoä. Moät
khi ta ñaõ chöùng ngoä ñöôïc yeáu nghóa ñoù moät caùch ñuùng ñaén thì ta
khoâng coøn caàn tôùi quy y nöõa, gioáng nhö sau khi qua soâng ta
khoâng coøn caàn tôùi ñoø. Ñoái vôùi Phaùp cuûa söï chöùng ngoä thì moät khi
ñaõ tieán boä treân con ñöôøng tu, ta phaûi boû laïi phía sau nhöõng
chöùng ngoä tröôùc ñoù cuûa mình; noùi moät caùch khaùc, nhöõng chöùng
ngoä tröôùc ñaây cuõng chæ laø meâ aûo vaø khoâng thöôøng truï.
Ñoái vôùi Taêng Ñoaøn, caùc vò Thanh Vaên vaø Phaät Ñoäc Giaùc khoâng
coù nhöõng phaåm tính cuûa caùc Boà Taùt ñaõ ñaït tôùi nhöõng quaû vò sieâu
vieät, vaø nhöõng Boà Taùt sieâu vieät khoâng coù nhöõng phaåm tính cuûa
Chö Phaät; caùc vò Boà Taùt ñang coøn laø chuùng sanh bình thöôøng thì
vaãn coøn sôï haõi caùc coõi thaáp. Do ñoù, nhöõng baäc (tuy ñaõ ñaéc quaû)
nhö vaäy vaãn khoâng phaûi laø nôi nöông töïa laâu daøi.”NT
121. ÔÛ ñaây ï quy y ñöôïc dieãn taû theo ba giai ñoaïn khaùc nhau cuûa
coâng phu haønh trì chính yeáu. Xin xem Daãn nhaäp.
122. Ñeå thöïc haønh moät caùch coù heä thoáng, ta ñöôïc khuyeân laø neân
phaân chia moät khoaûng thôøi gian ñeàu ñaën, trong ñoù ta taäp trung
vaøo coâng phu haønh trì maø khoâng bò giaùn ñoaïn (moät thôøi coâng
phu). Coù theå chæ moät thôøi trong moät ngaøy, hoaëc trong moät chöông
trình nhaäp thaát lieân tuïc thì moät ngaøy coù boán thôøi: saùng sôùm, giöõa
saùng, chieàu vaø toái, chaúng haïn laø nhö theá.
123. Thaønh töïu thoâng thöôøng (thun mong) bao goàm nhöõng naêng löïc
kyø dieäu v.v. vaø ñoái vôùi Phaät Giaùo vaø nhöõng con ñöôøng du giaø
khaùc thì thaønh töïu naøy cuõng gioáng nhau. Thaønh töïu toái thöôïng
(mchog) laø giaùc ngoä vieân maõn sieâu vöôït luaân hoài.
124. rus pa can, nghóa ñen laø “nhieàu xöông,” ôû ñaây aùm chæ thaønh ngöõ
snying rus, nghóa ñen laø “moät caùi xöông trong tim,” coù nghóa laø
moät söï quyeát ñònh duõng maõnh vaø loøng can ñaûm khoâng bao giôø
ñaàu haøng hay töø boû.
125. Moät yeâu caàu caên baûn tröôùc khi cöû haønh caùc nghi leã ñeå trôï giuùp
ngöôøi khaùc laø ta neân haønh trì nhuaàn nhuyeãn phaàn chính yeáu cuûa
nghi quyõ ñang ñöôïc baøn tôùi; haønh trì nghi quyõ bao goàm phaàn
tuïng nieäm caâu minh chuù nhieàu ngaøn laàn ñeå tònh hoùa chính taâm
thöùc cuûa ta.

603
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

126. “Maïn ñaø la” trong vaên caûnh naøy coù nghóa hoäi chuùng caùc Boån
Toân ñöôïc quaùn töôûng vaø thænh caàu cho coâng phu haønh trì. Trong
truyeàn thoáng ñaïo Phaät chaân chính thì phaùp tu naøy ñöôïc coi laø
moät phöông phaùp ñeå ñaùnh thöùc tueä giaùc cuûa chính ta. ÔÛ ñaây
phaùp aáy bò laïm duïng nhö moät nghi thöùc huyeàn thuaät thoâ thieån.
127. Maëc duø coù nhöõng giaùo lyù trí tueä trong truyeàn thoáng ñaïo Bon raát
gaàn vôùi Phaät Giaùo nhöng ôû ñaây ñang noùi veà ñaïo Bon nguyeân
thuyû cuûa caùc phuø thuyû ôû trong laøng.
128. Saân haän thöïc söï (zhe sdang rang mtshan pa) laø moät caûm xuùc
tieâu cöïc ñöôïc ñaët neàn taûng treân yù nieäm ñoái ñaõi (nhò nguyeân) veà
“ta” vaø “ngöôøi.” Loaïi saân haän naøy ñöôïc phaân bieät vôùi caùch bieåu loä
moät hình thöùc phaãn noä cuûa nhöõng baäc ñaõ thoaùt khoûi yù nieäm ñoái
ñaõi, vaøø moãi haønh vi cuûa hoï ñöôïc ñaët neàn taûng treân loøng bi maãn
ñoái vôùi taát caû chuùng sinh. Hình thöùc phaãn noä naøy laø moät phöông
phaùp maõnh lieät ñeå giuùp cho nhöõng ngöôøi voán khoâng nhaïy caûm
vôùi phöông phaùp an bình.
129. ÔÛ ñaây aùm chæ caâu chuyeän xaây Ñaïi Baûo Thaùp ôû Bodhnath, gaàn
Kathmandu cuûa moät ngöôøi phuï nöõ nuoâi gia caàm vaø caùc con trai
cuûa baø. Ñaây laø keát quaû cuûa nhöõng nguyeän öôùc hoï ñaõ thöïc hieän
vaøo luùc ñoù; ba ngöôøi con trai ñöôïc taùi sanh laøm Ñaïo sö Lieân Hoa
Sanh, vua Trisong Detsen, vaø Tu vieän tröôûng Santaraksita. Caùc
Ngaøi cuøng chòu traùch nhieäm ñaët neàn moùng vöõng chaéc cho Giaùo
Phaùp ôû Taây Taïng. Baûo thaùp nguy nga naøy laø moät trung taâm ñaày
haáp löïc ñoái vôùi nhöõng ngöôøi suøng moä Taây Taïng; hoï bieát ñeán noù
vôùi caùi teân Jarung Khashor. (Muoán xem toaøn boä caâu chuyeän, xin
ñoïc Truyeàn Thuyeát Veà Ñaïi Baûo Thaùp, Keith Dowman dòch, nhaø
Xuaát baûn Dharma, Berkley, 1973).
130. Theo nhöõng tieân tri cuûa moät nhaø chieâm tinh baø la moân thì sau
khi hoaøng töû Taát Ñaït Ña (Siddharta) haï sanh, ñöùa treû seõ trôû
thaønh moät vò Chuyeån Luaân Thaùnh Vöông hay moät vò Phaät.
131. Nhöõng Maät ñieån khaùc thì coù nhaéc ñeán nhöõng con sö töû vaø con
coâng thay vì choù hay boø. Taát caû nhöõng loaïi thòt naøy thöôøng bò
caám kî, khoâng ñöôïc pheùp aên theo loái suy nghó cuûa ngöôøi baø la
moân ôû thôøi AÁn Ñoä thôøi coå, vì hoï cho raèng loaïi thòt naøy quaù thieâng
lieâng hoaëc quaù baát tònh. Do ñoù, nhöõng loaïi thòt naøy ñaõ ñöôïc chæ
ñònh ñeå ñöôïc söû duïng trong caùc phaùp haønh trì (cuûa Maät Toâng)
coát ñeå phaù vôõ nhöõng khaùi nieäm (baùm chaáp).

604
CHÚ THÍCH

132. Moät vaøi kinh nghieäm chaúng haïn nhö linh kieán hay giaác moäng
v..v.. coù theå laø nhöõng daáu hieäu cuûa söï tieán boä trong coâng phu tu
taäp thöïc haønh (tuy khoâng nhaát thieát laø nhö vaäy). Nhöõng vò Thaày
trong doøng truyeàn thöøa cuûa Ngaøi Patrul Rinpoche nhaán maïnh
raèng ngöôøi ta khoâng neân ñeå cho nhöõng kinh nghieäm nhö theá meâ
hoaëc. Ñuùng hôn, ta neân ño löôøng söï tieán boä baèng caùch phaùt trieån
loøng quy ngöôõng, phaùt trieån taâm töø bi vaø giaûi thoaùt khoûi nhöõng
caûm xuùc tieâu cöïc trong taâm ta.
133. Möôøi caáp ñoä tu chöùng (Thaäp Ñòa) vaø naêm con ñöôøng tu cuûa moät
vò Boà Taùt. ÔÛ ñaây döôøng nhö coù nghóa laø söï tieán boä treân con
ñöôøng tu noùi chung.
134. Töø thôøi xa xöa, truyeàn thoáng cuûa nhöõng taêng só Phaät Giaùo laø
daâng cuùng phaàn ñaàu tieân cuûa nhöõng gì hoï nhaän ñöôïc trong böõa
khaát thöïc haøng ngaøy cho Tam Baûo, hoï aên phaàn giöõa vôùi taâm
khoâng phaân bieät, vaø boá thí phaàn cuoái cho ngöôøi ngheøo khoå.
135. “Khôi daäy Boà Ñeà Taâm” chæ laø moät caùch dòch khaû dó coù theå chaáp
nhaän ñöôïc cuûa töø sems bskyed. Töø bskyed coù nghóa laø sinh ra,
taïo neân, nhöng cuõng coù nghóa laø taêng tröôûng, phaùt trieån. Töø sems
laø chöõ vieát taét cuûa byang chub kyi sems (Phaïn ngöõ: bodhicitta, Boà
Ñeà Taâm), “taâm giaùc ngoä,” vaø töø naøy coù nhieàu möùc ñoä yù nghóa
khaùc nhau. Ñoái vôùi ngöôøi sô cô, chæ ñôn giaûn laø yù höôùng giaûi
thoaùt taát caû chuùng sanh. Tuy nhieân, trong moät yù nghóa saâu xa
hôn, Boà Ñeà Taâm ñoàng nghóa vôùi Phaät Taùnh (Phaïn ngöõ:
Tathagatagarbha, Nhö Lai Taïng) vaø vôùi giaùc taùnh nguyeân sô
(rigpa). ÔÛ möùc ñoä hieåu bieát naøy, taâm Boà Ñeà khoâng phaûi laø ñieàu gì
ñöôïc taïo maø tröôùc ñoù khoâng coù; taâm aáy ñöôïc coi nhö laøø baûn chaát
neàn taûng cuûa taâm ta, laø caùi gì luoân hieän dieän cuøng chuùng ta vaø
chæ caàn ñöôïc khaùm phaù vaø laøm hieån loä ra thoâi. Chuùng toâi choïn töø
“khôi daäy” ñeå coá gaéng truyeàn ñaït moät chuùt gì ñoù cuûa caû hai khía
caïnh treân.
136. Ñieàu naøy ñöôïc NT ñònh nghóa laø “höùa nguyeän seõ ñaït ñöôïc keát
quaû”.
137. NT noùi: “Boà Ñeà Taâm Haïnh (Bodhicitta of application) laø yù ñònh
haønh trì saùu phaùp ba la maät, vì caùc phaùp naøy laø nguyeân nhaân hay
phöông tieän ñeå ñaéc quaû.”
138. “Boà Ñeà Taâm töông ñoái ñöôïc taïo neân nöông vaøo söï hoã trôï cuûa
nhöõng yù nieäm cuûa ta”. NT

605
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

139. “Boà Ñeà Taâm vieân maõn chính laø trí tueä, khi maø nhöõng hoaït ñoäng
cuûa tö töôûng ñaõ bieán maát”. NT
140. ÔÛ ñaây ñeå cho saùng suûa hôn, chuùng toâi (Padmakara Translation
Group) ñaõ theâm vaøo moät tieâu ñeà maø trong nguyeân baûn khoâng coù.
141. AÙnh traêng trong nöôùc xuaát hieän soáng ñoäng nhöng khoâng coù söï
hieän höõu thöïc söï vaø ñoäc laäp. Cuõng ñuùng nhö theá ñoái vôùi nhöõng gì
chuùng ta caûm nhaän ñöôïc qua caùc giaùc quan, bôûi vì nhöõng hieän
töôïng (maø ta caûm nhaän ñöôïc) khoâng coù baát kyø baûn chaát khaùch
quan naøo. Tuy nhieân, chuùng ta bò laïc loái vì tin raèng nhöõng hieän
töôùng ñoù laø thaät coù moät caùch khaùch quan. Chính söï voâ minh caên
baûn naøy laø neàn taûng cho nhöõng caûm xuùc tieâu cöïc ñoäc haïi, khieán
chuùng ta phaûi lang thang trong luaân hoài sinh töû.
142. Lyù do khieán Boà Ñeà Taâm laø neàn taûng toái yeáu cuûa con ñöôøng ñi
tôùi giaùc ngoä laø vì ôû bình dieän tuyeät ñoái, ñaáy chính laø Phaät Taùnh, laø
taùnh baåm sinh trong taát caû chuùng sanh, laø loøng töø vaø bi voâ giôùi
haïn moät caùch töï nhieân. Tieán trình cuûa Boà Ñeà Taâm töông ñoái laø
laøm cho chaân taùnh Boà Ñeà Taâm hieån loä ra. NT noùi veà hai khía
caïnh naøy nhö sau: “Caùi ñaàu tieân laø nguyeân nhaân saâu xa cuûa vieäc
ñaït ñöôïc Phaät Quaû, vaø caùi thöù hai laø nguyeân nhaân do hoaøn
caûnh.”
143. NT giaûi thích raèng tröôùc tieân ta phaûi coá gaéng khôi daäy Boà Ñeà
Taâm chæ trong moät thôøi khaéc ngaén nguûi nhaát, roài hai khaéc, roài ba
khaéc vaø hôn nöõa...
144. Nhöõng höôùng daãn döïa treân kinh nghieäm, nyams khrid, laø moät
phöông phaùp giaûng daïy maø tröôùc tieân, vò Thaày chæ ban ñoâi chuùt
giaùo huaán cho ñeä töû. Tieáp theo, ngöôøi ñeä töû ñöa giaùo huaán vaøo
thöïc haønh roài trình baøy kinh nghieäm maø mình chöùng nghieäm
ñöôïc trong khi thöïc haønh cho vò Thaày nghe (trình phaùp). Sau ñoù
Ngaøi seõ tieáp tuïc khuyeân daïy ñeä töû hoaëc ban cho moät giaùo huaán
saâu xa hôn döïa treân caên baûn ñoù, vaø cöù tieáp tuïc theo tieán trình ñoù
trong moät söï trao ñoåi lieân tuïc…
145. Moät hình töôùng cuûa Boà Taùt Avalokitesvara (Quaùn Theá AÂm), coù
maøu traéng pha leâ.
146. Phaïn ngöõ, usnisa: choã nhoâ leân treân ñænh ñaàu (nhuïc keá) laø moät
trong nhöõng töôùng quyù cuûa moät vò Phaät. Trong tröôøng hôïp cuûa
Vua Maõo Ngoïc, töôùng naøy ñaõ hieän dieän cho duø Ngaøi chöa laø moät
vò Phaät Toaøn giaùc.

606
CHÚ THÍCH

147. Naêm phaùp toaøn thieän (ba la maät) ñaàu tieân coù lieân quan tôùi vieäc
tích luõy “phöôùc ñöùc,” tuy nhieân nhöõng phaùp toaøn thieän ñoù vaãn
thaám nhuaàn “trí tueä.” Chính ñieàu naøy giuùp cho boá thí ba la maät vaø
nhöõng ba la maät khaùc trôû thaønh laø nhöõng phaùp “toaøn thieän sieâu
vieät” (“baùt nhaõ ba la maät.”)
148. Nhöõng vò Boà Taùt ñaït ñöôïc quaû vò sieâu vieät ñaõ chöùng ngoä taùnh
Khoâng vaø coù nhöõng yù höôùng thanh tònh vaø bao la, khoâng phaûi laø
tröôøng hôïp cuûa chuùng sinh bình thöôøng.
149. rang don, lôïi ích cuûa rieâng ta hay töï lôïi (AT: muïc ñích), nguï yù
aùm chæ söï hoaøn toaøn chöùng ngoä taùnh Khoâng, Phaùp Thaân
(dharmakaya), roài töø ñoù Baùo Thaân vaø Hoùa Thaân môùi hieån loä nhôø
coù loøng bi maãn ñeå thaønh töïu gzhan don, töùc lôïi ích cuûa nhöõng
ngöôøi khaùc hay lôïi tha.
150. Xem Thuaät ngöõ: hôi aám.
151. Caây thuoác bieåu töôïng cho Boà Ñeà Taâm, chöõa laønh moïi ñau khoå
cuûa baûn thaân ta vaø nhöõng ngöôøi khaùc.
152. Phaùp moân cuùng döôøng thaân xaùc moät caùch töôïng tröng, ñöôïc
giaûi thích trong Phaàn Hai, Chöông Naêm.
153. Ñieàu naøy ñöôïc giaûi thích trong Phaàn Moät, Chöông 4, muïc III.
154. NT giaûi thích raèng nhöõng gì coù theå bò huyû hoaïi theo caùch naøy
chính laø keát quaû cuûa nhöõng haønh vi toát laønh laø nhöõng thieän
nghieäp chæ taïo ra coâng ñöùc (bsod nams), nghóa laø nhöõng gì ñöôïc
thöïc hieän khoâng nöông vaøo ba phöông phaùp toái cao.
155. “Trì giôùi trong moät ngaøy thì coù giaù trò hôn moät traêm naêm boá thí;
vun boài nhaãn nhuïc trong moät ngaøy thì coù giaù trò hôn moät traêm
naêm trì giôùi.” NT
156. Coù leõ hoï laø nhöõng ñeä töû cuûa moät trong nhöõng phaùi Thanh Vaên
khi tin raèng khoâng thöïc söï coù söï hieän höõu cuûa baûn ngaõ (gang zag
gi bdag med), nhöng hoï laïi khoâng thöøa nhaän taùnh Khoâng toaøn
dieän cuûa chính söï hieän höõu chaân thaät cuûa caùc hieän töôïng (chos
kyi bdag med).
157. Chính söï roäng môû voâ bieân cuûa loøng töø vaø bi ñoái vôùi taát caû chuùng
sinh laø yeáu toá cho pheùp taâm thöùc hoaøn toaøn môû ra tröôùc caùi bao
la roäng lôùn cuûa quan ñieåm Ñaïi Thöøa.
158. Cuõng xem chuù thích 46.

607
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

159. “Traùnh rôi vaøo moät thaùi cöïc naøo vì ñieàu naøy seõ gaây ra nhöõng
meät moûi quaù möùc, hoaëc traùnh thöïc haønh moät khoå haïnh naøo thaùi
quaù vì ñieàu naøy seõ keát thuùc cuoäc ñôøi baïn.” NT
160. “Ta trôû neân caøng luùc caøng baùm chaáp vaøo nhöõng kinh nghieäm
thieàn ñònh. Ñaây laø kinh nghieäm veà hyû laïc, trong ñoù ta caûm thaáy
haïnh phuùc maø khoâng caàn coù lyù do; kinh nghieäm veà taùnh saùng,
khi söï vaån ñuïc cuûa nieäm töôûng ñaõ laéng xuoáng vaø ta caûm thaáy
nhö moät caên nhaø troáng khoâng, khoâng trong khoâng ngoaøi; kinh
nghieäm veà voâ nieäm, trong ñoù, khi ta quaùn saùt xem coù nieäm töôûng
naøo khôûi leân hay khoâng, ta coù caûm töôûng raèng chaúng coù gì xuaát
hieän. Ta vaãn chaáp vaøo tính xaùc thöïc cuûa moät caùi “toâi,” (gang zag
gi bdag) baèng caùch nghó töôûng veà “kinh nghieäm cuûa toâi.” Vaø ta
cuõng baùm chaáp vaøo tính xaùc thöïc cuûa ñoái töôïng (chos kyi bdag)
baèng caùch nghó raèng coù nhöõng kinh nghieäm thöïc söï ñeå baùm víu.
Ñieàu naøy maâu thuaãn vôùi vieäc nhaän ra taùnh Khoâng cuûa thöïc taïi, laø
suoái nguoàn cuûa giaûi thoaùt.” NT. Vaøo giai ñoaïn thieàn ñònh naøy, ta
chæ ñaït ñöôïc traïng thaùi an ñònh (zhi gnas, Phaïn ngöõ: samatha,
chæ), chöù khoâng coù ñöôïc kinh nghieäm noäi quaùn saâu xa (lhag
mthong, Phaïn ngöõ: vipasyana, quaùn).
161. Tö theá baûy ñieåm cuûa Vairocana (Tyø Loâ Giaù Na) – mam snang
chos bdun, baûy ñieåm cuûa tö theá thieàn ñònh lyù töôûng: chaân xeáp
cheùo theo tö theá kim cöông (vajra), löng thaúng, tay keát aán thieàn
ñònh, maét nhìn höôùng veà ñaàu muõi, caèm hôi gaáp vaøo, hai vai keùo
ra sau “gioáng nhö caùnh chim keân keân” vaø ñaàu löôõi chaïm voøm
hoïng.
162. Vieäc giöõ löng thaúng cho pheùp naêng löïc vi teá (rlung) löu thoâng töï
do trong caùc kinh maïch vi teá (rtsa). Ñaây laø moät moái lieân heä maät
thieát giöõa cô caáu vaät lyù vi teá naøy vaø nhöõng hoaït ñoäng cuûa taâm.
Ngöôøi ta noùi raèng taâm cöôõi treân naêng löïc naøy gioáng nhö moät kî só
cöôõi ngöïa.
163. Nhöõng phaùp toaøn thieän sieâu vieät cuûa phöông tieän (thabs), söùc
maïnh (stobs), nguyeän löïc (smon lam) vaø trí tueä nguyeân sô (ye
shes) ñöôïc coäng theâm vaøo vôùi saùu phaùp toaøn thieän sieâu vieät (luïc
ñoä ba la maät), laøm thaønh möôøi phaùp toaøn thieän sieâu vieät (thaäp ñoä
ba la maät).

608
CHÚ THÍCH

164. Ñieàu naøy coù nghóa laø khoâng ñeø neùn caùc nieäm töôûng maø cuõng
khoâng chaïy theo chuùng, khoâng coá yù bieán ñoåi traïng thaùi taâm cuûa
ta hoaëc coá ñaït ñöôïc moät traïng thaùi thieàn ñònh ñaëc bieät. Theo moät
nghóa naøo ñoù thì moïi nieäm töôûng meâ laàm laø nhöõng bieán ñoåi cuûa
doøng tuoân chaûy töï nhieân cuûa giaùc taùnh.
165. Ñoù laø khoâng coù gì ñeå hoå theïn khi ñöùng tröôùc Tam Baûo.
166. Ñònh laø söï vaéng baët cuûa nhöõng xao laõng. Nguoàn maïch cuûa xao
laõng ñeán töø vieäc coi raèng caùc aûo töôùng nhö thaät coù. Thieàn ñònh
veà nhöõng aûo töôùng nhö chính laø caùc Boån Toân (coù nghóa raèng ñaây
laø nhöõng hieån loä cuûa trí tueä thanh tònh chöù khoâng coù moät theå chaát
noäi taïi) seõ giuùp ta taäp trung tö töôûng, ñaït ñöôïc ñònh.
167. nges shes, nghóa ñen: “nhöõng ñieàu chaéc chaén,” ñöôïc duøng ôû
ñaây ñeå chæ nhöõng quan ñieåm cöïc ñoan (bieân kieán) nhö laø chuû
nghóa vónh haèng vaø chuû nghóa hö voâ; hai chuû nghóa naøy cho raèng
caùc hieän töôïng hoaëc coù hieän höõu, hoaëc khoâng hieän höõu moät caùch
döùt khoaùt.
168. “ÔÛ ñaây srid pa (voøng sinh töû luaân hoài) aùm chæ baát kyø nhöõng gì
ngöôøi ta tin laø thaät coù vaø bò dính maéc vaøo ñoù.” DKR
169. Bôûi kieán - laø söï nhaän bieát hay tröïc nghieäm taùnh Khoâng - ngöôøi
nhaän bieát, caùi ñöôïc nhaän bieát vaø tieán trình nhaän bieát ñöôïc xem
nhö laø khoâng coù baát kyø thöïc chaát noäi taïi naøo. Taát caû chæ xuaát hieän
nhö söï phoâ dieãn huyeãn hoùa cuûa giaùc taùnh, roãng rang vaø choùi
saùng töï nhieân.
170. Söï hôïp nhaát cuûa aûo töôùng vaø taùnh Khoâng, giaùc taùnh vaø taùnh
Khoâng, hæ laïc vaø taùnh Khoâng, vaø taùnh saùng (clarity) vaø taùnh
Khoâng.
171. Ñieàu naøy coù nghóa laø haønh ñoäng maø khoâng bò ñaém nhieãm caùc
voïng nieäm; coù theå nhaän bieát ra ñöôïc raèng ngöôøi laøm haønh ñoäng,
chính haønh ñoäng ñoù, vaø ñoái töôïng maø haønh ñoäng ñoù höôùng ñeán,
caû ba ñeàu hoaøn toaøn khoâng coù moät thöïc chaát noäi taïi.
172. Tröôùc khi daán mình vaøo phaùp tu taäp naøy, ta neân nhaän leã quaùn
ñaûnh Kim Cang Taùt Ñoûa (Vajrasattva) töø moät baäc naém giöõ doøng
truyeàn thöøa coù ñaày ñuû phaåm haïnh. Noùi chung, töø quan ñieåm naøy,
chæ neân thöïc hieän caùc phaùp tu tieáp theo trong phaàn coøn laïi cuûa
baûn vaên naøy döôùi söï daãn daét cuûa moät vò thaày coù phaåm haïnh.
173. Trong caùc phaùp tu cuûa Kim Cöông Thöøa, ta coi Boån Toân ñöôïc
quaùn töôûng nhö vò Thaày goác cuûa ta, Ngaøi ñaïi dieän cho taát caû chö

609
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Phaät trong quaù khöù, hieän taïi vaø vò lai. Vajrasattva hay Kim Cang
Taùt Ñoûa (Taây Taïng: rdo rje sems dpa’) laø moät vò Phaät ñaëc bieät,
nhö moät vò Boà Taùt, Ngaøi ñaõ phaùt theä nguyeän raèng baát kyø ai trì
tuïng minh chuù cuûa Ngaøi seõ tònh hoaù ñöôïc moïi haønh ñoäng xaáu aùc
tieâu cöïc vaø nhöõng che chöôùng cuûa hoï. Danh hieäu cuûa Ngaøi aùm
chæ söï thuaàn tònh khoâng theå bò huyû dieät cuûa chaân taùnh.
174. Angulimala laø ngöôøi ñaõ ñöôïc truyeàn cho moät giaùo lyù sai laàm
raèng oâng ta seõ ñöôïc giaûi thoaùt baèng caùch gieát haïi moät ngaøn
ngöôøi vaø thaâu thaäp moät ngoùn tay töø moãi ngöôøi do oâng gieát. OÂng
ñaõ gieát haïi chín traêm chín möôi chín ngöôøi, vaø khi ñang treân
ñöôøng ñi gieát meï mình cho ñuû soá moät ngaøn ngöôøi thì gaëp Ñöùc
Phaät, vaø oâng ta coá tình gieát Ngaøi ñeå thay theá. Do thaàn löïc cuûa
Ñöùc Phaät maø oâng khoâng theå taán coâng Ngaøi. Sau ñoù Ñöùc Phaät ñaõ
thuyeát giaûng cho oâng vaø chuyeån taâm oâng höôùng veà Phaùp.
175. Nanda laø tieâu bieåu cho loaïi ngöôøi cöïc kyø tham muoán ñaït ñöôïc
giaûi thoaùt; Angulimala laø ñieån hình cuûa nhöõng ngöôøi cöïc kyø voâ
minh; Darsaka (teân khaùc cuûa Ajatasatru, A Xaø Theá) laø ñieån hình
cuûa taùnh cöïc kyø thuø nghòch; Sankara laø ñieån hình cuûa nhöõng
ngöôøi cöïc kyø tham luyeán vaø saân haän. Nanda vaø Angulimala trôû
thaønh nhöõng vò A La Haùn, Darsaka trôû thaønh moät Boà Taùt, vaø
Sankara ñöôïc taùi sinh trong moät coõi trôøi vaø keát quaû laø ñaït ñöôïc
Kieán Ñaïo – con ñöôøng cuûa caùi thaáy.
176. NT moâ taû ñieàu naøy nhö söï hoã trôï beân ngoaøi.
177. NT moâ taû quy y, phaùt khôûi Boà Ñeà taâm, vaø ñaëc bieät laø loøng bi
maãn nhö söï hoã trôï beân trong.
178. NT noùi veà saùu ñieàu caàn quaùn chieáu suy nieäm trong khi phaùt
taâm aân haän: 1) Thôøi gian: aân haän veà taát caû moïi haønh ñoäng tieâu
cöïc maø ta ñaõ laøm töø voâ thuyû tôùi nay, trong ñôøi naøy, trong moät
thaùng ñaëc bieät, hay trong moät ngaøy, trong choác laùt, vaø v.v. 2)
Ñoäng cô: aân haän veà taát caû moïi haønh vi ñaõ maéc phaïm döôùi theá löïc
cuûa tham, saân vaø si. 3) Söï tích tuï: aân haän veà baát kyø nhöõng gì tieâu
cöïc thuoäc thaân, khaåu, yù ta ñaõ tích tuï. 4) Baûn chaát cuûa haønh ñoäng:
aân haän veà nhöõng haønh ñoäng töï baûn thaân laø tieâu cöïc (chaúng haïn
nhö möôøi aùc haïnh, naêm haønh vi coù quaû baùo töùc thôøi,v.v.) vaø
nhöõng loãi laàm ñaëc bieät, nhöõng vi phaïm theä nguyeän cuûa ta vaø v.v.
5) Ñoái töôïng: aân haän veà moïi taø haïnh, duø chuùng ñöôïc höôùng ñeán
sinh töû hay Nieát Baøn. 6) Nghieäp (karma): aân haän veà moïi haønh vi

610
CHÚ THÍCH

aùc haïi vaø nhöõng sa ngaõ laø nhöõng ñieàu khieán ta coù moät thoï maïng
ngaén nguûi, nhieàu beänh taät, ngheøo tuùng, sôï haõi keû thuø vaø lang
thang khoâng döùt trong caùc coõi thaáp.
179. Vieäc in aán vaø phaùt haønh taøi lieäu kinh saùch linh thieâng ñeàu ñöôïc
xem nhö moät phaùp tu maïnh meõ ñeå tích luõy coâng ñöùc vaø tònh hoaù
nhöõng che chöôùng, vôùi ñieàu kieän laø vieäc naøy ñöôïc thöïc hieän moät
caùch thanh tònh nhö moät phaùp cuùng döôøng khoâng coù chuùt tö lôïi
naøo.
180. dag pa dran pa: Thaønh ngöõ Taây Taïng naøy coù nghóa ñen laø “nhôù
laïi söï thuaàn tònh.” Coù nghóa laø moãi yeáu toá quaùn töôûng khoâng chæ
ñôn thuaàn laø moät hình aûnh maø ñeàu mang moät yù nghóa ñaëc bieät,
vaø khi thöïc haønh thì ta caàn giöõ hieåu bieát veà nhöõng yù nghóa naøy.
Trong nhöõng ñoaïn tieáp theo sau ñoù, seõ coù nhöõng ñoaïn giaûng giaûi
veà caùc yeáu toá vaø yù nghóa cuûa phaùp tu naøy lieân quan tôùi boán löïc
tònh nghieäp nhö theá naøo. Maëc duø ôû ñaây chuùng ta chæ ñang noùi
ñeán nhöõng phaùp tu döï bò, nhöng nhieàu vaán ñeà ñöôïc ñeà caäp tôùi
trong chöông naøy cuõng höõu ích trong coâng phu haønh trì chính
yeáu cuûa caùc giai ñoaïn phaùt trieån vaø thaønh töïu.
181. Trong phaàn thöïc haønh chính yeáu (xem Daãn Nhaäp), ta thöôøng töï
quaùn töôûng mình trong thaân töôùng cuûa moät Boån Toân. ÔÛ ñaây tröôùc
tieân ta coi mình nhö ngöôøi bình thöôøng vaø baát tònh, vaø nhôø tu taäp
thöïc haønh maø ta trôû neân thanh tònh. Vì theá, luùc baét ñaàu ta nghó
töôûng thaân mình nhö ñang ôû trong thaân phaøm (trong thaân töôùng
bình thöôøng haøng ngaøy).
182. ston pa: Danh hieäu phoå thoâng naøy cuûa Ñöùc Phaät coù nghóa ñen
laø “ngöôøi khaùm phaù” (Theá Gian Giaûi) vaø coù nghóa laø vò Thaày giaûng
giaûi Phaùp laàn ñaàu tieân trong ñaïi kieáp vaø theá giôùi naøy cuûa chuùng
ta. Ñöùc Kim Cang Taùt Ñoaû (Vajrasattva) laø vò Thaày ñaàu tieân cuûa
nhieàu truyeàn thoáng Kim Cöông Thöøa cuõng gioáng nhö Ñöùc Phaät
Thích Ca Maâu Ni laø ngöôøi saùng taïo ra Quaû Thöøa.
183. ÔÛ ñaây chaøy vaø chuoâng töôïng tröng cho phöông tieän thieän xaûo
vaø trí tueä.
184. Chuoãi haït ngaén xuoáng tôùi ngöïc, chuoãi daøi xuoáng tôùi roán.
185. Nhaân vaät nöõ töôïng tröng cho trí tueä, vaø nhaân vaät nam töôïng
tröng phöông tieän thieän xaûo; ôû moät khía caïnh khaùc thì nhaân vaät
nöõ töôïng tröng taùnh Khoâng vaø nhaân vaät nam töôïng tröng saéc
töôùng, hoaëc caùc nhaân vaät naøy laïi coù theå töôïng tröng Phaùp giôùi toái

611
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

thöôïng vaø trí tueä nguyeân sô. Söï giao hôïp cuûa caùc ngaøi bieåu thò
raèng trong traïng thaùi giaùc ngoä, taát caû nhöõng ñieàu naøy ñöôïc kinh
nghieäm nhö laø moät söï baát khaû phaân.
186. Ñaây khoâng phaûi laø nhöõng kinh maïch vaät chaát maø laø nhöõng
ñöôøng kinh nhoû trong ñoù caùc naêng löïc vi teá trong thaân löu thoâng.
Taàm quan troïng cuûa nhöõng kinh maïch naøy trôû neân roõ raøng khi ta
thöïc haønh caùc phaùp tu du giaø cuûa giai ñoaïn toaøn thieän trong
phaàn thöïc haønh chính yeáu.
187. Khi chaát cam loà traøn ngaäp töøng luaân xa, ta nhaän laõnh moät naêng
löïc gia trì töông öùng, nhö ñaõ ñöôïc ñeà caäp tôùi trong moãi moät phaùp
quaùn ñaûnh trong soá boán phaùp quaùn ñaûnh trong ñoaïn naøy.
188. Nghóa ñen: “traïng thaùi hôïp nhaát sieâu vöôït caùi hoïc,” “söï hôïp
nhaát” aùm chæ söï hôïp nhaát cuûa saéc thaân vaø Phaùp Thaân. Trong
naêm con ñöôøng tu cuûa Boà Taùt, con ñöôøng sieâu vöôït caùi hoïc laø
con ñöôøng thöù naêm, vaø aùm chæ traïng thaùi Phaät Quaû toái thöôïng.
189. Naêm maøu saéc naøy töôïng tröng cho naêm boä Phaät, moãi maøu
töôïng tröng cho moät khía caïnh ñaëc bieät cuûa trí tueä.
190. ÔÛ ñaây, nhöõng töø dag vaø ma dag cuõng coù theå ñöôïc hieåu trong
phaïm vi cuûa vieäc trì tuïng taát caû caùc aâm töï cuûa caâu minh chuù moät
caùch ñuùng ñaén hay ngöôïc laïi. Nhöng theo nhö giaûi thích trong
ñoaïn theo sau neân hai töø naøy ñöôïc dòch laø “thuaàn tònh” vaø “baát
tònh”.
191. bskyed rim gsal ‘debs, tröôùc khi thöïc söï trì tuïng caâu minh chuù
thì phaûi tuïng ñoïc phaàn moâ taû hình aûnh quaùn töôûng vaø moâ taû
nhöõng tieán trình khaùc nhau cuûa phaùp thieàn ñònh. Ñaây laø caáu truùc
tieâu chuaån cuûa nhöõng nghi quyõ ñöôïc duøng cho sadhana (sgrub
thabs, nghóa ñen: phöông tieän cuûa söï thaønh töïu) cuûa baát kyø Boån
Toân naøo. Nhöõng nghi quyõ nhö theá khoâng chæ ñöôïc söû duïng trong
caùc buoåi leã cho moät nhoùm ñoâng vì caùc muïc ñích ñaëc bieät, maø caù
nhaân coù theå söû duïng ñeå haønh trì.
192. Vieäc söû duïng thuoác laù gaây oâ nhieãm heä thoáng kinh maïch vaø oâ
nhieãm caùc naêng löïc vi teá vaø vì theá ñöa ñeán moät haäu quaû tai haïi
trong taâm thöùc ôû moät möùc ñoä saâu xa.
193. Ñaây laø nhöõng töø ngöõ cuûa phaàn cuùng döôøng trong nghi quyõ
sadhana, vaø ñöôïc laäp laïi sau khi trì tuïng minh chuù vaø tröôùc khi
keát thuùc.

612
CHÚ THÍCH

194. Hình aûnh naøy cho thaáy veà maët nghieäp baùo, vieäc söû duïng nhöõng
vaät cuùng döôøng nhö theá thì raát nguy hieåm vaø coù theå daãn tôùi vieäc
taùi sinh trong caùc ñòa nguïc.
195. Khi ta ñaõ nhaän moät quaùn ñaûnh, naêng löïc cuûa coâng phu haønh trì
caàn ñöôïc duy trì bôûi moät thôøi coâng phu haèng ngaøy, ngay caû chæ
ngaén goïn. ÔÛ ñaây caùc vò Laït ma ñang haønh trì caùc phaùp tu nhö theá
trong buoåi leã hôn laø trong thôøi gian coâng phu rieâng cuûa caùc ngaøi.
196. Ba maïn ñaø la cuûa thaân, khaåu vaø yù cuûa vò Thaày.
197. “Uoáng söùc soáng cuûa baïn” coù nghóa laø huyû dieät sinh löïc cuûa
baïn. Maät Thöøa khieán ta tieáp xuùc vôùi chaân taùnh vaø nhöõng naêng
löïc neàn taûng nhaát cuûa ta. Neáu chuùng ta giöõ gìn caùc maät nguyeän
thì nhôø ñoù ta seõ tieán boä nhanh choùng. Coøn neáu khoâng, ta taïo neân
moät löïc töï huyû maïnh meõ. Löïc töï huûy naøy ñöôïc goïi laø “yeâu quaùi
kim cöông” vaø ñoái ngöôïc laïi vôùi caùc Boån Toân trí tueä.
198. Hoaøn toaøn maéc phaïm moät sa ngaõ toái quan troïng nghóa laø vi
phaïm coù chuû yù moät trong nhöõng giôùi nguyeän caên baûn cuûa taêng
ñoaøn, trong moät tình huoáng leõ ra coù theå laøm khaùc ñöôïc.
199. Nghóa laø trong ñoù moät nhaân vaät duy nhaát laø hieän thaân taát caû caùc
Boån Toân. Ñieàu naøy ñöôïc giaûng ñaày ñuû hôn trong chöông Boån
Toân Du Giaø.
200. Hai chi thuaàn tònh laø tröôùc heát, ñaït ñöôïc söï thuaàn tònh cuûa Phaät
taùnh, vaø sau ñoù ñaït ñöôïc söï thuaàn tònh cuûa vieäc ñaéc ñöôïc Phaät
taùnh vaø thaønh töïu Phaät Quaû. “Theo giaùo lyù cuûa truyeàn thoáng
Nyingma, baûn taùnh thuaàn tònh nguyeân sô laø Phaät Quaû vaø nhöõng
phaåm tính cuûa ba thaân ñaõ an truù troïn veïn trong chuùng ta, vaø ta
khoâng caàn tìm kieám chuùng ôû ñaâu khaùc. Nhöng neáu ta khoâng vaän
duïng hai phöông phaùp (tích luõy phöôùc hueä) nhö nhöõng yeáu toá
phuï trôï thì nhöõng phaåm tính naøy seõ khoâng hieån loä ñöôïc. Cuõng
gioáng nhö maët trôøi: maëc duø töï thaân nhöõng tia saùng cuûa noù chieáu
saùng baàu trôøi, nhöng vaãn caàn phaûi xua tan nhöõng ñaùm maây che
khuaát baàu trôøi.” NT
201. bsags sbyang rang sar dag kyang, nghóa ñen: “ngay caû khi chính
töï hai phaùp tích luõy coâng ñöùc vaø tònh hoaù cuõng ñeàu laø thuaàn tònh.”
202. Nhöõng höôùng daãn tieáp theo sau ñaây ñoâi khi hoaøn toaøn coù tính
chaát kyõ thuaät vaø coù duïng yù ñeå boå sung cho nhöõng giaûng daïy
khaåu truyeàn; thoâng thöôøng, (trong phaàn khaåu truyeàn), coù keøm
theo phaàn trình baøy (vò Thaày seõ bieåu dieãn vaø chæ cho caùch laøm).

613
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

203. Chuùng ta cuùng döôøng trong söï hieän dieän cuûa moät maïn ñaø la
thaønh töïu. Ñuùng hôn, maïn ñaø la naøy ñöôïc söû duïng khi ngöôøi ta
coù theå duøng moät töôïng Phaät. Ñaây laø bieåu töôïng cuûa coõi Phaät
toaøn haûo cuûa naêm vò Phaät töôïng tröng cho naêm trí tueä. Bôûi ñaây laø
naêm trí tueä ta muoán thaønh töïu neân maïn ñaø la naøy ñöôïc goïi laø
maïn ñaø la thaønh töïu.
204. Quy öôùc trong moät maïn ñaø la laø: phía tröôùc laø phöông ñoâng,
phía sau laø phöông taây, vaø v.v… ÔÛ ñaây maïn ñaø la ñöôïc xoay ñoái
dieän vôùi haønh giaû, vì theá neân caïnh phía ñoâng thì gaàn nhaát.
205. Taâm-Yeáu Cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí (klong chen snying thig / Longchen
Nyingtik) laø moät trong nhieàu giaùo lyù Taâm-Yeáu. Giaùo lyù taâm-yeáu
quan troïng nhaát trong soá ñoù laø Taâm-Yeáu cuûa Thieân Nöõ Dieäu
Khoâng (Dakini) (mkha’ ’gro snying thig) vaø Taâm-Yeáu cuûa
Vimalamitra (bi ma snying thig), ñöôïc trao truyeàn cho Yeshe
Tsogyal vaø Vimalamitra moät caùch töông öùng. Caû hai giaùo lyù naøy
töøng ñöôïc truyeàn xuoáng qua doøng truyeàn thöøa cuûa Longchenpa.
206. Moät “haøng raøo saét” ñöôïc laøm saün laø moät caùi voøng, thöôøng baèng
kim loaïi maø ngöôøi ta duøng ñeå ñöïng taàng ñaàu tieân goàm nhöõng vaät
cuùng döôøng maïn ñaø la. Caùi voøng naøy töôïng tröng voøng nuùi bao
quanh theá giôùi. Tieáp theo, moät voøng thöù hai ñöïng caùc vaät cuùng
döôøng goàm taùm thieân nöõ vaø voøng thöù ba goàm maët trôøi, maët traêng
v.v. Vaät trang hoaøng cho ñænh maïn ñaø la ñöôïc ñeà caäp tôùi sau
naøy chæ ñôn giaûn laø moät vaät trang hoaøng coù daùng moät vieân ngoïc
maø ngöôøi ta ñaët treân ñænh vaøo luùc cuoái. Nhöõng phaåm vaät phuï trôï
naøy laø nhöõng thöù theâm vaøo ñeå giuùp cho phaàn cuùng döôøng theâm
trang nghieâm maø neáu khoâng coù chuùng thì vieäc cuùng döôøng vaãn
hoaøn toaøn ñuùng ñaén.
207. Neáu baïn saép ñaët maïn ñaø la ñeå phöông Ñoâng höôùng veà phía
baïn thì khi tuïng “Con xin cuùng döôøng maïn ñaø la naøy...” baïn coù
theå xoay troøn maïn ñaø la ñaõ ñaày ñuû ñeå cuoái cuøng noù ñoái dieän vôùi
maïn ñaø la thaønh töïu.
208. Baûn vaên giaûng daïy caên baûn cho caùc thöïc haønh sô boä naøy laø
Luaän Giaûi Veà Phaùp Tu Döï Bò Cuûa Giaùo Lyù Taâm-Yeáu Cuûa Ñaïi-
Quaûng-Trí (Explanation of the Preliminary Practice of the Heart-
Essence of the Vast Expanse) do ngaøi Jigme Lingpa soaïn. Moãi

614
CHÚ THÍCH

yeáu toá cuûa maïn ñaø la coù vaøi trình ñoä yù nghóa khaùc nhau, töông
öùng vôùi caùc trình ñoä thöïc haønh khaùc nhau.
209. Maëc duø phaåm vaät cuùng döôøng naøy coøn bình thöôøng hôn caùc
maïn ñaø la tieáp theo, tuy nhieân ñaây laø vieäc cuùng döôøng moät vuõ truï
lyù töôûng, nhö laø nhöõng gì ñaõ ñöôïc caùc baäc tieán hoaù raát cao tieáp
caän ñöôïc trong caùc linh kieán thuaàn tònh. Vuõ truï naøy khoâng gioáng
nhö vuõ truï haèng ngaøy traøn ñaày ñau khoå maø ngöôøi phaøm phu nhìn
thaáy qua tri kieán meâ laàm.
210. mi mjed ’jig rten. Theo lôøi giaûng daïy cuûa DKR, coù haøm yù cuûa
moät coù caùch ñaùnh vaàn khaùc (mi ’byed, khoâng bò chia cheû) thì
trong theá giôùi naøy, nhöõng caûm xuùc coù moät söùc maïnh kinh hoàn
neân chuùng sinh khoâng theå naøo giôø xa lìa ñöôïc nhöõng xuùc caûm
ñoù.
211. bkod pa chen po lnga, nghóa ñen laø naêm söï saép xeáp vó ñaïi. Ñaây
laø caùc coõi Phaät cuûa chö Phaät trong naêm Phaät Boä.
212. Gioáng nhö Ngaøi Milarepa ôû nhöõng choán heûo laùnh trong nuùi non
nôi khoâng coù ai tieáp teá thöïc phaåm, vaø soáng baèng caùch aên rau
taàm ma.
213. Trong caùch cuùng döôøng maïn ñaø la ñôn giaûn naøy ta chæ duøng
baûy nhuùm (tuï) haït ñeå töôïng tröng cho Nuùi Tu Di, boán trung chaâu,
maët trôøi vaø maët traêng.
214. zhal zas: moät thuaät ngöõ toân kính ñeå goïi thöïc phaåm. Trong
tröôøng hôïp naøy, vieäc cuùng döôøng thöïc phaåm ñöôïc töôïng tröng
bôûi moät loaïi baùnh cuùng torma mang teân naøy.
215. Caùc yù nieäm veà chuû theå, ñoái töôïng vaø haønh ñoäng.
216. Vieäc tinh chieát caùc tinh chaát (bcud len) laø moät phöông phaùp
khieán ta coù theå chæ caàn tieâu thuï moät vaøi chaát theå vaø nguyeân toá vôùi
moät soá löôïng nhoû xíu maø khoâng phaûi duøng thöïc phaåm thoâng
thöôøng. Ñaây laø caên baûn cho caùc phaùp tu vi teá ñeå tònh hoaù thaân
theå vaø tinh loïc taâm thöùc.
217. Ñi leân hay ñi xuoáng coù theå ñöôïc aùp duïng cho nhöõng ñaëc tính
cuûa caùc ñaïi kieáp khaùc nhau, hoaëc aùm chæ moät khung thôøi gian
nhoû beù hôn: ví duï nhö thôøi ñaïi hieän nay cuûa chuùng ta laø moät kyû
nguyeân suy thoaùi so vôùi thôøi cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni.

