You are on page 1of 5

O

H
N O
l
luuy
yÖÖn
n tth
hii ®
®¹¹ii h
hääc
cnn¨
¨mm 220
0009
9&&2
200110
0
NH

C
Chhu
uyyª
ªnn®
®ÒÒ:: N
Nhh÷
÷nng
g ssa
aii l
lÇÇm
mggÆ
Æpp pph
h¶¶ii t
trro
onng
gggii¶
¶ii t
too¸
¸nn
H
O N O

HN

V
Vµµh
hiiÖ
Öuu qqu
u¶¶c
cñña
a pph
h−−¬
¬nng
g pph
h¸¸p
p qqu
uyy®
®ææii
Trong ®êi sèng h»ng ngµy chóng ta th−êng xuyªn dïng phÐp quy ®æi ®Ó tiÖn cho viÖc thanh to¸n nh− quy
gi¸ trÞ cña hµng hãa ra tiÒn ®Ó tr¶ tiÒn chø kh«ng nh− ®æi hµng hãa ë thêi trung cæ, ®èi víi nh÷ng tµi s¶n gi¸ trÞ
lín nh− nhµ, ®Êt, … th× quy ra gi¸ trÞ vµng hoÆc ®«la ®Ó thanh to¸n.
Trong hãa häc ë nhiÒu tr−êng hîp ph¶n øng cã nh÷ng tr−êng hîp cã nh÷ng qu¸ tr×nh ph¶n øng diÔn ra rÊt
phøc t¹p nh− trong ph¶n øng oxi hãa - khö ch¼ng h¹n cã nhiÒu ph¶n øng mµ tÊt c¶ c¸c chÊt trong cïng mét hîp
chÊt, hçn hîp ®Òu ®ãng vai trß lµ chÊt oxi hãa hoÆc khö.
VÝ dô: hçn hîp chøa FeO, Fe3O4, Fe2O3 hoÆc hçn hîp chøa Fe, FeS vµ FeS2, 
Cho nªn ®èi víi nh÷ng bµi tËp tÝnh to¸n d¹ng nµy mµ chóng ta dïng qu¸ tr×nh trao ®æi electron th× sÏ rÊt lµ
phøc t¹p, hay lµ trong nh÷ng ph¶n øng ch¸y cña polime, hoÆc nh÷ng ph¶n øng trong dung dÞch  NÕu gi¶i theo
c¸ch th«ng th−êng th× rÊt mÊt nhiÒu thêi gian, thËm chÝ cßn kh«ng gi¶i ®−îc.
V× thÕ n¶y sinh ra vÊn ®Ò lµ ph¶i “quy ®æi” ®Ó lµm ®¬n gi¶n h¬n, thuËn lîi h¬n. Ph−¬ng ph¸p quy ®æi lµ mét
ph−¬ng ph¸p biÕn ®æi to¸n häc nh»m ®−a bµi toµn ban ®Çu lµ mét hçn hîp phøc t¹p vÒ d¹ng ®¬n gi¶n, qua ®ã lµm
cho c¸c phÐp tÝnh trë nªn dÔ dµng, thuËn tiÖn.
VËy víi ph−¬ng ph¸p quy ®æi th× viÖc gi¶i to¸n trë nªn t−¬ng ®èi lµ ®¬n gi¶n. Nh−ng nÕu chóng ta kh«ng
biÕt c¸ch ¸p dông vµ hiÓu râ vÒ b¶n chÊt cña c¸c ph¶n øng hãa häc x¶y ra trong dung dÞch th× viÖc ¸p dông ph−¬ng
ph¸p nµy sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai xãt.
Nh÷ng sai xãt ®ã t«i ®· gÆp ë chÝnh c¸c em häc sinh mµ t«i d¹y, vµ nay t«i xin trao ®æi cïng víi c¸c b¹n:
Chóng ta cïng nhau xÐt vÝ dô sau
VÝ dô: Hßa tan hoµn toµn 11,2 gam hçn hîp X gåm: Fe; FeO; Fe2O3 vµ Fe3O4 trong HCl d−, sau ph¶n øng thÊy t¹o ra
12,7 gam FeCl2. Hái sè gam FeCl3 thu ®−îc lµ bao nhiªu?
Híng dÉn:
Víi bµi to¸n nµy th× chóng ta biÕt r»ng hçn hîp X gåm: Fe; FeO; Fe2O3 vµ Fe3O4 cã thÓ cã nhiÒu h−íng quy
®æi: (Fe vµ Fe2O3); (Fe vµ FeO); (Fe vµ Fe3O4); (FeO vµ Fe3O4); (FeO vµ Fe2O3); (Fe3O4 vµ Fe2O3) hoÆc thËm chÝ lµ chØ
mét chÊt FexOy.
Nh−ng trong c¸c ph−¬ng ph¸p quy ®æi ë trªn th× viÖc hiÓu sai b¶n chÊt cña ph¶n øng sÏ dÉn tíi kÕt qu¶
kh¸c nhau.
1) C¸ch quy ®æi 01:
01 Quy ®æi hçn hîp X vÒ: FeO vµ Fe3O4
 FeO  → FeCl2
 x 
x
Ta cã: 
Fe3O4 → FeCl2 + 2 FeCl3
 y
 
