Bai giang sé 2 QUAN HE VUONG GOC TRONG KHONG GIAN Cac bai toan vé quan hé vudng gée ludn ludn I khéng thé thigu trong moi bai tos chung va thi vio Bai hoc. Cao ding Cae ngi dung chinh trong cde bai duge dé cap dén Ia , : = Ching minh tinh vudng gée (bao gdm during thing vudng gée mat phing, hai dong thing vudng géc véi nhau, hai mat phing vudng géc véi nhau), ~ Cée bai todn tim khoang each: Khoang céch tir mot diém dén mot mat phing, khong céch wita hai ding thing chéo nhau... ~ Cie bai ton xic dinh gée: Gée gitta hai dug thing chéo nhau, gée gita hai mat phing, gdc gitta durong thing va mat phing. — : ___ Bai giang nay dé cap dén céc ndi dung dé va nhiing van dé lién quan true tigp dén n6. ot cha dé quen thude va in hinh lige khong gian c6 mat trong cac ki thi néi ng. tuyén sinh thude dang todn nay thong g1. CAC BAI TOAN CHUNG MINH TINH VUONG GOC thie co bin cin bit a. Tiéu chuin vudng gic F + Durimg thing (d) vudng gée voi mgt phing TH (P) khi (4) vubng gée vdi hai duong thing gino RAL haw cia (P) + Hai mat phing (P) va (Q) yudng ge, v6i tnhau khi géc tao bai hai mat phing dy bang 90°. | b. Cac dink li vé tinh vuong géc + Dinh li ba dudmg vudng zée: : A Gii sid 1 (P) cho Ae (P), dung thing + Gia sir (P) va (Q) la hai mat phing vudng goe voi nhau, (P)>(Q)=4. Néu ae (P), al Athi al@ 1. Cie ki 20+ Gia sir (P) va (Q) ciing vudng gée vai (R), trong dé (P)9(Q) +Néu a L (P), thi mat phing (Q) chira a déu vudng gée véi (P). 2. Cae dang todn thuong gap: Logi 1s minh dung thing vudng abe voi dum thing. Diy la mot trong nhing dang toén hay gp nhdt trong chuyén myc cde bai ton vé “quan hé vudng géc” (va ¢6 tin suat kha cao trong cdc bai toan gp pha & cu s6 3, vé hinh Khong gian trong cic dé thi tuyén sinh vao cae trudng Dai hoc, Cao ding cdc nam gin day tir 2002 ~ 2009). a gi ede baton ny plaaong pip chin de se dng I A Bé chimng minh dudng thing d vudng 6c v6i during thing Ata thudng ching minh d vudng gée véi mat phing (Q), trong dé dung thing A nim trong (Q) Di nhién dé lam duge digu nay ngudi ta phai sir dung digu kign dé mot dong thing vudng gée véi mot mat phang trinh bay 6 ten. Néi cach khiéc hai sue kign chinh rit don gién va ea ban sau day chinh 1a “tinh a © hn" d8 giai cdc bai toa thug loai nay: +Néua 1 (P) thia vudng géc v6i moi dung cia (P). +Déa_L (P) chi cin a vudng géc vii hai dudmg thing giao nhau cba (P) Thi dy 1: (Dé thi tuyén sinh Dai ge khoi B~ 2002) Cho hinh Tap phirong ABCD.A;B\C;D, . Goi M, N, P lan lot la cée trang diém ciia BB), CD, AiDi. Chimg minh MPL C.N. m iia CC), Ta 66: MEVBC => ME// A.D; Goi (Q) ld mat phing MED) Ai. => MP €(Q) (1) Dé thy hai tam gide vung C\CN va D,CiE bang nhau Goi E la trung d => CNG, = GED, = CCN+ GNC = 90° > C,\N LED, Q Do ME//BC => ME 1 (CDD,C;) =ME1 C\N @G) Tir (2) va (3) suy ra: CN L(Q)=> CiN L MP. Thi da 2: (Dé thi tayén sinh Dai hoc khdi A - 2007) . Cho hinh chép tir gide SABCD c6 day {8 hinh vuéng canh bing a. Mat bén SAD [a tam gide déu va 6 trong mat phing vung géc voi day. Goi M, N, P lan lugt 1 trung diém ciia SB, BC, CD. Chiing minh AM 1 BP. 242 Goi H la trung diém cia AD, do SAD tam gidc déu, nén SH L AD. Vi (SAD) | (ABCD) =SH 1 (ABCD) = SH 1 BP (1) Dé thay hai tam giée vudng BPC va CHD Ia bing nhau, nén ta 06 =B: =9Bi+€2=C1+G2 = 90° > BP LCH @) Tir(1) va (2) suy ra: BP 1 (SHC) @) Do HC// AN, MN//SC => (SHC)MMAN) @) Tir (3) va (4) suy ra: BP L (MAN) => AM L BP (dpem) © Thi