615
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

218. Thuaät ngöõ ñöôïc duøng ôû ñaây cho thaân theå laø phung po, cuõng aùm
chæ caùc “uaån”, coù nghóa laø nhöõng thaønh phaàn taâm sinh lyù taïo neân
moät caùch töông thuoäc caùi maø ta cho laø baûn thaân mình.
219. Meï: ngöôøi nöõ töùc laø trí tueä hay taùnh Khoâng; ñöôïc moâ taû nhö meï
cuûa taát caû chö Phaät bôûi ta thaønh Phaät khi chöùng ngoä taùnh Khoâng.

220. ma cig khro ma nag mo, Phaïn: Krodhakali.

221. AÂm p’et (thöôøng ñöôïc phaùt aâm laø “pay” hay “pet”, maëc duø coù
nhieàu bieán caùch) ñöôïc hoâ leân moät caùch coäc loác, coát ñeå caét ñöùt
tieán trình taïo taùc cuûa voïng nieäm.

222. a thung ñöôïc Patrul Rinpoche söû duïng ôû ñaây so vôùi a shad quen
duøng hôn, nghóa laø “vaïch cuûa a,” laø moät ñöôøng vaïch ñôn giaûn,
ñaäm ôû moät ñaàu vaø nhoïn, ( ) taïo thaønh moät phaàn cuûa maãu töï A
cuûa Taây Taïng . Trong phaùp thöïc haønh naøy, ñöôøng vaïch naøy
naèm loän ngöôïc xuoáng, khieán noù coù hình daùng cuûa moät ngoïn löûa.
Trong nhieàu phaùp moân, chöõ hang cuõng naèm loän ngöôïc,
maëc duø ñieàu ñoù khoâng ñöôïc ñeà caäp tôùi trong baûn vaên naøy cuûa
chuùng ta.

223. Chaát cam loà: Phaïn: amrita, nghóa ñen: “keû baát töû,” ñöôïc dòch
sang tieáng Taây Taïng laø bdud rtsi, chaát cam loà (rtsi) chieán thaéng
ñöôïc ma quyû (bdud) cuûa caùi cheát. Ñaây laø moät bieåu töôïng cuûa trí
tueä. Tinh khieát (zag med) coù nghóa laø “khoâng bò oâ ueá bôûi nhöõng
caûm xuùc phieàn naõo.”

224. dpal mgon bdun cu rtsa lnga, moät vaøi vò Hoä Phaùp trong soá nhöõng
Hoä Phaùp danh tieáng nhaát cuûa Taây Taïng. Caùc Ngaøi ñöôïc coi laø
caùc Hoaù Thaân cuûa Mahakala.

225. Trong phaùp moân naøy, löôõi cuûa chö Phaät vaø Boà Taùt coù hình daïng
töôïng tröng cuûa moät phaân nöûa-chaøy kim cang, vaø töôïng tröng
cho thaân trí tueä baát hoaïi, chieác löôõi keùo daøi thaønh moät oáng aùnh
saùng, töôïng tröng khaû naêng ñoùn nhaän caùc phaåm vaät cuùng döôøng
cuûa caùc Ngaøi.

226. Nghóa ñen: “Moùùn nôï cho caùc laâu ñaøi ôû treân vaø cho caùc caùnh
ñoàng beân döôùi,” coù nghóa laø moùn nôï chuùng ta nôï nhöõng chuùa

616
CHÚ THÍCH

coâng vì ta coù ñöôïc söï che chôû cuûa hoï khi chuùng ta laøm nhöõng
ngöôøi thueâ möôùn (döôùi quyeàn cuûa hoï), vaø moùn nôï chuùng ta nôï
caùc taù ñieàn cho muøa maøng maø ta ñaõ nhaän cuûa hoï khi chuùng ta laø
nhöõng chuùa coâng.

227. Boán ñieàu sau cuøng naøy aùm chæ caùc thaønh töïu taâm linh.

228. Xem Phaàn Moät, Chöông Ba, Muïc II.

229. snyems, nghóa ñen: taùnh kieâu ngaïo, töï phuï, ñöôïc duøng trong
chöông naøy vôùi nghóa raát ñaëc bieät laø baùm chaáp tin töôûng vaøo “caùi
toâi” (chaáp ngaõ hay ngaõ maïn).

230. “Theo Quaû Thöøa, boán ma quyû goàm coù: 1/ Ma quyû thuoäc caùc
uaån, phung po’i bdud, aùm chæ nhöõng gì phaûi cheát hay hoaïi dieät.
(Khoâng coù naêm uaån thì seõ khoâng coù söï hoã trôï, hay neàn taûng, ñeå
cho nhöõng ñau khoå cuûa sinh töû luaân hoài troå sanh). 2/ Ma quyû
thuoäc caùc caûm xuùc tieâu cöïc, nyon mongs pa’i bdud, töùc laø taùc
nhaân cuûa caùi cheát. (Nhöõng caûm xuùc naøy phaùt sinh töø söï baùm
chaáp tin töôûng vaøo moät baûn ngaõ, gaây neân caùc haønh ñoäng tieâu
cöïc. Haønh ñoäng tieâu cöïc taïo ra nghieäp vaø do nghieäp maø chuùng ta
phaûi sinh ra vaø cheát ñi moät caùch baát löïc). 3/ Ma quyû thuoäc Thaàn
Cheát, ‘chi bdag gi bdud, chính laø caùi cheát hay söï hoaïi dieät. (Ñoù coù
nghóa laø caùi cheát ñöôïc hieåu theo nghóa thoâng thöôøng, laø caùi gì
chaéc chaén phaûi xaûy ra theo sau söï sinh ra ñôøi. Moät caùch vi teá
hôn, ñaây laø söï voâ thöôøng xaûy ra töï nhieân trong töøng giaây phuùt, vaø
töï baûn chaát, söï kieän naøy raát laø ñau khoå.) 4/ Ma quyû thuoäc nhöõng
ñöùa con trai cuûa caùc vò trôøi. lha’i bu yi bdud, laø caùi ngaên caûn
chuùng ta ñaït tôùi traïng thaùi an bình sieâu vöôït caùi cheát. (Trong khi
thöïc haønh, ñieàu naøy aùm chæ söï phoùng daät, caùc nieäm töôûng tham
ñaém ngoaïi vaät).

“Theo Maät Thöøa, boán ma quyû laø: 1/ Ma quyû höõu hình: nhöõng söï
vaät vaø chuùng sinh beân ngoaøi gaây taùc haïi cho thaân vaø taâm ta. 2/
Ma quyû voâ hình: tham, saân vaø si, vaø 84.000 loaïi caûm xuùc tieâu cöïc
phieàn naõo gaây neân moïi ñau khoå cuûa sinh töû luaân hoài. 3/ Ma quyû
haû heâ: coù nghóa laø söï haû heâ maø ta caûm thaáy khi nghó raèng vò thaày
taâm linh cuûa rieâng mình, caùc giaùo lyù mình ñaõ thoï nhaän vaø caùc
thöïc haønh mình tham döï vaøo thì thaät laø khaùc bieät, vaø cho raèng

617
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

caùc huynh ñeä vaø tæ muoäi Kim cöông cuûa mình thì sieâu vieät hôn
cuûa nhöõng ngöôøi khaùc. Ñaëc bieät hôn nöõa, ñoù coøn laø söï meâ ñaém
maø ngöôøi ta caûm thaáy khi thaønh töïu “hôi aám” hoaëc thaønh töïu moät
naêng löïc nhoû beù nhaát cuûa coâng phu haønh trì. 4/ Ma quyû töï phuï laø
goác reã cuûa ba loaïi ma quyû kia: ñoù laø tin töôûng vaøo “toâi” vaø “cuûa
toâi;” söï töï phuï naøy khieán chuùng ta nhaän naêm uaån laø “toâi” vaø “cuûa
toâi:” neáu ta tieâu dieät ma quyû naøy, taát caû ma quyû beân ngoaøi seõ töï
dieät maø khoâng caàn laøm baát kyø ñieàu gì ñeå tieâu dieät chuùng.”

231. “Baø Meï Toân Kính“ töùc laø Machik Labdron, laø vò ñang ñöôïc noùi
ñeán trong ñoaïn trích daãn naøy.

232. Thöôøng dieãn ñaït Giaùo Phaùp moät caùch töôïng tröng vôùi moät baøi
keä boán gioøng.
233. Ta thöôøng duøng thuaät ngöõ Phaïn bôûi vì deã söû duïng hôn Taïng
ngöõ (bla ma’i rnal ’byor) hay Anh ngöõ. Cuõng nhö chæ ñôn giaûn
muoán noùi “tu taäp döïa treân vò Thaày,” thì thuaät ngöõ coù nghóa laø “hôïp
nhaát vôùi chaân taùnh cuûa taâm Thaày.”
234. Trong trieát hoïc Phaät Giaùo, taùnh Khoâng ñöôïc thieát laäp treân caên
baûn cuûa lyù leõ luaän lyù. Ñaây khoâng phaûi laø moät söï ñeo ñuoåi thuaàn
tuyù trí thöùc nhöng laø moät thöïc taäp taâm linh, duøng yù nieäm ñeå beû
gaõy yù nieäm.

235. dpe’i ye shes. Chaúng haïn nhö trong Anuyoga (A-Naäu Du Giaø),
qua vieäc thöïc taäp döïa vaøo caùc kinh maïch vaø naêng löïc (vi teá), ta
kinh nghieäm ñaïi laïc-taùnh Khoâng, ñieàu ñoù cho ta moät bieåu thò veà
höông vò cuûa trí hueä nguyeân sô chaân thaät luoân luoân an truù trong
ta nhöng ta khoâng theå nhaän ra. Ñuùng hôn, ñaây gioáng nhö laø moät
böùc tranh veõ con voi khieán ta coù theå nhaän ra con voi thöïc söï.
Trong Ñaïi Vieân Maõn, baûn taùnh cuûa taâm, laø trí hueä nguyeân sô
chaân thaät, ñöôïc tröïc chæ (truyeàn ñaït tröïc tieáp).
236. “Ngöôøi ta neân coi Ngaøi nhö moät vò Phaät baèng caùch naøo? Theo
Tieåu Thöøa thì thaäm chí khoâng nhaát thieát phaûi coi vò Thaày cuûa
mình laø moät ngöôøi ñaëc bieät hay moät vò Phaät Ñoäc Giaùc. Chæ caàn
coi Thaày nhö moät ngöôøi bình thöôøng coù moät soá nhöõng phaåm
haïnh naøo ñoù laø ñuû. Ñoái vôùi con ñöôøng Boà Taùt thì phaûi coi Ngaøi
nhö moät vò tu chöùng ñaõ ñaït moät trong nhöõng quaû vò sieâu vieät, nhö

618
CHÚ THÍCH

Hoaù Thaân cuûa moät vò Phaät hay ít nhaát laø moät vò Boà Taùt ñang ôû
treân con ñöôøng cuûa coâng phu tích taäp (tshogs lam chen po).
Trong truyeàn thoáng cuûa Ñaïi Vieân Maõn, seõ khoâng thích hôïp neáu ta
coi vò Thaày cuûa mình nhö moät ngöôøi thoâng thaùi bình thöôøng, nhö
moät A La Haùn, nhö moät Boà Taùt ñang ôû treân treân moät trong nhöõng
möùc ñoä chöùng ñaéc sieâu vieät, nhö Hoaù Thaân cuûa moät vò Phaät,
hoaëc ngay caû nhö moät Baùo Thaân. Ta phaûi coi Ngaøi nhö Phaùp
Thaân. Neáu ta coù theå nguyeän caàu Ngaøi vôùi moät nieàm tin beàn bæ
tuyeät ñoái thì ta coù theå khôi daäy trí tueä cuûa söï chöùng ngoä saâu xa
(tueä giaùc) maø khoâng caàn nöông vaøo nhöõng con ñöôøng tu naøo
khaùc.” NT
237. NT giaûng chi tieát nhö sau: “Neáu ta coù loøng quy ngöôõng ñeå nhìn
vò Thaày cuûa ta nhö moät vò Phaät, tueä giaùc seõ phaùt sinh cho duø ta
khoâng thöïc haønh caùc giai ñoaïn phaùt trieån vaø thaønh töïu. Taân Phaùi
Dòch Thuaät cuõng chia seû quan ñieåm naøy. Tuy nhieân, trong
Mahayoga vaø Anuyoga, caùc giai ñoaïn phaùt trieån vaø thaønh töïu laø
caùc phaùp thöïc haønh chính yeáu. Neáu ta khoâng coù coù gì maâu thuaãn
vôùi vò Thaày cuøng caùc baèng höõu taâm linh cuûa ta, vaø ta haønh trì
baèng caùch coi Thaày mình nhö laø tinh tuùy cuûa caùc Boån Toân thì söï
thaønh töïu ñaõ gaàn keà vaø naêng löïc gia trì seõ tôùi moät caùch nhanh
choùng.”

238. sgyu ma ngal gso, taùc phaåm thöù ba trong Luaän Giaûi Ba Phöông
Thöùc An Truù (ngal gso skor gsum) cuûa Longchenpa. Chính Ngaøi
Longchenpa giaûng raèng töïa ñeà cuûa tröôùc taùc naøy khoâng chæ ñöôïc
hieåu ôû yù nghóa ñaây laø “tìm söï an truù töø aûo hoaù,” maø cuõng ñöôïc
hieåu laø “tìm söï an truù trong aûo hoaù,” – söï aûo hoaù trong tröôøng hôïp
sau ñöôïc hieåu nhö ñang aùm chæ moät caùch nhìn cho raèng moïi söï
töïa hoà nhö ñöôïc phoâ dieãn moät caùch kyø dieäu, khoâng coù baát kyø
thöïc chaát coá höõu naøo.
239. Hoaøn toaøn quy phuïc chaân taùnh cuûa trí tueä do Thaày bieåu hìeän seõ
cho pheùp ta ñoùn nhaän ñöôïc moät söï truyeàn ñaït tröïc tieáp cuûa trí
tueä ñoù. Khoâng coù tieán trình quy phuïc naøy thì khoâng theå buoâng boû
söï chaáp-ngaõ ñöôïc. Nguyeân taéc naøy aùp duïng cho taát caû caùc giai
ñoaïn cuûa con ñöôøng tu, nhöng noù trôû neân maõnh lieät vaø döùt khoaùt
hôn trong phaùp Boån Toân Du Giaø. Hieäu quaû cuûa baát kyø con ñöôøng

619
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

tu naøo cuõng tuyø thuoäc vaøo phaïm vi roäng lôùn cuûa söï quy phuïc
theo caùch ñöôïc tieáp caän trong phaùp Boån Toân Du Giaø naøy.

240. Söï hoaø hôïp cuûa saéc töôùng vaø taâm thöùc (snang sems ’dres pa)
aùm chæ vieäc ta chöùng ngoä ñöôïc raèng taát caû moïi saéc töôùng ñöôïc
sinh ra laø do bôûi söï taïo taùc cuûa taâm thöùc, vaø chaân taùnh cuûa taâm
laø taùnh Khoâng; ñieàu naøy ñöa daãn ta tôùi kinh nghieäm raèng moïi söï
trong moät caùch theá naøo ñoù, hoaøn toaøn sieâu vöôït baát kyø moät hieän
töôïng nhò nguyeân chuû theå-ñoái töôïng naøo, vaø coù ñaëc ñieåm laø ‘traàn
truïi’ vaø ‘saâu saéc’ (zang thal) khoâng bò ngaên che. PWR
241. Ñaây laø moät hình thöùc cuûa hieän töôïng ñöôïc goïi laø thaân caàu voàng
(‘ja’ lus).
242. Phaùp quaùn töôûng chính mình laø moät Boån Toân khieán ta vöôït leân
nhöõng giôùi haïn cuûa caùc yù nieäm quy öôùc taàm thöôøng khoâng chæ veà
vò Thaày maø coøn veà baûn thaân ta. NT noùi: “ Neáu quaùn töôûng chính
mình trong saéc töôùng taàm thöôøng cuûa ta, yù nieäm naøy seõ caûn trôû
nhöõng naêng löïc gia trì ñeán vôùi ta.” Cuõng theá, ta quaùn töôûng chính
mình trong moät thaân töôùng nöõ trong söï noái keát vôùi thaân töôùng
nam cuûa Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Guru Rinpoche), nhö theá keát hôïp
caùc khía caïnh trí tueä vaø phöông tieän; vaø ñaëc bieät laø baèng caùch
nghó töôûng mình coù baûn taùnh cuûa Yeshe Tsogyal, ñeä töû thaân thieát
nhaát cuûa Guru Rinpoche, ta taïo ñöôïc moät rten’brel (lieân keát töông
thuoäc hay noái keát toát laønh) vôùi moái lieân heä phi thöôøng giöõa Thaày
vaø troø cuûa caùc Ngaøi.

243. brtul zhugs kyi spyod pa: loái soáng traùi vôùi thoâng leä ñöôïc nhöõng
haønh giaû cao caáp nhaát tuaân theo nhö moät phöông tieän ñeå minh
chöùng moät caùch xaùc quyeát caùi thaáy (kieán) cuûa caùc Ngaøi. “Khi ñaõ
vöôït leân caùc hoaït ñoäng taàm thöôøng, daán thaân vaøo nhöõng hoaït
ñoäng phi thöôøng.” DICT
244. Höôu nai laø moät bieåu töôïng cuûa söï thanh bình. Ñöùc Quaùn Theá
Aâm (Avalokitesvara) thöôøng ñöôïc mieâu taû khoaùc mieáng da höôu
treân vai Ngaøi. Chieác muõ naøy ñöôïc toâ ñieåm quanh vieàn baèng da
moät con höôu nhoû.

620
CHÚ THÍCH

245. Nhöõng naêng löïc maïnh meõ kinh hoàn ôû nhöõng nôi nhö theá ñem laïi
moät söï thaùch thöùc maø caùc haønh giaû coù theå söû duïng ñeå ñoái dieän
vôùi nhöõng sôï haõi cuûa hoï.
246. Moät thaùn töø chæ söï ngaïc nhieân. “Kyø dieäu xieát bao! Söï thuaàn tònh
vaø bao la voâ taän cuûa caùc hieän töôïng (caùc phaùp höõu vi).” NT
247. Baøi Nguyeän Baûy Gioøng (Thaát chi nguyeän) nhö sau:

Hum! Ñaûn sanh ôû taây baéc xöù Oddiyana

Trong nhuïy moät hoa sen,

Kyø dieäu thay, Ngaøi ñaõ ñaït ñöôïc thaønh töïu sieâu vieät.

Ngaøi löøng danh laø Ñöùc Lieân Hoa Sanh,

Giaùo ñoaøn goàm nhieàu Thieân Nöõ Dieäu Khoâng (dakini)


vaây quanh.

Noi göông Ngaøi, con seõ hoaøn thieän baûn thaân -

Con khaån nguyeän Ngaøi, xin haõy ñeán vaø töø bi gia hoä.

Guru Padma Siddhi Hum.


Ñaây laø baøi caàu nguyeän Ñöùc Lieân Hoa Sanh toân kính nhaát. Baøi
naøy coù nhieàu möùc ñoä yù nghóa khaùc nhau, vaø töï baøi aáy cuõng taïo
thaønh moät con ñöôøng tu troïn veïn.
248. Ñeå khoâng caûm thaáy raèng ta chæ ñang cheá taùc moät söï quaùn
töôûng giaû taïo, ta môøi thænh Ñöùc Lieân Hoa Sanh “thaät” cuøng giaùo
ñoaøn töø coõi Phaät cuûa Ngaøi laø Nuùi Huy Hoaøng Maøu-Ñoàng Ñoû.
Nhöõng Boån Toân Trí Tueä naøy (ye shes sems dpa’, Phaïn:
jnanasattva, trí tueä taùt ñoaû) tan hoaø vaø gia trì cho caùc Boån Toân
Maät Nguyeän (dam tshig sems dpa’, nguyeän taùt ñoaû) maø chuùng ta
ñaõ quaùn töôûng. Ñieàu töông töï dieãn ra ñoái vôùi caùc cung ñieän vaø
caùc yeáu toá khaùc cuûa coõi Phaät (ôû ñaây, taát caû caùc Boån Toân laãn moâi
tröôøng cuûa caùc Ngaøi nhö cung ñieän, ñöôïc bao goàm trong thuaät
ngöõ tam tshig pa). Nhö chuùng ta ñaõ thaáy, söï hieän dieän cuûa Ñöùc
Lieân Hoa Sanh thì luoân luoân ôû ñoù. Nhöõng phöông tieän naøy duøng
ñeå phaùt trieån nieàm tin vöõng chaéc veà kinh nghieäm ñoù.

621
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

249. “AÅn maät” bôûi vì Ñaïo Sö Kim cöông coù moät khaû naêng tieàm taøng
ñeå coù theå laøm cho coâng ñöùc cuûa caùc haønh nghieäp taêng tröôûng.
Ñoái vôùi “ruoäng coâng ñöùc”, xem chuù thích 112 vaø Thuaät Ngöõ.
250 “Coù ba loaïi leã laïy:
Loaïi leã laïy cao nhaát laø ‘gaëp ñöôïc caùi thaáy.’ Leã laïy vôùi caùi thaáy coù
nghóa laø thaáu hieåu raèng khoâng coù chuû theå, ñoái töôïng hay haønh
ñoäng ñeå sanh voïng töôûng.
Loaïi leã laïy baäc trung ñöôïc goïi laø ‘tu taäp trong thieàn ñònh.’ Trong
caùch tu taäp naøy chuùng ta quaùn töôûng ñang hieän ra thaønh voâ soá
thaân ngöôøi, moãi thaân ñang haùt tuïng voâ soá baøi ca taùn thaùn. Ta coù
theå nghó töôûng raèng ñaây laø moät phaùp tu cuûa giai ñoaïn phaùt khôûi,
nhöng khoâng phaûi vaäy bôûi voâ soá thaân ñaõ phaùt khôûi laø nhöõng thaân
töôùng bình phaøm, baát tònh (vaø khoâng phaûi laø nhöõng Boån Toân).
Loaïi leã laïy bình thöôøng laø ‘leã laïy cuûa loøng quy kính:’ leã laïy baèng
thaân ta, tuïng nhöõng baøi caàu nguyeän vôùi ngöõ cuûa ta vaø kinh
nghieäm loøng quy ngöôõng baèng taâm ta. Bôûi loøng quy ngöôõng laø
moät ñieàu kieän toái quan troïng neân ta caàn trì giöõ phaåm haïnh cuûa
caùc ñoái töôïng quy y bao la voâ haïn trong taâm khi ta leã laïy.” NT
Moät caùch lyù töôûng, ta neân coá gaéng keát hôïp caùi thaáy cuûa loaïi leã
laïy ñaàu tieân vaø phaùp quaùn töôûng cuûa loaïi thöù hai khi ta thöïc
haønh loaïi leã laïy thöù ba.
251. Noùi chung, “naêm traêm ngaøn phaùp tu döï bò” muoán noùi tôùi söï
thuaàn thuïc cuûa vieäc tuïng baøi nguyeän quy y, baøi nguyeän Boà Ñeà
taâm, baøi baùch töï minh chuù (minh chuù traêm aâm), cuùng döôøng maïn
ñaø la, vaø baøi caàu nguyeän cuûa phaùp Boån Sö Du Giaø moät traêm
ngaøn laàn. Tuy nhieân, coù nhöõng caùch khaùc trong vieäc tính ñeám
naêm phaùp haønh trì (bao goàm vieäc leã laïy, ví duï theá), vaø caùc baøi trì
tuïng boå sung thöôøng ñöôïc theâm vaøo cho naêm phaùp haønh trì caên
baûn naøy.
252. Trong coâng phu haønh trì, ngöôøi ta thöôøng tích luõy soá löôïng leã laïy
theo caùch naèm daøi toaøn thaân (toaøn thaân aùp xuoáng ñaát).
253. Loaïi tuùi thöôøng ñöôïc duøng ñeå vaän chuyeån bô ñaõ nhieãm ñaày
chaát môõ, vì theá moät khi noù trôû neân khoâ cöùng thì vieäc theâm môõ

622
CHÚ THÍCH

vaøo seõ khoâng ích lôïi gì. Cuõng theá, loaïi haønh giaû naøy naém baét
giaùo lyù moät caùch thoâng tueä, vaø trôû neân löø ñöø, voâ caûm, coù caûm
töôûng tröôùc ñoù ñaõ töøng nghe taát caû caùc giaùo lyù neân vieäc nhaän
theâm giaùo lyù cuõng seõ khoâng aûnh höôûng gì tôùi hoï, maø chæ khieán hoï
trôû neân kieâu ngaïo hôn nöõa.
254. Nghóa ñen: “neàn moùng baèng vaøng cuûa theá giôùi,” laø neàn taûng cuûa
theá giôùi trong vuõ truï quan truyeàn thoáng. DKR gôïi yù raèng trong
giôùi haïn cuûa vuõ truï quan hieän ñaïi nôi ñaây thì coù theå ñöôïc coi nhö
laø taâm ñieåm cuûa traùi ñaát.
255. “Phaùp cuùng döôøng neân ñöôïc duøng nhö moät caùch ñoái trò taâm
baùm luyeán, tham lam.”
256. Moät trong Taùm Phaùp Vöông Töû (Taùm Ñaïi Boà Taùt) (xem Thuaät
ngöõ), khaùc bieät vôùi Ñöùc Phaät baûn nhieân Phoå Hieàn.
257. “Phaùp saùm hoái caùc haønh vi tieâu cöïc laø caùch ñoái trò taùnh ganh
gheùt.” NT
258. “Nhöõng vieäc ñöa tôùi giaûi thoaùt” aùm chæ caùc thieän haïnh ñöôïc laøm
trong khi aùp duïng ba phöông phaùp sieâu vieät. Nhöõng haønh ñoäng
tích cöïc toát laønh khaùc chæ daãn tôùi caùc taùi sinh toát ñeïp hôn.
259. Vaøi chi tieát ñöôïc ñöa ra trong NT: “Moïi suoái nguoàn coâng ñöùc
phaùt sinh töø chaân lyù tuyeät ñoái khoâng bò oâ nhieãm bôûi caùc caûm xuùc
tieâu cöïc (zag med); moïi suoái nguoàn coâng ñöùc phaùt sinh töø chaân
lyù töông ñoái ñeàu bò oâ nhieãm (zag bcas). Moïi suoái nguoàn coâng ñöùc
ñöôïc thaønh töïu treân caùc con ñöôøng tích luõy hai boà coâng ñöùc vaø
noái keát ñeàu bò oâ nhieãm; moïi suoái nguoàn coâng ñöùc thaønh töïu treân
caùc con ñöôøng cuûa caùi thaáy (kieán ñaïo) vaø thieàn ñònh thì khoâng bò
oâ nhieãm. Moïi coâng phu tích luõy phöôùc ñöùc ñeàu bò oâ nhieãm; moïi
coâng phu tích luõy trí tueä thì khoâng bò oâ nhieãm.”
260. “Caùch ñoái trò voâ minh.” NT
261. NT moâ taû ñieàu naøy nhö caùch ñoái trò taø kieán, vaø theâm raèng caàu
nguyeän söï tröôøng thoï cho vò Thaày hay caùc huynh ñeä vaø tæ muoäi
Kim Cöông cuûa ta laø moät thöïc haønh heát söùc saâu xa queùt saïch
caùc chöôùng ngaïi ñe doïa ñôøi soáng cuûa rieâng ta.

623
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

262. “Nhaäp Nieát baøn” trong maïch vaên naøy aùm chæ raèng chö Phaät hay
Boà Taùt ñang chaám döùt nhöõng hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaøi trong theá
giôùi chuùng ta, vaø vì theá chuùng ta khaån caàu caùc Ngaøi ôû laïi (truï theá)
vaø tieáp tuïc nhöõng coâng haïnh naøy vì lôïi laïc cuûa chuùng sinh, nhö
cö só Cunda ñaõ laøm trong tröôøng hôïp cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca
Maâu Ni.
263. “Caùch ñoái trò söï baát quyeát.” NT. Neáu khoâng hoài höôùng nhöõng
haønh ñoäng tích cöïc ta ñaõ laøm, ta khoâng bieát ñöôïc chuùng seõ coù
keát quaû ra sao.
264. Ví duï nhö neáu ta thöïc hieän moät haønh ñoäng baùc aùi maø khoâng ñöa
taùc yù cuûa ta vaøo vôùi hoài höôùng vaø nguyeän löïc, thì haønh ñoäng ñoù
ñöôïc moâ taû laø “khoâng yù höôùng” (lung ma bstan). Khoâng roõ ñieàu
lôïi laïc naøo seõ ñeán töø loaïi haønh ñoäng naøy. Tuy nhieân ví duï neáu ta
phaùt sinh moät öôùc nguyeän, chaúng haïn nhö nguyeän khoâng bao
giôø phaûi thieáu thoán nhöõng nhu yeáu cuûa ñôøi soáng trong khi thöïc
haønh Phaät Phaùp, thì haønh ñoäng aáy coù ñöôïc moät yù höôùng chính
xaùc vaø seõ daãn tôùi muïc tieâu ao öôùc.
265. Ta coù theå hoài höôùng keát quaû cuûa moät haønh ñoäng toát laønh cho
moät ngöôøi ñaëc bieät. Tuy nhieân, ñeå haønh vi ñoù thöïc söï coù hieäu
quaû, ta neân hoài höôùng quaû laønh cho taát caû chuùng sinh keå caû
ngöôøi ñoù.

266. Töø Taây Taïng gsol ba ’debs pa ôû ñaây, nhö trong haàu heát caùc
tröôøng hôïp trong baûn vaên naøy, ñöôïc dòch laø “lôøi caàu nguyeän” hay
“khaån nguyeän.” Tuy nhieân, cuõng neân ñöôïc hieåu trong yù nghóa saâu
xa vaø roäng raõi nhaát cuûa töø Anh ngöõ, vaø coù leõ vôùi nhöõng yù nghóa
hôi khaùc nhau. Töø ñoù coù nghóa ñen laø ñöa ra (‘debs) moät söï thænh
caàu (gsol), nhöng gsol cuõng bao haøm söï hoaøn toaøn tin töôûng vaø
phoù thaùc nôi moät ñieàu gì ñoù khoâng theå sai laàm, vaø ‘debs laø moät
vieäc laøm maïnh meõ, quaû quyeát (PWR). Nhö vaäy ñieàu aáy coøn aùm
chæ theâm moät taâm thaùi ñöôïc caûm nhaän - moät taâm thaùi hoaøn toaøn
xaùc quyeát, côûi môû vaø tin caäy – chöù khoâng aùm chæ rieâng hình thöùc
cuûa söï thænh caàu; ta coù theå hieåu yù nghóa cuûa lôøi caàu nguyeän trong
ñoaïn naøy bao haøm vieäc thoï nhaän boán quaùn ñaûnh.

624
CHÚ THÍCH

267. “Ñieàu phaûi ñöôïc thaønh töïu laø quaû vò cuûa boán kim cöông (vajra).
Caùc kinh maïch ñöôïc tònh hoaù laø thaân kim cöông, hay Hoaù Thaân;
caùc naêng löïc ñöôïc tònh hoaù laø ngöõ kim cöông hay Baùo Thaân; taâm
ñöôïc tònh hoaù laø taâm kim cöông hay Phaùp Thaân; chaân taùnh ñöôïc
tònh hoaù (cuûa ba thaân treân) laø söï baát khaû phaân kim cöông hay
Thaân Töï Taùnh.” NT

268. Thuaät ngöõ heruka thöôøng ñöôïc duøng cho caùc Boån Toân phaãn noä,
nhöng thöïc ra muoán noùi tôùi baát kyø saéc töôùng naøo töôïng tröng cho
baûn taùnh toái haäu cuûa ta. “He töôïng tröng cho Phaùp giôùi (coù nghóa
laø taùnh Khoâng), ka töôïng tröng cho Trí tueä, vaø ru töôïng tröng cho
söï hôïp nhaát cuûa hai caùi treân” NT. YÙ nghóa cuûa ñoaïn naøy trong
baûn vaên laø yù nghóa trong baát kyø phaùp tu Kim Cöông Thöøa naøo maø
ta coù theå haønh trì, baûn taùnh cuûa Boån Toân chính yeáu bao giôø cuõng
laø Thaày cuûa rieâng ta, do ñoù Ngaøi luoân luoân laø troïng taâm toái yeáu
cuûa loøng quy ngöôõng vaø laø suoái nguoàn cuûa caùc naêng löïc gia trì.
269. Sau söï hôïp nhaát cuûa tinh tuyù cuûa meï vaø cuûa cha luùc thuï thai,
luaân xa hoaït hieän ñöôïc hình thaønh (luaân xa naøy, hay cakra, coù vò
trí ôû roán khi thaân theå ñöôïc caáu taïo). Töø ñoù xuaát hieän ba kinh
maïch chính maø sau ñoù chia nhoû thaønh haøng ngaøn kinh maïch
khaùc. Xem “kinh maïch” vaø “luaân xa” trong Thuaät ngöõ.

270. shes bya bum ‘jug, moät trong nhöõng giaùo huaán veà phaùp du giaø
(yoga) giaác nguû ñöôïc tìm thaáy trong giaùo lyù Ñaïi Vieân Maõn.
271. ÔÛ möùc ñoä naøy, duøng caùc tri kieán nhö con ñöôøng coù nghóa laø kinh
nghieäm nhöõng caùi thaáy ñoù maø khoâng coù baát kyø yù nieäm taïo taùc
naøo veà moät thöïc taïi noäi taïi cuûa tri kieán hay cuûa ngöôøi ñang coù tri
kieán. Saùu thöùc vaø nhöõng ñoái töôïng cuûa thöùc trôû neân khoâng theå
nghó löôøng ñöôïc, gioáng nhö khoâng gian (Phaùp giôùi). Nhöõng thöùc
naøy khoâng taïo ra tham luyeán nöõa vaø do ñoù khoâng coøn laø moät
nguoàn maïch cuûa ñau khoå.
272. Phaùp quaùn ñaûnh ñöa ta tôùi giaûi thoaùt baèng caùch giuùp cho gioøng
taâm thöùc ta ñöôïc thuaàn thuïc.
273. “Quaùn ñaûnh neàn taûng laø nhö sau. Neáu ta chöùng ngoä baûn taùnh
cuûa taâm, laø Phaät taùnh cuûa ta, thì ñoù laø ‘quaùn ñaûnh’ Nieát Baøn. Neáu

625
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

khoâng chöùng ngoä thì ñoù laø ‘quaùn ñaûnh’ sinh töû. Treân con ñöôøng,
quaùn ñaûnh goàm coù ba yeáu toá:

1) Quaùn ñaûnh neàn taûng, trong ñoù ta ñöôïc moät vò Thaày taâm linh chaân
chính daãn daét ta vaøo trong maïn ñaø la cuûa moät vò Boån Toân. Vaøo
luùc naøy, gioûi laém laø ta seõ chöùng ngoä ñöôïc caùi thaáy (kieán) cuûa
quaùn ñaûnh vieân maõn. Trong tröôøng hôïp trung bình, ta seõ coù kinh
nghieäm veà hæ laïc, veà taùnh saùng vaø traïng thaùi voâ-nieäm. Keùm nhaát
thì ta cuõng neân kinh nghieïäm ñöôïc moät nieàm tin vöõng chaéc raèng
thaân, khaåu vaø yù cuûa ta laø ba kim cöông, vôùi moät taâm thöùc khoâng
bò lung laïc bôûi baát kyø ñieàu gì khaùc. Moät leã quaùn ñaûnh hay gia löïc
ñöôïc thoï nhaän trong caùch thöùc naøy seõ laø moät hoã trôï cho con
ñöôøng Kim Cöông Thöøa. Tuy nhieân, vieäc khaån caàu theâm nhieàu leã
quaùn ñaûnh nöõa cho tôùi khi ñaàu ta bò deït ñi (bôûi nhöõng moùn ñoà leã
ñaët leân ñænh ñaàuù), trong khi taâm ta khoâng tieán boä chuùt naøo thì
khoâng theå ñöôïc xem nhö moät quaùn ñaûnh chaân thöïc.

2) Quaùn ñaûnh con ñöôøng. Moät khi ta ñaõ nhaän quaùn ñaûnh neàn taûng,
thì baát kyø quaùn ñaûnh naøo ñöôïc nhaän sau ñoù, duø ta nhaän töø vò
Thaày naøo khaùc hay nhaän töø chính mình, ñeàu laø nhöõng quaùn ñaûnh
treân con ñöôøng tu Kim Cöông Thöøa maø dieäu duïng cuûa caùc leã aáy
laø chænh söûa vaø tònh hoaù.

3) Quaùn ñaûnh ñaïo quaû laø “quaùn ñaûnh ñaïi tònh quang,” quaùn ñaûnh
naøy coù ñöôïc nhôø söï baát khaû phaân cuûa neàn taûng vaø tònh quang,
vaø nhôø naêng löïc trí tueä cuûa quaùn ñaûnh vieân maõn. Quaùn ñaûnh ñaïi
tònh quang coù theå tieâu tröø moïi chöôùng ngaïi cuûa caùc taäp khí laâu
ñôøi, hoaëc tieâu tröø caùc khuynh höôùng cuûa ba tri kieán cuûa ta veà
taùnh saùng, kinh nghieäm taêng tröôûng, vaø kinh nghieäm thaønh töïu
trong thôøi gian chuyeån di (vaøo luùc cheát).”
274. Caùc leã quaùn ñaûnh giuùp tònh hoaù nhöõng tham ñaém cuûa ta ñoái vôùi
ba coõi duïc giôùi, saéc giôùi vaø voâ saéc giôùi, hoaøn thieän caùc phaåm tính
cuûa ba thaân (kaya) trong ta vaø laøm chín muoài trí tueä tònh quang
trong chuùng ta.
275. Moät teân khaùc cuûa Nuùi Maøu-Ñoàng Ñoû.

276. spangs rtogs, nhöõng phaåm haïnh cuûa moät vò Phaät - giaûi thoaùt
khoûi moïi chöôùng ngaïi meâ laàm vaø taäp khí, vaø chöùng ngoä hai loaïi

626
CHÚ THÍCH

hieåu bieát thaáu suoát - thaáu suoát taát caû nhöõng gì phaûi thaáu suoát vaø
thaáu suoát baûn taùnh cuûa moïi söï.
277. Theo giaùo lyù Kim Cöông Thöøa, Ñöùc Phaät ñaõ hoaøn toaøn giaùc ngoä
khi Ngaøi xuaát hieän trong theá giôùi vaø moïi hoaït ñoäng cuûa Ngaøi chæ
laø moät söï phoâ dieãn ñeå giaûng daïy chuùng sinh.

278. Nuùi Malaya, hay Malayagiri (ri ma la ya), ôû Sri Lanka vaø thöôøng
ñöôïc coi ngang haøng vôùi ngoïn nuùi thieâng Sumanakuta, hieän nay
ñöôïc goïi laø Ñænh Adam, cuõng laø moät nôi coù daáu chaân cuûa Ñöùc
Phaät vaø ñaõ ñöôïc Lieân Hoa Sanh (Guru Rinpoche) vieáng thaêm.
Trong vaøi baøi töôøng thuaät, Nuùi Malaya ñöôïc moâ taû laø “choùi loïi vôùi
nhöõng taûng thieân thaïch” (gnam lcag ’bar ba).

279. Naêm Ñaáng Tuyeät Haûo Cao Quyù Sieâu Phaøm (dam pa’i rigs can
dra ma lnga) laø moät vò Trôøi (grags ldan mchog skyong, Phaïn:
Yasasvi Varapala), moät naga (long, roàng) (klu rgyal ‘jog po, long
vöông Taksaka), moät daï xoa (skar mda’ gdong, Ulkamukha), moät
la saùt (blo gros thabs ldan, Matyaupayika) vaø moät con ngöôøi (dri
med grags pa, Ngaøi Vimalakirti); hoaëc theo moät vaøi nguoàn taøi lieäu,
vua Trôøi Ñeá Thích (Indra) (rig ‘dzin lha dbang rgyal sbyin) ñöôïc
ñöa vaøo danh saùch thay cho Vimalakirti.

280. mdo dgongs ‘dus, cuõng ñöôïc bieát laø ‘dus pa mdo. Maëc duø ñöôïc
goïi laø moät Kinh vaên (sutra), thöïc ra baûn vaên naøy laø moät trong boán
Maät ñieån goác cuûa Anuyoga. Kinh vaên naøy ñöôïc La Saùt
Matyaupayika ghi laïi trong chaát khoaùng beryl naáu chaûy.

281. rgyud gsang ba’i snying po, Phaïn: Guhyagarbha, ôû ñaây ñöôïc goïi
laø Maät ñieån Bí Maät Huy Hoaøng (dpal gsang ba’i rgyud).
282. Caâu chuyeän cuûa Garab Dorje ñöôïc keå trong ñoaïn keá. Maëc duø
Ngaøi coù goác gaùc AÁn Ñoä, chuùng toâi giöõ nguyeân teân Taây Taïng cuûa
Ngaøi, bôûi trong truyeàn thoáng Taây Taïng, teân tieáng Phaïn
(Pramodavajra hoaëc Prahevajra) cuûa Ngaøi ít ñöôïc duøng tôùi, vaø
teân Taây Taïng cuûa Ngaøi thì coù veû quen thuoäc vôùi ñoäc giaû hôn.

283. Vajrasattva (Kim Cöông Taùt Ñoûa), rdo rje sems dpa’: rdo rje
sems coù nghóa laø taâm kim cöông, vaø ôû ñaây Vajrasattva coù theå

627
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

ñöôïc hieåu trong yù nghóa tuyeät ñoái cuûa giaùc taùnh nguyeân sô (rig
pa) baát hoaïi.

284. rgyal thabs spyi lugs: phaùp quaùn ñaûnh khoâng coù baát kyø tieán
trình höõu hình hay nghi leã naøo, chæ ñôn giaûn laø söï trao truyeàn ñaày
ñuû vaø traïng thaùi giaùc ngoä töùc thôøi töø taâm qua taâm. spyi lugs, “roùt,”
aùm chæ söï trao truyeàn tröïc tieáp naøy, trong khi rgyal thabs, “phöông
tieän cuûa caùc Ñaáng Chieán Thaéng,” coù theå ñöôïc hieåu laø aùm chæ cho
Phaät Quaû vaø, nhö moät aån duï, cuõng aùm chæ vöông quyeàn ñöôïc
ban cho, nhö do moät vò vua truyeàn cho ngöôøi keá tuïc.

285. yang sprul: “Hoaù Thaân cuûa moät Hoaù Thaân” vì Garab Dorje laø
moät Hoaù Thaân cuûa Ñöùc Kim Cang Taùt Ñoûa (Vajrasattva), maø
chính Kim Cang Taùt Ñoûa laïi laø Hoaù Thaân cuûa Ñöùc Phaät Phoå Hieàn
(Samantabhadra).

286. Baûn vaên coù moät caùch giaûi thích khaùc, ma brtsol nghóa laø “khoâng
duïng coâng.” Tuy nhieân caû hai coù nghóa laø khoâng coù söï taïo taùc
hay vaän duïng trong taâm thöùc. ZR

287. byang sems rdo la gser zhun.