y 2y

Gäi x vµ y lÇn l−ît lµ sè mol cña FeO vµ Fe3O4 => ta cã: 72x + 232y = 11,2 gam (*)
MÆt kh¸c ta cã: nFeCl2 = x + y = 0,1 mol (2*)

 x = 0, 075mol
Tõ (*) vµ (2*) =>  
→ mFeCl3 = 2.0, 025.(56 + 35, 5.3) = 8,125 gam
 y = 0, 025mol
2) C¸ch quy ®æi 02 : Quy ®æi hçn hîp X vÒ : FeO vµ Fe2O3
 FeO  → FeCl2
 x 
x
Ta cã 
Fe O
2 3 → 2 FeCl
3
 y 2y

Gäi x vµ y lÇn l−ît lµ sè mol cña FeO vµ Fe2O3 => ta cã 72x + 160y = 11,2 gam (*)
MÆt kh¸c nFeCl2 = x= 0,1 mol (2*)

Tõ (*) vµ (2*) => y = 0,025 mol => mFeCl3 = 2.0, 025.(56 + 35,5.3) = 8,125 gam

3) C¸ch quy ®æi 03:


03 Quy ®æi hçn hîp X vÒ: Fe3O4 vµ Fe2O3
 Fe3O4  → FeCl2 + 2 FeCl3
  x

x

2x
Ta cã 
Fe2 3O 
→ 2 FeCl
3
 y 2y

Gäi x vµ y lÇn l−ît lµ sè mol cña Fe3O4 vµ Fe2O3 => ta cã 232x + 160y = 11,2 gam (*)
MÆt kh¸c nFeCl2 = x= 0,1 mol (2*)

Để tìm hiểu và đăng kí học, hãy gọi điện tới số 09798.17.8.85 (gặp Thầy Quỳnh)
Biên soạn và giảng dạy: Thầy Ngô Xuân Quỳnh (E_mail: hoahoc.org@gmail.com – Website: hoahoc.org)
 trªn ®−êng thµnh c«ng kh«ng
kh«ng cã b−íc ch©n cña kÎ l−êi biÕng
O
H
N O
l
luuy
yÖÖn
n tth
hii ®
®¹¹ii h
hääc
cnn¨
¨mm 220
0009
9&&2
200110
0
NH

C
Chhu
uyyª
ªnn®
®ÒÒ:: N
Nhh÷
÷nng
g ssa
aii l
lÇÇm
mggÆ
Æpp pph
h¶¶ii t
trro
onng
gggii¶
¶ii t
too¸
¸nn
H
O N O

HN

V
Vµµh
hiiÖ
Öuu qqu
u¶¶c
cñña
a pph
h−−¬
¬nng
g pph
h¸¸p
p qqu
uyy®
®ææii
Tõ (*) vµ (2*) => y = -0,075 mol => nFeCl3 = 2 x + 2 y = 0,1.2 + 2.(-0,075) = 0,05mol => mFeCl3 = 8,125 gam

4) C¸ch quy ®æi 04 : Quy ®æi vÒ FexOy


FexOy => (3x-2y)FeCl2 + (2y-2x)FeCl3
0,1 0,1 x 6
Ta cã nFeCl2 = 0,1 mol => nFex O y = mol 
→ (56 x + 16 y ) = 11, 2 => = 
→ Fe6 O7
3x − 2 y 3x − 2 y y 7
VËy : Fe6O7 => 4FeCl2 + 2FeCl3
Ta cã nFeCl2 = 0,1 mol => nFeCl2 = 0,05mol => mFeCl3 = 8,125 gam

05 Quy ®æi hçn hîp X vÒ: Fe vµ Fe2O3


5) C¸ch quy ®æi 05:
 Fe
  → FeCl2
 x 
x

Fe O
2 3 → 2 FeCl3
 y

2y

Gäi x vµ y lÇn l−ît lµ sè mol cña Fe vµ Fe2O3 => ta cã 56x + 160y = 11,2 gam
Ta cã nFeCl2 = x = 0,1 mol => y = 0,035 mol => => mFeCl3 = 2.0, 035.162,5 = 11,375 gam ≠ 8,125 gam