dy 3: Dé thi tuyén sinh Dai hoc khdi B-2007 Cho hinh chép ttt giée déu S.ABCD canh day bing a. Goi E 1a diém 4éi ximg cia diém D qua trung diém cia SA. Goi M, N fan lugt l& trung diém cia AE, BC. Chimg minh MN 1. BD. Gi Ta c6 SEAD 1a hinh binh thanh => SE/DA va SE = DA => SEBC cing la hinh binh hanh = SC/IEB, D ‘| Goi P Ia trung diém ciia AB. Khi dé trong céc tam gide EAB vi ABC ta c6 MPVIEB, PNIJAC, Tir d6 suy ra: (MNPY/MSAC) a Tad DB L AC va BD SH(vi SH 4 (ABCD)) => DB 1 (SAC) (2). Két hgp (1) (2) di dn: DBL. (MNP) => BD 1 MN => dpem yo Thi du 4: (Bé thi tayén sinh Dai hoc khéi D- 2007) Cho hinh chép tit gid S.ABCD c6 day ABCD li hinh thang, trong 46 ABC = BAD = 90°; BA = BC AD = 2a. Gia sit SA =ay/2 va SA vudng géc v6i diy ABCD. Chimg minh SC 4 CD. Git Goi M [a trung diém cia AD ta cé: MA=MD=a Do MA = BC = a; MA//BC => MABC la hinh ‘vudng (két hgp véi AB =a va ABC = BAD = 90°).Tird6 ta c6: MC =a [A= MD = MC =a => ACD li tam gic vudng tai C, tie 1a CA 1 CD. Do 46 SC LCD (dinh Ii ba dung vudng géc), . Cha §: Xét mot. bai todn twong ty (48 thi tuyén sinh Cao ding khdi’A ~ 2008) : Cho hinh chép S.ABCD cé day ABCD la hinh thang, vai ABC = BAD = 90°, BA = BC = a, AD = 2a; SA J (ABCD). Goi M, N la trung diém cia SA, SD twong ting Chime minh BCNM 1 hin eh nt, ‘That vay, vi MN // AD vi MN//BC; va MN 3C = a=> BCNM Ia hinh binh hanh. Do AB L BC => MB 1 BC (inh Ii ding vudng gée) => BCNM la hinh chit nhat Gia thiét SA = aV2 khéng ding trong cau nay (né ding trong cdu hoi thit hai cota bai thi - xem 6 §3. Thi du $: (Dé thi tayén sinh Cao ding khdi A, B, D — 2009) Cho hinh chép tir giae déu S.ABCD, canh day bing a. Canh bén bing aV2 Goi M,N, P lan lugt [a trung diém cia SA, SD, DC, Ching minh ring MN L SP. s Vi M, N ln lugt 1 trung diém cba SA, SD nén MNI/AD = MN// BC. Do S.ABCD li chép déu nén SB = SC. Vi PB=PC => SP 1 BC => MN L SP => dpem. Logi 2: Céc bai toan vé tinh vuéng géc cia hai c mat phaing, . . Mic di cée bai todn nay trong céc dé thi tuyén sinh ‘P vo Dai hgc, Cao ding nhing nam 2002 - 2009 la it hon nhiéu so v6i cde bai todn xét trong loai 1, hung nd van 1a mot bai todn co bin va khong . durge xem ne. Phuong phap chinh dé gidi céc bai todn nay la dya vio dinh Ii quan trong sau diy: _ Cho hai méit phing (P) va (Q) cat nhau theo giao tuyén A. Khi dé mot ding thing ném trong mét mat phing ma vung gdc véi A thi vudng géc véi méit phing én lai ‘Ngoai ra, ngudi ta ciing dya vao dinh nghia cia hai mat phiing vuéng gée dé chimng mink tinh vudng gée cua hai mat phing, Thi du 1: (Dé thi tayén sinh Dai hoc khdi B - 2006) Cho hinh chép S.ABCD 6 day ABCD la hinh cha nhat vi AB = AD = av, SA =a vi SA vudng géc vi day (ABCD). Goi M, N la trung diém cia AD va SC. Chimg minh mat phang (SAC) vudng géc véi mat phing (SMB). B Aasit ACO MB=1 MA = MD, va do AD//BC, nén theo dinh fi letsuy ra: Al= Lic, Tir do suy ra: AP + MP = Vay AIM fa tam giée vudng tail > MB 1 AC @ Mit khéc SA 1 (ABCD) => SA 1 MB Q Tir(1). (2) suy ra: MB 1 (SAC) => (SMB) 1 (SAC) => dpem. Thi de 2: (Dé thi tayén sinh Dai hoc khdi A - 2003) Cho hinh hp chie nhiit ABCD.A’B°C’D" day la hinh yung ABCD canh bin AA‘ = b. Goi M Li trung diém eita CC’. Xée dinh ti s6 : dé hai mat phing A°BD va MBD vudng gée 66i nha Tad A’B=A’D => A’O 1 BD. Laicé MB = MD => MOL BD. AM =A'C" @ 5 Tir (2)(3) (4) suy rae +a +7 <> b=a(doa, b> 0) 7 ( ).Vay voi = 1 1hi(A’BD) | (MBD) Thi dy 3: (Dé thi tuyén sink Dai hoc Hai Phong - 2006) Cho hinh chép tam gide S.ABC day la tam gide déu anh a, con SA = 2a va SA vudng gée voi mat phang diy (ABC). Goi I li trung diém cia BC.