288. Nyatri Tsenpo ñöôïc toân phong trong thung luõng Yarlung, moät
trong baûy laõnh ñòa nhoû ôû trung taâm Taây Taïng, coù leõ vaøo theá kyû
thöù hai hay thöù ba tröôùc Coâng nguyeân. (HIST cho laø naêm 247
tröôùc Coâng nguyeân). Doøng doõi cuûa Ngaøi trôû neân noåi danh laø trieàu
ñaïi Chogyal, vaø veà sau daàn daàn naém ñöôïc quyeàn kieåm soaùt moät
phaàn troïng yeáu cuûa xöù sôû.
289. Lha-Thothori Nyentsen (374-? sau Coâng nguyeân) laø vò vua thöù
28 cuûa trieàu ñaïi Chogyal, vaø söï kieän moâ taû ñöôïc cho laø xaûy ra
vaøo naêm 433 sau Coâng nguyeân. Nhöõng nieân ñaïi naøy ñöôïc cung
caáp trong DICT vaø bôûi Dudjum Rinpoche trong HIST, trong taùc
phaåm naøy Ngaøi noùi theâm raèng moät bieán theå cuûa caâu chuyeän,
theo ñoù Kinh vaø caùc linh vaät khaùc ñöôïc moâ taû laø ñaõ ñöôïc nhöõng
hoïc giaû thaêm vieáng AÁn Ñoä mang tôùi Taây Taïng. Caâu truyeän bieán
theå naøy cuõng coù theå raát xaùc thöïc.
290. Danh hieäu coù nghóa laø “vieân ngoïc nhö yù.” Ñeå coù theâm chi tieát,
xin coi HIST.

628
CHÚ THÍCH

291. mdo sde za ma tog bkod pa (Phaïn: Aryakarandavyuha sutra),


moät baûn thaûo veà Ñöùc Quaùn Theá AÂm (Avalokitesvara ñöôïc tìm
thaáy trong Mani Kahbum cuûa vua Songtsen Gampo.

292. dpang skong phyag brgya pa’i mdo


(Phaïn: Saksipuranasudrakanama sutra).
293. Nieân ñaïi cuoäc ñôøi Ngaøi Songtsen Gampo thöôøng ñöôïc cho laø
vaøo khoaûng 609-698, nhöng theo Gendun Chophel thì laø 617-650
(xem Bieân nieân söû Traéng trang 13). HIST cuõng cho laø Ngaøi sanh
naêm 617, trong khi caùc taùc giaû khaùc thì cho laø naêm 629.

294. gtsug lag khang hay ñieän thôø trung taâm ôû Lhasa, Rasa Trulnang,
ngaøy nay ñöôïc goïi laø Jokhang, coù theå chæ ñöôïc xaây döïng treân
nhöõng vò trí quan troïng ñöôïc tieân ñoaùn quanh Taây Taïng vaø
nhöõng vuøng bieân giôùi sau khi boán ñieän thôø Thadul (mtha’ ‘dul)
hay Thuaàn Hoaù-Bieân Ñòa vaø boán ñieän thôø Yangdul (yang’dul) hay
Thuaàn Hoaù-Ngoaïi Bieân, cuøng nhöõng ñieän thôø khaùc ñaõ ñöôïc xaây
caátù. Ñeå bieát chi tieát caâu chuyeän vaø caùc vò trí, xin xem HIST,
quyeån1, trang 510 vaø caùc chuù thích.
295. Coâng chuùa Vaên Thaønh (Wen-Ch’eng Kung-chu), (ngöôøi Taây
Taïng goïi laø Kongjo) laø con gaùi cuûa Hoaøng ñeá Ñöôøng Thaùi Toâng
ñôøi Ñöôøng. Pho töôïng baø ñem theo laø töôïng Ñöùc Phaät Thích Ca
Maâu Ni möôøi hai tuoåi, vaø töøng ñöôïc moät vò vua laø Phaät töû xöù
Bengal taëng cho Hoaøng ñeá Trung Hoa; ñieän Ramoche ñöôïc xaây
naêm 641 ñeå an vò pho töôïng naøy nhöng veà sau ñöôïc di chuyeån
sang ñieän Rasa Trulnang (Jokhang), laø nôi hieän nay coù töôïng
Jowo Rinpoche noåi danh. Hoaøng haäu Tritsun laø con gaùi vua
Amsuvarman xöù Nepal; pho töôïng baø ñem theo laø töôïng Ñöùc
Phaät Thích Ca Maâu Ni taùm tuoåi hieän thôø trong Ñieän Ramoche.
296. Truyeàn thuyeát keå laïi raèng pho töôïng naøy (nay vaãn coù theå thaáy
trong ñieän Potala ôû Lhasa) ñöôïc taïc töø goã caây ñaøn höông thaân
troøn trong ñoù ngöôøi ta tìm thaáy naêm hình aûnh.
297. Theo DICT, haàu heát caùc hoïc giaû cho raèng nieân ñaïi cuûa Trisong
Detsen laø 790-844, maëc duø theo Buton thì Ngaøi sinh naêm 718 vaø
theo quyeån Baikar Yasel thì laø naêm 730. Xin coi chuù thích 301 veà
nhöõng vaán ñeà nieân ñaïi trong thôøi kyø naøy.

629
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

298. sa ‘dul: moät nghi leã ñeå tònh hoaù ñaát ñai vaø cheá ngöï nhöõng theá
löïc cuûa ñaát ôû nôi ñoù, tröôùc khi xaây döïng moät dinh thöï.
299. Ngaøi coù theå ñöông ñaàu vôùi moïi tình huoáng xuyeân qua caùi thaáy
toái haäu. ZR
300. Stupa (thaùp) taïi Bodhnath, Nepal. Xem Phaàn Hai, Chöông Hai,
Muïc I vaø chuù thích 129.
301. Theo Khetsun Zangpo Rinpoche, nieân ñaïi trong vieäc xaây döïng
Samye nhö sau: Naêm 797, Khenpo Santaraksita cuùng ñaát. Naêm
798 Ngaøi boá trí neàn moùng. Naêm 802, Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Guru
Rinpoche) rôøi AÁn Ñoä, tôùi Samye naêm 809. Naêm 810 Ngaøi cuùng
ñaát laàn nöõa, vaø naêm 811 boá trí laïi ñaù moùng. Naêm 814, Samye
hoaøn taát. Nieân ñaïi töông töï ñöôïc ñöa ra trong HIST nhöng vôùi lôøi
chuù giaûi laø cuõng coù theå moïi vieäc xaûy ra ít hôn caùch tính truyeàn
thoáng moät chu kyø saùu möôi naêm giöõa 790 vaø 953; noùi caùch khaùc,
coù leõ taát caû nhöõng nieân ñaïi naøy neân ñöôïc ñieàu chænh laïi baèng
caùch tröø ñi saùu möôi naêm.

302. Ba yeáu toá cuûa giaùo lyù Ñaïi Vieân Maõn (shan ‘byed, la bzla ba, rang
grol).
303. Nhöõng cuoän giaáy nhoû treân ñoù nhöõng bieåu töôïng ñöôïc vieát ra maø
töø ñoù caùc vò khaùm phaù kho taøng taâm linh coù theå phaùt loä toaøn boä
moät giaùo lyù hay giaùo khoaù. Xem Tulku Thondup, Giaùo Lyù AÅn
Taøng Cuûa Taây Taïng.

304. Ba doøng truyeàn thöøa cuûa söï truyeàn daïy “daøi” bka’ ma laø doøng
truyeàn taâm cuûa caùc Ñaáng Chieán Thaéng (rgyal ba dgongs pa’i
brgyud), doøng truyeàn thöøa qua bieåu töôïng cuûa caùc Vidyadhara
(rig ‘dzin brda’i brgyud) vaø doøng truyeàn qua söï laéng nghe cuûa
chuùng sinh bình thöôøng (gang zag snyan brgyud). Saùu doøng
truyeàn thöøa “ngaén” gter ma hay söï truyeàn daïy caùc kho taøng taâm
linh cuõng chính laø ba doøng truyeàn thöøa ñöôïc quaùn ñaûnh do caàu
nguyeän (smon lam dbang bskur ba’i brgyud), doøng nieâm phong vaø
giao phoù cho caùc vò Khoâng Haønh Nöõ (dakini) (mka’ ‘gro gtad
rgya’i brgyud), vaø doøng keá thöøa ñöôïc phoù chuùc theo tieân tri (bka’
bab lung bstan gyi brgyud). Trong ñoaïn naøy Patrul Rinpoche moâ

630
CHÚ THÍCH

taû vaén taét söï lieân tuïc cuûa ba doøng sau cuøng naøy, laø nhöõng doøng
ñaëc tröng ñoái vôùi caùc kho taøng taâm linh. “Vieäc nieâm phong vaø
giao phoù cho caùc Khoâng Haønh Nöõ (dakini)” töông öùng vôùi vieäc
caát daáu kho taøng treân thöïc teá. Ñeå coù theâm chi tieát, xin coi HIST
quyeån I, trang 745. Vieäc sôû höõu “chín” söï truyeàn daïy aùm chæ caùc
doøng truyeàn thöøa bao goàm bka’ma (ba) vaø gter ma (saùu) phöông
phaùp truyeàn daïy.
305. Taát caû nhöõng Ñaïo sö naøy soáng tröôùc thôøi Jigme Lingpa raát laâu.
Ngaøi gaëp caùc Ñaïo sö naøy vaø nhaän giaùo lyù chi tieát töø caùc Ngaøi
trong caùc linh kieán. Ngaøi ñöôïc bieát ñeán laø ngöôøi coù moät hieåu bieát
phi thöôøng thoï nhaän ñöôïc qua linh kieán cho duø Ngaøi ñaõ khoâng
phaûi nhoïc coâng chuùt naøo trong vieäc hoïc hoûi nghieân cöùu.

306. Vajradhara (rdo rje ‘chang) coù nghóa laø “Baäc trì giöõ kim cöông”
(Kim Cöông Trì). Vò Thaày naém giöõ chìa khoaù ñeå ñi vaøo baûn taùnh
baát hoaïi cuûa ta. Ñieàu naøy thöôøng ñöôïc duøng nhö moät caùch heát
söùc toân kính khi noùi tôùi moät baäc Thaày vó ñaïi.

307. Doøng ñaàu cuûa caâu tuïc ngöõ naøy, mgo ma tshos gong lce snyabs,
coù theå ñöôïc hieåu theo nghóa ñen laø ñeå aùm chæ raèng khoâng neân
neám moät caùi ñaàu ñang ñöôïc naáu cho tôùi khi noù saün saøng (vieäc
naáu ñaàu nhöõng con yak hay boø ñöôïc phoå bieán ôû Taây Taïng, ñaëc
bieät laø trong nhöõng ngöôøi chaên cöøu du muïc). Tuy nhieân, ‘theø löôõi
ra’ coù theå nguï yù bieåu loä söï ñoàng yù hay baèng loøng, vaø ‘ñaàu ñöôïc
naáu’ thì ñoâi khi ñöôïc duøng nhö moät söï tieân tri veà söï thaáu suoát.
Nhö vaäy, theo moät caùch dòch khaùc – neáu nhö keùm maøu saéc hôn –
seõ laø “chaáp nhaän tröôùc khi baïn coù ñöôïc söï thaáu hieåu.”
308. “Phaùp chuyeån di sieâu vieät ñöôïc thöïc haønh bôûi chö Boà Taùt, laø
nhöõng vò ñaõ thieàn ñònh veà chaân lyù cuûa chaân nhö hay thöïc taïi
tuyeät ñoái (chos nyid kyi bden pa) treân Kieán Ñaïo (Path of Seeing),
laø nhöõng baäc maø ngay trong ñôøi naøy, ñaõ phaùt sinh ñöôïc moät caùi
nhìn ñuùng ñaén veà baûn taùnh baát bieán cuûa chaân nhö (gnas lugs) vaø
giöõ gìn caùi nhìn ñuùng ñaén ñoù suoát ngaøy ñeâm khoâng giaùn ñoaïn.
Caùc Ngaøi thöïc haønh phaùp chuyeån di theo nhöõng giaùo huaán coát
tuûy veà phaùp chuyeån di töø thaân naøy (grong ‘pho) sang thaân khaùc
(grong ‘jug) theo phaùp moân haønh trì trekcho, hoaëc theo caùc giaùo

631
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

huaán ‘ñi vaøo beân trong thanh tònh quang’ cuûa phaùp moân haønh trì
thogal.

“Roài coù nhöõng ngöôøi trì giöõ maät nguyeän raát trong saïch, laø nhöõng
ngöôøi laøm chuû ñöôïc söï tænh giaùc nhöng chæ ñieàu phuïc ñöôïc tri
giaùc cuûa hoï vaøo ban ngaøy, vaø khoâng theå kieåm soaùt ñöôïc tri giaùc
cuûa hoï vaøo ban ñeâm. Khi hoï cheát vaø tieán trình tan raõ cuõng nhö
caùc hieän töôïng cuûa ‘taùnh saùng, taêng tröôûng, vaø thaønh töïu” xaûy ra,
thì thanh tònh quang cuûa thaân tuyeät ñoái vaøo luùc cheát xuaát hieän.
Ñoù laø thanh tònh quang “meï”, laø giaây phuùt xuaát hieän cuûa (thöùc)
neàn taûng. Hoï ñöôïc daãn daét bôûi thanh tònh quang “con”, laø kinh
nghieäm tònh quang maø hoï ñaõ ñöôïc kinh nghieäm trong ñôøi naøy.
Khi hai thanh tònh quang gaëp nhau thì hoï ñöôïc giaûi thoaùt trong
(thöùc) neàn taûng nguyeân sô, thuaàn tònh.

“Coù nhöõng ngöôøi ñaõ baét ñaàu coù ñöôïc nhöõng kinh nghieäm veà ‘söï
phaùt trieån kinh nghieäm vaø huyeãn töôùng’ trong phaùp haønh trì
thogal. Vaøo luùc cheát, khi thanh tònh quang cuûa thôøi ñieåm cheát
xuaát hieän, hoï khoâng nhaän ra ñöôïc tònh quang bôûi hoï khoâng coù söï
chöùng ngoä ñeå nhaän ra ñieàu ñoù, vaø khoâng theå ñöôïc giaûi thoaùt.
Nhöng khi traïng thaùi trung gian (trung aám) cuûa chaân taùnh cuûa
thöïc taïi (chos nyid bar do) xuaát hieän, hoï nhaän ra ñöôïc chaân taùnh
vaø an truù trong söï nhaát nhö vaø nhôø ñoù, ñöôïc giaûi thoaùt trong söï
hieån loä töï nhieân (cuûa Chaân Nhö).

“Caû hai phöông thöùc giaûi thoaùt: giaûi thoaùt sieâu vieät trong ñôøi naøy
vaø giaûi thoaùt trung bình trong giai ñoaïn trung aám ñeàu ñöôïc coi laø
söï chuyeån di sieâu vieät qua daáu aán cuûa Phaùp Thaân. (Cuõng xem
chuù thích 314).

309. “Phaùp chuyeån di trung bình ñöôïc thöïc haønh bôûi nhöõng ngöôøi
baét ñaàu coù ñöôïc trí tueä ba la maät cuûa giai ñoaïn toaøn thieän. Sau
khi ñaït ñöôïc moät trong trình ñoä trong saùng cuûa con ñöôøng hôïp
nhaát, hoï phaùt sinh trí tueä cuûa con ñöôøng ñoù vaø coù khaû naêng nhaäp
vaøo vaø lìa boû moät huyeãn thaân. Moät caùch khaùc, hoï baét ñaàu coù
ñöôïc nhöõng chöùng ngoä naøo ñoù veà moät söï hieån loä thanh tònh (rtsal
nang), veà söï hôïp nhaát baát khaû phaân cuûa hai khía caïnh phaùt trieån

632
CHÚ THÍCH

(generation) vaø toaøn thieän (perfection) cuûa caùc Boån Toân vaø ñaõ töï
quen thuoäc vôùi söï bieåu hieän naøy. Vaøo luùc cheát, nhö ôû trong luùc
tan raõ cuûa trong giai ñoaïn phaùt trieån, hoï hoøa tan huyeãn thaân vaøo
thanh tònh quang. Neáu trong ñôøi naøy hoï ñaõ töøng phaùt trieån thanh
tònh quang raïng ngôøi (dpe’i ‘od gsal), thì hoï seõ nhaän ra ñöôïc
thanh tònh quang toái thöôïng trong traïng thaùi trung aám, vaø keát quaû
laø hoï seõ hieän ra trong thaân cuûa vò Boån Toân, laø ñaïi aán cuûa söï hôïp
nhaát, tuy raèng ñieàu naøy chöa sieâu vöôït ñöôïc yeáu toá cuûa vieäc
nghieân cöùu hoïc hoûi (slob pa’i zung ‘jug phyag rgya chenpo).” NT

zung ‘jug yeshes kyi sku (Phaïn. Yuganaddha-Jnanakaya), “thaân trí


tueä hôïp nhaát,” laø söï hôïp nhaát cuûa saéc thaân vaø Phaùp Thaân, hay
noùi khaùc ñi laø söï baát khaû phaân cuûa huyeãn töôùng vaø taùnh Khoâng,
hoaëc cuûa giai ñoaïn phaùt trieån vaø toaøn thieän. “Söï hôïp nhaát” (zung
‘jug) coù nghóa laø söï nhaän thöùc ra ñöôïc hai khía caïnh naøy cuûa
chaân taùnh cuûa thöïc taïi, khoâng phaûi laø hai ñieàu taùch bieät, gioáng
nhö hai söøng cuûa moät con boø, nhöng hoaøn toaøn baát khaû phaân.

310. Phaùp chuyeån di naøy ñöôïc thöïc haønh bôûi nhöõng ngöôøi môùi baét
ñaàu treân con ñöôøng vun boài coâng ñöùc, laø nhöõng ngöôøi ñaõ nhaän
quaùn ñaûnh, toân troïng caùc maät nguyeän vaø coù moät söï hieåu bieát
thaáu suoát veà caùi thaáy (kieán). Phaùp naøy cuõng ñöôïc thöïc haønh bôûiø
nhöõng ngöôøi söû duïng giai ñoaïn phaùt trieån nhö con ñöôøng tu
nhöng chöa thuaàn thuïc. Maëc duø hoï khoâng theå ñöôïc giaûi thoaùt
trong thanh tònh quang vaøo giaây phuùt lìa ñôøi hay trong traïng thaùi
trung aám cuûa chaân taùnh, nhöng hoï coù theå ñoùng laïi con ñöôøng
daãn ñeán moät töû cung naøo khoâng thuaän lôïi, vaø choïn moät taùi sanh
thuaän lôïi. Nhôø loøng bi maãn vaø Boà Ñeà Taâm cuûa hoï, hoï ñöôïc daãn
daét tôùi moät coõi Phaät thanh tònh, hay taùi sanh nhö moät hoùa thaân
(xem Thuaät ngöõ) töø nhöõng baäc cha meï ñang thöïc haønh Giaùo
Phaùp. Hoï seõ ñöôïc giaûi thoaùt trong ñôøi keá tieáp.

311. Phaùp chuyeån di thoâng thöôøng ñöôïc thöïc haønh bôûi nhöõng ngöôøi
sô cô chæ coù loøng quy ngöôõng chí thaønh vaøo Giaùo Phaùp vaø ñaõ
khoâng coù ñöôïc daáu hieäu thaønh coâng naøo treân con ñöôøng tu ñeå coù
theå töï tieân ñoaùn ñöôïc vieäc giaûi thoaùt cuûa hoï.

633
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

312. Luùc hôi thôû ñaõ ngöøng nhöng traùi tim vaãn chöa ngöng ñaäp

313. Ñaây laø tröôøng hôïp neáu ta khoâng coù naêng löïc trí tueä caàn thieát.
Moät caùch giaûi thích khaùc coù nghóa ñaây khoâng phaûi laø caùch thích
hôïp ñeå trôï giuùp cho ngöôøi cheát.

314. mkha’ spyod gnas su khrid par byed. Ñieàu naøy khoâng neân ñöôïc
hieåu theo moät caùi nhìn quaù duy vaät. “Trong thöïc teá, khoâng coù
ñieàu gì vaø khoâng ai daãn daét hay ñöôïc daãn daét. Ñaây chæ ñôn giaûn
laø söï hoäi tuï cuûa tònh quang ‘meï’ vaø ‘con’.” DKR. Thanh tònh
quang ‘meï’ laø chaân taùnh caên baûn cuûa chuùng ta vaø chaân taùnh naøy
naèm ngay trong taát caû moïi chuùng sanh, laø ñieàu maø vò Thaày ñaõ
giôùi thieäu cho chuùng ta. Thanh tònh quang ‘con’ laø söï töông tuïc
cuûa vieäc nhaän ra baûn taùnh ñoù laø vieäc maø chuùng ta ñaõ nuoâi döôõng
trong coâng phu thöïc haønh cuûa mình. (Cuõng xem chuù thích 308).

315. Nhöõng thaønh phaàn cuûa thaân theå coù theå ñöôïc taäp hôïp laïi thaønh
boán (ñoâi khi laø naêm) yeáu toá beân trong (khams): 1) thòt, 2) maùu, 3)
nhieät, 4) hôi thôû hay naêng löïc (rlung), (vaø trong moät soá luaän thö y
khoa, duø khoâng coù ôû ñaây laø 5) caùc xoang). Nhöõng yeáu toá naøy
töông öùng vôùi boán (hay naêm) yeáu toá beân ngoaøi laø: 1) ñaát, 2)
nöôùc, 3) löûa vaø 4) gioù hay khí (cuõng laø rlung), (vaø trong nhieàu
tröôøng hôïp 5. hö khoâng). Caû hai yeáu toá beân ngoaøi vaø beân trong
ñöôïc hieåu roõ nhaát nhö laø nhöõng ñaëc tính hay nhöõng traïng thaùi
cuûa caû hai theá giôùi beân ngoaøi vaø nhöõng thaønh phaàn cuûa thaân theå
beân trong, goàm coù traïng thaùi ñaëc chaéc, traïng thaùi loûng, nhieät ñoä,
söï chuyeån ñoäng vaø chöùc naêng. Nhöõng kinh nghieäm ñöôïc moâ taû
ñaõ xaûy ra khi maø nhöõng ñaëc tính (trong nhöõng vai troø ñaëc bieät
nhö laø nhöõng thaønh phaàn caáu thaønh moät cô theå soáng ñoäng) bò hö
hoaïi, vaø nhöõng ñaëc tính naøy laïi hoøa nhaäp hay “phaân raõ” trôû laïi
vaøo trong moät toång theå bao la hôn.

316. “Vaøo thôøi ñieåm cuûa taùnh saùng, yù thöùc cuûa naêm caùnh cöûa (cuûa
caùc giaùc quan) (sgo lnga’i shes pa) tan hoøa trong taâm thöùc (yid
shes). Vaøo giai ñoaïn taêng tröôûng, taâm thöùc tan hoøa vaøo trong taâm
cuûa caùc caûm xuùc (nyon yid). Vaøo luùc thaønh töïu, taâm cuûa caùc caûm
xuùc tan hoaø vaøo thöùc neàn taûng (kun gzhi). Khi ta phuïc hoài ñöôïc yù

634
CHÚ THÍCH

thöùc (thôøi ñieåm ñöôïc goïi laø caän keà söï thaønh töïu), thì thöùc neàn
taûng tan hoøa vaøo thanh tònh quang.” NT. Vaøo luùc naøy coù moät kinh
nghieäm tröïc tieáp cuûa thanh tònh quang neàn taûng. Vôùi nhöõng
ngöôøi ñaõ chöùng ngoä ñöôïc phaàn naøo chaân taùnh cuûa thöùc neàn taûng
ñoù nhö laø Phaùp Thaân vaø töøng naém vöõng ñöôïc nhaän thöùc ñoù, thì
ngay luùc naøy, khi thanh tònh quang meï vaø con hoäi tuï, seõ laø moät
cô hoäi ñeå coù theå ñaït ñöôïc giaûi thoaùt töùc thôøi. Ñoái vôùi phaàn lôùn
moïi ngöôøi, giaây khaéc naøy vuït qua khoâng theå nhaän ra, nhanh nhö
moät aùnh chôùp.

317. Hoï khoâng coù ñöôïc söï vöõng chaõi khoâng gì lay chuyeån ñöôïc trong
coâng phu haønh trì, vaø khoâng coù ñöôïc nieàm tin baát thoái chuyeån veà
chaân kieán (moät caùi thaáy chaân chính); ñaây laø nhöõng yeáu toá caàn
thieát ñeå coù theå thöïc haønh nhöõng phaùp chuyeån di nhö ñaõ moâ taû ôû
treân.

318. ÔÛ ñaây, ñoái vôùi “thaân phaøm,” thay vì thuaät ngöõ tha mal lus thöôøng
ñöôïc söû duïng trong nhöõng chæ daïy veà quaùn töôûng, thì baûn vaên
naøy duøng thuaät ngöõ gzhi lus, nghóa ñen laø thaân “caên baûn” hay
“neàn taûng.” Trong nhöõng thuaät ngöõ noùi chung, yù nghóa cuõng
töông töï – thaân phaøm cuûa ta – nhöng cuõng coù haøm yù laø thaân
phaøm cuûa chuùng ta thì cuõng huyeãn hoaù. Coøn bar do’i sgyu lus,
“thaân huyeãn hoaù cuûa traïng thaùi trung aám,” neàn taûng hay caên baûn
cuûa moïi kinh nghieäm huyeãn hoaù maø chuùng ta ñang traûi qua trong
cuoäc ñôøi hieän taïi naøy – thaân aáy khoâng khaùc gì traïng thaùi trung
aám cuûa giai ñoaïn hình thaønh (srid pa’i bar do), vaø chính thaân aáy
cuõng laø moät traïng thaùi trung aám (skye gnas bar do). PWR. Xem
Thuaät ngöõ ‘traïng thaùi trung aám.’

319. ÔÛ ñaây thuaät ngöõ naøy coù theå ñöôïc hieåu ñôn giaûn laø taâm thöùc cuûa
ta. ZR

320. ÔÛ ñaây thaønh ngöõ naøy coù nghóa laø moät vò Phaät.

321. “Ngöôøi ta muoán noùi gì qua töø naêng löïc (rlung ñöôïc töôïng tröng
bôûi gioït tinh chaát bindu xanh luïc) vaø taâm (sems ñöôïc töôïng tröng
bôûi chuûng töû töï hrih)? Khía caïnh chuyeån ñoäng chính laø naêng löïc

635
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

vaø khía caïnh thaáu bieát chính laø taâm thöùc, nhöng töï baûn chaát thì
naêng löïc vaø taâm thöùc chæ laø moät vaø ñoàng nhaát.” NT

322. Moät vò toân giaû ñaõ khaùm phaù ñöôïc nhöõng kho taøng taâm linh ôû theá
kyû thöù 14.

323. mkha spyod: noùi chung, laø moät coõi Trôøi. ÔÛ ñaây moät coõi Trôøi “vó
ñaïi” (mkha spyod chen po) ñöôïc aùm chæ nhö theá coù nghóa laø moät
loaïi coõi Phaät, ñöôïc hieån loä vì lôïi ích cuûa chuùng sanh. Moät coõi Trôøi
“nhoû” (mkha spyod chung ngu) coù theå aùm chæ baát kyø coõi Trôøi naøo.
(Cuõng xem chuù thích 314.)

324. gnam chos. Namcho hay Giaùo Lyù Hö Khoâng laø moät tuyeån taäp
giaùo lyù möôøi ba cuoán maø Ngaøi Mingyur Dorje, laø moät vò khai quaät
taøng kinh tröù danh, ñaõ thoï nhaän ñöôïc trong moät loaït caùc linh
kieán. Mingyur Dorje sinh naêm 1645 vaø tòch naêm 1668 luùc hai
möôi ba tuoåi. Doøng Namcho laø moät trong nhöõng truyeàn thoáng tu
taäp chính yeáu cuûa caùc tu vieän Nyingma thuoäc phaùi Palyul vaø
Kathok ôû mieàn Ñoâng Taây Taïng.

325. Nhöõng chöôùng ngaïi nhö theá phaùt sinh chuû yeáu do kyõ thuaät sai
laïc khi hoâ tieáng “Hik” trong phaùp moân naøy. “Hik laø moät aâm thanh
laøm ruùt ngaén thoï maïng. Khi söû duïng aâm thanh naøy, ta phaûi keùo
hôi xuoáng döôùi roán, keùo daøi khí cuûa phaàn treân cô theå vaø nhöôùng
maét thaät maïnh meõ nhìn vaøo khoâng gian. Neáu caùc chöôùng ngaïi
xuaát hieän, haõy neùn khí ôû treân xuoáng, xaû khí ôû döôùi vaø traûi roäng
khí taïi roán, vaø trì tuïng ba aâm kim cöông (om ah hum, phoái hôïp vôùi
söï hít vaøo, nín hôi, vaø thôû ra), taäp trung taâm baïn vaøo loøng baøn
chaân vaø maét nhìn xuoáng döôùi. Caùc chöôùng ngaïi seõ bieán maát.” NT
326. Nhöõng phaùp tu döï bò cho “Ñaïo vaø Quaûû” (lam ‘bras) cuûa truyeàn
thoáng Sakya ñöôïc ñaët neàn taûng treân ba loaïi tri giaùc (snang ba
gsum): tri giaùc baát tònh (ma dag pa’i snang ba), tri giaùc hoãn hôïp
ñöôïc caùc haønh giaû kinh nghieäm qua caùc phaùp thöïc haønh (mal
‘byor nyams kyi snang ba), vaø tri giaùc thanh tònh (dag pa’i snang
ba).
327. Nhö trong “Ñaïi Thöøa Toái Thöôïng Luaän” (rgyud bla ma, Phaïn
ngöõ: Uttaratantrasastra) vaø nhöõng baûn vaên khaùc. ZR

636
CHÚ THÍCH

328. Taây Taïng: rig pa rtsal gyi dbang bskur.


329. Kushab Gemang, Gyalse Shenpen Thaye hay Gyalse Rigpa’i
Dorje (sinh naêm 1800), laø moät trong nhöõng vò naém giöõ doøng
truyeàn thöøa chính yeáu cuûa giaùo lyù Taâm-Yeáu Cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí.
330. Changchub Dorje (1745–1821), cuõng ñöôïc bieát laø Jigme Trinle
Ozer, laø vò Dodrupchen Rinpoche ñeä nhaát, moät trong nhöõng ñeä töû
chính cuûa Jigme Lingpa, vaø laø ngöôøi ñaõ töø bi gia hoä cho Patrul
Rinpoche khi coøn beù.
331. Orgyen Jigme Chokyi Wangpo laø teân rieâng cuûa Ngaøi Patrul
Rinpoche. Lôøi töï khaån nguyeän trong ñoaïn naøy noi theo moät hình
thöùc truyeàn thoáng. Tuy nhieân lôøi nguyeän naøy coù moät söùc maïnh
ñaëc bieät phaùt xuaát töø Ngaøi Patrul Rinpoche, laø moät ngöôøi ñaõ cho
ta thaáy moät söï khieâm cung töông töï, toaùt ra töø trong caùch soáng
cuûa Ngaøi.
332. Jamgon Kongtrul Vó Ñaïi (xem Thuaät ngöõ) laø moät vò ñaïo sö cuøng
thôøi vôùi Ngaøi Patrul Rinpoche vaø Jamyang Khyentse Wangpo; caû
ba vò ñeàu bieát nhau raát roõ, cuøng hoïc vaøo luùc thieáu thôøi taïi tu vieän
Shechen ôû tænh Kham. Ngaøi laø nhaø tröôùc taùc tröù danh, ñaõ bieân
soaïn vaø bieân taäp nhieàu taùc phaåm, vaø Ngaøi ñaõ vieát theâm lôøi baït
naøy sau khi hieäu ñính theo ñuùng nguyeân vaên trong nguyeân caûo
cuûa Patrul Rinpoche, trong khi taøi lieäu naøy ñang ñöôïc chuaån bò in
baûn khaéc goã taïi nhaø in lôùn ôû Derge.
333. Saùu phöông caùch ñeå ñaït ñöôïc giaûi thoaùt (grol ba drug): qua söï
nhìn thaáy, laéng nghe, hoài nhôù, xuùc chaïm, neám vò vaø trang phuïc.

637
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

THUAÄT NGÖÕ

A La Haùn (Arhat) – dgra bcom pa. Trôû thaønh moät A La Haùn laø
muïc ñích cuoái cuøng cuûa Thanh Vaên Thöøa. Ñaây laø moät loaïi
Nieát Baøn, sieâu vöôït sinh töû (khoâng phaûi bò taùi sinh trôû laïi),
nhöng khoâng ñaït ñöôïc Phaät Quaû. Nghóa ñen cuûa töø Taây
Taïng muoán noùi tôùi nhöõng baäc ñaõ cheá ngöï ñöôïc keû thuø, töùc
laø cheá ngöïc ñöôïc nhöõng caûm xuùc tieâu cöïc.
A Tyø Ñaøm hay Vi Dieäu Phaùp (Abhidharma) – mngon pa, Luaän
Taïng, moät trong Tam Taïng. Ñaây laø neàn taûng cuûa khoa taâm
lyù vaø luaän lyù hoïc Phaät Giaùo. Luaän naøy moâ taû vuõ truï, nhöõng
loaïi chuùng sinh dò bieät, nhöõng böôùc tuaàn töï treân con ñöôøng
ñi tôùi giaùc ngoä, baùc boû nhöõng luaän cöù sai laàm, v.v.
A Xaø Leâ (Acarya) – slod dpon, 1) vò Thaày. 2) töông ñöông vôùi
Ñaïo Sö taâm linh hay Laït Ma. Xem Ñaïo Sö Kim Cöông.
A Xaø Leâ Lieân Hoa (Acarya Padma) – slod dpon padma, Ñaïo
Sö Lieân Hoa Sanh, xem Padmasambhava.
Adhicitta – sems lhag can, tieàn thaân cuûa Garab Dorje trong
caùc coõi Trôøi.
Akanistha (Saéc Cöùu Caùnh Thieân) – ‘og min, nghóa ñen “toái
thöôïng.” Coõi Trôøi hay coõi Phaät toái cao. Coù saùu nôi khaùc
nhau mang teân naøy, töø coõi Trôøi thöù taùm cuûa caùc vò Trôøi
thuoäc Töù Thieàn leân tôùi Coõi Akanistha toái thöôïng, laø moät coõi
Phaät sieâu vöôït moïi nghó baøn.
Aksobhya (Baát Ñoäng Nhö Lai) – mi bskyod pa, Ñöùc Phaät Baát
Ñoäng thuoäc Kim Cöông Boä. Xem Nguõ Boä Phaät.
Ambrosia (Cam Loà) – bdud rtsi, Phaïn. amrita, nghóa ñen: baát
töû. Chaát cam loà (rtsi) chieán thaéng quyû ma (bdud) cuûa söï
cheát. Ñaây laø moät bieåu töôïng cuûa trí tueä.
Amitabha (A Di Ñaø – Voâ Löôïng Quang Phaät) – ‘od dpag med,
nghóa ñen: voâ löôïng aùnh saùng. Ñöùc Phaät Voâ Löôïng Quang
A Di Ñaø thuoäc Lieân Hoa Boä. Xem Nguõ Boä Phaät.

638
THUẬT NGỮ

Amitayus (Voâ Löôïng Thoï Phaät)– tshe dpag med, nghóa ñen:
voâ löôïng thoï maïng. Ñöùc Phaät cuûa söï tröôøng thoï.
Amoghasiddhi (Baát Khoâng Thaønh Töïu Phaät) – don yod grub
pa, nghóa ñen: ñaáng thaønh töïu nhöõng ñieàu coù yù nghóa. Ñöùc
Phaät Baát Khoâng Thaønh Töïu thuoäc Nghieäp Boä. Xem Nguõ
Boä Phaät.
An ñònh (chæ) – zhi gnas, Phaïn: samatha, caên baûn cuûa moïi
phaùp tu thieàn ñònh. “Taâm sao laõng do nhöõng ñoái töôïng
khaùc gaây ra ñöôïc laøm cho an ñònh (zhi), taâm an truï (gnas)
khoâng xao ñoäng trong thieàn ñònh.” DICT
Ananda – kun dga’ bo, moät ngöôøi em hoï cuûa Ñöùc Phaät, sau
trôû thaønh thò giaû cuûa Ngaøi. Ananda coù coâng trong vieäc giöõ
gìn Giaùo lyù sau khi Ñöùc Phaät tòch dieät, bôûi oâng coù theå nhôù
laïi taát caû nhöõng gì maø oâng ñaõ ñöôïc nghe Ñöùc Phaät giaûng
daïy.
Anandagarbha – bde mchog snying po, danh hieäu khaùc cuûa
Adhicitta (Garab Dorje).
Angulimala – sor mo threng ba, moät trong nhöõng ñeä töû cuûa
Ñöùc Phaät, maëc duø ñaõ töøng gieát haïi chín traêm chín möôi
chín ngöôøi, nhöng nhôø tònh hoaù caùc aùc haïnh cuûa mình,
Ngaøi ñaõ ñaït ñöôïc quaû vò A La Haùn. Danh hieäu cuûa Ngaøi coù
nghóa laø “Traøng hoa caùc ngoùn tay.”
Anuyoga (A-naäu Du Giaø) – ñöùng thöù hai trong ba noäi du giaø
(inner yogas) vaø thöù taùm trong chín thöøa, theo caùch phaân
loaïi cuûa phaùi Nyingmapa. Trong phaùi du giaø naøy, ñieåm
chính yeáu ñöôïc nhaán maïnh ñöôïc ñaët treân giai ñoaïn toaøn
thieän (thaønh töïu), ñaëc bieät laø vieäc thieàn ñònh veà caùc kinh
maïch vaø naêng löïc.
Arura vaø kyurura – Terminalia chebula vaø Emblica officinalis,
caùc döôïc thaûo. Arura laø bieåu töôïng cuûa Ñöùc Phaät Döôïc
Sö.
Aryadeva (Thaùnh Thieân) – ‘phags pa lha (theá kyû thöù 2), vò ñeä
töû noåi tieáng nhaát cuûa Nagarjuna (Long Thoï). Ngaøi ñaõ bình

639
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

giaûng giaùo lyù cuûa Thaày mình trong soá luaän thuyeát veà trieát
hoïc Madhyamika. Xem Trung Ñaïo.
Asanga (Voâ Tröôùc) – thogs med (theá kyû thöù 4), moät trong Luïc
Phaùp Baûo, laø vò saùng laäp phaùi Yogachara vaø taùc giaû cuûa
nhieàu boä luaän (sastra) quan troïng, ñaëc bieät laø naêm giaùo lyù
maø Ngaøi thoï nhaän töø Ñöùc Maitreya (Di Laëc).
Atisa – (982-1054), cuõng ñöôïc goïi laø Dipamkara hay Jowo
Atisa (jo bo a ti sha). Ñaïo sö vaø hoïc giaû AÁn Ñoä vó ñaïi naøy
laø moät trong nhöõng vò Thaày tröôûng laõo ôû tu vieän noåi tieáng
Vikramasila, laø moät ñeä töû trì giöõ nghieâm caån giôùi luaät tu
vieän. Ngaøi thoï nhaän caùc giaùo lyù Boà Ñeà taâm töø nhieàu baäc
Ñaïo Sö quan troïng, vaø ñaëc bieät laø töø Phaùp vöông
Suvarnadvipa (Dharmakirti – Phaùp Xöùng), vaø hoïc taäp
döôùi chaân vò Thaày naøy ôû Indonesia. Ngaøi traûi qua möôøi
naêm ôû Taây Taïng, giaûng daïy vaø tham gia phieân dòch caùc
baûn vaên Phaät Giaùo. Chuùng ñeä töû cuûa Ngaøi laäp neân phaùi
Kadampa.
Atiyoga (Ñaïi Vieân Maõn) – phaùp du giaø cao nhaát trong ba noäi
du giaø (inner yogas), toät ñænh cuûa Chín Thöøa theo caùch
phaân loaïi cuûa phaùi Nyingmapa. Xem Ñaïi Vieân Maõn.
Avalokitesvara (Quaùn Theá AÂm/ Quaùn Töï Taïi) – spyan ras
gzigs (Chenrezi), moät trong Taùm Tröôûng Töû (cuûa Ñöùc
Phaät). Laø tinh tuyù cuûa ngöõ cuûa taát caû chö Phaät, vaø laø öùng
thaân cuûa loøng bi maãn cuûa caùc Ngaøi.
AÁn phaãn noä (ñe doaï) – sdigs mdzubs, Phaïn: tarjani mudra, cöû
chæ ñe doaï, chæ tay baèng caû ngoùn troû vaø ngoùn uùt.
Ba Anh em – sku mched gsum, ba ñeä töû chính cuûa Drom
Tonpa: Potowa, Chengawa vaø Puchungwa.
Ba quaû vò thanh tònh (ñòa)– dag pa sa gsum, caùc quaû vò (ñòa)
Boà Taùt thöù taùm, thöù chín vaø thöù möôøi; goïi nhö theá laø vì caùc
Boà Taùt ôû möùc ñoä tu chöùng naøy hoaøn toaøn thoaùt khoûi caùc
chöôùng ngaïi thuoäc caûm xuùc tieâu cöïc (phieàn naõo
chöôùng). (nyon sgrib).

640
THUẬT NGỮ

Ba Coõi – xem Tam Giôùi.


Ba ñoäc (Tam ñoäc) – dug gsum, ba loaïi caûm xuùc tieâu cöïc goàm
tham, saân vaø si. Xem naêm ñoäc.
Ba giôùi nguyeän – sdom pa gsum, Phaïn: trisamvara, caùc giôùi
nguyeän cuûa Bieät Giaûi Thoaùt, caùc giôùi luaät Boà Taùt vaø caùc
maät nguyeän (samaya) cuûa Maät Thöøa.
Ba la maät (Paramita) – xem phaùp toaøn thieän sieâu vieät.
Baø la moân – bram ze, moät trong boán ñaúng caáp trong xaõ hoäi AÁn
Ñoä thôøi xa xöa, ñaúng caáp taêng löõ.
Ba maïn ñaø la – dkyil ‘khor gsum, caùc maïn ñaø la cuûa thaân,
khaåu vaø yù laø nhöõng hieån loä cuûa baûn taùnh nguyeân sô: saéc
töôùng nhö laø Boån Toân, aâm thanh nhö laø caâu minh chuù vaø
caùc nieäm töôûng nhö laø trí tueä.
Baø Meï Chaân Chính Saéc Ñen Phaãn Noä – ma cig khros ma nag
mo, Phaïn: Krodhakali, nghóa ñen: baø meï saéc ñen vaø phaãn
noä. Moät hieån loä cuûa Samantabhadri trong thaân töôùng cuûa
Baùo Thaân phaãn noä, moät khiaùc caïnh khaùc cuûa Vajravarahi
(rdo rje phag mo).
Ba moân hoïc – xem tam hoïc.
Ba möôi laêm vò Phaät – sangs rgyas so lnga hoaëc bde gshegs
so lnga, Ba möôi laêm vò Phaät Saùm hoái, töôïng tröng cho söï
toaøn trí toaøn giaùc cuûa chö Phaät, saün saøng tònh hoaù caùc toäi
nghieäp trong taát caû ba möôi laêm phöông höôùng trong
khoâng gian (boán höôùng chính, boán höôùng trung gian, taùm
vaø möôøi saùu höôùng phuï, trung öông, ñieåm thaáp nhaát vaø
ñieåm cao nhaát).
Ba Nguoàn Gia Trì (Ba Löïc Gia Trì - Three Roots) – rtsa
gsum, Laït Ma, laø coäi goác hay suoái nguoàn cuûa caùc naêng löïc
gia trì; Boån Toân, laø suoái nguoàn cuûa caùc thaønh töïu; vaø
Dakini (Thieân Nöõ Trí Tueä hay caùc vò Hoä Thaàn), laø suoái
nguoàn cuûa taát caû caùc coâng haïnh (hoaït ñoäng).

641
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Ba phöông phaùp sieâu vieät – dam pa gsum. Xem phaùp chuaån


bò, coâng phu chính yeáu vaø keát thuùc.
Ba Thaân (kaya) – sku gsum, Phaïn: trikaya, nghóa ñen: Ba
Thaân: goàm ba khiaù caïnh cuûa Phaät Quaû: Phaùp Thaân, Baùo
Thaân vaø Hoaù Thaân.
Ba thöïc phaåm ngoït – mngar gsum, ñöôøng, maät ñöôøng vaø maät
ong.
Ba thöïc phaåm traéng – dkar gsum, söõa, bô vaø söõa ñoâng, theo
truyeàn thoáng laø nhöõng moùn ñöôïc coi laø nhöõng thöïc phaåm
raát thanh tònh.
Ba thôøi – dus gsum, Phaïn: trikala, quaù khöù, hieän taïi vaø vò lai.
Ba yù nieäm (taïo taùc) – ‘khor gsum, chuû theå, ñoái töôïng vaø haønh
ñoäng, ñöôïc nhìn nhö laø coù moät söï hieän höõu thöïc söï vaø
ñoäc laäp.
Baùch Hoä Phaät – xem Traêng Ñaáng Hoä Phaät.
Baøi ca kim cöông – rdo rje mgur, baøi ca (mgur) dieãn taû nhöõng
kinh nghieäm noäi taïi cuûa moät haønh giaû du giaø (yogi) vaø söï
chöùng ngoä cuûa Ngaøi veà baûn taùnh baát hoaïi (kim cöông) toái
haäu.
Baûn taùnh chaân khoâng, taùnh saùng vaø loøng bi maãn – ngo bo,
rang bzhin, thugs rje. Caùi thaáy cuûa Ñaïi Vieân Maõn: chaân
taùnh coát tuyû cuûa taâm vaø taát caû caùc hieän töôïng ñeàu laø taùnh
Khoâng; söï hieån loä cuûa chaân taùnh aáy laø taùnh saùng; loøng bi
maãn cuûa taùnh aáy thì bao truøm roäng-khaép.
Baûo Sanh Nhö Lai (Ratnasambhava) – rin chen ‘byung gnas,
Ñöùc Phaät thuoäc Baûo Sanh Boä. Xem nguõ boä Phaät.
Baùo Thaân (Sambhogakaya) – longs spyod rdzogs pa’i sku,
Thaân Thoï Duïng Vieân Maõn (Body of Perfect Enjoyment),
theå taùnh choùi saùng töï nhieân cuûa Phaät Quaû, chæ caùc baäc
chöùng ngoä cao môùi nhaän bieát ñöôïc.