6) C¸ch quy
quy ®æi 06 : Quy ®æi hçn hîp X vÒ : Fe vµ Fe3O4
 Fe
  → FeCl2
 x 
x

Fe3O4 → FeCl2 + 2 FeCl3
 y
 
y 2y

Gäi x vµ y lÇn l−ît lµ sè mol cña Fe vµ Fe3O4 => 56x + 232y = 11,2 gam (*)
MÆt kh¸c nFeCl2 = x + y = 0,1 mol (2*)

 3
 x = 44 mol 7
Tõ (*) vµ (2*) =>  
→ mFeCl3 = 2. .(56 + 35,5.3) = 10,341 ≠ 8,125 gam
 y = 7 mol 220
 220
ph−¬ng ¸n quy ®æi vÒ : Fe vµ Fe2O3 vµ Fe vµ Fe3O4 l¹i cã kÕt qu¶ sai nh−
T¹i sao ë hai ph− nh− vËy ?
LiÖu chóng ta cã sai lÇm nµo trong qu¸ tr×nh gi¶i víi hai c¸ch quy ®æi nµy hay kh«ng?
Fe 2 + 2H + Fe3+
Ta h·y chó ý vÒ vÞ trÝ cña c¸c cÆp oxi hãa – khö : ........ ........
Fe H2 Fe 2 +
Ta c¨n cø vµo ý nghÜa cña d·y ®iÖn hãa, cÆp chÊt nµo cµng ë xa nhau th× kh¶ n¨ng x¶y ra ph¶n øng sÏ
m¹nh
VËy th× khi ®ã gi÷a hai ph¶n øng : Fe + 2 H 
→ Fe + 2+
+ H 2↑ vµ 2 Fe3+ + Fe 
→ 3Fe2 + th× ph¶n øng nµo sÏ x¶y
ra ®Çu tiªn?
3+
TÊt nhiªn lµ ph¶n øng: 2 Fe → 3Fe2 + sÏ ph¶i x¶y ra ®Çu tiªn råi.
+ Fe 
Khi ®ã bµi to¸n trªn víi hai tr−
tr−êng hîp quy ®æi trªn ta sÏ tÝnh to¸n nh−
nh− sau:
7) 5”) C¸ch quy ®æi 05:
05 8) 6”) C¸ch quy ®æi 06 :
Quy ®æi hçn hîp X vÒ: Fe vµ Fe2O3 Quy ®æi hçn hîp X vÒ : Fe vµ Fe3O4
Fe2 O3 
HCl
Fe3+
→2 Fe3 O4 

→ FeCl2 + 2 FeCl3
 
 2y
y y y 2y

Fe + 
2 3+
Fe 
→3
Fe 2+ Fe 3 + + 
2 Fe  Fe 2 +
→3
2y x 0,1 2y x 3x

Gäi x vµ y lÇn l−ît lµ sè mol cña Fe vµ Fe2O3 Gäi x vµ y lÇn l−ît lµ sè mol cña Fe vµ Fe3O4
=> ta cã 56x + 160y = 11,2 gam => ta cã 56x + 232y = 11,2 gam (*)
0,1 7 Ta cã nFeCl2 = 0,1 mol => 3x + y = 0,1 mol (2*)
Ta cã nFeCl2 = 0,1 mol => x = mol => y = mol
3 120  x = 0, 01875mol
Tõ (*) vµ (2*) => 
 7 0,1   y = 0, 04375mol
=> mFeCl3 = 2 -2 .162,5 = 8,125 gam
 120 3  → mFeCl3 = ( 2 y − 2 x ) .162,5 = 8,125 gam


Để tìm hiểu và đăng kí học, hãy gọi điện tới số 09798.17.8.85 (gặp Thầy Quỳnh)
Biên soạn và giảng dạy: Thầy Ngô Xuân Quỳnh (E_mail: hoahoc.org@gmail.com – Website: hoahoc.org)
 trªn ®−êng thµnh c«ng kh«ng
kh«ng cã b−íc ch©n cña kÎ l−êi biÕng
O
H
N O
l
luuy
yÖÖn
n tth
hii ®
®¹¹ii h
hääc
cnn¨
¨mm 220
0009
9&&2
200110
0
NH