“Chimg minh mat phing (SAD vuéng géc véi mat phing (SBC). Giai Do AB=AC => AI 1 BC(1) Vi AB=AC > SB=SC = SIL BC(2) Tir (1) (2) suy ra: BCL (SAL) => (SBC) 1 (SAI) => dpem, Thi dit 4: Cho hinh chip S.ABC, trong d6 day ABC la tam gide vudng tai C, * vai SAB ciing vudng ge v6i diy ABC. Goi D, E lan lrgt ta hinh va SB. Chimg minh (SAB) . (ADE). Vi (SAB) L (ABC); (SAC) 1 (ABC), ma (SAB) A(SAC) = SA, nén SA 1 (ABC). ViBC L CA (gid thiét) > BC 1 (SAC), = (SBC) 1 (SAC). Do AD 1 SC, ma SC = (SBC) (SAC) => AD L (SBC) = AD LSB (1) B Tir(1) két hop voi AE 1 SB (gid thiét) suy ra: SB 1 (ADE) = (SAB) 1 (ADE) => dpem. Thi du $: Trong m§t phang (P) cho hinh vudng ABCD canh bang a, Doan SA c6 dinh vudne woe voi (P) tai A: M vi N la hai digm tong dng di déng trén ec eanh BC va CD. Dit BM = u, DN = v. Ching minh ring a(u+v) = a?+ u? la didu kign cd va di 44 hai m8t phing (SAM) va (SMN) vudng g6e véi nhau. Gia Gia sir(SAM) L (SMN) (1) ViSA 1 (P) => (SAM) 1 (P)2) Do (SMN) 0 (P)= MN, nn tr (1) va.) suy ra MN L (SAM) => MN L MA Dio lai gia si MN_L_MA (G3) TacdMN 1 SA(doSA 1 (P) a => MN 4 (SAM) => (SMN) 1 (SAM) i Vy MN L MA la digu hign ean va du dé (SAM) 1 (SMN). : Taco MN. MA <> AN’=MA?+ MN? coat y= al eas (au) +(a-v) @ a(ut v)=a? tu? = dpem.Thi du 6: _ Trong mat phing (P) cho hinh vuéng ABCD canh bing a. Hai nira duémg thing Bx va Dy vudng g6c véi (P) va 6 vé cling mot phia di voi (P). M vaN Ia hai diém di dong tuong img trén Bx, Dy. Dat BM = u, DN 1) Tim méi lién he gitta u, v dé (MAC) 1 (NAC). 2) Gia sir ta 06 diéu kign & cau 1, chimg minh (AMN) . (CMN). 1) Do BA = BC => MA = MC. Tuong ty e6 NA=NC. Gia sir AC BD = O, thi tirtrén suy ra MOL AC,NO LAC. Vi (MAC) > (NAC) = AC nén MON 18 géc tao béi hai mat phiing (MAC) vi (NAC). Tacé (MAC) L (NAC) <> MON =90"<> MI AKC [a gée tgo béi hai mat phing K (AMN) va (CMN). Do c6 (1) nén trong tam giée vudng NOM tai 0, tac6 ‘Thay (1) vio (2) ta 06: OK? wevea 2 2§2. CAC BAI TOAN TIM KHOANG CACH Hai logi todn quan trong nhét cia myc nay, cing lé hai dang toan thong, xuyén 06 mit trong céc ki thi tuyén sinh véo Dai hoe va Cao ding trong nhing, nim gan day la 1/ Tim khoding cach tir mot diém dén mét mat phiing (hode mt dudng thing). 2/ Tim khoang cach git hai duémg thing chéo nhau va bai toén vé duong thing vudng gée chung. Lai: _ : : Bai ton tim khodng céch tir mét diém dén mot mat phiing (hoke dén mot duéng thing): ‘Trong mye nay chiing t0i trinh bay phuwong php tryc tiép dé tinh céc khoding céch ny, ma khong dua vao-phuong phap sir dung thé tich khdi da dign nhur da dé cap dén trong bai giang 1 Phuong php giai duge tién hanh theo luge dé chung: ~ Xéic dinh chin dudng vudng gsc trén mat phang (ho¥e during thing) ma cin tinh khodng céch tir mot diém cho trade dén né. Bude nay quan trong & hd: Nhs 6 vige xae dinh nay ma cho phép ta c6 di dit ligu 48 chuyén sang bude tiép theo. + Sir dung cic hé thie lugng trong tam gide vuéng (bao ham ed dinh li Pitago), hode lug gide dé tinh cd khodng céch can tim, ‘Céc bai todn nay trong kha nhigu trung hgp dua vao bai todn co ban sau diy: if Thi du 1 (Bai todn co ban) Cho tir dign OABC, trong 45 OA, OB, OC doi mgt vudng gée véi nhau. Ké OH 4 (ABC). 