ÁNH GIÁ BAN U R I RO MÔI TR NG

THÀNH PH À N NG

UBND GEF/UNDP/IMO/Ch ng trình H p tác Khu v c trong

Thành ph à N ng Qu n lý Môi tr ng các Bi n ông Á

1
 ÁNH GIÁ BAN U R I RO MÔI TR NG THÀNH P H À N NG

Tháng 4, 2004

Quy n sách này có th c tái b n toàn b , ho c m t ph n d i b t c hình th c nào cho

c ích giáo d c hay các m c ích phi l i nhu n khác, ho c nh m ph bi n r ng rãi l y ý ki n
ph n h i t c ng ng, mà không c n s ng ý b ng v n b n c a Giám c Ch ng trình Khu
c PEMSEA, nh ng có s ghi nh n ngu n tài li u tham kh o và không vì m c ích kinh doanh hay
mua bán tài li u. PEMSEA s r t hoan nghênh n u nh n c b t c tài li u nào, có s d ng
quy n sách này nh là ngu n tài li u tham kh o.

Không bán l i tài li u này và s d ng nó cho m c ích th ng m i ho c b t k m c ích

nào khác, ngoài các m c ích nêu trên, mà không có s th a thu n b ng v n b n gi a PEMSEA
và bên có nhu c u s d ng.

UBND thành ph à N ng và Ch ng trình H p tác Khu v c trong Qu n lý Môi tr ng các

Bi n ông Á (PEMSEA) xu t b n.

In t i thành ph à N ng, Vi t Nam.

UBND thành ph à N ng và PEMSEA, 2004. ánh giá Ban u R i ro Môi tr ng Thành

ph à N ng, Báo cáo k thu t c a PEMSEA s 2004/10, 139 trang, y ban Nhân dân thành ph
à N ng, Vi t Nam và Qu môi tr ng Toàn c u/Ch ng trình Phát tri n Liên h p qu c/T ch c
Hàng h i qu c t /Ch ng trình H p tác Khu v c trong Qu n lý Môi tr ng các Bi n ông Á
(PEMSEA), thành ph Que-zon, Phi-lip-pin.

ISBN 971-92799-5-8

án GEF do UNDP và IMO t ch c th c hi n.

Các n i dung c a quy n sách này không nh t thi t ph n ánh quan m

hay chính sách c a Qu Môi tr ng Toàn c u (GEF), Liên h p qu c
(UNDP), T ch c Hàng h i Qu c t (IMO) và các t ch c tham gia khác.
Vi c trình bày quy n sách c ng không có ng ý th hi n b t c chính
ki n nào t phía GEF, UNDP, IMO hay PEMSEA, liên quan n lu t pháp
a b t c qu c gia hay vùng lãnh th nào, ho c quy n h n c a qu c
gia/vùng lãnh th ó trong vi c phân nh ranh gi i c a mình.

2
 NHI M V CHUNG C A CHÚNG TA

Qu Môi tr ng Toàn c u/Ch ng trình Phát tri n Liên h p qu c/T ch c Hàng h i

Qu c t /Ch ng trình H p tác Khu v c trong Qu n lý Môi tr ng các Bi n ông Á t
c tiêu xây d ng m t vi n c nh chung cho các Bi n ông Á:

Các h th ng tài nguyên c a các Bi n ông Á là di s n thiên nhiên,

m b o vi c cung c p th c ph m lâu dài và an toàn, cung c p sinh
, c a c i và các giá tr xã h i, v n hóa, sinh thái cho m i ng i dân
trong khu v c, ng th i óng góp cho s th nh v ng v kinh t
Khu v c và th tr ng toàn c u thông qua ho t ng th ng m i
bi n an toàn và hi u qu , qua ó thúc y s t n t i trong hòa bình,
u ngh c a các th h hi n t i và t ng lai.

PEMSEA t p trung vào vi c xây d ng s h p tác liên chính ph , liên ngành, liên c
quan nh m c ng c n ng l c qu n lý môi tr ng c p a ph ng, qu c gia, khu v c và
phát tri n n ng l c chung có th t th c hi n c các chi n l c và các ch ng trình
hành ng môi tr ng phù h p. c bi t, PEMSEA s tri n khai nh ng ho t ng sau:

• Xây d ng n ng l c qu c gia và khu v c th c hi n các ch ng trình qu n

lý t ng h p vùng b ;
• Khuy n khích các sáng ki n mang tính a qu c gia trong gi i quy t các v n
môi tr ng xuyên biên gi i u tiên t i các vùng bi n và m nóng ô nhi m
a các ti u khu v c;
• Xây d ng và c ng c các m ng l i h tr qu n lý môi tr ng;
• Xác nh các c h i u t và c p tài chính cho môi tr ng; thi t l p các c
ch liên quan, nh s h p tác nhà n c - t nhân, các d án môi tr ng
nh m tìm ngu n tài chính và các d ng h tr phát tri n khác;
• Áp d ng các ti n b khoa h c, k thu t nh m h tr quá trình ra quy t nh;
• Xây d ng các h th ng qu n lý thông tin t ng h p, k t n i các a ph ng ã
a ch n vào m ng l i chia s thông tin và h tr k thu t Khu v c;
• Thi t l p môi tr ng thích h p nh m t ng c ng nh n th c và m i quan tâm
a các t ch c phi chính ph , t ch c xã h i, c quan ngôn lu n v môi
tr ng, cácnhóm tôn giáo và các bên liên quan khác;
• C ng c n ng l c qu c gia trong vi c xây d ng các chính sách t ng h p v
bi n và vùng ven b , nh là m t ph n c a chính sách qu c gia cho phát tri n
KTXH b n v ng; và
• Thúc y cam k t khu v c trong vi c th c hi n các công c qu c t , c ng c
h p tác/c ng tác khu v c và ti u khu v c b ng m t c ch b n v ng c p
khu v c.

Mu i hai qu c gia tham gia bao g m: Bru-nây, C m-pu-chia, C ng hòa Dân ch Nhân
dân Tri u Tiên, In- ô-nê-xia, Nh t B n, Ma-lai-xia, C ng hòa Nhân dân Trung Hoa, Phi-lip-
pin, C ng hòa Tri u Tiên, Sin-ga-po, Thái Lan và Vi t Nam. N l c chung c a các qu c
gia này trong vi c th c hi n các chi n l c và ho t ng s t o ra chính sách và các can
thi p qu n lý hi u qu , t o ra l i ích tích l y cho môi tr ng toàn c u, qua ó giúp t
c m c ích cu i cùng c a vi c b o v và duy trì lâu dài các h th ng h tr s s ng t i
các th y v c ven b c a các qu c gia, c ng nh các th y v c qu c t .

TS. Chua Thia-Eng

Giám c Ch ng trình Khu v c
PEMSEA

3
 M CL C

C L C......................................................................................................................... 4
DANH M C CÁC B NG................................................................................................. 7
DANH M C CÁC HÌNH.................................................................................................. 9
DANH M C CÁC C M T VI T T T .........................................................................10
I T A..........................................................................................................................12
I C M T ...................................................................................................................13
TÓM T T ........................................................................................................................14
ÁNH GIÁ I I RO .......................................................................................16
ÁNH GIÁ BÁO I RO......................................................................................18
K T QU ......................................................................................................................18
i ro i v i s c kho con ng i .............................................................................19
i ro sinh thái .........................................................................................................20
c bi n .................................................................................................................20
c sông.................................................................................................................20
c h ....................................................................................................................20
TÓM T T QU ÁNH GIÁ I RO ..................................................................21
TÍNH KHÔNG CH C CH N ......................................................................................23
TÓM T T CÁC KI N NGH ...........................................................................................23
S C A ÁNH GIÁ R I RO ...................................................................................30
c tiêu....................................................................................................................30
Ngu n thông tin/d li u.............................................................................................31
nh ngh a m t s thu t ng quan tr ng ...................................................................31
GI I THI U V THÀNH PH À N NG.....................................................................33
PH NG PHÁP ÁNH GIÁ R I RO ............................................................................35
ÁNH GIÁ H I C R I RO ..........................................................................................37
GI I THI U.................................................................................................................37
PH NG PHÁP LU N ...............................................................................................37
Xác nh v n .........................................................................................................37
ánh giá h i c r i ro...............................................................................................38
TÀI NGUYÊN..............................................................................................................39
i s n .....................................................................................................................39
Thu s n nuôi tr ng ..................................................................................................40
Th c v t phù du ........................................................................................................42

4
SINH NH ................................................................................................................ 43
n san hô................................................................................................................ 43
bi n..................................................................................................................... 44
Bãi cát...................................................................................................................... 46
á........................................................................................................................ 47
t ng p n c.......................................................................................................... 48
Qu n xã áy m m ..................................................................................................... 49
Tài nguyên r ng ....................................................................................................... 50
TÓM T T QU ÁNH GIÁ I RO.................................................................. 53
Tài nguyên................................................................................................................ 53
Sinh c nh.................................................................................................................. 54
ÁNH GIÁ I RO BÁO ..................................................................................... 54
G I THI U ..................................................................................................................... 54

CH T DINH NG................................................................................................. 57
DO, BOD, COD ........................................................................................................... 62
CH T N NG (TSS) ...................................................................................... 66
COLIFORM................................................................................................................. 69
THU C O TH C T..................................................................................... 71
XIANUA...................................................................................................................... 72
PHENOL...................................................................................................................... 74
KIM LO I NG ....................................................................................................... 75
U/M ..................................................................................................................... 81
ÁNH GIÁ SO SÁNH R I RO VÀ TÍNH KHÔNG CH C CH N................................ 83
GI I THI U ................................................................................................................ 83
ÁNH GIÁ SO SÁNH I RO DO CÁC CH T TRONG C I I CÁC
SINH THÁI I VÙNG À NG....................................................................... 83
Ch t dinh d ng....................................................................................................... 85
DO, BOD, COD ....................................................................................................... 85
Ch t r n l l ng (TSS).............................................................................................. 85
Coliform................................................................................................................... 85
Thu c b o v th c v t............................................................................................... 86
Kim lo i n ng........................................................................................................... 86
u/m .................................................................................................................... 86
Xianua...................................................................................................................... 87
Phenol...................................................................................................................... 87

5
 ÁNH GIÁ SO SÁNH I RO I I C KHO CON NG I...........................98
T LU N, NG THÔNG TIN VÀ TÍNH KHÔNG CH C CH N ..................103
ÁNH GIÁ I I RO .....................................................................................103
ÁNH GIÁ BÁO I RO....................................................................................103
CÁC NG THÔNG TIN ....................................................................................107
CÁC KHUY N NGH VÀ HÀNH NG XU T ...................................................108
TÀI LI U THAM KH O...............................................................................................117
THU T NG .................................................................................................................119
PH L C.......................................................................................................................123
Ph l c 1. Danh m c các bi n, h , sông trong Thành ph .....................................124
Ph l c 2. ánh giá h i c r i ro: tóm t t kh n ng r i ro .....................................125
Ph l c 4. Tiêu chu n s d ng ánh giá r i ro .......................................................129
Ph l c 5. Tiêu chu n qu c t ................................................................................135

6
 DANH M C CÁC B NG
ng 1. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro i v i tài nguyên h i s n ................... 40
ng 2. Tóm t t ánh giá h i c r i ro i v i thu s n nuôi tr ng ................................ 41
ng 3. ánh giá h i c r i ro i v i thu s n nuôi tr ng ............................................ 41
ng 4. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro i v i th c v t phù du ....................... 43
ng 5. Tóm t t thông tin s d ng ánh giá h i c r i ro i v i r n san hô ................... 44
ng 6. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro i v i c bi n .................................... 44
ng 7. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro i v i bãi cát ..................................... 46
ng 8. ánh giá h i c r i ro i v i bãi cát................................................................. 47
ng 9. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro iv ib á........................................ 48
ng 10. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro iv i t ng p n c ......................... 48
ng 11. Phân tích chi ti t h i c r i ro iv i t ng p n c ........................................ 49
ng 12. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro i v i qu n xã áy m m .................... 50
ng 13. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro i v i tài nguyên r ng....................... 51
ng 14. ánh giá h i c r i ro i v i di n tích r ng..................................................... 52
ng 15. ánh giá h i c r i ro iv i ng v t r ng..................................................... 52
ng 16. Tóm t t các b ng ch ng, ph m vi và các h u qu c a s suy gi m tài nguyên... 53
ng 17. Tóm t t b ng ch ng, ph m vi và các h qu c a s suy gi m sinh c nh ............ 54
ng 18. K t qu tính RQ c a ch t dinh d ng trong n c bi n...................................... 58
ng 19. K t qu tính RQ c a ch t dinh d ng trong n c sông ..................................... 59
ng 20. K t qu tính RQ c a ch t dinh d ng trong n c h ........................................ 60
ng 21. K t qu tính RQ c a các ch t dinh d ng trong n c gi ng và n c ng m....... 61
ng 22. Tóm t t các thông tin cho ánh giá d báo r i ro do DO, BOD và COD ........... 62
ng 23. K t qu tính RQ c a BOD, COD và DO trong n c bi n.................................. 63
ng 24. K t qu tính RQ c a BOD, COD, DO trong n c sông..................................... 64
ng 25. K t qu tính RQ do BOD, COD và DO trong n c h ...................................... 65
ng 26. K t qu tính RQ do BOD, COD, DO trong n c gi ng..................................... 65
ng 27. Tóm t t thông tin ánh giá d báo r i ro do TSS trong môi tr ng n c........... 66
ng 28. K t qu tính toán RQ c a TSS trong n c bi n................................................. 67
ng 29. K t qu tính RQ c a TSS trong n c sông và n c gi ng................................. 67
ng 30. K t qu tính RQ c a TSS trong n c h ........................................................... 68
ng 31. Tóm t t thông tin v coliform trong môi tr ng n c ....................................... 69
ng 32. K t qu tính RQ c a coliform trong n c bi n.................................................. 69
ng 33. K t qu tính RQ c a coliform trong n c sông và n c gi ng .......................... 70
ng 34. K t qu tính RQ c a coliform trong n c h .................................................... 71

7
ng 35. Tóm t t thông tin ánh giá d báo r i ro do thu c b o v th c v t.....................72
ng 36. K t qu tính RQ c a thu c BVTV trong n c sông...........................................72
ng 37. Tóm t t thông tin ánh giá d báo r i ro do xianua trong n c..........................73
ng 38. K t qu tính toán RQ c a Xianua trong môi tr ng n c ..................................73
ng 39. Tóm t t thông tin ánh giá d báo r i ro do phenol ...........................................74
ng 40. K t qu tính RQ c a phenol trong n c sông ....................................................75
ng 41. Tóm t t thông tin ánh giá d báo r i ro do kim lo i n ng.................................76
ng 42. K t qu tính RQ c a kim lo i n ng trong n c bi n ..........................................77
ng 43. K t qu tính RQ c a kim lo i n ng trong n c sông..........................................78
ng 44. K t qu tính RQ c a kim lo i n ng trong n c gi ng ........................................79
ng 45. K t qu tính RQ c a kim lo i n ng trong n c h .............................................80
ng 46. Tóm t t thông tin ánh giá d báo r i ro do d u/m ..........................................81
ng 47. K t qu tính RQ c a d u/m trong môi tr ng n c .........................................82
ng 48. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in c bi n.............................................84
ng 49. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in c sông............................................87
ng 50. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in c sông............................................88
ng 51. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in c sông............................................89
ng 52. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in c h ...............................................90
ng 53. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in c h ...............................................91
ng 54. ánh giá so sánh r i ro iv in c bi n .........................................................92
ng 55. ánh giá so sánh r i ro iv in c sông Cu ê..............................................93
ng 56. ánh giá so sánh r i ro iv in c sông Phú L c...........................................94
ng 57. ánh giá so sánh r i ro iv in c sông Vu Gia.............................................95
ng 58. ánh giá so sánh r i ro iv in c h ............................................................96
ng 59. ánh giá so sánh r i ro iv in c h ............................................................97
ng 60. Tóm t t ánh giá r i ro ban u i v i ngu n n c c p cho sinh ho t .............99
ng 61. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in c gi ng.........................................100
ng 62. ánh giá so sánh r i ro i v i ngu n n c c p sinh ho t ...............................101
ng 63. ánh giá so sánh r i ro iv in c gi ng .....................................................102

8
 DANH M C CÁC HÌNH

Hình 1. Phác h a ranh gi i vùng b thành ph à N ng.................................................. 33

Hình 2. S n gi n hóa ng truy n r i ro t i vùng b thành ph à N ng............. 36
Hình 3. V trí các m kh o sát tài nguyên sinh h c vùng b thành ph à N ng ........... 45
Hình 4. V trí các m quan tr c môi tr ng n c sông, bi n trên a bàn tp à N ng.... 56

9
 DANH M C CÁC C M T VI T T T

ADB - Ngân hàng phát tri n châu Á

ASEAN - Hi p h i các n c trong khu v c ông Nam Á
BOD - Nhu c u oxy sinh h c
BVMT - B o v môi tr ng
BVTV - B o v th c v t
CN - Xianua
CNSN - Trung tâm Khoa h c t nhiên và Công ngh qu c gia
COD - Nhu c u oxy hoá h c
CPUE - N ng su t ánh b t trên 1 n v công su t tàu
CV - Công su t tàu
DAO - Tiêu chu n ch t l ng n c c a Phi-lip-pin
DO - Oxy hòa tan
TM - ánh giá tác ng môi tr ng
ERA - ánh giá r i ro môi tr ng
Geomean - Trung bình hình h c
VHDH - Vi n H i d ng h c
IRA - ánh giá r i ro ban u
ISQV - Giá tr ch t l ng tr m tích theo tiêu chu n c a H ng Kông
KCDL - Không có d li u
KCTC - Không có tiêu chu n
KHCN - Khoa h c và Công ngh
KTKT - Kinh t - K thu t
KTXH - Kinh t - Xã h i
LC50 - N ng c ch t gây ch t 50% t ng s cá th ti p xúc
LOC - M c liên quan
MEC - N ng môi tr ng o c
MEL - M c tác ng o c
NH3 - Amonia
NH4 - N - Amonia nit
NO3 - Nitrate
NOAEL - M c tác ng không o c
PAH - Hydrocacbon nhi u vòng th m
PCB - Biphenyl a clo
PEC - N ng d báo
PEL - Các m c d báo
PEMSEA - Ch ng trình h p tác khu v c v qu n lý môi tr ng các bi n ông
Á
PNEC - N ng không gây tác ng d báo c
PNEL - M c không gây tác ng d báo c
PO4 - P - Ph t phát
QLTHVB - Qu n lý t ng h p vùng b
RQ - H s r i ro: MEC (ho c PEC)/PNEC (ho c ng ng Tiêu chu n)
RGGeo - H s r i ro trung bình: MEC (ho c PEC) Geomean/ PNEC
(ho c ng ng Tiêu chu n)
RQMax - H s r i ro cao nh t c tính b ng th ng s c a giá tr cao
nh t o c hay d báo c v i giá tr ng ng x y ra tác ng,
KH,CN&MT- S Khoa h c, Công ngh và Môi tr ng
SEMP - K ho ch chi n l c qu n lý môi tr ng
TCVN - Tiêu chu n Vi t Nam
TDI - L ng c t ch p nh n c có trong th c ph m mà con
ng i s d ng hàng ngày
TOC - T ng cacbon h u c

10
TSNL - Th y s n - Nông - Lâm
TSS - T ng ch t r n l l ng
URENCO - Công ty Môi tr ng ô th
USEPA - C quan b o v môi tr ng M
USFDA - C c qu n lý th c ph m và d c ph m M
VCEP - D án môi tr ng Vi t Nam- Canada
WHO - T ch c Y t th gi i

11
 L IT A

à N ng là m t trong nh ng trung tâm phát tri n kinh t quan tr ng nh t c a mi n

Trung Vi t Nam. Trong khi các c h i phát tri n kinh t có nhi u h a h n, Thành ph ang
ph i ng u v i hàng lo t các v n , không ch tác ng n s c kho c ng ng mà
còn c n môi tr ng. Càng ngày, ng i ta càng nh n th c c r ng, các bi n pháp
qu n lý ph i ng n ch n và c i thi n c s suy gi m c a môi tr ng. Vi c áp d ng các
công c qu n lý nh ánh giá r i ro ang c bi t n m t cách r ng rãi nh ng n i mà
hi n tr ng môi tr ng c ánh giá và nh ng l nh v c, v n òi h i các can thi p qu n
lý, c xác nh.

p t p hu n ánh giá r i ro môi tr ng c t ch c và tri n khai b i Ch ng

trình H p tác Khu v c trong Qu n lý Môi tr ng các Bi n ông Á
(GEF/UNDP/IMO/PEMSEA), ngày 3 - 8 tháng 12 n m 2001 t i à N ng, nh là m t trong
nh ng ho t ng c a D án m trình di n Qu c gia v Qu n lý T ng h p Vùng b t i
à N ng. Các thành viên c a Nhóm ánh giá R i ro Môi tr ng, bao g m i di n c a
nhi u c quan qu n lý nhà n c khác nhau v l nh v c môi tr ng, th y s n, nông
nghi p, lâm nghi p và y t , c ng nh i di n c a các c quan nghiên c u chính óng
trên a bàn Thành ph , ã tham gia khóa t p hu n. Khi l p t p hu n này k t thúc, Báo
cáo ánh giá s b r i ro môi tr ng và k ho ch hành ng nh m hoàn thi n ánh giá ó
ã c hình thành.

Quy n sách này trình bày các k t qu c a ánh giá ban u r i ro môi tr ng. Các
t qu này c xây d ng trên c s các thông tin khoa h c có c v các ngu n tài
nguyên và môi tr ng vùng b thành ph à N ng. Nh ng v n môi tr ng u tiên i
i các hành ng qu n lý ã c xác nh, k c c các l h ng thông tin và tính không
ch c ch n c a d li u. u này c n c xem xét trong m t ch ng trình quan tr c môi
tr ng y h n. Các khuy n ngh c ng c xây d ng và t p trung vào các ph ng
án qu n lý t t nh t i v i các r i ro ã xác nh.

kh i u này, không ch làm n i b t t m quan tr ng c a s c ng tác liên ngành,

liên c quan mà còn cung c p các thông tin khoa h c có giá tr cho quá trình ra quy t nh.
Hy v ng r ng, kh i l ng ki n th c t o ra t s kh i u này s c ng d ng t t trong
th c t , ng th i s m ng cho các nghiên c u khoa h c chi ti t h n trong t ng lai,
ph c v s phát tri n b n v ng c a thành ph à N ng.

Hoàng Tu n Anh
Ch t ch UBND thành ph à N ng

Nông Th Ng c Minh
Giám c S Khoa h c và Công Ngh

12
 L IC MT

Báo cáo ánh giá s b r i ro môi tr ng c hình thành trong th i gian khoá t p
hu n ánh giá r i ro môi tr ng do PEMSEA t ch c t ngày 3 - 8 tháng 12 n m 2001 t i
à N ng.

Trên c s Báo cáo ánh giá s b r i ro môi tr ng, Nhóm ánh giá r i ro ã xây
ng Báo cáo ánh giá ban u r i ro môi tr ng cho vùng b thành ph à N ng. Báo
cáo này là k t qu c a m t ho t ng trong khuôn kh D án m trình di n Qu c gia v
Qu n lý T ng h p Vùng b t i à N ng, c th c hi n v i s c ng tác c a m t s s ,
ban, ngành và c quan trên a bàn Thành ph . D án m trình di n Qu c gia v
QLTHVB t i à N ng và V n phòng Ch ng trình Khu v c PEMSEA cùng u ph i ho t
ng này.

Chúng tôi ánh giá cao s óng góp c a:

Ông Alexander Guintu và Bà Cristine Ingrid S. Narcise c a V n phòng Ch ng

trình Khu v c - các gi ng viên c a Khóa t p hu n ánh giá r i ro;

Nhi u c quan t i à N ng, ã cung c p d li u hoàn thi n ánh giá s b r i

ro môi tr ng vùng b à N ng;

Các h c viên Khoá t p hu n ánh giá r i ro môi tr ng t ch c t ngày 3 n 8

tháng 12 n m 2001: t S KH,CN&MT à N ng (Tr n M nh C ng, Nguy n Th Kim Hà,
ng Quang Vinh, M nh Th ng, Ph m Th Chín, Nguy n Ch ng c); t S Y T
(Nguy n V n Lành, ng Ng c Hùng); t C c Th ng kê (Nguy n Thành S ); t S Thu
n Nông Lâm (Lê Hoàng Thúy, Phan V n M , Lê c D ng); t Trung tâm B o v Môi
tr ng (Tr n Ph c C ng, Nguy n Th M Linh); t C ng V (Nguy n Tr ng Bình); t
Trung tâm Công ngh Môi tr ng à N ng (Phan Nh Thúc); t Chi c c Qu n lý n c và
Phòng ch ng L t bão ( ng Th ào); và t S Xây D ng (Nguy n V n S );

Nhóm ánh giá r i ro do ông Nguy n ình Anh, S KHCN&MT à N ng làm nhóm
tr ng;

Các cán b V n phòng Ch ng trình Khu v c: bà Cristine Ingrid S. Narcise và bà

Nancy Bermas, ã có nh ng hi u ch nh v m t k thu t cho d th o báo cáo; ông S.
Adrian Ross, chuyên gia cao c p và là u ph i viên k thu t c a V n phòng Ch ng
trình Khu v c, ã a ra nh ng ch d n trong su t quá trình xây d ng báo cáo và TS.
Jihyun Lee, u ph i viên chính c a D án m trình di n Qu c gia v QLTHVB t i thành
ph à N ng.

13
TÓM T T

14
 Nh ng m i nguy h i i v i con ng i phân tích chi phí - l i ích có ý ngh a r t
và môi tr ng có th phát sinh do ti p xúc quan tr ng i v i phát tri n b n v ng.
i các ch t ô nhi m, b t ngu n t chính
nh ng ho t ng em l i s t ng tr ng ánh giá r i ro nh m tr l i các câu h i
kinh t và l i ích xã h i. M i nguy h i i "Có b ng ch ng nào v các m i nguy
i môi tr ng có th n t ho t ng i i v i các i t ng t i vùng b ?"
khai thác b t h p lý tài nguyên và phá h y ánh giá h i c r i ro) và "Nh ng v n
các sinh c nh. Các tác ng n môi gì có th x y ra, nh là h u qu c a u
tr ng c a các ho t ng này có th là h ki n hi n t i hay u ki n có th có
qu c a vi c m t i các ch c n ng sinh trong t ng lai?" ( ánh giá d báo r i ro).
thái, d n n phá v cân b ng sinh thái.
Các tác ng này có th không có b ng tr l i các câu h i trên, c n xác nh
ch ng nh các tác ng do ch t ô nhi m các i t ng ch u r i ro, các ch th
gây ra, nh ng l i là nh ng tác ng không ánh giá và các ch th ánh giá - o c.
th o ng c c và d d n n nh ng Các ch th ánh giá là các c m liên
t mát to l n h n. quan n s t n t i và ch c n ng c a các
i t ng ã xác nh, ví d nh : c u trúc
ánh giá r i ro môi tr ng c tính hay tính a d ng c a qu n xã, s n l ng,
kh n ng gây h i n m t i t ng nào thay i m t và t l ch t. Tuy nhiên,
ó b i tác ng c a các nhân t phát sinh nh ng c m này không d dàng có
ho t ng c a con ng i, nh ng tác c ho c òi h i m t nhi u th i gian
ng n i t ng thông qua môi tr ng. o c. Thay vào ó các c m khác
ánh giá r i ro k t h p ki n th c v các liên quan n ch th ánh giá, co th d
tác nhân gây nguy h i, n ng c a chúng dàng o c h n c s d ng, g i là ch
trong môi tr ng và ng truy n tác ng th ánh giá - o c. V i các ch th
lên i t ng. ánh giá nêu trên, các ch th ánh giá - o
c t ng ng là loài ch th (thay cho
Có hai cách ti p c n b o v môi u trúc ho c tính a d ng c a qu n xã),
tr ng và s c kh e con ng i. Cách th sinh kh i (thay cho s n l ng), s phong
nh t là lo i tr ch t ô nhi m ho c ng ng phú (thay cho thay i m t ), LC50 hay
các ho t ng phát sinh ra ch t ô nhi m. ng ng sinh h c (thay cho t l ch t)
Cách khác là ng n không cho ô nhi m (MPP-EAS, 1999a).
t quá m c cho phép. Vi c gi m
thi u ch t ô nhi m n n ng b ng ánh giá ban u r i ro môi tr ng là
không th ng òi h i u t l n ho c c u c a ánh giá r i ro hoàn thi n
ình ch các ho t ng kinh t và do ó, có trong t ng lai. Nó a ra b c tranh s b
th gây tr ng i n s n xu t, phân ph i u ki n môi tr ng vùng b , d a trên
hàng hóa, cung c p các d ch v óng góp các d li u có c. Nó cho phép sàng l c
phúc l i cho xã h i và phát tri n kinh t . và xác nh nh ng v n môi tr ng u
tiên trong vùng b , xác nh các l h ng
Cách ti p c n th hai d a trên quan thông tin, tính không ch c ch n và xu t
m r i ro, cho phép t n t i m c ô nhi m các v n òi h i can thi p c p bách v
trong môi tr ng, gây r i ro th p ho c t qu n lý ho c khuy n ngh cho ánh giá
ch p nh n c i v i s c kh e con chi ti t h n sau này. Trong báo cáo ánh
ng i và môi tr ng; do ó, không nh t giá r i ro ban u có vi c xác nh các ch t
thi t ph i òi h i m c ô nhi m t giá tr ô nhi m gây r i ro m c có th ch p nh n
không . Các nghiên c u khoa h c ã ch c và do ó, không c n ánh giá chi ti t
ra r ng, khi n ng ch t ô nhi m th p h n n, c ng nh các ô nhi m gây r i ro cao
giá tr ng ng thì không x y ra tác ng có i v i s c kh e con ng i và môi tr ng.
i. Có ngh a là, phát tri n kinh t có th Báo cáo c ng xác nh các tài nguyên, sinh
c qu n lý m c phù h p, v a cho nh ang ch u r i ro và các nguyên nhân
phép b o v s c kh e con ng i và môi chính gây ra r i ro. K t qu ánh giá r i ro
tr ng, v a duy trì c các ho t ng ban u c dùng xây d ng k ho ch
em l i l i ích kinh t . u này cho th y, hành ng cho ánh giá r i ro y , t p
trung vào các v n u tiên ã c xác

15
 nh. K t qu c a ánh giá r i ro ban u trong khu v c có to a lý t 15030 n
0
ng s giúp ích cho vi c sàng l c và hoàn 17 12 V B c và t 111030 n 115000
thi n các ph ng pháp c s d ng Kinh ông. Thành ph có 5 qu n (H i
trong ánh giá. Châu, Thanh Khê, Liên Chi u, S n Trà,
Ng Hành S n) và 2 huy n (Hòa Vang,
ánh giá r i ro ban u ng th i c ng Hoàng Sa) v i 47 ph ng/xã; t ng di n
cho th y t m quan tr ng c a s h p tác tích t t nhiên là 1.248,4 km2, trong ó:
gi a các c quan qu n lý, tr ng i h c, i thành - 205,87 km2, ngo i thành
vi n nghiên c u, c quan khoa h c, k 1.042,5 km2, huy n o Hoàng Sa - 305
thu t, và vai trò c a các c quan, t ch c km2).
trong quá trình th c hi n ánh giá r i ro.
Nh ng ki n th c và kinh nghi m sâu, r ng à N ng có trên 90 km b bi n, trong
a các nhóm tham gia th c hi n s góp ó trên 30 km c s d ng cho ho t ng
ph n a ra các k t lu n và xu t có du l ch. Môi tr ng a ch t c tr ng nh t
hi u qu trong ánh giá. M t c ch h tr a v nh à N ng là ki u môi tr ng v nh
vi c chia s thông tin và truy c p d li u ven b ; áy v nh có sâu t 10 m n 20
n c xây d ng. m và d c1 khá l n, t 0,0017 n
0,00831 ( tài KHCN 06-07, 1997).
Các k t qu c a ánh giá r i ro ( i
ng nào ch u r i ro? và làm th nào Dân s à N ng là 728.823 ng i
ng n ng a và h n ch r i ro?) là r t c n (Niên giám Th ng Kê, 2001). Các ho t
thi t m b o vi c duy trì các giá tr c a ng kinh t t i Thành ph bao g m: ánh
i t ng. Nh m t công c qu n lý, ánh t, nuôi tr ng thu s n và ngành công
giá r i ro óng vai trò quan tr ng trong vi c nghi p s n xu t, ch bi n.
ng c ng qu n lý r i ro do ô nhi m bi n.
t qu ánh giá h i c và ánh giá d
Trong qu n lý r i ro, các ph ng án báo r i ro c tóm t t d i ây.
gi i quy t nh ng v n môi tr ng u
tiên c xác nh. Chi phí và l i ích i
i xã h i theo các ph ng án qu n lý, ÁNH GIÁ H I C R I RO
ng nh s ng thu n c a các bên liên
quan v các can thi p qu n lý, s c Trong ánh giá h i c , các quan sát
xem xét.. nh tính, nh l ng v tài nguyên, sinh
nh c ánh giá, có tham kh o các
Trong nghiên c u này, ánh giá r i ro quan sát tr c ây, nh m xác nh xem có
môi tr ng c th c hi n cho vùng b thay i quan tr ng nào i v i chúng
thành ph à N ng, bao g m 5 quân và 1 không, c bi t là s suy gi m. Các tác
huy n (H i Châu, Thanh Khê, Ng Hành nhân ti m tàng và kh n ng chúng gây tác
n, Liên Chi u, S n Trà và Hoà Vang), ng n tài nguyên và sinh c nh ã c
trong ó có các l u v c sông ch y vào xác nh (xem ph l c 2).
nh à N ng nh : sông, h , k c vùng
th ng ngu n các sông trong Thành ph li u cho ánh giá h i c r i ro c
(xem ph l c 1). Vùng ti p giáp gi a y ch y u t H s môi tr ng vùng b
Thành ph v i t nh Qu ng Nam và Th a thành ph à N ng (S KHCN&MT, 2000),
Thiên Hu c ng c xem xét trong Báo cáo hi n tr ng môi tr ng Thành ph
nghiên c u này. (S KHCN&MT, 2001), các báo cáo c a S
TSNL (1997 - 2000) và các tài li u nghiên
Thành ph à N ng (ph n l c a) n m u v môi tr ng bi n và ven b à N ng
trong khu v c có to a lý t 15055 15 (1990 - 1997). Danh sách các ngu n thông
n 16013 15 V B c và t 107049 n tin, d li u i v i m i i t ng c trình
108020 18 Kinh ông; phía B c giáp bày ph l c 3.
nh Th a Thiên Hu , phía Nam và Tây
giáp t nh Qu ng Nam, phía ông giáp bi n
ông. Huy n o Hoàng Sa c a Thành 1
d c c tính b ng t l gi a chênh cao a
ph là qu n o thu c bi n ông, n m hình v i chi u dài s n d c.

16

Tài nguyên c ánh giá g m: 1) H i
n 2) Th y s n nuôi tr ng, 3) Th c v t
phù du. Các sinh c nh ã c ánh giá
m: 1) R n san hô, 2) Th m c bi n, 3)
Bãi cát, b á, b sông, 4) t ng p n c,
5) áy m m, 6) R ng.
t qu
Có b ng ch ng rõ ràng v s suy gi m
i v i th y s n nuôi tr ng, bãi cát, t
ng p n c và r ng. i v i h i s n, d
li u v n ng su t ánh b t trên m t nv
l c không có ánh giá, tuy nhiên tình
tr ng suy gi m tài nguyên h i s n cd
oán qua các thông tin liên quan khác. i theo các dòng sông là các tác nhân gây
i các qu n xã th c v t phù du, r n san
hô, th m c bi n, b á và áy m m,
không có b ng ch ng v s suy gi m.
s suy gi m th y s n nuôi tr ng,
các tác nhân ban u xác nh c là các
thông s ô nhi m có ngu n g c t ho t
ng công nghi p nh DO, BOD, COD,
u/m , kim lo i n ng, TSS, ch t dinh
ng và coliform. Trong s các tác nhân
ó, n ng DO th p c xem là tác nhân
chính gây ch t cá t i bàu Tràm và bàu
c. S ô nhi m n ng b i các ch t h u
trong vùng nuôi tr ng th y s n các h
này ã làm t ng tính nh y c m c a tôm i
i b nh t t. Các nguyên nhân khác d n
n s suy gi m th y s n nuôi tr ng bao
m: nuôi tr ng th y s n theo ph ng
th c qu ng canh, thi u hi u bi t v k
thu t và ch a x lý t t n c th i t chính
ho t ng nuôi tr ng th y s n.
i v i bãi cát, các tác nhân gây suy
gi m ban u ã xác nh c là ho t
ng khai hoang, c i t o ng b , xây
ng các công trình ven b và phá r ng.
Trong s các tác nhân nêu trên, vi c xây
ng các công trình d c b bi n c xác
nh nh là tác nhân t có kh n ng gây
suy gi m bãi cát. Các tác nhân khác c o v các thành ph n khác c a h sinh
ánh giá là nh ng tác nhân có th có kh
ng gây suy gi m.
i v i ph c a r ng, phát n ng
làm r y, khai thác trái phép và phát tri n du
ch ã óng góp vào s suy gi m quan sát
c. i v i ng v t r ng, s n b t, cháy
ng và gi m ph r ng c xác nh
17
là nh ng nguyên nhân có kh n ng gây
suy gi m. Thêm vào ó, khai thác r ng
không b n v ng và hóa ch t c h i c ng
góp ph n làm gi m nghiêm tr ng di n tích
ng và s l ng lâm s n có giá tr . ánh
giá r i ro i v i r ng ã c th c hi n
nh m ánh giá vi c m t sinh c nh, m t các
loài có giá tr kinh t và sinh thái, c ng nh
các tác ng ti m tàng lên khí h u qua hi u
ng nhà kính và lên s cân b ng h sinh
thái.
i v i các vùng t ng p n c, bao
m các h , m, b sông và bãi tri u ven
bi n và c a sông, vi c phá r ng u ngu n
và khai thác cát không úng quy ho ch d c
suy gi m. i v i m t s h trong khu v c
i th , ho t ng xây d ng và x th i rác
vào h c xem là các tác nhân gây suy
gi m h . H u qu c a s suy gi m t
ng p n c là thi t h i i v i công trình c
h t ng, ng p úng c c b vùng h du,
t các sinh c nh có giá tr và gi m ch c
ng u hòa vi khí h u c a h th ng
sông, h trong khu v c n i th .
i v i r n san hô, báo cáo c a các t
kh o sát t i các khu v c khác nhau cho
th y, không có b ng ch ng v s suy gi m
san hô, có th s d ng cho ánh giá r i ro.
Tuy nhiên, các tác nhân ti m tàng có th
gây suy gi m r n san hô trong vùng b à
ng c ng ã c xác nh. ó là các tác
nhân hoá h c, v t lý và sinh h c, nh TSS,
BOD/COD, d u/m , xianua, tr m tích, s
ánh b t h y di t, các xáo tr n v t lý, khai
thác quá m c, n o cét c ng, s phát tri n
quá m c c a rong t o và s hi n di n c a
các loài n th t. Kh o sát r n san hô m t
cách có h th ng r t c n thi t cho vi c xác
nh s suy gi m và tác nhân tr c ti p. S
suy gi m r n san hô s d n n m t tính
a d ng sinh h c, suy gi m s n l ng h i
n, gi m ti m n ng du l ch và gi m ch c
ng t nhiên c a r n san hô trong vi c
thái.
iv ib á, th m c bi n, áy m m
và tài nguyên h i s n, ánh giá h i c r i ro
không c th c hi n, do thi u các thông
tin tr c ây v ph và phân b c a
chúng trong vùng b thành ph à N ng.
 à N ng, hai ch ng trình quan tr c
môi tr ng c S KHCN&MT và C c
ÁNH G I Á D BÁO R I RO Môi tr ng th c hi n t 1994 n nay.
Ho t ng l y m u ti n hành theo t ng quý
Trong ánh giá d báo r i ro, các tác i 6 tr m quan tr c môi tr ng n c bi n
nhân ti m tàng c xác nh và các giá tr và 26 tr m quan tr c môi tr ng n c
o n ng môi tr ng (MECs) c so ng t. i v i quan tr c bi n, có 5 tr m ven
sánh v i các giá tr ng ng (n ng d và m t tr m t i c a v nh à N ng.
báo không gây tác ng, PNECs) xác Ngoài các tr m quan tr c nh k , m u
nh các h s r i ro (RQ). RQ nh h n 1 c còn c l y nhi u v trí quan tr c.
ngh a là r i ro ch p nh n c và m c Không có s li u quan tr c mô h i s n.
quan tâm th p; RQ l n h n 1 báo hi u r i
ro m c áng quan tâm. M c quan Các giá tr ng ng ho c PNEC c
tâm gia t ng cùng v i s gia t ng c a RQ. d ng trong ánh giá d báo r i ro là các
tiêu chu n Vi t Nam v ch t l ng n c
Liên quan n ánh giá r i ro i v i h t (TCVN 5942 - 1995) và ch t lu ng
sinh thái, các RQ c tính toán t các d c ng m (TCVN 5944 - 1995). M t s
li u v ch t l ng n c V nh à N ng tiêu chu n qu c t c ng c dùng trong
và bi n ven b Nam S n Trà Ng Hành ánh giá d báo r i ro liên quan n môi
n; t i các sông Cu ê, Phú L c và Vu tr ng n c, nh tiêu chu n ch t l ng
Gia; t i các h Rong, Tràm, Th c Gián - c bi n c a ASEAN (ASEAN, 2003) và
nh Trung và Công viên 29/3. i v i tiêu chu n ch t lu ng n c c a Philipin
ánh giá r i ro cho s c kho con ng i, ã (DAO 34, 1990).
d ng các d li u v ch t l ng n c
sông C u và h Xanh (c hai u là các Tiêu chu n s d ng trong ánh giá d
ngu n n c c p cho sinh ho t), và m t s báo s c kh e là TCVN (505/BYT). T l
gi ng. tiêu th h i s n l y t S Thu s n Nông
- Lâm, song không có d li u quan tr c mô
Ngu n thông tin/d li u ban u cho i s n. Các tiêu chu n Vi t Nam c
ánh giá d báo r i ro là s li u quan tr c trình bày ph l c 4. M t s tiêu chu n
môi tr ng (S KHCN&MT và C c MT, c ngoài c trình bày ph l c 5.
1994 - 2000) và các báo cáo ánh giá tác
ng môi tr ng, báo cáo c a D án Các r i ro trung bình (RQGm) và r i ro
VCEP (1997 - 1998), báo cáo quan tr c cao (RQMax) c a các ch t ô nhi m trong
nh k môi tr ng c a các doanh nghi p c c tính toán và dùng cho ánh giá
ã th m nh môi tr ng (1996 - 2001). so sánh r i ro. D a trên RQGm, ánh giá so
Danh sách chi ti t các ngu n tài li u cho sánh r i ro a ra k t qu chung cho toàn
i thông s , cùng v i s mô t v d li u vùng khu v c quan tâm; còn d a trên RQ-
và v trí l y m u, c cho ph l c 3. Max - k t qu v m nóng. ánh giá so
sánh r i ro c ng ch ra nh ng m i quan tâm
u h t các d li u s d ng trong khác nhau i v i các ch t ô nhi m hóa
ánh giá d báo r i ro u có chính xác c khác nhau. Cách ti p c n này thu c
và tin c y ch p nh n c, m c dù có lo i th n tr ng , vì nó xét n tr ng h p
sàng l c i v i m t s s li u, mà s u nh t (xét RQMax). Nó còn cho phép
thay i c a chúng trong các u ki n môi sàng l c m t cách hi u qu các ch t ô
tr ng khác nhau ã bi t rõ. nhi m có kh n ng gây r i ro, k c khi
không xác nh c nguyên nhân gây r i
ro trong tr ng h p x u nh t. ó chính là
giá tr c a ánh giá r i ro s b .
K T QU Các tác nhân r i ro chung c xác nh
a vào h s RQGm >1. R i ro c c b
Sau ây là k t qu ánh giá so sánh r i c xác nh b i h s RQMax >1. M c
ro v s c kh e con ng i và h sinh thái. a các r i ro chung và c c b c xác
Các tác nhân gây r i ro c x p vào lo i nh d a vào l n c a h s r i ro, nh
ho c là r i ro chung, ho c r i ro c c b . c trình bày trong các b ng ánh giá so

18
sánh r i ro. Các tác nhân gây r i ro m c sông C u , h Xanh và các gi ng trong
có th ch p nh n c, khi RQMax <1, c ng thành ph ). R i ro nêu trên liên quan n
c a ra trong các b ng. . ng các ch t dinh d ng (NH4-N, NO3-
R i ro i v i s c kho con ng i N), kim lo i n ng (Hg, Fe, Pb, và As) và
xianua trong n c gi ng và n c m t c p
i v i s c kh e con ng i, có th có cho sinh ho t. Các tác nhân gây r i ro theo
i ro do ô nhi m coliform trong n c t i th t u tiên i v i ngu n n c s d ng
các bãi t m, sông, h và n c m t s p cho sinh ho t c trình bày trong
ng c p n c sinh ho t (nh n c ng d i ây:

RQ c gi ng Sông C u Xanh
RQGm > 1 Coliform > Fe > BOD NH4-N > NO2-N, NH4-N, Hg (n=1), DO
> As (n=1) BOD, DO
RQMax > 1 NH4-N, NO3-N, Pb > Coliform, TSS, COD, Coliform > NO3-N, BOD,
- - -
CN , Hg, SS, Cl Fe COD, CN
RQMax < 1 Cu, Zn, Cd NO3-N, Hg, Pb Pb, Fe, Cu, Zn, As (n=1),
Cd (n=1), Mn (n=1)

c coliform r t cao t i các gi ng trong th y chúng có kh n ng là nh ng tác nhân

Thành ph có liên quan n ô nhi m do gây r i ro, NO2-N và BOD là tác nhân ti m
phân ng i và ng v t. S o c cao tàng gây r i ro trong n c sông C u ,
nh t là 2,2 tri u MPN/100 ml, trong khi giá trong khi ó, m c dù ch có 1 k t qu o Hg
tr r i ro trung bình là 210 MPN/100 ml (s trong h Xanh, vâvs c n ph i quan tâm t i
ng m u n = 74). Trong n c gi ng, Fe, u t này (vì có RQ = 10) và c n ki m tra
ch t h u c ( i di n là BOD) và As (n=1) i n ng Hg trong h . D a trên các RQ
ng c xác nh là có kh n ng gây r i n nh t, r i ro c c b do coliform c xác
ro trên di n r ng, trong khi ch t dinh nh có c trong n c sông và h ; TSS,
ng, Pb, CN, Hg, SS và Cl- là nh ng tác COD và Fe trong n c sông C u ; NO3-
nhân gây r i ro c c b . N, BOD, COD và CN- trong n c h Xanh.
i ro do Hg m c ch p nh n c ôi
i v i n c m t dùng c p cho sinh i sông C u , nh ng m c r i ro do
ho t nh n c sông C u và h Xanh, CN- thì không ánh giá c vì thi u s
giá tr r i ro trung bình do NH4-N và DO cho li u.

trí RQGm RQMax

c bi n
nh à N ng 15,84 500
Bi n ven b Nam S n Trà 6,96 600
Ng Hành S n
c sông
Sông Cu ê 0,31 24
Sông Phú L c 1,57 14
th ng sông Vu Gia 4,14 200
ch
m Rong 164,402 2,800,000
Bàu Th c Gián V nh Trung 1,75 36
Bàu Tràm 2,06 800
Công viên 29/3 1,48 470

i v i n c bi n, sông và h , coliform trong khi ó, các RQ c a m Rong th

có h s r i ro cao nh t trong s t t c các hi n r i ro r t cao, òi h i các can thi p
thông s quan tr c ch t l ng n c, ngo i qu n lý c p bách.
tr sông Cu ê, n i ch có r i ro c c b vì
RGGm < 1. B ng trên cho th y trong s các i t t c các vùng n c bi n, sông và
sông, sông Vu Gia có các RQ cao nh t, , coliform u có h s RQ trung bình

19
cao, ngo i tr i v i sông Cu ê, có RQ
trung bình th p h n 1. K t qu tính toán
RQ trình bày trong b ng sau cho th y RQ
a coliform cao nh t t i h th ng sông Vu
Gia, tuy nhiên, t i m Rong r i ro do
coliform r t cao, c n quan tâm và có các
gi i pháp qu n lý c p bách.
R i ro sinh thái
ánh giá r i ro sinh thái theo các thành
ph n môi tr ng n c bi n ven b , n c
sông và n c h c trình bày d i ây:
N c bi n
Trong n c v nh à N ng và bi n ven
Nam S n Trà Ng Hành S n, Zn là
tác nhân gây r i ro trên di n r ng. Th y
ngân, xianua và d u/m là nh ng tác nhân
gây r i ro trên di n r ng t i bi n ven b
Nam S n Trà Ng Hành S n, trong khi
chúng ch gây r i ro c c b v nh à
ng. Ng c l i, Fe là tác nhân r i ro
chung trong n c v nh à N ng nh ng ch
là tác nhân r i ro c c b trong n c bi n
ven b Nam S n Trà Ng Hành S n.
Các tác nhân khác có kh n ng gây r i ro
bao g m: NH4-N, DO, CN, và Pb trong c
nh à N ng và bi n ven b Nam S n Trà
Ng Hành S n. Cu, BOD, và TSS trong
nh à N ng là nh ng tác nhân gây r i ro
c b . Trong bi n ven b Nam S n Trà
Ng Hành S n, r i ro do TSS và Cu là
ch p nh n c, nh ng i v i BOD thì
không có d li u. Ngoài các ch t ô nhi m
ti m tàng t n c c ng, n c th i công
nghi p d c b bi n, các ch t ô nhi m có
th liên quan n vi c th i ch t th i vào các
sông, h tr c khi th i ra bi n.