C
Chhu
uyyª
ªnn®
®ÒÒ:: N
Nhh÷
÷nng
g ssa
aii l
lÇÇm
mggÆ
Æpp pph
h¶¶ii t
trro
onng
gggii¶
¶ii t
too¸
¸nn
H
O N O

HN

V
Vµµh
hiiÖ
Öuu qqu
u¶¶c
cñña
a pph
h−−¬
¬nng
g pph
h¸¸p
p qqu
uyy®
®ææii
Ngoµi ra chóng ta cßn cã thÓ quy ®æi vÒ hçn hîp chØ chøa Fe vµ O.
Gäi a vµ b lÇn l−ît lµ sè mol cña Fe vµ O => 56x + 16y = 11,2 (*)
Fe − 2e 
 →Fe +2 (1)
0,1 0,1 0,1
Khi ®ã ®Ó thu ®−îc FeCl2 vµ FeCl3 th×: +3
→ O −2 (3)
 + 2e 
O
Fe − 3e 
 →Fe (2) b 2b
a − 0,1 3( a − 0,1) a − 0,1

Ta cã nFeCl2 = 0,1 mol => ne


Fe / (1)
→ nFe / (2) = ( a − 0,1) mol 
= 0, 2mol vµ nFe / (1) = 0,1mol  → neFe /(1) = 3 ( a − 0,1) mol
Theo ®Þnh luËt b¶o toµn electron ta cã : 0,2 + 3.(a – 0,1) = 2b <=> 3a – 2b = 0,1 (2*)
Tõ (*) vµ (2*) = ta cã a = 0,15 mol vµ b = 0,175 mol => nFeCl3 = 0,15 − 0,1= 0,05mol => mFeCl3 = 8,125 gam

--------- & ---------


Riªng víi tr−êng hîp quy ®æi thµnh Fe vµ FeO th× viÖc cho hai chÊt nµy t¸c dông víi HCl kh«ng thÓ t¹o ra
FeCl3. V× khi ®ã th× bµi to¸n sai hoµn toµn vÒ b¶n chÊt hãa häc.
Nh−ng theo c¸c b¹n th× liÖu r»ng cã thÓ lµm ®−îc bµi nµy hay kh«ng?
Chóng ta cã thÓ ®−a ra lùa chän chÊt cã kh¶ n¨ng biÕn thµnh Fe3+ ®−îc kh«ng? NÕu chóng ta x¸c ®Þnh ®−îc
chÊt cã kh¶ n¨ng t¹o ra Fe3+ th× bµi to¸n cã thÓ gi¶i ®−îc?
C¸c b¹n h·y cïng suy nghÜ ?
VÝ dô: Hßa tan hoµn toµn 11,2 gam hçn hîp X gåm: Fe; FeO; Fe2O3 vµ Fe3O4 trong HCl d−, sau ph¶n øng thÊy t¹o ra
12,7 gam FeCl2. Hái sè gam FeCl3 thu ®−îc lµ bao nhiªu?
Víi c¸ch quy ®æi hçn hîp X vÒ Fe vµ FeO [???]

Vµ nh»m kh¾c s©u h¬n n÷a vÒ vÊn ®Ò hiÓu b¶n chÊt cña c¸c ph¶n øng x¶y ra vµ nh¾m nhÊn m¹nh ®−îc
hiÖu qu¶ cña ph−¬ng ph¸p quy ®æi. T«i xin ®−a ra mét vÝ dô nh− sau:
VÝ dô: Cho 20 gam hçn hîp X gåm Fe, FeO, Fe3O4 vµ Fe2O3 hßa tan võa hÕt vµo trong 700ml dung dÞch HCl 1M, thu
®−îc 3,36 lÝt H2 (ë ®ktc) vµ dung dÞch D. Cho dung dÞch D t¸c dông víi dung dÞch NaOH d−, läc kÕt tña vµ ®em nung
ngoµi kh«ng khÝ ®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi thu ®−îc m gam chÊt r¾n. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ m.

