Professional Documents
Culture Documents
A. PHN L THUYT
I. ANKEN
1. Khi nim - ng phn - Danh php
a. Khi nim:
Anken l hidrocacbon khng no mch h c 1 ni i trong phn t.
C CTTQ l CnH2n (n 2 )
Cc cht C2H4, C3H6, C4H8 . . . CnH2n (n2) hp thnh dy ng ng
ca anken.
b. ng phn: C hai loi ng phn
ng phn cu to: (ng phn mch C v ng phn v tr lin kt i)
Th d:
C4H8 c ba ng phn cu to.
CH2=CH-CH2-CH3;
CH3-CH=CH-CH3;
CH2=C(CH3)-CH3
ng phn hnh hc (cis - trans):
- Cho anken c CTCT: abC=Ccd.
- iu kin xut hin ng phn hnh hc l: a b v c d.
Th d:
CH3-CH=CH-CH3 c hai ng phn hnh hc
H
C=C
H3
C
H
CH3
H
H3
trans
- but-2-en
C
C=C
CH3
H
cis - but-2-en
c. Danh php:
Danh php thng: Ging tn ankan nhng thay ui an = ilen.
- V d:
C2H4 (Etilen),
C3H6 (propilen)
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
- V d:
4
But-2-en
C H3 - C H = C H - C H 3
1
C H 2 = C(CH 3 ) - C H 3
2 - Metylprop-1-en
2. Tnh cht vt l
iu kin thng th
- T C2H4 C4H8 l cht kh.
- T C5H10 tr i l cht lng hoc cht rn.
3. Tnh cht ha hc
a,Phn ng cng (c trng)
- Cng H2:
CnH2n
+
H2 Ni, t
CnH2n+2
Ni, t
CH2=CH-CH3 + H2
CH3-CH2-CH3
- Cng Halogen:
CnH2n +
X2
CnH2nX2
CH2=CH2 + Br2
CH2Br - CH2Br
Note:
- Dng Br2 nhn bit anken ( lm mt mu )
- Cng HX (X: Cl, Br, OH . . .)
- Th d:
CH2=CH2 + HOH
CH3-CH2OH
H
CH2=CH2 + HBr
CH3-CH2Br
Note:
- Cc anken c cu to phn t khng i xng khi cng HX c th cho
hn hp hai sn phm
0
CH3-CH=CH2
HBr
CH3-CH2-CH2Br (spp)
1-brompropan
CH3-CHBr-CH3 (spc)
Quy tc Maccopnhicop:
2-brompropan
- Trong phn ng cng HX vo lin kt i, nguyn t H (phn mang
in dng) ch yu cng vo nguyn t C bc thp hn (c nhiu H
hn), cn nguyn hay nhm nguyn t X (phn mang in m) cng
vo nguyn t C bc cao hn (t H hn).
b. Phn ng trng hp:
- iu kin: Phn t phi c lin kt i C=C.
nCH2=CH2
Etilen
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
( CH2-CH2 )n
Polietilen (P.E)
3n
O2
2
t0
nCO2
nH2O ( n H O = n CO )
2
t , p, xt
2
II. ANKADIEN
1. nh ngha - Phn loi - Danh php
a, nh ngha:
- L hidrocacbon khng no mch h, trong phn t cha hai lin kt C=C
- CTTQ ca HC khng no mch h l : CnH2n-2 (n 3 )
- V d: CH2=C=CH2, CH2=CH-CH=CH2 . . .
b. Phn loi: C ba loi:
- Ankadien c hai lin kt i lin tip.
- Ankadien c hai lin kt i cch nhau bi mt lin kt n (ankadien lin
hp).
- Ankadien c hai lin kt i cch nhau t hai lin kt n tr ln.
c. Danh php:
S ch v tr nhnh + tn nhnh + tn mch C chnh
+ s ch v tr lin kt i + ien.