RQ nh à N ng Bi n ven b Nam S n Trà –

Ng Hành S n
RQGm > 1 Fe > Zn Hg và xianua > D u/m và Zn
RQMax > 1 Hg, NH4-N > D u/m , TSS, Fe, NH4-N, DO, Pb
DO, BOD, xianua, Pb và Cu
RQMax < 1 As và Cd TSS, Cu, As (n=1) và Cd (n=1)

N c sông Phú L c và Vu Gia; ch t h u c

u/m là tác nhân gây r i ro trên di n
ng các sông Cu ê, Phú L c và Vu
Gia. Các tác nhân khác là Hg sông Cu
ê; phenol, NH4-N và xianua sông Phú
c. Các tác nhân gây r i ro c c b là
xianua sông Cu ê và Vu Gia; Hg sông
(BOD/COD), ch t dinh d ng (NH4-N, NO3-
N, NO2-N) và kim lo i n ng t t c các
sông. Rõ ràng, c ba sông u b ô nhi m
i a s các tác nhân ã xác nh, do ó,
có th cho r ng chúng u b ô nhi m b i
các ngu n th i gi ng nhau.

RQ Sông Cu ê Sông Phú L c H th ng sông Vu Gia

RQGm > 1 Hg > d u/m Phenol (n=1) > NH4-N, u/m
xianua, d u/m
RQMax > 1 NH4-N, NO3-N > xianua, Hg > Cd > COD, BOD, Hg, CN- > Cd > Fe, Cu,
BOD, COD, As NO3-N, TSS, Fe, As Pb, NH4-N, NO3-N, NO2-
N, BOD, COD, TSS, Mn
RQMax < 1 NO2-N, DO, TSS, phenol, DO, Pb, Cu, Zn, Mn DO, phenol, Zn, As, Cr,
Pb, Fe, Cu, Mn và Cr (n=1) và Cr (n=1) DDT và thu c BVTV

N ch ro sinh thái trên di n r ng i v i c 4 h .

u h t các h c ánh giá là
trong tình tr ng b ô nhi m. D u/m , ch t
u c (BOD/COD) và ch t dinh d ng
(NH4-N/NO3-N) là nh ng tác nhân gây r i
Xianua và Hg là nh ng tác nhân gây r i ro
trên di n r ng bàu Tràm và h Công viên
29/3: tuy nhiên, chúng ch là tác nhân gây
i ro c c b m Rong. Các tác nhân
gây r i ro c b khác là TSS t t c các

20
 , Pb 3 h , tr bàu Tràm. M c dù có ít ng khác m c ch p nh n c t i t t
li u v các kim lo i n ng, nh ng c ng các h .
ã xác nh c là r i ro do các kim lo i

RQ m Rong Bàu Th c Gián- Bàu Tràm H Công viên

nh Trung 29/3
RQGm > 1 D u/m , NH4-N, NH4-N, NO2-N u/m , CN- > NH4-N, d u/m >
DO > BOD, COD (n=1) > BOD, Hg, COD, BOD NO2-N, COD,
COD, d u/m CN-, Hg
(n=1)
RQMax > 1 CN-, NO3-N, TSS, Pb, Fe, TSS NO3-N, TSS, DO, DO, BOD, TSS,
Hg, Pb Cd, Fe Pb
RQMax < 1 NO2-N, Fe, Cu, NO3-N, DO, CN- NO2-N, Pb, Cu, NO3-N, Fe, Cu,
6+
Zn, As, Mn, Cr (n=1), Hg (n=1), Zn, As (n=1), Mn Zn, As (n=1), Mn,
6+
Zn (n=1), As (n=1), Cr (n=1) Cd
(n=1), Mn (n=1),
6+
Cr (n=1)

i ro do kim lo i n ng ch p nh n cb .M c gây r i ro c a các tác nhân

c là r i do As và Cd trong n c bi n;
thu c BVTV, phenol, Mn, Cr+6 và Zn trong
c sông; Cu, Zn, Mn, As và Cr+6 trong
c h ; Cu, Zn và Cd trong n c gi ng.
i ro do các tác nhân khác có trong
môi tr ng n c ch a c th c hi n vì
thi u ho c không thông tin v MEC và
/ho c PNEC.
TÓM T T K T QU ÁNH GIÁ R I RO
n quan tâm nh t i v i s c kho
con ng i là ngu n n c sinh ho t t các
gi ng b ô nhi m tr c h t b i coliform,
sau ó là b i Fe, BOD/COD và As; ti p
theo là n c m t b ô nhi m b i ch t dinh
ng và ch t h u c . M c dù ô nhi m
c gi ng t i m t s khu v c và n c H
Xanh b i Hg và xianua ch mang tính c c
, nh ng ó là v n c n quan tâm, vì
nh v y, s c kho con ng i nh ng
vùng ó ã b r i ro e d a.
Liên quan n n c bi n, sông và h ,
các r i ro i v i s c kh e con ng i, khi
m hay ti p xúc tr c ti p v i n c, là v n
c n quan tâm hàng u t i t t c các
th y v c c xem xét, tr sông Cu ê,
i r i ro ch mang tính c c b .
i v i các h sinh thái, d u/m là v n
quan tâm u tiên t i t t c các th y v c,
tr v nh à N ng, n i r i ro ch mang tính
gây r i ro khác nh ch t dinh d ng, ch t
u c (BOD/COD), kim lo i n ng nh Hg,
CN, ... và TSS r t khác nhau theo vùng, tuy
nhiên, m c gây r i ro i v i n c h
cao h n i v i n c sông và n c bi n.
suy gi m s n l ng ánh b t và
nuôi tr ng th y s n, c ng nh s suy thoái
các sinh c nh bi n và ven b c ng c n
ph i quan tâm. Xói l b bi n e d a
ngành du l ch vì làm m t các bãi bi n; trong
khi xói l b sông làm gia t ng r i ro do
bão, l t.
Ô nhi m n c và s suy gi m tài
nguyên thiên nhiên ch y u là do các ho t
ng khác nhau c a con ng i, tr c ti p
ho c gián ti p tác ng n môi tr ng
th y sinh (ví d sinh s ng, công nghi p,
nông nghi p, th ng m i, nuôi tr ng và
ch bi n th y s n, lâm nghi p, khai
khoáng, xây d ng, du l ch, ) và u này
cho th y hi u qu c a các bi n pháp ki m
soát hi n hành trong b o v môi tr ng
còn r t h n ch .
Hi n t i, a s các c s công nghi p
và b nh vi n trong thành ph không x lý
c th i và ch t th i nguy h i, mà th i
tr c ti p chúng vào h th ng thoát n c và
các con sông. Dân c và các doanh nghi p
quy mô nh n m ven sông và ven b
bi n th ng th i n c th i tr c ti p xu ng
ngu n n c. H th ng thoát n c c a
thành ph à N ng c n c nâng c p và

21
ch t th i c n c x lý tr c khi th i ra
môi tr ng. Phân bón và thu c tr sâu s
ng trong nông nghi p thâm nh p vào
ngu n n c ven b qua h th ng kênh
sông và các dòng ch y tràn, ng th i bãi
chôn l p ch t th i c a Thành ph c ng ã
quá t i và v t quá gi i h n an toàn.
i quan tâm c ng ã và ang gia t ng
cùng v i s phát tri n c a các c s công
nghi p v a và nh không có thi t b x lý
ch t th i công nghi p và n m xen l n trong
các khu dân c . Vi c m r ng di n tích t
d ng cho m c ích dân sinh và công
nghi p gây tác ng lên các vùng có ti m
ng phát tri n du l ch. Vi c chuy n i t
ng p n c cho m c ích nuôi tr ng th y
n gây tác ng n s cân b ng sinh
thái và làm suy gi m tài nguyên thiên
nhiên. Cu i cùng, ho t ng khai thác r ng
trái phép nh ch t cây, t n ng làm r y
và s d ng t không h p lý t i các vùng
ven b bi n và b sông trong quá trình ô
th hóa và phát tri n kinh t gia t ng à phát tri n b n v ng. Vi c t p trung gi i
ng c ng òi h i các can thi p qu n lý
p bách.
Nh ng v n môi tr ng ã xác nh
c có m i quan h ch t ch v i ch t
ng các ngu n n c cho các th y sinh
t, các ho t ng nông nghi p, dân sinh,
và v i m c thi t h i do thiên tai (nh l ,
t và bão) gây ra, mà h qu là gây thi t
i v sinh thái, kinh t và xã h i. c bi t,
ô nhi m n c ng m b i cùng m t s
ch t ô nhi m tìm th y trong n c m t cho
th y c n ph i có ngay các can thi p qu n
lý ng n ng a các tác ng có h i
c kho con ngu i.
i v i tr ng h p Bàu Tràm, ti p
nh n n c th i t các c s công nghi p
quanh nó, thì coliform, BOD, COD,
u/m , xianua và thu ngân u có h s
i ro trung bình (RQGm) l n h n 1, còn
NO3-N, DO, TSS, Cd và Fe có RQMax l n
n 1. M t nghiên c u tr c ây (VCEP,
1998b) ã ch ra m i quan h gi a tình
tr ng ô nhi m bàu Tràm v i ch t th i t
các khu công nghi p. Tuy v y, n c trong
Bàu v n c s d ng cho nuôi tr ng th y
n, nông nghi p và các tác ng có h i,
làm ch t cá và gi m n ng su t lúa, liên
quan tr c ti p n s suy gi m ch t l ng
c h . M t s gi ng xung quanh bàu
Tràm không th cung c p n c cho sinh
ho t c n a, có th do b nh h ng b i
c Bàu b ô nhi m. u này cho th y
tính nghiêm tr ng c a r i ro i v i h sinh
thái và s c kho con ng i có th gia t ng
do th i ch t th i ch a x lý vào môi tr ng
và hoàn toàn có kh n ng t n t i nh ng
vùng khác có nh ng u ki n t ng t .
Các ho t ng l u v c sông c ng có
th gây ô nhi m cho vùng h l u sông.
Ho t ng khai thác vàng vùng núi ã
c xác nh là nguyên nhân t o ra ngu n
xianua và thu ngân ti m tàng, ang gia
ng trong h u h t các th y v c c xem
xét trong ánh giá này.
i nh h ng phát tri n kinh t c a
thành ph à N ng trong t ng lai, các
n môi tr ng s có kh n ng gia t ng
và gây ra r i ro cho các h sinh thái và s c
kho con ng i, n u ho t ng b o v môi
tr ng không c qu n lý t t, m b o
quy t t t c các v n môi tr ng t ra là
t khó kh n, ph c t p và òi h i chi phí
cao. ánh giá r i ro là cách ti p c n h
th ng, xác nh các quan tâm u tiên và
xu t các bi n pháp qu n lý môi tr ng,
m b o vi c s d ng các tài nguyên m t
cách hi u qu và t ng l i ích thu ct
các n l c b o v môi tr ng.
h ng thông tin
ánh giá r i ro, ngoài vi c làm sáng t
các v n c n quan tâm, còn xác nh
n c các l h ng thông tin quan tr ng,
nh :
1. i v i h n s n, c n thu th p thêm
thông tin v s n l ng ánh b t
trên m t n v n l c (CPUE), s n
ng nuôi tr ng th y s n, m c tiêu
th th y s n a ph ng và vi c
nuôi tr ng các loài hai m nh v t i
vùng b à N ng.
2. Thêm thông tin v sinh v t phù du,
rong bi n, c bi n, b á và r n san
hô.
3. i v i r ng, c n b sung thông tin
di n tích r ng trong các l u v c
và s n l ng hàng n m c a t ng
22
 lo i r ng. C ng c n thu th p thêm
thông tin v các loài ng, th c v t
có giá tr trong vùng b à N ng.
4. Thêm thông tin v ph t phát trong
c; kim lo i n ng, thu c tr sâu,
xianua, phenol và các ch t c, hóa
ch t khó phân h y khác trong
c, mô th y s n và tr m tích. S
li u v fecal coliform c ng c n
c thu th p thêm.
5. Các giá tr ng ng phù h p i v i
i i t ng c ánh giá,
bi t là các giá tr ng ng v
tính i v i s c kh e con ng i và
sinh thái. Vi c thi u các giá tr
ng ng i v i PO4-P, nit t ng,
ph t pho t ng và các lo i thu c tr
sâu (m c dù có các giá tr n ng
o c c a chúng trong môi
tr ng) không cho phép ánh giá
i ro gây ra b i các tác nhân này.
TÍNH KHÔNG CH C CH N
1. MEC và PNEC
Các h s r i ro tính c và các k t
lu n c a ánh giá r i ro ph thu c r t nhi u
vào chính xác c a n ng o c,
ng nh tính phù h p c a các giá tr
ng ng dùng tính toán h s r i ro.
Nhi u n l c ã t p trung vào vi c
ánh giá tin c y c a các s li u s d ng
cho ánh giá r i ro, và m c dù, có quá ít s
li u i v i m t s thông s , ánh giá r i ro
n c th c hi n trên c s các d li u
có c.
i v i các giá tr ng ng, tính không
ch c ch n có th n y sinh do vi c s d ng
các tiêu chu n ho c các giá tr ng ng c
tr ng cho vùng ôn i hay các vùng có
u ki n khí h u khác. Tính thích h p c a
các giá tr này i v i vùng nhi t i, c
th là vùng b à N ng, c n ph i c Các tác
ki m ch ng.
2. H n ch v d li u
h n ch v s l ng các tr m quan
tr c môi tr ng i v i t t c các thông s
không cho phép a ra k t lu n chung cho
toàn vùng nghiên c u. Các k t lu n nh
y ch nªn dùng cho nh ng khu v c có
các s li u o c.
3. S thay i theo không gian và th i
gian
Các tr ng h p x u nh t (có H s r i
ro RQ cao nh t) th ng ng v i các m
nóng ô nhi m ti m tàng. Tuy nhiên, c n
phân tích thêm v s thay i ch t l ng
môi tr ng theo không gian. M c ô
c nhi m c ng có th b tác ng theo mùa, vì
c th c ng c n ánh giá s thay i ch t
ng môi tr ng theo th i gian.
ánh giá r i ro ban u c th c hi n
a trên các u ki n trung bình và x u
nh t (RQ trung bình và cao nh t). Do v y,
n ph i phân tích k h n tính không ch c
ch n làm sáng t thêm m t s nh n
nh. C n xem xét s thay i theo không
gian và th i gian trong các s li u hi n có
có c nh ng ánh giá c th và chi
ti t h n, ví d trong vi c xác nh m i quan
gi a các ho t ng chính c a con ng i
i n ng các ch t ô nhi m. u này
c bi t có ích trong vi c xác nh các
ngu n ô nhi m và xu t các can thi p
qu n lý.
n nh c l i r ng các k t qu c a ánh
giá r i ro không ph i bao gi c ng i di n
cho toàn b vùng nghiên c u. iv im t
thông s , d li u hi n có ch i di n
cho m t s khu v c nh t nh. V n này
có th c gi i quy t khi th c hi n ánh
giá r i ro chi ti t v i các phân tích sâu h n.
TÓM T T CÁC KI N NGH
ánh giá r i ro ban u ã xác nh
c các tác nhân khác nhau gây r i ro
cho h sinh thái và s c kho con ng i.
ng quan sát c v s suy
gi m tài nguyên và các sinh c nh bi n ã
c i chi u v i các ho t ng chính
a con ng i và các thông s quan tr c.
ng c n phân tích sâu h n v ng
truy n r i ro c a các ch t ô nhi m c ng
23
 các xu t liên quan n các can thi p
qu n lý c p bách.
Nh ng ki n ngh và các k ho ch
hành ng xu t ban u, d a trên k t
qu ánh giá r i ro này c trình bày và
th o lu n trong ph n Ki n ngh và Hành
ng xu t. Sau ây là tóm t t nh ng
ki n ngh ó:
i ro i v i s c kh e con ng i ngu n n c m t, n c bi n ven b
1. u tiên qu n lý các ch t ô nhi m
gây r i ro cho s c kho con ng i,
nh :
a) Coliform V nh à N ng, n c
ven b Nam S n Trà Ng
Hành S n, sông Phú L c, sông
Vu Gia, sông Cu ê, m b) Thu th p thêm d li u v ô
Rong, h Th c Gián V nh
Trung, bàu Tràm, h Công viên
29/3. C n có ngay các bi n
pháp gi m thi u r i ro i v i
m Rong (RQGm = 164.402).
b) Các ch t ô nhi m trong n
gi ng:
Di n r ng (RQGm > 1): Coliform
> Fe > BOD > As (n=1)
c b (RQMax > 1): NH4, NO3,
- -
Pb > CN , Hg, SS, Cl
c) Các ch t ô nhi m trong ngu n
c c p cho sinh ho t:
Sông C u : quan tr c và các bi n pháp
Di n r ng (RQGm > 1): NH4 >
NO2, BOD, DO
c b (RQMax > 1): Coliform,
TSS, COD, Fe
Xanh:
Di n r ng (RQGm > 1): NH4, Hg
(n=1), DO
c b (RQMax > 1):
- t ph n c a ch ng trình
Coliform> CN , NO3, BOD, COD
c dù, các ch t ô nhi m có RQMax
> 1 c quan tâm ít h n, nh ng
tính c h i c a các ch t nh Hg,
- vùng ô th và công nghi p.
CN và Pb trong ngu n n c sinh
ho t ( c bi t là trong n c gi ng)
òi h i ph i có các hành ng c p
bách, nh m xác nh và ng n ng a
vi c s d ng n c t i các vùng b
nh h ng.
i ro i v i s c kho con ng i do
coliform:
2. Xác nh nh ng thông tin c s v
tác ng c a n c c ng th i ra các
Nam S n Trà Ng Hành S n hay
nh à N ng.
a) Thu th p, phân tích d li u v t
b nh t t và t vong có liên
quan n s d ng n c c a
ng ng trong vùng b à
ng.
nhi m coliform ho c th i l ng
coliform, k c fecal coliform, i
i t t c các ngu n n c
chính.
3. Áp d ng các bi n pháp ng n ng a
c tác ng n s c kho con ng i
a s ô nhi m coliform trong n c
bi n ven b , sông, h và gi ng.
Nh ng xu t tr c m t bao g m:
a) Ki m soát ngu n cá và các loài
hai m nh v t nh ng ngu n
c b ô nhi m và ki m soát
vi c s d ng các bãi bi n, bãi
m b ô nhi m.
b) Thông báo r ng rãi các k t qu
ng n ng a các tác ng có h i
n s c kh e con ng i do ô
nhi m n c và th c ph m.
Nh ng ki n ngh qu n lý d i
ây c thi t k nh m gi i
quy t t n g c các v n ô
nhi m n c m t trong vùng b
à N ng (chúng c xem là
qu n lý r i ro):
c) Thúc y các ch ng trình thu
gom và x lý n c th i trong
toàn b l u v c, c bi t là
24
 d) Ch m d t vi c th i tr c ti p và
gián ti p n c th i ch a x lý
vào các th y v c.
e) Thu th p thêm d li u v ô
nhi m coliform ho c th i l ng
coliform, k c fecal coliform,
trong các ngu n n c chính;
th c hi n quan tr c th ng
xuyên môi tr ng n c và ng
t hai m nh v các vùng
nuôi tr ng thu s n, cá và ng
t hai m nh v c bán
các ch và ch t l ng n c
các bãi t m hay khu vui ch i,
gi i trí.
f) Th c hi n phân tích chi phí l i
ích xác nh các can thi p
thích h p.
i ro i v i s c kh e con ng i do
kim lo i n ng và xianua
4. Xác nh nh ng khu v c c th ,
c bi t là các gi ng n c, n i có
n v kim lo i n ng và xianua,
nh m ng n ng a vi c s d ng ti p
c các ngu n n c này, b o v
nh ng ng i s d ng và h tr
vi c xác nh các ngu n ô nhi m.
5. Xây d ng ch ng trình quan tr c
môi tr ng dài h n, phù h p
quan tr c kim lo i n ng, xianua,
thu c BVTV trong n c bi n, tr m
tích, mô h i s n, n c m t và n c
ng m.
6. ánh giá tác ng c a vi c th i
c th i t t li n, c bi t là
c th i công nghi p và n c
ch y tràn t các ho t ng khai
thác vàng, n ch t l ng n c
ng m.
7. Ph i h p v i các c quan y t ,
ánh giá tác ng n con ng i
khi ti p xúc v i kim lo i n ng,
xianua và các ch t ô nhi m khác
trong n c ng m, c ng nh hi u
qu c a các bi n pháp ki m soát
c kh e và môi tr ng hi n ang
tri n khai, qua vi c:
a) Phân tích th ng kê v b nh t t
và t vong các khu v c quan
25
tâm ã xác nh và các vùng
n khu công nghi p, bãi rác,
khu khai thác vàng và các
ngu n kim lo i n ng, xianua
ti m n ng khác.
b) Kh o sát, ph ng v n c ng ng
nh h ng có h i i v i s c
kh e con ng i do s d ng
c ng m b ô nhi m.
c) Kh o sát d ch t h c xác nh
xem c ng ng ti p xúc v i các
ch t ô nhi m nh th nào và
trong bao lâu.
d) Nghiên c u ng ng sinh h c
xác nh n ng kim lo i n ng
và xianua mà c th con ng i
ch u c.
Các ki n ngh khác nh m b o v s c
kho con ng i kh i tác ng c a
coliform, kim lo i n ng và các tác nhân
gây r i ro khác trong môi tr ng n c
8. Lo i tr vi c th i tr c ti p n c th i
sinh ho t, công nghi p, nông nghi p
và b nh vi n (ch a x lý), k c
ch t th i t b ph t và bùn c n,
ng cách:
a) Nâng c p h th ng thoát n c
và x lý n c th i c a Thành
ph .
b) u t h th ng x lý n c th i
cho các c s công nghi p,
nh vi n, khách s n, nhà hàng,
s th ng m i và các công
trình, d án nông nghi p.
9. Th c hi n các ch ng trình ki m
soát các ngu n th i gián ti p t
ho t ng nông nghi p, khai
khoáng, ngu n n c ch y tràn t
các vùng cao và ô th vào các
sông và bi n ven b à N ng.
10. Hoàn thi n các ph ng pháp qu n
lý và x lý ch t th i r n, nh m ng n
ng a ô nhi m ngu n n c m t và
c ng m do n c rò r t các bãi
rác.
11. C p n c s ch cho các h gia ình.
12. T ng c ng s u ph i và ph i
p gi a các c quan liên quan
 trong vi c quan tr c ch t th i công
nghi p và tuân th tiêu chu n ch :
th i. m Rong:
u/m , NH4-N, DO > BOD,
13. Xây d ng h th ng th ng/ph t COD
p lý nh m ng viên các c s Bàu Tràm:
công nghi p c i thi n ch t l ng u/m , CN- > Hg, COD,
c th i; c ng c vi c x ph t và BOD
tri n khai các bi n pháp x lý mang Công viên 29/3:
tính dài h n i v i hành vi vi NH4-N, d u/m > NO2-N,
ph m. COD, CN-, Hg
Th c Gián-V nh Trung:
14. H tr các n l c nghiên c u và NH4-N, NO 2-N (n=1) > BOD,
phát tri n nh m l p các l h ng COD, d u/m
thông tin nh :
Các bi n pháp qu n lý r i ro t i u
a) N ng các ch t ô nhi m trong chi phí - l i ích, nh m gi m n ng
môi tr ng, c bi t là trong mô c a các tác nhân nêu trên trong
i s n. môi tr ng, c n c xác nh và
b) Ng ng ti p nh n hàng ngày p x p u tiên.
(TDI) c a c th con ng i i
i các ch t ô nhi m và m c 16. Xác nh các ngu n th i chính, th i
tiêu th cá/ ng v t hai m nh u/m , ch t dinh d ng, ch t h u
c a m t ng i, theo các , kim lo i n ng, thu c BVTV,
nhóm tu i khác nhau ( ph c xianua, phenol và TSS vào môi
ánh giá r i ro i v i s c tr ng th y sinh và ánh giá s
kh e con ng i). óng góp c a chúng vào t ng th i
c) S v n chuy n, phân b và ng ô nhi m.
bi n i c a ch t ô nhi m trong
môi tr ng và ng ti p xúc 17. Xây d ng và th c hi n k ho ch
a chúng v i con ng i và các qu n lý nh m ki m soát vi c th i
i t ng sinh thái. tr c ti p và gián ti p ch t th i ch a
c x lý vào môi tr ng.
i ro i v i h sinh thái
18. Thi t l p ch ng trình quan tr c dài
15. ánh giá m c u tiên c a các n, phù h p i v i các ch t ô
ch t ô nhi m ã xác nh là gây r i nhi m, c bi t là d u/m , ch t
ro i v i h sinh thái, nh m ph c dinh d ng, ch t h u c , kim lo i
cho vi c qu n lý r i ro: ng, thu c BVTV, xianua, phenol
và TSS trong n c và tr m tích.
c bi n:
nh à N ng: 19. Trên c s các ho t ng hi n nay
Fe > Zn à N ng, xem xét m c quan
Bi n ven b Nam S n Trà- Ng tr ng c a các thông s ã xác nh
Hành S n: Hg và CN- > D u/m là l h ng thông tin trong ánh giá
và Zn i ro a vào ch ng trình
quan tr c môi tr ng.
c sông:
Sông Cu ê: 20. Xây d ng các giá tr ng ng phù
Hg > D u/m p cho các thông s hi n ang
Sông Phú L c: quan tr c nh PO4-P, Nt ng, Pt ng và
Phenol (n=1) > NH4-N, CN-, các lo i thu c BVTV, ánh giá r i
u/m ro i v i h sinh thái do các thông
Sông Vu Gia: này gây ra.
D u/m

26
21. Xây d ng các mô hình d báo n ng
và s lan truy n các ch t ô
nhi m h tr cho vi c ra quy t
nh.
i ro i v i các sinh c nh
22. Ti n hành phân tích chi phí - l i ích
i v i vi c ph c h i t ng p n c
và b o v các r n san hô, nh là
t ph n c a K ho ch Th c hi n
Chi n l c QLTHVB thành ph à khai thác các loài
ng. Vi c phân tích này s k t
p các l i ích và chi phí c v kinh
, xã h i và sinh thái. Câu h i c n
ph i tr l i là Các sinh c nh này có
nên ph c h i không trong b i c nh
các ho t ng kinh t hi n t i và
ti m tàng t i vùng b Thành ph ?".
23. Phân tích chi phí - l i ích i v i
các d án khai kh n t ai, khai
khoáng, khai thác g và xây d ng
c b bi n, b sông, nh là m t
khâu trong quá trình phê duy t c a
chính quy n, có tính n các tác
ng tr c ti p và gián ti p, tr c
t và lâu dài i v i môi tr ng
bi n và môi tr ng th y sinh (ví d :
t ho c thay i các sinh c nh,
i tích, xói l , l , l t, ).
24. Xây d ng K ho ch Phân vùng S
ng T ng h p Vùng b - m t ph n
a K ho ch Th c hi n Chi n
c QLTHVB, nh m m b o s
cân b ng h p lý gi a b o v tài
nguyên, sinh c nh và các ho t ng
kinh t .
25. T ng c ng th c hi n lu t và các
qui nh v phân vùng và s d ng
tài nguyên.
26. H tr các n l c nghiên c u và
phát tri n nh m l p các l h ng
thông tin ã xác nh v tài nguyên
và sinh c nh:
a) i v i r n san hô và các tài
nguyên/sinh c nh khác, c n
kh o sát m t cách có h th ng
xây d ng k ho ch b o v
chúng.
27
b) K t h p v i các ch ng trình
quan tr c ô nhi m hi n có nh m
nâng cao hi u bi t v m i liên
gi a các u ki n sinh thái
và các tác nhân lý, hoá và sinh
c.
c) i v i r ng, c n có thêm thông
tin v di n tích r ng, l u v c
sông và s n l ng khai thác
hàng n m theo qu n/huy n,
ng nh nh ng thông tin v
ng v t có
giá tr .
27. Quan tr c các khu v c nh y c m
i v i xói l , l l t và xác nh các
gi i pháp ki m soát xói l và ng n
ng a thi t h i v ng i và tài s n.
28. qu n lý tài nguyên m t cách
toàn di n và t i u v chi phí - l i
ích, c n t ng c ng s u ph i và
p tác gi a các c quan liên quan
trong tri n khai các ho t ng
chung. c bi t, liên quan n qu n
lý r ng, c n có s n l c chung c a
các c quan ch u trách nhi m i
i phát tri n du l ch, ch ng s n b n
và t n ng làm r y.
i ro i v i tài nguyên
29. T ng c ng vi c thi hành các lu t
và qui nh v s d ng ngu n l i
thu s n, ánh giá tính hi u qu và
tính phù h p c a các chúng trong
u ki n hi n t i.
30. Xây d ng các k ho ch t ng c ng
qu n lý ngu n l i thu s n, nh
ch ng trình ánh b t xa b (giúp
n ch ánh b t g n b , ng n
ng a ánh b t quá m c và hu
di t).
31. Nâng cao nh n th c c ng ng v
các y u t gây suy gi m ngu n l i
thu s n c a a ph ng, nguyên
nhân gây suy gi m và tác h i lâu
dài c a vi c ánh b t hu di t, các
l c c i thi n qu n lý ngu n l i
thu s n và l i ích lâu dài c a
chúng, vai trò quan tr ng c a c ng
ng trong vi c duy trì tính b n
ng c a ngu n l i thu s n.

32. Xây d ng các k ho ch qu n lý
nh m b o v ngu n l i th y s n
không b nh h ng b i n c th i
ch a c x lý, c bi t t các
ngu n nh m (nh các c s
công nghi p), ngu n ch t th i r n,
ng nh các ch t ô nhi m và các
ho t ng khác, làm t n h i n 37. M t s v n
tính toàn v n c a tài nguyên và môi
tr ng.
33. Ngoài vi c ánh giá các u ki n
t l i trong các vùng nuôi tr ng
thu s n do ch t ô nhi m th i ra t
các ho t ng trên t li n và trên
bi n, c n ánh giá các u ki n b t
i phát sinh t chính các ho t ng
nuôi tr ng thu s n hi n nay và
nh ng n l c áp d ng các bi n
pháp nuôi tr ng thu s n thân thi n
i môi tr ng.
34. a ra các bi n pháp ng n ng a
suy thoái r ng ng p m n, r n san
hô và các sinh c nh khác, ng th i
khuy n khích nh ng n l c ph c
i các tài nguyên b suy thoái.
35. Hoàn thi n khung lu t pháp, các qui
nh và chính sách liên quan n 38. Báo cáo ánh giá r i ro ban u ã
qu n lý b n v ng ngu n l i thu
n.
36. H tr các n l c thu th p thêm
thông tin cho ánh giá r i ro chi ti t,
nh :
a) Thông tin v n ng su t ánh b t
i s n/ n v n l c (CPUE) và
n l ng th y s n nuôi tr ng,
dùng xác nh s thay i i u v chi phí - l i ích và
theo th i gian c a các tài
nguyên này.
b) D li u v m c các ch t ô
nhi m trong mô cá và loài hai
nh v , xác nh l ng tiêu
th thích h p cho con ng i.
c) Thông tin v quan h nhân -
qu gi a các i t ng và các
tác nhân, nh m c ng c các
ng ch ng gây suy gi m.
Trên c s các xu t khác nhau i
i vi c b o t n tài nguyên và b o v môi
28
tr ng, các hành ng trình bày d i ây
c xem là r t quan tr ng trong qu n lý
các v n môi tr ng quan tâm t i vùng
thành ph à N ng.
Phân vùng s d ng t ng h p vùng
v s d ng tài
nguyên, sinh c nh và nh ng r i ro
i v i s c kho con ng i và h
sinh thái ã c xác nh có liên
quan t i vi c s d ng t và n c
hi n nay à N ng, c bi t, ó là
u qu c a s phát tri n kinh t
n ây. V i ti m n ng phát tri n
a à N ng trong t ng lai, c n
xây d ng m t k ho ch phân vùng
d ng t ng h p t và n c, k t
i s s p x p th ch phù h p,
gi m thi u mâu thu n s d ng tài
nguyên, c i thi n vi c s d ng
chúng d a trên ti m n ng c a m i
vùng và ng n ng a các tác ng có
i t i h sinh thái và s c kh e con
ng i.
Ch ng trình quan tr c môi tr ng
t ng h p
ch ra các v n u tiên, l h ng
thông tin liên quan n tài nguyên,
sinh c nh và các tác nhân r i ro
ti m tàng; c n ti p t c quan tr c
ánh giá tác ng môi tr ng do
các ho t ng c a con ng i và
tính hi u qu c a các ho t ng
qu n lý, ki m soát các tác ng b t
i ó. C n xây d ng m t ch ng
trình quan tr c môi tr ng h th ng,
c
u ph i t t, v i các m c ích sau:
a) áp ng nh ng quan tâm u
tiên và l p các l h ng thông tin
ã xác nh c trong ánh giá
i ro.
b) T p trung các n l c và ngu n
c c a các c quan liên quan
vào m t m ng l i quan tr c
chung.
c) T ng c ng vi c trao i thông
tin và t ng h p c a thông tin,
 thông qua m ng l i chia s
thông tin.
d) T ng c ng n ng l c k thu t
a a ph ng trong l ch v c
thi t b phân tích và o c hi n
tr ng, c ng nh ngu n nhân
c.
e) C ng c m i liên k t gi a quan
tr c môi tr ng và qu n lý môi
tr ng thông qua vi c áp d ng
ph ng pháp ánh giá r i
ro/qu n lý r i ro.
S h p tác và t n g c
Ch ng trình quan tr c dài h n này
n l ng ghép vi c quan tr c các
ch t ô nhi m u tiên, s c kho con
ng i, hi n tr ng tài nguyên và sinh
nh. Các i t ng quan tr c
quan tr ng khác là n c th i t i
ngu n và ch t l ng n c ng m
các vùng g n khu công nghi p.
u t môi tr ng
39. K t qu ánh giá r i ro ch ra nhu
u c n xây d ng các chi n l c
và ch ng trình hành ng dài h n
nh m gi i quy t các v n môi
tr ng gây ra do th i n c th i
ch a c x lý, ch t th i r n, ch t
th i công nghi p và ch t th i nguy
i, ng th i nh n m nh nhu c u
các d ch v và ti n ích thân môi
tr ng, k c các công ngh s ch,
cho phép t ng tr ng kinh t ,
nh ng không hy sinh môi tr ng.
Các dich v /ti n ích môi tr ng c n
u t qu n lý b n v ng môi
tr ng à N ng bao g m: x lý
c th i công nghi p, qu n lý ch t
th i nguy h i, qu n lý t ng h p ch t
th i r n và h th ng thoát n c ô
th . Ngoài ra, các ho t ng này còn
o c h i u t môi tr ng, t o
thu nh p và vi c làm cho c ng
ng. Tuy nhiên, chúng òi h i kinh
phí u t l n, công ngh cao, và
n m t cách ti p c n m i thu
hút c s tham gia c a nhi u
ngành vào vi c ng n ng a ô nhi m
và b o t n tài nguyên bi n và ven
.
29
Phân tích ch i phí và l i ích
40. Vi c xây d ng các ch ng trình
qu n lý òi h i ph i l ng hoá c
các chi phí và l i ích, trên c s các
ph ng án qu n lý và các ho t
ng gây ra tác ng n môi
tr ng. ây là vi c làm quan tr ng
a các nhà qu n lý môi tr ng
trong th m nh các d án, ch ng
trình m i t i vùng b à N ng.
ng th ch
41. S h p tác gi a các c quan qu n
lý nhà n c, tr ng i h c, vi n
nghiên c u khoa h c và công ngh ,
chính quy n a ph ng, c ng ng
dân c , t ch c phi chính ph và
kh i t nhân là r t quan tr ng trong
vi c xây d ng và m b o tính b n
ng c a các ch ng trình qu n lý
môi tr ng t i vùng b à N ng, và
n c thúc y. c bi t, t ng
ng th ch cho các ho t ng
liên ngành, v i s tham gia c a
nhi u c quan khác nhau, nh phân
vùng s d ng t ng h p t và bi n,
quan tr c môi tru ng t ng h p và
u t môi tr ng, là r t c n thi t,
m b o tính b n v ng c a các
ch ng trình này. Vi c ánh giá và
ng c các chính sách và quy nh,
bi n pháp và n ng l c thi hành
trong s d ng tài nguyên và b o v
môi tr ng c ng òi h i có s h p
tác ch t ch .
 C S C A ÁNH GIÁ R I RO

Ch ng trình H p tác Khu v c trong ng, và nhi u c quan khác nhau c ng

Qu n lý Môi tr ng các Bi n ông Á ang ti p t c hoàn thi n công c qu n lý
(PEMSEA) ã ch n thành ph à N ng là này (ADB, 1990; UNEP-IE, 1995; UNEP-
t trong s các m trình di n v qu n lý IETC, 1996; Fairman và các c ng s .,
ng h p vùng b c a Khu v c, nh m trình 2001). Cách ti p c n ánh giá r i ro mà
di n kh n ng và tính hi u qu c a s h p PEMSEA l a ch n là d a trên h s r i ro
tác gi a các bên liên quan c p a (RQ). Nó b t u b ng vi c xác nh các
ph ng, thông qua vi c th c hi n Ch ng ph ng án x u nh t và trung bình m t
trình QLTHVB. cách n gi n (theo RQmax và RQTB), sau
ó s ánh giá chi ti t và tinh t h n, n u
ánh giá r i ro c s d ng r ng rãi t qu ch ra tính không ch c ch n c a
trong nhi u chuyên ngành khác nhau và các h s r i ro thu c. ánh giá r i ro
ang c s d ng ngày càng nhi u ban u vùng b à N ng m i s b xác
xem xét các v n môi tr ng. ánh giá nh c các v n môi tr ng u tiên
i ro môi tr ng (ERA) s d ng cách và chúng s c chú tr ng trong ánh giá
ánh giá có tính khoa h c, d a trên các i ro chi ti t và y h n.
thông tin có c, nh m xác nh m c
a r i ro i v i s c kho c a con ng i ánh giá r i ro ban u c a à N ng
và các h sinh thái, gây ra b i các tác nhân t u c tri n khai trong th i gian
khác nhau phát sinh t chính các ho t Khoá t p hu n v ánh giá R i ro Môi
ng c a con ng i,. tr ng t ch c t i à N ng t ngày 3 n
8 tháng 12 n m 2001 .
thay i d n trong chính sách và
quy nh v môi tr ng, t cách ti p c n M c tiêu
a trên m c nguy h i n cách ti p
n d a trên r i ro, m t ph n là do con c tiêu c a nghiên c u này là th c
ng i nh n th c c r ng m c tiêu hi n ánh giá ban u r i ro môi tr ng tai
"không có ch t th i" là không hi n th c và vùng b thành ph à N ng, trên c s s
n t i m c ô nhi m "ch p nh n c" ng các thông tin/d li u hi n có xác
trong môi tr ng (Fairman và các c ng s , nh nh h ng c a các tác nhân có ngu n
2001). Ti n t i không có ch t th hay s c t ho t ng c a con ng i lên các i
ng công ngh t t nh t có th không ph i ng là h sinh thái và s c kh e con
là cách t i u v chi phí - l i ích, gây quá ng i.
i cho n n kinh t và nh h ng x u n
vi c cung c p th c ph m và d ch v cho c tiêu c th là:
con ng i. ánh giá r i ro là m t quá trình
có tính h th ng và rõ ràng, nó cung c p 1. ánh giá tác ng c a các ch t gây
thông tin t ng h p và lô-gic cho các nhà ô nhi m khác nhau lên con ng i
qu n lý môi tr ng và nh ng ng i ra và h sinh thái và xác nh các v n
quy t nh trong vi c xác nh nh ng môi tr ng u tiên t i vùng b
ph ng án qu n lý phù h p. Vi c xác nh à N ng.
c nh ng v n quan tâm, thông qua
ánh giá r i ro, còn h n ch c s lãng 2. Xác nh các ho t ng sinh ch t
phí i v i nh ng n l c (và ngu n l c) b gây ô nhi m vùng b à N ng.
ra gi i quy t nh ng v n môi tr ng
ch a quan tr ng và c p thi t. 3. Xác nh l h ng và tính không ch c
ch n c a thông tin; u này òi h i
Nhi u ph ng pháp, k thu t ánh giá vi c t ng c ng quan tr c môi
i ro khác nhau ã và ang c xây

30
 tr ng và ánh giá r i ro trong li u c n c ánh giá k l ng h n trong
ng lai. ánh giá r i ro chi ti t.

