You are on page 1of 138

Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Chæång 1
KHAÏI NIÃÛM CHUNG VÃÖ NHAÌ MAÏY ÂIÃÛN
TRAÛM BIÃÚN AÏP & HÃÛ THÄÚNG NÀNG LÆÅÜNG

1.1 KHAÏI NIÃÛM PHÁN LOAÛI NHAÌ MAÏY ÂIÃÛN VAÌ TRAÛM BIÃÚN AÏP
1.1.1- Phán loaûi nhaì maïy âiãûn ( NMÂ )
Nhaì maïy âiãûn laì mäüt Xê nghiãûp âàûc biãût coï nhiãûm vuû biãún âäøi caïc daûng
nàng læåüng khaïc nhau nhæ nàng læåüng cuía nhiãn liãûu (than, dáöu, khê âäút, nguyãn
tæí v.v. . . ) nàng læåüng cuía doìng næåïc, gioï, màût tråìi v.v ... thaình âiãûn nàng âãø
cung cáúp cho caïc häü tiãu thuû.
Càn cæï vaìo caïc loaûi nhiãn liãûu sæí duûng cho nhaì maïy âiãûn ngæåìi ta chia ra:
Nhaì maïy nhiãût âiãûn , thuíy âiãûn , phong âiãûn , nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí , nhaì maïy
âiãûn duìng nàng læåüng màût tråìi v.v...
a- Nhaì maïy nhiãût âiãûn (NÂ)
Trong nhaì maïy nhiãût âiãûn ngæåìi ta duìng nhiãn liãûu laì than âaï , dáöu hoàûc
khê âäút , trong âoï than âaï âæåüc sæí duûng räüng raîi nháút.
Âãø quay maïy phaït âiãûn, trong nhaì maïy nhiãût âiãûn duìng tuabin håi næåïc ,
maïy håi næåïc ( lä cä mä bin ), âäüng cå âäút trong vaì tua bin khê, tuabin håi næåïc
coï khaí nàng cho cäng suáút cao vaì váûn haình kinh tãú nãn âæåüc sæí duûng räüng raîi
nháút.
Nhaì maïy nhiãût âiãûn coìn âæåüc chia laìm 2 loaûi: Nhiãût âiãûn ngæng håi vaì
nhiãût âiãûn trêch håi:
+ Nhaì maïy nhiãût âiãûn ngæng håi toaìn bäü håi duìng saín xuáút âiãûn nàng.
+ Nhaì maïy nhiãût âiãûn trêch håi mäüt pháön nàng læåüng cuía håi âæåüc sæí
duûng vaìo muûc âêch cäng nghiãûp vaì sinh hoaût cuía nhán dán vuìng lán cáûn.
b. Nhaì maïy thuíy âiãûn : ( TÂ )
Nhaì maïy thuíy âiãûn duìng nàng læåüng cuía doìng næåïc âãø saín xuáút ra âiãûn
nàng . Âäüng cå så cáúp âãø quay maïy phaït thuíy âiãûn laì caïc tua bin næåïc truûc
ngang hay truûc âæïng .
So våïi nhiãût âiãûn nhaì maïy thuíy âiãûn coï mäüüt säú æu âiãøm quan troüng sau :
* Giaï thaình âiãûn nàng tháúp chè bàòng 1/5 - 1/10 nhiãût âiãûn .
*Khåíi âäüng nhanh chè cáön mäüt phuït laì coï thãø khåíi âäüng xong vaì cho
mang cäng suáút , trong khi âoï âãø khåíi âäüng mäüt täø maïy nhiãût âiãûn ( kãø caí loì vaì
tuabin ) phaíi máút haìng ngaìy .
* Coï khaí nàng tæû âäüng hoïa cao nãn säú ngæåìi phuûc vuû tênh cho mäüt âån vë
cäng suáút chè bàòng 1/10 ÷ 1/15 cuía nhiãût âiãûn .
* Kãút håüp caïc váún âãö khaïc nhæ cäng trçnh thuíy låüi, chäúng luî luût, haûn haïn,
giao thäng váûn taíi, häö thaí caï v.v...
Tuy nhiãn nhaì maïy TÂ cuîng coï mäüt säú nhæåüc âiãøm âaïng chuï yï:

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 1
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

* Väún âáöu tæ xáy dæûng mäüt nhaì maïy ráút låïn.


* Thåìi gian xáy dæûng daìi.
* Cäng suáút bë haûn chãú båíi læu læåüng vaì chiãöu cao cäüt næåïc .
* Thæåìng åí xa häü tiãu thuû nãn phaíi xáy dæûng âæåìng dáy cao aïp ráút täún
keïm.
c - Nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí :
Thæûc cháút nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí laì mäüt nhaì maïy nhiãût âiãûn, trong âoï loì
âäút than âæåüc thay bàòng loì phaín æïng nguyãn tæí.
Nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí tiãu thuû nguyãn liãûu ( Torium vaì Uranium ) ráút
êt, vç nàng læåüng 1kg Uranium tæång âæång våïi nàng læåüng cuía 2700 táún than âaï
tiãu chuáøn. Vç váûy åí nhæîng vuìng nuïi khäng thuáûn tiãûn cho viãûc váûn chuyãøn
nguyãn liãûu thç viãûc xáy dæûng nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí coï yï nghéa quan troüng.
Nàm 1954, Liãn Xä xáy dæûng nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí âáöu tiãn coï cäng
suáút 5.000KW, tiãu thuû ngaìy âãm khoaíng 30g Uranium, trong khi âoï NÂ coï
cuìng cäng suáút tiãu thuû khoaíng (100 ÷ 110) táún than xáúu.
d- Nhaì maïy âiãûn duìng sæïc gioï :
Trong nhaì maïy âiãûn naìy, ngæåìi ta låüi duûng sæïc gioï âãø quay mäüt hãû thäúng
caïnh quaût vaì truyãön âäüng âãø quay maïy phaït âiãûn. Khoï khàn cuía nhaì maïy âiãûn
naìy laì do täúc âäü vaì hæåïng gioï luän luän thay âäøi, nãn âiãöu chènh táön säú vaì âiãûn
aïp gàûp nhiãöu khoï khàn.
e- Nhaì maïy âiãûn duìng nàng læåüng màût tråìi :
Thæûc cháút cuîng laì nhaì maïy nhiãût âiãûn, trong âoï loì than âæåüc thay thãú
bàòng hãû thäúng kênh thu nháûn nhiãût nàng cuía màût tråìi. Nhaì maïy âiãûn duìng nàng
læåüng cuía màût tråìi âáöu tiãn trãn thãú giåïi âaî âæåüc xáy dæûng åí Liãn Xä våïi cäng
suáút 1.200 KW. Ngoaìi ra coìn coï nhaì maïy âiãûn duìng sæïc næåïc thuíy triãöu laì mäüt
nhaì maïy thuíy âiãûn sæí duûng nàng læåüng thuíy triãöu.
1.1.2/ Phán loaûi traûm biãún aïp
a- Traûm tàng aïp :
Traûm tàng aïp thæåìng âàût åí caïc nhaì maïy âiãûn coï nhiãûm vuû tàng âiãûn aïp
tæì âiãûn aïp maïy phaït âãún âiãûn aïp cao hån âãø truyãön taíi âãún caïc häü tiãu thuû åí xa.
b- Traûm haû aïp :
Traûm haû aïp âàût åí caïc häü tiãu thuû, âãø biãún âäøi âiãûn aïp tæì âaûi læåüng
cao hån âãún âaûi læåüng tháúp hån thêch håüp cho caïc häü tiãu thuû âiãûn.
c.Traûm biãún âäøi âiãûn xoay chiãöu thaình mäüt chiãöu vaì ngæåüc laûi.
d- Traûm phán phäúi âiãûn:
Gäöm mäüt säú âæåìng dáy cung cáúp vaì mäüt säú âæåìng dáy phán phäúi âãún caïc
häü tiãu thuû. Caïc âæåìng dáy naìy coï cuìng âiãûn aïp nhæ nhau, nãn trong traûm phán
phäúi khäng cáön maïy biãún aïp, åí âáy chè âàût thanh goïp, khê cuû âiãûn âoïng càõt, âiãöu
khiãøn.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 2
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

1.2. HÃÛ THÄÚNG NÀNG LÆÅÜNG


Hãû thäúng nàng læåüng laì táûp håüp nhæîng nhaì maïy âiãûn, traûm biãún aïp, caïc häü
tiãu thuû âiãûn vaì nhiãût nàng, chuïng âæåüc näúi laûi våïi nhau bàòng caïc maûng âiãûn vaì
nhiãût.
Hãû thäúng âiãûn laì mäüt bäü pháûn cuía hãû thäúng nàng læåüng gäöm coï caïc maïy
phaït âiãûn, thiãút bë phán phäúi âiãûn, maûng âiãûn vaì caïc häüi tiãu thuû âiãûn.
Ngæåìi ta chia hãû thäúng nàng læåüng thaình 3 bäü pháûn chênh:
1- Nguäön phaït nàng læåüng: Nhaì maïy âiãûn saín xuáút nhiãût nàng vaì âiãûn
nàng.
2- Bäü pháûn truyãön taíi: Maûng âiãûn vaì maûng nhiãût.
3- Caïc häü tiãu thuû: Biãún âäøi âiãûn nàng vaì nhiãût nàng thaình caïc daûng
nàng læåüng khaïc.
Âàûc âiãøm cuía hãû thäúng nàng læåüng:
a- Saín xuáút vaì tiãu thuû phaíi âäöng thåìi , caïc sæû cäú cuía báút cæï bäü pháûn naìo
laìm máút sæû cán bàòng giæîa saín xuáút vaì tiãu thuû âãöu coï thãø dáùn âãún ngæìng laìm viãûc
mäüt pháön hay toaìn bäü hãû thäúng .
b- Caïc quaï trçnh quaï âäü trong hãû thäúng nàng læåüng xaîy ra ráút nhanh, nãn
ngæåìi ta phaíi sæí duûng caïc thiãút bë råle tæû âäüng âãø loaûi træì sæû cäú nhanh choïng.
c- Sæû phaït triãøn cuía hãû thäúng nàng læåüng phuû thuäüc vaìo sæû phaït triãøn cuía
nãön kinh tãú quäúc dán vaì phaíi âæåüc phaït triãøn træåïc mäüt bæåïc.
Æu âiãøm cuía hãû thäúng nàng læåüng:
a- Âaím baío phán phäúi cäng suáút håüp lyï vaì kinh tãú nháút , táûn duûng caïc
thiãút bë vaì nguyãn liãûu âëa phæång mäüt caïc håüp lyï, do âoï giaím giaï thaình âiãûn
nàng.
b- Náng cao tênh cháút âaím baío cung cáúp âiãûn liãn tuûc cho caïc häü tiãu thuû.
c- Giaím âæåüc pháön tràm cäng suáút dæû træî vaì tàng âæåüc cäng suáút âån vë
caïc täø maïy.
Nhæåüc âiãøm cuía hãû thäúng nàng læåüng:
Xáy dæûng hãû thäúng nàng læåüng âoìi hoíi phaíi täún thãm väún âáöu tæ xáy dæûng
caïc traûm biãún aïp vaì âæåìng dáy liãn laûc. Tuy nhiãn noï seî âæåüc buì laûi nhanh choïng
bàòng viãûc haû giaï thaình âiãûn nàng vaì tàng âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn vaì nhiãût.
1.3. ÂÄÖ THË PHUÛ TAÍI :
1.3.1/ Âënh nghéa vaì phán loaûi :
Âàûc âiãøm cuía saín xuáút âiãûn nàng laì saín xuáút vaì tiãu thuû phaíi thæûc
hiãûn âäöng thåìi. Taûi mäùi thåìi âiãøm, häü tiãu thuû (kãø caí täøn tháút) tiãu thuû bao nhiãu
âiãûn nàng thç nhaì maïy âiãûn phaíi saín xuáút ra ngáön áúy âiãûn nàng. Trong thæûc tãú,
tiãu thuû âiãûn nàng qua mäüt ngaìy âãm thay âäøi ráút nhiãöu. Âãø váûn haình kinh tãú vaì

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 3
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

âaím baío, cáön phaíi biãút âæåüc quy luáût biãún thiãn cuía phuû taíi, âãø chuáøn bë chaûy
thãm caïc täø maïy khi phuû taíi giaím. Qui luáût biãún thiãn cuía phuû taíi âæåüc biãún diãùn
trãn hçnh veî, goüi laì âäö thë phuû taíi. Trãn truûc tung cuía âäö thë, biãøu diãùn cäng suáút
taïc duûng, phaín khaïng hay cäng suáút toaìn pháön bàòng âån vë coï tãn hay âån vë
tæång âäúi våïi læåüng cå baín laì cäng suáút cæûc âaûi, trãn truûc hoaình cuía âäö thë biãøu
diãùn thåìi gian bàòng giåì hay ngaìy.
Coï thãø phán loaûi âäö thë phuû taíi theo nhiãöu caïch:
+ Theo cäng suáút : Âäö thë phuû taíi taïc duûng, phaín khaïng, toaìn pháön.
+ Theo thåìi gian : Haìng ngaìy, haìng nàm, muìa.
+ Theo vë trê trong hãû thäúng : Âäö thë phuû taíi cuía hãû thäúng, cuía nhaì maïy
âiãûn, cuía traûm biãún aïp, cuía häü tiãu thuû v.v...
1.3.2/ Caïch veî âäö thë phuû taíi :
a- Âäö thë phuû taíi haìng ngaìy :
Âãø veî âäö thë phuû taíi haìng ngaìy coï thãø duìng watt meït tæû ghi laì
chênh xaïc nháút.
Cuîng coï thãø veî theo phæång
phaïp tæìng âiãøm, nghéa laì cæï sau mäüt
khoaíng thåìi gian nháút âënh ghi laûi trë
säú phuû taíi räöi biãøu diãùn tæìng âiãøm trãn
hãû truûc tooüa âäü. Näúi caïc âiãøm laûi seî
âæåìng gaîy khuïc biãøu diãùn phuû taíi mäüt
caïch gáön âuïng. ( H.1.1) .
Hçnh 1.1
Phæång phaïp veî naìy tuy khäng chênh xaïc, nhæng trong thuûc tãú laûi duìng ráút
phäø biãún. Âãø cho viãûc tênh täøn tháút âiãûn nàng âæåüc thuáûn tiãûn, thæûc tãú ngæåìi ta
biãún âæåìng gaîy khuïc thaình âæåìng báûc thang . Khi biãún âäøi phaíi âaím baío hai
âiãöu kiãûn :
1- Diãûn têch giåïi haûn båíi âæåìng måïi vaì âæåìng cuî våïi truûc toüa âäü phaíi
bàòng nhau.
2- Caïc âiãøm cæûc âaûi vaì cæûc tiãøu cuía âæåìng cuî phaíi nàòm trãn âæåìng måïi.
Âãø veî âäö thë phuû taíi cuía Nhaì maïy âiãûn, ngæåìi ta duìng phæång phaïp cäüng
âäö thë. Âäö thë phuû taíi haìng ngaìy cuía nhaì maïy âiãûn bàòng täøng caïc âäö thë phuû taíi
cuía caïc häü tiãu thuû, cäüng våïi täøn tháút qua maïy biãún aïp vaì tæû duìng.
Täøn tháút trong maïy biãún aïp gäöm hai pháön :
1- Täøn tháút trong theïp, khäng phuû thuäüc vaìo sæû biãún thiãn phuû taíi vaì bàòng
1-3% phuû taíi cæûc âaûi.
2- Täøn tháút âäöng, phuû thuäüc vaìo sæû biãún thiãn phuû taíi vaì bàòng 6-15% phuû
taíi qua maïy biãún aïp.
Phuû taíi tæû duìng cuía nhaì maïy cuîng gäöm 2 pháön :

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 4
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

1- Pháön cäú âënh khäng phuû thuäüc vaìo phuû taíi nhaì maïy vaì bàòng 40% phuû
taíi tæû duìng täøng. (max).
2- Pháön thay âäøi theo âäö thë phuû taíi theo nhaì maïy vaì bàòng khoaíng 60%
phuû taíi tæû duìng (phuû thuäüc vaìo cäng suáút phaït).
⎛ S ⎞
S td = S td max ⎜⎜ 0,4 + 0,6 t ⎟⎟
⎝ S Fdm ⎠
Trong âoï : Stdmax: Phuû taíi tæû duìng cæûc âaûi
St : Cäng suáút phaït cuía nhaì maïy taûi thåìi âiãøm t
SFâm : Cäng suáút âënh mæïc cuía nhaì maïy.
b. Âäö thë phuû taíi haìng nàm:
Âãø veî âäö thë phuû taíi haìng nàm phaíi càn cæï vaìo âäö thë phuû taíi haìng
ngaìy, thæåìng ngæåìi ta láúy mäüt säú ngaìy âiãøn hçnh âaûi diãûn cho caïc ngaìy trong
nàm.

Hçnh 1.2
Giaí thiãút mäüt nàm coï 2 muìa, ta choün mäüt âäö thë phuû taíi haìng ngaìy âiãøn hçnh
cho 180 ngaìy muìa heì ( hçnh a) vaì mäüt âäö thë âiãøn hçnh cho 180 ngaìy muìa âäng
(hçnh b).
Trãn âäö thë phuû taíi haìng nàm ( hçnh c ) ta coï:
T1 = 180t1 + 185t'1
T2 = 180t2 + 185t'2
T3 = 180t3 + 185t'3 = 180 x 24 + 185 x 24 = 8760 h
Cáön chuï yï ràòng âäö thë phuû taíi haìng nàm veî nhæ trãn khäng cho biãút biãún
thiãn phuû taíi theo thæï tæû caïc giåì trong nàm maì chè cho biãút täøng säú giåì trong nàm
coï phuû taíi nháút âënh laì bao nhiãu. Âäö thë naìy duìng âãø xaïc âënh chi phê nhiãn liãûu
haìng nàm, hiãûu suáút cuía nhaì maïy, mæïc âäü sæí duûng maïy phaït v.v . . .
Ngæåìi ta coìn veî âäö thë phuû taíi
haìng nàm theo phuû taíi cæûc âaûi haìng
thaïng. Càn cæï vaìo âäö thë phuû taíi naìy láûp
kãú hoaûch tu sæía thiãút bë cho thêch håüp.
Vê duû theo âäö thë bãn ta coï thãø tiãún haình
tu sæía thiãút bë vaìo caïc thaïng 4, 5, 6, laì
håüp lyï.
Hçnh 1.3

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 5
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

1.3.3/ Caïc âaûi læåüng âàûc træng cuía âäö thë phuû taíi:
a) Cäng suáút trung bçnh : Goüi A laì âiãûn nàng saín xuáút ra trong thåìi gian
T, thç cäng suáút trung bçnh Ptb trong thåìi gian T xaïc âënh nhæ sau:
A
Ptb =
T

b) Hãû säú âiãön kên phuû taíi laì tyí säú:


Ptb P .T A
K dk = α = = tb =
Pmax Pmax .T Amax
ÅÍ âáy : Pmax laì cäng suáút cæûc âaûi trong thåìi gian T.
α biãøu thë mæïc âäü khäng âäöng âãöu cuía âäö thë phuû taíi
Khi : Ptb = Pmax thç α = 1
Thæûc tãú α < 1, α caìng låïn caìng täút.

c) Hãû säú sæí duûng cäng suáút âàût laì tè säú:


Ptb
K sd = n =
Pd
ÅÍ âáy: Pâ Täøng cäng suáút âàût cuía táút caí caïc täø maïy kãø caí dæû phoìng, n noïi
lãn mæïc âäü sæí duûng cäng suáút âàût, n caìng låïn chæïng toí táûn duûng cäng suáút âàût
caìng nhiãöu vaì nhæ thãú laì täút.
Do Pmax < Pâ ⇒ n < α

d) Thåìi gian sæí duûng cäng suáút cæûc âaûi bàòng


A P .T
Tmax = = tb = α .T
Pmax Pmax
Nhæ váûy, nãúu luïc naìo phuû taíi cuîng laì Pmax, thç chè sau thåìi gian Tmax, phuû
taíi âaî tiãu thuû âiãûn nàng âuïng bàòng âiãûn nàng tiãu thuû thæûc tãú våïi cäng suáút thay
âäøi. Âæïng vãö quan âiãøm kinh tãú Tmax caìng låïn caìng täút.

â) Thåìi gian sæí duûng cäng suáút âàût xaïc âënh nhæ sau:
A Ptb .T
Td = = = n.T
Pd Pd
Cuîng nhæ Tmax, Tâ caìng låïn caìng täút.

1.3.4/ Phán phäúi phuû taíi haìng ngaìy cho caïc NMÂ trong hãû thäúng:
Khi caïc nhaì maïy âaî âæåüc näúi laûi thaình hãû thäúng thç viãûc phán phäúi âäö thë
phuû taíi cho caïc nhaì maïy coï aính hæåíng ráút låïn âãún giaï thaình âiãûn nàng. Âãø váûn
haình kinh tãú, chuïng ta seî phán phäúi âäö thë phuû taíi cho caïc nhaì maïy trong hãû
thäúng theo caïc nguyãn tàõc sau âáy:

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 6
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

a) Træåïc hãút æu tiãn phán phäúi phuû taíi cho


caïc nhaì maïy coï âäö thë phuû taíi bàõt buäüc toaìn
pháön hay bàõt buäüc tæìng pháön âaím nháûn pháön
phuû taíi gäúc.
Nhaì maïy coï âäö thë phuû taíi bàõt buäüc toaìn
pháön laì nhæîng nhaì maïy thuíy âiãûn khäng coï häö
chæïa vaì laìm viãûc trong muìa mæa luî.
Nhaì maïy coï âäö thë phuû taíi bàõt buäüc tæìng pháön
laì nhæîng nhaì maïy nhiãût âiãûn trêch håi . Âäúi våïi
nhæîng nhaì maïy naìy âãø cho hiãûu suáút cao æïng
våïi mäüt phuû taíi nhiãût nháút âënh âoìi hoíi phaíi coï Hçnh 1.4
phuû taíi âiãûn nháút âënh.
Giaí thiãút våïi phuû taíi nhiãût âaî cho âãø coï hiãûu suáút cao nháút, thç pháön âäö thë phuû
taíi âiãûn cuía noï nhæ pháön NÂR trãn hçnh 1.4 .
b) Pháön coìn laûi cuía âäö thë phuû taíi, seî giao cho caïc nhaì maïy nhiãût âiãûn
ngæng håi, nhæng træåïc hãút æu tiãn cho nhæîng nhaì maïy ngæng håi gáön nguäön
nhiãn liãûu vaì coï âàûc tênh suáút hao håi kinh tãú nháút.
c) Pháön muîi nhoün cuía âäö thë phuû taíi seî giao cho caïc nhaì maïy thuíy âiãûn coï
häö chæïa næåïc, vç noï måí vaì ngæìng maïy nhanh choïng, êt täún keïm. Trong hãû thäúng
âiãûn khäng coï nhaì maïy thuíy âiãûn thç pháön muîi nhoün seî giao cho caïc nhaì maïy
nhiãût âiãûn ngæng håi cuí keïm kinh tãú.
1.3.5/ Âiãöu chènh âäö thë phuû taíi :
Âãø náng cao tênh kinh tãú cuía nhaì maïy âiãûn phaíi tiãún haình âiãöu chènh âäö
thë phuû taíi nhàòm tàng thåìi gian sæí duûng cäng suáút âàût Tâ, cuîng nhæ thåìi gian sæí
duûng cäng suáút cæûc âaûi Tmax laìm cho âäö thë phuû taíi bàòng phàóng hån sao cho âiãûn
nàng cuía nhaì maïy phaït ra låïn nháút. Ngæåìi ta duìng caïc biãûn phaïp âiãöu chènh âäö
thë phuû taíi chuí yãúu sau âáy:
a) Phaït triãøn caïc häü duìng âiãûn theo muìa, mäùi muìa coï nhiãûm vuû khaïc nhau
nhàòm tiãu thuû âiãûn nàng caí nàm.
b) Nhæîng häü chè duìng âiãûn vaìi giåì trong mäüt ngaìy chè cho pheïp laìm viãûc
trong nhæîng giåì tháúp âiãøm.
c) Tàng säú ca laìm viãûc trong xê nghiãûp.
d) Bäú trê ngaìy nghè trong mäüt tuáön cuía caïc xê nghiãûp lãûch nhau.
â) Âiãöu chènh giåì bàõt âáöu laìm viãûc cuía caïc täø khaïc nhau.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 7
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Chæång 2
CAÏC CHÃÚ ÂÄÜ LAÌM VIÃÛC CUÍA ÂIÃØM TRUNG TÊNH

Trong hãû thäúng âiãûn ba pha, âiãøm trung tênh laì âiãøm chung ba cuäün
dáy näúi hçnh sao cuía maïy phaït âiãûn hay maïy biãún aïp coï trong hãû thäúng.
Âiãøm trung tênh cuía hãû thäúng âiãûn coï thãø caïch âiãûn âäúi våïi âáút, näúi âáút qua
cuäün dáûp häö quang hay näúi âáút træûc tiãúp. Tçnh traûng laìm viãûc cuía âiãøm trung
tênh coï aính hæåíng âãún viãûc choün caïc thäng säú cuía baío vãû rå le, choün mæïc
caïch âiãûn cho caïc maïy âiãûn vaì khê cuû âiãûn , choün caïc biãûn phaïp näúi âáút
v.v...
2.1/ Maûng âiãûn ba pha trung tênh caïch âiãûn âäúi våïi âáút:
2.1.1/ Tçnh trang laìm viãûc bçnh thæåìng:

a/

b/

Hçnh 2.1

Hçnh 2.1a : Så âäö maûng âiãûn âån giaín gäöm mäüt maïy phaït âiãûn,
âæåìng dáy vaì phuû taíi.
Hçnh 2.1b : Âäö thë veïctå âiãûn aïp vaì doìng âiãûn:
Mäùi mäüt pha cuía maûng âiãûn, âäúi våïi âáút coï mäüt âiãûn dung naìo âoï,
phán bäú âãöu doüc theo âæåìng dáy. Âãø âån giaín, chuïng ta coi ràòng âiãûn dung
cuía 3 pha âäúi våïi âáút, âäúi xæïng vaì táûp trung åí giæîa âæåìng dáy. Giæîa caïc dáy
dáùn caïc pha khaïc nhau, cuîng coï caïc âiãûn dung, nhæng âaûi læåüng cuía noï,
khäng coï aính hæåíng âãún sæû phán têch tçnh traûng laìm viãûc cuía âiãøm trung
tênh, nãn khäng cáön chuï yï âãún vaì khäng biãøu diãøn chuïng trãn hçnh veî.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 8
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Trong tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng, âiãûn aïp cuía 3 pha âäúi våïi âáút
Ua, Ub, Uc âäúi xæïng bàòng âiãûn aïp pha cuía thiãút bë. Do âoï doìng âiãûn dung
cuía caïc pha IC0A, IC0B, IC0C cuîng âäúi xæïng våïi nhau vaì täøng cuía chuïng bàòng
khäng, cho nãn khäng coï doìng naìo chaûy trong âáút.
* * *
I C 0 A + I C 0 B + I C 0C = 0
I C 0 A = I C 0 B = I C 0C = U f .ϖ .C
Doìng âiãûn trong caïc pha cuía maïy phaït âiãûn IFA, IFB, IFC bàòng:
* * *
I FA = I ptA + I C 0 A
* * *
I FB = I ptB + I C 0 B
* * *
I FC = I ptC + I C 0C
Tæì âäö thë Veïctå tháúy ràòng doìng âiãûn dung coï aính hæåíng laìm giaím goïc
lãûch pha cuía doìng âiãûn trong caïc maïy phaït, tæïc laì noï coï khaí nàng laìm tàng
hãû sä cäng suáút .

2.1.2/ Khi coï mäüt pha chaûm âáút:


Giaí thiãút ràòng pha C cuía maûng âiãûn chaûm âáút træûc tiãúp, khi âoï âiãûn aïp
âäúi våïi âáút cuía pha C bàòng khäng. Âiãûn aïp cuía pha C bàòng khäng coï thãø coi
nhæ taûi chäø chaûm âáút, âæåüc âàût thãm vaìo mäüt âiãûn aïp thæï tæû khäng bàòng -Uc.
Nhæ váûy, âiãûn aïp måïi cuía caïc pha âäúi våïi âáút U'A , U'B , U'C bàòng täøng hçnh
hoüc âiãûn aïp caïc pha âäúi våïi âáút træåïc khi chaûm âáút vaì âiãûn aïp thæï tæû khäng.

Hçnh 2.2 a/

b/

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 9
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

* , * *
U A = U A−U C
* , * *
U B = U B −U C
* , * *
U C = U C −U C = 0

Tæì âäö thë veïctå hçnh b dãù daìng tênh âæåüc:


* , *
U A = 3U A

* , *
U B = 3U B

* ,
UC = 0

Tæïc laì âiãûn aïp cuía pha bë chaûm âáút bàòng khäng, coìn 2 pha kia tàng
lãn 3 láön ( bàòng âiãûn aïp dáy ). Do âoï, doìng âiãûn dung qua âiãûn dung cuía
pha bë chaûm âáút bàòng khäng, coìn doìng âiãûn dung qua âiãûn dung cuía hai pha
kia tàng lãn 3 láön so våïi doìng âiãûn dung luïc bçnh thæåìng.
I CC = 0; I CA = 3I C 0 ; I CB = 3I C 0
Chuïng ta quy æåïc chiãöu doìng âiãûn tênh tæì dáy dáùn vaìo âáút, tæì hçnh veî
tênh âæåüc doìng âiãûn chaûy trong âáút (cuîng laì doìng âiãûn chaûy trong pha bë
chaûm âáút nhæ sau).
* * *
I C = I CA + I CB = 3I CA = 3I C 0 = I C

Tæïc laì doìng âiãûn dung trong pha bë chaûm âáút tàng lãn gáúp 3 láön doìng
âiãûn dung bçnh thæåìng. Âaûi læåüng tuyãût âäúi cuía IC coï thãø xaïc âënh nhæ sau:
3U f
I C = 3I C 0 = = 3U f ϖC
XC
Trong âoï Uf laì âiãûn aïp thiãút bë .
Tæì âoï ta tháúy ràòng doìng âiãûn âiãûn dung phuû thuäüc vaìo âiãûn aïp , táön
säú vaì âiãûn dung cuía pha âäúi våïi âáút . Âiãûn dung cuía pha âäúi våïi âáút laûi phuû
thuäüc vaìo cáúu taûo vaì chiãöu daìi âæåìng dáy. Våïi táön säú cäng nghiãûp , doìng
âiãûn dung Ic coï thãø xaïc âënh theo cäng thæïc kinh nghiãûm sau âáy :
Âäúi våïi âæåìng dáy trãn khäng : IC =
U d .LΣ
[A]
350
I C = d Σ [A]
U .L
Âäúi våïi âæåìng dáy caïp:
10
ÅÍ âáy: Ud :
Âiãûn aïp dáy cuía thiãút bë [ KV].
LΣ :
Chiãöu daìi täøng cäüng caïc âæåìng dáy coï
näúi âiãûn våïi nhau [Km ] .
Tæì âäö thë veïctå ( H.2.2b) ta tháúy ràòng :

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 10
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

* , * , * , *
U AB = U A − U B = U AB
* , * , * , *
U BC = U B − U C = U BC
* , * , * , *
U CA = U C − U A = U CA
Nhæ váûy âiãûn aïp dáy træåïc vaì sau khi chaûm âáút mäüt pha khäng thay âäøi.
Toïm laûi khi chaûm âáút træûc tiãúp 1 pha, thç tçnh hçnh maûng âiãûn coï
nhæîng thay âäøi sau:
a) Âiãûn aïp cuía pha chaûm âáút bàòng khäng, coìn hai pha kia tàng lãn
bàòng âiãûn aïp dáy.
b) Doìng âiãûn âiãûn dung trong pha chaûm âáút tàng lãn 3 láön, coìn hai pha
kia tàng Ö3 láön.
c) Âiãûn aïp dáy cuía thiãút bë træåïc vaì sau khi chaûm âáút khäng thay âäøi.
d) Âiãûn aïp cuía âiãøm trung tênh tàng tæì khäng âãún âiãûn aïp pha.
Do doìng âiãûn dung sau khi chaûm âáút ráút nhoí so våïi doìng phuû taíi vaì
âiãûn aïp dáy khäng thay âäøi, nãn caïc phuû taíi váùn laìm viãûc bçnh thæåìng. Tuy
váûy, âäúi våïi maûng âiãûn naìy ngæåìi ta cuîng khäng cho pheïp laìm viãûc láu daìi
våïi mäüt âiãøm chaûm âáút, vç nhæîng nguyãn nhán sau âáy:
a) Sau khi chaûm âáút, âiãûn aïp cuía caïc pha coìn laûi tàng lãn 3 láön so
våïi âiãûn aïp pha, do âoï nhæîng chäù caïch âiãûn yãúu seî bë choüc thuíng vaì gáy ra
ngàõn maûch giæîa caïc pha. Âãø khàõc phuûc phaíi thiãút kãú caïch âiãûn chëu âæåüc
âiãøn aïp dáy dáùn tåïi tàng giaï thaình thiãút bë.
b) Doìng âiãûn dung seî sinh häö quang, coï thãø âäút chaïy caïch âiãûn taûi chäø
chaûm âáút vaì dáùn âãún ngàõn maûch giæîa caïc pha. Våïi mäüt trë säú nháút âënh cuía
doìng âiãûn dung, häö quang seî chaïy cháûüp chåìn nghéa laì chaïy âi tàõc laûi mäüt
caïch chu kyì. Vç maûng âiãûn laì mäüt maûch voìng dao âäüng nãn hiãûn tæåüng naìy
seî dáùn âãún qua âiãûn aïp, laìm cho âiãûn aïp caïc pha tàng lãn âãún (2,5 - 3)láön
âiãûn aïp pha âënh mæïc. Do âoï caïch âiãûn cuía caïc pha khäng bë chaûm âáút dãù
daìng bë choüc thuíng vaì dáùn âãún ngàõn maûch giæîa caïc pha, màûc duì noï âaî âæåüc
thiãút kãú bàòng caïch âiãûn âiãûn aïp dáy .
Quy trçnh kyî thuáût váûn haình quy âënh maûng âiãûn coï thãø laìm viãûc våïi
trung tênh caïch âiãûn âäúi våïi âáút - nãúu doìng âiãûn chaûm âáút mäüt pha laì:
- Khäng låïn hån 20 ÷ 30A Âäúi våïi maûng 6 ÷ 10KV
- Khäng låïn hån 15A Âäúi våïi maûng 15 ÷ 20KV
- Khäng låïn hån 10A Âäúi våïi maûng 35KV
Våïi maûng låïn hån 110KV noïi chung khäng laìm viãûc våïi trung tênh
caïch âiãûn våïi âáút vç trong caïc maûng náöy dæû træî caïch âiãûn ráút beï.
Trong maûng trung tênh caïch âiãûn våïi âáút nháút thiãút phaíi coï thiãút bë
baïo tên hiãûu chaûm âáút 1 pha âãø nhán viãn váûn haình biãút, tçm caïch sæía chæîa
hay tháûm chê càõt luän pháön tæí hæ hoíng.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 11
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Cuäúi cuìng, cáön noïi thãm ràòng nãúu chaûm âáút 1 pha qua 1 täøng tråí trung
gian naìo âoï, thç âiãûn aïp pha bë chaûm âáút låïn hån 0 nhæng nhoí hån Uf , coìn
âiãûn aïp 2 pha kia låïn hån Uf nhæng nhoí hån Ud vaì âiãûn aïp trung tênh låïn hån
0 nhæng nhoí hån Uf.
2.2 /Maûng âiãûn ba pha trung tênh näúi âáút qua cuäün dáûp häö quang :
Nhæ âaî noïi åí trãn, caïc maûng âiãûn 35KV tråí laûi, khi chaûm âáút 1 pha chè
cho laìm viãûc våïi doìng âiãûn âiãûn dung nháút âënh. Vç váûy, trong nhæîng maûng
âiãûn naìy khi doìng âiãûn dung låïn hån, trung tênh cuía maûng âiãûn phaíi âæåüc
näúi qua cuäün dáûp häö quang, âãø giaím doìng âiãûn âiãûn dung taûi chäø chaûm âáút.
Cuäün dáy dáûp tàõt häö quang laì mäüt cuäün dáy âiãûn caím coï loîi theïp âàût trong 1
thuìng chæïa âáöy dáöu maïy biãún aïp. Träng bãö ngoaìi ráút giäúng maïy biãún aïp âiãûn
læûc 1 pha. Âiãûn khaïng cuía cuäün dáy dáûp tàõt häö quang ráút låïn, coìn âiãûn tråí
cuía noï khäng âaïng kãø. Âiãûn khaïng coï thãø thay âäøi âæåüc bàòng caïch thay âäøi
säú voìng dáy hoàûc khe håí cuía loîi theïp

Hçnh 2 - 3
Trong âiãöu kiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng, âiãûn aïp âàût lãn cuäün dáûp häö
quang coi nhæ bàòng 0, vç âiãûn aïp cuía âiãøm trung tênh gáön bàòng 0, do âoï trong
cuäün dáy dáûp tàõt häö quang khäng coï doìng âiãûn.Khi 1 pha chaûm âáút træûc tiãúp,
âiãûn aïp âiãøm trung tênh tàng lãn bàòng âiãûn aïp pha, do âoï cuäün dáy dáûp tàõt häö
quang âàût dæåïi âiãûn aïp pha vaì trong noï seî coï doìng âiãûn âiãûn caím IL cháûm
pha so våïi âiãûn aïp âiãøm trung tênh 1 goïc 90o. Kãút quaí laì taûi chäø chaûm âáút, seî
coï doìng âiãûn IL vaì Ic ngæåüc pha nhau. Nãúu âiãöu chènh IL thêch håüp thç doìng
âiãûn taûi chäø chaûm âáút bàòng 0, häö quang khäng thãø xuáút hiãûn.
Trong thæûc tãú váûn haình, phaíi âoïng càõt caïc âæåìng dáy nãn doìng Ic thay
âäøi do âoï khäng thãø thæûc hiãûn âæåüc IL = Ic . Màût khaïc, ngæåìi ta muäún ràòng
doìng âiãûn taûi chäø chaûm âáút sau khi buì coìn coï 1 trë säú naìo âoï, âãø cho baío vãû
rå le taïc âäüng cho tên hiãûu baïo cho nhán viãn træûc nháût biãút âãø këp thåìi sæía

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 12
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

chæîa nãn ngæåìi ta thæåìng âiãöu chènh IL > Ic tæïc laì ∆I = IL - Ic > 0 . Maûng
âiãûn âæåüc âiãöu chènh nhæ váûy goüi laì maûng quaï buì.
Cáön chuï yï ràòng trong maûng âiãûn trung tênh näúi âáút qua cuäün dáy dáûp
tàõt häö quang, caïch âiãûn pha cuîng phaíi âæåüc thiãút kãú bàòng caïch âiãûn dáy.
Maûng âiãûn 3 pha trung tênh caïch âiãûn hay näúi âáút qua cuäün dáûp häö quang,
goüi laì maûng coï doìng âiãûn chaûm âáút beï vaì cáön phaíi coï thiãút bë kiãøm tra tçnh
traûng caïch âiãûn.

2.3/ Maûng âiãûn ba pha trung tênh træûc tiãúp näúi âáút :

a/ Näúi âáút træûc tiãúp b/ Näúi âáút qua âiãûn khaïng nhoí .
Hçnh 2.4
Caïc maûng 110KV vaì cao hån, âãöu coï trung tênh træûc tiãúp näúi âáút vç
nguyãn nhán sau âáy.
- Doìng âiãûn dung cuía caïc maûng naìy ráút låïn do âiãûn aïp cao vaì chiãöu
daìi âæåìng dáy låïn.
- Duì coï duìng cuäün dáûp häö quang cuîng khäng giaíi quyãút âæåüc nhæåüc
âiãøm cuía maûng âiãûn coï doìng chaûm âáút beï laì khi chaûm âáút 1 pha âiãûn aïp caïc
pha coìn laûi tàng lãn bàòng âiãûn aïp dáy, trong khi âoï dæû træî caïch âiãûn cuía caïc
maûng âiãûn aïp låïn hån 110KV ráút beï, nãn caïch âiãûn âãø dãù daìng bë choüc thuíng
dáùn âãún ngàõn maûch giæîa caïc pha, tàng cæåìng dæû træî caïch âiãûn trong caïc
maûng naìy ráút täún keïm.
Æu âiãøm cå baín cuía maûng âiãûn trung tênh træûc tiãúp näúi âáút laì laìm cho
giaï thaình khê cuû âiãûn vaì caïch âiãûn âæåìng dáy reí hån vç chè cáön chãú taûo våïi
âiãûn aïp pha. Tuy váûy maûng âiãûn trung tênh näúi âáút cuîng coï nhæåüc âiãøm sau :
- Trung tênh træûc tiãúp näúi âáút thç khi chaûm âáút 1 pha laì ngàõn maûch thiãút
bë baío vãû seî càõt maûch âiãûn laìm cho viãûc cung cáúp âiãûn bë ngæng trãû. Tuy
nhiãn, thæûc tãú váûn haình chæïng toí ràòng pháön låïn træåìng håüp chaûm âáút 1 pha
cuía âæåìng dáy trãn khäng âiãûn aïp låïn hån 1000V chè laì taûm thåìi. Nãn åí

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 13
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

maûng naìy thæåìng duìng thiãút bë tæû âäüng âoïng laûi âãø giaím thåìi gian máút âiãûn
cuía caïc häü tiãu thuû âãún mæïc tháúp nháút.
- Do doìng âiãûn chaûm âáút 1 pha ráút låïn nãn thiãút bë näúi âáút phæïc taûp vaì
âàõt tiãön.
- Doìng âiãûn ngàõn maûch 1 pha coï thãø låïn hån doìng âiãûn ngàõn maûch 3
pha. Âãø haûn chãú doìng âiãûn ngàõn maûch 1 pha phaíi tàng âiãûn khaïng thæï tæû
khäng bàòng caïch giaím båït säú âiãøm näúi âáút trung tênh trong hãû thäúng âiãûn
hoàûc näúi âáút trung tênh qua mäüt âiãûn khaïng nhoí.
Læåïi âiãûn trung tênh træûc tiãúp näúi âáút hay näúi âáút qua âiãûn khaïng nhoí
(coï âiãûn aïp låïn hån 1000V ) âãöu goüi laì læåïi âiãûn coï doìng âiãûn chaûm âáút låïn
(> 500A ).
Cáön chuï yï thãm ràòng âäúi våïi caïc maûng âiãûn beï hån 500V âãöu laìm viãûc
våïi trung tênh træûc tiãúp näúi âáút khäng phaíi vç nguyãn nhán tiãút kiãûm caïch
âiãûn maì âãø âaím baío an toaìn cho ngæåìi. Ngoaìi ra åí maûng âiãûn naìy ngæåìi ta
coìn duìng dáy trung tênh âãø láúy âiãûn aïp pha.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 14
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Chæång 3
SÅ ÂÄÖ NÄÚI ÂIÃÛN CUÍA NHAÌ MAÏY ÂIÃÛN VAÌ TRAÛM BIÃÚN AÏP
3. 1. Caïc yãu cáöu cå baín cuía så âäö näúi âiãûn trong Nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp.
1. Khaïi niãûm chung:
Så âäö näúi âiãûn laì táûp håüp táút caí nhæîng thiãút bë âiãûn chênh nhæ maïy phaït, maïy biãún
aïp, âæåìng dáy, maïy càõt, thanh goïp, thiãút bë thao taïc, v.v . . . âæåüc näúi våïi nhau theo mäüt
thæï tæû nháút âënh.
Så âäö näúi âiãûn ráút âa daûng nhæng khi thiãút kãú cáön thoía maîn caïc yãu cáöu cå baín sau:
a. Vai troì, vë trê cuía nhaì maïy âiãûn hay traûm biãún aïp:
Caïc nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp trong hãû thäúng âiãûn coï vai troì, vë trê khaïc nhau
hoaìn toaìn, vê duû mäüt säú nhaì maïy seî laìm viãûc åí âènh phuû taíi, mäüt säú nhaì maïy laìm viãûc
phuû thuäüc âäö thë phuû taíi nhiãût,.... nãn så âäö näúi âiãûn cuía caïc nhaì maïy naìy seî khaïc nhau.
Âäúi våïi traûm biãún aïp cuîng váûy: Coï traûm chè coï mäüt phuû taíi, coï traûm cung cáúp cho mäüt säú
häü tiãu thuû riãng leí, hay mäüt cuûm phuû taíi cuía mäüt vuìng räüng låïn vaì cuîng coï khi duìng âãø
liãn laûc våïi hãû thäúng cho nãn så âäö näúi âiãûn cuîng khaïc nhau.
b. Âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn:
Yãu cáöu âaím baío cung cáúp âiãûn tuìy thuäüc mæïc âäü quan troüng cuía häü tiãu thuû quyãút
âënh.
- Häü loaûi I: Laì táút caí nhæîng häü maì khi ngæìng cung cáúp âiãûn seî gáy nguy hiãøm cho
tênh maûng con ngæåìi, aính hæåíng låïn âãún an ninh, tráût tæû, chênh trë laìm hoíng thiãút bë - saín
pháøm haìng loaût gáy thiãût haûi låïn cho nãön kinh tãú quäúc dán.
Vç váûy âäúi våïi caïc häü naìy yãu cáöu cung cáúp âiãûn liãn tuûc ngay caí khi sæû cäú, thåìi
gian máút âiãûn täúi âa cho pheïp bàòng thåìi gian tæû âäüng âoïng nguäön dæû phoìng khoaíng (0,5
÷ 0,7) giáy cho nãn häü loaûi I phaíi âæåüc cung cáúp âiãûn bàòng hai âæåìng dáy tæì hai nguäön
âäüc láûp.
- Häüü loaûi II: Laì nhæîng häü tiãu thuû maì khi ngæìng cung cáúp âiãûn chè laìm ngæng trãû
saín xuáút, laìm caín tråí giao thäng váûn taíi, aính hæåíng sinh hoaût khu dán cæ låïn, thaình phäú.
Thåìi gian cho pheïp máút âiãûn daìi hån häü loaûi I âãø caïc nhán viãn váûn haình thæûc hiãûn
thao taïc (sæía chæîa hay) âoïng nguäön dæû phoìng bàòng tay. Häü loaûi naìy coï thãø cung cáúp âiãûn
bàòng 1 âæåìng dáy nhæng phaíi coï nguäön dæû phoìng.
- Häü loaûi III : Laì táút caí nhæîng häü coìn laûi, âáy laì nhæîng häü keïm quan troüng vi váûy
thåìi gian máút âiãûn cho pheïp daìi hån nhæng khäng quaï mäüt ngaìy âãm.
Caïc så âäö näúi âiãûn phaíi âaím baío tênh tin cáûy khi hæ hoíng báút cæï bäü pháûn naìo trãn så
âäö thç nhæîng bäü pháûn coìn laûi váùn âaím baío cung cáúp âiãûn theo mæïc âä yãu cáöu.
- Yãu cáöu âån giaín, linh hoaût, thuáûn tiãûn thao taïc, an toaìn phuûc vuû:
Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 15
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Så âäö näúi âiãûn caìng âån giaín, caìng roî raìng thç tênh âaím baío laìm viãûc caìng täút vaì
caìng an toaìn cho ngæåìi phuûc vuû. Så âäö linh hoaût phaíi cho pheïp váûn haình nhiãöu tçnh
traûng khaïc nhau, do âoï så âäö phaíi coï nhiãöu thiãút bë, nhæng khi âoï xaïc xuáút sæû cäú seî tàng
lãn nghéa laì tênh âån giaín vaì tênh linh hoaût thæåìng máu thuáøn nhau. Vç váûy cáön xeït chênh
xaïc tæìng træåìng håüp cuû thãø. Tênh an toaìn quyãút âënh chuí yãúu båíi caïch bäú trê caïc thiãút bë
trong så âäö.
- Tênh kinh tãú cuía så âäö :
Quyãút âënh chuí yãúu båíi sæû täön taûi cuía caïc thiãút bë vaì hçnh thæïc thanh goïp. Yãu cáöu
chi phê váûn haình haìng nàm beï nháút : Zmin .

