ÑEÀ CÖÔNG OÂN TAÄP

KINH TEÁ CHÍNH TRÒ

Caâu 1: Ñoái Töôïng Nghieân Cöùu Cuûa Kinh Teá Hoïc Chính Trò
Khaùi nieäm: Kinh teá hoïc chính trò laø moân khoa hoïc
xaõ hoäi nghieân cöùu caùc cô sôû kinh teá chung
cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi gaén vôùi moãi giai ñoaïn
phaùt trieån trong xaõ hoäi.
Ñoái töôïng nghieân cöùu:
. Quan heä xaõ hoäi(quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi
trong tieâu duøng…) ñeå hieåu baûn chaát trong quan
heä con ngöôøi, hieåu baûn chaát xaõ hoäi, giai caáp
khaùc.
. Cô sôû haï taàng, kieán truùc thöôïng taàng; Quy luaät
kinh teá, phaïm truø kinh teá.
. Quy luaät kinh teá : laø quy luaät phaûn aùnh
moái lieân heä taát yeáu, thöøông xuyeân laëp laïi
cuûa caùc ñoái töôïng kinh teá.
Phaïm truø kinh teá : laø nhöõng daáu hieäu ñaëc tröng
bieåu hieän söï hoaït ñoäng cuûa caùc quy luaät kinh
teá (mang tính tröøu töôïng, khaùch quan).
So saùnh quy luaät kinh teá – quy luaät töï nhieân :
0+Gioáng nhau : Ñeàu mang tính khaùch quan
khoâng phuï thuoäc vaøo con ngöôøi.
0+Khaùc nhau :Quy luaät kinh teá mang tính hieän
thöïc, gaén lieàn vôùi lòch söû. Noù chæ bieåu
hieän thoâng qua hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi;
Quy luaät töï nhieân mang tính beàn vöõng vaø
töï noù phaùt huy taùc duïng.
Heä thoáng quy luaät kinh teá : coù 3 daïng
0+Caùc quy luaät kinh teá chung : toàn taïi trong
moïi phöông thöùc saûn xuaát. Ví duï : quy luaät
taêng naêng suaát, quy luaät quan heä saûn
xuaát…
0+Caùc quy luaät chung, toàn taïi trong moät soá
phöông thöùc saûn xuaát( ví duï quy luaät giaù
trò).
0+Caùc quy luaät kinh teá ñaëc thuø : coù rieâng trong
töøng phöông thöùc saûn xuaát.
Yeâu caàu nghieân cöùu quy luaät kinh teá :
0+Khaùi nieäm quy luaät.
0+Noäi dung quy luaät.
0+Söï vaän duïng quy luaät.
0+Phaïm truø ñaëc tröng cuûa quy luaät.
0+Yeâu caàu cuûa quy luaät .
0+Taùc duïng cuûa quy luaät.
Caâu 2 : Taùi Saûn Xuaát Xaõ Hoäi Laø Gì ?
Taùi saûn xuaát xaõ hoäi vaø caùc loaïi hình :
. Taùi saûn xuaát : Laø quaù trình saûn xuaát dieãn ra
lieân tuïc vaø laëp laïi theo thôøi gian.
. Taùi saûn xuaát xaõ hoäi : Laø toång theå cuûa
nhöõng taùi saûn xuaát caù bieät trong moái quan
heä höõu cô vôùi nhau.
. Taùi saûn xuaát giaûn ñôn : Laø quaù trình taùi
saûn xuaát ñöôïc laëp aïi thöôøng xuyeân vôùi quy
moâ khoâng ñoåi.
. Taùi saûn xuaát môû roäng : Laø quaù trình taùi saûn
xuaát coù quy
0+Phaùt moâ taêng
trieån leân, coù
theo chieàu 2 hình thöùc :
roäng
0+Phaùt trieån theo chieàu saâu.
: naêng suaát lao
Goïi
W ñoäng
L0 : hieäu quaû söû
duïng voán.
S : soá saûn phaåm.
V : nhaân coâng lao ñoäng.
C : voán ñaàu tö saûn xuaát.
Ta coù : W = S S=W.V