VËy lµ cïng víi d¹ng to¸n lµ cho hçn hîp s¾t vµ c¸c oxit t¸c dông víi dung dÞch HCl d− th× ta còng sÏ cã mét
bµi to¸n kh¸c. Nh−ng cã thÓ nãi ®©y lµ bµi to¸n sÏ cã t¸c dông nhÊn m¹nh ®−îc viÖc hiÔu râ b¶n chÊt cña c¸c ph¶n
øng hãa häc x¶y ra.
Víi bµi to¸n nµy t«i mong r»ng c¸c em häc sinh còng nh− c¸c b¹n ®ång nghiÖp cÇn ph¶i chó ý t×m hiÓu kü
vÒ b¶n chÊt cña mét bµi to¸n råi h·y ®−a ra ph−¬ng ph¸p gi¶i cho phï hîp.
Tr¸nh t×nh tr¹ng hiÓu sai b¶n chÊt ®Ó råi dÉn tíi ®−a ra kÕt qu¶ sai.
Víi häc sinh häc líp 12 th× sau khi häc xong d·y ®iÖn hãa cña kim lo¹i th× ta cã ®−îc vÞ trÝ cña c¸c cÆp oxi
Fe 2 + 2H + Fe3+
hãa – khö cña s¾t:
Fe H2 Fe 2 +
Th× trong bµi to¸n nµy sÏ cÇn ph¶i lu ý ®iÓm g× khi ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p gi¶i :
Chóng ta ®· biÕt r»ng ph¶n øng gi÷a oxit víi axit sÏ x¶y ra ®Çu tiªn khi cho hçn hîp trªn vµo dung dÞch
axit HCl, sau ®ã theo d·y ®iÖn hãa cña kim lo¹i th× sÏ cã ph¶n øng gi÷a Fe3+ víi Fe råi míi ®Õn ph¶n øng cña Fe t¸c
dông víi HCl.
NÕu chóng ta kh«ng l¾m râ ®−îc ®iÒu nµy th× viÖc gi¶i to¸n vµ ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p gi¶i sÏ sai lÇm.
Vµ t«i xin lÊy vÞ dô trªn ®Ó chøng minh.
Tr−
Tr ®a
−íc tiªn t«i xin ® h−
a ra c¸ch lµm cña bµi to¸n theo h ph−¬ng
−íng cña ph−¬ng ph¸p quy ®æi ®èi víi vÝ dô trªn
a) H−íng quy ®æi 01 :
Ta quy ®æi hçn hîp X vÒ : Fe vµ Fe2O3 víi sè mol lÇn l−ît lµ a vµ b mol => 56a + 160b = 20 gam (*)
Ta cã c¸c ph−¬ng tr×nh ph¶n øng :
Fe2O3 + 6HCl => 2FeCl3 + 3H2O
b mol b mol
Fe 2 + 2H + Fe3+
Sau ®ã, do vÞ trÝ cña cÆp oxi hãa – khö :
Fe H2 Fe 2 +
Nªn sÏ cã ph¶n øng : 2FeCl3 + Fe => 3FeCl2
b mol b mol

Để tìm hiểu và đăng kí học, hãy gọi điện tới số 09798.17.8.85 (gặp Thầy Quỳnh)
Biên soạn và giảng dạy: Thầy Ngô Xuân Quỳnh (E_mail: hoahoc.org@gmail.com – Website: hoahoc.org)
 trªn ®−êng thµnh c«ng kh«ng
kh«ng cã b−íc ch©n cña kÎ l−êi biÕng
O
H
N O
l
luuy
yÖÖn
n tth
hii ®
®¹¹ii h
hääc
cnn¨
¨mm 220
0009
9&&2
200110
0
NH

C
Chhu
uyyª
ªnn®
®ÒÒ:: N
Nhh÷
÷nng
g ssa
aii l
lÇÇm
mggÆ
Æpp pph
h¶¶ii t
trro
onng
gggii¶
¶ii t
too¸
¸nn
H
O N O

HN

V
Vµµh
hiiÖ
Öuu qqu
u¶¶c
cñña
a pph
h−−¬
¬nng
g pph
h¸¸p
p qqu
uyy®
®ææii
Sau ®ã khi hÕt FeCl3 th× sÏ cã tiÕp ph¶n øng cña: Fe + 2HCl => FeCl2 + H2 mol
a - b mol a - b mol
Theo ®Ò bµi ta cã: a – b = 0,15 mol (2*)
Tõ (*) vµ (2*) => a = 11/54 vµ b = 29/540 mol
VËy tæng sè mol cña nguyªn tö Fe lµ: a + 2b = 14/45 mol => mFe2 O3 = 24,89 gam

b) H−íng quy ®æi


®æi 02:
Ta quy ®æi hçn hîp vÒ Fe vµ O víi sè mol lÇn lît lµ a vµ b mol => 56a + 16b = 20 gam (*)
Trong ph¶n øng cña hçn hîp X víi dung dÞch HCl th× sau cïng chØ thu ®−îc Fe2+ nªn ta cã:
O o
→ O −2
 + 2e 
 → Fe 2 +
Fe − 2e  b 2b
a 2a
+ 
→ 2a = 2b + 0,3 (2*)
2 H + 2e 
→ H2
0,3