2. Phán loaûi så âäö näúi âiãûn chênh :


a.Theo säú pha:
- Så âäö 1 såüi (tæïc 1 pha)

MF ~
MBA
- Så âäö 2 såüi
- Så âäö 3 såüi (ba pha)

MF ~
MBA

Duûng cuû âo

Så âäö 3 såüi ræåìm raì nhæng biãøu diãùn âæåüc cho caí 3 pha, coìn så âäö 1 såüi thç âån
giaín duìng 1 såüi âaûi diãûn cho caí 3 pha vaì noï âæåüc sæí duûng räüng raîi nháút. Taûi nhæîng nåi
âäúi xæïng ta duìng så âäö 1 såüi, nhæng nhæîng chäù báút âäúi xæïng ta phaíi duìng så âäö 3 såüi.
b. Theo phæång phaïp sæí duûng maïy càõt, dao caïch ly:
Ngæåìi ta chia thaình 2 nhoïm :
- Mäùi maûch âæåüc baío vãû bàòng 1 maïy càõt. (Så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp)
- Mäùi maûch âæåüc baío vãû bàòng 2 maïy càõt (Så âäö tam giaïc). Säú læåüng maïy càõt bàòng
(1÷ 2) láön säú maûch.
Caí hai loaûi så âäö thuäüc nhoïm thæï I hoàûc thæï II coï thãø coï hoàûc khäng coï hãû thäúng
thanh goïp.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 16
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

3. 2. Så âäö cáúu truïc


1. Nhaì maïy coï mäüt cáúp âiãûn aïp cao:

HT HT

TBPP UC TBPP UC

B1 B2 B1 B2

TBPP UH
∼ ∼
Std + SUF Std + SUF
F1 F2
F1 ∼ Std + SUF ∼ F2
Så âäö xáy dæûng TBPP UF Så âäö bäü MF-MBA

2. Nhaì maïy coï hai cáúp âiãûn aïp cao:


HT HT

TBPP UC TBPP UT TBPP UC TBPP UT

B1 B2 B1
B2

B3 B3

TBPP UH

Std + SUF Std + SUF Std + SUF


Std
∼ Std + SUF ∼ ∼ ∼ ∼ ∼ ∼
F1 F2 F3 F4 F1 F2 F3

Så âäö xáy dæûng TBPP UF Så âäö bäü MF-MBA

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 17
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

3.3. Så âäö Hãû thäúng mäüt thanh goïp

1. Så âäö Hãû thäúng mäüt thanh goïp khäng phán âoaûn :

D1 D2 D3

CL12 CL22 CL32

MC1 MC2 MC3


CL11 CL21 CL31

CL41 CL51
MC4 MC5
CL42 CL52
N1 N2

Hçnh 3-1

a. Mä taí så âäö: Trong så âäö naìy caïc nguäön cung cáúp vaì caïc âæåìng dáy âãöu näúi
vaìo thanh goïp qua mäüt maïy càõt vaì hai dao caïch ly.
(Trãn mäùi maûch âãöu cáön phaíi âàût mäüt maïy càõt âiãûn âãø càõt maûch âiãûn åí chãú âäü laìm
viãûc bçnh thæåìng cuîng nhæ sæû cäú.)
- Dao caïch ly CL11, CL21, CL31, CL41, CL51 åí giæîa maïy càõt vaì thanh goïp goüi laì dao
caïch ly thanh goïp.
- Dao caïch ly CL12, CL22, CL32, CL42, CL52 åí vãö phêa âæåìng dáy goüi laì dao caïch ly
âæåìng dáy.
(Caïc dao caïch ly naìy âæåüc duìng âãø taûo khoaíng caïch an toaìn träng tháúy khi sæía
chæîa caïc pháön tæí trong maûch) .
Nguäön N1(N2) coï thãø laì maïy phaït âiãûn, maïy biãún aïp hoàûc âæåìng dáy taíi âiãûn. Nãúu
nguäön cung cáúp laì maïy phaït âiãûn (hoàûc maïy biãún aïp) thç khäng cáön âàût dao caïch ly giæîa
maïy phaït (maïy biãún aïp) vaì maïy càõt vç khi sæía chæîa maïy càõt thç maïy phaït seî nghè. Bçnh
thæåìng táút caí caïc maïy càõt vaì dao caïch ly âãöu åí vë trê âoïng, hai nguäön N1 vaì N2 cung cáúp
âiãûn cho caïc phuû taíi.
b. Thao taïc så âäö:
• Sæía chæîa maïy càõt: Vê duû sæía chæîa MC1
- Càõt maïy càõt MC1.
- Càõt caïc dao caïch ly CL12, CL11.
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø âæa maïy càõt MC1 ra sæía chæîa (Näúi âáút an
toaìn, âàût biãøn baïo, raìo chàõn, ...).

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 18
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Khi sæía chæîa xong MC1 ta tiãún haình âoïng âiãûn laûi cho âæåìng dáy D1 nhæ sau:
- Måí näúi âáút an toaìn.
- Âoïng caïc dao caïch ly CL11, CL12.
- Âoïng maïy càõt MC1.
Æ Nhæ váûy âæåìng dáy D1 bë máút âiãûn trong suäút quaï trçnh sæía chæîa MC1.
• Khi cáön sæía chæîa, kiãøm tra âæåìng dáy: Vê duû sæía chæîa âæåìng dáy D2
- Càõt maïy càõt MC2 (Thao taïc bàòng tay)
- Càõt dao caïch ly CL22.
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø tiãún haình sæía chæîa âæåìng dáy D2.
Sau khi sæía chæîa xong âoïng âiãûn laûi cho âæåìng dáy D2 theo trçnh tæû ngæåüc laûi.
• Khi coï ngàõn maûch xaíy ra trãn âæåìng dáy: Vê duû ngàõn maûch trãn âæåìng dáy D2
- Baío vãû råle seî âæa tên hiãûu âãún càõt maïy càõt MC2.
- Càõt dao caïch ly CL22.
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø tiãún haình sæía chæîa âæåìng dáy D2.
• Thao taïc sæía chæîa thanh goïp:
- Càõt táút caí caïc maïy càõt maûch âæåìng dáy näúi vaìo thanh goïp theo thæï tæû âæåìng
dáy keïm quan troüng càõt træåïc: MC1, MC2, MC3.
- Càõt táút caí caïc maïy càõt nguäön näúi vaìo thanh goïp: MC4, MC5.
- Càõt táút caí caïc dao caïch ly thanh goïp: CL11, CL21, CL31, CL41, CL51.
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa thanh goïp: Näúi âáút an toaìn ...
Æ Khi sæía chæîa thanh goïp thç toaìn bäü så âäö bë máút âiãûn.
• Khi coï ngàõn maûch trãn thanh goïp:
- Baío vãû råle âæa tên hiãûu âi càõt caïc maïy càõt nguäön (MC4, MC5) vaì maïy càõt cuía
nhæîng âæåìng dáy coï nguäön cung cáúp tæì hai phêa hoàûc coï nguäön dæû træî (MC2, MC3).
Æ Toaìn bäü så âäö bë máút âiãûn.
- Càõt táút caí caïc maïy càõt maì baío vãû råle chæa âæa tên hiãûu càõt (MC1).
- Càõt táút caí caïc dao caïch ly thanh goïp: CL11, CL21, CL31, CL41, CL51.
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa thanh goïp: Näúi âáút an toaìn ...
Sau khi sæía chæîa TG xong ta khäi phuûc laûi sæû laìm viãûc cuía så âäö nhæ sau:
- Måí näúi âáút an toaìn.
-Âoïng táút caí caïc dao caïch ly thanh goïp: CL11, CL21, CL31, CL41, CL51.
- Âoïng táút caí caïc maïy càõt nguäön näúi vaìo thanh goïp: MC4, MC5.
- Âoïng caïc maïy càõt maûch âæåìng dáy näúi vaìo thanh goïp theo thæï tæû âæåìng dáy
quan troüng âoïng træåïc : MC3, MC2, MC1.
(Sæía chæîa dao caïch ly TG : sinh viãn tæû thæûc hiãûn)

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 19
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Chuï yï: Dao caïch ly phaíi âàût âuïng chiãöu nhæ trong hçnh âãø âaím baío sau khi dao
caïch ly càõt ra thç âáöu læåîi khäng coï âiãûn.
c. Æu - nhæåüc âiãøm vaì phaûm vi sæí duûng:
* Æu âiãøm: - Så âäö âån giaín, giaï thaình khäng låïn, DCL chè laìm nhiãûm vuû taûo
khoaíng caïch an toaìn khi sæía chæîa, âoïng càõt luïc khäng coï doìng âiãûn nghéa laì laìm âuïng
chæïc nàng cuía noï. Âãø âaím baío an toaìn ngæåìi ta duìng caïc bäü khoaï liãûn âäüng âãø dao caïch
ly chè âæåüc âoïng càõt sau khi MC âaî càõt.
- Så âäö naìy cho pheïp xáy dæûng caïc thiãút bë phán phäúi troün bäü (KPY) thi cäng làõp
raïp âån giaín, nhanh choïng vaì váûn haình chàõc chàõn.
* Nhæåüc âiãøm: Âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn tháúp
- Âãø sæía chæîa thanh goïp hoàûc dao caïch ly thanh goïp cuía báút cæï maûch naìo cuîng âãöu
phaíi càõt táút caí caïc nguäön näúi vaìo thanh goïp dáùn âãún máút âiãûn toaìn bäü.
- Khi sæía chæîa maïy càõt cuía báút kyì maûch naìo thç maûch áúy phaíi ngæìng cung cáúp âiãûn
trong suäút thåìi gian sæía chæîa (coï thãø vaìi ngaìy).
- Khi ngàõn maûch trãn thanh goïp hay dao caïch ly thanh goïp táút caí caïc nguäön âãöu bë
càõt ra vaì nhæ váûy toaìn bäü phuû taíi âãöu bë ngæìng cung cáúp âiãûn .
- Khi ngàõn maûch trãn âæåìng dáy maì maïy càõt trãn maûch áúy khäng càõt, thç toaìn bäü caïc
maïy càõt cuía nguäön seî càõt vaì cuîng dáùn âãún máút âiãûn toaìn bäü .
* Phaûm vi sæí duûng: Vç nhæåüc âiãøm trãn nãn så âäö hãû thäúng mäüt thanh goïp khäng
phán âoaûn chuí yãúu duìng trong caïc thiãút bë âiãûn cäng suáút nhoí, khäng quan troüng, coï mäüt
nguäön cung cáúp vaì noï coìn duìng trong caïc så âäö âiãûn tæû duìng cuía nhaì maïy âiãûn hoàûc
traûm biãún aïp, nhæng trong træåìng håüp naìy phaíi duìng nguäön dæû træî.

2. Så âäö Hãû thäúng mäüt thanh goïp coï phán âoaûn :


a. Phán âoaûn bàònd dao caïch ly:
Thanh goïp âæåüc phán thaình nhiãöu âoaûn nhoí goüi laì nhæîng phán âoaûn vaì caïc phán
âoaûn naìy âæåüc näúi våïi nhau bàòng dao caïch ly phán âoaûn.
Thæåìng säú phán âoaûn bàòng säú nguäön cung cáúp vaì mäùi mäüt nguäön seî âæåüc
näúi vaìo mäüt phán âoaûn, caïc âæåìng dáy âæåüc phán bäú âãöu trãn caïc phán âoaûn.
• Så âäö phán âoaûn bàòng mäüt dao caïch ly nhæ hçnh 3-3a.
Bçnh thæåìng dao caïch ly phán âoaûn CLpâ coï thãø âoïng hoàûc måí, mäùi tçnh traûng váûn
haình coï æu - nhæåüc âiãøm riãng.
- Váûn haình våïi dao caïch ly phán âoaûn âoïng:
+ Æu âiãøm: Nguäön vaì phuû taíi phán bäú âãöu, caí hai phán âoaûn laìm viãûc song song
âaím baío váûn haình kinh tãú.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 20
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

+ Nhæåüc âiãøm: Khi coï ngàõn maûch trãn mäüt phán âoaûn báút kyì thç táút caí caïc maïy
càõt nguäön âãöu càõt ra, toaìn bäü så âäö bë máút âiãûn. Khi ngàõn maûch trãn caïc âæåìng dáy thç
doìng ngàõn maûch seî låïn.
Æ Thæåìng chãú âäü váûn haình naìy âæåüc aïp duûng åí caïc nhaì maïy âiãûn.

D1 D2 D3 D4
CL12 CL22 CL32 CL42

MC1 MC2 MC3 MC4


CL11 CL21 CL31 CL41

PÂI CL51 Clpâ CL61 PÂII

MC5 MC6
CL52 CL62

N1 Hçnh 3.3a N2

- Váûn haình våïi dao caïch ly phán âoaûn måí:


+ Æu âiãøm: Khi coï ngàõn maûch trãn mäüt phán âoaûn naìo thç chi coï phán âoaûn âoï bë
máút âiãûn, phán âoaûn coìn laûi váùn laìm viãûc bçnh thæåìng. Hån næîa khi ngàõn maûch trãn
âæåìng dáy thç doìng ngàõn maûch seî beï hån nãn ta coï thãø choün khê cuû âiãûn haûng nheû.
+ Nhæåüc âiãøm: Caïc nguäön vaì phuû taíi laìm viãûc riãng reî nãn váûn haình khäng kinh tãú.
Æ Thæåìng chãú âäü váûn haình naìy âæåüc aïp duûng åí caïc traûm biãún aïp.
Khi phán âoaûn bàòng mäüt dao caïch ly (hçnh 3-3a) thç ta coï thãø sæía chæîa tæìng phán
âoaûn hay dao caïch ly thanh goïp cuía phán âoaûn maì chè coï phán âoaûn âoï bë máút âiãûn.
Vê duû: Sæía chæîa phán âoaûn I
Giaí thiãút dao caïch ly phán âoaûn âang âoïng, khi âoï âãø sæía chæîa phán âoaûn I thç ta
thæûc hiãûn caïc bæåïc thao taïc sau:
- Càõt táút caí caïc maïy càõt maûch âæåìng dáy vaì maïy càõt nguäön näúi vaìo phán âoaûn I.
- Càõt caïc dao caïch ly thanh goïp näúi vaìo phán âoaûn I.
- Càõt dao caïch ly phán âoaûn CLpâ (Càõt luïc coï doìng âiãûn khäng taíi ráút nhoí )
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø âæa phán âoaûn I vaìo sæía chæîa.
Æ Luïc naìy chè coï phán âoaûn I máút âiãûn coìn caïc maûch näúi vaìo phán âoaûn II váùn laìm
viãûc bçnh thæåìng.
* Giaí sæí âang váûn haình våïi dao caïch ly phán âoaûn âoïng thç xuáút hiãûn ngàõn maûch
trãn thanh goïp, khi âoï baío vãû råle seî âæa tên hiãûu âãún càõt táút caí caïc maïy càõt nguäön (MC3
vaì MC4) Æ Toaìn bäü så âäö bë máút âiãûn. Luïc naìy nhán viãn váûn haình phaíi xæí lyï nhæ sau:
- Càõt táút caí maïy càõt cuía caïc maûch maì baío vãû råle chæa càõt.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 21
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

- Càõt táút caí caïc dao caïch ly thanh goïp cuía caïc maûch âæåìng dáy näúi vaìo thanh
goïp.
- Måí dao caïch ly phán âoaûn CLpâ.
- Chènh âënh thåìi gian taïc âäüng cuía baío vãû råle cho caïc maïy càõt nguäön vãö giaï trë
nhoí nháút.
- Âoïng maïy càõt MC1 âãø xem ngàõn maûch coï phaíi trãn phán âoaûn I khäng (âuïng).
Æ Khäi phuûc sæû laìm viãûc cuía phán âoaûn II:
- Âoïng laûi maïy càõt nguäön näúi vaìo phán âoaûn II (phaíi chènh âënh laûi thäng säú baío vãû
råle nhæ træåìng håüp laìm viãûc bçnh thæåìng)
- Âoïng laûi caïc maïy càõt maûch âæåìng dáy theo thæï tæû æu tiãn.
Chuï yï: Sau khi sæía chæîa phán âoaûn I xong âãø khäi phuûc sæû laìm viãûc cuía phán âoaûn
I ta thæåìng càõt táút caí caïc maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn II räöi måïi âoïng laûi dao caïch ly phán
âoaûn.
Tuy nhiãn khi sæía chæîa dao caïch ly phán âoaûn thç toaìn bäü hai phán âoaûn âãöu máút
âiãûn. Âãø khàõc phuûc nhæåüc âiãøm naìy ta phán âoaûn thanh goïp bàòng 2 dao caïch ly (hçnh 3-
3b). Khi âoï, ta coï thãø sæía chæîa tæìng dao caïch ly phán âoaûn maì chè coï mäüt phán âoaûn máút
âiãûn. Vê duû muäún kiãøm tra, sæía chæîa dao caïch ly phán âoaûn I chuïng ta thæûc hiãûn caïc
bæåïc thao taïc sau:
- Càõt táút caí caïc maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn I (MC1, MC2, MC3).
- Càõt táút caí caïc dao caïch ly thanh goïp näúi vaìo phán âoaûn I (CL11, CL21, CL51)
- Càõt CLpâ1 (CLpâ1 càõt doìng khäng taíi cuía phán âoaûn I).
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa.
D1 D2 D3 D4
CL12 CL22 CL32 CL42

MC1 MC2 MC3 MC4


CL11 CL21 CL31 CL41

PÂI CL51 Clpâ1 Clpâ2 CL61 PÂII

MC5 MC6
CL52 CL62

N1 Hçnh 3.3b N2

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 22
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Nhæåüc âiãøm låïn nháút cuía viãûc phán âoaûn bàòng dao caïch ly laì caïc dao caïch ly phaíi
thao taïc coï âiãûn maì åí thanh goïp khäng phán âoaûn chuïng chè laìm nhiãûm vuû caïch ly. Hån
næîa trong chãú âäü váûn haình våïi dao caïch ly phán âoaûn âoïng, nãúu xaíy ra ngàõn maûch trãn
báút kyì phán âoaûn naìo âãöu xaíy ra máút âiãûn toaìn bäü. Âãø khàõc phuûc nhæåüc âiãøm naìy ta
phán âoaûn thanh goïp bàòng maïy càõt phán âoaûn (hçnh 3-4).

D1 D2 D3 D4
CL12 CL22 CL32 CL42

MC1 MC2 MC3 MC4


CL11 CL21 MCpâ CL31 CL41

PÂI PÂII
CL51 Clpâ1 Clpâ2 CL61

MC5 MC6
CL52 CL62

N1 Hçnh 3-4 N2

Maïy càõt phán âoaûn bçnh thæåìng coï thãø âoïng hoàûc måí, âäúi våïi thiãút bë phán phäúi åí
nhaì maïy âiãûn thç thæåìng âoïng, coìn âäúi våïi traûm giaím aïp thç thæåìng måí. Nãúu maïy càõt
phán âoaûn thæåìng måí thç phaíi trang bë thãm thiãút bë TÂD (tæû âäüng âoïng nguäön dæû træî)
âãø tæû âäüng âoïng tråí laûi maïy càõt phán âoaûn MCpâ khi maïy càõt cuía mäüt nguäön naìo âoï bë
måí ra.
Khi ngàõn maûch trãn báút kyì phán âoaûn naìo (giaí sæí phán âoaûn I) thç maïy càõt phán
âoaûn vaì táút caí caïc maïy càõt cuía nguäön coï liãn quan træûc tiãúp våïi phán âoaûn bë sæû cäú seî bë
càõt ra (MC5 càõt) Æ Phán âoaûn I bë máút âiãûn, coìn phán âoaûn II váùn laìm viãûc bçnh thæåìng,
caïc häü quan troüng âæåüc cung cáúp bàòng 2 âæåìng dáy tæì 2 phán âoaûn khaïc nhau váùn âæåüc
cung cáúp âiãûn coìn nhæîng âæåìng dáy âån näúi vaìo phán âoaûn I bë máút âiãûn.
Sau khi sæía chæîa phán âoaûn I xong, âoïng caïc dao caïch ly CLpâ1, CLpâ2, MCpâ, âoïng
hai dao caïch ly hai âáöu maïy càõt MC5 räöi âoïng maïy càõt MC5. Cuäúi cuìng âoïng táút caí caïc
âæåìng dáy näúi vaìo phán âoaûn I theo thæï tæû æu tiãn.
Chuï yï: TCàõt MC5 = Tcàõt MC6 > Tcàõt MCpâ ( khi coï ngàõn maûch trãn phán âoaûn I thç baío vãû
råle cuía 2 maïy càõt MCpâ vaì MC6 âãöu khåíi âäüng nhæng maïy càõt phán âoaûn càõt træåïc nãn
baío vãû råle MC6 ngæìng khåíi âäüng (chæa âæa tên hiãûu âi càõt maïy càõt MC4 vç váûy phán
âoaûn II khäng bë máút âiãûn)
Sau âáy xeït mäüt så âäö cung cáúp âiãûn coï dæû phoìng cho caïc häü tiãu thuû quan troüng
(hçnh 3-5).

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 23
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

ÅÍ nhaì maïy vaì phuû taíi âãöu duìng så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp âæåüc phán âoaûn
bàòng maïy càõt . Maïy càõt MCpâ1 thæåìng âoïng, maïy càõt MCpâ2 thæåìng måí.

- Khi ngàõn maûch taûi N2 thç maïy càõt MC1 vaì


MC3 càõt Æ PÂ1 cuía thanh goïp TG2 bë máút
âiãûn hoaìn toaìn. MCpâ2
Âãø tàng âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn åí maûch TG2
maïy càõt phán âoaûn PÂ2 ngæåìi ta thæåìng trang MC3 MC4

bë thãm thiãút bë tæû âäüng âoïng nguäön dæû træî


D1 D2
(TÂD), luïc naìy dæåïi taïc duûng cuía thiãút bë
TÂD maïy càõt phán âoaûn Mcpâ2 âoïng laûi Æ N2

PÂ1 âæåüc cung cáúp âiãûn tæì âæåìng dáy D2. MC1 MC2
- Khi ngàõn maûch taûi N1 thç maïy càõt MCpâ1
MCpâ1 vaì caïc maïy càõt coï liãn quan âãún TG1
N1 PÂ1 PÂ2
phán âoaûn I (PÂI) cuía thanh goïp TG1 bë càõt
ra, luïc naìy maïy càõt phán âoaûn hai MCpâ2û tæû Hçnh 3-5
âäüng âoïng laûi. N1 N2

Tuy coï nhæîng æu âiãøm trãn nhæng så âäö hãû thäúng mäüt thanh goïp phán âoaûn bàòng
mäüt maïy càõt váùn coìn nhæîng nhæåüc âiãøm sau :
- Khi sæía chæîa mäüt phán âoaûn naìo âoï thç caïc häü tiãu thuû quan troüng seî bë máút nguäön
dæû træî, coìn caïc häü cung cáúp bàòng 1 âæåìng dáy seî máút âiãûn hoaìn toaìn trong suäút thåìi gian
sæía chæîa.
Hçnh 3-6
- Khi sæía chæîa 1 phán âoaûn seî máút båït nguäön
cung cáúp. Coï thãø khàõc phuûc bàòng caïch näúi mäüt
nguäön cung cáúp vaìo caí hai phán âoaûn bàòng hai maïy
càõt nhæ hçnh 3-6 , nhæ váûy seî dáùn âãún thiãút bë phán MCpâ
phäúi cäöng kãönh, âàõt tiãön. Trong så âäö naìy khi coï sæû
cäú trãn nguäön thç caí hai maïy càõt cuía nguäön âoï näúi
N1 N2
vaìo 2 phán âoaûn âãöu bë càõt.
Khi ngàõn maûch trãn 1 phán âoaûn thç caïc maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn âoï càõt ra
nhæng táút caí caïc nguäön váùn coìn tiãúp tuûc cung cáúp cho phán âoaûn kia. Så âäö hçnh 3-6
âæåüc sæí duûng räüng raîi åí cáúp (6 - 10) KV cuía caïc traûm biãún aïp cåî låïn âæåìng dáy nhiãöu vaì
thiãút bë phán phäúi åí nhaì maïy thuíy âiãûn nhoí.
3. Så âäö hãû thäúng mäüt thanh goïp phán âoaûn näúi maûch voìng:
Trong thiãút bë phán phäúi cáúp âiãûn aïp maïy phaït cuía caïc nhaì maïy nhiãût âiãûn trung tám
thæåìng sæí duûng så âäö nhæ hçnh 3-7.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 24
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

- Så âäö naìy laì så âäö 1 hãû thäúng thanh goïp âæåüc phán âoaûn bàòng maïy càõt, trong âoï
säú phán âoaûn bàòng säú nguäön cung cáúp vaì caïc phán âoaûn âæåüc näúi våïi nhau qua khaïng
âiãûn phán âoaûn nhàòm haûn chãú doìng ngàõn maûch, coìn caïc âæåìng dáy åí cáúp âiãûn aïp maïy
phaït thæåìng âæåüc láúy qua khaïng âiãûn âæåìng dáy.

B1 N1
B2

CLK1

PÂI PÂII PÂIII PÂIV


CL11 CL12
CL1 CL2 CL3 CL4

% % % %
Td Td Td Td
F1 F2 F3 F4
Hçnh 3 - 7
- Taïc duûng cuía khaïng âiãûn âæåìng dáy: Nhåì coï khaïng âiãûn âæåìng dáy laìm giaím
doìng ngàõn maûch khi xaíy ra ngàõn maûch sau khaïng maì ta coï thãø choün âæåüc caïc khê cuû âiãûn
haûng nheû (Maïy càõt håüp bäü) sau khaïng. Âäöng thåìi taûo âiãûn aïp dæ trãn thanh goïp khi coï
ngàõn maûch trãn âæåìng dáy sau maïy càõt håüp bäü.
Âãø âån giaín så âäö vaì tàng cao âäü tin cáûy ngæåìi ta thæåìng duìng khaïng âiãûn nhoïm
hay khaïng âiãûn keïp. Æu âiãøm cuía khaïng âiãûn keïp laì coï thãø cung cáúp cho nhiãöu âæåìng
dáy maì âáöu näúi vaìo thanh goïp âiãûn aïp maïy phaït chè coï mäüt .
- Maûch tæû duìng âæåüc láúy qua biãún aïp tæû duìng (hoàûc qua khaïng âiãûn nãúu âiãûn aïp tæû
duìng cuìng cáúp våïi âiãûn aïp maïy phaït Utd = Uf). Khi säú phán âoaûn bàòng bäún tråí lãn
thæåìng näúi caïc phán âoüan thanh goïp thaình maûch voìng kên (hçnh 3-7). Taïc duûng cuía viãûc
näúi maûch voìng:
- Nhåì näúi maûch voìng maì laìm giaím sæû chãnh lãûch âiãûn aïp giæîa caïc phán âoaûn.
Vê duû khi maïy phaït åí mäüt phán âoaûn báút kyì nghè thç phuû taíi åí phán âoaûn âoï seî âæåüc
cung cáúp tæì hai phêa, do âoï täøn tháút âiãûn aïp qua khaïng âiãûn seî beï vaì cho pheïp choün
khaïng âiãûn phán âoüan coï doìng âënh mæïc beï hån træåìng håüp khäng näúi maûch voìng.
- Nhåì näúi maûch voìng maì khi coï sæû cäú trãn báút kyì phán âoaûn naìo thç caïc maïy phaït
näúi vaìo caïc phán âoaûn coìn laûi váùn laìm viãûc song song.
Trong så âäö näúi maûch voìng doìng âënh mæïc cuía khaïng âiãn phán âoüan thæåìng choün
bàòng (50-60)% doìng âënh mæïc cuía maïy phaït, coìn âiãûn khaïng bàòng (8-12)%.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 25
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

+ Thao taïc sæía chæîa dao caïch ly phán âoaûn CL12:


- Càõt táút caí caïc maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn 2.
- Càõt táút caí caïc dao caïch ly näúi vaìo phán âoaûn 2.
- Càõt dao caïch ly CL11.
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø tiãún haình sæía chæîa dao caïch ly CL12.
+ Sau khi sæía chæîa dao caïch ly CL12 xong ta khäi phuûc laûi sæû laìm viãûc cuía phán
âoaûn 2 nhæ sau:
- Måí näúi âáút an toaìn
- Âoïng táút caí caïc dao caïch ly âang måí.
- Âoïng táút caí caïc maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn 2 ( træì maïy càõt maûch maïy phaït).
- Âoïng maïy càõt maûch maïy phaït cáön chuï yï âãún hoaì âäöng bäü.
+ Khi coï ngàõn maûch taûi N1: Baío vãû råle âæa tên hiãûu càõt caïc maïy càõt näúi vaìo phán
âoaûn 3 (Maïy càõt âáöu âæåìng dáy âån thæåìng khäng càõt). Luïc naìy nhán viãn váûn haình
phaíi xæí lyï nhæ sau:
- Càõt caïc maïy càõt maûch âæåìng dáy maì baío vãû råle chæa âæa tên hiãûu càõt.
- Càõt dao caïch ly CLK1.
- Âoïng caïc maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn 3.
- Âoïng maïy càõt maûch maïy phaït F3 (chuï yï âãún hoaì âäöng bäü)
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa sæû cäú.
Nhæåüc âiãøm cuía så âäö: Vç coï maûch voìng nãn thiãút bë phán phäúi cäöng kãönh, phæïc
taûp, âàõt tiãön vaì khoï khàn trong váûn haình.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 26
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

3.4. Så âäö Hãû thäúng hai thanh goïp


1. Âàût váún âãö:
Sau khi phán têch sæû váûn haình cuía så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp ta nháûn tháúy så âäö
naìy coï nhæîng nhæåüc âiãøm cå baín nhæ sau:
- Khi sæía chæîa thanh goïp hoàûc dao caïch ly thanh goïp cuía mäüt maûch naìo âoï thç táút caí
caïc maûch näúi vaìo thanh goïp (hay phán âoaûn) âãöu phaíi ngæìng laìm viãûc trong suäút thåìi
gian sæía chæîa.
- Khi xaíy ra ngàõn maûch trãn thanh goïp thç toaìn bäü caïc maûch âang laìm viãûc seî bë máút
âiãûn.
- Khi sæía chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch báút kyì thç máûch âoï bë máút âiãûn trong suäút thåìi
gian sæía chæîa.
Æ Âãø khàõc phuûc nhæîng nhæåüc âiãøm naìy ta duìng så âäö hai hãû thäúng thanh goïp nhæ
hçnh sau.
D1 D2 D3 D4

CL3

MCN MC1

CLN1 CLN2 CL2 CL1


TG2
• •
• •
TG1

B1 B2

2. Mä taí så âäö:
• Så âäö gäöm hai hãû thäúng thanh goïp TG1 vaì TG2, coï nhiãûm vuû dæû træî qua laûi cho
nhau vaì âæåüc näúi våïi nhau qua maûch maïy càõt näúi MCN.
• Mäùi maûch âæåüc näúi vaìo hai HTTG qua mäüt maïy càõt vaì ba dao caïch ly (2 dao
caïch ly thanh goïp vaì 1 dao caïch ly nàòm vãö phêa âæåìng dáy goüi laì dao caïch ly
âæåìng dáy)
Vê duû : âæåìng dáy D1 âæåüc baío vãû bàòng MC1; CL1 vaì CL2 laì caïc dao caïch ly thanh
goïp, CL3 laì dao caïch ly âæåìng dáy.
Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 27
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

3. Caïc chãú âäü váûn haình:


• Bçnh thæåìng thæåìng så âäö váûn haình song song trãn hai thanh goïp: Maïy càõt näúi
âoïng, caí hai thanh goïp âãöu coï âiãûn vaì laìm viãûc song song våïi nhau giäúng nhæ så âäö mäüt
hãû thäúng thanh goïp âæåüc phán âoaûn bàòng maïy càõt. Caïc maûch nguäön vaì âæåìng dáy âæåüc
phán bäø âãöu trãn hai HTTG. Vê duû: D1, D3 vaì nguäön B1 laìm viãûc trãn TG1 (caïc dao
caïch ly näúi vaìo thanh goïp 1 âoïng coìn caïc dao caïch ly näúi vaìo thanh goïp 2 måí) coìn
D2,D4 vaì B2 laìm viãûc trãn TG2 (caïc dao caïch ly näúi vaìo thanh goïp 2 âoïng coìn caïc dao
caïch ly näúi vaìo thanh goïp 1 måí).
(khi âoï MC1 âoïng, CL1 vaì CL3 âoïng coìn CL2 càõt, .....)
• Trong mäüt säú træåìng håüp coï thãø váûn haình trãn mäüt thanh goïp vaì thanh goïp naìy
goüi laì thanh goïp laìm viãûc (TGLV), thanh goïp coìn laûi goüi laì thanh goïp dæû træî ( TGDT).
Trong chãú âäü váûn haình naìy thç maïy càõt näúi måí, hai dao caïch ly maûch maïy càõt näúi coï êt
nháút mäüt dao måí, caïc dao caïch ly näúi våïi TGLV âoïng coìn caïc dao caïch ly näúi våïi
TGDT måí. Luïc naìy så âäö váûn haình nhæ så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp khäng phán âoaûn.
4. Caïc thao taïc cå baín: Giaí thiãút bçnh thæåìng så âäö váûn haình song song trãn hai
thanh goïp: Maïy càõt näúi âoïng, âæåìng dáy D1, D3 vaì nguäön B1 laìm viãûc trãn TG1 coìn
âæåìng dáy D2, D4 vaì B2 laìm viãûc trãn TG2.
a. Thao taïc sæía chæîa thanh goïp TG1: Âãø sæía chæîa hãû thäúng thanh goïp laìm viãûc ta
cáön thao taïc chuyãøn táút caí caïc maûch âang laìm viãûc trãn thanh goïp naìy vãö laìm viãûc trãn
thanh goïp coìn laûi.
(Chuyãøn toaìn bäü caïc maûch vãö laìm viãûc trãn mäüt thanh goïp TG2)
- Khoaï nguäön thao taïc cuía MCN âãø traïnh càõt nháöm
- Âoïng caïc dao caïch ly thanh goïp cuía caïc maûch âang laìm viãûc trãn TG1 vaìo TG2
- Càõt táút caí caïc DCL caïc maûch näúi vaìo TG1
- Càõt MCN vaì hai DCL hai bãn
- Thæûc hiãûn biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa TG1
b. Thao taïc sæîa chæîa dao caïch ly thanh goïp CL1: Âãø sæía chæîa dao caïch ly thç yãu
cáöu hai âáöu dao caïch ly phaíi khäng coï nghéa laì dao caïch ly näúi våïi thanh goïp naìo thç
thanh goïp âoï phaíi máút âiãûn.
(Chuyãøn toaìn bäü caïc maûch vãö laìm viãûc trãn mäüt thanh goïp TG2)
- Khoaï nguäön thao taïc cuía MCN âãø traïnh càõt nháöm
- Âoïng caïc dao caïch ly thanh goïp cuía caïc maûch âang laìm viãûc trãn TG1 vaìo TG2
(træì dao caïch ly maûch âæåìng dáy D1)
- Càõt táút caí caïc DCL caïc maûch näúi vaìo TG1
- Càõt maïy càõt MC1 vaì dao caïch ly CL3
- Càõt MCN vaì hai DCL hai bãn
- Thæûc hiãûn biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa TG1
c. Thao taïc khäi phuûc sæû laìm viãûc cuía caïc maûch khi sæû cäú trãn mäüt thanh goïp:

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 28
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Giaí sæí thanh goïp TG1 bë sæû cäú. Caïc MC cuía caïc maûch näúi vaìo TG1 càõt, MCN càõt,
TG1 máút âiãûn. Phaíi thao taïc chuyãøn toaìn bäü caïc maûch træåïc âáy laìm viãûc trãn TG1 vãö
laìm viãûc trãn TG2 theo trçnh tæû sau:
- Càõt táút caí caïc maïy càõt cuía caïc maûch âang laìm viãûc trãn thanh goïp mäüt maì baío vãû
råle chæa âæa tên hiãûu càõt.
- Càõt táút caí caïc dao caïch ly thanh goïp näúi vaìo TG1
- Âoïng caïc dao caïch ly thanh goïp cuía caïc maûch vaìo TG2
- Âoïng caïc MCÂ cuía caïc maûch vaìo TG2 theo thæï tæû nguäön træåïc, âæåìng dáy sau
- Thæûc hiãûn biãûn phaïp an toaìn sæía chæîa TG1
Æ Nhæ váûy caïc âæåìng dáy laìm viãûc trãn TG1 chè máút âiãûn trong mäüt khoaíng thåìi gian
thao taïc âãø chuyãøn noï sang laìm viãûc trãn TG2.
Nãúu nhæ ta cho váûn haình trãn mäüt thanh goïp thç khi ngàõn maûch trãn thanh goïp naìy
toaìn bäü så âäö seî bë máút âiãûn. Âãø traïnh âiãöu naìy xaíy ra ngæåìi ta thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp:
- Váûn haình song song trãn hai thanh goïp (åí TBPP âiãûn aïp ≥ 35KV)
- Phán âoaûn thanh goïp laìm viãûc nhæ hçnh dæåïi (så âäö naìy thæåìng gàûp åí caïc nhaì maïy
âiãûn)
D1 D2 D3 D4

CL3

MC1 MCN2
MCN1

CL2 CL1
TGDT
• • • • • •
• • • • • •
TGLV PÂ1 PÂ2

KÂpâ MCpâ

F1 F2

• TGLV âæåüc phán thaình 2 phán âoaûn laì PÂ1 vaì PÂ2. Hai phán âoaûn näúi våïi
TGDT bàòng MCN1 vaì MCN2 åí vë trê thæåìng càõt.
• Bçnh thæåìng caïc maûch âæåüc phán bäø laìm viãûc trãn hai phán âoaûn, giäúng nhæ så
âäö mäüt HTTG coï phán âoaûn. TGDT bçnh thæåìng khäng coï âiãûn, noï âæåüc duìng âãø coï thãø
thay thãú tæìng phán âoaûn mäüt cuía TGLV khi cánö sæîa chæîa.
• Khi ngàõn maûch trãn mäüt phán âoaûn, thç phán âoaûn âoï seî máút âiãûn. Sau âoï ta thao
taïc chuyãøn caïc maûch træåïc dáy laìm viãûc trãn PÂ naìy vãö laìm viãûc trãn TGDT.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 29
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

d. Sæîa chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch:

D1

CL3

CLS MC1 CN
MCN

CL2 CL1
TGDT
• • •
• • •
TGLV
CL5 CL4

F1

Giaí sæí så âäö âang váûn haình trãn mäüt thanh goïp laìm viãûc TGLV. Khi sæîa chæîa maïy
càõt MC1, coï thãø thao taïc âãø duìng MCN kãút håüp våïiTGDT taûm thåìi thay thãú cho MC1
theo trçnh tæû sau:
− Kiãøm tra thanh goïp dæû træî
− Thæí thanh goïp dæû træî bàòng âiãûn (âoïng hai CL hai bãn MCN vaì âoïng MCN)
− Nãúu TGDT täút thç càõt MCN ra
− Càõt MC1 vaì hai caïch ly CL1 vaì CL3
− Thæûc hiãûn biãûn phaïp an toaìn âãø thaïo âáöu näúi cuía MC1 vaì làõp cáöu näúi CN (nhæ hçnh
veî)
− Âoïng hai dao caïch ly CL3 vaì CL2
− Âoïng maïy càõt näúi MCN
− Chènh âënh thäng säú BVRL cuía MCN cho phuì håüp våïi baío vãû cuía âæåìng dáy D1.
Æ Nhæ váûy khi sæía chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch naìo thç maûch âoï phaíi máút âiãûn trong
thåìi gian khaï láu âãø thao taïc så âäö, ta coï thãø khàõc phuûc nhæåüc âiãøm naìy bàòng caïch làõp
thãm dao caïch ly CLS. Khi âoï trçnh tæû thao taïc sæía chæîa MC1 nhæ sau:
− Kiãøm tra thanh goïp dæû træî
− Thæí thanh goïp dæû træî bàòng âiãûn (âoïng hai CL hai bãn MCN vaì âoïng MCN)
− Nãúu TGDT täút thç âoïng dao caïch ly CLS
− Càõt MC1 vaì hai caïch ly CL1 vaì CL3
− Thæûc hiãûn biãûn phaïp an toaìn âãø thaïo âáöu näúi cuía MC1
− Chènh âënh thäng säú BVRL cuía MCN cho phuì håüp våïi baío vãû cuía âæåìng dáy D1.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 30
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Roî raìng trong quaï trçnh sæía chæîa maïy càõt âæåìng dáy khäng bë máút âiãûn. Tuy nhiãn phaíi
làõp thãm dao caïch ly CLS cho táút caí caïc maûch laìm cho thiãút bë phán phäúi cäöng kãönh
âäöng thåìi khi sæía chæîa maïy càõt så âäö phaíi váûn haình trãn mäüt thanh goïp nãúu luïc naìy xaíy
ra ngàõn maûch trãn thanh goïp naìy Æ máút âiãûn toaìn bäü. Khàõc phuûc ta duìng så âäö hai hãû
thäúng thanh goïp coï thanh goïp voìng.
5. Æu - nhæåüc âiãøm: Qua phán têch caïc thao taïc cå baín cuía så âäö ta ruït ra âæåüc caïc
æu nhæåüc âiãøm cuía så âäö nhæ sau:
a. Æu âiãøm:
• Coï thãø láön læåüt sæîa chæîa tæìng thanh goïp mäüt maì váùn âaím baío cung cáúp âiãûn cho
cho phuû taíi.
• Coï thãø láön læåüt sæía chæîa tæìng dao caïch ly thanh goïp cuía mäüt maûch báút kyì thç chè
coï maûch naìy bë máút âiãûn.
• Khäi phuûc nhanh choïng sæû laìm viãûc cuía så âäö khi coï ngàõn maûch trãn thanh goïp.
• Khi sæía chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch báút kyì thç maûch âoï chè ngæìng laìm viãûc
trong thåìi gian thao taïc så âäö.
b. Nhæåüc âiãøm: Dao caïch ly phaíi thao taïc luïc coï âiãûn.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 31
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

3.5. Caïc daûng så âäö näúi âiãûn âån giaín


Khi säú maûch näúi våïi cáúp âiãûn aïp U = (35 ÷ 220) KV êt thç ngæåìi ta thæåìng sæí duûng
så âäö âån giaín. Âàûc âiãøm cuía caïc daûng så âäö naìy laì khäng xáy dæûng hãû thäúng thanh goïp
cáúp âiãûn aïp cao, säú læåüng maïy càõt êt tháûm chê coï khi khäng cáön âàût maïy càõt åí cáúp âiãûn aïp
cao cho nãn giaím nhiãöu chi phê vãö thiãút bë âiãûn, váût liãûu xáy dæûng vaì giaï thaình thiãút bë
phán phäúi, âäöng thåìi thåìi gian thi cäng cuîng nhanh choïng.
1. Daûng så âäö bäü maïy biãún aïp - âæåìng dáy: Så âäö bäü maïy biãún aïp-âæåìng dáy laì
mäüt trong nhæîng daûng så âäö âån giaín hoaï âæåüc sæí duûng phäø biãún åí caïc traûm biãún aïp.
Trong så âäö naìy caïc pháön tæí cuía bäü âæåüc màõc näúi tiãúp våïi nhau, khäng coï liãn hãû ngang
våïi caïc bäü khaïc. Khi coï hæ hoíng åí mäüt pháön tæí báút kyì cuía bäü thç caí bäü âoï ngæìng cung
cáúp âiãûn.
Xeït så âäö bäü MBA-ÂD
cuía caïc traûm biãún aïp näúi vaìo
âæåìng dáy chênh nhæ trãn
hçnh 3-14.
- Âæåìng dáy D1 vaì maïy biãún
aïp B1 taûo thaình mäüt bäü ( coï
âàût maïy càõt MC2)ü: Khi ngàõn
maûch trãn âæåìng dáy taûi âiãøm
N1 thç caïc maïy càõt MC1 vaì
MC2 seî càõt dáùn âãún máút âiãûn
toaìn bäü så âäö. Khi sæû cäú maïy Hçnh 3 - 14
biãún aïp thç MC2 , MC3 seî càõt.

