Professional Documents
Culture Documents
Tốc độ tăng trưởng dân số đô thị ở các nước đang phát triển nhanh hơn nhiều so với
những nước phát triển do :
+Các nước đang phát triển đang công nghiệp hóa mạnh.
+Qúa trình ly tâm (di dân từ thành phố trung tâm ra những lớp ngoài của thành phố) ở
các nước phát triển.
Các chuyên gia của LHQ nêu rõ rằng nhiều người dân thành thị ở các nước chẳng
thích thú gì với quá trình đô thị hóa và cố thoát ra ngoài thiên nhiên. Ngược lại, dân nông
thôn lại muốn lao vào thành phố. Các cuộc điều tra xã hội học cho thấy số lượng người
nông thôn về thành thị đông hơn hẳn dòng chảy ngược lại.
Tại Việt Nam:
+ Nếu năm 1986 chỉ có gần 12 triệu người sống trong các thành phố thì đến năm 2006 số
dân thành thị đã tăng lên gấp đôi với gần 23 triệu người, chiếm trên 27% tổng dân số cả
nước.
+Theo kết quả điều tra, dân số đô thị tăng nhanh với trung bình 3% năm, gấp 3 lần tỷ lệ
tăng dân số chung của cả nước.
+Tỷ lệ dân số đô thị hiện nay dưới 40%, theo quy hoạch phát triển đến năm 2010 tỷ lệ đó
sẽ đạt 56-60%, đến năm 2020 là 80%.([1])
([1]) : Báo cáo tại Hội nghị “Giải quyết các vấn đề phát triển đô thị”, tiến sĩ Phạm Sĩ
Liêm, Phó chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam
+Dự kiến dân số đô thị của Hà Nội đến năm 2010 sẽ là 3,9 - 4,2 triệu người, năm 2020 là
7,9 - 8,5 triệu người; còn với TP Hồ Chí Minh năm 2010 là 10 triệu người, đến 2025 là
16-17 triệu người [2]
([2] Báo cáo tại hội thảo "Các vấn đề ven đô và đô thị hóa", PGS-TS. Lưu Đức Hải, Viện
trưởng Viện Quy hoạch đô thị nông thôn (Bộ Xây dựng))
-Nguyên nhân gia tăng dân số đô thị.
Sự mở rộng tự nhiên của dân cư hiện có. Thông thường quá trình này không phải là tác
nhân mạnh vì mức độ tăng trưởng dân cư tự nhiên của thành phố thường thấp hơn nông
thôn.
Sự chuyển dịch dân cư nông thôn vào đô thị, do:
+ Sức hút từ đô thị.
+Lực đẩy từ nông thôn, đó là các lực đẩy phát sinh từ đông dân, ít đất canh tác, cơ sở
hạ tầng thiếu thốn, cuộc sống nghèo nàn lạc hậu,...
. Tờ Newizv dẫn báo cáo của LHQ cho biết, năm 2009 nhân loại đã bước qua một giới
hạn rất quan trọng là dân thành thị trên hành tinh chúng ta đã vượt số dân nông thôn. 60
năm trước dân số trên thế giới phân bố như sau: 70% ở nông thôn, 30% ở thành thị. Tới
giữa thế kỷ 21 tỷ lệ có thể đổi ngược - ở thành thị có tới 70% số dân toàn cầu và đạt con
số 5,3 tỷ người. Trong đó châu Á chiếm 63% (3,3 tỷ người), châu Phi – gần 25% (1,2 tỷ
người).
Theo Niên giám thống kê của ESCAP (Uỷ ban Kinh tế-xã hội châu Á-Thái Bình
Dương của LHQ) thì quá trình “di cư” từ nông thôn vàothành phố diễn ra nhanh nhất là ở
khu vực các nước ASEAN, nơi tỉ lệ dân cư đô thị tăng từ 32% năm 1990 lên 45% năm
2006.
Tại Việt Nam, Tỷ lệ tăng dân số thành thị - nông thôn ngày một chênh lệch.
+Năm 1999-2009, dân số thành thị đã tăng lên với tỷ lệ bình quân là 3,4%. Trong khi đó,
ở khu vực nông thôn, tỷ lệ tăng dân số chỉ có 0,4%( Vào năm 1999, tỷ lệ dân số thành thị
chiếm 23,5%. Trong số 9,4 triệu người tăng thêm từ năm 1999 đến 2009, có đến 7,3 triệu
người (chiếm 77%) tăng lên ở khu vực thành thị.).