642
THUẬT NGỮ

Baûy baùu vaät cao quyù (Thaát thaùnh taøi) – ‘phags pa’i nor bdun,
Phaïn: saptadhanam, nieàm tin, giôùi luaät, roäng löôïng (boá thí),
kieán thöùc, taän taâm, khieâm toán vaø trí tueä.
Baùch Töï Minh Chuù (Moät Traêm AÂm) – yig brgya, baøi chuù cuûa
Ñöùc Kin Cöông Taùt Ñoûa (Vajrasattva), töôïng tröng cho tinh
tuyù cuûa Traêm Ñaáng Hoä Phaät (Baùch Hoä Phaät).
Baùm chaáp – ‘dzin pa, nghóa ñen; naém giöõ, cuõng coù nghóa laø coù
moät söï tin töôûng. Vì theá “chaáp ngaõ” cuõng coù theå ñöôïc hieåu
laø “tin vaøo moät caùi Toâi.”
Baäc khaùm phaù kho taøng taâm linh (Khai Maät Taïng Vöông),
xem kho taøng taâm linh.
Baäc sieâu phaøm – skyes bu dam pa, “baäc chöùng ngoä coù khaû
naêng hoaït ñoäng vì lôïi laïc cuûa nhöõng chuùng sinh khaùc trong
moät phaïm vi roäng lôùn.” DICT.
Baåm sinh (trí tueä, hæ laïc…) – lhan skyes, Phaïn: sahaja, nghóa
ñen: ñoàøng sinh ra, coù nghóa laø trí tueä, taâm thaùi hæ laïc, vaø
Nieát Baøn noùi chung ñeàu hieän dieän tieàm taøng trong ta cho
duø ta kinh qua voâ minh, ñau khoå vaø luaân hoài sinh töû. Hai
phöông dieän cuûa moät baûn taùnh vaø cuøng moät baûn taùnh thì
“ñoàng sanh”, nhöng ñöôïc xem nhö laø nhö nhöõng gì ñoái
nghòch bôûi nhöõng taâm thöùc khoâng giaùc ngoä.
Baát Ñoäng Phaät – xem Aksobhya hay Ñieàu Hyû Quoác.
Baát Khoâng Thaønh Töïu Phaät – xem Amoghasiddhi.
Baèng höõu taâm linh – chos grogs, caùc ñeä töû cuûa cuøng moät vò
Ñaïo Sö, hay cuûa nhöõng vò maø ta ñaõ nhaän giaùo lyù. Coù ñöôïc
nhöõng moái lieân heä haøi hoaø vôùi nhöõng ngöôøi nhö theá ñöôïc
coi laø ñieàu troïng yeáu, nhaát laø trong Kim Cöông thöøa.
Bhagavan (Theá Toân) – bcom ldan ‘das, moät danh hieäu cuûa
Ñöùc Phaät. Ngaøi töøng cheá ngöï boán quyû ma, sôû höõu (ldan)
moïi phaåm tính cuûa chöùng ngoä, vaø sieâu vöôït (‘das) sinh töû
vaø Nieát Baøn.

643
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Brahma (Phaïm Thieân) – tshangs pa. Trong Phaät Giaùo,


Brahma khoâng ñöôïc coi laø moät vò Hoä Phaät tröôøng cöûu maø
chæ nhö laø moät vò cai quaûn chö Thieân cuûa coõi Saéc Giôùi.
Bhrikuti – jo mo khro gnyer can, moät trong nhöõng thaân töôùng
cuûa Ñöùc Quan AÂm (Tara), nöõ Boà Taùt cuûa loøng töø bi. Danh
hieäu naøy coù nghóa laø “Ngöôøiø ñaøn baø vôùi moät caùi chau maøy
trang nghieâm phaãn noä.”
Bieån hoà – rol pa’i mtsho chen, “baûy hoà nöôùc bao quanh Nuùi Tu
Di, trong ñoù caùc Long Vöông sinh soáng vaø noâ ñuøa.” DICT.
Bieät Giaûi Thoaùt Giôùi (Ba la ñeà moäc xoa) – so sor thar pa,
nghóa ñen: giaûi thoaùt caù nhaân. Phaïn: Pratimoksha. Caùc giôùi
nguyeän giaûi thoaùt caù nhaân goàm coù taùm loaïi giôùi nguyeän
ñöôïc daïy trong Vinaya (Luaät Taïng), töø giôùi nguyeän ñôn
giaûn trong moät ngaøy cho tôùi caùc giôùi nguyeän ñaày ñuû cuûa
caùc taêng só thoï cuï tuùc giôùi. Xem ba giôùi nguyeän.
Bindu (Gioït tinh chaát) – thig le, nghóa ñen: moät voøng troøn, quaû
caàu, ñieåm troøn hay gioït, nhöng cuõng cuøng moät loaïi vôùi
nhöõng yù nghóa tröøu töôïng hôn. Chuùng toâi ñaõ duøng Phaïn
ngöõ naøy trong chöông vieát veà chuyeån di taâm thöùc ñeå nhaán
maïnh veà vieäc caùc möùc ñoää yù nghóa cuûa chöõ naøy raát ña taïp;
trong nhöõng tình huoáng khaùc chuùng toâi dòch cuõng thuaät
ngöõ ñoù laø tinh tuyù.
Bình baùt baèng soï ngöôøi – thod phor, Phaïn: kapala. Ñænh cuûa
moät caùi soï ñöôïc moät vaøi haønh giaû du giaø duøng laøm moät caùi
baùt trong moät soá nghi leã. Bình baùt naøy töôïng tröng cho voâ
ngaõ.
Bình ñaúng – mnyam pa nyid, Phaïn: samata. Vaïn phaùp cuøng
coù baûn taùnh cuûa taùnh Khoâng.
Baûo bình vó ñaïi – gter chen po’i bum pa, moät trong taùm daáu
hieäu toát laønh. Daáu hieäu naøy töông öùng vôùi coå hoïng cuûa
Ñöùc Phaät vaø töôïng tröng caùc giaùo lyù ñaùp öùng moïi ñieàu
mong caàu.
Baûo Thaùp (Stupa) – xem Bodhnath.

644
THUẬT NGỮ

Bodhnath – bya rung kha shor, ñöôïc phaùt aâm laø


“Jarungkashor”, moät trong hai ñaïi baûo thaùp trong thung
luõng Kathmandu. Lòch söû cuûa vieäc xaây döïng thaùp naøy gaén
lieàn vôùi söï du nhaäp cuûa Phaät Giaùo ôû Taây Taïng vaø ñöôïc
moâ taû trong Lòch Söû Baûo Thaùp Jarungkhashor, trong moät
taøng kinh ñöôïc Sakya Zangpo khaùm phaù (Keith Dowman
phieân dòch laø Truyeàn Thuyeát cuûa Ñaïi Baûo Thaùp, Berkeley,
Nhaø Xuaát baûn Dharma, 1973).
Bonpo – bon po, caùc tín ñoà cuûa ñaïo Bon, laø truyeàn thoáng toân
giaùo thònh haønh ôû Taây Taïng tröôùc khi Phaät Giaùo du nhaäp
vaøo xöù naøy.
Boà Ñeà Taâm – byang chub kyi sems, nghóa ñen: taâm giaùc ngoä.
Treân bình dieän töông ñoái, ñaây laø öôùc muoán ñaït ñöôïc Phaät
Quaû vì lôïi ích cuûa taát caû chuùng sinh. Töø naøy cuõng bao
goàm vieäc thöïc haønh phaùp tu cuûa loøng töø, bi, saùu phaùp toaøn
thieän sieâu vieät (luïc ñoä ba la maät), v.v. laø nhöõng phaùp tu
caàn thieát ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích cuûa Phaät Quaû. Treân bình
dieän tuyeät ñoái, ñaây laø kinh nghieäm noäi quaùn saâu saéc,
chöùng ngoä tröïc tieáp baûn taùnh cuûa chaân nhö toái thöôïng.
Boà Taùt (Bodhisattva)– byang chub sems dpa’, 1) moät hieän
thaân vôùi quyeát taâm muoán ñöa taát caû chuùng sinh tôùi bôø giaùc
ngoä vaø ñang thöïc haønh con ñöôøng Boà Taùt. 2) moät Boà Taùt
sieâu phaøm laø baäc ñaõ ñaït ñöôïc moät trong möôøi quaû vò (ñòa)
cuûa Boà Taùt.
Boà Taùt Tu Vieän Tröôûng – danh hieäu ñoâi khi ñöôïc bieát tôùi cuûa
Ngaøi Tòch Hoä (Santaraksita).
Boán aån duï – ‘du shes bzhi, Nghó töôûng veà baûn thaân nhö ngöôøi
bò beänh, thieän tri thöùc nhö thaày thuoác, Phaùp nhö phöông
thuoác, vaø vieäc thöïc haønh giaùo huaán cuûa Ngaøi nhö phöông
phaùp ñeå hoài phuïc.
Boán caùch ñeå nhieáp thoïï chuùng sinh (Töù nhieáp phaùp) – bsdu
ba’i ngos po bzhi, Phaïn: catuhsamgrahavastu, boán caùch
trong ñoù moät vò Boà Taùt coù theå thu phuïc (nhieáp thoï) caùc ñeä

645
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

töû: 1) roäng löôïng (sbyin pa, Phaïn: dana), 2) bieåu loä baèng
lôøi noùi moät caùch vui veû (snyan par smra ba, priyavadita), 3)
giaûng daïy phuø hôïp vôùi caên cô cuûa töøng ngöôøi (don mthun
pa, samanarthata), 4) haønh xöû phuø hôïp vôùi nhöõng gì Ngaøi
giaûng daïy (don spyod pa, arthacarya).
Boán chöôùng ngaïi – sgrib bzhi, caùc chöôùng ngaïi cuûa 1) caùc
caûm xuùc tieâu cöïc (phieàn naõo chöôùng), 2) caùc chöôùng ngaïi
gaây ra bôûi nghieäp (nghieäp chöôùng), 3) caùc chöôùng ngaïi
gaây bôûi yù nieäm (sôû tri chöôùng) vaø 4) caùc chöôùng ngaïi gaây
ra bôûi caùc taäp quaùn quen thuoäc. Xem hai chöôùng ngaïi.
Boán hæ laïc – dga’ ba bzhi, Phaïn: caturananda, boán kinh
nghieäm vi teá taêng tröôûng cuûa laïc vöôït leân treân caùc caûm
xuùc bình phaøm, ñöôïc noái keát vôùi coâng phu haønh trì phaùp
quaùn ñaûnh thöù ba, hay quaùn ñaûnh trí tueä.
Boán hay saùu phaân loaïi Maät ñieån (Tantra) – rgyud sde bzhi
hay drug, caùch phaân loaïi caùc Maät ñieån thaønh ra boán phaàn:
Kriya, Carya, (hay Upa), Yoga vaø Anuttarayoga (söï phaân
loaïi naøy thöôøng ñöôïc duøng trong caùc phaùi Taân Dòch - New
Translations School); hay thaønh saùu nhoùm: Kriya,
Upayoga, Yoga, Mahayoga, Anuyoga vaø Atiyoga (thöôøng
duøng trong Truyeàn thoáng Coå Maät).
Boán coâng haïnh (Töù chuûng phaùp) – phrin las bzhi, boán loaïi
hoaït ñoäng ñöôïc nhöõng baäc chöùng ngoä thöïc hieän, ñeå giuùp
ñôõ nhöõng ngöôøi khaùc vaø taåy tröø nhöõng hoaøn caûnh baát lôïi:
laøm cho an bình (zhi ba), laøm cho taêng tröôûng (sgyas pa),
ñieàu phuïc (dbang) vaø cheá ngöï moät caùch maõnh lieät (drag
po).
Boán nguoàn ñau khoå – sdug sngal gyi chu bo chen po bzhi,
sanh, beänh, laõo vaø töû.
Boán quaùn ñaûnh – dbang bzhi, quaùn ñaûnh tònh bình, quaùn
ñaûnh aån maät, quaùn ñaûnh trí tueä vaø quaùn ñaûnh ngoân töø
cao quyù.

646
THUẬT NGỮ

Boán quyû ma – bdud bzhi, xem chuù thích 230. Cuõng xem quyû
ma.
Boán Thaân – ba Thaân coäng theâm svabhavikakaya, ngo bo nyid
kyi sku, Thaân Töï Taùnh, töôïng tröng tính chaát baát khaû phaân
cuûa ba Thaân ñaàu tieân.
Boán linh kieán – snang ba bzhi, boán giai ñoaïn lieân tieáp trong
phaùp haønh trì thogal trong Ñaïi Vieân Maõn: 1) Phaùp taùnh
(dharmata) thöïc söï xuaát hieän (chos nyid mngon sum), 2)
söï phaùt trieån cuûa caùc kinh nghieäm vaø caùc huyeãn töôùng
(nyams snang gong ‘phel), 3) giaùc taùnh ñaït ñeán möùc cao
toät (rig pa tshad phebs), 4) söï caïn kieät cuûa caùc hieän töôïng
sieâu vöôït taâm thöùc (chos zad blo ‘das).
Boån Toân – xem Yidam.
Boán traïng thaùi voâ saéc – gzugs med bzhi, boán phaân loaïi cuûa
traïng thaùi ñònh, goàm coù khoâng voâ bieân xöù (nam mkha’
mtha’ yas), Phaïn: akasanantya), thöùc voâ bieân xöù (nam shes
mtha’yas, vijnanasanantya), voâ sôû höõu xöù (ci yang med pa,
akimcanya), vaø phi töôûng phi phi töôûng xöù(‘du shes med
‘du shes med min, naivasamjnasamjna); boán coõi Trôøi töông
öùng vôùi nhöõng loaïi ñònh naøy.
Buddha – xem Phaät (Taïng: sangye).
Ca Dieáp – xem Kasyapa.
Camaradvipa – rnga yab gling, moät trong taùm tieåu luïc ñòa trong
vuõ truï quan AÁn Ñoä thôøi xa xöa, phía taây cuûa Jambudvipa
(coõi Dieâm Phuø Ñeà). Ñaây laø luïc ñòa taây nam ñöôïc aùm chæ laø
coõi Phaät mang teân Nuùi Huy Hoaøng Maøu Ñoàng-Ñoû.
Caûm xuùc (caûm thoï) – xem chöôùng ngaïi, chöôùng ngaïi thuoäc
caûm xuùc tieâu cöïc hay Boán chöôùng ngaïi.
Caáp ñoä (tu chöùng) – xem ñòa Boà Taùt.
Caáp ñoä sieâu phaøm – xem ñòa Boà Taùt.
Caùc vò Trôøi phi töôûng – ‘du shes med pa’i lha, chö Thieân trong
Coõi Voâ Saéc.

647
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Caùc vò Trôøi vaø quyû ma – lha ‘dre, noùi chung aùm chæ moïi loaïi
tinh linh khaùc nhau, duø coù ích lôïi (lha) hay laø tai haïi (‘dre).
Caùi thaáy (kieán) – lta ba, Phaïn: dristi, 1) quan ñieåm, loøng tin. 2)
quan ñieåm chính xaùc, hieåu bieát thaáu suoát chaân chính veà
traïng thaùi töï nhieân nhaát nhö cuûa taát caû caùc hieän töôïng.
Caây Giaùc ngoä (caây Boà Ñeà) – byang chub kyi shing, Ñöùc Phaät
ñaõ ñaït ñöôïc giaùc ngoä ôû coäi caây naøy.
Caây nhö yù – dpag bsam gyi shing, loaïi caây kyø dieäu coù goác reã ôû
coõi A Tu La nhöng laïi keát traùi trong coõi Trôøi thöù Ba Möôi
Ba (Ñao Lôïi Thieân hay Ñeá Thích Thieân).
Cam loà – xem ambrosia.
Caûm xuùc tieâu cöïc – nyon mongs pa, Phaïn. klesa, “caùc hieän
töôïng trong taâm taán coâng thaân vaø taâm, vaø ñöa daãn tôùi caùc
haønh vi aùc haïi, gaây neân moät traïng thaùi ñau khoå trong taâm
thöùc.” DICT. AT: caùc caûm xuùc ñau buoàn, tham ñaém, phieàn
naõo. Töø ñoàng nghóa vôùi ñoäc (dug). Xem naêm ñoäc.
Caâu Löu Toân Phaät (Destroyer-of-Samsara Buddha) – xem
Krakucchanda.
Chagme Rinpoche – xem Karma Chagme.
Chakshingwa, (Geshe) – lcags shing ba, moät geshe
Kadampa, ñeä töû cuûa Langri Thangpa.
Chaøy kim cöông – xem vajra.
Chaân ñeá – xem Chaân lyù tuyeät ñoái.
Chaân lyù töông ñoái (Tuïc ñeá) – kun rdzob bden pa, Phaïn.
samvriti satya, chaân lyù hieån loä beà ngoaøi ñöôïc nhaän thöùc vaø
coi nhö thöïc coù bôûi nhöõng taâm thöùc meâ laàm.
Chaân lyù tuyeät ñoái (Chaân ñeá) – don dam bden pa, Phaïn.
paramartha satya, chaân lyù ñích thöïc ñöôïc nhaän thöùc baèng
trí tueä, khoâng coù söï taïo taùc cuûa taâm thöùc. Tính chaát cuûa
chaân ñeá hay chaân lyù toái thöôïng thì “sieâu vöôït taâm thöùc,
khoâng theå suy löôøng, khoâng theå dieãn baøy” (Patrul
Rinpoche). Cuõng xem chaân lyù töông ñoái.

648
THUẬT NGỮ

Chaân nghóa (Lieãu nghóa) – nges don, Phaïn: nitartha, caùch


dieãn taû tröïc tieáp chaân lyù töø quan ñieåm cuûa nhöõng baäc
chöùng ngoä. Xem phöông tieän nghóa.
Chaáp ngaõ – xem baùm chaáp.
Chekawa Yeshe Dorje – ‘chad kha ba ye shes rdo rje (1101-
1175), moät geshe Kadampa noåi tieáng. Ngaøi ñaõ heä thoáng
hoaù caùc giaùo lyù Chuyeån Taâm thaønh baûy ñieåm, vaø laøm cho
giaùo lyù naøy deã hieåu hôn. Xem Ñaïi Ñaïo Tænh Giaùc cuûa
Jamgon Kongtrul, Shambhala, 1987, vaø Duõng Khí Toaøn
Giaùc, Dilgo Khyentse, Baûn cuûa Padmakara, 1992 (khaép
theá giôùi ngoaïi tröø Baéc Myõ) vaø Snow Lion, 1993 (rieâng ôû
Baéc Myõ).
Chengawa, (Geshe) – spyan snga ba (1038-1103), ñeä töû cuûa
Drom Tonpa, laø ngöôøi baét ñaàu truyeàn daïy caùc giaùo huaán
khaåu truyeàn Kadampa.
Chenrezi – spyan ras gzigs, danh hieäu Taây Taïng cuûa Ñöùc
Avalokitesvara (Quaùn Theá AÂm hay Quaùn Töï Taïi).
Chín Ñaïi-Quaûng-Trí (Nine Expanses) – klong dgu, chín phaân
loaïi cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí (klong sde) trong giaùo lyù Ñaïi Vieân
Maõn.
Chö – gcod, nghóa ñen: caét ñöùt, ñoaïn dieät. Phöông phaùp thieàn
ñònh trong ñoù ta cuùng döôøng thaân theå chính mình ñeå caét
ñöùt boán quyû ma trong ta. Machik Labdron ñaõ thoï nhaän
caùc giaùo lyù Chö töø vò Thaày AÁn Ñoä Padampa Sangye vaø töø
Laït Ma Kyoton Sonam, vaø truyeàn baù giaùo phaùp naøy trong
xöù Taây Taïng.
Chogyal Pakpa – chos rgyal ‘phags pa (1235-1280), moät trong
taùm ñaïi hoïc giaû cuûa phaùi Sakya ñöôïc goïi laø Sakya
Gongma. Ngaøi trôû thaønh vò giaùo thoï cuûa Hoaøng Ñeá Moâng
Coå Kublai Khan vaø quan Nhieáp Chính cuûa Taây Taïng.
Chuoâng – dril bu, Phaïn: ghanta. Xem vajra (kim cöông).

649
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Chuû nghóa hö voâ (Thuyeát hö voâ)– chad par lta ba, Phaïn:
vibhava drsti, thuyeát duy vaät, quan ñieåm phuû nhaän söï hieän
höõu cuûa tieàn kieáp trong quaù khöù hay caùc kieáp töông lai,
phuû nhaän nguyeân lyù nhaân quaû, vaø v.v. (*Kinh vaên Haùn
Vieät thöôøng goïi laø Ñoaïn kieán hay Ñoaïn chaáp).
Chuû nghóa vónh cöûu (Thuyeát vónh cöûu) – rtag par lta ba,
Phaïn: atmadrsti, satkayadrsti, nieàm tin nôi moät thöïc theå
hieän höõu baát dieät, ví duï nhö moät linh hoàn. Ñöôïc coi nhö
moät khuynh höôùng trieát hoïc cöïc ñoan. Xem chuû nghóa hö
voâ. (*Kinh vaên Haùn Vieät thöôøng goïi laø Thöôøng kieán hay
Ngaõ kieán, Ngaõ chaáp).
Chuyeån luaân vò (Chuû nhaân maët ñaát) – sa bdag, Phaïn:
bhumipati, moät tinh linh chieám cöù moät ñòa ñieåm.
Chuyeån Luaân Thaùnh Vöông – ‘khor lo sgyur ba’i rgyal po,
Phaïn: cakravartin, 1) moät thieân vöông cai quaûn moät heä
trong theá giôùi (theo vuõ truï quan cuûa Phaät Giaùo). 2) moät vò
hoaøng ñeá.
Chö Thieân (caùc vò Trôøi) – lha, chuùng sinh ôû moät trong saùu coõi,
bò cheá ngöï bôûi taùnh kieâu ngaïo. Ñeå traùnh söï laàm laãn chuùng
toâi ñaõ dòch lha laø “Boån Toân” khi (ñöôïc söû duïng trong moät
ngöõ caûnh) aùm chæ moät vò Phaät hay moät vò Boån Toân Trí Tueä.
Chöôùng ngaïi (chöôùng)– sgrib pa, Phaïn: avarana, caùc yeáu toá
ngaên che Phaät taùnh cuûa ta. Cuõng xem: hai chöôùng ngaïi,
boán chöôùng ngaïi.
Chöôùng ngaïi thuoäc caûm xuùc tieâu cöïc (phieàn naõo chöôùng)–
nyon mongs kyi sgrib pa Phaïn: klesavarana, “caùc nieäm
töôûng (thuø gheùt, tham luyeán v.v..); chuùng ngaên trôû ta
khoâng ñaït ñöôïc söï giaûi thoaùt.” DICT. Xem chöôùng ngaïi.
Chöôùng ngaïi thuoäc taäp khí (nghieäp chöôùng)– bag chags kyi
sgrib pa, Phaïn: vasanavarana, caùc khuynh höôùng quen
thuoäc (taäp khí) ñöôïc in daáu treân taïng thöùc (thöùc neàn taûng).
Xem chöôùng ngaïi.

650
THUẬT NGỮ

Chöôùng ngaïïi thuoäc yù nieäm (sôû tri chöôùng) – shes bya’i sgrib
pa, Phaïn: jneyavarana “Ñaây laø nhöõng yù nieäm veà chuû theå,
ñoái töôïng vaø haønh ñoäng, chuùng ngaên caûn ta khoâng ñaït
ñöôïc Toaøn Giaùc.” DICT. Xem chöôùng ngaïi.
Coõi thaáp – ngan song, caùc coõi ñòa nguïc, caùc coõi cuûa ngaï quyû
vaø suùc sinh.
Coõi – xem saùu coõi luaân hoài.
Coõi Cöïc Laïc (Tònh Ñoä) – bde ba can, Phaïn: Sukhavati, coõi
Phaät ôû phöông Taây cuûa Ñöùc Phaät Amitabha (A Di Ñaø).
Coõi Hæ Tuùc – dga’ ldan, xem Cung Trôøi Ñaâu Suaát.
Coõi Phaïm Thieân (Brahma) – tshang pa’i ‘jig rten, Phaïn:
brahmaloka, noùi chung, taát caû caùc coõi saéc vaø voâ saéc.
Coõi Tònh Ñoä Cöïc Laïc – bde ba can, Phaïn: Sukhavati, coõi Phaät
cuûa Ñöùc Amitabha (A Di Ñaø).
Coõi Trôøi thöù Ba Möôi Ba (Ñao Lôïi Thieân hay Ñeá Thích
Thieân) – gsum cu rtsa gsum, Phaïn: Trayastrimsa, moät coõi
Trôøi trong Duïc Giôùi, truï xöù cuûa vua Ñeá Thích (Indra) vaø ba
möôi hai vò ñaïi thaàn. Xem tam giôùi.
Con ñöôøng cuûa caùi thaáy (Kieán ñaïo) (Path of Seeing) –
mthong lam, Phaïn: darsanamarga, con ñöôøng thöù ba trong
naêm con ñöôøng tu, treân con ñöôøng Boà Taùt Ñaïo. Ñöôïc goïi
laø nhö vaïây laø bôûi treân con ñöôøng ño,ù ta thöïc söï tröïc nhaän
ñöôïc hai loaïi voâ ngaõ (coù nghóa laø vaéng maët cuûa “baûn ngaõ,”
vaéng maët cuûa söï hieän höõu vöõng chaéc, ñoäc laäp). Hai loaïi
voâ ngaõ naøy goàm coù voâ ngaõ cuûa moät caù nhaân vaø voâ ngaõ
cuûa caùc hieän töôïng.
Con ñöôøng cuûa söï hôïp nhaát (Path of Joining) – sbyor lam,
Phaïn: prayogamarga, con ñöôøng thöù hai trong naêm con
ñöôøng tu. Treân con ñöôøng naøy, ta töï noái keát hay töï chuaån
bò ñeå coù theå tröïc nhaän hai loaïi vaéng maët cuûa baûn ngaõ.
Con ñöôøng vun boài coâng ñöùc (Path of Accumulating) –
tshogs lam, Phaïn: sambharamarga, con ñöôøng thöù nhaát

651
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

trong naêm con ñöôøng tu höôùng tôùi giaùc ngoä theo Boà Taùt
Thöøa. Treân con ñöôøng naøy, ta tích luõy nhöõng nguyeân nhaân
(coâng ñöùc) giuùp ta coù theå caát böôùc höôùng tôùi giaùc ngoä.
Coå Maät – töùc laø truyeàn thoáng Nyingmapa. Xem Cöïu Dòch,
Cöïu Phaùi Dòch Thuaät.
Coå phaùi – töùc laø truyeàn thoáng Nyingmapa. Xem Cöïu Dòch,
Cöïu Phaùi Dòch Thuaät, Coå Maät.
Cung ñieän Lieân Hoa Quang – padma ‘od kyi pho brang, cung
ñieän cuûa Ñöùc Padmasambhava trong coõi Phaät Nuùi Huy
Hoaøng Maøu-Ñoàng Ñoû.
Cung ñieän Toaøn Thaéng – rnam rgyal pho brang, cung ñieän
cuûa cung Trôøi Ñeá Thích (Indra).
Cung Trôøi Ñaâu Suaát – dga’ ldan, coõi (ôû taàng quaû thöù tö) cuûa
caùc vò Trôøi thuoäc Duïc Giôùi, trong ñoù Ñöùc Phaät Thích Ca
Maâu Ni ñaõ taùi sinh laàn cuoái cuøng tröôùc khi xuaát hieän trong
theá giôùi naøy. Hieän taïi Ñöùc Di Laëc (Maitreya), Ñöùc Phaät vò
lai, ñang an truï trong Cung Trôøi Ñaâu Suaát giaûng daïy Ñaïi
Thöøa. Phaïn : Tushita. Xem ba coõi hay Tam giôùi.
Cung Trôøi Tònh Quang – ‘od gsal gyi lha, Phaïn: Abhasvara,
caáp ñoä cao nhaát cuûa caùc vò Trôøi thuoäc Nhò Thieàn (trong
Saéc Giôùi).
Cuoän giaáy vaøng – shog ser, mieáng giaáy (khoâng nhaát thieát phaûi
laø maøu vaøng) treân ñoù caùc baûn vaên cuûa caùc kho taøng taâm
linh (taøng kinh) ñöôïc ghi cheùp laiï.
Cuùng döôøng löûa – gsur, phaùp cuùng döôøng ñöôïc thöïc hieän
baèng caùch ñoát thöïc phaåm treân than ñaù. Moùn cuùng phaåm
naøy ñöôïc daâng leân cuùng döôøng cho chö Phaät, caùc vò Hoä
Phaùp, taát caû chuùng sinh noùi chung vaø ñaëc bieät laø cho
nhöõng tinh linh lang thang vaø nhöõng oan gia maø ta coù
nhöõng moùn nôï nghieäp vôùi hoï. gsur traéng thoâng thöôøng
ñöôïc chuaån bò vôùi ba thöïc phaåm traéng vaø ba thöïc phaåm
ngoït. gsur ñoû ñöôïc chuaån bò vôùi thòt.

652
THUẬT NGỮ

Cöûa Phaïm Thieân – tshang pa’i bu ga, Phaïn. brahmarandra,


ñieåm tuï ôû treân ñænh ñaàu nôi kinh maïch trung öông chaám
döùt.
Cöïu Dòch (Cöïu Phaùi Dòch Thuaät) – snga ‘gyur, danh hieäu
ñöôïc ban cho caùc giaùo lyù ñaàu tieân ñöôïc dòch ra töø Phaïn
ngöõ vaø truyeàn baù ôû Taây Taïng, laø giaùo lyù cuûa phaùi Coå Maät,
hay truyeàn thoáng Nyingmapa, ngöôïc laïi vôùi caùc giaùo lyù
ñöôïc chuyeån dòch vaø truyeàn baù töø theá kyû thöù möôøi trôû ñi vaø
laø giaùo lyù sinh ra Taân Phaùi cuûa Phaät Giaùo Taây Taïng.
Daï Ma (Yama) – ‘thab bral, Phaïn: Yama, teân cuûa moät coõi Trôøi
trong Duïc Giôùi, coù nghóa laø “voâ chieán” vaø ñöôïc goïi nhö theá
laø bôûi vì caùc vò Trôøi ôû ñoù khoâng phaûi chieán ñaáu vôùi caùc A
Tu La. Xem ba coõi.
Dagpo Rinpoche – dwags po rin po che (1079-1153), cuõng
ñöôïc goïi laø Gampopa, ñeä töû noåi tieáng nhaát cuûa Milarepa
vaø laø vò khai saùng doøng truyeàn thöøa Kagyu.
Daka – mkha ‘gro, nghóa ñen: du haønh trong Phaùp Giôùi (Khoâng
Haønh), hay dpa’ bo, vò anh huøng. Trong Kim Cöông Thöøa
thì caùc vò Khoâng Haønh nam töông ñöông vôùi Boà Taùt. Caùc
vò Khoâng Haønh nam (Daka) töông ñöông vôùi dakini (cuûa
phaùi nöõ).
Dakini (Nöõ Khoâng Haønh, Thieân Nöõ Trí Tueä, Thieân Nöõ Dieäu
Khoâng) – mkha’ ‘gro ma, nghóa ñen: du haønh trong hö
khoâng. Nguyeân lyù nöõ ñöôïc keát hôïp vôùi trí tueä. Thuaät ngöõ
naøy coù vaøi möùc ñoä yù nghóa khaùc nhau. Coù nhöõng vò Khoâng
Haønh nöõ hay Thieân nöõ Dieäu Khoâng (dakini) bình thöôøng, laø
nhöõng vò vôùi moät möùc ñoä chöùng ngoä taâm linh naøo ñoù, vaø
caùc vò dakini trí tueä (Thieân Nöõ Trí Tueä) laø nhöõng baäc hoaøn
toaøn chöùng ñaéc. Xem Ba Nguoàn Gia Trì.
Damchen – dam chen (rdo rje legs pa), moät vò Hoä Phaùp, bò
Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava) buoäc phaûi höùa
nguyeän.

653
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Darsaka – mthong ldan, danh hieäu khaùc cuûa Ajatasatru, nam


töû cuûa Vua Bimbisara (Bình Sa), vua xöù Magadha (Ma Kieät
Ñaø) vaø laø vò thí chuû quan troïng nhaát cuûa Ñöùc Phaät Thích
Ca Maâu Ni. Maëc duø oâng ñaõ gieát haïi thaân phuï mình, veà sau
oâng aên naên vaø tònh hoaù caùc haønh nghieäp xaáu aùc cuûa mình
tôùi möùc ñaït ñöôïc ñòa cuûa moät Boà Taùt.
Dharmakaya – chos sku, nghóa ñen: Phaùp Thaân. Ñaây laø theå
tính cuûa taùnh Khoâng cuûa Phaät Quaû. Phaùp thaân cuõng coù
theå ñöôïc dòch nhö laø thaân cuûa chaân ñeáù, moät theå tính tuyeät
ñoái.
Dharmata (Phaùp taùnh) – chos nyid, “baûn taùnh roãng rang.”
DICT.
Dharmodgata – chos ‘phags, “Phaùp Khôûi Sieâu Phaøm,” vò Boà
Taùt maø Thöôøng Ñeà Boà Taùt (Sadaprarudita) ñaõ thoï nhaän
giaùo lyù veà trí tueä baùt nhaõ sieâu vieät.
Dieâm Phuø Ñeà (Jambudvipa) – ‘dzam bu gling, luïc ñòa phía
nam, moät trong boán “trung chaâu” (luïc ñòa) chính trong vuõ
truï quan cuûa AÁn Ñoä thôøi xa xöa, laø nôi chuùng ta ñang sinh
soáng. Trong moät vaøi hoaøn caûnh, danh hieäu naøy aùm chæ
mieàn Nam AÙ, vaø trong nhöõng hoan caûnh khaùc, coõi naøy aùm
chæ theá giôùi theo moät yù nghóa thoâng thöôøng.
Dipamkara (Nhieân Ñaêng)– Phaùp danh cuûa Ngaøi Atisa.
Doha – moät baøi ñaïo ca trong ñoù moät thaønh töïu giaû (ví duï nhö
Ngaøi Saraha hay Virupa) dieãn taû söï chöùng ngoä cuûa Ngaøi.
Doøng truyeàn qua bieåu töôïng cuûa caùc Vidyadhara – rig ‘dzin
brda yi brgyud, doøng truyeàn daïy caùc giaùo lyù baèng phöông
tieän thieän xaûo qua cöû chæ hay bieåu töôïng.
Doøng nhó truyeàn hay truyeàn qua vieäc laéng nghe cuûa chuùng
sinh bình thöôøng – gang zag snyan brgyud, doøng truyeàn
daïy maø vò Thaày caàn phaûi söû duïng ngoân töø vaø ñeä töû laéng
nghe nhöõng lôøi leõ aáy, hôn laø söï truyeàn daïy giaùo lyù baèng
taâm truyeàntaâm hay baèng caùch duøng caùc bieåu töôïng.

654
THUẬT NGỮ

Doøng taâm truyeàn cuûa caùc Ñaáng Chieán Thaéng - rgyal ba


dgongs brgyud, doøng truyeàn daïy giaùo lyù taâm truyeàn taâm.
Drikung Kyobpa – ‘bri gung skyob pa (1143-1217), vò saùng laäp
Tu vieän Drikung vaø toâng phaùi Drikung Kagyu.
Drom Tonpa – ‘brom ston pa, ñöôïc goïi laø ‘brom ston rgyal ba’i
‘byung gnas (1005-1064), ñeä töû Taây Taïng chính yeáu cuûa
Atisa, moät trong nhöõng vò Thaày ñaàu tieân cuûa phaùi
Kadampa vaø laø vò saùng laäp Tu vieän Radreng (rva sgreng)
(thöôøng ñöôïc phieân aâm laø “Reting”).
Druk Pema Karpo – ‘brug padma dkar po (theá kyû thöù 16),
Drukchen Rinpoche thöù 3, Ñaïo sö vaø taùc gia vó ñaïi cuûa
phaùi Drukpa Kagyu vaø laø vò saùng laäp Tu vieän Sangak
Choling.
Du Giaø – xem Yoga.
Duyeân hôïp – ‘dus byas, Phaïn: samskrita, ñöôïc taïo neân (byas)
do söï keát hôïp (‘dus) giöõa nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän
(duyeân). “Nhöõng haønh vi thieän laønh do duyeân hôïp coù nghóa
laø taát caû nhöõng haønh vi ñöôïc thöïc hieän maø khoâng coù ñöôïc
söï chöùng ngoä taùnh Khoâng,” DKR.
Ñaø ra ni (Dharani)– gzungs, baøi minh chuùù ñöôïc gia trì bôûi moät
vò Phaät hay Boà Taùt, coù dieäu naêng cöùu giuùp chuùng sinh. Coù
nhieàu baøi ñaø ra ni trong caùc Kinh ñieån (Sutra), thöôøng khaù
daøi.
Ñaïi AÁn (Ñaïi Thuû AÁn) – xem Mahamudra.
Ñaïi Ca Dieáp – ‘od srung chen po, moät trong nhöõng ñeä töû
Thanh Vaên xuaát saéc nhaát cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni,
vaø laø vò laõnh ñaïo trong soá nhöõng ngöôøi ñaàu tieân bieân soaïn
Abhidharma (Vi Dieäu Phaùp). Sau khi Ñöùc Phaät tòch dieät,
Ngaøi trôû thaønh Giaùo Chuû ñaàu tieân cuûa Giaùo Phaùp, ñöôïc
giao phoù troïng traùch hoä trì Giaùo lyù vaø Taêng Ñoaøn.
Ñaïi döông beân ngoaøi – phyi’i rgya mtsho chen po, nhöõng ñaïi
döông bao quanh Nuùi Tu Di vaø boán trung chaâu (luïc ñòa)
trong vuõ truï hoïc AÁn Ñoä thôøi xa xöa.

655
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Ñaïi laïc vaø taùnh Khoâng – bde stong, ñaïi laïc ñöôïc tröïc chöùng
maø khoâng coù söï baùm luyeán, roãng rang nhö taùnh khoâng.
Ñaïi Theá Chí – xem Vajrapani hay Taùm Tröôûng Töû Vó Ñaïi.
Ñaïi Thaønh Töïu Giaû – grub chen, moät haønh giaû du giaø ñaõ ñaït
tôùi thaønh töïu toái thöôïng.
Ñaïi Thöøa – theg pa chen po, Phaïn: mahayana, thöøa (coã xe)
cuûa caùc Boà Taùt, “ñaïi” laø bôûi coã xe naøy nhaém tôùi Phaät Quaû
vieân maõn vì lôïi laïc cuûa taát caû chuùng sinh.
Ñaïi tieäc cuùng döôøng – tshogs kyi ‘khor lo, Phaïn: ganacakra,
moät nghi leã trong ñoù ta ban gia trì, cuùng döôøng vaø thoï duïng
thöùc aên vaø nöôùc uoáng nhö chaát cam loà trí tueä.
Ñaïi Vieân Maõn (Dzogchen, Dzogpa Chenpo, Atiyoga) – dzogs
pa chen po, teân khaùc cuûa Atiyoga, phaùp tu toái thöôïng cuûa
chín thöøa. Vieân Maõn coù nghóa laø taâm thöùc, trong baûn taùnh
cuûa taâm, bao goàm moät caùch töï nhieân taát caû moïi phaåm tính
cao quyù cuûa ba Thaân: baûn taùnh cuûa taâm aáy laø taùnh Khoâng,
Phaùp Thaân; bieåu loä töï nhieân cuûa taâm aáy laø taùnh saùng, Baùo
Thaân, vaø loøng bi maãn cuûa taâm aáy thì truøm khaép, Hoaù
Thaân. Ñaïi coù nghóa laø phaùp vieân maõn naøy chính laø moät
duyeân khôûi töï nhieân cuûa vaïn phaùp. AT: ñaïi toaøn thieän.
Giaùo lyù cuûa Ñaïi Vieân Maõn ñöôïc phaân loaïi thaønh ba phaàn:
phaàn taâm (sems sde), phaàn hö khoâng (klong sde), vaø phaàn
giaùo huaán taâm yeáu tröïc chæ (man ngag gi sde). Cuõng xem
phaàn Daãn nhaäp vaø Atiyoga.
Ñaøm – bad kan, moät trong ba theå dòch theo y khoa Taây Taïng.
Cuõng xem gioù, maät.
Ñaïo Sö Kim Cöông – rdo rje slod spon, Phaïn. vajracarya,
“Ñaïo Sö taâm linh, ngöôøi ñaõ daãn daét ta ñeán trong moät maïn
ñaø la cuûa Maät Thöøa vaø ban cho ta nhöõng giaùo huaán giaûi
thoaùt.” DICT.

656
THUẬT NGỮ

Ñaïo Sö Toân Quyù xöù Oddiyana – o rgyan rin po che, moät trong
nhöõng danh hieäu cuûa Ñöùc Padmasambhava (Lieân Hoa
Sanh).
Ñaáng Bi Maãn Sieâu Phaøm – ‘phags pa thugs rje chen po, moät
trong nhöõng danh hieäu cuûa Ñöùc Avalokitesvara
(Chenrezig), Boà Taùt cuûa loøng bi maãn hay ñaïi töø ñaïi bi.
Ñaáng Chieán Thaéng - rgyal ba, Phaïn: jina, moät vò Phaät.
Ñaáng Ñaïi Töø Bi (Ñaáng Bi Maãn) – thugs rje chen po, danh hieäu
cuûa Ñöùc Avalokitesvara (Quaùn Theá AÂm hay Quaùn Töï
Taïi).
Ñaáng Toaøn Giaùc – kun mkhyen chen po, danh hieäu ñöôïc bieát
tôùi raát nhieàu cuûa Ngaøi Longchenpa.
Dieäu AÂm Phaät – sgra dbyangs mi zad pa sgrogs pa, danh hieäu
cuûa moät vò Phaät (* duøng aâm thanh du döông khai dieãn
Giaùo Phaùp laøm cho taát caû chuùng sinh ñeàu ñöôïc nghe).
Ñeà Baø Ñaït Ña (Devadatta) – lhas byin, moät ngöôøi anh em hoï
cuûa Ñöùc Phaät; söï ganh tò cuûa oâng ñaõ ngaên caûn khoâng cho
oâng ruùt ra ñöôïc baát kyø lôïi ích naøo töø caùc giaùo lyù (cuûa Ñöùc
Phaät).
Ñeá Thích – xem Indra.
Ñeä töû cö só (Öu baø taéc, Caän söï nam)– dge bsnyen, Phaïn:
upasaka, upasa ngöôøi trì giöõ caùc giôùi nguyeän quy y vaø naêm
giôùi nguyeän khaùc (hay chæ moät vaøi giôùi nguyeän trong soá
ñoù): khoâng saùt sanh, khoâng noùi doái, khoâng troäm caép,
khoâng taø daâm, vaø khoâng duøng chaát gaây say. Ñaây laø moät
trong taùm loaïi giôùi nguyeän cuûa Bieät Giaûi Thoaùt
(Pratimoksa).
Ñöùc vua, Thaàn daân vaø Thieän höõõu – rje ‘bangs grogs gsum,
Vua Trisong Detsen, ñaïi dòch giaû Vairotsana vaø thaùnh nöõ
Yeshe Tsogyal.
Dharma – xem Phaùp.

657
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Ñi nhieãu (haønh ñaïo) – skor ba, haønh vi toân kính trong vieäc ñi
boä theo chieàu kim ñoàng hoà xung quanh moät vaät linh
thieâng, giöõ taâm an ñònh vaø tænh giaùc, ví duï nhö moät ñieän
thôø, baûo thaùp, nuùi thieâng, hay ngoâi nhaø, vaø thaäm chí moät
nhaân vaät, nhö moät vò Thaày taâm linh.
Ñòa Boà Taùt – ‘phags pa’i sa, nghóa ñen: caùc caáp ñoä (tu chöùng)
sieâu phaøm, Phaïn: bhumi. Möôøi caáp ñoä (thaäp ñòa) cuûa söï
chöùng ngoä maø caùc vò Boà Taùt ñaït tôùi treân caùc con ñöôøng
cuûa caùi thaáy (kieán), cuûa thieàn ñònh (thieàn) vaø sieâu vöôït caùi
hoïc. Moät vaøi caùch phaân loaïi khaùc ñaõ theâm vaøo nhöõng caáp
ñoä phuï. “Nhöõng caáp ñoä naøy sieâu phaøm bôûi chuùng vöôït xa
chuùng sinh bình thöôøng.” DICT.
Ñòa nguïc – dmyal ba, Phaïn: naraka, moät trong saùu coõi, trong
ñoù ta kinh nghieäm noãi thoáng khoå maõnh lieät. Trong coõi ñòa
nguïc ta thöôøng phaûi kinh qua nhöõng haäu quaû cuûa caùc
haønh nghieäp hôn laø taïo ra nhöõng nguyeân nhaân môùi.
Ñieàu Hyû Quoác – mngon par dga’ ba, Phaïn: Abhirati, teân cuûa
moät ñaïi kieáp vaø cuûa coõi tònh ñoä cuûa Ñöùc Phaät Aksobhya
(Baát Ñoäng Phaät hay A Suùc Beä Phaät).
Ñoäc Giaùc Phaät (Pratyekabuddha) – rang sangs rgyas, “ ngöôøi
ñaït ñöôïc khaû naêng chaám döùt luaân hoài (ñoaïn dieät luaân hoài)
maø khoâng caàn söï trôï giuùp cuûa moät vò Thaày taâm linh. Baèng
caùch quaùn saùt baûn taùnh cuûa nguyeân lyù duyeân sinh, moät vò
Ñoäc Giaùc Phaät coù theå chöùng ngoä voâ ngaõ thöïc söï cuûa baûn
thaân vaø chöùng ngoä moät-nöûa voâ ngaõ thöïc söï cuûa caùc hieän
töôïng.” DICT.
Ñoái töôïng maät nguyeän – dam tshig gi rdzas, nhöõng ñoái töôïng,
(hay vaät duïng) hay nhöõng chaát lieäu caàn thieát ñeå giuùp cho
caùc phaùp haønh trì cuûa Kim Cöông Thöøa, hoaëc ñeå laøm cho
caùc phaùp haønh trì Kim Cöông Thöøa theâm phaàn yù nghóa.
Ñöùc Phaät Thöù Hai (Ñöùc Phaät taùi theá) – sangs rgyas gnyis pa,
moät danh hieäu cuûa Ñöùc Lieân Hoa Sanh.
Dzogchen – xem Atiyoga, Ñaïi Vieân Maõn.