L0 = S S = L0 . C

Gioáng nhau :
ñeàu laøm taêng soá löôïng saûn phaåm (S) vaø chieám
lónh thò tröôøng.
Khaùc nhau :
Taùi saûn xuaát theo chieàu roäng taêng S chuû yeáu
döïa vaøo taêng V vaø taêng C. Taùi saûn xuaát môû
roäng theo chieàu saâu chuû yeáu döïa vaøo taêng W
laø L0 töùc laø chuù troïng ñeán taêng naêng suaát lao
ñoäng vaø hieäu quaû söû duïng ñoàng voán. Taùi saûn
xuaát môû roäng theo chieàu roäng taêng saûn phaåm
ñaàu ra(S), vaø gia taêng daân soá.
Taùi saûn xuaát môû roäng theo chieàu saâu ngoaøi
vieäc taêng daân soá coøn thöïc hieän ña daïng hoùa
saûn phaåm.
Noäi dung cuûa taùi saûn xuaát xaõ hoäi :goàm coù 4 noäi
dung
. Taùi saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát, taùi saûn
xuaát ra quan heä saûn xuaát, taùi saûn xuaát söùc lao
ñoäng, taùi saûn xuaát moâi tröôøng soáng.
. Taùi saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát (quan troïng
nhaát) : coù theå buø ñaép cuûa caûi vaät chaát con
ngöôøi ñaõ söû duïng, ñaùp öùng nhu caàu cuûa xaõ
hoäi.
. Chæ tieâu ñaùnh giaù keát quaû taùi saûn xuaát
cuûa caûi vaät chaát laø toång hôïp saûn phaåm xaõ
hoäi. . . Toång hôïp saûn phaåm xaõ hoäiù laø toaøn
boä saûn phaåm do lao ñoäng trong caùc ngaønh
saûn xuaát ra trong moät naêm.
Taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng nhaèm :
. Duy trì löïc löôïng lao ñoäng.
. Baûo toàn phaùt trieån noøi gioáng.
Chuù yù ñeán : Soá löôïng lao ñoäng + chaát löôïng lao
ñoäng( trình ñoä hoïc vaán…)
Taùi saûn xuaát quan heä saûn xuaát :
Taùi taïo laïi caùc quan heä saûn xuaát(giai caáp, con
ngöôøi). Quan heä saûn xuaát phaûi phaùt trieån,
hoaøn thieän , quan heä saûn xu61t phuï thuoäc vaøo
trình ñoä lao ñoäng,vaø quan heä saûn xuaát theo
ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa.
Taùi saûn xuaát moâi tröôøng soáng : söï chaïy ñua saûn
xuaát, thöû nghieäm khoa hoïc laøm moâi tröôøng oâ
nhieãm. Vì vaäy phaûi quan taâm ñeán caûi thieän
moâi tröôøng.
Caùc khaâu taùi saûn xuaát xaõ hoäi : saûn xuaát, phaân phoái, trao
ñoåi, tieâu duøng.
. Saûn xuaát : laø khaâu ñaàu tieân, taïo ra saûn
phaåm, thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi, xaõ
hoäi.Phuï thuoäc vaøo giôùi haïn, quy moâ nguoàn löïc,
möùc ñoä khaû thi phuông aùn,taøi naêng,trình ñoä
nhaø quaûn lyù.
. Phaân phoái, trao ñoåi: laø khaâu trung gian, thuùc
ñaåy toác ñoä gaëp gôõ nhaø saûn xuaát vaø tieâu
duøng.
. Tieâu duøng : laø khaâu cuoái cuøng cuûa taùi saûn
xuaát. Laø ñoäng cô thuùc ñaåy saûn xuaát phaùt
trieån.
Tieâu duøng saûn phaåm, coù 2 loaïi : tieâu duøng caù
nhaân vaø tieâu duøng saûn xuaát.
Caâu 3 : Haøng Hoùa Vaø Thuoäc Tính Cuûa Haøng Hoùa? Tính
Chaát Hai Maët Cuûa Lao Ñoäng Saûn Xuaát Haøng Hoùa ?Phaân
Bieät Lao Ñoäng Xaõ Hoäi – Lao Ñoäng Tö Nhaân , Lao Ñoäng Giaûn
Ñôn – Lao Ñoäng Phöùc Taïp ? Haøng hoaù : laø saûn phaåm
cuûa lao ñoäng coù khaû naêng thoaû maõn nhu caàu
naøo ñoù cuûa con ngöôøi trong tieâu duøng ñeå trao
ñoåi.Coù 2 thuoäc tính : Giaù trò söû duïng & Giaù trò
trao ñoåi.
. Giaù trò söû duïng : laø coâng duïng cuûa saûn phaåm
coù khaû naêng thoûa maõn nhu caàu cuûa con
ngöôøi trong tieâu duøng.
Ñaëc
caàuñieåm
0+Boäc :
loä thoâng
cuûa con qua quaù trình thoûa maõn nhu
ngöôøi.
0+Moät haøng hoaù coù theå coù nhieàu coâng
duïng
0+Giaù trò söû duïng laø moät phaïm truø vónh vieãn
gaén lieàn vôùi cuoäc soáng. Hình thaùi:
0+Bieåu hieän ôû caùc tö lieäu saûn xuaát ( nhö
nguyeân lieäu, maùy moùc)
0+Bieåu hieän ôû caùc vaät phaåm phuïc vuï tieâu
duøng caù nhaân ( nhö löông thöïc, thöïc phaåm).
. Giaù trò trao ñoåi : mang tính tröøu töôïng, laø töông
quan veà soá löôïng giöõa haøng hoaù naøy vôùi
haøng hoaù khaùc trong trao ñoåi. Noù laø moät
phaïm truø tröøu töôïng giöõa nhöõng ngöôøi saûn
xuaát, chæ thoâng qua trao ñoåi.
Ñaëc ñieåm : Giaù trò haøng hoaù laø lao ñoäng tröøu
töôïng ñaõ keát tinh trong haøng hoaù.
Giaù trò do lao ñoäng keát tinh, thöôùc ño laø thôøi
gian.Giaù trò ñöôïc coi laø cô sôû trao ñoåi.Noù laø
moät phaïm truø tröøu töôïng giöõa nhöõng ngöôøi
saûn xuaát.Chæ thoâng qua trao ñoåi môùi coù giaù
trò.
Baûn chaát cuûa trao ñoåi haøng hoaù : ngöôøi ta chæ
ñoåi cho nhau nhöõng vaät coù coâng duïng khaùc
nhau nhöng giaù trò baèng nhau. Qua trao ñoåi giaù
trò ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn(giaù caû).
Tính chaát hai maët cuûa haøng hoaù :
Lao ñoäng saûn xuaát haøng hoaù coù tính 2 maët :
lao ñoäng cuï theå vaø lao ñoäng tröøu töôïng.
+ Lao ñoäng cuï theå : laø lao ñoäng cuûa moät ngheà
chuyeân moân nhaát ñònh coù ñoái töôïng, muïc
ñích, phöông phaùp, coâng cuï lao ñoäng rieâng ñaït
keát quaû rieâng.
+ Lao ñoäng tröøu töôïng : laø lao ñoäng xaõ hoäi
cuûa ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù khoâng keå ñeán
hình thöùc cuï theå cuûa noù. Noù taïo ra giaù trò
cuûa haøng hoaù. Maâu thuaãn vôùi lao ñoäng cuï
theå cuûa noù thoâng qua 2 thuoäc tính.
So saùnh lao ñoäng giaûn ñôn – lao ñoäng phöùc taïp :
. Lao ñoäng giaûn ñôn : ai cuõng tieán haønh ñöôïc,
khoâng ñoøi hoûi chuyeân moân.
. Lao ñoäng phöùc taïp : laø lao ñoäng qua ñaøo
taïo kyõ thuaät, caàn kyõ naêng chuyeân moân.
So saùnh lao ñoäng tö nhaân – lao ñoäng xaõ hoäi :
Lao ñoäng tö nhaân : laø lao ñoäng cuûa töøng caù
nhaân, saûn phaåm cuûa moãi caù nhaân. Laø lao
ñoäng mang tính töï phaùt.
Lao ñoäng xaõ hoäi : laø lao ñoäng do caù nhaân
hôïp thaønh, caàn phaûi coù ñieàu kieän saûn
phaåm cuûa caù nhaân.
Caâu 4: Trình Baøy Noäi Dung Yeâu Caàu Vaø Taùc Duïng Cuûa
Quy Luaät Giaù Trò ?
Noäi dung yeâu caàu cuûa quy luaät giaù trò :
Quy luaät giaù trò laø quy luaät kinh teá cuûa saûn
xuaát haøng hoaù. Noù quyeát ñònh caùc phöông
phaùp vaø caùc nguyeân taéc ño löôøng phaân phoái,
kích thìch lao ñoäng xaõ hoäi trong caùc ñieàu kieän
cuûa saûn xuaát haøng hoaù. Ôû ñaâu coù saûn xuaát
haøng hoaù thì ôû ñoù coù quy luaät giaù trò hoaït
ñoäng.
Theo quy luaät giaù trò vieäc saûn xuaát haøng hoaù
vaø trao ñoåi haøng hoaù phaûi döïa treân cô sôû hao
phí lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát, trao ñoåi phaûi döïa
treân cô sôû ngang giaù.
Taùc duïng cuûa quy luaät giaù trò :
Quy luaät giaù trò toàn taïi vaø hoaït ñoäng ôû caùc
phöông thöùc saûn xuaát coù saûn xuaát haøng hoaù
vaø coù nhöõng ñaëc ñieåm hoaït ñoäng rieâng bieät
tuøy thuoäc vaøo quan heä saûn xuaát thoáng trò.
Nhöng nhìn chung, quy luaät giaù trò ñeàu coù
nhöõng taùc duïng chuû yeáu :
. Ñieàu tieát saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù : Treân thöïc
teá haøng hoaù bao giôø cuõng vaän ñoäng töø nôi
giaù thaáp ñeán nôi giaù cao. Quy luaät giaù trò coù
taùc duïng ñieàu tieát söï vaän ñoäng ñoù, phaân
phoái caùc nguoàn haøng hoaù moät caùch hôïp lyù
hôn giöõa caùc vuøng, giöõa cung vaø caàu ñoái vôùi
caùc loaïi haøng hoaù trong xaõ hoäi.
. Thuùc ñaåy caûi tieán kyõ thuaät, taêng naêng suaát lao ñoäng :Trong
saûn xuaát haøng hoaù ñeå thu nhieàu lôïi nhuaän ,
ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù phaûi thöôøng xuyeân
thay ñoåi, caûi tieán chaát löôïng maãu maõ haøng hoaù
cho phuø hôïpnhu caàu thò hieáu ngöôøi tieâu duøng,
caûi tieán caùc bieän phaùp löu thoâng, baùn haøng ñeå
tieát kieäm chi phí löu thoâng vaø tieâu thuï saûn phaåm
nhanh hôn.
. Phaân hoaù nhöõng ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù : Söï taùc
ñoäng cuûa quy luaät giaù trò beân caïnh maët tích cöïc
cuøng daãn ñeán söï phaân hoaù nhöõng ngöôøi saûn
xuaát haøng hoaù thaønh ngöôøi giaøu, ngöôøi ngheøo.
Döôùi taùc ñoäng cuûa quy luaät giaù trò vaø caùc quy
luaät khaùc taát yeáu daãn ñeán keát quaû : nhöõng
ngöôøi coù ñieàu kieän saûn xuaát thuaän lôïi, coù trình
ñoä cao, … seõ phaùt taøi laøm giaøu. Ngöôïc laïi, nhöõng
ngöôøi khoâng coù ñieàu kieän treân hoaëc gaëp ruûi ro
tai naïn seõ bò maát heát voán, phaù saûn. Taùc duïng
naøy cuûa quy luaät giaù trò moät maët ñaøo thaûi caùc
yeáu keùm, kích thích caùc nhaân toá tích cöïc phaùt
trieån .
Caâu 5: Söï Chuyeån Hoùa Thaønh Tö Baûn ?
Coâng thöùc chung cuûa tö baûn: T- H – T ‘
MÑ tìm coâng thöùc chung, khaùi quaùt söï vaän ñoäng
cuûa tö baûn
So saùnh CT löu thoâng haøng hoaù giaûn ñôn vaø CT
chung cuûa tö baûn: Gioáng:
Ñeàu goàm coù:Haøng&tieàn;Mua&baùn Phaûn aùnh
söï vaän ñoäng cuûa neàn kinh teá haøng hoaù
Khaùc:
Trình töï haønh vi mua baùn: H – T –H (CT löu thoâng
haøng hoaù giaûn ñôn) baùn tröôùc, mua sau. T-H-T’
(CT löu thoâng cuûa tö baûn) mua tröôùc , baùn sau.
. Muïc ñích: H- T- H giaù trò söû duïng. T-H-T’ giaù trò.
. Tính chaát: H-T-H coù giôùi haïn, haønh vi keát thuùc.
T-H-T’ khoâng giôùi haïn, lieân tuïc.
Vaây: Tö baûn laø tieàn coù baûn naêng töï lôùn leân.
Tö baûn laø tieàn ñöôïc söû duïng laø phöông tieän
ñeå boùc loät lao ñoäng cuûa ngöôøi khaùc. Laø GT
coù khaû naêng mang laïi GT thaëng dö.
T-H-T’ laø coâng thöùc chung cuûa tö baûn.
Maâu thuaån cuûa coâng thöùc chung:
Döïa vaøo lyù luaän tieàn teä vaø caên cöù vaøo lyù
luaän giaù trò:
Giaù trò haøng hoaù do con ngöôøi laøm ra. Nhöng nhìn
coâng thöùc T-H-T’ , ta deã laàm töôûng tieàn cuõng
taïo ra giaù trò khi löu thoâng. Thöïc chaát tieàn khoâng
töï lôùn leân. Tieàn khoâng coù theå töï sinh ra
tieàn.Coøn löu thoâng khoâng taïo ra giaù trò thaëng
dö, chæ coù söï phaân phoái laïi löôïng giaù trò Coâng
thöùc chung maâu thuaån ôû choå: Löu thoâng khoâng
taïo ra giaù trò , nhöng giaù trò chæ ñöôïc taïo ra töø
löu thoâng.Löu thoâng laø ñieàu kieän, moâi tröôøng
taïo ra giaù trò, coøn nguoàn goùc cuûa giaù trò laø töø
lao ñoäng cuûa coâng nhaân.
Haøng hoaù söùc lao ñoäng:
-Ñieàu kieän söùc lao ñoäng trôû thaønh haøng hoaù :
Ngöôøi lao ñoäng töï do veà thaân theå , ñöôïc
quyeàn baùn söùc lao ñoäng. Ngöôøi lao ñoäng töï do
veà thaân theå nhöng khoâng coù tö lieäu saûn xuaát
. Söùc lao ñoäng cuõng coù hai thuoäc tính nhö
haøng hoaù , vaø coøn theâm nhöõng ñaëc tính
rieân.
-Giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng: laø coâng duïng
cuûa noù ñeå thoaû maõn nhu caàu cuûa ngöôøi mua
.Noù bao goàm:Giaù trò tö lieäu ñeå nuoâi soáng coâng
nhaân vaø gia ñình coâng nhaân.
Chöùa ñöïng chi phí ñaøo taïo , trang bò ngheà nghieäp.
Nhaän xeùt:
Giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng chòu söï chi
phoái cuûa 2 khuynh höôùng: Khuynh höôùng
laøm taêng (do nhu caàu)
Khuynh höôùng laøm giaûm (do daân soá taêng daãn
ñeán giaù trò haøng hoaù giaûm) Khaùc vôùi haøng
hoaù thoâng thöôøng : giaù trò haøng hoaù söùc lao
ñoäng mang tính thinh thaàn, tính lòch söû. Haøng
thoâng thöôøng coù söï tieâu duøng neân coâng duïng
giaûm ñeán 0.
Chuùng gioáng nhau ôû choå : ñeàu thoaû maõn nhu
caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng. Ngöôøi coâng nhaân lao
ñoäng saûn xuaát, thoânh qua ñoù taïo ra giaù trò
thaëng dö.
Keát luaän:
Tieàn chuyeån hoaù thaønh tö baûn khi söùc lao
ñoäng bieåu hieän qua haøng hoaù hay tieàn, vaän
ñoäng theo coâng thöùc chung: T-H-T’
Caâu 6: Saûn Xuaát Giaù Trò Thaëng Dö – Quy Luaät Kinh Teá Cô
Baûn Cuûa Chuû Nghóa Tö Baûn ?
Quaù trình saûn xuaát giaù trò thaëng dö :
Cô sôû kinh teá cuûa cheá ñoä TBCN laø cheá ñoä tö
höõu veà tö lieäu saûn xuaát neân quaù trình lao
ñoäng döôùi chuû nghóa TB coù ñaëc ñieåm :
Xem xeùt trong khuoân khoå töøng doanh nghieäp:
. Phaûn aùnh moái quan heä quaûn lyù giöõa nhaø TB vôùi
lao ñoäng laøm thueâ, ñieàu kieän toå chöùc kinh doanh
thuoäc veà nhaø tö baûn, coâng nhaân laø ngöôøi phuïc
vuï.
. Phaûn aùnh caùc quan heä phaân phoái, phaân chia
lao ñoäng, toaøn boä saûn phaåm laøm ra thuoäc veà
chi phoái cuûa nhaø tö baûn, coâng nhaân chæ ñöôïc
nhaän tieàn löông.
Xem xeùt trong toaøn boä neàn saûn xuaát Tö baûn :
. Saûn xuaát TBCN laø quaù trình taïo ra giaù trò söû
duïng, coâng duïng cho xaõ hoäi tieâu duøng.
. Saûn xuaát ra giaù trò vaø giaù trò thaëng dö, muïc
ñích vaø ñoäng cô cuûa saûn xuaát tö baûn laø saûn
xuaát ngaøy caøng nhieàu tieàn.
Ñònh nghóa giaù trò thaëng dö :
. Giaù trò thaëng dö laø phaàn giaù trò doâi ra ngoaøi
giaù trò söùc lao ñoäng do coâng nhaân taïo ratrong
quaù trình saûn xuaát bò nhaø tö baûn chieám duïng. Kí
hieäu : m
Nhaän xeùt :
Qua nhieân cöùu cho thaáy giaù trò thaëng dö laø
moät phaïm truø kinh teá, chæ roõ ngheà lao ñoäng
cuûañoäng
coâng cho
nhaân chianhaân.
coâng laøm 2 phaàn :
0+Phaàn thôøi gian thaëng dö taïo ra söï thaëng dö
cho nhaø tö baûn.
. Giaù trò thaëng dö laø phaïm truø kinh teá phaûn
aùnh quan heä boùc loät giöõa Tö baûn ñoái vôùi lao
ñoäng laøm thueâ.
. Giaù trò thaëng dö phaûn aùnh baûn chaát cuûa neàn
saûn xuaát TBCN.
. Giaù trò thaëng dö laø ñieàu kieän ñeå tích luõy tö
baûn vaø ñeå taùi saûn xuaát môû roäng, thuùc
ñaåy xaõ hoäi phaùt trieån.
Baûn chaát cuûa Tö baûn, tö baûn baát bieán vaø tö baûn khaû bieán :
Baûn chaát cuûa tö baûn :
. Tö baûn laø quan heä saûn xuaát xaõ hoäi töùc tö
baûn laø khaùi nieäm duøng ñeå chæ quan heä xaõ
hoäi cuûa 2 giai caáp ñoái khaùng : giai caáp tö saûn
vaø giai caáp voâ saûn.
. Tö baûn laø khaùi nieäm ñeå chæ phöông thöùc saûn
xuaát trong lòch söû.
Söï phaân chia tö baûn thaønh tö baûn khaû bieán vaø tö baûn baát bieán:
. Caên cöù cuûa vieäc phaân chia : döïa vaøo tính chaát
lyù luaän 2 maët cuûa lao ñoäng saûn xuaát haøng
hoaù cuûa Maùc chia ra 2 loaïi Tö baûn baát bieán vaø
Tö baûn khaû bieán.
Tö baûn toàn taïi 2 boä phaän :
0+boä phaän 1 : Tö lieäu saûn xuaát goàm maùy moùc,
nguyeân lieäu, vaät lieäu, naêng löôïng, ñoäng löïc,
nhaø xöôûng, kho. Noù coù ñaëc ñieåm laø ñieàu
kieän cuûa saûn xuaát. Trong quaù trình tham gia
saûn xuaát giaù trò cuûa noù ñöôïc baûo toàn vaø
chuyeån dòch vaøo saûn phaåm môùi. Ñoù laø tö
baûn baát bieán, kí hieäu laø C.
0+boä phaän 2 : laø söùc lao ñoäng cuûa coâng
nhaân, coù ñaëc ñieåm laø tham gia vaøo saûn
xuaát, luoân bieán ñoåi vaø taêng leân veà löôïng
neân goïi laø tö baûn khaû bieán, kí hieäu V.
. Muïc ñích vaø yù nghóa cuûa söï phaân chia :
Giuùp ta hieåu roõvai troø vaø vò trí cuûa töøng boä
phaän TB.Tö lieäu saûn xuaát laø ñieàu kieän cuûa
saûn xuaát.
Giuùp ta phaân tích vaø hieåu roõ keát caáu cuûa giaù
trò haøng hoaù. Haøng hoaù goàm 3 boä phaän baèng
toång C + V + m
Trong ñoù: C laø giaù trò TLSX ñaõ hao phí trong saûn
xuaát.
V laø giaù trò söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân.
m laø giaù trò thaëng dö( thu nhaäp cuûa nhaø
tö baûn)
Vieäc phaân chia Tb nhö treân giuùp ta hieåu roõ
baûn chaát cuûa TB ñoàng thôøi goùp phaàn vaøo
giaûi quyeát maâu thuaãn coâng thöùc chung cuûa tö
baûn. Thoâng qua nghieân cöùu giuùp ta hieåu roõ
baûn chaát vaø nguoàn goác cuûa giaù trò thaëng dö
chính laø töø lao ñoäng laøm thueâ cuûa coâng nhaân.
Ngaøy lao ñoäng, tyû suaát vaø khoái löôïng cuûa giaù
trò thaëng dö :
Ngaøy lao ñoäng laø moät khaùi nieäm chæ ñoä daøi
thôøi gian laøm vieäc moãi ngaøy cuûa ngöôøi lao
ñoäng.
Ñaëc ñieåm :
+ Thôøi gian caàn thieát taïo ra giaù trò söùc lao
ñoäng hay tieàn löông cuûa coâng nhaân vaø phaàn
thôøi gian thaëng dö taïo ra giaù trò thaëng dö cho
nhaø tö baûn. + Ngaøy lao ñoäng coù ñaëc ñieåm lôùn
hôn so vôùi thôøi gian caàn thieát ñieàu naøy ñaûm
baûoTö baûn coù lôïi vaø thueâ coâng nhaân. Ngaøy
lao ñoäng phaûi ngaén hôn 24 giôø. Toùm laïi ngaøy
lao ñoäng naèm trong khoaûng lôùn hôn thôøi gian
caàn thieát nhöng phaûi ngaén hôn 24 giôø.
+ Ngaøy lao ñoäng laø moät phaïm truø phaûn aùnh
töông quan thôøi gian laøm vieäc cho mình vaø nhaø tö
baûn cuûa coâng nhaân. Thoâng thöôøng ngöôøi thueâ
coâng nhaân muoán keùo daøi ngaøy lao ñoäng vì muïc
ñích laøm cho tyû suaát giaù trò thaëng dö taêng leân.
Tyû suaát giaù trò thaëng dö laø tyû soá tính theo %
giöõa giaù trò thaëng dö vaø giaù trò söùc lao ñoäng
cuûa coâng nhaân.
Coâng thöùc : m’ = m . 100%
Trong ñoù : m’ laø tyû suaát
giaù trò thaëng dö. m
laø giaù trò thaëng dö
V laø giaù trò söùc
lao ñoäng. Nhaän xeùt :
0+Tyû soá naøy noùi leân raèng nhaø TB boû ra 1
löôïng tieàn laø bao nhieâu thueâ coâng nhaân
thì seõ thu ñöôïc 1 giaù trò thaëng dö baèng baáy
nhieâu ( m = V).
0+Tyû suaát giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø
kinh teá phaûn aùnh trình ñoä saûn xuaát giaù
trò thaëng dö cuûa nhaø TB. Tyû suaát caøng cao
thì trình ñoä saûn xuaát cao, tyû suaát thaáp thì
trình ñoä saûn xuaát thaáp.
Khoái löôïng giaù trò thaëng dö : laø tích soá giöõa
tyû suaát giaù trò thaëng dö vôùi toång giaù trò
söùc lao ñoäng ñöôïc duïng.
M = m’ . ?V
Trong ñoù : M laø khoái löôïng GTTD
m’laø tyû suaát GTTD
V laø toång giaù trò söùc lao ñoäng.
Nhaän xeùt :
Khoái löôïng giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø
kinh teá phaûn aùnh töông quan thu nhaäp cuûa 2 giai
caáp Tö saûn vaø Voâ saûn ( phaûn aùnh quy moâ boùc
loät GTTD cuûa giai caáp tö saûn ñoái vôùi giai caáp
coâng nhaân laøm thueâ).
Hai phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö :
. Saûn xuaát giaù trò thaëng dö tuyeät ñoái : laø GTTD thu
ñöôïc nhôø keùo daøi ngaøy lao ñoäng. Trong khi thôøi
gian lao ñoäng caàn thieát khoâng thay ñoåi. Nhaän xeùt
: nhôø keùo daøi thôøi gian lao ñoäng, maø thôøi gian
lao ñoäng thaëng dö taêng leân töông öùng. Tyû suaát
GTTD seõ taêng leân. Bieän phaùp cô baûn ñeå thöïc
hieän phöông phaùp naøy laø : taêng cöôøng ñoä lao
ñoäng vaø keùo daøi thôøi gian lao ñoäng. Nhöng
phöông phaùp naøy luoân bò giôùi haïn vì ngaøy lao
ñoäng luoân coù giôùi haïn vaø bò coâng nhaân phaûn
ñoái.
. Saûn xuaát giaù trò thaëng dö töông ñoái : duøng ñeå chæ
GTTD thu ñöôïc nhôø ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng
caàn thieát, trong khi ñoä daøi ngaøy lao ñoäng
khoâng ñoåi.
Nhaän xeùt : Nhôø ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn
thieát maø giaù trò thaëng dö taêng leân, bieän phaùp
thöïc hieän phöông phaùp naøy laø taêng naêng suaát lao
ñoäng. Phöông phaùp naøy khoâng bò giôùi haïn, luoân
ñaùp öùng nhu caàu, tham voïng cuûa nhaø TB, thöïc
hieän phöông phaùp naøy khoâng bò phaïm luaät keùo
daøi thôøi gian lao ñoäng. Phöông phaùp naøy ñöôïc
thöïc hieän chuû yeáu ôû caùc nöôùc phaùt trieån, trình
ñoä daân trí cao, coù tieàm naêng veà khoa hoïc kyõ
thuaät.
Giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch :
. Khaùi nieäm : GTTD sieâu ngaïch laø GTTD thu ñöôïc troäi
vöôït hôn so vôùi
GTTD bình thöôøng, noù laø soá cheânh leäch giöõa
thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát ( hay chi phí
saûn xuaát trung bình ) vôùi thôøi gian lao ñoäng caù
bieät ( chi phí caù bieät ).
msn = CPSXXH – CPCB
Toùm laïi : söï hình thaønh GTTD sieâu ngaïch laø do
chi phí saûn xuaát caù bieät. GTTD sieâu ngaïch coù
baûn chaát laø hình thaùi bieán töôùng cuûa GTTD
töông ñoái.
Vai troø vaø ñaëc ñieåm cuûa GTTD sieâu ngaïch :
GTTD sieâu ngaïch laø ñoäng löïc, laø söùc huùt ñoái
vôùi caùc doanh nghieäp. GTTD sieâu ngaïch coù ñaëc
ñieåm laø luoân di chuyeån, bieán ñoåi trong xaõ hoäi,
di chuyeån theo höôùng töø doanh nghieäp naøy sang
doanh nghieäp khaùc ( caùc doanh nhieäp coù chi phí
caù bieät < chi phí xaõ hoäi ).
Quy luaät kinh teá cô baûn cuûa CNTB :
Khaùi nieäm : Quy luaät kinh teá cô baûn laø quy luaät kinh teá
phaûn aùnh baûn chaát,
ñoäng cô vaø nhöõng phöông tieän ñeå ñaït ñöôïc muïc
ñích cuûa neàn kinh teá gaén vôùi moãi cheá ñoä
nhaát ñònh. Thöôøng thì cheá ñoä xaõ hoäi bò chi
phoái bôûi moät quy luaät kinh teá cô baûn.
Noäi dung vaø yeâu caàu cuûa quy luaät : saûn xuaát ngaøy
caøng nhieàu GTTD cho xaõ hoäi Tö baûn, baát luaän
vieäc saûn xuaát ra caùi gì vaø baèng phöông phaùp
naøo. Trong xaõ hoäi tö baûn quaù trình kinh doanh
trong thò tröôøng GTTD bieåu hieän thoâng qua lôïi
nhuaän. Lôïi nhuaän laø keát quaû cuûa vieäc saûn
xuaát kinh doanh ñöôïc tính baèng hieäu soá daân soá
vôùi chi phí.
Kí hieäu : P = DS – CP = ñaàu ra – ñaàu vaøo.
Muïc tieâu cuûa lôïi nhuaän : muïc tieâu soá moät
cuûa doanh nghieäp doanh nhaân laø toái ña hoaù lôïi
nhuaän.
Söï ra ñôøi cuûa phöông thöùc saûn xuaát Tö baûn chuû nghóa :
Tö baûn chuû nghóa laø moät trong 5 phöông thöùc
saûn xuaát, ñaây laø phöông thöùc saûn xuaát thöù
tö. Xuaát hieän döïa vaøo 2 ñieàu kieän :
0+Trong xaõ hoäi xuaát hieän moät lôùp ngöôøi maø
hoï tích luõy ñöôïc trong tay moät löôïng taøi chính
coù ñuû khaû naêng môû nhaø maùy, coâng
xöôûng, ñaây laø giai caáp chuû xöôûng.
0+Trong xaõ hoäi coù ñoâng ñaûo ngöôøi lao ñoäng
khoâng coù tö lieäu saûn xuaát ñaây laø giai caáp
voâ saûn laøm thueâ.
Chuû nghóa tö baûn xuaát hieän ñaây laø giai ñoaïn
hôïp taùc giaûn ñôn. Chuû nghóa tö baûn ra ñôøi
döïa vaøo quaù trình tích luõy nguyeân thuûy tö
baûn, quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän baèng
coâng cuï baïo löïc.
Caâu 7: Tích Luõy Tö Baûn ? Quy Luaät Tích Luõy Tö Baûn
? Thöïc chaát vaø ñoäng cô cuûa tích luyõ tö baûn :
. Ñieàu kieän ñeå tích luyõ : Thu nhaäp > so vôùi möùc
tieâu thuï caàn thieát
. Ñoäng cô tích luyõ: Mô roäng qui moâ saûn xuaát , toái
ña hoaù lôïi nhuaän. Thöïc chaát laø quaù trình tö baûn
hoaù giaù trò thaëng dö, taùi saûn xuaát môû roäng.
. Phaïm vi: töøng doanh nghieäp (caù bieät ) , ôû
neàn khinh teá(roäng) Ñeå tích luyõ: khoâng ñöôïc
tieâu duøng lôïi nhuaän lôïi nhuaän thu ñöôïc, phaûi
daønh moät phaàn ñeå laøm voán môû roäng cô sôû
saûn xuaát.
Nhaân toá aûnh höôûng ñeán tích luyõ tö baûn:
Phuï thuoäc vaøo 3 nhoùm:
+Khoái löôïng giaù trò thaëng dö thu ñöôïc (M)
maø (M) laïi phuï thuoäc: +Tæ suaát giaù trò
thaëng dö.
+Naêng suaát lao
ñoäng. Qui moâ cuûa
tö baûn öùng tröôùc.
. Tæ leä phaân chia giaù trò thaëng dö.
. Söï cheânh leäch giöõa tö baûn söû duïng vaø tö baûn
tieâu duøng.
. Qui luaät tích luyõ tö baûn:
Tích tuï vaø taäp trung tö baûn.
a/ Tích tuï: laø quaù trình taêng qui moâ cuûa tö baûn caù
bieät baèng caùch gom goùp
, tích luyõ giaø trò thaëng dö ñeå thöïc hieän taùi saûn
xuaát môû roäng. Noù phuï thuoäc vaøo khoái löôïng
giaù trò thaëng dö vaø töøng doanh nghieäp. Noù
phaûn aùnh moái quan heä giöõa tö baûn vaø lao
ñoäng.
Tích tuï luoân phuï thuoäc vaøo lôïi nhuaän.
Ñaëc ñieåm: Dieãn ra nhanh trong thôøi kyø
caïch tranh töï do. Keát quaû: Tích tuï hình
thaønh neân ñaïi coâng ty, môû roäng qui moâ
saûn
xuaát.
b/ Taäp trung tö baûn: laø quaù trình laøm taêng qui moâ
cuûa tö baûn caù bieät.
Tieán haønh döïa vaøo 2 bieän phaùp:
Hôïp löïc veø voán & Cöôõng böùc, thoân thính kinh
teá.
Taäp trung tö baûn phaûn aùnh moái quan heä giöõa
caùc coå ñoâng lôùn trong hoäi ñoàng quaûn trò.
. Phaïm vi: toaøn xaõ hoäi, khoâng giôùi haïn. Coù
theå dieãn ra treân töøng ngaønh, töøng lónh vöïc .
. Ñaëc ñieåm: Laø bieåu hieän cuûa taäp trung hoaù
saûn xuaát laø ñieàu kieän ñeå xaõ hoäi hoaù neàn
kinh teá.Keát quaû: laøm taêng voán taäp trung .Nhaän
xeùt: Tích tuï vaø taäp trung ñaùp öùng moät phaàn
nhu caàu cuûa nhaø saûn xuaát lôùn.
Caáu taïo höõu cô tö baûn: goàm coù hai maët: maët
vaät chaát vaø giaù trò. Caáu taïo tö baûn veà vaät
chaát vaø kyõ thuaät: Goàm TLSX vaø söùc lao ñoäng
. Tæ leä giöõa soá löôïng tö lieäu saûn xuaát vaø soá
lao ñoäng söû duïng laø caáu taïo kyõ thuaät.
Caáu taïo tö baûn veà maët giaù trò : goàm giaù trò
söùc lao ñoäng . Tæ leä giöõa 2 boä phaän naøy goïi
laø caáu taïo giaù trò tö baûn .Hai maët vaät chaát vaø
kyõ thuaät luoân coù quan heä vôùi nhau , dieãn taû
moái quan heä ñoù Mac duøng khaùi nieäm : Caáu taïo
höõu cô .
Caáu taïo höõu cô tö baûn : laø caáu taïo giaù trò do
caáu taïo kinh teá quyeát ñònh vaø phaûn aùnh
nhöõng bieán ñoåi cuûa kinh teá ñoù. Caáu taïo höõu
cô tö baûn = C/V C: giaù trò tö lieäu saûn xuaát
V: giaù trò söùc lao ñoäng.
Caâu 8: Lôïi Nhuaän Bình Quaân Vaø Giaù Caû Saûn Xuaát ? Söï
Hình Thaønh Giaù Trò Thò Tröôøng ? Caïnh Tranh Ngaønh ?Söï
Chuyeån Hoùa Giaù Trò Haøng Hoùa Thaønh Giaù Trò
Chi phí saûn xuaát ,lôïi nhuaän vaø tæ suaát
lôïi nhuaän : a/ Chi phí saûn xuaát: Kí hieäu
(K)
Giaù trò haøng hoaù
=c+v+m K=c+
v
Giaù trò haøng hoaù = K = m
Muïc ñích: nghieân cöùu ñeå vaïch traàn baûn chaát
cuûa tö baûn . Khi xuaát hieän K, giaù trò thaëng dö
chuyeån hoaù mang hình thöùc tö baûn môùi laø lôïi
nhuaän (P). Töø ñoù GTHH = K + P
b/ Lôïi nhuaän : töùc laø giaù trò thaêng dö ñöôïc so saùnh vôùi
toaøn boä tö baûn öùng
tröôùc.
kinh Laø keát quaû cuûa ñaàu tö
doanh.
-Lôïi nhuaän = P = – Chi
Doanh soá phí
Doanh soá = G * :giaù
Q (G caû Q : saûn löôïng)
Ñaët ñieåm: Lôïi nhuaän phuï thuoäc P = P’
tæ suaát lôïi nhuaän * K
Tæ suaát lôïi nhuaän laø tæ soá tính theo % giöõa lôïi
nhuaän (giaù trò thaêng dö) vôùi tö baûn öùng tröôùc.
P’ = m/K * 100% = P / K
Caïnh tranh ngaønh vaø söï hình thaønh giaù trò thò tröôøng:
Coù hai hình thöùc caïnh tranh: + Trong noäi boä ngaønh
+ Giöõa
caùc
ngaønh
a/ Caïch tranh noäi boä ngaønh: laø caïch tranh giöõa caùc
doanh nghieäp trong cuøng moät ngaønh saûn xuaát
cuøng moät loaïi saûn phaåm. Vd: Giöõa caùc xí
nghieäp may trong ngaønh may.
Muïc ñích: chieám laáy ñieàu kieän thuaän lôïi trong
kinh doanh ( coâng ngheä, qui moâ, nhaâ löïc)
Ñoäng cô: lôïi nhuaän sieâu ngaïch.
Bieän phaùp caïnh tranh: nhieàu caùch. Cô baûn
nhaát laø caûi tieán kyõ thuaät, ñoåi môùi quaûn lyù
– naâng cao naêng suaát – giaûm giaù saûn phaåm.
Keát quaû: Hình thaønh giaù trò thò tröôøng cuûa
haøng hoaù. Giaù trò thò tröôøng do ngöôøi cung
öùng qui ñònh.
b/ Caïch tranh ngaønh: laø caïch tranh giöõa caùc
ngaønh saûn xuaát vôùi nhau trong neàn kinh teá.
Bieän phaùp töï do di chuyeå tö baûn , voán töø ngaønh
naøy sang ngaønh khaùc.
Quaù trình naøy dieãn ra töï phaùt do lôïi nhuaän taùc
ñoäng.
Quaù trình naûy laøm cho cô caáu kinh teá ñieàu chænh
laïi thöôøng xuyeân.
Keát quaû daãn ñeán hình thaønh lôïi nhuaän bình
quaân.
Söï chuyeån hoaù giaù trò haøng hoaù thaønh giaù trò
saûn xuaát:
Nguyeân nhaân: do caïch tranh giöõa caùc ngaønh daãn
ñeán söï chuyeån hoaù cuûa
qui luaät giaù trò thaêng dö thaønh qui luaät lôïi
nhuaän bình quaân. GTHH
chuyeån thaønh giaù caû saûn xuaát.
Giaù caø saûn xuaát = chi phí + lôïi nhuaän bình
quaân = K + P
Lôïi nhuaän bình quaân: laø lôïi nhuaän baèng nhau
cho nhöõng nhaø tö baûn
ñöôïc ñaàu tö vaøo caùc ngaønh saûn xuaát khaùc nhau.