4. a ra các xu t v m t ch ng nh ngh a m t s thu t ng qu an tr ng

ftrình ánh giá r i ro và quan tr c
môi tr ng t ng h p, t p trung vào i ây là m t s thu t ng quan
các v n quan tâm ã xác nh. tr ng c s d ng trong ánh giá r i ro.
Danh sách y h n v các thu t ng ,
5. Xác nh các c quan, t ch c tham kh o t U.S. EPA (1997), U.S. EPA
óng vai trò quan tr ng trong (1998) và IUPAC (1993), c trình bày
ch ng trình ánh giá r i ro và trong ph n Thu t ng .
quan tr c môi tr ng t ng h p và
trong vi c qu n lý b n v ng vùng ánh giá nh h ng - Là m t h p
à N ng. ph n c a phân tích r i ro, liên quan n
vi c l ng hoá m c gia t ng c a t n
6. Xác nh các quan tâm u tiên c n su t và c ng c a tác ng, ph thu c
gi i quy t trong qu n lý r i ro. vào s gia t ng m c ti p xúc v i tác
nhân.
Ngu n thông tin /d li u
ánh giá ti p xúc - Là m t h p ph n
li u s d ng cho ánh giá h i c a phân tích r i ro, cho phép c tính s
c l y t H s Môi tr ng Vùng b phát th i, ng truy n và t c chuy n
thành ph à N ng (S KHCN&MT, 2000) ng c a m t hoá ch t trong môi tr ng,
và các báo cáo hàng n m c a S TSNL ng nh s chuy n hóa ho c phân h y
(1997-2001). Ngoài ra, k t qu c a các a nó, làm c s tính toán n ng /li u
ch ng trình, tài nghiên c u v môi ng mà i t ng quan tâm có th b
tr ng bi n và ven b thành ph à N ng ti p xúc.
ho c t nh Qu ng Nam c ng c s d ng
cho ánh giá h i c r i ro này. Xác nh m i nguy h i - Là vi c xác
nh nh h ng b t l i mà m t ch t nào ó
li u dùng do ánh giá d báo r i ro b n thân nó có kh n ng gây ra, ho c
c l y t ch ng trình quan tr c môi trong m t s tr ng h p, là ánh giá m t
tr ng a ph ng (S KHCN&MT, 1995 - tác ng c th . u này bao g m vi c xác
2001), ch ng trình quan tr c qu c gia t i nh s l ng cá th b tác ng và u
à N ng (C c Môi tr ng, 1995 - 2001), ki n ti p xúc c a chúng v i tác nhân.
án Môi tr ng Vi t Nam - Canada
(VCEP, 1997 - 1999) và Báo cáo TM c a R i ro - Là xác su t c a m t tác ng
án Thoát n c và V sinh Môi tr ng t l i lên con ng i hay môi tr ng do
Thành ph à N ng (Công ty Môi tr ng ti p xúc v i m t ch t. Nó th ng c bi u
ô th , 1997) và báo cáo nh k v môi di n qua xác su t x y ra tác ng có h i,
tr ng c a các c s công nghi p trên a c là t s gi a s l ng cá th b nh
bàn Thành ph (1997 - 2001). Danh m c ng và t ng s cá th ti p xúc v i tác
các ngu n thông tin/d li u c trình bày nhân gây r i ro.
trong ph l c 3.
ánh giá r i ro - Là quá trình, bao g m
u h t d li u c coi là có ch t t s hay toàn b các n i dung sau ây:
ng t t và áng tin c y, song vi c sàng xác nh m i nguy h i, ánh giá nh
cs b i v i m t s s li u v n ng ng, ánh giá ti p xúc và c tr ng hóa
ch t ô nhi m trong các u ki n môi i ro. ó là vi c xác nh và nh l ng r i
tr ng khác nhau ã c th c hi n. ro phát sinh t vi c s d ng ho c xu t hi n
Th c ra, tin c y c a d li u c n c a m t hoá ch t nào ó, bao g m vi c mô
ánh giá h th ng h n, d a vào thi t k các m i quan h gi a m c ti p xúc
ch ng trình l y m u, k thu t phân tích i li u l ng gây ph n ng và xác nh s
phòng thí nghi m và th i gian l y m u. D cá th c a i t ng. ánh giá r i ro có th
ti n hành các m c khác nhau, t

31
 ánh giá mang tính nh tính (do tình tr ng phân tích tính không ch c ch n s c
li u h n ch ) n ánh giá nh l ng th c hi n, và r i ro s c tính c khi
(khi thông tin cho tính toán xác su t). tính ch c ch n ó có th l ng hóa.

c tr ng hóa r i ro - Là m t b c Phân lo i r i ro - Xác nh m c r i

trong quá trình ánh giá r i ro, khi các
thông s ánh giá ti p xúc (ví d nh
PEC, l ng tiêu th hàng ngày) và ánh
giá nh h ng (ví d nh PNEC, NOAEL)
c so sánh v i nhau. N u có th , vi c
ro quy t nh r i ro nào c n gi m thi u.
Nó bao g m vi c nghiên c u nh n di n r i
ro và s cân b ng gi a r i ro và l i ích c a
vi c gi m thi u nó.

32
 GI I THI U V THÀNH PH À N NG

Vùng b thành ph à N ng bao g m ph là qu n o thu c bi n ông, n m

ph n l c a (5 qu n, 1 huy n) và ph n trong kho ng t 15030 n 17012 v
bi n c a Thành ph tính t b ra n c và t 111030 n 115000 kinh
sâu 50m n c (Hình 1). ông. Thành ph có 5 qu n (H i Châu,
Thanh Khê, Liên Chi u, S n Trà, Ng
Ph n l c a c a thành ph à N ng Hành S n) và 2 huy n (Hoà Vang, Hoàng
m trong khu v c t 15055 15 n Sa) v i 47 ph ng/xã. T ng di n tích t
16013 15 v B c và t 107049 n nhiên c a Thành ph là 1.248,4 km2,
108020 18 kinh ông; phía B c giáp trong ó: n i thành - 205,87 km 2, ngo i
nh Th a Thiên Hu , phía Nam và Tây thành - 1.042,5 km2 (huy n o Hoàng Sa -
giáp t nh Qu ng Nam, phía ông giáp bi n 305 km2).
ông. Huy n o Hoàng Sa c a Thành

Thõa Thiªn
- HuÕ * 16°15'

BiÓn §«ng

Q. Liªn VÞnh §µ N½ng 10'

ChiÓu

Q. S¬n Trµ

Q. Than h
khª
5'

HuyÖn hoµ vang Q. H¶i

Ch©u

Chó gi¶i Q. Ngò 16°

Hµnh s¬n
Ranh giíi t-¬ng ®èi
vïng nghiªn cøu

Qu¶ng nam
15°55'

107° 50' 5' 108° 5' 10' 15' 20' 25'

Hình 1. Phác h a ranh gi i vùng b thành ph à N ng

Thành ph n m trong khu v c nhi t i ph ) và Hàn (t Qu ng Nam). Sông Cu ê

gió mùa v i nhi t trung bình khá n dài kho ng 38 km, di n tích l u v c
nh. Hàng n m, l ng m a trung bình t i kho ng 426 km2. Sông Hàn b t ngu n t
vùng b Thành ph vào kho ng 2.000 mm, th ng ngu n sông Cái, thu c l u v c
nh ng phân b không ng u gi a các Giao Th y (Qu ng Nam) có chi u dài dài
tháng trong n m, t p trung ch y u vào 204 km và di n tích l u v c: 5.180 km2.
mùa m a, t tháng 8 n tháng 12. Trong
mùa ông B c, th ng có nh ng c n bão Bi n à N ng ch u nh h ng c a ch
tàn kh c, còn trong mùa gió Tây Nam, khí bán nh t tri u không u, v i dao ng
u khô, nóng, có nh ng c n giông, gió th y tri u không l n. Hi n t ng thu v n
gi t, ôi khi kèm theo l c và m a á. nh sóng l n và n c dâng, ôi lúc v t
quá 1 m, th ng x y ra t i bi n ven b à
Hai h th ng sông chính là Cu ê (b t ng trong các c n bão.
ngu n t phía Tây - Tây B c c a Thành

33
 m t a v t lý, khu v c à N ng có
th phân thành 4 nhóm chính, bao g m du l ch, à N ng có trên 90km b
vùng núi, vùng i gò, vùng ng b ng bi n, trong ó, 30 km có th s d ng cho
châu th và vùng thung l ng/c a sông v i phát tri n du l ch. 17 ph ng d c theo b
16 th a môi tr ng. V i m i nhóm nêu bi n có nhi u bãi bi n p nh M Khê,
trên u có nh ng v n môi tr ng c c M An, Non N c, Nam Ô, Xuân
tr ng c n quan tâm, nh : Thi u, Thanh Bình và S n Trà. Bên c nh
ó, à N ng còn có các phong c nh núi và
• Vùng núi: có nguy c s t, l , xói bi n p nh khu du l ch Bà Nà - Núi Chúa,
mòn, tr t t m nh; bán o S n Trà, èo H i Vân và núi Ng
• Vùng i gò: xói mòn và tr t l Hành S n, làm cho Thành ph tr thành
t m nh; t vùng du l ch n i ti ng.
• Vùng ng b ng châu th : xói mòn,
cát, b i bay, lún, tr t l t, ô Theo Th ng kê n m 2001, dân s à
nhi m môi tr ng; ng là 728.823 ng i. Dân s ô th
• Vùng thung l ng/c a sông: l , xói chi m 78,6%, n chi m 50,9%. Dân t c
, b i t , nhi m m n. Kinh chi m 99,6% s dân, còn l i là các
dân t c thi u s nh Hán, K -tu, .v.v. M t
tài nguyên bi n, khu v c à N ng dân s trung bình là 573 ng i/km 2, và
có 58 loài sinh v t phù du, thu c 34 gi ng, trong khu ô th là 2.698 ngu i/km2. L c
25 h , 7 l p và 4 ngành; 120 loài ng v t ng lao ng chi m 58,8% t ng dân s
áy, thu c 88 gi ng, 66 h , 6 l p, 4 ngành; Thành ph .
55 loài san hô c ng (phân b b B c
nh à N ng, Nam và B c bán o S n Trong c c u kinh t c a Thành ph ,
Trà); h n 500 loài cá, v i kho ng trên 30 nh ng n m qua, các ngành nh công
loài có giá tr kinh t cao. Tr l ng các nghi p, d ch v , du l ch, th y s n, nông
lo i h i s n kho ng 113.000 t n, bao g m nghi p, lâm nghi p c chú tr ng. Nh p
kho ng 70.000 t n cá n i, 30.000 t n cá t ng tr ng GDP bình quân n m 2000
áy, còn l i là m c và tôm. là 9,8%, cao h n m c bình quân c a c
c (8,2%); t 1997 n nay, GDP bình
Di n tích r ng kho ng 67.148,35 ha quân t ng kho ng 10%/n m. C c u kinh
(n m 2000), trong ó trên 63% là r ng c ti p t c chuy n d ch theo h ng gi m t
ng và r ng phòng h . Ph bi n trong tr ng ngành nông nghi p và d ch v , t ng t
ng là các loài cây h D , h D u. M t s tr ng công nghi p. Trong công nghi p, các
thu c lo i cây g quý, nh G lau, G m t. ngành ch bi n chi m t tr ng cao (trên
Trong r ng có m t s loài ng v t quý 90%). T c t ng tr ng c a kh i d ch v
hi m, ang c th gi i quan tâm b o v , có ph n ch m l i (8,7% n m 1998). C c u
nh Vo c vá, Tr sao, Gà lôi lam. kinh t nông nghi p chuy n i theo h ng
phát tri n m nh th y s n, ch bi n nông
tài nguyên n c, t ng l ng n c n, ph c v ô th , các khu công nghi p
bình quân hàng n m vào sông Hàn và và xu t kh u.
sông Cu ê vào kho ng 8 t m3, ph n l n
p trung vào mùa m a. Ti m n ng n c Di n tích t ph n l c a c a Thành
ng m khu v c phía Tây, khe n t thu c ph là 943,4km2, trong ó t nông nghi p:
t ng A V ng qu n Ng Hành S n và 128,37km2 (chi m 13,61%), t lâm nghi p:
Liên Chi u c tính kho ng 85.000 617,76km2 (65,48%), t chuyên dùng:
m3/ngày. Các ngu n n c ti m n ng khác 72,82km2 (7,72%), t : 21,07km2 (2,23%)
ang c th m dò. và t ch a s d ng: 103,35km2 (10,96%).
m t th nh ng, t trong Thành ph
à N ng c ng có nhi u lo i khoáng m nhi u lo i khác nhau nh t vàng,
n a d ng bao g m cát tr ng công t vàng nh t, t nâu vàng, t mùn vàng,
nghi p; v t li u xây d ng nh á, cát, cu i, t ph trên á, cát sông, cát bi n, phù sa
i, t sét, và các lo i kim lo i khác nh i tích và t m n.
thi c, vàng.

34
 PH NG PHÁP ÁNH GIÁ R I RO

i ro là kh n ng x y ra m t tác ng bi t v n rõ h n. N i dung c b n c a
có h i i v i con ng i và môi tr ng khi ánh giá r i ro là so sánh các u ki n môi
ti p xúc v i m t ch t nào ó. R i ro có th tr ng (nh n ng c a các ch t trong
c xác nh trong ánh giá d báo hay môi tr ng) v i các giá tr ng ng có th
ánh giá h i c . Trong ánh giá h i c , câu gây tác ng có h i lên i t ng. Trong
i chính là v ph m vi mà các y u t môi ánh giá d báo r i ro, vi c so sánh này
tr ng có kh n ng gây tác h i quan sát c th c hi n thông qua h s r i ro (RQ)
c lên m t i t ng c th . ánh giá - là t l gi a n ng môi tr ng (ho c o
báo xem xét ph m vi, mà các u ki n c (MEC) ho c d báo c (PEC)) v i
hi n t i hay u ki n t ng t x y ra trong ng ng ng gây tác h i (PNEC) lên
ng lai do ho t ng phát tri n m i, có i t ng (RQ=P(MEC/PNEC)). H s r i
kh n ng gây nguy h i hay không. C hai ro nh h n 1 bi u th nguy c gây h i th p
lo i ánh giá này c s d ng làm c s và r i ro ó có th ch p nh n c. H s
cho qu n lý môi tr ng, áp ng c nhu i ro l n h n 1 cho th y, c n có s quan
u ki m soát các ho t ng, u ki n tâm và tri n khai các ch ng trình qu n lý
không gây h i, nh ng không ph i m c thích h p.
không . V i vùng b thành ph à N ng,
hai lo i ánh giá trên c s d ng k t Các nguyên t c và k thu t c b n s
p. ánh giá h i c c áp d ng gi i ng trong ánh giá h i c và d báo r i ro
thích s suy gi m quan sát c c a các c mô t trong tài li u ánh giá R i ro
i t ng sinh thái và các v n v s c Môi tr ng: H ng d n i v i các h sinh
kh e con ng i theo m c ti p xúc v i thái nhi t i, Báo cáo k thu t s 21,
tác nhân gây h i và ch ra các nguyên GEF/UNDP/IMO/Ch ng trình Khu v c v
nhân. ánh giá d báo c s d ng Ng n ng a và Qu n lý ô nhi m các bi n
xem xét và so sánh nh ng tác h i phát ông Á, thành ph Quezon, Philipin (MPP-
sinh b i n ng m t hóa ch t nào ó o EAS, 1999a).
c trong môi tr ng. C hai cách ti p
n này u ch ra t m quan tr ng c a các hình dung rõ h n m i quan h gi a
tác ng có h i và nguyên nhân c a tác nhân v i i t ng ch u r i ro, ng i ta
chúng. u này giúp ta a ra c các d ng s ng truy n r i ro (Hình
ch ng trình qu n lý phù h p và t i u v 2). S này ch ra các tác nhân có th
chi phí - l i ích. gây h i n s c kh e con ng i, môi
tr ng c ng nh các h sinh thái. Nó còn
c m c b n c a c hai lo i ánh ch ra m i quan h gi a các tác nhân gây
giá h i c và d báo là chúng xác nh i v i các ho t ng kinh t - xã h i khác
nh ng v n và nguyên nhân gây r i ro nhau, c ng nh s c n thi t ph i quan tâm
a trên các nguyên t c mang tính h và qu n lý các ho t ng có th gây nh
th ng, rõ ràng và có th u ch nh ho c ng n s c kh e con ng i và môi
ánh giá l i khi có thêm thông tin và hi u tr ng.

35
 Nông
ánh b t và Th ng m i Giao thông ng
Ho t ng KT- nghi p/ Khai ch t th i Khai hoang Th ng m i
Sinh s ng nuôi tr ng Ch bi n th c ph m Du l ch (khách s n, , d ch v x ng
XH Lâm khoáng sinh ho t t, xây d ng, hàng h i
thu s n nhà hàng,...) u
nghi p

u
Tác Ch t E. Hàng hóa
c th i Nu c th i Bùn áy, c n, rác th i, Hoá ch t
dinh coli nguy
nhân ng
uc vô c th i, (vô c , h u c )
etc.
tràn ch i
hi m
u

ánh b t ánh b t Bi n i
quá m c hu di t sinh c nh

i n c (bi n) Trên b (r ng)

i
ng
Sinh c nh Loài Sinh c nh Loài
c kho
con ng i
t ng p n c n san Nói Nói Loài b
á Cá ng
(c a sông) hô chung chung e do

nh s h t ng
ánh b t và nuôi Chi phí cho Nguyên li u a d ng sinh h c
ng tr ng th y s n
Du l ch và gi i trí
c kho
Vi c làm và s n xu t - Xây d ng kè, ê bi n
thô
- Thoát n cth i
kinh t

Hình 2. S n gi n hóa ng truy n r i ro t i vùng b thành ph à N ng

36
 ÁNH GIÁ H I C R I RO

GI I THI U c th c hi n theo H ng d n ánh giá

i ro Môi tr ng (MPP-EAS, 1999a).
ánh giá h i c r i ro là ánh giá m i
quan h nhân qu gi a các tác ng sinh Xá c nh v n
thái quan sát c và các tác nhân có
trong môi tr ng. ánh giá c p n Giai n xác nh v n bao g m
nh ng r i ro do các ho t ng di n ra vi c xác nh i t ng và cách mà i
trong quá kh , và do ó, nó d a trên các ng b gây h i, nh vi c nh n bi t các
li u o c v hi n tr ng môi tr ng. tác ng không mong mu n ã x y ra i
ánh giá h i c r i ro tr l i câu h i: Có i h sinh thái ho c con ng i, xác nh
nh ng b ng ch ng gì ch ng t m i nguy các tác nhân nghi ng (ho c ã rõ) và
i ã x y ra i v i i t ng? (MPP- xem xét m i liên k t gi a các tác nhân v i
EAS, 1999b). Trong ánh giá h i c , u các tác ng có h i lên i t ng, v i
quan tr ng là xác nh c các tác ng c ích cu i cùng là qu n lý c các
chính (các i t ng và ch th ánh tác nhân, gi m thi u c s nguy h i.
giá tác ng) và phân tích nguyên nhân
a chúng. Cách ti p c n này cho phép t u c ng r t quan tr ng là ph i
rút ra k t lu n v nguyên nhân c a các xác nh các ch th ánh giá tác ng
tác ng có h i quan sát c (Suter, và ch th o c i v i các i t ng.
1998) và th ng òi h i ph i so sánh các Các ch th ánh giá tác ng là nh ng
chu i s li u theo th i gian và không gian. c m liên quan t i vi c ti p t c t n t i
Vi c so sánh s giúp xác nh xem r i ro và ho t ng c a i t ng ã xác nh
sinh ra t ngu n c th nào. (thí d : s n l ng, thay i m t và t l
ch t), mà không d dàng ho c ph i m t
ánh giá h i c th c hi n cho vùng nhi u th i gian m i o c c. Nh
à N ng là cách ánh giá nh y, các ch th o c - nh ng c
ng", t p trung vào nh ng tác ng tr ng liên quan n ch th ánh giá,
sinh thái ã rõ ràng, nh ng nguyên nhân nh ng l i d o c h n - c s d ng
thì ch a ch c ch n (Suter, 1998). Theo thay th , nh sinh kh i (thay cho n ng
cách này, r i ro c xem là kh n ng su t), s phong phú (thay cho s thay i
sinh ra các tác ng và b ng ch ng v t ) và LC50 hay ng ng sinh h c
các tác ng này kh ng nh là có r i ro. (thay cho t l t vong).
u quan tr ng c n l u ý là các tác ng
có th là s c p ho c th c p vì chúng có Các tác nhân nghi ng gây suy gi m
th gây ra nh ng thay i tr c ti p ho c tài nguyên và sinh c nh g m có: 1) Ch t
gián ti p cho các i t ng ã xác nh. dinh d ng, 2) DO/BOD/COD, 3) TSS, 4)
Coliform, 5) Thu c tr sâu, 6) Xianua, 7)
Phenol, 8) Kim lo i n ng, 9) D u/m , 10)
PH NG PHÁP LU N Các ch t gây ô nhi m khác, 11) Ch t th i
ch a x lý, 12) ánh b t quá m c, 13)
ánh giá h i c r i ro môi tr ng vùng Phá hu sinh c nh và l u v c sông, 14)
à N ng ã s d ng m t s l ng ánh b t hu di t, 15) Xáo tr n mang
áng k các tài li u t các nghiên c u, tính c h c, 16) Khai thác b t h p pháp,
báo cáo và d án khác nhau, và các d 17) Khai hoang, c i t o t, 18) Xây d ng
li u khác, liên quan n các i t ng ã công trình, 19) Phá r ng, 20) Khai thác
xác nh (sinh c nh và tài nguyên) trong cát 21) B i l ng tr m tích, 22) Phát tri n
vùng b à N ng. Các b c ánh giá du l ch, 23) Cháy r ng, 24) Ch t cây b t

37
 p pháp và 25) Chuy n i t làm nông thu n l i cho ánh giá, t t c các
nghi p. câu h i nói trên c l p thành b ng ma
tr n, t i ó m i i t ng c ánh giá
Các i t ng thu c lo i tài nguyên theo m t lo t câu h i. Câu tr l i cho các
ã xác nh c bao g m: 1) Ngu n l i câu h i này d a trên nh ng thông tin có
i s n, 2) Th y s n nuôi tr ng, 3) Th c c v các i t ng và các tác nhân.
t phù du. Các i t ng thu c lo i sinh Các ma tr n này ây c g i là "b ng
nh ã xác nh c g m: 1) R n san quy t nh . S d ng các b ng này, các
hô, 2) Th m c bi n, 3) Bãi cát, 4) B á tác nhân có kh n ng gây ra nh ng tác
5) t ng p n c, 6) Qu n xã áy m m, ng có h i s c sàng l c m t cách
7) R ng. th ng.

ánh g iá h i c r i ro Các m c khác nhau v kh n ng

gây h i bao g m:
ánh giá h i c r i ro, m t b câu
i v i các câu tr l i: Có, Không , Có 1. R t có kh n ng
th , Thi u d li u, c xây d ng tìm 2. Có kh n ng
các b ng ch ng v s suy gi m, c ng 3. Có th có kh n ng
nh các nguyên nhân và h u qu c a s 4. Ít có kh n ng
suy gi m ó. Nh ng câu h i d i ây 5. Không có kh n ng
c tham kh o t H ng d n ánh giá 6. Không bi t
i ro Môi tr ng (MPP-EAS, 1999a).
Các tiêu chu n quy t nh vi c xác
1. i t ng có ti p xúc v i tác nhân nh kh n ng gây h i c trình bày
nào không? trong b ng d i.
2. Có s m t mát nào x y ra sau khi
ti p xúc không? Có s m t mát Sau khi sàng l c, vi c t ng h p kh
nào có tính t ng ng v không ng gây h i c a các tác nhân gây lên i
gian không? ng (xem ph l c 2) c th c hi n và
3. N ng ti p xúc có v t quá là m t ph n c s a ra các k t lu n
ng ng, mà t ó b t u xu t a ánh giá h i c r i ro. u quan
hi n các tác ng có h i, không? tr ng c n l u ý là vi c t ng h p này d a
4. a) Các k t qu trong phòng thí trên c s các b ng ma tr n phân tích h i
nghi m và quan sát trên hi n (b ng quy t nh) và ánh giá d báo
tr ng v s ti p xúc có cho i ro i v i các tác nhân khác nhau,
nh ng tác ng t ng t không? c tóm t t trong ph n ánh giá so sánh
b) Lo i b s ti p xúc ó có d n i ro.
n s c i thi n nào không?
5. Có b ng ch ng c th nào i Sau khi xác nh c các b ng
ng là k t qu c a s ti p xúc ch ng v suy gi m, nói chung, các h u
i tác nhân này không? qu v m t sinh thái, kinh t , s c kho
6. B ng ch ng có ý ngh a (có lôgic con ng i và xã h i s c ánh giá.
và khoa h c) không?

38
Tr ng
t qu t b ng ma tr n
p
Không 1 và 2 = Không có
A
kh n ng
Có 1 & 2, không có d li u
B
3 - 6 = Ít có kh n ng
Có 1 & 2, nh ng không có
C
3 = Không có kh n ng
Có 1 & 2, nh ng không có
D
6 = Không có kh n ng
Có 1, 2, & 3 = Có kh n ng
E
Có 1, 2, & 3, nh ng không
4a = Không có kh n ng/Ít
F
có kh n ng
Có 1, 2, & 3, không có d
G li u 4a, và không có 4b = Ít
có kh n ng
Có 1, 2, 3, & 4a, không có
H 4b = Có kh n ng
Có 1, 2, 3, 4a, và 5 = R t
I
có kh n ng
Có 1, 2, 3, & 4a, không có 5
J
= Có kh n ng
Có 1, 2, 3, 4a, 5, & 6 = R t
K
có kh n ng
Có 1, 2, 3, nh ng có th có
L
6 = Ít có kh n ng
Có 6 nh ng không có d
M
li u cho 1 & 2 = Không bi t
Có 1, nh ng không có 2
N
TÀI NGUYÊN
H is n
ng ch ng suy gi m:
Không có b ng ch ng nào v s suy
gi m tài nguyên h i s n trong vùng b à Do s suy gi m tài nguyên h i s n
ng do các thông tin v n ng su t ánh
t ho c s n l ng ánh b t trên m t
n v n l c không có ánh giá. Tuy
nhiên, các thông tin liên quan, nh s
ng tàu thuy n và b ng ch ng v các
ho t ng ánh b t phi pháp ã cs
t lu n
Không có m i quan h gi a tác nhân và it ng
Có m i quan h gi a tác nhân và it ng
Có m i quan h , nh ng không có b ng ch ng
Có m i quan h , nh ng không xác th c
Có liên quan v i m t s b ng ch ng v quan h
nguyên nhân- h u qu
Có m i quan h , nh ng không có b ng ch ng; n u
thi t k thí nghi m t t (sai s lo i II th p) thì Không có
kh n ng; n u thi t k thí nghi m không t t (sai s lo i
II cao) thì Ít có kh n ng
Có m i quan h , nh ng thi u b ng ch ng
Có m i quan h , v i b ng ch ng nhân qu nh ng i
ng không ph i lúc nào c ng có kh n ng ph c h i
khi b tác nhân
Có m i quan h , v i các b ng ch ng nhân qu rõ ràng
Có m i quan h , v i các b ng ch ng nhân qu (nh ng
thi u ng ng sinh h c thuy t ph c)
Có m i quan h , v i các b ng ch ng nhân qu rõ ràng
Có m i quan h , nh ng thi u tính logic và khoa h c
Có quan h nhân qu v nguyên lý, nh ng không có
ng ch ng
i t ng b ti p xúc nh ng không có b ng ch ng suy
gi m; n u có b ng ch ng rõ ràng là không suy gi m thì
không c n ánh giá r i ro trong t ng lai; ng c l i,
n t ra các câu h i tìm b ng ch ng tin c y h n
ng suy oán tình tr ng ánh b t h i
n à N ng. Nh ng thông tin này
c l y t H s môi tr ng vùng b
thành ph à N ng (S KHCN&MT,
2000) và các báo cáo c a S Thu s n
Nông - Lâm (S TSNL, 1997-2001).
ch a c xác nh rõ ràng, không th
ánh giá h i c r i ro xác nh nguyên
nhân c th c a s suy gi m này. Thay
vào ó, b ng 1 trình bày các thông tin liên
quan n tình tr ng ánh b t h i s n
à N ng.
39
 ng 1. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro i v i tài nguyên h i s n
Lo i tài Ph m
Thông tin thu c
nguyên vi
is n R ng Ho t ng c ng:
- T ng s l ng tàu/thuy n ra vào c ng t 860 (1994) lên n
1.509 chi c (1999)
- T ng s l ng tàu ch d u t 133 (n m 1994) lên n 342 chi c
(n m 1999)
Ho t ng ánh b t h i s n:
- Gi m 67 tàu ánh b t g n b t n m 1997 n n m 2001
- T ng 85 tàu trên 45CV ( ánh b t xa b ) t n m 1997 n 2001
ánh b t h y di t:
- T ch thu 29 b xung n, 1.799 kg thu c n , 212 kíp n ; 15,6 m
dây cháy ch m trong n m 2000
Ngu n: S TSNL, 2000a và 2000b; S KHCN&MT, 2000,

Báo cáo c a ngành th y s n cho th y nguyên h i s n. ánh giá này c ng ch ra

tàu ánh b t g n b gi m i 67 chi c,
trong khi ó, s tàu ánh b t xa b t ng
thêm 87 chi c. S gi m s l ng tàu
công su t nh cho th y nhu c u ánh b t
xa b t ng và là d u hi u c a s suy
gi m ngu n h i s n ven b .
Trong n m 2000, ã thu gi nhi u
ph ng ti n ánh b t h i s n mang tính
y di t, bao g m 29 b xung n, g n
1.800 kg thu c n , 212 kíp n và 15,6 m
dây cháy ch m. Vi c các ho t ng ánh
t hu di t ang di n ra à N ng và
các tác h i sinh thái c a chúng c
kh ng nh ã t o ra s quan tâm cao i
i tình tr ng tài nguyên và sinh c nh c a
Thành ph .
n m 1994 n 1999, s l ng tàu
thuy n ra vào à N ng ã t ng t 860 lên
1.509 l t tàu, trong ó, tàu ch d u c
a và nh t ng t 133 lên 342 l t tàu.
gia t ng ho t ng c ng s kéo theo
gia t ng các tác ng sinh thái ti m
tàng c a các tác nhân liên quan, nh
u/m , ch t r n l l ng, s xáo tr n c
c và các tác nhân khác.
c dù không có d li u v hi n tr ng
tài nguyên h i s n ánh giá r i ro,
nh ng thông tin liên quan này ã cho th y
áp l c ang t lên h sinh thái bi n và có
th gây ra các h u qu b t l i cho tài
nhu c u v các ch ng trình nghiên c u
và quan tr c, nh m cung c p thông tin v
thay i ang di n ra i v i tài
nguyên h i s n và h tr vi c qu n lý lo i
tài nguyên này à N ng. C ng c n t p
trung xác nh các nh h ng c a vi c
ánh b t quá m c, phá hu sinh c nh và
ô nhi m n c n s n l ng h i s n và ô
nhi m h i s n.
Th u s n nuôi tr ng
ng ch ng suy gi m
Thông tin v nuôi tr ng thu s n c
y t H s môi tr ng vùng b thành
ph à N ng (S KHCN&MT, 2000) và t
các báo cáo c a S Thu s n Nông -
Lâm (S TSNL, 1997-2001). B ng 2 trình
bày k t qu ánh giá h i c r i ro i v i
th y s n nuôi tr ng trong vùng b Thành
ph .
i vùng b Thành ph , có kho ng
1.000 ha m t n c có th nuôi tr ng th y
n, trong ó trên 50% di n tích là n c
ng t, còn l i là n c l . Di n tích m t
c hi n ang dùng nuôi tr ng th y
n là 420 ha và s n l ng hàng n m t
273 t n/n m. 60 ha nuôi tr ng th y s n t i
bàu Tràm b gi m i m t n a do b ô
nhi m b i ch t th i công nghi p và vi c
cá ch t ã c báo cáo trong các n m

40
1996 và 2000. Cá ch t c ng ã x y ra Các thông s c xem xét trong
bàu M c do d u th i t các c s công ánh giá h i c r i ro i v i nuôi tr ng
nghi p. N m 1998 và 1999, hi n t ng th y s n bao g m các thông s liên quan
ch t tôm hàng lo t ã x y ra t i các m n ôxy (DO, BOD, COD), d u/m , kim
tôm ph ng Hòa Hi p. lo i n ng, TSS, ch t dinh d ng và
coliform. B ng 3 trình bày ánh giá h i c
Nguyên nhân i ro i v i th y s n nuôi tr ng.

ng 2. Tóm t t ánh giá h i c r i ro i v i thu s n nuôi tr ng

t qu
Lo i Ph m
Tác nhân xác nh Tác ng
Tài nguyên vi Thay i quan sát c
c
Th y s n Nh Gi m 30 ha di n tích nuôi tr ng t i t có kh n ng: - Thi t h i
nuôi tr ng bàu Tràm - DO kinh t
Ch t cá: Có kh n ng: - M t gi ng,
- t i bàu Tràm: 15.466kg (1996), - D u/m loài b n
982kg (2000) - Kim lo i n ng a
- t i bàu M c, không rõ s l ng - BOD, COD - Tác ng
(2000) - Ch t r n l l ng ns c
Ch t tôm t i Hòa Hi p, không rõ - Coliform kh e
l ng (1998, 1999) - Ch t dinh d ng
Ngu n: S TSNL (1997-2001), S KHCN&MT (2000)

ng 3. ánh giá h i c r i ro i v i thu s n nuôi tr ng

Kim Ch t
u BOD,
Thu s n nuôi tr ng DO lo i TSS Coliform dinh
/m COD
ng ng
1. i t ng có ti p xúc v i tác nhân Có Có Có Có Có Có Có
này không?
2a. Có s suy gi m nào x y ra khi ti p Có Có Có Có Có Có th Có th
xúc không? th th th th
2b. Có s suy gi m nào x y ra t ng Có Có Có Có Có Có th Có th
ng theo không gian không? th th th th th
3. N ng ti p xúc có v t quá Có Có Có Có Có Có Có
ng ng gây h i không?
4a. Các k t qu trên hi n tr ng và Có Kr Kr Kr Kr Kr Kr
trong phòng thí nghi m có t ng t
nhau không?
4b. Vi c lo i b tác nhân này có d n n Kr Kr Kr Kr Kr Kr Kr
c i thi n không?
5. Có nh h ng nào lên i t ng mà Có Kr Kr Kr Kr Kr Kr
ã bi t là do chính tác nhân này gây ra
(ví d ng x i v i ng ng sinh h c
cho m t ch t ô nhi m c th ) không?
6. Có ý ngh a (có logic và khoa h c) Có Có Có Kr Kr Có Kr
không?
RC Có Có
Kh n ng nh h ng Có th Có th Có th Có th
KN th th
Chú thích: Kr-Không rõ, RCKN-R t có kh n ng.

41
 ng 3 cho th y DO c coi là tác
nhân quan sát c r t có kh n ng gây
suy gi m i v i th y s n nuôi tr ng.
bi t, n ng DO th p (d i giá tr
ng ng i v i nuôi tr ng thu s n)
xác nh là nhân t chính gây ch t cá
bàu Tràm, bàu M c (Miên, 1997). S suy
gi m DO có th do vi c th i nhi u ch t
u c làm t o phát tri n m nh, và do s
u thông n c trong bàu không t t.
p lý. M t s h ã tr thành n i ti p
nh n n c th i công nghi p ch a x lý,
c ví d nh bàu Tràm. M t khác, chúng
ng c s d ng cho các m c ích
c khác nh nuôi tr ng th y s n và t i tiêu,
và vi c th i n c th i ch a x lý mâu
thu n v i các m c ích s d ng này. Các
t qu quan tr c môi tr ng cho th y,
các th y v c nói trên ã b ô nhi m m c
cao (S KHCN&MT, 1999).

suy gi m này, ch a th nói m t Có kh n ng là vi c nuôi tr ng th y

cách ch c ch n, là do các tác nhân khác,
nh ng trong ánh giá d báo r i ro, t t
các ch t ô nhi m có kh n ng gây r i
ro trong bàu Tràm u có n ng v t
quá giá tr ng ng. ánh giá r i ro không
c ti n hành i v i bàu M c. M c dù
i liên quan gi a s suy gi m và các tác
nhân không thi t l p c, c ng không có
các b ng ch ng v tác ng có h i c a
các tác nhân lên th y s n nuôi tr ng,
nh ng v n có kh n ng là các tác nhân
này có góp ph n vào s suy gi m tài
nguyên ó, vì n ng c a chúng cao. Vì
BOD và COD là nh ng ch th c a th i
ng ch t h u c , òi h i ô xy phân
hu chúng, nên có th gây tác h i i v i
sinh v t th y sinh. Th i l ng ch t h u c
cao có th là m t trong nh ng nhân t
chính gây ra ch t tôm ph ng Hòa
Hi p. Các ch t dinh d ng tuy không c
i v i sinh v t th y sinh, nh ng n ng
cao, và có s k t h p v i các tác nhân
khác, có th d n n s n hoa c a t o
và làm gi m l ng oxy hòa tan trong
nu c. TSS có th làm c n c, gi m
ng c a ánh sáng và làm gi m
ng oxy hòa tan, do ó nh h ng n
ng su t s c p và ngu n th c n cho
sinh v t th y sinh. D u/m và kim lo i
ng có th tác ng n các quá trình
phát tri n và sinh s n c a th y sinh v t
ng nh n ngu n th c ph m cho con
ng i. Coliform tuy không c i v i
thu sinh v t, nh ng có th tác ng n
ch t l ng th y, h i s n.
suy gi m tài nguyên th y s n nuôi
tr ng có th là do vi c s d ng các vùng
c ng t t i vùng b à N ng không
n t nó ã góp ph n làm suy gi m ch t
ng môi tr ng do nuôi tr ng t p trung
và thi u công ngh phù h p. Nh ng n
c t ng s n l ng nuôi tr ng có th d n
n suy gi m DO, ho c bùng n d ch
nh và gây thi t h i v kinh t .
u qu
suy gi m tài nguyên th y s n nuôi
tr ng còn do s suy gi m ngu n n c
ng t, n c l dùng cho nuôi tr ng. Di n
tích nuôi tr ng th y s n bàu Tràm gi m
i 30 ha vào n m 1998, trong khi các m
nuôi tôm c a sông Hàn b tác ng b i
ô nhi m môi tr ng và b b hoang.
suy gi m nói trên ã d n n vi c
t i các gi ng loài b n a và thi t h i
kinh t cho các ch m tôm, nh h ng
gián ti p n u ki n kinh t , xã h i c a
Thành ph .
Th c v t phù du
ng ch ng suy gi m
Không có thông tin cho th y s suy
gi m c a th c v t phù du trong vùng b
Thành ph . M c dù các cu c kh o sát v
th c v t phù du ã c th c hi n trong
các n m 1989 và 1996, nh ng ây ch là
nh ng nghiên c u chung v thành ph n
loài, phân b và m t c a chúng.
Do s suy gi m c a th c v t phù du
không c xác nh, nên ánh giá h i c
i ro nh m xác nh các nguyên nhân
gây suy gi m c a lo i tài nguyên này

42
không th c hi n c y . Tuy nhiên, bày các thông tin có c v th c v t phù
các thông tin t các t kh o sát v n du vùng b à N ng.
c s d ng cho ánh giá. B ng 4 trình

ng 4. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro i v i th c v t phù du

Lo i tài Ph m vi Thông tin thu c
nguyên
Th c v t ng • Có 154 loài TVPD trong khu v c bi n ven b t nh Qu ng Nam
phù du - à N ng
• M t TVPD t ng i gi ng nhau t ng m t và t ng áy,
3
Trong n m, m t trung bình là 120.000 t bào/m , cao nh t
là 200.000 t bào/m3 vào tháng 11 và th p nh t là 39.000 t
bào/m3 vào tháng 5
Ngu n: UBKH, Báo cáo nghiên c u s thay i thành ph n loài, m t và sinh kh i TVPD trong
vùng bi n ven b t nh Qu ng Nam - à N ng, 1990.

c dù không xác nh c s suy c tìm th y. Các loài san hô th ng

gi m c a th c v t phù du, nh ng v n c n p là Montipora, Acropora, Porites. T i
cân nh c các tác ng ti m n ng c a ch t n Trà, r n san hô tìm th y sâu
n l l ng và các ch t ô nhi m có trong n 12m n c và chi u r ng c a r n có
c n n ng su t s c p. Hàm l ng th t 200m.
cao c a ch t r n l l ng trong n c có
th làm suy gi m n ng su t s c p, và Tuy các t kh o sát r n san hô c
vi c gi m hay h n ch n ng su t s c p th c hi n t i nhi u v trí khác nhau, nh ng
có tác ng dây chuy n lên các b c các thông tin thu c không ánh
dinh d ng cao h n. Do v y, t m quan giá s thay i c a các r n san hô trong
tr ng sinh thái c a tài nguyên này làm cho ánh giá h i c . B ng 5 trình bày các
nó c ng có giá tr nh các tài nguyên thông tin có c, s d ng cho ánh giá
khác, ph thu c vào v trí c a nó trong i c r i ro i v i r n san hô t i à
chu i th c n. ng.

SINH C NH
R n san hô
ng ch ng suy gi m
li u dùng cho ánh giá h i c
c l y t các nghiên c u c a T ch c
ng v t Hoang dã (WWF, 1994), Phân
vi n H i d ng h c H i Phòng (HIO,
1997) và Vi n H i d ng h c Nha Trang
(Võ S Tu n, 2000). K t qu c a các
nghiên c u trên cho th y, san hô có
phía Nam èo H i Vân và phía B c và
Nam c a bán o S n Trà (Hình 3).
55 loài san hô c ng ã c phát
hi n trong khi không lo i san hô m m nào
Nguyên nhân
c dù không có b ng ch ng v s
suy gi m c a r n san hô vùng bi n ven
à N ng, nh ng TSS, BOD/COD, l ng
ng tr m tích, d u/m , xianua, ánh b t
hu di t, xáo tr n v t lý và khai thác trái
phép c xác nh là các tác nhân có
kh n ng gây suy gi m i v i r n san
hô.
Báo cáo k t qu nghiên c u c a Vi n
i d ng h c Nha Trang c tr ng
môi tr ng và m i quan h ti m n ng i
i s suy gi m r n san hô Nha Trang
(Ph m V n Th m, Võ S Tu n, 1998) ã
a ra b ng ch ng là các tham s trong
môi tr ng nh TSS, BOD, COD, v.v,
có th gây suy gi m các r n san hô.

43
 ng 5. Tóm t t thông tin s d ng ánh giá h i c r i ro i v i r n san hô
Lo i tài Ph m vi t qu
nguyên
n san hô Trung bình • R n san hô phân b trên n n á c ng phía B c v nh à N ng
và phía Nam và B c bán o S n Trà
• Có 55 loài san hô c ng, không có loài san hô m m
• R n san hô S n Trà có chi u r ng t 200m, sâu n 12m
• m kh o sát s 1:
− l san hô ch t; 16,49%
− l san hô s ng : 27,03%
− Các loài chi m u th : Montipora, Gonipora, Porites
• m kh o sát s 2:
− l san hô ch t : 23,08%
− l san hô s ng : 19,23%
− Các loài chi m u th : Porites, Acropora, Favia
Ngu n: Vi n HDH Nha Trang, 2000; Phân vi n HDH H i Phòng, 1997; WWF, 2000.

u qu C bi n

suy gi m ph san hô làm ng ch ng suy gi m

suy y u các ch c n ng sinh thái
quan tr ng c a chúng - là bãi m,
sinh s n và nuôi d ng c a các loài
sinh v t quan tr ng, suy gi m ch c
ng b o v t nhiên, ch ng tác
ng c a sóng bi n và xói l b
bi n. M t khác, s n l ng h i s n
ng có th b suy gi m và cu i
cùng, s nh h ng n kinh t và
cu c s ng c a ng i dân, nh t là
nh ng ng dân ánh b t nh ven
, s ng ph thu c vào ngu n l i
này. Vi c m t ch c n ng b o v t
nhiên c ng nh h ng n s an
toàn c a c ng ng ven bi n khi có
l t, c bi t là khi có bão.
Thông tin v c bi n c l y t nghiên
u c a Tr n c Th nh và nnk (1998) và
Nguy n V n Ti n (1998). Các nghiên c u này
cung c p nh ng thông tin chung v thành ph n
loài, phân b c a c bi n trong vùng bi n ven
à N ng. Không có thông tin v s suy
gi m th m c bi n và các loài ng, th c v t
khác sinh s ng trong th m.
Tóm t t thông tin v c bi n vùng bi n
ven b à N ng c trình bày trong b ng 6.
Các thông tin cho th y c bi n phân b các
vùng c a sông và nh ng khu v c có áy bùn-
cát. Tuy nhiên, s phân b c a c bi n theo
không gian hi n ch a c xác nh.

ng 6. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro i v i c bi n

Lo i tài nguyên Ph m vi Thông tin thu c
bi n ng Các loài:
− Halophila beccarri Asch
− H. ovalis Hooker
− Zostera marina L
− Enhalus acoroides Royle
− Cymodocea rotundata Her. Et Hemp
Di n tích:
− 260,17ha, ph 50-90% phân b khu v c ven bi n có áy
bùn cát, sâu d i 6m và các vùng c a sông Hàn và Cu ê
Ngu n: Tr n c Th nh, inh V n Huy, Nguy n V n Ti n, Nguy n Huy Y t (1998) và Nguy n
n Ti n (1998).