1) Chimng minh H 1a tryc tam tam gide ABC. 2) Chimg minh he thite: 1) Ke OH 1 (ABC), AHA BC=M. TacéOH L BC vaBC 1 OA (do OA 1 (OBC) suy tirOA 1 OB,OA 1 OC) => BCL (AOH) => BC | AH Lap lugn tuong tirta c6 BH 1 AC. Vay H li true tam ca tam giée ABC => dpem. 2) Theo dinh li ba during vudng géc, suy ra MO 1. BC Theo hg thite lugng trong tam gide vuéng AOM ta c6: ti OH? 0A?" OM? Lai theo hg thite lung trong tam gide vudng OBC, ta c6 ay @) 27ae 1 THC) WAQ) sy om Ee Bae BBE Nhdn xér: Bay la m@t trong cae két qua co ban nhét, nhung c6 mot ing dung rat to lon trong cde bai toan vé “quan hg vudng géc” cia hinh hoe khéng gian. Cae thi dy 2, 3 dui day sé minh hoa cho diéu dy. Thi du 2: (Bé thi tuyén sinh Dai hoc khéi D— 2002) . Cho hinh tir din ABCD cé canh AD vuéng géc vai mat phing (ABC), nj ra AC = AD = dem: AB = 3em; BC = Sem. Tim khodng céch tir A t6i mat phing (BCD). > Vi AB = Jem. AC = dem, BC = Sem => BAC Ii tam gi vudng tai A. Vay AB, AC, AD d3i mét vung , 6c V6i nha Theo thi du I tacé: Lat ‘ : 1616 SS 3: (Dé thi tuyén sinh Dgi hoc ki Cho lang try dimg diy ABC.A’B'C" diy la tam gide vung ¢6 BA = BC = a, canh bén AA* = av? Goi M la rung diém ciia BC. Tinh khoang cach giita hai duong thing AM vi BC, Gia Goi E la trung diém BB". Ta cd EM//B°C = B°C!/ (AEM) => d(B'C, AM) = d (B°C, (AEM)) = d(C. (AEM) ((B, (AEM)) (vi MB = MC). Do ABC la tam gide vudng tai B, nén tir dién BAEM c6 . BM déi mot vudng géc véi nhau. Theo thi du 1, néu goi BH 18 chiéu cao ke tir B cia tir dign trén (He (AEM)) thi, ete 207 (am, B'C)= 27 7 7 204 Thi du 4: Cho hinh chép S.ABCD 6 SA = 3a, va SA vudng gée véi mat phing ABC. Gia sit AB = BC = 2a: ABC = 120! tim khoang cach tir A dén mat phing (SBC). ‘ «KE AH 1 BC = SH 1 BC (dinh li ba duong XQ vudng). Laied BC L (SAH) = (SBC) 1 (SAH), ‘ Do (SBC) 4 (SAH) = AH, nénnéuké AK SH (KeSH) thi AK 1 (SBC).Vay d (A, (SBC)) = AK. Taco AH = ABsin60" = 2a ‘Theo hé thire lang trong tam giée vudng SAH ta cé: . roti 4 SA’ SH? 9a? 3a” 9a? 2 Do vay a(A¢sBe)) =32 Loai 2: Bai toan tim khoang céch gitta hai dirong thing chéo nhau: Khoang cach gitta hai duémg thing chéo nhau chinh 14 46 dai dong vudng, ‘e6c chung ctia hai duong thing 46. Vi le 46 néu xée dinh duge dudmg vudng goe chung dy thi vige tinh d6 dai dy coi nhur da duge giai quyét. Tuy nhién, vige xac dinh dudng vudng ude chung ciia hai duimg thing chéo nhau khéng phai la mot vige dé fam. Hon the nia trong rat nhiéu bai todn ngudi ta chi dOi hoi tim khoang, céch gida hai duing thing chéo nhau ma khdng yéu cdu xée dinh cy thé duemg ing. Vi vay trong thye t€ ngui ta thurong chuyén bai toan dung thing chéo nhau vé cdc bai toan dé giai hon xée dinh Khoang ech gitta hi sau day: : 1/Néu nhur d; song song véi mat phing (P), trong d6 ds € (P) khi dé khong ch gitta di va dz bang khoang ech giita dy va (P). 2/ Néu nhur dy € (P): ds (Q) ma hai mat phing (P) va (Q) song song voi hau thi khoang cach gita d; va d; bang khong each gita (P) va (Q). Luw § ran néu dy (P) thi khoang cach gida d; va mgt phang (P) bang khoang each tir mot diém bat ki cia d; dén (P). Tuomg tw. khoang eich gitta hai mat hang song song (P) va (Q) bing khoang cach tir mot diém bat ki cia mat phing ndy dén mgt phing kia Nhu vay cudi cing ta lai guy bai todin tim khodng ccich gifts hai dieing thing chéo nhiau vé basi todn tim khoang ecich tie mit diém dén mét mat phiing. Thi du 1: (Dé thi tuyén sinh Dai hye khai D — 2008) {DS chinh la thi du 3, loai 1 vita xét 6 teen, Thi du 2: (Dé thi tuyén sinh Dai hoc khdi B- 2007) t Cho hinh chép tir gide déu S.ABCD canh day bing. a, Goi E li diém doi xing cia D qua trung diém ciia SA. Goi M,N twomg ing fi trung diém cia AE vi BC. Tim Ahoang céch theo a gitta hai ding thang MN. AC. Goi P 18 teung diém cia AB. Khi dé MP//EB (1) Ta co SEIDA vi SE = DA = SE/BC va SE = BC => SEBC la hinh binh hanh => EB//SC (2). Vay tir (1) va (2) suy ra MP//SC. Laie PNIZAC. nén (MPNy/(SAC) ) Tir (3) suy ra: d(MN, AC) =d((MNP),(SAC)) =d(HASAC) (4). 