0,15

Tõ (*) vµ (2*) => a = 14/45 vµ b = 29/180 => mFe2 O3 = 24,89 gam

§ã lµ hai kÕt qu¶ cã ®−îc khi tiÕn hµnh theo ph−¬ng ph¸p quy ®æi ph©n tö vµ quy ®æi nguyªn tö.
Qua ®ã chóng ta cã thÓ thÊy ®−îc hiÖu qu¶ cña ph−¬ng ph¸p quy ®æi khi ¸p dông vµo viÖc gi¶i to¸n.
Cßn víi c¸c h−íng vµ c¸ch quy ®æi kh¸c nh−: (Fe, FeO), (FeO, Fe2O3),  th× nã sÏ khiÕn cho bµi to¸n lµ phi thùc tÕ
do kh«ng cã kh¶ n¨ng t¹o ra khÝ H2.
VËy viÖc hiÓu b¶n chÊt hãa häc x¶y ra trong mét bµi to¸n lµ rÊt quan träng, nã sÏ quyÕt ®Þnh xem chóng ta
gi¶i bµi to¸n ®ã ®óng hay sai.
Cßn nÕu ta xÐt bµi to¸n theo ph−¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi l−îng th× nh− thÕ nµo?
Ta cã s¬ ®å hãa bµi to¸n:
Fe 

FeO  + HCl H 2
 → + NaOH d− t0
Fe3O4  dung dich D  → KÕt tña 
kk
→ m gam r¾n

Fe2O3 
Ta cã Fe + 2HCl => FeCl2 + H2
nH2 = 0,15mol 
→nHCl

= 0,3mol 
→ sè mol HCl ph¶n øng víi oxit lµ: 0,4mol
2− −
VËy khi ®ã O  → 2Cl vËy khi ®ã sè mol cña O trong oxit lµ: 0,2 mol => mFe = 20 – 0,2.16 = 16,8 gam
thay b»ng

=> nFe = 0,3 mol => VËy khèi l−îng cña Fe2O3 lµ: 0,15.160 = 24 gam.
Qua ®©y ta nhËn thÊy r»ng cã hai kÕt qu¶ kh¸c nhau? VËy c¸ch nµo lµ c¸ch sai? Vµ sai ë ®iÓm nµo?
theo
Ta ph©n tÝch chi tiÕt bµi toµn the ph−
o tõng ph −¬ng tr×nh:
Khi cho hçn hîp X gåm: Fe, FeO, Fe3O4 vµ Fe2O3 vµo dung dÞch axit HCl th× sÏ cã c¸c ph¶n øng sau:
Fe2O3 + 6HCl => 2FeCl3 + 3H2O Fe3O4 + 8HCl => 2FeCl3 + FeCl2 + 4H2O FeO + 2HCl => FeCl2 + H2O
Fe 2 + 2H + Fe3+
Sau ®ã, do vÞ trÝ cña cÆp oxi hãa – khö :
Fe H2 Fe 2 +
VËy khi ®ã sÏ cã ph¶n øng gi÷a : 2FeCl3 + Fe => 3FeCl2 sau ®ã míi cã ph¶n øng Fe + 2HCl => FeCl2 + H2
Khi ta bá qua ph¶n øng gi÷a FeCl3 víi Fe th× khi ®ã ta sÏ cã cø 2 O2- sÏ bÞ thay thÕ bëi 2Cl-.
Mµ quªn ®i l−îng Fe ®· tham gia ph¶n øng víi muèi FeCl3 khi ®ã kÕt qu¶ cña bµi to¸n sÏ sai lÖch ®i mét l−îng
do thiÕu l−îng Fe tham gia ph¶n øng nµy. Vµ ë bµi to¸n nµy ®· ®−îc kh¸ nhiÒu t¸c gi¶ gi¶i vµ cho r»ng c¸ch trªn lµ
®óng. Hä cho r»ng:
kh«ng
“Trong vÝ dô nµy do sau ph¶n øng s¾t kh «ng thay ®æi sè oxi hãa hoµn toµn thµnh sè oxi hãa cao nhÊt mµ nã l¹i
bao gåm s¾t cã sè oxi hãa lµ (+2) vµ (+3). Nªn chóng ta sÏ kh«ng thÓ nµo kÕt hîp ®− ph−
®−îc ph −¬ng ph¸p b¶o toµn
ph−
electron víi ph −¬ng ph¸p quy ®æi ®Ó gi¶i.
VËy ra cÇn chó ý r»ng : Kh«ng ph¶i bÊt cø bµi to¸n nµo liªn quan tíi c¸c oxit s¾t còng cã thÓ gi¶i b»ng ph−
ph−¬ng
ph−
ph¸p quy ®æi kÕt hîp víi ph −¬ng ph¸p b¶o toµn electron.
ph−
Chóng ta chØ cã thÓ ¸p dông ph −¬ng ph¸p quy ®æi ®®−
−îc khi mµ s¾t thay ®æi nªn tr¹ng th¸i 1 sè oxi hãa.
Víi bµi to¸n nµy chóng ta còng vÉn sÏ dïng phph− nh−
−¬ng ph¸p quy ®æi nh −ng kÕt hîp víi ph−
ph−¬ng ph¸p b¶o toµn khèi
l−îng, b¶o toµn nguyªn tè vµ b¶o toµn ®iÖn tÝch”
Nh− vËy lµ hä ®· sai lÇm vµ ch−a hiÓu râ b¶n chÊt cña c¸c qu¸ tr×nh ph¶n øng x¶y ra trong dung dÞch.
-------------------- & --------------------
Để tìm hiểu và đăng kí học, hãy gọi điện tới số 09798.17.8.85 (gặp Thầy Quỳnh)
Biên soạn và giảng dạy: Thầy Ngô Xuân Quỳnh (E_mail: hoahoc.org@gmail.com – Website: hoahoc.org)
 trªn ®−êng thµnh c«ng kh«ng
kh«ng cã b−íc ch©n cña kÎ l−êi biÕng
O
H
N O
l
luuy
yÖÖn
n tth
hii ®
®¹¹ii h
hääc
cnn¨
¨mm 220
0009
9&&2
200110
0
NH