658
THUẬT NGỮ

Gampopa – sgam po pa, xem Dagpo Rinpoche.


Gandharva (Caøn Thaùt Baø, Höông AÁm) – dri za, nghóa ñen: aên
muøi höông. Tinh linh soáng baèng caùc muøi höông. Cuõng
ñöôïc duøng cho chuùng sinh trong traïng thaùi trung aám.
Garab Dorje – dga’ rab rdo rje, danh hieäu Taây Taïng noåi tieáng
hôn caùc danh hieäu khaùc baèng Phaïn ngöõ cuûa Ngaøi laø
Pramudavajra, Prahevajra, Surativajra hay Prajnabhava.
Baäc Thaày ñaàu tieân mang thaân töôùng con ngöôøi cuûa doøng
truyeàn thöøa Ñaïi Vieân Maõn.
Garuda (Kim xí ñieåu) – khyung, moät con chim thaàn thoaïi coù
kích thöôùc raát lôùn coù theå bay ngay khi tröùng nôû, töôïng
tröng cho trí tueä nguyeân sô. Naêm maøu saéc trong thaân
chim ñoâi khi ñöôïc töôïng tröng cho naêm trí tueä. Chim laø
ñòch thuû cuûa caùc naga (roàng), vaø ñöôïc moâ taû vôùi moät con
raén trong moû cuûa noù, töôïng tröng cho vieäc ñoaïn dieät caùc
caûm xuùc tieâu cöïc.
Gelugpa (Trí Ñöùc) – dge lugs pa, moät trong caùc tröôøng phaùi
chính cuûa Taân Phaùi, ñöôïc Ngaøi Je Tsongkhapa (1357-
1419) saùng laäp vaø luùc ñaàu ñöôïc goïi laø Gandenpa theo teân
truï xöù cuûa Ngaøi laø ôû tu vieän Ganden.
Geshe – dge bshes, thieän tri thöùc. Thuaät ngöõ thöôøng duøng cho
moät vò Thaày Kadampa. Veà sau noù ñöôïc duøng ñeå chæ moät
tieán só trieát hoïc trong phaùi Gelugpa.
Giaùc ngoä – byang chub, Phaïn: bodhi, tònh hoaù (byang) taát caû
moïi chöôùng ngaïi vaø chöùng ngoä (chub) ñöôïc taát caû caùc
phaåm haïnh.
Giaùc taùnh – rig pa, Phaïn: vidya, traïng thaùi nguyeân sô cuûa taâm,
töôi môùi, bao la, choùi ngôøi, vaø sieâu vöôït nieäm töôûng.
Giai ñoaïn phaùt trieån (Generation stage) –bskyed rim, Phaïn.
utpattikrama “thieàn ñònh du giaø maø qua ñoù ta tònh hoaù baûn
thaân khoûi caùc tham ñaém quen thuoäc ñöa ta ñeán boán traïng
thaùi taùi sinh khaùc nhau vaø trong giai ñoaïn naøy, ta thieàn
ñònh veà saéc töôùng, aâm thanh vaø tö töôûng gioáng nhö laø

659
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

nhöõng ñieàu naøy coù ñaày ñuû chaân taùnh cuûa caùc vò Hoä Phaät
(deities), cuûa caùc caâu minh chuù vaø cuûa trí tueä.” DICT.
Giai ñoaïn toaøn thieän (thaønh töïu) – rdzogs rim, Phaïn.
sampannakrama. 1. “vôùi caùc ñaëc tính” (mtshan bcas), ñoù laø
phaùp moân thieàn ñònh döïa treân caùc kinh maïch vaø naêng löïc
cuûa thaân, ñöôïc quaùn töôûng nhö laø moät thaân kim cöông. 2.
“khoâng coù caùc ñaëc tính” (mtshan med), ñoù laø giai ñoaïn
thieàn ñònh trong ñoù caùc saéc töôùng ñaõ ñöôïc quaùn töôûng
trong giai ñoaïn phaùt trieån ñeàu tan hoaø, vaø ta an truï trong
kinh nghieäm veà taùnh Khoâng.
Giaûi thoaùt (Liberation) – thar pa, Phaïn: moksa, 1) ñaït ñöôïc söï
töï do, thoaùt khoûi luaân hoài sinh töû, laø moät vò A La Haùn hay
moät vò Phaät. 2) ñoâi khi, bsgral las byed pa, moät phaùp moân
giuùp ñem laïi giaûi thoaùt, moät phaùp moân ñeå giaûi thoaùt (daãn
daét) taâm thöùc cuûa moät chuùng sinh hieåm aùc vaøo moät coõi
Phaät. Cuõng xem chuù thích 75.
Giaùo huaán taâm-yeáu – man ngag, Phaïn. upadesa, caùc giaùo
huaán giaûng daïy veà nhöõng chuû ñeà giaùo lyù saâu xa nhaát,
trong moät phöông phaùp coâ ñoïng vaø tröïc tieáp vì muïc ñích
cuûa vieäc tu taäp.
Gioù (khí) – 1) xem naêng löïc. 2) moät trong ba theå dòch theo y
khoa Taây Taïng. Cuõng xem maät, ñaøm.
Goïi Thaày töø choán xa – bla ma rgyang ‘bod, moät theå loaïi caàu
nguyeän khao khaùt vò Thaày taâm linh cuûa ta.
Gotsangpa (Gonpa Dorje) – rgod tshang pa mgon po rdo rje
(1189-1258), Ñaïo sö Kagyupa, ñeä töû cuûa Tsangpa Gyare,
vò saùng laäp moät nhaùnh cuûa toâng phaùi Drukpa Kagyu vaø
cuûa nhieàu tu vieän.
Guru Rinpoche– guru rin po che, danh hieäu phoå thoâng nhaát
cuûa Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava) ôû Taây Taïng.
Guru Yoga (Boån Sö Du Giaø) – bla ma’I rnal ‘byor, phaùp moân
haønh trì ñeå hoaø nhaäp taâm ta vôùi taâm cuûa vò Thaày.

660
THUẬT NGỮ

Gyalse Rinpoche – rgyal sras rin po che, nghóa ñen: Nam töû
Toân Quyù cuûa caùc Ñaáng Chieán Thaéng. Moät danh hieäu ñöôïc
ban cho Thogme Zangpo (1295-1369), moät Ñaïo sö vó ñaïi
cuûa caùc truyeàn thoáng Nyingma vaø Sakya vaø laø taùc giaû cuûa
tröôùc taùc coù teân Ba Möôi Baûy Phaùp Haønh Boà Taùt Ñaïo
(rgyal sras lag len).
Gyelgong – rgyal ‘gong. Moät loaïi tinh linh hieåm aùc.
Hai boà coâng ñöùc (two-fold accumulation) – tshogs gnyis,
Phaïn: sambharadvaya, tích luõy phöôùc ñöùc (bsod nams,
Phaïn: punya) vaø tích luõy trí tueä (ye shes, jnana).
Hai chaân lyù – bden pa gnyis, chaân lyù tuyeät ñoái (Chaân ñeá) vaø
chaân lyù töông ñoái (Tuïc ñeá).
Hai chöôùng ngaïi – sgrib gnyis, caùc chöôùng ngaïi cuûa nhöõng
caûm xuùc tieâu cöïc (phieàn naõo chöôùng) vaø caùc chöôùng
ngaïi thuoäc yù nieäm (sôû tri chöôùng). Cuõng xem boán
chöôùng ngaïi.
Hai Ñaáng Sieâu Vieät – mchog gnyis, Gunaprabha (yon tan ‘od)
vaø Sakyaprabha (sha kya ‘od).
Hai möôi laêm ñaïi ñeä töû – rje ‘bang nyer lnga, caùc ñeä töû Taây
Taïng vó ñaïi nhaát cuûa Ñöùc Lieân Hoa Sanh
(Padmasambhava). Taát caû caùc Ngaøi ñaõ ñaït ñöôïc thaønh
töïu sieâu vieät. Nhöõng vò noåi tieáng nhaát laø Vua Trisong
Detsen, Yeshe Tsogyal, vaø Vairotsana. Nhieàu Ñaïo sö vó
ñaïi cuûa Phaät Giaùo Taây Taïng laø caùc Hoaù Thaân cuûa hai
möôi laêm ñeä töû naøy.
Hai möôi moát ‘Genyen’ – dge bsnyen nyer gcig, moät nhoùm
tinh linh bò Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava) nhieáp
phuïc vaø trôû thaønh caùc vò Hoä Phaùp.
Hai taùnh thuaàn tònh – dag pa gnyis, taùnh thuaàn tònh nguyeân sô
(rang bzhin ye dag), laø Phaät taùnh trong moïi chuùng sinh, vaø
taùnh thuaàn tònh thoaùt khoûi taát caû moïi oâ nhieãm ngaãu nhieân
(blo bur phral dag). Chæ duy moät vò Phaät laø ngöôøi vöøa coù

661
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

taùnh thuaàn tònh nguyeân sô thöù nhaát vaø cuõng coù taùnh thuaàn
tònh thoaùt moïi ñaém nhhieãm thöù hai.
Haønh giaû chai lì – chos dred, nghóa ñen: “con gaáu Phaùp.”
Ngöôøi khoâng ñöôïc Giaùo Phaùp ñieàu phuïc, ngöôøi hieåu bieát
Phaùp nhöng khoâng thöïc haønh, khieán taâm thöùc hoï trôû neân
chai cöùng...” DICT. Ngöôøi chæ coù hieåu bieát lyù trí maø khoâng
coù chuùt kinh nghieäm naøo, nhöng laïi cho raèng mình thaáu
suoát toaøn boä Giaùo Phaùp.
Haønh giaû du giaø – xem yogi hay yogini.
Haønh vi tích cöïc (thieän haïnh) – dge ba, Phaïn: kusala. “
Nhöõng gì taïo neân haïnh phuùc” (Dudjom Rinpoche). AT:
nhöõng haønh vi lôïi laïc, ñöùc haïnh.
Haønh vi tieâu cöïc (aùc haïnh) – sdig pa hoaëc mi dge ba, Phaïn:
asubha. “Nhöõng gì taïo neân ñau khoå” (Dudjom Rinpoche).
AT: haønh vi aùc haïi, vieäc laøm khoâng laønh maïnh, ñieàu xaáu
aùc.
Haïnh ñaàu ñaø – xem möôøi hai giôùi khoå haïnh.
Hieàn kieáp – bskal pa bzang po, Phaïn: bhadrakalpa, kieáp hieän
taïi, ñöôïc goïi laø hieàn (toát laønh) bôûi ñaây laø moät kieáp trong ñoù
moät ngaøn vò Phaät xuaát hieän.
Hieän töôïng tan hoaø trong chaân taùnh – chos nyid zad pa, moät
trong boán linh kieán hay kinh nghieäm tu chöùng treân con
ñöôøng tu taäp phaùp Thogal (moät trong caùc phaùp cuûa Ñaïi
Vieân Maõn). “ Taát caû moïi hieän töôïng ñeàu ñöôïc tònh hoaù
trong maïn ñaø la cuûa tinh tuyù vó ñaïi duy nhaát, taát caû moïi taïo
taùc do taâm ñeàu tan bieán vaøo chaân taùnh. Thaäm chí cuõng
khoâng baùm chaáp vaøo chaân taùnh.” DICT.
Hình thaønh – srid pa, tieán trình cuûa luaân hoài sinh töû. Töø Taây
Taïng naøy thöôøng ñöôïc duøng trong yù nghóa cuûa “trieån
voïng,” laø keát quaû cuûa taát caû nhöõng yù nieäm maø ta phoùng
chieáu leân thöïc taïi -- nhöõng yù nieäm naøy trôû thaønh theá giôùi
huyeãn hoaù maø chuùng ta nhìn thaáy qua tri kieán. Töø hình
thaønh naøy thöôøng ñöôïc duøng nhö laø moät töø ñoàng nghóa vôùi

662
THUẬT NGỮ

luaân hoài sinh töû (samsara), ñoái nghòch vôùi zhi ba, söï an
tòch cuûa Nieát Baøn.
Hoä Thaàn – xem Hoä Phaùp.
Hoä Phaùp – chos skyong, Phaïn: dharmapala. Caùc vò Hoä Phaùp
baûo veä Giaùo Phaùp khoâng bò suy vi vaø ñeå cho söï truyeàn
daïy Giaùo Phaùp khoâng bò quaáy nhieãu, xuyeân taïc. Ñoâi khi
caùc Hoä Phaùp laø Hoaù Thaân cuûa chö Phaät vaø Boà Taùt, vaø ñoâi
khi laø nhöõng tinh linh, caùc vò trôøi hay quyû ma ñaõ ñöôïc moät
Ñaïo Sö taâm linh vó ñaïi nhieáp phuïc vaø bò buoäc phaûi höùa
nguyeän (ñeå trôû thaønh Hoä Phaùp).
Hoä Phaùp thuoäc Tam Thaùnh Boä – rigs gsum mgon po, caùc Boà
Taùt Manjusri (Vaên Thuø), Avalokitesvara (Quaùn Theá AÂm)
vaø Vajrapani (Kim Cöông Thuû). Ñaây laø nhöõng vò ñöôïc toân
kính thuoäc veà thaân, ngöõ vaø yù cuûa Ñöùc Phaät.
Hoä Phaät Taøi Baûo – nor lha, moät vò Hoä Phaät (deity) maø ta giöõ
moái hoaø haûo ñeå taêng tröôûng taøi baûo.
Hoaù Thaân (nirmanakaya) – sprul sku, thaân hoaù hieän, laø moät
phaàn cuûa Phaät Quaû hieån loä qua loøng bi maãn ñeå cöùu giuùp
nhöõng chuùng sinh bình thöôøng.
Hôi aám (daáu hieäu) – drod rtags, moät daáu hieäu cho thaáy coâng
phu thöïc haønh ñang baét ñaàu tieán trieån. (Khi moät ngoïn löûa
taïo neân nhieät thì coù nghóa laø noù ñaõ baét ñaàu chaùy toát.)
Thaønh ngöõ naøy khoâng ñaëc bieät noùi tôùi moät kinh nghieäm veà
thaân nhieät.
Huyeãn töôùng (hình töôùng) – snang ba, xem tri giaùc (tri kieán).
Huynh ñeä vaø tæ muoäi kim cöông – rdo rje spun, caùc haønh giaû
cuøng moät Thaày, hoaëc cuøng hoïc vôùi nhöõng vò Thaày maø ta
ñaõ töøng thoï laõnh caùc giaùo lyù Kim Cöông Thöøa. Xem caùc
baèng höõu taâm linh.
Indra (Ñeá Thích) – brgya byin, vua Coõi Trôøi thöù Ba Möôi Ba.
Jamgon Kongtrul (Vó Ñaïi), Lodro Thaye – ‘jam mgon kong
sprul blo gros mtha’yas (1813-1899) laø moät vò Thaày vó ñaïi
cuûa phong traøo baát boä phaùi (Rimeù) vaø cuøng vôùi Jamyang

663
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Khyentse Wangpo, chòu traùch nhieäm bieân khaûo moät soá


tuyeån taäp vó ñaïi, keå caû Kho Baùu Caùc Giaùo Lyù Ñöôïc Taùi
Phaùt Hieän (rin chen gter mdzod), trong ñoù bao goàm caùc
giaùo lyù vaø phaùp moân haønh trì töø taát caû moïi truyeàn thoáng.
Jetsun Mila (Milarepa) – re brtsun mi la (1040-1123), haønh
giaû du giaø vaø thi só vó ñaïi cuûa Taây Taïng maø tieåu söû vaø caùc
baøi ca taâm linh cuûa Ngaøi naèm trong soá nhöõng taùc phaåm
ñöôïc yeâu quyù nhaát trong Phaät Giaùo Taây Taïng. Laø moät
trong nhöõng ñeä töû xuaát saéc nhaát cuûa Marpa, Ngaøi ôû trong
soá caùc Ñaïo Sö vó ñaïi nhaát vaøo thôøi kyø phoâi thai cuûa phaùi
Kagyupa.
Jigme Lingpa – ‘jigs med gling pa (1729-1798), xem daãn nhaäp
cuûa saùch naøy. Ngaøi ñöôïc coi laø moät hieän thaân hôïp nhaát
cuûa caû ba vò Vimalamitra, Vua Trisong Detsen vaø Gyalse
Lharje. Patrul Rinpoche thöôøng ñöôïc coi laø hieän thaân veà
ngöõ cuûa Jigme Lingpa.
Jowa vaø Sakya – jo shag rnam gnyis, Jowo Mikyo Dorje vaø
Jowo Sakyamuni, hai pho töôïng cuûa Ñöùc Phaät ñöa sang
Taây Taïng moät caùch thaät trang troïng bôûi hai vò coâng chuùa
xöù Nepal vaø Trung Quoác maø Vua Songtsen Gampo ñaõ keát
hoân vaøo theá kyû thöù 7.
Jowo – jo bo, nghóa ñen: vöông (lord). Moät danh hieäu thöôøng
ñöôïc ngöôøi Taây Taïng söû duïng ñoái vôùi hoïc giaû AÁn Ñoä
Atisa.
Jowo Rinpoche – jo wo rin po che, moät pho töôïng töôïng tröng
cho Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni luùc 12 tuoåi, trong ñieän
Jokhang ôû Lhasa.
Jungpo – ‘byung po, moät loaïi tinh linh hieåm aùc.
Kadampa – bka’ gdams pa, phaùi thöù nhaát trong caùc tröôøng
phaùi thuoäc Taân Phaùi Dòch Thuaät, thuaän theo caùc giaùo lyù
cuûa Ngaøi Atisa. Phaùi naøy chuù troïng vaøo loøng bi maãn, hoïc
taäp vaø giôùi luaät thanh tònh. Giaùo lyù cuûa truyeàn thoáng
Kadampa ñöôïc tieáp noái bôûi taát caû caùc tröôøng phaùi khaùc,

664
THUẬT NGỮ

ñaëc bieät laø phaùi Gelugpa. Phaùi Gelugpa cuõng ñöôïc goïi laø
phaùi Taân Kadampa.
Kagyupa – bka’ brgyud pa, moät trong nhöõng tröôøng phaùi cuûa
Taân Phaùi, thuaän theo giaùo lyù ñöôïc Dòch giaû Marpa ñem töø
AÁn Ñoä sang Taây Taïng vaø ñöôïc truyeàn daïy tôùi Ngaøi
Milarepa. Phaùi naøy coù nhieàu tieåu phaùi.
Kalpa – xem Kieáp.
Kapala – ka pa la, moät caùi bình baùt ñöôïc laøm baèng ñænh soï
ngöôøi.
Karma Chagme – karma chags med (theá kyû 16), Laït Ma noåi
tieáng cuûa phaùi Kagyupa, ngöôøi hôïp nhaát giaùo lyù cuûa phaùi
Kagyupa vôùi giaùo lyù phaùi Nyingmapa vaø laø giaùo thoï cuûa
Namcho Mingyur Dorje, moät vò khai quaät kho taøng taâm
linh.
Karmapa – kar ma pa, danh hieäu cuûa nhöõng ñaïi Laït Ma thuoäc
phaùi Kagyupa maø doøng truyeàn thöøa cuûa caùc vò Hoaù Thaân
cuûa caùc Ngaøi baét ñaàu töø Ngaøi Dusum Khyenpa (Karmpa
ñôøi thöù Nhaát) (1110-1193). Caùc vò Karmapa laø nhöõng vò
Hoaù Thaân (tulku) ñaàu tieân ñöôïc tuyeân nhaän ôû Taây Taïng.
Kasyapa (Ca Dieáp) – ‘od srung, vò thöù ba trong moät ngaøn vò
Phaät trong kieáp hieän taïi, laø vò Phaät xuaát hieän tröôùc Ñöùc
Thích Ca Maâu Ni. Kasyapa cuõng laø teân cuûa moät trong
nhöõng ñeä töû Thanh Vaên cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni.
Katyayana- Vò A La Haùn AÁn Ñoä laø moät ñeä töû cuûa Ñöùc Phaät vaø
ñaõ ghi cheùp laïi moät phaàn cuûa Abhidharma (A Tyø Ñaøm –
Vi Dieäu Phaùp).
Kaya (Thaân Phaät) – sku, xem ba Thaân, boán Thaân, naêm
Thaân.
Kieáp (Kalpa) – bskal pa. Moät ñaïi kieáp, töông öùng vôùi moät chu
kyø hình thaønh vaø hoaïi dieät cuûa moät theá giôùi (theo vuõ truï
quan cuûa Phaät Giaùo), ñöôïc phaân ra thaønh taùm möôi trung
kieáp. Moät trung kieáp bao goàm: moät tieåu kieáp trong ñoù thoï

665
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

maïng v.v.. taêng tröôûng vaø moät tieåu kieáp trong ñoù thoï maïng
suy giaûm.
Kim xí ñieåu – xem Garuda.
Khai Maät Taïng Vöông – xem Baäc Khaùm Phaù Kho Taøng Taâm
Linh.
Khampa Lungpa – khams pa lung pa (sgang sha’kya yon tan)
(1025-1115), moät Laït Ma Kadampa, moät trong nhöõng
tröôûng töû cuûa Drom Tonpa.
Kharak Gomchung, (Geshe) – kha rag sgom chung, moät Laït
Ma Kadampa soáng vaøo theá kyû thöù 11, ñeä töû cuûa Geshe
Potowa. Danh hieäu cuûa Ngaøi coù nghóa laø “Tieåu Thieàn Giaû
Xöù Kharak,” vaø Ngaøi noåi tieáng do taùnh kieân trì vaø caùch aùp
duïng giaùo lyù moät caùch nghieâm caån. Ñöôïc bieát raèng Ngaøi
ñaõ thoï nhaän giaùo lyù Ñaïi Vieân Maõn vaø thaønh töïu thaân caàu
voàng.
Khatvanga – moät chóa ba vôùi nhieàu vaät trang söùc coù tính chaát
töôïng tröng.
Kho taøng – xem kho taøng taâm linh.
Kho taøng taâm linh – gter ma, caùc giaùo lyù, cuøng nhöõng pho
töôïng vaø nhöõng ñoà vaät khaùc ñaõ ñöôïc caát daáu bôûi Ñöùc
Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava), Yeshe Tsogyal vaø
nhöõng vò khaùc. Nhöõng kho taøng naøy ñöôïc daáu trong ñaát,
ñaù, hoà nöôùc vaø caây coái, hoaëc ngay caû trong nhöõng nôi vi
teá hôn chaúng haïn nhö trong khoâng gian hay trong taâm
thöùc vì söï lôïi ích cho caùc theá heä töông lai, vaø sau ñoù
nhöõng kho taøng taâm linh naøy ñöôïc phaùt hieän laïi baèng
nhöõng caùch theá phi thöôøng bôûi nhöõng Hoaù Thaân cuûa caùc
vò ñeä töû cuûa Ñöùc Lieân Hoa Sanh, laø nhöõng baäc khai quaät
kho taøng (Khai Maät Taïng Vöông).
Khôûi töø voâ thuûy – Chuùng toâi ñaõ duøng töø naøy ñeå dòch ye trong
caùc thaønh ngöõ nhö ye nas, “ngay töø luùc baét ñaàu” hay ye
dag “thanh tònh töø luùc khôûi ñaàu.” Tuy nhieân phaûi hieåu raèng
töø naøy khoâng noùi tôùi moät giaây phuùt ñaàu tieân cuûa moät söï

666
THUẬT NGỮ

baét nguoàn hay saùng theá töø trong quaù khöù xa xoâi, maø ñuùng
hôn, noùi tôùi baûn taùnh thanh tònh ñaõ luoân luoân hieän dieän beân
trong ta.
Khu, Ngok vaø Drom – ba ñeä töû chính cuûa Atisa. Danh hieäu
ñaày ñuû cuûa caùc Ngaøi laø Khuton Tsondru Yungdrung, Ngok
Lekpai Sherab, vaø Drom Gyalwai Jungne (Drom Tonpa).
Khuynh höôùng quen thuoäc (Taäp khí)– bag chags, Phaïn:
vasana, nhöõng taäp khí quen thuoäc cuûa tö töôûng, ngoân ngöõ
hay haønh ñoäng ñöôïc taïo neân bôûi nhöõng gì ta töøng laøm
trong nhöõng ñôøi quaù khöù. AT: nhöõng taäp quaùn, thieân
höôùng, söï tieâm nhieãm.
Kila – phur ba, moät vò Hoä Phaät phaãn noä, moät khiaù caïnh cuûa
coâng haïnh cuûa taát caû chö Phaät, laø moät hoaït hieän cuûa Ñöùc
Kim Cang Taùt Ñoaû (Vajrasattva). Phaùp moân haønh trì lieân
quan tôùi vò Hoä Phaät naøy ñöôïc ñaët neàn taûng treân boán khiaù
caïnh khaùc nhau cuûa Kila, ñoù laø caùc baûo vaät coù tính caùch
nghi leã, loøng bi maãn, Boà Ñeà Taâm vaø tueä giaùc.
Kim cöông – coù caùc phaåm tính (baát hoaïi) cuûa kim cöông
(vajra).
Kim Cöông Hæ – bzhad pa rdo rje, danh hieäu khaùc cuûa Garab
Dorje.
Kim Cöông Hoan Hæ – dgyes pa rdo rje, moät danh hieäu cuûa
Garab Dorje.
Kim Cang (Kim Cöông) Thöøa – xem Vajrayana hay Tantra.
Kim Cang (Kim Cöông) Trì – xem Vajradhara.
Kinh (Sutra) – mdo, caùc baûn vaên suùc tích do Ñöùc Phaät thuyeát;
moät trong Tam Taïng. Xem Tam Taïng (tripitaka).
Kinh maïch – rtsa, Phaïn. nadi, caùc kinh maïch vi teá trong ñoù
naêng löïc vi teá (rlung, Phaïn. prana) löu thoâng. Caùc kinh
maïch vi teá chính yeáu ôû beân traùi vaø beân phaûi, chaïy töø caùc
loã muõi tôùi phiaù döôùi roán moät chuùt (ñan ñieàn), ôû ñoù chuùng
hôïp laïi vôùi ñöôøng kinh maïch trung öông.

667
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Kinh Maïch vaø Naêng löïc (caùc baøi thöïc taäp veà) – rtsa rlung gi
‘phrul ‘khor, caùc baøi thöïc taäp keát hôïp quaùn töôûng, thieàn
ñònh vaø caùc chuyeån ñoäng cuûa thaân, trong ñoù söï luaân
chuyeån cuûa caùc naêng löïc vi teá ñöôïc kieåm soaùt vaø höôùng
daãn. Caùc phaùp moân thöïc haønh naøy chæ neân ñöôïc noã löïc
thöïc hieän nöông vaøo söï truyeàn daïy vaø höôùng daãn ñuùng
ñaén, sau khi ñaõ hoaøn taát caùc phaùp tu döï bò vaø ñaït ñöôïc
moät vaøi kinh nghieäm vöõng chaéc trong giai ñoaïn phaùt
trieån.
Kinh maïch trung öông – rtsa dbu ma, Phaïn. avadhuti, truïc
giöõa cuûa thaân vi teá. Ñöôøng kinh maïch trung öông naøy
ñöôïc moâ taû theo nhöõng caùch thöùc thay ñoåi, tuyø vaøo phaùp
moân thöïc haønh ñaëc bieät. Kinh maïch naøy töôïng tröng cho
trí tueä baát nhò.
Kinh nghieäm (thieàn ñònh) – nyams, caùc kinh nghieäm veà ñaïi
laïc, taùnh saùng, vaø voâ nieäm. Ta khoâng neân dính maéc vaøo
nhöõng kinh nghieäm nhö theá hay laàm laãn cho raèng ñaây laø
nhöõng muïc tieâu cuoái cuøng.
Krakucchanda (Caâu Löu Toân Phaät)– ‘khor ba ‘jig, Ñöùc Phaät
ñaàu tieân cuûa moät ngaøn vò Phaät cuûa Hieàn Kieáp naøy
(*Destroyer of Samsara Buddha, coøn coù teân Haùn Vieät laø
Dieät Luõy Phaät, Thaønh Töïu Myõ Dieäu Phaät hay Sôû Öng
Ñoaïn Dó Ñoaïn Phaät ).
Krisnacarya – nag po spyod pa, moät trong taùm möôi boán Ñaïi
Thaønh töïu giaû cuûa AÁn Ñoä.
Kriya (yoga) – bya ba, phaùp du giaø thöù nhaát trong ba ngoaïi
Maät ñieån (tantra), vaø laø thöaø thöù tö trong chín thöøa. Trong
phaùp tu taäp naøy, ñieåm troïng yeáu ñöôïc ñaët treân caùch haønh
xöû ñuùng ñaén vaø söï tinh saïch.
Ksatriya – rgyal rigs, moät trong boán giai caáp cuûa heä thoáng xaõ
hoäi AÁn Ñoä thôøi xa xöa, giai caáp cuûa caùc vò vua vaø chieán só
(giai caáp Saùt-ñeá-lî).

668
THUẬT NGỮ

Kusa – ku sha, moät loaïi coû ñöôïc coi laø toát laønh, bôûi Ñöùc Phaät
ñaõ an toaï treân moät taám neäm laøm baèng loaïi coû naøy khi Ngaøi
ñaït ñöôïc Giaùc ngoä.
La Saùt – srin po, moät loaïi tinh linh hieåm ñoäc aên thòt ngöôøi.
Laïc (kinh nghieäm) – bde nyams, moät trong ba loaïi kinh
nghieäm ñaït ñöôïc trong thieàn ñònh. Xem kinh nghieäm. Laïc
Bieán Hoaù Thieân – ‘phrul dga’, Phaïn: Nirmanarata, moät coõi
trôøi trong Duïc Giôùi (ôû taàng thöù naêm cuûa caùc vò Trôøi Duïc
Giôùi) trong ñoù caùc vò trôøi coù theå taïo ra baát cöù nhöõng gì hoï
caàn moät caùch thaàn dieäu. Xem ba coõi hay Tam giôùi.
Laït Ma – bla ma, Phaïn: guru, 1) vò Thaày taâm linh, ñöôïc giaûi
nghóa laø söï traùi ngöôïc vôùi bla na med pa, “khoâng coù gì toái
thöôïng hôn” (“voâ thöôïng”). 2) thöôøng ñöôïc duøng moät caùch
bao quaùt ñeå chæ caùc taêng só hay caùch haønh giaû du giaø
(yogi) Phaät Giaùo noùi chung.
Lakhe – gla khe, loaïi caây coù voû ngoït.
Langri Thangpa, (Geshe) – glang ri thang pa (1054-1123),
Geshe phaùi Kadampa, ñeä töû cuûa Geshe Potowa, taùc giaû
cuûa Taùm Baøi Keä Luyeän Taâm vaø laø vò saùng laäp Tu vieän
Langthang.
Laâu Chí Phaät (Infinite Aspiration) – mos pa mtha yas, (Phaïn:
rucika), moät vò Phaät vò lai, vò cuoái cuøng trong moät ngaøn vò
Phaät seõ xuaát hieän trong Hieàn Kieáp hieän taïi naøy. (* Coøn coù
teân laø AÙi Laïc Phaät, Ñeà Khoác Phaät, Lö Giaø Phaät, Laâu Do
Phaät)
Leã laïy – phyag ‘tshal ba, cöû chæ toân kính, trong ñoù traùn, hai baøn
tay vaø hai ñaàu goái ñeàu chaïm ñaát.
Lieân Hoa Sanh – xem Padmasambhava.
Lingje Repa – gling rje ras pa (1128-1188), vò saùng laäp phaùi
Drukpa Kagyu.
Longchenpa – klong chen rab ‘byams pa (1308-1363), cuõng
ñöôïc goïi laø Baäc Toaøn Giaùc hay Phaùp Vöông, moät trong

669
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

nhöõng Ñaïo Sö taâm linh vaø hoïc giaû phi thöôøng nhaát cuûa
phaùi Nyingmapa. Ngaøi ñaõ bieân soaïn hôn 250 luaän thuyeát,
bao truøm haàu heát taát caû caùc lyù thuyeát vaø thöïc haønh Phaät
Giaùo cho tôùi phaùp Ñaïi Vieân Maõn; Ngaøi laø moät trong soá
nhöõng Luaän Sö vó ñaïi nhaát ñaõ dieãn giaûng veà phaùp naøy.
Trong soá nhöõng luaän thuyeát vaãn coøn löu truyeàn laø caùc taùc
phaåm noåi tieáng: Baûy Kho Baùu (mdzod bdun), Nyingtk
Yabzhi (snying tig ya bzhi), Ba Phaùp An Truù (ngal gso skor
gsum), Ba Phaùp Giaûi Thoaùt Nhö Nhieân (rang grol skor
gsum), Ba Phaùp Phaù Tan Boùng Toái (mun sel skor gsum) vaø
Caùc Taùc Phaåm Goùp Nhaët (gsung thor bu).
Long Thoï – xem Nagarjuna.
Luaân xa – ‘khor lo, Phaïn: cakra, moät trong nhöõng trung taâm
naêng löïc ôû nhöõng ñieåm khaùc nhau treân ñöôøng kinh maïch
trung öông, töø ñoù toaû ra nhöõng kinh maïch nho,û vi teá ñi tôùi
moïi cô quan trong thaân theå.
Luaân hoài – xem Samsara.
Luaän – xem Sastra.
Luaät (Vinaya) – ‘dul ba, moät trong Tam Taïng (tripitaka), goàm
coù nhöõng giaùo lyù veà giôùi luaät vaø ñaïo ñöùc hoïc cuûa tu vieän
noùi chung.
Luïc ñoä ba la maät (six paramitas) – xem saùu phaùp toaøn thieän
sieâu vieät.
Luïc thöùc – xem saùu thöùc.
Ma quyû– ‘dre, tinh hoàn cuûa ngöôøi cheát hay toång quaùt hôn nöõa,
tinh linh hoaï haïi.
Machik Labdron – ma cig lab sgron (1031-1129), moät ñeä töû
cuûa Padampa Sangye, Baø trôû thaønh baäc trì giöõ caùc giaùo
huaán veà phaùp moân Chö cuûa sö phuï.
Madhyamika – xem Trung Ñaïo.
Maha (yoga) (Ñaïi du giaø) – phaùp du giaø ñaàu tieân trong ba
phaùp du giaø toái thöôïng theo caùch phaân loaïi Giaùo Phaùp

670
THUẬT NGỮ

thaønh chín thöøa. Trong phaùp du giaø naøy, chuû yeáu ñöôïc ñaët
treân giai ñoaïn phaùt trieån (bskyed rim).
Mahamudra – phyag rgya chen po, nghóa ñen: Ñaïi AÁn. Ñaïi AÁn
coù nghóa laø daáu aán cuûa chaân taùnh treân taát caû moïi söï vaø
treân taát caû moïi hieän töôïng naèm trong maïn ñaø la trí tueä.
Thuaät ngöõ naøy coù theå ñöôïc duøng ñeå chæ roõ giaùo lyù, phaùp
thöïc haønh thieàn ñònh hay quaû vò thaønh töïu sieâu vieät. (*
Thöôøng ñöôïc dòch laø Ñaïi Thuû AÁn).
Mahayana – theg pa chen po, xem Ñaïi Thöøa.
Mahasiddha – xem Taùm möôi Ñaïi Thaønh Töïu Giaû.
Maïn ñaø la – dkyil ‘khor, nghóa ñen: trung taâm vaø chu vi. 1) Theá
giôùi vôùi cung ñieän cuûa Boån Toân ôû trung taâm, nhö ñöôïc
quaùn töôûng trong phaùp moân tu taäp cuûa giai ñoaïn phaùt
trieån. 2) Theá giôùi lyù töôûng ñöôïc quaùn töôûng nhö moät phaåm
vaät cuùng döôøng.
Maïn ñaø la baûy cuùng phaåm – mandal so bdun ma, maïn ñaø la
goàm coù Nuùi Tu Di, boán trung chaâu (luïc ñòa), maët trôøi vaø
maët traêng.
Maitreya (Di Laëc) – byams pa, Ñöùc Phaät saép xuaát hieän, laø vò
Phaät thöù naêm trong ñaïi kieáp hieän taïi. Ngaøi cuõng laø moät
trong Taùm Tröôûng Töû (cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca).
Maitriyogi – byams pa’i rnal ‘byor pa, moät trong ba vò Thaày
chính cuûa Atisa.
Mamo – mamo, Phaïn: matrika, moät loaïi Khoâng Haønh nöõ.
Mandarava – moät thieân nöõ trí tueä (dakini), con gaùi cuûa Vua xöù
Zahor ôû AÁn Ñoä. Moät trong naêm ñeä töû vaø phoái ngaãu chính
cuûa Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava) vaø moät trong
nhöõng vò trì giöõ chính yeáu nhöõng giaùo lyù cuûa Ngaøi.
Mandhatri – nga las nu, moät Hoaù Thaân khi xöa cuûa Ñöùc Phaät ,
ñaõ trôû neân ñaày uy löïc nhôø vaøo söùc maïnh cuûa caùc coâng
ñöùc ñaõ tích luõy trong quaù khöù, nhöng ñaõ ñaùnh maát heát caùc
thaàn löïc n aøy bôûi moät soá tö töôûng xaáu aùc.

671
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Mani – minh chuù cuûa Ñöùc Avalokitesvara (Chenrezi), om mani


padme hum.
Manjusrimitra (Dieäu Ñöùc Höõu) – ‘jam dpal bshes gnyen, Ñaïo
sö thöù hai trong nhaân loaïi thuoäc doøng truyeàn thöøa Ñaïi
Vieân Maõn, moät ñaïi hoïc giaû cuûa Nalanda vaø ñeä töû cuûa
Garab Dorje.
Maøn tröôùng quyù baùu – rin po che’i gdugs, moät trong taùm daáu
hieäu toát laønh, töông öùng vôùi ñaàu cuûa Ñöùc Phaät vaø töôïng
tröng cho söï che chôû thoaùt khoûi caùc haønh vi xaáu aùc.
Ma vöông (Mara) - bdud, quyû ma, xem chuù thích 230; nhöõng gì
quyeán ruõ noùi chung, taïo ra chöôùng ngaïi cho vieäc tu haønh
haønh taâm linh vaø quaû vò giaùc ngoä.
Marpa – lho brag mar pa (1012-1097), Ñaïo sö vaø dòch giaû vó
ñaïi cuûa Taây Taïng, ñeä töû cuûa Drogmi, Naropa, Maitripa vaø
caùc ñaïi thaønh töïu giaû khaùc. Ngaøi mang nhieàu Maät ñieån
(tantra) töø AÁn Ñoä veà Taây Taïng vaø phieân dòch qua Taïng
ngöõ. Caùc giaùo lyù naøy ñöôïc truyeàn xuoáng cho Milarepa vaø
caùc ñeä töû khaùc cuûa Ngaøi, vaø laø neàn taûng cuûa giaùo lyù doøng
truyeàn thöøa Kagyu.
Maät – mkhris pa, moät trong ba thöù chaát dòch cuûa thaân theå, söï
maát quaân bình cuûa maät taïo neân nhöõng loaïi beänh taät khaùc
nhau. Cuõng xem gioù, ñaøm.
Maät ñieån – xem Tantra.
Maät nguyeän (Höùa nguyeän) – xem Samaya.
Maät Thöøa – gsang ngags kyi theg pa, moät nhaùnh cuûa Ñaïi
Thöøa, thöøa naøy söû duïng caùc kyõ thuaät ñaëc bieät cuûa caùc Maät
ñieån ñeå vieäc ñeo ñuoåi con ñöôøng giaùc ngoä vì taát caû chuùng
sinh coù theå ñöôïc hoaøn taát nhanh choùng hôn.
Maâu Ni (Muni) – thub pa, nghóa ñen: Ñaáng Vó Ñaïi (Thaùnh Giaû).
Moät danh hieäu cuûa moät vò Phaät.

672
THUẬT NGỮ

Melong Dorje – me long rdo rje (1243-1303), ñaïi thaønh töïu giaû
Taây Taïng, ñaïo sö cuûa Kumaradza (Kumaradza laø thaày cuûa
Longchenpa).
Milarepa – xem Jetsun Mila.
Minh chuù (Maät Chuù – Thaàn Chuù - Mantra) – sngags, söï hieån
loä cuûa taâm thöùc giaùc ngoä sieâu vieät qua hình thöùc caùc aâm
thanh. Caùc aâm tieát trong caùc nghi quyõ (sadhana) cuûa Maät
Thöøa baûo veä taâm thöùc haønh giaû khoûi nhöõng tri giaùc phaøm
tuïc vaø ñöôïc trì tuïng ñeå khaån nguyeän caùc Boån Toân Trí Tueä.
Minh Saùt (Quaùn) – lhag mthong, Phaïn: vipasyana, “nhìn vôùi
con maét trí tueä ñeå thaáy ra ñöôïc baûn taùnh rieâng cuûa taát caû
moïi söï vieäc (hay taát caû caùc phaùp).” DICT.
Moät muïc ñích hai lôïi laïc (Two-fold goal) – don gnyis, muïc
ñích, lôïi ích hay haïnh phuùc (rang don) cuûa rieâng ta, vaø
muïc ñích, lôïi ích hay haïnh phuùc cuûa nhöõng chuùng sinh
khaùc (gzhan don). Thöôøng ñöôïc hieåu trong yù nghóa toái haäu
raèng muïc ñích cho baûn thaân seõ ñaït ñöôïc nhôø chöùng ngoä
taùnh Khoâng hay Phaùp Thaân, vaø muïc ñích cho caùc chuùng
sinh khaùc seõ ñaït ñöôïc nhôø vaøo loøng bi maãn hoaù hieän nhö
Saéc Thaân.
Möôøi hai theå loaïi giaûng daïy trong Tam Taïng (Thaäp nhò boä
kinh, Thaäp nhò phaàn giaùo) – sde snod bcu gnyis, nghóa
ñen: möôøi hai Taïng, cuõng goïi laø Möôøi hai Thuyeát Ngoân
Tuyeät Haûo (gsung rab yan lag bcu gnyis). Möôøi hai theå loaïi
giaûng daïy do Ñöùc Phaät tuyeân thuyeát töông öùng vôùi möôøi
hai loaïi Kinh: kheá kinh (mdo sde, Phaïn: sutra), truøng tuïng
(dbyangs bsnyan, geya), thoï kyù (lung bstan, vyakarana),
phuùng tuïng (tshigs bcad, gatha), töï thuyeát (ched brjod,
udana), nhaân duyeân (gleng gzhi, nidana), töï truyeän (skyes
rab, jataka), vò taèng höõu (rmad byung, adbhutadharma),
luaän nghóa (gtan babs, upadesa), aån duï (rtogs brjod,

673
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

avadana), baûn söï (de ltar byung, itivrittaka), vaø phöông


quaûng (shin tu rgyas pa, vaipulya).
Möôøi hai giôùi khoå haïnh (Haïnh ñaàu ñaø) – sbyangs pa’i yon tan
bcu gnyis, Phaïn: dvadasadhutaguna, möôøi hai giôùi thöïc
haønh khoå haïnh cuûa caùc Thanh Vaên vaø Phaät Ñoäc Giaùc,
chaúng haïn nhö ngaøy aên moät böõa, soáng ôû nôi coâ tòch, chæ
sôû höõu ba taêng y, v.v..
Möôøi Hai Tieáng Cöôøi Kim Cöông – rdo rje gad mo bcu gnyis,
moät giaùo lyù cuûa Ñaïi Vieân Maõn.
Möôøi phöông (thaäp phöông) – phyogs bcu, boán phöông
chính, boán phöông trung gian, phöông treân (thöôïng
phöông) vaø phöông döôùi (haï phöông).
Muïc Kieàn Lieân (Maudgalyayana) – mo’u ‘gal gyi bu, moät trong
hai ñeä töû Thanh Vaên noåi tieáng nhaát cuûa Ñöùc Phaät Thích
Ca Maâu Ni. Ngaøi ñöôïc coi laø baäc coù oai löïc thaàn thoâng vó
ñaïi nhaát.
Nada – ñöôïc ñònh nghóa laø chos nyid kyi rang sgra, aâm thanh töï
nhieân cuûa Phaùp Taùnh (dharmata). Trong aâm töï hum, nada
ñöôïc töôïng tröng bôûi moät ngoïn löûa nhoû naèm phiaù treân
voøng troøn ôû treân ñænh, bieåu töôïng cho traïng thaùi giaùc ngoä,
laø giaùc taùnh, tinh tuyù ñoäc nhaát.
Naga (Long, Roàng) – klu, moät sinh loaøi gioáng nhö raén soáng
saâu döôùi nöôùc hay döôùi maët ñaát. Maëc duø coù caùc naêng löïc
kyø dieäu, chuùng ñöôïc xeáp vaøo loaøi suùc sinh. Xem Tam giôùi
hay ba coõi.
Nagarjuna (Long Thoï) – klu sgrub (theá kyû thöù 1-2), Ñaïo Sö
AÁn Ñoä, moät trong Saùu Phaùp Baûo. Ngaøi giaûng daïy giaùo lyù
Trung Ñaïo vaø bieân soaïn nhieàu luaän thuyeát trieát hoïc vaø y
hoïc.
Nalanda – nôi sinh tröôûng gaàn Rajagriha cuûa ñeä töû cuûa Ñöùc
Phaät laø Ngaøi Xaù Lôïi Phaát, laø nôi veà sau trong thôøi cuûa caùc
vò vua Gupta (theá kyû thöù 5) trôû thaønh moät trong nhöõng

674
THUẬT NGỮ

trung taâm tu hoïc vó ñaïi nhaát cuûa Phaät Giaùo AÁn Ñoä. Tu vieän
naøy ñaõ bò phaù huyû khoaûng naêm 1200.
Namcho Mingyur Dorje – gnam chos mi ‘gyur rdo rje, moät vò
khaùm phaù ñöôïc caùc baûo taøng kinh (khai maät taïng) vaøo theá
kyû 16.
Nanda – dga’bo, moät ngöôøi em hoï cuûa Ñöùc Phaät, veà sau trôû
thaønh moät trong nhöõng ñeä töû xuaát saéc cuûa Ngaøi.
Naropa – na ro pa (1016-1100), hoïïc giaû vaø thaønh töïu giaû AÁn
Ñoä, laø ñeä töû cuûa Tilopa vaø Ñaïo Sö cuûa Dòch giaû Marpa
Nguõ Boâä Phaät – rigs lnga , Phaïn: pancakula, Phaät, Kim Cöông,
Baûo Sanh, Lieân Hoa vaø Nghieäp Boä. Naêm Boä Phaät töôïng
tröng cho chaân taùnh cuûa vaïn phaùp. Ví duï nhö, Naêm Ñaáng
Chieán Thaéng laø chaân taùnh cuûa naêm uaån, Naêm vò Phoái
Ngaãu cuûa caùc ngaøi laø chaân taùnh cuûa naêm yeáu toá (nguõ
ñaïi), vaø naêm trí tueä laø chaân taùnh cuûa naêm ñoäc, vaø v..v..
Naêm con ñöôøng – lam lnga, Phaïn: pancamarga, naêm giai
ñoaïn lieân tieáp treân con ñöôøng tu daãn tôùi giaùc ngoä: con
ñöôøng vun boài coâng ñöùc, con ñöôøng hôïp nhaát, con
ñöôøng cuûa caùi thaáy (kieán), thieàn ñònh, vaø con ñöôøng sieâu
vieät sôû hoïc.
Naêm khoa hoïc (Nguõ minh) – rig gnas lnga, Phaïn: pancavidya,
naêm khoa hoïc maø moät ñaïi hoïc giaû (pandita) phaûi thoâng
suoát: 1) söï cheá taïo cuûa caùc söï vaät (gzo rig gnas,
silpavidya), 2) tu söûa caùc söï vaät (bao goàm y khoa; gso ba’i
rig gnas, cikitsavidya), 3) ngöõ vaên (sgra’ rigs gnas,
Sabdavidya), 4) luaän lyù hoïc (gtan tshigs kyi rig gnas,
hetuvidya) vaø 5) trieát hoïc (nang don rig gnas,
adhyatmavidya).
Naêm naêng löïc – xem naêng löïc.
Naêm ñoäc (Nguõ ñoäc) – dug lnga, naêm caûm xuùc tieâu cöïc: 1) si,
gti mug, Phaïn. moha (AT: söï voâ minh, laàm laïc), 2) tham,
‘dod chags, raga (AT: duïc voïng), 3) saân, zhee sdang,

675
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

dvesa (bao goàm söï thuø gheùt, giaän döõ, v.v..), 4) ganh tò,
phra dog, irsya, vaø 5) kieâu ngaïo, nga rgyal, mana.
Naêm maät nguyeän thoï duïng – dang du slang ba’i dam tshig
lnga, naêm maät nguyeän (samaya) phuï thuoäc trong phaùp tu
Ñaïi Vieân Maõn. Nhöõng maät nguyeän naøy coù lieân quan tôùi söï
vui höôûng naêm loaïi thòt vaø naêm chaát cam loà, laø nhöõng chaát
theå ñöôïc caùc haønh giaû Maät Thöøa söû duïng maø thoâng
thöôøng ñöôïc coi laø baát tònh hay bò caám kî.
Naêm suy hoaïi – snyigs ma lnga, ñoù laø söï suy hoaïi cuûa 1) thoï
maïng 2) caùc caûm xuùc tieâu cöïc (naêm ñoäc taêng tröôûng) 3)
chuùng sinh (khoù coù theå cöùu giuùp hoï) 4) thôøi ñaïi (chieán
tranh vaø naïn ñoùi keùm phaùt trieån) 5) quan nieäm (caùc nieàm
tin sai laïc lan traøn).
Naêm Thaân Phaät (kaya) – sku lnga, Phaïn: pancakaya, ba Thaân
Phaät ñöôïc coäng theâm vaøo vôùi Thaân Kim Cöông Baát Bieán
(mi ‘gyur rdo rje’i sku, Phaïn: vajrakaya) vaø Thaân Toaøn Giaùc
(mngon par byang chub pa’i sku, Phaïn: abhisambodhikaya).
Thaønh ngöõ naøy cuõng coù theå aùm chæ naêm Boä Phaät: thaân,
ngöõ, yù, caùc phaåm haïnh vaø hoaït ñoäng cuûa chö Phaät. Xem
nguõ boä Phaät.
Naêm troïng toäi coù quaû baùo töùc thôøi (nguõ nghòch troïng toäi
hay troïng nghieäp) – mtshams med lnga, Phaïn:
pancanantariya, 1) gieát cha hay 2) gieát meï hay 3) gieát moät
vò A La Haùn; 4) gaây chia reõ trong Taêng Ñoaøn; 5) laøm moät vò
Phaät chaûy maùu vôùi söï aùc yù (hay baùng boå, laøm dô baån hình
töôïng Phaät). Nhöõng ngöôøi maéc phaïm moät trong naêm haønh
vi naøy bò taùi sinh laäp töùc trong ñòa nguïc Voâ Giaùn sau khi
cheát, maø khoâng kinh qua traïng thaùi trung gian.
Naêm nghieäp toäi gaàn nhö troïng toäi (gaàn nhö troïng nghieäp) –
nye ba’i mtshams med lnga, 1) haønh xöû baát tònh vôùi moät vò
nöõ A La Haùn; 2) gieát haïi moät vò Boà Taùt; 3) gieát haïi haønh
giaû ñang tu taäp höôùng tôùi Phaät Quaû; 4) troäm caép taøi saûn
cuûa Taêng Ñoaøn; 4) phaù huyû baûo thaùp (stupa).