V d: CH2=CH-CH=CH2 (buta-1,3-ien)
2. Tnh cht ha hc
a. Phn ng cng (H2, X2, HX)
Cng H2:
CH2=CH-CH=CH2 +
2H2
Cng brom:
Cng 1:2
CH2=CH-CH=CH2 +
Br2 (dd) -80 C
0
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
Ni, t 0
CH3-CH2-CH2-CH3
CH2=CH-CHBr - CH2Br
(spc)
Cng 1:4
CH2=CH-CH=CH2
Br2 (dd)
400 C
CH2Br-CH=CH-CH2Br
(spc)
Cng 1:4
CH2=CH-CH=CH2
HBr
400 C
CH2Br-CHBr-CHBr-CH2Br
CH2=CH-CHBr-CH3
(spc)
CH2=CH-CH2-CH2Br
(spc)
( CH2-CH=CH-CH2 )n
Cao su buna
c, Phn ng oxi ha:
Oxi ha hon ton
2C4H6
+ 11O2 t
8CO2 + 6H2O
Oxi ha khng hon ton
- Tng t nh anken th ankadien c th lm mt mu dd thuc tm.
Note:
- Phn ng ny dng nhn bit ankadien.
3. iu ch
c iu ch t ankan tng ng bng phn ng tch H2.
CH3CH2CH2CH3 xt, t
CH2=CH-CH=CH2 + 2H2
xt, t
CH3-CH(CH3)-CH2-CH3
CH2=C(CH3)-CH=CH2 + 2H2
0
III. ANKIN
1. Khi nim - ng phn - Danh php
a. Khi nim
- L hidrocacbon khng no mch h trong phn t c mt lin kt C C
- CTTQ l CnH2n-2 (n 2).
- Cc cht C2H2, C3H4, C4H6 . . .CnH2n-2 (n 2) hp thnh mt dy ng
ng ca axetilen.
b. ng phn
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
CH3-CC-CH3.
c. Danh php:
Danh php thng:
Tn gc ankyl + axetilen
V d:
C2H2
(axetilen),
CHC-CH3 (metylaxetilen)
Danh php thay th:
But-1-in
C H3 - C H 2 - C C H
2
But-2-in
C H 3 - C C- C H 3
2. Tnh cht ha hc:
a. Phn ng cng (H2, X2, HX, phn ng ime ha v trime ha).
Cng H2
CHCH + H2
CH2=CH2
Ni, t
Ni, t
CH2=CH2 + H2
CH3-CH3
Note:
- Nu dng xc tc Pd/PbCO3 ankin ch cng mt phn t H2 to anken
CHCH + H2
CH2=CH2
Pd/PbCO , t
Cng X2
CHCH + Br2
CHBr =CHBr
CHBr=CHBr + Br2
CHBr2-CHBr2
Cng HX
HgCl
150-200
CHCH + HCl
CH2 =CHCl
C
Phn ng ime ha - trime ha
2CHCH xt, t
CH2=CH-CCH (vinyl axetilen)
600 C
3CHCH xt
C6H6
b. Phn ng th bng ion kim loi:
iu kin: Phi c lin kt 3 u mch.
2
0
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
R-CCH
AgNO3 + NH3
R-CCAg
NH4NO3
Note:
- Phn ng ny dng nhn bit Ank-1-in
c. Phn ng oxi ha:
Oxi ha hon ton:
CnH2n-2
3n -1
O2
2
nCO2 +
(n-1)H2O
Note:
- S mol anken = s mol CO2 s mol H2O
Oxi ha khng hon ton:
- Tng t nh anken v ankadien, ankin cng c kh nng lm mt
mu dung dch thuc tm. Phn ng ny dng nhn bit ankin.
3. iu ch:
a. Phng th nghim:
CaC2 +
2H2O
C2H2
+
Ca(OH)2
b, Trong cng nghip:
2CH4
C2H2
+
3H2
1500 C
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
c. Danh php:
- Gi tn theo danh php h thng.
S ch v tr nhm ankyl + tn ankyl + benzen.
CH3
- V d: C6H5CH3 (metylbenzen).