Âãø giaím giaï thaình chi phê cuía traûm coï thãø thay thãú maïy càõt MC2 phêa cao aïp cuía
maïy biãún aïp bàòng dao caïch ly tæû âäüng CLtâ (hçnh b). Trong træåìng håüp naìy muäún sæía
chæîa maïy biãún aïp thç càõt maïy càõt MC3 sau âoï càõt dao caïch ly tæû âäüng Cltâ luïc naìy
CLtâ chè càõt doìng âiãûn khäng taíi cuía maïy biãún aïp, thao taïc naìy cho pheïp tuìy thuäüc vaìo
cäng suáút maïy biãún aïp vaì cáúp âiãûn aïp. Hiãûn nay våïi maïy biãún aïp duìng theïp caïn nguäüi, åí
cáúp âiãûn aïp 35KV thç doìng khäng taíi Ikt ≤ 1% Iâm , coìn åí cáúp âiãûn aïp 110KV thç Ikt ≤
2,5% Iâm Do âoï dao caïch ly tæû âäüng coï thãø cho pheïp càõt doìng khäng taíi cuía caïc maïy
biãún aïp cäng suáút låïn. Vê duû våïi cáúp âiãûn aïp (20 ÷ 35)KV khi khoaíng caïch hai cæcû cuía
dao caïch ly tæû âäüng Cltâ d=(1,3÷1,5)m thç cho pheïp càõt doìng tæì hoaï cuía maïy biãún aïp co ï
cäng suáút nhoí hån 40MVA ( maïy biãún aïp TD-40.000/35 coï Io=0.65% Iâm=4.3A). ÅÍ
cáúp âiãûn aïp 110KV khi d=2,5 m , quy trçnh cho pheïp càõt doìng khäng taíi cuía MBA âãún
80MVA ( TDH-80.000/110 coï Ikt =1,5%Iâm=6.3A) .
Khi ngàõn maûch trong maïy biãún aïp thç baío vãû rå le seî taïc âäüng càõt MC3 sau âoï âæa
tên hiãûu âãún càõt MC1 ( Tên hiãûu naìy coï thãø truyãön bàòng caïp riãng theo âæåìng dáy thäng
tin hay âæåìng kãnh cao táön cuía caïp cao aïp) . Sau khi MC1 càõt ra thçï dao caïch ly tæû âäüng
CLtâ tæû âäüng måí ra. Dæåïi taïc duûng cuía thiãút bë tæû âäüng âoïng làûp laûi âæåìng dáy (TÂL)
Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 32
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

maïy càõt MC1 âáöu âæoìng dáy chênh seî âæåüc tæû âäüng âoïng laûi âãø cung cáúp cho caïc traûm
biãún aïp khaïc.
Viãûc càõt maïy càõt MC1 coï thãø thæûc hiãûn bàòng caïch khaïc maì khäng cáön phaíi coï xung
âi càõt MC1 nhæ åí trãn. Khi naìy phaíi duìng dao ngàõn maûch NM âàût åí âáöu cæûc cuía maïy
biãún aïp. Khi ngàõn maûch trong maïy biãún aïp thç baío vãû rå le taïc âäüng càõt MC3 vaì âæa tên
hiãûu âoïng dao ngàõn maûch NM taûo ngàõn maûch nhán taûo giæîa âæåìng dáy våïi âáút, luïc naìy
doìng ngàõn maûch låïn laìm cho MC1 seî càõt tin cáûy. Sau âoï dao caïch ly tæû âäüng CLtâ måí ra
vaì thiãút bë TÂL tæû âäüng âoïng tråí laûi MC1 âãø cung cáúp cho caïc bäü khaïc.
Viãûc bäú trê dao ngàõn maûch tuìy theo maûng âiãûn : Trong maûng trung tênh caïch âiãûn
thç phaíi âàût dao ngàõn maûch trãn caí hai pha âãø taûo ngàõn maûch hai pha chaûm âáút, coìn trong
maûng trung tênh træûc tiãúp näúi âáút thç chè cáön âàût åí mäüt pha âãø taûo ra daûng ngàõn maûch mäüt
pha.
Muäún âoïng maïy biãún aïp tråí laûi ta thao taïc nhæ sau :
- Âoïng dao CL1 åí phêa cao aïp vaì âoïng dao caïch ly CL2 phêa haû aïp.
- Âoïng dao caïch ly tæû âäüng CLtâ.
- Âoïng maïy càõt MC3 .
Dao caïch ly CL1 duìng âãø sæía chæîa dao caïch ly tæû âäüng Cltâ .
Cáön læu yï laì dao caïch ly tæû âäüng khäng cáön âàût nãúu traûm biãún aïp laì traûm cuût.
2. Så âäö cáöu:
D1 D2
Så âäö naìy coï säú maïy càõt êt hån soï
maûch nhæng âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn CL7 CL8
váùn cao, âæåüc sæí duûng taûi caïc traûm coï
CL5 CL6
hai âæåìng dáy vaì hai maïy biãún aïp, thæûc
cháút laì hai bäü âæåìng dáy - maïy biãún aïp MC5
coï liãn hãû ngang bàòng cáöu näúi duìng
MC3 MC4
maïy càõt âiãûn.
Trong så âäö cáöu maïy càõt coï thãø âàût
vãö phêa âæåìng dáy hoàûc vãö phêa maïy B1 B2
biãún aïp, tuyì thuäüc vaìo vë trê maïy càõt
maì ta coï hai loaûi så âäö cáöu: Så âäö cáöu
trong vaì så âäö cáöu ngoaìi. MC1 MC2
a. Så âäö cáöu ngoaìi: Laì så âäö cáöu
coï âàût maïy càõt vãö phêa maïy biãún aïp. CL1 CL2
Trong så âäö naìy åí phêa maïy biãún aïp SÅ ÂÄÖ CÁÖU NGOAÌI
B1, B2 âæåüc bäú trê hai maïy càõt MC3 vaì
N1 N2
MC4, coìn åí caïc maûch âæåìng dáy chè

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 33
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

bäú trê dao caïch ly Cl7, CL8. Åí maûch cáöu näúi ta âàût maïy càõt MC5 ngoaìi ra coìn coï cáöu
dao caïch ly CL5 vaì CL6 âæåüc sæí duûng khi sæía chæîa MC5.
- Chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng thç maïy càõt MC5 thæåìng âoïng, Cl5 vaì CL6 måí
(hoàûc 1 âoïng, mäüt måí). Âãø sæía chæîa MC5 træåïc tiãn ta phaíi âoïng CL5 vaì CL6 räöi måïi
càõt maïy càõt MC5 vaì hai dao caïch ly hai âáöu maïy càõt räöi thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn
âãø âæa MC5 ra sæía chæîa.
+ Khi sæû cäú hay sæía chæîa mäüt maïy biãún aïp hoàûc maïy càõt maûch maïy biãún aïp thç
hai âæåìng dáy váùn laìm viãûc song song.
Vê duû: Khi muäún sæía chæîa maïy biãún aïp B1
- Càõt maïy càõt MC1 vaì MC3
- Måí hai dao caïch ly hai âáöu MC1 vaì MC3.
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa maïy biãún aïp B1
Luïc naìy nguäön N2 seî cung cáúp cho caí hai âæåìng dáy qua maïy biãún aïp B2.
+ Khi xaíy sæû cäú hoàûc cáön sæía chæîa âæåìng dáy: Giaí sæí sæía chæîa âæåìng dáy D1
- Càõt caïc maïy càõt MC3 vaì MC5 Æ maïy biãún aïp B1 taûm thåìi ngæìng cung cáúp âiãûn
- Måí dao caïch ly CL7 Æ Âæåìng dáy D1 hoaìn toaìn bë caïch ly
- Âoïng hai maïy càõt MC3 vaì MC5 tråí laûi âãø 2 maïy biãún aïp B1, B2 cung cáúp âiãûn cho
âæåìng dáy D2.
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa âæåìng dáy D1.
Sau khi sæía chæîa xong muäún âoïng laûi âæåìng dáy D1 thç phaíi thao taïc nhæ sau:
- Thaïo näúi âáút an toaìn
- Càõt maïy càõt MC3 vaì MC5
- Âoïng laûi dao caïch ly CL7
- Âoïng laûi caïc maïy càõt MC3 vaì MC5.
Æ Phaûm vi sæí duûng: Trong så âäö cáöu ngoaìi âãø thao taïc âoïng càõt mäüt maïy biãún aïp
âån giaín hån nhiãöu so våïi âoïng càõt mäüt âæåìng dáy. Vç váûy så âäö naìy âæåüc sæí duûng åí
nhæîng traûm biãún aïp coï âäö thë phuû taíi thay âäøi nhiãöu, taûi nhæîng giåì phuû taíi cæûc tiãøu seî càõt
båït mäüt maïy biãún aïp nhàòm giaím täøn tháút âiãûn nàng vaì caïc âæåìng dáy näúi vaìo traûm coï
chiãöu daìi beï xaïc suáút sæû cäú nhoí.
b. Så âäö cáöu trong: Laì så âäö cáöu coï âàût maïy càõt vãö phêa âæåìng dáy. Trong så âäö naìy
mäùi âæåìng dáy âæåüc baío vãû bàòng mäüt maïy càõt riãng coìn cao aïp maïy biãún aïp khäng duìng
maïy càõt maì duìng dao caïch ly. Åí maûch cáöu näúi ta âàût maïy càõt MC5 ngoaìi ra coìn coï cáöu
dao caïch ly CL5 vaì CL6 âæåüc sæí duûng khi sæía chæîa MC3, MC4, MC5.
- Chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng thç maïy càõt MC5 thæåìng âoïng, Cl5 vaì CL6 måí (hoàûc
mäüt âoïng, mäüt måí).
- Khi coï sæû cäú hoàûc cáön sæía chæîa âæåìng dáy: Giaí sæí cáön sæía chæîa âæåìng dáy D1
+ Càõt MC3
+ Càõt hai dao caïch ly hai âáöu MC3
+ Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa âæåìng dáy D1.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 34
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

D1 D2

CL5 CL6

MC3 MC4

CL3 MC5 CL4

B1 B2

MC1 MC2

SÅ ÂÄÖ CÁÖU TRONG


CL1 CL2

N1 N2

Luïc naìy caïc maïy biãún aïp B1 vaì B2 váùn laìm viãûc bçnh thæåìng cung cáúp âiãûn cho
âæåìng dáy D2.
- Khi xaíy ra sæû cäú trong maïy biãún aïp B1: MC1, MC3, MC5 càõt ra Æ Âæåìng dáy
D1 bë máút âiãûn. Âãø khäi phuûc laûi sæû laìm viãûc cuía âæåìng dáy D1 nhán viãn váûn haình phaíi
càõt dao caïch ly CL1 sau âoï âoïng laûi maïy càõt MC3 vaì MC5 räöi thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp
an toaìn âãø sæía chæîa maïy biãún aïp B1.
- Khi cáön sæía chæîa maïy biãún aïp B1: Càõt maïy càõt MC1 sau âoï måí dao caïch ly CL1,
nhæ váûy CL1 phaíi càõt doìng khäng taíi cuía maïy biãún aïp nãn ta cáön phaíi kiãøm tra khaí nàng
càõt cuía dao caïch ly CL1 theo âiãöu kiãûn: Icdcl ≥ I0. Nãúu khäng thoaí maîn thç ta phaíi thao
taïc nhæ khi sæû cäú maïy biãún aïp.
Æ Phaûm vi sæí duûng: Trong så âäö cáöu trong viãûc thao taïc âoïng càõt âæåìng dáy âån
giaín hån nhiãöu so våïi viãûc âoïng càõt mäüt maïy biãún aïp vç váûy så âäö âæåüc sæí duûng åí nhæîng
traûm BA êt âoïng càõt maïy biãún aïp coï ÂTPT bàòng phàóng, âæåìng dáy daìi, xaïc suáút sæû sæû cäú
låïn.
Trong caí hai så âäö cáöu caïch ly CL5-CL6 âæåüc duìng khi sæía chæîa hoàûc kiãøm tra báút kyì
mäüt trong 3 maïy càõt: MC3, MC4, MC5. Åí chãú âäü váûn haình bçnh thæåìng 2 dao caïch ly
naìy: 1 âoïng, 1 måí. Muäún sæía chæîa maïy càõt (MC3):
+ Âoïng dao caïch ly âang måí.
+ Càõt MC3 cáön sæía chæîa måí caïc dao caïch ly làõp keìm theo våïi MC3.
Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 35
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

+ Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa MC3.
Læïc naìy MC4 seî baío vãû cho caí hai âæåìng dáy D1 vaì D2, luïc naìy nãúu ngàõn maûch trãn
âæåìng dáy D1 hoàûc D2 thç MC2 seî càõt laìm máút âiãûn toaìn bäü.
- Muäún sæía chæîa MC5 :
+ Âoïng dao caïch ly CL5, CL6.
+ Måí MC5 vaì hai dao caïch ly hai âáöu.
+ Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø tiãún haình sæía chæîa .
Luïc naìy nãúu xaíy ra ngàõn maûch trãn báút kyì âæåìng dáy naìo thç caí hai maïy càõt MC3 vaì
MC4 âãöu càõt dáùn âãún máút âiãûn toaìn bäü.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 36
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

3.6. Så âäö âa giaïc


Âàûc âiãøm så âäö: Säú maïy càõt bàòng säú maûch bàòng säú caûnh cuía âa giaïc nhæng mäúi mäüt
maûch laûi âæåüc baío vãû bàòng hai maïy càõt do âoï coï thãø láön læåüt sæía chæîa caïc maïy càõt maì
khäng bë máút âiãûn.
- Æu âiãøm: màûc duì mäùi mäüt maûch âæåüc baío vãû bàòng hai maïy càõt nhæng säú maïy càõt váùn
bàòng säú maûch nãn giaï thaình thiãút bë phán phäúi seî giaím.
- Trong så âäö âa giaïc caïc maïy càõt näúi våïi nhau thaình maûch voìng nãn coìn goüi laì så âäö
voìng, så âäö âa giaïc âån giaín nháút laì så âäö tam giaïc.
a. Så âäö tam giaïc :
D1 D2
- Âæåüc sæí duûng khi coï 3 maûch (1 nguäön vaì hai
phuû taíi)
- Mäùi maïy càõt taûo thaình mäüt caûnh cuía tam giaïc MC3
coìn caïc âæåìng dáy vaì nguäön näúi vaìo caïc âènh
cuía tam giaïc.
- Váûn haình bçnh thæåìng: Caïc dao caïch ly vaì
maïy càõt åí vë trê âoïng, mäùi maûch âæåüc baío vãû MC1 MC2
bàòng hai maïy càõt (Âæåìng dáy D1 âæåüc baío
vãû bàòng hai maïy càõt MC1 vaì MC3)
- Æu âiãøm: Coï thãø láön læåüt kiãøm tra sæía chæîa
tæìng maïy càõt mäüt maì khäng coï maûch naìo bë
máút âiãûn.
Vê duû: Kiãøm tra maïy càõt MC1: Càõt maïy càõt
MC1, måí dao caïch ly hai âáöu maïy càõt MC1 N
vaì thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø âæa
maïy càõt MC1 ra kiãøm tra. SÅ ÂÄÖ TAM GIAÏC

Luïc naìy âæåìng dáy D1 váùn âæåüc baío vãû bàòng maïy càõt MC3.
Nháûn Xeït: Trong så âäö naìy dao caïch ly chè duìng âãø taûo khoaíng caïch an toaìn âäöng
thåìi khi cáön kiãøm tra sæía chæîa maïy càõt khäng phaíi thao taïc så âäö nhiãöu nãn så âäö coï âäü
tin cáûy cao.
Nhæåüc âiãøm: Khi sæía chæîa maïy càõt maûch voìng bë håí nãúu luïc naìy nãúu ngàõn maûch
xaíy ra trãn âæåìng dáy D2 thç maïy càõt MC2 seî càõt Æ så âäö seî ngæìng laìm viãûc.
- Ngàõn maûch trãn âæåìng dáy D1 hoàûc sæía chæîa D1 yãu cáöu phaíi càõt MC1 vaì MC3 sau
âoï måí dao caïch ly CL1, âãø duy trç maïy càõt dæû træî ta cho âoïng laûi MC1 vaì MC3.
- Nãúu ngàõn maûch trãn âæåìng dáy D1 maì mäüt trong hai maïy càõt MC1 hoàûc MC3 khäng
càõt Æ máút âiãûn toaìn bäü. Âáy laì nhæåüc âiãøm låïn cuía så âäö baío vãû bàòng hai maïy càõt,
âãø khàõc phuûc ta phaíi thæåìng xuyãn kiãøm tra maïy càõt maì trong så âäö naìy viãûc kiãøm
tra maïy càõt âæåüc thæûc hiãûn dãù daìng.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 37
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Æ Æu âiãøm: Âäü tin cáûy cao, tiãút kiãûm âæåüc maïy càõt nãn kinh tãú (Khi sæía chæîa maïy
càõt thao taïc âån giaín khäng bë máút âiãûn)
-Nhæåüc âiãøm:
+ Khäng thãø tàng thãm säú maûch
+ Phaíi choün doìng laìm viãûc âënh mæïc cuía maïy càõt theo âiãöu kiãûn laìm viãûc cæåîng
bæïc khi sæía chæîa mäüt maïy càõt.
+ Baío vãû råle phæïc taûp vç phaíi baío vãû cho maûch voìng.
b. Så âäö tæï giaïc: Så âäö tæï giaïc laì mäüt daûng cuía så âäö âa giaïc coï 4 maïy càõt duìng âãø
baío vãû cho 4 maûch. Mäùi mäüt maûch âæåüc baío vãû bàòng hai maïy càõt nãn khi sæía chæîa kiãøm
tra mäüt maïy càõt báút kyì thç khäng bë máút âiãûn.
- Muäún kiãøm tra sæía chæîa MC1:
+ Càõt maïy càõt MC1, måí hai dao caïch ly hai âáöu maïy càõt MC1.
+ Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa.
Æ Maûch voìng bë håí.
D1 D2

MC1 MC3
CL1 CL2

MC2 MC4

CL4
CL

B1 B2

SÅ ÂÄÖ TÆÏ GIAÏC


N1
N2
- Muäún kiãøm tra âæåìng dáy D1:
+ Càõt maïy càõt MC1 vaì MC2 räöi måí dao caïch ly CL1.
+ Âoïng laûi MC1 vaì MC2 âãø duy trç maûch voìng kên.
Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 38
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

- Sæía chæîa maïy biãún aïp B1 ( SV tæû thæûc hiãûn)


Chuï yï: Phaíi càõt caïc maïy càõt vaì dao caïch ly phêa haû aïp maïy biãún aïp B1, nãúu B1 näúi
våïi maïy phaït thç phaíi dæìng maïy phaït træåïc khi thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn nhæ näúi
âáút...
* Æu âiãøm: Så âäö âån giaín, êt maïy càõt Æ kinh tãú , dãù daìng sæía chæîa kiãøm tra maïy
càõt.
* Nhæåüc âiãøm:
+ Nãúu ngàõn maûch trãn mäüt maûch naìo âoï vê duû âæåìng dáy D1 maì mäüt trong hai maïy
càõt MC1 hoàûc MC2 khäng càõt, chàóng haûn MC2 khäng càõt thç MC4 càõt Æ B1 ngæìng
laìm viãûc, âãø khàõc phuûc phaíi thæåìng xuyãn kiãøm tra maïy càõt.
+ Phaíi choün doìng laìm viãûc âënh mæïc cuía maïy càõt theo âiãöu kiãûn laìm viãûc cæåîn bæïc
khi sæía chæîa mäüt maïy càõt.
+ Baío vãû råle phæïc taûp vç phaíi baío vãû cho maûch voìng.
Æ Âæåüc sæí duûng räüng raîi åí caïc cáúp âiãûn aïp 110 KV tråí lãn nháút laì åí caïc traûm
500KV

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 39
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

3.7.Så âäö Hãû thäúng mäüt thanh goïp coï thanh goïp voìng
Så âäö 1 hãû thäúng thanh goïp coï nhæåüc âiãøm laì khi sæía chæîa maïy càõt cuía 1 maûch báút
kyì thç maûch âoï phaíi máút âiãûn trong suäút thåìi gian sæía chæîa, âãø khàõc phuûc nhæåüc âiãøm
naìy ngæåìi ta sæí duûng så âäö 1 hãû thäúng thanh goïp coï TGV, så âäö naìy âæåüc sæí duûng räüng
raîi åí cáúp âiãûn aïp ≥ 35KV.

D1

TGV
• • • • • • • •

CL1V
• • • • • •
CLV2
CL2

MCV1 MC1 MCV2

CLV1 CL1 CLV3

• • • • • • • •
PÂ1 CLpâ1 MCpâ CLpâ2 PÂ2

B1 B2

1. Mä taí så âäö: Trong så âäö naìy hãû thäúng thanh goïp âæåüc phán thaình hai phán âoaûn
bàòng MCpâ. Mäùi phán âoaûn liãn laûc våïi TGV qua 1 maûch maïy càõt voìng.
- Maïy càõt voìng MCV1 (hoàûc MCV2) âæåüc näúi våïi hãû thäúng thanh goïp (HTTG)
laìm viãûc qua dao caïch ly CLV1 (CLV3) vaì näúi våïi thang goïp voìng qua dao
caïch ly CLV2 (CLV4).
- Caïc maûch âæåìng dáy vaì maïy biãún aïp näúi våïi HTTG laìm viãûc qua 2 dao caïch ly:
Mäüt dao caïch ly thanh goïp vaì mäüt dao caïch ly âæåìng dáy hoàûc maïy biãún aïp
(giäúng nhæ så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp) vaì âæåüc näúi våïi thanh goïp voìng
(TGV) qua DCL voìng.
- Phán âoaûn cuía HTTG laìm viãûc liãn laûc våïi nhau qua maïy càõt phán âoaûn (MCpâ)
vaì hai DCL: CLpâ1 vaì CLpâ2.
Æ Ta tháúy så âäö naìy vãö cå baín giäúng så âäö hai HTTG nhæng coï thãm maûch MCV
vaì HTTG voìng.
Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 40
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

* Nhiãûm vuû cuía MCV vaì TGV: MCV kãút håüp våïi TGV âãø coï thãø kiãøm tra hoàûc sæía
chæîa MC cuía 1 maûch báút kyì maì váùn âaím baío cung cáúp âiãûn cho maûch âoï.
MCV1 coï thãø thay thãú cho 1 maïy càõt cuía báút kyì maûch naìo trãn PÂI.
MCV2 coï thãø thay thãú cho 1 maïy càõt cuía báút kyì maûch naìo trãn PÂII.
Læu yï : TGV khäng phaíi thãø thay thãú cho 1 phán âoaûn cuía thanh goïp laìm viãûc.
2. Traûng thaïi váûn haình bçnh thæåìng:
+ Táút caí caïc dao caïch ly näúi våïi thanh goïp voìng âãöu måí.
+ MCV vaì dao caïch ly 2 âáöu cuía noï måí.
Æ Do âoï TGV bçnh thæåìng khäng coï âiãûn.
+ MCpâ âoïng, så âäö váûn haình giäúng nhæ så âäö 1 HTTG âæåüc phán âoaûn bàòng maïy
càõt.
♦ Vê duû : Âãø sæía chæîa maïy càõt MC1 ta phaíi thæûc hiãûn trçnh tæû caïc bæåïc thao taïc :
- Quan saït vaì kiãøm tra TGV bàòng màõt nãúu khäng phaït hiãûn nhæîng hoíng hoïc låïn
thç chuyãøn sang bæåïc kiãøm tra bàòng âiãûn.
- Kiãøm tra bàòng âiãûn:
+ Âoïng 2 dao caïch ly hai âáöu MCV1.
+ Âoïng MCV1 (læu yï : Baío vãû råle cho MCV âæåüc chènh âënh våïi thåìi gian taïc
âäüng nhoí nháút). Nãúu TGV bë sæû cäú thç MCV1 seî càõt ra ngay, nãúu TGV täút thç ta thæûc
hiãûn caïc bæåïc thao taïc tiãúp theo :
- Càõt MCV1 ra tråí laûi.
- Âoïng dao caïch ly CLV1, chuyãøn BVRL cuía MC1 cho MCV1.
- Âoïng MCV1 räöi càõt MC1 vaì hai dao caïch ly CL1, CL2.
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa MC1.
Luïc naìy MCV1 laìm nhiãûm vuû baío vãû cho D1 thay cho MC1.
Âãø giaím giaï thaình cuía så âäö ngæåìi ta coï thãø duìng 1MCV näúi vaìo 2 phán âoaûn nhæ hçnh
dæåïi âáy.
• Traûng thaïi váûn haình bçnh thæåìng:
- MCV thæåìng måí.
- Hai dao caïch ly CL3 vaì CL4 coï êt nháút mäüt dao caïch ly måí (nãúu caí hai dao caïch ly
âãöu âoïng thç MCpâ khäng coìn taïc duûng).
Æ Do âoï TGV bçnh thæåìng khäng coï âiãûn.
- MCpâ âoïng, så âäö váûn haình giäúng nhæ så âäö 1 HTTG âæåüc phán âoaûn bàòng maïy càõt.
• Khi cáön sæía chæîa maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn naìo thç dao caïch ly cuía maûch MCV
tæång æïng våïi phán âoaûn âoï âoïng, dao caïch ly näúi våïi phán âoaûn coìn laûi måí.
- Vê duû: Sæía chæîa maïy càõt MC1:
+ Kiãøm tra thanh goïp voìng bàòng màõt
+ Âoïng dao caïch ly CL4 vaì CL5.
+ Âoïng MCV âãø thæí thanh goïp voìng bàòng âiãûn.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 41
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Nãúu thanh goïp voìng täút thç ta måí MCV vaì âoïng dao caïch ly CL3, sau âoï âoïng laûi
MCV.
+ Càõt maïy càõt MC1, måí 2 dao caïch ly CL1 vaì CL2 .
+ Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa maïy càõt MC1.
Æ Sau khi sæía chæîa xong MC1, SV thæûc hiãûn thao taïc âãø âæa MC1 vaìo váûn haình.

D1

TGV
• • • • • •

CL1V CLV
• • • • • •
CL2

MC1 MCV

CL1 CL3 CL4

• • • • • • • •
PÂ1 PÂ2
MCpâ

B1 B2

• Thao taïc sæía chæîa phán âoaûn I (SV thæûc hiãûn).


Khi sæía chæîa phán âoaûn I thç phán âoaûn naìy phaíi máút âiãûn, táút caí caïc maûch âang laìm
viãûc trrãn phán âoaûn I âãöu bë máút âiãûn nhæ tinh tháön så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp
phán âoaûn. Tuy nhiãn åí âáy chuïng ta nhåì coï TGV vaì MCV nãn chuïng ta coï thãø duy
trç sæû laìm viãûc trãn phán âoaûn I (thæåìng laì maûch nguäön).

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 42
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

3. 8. Så âäö Hãû thäúng hai thanh goïp coï thanh goïp voìng
Sau khi phán têch sæû váûn haình cuía så âäö hai hãû thäúng thanh goïp ta nháûn tháúy trong
så âäö naìy khi cáön sæía chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch báút kyì thç maûch âoï taûm thåìi bë máút
âiãûn trong thåìi gian thao taïc âãø sæí duûng maïy càõt näúi thay thãú cho maïy càõt cuía maûch naìy
vaì caïc bæåïc thao taïc tæång âäúi phæïc taûp. Âäúi våïi cáúp âiãûn aïp ≥ 110 KV, khi säú maûch näúi
vaìo thanh goïp nhiãöu cáön phaíi thæåìng xuyãn kiãøm tra sæía chæîa maïy càõt âãø tàng âäü tin cáûy
cung cáúp âiãûn vaì giaím säú læåüng thao taïc så âäö ngæåìi ta sæí duûng så âäö hai HTTG coï
TGV.

1. Mä taí så âäö:
D1 D2

TGV
CL1V CL2V
CLV3
CL23
CL13
MCV
MC1 MC2 MCN

CLN2
CL12 CL22 CLV2
TG1
CL11 CL21 CLV1 CLN1
TG2

B1 B2

N1 Hçnh 8-1 N2
Trong så âäö naìy:
- Maïy càõt voìng (MCV) âæåüc näúi vaìo hai hãû thäúng thanh goïp (HTTG) qua hai dao
caïch ly CLV1, CLV2 vaì näúi våïi thang goïp voìng qua dao caïch ly CLV3.
- Caïc maûch âæåìng dáy vaì maïy biãún aïp näúi våïi hai HTTG qua 3 dao caïch ly: Hai
dao caïch ly thanh goïp (giäúng nhæ så âäö hai hãû thäúng thanh goïp) vaì âæåüc näúi våïi
thanh goïp voìng (TGV) qua DCL voìng.
- Hai HTTG näúi våïi nhau qua maïy càõt näúi (MCN) vaì hai DCL: CLN1 vaì CLN2.
Æ Ta tháúy så âäö naìy vãö cå baín giäúng så âäö hai HTTG nhæng coï thãm maûch MCV
vaì HTTG voìng.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 43
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

* Nhiãûm vuû cuía MCV vaì TGV: MCV kãút håüp våïi TGV laìm nhiãûm vuû thay thãú cho
maïy càõt cuía mäüt maûch báút kyì khi cáön kiãøm tra sæía chæîa maûch naìy (TGV khäng thãø thay
thãú cho thanh goïp laìm viãûc).
2. Váûn haình så âäö:
a. Traûng thaïi váûn haình bçnh thæåìng:
- Táút caí caïc dao caïch ly näúi våïi thanh goïp voìng âãöu måí.
- MCV åí traûng thaïi måí, caïc dao caïch ly CLV1 vaì CLV2 coï thãø mäüt âoïng, mäüt
måí hoàûc caí hai âãöu måí.
- MCN âoïng, så âäö váûn haình song song giäúng nhæ så âäö 1 HTTG âæåüc phán
âoaûn bàòng maïy càõt, caïc maûch nguäön vaì phuû taíi âæåüc phán bäú âãöu cho caí hai
thanh goïp.
Giaí sæí âæåìng dáy D1 vaì maïy biãún aïp B1 laìm viãûc trãn thanh goïp TG1,ì âæåìng dáy
D2 vaì maïy biãún aïp B2 laìm viãûc trãn thanh goïp TG2.
b. Sæía chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch báút kyì ( giaí sæí sæía chæîa MC1)
Caïc bæåïc thao taïc sæîa chæîa MC1 nhæ sau:
- Kiãøm tra TGV:
+ Kiãøm tra TGV bàòng màõt âãø phaït hiãûn nhæîng hoíng hoïc låïn nhæ raûn næït sæï,...
+ Kiãøm tra TGV bàòng âiãûn: Âoïng dao caïch ly CLV1, CLV3 räöi âoïng MCV.
Nãúu TGV bë sæû cäú thç MCV seî càõt ra våïi thåìi gian gáön bàòng khäng, nãúu TGV laìm
viãûc täút thç ta thæûc hiãûn tiãúp caïc bæåïc thao taïc sau:
- Càõt MCV vaì chènh âënh thäng säú BVRL cuía MCV giäúng nhæ maïy càõt MC1.
- Âoïng dao caïch ly CL1V.
- Âoïng maïy càõt MCV.
- Càõt maïy càõt MC1.
- Càõt dao caïch ly CL13 vaì CL11.
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa maïy càõt MC1.
Luïc naìy MCV seî baío vãû cho âæåìng dáy D1 thay cho maïy càõt MC1.
Æ Nhæ váûy khi sæîa chæîa maïy càõt MC1 thç âæåìng dáy D1 váùn âæåüc cung cáúp âiãûn vaì
2 HTTG váùn váûn haình song song.
* Chuï yï: Khi sæía chæîa CL13 hoàûc CL1V thç âæåìng dáy D1 bàõt buäüc bë ngæìng cung
cáúp âiãûn.
Æ Âãø giaím giaï thaình cuía så âäö ngæåìi ta duìng mäüt MCVN thay vç phaíi duìng MCV
vaì MVN riãng så âäö nhæ hçnh 8-2.
MCVN chè coï thãø thæûc hiãûn mäüt trong hai nhiãûm vuû: Hoàûc laìm nhiãûm vuû MCV
hoàûc laìm nhiãûm vuû MCN .

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 44
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

D1 D2

TGV
CL1V CL2V
CLV3
CL23
CL13
MCV
MC1 MC2

CL22 CLV2 CLN


CL12
TG1
CL11 CL21 CLV1
TG2

B1 B2

N1 Hçnh 8-2 N2

Bçnh thæåìng så âäö váûn haình song song nãn MCVN laìm nhiãûm vuû MCN, luïc naìy caïc
dao caïch ly CLV3, CLV2 måí vaì caïc dao caïch ly CLV1, CLN âoïng.
Khi cáön sæía chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch naìo thç ta phaíi chuyãøn så âäö vãö váûn haình
trãn mäüt thanh goïp âãø MCVN coï thãø thæûc hiãûn nhiãûm vuû MCV ( kãút håüp våïi TGV âãø
thay thãú maïy càõt cáön sæía chæîa).
Khi maïy càõt MCVN laìm nhiãûm vuû MCV âãø thay thãú cho maïy càõt cuía mäüt maûch thç
CLN måí, CLV3 âoïng coìn CLV1 vaì CLV2 seî coï mäüt dao âoïng, mäüt dao måí tuyì thuäüc
vaìo maïy càõt cáön sæía chæîa âang laìm viãûc våïi thanh goïp naìo.
Æ Khi säú maûch nhiãöu thao taïc chuyãøn thanh goïp máút nhiãöu thåìi gian vaì âãø tàng âäü
tin cáûy cung cáúp âiãûn thç ngæåìi ta seî khäng tiãút kiãûm maì sæí duûng MCV vaì MCN riãng.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 45
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

3.9. Så âäö ba maïy càõt trãn hai maûch (mäüt ræåîi)


Så âäö naìy âæåüc sæí duûng räüng raîi åí cáúp âiãûn aïp 220 ÷ 500KV. Trong så âäö naìy mäúi
maûch âæåüc baío vãû bàòng hai maïy càõt, do âoï cho pheïp sæía chæîa tæìng maïy càõt mäüt.

D1 D2 D3 D4
TG1
• • • •

MC1

• • • •

MC2

• • •

MC3

• • • •
TG2

N1 N2 N3

Traûng thaïi laìm viãûc bçnh thæåìng: Táút caí caïc maïy càõt vaì dao caïch ly âãöu âoïng.
- Giaí sæí muäún sæía chæîa MC1:
+ Càõt MC1, måí dao caïch ly hai âáöu räöi thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía
chæîa.
+ Thao taïc khi xaíy ra ngàõn maûch trãn âæåìng dáy D1 :
- Dæåïi taïc âäüng cuía BVRL caïc maïy càõt : MC1, MC2 càõt.
- Måí dao caïch ly CL1
- Âoïng laûi 2 maïy càõt : MC1 vaì MC2 âãø duy trç maûch voìng.
- Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa âæåìng dáy D1.
+ Nãúu ngàõn maûch xaíy ra trãn TGI : Táút caï caïc maïy càõt näúi vaìo thanh goïp I seî càõt,
tháûm chê nãúu sæû cäú caí hai thanh goïp thç 2 daîy maïy càõt näúi vaìo 2 thanh goïp âãöu bë
càõt, luïc naìy caïc maûch váùn laìm viãûc bçnh thæåìng nãúu säú nguäön bàòng säú âæåìng dáy.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 46
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Trong så âäö naìy : Dao caïch ly chè thao taïc khäng âiãûn nãn váûn haình an toaìn, tênh
âaím baío cao.
- Nhæåüc âiãøm : Säú maïy càõt nhiãöu, khi coï 1 maûch leî thç phaíi coï 1 maûch âæåüc baío vãû
bàòng hai maïy càõt nãn tàng thãm säú maïy càõt do âoï giaï thaình så âäö tàng.

3.10. Mäüt säú daûng så âäö cuía Nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 47
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Så âäö Nhaì maïy


Nhiãût âiãûn ngæng håi

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 48
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Så âäö Nhaì maïy


Nhiãût âiãûn trêch håi

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 49
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Så âäö
Nhaì maïy Thuyí âiãûn

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 50
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Så âäö
Traûm biãún aïp

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 51
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Så âäö
Traûm biãún aïp trung gian

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 52
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Så âäö
Traûm biãún aïp trung gian

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 53
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Chæång 4
MAÏY BIÃÚN AÏP ÂIÃÛN LÆÛC

4.1. Måí âáöu


4.1.1 Khaïi niãûm
Maïy biãún aïp (MBA) laì mäüt thiãút bë âiãûn tæì ténh, laìm viãûc dæûa trãn nguyãn lyï caím æïng
âiãûn tæì thæûc hiãûn nhiãûm vuû biãún âäøi âiãûn nàng tæì cáúp âiãûn aïp naìy sang cáúp âiãûn aïp khaïc
cho phuì håüp våïi yãu cáöu truyãön taíi vaì sæí duûng âiãûn.
Âiãûn nàng âæåüc truyãön taíi tæì nhaì maïy âiãûn (NMÂ) âãún häü tiãu thuû thæåìng qua nhiãöu
láön biãún âäøi âiãûn aïp bàòng caïc maïy biãún aïp tàng vaì giaím aïp. Do âoï täøng cäng suáút âàût cuía
maïy biãún trong hãû thäúng âiãûn thæåìng gáúp (4 - 6) láön täøng cäng suáút caïc maïy phaït coï
trong hãû thäúng. Màûc duì hiãûu suáút MBA tæång âäúi cao (≈ 98%) nhæng täøn tháút âiãûn nàng
haìng nàm trong maïy biãún aïp váùn ráút låïn. Vç váûy ngæåìi ta mong muäún giaím säú báûc maïy
biãún aïp, giaím cäng suáút âàût maïy biãún aïp vaì sæí duûng chuïng âaût hiãûu quaí cao hån. Âiãöu
naìy coï thãø thæûc hiãûn âæåüc bàòng caïch thiãút kãú hãû thäúng âiãûn håüp lyï, sæí duûng maïy biãún aïp
tæû ngáùu trong nhæîng maûng âiãûn thêch håüp vaì táûn duûng khaí nàng taíi cuía maïy biãún aïp,
khäng ngæìng caíi tiãún cáúu taûo maïy biãún aïp goïp pháön náng cao âäü tin cáûy vaì tiãút kiãûm
nguyãn váût liãûu.
Xu thãú hiãûn nay ngæåìi ta chãú taûo MBA våïi cáúp âiãûn aïp cao vaì thay âäøi cáúu truïc âãø
tàng cäng suáút âån vë, våïi viãûc sæí duûng theïp caïn nguäüi coï caïch âiãûn täút vaì hãû thäúng laìm
maït täút ngæåìi ta coï thãø chãú taûo nhæîng loaûi MBA coï cäng suáút âån vë låïn. Tuy nhiãn cäng
suáút âån vë coìn bë haûn chãú båíi kêch thæåïc, troüng læåüng vaì âiãöu kiãûn chuyãn chåí, ngaìy
nay ngæåìi ta âaî chãú taûo âæåüc MBA caïc cåî sau :
MBA ba pha : Âiãûn aïp (220 - 330) KV Cäng suáút 630 MVA
Âiãûn aïp 500 KV Cäng suáút 1.200 MVA
MBA tæû ngáùu : Âiãûn aïp 500 /110 KV Cäng suáút 1.500 MVA
MBA mäüt pha : Âiãûn aïp 500 KV Cäng suáút 1.600 MVA
Trong thæûc tãú ngæåìi ta cäú gàõng choün MBA ba pha vç täøn tháút trong MBA ba pha beï
hån trong MBA mäüt pha coï cuìng cäng suáút tæì (12 - 15) %, kêch thæåïc, troüng læåüng, gêa
thaình cuîng giaím so våïi MBA mäüt pha. Vç váûy khi khäng choün âæåüc MBA ba pha måïi
choün MBA mäüt pha .
4.1.2 Phán loaûi maïy biãún aïp
- Phán loaûi theo säú pha: Maïy biãún aïp 1 pha (O), maïy biãún aïp 3 pha (T).
- Phán loaûi theo säú cuäün dáy gäöm coï :
+ MBA ba cuäün dáy (T)
+ MBA hai cuäün dáy .

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 54
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Ngoaìi ra coìn coï loaûi MBA coï cuäün dáy phán chia åí haû aïp, thæåìng sæí duûng khi
cáön näúi bäü mäüt säú maïy phaït vaìo MBA vaì nhåì váûy laìm giaím âæåüc kãút cáúu thiãút bë phán
phäúi hoàûc âæåüc duìng trong så âäö tæû duìng cuía nhaì maïy âiãûn vaì åí caïc traûm giaím aïp nhàòm
giaím doìng ngàõn maûch phêa haû aïp.
- Phán loaûi theo phæång phaïp laìm maït gäöm coï :
+ Maïy biãún aïp kiãøu khä: Caïch âiãûn laì âiãûn mäi ràõn, laìm maït bàòng khäng khê (C).
+ Maïy biãún aïp kiãøu dáöu: Caïch âiãûn vaì mäi træåìng laìm maït chuí yãúu laì dáöu.
• Laìm maït tæû nhiãn bàòng dáöu (M)
• Laìm maït bàòng dáöu tuáön hoaìn tæû nhiãn vaì coï quaût gioï (Д).
• Tuáön hoaìn cæåîng bæïc dáöu coï quaût gioï (ДЦ)
• Tuáön hoaìn cæåîng bæïc cuía næåïc vaì dáöu coï quaût gioï (Ц)
- Theo phæång phaïp âiãöu chènh âiãûn aïp: Maïy biãún aïp thæåìng, maïy biãún aïp diãöu aïp
dæåïi taíi (H).
Vê duû: Maïy biãún aïp Liãn Xä kyï hiãûu: ATДЦTH 100/220: Maïy biãún aïp tæû ngáùu ba
pha, ba cuäün dáy âiãöu aïp dæåïi taíi, laìm maït bàòng dáöu tuáön hoaìn cæåîng bæïc coï quaût gioï,
cäng suáút âënh mæïc 100 MVA - Âiãûn aïp cao 220 KV.
4.2. Caïc thäng säú cuía maïy biãún aïp
Caïc maïy biãún aïp âæåüc tênh toaïn, chãú taûo våïi mäüt chãú âäü laìm viãûc láu daìi vaì liãn tuûc
naìo âoï goüi laì chãú âäü âënh mæïc, âáy laì chã ú âäü laìm viãûc cuía maïy biãún aïp æïng våïi caïc
thäng säú vaì âiãöu kiãûn âënh mæïc: âiãûn aïp U = Uâm, táön säú f = fâm, cäng suáút S = Sâm vaì
âiãöu kiãûn mäi træåìng nhæ khi tênh toaïn thiãút kãú ( tmt = ttk ).
4.2.1 . Cäng suáút âënh mæïc maïy biãún aïp
Cäng suáút âënh mæïc laì cäng suáút toaìn pháön ( biãøu kiãún) âæåüc nhaì maïy chãú taûo qui
âënh trong lyï lëch MBA. Maïy biãún aïp coï thãø taíi âæåüc liãn tuûc cäng suáút naìy (S = Sâm )
khi âiãûn aïp laì Uâm , táön säú laì fâm vaì âiãuì kiãûn laìm maït laì âënh mæïc vaì khi âoï tuäøi thoü cuía
MBA seî bàòng âënh mæïc .
- Âäúi våïi MBA hai cuäün dáy cäng suáút âënh mæïc laì cäng suáút cuía mäùi cuäün dáy.
- Âäúi våïi MBA ba cuäün dáy ngæåìi ta coï thãø chãú taûo caïc loaûi sau:
+ 100/100/100 laì loaûi coï cäng suáút cuía mäùi cuäün dáy âãöu bàòng cäng suáút âënh
mæïc.
+ 100 /100 /66,7 laì loaûi coï cäng suáút cuía hai cuäün dáy bàòng cäng suáút âënh mæïc vaì
cäng suáút cuía cuänü thæï ba bàòng 66,7% cäng suáút âënh mæïc .
- Âäúi våïi MBA tæû ngáùu thç cäng suáút âënh mæïc laì cäng suáút cuía mäüt trong hai âáöu
så hoàûc thæï cáúp maì hai âáöu naìy coï liãn hãû tæû ngáùu våïi nhau, cäng suáút naìy coìn goüi laì
cäng suáút xuyãn .
4.2.2. Âiãûn aïp âënh mæïc
Âiãûn aïp âënh mæïc cuía maïy biãún aïp laì âiãûn aïp cuía caïc cuäün dáy khi khäng taíi âæåüc
qui âënh trong lyï lëch maïy biãún aïp .
Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 55
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Tè säú biãún âäøi âiãûn aïp :


U S âm
K= Goüi laì Tè säú biãún aïp .
U Tâm
4.2.3. Doìng âiãûn âënh mæïc
Doìng âiãûn âënh mæïc laì doìng âiãûn cuía caïc cuäün dáy âæåüc nhaì maïy chãú taûo qui âënh,
våïi caïc doìng âiãûn naöy thç maïy biãún aïp laìm viãûc láu daìi maì khäng bë quaï taíi. Doìng âiãûn
âënh mæïc xaïc âënh nhæ sau:
S i âm
I i âm =
3U i âm

4.2.4. Âiãûn aïp ngàõn maûch Un%


Âiãûn aïp ngàõn maûch laì âiãûn aïp giæîa hai âáöu cuäün så cáúp khi ngàõn maûch cuäün thæï cáúp
thç doìng âiãûn trong cuäün dáy så cáúp bàòng doìng âiãûn âënh mæïc.
YÏ nghéa : Âiãûn aïp ngàõn maûch âàûc træng cho âiãûn aïp råi trãn täøng tråí cuäün dáy
MBA khi doìng chaûy trong cuäün dáy bàòng doìng âënh mæïc vaì duìng âãø xaïc âënh täøng tråí
cuäün dáy MBA. Khi Uâm , Sâm tàng thç Un cuîng tàng.
Vê duû : Våïi Uc = 35 KV ; Sâm = 630 KVA thç Un = 6,5 % .
Uc = 35 KV ; Sâm = 80.000 KVA thç Un = 9 % .
Khi Un tàng thç giaím âæåüc doìng ngàõn maûch nhæng seî tàng täøn tháút cäng suáút, täøn tháút
âiãûn aïp trong maïy biãún aïp vaì giaï thaình MBA cuîng tàng .
- UN% laì tè lãû pháön tràm âiãûn aïp ngàõn maûch so våïi âiãûn aïp âënh mæïc.
U
U N % = N .100 [%]
U dm
UN âæåüc xaïc âënh bàòng thê nghiãûm ngàõn maûch: ( så âäö nhæ hçnh sau)
Xn= x1+x2'
A
rn = r1+r2'
xm
UN
∼ V
UN Iâm

rm

Näúi tàõt cuäün dáy thæï cáúp, tàng âiãûn aïp nguäön âæa vaìo cuäün dáy så cáúp cho âãún khi
chè säú trãn Ampe kãú bàòng doìng âënh mæïc thç giaï trë UN chênh laì chè säú trãn voltmet.
- Khi ngàõn maûch UN ráút nhoí nãn tæì thäng trong maïy biãún aïp cuîng ráút nhoí nghéa laì
ta xem nhæ doìng khäng taíi I0 = 0, trong så âäö thay thãú ta coï thãø boí nhaïnh xm-rm.
U I .Z
Ta coï: UN% = N .100% = âm .100 [%]
U âm U âm

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 56
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

U N %.U âm
Æ Z= .100 [Ω ]
I âm
Chuï yï: Khi thê nghiãûm ngàõn maûch âiãûn aïp âàût vaìo hai âáöu cuäün dáy så cáúp nhoí nãn
dong âiãûn bàòng doìng âënh mæïc nhæng khi ngàõn maûch sæû cäú âiãûn aïp hãû thäúng coï giaï trë
låïn nãn doìng ngàõn maûch ráút låïn.
4.2.5. Doìng âiãûn khäng taíi Io%
Doìng âiãûn khäng taíi laì âaûi læåüng âàût træng cho täøn hao khäng taíi cuía MBA, phuû
thuäüc tênh cháút tæì, cháút læåüng cuîng nhæ cáúu truïc làõp gheïp cuía loíi theïp. Ngaìy nay ngæåìi
ta sæí duûng theïp täút âãø chãú taûo MBA nãn doìng I0 giaím
I0 % biãøu thë bàòng pháön tràm so våïi doìng âiãûn âënh mæïc Iâm
Quan hãû giæîa doìng khäng taíi vaì täøn hao khäng taíi:
I I0 3.U âm .I 0 S ∆Q Fe
I kt % = 0 .100 = .100 = .100 = 0 .100 ≈ .100
I âm S âm / 3U âm S âm S âm S âm
Trë säú cuía doìng khäng taíi âæåüc xaïc âënh nhåì thê nghiãûm khäng taíi: Ta cho håí maûch
cuäün thæï cáúp vaì âæa vaìo cuäün så cáúp âiãûn aïp bàòng âiãûn aïp âënh mæïc thç giaï trë doìng âiãûn
âo âæåüc åí maûch så cáúp chênh laì giaï trë doìng khäng taíi.
x1
A r1
I0 xm
Uâm
∼ V Uâm I0

rm

4.3.6. Täø âáúu dáy cuía maïy biãún aïp


Trong caïc maïy biãún aïp ba pha caïc cuäün dáy coï thãø näúi laûi våïi nhau thaình hçnh sao
(Y), tam giaïc (∆) hay näúi ziczag. Khi näúi sao ta láúy ba âáöu cuäúi näúi chung vaì ba âáöu coìn
laû âãø tæû do ( hçnh a), näúi tam giaïc thç âáöu cuäúi cuía pha naìy näúi våïi âáöu âáöu cuía pha kia
(hçnh b). Khi näúi ziczag cuäün dáy cuía mäùi pha âæåüc chia laìm hai næía vaì âæåüc quáún trãn
hai truû khaïc nhau, hai næía naìy âæåüc näúi näúi tiãúp ngæåüc nhau (hçnh c).
Kiãøu näúi ziczag ráút êt duìng vç täún nhiãöu âäöng hån vaì chè gàûp trong caïc maïy biãún
aïp duìng cho thiãút bë chènh læu hoàûc trong caïc maïy biãún aïp âo læåìng âãø hiãûu chènh sai säú
vãö goïc lãûch pha.
Thäng thæåìng caïc maïy biãún aïp hay duìng caïc täø âáúu dáy Y/Y0, Y/∆, Y0/∆ (Y0 caïc cuäün
dáy âæåüc näúi theo hçnh sao vaì trung tênh näúi âáút træûc tiãúp).
Váûy : Täø näúi dáy cuía maïy biãún aïp âæåüc hçnh thaình do sæû phäúi håüp kiãøu näúi dáy så
cáúp so våïi kiãøu näúi dáy thæï cáúp vaì noï biãøu thë gocï lãûch pha giæîa âiãûn aïp dáy så cáúp vaì
thæï cáúp cuía maïy biãún aïp.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 57
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Ngæåìi ta qui æåïc biãøu thë täø âáúu dáy MBA dæûa vaìo goïc lãûch pha sæïc âiãûn âäüng cuía
phêa så cáúp E1 vaì thæï cáúp E2 .
A B C A B C A B C

X Y Z
X Y
Y Z X Z

Hçnh a Hçnh b Hçnh c

A A,Y
B,Z

X,C
C B C B
Hçnh b
Hçnh a Hçnh c

Goïc lãûch pha biãún thiãn tæì 0 âãún 360 âäü, láúy âån vë laì 30 âäü , cho nãn täø âáúu dáy
coï thæï tæû tæì 0 âãún 11 vaì thæåìng duìng kim âäöng häö âãø biãøu thë: Kim giåì cuía âäöng häö biãøu
thë vectå âiãûn aïp dáy så cáúp âàût cäú âënh åí con säú 12, kim phuït biãøu thë vectå âiãûn aïp thæï
cáúp tæång æïng åí caïc con säú 1,2, ... 12 tuyì theo goïc lãûch pha giæîa caïc âiãûn aïp naìy laì 30,
60,...360.
Âäúi våïi MBA ba pha khi näúi Y - Y thç täø âáúu dáy chàón 0, 2, 4, 6, 8, 10; khi âáúu Y -
thç täø âáúu dáy leî 1, 3, 5, 7, 9, 11 .
ÅÍ Viãût nam vaì Liãn xä thæåìng sæí duûng täø âáúu dáy Y - Y/ 0 vaì Y-∆ /11. Cuäün cao
MBA thæåìng näúi hçnh Y coìn cuäün haû thæåìng näúi hçnh tam giaïc vç caïc lyï do sau:
U
- Khi näúi hçnh sao thç âiãûn aïp âàût lãn cuäün dáy: U cd = U f = d . Do âoï caïch âiãûn
3
cuía caïc cuäün dáy âæåüc tênh toaïn thiãút kãú theo theo âiãûn aïp pha cho nãn caïch âiãûn haûng
nheû, giaï thaình giaím. Hån næîa phêa cao aïp doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng nhoí (
S
I d↓ = ) nãn khi näúi sao màûc duì doìng chaûy qua cuäün dáy ( Icd = Id) tàng 3 láön
3.U d↑
so våïi khi näúi tam giaïc nhæng tiãút diãûn dáy quáún cuîng khäng tàng lãn nhiãöu. √
Cuäün dáy näúi sao thæåìng láúy ra âiãøm trung tênh âãø khi cáön ta näúi âáút trung tênh.
- Khi näúi tam giaïc thç doìng chaûy trong cuäün dáy giaím âi √3 láön (Icd =Id/√3) nãn chè
cáön tênh toaïn tiãút diãûn dáy quáún theo If, maì âäúi våïi cáúp âiãûn aïp tháúp doìng âiãûn laìm viãûc

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 58
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

bçnh thæåìng låïn nãn khi chãú taûo maì doìng âiãûn tênh toaïn giaím âi 3 láön thç seî tiãút kiãûm
âæåüc mäüt khäúi læåüng låïn kim loaûi maìu.
Ngoaìi ra khi cuäün haû maïy biãún aïp näúi tam giaïc coìn coï taïc duûng kheïp maûch caïc
soïng haìi báûc cao cuía doìng tæì hoaï khi coï hiãûn tæåüng báút âäúi xæïng taíi hoàûc nguäön. Nhæ
váûy caïc thaình pháön doìng âiãûn báûc cao kheïp voìng trong cuäün tam giaïc maì khäng chaûy
trong maûng.