29«9 =HO= BD wi 4 © day 0 Ia giao diém ciia AC va BD. Tir(4) suy ra: d(MN,AC) : 1 Thi du 3: (D2 thi tuyén sinh Bai hoc khbi A-2006) Cho hinh lép phuong ABCD.A’B’C’D” canh bing 1. Goi M,N lin lugt ta 1 trung diém cia AB va CD. Tim khodng cach gitra hai duémg thang A’C va MN. \ Ta 66 BC/MN : = MNIMA'BC) 1 => d(MN,A'C)=d(MN,(A'BC)) i = d(M(A°BC)) w Tacs ALL A’B(ABIOA Laicé BC J (BAA'B") = BC L AL Tir d6 ALL (A°BC). Vithé néu ké MH/AL (He A°B) thi MHL (A'BC) va d(M,(A'BC)) = MH = Tar (1) va (2) suy ra: d(MN.A'C) = ‘© Nhdin xét: Céc ban hay so sinh bai gidi trén vai cach gidi thi dy nay bing phuong phap so sénh thé tich 1 48 trinh bay trong thi dy 3, §2 (sir dung phuong \ phap thé tich dé tim khoang céch) cia bai gidng I: it Thé tich khdi da dign. Thi dw 4: (Bé thi tayén sink Dai hoe khdi A - 2004) Cho hinh chép tir gide S.ABCD day la hinh thoi \ canh AB = V5, dutmg chéo AC = 4, SO = 2V2 va i SO vudng géc voi day ABCD, & day O Ia giao diém cia AC va BD. Goi M fi trung diém cia canh SC Tim khoang cach gita hai dung thing SA va BM. Gia Ta eé MOVISA => SA/(OMB) =34(SA,BM) = d(SA,(MOB)) = d(S,(MOB)) = d(C(MOB)) a (do MS = MC), Tac BOL AC; BOL SO (do SOL (ABCD)) => BO 1 (SAC). KéCH 1 OM (H € OM) => CH 4 (BOM). (do BO, 1 (OMC) => (BOM) 1 (MOC)).Trong tam giée OBC, ta c6: = _N22_ 26 MKOC=MOCH = CH= “72 25 @ Vay tir(1) va @) suy ra d(SA.BM) = d(C(MOB)). Nhiin xét- Ban hay so sinh céch gidi nay, véi céch gidi cing cua thi dy nay rnhung ding phyong phép “so sénh thé tich” d& duge trinh bay rong thi du 1, §2 cia bai gidng s6 1: Thé tich khoi da dign. Nhu d& néi 6 mue truée, bai ton ddi hoi tim khodng céch git hai duémg thing chéo nhau néi chung khéng cdn xée dinh duong vudng géc chung, Tuy nhién, trong m6t sé bai todn Iai ddi hoi xe dinh duémg vudng gée chung cia hai dung thing chéo nhau, 46 la mét yéu cau cao hon, Myc nay d& dinh dé trinh bay cach tim dung vuéng géc chung, Neuyén tic chung dé giai bai ton nhur sau: Xée dinh diém Mea, Neb sao MN a, MN 1 b, khi dé MN la dong vudng géc cia ca a va b. Van dé la. ché lam thé nao 48 xée dinh dirge hai diém M, N? . c Phuong phap tng quat (nhur da biét) ta giai hur sau: Dyng mat phiing (P) chita a va song song véi B. Lay mét diém B trén b, ké BB'<(P) (B'eE(P)). ane “Trong (P) qua B* dyng bb Goi M=anb’. TirM ké MN//BB' (N DD; 1 ALC. Do A:B,C,D; la hinh vudng nén A,C, | Bi) p TirddA,C, 1 (B,DD)) > AiG L B,D) Tir(1) 2) suy ra: B,D_1 (ABC) (3). Bay gid ta tim giao diém cia B,D vai (A; BC). la giao diém cia AB, va BA. Trong mat chéo (B,A;DA) 18 rang HC, AB,D=G Do B.H=HA =1¢,D CH= , => G la trong tém eda tam gide AiBC). Vi AiBC; la tam gide déu nén GH.L A,B, con GH.LB,D vi B,D 4. (A,B,C). Nhu thé GH la duamg vudng gée chung cia AyB va ByD nén né chinh la khoang cach gita A.B va B,D. Taco: H=tonet = d(A,B,B,D)= Bae Nhin vet Trong thi dy nay AIB 1 BID. lam trong thi du trén chin la sy thc hanh cdc bude 48 néu trong thi dy | Thi dy 