44
 2
1

Hình 3. V trí các m kh o sát tài nguyên sinh h c vùng b thành ph à N ng

45
 Các tác nhân có kh n ng nh h ng phó l l t cho thành ph à N ng (B
ti m tàng n c bi n bao g m s l ng KHCN&MT, 2000), K y u h i th o Nhu
ng tr m tích và s chuy n i các vùng u thông tin qu n lý t ng h p vùng b
có c bi n thành n i nuôi tr ng thu s n. m 1997 và Chi n l c b o v môi
Th m c bi n là n i sinh s ng và nuôi tr ng thành ph à N ng n 2010 (S
ng các loài ng v t bi n, cung c p KHCN&MT, 2001).
mùn, bã và làm n nh n n áy, b o v
bi n kh i b xói l . Nh ng thông tin ng 7 trình bày các b ng ch ng suy
mang tính so sánh s r t quan tr ng i gi m quan sát c i v i bãi cát trong
i vi c quan tr c và ánh giá tình tr ng vùng b à N ng.
bi n trong khu v c vùng b à N ng,
xác nh nh ng thay i và ng n ng a s Có các b ng ch ng v s suy gi m
suy gi m có th x y ra. bãi cát v nh à N ng và bi n ven b
Nam S n Trà Ng Hành S n, nh Nam Ô,
Bãi cát Xuân Hòa, Thu n Ph c, M Khê, B c
An và Non N c. M c xói l trung
ng ch ng suy gi m bình sâu vào t li n t 5 n 10 m/n m.
Xói l bãi cát t i Nam Ô có th e do
Tài li u s d ng ánh giá bãi cát n c u c ng c a Công ty Liên doanh Xi
bao g m H s môi tr ng vùng b thành ng H i Vân, còn M Khê, ã làm l
ph à N ng (S KHCN&MT, 2000), báo ra ng ng d n d u c a Công ty X ng
cáo án Kh c ph c h u qu môi u.
tr ng do l l t và nâng cao n ng l c ng

ng 7. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro i v i bãi cát

Lo i Ph m t qu Tác ng
sinh vi Thay i quan sát c Tác nhân
nh
Bãi cát Nh ng v t áy bao g m: t có kh n ng - Là sy gi m
• Cà kheo - Khai hoang, c i t o ho c m t sinh
• Thân m m t nh
• Hai m nh v Có kh n ng - Phá hu công
• Cua - Xây d ng công trình, nhà c
• Sao bi n trình ven bi n h t ng
Xói l b bi n m t s khu v c: - Phá r ng u - Thi t h i kinh
Nam Ô, Xuân Hoà và Thu n ngu n
Ph c (v nh à N ng), M Khê,
c M An và Non N c (Nam
n Trà Ng Hành S n)
c xói l m t vài n i: t 5
n 10 m /n m
Ngu n: tài KHCN 0607, 1997; H s MT, 2000; án Kh c ph c h u qu môi tr ng do l l t và
nâng cao n ng l c ng phó l l t cho thành ph à N ng , 2000; Chi n l c BVMT, 2000.

Nguyên nhân hoang, c i t o, chuy n i s d ng t

thay i b bi n có th do các y u
t nhiên c ng nh do các ho t ng
a con ng i. Nh ng ho t ng c a con
ng i à N ng có ti m n ng cao gây
suy gi m bãi cát bao g m vi c khai
ven bi n, xây d ng các công trình ven b
nh kè bi n, c ng và phá r ng u
ngu n các con sông. Nh ng ho t ng
này có th góp ph n làm suy gi m bãi cát
thông qua vi c thay i dòng ch y và v n
chuy n tr m tích d c b bi n.

46

ng 8 trình bày các k t qu phân tích
i c r i ro i v i bãi cát trong vùng b
à N ng.
ng 8 cho th y r ng vi c xây d ng
các công trình d c b bi n là tác nhân t
có kh n ng, trong khi ó, vi c chuy n i
d ng t và phá r ng u ngu n c ng c a các tác nhân này
xác nh là nh ng tác nhân có kh n ng
gây suy gi m bãi cát à N ng. N m
1996, c u c ng t i bi n Nam Ô c xây
ng và nh ng n m sau ó ã x y ra xói
bãi cát t i Nam Ô. Vi c xây d ng kè
a sông Hàn và khai thác khoáng s n
th ng ngu n sông ã làm thay i dòng
ch y c a sông Hàn vào V nh à N ng.
Nh v y, vi c xây d ng các công trình
ven bi n và phá r ng c xem là nh ng
tác nhân làm thay i s v n chuy n tr m
tích t i vùng bi n ven b . Tuy nhiên, trong
ánh giá r i ro này, c n nhi u thông tin
n n a m i có th xác nh m c tác
i v i s
thay i bãi cát c. Kh n ng b o v
bi n b suy gi m do s suy gi m c a
các thành ph n h sinh thái có ch c n ng
o v t nhiên i v i b bi n, nh th m
bi n, r n san hô và r ng ng p m n,
ng c n c xem xét.

ng 8. ánh giá h i c r i ro i v i bãi cát

Bãi cát i t o, Xây d ng Phá r ng
chuy n i công trình u ngu n
d ng t
1. i t ng có ti p xúc v i tác nhân này không? Có Có Có
2a. Có suy gi m nào x y ra sau ti p xúc không? Có th Có Có th
2b. Có suy gi m nào mang tính t ng ng theo Có th Có Có th
không gian không?
3. M c tác ng có v t quá ng ng gây h i Có th Có Có th
hay không?
4a. Các k t qu trên hi n tr ng và trong phòng Có th Có th Có th
thí nghi m có t ng t nhau không?
4b. Vi c lo i b tác nhân này có d n n s c i Kr Kr Kr
thi n không?
5. Có nh h ng nào lên i t ng mà ã bi t là Kr Kr Kr
do chính tác nhân này gây ra không?
6. Có ý ngh a (có logic và khoa h c) không? Kr Có Kr
t có kh Có kh
ánh giá kh n ng nh h ng Có th
ng ng
Chú thích: Kr - Không rõ

u qu ng ch ng suy gi m

Vi c suy gi m bãi cát ã d n n Không có b ng ch ng v s suy

nhi u nh h ng b t l i nh làm m t i gi m b á trong vùng b Thành ph .
các sinh c nh, tác ng tiêu c c n Thông tin c b n v b á (HIO, 1997)
ho t ng du l ch và phá hu c s h ch ra r ng, có hai khu v c b á bán
ng d c b bi n bao g m tài s n, các o S n Trà và Nam èo H i Vân v i
công trình xây d ng b o v b bi n, ng chi u dài kho ng 56 km. Không có
nh h ng n kinh t c a à N ng. thông tin so sánh xác nh s thay
i c a b á. Các thông tin v s phân
B á b á và các loài ng v t sinh s ng
ó c trình bày trong b ng 9.

47
 ng 9. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro iv ib á
Lo i tài
Ph m vi Thông tin có c
nguyên
á R ng Phân b : khu v c nam H i Vân và xung quanh núi S n Trà
ng v t áy bao g m các loài:
• Hà Sun (Balanus)
• H u
• Hai m nh v
• Cua, gh
• Sao bi n
Ngu n: tài KHCN 06.07, 1997.

Các loài sinh v t áy th ng th y

á trong vùng b à N ng bao g m t ng p n c trong vùng b Thành
hà sun, h u, hai m nh v , cua, gh và ph bao g m các h , m, các vùng ven
sao bi n. Không có thông tin chi ti t v sông, các bãi c n c a sông và vùng tri u.
phân b và tính a d ng c a ng v t t ng p n c có giá tr to l n i v i
áy. phát tri n kinh t , xã h i trong vùng b
Thành ph .
t ng p n c
ã xác nh c m t s b ng ch ng
ng ch ng suy gi m s suy gi m b sông khu v c trung
và h du sông Vu Gia và Cu ê, c ng nh
Các b ng ch ng suy gi m t ng p m t s bãi l y ven sông, và các h , m
c c trình bày trong b ng 10. trong khu v c n i th Thành ph .

ng 10. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro iv i t ng p n c

Lo i t qu
Ph m
sinh Tác ng
vi thay i Tác nhân
nh
t L n • Xói l b sông: t ng • Khai thác cát sông • M t sinh c nh
ng p chi u dài b sông b • C i t o ng b • Phá hu công trình, nhà
c xói l là 32.920m • Ch t th i không x lý • Ng p úng c c b
• M t các bãi l y ven • Phá r ng u ngu n • M t c nh quan ô th
sông • Gi m kh n ng u hoà vi
• Di n tích các h b khí h u
thu h p
• Suy gi m ch t l ng
c
Ngu n: Chi n l c BVMT, 2001; Hi n tr ng MT, 1995-2001; Quy ho ch khai thác cát sông à
ng, 2000; Quy ho ch ao h n i thành à N ng, 2001.

Nguyên nhân
Tình tr ng khai thác cát sông trái
ánh giá h i c r i ro cho th y phép ã gây ra xói l nghiêm tr ng m t
vi c c i t o, chuy n i s d ng t, khai n b sông. M t s bãi l y ven sông
thác cát, phá r ng u ngu n và ô nhi m ng ã b m t do vi c c i t o, chuy n i
là nh ng tác nhân t có kh n ng gây d ng t; m t s h trong n i th ã b
suy gi m các vùng t ng p n c trong gi m di n tích do vi c tri n khai các d án
vùng b à N ng. phát tri n ô th t i khu v c xung quanh.

48
 ng 11. Phân tích chi ti t h i c r i ro iv i t ng p n c
it o Khai Phá Ch t ô
t ng p n c
bi n thác cát ng nhi m
1. i t ng có ti p xúc v i tác nhân này
Có Có Có Có
không?

2a. Có suy gi m nào x y ra sau ti p xúc không? Có Có Có Có

2b. Có suy gi m nào x y ra t ng ng theo

Có Có Có Có
không gian không?
3. N ng ti p xúc/tác ng có v t quá
KLQ KLQ KLQ Có
ng ng gây h i không?
4a. Các k t qu trên hi n tr ng và trong phòng
KLQ KLQ KLQ KLQ
thí nghi m có t ng t nhau không?
4b. Vi c lo i b tác nhân này có d n ns c i
Kr Kr Kr Kr
thi n không?
Có (vùng
5. Có nh h ng nào lên i t ng mà ã bi t
suy Có Kr Kr
là do chính tác nhân này gây ra không?
gi m)
6. Có ý ngh a (có logic và khoa h c) không? Có Có Có Có

ánh giá kh n ng nh h ng RCKN RCKN RCKN RCKN

Chú thích: Kr - Không rõ, KLQ - Không liên quan, RCKN - R t có kh n ng

suy gi m b sông m t ph n do suy gi m t ng p n c tác ng

vi c khai thác r ng u ngu n trong các n n s phát tri n d c b sông và gây
u v c, m c dù các tác ng có h i này ng p úng c c b các vùng tr ng c a
y ra t t và không rõ ràng nh các tác Thành ph . Nó c ng làm m t i các sinh
ng do chuy n i s d ng t và khai nh, nh h ng n tính a d ng sinh
thác cát sông. Tuy nhiên, vi c phá r ng c, n ngh cá và làm gi m ch c n ng
u ngu n l i có các nh h ng lâu dài u hòa vi khí h u c a h th ng sông, h
nh trong các hi n t ng l l t, xói l và trong khu v c n i th .
i l ng. S suy gi m ch t l ng môi
tr ng t i các sông và h trong vùng b Qu n x ã á y m m
à N ng là do vi c th i các ch t th i ch a
c x lý t các c s g n chúng. K t ng ch ng suy gi m
qu ánh giá d báo r i ro cho th y, h u
t t i các sông, h c a Thành ph , m t Vi n H i D ng h c H i Phòng ã
ch t ô nhi m trong môi tr ng n c u tra v qu n xã áy m m và ng v t
ã v t quá giá tr cho phép và u này áy trong vùng bi n ven b à N ng n m
có liên quan n hi n t ng cá ch t x y 1997. Tuy nhiên, do thi u các thông tin so
ra t i các sông, h . sánh, nên nh ng thay i c a qu n xã
áy m m không xác nh c. B ng 12
u qu trình bày các thông tin có c v qu n
xã áy m m.

49
 ng 12. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro i v i qu n xã áy m m
Lo i tài Ph m
Thông tin có c
nguyên vi
Phân b : t sâu 6 m n 20m n c
u t o là cát và bùn cát, có hàm l ng mùn h u c cao (6,35 - 15,5%)
ng v t áy:
áy m m ng
• Giun nhi u t (Stemaspis sculata, Cirratulus filipormis)
• H i sâm (Molpadia roetii)
• Sao bi n (Astropecten sp., Paraheteromastus sp.)
Ngu n: HIO (1997).

Qu n xã áy m m phân b ch y u thiên nhiên bán o S n Trà ( i h c à

áy bùn - cát v i hàm l ng mùn h u c
cao (t 6,35 - 15,5%), th ng g p vùng
bi n ven b có sâu t 6 - 20m. ng
t áy th ng g p là giun nhi u t
(Stemapis sculate, Cirrulatus filipormis),
i sâm (Molpadia roeti) và sao bi n
(Astropecten sp., paraheteromastus sp.).
Các ho t ng c a con ng i có tác
ng ti m n ng n qu n xã áy m m
bao g m vi c s d ng các lo i l i vét, rê
ánh b t và các ho t ng khác gây
xáo tr n n n áy. S b i l ng tr m tích
gia t ng m nh do các ho t ng phát tri n
c b bi n và trong l u v c sông c ng
có th gây tác h i lên qu n xã áy m m.
ô nhi m và th i l ng ch t h u c
cao có th tác ng n sinh v t áy, c
bi t trong u ki n m c ô xy hòa tan
th p. S suy gi m qu n xã áy m m có
th nh h ng n ngu n l i h i s n,
c a d ng sinh h c và quá trình
phân hu các ch t ch t h u c .
Tài nguyên r ng
ng ch ng suy gi m
Ngu n tài li u s d ng cho ánh giá
bao g m các báo cáo hàng n m c a S
TSNL t 1990 n 2000, Nghiên c u kh
thi v môi tr ng và v n hoá khu Nam
i Vân (Chi c c Ki m Lâm, 1990), tài
Hi n tr ng môi tr ng và gi i pháp BVMT
khu du l ch Bà Nà (S KHCNMT, 2001),
án khu b o t n thiên nhiên Bà Nà -
Núi Chúa (S TSNL, 1997), Báo cáo kh o
sát khu h ng, th c v t Khu b o t n
ng, 1997) và Lu n ch ng KTKT Khu
o t n thiên nhiên bán o S n Trà (Chi
c Ki m Lâm, 1986).
i t ng ánh giá là che ph
ng và ng v t r ng.
Di n tích r ng t nhiên bán o S n
Trà gi m 107 ha trong giai n 1972-
1992 và ti p t c gi m 12 ha trong 1998-
2000. Ngay c di n tích r ng tr ng S n
Trà c ng gi m 92 ha t 1992 n1996.
i khu r ng H i Vân, ã ghi nh n c
15 v cháy r ng t 1990 n 1994.
che ph r ng Nam H i Vân gi m 40%
trong giai n 1974 - 1990. S suy gi m
ng t i Bà Nà c ng c ghi nh n. Trên
toàn Thành ph , di n tích t khô c n
ng 6000 ha t n m 1975 n 1990 và
ph n l n t r ng không th ph c h i do
quá c n c i.
Trong các khu r ng trên núi S n Trà
và H i Vân, 3 loài kh ã bi n m t sau 10
m (1990-2000). N m 1988, i kh o
sát r ng ã ghi nh n c kho ng 50-60
con kh Vo c vá (Pygathrix nemaeus).
m 1989, i ghi nh n c m t àn
Vo c vá kho ng 350-400 con. N m 1997,
l ng Vo c vá gi m i kho ng 30 - 40
con. S gi m sút s l ng Vo c vá và
các ng v t khác sau 8 n m có th là do
n b n trái phép. N m 1983, m t àn
Vooc vá 14 con ã b b n ch t. Các báo
cáo khác c ng cho th y có 13 con kh b
n ch t trong m t ngày vào n m 1988;
tr c ó, 11 con kh b b n ch t trong n m
1987.

50
 ng 13 trình bày k t qu ánh giá h i chi n tranh, cháy r ng và phát tri n du
r i ro i v i che ph r ng t i vùng ch. B ng 14 trình bày ánh giá h i c r i
thành ph à N ng. ro i v i che ph r ng.

Nguyên nhân i v i ng v t r ng, các tác nhân

ti m n ng bao g m s n b n trái phép,
Các tác nhân c xem xét xác cháy r ng, th các loài ng v t l vào
nh nguyên nhân suy gi m che ph ng và gi m che ph r ng. B ng 15
ng à N ng bao g m: phát n ng trình bày ánh giá h i c r i ro i v i
làm r y, khai thác r ng trái phép, ch t c ng v t r ng.

ng 13. Tóm t t thông tin ánh giá h i c r i ro i v i tài nguyên r ng

Lo i tài t qu
nguyên/ Ph m
Tác nhân xác Tác ng
sinh vi Thay i quan sát c
nh c
nh
che ng Suy gi m di n tích r ng: § Phát n ng § M t n i c
ph r ng § T ng 6000 ha i tr c t 1975- làm r y trú
1990. Ph n l n r ng không th § Khai thác § T ng phát
ph c h i do quá c n c i ng trái th i CO2
§ R ng t nhiên S n Trà gi m 107 ha phép § M t các loài
1992 t 1996 và gi m ti p 12 ha § Ch t c có giá tr kinh
trong giai n 1998 - 2000 chi n tranh và sinh
§ 15 v cháy r ng c ghi nh n § Cháy r ng thái
Nam H i Vân t 1990 n 1994 § Phát tri n du § Phá v cân
§ che ph r ng Nam H i Vân gi m ch. ng sinh
40% trong giai n 1974 - 1990 thái
§ R ng tr ng S n Trà gi m 92 ha
1992 n 1996
§ i tr c và r ng th a S n Trà
gi m 970 ha t 1992 n 1996
§ R ng Bà Nà: Gi m m t s l ng
n Ki n Ki n và G r ng Bà Nà
ng v t ng Suy gi m ng v t r ng: § S n b n ng § M t n i c
ng § 800 con r n c th vào r ng t trú
trong n m 2000, nh h ng n § Gi m che § M t các loài
DSH r ng ph r ng có giá tr kinh
§ 03 loài linh tr ng b bi n m t § Th ng v t và sinh
§ Vo c vá, Culi nh , kh uôi dài, S n khác vào thái
ng có nguy c b tuy t ch ng ng § Phá v cân
ng S n Trà § Cháy r ng ng sinh
§ 9 loài ng v t, 3 loài chim, 2 loài bò thái
sát có nguy c b tuy t ch ng: Chà
Vá chân nâu (Pygathrix nemacus
nemacus), v n má hung
(Hylopates concluor gabrillac), g u
chó (Helaretos malayanus), g u
ng a (Selennaretos thibetanus), h
(Panthera tigris), báo hoa mai
(Panthera pardus)
Ngu n: S TSNL, 1990-2000; Chi c c Ki m lâm, 1986 và 1990; i h c à N ng, 1997, S
KHCN&MT, 2001.

51
 ng 14. ánh giá h i c r i ro i v i di n tích r ng
i t o/khai
Ch t cây Phát
hoang t Cháy
Di n tích r ng th p tri n du
làm nông ng
pháp ch
nghi p
1. i t ng có ti p xúc v i tác nhân này
Có Có Có Có
không?
2a. Có suy gi m nào x y ra sau ti p xúc
Có Có Có Có
không?
2b. Có suy gi m nào x y ra t ng ng theo
Có Có Có Có
không gian không?
3. N ng ti p xúc/tác ng có v t quá
KLQ KLQ KLQ KLQ
ng ng gây h i không?
4a. Các k t qu trên hi n tr ng và trong
KLQ KLQ KLQ KLQ
phòng thí nghi m có t ng t nhau không?
4b. Vi c lo i b tác nhân này có d n n s c i
Kr Có th Kr Kr
thi n không?
5. Có nh h ng nào lên i t ng mà ã bi t
Có Có Có Có
là do chính tác nhân này gây ra không?
6. Có ý ngh a (có logic và khoa h c) không? Có Có Có Có
t có t có
t có kh t có kh
ánh giá kh n ng nh h ng kh kh
ng ng
ng ng
Chú thích: Kr - Không rõ, KLQ - Không liên quan

ánh giá h i c r i ro i v i suy gi m che ph r ng à N ng.

che ph r ng cho th y: phát n ng làm Tuy nhiên, c n xác nh m c tác ng
y, khai thác r ng trái phép, cháy r ng a m i ho t ng này có th a ra
do con ng i gây ra và phát tri n du l ch c các bi n qu n lý có hi u qu nh m
là nh ng tác nhân t có kh n ng gây gi m nh s suy gi m tài nguyên r ng.

ng 15. ánh giá h i c r i ro iv i ng v t r ng

n Cháy Gi m di n Th các
ng v t r ng
n ng tích r ng loài khác
1. it ng có ti p xúc v i tác nhân này không? Có Có Có Có
2a. Có suy gi m nào x y ra sau ti p xúc không? Có Có Có Có
2b. Có suy gi m nào x y ra t ng ng theo không
Có Có Có Có th
gian không?
3. N ng ti p xúc/tác ng có v t quá ng ng
KLQ KLQ KLQ KLQ
gây h i không?
4a. Các k t qu trên hi n tr ng và trong phòng thí
KLQ KLQ KLQ KLQ
nghi m có t ng t nhau không?
4b. Vi c lo i b tác nhân này có d n n s c i
Có Có th Có th Có th
thi n không?
5. Có nh h ng nào lên i t ng mà ã bi t là
Kr Kr Kr Kr
do chính tác nhân này gây ra không?
6. Có ý ngh a (có logic và khoa h c) không? Có Có Có Có
Có kh Có kh Có kh Không
ánh giá kh n ng nh h ng
ng ng ng bi t
Chú thích: Kr - Không rõ, KLQ - Không liên quan

52
 a trên ánh giá h i c r i ro i v i tr kinh t , sinh thái và phá v s cân
ng v t r ng, các tác nhân nh s n b n, ng c a các h sinh thái.
cháy r ng (có liên quan n ho t ng
a con ng i nh t n ng làm r y
ho c b i các nguyên nhân t nhiên) và TÓM T T K T QU ÁNH GIÁ R I RO
gi m che ph r ng hay suy thoái
sinh c nh, c xác nh là nh ng tác Tài ngu yên
nhân quan tr ng, trong ó vi c s n b n
trái phép c xem là nguyên nhân chính Thông tin v tài nguyên h i s n và
n n s suy gi m ng v t r ng. Vi c th y s n nuôi tr ng c l y t H s môi
ti p di n tình tr ng s n b n b t h p pháp tr ng vùng b thành ph à N ng
có th d n n s gi m sút nhanh chóng (S KHCN&MT, 2000) và các báo cáo c a
l ng ng v t hoang dã. Ngoài các TSNL (1997-2001). Không có thông tin
tác nhân nêu trên, vi c th vào r ng m t s suy gi m h i s n. Tuy nhiên, các tài
l ng l n ng v t, v n sinh s ng t li u hi n có này ã cung c p nh ng thông
các n i khác, nh vi c th 800 con r n, tin v các ho t ng có kh n ng gây tác
có th gây tác ng x u i v i ng v t i i v i tài nguyên h i s n, bao g m
ng hi n có. C n có thêm thông tin vi c t ch thu c 29 b xung n, 1799
ki m ch ng nh n xét này. kg thu c n , 212 kíp n và 15,6 m dây
cháy ch m.
u qu
Thông tin v th c v t phù du cl y
suy gi m che ph r ng s làm các báo cáo chuyên v s thay i
t n i c trú và có th gây tác h i t i trong thành ph n loài, phân b , m t và
ng, th c v t r ng, d n n vi c m t i sinh kh i c a th c v t phù du trong vùng
các loài có giá tr kinh t và sinh thái. u bi n t nh Qu ng Nam - à N ng, 1989-
này có th nh h ng b t l i n u 1990 (Trung tâm KTTV Bi n, 1990; S
ki n khí h u, do gi m kh n ng h p th KHCN&MT, 1990).
cacbon, gi m kh n ng u hòa hi u ng
nhà kính, d n n m t cân b ng sinh thái. ng 16 là s ánh giá v các b ng
ch ng suy gi m, ph m vi tác ng và h u
Vi c ti p t c s n b n các loài ng v t qu c a s suy gi m các ngu n tài
hoang dã và các ho t ng mang tính h y nguyên khác nhau i v i h sinh thái,
di t khác có th làm m t i các loài có giá kinh t và xã h i trong vùng b à N ng.

ng 16. Tóm t t các b ng ch ng, ph m vi và các h u qu c a s suy gi m tài

nguyên
ng ch ng suy Ph m vi suy Các h qu
Tài nguyên
gi m gi m Sinh thái Kinh t Xã h i
is n Không ** ** *** ***
Thu s n nuôi *** *** *** ***
tr ng
Th c v t phù du Không rõ ràng *** ** Không Không
rõ rõ
Chú thích: *: nh **: trung bình ***: l n.

53
Sinh c nh 2001 (SKHCN&MT, 2001b), Quy ho ch
khai thác cát sông thành ph à N ng
Thông tin v r n san hô c l y t (S CN, 2000), Quy ho ch qu n lý sông,
báo cáo k t qu u tra c a T ch c , m trong khu v c n i th à N ng
ng v t Hoang dã (WWF, 1994), Phân (S KHCN &MT, 2000c).
vi n H i d ng h c H i phòng (HIO,
1997) và Vi n H i d ng h c Nha Trang Các ngu n thông tin v tài nguyên
(Võ S Tu n, 2000). ng bao g m các báo cáo hàng n m c a
TSNL t n m 1990 n n m 2000,
Thông tin v c bi n, b á và qu n Nghiên c u kh thi v môi tr ng và v n
xã áy m m c l y t K y u h i th o hóa Khu Nam H i Vân (Chi c c Ki m lâm,
nhu c u thông tin cho qu n lý t ng h p 1990), tài Hi n tr ng môi tr ng và
vùng b thành ph à N ng (HIO, 1997). gi i pháp b o v môi tr ng cho khu du
ch Bà Nà (S KHCN&MT, 2001d), D án
Thông tin v bãi cát c l y t Chi n khu b o t n thiên nhiên Bà Nà - Núi Chúa
c b o v môi tr ng thành ph à (S TSNL, 1997), Báo cáo u tra ng
ng n n m 2010 (SKHCN&MT, 2000), th c v t khu b o t n thiên nhiên bán o
y u h i th o v nhu c u thông tin cho n Trà ( i h c à N ng, 1997), Lu n
qu n lý t ng h p vùng b thành ph à ch ng KTKT Khu b o t n thiên nhiên bán
ng (HIO, 1997), H s môi tr ng o S n Trà (Chi c c Ki m lâm, 1986).
vùng b thành ph à N ng
(SKHCN&MT, 2000), án Gi m thi u tác Không có b ng ch ng v s suy gi m
ng môi tr ng do l t bão và c ng c n san hô, c bi n, b á và qu n xã áy
ng l c phòng ch ng l t bão thành m trong vùng b à N ng. B ng 17 là
ph à N ng (B KHCN&MT, 2000). t qu ánh giá v các b ng ch ng suy
gi m, ph m vi tác ng và h u qu c a
Thông tin ánh giá t ng p n c suy gi m c a m i lo i sinh c nh i
c thu th p t các báo cáo hi n tr ng i h sinh thái, kinh t và xã h i.
môi tr ng thành ph à N ng t 1995 -

ng 17. Tóm t t b ng ch ng, ph m vi và các h qu c a s suy gi m sinh c nh

ng ch ng Ph m vi Các h u qu
Sinh c nh
suy gi m suy gi m Sinh thái Kinh t Xã h i
Th m c bi n ít ** *** ** *
n san hô ít *** *** ** **
Bãi cát ít * * *** ***
á Kr Kr Kr Kr
t ng p n c *** ** ** **
áy m m Kr Kr Kr Kr
ng *** *** *** ***
Chú thích: K : Không , Kr: Không rõ, *: nh , **: trung bình, ***; l n.

ÁNH GIÁ R I RO D BÁO các thông s môi tr ng có gây h i n

i t ng quan tâm hay không. u này
GI I THI U c th c hi n b ng vi c xác nh các
tác nhân có kh n ng gây h i, sau ó, so
ánh giá d báo r i ro nh m xác nh sánh n ng o c hay d báo (MEC
xem li u n ng o c hay d báo c a hay PEC) c a chúng v i các giá tr

54
ng ng thích h p (PNEC) tính toán h tin c y c a ánh giá ph thu c l n
r i ro (RQ). i v i s c kho con vào ch t l ng c a d li u s d ng (nh
ng i, r i ro thông qua s tiêu th th c MEC) và vào ch t l ng và tính phù h p
ph m c c tính b ng vi c so sánh a các giá tr ng ng s d ng (nh
các n ng o c hay d báo (MEL PNEC). M c dù có th có s không ch c
hay PEL) v i m c quan tâm (LOC) - ch n liên quan n MEC và PNEC dùng
nh là m c ng ng PNEC. trong ánh giá r i ro, vi c s d ng h s
i ro nh n bi t các v n ti m n ng
Theo quan m sinh thái, các ng ng n quan tâm v n r t có ích. Tính không
khác nhau c n c xác nh cho các i ch c ch n có th gi m thi u c b ng
ng khác nhau, và n u không có các vi c l a ch n c n th n nh ng ngu n d
giá tr ng ng (nh th ng th y), thì m c li u có ch t l ng t t và các giá tr
gây c h i sinh thái có th c ngo i ng ng phù h p, ho c nh ng d li u này
suy i v i các ch th ánh giá tác có th c mô t sao cho vi c s d ng
ng sinh thái b ng cách s d ng các h các k t qu c a ánh giá r i ro sau này s
u ch nh thích h p (PMM-EAS, xét c nh h ng có th có c a tính
1999a). không ch c ch n ó.

i v i vùng b à N ng, ánh giá r i Tính không ch c ch n c ng có th gia

ro sinh thái n gi n hoá c th c hi n ng theo s bi n thiên c a các giá tr RQ
ng cách s d ng các giá tr tiêu chu n tính c. Phép o u tiên v tính không
và ng ng l y t b Tiêu chu n Vi t Nam ch c ch n c th c hi n b ng cách tính
và các tài li u khác, tính toán r i ro n các giá tr c a RQ m c trung bình và
toàn h sinh thái. Các nguyên t c và k cao nh t (tr ng h p x u nh t v sinh
thu t c a ánh giá này c mô t trong thái hay s c kho con ng i) so sánh.
MPP-EAS (1999a). Vi c nh l ng h n tính không ch c
ch n có th th c hi n b ng cách s d ng
i v i ánh giá r i ro sinh thái, h s mô hình Monte Carlo, trong ó, k thu t
i ro RQ c tính b ng t s c a MEC y m u ng u nhiên các c p MEC và
(hay PEC) và PNEC. i v i s c kh e PNEC c l p l i nhi u l n, xác nh
con ng i, RQ là t s c a MEL (hay l ph n tr m (xác su t) c a các giá tr
PEL) và LOC, trong ó, LOC là th ng o c v t quá giá tr ng ng.
a m c ti p nh n c a c th m i ngày
(TDI) và l ng tiêu th hàng ngày. Khi RQ li u ánh giá r i ro ban u cho
nh h n 1, có th nói là kh n ng gây h i vùng b à N ng tr c h t cl yt
còn th p, khi RQ l n h n 1, kh n ng gây ch ng trình quan tr c môi tr ng c a
i t ng lên cùng v i s gia t ng RQ. Thành ph (1995 - 2001), ch ng trình
quan tr c môi tr ng qu c gia t i à
i v i ánh giá r i ro sinh thái : ng (1995 - 2001) và t các d án môi
tr ng nh D án môi tr ng Vi t Nam-
MEC ( PEC ) Canada (1996 - 2000), D án v sinh môi
RQ = tr ng thành ph à N ng (1994 - 1997).
PNEC
li u bao g m các k t qu o c môi
i v i s c kho : tr ng n c sông, bi n, h , n c gi ng
và n c ng m (hình 4). Thêm vào ó, m t
MEL ( PEL ) d li u quan tr c t các c s s n
RQ = xu t, kinh doanh và các khu công nghi p
LOC
ng c s d ng trong ánh giá.
khi RQ < 1 : r i ro th p
≥ 1 : r i ro cao

55
 107°50'E 05' 108° 05' 10' 15' 20'

15' 15'

thiªn -- HuÕ
Thõa thiªn
Thõa HuÕ
%
0 3 6km

Hßn S¬n
Hßn S¬n Trµ
Trµ

QG

B ii ÓÓ n
B n §
§««n
ngg
P.
P.
P. Hoµ
P.
P.
P. Hoµ
Hoµ HiÖp
Hoµ
Hoµ HiÖp
HiÖp
HiÖp
HiÖp
10' X·
X·
X· Hoµ
X·
X·
X· Hoµ
Hoµ B¾c
Hoµ
Hoµ B¾c
B¾c
B¾c
B¾c 10'

QG

Thõa thiªn
Thõa thiªn HuyÖn
HuyÖn hoµ
hoµ vang
vang Q. Liªn
Q. ChiÓu
LiªnChiÓu
QG
VÞnh
VÞnh §µ
§µ N½ng
N½ng
-- HuÕ
HuÕ §P
B¾ccccc
Sg......B¾
Sg
Sg
Sg
Sg B¾ B.§.
B.§. S¬n
S¬n Trµ
Trµ
m
m
m Mòi
Mòi
Mòi
Naaaaam
m
m
Q.
Q. S¬n
S¬n Trµ
Trµ
Sg.
Sg.
Sg.
NNN
N $ rrrrrrrrr
Rive
Rive
Rive
§P Mòi
Mòi
Mòi
§P
Sg.
Sg.
Sg. De
De
De Rive
Rive
Rive
Rive
Rive
Rive
§µ
§µ
§µN½ng
N½ng
N½ng
N½ng
§P
De
De
De
De
De
De
§µ
§µ
§µ N½ng
N½ng
5

Cuuu
u
uu
uu
QG

u
CC
CC
CC
QG

C
C
VÞnh
VÞnh
VÞnh
VÞnh
VÞnh
VÞnh
Hoa
Hoa
Hoa
Hoa
Hoa
Hoa
Hoa
Hoa
Lien
Lien
Lien
HoaLien
Lien
Lien
Lien
Lien
Lien
Lien
Lien
Lien
LienChieu
Lien
Lien
Lien
Lien
Lien
<
Chieu
Chieu
Chieu
Chieu
Chieu
Chieu
Chieu
Chieu

§P B·
B·
B·
B·iiiiii Nam
Nam
Nam
Co
Co
Co
Co
Co mmu
Commu
mmu
mmu
mmu
mmu nn
nne
ne
nee
nee
nne

§P
Dis
Dis
Dis
Dis
Dis
Dis
Dis
Dis
5
trict
trict
trict
District
trict
trict
trict
trict
trict

§P
B·
B· Nam
Nam
Nam
§P
Co
Co
Co
mmu
mmu
mmu e e

05'
QG QG Q.
Q. Thanh
Thanh 5 §P 05'
Kh
Kh
KheeeeeLLL¨n
< /.
.QG
Kh
Kh
Kh ¨n
¨n
LL¨n¨n Hå
Hå
Hå Hoµ
Hoµ
Hoµ Trung
Trung
Trung khª
khª DP /
OO
O /
/ 5
§P
/ §P
RRRaaa
SSSgggggg... /
/$
5§P <
P.
P.
P. Hoµ
P.
P.
P. Hoµ
Hoµ
Hoµ
Hoµ §P /
Kh¸nh
Kh¸nh
Kh¸nh
$QG <§P
§P
Kh¸nh
Kh¸nh QG Q.
Q. H¶i Ch©u
H¶i Ch©u §P

n
n
X·
X·
X· Hoµ
Hoµ
Hoµ S¬n
S¬n
S¬n

n
Hoµ S¬n

n
Hµn
X·
X·
X· Hoµ S¬n

Hµ
X·
X· Hoµ
X· Hoµ Ninh
Hoµ Ninh
Ninh

Hµ
Hµ
Hoµ Ninh

ngHµ
Hµ
X·
X·
X· Hoµ Ninh < §P $§P

ng
ng
Ngò
Ngò Hµnh
Hµnh S¬n
S¬n

S«
S«
S«
S« ng
S«ng
S«
Hå
Hå
Hå
Hå
Hå Tr-íc
Tr-íc
Hå Tr-íc
Tr-íc
Tr-íc §«ng
Tr-íc§«ng
§«ng
§«ng
§«ng
§«ng §P /
/
Qu¶ng
Qu¶ng nam
nam <§P
nQG QG áá
LL
Thuý L
Sgggg..... Thuý
Thuý
Thuý LLoa
Loa
oannn
oan
oa ÇÇuu§§ Q.
Q. Ngò
Ngò
g..CC
SSS
S Thuý
Thuý //§P
16° SSg$ 16°
$ < §P Hµnh
Hµnh s¬n
s¬n §P
HuyÖn
HuyÖn hoµ
hoµ vang
vang $ <§P
X·
X·
X· Hoµ
Hoµ
Hoµ Phó
Phó
Phó
X·
X·
X· Hoµ
Hoµ Phó
Phó QG
§P $QG

iÖnnn
nn
Hå
Hå
Hå §å
§å
§ång
ng
ng TrÐo
TrÐo
TrÐo

gg YYªªnn
Hå
Hå
Hå §å
§å ng
ng TrÐo
TrÐo

iÖ
iÖ
C¸c ®iÓm quan tr¾c

DiÖ
ÜÜnnÜnnnhhhhh iÖ
D
D
X·
X·
X· Hoµ
X·
X·
X· Hoµ
Hoµ Phong
Hoµ
Hoµ Phong
Phong
Phong
Phong

Sg. VVVÜ Ü
SS««nn
BiÓn

Sg.
Sg.
Sg.
Sg.
Sg.
< GiÕng $§P
5 Hå X·
X·
X·
X· Hoµ
X·
X· Hoµ
Hoµ
Hoµ Kh-¬ng
Hoµ
Hoµ Kh-¬ng
Kh-¬ng
Kh-¬ng
Kh-¬ng
Kh-¬ng
$ S«ng
15°
Qu¶ng
Qu¶ng Nam
Nam
15°
55'N 55'N

107°50'E 05' 108° 05' 10' 15' 20'

Hình 4. V trí các m quan tr c môi tr ng n c sông, bi n trên a bàn thành ph à N ng

56
 Các giá tr ng ng s d ng ây, ngu n n c bi n ven b . Trong tiêu
nh PNEC, c l y t nhi u ngu n khác chu n này, có 3 m c giá tr (3 lo i) áp
nhau (ph l c 3), và mô t chi ti t i v i ng cho các m c ích khác nhau. Lo i
ng thông s . Ngu n u tiên s d ng th nh t c a tiêu chu n này áp d ng cho
làm PNEC là Tiêu chu n Qu c gia Vi t khu v c bãi t m và vui ch i gi i trí, lo i
Nam, bao g m các tiêu chu n ch t l ng th hai cho vùng nuôi tr ng th y s n và
c bi n ven b (TCVN 5943 - 1995), lo i th ba cho các m c ích khác.
c m t (TCVN 5942 - 1995) và n c
ng m (TCVN 5944 - 1995). B Y t c ng Tiêu chu n DAO 34 d a trên giá tr
quy nh m t s tiêu chu n c bi t v v n và giá tr gi i h n i v i các khu v c
sinh (BYT 505 - 1995). i v i các thông khác nhau và c xác nh c th cho
mà Tiêu chu n Vi t Nam không có, các các lo i n c khác nhau: n c ng t,
giá tr ng ng trong khu v c ho c ngoài c bi n và ven b . Tiêu chu n ASEAN
khu v c c s d ng, ví d nh Tiêu ch t l ng n c bi n d a trên s
chu n Ch t l ng n c c a Philipin ánh giá t ng h p v c tính sinh thái
(DAO 34, B Môi tr ng và Tài nguyên - i v i ít nh t là 6 loài sinh v t bi n nhi t
Quy nh s 34, 1990), Tiêu chu n i và m c trung bình c a n ng các
ngh cho ch t l ng n c bi n c a ông ch t trong môi tr ng nhi t i.
Nam Á (ASEAN 2003) và các Tiêu chu n
qu c gia c a Trung Qu c. Nh ng tiêu CH T DINH D NG
chu n này c ng c dùng so sánh
các giá tr RQ tính c, khi s d ng tiêu Môi tr ng n c
chu n Vi t Nam và các giá tr ng ng
khác. li u v ch t dinh d ng trong
c bi n, sông, h và n c ng m c
c c phân lo i theo tiêu chu n y t báo cáo hàng n m c a ch ng
ch t l ng n c Vi t Nam i v i n c trình quan tr c môi tr ng c a à N ng
ng t, n c ng m và n c bi n ven b , (1995-2001), Báo cáo hàng n m v
do B KHCN&MT ban hành (B ch ng trình quan tr c môi tr ng qu c
KHCN&MT, 1995 a - d). gia t i à N ng (1995-2001), Báo cáo
quan tr c môi tr ng bàu Tràm và sông
Tiêu chu n ch t l ng n c m t Cu ê (VCEP 1998a và c) và Báo cáo
c áp d ng ki m soát ch t l ng ánh giá tác ng môi tr ng c a D án
các ngu n n c m t. Trong tiêu chu n sinh môi tr ng thành ph à N ng
này, có hai giá tr gi i h n A và B. Các giá (Công ty MT T, 1997). D li u bao g m
tr trong c t A c dùng cho ngu n n c các k t qu quan tr c n c bi n, sông, h
t s d ng cho m c ích c p n c. Các và n c ng m c th c hi n v i t n
giá tr trong c t B c áp d ng i v i su t 2 hay 6 l n m t n m; t n su t l y
ngu n n c dùng cho các m c ích còn u 2 l n/n m trong các n m 1995-1997,
i. i v i môi tr ng nuôi tr ng th y 4 l n/n m trong các n m 1998-2000 và 6
n, có m t s tiêu chu n v ch t l ng n/n m t n m 2001. Các tr m quan tr c
c trong TCVN 5943-1995. trong v nh à N ng bao g m: Liên Chi u,
Xuân Hòa, Thanh Bình, Thu n Ph c và
Tiêu chu n ch t l ng n c ng m các c a sông Hàn, Cu ê, Phú L c và
c áp d ng ánh giá ch t l ng a v nh à N ng. Các tr m quan tr c
ngu n n c ng m và giám sát tình tr ng bi n ven b Nam S n Trà Ng Hành
ô nhi m n c ng m trong các khu v c c n bao g m: Th Quang, Mân Thái, B c
th . Trong các tiêu chu n này, ch có m t An và Non N c. Các giá tr ng ng
giá tr cho m i ch tiêu. ng ng i v i n c bi n, sông, h và
Tiêu chu n ch t l ng n c bi n c ng m c áp d ng ánh giá
c áp d ng ánh giá ch t l ng ch t l ng n c t i các tr m này.

57

i v i amoni trong n c bi n, giá tr
ng ng dùng trong ánh giá l y t Tiêu
chu n Vi t Nam (TCVN 5943-1995).
i nitrat, nitrit và ph t phát, các giá tr
ng ng dùng trong ánh giá là tiêu chu n
a ASEAN. Không có d li u cho ni t
ng s và không có các ng ng i v i
ni t và ph t pho t ng s .
i v i các ch t dinh d ng trong
c ng t, các giá tr ng ng s d ng
trong ánh giá l y t Tiêu chu n Vi t Nam
(TCVN 5942-1995). Riêng t i c u , nitrat và ph t phát trong n c bi n vì các
ch t dinh d ng c ánh giá theo tiêu
chu n ngu n n c c p cho sinh ho t.
i v i s c kho con ng i, các giá
tr ng ng dùng trong ánh giá d báo r i
ro i v i các ch t dinh d ng trong n c
gi ng l y t Tiêu chu n Vi t Nam, ban
hành theo Quy t nh 505 c a B Y t
(BYT 505 - 1995).
i
Không có d li u v ch t dinh d ng
trong tr m tích và mô thu s n. Không có
li u và PNEC i v i ni t t ng s và
không có PNEC i v i ph t pho t ng s
trong n c bi n. B ng 18 trình bày k t
qu tính RQs c a các ch t dinh d ng
trong n c bi n.
m t sinh thái, có v n r i ro do
giá tr RQ cao nh t (RQMax) và trung bình
(RQGeo) u l n h n 1, c bi t là v i
NO3-N (RQMax= 26, RQGm=1,05). Giá tr
RQ cao nh t c a nitrit và amôni ul n
n 1, nh ng các giá tr RQ trung bình
a chúng thì u th p h n 1.

ng 18. K t qu tính RQ c a ch t dinh d ng trong n c bi n

TCVN Tiêu chu n ASEAN
Ch t dinh d ng MECMax MECGm
(mg/l) (mg/l) PNEC RQMax RQGm
PNEC
RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l)
nh à N ng
NO2-N (n=125) 0,86 0,01 0,06 15,64 0,17
NH4-N (n=193) 6,30 0,09 0,50 12,60 0,18
NO3-N (n=181) 1,56 0,06 0,06 26,00 1,05
PO4 -P (n=70) 0,18 0,01 0,02 12,20 0,84
Bi n ven b Nam S n Trà – Ng Hành S n
NH4-N (n=30) 0,80 0,06 0,50 1,60 0,12
NO3-N (n=1) 3,00 3,00 0,06 50,00 50,00
Ngu n MEC: S KHCN & MT, 1995-2001.
Ngu n PNEC: TCVN 5943 - 1995 và Tiêu chu n ch t l ng n c bi n ASEAN (ASEAN, 1999).