Id
A
Id
A A
Ucd
Ucd Ud
Icd Ud Icd B

C
C B
B
C

Thæåìng âäúi våïi MBA coï cáúp âiãûn aïp U ≥ 220 KV vaì MBA tæû ngáùu thç trung tênh
bàõt buäüc phaíi näúi âáút træûc tiãúp . Hiãûn nay åí Viãût nam maûng 110 KV tråí lãn âãöu näúi âáút
træûc tiãúp âiãøm trung tênh, tuy nhiãn âãø giaím doìng ngàõn maûch mäüt pha ngæåìi ta coï thãø
khäng näúi âáút mäüt säú âiãøm trung tênh nhæng khi âoï cáön phaíi âàût chäúng seït van åí âiãøm
trung tênh âãø baío vãû khi coï seït âaïnh vaìo MBA trãn caí ba pha, thæåìng choün cáúp âiãûn aïp
cuía chäúng seït van nhoí hån âiãûn aïp âënh mæïc cuía MBA mäüt cáúp.
* Giaín âäö vectå vaì caïch âáúu dáy cuía hai täø näúi dáy Y-Y/0 vaì Y-∆ /11:

- Täø âáúu dáy Y-Y/0:

. A B C
EA
. .
U AB EA
X Y Z
a
. b c
.
EB .
EC .
x y
Ea Ea z
.
U ab
. . Hçnh 1
Ec Eb

- Täø âáúu dáy Y-∆ /11:

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 59
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

. A B C
EA
. .
U AB EA
X Y Z
a
. b c
.
.
EB .
EC .
x y
Ea U ab Ea
. z
.
Eb
Ec
Hçnh 2

4.3. Maïy biãún aïp tæû ngáùu


4.3.1. Nguyãn lyï laìm viãûc
Cuîng nhæ maïy biãún aïp thæåìng, maïy biãún aïp tæû ngáùu duìng âãø biãún âäøi âiãûn nàng tæì
cáúp âiãûn aïp naìy sang cáúp âiãûn aïp khaïc cho phuì håüp våïi yãu cáöu truyãön taíi cuîng nhæ tiãu
thuû. Nguyãn lyï laìm viãûc cuía MBA tæû ngáùu cuîng dæûa trãn nguyãn tàõc caím æïng âiãûn tæì;
nhæng khaïc våïi maïy biãún aïp thæåìng åí chäù laì ngoaìi quan hãû vãö tæì, MBA tæû ngáùu coìn coï
quan hãû vãö âiãûn do hai cuäün dáy cao aïp vaì trung aïp coï näúi chung våïi nhau.
Âãø âån giaín ta xeït maïy biãún aïp tæû ngáùu mäüt pha coï hai cáúp âiãûn aïp Uc vaì UT nhæ
hçnh veî:
IC
• C
Int (w2-w1)

T IT w1
Uc •
ICh UT w2

• •
O

Cuäün cao aïp OC vaì cuäün trung aïp OT coï näúi chung våïi nhau taûi âiãøm T. Cuäün
cao aïp OC coï säú voìng dáy laì w1. Cuäün trung aïp OT coï säú voìng dáy laì w2, coìn goüi laì
cuäün chung. Cuäün näúi tiãúp CT coï säú voìng dáy laì (w1- w2).
Xeït MBA laìm viãûc åí chãú âäü giaím aïp, truyãön mäüt læåüng cäng suáút S tæì cao aïp
sang phêa trung aïp. Cäng suáút S âæåüc goüi laì cäng suáút xuyãn.
Ic laì doìng âiãûn chaûy trong âæåìng dáy phêa Uc, cuîng laì doìng trong cuäün dáy näúi
tiãúp IC=Int

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 60
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

IT laì doìng âiãûn chaûy trong âæåìng dáy phêa UT


Ich laì doìng âiãûn trong cuäün chung:
Ich= IT - Int
Giaí thiãút boí qua täøn tháút trong MBA:
S=UC.IC=UT.IT
Hay coï thãø viãút laûi:
S={(UC-UT )+UT}. IC= = (UC-UT ).IC+ UT.IC
Âàût: SBA= (UC-UT ).IC laì cäng suáút truyãön tæì CA sang TA bàòng quan hãû âiãûn tæì,
goüi laì cäng suáút biãún aïp.
Sâ = UT.IC laì cäng suáút truyãön tæì CA sang TA bàòng quan hãû âiãûn, goüi laì cäng
suáút âiãûn.
Nhæ váûy : S = SBA+ Sâ; nghéa laì læåüng cäng suáút S truyãön taíi tæì bãn cao aïp sang
trung aïp bàòng hai quan hãû:
- Quan hãû caím æïng âiãûn tæì våïi læåüng cäng suáút laì SBA; khi âoï cuäün näúi tiãúp vaì cuäün
chung âæåüc xem láön læåüt laì cuäün så vaì thæï trong maïy biãún aïp thæåìng.
- Quan hãû vãö âiãûn giæîa hai cuäün cao aïp vaì trung aïp våïi læåüng cäng suáút laì Sâ

Nãúu mba laìm viãûc åí chãú âäü âënh mæïc (âiãûn aïp, doìng âiãûn trong caïc cuäün dáy
bàòng âënh mæïc vaì cäng suáút xuyãn bàòng âënh mæïc S=Sâm), thç tè lãû giæîa cäng suáút
truyãön taíi bàòng quan hãû tæì so våïi cäng suáút xuyãn (âënh mæïc) seî bàòng:

S BA ( U C − U T ).I C U 1
= = 1− T = 1− = K cl
S dm U C .I C UC K BA
trong âoï Kcl âæåüc goüi laì hãû säú coï låüi cuía maïy biãún aïp tæû ngáùu

Nhæ váûy, åí chãú âäü âënh mæïc thç pháön cäng suáút truyãön taíi tæì CA sang TA bàòng
quan hãû âiãûn tæì chè bàòng (Kcl.Sâm). Vç váûy kêch thæåïc maûch tæì âæåüc choün theo cäng
suáút naìy , vaì goüi laì cäng suáút máùu:
Smáùu = Kcl.Sâm
Vç Kcl<1 nãn kêch thæåïc, troüng læåüng vaì giaï thaình maûch tæì nhoí hån nhiãöu so våïi
MBA thæåìng coï cuìng cäng suáút âënh mæïc.
( Vê duû 220/110KV thç Kcl=0,5; 500/220KV thç Kcl=0.56 ..v.v...)

Cäng suáút taíi cuía cuäün dáy näúi tiãúp:


Snt = (UC-UT ).IC = SBA = Smáùu
Cäng suáút taíi cuía cuäün dáy chung
Sch = UT .ICh = UT .(IT - IC)= UT .IT (1 - Ic/IT)
= UT .IT (1 - UT/UC) = Kcl.Sâm =Smáùu
Vç váûy caïc cuäün dáy cuîng âæåüc thiãút kãú chãú taûo theo cäng suáút máùu Smáùu.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 61
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Nhæ váûy loîi theïp cuîng nhæ caïc cuäün dáy näúi tiãúp vaì cuäün chung, âãöu âæåüc thiãút kãú
theo Smáùu nãn noï coìn goüi laì cäng suáút tênh toaïn:
Stt = Smáùu = Kcl.Sâm
Khi Kcl caìng nhoí thç maïy biãún aïp tæû ngáùu caìng coï låüi
Vê duû MBA tæû ngáùu 220/110KV cäng suáút âënh mæïc 100MVA thç loîi theïp vaì caïc
cuäün näúi tiãúp vaì cuäün chung chè cáön chãú taûo theo Sm=50MVA ( bàòng loîi theïp vaì caïc
cuäün dáy cuía MBA thæåìng coï Sâm=50MVA)

ÅÍ maïy biãún aïp tæû ngáùu ba pha, ngoaìi cuäün cao aïp vaì trung aïp näúi Yo, ngæåìi ta
coìn chãú taûo thãm cuäün dáy haû aïp näúi tam giaïc.
Vç cuäün haû aïp dæåüc quáún riãng biãût, nãn noï chè coï quan hãû caím æïng âiãûn tæì våïi
hai cuäün CA vaì TA. Vç kêch thæåïc maûch tæì chè chãú taûo theo cäng suáút máùu nãn cäng suáút
cuía cuäün HA cuîng chè âæåüc thiãút kãú coï cäng suáút khäng låïn hån cäng suáút máùu SâmHA ≤
Smáùu (thäng thæåìng laì bàòng). Ngoaìi ra cäng suáút chãú taûo cuía cuäün haû khäng âæåüc nhoí
hån 25% cäng suáút âënh mæïc, vç nãúu nhoí hån thç cuäün haû aïp seî khäng âaím baío äøn âënh
âäüng khi ngàõn maûch ngoaìi.
0,25 Sâm ≤ SâmHA ≤ Smáùu
Cuäün haû aïp naìy âæåüc duìng âãø näúi maïy phaït, hoàûc cung cáúp cho phuû taíi, hoàûc näúi
thiãút bë buì cäng suáút phaín khaïng, hoàûc duìng âãø cung cáp âiãûn tæû duìng.... hoàûc chè duìng
âãø kheïp maûch caïc soïng haìi báûc cao chuí yãúu laì bäüi ba.
ÅÍ maïy biãún aïp tæû ngáùu giaím aïp cuäün dáy âæåüc bäú trê trãn loîi theïp theo thæï tæû HA-
TA-CA, khi âoï un%H-C=25÷30% seî coï taïc duûng giaím âæåüc doìng âiãûn ngàõn maûch; coìn âäúi
våïi caïc maïy biãún aïp tàng aïp thç caïc cuäün dáy âæåüc bäú trê theo thæï tæû TA-HA-CA, khi naìy
un%H-C=10÷13% seî coï taïc duûng laìm giaím âiãûn khaïng x, do âoï seî laìm giaím täøn tháút âiãûn
aïp vaì cäng suáút. Hiãûn nay ngæåìi ta âaî chãú taûo caïc maïy biãún aïp tæû ngáùu duìng âæåüc cho caí
hai træåìng håüp tàng aïp hoàûc giaím aïp. Chàóng haûn TN 220/110/HA coï UN (C-T)=11%, UN(C-
H)=20% vaì UN(T-H)=32%

AT AT
•a x•X x • •Ax x •X x•a x • •Ax x
C C

• x • x
H T C T H C

•x x •x x

a/ MBA giaím aïp a/ MBA tàng aïp

4.3.2. Caïc chãú âäü laìm viãûc cuía maïy biãún aïp tæû ngáùu
Maïy biãún aïp tæû ngáùu coï thãø laìm viãûc åí caïc chãú âäü sau:

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 62
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

- Chãú âäü tæû ngáùu: laì chãú âäü MBA truyãön cäng suáút tæì CA sang TA hoàûc ngæåüc laûi
tæì TA sang CA.
- Chãú âäü biãún aïp: laì chãú âäü MBA truyãön cäng suáút tæì HA sang TA hoàûc ngæåüc laûi;
tæì HA sang CA vaì ngæåüc laûi
- Chãú âäü liãn håp: laì chãú âäü kãút håüp cuía hai chãú âäü trãn.
Chãú âäü a/: CA→TA (tæû ngáùu)
HA→TA (biãún aïp)
Chãú âäü b/: TA→CA (tæû ngáùu)
HA→CA (biãún aïp)

1. Chãú âäü tæû ngáùu:


a. Truyãön cäng suáút tæì CA sang TA

C

IC
Int

T IT
• S≤Sâm
Uc
ICh UT

• • •
O

Maïy biãún aïp tæû ngáùu truyãön tæì CA sang TA mäüt læåüng cäng suáút S. Nhæ åí pháön
nguyãn lyï laìm viãûc âaî xeït, coï thãø tênh âæåüc cäng suáút taíi cuía caïc cuäün dáy trong træåìng
håüp naìy seî laì:
Cuäün näúi tiãúp: Snt = Kcl.S ;
Cuäün chung: Sch= Kcl.S ; Cuäün haû Sh=0
Âàûc biãtû, nãúu cäng suáút truyãön taíi bàòng cäng suáút âënh mæïc cuía TN (S=Sâm), thç:
Snt = Sch= Kcl.Sâm = Smáùu; Sh=0

b. Truyãön cäng suáút tæì TA sang CA


Xeït træåìng håüp maïy biãún aïp tæû ngáùu truyãön tæì TA sang CA mäüt læåüng cäng suáút S.
Cuîng tênh toaïn tæång tæû nhæ åí pháön nguyãn lyï laìm viãûc âaî xeït
Doìng âiãûn trong cuäün chung:

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 63
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

C

IC
Int
T IT

Uc
ICh UT S
Ich=IT-IC
• • •
Cäng suáút taíi cuía cuäün näúi tiãúp: O
Snt = Unt.Int= (UC-UT).IC= Kcl.UcIc=Kcl.S ;
Cäng suáút taíi cuía cuäün chung:
Sch= UT.Ich= UT(IT-IC ) = Kcl.S ; Cuäün haû Sh=0
Âàûc biãtû, nãúu cäng suáút truyãön taíi bàòng cäng suáút âënh mæïc cuía TN (S=Sâm), thç:
Snt = Sch= Kcl.Sâm = Smáùu; Sh=0

Nhæ váûy, màûc duì caïc cuäün dáy vaì loîi theïp âæåüc chãú taûo bàòng cäng suáút máùu
nhæng maïy biãún aïp tæû ngáùu váùn cho pheïp truyãön taíi mäüt læåüng cäng suáút bàòng Sâm tæì
CA sang TA vaì ngæåüc laûi. Khi âoï mäùi cuäün dáy näúi tiãúp vaì cuäün chung væìa âáöy taíi
nghéa laì bàòng cäng suáút chãú taûo Smáùu.
Snt = Sch= Kcl.Sâm = Smáùu; Sh=0

2. Chãú âäü biãún aïp:


a. Truyãön cäng suáút tæì HA sang CA, phêa TA khäng taíi:
C
• •
IC
(UC- UT)
Int= ICh
IH T •
Uc
SH UT

• • •
O
Giaí thiãút boí qua täøn tháút :
S = UH.IH = UC.IC
Vç cäng suáút chãú taûo cuía cuäün haû chè bàòng Smáùu, nãn ta coï âçãöu kiãûn:
S ≤ Smáùu = Kcl.Sâm
Doìng âiãûn trong cuäün haû laì IH; trong cuäün chung vaì cuäün näúi tiãúp laì:
Ich=Int=IC=S/UC
Cäng suáút taíi cuía cuäün chung :
Sch=Uch.Ich =UT.S/UC = (1-Kcl) S

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 64
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Cäng suáút taíi cuía cuäün näúi tiãúp:


Snt=Unt.Int =(UC- UT).S/UC = Kcl.S
Trong træåìng håüp giåïi haûn S=Smáùu; thç:
Sch=(1-Kcl)Smáùu ≤ Smáùu
Vaì Snt = Kcl.Smáùu ≤ Smáùu;
Nghéa laì caí hai cuäün näúi tiãúp vaì cuäün chung âãöu non taíi; vaì do âoï coï thãø cho pheïp
truyãön thãm mäüt læåüng cäng suáút naìo âoï næîa tæì TA sang CA nhæ seî xeït åí pháön sau.
b. Truyãön cäng suáút tæì HA sang CA, phêa TA khäng taíi:
C

IH IT=Ich
T• •

SH ICh UT


O
Giaí thiãút boí qua täøn tháút :
S = UH.IH = UT.IT
Vç cäng suáút chãú taûo cuía cuäün haû chè bàòng Smáùu, nãn ta coï âçãöu kiãûn:
S ≤ Smáùu = Kcl.Sâm
Doìng âiãûn trong cuäün haû laì IH; trong cuäün chung laì:
Ich = IT= S/UT
Cäng suáút taíi cuía cuäün chung :
Sch=Uch.Ich =S
Trong træåìng håüp giåïi haûn S=Smáùu; thç cuäün haû vaì cuäün chung taíi âuïng bàòng cäng suáút
âënh mæïc cuía noï : SH=SHâm=Smáùu; Sch= Schâm =Smáùu
Màûc duì cuäün cao aïp khäng taíi nhæng khäng thãø truyãön thãm mäüt læåüng cäng suáút
naìo næîa tæì CA sang TA, vç khi âoï seî laìm quaï taíi cuäün chung.
3. Chãú âäü liãn håp
a. Chãú âäü truyãön cäng suáút CA→TA (tæû ngáùu)
vaì HA→TA (biãún aïp)
C

IC(TN)
(TN)
Int

IH(BA) IT(TN) IT
T• • SC
(BA)
IT(BA) I T
SH UT
(TN)
Ich

O

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 65
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Âãø tênh cäng suáút taíi cuía caïc cuäün dáy maïy biãún aïp tæû ngáùu åí chãú âäü liãn håüp naìy
ta duìng phæång phaïp xãúp chäöng hai chãú âäü sau:
- Chãú âäü tæû ngáùu: truyãön tæì bãn CA sang cho phuû taíi phêa TA læåüng cäng suáút SC.
- Chãú âäü biãún aïp: truyãön tæì bãn HA sang cho phuû taíi phêa TA læåüng cäng suáút SH.
Nãúu khäng xeït âãún khaí nàng quaï taíi cho pheïp cuía MBA thç SC≤Sâm vaì SH≤Smáùu.
Tæì hçnh veî trãn, tháúy ràòng trong cuäün dáy chung hai doìng âiãûn åí hai chãú âäü tæû
ngáùu vaì biãún aïp cuìng chiãöu nhau, nãn cuäün chung dãù bë quaï taíi nháút. Vç váûy cánö kiãøm tra
khaí nàng taíi cuía cuäün naìy.
Theo kãút quaí tênh toaïn åí hai chãú âäü TN vaì BA åí trãn, ta dãù daìng tháúy âæåüc:
- ÅÍ chãú âäü tæû ngáùu:
Cäng suáút cuäün dáy näúi tiãúp: Snt(TN) =Kcl.SC
Cäng suáút cuäün dáy chung Sch(TN) = Kcl.SC
- ÅÍ chãú âäü biãún aïp:
Cäng suáút cuäün dáy näúi tiãúp: Snt(BA) = 0
Cäng suáút cuäün dáy chung Sch(TN) = SH
- Täøng håüp hai chãú âäü(liãn håüp):
Cäng suáút cuäün dáy näúi tiãúp: Snt = Kcl. SC ≤ Smáùu
Cäng suáút cuäün dáy chung: Sch= Sch(BA) +Sch(TN) = SH+Kcl. SC
Âiãöu kiãûn kiãøm tra khaí nàng taíi cuía cuäün chung:
Sch = SH+Kcl. SC ≤ Smáùu
Hay coï thãø tênh theo cäng suáút taïc duûng P vaì cäng suáút phaín khaïng Q:
Sch = ( PH + Kcl.PC ) 2 + (Q H + Kcl.Q C ) 2 ≤ Smau
Tháúy ràòng nãúu âaî truyãön cäng suáút cäng suáút máùu tæì HA sang TA thç khäng thãø
truyãön thãm mäüt læåüng cäng suáút naìo næîa tæì CA sang TA; vaì nãúu âaî truyãön cäng suáút
âënh mæïc Sâm tæì CA sang TA thç khäng thãø truyãön thãm mäüt læåüng cäng suáút naìo næîa tæì
HA sang TA.
b. Chãú âäü truyãön cäng suáút TA→CA (tæû ngáùu)
vaì HA→CA (biãún aïp)

C IC(TN) IC

Int(TN) IC(BA)

(BA)
Int(BA)= Ich(BA)
IH T• •
(TN)
IT
SH UT ST
(TN)
Ich

O

- Chãú âäü tæû ngáùu: truyãön tæì bãn TA sang cho phuû taíi phêa CA læåüng cäng suáút ST.
- Chãú âäü biãún aïp: truyãön tæì bãn HA sang cho phuû taíi phêa CA læåüng cäng suáút SH.
Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 66
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Nãúu khäng xeït âãún khaí nàng quaï taíi cho pheïp cuía MBA thç ST≤Sâm vaì SH≤Smáùu.
Tæì hçnh veî trãn, tháúy ràòng trong cuäün dáy chung hai doìng âiãûn åí hai chãú âäü tæû
ngáùu vaì biãún aïp ngæåüc chiãöu nhau nãn khäng bë quaï taíi; coìn trong cuäün dáy näúi tiãúp hai
doìng âiãûn åí hai chãú âäü cuìng chiãöu nhau, nãn dãù bë quaï taíi nháút. Vç váûy cánö kiãøm tra khaí
nàng taíi cuía cuäün näúi tiãúp.
Theo kãút quaí tênh toaïn åí hai chãú âäü TN vaì BA åí trãn, ta dãù daìng tháúy âæåüc:
- ÅÍ chãú âäü tæû ngáùu:
Cäng suáút cuäün dáy näúi tiãúp: Snt(TN) =Kcl.ST
Cäng suáút cuäün dáy chung Sch(TN) = Kcl.ST
- ÅÍ chãú âäü biãún aïp:
Cäng suáút cuäün dáy näúi tiãúp: Snt(BA) = Kcl.SH
Cäng suáút cuäün dáy chung Sch(TN) = (1-Kcl).SH
- Täøng håüp hai chãú âäü(liãn håüp) ta tênh âæåüc cäng suáút taíi cuía cuäün dáy näúi tiãúp:
Snt = Kcl. SH + Kcl. SC
Âiãöu kiãûn kiãøm tra khaí nàng taíi cuía cuäün näúi tiãúp:
Sch = Kcl (SH + SC) ≤ Smáùu
Hay coï thãø tênh theo cäng suáút taïc duûng P vaì cäng suáút phaín khaïng Q:
Sch = K cl . ( PH + PT ) 2 + ( Q H + Q T ) 2 ≤ Smau
Tháúy ràòng nãúu âaî truyãön cäng suáút cäng suáút âënh mæïc tæì TA sang CA thç khäng
thãø truyãön thãm mäüt læåüng cäng suáút naìo næîa tæì HA sang CA; tuy nhiãn nãúu âaî truyãön
cäng suáút máùu Sm tæì HA sang CA thç coìn coï thãø truyãön thãm mäüt læåüng cäng suáút næîa
tæì TA sang CA.
Âäúi våïi maïy biãún aïp tæû ngáùu ba pha caïc kãút quaí trãn váùn âuïng.
4.3.3. Æu nhæåüc âiãøm-âàûc âiãøm vaì phaûm vi sæí duûng MBATN
1. Æu âiãøm:
- Vç caïc cuäün dáy vaì maûch tæì maïy biãún aïp tæû ngáùu âãöu âæåüc tênh toaïn chãú taûo theo
cäng suáút máùu chè bàòng Kcl.Sâm ( nhoí hån Sâm) cho nãn tiãu hao váût liãûu, kêch thæåïc,
troüng læåüng vaì giaï thaình seî nhoí hån so våïi maïy biãún aïp ba pha ba dáy quáún coï cuìng
cäng suáút âënh mæïc. Chênh nhåì váûy seî cho pheïp chãú taûo âæåüc caïc maïy biãún aïp tæû ngáùu coï
cäng suáút âån vë låïn.
- Täøn tháút cäng suáút trong MBA tæû ngáùu noïi chung nhoí hån so våïi MBA 3 dáy quáún
nháút laì khi laìm viãûc våïi chãú âäü haû aïp (Tæì cao aïp sang trung aïp ) , coìn åí chãú âäü tàng aïp
thç æu âiãøm naìy chè phaït huy taïc duûng khi cäng suáút truyãön tæì trung aïp sang cao aïp . Coìn
täøn tháút khäng taíi vaì täøn tháút âiãûn aïp cuîng beï hån biãún aïp thæåìng .
- Âiãûn khaïng giæîa cuäün cao vaì cuäün trung trong MBA tæû ngáùu beï hån so våïi MBA
thæåìng nãn âiãöu chènh âiãûn aïp trong MBA tæû ngáùu dãù daìng hån.
2. Nhæåüc âiãøm
- MBA tæû ngáùu coï quan hãû vãö âiãûn giæîa cuäün cao vaì cuäün trung nãn soïng quaï âiãûn aïp
(khê quyãøn, näüi bäü) coï thãø truyãön tæì bãn maûng cao aïp sang maûng trung aïp nãn laìm cho

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 67
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

caïch âiãûn trong nhæîng âiãöu kiãûn naìy xáúu âi vaì do âoï åí caïc âáöu ra cuía MBA tæû ngáùu vãö
phiaï cao vaì trung aïp thæåìng âàût chäúng seït van khäng keìm dao caïch ly.
- Chè duìng MBA tæû ngáùu trong træåìng håüp åí maûng âiãûn aïp cao vaì trung coï trung tênh
træûc tiãúp näúi âáút, vç nãúu duìng MBATN trong maûng cao aïp vaì trung aïp coï trung tênh caïch
âiãûn thç khi chaûm âáút mäüt pha åí phêa cao aïp thç âiãûn aïp pha cuía hai pha khäng chaûm âáút
trong maûng âiãûn aïp cao seî tàng lãn bàòng âiãûn aïp dáy, nhæng âiãûn aïp åí hai pha khäng hæ
hoíng phêa âiãûn aïp trung tàng lãn ráút låïn . Vê duû âäúi våïi maûng 110/35KV, khi chaûm âáút
mäüt pha phêa 110KV thç bãn trung aïp 35KV âiãûn aïp hai pha khäng chaûm âáút seî tàng lãn
khoaíng 3,8 láön .
- Do âiãûn khaïng giæîa cuäün cao vaì cuäün trung beï nãn doìng âiãûn ngàõn maûch trong
maûng cao vaì trung aïp seî låïn hån nhiãöu so våïi træåìng håüp duìng MBA ba dáy quáún.
- Vç MBA tæû ngáùu luän luän laìm viãûc våïi maûng trung tênh näúi âáút nãn doìng âiãûn
ngàõn maûch ráút låïn . Nãúu duìng MBA tæû ngáùu âãø laìm nhiãûm vuû tàng aïp tæì haû aïp sang trung
aïp vaì cao aïp thç khäng coï låüi vç luïc naìy phaíi choün cäng suáút âënh mæïc MBA tæû ngáùu :
SâmTN ≥ SH / Kcl
vaì luïc naìy täøn tháút cäng suáút coï thãø khäng nhoí hån so våïi MBA 3 dáy quáún.
4.4. Khaí nàng taíi cuía maïy biãún aïp
4.4.1 Âàût váún âãö
Ta âaî biãút cäng suáút âënh mæïc cuía maïy biãún aïp laì cäng suáút biãøu kiãún tênh bàòng
KVA maì maïy biãún aïp coï thãø mang taíi láu daìi trong âiãöu kiãûn âënh mæïc cuía âiãûn aïp, táön
säú, nhiãût âäü mäi træåìng cuîng nhæ âiãöu kiãûn laìm maït; khi âoï tuäøi thoü seî bàòng âënh mæïc.
Nhæng trong thæûc tãú maïy biãún aïp thæåìng laìm viãûc khaïc chãú âäü âënh mæïc. Phuû taíi
cuía maïy biãún aïp luän luän thay âäøi theo thåìi gian , coï luïc nhoí hån coï luïc laûi låïn hån
cäng suáúút âënh mæïc Sâm, nghéa laì coï khi non taíi coï khi quaï taíi. Caí hai chãú âäü váûn haình
naìy âãöu khäng kinh tãú. Thæûc tãú cho tháúy ràòng maïy biãún aïp coï thãø mang taíi quaï âënh mæïc
trong mäüt thåìi gian naìo âoï cuía ngaìy hoàûc cuía nàm maì tuäøi thoü cuía maïy biãún aïp khäng
giaím, nãúu trong pháön thåìi gian coìn laûi cuía ngaìy hoàûc nàm âoï maïy biãún aïp laìm viãûc non
taíi so våïi âënh mæïc. Maïy biãún aïp cho pheïp laìm viãûc åí chãú âäü naìy hay chãú âäü khaïc khäng
phaíi âæåüc quyãút âënh båíi cäng suáút âënh mæïc maì phaíi càn cæï chuí yãúu vaìo âäü huíy hoaûi
caïch âiãûn, nhiãût âäü cæûc âaûi cuía cuäün dáy vaì cuía dáöu trong giai âoüan âæåüc xeït.

4.4.2. Khaí nàng taíi cuía maïy biãún aïp


Khaí nàng taíi cuía maïy biãún aïp laì táûp håüp caïc chãú âäü mang taíi bçnh thæåìng vaì quaï
taíi cuía maïy biãún aïp. Khaí nàng taíi cuía MBA khäng thãø biãøu diãùn bàòng âån vë KVA
âæåüc, vç noï âæåìc xaïc âënh bàòng mäüt loaût caïc âiãöu kiãûn nhæ: âäö thë phuû taíi, thåìi gian täön
taûi chãú âäü váûn haình, nhiãût âäü mäi træåìng laìm maït..
Vç váûy muäún xaïc âënh mäüt chãú âäü laìm viãûc naìo âoï cuaí maïy biãún aïp åí mäüt nhiãût
âäü mäi træåìng naìo âoï thç cáön phaíi xaïc âënh âæåüc nhiãût âäü cuäün dáy, nhiãût âäü dáöu vaì mæïc
huíy hoaûi caïch âiãûn.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 68
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

4.4.3. Âäü giaì cäùi caïch âiãûn


Trong maïy biãún aïp âäüng læûc, ngæåìi ta duìng chuí yãúu caïch âiãûn cáúp A, nhiãût âäü cho
pheïp cuía caïch âiãûn naìy lãn âãún 105OC.
Trong váûn haình, khi nhiãût âäü tàng thç phaín æïng hoïa hoüc tàng, laìm cho caïch âiãûn
bë xå cæïng, âäü bãön cå vaì âäü bãön âiãûn cuía váût liãûu caïch âiãûn cuîng giaím vaì ta goüi caïch
âiãûn bë giaì cäùi. Sæû giaì cäùi âæåüc âàûc træng bàòng âäü giaì cäùi caïch âiãûn vaì coï thãø biãøu diãùn
phuû thuäüc vaìo nhiãût âäü.
Theo âënh luáût Areïnius, khi nhiãût âäü biãún thiãn trong khoíang tæì 80 OC âãún 140OC
thç tuäøi thoü trung bçnh cuía váût liãûu caïch âiãûn cáúp A phuû thuäcü vaìo nhiãût âäü theo biãøu
thæïc sau:
V = A.e − a ϑ
trong âoï A, a laì caïc hàòng säú phuû thuäüc vaìo váût liãûu caïch âiãûn
ϑ laì nhiãût âäü åí âiãøm noïng nháút cuía cuäün dáy MBA (0C)
Ngæåìi ta âaî xaïc âënh âæåüc âäúi våïi caïch âiãûn cáúp A:
A=(1,5÷7,5).104 nàm; a = 0,115 (1/0C)
ÅÍ chãú âäü âënh mæïc, nhiãût âäü âiãøm noïng nháút cuía cuäün dáy bàòng âënh mæïc vaì
bàòng 98OC thç tuäøi thoü seî bàòng âënh mæïc:
Vdm = A.e − a ϑ dm
Tuäi thoü tæång âäi cuía caïch âiãûn seî laì:
V
V* = = e − a ( ϑ − ϑ âm )
Vâm
Âaûi læåüng nghëch âaío L=1/V* âæåüc goüi laì âäü giaì cäùi cuía caïch âiãûn vaì bàòng:
1 Vâm
L= = = e a ( ϑ − ϑ âm )
V* V
Trong tênh toïan âãø âån giaín ta chuyãøn vãö muî cå säú 2:
a ( ϑ − ϑ âm ) a ( ϑ − ϑ âm )
a ( ϑ − ϑ âm )
L=e = 2 ln 2 =2 0, 693

a ( ϑ − ϑ âm ) ϑ − ϑ âm
L=2 0, 693
=2 ∆

våïi ∆=0,693/a ≈ 0,693/0.115 = 6OC.


ϑ − ϑ âm
Nhæ váûy: L=2 6

nghéa laì khi nhiãût âäü thay âäøi hai lán thç tuäøi thoü cuîng nhæ âäü gça cäùi caïch âiãûn cuía
MBA thay âäøi hai láön; qui tàõc naìy goüi laì qui tàõc 6OC.
Khi nhiãût âäü cuäün dáy bàòng âënh mæïc thç tuäøi thoü tæång âäúi vaì âäü giaì cäùi bàòng 1.
Nãúu nhiãût âäü låïn hån nhiãût âäü âënh mæïc 6OC thç âäü giaì cäùi tàng hai láön vaì tuäøi thoü seî
giaím âi hai láön so våïi âënh mæïc. Âiãöu âoï coï nghéa laì váûn haình åí chãú âäü naìy 1 nàm thç vãö
màût huíy hoaûi caïch âiãûn seî tæång âæång våïi hai nàm váûn haình åí chãú âäü âënh mæïc.Tuäøi
thoü âënh mæïc vaì âäü giaì cäùi caïch âiãûn trong mäüt säú chãú âäü cho åí baíng sau:

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 69
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Nhiãût âäü caïch âiãûn OC Tuäøi thoü tæång âäúi V* Âäü giaì cäùi
80 8 0.125
86 4 0.25
92 2 0.5
98 1 1
104 0.5 2
110 0.25 4
116 0.125 8
Nãúu trong khoíang thåìi gian T âang xeït, nhiãût âäü khäng âäøi thç âäü huíy hoaûi caïch
âiãûn trong khoíang thåìi gian sæí duûng T seî laì:
H=L.T
Coìn nãúu trong khoíang thåìi gian T nhiãût âäü thay âäøi thç L seî laì haìm cuía t vaì âäü
huíy hoaûi caïch âiãûn H seî laì:
( ϑ − ϑ âm )
T T
H = ∫ L(t ).dt = ∫ 2 6 .dt
0 0
Trong tênh toïan gáön âuïng coï thãø tênh täøng têch phán thay cho têch phán. Ta chia
biãøu âäö nhiãût cuía MBA thaình nhiãöu âoüan nhoí theo caïc khaíng thåìi gian ∆ti (våïi i=1÷n).
Trong mäùi khoíang ti, xem nhæ nhiãût âäü cuäün dáy khäng thay âäøi vaì âäü giaì cäùi laì Li. Khi
âoï âäü hao moìn caïch âiãûn seî bàòng:
n
H = ∑ Li .∆ti
i =1
Khi nhiãût âäü nhoí hån 80OC thç âäü hao moìn caïch âiãûn tæång âäúi rát nhoí vaì coï thãø
xem nhæ bàòng khäng.
Âäü hao moìn caïch âiãûn trung bçnh trong khoíang thåìi gian T bàòng:
( ϑ − ϑ âm )
1T 1T
Ltb = ∫ L(t ).dt = ∫ 2 6 .dt
T0 T0
Âäü hao moìn caïch âiãûn trung bçnh trong mäüt ngaìy âãm:
H ngaìy
Ltbngaìy =
24
Hao moìn caïch âiãûn trong mäüt nàm bàòng täøng hao moìn caïch âiãûn cuía caïc ngaìy
trong nàm.
Âäúi våïi maïy biãún aïp cuía Liãn xä chãú taûo, tuäøi thoü âënh mæïc tæì 20 âãún 25 nàm æïng
våïi nhiãût âäü âënh mæïc cuía mäi træåìng laìm maït bàòng 20OC vaì nhiãût âäü âiãøm noïng nháút
cuía cuäün dáy laì 98OC.
Thæûc tãú váûn haình cho tháúy phuû taíi cuía MBA luän thay âäøi haìng ngaìy, haìng nàm;
trong âoï säú ngaìy coï phuû taíi nhoí hån âënh mæïc chiãúm pháön låïn. Do âoï tuäi thoü cuía maïy
biãún aïp coï thãø låïn hån âënh mæïc. Vç váûy coï thãø cho pheïp maïy biãún aïp âæåüc quaï taíi nghéa
laì laìm viãûc våïi phuû taíi låïn hån cäng suáút âënh mæïc trong khoíang thåìi gian naìo âoï maì
tuäøi thoü váùn khäng giaím nhoí hån âënh mæïc.
Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 70
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

4..4.4. Quaï taíi cho pheïp cuía maïy biãún aïp


Coï thãø chia laìm hai loaûi quaï taíi cuía MBA laì quaï taíi bçnh thæåìng vaì quaï taíi sæû cäú.
1. Quaï taíi bçnh thæåìng
Do âäö thë phuû taíi ngaìy thæåìng xuyãn thay âäøi nãn cho pheïp maïy biãún aïp âæåüc quaï
taíi. Quaï taíi bçnh thæåìng coìn âæåüc goüi laì quaï taíi thæåìng xuyãn, quaï taíi coï hãû thäúng, hay
quaï taíi láu daìi.
Khaí nàng quaï taíi thæåìng xuyãn cho pheïp cuía maïy biãún aïp âæåüc âaïnh giaï dæûa trãn caïc
âiãöu kiãûn:
- Âäü huíy hoaûi caïch âiãûn trung bçnh Ltb≤1.
- Theo tiãu chuáøn ΓΟCT 14209-69 thç khi quaï taíi coï thãø cho pheïp nhiãût âäü noïng nháút
cuía cuäün dáy coï thãø låïn hån 98OC nhæng khäng âæåüc væåü quaï 140OC, nhiãût âäü cuía
låïp dáöu trãn bãö màût khäng âæåüc væåüt quaï 95OC vaì cäng suáút taíi khäng âæåüc væåüt quaï
1,5 láön cäng suáút âënh mæïc.
2. Quaï taíi sæû cäú:
Quaï taíi sæû cäú laì chãú âäü quaï taíi cho pheïp cuía maïy biãún aïp trong mäüt säú træåìng håüp
âàûc biãût goüi laì sæû cäú. ( Coìn goi laì quaï taíi ngàõn haûn). Khi âoï do yãu cáöu liãn tuûc cung cáúp
âiãûn nãn maïy biãún aïp phaíi bë bàõt buäüc laìm viãûc quaï taíi trong mäüt thåìi gian ngàõn. Luïc
naìy ngæåìi ta khäng quan tám âãún tuäøi thoü maì chè quan tám âãún âiãöu kiãûn cho pheïp cuía
caïch âiãûn. Coï nghéa laì luïc naìy âäü huíy hoaûi caïch âiãûn låïn hån âënh mæïc, nhæng qui âënh:
Nhiãût âäü dáöu khäng âæåüc væåüt quaï 115OC (ϑmax≤115OC)
Nhiãût âäü âiãøm noïng nháút cuía cuäün dáy khäng âæåüc væåüt quaï 140OC
(giåïi haûn låïn hån quaï taíi bçnh thæåìng)

4.4.54. Caïc phæång phaïp tênh quaï taíi MBA


1. Quaï taíi bçnh thæåìng
a. Qui tàõc 3% : Cho pheïp MBA quaï taíi 3% vãö doìng âiãûn so våïi âënh mæïc
cho mäùi 10% giaím hãû säú âiãöu kiãún phuû taíi hàòng ngaìy so våïi 100%.
b. Qui tàõc 1% : Nãúu nhæ vãö muìa heì maïy biãún aïp laìm viãûc non taíi thç vãö
muìa âäng cho pheïp laìm viãûc quaï taíi. Trãn cå såí tênh toaïn vãö âäü giaì cäùi caïch âiãûn, cho
pheïp MBA âæåüc quaï taíi theo qui tàõc 1% :
Trong 4 thaïng muìa heì MBA laìm viãûc non taíi bao nhiãu pháön tràm so våïi âënh
mæïc thç muìa âäng noï coï thãø quaï taíi báúy nhiãu pháön tràm.
Coï thãø tênh kãút håüp caí hai qui tàõc naìy, nhæng trë säú quaï taíi täøng cäüng vãö muìa âäng
khäng âæåüc quaï 30% vaì riãng theo qui tàõc 1% khäng âæåüc quaï taíi quaï 15%.
Coï thãø tênh quaï taíi cho pheïp cuía MBA theo mäüt säú phæång phaïp khaïc, xem chi
tiãút trong mäüt säú taìi liãûu tham khaío (TK1)
2. Quaï taíi sæû cäú
Quaï taíi sæû cäú MBA khäng phuû thuäüc âäö thë phuû taíi træåïc khi sæû cäú, cuîng khäng
phuû thuäüc vaìo nhiãût âä mäi træåìng xung quanhü, vë trê làõp âàût MBA. Âäúi våïi maïy biãún aïp

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 71
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

dáöu laìm maït bàòng khäng khê vaì nãúu trong hãû thäúng coï MBA læu âäüng dæû træî thç cho
pheïp quaï taíi sæû cäú 40% trong nhæîng giåì phuû taíi cæûc âaûi, quaï taíi naìy cho pheïp trong 5
ngaìy âãm liãön vaì mäùi ngaìy âãm khäng quaï 6 giåì, nãúu hãû säú âiãn kên âäö thë phuû taíi cuía
MBA trong âiãöu kiãûn quaï taíi khäng væåüt quaï 0,75:
Kâk = Itb / 1,4 Iâm ≤ 0,75 .
Theo qui trçnh ΓOCT cuía Liãn xä, caïc maïy biãún aïp coï cäng suáút S≤250MVA cho
pheïp âæåüc quaï taíi sæû cäú nhæ sau :

Quaï taíi doìng 20 30 40 45 50 60 75 100 200


âiãûn
Thåìi MBA 120 - 80 - 45 20 10 1,5
gian dáöu
(phuït) MBA 60 35 32 - 18 5 - - -
khä

Khi quaï taíi nhæ váûy thç táút nhiãn âäü giaì cäùi caïch âiãûn tàng lãn vaì tuäøi thoü seî giaím.
Khi quaï taíi sæû cäú 40%, ngæåìi ta tháúy ràòng tuäøi thoü seî giaím âi haìng thaïng nãúu quaï taíi 1
giåì; nãúu quaï taíi tæì 5 âãún 6 giåì thç tuäøi thoü giaím caí næía nàm. Tuy nhiãn, thæûc tãú cho tháúy
quaï taíi sæû cäú hiãúm xaíy ra, thæåìng khäng quaï 2 âãún 3 láön trong suäút thåìi gian phuûc vuû cuaí
MBA, vaì trong tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng âäü giaì cäùi caïch âiãûn thæåìng nhoí hån
âënh mæïc nhiãöu láön, nãn xeït chung laûi váùn cho pheïp maïy biãún aïp âæåüc quaït taíi sæû cäú
40%.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 72
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

4.5. Choün maïy biãún aïp trong Hãû thäúng âiãûn vaì traûm biãún aïp
4.5.1 Choün maïy biãún aïp cho traûm biãún aïp haû aïp
Træåïc hãút xem trung tênh coï näúi âáút hay khäng, coï bao nhiãu cáúp âiãûn aïp âãø choün
maïy biãún aïp 3 pha ba cuäün dáy hay hai cuäün dáy, maïy biãún aïp thæåìng hoàûc tæû ngáùu. Caïc
traûm biãún aïp haû aïp naìy seî âàût mäüt hoàûc hai maïy biãún aïp tuìy thuäüc mæïc âäü quan troüng cuía
phuû taíi.
+ Nãúu phuû taíi häü loaûi I thç phaíi âàût hai maïy biãún aïp vaì cäng suáút âënh mæïc cuía
MBA phaíi âæåüc choün sao cho khi mäüt MBA bë sæû cä,ú thç MBA coìn laûi våïi khaí nàng quaï
taíi sæû cäú cho pheïp phaíi âaím baío cung cáúp âuí cäng suáút cho phuû taíi trong nhæîng giåì phuû
taíi cæûc âaûi.
Theo âiãöu kiãûn quaï taíi sæû cäú ta choün cäng suáút âënh mæïc cuía mäùi maïy biãún aïp
theo âiãöu kiãûn:
Kqtsc. SâmBA ≥ Sptmax
trong âoï: Kqtsc laì hãû säú quaï taíi sæû cäú cho pheïp cuía MBA; coìn Sptmax laì cäng
suáút cæûc âaûi cuía phuû taíi.
+ Nãúu phuû taíi laì häü loaûi II thç thæåìng ta âàût hai MBA. Tuy nhiãn do tênh laìm viãûc
ráút âaím baío cuía MBA cho nãn váùn cho pheïp coï thãø âàût mäüt MBA , vaì khi sæû cäú MBA
thç yãu cáöu nhanh choïng coï dæû træ î noïng cuía hãû thäúng âãø cung cáúp këp thåìi cho phuû taíi.
+ Nãúu phuû taíi laì häü loaûi III thç cho pheïp chè âàût mäüt MBA vaì cäng suáút âæåüc choün
nhæ sau: SâmBA ≥ Sptmax .
Coï khi cho pheïp træì âi phuû taíi cuía mäüt säú häü keïm quan troüng.
4.5.2 Choün MBA laìm nhiãûm vuû truyãön taíi cäng suáút qua laûi giæîa 2 cáúp âiãûn aïp
Do sæû phaït triãøn cuía hãû thäúng âiãûn nãn coï nhæîng traûm biãún aïp duìng âãø liãn laûc
giæîa caïc cáúp âiãûn aïp khaïc nhau cuía hãû thäúng. Chuïng coï thãø laìm viãûc trong caïc tçnh traûng
sau:
a. Chè truyãön cäng suáút tæì âiãûn aïp cao sang âiãûn aïp trung.
b. Chè truyãön cäng suáút tæì âiãûn aïp trung sang âiãûn aïp cao.
c. Chãú âäü laìm viãûc qua laûi.
1. ÅÍ 2 chãú âäü a, b cäng suáút truyãön theo 1 chiãöu
a/ Nãúu læåüng cäng suáút truyãön taíi låïn hån dæû træî quay cuía hãû thäúng nháûn cäng
suáút thç phaíi âàût hai MBA . Täøng cäng suáút cuía chuïng phaíi choüün låïn hån cäng suáút
truyãön taíi cæûc âaûi trong chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng (coï chuï yï âãún khaí nàng quaï taíi bçnh
thæåìng cho pheïp). Khi sæû cäú mäüt MBA thç MBA coìn laûi våïi khaí nàng quaï taíi sæû cäú phaíi
taíi hãút cäng suáút cæûc âaûi noïi trãn træì âi pháön dæû træî noïng cuía hãû thäúng nháûn cäng suáút:
Kqt . Sâmba ≥ Sptmax - Sdt

Sptmax
HT1 HT2

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 73
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

b/ Nãúu dæû træî quay trong hãû thäúng phaït cäng suáút laì dæû træî toaìn bäü hay mäüt pháön
cuía hãû thäúng nháûn cäng suáút thç phaíi âàût hai maïy biãún aïp; vaì cäng suáút täøng cuía hai
MBA phaíi choün sao cho khi coï sæû cäú trong hãû thäúng nháûn cäng suáút (máút nguäön, cáön
phaíi láúy dæû træî vãö) thç caïc MBA våïi khaí nàng quaï taíi cho pheïp, phaíi âæåüc täøng cäng suáút
cæûc âaûi truyãön taíi thæåìng xuyãn cäüng våïi cäng suáút dæû træî cáön nháûn tæì hãû thäúng phaït
cäng suáút. Trong chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng cuía hãû thäúng nháûn cäng suáút (khäng cáön
láúy dæû træî vãö), nãúu mäüt trong hai MBA hoíng thç MBA coìn laûi våïi khaí nàng quaï taíi sæû cäú
phaíi taíi âæåüc täøng cäng suáút cæûc âaûi luïc laìm viãûc bçnh thæåìng træì âi pháön dæû træî cuía hãû
thäúng nháûn cäng suáút nãúu laì dæû træî mäüt pháön, nghéa laì luïc naìy huy âäüng cäng suáút dæû træî
tæì baín thán hãû thäúng nháûn cäng suáút.
2. ÅÍ chãú âäü (c): cäng suáút truyãön qua laûi
a. Nãúu luïc bçnh thæåìng cäng suáút truyãön qua laûi beï, thç chæïc nàng MBA laì laìm dæû
træî qua laûi cuía caí hai hãû thäúng khi coï sæû cäú trong báút kyì hãû thäúng naìo. Trong træåìng håüp
naìy ta coï thãø âàût mäüt MBA, maì cäng suáút âæåüc choün sao cho trong chãú âäü laìm viãûc bçnh
thæåìng coï thãø taíi âæåüc phuû taíi cæûc âaûi maì khäng quaï taíi chuït naìo, khi coï sæû cäú trong mäüt
hãû thäúng naìo âoï thç våïi khaí nàng quaï taíi sæû cäú cho pheïp MBA phaíi chuyãøn cho hãû thäúng
cäng suáút cáön thiãút trong tçnh traûng sæû cäú.
b. Nãúu caïc MBA maì trong mäüt pháön cuía ngaìy chuyãøn mäüt læåüng cäng suáút låïn tæì
hãû thäúng naìy sang hãû thäúng kia vaì pháön coìn laûi cuía ngaìy thç truyãön cäng suáút ngæåüc laûi:
- Nãúu dæû træî quay cuía caí hai hãû thäúng âãöu âuí ta chè cáön âàût mäüt MBA ,
choün cäng suáút âënh mæïc cuía maïy biãún aïp theo âiãöu kiãûn: Sba ≥ Sptmax (
våïi Sptmax laì cäng suáút cæûc âaûi truyãön qua MBA). Khi maïy biãún aïp sæû cäú thç baín
thán tæìng hãû thäúng seî huy âäüng dæû træî âãø cáúp cho phuû taíi cuía hãû thäúng âoï.
- Nãúu trong mäüt hãû thäúng khäng âuí dæû træî quay thç bàõt buäüc phaíi âàût hai
MBA , choün cäng suáút theo âiãöu kiãûn: 2. Sâmba≥ Sptmax .
Khi sæû cäú mäüt MBA thç MBA coìn laûi våïi khaí nàng quaï taíi sæû cäú cho pheïp phaíi
âaím baío taíi âæåüc cäng suáút maì hãû thäúng nháûn cäng suáút cáön sau khi âaî huy âäüng dæû træî.
Nãúu coï sæû cäú trong maûng khäng âuí dæû træî quay thç caí hai MBA våïi khaí nàng quaï taíi cho
pheïp phaíi taíi âæåüc cäng suáút maì hãû thäúng âoï cáön khi sæû cäú.
4.5.3 Choün MBA cho nhaì maïy âiãûn cung cáúp toaìn bäü cäng suáút lãn cao aïp
Thæåìng åí caïc nhaì maïy nhiãût âiãûn ngæng håi vaì thuyí âiãûn vç âiãûn nàng chuí yãúu
âæåüc truyãön taíi âi xa åí cáúp âiãûn aïp cao, coìn phuû taíi âëa phæång cáúp âiãûn aïp maïy phaït
thæåìng ráút nhoí (khäng quaï 15% cäng suáút nhaì maïy) nãn ngæåìi ta thæåìng duìng så âäö bäü
MF - MBA.
Cäng suáút biãún aïp âæåüc choün dæûa theo cäng suáút âënh mæïc cuía maïy phaït SFâm nhæ
sau :
Nãúu duìng maïy biãún aïp hai cuäün dáy hoàûc ba cuäün dáy:
Sâmba ≥ SFâm
Nãúu duìng maïy biãún aïp tæû ngáùu, vç cuäün dáy haû aïp cuía maïy biãún aïp tæû ngáùu chè
chãú taûo bàòng cäng suáút máùu nãn:

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 74
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

SHâm ≥ SFâm
våïi SHâm laì cäng suáút âënh mæïc cuía cuäün haû, thäng thæåìng bàòng cäng suáút máùu
SHâm = Kcl.Sâm; nãn âiãöu kiãûn choün cäng suáút âënh mæïc cuía MBATN seî laì:
SâmTN ≥ SFâm / Kcl
Cáön chuï yï ràòng åí âáy ta khäng træì båït læåüng cäng suáút tæû duìng, vç âaî kãø âãún
træåìng håüp âiãûn tæû duìng âæåüc láúy tæì nguäön dæû træî khaïc, hoàûc khi væìa xáy xong nhaì maïy
luïc khåíi âäüng coï thãø láúy tæû duìng tæì nguäön khaïc.
- Nãúu cäng suáút maïy phaït âiãûn beï thç ngæåìi ta coï thãø duìng mäüt maïy biãún aïp näúi våïi
nhiãöu maïy phaït. Nhæng khi âoï yãu cáöu täøng cäng suáút cuía bä phaíi khäng âæåüc væåüt quaï
cäng suáút dæû træî noïng cuía hãû thäúng ( Sbäü ≤ Sdt); vaì doìng âiãûn ngàõn maûch åí cáúp âiãûn aïp
maïy phaït phaíi khäng âæåüc låïn quaï âãø coï thãø choün âæåüc thiãút bë haûng nheû. Coï thãø duìng
MBA coï cuäün dáy phán chia åí phêa haû aïp âãø doìng ngàõn maûch nhoí do uN% låïn.
- Nãúu nhaì maïy âiãûn coï hai cáúp âiãûn aïp cao vaì trung maì cäng suáút phuû taíi trung beï thç
nãn duìng hai MBA hai dáy quáún, mäüt caïi bãn cao aïp, mäüt caïi bãn trung aïp vaì caí hai näúi
chung vaìo maïy phaït âiãûn (xem hçnh veî ) Nhæ váûy seî kinh tãú hån nhæng coï nhæåüc âiãøm laì
âiãûn aïp ngàõn maûch UN% khaïc nhau nãn khoï hoìa âäöng bäü .
- Khi cäng suáút phuû taíi phêa UT luïc cæûc tiãøu låïn hån cäng suáút mäüt MFÂ thç nãn näúi
bäü mäüt maïy phaït vaìo MBA 2 dáy quáún vaì näúi vaìo thanh goïp cáúp âiãûn aïp trung. Säú bäü
tuìy yï nhæng phaíi baío âaím âiãöu kiãûn : Σ Sbäü ≤ STmin Nãúu ngæåüc laûi thç luïc phuû taíi
cáúp UT cæûc tiãøu cäng suáút coìn thæìa seî truyãön sang UC qua hai láön biãún aïp nãn khäng kinh
tãú. Hån næîa trong nhæîng bäü coï maïy biãún aïp ba cuäün dáy, bçnh thæåìng cuäün dáy cao aïp
coï thãø taíi âãún cäng suáút âënh mæïc nãn khäng thãø truyãön thãm cäng suáút tæì trung aïp sang
cao aïp khi cánö huy âäüng.
4.5.4. Choün MBA åí caïc nhaì maïy âiãûn coï phaït mäüt pháön cäng suáút åí cáúp âiãûn aïp
maïy phaït :
ÅÍ nhæîng trung tám nhiãût âiãûn, hoàûc mäüt säú thuíy âiãûn khi phuû taíi âëa phæång
chiãúm tè lãû låïn ngæåìi ta phaíi xáy dæûng thanh goïp cáúp âiãûn aïp MF.
Nãúu phuû taíi åí cáúp âiãûn aïp maïy phaït beï hån cäng suáút âàût cuía nhaì maïy thç säú læåüng maïy
phaït maïy phaït näúi vaìo thanh goïp âiãûn aïp UF âæåüc choün sao cho khi mäüt maïy phaït låïn
nháút nghè thç caïc maïy phaït coìn laûi phaíi âaím baío cung cáúp cho phuû taíi cáúp UF vaì UT,
cuîng nhæ pháön tæû duìng cuía nhaì maïy.
Cäng suáút MBA näúi vaìo thanh goïp cáúp UF âæåüc choün dæûa vaìo cäng suáút thæìa trãn
thanh goïp UF âæåüc tênh åí chãú âäü laìm viãûc âënh mæïc cuía MF.
1. Choün MBA khi nhaì maïy coï 1 cáúp âiãûn aïp tàng
Coï thãø xaíy ra caïc træåìng håüp sau:
α/ Nãúu cäng suáút phaït vaìo hãû thäúng låïn hån dæû træî noïng cuía hãû thäúng thç phaíi âàût
hai maïy biãún aïp âãø liãn laûc giæîa cáúp âiãûn aïp maïy phaït våïi cáúp âiãûn aïp cao. Cäng suáút
täøng cuía hai maïy biãún aïp âæåüc choün bàòng cäng suáút thæìa låïn nháút coï thãø truyãön taíi vaìo
hãû thäúng tæì thanh goïp cáúp UF luïc caïc MF phaït cäng suáút âënh mæïc, vaìo nhæîng giåì ban
ngaìy phuû taíi cáúp âiãûn aïp maïy phaït âaût cæûc tiãøu. Âiãöu kiãûn choün nhæ sau :

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 75
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Σ Sâmba ≥ Sthæìa
Sthæìa = ΣSFâm - Std - S ptFmin
Cáön chuï yï khi xeït âãún khaí nàng cho pheïp quaï taíi thæåìng xuyãn thç coï thãø choün
âæåüc cäng suáút âënh mæïc nhoí hån; vaì khi sæû cäú mäüt MBA thç phaíi sæí duûng dæû træî quay
cuía hãû thäúng âãø giaím cäng suáút truyãön tæì thanh goïp cáúp UF vaìo cao aïp qua MBA, nhæ
váûy seî dáùn âãún choün Sâmba beï :
Kqtsc . Sâmba ≥ SHTmax - SdtHT

β/ Nãúu cäng suáút phaït vaìo hãû thäúng tæì thanh goïp cáúp UF beï hån cäng suáút dæû træî
quay cuía hãû thäúng, thç trong træåìng håüp naìy MBA chè laìm nhiãûm vuû liãn laûc våïi hãû
thäúng vaì duìng laìm dæû træî cho phuû taíi cáúp âiãûn aïp maïy phaït luïc mäüt MFÂ nghè; vaì do âoï
chè cáön âàût mäüt maïy biãún aïp .
Cäng suáút MBA phaíi âæåüc choün theo hai âiãöu kiãûn:
- Phaíi taíi âæåüc cäng suáút thæìa cuía nhaì maïy âiãûn luïc laìm viãûc bçnh thæåìng ban
ngaìy.
- vaì phaíi taíi âæåüc cäng suáút tæì hãû thäúng vãö TGUF khi ngæìng mäüt maïy phaït âiãûn låïn
nháút.
Kinh nghiãûm cho tháúy ràòng phuû taíi UF thæåìng tàng theo thåìi gian nãn coï thãø choün
cäng suáút maïy biãún aïp naìy bàòng cäng suáút mäüt maïy phaït låïn nháút.