676
THUẬT NGỮ

Naêm traêm ngaøn phaùp tu döï bò – ‘bum lnga, naêm phaùp tu döï bò
theo truyeàn thoáng: quy y, Boà Ñeà Taâm, Kim Cöông Taùt Ñoaû
(Vajrasattva), maïn ñaø la vaø Boån Toân Du Giaø (Guru yoga);
moãi phaùp tu phaûi ñöôïc thöïc hieän moät traêm ngaøn laàn.
Naêm yeáu toá toaøn haûo – phun sum tshogs pa lnga, vò Thaày toaøn
haûo, giaùo lyù toaøn haûo, nôi choán toaøn haûo, chuùng ñeä töû
toaøn haûo vaø thôøi gian toaøn haûo.
Nguõ ñoäc – xem naêm ñoäc.
Nguõ trí (naêm trí) – ye shes lnga, naêm phöông dieän trí tueä cuûa
Phaät Quaû: trí tueä cuûa Phaùp Giôùi toái thöôïng (Phaùp Giôùi Theå
Taùnh Trí, chos dbyings kyi ye shes, Phaïn:
dharmadhatujnana), trí tueä nhö taám göông (Ñaïi Vieân Caûnh
Trí, mee long gi ye shes, adarsajnana), trí tueä bình ñaúng
(Bình Ñaúng Taùnh Trí, mnyam nyid kyi ye shes,
samatajnana), trí tueä bieát phaân bieät (Dieäu Quan Saùt Trí, so
sor rtog pa’i ye shes, pratyaveksanajnana), vaø trí tueä hoaøn
toaøn thaønh töïu (Thaønh Sôû Taùc Trí, bya ba grub pa’i ye
shes, krityanusthanajnana). Xem nguõ boä.
Naêng löïc – rlung, Phaïn: prana, vayu, nghóa ñen: gioù (khí). Ñaëc
tính cuûa gioù laø “nheï vaø chuyeån ñoäng.” Taâm ñöôïc moâ taû
nhö cöôõi treân gioù rlung gioáng nhö moät kî só treân löng ngöïa.
Naêm loaïi gioù rlung khaùc nhau giuùp ñieàu chænh caùc chöùc
naêng cuûa thaân: 1) naêng löïc ñi leân (gyen rgyu), 2) naêng löïc
ñaåy xuoáng (thur sel), 3) naêng löïc noàng nhieät (me mnyam),
4) naêng löïc toaøn-khaép (khyab byed) vaø 4) sinh löïc töùc
naêng löïc duy trì söï soáng (srog ‘dzin).
Ngaï quyû – xem preta.
Nghieân cöùu (vaên) – thos pa, nghóa ñen: laéng nghe. Theo
truyeàn thoáng, laéng nghe giaùo lyù laø caùch thöùc chính yeáu ñeå
hoïc taäp ôû Taây Taïng. Tröôùc khi nghieân cöùu moät baûn vaên,
ñieàu quan troïng laø phaûi thoï nhaän lôøi daïy cuûa vò Thaày qua
tai baèng caùch thöïc söï laéng nghe Phaùp ngöõ cuûa vò Thaày.

677
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Nhö theá, “nghieân cöùu” khoâng chæ thuaàn tuyù laø vieäc ñoïc moät
baûn vaên.
Nghieäp (Karma) – las. Chuùng ta thöôøng thích noùi “keát quaû cuûa
caùc haønh ñoäng,” “haønh ñoäng vaø keát quaû” hay “nguyeân lyù
nhaân quaû.” Theo nghóa ñen, Nghieäp chæ coù nghóa ñôn
thuaàn laø “haønh ñoäng,” nhöng thöôøng ñöôïc duøng moät caùc
roäng raõi ñeå chæ nhöõng keát quaû do caùc haønh vi trong quaù
khöù taïo neân (las kyi ‘bras bu, Phaïn: karmaphala).
Nghieäp chöôùng – las kyi sgrib pa, Phaïn: karmavarana, caùc
che chöôùng hay chöôùng ngaïi gaây ra bôûi caùc haønh vi tieâu
cöïc. Xem chöôùng ngaïi.
Nghieäp löïc – las kyi rlung, naêng löïc do nghieäp chieâu caûm
quyeát ñònh, ñoái nghòch vôùi ye shes kyi rlung, naêng löïc keát
hôïp vôùi trí tueä.
Ngondro – xem caùc phaùp tu döï bò.
Nguõ nghòch troïng toäi – xem naêm troïng toäi coù quaû baùo töùc
thôøi.
Nguyeân lyù nhaân quaû – las rgyu ‘bras, nghóa ñen: haønh vi,
nhaân vaø quaû… Trong tieán trình nhaân quaû naøy, moãi haønh vi
taïo ra moät keát quaû töông öùng. Xem nghieäp.
Nhaân quaû – xem nguyeân lyù nhaân quaû hay nghieäp.
Nhaát Lai Vöông Phaät (Once-Come King) – sngon byung gi
rgyal po, Ñöùc Phaät cuûa kieáp (Kalpa) ñaàu tieân.
Nhò nguyeân – gnyis ‘dzin, nghóa ñen: söï baùm chaáp, ñoái ñaõi,
thaáy coù hai, Quan nieäm veà “ta” vaø “ngöôøi.”
Nhö Lai – xem Tathagata.
Nhö nhieân – ma bcos pa, Phaïn: naisargika, ñeå yeân trong traïng
thaùi nguyeân sô, khoâng coá tình thay ñoåi hay taïo taùc.
Nhö thò – de bzhin nyid, Phaïn: tathata, “baûn taùnh cuûa vaïn
phaùp, taùnh Khoâng.” DKR.
Nhuïc keá – gtsug tor, Phaïn: usnisa, choã nhoâ leân treân ñaàu moät vò
Phaät, moät trong ba möôi hai töôùng chính.

678
THUẬT NGỮ

Nieát baøn (Nirvana) – mya ngan las ‘das pa, traïng thaùi sieâu
vöôït ñau khoå. YÙ nieäm veà Nieát Baøn khoâng gioáng nhau
trong Thanh Vaên Thöøa, Ñaïi Thöøa vaø Kim Cöông Thöøa.
Nuùi Huy Hoaøng Maøu-Ñoàng Ñoû – zangs mdod dpal ri, moät coõi
Phaät do Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava) hoaù
hieän, Ngaøi tôùi ñoù khi rôøi Taây Taïng vaø hieän vaãn an truï ôû ñoù.
Nuùi Tu Di (Meru) – ri rgyal po ri rab, ngoïn nuùi vó ñaïi, ñænh nuùi
roäng lôùn hôn chaân nuùi, boán trung chaâu (luïc ñòa) cuûa theá
giôùi aáy ñöôïc boá trí quanh nuùi, phuø hôïp vôùi khoa vuõ truï hoïc
cuûa AÁn Ñoä thôøi coå.
Nyingmapa – xem Cöïu Dòch, Cöïu Phaùi Dòch Thuaät.
Oddiyana – o rgyan, moät truï xöù cuûa caùc Nöõ Khoâng Haønh
(dakini) laø nôi ñaûn sinh cuûa Ñöùc Lieân Hoa Sanh
(Padmasambhava). Theo moät vaøi taøi lieäu thì nôi ñaây ñöôïc
xaùc ñònh laø ôû giöõa Afghanistan vaø Kashmir ngaøy nay. Ñaây
cuõng laø nôi sinh ra ñôøi cuûa Garab Dorje. Vieäc duøng töø
“Oddiyana” gaén lieàn vôùi caùc danh hieäu chaúng haïn nhö
“Ñaáng Vó Ñaïi,” “Ñöùc Phaät Thöù Hai,” “Ñaïo Sö Vó Ñaïi,” vaø
v.v. luoân luoân aùm chæ Ñöùc Lieân Hoa Sanh.
Orgyenpa (Rinchen Pal) – o rgyan pa rin chen dpal (1230-
1309), moät ñaïi thaønh töïu giaû cuûa truyeàn thoáng Drukpa
Kagyu, ñeä töû cuûa Gotsangpa. Ngaøi du haønh khaép nôi,
thaêm vieáng Oddiyana, Boà Ñeà Ñaïo Traøng (Bodhgaya) vaø
Trung Hoa. Trong soá caùc ñeä töû cuûa Ngaøi coù caùc vò
Karmapa Rangjung Dorje, Kharchupa vaø Dawa Senge.
OÂ nhieãm (haønh vi) – zag bcas, Phaïn: sasrava, ñöôïc laøm vôùi ba
yù nieäm (taïo taùc) veà chuû theå, ñoái töôïng vaø haønh ñoäng.
Padampa Sangye – pha dam pa sangs rgyas (theá ky1-12),
Thaønh töïu giaû AÁn Ñoä laäp neân giaùo lyù cuûa phaùi Shijepa (zhi
byed pa). Ngaøi laø Ñaïo sö cuûa Machik Labdron, Ngaøi ñaõ
trao truyeàn cho Baø giaùo lyù Chö. Ngaøi ñaõ du haønh tôùi Taây
Taïng vaøi laàn.

679
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Padma – danh hieäu maø Ñöùc Lieân Hoa Sanh


(Padmasambhava) duøng ñeå chæ chính mình. Padma coù
nghóa laø “hoa sen.”
Padma Thotreng – padma thod phreng rtsal, nghóa ñen: Hoa
sen ñeo voøng hoa soï ngöôøi. Moät trong nhöõng danh hieäu
cuûa Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava).
Padmasambhava xöù Oddiyana (Lieân Hoa Sanh) – o rgyan
padma ‘byung gnas, Ñaïo Sö ñaûn sanh töø Hoa Sen ôû xöù
Oddiyana, Ñöùc Lieân Hoa Sanh, thöôøng ñöôïc goïi laø Guru
Rinpoche (Ñaïo Sö Toân Quyù). Trong trieàu ñaïi cuûa Vua
Trisong Detsen, vò Ñaïo Sö vó ñaïi naøy ñaõ cheá phuïc caùc theá
löïc xaáu aùc choáng ñoái laïi vieäc truyeàn baù Phaät Giaùo ôû Taây
Taïng, phoå bieán giaùo lyù Phaät Giaùo thuoäc Kim Cöông Thöøa
ôû ñaát nöôùc Taây Taïng vaø caát daáu voâ soá kho taøng taâm linh
vì lôïi laïc cuûa nhöõng theá heä töông lai. Ngaøi ñöôïc toân kính
nhö Ñöùc Phaät Thöù Hai maø söï xuaát hieän cuûa Ngaøi ñaõ ñöôïc
vò Phaät thöù nhaát laø Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni phoù chuùc,
ñeå ban daïy caùc giaùo lyù ñaëc bieät cuûa Kim Cöông Thöøa.
Palmo (ni coâ) – dge slong ma dpal mo, ni coâ AÁn Ñoä noåi tieáng
ñaõ truyeàn baù phaùp tu Nyung-ne (aên chay moät ngaøy, leã laïy
vaø giöõ giôùi im laëng) vaø ñaït ñöôïc thaønh töïu sieâu vieät nhôø
vaøo phaùp haønh trì nöông nôi Ñöùc Avalokitesvara.
Palyul (tu vieän) – dpal yul, moät trong saùu ñaïi tu vieän cuûa phaùi
Nyingmapa.
Pandita – moät hoïc giaû, baäc uyeân baùc thaáu suoát naêm khoa hoïc
truyeàn thoáng (xem: naêm khoa hoïc – nguõ minh). Ñaëc bieät
ñöôïc duøng ñeå aùm chæ caùc hoïc giaû AÁn Ñoä.
Paramita – xem phaùp toaøn thieän sieâu vieät (ba la maät).
Phaùp – chos. Thuaät ngöõ naøy coù moät soá yù nghóa khaùc nhau.
Trong yù nghóa roäng lôùn nhaát thì Phaùp coù nghóa laø taát caû
nhöõng gì coù theå bieát ñöôïc (vaïn phaùp). Trong baûn vaên naøy
thì thuaät ngöõ Phaùp ñöôïc daønh rieâng ñeå chæ giaùo lyù cuûa Ñöùc
Phaät (Phaät Phaùp). Phaùp goàm coù hai phöông dieän: Phaùp

680
THUẬT NGỮ

cuûa söï truyeàn giaûng (lung gi chos), ñoù laø nhöõng giaùo lyù
thöïc söï ñöôïc ban truyeàn, vaø Phaùp cuûa söï chöùng ngoä
(rtogs pa’i chos), hay laø caùc traïng thaùi trí tueä, v.v. laø nhöõng
gì ñaït ñöôïc nhôø vaøo vieäc aùp duïng giaùo lyù. Phaùp thöôøng
ñöôïc aùm chæ laø “Phaùp Toái Thaéng” (sieâu vieät) bôûi Phaùp coù
theå giaûi thoaùt chuùng sinh khoûi ñau khoå. Phaùp (Dharma) hay
chos cuõng coù theå chæ ñôn giaûn coù nghóa laø “caùc hieän töôïng”
(caùc phaùp höõu vi). Khi mang yù nghóa naøy thì Phaùp ñöôïc
dòch theo nghóa heïp.
Phaùp chuaån bò, coâng phu chính yeáu vaø keát thuùc – sbyor
dngos rjes gsum, ba phöông phaùp sieâu vieät cho baát kyø
phaùp moân tu taäp naøo: 1) baét ñaàu baèng caùch kieåm soaùt
xem ta coù ñoäng löïc töø bi hay khoâng, 2) thöïc haønh coâng
phu maø khoâng ñeå cho caùc yù nieäm höôùng veà cuûa caûi taøi loäc
xen vaøo, vaø 3) chaám döùt baèng caùch hoài höôùng coâng ñöùc
cho ñaïo quaû giaùc ngoä cuûa taát caû chuùng sinh.
Phaùp chuyeån di (Phowa) – ‘pho ba, 1) di chuyeån töø nôi naøy
sang nôi khaùc, chuyeån kieáp (sau khi cheát). 2) phaùp moân
thöïc haønh ñeå höôùng daãn taâm thöùc chuyeån di vaøo luùc cheát.
Phaùp Giôùi – chos dbyings, Phaïn. dharmadhatu, AT: thöïc taïi
traûi roäng. Töø quan ñieåm cuûa caùi thaáy chöùng ngoä, moïi hieän
töôïng xuaát hieän nhö laø söï traûi roäng cuûa taùnh Khoâng.
Phaùp luaân – chos kyi ‘khor lo, Phaïn: dharmacakra, bieåu töôïng
cuûa Phaät Phaùp. Chuyeån Phaùp Luaân coù nghóa laø giaûng daïy
Giaùo Phaùp. Trong ñôøi Ngaøi, Ñöùc Phaät ñaõ tuyeân thuyeát ba
loaït giaùo lyù chính yeáu, ñöôïc nhaéc tôùi nhö laø nhöõng laàn
chuyeån Phaùp Luaân thöù nhaát, thöù nhì vaø thöù ba.
Phaùp toaøn thieän sieâu vieät (Ba la maät) – pha rol tu phyin pa,
Phaïn: paramita. Saùu phöông phaùp tu taäp theo con ñöôøng
cuûa Boà Ñeà Taâm haïnh. Caùc phaùp naøy sieâu vieät bôûi ñöôïc ñi
keøm vôùi trí tueä cuûa taùnh Khoâng. Cuõng xem saùu phaùp toaøn
thieän sieâu vieät (Luïc ñoä ba la maät).

681
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Phaùp trì tuïng kim cöông – rdo rje bzlas pa, trì tuïng caùc caâu
minh chuù trong khi phoái hôïp vôùi vieäc hít vaøo, nín hôi vaø thôû
ra.
Phaùp tu döï bò (Ngondro) – sngon ‘dro. Xem naêm traêm ngaøn
caùc phaùp tu döï bò.
Phaùp Vöông cuûa nhöõng ñieàu Maät dieäu – gsang ba’i bdag po,
moät danh hieäu cuûa Vajrapani (Kim Cöông Thuû).
Phaùp Vöông Toaøn Giaùc – danh hieäu cuûa Ngaøi Longchenpa.
Phaät (Buddha) – sangs rgyas, “ Ngöôøi ñaõ ñoaïn dieät ñöôïc
(sangs) boùng toái cuûa hai chöôùng ngaïi vaø phaùt trieån ñöôïc
(rgyas) hai trí tueä toaøn giaùc (thaáu suoát baûn taùnh cuûa hieän
töôïng vaø thaáu suoát ñöôïc caùc hieän töôïng phöùc taïp ña
daïng.) DICT.
Phaät Phaùp – xem Phaùp (Dharma).
Phaät Taùnh – de gshegs snying po, Phaïn: tathagatagarbha, tieàm
naêng cuûa Phaät Quaû hieän dieän trong moãi chuùng sinh. AT:
tinh tuùy cuûa Phaät Quaû.
Phong traøo baát boä phaùi – ris med (rimeù), nghóa ñen: khoâng
phaân bieät. Phong traøo taâm linh ñöôïc phaùt ñoäng bôûi caùc ñaïi
laït ma löøng danh Jamyang Khyentse Wangpo cuõng nhö
Jamgon Kongtrul Lodro Thaye, Mipham, Chogyur Lingpa
vaø Patrul Rinpoche. Ñaëc ñieåm cuûa phong traøo Rimeùù laø toân
troïng taát caû moïi giaùo lyù vaø tröôøng phaùi Phaät Giaùo.
Phowa – xem Phaùp Chuyeån Di.
Phoái ngaãu – 1) yum, nöõ Hoä Phaät (deity) ñöôïc moâ taû trong söï
hôïp nhaát vôùi moät nam Hoä Phaät (yab). Baø töôïng tröng cho
trí tueä baát khaû phaân vôùi phöông tieän thieän xaûo, ñöôïc töôïng
tröng bôûi nam Hoä Phaät. Caùc Ngaøi cuõng töôïng tröng cho
Phaùp Giôùi cuûa taùnh Khoâng, baát khaû phaân vôùi giaùc taùnh. 2)
gsang yum, nghóa ñen: baø meï bí maät. Vôï cuûa moät ñaïi Laït
Ma.

682
THUẬT NGỮ

Phöôùc ñöùc – bsod nams, Phaïn: punya, thieän nghieäp, naêng löïc
ñöôïc phaùt sinh bôûi caùc haønh vi thieän laønh cuûa thaân, ngöõ
vaø yù.
Phöôùn Toaøn Thaéng – phyogs las rnam par rgyal ba’I rgyal
mtshan, moät trong taùm daáu hieäu toát laønh. Phöôùn naøy
töông öùng vôùi thaân Phaät vaø töôïng tröng cho tính chaát baát
khaû hoaïi cuûa Giaùo lyù cuûa Ngaøi.
Phöông – xem möôøi phöông.
Phöông tieän – thabs, xem phöông tieän thieän xaûo.
Phöông tieän nghóa – drang don, Phaïn: neyartha, aùm chæ caùc
giaùo lyù vôùi yù ñònh thích hôïp ñeå daãn daét chuùng sinh chöa
chöùng ngoä ñeán ñöôïc vôùi chaân lyù cuûa yù nghóa roát raùo hay
chaân nghóa.
Phöông tieän thieän xaûo – thabs, Phaïn: upaya, hoaït ñoäng töï
nhieân, vò tha, phaùt sinh töø trí tueä.
Pitaka (Taïng) – xem Tam Taïng (Tripitaka).
Pitaka (thöù tö) – sde snod bzhi pa, pitaka (Taïng) cuûa Maät
Thöøa.
Potowa, (Geshe) – po to ba (1031-1105), moät trong Ba Anh
em, ba ñeä töû noåi tieáng cuûa Drom Tonpa (vò saùng laäp phaùi
Kadampa).
Pratyekabuddha – xem Ñoäc Giaùc Phaät.
Preta (ngaï quyõ) – yi dvags, AT: tinh linh ñoùi khaùt, tinh linh, quyû
ñoùi.
Puchungwa, (Geshe) – phu chung ba, moät trong Ba Anh em.
Purnakasyapa – od srung rdzogs byed, moät Ñaïo sö thuû laõnh
nhöõng keû ngoaïi ñaïo (tirthika) vaøo thôøi Ñöùc Phaät.
Quaû (keát quaû cuûa haønh nghieäp) – las rgyu ‘bras, Phaïn: phala.
Xem nghieäp (karma).
Quaû chín muoài (Quaû baùo thaønh thuïc) – rnam smin gyi ‘bras
bu, Phaïn: vipakaphala, thôøi ñieåm moät haønh nghieäp troå quaû
cöïc ñaïi, ví duï nhö phaûi bò ñoaï sanh vaøo trong ñòa nguïc.

683
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Quaû troå sanh nghieäp caûnh – dbang gi ‘bras bu, taùc duïng cuûa
caùc haønh nghieäp baùo öùng vaøo hoaøn caûnh soáng cuûa ta
trong moät ñôøi töông lai.
Quaû vò hôïp nhaát – zung ‘jug gi go ‘phang, quaû vò cuûa Kim
Cöông Trì (Vajradhara). Söï hôïp nhaát cuûa Phaùp Thaân vaø
Saéc Thaân.
Quan AÂm – xem Tara.
Quaùn – xem minh saùt.
Quaùn ñaûnh – dbang bskur, Phaïn: abhiseka, nghóa ñen: trao
truyeàn naêng löïc (gia löïc). Söï cho pheùp nghe, nghieân cöùu
vaø thöïc haønh giaùo lyù Kim Cöông Thöøa. Vieäc naøy xaûy ra
trong moät nghi leã coù theå heát söùc phöùc taïp hoaëc hoaøn toaøn
ñôn giaûn. Xem boán quaùn ñaûnh.
Quaùn ñaûnh bí maät – gsang dbang. Quaùn ñaûnh thöù nhì, “quaùn
ñaûnh tònh hoaù nhöõng oâ nhieãm cuûa ngöõ (khaåu), khieán ta coù
theå thieàn ñònh veà caùc kinh maïch vaø naêng löïc, coù theå trì
tuïng caùc caâu maät chuù, vaø gieo troàng haït gioáng ñeå ñaït
ñöôïc ngöõ (khaåu) kim cöông vaø Baùo Thaân.” DICT.
Quaùn ñaûnh tònh bình – bum dbang, quaùn ñaûnh thöù nhaát “tònh
hoaù caùc oâ nhieãm cuûa thaân, khieán ta coù theå thieàn ñònh veà
giai ñoaïn phaùt trieån vaø gieo troàng haït gioáng ñeå ñaït ñöôïc
thaân kim cöông vaø Hoaù Thaân.”
Quaùn ñaûnh quaû vò – ‘bras bu’i dbang, quaùn ñaûnh xaûy ra vaøo
luùc ñaït ñöôïc giaùc ngoä vieân maõn.
Quaùn ñaûnh ngoân töø quyù baùu – tshig dbang rin po che, quaùn
ñaûnh thöù tö “quaùn ñaûnh dieät tröø nhöõng oâ nhieãm cuûa thaân,
ngöõ, yù vaø caùc taäp khí (caùc khuynh höôùng quen thuoäc),
khieán ta coù theå thieàn ñònh veà Ñaïi Vieân Maõn baåm sinh vaø
gieo troàng haït gioáng ñeå ñaït ñöôïc trí tueä kim cöông vaø
Thaân Töï Taùnh.” DICT.
Quaùn ñaûnh trí tueä – shes rab kyi dbang, quaùn ñaûnh thöù ba
“tònh hoaù caùc oâ nhieãm cuûa taâm, giuùp cho ta coù khaû naêng

684
THUẬT NGỮ

thieàn ñònh veà giai ñoaïn toaøn thieän vaø gieo troàng haït gioáng
ñeå ñaït ñöôïc taâm kim cöông vaø Phaùp Thaân.” DICT.
Quaùn Theá AÂm (Quaùn Töï Taïi) – xem Avalokiteshvara hay
Ñaáng Ñaïi Töø Ñaïi Bi hay Ñaáng Bi Maãn Sieâu Phaøm.
Quaûng ñaïi (Roäng löôïng) – sbyin pa, Phaïn: dana, nghóa ñen:
boá thí.
Quy y – 1) skyabs yul, ñoái töôïng maø ta quy y. 2) skyabs ‘gro,
söï thöïc haønh quy y.
Repa Shiwa O – ras pa zhi ba ‘od, moät trong nhöõng ñeä töû
chính cuûa Milarepa.
Rinchen Zangpo – rin chen bzang po (958-1055), dòch giaû noåi
tieáng nhaát trong coâng cuoäc truyeàn baù Phaät Giaùo laàn thöù
hai ôû Taây Taïng, khi phaùi Taân Dòch baét ñaàu.
Risi – drang srong, 1) nhaø hieàn trieát, aån só, thaùnh nhaân, ñaëc
bieät laø nhöõng hieàn trieát noåi tieáng cuûa thaàn thoaïi AÁn Ñoä, laø
nhöõng vò tröôøng thoï vaø coù oai löïc thaàn thoâng vó ñaïi. 2) teân
cuûa moät choøm sao.
Ruoäng coâng ñöùc – tshogs zhing, troïng taâm, hoaëc ñoái töôïng
cuûa vieäc cuùng döôøng, quy ngöôõng, caàu nguyeän, leã laïy,
v..v. cuûa ta, qua ñoù ta coù theå thöïc hieän caùc phaùp tích taäp
coâng ñöùc vaø trí tueä caàn thieát. Thuaät ngöõ thöôøng haøm yù moät
troïng taâm ñöôïc quaùn töôûng trong caùc phaùp moân haønh trì
chaúng haïn nhö quaùn töôûng caùc Boån Toân quy y, vò Thaày
trong phaùp Boån Sö Du Giaø, v.v… Coâng phu haønh trì vaø caùc
haønh ñoäng toát laønh cuûa ta neáu ñöôïc höôùng tôùi moät hieän
thaân nhö theá cuûa Phaät, Phaùp vaø Taêng, seõ ñem laïi cho
coâng phu cuûa ta moät naêng löïc to lôùn hôn theá nöõa.
Sa di – dge tshul, Phaïn: sramanera. Moät sa di coù ít giôùi ñeå giöõ
hôn moät vò sö thoï cuï tuùc giôùi (dge slong, Phaïn: bhiksu, Tyø
kheo).
Sadaprarudita (Thöôøng Ñeà Boà Taùt) – rtag tu ngu, moät vò Boà
Taùt maø danh hieäu coù nghóa laø “Luoân Luoân Than Khoùc”, vì
lyù do Ngaøi ñaõ phaûi ñoå leä khi tìm caàu giaùo lyù trí tueä baùt nhaõ.

685
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Saéc Thaân (Rupakaya) – gzugs sku, Thaân cuûa saéc töôùng, bao
goàm Baùo Thaân vaø Hoaù Thaân cuøng moät luùc.
Sakyapa – sa skya pa, moät trong caùc tröôøng phaùi cuûa Truyeàn
Thoáng Môùi do Ngaøi Khon Konchok Gyalpo saùng laäp
(1034-1102).
Samantabhadra (Phoå Hieàn) – kun tu bzang po, 1) Ñöùc Phaät
nguyeân thuyû (Adibuddha), Ñaáng khoâng bao giôø rôi vaøo meâ
laàm, Ñöùc Phaät Phaùp Thaân hieän thaân laø moät nhaân vaät traàn
truïi, saéc xanh döông ñaäm nhö baàu trôøi, trong söï hôïp nhaát
vôùi Samantabhadri, nhö moät bieåu töôïng cuûa giaùc taùnh-
taùnh Khoâng, baûn taùnh thuaàn tònh, toái thöôïng, luoân luoân
hieän dieän vaø khoâng bò ngaên che. Suoái nguoàn cuûa doøng
truyeàn thöøa Maät ñieån cuûa tröôøng phaùi Nyingma. 2) Ñaïi Boà
Taùt Samantabhadra (Phoå Hieàn), moät trong Taùm Phaùp
Vöông Töûû (cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca), maø qua oai löïc thieàn
ñònh, Ngaøi noåi danh veà phöông thöùc laøm gia taêng boäi phaàn
nhöõng phaåm vaät cuùng döôøng do Ngaøi daâng cuùng moät
caùch thaät thaàn dieäu.
Samaya (Maät nguyeän) – dam tshig, nghóa ñen: höùa nguyeän.
Moái lieân keát thieâng lieâng giöõa Thaày vaø troø, vaø giöõa caùc ñeä
töû vôùi nhau trong Kim Cöông Thöøa. Töø Phaïn ngöõ samaya
coù theå coù nghóa laø: thoaû thuaän, cam keát, quy öôùc, giôùi luaät,
ranh giôùi, v.v... Maëc duø coù nhieàu luaät leä raát chi tieát, nhöng
samaya toái quan troïng laø coi thaân, ngöõ vaø yù cuûa vò Thaày laø
caùi gì voâ cuøng thanh tònh.
Samsara (Luaân hoài) – ‘khor ba, voøng luaân hoài trong ñoù ta bò xoâ
ñaåy khoâng ngöng nghæ bôûi nhöõng caûm xuùc tieâu cöïc vaø bôûi
nghieäp löïc cuûa nhöõng haønh vi taïo taùc cuûa chính ta, ñöa ta
töø moät traïng thaùi taùi sinh naøy tôùi traïng thaùi taùi sinh khaùc.
Samvarasara – bde mchog snying po, moät trong nhöõng danh
hieäu cuûa Manjusri (Vaên Thuø Boà Taùt).
Samye – bsam yas, tu vieän ñaàu tieân ôû Taây Taïng, trong thung
luõng Tsangpo mieàn ñoâng nam thuû ñoâ Lhasa, ñöôïc xaây

686
THUẬT NGỮ

döïng trong thôøi Vua Trisong Detsen. Teân naøy coù nghóa laø
“khoâng theå nghó baøn.”
Samye Chimpu – bsam yas mchims phu, teân cuûa moät taäp hôïp
caùc tu vieän naèm ôû treân söôøn nuùi cuûa Tu vieän Samye, nôi
nhieàu Ñaïi Ñaïo sö Phaät Giaùo ñaõ ñaït ñöôïc thaønh töïu.
Sang Rinpoche – bla ma zhang rin po che (brtson ‘grus grags
pa) (1121-1193), moät ñaïi laït ma doøng truyeàn thöøa
Kagyupa , vò saùng laäp phaân phaùi Tsalpa Kagyu.
Sankara – bde byed, ví duï veà moät ngöôøi maø duïc voïng vaø söï
thuø gheùt cuûa oâng ta maïnh tôùi noãi gieát cheát meï mình. OÂng
hoái haän vaø sau khi tònh hoaù nhöõng aùc haïnh cuûa mình, oâng
ñaõ ñöôïc taùi sinh ôû moät coõi trôøi.
Santaraksita (Tòch Hoä) – zhi ba mtsho, cuõng ñöôïc goïi laø Boà
Taùt Tu vieän tröôûng. Vò hoïc giaû (pandita) AÁn Ñoä vó ñaïi cuûa
Ñaïi Thöøa naøy laø tu vieän tröôûng cuûa Ñaïi Hoïc Vieän Phaät
Giaùo Nalanda vaø laø taùc giaû cuûa moät soá caùc luaän giaûng trieát
hoïc, chaúng haïn nhö Vaät Trang hoaøng cuûa Trung Ñaïo (dbu
ma rgyan, Phaïn: Madhyamakalmkara-karika). Ngaøi ñöôïc
Vua Trisong Detsen môøi tôùi Taây Taïng ñeå hieán cuùng ñòa
ñieåm cuûa tu vieän Taây Taïng ñaàu tieân ôû Samye vaø ban giôùi
cho nhöõng taêng só ñaàu tieân ôû Taây Taïng.
Santideva (Tòch Thieân) – zhi ba lha (theá kyû thöù 7), thi só vó ñaïi
vaø ñaïi thaønh töïu giaû AÁn Ñoä, laø ngöôøi ñaõ laøm kinh ngaïc
caùc tu só cuûa tu vieän Nalanda cuûa Ngaøi baèng baøi keä noåi
tieáng veà phaùp tu Boà Ñeà Taâm, Bodhicaryavatara (spyod
‘jug), hay Nhaäp Boà Taùt Haïnh.
Saraha – sa ra ha, ñaïi thaønh töïu giaû AÁn Ñoä, taùc giaû cuûa ba
giaùo khoaùù cuûa caùc baøi ñaïo ca (doha).
Sarvanivaranaviskambhin (Tröø Caùi Chöôùng Boà Taùt)– sgrib pa
rnam sel, moät trong Taùm Tröôûng Töû cuûa Ñöùc Phaät Thích
Ca Maâu Ni.

687
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Sastra (Luaän) – bstan bcos, luaän giaûng veà giaùo lyù cuûa Ñöùc
Phaät.
Sattvavajra (Taùt Ñoaû Kim Cang) – sems dpa’ rdo rje, moät
danh hieäu ñöôïc ban cho Ñöùc Kim Cang Thuû (Vajrapani).
Saùu coõi luaân hoài – ‘gro drug, Phaïn: sadgati, saùu phöông caùch
hieän höõu ñöôïc taïo ra vaø bò thoáng trò bôûi moät ñoäc toá ñaëc
bieät trong taâm: coõi ñòa nguïc (saân), coõi ngaï quyû (keo kieät),
coõi suùc sinh (si meâ), coõi ngöôøi (tham aùi), coõi baùn thieân
(demi-gods) hay A tu la (ganh tò), vaø coõi trôøi (kieâu ngaïo).
Caùc coõi naøy töông öùng vôùi nhöõng tri kieán meâ laàm ñöôïc
taïo neân bôûi nghieäp (karma) cuûa chuùng sinh vaø ñöôïc nhaän
thöùc nhö thaät coù. Ngöôøi ta cuõng noùi naêm coõi, tính chung
chö thieân vaø baùn thieân vaøo moät coõi.
Saùu loaïi chuùng sinh – ‘gro drug, xem saùu coõi luaân hoài.
Saùu thöùc (luïc thöùc) – rnam shes tshogs drug, Phaïn:
sadvijnanakaya, nghóa ñen: saùu söï taäp hôïp cuûa thöùc, nghóa
laø söï taäp hôïp cuûa ñoái töôïng giaùc quan (traàn), cuûa giaùc
quan (caên) vaø cuûa thöùc. Chuùng laø nhaõn thöùc (nhìn), nhó
thöùc (nghe), tæ thöùc (ngöûi), thieät thöùc (neám), xuùc thöùc
(chaïm) vaø yù thöùc.
Saùu phaùp toaøn thieän sieâu vieät (luïc ñoä ba la maät) – pha rol tu
phyin pa drug, Phaïn: sad paramita: boá thí sieâu vieät (dana-
paramita), giôùi luaät sieâu vieät (Sila-paramita), nhaãn nhuïc
sieâu vieät (ksanti-paramita), tinh taán sieâu vieät (virya-
paramita), thieàn ñònh sieâu vieät (dhyana-paramita) vaø trí tueä
sieâu vieät (prajna-paramita). Cuõng xem phaùp toaøn thieän
sieâu vieät, ba la maät, paramita.
Saùu Baûo Trang – rgyan drug, saùu luaän sö vó ñaïi cuûa Phaät
Giaùo: Nagarjuna (Long Thoï), Aryadeva (Thaùnh Thieân),
Asanga (Voâ Tröôùc), Vasubandhu (Theá Thaân), Dignaga
(Traàn Na) vaø Dharmakirti (Phaùp Xöùng).

688
THUẬT NGỮ

Savaripa – sha ba ri pa hoaëc ri khrod dbang phyug, moät trong


taùm möôi tö ñaïi thaønh töïu giaû cuûa AÁn Ñoä. Ngaøi laø thôï saên
ôû moät boä toäc vuøng ñoài nuùi xöù Bengal, vaø ñaõ cuøng hai
ngöôøi vôï trôû thaønh caùc ñeä töû cuûa Nagarjuna (Long Thoï).
Shapkyu – zhabs kyu, nghóa ñen: chaân moùc. Moät daáu hieäu coù
daùng cuûa moät caùi moùc ñöôïc ñaët döôùi moät phuï aâm ñeå
töôïng tröng cho aâm u.
Sharawa – shara ba (yon tan grags) (1070-1141), danh hieäu
cuûa moät geshe Kadampa, ñeä töû cuûa Geshe Potowa.
Shubu Palgyi Senge – shud bu dpal gyi seng ge, moät trong hai
möôi laêm ñaïi ñeä töû cuûa Padmasambhava.
Siddhi (thaønh töïu) – dngos grub, xem thaønh töïu.
Six Paramitas (Luïc ñoä ba la maät) – xem Saùu Phaùp Thaønh
Töïu Sieâu Vieät.
Smrtijnana – (theá kyû 10-11), Ñaïo sö vaø pandita (hoïc giaû) AÁn
Ñoä noåi tieáng, ngöôøi goùp phaàn vaøo vieäc phieân dòch sang
tieáng Taây Taïng vaø hieäu ñính moät soá Maät ñieån vaø luaän
giaûng. ÔÛ Taây Taïng, caùi cheát cuûa Ngaøi ñaùnh daáu söï chaám
döùt cuûa giai ñoaïn Cöïu Dòch (Cöïu Phaùi Dòch Thuaät).
So, Zur vaø Nub – so zur gnubs, ba Ñaïo Sö vó ñaïi, laø nhöõng
baäc trì giöõ doøng truyeàn thöøa Nyingma Kahma luùc ban ñaàu
(söï truyeàn daïy ñaày ñuû töø Ñaïo Sö sang ñeä töû cuûa giaùo lyù
Nyingma, töông phaûn vôùi Terma (kho taøng taâm linh) ñöôïc
aån daáu, veà sau môùi ñöôïc khai quaät, ñoâi khi sau moät thôøi
gian raát daøi). Teân hoï cuûa caùc Ngaøi laø So Yeshe
Wangchuk, Zur Shakya Jungne vaø Nub Chen Sangye
Yeshe.
Songtsen Gampo – srong btsan sgam po (617-698), Vua thöù
33 cuûa Taây Taïng vaø moät trong ba Phaùp Vöông vó ñaïi.
Chính trong thôøi cuûa Ngaøi maø nhöõng ngoâi chuøa Phaät Giaùo
ñaàu tieân ñöôïc xaây döïng.

689
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Sri Simha (Caùt Töôøng Sö Töû) – dpal gyi seng ge (theá kyû thöù
4), vò Thaày thöù ba trong loaøi ngöôøi thuoäc doøng truyeàn thöaø
Ñaïi Vieân Maõn, ñeä töû cuûa Manjusrimitra (Dieäu Ñöùc Höõu).
Srona (Sronajat) – gro byin skyes, moät ngöôøi chôi ñaøn vina
sau trôû thaønh ñeä töû cuûa Ñöùc Phaät vaø ñaït ñöôïc oai thaàn coù
theå vieáng thaêm caùc coõi khaùc, ñaëc bieät laø caùc coõi ngaï quyû.
Stupa (baûo thaùp) – mchod rten, nghóa ñen: hoã trôï cho vieäc
cuùng döôøng, töôïng tröng cho taâm Phaät. Ñaøi kyû nieäm tieâu
bieåu nhaát, thöôøng coù moät ñaùy vuoâng roäng lôùn, phaàn giöõa
troøn, vaø moät phaàn treân lôùn, hình noùn, treân ñænh laø moät maët
trôøi vaø maët traêng. Baûo thaùp thöôøng chöùa xaù lôïi cuûa nhöõng
baäc chöùng ngoä. Kích thöôùc cuûa baûo thaùp bieán ñoåi töø
nhöõng moâ hình ñaát seùt nhoû xíu tôùi nhöõng baûo thaùp roäng
meânh moâng taïi Borobodur ôû Indonesia vaø Bodha (Boà Ñeà
Ñaïo Traøng) ôû Nepal.
Sugata (Thieän Theä) – bde bar gshegs pa, nghóa ñen: ñaït ñöôïc
haïnh phuùc: moät vò Phaät, Ñaáng Thieän Theä. “Ñaáng söû duïng
con ñöôøng haïnh phuùc cuûa Boà Taùt Thöøa, ñaït ñöôïc keát quaû
haïnh phuùc laø Phaät Quaû vieân maõn.” DICT.
Sunaksatra (Thieän Tuù) – legs pa’i skar ma, anh em hoï cuûa
Ñöùc Phaät, laø ngöôøi maëc duø traûi qua hai möôi laêm naêm laøm
thò giaû cuûa Ñöùc Phaät vaø thaáu hieåu taát caû giaùo lyù cuûa Ngaøi,
nhöng vaãn khoâng theå nhaätn thaáy ra ñöôïc baát kyø phaåm tính
thieän laønh naøo nôi Ngaøi. OÂng cheát khoâng laâu sau khi rôøi
Ñöùc Phaät vaø bò taùi sinh laøm moät ngaï quyû.
Suvarnadvipa (Phaùp Vöông) – gser gling pa, moät Ñaïo sö
Phaät Giaùo, Phaùp Xöùng (Dharmakirti), soáng ôû Sumatra vaøo
theá kyû thöù 10. Atisa coi Ngaøi nhö baäc Thaày quan troïng
nhaát trong caùc vò Thaày. Töø Ngaøi, Atisa thoï nhaän giaùo lyù
Boà Ñeà Taâm.
Taø kieán – log lta, Phaïn: mithyadristi, AT: nieàm tin sai laïc, ñaëc
bieät laø moät quan ñieåm sai laàm seõ daãn ta tôùi nhöõng tieán
trình haønh ñoäng gaây theâm nhieàu ñau khoå hôn nöõa.