Coâng thöùc:

P
= P’ * K
Caâu 9: Tö Baûn Cho Vay ,Lôïi Töùc ? Coâng Ty Coå Phaàn ?
Thò Tröôøng Chöùng Khoaùn ?
Tö baûn cho vay, lôïi töùc (Z), tyû suaát lôïi töùc (Z’) :
Tö baûn cho vay : laø tö baûn tieàn teä maø ngöôøi chuû
cuûa noù cho nhaø tö baûn khaùc vay ñeå kinh
doanh, sau moät thôøi gian thu veà keøm theo moät
soá tieàn lôøi ( lôïi töùc ).
Lôïi töùc : laø moät phaàn cuûa lôïi nhuaän bình quaân
maø ngöôøi vay phaûi traû cho ngöôøi cho vay veà
quyeàn sôû höõu tieàn teä. Lôïi töùc laø moät phaàn
cuûa giaù trò thaëng dö. Kí hieäu: Z
Lôïi töùc phuï thuoäc vaøo tyû suaát lôïi töùc : Z = Z’
.K
Tyû suaát lôïi töùc laø tyû soá tính theo phaàn traêm
giöõa lôïi töùc vaø soá tieàn cho vay
Z’ = Z/K * 100%
Trong thò tröôøng Z’ luoân dao ñoäng phuï thuoäc vaøo
nhieàu
0+Quan yeáu toá
heä cung - caàu soá tieàn cho vay
0+Chæ soá laïm phaùt cuûa neàn kinh teá
0+Tình hình saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù
0+Laõi suaát naèm trong khoaûng vaän ñoäng 0 < Z’
< P’

Tín duïng tö baûn chuû nghóa :

Quan heä tín duïng laø quan heä vay möôïn, kinh
doanh tieàn teä. Coù 2 hình thöùc :
Tín duïng thöông nghieäp : laø quan heägiöõa caùc
nhaø tö baûn vôùi nhau. Tín duïng ngaân haøng : Laø
quan heä giöõa ngaân haøng vaø caùc nhaø tö baûn
Ngaân haøng laø moät loaïi doanh nghieäp chuyeân
kinh doanh tieàn teä vaø laøm moâi giôùi giöõa
ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay. Heä thoáng ngaân
haøng coù caáp
0+Moät 2 loaïi : moät
:chæ coù caáp vaø
ngaân hai caáp.
haøng trung öông.
0+Hai caáp : goàm ngaân haøng trung öông vaø
ngaân haøng thöông maïi. Ngaân haøng laø
trung taâm tieàn maët, laø thuû quyõ cuûa xaõ
hoäi, laø trung taâm thanh toaùn.
Hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng : coù 2 nghieäp vuï
Nhaän göûi (Z tg) : huy ñoäng voán , thu huùt voán.
Ñeå thöïc hieän chöùc naêng naøy phaûi thöïc hieän
chính saùch laõi suaát tieàn göûi cho ngöôøi göûi.
Cho vay ( Z cv) : phaân boå voán cho caùc doanh
nghieäp, caùc hoä vay ñeå kinh doanh. Taát caû moïi
ngöôøi ñeàu ñöôïc vay voán nhöng phaûi thoaû ñieàu
kieän :
0+Coù döï aùn khaû thi
0+Coù theá chaáp taøi saûn
0+Nhaän ñöôïc söï baûo laõnh cuûa ngöôøi thöù ba.
Ngaân haøng quy ñònh laõi suaát cho vay, ñoàng
thôøi cam keát traû laõi ñuùng kyø. Lôïi nhuaän
ngaânhaøng : Toång lôïi töùc cho vay tröø ñi toång lôïi
töùc tieàn göûi Lôïi nhuaän ngaân haøng = ? Z cv - ?
Z tg
Coâng ty coå phaàn, thò tröôøng
chöùng khoaùn : Coâng ty coå
phaàn :
Laø 1 hình doanh nghieäp maø voán do nhöõng ngöôøi
tham gia ( coå ñoâng) ñoùng goùp.
Ñaëc ñieåm
0+Laø: moät toå chöùc kinh doanh nhieàu chuû
theå
0+Laø moät loaïi hình cuûa coâng ty traùch nhieäm
höõu haïn
0+Quan heä trong coâng ty phuï thuoäc
vaøo tyû leä goùp voán. Coå ñoâng :
Ngöôøi sôû höõu coå phieáu trong
coâng ty. Coù 2 loaïi
0+Coå ñoâng saùng laäp : ngöôøi laäp coâng ty,
phaùt haønh coå phieáu.
0+Coå ñoâng thöôøng : goùp voán.
Quyeàn lôïi : ñöôïc chia laõi, ñöôïc tham gia döï ñaïi hoäi
coå ñoâng.
Coå phieáu : laø moät loaïi chöùng khoaùn, laø vaên töï
ghi nhaän söï goùp voán cuûa coå ñoâng. Coù nhieàu
loaïi coå phieáu : coù teân, khoâng teân, loaïi ñöôïc
sang nhöôïng, loaïi khoâng ñöôïc sang nhöôïng. Coå
phieáu ñöôïc giao dòch teân thò tröôøng chöùng
khoaùn.
Thò tröôøng chöùng khoaùn :laø nôi mua baùn
caùc loaïi chöùng khoaùn. Chia laøm 2 loaïi : thò
tröôøng
0+Thòsô caáp vaø
tröôøng sôthò
caáptröôøng
: mua thöù caáp.
ban coå phieáu thöôøng
0+Thò tröôøng thöù caáp : laø nôi trao ñoåi maø giaù
coå phieáu khoâng nhaát thieát ghi treân ñoù.
Thöôøng phuï thuoäc vaøo 2 yeáu toá :
Lôïi nhuaän coå phieáu
mang laïi Tyû suaát lôïi
töùc, tieàn göûi ngaân
haøng Gcoå phieáu =
Pcoå phieáu / Z’
Caâu 10: Neâu Caùc Hình Thöùc Ñòa Toâ ?
Coù 2 hình thöùc ñòa toâ : ñòa toâ cheânh leäch vaø ñòa
toâ tuyeät ñoái.
Ñòa toâ cheânh leäch :
. Ñòa toâ cheânh leäch laø giaù trò thaëng dö sieâu
ngaïch thu ñöôïc treân nhöõng maûnh ruoäng coù
ñieàu kieän saûn xuaát thuaän lôïi.
Ñòa toâ cheânh leäch : laø soá cheânh leäch giöõa giaù
caû saûn xuaát chung ñöôïc quy ñònh bôûi chi phí
saûn xuaát treân ruoâng ñaát xaáu nhaát vôùi giaù caû
caù bieät treân caùc ruoäng ñaát trung bình vaø xaáu.
Phaân loaïi ñòa toâ : goàm coù Ñòa toâ cheânh leäch1
vaø Ñòa toâ cheânh leäch 2 Ñòa toâ cheânh leäch
1 : phuï thuoäc vaøo vò trí ñòa lyù thuaän lôïi,
vaøo töï
nhieân
Ñòa toâ cheânh leäch 2 : phuï thuoäc vaøo
quaù trình thaâm canh So saùnh ñieàu kieän
thuaän lôïi giöõa coâng nghieäp vaø noâng
nghieäp :
Coâng nghieäp Noâng nghieäp
Coâng cuï lao ñoäng hieän ñaïi
- Quaûn lyù tieán tieán, nguoàn nhaân löïc lôùn, deã
thay ñoåi. - Phuï thuoäc vaøo
ñoä phì nhieâu ñaát ñai, vò trí ñòa lyù thuaän lôïi.
Ñòa toâ tuyeät ñoái :
Ñòa toâ tuyeät ñoái : laø khoaûn lôïi nhuaän sieâu ngaïch
ngoaøi lôïi nhuaän bình quaân do caáu taïo höõu cô cuûa
tö baûn trong noâng nghieäp thaáp hôn trong coâng
nghieäp maø nhaø tö baûn thueâ ruoäng ñaát noäp cho
ñòa chuû. Trong thöïc teá ñòa toâ tuyeät ñoái laø toaøn
boä soá cheânh leäch giöõa giaù trò vaø giaù caû saûn
xuaát.

Caâu 11: Taêng Tröôûng Kinh Teá Vaø Hieäu Quaû

Kinh Teá ? Taêng tröôûng kinh teá :
Taêng tröôûng kinh teá laø moät khaùi nieäm duøng ñeå
chæ söï gia taêng cuûa cuûa caûi vaät chaát maø xaõ
hoäi taïo ra haøng naêm. Nhòp ñieäu taêng tröôûng kinh
teá thöôøng bieåu thò ôû toác ñoä taêng tröôûng toång
saûn phaåm xaõ hoäi vaø thu nhaäp quoác daân. Ñeå
ñaùnh giaù toác ñoä taêng tröôûng kinh teá ngöôøi ta
duøng caùc chæ tieâu sau :
+ Chæ tieâu cuûa Caùc Maùc : 2 chæ tieâu
Toång saûn phaåm xaõ hoäi : laø toång soá cuûa caûi
vaät chaát maø xaõ hoäi taïo ra haøng naêm. Theo
Mac nghieân cöùu treân 2 maët : hieän vaät vaø giaù
trò
. Hieän vaät : thöïc theå hieän vaät, caáu truùc, goàm 2
boä phaän : toaøn boä tö lieäu saûn xuaát maø xaõ
hoäi taïo ra haøng naêm, toaøn boä tö lieäu tieâu
duøng taïo ra haøng naêm.
. Giaù trò : toång saûn phaåm xaõ hoäi goàm 3 boä phaän
, kí hieäu :
Giaù trò = C + V + m
Trong ñoù : C laø giaù trò tö lieäu saûn xuaát
vaø hao phí trong saûn xuaát. V laø
toång giaù trò söùc lao ñoäng ( toång
quyõ tieàn löông ) m laø giaù trò thaëng
dö.
Thu nhaäp quoác daân : laø toång saûn phaåm xaõ hoäi sau
khi ñaõ tröø ñi phaàn buø
ñaép tö lieäu saûn xuaát ñaõ hao phí trong saûn
xuaát. Ñöôïc xem xeùt bôûi 2 maët : hieän vaät vaø
giaù trò .
Hieän vaät: goàm toaøn boä caùc tö lieäu tieâu duøng
vaø phaàn tö lieäu saûn xuaát ñeå taùi saûn xuaát
môû roäng.
Giaù trò : thu nhaäp quoác daân = V + m
0+Theo chæ tieâu cuûa Lieân hieäp quoác : Hieäu
soá thu nhaäp cuûa ngaønh tröø chi phí ngaønh
ñoù.
Chæ tieâu quan troïng nhaát laø GDP : toång giaù trò
gia taêng cuûa caùc ngaønh saûn xuaát trong nöôùc
tính theo töøng naêm.
Chæ tieâu GNP : GNP = GDP – Giaù trò töông öùng bò
chuyeån ra nöôùc ngoaøi
0+phaàn giaù trò töø beân ngoaøi ñöa vaøo trong
nöôùc .
Coâng thöùc taêng tröôûng :
Toác ñoä taêng tröôûng GDP = GDPX - GDPG* 100%
Trong ñoù : X chæ naêm xem xeùt ;G chæ naêm
goác(naêm xuaát phaùt )
Phaùt trieån kinh teá :
Khaùi nieäm : phaùt trieån kinh teá laø moät phaïm truø
duøng ñeå chæ söï taêng tröôûng keát hôïp vôùi söï
bieán ñoåi vaø phaùt trieån cô caáu inh teá xaõ hoäi
theo höôùng tieán boä.
Tieâu chuaån ñaùnh giaù moät quoác gia phaùt trieån :
0+Nöôùc phaùt trieån laø nöôùc coù cô caáu kinh
teá hieän ñaïi ( cô caáu ngaønh saûn xuaát goàm
quan heä 3 ngaønh coâng nghieäp, noâng
 nghieäp vaø dòch vuï).
0+Kyõ thuaät saûn xuaát tieân tieán.
0+Cô caáu daân cö vaø lao ñoäng tieán boä.
0+Chæ soá HDI : chæ soá phaùt trieån con ngöôøi(thu
nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi cao, tuoåi thoï bình
quaân, trình ñoä daân trí, an ninh cuûa moâi
tröôøng soáng ).
Caâu 12 : Nhöõng Ñaëc Ñieåm Kinh Teá Cô Baûn Cuûa Chuû
Nghóa Tö Baûn Ñoäc Quyeàn ?
Taäp trung saûn xuaát vaø caùc toå chöùc ñoäc quyeàn :
Neàn saûn xuaát tö baûn ñöôïc taäp trung cao ñoä theo
töøng ngaønh, töøng lónh vöïc, theo quy moâ saûn
xuaát vaø keát quaû laø hình thaønh nhöõng toå chöùc
ñoäc quyeàn. Toå chöùc ñoäc quyeàn : laø lieân minh
kinh teá lôùn, naém trong tay phaàn lôùn cô sôû saûn
xuaát, chi phoái nhöõng hoaït ñoäng cuûa xaõ hoäi.
Coù 5 hình thöùc ñoäc quyeàn :
0+Kartell : laø loaïi lieân minh ñoäc quyeàn veà
giaù caû, thò tröôøng, caùc thaønh vieân trong
toå chöùc naøy vaãn ñoäc laäp trong saûn xuaát
löu thoâng.
0+Xanh-ñi-ca : laø loaïi toå chöùc maø caùc thaønh
vieân ñoäc laäp trong saûn xuaát, ban quaûn trò
ñaûm nhieäm vieäc löu thoâng.
0+Tô-rôt :laø toå chöùc ñoäc quyeàn ñieàu haønh
taäp trung. Caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, tieâu
thuï saûn phaåm do ban quaûn trò ñaûm nhieäm
( ñoäc quyeàn ).
0+Cong-xooc-xi-om : laø toå chöùc ñoäc quyeàn
quoác teá . Bieåu thò ôû 2 loaïi hình coâng ty :
coâng ty xuyeân quoác gia vaø coâng ty ña quoác
gia.
0+Conggo-merat : laø toå chöùc luõng ñoaïn
khoång loà. Quy moâ vöôït ra ngoaøi bieân giôùi
quoác gia.
Tö baûn taøi chính vaø boïn ñaàu soû taøi chính :
Tö baûn taøi chính : laø söï thaâm nhaäp hay dung
hôïp giöõa tö baûn ñoäc quyeàn trong coâng nghieäp
vaø trong ngaân haøng .
Tö baûn taøi chính : giöõ quyeàn thoáng trò xaõ hoäi
döïa vaøo quyeàn löïc kinh teá, thoâng qua cheá ñoä
tham döï ( coå phaàn ).
Xuaát khaåu tö baûn :
Laø caùch thöùc maø tö baûn ñoäc quyeàn mang tö
baûn töø trong nöôùc ra nöôùc ngoaøi ñeå tieâu
thuï, chi phoái nöôùc khaùc.
Coù 2 hình thöùc : + Xuaát khaåu tö baûn
0+Xuaát khaåu tö baûn hoaït ñoäng ( tieàn, ñaàu tö
nöôùc ngoaøi ).
Caùc xu höôùng ñaàu tö :
+Tröôùc chieán tranh : ñaàu tö vaøo caùc moû, ñoàn
ñieàn ñeå taïo nguoàn nguyeân lieäu.
+ Ngaøy nay : taäp trung vaøo coâng nghieäp nheï,
coâng nghieäp cheá bieán, hoaït ñoäng dòch vuï.
Caâu 13: Trình Baøy Tính Taát Yeáu Khaùch Quan Cuûa Söï Toàn Taïi Nhieàu

Thaønh Phaàn Kinh Te Átrong Thôøi Kyø Quaù Ñoä Leân Cnxh Ôû Nöôùc Ta ?