2. Tnh cht ha hc:
a. Phn ng th:
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
Br
bt Fe
+
Br2
+
HBr
CH3
-Br
CH3
Br2
HBr
HBr
o-bromtoluen
CH3
Br
p-bromtoluen
- Phn ng gia benzen v ng ng vi axit HNO 3 xy ra tng t nh
phn ng vi halogen.
Quy tc th H vng benzen: Cc ankyl benzen d tham gia phn
ng th nguyn t H ca vng benzen hn benzen v s th u tin
v tr ortho v para so vi nhm ankyl.
Th nguyn t H mch chnh
C6H5CH3 + Br2 t
C6H5CH2Br + HBr
b. Phn ng cng:
Cng H2 v cng Cl2.
c. Phn ng oxi ha:
Oxi ha khng hon ton:
- Toluen c kh nng lm mt mu dung dch thuc tm cn benzen th
khng.
Note:
- Phn ng ny dng nhn bit Toluen.
Phn ng oxi ha hon ton:
0
CnH2n-6
3n - 3
O2
2
n CO2
+ (n-3) H2O
V. STIREN:
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
1. Cu to:
CTPT: C8H8; CTCT:
2. Tnh cht ha hc:
a. Phn ng vi dung dch Br2.
CH=CH
2
Note:
- Phn ng ny dng nhn bit stiren.
b. Phn ng vi H2.
c. Tham gia phn ng trng hp lin kt i C=C.
VI. NAPTTALEN:
1. Cu to phn t:
CTPT: C10H8. CTCT:
3. Tnh cht ha hc:
Tham gia phn ng th v tham gia phn ng cng.
B. BI TP C HNG DN GII
Dng 1. Lp CTPT ca anken
Gi CTPT ca anken l: CnH2n.
lp CTPT ca anken ta c th s dng mt trong cc cch sau
Cch 1:
- M = 14n. Tm M theo bi n CTPT
Cch 2:
n=
nCO2
nanken
CTPT
Cch 3:
- Ta lp t l trn PTHH a ra phng trnh bc nht mt n (n
l n). T tnh gii tr n.
Lu :
- Nu l hn hp hai anken ng ng k tip ca nhau th ta quy thnh
mt anken c CT l CnH2n . T tnh gi tr n .
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
n=
nCO2
nankin
n=
nCO2
nankin
nCO2
nCO 2 nH2O
Cch 3:
- Ta lp t l trn PTHH a ra phng trnh bc nht mt n
- T tnh gii tr n CTPT
Lu :
- Nu l hn hp hai ankin ng ng k tip ca nhau th ta quy thnh
mt ankin c CT l CnH2n2 . T tnh gi tr n .
V d 1: t chy hon ton 2,24 lt hidrocacbon X thu c 6,72 lt kh CO 2 (cc
th tch kh c o ktc). X tc dng vi AgNO 3 trong NH3 sinh ra kt ta Y.
Xc nh CTCT ca X.
Gii
Do X tc dng vi AgNO 3 trong NH3 sinh ra kt ta Y t ta c th suy ra
X l Ankin.
t CTPT ca X l: CnH2n-2.
2.24
6.72
nX =
=0.1(mol); nCO2 =
=0.3(mol)
22.4
22.4
nCO2 0.3
n
=
= =3
nankin 0.1
CTPT ca X l C3H4
6.72
26.88
nanken =
=0.3(mol); nO2 =
=1.2 (mol)
22.4
22.4
3n
CnH2n
n CO2 +
n H2O
+
O2
2
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
0.3
1.2
3n
n = 2.67.
2
Vy CT ca hai anken l: C2H4 v C3H6.
C 1.2 = 0,3.
C. PHN BI TP C BN
Cu 1. Vit CTCT cc ng phn (cu to) anken ng vi CTPT l C 4H8 v C5H10
v gi tn theo tn thay th.
Cu 2. Vit CTCT cc anken c tn gi sau:
a. Butilen, 2-metylbut-2-en, pent-1-en, 2,3-imetylpent-2-en.
b. Propilen, hex-1-en, etilen, 2-metylpent-1-en, iso-butilen.