690
THUẬT NGỮ

Tam Baûo – dkon mchog gsum, Phaïn: triratna, Phaät, Phaùp vaø
Taêng ñoaøn.
Tam ñoäc – xem ba ñoäc.
Tam giôùi (Ba coõi) – 1) khams gsum, Duïc Giôùi, Saéc Giôùi vaø Voâ
Saéc Giôùi. Theá giôùi thöù nhaát bao goàm chuùng sinh ôû caùc coõi
ñòa nguïc , ngaï quyû, suùc sinh, ngöôøi vaø A Tu La, cuøng moät
vaøi coõi Trôøi. Hai theá giôùi keá tieáp laø caùc coõi Trôøi vôùi moät
kinh nghieäm tinh teá laø keát quaû cuûa moät vaøi loaïi thieàn ñònh
maõnh lieät (xem thieàn ñònh theá tuïc), 2) Ñoâi khi ñöôïc duøng
ñeå dòch sa gsum, Phaïn: tribhvana, nghóa ñen laø ba taàng
lôùp: phía treân maët ñaát (sa bla), maët ñaát (sa steng) vaø beân
döôùi maët ñaát ( sa ‘og); ñöôïc goïi laø coõi Trôøi, coõi ngöôøi vaø
coõi roàng.
Tam hoïc (Tam-yeáu Phaùp) – bsab pa gsum, Phaïn: trisiksa, giôùi
(tsul khrims, sila), ñònh (ting nges’ dzi, citta) vaø tueä (shes
rab, prajna).
Tam Taïng (Tripitaka) – sde snod gsum, Ba taïng boä Giaùo lyù
cuûa Ñöùc Phaät, Sutra (Kinh) , Vinaya (Luaät) , Abhidharma
(Luaän). Ñoâi khi giaùo lyù Kim Cöông Thöøa ñöôïc coi laø pitaka
(taïng) thöù tö . Tripitaka coù nghóa laø “ba caùi gioûû” - ñöôïc goïi
nhö theá laø vì tröôùc tieân Kinh ñieån ñöôïc cheùp laïi treân nhöõng
trang saùch baèng laù caây coï, ñöôïc taäp hôïp laïi vaø chöùa trong
nhöõng caùi gioû (roå).
Tam thieân ñaïi thieân theá giôùi – stong gsum, Phaïn: trisahasra,
vuõ truï goàm coù moät tæ theá giôùi gioáng nhö theá giôùi cuûa chuùng
ta vaø töông öùng vôùi phaïm vi hoaït ñoäng cuûa moät vò Phaät.
Taùm daáu hieäu caùt töôøng (Eight auspicious signs) – bkra shis
rtags brgyad, taùm bieåu töôïng (töông öùng vôùi caùc boä phaän
khaùc nhau treân thaân Phaät): nuùt vónh cöûu, hoa sen, maøn
tröôùng, oác xaø cöø, baùnh xe, côø, baûo bình, vaø caù vaøng.
Taùm haønh vi sai laàm – log pa rgyad, 1) chæ trích ñieàu toát, 2)
khen ngôïi ñieàu xaáu, 3) laøm ngöng treä vieäc tích luõy coâng

691
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

ñöùc cuûa moät ngöôøi ñöùc haïnh, 4) laøm naùo ñoäng taâm thöùc
cuûa ngöôøi coù loøng quy kính, 5) töø boû vò Thaày taâm linh, 6) töø
boû Boån Toân, 7) töø boû caùc huynh ñeä vaø tæ muoäi kim cöông,
8) phæ baùng moät maïn ñaø la.
Taùm moái quan taâm theá tuïc – ‘jig rten chos brgyad, Phaïn:
astalokadharmah, nhöõng moái baän taâm bình thöôøng cuûa
nhöõng ngöôøi chöa chöùng ngoä vaø khoâng coù ñöôïc moät nhaõn
kieán taâm linh trong saùng. Ñoù laø: ñöôïc vaø maát, vui vaø buoàn
(khoå), khen vaø cheâ, vinh vaø nhuïc.
Taùm Moä Ñòa Vó Ñaïi – dur khrod chen po brgyad, nhöõng nôi
kinh hoaøng (moä ñòa) maø caùc Khoâng Haønh nam (daka) vaø
Khoâng Haønh nöõ (dakini) tuï hoäi. Trong yù nghóa saâu xa thì
nhöõng moä ñiaï naøy töông öùng vôùi taùm thöùc (rnam shes
brgyad).
Taùm möôi Ñaïi Thaønh Töïu Giaû (Mahasiddha)– 1. taùm möôi
(hay taùm möôi tö) ñaïi thaønh töïu giaû cuûa AÁn Ñoä thôøi coå maø
cuoäc ñôøi caùc Ngaøi ñaõ ñöôïc Abhayadatta thuaät laïi (xem Sö
Töû cuûa Ñöùc Phaät, Emeryville, Nhaø Xuaát baûn Dharma,
1979). 2) taùm möôi thaønh töïu giaû xöù Yerpa ôû Taây Taïng,
caùc ñeä töû ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu sieâu vieät cuûa Ñöùc
Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava).
Taùm Phaùp Vöông Töû Vó Ñaïi (Taùm Ñaïi Boà Taùt) – nye ba’i sras
chen brgyad, caùc vò Ñaïi Boà Taùt chính trong giaùo ñoaøn cuûa
Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni: Manjusri (Vaên Thuø)ø,
Avalokitesvara (Quaùn Töï Taïi), Vajrapani (Kim Cöông
Thuû), Maitreya (Di Laëc), Ksitigarbha (Ñòa Taïng),
Sarvanivaranaviskambhin, vaø Samantabhadra (Phoå Hieàn).
Moãi vò ñoùng moät vai troø ñaëc bieät ñeå cöùu giuùp chuùng sinh.
Caùc Ngaøi töôïng tröng cho traïng thaùi thuaàn tònh cuûa taùm
thöùc.
Taùm Thieân Nöõ cuùng döôøng – mchod pa’i lha mo brgyad:
Thieân Nöõ Nhan Saéc (sgeg mo ma, Phaïn: Lasya), Thieân Nöõ
Traøng Hoa (phreng ba ma, Mala), Thieân Nöõ Haùt Ca (glu

692
THUẬT NGỮ

ma, Gita), Thieân Nöõ Vuõ Ñieäu (gar ma, Nrtya), Thieân Nöõ
Boâng Hoa (me tog ma, Puspa), Thieân Nöõ Höông Ñaêng
(bdug spos ma, Dhupa), Thieân Nöõ Nhieät Ñaêng (snang gsal
ma, Aloka) vaø Thieân Nöõ Höông Thôm (dri chab ma,
Gandha). Trong maïn ñaø la cuûa caùc Boån Toân Baùo Thaân an
bình, taùm Thieân Nöõ cuõng laø nhöõng vò phoái ngaãu cuûa taùm vò
Ñaïi Boà Taùt (xem Taùm Phaùp Vöông Töû Vó Ñaïi), vaø töôïng
tröng, töông öùng cho traïng thaùi thuaàn tònh cuûa boán ñoái
töôïng cuûa caùc giaùc quan (saéc töôùng, aâm thanh, muøi
höông, vaø muøi vò), cuõng nhö cuûa boán khía caïnh cuûa tö
töôûng (quaù khöù, hieän taïi, töông lai vaø thôøi gian khoâng xaùc
ñònh).
Tangka – thang ka, tranh veõ (coù theå cuoän laïi) cuûa Taây Taïng.
Tangtong Gyalpo – thang stong rgyal po (1385-1509), thaønh
töïu giaû Taây Taïng noåi tieáng, ñaõ du haønh khaép Trung Hoa,
Taây Taïng vaø caùc quoác gia mieàn ñoâng khaùc, xaây döïng
nhieàu ngoâi chuøa vaø caùc caây caàu kim loaïi, vaø saùng laäp caùc
tu vieän taïi vuøng Derge vaø nhöõng nôi khaùc.
Taïng Thöùc (Thöùc Neàn Taûng hay A Laïi Da Thöùc) – kun gzhi,
Phaïn: alaya, hình thöùc ngaén goïn cuûa kun gzhi mam par
shes pa, laø taïng thöùc, taâm thöùc neàn taûng trong ñoù caùc taäp
khí (khuynh höôùng quen thuoäc) ñöôïc taøng tröõ. Taïng thöùc
laø neàn taûng cho nhöõng thöùc khaùc. Ñoâi khi, trong moät vaøi
giaùo lyù, kun gzhi ñöôïc duøng cho baûn taùnh nguyeân sô hay
söï thuaàn tònh nguyeân sô (ka dag).
Taùnh saùng (kinh nghieäm) – gsal nyams, moät trong ba loaïi
kinh nghieäm trong thieàn ñònh. Xem kinh nghieäm.
Taùnh saùng, taêng tröôûng vaø thaønh töïu (Clarity, increase and
attainment) – snang mched thob, ba kinh nghieäm xaûy ra
lieân tuïc caùi naøy tieáp caùi kia vaøo luùc cheát.
Tantra (Maät ñieån) – rgyud, baûn vaên ñöôïc ñaët neàn taûng treân
taùnh thuaàn tònh nguyeân sô cuûa baûn taâm, vaø keát quaû chính

693
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

laø söï chuùng ngoä taùnh thuaàn tònh nguyeân sô ñoù. Caùc baûn
vaên goác cuûa giaùo lyù Vajrayana (Kim Cöông Thöøa).
Tantric – coù lieân quan tôùi caùc Maät ñieån (tantra), lieân quan tôùi
Kim Cang Thöøa (Vajrayana).
Tara (Quan Aâm) – sgrol ma, nöõ Boà Taùt sinh ra töø moät gioït
nöôùc maét cuûa Ñöùc Quaùn Theá AÂm (Avalokitesvara); söï
hieån loä cuûa nöõ taùnh cuûa loøng ñaïi bi.
Tathagata (Nhö Lai) – bde bzhin gshegs pa, ñaáng ñaõ ñaït
ñöôïc chaân taùnh, moät vò Phaät.
Taùnh Khoâng – stong pa nyid, Phaïn: sunyata, taát caû moïi hieän
töôïng ñeàu khoâng coù söï hieän höõu thöïc söï.
Taùnh saùng taïo cuûa giaùc taùnh (creativy of awareness) – rig
pa’i rtsal, naêng löïc baåm sinh vaø töï nhieân cuûa giaùc taùnh ñeå
laøm cho caùc hieän töôïng hieån loä.
Taân Dòch (Taân Phaùi Dòch Thuaät)– gsar ma pa, caùc taøi lieäu
cuûa Maät ñieån ñöôïc phieân dòch vaø truyeàn baù töø thôøi ñaïi cuûa
dòch giaû Rinchen Zangpo (958-1055) trôû ñi. Taân Phaùi chæ
taát caû caùc tröôøng phaùi cuûa Phaät Giaùo Taây Taïng ngoaïi tröø
phaùi Nyingmapa, hay phaùi Cöïu Dòch.
Taân phaùi – xem Taân Dòch, Taân Phaùi Dòch Thuaät hay Coå
phaùi.
Taäp khí – xem khuynh höôùng quen thuoäc.
Taêng ñoaøn – dge ‘dun. Theo nghóa roäng, taêng ñoaøn aùm chæ taát
caû nhöõng haønh giaû cuûa Phaät Giaùo. Taêng ñoaøn coù theå cuõng
coù moät yù nghóa giôùi haïn hôn phuø hôïp vôùi vaên caûnh, aùm chæ
nhöõng Taêng só, A La haùn, Boà Taùt, v.v.
Tenma – rten ma bcu gnyis, möôøi hai nöõ Hoä Thaàn ñòa phöông
phaùt nguyeän baûo veä Giaùo Phaùp tröôùc söï hieän dieän cuûa
Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava).
Thanh Vaên (Sravaka) – nyan thos, moät ñeä töû theo Thöøa
nguyeân thuyû cuûa Phaät Giaùo, coù muïc ñích giaûi thoaùt khoûi
ñau khoå cuûa luaân hoài sinh töû nhö moät vò A La Haùn. Khoâng

694
THUẬT NGỮ

gioáng nhö caùc ñeä töû cuûa Ñaïi Thöøa, caùc vò Thanh Vaên
khoâng khao khaùt ñaït ñöôïc Toaøn Giaùc vì lôïi ích cuûa taát caû
chuùng sinh.
Thanh Vaên Thöøa (Sravakayana) – nyan thos kyi theg pa,
Thöøa cuûa caùc Thanh Vaên.
Thaønh töïu giaû – grub thob, nghóa ñen: baäc ñaõ ñaït ñöôïc thaønh
töïu. Moät soá ñaõ ñaït ñöôïc ñaïo quaû nhôø vaøo caùc phaùp tu cuûa
Maät Thöøa.
Thaønh töïu – 1) dngos grub, Phaïn: siddhi. “Keát quaû mong
muoán vaø ñaït ñöôïc nhôø coâng naêng tu taäp haønh trì caùc giaùo
huaán.” DICT. Nhöõng thaønh töïu thoâng thöôøng coù theå chæ laø
nhöõng naêng löïc sieâu nhieân, nhöng trong quyeån saùch naøy
thuaät ngöõ “thaønh töïu” luoân luoân aùm chæ thaønh töïu sieâu vieät,
töùc laø ñaït ñöôïc Giaùc Ngoä. 2) sgrub pa. Trong boái caûnh cuûa
vieäc trì tuïng caùc caâu minh chuù hay maät chuù, xem trieäu
thænh vaø thaønh töïu.
Thaønh töïu sieâu vieät (thaønh töïu xuaát theá)– mchog gi dngos
grub, xem thaønh töïu.
Thaønh töïu thoâng thöôøng (thaønh töïu theá gian) – thun mong gi
dngos grub, caùc naêng löïc sieâu nhieân phaùt sinh töø kinh
nghieäm tu chöùng trong thieàn ñònh, khoâng daønh rieâng cho
Phaät Giaùo maø cuõng phoå bieán ñoái vôùi nhöõng con ñöôøng tu
khaùc. Xem thaønh töïu.
Thaân Töï Taùnh (Svabhavikakaya) – ngo bo nyid kyi sku, Thaân
cuûa Baûn Taùnh Taâm Yeáu; Thaân (kaya) thöù tö, mang tính
caùch baát khaû phaân cuûa Phaùp Thaân, Baùo Thaân vaø Hoaù
Thaân.
Thaân, ngöõ (khaåu), yù, caùc phaåm tính vaø hoaït ñoäng – sku,
gsung, thugs, yon tan, phrin las, naêm phöông dieän cuûa
Phaät Quaû. Ñoâi khi ñöôïc aùm chæ nhö naêm Thaân (kaya).
Cuõng xem nguõ boä Phaät.

695
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Thaát Baûo (Baûy ñaëc tính cuûa vöông quyeàn) – rgyal srid sna
bdun, Phaïn: saptaratna, baûy taøi saûn cuûa moät vò Ñeá Vöông
hoaøn vuõ, moãi taøi saûn coù moät yù nghóa töôïng tröng. Ñoù laø
baùnh xe vaøng quyù baùu, vieân ngoïc nhö yù, nöõ hoaøng toân
quyù, thöôïng thö toân quyù, voi quyù, ngöïa quyù vaø ñaïi töôùng
toân quyù.
Theá giôùi Baát khaû phaân – mi ‘byed ‘jig rten, theá giôùi cuûa chuùng
ta, phaïm vi hoaït ñoäng cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni.
Theurang – the’u rang, moät loaïi tinh linh xuaát hieän gioáng nhö
moät ngöôøi luøn nhoû beù chæ coù moät chaân.
Thích Ca Maâu Ni – sha kya thub pa, Ñöùc Phaät cuûa thôøi ñaïi
chuùng ta, Ngaøi soáng vaøo khoaûng theá kyû thöù 5 tröôùc Coâng
nguyeân.
Thieàn ñònh (ñònh, thieàn na) – bsam gtan, Phaïn: dhyana, nhaäp
ñònh, moät traïng thaùi cuûa taâm khoâng coù baát kyø xao laõng
naøo. Maëc duø traïng thaùi naøy quan troïng ñoái vôùi caùc phaùp
thieàn ñònh cuûa Phaät ñaïo ôû taát caû caùc caáp ñoä, nhöng töï
traïng thaùi aáy khoâng ñaày ñuû maø phaûi ñöôïc keát hôïp vôùi
ñoäng löïc vaø caùi thaáy (kieán) ñuùng ñaén. Cuõng xem töù thieàn.
Thieàn ñònh theá tuïc – xem töù thieàn baùt ñònh.
Thieàn, thieàn ñònh – sgom pa, ñeå taâm an nghæ döïa treân moät ñoái
töôïng cuûa tö duy hoaëc quaùn chieáu, hoaëc duy trì söï vaän
haønh cuûa moät caùi thaáy (kieán) chaân thöïc.
Thieän tri thöùc – dge ba’i gshes gnyen, Phaïn: kalyanamitra, moät
töø ñoàng nghóa cuûa vò Thaày taâm linh.
Thuaàn tònh nguyeân sô – ka dag, baûn taùnh cuûa Phaät Quaû, hieän
dieän trong taát caû chuùng sinh, söï thuaàn tònh cuûa baûn taùnh
ñoù khoâng bao giôø bò hö hoaïi.
Thöøa (Coã xe) – theg pa, Phaïn: yana, phöông tieän ñeå du haønh
treân con ñöôøng daãn tôùi Giaùc ngoä.
Thöôøng Ñeà Boà Taùt – Xem Sadaprarudita.
Tòch Hoä – Xem Santaraksita.

696
THUẬT NGỮ

Tieán trình suy hoaïi (Tieán trình tan raõ) – thim rim, moät chuoãi
hieän töôïng xaûy ra vaøo luùc cheát: söï suy hoaïi (tan raõ) cuûa
caùc ñaïi vaø söï xuaát hieän cuûa ba kinh nghieäm ñöôïc goïi laø
kinh nghieäm cuûa taùnh saùng, taêng tröôûng vaø thaønh töïu.
Tilopa – ti lo pa, moät trong taùm möôi tö ñaïi thaønh töïu giaû cuûa
AÁn Ñoä. Sö phuï cuûa Naropa.
Tingdzin Zangpo (Nyang) – myang ting ‘dzin bzang po (theá kyû
thöù 9), ñaïi thaønh töïu giaû Taây Taïng, ñeä töû cuûa
Vimalamitra (töø vò naøy Ngaøi nhaän toaøn boä giaùo lyù Taâm-
Yeáu) vaø cuûa Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava).
Ngaøi ñöôïc coi laø ngöôøi Taây Taïng ñaàu tieân ñaït ñöôïc thaân
caàu voàng (rainbow body) cuûa phaùp ñaïi chuyeån di sieâu vieät
(‘ja’ lus ‘pho ba chen po), laø moät trong nhöõng thaønh töïu vó
ñaïi nhaát cuûa phaùp tu Ñaïi Vieân Maõn.
Tình Nhaân Thieân Tuù – skar ma la dga’ ba, danh hieäu cuûa moät
Boà Taùt. Ngaøi laø ñieån hình cuûa moät ngöôøi maø nguyeän löïc voâ
ngaõ ñaõ khieán Ngaøi vun boài coâng ñöùc maëc duø Ngaøi ñaõ
phaïm phaûi moät loãi laàm maø thoâng thöôøng ñöôïc coi laø moät
haønh vi xaáu aùc.
Tinh tuyù – thig le, nghóa ñen: gioït. “Tinh tuyù hay chuûng töû cuûa
ñaïi laïc; trong caùc kinh maïch coù nhieàu loaïi, thanh tònh hay
suy hoaïi.” DICT. Thuaät ngöõ thig le coù moät soá yù nghóa khaùc
nhau phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh vaø caùc phaùp tu khaùc nhau.
Tònh Ñoä – dag pa’i zhing, moät truï xöù hay moät theá giôùi ñöôïc hoaù
hieän nöông vaøo nhöõng phaåm tính (thaàn löïc) coù ñöôïc do söï
chöùng ngoä cuûa moät vò Phaät hay moät vò Boà Taùt. ÔÛ ñoù chuùng
sinh coù theå tieán xa treân con ñöôøng ñi tôùi Giaùc ngoä maø
khoâng sôï bò ñoïa nhöõng coõi thaáp.
Tònh Ñoä Cöïc Laïc – bde ba can, Phaïn: Sukhavati, coõi Phaät cuûa
Ñöùc Amitabha (A Di Ñaø).
Tònh quang – ‘od gsal, Phaïn: prabhasvara, tích caùch töï nhieân,
choùi ngôøi (hay thaáu suoát) cuûa chaân taâm – hay giaùc taùnh.

697
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Tònh Quang (coõi cuûa chö Thieân) – ‘od gsal gyi lha, Phaïn:
Abhasvara, taàng trôøi cao nhaát cuûa chö Thieân trong Nhò
Thieàn (thuoäc Saéc Giôùi).
Tònh quang cuûa giaây khaéc neàn taûng (Clear light of the
moment of the ground) – gzhi dus kyi ‘od gsal, “baûn taùnh
cuûa taâm thöùc taát caû chuùng sinh, thanh tònh töø voâ thuyû vaø
choùi ngôøi töï nhieân; söï töông tuïc caên baûn (cuûa giaùc taùnh),
tieàm naêng cuûa Phaät Quaû.” DICT. Tònh quang coù theå ñöôïc
moät vò Ñaïo Sö chöùng ngoä “giôùi thieäu” (tröïc chæ) cho moät ñeä
töû, vaø ngöôøi ñeä töû sau ñoù tieáp tuïc laøm cho thuaàn thuïc vaø
phaùt trieån kinh nghieäm naøy baèng nhöõng phaùp moân haønh trì
thaâm dieäu cuûa Ñaïi Vieân Maõn. Chuùng sinh bình thöôøng chæ
caûm nhaän ñöôïc tònh quang trong moät thôøi khaéc ngaén baèng
moät tia chôùp vaøo luùc cheát.
Tirthika (Ngoaïi Ñaïo, Phi Phaät Giaùo) – mu stegs pa, keû ñeà
xöôùng nhöõng quan ñieåm trieát hoïc cöïc ñoan chaúng haïn nhö
thuyeát hö voâ vaø thuyeát vónh cöûu. Thöôøng ñöôïc duøng cho
caùc tröôøng phaùi tö töôûng trieát hoïc vaø toân giaùo ôû AÁn Ñoä ñoái
laäp vôùi Phaät Giaùo.
Toaø Kim Cöông – rdo rje gdan, Phaïn: Vajrasana, ñòa ñieåm ôû
AÁn Ñoä (ngaøy nay coù teân laø Boà Ñeà Ñaïo Traøng - Bodh
Gaya) nôi taát caû chö Phaät trong kieáp naøy seõ ñaït ñöôïc Giaùc
ngoä.
Toaøn Giaùc – rdzogs pa’i byang chub, Phaïn: sambodhi, Phaät
Quaû vieân maõn.
Tonpa (Geshe) (1005-1064), danh hieäu khaùc cuûa Drom
Tonpa.
Torma – gtor ma, moät cuùng phaåm, thöôøng ñöôïc naën töø boät mì
vaø bô,ù coù theå laø bieåu töôïng cuûa moät vò Boån Toân, moät maïn
ñaø la, moät vaät cuùng döôøng, hay ñoâi khi moät vuõ khí ñeå chieán
ñaáu vôùi caùc theá löïc aùc haïi.
Torma nöôùc – chu gtor, moät phaåm vaät cuùng döôøng laøm baèng
nöôùc, söõa vaø caùc loaïi haït.

698
THUẬT NGỮ

Toái Thöôïng – ‘og min, Phaïn: Akanistha, xem Akanistha (Saéc


Cöùu Caùnh Thieân).
Tha Hoaù Töï Taïi Thieân – gzhan ‘phrul dbang byed, Phaïn:
Paranirmitavasavartin, taàng trôøi thöù saùu vaø laø taàng cao nhaát
cuûa caùc vò Trôøi trong Duïc Giôùi, trong ñoù caùc vò Trôøi vui
höôûng nhöõng gì ñöôïc nhöõng vò Trôøi taïo ra moät caùch thaät
phi thöôøng. khaùc. Xem ba coõi hay tam giôùi.
Thaát chi nguyeän – yan lag bdun, Phaïn: satanga, moät hình thöùc
caàu nguyeän goàm coù baûy phaàn: leã laïy, cuùng döôøng, saùm
hoái, hoan hæ, caàu thænh caùc vò Thaày chuyeån Phaùp luaân,
khaån caàu caùc Ngaøi khoâng nhaäp Nieát Baøn, vaø hoài höôùng
coâng ñöùc.
Thieän caên (caên laønh) – dge ba’i rtsa ba, Phaïn: kusalamula,
nhöõng haønh vi tích cöïc gioáng nhö goác reã (caên) (rtsa ba)
cuûa coâng ñöùc hay cuûa nhöõng ñieàu toát laønh (dge ba).
Three Roots – xem Ba Nguoàn Gia Trì, Ba Löïc Gia Trì.
Thuyeát ngoân – gsung rab, Skt. Pravacana, lôøi Ñöùc Phaät.
Traïng thaùi nhö nhieân (Baûn Taùnh, Töï Taùnh, Töï Taùnh Ñeá) –
gnas lugs, Phaïn: prakriti, nghóa ñen: caùch thöùc an truï. “Baûn
taùnh hay duyeân sinh cuûa vaïn phaùp.” DICT.
Traïng thaùi trung aám (Bardo) – bar do, Phaïn: antarabhava,
thuaät ngöõ ñöôïc duøng cho nhöõng giai ñoaïn kinh nghieäm
khaùc nhau giöõa caùi cheát vaø giai ñoaïn taùi sinh keá tieáp; vôùi
moät loái giaûi thích roäng lôùn hôn bao goàm caùc traïng thaùi taâm
thöùc khaùc nhau trong cuoäc ñôøi. Boán traïng thaùi trung aám
ñöôïc phaân ñònh nhö: 1) traïng thaùi trung aám töï nhieân cuûa
ñôøi naøy (rang bzhin skyes gnas bar do), 2) traïng thaùi trung
aám cuûa luùc cheát (‘chi kha’i bar do), 3) traïng thaùi trung aám
cuûa thöïc taïi toái thöôïng (chos nyid bar do), vaø 4) traïng
thaùi trung aám cuûa söï hình thaønh (srid pa’i bar do); hoaëc ñeå
taïo thaønh saùu traïng thaùi trung aám, hai traïng thaùi ñaëc bieät
nöõa ñöôïc theâm vaøo traïng thaùi thöù nhaát: 5) traïng thaùi trung

699
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

aám cuûa giaác moäng (rmi lam bar do) vaø 6) traïng thaùi trung
aám cuûa thieàn ñònh (bsam gtan bar do).
Traïng thaùi trung aám cuûa söï hình thaønh – srid pa’i bar do,
traïng thaùi trung aám trong ñoù nghieäp löïc xoâ ñaåy ta tôùi söï
taùi sinh keá tieáp trong luaân hoài sinh töû. AT: traïng thaùi trung
aám cuûa nhöõng trieån voïng, traïng thaùi trung aám cuûa söï hieän
höõu.
Traïng thaùi trung aám cuûa chaân taùnh – chos nyid bar do, traïng
thaùi trung aám khi maø chaân taùnh hieån loä nhö nhöõng saéc
töôùng thuaàn tònh cuûa hai taùnh an bình vaø phaãn noä, phuø
hôïp vôùi caùc khuynh höôùng caù nhaân cuûa rieâng ta.
Traêm Ñaáng Hoä Phaät – rigs brgya, boán möôi hai vò Hoä Phaät an
bình (peaceful deity) vaø naêm möôi taùm vò Hoä Phaät phaãn noä
(wrathful deity).
Trakpa Gyaltsen – grags pa rgyal mtshan (1147-1216), moät
trong naêm ñaïi hoïc giaû cuûa phaùi Sakya; naêm ñaïi hoïc giaû
naøy ñöôïc bieát ñeán nhö laø Sakya Gongma (Naêm Ñaïi
Tröôûng Laõo Doøng Sakya).
Tri giaùc (Tri kieán) – snang ba, nhöõng gì xuaát hieän trong maét
cuûa moãi caù nhaân tuyø theo khuynh höôùng (taäp khí) hay söï
phaùt trieån taâm linh cuûa hoï. NT, trích daãn Patrul Rinpoche,
noùi veà ba loaïi tri giaùc (vaø tri kieán): 1) caùc tri kieán sai laàm
xuaát hieän trong taâm thöùc cuûa chuùng sinh trong saùu coõi do
söï hieåu bieát sai laïc; nhöõng tri kieán naøy ñöôïc goïi laø caùc tri
kieán meâ laàm baát tònh cuûa theá giôùi vaø chuùng sinh. 2) caùc tri
giaùc veà duyeân khôûi (rten ‘brel), caùc aûo giaùc huyeãn hoaëc
(sgyu ma), töông öùng vôùi taùm aån duï veà aûo giaùc maø ta
khoâng xem laø thaät coù (xem Phaàn Moät, Chöông Hai, Muïc
III, tieát 2.6. 3) ñaây laø nhöõng tri giaùc cuûa caùc Boà Taùt thuoäc
möôøi ñòa trong traïng thaùi haäu-thieàn ñònh cuûa caùc Ngaøi (rjes
thob). 3) caùc tri giaùc xaùc thöïc, toaøn thieän cuûa trí tueä; khi ta
chöùng ngoä traïng thaùi nhö nhieân cuûa vaïn phaùp, chuùng sinh

700
THUẬT NGỮ

vaø toaøn theå theá giôùi xuaát hieän nhö laø söï hieån baøy cuûa caùc
thaân (kaya) vaø trí tueä.
Tri giaùc thanh tònh (Tri kieán thuaàn tònh) – dag snang, “tri giaùc
cho raèng toaøn theå theá giôùi vaø nhöõng gì ñöôïc chöùa ñöïng
trong ñoù laø moät coõi Phaät thuaàn tònh, laø söï hieån baøy cuûa caùc
Thaân (kaya) vaø trí tueä.” DICT
Trích xuaát tinh chaát – bcud len, moät phöông phaùp khieán ta coù
theå chæ duøng nhöõng chaát theå hay yeáu toá naøo ñoù vôùi moät
löôïng ít oûi, maø khoâng phaûi duøng thöïc phaåm thoâng thöôøng.
Trieäu thænh vaø thaønh töïu – bsnyen sgrub, hai böôùc trong caùc
phaùp haønh trì lieân quan tôùi vieäc trì tuïng moät mantra (minh
chuù). Trong böôùc thöù nhaát, caùc haønh giaû trieäu thænh Boån
Toân maø hoï ñang quaùn töôûng baèng caùch trì tuïng caâu minh
chuù cuûa Boån Toân. Trong böôùc thöù hai, hoï ñuû thuaàn thuïc
ñeå töï ñoàng nhaát vôùi Boån Toân.
Tripitaka – xem Tam Taïng.
Trisong Detsen – khri srong sde’u btsan (790-844), vò vua thöù
38 cuûa Taây Taïng, laø vò thöù hai trong ba vò Phaùp Vöông vó
ñaïi. Nhôø noã löïc cuûa Ngaøi maø caùc Ñaïi Ñaïo Sö töø AÁn Ñoä ñaõ
tôùi vaø thieát laäp moät neàn Phaät Giaùo thaät vöõng chaéc taïi Taây
Taïng.
Trí tueä – shes rab, Phaïn: prajna, khaû naêng thaáu hieåu ñuùng
ñaén, thöôøng laø vôùi caûm thöùc ñaëc bieät cuûa kinh nghieäm
thaáu suoát taùnh Khoâng. AT: trí tueä phaân bieät. Cuõng xem trí
tueä nguyeân sô.
Trí tueä nguyeân sô – ye she, Phaïn: jnana, “khaû naêng thaáu suoát
(shes pa) ñaõ luoân luoân hieän dieän töø voâ thuyû (ye nas), giaùc
taùnh, taùnh saùng-taùnh Khoâng, an truï töï nhieân trong doøng
taâm thöùc cuûa taát caû chuùng sinh.” DICT.
Troáng soï ngöôøi nhoû – thod pa’i da ma ru, troáng (damaru) nhoû
coù hai maët laøm baèng hai ñænh soï ngöôøi.
Trung Ñaïo (Madhyamika) – dbu ma’i lam, Phaïn: madhyamika,
giaùo lyù veà taùnh Khoâng ñöôïc Ngaøi Long Thoï (Nagarjuna)

701
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

giaûng daïy tröôùc tieân vaø ñöôïc coi nhö neàn taûng cuûa Maät
Thöøa. “Trung” coù nghóa laøù vöôït leân caùc quan ñieåm cöïc
ñoan cuûa chuû nghóa hö voâ vaø chuû nghóa vónh cöûu.
Tsampa – tsam pa, boät mì laøm baèng luùa maïch nöôùng hay caùc
loaïi haït khaùc. Moät loaïi thöïc phaåm chính ôû Taây Taïng.
Tu hueä (Illustrative wisdom) – dpe’i ye shes, trí tueä ñaït ñöôïc
nhôø coâng phu tu taäp taâm linh (thieàn ñònh), gioáng nhö laø
moät caùi que ñeå chæ cho thaáy trí tueä nguyeân sô.
Tu vieän tröôûng – mkhan po, noùi chung coù nghóa laø nhöõng vò coù
theå ban caùc giôùi nguyeän taêng só. Danh hieäu naøy cuõng ñöôïc
ban cho moät ngöôøi ñaõ ñaït moät möùc ñoä hieåu bieát cao roäng,
thaáu suoát Giaùo Phaùp vaø ñaûm traùch vieäc giaûng daïy Giaùo
Phaùp. Cuõng coù theå chæ laø danh hieäu ñuôïc ban cho nhaø sö
cao tuoåi nhaát trong moät kyø nhaäp haï truyeàn thoáng.
Tuïc ñeá – xem Chaân lyù töông ñoái.
Tulku – sprul sku, töø Taây Taïng ñöôïc dòch töø nirmanakaya
(Hoaù Thaân) trong Phaïn ngöõ, cuõng ñöôïc duøng nhö moät
danh hieäu toân kính vaø laø moät thuaät ngöõ thoâng thöôøng ñoái
vôùi nhöõng vò Hoaù Thaân ñaõ ñöôïc tuyeân nhaän laø Hoaù Thaân
cuûa caùc Laït ma, laø nhöõng vò thöôøng ñöôïc tìm ra khi coøn
thô aáu vaø ñöôïc daïy doã ñeå keá tuïc doøng truyeàn thöøa vaø
trong nhieàu tröôøng hôïp, keá thöøa tu vieän cuûa caùc vò tieàn
nhieäm.
Tö theá kim cöông – rdo rje dkyil krung, Phaïn: vajrasana, tö theá
thieàn ñònh vôùi chaân xeáp cheùo vaø baøn chaân ñaët treân ñuøi.
Tö theá ñang böôùc – mnyam pa’i ‘dor stabs, theá ñöùng vôùi caû
hai chaân nhöng baøn chaân phaûi hôi nhoùn tôùi (töôïng tröng
cho nhieät taâm cöùu giuùp chuùng sinh).
Tö theá vöông giaû – rgyal po’i rol stabs, theá ngoài vôùi chaân phaûi
duoãi nöûa chöøng vaø chaân traùi keùo vaøo.
Tö töôûng (yù nieäm) – rnam rtog, Phaïn: vikalpana, noùi chung baát
kyø ñieàu gì phaùt khôûi trong taâm vôùi tính caùch ñoái ñaõi nhò
nguyeân.

702
THUẬT NGỮ

Töù Thieân Vöông – rgyal chen rigs bzhi, Phaïn:


caturmaharajakayika, boán vò Trôøi maø theo truyeàn thoáng laø
nhöõng vò baûo veä boán phöông. Coõi giôùi cuûa hoï laø coõi thöù
nhaát trong saùu coõi Trôøi trong Duïc Giôùi. Xem ba coõi hay
Tam giôùi.
Töù thieàn (töù ñònh) – bsam gtan bzhi, Phaïn: caturdhyana, boán
möùc ñoää thieàn ñònh, keát quaû cuûa coâng phu haønh trì thieàn
ñònh naøy laø ñöôïc taùi sinh trong boán loaïi coõi trôøi trong Saéc
Giôùi. Tuy nhieân töù thieàn cuõng coù theå ñöôïc vaän duïng treân
con ñöôøng daãn tôùi giaùc ngoä.
Töù thieàn baùt ñònh (thieàn ñònh theá tuïc) – nhöõng loaïi thieàn ñònh
khoâng ñöa tôùi giaùc ngoä maø chæ daãn tôùi söï taùi sinh trong caùc
coõi Trôøi. Xem töù thieàn.
Töù Voâ Löôïng – tshad med bzhi, Phaïn: caturaprameya, töø
(byams pa, Phaïn: maitri), bi (snying rje, karuna), hæ (dga’ba,
mudita), vaø xaû (btang snyoms, upeksa) voâ löôïng.
Töû Thaàn (Dieâm Vöông) – ‘chi bdag, Yama.
Töôùng chính vaø phuï – mtshan dang dpe byad, ba möôi hai
töôùng chính (mtshan bzang, Phaïn: mahapurusa laksana) vaø
taùm möôi töôùng phuï (dpe byad, anuvyanjana) cuûa moät vò
Phaät.
Tyø Baø Thi (Phaät) – xem Vipasyin.
Tyø Loâ Giaù Na – xem Vairocana.
Vairocana (Tyø Loâ Giaù Na) – rnam par snang mdzad, Ñöùc Phaät
thuoäc Phaät Boä. Xem naêm boä.
Vairotsana – bai ro tsa na, dòch giaû vó ñaïi nhaát cuûa Taây Taïng
vaø laø moät trong baûy taêng só ñaàu tieân ñöôïc thoï giôùi ôû Taây
Taïng. Ngaøi laø moät trong nhöõng ñeä töû chính cuûa Ñöùc Lieân
Hoa Sanh (Padmasambhava) vaø Caùt Töôøng Sö Töû (Sri
Simha).
Vaisakha – sa ga zla ba, thaùng thöù tö trong aâm lòch Taây Taïng.
Ñöùc Phaät ñaûn sanh, ñaït ñöôïc Giaùc ngoä vaø nhaäp Nieát Baøn

703
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

vaøo ngaøy raèm (ngaøy möôøi laêm) trong thaùng ñoù. (*Ngöôøi
Taây Taïng goïi laø Saka Dawa)
Vaisravana (Ña Vaên Thieân Vöông hay Taøi Baûo Vöông) –
rnam thos sras, moät trong Töù Thieân Vöông (coõi Trôøi cuûa
Ngaøi laø coõi thöù nhaát trong Duïc Giôùi), laø vò baûo veä phöông
Baéc vaø vò trôøi taøi baûo.
Vajra (Chaøy Kim Cöông) – rdo rje, AT: kim cöông, aùnh seùt kim
cöông. Söï bieåu töôïng cuûa trí tueä baát bieán vaø baát hoaïi coù
theå xuyeân thaáu moïi söï. Phaùp khí töôïng tröng cho loøng bi
maãn, phöông tieän thieän xaûo, giaùc taùnh. Luoân luoân ñöôïc keát
hôïp vôùi chuoâng, dril bu, Phaïn: ghanta, bieåu töôïng cuûa trí
tueä, taùnh Khoâng. Ñoái vôùi hình töôùng cuûa chaøy kim cöông,
xin xem hình minh hoaï Ñöùc Kim Cang Taùt Ñoûa
(Vajrasattva) caàm chaøy kim cöông trong tay phaûi vaø
chuoâng trong tay traùi.
Vajra Yogini (Nöõ Kim Cang Du Giaø) – rdo rje ‘ rnal ‘byor ma,
moät hình thöùc Baùo Thaân nöõ cuûa Ñöùc Phaät.
Vajradhara (Kim Cöông Trì) – rdo rje ‘chang, nghóa ñen: baäc
trì giöõ kim cöông. Theo phaùi Taân Dòch, Ngaøi laø Ñöùc Phaät
nguyeân sô, laø nguoàn maïch cuûa taát caû caùc Maät ñieån. Trong
phaùi Cöïu Dòch, Vajradhara töôïng tröng cho nguyeân lyù cuûa
vò Thaày, nhö baäc trì giöõ giaùc ngoä cuûa giaùo lyù Kim Cöông
Thöøa.
Vajradhatvisvari – rdo rje dbyings ‘phugs ma, moät trong nhöõng
vò Phoái ngaãu cuûa chö Phaät trong Nguõ Boä Phaät.
Vajrapani (Kim Cöông Thuû) – phyag na rdo rje, moät trong
Taùm Tröôûng Töû Vó Ñaïi.
Vajrasattva (Kim Cöông Taùt Ñoaû) – rdo rje sems dpa’, vò Phaät
hieän thaân Traêm Ñaáng Hoä Phaät. Haønh trì phaùp Vajrasattva
vaø trì tuïng thaàn chuù cuûa Ngaøi thì ñaëc bieät höõu hieäu ñeå tònh
hoaù caùc aùc haïnh. Theo doøng truyeàn thöøa Ñaïi Vieân Maõn,
Ngaøi laø Baùo Thaân Phaät.

704
THUẬT NGỮ

Vajrayana (Kim Cöông Thöøa)– rdo rje theg pa, xem Maät
Thöøa.
Vaên Thuø (Manjusri) – ‘jam dpal dbyangs, moät vò Boà Taùt thaäp
ñòa. Ngaøi hieän thaân cho söï toaøn giaùc vaø trí tueä cuûa taát caû
chö Phaät.
Vidyadhara (Trì Minh Vöông) –rig ‘dzin, baäc trì giöõ thaáu suoát.
“Baäc trì giöõ caùc Boån Toân, maät chuù, vaø trí tueä ñaïi laïc baèng
nhöõng phöông tieän thaâm dieäu.” DICT. Trong truyeàn thoáng
Nyingmapa coù boán caáp ñoä vidyadhara: 1) hoaøn toaøn thuaàn
thuïc (rnam smin), 2) laøm chuû thoï maïng cuûa ñôøi mình (tshe
dbang), 3) Mahamudra (Ñaïi AÁn, phyag chen), vaø 4) thaønh
töïu töï nhieân (lhun grub).
Vieân ngoïc nhö yù – yid bzhin nor bu, Phaïn: cintamani, moät vieân
ngoïc tuyeät dieäu ñöôïc tìm thaáy trong caùc coõi Trôøi hay roàng
coù dieäu naêng ñaùp öùng ñöôïc moïi öôùc muoán cuûa ta.
Vikramasila – moät trong nhöõng Ñaïi Hoïc Vieän Phaät Giaùo noåi
tieáng nhaát ôû AÁn Ñoä, bò phaù huyû vaøo theá kyû thöù 12.
Vimalamitra (Tì Ma La Maät Ña) – dri med bshes bnyen, moät
trong nhöõng Ñaïo Sö Phaät Giaùo AÁn Ñoä uyeân baùc nhaát.
Ngaøi tôùi Taây Taïng vaøo theá kyû thöù 9, ôû ñoù Ngaøi giaûng daïy
roäng raõi, bieân soaïn vaø phieân dòch nhieàu baûn vaên Phaïn
ngöõ. Tinh hoa cuûa giaùo lyù cuûa Ngaøi ñöôïc goïi laø Vima
Nyingtig (Taâm-Yeáu cuûa Vima), moät trong caùc giaùo lyù Taâm-
yeáu cuûa Ñaïi Vieân maõn.
Vina – moät nhaïc cuï AÁn Ñoä coù daây.
Vipasyin (Tyø Baø Thi) – rnam par gzigs, vò thöù nhaát trong saùu vò
Phaät ñaõ xuaát hieän tröôùc Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni.
Virupa – moät trong taùm möôi tö ñaïi thaønh töïu giaû cuûa AÁn Ñoä.
Laø suoái nguoàn cuûa caùc giaùo lyù quan troïng cuûa truyeàn
thoáng Sakyapa.
Vò Thaày goác (Boån Sö) – rtsa ba’i bla ma, 1) vò Thaày taâm linh
chính yeáu, hay vò Thaày ñaàu tieân maø ta nhaän caùc quaùn

705
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

ñaûnh, caùc bình giaûng vaø giaùo huaán coát tuyû töø Ngaiø. 2) vò
Thaày ñaõ tröïc chæ cho ta baûn taùnh cuûa taâm.
Voâ nhieãm (haønh ñoäng) – zag med, Phaïn: anasrava, ñöôïc laøm
vôùi taâm khoâng ñaém nhieãm, khoâng coù caùc yù nieäm (ñoái ñaõi)
veà chuû theå, ñoái töôïng vaø haønh ñoäng.
Voâ ngaõ – bdag med, Phaïn: anatman, nairatmya, söï vaéng baët
cuûa caùi ngaõ (*ngaõ laø moät söï hieän höõu ñoäc laäp vaø tin laø coù
thaät) cuûa baûn thaân, hay söï vaéng baët caùi ngaõ cuûa caùc hieän
töôïng beân ngoaøi (chos kyi bdag med).
Voâ haønh – haønh ñoäng maø khoâng coù voïng töôûng, xuaát phaùt töø
traïng thaùi chöùng ngoä maø ngöôøi laøm haønh ñoäng (taùc
nhaân), chính haønh ñoäng aáy, vaø ñoái töôïng maø haønh ñoäng
aáy höôùng tôùi ñeàu hoaøn toaøn khoâng coù thöïc chaát.
Voâ nieäm – mi rtog pa’i nyams, Phaïn: avikalpa, nirvikalpa, moät
trong ba loaïi kinh nghieäm thieàn ñònh. Moät traïng thaùi an tónh
trong ñoù khoâng coù caùc nieäm töôûng. Xem caùc kinh
nghieäm.
Voâ truï Nieát Baøn – mi gnas pa’i myang ‘das, Toaøn Giaùc, sieâu
vöôït caû sinh töû laãn Nieát Baøn, khoâng “truï” trong caùi naøo
trong hai traïng thaùi treân.
Xaù Lôïi Phaát (Sariputra) – sha ri’i bu, moät trong hai ñeä töû
Thanh Vaên noåi tieáng nhaát cuûa Ñöùc Phaät Thích ca Maâu Ni.
Xöù bieân ñòa – mtha’ ‘khob, moät mieàn maø giaùo lyù (cuûa Ñöùc
Phaät) khoâng heà ñöôïc bieát tôùi.
Yaksa (Daï xoa) – gnod sbyin, moät loaïi tinh linh.
Yama – gshin rje, Töû Thaàn, Dieâm Vöông.
Yamantaka – gshin rje bshed, hình töôùng phaãn noä cuûa Manjusri
(Vaên Thuø).
Yeshe Tsogyal – ye shes mtsho rgyal, vò phoái ngaãu huyeàn
nhieäm vaø ñeä töû vó ñaïi nhaát cuûa Ñöùc Lieân Hoa Sanh
(Padmasambhava). Baø phuïng söï Ngaøi thaät hoaøn haûo, vaø
hoä phaùp cho Ngaøi trong vieäc truyeàn baù giaùo lyù, ñaëc bieät laø
caát daáu nhöõng kho taøng taâm linh ñeå sau naøy caùc kho

706
THUẬT NGỮ

taøng taâm linh (taøng kinh) aáy ñöôïc khaùm phaù trôû laïi vì lôïi
laïc cuûa caùc ñeä töû trong caùc ñôøi töông lai.
Yidam (Boån Toân) – yidam, Phaïn: devata, istadevata, Boån Toân
töôïng tröng cho söï giaùc ngoä, trong hình töôùng nam hay
nöõ, an bình hay phaãn noä töông öùng vôùi baûn taùnh rieâng cuûa
ta. Yidam laø coäi nguoàn cuûa nhöõng thaønh töïu. Xem Ba
Nguoàn Gia Trì, Ba Löïc Gia Trì.
Yoga (Du giaø) – rnal ‘byor, phaùp moân thöïc haønh, nghóa ñen:
moät phöông phaùp ñeå hôïp nhaát (‘byor) vôùi traïng thaùi nhö
nhieân (rnal ma).
Yogi hay yogini (Haønh giaû du giaø) – rnal ‘byor pa hoaëc rnal
‘byor ma, nhöõng ngöôøi thöïc haønh caùc phaùp du giaø (yoga),
moät haønh giaû taâm linh.
YÙ nieäm hay quan heä thuoäc yù nieäm – dmigs pa, baát kyø khaùi
nieäm (taïo taùc) naøo veà chuû theå, ñoái töôïng vaø haønh ñoäng.