Khaùi nieäm veà thaønh phaàn kinh teá :

Thaønh phaàn kinh teá : laø moät phaïm truø kinh teá
gaén vôùi phaïm truø chieám höõu laø khu vöïc kinh
teá, kieåu quan heä kinh teá döïa treân cô sôû hình
thöùc sôû höõu naøy hay hình thöùc sôû höõu khaùc.
Tính taát yeáu khaùch quan cuûa söï toàn taïi nhieàu thaønh
phaàn kinh teá trong thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH :
Trong thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH cheá ñoä sôû
höõu veà tö lieäu saûn xuaát bao goàm nhieàu hình
thöùc khaùc nhau. Töông öùng vôùi moãi hình thöùc
laø moät thaønh phaàn kinh teá thích öùng vôùi tính
chaát vaø trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn
xuaát vaø söï chi phoái cuûa caùc quy luaät kinh teá
nhaát ñònh.
. Ñaëc ñieåm :
Laø neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn, ôû moãi
nöôùc moãi thôøi kyø khaùc nhau soá löôïng thaønh
phaàn kinh teá coù theå nhieàu, ít khoâng gioáng
nhau.
Cô caáu kinh teá nhieàu thaønh phaàn trong thôøi kyø
quaù ñoä leân CNXH laø toång theå caùc thaønh phaàn
kinh teá cuøng toàn taïi trong moät neàn kinh teá vöøa
ñoäc laäp vöøa phuï thuoäc vöøa hôïp taùc vöøa caïnh
tranh.
Ôû nöôùc ta cô caáu kinh teá nhieàu thaønh phaàn toàn
taïi moät caùch khaùch quan vì : Böôùc vaøo thôøi kyø
quaù ñoä leân CNXH do coøn nhieàu hình thöùc sôû
höõu khaùc nhau do ñoù löïc löôïng saûn xuaát, phaân
coâng lao ñoäng xaõ hoäi, naêng suaát lao ñoäng, trình
ñoä phaùt trieån kinh teá khoâng ñeàu giöõa caùc xí
nghieäp, giöõa caùc ngaønh, giöõa caùc vuøng,… Trong
ñieàu kieän ñoù xaõ hoäi cuõ ñeå laïi khoâng ít caùc
thaønh phaàn kinh teá, khoâng theå caûi bieán nhanh
choùng ñöôïc. Maët khaùc trong thôøi kyø quaù ñoä
vaø xaây döïng quan heä saûn xuaát môùi, xuaát hieän
theâm moät soá thaønh phaàn kinh teá môùi. Caùc
thaønh phaàn kinh teá cuõ vaø môùi toàn taïi khaùch
quan.
. Lôïi ích cuûa söï toàn taïi neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn :
Söï toàn taïi neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn
khoâng chæ laø taát yeáu khaùch quan maø coøn ñem
laïi nhieàu lôïi ích to lôùn :
Thuùc ñaåy taêng naêng suaát lao ñoäng, taêng
tröôûng kinh teá, taïo ñieàu kieän naâng cao hieäu
quaû kinh teá – xaõ hoäi trong moãi thaønh phaàn kinh
teá vaø trong toaøn boä neàn kinh teá quoác daân.
Goùp phaàn khoâi phuïc cô sôû kinh teá vaø phaùt
trieån kinh teá haøng hoaù
Cho pheùp khai thaùc vaø söû duïng coù hieäu quaû
söùc maïnh toång hôïp cuûa caùc thaønh phaàn kinh
teá trong nöôùc taïo ñieàu kieän khai thaùc söùc
maïnh veà voán, khoa hoïc vaø coâng ngheä môùi
treân toaøn theá giôùi.
Taïo ñieàu kieän thöïc hieän vaø môû roäng caùc hình
thöùc kinh teá quaù ñoä, trong ñoù coù hình thöùc
kinh teá tö baûn nhaø nöôùc, nhö nhöõng caàu noái
ñeå ñöa neàn kinh teá töø saûn xuaát nhoû leân saûn
xuaát XHCN boû qua giai ñoaïn phaùt trieån TBCN.
Caâu 14: Neâu Caùc Thaønh Phaàn Kinh Teá Vaø Phaân Tích
Vai Troø Cuûa Moãi Thaønh Phaàn Kinh Teá Trong Neàn Kinh
Teá Quaù Ñoä Ôû Nöôùc Ta Hieän Nay ?
Thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH ôû Vieät Nam toàn taïi caùc thaønh phaàn kinh teá
:
Thaønh phaàn kinh teá quoác doanh ( kinh teá nhaø
nöôùc, bao goàm caùc doanh nghieäp coâng
nghieäp, noâng, thöông nghieäp, vaän taûi).
Thaønh phaàn kinh teá taäp theå bao goàm caùc hôïp
taùc xaõ, caùc toå hôïp saûn xuaát. Thaønh phaàn kinh
teá saûn xuaát haøng hoaù nhoû cuûa noâng daân, thôï
thuû coâng vaø buoân baùn nhoû, dòch vuï caù theå ôû
thaønh thò.
Thaønh phaàn kinh teá tö baûn tö nhaân cuûa caùc
nhaø tö baûn vöøa vaø nhoû hoaït ñoäng chuû yeáu
trong lónh vöïc saûn xuaát.
Thaønh phaàn kinh teá tö baûn nhaø nöôùc döôùi
nhieàu hình thöùc phong phuù.
Vai troø cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá :
Thaønh phaàn kinh teá quoác doanh giöõ vai troø chuû ñaïo :
Thaønh phaàn kinh teá quoác doanh coù ñaëc ñieåm
laø döïa treân cheá ñoä coâng höõu veà tö lieäu saûn
xuaát – sôû höõu nhaø nöôùc. Thaønh phaàn kinh teá
quoác doanh ñöôïc toå chöùc döôùi hình thöùc doanh
nghieäp coâng, noâng, thöông nghieäp ngaân haøng
nhaø nöôùc… Kinh teá quoác doanh laø bieåu hieän
cuûa quan heä saûn xuaát môùi, tieán boä hôn tröôùc
so vôùi caùc quan heä saûn xuaát tröôùc. Kinh teá
quoác doanh naém giöõ nhöõng boä phaän kinh teá
chuû yeáu, then choát, coù khaû naêng taùc ñoäng
ñeán caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc, thuùc ñaåy
caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc phaùt trieån theo
höôùng XHCN. Thaønh phaàn kinh teá naøy ñöôïc Nhaø
nöôùc baûo hoä veà moïi maët.
Thaønh phaàn kinh teá taäp theå :
Thaønh phaàn naøy döïa treân hình thöùc sôû höõu taäp
theå tö lieäu saûn xuaát( tröø ruoäng ñaát trong noâng
nghieäp thuoäc sôû höõu cuûa toaøn daân). Noù ñöôïc toå
chöùc döôùi nhieàu hình thöùc nhö hôïp taùc xaõ, toå
saûn xuaát. Thaønh phaàn kinh teá naøy khoâng ngöøng
cuûng coá vaø phaùt trieån, boå sung cho kinh teá quoác
doanh vaø cuõng kinh teá quoác doanh laøm neàn taûng
cuûa neàn kinh teá quoác doanh.
Thaønh phaàn kinh teá saûn xuaát haøng hoaù nhoû coøn goïi laø kinh teá caù theå:
Thaønh phaàn kinh teá naøy döïa treân hình thöùc sôû
höõu caù theå veà tö lieäu saûn xuaát vaø lao ñoäng
cuûa baûn thaân hoï, toàn taïi ôû phaïm vi töông ñoái
lôùn phaùt trieån ôû caû thaønh thò vaø noâng thoân.
Noù coù theå toàn taïi ñoäc laäp hoaëc coù theå
tham gia vaøo caùc loaïi hình hôïp taùc xaõ, hoaëc lieân
keát vôùi caùc doanh nghieäp lôùn döôùi nhieàu hình
thöùc.
Caàn phaân bieät kinh teá caù theå vôùi kinh teá gia
ñình. Kinh teá gia ñình döïa treân sôû höõu caù
nhaân ñaëc bieät vaø thôøi gian lao ñoäng ngoaøi
thôøi gian maø coâng nhaân vieân chöùc vaø xaõ
vieân laøm vieäc ôû nhieäm sôû, ôû caùc xí nghòeâp.
Kinh teá gia ñình khoâng phaûi laø moät thaønh
phaàn kinh teá ñoäc laäp nhöng ñöôïc phaùt trieån
maïnh.
Thaønh phaàn kinh teá tö baûn tö nhaân :
Bao goàm caùc doanh nghieäp döïa treân hình thöùc
sôû höõu tö nhaân TBCN veà tö lieäu saûn xuaát vaø
söû duïng lao ñoäng laøm thueâ cuûa ngöôøi khaùc. Tö
baûn tö nhaân ñöôïc phaùt trieån khoâng haïn cheá veà
quy moâ vaø ñòa baøn hoaït ñoäng. Kinh teá tö baûn tö
nhaân coøn toàn taïi trong thôøi kyø quaù ñoä laø taát
yeáu nhaèm khai thaùc heát tieàm naêng cuûa ñaát
nöôùc, thu huùt voán ñaàu tö kyõ thuaät hieän ñaïi
cuûa nöôùc ngoaøi.
Thaønh phaàn kinh teá tö baûn nhaø nöôùc :
Thaønh phaàn naøy bao goàm nhöõng doanh nghieäp
tö baûn khoâng coøn ñoäc laäp kinh doanh maø ñaõ
lieân keát vôùi Nhaø nöôùc, chòu söï kieåm soaùt tröïc
tieáp vaø chi phoái cuøa Nhaø nöôùc vôùi nhöõng hình
thöùc vaø möùc ñoä khaùc nhau. Trong ñieàu kieän
caùch maïng khoa hoïc coâng ngheä dieãn ra treân
phaïm vi theá giôùi vieäc söû duïng hình thöùc kinh
teá tö baûn Nhaø nöôùc laø taát yeáu khaùch quan.
Kinh teá tö baûn Nhaø nöôùc laø hình thöùc kinh teá
quaù ñoä thích hôïp nhaèm taïo nhanh nguoàn voán,
tranh thuû tieáp nhaän khoa hoïc – kyõ thuaät – coâng
ngheä hieän ñaïi cuûa theá giôùi, taïo nhanh cô sôû
vaät chaát kyõ thuaät cuûa CNXH.
Caâu 15: Nguyeân Nhaân Ra Ñôøi , Baûn Chaát , Nhöõng Bieåu Hieän Chuû

Yeáu Cuûa Chuû Nghóa Tö Baûn Tö Baûn Ñoäc Quyeàn Nhaø Nöôùc ?