Cu 3. Gi tn cc anken sau theo danh php thay th
a. CH2=CH-CH2-CH3, CH2=C(CH3)-CH2-CH3,
b. CH3-C(CH3)=C(CH3)-CH2-CH3.
c. CH3-CH=CH-CH(CH3)-CH2-CH3, CH2=CH-CH3, CH2=CH2.
Cu 4. Hon thnh cc PTHH ca cc phn ng sau:
a. CH3-CH=CH-CH3
+
H2 Ni, t
b. CH2=CH-CH3
+
Br2
c. CH2=C(CH3)-CH3
+
HBr
d. CH2=CH-CH2-CH3
+
H2O
H
e. CH3-CH=CH-CH3
+
HBr
f. C2H4
+
O2 t
g. nCH2=CH2
p, xt, t
h. nCH2=CH-CH3
p, xt, t
i. nCH2=CHCl
p, xt, t
Cu 5. Vit PTHH iu ch cc cht sau i t cc cht hu c tng ng.
PE, PVC, etilen, propilen, 2-clopropan, ancol etylic.
Cu 6 (A-08). Cho cc cht sau:
CH2=CH-CH2-CH2-CH=CH2,
CH2=CH-CH=CH-CH2-CH3,
CH3-C(CH3)=CH-CH3,
CH2=CH-CH2-CH=CH2.
Cht no c ng phn hnh hc.Vit CTCT cc ng phn cis-trans ca n.
Cu 7. Vit CTCT cc ng phn ankin ng vi CTPT l C 4H6 v C5H8 v gi tn
theo tn thay th.
Cu 8. Vit CTCT cc ankin c tn gi sau:
a. Metyl axetilen, etyl metyl axetilen, imetyl axetilen
0
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
b. 3-metylbut-1-in, pent-1-in.
c. Hex-2-in, axetilen, 3,4-imetylpent-1-in.
Cu 9. Gi tn cc anken sau theo danh php thay th
a. CHCH-CH2-CH3, CHC-CH(CH3)-CH3,
b. CH3-C(CH3)=C(CH3)-CH2-CH3.
b. CH3-CC-CH(CH3)-CH2-CH3, CHCH-CH3, CHCH.
Cu 10. Hon thnh cc PTHH ca cc phn ng sau:
a. CHC-CH3
+
H2 Ni, t
b. CHC-CH3
+
H2 Pd, PbCO , t
c. CHC-CH3
+
Br2
d. CHCH
+
HCl
e. CHCH
+
H2O Hg
f. 2CHCH
xt (imeha)
g. 3CHCH
600 C, xt (trimeha)
Cu 11. Vit PTHH iu ch cc cht sau t cc mono me tng ng.
Axetilen, vinyl clorua, benzen, vinyl axetilen.
Cu 12. Hon thnh cc chui phn ng sau:
a. CH4
C2H2 C2H4 C2H6 C2H5Cl C2H4.
b. CH4
C2H2 C4H4 C4H6 polibutadien
c. CH4
C2H2 C6H6 C6H5Br
d. C2H6
C2H4 PE
e. CH4
C2H2 Vinyl clorua PVC
Cu 13. Nhn bit cc cht sau bng phng php ha hc.
a. CH4, C2H4, C2H2 v CO2.
b. But-1-in v but-2-in
c. Benzen, hex-1-en v toluen
d. Benzen, stiren v toluen
Cu 14. T CH4 iu ch: Cao su buna, benzen, PE v PVC.
Cu 15. Vit CTCT cc ng phn benzen ng vi CTPT C 8H10 v gi tn cc
ng phn .
Cu 16. Hon thnh cc PTHH ca cc phn ng sau:
a. C6H5CH3
+
Br2
t
b. C6H5CH3
+
Br2
Fe, t
c. C6H5CH3
+
HNO3(c)
H SO (c), t
d. C6H5CH=CH2 +
Br2
e. C6H5CH=CH2 +
HBr
f. nC6H5CH=CH2
p, xt, t
0
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh
THE END
Trng THPT Bn Ba
Thi Bnh