C
Chhu
uyyª
ªnn®
®ÒÒ:: N
Nhh÷
÷nng
g ssa
aii l
lÇÇm
mggÆ
Æpp pph
h¶¶ii t
trro
onng
gggii¶
¶ii t
too¸
¸nn
H
O N O

HN

V
Vµµh
hiiÖ
Öuu qqu
u¶¶c
cñña
a pph
h−−¬
¬nng
g pph
h¸¸p
p qqu
uyy®
®ææii
Vµ tõ hai kÕt qu¶ trªn, chóng ta cã thÓ dÔ dµng tÝnh ®−îc sè mol cña axit tham gia ph¶n øng: 2b + 0,15.2 =
28/45 mol < 0,7 mol
VËy khi ®ã ta kh«ng thÓ nãi ®−îc : “võavõa hÕt vµo trong 700ml dung dÞch HCl 1M”1M vµ d÷ kiÖn nµy kh«ng cÇn
dïng tíi trong viÖc gi¶i to¸n.
VËy bµi to¸n ë trªn viÕt ®óng l¹i sÏ cã d¹ng:
Cho 20 gam hçn hîp X gåm Fe, FeO, Fe3O4 vµ Fe2O3 hßa tan trong 700ml dung dÞch HCl 1M, thu ®−îc 3,36 lÝt H2 (ë
®ktc) vµ dung dÞch D. Cho dung dÞch D t¸c dông víi dung dÞch NaOH d−, läc kÕt tña vµ ®em nung ngoµi kh«ng khÝ
®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi thu ®−îc m gam chÊt r¾n. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ m.
Khi ®ã th× víi ®Ò bµi nµy chóng ta sÏ ¸p dông ph−¬ng ph¸p b¶o toµn khèi l−îng, b¶o toµn nguyªn tè vµ b¶o
toµn ®iÖn tÝch ®Ó gi¶i khi mµ chóng ta t×m ®−îc l−îng Fe hoÆc l−îng FeCl3 tham gia ph¶n øng víi nhau.
Vµ còng tõ bµi to¸n trªn, chóng ta cã thÓ biÕn ®æi thµnh nhiÒu bµi to¸n kh¸c t−¬ng ®−¬ng:

Bµi 1: Cho 20 gam hçn hîp X gåm Fe, FeO, Fe3O4 vµ Fe2O3 hßa tan trong 700ml dung dÞch HCl 1M, thu ®−îc V lÝt H2
(ë ®ktc) vµ dung dÞch D. Cho dung dÞch D t¸c dông víi dung dÞch NaOH d−, läc kÕt tña vµ ®em nung ngoµi kh«ng khÝ
®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi thu ®−îc 24 gam chÊt r¾n. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ V.
H−íng dÉn:
Ta cã nFe2 O3 = 0,15mol 
→ nFe = 0,3mol 
→ nO = 0, 2mol
Ta quy ®æi hçn hîp X vÒ hçn hîp chØ chøa Fe vµ O. khi ®ã ta cã c¸c qu¸ tr×nh cho vµ nhËn electron.
O o
→ O −2
 + 2e 
 → Fe 2 +
Fe − 2e  0,2 2.0,2
0,3 2.0,3
+