+Theo thống kê của Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA), người di cư nông thôn chiếm
tới 1/3 dân số của TP Hồ Chí Minh và 1/10 dân số của Hà Nội và làn sóng này vẫn đang
tiếp tục không ngừng chảy([2]).
_ảnh hưởng của quá trình tăng dân số đô thị đến vấn đề đô thị hóa.
_Hình thành các đô thị mới và siêu đô thị.
+ Diễn đàn thế giới về vấn đề đô thị hóa diễn ra ở Rio de Janeiro (Brazil) đưa ra dự báo
rằng trong 40 – 50 năm tới sẽ xuất hiện những “siêu khu vực” với số dân trên 100 triệu
người. Những tập hợp các thành phố trải dài đến mức có thể gọi là “không đầu không
cuối” sẽ mọc lên tại Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil và khu vực Tây Phi.
. Các thành phố lớn dần lên, nối kết với nhau và tạo ra các “siêu khu vực” mà theo cách
gọi của các chuyên gia LHQ là “bất tận”, dài hàng trăm cây số với số dân nhiều chục
triệu người.
Hai trong ba siêu thành phố lớn nhất trong tương lai
Tôkyo-Nhật Bản (Ảnh: skypecrapercity.com)
+Tại Việt Nam, quá trình đô thị hoá cũng tuân theo quy luật của thế giới. Năm 1990, cả
nước mới có khoảng 500 đô thị lớn nhỏ, đến năm 2000 đã tăng lên 649 và năm 2003 là
656 đô thị.
Tốc độ đô thị hóa ở Việt Nam hiện đang được xếp vào loại nhanh nhất thế giới - Ảnh:
H.TR.
_Qúa trình đô thị hóa diễn ra nhanh và hình thành nên nhiều đô thị mới do sự gia tăng
dân số đô thị, bên cạnh những mặt tích cực cũng nảy sinh nhiều vấn đề kinh tế - xã hội
khó giải quyết.
+Mặt tích cực:người di cư góp phần không nhỏ vào sự phát triển kinh tế, xã hội của các
đô thị (họ được trả công thấp hơn, làm những công việc mà cư dân đô thị lâu năm chưa
chắc đã chịu làm).
Theo các cuộc điều tra cho thấy 40 “siêu khu vực” lớn nhất chiếm không quá nhiều diện
tích của hành tinh nhưng có tới 18% dân số thế giới sống ở đó. Chúng chiếm 66% tài lực
kinh tế của thế giới và gần 85% phát minh công nghệ và khoa học. 25 thành phố lớn nhất
của thế giới tập hợp hơn một nửa tài sản của hành tinh. Sư tập trung tài sản lớn hơn diễn
ra ở Ấn Độ và Trung Quốc ở đó một nửa tài sản thuộc về 5 thành phố lớn nhất.
Trên thực tế, những Thành phố lớn đóng góp rất cao cho tổng thu nhập kinh tế quốc dân
(GDP) như trường hợp, 2 thành phố Osaka và Tokyo chiếm 36% của Nhật Bản; Bangkok
chiếm 37% của Thái Lan; Manila chiếm 24% của Philippines, TP. HCM chiếm 33% của
VN.
Cụ thể:
1.Tăng dân số đô thị dẫn tới nghèo đói:
Cộng đồng di cư đông đảo các thành phần cũng đồng thời mang theo cả gánh nặng của
đói nghèo.
Người nghèo có thể bị bỏ rơi...
Năm 1980, ước tính có 40 triệu hộ gia đình dân đô thị nghèo đói so với 80 triệu hộ nghèo
đói ở nông thôn.
Năn 2000, các hộ nghèo tuyệt đối ở đô thị tăng lên 76% chiếm 72 triệu hộ, trong khi số
các hộ nghèo ở nông thôn giảm xuống 29% với 56 triệu hộ.
Nguyên nhân: các dân nhập cư đến từ nông thôn là nhứng người ít được đào tạo hay
không được đào tạo chính thức, họ thường không có chuyên môn, họ thiếu tiền vốn nên
chỉ lao đọng chân tay là chủ yếu, như đứng đường, bán hàng rong, mài dao, viết thư, thu
lượm đồng nát, đánh giày, v.v... sơn đông mãi võ, cửu vạn,...với thu nhập thấp trong khi
mức sống ở đô thị thì rất cao.Ngoài ra, tình trạng thất nghiệp ở đô thị đang ngày một gia
tăng.