2: Cho hinh tir dign déu ABCD eanh a= 6/3 em. Hay xée dinh v doan vudng gée chung cia hai durdng thing AB va CD. G Goi M va N tong img la cae trung diém ctia AB va CD. Do ABCD li tir dign déu, nén ta cé CM 1 AB va DM 1 AB = AB 1 (MCD) => AN MN Liludn tuong ty ed: CD.L(ANB) CD. MN. D_ Vay MN la duong vudng gée chung cia AB va CD. inh 49 daiThi du 3: Cho hinh chép S.ABC c6 day ABC la tam gidc vudng tai B, AB = a, BC = 2a, canh SA vudng géc voi day va SA = 2a. Xée dinh vi tinh 6 dai duemg vudng g6c chung cia hai during thang AB va SC. Gi Goi M va N lin luot la trung diém eta SC va vudng NBC => NS =NC => NM L SC. Vay MN la dung vudng gée chung cia AB va SC. Ta c6: Do dé MN? = M. Thi du Cho hinh chép S.ABCD 06 day ABCD 1a hinh vudng canh a, SA = h va SA vung oe voi mat phing (ABCD). Dymg va tinh d6 dai dug vudng ade chung ciia hai ding thing SC va AB. Gi Tacé AB 1 AD.AB 1 SA = ABL (SAD) => DC L (SAD) (do DC // AB). Vay SD li hinh chigu vudng gée cua SC trén (SAD). . Trong mat phing SAD, v@ AK L SD (Ke SD). Trong mat phang (SCD), ké KE/CD (Ee SC). Trong mat phing xac dinh bdi EK. AB (chi § EK//AB) ke EF// AK (Ke AB). Do AB 1 (SAD) > AB L AK > AB 1 EF(1) Taco: DC 4 (SAD) = (SDC) 4 (SAD). Vi(SDC) 9 (SAD) = SD va AK 1 SD =2 AK 1 (SCD). = AK L SC = EF 1 SC(2) Tir (1) (2) suy ra: EF ta duimg vudng gée chung ciia SC va AB. Dé thay: EF = AK ma ah reed a? +h __ Minin xét: Néu bai todn chi di hoi tim khodng eéch gidia SC va AB thi ta e6 thé fim nur saw 33Vi ABIICD = AB /i (SCD) =2.d(AB,SC) = d(AB,(SCD)) =4(A,(SCD)) (do AK 1 (SCD)) 2 AK =f Thi du 5: - Cho duong tron duing kinh AB = 2R trong mat phang (P). C la mot diém chay trén duéng tron. Trén dung thing di qua A va vudng gée ‘vai mat phing (P) lay diém $ sao cho SA =a < 2R. Goi E va F lan lot Ia trung diém cia AC va SB, Xée dinh vj tri cia C trén dung tron sao cho EF la duimg vudng géc chung ciia AC va SB. Do AC 1 BC => SC 1 BC (dinh Ii ba dong vudng gée). Tir d6 suy ra FA = FC (1) hur thé (1) ding v6i moi vi tricia C trén dudng tron. DE EF la during vudng géc chung ciia AC va SB vi thé chi cin EFL SB. Tacé EF 1 SB <> ES=EB <> ASAE = ABCE = BC=SA=a Vay C la duong giao cita hai duimg tron: dung tron duéng kinh AB = 2R da ccho va durdng tron tm B bén kinh a, Via <2R_nén tén tai 2 giao diém C nhu vay BAI TOAN XAC BINH GOC GIUA HAI DUONG THANG CHEO NHAU, GOC GIUA HAI MAT PHANG VA GIUA DUONG THANG VA MAT PHANG Bai todn xée dinh gée gita cae yéu t6 dudmg va mat phing trong khong gian fing la mot trong nhimg dang toan hay ip trong céc ki thi tuyén sinh vao Dai hoc "a0 ding trong nhitng nam gan dy. Cé hai logi ton chinh sau day: 1 Xée dinh gc « (c6 the la tim a, hod tim mot hm s6 wong gide mio dé cua a), 6 day a ld géc gitta hai dung thing chéo nhau, gita hai mat phing, hode gitta dirng thing va mat phiing. 2/ Tim digu kign dé céc géc a n6i trén nhn mot gid tri cho trude nao 46. (Chi ¥ néu a= 90° ta o6 cc bai todn vé quan hé vudng géc xét trong §1)._ Bé gidi bai {oan logi nay chi can nam ving céc dinh nghia vé cée géc trong kkhéng gian da durge hoe ki trong sich gido khoa & nha truéng phé théng, Logi 1: Cac bai toan xéc dinh géc trong hinh hoc khéng gian: Dé giai bai todn logi nay ta tién hanh theo hai bude sau day: ~ Gia sir cn xac dinh g6c a (hoge mot him s6 lugng gid cia géc a) gitta hai duting thing chéo nhau d va d’. Chon mot diém A thich hgp trén d. Qua A vé ‘urimg thing d; /d’. Kh db g6e c6 