γ / Nãúu phuû taíi cæûc âaûi åí thanh goïp Uf kãø caí tæû duìng låïn hån täøng cäng suáút caïc
MFÂ åí nhaì maïy, thç phaíi thæåìng xuyãn nháûn cäng suáút tæì hãû thäúng vãö nãn phaíi âàût hai
maïy biãún aïp liãn laûc våïi hãû thäúng.
Täøng cäng suáút cuía maïy biãún aïp âæåüc choün khäng beï hån cäng suáút cæûc âaûi nháûn
tæì hãû thäúng vãö trong chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng. Khi mäüt MFÂ låïn nháút näúi vaìo thanh
goïp cáúp âiãûn aïp maïy phaït ngæìng laìm viãûc, thç hai maïy biãún aïp naìy våïi khaí nàng quaï taíi
cho pheïp phaíi taíi âæåüc cäng suáút cáön thiãút cho phuû taíi cáúp Uf kãø caí tæû duìng. Hoàûc khi
mäüt MBA nghè do sæû cäú, thç maïy biãún aïp coìn laûi våïi khaí nàng quaï taíi sæû cäú cho pheïp
phaíi taíi âuí cäng suáút coìn thiãúu cho phuû taíi cáïp âiãûn aïp maïy phaït.
2. Choün MBA cho caïc nhaì maïy âiãûn coï 2 cáúp âiãûn aïp tàng
- Khi nhaì maïy coï 2 cáúp âiãûn aïp tàng , âãø liãn laûc giæîa ba cáúp âiãûn aïp ta duìng MBA ba
dáy quáún hay biãún aïp tæû ngáùu.
Thæåìng åí caïc nhaì maïy nhiãût âiãûn trung tám coï cáúp âiãûn aïp 35KV coï trung tênh
khäng näúi âáút træûc tiãúp nãn khäng thãø duìng tæû ngáùu maì chè duìng biãún aïp ba dáy quáún. Âãø
liãn laûc ba cáúp âiãûn aïp ta âàût 2 MBA 3 dáy quáún vaì cäng suáút cuía caïc MBA naìy phaíi
âæåüc choün sao cho taíi âæåüc cäng suáút thæìa cuía nhaì maïy âiãûn åí thanh goïp âiãûn aïp Mf luïc
phuû taíi cæûc tiãøu ban ngaìy.

Sâmba ≥ 1/2 .Sthæìa = 1/2 [ΣSFâm - Std - S ptFmin].

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 76
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Âäúi våïi biãún aïp ba dáy quáún cáön phaíi læu yï âiãöu kiãûn täøng cäng suáút cuía caïc bäü bãn
trung aïp khäng âæåüc låïn hån cäng suáút cuía phuû taíi cáúp UT luïc cæûc tiãøu:
SbäüüT ≤ STmin
Coìn âäúi våïi maïy biãún aïp tæû ngáùu thç âiãöu kiãûn naìy khäng cáön thiãút làõm, vç khaí
nàng truyãön taíi cäng suáút tæì TA sang CA cuía tæû ngáùu ráút låïn.
Khi mäüt MBA bë sæû cäú nãúu khäng coï nguäön dæû træî naìo cho âiãûn aïp trung thç MBA
phaíi âaím baío âiãöu kiãûn :

Kqtsc . Sâmba ≥ STmax - Sbäü


Ngoaìi ra coìn phaíi kiãøm tra khaí nàng quaï taíi cuía hai maïy biãún aïp ba cuäün dáy luïc
sæû cäú mäüt bäü MF-MBA låïn nháút bãn trung aïp:
2. Kqtsc . Sâmba ≥ STmax - (ΣSbäü-Sbäümax)
Nãúu cäng suáút phuû taíi bãn trung aïp væåüt quaï 40 âãún 50% cäng suáút mäüt MBA thç
kãø âãún khaí nàng phaït triãøn phuû taíi trung aïp, ta coï thãø choün BA ba cuäün dáy loaûi
100/100/100. Nãúu cäng suáút phuû taíi bãn trung aïp nhoí hån âaûi læåüng trãn ta coï thãø choün
loaûi 100/100/66.7.
- Træåìng håüp SptT quaï beï ta coï thãø khäng duìng MBA 3 dáy quáún maì duìng MBA
2 dáy quáún.
- Nãúu täøng cäng suáút phaït nhoíí hån phuû taíi åí cáúp Ut vaì Uf kãø caí tæû duìng thç ta phaíi
âàût 2MBA . Cäng suáút âënh mæïc cuîng âæåüc choün tæång tæû nhæ træåìng håüp coï mäüt cáúp
âiãûn aïp tàng.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 77
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Chæång 5
CHOÜN CAÏC THIÃÚT BË ÂIÃÛN CHÊNH
TRONG NHAÌ MAÏY ÂIÃÛN VAÌ TRAÛM BIÃÚN AÏP

5.1. Xaïc âënh doìng âiãûn laìm viãûc tênh toaïn


5.1.1. Caïc tçnh traûng laìm viãûc cuía thiãút bë âiãûn (TBÂ)
Caïc thiãút bë âiãûn (TBÂ) coï 2 tçnh traûng laìm viãûc: Tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng
vaì tçnh traûng laìm viãûc cæåîng bæïc, tæång æïng våïi hai tçnh traûng naìy coï 2 doìng âiãûn laì
doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng vaì doìng âiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc.
1. Tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng
Tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng laì tçnh traûng laìm viãûc våïi giaí thiãút trong khu væûc
âang xeït khäng coï pháön tæí naìo cuía hãû thäúng bë càõt mäüt caïch bàõt buäüc.
Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng cæûc âaûi (Ibtmax) laì doìng âiãûn låïn nháút coï thãø åí tçnh
traûng naìy vaì thæåìng âæåüc duìng âãø choün tiãút diãûn dáy dáùn vaì caïp theo âiãöu kiãûn kinh tãú.
Vê duû: Âäúi våïi âæåìng dáy keïp tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng laì caí 2 âæåìng dáy
cuìng mang taíi, doìng âiãûn bçnh thæåìng cæûc âaûi bàòng 1/2 doìng âiãûn phuû taíi cæûc âaûi.
2. Tçnh traûng laìm viãûc cæåîng bæïc
Tçnh traûng laìm viãûc cæåîng bæïc laì tçnh traûng laìm viãûc våïi giaí thiãút trong khu væûc
âang xeït coï pháön tæí cuía hãû thäúng bë càõt mäüt caïch bàõt buäüc.
Vê duû : Âæåìng dáy keïp laìm viãûc våïi mäüt dáy mang taíi.
Doìng âiãûn cæåîng bæïc thæåìng låïn hån doìng laìm viãûc bçnh thæåìng vaì noï âæåüc duìng
âãø choün caïc thiãút bë âiãûn theo âiãöu kiãûn phaït noïng láu daìi
5.1.2. Xaïc âënh doìng âiãûn laìm viãûc tênh toaïn
1. Maïy phaït âiãûn vaì maïy buì âäöng bäü
- Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng: Ibt = IâmF
- Doìng âiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc: Ibt = 1,05.IâmF
2. Maïy biãún aïp âiãûn læûc
a. Maïy biãún aïp näúi bäü våïi maïy phaït :
- Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng: Ibt = IâmF
- Doìng âiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc: Ibt = 1,05.IâmF
b. Caïc maïy biãún aïp laìm viãûc song song (Traûm coï hai MBA):
- Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng âæåüc xaïc âënh æïng våïi luïc hai maïy biãún aïp
laìm viãûc song song vaì phuû taíi chung cuía chuïng âaût cæûc âaûi.
S pt max
I bt =
3.K qt .U âm

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 79
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

- Doìng âiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc cuía caïc maïy biãún aïp xaïc âënh æïng våïi luïc mäüt maïy
biãún aïp bë hoíng (B2), luïc âoï phuû taíi váùn cæûc âaûi nhæng khäng thãø væåüt quaï khaí nàng quaï
taíi cuía maïy biãún aïp.
S pt max
I cb =
3.U âm

B1 B2 B1

Sptmax Sptmax
c. Traûm chè coï mäüt maïy biãún aïp:
Âäúi våïi traûm coï mäüt maïy biãún aïp doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng æïng våïi luïc phuû
taíi cæûc âaûi khäng væåüt quaï khaí nàng quaï taíi cuía biãún aïp vaì åí âáy khäng coï tçnh traûng
cæåîng bæïc.
S pt max
I bt =
3.U âm
3. Âæåìng dáy taíi âiãûn
- Âæåìng dáy âån : Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng bàòng doìng phuû taíi cæûc âaûi,
khäng coï tçnh traûng cæåîng bæïc.
Ibt = Iptmax
- Âäúi våïi âæåìng dáy keïp : + Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng Ibt = Iptmax/2.
+ Doìng âiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc Icb = Iptmax.
4. Thanh goïp
Tuìy thuäüc så âäö kãút cáúu cuía maûng vaì phuû thuäüc vaìo cäng suáút truyãön taíi. Trong
tênh toaïn mäüt säú træåìng håüp coï thãø láúy gáön âuïng nhæ sau:
- Thanh goïp cáúp âiãûn aïp maïy phaït doìng laìm viãûc bçnh thæåìng bàòng doìng âënh mæïc
cuía mäüt maïy phaït hoàûc maïy biãún aïp coï cäng suáút låïn nháút näúi vaìo thanh goïp. Doìng âiãûn
cæåîng bæïc tênh theo cäng suáút låïn nháút truyãön qua maïy biãún aïp hay cäng suáút låïn nháút
do maïy phaït phaït ra trong âiãöu kiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc.
- Thanh goïp cáúp âiãûn aïp cao - trung cuía nhaì maïy âiãûn vaì thanh goïp âiãûn aïp tháúp
cuía caïc traûm giaím aïp thç láúy bàòng doìng âënh mæïc qua maïy biãún aïp coï cäng suáút låïn nháút
tæång æïng våïi cáúp âiãûn aïp âoï.
- Âäúi våïi thanh goïp cuía traûm biãún aïp trung gian thç khäng thãø láúy nhæ trãn maì phaíi
xeït âãún cäng suáút chaûy qua thanh goïp traûm naìy âãø âãún traûm tiãúp theo.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 80
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

5.2. Daûng ngàõn maûch tênh toaïn vaì âiãøm ngàõn maûch tênh toaïn
5.2.1. Daûng ngàõn maûch tênh toaïn
- Khi choün khê cuû âiãûn vaì caïc pháön coï doìng âiãûn chaûy qua, ta cáön phaíi biãút doìng
âiãûn ngàõn maûch chaûy qua noï âãø kiãøm tra äøn âënh nhiãût vaì äøn âënh âäüng cho caïc thiãút bë
âaî choün. Riãng âäúi våïi maïy càõt doìng ngàõn maûch duìng âãø kiãøm tra khaí nàng càõt cuía maïy
càõt.
- Trong pháön tênh toaïn ngàõn maûch ta âaî biãút coï khi doìng âiãûn ngàõn maûch mäüt pha
hoàûc hai pha låïn hån doìng âiãûn ngàõn maûch ba pha. Nhæng trong tênh toaïn thiãút kãú pháön
âiãûn trong nhaì maïy âiãûn ta thæåìng sæí duûng daûng ngàõn maûch ba pha âäúi xæïng, trong
nhæîng træåìng håüp âàûc biãût måïi tênh toaïn kiãøm tra theo caïc daûng ngàõn maûch khaïc .
5.2. 2. Âiãøm ngàõn maûch tênh toaïn ( Så âäöì nhæ hçnh 5-1)

HT
N1 110-500 KV N2 35- 110

B1 B2 B3

N3
K1 K2

PÂI PÂII PÂIII


N4
N5 N7' N6 N7 N8

N’5 N’6
∼ ∼ ∼ ∼
F1 F2 Hçnh 5-1 F3 F4

a. Cáúp âiãûn aïp cao ( ≥ 35 KV)


ÅÍ cáúp âiãûn aïp naìy doìng ngàõn maûch thæåìng beï nãn caïc khê cuû âiãûn âæåüc choün
thæåìng âaím baío äøn âënh nhiãût. Âäöng thåìi âãø âaím baío vãö màût caïch âiãûn thç khoaíng caïch
giæîa caïc thiãút bë âiãûn phaíi âuí låïn, do âoï thæåìng âaím baío äøn âënh âäüng. Noïi caïch khaïc
âäúi våïi khê cuû âiãûn cao aïp: Iäâââm vaì Iäânâm låïn nãn thæåìng âaím baío âiãöu kiãûn äøn âënh

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 81
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

âäüng vaì äøn âënh nhiãût. Vç váûy åí cáúp âiãûn aïp naìy thæåìng choün mäüt loaûi maïy càõt vaì dao
caïch ly cho dãù váûn haình nãn chè cáön tênh mäüt âiãøm ngàõn maûch.
- Choün âiãøm ngàõn maûch tênh toaïn laì N1.
- Taïc duûng: Duìng âãø choün vaì kiãøm tra khê cuû âiãûn vaì dáy dáùn caïc maûch phêa cao
aïp.
- Nguäön cung cáúp gäöm táút caí maïy phaït cuía nhaì maïy vaì hãû thäúng.
Så âäö duìng âãø tênh toaïn ngàõn maûch tæång æïng våïi luïc táút caí caïc maïy phaït, maïy
biãún aïp vaì hãû thäúng âang váûn haình.
b. Cáúp âiãûn aïp trung (≥ 35 KV)
- Choün âiãøm ngàõn maûch tênh toaïn laì N2.
- Taïc duûng: Duìng âãø choün vaì kiãøm tra khê cuû âiãûn vaì dáy dáùn caïc maûch phêa trung
aïp.
- Nguäön cung cáúp gäöm táút caí maïy phaït cuía nhaì maïy vaì hãû thäúng
Så âäö duìng âãø tênh toaïn ngàõn maûch tæång æïng våïi luïc táút caí caïc maïy phaït, maïy
biãún aïp vaì hãû thäúng âang laìm viãûc bçnh thæåìng.
c. Cáúp âiãûn aïp maïy phaït
• Âiãøm ngàõn maûch N3:
- Taïc duûng : Duìng âãø choün vaì kiãøm tra caïc khê cuû âiãûn maûch haû aïp maïy biãún aïp
liãn laûc.
- Nguäön cung cáúp gäöm táút caí caïc maïy phaït cuía nhaì maïy vaì hãû thäúng.
Så âäö duìng âãø tênh toaïn ngàõn maûch tæång æïng våïi luïc táút caí caïc maïy phaït vaì hãû
thäúng âang váûn haình chè coï maïy biãún aïp B1 nghè.
*Thæûc tãú : Sau khi sæía chæîa maïy biãún aïp B1 xong ngæåìi ta âoïng maïy càõt phêa haû
aïp âãø kiãøm tra khäng taíi maïy biãún aïp thç xaíy ra ngàõn maûch, luïc naìy IMC = IN3 laì doìng
âiãûn ngàõn maûch låïn nháút chaûy qua maïy càõt.
• Âiãøm ngàõn maûch N4:
- Taïc duûng: Duìng âãø choün vaì kiãøm tra caïc khê cuû âiãûn maûch phán âoaûn.
- Nguäön cung cáúp gäöm táút caí caïc maïy phaït cuía nhaì maïy vaì hãû thäúng træì maïy
phaït F1.
- Tçnh traûng så âäö : Maïy biãún aïp B1 vaì maïy phaït F1 nghé caïc maïy phaït coìn laûi vaì
hãû thäúng laìm viãûc bçnh thæåìng.
Thæûc tãú maïy phaït F1 váùn laìm viãûc bçnh thæåìng nhæng thaình pháön do maïy phaït F1
cung cáúp cho âiãøm ngàõn maûch N4 khäng âi qua maûch phán âoaûn nãn ta giaí thiãút F1
nghé. Maïy biãún aïp B1 nghé thç doìng ngàõn maûch do hãû thäúng vaì caïc maïy phaït khaïc cung
cáúp cho âiãøm ngàõn maûch N4 âi qua maûch phán âoaûn laì låïn nháút .
• Caïc âiãøm ngàõn maûch N5, N5', N6, N6':
- Taïc duûng : Duìng âãø choün vaì kiãøm tra caïc khê cuû âiãûn maûch maïy phaït.
- Tçnh traûng så âäö:

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 82
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

+ Âiãøm N5: Chè coï maïy phaït F1 laìm viãûc.


+ Âiãøm N5': Maïy phaït F1 nghé, caïc maïy phaït coìn laûi vaì hãû thäúng laìm viãûc bçnh
thæåìng.
+ Âiãøm N6: Chè coï maïy phaït F2 laìm viãûc.
+ Âiãøm N6': Maïy phaït F2 nghé, caïc maïy phaït coìn laûi vaì hãû thäúng laìm viãûc bçnh
thæåìng.
Nãúu caïc maïy phaït F1, F2 coï cuìng cäng suáút thç INtt = max(IN5, IN6', IN5') ngæåüc laûi
thç INtt1 = max(IN5, IN5), INtt2 = max(IN6, IN6),
• Caïc âiãøm ngàõn maûch N7, N7' vaì N8:
- Taïc duûng : Duìng âãø choün vaì kiãøm tra caïc khê cuû âiãûn maûch tæû duìng vaì maûch
âæåìng dáy phuû taíi cáúp âiãûn aïp maïy phaït.
- Tçnh traûng så âäö : Táút caí caïc maïy phaït vaì hãû thäúng laìm viãûc bçnh thæåìng.
Chuï YÏ : Theo så âäö vaì caïc giaí thiãút tênh toaïn ngàõn maûch ta coï :
IN3 = IN4 + IN5
IN7 = IN5 + IN5'
IN7' = IN6 + IN6'
5. 3. Choün maïy càõt âiãûn
5.3.1. Khaïi niãûm - phán loaûi
1. Khaïi niãûm
Maïy càõt âiãûn aïp cao ( >1000V) laì mäüt loaûi khê cuû âiãûn duìng âãø âoïng càõt caïc maûch
âiãûn luïc khäng taíi, coï taíi cuîng nhæ khi ngàõn maûch.
Yãu cáöu cuía maïy càõt âiãûn laì phaíi coï khaí nàng càõt låïn, thåìi gian càõt ngàõn, khi âoïng
càõt khäng âæåüc gáy chaïy näø vaì phaíi coï khaí nàng âoïng càõt mäüt säú láön nháút âënh måïi âem
ra sæía chæîa, kêch thæåïc vaì troüng læåüng maïy càõt phaíi goün nheû, kãút cáúu âån giaín, giaï thaình
haû.
Nhåì coï maïy càõt âiãûn maì caïc tçnh traûng sæû cäú trong hãû thäúng âæåüc loaûi træì nhanh
choïng, âaím baío äøn âënh hãû thäúng.
2. Phán loaûi
Tuyì theo caïc phæång phaïp dáûp tàõt häö quang vaì caïc biãûn phaïp caïch âiãûn giæîa caïc bäü
pháûn ngæåìi ta chia maïy càõt ra laìm caïc loaûi sau :
- Maïy càõt âiãûn nhiãöu dáöu: Dáöu âæåüc âæåüc duìng âãø laìm váût liãûu caïch âiãûn âäöng
thåìi âãø sinh khê dáûp tàõt häö quang.
- Maïy càõt âiãûn êt dáöu: Dáöu duìng âãø sinh khê dáûp tàõt häö quang, coìn caïch âiãûn laì caïc
âiãûn mäi ràõn.
- Maïy càõt tæû sinh khê: Duìng âiãûn mäi ràõn âãø laìm nhiãûm vuû caïch âiãûn vaì dáûp tàõt häö
quang, khi nhiãût âäü cao cháút ràõn naìy coï khaí nàng sinh khê låïn vaì coï taïc duûng dáûp tàõt häö
quang.
- Maïy càõt âiãûn khäng khê: Häö quang âæåüc dáûp tàõt nhåì khäng khê neïn, caïch âiãûn

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 83
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

giæîa caïc bäü pháûn bàòng âiãûn mäi ràõn.


- Maïy càõt âiãûn khê: Häö quang âæåüc dáûp tàõt trong mäi træåìng khê coï âäü bãön âiãûn
cao vaì khaí nàng dáûp tàõt häö quang låïn (khê SF6 - elãga ).
- Maïy càõt âiãûn âiãûn tæì : Häö quang âæåüc âáøy vaìo khe håí heûp bàòng phæång phaïp låüi
duûng læûc âiãûn tæì vaì åí âoï häö quang âæåüc dáûp tàõt mäüt caïch dãù daìng.
- Maïy càõt âiãûn chán khäng: Häö quang âæåüc dáûp tàõt trong mäi træåìng chán khäng,
caïc tiãúp âiãøm cuía maïy càõt âæåüc âàût trong buäöng dáûp häö quang coï mäi træåìng laì chán
khäng nãn khaí nàng dáûp tàõt häö quang låïn.
- Maïy càõt âiãûn phuû taíi : Khaïc våïi caïc loaûi maïy càõt âiãûn trãn maïy càõt naìy chè coï thãø
âoïng, càõt doìng âiãûn phuû taíi nhæng khäng càõt âæåüc doìng âiãûn ngàõn maûch. Buäöng dáûp häö
quang laìm bàòng váût liãûu tæû sinh khê.
5.3.2. Caïc tham säú cuía maïy càõt
Caïc tham säú cå baín laì : Uâm, Iâm, Iäâââm, Iäânâm.
Ngoaìi ra coìn mäüt säú tham säú sau :
a. Doìng âiãûn càõt âënh mæïc (Icâm): Do nhaì chãú taûo quy âënh vaì âàût træng cho khaí
nàng càõt cuía maïy càõt.
Doìng âiãûn càõt âënh mæïc laì doìng âiãûn ngàõn maûch ba pha hiãûu duûng låïn nháút (taûi
thåìi âiãøm måí tiãúp âiãøm) maì maïy càõt coï thãø càõt âæåüc khi âiãûn aïp phuûc häöi giæîa caïc pha
bàòng âiãûn aïp âënh mæïc nhæng khäng laìm hæ hoíng maïy càõt vaì coï thãø tiãúp tuûc âoïng càõt
nhæîng láön sau maì khäng phaíi sæía chæîa gç.
Khi ngàõn maûch mäüt pha N(1) cho pheïp càõt doìng bàòng 1,15 Iâm vç luïc naìy âiãûn aïp
phuûc häöi trãn caïc pha beï hån træåìng håüp ngàõn maûch ba pha N(3).
Doìng âiãûn càõt âënh mæïc cuía maïy càõt âæåüc xaïc âënh bàòng thæûc nghiãûm. Trong váûn
haình nhiãöu khi maïy càõt phaíi âoïng càõt mäüt säú láön liãn tuûc. Vç váûy khi thê nghiãm âoìi hoíi
táút caí caïc maïy càõt phaíi càõt âæåüc doìng âiãûn càõt âënh mæïc theo chu trçnh sau :
C - 180 - ÂC - 180 - ÂC
- C : Kê hiãûu càõt doìng ngàõn maûch.
- ÂC: Thao taïc âoïng maïy càõt khi dang ngàõn maûch vaì sau âoï càõt maïy càõt ra ngay.
- 180 (s) laì thåìi gian giæîa hai láön thao taïc liãn tuûc.
Âäúi våïi caïc maïy càõt coï thiãút bë TÂL yãu cáöu chu trçnh thê nghiãûm coìn nàûng nãö hån
tuìy theo yãu cáöu TÂL 1 láön hay hai láön.
b. Cäng suáút càõt âënh mæïc cuía maïy càõt: Noï cuîng âàûc træng cho khaí nàng càõt cuía
maïy càõt vaì âæåüc xaïc âënh båíi biãøu thæïc sau :
Scâm = 3 Uâm . Icâm.
Cäng suáút càõt âënh mæïc chè laì mäüt âaûi læåüng coï tênh cháút qui æåïc, noï khaïc våïi cäng
suáút biãøu kiãún khi ngàõn maûch vç trong cäng thæïc trãn chuïng ta láúy doìng âiãûn vaì âiãûn aïp åí
nhæîng thåìi âiãøm khaïc nhau.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 84
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

c. Doìng âiãûn âoïng âënh mæïc (Iââm): Iââm âàût træng cho khaí nàng âoïng cuía maïy càõt
âiãûn khi âang ngàõn maûch. Âoï laì doìng âiãûn ngàõn maûch ba pha hiãûu duûng toaìn pháön låïn
nháút hay biãn âäü doìng âiãûn xung kêch låïn nháút maì maïy càõt âiãûn coï thãø âoïng âæåüc nhæng
khäng laìm cho caïc âáöu tiãúp xuïc bë haìn dênh laûi, hay coï nhæîng hæ hoíng khaïc khi âiãûn aïp
bàòng âiãûn aïp âënh mæïc vaì theo quy trçnh thê nghiãûm. Cho nãn Iââm phuû thuäüc chuí yãúu
vaìo cáúu taûo cuía bäü truyãön âäüng vaì hãû thäúng tiãúp âiãøm.
Thæåìng âäúi våïi maïy càõt : Iââm = Iäââm.
Trong caïc maïy càõt ngæåìi ta thæåìng chãú taûo : Iââm ≥ Icâm.
5.3.3. Choün maïy càõt âiãûn trong hãû thäúng âiãûn
• Âiãöu kiãûn choün:
- UâmMC ≥ Uâmmaûng
- IâmMC ≥ Icb
- ICâmMC ≥ INt
hay Scâm ≥ SNt
Trong âoï doìng âiãûn ngàõn maûch taûi thåìi âiãøm t âæåüc xaïc âënh:
INt = I 2 NCKt + I 2 NKCKt
Thåìi gian t tênh tæì luïc bàõt âáöu ngàõn maûch cho âãún luïc âáöu tiãúp xuïc måí ra hoaìn
toaìn: t = tbv + tmc
Trong âoï : tbv laì thåìi gian taïc âäüng cuía tên hiãûu baío vãû råle
tbv = (0,02 - 0,05) sec.
tmc laì thåìi gian taïc âäüng cuía maïy càõt
tmc = (0,1 - 0,12) sec
Theo tênh toaïn ngàõn maûch ta coï: INt = α. I"
Trong âoï α = f ( x/r , t )
Âäúi våïi maïy càõt cao aïp : tmin = 0,1 sec
Ta coï: IN0,1 = I 2 ck 0,1 + + I 2 kck 0,1
Thæûc tãú tênh toaïn cho tháúy: IN0,1 ≈ I" nãn âiãöu kiãûn choün maïy càõt theo khaí nàng càõt
coï thãø viãút: Icâm ≥ I"
hay Scâm ≥ 3 Uâm .I"
• Âiãöu kiãûn kiãøm tra :
- Kiãøm tra äøn âënh âäüng :
Iââm ≥ Ixk
Hay iââm ≥ ixk
- Kiãøm tra äøn âënh nhiãût :
Bnhâm= I2nhâm.tnhâm BN ≈ I2∞ . Ttâ≥
Âäúi våïi maïy càõt coï Iâm > 1000A khäng cáön kiãøm tra äøn âënh nhiãût.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 85
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

• Xaïc âënh Ttâ:


Giaï trë Ttâ âæåüc choün sao cho diãûn têch giåïi haûn båíi âæåìng cong I2ckt trong khoaíng
thåìi gian ngàõn maûch t våïi truûc hoaình bàòng âuïng diãûn têch hçnh chæî nháût coï diãûn têch
bàòng I2∞ . Ttâ.
I2ck

I2∞
t
0
t Ttâ
Ttâ phuû thuäüc vaìo thåìi gian ngàõn maûch t vaì tyí säú giæîa giaï trë hiãûu duûng doìng ngàõn
maûch thaình pháön chu kyì ban âáöu ( giaï trë hiãûu duûng doìng ngàõn maûch siãu quaï âäü thaình
pháön chu kyì) vaì giaï trë hiãûu duûng doìng ngàõn maûch äøn âënh thaình pháön chu kyì β= I”/ I∞
Ttâ = f ( t,β ) vaì xaïc âënh theo âæåìng cong xaïc âënh thåìi gian taïc duûng nhiãût tæång
âæång Ttâ ( trang 109 - saïch Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp- Âaûi hoüc
BKHN).
5. 4. Choün dao caïch ly
5.4.1. Khaïi niãûm, nhiãûm vuû vaì cäng duûng
• Dao caïch ly laì mäüt thiãút bë âiãûn cao aïp duìng âãø âoïng càõt caïc maûch âiãûn cao
aïp luïc khäng coï doìng âiãûn hay cho pheïp âoïng càõt doìng âiãûn nhoí theo qui âënh.
• Nhiãûm vuû : Nhiãûm vuû chuí yãúu laì taûo khoaíng caïch an toaìn träng tháúy âæåüc âãø
âaím baío an toaìn cho nhán viãn sæía chæîa caïc thiãút bë âiãûn hay trong mäüt säú træåìng håüp
noï duìng âãø thao taïc så âäö trong mäüt säú så âäö näúi âiãûn.
• Cäng duûng : Nhåì coï dao caïch ly maì ta coï thãø tiãún haình sæía chæîa caïc pháön tæí
cuía caïc maûch âiãûûn maì khäng laìm ngæìng caïc pháön tæí phán phäúi âiãûn khaïc.
- Khi sæía chæîa caïc thiãút bë âiãûn âãø âaím baío an toaìn ngæåìi ta phaíi näúi âáút thiãút bë
cáön sæía chæîa nãn dao caïch ly coï bäú trê thãm dao näúi âáút an toaìn vaì coï liãn âäüng våïi
nhau.
Khi dao caïch ly måí thç dao caïch ly näúi âáút coï thãø âoïng laûi vaì ngæåüc laûi, chuï yï âuïng
thæï tæû.
Caïc dao caïch ly thæåìng bäú trê åí hai âáöu maïy càõt, vç âiãöu kiãûn laìm viãûc nheû nhaìn
hån maïy càõt nãn dao caïch ly thæåìng khäng coï buäöng dáûp häö quang cho nãn khäng càõt
âæåüc doìng âiãûn låïn.
- Nãúu dao caïch ly coï buäöng dáûp häö quang thç khaí nàng càõt cuía noï tàng lãn:

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 86
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

IC = (1 - 1,25 ) Iâmcl.
Khi nháöm láùn duìng dao caïch ly âãø âoïng càõt maûch âiãûn coï doìng âiãûn låïn chaûy qua
thç häö quang phaït sinh coï thãø phaï hoíng dao caïch ly, gáy nguy hiãøm cho ngæåìi thao taïc
vaì coï thãø häö quang lan traìn giæîa caïc pha taûo ra ngàõn maûch nhiãöu pha.
- Khi coï hai dao caïch ly laìm viãûc song song trãn mäüt maûch ( hçnh veî) thç cho pheïp
âoïng càõt dao caïch ly thæï hai khi dao caïch ly thæï nháút âang âoïng maì khäng gáy nguy
hiãøm vç træåïc vaì sau khi âoïng, càõt dao caïch ly thæï hai thç hai âáöu tiãúp xuïc cuía noï cuìng
âiãûn aïp.
I I

Khi dao caïch ly bäú trê keìm maïy càõt thç chè cho pheïp càõt dao caïch ly sau khi maïy
càõt âaî càõt.
* Kinh nghiãûm váûn haình cho pheïp âoïng càõt dao caïch ly trong caïc træåìng håüp sau:
- Doìng khäng taíi cuía MBA âiãûn læûc:
10KV SBA ≤ 1750 KVA
20KV SBA ≤ 3200 KVA
35KV SBA ≤ 20000 KVA
110KV SBA ≤ 31500 KVA
Våïi âiãöu kiãûn ba dao caïch ly phaíi coï bäü truyãön âäüng ba pha âoïng càõt âäöng thåìi. Vç
khi âoïng càõt tæìng pha riãng reî seî xuáút hiãûn doìng cán bàòng.
- Cho pheïp âoïng càõt doìng âiãûn khäng taíi cuía âæåìng dáy trãn khäng (càõt doìng âiãûn
âiãûn dung cuía âæåìng dáy ):
35KV l ≤ 30 km
110KV l ≤ 20 km
≤ 20KV l khäng haûn chãú
- Cho pheïp âoïng càõt doìng âiãûn khäng taíi cuía âæåìng dáy caïp (càõt doìng âiãûn âiãûn
dung cuía âæåìng dáy caïp):
Uâm ≤ 10KV l ≤ 10 km
- Càõt doìng âiãûn phuû taíi cuía maïy biãún âiãûn aïp âo læåìng (BU).
- Âoïng càõt doìng âiãûn khäng cán bàòng åí trung tênh MBA âiãûn læûc coï cuäün dáûp häö
quang.
- Âoïng càõt doìng khäng cán bàòng cuía âæåìng dáy âæåüc cung cáúp tæì hai phêa våïi
âiãöu kiãûn âiãûn aïp giæîa hai âáöu tiãúp xuïc cuía dao caïch ly sau khi càõt khäng væåüt quaï 2%
Uâm.
- Âoïng càõt doìng âiãûn chaûm âáút mäüt pha trong caïc maûng ba pha trung tênh caïch
âiãûn våïi âáút :
5A U = (20 - 35) KV
10A U ≤ 10 KV

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 87
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

* Yãu cáöu cå baín âäúi våïi dao caïch ly :


- Caïc tiãúp âiãøm cáön phaíi laìm viãûc âaím baío khi coï doìng âiãûn âënh mæïc láu daìi chaûy
qua vaì coï khaí nàng laìm viãûc täút åí nåi coï âiãöu kiãûn thiãn nhiãn khàõc nghiãût.
Caïc tiãúp âiãøm vaì caïc pháön coï doìng âiãûn chaûy qua phaíi âaím baío äøn âënh âäüng vaì
äøn âënh nhiãût.
-Dao caïch ly vaì bäü truyãön âäüng phaíi âaím baío tin cáûy, cáön giæî væîng åí vë trê âoïng
khi coï doìng âiãûn ngàõn maûch chaûy qua, khi åí vë trê càõt cáön phaíi cäú âënh chàõc chàõn.
- Dao caïch ly phaíi âaím baío khoaíng caïch an toaìn giæîa caïc tiãúp âiãøm khi càõt âãø
traïnh hiãûn tæåüng phoïng âiãûn khi âiãûn aïp tàng cao.
- Cå cáúu cå khê cuía dao caïch ly phaíi âæåüc näúi liãn âäüng våïi maïy càõt âãø dao caïch ly
chè âæåüc âoïng càõt sau khi maïy càõt âaî càõt (Dao caïch ly bäú trê åí hai âáöu maïy càõt).
- Kãút cáúu âån giaín thuáûn tiãûn trong váûn haình vaì sæía chæîa.
5.4.2. Dao ngàõn maûch vaì dao caïch ly tæû âäüng
Âãø giaím giaï thaình thiãút bë phán phäúi åí caïc traûm biãún aïp cuäúi âæåìng dáy hay maûch
reî nhaïnh ta duìng dao ngàõn maûch keìm dao caïch ly tæû âäüng.

DCLtâ
a. Dao ngàõn maûch : DNM
Trong nhiãöu træåìng håüp sæû cäú åí cuäúi âæåìng dáy hoàûc sau maïy biãún aïp doìng ngàõn
maûch khäng âuí låïn laìm cho baío vãû råle cuía caïc maïy càõt åí âáöu dáy khäng taïc âäüng. Luïc
naìy ngæåìi ta âàût dao ngàõn maûch âãø taûo ngàõn maûch nhán taûo, trong hãû thäúng coï doìng
ngàõn maûch låïn thåìi gian taïc âäüng cuía dao ngàõn maûch tæì (0,4 - 0,5)sec.
Dao ngàõn maûch laì loaûi dao caïch ly coï læåîi dao bçnh thæåìng åí vë trê måí vaì seî tæû
âäüng âoïng laûi dæåïi taïc duûng cuía cå cáúu loì xo khi coï baío vãû rå le âæa tên hiãûu âãún, læåîi
dao seî âæåüc càõt bàòng tay.
Khi coï hæ hoíng trong maïy biãún aïp hoàûc sau maïy biãún aïp thç baío vãû rå le nhæ baío
vãû so lãûch, baío vãû rå le håi seî taïc âäüng âoïng DNM taûo ra ngàõn maûch nhán taûo coï doìng
ngàõn maûch låïn laìm baío vãû rå le åí âáöu âæåìng dáy taïc âäüng càõt maïy càõt.
Dao ngàõn maûch chè cáön bäú trê mäüt pha nãúu maûng coï trung tênh træûc tiãúp näúi âáút coìn
maûng trung tênh caïch âiãûn våïi âáút thç phaíi âàût trãn hai pha.
b.Dao caïch ly tæû âäüng :
Laì mäüt dao caïch ly coï khaí nàng âoïng càõt doìng khäng taíi cuía maïy biãún aïp vaì noï
cuîng âæåüc chãú taûo nhæ dao caïch ly thæåìng nhæng coï keìm theo bäü truyãön âäüng væìa tæû
âäüng væìa bàòng tay âãø càõt tæû âäüng dao caïch ly, âoïng bàòng tay. Thåìi gian taïc âäüng thæåìng
≤ 1 s.
Trong thæûc tãú váûn haình ngæåìi ta thæåìng sæí duûng dao caïch ly tæû âäüng kãút håüp våïi
dao ngàõn maûch âãø thay thãú maïy càõt cuäúi dæåìng dáy trong âiãöu kiãûn kyî thuáût cho pheïp
nhàòm giaím giaï thaình xáy dæûng traûm.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 88
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Ngoaìi ra ngæåìi ta duìng dao caïch ly tæû âäüng trong caïc så âäö cáöu, yãu cáöu coï mäüt säú
liãn âäüng sau: Dao caïch ly tæû âäüng vaì dao ngàõn maûch coï liãn âäüng âãø caïch ly tæû âäüng
khäng âæåüc âoïng khi dao ngàõn maûch âang âoïng.
5.4.3. Choün dao caïch ly
* Dao caïch ly âæåüc choün theo âiãöu kiãûn sau :
Uâmcl ≥ Uâmmaûng
Iâmcl ≥ Icb
* Kiãøm tra :
- ÄØn âënh nhiãût :
I2nhâm . tnhâm ≥
BN ≈ I2∞ . tTâ
Nãúu dao caïch ly coï doìng âënh mæïc låïn hån 1000A khäng cáön kiãøm tra äøn âënh
nhiãût.
- ÄØn âënh læûc âäüng âiãûn :
iââm ≥ ixk
hay Iââm ≥ Ixk
Ngoaìi ra cáön chuï yï vë trê âàût cuía dao caïch ly trong nhaì hay ngoaìi tråìi, loaûi dao caïch
ly coï læåîi quay trong màût phàóng thàóng âæïng hay quay trong màût phàóng nàòm ngang vaì
xem loaûi dao caïch ly coï keìm dao näúi âáút hay khäng.
5. 5. Khaïng âiãûn
5.5.1. Khaïi niãûm vaì phán loaûi
1. Khaïi niãûm
Khaïng âiãûn laì mäüt cuäün dáy âiãûn caím khäng coï loîi theïp coï âiãûn khaïng ráút låïn so
våïi âiãûn tråí, duìng âãø haûn chãú doìng âiãûn ngàõn maûch hoàûc haûn chãú doìng âiãûn khåíi âäüng
cuía âäüng cå trong caïc maûch cäng suáút låïn nhàòm choün âæåüc khê cuû âiãûn haûng nheû. Ngoaìi
ra khaïng âiãûn âæåìng dáy coìn coï taïc duûng náng cao âiãûn aïp dæ trãn thanh goïp khi ngàõn
maûch trãn âæåìng dáy.
2. Phán loaûi
- Theo vë trê âàût: Khaïng âiãûn phán âoaûn (K1, K2) vaì khaïng âiãûn âæåìng dáy (KI,
KII, KIII).
- Theo cáúu taûo : Khaïng âiãûn âån (KI, KIII ) vaì khaïng âiãûn keïp (KII).
Khaïng âiãûn âån vaì khaïng âiãûn keïp âãöu coï chung mäüt kiãøu cáúu taûo nhæng chè khaïc
laì khaïng âiãûn âån chè coï hai âáöu coìn khaïng âiãûn keïp coï ba âáöu (mäüt âáöu åí giæîa cuäün
dáy). Cuîng coï thãø noïi ràòng khaïng âiãûn keïp coï hai cuäün dáy, maì mäùi cuäün dáy coï hãû säú
tæû caím L vaì giæîa hai cuäün dáy coï häø caím M.
Ngoaìi ra âãø thiãút bë phán phäúi âåî cäöng kãönh thæåìng duìng mäüt khaïng cho mäüt säú
âæåìng dáy goüi laì khaïng nhoïm.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 89
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

B1 B2

MC1 K1 MC2 K2

PÂI PÂII PÂII

KII
KII KIII
~ ~ ~
F1 F2 F3

Khaïng âiãûn âãø haûn chãú doìng âiãûn ngàõn maûch thæåìng âæåüc âàût trãn caí 3 pha, trãn
âæåìng dáy hay trãn thanh goïp. Trong nhæîng maûng ba pha trung tênh træûc tiãúp näúi âáút
ngæåìi ta coï thãø duìng khaïng âiãûn mäüt pha.
Chuï yï: Khi tênh doìng ngàõn maûch âãø choün khê cuû âiãûn thæåìng tênh våïi âiãøm ngàõn
maûch sau maïy càõt âæåìng dáy.
5.5.2. Cáúu taûo khaïng âiãûn
Do yãu cáöu âàût tuyãún V-A tuyãún tênh nghéa laì XL = const trong phaûm vi biãún thiãn
räüng cuía doìng âiãûn I ( Iâm → Inm= (20-30) Iâm) cho nãn caïc cuäün dáy cuía khaïng âiãûn
khäng quáún trãn loîi theïp maì âæåüc quáún trãn caïc truû bã täng vç nãúu coï loîi theïp thç khi
doììng âiãûn tàng ( khi ngàõn maûch, khåíi âäüng âäüng cå) seî laìm cho loîi theïp baío hoìa vaì
giaím âiãûn khaïng cuía khaïng âiãûn nhæ váûy khaïng âiãûn khäng coìn coï taïc duûng haûn chãú
doìng ngàõn maûch.
Âiãûn caím cuía khaïng âiãûn âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc :
∂ψ K
LK =
∂i K
di
u K = LK K
dt
Khi cuäün dáy khäng quáún trãn loîi theïp thç âàûc tênh LK(iK) hoàûc ΨK(i) xaïc âënh nhæ
hçnh a. Khi cuäün dáy âæåüc quáún trãn loîi theïp thç âàûc tênh LK(iK) hoàûc ΨK(i) xaïc âënh nhæ
hçnh b.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 90
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Ψ, L Ψ (i)
Ψ, L
ϕ(i) L(i)

L(i)

i i
0 0
a) b)