Nguyeân nhaân hình thaønh vaø phaùt trieån Chuû nghóa tö baûn ñoäc quyeàn :
Nguyeân nhaân hình thaønh vaø phaùt trieån :
Chuû nghóa tö baûn (CNTB) coù maàm moáng töø
chieán tranh theá giôùi thöù I vaø phaùt trieån trong
chieán tranh theá giôùi II ñaõ trôû thaønh hình thöùc
thoáng trò ôû caùc nöôùc phöông Taây (nhö Anh ,
Myõ).
CNTB ñoäc quyeàn nhaø nöôùc xuaát phaùt töø caùc
nguyeân nhaân :
Söï buøng noå Caùch maïng coâng ngheä laøm xuaát
hieän nhieàu ngaønh saûn xuaát môùi, vöôït quaù khaû
naêng kieåm soaùt cuûa caùc toå chöùc ñoäc quyeàn
neân caàn phaûi coù söï kieåm soaùt cuûa nhaø nöôùc,
töø ñoù CNTB ñoäc quyeàn nhaø nöôùc xuaát hieän.
Do quaù trình xaõ hoäi hoaù dieãn ra nhanh neân
xuaát hieän nhu caàu baûo veä lôïi ích cuûa nhaø
nöôùc vaø daân toäc .
Söï xuaát hieän gia taêng moät caùch gay gaét caùc
maâu thuaãn noäi taïi cuûa CNTB, heä thoáng thuoäc
ñòa saûn phaåm cuûa chuû nghóa thöïc daân cuõ ñaõ
bò tan raõ, suïp ñoå, caùi saân sau cuûa CNTB bò thu
heïp. Tröôùc tình hình ñoù vai troø cuûa nhaø nöôùc
ñaëc bieät quan troïng ñeå ñieàu chænh, choáng ñôõ,
cöùu nguy cho CNTB. Phaûi xoa dòu cuoäc ñaáu tranh
cuûa giai caáp coâng nhaân, do söï lôùn maïnh cuûa
heä thoáng xaõ hoäi chuû nghóa, luùc baáy giôø phong
traøo ñoäc laäp daân toäc ñang leân cao vaø söï suïp
ñoå cuûa CN thöïc daân cuõ neân tröôùc tình hình ñoù
xuaát hieän nhu caàu baûo veä lôïi ích cuûa giai caáp
tö saûn.
Baûn chaát kinh teá cuûa CNTB ñoäc quyeàn nhaø nöôùc :
Chuû nghóa tö baûn ñoäc quyeàn nhaø nöôùc laø söï
keát hôïp giöõa söùc maïnh cuûa tö baûn ñoäc quyeàn
vôùi söùc maïnh cuûa nhaø nöôùc thaønh moät boä
maùy duy nhaát. Ñoù laø söï can thieäp cuûa nhaø
nöôùc tö saûn vaøo quaù trình kinh teá. Nhaø nöôùc
khoâng chæ thöïc hieän chöùc naêng chính trò maø ñaõ
coù cô sôû kinh teá ñeå can thieäp vaøo quaù trình
taùi saûn xuaát xaõ hoäi.
Baûn chaát kinh teá cuûa CNTB ñoäc quyeàn Nhaø
nöôùc laø söï thoáng nhaát, caáu keát giöõa caùc toå
chöùc tö baûn ñoäc quyeàn tö nhaân vôùi Nhaø nöôùc
cuûa giai caáp tö saûn laø söï phuï thuoäc cuûa Nhaø
nöôùc tö saûn vaøo caùc toå chöùc ñoäc quyeàn vaø
boïn ñaàu soû taøi chính.
Bieåu hieän cuûa CNTB ñoäc quyeàn Nhaø nöôùc :
CNTB ñoäc quyeàn Nhaø nöôùc coù nhöõng bieåu hieän
chuû yeáu nhö : söï keát hôïp veà con ngöôøi giöõa toå
chöùc ñoäc quyeàn vaø Nhaø nöôùc; söï hình thaønh vaø
phaùt trieån sôû höõu Nhaø nöôùc; cung caáp haøng
hoaù vaø dòch vuï cho ñoäc quyeàn tö nhaân theo giaù
thaáp; phaân phoái laïi thu nhaäp caùc xí nghieäp Nhaø
nöôùc coù lôïi cho tö baûn ñoäc quyeàn döôùi hình thöùc
trôï caáp vaø caùc lôïi ích khaùc...
Caâu 16 : Taïi Sao Phaûi Thöïc Hieän Coâng Nghieäp Hoùa Hieän Ñaïi
Hoùa Vaø Coâng Nghieäp Hoaù Hieän Ñaïi Hoùa Nhaèm Muïc Ñích Gì ?
Tính taát yeáu khaùch quan cuûa coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù :
Moãi phöông thöùc saûn xuaát xaõ hoäi nhaát ñònh
coù moät cô sôû vaät chaát - kyõ thuaät töông
öùng.
Cô sôû vaät chaát - kyõ thuaät cuûa moät xaõ hoäi laø
toaøn boä heä thoáng caùc yeáu toá vaät chaát cuûa
löïc löôïng saûn xuaát xaõ hoäi phuø hôïp vôùi trình ñoä
kyõ thuaät töông öùng maø löïc löôïng lao ñoäng xaõ
hoäi söû duïng, taùc ñoäng vaøo ñeå saûn xuaát ra
cuûa caûi vaät chaát ñaùp öùng nhu caàu xaõ hoäi.
Söï bieán ñoåi cuûa cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cuûa moät xaõ hoäi laø :
Söï bieán ñoåi vaø phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn
xuaát; söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc kyõ thuaät;
tính chaát vaø trình ñoä cuûa caùc quan heä xaõ hoäi,
ñaëc bieät laø quan heä saûn xuaát thoáng trò. Khi
noùi ñeán cô sôû vaät chaát - kyõ thuaät cuûa moät
phöông thöùc saûn xuaát naøo ñoù laø noùi ñeán cô
sôû vaät chaát – kyõ thuaät ñoù ñaït ñeán möùc moät
trình ñoä nhaát ñònh laøm ñaëc tröng cho phöông
thöùc saûn xuaát ñoù.
Cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cuûa chuû nghóa tö
baûn, ñaëc tröng cuûa noù laø neàn ñaïi coâng nghieäp
cô khí hoaù vaø chæ ñeán khi xaây döïng xong cô sôû
ñoù, phöông thöùc saûn xuaát tö baûn môùi trôû
thaønh phöông thöùc saûn xuaát thoáng trò. Chuû
nghóa xaõ hoäi ñoøi hoûi moät cô sôû vaät chaát – kyõ
thuaät cao hôn treân caû hai maët : trình ñoä kyõ
thuaät vaø cô caáu saûn xuaát, gaén vôùi thaønh töïu
cuûa caùch maïng khoa hoïc – kyõ thuaät hieän ñaïi.
Do vaäy, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa chuû nghóa
xaõ hoäi seõ laø neàn coâng nghieäp lôùn hieän ñaïi,
coù cô caáu kinh teá hôïp lyù, coù trình ñoä xaõ hoäi
hoaù cao döïa treân trình ñoä khoa hoïc coâng ngheä
hieän ñaïi ñöôïc hình thaønh moät caùch coù keá
hoaïch vaø thoáng trò trong toaøn boä neàn kinh teá
quoác daân. Trong quaù trình quaù ñoä leân chuû
nghóa xaõ hoäi, xaây döïng cô sôû vaät chaát – kyõ
thuaät cho chuû nghóa xaõ hoäi laø moät taát yeáu
khaùch quan vaø ñöôïc thoâng qua coâng nghieäp
hoaù hieän ñaïi hoaù. Vì cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät
laø ñieàu kieän troïng yeáu nhaát, quyeát ñònh nhaát
coù lieân quan ñeán söï phaùt trieån veà chaát ñoái
vôùi löïc löôïng saûn xuaát, vaø naêng suaát lao
ñoäng.
Taùc duïng cuûa coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù:
Noù taïo ñieàu kieän ñeå bieán ñoåi veà chaát löôïng
saûn xuaát, taêng naêng suaát lao ñoäng, taêng söùc
cheá ngöï cuûa con ngöôøi ñoái vôùi töï nhieân, taêng
tröôûng vaø
phaùt trieån kinh teá. Do ñoù goùp phaàn oån ñònh
vaø naâng cao ñôøi soáng nhaân daân.
Taïo ñieàu kieän vaät chaát cho vieäc cuûng coá vai
troø kinh teá cuûa nhaø nöôùc, naâng cao naêng löïc
tích luõy, nhôø ñoù laøm taêng söï phaùt trieån töï do
vaø toaøn dieän trong moïi hoaït ñoäng kinh teá
cuûa con ngöôøi.
Taïo ñieàu kieän vaät chaát cho vieäc taêng cöôøng
cuûng coá an ninh vaø quoác phoøng.
Taïo ñieàu kieän vaät chaát cho vieäc xaây döïng neàn
kinh teá daân toäc töï chuû, ñuû söùc thöïc hieän söï
phaân coâng vaø hôïp taùc quoác teá.
Caâu 17: Noäi Dung Chuû Yeáu Cuûa Coâng Nghieäp Hoùa Hieän Ñaïi Hoùa
Xaõ Hoäi Chuû Nghóa , Vaän Duïng Vaøo Ñieàu Kieän Nöôùc Ta Hieän Nay ?
Noäi dung cuûa coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù coù 2 vaán ñeà chính :
. Trang bò kyõ thuaät – coâng ngheä theo höôùng
hieän ñaïi vaø xaây döng moät cô caáu kinh teá hôïp
lyù.
. Trang bò kyõ thuaät vaø coâng ngheä theo höôùng
hieän ñaïi trong caùc ngaønh cuûa neàn kinh teá quoác
daân :
Noäi dung naøy ñöôïc thöïc hieän theo 2 caùch :
Tieán haønh caùch maïng khoa hoïc – kyõ thuaät, xaây
döïng cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät ñeå töï trang bò.
Cuoäc caùch maïng kyõ thuaät ñaàu tieân xuaát hieän
ôû Anh vôùi noäi dung chuû yeáu laø cô khí hoaù,
ñeán giöõa theá kyû XX xuaát hieän cuoäc caùch
maïng khoa hoïc – coâng ngheä hieän ñaïi.Trong thaäp
nieân gaàn ñaây con ngöôøi ñang chöùng kieán
nhöõng thay ñoåi raát to lôùn treân nhieàu lónh vöïc
cuûa ñôøi soáng kinh teá, chính trò vaø xaõ hoäi.
Veà maët töï ñoäng hoaù : maùy töï ñoäng quaù
trình, maùy coâng cuï ñieàu khieån baèng soá...
Veà naêng löôïng : ngoaøi daïng naêng löôïng
truyeàn thoáng ( nhieät ñieän, thuûy ñieän ), ngaøy
nay chuyeån sang laáy daïng naêng löôïng nguyeân töû
laø chuû yeáu.
Veà vaät lieäu môùi
Veà coâng ngheä sinh hoïc : coâng ngheä vi sinh,
kyõ thuaät cuzin, kyõ thuaät gen vaø nuoâi caáy teá
baøo ñöôïc öùng duïng ngaøy caøng nhieàu vaøo coâng
nghieäp, noâng nghieäp, y teá, hoaù chaát ...
Veà ñieän töû vaø tin hoïc : laø moät lónh vöïc
roäng lôùn vaø haáp daãn nhaát laø lónh vöïc maùy
tính.
Töø noäi dung caùch maïng khoa hoïc – kyõ thuaät,
coù nhieàu yù kieán cho raèng cuoäc caùch maïng
naøytröïc
coù 2tieáp.
ñaëc tröng chuû yeáu :
0+Thôøi gian cho moät phaùt minh môùi cuûa khoa
hoïc ra ñôøi thay theá cho phaùt minh cuõ coù xu
höôùng ruùt ngaén laïi vaø phaïm vi öùng duïng
cuûa moät thaønh töïu khoa hoïc vaøo saûn xuaát
 vaø ñôøi soáng ngaøy caøng môû roäng.
ÔÛ nöôùc ta, moät nöôùc boû qua cheá ñoä TBCN ñi leân
CNXH, coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ñöôïc tieán
haønh trong ñieàu kieän theá giôùi ñaõ traûi qua 2 cuoäc
caùch maïng khoa hoïc – kyõ thuaät dieãn ra trong xu
höôùng toaøn caàu hoaù, khu vöïc hoaù. Trong khi ñoù
cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät cuûa nöôùc ta
phaûi goàm caû cô khí hoaù vaø hieän ñaïi hoaù, coi
noù laø then choát, laø ñoäng löïc cho söï taêng
tröôûng vaø phaùt trieån beàn vöõng.
Vieäc trang bò kyõ thuaät vaø coâng ngheä hieän
ñaïi coøn thöïc hieän thoâng qua nhaän chuyeån
giao coâng ngheä môùi töø caùc nöôùc tieân tieán.
Nhaän chuyeån giao coâng ngheä môùi laø caùch ñi sôùm
ñöa nhanh nöôùc ta leân hieän ñaïi gaén vôùi ruùt ngaén
con ñöôøng phaùt trieån hieän ñaïi. Vieäc nhaän chuyeån
giao coâng ngheä môùi laø söï chuyeån ñoåi quyeàn sôû
höõu vaø quyeàn söû duïng haøng hoaù kyõ thuaät coâng
ngheä töø caùc nöôùc kyõ thuaät tieân tieán sang caùc
nöôùc coù neàn kinh teá keùm hoaëc ñang phaùt trieån.
Neáu nhö haøng hoaù thoâng thöôøng thì söï vaän ñoäng
cuûa noù ñi töø nôi coù giaù thaáp ñeán nôi coù giaù cao,
coøn traùi ngöôïc laïi haøng hoaù kyõ thuaät coâng ngheä
thì ñi töø nôi coù trình ñoä cao ñeán nôi coù trình ñoä
thaáp. Ñeå thöïc hieän vieäc nhaän chuyeån giao caàn coi
troïng caùc ñieàu kieän veà voán vaø ñoäi nguõ laøm
coâng taùc nhaän chuyeån giao...
Xaây döïng cô caáu kinh teá hôïp lyù vaø phaân coâng laïi lao ñoäng xaõ hoäi :
Cô caáu kinh teá laø toång theå caùc moái quan heä
kinh teá giöõa caùc ngaønh, caùc vuøng, caùc lónh
vöïc, caùc ñôn vò vaø caùc thaønh phaàn kinh teá trong
neàn kinh teá quoác daân.
Ngaøy nay trong kinh teá thò tröôøng, phuø hôïp laø cô
caáu kinh teá môû cô caáu inh teá höôùng ngoaïi. Theá
giôùi ñang phaùt trieån vaø ña daïng. Vì vaäy xaây
döïng vaø chuyeån dòch cô caáu kinh teá phaûi hôïp
lyù vaø ña daïng.
Chuyeån dòch vaø xaây döïng cô caáu kinh teá phaûi coù ñöôïc tính hôïp lyù:
Phaûn aùnh ñöôïc vaø ñuùng caùc quy luaät khaùch
quan, nhaát laø quy luaät kinh teá. Phuø hôïp vôùi xu
höôùng cuûa tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng
ngheä hieän ñaïi.
cho pheùp khai thaùc toái ña moïi tieàm naêng vaø lôïi
theá cuûa ñaát nöôùc. Thöïc hieän söï phaân coâng
hôïp taùc quoác teá theo xu höôùng quoác teá hoaù.
Noäi dung chính cuûa coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi
hoaù ñöôïc vaän duïng ôû nöôùc ta :
Thöïc hieän coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ôû
noâng nghieäp vaø noâng thoân. Trong ñoù coi troïng
vieäc phaùt trieån veà noâng, laâm, ngö nghieäp.
Thöïc hieän thuûy lôïi hoaù, ñieän khí hoaù ...
Phaùt trieån coâng nghieäp : Öu tieân caùc ngaønh
cheá bieán löông thöïc – thöïc phaåm, saûn xuaát
haøng tieâu duøng , haøng xuaát khaåu ... Phaùt trieån
coù choïn loïc moät soá ngaønh coâng ngheä thoâng
tin, moät soá ngaønh coâng nghieäp naëng.
Xaây döïng keát caáu haï taàng theo höôùng : khaéc phuïc tình
traïng xuoáng caáp cuûa heä thoáng giao thoâng vaän
taûi hieän coù, naâng caáp vaø môû roäng theâm moät
soá tuyeán giao thoâng troïng yeáu ...
Phaùt trieån nhanh du lòch, caùc dòch vuï haøng
khoâng, haøng haûi, böu chính vieãn thoâng,
thöông maïi, vaän taûi, taøi chính ...
Phaùt trieån hôïp lyù caùc vuøng kinh teá laõnh thoå
theo höôùng trieät ñeå khai thaùc caùc lôïi theá vaø
tieàm naêng cuûa töøng vuøng, lieân keát hoã trôï
nhau laøm cho taát caû caùc vuøng ñeàu phaùt
trieån.
Môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû kinh teá ñoái
ngoaïi.
Caâu 18: Phaân Tích Nhöõng Ñieàu Kieän Ñeå Thöïc Hieän Coâng
Nghieäp Hoùa Hieän Ñaïi Hoùa ?
Taïo nguoàn voán :
Cô caáu tích luõy voán bao goàm
trong vaø ngoaøi nöôùc. Nguoàn
voán töø noäi boä neàn kinh teá :
Nguoàn voán trong nöôùc bao goàm : caùc nguoàn
ngaân saùch nhaø nöôùc, tieát kieäm cuûa daân cö
...
Nguoàn voán ngaân saùch nhaø nöôùc laø soá cheânh
leäch giöõa soá toång thu so vôùi toång soá chi tieâu
thöôøng xuyeân cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc. Do
ñoù noù phuï thuïoâc vaøo caùc yeáu toá sau :
0+Taêng hay giaûm toång soá thu naân saùch, maø
chuû yeáu thoâng qua heä thoáng thueá.
0+Vieäc baùn hay cho thueâ moät soá taøi saûn
thuoäc sôû höõu toaøn daân.
0+Taêng hay giaûm caùc khoaûn chi tieâu thöôøng
xuyeân cuûa ngaân saùch. Nguoàn voán cuûa daân
cö : laâu nay nguoàn voán naøy chöa ñöôïc ñaùnh
giaù ñuùng möùc, chöa coù phöông thöùc huy
ñoäng hôïp lyù ñeå taäp trung. Noù bao goàm :
0+Tieát kieäm cuûa daân cö töø thu nhaäp trong
nöôùc.
0+Tieát kieäm cuûa caùc ñôn vò saûn xuaát kinh
doanh.
0+Tieát kieäm cuûa caùc chuyeân gia, nhöõng
ngöôøi ñi lao ñoäng, hoïc taäp vaø coâng taùc
ôû nöôùc ngoaøi coù thu nhaäp ñem veà.
0+Tieát kieäm cuûa boä phaän daân cö coù thu
nhaäp do thaân nhaân töø nöôùc ngoaøi göûi veà
...
Nguoàn voán töø ngoaøi nöôùc :
Ñaây laø nguoàn voán raát ña daïng nhö vieän trôï, vay
nôï vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi
...
Vay nôï nöôùc ngoaøi cuûa chính phuû vaø caùc doanh
nghieäp thoâng qua caùc toå chöùc tieàn teä, ngaân
haøng theá giôùi.
Ñaàu tö tröïc tieáp cuûa caùc toå chöùc vaø coâng ty
nöôùc ngoaøi goàm ñaàu tö 100%, ñaàu tö töøng
phaàn vaø lieân doanh...
Nguoàn voán nöôùc ta ngaøy caøng taêng töø khi thöïc
hieän chính saùch môû cöûa. Kinh teá thò tröôøng ñoøi
hoûi phaûi coù thò tröôøng ñaàu tö , phaûi coù söï
thoûa thuaän cuûa caùc beân, laáy ích lôïi kinh teá
laøm chuaån, baøn baïc thoaû thuaän treân nguyeân
taéc töï nguyeän ñoâi beân cuøng coù lôïi. Ñeå coù
ñöôïc nhieàu voán thì chuùng ta phaûi taïo döïng ñöôïc
söï oån ñònh treân 3 maët sau ñaây:
0+OÅn ñònh phaùp lyù ( luaät leä)
 0+OÅn ñònh chính trò xaõ hoäi.
0+OÅn ñònh kinh teá.
Nhöng vaán ñeà quan troïng vaãn laø vieäc söû duïng
voán coù hieäu quaû.
Xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä vaø coâng nhaân :
Söï nghieäp coâng nghieäp hoaù laø söï nghieäp cuûa
toaøn daân, trong ñoù ñoäi nguõ caùn boä laø cöïc kyø
quan troïng. Yeáu toá con ngöôøi laø heát söùc quan
troïng. Vì vaäy Ñaûng vaø nhaø nöôùc ta xaùc ñònh
giaùo duïc vaø ñaøo taïo laø quoác saùch.
Ñaàu tö vaøo con ngöôøi laø ñaàu tö chieàu saâu,
trong söï nghieäp coâng nghieäp hoaù con ngöôøi
luoân ñoùng vai troø laø nhaân toá trung taâm haøng
ñaàu. Höôùng xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä laø :
Veà cô caáu phaûi ñoàng boä, bao goàm caùn boä
khoa hoïc, caùn boä quaûn lyù, caùn boä kinh doanh
vaø coâng nhaân kyõ thuaät laønh ngheà...
Veà quy moâ vaø toác ñoä : phaûi ñaùp öùng ñöôïc nhu
caàu moãi böôùc tieán trieån cuûa quaù trình coâng
nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù vaø phaùt trieån cuûa
neàn kinh teá. Veà trình ñoä : phaûi hieän ñaïi, gioûi
veà chuyeân moân vaø vöõng veà chính trò. Ñi ñoâi
vôùi vieäc xaây döïng ñoäi nguõ caàn chuù troïng tôùi
vieäc söû duïng, chaêm lo, boài döôõng cho hoï veà
moïi maët.
Ñieàu tra cô baûn naém vöõng taøi nguyeân vaø tình
hình kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc.
Nghieân cöùu vaø öùng duïng khoa hoïc kyõ thuaät.
Phaûi ñaåy maïnh khoa hoïc öùng duïng phuø hôïp vôùi
ñaëc ñieåm, ñieàu kieän con ngöôøi vaø ñaát nöôùc
Vieät Nam. Phaûi xoaù boû phöông thöùc quaûn lyù
haønh chính bao caáp, môû roäng quyeàn chuû ñoäng
cuûa cô sôû nghieân cöùu vaø trieån khai. Môû roäng
hôïp taùc quoác teá, gaén khoa hoïc coâng ngheä vôùi
saûn xuaát vaø caùc muïc tieâu kinh teá.
Môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi :
Phaûi coù chính saùch ngoaïi giao höõu hieäu ñeå
tranh thuû ñöôïc nhieàu voán vaø khoa hoïc coâng
ngheä tieân tieán cuûa theá giôùi.
Toùm laïi : Ñeå phaùt huy ñöôïc nhöõng ñieàu kieän tieàn
ñeà caàn thieát trong quaù trình coâng nghieäp hoaù
hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc, phaûi thöïc hieän ñoåi môùi
cô cheá quaûn lyù, tích cöïc chuyeån maïnh sang cô
cheá haïch toaùn kinh doanh theo quan heä thò
tröôõng.
Caâu 19: Phaân Tích Tính Taát Yeáu Khaùch Quan Cuûa Vieäc Phaùt
Trieån Kinh Teá Haøng Hoùa Theo Ñònh Höôùng Xaõ Chuû Nghóa ?
Quaù trình töø saûn xuaát nhoû ñi leân saûn xuaát lôùn
ôû nöôùc ta laø quaù trình chuyeån hoaù neàn kinh teá
mang naëng tính chaát töï caáp, töï tuùc thaønh neàn
kinh teá haøng hoaù.
Kinh teá haøng hoaù khoâng phaûi laø moät hình
thaùi kinh teá xaõ hoäi rieâng bieät trong lòch söû ,
maø kinh teá haøng hoaù laø phöông thöùc phaùt
trieån kinh teá chung cuûa loaøi ngöôøi cuûa nhieàu
phöông thöùc saûn xuaát laø moät böôùc tieán cuûa
lòch söû. Ngaøy nay nhaân loaïi chöa bieát ñeán
phöông thöùc kinh teá naøo tieán boä hôn kinh teá
haøng hoaù. Baát cöù moät quoác gia naøo muoán
phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ñeàu phaûi phaùt