dinh A tao bai d va dy chinh ld g6e tgo bei d va 34- Trong mat phang xc dinh boi d va d), hoan toan dya vao cdc kién thie cia hinh hge phiang dé xéc dinh dé 1én cia géc a, hoge tinh him s6 lung gic ciia g6c a theo yéu cau dé bai, G day, thuong la cdc bai ton don gian vé hé thc lugng giée trong tam gide, hofe la cdc bai ton lugng gidc rit ca ban. Thi dy 1: (Dé thi tuyén sink ae ‘ge khdi A — 2008) tho lang try ABC.A’B'C’ c6 9 dai canh bén ing 2a, day la tam gide vuéng tei Ac AB = a, AC = ay3. Hinh chiéu vuéng géc cia dinh A’ trén mat phing (ABC) la trung diém cia canh BC. Tinh cosin cia gée gitta hai dong thing AA" va B’C’. Goi M la trung diém ciia BC. Trong mit phing (ABC), qua A ké d // BC (tie 18 d // B’C’ do BC//B'C’), khi d5: a= (ABC) = (AAA) ViBAC Ia tam gid vung tai A, nén ta e6 AM=MB=MC= BC =a, (vi BC? = AB? + AC? =a? +30? a), Do dé MAB ld tam gide déu canh a a Ké AH 1 BC, khi dé HM = HB = KéMK 1 d => A°K 1 d (inh li ba dudng vudng e6c). Dé thay ‘AHMK li hinh chit nhgt nén AK = HM = 5 ‘Trong tam gide vudng A’AK ta cd cosa =cos TAK =AK 2 =} AA 2a 4 Thi du 2: (Dé thi tayén sinh Dai hoc, BCav diing khdi B - 2008) Cho hinh chép S.ABCD c6 day ABCD 1a hinh vuéng canh bang 2a, SA =a, ‘SB = ay3 va mat phing (SAB) vudng géc vai mat phing day. Goi M,N lin. lugt fa trung diém etia AB, BC. Tim co: i Tacé SA SAB = 60° 2a nén ASB la tam gide vung t9i S vie Vi (SAB) vudng gic voi mat phing day nén néu ké SH 1 AB thi SH 1 (ABCD). a ‘Vi SAB = 60° nén SAM 18 tam gide déu => HA = HM. 35eee ‘Trong mat phing (ABCD) ké HK LMP => SK 1 MP (dinh ti ba dudng ——— | vudng géc) ta cé: (SM,DN) =SMK =a (do (MP//DN)) : MK _ MK : wee cea ‘Taco MK = MH cos HMK @ Tir (1) vi 2) suy ra cos Thi dts 3: (Dé thi tuyén sinh dai hye kisi A ~ 2004) s Cho hinh chop SABCD 6 day 18 hinh thoi canh bing V5. AC = 4 va chigu cao ca hinh, chop la SO = 2V2, 6 diy O li AC va BD. Goi H la teung di ‘g6e gta hai dung thing SA G m tia SC. Tim BM Vi MO/SA nén (SA,BM)=OMB (1) 6 BO LAC (day Ia hinh thoi) vi BOL SO (do SO 1 (ABCD)) = BO 4 (SAC) = BO 1 OM. D8 thy: SA = 23 => MO Yi80- |) -2 Cn Mo 3 Thi dy 4: (Dé thi tuyén sinh Dai hoc khai A - 2003) Cho hinh lip phiong ABCD.A'B'C'D" Tim s6 do ctia gée tao bai hai mat phang (BA'C) va (D'AC). G Ta c6 (BA'C)A(DA'C)=A'C => ADC Hi tam giée vudng tai D. Ke DHL A‘C. Hai Cam gide vudng ADC va A°BC bing nhau vi 6 chung canh huyén A’C va A°B = AD, nén suy ra BH A’C, Vay BHD chinh 1a géc ita hai mit phing (BAC) vi (DA‘C) ag tam gife A°DC ta c6: DA’DC = A’C.DH. pH =DALDC ava av? A wi 3 OMB = 30" => (SA, BM) = 30" Do dé : tan OMB =" Xét tam gic cin HBD dinh H véi up =np-22 a va BD =av2_ KéHK 1 BD>BK=KD Lr Vay gée gitta hai mat ph Chis Theo dinh nghia, oe Thi dus: ‘Trong mat (P) cho tam gie ABC vudng tai C, AB = 2a, CAB = 60°. Doan SA =a va vudig gée voi (P). Tinh sin (a), & day a la goe git hai mat phing (SAB) va (SBC) ie (BA’C) va (DA'C) bing 60°, a hai mat phang < 90°. Ké AH.LSC, AKI SB (HeSC. Ke SB) Do BC. AC, BC 1 SA = BC 1 (SAC) => (SBC) 4 (SAC). Do AK L SB nén HK L SB (dinh li ba dung vudng géc) Viy AKH = a a géc giita hai mat phing 8 (SAB) va (SBC). Taeé sina=A4 (1) AK Tacé AS.AC=AH.SC => AH = rr avs 5S Say? _vi0 4 c bai todn tim digu ign dé gée edn tim bang mot dai lung cho Thay lai vao (1) ta ¢6: sina = —— . 