Giá tr MEC cao nh t c a các ch t

dinh d ng là c a các m u l y t i m t s
tr m trong v nh à N ng g n c a các
sông Cu ê, Hàn và Phú L c.
Ch t dinh d ng là c n thi t t o ra
ng su t s c p, nh ng n ng quá
cao có th gây phú d ng và làm n hoa
o. u này có th d n n s suy gi m
ng ô xy hoà tan trong n c bi n và
cu i cùng, s tác ng n ng v t áy
và các d ng th c v t không cu ng khác.
ng 19 trình bày k t qu tính RQ c a
các ch t dinh d ng trong n c sông.
sinh thái, có lý do quan tâm n
hàm l ng ni t trong n c sông vì t t c
các RQMax c a nitrit, amoni và nitrat
sông Cu ê, Phú L c và Vu Gia ul n
n 1, ngo i tr nitrit sông Cu ê.
Amoni có h s r i ro cao nh t t i sông
Cu ê (RQMax = 10,44). Tuy nhiên, RQGm
a t t c các ch t dinh d ng u th p

58
 n 1, tr sông Phú L c. RQMax c a i v i sông C u - ngu n n c
ph t phát sông Vu Gia c ng th p h n 1. p cho sinh ho t, các giá tr c a h s r i
Không có d li u ph t phát trong các ro cao nh t và trung bình do nitrit và
sông khác. amoni cho th y có r i ro i v i s c kho
con ng i. RQMax do amoni sông C u
r t cao (RQMax = 122).

ng 19. K t qu tính RQ c a ch t dinh d ng trong n c sông

Ch t dinh d ng MECMax MECGm TCVN DAO 34
(mg/l) (mg/l) PNEC RQMax RQGm PNEC RQMax RQ
(mg/l) (mg/l)
Sông Cu ê
NO2 -N (n=4) 0,034 0,012 0,05 0,68 0,25
NH4-N (n=13) 10,440 0,359 1,00 10,44 0,36
NO3 -N (n=15) 140,000 1,488 15,00 9,33 0,10 10,00 14,00 0,15
Sông Phú L c
NO2 -N (n=5) 0,160 0,031 0,05 3,20 0,62
NH4-N (n=21) 9,600 1,053 1,00 9,60 1,05
NO3 -N (n=28) 38,300 1,744 15,00 2,55 0,12 10,00 3,83 0,17
Sông Vu Gia
NO2 -N (n=70) 0,190 0,011 0,05 3,80 0,23
NH4-N (n=155) 6,100 0,075 1,00 6,10 0,07
NO3 -N (n=165) 26,000 0,213 15,00 1,73 0,01 10,00 2,60 0,02
PO4-P (n=68) 0,190 0,060 0,40 0,48 0,15
iC u
N t ng (n=0)
NO2 -N (n=12) 0,080 0,012 0,010 8,00 1,24
NH4-N (n=26) 6,100 0,055 0,050 122,00 1,11
NO3 - N (n=27) 0,530 0,158 10,000 0,05 0,02
Pt ng (n=11) 0,130 0,043
PO4-P (n=14) 0,160 0,057
Ngu n MEC: S KHCN&MT, 1995-2001
Ngu n PNEC: TCVN 5942-1995 (lo i A i v i C u , lo i B: các sông khác); DAO 34, 1990

ng 20 trình bày các giá tr MEC và RQMax c a NO3-N u l n h n 1, m c dù

RQ t i các h à N ng, các RQGm u th p h n 1. Không có d
li u v PO4-P và không có giá tr tiêu
Amoni (NH4-N) là nguyên nhân chính chu n c a PO4-P và P ng trong TCVN
gây r i ro t t c các h , k c h Xanh 5942 - 1995.
là ngu n n c c p cho sinh ho t, vì giá tr
RQMax và RQGm u l n h n 1, trong ó ng amôni cao trong n c h là
giá tr RQMax = 44 t i m Rong. Các giá nguyên nhân chính gây mùi hôi các khu
tr RQ cao nh t và trung bình c a NO2-N dân c xung quanh h . M t khác, n ng
i h Công Viên 29/3 và bàu Th c Gián - cao c a ch t dinh d ng trong n c h
nh Trung u l n h n 1. i v i m Công viên ã gây phú d ng và n hoa
Rong, bàu Tràm và h Xanh, các giá tr o trong h .

59
 ng 20. K t qu tính RQ c a ch t dinh d ng trong n ch
MECMax MECGm PNEC
Ch t dinh d ng RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l) (mg/l)
m Rong
N ng (n=2) 32,000 26,533
NO2-N (n=8) 0,024 0,014 0,050 0,48 0,29
NH4-N (n=40) 44,000 19,560 1,000 44,00 19,56
NO3- N (n=24) 33,900 2,317 15,000 2,26 0,15
P ng (n=6) 11,050 3,867
Bàu Th c Gián - V nh
Trung
NO2-N (n=1) 1,470 1,470 0,050 29,400 29,400
NH4-N (n=7) 32,500 16,531 1,000 32,50 16,53
NO3- N (n=7) 12,500 2,751 15,000 0,83 0,18
Bàu Tràm
N t ng (n=0)
NO2-N (n=2) 0,045 0,035 0,050 0,90 0,71
NO3- N (n=11) 112,400 2,442 15,000 7,49 0,16
P ng (n=1) 29,000 29,000
PO4 -P (n=0)
Công viên 29/3
N ng (n=1) 6,000 6,000
NO2-N (n=5) 0,492 0,085 0,050 9,84 1,70
NH4-N (n=12) 19,000 1,198 1,000 19,00 1,20
NO3-N (n=17) 9,600 2,780 15,000 0,64 0,19
P ng (n=4) 4,700 1,554
PO4 -P (n=0)
Xanh
N ng (n=0)
NO2-N (n=0)
NH4-N (n=7) 0,390 0,075 0,05 7,8 1,5
NO3- N (n=7) 69,400 0,893 10,000 6,94 0,09
P ng (n=1) 6,700 6,700
PO4 -P (n=0)
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN&MT, 1995 - 2001.
Ngu n PNEC: TCVN 5942 - 1995: (lo i A i v i h Xanh và lo i B i v i các h khác).

ng 21 trình bày k t qu tính RQ c a u này cho th y, r i ro i v i s c

ch t dinh d ng trong n c gi ng và
c ng m.
Các RQMax c a amoni và nitrat trong
c gi ng u l n h n 1 (RQMax= 30,6
i v i amôni, RQMax= 22,15 i v i
nitrat), nh ng các RQGm thì u th p h n
1.
kho con ng i có liên quan n n ng
amoni và nitrat trong n c gi ng trong
vùng b à N ng. i v i n c ng m,
RQMax và RQGm c a nitrat u th p h n 1,
trong khi ó, không có giá tr ng ng c a
nitrat, amoni và ph t phát trong TCVN
5944 - 1995.

60
 ng 21. K t qu tính RQ c a các ch t dinh d ng trong n c gi ng và n c
ng m
MECMax MECGm PNEC
Ch t dinh d ng RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l) (mg/l)
c gi ng
N ng (n=6) 3,23 0,76
NO2-N (n=65) 4,94 0,06
NH4 -N (n=89) 91,80 0,12 3,00 30,60 0,04
NO3-N (n=121) 221,50 3,46 10,00 22,15 0,35
P ng (n=17) 10,05 0,13
PO4-P (n=2) 0,29 0,28
c ng m
NO2-N (n=9) 4,12 1,95
NH4 -N (n=21) 4,50 0,29
NO3-N (n=20) 8,60 2,64 45,00 0,19 0,06
PO4-P (n=11) 4,15 0,15
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN & MT, 1995 - 2001.
Ngu n PNEC: TCVN 505 - 1995 áp d ng cho n c gi ng và TCVN 5944 - 1995 áp d ng cho
c ng m.

ng amôni và nitrat cao nh t ph n gây ô nhi m ngu n n c gi ng và

c xác nh t các m u l y trong gi ng c ng m.
các khu dân c g n các nhà máy.
Phân tích tính không ch c ch n
ng cao c a nitrat trong n c
gi ng hay n c ng m cho th y t n t i các Các k t qu ánh giá r i ro ph thu c
i ro i v i s c kh e con ng i. Theo t l n vào các giá tr o c và ng ng
qui nh v ch t l ng n c u ng c a C dùng trong tính toán h s r i ro. i v i
quan b o v môi tr ng M (USEPA, t s ch t dinh d ng không có tiêu
2002), tr em d i 6 tháng tu i, n u u ng chu n Vi t Nam, các giá tr ng ng c
ngu n n c có n ng NO3-N và NO2-N y t tiêu chu n ASEAN hay Philipin
t quá qui nh (10mg/l i v i NO3-N, tính h s r i ro. Liên quan n MEC, các
1 mg/l i v i NO2-N), có th b b nh giá tr RQMax c tính ng v i giá tr
ng và n u không x lý k p th i, có th ng cao nh t c a các ch t dinh
vong. Các tri u ch ng c a b nh là th ng và u ó s r t có ích trong vi c
p và h i ch ng tr xanh xao (USEPA, xác nh các m nóng môi tr ng. Tuy
2001). nhiên, c n phân tích chi ti t h n v s
phân b theo không gian và th i gian c a
Các ngu n ch t dinh d ng trong i ro có th xác nh c các tác
c sông, h , gi ng và n c ng m t i ng ti m n n h sinh thái và s c
vùng b à N ng có th là ch t th i t kho con ng i. Ch t dinh d ng có t
sinh ho t, th ng m i, công s , n c các ngu n t nhiên c ng c n c tách
ng, n c th i công nghi p ch a x lý bi t v i ch t dinh d ng phát sinh t ho t
ho c x lý m t ph n và n c th i nông ng c a con ng i.
nghi p ho c n c ch y tràn. Các ngu n
ph t phát có th là th c n th a t các c
ch n nuôi, s n xu t phân bón và b t
gi t có ch a hàm l ng ph t phát cao.
Ngu n th i t các b ph t và s xói mòn
các ch t l ng ng t nhiên c ng góp

61
DO, BOD, COD tiêu chu n Vi t Nam (TCVN 5942 - 1995),
còn ng ng cho n c gi ng l y t tiêu
Môi tr ng n c chu n 505/BYT -1995 c a B Y t .

ng 22 mô t các d li u s d ng i v i ô xy hòa tan, không gi ng nh

trong ánh giá r i ro do DO, BOD và COD i các ch tiêu khác, n ng th p h n
trong n c bi n, sông và h . Các d li u giá tr ng ng l i báo hi u u ki n môi
này c l y t các báo cáo c a ch ng tr ng b x u i. Vì v y, giá tr RQ không
trình quan tr c môi tr ng c a à N ng ph i là t s gi a MEC và PNEC mà là
(1996-2001), các báo cáo c a ch ng ng c l i, và RQMax c tính b ng cách
trình quan tr c môi tr ng qu c gia t i à chia PNEC cho giá tr th p nh t o c
ng (1995-2001), các báo cáo quan tr c c.
môi tr ng c a D án VCEP (1998, a - c)
và Báo cáo TM c a d án V sinh môi Ch ng trình quan tr c môi tr ng
tr ng thành ph à N ng (Công ty c bi n, h , sông và n c ng m c
MT T, 1997). th c hi n v i t n su t l y m u là 2 n 6
n trong m t n m: t n su t 2 l n/n m (t
Các giá tr ng ng i v i n c bi n 1995 n 1997), 4 l n/n m (1998-2000)
c l y t tiêu chu n Vi t Nam áp d ng và 6 l n/n m t n m 2001. Có hai
cho n c bi n ven b (TCVN 5943 - ch ng trình quan tr c môi tr ng vùng
1995) và tiêu chu n Trung Qu c áp d ng à N ng, m t ch ng trình c th c
cho nhi u lo i n c khác nhau, trong khi hi n b i C c Môi tr ng và m t ch ng
ó, ng ng cho n c sông và h l y t trình b i S KHCN&MT.

ng 22. Tóm t t các thông tin cho ánh giá d báo r i ro do DO, BOD và COD
Tác Ngu n
Mô t d li u trí Tài li u
nhân c
DO, c - V nh à N ng: 272 - V nh à N ng (5 - Báo cáo quan tr c MT
BOD, (bi n, u DO, 128 m u trí) và bi n hàng n m c a C c MT
COD sông, h , BOD và 208 m u ven b Nam và S KHCN&MT
gi ng) COD (1994 - 2001) n Trà Ng (1994 - 2001)
- Bi n ven b Nam S n Hành S n (2 v - Báo cáo TM c a D
Trà Ng Hành S n: trí) án V sinh môi tr ng
38 m u DO, 31 m u - Các sông: Cu thành ph à N ng,
BOD và 2 m u COD ê, Phú L c và 1997
(1994 - 2001) Vu Gia - Báo cáo quan tr c môi
- Các h : Công tr ng t i bàu Tràm
- Các sông (1995 -
viên 29/3, Xanh, (VCEP, 1997 - 1998)
2001): 138 m u DO,
m Rong, - Báo cáo quan tr c môi
128 m u BOD và 171
Tràm, Th c gián tr ng t i v nh à
u COD (1995 -
- V nh Trung ng (VCEP, 1997 -
2001)
- Các gi ng trong 1998)
- Các h : 12 v trí 5 Thành ph
v i 76 m u DO,
132 m u BOD và 123
u COD (1994 -
2001)
- Gi ng: 53 m u DO,
34 m u BOD và 21
u COD

62
 Các ngu n ch t h u c làm gia t ng
ng BOD, COD và gi m n ng DO
trong môi tr ng n c ven b à N ng là
ch t th i sinh ho t, th ng m i, công s
và n c c ng, n c th i công nghi p
ch a x lý hay ch x lý m t ph n và
c m a ch y tràn. D i ây là k t qu
ánh giá r i ro do BOD, COD và DO trong
môi tr ng n c.
Các giá tr RQ trung bình và cao nh t
a BOD, COD và DO trong n c bi n
c trình bày trong b ng 23.

ng 23. K t qu tính RQ c a BOD, COD và DO trong n c bi n

MEC (mg/l) TCVN Tiêu chu n Trung Qu c
BOD, COD, DO PNEC PNEC
Max Min Gm RQMax RQGm RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l)
nh à N ng
DO (n=268) 9,700 3,40 6,307 5,000 1,471 0,793
BOD (n=161) 13,000 0,06 2,479 10,000 1,300 0,248
COD (n=199) 47,000 0,55 10,455 5,000 9,400 2,091
Bi n ven b
Nam S n Trà –
Ng Hành S n
DO (n=55) 11,100 3,90 6,085 5,000 1,316 0,822
BOD (n=31) 9,000 1,00 3,574 10,000 0,900 0,357
COD (n=24) 35,700 8,90 19,593 5,000 7,140 3,919
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN&MT, 1995 - 2001.
Ngu n PNEC: TCVN 5943 - 1995 áp d ng cho nuôi tr ng th y s n; tiêu chu n Trung Qu c.

RQMax c a DO v nh à N ng và bi n ng cao c a các ch t h u c

ven b Nam S n Trà Ng Hành S n trong n c bi n có th gây suy gi m
u l n h n 1 (RQMax ng ng là 1,47 ng ô xy hòa tan trong n c và nh
và 1,32) trong khi các RQGm u th p h n ng n ng v t áy và th c v t
1. Trong n c bi n v nh à N ng, RQMax không cu ng.
a BOD l n h n 1 (RQMax= 1,316),
nh ng nh h n 1 bi n bi n ven b Nam Các giá tr trung bình và cao nh t c a
n Trà Ng Hành S n (RQMax= 0,9); RQ do BOD, COD và DO trong n c
RQGm c a BOD t i c hai vùng u th p sông và h c trình bày trong các b ng
n 1. Có d li u v COD, nh ng không 24, 25.
có giá tr ng ng ánh giá. S d ng
tiêu chu n Trung Qu c i v i COD trong d ng TCVN 5942 - 1995 (lo i A)
c bi n, các RQMax và RQGm nh n cho sông C u , RQGm c a DO và BOD
c u l n h n 1. Tuy nhiên, c ng c n tính c u b ng hay l n h n 1. RQMax
u ý r ng trong Tiêu chu n Trung Qu c, a COD l n h n 1 (RQMax= 2,2) m c dù
giá tr ng ng c a COD (5 mg/l cho n c RQGm th p h n 1. K t qu này cho th y
lo i IV) l n h n giá tr ng ng c a BOD n quan tâm n r i ro do ch t h u c
(4mg/l cho n c lo i IV), trong khi Tiêu trong n c sông C u . L u ý r ng
chu n Vi t Nam qui nh BOD là 10mg/l. ng DO, BOD, COD trong n c sông
u này nói lên tính t ng thích t ng này nh h n các sông khác. Vi c s
i c a các h s r i ro i v i BOD và ng sông C u là ngu n n c c p
COD. sinh ho t òi h i ch t l ng n c ph i t t

63
 n các sông khác và ph i ánh giá theo DO trong các khu v c nuôi tr ng th y s n
tiêu chu n nghiêm ng t h n. (2 mg/l) cho th y ó không có r i ro, vì
t c RQ t i các v trí u th p h n 1.
d ng TCVN 5942 - 1995 (lo i B), Các k t qu cho th y có s ô nhi m c c
RQMax c a BOD và COD tính c trong , liên quan n n ng ch t h u c
c các sông u l n h n 1. H s r i trong n c sông. H n th , các k t qu
ro do BOD, COD t giá tr c c i này còn cho th y r ng các con sông ch y
sông Phú L c (RQMax = 2,4 i v i BOD; vào v nh à N ng là ngu n óng góp ti m
RQMax = 4,83 i v i COD). Tuy v y, ng các ch t h u c cho các vùng n c
RQGm c a BOD và COD u nh h n 1 ven b . Các vùng c th c n quan tâm
(RQMax = 0,31 i v i BOD và RQMax = c theo các sông c n c xác nh
0,52 i v i COD). Giá tr ng ng c a a ra các can thi p qu n lý phù h p.

ng 24. K t qu tính RQ c a BOD, COD, DO trong n c sông

MEC (mg/l) TCVN
BOD, COD, DO
Max Min Gm PNEC (mg/l) RQMax RQGm
Sông Cu ê
DO (n=19) 7,300 4,180 5,602 2,000 0,478 0,357
BOD (n=15) 44,800 1,000 8,899 25,000 1,792 0,356
COD (n=16) 57,600 1,000 11,643 35,000 1,646 0,333
Sông Phú L c
DO (n=29) 7,600 2,340 3,929 2,000 0,855 0,509
BOD (n=25) 60,090 3,000 12,673 25,000 2,404 0,507
COD (n=24) 169,000 1,700 26,242 35,000 4,829 0,750
Sông Vu Gia
DO (n=179) 8,400 3,900 5,869 2,000 0,513 0,341
BOD (n=127) 33,000 1,000 5,472 25,000 1,320 0,219
COD (n=169) 81,300 0,500 9,357 35,000 2,323 0,267
iC u
DO (n=29) 8,000 4,400 6,019 6,000 1,36 1,00
BOD (n=19) 10,000 3,000 5,558 4,000 2,50 1,39
COD (n=30) 22,000 2,800 8,591 10,000 2,20 0,86
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN&MT, 1995 - 2001.
Ngu n PNEC: TCVN 5942 - 1995: lo i A i v i sông C u và lo i B i v i các sông khác

Trong ánh giá r i ro i v i các h , và trung bình c a BOD và COD l n h n 1

các giá tr ng ng DO, BOD, COD
y theo TCVN 5942 - 1995, lo i B, cho
khu v c nuôi tr ng thu s n, ngo i tr h
i v i Xanh (áp d ng theo TCVN 5942-
1995, lo i A, cho ngu n c p n c sinh
ho t). Giá tr MEC cao nh t c a DO, o
ct i m Rong, c a BOD và COD o
c t i bàu Tràm, m Rong và bàu
Th c Gián - V nh Trung, u có RQ l n
n 1. Giá tr RQ trung bình c a DO l n
n 1 t i m Rong (RQMax=3,13) và h
Xanh (RQMax=1,39). Giá tr RQ cao nh t
c i t t c các v trí, ngo i tr h Công
Viên 29/3 và h Xanh. Giá tr RQMax cao
nh t c a BOD và COD ng v i các m u
y t i h Xanh (RQMax=7,05) và bàu Tràm
(RQMax=7,86).
Bàu Tràm, m Rong, bàu Th c Gián
- V nh Trung là n i ti p nh n n c th i
ch a x lý ho c x lý m t ph n t các
ho t ng c a con ng i các qu n H i
Châu, Thanh Khê và Liên Chi u.

64
 ng 25. K t qu tính RQ do BOD, COD và DO trong n ch
MECMax MECGm PNEC
BOD, COD, DO RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l) (mg/l)
DO (n=86) 0,030(*) 0,639 2,000 66,667 3,131
m Rong BOD (n=143) 128,000 35,856 25,000 5,120 1,434
COD (n=134) 223,000 78,896 35,000 6,371 2,254
DO (n=86) 2,900(*) 3,360 2,000 0,690 0,595
Bàu Th c Gián -
BOD (n=143) 61,000 36,054 25,000 2,440 1,442
nh Trung
COD (n=134) 205,000 75,280 35,000 5,857 2,151
DO (n=86) 0,800(*) 2,660 2,000 2,500 0,752
Bàu Tràm BOD (n=143) 111,000 31,192 25,000 4,440 1,248
COD (n=134) 275,000 70,948 35,000 7,857 2,027
Công viên DO (n=86) 0,700(*) 4,471 2,000 2,857 0,447
29/3 BOD (n=143) 46,000 15,068 25,000 1,840 0,603
COD (n=134) 140,000 57,917 35,000 4,000 1,655
DO (n=86) 3,800(*) 4,314 6,000 1,579 1,391
Xanh BOD (n=143) 28,200 2,619 4,000 7,050 0,655
COD (n=134) 28,000 3,844 10,000 2,800 0,384
(*)
Chú thích: các giá tr có ký hi u là giá tr nh nh t c a DO
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN&MT, 1995 - 2001
Ngu n PNEC: TCVN 5942 - 1995 (lo i A áp d ng cho vùng c p n c và lo i B cho nuôi tr ng
th y s n)

ng cao c a BOD, COD và n ng ánh giá c a B Y t (505/BYT - 1995)

th p c a DO trong n c h có th ã cho BOD c s d ng. Giá tr RQ cao
gây ra nh ng thay i sinh thái nghiêm nh t và trung bình c a BOD u l n h n
tr ng trong các h này. 1 (RQMax = 15 và RQGm = 2,18).

Các giá tr RQ trung bình và cao nh t i v i s c kho con ng i, các r i ro

a BOD trong n c gi ng c trình
bày trong b ng 26. Trong tiêu chu n
505/BYT - 1995 không qui nh giá tr
ng ng i v i DO và COD.
Trong ánh giá r i ro i v i n c
gi ng, giá tr ng ng theo tiêu chu n
liên quan n n ng ch t h u c có
trong n c gi ng, th hi n qua các giá tr
BOD. Các r i ro do BOD, COD và DO có
th có t i m t s vùng trong h Xanh -
ngu n n c c p cho sinh ho t, vì các giá
tr RQMax u l n h n 1.

ng 26. K t qu tính RQ do BOD, COD, DO trong n c gi ng

Tác nhân MEC (mg/l) 505/BYT-1995
Max Min Trung bình PNEC (mg/l) RQMax RQGm
DO (n=53) 5,4 0,7 3,057 KCDL
BOD (n=34) 30 0,3 4,353 2 15 2,18
COD (n=21) 64 0,02 5,131 KCDL
Ngu n MEC: S KHCN&MT, 1995 - 2001.
Ngu n PNEC: 505/BYT - 1995.

65
Phân tích tính không ch c ch n CH T R N L L NG ( TSS)

i v i các d li u có RQMax l n h n Môi tr ng n c

1 nh ng RQGm nh h n 1, c n s d ng
mô hình Monte Carlo xác nh xác su t ng t nh i v i BOD, COD, DO,
xu t hi n các RQs l n h n 1. K t qu tính li u v TSS c l y t S
cho th y, DO trong n c bi n có RQs l n KHCN&MT à N ng (các ch ng trình
n 1 v i xác su t kho ng 7,4% quan tr c qu c gia và a ph ng t 1995
(SD=0,914) i v i n c v nh à N ng, n 2001), báo cáo quan tr c môi tr ng
20,7% (SD=1,24) i v i n c bi n ven a D án VCEP (1998, a - c) và báo cáo
Nam S n Trà Ng Hành S n, 55,2% TM c a D án V sinh môi tr ng thành
(SD=2,639) i v i bàu Tràm và 99,4% ph à n ng (Công ty MT T, 1997). Các
(SD=0,45) i v i h Xanh. Do ó, r t c n PNEC cho n c bi n c l y t Tiêu
phân tích s phân b theo không gian và chu n Vi t Nam, áp d ng cho n c bi n
th i gian c a các giá tr th p c a h s r i ven b (TCVN, 5943 - 1995 cho bãi t m
ro do DO, nh m xác nh các khu v c có và nuôi tr ng th y s n). Các PNEC áp
ng DO th p và phân tích các nguyên ng cho n c ng t c l y t Tiêu
nhân liên quan, th y c m t cách chu n Vi t Nam, áp d ng cho n c m t
y các tác ng c a DO n các (TCVN 5942 - 1995, lo i B cho vùng nuôi
thành ph n sinh thái khác nhau. tr ng th y s n).

ng 27. Tóm t t thông tin ánh giá d báo r i ro do TSS trong môi tr ng n c
Tác
Ngu n n c Mô t d li u V trí Tài li u
nhân
TSS Môi tr ng n c - V nh à N ng: - V nh à N ng và - Báo cáo quan tr c hàng
(bi n, sông, h 250 m u (1994 - bi n ven b Nam m c a C c MT và S
và gi ng) 2001) n Trà Ng KHCN&MT (1994 -
- Bi n ven b Nam Hành S n 2001)
S n Trà Ng - Sông Cu ê, Phú - Báo cáo TM c a D
Hành S n: 27 L c và Vu Gia án V sinh môi tr ng
m u (1994 - - H công viên thành ph à N ng ,
2001) 29/3, Xanh, m 1997
- Sông: 16 tr m v i Rong, bàu Tràm , - Báo cáo quan tr c môi
166 m u (1996 - Bàu Th c Gián - tr ng t i bàu Tràm
2001) V nh Trung (VCEP, 1997 - 1998)
- H : 12 tr m v i - Các gi ng trong - Báo cáo quan tr c môi
124 m u (1994 - Thành ph tr ng t i v nh à N ng
2001): (VCEP, 1997 - 1998)
- Gi ng: 80 m u
(1995 - 2001)

Ch ng trình quan tr c môi tr ng ng 28 là k t qu tính toán RQ c a

c bi n, h , sông và n c gi ng c TSS trong n c bi n. B ng này cho th y,
th c hi n v i t n su t l y m u thay i t i các bãi t m, r i ro do TSS có t i Xuân
2 n 6 l n/n m. T n xu t l y m u là 2 Thi u (RQMax = 6,25) và Non N c (RQMax
n/n m t 1995 n 1997, 4 l n/n m t = 1,64). nh h ng c a TSS n nuôi
m 1998 n n m 2000 và 6 l n/n m t tr ng th y s n ã c xác nh t i 3
m 2001 n nay. Có hai ch ng trình tr m trong v nh à N ng, v i RQMax = 3,2
quan tr c vùng b à N ng, m t i Thanh Bình và Thu n Ph c.
ch ng trình c th c hi n b i C c Môi
tr ng và m t ch ng trình b i S ng 29 là k t qu tính RQ c a TSS
KHCN&MT. trong n c sông và n c gi ng.

66
 ng 28. K t qu tính toán RQ c a TSS trong n c bi n
MECMax MECGm PNEC
TSS RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l) (mg/l)
nh à N ng
Hòn Ch (n=12) 47,200 36,078 50,000 0,944 0,722
Kim Liên (n=12) 41,700 34,336 50,000 0,834 0,687
Cu ê (n=16) 37,100 25,061 50,000 0,742 0,501
Xuân Thi u (n=37) 163,000 21,226 25,000 6,520 0,849
Phú L c (n=18) 34,200 20,082 50,000 0,684 0,402
Xuân Hòa (n=12) 55,900 35,384 50,000 1,118 0,708
Thanh Bình (n=40) 161,000 27,058 50,000 3,220 0,541
Thu n Ph c (n=38) 160,000 23,390 50,000 3,200 0,468
a v nh à N ng (n=67) 20,000 8,134 50,000 0,400 0,163
Tiên Sa (n=12) 49,200 33,382 50,000 0,984 0,668
Bi n ven b Nam S n Trà – Ng Hành S n
Th Quang (n=6) 19,000 9,500 50,000 0,380 0,190
Mân Thái (n=6) 21,000 14,167 25,000 0,840 0,567
c M An (n=6) 24,000 17,333 25,000 0,960 0,693
Non N c (n=17) 41,000 16,812 25,000 1,640 0,672
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN&MT, 1995 - 2001.
Ngu n PNEC: TCVN 5943 - 1995 (lo i A - 25mg/l và lo i B - 50mg/l)

ng 29. K t qu tính RQ c a TSS trong n c sông và n c gi ng

MECMax MECGm PNEC
TSS RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l) (mg/l)
Sông Cu ê
SS (n= 12) 44,00 9,96 80,00 0,55 0,12
Sông Vu Gia
Hoà Phong (n= 28) 164,00 18,44 80,00 2,05 0,23
u (n= 29) 166,00 15,52 20,00 8,30 0,78
Hoà Th (n= 29) 168,00 11,64 80,00 2,10 0,15
Quá Giáng (n= 28) 167,00 17,03 80,00 2,09 0,21
Tuyên S n (n= 6) 36,00 17,23 80,00 0,45 0,22
Nguy n V n Tr i (n= 27) 164,00 17,10 80,00 2,05 0,21
Thu n Ph c (n= 8) 58,00 12,04 80,00 0,73 0,15
Sông Phú L c
SS (n= 20) 124,00 17,49 80,00 1,55 0,22
Sông V nh n
SS (n= 16) 208,20 20,39 80,00 2,60 0,25
c gi ng (n=80) 1056,400 6,399 500,000 2,11 0,01
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN&MT, 1995 2001.
Ngu n PNEC: TCVN 5942 - 1995 (lo i A cho n c c p và lo i B cho nuôi tr ng th y s n),
505/BYT 1995.

67
 a s d li u dùng cho tính toán RQ TSS t i ó u v t quá 1. Giá tr RQ cao
là k t qu c a ch ng trình quan tr c môi nh t phát hi n th y sông C u - là
tr ng hàng n m t i à N ng. M t ph n ngu n c p n c sinh ho t cho Thành
li u là k t qu quan tr c môi tr ng ph . Các RQGm t ng ng u th p h n
a C c môi tr ng và ph n khác t 1.
ch ng trình quan tr c môi tr ng c a
KHCN&MT. ng 30 cho th y k t qu tính RQ c a
TSS trong n c h . D i ây là 5 h có
Các m nóng TSS xác nh c tr m quan tr c môi tr ng, trong ó h
trong n c sông Vu Gia, Phú L c và V nh Xanh là dùng c p n c sinh ho t,
n và n c gi ng, vì giá tr RQMax c a

ng 30. K t qu tính RQ c a TSS trong n ch

TSS MECMax MECGm PNEC RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l) (mg/l)
m Rong (n=52) 90,00 27,23 80,00 1,13 0,34
Bàu Th c Gián - V nhTrung (n=7) 100,00 39,59 80,00 1,25 0,49
Bàu Tràm (n=48) 634,00 68,40 80,00 7,93 0,86
Công viên 29/3 (n=20) 149,20 32,90 80,00 1,87 0,41
Xanh (n=7) 12,00 5,33 20,00 0,60 0,27
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN&MT, 1995 2001.
Ngu n PNEC: TCVN 5942 - 1995 (lo i A cho n c c p và lo i B cho nuôi trông th y s n).

t c các RQMax c a TSS trong n c Ch t r n l l ng trong môi tr ng

u v t ng ng/tiêu chu n, ngo i tr
i v i h Xanh, và t t c các RQGm c a
TSS t t c các h u th p h n 1.
Ch t r n l l ng là các m nh v n có
kích c nh c a các ch t vô c và h u c
trong n c và kích c c a chúng nh h n
0,45 µm. Các ngu n t nhiên phát sinh
TSS bao g m xói l bãi cát, b á. Ch t
n l l ng c ng có th sinh ra t các
ho t ng s d ng t khác nhau trong
thu v c và ven b , nh : các d án
chuy n i, c i t o t, khai thác khoáng
n, canh tác nông nghi p và nuôi tr ng
th y s n; t s xói l b bi n do vi c phá
hu sinh c nh và gia t ng m c n c bi n;
s khu y c tr m tích, là h u qu c a
ánh b t b ng l i rê, quét và các xáo
tr n t nhiên khác. Ngu n sinh TSS trong
c còn có th là ch t th i sinh ho t,
th ng m i, n c c ng và n c th i
công nghi p ch a x lý hay x lý m t
ph n và n c m a ch y tràn.
c có th làm gi m trong c a n c.
Vi c gi m trong có th d n n gi m
ng su t s c p t i các th y v c và gi m
ng th c ph m cung c p cho các b c
dinh d ng cao h n. Ch t r n l l ng
ng có th b h p th d u và các ch t
c h i và l ng xu ng t ng áy. Ch t r n
l ng còn có th l ng ng lên r n san
hô, làm ch t san hô.
Phân tích tính không ch c ch n
Các giá tr ng ng dùng tính RQ
a TSS là các giá tr xác nh t các
TCVN. Tuy nhiên, vi c áp d ng tiêu chu n
chung hay các giá tr c th ánh giá
i ro do TSS t i các v trí khác nhau, nói
chung là ch a phù h p, vì nó không ph n
ánh chính xác s thay i TSS gây ra b i
các dòng ch y t nhiên và các ng ng
tác ng sinh thái i v i các qu n xã
sinh v t bi n nh r n san hô và th m c
bi n. Do v y, c n tìm ra các giá tr
ng ng c a TSS phù h p v i vi c b o v
các thành ph n sinh thái khác nhau trong

68
vùng b à N ng, c bi t là các loài VCEP (1998 a - c) và c a D án V sinh
ng áy. môi tr ng thành ph à N ng (Công ty
MT T, 1997). Hi n có 14 tr m quan tr c
COLIFORM bi n, 15 tr m quan tr c n c ng t (10
tr m n c sông và 05 tr m n c ng m)
Môi tr ng n c thành ph à N ng. Không có d li u v
fecal coliform trong n c t i vùng b à
li u v coliform c l y t các ng.
ch ng trình quan tr c a ph ng và
qu c gia, 1994 2001, bao g m: m t s t qu tính RQ c a Coliform trong
t qu quan tr c môi tr ng c a D án c bi n c cho trong b ng 32.

ng 31. Tóm t t thông tin v coliform trong môi tr ng n c

Tác Ngu n
Mô t d li u trí Tài li u
nhân c
Coliform c - V nh à n ng: 170 - V nh à - Báo cáo quan tr c hàng n m
bi n, u (1994 - 2001) ng: a C c MT và S
sông, h - Bi n ven b Nam - Bi n ven KHCN&MT (1994 - 2001)
và gi ng n Trà Ng Nam - Báo cáo TM c a D án V
Hành S n: 33 m u n Trà sinh môi tr ng thành ph à
(1994 - 2001) Ng Hành ng, 1997
- H : 120 m u (1996 n - Báo cáo quan tr c môi tr ng
- 2001), - 5h i bàu Tràm (VCEP, 1997 -
- Sông: 211 m u - 3 sông 1998)
(1995 - 2001), - Các gi ng - Báo cáo quan tr c môi tr ng
- Gi ng: 74 m u trong i v nh à N ng (VCEP,
(1995 - 2001) Thành ph . 1997 - 1998)

ng 32. K t qu tính RQ c a coliform trong n c bi n

Coliform MECMax MECGm PNEC RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l) (mg/l)
nh à N ng
Tiên Sa (n=12) 500,000 12,170 1000 500,00 12,17
Thanh Bình (n=40) 31,000 2,868 1000 31,00 2,87
Xuân Thi u (n=37) 110,000 7,562 1000 110,00 7,56
Kim Liên (n=12) 240,000 23,365 1000 240,00 23,37
Cu ê (n=16) 1,400 1,400 1000 1,40 1,40
Phú L c (n=18) 120,000 24,805 1000 120,00 24,81
Xuân Hà (n=12) 24,000 12,750 1000 24,00 12,75
Thu n Ph c (n=38) 11,000 723 1000 11,00 0,72
a v nh à N ng (n=67) 160,000 4,881 1000 160,00 4,88
Bi n ven b Nam S n Trà –
Ng Hành S n
B c M An (n=6) 17 7 1000 0,02 0,01
Mân Thái (n=6) 500,000 101,747 1000 500,00 101,75
Non N c (n=17) 14,635 873 1000 14,64 0,87
Th Quang (n=6) 26 13 1000 0,03 0,01
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN&MT, 1995 2001.
Ngu n PNEC: TCVN 5943 - 1995 cho nuôi tr ng th y s n.

69
 ng 32 cho th y, có lý do quan
tâm n coliform trong n c bi n t i t t
các tr m v nh à N ng và m t s
tr m vùng bi n ven b Nam S n Trà
Ng Hành S n. Ch có tr m B c M An và
Th Quang là có RQMax nh h n 1.
ng l n vi sinh v t có th t ngu n
c c ng và n c th i sinh ho t c a các
gia ình, x tr c ti p xu ng v nh à
ng hay vùng bi n ven b Nam S n Trà
- Ng Hành S n. Các ngu n khác là các
s th ng m i, nông nghi p, nh lò
, ch , trang tr i, b nh vi n và n c
ch y tràn t vùng t cao.

ng 33. K t qu tính RQ c a coliform trong n c sông và n c gi ng

Coliform MECMax MECGm PNEC RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l) (mg/l)
Sông Cu ê (n= 16) 240.000 3.078,68 10.000 24 0,31
th ng sông Vu Gia
Hòa Phong (n= 28) 46.000 4.283,79 10.000 4,6 0,43
Hòa Th (n= 28) 31.000 5.521,25 10.000 3,1 0,55
Quá Giáng (n= 28) 240.000 7.136,15 10.000 24 0,71
u (n= 28) 40.000 4.518,22 5.000 8 0,90
Tuyên S n (n= 6) 20.000 3.922,66 10.000 2 0,39
u Nguy n v n Tr i (n= 29) 50.000 7.957,30 10.000 5 0,80
Thu n Ph c (n= 10) 2.000.000 30.158,82 10.000 200 3,02
Phú L c (n= 22) 140.000 15.730,32 10.000 14 1,57
nh n (n= 16) 1.700.000 14.194,46 10.000 170 1,42
c gi ng 2.200.000 209,636 3 733.333 70
Chú thích: C u là n i l y n c c p cho Thành ph .
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN&MT, 1995 2001.
Ngu n PNEC: TCVN 5942 - 1995 (lo i A cho n c c p và lo i B cho nuôi tr ng th y s n)

t qu phân tích cho th y r ng có có Nam 5944 - 1995 i v i n c ng m ã

lý do quan tâm n coliform trong
c sông Thu n Ph c, Phú L c và
nh n, n i có RQmax và RQGm l n h n
1. M t s v trí khác là nh ng m nóng ô
nhi m coliform trong n c sông.
Các ngu n chính c a coliform trong
c sông có th là n c th i ch a c ng i do t m và s d ng ngu n n c
lý và n c m a ch y tràn t các vùng
nông nghi p và khu dân c .
m t s c kho , r i ro liên quan n
các ho t ng c a con ng i, ti p xúc
tr c ti p v i n c ho c tiêu th th c
ph m ánh b t t các con sông này.
i v i n c gi ng, do không có tiêu
chu n coliform trong Tiêu chu n 505 -
1995 c a B Y t , nên Tiêu chu n Vi t
c s d ng. i v i n c u ng, tiêu
chu n t ng coliform (k c fecal coliform
và E. coli) th ng quy nh b ng 0
(USEPA, 2001). Các giá tr RQ cao nh t
và trung bình c a coliform (RQMax=
733.333 và RQGm = 70) cho th y c n ph i
quan tâm n r i ro i v i s c kho con
sinh ho t b ô nhi m coliform.
nhi m b n n c ng m có th do
nguyên nhân th m th u c a n c th i ô
th và nông nghi p, c ng nh s rò r t
các b ph t. Do v y, c n ph i xác nh
các gi ng b ô nhi m, tìm ra và x lý các
ngu n ô nhi m. C ng c n ph i thông báo
cho các c ng ng dân c v r i ro ti m
tàng i v i s c kho c a h , khi s d ng
c t các gi ng ã b ô nhi m.

70
 B ng 34. K t qu tính RQ c a coliform trong n ch
PNEC
MECMax MECGm
Coliform (MPN/100 RQMax RQGm
(MPN/100ml) (MPN/100 ml)
ml)
m Rong
28.000.000.000 1.644.023.298,8 10.000 28.000.000 1.644.023
(n=51)
Bàu Th c Gián
nh Trung 360.000 17.526,64 10.000 360 1,75
(n=7)
Bàu Tràm
8.000.000 20.636,37 10.000 8.000 2,06
(n=36)
công viên
4.700.000 14.849,47 10.000 4.700 1,48
29/3 (n=19)
Xanh (n=6) 53.000 171,05 5.000 10,6 0,1
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN&MT, 1995 - 2001.
Ngu n PNEC: TCVN 5942 - 1995 (lo i A cho n c c p và lo i B cho nuôi trông th y s n).

t qu phân tích cho th y r ng các i v i n c h , ánh giá r i ro m i

giá tr RQ trung bình và cao nh t c a a trên d li u có c t m t s h .
coliform t ng s u v t giá tr ng ng n thu th p b sung d li u cho ánh
(10.000) h u h t các v trí quan tr c giá r i ro chi ti t h n.
c h . c bi t, t i m Rong, RQ
trung bình r t cao (RQGm=1.644.023) là Các giá tr RQ c a coliform trong n c
n nghiêm tr ng c n quan tâm và có bi n, sông, h và n c ng m u r t cao,
các bi n pháp can thi p qu n lý ngay. T i cho th y có r i ro l n i v i s c kho
Xanh, c ng có m t m nóng ô nhi m con ng i. Các thông tin v tình tr ng
coliform c n c xác nh. nh t t liên quan n vi c ti p xúc c a
con ng i v i ngu n n c b ô nhi m b i
Tr h Xanh, t t c các h u là n i coliform và xác nh nh ng khu v c có
ti p nh n n c th i, ch a x lý ho c m i ng coliform cao, c ng nh các ngu n
lý s b , t các h gia ình, ch , công a chúng, c ng c n c thu th p .
và t các dòng ch y tràn.
ánh giá r i ro c th c hi n ch v i
ng cao c a coliform trong n c li u v coliform t ng s ; các d li u v
có th gây tác h i i v i s c kho con fecal coliform, do ó, c ng c n c thu
ng i. th p.

Phân tích tính không ch c ch n THU C B O V TH C V T

ánh giá r i ro ban u i v i môi Môi tr ng n c

tr ng n c c th c hi n ch y u d a
vào các d li u có c vùng g n b , li u v thu c b o v th c v t c
và ch có r t ít d li u t các vùng xa b . y t các báo cáo quan tr c môi tr ng
Vì th , các k t qu c a ánh giá ch i qu c gia hàng n m c a C c Môi tr ng
di n cho vùng g n b mà không c (1998 - 2000) và toàn b k t qu phân
tr ng cho toàn b vùng b thành ph à tích các m u n c có c c a sông Vu
ng. C n thu th p thêm d li u t các Gia. Không có các thông tin khác v thu c
i khác trong vùng b cho ánh giá chi o v th c v t trong n c bi n, tr m tích
ti t r i ro. hay trong mô th y s n. B ng 35 trình bày
các d li u s d ng trong ánh giá r i ro.