Chuù thích cuûa TBD 2008


Ñeå giuùp cho vieäc hieäu ñính phaàn Thuaät Ngöõ, chuùng toâi ñaõ tra cöùu
theâm caùc trang nhaø vaø taøi lieäu sau ñaây:
Thö Vieän Hoa Sen (www.thuvienhoasen.org)
Ñaïo Uyeån (www.daouyen.org)
Ñaïi Töï Ñieån Phaät Hoïc Hueä Quang (Thích Minh Caûnh, 1999)
Phaät Hoïc Töø Ñieån (Ñoaøn Trung Coân, 1963)
cuõng nhö tham khaûo theâm yù kieán vôùi caùc ñaïo höõu Nguyeãn Minh Tieán
vaø Minh Khoâng.

707
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Taøi lieäu do Patrul Rinpoche trích daãn

An Truù Lìa Xa AÛo Giaùc - Finding Rest from Illusion –


sgyu ma ngal gso, moät taäp luaän do Ngaøi
Longchenpa tröôùc taùc, chæ cho thaáy taát caû caùc hieän
töôïng (vaïn phaùp) ñeàu gioáng nhö nhöõng aån duï veà
aûo giaùc nhö theá naøo. Ñaây laø taäp saùch thöù ba trong
taäp yeáu Ba Phöông Thöùc An Truù (Trilogy of Rest),
ngal gso skor gsum do Ngaøi bieân soaïn.
An Truù Trong Chaân Taùnh - Finding Rest in the Nature
of Mind – sems nyid ngal gso, moät tröôùc taùc cuûa
Ngaøi Longchenpa. Taäp saùch ñaàu tieân trong taäp
yeáu Ba Phöông Thöùc An Truù (Trilogy of Rest), ngal
gso skor gsum do Ngaøi bieân soaïn
Baøi Nguyeän Vaõng Sanh Taây Phöông Cöïc Laïc - Prayer
of Sukhavati – bde ba can gyi smom lam, moät baøi
caàu nguyeän ñeå ñöôïc vaõng sanh vaøo coõi Tònh Ñoä
cuûa Ñöùc Phaät A Di Ñaø (Amitabha). Ñaây laø baøi caàu
nguyeän noåi tieáng nhaát do Ngaøi Karma Chakme
bieân soaïn.
Baøi Nguyeän Vaõng Sanh Quoác Ñoä Ñoàng Sôn - Prayer
of the Copper-coloured Mountain – zings bdog dpal
n’i smom lam, moät baøi caàu nguyeän ñeå ñöôïc vaõng
sanh vaøo coõi Tònh Ñoä cuûa Ñöùc Lieân Hoa Sanh
(Padmasambhava).
Baûo Haønh Vöông Chính Luaän - Jewel Garland –
Ratnavali, rin chen phreng ba, teân cuûa moät boä luaän
do Ngaøi Long Thoï (Nagarjuna) tröôùc taùc.

708
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Baûn Sanh Kinh (Truyeän Tieàn Thaân Ñöùc Phaät) -


Jatakas – skyes rabs, moät phaàn trong caùc giaùo
huaán cuûa Ñöùc Phaät trong ñoù Ngaøi thuaät laïi truyeän
tieàn thaân cuûa Ngaøi trong nhöõng kieáp quaù khöù.
Baûo Trang Toái Yeáu - Essential Ornament – snying po’i
rgyan, moät Maät ñieån.
Baùt Nhaõ Taäp Keä - Condensed Transcendent Wisdom –
Prajnaparamita-samcayagatha, phar phyin bsdus
pa, teân cuûa moät taäp luaän cuûa ngaøi Thaùnh Duõng
(Aryasūra).
Baùt Thieân Tuïng Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña Kinh -
Transcendent Wisdom in Eight Thousand Verses –
Astasahasrika-prajna-paramita, shes rab skyi pha
rol tu phyin pa brgyad stong pa (ñöôïc vieát taét laø
brgyad stong pa).
Baûy Möôi Ñoaûn Keä Quy Y - Seventy Stanzas on
Refuge – skyabs ‘gro bdun bcu pa.
Bí Maät Taäp Hoäi Maät Ñieån - Tantra of the Secret
Essence – Guhyagarbha-tantra, rgyud gsang ba’i
snying po, coøn ñöôïc goïi laø dpal gsang ba’i rgyud,
Maät ñieån goác cuûa Ñaïi Du Giaø (Mahayoga).
Chöùng Ñaïo Ca cuûa Saraha - Dohas (of Saraha) –
Dohakosa, do ha mdzod, nhöõng baøi chöùng ñaïo ca
cuûa ñaïi thaønh töïu giaû AÁn Ñoä Saraha.
Chöùng Ñaïo Ca cuûa Virupa - Dohas (of Virupa) –
Dohakosa, do ha mdzod, nhöõng baøi chöùng ñaïo ca
cuûa Virupa, moät ñaïi thaønh töïu giaû AÁn Ñoä.
Con Ñöôøng Ñaïo Toân Quyù Toái Thöôïng - Precious
Supreme Path – lam mchog rin po che, moät tröôùc
taùc cuûa Ngaøi Gampopa.
Di Laëc Nguõ Luaän hay Nguõ Boä Ñaïi Luaän - Five
Teachings of Maitreya – byams chos sde lnga, five

709
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

boä luaän do Ñöùc Phaät Di Laëc tuyeân thuyeát cho ngaøi


Voâ Tröôùc (Asanga) ôû taïi Cung Trôøi Ñaâu Suaát
(Tusita) goàm coù: Hieän Quaùn Trang Nghieâm Luaän -
Abhisamaya-alamkara (mngon rtogs rgyan), Ñaïi
Thöøa Kinh Trang Nghieâm Luaän - Mahayana-sutra-
alamkara (mdo sde rgyan), Trung Bieân Phaân Bieät
Luaän - Madhyanta-vibhanga (dbus mtba’ mam
‘byed), Phaùp Phaùp Tính Khoâng Bieät Luaän -
Dharma-dharmata-vibhanga (chos dang chos nyid
rnam ‘byed) vaø Ñaïi Thöøa Toái Thöôïng Luaän -
Uttara-tantra-sastra (rgyud bla ma).
Dieät Toäi Trang Nghieâm Saùm Hoái Maät Ñieån - Tantra of
Immaculate Confession – dri med gshags pa’i
rgyud.
Ñaïi Baùt Nieát Baøn Kinh - Nirvana Sutra –
Mahaparinirvana-sutra, mya ngan las ‘das pa’i mdo.
Ñaïi Nhaät Taâm Kinh - Sutra of the Heart of the Sun –
nyi ma’i snying po’i mdo.
Ñaïi Thöøa Baûo Vaân Kinh - Clouds of Jewels –
Ratnamegha-sutra, mdo sde dkon mchog sprin,
ñöôïc cho raèng ñaây laø baûn kinh ñaàu tieân do dòch
giaû Thonni Sambhota chuyeån qua Taïng ngöõ.
Ñaïi Thöøa Trang Nghieâm Baûo Vöông Kinh - Sutra
Designed like a Jewel Chest – Arya-ratna-
karandavyuha-sutra, mdo sde za ma tog bkod pa,
(tìm thaáy) trong Mani Kahbum cuûa Ñöùc Vua
Songtsen Gampo.
Giaùo Huaán Veà Boà Ñeà Taâm Khaéc Baèng Vaøng Treân Ñaù
- Instructions on Bodhicitta Written on Stone in
Gold – byang sems rdo la gser zhun, coù leõ ñaây laø
taùc phaåm coù teân laø rdo la gser zhun thuoäc phaàn
vieát veà Taâm (sems sde) cuûa giaùo lyù Ñaïi Vieân Maõn

710
TÀI LIỆU THAM KHẢO

(Great Perfection), trong Maät Ñieån Taäp Yeáu cuûa


doøng truyeàn thöøa Nyingma (Coå Maät) (rnying ma
rgyud ‘bum).
Hoâ Kim Cang Maät Ñieån - Hevajra tantra – Hevajra-
tantra-raja, rgyud brtags guyis.
Kho Baùu Thieän Ñöùc - Treasury of Precious Qualities –
yon tan rin po che’i mdzod, moät luaän giaûi raát noåi
tieáng cuûa Ngaøi Jigme Lingpa, dieãn giaûng veà toaøn
boä con ñöôøng tu cuûa Ñaïo Phaät, töø nhöõng giaùo lyù
Thanh Vaên (Sravakayana) cho ñeán giaùo lyù cuûa
Ñaïi Vieân Maõn(Great Perfection).
Kinh Baùch Nghieäp - Sutra of a Hundred Actions –
Karmasataka-sutra, mdo sde las brgya pa.
Kinh Baùch Nghieäp Baùch Baùi - Sutra of a Hundred
Invocations and Prostrations – Saksi-purana-
sudraka-nama-sutra, dpang skong phyag brgya pa,
teân cuûa moät kinh trong King taïng (Kangyur), theo
truyeàn thuyeát cho raèng ñaây laø boä kinh Phaät Giaùo
ñaàu tieân ñaõ xuaát hieän taïi Taây Taïng (treân maùi nhaø
cuûa cung ñieän Ñöùc Vua Lhathothori, vaøo khoaûng
giöõa theá kyû thöù 5). Sau ñoù, kinh naøy ñaõ ñöôïc
Thonmi Sambhota dòch qua Taïng vaên.
Kinh Ñaïi Giaûi Thoaùt - Sutra of Great Liberation – thar
pa chen po’i mdo.
Kinh Hieàn Ngu - Sutra of the Wise and the Foolish –
Damomurkha-sutra, mdzangs blun gy mdo.
Kinh Hoa Nghieâm - Sutra Arranged like a Tree (Kinh
Saép Xeáp Nhö Moät Caùi Caây) – Gandhavyuha-sutra,
sdong po bkod pa, moät phaåm trong Kinh Hoa
Nghieâm (Avatamsaka Sutra), phal po che.
Kinh Kim Cang - Diamond Cutter Sutra – Vajracchedik-
sutra, rdo rje gcod pa.

711
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Kinh Sagaramati - Sutra Requested by Sagaramati –


Sagaramati-paripriccha-sutra, blo gros rgyz mtshos
zhus pa’i mdo.
Kinh Saùm Hoái Caùc Toäi Phaïm Giôùi - Confession of
Downfalls – ltung gshags, moät teân khaùc cuûa Tam
Tuï Kinh (Sutra in Three Parts). Xem Ñaïi Thöøa Saùm
Hoái Tam Tuï Kinh.
Kinh Voâ Nhieãm - Immaculate Sutra – dri ma med pa’i
mdo.
Lieãu Nghóa Giaùo Huaán Chaân Phaùp Maät Ñieån - Tantra
of Thorough Comprehension of the Instructions on
all Dharma Practices – chos spyods thams cad kyi
man mngon par rtogs pa’i rgyud.
Linh Ly Saàu Öu - Letter of Consolation – Sokavinodana,
mya ngan bsal ba’i springs yig, moät boä luaän do
Ngaøi Maõ Minh (Asvaghosa) tröôùc taùc.
Long Thoï Boà Taùt Khuyeán Giôùi Vöông Tuïng - Advice
to King Surabhibhadra – rgyal po bde spyod la
gdams pa, moät teân khaùc cuûa tröôùc taùc mang teân
Suhrlleka hay Laù Thö Göûi Baïn cuûa ngaøi Long Thoï
(bshes sbring). (Xem chuù thích 36).
Nhaät Nguyeät Hôïp Nhaát Maät Ñieån - Tantra of Union of
Sun and Moon – nyi zla kha sbyor.
Ngoïn Coû Caém Thaúng - Inserting the Grass-stalk – ‘pho
ba ‘jag ‘dzugs ma, moät baøi caàu nguyeän cuûa Nyi Da
Sangye, ñöôïc tuïng ñoïc trong phaùp moân thöïc haønh
chuyeån di (taâm thöùc).
Nguyeät Ñaêng Tam Muoäi Kinh - Moon Lamp Sutra –
Candrapradipa-sutra, zla ba sgron me’i mdo, moät
teân khaùc cuûa Chính Ñònh Vöông Kinh (Sutra of the
King of Concentration), Samadhiraja-sutra, ting
‘dzin rgyal po.

712
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Nguõ Boä Giôùi Nguyeän - Vows of Five Families – rigs


lnga’ sdom pa, teân cuûa moät Maät ñieån.
Nhaäp Boà Taùt Haïnh - Way of the Bodhisattva –
Bodhicaryavatara, byang chub sems dpa’i spyod pa
la ‘jug pa, boä luaän noåi tieáng cuûa ngaøi Śāntideva
(Tòch Thieân) trình baøy veà con ñöôøng tu taäp hay
haïnh nguyeän cuûa moät vò Boà Taùt.
Nhö Thaät Luaän (Töông Öng Luaän) - Well Explained
Reasoning – Vyakhya-yukti, rnam bshad rig pa, teân
cuûa moät luaän do Ngaøi Theá Thaân (Vasubandhu)
tröôùc taùc.
Nhö YÙ Baûo Luaän - Wish-granting Treasure – yid bzhin
mdzod, teân taét cuûa hai taäp trong boä ñaïi luaän Thaát
Baûo Luaän (Seven Treasures) (mdzod bdun) by
Longchenpa (see above).
Oai Maät Kinh - Powerful Secret – gnyan po gsang ba,
Teân ñaàu tieân ñaët cho boä kinh maø theo truyeàn
thuyeát, vua Lha-Thothori Nyentsten ñaõ khaùm phaù
ra treân maùi nhaø cuûa cung ñieän cuûa Ngaøi (vaøo naêm
433 sau Coâng Nguyeân). Sau naøy ñöôïc ñoåi thaønh
Kinh Baùch Nghieäp Baùch Baùi (Sutra of a Hundred
Invocations and Prostrations). Kinh naøy cuõng
thöôøng ñöôïc nhaéc ñeán cuøng vôùi söï xuaát hieän cuûa
moät soá phaùp baûo maø trong ñoù, Nhaø Vua ñaõ tìm
thaáy baûn kinh naøy. Söï xuaát hieän cuûa kinh naøy
cuøng vôùi caùc phaùp baûo khaùc ñaùnh daáu söï khôûi
ñaàu cuûa Phaät Giaùo taïi Taây Taïng.
Phaùp Haønh Trì Giaûi Thoaùt Töùc Thôøi Caùc Taäp Khí
Baùm Chaáp - Practice that Spontaneously Liberate
Habitual Clingings – chos spyod bag chags rang
grol, moät phaàn trong tröôùc taùc mang teân zhi khro
cuûa Ngaøi Karma Lingpa.

713
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Phaùp Taäp Yeáu Tuïng Kinh - Collection of Deliberate


Sayings – Udanavarga, ched du brjod pa’i tshoms.
Ñaây laø kinh Ñaïi Thöøa töông öùng vôùi Kinh Phaùp Cuù
tieáng Pali. Kinh naøy chöùa ñöïng nhöõng thuyeát
giaûng do Ñöùc Phaät tuyeân thuyeát moät caùch töï
nhieân, coát ñeå gìn giöõ giaùo lyù chöù khoâng phaûi ñeå traû
lôøi caâu hoûi cuûa nhöõng caù nhaân rieâng bieät.
Phaät Thuyeát Phaùp Taäp Kinh - Sutra that Perfectly
Encapsulates the Dharma – Dharmasanglti-sutra,
ches yang dag par sdud pa’i mdo.
Phoå Hieàn Haïnh Nguyeän Taùn - Prayer of Good Actions
– Bhadracaryapranidhana, bzang spyod smon lam,
moät baøi nguyeän do Ñöùc Phaät tuyeân thuyeát trong
Kinh Hoa Nghieâm (Avatamsaka-Sutra), phal po che
vaø thöôøng thöôøng ñöôïc tuïng ñoïc vaøo luùc keát thuùc
caùc nghi leã.
Taùm Baøi Keä (Luyeän Taâm) cuûa Langri Thanpa - Eight
Verses of Langri Thangpa – glang thang pa’i tshig
brgyad, taùm ñoaûn keä veà phaùp luyeän taâm döïa treân
taâm Boà Ñeà.
Tam Phaùp Tueä Ñaêng Maät Ñieån - Torch of the Three
Methods (Ngoïn Ñuoác Cuûa Ba Phaùp Tu) –
Nayatraya-pradipa, tshul gsum sgron me, teân cuûa
moät boä luaän do Ngaøi Tripitakamala tröôùc taùc.
Taùm Thi Keä Vi Dieäu - Eight Great Marvellous Verses –
ngo tshar ba’i tshig chen brygyad, taùm baøi keä taùn
tuïng cuûa Maät ñieån Ñaïi Vieân Maõn (Great
Perfection) dieâã taû veà chaân taùnh cuûa Voâ Thöôïng
Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc.
Tam Tuï Kinh (Ñaïi Thöøa Saùm Hoái Tam Tuï Kinh) -
Sutra in Three Parts –Triskandha-sutra, phung po
gsum.

714
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Taâm-Yeáu (Giaùo Lyù) - Heart-essence - snying thig,


nhöõng giaùo huaán taâm yeáu cöïc kyø quan troïng
trong nhöõng chöông vieát veà giaùo lyù tröïc chæ (man
ngag sde) thuoäc giaùo lyù Ñaïi Vieân Maõn ( Great
Perfection). Nhöõng giaùo lyù naøy bao goàm hai doøng
truyeàn thöøa ñeán töø Ngaøi Tì La Ña Maät Ña
(Vimalamitra) vaø töø Ñöùc Lieân Hoa Sanh
(Padmasambhava). Nhöõng giaùo lyù Taâm-Yeáu
ñöôïc bieát ñeán nhieàu nhaát laø Taâm-Yeáu Bi Ma (Bi-
Ma Nyingthig - bi ma snying thig), Taâm Yeáu Kha-
Dro (Khadro Nyingthig - mkha’ ’gro snying thig) vaø
Taâm-Yeáu Long-Chen (Longchen Nyingthig - klong
chen snyig thig).
Taâm-Yeáu cuûa Ñaïi-Quaûng-Trí (Longchen Nyingtik)-
Heart-essence of the Vast Expanse – klong chen
snying gi thig le, moät boä luaän ñöôïc Ngaøi Jigme
Lingpa khaùm phaù, laø moät trong nhöõng boä luaän noåi
danh nhaát thuoäc heä Taâm-Yeáu. Do Ñaïi Sö Lama
Ngodrup aán toáng daønh cho Ñöùc Dilgo Khyentse
Rinpoche, Paro, Bhutna, 1972, 4 boä.
Thaéng Quaân Vöông Sôû Vaán Kinh - Sutra of
Instructions to the King – Rajavavadaka-sutra, rgyal
po la gdams pa (*Coøn theâm caùc teân khaùc nhö:
Giaùo Thò Thaéng Quaân Vöông Kinh, Nhö Lai Thò
Giaùo Thaéng Quaân Vöông Kinh, Giaùn Vöông Kinh).
Thaát Baûo Luaän - Seven Treasures – mdzod bdun, teân
cuûa caùc tröôùc taùc cuûa Ngaøi Longchenpa goàm coù:
1) Phaùp Giôùi Baûo Luaän - The Precious Treasure of
Absolute Space, chos dbyings rin po che’i mdzod;
2) Nhö YÙ Baûo Luaän: Luaän Giaûi Caùc Giaùo Huaán Ñaïi
Thöøa Tinh Yeáu - The Precious Wish-Fulfilling
Treasure: a Commentary on the Pith Instructions of

715
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

the Great Vehicle, theg pa chen po’i man ngag gi


bstan bcos yid bzhin rin po che’i mdzod; 3) Maät
Thöøa Thaéng Baûo Luaän - The Precious Treasure of
the Supreme Vehicle, theg pa’i mchog rin po che’i
mdzod; 4) Yeáu Nghóa Baûo - The Precious Treasure
of Pith Instructions, man ngag rin po che’i mdzod;
5) Thaéng Töï Yeáu Nghóa Tam Maät Baûo Luaän –The
Precious Treasure of Words and Meaning that
Illuminate the Three Abodes of the Secret
Unsurpassable Luminous Adamantine Essence,
gsang ba bla na med pa ‘od gsal rdo rje snying po’i
gnas gsum gsal bar byed pa’i tshig don rin po che’i
mdzod’; 6) Thaéng Nghóa Tam Thöøa Baûo Luaän -
The Precious Treasure of Philosophical Doctrines
that Illuminate the Meaning of All Vehicles, theg pa
mtha’ dag gi don gsa bar byed pa grub pa’i mtha’
rin po che’i mdzod; and 7) Chaân Taùnh Baûo Luaän -
The Precious Treasure of the Natural State, gnas
lugs rin po che’i mdzod.
Thaát Chi Nguyeän - Prayers in Seven Lines – tshig bdun
gsol ‘debs, baøi caàu nguyeän noåi tieáng nhaát khaån
caàu Ñöùc Lieân Hoa Sanh (Padmasambhava) vaø ñaõ
ñöôïc caùc Thieân Nöõ Khoâng Haønh (dakini) xöôùng
tuïng vaøo giôø phuùt ñaûn sanh cuûa Ngaøi. Baøi naøy coù
nhieàu trình ñoä yù nghóa khaùc nhau vaø chöùa ñöïng
tinh tuùy cuûa taát caû caùc giaùo lyù. Xem ghi chuù 247.
Tònh ÖÙc Dieäu Phaùp Kinh - Sutra of Sublime Dharma of
Clear Recollection – Saddharmanu-smrityu-paz-
thana-sutra, dam pa’i chos dran a nye bar bzhag
pa’i mdo.
Trình Töï Giôùi Nguyeän Maät Ñieån - Tantra of the Array
of Samayas – Samaya- vyuha, dam tshig bkod pa’i

716
TÀI LIỆU THAM KHẢO

rgyui, moät Maät ñieån raát phoå thoâng cho caû


Mahayoga and Anuyoga.
Trình Töï Phaùp Tu A-Tì - Array of ati – a ti bkod pa, moät
Maät ñieån.
Trung Quaùn Luaän - Treatieses on Madhyamika – dbuj
ma rig pa’i tshogs, naêm ñaïo luaän veà giaùo lyù Trung
Quaùn (Madhyamika) cuûa Ngaøi Long Thoï
(Nagarjuna) goàm coù: Baùt Nhaõ Caên Baûn Trung
Quaùn Luaän Tuïng -Prajna-mula-madhyamaka-karika
(dbus ma rtsa ba shes rab), Luïc Thaäp Tuïng Nhö Lyù
Luaän - Yukti-sastika-karika (rigs pa drug cu pa),
Quaûng Phaù Luaän - Vaidalya-sutra (zhib mo mam
‘thag), Thaát Thaäp Khoâng Tính Luaän Tuïng -
sunyata-saptati-karika (stong nyid bdun cu pa), vaø
Hoâài Traùnh Luaän Tuïng - Vigraha-vyavartani-karika
(rtsod pa bzlog pa).
Yeáu Nghóa Dieãn Giaûi - Detailed Commentary on the
Condensed Meaning – dgongs’dus rnam bshad,
moät taäp luaän do Ngaøi by Jigme Lingpa tröôùc taùc
thuoäc trong heä cuûa caùc phaùp moân haønh trì coù teân
goïi laø bla ma dgongs’dus cuûa Ngaøi Sangye
Lingpa.
Yeáu Nghóa Maät Kinh - Sutra of the Condensed Meaning
– mdo dgongs pa ’ duspa, moät trong nhöõng Maät
ñieån goác cuûa Anuyoga.

2. Taøi lieäu tham khaûo cho phaàn Chuù Thích vaø


Thuaät Ngöõ

rdzdogs pa chen po klong chen snying thig gisgnon ‘gro’i

717
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

kbrid yig kun bzang nla ma’i shal lung gi bris (Ghi
Cheùp Veà Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi - Notes on The
Words ot my Perfect Teacher), Ngawang Pelzang
(ngag dbang dpal zang), coøn ñöôïc bieát ñeán döôùi
teân Khenpo Ngakchung, tröôùc kia laø moät ñeä töû
chaân truyeàn cuûa Ñaïo Sö Nyoshul Lungtok Tenpai
Nyima, vaø Ñaïo Sö Nyoshul Lungtok laø moät ñaïi ñeä
töû cuûa Ngaøi Patrul Rinpoche, taùc giaû cuûa Lôøi
Vaøng. Baûn Taïng vaên cuûa nhöõng ghi cheùp naøy ñaõ
ñöôïc taùi xuaát baûn bôûi ñaïi Ñaïo Sö Thubten Nyima,
Zenkar Rinpoche, Nhaø Xuaát Baûn Minorities
Publishing House, Chengdu, Trung Hoa. Tuyeån
taäp goàm nhöõng ghi cheùp giaûng giaûi chi tieát naøy,
giaûng giaûi saâu roäng veà moät soá ñieàu ñöôïc trích ra töø
trong Lôøi Vaøng, hieän ñang ñöôïc chuyeån dòch qua
Anh ngöõ döôùi söï ñieàu ñoäng cuûa Alla Zenkar
Rinpoche (vôùi söï hôïp taùc cuûa caùc thaønh vieân cuûa
Nhoùm Dòch Thuaät Padmakara Translation Group)
vaø döï truø seõ ñöôïc xuaát baûn trong naêm 1988 bôûi
Nhaø xuaát baûn Dipamkara, 367 A Holloway Road,
London N7 ORN, U.K.

3. Taùc phaåm cuûa Patul Rinpoche

Caùc Phaùp Tu Maät Ñieån Cuûa Tröôøng Phaùi Nyingma -


Tantric Practice in Nying-ma, Khetsun Sangpo
Rinbochay (Jeffrey Hopkins chuyeån Anh ngöõ),
Ithaca, Nhaø xuaát baûn Gabriel/Snow Lion, 1982.
(Ñeå chuaån bò cho caùc thuyeát giaûng khaåu truyeàn
döïa treân taùc phaåm Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi -
Kunzang Lamai Shelung - cuûa Patrul Rinpoche).

718
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Con Ñöôøng Ñaïi Vieân Maõn - Le chemin de la Grande


Perfection, baûn dòch Phaùp vaên cuûa Lôøi Vaøng Cuûa
Thaày Toâi, kun bzang bla ma’i shal lung, do
Padmakara Translation Group chuyeån dòch,
Peyzac-le-Moustier, AÁn baûn cuûa Padmakara,
1987, aán baûn thöù Nhì, 1977.
Kho Taøng Taâm Cuûa Caùc Baäc Giaùc Ngoä - Heart
Treasure of the Enlightened Ones (thog mtha’ gsum
dge ba’i gtam lta sgom spyod gsum mnyams len
dam pa’i snying nor), Patrul Rinpoche, Dilgo
Khyentse bình giaûi, (do Padmakara Translation
Gorup chuyeån Anh ngöõ), Boston, Nhaø xuaát baûn
Shambhala, 1992. Coù bao goàm moät tieåu söû ngaén
cuûa Patrul Rinpoche.
Kun-ZangLa-May Zhal Lung (Lôøi Vaøng Cuûa Thaày
Toâi), Patrul Rinpoche (Kazi Sonam Togpay
chuyeån Anh ngöõ), Upper Montclair (New Jersey),
Nhaø xuaát baûn Diamond Lotus Publishing, 1989-
1993, 3 taäp.
Nhöõng Lôøi Toát Laønh ÔÛ Phaàn Ñaàu, Giöõa vaø Cuoái -
Propitious Speech from the Beginning, Middle and
End (thog mtha’ gsum dge ba’i gtamlta sgom spyod
gsum mnyams len dam pa’i snying nor) Patrul
Rinpoche, (Thinley Norbu chuyeån Anh ngöõ), Nhaø
xuaát baûn Jewel Publishing House, 1984.
Rdzogs pa chen po klong chen snying thig gi sgnon
‘gro’i khrid yig kun bzang bla ma’i shal lung,
(Baûn Taïng vaên ñöôïc ñoùng bìa moûng). Do Thubten
Nyima, Zenkar Rinpoche hieäu ñính, si kron mi rigs
dpe skrun khang (Nhaø xuaát baûn Ethnic Minorities
Publishing House), Chengdu, China, 1988.

719
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Taäp Hôïp Caùc Yeáu Giaûi cuûa Patrul Orgyan Jigme


Chokyi Zangpo - Collected Works of dPal sprul O
rgyan ‘Jigs med Chos kyi dBang po, (Taïng vaên),
goàm coù 6 taäp, ñöôïc Sonam Kazi sao cheùp laïi töø
baûn khaéc moäc trong boä söu taàm cuûa Ñöùc Dudjom
Rinpoche, taïi Gangtok, 1971. Lôøi Vaøng Cuûa Thaày
Toâi - kun bzang bla ma’i shal lung naèm trong taäp
thöù 5 trong taäp hôïp caùc yeáu giaûi naøy. Kho Taøng
Taâm Cuûa Caùc Baäc Giaùc Ngoä, Moät Luaän Giaûng
Thieän Laønh ÔÛ Phaàn Ñaàu, Giöõa vaø Cuoái - thog
mtha’ bar gsum dge ba’I gtam lta sgom spyod
gsum mnyams len dam pa’I snying nor naèm trong
taäp thöù 6, trang 195-209.
Tuyeån Taäp Caùc Luaän Giaûi cuûa Patrul Orgyan Jigme
Chokyi Zangpo - Collected Works of dPal sprul O
rgyan ‘Jigs med Chos kyi dBang po, (Taïng vaên),
sao cheùp laïi töø moät baûn thaûo môùi ñaây ñaõ ñöôïc ghi
laïi baèng buùt phaùp (calligraphy), do Thubten
Nyima, Zenkar Rinpoche hieäu ñính, si krom mi rigs
dpe skrun khang (Nhaø xuaát baûn Ethnic Minorities
Publishing House), Chengdu, Cina, 1988

4. Tieåu Söû cuûa Taùc Giaûø Patrul Rinpoche

Gioït Cam Loà - The Dew-Drop of Amrita (mtshungs bral


rgyal-ba’I my-gu o-rgyan jigs med chos-kyi dbang-
po’i rtogs-brjod tsam gleng-ba bdud rtsi’i zil thig),
Dodrup Chen ñeä Tam, Tenpai Nyima (mdo-grub
bstan-pa’i nyi-ma), taäp thöù Nhì, Tuyeån Taäp Caùc
Tröôùc Taùc – Collected Writings, trang 101-136, do
Dodrup Sangye aán haønh, Gang-tok,Sikkim, 1972.

720
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Taùn Thaùn Patrul Rinpoche - Praise to Patrul Rinpoche,


(rgyal-ba’I my-gus-kyi dbang-po rjes-su dran-pa’I
ngag-gi’ phreng-ba bkra-shis bil-ba’I ljong bzang ku
tu dga’ba tshal), Jamyang Khyentse Wangpo
(‘jams dbyangs mkhyen-brtse’I dbang-po.) Ñöôïc
boå sung vaøo taäp thöù 6 cuûa Tuyeån Taäp Caùc Luaän
Giaûi, trang 245-250.
Linh Döôïc Cuûa Tín Taâm - The Elixir of Faith (o-rgyan’
jigs-med chos kyi dbang-po’I rnam-thar dad-paz
gsos sman bdud rtsi’I bum bcud), Khenpo Kunpel
(mkhan-chen kun-bzang dpal-ldan), taäp 2 of Tuyeån
Taäp Caùc Tröôùc Taùc - Collected Writings (gsung-
‘bum) cuûa mKhan-cher. Kun-bzang dPal-ldan,
trang 353-484. Do Ñöùc Dilgo Khyentse Rinpoche
aán haønh, Bhutan, 1986. Baûn dòch tieáng Anh vaø
tieáng Phaùp cuûa Nhoùm Padmakara Translation
Group saép chaøo ñôøi döôùi teân Cuoäc Ñôøi Vaø Nhöõng
Giaùo Huaán Cuûa Patrul Rinpoche - The Life and
Teachings of Patrul Rinpoche.

5. Saùch Tham Khaûo Phuï

Danh muïc naøy chæ lieät keâ nhöõng taøi lieäu ñaõ ñöôïc trích daãn cho rieâng
phaàn Chuù Thích vaø Thuaät Ngöõ, chöù khoâng phaûi laø moät danh saùch
ñaày ñuû bao goàm taát caû nhöõng taøi lieäu lieân heä.

Con Ñöôøng Tænh Giaùc Vó Ñaïi - Great Path of


Awakening, Jamgon Kongtrul (K. McLeod chuyeån
Anh ngöõ), Boston, Nhaø xuaát baûn Shambhala,
1987.

721
LỜI VÀNG CỦA THẦY TÔI

Duõng Khí Giaùc Ngoä - Enlightened Courage, Dilgo


Khyentse, Peyzac-le Moustier (Phaùp quoác), AÁn
baûn cuûa Padmakara, 1992.
Huyeàn Thoaïi Cuûa Ñaïi Baûo Thaùp - Legend of the Great
Stupa, Keith Dowman chuyeån Anh ngöõ, Berkeley,
Nhaø xuaát baûn Dharma Publishing, 1973.
Nhöõng Giaùo Huaán Ñöôïc Caát Daáu Cuûa Taây Taïng: Giaûi
Thích Veà Truyeàn Thoáng Taøng Kinh (Terma) Cuûa
Tröôøng Phaùi Phaät Giaùo Nyingma - Hidden
Teachings of Tibet: An Explanation of the Terma
Tradition of the Nyingma School of Buddhism,
Tulku Thondup Rinpoche, London, Nhaø xuaát baûn
Wisdom 1986.
Phaùp Tu Döï Bò Toái Yeáu Cuûa Ñaïi Vieân Maõn - Dzogchen
Innermost Essence Preliminary Practice, Jigme
Lingpa (Tulku Thondup chuyeån Anh ngöõ),
Dharamsala, Library of Tibetan Work and
Archives, 1982.
Truyeàn Thoáng Maät Ñieån Nyingmapa - Tantric Tradition
of the Nyingmapa, Tulku Thondup, Marion,
Buddayana, 1984.
Tröôøng Phaùi Nyingma Cuûa Phaät Giaùo Taây Taïng: Neàn
Taûng vaø Lòch Söû - Nyingma School of Tibetan
Buddhism: Its Fundamentals and History, Dudjon
Rinpoche (Dorje vaø Kapstein chuyeån Anh ngöõ),
Boston, Nhaø xuaát baûn Wisdom, 1991.

722
Boà Ñeà Taâm Vöông,
Taâm toái thöôïng, taâm voâ cuøng traân quyù,
Nôi taâm aáy chöa sinh,
xin cho taâm aáy naåy sinh,
Nôi taâm aáy ñaõ sinh,
xin cho taâm aáy ñöøng bao giôø thoaùi chuyeån
Maø vónh vieãn moãi ngaøy moät vöôn leân,
vöôn leân cao hôn…1

Lôøi Vaøng Cuûa Thaày Toâi


Baûn Hieäu Ñính Toaøn Boä - Aán Baûn 2008
Viet Nalanda Foundation aán toáng taïi Hoa Kyø

Moïi sai soùt laø cuûa ngöôøi chuyeån ngöõ vaø hieäu ñính.
Moïi coâng ñöùc xin hoài höôùng leân quaû vò Giaùc Ngoä
cuûa taát caû chö Ñaïo Sö
cuøng toaøn theå phaùp giôùi chuùng sinh.

1 “Bodhicitta, the Excellent and Precious Mind, where it is unborn, may it arise;
where it is born, may it not decline, but ever increase higher and higher…” (Lôøi
nguyeän phaùt Boà Ñeà Taâm - Nguyeãn Höõu Hieäu dòch)
Viet Nalanda Foundation
(tröôùc ñaây coøn coù teân laøø Viet Vajra Foundation) laø moät toå chöùc baát
vuï lôïi 501(c)3 ñöôïc thaønh laäp vaøo naêm 2006 taïi Hoa Kyø ñeå taïo
nhòp caàu keát noái giöõa nhöõng Phaät töû ngöôøi Vieät coù duyeân vôùi truyeàn
thoáng Kim Cöông Thöøa taïi khaép nôi treân theá giôùi. Viet Nalanda
Foundation coå suùy tinh thaàn baát boä phaùi, vaø toân troïng chö Ñaïo Sö
cuøng caùc Giaùo Phaùp ñaëc thuø cuûa taát caû boán doøng truyeàn thöøa cuûa
Phaät Giaùo Taây Taïng goàm coù Nyingma, Sakya, Kagyu vaø Gelug.

Muoán bieát theâm chi tieát veà toå chöùc Viet Nalanda Foundation cuõng
nhö tìm hieåu theâm veà Kim Cöông Thöøa – Phaät Giaùo Taây Taïng, xin
vaøo xem trang nhaø http://www.vietnalanda.org hoaëc göûi ñieän thö
ñeán vietnalanda@ymail.com.

Muoán phaùt taâm cuùng döôøng cho quyõ aán toáng kinh saùch cuûa Viet
Nalanda Foundation, xin lieân laïc ñòa chæ:
14905 Coles Chance Road
North Potomac, MD 20878
USA

Taøi lieäu Vieät ngöõ veà Kim Cöông Thöøa – Phaät Giaùo Taây Taïng cuõng
coù theå ñöôïc tìm thaáy taïi caùc trang nhaø sau ñaây:

Thö Vieän Nalanda – http://www.nalanda.batnha.org


Thö Vieän Hoa Sen – http://www.thuvienhoasen.org
Trang Nhaø Quaûng Ñöùc – http://www.quangduc.org
Ghi Chú của Viet Nalanda Foundation về  
Phương Danh Ấn Tống và Tịnh Tài  Cúng Dường 
 
 
Trong thời gian từ tháng 3 năm 2007 đến tháng 10 năm 2008, Viet 
Nalanda  Foundation  (trước  đây  có  tên  là  Viet  Vajra  Foundation) 
đã  kêu  gọi quý  đạo  hữu  phát  tâm đóng  góp  cho  chi  phí  ấn  tống 
của hai quyển sách “Lời Vàng Của Thầy Tôi” và “Phát Tâm Bồ Đề.” 
Có nhiều đạo hữu đã gửi tịnh tài đến đóng góp cho cả hai quyển 
sách cùng một lúc. 
 
Dựa trên chi phí ấn tống của mỗi quyển sách, chúng tôi đã chia số 
tịnh tài đóng góp của quý đạo hữu theo tỷ lệ 4/5 cho quyển “Lời 
Vàng Của Thầy Tôi” và 1/5 cho quyển “Phát Tâm Bồ Đề.” Do đó, số 
tịnh tài được liệt kê trong Phương Danh Ấn Tống dưới đây phản 
ảnh  đóng  góp  của  quý  đạo  hữu  cho  quyển  “Lời  Vàng  Của  Thầy 
Tôi.” 
 
Tổng số tịnh tài quyên góp được, sau khi trang trải chi phí ấn tống 
và cước phí, nếu còn tồn quỹ thì sẽ được chuyển qua quỹ ấn tống 
các  kinh sách của Viet Nalanda Foundation trong tương lai. 
 
Nguyện  xin  chư  Phật  chư  Bồ  Tát  chứng  giám  cho  công  đức  ấn 
tống  kinh  sách  của  quý  đạo  hữu  và  nguyện  cho  những  lời  vàng 
ngọc của chư đạo sư sẽ đến được với tất cả chúng sinh trong khắp 
sáu cõi.  
 
Nguyện hồi hướng tất cả công đức đến quả vị giác ngộ của chư vị 
Đạo Sư cùng toàn thể pháp giới chúng sinh. 
 
 
Viet Nalanda Foundation 
Hoa Kỳ, tháng 10, 2008 
 
Phương Danh Ấn Tống 
 
 
Liêu Tiết Mai      Westminster, CA    $20 
Hồ Kim Loan      Westminster, CA    $20 
Nga Đỗ      Huntington Beach, CA   $20 
Phan Tấn Hải      Westminster, CA    $80 
Mai‐Thy Trương    Westminster, CA     $100 
Phạm N. Ngọc Bảo    Westminster, CA    $40 
Thanh Diệp & Mai Thái  Santa Ana, CA      $16 
Vũ H. Đệ      Santa Ana, CA     $50 
Khoa Phạm      Garden Grove, CA    $100 
Đức Ngô      Garden Grove, CA    $48 
Trung Nguyễn     Sacramento, CA    $100 
Bích Thủy      San Jose, CA      $200 
Nguyễn Thúy Mai    San Jose, CA      $25 
Minh Đỗ      San Jose, CA      $40 
Võ Kim Loan      Long Beach, CA    $400 
Ni sư Việt Giáo    Houston, TX      $1000 
Vannessa Nguyễn    Seattle, WA      $100 
Lâm N. Duyên      Falls Church, VA    $30 
Nguyễn Đỗ‐Như    Virginia      $50 
Dr. Gene Y Woo    Falls Church, VA    $160 
Hoa Thuy Burke    Falls Church, VA    $30 
Kim Bich D Pham    Sterlings, VA       $20 
Michael Scalia      Leesburg, VA      $30 
Cô Thân Nhẫn     Virgina       $40 
Gia đình bác Phước Minh  Virgina       $40 
Bác Chúc Diệu     Virgina       $40 
Cô Quảng Kiểng    Virgina       $40 
Bác Diệu Mỹ      Virgina       $16 
Bác Diệu Minh     Virgina       $24 
Diệu Xuân & Tường Minh  Virgina       $75 
Cô Diệu Đức      Virgina       $24 
Chị Diệu Liên      Virgina       $15 
Phương An & bạn    Virgina       $80 
Cô Diệu Hòa      Virgina       $24 
Tâm Diệu Phú & Nguyên Tuệ  Virgina       $160 
Huỳnh Tuyết Anh Như  Sterling, VA      $75 
Lê Thị Phượng     Pittsburgh, PA     $40 
Brenda Gaskill     Takoma Park, MD    $20 
Anne La, Bác Diệu Thiện &   Maryland      $40 
Bác Diệu Thắng 
Cô  Từ  Nguyên    Maryland      $50 
Thắm Nguyễn      Germantown, MD    $40 
Lê Giao Loan      Toronto, Canada    $50 
Minh Nguyễn      Vancouver, Canada    $100 
Cao Ngọc Tính     Winnipeg, Canada    $10 
Lê Thị Sỹ      Karlsruhe, Germany    $50 
Ngô Vạn Châu     Rosemead, CA     $20 
Vô Huệ Nguyên    San Diego, CA      $100 
Quảng Anh Ngọc Hân   Sydney, Úc      $150 
Tiên Đoàn      Gilbert, AZ      $75 
Xin hồi hướng cho Nathan Bates bệnh hoạn tiêu trừ,  
cầu siêu thoát cho ông bà nội ngoại hai bên 
Vu‐Dong family    Mesa, AZ      $60 
Xin hồi hướng hương linh sư Tuệ Năng 
Vũ Huy Thông     Ammandale, VA     $100 
Xin hồi hướng cho Vũ Huy Tú & Trịnh Thị Nghiêm 
Trang Phạm      Ontario, Canada    $254 
Xin hồi hướng  cho Phạm Văn Hòa & Dương Thị Tư 
Bác Diệu Tịnh  & Lưu family  N. Potomac, MD    $160 
Xin hồi hướng cho hương linh Cụ Ông Bùi  Thạnh 
Ngô Quang Thắng    Brossard QC, Canada    $56 
Xin hồi hướng  cho Ngô Quang Sự, pháp danh Trí Đạt 
 
 
 

You might also like