trieån kinh teá haøng hoaù.
Kinh teá haøng hoaù coù nhöõng öu theá sau :
Xeùt theo naác thang tieán hoaù cuûa lòch söû phaùt
trieån caùc phöông thöùc saûn xuaát kinh teá haøng
hoaù laø moät hình thöùc phaùt trieån cuûa löïc löôïng
saûn xuaát hôn haún saûn xuaát töï caáp, töï caáp.
Ñaëc tröng cô baûn cuûa saûn xuaát haøng hoaù laø
saûn xuaát ñeå trao ñoåi thoâng qua mua baùn, saûn
xuaát cho ngöôøi khaùc cho xaõ hoäi.
Lao ñoäng saûn xuaát haøng hoaù mang tính xaõ hoäi
cao : Phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi phaùt trieån
thoâng qua moái quan heä bình ñaúng giöõa ngöôøi
mua vaø ngöôøi baùn.
Öu theá cuûa kinh teá haøng hoaù coøn theå hieän ôû
choã ñaåy maïnh söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi
treân cô sôû phaùt huy theá maïnh cuûa töøng ngöôøi,
töøng ñôn vò kinh teá, töøng ñòa phöông, töøng quoác
gia trong quan heä phaân coâng lao ñoäng quoác teá.
Kinh teá haøng hoaù vaø caùc quy luaät vaän ñoäng
cuûa noù laøm cho naêng suaát , chaát löôïng vaø
hieäu quaû kinh doanh coù yù nghóa soáng coøn ñoái
vôùi moïi ngöôøi saûn xuaát kinh doanh.
Kinh teá haøng hoaù thuùc ñaåy quan heä hôïp taùc,
lieân keát vaø caïnh tranh giöõa caùc ñôn vò kinh teá
trong khuoân khoå phaùp luaät buoäc ngöôøi saûn
xuaát phaûi tuaân theo söï löïa choïn cuûa ngöôøi
tieâu duøng thay cho söï ñieàu chænh baèng meänh
leänh haønh chính.
ÔÛ nöôùc ta caàn xaùc ñònh neàn kinh teá theo ñònh
höôùng XHCN laø neàn kinh teá haøng hoaù, ñieàu
ñoù do chính baûn thaân söï vaän ñoäng cuûa neàn
kinh teá nöôùc ta quy ñònh.
0+Muoán phaù vôõ tính chaát töï caáp, töï tuùc cuûa
neàn kinh teá, taát yeáu phaûi phaùt trieån saûn
xuaát haøng hoaù ñeå phaùt huy nhöõng öu theá
cuûa neàn kinh teá .
0+Caùc ñieàu kieän chung cho söï toàn taïi vaø phaùt
tieån cuûa neàn kinh teá haøng hoaù ñaõ taùc
ñoäng maïnh meõ ñeán neàn kinh teá nöôùc ta
ñoù laø phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi ngaøy
caøng phaùt trieån, môû roäng trong neàn kinh
teá.
0+Phaùt trieån kinh teá haøng hoaù laø con ñöôøng
daân chuû ñôøi soáng kinh teá, phaûi giaûi phoùng
tieàm naêng phaùt trieån saûn xuaát, naâng cao
hieäu quaû kinh teá.
Caâu 20 : Phaân Tích Nhöõng Ñaëc Ñieåm Cuûa Neàn Kinh Teá
Haøng Hoùa Theo Ñònh Höôùng Xaõ Chuû Nghóa ?
Xu höôùng vaän ñoäng vaø phaùt trieån kinh teá haøng hoaù ôû
nöôùc ta gaén lieàn vôùi caùc ñaëc ñieåm sau :
Neàn kinh teá nöôùc ta ñang trong quaù trình chuyeån
bieán töø neàn kinh teá haøng hoaù keùm phaùt
trieån, mang naëng tính töï caáp töï tuùc sang thaønh
neàn kinh teá haøng hoaù phaùt trieån töø thaáp ñeán
cao.
Do neàn kinh teá nöôùc ta coù cô caáu haï taàng vaät
chaát vaø haï taàng xaõ hoäi thaáp keùm.
Trình ñoä cô sôû vaät chaát vaø coâng ngheä trong
caùc doanh nghieäp laïc haäu, khoâng coù khaû
naêng caïnh tranh.
Haàu nhö khoâng coù ñoäi nguõ nhaø doanh nghieäp
coù taàm côõ.
Thu nhaäp cuûa ngöôøi laøm coâng aên löông vaø
noâng daân thaáp keùm, söùc mua haøng hoaù cuûa
xaõ hoäi vaø daân cö thaáp neân nhu caàu taêng
chaäm, dung löôïng thò tröôøng trong nöôùc coøn
haïn cheá.
Caùc bieåu hieän treân moät maët phaûn aùnh trình ñoä
thaáp keùm veà dung löôïng cung caàu haøng hoaù vaø
khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoaù treân thò
tröôøng. Maët khaùc noù cuõng taïo ra aùp löïc buoäc
chuùng ta phaûi vöôït qua thöïc traïng ñoù vaø ñöa neàn
kinh teá phaùt trieån caû veà soá löôïng laãn chaát
löôïng.
Neàn kinh teá haøng hoùa döïa treân cô sôû neàn kinh teá
toàn taïi nhieàu thaønh phaàn
:
Tieáp caän ñaëc ñieåm naøy cuûa kinh teá haøng hoaù
theo caùc khía caïnh sau : Neàn kinh teá nhieàu thaønh
phaàn vôùi nhieàu hình thöùc sôû höõu khaùc nhau veà
tö lieäu saûn xuaát laø cô sôû kinh teá gaén lieàn vôùi
söï toàn taïi vaø phaùt trieån kinh teá haøng hoaù.
Thöïc traïng kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta keùm
phaùt trieån laø do nhieàu nhaân toá, nhöng nhaân
toá gaây haäu quaû naëng neà nhaát laø söï nhaän
thöùc khoâng ñuùng daãn ñeán noân noùng xoaù boû
nhanh caùc thaønh phaàn kinh teá.
Neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn laø nguoàn löïc
toång hôïp veà nhieàu maët, coù khaû aêng ñöa
neàn kinh teá vöôït khoûi tình traïng thaáp keùm.
Neàn kinh teá haøng hoaù chòu taùc ñoäng cuûa söï
thay ñoåi cô caáu ngaønh theo höôùng neàn kinh teá
dòch vuï phaùt trieån nhanh choùng.
Ñaëc ñieåm naøy gaén lieàn vôùi hai khía caïnh sau :
 0+Noù ñaûm baûo cho moïi ngöôøi, moïi doanh
nghieäp duø ôû thaønh phaàn kinh teá naøo
cuõng ñeàu ñöôïc töï do kinh doanh theo phaùp
luaät, ñöôïc phaùp luaät baûo hoä quyeàn sôû
höõu vaø quyeàn thu nhaäp hôïp phaùp.
0+Caùc chuû theå kinh teá ñeàu ñöôïc hoaït ñoäng
theo cô cheá töï chuû, hôïp taùc, caïnh tranh
vôùi nhau vaø ñeàu bình ñaúng tröôùc phaùp
luaät.
Neàn kinh teá haøng hoaù phaùt trieån theo cô caáu
kinh teá “môû” giöõa nöôùc ta vôùi caùc nöôùc
treân theá giôùi :
Söï ra ñôøi neàn kinh teá haøng hoaù tö baûn chuû
nghóa ñaõ laøm cho thò tröôøng daân toäc hoaït
ñoäng trong söï gaén boù vôùi thò tröôøng theá
giôùi.
Neàn kinh teá haøng hoaù vôùi cô caáu “môû” ra ñôøi
baét nguoàn töø quy luaät phaân boá vaø phaùt trieån
khoâng ñeàu veà taøi nguyeân thieân nhieân, söùc lao
ñoäng vaø theá maïnh giöõa caùc nöôùc.
Neàn kinh teá haøng hoaù theo cô caáu “môû”,
thích öùng vôùi chieán löôïc thò tröôøng “höôùng
ngoaïi”.
Phaùt trieån kinh teá haøng hoaù theo ñònh höôùng
xaõ hoäi chuû nghóa vôùi vai troø chuû ñaïo cuûa kinh
teá nhaø nöôùc vaø söï quaûn lyù kinh teá vó moâ
cuûa nhaø nöôùc : Vai troø ñònh höôùng xaõ hoäi
chuû nghóa cuûa kinh teá nhaø nöôùc :
Trong cô caáu kinh teá nhieàu thaønh phaàn, kinh teá
nhaø nöôùc vôùi baûn chaát voán coù cuûa noù, laïi
naém giöõ caùc ngaønh, lónh vöïc then choát vaø troïng
yeáu neân trôû thaønh nhaân toá kinh teá baûo ñaûm
cho kinh teá haøng hoaù cuûa caùc thaønh phaàn kinh
teá khaùc phaùt trieån theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû
nghóa.
Tính hieän thöïc cuûa vai troø ñònh höôùng xaõ hoäi
chuû nghóa cuûa kinh teá nhaø nöôùc chæ ñöôïc
khaúng ñònh khi noù phaùt huy ñöôïc söùc maïnh
toång hôïp cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc.
Vai troø quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc, nhaân toá ñaûm baûo cho
ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa cuûa kinh teá haøng hoaù :
Söï phaùt trieån kinh teá haøng hoaù beân caïnh maët
tích cöïc, ñem laïi söï phaùt trieån löïc löôïng saûn
xuaát, taêng tröôûng kinh teá cao cuûa noù, maët
khaùc noù khoâng traùnh khoûi nhöõng khuyeát taät
nhaát ñònh veà maët xaõ hoäi nhö : phaù saûn,
khuûng hoaûng, taøn phaù moâi tröôøng ... Nhöõng
khuyeát taät naøy caàn phaûi coù söï quaûn lyù kinh
teá vó moâ cuûa nhaø nöôùc.
Neàn kinh teá haøng hoaù giöõa caùc nöôùc , ngoaøi söï
khaùc nhau veà trình ñoä phaùt trieån vaø söï phaân
phoái lôïi ích kinh teá giöõa caùc taàng lôùp daân cö do
kinh teá ñem laïi nhaèm muïc ñích gì? coù lôïi cho ai?
Coøn coù söï khaùc nhau khoâng
keùm phaàn quan troïng laø ôû trình ñoä quaûn lyù
theo cô cheá thò tröôøng cuûa nhaø nöôùc.
Nöôùc ta do chòu aûnh höôûng laâu ngaøy cuaû cô cheá
keá hoaïch hoaù taäp trung quan lieâu , bao caáp... Neân
vai troø quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc ta laø nhaân toá
ñaûm baûo cho ñònh höôùng XHCN cuûa kinh teá haøng
hoaù.Moät neàn kinh teá haøng hoaù keùm phaùt trieån,
mang naëng tính chaát töï cung töï caáp, chuyeån sang
moät neàn kinh teá haøng hoaù phaùt trieån töø thaáp
ñeán cao ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi söû duïng coù hieäu
quaû caùc coâng cuï phaùp luaät, taøi chính, tieàn teä, tín
duïng ... Maët khaùc phaûi taïo ra moâi tröôøng vaø
ñieàu kieän cho saûn xuaát kinh doanh treân cô sôû khai
thaùc tieàm naêng cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá,
thöïc hieän caùc chính saùch xaõ hoäi ñaûm baûo cho söï
thoáng nhaát giöõa kinh teá vaø xaõ hoäi.
Caâu 21: Ñieàu Kieän Vaø Phöông Höôùng Ñeå Phaùt Trieån
Kinh Teá Haøng Hoùa Ôû Nöôùc Ta ?
Ñieàu kieän ñeå phaùt trieån kinh teá haøng hoaù :
Ñeå chuyeån sang neàn kinh teá haøng hoaù, ñaát
nöôùc ta caàn phaûi coù caùc ñieàu kieän chuû yeáu
sau :
Nhaø nöôùc caàn phaûi sôùm taïo söï oån ñònh veà
chính trò. kinh teá xaõ hoäi. Coù oån ñònh chính trò
môùi coù söï oån ñònh vaø phaùt trieån kinh teá xaõ
hoäi.
Xaây döïng haï taàng vaät chaát vaø haï taàng xaõ
hoäi ñeå khuyeán khích phaùt trieån saûn xuaát kinh
doanh.
Xaây döïng heä thoáng phaùp luaät nghieâm minh ñuû
söùc duy trì cô caáu kinh teá, thích öùng vôùi neàn
kinh teá toàn taïi nhieàu thaønh phaàn kinh teá.
Taïo ra ñöôïc nhöõng taâm lyù, taäp quaùn coù tính
xaõ hoäi phuø hôïp vaø coù lôïi cho söï phaùt trieån
kinh teá haøng hoaù.
Ñaøo taïo caùc nhaø quaûn lyù vaø nhaø kinh doanh
gioûi thích nghi vôùi cô cheá thò tröôøng.
Phöông höôùng vaø bieän phaùp maáu choát ñeå phaùt trieån
kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta :
0+Thöïc hieän nhaát quaùn chính saùch kinh teá
nhieàu thaønh phaàn theo ñònh höôùng xaõ
hoäi chuû nghóa.
0+Saép xeáp laïi caùc khu vöïc kinh teá quoác doanh
theo höôùng : naém ngaønh, khaâu, maët haøng
then choát, chuyeån haún sang haïch toaùn kinh
doanh, töï chuû veà moïi maët: ñuû söùc ñöùng
vöõng trong caïnh tranh, kinh doanh coù hieäu
quaû.
0+Söû duïng roäng raõi caùc hình thöùc kinh teá Tö
naûn nhaø nöôùc, nhaèm lôïi duïng söùc maïnh
söùc maïnh hoãn hôïp giöõa tö baûn trong nöôùc,
ngoaøi nöôùc vaø cuûa nhaø nöôùc veà maët
voán, coâng ngheä vaø taøi naêng quaûn lyù ñeå
phaùt trieån kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta.
0+Ñaåy maïnh phaân coâng lao ñoäng vaø hôïp taùc
 lao ñoäng theo höôùng : chuyeân moân hoaù vôùi
ña daïng hoaù saûn xuaát kinh doanh.
0+Ñaåy maïnh söï nghieäp nghieân cöùu khoa hoïc
vaø öùng duïng caùc thaønh töïu khoa hoïc vaø
coâng ngheä, nhaèm muïc ñích taïo ñieàu kieän
ñaåy nhanh kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta
phaùt trieån theo chieàu roäng laãn chieàu saâu.
0+Xaây döïng vaø phaùt trieån thò tröôøng höôùng
ngoaïi treân cô sôû döïa vaøo thò tröôøng trong
nöôùc, taïo nhöõng maët haøng muõi nhoïn vaø
laø theá maïnh cuûa ta ñeå coù khaû naêng
caïnh tranh treân thò tröôøng quoác teá.
+ Thöïc hieän chính saùch ñoái ngoaïi coù lôïi cho söï
phaùt trieån kinh teá haøng hoaù baèng caùch môû
roäng quan heä theo höôùng ña daïng hoaù veà hình
thöùc, ña daïng hoaù veà nguoàn. Treân cô sôû nguyeân
taéc hai beân cuøng coù lôïi, khoâng can thieäp vaøo
noäi boä cuûa nhau, khoâng phaân bieät cheá ñoä chính
trò xaõ hoäi. Vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá
haøng hoaù ôû nöôùc ta laø quaù trình vöøa coù tính
caáp baùch tröôùc maét, vöøa cô baûn laâu daøi, quaù
trình naøy coù nhöõng khoù khaên vaø thuaän lôïi nhaát
ñònh. Song chuùng ta caàn phaûi cöông quyeát ñoåi
môùi theo höôùng coù lôïi cho söï phaùt trieån kinh teá
haøng hoaù.
Caâu 22: Phaân Tích Lôïi Ích Kinh Teá, Heä Thoáng Lôïi Ích Kinh
Teá ? Baûn chaát vaø tính ña daïng cuûa heä thoáng lôïi ích kinh teá
:
Lôïi ích kinh teá laø phaïm truø kinh teá khaùch quan ,
laø hình thöùc bieåu hieän cuûa quan heä saûn xuaát,
noù phaûn aùnh trong yù thöùc con ngöôøi thaønh
ñoäng cô thuùc ñaåy hoaït ñoäng saûn xuaát kinh
doanh nhaèm thoûa maõn moät caùch toát nhaát nhu
caàu vaät chaát cuûa chuû theå tham gia vaøo quaù
trình saûn xuaát kinh doanh. Trong thôøi kyø quaù ñoä,
lôïi ích kinh teá laø moät heä thoáng lôïi ích phöùc taïp
ña daïng bao goàm nhieàu phaân heä lôïi ích kinh teá
khaùc nhau coù lieân quan vôùi nhau caáu thaønh.
Töø goùc ñoä 4 khaâu cuûa quaù trình saûn xuaát,
coù heä thoáng lôïi ích giöõa caùc khaâu : saûn
xuaát – phaân phoái – löu thoâng – tieâu duøng.
Heä thoáng lôïi ích giöõa xaõ hoäi, taäp theå vaø
ngöôøi lao ñoäng.Ba lôïi ích naøy coù moái quan heä
bieän chöùng vôùi nhau, trong ñoù lôïi ích cuûa ngöôøi
lao ñoäng laø ñoäng löïc tröïc tieáp.
Vai troø cuûa lôïi ích kinh teá :
Lôïi ích kinh teá giöõ vai troø “ñoäng löïc kinh teá”
thuùc ñaåy con ngöôøi vaø caùc chuû theå kinh teá vì
lôïi ích kinh teá maø quan taâm ñeán eát quaû saûn
xuaát. Vai troø cuûa ñoäng löïc lôïi ích kinh teá theå
hieän qua boán maéc xích trung gian giöõa baûn
chaát cuûa caùc quan heä kinh teá vaø lôïi ích kinh teá
: 0+Caùc quy luaät
chaát cuûa kinhsaûn
quan heä teá xuaát.
vôùi tö caùch laø baûn
0+Nhu caàu kinh teá laïi bò quyeát ñònh bôûi
phöông thöùc saûn xuaát maø tröïc tieáp laø quan
heä saûn xuaát.
0+Lôïi ích kinh teá baét nguoàn tröïc tieáp töø nhu
caàu kinh teá.
0+Hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ñöôïc kích thích bôûi
lôïi ích kinh teá.
Trong caùc heä thoáng lôïi ích kinh teá, nhaát laø lôïi ích
kinh teá giöõa caùc thaønh phaàn kinh teá, coù söï maâu
thuaãn chöù khoâng phaûi chæ hoaøn toaøn thoáng
nhaát, do vaäy lôïi ích kinh teá chæ trôû thaønh ñoäng
löïc kinh teá khi caùc lôïi ích ñöôïc keát hôïp moät caùch
haøi hoaø, hay ñöôïc nhaát trí. Nöôùc ta vôùi neàn kinh
teá nhieàu thaønh phaàn vaø vôùi cô caáu kinh teá môû
cöûa, neân trong chính saùch ñoái noäi vaø ñoái ngoaïi
phaûi raát coi troïng vieäc keát hôïp haøi hoaø caùc lôïi
ích giöõa caùc thaønh phaàn kinh teá, giöõa lôïi ích daân
toäc vaø lôïi ích quoác teá vôùi nhau.
Caâu 23: Nhöõng Öu Ñieåm Vaø Nhöôïc Ñieåm Cuûa Neàn
Kinh Teá Thò Tröôøng
1.khaùi nieäm veà kinh teá thò tröôøng
Laø moâ hình toå chöùc hoaït ñoäng kinh teá maø ôû
ñoù cung caàu vaø giaù caû laø löïc löôïng chuû yeáu
ñieàu tieát taát caû quan heä kinh teá. Hay noùi khaùc
laø loaïi hình toå chöùc hoaït ñoäng kinh teá maø ôû
ñoù taát caû caùc hoaït ñoäng kinh teá ñeàu phaûi
ñöôïc giaûi quyeát thoâng qua thò tröôøng (tieâu duøng,
löu thoâng)
2.öu ñieåm
Khuyeán kích löïc löôïng saûn xuaát
phaùt trieån nhanh choùng Qui luaät
giaù trò taùc ñoäng
Qui luaät caïnh tranh taùc ñoäng
Neàn kinh teá thò tröôøng luoân khuyeán khích
chuyeân moân hoùa lao ñoäng
( do kinh teá thò tröôøng giuùp khuyeán khích baét
buoäc ñoøi hoûi ngöôøi lao ñoäng thöôøng xuyeân
quan taâm naâng cao naêng löïc lao ñoäng cuûa chính
mình ñoàng thôøi reøn luyeän ngöôøi lao ñoäng coù yù
thöùc lao ñoäng caù nhaân)
Khuyeán khích söï saùng taïo vaø ñeà cao vai troø caù
nhaân trong neàn kinh teá thò tröôøng
Cho pheùp thoûa maõn 1 caùch toái öu trong
neàn kinh teá thò tröôøng Thoûa maõn nhu
caàu coù khaû naêng thanh toaùn
Caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø ñaàu ra ñeàu coù giaù
caû neân ñöôïc löïa choïn tieâu duøng trong saûn
xuaát
Caùc nhaân toá saûn xuaát ñöôïc mua baùn san
nhöôïng thöøa keá moät caùch töï do neân coù cô
hoäi di chuyeån ñeán tay ngöôøi söû duïng moät
caùch coù hieäu quaû Taïo ra moâi tröôøng thuaän lôïi
ñeå thoûa maõn nhu caàu coâng chuùng 1 caùch raát
cô ñoäng
3.nhöôïc ñieåm
. Söï phaân hoùa giaøu ngheøo
. Qui luaät giaù trò
. Qui luaät caïnh tranh
. Tình traïng giöõ bí maät do taùc ñoäng cuûa qui luaät
caïnh tranh
. Khuyeán khích caïnh tranh khoâng laønh maïnh (do
chaïy theo lôïi nhuaän neân coù nhieàu kieåu caùch
caïnh tranh laøm baêng hoaïi caùc quan heä nhaân
vaên toát ñeïp)
. Neàn kinh teá thò tröôøng taïo ra 1 söï laõng phí
. Khuûng hoaûng kinh teá ñònh kyø
. Khai thaùc taøi nguyeân coù choïn loïc
. Tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng do khoâng
ñöôïc xöû lyù taïi töøng doanh nghieäp
(do chaïy theo lôïi nhuaän neân khu vöïc kinh teá tö
nhaân ít quan taâm ñaàu tö vaøo lónh vöïc saûn xuaát
haøng hoùa coâng coäng vì lónh vöïc naøy coù nhieàu
ruûi ro cao, do ñoù ít nhieàu gaây aûnh höôûng ñeán
söï phaùt trieån kinh teá)
. Kinh teá thò tröôøng ñi lieàn vôùi thaát nghieäp
Phaân tích:
Haøng hoùa vaø dòch vuï saûn xuaát chæ ñöôïc xaõ
hoäi coâng nhaän khi thoâng quan thò tröôøng. Thò
tröôøng laø nôi coâng nhaän giaù trò xaõ hoäi cuûa
haøng hoùa, töùc laø nôi thöøa nhaän giaù trò vaø
giaù trò söû duïng cuûa haøng hoùa
Maët khaùc khi saûn phaåm tieâu thuïñöôïc, nghóa laø
coâng duïng cuûa noù ñöôïc xaõ hoäi thöøa nhaän vaø
chi phí saûn xuaát ra haøng hoùa cuõng ñöôïc thöøa
nhaän, cuøng luùc ñoù giaù trò haøng hoùa ñöôïc thöïc
hieän. Ngöôïc laõi, neáu haøng hoùa khoâng baùn
ñöôïc coù theå laø do keùm chaát löôïng, qui caùch,
maãu maõ khoâng hôïp lyù, cung lôùn hôn caàu hay
chi phí saûn xuaát ra noù lôùn hôn möùc trung bình
cuûa xaõ hoäi-töø ñoù xaõ hoäi khoâng thöøa nhaän
Töø ñoù ñoøi hoûi ngöôøi saûn xuaát phaûi quan
taâm ñeán nhu caàu, thò hieáu cuûa ngöôøi tieâu
duøng, caûi tieán chaát löôïng hình thöùc saûn
phaåm nhaèm daønh öu theá trong caïnh tranh vaø
toàn taïi trong kinh teá thò tröôøng