Coï hai loaûi khaïng âiãûn laì khaïng âiãûn bã täng vaì khaïng âiãûn dáöu trong âoï khaïng
âiãûn bã täng sæí duûng räüng raîi.
Khaïng âiãûn bã täng chuí yãúu sæí duûng våïi âiãûn aïp nhoí hån bàòng 35 KV vaì chãú taûo
theo tæìng pha riãng reí. Cuäün dáy laìm bàòng dáy dáùn nhiãöu såüi bàòng âäöng hoàûc nhäm,
caïch âiãûn bàòng giáúy caïch âiãûn, tiãút diãûn dáy quáún thæåìng tæì (70-185) mm2 coï khi tiãút
diãûn âaût tåïi 240 mm2. Âãø caïch âiãûn giæía caïc pha våïi nhau vaì pha våïi âáút ngæåìi ta duìng
sæï âåî. Trë säú âiãûn khaïng XK% = (3-12)%, mäùi cuäün dáy cuía khaïng âiãûn âãöu coï âaïnh dáúu
sàôn caïc thæï tæû pha vaì caïc kiãøu làõp âàût. Khaïng âiãûn bã täng tuy chãú taûo âån giaín, coï âäü
bãön cå vaì âäü bãön âiãûn cao nhæng kêch thæåïc vaì troüng læåüng låïn nãn giaï tiãön âàõt.
Khi cáúp âiãûn aïp ≥ 35 KV sæí duûng khaïng âiãûn dáöu, khaïc våïi khaïng âiãûn bã täng laìm
maït bàòng khäng khê khaïng âiãûn dáöu laìm maït bàòng dáöu.
P1
5.5.3. Täøn tháút âiãûn aïp trãn khaïng âiãûn
∼ cosϕ
1. Khaïng âiãûn âån
Trong âiãöu kiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng trãn
khaïng âiãûn coï täøn tháút âiãûn aïp :
. . . UP!
∆U PK = U P1 − U P2 UP2
. .
Trong âoï: U P1 , U P 2 âiãûn aïp pha træåïc vaì sau khaïng âiãûn. Giaí sæí boí qua âiãûn khaïng cuía
khaïng âiãûn, dæûa vaìo âäö thë veïc tå âiãûn aïp giaïng trãn khaïng âiãûn :
→ . . → → →
∆ U PK = U P1 − U P 2 = Oa − Ob = ba UP1 a
ψ j.I.X
→ b
ba laì veïc tå suût aïp pha cuía khaïng âiãûn. O c d
ϕ UP2
∆ Upk = ba
Vç ψ thæûc tãú ráút beïï nãn coï thãø xem bc ≈ bd. ∆UPK
Trong tam giaïc vuäng abd ta coï :
∆ Upk ≈ bd = ab sinϕ = I.XkSinϕ
Täøn tháút âiãûn aïp dáy trãn khaïng:
∆ UdK = 3 . IXK.Sinϕ

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 91
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

U dm
Chuï yï : XK = XK %
3.100%.I dm
∆U dK 3.I K X K . sin ϕ X %.I K
Do âoï : ∆U K % = .100% = .100% = K sin ϕ
U âm U âm I âm
Nhæ váûy våïi mäüt âiãûn khaïng nháút âënh thç âäü suût aïp ∆ U% phuû thuäüc Sinϕ vaì doìng
âiãûn qua khaïng.
Khi váûn haình bçnh thæåìng våïi Cosϕ cao thç Sinϕ tháúp vaì doìng âiãûn qua khaïng beï
nãn ∆U beï (∆Ubt ≤ ∆Ucp= 2%)
Khi ngàõn maûch ϕ ≈ Π/2 vaì doìng âiãûn qua khaïng låïn (IK = IN) nãn ∆Ukmax ráút låïn,
chênh læåüng ∆U naìy seî duy trç trãn thanh goïp mäüt læåüng âiãûn aïp dæ khi ngàõn maûch sau
khaïng âiãûn.
X %.I nmK
∆U K % = K ( Sin ϕ ≈ 1)
I âm
Ngæåìi ta qui âënh Udæ% > Udæcp = 60%. Nãúu Udæ% = (65 - 70)% tråí lãn âaím baío
äøn âënh âäüng cuía caïc maïy phaït laìm viãûc song song trong nhaì maïy vaì âaím baío âiãöu kiãûn
tæû måí maïy caïc âäüng cå, traïnh sæû cäú nàûng nãö cho hãû thäúng.
Tuy váûy nãúu Udæ beï thç baío vãû rå le seî càõt nhanh ngàõn maûch vaì giaím thåìi gian haû
tháúp âiãûn aïp trãn thanh goïp nhoí nãn cuîng haûn chãú taïc haûi cuía Udæ beï.
2. Khaïng âiãûn keïp
Âaûi læåüng âàûc træng cho khaïng âiãûn keïp laì âiãûn caím L vaì häù caím M, hãû säú ngáùu
håüp tæì : K = M/ L
Trong âån vë tæång âäúi våïi læåüng cå baín laì âënh mæïc âiãûn khaïng cuía mäüt nhaïnh :
3.I âm .X L
XL =
*
U âm
3.I âm .X M
XM =
*
Âiãûn khaïng häù caím :
U âm
Iâm laì doìng âiãûn âënh mæïc cuía mäüt nhaïnh.
Âiãûn khaïng täøng cuía khaïng âiãûn keïp phuû thuäüc vaìo chiãöu doìng âiãûn chaûy trong caïc
nhaïnh.
• Doìng âiãûn trong 2 nhaïnh bàòng nhau vaì ngæåüc chiãöu :
Trong træåìng håüp naìy tæì thäng häù caím ngæåüc 0
chiãöu våïi tæì thäng tæû caím do âoï âiãûn aïp trãn caïc 2I
nhaïnh giaím xuäúng. I I
∆U = (XL - XM ) I = XL.I ( 1 - XM/XL) * *

∆U1 = XL.I (1 - K ) 1 M 2

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 92
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

XM
Trong âoï: K = laì hãû säú ngáøu håüp tæì vaì thæåìng bàòng (0,4 - 0,5)
XL
Do váûy âiãûn khaïng cuía mäüt nhaïnh trong træåìng håüp naìy:
Xnh = (1 - K) XL
(1 − K ).X L
Âiãûn khaïng tæång âæång cuía khaïng âiãûn keïp: X 1K =
2
XL
Nãúu K = 0,5 thç: X1K = nghéa laì âiãûn khaïng tæång tæång cuía khaïng
4
âiãûn keïp seî giaím 4 láön so våïi khaïng âiãûn âån.
• Khi trong hai nhaïnh coï cuìng mäüt doìng âiãûn chaûy qua :
Tæì thäng häù caím cuìng chiãöu våïi tæì thäng tæû caím. 0
Suût aïp trãn hai nhaïnh : ∆U2 = 2.( XM + XL) I
∆U2 = 2.XL (1 + K ) I I I
* *
Âiãûn khaïng täøng : X2K = 2 XL(1 + K )
Nãúu K = 0,5 thç ∆U2K = 3.XL.I 1 M 2

Váûy nãúu k = 0,5 thç âiãûn khaïng täøng håüp cuía khaïng âiãûn tàng gáúp 3 láön so våïi khaïng
âiãûn âån.
* Doìng âiãûn chè chaûy trong mäüt nhaïnh:

Luïc naìy ∆ U = XL.I 0


I
Khaïng âiãûn keïp laìm viãûc giäúng khaïng âiãûn I
âån. * *
Ta coï: X 3 = XL a

Âiãûn khaïng pháön tràm cuía mäùi nhaïnh, khi khäng M 2


1
coï doìng âiãûn chaûy trong nhaï.nI h kia:
3.X K dmK .100%
XK % =
U dmK
Luïc naìy xuáút hiãûn hiãûn tæåüng quaï âiãûn aïp do trong maûch håí xuáút hiãûn sæïc âiãûn
âäüng häø caím EM : EM = XM.I
E a = U0 + E M
Khi coï ngàõn maûch sau nhaïnh mäüt ta coï :
U0 = IN.XL
Váûy Ua = U0 + EM = (XM + XL).IN
Ua = (1 + k) XL.IN
Khi ngàõn maûch IN ráút låïn laìm trong maûch håí xuáút hiãûn quaï âiãûn aïp tæì (1,2 - 1,35)
Uâm. Nhæng vç thåìi gian täön taûi ngàõn maûch beï nhåì coï BVRL càõt nhanh cho nãn hiãûn
tæåüng quaï âiãûn aïp khäng gáy nguy hiãøm cho caïch âiãûn.
Tæì kãút quaí trãn ta âæa ra så âäö thay thãú täøng cho khaïng âiãûn nhæ sau:
Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 93
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

0
0
- KXL

(1+ KXL) (1+ KXL)

1 2

Nháûn xeït: Qua phán têch caïc tçnh traûng laìm viãûc cuía khaïng âiãûn keïp coï thãø so saïnh
giæîa khaïng âiãûn keïp vaì âån nhæ sau:
- ÅÍ traûng thaïi laìm viãûc bçnh thæåìng täøn tháút âiãûn aïp trãn khaïng âiãûn keïp nhoí hån
nhiãöu so våïi khaïng âiãûn âån:
I − KI nh2
∆U Knh1 % = X K %( nh1 ).sinϕ
I âm
- Khi ngàõn maûch trãn mäüt âæåìng dáy naìo âoï sau khaïng, khaïng âiãûn keïp seî laìm viãûc
nhæ khaïng âiãûn âån nghéa laì doìng ngàõn maûch âãöu haûn chãú båíi âiãûn khaïng XL (XL laì âiãûn
khaïng cuía khaïng âiãûn âån cuîng laì âiãûn khaïng mäüt nhaïnh cuía khaïng âiãûn keïp).
Váûy khi haûn chãú doìng ngàõn maûch cho âæåìng dáy sau khaïng âiãûn coï xu hæåïng choün
khaïng âiãûn keïp cho nhiãöu âæåìng dáy thç täút hån nhæng khi säú âæåìng dáy êt maì XK% cuía
khaïng âiãûn âån nàòm trong vuìng cho pheïp thç nãn choün khaïng âiãûn âån vç noï reí tiãön hån.
5.5.4. Læûc âäüng âiãûn trong khaïng âiãûn
Læûc âäüng âiãûn sinh ra trong khaïng âiãûn gäöm hai thaình pháön : Fââtrong vaì Fâângoai .
1- Læûc âäüng âiãûn trong
Læûc âäüng âiãûn trong do taïc duûng cuía doìng âiãûn trong cuìng mäüt pha sinh ra, gäöm
hai thaình pháön :
- Do taïc duûng tæång häù giæîa caïc pháön khaïc nhau cuía mäüt voìng taûo nãn læûc phán bäú
âãöu theo chu vi vaì hæåïng theo phæång baïn kênh.
- Do taïc duûng tæång häù giæîa caïc doìng âiãûn trong hai maûch voìng sinh ra coï xu
hæåïng keïo caïc voìng dáy laûi saït våïi nhau. Khi thiãút kãú vaì chãú taûo ngæåìi ta âaî cho doìng
âiãûn äøn âënh âäüng âënh mæïc, nãn âäúi våïi ngæåìi sæí duûng ta chè quan tám âãún læûc âäüng
âiãûn ngoaìi.
2- Læûc âäüng âiãûn ngoaìi
Læûc âäüng âiãûn ngoaìi do taïc duûng tæång häù cuía doìng âiãûn giæîa caïc pha khaïc nhau
sinh ra.
Theo âënh luáût baío toaìn nàng læåüng ta coï :
∂M [ N ]
Fx = i 1 .i 2 .
∂x
Fx = ω 2 .i 1 .i 2 .ψ [ KG ]
1 ∂M
Trong âoï : ψ = 0,102. . (KG/A2)
ω 2
∂x
W laì säú voìng dáy cuía khaïng âiãûn .

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 94
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Nhæ váûy våïi khaïng âiãûn coï kêch thæåïc nháút âënh thç læûc âäüng âiãûn ngoaìi chè
phuû thuäüc caïch bäú trê cuía khaïng âiãûn. Âäúi khaïng âiãûn coï caïc phæång phaïp âàût sau
(caïch âàût khaïng do nhaì chãú taûo quy âënh):
A
S
b/
a/ B A

C B C

A B C

c/
a- Phæång phaïp âàût chäöng.
b- Phæång phaïp âàût kãö.
c- Phæång phaïp âàût nàòm ngang.
Âäúi våïi phæång aïn a vaì b læûc âäüng âiãûn khi ngàõn maûch N(2), N(3) coï xu hæåïng âáøy
pha trãn taïch råìi pha dæåïi, do âoï sæï seî laìm viãûc trong tçnh traûng chëu keïo, vç khaí nàng
chëu keïo cuía sæï tháúp cho nãn âãø khàõc phuûc ngæåìi ta âàût caïc gäúi tæûa hay sæï cheìn åí trãn,
hoàûc duìng phæång phaïp âäøi chiãöu dáy quáún cuía pha B, hoàûc âäøi chiãöu dáy ra cuía pha B
âãø âäøi chiãöu læûc âäüng âiãûn.
Âäúi våïi phæång aïn c khi ngàõn maûch caïc sæï luän luän chëu uäún cho nãn nhaì chãú taûo
cho sàôn Smin âãø âaím baío äøn âënh âäüng.
Phæång aïn a chè thêch håüp våïi khaïng âæåìng dáy coï doìng âënh mæïc 1000 A tråí
xuäúng vaì XK% ≤ 6%. Âàût ba pha chäöng lãn nhau coï æu âiãøm laì giaím âæåüc diãûn têch toaì
nhaì nhæng chiãöu cao toaì nhaì laûi tàng lãn.
Phæång aïn b thêch håüp våïi nhæîng khaïng âæåìng dáy coï doìng âënh mæïc vaì âiãûn
khaïng låïn hån phæång aïn a, khi âoï coï thãø giaím chiãöu cao toaì nhaì nhæng diãûn têch laûi
tàng lãn khoaíng hai láön so våïi phæång aïn a.
Våïi caïc khaïng coï doìng vaì âiãûn khaïng ráút låïn nhæ khaïng phán âoaûn thç phaíi bäú trê
nhæ phæång aïn c.
Xung quanh khaïng coï tæì træåìng ráút låïn nãn noï khäng âæåüc âàût gáön caïc cáúu truïc
bàòng theïp hay bã täng cäút theïp. Khoaíng caïch nhoí nháút tæì khaïng âãún cáúu truïc bàòng theïp

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 95
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

hay bã täng cäút theïp phaíi tuán theo quy âënh cuía nhaì chãú taûo nhæng khoaíng caïch naìy
khäng nhoí hån baïn kênh cuía khaïng.
5.5.5. Choün khaïng âiãûn
Khaïng âiãûn âæåüc choün theo caïc âiãöu kiãûn sau :
1 - UâmK ≥ Uâmmaûng ( Âiãûn aïp âënh mæïc cuía khaïng phaíi tæång æïng våïi âiãûn aïp
âënh mæïc cuía maûng).
2 - IâmK ≥ Icbmax
3 - Choün XK%: ( Xaïc âënh nhæ pháön sau).
4. Kiãøm tra âiãöu kiãûn täøn tháút âiãûn aïp:
- Khaïng âiãûn âån:
X %.I K
∆U K % = K sin ϕ ≤ ∆Ucp
I âm
X %.I nh1 X %.K.I nh 2
- Khaïng âiãûn keïp: ∆U K1 % = K sin ϕ1 − K sin ϕ 2 ≤ ∆Ucp
I âmK I âmK
( ∆Ucpmax = 2% trong chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng; ∆Ucpmax = 5% trong chãú âäü
laìm viãûc cæåîng bæïc)
4 - Kiãøm tra äøn âënh âäüng: ixk ≤ iädd ( ixk laì doìng âiãûn xung kêch)
5 - Kiãøm tra äøn âënh nhiãût: B N ≤ I nh.dm t nh.dm
+ BN laì xung læåüng nhiãût cuía doìng ngàõn maûch, KA2.s
+ Inh.âm, tnhâm laì doìng âiãûn äøn âënh nhiãût âënh mæïc vaì thåìi gian äøn âënh nhiãût âënh
mæïc.
Xaïc âënh XK%:
HT HT
Âiãûn khaïng cuía khaïng âiãûn âæåìng dáy hay
khaïng âiãûn phán âoaûn (XK%) âæåüc N6 10,5KV
choün xuáút phaït tæì âiãöu kiãûn haûn chãú doìng K1 XHT
ngàõn maûch âãø coï thãø sæí duûng caïc khê cuû âiãûn
N6
âoïng càõt haûng nheû vaì âaím baío âiãöu kiãûn äøn MC1
âënh nhiãût cho caïp âàût phêa sau khaïng âäöng XK
thåìi phaíi âaím baío âiãûn aïp dæ trãn thanh goïp. N’6
- Âãø choün khaïng âiãûn phán âoaûn ngæåìi ta tæû S1 XC1
choün XK% = ( 8% - 12%) räöi kiãøm tra täøn tháút
âiãûn aïp trãn khaïng vaì tênh doìng ngàõn maûch.
Nãúu XK% âaî choün maì thoaî maîn yãu cáöu täøn MC2 N'6
tháút âiãûn aïp vaì doìng ngàõn maûch tênh âæåüc
thoaí maîn yãu cáöu âãö ra thç viãûc choün XK% N”6
S2
ban âáöu laì âaût yãu cáöu, nãúu khäng phaíi chènh

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 96
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Caïp âiãûn læûc coï tiãút diãûn S1 vaì S2 (nhæ hçnh)


Âiãûn khaïng täøng cuía hãû thäúng tênh âãún âiãøm ngàõn maûch N3:
I
X HT = "cb3
I N6
Trong âoï:
- Icb3 doìng âiãûn cå baín âæåüc choün khi tênh toaïn ngàõn maûch åí cáúp âiãûn aïp 10,5 KV.
- I"N6 laì giaï trë hiãûu duûng doìng ngàõn maûch siãu quaï âäü thaình pháön chu kyì khi ngàõn
maûch ba pha taûi N6.
Caïc giaï trë âiãûn khaïng XHT, Xc1, Xc2 âæåüc xaïc âënh trong hãû âån vë tæång âäúi våïi
âaûi læåüng cå baín âaî choün (Scb vaì Ucb = Utb):
S
X C = x 0 .l 2cb
U tb
Våïi : x0 laì âiãûn khaïng âån vë theo chiãöu daìi (Ω / km)
l laì chiãöu daìi cuía caïp (km).
Âãø âaím baío âiãöu kiãûn càõt cuía maïy càõt vaì âaím baío äøn âënh nhiãût cho caïp S1 thç
doìng ngàõn maûch taûi N'6 phaíi coï giaï trë : I"N'6 ≤ min (ICâmMC1, InhC1).
S .C
InhC1 laì doìng äøn âënh nhiãût cuía caïp S1: I nhC1 = 1 (A)
tC
C laì hãû säú ( Ccu =141 A2/s; CAl= 85 A2/s )
tC laì thåìi gian càõt cuía maïy càõt ( bao gäöm thåìi gian taïc âäüng cuía baío vãû råle)
Âãø maïy càõt MC1 âaím baío laìm viãûc vaì caïp S1 äøn âënh nhiãût thç âiãûn khaïng tæång
âäúi cå baín tæì nguäön cung cáúp âãún âiãøm ngàõn maûch N'6 seî laì:
I
X ∑ = "cb3
I N '6
I"N6 laì giaï trë hiãûu duûng doìng ngàõn maûch siãu quaï âäü thaình pháön chu kyì khi ngàõn
maûch åí âáöu âoaûn caïp S1.
Màût khaïc tæì så âäö ta coï :
XΣ = XHT + XK + XC1
Æ XK = XΣ - XHT - XC1
Vç ngàõn maûch coï thãø laì åí âáöu cæûc maïy càõt nãn: XC1 ≈ 0.
Æ XK = XΣ - XHT
X .I .100%
Æ X K % = K dmK
I cb3
U
X K . cb3
I cb3 X .I .100%
( XK % = U .100% = K dmK ) ( Ucb3 = Utb)
dmK I cb3
I dmK

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 97
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Nãúu XK% > 8% thç ta duìng khaïng âiãûn keïp. Âãø bäú trê âån giaín vaì kinh tãú, ngæåìi
ta duìng khaïng âiãûn nhoïm hay khaïng âiãûn keïp. Nãúu XK% > 16% thç ta phaíi tàng khaïng
âiãûn âæåìng dáy näúi våïi phán âoaûn âoï. Sau khi choün âæåüc khaïng âiãûn ta phaíi kiãøm tra laûi
khaí nàng càõt cuía maïy càõt.
I cb
IN =
X HT + X K
5.6. Choün cuäün dáûp häö quang
Cuäün dáûp häö quang âæåüc choün theo âiãöu kiãûn sau :
Uâm ≥ Uph maûng
Q ≥ Qtt
Trong âoï : Qtt = n . Ic . Uph
Våïi : - Uph laì âiãûn aïp pha cuía maûng ( KV)
- n : hãû säú tênh âãún sæû phaït triãøn cuía maûng choün bàòng 1,25.
- Ic : Doìng âiãûn chaûm âáút mäüt pha vaì âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc kinh
nghiãûm sau :
U .l
+ Âäúi våïi âæåìng dáy trãn khäng : I C = d ∑ [A]
350
U .l
- Âäúi våïi âæåìng dáy caïp : I C = d ∑ [ A ]
10
våïi lΣ laì täøng chiãöu daìi âæåìng dáy .

5.7. Maïy biãún âiãûn aïp ( BU , TU )


5.7.1. Khaïi niãûm vaì cäng duûng
- Khaïi niãûm: Maïy biãún âiãûn aïp laì mäüt maïy biãún aïp âo læåìng duìng âãø biãún âäøi âiãûn
aïp tæì trë säú báút kyì thaình mäüt trë säú thêch håüp (UâmT = 100 V hay UâmT = 100/ 3 V) âãø
cung cáúp cho caïc duûng cuû âo læåìng, baío vãû rå le vaì tæû âäüng hoaï.
Nguyãn tàõc laìm viãûc cuía BU giäúng maïy biãún aïp thæåìng nhæng cäng suáút âënh mæïc
thæåìng ráút nhoí tæì vaìi chuûc âãún vaìi tràm (20 - 200) VA, täøng tråí maûch ngoaìi thæï cáúp BU
ráút låïn do âoï coï thãø xem tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng cuía BU laì khäng taíi.
- Cäng duûng:
+ Baío âaím an toaìn cho ngæåìi phuûc vuû vç caïc duûng cuû vaì thiãút bë näúi vaìo phêa thæï
cáúp âæåüc caïch ly hoaìn toaìn våïi âiãûn aïp cao aïp. Cuäün dáy thæï cáúp luän luän näúi âáút an
toaìn âãø âãö phoìng khi caïch âiãûn giæîa cao aïp vaì haû aïp bë choüc thuíng seî gáy nguy hiãøm cho
ngæåìi váûn haình vaì duûng cuû åí maûch thæï cáúp.
+ Táút caí caïc duûng cuû âo læåìng, baío vãû rå le vaì tæû âäüng hoaï âæåüc cung cáúp tæì thæï
cáúp cuía BU (âiãûn aïp 100V hay 100/ 3 V) nãn caïc thiãút bë naìy âãöu âæåüc chãú taûo våïi Uâm
= 100V hay Uâm = 100/ 3 V. Vç váûy thiãút bë âån giaín, giaï thaình haû, laìm viãûc âaím baío.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 98
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

5.7.2. Caïc thäng säú cuía BU


1. Tè säú biãún âäøi âënh mæïc
Tè säú biãún âäøi âënh mæïc laì tè säú giæîa âiãûn aïp âënh mæïc så cáúp vaì âiãûn aïp âënh mæïc
thæï cáúp cuía BU.
U
K dm = 1dm (1)
U 2 dm
Âiãûn aïp âënh mæïc så cáúp U1âm cuía BU âæåüc tiãu chuáøn hoaï theo âiãûn aïp âënh mæïc
cuía maûng âiãûn.
Âiãûn aïp så cáúp âo âæåüc nhåì BU thäng qua âiãûn aïp thæï cáúp âæåüc xaïc âënh gáön âuïng
bàòng: U1 ≈ Kâm.U2 (2)
Thæåìng âãø thuáûn tiãûn caïc thang âo cuía âäöng häö näúi vaìo BU ngæåìi ta chia theo trë
säú Kâm.U2.
Mäüt âaûi læåüng âàûc træng khaïc cuía BU laì tè säú voìng dáy giæîa cuäün så vaì cuäün thæï :
ω
Kω = 1 (3)
ω2
Chuï yï : K ω khaïc våïi Kâm mäüt êt. Âãø buì laûi täøn tháút âiãûn aïp khi taíi âiãûn caím vaì tàng
âäü chênh xaïc ngæåìi ta choün Kâm låïn hån K ω mäüt êt.
2. Sai säú cuía BU
. .
Do coï täøn tháút cäng suáút trong BU nãn : Kâm. U 2 ≠ U 1 caí vãö goïc pha láùn âäü låïn.
Hiãûu säú caïc âiãûn aïp så vaì thæï cáúp sau khi âaî quy âäøi vãö thæï cáúp âæåüc goüi laì sai säú cuía
BU. Sai säú vãö âäü låïn cuía BU âæåüc xaïc âënh nhæ sau : ∆U = KâmU2 - U1 (4)
∆U coï thãø ám hoàûc dæång vaì thæûc tãú thæåìng tênh theo pháön tràm nhæ sau:
K .U − U 1
∆U% = dm 2 .100% (5)
U1
. .
Ngoaìi ra coìn coï sai säú goïc pha δU giæîa U 1 vaì Kâm. U 2 âæåüc goüi laì sai säú goïc cuía BU
. .
(hçnh 1), δU cuìng coï thãø ám hoàûc dæång. Nãúu Kâm. U 2 væåüt træåïc U 1 thç sai säú goïc âæåüc
goüi laì dæång, ngæåüc laûi sai säú goïc laì ám.
. .
Trong nhiãöu træåìng håüp âãø thuáûn tiãûn ngæåìi ta duìng säú U1 K âm . U 2
phæïc âãø biãøu diãùn sai säú cuía BU: δu
. .
. K dm . U 2 − U 1
∆U= .
= ∆U K + jδU K (6) Hçnh 1
U1

3. Phuû taíi vaì cäng suáút âënh mæïc cuía BU


Phuû taíi cuía BU laì cäng suáút biãøu kiãún åí maûch thæï cáúp våïi giaí thiãút laì âiãûn aïp thæï
cáúp laì âënh mæïc vaì âæåüc xaïc âënh nhæ sau :

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 99
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

U 22.dm
S= (VA) (7)
Z
Trong âoï: Z = r 2 + x 2 laì täøng tråí maûch ngoaìi maûch thæï cáúp tênh bàòng Ω.
Khi cho phuû taíi thæï cáúp laì cäng suáút biãøu kiãún thç phaíi keìm theo Cosϕ2, vç coï âáöy âuí
hai âaûi læåüng naìy måïi xaïc âënh âáöy âuí täøng tråí maûch thæï cáúp.
2
U
Z = 2dm r = z. cos ϕ 2 x = z. sin ϕ 2
S

Phuû taíi âënh mæïc cuía BU laì phuû taíi låïn nháút maì khäng laìm cho sai säú BU væåüt quaï
trë säú cho pheïp.
Khi màõc caìng nhiãöu thiãút bë vaìo BU seî laìm giaím täøng tråí z vaì tàng phuû taíi S dáùn
âãún sai säú tàng lãn cho nãn khäng âæåüc tuìy tiãûn màõc thãm duûng cuû vaìo maûch thæï cáúp cuía
BU.
4. Cáúp chênh xaïc cuía BU
Cáúp chênh xaïc cuía BU laì sai säú âiãûn aïp låïn nháút cuía BU khi BU laìm viãûc trong
âiãöu kiãûn: - Táön säú f = 50 Hz .
- Phuû taíi thæï cáúp biãún thiãn tæì ( 0,25 ÷ 1 ) S2âm våïi Cosϕ2 = 0,8.
- Âiãûn aïp phêa så cáúp biãún âäøi trong khoaíng: (0,9 ÷ 1,1 ) U1âm.
Caïc maïy biãún âiãûn aïp âæåüc chãú taûo våïi 4 cáúp chênh xaïc nhæ sau:
Tãn cáúp chênh xaïc Sai säú âiãûn aïp cæûc âaûi (%) Sai säú goïc cæûc âaûi (phuït)
0,2 ± 0,2 ± 10
0,5 ± 0,5 ± 20
1 ± 1,0 ± 4,0
3 ±3 Khäng quy âënh
BU cáúp chênh xaïc 0,2 duìng cho caïc âäöng häö máùu hoàûc duìng trong phoìng thê
nghiãûm, BU cáúp chênh xaïc 0,5 duìng cho caïc cäng tå. Cáúp 1,0 vaì 3,0 duìng cho duûng cuû
âãø baíng.
Âäúi våïi caïc thiãút bë baío vãû rå le vaì tæû âäüng hoaï ta coï thãø duìng cáúp chênh xaïc 0,5
hoàûc 1,0 hoàûc 3,0 tuyì theo yãu cáöu cuía tæìng loaûi baío vãû .
5.7.3. Så âäö näúi dáy cuía maïy biãún âiãûn aïp
Trong hãû thäúng âiãûn ba pha cáön phaíi âo læåìng nhæîng âaûi læåüng âiãûn aïp dáy, âiãûn
aïp pha vaì âiãûn aïp thæï tæû khäng khi mäüt pha chaûm âáút. Âiãûn aïp dáy duìng âãø cung cáúp cho
caïc duûng cuû âo læåìng vaì BVRL, âiãûn aïp pha vaì âiãûn aïp thæï tæû khäng duìng âãø cung cáúp
cho BVRL hay âãø baïo tên hiãûu khi mäüt pha chaûm âáút trong maûng coï doìng chaûm âáút beï.
Så âäö näúi dáy vaì kiãøu biãún âiãûn aïp phaíi phuì håüp våïi nhiãûm vuû cuía noï. Âãø âo læåìng caïc
âiãûn aïp trãn ngæåìi ta duìng BU coï thãø näúi theo caïc så âäö sau:
1. Duìng hai BU mäüt pha näúi theo så âäö V/V( så âäö hçnh V/V )

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .100
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Så âäö naìy duìng hai BU mäüt pha coï A B C


U1âm = Ud vaì U2âm = 100V. A a a
- Så âäö chè cho pheïp âo dæåüc âiãûn
aïp dáy maì khäng cho pheïp âo âiãûn aïp
X x b
pha.
A a
- Så âäö âæåüc sæí duûng räüng raîi trong
maûng coï doìng chaûm âáút beï vaì khi phuû
c
taíi chuí yãúu laì caïc duûng cuû âo læåìng
X x
âàûc biãût laì caïc cäng tå vaì Watmet.
Æu âiãøm :
- Do hai BU hoaìn toaìn giäúng nhau cho nãn dãù phán bäú âãöu caïc phuû taíi laìm tàng âäü
chênh xaïc, làõp raïp kiãøm tra âån giaín.
- Xaïc âënh phuû taíi vaì sai säú dãù daìng vç caïc duûng cuû âãöu màõc vaìo caïc BU riãng reî.
.
Trong træåìng håüp cáön thiãút váùn coï thãø âo âæåüc âiãûn aïp dáy U AC :
. . .
U AC = −( U AB + U BC )
Tuy nhiãn khi màõc duûng cuû âo læåìng vaìo hai âáöu a,c thç duûng cuû âo læåìng âæåüc
cung cáúp tæì hai BU khaïc nhau, khi âoï goïc lãûch pha giæîa doìng âiãûn so våïi âiãûn aïp tæång
æïng khäng giäúng nhau do âoï sai säú seî tàng lãn vç váûy ngæåìi ta khäng màõc caïc duûng cuû
vaìo caïc pha a vaì c.
2 - Duìng ba BU mäüt pha näúi theo så âäö Y0 / Y0/
Khi duìng ba BU mäüt pha näúi theo så âäö naìyta coï thãø âo âæåüc âiãûn aïp dáy, âiãûn aïp
pha vaì âiãûn aïp thæï tæû khäng. Cuäün dáy thæï cáúp chênh näúi Y0 âãø cung cáúp cho âäöng häö âo

Th

RU

A B C

c
0

læåìng vaì BVRL, cuäün dáy phuû näúi âãø cung cáúp cho råle baïo tên hiãûu khi coï chaûm âáút
mäüt pha trong maûng coï doìng chaûm âáút beï. Âäúi våïi loaûi naìy chè cáön mäüt âáöu sæï phêa så

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .101
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

cáúp chëu âæåüc âiãûn aïp pha coìn âáöu kia näúi âáút. Cuäün dáy så cáúp chè cáön thiãút kãú våïi âiãûn
100 35.000 100
aïp pha, coìn U2âm= (V), vê duû loaûi / vaì chè cáön mäüt âáöu sæï cuäün så cáúp
3 3 3
chëu caïch âiãûn toaìn bäü âiãûn aïp pha vaì âáöu kia näúi âáút. Loaûi BU nhæ váûy âån giaín vaì reí
tiãön, khi âiãûn aïp så cáúp caìng cao æu âiãøm naìy caìng näøi báût.
* Trong hai maûng âiãûn coï trung tênh caïch âiãûn hay näúi âáút qua cuäün dáûp häö quang
vaì trung tênh træûc tiãúp näúi âáút thç tçnh traûng laìm viãûc cuía så âäö cuîng khaïc nhau.
- Maûng trung tênh caïch âiãûn :
Khi mäüt pha chaûm âáút thç âiãûn aïp hai pha coìn laûi seî tàng lãn bàòng âiãûn aïp dáy do
âoï BU näúi vaìo hai pha khäng hæ hoíng coï âäü tæì caím B tàng laìm chuïng phaït noïng. Do
âáy laì tçnh traûng laìm viãûc láu daìi cho pheïp âäúi våïi maûng âiãûn nãn BU cuîng bë âäút noïng
láu daìi. Vç váûy âäúi våïi caïc BU naìy phaíi choün tæì caím (æïng våïi U1âm ) nhoí hån caïc BU
thæåìng.
- Maûng trung tênh træûc tiãúp näúi âáút:
Khi ngàõn maûch mäüt pha thç âiãûn aïp hai pha kia tàng lãn (1,2 ÷ 1,3) Uf vaì baío vãû rå
le taïc âäüng càõt nhanh ngàõn maûch mäüt pha cho nãn tçnh traûng phaït noïng cuía BU trong
træåìng håüp naìy khäng nhiãöu vaì khäng gáy nguy hiãøm cho BU.
Så âäö naìy âæåüc sæí duûng räüng raîi cho cáúp âiãûn aïp U ≥ 35 KV.
3 - Maïy biãún âiãûn aïp ba pha
BU 3 pha thæåìng chãú taûo våïi U ≤ 20KV vaì coï hai loaûi laì BU ba pha ba truû vaì ba
pha nàm truû.
- Loaûi ba pha ba truû näúi theo Y/Y0- 0.
Âiãøm trung tênh cuía cuäün cao aïp bàõt buäüc laìm viãûc våïi tçnh traûng caïch âiãûn våïi âáút
nãn trãn nàõp thuìng BU loaûi naìykhäng bäú trê âáöu ra cuía âiãøm trung tênh cuäün dáy cao aïp
âãø traïnh nháöm láùn khi sæí duûng BU. ( nãúu coï näúi âáút doìng thæï tæû khäng taûo ra tæì thäng
thæï tæû khäng, khäng coï âæåìng taín Æ âäút noïng loîi theïp)
BU ba pha, ba truû sæí duûng trong læåïi coï doìng chaûm âáút beï, cung cáúp cho duûng cuû
âo læåìng âiãûn aïp dáy khäng cáön chênh xaïc cao. Caïc cuäün dáy så cáúp cuía BU naìy phaíi
âæåüc thiãút kãú theo âiãûn aïp dáy ( Vç BU laìm viãûc trong maûng coï doìng chaûm âáút beï).
BU ba pha ba truû khäng duìng âãø âo âiãûn aïp pha hay kiãøm tra caïch âiãûn. Vç khi âoï
phaíi näúi âáút âiãøm trung tênh cuía cuäün dáy så cáúp nhæng âiãöu âoï khäng cho pheïp vç khi
coï mäüt âiãøm chaûm âáút trong maûng âiãûn trung tênh caïch âiãûn hay näúi âáút qua cuäün dáûp häö
quang âiãûn aïp thæï tæû khäng trong maûng naìy låïn coï thãø bàòng Upha nãn tæì thäng thæï tæû
khäng låïn vaì cuìng chiãöu, chuïng phaíi kheïp maûch qua dáöu hay khäng khê coï tæì tråí låïn nãn
doìng thæï tæû khäng låïn laìm BU bë âäút noïng ráút maûnh. Vç váûy khäng âæåüc näúi âáút âiãøm
trung tênh cuía så cáúp BU ba pha ba truû.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .102
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Loaûi BU ba pha nàm truû näúi theo så âäö Y-o/Y-o/ , trung tênh láúy ra ngoaìi vaì näúi
âáút, cäng duûng cuía noï giäúng ba BU mäüt pha näúi theo så âäö Y-o/Y-o/ nhæng noï chè
chãú taûo våïi âiãûn aïp ≤ 20 KV, cho pheïp âo âiãûn aïp pha, âiãûn aïp dáy, baío vãû rå le vaì âo caí
âiãûn aïp thæï tæû khäng nhåì cuäün dáy .
Loaûi BU ba pha nàm truû tæì thäng thæï tæû khäng seî âæåüc kheïp maûch qua hai truû
khäng coï dáy quáún, do maûch tæì coï tæì tråí beï nãn doìng thæï tæû khäng cuîng ráút nhoí, coìn
trong täø ba BU 1 pha thç tæì thäng thæï tæû khäng cuía pha naìo seî kheïp maûch trong loîi theïp
pha âoï.
5.7.4. Choün maïy biãún âiãûn aïp
Maïy biãún âiãûn aïp âæåüc choün theo caïc âiãöu kiãûn sau :
- Vë trê âàût : Trong nhaì hay ngoaìi tråìi.
- Choün så âäö näúi dáy vaì kiãøu biãún âiãûn aïp: Phuì håüp våïi nhiãûm vuû cuía noï.
- Âiãûn aïp âënh mæïc BU: UâmBU ≥ UâmHT.
- Cáúp chênh xaïc: Choün phuì håüp våïi muûc âêch sæí duûng.
- Cäng suáút : SâmBU ≥ Spt
2
S pt = ∑ Pdc
2
+ ∑ Qdc
Trong âoï : ∑ Pdc = ∑ S dc . cos ϕ dc ∑ Q dc = ∑ S dc . sin ϕ dc
Nãúu khäng thoía maîn phaíi choün laûi BU hoàûc giaím båït duûng cuû màõc vaìo maûch thæï
cáúp.
Khi choün BU phaíi chuï yï âãún caí váún âãö choün dáy dáùn näúi giæía maïy biãún âiãûn aïp vaì
duûng cuû âo: Tiãút diãûn dáy dáùn âæåüc choün sao cho täøn tháút âiãûn aïp trãn noï khäng væåüt
quaï giåïi haûn cho pheïp ∆U ≤ ∆ Ucpmax (Khi khäng coï cäng tå thç ∆ Ucpmax = 3%, khi
coï cäng tå thç ∆ Ucpmax = 0,5%). Âäöng thåìi âãø âaím baío âäü bãön cå hoüc cho caïc dáy dáùn
phaíi choün tiãút diãûn dáy dáùn theo âiãöu kiãûn sau :
SAl ≥ 2,5 mm2 , SCu ≥ 1,5 mm2.

5.8. Maïy biãún doìng ( BI,TI )


5.8.1. Cäng duûng vaì âàc âiãøm chung
1. Cäng duûng
Maïy biãún doìng laì mäüt maïy biãún aïp âo læåìng duìng âãø biãún âäøi mäüt doìng âiãûn låïn
thaình mäüt doìng âiãûn beï thêch håüp (thæåìng laì 5A, træåìng håüp âàûc biãût laì 1A hay 10A) âãø
cung cáúp cho thiãút bë âo læåìng, råle vaì tæû âäüng hoaï. Yãu cáöu sai säú doìng âiãûn vãö âäü låïn
vaì goïc pha âãöu beï.
Nhåì coï BI maì maûch cao aïp vaì caïc duûng cuû âo màõc vaìo maûch thæï cáúp âæåüc taïch biãût
âaím baío an toaìn cho nhán viãn váûn haình. Hån næîa vç doìng thæï cáúp (IâmT) cuía BI thæåìng
laì 5A (Coï træåìng håüp âàûc biãût laì 1A hay 10A ) cho duì doìng âiãûn så cáúp coï giaï trë báút kyì

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .103
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

nãn táút caí caïc thiãút bë âo læåìng âãöu chãú taûo våïi Iâm = 5A, do âoï giaï thaình giaím, cáúu taûo
âån giaín vaì âäü chênh xaïc cao.
Cuäün thæï cáúp cuía BI luän luän âæåüc näúi âáút âãø âãö phoìng âiãûn aïp cao xám nháûp
sang thæï cáúp (caïch âiãûn giæîa Uc vaì Uh bë choüc thuíng) gáy nguy hiãøm cho ngæåìi phuûc
vuû vaì duûng cuû phêa thæï cáúp.
2. Âàûc âiãøm chung
Nguyãn lyï laìm viãûc cuía BI cuîng giäúng nhæ maïy biãún aïp âiãûn læûc, nhæng coï nhæîng
âàûc âiãøm sau:
- Cuäün så cáúp âæåüc näúi tiãúp våïi maûch nháút thæï, coï säú voìng beï (W1), khi doìng så
cáúp I1 = (400 - 600) A hoàûc cao hån thç W1 = 1 (voìng), âäúi våïi I1âm nhoí hån giaï trë trãn ta
coï thãø chãú taûo hai hay nhiãöu voìng. Coìn cuäün dáy thæï cáúp coï säú voìng dáy nhiãöu hån.
- Phuû taíi thæï cáúp ráút nhoí do âoï coï thãø coi BI laìm viãûc trong tçnh traûng ngàõn maûch
vaì âáy laì tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng cuía BI.
- Doìng thæï cáúp âënh mæïc khäng phuû thuäüc doìng så cáúp.
Læu yï: Træåìng håüp khäng taíi phaíi näúi tàõt cuäün thæï cáúp âãø traïnh quaï âiãûn aïp cho BI.
5.8.2. Caïc tham säú cuía BI
Ngoaìi caïc thäng säú cå baín giäúng nhæ thiãút bë âiãûn khaïc nhæ Iâm, Uâm, Iäânâm, Iäâââm
maïy biãún doìng coìn coï caïc thäng säú sau:
1 - Hãû säú biãún âäøi doìng âiãûn âënh mæïc vaì tè säú voìng dáy cuía BI
I1dm
K dm =
I 2dm
Trong âoï : I1âm vaì I2âm laì doìng âiãûn âënh mæïc phêa så vaì thæï cáúp cuía BI. I1âm âæåüc
tiãu chuáøn hoïa theo tæìng cáúp, coìn I2âm = 5A. Khi khoaíng caïch tæì BI âãún duûng cuû âo
læåìng låïn ta coï thãø duìng loaûi Iâm = 1A âãø giaím tiãút diãûn dáy dáùn phêa thæï cáúp. Vaì âãø
cung cáúp cho caïc bäü truyãön âäüng cuía maïy càõt ta thæåìng duìng loaûi BI coï I2âm=10 A.
Doìng så cáúp âo âæåüc nhåì BI âæåüc xaïc âënh nhæ sau:
I1âm = Kâm.I2âm
Trong âoï: I1 laì doìng så cáúp cáön âo læåìng, I2 laì doìng htuï cáúp âo læåïng âæåüc.
Thæåìng caïc thang âo cuía âäöng häö näúi vaìo BI ngæåìi ta chia theo trë säú Kâm.I2âm .
Mäüt âaûi læåüng âàûc træng khaïc cuía BI laì tyí säú voìng dáy giæîa cuäün dáy så cáúp vaì thæï
cáúp:
ω1
Kω = ≠ K âm
ω2
Âãø buì laûi doìng tæì hoïa cho maïy biãún doìng vaì tàng âäü chênh xaïc thæåìng ngæåìi ta
choün Kâm > K ω mäüt êt.
2 - Sai säú cuía BI

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .104
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Giaï trë Kâm.I2 âo âuåüc thæåìng khaïc doìng âiãûn så cáúp cáön âo vãö caí âäü låïn vaì goïc
pha, hiãûu säú cuía hai âaûi læåüng naìy vãö trë säú goüi laì sai säú vãö doìng âiãûn cuía BI.
∆I = Kâm. I2 - I1âm
.
K .I − I I1
∆I%= dm 2 1 .100 .
I1 K âm . I 2
∆I coï thãø ám hoàûc dæång. δI
Goïc lãûch pha giæîa caïc vectå doìng âiãûn så cáúp vaì thæï
Hçnh 1
cáúp goüi laì sai säú goïc cuía BI (δI), noï coï thãø dæång hoàûc
ám, nãúu KâmI2 væåüt træåïc I1 thç δI dæång vaì ngæåüc laûi thç
sai säú goïc laì ám.
3 - Phuû taíi cuía BI
Phuû taíi cuía BI laì täøng tråí cuía táút caí caïc duûng cuû vaì dáy dáùn näúi vaìo maûch thæï cáúp
cuía noï tênh bàòng Ω :
Z = x 2 + r 2 = Zduûng cuû + Zdáy dáùn .
Khi cho z cáön phaíi cho cosϕ2.
Khi tàng thãm caïc duûng cuû âo læåìng näúi thæï cáúp thç phuû taíi BI caìng tàng vç duûng cuû
âo læåìng näúi vaìo BI theo phæång phaïp näúi näúi tiãúp.
Phuû taíi âënh mæïc : Laì phuû taíi låïn nháút maì khäng laìm cho sai säú cuía BI væåüt quaï
giaï trë qui âënh âäúi våïi cáúp chênh xaïc âang xeït.
SâmT = Zâm.I22âm (VA)
4 - Cáúp chênh xaïc cuía BI
Cáúp chênh xaïc cuía BI laì sai säú låïn nháút vãö doìng âiãûn khi noï laìm viãûc trong caïc âiãöu
kiãûn:
-Táön säú 50 Hz.
- Phuû taíi thæï cáúp thay âäøi tæì (0,25 - 1)Sâm.
- Doìng så cáúp tæång æïng cáúp chênh xaïc cho trong baíng sau:
Cáúp chênh xaïc I1% ( so våïi I1 âënh mæïc ) ∆Imax(%) δImax ( phuït)
10 ± 0,5 ± 20
0,2 20 ± 0,35 ± 15
100-200 ± 0,2 ± 10
10 ± 1,0 ± 60
0,5 20 ± 0,75 ± 50
100-200 ± 0,5 ± 40
10 ± 0,2 ± 120
1 20 ± 0,15 ± 100
100-200 ± 0,1 ± 80
3 50-120 ±3 Khäng quy âënh
10 50-120 ± 10 Khäng quy âënh

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .105
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Maïy biãún doìng coï cáúp chênh xaïc 0,2 âãø cung cáúp cho caïc âäöng häö máùu vaì duìng
trong phoìng thê nghiãûm .
Cáúp chênh xaïc (1, 3) duìng âãø cung cáúp cho caïc duûng cuû âo læåìng âãø baíng, riãng âäúi
våïi cäng tå duìng cáúp chênh xaïc 0,5. Cáúp chênh xaïc 10 duìng cho caïc bäü truyãön âäüng cuía
maïy càõt.
Riãng âäúi våïi Råle tuyì theo yãu cáöu loaûi baío vãû maì duìng cáúp chênh xaïc cuía BI cho
thêch håüp.
5 - Bäüi säú äøn âënh âäüng âënh mæïc
Khaí nàng äøn âënh âäüng cuía maïy biãún doìng âæåüc âàût træng bàòng bäüi säú äøn âënh
âäüng âënh mæïc. Âoï laì tyí säú giæîa doìng âiãûn äøn âënh âäüng âënh mæïc vaì biãn âäü doìng så
cáúp âënh mæïc:
I
K oddm = ddm
I1dm
6 - Bäüi säú äøn âënh nhiãût âënh mæïc
Bäüi säú äøn âinh nhiãût âënh mæïc laì tyí säú doìng âiãûn äøn âënh nhiãût âënh mæïc våïi thåìi
gian äøn âënh nhiãût âënh mæïc laì 1 giáy vaì doìng âiãûn så cáúp âënh mæïc. Âàûc træng cho khaí
nàng äøn âënh nhiãût cuía BI:
I
Knhdm = nhdm
I1dm
5.8.3. Så âäö näúi dáy cuía maïy biãún doìng
1. Så âäö BI näúi tæìng pha riãng reî
Så âäö duìng âãø cung cáúp nguäön cho caïc thiãút A B C
bë âo læåìng mäüt pha hay caïc thiãút bë baío vãû rå le
l
mäüt pha.
Chiãöu daìi tênh toaïn cuía dáy dáùn laì: ltt = 2. l A
( l laì chiãöu daìi tæì chäø âàût BI âãún chäø âàût duûng cuû
âo)
Dæûa vaìo chiãöu daìi tênh toaïn ta tênh âæåüc Zdd.
2. Så âäö näúi BI theo kiãøu sao khuyãút
Så âäö naìy duìng âãø cung cáúp nguäön cho caïc thiãút bë âo læåìng trong maûch ba pha vaì
cung cáúp cho thiãút bë baío vãû rå le chäúng doìng ngàõn maûch nhiãöu pha.
A B C I a
Khi phuû taíi åí caïc pha âäúi xæïng hay khäng âäúi
Ic
xæïng thç doìng trong dáy tråí vãö : a
. . . . c
I 0 = I a + I c = I a .e
j.60
A A
Suût aïp trong dáy dáùn:
I0
l

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .106
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

. ρ.l . .
U a0 = (I a + I 0 )
S

ρ.l . ρ.l. .
= . I a (1 + e j.60 ) = 3 . I a .e j.30
S S

Do âoï chiãöu daìi tênh toaïn : ltt = 3 .l


3. Så âäö BI näúi theo kiãøu sao hoaìn toaìn
A B C Ia
Så âäö naìy duìng âãø cung cáúp
nguäön cho caïc thiãút bë âo læåìng ba pha Ib
hay cung cáúp cho caïc thiãút bë baío vãû Ic
råle chäúng ngàõn maûch nhiãöu pha. a b
c
Khi phuû taíi näúi vaìo ba pha âäúi A A A
xæïng thç doìng trong dáy tråí vãö:
. . . .
I0 = Ia + Ib + Ic = 0 I0
Do âoï chiãöu daìi tênh toaïn: ltt = l l