_Tình trạng đói nghèo đã dẫn tới sự suy dinh dưỡng lan tràn trong các đô thị. Ở rất nhiều
các thành phố, số trẻ suy dinh dưỡng đói ăn ngày một gia tăng.
Một đứa trẻ đang nằm trên chiếc giường làm bằng bìa các tông tại khu nhà ổ chuột nằm
trên bãi rác khổng lồ của New Delhi. Dù lợi nhuận của các doanh nghiệp tăng vọt và thị
trường chứng khoán không ngừng phát triển, nhiều cảnh đói nghèo vẫn hiện diện khắp
nơi tại nền kinh tế lớn thứ 3 châu Á. Ảnh: AFP
Bức ảnh chụp một đứa bé đang chờ được phát khẩu phần ăn, đứng cạnh rất nhiều trẻ em
khác xếp hàng tại khu Tondo, thủ đô Manila của Philippines.Khoảng cách giàu nghèo
trong xã hội đã đẩy hàng trăm triệu trẻ em vào cảnh đói nghèo. Ảnh: AFP
Sông Tô Lịch
Ảnh minh họa của topnews.in.
Tình trạng thất học, thất nghiệp và phân hoá giàu nghèo tăng cao.Trong quá trình hội
nhập và phát triển, người dân đô thị cần có trình độ văn hoá tay nghề cao để tiếp cận với
khoa học kỹ thuật – công nghệ và đáp ứng với nhu cầu tuyển dụng lao động. Song thực tế
cho thấy ở các đô thị và các vùng ven đô vẫn còn một bộ phận không nhỏ những người
thất nghiệp, trình độ học vấn không cao. Đây chủ yếu là những lao động giản đơn di cư
từ khu vực nông thôn lên thành thị để kiếm việc làm. Phần lớn trong số họ chỉ tìm được
công việc giản đơn trong các khu công nghiệp, khu chế xuất ở gần thành thị, một số khác
kém may mắn hơn phải lang thang tìm kiếm công việc không ổn định trong nội thị với
thu nhập ít ỏi. Nhiều vấn đề phát sinh cũng bắt nguồn từ đây, khi thu nhập của người lao
động không đủ tích lũy để gửi về gia đình như kỳ vọng trước đó. Điều tra gần đây của
Tổng cục Thống kê cho thấy, trong số lao động di cư, có tới 2/3 là lao động trẻ (15-19
tuổi); hơn 50% là di cư để tìm việc làm, 47% là để cải thiện điều kiện sống. Một điều tra
khác của Viện Khoa học lao động và xã hội cũng cho thấy, trong các doanh nghiệp có
vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, tỷ lệ lao động ngoại tỉnh chiếm tới 70%. Tính đến tháng
12/2007 cả nước có hơn 170 khu công nghiệp, khu chế xuất phân bổ ở 55 tỉnh, thành trên
cả nước với khoảng trên 1 triệu người lao động đang làm việc, trong đó có 700.000 người
lao động di cư từ các tỉnh khác hoặc huyện khác đến [3]([3] Số liệu thống kê năm 2007
Theo Tạp chí Ban Tuyên giáo.)
Do chỉ được hưởng mức lương thấp, lại phải làm việc vất vả nên số lao động di cư này dễ
nảy sinh những bất đồng và có những hành động thiếu kiềm chế.Trình độ dân trí chưa
cao và chênh lệch giữa các thành phần dân cư, đặc biệt là ngoại ô so với nội ô.Đây là sự
bất ổn đối với chủ trương phát triển một xã hội đô thị công bằng, ổn định và văn minh.
Trẻ em lang thang ở khu vực đô thị.
Sức khỏe của người dân đô thị ngày càng giảm do các tệ nạn xã hội gia tăng kéo theo các
bệnh dịch như HIV, giang mai,...và tình trạng ô nhiễm môi trường... gây ảnh hưởng lớn
tới sức khỏe dân cư thành phố. Những bệnh truyền nhiễm phổ biến ở các nước đang phát
triển như sốt rét, sốt xuất huyết, tả, thương hàn...hay các bệnh của những quốc gia công
nghiệp phát triển, như tim mạch, tăng huyết áp, ung thư, tâm thần, bệnh nghề nghiệp...Sự
suy thoái môi trường đô thị ảnh hưởng đặc biệt xấu đến những người nghèo sống trong
các khu ổ chuột và xóm liều do mật độ dân số cao, thiếu các dịch vụ vệ sinh và sức khỏe
công cộng.