Caâu 24: Chaát Vaø Löôïng Cuûa Giaù Trò Haøng Hoùa

1.khaùi nieäm haøng hoùa:

Laø vaät phaåm coù theå thoûa maõn nhu caàu naøo
ñoù cuûa con ngöôøi ñi vaøo tieâu duøng thoâng qua
trao ñoåi buoân baùn
2.chaát vaø löôïng:
Haøng hoùa coù 2 thuoäc tính: giaù trò söû duïng vaø
giaù trò (giaù trò trao ñoåi)
. Giaù trò söû duïng : laø coâng duïng cuûa phaåm vaät
coù theå thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi
Nhu caàu trong lónh
vöïc saûn xuaát Nhu
caàu tinh thaàn
Saûn phaåm tinh thaàn
Giaù trò söû duïng mang tính xaõ hoäi cao: taïo ra noù
ñeå thoûa maõn nhu caàu ngöôøi khaùc vaø chính
nhu caàu cuûa xaõ hoäi laø caên cöù ñeå ngöôøi saûn
xuaát xaùc ñònh giaù trò söû duïng cuûa saûn phaåm
. Giaù trò: laø hao phí lao ñoäng cuûa ngöôøi saûn xuaát
keát tinh trong haøng hoùa
Giaù trò trao ñoåi laø tæ leä trao ñoåi laãn nhau
trong giaù trò söû duïng khaùc nhau Giaù trò trao
ñoåi naøy coù khuynh höôùng oån ñònh
Ví duï: 2 con cöøu = 1 boä cung teân. Cöøu vaø cung
teân khaùc nhau veà giaù trò söû duïng, hình thaùi
vaät chaát, soá löôïng saûn phaåm ñem trao ñoåi. Cöøu
vaø cung teân coù ñieåm gioáng nhau: laø hao phí lao
ñoäng ñeå saûn xuaát 2 con cöøu = hao phí lao ñoäng
khi cheá taïo ra boä cung teân. Ñaây chính laø ñieåm
chung trong quan heä trao ñoåi maø caùc nhaø kinh
teá goïi laø giaù trò cuûa haøng hoùa
Nhö vaäy, giaù trò laø cô sôû cuûa giaù trò trao ñoåi
coøn giaù trò trao ñoåi laø hình thöùc bieåu hieän
cuûa giaù trò
Giaù trò haøng hoùa: laø lao ñoäng xaõ hoäi hao phí
cuûa ngöôøi saûn xuaát haøng hoùa keát tinh trong
saûn phaåm
Hao phí lao ñoäng caù bieät laø hao phí lao ñoäng cuûa
töøng ngöôøi saûn xuaát hay hao phí lao ñoäng cuûa
ñôn vò saûn xuaát cuï theå taïo ra giaù trò caù bieät
Hao phí lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát laø hao phí lao
ñoäng ôû möùc ñoä trung bình cuûa xaõ hoäi taïo ra
giaù trò thò tröôøng
Giaù trò cuûa haøng hoùa ñöôïc xeùt veà chaát, noù
ñöôïc quyeát ñònh bôûi lao ñoäng. Coøn lao ñoäng thì
ñöôïc ño baèng thôøi gian lao ñoäng, thôøi gian lao
ñoäng hao phí caøng nhieàu thì giaù trò haøng hoùa
caøng lôùn nhöng treân thöïc teá laïi khaùc: phaûi
chaêng hao phí caøng nhieàu thì giaù trò caøng lôùn?
Ñeå giaûi thích löôïng giaù trò ñöôïc quyeát ñònh bôûi
caùi gì? Muoán nhö vaäy phaûi phaân bieät thôøi gian
lao ñoäng caù bieät vaø thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi
caàn thieát
Treân thò tröôøng khoâng theå döïa vaøo giaù trò caù
bieät cuûa haøng hoùa ñeå trao ñoåi maø phaûi döïa
vaøo giaù trò xaõ hoäi cuûa haøng hoùa. Nhö vaäy
khoâng phaûi thôøi gian lao ñoäng caù bieät maø laø
thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát quyeát ñònh
löôïng giaù trò cuûa haøng hoùa
Löôïng giaù trò:
Neáu chaát cuûa giaù trò laø lao ñoäng hao phí thì
löôïng cuûa giaù trò laø soá löôïng lao ñoäng hoa phí
nhöng ôû ñaây phaûi hieåu löôïng giaù trò ñöôïc xaùc
ñònh baèng soá löôïng lao ñoäng hao phí ôû möùc ñoä
trung bình cuûa xaõ hoäi
Trong kinh teá hoïc, ngöôøi ta goïi soá löôïng lao ñoäng
hao phí ôû möùc ñoä trung bình cuûa xaõ hoäi laø thôøi
gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát vôùi noäi dung ñoù
laø
thôøi gian caàn thieát trung bình ñeå saûn xuaát ra
moät ñôn vò haøng hoùa naøo ñoù trong ñieàu kieän
bình thöôøng cuûa xaõ hoäi
Trong thöïc teá, khi ñaët quan heä cung caàu thì thôøi
gian lao ñoäng caàn thieát ñöôïc xaùc ñònh vôùi hao
phí lao ñoäng caù bieät cuûa ñaïi boä phaän haøng
hoùa treân thò tröôøng
Toùm laïi, löôïng giaù trò cuûa haøng hoùa 1 maët ñöôïc
hieåu laø hao phí lao ñoäng ôû möùc ñoä trung bình
cuûa xaõ hoäi. Nhöng maët khaùc khi gaén vaøo quan
heä cung caàu thì noù ñöôïc xaùc ñònh bôøi hao phí lao
ñoäng caù bieät cuûa ngöôøi naøo ñoù, cuûa ñaïi boä
phaän haøng hoùa treân thò tröôøng. Noùi caùch khaùc
ñoù laø giaù trò xaõ hoäi cuûa haøng hoùa
Nhaân toá aûnh höôûng ñeán löôïng giaù trò:
Naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi: laø hieäu quaû coù
ích cuûa lao ñoäng cuï theå. Ñöôïc ño baèng coâng
thöùc: saûn löôïng sp ? 1 ñôn vò t/gian
T/gian lao ñoäng ? 1 ñôn vò sphaåm
Naêng suaát lao ñoäng ñöôïc ño baèng soá löôïng saûn
phaåm taïo ra trogn moät ñôn vò thôøi gian hay löôïng
thôøi gian hao phí ñeå laøm ra moät ñôn vò saûn
phaåm. Naêng suaát lao ñoäng coù theå taêng tuøy
thuoäc vaøo caùc nhaân toá: trình ñoä phaùt trieån kyõ
thuaät, trình ñoä hoaøn thieän coâng ngheä saûn
xuaát, caùc phöông phaùp toå chöùc saûn xuaát vaø
lao ñoäng, trình ñoä tay ngheà cuûa ngöôøi saûn xuaát,
cuõng nhö caùc ñieàu kieän töï nhieân khaùc
Bôûi vaäy, löôïng giaù trò cuûa haøng hoùa tyû leä
nghòch vôùi söùc saûn xuaát cuûa ngöôøi lao ñoäng
nghóa laø naêng suaát lao ñoäng caøng cao thì giaù
trò cuûa moät ñôn vò haøng hoùa caøng giaûm
Caàn phaân bieät naêng suaát lao ñoäng vôùi cöôøng
ñoä lao ñoäng (möùc lao ñoäng caêng thaúng cuûa lao
ñoäng). Giöõa naêng suaát lao ñoäng vôùi cöôøng ñoä
lao ñoäng coù söï gioáng nhau laø khi thay ñoåi naêng
suaát lao ñoäng hay cöôøng ñoä lao ñoäng thì khoái
löôïng saûn phaåm laøm ra trong moät ñôn vò thôøi
gian seõ taêng hay giaûm töông öùng. Nhöng khi taêng
cöôøng ñoä lao ñoäng thì löôïng lao ñoäng hao phí
trong moät ñôn vò thôøi gian seõ taêng leân. Bôûi vaäy
taêng cöôøng ñoä lao ñoäng seõ daãn ñeán giaù trò
haøng hoùa khoâng ñoåi
Caâu 25: Chöùc Naêng Cuûa Tieàn Teä
Tieàn teä laø thöïc theå xaõ hoäi cuûa haøng hoùa,
tieàn teä gaén lieàn vôùi haøng hoùa. Moãi böôùc
vaän ñoäng cuûa haøng hoùa laø böôùc vaän ñoäng
cuûa tieàn teä. Trong ñieàu kieän neàn kinh teá haøng
hoùa phaùt trieån, tieàn teä coù naêm chöùc naêng
gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa haøng hoùa
Laøm thöôùc ño giaù trò:Sôû dó tieàn teä laøm ñöôïc chöùc
naêng thöôùc ño giaù trò caùc haøng hoùa, moät maët
vì baûn thaân tieàn teä cuõng laø haøng hoùa, cuõng
coù moät ñaëc tröng chung nhaát, laø saûn phaåm
cuûa lao ñoäng. Maët khaùc xaõ hoäi khoâng theå
duøng thöôùc ño tröïc tieáp thôøi gian lao ñoäng caàn
thieát neân phaûi duøng thöôùc ño giaùn tieáp
Giaù trò cuûa caùc haøng hoùa ñöôïc bieåu hieän
baèng tieàn goïi laø giaù caû. Ñeå tieàn teä coù theå
laøm ñöôïc chöùc naêng thöôùc ño giaù trò, caàn phaûi
qui ñònh moät ñôn vò tieàn teä nhaát ñònh laøm tieâu
chuaån ño löôøng giaù caû haøng hoùa, nghóa laø ño
löôøng baûn thaân tieàn teä goïi laø tieâu chuaån giaù
caû. Noù laø moät chöùc naêng thuaàn tuùy kyõ
thuaät bieåu hieän quan heä soá löôïng vaøng naøy
vôùi soá löôïng vaøng khaùc
Hoïc theâm phaàn cuûa em cheùp trong taäp, nhôù
phaàn ví duï trong taäp Laøm phöông tieän löu
thoâng: ñaây laø chöùc naêng quan troïng nhaát cuûa
tieàn teä Khi thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän
löu thoâng thì tieàn teä laø ngöôøi trung gian trong
trao ñoåi haøng hoùa. Vieäc baùn vaø mua taïo thaønh
moät chænh theå thoáng nhaát vaø traûi qua hai söï
bieán ñoåi h-t vaø t-h xoù nghóa laø baùn vaø mua
ñaây laø söï vaän ñoäng löu thoâng haøng hoùa. Trong
quaù trình löu thoâng haøng hoùa thì tieàn chuyeån
ñoåi töø ngöôøi naøy sang ngöôøi khaùc
Phöông tieän tích luõy, caát tröõ:Tích luõy ñöôïc tieán
haønh khi ngöôøi ta baùn haøng hoùa laáy tieàn göûi
laïi maø khoâng mua haøng nöõa, laøm chöùc naêng
tích luõy, tieàn ôû ñaây laø tieàn vaøng.Tieàn phaûi
ñuû giaù trò.Tieàn giaáy phaûi ñaûm baûo söùc mua
nhaèm phaûi duy trì tieàn löu thoâng, noù töông öùng
khoái löôïng haøng caàn löu thoâng do saûn xuaát
taïo ra
Phöông tieän thanh toaùn:Töø tích luõy ñaõ naûy sinh
tröôøng hôïp baùn haøng hoùa maø chöa mua hoaëc
chöa baùn ñöôïc haøng thì ngöôøi ta laïi muoán mua
vaø phaûi mua chòu sau moät thôøi gian môùi thanh
toaùn cho ngöôøi baùn vaø tieàn trôû thaønh phöông
tieän thanh toaùn.
Chi traû tieàn chòu, Tieàn löông cho coâng nhaân, Vieäc
ñoùng thueá cho nhaø nöôùc Coù taùc ñoäng 2 maët:
Tích cöïc: Phaûi coù söï phaùt trieån cuûa ngaân haøng
laøm giaûm nhu caàu tieàn maët trong neàn kinh teá,
laøm giaûm phí in tieàn. In tieàn cho caùc maët: Haøng
hoùa taêng,Raùch,Caát,Thieân tai.Giaûm ñöôïc chi phí
löu thoâng tieàn maët vaän chuyeån, phí baûo veä
tieàn .
Tieâu cöïc:Taïo söï phuï thuoäc laãn nhau coù theå
gaây ra khuûng hoaûng daây chuyeàn kinh teá
Phöông tieän giao dòch quoác teá: Khi ra khoûi phaïm vi löu
thoâng cuûa moät quoác gia tieàn teä thöôøng truùt boû
hình thöùc daân toäc cuûa noù deå trôû laïi hình thaùi
ban ñaàu laø “vaøng” noù laïi ñöôïc duøng trong thanh
toaùn quoác teá. (giaù trò hieän nay cuûa ñoàng ñoâ la
myõ trong thanh toaùn quoác teá: maïnh).
Trong chöùc naêng naøy tieàn seõ thöc hieän 4 chöùc
naêng neâu ôû treân trong phaïm vi toøan boä laõnh
vöïc quoác teá

Caâu 26: Coâng Thöc Chung Cuûa Tö Baûn

Tieàn teä laø saûn vaät cuoái cuøng cuûa löu thoâng
haøng hoùa. Nhöng noù cuõng laø hình thöùc xuaát
hieän ñaàu tieân cuûa tö baûn. Baûn thaân tieàn
khoâng phaûi laø tö baûn. Noù chæ trôû thaønh tö
baûn trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh. Neáu
tieàn vaät ñoäng theo coâng thöùc h-t-h (1) (coâng
thöùc löu thoâng haøng hoùa ñôn giaûn). Ôû ñaây
tieàn phuïc vuï trao ñoåi haøng hoùa vaø tröïc tieáp
thöïc hieän chöùc naêng laøm phöông tieän löu
thoâng7
Muïc ñích:
Laø giaù trò söû duïng nhaèm ñeå thoûa maõn tieâu
duøng
Theo nguyeân taéc ngang giaù thöù 8 yeáu toá cuûa
coâng thöùc treân laø baèng nhau Sau khi chaám döùt
quaù trình löu thoâng thì ñeán quaù trình tieâu duøng
Löu thoâng chæ ñöôïc laëp laïi khi naøo maø chuû theå
coù quyeàn sôû höõu
Khi tieàn vaän ñoäng theo coâng thöùc t-h-t (2) tieàn
teä neùm vaøo löu thoâng, thöïc hieän quaù trình mua
haøng veà vaø baùn haøng ñi ñeå thu laïi löôïng tieàn
lôùn hôn ban ñaàu- luùc naøy noù phaûn aùnh laïi söï
vaän ñoäng cuûa tö baûn. Ñaây cuõng laø coâng thöùc
chung cuûa tö baûn. Moïi loaïi tö baûn ñeàu coù theå
bieåu hieän quaù trình vaän ñoäng cuûa mình theo
coâng thöùc naøy. Muoán nhaän bieát ñöôïc nhöõng
ñieàu kieän chuyeån hoùa cuûa tieàn thaønh tö baûn,
ta phaûi nghieân cöùu coâng thöùc chung cuûa tö baûn
trong moái quan heä so saùnh vôùi coâng thöùc löu
thoâng haøng hoùa ñôn giaûn
So saùnh hai hình thöùc vaän ñoäng cuûa tieàn qua hai
coâng thöùc (1) vaø (2). Coâng thöùc (1) h-t-h ñöôïc baét
ñaàu baèng haønh vi baùn, keát thuùc baèng haønh vi
mua, ñieåm baét ñaàu vaø ñieåm keát thuùc ñeàu laø
haøng hoùa, muïc ñích vaän ñoäng cuûa coâng thöùc
naøy laø giaù trò söû duïng vaø tieàn teä ñoùng vai
troø laøm moâi giôùi cuûa trao ñoåi haøng hoùa.
Coâng thöùc (2) t-h-t baét ñaàu baèng haønh vi mua,
keát thuùc baèng haønh vi baøn, ñieåm baét ñaàu vaø
ñieåm keát thuùc ñeàu baèng tieàn. Haøng hoùa chæ
ñoùng vai troø laøm moâi giôùi trong trao ñoåi. Trong
söï vaän ñoäng naøy tieàn chi ra nhöng khoâng maát
ñi- maø noù laø tieàn taïm öùng ra ñeå roài thu veà vôùi
soá löôïng tieàn lôùn hôn
T’ >t ? t’= t + t
Soá tieàn lôùn hôn naøy goïi laø giaù trò thaëng dö (m).
Muïc ñích cuûa söï vaän ñoäng trong coâng thöùc t-h-t’
laø giaù trò (baûn thaân tieàn) vaø giaù trò thaëng dö.
Soá tieàn t öùng ra ban ñaàu goïi laø tö baûn.
Nhö vaäy tieàn teä bieán thaønh tö baûn khi ñöôïc
duøng ñeå mang laïi giaù trò thaëng dö cho nhaø tö
baûn
Maâu thuaãn cuûa coâng thöùc chung
Coâng thöùc t-h-t’ coù söï maâu thuaãn vôùi lyù luaän
giaù trò lao ñoäng cuûa mac. Trong lyù luaän naøy,
maùc ñaõ khaúng ñònh chæ coù lao ñoäng môùi taïo
ra giaù trò haøng hoùa
Thöïc ra, quaù trình löu thoâng chæ laøm thay ñoåi
hình thaùi giaù trò, chuyeån haøng thaønh tieàn. Quaù
trình naøy khoâng heà taïo ra moät phaàn töû giaù trò
naøo. Baûn chaát cuûa löu thoâng vaø trao ñoåi haøng
hoùa laø nhaèm thoûa maõn nhu caàu tieâu duøng
cuûa con ngöôøi. Song thöïc teá qua coâng thöùc t-h-t’,
nhaø tö baûn tung tieàn vaøo löu thoâng roài ruùt
khoûi löu thoâng vôùi moät soá tieàn lôùn hôn. Hình
nhö löu thoâng cuõng taïo ra giaù trò vaø coù söï gia
taêng cuûa tieàn Tieàn naèm trong keùt thì chaúng
bao giôø taêng leân caû, chæ khi naøo noù thoaùt ra
vaø nhaûy vaøo löu thoâng thì tieàn môùi gia taêng.
Trong löu thoâng nhöõng ngöôøi trao ñoåi chæ ñöôïc
lôïi veà phöông dieän giaù trò söû duïng. Hoï hoaøn
toaøn khoâng coù lôïi gì veà giaù trò
Ngay caû trong tröôøng hôïp trao ñoåi khoâng ngang
giaù (mua reû baùn ñaét) cuõng khoâng theå laøm
taêng giaù trò. Giaû söû xaõ hoäi cho pheùp baùn cao
hôn giaù trò, khi anh laø ngöôøi baùn anh seõ lôøi,
nhöng laø ngöôøi mua anh seõ loã. Kinh teá haøng
hoùa, ngöôøi baùn ñoàng thôøi laø ngöôøi mua vaø
toång giaù trò seõ khoâng thay ñoåi. Hoaëc trong
tröôøng hôïp baùn thaáp hôn giaù trò cuõng nhö theá.
Giaù trò haøng hoùa khoâng lôùn hôn.
Laïi giaû söû coù nhöõng ngöôøi chuyeân mua reû vaø
baùn ñaét, ñöôïc laõi cao. Ôû ñaây laõi maø anh ta thu
ñöôïc laø do anh ta moùc tuùi cuûa ngöôøi khaùc, giaù trò
maø anh ta coù thì ngöôøi khaùc maát. Töø ñoù, ta coù
theå keát luaän raèng: löu thoâng khoâng heà taïo ra
giaù trò, maëc duø trao ñoåi ngang giaù hay khoâng
ngang giaù. Nhö vaäy, maâu thuaãn cuûa coâng thöùc
chung tö baûn bieåu hieän ôû choã: giaù trò thaëng dö
vöøa ñöôïc taïo ra trong löu thoâng vöøa khoâng ñöôïc
taïo ra trong löu thoâng Trong quaù trình löu thoâng,
tieàn (t) khoâng lôùn hôn veà maët giaù trò noù chæ
ñoùng vai troø vaät ngang giaù, ngay caû khi naèm
ngoaøi löu thoâng thì tieàn naèm im khoâng vaän ñoäng.
Nhaân toá thöù hai trong coâng thöùc chung cuûa tö
baûn laø haøng hoùa (h). Neáu h laø haøng hoùa thoâng
thöôøng thì khi tieâu duøng cho caù nhaân hay cho saûn
xuaát ñeàu maát ñi hoaëc chuyeån daàn giaù trò cuûa
noù sang saûn phaåm môùi. Cho neân nhaân toá h ôû
ñaây phaûi mang tính ñaëc bieät. Nhaø tö baûn ñaõ tìm
thaáy treân thò tröôøng nhaân toá h (haøng hoùa) ñaëc
bieät maøy ñoù laø haøng hoùa söùc lao ñoäng. Nhôø
thöù haøng hoùa naøy maâu