71
 ng 35. Tóm t t thông tin ánh giá d báo r i ro do thu c b o v th c v t
Tác Ngu n n c Mô t d li u trí Tài li u
nhân
Thu c c sông - D li u t sông Vu Gia (1998- - Sông - Báo cáo
ov 2000) bao g m: Vu hàng n m
th c v t - BHC: 14 m u Gia a ch ng
- Aldrine: 14 m u trình quan
- DDE: 14 m u tr c môi
- Endrin: 14 m u tr ng qu c
- Dielrin: 13 m u gia (1998 -
- TDE: 14 m u 2000)
- DDT: 14 m u

Trong ch ng trình quan tr c môi Trong TCVN 5942 - 1995, ch có tiêu

tr ng qu c gia, m u thu c b o v th c
t c l y t i hai tr m (Hòa Phong và
Hòa Th ) trên sông Vu gia, t n m 1998
n 2000, v i t n su t l y m u là 4
n/n m. Các ch ng trình quan tr c môi
tr ng khác không th c hi n l y m u
thu c b o v th c v t trong n c sông.
chu n cho DDT và t ng d l ng thu c
BVTV (tr DDT). Trong tính toán RQ, giá
tr MEC c l y là t ng giá tr c a 6 lo i
thu c b o v th c v t bao g m aldrine,
BHA, DDE, diedrin, endrin và DDE. Các
giá tr RQ trung bình và cao nh t c a
thu c b o v th c v t trong n c sông
c trình bày trong b ng 36.

ng 36. K t qu tính RQ c a thu c BVTV trong n c sông

MECMax MECGm PNEC
Thu c BVTV RQMax RQGm
(ppt) (ppt) (ppm)
DDT (n=14) 312 98 0,01 0,03120 0,00982
ng thu c BVTV (n=14) 143,5 4 0,15 0,00096 0,00003
Ngu n MEC: C c MT, 1998 2000.
Ngu n PNEC: TCVN 5942 1995.

ng 36 cho th y không có r i ro do XIANUA

thu c BVTV trong n c sông vì các giá tr
RQ cao nh t c a DDT và t ng thu c
BVTV là r t nh so v i 1.
Phân tích tính không ch c ch n
Có r t ít d li u v thu c b o v th c
t ánh giá chi ti t r i ro. Thông tin b
sung v thu c b o v th c v t trong môi
tr ng n c, tr m tích và mô th y s n
n c thu th p thêm, c bi t
nh ng vùng có ho t ng nông nghi p.
Ngoài ra, các giá tr tiêu chu n thích h p
cho vi c ánh giá, i v i m i lo i thu c
o v th c v t, c ng c n c xác nh.
Môi tr ng n c
li u v xianua trong n c bi n,
sông và h c l y t C c Môi tr ng,
KHCN&MT à N ng (2001b) và báo
cáo TM c a D án v sinh môi tr ng
Thành ph (Công ty MT T, 1997). Có r t
ít d li u v xianua trong n c, c bi t
trong n c bi n và n c sông; không có
thông tin nào v xianua trong tr m tích và
mô th y s n. Giá tr ng ng cl yl y
TCVN 5943 - 1995 cho n c bi n và
TCVN 5942-1995, lo i b, cho n c nuôi
tr ng th y s n trong sông, h .

72
 li u dùng trong ánh giá r i ro do c h . B ng 38 trình bày các k t qu
xianua c mô t trong b ng 37. Có r t tính RQ c a Xianua trong n c m t.
ít d li u v xianua trong n c sông và

ng 37. Tóm t t thông tin ánh giá d báo r i ro do xianua trong n c

Tác Ngu n
Mô t d li u trí Tài li u
nhân c
Xianua c • Có 14 m u v nh à N ng • V nh à N ng - Báo cáo
bi n, (1999 - 2000). quan tr c
sông, • Không có k t qu o Xianua hàng n m
, trong n c bi n ven b Nam a C c MT
gi ng n Trà-Ng Hành S n và S
• Ch có 10 m u trong n c • Sông Cu ê, KHCN&MT
sông (1995 - 2001), trong ó Phú L c và Vu (1994 -
có 3 m u sông Cu ê, 2 Gia 2001)
u sông Phú L c và 5 m u - Báo cáo
sông Vu Gia TM c a D
• Có 39 m u Xianua trong n c • H công viên án V sinh
(1994 - 2001), trong ó có 3 29/3, Xanh, m môi tr ng
u h Công viên 29/3, 1 Rong, bàu Th c thành ph
u h Xanh, 3 m u m Gián - V nh à N ng,
Rong, 1 bàu Th c Gián - Trung, bàu Tràm 1997
nh Trung và 3 bàu Tràm
• Ch có 3 m u trong n c gi ng
(1997 - 2001)

B ng 38. K t qu tính toán RQ c a Xianua trong môi tr ng n c

MECMax MECGm PNEC
Xianua RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l) (mg/l)
c bi n (n=22)
nh à N ng (n=19) 0,0162 0,0085 0,01 1,62 0,85
Bi n ven b Nam S n Trà - Ng
0,3120 0,0315 0,01 31,20 3,15
Hành S n (n=3)
c sông (n=10)
Sông Cu ê (n=3) 0,1400 0,0131 0,05 2,80 0,26
Sông Phú L c (n=2) 0,3900 0,1396 0,05 7,80 2,79
Sông Vu Gia (n=5) 1,4600 0,0365 0,05 29,20 0,73
c h (n=39)
m Rong (n=3) 0,1800 0,0378 0,05 3,60 0,76
Bàu Th c Gián - V nh Trung
0,0100 0,05 0,20
(n=1)
Bàu Tràm (n=31) 0,7900 0,1835 0,05 15,80 3,67
công viên 29/3 (n=3) 0,2600 0,0618 0,05 5,20 1,24
Xanh (n=1) 0,0100 0,01 1,00
c gi ng (n=3) 0,7500 0,0750 0,01 7,50 0,75
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN&MT: n c bi n (1999 - 2001), n c sông (1996 - 1997),
c h (1997 - 1998, 2000).
Ngu n PNEC: TCVN 5942 - 1995 (lo i A i v i h Xanh, lo i B i v i các sông, h khác).
TCVN 5943 - 1995 (n c bi n), 505/BYT - 1995 (n c gi ng).

73
 t qu ánh giá cho th y có r i ro do c còn h n ch , không cho phép ánh
xianua trong n c bi n ven b Nam S n giá i v i m i thu v c. Do v y, vi c thu
Trà - Ng Hành S n (RQMax= 31,2 và th p thêm d li u là c n thi t cho ánh
RQGm= 3,15), trong n c sông Phú L c giá chi ti t r i ro do Xianua trong môi
(RQMax= 7,8 và RQGm= 2,79) và trong m t tr ng n c.
h nh bàu Tràm (RQMax= 15,8 và
RQGm= 3,16) và h Công viên 29 - 3 PHENOL
(RQMax= 5,2 và RQGm= 1,24). Ngoài bàu
Th c Gián - V nh Trung, RQ Max a Môi tr ng n c
xianua t i các khu v c khác u l n h n
1. li u ánh giá r i ro do phenol
c l y t báo cáo TM c a D án v
Ho t ng khai thác vàng m t s sinh môi tr ng thành ph à N ng, n m
vùng th ng l u ã c xác nh là 1997. Có r t ít d li u v phenol, ch y u
nguyên nhân c b n gây ô nhi m xianua là liên quan n các m u n c l y t
cho các vùng h l u, c bi t vào mùa sông Phú L c, Vu Gia và Cu ê. Không
a. Ngu n ti m n khác gây r i ro do có thông tin nào v phenol trong n c
xianua là các ch t th i t các nhà máy bi n, n c ng m, tr m tích và mô
n xu t s t thép, nh a và phân bón. th y/h i s n.

Phân tích tính không ch c ch n Các giá tr ng ng tính toán RQ

ánh giá r i ro th c hi n cho các thu
c khác nhau à N ng ã cung c p
các thông tin h u ích v các vùng và
ngu n xianua c n quan tâm t i vùng b
à N ng. Tuy nhiên, s li u liên quan có
y t tiêu chu n Vi t Nam, áp d ng i
i n c dùng cho nuôi tr ng th y s n
(TCVN 5942 - 1995).
ng 39 mô t các thông tin s d ng
trong ánh giá r i ro do phenol.

ng 39. Tóm t t thông tin ánh giá d báo r i ro do phenol

Tác Ngu n
Mô t d li u trí Tài li u
nhân c
Phenol N c sông Các m u n c sông: § Sông Phú L c, t i § Báo cáo
§ 1 m u n c sông Phú u a Cô TM c a
c (1997) § Sông Vu Gia, t i c u án V
§ 3 m u n c sông Vu Nguy n v n Tr i sinh môi
Gia (1996 - 1997) tr ng
§ Sông Cu ê, t i c u
thành ph
§ 2 m u n c sông Cu Nam Ô
à N ng
ê (1997)
(1997)

Ch có n m 1997, phenol c l y c dù, t i sông Phú L c ch thu th p

u t i 3 v trí trên sông Vu Gia, 2 trên c m t giá tr c a phenol trong n c,
sông Cu ê và 1 trên sông Phú L c. D nh ng giá tr c a RQ l n h n 1 cho th y,
li u v phenol trong n c sông ã c phenol có th là tác nhân ti m n ng áng
d ng cho báo cáo TM c a D án v quan tâm trong môi tr ng n c c a
sinh môi tr ng thành ph à N ng. sông này. Các giá tr RQ cao nh t c a
phenol t i c hai sông Vu Gia và Cu ê
ng 40 trình bày k t qu tính RQ c a u nh h n 1.
phenol trong n c sông.

74
 ng 40. K t qu tính RQ c a phenol trong n c sông
Phenol MECMax MECGm PNEC RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l) (mg/l)
c bi n (n=0) Không có d li u 0,001
c sông (n=6)
Sông Cu ê (n=2) 0,0024 0,003 0,02 0,15 0,12
Sông Phú L c (n=1) 0,0300 0,02 1,50
Sông Vu Gia (n=3) 0,0010 0,001 0,02 0,05 0,05
c h (n=0) Không có d li u 0,02
Ngu n MEC: Công ty MT T, 1997.
Ngu n PNEC: TCVN 5942 - 1995, TCVN 5943 - 1995.

Phenol có th có liên quan n ho t ti m n ng gây r i ro cho môi tr ng n c

ng c a con ng i trong các khu ô th ,
nh k t qu so sánh ã ch ra, giá tr RQ
sông Vu Gia th p h n sông Cu ê và
Phú L c. Ngành s n xu t gi y có th là
t ngu n th i phenol vào môi tr ng
c.
Phenol là ch t không màu ho c có
màu tr ng khi d ng tinh khi t. Tuy
nhiên, ch t này th ng c bán và s
ng d ng l ng. Phenol hoà tan t t
trong n c và khá d cháy. Ban u,
ng i ta s d ng phenol trong s n xu t
nh a phenolic dùng cho công nghi p g
dán, xây d ng, ch t o ôtô và các thi t b
công nghi p khác. Phenol c ng c s
ng làm ra caprolactam và bisphenol
A, s n ph m trung gian s n xu t nilon
và nh a epoxi. Các ng d ng khác c a
phenol bao g m làm keo, ch t t y, các
n ph m y t nh thu c viên ch a tr tai,
i, h ng và thu c sát trùng mi ng.
Phân tích tính không ch c ch n
ánh giá r i ro c th c hi n v i các
li u h t s c h n ch (1 m u n c
sông Phú L c, 2 m u n c sông Cu ê
và 3 m u n c sông Vu Gia) thu th p
c t m t tr m trên m i sông Cu ê,
Phú L c (n m 1997) và Vu Gia (1996 -
1997). Do v y, k t qu ánh giá này ch a
i di n cho u ki n th c t v r i ro do
phenol t i các sông này. Tuy nhiên, nó
cho th y phenol có th là m t tác nhân
sông và r t c n nghiên c u thêm làm
rõ r i ro do phenol (k c vi c xác nh
các ngu n c a lo i hóa ch t này) trong
các sông nói trên, c ng nh trong vùng
à N ng.
KI M L O I N NG
Môi tr ng n c
li u v kim lo i n ng trong n c
bi n, sông và h c l y t các báo cáo
quan tr c hàng n m c a à N ng (1996 -
2001), báo cáo quan tr c qu c gia (1995 -
2001), báo cáo quan tr c môi tr ng c a
án VCEP (1997 - 1998) và báo cáo
TM c a D án v sinh môi tr ng thành
ph à N ng (1997). D li u ó bao g m
các k t qu quan tr c hàng n m, t n su t
2 l n/n m (t 1995 n 1997), 4 l n/n m
(1998-2000) và 6 l n/n m (t 2001).
Không có d li u kim lo i n ng trong tr m
tích và mô th y s n. Các giá tr ng ng
dùng trong ánh giá r i ro c l y t tiêu
chu n Vi t Nam (TCVN, 1995). Thông tin
chi ti t v d li u kim lo i n ng dùng trong
ánh giá r i ro c trình bày trong b ng
41.
Các giá tr RQ trung bình và cao nh t
a kim lo i n ng trong n c bi n c
trình bày trong b ng 42. Ng ng s d ng
tính toán RQ l y t tiêu chu n Vi t
Nam i v i n c bi n ven b (TCVN
5943 - 1995).

75
 ng 41. Tóm t t thông tin ánh giá d báo r i ro do kim lo i n ng
Tác Ngu n Mô t d li u trí Tài li u
nhân c
Kim c − V nh à N ng: 117 m u Fe, 37 − V nh à N ng - Báo cáo quan
lo i bi n, u Cu, 39 m u Zn, 39 m u − Bi n ven b tr c hàng n m
ng sông, h , As, 38 m u Cd, 132 m u Pb và Nam S n Trà- a C c MT và
gi ng 114 m u Hg (1994 - 2001) Ng Hành S n KHCN&MT
− Bi n ven b Nam S n Trà (1994 - 2001)
Ng Hành S n: 25 m u Fe, 02 - Báo cáo TM
m u Cu, 02 m u Zn, 01 m u a D án V
As, 01 m u Cd, 21 m u Pb và sinh môi
10 m u Hg (1994 - 2001) tr ng thành
− Sông Cu ê: 9 m u Fe, 2 m u − Sông Cu ê ph à N ng
Cu, 03 m u As, 02 m u Mn, 02 − Sông Phú L c (1997)
u Cr+6, 9 m u Pb and 3 m u − Sông Vu Gia - Báo cáo quan
Hg (1997 - 2001) tr c môi
− Sông Phú L c: 13 m u Fe, 14 tr ng t i bàu
u Cu, 03 m u Zn, 02 m u Tràm (VCEP,
As, 13 m u Cd, 01 m u Mn, 01 1997 - 1998)
+6
u Cr , 13 m u Pb and 5 - Báo cáo quan
u Hg (1997 - 2001) tr c môi
− Sông Vu Gia: 158 m u Fe, 17 tr ng t i v nh
u Cu, 10 m u Zn, 3 m u As, à N ng
9 m u Cd, 3 m u Mn, 3 m u (VCEP, 1997 -
+6
Cr , 124 m u Pb and 89 m u 1998)
Hg (1995 - 2001)
− H Xanh: 05 m u Fe, 05 m u − H Xanh (c p
Cu, 05 m u Zn, 01 m u As, 01 c)
u Cd, 01 m u Mn, 01 m u − H công viên
Cr+6, 05 m u Pb, 1 m u Hg 29/3, m
(2000 - 2001) Rong, bàu
− Các h khác: 27 m u Fe, 60 Tràm, bàu
u Cu, 39 m u Zn, 04 m u Th c Gián -
As, 25 m u Cd, 04 m u Mn, 04 nh Trung
u Cr+6 , 77 m u Pb, 49 m u
Hg (1994 - 2001)
− Gi ng: 5 m u Hg, 43 m u Pb, − Các gi ng
68 m u Fe, 31 m u Cu, 28 m u trong Thành
Zn, 1 m u As và 2 m u Cd ph
(1997 - 2001)

Trong n c v nh à N ng, các giá tr

RQ trung bình và cao nh t c a Zn và Fe
t quá 1. Giá tr RQ cao nh t c a thu
ngân, chì, ng u v t quá 1, nh ng
các giá tr RQ trung bình c a chúng thì
nh h n 1. Các k t qu tính RQ cho th y,
i ro do k m và s t là l n nh t trong s
các kim lo i n ng (Zn: RQMax = 5,6 và
RQGm = 1,67; Fe: RQMax = 22 và RQGm =
1,05).
Trong n c bi n ven b Nam S n Trà
- Ng Hành S n, các giá tr RQ cao nh t
và trung bình c a thu ngân và k m u
n h n 1, c bi t là th y ngân (RQMax =
58 và RQGm = 2,34). Các giá tr RQ cao
nh t c a chì và s t l n h n 1, nh ng RQ
trung bình c a chúng u nh h n 1.

76
 ng 42. K t qu tính RQ c a kim lo i n ng trong n c bi n
MECMax MECGm PNEC
Kim lo i n ng RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l) (mg/l)
nh à N ng
Hg (n=114) 0,0870 0,0000 0,0050 17,40 0,00
Pb (n=132) 0,0520 0,0000 0,0500 1,04 0,00
Fe (n=117) 2,2000 0,1046 0,1000 22,00 1,05
Cu (n=37) 0,0157 0,0043 0,0100 1,57 0,43
Zn (n=39) 0,0560 0,0167 0,0100 5,60 1,67
As (n=39) 0,0044 0,0017 0,0100 0,44 0,17
Cd (n=38) 0,0006 0,0002 0,0050 0,12 0,05
Mn (n=0) Không có s li u 0,1000
Cr+6 (n=0) Không có s li u 0,0500
Bi n ven b Nam
n Trà – Ng
Hành S n
Hg (n=10) 0,2900 0,0117 0,0050 58,00 2,34
Pb (n=21) 0,0880 0,0024 0,0500 1,76 0,05
Fe (n=25) 0,3600 0,0486 0,1000 3,60 0,49
Cu (n=2) 0,0060 0,0049 0,0100 0,60 0,49
Zn (n=2) 0,0220 0,0133 0,0100 2,20 1,33
As (n=1) 0,0021 0,0100 0,21
Cd (n=1) 0,0010 0,0050 0,20
Mn (n=0) Không có s li u 0,1000
Cr+6 (n=0) Không có s li u 0,0500
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN&MT, 1996 2001.
Ngu n PNEC: TCVN 5943 1995, áp d ng cho n c nuôi tr ng th y s n.

t qu tính RQ c a kim lo i n ng ng, cadimi và mangan trong n c u

trong môi tr ng n c sông c cho n h n 1, nh ng các giá tr RQ trung
trong b ng 43. bình c a chúng u th p h n 1.

i sông Cu ê, có r i ro do th y ngân i c u , RQ cao nh t c a Fe l n

(RQMax= 29 và RQGm=1,37). Giá tr RQ n 1, nh ng RQ trung bình th p h n 1.
cao nh t c a As trong n c v t quá 1 Sông C u là ngu n n c c p cho sinh
(RQMax= 1,41) nh ng giá tr trung bình thì ho t và n ng Fe cao trong n c sông
th p h n 1 (RQGm= 0,03). i v i các kim cho th y có r i ro ti m tàng i v i s c
lo i n ng khác, RQ u th p h n 1. T i kh e con ng i.
sông Phú L c, RQ cao nh t c a Hg, Fe,
As và Cd v t quá 1, nh ng RQGm l i Các giá tr RQ c a kim lo i n ng trong
th p h n 1. T i sông Vu Gia, các giá tr c gi ng c cho t i b ng 44.
RQ cao nh t c a th y ngân, chì, s t,

77
 ng 43. K t qu tính RQ c a kim lo i n ng trong n c sông
MECMax MECGm PNEC
Kim lo i n ng RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l) (mg/l)
Sông Cu ê
Hg (n=3) 0,0580 0,0027 0,0020 29,00 1,37
Pb (n=9) 0,0400 0,0095 0,1000 0,40 0,09
Fe (n=9) 0,8000 0,1111 2,0000 0,40 0,06
Cu (n=2) 0,0030 0,0023 1,0000 0,00 0,00
Zn (n=0) 2,0000
As (n=3) 0,1410 0,0029 0,1000 1,41 0,03
Cd (n=0) 0,0200
Mn (n=2) 0,0600 0,0548 0,8000 0,075 0,07
Cr+6 (n=2) 0,0098 0,0056 0,0500 0,20 0,11
Sông Phú L c
Hg (n=5) 0,0420 0,0002 0,0020 21 0,1
Pb (n=13) 0,0510 0,0130 0,1000 0,51 0,13
Fe (n=13) 2,8000 1,2481 2,0000 1,40 0,62
Cu (n=14) 0,4500 0,0114 1,0000 0,45 ,0,01
Zn (n=13) 0,4000 0,0262 2,0000 0,20 0,01
As (n=2) 0,2660 0,0182 0,1000 2,66 0,18
Cd (n=12) 0,2000 0,0020 0,0200 10 0,1
Mn (n=1) 0,0400 0,8000 0,05
Cr+6 (n=1) 0,0072 0,0500 0,14
Sông Vu Gia
Hg (n=89) 0,0400 0,0004 0,0010 40,00 0,35
Pb (n=124) 0,1100 0,0054 0,0500 2,20 0,11
Fe (n=158) 9,0000 0,5021 1,0000 9,00 0,50
Cu (n=17) 0,4810 0,0107 0,1000 4,81 0,11
Zn (n=10) 0,1950 0,0234 1,0000 0,20 0,02
As (n=3) 0,0028 0,0023 0,0500 0,06 0,05
Cd (n=9) 0,1000 0,0014 0,0100 10,00 0,14
Mn (n=3) 0,1000 0,0650 0,1000 1,00 0,65
+6
Cr (n=3) 0,0100 0,0053 0,0500 0,20 0,11
iC u
Hg (n=16) 0,00082 0,00033 0,001 0,82 0,33
Pb (n=21) 0,01 0,005 0,05 0,20 0,1
Fe (n=29) 4,20 0,678 1,00 4,20 0,68
Ngu n MEC: S KHCN&MT, 1995 2001.
Ngu n PNEC: TCVN 5942 - 1995 (lo i A i v i sông vu Gia và C u , lo i B i v i các
sông khác).

78
 ng 44. K t qu tính RQ c a kim lo i n ng trong n c gi ng
MEC (mg/l) 505/BYT –1995
Tác nhân
Max Min Gm PNEC (mg/l) RQMax RQGm
Hg (n=5) 0,005 0,000 0,001 0,001 4,50 0,75
Pb (n=43) 0,925 0,001 0,006 0,050 18,50 0,12
Fe (n=68) 190,000 0,010 0,401 0,300 633,33 1,34
Cu (n=31) 0,939 0,001 0,009 1,000 0,94 0,01
Zn (n=28) 0,977 0,011 0,055 5,000 0,20 0,01
As (n=1) 0,281 0,050 5,62
Cd (n=2) 0,002 0,000 0,000 0,005 0,38 0,08
Ngu n MEC: S KHCN&MT, 1995 2001.
Ngu n PNEC: 505/BYT - 1995.

Trong n c gi ng có r i ro do s t
(RQMax =633,3 và RQGm = 1,34). Hg và Pb
có RQ cao nh t l n h n 1, nh ng RQ
trung bình th p h n 1. Các kim lo i n ng
khác có RQ th p h n 1. N ng cao c a
Fe h u h t các gi ng và c a Pb, Hg
trong m t s gi ng là nguyên nhân gây r i
ro n s c kho con ng i. C n xác nh
các gi ng c th có giá tr RQ c a các kim
lo i n ng này v t quá 1 và các ngu n
kim lo i ó, nh s xói l các vùng sa
khoáng, n mòn ng ng, n c ch y
tràn ho c rò r t các ho t ng nông
nghi p, công nghi p.
Các giá tr RQ c a kim lo i n ng trong
ch c cho trong b ng 45.
i h Xanh, RQMax c a thu ngân
t quá 1 (RQMax = 10), nh ng ch có 1
li u; trong khi RQMax và RQGm c a các
kim lo i n ng khác u th p h n 1.
i m Rong, giá tr RQ cao nh t c a
th y ngân, chì u l n h n hay b ng 1,
nh ng các giá tr trung bình u th p h n
1.
i bàu Th c Gián-V nh Trung, giá tr
RQ cao nh t c a s t và chì u l n h n
1, nh ng các giá tr trung bình u nh
n 1.
i bàu Tràm, giá tr RQMax và RQGm
a Hg u l n h n 1, trong khi ó, RQMax
a Fe và Cd v t quá 1, nh ng RQGm
nh h n 1.
i h Công viên 29/3, có r i ro do
th y ngân (RQMax= 6 và RQGm= 1,01) và
có kh n ng có m nóng ô nhi m chì
(RQMax = 1,09 và RQGm= 0,15).
Trong h u h t các h , k c h Xanh
là ngu n n c c p sinh ho t, Hg là tác
nhân c n quan tâm nh t t i m t s m
nóng. T i bàu Tràm và h Công viên 29/3,
giá tr RQGm c a Hg v t quá 1 cho th y
có r i ro t i các h này. Ngoài ra, h u
t các h u có th có m nóng ô
nhi m, do RQMax c a Pb và Fe l n h n 1.
Nh ng r i ro ti m tàng gây ra b i Hg i
i sinh v t thu sinh, c ng nh i v i
con ng i, t ra nhu c u xem xét các
bi n pháp ki m soát ngu n th i m c có
th ch p nh n c. Các ngu n th i Hg
có th là t nh ng nhà máy l c d u và
các xí nghi p công nghi p, dòng ch y t
các khu v c nông nghi p, bãi rác, ho c
xói l các vùng sa khoáng t nhiên.
n kh ng nh có hay không các ho t
ng này xung quanh h và xác nh ti m
ng, c ng nh m c óng góp Hg
trong n c h c a chúng.

79
 ng 45. K t qu tính RQ c a kim lo i n ng trong n ch
Ngu n Kim lo i MECMax MECGm PNEC
RQMax RQGm
c ng (mg/l) (mg/l) (mg/l)
m Rong Hg (n=8) 0,0028 0,000455 0,002 1,4 0,2277
Pb (n=12) 0,1 0,012696 0,1 1 0,127
Fe (n=11) 1,32 0,348154 2 0,66 0,1741
Cu (n=5) 0,05 0,003701 1 0,05 0,0037
Zn (n=1) 0,1 0,1 2 0,05 0,05
As (n=1) 0,00217 0,00217 0,1 0,0217 0,0217
Mn (n=1) 0,18 0,18 0,8 0,225 0,225
Cr+6 (n=1) 0,0088 0,0088 0,05 0,176 0,176
Bàu Th c Hg (n=1) 0,0002 0,0020 0,11
Gián - V nh Pb (n=7) 0,3000 0,0265 0,1000 3,00 0,27
Trung Fe (n=7) 2,4800 0,5530 2,0000 1,24 0,28
Zn (n=1) 0,2500 2,0000 0,13
As (n=1) 0,0022 0,1000 0,02
Mn (n=1) 0,2300 0,8000 0,29
+6
Cr (n=1) 0,0048 0,0500 0,10
Bàu Tràm Hg (n=34) 0,0140 0,0025 0,0020 7,00 1,25
Pb (n=55) 0,0940 0,0047 0,1000 0,94 0,05
Fe (n=9) 2,8300 0,2014 2,0000 1,42 0,10
Cu (n=52) 0,0300 0,0014 1,0000 0,03 0,001
Zn (n=37) 0,6023 0,0589 2,0000 0,30 0,03
As (n=1) 0,0001 0,1000 0,00
Cd (n=12) 0,0900 0,0004 0,0200 4,50 0,02
Mn (n=1) 0,0550 0,8000 0,07
+6
Cr (n=1) 0,0064 0,0500 0,13
công viên Hg (n=6) 0,0120 0,0020 0,0020 6,00 1,01
29/3 Pb (n=11) 0,1900 0,0147 0,1000 1,90 0,15
Fe (n=8) 1,8000 0,3356 2,0000 0,90 0,17
Cu (n=4) 0,0130 0,0040 1,0000 0,01 0,004
Zn (n=2) 0,0120 0,0066 2,0000 0,01 0,003
As (n=1) 0,0026 0,1000 0,03
Cd (n=2) 0,0010 0,0008 0,0200 0,05 0,04
Mn (n=1) 0,0500 0,8000 0,06
+6
Cr (n=1) 0,0100 0,0500 0,20
Xanh Hg (n=1) 0,0100 0,0010 10,00
Pb (n=5) 0,0190 0,0030 0,0500 0,38 0,06
Fe (n=7) 0,4000 0,1306 1,0000 0,40 0,13
Cu (n=7) 0,0300 0,0058 0,1000 0,30 0,06
Zn (n=6) 0,1200 0,0226 1,0000 0,12 0,02
As (n=1) 0,0031 0,0500 0,06
Cd (n=1) 0,0010 0,0100 0,10
Mn (n=1) 0,0500 0,1000 0,50
Cr+6 (n=1) 0,0100 0,0500 0,20
Ngu n MEC: S KHCN&MT, 1995 2001.
Ngu n PNEC: TCVN 5942 - 1995 (lo i A i v i h Xanh và lo i B i v i các h khác).

80
Phân tích tính không ch c ch n ch ng trình quan tr c hàng n m c a à
ng (1996 - 2001), báo cáo c a ch ng
c dù, có nh ng vùng và m nóng trình quan tr c qu c gia t i à N ng
kim lo i n ng trong môi tr ng n c, (1995 - 2001), báo cáo quan tr c môi
nh ng do s li u còn h n ch , nên k t tr ng t i bàu Tràm và V nh à N ng
qu ánh giá không i di n chung cho (VCEP, 1998, a và b), và báo cáo ánh
toàn vùng b à N ng. Vì th , c n thu giá tác ng môi tr ng c a D án V
th p thêm thông tin và ánh giá chi ti t s sinh môi tr ng thành ph à N ng
phân b theo không gian và th i gian c a (Công ty MT T, 1997). D li u này là k t
i ro do các kim lo i n ng, c bi t là qu quan tr c môi tr ng hàng n m i
trong tr m tích và mô th y s n. i n c bi n, sông và h trong Thành
ph , v i t n su t l y m u là 2 l n/n m (t
D U/M 1995 n 1997), 3 hay 4 l n/n m (1998
2000) và 6 l n/n m (t 2001 n nay).
Trong môi tr ng n c
Các giá tr ng ng dùng trong ánh
u/m là các h n h p ph c t p c a giá r i ro c l y t Tiêu chu n Vi t
hàng ngàn ch t h u c có tính ch t khác Nam 1995 và Tiêu chu n ASEAN v ch t
nhau, do ó, có tác ng khác nhau n ng n c bi n (ASEAN, 2003).
i s ng sinh v t bi n, và cu i cùng, là
n s c kho con ng i. Trong môi Tóm t t thông tin s d ng trong ánh
tr ng n c, các h p ch t này thay i giá r i ro do d u/m trong môi tr ng
do s phân h y sinh h c và nhi u quá c c trình bày trong b ng 46.
trình khác.
Các giá tr RQ c a d u/m c cho
li u v d u/m trong n c bi n, trong b ng 47.
sông và h c l y t các báo cáo c a

ng 46. Tóm t t thông tin ánh giá d báo r i ro do d u/m

Tác
ngu n n c Mô t d li u trí Tài li u
nhân
u/m c bi n, − T i V nh à N ng: − V nh à N ng − Báo cáo quan tr c
sông, h 76 m u (1994 - − Bi n ven b hàng n m c a C c
2001) Nam S n Trà MT và S
− T i bi n ven b Ng Hành S n KH,CN&MT (1994 -
Nam S n Trà 2001)
Ng Hành S n: 15 − Báo cáo TM c a
u (1994-2001) án v sinh môi
− Trong n c sông: − Sông Vu Gia tr ng thành ph
o t i 16 v trí, 18 − Sông Cu ê à N ng (1997)
u (1996 - 1998) − Sông Phú L c
− Trong n c h : 42 − H Xanh
u (1996 - 1998, − H công viên
2001) 29/3
− Bàu Tràm
− Bàu Th c Gián-
nh Trung

81
 ng 47. K t qu tính RQ c a d u/m trong môi tr ng n c
MECMax MECGm PNEC
u/m RQMax RQGm
(mg/l) (mg/l) (mg/l)
c bi n
nh à N ng (n=76) 3,9 0,2933 1,0 3,90 0,29
Bi n ven b Nam S n Trà Ng
3,1 1,2769 1,0 3,10 1,28
Hành S n (n=15)
c sông
Sông Cu ê (n=4) 1,4 0,9649 0,03 4,66 3,21
Sông Phú L c (n=3) 2,0 0,3900 0,03 6,66 1,30
Sông Vu Gia (n=11) 11,0 0,6681 0,03 36,66 2,22
ch
m Rong (n=8) 11,05 3,3556 0,3 36,83 11,19
Bàu Th c Gián-V nh Trung (n=1) 0,7 0,3 2,33
Bàu Tràm (n=29) 4,0 0,6537 0,3 13,33 2,18
công viên 29/3 (n=4) 3,5 2,0812 0,3 11,67 6,94
Xanh (n=0) 0,3
Ngu n MEC: C c MT và S KHCN&MT, 1994 - 2001; Công ty MT T, 1997.
Ngu n PNEC: TCVN 5942 - 1995 (lo i A i v i n c sông t i C u và h Xanh, lo i B iv i
c các h và sông khác); TCVN 5943 - 1995 (cho n c bi n).

Theo k t qu tính RQ khi s d ng 10-100 µg/l) n s sinh tr ng, hô h p,

TCVN, các RQMax do d u/m trong n c tiêu hoá và sinh s n c a sinh v t c ng ã
bi n, sông và h u v t quá 1. Ngo i c xác nh (Tong và nnk, 1997).
tr v nh à N ng, t t c các vùng n c
bi n, sông và h khác u có RQGm cao Phân tích tính không ch c ch n
n 1. Không có d li u v d u/m t i h
Xanh. B ng 47 cho th y giá tr RQ cao Tính không ch c ch n trong ánh giá
nh t i v i h m là c a m Rong i ro do d u/m th hi n s so sánh
(RQMax= 36,83 và RQGm= 11,19) và i v i gi a n ng môi tr ng o c v i
sông, là sông Vu Gia (RQMax= 36,66 và ng ng ng d báo không gây tác
RQGm= 2,22). K t qu phân tích này cho ng, v i s khác bi t trong ph ng pháp
th y có r i ro do d u/m trong vùng b phân tích m u và s bi n thiên c a các
à N ng. giá tr ng ng c a chúng. Nh ng khác
bi t trong các giá tr ng ng có th gia
t s nghiên c u v c tính i v i ng do vi c s d ng các sinh v t khác
sinh v t th y sinh c a các lo i x ng, d u nhau th nghi m c tính c a s n
ã ch ra r ng, n ng th p (kho ng 0,1 ph m x ng d u. u này cho th y, c n
mg/l) c a chúng, c bi t là trong tr ng cân nh c k khi l a ch n ng ng ánh
p các h p ch t d u hòa tan trong giá i v i d u/m , m b o r ng giá tr
c, ã làm ch t các sinh v t th y sinh, ó b o v c các sinh v t nh y c m
tr c h t là u trùng c a chúng. Các tác trong môi tr ng và b o v c giá tr
ng lâu dài (d i m c gây ch t) c a các d ng c a ngu n n c.
n ph m x ng d u n ng th p (t

82
 ÁNH GIÁ SO SÁNH R I RO VÀ TÍNH KHÔNG CH C CH N

GI I THI U i bi n thiên RQ). B ng 54 ch ra r ng,

trong t t c các ch t ô nhi m trong môi
ánh giá so sánh r i ro i v i các tác tr ng n c bi n, mà hi n có s li u, ch
nhân, c coi là u tiên t i vùng b có coliform, Fe, Zn, d u/m và xianua là
thành ph à N ng, c th c hi n riêng có RQGm v t quá 1. Thêm vào ó, các
cho môi tr ng n c t i các vùng bi n, ch t NH4-N, BOD, TSS, Pb, Cu, CN và
sông, h và gi ng. K t qu phân tích DO có RQMax >1. Không có s li u MEC
c tóm t t trong các b ng d i. Tính a N ng, P ng, TBT, PAH, PCB, phenol,
không ch c ch n trong ánh giá r i ro aldrine, DDE, endine, dieldrin, TDE, DDT
tr c h t c th hi n qua vi c so sánh và c ng không có PNEC c a COD, NO3,
chênh l ch gi a các u ki n bình PO4-P trong n c bi n (m c dù có s li u
th ng và x u nh t (MEC t giá tr c c o c a chúng).
i). ánh giá so sánh r i ro a ra b c
tranh v u ki n môi tr ng chung các b ng 55, 56, 57 có th th y,
thông qua RQGm và t i các m nóng trong s t t c các ch t ô nhi m trong
thông qua RQMax. Ngoài ra, ánh giá so c sông, các tác nhân sau ây có
sánh r i ro còn làm rõ h n các l h ng RQGm >1: coliform, d u/m , Hg sông Cu
thông tin, trên c hai ph ng di n, thi u ê; NH4-N, coliform, CN, phenol, d u/m
MEC và/ho c thi u tiêu chu n. sông Phú L c; và coliform, d u/m
sông Vu Gia. Ngoài ra, các ch t: NH4-N,
i v i t t c các i t ng, giá tr NO3-N, NO2-N, BOD, Hg, CN c 3 sông
MEC trung bình và cao nh t c a các tác nói trên u có RQMax >1, trong khi TSS,
nhân c tính toán. Vì dãy s li u MEC Fe, Cu, As, Cd, Pb và Mn có RQMax l n
nói chung có d ng phân b logarit, nên n 1 ít nh t m t sông.
MEC trung bình c l y là giá tr trung
bình nhân, ít sai l ch h n so v i giá tr ng 58, 59 cho th y có r i ro do
trung bình c ng. coliform, BOD, COD và d u/m (vì RQGm
n h n 1) trong b n h và do NH4-N,
ÁNH GIÁ SO SÁNH R I RO DO CÁC NO2-N, CN, Hg, trong 2 n 3 h . Ngoài
CH T TRONG N C I V I CÁC H ra, các ch t ô nhi m khác nh DO, NO3-
SINH THÁI T I VÙNG B À N NG N, TSS, Pb, Fe, As, Cd và Cr có RQ cao
nh t >1, Không có d li u MEC i v i
ng 48 - 53 trình bày các giá tr RQ PO4-P, TBT, PAH, PCB, phenol, aldrine,
a các ch t trong n c bi n, sông và h . DDE, endrine, diedrine, TDE và DDT và
ng 54 - 59 cho th y, r i ro do các ch t không có các giá tr tiêu chu n c ac N ng,
khác nhau c so sánh b ng cách s P ng trong n c h (trong khi có các giá
ng các giá tr RQ trung bình và l n nh t tr MEC c a chúng).
(t ng ng là m u và m cu i c a

83
 ng 48. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in c bi n
Tác nhân MEC TCVN 5943 – 1995
Max Min Gm Max Min RQ gm
nh à N ng
N total (n=0)
NO2 -N (n=125) 0,8600 0,0003 0,0092
NH4 -N (n=193) 6,3000 0,0100 0,0889 0,5000 12,60 0,18
NO3-N (n=181) 1,5600 0,0030 0,0631
P total (n=48) 0,5300 0,0100 0,0627
PO4-P (n=70) 0,1830 0,0010 0,0126
DO (n=268) 9,7000 3,4000 6,3072 5,0000 1,47 0,79
BOD5 (n=161) 13,0000 0,0600 2,4791 10,0000 1,30 0,25
COD (n=199) 47,0000 0,5500 10,4546
TSS (n=290) 164,0000 1,0000 21,4363 50,0000 3,28 0,43
Coliform (n=170) 500000,00 3,00 15844,84 1000,00 500,00 15,84
u/m (n=76) 3,9000 0,0520 0,2939 1,0000 3,90 0,29
CN (n=19) 0,0162 0,0020 0,0085 0,0100 1,62 0,85
Hg (n=114) 0,0870 0,0000 0,0000 0,05 17,40 0,00
Pb (n=132) 0,0520 0,0003 0,0000 0,0500 1,04 0,00
Fe (n=117) 2,2000 0,0100 0,1046 0,1000 22,00 1,05
Cu (n=37) 0,0157 0,0016 0,0043 0,0100 1,57 0,43
Zn (n=39) 0,0560 0,0062 0,0167 0,0100 5,60 1,67
As (n=39) 0,0044 0,0008 0,0017 0,0100 0,44 0,17
Cd (n=38) 0,0006 0,0001 0,0002 0,0050 0,12 0,05
Thu c BVTV (n=0)
Bi n ven b Nam S n Trà – Ng Hành S n
N total (n=0)
NO2 -N (n=0)
NH4 -N (n=30) 0,8000 0,0100 0,0590 0,5000 1,60 0,12
NO3-N (n=1) 3,0000 3,0000 3,0000
P total (n=0)
PO4-P (n=0)
DO (n=55) 11,1000 3,8000 6,0848 5,0000 1,32 0,82
BOD5 (n=31) 9,0000 1,0000 3,5739 10,0000 0,90 0,36
COD (n=24) 35,7000 8,9000 19,5929
TSS (n=35) 41,0000 1,0000 15,1943 50,0000 0,82 0,30
Coliform (n=34) 500000 1,00 6964,32 1000,00 500 6,96
u/m (=15) 3,1000 0,3000 1,2769 1,0000 3,10 1,28
CN (n=3) 0,3120 0,0100 0,0315 0,0100 31,20 3,15
Hg (n=10) 0,2900 0,0000 0,0117 0,05 58 2,34
Pb (n=21) 0,0880 0,0009 0,0024 0,0500 1,76 0,05
Fe (n=25) 0,3600 0,0200 0,048 0,1000 3,60 0,49
Cu (n=2) 0,0060 0,0040 0,0049 0,0100 0,60 0,49
Zn (n=2) 0,0220 0,0080 0,0133 0,0100 2,20 1,33
As (n=1) 0,0021 0,0021 0,0021 0,0100 0,21 0,21
Cd (n=1) 0,0010 0,0010 0,0010 0,0050 0,20 0,20
Thu c BVTV (n=0)

84
Ch t dinh d ng Ng Hành S n. Các giá tr RQMax c a DO,
BOD u l n h n 1, nh ng các giá tr
c bi n RQGm l i nh h n 1. Không có giá tr tiêu
chu n c a COD trong n c bi n, vì v y
i v i n c bi n, các k t qu quan không tính c H s r i ro cho thông s
tr c môi tr ng m t s khu v c trong này.
nh à N ng và Nam bán o S n Trà-
Ng Hành S n ã c s d ng. ánh ch
giá d báo r i ro cho th y, NH4-N trong
c bi n có RQMax >1. Ngoài NH4-N, t qu ánh giá so sánh r i ro do
không có giá tr ng ng nào c a NO3-N, DO, BOD, COD i v i n c h ch ra là
NO2-N và PO4-P trong TCVN tính toán có r i ro do BOD, COD m Rong, bàu
s r i ro c a chúng. Do v y, các tiêu Th c Gián- V nh Trung, bàu Tràm và h
chu n/ng ng c a các n c khác ã Công viên 29-3. Ngo i tr h Công viên
c s d ng tính RQ và k t qu cho 29/3 ch có RQMax c a BOD l n h n 1, t t
th y c n quan tâm n m c r i ro do các h khác u có RQGm a BOD và
NO3-N, NO 2-N và PO4-P trong n c bi n. COD l n h n 1. T i m Rong, DO có
Tuy nhiên, các k t qu này không c RQGm >1, d n n m i quan tâm chung,
trình bày trong các b ng ánh giá so sánh trong khi bàu Tràm và h Công viên
i ro ây. 29/3, ch có RQMax >1, d n n m i quan
tâm c c b .
ch
c sông
Các k t qu tính h s r i ro cho th y,
NH4-N t t c các h u có RQGm >1, Không có r i ro do DO t t c các
t khác, NO2-N t i bàu Th c Gián-V nh sông (RQMax <1) nh ng có r i ro liên quan
Trung và H công viên 29/3 có RQGm >1. n BOD và COD t i t t c các sông (vì
Do v y, c n chú ý ánh giá chi ti t h n v RQMax >1). Nh v y, BOD và COD là v n
ch t dinh d ng trong n c h , trên c c c b c a môi tr ng n c sông c n
ti n hành quan tr c và tính toán n ng quan tâm.
/th i l ng c a ch t dinh d ng t các
ngu n th i chính. Ch t r n l l ng (TSS)

c sông Không có r i ro do TSS vùng bi n

Các k t qu ánh giá cho th y, có r i
ro do NH4-N sông Phú L c (RQGm >1).
Ngoài ra, các ch t ô nhi m khác nh NH4-
N, NO3-N, NO2-N t i t t c các sông u
có RQMax >1. Không có giá tr MEC và
PNEC c a N ng, P ng và PO4-P trong
c sông.
ven b Nam S n Trà Ng Hành S n và
sông Cu ê. T i các tr m quan tr c khác
v nh à N ng, sông Vu Gia, sông Phú
c, m Rong, bàu Tràm, bàu Th c
Gián- V nh Trung, h Công viên 29-3, TSS
u có RQMax >1.
Coliform

DO, BOD, COD ánh giá r i ro c th c hi n cho

c bi n
Các giá tr c a H s r i ro trong n c
bi n cho th y, có r i ro do DO, BOD trong
nh à N ng và do DO m t s v trí
thu c vùng n c ven b Nam S n Trà
môi tr ng n c ch d a trên d li u t i
t s v trí trong vùng b , vì v y, nó
không i di n cho c vùng b Thành
ph . D li u t các khu v c khác trong
vùng b c n c thu th p thêm cho
ánh giá r i ro chi ti t h n.