5.8.4. Choün maïy biãún doìng


Choün theo caïc âiãöu kiãûn sau:
- Theo vë trê âàût : Trong nhaì hoàûc ngoaìi tråìi.
- Cáúp chênh xaïc : Tuìy theo muûc âêch sæí duûng (âäúi våïi cäng tå cáúp chênh xaïc 0,5).
- Âiãûn aïp : UâmBI ≥ U HT
I cb
- Doìng âiãûn : IâmBI ≥
1,2
Vç BI cho pheïp quaï taíi láu daìi 20% so våïi doìng âënh mæïc.
- Phuû taíi cuía BI :
Sau khi choün âæåüc BI theo caïc âiãöu kiãûn trãn, dæûa vaìo så âäö näúi dáy cuía BI vaì caïc
duûng cuû näúi vaìo BI ta kiãøm tra âiãöu kiãûn phuû taíi: Z2BI ≤ Z2âmBI nhàòm âaím baío sai säú
nàòm trong giåïi haûn cho pheïp. Trong âoï Z2 laì phuû taíi tênh toaïn
Z2 = Zdc + Zdd
Zdc laì täøng tråí cuía toaìn bäü caïc duûng cuû näúi vaìo maûch thæï cáúp âæåüc xaïc âënh theo så
âäö näúi dáy cuía caïc duûng cuû näúi vaìo BI .
Zdd chênh laì täøng tråí cuía dáy dáùn maûch thæï cáúp. Vç dáy dáùn coï tiãút diãûn beï nãn coï
thãø boí qua âiãûn khaïng, ta coï:
Zdd ≈ Rdd ≤ Z2âm - Zduûng cuû
l l tt
R dd = ρ tt → S ≥ ρ
S Z 2âm − Z dc

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .107
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Âãø âaím baío âäü bãön cå hoüc caïc dáy dáùn maûch thæï cáúp phaíi thoía maîn âiãöu kiãûn :
SCu ≥ 1,5 mm2; SAl ≥ 2,5mm2.
Nhæng khi cung cáúp cho cäng tå thç yãu cáöu: SCu ≥ 2,5mm2 ; SAl ≥ 4 mm2
* Âiãöu kiãûn kiãøm tra :
+ Kiãøm tra äøn âënh âäüng : 2 . kâ.I1âm≥ ixk
Trong âoï: kâ - laì bäüi säú äøn âënh âäüng cuía BI.
I1âm-laì d9oìng âënh mæïc så cáúp cuía BI.
Riãng âäúi våïi BI kiãøu sæï âåî, âiãöu kiãûn äøn âënh âäüng : Fcp ≥ Ftt
Trong âoï : Fcp vaì Ftt laì læûc taïc duûng cho pheïp vaì læûc taïc duûng tênh toaïn trãn âáöu sæï
cuía BI.
Fcp do nhaì chãú taûo cho sàôn æïng våïi khoaíng caïch a giæîa caïc pha vaì khoaíng caïch l
tæì âáöu sæï BI âãún âáöu sæï gáön nháút.
Nãúu khäng xeït âãún dao âäüng thç:
1 l − 2
F tt = . 1 , 76 . i (3 ) 2
xk . . 10 ( KG )
2 a
Nãúu xeït âãún dao âäüng thç:
P l
F tt = . 1 , 76 . i (xk3 ) 2 . . 10 − 2 ( KG )
2 a
( 1/2 do âáöu sæï Bi chè chëu 1/2 læûc so våïi dáy dáùn, P laì hãû säú xeït âãún dao âäüng)
+ Kiãøm tra äøn âënh nhiãût :
(k nhâm Inhdm.) 2 .t nh ≥ B N = I∞2 .t tâ
Våïi knhâm - Bäüi säú äøn âënh nhiãût âënh mæïc æïng våïi thåìi gian äøn âënh nhiãût tnh.
Khi BI coï doìng âënh mæïc I1âm ≥ 1.000 A thç ta khäng cáön kiãøm tra äøn âënh nhiãût.
5. 9. Choün thanh dáùn - thanh goïp
5.9.1. Khaïi niãûm chung
Thanh dáùn laì nhæîng dáy dáùn tráön hay mäüt hãû thäúng dáy dáùn âæåüc gàõn chàût trãn sæï,
taûo sæû liãn hãû vãö âiãûn giæîa caïc pháön tæí cuía thiãút bë âiãûn.
Trong caïc thiãút bë âiãûn âiãûn aïp dæåïi 35 KV ta thæåìng duìng thanh dáùn cæïng, coìn caïc
thiãút bë âiãûn âiãûn aïp tæì 35 KV tråí lãn thç thæåìng duìng thanh dáùn mãöm gäöm nhiãöu dáy
dáùn nhiãöu såüi bàòng nhäm hoàûc bàòng nhäm loîi theïp hay bàòng âäöng.
Âãø gàõn chàût caïc thanh dáùn cæïng ta duìng sæï âåî, âäúi våïi thanh dáùn mãöm ta duìng sæï
treo.
Hiãûn nay trong thiãút bë phán phäúi âiãûn åí caïc cáúp âiãûn aïp ngæåìi ta duìng räüng raîi
thanh dáùn nhäm, thanh dáùn âäöng chè duìng cho vuìng ven biãøn, buûi cäng nghiãûp nhiãöu.
Dáy dáùn theïp chè duìng åí thiãút bë doìng âiãûn beï ( 200 ÷ 300 ) A ( vç coï hiãûn tæåüng tæì trãø vaì
doìng âiãûn xoaïy ).
* Hçnh daïng thanh dáùn:

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .108
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Trong caïc thiãút bë phán phäúi âiãûn, ngæåìi ta duìng caïc thanh dáùn coï tiãút diãûn khaïc
nhau. Hçnh daïng tiãút diãûn thanh dáùn phaíi âaím baío sao cho hãû säú hiãûu æïng màût ngoaìi nhoí
nháút, taín nhiãût täút, momen chäúng uäún låïn, làõp raïp âån giaín.
Âäúi våïi thanh dáùn cæïng ta coï caïc loaûi sau: h
- Thanh dáùn tiãút diãûn hçnh chæî nháût :
b
Thiãút bë phán phäúi âiãûn trong nhaì ngæåìi ta ráút räüng raîi loaûi thanh dáùn hçnh chæî
nháût. Âäúi våïi thanh dáùn naìy thæåìng tyí säú b/h = (1/5-1/12). Thanh dáùn naìy coï hiãûu æïng
màût ngoaìi nhoí, momen chäúng uäún khaï låïn, näúi caïc thanh dáùn chæî nháût våïi nhau vaì våïi
caïc thiãút bë âiãûn ráút âån giaín.
2
Nhæîng æu âiãøm naìy chè coï yï nghéa khi tiãút diãûn thanh dáùn beï hån (120 x 10) mm ,
0
doìng âiãûn cho pheïp laì 2.650A âäúi våïi âäöng vaì 2.070A âäúi våïi nhäm (khi t = 25 C vaì o

thanh dáùn âæåüc sån). Vç váûy khi doìng âiãûn laìm viãûc låïn hån, phaíi duìng thanh dáùn chæî
nháût gheïp bàòng mäüt säú thanh chæî nháût hay duìng thanh dáùn coï hçnh daûng khaïc.
Khi doìng âiãûn laìm viãûc låïn hån duìng thanh dáùn gheïp, mäùi pha gäöm hai thanh dáùn
tråí lãn, giæîa hai thanh coï thãø âàût miãúng âãûm vaì bãö daìy táúm âãûm bàòng bãö daìy thanh dáùn.
Khi doìng âiãûn låïn hån (2000 ÷ 3000)A, ngæåìi ta duìng thanh dáùn räùng tiãút diãûn vuäng
hay troìn hoàûc thanh dáùn hçnh maïng.
Âäúi våïi thanh dáùn chæî nháût gheïp thç khoaíng caïch giæîa hai thanh caûnh nhau bàòng
bãö räüng cuía mäüt thanh. Khi tàng säú læåüng thanh dáùn trãn mäüt pha khaí nàng taíi cuía
thanh dáùn gheïp coï tàng nhæng khäng tyí lãû våïi säú thanh dáùn gheïp do coï hiãûu æïng gáön.
(caïc thanh åí giæîa mang doìng âiãûn beï hån caïc thanh ngoaìi ráút nhiãöu.Vç váûy doìng âiãûn
cho pheïp cuía thanh dáùn gheïp khäng tè lãû báûc nháút våïi säú thanh âaî gheïp). Hån næîa do læûc
âiãûn âäüng sinh ra trong mäüt pha låïn nãn khoï âaím baío äøn âënh âäüng. Nãúu tàng khoaíng
caïch thç seî tàng doìng âiãûn cho pheïp, nhæng luïc áúy thiãút bë seî cäöng kãönh. Vç váûy ngæåìi ta
khäng gheïp quaï hai thanh.
0.5 0.5 0.4 0.2 0.4 0.4 0.1 0.1 0.4

b b b b b b b b b
Gheïp hai Gheïp ba thanh Gheïp bäún thanh

y yo y

x r x
c h

h d y yo y
H\ D\
Vuäng räùng Troìn räùng b
Hçnh maïng
Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .109
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Âäúi våïi loaûi thanh dáùn hçnh maïng vaì hçnh äúng thç hiãûu æïng màût ngoaìi cuía chuïng
tæång âäúi nhoí, momen chäúng uäún låïn nãn âäü bãön vãö cå cao, khaí nàng trao âäøi nhiãût våïi
bãn ngoaìi tàng. Trong thiãút bë phán phäúi âiãûn ngæåìi ta thæåìng duìng thanh dáùn hçnh maïng
gäöm hai næîa âäúi xæïng nhau qua truûc thanh dáùn, âæåüc haìn laûi bàòng mäüt säú mäúi haìn phán
bäú âãöu, taûi caïc mäúi haìn âàût caïc táúm âãûm, giæîa hai mäúi haìn gáön nhau coï khe håí. Loaûi
thanh dáùn hçnh maïng bàòng nhäm âæåüc sæí duûng thuáûn låüi nháút vç làõp raïp dãù daìng.
Chuï yï våïi âiãûn aïp låïn hån hoàûc bàòng 110 KV khäng âæåüc duìng thanh dáùn hçnh
maïng hay hçnh äúng vç hiãûn tæåüng váöng quang ráút maûnh.
Thanh dáùn cæïng âæåüc sån bàòng ãmy theo caïc pha tiãu chuáøn: Pha A maìu vaìng, pha
B maìu xanh, pha C maìu âoí. Trung tênh maìu tràõng ( nãúu laì trung tênh caïch âiãûn) hay maìu
têm nãúu laì trung tênh træûc tiãúp näúi âáút. Dáy dáùn mãöm chè sån caïc âáöu nàõp sæï.
5.9.2. Choün thanh dáùn mãöm vaì dáy dáùn mãöm
Trong caïc thiãút bë phán phäúi åí cáúp âiãûn aïp låïn hån 35 KV ngæåìi ta duìng caïc thanh
dáùn mãöm cáúu taûo tæì dáy AC vaì ACO. Âäúi våïi dáy dáùn mãöm duìng cho maûch näúi maïy
phaït vaì maïy biãún aïp ( 6-10 ) KV ta duìng boï dáy dáùn, 2 dáy trong boï ta duìng dáy nhäm
loíi theïp âãø tàng cæåìng âäü bãön cå, caïc dáy coìn laûi duìng dáy nhäm âãø dáùn âiãûn. Tiãút diãûn
caïc dáy dáùn riãng leí coï thãø choün låïn ACO-500, ACO-600 âãø giaím säú læåüng vaì giaï thaình
dáy dáùn.
Tiãút diãûn thanh dáùn mãöm choün theo máût âäü doìng kinh tãú ( khi chiãöu daìi thanh dáùn
ngàõn thç choün theo âiãöu kiãûn phaït noïng cho pheïp)
I
S = bt [mm2]
J kt
Sau âoï kiãøm tra theo caïc âiãöu kiãûn :
a. Kiãøm tra âiãöu kiãûn phaït noïng: I lv max ≤ I CP
b. Kiãøm tra äøn âënh nhiãût :
ϑ Ncap ≤ ϑ cp max
BN
Æ S ≥ S min =
C
c. Kiãøm tra äøn âënh âäüng:
Âäúi våïi caïc thiãút bë phán phäúi ngoaìi tråìi khoaíng caïch giæîa caïc pha låïn nãn læûc
âäüng âiãûn beï khäng cáön kiãøm tra äøn âënh âäüng.
Cáúp âiãûn aïp Khoaíng caïch pha giæîa Khoaíng caïch pha giæîa caïc thanh
(KV) caïc thanh dáùn (m) goïp (m)
35 1,5 2
110 2 3
220 2,5 5,5
500 5,5 6

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .110
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Tuy nhiãn nãúu trë säú cäng suáút ngàõn maûch âaût âãún caïc trë säú sau âáy cáön kiãøm tra
äøn âënh âäüng.
Uâm [KV] 110 150 220 330 500
SN [MVA] 4000 6000 8000 12000 18000
Phæång phaïp kiãøm tra nhæ sau:
Vç khi ngàõn maûch hai pha lán cáûn thç caïc dáy dáùn seî âáøy xa nhau, nhæng do dao
âäüng nãn khi ngàõn maûch caïc dáy dáùn seî tiãún saït laûi nhau, chuïng caìng tiãún saït laûi våïi
nhau nãúu khoaíng caïch caïc pha beï âäü voîng låïn, thåìi gian vaì doìng ngàõn maûch caìng låïn.
Læûc taïc duûng lãn mäüt âån vë daìi do doìng ngàõn maûch hai pha laì:
2
I"( 2)
−7
f = 2.10 . N [N/m]
D
3 (3)
I"(N2) = I"N
2
2
I"(3)
Æ f = 1,5. N .10 −7 [N/m]
D
Troüng læåüng tênh cho 1met dáy dáùn laì g = 9,8. M
Våïi M khäúi læåüng 1m dáy dáùn .
Láûp tè säú f/g vaì h /ttâ
Våïi h laì âäü voîng cæûc âaûi cuía âæåìng dáy (2÷2,5) m .
ttâ = t + 0,05 [sec]
Trong âoï : ttâ laì thåìi gian tæång âæång cuía baío vãû råle càõt ngàõn maûch hai pha.
t : Thåìi gian täön taûi ngàõn maûch.
0,05 : Kãø âãún aính hæåíng cuía thaình pháön phi chu kyì.

Dæûa vaìo âäö thë trãn hçnh veî ta xaïc âënh âæåüc b vaì α .
Cáön so saïnh b våïi bcp
D − d − a cp
b ≤ b cp =
2

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .111
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

a- Khoaíng caïch träng tháúy âæåüc giæîa hai dáy dáùn gáön nhau .
Âäúi våïi cáúp âiãûn aïp maïy phaït :
6 ÷ 10KV acp = 0,2 m
110KV acp = 0,45 m
220KV acp = 0,95 m
500KV acp = 2 m
Nãúu tênh toaïn maì b ≥ bcp cáön phaíi giaím âäü voîng âæåìng dáy hoàûc tàng khoaíng caïch
D. Khi giaím h thç æïng suáút trong váût liãûu tàng lãn, coìn tàng D seî laìm cho thiãút bë phán
phäúi cäöng kãönh. Cho nãn trong mäüt säú træåìng håüp ngæåìi ta duìng nhæîng thanh âãø chäúng
caïc dáy dáùn våïi nhau.
* Kiãøm tra âiãöu kiãûn váöng quang
Dáy dáùn mãöm sæí duûng åí cáúp âiãûn aïp 110 KV tråí lãn phaíi kiãøm tra âiãöu kiãûn váöng
quang.
Uvq ≥ UHT
Trong âoï: Uvq laì âiãûn aïp tåïi haûn phaït sinh váöng quang.
Nãúu ba pha bäú trê trãn caïc âènh cuía tam giaïc âãöu thç giaï trë UVq trong âiãöu kiãûn tiãu
chuáøn (thåìi tiãút khä raïovaì saïng suía, aïp suáút khäng khê 760 mm Hg, nhiãût âäü mäi træåìng
250C) coï thãø xaïc âënh bàòng cäng thæïc sau:
a
U Vq = 84.m.r. lg [KV]
r
Trong âoï: r - baïn kênh ngoaìi cuía dáy dáùn [cm]
a - Khoaíng caïch giæîa caïc truûc dáy dáùn [cm]
- m : hãû säú xeït âãún âäü xuì xç bãö màût dáy dáùn. Âäúi våïi dáy dáùn mäüt såüi vaì thanh dáùn
âãø láu ngaìy trong khäng khê m= (0,93-0,98) vaì âäúi våïi dáy nhiãöu såüi xoàõn m= (0,83-
0,87).
Nãúu ba pha bäú trê trãn cuìng màût phàóng thç Uvq cuîng tênh theo cäng thæïc (3-36)
nhæng våïi pha giæîa giaím âi 4% vaì hai pha bãn tàng 6%.
5.9.3. Choün thanh dáùn cæïng
Tiãút diãûn thanh dáùn âæåüc choün theo âiãöu kiãûn máût âäü doìng âiãûn kinh tãú, sau âoï
kiãøm tra âiãöu kiãûn phaït noïng cho pheïp láu daìi, äøn âënh nhiãût, äøn âënh âäüng vaì âäúi våïi
maûng âiãûn aïp låïn hån 110 KV phaíi kiãøm tra âiãöu kiãûn váöng quang.
I 2
Skt = bt (mm )
J kt
Trong âoï :
Ibt - Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng cuía thanh dáùn, (A).
2
Jkt - Máût âäü doìng âiãûn kinh tãú cuía thanh dáùn (A/mm ).

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .112
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Máût âäü doìng âiãûn kinh tãú phuû thuäüc vaìo váût liãûu thanh dáùn vaì thåìi gian sæí duûng
cäng suáút cæûc âaûi Tmax cho trong baíng sau :

Jkt [A/mm2] æïng våïi Tmax [ h ]


Tãn dáy dáùn
1000 ÷ 3000 3000 ÷ 5000 5000 ÷ 8760
Dáy dáùn trãn khäng vaì thanh dáùn näúi caïc thiãút bë phán phäúi
Cu 2,5 2,1 1,8
Al 1,3 1,1 1,0
Caïp caïch âiãûn bàòng giáúy táøm
Cu 3,0 2,5 2,0
Al 1,6 1,4 1,1
Càn cæï vaìo tiãút diãûn âaî tênh ra, ta choün tiãút diãûn thanh dáùn gáön nháút theo tiãu
chuáøn.
Tiãút diãûn choün âæåüc cáön phaíi kiãøm tra laûi theo âiãöu kiãûn phaït noïng luïc bçnh thæåìng.
Icp ≥ Icb
Trong âoï :
- Icp laì doìng âiãûn cho pheïp cuía thanh dáùn âaî choün (âaî tênh âäøi vãö âiãöu kiãûn nhiãût
âäü mäi træåìng xung quanh).
- Icb laì doìng âiãûn cæåîng bæïc qua thanh goïp.
Chuï yï: Âäúi våïi thanh dáùn ngàõn, thanh dáùn duìng laìm thanh goïp, ngæåìi ta khäng
choün tiãút diãûn theo máût âäü doìng kinh tãú , vç choün nhæ váûy khäng mang laûi hiãûu quaí kinh
tãú, maì ngæåìi ta choün theo doìng âiãûn phaït noïng láu daìi cho pheïp xuáút phaït tæì doìng âiãûn
laìm viãûc cæåîng bæïc.
Icp ≥ Icb
1. Kiãøm tra äøn âënh âäüng cuía thanh dáùn theo phæång phaïp âån giaín hoïa
Theo phæång phaïp naìy ta coi mäùi mäüt nhëp cuía thanh dáùn (pháön thanh dáùn giæîa hai
sæï gáön nháút ) laì mäüt dáöm ténh, khi ngàõn maûch seî chëu mäüt læûc khäng âäøi vaì bàòng læûc cæûc
âaûi khi ngàõn maûch ba pha tênh våïi pha giæîa.
a- Âäúi våïi thanh dáùn âån: Thanh dáùn âån laì thanh dáùn mäùi pha chè coï mäüt thanh.
Trong pháön tênh toaïn læûc âäüng âiãûn ta âaî biãút âæåüc læûc cæûc âaûi khi ngàõn maûch ba
pha âäúi våïi pha giæîa nhæ sau :
2
Fmax = 2,86 . A . I max
.
Trong âoï :
2.l
A = 1,02.10 − 2 .
a
i(xk3)
I(max
3)
= (xem hãû säú xung kêch bàòng 1,8).
1,8

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .113
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Læûc âäüng âiãûn seî âæåüc xaïc âënh nhæ sau:


2
2.l ⎛ i(xk3) ⎞ 2 l
F = 2,86.1,02.10 . ⎜⎜ ⎟⎟ = 1,8.10 − 2 . i(xk3)
−2
[KG]
a ⎝ 1,8 ⎠ a
Trong âoï :
(3)
- i xk laì doìng âiãûn xung kêch khi ngàõn maûch ba pha [ KA]
- a Khoaííng caïch giæîa caïc pha thanh dáùn [cm ]
- l Chiãöu daìi nhëp thanh dáùn [cm]
Theo giaïo trçnh cå æïng duûng ta coï momen uäún taïc duûng lãn thanh dáùn khi säú nhëp
khäng låïn hån hai bàòng :
F.l
M= [KG.cm]
8
F.l
Vaì khi säú nhëp låïn hån hai : M = [KG.cm]
10
Tæì âoï, tênh âæåüc æïng suáút trong váût liãûu thanh dáùn nhæ sau :
M
σ tt = [KG/cm2]
W
Trong âoï : W laì momen chäúng uäún cuía thanh dáùn [cm3]
Mämen chäúng uäún phuû thuäüc vaìo hçnh daïng, tiãút diãûn vaì caïch bäú trê thanh dáùn caïc
pha .( Xem hçnh veî)

Khi âàût caïc thanh dáùn theo phæång aïn I, dæåïi taïc duûng cuía læûc âäüng âiãûn, chuïng seî
bë uäún theo phæång thàóng goïc våïi truûc x - x vaì khi âoï momen chäúng uäún bàòng:
b.h 2
Wx − x =
6
Khi âàût theo phæång aïn II, mämen chäúng uäún bàòng :

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .114
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

b 2 .h
Wy − y =
6
Khi âàût theo phæång
aïn I-a, II-a sæï caïch âiãûn
chëu neïn, khi âàût theo
phæång aïn I-b, II-b sæï
caïch âiãûn chëu uäún. Cáön
chuï yï sæï chëu neïn täút hån
chëu uäún .

Âäúi våïi caïc thanh dáùn räùng tiãút diãûn troìn hay vuäng , âàût theo phæång aïn I hay II thç
mämen chäúng uäún cuía chuïng cuîng nhæ nhau vaì bàòng:
D 3
− d 3

Âäúi våïi thanh dáùn troìn räùng : W =


32
Trong âoï : - D laì âæåìng kênh ngoaìi cuía thanh dáùn troìn räùng.
- d laì âæåìng kênh trong cuía thanh dáùn troìn räùng .
H 3
− h 3

Âäúi våïi thanh dáùn vuäng räùng : W =


6
Trong âoï : H - Caûnh ngoaìi cuía thanh dáùn vuäng räùng.
h - Caûnh trong cuía thanh dáùn vuäng räùng .
Mämen chäúng uäún cuía caïc thanh dáùn hçnh maïng cho trong taìi liãûu kyî thuáût.
Thanh dáùn äøn âënh âäüng khi thoía maîn âiãöu kiãûn : σ tt ≤ σcp
Trong âoï : σtt vaì σcp laì æïng suáút tênh toaïn vaì æïng suáút cho pheïp cuía váût liãûu thanh
dáùn.
2
Âäúi våïi âäöng σcpCu = 1400 [KG/cm ]
2
nhäm σcpAl = 700 [KG/cm ]
2
theïp σcpTh = 1600 [KG/cm ]
Nãúu âiãöu kiãûn σtt ≤ σcp khäng âæåüc thoía maîn, seî giaíi quyãút bàòng caïc biãûn phaïp
nhæ sau:
* Thay âäøi caïch âàût âãø tàng mämen chäúng uäún.
* Giaím l hoàûc tàng a âãø giaím læûc âäüng âiãnû, biãûn phaïp naìy bë haûn chãú båíi vç laìm
cho kêch thæåïc thiãút bë phán phäúi cäöng kãönh. Våïi âiãûn aïp (6-20) KV ngæåìi ta láúy a =
(20 - 150) cm vaì l = (80 - 200) cm .
* Tàng tiãút diãûn thanh dáùn.
* Duìng váût liãûu coï æïng suáút låïn hån.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .115
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

b- Thanh dáùn gheïp bàòng hai thanh chæî nháût


Khi duìng thanh dáùn gheïp bàòng hai thanh, æïng suáút trong thanh dáùn gäöm hai
2
thaình pháön : σtt = σ1 + σ2 [KG/cm ]
Trong âoï: σ1 - ÆÏng suáút do læûc âäüng âiãûn giæîa caïc pha sinh ra.
σ2 - ÆÏng suáút do læûc âäüng âiãûn giæîa hai thanh dáùn cuía cuìng mäüt pha
sinh ra.
Thaình pháön σ1 xaïc âënh giäúng nhæ âäúi våïi thanh dáùn âån âaî trçnh baìy åí trãn, trong
âoï xem hai thanh cuía mäüt pha gheïp chàût cæïng våïi nhau nhæ mäüt thanh âäöng nháút, do âoï
mämen chäúng uäún cuía thanh dáùn gheïp gáúp hai láön momen chäúng uäún cuía mäüt thanh.
Thaình pháön σ2 xaïc âënh nhæ sau, træåïc hãút phaíi xaïc âënh læûc taïc duûng giæîa hai
thanh cuía mäüt pha khi ngàõn maûch ba pha, âãø xaïc âënh ta xem nhæ læûc âäüng âiãûn trong
træåìng håüp ngàõn maûch hai pha dæûa vaìo cäng thæïc tênh læûc âäüng âiãûn cæûc âaûi khi ngàõn
maûch hai pha:
2) 2
F = 3,3.A. I(max
Trong âoï :
2l 1 (3)
A = 1, 02 . 10 − 2 ; I (max
2)
= I max ; a = 2.b
a 2
Læu yï cáön phaíi xeït âãún hãû säú hçnh daïng Khd vç khoaíng caïch giæîa hai thanh
dáùn nhoí.
Ta coï :
−8 2 .1 I (max
3)
f = 3,3 .1,02 .10 ( ) 2 .K hd
2 .b 2

2 1 −8
= 0 ,842 .K hd .I (max
3)
10 [ KG / Cm ]
b
i (xk3 )
Khi tênh I
(3)
max = [ KA ] thay vaìo biãøu thæïc trãn ta âæåüc:
1, 8
2 l
f = 0,256.K hd . i(xk3) . 10 − 2 [KG/cm]
b
Âãø giaím æïng suáút
trong thanh dáùn, trãn caïc
nhëp ngæåìi ta âàût caïc miãúng
âãûm caïch âãöu nhau mäüt
khoaíng l1. Læûc taïc duûng lãn
thanh dáùn trãn âäü daìi l1.
2 l1
F = f .l1 = 0,842.K hd . I(max
3)
. .10 − 2 [KG]
b

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .116
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

l1 2
hay F = f.l1 = 0,256.K hd . i(xk3) ..10 − 2 [KG]
b
Mämen uäún trãn âäü daìi l1 giæîa hai miãúng âãûm laì:
F .l 1 f .l 12
M 2 = = [ KG .Cm ]
12 12
ÅÍ âáy máùu säú chuïng ta
thay 10 båíi 12, vç khi uäún tiãút
diãûn ngang taûi chäù tæûa (miãúng
âãûm) khäng âäøi (Xem hçnh
veî) .
Tæì âoï, tênh âæåüc æïng suáút do læûc âäüng âiãûn trong näüi bäü cuía mäüt pha sinh ra.
M 2 f .l 12 2
σ2 = = [ KG / Cm ]
W y−y 12 . W y − y
Trong thæûc tãú ngæåìi ta thæåìng xaïc âënh âäü daìi låïn nháút cho pheïp giæîa hai miãúng
âãûm xuáút phaït tæì æïng suáút cho pheïp cuía váût liãûu nhæ sau:
Giaí thiãút âaî tênh âæåüc æïng suáút täøng trong thanh dáùn bàòng æïng suáút cho pheïp cuía váût
liãûu : σcp = σ1 + σ2cp
Tæì âoï ruït ra âæåüc æïng suáút låïn nháút cho pheïp do læûc âäüng âiãûn giæîa hai thanh dáùn
cuìng mäüt pha sinh ra: σ2cp = σcp - σ1
f . l12max
Thay l1 = l1max vaìo biãøu thæïc tênh σ2 ta âæåüc: σ 2cp =
12.Wy − y
Tæì hai biãøu thæïc trãn ta ruït ra âæåüc:
(σ cp − σ1 ).12.Wy − y
l1 max = [ Cm ]
f
Âãø cho thanh dáùn âaím baío äøn âënh âäüng, chiãöu daìi giæîa hai miãúng âãûm phaíi nhoí
hån hoàûc bàòng l1max. Tæì âoï xaïc âënh âæåüc säú miãúng âãûm cáön thiãút cho mäüt nhëp :
l
n= −1
l1 max
Chuïng ta phaíi choün n laì säú nguyãn, låïn hån hay bàòng trë säú tênh theo cäng thæïc
trãn, nãúu ngæåüc laûi æïng suáút tênh toaïn seî væåüt quaï trë säú cho pheïp.
c . Thanh dáùn hçnh maïng
Læûc âäüng âiãûn giæîa hai pháön cuía thanh dáùn hçnh maïng tênh trãn 1 cm chiãöu daìi
cuîng xaïc âënh nhæ pháön trãn nhæng åí âáy coï thãø láúy Khd= 1 vaì mäüt caïch gáön âuïng xem
b ≈ h/2 , ta coï :
2 1
f = 1,684. I(max
3)
. .10 − 2 [KG/cm]
h1

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .117
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

2 1
Hay: f = 0,51. i(xk3) . .10 − 2 [KG/cm]
h1
Sau khi xaïc âënh âæåüc f quaï trçnh tênh toaïn giäúng nhæ âaî tiãún haình âäúi våïi thanh
dáùn gheïp tæì hai thanh hçnh chæî nháût.
Mämen chäúng uäún caïc
thanh dáùn hçnh maïng âaî cho
trong caïc taìi liãûu kyî thuáût æïng
våïi caïc truûc yo-yo, y-y vaì x-x laì
Wyo- yo, Wy- y , Wx - x.
Khi thanh dáùn bäú trê theo
phæång aïn a/ nãúu hai pháön âæåüc
haìn tháût chàût våïi nhau thç khi
tênh æïng suáút σ1 ta láúy Wyo- yo,
nãúu khäng haìn chàût thç láúy Wy - y.
Khi bäú trê theo phæång aïn b/ thç
duì haìn chàût hay khäng cuîng láúy
Wx-x . Khi tênh æïng suáút σ2 ta láúy
Wy - y .
2. Kiãøm tra äøn âënh âäüng cuía thanh dáùn coï xeït âãún dao âäüng
Læûc âäüng âiãûn laì mäüt haìm säú theo thåìi gian dao âäüng våïi táön säú ω vaì 2ω nãn
thanh dáùn vaì sæï cuîng dao âäüng, khäng phaíi laì mäüt dáöm ténh chëu læûc khäng âäøi nhæ giaí
thiãút åí trãn.
Cho nãn khi tênh choün thanh dáùn cáön âaím baío táön säú riãng thanh dáùn khaïc våïi táön
säú ω vaì 2ω trong phaûm vi ± 10%. Vç khi táön säú riãng bàòng ω thç æïng suáút âäüng tàng lãn
2 láön, coìn khi táön säú riãng bàòng 2ω seî coï cäüng hæåíng vaì æïng suáút âäüng coï thãø tàng lãn
âãún 5 láön so våïi æïng suáút tènh.
Táön säú riãng cuía thanh dáùn coï hçnh daûng báút kyì, coï thãø xaïc âënh theo cäng thæïc
sau:
3,56 E.J.10 6
fr = 2
l S.γ
ÅÍ âáy : l : âäü daìi thanh dáùn giæîa hai sæï (khaïc l1)[ cm ].
E : Mäâun âaìn häöi cuía váût liãûu thanh dáùn .
6 2 6 2
ECu = 1,1.10 [KG/cm ] ; E = 0,65.10 [KG/cm ]
Al

J
: Mämen quaïn tênh cuía tiãút diãûn thanh dáùn âäúi våïi truûc thàóng goïc
4
våïi phæång uäún [cm ].
S : Tiãút diãûn ngang cuía thanh dáùn [ cm2 ] .
γ : Khäúi læåüng riãng cuía váût liãûu thanh dáùn .

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .118
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

3 3
γCu = 8,93 [g/cm ] vaì γAl = 2,74 [g/cm ]
Âäúi våïi thanh dáùn tiãút diãûn chæî nháût.
S = b.h
3
b .h
J =
12

Trong âoï :
b - caûnh tiãút diãûn ngang cuía thanh dáùn song song våïi phæång dao âäüng [cm].
h - caûnh tiãút diãûn ngang cuía thanh dáùn vuäng goïc våïi phæång dao âäüng [cm].
Thay caïc giaï trë vaìo biãøu thæïc tênh táön säú dao âäüng riãng, ta tênh âæåüc táön säú dao
âäüng riãng cuía thanh dáùn chæî nháût nhæ sau :
b
Thanh dáùn bàòng âäöng : f rCu = 3,62.10 5. 2 [Hz]
l
b
Thanh dáùn bàòng nhäm : f rCu = 5,02.10 5. 2 [Hz]
l
Nhæ váûy âãø traïnh hiãûn tæåüng cäüng hæåíng chuïng ta thay âäøi táön säú riãng bàòng caïch
thay âäøi b hoàûc l. Nhæng nãúu thay âäøi b seî bë giåïi haûn båíi tiãút diãûn thanh dáùn, do váûy ta
quan tám âãún viãûc thay âäøi l. Vuìng cäüng hæåíng âäúi våïi caïc chiãöu daìi nhëp nhæ sau :
lAl = (37 - 123) [cm] ; lCu = ( 31 - 95 ) [cm]

5.10. Choün sæï vaì caïp âiãûn læûc


5.10.1. Choün sæï caïch âiãûn
1. Khaïi niãûm chung
Sæï laì mäüt loaûi khê cuû âiãûn duìng âãø bàõt chàût caïc thanh dáùn vaì âãø caïch ly caïc pháön
mang âiãûn våïi nhau hay âäúi våïi âáút. Sæï yãu cáöu âaím baío âäü bãön âiãûn, âäü bãön cå vaì coï
khaí nàng chäúng buûi báøn vç khi bãö màût bë báøn âäü bãön âiãûn seî giaím xuäúng.
Sæï trong nhaì vaì sæï ngoaìi tråìi khaïc nhau, sæï âàût trong nhaì coï bãö màût phàóng coìn sæï
âàût ngoaìi tråìi coï bãö màût tàng cæåìng âãø âaím baío âäü bãön cáön thiãút vãö âiãûn khi bë báøn hay
bë mæa. Âäü bãön cå hoüc cuía sæï âæåüc âàût træng bàòng læûc phaï hoaûi vaì læûc naìy âàût vaìo âáöu
sæï, vuäng goïc våïi truûc, tuyì theo nhiãûm vuû phán ra ba loaûi sau : Sæï âåî, sæï treo, sæï xuyãn.
2. Choün sæï
Sæï âæåüc choün theo caïc âiãöu kiãûn sau :
- Vë trê âàût : Âàût trong nhaì hay ngoaìi tråìi.
- Chuíng loaûi: Sæï âåî, sæï xuyãn, sæï treo.
- Âiãûn aïp âënh mæïc cuía sæï : UâmS ≥ UHT
Sau âoï kiãøm tra äøn âënh âäüng cuía sæï bàòng caïch so saïnh læûc taïc duûng lãn âáöu sæï vaì
læûc phaï hoaûi cho pheïp cuía sæï : Fcp = 0,6 .Fphaï hoaûi

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .119
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Khi tênh toaïn ta qui âäøi læûc taïc duûng


thæûc tãú åí tám thanh dáùn vãö âáöu sæï :
F.H'
Ftt =
H
Ftt ≤ Fcp

Riãng âäúi våïi sæï xuyãn cáön kiãøm tra doìng âiãûn âënh mæïc qua sæï :
IâmS ≥ Ilvmax
5.10.2. Choün caïp âiãûn læûc
Trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp thç caïp âiãûn læûc âæåüc duìng âãø näúi caïc maïy
phaït hay maïy biãún aïp coï Sâm ≤ 15 MVA våïi thanh goïp (6 - 10) KV vaì cung cáúp cho caïc
maûch tæû duìng .
Caïp âæåüc choün theo caïc âiãöu kiãûn sau :
1. Theo kãút cáúu cuía caïp : 1 loîi, 2 loîi, 3 loîi, 4 loîi ; caïch âiãûn bàòng giáúy táøm dáöu, cao
su, nhæûa PVC, v.v. . .
2. Theo âiãûn aïp âënh mæïc : UâmC ≥ UHT
3. Tiãút diãûn cuía caïp choün theo máût âäü doìng kinh tãú, xuáút phaït tæì doìng âiãûn laìm
viãûc bçnh thæåìng :
I
S = bt [mm2]
J kt
Càn cæï vaìo tiãút diãûn âoï choün caïp tiãu chuáøn coï tiãút diãûn gáön nháút.
4. Kiãøm tra âiãöu kiãûn phaït noïng luïc bçnh thæåìng xuáút phaït tæì doìng âiãûn cæåîng bæïc:
K1 .K2 .Icp ≥ Icb
Trong âoï :
Icp : Doìng âiãûn cho pheïp cuía caïp åí mäi træåìng quy âënh vaì åí riãng mäüt mçnh.
K1 : Hãû säú hiãûu chènh khi nhiãût âäü mäi træåìng khaïc våïi quy âënh.
K2 : Hãû säú xeït âãún hiãûu æïng gáön khi coï nhiãöu caïp laìm viãûc song song, khi säú
caïp tàng thç K2 giaím.
Theo quy trçnh thiãút bë âiãûn, âäúi våïi caïp caïch âiãûn bàòng giáúy táøm dáöu âiãûn aïp U ≤
10 KV. Nãúu trong âiãöu kiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng doìng âiãûn laìm viãûc khäng quaï 80%
doìng âiãûn cho pheïp thç khi sæû cäú coï thãø cho pheïp caïp quaï taíi 130% trong thåìi gian
khäng quaï nàm ngaìy âãm.
130%. K1. K2. Icp ≥ Icb
5- Kiãøm tra äøn âënh nhiãût cuía caïp:
ϑ Ncap ≤ ϑ cp max
BN
hoàûc: S ≥ S min =
C

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .120
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Chæång 6
TÆÛ DUÌNG TRONG NHAÌ MAÏY ÂIÃÛN VAÌ TRAÛM BIÃÚN AÏP
6.1. Khaïi niãûm vãö tæû duìng trong nhaì maïy âiãûn
6.1.1. Khaïi niãûm
Trong nhaì maïy âiãûn ngoaìi caïc thiãút bë chênh nhæ loì håi, tuabin, maïy phaït, . . . coìn
coï nhiãöu loaûi cå cáúu khaïc nhau âãø phuûc vuû hay tæû âäüng hoïa quaï trçnh cäng taïc cuía caïc täø
maïy. Táút caí nhæîng cå cáúu naìy cuìng våïi caïc âäüng cå âiãûn keïo chuïng, maûng âiãûn, thiãút bë
phán phäúi, maïy biãún aïp giaím aïp, nguäön nàng læåüng âäüc láûp, hãû thäúng âiãöu khiãøn, tên
hiãûu, thàõp saïng . . . taûo thaình hãû thäúng tæû duìng cuía nhaì maïy.
* Trong nhaì maïy nhiãût âiãûn (sæí duûng nhiãn liãûu laì than) coï caïc cå cáúu tæû duìng
chênh sau :
- Caïc cå cáúu phuûc vuû cho quaï trçnh chuáøn bë nhiãn liãûu:
+ Caïc cå cáúu cuía thiãút bë âáûp than : maïy saìn than, âáûp than.
+ Caïc cå cáúu chãú biãún than bäüt : Maïy nghiãön than, maïy cáúp than nguyãn.
- Caïc cuía kho nhiãn liãûu vaì váûn chuyãøn nhiãn liãûu vaìo loì: Cáön truûc, maïy xuïïc than,
bàng taíi, . . .
- Caïc cå cáúu cuía loì håi: Maïy cáúp than bäüt, quaût gioï, quaût khoïi, båm næåïc cáúp, . . .
- Caïc cå cáúu cuía täø maïy - tua bin: Båm ngæng tuû, båm tuáön hoaìn, båm dáöu cuía hãû
thäúng âiãöu chènh, laìm maït, bäi trån.
* Trong nhaì maïy thuíy âiãûn coï caïc cå cáúu tæû duìng chênh sau :
- Caïc cå cáúu cuía tuabin næåïc - maïy phaït: Båm dáöu cuía hãû thäúng âiãöu chènh bäi
trån cho caïc täø maïy, båm næåïc cuía hãû thäúng laìm maït maïy phaït vaì laìm maït dáöu bäi trån.
- Caïc cå cáúu phuûc vuû cho âáûp, caïc cæía âáûp, gian maïy, . . .
Ngoaìi caïc cå cáúu âãø phuûc vuû cho quïa trçnh cäng nghãû chênh trãn, coìn coï caïc cå cáúu
laìm nhiãûm vuû phuû nhæ: Båm cáúp næåïc kyî thuáût, båm chæîa chaïy, thiãút bë neïn khê, maïy
naûp àõc quy, hãû thäúng âiãöu khiãøn, tên hiãûu, thàõp saïng, . . .
Tênh âaím baío cuía hãû thäúng tæû duìng quyãút âënh âãún sæû laìm viãûc âaím baío cuía toaìn
bäü nhaì maïy âiãûn. Vç váûy hãû thäúng tæû duìng phaíi yãu cáöu coï âäü tin cáûy cao, nhæng phaíi
âäöng thåìi âaím baío tênh kinh tãú.
Tuìy theo vai troì trong quaï trçnh cäng nghãû, ngæåìi ta chia caïc cå cáúu tæû duìng
chênh thaình caïc cå cáúu tæû duìng quan troüng vaì khäng quan troüng. Caïc cå cáúu quan
troüng laì caïc cå cáúu maì khi ngæìng laìm viãûc, duì chè trong thåìi gian ráút ngàõn cuîng laìm
giaím âiãûn nàng hay nhiãût nàng phaït ra hay ngæìng laìm viãûc caïc täø maïy.
Trong nhaì maïy nhiãût âiãûn laì båm tuáön hoaìn, båm ngæng tuû, båm dáöu laìm maït bäi
trån, båm cáúp næåïc, quaût gioï, quaût khoïi, bäü pháûn cáúp than bäüt . . . Trong nhaì maïy thuíy

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .121
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

âiãûn laì : Båm dáöu aïp læûc cuía thiãút bë âiãöu täúc cho täø maïy, båm dáöu cuía hãû thäúng bäi trån
äø truûc, båm næåïc laìm maït maïy phaït.
Ngoaìi ra, ngæåìi ta coìn chia tæû duìng thaình hai pháön: Tæû duìng chung cho toaìn bäü
nhaì maïy vaì tæû duìng riãng cho tæìng täø maïy.
Âãø truyãön âäüng caïc maïy cäng taïc trong nhaì maïy âiãûn ngæåìi ta sæí duûng chuí yãúu caïc
âäüng cå âiãûn. Vç âäüng cå âiãûn coï tênh âaím baío cao, kinh tãú vaì váûn haình âån giaín. Khi
truyãön âäüng bàòng âäüng cå âiãûn viãûc tæû âäüng hoïa quaï trçnh cäng nghãû trong nhaì maïy âån
giaín ráút nhiãöu.
Cäng suáút vaì âiãûn nàng tiãu thuû cho tæû duìng cuía nhaì maïy âiãûn phuû thuäüc vaìo loaûi
nhaì maïy, cäng suáút nhaì maïy vaì âäúi våïi nhaì maïy nhiãût âiãûn coìn phuû thuäüc vaìo daûng
nhiãn liãûu, phæång phaïp âäút nhiãn liãûu, thäng säú håi, . . . Trong nhaì maïy nhiãût âiãûn cäng
suáút âiãûn tæû duìng thæåìng chiãúm khoaíng (5 - 8)% cäng suáút nhaì maïy, âäúi våïi nhaì maïy
thuíy âiãûn cäng suáút tæû duìng ráút tháúp, chiãúm khoaíng mäüt vaìi pháön tràm cäng suáút nhaì
maïy.

6.1.2. Nguäön cung cáúp âiãûn vaì caïc cáúp âiãûn aïp tæû duìng trong nhaì maïy âiãûn
Âiãûn aïp tæû duìng âæåüc sæí duûng chuí yãúu laì cáúp 6 KV vaì 0,4 KV (380V/220V). Cáúp
6KV âæåüc duìng âãø cáúp cho caïc âäüng cå cäng suáút låïn hån 200 KW, cáúp 0,4 KV cáúp cho
caïc âäüng cå cäng suáút beï hån, thàõp saïng, tên hiãûu, . . .
Cáúp âiãûn aïp 3 KV khäng duìng vç giaï thaình âäüng cå 3 KV vaì 6 KV khäng lãûch
nhau nhiãöu nhæng phê täøn kim loaûi maìu vaì täøn tháút trong maûng 3KV låïn hån ráút nhiãöu so
våïi cáúp 6KV. Hån næîa duìng cáúp 6KV coìn coï æu âiãøm laì :
- Tàng âæåüc cäng suáút âån vë cuía caïc âäüng cå.
- Tàng âæåüc cäng suáút cuía MBA chênh nãn coï thãø choün säú læåüng MBA êt hån.
- Âiãöu khiãøn tæû måí maïy täút hån.

a/ b/ c/
Hçnh 6-1
Nguäön âiãûn tæû duìng laìm viãûc trong nhaì maïy âiãûn thæåìng láúy træûc tiãúp tæì baín thán
nhaì maïy. Nãúu åí nhaì maïy âiãûn coï xáy dæûng thiãút bë phán phäúi cáúp âiãûn aïp maïy phaït thç

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .122
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

âiãûn tæû duìng âæåüc láúy ngay tæì thanh goïp âiãûn aïp maïy phaït qua maïy biãún aïp tæû duìng
hoàûc qua khaïng âiãûn. Nãúu cáúp âiãûn aïp tæû duìng bàòng cáúp âiãûn aïp maïy phaït thç ngæåìi ta seî
láúy qua khaïng âiãûn, ngæåüc laûi ta phaíi láúy qua maïy biãún aïp tæû duìng. (H.61.a).
Trong nhaì maïy âiãûn sæí duûng så âäö bäü MF - MBA, thç âiãûn tæû duìng coï thãø trêch tæì
âáöu cæûc maïy phaït hoàûc láúy tæì TBPP âiãûn aïp cao nhæ hçnh (H.61.b, c).
Khi cäng suáút cuía bäü låïn thç cäng suáút tæû duìng låïn. Maì MBA tæû duìng coï cäng suáút
caìng låïn thç doìng ngàõn maûch trong hãû thäúng tæû duìng caìng låïn, do váûy laìm cho thiãút bë tæû
duìng laìm viãûc ráút nàûng nãö, âàõt tiãön. Âãø khàõc phuûc, coï thãø duìng MBA coï âiãûn aïp ngàõn
maûch Un% låïn hoàûc duìng MBA coï cuäün dáy phán chia åí cáúp 6 KV (H.61.c). Khi maïy
biãún aïp tæû duìng coï cäng suáút tæì 25 MVA tråí lãn, theo qui phaûm phaíi duìng MBA coï
cuäün dáy phán chia phêa haû.
Ngoaìi ra trong nhaì maïy
nhiãût âiãûn coï thãø duìng täø TB -
MF phuû nhæ hçnh (H.62.a). Håi
âæåüc láúy tæì tuabin chênh, coìn
maïy phaït thç âäüc láûp, khäng näúi
våïi caïc maïy phaït chênh cuía nhaì
maïy. a/ b/
Hçnh 6 - 2
Hoàûc duìng maïy phaït phuû näúi âäöng truûc våïi maïy phaït chênh (H.62.b).
Phæång aïn naìy coï hiãûu suáút cuía tuabin chênh cao hån, tiãút kiãûm hån nhiãöu so våïi
phæång aïn âàût tua bin riãng, vaì âæåüc sæí duûng räüng raîi åí caïc nhaì maïy nhiãût âiãûn khu væûc
vaì nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí.
Táút caí caïc nguäön âiãûn tæû duìng theo phæång aïn trãn cuîng khäng thãø tuyãûût âäúi âaím
baío tin cáûy cung cáúp âiãûn cho tæû duìng âæåüc. Vç khi sæû cäú trong maïy phaït, hay trãn thanh
goïp UF hay trong pháön TBPP tæû duìng thç nguäön tæû duìng cuîng bë máút.
Vç váûy ngoaìi nguäön tæû duìng laìm viãûc, coìn phaíi coï nguäön tæû duìng dæû træî. Âoï coï thãø
laì caïc MBA näúi våïi thanh goïp âaïp cao coï liãn laûc våïi hãû thäúng. Trong træåìng håüp naìy
nãúu caí NMÂ bë máút âiãûn thç váùn coìn âiãûn tæû duìng dæû træî láúy tæì hãû thäúng vãö. Nhæng
træåìng håüp sæû cäú NMÂ truìng våïi sæû cäú hãû thäúng thç máút toaìn bäü âiãûn tæû duìng. Vç váûy
trong NMÂ coìn phaíi âàût thãm caïc nguäön âäüc láûp nhæ àõc quy, maïy phaït âiãûn, tua bin khê.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .123
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

6.2. Choün säú læåüng vaì cäng suáút maïy biãún aïp tæû duìng

6.2.1. Choün maïy biãún aïp tæû duìng laìm viãûc


Âãø cung cáúp cho caïc thiãút bë tæû duìng phaíi xáy dæûng thiãút bë phán phäúi åí 2 cáúp âiãûn
aïp 6 KV vaì 0,4 KV, vç váûy cáön phaíi duìng 2 loaûi maïy biãún aïp :
Maïy biãún aïp tæû duìng báûc 1: Tæì cáúp âiãûn aïp MF xuäúng cáúp 6KV.
Maïy biãún aïp tæû duìng báûc 2: Tæì cáúp 6KV xuäúng 0,4KV.
Phuû taíi cuía hãû thäúng tæû duìng âæåüc phán phäúi âãöu cho caïc phán âoaûn. Mäùi phán
âoaûn âæåüc näúúi våïi nguäön tæû duìng laìm viãûc, caïc phuû taíi tæû duìng riãng cuía tæìng täø maïy loì
håi - tua bin âæåüc láúy tæì phán âoaûn tæû duìng riãng reí. Caïc phuû taíi tæû duìng chung nhæ váûn
chuyãøn than, chuáøn bë nhiãn liãûu, coï thãø âæåüc chia âãöu cho caïc phán âoaûn tæû duìng. ÅÍ caïc
TTNÂ thæåìng coï thanh goïp tæû duìng âàûc biãût âãø cáúp âiãûn cho tæû duìng chung, nhæng khi
âoï säú læåüng MBA seî tàng lãn.
Cäng suáút âënh mæïc cuía MBA tæû duìng laìm viãûc âæåüc cung cáúp tæì TBPP tæû duìng
6KV âæåüc xaïc âënh gáön âuïng theo biãøu thæïc sau :
K1
S 1 ≥ ∑ P1 . + ∑ S 2 .K 2
η 1 . cos ϕ 1
Trong âoï :
S1 : Cäng suáút âënh mæïc cuía MBA tæû duìng laìm viãûc báûc 1 .
ΣP1 : Täøng cäng suáút tênh toaïn trãn truûc cå cuía caïc maïy cäng taïc coï âäüng cå cáúp
6KV näúi vaìo phán âoaûn âang xeït.
K1 : Hãû säú âäöng thåìi.
η1, cosϕ1 : Hiãûu suáút vaì hãû säú cäng suáút trung bçnh cuía caïc âäüng cå 6KV.
∑S2 : Täøng cäng suáút âënh mæïc cuía caïc maïy biãún aïp báûc 2 näúi vaìo phán âoaûn âang
xeït.
K2 : Hãû säú âäöng thåìi cuía caïc maïy biãún aïp báûc 2.
Tyí säú K1/η1. cosϕ1 thæåìng choün bàòng 0,9
K2 cuîng láúy gáön bàòng 0,9 nãn ta coï :
S1 ≥ (∑P1 + ∑S 2).0,9
Træåìng håüp phaíi âàût khaïng âiãûn thay cho MBA báûc 1 thç khaïng âiãûn âæåüc choün
theo doìng âiãûn cæûc âaûi qua khaïng.
Maïy biãún aïp báûc 2 coï nhiãûm vuû cung cáúp cho caïc âäüng cå 380/220V vaì thàõp saïng.
Phuû taíi tæû duìng cáúp 0,4KV åí caïc NMNÂ khoaíng (10-30)% tæû duìng täøng, coìn åí caïc
TTNÂ thç coï thãø cao hån. MBA 6/0,4 KV thæåìng âàût åí caïc tám phuû taíi nhæ gian maïy,
gian loì, åí thiãút bë phán phäúi . . .