Caâu 27: Haøng Hoùa Söùc Lao Ñoäng

Söùc lao ñoäng: laø khaû naêng lao ñoäng cuûa con
ngöôøi hay laø toaøn boä hao phí veà naêng löïc, veà
trí tueä, cô baép maø con ngöôøi söû duïng trong lao
ñoäng Nhöng khoâng phaûi trong baát kyø ñieàu kieän
naøo söùc lao ñoäng cuõng laø haøng hoùa. Noù chæ
trôû thaønh haøng hoùa trong nhöõng ñieàu kieän lòch
söû nhaát ñònh sau:
Con ngöôøi lao ñoäng phaûi laø con ngöôøi töï do, töï
do veà thaân theå, coù quyeàn töï do söû duïng söùc
lao ñoäng cuûa mình nhö moät haøng hoùa vaø chæ
baùn haøng hoùa ñoù trong moät thôøi gian nhaát
ñònh
Ngöôøi lao ñoäng phaûi laø ngöôøi bò töôùc ñoaït caùc
tö lieäu saûn xuaát, hay coù tö lieäu saûn xuaát (voán)
nhöng nhöôøng quyeàn söû duïng cho ngöôøi khaùc,
vaø chaáp nhaän quan heä lao ñoäng laøm thueâ thì
khi ñoù söùc lao ñoäng vaãn trôû thaønh haøng hoùa
Cuõng gioáng nhö caùc haøng hoùa khaùc haøng
hoùa söùc lao ñoäng cuõng coù hai thuoäc tính laø
giaù trò vaø giaù trò söû duïng
Giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng cuõng ñöôïc xaùc
ñònh bôûi thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi taát yeáu ñeå
saûn xuaát ra baûn thaân noù. Nhöng söùc lao ñoäng
chæ toàn taïi nhö moät naêng löïc trong cô theå soáng
cuûa con ngöôøi. Do ñoù, vieäc saûn xuaát ra söùc lao
ñoäng coù nghóa laø duy trì cuoäc soáng cuûa baûn
thaân ngöôøi lao
ñoäng. Muoán duy trì cuoäc soáng cuûa mình, ngöôøi
lao ñoäng caàn phaûi ñöôïc thoûa maõn nhöõng nhu
caàu veà aên ôû, hoïc haønh…
Giaù trò cuûa söùc lao ñoäng laø giaù trò cuûa toaøn
boä nhöõng tö lieäu sinh hoaït caàn thieát ñeå duy trì
cuoäc soáng cuûa baûn thaân ngöôøi lao ñoäng vaø gia
ñình anh ta caû veà maët vaät chaát laãn tinh thaàn.
Caùc yeáu toá hôïp thaønh cuûa giaù trò haøng hoùa
söùc lao ñoäng phuï thuoäc vaøo caùc ñieàu kieän cuï
theå cuûa töøng nöôùc: taäp quaùn, trình ñoä vaên
minh, nguoàn goác vaø hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa giai
caáp coâng nhaân. Giaù trò haøng hoùa söùc lao
ñoäng ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn goïi laø giaù caû
haøng hoùa söùc lao ñoäng. Noù chính laøtieàn löông
döôùi cntb
Giaù trò söû duïng cuûa haøng hoùa söùc lao ñoäng
cuõng nhaèm thoûa maõn nhu caàu nhaát ñònh cuûa
ngöôøi mua. Nhaø tö baûn mua loaïi haøng hoùa naøy
bôûi vì khi söû duïng noù thoâng qua quaù trình lao
ñoäng, noù coù theå taïo ra moät löôïng giaù trò môùi
lôùn hôn ñeå thay theá cho löôïng giaù trò cuûa baûn
thaân noù. Ñaây laø giaù trò söû duïng ñaëc bieät cuûa
haøng hoùa söùc lao ñoäng, nhôø noù maø nhaø tö
baûn thu ñöôïc giaù trò thaëng dö vaø laø chìa khoùa
ñeå giaûi quyeát maâu thuaãn coâng thöùc chung tö
baûn laøm cô sôû ñeå tieàn teä chuyeån thaønh tö
baûn
Haøng hoùa söùc lao ñoäng laø moät phaïm truø kinh
teá boäc loä roõ neùt döôùi cntb vaø laø ñieàu kieän
chuyeån hoùa tieàn teä thaønh tö baûn. Tuy nhieân noù
khoâng phaûi laø caùi quyeát ñònh ñeå coù hay
khoâng coù boùc loät. Vì vieäc quyeát ñònh laø ôû choã
giaù trò thaëng dö taïo ra ñöôïc phaân phoái nhö theá
naøo?

Caâu 28: Hai Phöông Phaùp Saûn Xuaát Ra Thaëng Dö

Ñeå thu ñöôïc giaù trò thaëng dö, coù nhieàu bieän phaùp
vaø hình thöùc. Maùc khaùi quaùt laïi coù hai phöông phaùp
chuû yeáu laø phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö
tuyeät ñoái vaø phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng
dö töông ñoái.Giaù trò thaëng dö tuyeät ñoái laø giaù trò thaëng dö
thu ñöôïc do keùo daøi ngaøy lao ñoäng cuûa ngöôøi lao ñoäng laøm
thueâ vöôït khoûi thôøi gian lao ñoäng caàn thieát.Neáu nhö ngaøy
lao ñoäng keùo daøi, nhöng thôøi gian lao ñoäng caàn thieát
giöõ nguyeân seõ laøm cho thôøi gian lao ñoäng thaëng dö
taêng leân, nhaø tö baûn thu theâm giaù trò thaëng dö.
Ñaây laø phöông phaùp thoâ baïo, ñöôïc aùp duïng chuû
yeáu ôû giai ñoaïn ñaàu cuûa cntb khi maø coâng cuï chuû
yeáu laø lao ñoäng thuû coâng. Taêng cöôøng ñoä lao ñoäng
laø moät hình thöùc che ñaây cuûa phöông phaùp naøy.Ôû
thôøi kyø ñaàu, caùc nhaø tö baûn ñeàu muoán keùo daøi
thôøi gian lao ñoäng ra voâ haïn ñeå taêng giaù trò thaëng
dö. Nhöng ñieàu naøy khoâng theå thöïc hieän ñöôïc
bôûi vì noù bò giôùi haïn veà maët töï nhieân vaø theå
chaát, tinh thaàn cuûa ngöôøi coâng nhaân, anh ta caàn
phaûi coù thôøi gian ñeå khoâi phuïc söùc lao ñoäng ñaõ
bò hao phí.Trong ñieàu kieän khoâng theå keùo daøi
ngaøy lao ñoäng, giai caáp tö baûn tìm caùch ruùt ngaén
thôøi gian lao ñoäng caàn thieát, ñeå nhaèm taêng thôøi
gian lao ñoäng thaëng dö moät caùch töông ñöông. Ñaây
laø phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö töông
ñoái. Muoán ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát
phaûi tìm caùch haï thaáp giaù trò haøng hoùa söùc lao
ñoäng. Giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng ñöôïc tính
baèng toaøn boä nhöõng tö lieäu sinh hoaït caàn thieát
ñeå nuoâi soáng coâng nhaân vaø gia ñình anh ta. Vì theá
cho neân muoán haï thaáp giaù trò söùc lao ñoäng thì
phaûi naâng cao naêng suaát lao ñoäng trong nhöõng
ngaønh saûn xuaát ra tö lieäu sinh hoaït caàn thieát cho
coâng nhaân. Khi ñoù thôøi gian lao ñoäng caàn thieát
ruùt ngaén, nhöng ngöôøi coâng nhaân vaãn ñuû nhöõng
tö lieäu sinh hoaït nhö tröôùc ñeå taùi saûn xuaát söùc
lao ñoäng. Khi aùp duïng tieán boä kyõ thuaät vaø taêng
naêng suaát lao ñoäng, nhaø tö baûn ñeo ñuoåi theo moät
muïc tieâu laø haï giaù haøng hoùa cuûa xí nghieäp thaáp
hôn giaù thaønh haøng hoùa cuûa caùc ñoái thuû caïnh
tranh khaùc vaø do ñoù kieám ñöôïc nhieàu giaù trò
thaëng dö hôn haøng hoùa ngoaøi xaõ hoäi, phaàn giaù
trò thaëng dö troäi hôn giaù trò thaëng dö caû caùc tö
baûn khaùc nhôø haï thaáp giaù trò caù bieät so vôùi
giaù trò xaõ hoäi goïi laø giaù trò thaëng dö sieâu
ngaïch.Giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laø hình thaùi bieán
töôùng cuûa giaù trò thaëng dö töông ñoái vì caû hai loaïi
giaù trò thaëng dö naøy ñeàu cuøng döïa treân moät cô
sôû chung laø taêng naêng suaát lao ñoäng (moái quan
heä giöõa giaù trò thaëng dö töông ñoái vôùi giaù trò
thaëng dö sieâu ngaïch).Giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laø
giaù trò thu ñöôïc cuûa moät nhaø tö baûn caù bieät, do
taêng naêng suaát lao ñoäng caù bieät, coøn giaù trò lao
ñoäng töông ñoái laïi döïa treân cô sôû taêng naêng
suaát lao ñoäng xaõ hoäi, thuoäc veà caùc nhaø tö baûn
(moái quan heä giöõa giaù trò thaëng dö töông ñoái vôùi
giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch)Giaù trò thaëng dö tuyeät
ñoái vaø töông ñoái ñöôïc aùp duïng ñeàu döïa treân moät cô
sôû chung laø keùo daøi thôøi gian lao ñoäng thaëng dö.
Trong quaù trình phaùt trieån cuûa phöông thöùc saûn
xuaát tbcn, hai phöông thöùc naøy ñaõ taïo khaû naêng
khaùch quan cho söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa naêng
suaát lao ñoäng. Song neáu gaït boû muïc ñích, tính
chaát tbcn, thì nhöõng phöông phaùp naøy coù taùc duïng
kích thích saûn xuaát phaùt trieån, taêng naêng suaát
lao ñoäng xaõ hoäi, aùp duïng kyõ thuaät môùi, ñaây laø
nhöõng phöông phaùp toå chöùc quaûn lyù, laø ñoøn baåy
kinh teá quan troïng kích thích moïi doanh nghieäp saûn
xuaát, mang laïi hieäu quaû kinh
teá quan troïng mang laïi hieäu quaû kinh teá cao,
thuùc ñaåy tieán boä kinh teá- xaõ hoäi

Caâu 29: Moái Quan Heä Giöõa Lôïi Nhuaän Vaø Giaù Trò Thaëng Dö
Giaù trò thaëng dö: laø boä phaän giaù trò doâi ra ngoaøi
giaù trò söùc lao ñoäng do nhaân coâng taïo ra vaø
thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa ngöôøi chuû voán. Giaù
trò thaëng dö laø nguoàn thu nhaäp cô baûn cuûa
caùc nhaø tö baûn, laø cô sôû cuûa toaøn boä caùc
quan heä tö baûn chuû nghóa. Vì vaäy cho neân giaù
trò thaëng dö laø muïc ñích quyeát ñònh cuûa saûn
xuaát tö baûn chuû nghóa
Lôïi nhuaän : laø söï cheânh leäch giöõa doanh thu vaø
chi phí cô baûn Lôïi nhuaän tö baûn chuû nghóa laø
keát quaû cuûa toång tö baûn ñöa vaøo saûn xuaát.
Do ñoù, lôïi nhuaän seõ:
. Xoùa nhoøa söï khaùc bieät giöõa giaù trò tö baûn
baát bieán duøng trong saûn xuaát (kyù hieäu laø c)
vaø giaù trò tö baûn khaû bieán (kyù hieäu laø v)
. Che giaáu nguoàn goác taïo ra giaù trò thaëng dö
. Che giaáu quan heä tö baûn chuû nghóa
Moái quan heä giöõa lôïi nhuaän vaø giaù trò thaëng dö
Lôïi nhuaän vaø giaù trò thaëng dö xeùt veà maët
chaát th noù laø moät nhöng xeùt veà maët löôïng thì
noù khoâng thoáng nhaát vôùi nhau
Lôïi nhuaän coù theå lôùn hôn hay nhoû hôn hoaëc
baèng giaù trò thaëng dö vì lôïi nhuaän tröïc tieáp
ñöôïc tính goäp vaøo trong giaù caû
Ví duï:
Neáu cung = caàu thì giaù caû = giaù trò
Neáu doanh thu laø 120, chi phí 100 thì lôïi nhuaän (p)
= giaù trò thaëng dö (m) = 20
Neáu cung lôùn hôn caàu thì giaù caû giaûm so vôùi
giaù trò, do ñoù theo ví duï treân thì doanh thu chæ
laø 110 vaø p=10, p < m
Neáu cung nhoû hôn caàu thì giaù caû taêng so vôùi
giaù trò, do ñoù doanh thu seõ laø 130 vaø p=30, p >
m
Lôïi nhuaän che giaáu giaù trò thaëng dö vaø laø söï
bieán töôùng cuûa giaù trò thaëng dö. Lôïi nhuaän laø
söï bieåu hieän cuûa giaù trò thaëng dö, hay giaù trò
thaëng dö mang hình thaùi chuyeån hoùa laø lôïi
nhuaän
Lôïi nhuaän bình quaân
Laø hieän töôïng lôïi nhuaän bình quaân hoùa khi voán
baèng nhau ñaàu tö vaøo caùc ngaønh khaùc nhau
trong ñieàu kieän neàn kinh teá coù söï caïnh tranh
giöõa caùc ngaønh
Coù theå noùi lôïi nhuaän bình quaân laø möùc lôïi
nhuaän ngang nhau thu ñöôïc töø nhöõng khoaûn
voán baèng nhau khi ñaàu tö vaøo caùc ngaønh khaùc
nhau trong ñieàu kieän coù söï caïnh tranh giöõa caùc
ngaønh
Lôïi nhuaän bình quaân xuaát hieän trôõ thaønh giôùi
haïn toái thieåu maø baát cöù nhaø ñaàu tö naøo cuõng
ñaàu tö ñöôïc. Neáu thaáy raèng ñaàu tö maø khoâng
thu ñöôïc lôïi nhuaän bình quaân thì nhaø ñaàu seõ di
chuyeån voán sang ngaønh khaùc. Ngoaøi ra, lôïi
nhuaän bình quaân coøn laø cô sôû ñeå xaùc ñònh giaù
traàn vaø giaù saøn ñeå kinh doanh tieàn teä

Caâu 30: Tæ Suaát Lôïi Nhuaän Bình Quaân

Tæ suaát lôïi nhuaän (kyù hieäu p’): noùi leân hieäu quaû
trong saûn xuaát kinh doanh, hieäu quaû söû duïng
voán, taøi naêng cuûa quaûn trò gia, khaû naêng thu
lôïi khi ñaàu tö vaøo caùc ngaønh khaùc nhau vaø vì
vaäy noù coøn laø thoâng tin raát quan troïng ñeå daãn
daét caùc nhaø ñaàu tö tìm ñeán nôi ñaàu tö coù lôïi
nhaát
Khi xeùt giaù trò thaëng dö, chuùng ta coù khaùi
nieäm tyû suaát giaù trò thaëng dö: M’=m/ v *100%
Giaù trò thaëng dö mang hình thaùi chuyeån hoùa laø
lôïi nhuaän vaø tyû suaát giaù trò thaëng dö chuyeån
hoùa thaønh tyû suaát lôïi nhuaän. Hai khaùi nieäm
naøy laø 2 caùch ño löôøng khaùc nhau vaø chòu söï
chi phoái cuûa caùc qui luaät khaùc nhau Tyû suaát lôïi
nhuaän luoân nhoû hôn tyû suaát giaù trò thaëng dö.
Noù khoâng noùi leân söï boùc loät, möùc boùc loät
ñoái vôùi coâng nhaân cuûa nhaø tö baûn. Nhöng noù
chæ cho caùc nhaø tö baûn thaáy ñöôïc ñaàu tö vaøo
ngaønh naøo coù lôïi hôn, coù tyû suaát lôïi nhuaän cao
hôn
Nhö vaäy tyû suaát lôïi nhuaän cao, thaáp phuï thuoäc
vaøo caùc yeáu toá sau:
Tyû suaát giaù trò thaëng dö
Caáu taïo höõu cô cuûa tö baûn
Söï tieát kieäm trong söû duïng tö
baûn öùng tröôùc Nhöõng bieán ñoåi
cuûa giaù caû, cuûa nguyeân vaät
lieäu...
Tyû suaát lôïi nhuaän coù xu höôùng giaûm xuoáng theo
ñaø phaùt trieån cuûa chuû nghóa tö baûn laø moät quy
luaät. Noù bieåu hieän quy luaät chung cuûa tích luõy tö
baûn chuû nghóa. Laø moät trong nhöõng yeáu toá
quyeát ñònh söï phaùt trieån cuûa
caùc cuoäc khuûng hoaûng kinh teá ñònh kyø. Ñoàng
thôøi cuõng bao haøm giôùi haïn khaùch quan veà
maët lòch söû cuûa phöông thöùc saûn xuaát tö baûn
chuû nghóa Nhöng tyû suaát lôïi nhuaän giaûm hoaøn
toaøn khoâng coù nghóa laø khoái löôïng lôïi nhuaän
giaûm. Chuû nghóa tö baûn coù nhöõng taùc ñoäng
ngöôïc laïi choáng söï giaûm xuoáng cuûa tyû suaát
lôïi nhuaän vaø lôïi nhuaän