85
 Có r i ro do coliform v nh à N ng,
vùng bi n ven Nam S n Trà Ng Hành
n, sông Cu ê, Phú L c, Vu Gia, m
Rong, bàu Tràm, bàu Th c Gián-V nh
Trung và h Công viên 29-3. Giá tr RQ
trung bình c a coliform trong các h r t
cao, c bi t t i m Rong, bàu Tràm và
bàu Th c Gián - V nh Trung. Các giá tr
RQ cao nh t và trung bình c a coliform t i
74 gi ng trên a bàn Thành ph ul n
n 1.
Vì v y, coliform là m t trong nh ng
quan tâm u tiên òi h i có gi i pháp c p
bách. C n xác nh các khu v c c th b
tác ng thông qua phân tích chi ti t d
li u và xác nh các ngu n th i chính vào
vùng b , sông và h xây d ng các
hành ng qu n lý thích h p.
ánh giá r i ro c th c hi n ch v i
li u v coliform t ng s ; c n ti n hành
thu th p d li u v fecal coliform.
Thu c b o v th c v t
Có r t ít d li u v thu c b o v th c
t cho ánh giá chi ti t. Có ít d li u v
DDT và t ng thu c b o v th c v t
sông vu Gia. K t qu ánh giá so sánh
cho th y không có r i ro do thu c BVTV
i sông này.
n thu th p thông tin v thu c BVTV
trong n c và mô h i s n, c bi t t i các
i g n vùng nông nghi p.
Kim lo i n ng
Các giá tr RQ c a kim lo i n ng cho
th y c n quan tâm n lo i ch t ô nhi m
này, m c dù d li u v chúng s d ng
cho ánh giá r i ro r t h n ch . C n ki m
tra l i các k t qu trên, c bi t khi có
thêm các d li u g n ây. C ng c n quan
tr c kim lo i n ng trong tr m tích và mô
th y s n.
c bi n
86
Trong môi tr ng n c v nh à N ng,
các k t qu ánh giá cho th y có r i ro do
Fe và Zn trong n c bi n (RQGm >1).
Ngoài ra, các kim lo i n ng khác nh Pb,
Cu c ng có RQMax >1.
Trong môi tr ng n c bi n ven b
Nam S n Trà Ng Hành S n, có r i ro
do Cu, Zn vì RQGm >1. M t s kim lo i
ng nh Pb, Fe có RQMax >1.
ch
t qu ánh giá so sánh cho th y có
i ro c c b do th y ngân t i m Rong
(RQMax >1) và có r i ro nói chung bàu
Tràm và h Công viên 29/3 (RQGm >1); có
i ro c c b do chì m Rong, bàu
Th c Gián-V nh Trung, h Công viên 29/3
và do s t bàu Th c Gián-V nh Trung và
bàu Tràm.
c sông
t qu ánh giá so sánh cho th y t i
sông Cu ê, RQGM c a Hg l n h n 1.
i sông Phú L c, có r i ro c c b do
Hg, As, Cd và Fe vì các giá tr RQ cao
nh t u l n h n 1.
i sông Vu Gia, các giá tr RQ cao
nh t c a Hg, Pb, Fe, Cu và Cd c ng v t
quá 1.
D u/m
t qu ánh giá so sánh cho th y có
i ro do d u/m trong môi tr ng n c
bi n ven b Nam S n Trà Ng Hành
n, n c sông (Cu ê, Phú l c, Vu Gia)
và n c h ( m Rong, bàu Th c Gián -
nh Trung, bàu Tràm, h Công viên 29-3)
vì các h s r i ro trung bình và cao nh t
a d u/m u cao h n 1.
Không có các d li u v thành ph n
u c c a d u/m trong vùng. S pha
tr n ph c t p c a các h p ch t h u c
trong d u/m có th gây ra nh ng tác
ng có h i khác nhau i v i sinh v t
bi n, c bi t là loài hai m nh v và ng
t áy. Vi c xác nh các thành ph n h u
a d ng trong d u/m s cho phép
xác nh c nh ng c tính sinh thái
mà các h p ch t này gây ra cho h sinh
thái.
Xianua
Không có r i ro do xianua trong môi
tr ng n c h Th c Gián - V nh Trung.
i vùng bi n ven b Nam S n Trà
Ng Hành S n, sông Phú l c, bàu Tràm,
Công viên 29-3, có r i ro do xianua (vì
RQGm >1).
i v nh à N ng, sông Cu ê, sông
Vu Gia, m Rong, có RQMax >1.
Phenol
t qu ánh giá so sánh cho th y có
i ro do phenol t i sông Phú L c, m c dù
ch có 1 s li u s d ng cho ánh giá.
ánh giá r i ro do phenol i v i các
sông khác không c th c hi n do
không có d li u. Không có các d li u v
phenol trong n c h . Vì v y, c n ti n
hành thu th p thêm thông tin có th
ánh giá chi ti t r i ro.

ng 49. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in c sông

Tác nhân MEC TCVN 5942 - 1995 (lo i B)
Max Min Gm PNEC RQmax RQgm
Sông Cu ê
N t ng (n=0)
NO2-N (n=4) 0,034 0,003 0,012 0,050 0,68 0,25
NH4-N (n=13) 10,440 0,020 0,359 1,000 10,44 0,36
NO3- N (n=15) 140,000 0,010 1,488 15,000 9,33 0,10
Pt ng (n=0)
PO4-P (n=0)
DO (n=19) 7,300 4,180 5,602 2,000 0,48 0,36
BOD (n=15) 44,800 1,000 8,899 25,000 1,79 0,36
COD (n=16) 57,600 1,000 11,643 35,000 1,65 0,33
TSS (n= 12) 44,000 2,000 9,961 80,000 0,55 0,12
Coliform (n= 16) 240000,00 20,00 3078,68 10000,00 24,00 0,31
u/m (n=4) 1,400 0,600 0,965 0,30 4,67 3,21
CN- (n=3) 0,140 0,004 0,013 0,050 2,80 0,26
Phenol (n=2) 0,003 0,002 0,002 0,020 0,15 0,12
Hg (n=3) 0,058 0,000 0,003 0,002 29,00 1,37
Pb (n=9) 0,040 0,001 0,009 0,100 0,40 0,09
Fe (n=9) 0,800 0,030 0,111 2,000 0,40 0,06
Cu (n=2) 0,003 0,002 0,002 1,000 0,00 0,00
Zn (n=0)
As (n=3) 0,141 0,000 0,003 0,100 1,41 0,03
Cd (n=0)
Mn (n=2) 0,060 0,050 0,055 0,800 0,075 0,0685
Cr (n=2) 0,010 0,003 0,006 0,050 0,20 0,11
DDT (n=0)
Thu c BVTV (n=0)

87
 ng 50. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in c sông
Tác nhân MEC TCVN 5942 - 1995 (lo i B)
Max Min Gm PNEC RQ max RQgm
Sông Phú L c
N t ng (n=0)
NO2-N (n=5) 0,160 0,005 0,031 0,050 3,20 0,62
NH4-N (n=21) 9,600 0,010 1,053 1,000 9,60 1,05
NO3- N (n=28) 38,300 0,050 1,744 15,000 2,55 0,12
Pt ng (n=0)
PO4-P (n=0)
DO (n=29) 7,600 2,340 3,929 2,000 0,85 0,51
BOD (n=25) 60,090 3,000 12,673 25,000 2,40 0,51
COD (n=24) 169,000 1,700 26,242 35,000 4,83 0,75
TSS (n= 20) 124,000 2,000 17,485 80,000 1,55 0,22
Coliform (n= 22) 140000,00 400,00 15730,32 10000,00 14,00 1,57
u/m (n=3) 2,000 0,050 0,391 0,300 6,67 1,30
CN- (n=2) 0,390 0,050 0,140 0,050 7,80 2,79
Phenol (n=1) 0,030 0,030 0,030 0,002 15,00 15,00
Hg (n=5) 0,042 0,000 0,000 0,002 21 0,1
Pb (n=13) 0,051 0,003 0,013 0,1 0,51 0,13
Fe (n=13) 2,800 0,640 1,248 2,0 1,40 0,62
Cu (n=14) 0,450 0,002 0,011 1,0 0,45 0,01
Zn (n=13) 0,400 0,001 0,026 2,0 0,20 0,01
As (n=2) 0,266 0,001 0,018 0,1 2,66 0,18
Cd (n=12) 0,200 0,000 0,002 0,02 10 0,1
Mn (n=1) 0,040 0,040 0,040 0,80 0,05 0,05
Cr (n=1) 0,007 0,007 0,007 0,050 0,14 0,14
DDT (n=0)
Thu c BVTV (n=0)

88
 ng 51. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in c sông
Tác nhân MEC (mg/l) TCVN 5942-1995 (cét B)
Max Min Gm PNEC (mg/l) RQMax RQGm
Sông Vu Gia
N t ng (n=0)
NO2-N (n=70) 0,190 0,001 0,011 0,050 3,80 0,23
NH4-N (n=155) 6,100 0,001 0,075 1,000 6,10 0,07
NO3- N (n=165) 26,000 0,010 0,213 15,000 1,73 0,01
Pt ng (n=61) 7,400 0,002 0,049
PO4-P (n=68) 0,190 0,010 0,060
DO (n=179) 8,400 3,900 5,869 2,000 0,51 0,34
BOD (n=127) 33,000 1,000 5,472 25,000 1,32 0,22
COD (n=169) 81,300 0,500 9,357 35,000 2,32 0,27
TSS (n=166) 208,200 2,000 16,155 80,000 2,60 0,20
Coliform (n=174) 2000000,0 20,00 41404,0 10000,00 200,00 4,14
0
u/m (n=11) 11,000 0,080 0,668 0,30 36,67 2,22
CN- (n=5) 1,460 0,005 0,037 0,050 29,20 0,73
Phenol (n=3) 0,001 0,001 0,001 0,020 0,05 0,05
Hg (n=89) 0,040 0,000 0,000 0,001 40,00 0,35
Pb (n=124) 0,110 0,001 0,005 0,050 2,20 0,11
Fe (n=158) 9,000 0,010 0,502 1,000 9,00 0,50
Cu (n=17) 0,481 0,001 0,011 0,100 4,81 0,11
Zn (n=10) 0,195 0,007 0,023 1,000 0,20 0,02
As (n=3) 0,003 0,002 0,002 0,050 0,06 0,05
Cd (n=9) 0,100 0,000 0,001 0,010 10,00 0,14
Mn (n=3) 0,100 0,050 0,065 0,100 1,0 0,65
Cr (n=3) 0,010 0,002 0,005 0,050 0,20 0,11
DDT (n=15) 312,000 4,900 98 10000,000 0,03 0,01
Thu c BVTV (n=14) 143,500 0,600 4,392 150000,000 0,00 0,00
Chú thích: n v tính i v i DDT và t ng thu c BVTV là ppt.

89
 ng 52. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in ch
Tác nhân MECMax (mg/l) MECGm (mg/l) PNEC (mg/l) RQMax RQGm
m Rong
N ng (n=2) 32,000 26,533
NO2-N (n=8) 0,024 0,014 0,050 0,48 0,29
NH4-N (n=40) 44,000 19,560 1,000 44,00 19,56
NO3- N (n=24) 33,900 2,317 15,000 2,26 0,15
P ng (n=6) 11,050 3,867
DO (n=86) 0,030 0,639 2,000 66,67 3,13
BOD (n=143) 128,000 35,856 25,000 5,12 1,43
COD (n=134) 223,000 78,896 35,000 6,37 2,25
TSS (n=52) 90,000 27,231 80,000 1,13 0,34
Coliform (n=51) 28000000000,0 1644023298,8 10000 2800000,00 164402,330
u/m (n=8) 11,0500 3,3556 0,3000 36,83 11,19
CN (n=3) 0,1800 0,0378 0,0500 3,60 0,76
Hg (n=8) 0,0028 0,0005 0,0020 1,40 0,23
Pb (n=12) 0,1000 0,0127 0,1000 1,00 0,13
Fe (n=11) 1,3200 0,3482 2,0000 0,66 0,17
Cu (n=5) 0,0500 0,0037 1,0000 0,05 0,00
Zn (n=1) 0,1000 0,1000 2,0000 0,05 0,05
As (n=1) 0,0022 0,0022 0,1000 0,02 0,02
Mn (n=1) 0,1800 0,1800 0,8000 0,23 0,23
Cr+6 (n=1) 0,0088 0,0088 0,0500 0,18 0,18
Bàu Th c Gián - VT
NO2-N (n=1) 1,470 1,470 0,050 29,400 29,400
NH4-N (n=7) 32,500 16,531 1,000 32,50 16,53
NO3- N (n=7) 12,500 2,751 15,000 0,83 0,18
DO (n=86) 2,900( 3,360 2,000 0,69 0,60
BOD (n=143) 61,000 36,054 25,000 2,44 1,44
COD (n=134) 205,0 75,3 35,000 5,86 2,15
TSS (n=7) 100,000 39,588 80,000 1,25 0,49
Coliform (n=7) 360000,0 17526,6 10000,000 36,00 1,753
u/m (n=1) 0,7000 0,7000 0,3000 2,33 2,33
CN (n=1) 0,0100 0,0100 0,0500 0,20 0,20
Hg (n=1) 0,0002 0,0002 0,0020 0,11 0,11
Pb (n=7) 0,3000 0,0265 0,1000 3,00 0,27
Fe (n=7) 2,4800 0,5530 2,0000 1,24 0,28
Zn (n=1) 0,2500 0,2500 2,0000 0,13 0,13
As (n=1) 0,0022 0,0022 0,1000 0,02 0,02
Mn (n=1) 0,2300 0,2300 0,8000 0,29 0,29
+6
Cr (n=1) 0,0048 0,0048 0,0500 0,10 0,10
Chú thích: (*): MECmin (mg/l) c aDO.

90
 ng 53. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in ch
Tác nhân MECMax (mg/l) MECGm (mg/l) PNEC (mg/l) RQMax RQGm
Bàu Tràm
N t ng (n=0)
NO2-N (n=2) 0,045 0,035 0,050 0,90 0,71
NO3- N (n=11) 112,400 2,442 15,000 7,49 0,16
Pt ng (n=1) 29,000 29,000
PO4-P (n=0)
(*
DO (n=86) 0,800 2,660 2,000 2,50 0,75
BOD (n=143) 111,000 31,192 25,000 4,440 1,248
COD (n=134) 275,000 70,948 35,000 7,86 2,03
TSS (n=48) 634,000 68,401 80,000 7,93 0,86
Coliform (n=36) 8000000,0 20636,4 10000,0 800,00 2,064
u/m (n=29) 4,0000 0,6537 0,3000 13,33 2,18
CN- (n=31) 0,7900 0,1835 0,0500 15,80 3,67
Hg (n=34) 0,0140 0,0025 0,0020 7,00 1,25
Pb (n=55) 0,0940 0,0047 0,1000 0,94 0,05
Fe (n=9) 2,8300 0,2014 2,0000 1,42 0,10
Cu (n=52) 0,0300 0,0014 1,0000 0,03 0,00
Zn (n=37) 0,6023 0,0589 2,0000 0,30 0,03
As (n=1) 0,0001 0,0001 0,1000 0,00 0,00
Cd (n=12) 0,0900 0,0004 0,0200 4,50 0,02
Mn (n=1) 0,0550 0,0550 0,8000 0,07 0,07
Cr6 (n=1) 0,0064 0,0064 0,0500 0,13 0,13
Công Viên 29/3
N t ng (n=1) 6,000 6,000
NO2-N (n=5) 0,492 0,085 0,050 9,84 1,70
NH4-N (n=12) 19,000 1,198 1,000 19,00 1,20
NO3- N (n=17) 9,600 2,780 15,000 0,64 0,19
Pt ng (n=4) 4,700 1,554
PO4-P (n=0)
DO (n=86) 0,700(*) 4,471 2,000 2,86 0,45
BOD (n=143) 46,000 15,068 25,000 1,840 0,603
COD (n=134) 140,000 57,917 35,000 4,00 1,65
TSS (n=20) 149,200 32,903 80,000 1,87 0,41
Coliform (n=19) 4700000,0 14849,5 10000,0 470,00 1,485
u/m (n=4) 3,5000 2,0812 0,3000 11,67 6,94
CN- (n=3) 0,2600 0,0618 0,0500 5,20 1,24
Hg (n=6) 0,0120 0,0020 0,0020 6,00 1,01
Pb (n=11) 0,1900 0,0147 0,1000 1,90 0,15
Fe (n=8) 1,8000 0,3356 2,0000 0,90 0,17
Cu (n=4) 0,0130 0,0040 1,0000 0,01 0,00
Zn (n=2) 0,0120 0,0066 2,0000 0,01 0,00
As (n=1) 0,0026 0,0026 0,1000 0,03 0,03
Cd (n=2) 0,0010 0,0008 0,0200 0,05 0,04
Mn (n=1) 0,0500 0,0500 0,8000 0,06 0,06
Cr6 (n=1) 0,0100 0,0100 0,0500 0,20 0,20

91
 ng 54. ánh giá so sánh r i ro iv in c bi n
RQs
T¸c nh©n
<1 1-10 10-100 100-1000 >1000
VÞnh §µ N½ng
N tæng (n=0) KCDL
NO2 -N (n=125) KCTC
NH4 -N (n=193)
NO3-N (n=181) KCTC
P Tæng (n=48) KCTC
PO4-P (n=70) KCTC
DO (n=268)
BOD5 (n=161)
COD (n=199) KCTC
TSS (n=290)
Coliform (n=170)
DÇu
D u/mmì (n=76) Formatted: Font: 9 pt
CN (n=19)
Hg (n=114)
Pb (n=132)
Fe (n=117)
Cu (n=37)
Zn (n=39)
As (n=39)
Cd (n=38)
Thuèc BVTV (n=12)
BiÓn
Bi §«ngST - NHS
n Nam Formatted: Font: 9 pt, Bold
N Tæng (n=0) KCDL
NO2 -N (n=0) KCDL
NH4 -N (n=30)
NO3-N (n=1) KCTC
P Tæng (n=0) KCDL
PO4-P (n=0) KCDL
DO (n=55)
BOD5 (n=31)
COD (n=24) KCTC
TSS (n=35)
Coliform (n=34)
DÇu
D u/mmì (n=15) Formatted: Font: 9 pt
CN (n=3)
Hg (n=10)
Pb (n=21)
Fe (n=25)
Cu (n=2)
Zn (n=2)
As (n=1)
Cd (n=1)
Thuèc BVTV (n=0) KCDL
Chú thích: #: Ch có 1 d li u, KCDL: Không có d li u, KCTC: Không có tiêu chu n.

92
 ng 55. ánh giá so sánh r i ro iv in c sông Cu ê
RQs
T¸c nh©n
<1 1-10 10-100 100-1000 >1000
S«ng Cu §ª
N tæng (n=0) KCDL
NO2 -N (n=4)
NH4 -N (n=13)
NO3- N (n=15)
Ptæng (n=0) KCDL
PO4 -P (n=0) KCDL
DO (n=1 9)
BOD (n=15)
COD (n=16)
TSS (n= 12)
Coliform (n= 16)
DÇu
D u/mmì (n=4) Formatted: Font: 9 pt
CN- (n=3)
Phenol (n=2)
Hg (n=3)
Pb (n=9)
Fe (n=9)
Cu (n=2)
Zn (n=0) KCDL
As (n=3)
Cd (n=0) KCDL
M n (n=2)
Cr (n=2)
DDT (n=0) KCDL
Tæng thuèc BVTV (n=0) KCDL

Chó thÝch: KCDL: Kh«ng cã d÷ liÖu, KCTC: Kh«ng cã tiªu chuÈn.

93
 ng 56. ánh giá so sánh r i ro iv in c sông Phú L c
RQs
T¸c nh©n
<1 1-10 10-100 100-1000 >1000
S«ng Phó Léc
N tæng (n=0) KCDL
NO2-N (n=5)
NH4-N (n=21)
NO3- N (n=28)
Ptæng (n=0) KCDL
PO4-P (n=0) KCDL
DO (n=29)
BOD (n=25)
COD (n=24)
TSS (n= 20)
Coliform (n= 22)
DÇu
D u/mmì (n=3) Formatted: Font: 9 pt
CN- (n=2)
Phenol(n=1)
Hg (n=5)
Pb (n=13)
Fe (n=13)
Cu (n=14)
Zn (n=13)
As (n=2)
Cd (n=12)
Mn (n=1)
Cr (n=1)
DDT (n=0) KCDL
Tæng thuèc BVTV (n=0) KCDL
Chó thÝch: : ChØ cã 1 d÷ liÖu, KCDL: Kh«ng cã d÷ liÖu, KCTC: Kh«ng cã tiªu chuÈn.

94
 ng 57. ánh giá so sánh r i ro iv in c sông Vu Gia
RQs
T¸c nh©n
<1 1-10 10-100 100-1000 >1000
S«ng Vu Gia
N tæng (n=0) KCDL
NO2-N (n=70)
NH4-N (n=155)
NO3- N (n=165)
Ptæng (n=61) KCTC
PO4-P (n=68) KCTC
DO (n=179)
BOD (n=127)
COD (n=169)
TSS (n=166)
Coliform (n=174)
DÇu
D u/mmì (n=11) Formatted: Font: 9 pt
CN- (n=5)
Phenol (n=3)
Hg (n=89)
Pb (n=124)
Fe (n=158)
Cu (n=17)
Zn (n=10)
As (n=3)
Cd (n=9)
Mn (n=3)
Cr (n=3)
DDT (n=15)
Tæng thuèc BVTV (n=14)

Chú thích: : ch có 1 d li u, KCDL: không có d li u, KCTC: không có tiêu chu n.

95
 ng 58. ánh giá so sánh r i ro iv in ch
RQs
T¸c nh©n
<1 1-10 10-100 100-1000 >1000
§Çm Rong
Ntæng (n=2) KCTC
NO2-N (n=8)
NH4-N (n=40)
NO3- N (n=24)
Ptæng (n=6) KCTC
DO (n=86)
BOD (n=143)
COD (n=134)
TSS (n=52)
Coliform (n=51)
DÇu
D u/mmì (n=8) Formatted: Font: 9 pt
CN (n=3)
Hg (n=8)
Pb (n=12)
Fe (n=11)
Cu (n=5)
Zn (n=1)
As (n=1)
Mn (n=1)
Cr+6 (n=1)
Bµu Th¹c Gi¸n- VT
NO2-N (n=1)
NH4-N (n=7)
NO3- N (n=7)
DO (n=86)
BOD (n=143)
COD (n=134)
TSS (n=7)
Coliform (n=7)
DÇu
D u/mmì(n=1) Formatted: Font: 9 pt
CN (n=1)
Hg (n=1)
Pb (n=7)
Fe (n=7)
Zn (n=1)
As (n=1)
Mn (n=1)
Cr+6 (n=1)

Chó thÝch: : ChØ cã 1 d÷ liÖu, KCDL: Kh«ng cã d÷ liÖu, KCTC: Kh«ng cã tiªu chuÈn.

96
 ng 59. ánh giá so sánh r i ro iv in ch
RQs
T¸c nh©n
<1 1-10 10-100 100-1000 >1000
Bµu Trµm
N tæng (n=0) KCDL
NO2-N (n=2)
NO3- N (n=11)
Ptæng (n=1) KCTC
PO4-P (n=0) KCDL
DO (n=86)
BOD (n=143)
COD (n=134)
TSS (n=48)
Coliform (n=36)
DÇu
D u/mmì(n=29) Formatted: Font: 9 pt
CN- (n=31)
Phenol (n=0) KCDL
Hg (n=34)
Pb (n=55)
Fe (n=9)
Cu (n=52)
Zn (n=37)
As (n=1)
Cd (n=12)
Mn (n=1)
Cr6 (n=1)
Hå C«ng Viªn
N tæng (n=1) KCTC
NO2-N (n=5)
NH4-N (n=12)
NO3- N (n=17)
Ptæng (n=4) KCTC
PO4-P (n=0) KCDL
DO (n=86)
BOD (n=143)
COD (n=134)
TSS (n=20)
Coliform (n=19)
DÇu
D u/mmì(n=4) Formatted: Font: 9 pt
CN- (n=3)
Phenol (n=0) KCDL
Hg (n=6)
Pb (n=11)
Fe (n=8)
Cu (n=4)
Zn (n=2)
As (n=1)
Cd (n=2)
Chó thÝch: : ChØ cã 1 d÷ liÖu, KCDL: Kh«ng cã d÷ liÖu, KCTC: Kh«ng cã tiªu chuÈn.

97
 ÁNH GIÁ SO SÁNH R I RO I V I
S C KHO CON NG I i h Xanh, RQGm c a NH4-N, DO, Hg và
ánh giá r i ro i v i s c kho con
ng i bao g m vi c tính giá tr RQ c a
các ch t ô nhi m trong n c ng m (n c
gi ng) và n c m t dùng làm ngu n
c c p cho sinh ho t (sông C u và
Xanh). Các giá tr ng ng thích h p
cho m c ích b o v s c kho con ng i
ã c s d ng tính RQ.
Các b ng t 60 n 63 cho th y có r i
ro do m t s ch t ô nhi m trong n c h
98
Xanh, sông C u và n c gi ng. i
Xianua l n h n 1, trong khi RQMax c a
NO3-N, BOD và COD c ng l n h n 1. T i
sông C u , RQGm c a coliform, NH4-N,
NO2-N, BOD, DO và RQMax c a TSS,
coliform, COD, Hg, Fe l n h n 1. Trong
c gi ng, RQGm c a Fe, BOD, As và
RQMax c a NH4-N, NO3-N, Pb, Hg, xianua,
TSS l n h n 1. Không có giá tr PNEC
cho N ng, P ng , NO2-N, PO4-P, DO, COD,
coliform trong n c ng m, và N ng, P ng,
NO2-N, PO 4-P, và d u/m trong n c
t.
 ng 60. Tóm t t ánh giá r i ro ban u i v i ngu n n c c p cho sinh ho t
MEC (mg/l) TCVN 5942 (A) - 1995
Tác nhân Trung
Max Min PNEC (mg/l) RQMax RQGm
bình
iC u
N t ng (n=0)
NO2-N (n=12) 0,080 0,001 0,012 0,010 8,00 1,24
NH4-N (n=26) 6,100 0,001 0,055 0,050 122,00 1,11
NO3- N (n=27) 0,530 0,060 0,158 10,000 0,05 0,02
Pt ng (n=11) 0,130 0,003 0,043
PO4-P (n=14) 0,160 0,010 0,057
DO (n=29) 8,000 4,400 6,019 6,000 1,36 1,00
BOD (n=19) 10,000 3,000 5,558 4,000 2,50 1,39
COD (n=30) 22,000 2,800 8,591 10,000 2,20 0,86
TSS (n= 29) 166,000 3,000 15,523 20,000 8,30 0,78
Coliform (n= 28) 40000,000 100,000 4518,223 5000,000 8,00 0,90
u/m (n=1) 0,120 0,120 0,12 0,00
CN- (n=0)
Phenol (n=0)
Hg (n=16) 0,00082 0,000 0,00033 0,001 0,82 0,33
Pb (n=21) 0,01 0,001 0,005 0,05 0,20 0,1
Fe (n=29) 4,20 0,110 0,678 1,00 4,20 0,68
Thu c BVTV (n=0)
Xanh
N t ng (n=0)
NO2-N (n=0)
NH4-N (n=7) 0,390 0,010 0,075 0,05 7,8 1,5
NO3- N (n=7) 69,400 0,018 0,893 10 6,94 0,09
Pt ng (n=1) 6,700 6,700 6,700
PO4-P (n=0)
DO (n=86) 5,100 3,800 4,314 6,000 1,58 1,39
BOD (n=143) 28,200 1,000 2,619 4,000 7,05 0,65
COD (n=134) 28,000 1,000 3,844 10,000 2,80 0,38
TSS (n=7) 12,000 2,000 5,328 20,000 0,60 0,27
Coliform (n=6) 53000,000 3,000 171,046 5000,000 10,60 0,03
u/m (n=0)
CN- (n=3) 0,0100 0,0100 0,0100 0,0100 1,00 1,00
Phenol (n=0)
Hg (n=1) 0,0100 0,0100 0,0100 0,0010 10,00 10,00
Pb (n=5) 0,0190 0,0010 0,0030 0,0500 0,38 0,06
Fe (n=7) 0,4000 0,0300 0,1306 1,0000 0,40 0,13
Cu (n=7) 0,0300 0,0010 0,0058 0,1000 0,30 0,06
Zn (n=6) 0,1200 0,0010 0,0226 1,0000 0,12 0,02
As (n=1) 0,0031 0,0031 0,0031 0,0500 0,06 0,06
Cd (n=1) 0,0010 0,0010 0,0010 0,0100 0,10 0,10
Mn (n=1) 0,0500 0,0500 0,0500 0,1000 0,50 0,50
Cr6 (n=1) 0,0100 0,0100 0,0100 0,0500 0,20 0,20

99
 ng 61. Tóm t t ánh giá r i ro ban u iv in c gi ng
MEC TCVN 505 - 1995
Tác nhân
Max Min Geomean Max Min RQGm
c gi ng
N t ng (n=6) 3,230 0,070 0,760
NO2-N (n=74) 4,935 0,010 0,092
NH4-N (n=110) 91,800 0,010 0,146 3,000 30,60 0,05
NO3-N (n=141) 221,500 0,010 3,331 10,000 22,15 0,33
P t ng (n=17) 10,050 0,010 0,131
PO4-P (n=13) 4,150 0,050 0,170
DO (n=53) 5,400 0,700 3,057 No data
BOD (n=34) 30,000 0,300 4,353 2,000 15,00 2,18
COD (n=21) 64,000 0,020 5,131 No data
SS (n=80) 1056,400 0,100 6,399 500,000 2,11 0,01
Coliform (n=74) 2200000,000 2,000 209,636 3* 733333 69,9
CN (n=3) 0,750 0,001 0,075 0,100 7,50 0,75
Hg (n=5) 0,005 0,000 0,001 0,001 4,50 0,75
Pb (n=43) 0,925 0,001 0,006 0,050 18,50 0,12
Fe (n=68) 190,000 0,010 0,401 0,300 633,33 1,34
Cu (n=31) 0,939 0,001 0,009 1,000 0,94 0,01
Zn (n=28) 0,977 0,011 0,055 5,000 0,20 0,01
As (n=1) 0,281 0,050 5,62
Cd (n=2) 0,002 0,000 0,000 0,005 0,38 0,08
Phenol (n=0)
Clorua (n=19) 638,810 0,610 54,173 250,000 2,56 0,22
c ng (n=60) 1039,500 0,670 50,505 500,000 2,08 0,10
Chú thích: (*): S d ng tiêu chu n TCVN 5944 1995.

100
 ng 62. ánh giá so sánh r i ro i v i ngu n n c c p sinh ho t
RQs
T¸c nh©n
<1 1-10 10-100 100-1000 >1000
T¹i CÇu §á
N tæng(n=0) KCDL
NO2-N (n=12)
NH4-N (n=26)
NO3- N (n=27)
Ptæng (n=11) KCTC
PO4-P (n=14) KCTC
DO (n=29)
BOD (n=19)
COD (n=30)
TSS (n= 29)
Coliform (n= 28)
DÇu mì (n=1)
D u/m KCTC Formatted: Font: 9 pt
CN- (n=0) KCDL
Phenol (n=0) KCDL
Hg (n=16)
Pb (n=21)
Fe (n=29)
Tæng thuèc BVTV (n=0) KCDL
Hå Xanh
N tæng(n=0) KCDL
NO2-N (n=0) KCDL
NH4-N (n=7)
NO3- N (n=7)
Ptæng(n=1) KCTC
PO4-P (n=0) KCDL
DO (n=86)
BOD (n=143)
COD (n=134)
TSS (n=7)
Coliform (n=6)
DÇu mì (n=0)
D u/m KCDL Formatted: Font: 9 pt
CN- (n=3)
Phenol (n=0) KCDL
Hg (n=1)
Pb (n=5)
Fe (n=7)
Cu (n=7)
Zn (n=6)
As (n=1)
Cd (n=1)
Mn (n=1)
Chó thÝch: : ChØ cã 1 d÷ liÖu, KCDL: Kh«ng cã d÷ liÖu, KCTC: Kh«ng cã tiªu chuÈn.

101
 ng 63. ánh giá so sánh r i ro iv in c gi ng

RQs
T¸c nh©n
<1 1-10 10-100 100-1000 >1000
N-íc giÕng
N tæng (n=6) KCTC
NO2-N (n=74) KCTC
NH4-N (n=110)
NO3-N (n=141)
P tæng (n=17) KCTC
PO4-P (n=13) KCTC
DO (n=53) KCTC
BOD (n=34)
COD (n=21) KCTC
SS (n=80)
Coliform (n=74)
CN (n=3)
Hg (n=5)
Pb (n=43)
Fe (n=68)
Cu (n=31)
Zn (n=28)
As (n=1)
Cd (n=2)
Phenol (n=0) KCDL
Clorua (n=19)
§é cøng (n=60)
Chó thÝch: : ChØ cã 01 d÷ liÖu, KCDL: Kh«ng cã d÷ liÖu, KCTC: Kh«ng cã tiªu chuÈn.

102
K T L U N, L H NG THÔNG TIN VÀ
TÍNH KHÔNG CH C CH N
ÁNH GIÁ H I C R I RO
c dù d li u v h i s n không có
cho ánh giá r i ro nh ng các thông tin
liên quan ã ch ra áp l c lên h sinh thái
bi n và tác ng có h i ti m tàng n tài
nguyên h i s n. C n t p trung vào vi c
xác nh tác ng c a vi c khai thác quá
c, phá h y sinh c nh và ô nhi m n c
n s n l ng ánh b t h i s n và s ô
nhi m ngu n th c ph m này. C n thu
th p thêm thông tin v h i s n nh n ng
su t ánh b t trên m t n v n l c
(CPUE) xác nh các b ng ch ng suy
gi m h i s n trong vùng b à N ng.
i v i nuôi tr ng thu s n, DO
xác nh là tác nhân r t có kh n ng gây
i ro. D u/m , kim lo i n ng, BOD/COD,
TSS, ch t dinh d ng và coliform
xác nh là nh ng tác nhân có kh n ng
gây r i ro. K t qu quan tr c môi tr ng
i các h , n i có s suy gi m nuôi tr ng
thu s n, cho th y chúng ang b ô nhi m
ng. Các h này ã và ang c s
ng làm n i ti p nh n n c th i công
nghi p ch a x lý.
c dù không có b ng ch ng v s
suy gi m th c v t phù du trong vùng b
thành ph à N ng, nh ng tác ng ti m
ng c a ch t r n l l ng (TSS) và các
ch t ô nhi m trong n c n n ng su t
c p c n ph i c xem xét.
i v i sinh c nh, không có b ng
ch ng suy gi m r n san hô trong vùng b
do thi u các d li u n n so sánh. Tuy
nhiên, các t kh o sát riêng r t i m t s
vùng ã cho th y s suy gi m u ki n
ng c a san hô. Các tác nhân ti m n ng
có th gây suy gi m r n san hô ã
xác nh, bao g m các tác nhân hóa, lý,
sinh h c, nh TSS, BOD, COD, d u/m ,
xianua, s b i l ng, ánh b t h y di t,
xáo tr n v t lý, khai thác trái phép, n o vét
ng, phát tri n t o quá m c và s hi n
di n c a các loài n th t. C n ti n hành
kh o sát r n san hô m t cách có h th ng
xác nh s suy gi m và các tác nhân
chính gây suy gi m chúng. S suy gi m
n san hô s gây h u qu sinh thái l n vì
làm i ch c n ng c a chúng nh là n i
trú, sinh s n và phát tri n c a các loài
sinh v t bi n.
i v i th m c bi n, b á và áy
m, không có d li u ánh giá r i ro.
Do v y, c n thu th p thông tin v i
ng này cho các ánh giá trong th i
gian t i.
suy gi m bãi cát ã c xác nh
a trên các thông tin v xói l b bi n
t s khu v c c th . Vi c xây d ng các
công trình ven b c xem là tác nhân
c t có kh n ng, còn vi c khai hoang, c i
o b bi n và phá r ng là nh ng tác
nhân có kh n ng gây suy gi m bãi cát
c trong vùng b à N ng.
Vi c khai hoang, c i t o b bi n, phá
ng, khai thác cát và ô nhi m là nh ng
tác nhân t có kh n ng gây suy gi m
t ng p n c trong vùng b .
Vi c khai hoang làm r y, t g l y
than, cháy r ng do các ho t ng c a con
ng i và phát tri n du l ch là nh ng tác
nhân t có kh n ng gây suy gi m di n
tích r ng c a à N ng. Cháy r ng, gi m
che ph r ng và s n b n trái phép là
nh ng tác nhân có kh n ng gây suy
gi m ng v t r ng.
ÁNH GIÁ D BÁO R I RO
i ây là các k t qu ánh giá so
sánh r i ro i v i s c kh e con ng i và
sinh thái. Các tác nhân gây r i ro c
c phân lo i ho c theo m c u tiên chung
ho c theo tính c c b . R i ro c n u tiên
c xác nh d a vào h s r i ro trung
bình (RQGm > 1), trong khi ó, r i ro c c
- d a vào h s r i ro cao nh t (RQMax
> 1). Vi c s p x p các r i ro u tiên ho c
103
 c b c th c hi n trên c s l n bãi t m c ng nh t i các vùng nuôi tr ng
a h s r i ro, trình bày trong các b ng thu s n. M c dù không có d li u v
ánh giá so sánh r i ro. Các b ng này coliform trong mô h i s n ánh giá r i
ng ch ra nh ng tác nhân mà r i ro do ro, nh ng v n quan tâm liên quan n
chúng gây ra ang m c có th ch p vi c tiêu th h i s n trong các vùng ã b
nh n c (RQMax <1). ô nhi m b i Coliform ho c các ch t ô
nhi m khác nh kim lo i n ng, d u/m và
R i ro i v i kho con ng i xianua. B ng d i cho th y, trong s các
sông, sông Vu Gia có h s r i ro do
i v i s c kho con ng i, k t qu coliform cao nh t. Trong khi ó, RQ do
phân tích c n l u ý khi t m bi n, sông coliform t i m Rong r t cao ch ng t
và h , do chúng có th b ô nhi m m b ô nhi m nghiêm tr ng, òi h i các
coliform. Trong các tác nhân gây r i ro, can thi p qu n lý c p bách .
coliform có h s r i ro cao nh t t i các

trí RQGm RQMax

c bi n
nh à N ng 15,84 500
Bi n ông 6,96 600
c sông
Sông Cu ê 0,31 24
Sông Phú L c 1,57 14
th ng sông Vu Gia 4,14 200
ch
m Rong 164,402 2,800,000
Bàu Th c Gián - V nh Trung 1,75 36
Bàu Tràm 2,06 800
Công viên 29/3 1,48 470

Liên quan n s c kho con ng i, và c a NH4-N trong n c sông (C u )

các h s r i ro cao nh t c a coliform ã c tính toán. Các tác nhân gây r i
trong các ngu n n c c p cho sinh ho t, ro c x p theo th t u tiên trong
nh n c gi ng và n c h (H Xanh), ng sau:

RQ N c gi ng Sông C u Xanh
RQTrung bình > 1 Coliform > Fe > NH4-N > NO2-N, NH4-N, Hg (n=1), DO
BOD > As (n=1) BOD, DO
RQMax > 1 NH4-N, NO3-N, Pb Coliform, TSS, COD, Coliform > NO3-N, BOD,
> CN-, Hg, SS, Cl- Fe COD, CN-
RQMax < 1 Cu, Zn, Cd NO3-N, Hg, Pb Pb, Fe, Cu, Zn, As (n=1),
Cd (n=1), Mn (n=1)

ng cao c a coliform trong các ch th BOD) và As (n=1) c ng c xác

gi ng à N ng cho th y có s ô nhi m
i ch t th i có ngu n g c phân c a ng
t và con ng i. N ng coliform cao
nh t o c là 2.200.000 MPN/100 ml,
trung bình là 210 MPN/100 ml (n=74).
Trong n c gi ng, Fe, ch t h u c (qua
nh là tác nhân u tiên xem xét chung,
trong khi ch t dinh d ng, Pb, CN-, Hg,
SS và Cl- là nh ng tác nhân gây r i ro c c
.

104
 Trong n c m t s d ng làm ngu n
p n c sinh ho t, nh n c sông C u
và h Xanh, giá tr r i ro trung bình
a NH4-N và DO l n h n 1 ch ra là có
n r i ro do chúng. NO2-N và BOD là
nh ng ch t u tiên quan tâm t i sông C u
, trong khi ó, ch có m t d li u c a
Hg h Xanh c ng bu c ta ph i quan
tâm (vì RQ =10) và ki m tra l i n ng
th y ngân trong h . Các giá tr r i ro cao
nh t ch ra là có r i ro c c b do coliform
c h Xanh và sông Cu ê; do TSS,
COD và Fe C u ; do NO3-N, BOD,
COD và CN h Xanh. T i sông C u
i ro do th y ngân còn m c ch p nh n
c, nh ng r i ro do CN- không c tâm chung trong v nh à N ng, nh ng ch
ánh giá vì không có s li u.
R i ro i v i h sinh thái
m t sinh thái, d u/m , ch t dinh
ng (NH4-N, NO 2-N và NO3-N), ch t
u c (BOD và COD), DO, xianua, m t
kim lo i n ng (Hg, Cd, As, FE, Pb, Zn
và Cu) và TSS, m c khác nhau, là
nh ng ch t ô nhi m gây r i ro trong các
th y v c c a vùng b à N ng. Các tác
nhân có giá tr RQ cao nh t trong môi
tr ng n c là Fe trong n c bi n, Hg
trong n c sông, amoni trong n c h .
ánh giá r i ro sinh thái iv in c
bi n, n c sông và n c h c trình
bày trong các ph n d i ây.
c bi n
i v nh à N ng và bi n ven b Nam
n Trà Ng Hành S n, Zn là y u t u
tiên quan tâm chung. Th y ngân, xianua
và d u/m c ng c n quan tâm u tiên t i
vùng n c ven b Nam S n Trà Ng
Hành S n, trong khi chúng ch gây quan
, tâm c c b v nh à N ng. Ng c l i,
t là tác nhân gây r i ro c n u tiên quan
là r i ro c c b t i Nam S n trà Ng
Hành S n. Các tác nhân gây r i ro c c b
khác trong c hai vùng này là NH4-N, DO,
CN- và Pb; và riêng trong v nh à N ng là
Cu, BOD, TSS. T i Nam S n Trà Ng
hành S n, r i ro do TSS và Cu m c
ch p nh n c, còn i v i BOD thì
không có d li u ánh giá. Ngoài các ch t
ô nhi m ti m n t n c th i tr c ti p c a
các c s công nghi p và các h gia ình
c b bi n, các tác nhân gây r i ro có
trong n c ven b c ng chính là các tác
nhân r i ro u tiên trong các sông, h .

RQ nh à N ng Bi nven b Nam S n Trà –

Ng Hành S n
RQGm > 1 coliform > Fe > Zn coliform > Hg và xianua >
u/m và Zn
RQMax > 1 Hg, NH4-N > d u/m , TSS, Fe, NH4-N, DO, Pb
DO, BOD, xianua, Pb và Cu
RQMax < 1 As và Cd TSS, Cu, As (n=1) và Cd (n=1)

c sông

u/m là tác nhân gây r i ro c n u t s kim lo i n ng khác t t c các

tiên quan tâm các sông Cu ê, Phú L c sông.
và Vu Gia. Các tác nhân u tiên khác g m
có Hg sông Cu ê; phenol, NH4-N và Nh ng u nói trên cho th y c ba
Xianua sông Phú L c. Các tác nhân sông ã b ô nhi m, m c khác nhau,
gây r i ro c c b g m có: xianua sông i h u h t các tác nhân ã xác nh,
Cu ê và Vu Gia; Hg sông Phú L c và ng th i c ng ch ra các ngu n có kh
Vu Gia; ch t h u c (BOD/COD), ch t ng gây ô nhi m.
dinh d ng (NH4-N, NO 3-N/NO2-N) và

105
 RQ Sông Cu ê Sông Phú L c H th ng sông Vu
Gia
RQ Gm > 1 Hg > d u/m phenol (n=1) > NH4-N, u/m
xianua, d u/m
RQ Max > 1 NH4-N, NO3 -N > Hg > Cd > COD, BOD, Hg, CN- > Cd > Fe,
xianua, BOD, COD, NO3 -N, TSS, Fe, As Cu, Pb, NH4 -N, NO3-
As N, NO2 -N, BOD,
COD, TSS, Mn
RQ Max < 1 NO2-N, DO, TSS, DO, Pb, Cu, Zn, Mn (n=1) DO, phenol, Zn, As,
phenol, Pb, Fe, Cu, và Cr (n=1) Cr, DDT và thu c tr
Mn và Cr sâu

ch gây r i ro c c b m Rong. Các tác

nhân gây r i ro c c b khác là TSS t t
t c các h c ánh giá u các h và Pb 3 h , ngo i tr bàu
trong tình tr ng b ô nhi m. D u/m , ch t Tràm.
u c (BOD/COD) và ch t dinh d ng
(NH 4-N/NO3-N) là nh ng tác nhân gây r i Các kim lo i n ng khác gây r i ro
ro c n u tiên quan tâm t i h u h t, n u c có th ch p nh n c, m c dù có
không ph i là t t c , 4 h . Xianua và Hg t ít d li u c s d ng cho ánh giá
ng là tác nhân u tiên bàu Tràm và i ro.
Công viên 29/3, ng th i là tác nhân

RQ m Rong Bàu Th c Gián _ Bàu Tràm H Công viên

VT 29/3
RQGm > 1 d u/m , NH4-N, NH4-N, NO2-N u/m , CN- > NH4-N, d u/m >
DO > BOD, COD (n=1) > BOD, Hg, COD, BOD NO2 -N, COD,
COD, d u/m CN-, Hg
(n=1)
RQ Max > 1 CN-, NO3-N, TSS, Pb, Fe, TSS NO3-N, TSS, DO, DO, BOD, TSS,
Hg, Pb Cd, Fe Pb
RQ Max < 1 NO2 -N, Fe, Cu, NO3-N, DO, CN- NO2-N, Pb, Cu, NO3 -N, Fe, Cu,
6+
Zn, As, Mn, Cr (n=1), Hg (n=1), Zn, As (n=1), Mn Zn, As (n=1), Mn,
6+
Zn (n=1), As (n=1), Cr (n=1) Cd
(n=1), Mn (n=1),
Cr6+ (n=1)

Các kim lo i n ng nh As và Cd trong n ki m tra l i hàm l ng các kim lo i

c bi n; thu c tr sâu, phenol, Mn, ng nh Hg, Zn, As, Pb và Cd trong môi
Cr6+ và Zn trong n c sông; Cu, Zn, Mn, tr ng nu c.
As và Cr6+ trong n c h ; Cu, Zn và Cd
trong n c gi ng u gây r i ro, nh ng ánh giá r i ro i v i các thông s
c có th ch p nh n c. quan tr ng ti m tàng khác trong các thu
c khác nhau ch a c th c hi n do
Tuy nhiên, hi n có r t ít nghiên c u v thi u ho c không s li u v MEC hay
kim lo i n ng trong n c bi n, n c h PNEC. Các kim lo i n ng và thu c tr
và n c sông, ng th i không có d li u sâu trong tr m tích và trong mô h i s n s
i, cho nên vi c ti p t c quan tr c kim c ánh giá chi ti t h n khi có d
lo i n ng trong môi tr ng n c là r t li u.
n thi t. ánh giá s b r i ro xu t là

106
CÁC L H NG THÔNG TIN li u v n ng c a chúng trong môi
tr ng và các giá tr ng ng so sánh.
ánh giá h i c r i ro không c Các l h ng thông tin quan tr ng ã c
th c hi n i v i m t s tài nguyên và xác nh trong ánh giá r i ro ban u, òi
sinh c nh do thi u thông tin có th so i n l c thu th p thêm cho ánh giá r i
sánh c. ánh giá s b r i ro c ng ã ro chi ti t. ó là:
ch ra nh ng d li u c n thi t khác, ph c
vi c qu n lý b c u tài nguyên và 1. i v i các th y v c, không có d
sinh c nh trong vùng b à N ng, nh : li u v fecal coliform, t ng cacbon
u c (TOC), PAH, PCB và các
1. i v i h i s n, c n thu th p thông p ch t h u c khác; có r t ít d
tin v CPUE và s n l ng th y li u v kim lo i n ng, thu c tr
n nuôi tr ng xác nh s suy sâu, E. coli và ch t dinh d ng.
gi m c a các tài nguyên này.
2. i v i tr m tích, có r t ít s li u
2. i v i th c v t phù du, c n thu nói chung trong vùng b Thành
th p thêm d li u v m t và ph .
sinh kh i th c v t phù du, c bi t
các loài t o c, ti m n trong 3. i v i mô th y s n, không có s
vùng b . li u nào trong vùng b à N ng.