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .124
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Maïy biãún aïp 630KVA vaì 1.000KVA âæåüc duìng phäø biãún. Maïy biãún aïp trãn
1.000KVA khäng sæí duûng vç seî laìm doìng ngàõn maûch trong maûng 0,4KV ráút låïn vaì väún
âáööu tæ cho thiãút bë åí maûng âiãûn naìy tàng lãn. Våïi (5 - 6) maïy biãún aïp tæû duìng laìm viãûc
thæåìng âàût mäüt maïy biãún aïp dæû træî nguäüi.
Thanh goïp 0,4KV âæåüc phán âoaûn âãø haûn chãú doìng ngàõn maûch vaì náng cao âäü tin
cáûy cung cáúp âiãûn. Caïc phán âoaûn naìy âæåüc cung cáúp bàòng biãún aïp tæû duìng laìm viãûc vaì
nguäön dæû træî.
Maïy biãún aïp báûc 2 cuîng âæåüc choün nhæ maïy biãún aïp báûc 1: Cäng suáút âënh mæïc
cuía maïy biãún aïp laìm viãûc báûc 2 coï thãø xaïc âënh nhæ sau :
S2 ≥ ΣP2 . K2/η2 . cosϕ2
ΣP2 : Täøng cäng suáút tênh toaïn cuía caïc maïy laìm viãûc våïi âäüng cå 380V vaì caïc phuû
taíi khaïc näúi våïi maïy biãún aïp âang xeït [KW].
K2 : Hãû säú âäöng thåìi cuía caïc thiãút bë cáúp 0,4 KV.
η2 vaì cosϕ2 : Hiãûu suáút vaì hãû säú cosϕ trung bçnh cuía âäüng cå 380V.
K2/η2.cosϕ2 = (0,35 - 0,85) tuìy thuäüc vaìo âiãöu kiãûn cuía caïc âäüng cå.

6.2.2. Choün säú læåüng vaì cäng suáút MBA tæû duìng dæû træî
Nhæ âaî trçnh baìy åí trãn, âãø náng cao âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn cho tæû duìng ngoaìi tæû
duìng chênh coìn phaíi coï nguäön âiãûn tæû duìng dæû træî. Trong nhaì maïy nhiãût âiãûn trêch håi
coï thiãút bë phán phäúi åí cáúp UF, maïy biãún aïp tæû duìng laìm viãûc âæåüc näúi våïi thanh goïp cáúp
UF coï liãn hãû våïi hãû thäúng qua biãún aïp liãn laûc B1 (H.6-3).
Trong træåìng håüp maïy phaït F1 bë
càõt ra thç tæû duìng váùn âæåüc cung cáúp qua
BATD. Khi BATD bë sæû cäú thç hai maïy
càõt MC2 vaì MC3 càõt ra, sau âoï tæû âäüng
âoïng nguäön tæû duìng dæû træî (TÂD) âæa
tên hiãûu âoïng MC6 vaì MC4, BATD dæû
træî âæåüc âæa vaìo laìm viãûc âãø cung cáúp
âiãûn cho tæû duìng. Khi ngàõn maûch trãn
thanh goïp cáúp UF thç MC1 vaì MC7 bë
càõt ra, luïc naìy baío vãû rå le âiãûn aïp tháúp
seî càõt MC3, MC2 sau âoï TÂD âæa tên
hiãûu âoïng MC6 vaì MC4.
Hçnh 6 - 3
Chuï yï: Khi maïy biãún aïp tæû duìng laìm viãûc bë sæû cäú thç maïy biãún aïp tæû duìng dæû træî
phaíi âæåüc âoïng tæïc thåìi âãø duy trç sæû laìm viãûc bçnh thæåìng cho thanh goïp tæû duìng do âoï

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .125
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

yãu cáöu täø näúi dáy cuía maïy biãún aïp tæû duìng laìm viãûc vaì tæû duìng dæû træî phaíi phäúi håüp våïi
nhau sao cho âiãûn aïp trãn thanh goïp tæû duìng dæû træî vaì âiãûn aïp trãn thanh goïp tæû duìng
laìm viãûc phaíi âäöng pha.
ÅÍ caïc TTNÂ coï sæí duûng thiãút bë phán phäúi cáúp UF, khi säú biãún aïp tæû duìng laìm viãûc
nhoí hån hoàûc bàòng 6 thç chè cáön âàût 1 MBATD dæû træî, coìn nãúu låïn hån 6 thç choün 2
MBATD dæû træî.
ÅÍ TTNÂ dæû træî cho cáúp 0,4 KV cuîng âæåüc láúy qua MBA 6/0,4KV. Säú læåüng maïy
biãún aïp âæåüc choün theo nguyãn tàõc trãn, vaì choün cäng suáút MBA ≤ 1.000KVA.
Trong caïc nhaì maïy nhiãût âiãûn näúi bäü , thç maïy biãún aïp tæû duìng dæû træî âæåüc näúi vaìo
thanh goïp âiãûn aïp cao (H.6-4).

MBA tæû duìng dæû træî


phaíi thay thãú âæåüc báút
kyì mäüt MBA laìm viãûc
naìo khi cáön sæía chæîa. Vê
duû, nãúu BATD1 bë càõt ra
khoíi bäü, bäü B1 laìm viãûc
våïi toaìn bäü phuû taíi, thç
khi âoï phán âoaûn tæû
duìng PD1 âæåüc cung
cáúp tæì BATD dæû træî.
Hçnh 6 - 4
Tçnh traûng laìm viãûc naìy coï thãø keïo daìi trong suäút thåìi gian sæía chæîa BATD1, trong
luïc naìy nãúu xaíy ra sæû cäú mäüt bäü khaïc, chàóng haûn B2, âãø âaím baío cho bäü naìy ngæìng laìm
viãûc thç âaím baío cung cáúp âiãûn cho haìng loaût caïc cå cáúu tæû duìng cuía bäü naìy. Do âoï
MBATD dæû træî phaíi taíi thãm læåüng cäng suáút naìy. Sau khi bäü säú 2 ngæìng, phaíi khåíi
âäüng täø maïy khaïc âang nghè, chàóng haûn B3, âãø khåíi âäüng B3 thç phaíi láúy âiãûn tæû duìng
tæì BATD dæû træî. Vç váûy maïy biãún aïp naìy khäng chè laìm nhiãûm vuû dæû træî cho MBA tæû
duìng laìm viãûc maì coìn phaíi âaím baío cáúp âiãûn tæû duìng khi dæìng hay khåíi âäüng mäüt täø
maïy khaïc, nãn noï coìn goüi laì maïy biãún aïp tæû duìng dæû træî khåíi âäüng.
Âãø âaím baío âiãöu kiãûn naìy, cäng suáút BATD dæû træî phaíi choün låïn hån hoàûc bàòng
1,5 láön cäng suáút phuû taíi cæûc âaûi cuía TD laìm viãûc, vaì phaíi chuï yï âãún khaí nàng quaï taíi
bçnh thæåìng cuía BATD dæû træî vç noï thæåìng nghè hoàûc non taíi.
Ngoaìi ra coìn phaíi chuï yï âãún âiãöu kiãûn tæû khåíi âäüng caïc âäüng cå tæû duìng.
Khi BATD laìm viãûc bë càõt ra (khi âoï caïc âäüng cå váùn coìn näúi vaìo phán âoaûn tæ
duìng) täúc âäü âäüng cå giaím dáön, thåìi gian tæû duìng máút âiãûn thæåìng tæì (1 - 2,5)s. Khi
Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .126
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

nguäön tæû duìng dæû træî âæåüc âoïng vaìo dæåïi taïc duûng cuía thiãút bë tæû âäüng âoïng nguäön dæû
phoìng TÂD (ABP) thç caïc âäüng cå khäng bë càõt ra âäöng thåìi tàng täúc âäü. Hiãûn tæåüng
naìy goüi laì hiãûn tæåüng tæû khåíi âäüng cuía caïc âäüng cå. Doìng khåíi âäüng cuía caïc âäüng cå
khäng âäöng bäü ráút låïn dáùn âãún tàng täøn tháút âiãûn aïp trong cuäün dáy cuía maïy biãún aïp tæû
duìng dæû træî, do váûy âiãûn aïp trãn phán âoaûn tæû duìng giaím nhiãöu so våïi âënh mæïc coï thãø
laìm caïc âäüng cå khäng tæû khåíi âäüng âæåüc, dáùn âãún viãûc phaíi dæìng caí bäü. Âãø âaím baío
âiãöu kiãûn tæû khåíi âäüng cuía caïc âäüng cå cáön phaíi giaím ngàõn thåìi gian máút âiãûn, khi càõt
BATD chè cho pheïp coìn âoïng mäüt säú âäüng cå cuía caïc cå cáúu tæû duìng quan troüng, coìn
nhæîng âäüng cå khäng quan troüng phaíi càõt ra vaì cáön phaíi giaím âiãûn khaïng cuía maïy biãún
aïp tæû duìng dæû træî. Nhæng âiãöu naìy laûi máu thuáøn våïi viãûc haûn chãú doìng ngàn maûch, vaì
vç váûy chè duìng caïc BATD coï Un% ≥ 13%.
Phæång phaïp dæû træî cho tæû duìng nhæ trãn goüi laì dæû træî roî (nguäüi) vç coï MBA dæû
træî riãng bçnh thæåìng khäng laìm viãûc.
Ngoaìi ra coìn coï phæång phaïp dæû træî kên (noïng), bçnh thæåìng caïc MBATD laìm
viãûc song song, nhæng khi mäüt MBA sæû cäú thç caïc maïy coìn laûi våïi khaí nàng quaï taíi sæû
cäú cho pheïp váùn âaím baío taíi âæåüc caí cäng suáút tæû duìng cuía phán âoaûn væìa máút.
6.3. Så âäö näúi âiãûn tæû duìng cuía nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

6.3.1. Så âäö näúi âiãûn tæû duìng cuía nhaì maïy nhiãût âiãûn khu væûc
Hçnh 6-5 laì så âäö cung cáúp âiãûn tæû duìng cho nhaì maïy nhiãût âiãûn khu væûc coï 4 täø
maïy, caïc MBA tæû duìng BATD1, BATD2, BATD3, BATD4 laì caïc biãún aïp tæû duìng laìm
viãûc cung cáúp cho caïc phán âoaûn tæû duìng 6 KV vaì láúy tæì caïc phán âoaûn khaïc nhau cuía
nhaì maïy hoàûc trêch tæì âáöu cæûc maïy phaït. Coìn MBA tæû duìng dæû træî näúi qua maïy càõt
thæåìng måí, MBA tæû duìng dæû træî âæåüc näúi vaìo haû aïp maïy biãún aïp liãn laûc våïi hãû thäúng .
Âãø giæî âiãûn aïp cáön thiãút trãn caïc thanh goïp tæû duìng cuía caïc MBA tæû duìng laìm viãûc
vaì dæû træî phaíi duìng MBA coï âiãöu aïp dæåïi taíi. Täø näúi dáy cuía MBA tæû duìng laìm viãûc vaì
dæû træî phaíi choün sao cho coï cuìng thæï tæû pha vaì cuìng pha âãø coï thãø âoïng laìm viãûc song
song ngàõn haûn khi âæa nguäön tæû duìng tæì tæû duìng laìm viãûc sang tæû duìng dæû træî vaì ngæåüc
laûi.

HT
TBPP 110 TBPP 35 KV
Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .127
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

6.3.2. Så âäö tæû duìng cuía nhaì maïy thuíy âiãûn

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .128
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Do âàûc âiãøm cuía nhaì maïy thæíy âiãûn, pháön tæû duìng âån giaín vaì nhoí hån nhiãöu so
våïi nhaì maïy nhiãût âiãûn. ÅÍ nhaì maïy thuíy âiãûn ngæåìi ta phán ra hai loaûi tæû duìng : tæû duìng
riãng cho caïc täø maïy vaì tæû duìng chung cho nhaì maïy. Hçnh 6 - 6 laì så âäö tæû duìng cuía
mäüt nhaì maïy thuíy âiãn cäng suáút låïn, gäöm 4 täø maïy cäng suáút 200MVA âæåüc näúi bäü lãn
hãû thäúng.

Hçnh 6 - 6
Caïc maïy biãún aïp BATD9, BATD10 cung cáúp cho pháön tæû duìng chung cuía
nhaì maïy vç caïc phuû taíi chung åí xa nhaì maïy nhaì maïy. Tæû duìng riãng cuía caïc täø maïy
âæåüc cung cáúp tæì BATD5, BATD6, BATD7, BATD8, tæû duìng dæû træî láúy tæì BATD3,
BATD4. Nguäön cung cáúp tæû duìng dæû træî seî âæåüc láúy tæì traûm biãún aïp åí gáön nhaì
maïy, noï âæåüc xáy dæûng trong quaï trçnh thi cäng nhaì maïy. Trong caïc nhaì maïy thuíy
âiãûn låïn coï thãø näúi caïc maïy biãún aïp tæû duìng riãng tæì thanh goïp tæû duìng 6 KV hay åí
âáöu cæûc maïy phaït .
6.3.3. Så âäö tæû duìng cuía traûm biãún aïp
* Âäúi våïi traûm khäng coï ngæåìi træûc phuû taíi tæû duìng beï tháûm chê khäng coï. Phuû
taíi tæû duìng trong caïc traûm biãún aïp naìy chè duìng mäüt læåüng nhoí âãø phuûc vuû cho caïc
thiãút bë båm laìm maït MBA hay duìng âãø thàõp saïng khi kiãøm tra sæía chæîa.
* Âäúi våïi nhæîng traûm coï ngæåìi træûc thæåìng xuyãn phuû taíi tæû duìng gäöm coï:
Thàõp saïng, quaût laìm maït MBA, maïy naûp accu, nãúu duìng maïy càõt khäng khê thç coï

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .129
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

thiãút bë neïn khê, âiãûn tæû duìng coìn duìng âãø cung cáúp næåïc trong mäüt säú træåìng håüp
coï maïy buì âäöng bäü.
Caïc traûm BA coï cäng suáút khoaíng (50 - 200) MW coï âàût maïy buì âäöng bäü hay
cung cáúp cho khu dán cæ lán cáûn thç tæû duìng coï thãø låïn hån. Tæû duìng quan troüng
nháút laì quaût laìm maït, hãû thäúng thäng tin liãn laûc vaì thàõp saïng sæû cäú. Trong traûm BA
coï cäng suáút beï, âiãûn aïp (6 - 10) KV cuîng nhæ traûm BA vaì traûm phán phäúi coï âiãûn
aïp cao âãø cung cáúp cho tæû duìng ta duìng MBA coï cáúp âiãûn aïp 0,4 KV hay 0,2 KV.
Âãø cung cáúp cho thàõp saïng thäng tin liãn laûc, tên hiãûu âiãöu khiãøn coï thãø duìng BU
thay cho BA .
Trong hçnh 6-7 duìng BU thay
cho MBA näúi vaìo træåïc âæåìng dáy
cung cáúp. Tæû duìng váùn coï thãø sæí
duûng âæåüc khi maïy càõt åí cuäúi traûm
âang åí vë trê càõt. St = Sgh cuía BU (åí
âáy khäng quan tám âãún váún âãö sai
säú)
Hçnh 6 - 7
* Âäúi våïi traûm BA coï ngæåìi træûc thæåìng xuyãn âiãûn aïp så cáúp lån hån 110KV
vaì nhæîng traûm BA cäng suáút låïn coï âiãûn aïp låïn hån35KV âãø cung cáúp cho tæû duìng
ta phaíi duìng hai MBA näúi vaìo thanh goïp cuía traûm åí hai phán âoaûn khaïc nhau (H.6-
8).
* Âäúi våïi traûm BA giaím aïp coï âæåìng dáy âi ra âæåüc cung cáúp qua khaïng âiãûn
thç BA tæû duìng nãn näúi vaìo sau khaïng âiãûn (H.6-8).

Hçnh 6 - 8

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .130
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Chæång 7
THIÃÚT BË PHÁN PHÄÚI ÂIÃÛN
7.1. Khaïi niãûm chung
7.1.1. Khaïi niãûm
Thiãút bë phán phäúi âiãûn (TBPP) laì mäüt cäng trçnh duìng âãø thu nháûn vaì phán
phäúi âiãûn nàng. Noï gäöm caïc khê cuû âiãûn thao taïc, dáy dáùn vaì caïc thiãút bë phuû.
TBPP coï thãø phán loaûi nhæ sau :
1- TBPP trong nhaì (kên)
Trong TBPP trong nhaì táút caí khê cuû âiãûn âãöu âàût trong nhaì vaì coï thãø chia laìm
hai loaûi: Làõp gheïp vaì troün bäü.
Khi xáy dæûng loaûi làõp gheïp ngæåìi ta âæa khê cuû âiãûn âãún nåi thi cäng nhæ nhaì
maïy âiãûn hay traûm biãún aïp räöi måïi làõp gheïp laûi thaình tæìng maûch cuía TBPP. Âäúi
våïi loaûi troün bäü thç caïc khê cuû âiãûn cuía tæìng maûch ( maïy càõt, dao caïch ly, BI, ...)
âaî âæåüc làõp sàôn thaình tæìng tuí, khi xáy dæûng chè cáön làõp gheïp caïc tuí laûi våïi nhau.
2- TBPP ngoaìi tråìi (håí)
Trong TBPP naìy, táút caí caïc khê cuû âiãûn âãöu âàût ngoaìi tråìi. Noï cuîng coï thãø
chia laìm hai loaûi : Làõp gheïp vaì troün bäü.
Æu âiãøm cuía TBPP trong nhaì laì caïc khê cuû âiãûn âæåüc baío vãû chäúng mæa nàõng
vaì caïc taïc âäüng khaïc cuía mäi træåìng (buûi, håi áøm, nháút laì caïc håi àn moìn nhæ axêt,
kiãöm, ...). Nhæng väún âáöu tæ xáy dæûng cao nãn thæåìng xáy dæûng våïi cáúp âiãûn aïp U
≤ 20KV. ÅÍ caïc vuìng ven biãøn hay gáön nhaì maïy hoaï cháút caïc TBPP âiãûn aïp 35,
110 KV cuîng âæåüc xáy dæûng trong nhaì .
Ngæåüc laûi, trong TBPP ngoaìi tråìi caïc khê cuû âiãûn phaíi chëu moüi taïc âäüng cuía
thåìi tiãút vaì mäi træåìng. Buì laûi noï âæåüc xáy dæûng nhanh, giaï thaình haû. TBPP ngoaìi
tråìi thæåìng xáy dæûng våïi cáúp âiãûn aïp U ≥ 35KV. Tuy nhiãn âäúi våïi caïc TB khäng
quan troüng nhæ åí vuìng näng thän cuîng coï thãø xáy dæûng TBPP ngoaìi tråìi våïi cáúp
âiãûn aïp (6 -15) KV.
7.1.2. Caïc yãu cáöu âäúi våïi TBPP
Yãu cáöu âäúi våïi TBPP laì laìm viãûc âaím baío, kinh tãú, váûn haình thuáûn tiãûn, coï
khaí nàng phaït triãøn, khäng gáy hoía hoaûn. Caïc TBPP cáön phaíi âaím baío an toaìn cho
caïc nhán viãn træûc nháût, khäng gáy ngàõn maûch giæîa caïc pha vaì våïi âáút, khäng cho
caïc sæû cäú lan truyãön, thay thãú hoàûc sæía chæîa thiãút bë cuía mäüt maûch khäng phaï hoaûi
sæû laìm viãûc bçnh thæåìng cuía caïc maûch khaïc. Ngoaìi ra cáön phaíi cho pheïp sæí duûng
caïc phæång tiãûn cå giåïi khi tiãún haình sæía chæîa vaì thay thãú thiãút bë. Caïc kãút cáúu
xáy dæûng âàût gáön caïc pháön dáùn âiãûn khäng âæåüc nung noïng quaï 500C khi cho pheïp
0
ngæåìi tiãúp xuïc våïi noï vaì khäng quaï 70 C trong træåìng håüp ngæåüc laûi.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .131
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Âãø âaím baío an toaìn cho ngæåìi, coï thãø chia TBPP thaình tæìng ngàn, tæìng
buäöng bàòng caïc táúm ngàn, haìng raìo bã täng hoàûc læåïi, âàût chuïng åí âäü cao cáön
thiãút, näúi âáút an toaìn caïc bäü pháûn bàòng kim loaûi khäng mang âiãûn.
Tênh kinh tãú cuía TBPP chuí yãúu quyãút âënh båíi väún âáöu tæ ban âáöu: Säú læåüng
thiãút bë, chuíng loaûi thiãút bë, váût liãûu tiãu hao, kêch cåî cuía cäng trçnh xáy dæûng.
7.1.3. Khoaíng caïch cho pheïp nhoí nháút trong TBPP
1. Khoaíng caïch cho pheïp giæîa caïc pháön maûng âiãûn våïi nhau vaìvåïi âáút
Ngæåìi ta càn cæï vaìo âiãûn aïp phoïng âiãûn thê nghiãûm trong khäng khê âãø qui
âënh khoaíng caïch cho pheïp nhoí nháút trong caïc TBPP. Âäúi våïi cáúp âiãûn aïp ≤ 220
KV duìng âiãûn aïp phoïng âiãûn thê nghiãûm xung kêch coìn âäúi våïi âiãûn aïp 330 KV tråí
lãn duìng âiãûn aïp táön säú cäng nghiãûp. Do täøng chiãöu daìi cuía dáy dáùn vaì thanh dáùn
trong TBPP låïn nãn âãø giaím xaïc xuáút phoïng âiãûn giæîa chuïng khi quy âënh khoaíng
caïch cho pheïp phaíi tênh âãún hãû säú an toaìn. Ngoaìi ra cáön phaíi læu yï khoaíng caïch
giæîa caïc pha våïi nhau låïn hån khoaíng caïch giæîa caïc pha våïi âáút khoaíng 10 %.
Âäúi våïi thiãút bë phán phäúi ngoaìi tråìi âiãûn aïp 35KV tråí lãn ngæåìi ta tiãu chuáøn
hoaï hai âaûi læåüng : Khoaíng caïch giæîa caïc pha våïi âáút Ap-â vaì giæîa caïc pha våïi
nhau Ap-p nhæ trong baíng sau B7-1.
Âäúi våïi TBPP trong nhaì âiãûn aïp tháúp hån ngæåìi ta khäng phán biãût khoaíng
caïch giæîa caïc pha våïi nhau vaì våïi âáút maì qui âënh chung, vç åí âáy khoaíng caïch
chuí yãúu quyãút âënh båíi yãu cáöu äøn âënh âäüng khi ngàõn maûch (Baíng B7-2).
B7-1 B7-2
Âiãûn aïp âënh mæïc (KV) Ap.â (cm) Ap.p (cm) Âiãûn aïp âënh mæïc (KV) A (cm)
35 40 44 3 7,5
110 90 100 6 10
154 130 140 10 12,5
220 180 200 20 18
330 250 280 35 29
500 375 430 110 80

Caïc khoaíng caïch cho trong baíng laì khoaíng caïch träng tháúy âæåüc trong khäng
khê, vç váûy khi thiãút kãú TBPP cáön chuï yï âãún âæåìng kênh vaì sæû âu âæa cuía dáy dáùn
khi coï gioï laìm cho khoaíng caïch giaím âi.
Cáön læu yï laì khoaíng caïch cho trong baíng B7-1 vaì B7-2 laì khoaíng caïch nhoí
nháút cho pheïp. Trong thæûc tãú âãø âaím baío an toaìn nguåìi ta láúy caïc khoaíng caïch låïn
hån caïc trë säú cho trong baíng âãún hai hoàûc ba láön.
2- Khoaíng caïch giæîa caïc bäü pháûn trong TBPP trong nhaì

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .132
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Trong TBPP trong nhaì, caïc khê cuû vaì dáy dáùn trong caïc buäöng håí cáön phaíi
âæåüc raìo laûi vãö phêa haình lang phuûc vuû bàòng læåïi kim loaûi. Chiãöu cao haìng raìo
khäng âæåüc nhoí hån 1,7 m
(xem hçnh 8-1). Khoaíng caïch
giæîa caïc pháön maûng âiãûn âãún
haìng raìo bàòng læåïi F cáön phaíi
låïn hån khoaíng caïch Ap.â êt
nháút laì 10cm, tæïc laì :
F = Ap.â + 10cm
Caïc dán dáùn coï thãø åí
ngoaìi buäöng, chàóng haûn chaûy
åí phêa trãn haình lang nhæng
khi âoï khoaíng caïch C tæì dáy
dáùn âãún saìn nhaì (H.8-1) phaíi
tuán theo quy âënh, nãúu
Hçnh 7 - 1 : Khoaíng caïch trong thiãút bë
khoaíng caïch C nhoí hån quy
phán phäúi trong nhaì
âënh phaíi che chàõn bàòng læåïi
hay caïc táúm ngàn kên.
Ngoaìi ra âãø âaím baío an toaìn khi sæía chæîa caïc khê cuû âiãûn cuía mäüt maûch maì
maûch bãn caûnh váùn coï âiãûn phaíi ngàn caïc maûch bàòng caïc buäöng riãng.
Bäú trê caïc thanh goïp phaíi âaím baío an toaìn khi sæía chæîa mäüt phán âoaûn maì
phán âoaûn bãn caûch váùn coï âiãûn. Trãn hçnh 7-1 thanh goïp bãn traïi vaì bãn phaíi
thuäüc hai phán âoaûn khaïc nhau. Âãø âaím baío an toaìn khoaíng caïch D giæîa hai
HTTG theo màût phàóng nàòm ngang khäng âæåüc beï hån trë säú quy âënh. Khoaíng
caïch beï nháút trong TBPP trong nhaì theo yãu cáöu an toaìn cho trong baíng 8-3.
KHOAÍNG CAÏCH NHOÍ NHÁÚT TBPP TRONG NHAÌ THEO YÃU CÁÖU AN TOAÌN ( B.8-3).

ÂIÃÛN AÏP [KV]


TÃN KHOAÍNG CAÏCH VAÌ KYÏ HIÃÛU
3 6 10 20 35 110
+ Khoaíng caïch tæì dáy dáùn phêa trãn haình
lang âãún sán nhaì khi khäng coï læåïi 250 250 250 275 275 350
baío vãû C (cm)
+ khoaíng caïch tæì dáy dáùn âãún haìng raìo 17,5 20 22,5 28 39 90
bàòng læåïi F (cm)
+ khoaíng caïch nhoí nháút theo màût phàóng
nàòm ngang giæîa caïc dáy dáùn thuäüc caïc bäü 200 200 200 220 220 300
pháûn khaïc nhau D (cm)

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .133
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

+ Khoaíng caïch nhoí nháút tæì dáy dáùn åí âáöu


vaìo toìa nhaì TBPP âãún màût âáút khi khäng 450 450 450 475 475 550
coï raìo ngàn (cm)
3- Khoaíng caïch giæîa caïc bäü pháûn trong TBPP ngoaìi tråìi
Trong TBPP ngoaìi tråìi ngæåìi ta khäng ngàn caïc maûch våïi nhau vaì noïi chung
caïc khê cuû cuîng khäng coï haìng raìo ngàn caïch. Âãø âaím baío an toaìn trong TBPP
ngoaìi tråìi ngæåìi ta âàût caïc khê cuû vaì dáy dáùn cuìng våïi caïch âiãûn trãn caïc giaï âåî coï
chiãöu cao âuí låïn cáön thiãút.

Hçnh 8-2 : Khoaíng caïch trong TBPP ngoaìi tråìi .

Ta nghiãn cæïu så âäö màût càõt cuía mäüt TBPP ngoaìi tråìi nhæ hçnh 8-2. Khoaíng
caïch C tæì dáy dáùn âãún màût âáút âäúi våïi thiãút bë phán phäúi:
- Âiãûn aïp U ≤ 220KV laì C = Apâ + 275 cm
- Âäúi våïi thiãút bë coï âiãûn aïp U = (330 ÷ 500)KV: C = Apâ + 220 cm
KHOAÍNG CAÏCH NHOÍ NHÁÚT TBPP NGOAÌI TRÅÌI THEO YÃU CÁÖU AN TOAÌN

Tãn khoaíng caïch Âiãûn aïp âënh mæïc LKVJ


vaì kyï hiãûu 35 110 154 220 330 500
+ Khoaíng caïch tæì dáy dáùn âãún màût âáút C
310 360 400 450 470 600
(cm)
+ Khoaíng caïch theo phæång ngang giæîa
caïc dáy dáùn thuäüc hai pháön caûnh nhau 240 290 330 380 450 575
cuía thiãút bë âiãûn D (cm)
+ Khoaíng caïch theo phæång thàóng âæïng
thuäüc hai pháön caînh nhau cuía thiãút bë 115 165 205 255 280 420
âiãûn B (cm)

Nãúu dáy dáùn âàût åí âäü cao nhoí hån qui âënh phaíi âæåüc raìo laûi bàòng læåïi kim
loaûi. Trong TBPP ngoaìi tråìi chäúng seït van thæåìng âàût åí âäü cao khäng thoía maîn
kêch thæåïc qui âënh nãún cáön âæåüc raìo laûi.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .134
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Khoaíng caïch theo phæång nàòm ngang giæîa caïc pháön mang âiãûn thuäüc hai bäü
pháûn khaïc nhau bàòng :
D = Apâ + 200 cm
Khoaíng caïch nhoí nháút theo phæång thàóng âæïng giæîa nhæîng bäü pháûn mang
âiãûn thuäüc caïc bäü pháûn caûnh nhau âàût trãn nhau cuîng nhæ khoaíng caïch nhoí nháút tæì
dáy dáùn âãún caïc thiãút bë âang chuyãn chåí: B = Apâ + 75 cm.
7.2. Thiãút bë phán phäúi trong nhaì
7.2.1. Thiãút bë phán phäúi làõp gheïp
Trong TBPP làõp gheïp, pháön låïn caïc khê cuû âæåüc âàût trong buäöng håí, giæîa
thanh goïp vaì thanh dáùn caïc pha khaïc nhau thæåìng khäng coï táúm ngàn. Khi xáy
dæûng TBPP làõp gheïp pháön låïn caïc khê cuû âæåüc làõp gheïp våïi nhau taûi nåi xáy dæûng.
1- Qui trçnh xáy dæûng TBPP trong nhaì kiãøu làõp gheïp
a. Buäöng âàût thiãút bë
Trong TBPP trong nhaì caïc khê cuû cuía tæìng maûch âæåüc âàût trong caïc buäöng
kên, buäöng håí hay buäöng chäúng näø.
b. Thanh goïp vaì dao caïch ly thanh goïp
Âáy laì mäüt trong nhæîng bäü pháûn quan troüng nháút cuía TBPP. Thanh goïp âæåüc
âàût åí pháön trãn cao cuía TBPP, ba pha âàût nàòm ngang, nàòm nghiãng, thàóng âæïng
hay âàût trãn âènh tam giaïc. Trong âoï phæång phaïp âàût ngang âæåüc sæí duûng räüng
raîi nháút .
Dao caïch ly thanh goïp âàût dæåïi thanh goïp, giæîa thanh goïp vaì dao caïch ly
thanh goïp thæåìng coï táúm ngàn bàòng váût liãûu chëu häö quang. Thæåìng læåîi dao caïch
ly âàût vãö phêa haình lang âiãöu khiãøn âãø quan saït .
c. Âàût maïy càõt âiãûn
Phæång phaïp âàût maïy càõt phuû thuäüc chuí yãúu vaìo kiãøu maïy càõt vaì læåüng dáöu
trong noï. Nhæîng maïy càõt nhiãöu dáöu thæåìng âàût trong buäöng chäúng näø.
Nhæîng maïy càõt âàût åí táöng hai thæåìng coï häú thu dáöu bàòng bãtäng åí dæåïi
chuïng âãø dáöu khäng bë vung vaîi khi bë chaíy tæì maïy càõt ra.
Maïy càõt êt dáöu âæåüc âàût trãn tæåìng hay trãn caïc cáúu kiãûn bàòng theïp hoàûc âàût
trãn saìn nhaì .
d. Bäü truyãön âäüng cuía maïy càõt
Bäü truyãön âäüng thæåìng âàût trãn tæåìng væîng chàõc ngàn caïch våïi maïy càõt âãø
âaím baío an toaìn cho caïc nhán viãn khi thao taïc caïc maïy càõt vaì sæía chæîa bäü truyãön
âäüng cuía chuïng. Bäü truyãön âäüng phaíi âàût vãö phêa haình lang âiãöu khiãøn.
e. Bäü truyãön âäüng cuía dao caïch ly
Âãø âoïng càõt dao caïch ly thæåìng duìng bäü truyãön âäüng bàòng tay, chuïng coï thãø
âàût cuìng táöng hay khaïc táöng våïi dao caïch ly.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .135
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Âàût bäü truyãön âäüng cuía caïc dao caïch ly åí caïc táöng khaïc nhau âiãöu khiãøn
chung taûi mäüt táöng thç thao taïc thuáûn tiãûn vaì an toaìn, nhæng thiãút bë phán phäúi
phæïc taûp vaì âàõt tiãön.
f. Âàût khaïng âiãûn
Trong thiãút bë phán phäúi trong nhaì thæåìng duìng khaïng âiãûn bã täng. Chuïng
coï thãø âàût trong buäöng kên hay håí vaì thæåìng åí táöng thæï nháút. Khaïng âiãûn coï thãø
âàût chäöng, âàût kãö hay âàût nàòm ngang. Xung quanh khaïng âiãûn coï tæì træåìng ráút låïn
nãn noï khäng âæåüc âàût gáön caïc cáúu truïc bàòng theïp hay bãtäng cäút theïp.
g. Âàût biãún doìng vaì biãún âiãûn aïp
Trong thiãút bë phán phäúi trong nhaì thæåìng duìng biãún doìng kiãøu xuyãn âàût
cuìng mäüt buäöng våïi maïy càõt. Biãún doìng kiãøu xuyãn thæåìng låüi duûng âãø laìm sæï
xuyãn qua tæåìng hay vaïch ngàn. Biãún âiãûn aïp 35KV tråí laûi thæåìng âàût trong
buäöng coï læåïi che.
Biãún âiãûn aïp 110KV cuîng âàût trong buäöng håí coï læåïi che. Do læåüng dáöu
nhiãöu nãn phêa dæåïi phaíi coï læåïi raíi âaï dàm daìy 25cm.
h. Âàût caïp âiãûn læûc vaì caïp âiãöu khiãøn
Caïp âiãûn læûc tæì trong TBPP chui ra ngoaìi qua caïc äúng bàòng gäúm, nhæûa, theïp
v.v ... hay qua haìo caïp. Khi säú læåüng caïp nhiãöu phaíi xáy dæûng háöm caïp coï thäng
gioï tæû nhiãn hay cæåîng bæïc.
Caïp âiãöu khiãøn cuîng âàût trong háöm caïp.
i. Haình lang vaì cæía ra vaìo :
Trong TBPP trong nhaì coï thãø coï ba loaûi haình lang : haình lang phuûc vuû, haình
lang âiãöu khiãøn vaì haình lang chäúng näø.
Ngoaìi ra âãø váûn haình thuáûn tiãûn vaì an toaìn cho ngæåìi, TBPP cáön coï mäüt säú
cæía ra vaìo.
Trong TBPP coï nhiãöu táöng caïc cæía phuû åí táöng hai tråí lãn phaíi måí ra ban
cäng coï thang gaïc.
j. Pháön xáy dæûng
Kãút cáúu pháön xáy dæûng cuía toaì nhaì phuû thuäüc vaìo kiãøu maïy càõt duìng cho
TBPP.
2- Thiãút bë phán phäúi (3 - 6) KV
TBPP âiãûn aïp (3 - 6)KV thæåìng duìng så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp khäng
coï khaïng âiãûn, âáy laì nhæîng thiãút bë cäng suáút nhoí âæåüc xáy dæûng trong nhaì mäüt
táöng. Buäöng âæåüc chia laìm ba ngàn: ngàn trãn âãø dao caïch ly thanh goïp, ngàn giæîa
âãø maïy càõt, ngàn dæåïi âãø dao caïch ly âæåìng dáy. Thanh goïp âæåüc âàût ngoaìi buäöng
phêa trãn. Ngaìy nay ngæåìi ta saín xuáút sàôn caïc buäöng tiãu chuáøn, khi xáy dæûng
TBPP chè viãûc gheïp näúi caïc buäöng theo âuïng så âäö näúi dáy.

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .136
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

TBPP hai hãû thäúng thanh goïp coï khaïng âiãûn coï thãø xáy dæûng trong nhaì mäüt
táöng hay hai táöng : Táöng trãn âàût thanh goïp vaì dao caïch ly thanh goïp, táöng dæåïi
âàût maïy càõt vaì dao caïch ly âæåìng dáy, giæîa hai thanh goïp coï tæåìng ngàn caïch.
3- Thiãút bë phán phäúi âiãûn aïp 35 vaì 110KV
TBPP trong nhaì âiãûn aïp 35KV cuîng thæåìng coï hai hãû thäúng thanh goïp khäng
phán âoaûn vaì thæåìng khäng coï thanh goïp âæåìng voìng.
TBPP 35KV coï hai hãû thäúng thanh goïp âæåüc xáy dæûng trong nhaì hai táöng;
Thanh goïp vaì dao caïch ly thanh goïp âàût táöng trãn, maïy càõt vaì dao caïch ly âæåìng
dáy âàût åí táöng dæåïi. Trong TBPP 35KV thanh goïp thæåìng âæåüc âàût trãn âènh tam
giaïc vuäng.
TBPP 110KV cuîng thæåìng coï hai hãû thäúng thanh goïp vaì khi xáy dæûng trong
nhaì thæåìng khäng coï thanh goïp voìng. Trong TBPP trong nhaì 110KV thæåìng duìng
dao caïch ly mäüt cäüt âàût trãn saìn cuía táöng hai.
7.2.2. Thiãút bë phán phäúi trong nhaì kiãøu troün bäü
Khaïc våïi TBPP làõp gheïp, trong TBPP troün bäü toaìn bäü caïc khê cuû så cáúp vaì
thæï cáúp cuía tæìng maûch âæåüc làõp sàôn thaình tæìng tuí goüi laì tuí troün bäü. Khi xáy dæûng
TBPP chè cáön gheïp caïc tuí våïi nhau theo så âäö näúi âiãûn, do âoï xáy dæûng ráút nhanh
choïng.
Tuí troün bäü coï voí bàòng kim loaûi cho kên toaìn bäü caïc khê cuû vaì thanh goïp bãn
trong, do âoï traïnh âæåüc buûi vaì ráút an toaìn cho ngæåìi phuûc vuû.
1. Baíng phán phäúi
Baíng phán phäúi laì mäüt loaûi TBPP troün bäü âån giaín nháút duìng cho âiãûn aïp U
≤ 1000V. Coï hai caïch âàût baín : Âàût caïch tæåìng (tæû do) vaì âàût saït tæåìng.
2. Thiãút bë phán phäúi cåí nhoí- maïy càõt di âäüng
Trong TBPP cåí nhoí maïy càõt âæåüc âàût trãn bãû coï baïnh xe nhåì váûy khi sæía
chæîa coï thãø keïo maïy càõt ra khoíi tuí. Trong TBPP kiãøu troün bäü ngæåìi ta hay duìng
dao caïch ly kiãøu càõm. Khi keïo ra hoàûc âáøy vaìo cuìng våïi maïy càõt caïc dao caïch ly
kiãøu càõm âæåüc càõt ra hay âoïng laûi.
3. TBPP troün bäü låïn, maïy càõt cäú âënh
TBPP loaûi naìy duìng cho caïc nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp âiãûn aïp U ≤
35KV. Thanh goïp coï doìng âënh mæïc I = (3000 + 5000)A vaì cao hån, caïc maïy càõt
coï cäng suáút càõt âãún 2500 MVA. Kêch thæåïc vaì troüng læåüng caïc maïy càõt ráút låïn
nãn khäng thãø âàût trong caïc tuí coï baïnh xe di âäüng. Trong caïc tuí troün bäü loaûi naìy
ngæåìi ta duìng dao caïch ly loaûi thäng thæåìng.
7.3. Thiãút bë phán phäúi ngoaìi tråìi
7.3.1.Thiãút bë phán phäúi làõp gheïp
1. âàûc âiãøm chung

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .137
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Khi xáy dæûng TBPP ngoaìi tråìi kiãøu làõp gheïp ngæåìi ta cuîng làõp gheïp caïc khê
cuû taûi cäng træåìng. Âàûc diãøm cuía TBPP làõp gheïp ngoaìi tråìi laì khäng coï táúm ngàn
giæîa caïc maûch våïi nhau cuîng nhæ giæîa caïc pháön mang âiãûn cuía cuìng mäüt maûch.
2- Mäüt säú qui trçnh xáy dæûng
a. Dáy dáùn vaì sæï caïch âiãûn
Trong TBPP làõp gheïp ngoaìi tråìi thanh goïp vaì caïc dáy näúi coï thãø laì thanh dáùn
cæïng hay dáy mãöm.
Dáy mãöm âæåüc treo trãn caïc giaï âåî nhåì caïc chuäøi sæï treo, coìn dáy dáùn cæïng
âæåüc giæî trãn giaï âåî nhåì sæï âåî.
Âãø giaím âäü voîng cuía dáy mãöm, khoaíng caïch (nhëp) giæîa hai sæï gáön nháút
khäng âæåüc quaï (30 - 50)m. Âäúi våïi thanh dáùn cæïng chiãöu daìi cuía nhëp quyãút âënh
båíi âiãöu kiãûn äøn âënh âäüng vaì våïi âiãûn aïp U ≤ 110KV, chiãöu daìi nhëp l ≤ 8m.
b. Giaï âåî
Giaï âåî cuía TBPP ngoaìi tråìi laìm bàòng gäù, theïp, hay bãtäng cäút theïp, âäü sáu
cuía moïng xaïc âënh båíi âiãöu kiãûn âëa cháút vaì bàòng khoaíng (1,5 - 3)m. Moïng cuía
maïy càõt âæåüc xáy nhä lãn khoíi màût âáút êt nháút 10cm, coï hai thanh theïp chæî I giæî
chàût trãn truû moïng. Moïng maïy biãún aïp khäng nhä lãn vaì coï 2 âæåìng ray âãø coï thãø
âáøy maïy biãún aïp âãún nåi sæía chæîa.
Âãø cho dáöu khäng bë tung toïe , phêa dæåïi maïy càõt dáöu vaì maïy biãún aïp phaíi coï
låïp âaï dàm daìy 25 cm vaì raîi räüng hån âaïy maïy.
c. Maïy càõt êt dáöu, maïy càõt khäng khê vaì dao caïch ly
Caïc khê cuû naìy cuìng våïi maïy biãún âiãûn aïp vaì maïy biãún doìng âæåüc âàût trãn
nhæîng giaï âåî riãng. Giaï âåî phaíi coï âäü cao âaím baío an toaìn cho ngæåìi qua laûi dæåïi
dáy dáùn vaì âaím baío näúi caïc khê cuû våïi nhau âæåüc thuáûn tiãûn. Tay cáöm cuía bäü
truyãön âäüng dao caïch ly âæåüc âàût åí âäü cao khoaíng 1,5m so våïi màût âáút.
d. Chäúng seït van, dáy chäúng seït vaì cäüt chäúng seït
Chäúng seït van âæåüc âàût trãn giaï nhæ dao caïch ly.
Dáy chäúng seït baío vãû chäúng seït âaïnh vaìo âæåìng dáy âæåüc näúi vaìo cäüt âáöu
cuía TBPP. Cäüt chäúng seït baío vãû chäúng seït âaïnh træûc tiãúp vaìo TBPP, noï laì nhæîng
thanh theïp troìn âàût thàóng âæïng trãn caïc cäüt cuía TBPP.
e. Caïp âiãûn læûc vaì caïp kiãøm tra
Âæåüc âàût trong háöm hay haìo coï nàõp âáûy bàòng váût liãûu khäng chaïy.
g. Bäú trê caïc pháön tæí cuía TBPP ngoaìi tråìi
Âæåüc bäú trê thaình tæìng maûch mäüt. Bãö räüng cuía caïc maûch do âiãûn aïp quyãút
âënh. Bæåïc cuía TBPP ngoaìi tråìi 35KV bàòng (4 - 6)m , 110KV bàòng (8 - 9)m,
220KV bàòng ( 14 - 15)m, 400KV bàòng 28m.
h. Chuyãn chåí thiãút bë

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .138
Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp

Âãø chuyãn chåí maïy càõt, dao caïch ly, biãún âiãûn aïp vaì biãún doìng, chäúng seït vaì
biãún aïp nhoí khi làõp raïp, thay thãú hay sæía chæîa, trong TBPP phaíi coï âæåìng ätä. Âãø
chuyãn chåí maïy biãún aïp âiãûn læûc låïn phaíi coï âæåìng ray.
i. Haìng raìo
Trong TBPP ngoaìi tråìi, ngæåìi ta chè raìo nhæîng thiãút bë naìo âàût tháúp hån mæïc
qui âënh. Bãö cao cuía haìng raìo naìy khäng âæåüc tháúp hån 1,7m. Ngoaìi ra coìn coï
haìng raìo toaìn bäü TBPP våïi chiãöu cao khoaíng 2,5m. TBPP ngoaìi tråìi coï thãø chia
laìm hai loaûi: tháúp, cao. Trong TBPP tháúp, toaìn bäü khê cuû âæåüc âàût trãn mäüt màût
phàóng nàòm ngang trãn caïc giaï âåî riãng tæång âäúi tháúp.Trong TBPP cao caïc khê cuû
âæåüc âàût trãn mäüt säú màût phàóng nàòm ngang, dao caïch ly thanh goïp âàût phêa trãn
maïy càõt vaì thanh goïp âàût phêa trãn dao caïch ly thanh goïp.
7.3.2.Thiãút bë phán phäúi kiãøu troün bäü
TBPP ngoaìi tråìi troün bäü coï thãø duìng cho âiãûn aïp báút kyì. Æu âiãøm cuía noï so
våïi thiãút bë làõp gheïp laì ráút chàõc chàõn, baío vãû âæåüc caïch âiãûn khoíi buûi. Thiãút bë troün
bäü chiãúm thãø têch xáy dæûng êt hån vaì xáy dæûng nhanh choïng hån.
7.4. Giåïi thiãûu mäüt säú så âäö thiãút bë phán phäúi
(Giaïo viãn giåïi thiãûu trãn baín veî A0)

Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .139

You might also like