2a Logi rude: Phuong phap dé gidi loai todn nay nhur sau: - Xée dinh gée a (coi nhur bai ton c6 dinh ~ tie la bai todn thude loai 1). a - Vir digu ki . ta 66 mot phuong trinh don gin dé xéc dinh mot 86 da chon tir trade. Vige tim an s6 nay cho phép ta tim durgc loi gidi cia bai todn, Chi ¥ ring néu 6 bai toan: Tim diéu kign dé hai mat phang vudng 26¢ vi nhau, hoje hai duong thang vudng gée véi nhau. Voi dang nay bai toan da duge xét trong 81, va da duge dé cép dén trong céc bai todn thi tuyén sinh vio Dai ge. Cao ding (xem dé thi Bai hoc khdi A - 2002). 7Thi dy I: ‘Trong m&t phing (P) cho tam gide ABC vudng tai C, AB a, CAB = 60°, dogn SA = h va SA vuéng géc véi (P). Tim h sao cho géc gita hai mit phing (SAB) va (SBC) bing 60°. K@ AH L SC Va AK 1 SB(HeSC: K € 8B) Theo thi dy 6 logi 1, thi ARH = la géc gita hai mat phing (SAB) va (SBC). Tir 46: a= 60° essina lo AK 5 2 AH 2 Tach: aH=ASAC ah sc ASAB AK SB aa +h ‘Thay vao (1) suy ra: 4 Wa? +h? Thi dy 2: ‘Trong mat phng (P) cho hinh vudng ABCD canh bing a. Doan SA e8 dinh ‘vudng géc voi (P) tai A. M,N lan lot la hai diém di dong trén canh BC va CD. ‘Dat BM = u; DN = v. Chimg minh ring a(u + v) + uv =a’ la did edn va du dé hai m&t phang (SAM) va (SAN) tao vi nhau mot géc 45°, Tacé (SAM)(SAN)=SA ViSA L(ABCD) = AML SA, AN L SA Do vay MAN = a [a géc gitta hai mat phing (SAM) va (SAN). Tir d6: a= 45° <> NAD +BAM = 45° c= tan NAD+ BAM ce NAD san BAN 1 tan NAD tan BAM ea(u+a)+uy=a? =dpem. 38BAI TAP TY GIAT Bail: Hinh chép S.ABCD c6 day ABCD la hinh thoi canh a va SA = SB = SC = a 1/ Ching minh mat phing (ABCD) vudng géc v6i mat phing (SBD). 2/ Ching minh SBD 14 tam gide vubng tai S. : Bai 2: . Tir dign S.ABCD cé SA vudng gée véi m&t phing (ABC). Goi H va K lin Iugt la trong tm ctia cae tam giée ABC va SBC. 1/ Ching minh SC vudng géc voi mat phiing (BHK) va (SAC) 1. (BHK). 2/Chimg minh HK 1. (SBC) va (SBC) . (BHK). Bai 3: Trongn it phiing (P) cho hinh chit nhat ABCD. Qua A dung nita dudng thing, Ax vudng gée véi (P). Lay S la mot diém tiy ¥ trén Ax (S# A). Qua A dung mat phing (Q) vudng g6c voi SC. Gia sir (Q) cét $B, SC, SD lan luot tai B’,C’, D’ Ching minh AB’ . $B; AD’ SD va SB.SB’ = SC’. SC’=SD.SD" Bait: Cho lang tru dimg ABC.A’B'C’ diy la tam giéc ABC voi AB=AC, BAC =a. Goi M 1 teung diém cia AA* va gia sir mat phiing (CMB) tao véi dy (ABC) mot g6c B 1/Chimg minh CBC =8. 2/Chimg minh tan = cosB la digu kign edn va du dé BML MC’ Bai 5: Cho hinh chép S.ABCD fé hinh vudng canh a. ed SA = h va vudng gée véi mat phing (ABCD). Dung va tinh d dai doan vudng goe chung cia VSB vaCD. 2/ SC va BD, Dap sé V1 Khoing cach la BC = a. v2 2/ Khoang each li OH ==, 6 day O la tm cia day. avht +a’ Bai 6: Cho hinh chép tam gide S.ABC e6 day 1a tam gic déu canh 7a, canh SC vudng 6c voi mat phing (ABC) va SC = 7a. Tim khong céch gita hai dung thing SA va BC. Dap sé: a2 39Bai 7: Trong mat phing (P) cho hinh thoi ABCD 6 im 1a O va canh a va po oe i eae OB = a>. Trén duémg thing vuéng gée v6i mat phiing (ABCD) tai Olay diém S sao cho SB = a. . Tinh khong céch gita hai dung thing SA va BD. Bai 8: Cho hinh lap phuong ABCD.A’B°C’D’ c6 canh la a. Goi E, F va M lan ligt la trung diém cia AD, AB va CC’, Goi ola géc giita hai mat phing (ABCD) va (EFM). Tinh cos. Dip sé: au Be Trong mgt phing (P) cho hinh vuéng ABCD canh a, Dung doan SA vuéng ‘g6¢ véi (P) tai A. Goi M vt N lan luot 1a cée diém trén BC va CD. Bat BM = u, DN = v. Chémg minh riing a(u + v) + V3 uv =a7V3 [a didu kign can va di dé hai mat phiing (SAM) va (SAN) tg0 v6i nhau m9t oe 30°. 40