→ 2.0,3 = 2.0, 2 + 2 x 
→ x=0,1 mol =>V=2,24 lit
2 H + 2e 
→ H2

2x x

VËy khi ®ã ta sÏ dÔ dµng tÝnh ®−îc sè mol axit ph¶n øng: 0,6 mol => axit cßn d− sau ph¶n øng.
Bµi 2: Cho 20 gam hçn hîp X gåm Fe, FeO, Fe3O4 vµ Fe2O3 hßa tan võa ®ñ trong V ml dung dÞch HCl 1M, thu ®−îc
3,36 lÝt H2 (ë ®ktc) vµ dung dÞch D. Cho dung dÞch D t¸c dông víi dung dÞch NaOH d−, läc kÕt tña vµ ®em nung ngoµi
kh«ng khÝ ®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi thu ®−îc 24 gam chÊt r¾n. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ V.
§¸p sè: V = 622 ml
Bµi 3: Cho 20 gam hçn hîp X gåm Fe, FeO, Fe3O4 vµ Fe2O3 hßa tan võa ®ñ trong 800 ml dung dÞch HCl a M, thu
®−îc 3,36 lÝt H2 (ë ®ktc) vµ dung dÞch D. Cho dung dÞch D t¸c dông víi dung dÞch NaOH d−, läc kÕt tña vµ ®em nung
ngoµi kh«ng khÝ ®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi thu ®−îc 24 gam chÊt r¾n. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ a.
§¸p sè: a = 0,75M
Bµi 4: Cho 20 gam hçn hîp X gåm Fe, FeO, Fe3O4 vµ Fe2O3 hßa tan võa ®ñ trong V ml dung dÞch H2SO4 1M, thu ®−îc
3,36 lÝt H2 (ë ®ktc) vµ dung dÞch D. Cho dung dÞch D t¸c dông víi dung dÞch NaOH d−, läc kÕt tña vµ ®em nung ngoµi
kh«ng khÝ ®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi thu ®−îc 24 gam chÊt r¾n. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ V.
§¸p sè: V = 300 ml
Bµi 5: Cho 20 gam hçn hîp X gåm Fe, FeO, Fe3O4 vµ Fe2O3 hßa tan trong 300 ml dung dÞch H2SO4 1M, thu ®−îc 3,36
lÝt H2 (ë ®ktc) vµ dung dÞch D. Cho dung dÞch D t¸c dông víi dung dÞch Ba(OH)2 d−, läc kÕt tña vµ ®em nung ngoµi
kh«ng khÝ ®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi thu ®−îc m gam chÊt r¾n. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ m.
§¸p sè: 93,9 gam
Bµi 6: Cho 20 gam hçn hîp X gåm Fe, FeO, Fe3O4 vµ Fe2O3 hßa tan trong 200 ml hçn hîp Y gåm: H2SO4 1M vµ HCl
0,2M, thu ®−îc 3,36 lÝt H2 (ë ®ktc) vµ dung dÞch D. Cho dung dÞch D t¸c dông víi dung dÞch Ba(OH)2 d−, läc kÕt tña
vµ ®em nung ngoµi kh«ng khÝ ®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi thu ®−îc m gam chÊt r¾n. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ m.
§¸p sè: 70,6 gam

Ngoµi ra c¸c b¹n cã thÓ ph¸t triÓn thªm thµnh nhiÒu d¹ng bµi to¸n kh¸c dùa trªn c¬ së cña bµi to¸n gèc.

Bµi viÕt nµy ®−îc t«i viÕt trong thêi gian ng¾n, ngay sau khi ph¸t hiÖn nh÷ng sai lÇm cña c¸c em häc sinh
vµ cña mét sè b¹n ®ång nghiÖp. Nªn sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt.
RÊt mong ghi nhËn ®−îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp vÒ bµi viÕt nµy.

Để tìm hiểu và đăng kí học, hãy gọi điện tới số 09798.17.8.85 (gặp Thầy Quỳnh)
Biên soạn và giảng dạy: Thầy Ngô Xuân Quỳnh (E_mail: hoahoc.org@gmail.com – Website: hoahoc.org)
 trªn ®−êng thµnh c«ng kh«ng
kh«ng cã b−íc ch©n cña kÎ l−êi biÕng

You might also like