3. i v i r n san hô, c bi n, b á 4. Thi u các giá tr phù h p trong

và qu n xã áy m m, c n b sung
li u v s phân b , ph c a
chúng.
4. i v i tài nguyên r ng, c n b
sung thông tin v di n tích r ng
u ngu n, s n l ng g hàng
m theo qu n/huy n. C n thu
th p thêm thông tin v vi c s n b t
các loài ng v t quý.
5. i v i nuôi tr ng th y s n, c n
thu th p thông tin v ch t l ng
c, tr m tích áy, cá và loài hai
nh v .
ánh giá d báo r i ro ch a th c hi n
c i v i m t s thông s do thi u s
TCVN i v i ch t dinh d ng,
COD trong n c bi n; N ng, P ng
và PO4-P trong n c sông, h và
c gi ng; DO và COD trong
c gi ng; fecal coliform và d
ng thu c BVTV trong môi
tr ng n c nói chung.
5. i v i các r i ro cho s c kh e
con ng i, thi u các d li u v
thu c tr sâu và kim lo i n ng
trong mô th y s n. Không có
giá tr ng ng ti p nh n m i ngày
(TDI) i v i thu c tr sâu, không
có TDI i v i kim lo i n ng và
không có giá tr ng ng cho t ng
coliform trong mô th y s n.

107
 CÁC KHUY N NGH VÀ HÀNH NG XU T

Các tác nhân gây r i ro n sinh thái thay i b t l i c a các tài nguyên này.
và s c kh e con ng i ã c xác nh li u v m c ô nhi m trong cá và
thông qua ánh giá r i ro. S suy gi m loài hai m nh v c ng c n c thu th p
tài nguyên và sinh c nh c ng ã c làm sáng t s suy gi m ch t l ng
quan sát và xem xét trong m i liên k t v i a chúng, ph c v vi c tiêu th th y s n
t s ho t ng c th c a con ng i, a con ng i. Các thông tin b sung v
ng nh v i các thông s liên quan. i quan h nhân - qu gi a các i
n xem xét thêm v ng truy n c a ng và tác nhân s có ích cho vi c
các ch t ô nhi m khác nhau a ra ng c b ng ch ng gây ra s suy gi m
khuy n ngh v các can thi p qu n lý c p quan sát c.
bách phù h p h n.
Nh ng khuy n ngh v vi c qu n lý
Các khuy n ngh và các k ho ch ngu n l i th y, h i s n t p trung vào các
hành ng xu t ban u, d a trên k t n sau:
qu c a ánh giá s b r i ro, c trình
bày d i ây: a) T ng c ng vi c tuân th các lu t
và qui nh hi n hành v khai thác
i v i tài nguyên và sinh c nh tài nguyên h i s n và ánh giá tính
hi u qu và tính phù h p c a
H i s n và th y s n nuôi tr ng chúng trong u ki n hi n t i.

ánh b t h y di t gây ra s suy gi m b) Xây d ng các k ho ch hoàn thi n

i s n vùng bi n ven b . Không có d qu n lý ngu n l i h i s n, nh
li u v s n l ng và n ng su t ánh b t ch ng trình ánh b t xa b
cho ánh giá vi c khai thác h i s n (nh m gi m áp l c lên tài nguyên
vùng b à N ng. S suy gi m ngu n l i i s n ven b nh h n ch ánh
i s n ã d n n suy gi m a d ng sinh t g n b và ng n ng a ánh b t
c c a tài nguyên h i s n, m t i các quá m c và h y di t).
loài quan tr ng có giá tr kinh t , gi m s n
ng cá, và h u qu là gi m các l i ích c) Nâng cao nh n th c c ng ng v
kinh t , xã h i và sinh thái. suy gi m ngu n l i h i s n t i
a ph ng, nguyên nhân gây suy
i v i các loài hai m nh v , s suy gi m, các tác ng b t l i và lâu
gi m ngu n l i nuôi tr ng là do các ch t ô dài do vi c ánh b t hu di t, các
nhi m làm gi m n ng DO và t o u l c hoàn thi n qu n lý ngu n
ki n phát sinh các lo i d ch, b nh. Nh ng i, nh ng l i ích lâu dài mong
ch t ô nhi m này có liên quan n ch t mu n và vai trò quan tr ng c a h
th i công nghi p và sinh ho t trong vùng trong vi c m b o s phát tri n
, g n n i có ho t ng nuôi tr ng th y n v ng ngu n l i h i s n.
n. Do v y, c n có các gi i pháp ki m
soát các ngu n ch t th i ch a x lý t d) Xây d ng các k ho ch qu n lý
các ho t ng này. nh m b o v ngu n l i th y, h i
n không b tác ng b i n c
c ng c ánh giá r i ro, c n ti n th i ch a c x lý, c bi t t
hành thu th p thêm thông tin v CPUE i các ngu n nh m (nh các c
i ho t ng ánh b t h i s n và v s n công nghi p), ch t th i r n và
ng th y s n nuôi tr ng xác nh s các ch t gây ô nhi m khác, c ng

108
 nh các ho t ng khác gây t n
i n tính toàn v n c a các
ngu n tài nguyên này và môi
tr ng liên quan.
e) Ngoài vi c ánh giá u ki n b t
i trong các vùng nuôi tr ng thu
n do th i ch t ô nhi m có ngu n
t li n và t bi n, c n ánh giá
các tác ng b t l i phát sinh t
chính ho t ng nuôi tr ng thu
n hi n nay và h tr vi c áp
ng các mô hình nuôi tr ng thân
thi n v i môi tr ng.
f) Nghiên c u các gi i pháp nh m
ng n ng a s suy thoái r ng ng p
n, r n san hô và các sinh c nh
ven b khác, ng th i khuy n
khích các n l c ph c h i chúng.
g) C ng c khung pháp lu t và các
qui nh, ng th i a ra chính
sách rõ ràng i v i vi c qu n lý
n v ng tài nguyên th y/h i s n.
Sinh c nh
t qu ánh giá s b r i ro cho
th y, bãi cát và t ng p n c trong vùng
thành ph à N ng ang b r i ro. S
xói l b bi n và b sông liên quan
các ho t ng khai thác cát, chuy n
d ng t, xây d ng b t h p lý các
công trình ven b và phá r ng. S suy
gi m ch t l ng môi tr ng t i các sông,
là do vi c th i ch t th i ch a x lý t
các c s công nghi p, các công s và
khu v c dân c xung quanh. Nh ng
thông tin hi n có ch a ánh giá tình
tr ng các r n san hô, th m c bi n và
qu n xã áy m m.
Các khuy n ngh nh m gi i quy t các
n ã xác nh bao g m:
a) Ti n hành phân tích chi phí - l i
ích c a vi c ph c h i t ng p
c và b o v san hô, nh là
t ph n trong K ho ch Th c
hi n Chi n l c QLTH Vùng b
Thành ph à N ng. Trong phân
tích này c n tính n các chi phí
và l i ích v xã h i, kinh t và sinh
thái. Câu h i c n tr l i là Nh ng
sinh c nh này có nên ph c h i
không, trong b i c nh các ho t
ng kinh t hi n t i và ti m tàng
i vùng b à N ng?
b) C n phân tích chi phí - l i ích c a
vi c chuy n i s d ng t, khai
thác khoáng s n, khai thác g , c a
các d án xây d ng và phát tri n
c b bi n và b sông, nh là
t ph n trong quá trình phê
duy t, xem xét các tác ng lâu
dài và ng n h n, tr c ti p và gián
ti p n môi tr ng thu sinh và
môi tr ng bi n (nh s m t
i/thay i c a sinh c nh, b i l ng,
xói l , l l t,...)
c) Xây d ng k ho ch s d ng t ng
p t và n c, nh là m t ph n
a k ho ch th c hi n chi n l c
QLTH vùng b à N ng, nh m
m b o cân b ng gi a tài
nguyên, sinh c nh và các ho t
ng kinh t .
d) T ng c ng th c hi n các lu t
n pháp và qui nh v phân vùng và
i d ng tài nguyên.
e) H tr các n l c nghiên c u và
phát tri n nh m b sung các thông
tin còn thi u v tài nguyên và sinh
nh.
• i v i r n san hô và các tài
nguyên, sinh c nh khác, c n
ti n hành kh o sát m t cách h
th ng, nh m thi t l p k ho ch
o v phù h p.
• Ph i h p các ch ng trình
quan ô nhi m hi n có nh m
nâng cao hi u bi t v m i liên
quan gi a các u ki n sinh
thái v i các tác nhân v t lý,
hóa h c và sinh h c.
109
 • i v i r ng, c n thu th p
thêm thông tin v di n tích
ng u ngu n và n ng su t
khai thác hàng n m t i a bàn
i qu n, c ng nh các thông
tin liên quan n vi c khai thác
các ng v t quí hi m,
f) Quan tr c các vùng nh y c m v i
xói l và l l t và xây d ng các
bi n pháp ki m soát, ng n ng a
các t n th t x y ra i v i sinh
ng con ng i và tài s n.
g) qu n lý tài nguyên m t cách
ng h p và có hi u qu , c n thúc
y s ph i h p và h p tác gi a
các c quan, t ch c liên quan
nh m c i thi n vi c tri n khai các
ho t ng chung. c bi t i v i
qu n lý r ng, các n l c c ng tác
gi a các t ch c có trách nhi m
trong ho t ng phát tri n du l ch,
ng n ng a vi c s n b n và
ng làm r y, là r t c n thi t.
R i ro i v i s c kho con ng i R i ro
n u tiên qu n lý các ch t ô nhi m
gây r i ro s c kho con ng i, nh :
a) Coliform V nh à N ng, bi n ven
Nam S n Trà Ng Hành S n,
sông Phú L c, sông Vu gia, sông
Cu ê, m Rong, h Th c Gián -
nh Trung, bàu Tràm và h Công
viên 29/3.
Ph i có các bi n pháp gi m thi u
i ro ngay i v i m Rong (vì
RQGm=164.402).
b) Các ch t ô nhi m trong n c n hay ra v nh à N ng:
gi ng:
i ro di n r ng (RQGm> 1):
coliform > Fe > BOD > As (n=1)
i ro c c b (RQMax > 1): NH4,
NO3, Pb > CN-, Hg, SS, Cl-
c) Các ch t ô nhi m ngu n n cm t
p cho sinh ho t:
Sông C u :
i ro di n r ng (RQGm > 1):
NH4 > NO2, BOD, DO
i ro c c b (RQMax > 1):
coliform, TSS, COD, Fe
Xanh:
i ro di n r ng (RQGm > 1):
NH4-N, Hg (n=1), DO
i ro c c b (RQMax > 1):
coliform> CN-, NO3, BOD,
COD
c dù các ch t ô nhi m có RQMax
> 1 ít c quan tâm, nh ng c
tính c a các ch t nh Hg, CN-, Pb,
có m t trong m t s ngu n n c
p ( c bi t là n c gi ng), òi
i các hành ng can thi p ngay
xác nh và ng n ng a vi c s
t ng các khu v c b ô nhi m trong
ng lai.
i v i s c kho con ng i
do coliform
i ro i v i s c kh e con ng i gia
ng do ô nhi m coliform trong n c.
ng vi khu n cao ch y u là do n c
th i t các h gia ình, c s th ng m i,
nông nghi p, công nghi p và công s th i
vào c ng, h , sông ho c th i tr c ti p ra
nh à N ng hay ra bi n ven b Nam
n Trà Ng Hành S n.
Các xu t tr c m t d i ây là
nh m làm sáng t các thông tin chung v
tác ng c a vi c th i n c c ng ra sông,
, bi n ven b Nam S n Trà Ng Hành
a) Thu th p, phân tích các thông tin
t l b nh t t và t l ch t, liên
quan n b nh do s d ng n c
a c ng ng trong vùng b à
ng.
110
 b) Thu th p thêm d li u v ô nhi m
coliform ho c t i l ng coliform,
c fecal coliform i v i t t c
các ngu n n c chính.
Các xu t qu n lý tr c m t, nh m
ng n ng a r i ro i v i s c kh e con
ng i do ô nhi m coliform trong n c
bi n, sông, h và n c gi ng, bao g m:
a) Ki m soát vi c cung c p th y s n
các ngu n b ô nhi m và gi m
th i l ng ch t th i vào các bãi
bi n và bãi t m ã b ô nhi m.
b) Tri n khai chi n d ch tuyên truy n
và giáo d c v các k t qu quan
tr c môi tr ng nh m thông báo
cho c ng ng v tác h i c a vi c
m các vùng n c và n các
lo i th y s n b ô nhi m coliform,
ó, có các bi n pháp ng n
ng a tác ng gây ra b i n c và
th c ph m b ô nhi m.
Các xu t qu n lý d i ây c p
n nguyên nhân g c r c a s ô nhi m
c trong vùng b thành ph . Chúng s
là m t ph n c a ch ng tình qu n lý r i
ro:
a) y m nh ch ng trình thu gom
và x lý n c th i trong l u v c
sông.
b) Lo i tr vi c th i tr c ti p và gián
ti p n c th i ch a x lý vào các
th y v c.
c) Thu th p thêm d li u v ô nhi m
coliform ho c th i l ng coliform,
c fecal coliform i v i t t c
các th y v c chính; th c hi n
quan tr c nh k ch t l ng n c
và th y s n trong vùng nuôi tr ng,
cá và ng v t hai m nh v các
ch , n c bãi bi n và vùng
dành cho vui ch i gi i trí.
111
d) Th c hi n phân tích chi phí-l i ích
xác nh các hành ng can
thi p thích h p.
R i ro i v i s c kho con ng i
do kim lo i n ng và xianua
Xem xét các RQGm l n h n 1, ta th y,
có r i ro i v i s c kh e con ng i do
Fe và As trong n c gi ng à N ng. Các
i ro c c b (RQMax >1): do Hg, Pb và
CN- trong n c gi ng; do Hg và Fe trong
c sông C u ; CN- trong n c h
Xanh. D li u duy nh t v Hg t i h Xanh
cho RQ b ng 10, cho th y c n thi t ph i
ki m ch ng trong t ng lai.
t s vùng c th , c bi t là các
gi ng, có h s RQ c a các kim lo i và
xianua v t quá 1, c n c xác nh
nh m:
a) Ng n ng a vi c s d ng các
gi ng ã b ô nhi m và b o v
ng i s d ng.
b) H tr xác nh c th các ngu n
gây ô nhi m.
i v i ô nhi m do kim lo i n ng trong
c ng m, các ngu n gây ô nhi m có
th là do s xói l t nhiên, s c ng
ng, s ch y tràn ho c rò r ch t th i t
các ho t ng nông nghi p, công nghi p
và bãi rác. i v i ô nhi m do xianua,
ngu n th i có th t các nhà máy s t,
thép, ch t d o và thu c tr sâu. Vi c xác
nh các ngu n phát th i ch t ô nhi m s
giúp cho vi c xây d ng các bi n pháp
qu n lý thích h p ki m soát s vi c
th i tr c ti p hay gián ti p các ch t ô
nhi m ó.
Không có thông tin v thu c tr sâu,
nh ng khi các ho t ng nông nghi p
vùng b phát tri n m nh, thì thu c tr sâu
là m t tác nhân ti m n ng.
i các r i ro do kim lo i n ng, xianua
trong các ngu n n c c p sinh ho t,
 c bi n, n c sông, h và vi c thi u
thông tin v xianua và thu c b o v th c
t, có th a ra các khuy n ngh sau:
a) Thi t k m t ch ng trình quan
tr c môi tr ng phù h p, dài h n
quan tr c kim lo i n ng, xianua,
thu c tr sâu trong n c bi n,
trong tr m tích và mô h i s n,
trong n c m t và n c gi ng.
c ti p xúc c a con ng i i
i các tác nhân này có th c m:
xác nh b ng cách ánh giá
nhanh th i l ng kim lo i n ng,
xianua vào các sông, h và vùng
bi n ven b .
b) C n th c hi n ánh giá tác ng
a n c th i t t li n và các
ngu n n c m t b ô nhi m n
ch t l ng n c ng m.
c) C n th c hi n ánh giá tác ng
a vi c ti p xúc c a con ng i
i kim lo i n ng, xianua và các
ch t ô nhi m khác trong n c
gi ng, k t h p v i các t ch c y t
liên quan, thông qua:
i. Phân tích th ng kê t l b nh
t, t vong trong các khu v c
ô nhi m và các vùng g n v i
khu công nghi p, bãi rác, vùng
khai thác vàng, các ngu n th i
kim lo i n ng và xianua;
ii. Kh o sát ho c ph ng v n c ng
ng v nh h ng có h i n
c kh e con ng i, liên quan
n s d ng ngu n n c
ng m b ô nhi m;
iii. Kh o sát d ch t h c nh m xác
nh các vùng dân c ang
ti p xúc v i các ch t ô nhi m,
th i gian ti p xúc; và
iv. Nghiên c u ng ng sinh h c
xác nh n ng kim lo i
ng và xianua mà c th con
ng i có th ti p nh n;
112
Các thông tin nh v y c ng có th
c s d ng trong ánh tính giá
hi u qu c a các bi n pháp ki m
soát môi tr ng và s c kh e con
ng i.
Nh ng khuy n ngh khác nh m b o v
c kho con ng i kh i b nh h ng
i coliform, kim lo i n ng và các tác
nhân khác trong môi tr ng n c, bao
d) Lo i tr vi c th i tr c ti p (không
lý) n c th i sinh ho t, công
nghi p, nông nghi p và b nh vi n,
c ch t th i t nhà v sinh và
bùn l ng trong c ng rãnh
xu ng v nh, sông, b ng cách:
i. Nâng c p h th ng thoát n c
và x lý n c th i; và
ii. u t xây d ng h th ng x
lý n c th i công nghi p, b nh
vi n, khách s n, nhà hàng, các
công trình th ng m i và d
án/công trình nông nghi p.
e) Tri n khai các ch ng trình ki m
soát các ngu n th i gián ti p t
ho t ng nông nghi p, khai
khoáng, ngu n n c ch y tràn
vào các sông và v nh à N ng.
f) Hoàn thi n các bi n pháp qu n lý
và x lý ch t th i r n hi n nay
nh m ng n ng a ô nhi m ngu n
c m t, n c ng m do n c r
các bãi rác.
g) C p n c s ch cho các h gia
ình.
h) T ng c ng s h p tác và ph i
p gi a các c quan liên quan
trong vi c quan tr c các ngu n
th i công nghi p và tuân th các
tiêu chu n x th i.
 i) Hình thành các bi n pháp khuy n Bàu Tràm: u/m , CN- > Hg,
khích/không khuy n khích ng COD, BOD.
viên các doanh nghi p c i thi n Công viên 29/3: NH4-N,
ch t l ng ngu n n c th i sau u/m , > NO2-N, COD, CN-, Hg.
lý và x ph t ho c ch n ch nh Th c Gián-V nh Trung: NH4-N,
các c s vi ph m. NO2-N (n=1) > BOD, COD,
u/m .
j) H tr các n l c nghiên c u và
phát tri n kh c ph c các l Các bi n pháp qu n lý r i ro c xây
ng thông tin v : ng trên c s ánh giá chi phí-l i ích,
nh m gi m n ng các tác nhân gây r i
i. N ng các ch t ô nhi m ro trong môi tr ng, c n c xác nh và
trong môi tr ng, c bi t p x p u tiên.
trong mô sinh v t;
i ây là các hành ng xu t
ii. Giá tr ng ng ti p nh n ch t ô liên quan n các ch t ô nhi m c xác
nhi m c a c th con ng i và nh là u tiên x lý:
c tiêu th cá/ ng v t hai
nh v c a m t ng i m i a) Xác nh các ngu n chính th i
ngày, i v i các nhóm tu i u/m , ch t dinh d ng, ch t
khác nhau ph c v ánh giá r i u c , kim lo i n ng, thu c
ro s c kho con ng i; và BVTV, xianua, phenol, TSS vào
ngu n n c và c tính s óng
iii. S lan truy n, phân b và góp t m i ngu n i vào th i
phân h y ch t ô nhi m trong ng ô nhi m chung.
môi tr ng và ng ti p xúc
i ch t ô nhi m n c a con ánh giá th i l ng ô nhi m cho
ng i và h sinh thái. các ho t ng s d ng và th i
các ch t nêu trên s p x p u
R i ro i v i h sinh thái tiên các bi n pháp qu n lý.

n s p x p u tiên các ch t ô nhi m b) Xây d ng và th c hi n các k

sinh thái ã xác nh (có RQGm >1) ho ch qu n lý, ki m soát ngu n
ph c v cho qu n lý r i ro. Các ch t này th i tr c ti p và gián ti p ch t th i
m: ch a x lý th i vào môi tr ng.

c bi n: Các ho t ng công nghi p, dân

nh à N ng: Fe > Zn. sinh, y t , th ng m i, nông
Nam S n Trà Ng Hành S n: Hg nghi p và nuôi tr ng thu s n,
và CN- > d u/m và Zn. ng nh các ho t ng khác trên
bi n và trên t li n, u có th
c sông: liên quan m c khác nhau v i
Sông Cu ê: Hg > d u/m . các ch t ô nhi m, c x p vào
Sông Phú L c: phenol (n=1) > lo i u tiên trong môi tr ng n c
NH4-N, CN-, d u/m . vùng b Thành ph . Vi c th i
Sông Vu Gia: d u/m . có th là tr c ti p, nh n c th i
công nghi p ch a c x lý, th i
th ng vào các thu v c ti p nh n
ch : ho c là gián ti p, nh xianua ho c
m Rong: d u/m , NH4-N, DO > thu ngân t các ho t ng khai
BOD, COD. thác vàng, hay thu c tr sâu t

113
 ho t ng nông nghi p, do các
dòng ch y tràn a vào các th y
c.
n c ng c các bi n pháp ki m
soát vi c th i tr c ti p và gián ti p
ch t th i vào môi tr ng, nh yêu
u các c s công nghiêp, b nh
vi n, khách s n, nhà hàng, kinh
doanh th ng m i và các d
án/công trình nông nghi p có
h th ng x lý ch t th i; xây
ng các tr m x lý n c th i t p
trung trong các khu công nghi p;
hoàn thi n h th ng thu gom và x
lý n c c ng; hoàn thi n ph ng
pháp qu n lý và x lý ch t th i
n; áp d ng các mô hình nuôi
tr ng h i s n thân thi n v i môi
tr ng; và th c hi n ch ng trình
giám sát, nh m h n ch tác ng
a các ch t ô nhi m t các ho t
ng nông nghi p, khai khoáng và
các ho t ng khác trên t li n.
Các v n b n lu t pháp và qui nh
ên hành c ng c n c c ng c
và chính sách khuy n khích các
ngành khác nhau tham gia b o v
môi tr ng c n c xây d ng.
c) Xây d ng ch ng trình quan tr c
phù h p dài h n i v i các ch t ô
nhi m.
n xây d ng m t ch ng trình
quan tr c liên t c, có th theo dõi
thay i c a n ng ch t ô
nhi m, c xác nh là u tiên và
phát hi n các ch t ô nhi m h
tr ng. ánh giá r i ro òi h i d
li u ph i có tin c y, tính chính
xác và có kh n ng so sánh
Các thông tin y cho vi c
ánh giá phân b r i ro theo không
gian và th i gian s nâng cao giá
tr c a ánh giá r i ro trong công
tác qu n lý. Ch ng trình quan
tr c c n c thi t k phù h p v i
nhu c u v d li u dùng cho ánh
giá r i ro và cho phép t o ra thông
tin h u ích, a ra các xu t liên
quan n các hành ng qu n lý
môi tr ng. Ch ng trình quan
tr c c n m b o a ra cd
li u có chính xác cao, thông
qua vi c áp d ng qui trình m
o ch t l ng và ki m soát ch t
ng (QA/QC) trong quá trình l y
và phân tích m u.
y d) Trên c s các ho t ng ang
tri n khai à N ng, c n xác nh
m quan tr ng c a các thông s
thu c các l h ng thông tin, c
xác nh trong ánh giá r i ro,
a vào Ch ng trình Quan tr c
Môi tr ng.
Không có d li u i v i fecal
coliform, PAHs, PCB, các hoá ch t
u c và có r t ít thông tin v kim
lo i n ng, thu c tr sâu, xianua và
phenol. Không có d li u v các
ch t ô nhi m trong tr m tích và
trong mô h i s n. Trên c s các
ho t ng hi n t i trong vùng d
án (ý nói v các ngu n ô nhi m), ý
ngh a c a vi c quan tr c các thông
nói trên c n c ánh giá và
các v trí l y m u mang tính chi n
c, các thành ph n môi tr ng
(nh n c, tr m tích, mô h i s n)
và công c quan tr c c n c
xác nh. Vi c a vào trong
ch ng trình quan tr c các tác
nhân quan tr ng c n c phân
tích. Nhu c u b sung thông tin
xây d ng m i quan h gi a n ng
ch t dinh d ng, s n hoa
th c v t phù du và hàm l ng DO
th p các khu v c c th , c n
c xem xét.
c.
e) Thi t l p các giá tr ng ng thích
p, trên c s các d li u khoa
c.
ánh giá r i ro không th th c
hi n i v i m t s thông s khi có
li u nh ng thi u giá tr ng ng
(PNEC). Trong TCVN còn thi u
114
 các giá tr ng ng i v i ch t
dinh d ng và COD trong n c ánh giá nhanh, v i vi c s d ng
bi n; N ng, P ng và PO4-P trong li u liên quan t i vi c th i ch t
c sông, h và n c ng m; DO ô nhi m và các c m c tính
và COD trong n c ng m; fecal sinh thái c a ch t ô nhi m, c n
coliform và thu c b o v th c v t c xây d ng tính rui ro môi
trong các ngu n n c nói chung. tr ng.
Trong tiêu chu n 505-1995/BYT
a B Y t , không có giá tr i các xu t khác nhau v vi c
ng ng i v i coliform trong o t n tài nguyên và b o v môi tr ng
c gi ng. i v i NO2-N, NO3-N bi n và ven b nói trên, c n l u tâm n
và PO4-P trong n c bi n, các giá t s ho t ng sau (do t m quan tr ng
tr trong tiêu chu n ch t l ng a chúng trong qu n lý các v n môi
c bi n c a ASEAN ã c tr ng vùng b ):
d ng. Các giá th ng ng phù
p c n c xây d ng ánh Phân vùng s d ng t ng h p t -
giá r i ro sinh thái do các tác nhân c
này gây ra. Tính phù h p c a các
giá tr ng ng c a các thông s ts v n v s d ng tài nguyên,
khác nhau trong tr m tích c ng sinh c nh và các r i ro i v i s c kho
n c xác nh cho ánh giá con ng i, h sinh thái ã xác nh c
i ro trong t ng lai, khi có d có liên quan n vi c s d ng các vùng
li u. t ven bi n và bi n ven b hi n nay t i
à N ng, c bi t, khi kinh t phát tri n
f) Xây d ng mô hình d báo phân nh trong nh ng n m g n ây. V i ti m
và lan truy n các ch t ô nhi m ng phát tri n ó, c n thi t l p s
h tr cho vi c ra quy t nh. phân vùng s d ng t ng h p vùng b , k t
p v i vi c t ng c ng th ch liên
Do h n ch v d li u liên quan quan, nh m gi m mâu thu n s d ng tài
n kim lo i n ng, xianua, và thi u nguyên trên t và trên bi n, thúc y
li u v thu c b o v th c v t, vi c s d ng tài nguyên theo ti m n ng
phenol, có th ph i c n xây d ng a t ng vùng, ng n ng a các tác ng
mô hình d báo n ng c a t l i t i h sinh thái và s c kho con
chúng trong môi tr ng, ph c v ng i.
vi c xây d ng các ch ng trình
qu n lý liên quan. i v i d u/m , Ch ng trình quan tr c môi tr ng
n có m t mô hình n gi n t ng h p
xác nh th i l ng t các ngu n
trên t li n và trên bi n. M t mô Báo cáo ánh giá r i ro ban u ã ch
hình tính toán t i l ng các ch t ra các v n u tiên, các l h ng thông
u c và dinh d ng và tác ng tin v tài nguyên, sinh c nh và các tác
a n ng DO th p c ng c n nhân r i ro ti m tàng quan tr ng, c ng
c xây d ng. nh các nhu c u quan tr c nh m ánh giá
tác ng môi tr ng do ho t ng c a
Mô hình d báo có th c dùng con ng i và hi u qu c a các ho t ng
xác nh các ngu n chính th i qu n lý trong vi c kh c ph c các tác ng
ch t dinh d ng, ánh giá m c t l i. M t ch ng trình quan tr c t ng
ô nhi m i v i các ph ng án p ít t n kém và có hi u qu , do v y, c n
ki m soát ô nhi m khác nhau, c xây d ng, h ng vào:
ho c ánh giá m c ô nhi m
phát sinh t các d án xu t.

115
 a. Gi i quy t các v n u tiên và
nh ng l h ng thông tin ã xác
nh trong báo cáo ánh giá r i ro;
b. T p h p các n l c và ngu n l c
a các c quan liên quan vào
ng l i quan tr c;
c. T ng c ng vi c trao i và t ng
p thông tin thông qua m ng l i
chia s thông tin;
d. T ng c ng n ng l c k thu t cho
a ph ng v thi t b l y m u,
phân tích hi n tr ng và ngu n
nhân l c; và
e. C ng c m i liên k t gi a quan
tr c môi tr ng và qu n lý môi
tr ng thông qua vi c áp d ng
khung ánh giá r i ro/qu n lý r i
ro.
Ch ng trình quan tr c môi tr ng
dài h n này c n t ng h p vi c quan tr c
các ch t ô nhi m u tiên, s c kh e con
ng i, tình tr ng tài nguyên và sinh c nh.
Các thành ph n quan tr ng khác c a
ch ng trình bao g m quan tr c n c
th i công nghi p t i ngu n và quan tr c
ch t l ng n c ng m g n các khu công
nghi p.
ut môi tr ng
t qu ánh giá r i ro cho th y c n
xây d ng các chi n l c, ch ng trình
hành ng dài h n nh m gi i quy t các
n môi tr ng liên quan n n c
th i, ch t th i r n và ch t th i công
nghi p, nguy h i, chú ý n nhu c u v
các d ch v và ti n ích môi tr ng, trong
ó có công ngh s ch, nh m t ng tr ng
kinh t , nh ng không hy sinh môi tr ng.
Các d ch v c n thi t cho vi c qu n lý
n v ng môi tr ng t i à N ng bao
m các d ch v v x lý n c th i công
116
nghi p, qu n lý ch t th i nguy h i, qu n lý
ch t th i r n t ng h p và h th ng thoát
c Thành ph . Ngoài vi c m b o
qu n lý b n v ng môi tr ng, các ho t
ng này còn t o ra c h i u t môi
tr ng, t ng thu nh p và t o vi c làm.
Tuy nhiên, nh ng d án liên quan s òi
i s u t l n v kinh phí và công
ngh , và c n nh ng ti p c n sáng t o
thu hút s tham gia c a các nhà u t
trong vi c ng n ng a ô nhi m và b o t n
tài nguyên bi n.
Phân tích chi phí - l i ích
Vi c xây d ng các ch ng trình qu n
lý òi h i xác nh chi phí và l i ích i v i
các chi n l c qu n lý khác nhau và các
ho t ng liên quan n các tác ng môi
tr ng. V n này r t c n thi t i v i
các nhà qu n lý khi xem xét các d án
i t i vùng b à N ng,
H p tác và ng c ng th ch
h p tác gi a các c quan qu n lý,
tr ng i h c, trung tâm/vi n nghiên
u, UBND các qu n/huy n, c ng ng
a ph ng, t ch c phi chính ph và các
nhà u t , có vai trò quan tr ng i v i
các ch ng trình qu n lý môi tr ng t i
vùng b à N ng và ph i c c ng c .
c bi t, vi c t ng c ng th ch cho các
quan, ban, ngành nh m th c hi n k
ho ch phân vùng s d ng t ng h p vùng
, ch ng trình quan tr c t ng h p môi
tr ng và u t môi tr ng, r t c n
thi t, nh m duy trì các ho t ng nói trên.
Vi c ánh giá và hoàn thi n các chính
sách, qui nh, quy trình và n ng l c th c
hi n trong s d ng tài nguyên và b o v
môi tr ng c ng òi h i nhi u n l c h p
tác c a các c quan, t ch c nói trên.
 TÀI LI U THAM KH O
1. ADB (Ngân hàng phát tri n Châu Á),
1990. ánh giá r i ro môi tr ng: S
không ch c ch n trong ánh giá tác
ng môi tr ng (Trang 7), Ngân
hàng phát tri n Châu Á, Manila, Phi-
lip-pin, 182 trang.
2. ASEAN (Hi p h i các qu c gia ông
Nam Á), 2003, Tiêu chu n ch t l ng
c bi n khu v c ASEAN,
http://www. aseansec.org/14541.htm.
Tháng 7, 2003
3. B KHCN&MT, 1995. Tiêu chu n ch t
ng n c bi n ven b (TCVN 5943-
1995).
4. B KHCN&MT, 1995. Tiêu chu n ch t
ng n c m t (TCVN 5942-1995)
5. B KHCN&MT, 1995 Tiêu chu n ch t
ng n c ng m (TCVN 5944 -
1995).
6. B KHCN&MT, 1995. Tiêu chu n ch t
ng n c th i công nghi p (TCVN
5945 - 1995).
7. B Thu s n, 1996. Tài nguyên bi n
Mi n Trung.
8. B Thu s n, 1996. Tài nguyên thu
n Vi t Nam.
9. B Y t , 1991. Tiêu chu n t m th i v
c sinh ho t.
10. Công ty Môi tr ng ô th , 1997. D
án thoát n c và v sinh môi tr ng
thành ph à N ng - K t qu quan
tr c môi tr ng trong Báo cáo ánh
giá tác ng môi tr ng t 1994
1997.
11. Chi c c Ki m lâm, B Thu s n, 1990-
2000. Báo cáo t ng h p ki m lâm
hàng n m.
12. Chi c c Th ng kê à N ng, 2001.
Niên giám th ng kê 2000.
13. C c Th ng kê, 2001. Niên giám th ng
kê thành ph à N ng n m 2000.
117
14. Fairman R., Mead C.D. và Williams
W.P., 2001. ánh giá r i ro môi
tr ng Cách th c, kinh nghi m và
các ngu n thông tin, http://service.
eea.eu.int/envirowindows/chapter1h.s
html (tháng 3, 2001).
15. IUPAC (International Union of Pure
and Applied Chemistry), 1993. Các
thu t ng hoá ch t trong c t sinh
c (Các khuy n ngh c a IUPAC,
1993), V n phòng u ban hoá ch t
c h c, http://www.sis.nlm.nih.gov/t.
htm (ngày 5/4/ 2001).
16. MPP-EAS, 1999a. ánh giá r i ro môi
tr ng: H ng d n th c hành i v i
sinh thái nhi t i - Báo cáo K
thu t MPP-EAS s 21 Qu môi tr ng
toàn c u/Ch ng trình Phát tri n Liên
hi p qu c/ T ch c Hàng h i Th gi i
ng n ng a và qu n lý môi tr ng
các bi n ông á, Quezon City, Phi-lip-
pin, 88 trang.
17. MPP-EAS, 1999b. Eo bi n Malacca:
ánh giá r i ro chi ti t, Báo cáo K
thu t s 23/ PEMSEA Báo cáo K
thu t s 1 Qu môi tr ng toàn
u/Ch ng trình Phát tri n Liên hi p
qu c/ T ch c Hàng h i Th gi i v
ng n ng a và qu n lý môi tr ng các
bi n ông Á, Quezon City, Phi-lip-pin,
89 trang.
18. PEMSEA, 2001. Báo cáo ánh giá r i
ro môi tr ng V nh Manila.
19. Ph m V n Th m, Võ S Tu n, 1998.
Các c tính hoá h c môi tr ng và
i quan h gi a chúng và s suy
thoái san hô trong v nh Nha Trang.
20. S KHCN&MT & VCEP (D án môi
tr ng Vi t Nam - Canada), 1997-
1998a. K t qu quan tr c môi tr ng
nh à N ng.
21. S KHCN&MT & VCEP (D án môi
tr ng Vi t Nam-Canada), 1997-
1998b. K t qu quan tr c bàu Tràm.
22. S KHCN&MT & VCEP (D án môi 36. Suter G.W., 1998. ánh giá h i c ,
tr ng Vi t Nam-Canada), 1997- quan tr c sinh thái và d ch t sinh thái,
1998c. Báo cáo k t qu quan tr c Ch ng 7. Trong: Calow. P: S tay
sông Cu ê. ánh giá và Qu n lý r i ro Môi tr ng,
Blackwell Science, Oxford, UH.
23. S KHCN&MT và C c Môi tr ng.
t qu quan tr c môi tr ng - 37. Trung tâm Khoa h c và t nhiên qu c
Ch ng trình quan tr c qu c gia và gia, 1997. Báo cáo k t qu H i th o
a ph ng. sinh thái môi tr ng bi n qu c gia.
24. S KHCN&MT, 1995-1998. Báo cáo 38. UNEP-IE (Ch ng trình môi tr ng
Hi n tr ng môi tr ng Thành ph , liên hi p qu c Công nghi p và môi
1999. tr ng), 1995. Các công c qu n lý
môi tr ng: Nhân t và minh h a,
25. S KHCN&MT, 1999. Báo cáo Hi n
Công nghi p và môi tr ng, 19:3-10.
tr ng môi tr ng thành ph , 2000.
39. UNEP-IETC (Ch ng trình môi
26. S KHCN&MT, 2000. Chi n l c môi
tr ng liên hi p qu c - Trung tâm
tr ng à N ng, 2001.
công ngh môi tr ng qu ct ), 1996.
27. S KHCN&MT, 2000. H s môi ánh giá r i ro môi tr ng i v i các
tr ng vùng b thành ph à N ng, thành ph phát tri n b n v ng - Báo
1995-2000. cáo k thu t s 3, Ch ng tình môi
tr ng liên hi p qu c - Trung tâm
28. S KHCN&MT, 2000. Báo cáo Hi n
tr ng môi tr ng Thành ph , 2001. công ngh môi tr ng qu c t ,
Osaka/Shiga, Nh t B n, Trang 57.
29. S KHCN&MT, 2001. Nhu c u thông
tin v qu n lý t ng h p vùng b thành 40. USEPA (C quan B o v Môi tr ng
ph à N ng. ), 1997, 1998. H ng d n ánh giá
i ro h sinh thái: EPA/630/R-95/002F
30. S KHCN&MT, 2001. Báo cáo ánh Di n àn ánh giá r i ro US-EPA,
giá tác ng môi tr ng c a các c Washington, DC.
công nghi p, d án trên a bàn
thành ph à N ng t 1997-2001. 41. USEPA (C quan B o v Môi tr ng
), 1997. H ng d n ánh giá r i ro
31. S KHCN&MT, 2001. Ch ng trình sinh thái: Ti n trình thi t k và t
lý h u qu môi tr ng do l l t và ch c ánh giá r i ro EPA540-R-91-
ng c ng kh n ng ng c u l l t 006 OSWER 9285,7-25 PB97-963211
trên a bàn thành ph à N ng . Ch t th i r n và S áp ng k p th i
32. S KHCN&MT, 2001. K t qu quan US-EPA, Washington, DC.
tr c môi tr ng t các báo cáo công 42. USEPA (C quan B o v Môi tr ng
tác b o v môi tr ng nh k c a c ), 2000, Tóm t t tiêu chu n ch t
công nghi p. ng n c bi n c a USEPA, C
33. S Thu s n Nông Lâm, 1989. Báo quan B o v Môi tr ng M :
cáo k t qu nghiên c u môi tr ng http://www.epa.gov/OWOW/NPS/sec3
bi n. 01tech/table3.gif. Tháng 7, 2000.

34. S Thu s n Nông Lâm, 2000. Báo 43. Vi n H i d ng h c H i Phòng, 1997.

cáo t ng k t phát tri n kinh t iv i tài khoa h c, k thu t 06-07.
ngành thu s n giai n 1996-2010 44. Vi n H i D ng h c Nha Trang, 1999.
thành ph à N ng. t qu kh o sát môi tr ng bi n
35. S Thu s n Nông Lâm, 2001. Báo Qu ng Nam - à N ng (1994-1997).
cáo ho t ng thu s n hàng n m t
1997-2001.

118
 THU T NG

a các nh h ng và s p x p u
M c úng n - c ph n ánh giá
tiên cho các v n môi tr ng.
tr th c c a phép o.
N ng - ng c a m t ch t trong môi
n h h ng sinh thái b t l i - Thay i
tr ng, c tính theo kh i l ng
không mong mu n, nh thay i các
(mg/kg), th tích (ml/L), ho c s
c tr ng trong c u trúc và ch c
ng (ppm).
ng c a h sinh thái ho c các
thành ph n c a h . Vi c ánh giá
tính b t l i có th tính n ki u, m c Ch t gây ô nh i m c n quan tâm - Ch t
và qui mô c a tác ng c ng nh c phát hi n t i m t khu v c nguy
kh n ng ph c h i c a h sinh thái. i có kh n ng gây tác ng b t l i
lên i t ng sinh thái ti p nh n b i
Tác nh ân - M t th c th v t lý, hoá h c,
ng , s phân b và do cách
sinh h c, có th gây ra tác ng b t
th c gây c c a nó.
i.
Ch th ánh g iá - bi u th hi n giá
Tính t ng ng/t ng quan -
tr môi tr ng c n b o v , c xác
gi ng nhau trong quan h gi a bi n
nh b i th c th sinh thái và các
c l p và bi n ph thu c c a hai b
thu c tính c a nó.
bi n s , khi cùng thay i
S suy thoái - S bi n i c a h p ch t
Thu c tính - Tính ch t ho c c mc a
u sang h p ch t có ch a ít
th c th sinh thái. Thu c tính là m t
nguyên t các-bon h n.
thành ph n c a ch th t cho ánh
giá. S nhi u lo n - M t hay m t lo t s ki n,
phá v h sinh thái, qu n xã hay
Qu n xã sinh v t áy - Qu n xã sinh v t
qu n th và làm thay i ngu n tài
trú ng d i áy ao, h , sông
nguyên, n n ho c môi tr ng v t lý.
ho c bi n.
H sinh thái - Qu n th s ng và môi
Tích lu sinh h c - Thu t ng chung, mô
tr ng không vô sinh trong m t
quá trình mà hoá ch t c tích
vùng và th i gian nh t nh, g m
lu vào c th sinh v t do ti p xúc
các m i quan h gi a các thành
tr c ti p v i ch t ô nhi m ho c tiêu
ph n s ng và không s ng v m t
th th c n có ch t ô nhi m.
hoá, lý và sinh h c.
Tích t sinh h c - Quá trình, trong ó có
tích t m t hóa ch t tr c ti p t
ánh g iá nh h ng - t thành ph n
môi tr ng ti p xúc vào c th sinh
a phân tích r i ro, liên quan n
t.
vi c nh l ng hóa s gia t ng t n
Qu n xã - T p h p các qu n th c a các su t và c ng c a tác ng khi
loài khác nhau trong m t vùng và gia t ng s ti p xúc v i tác nhân.
t kho ng th i gian nh t nh.
ánh giá r i ro môi tr ng - Là ánh
giá kh n ng mà u ki n môi
ánh giá so sánh r i ro - Là quá trình s tr ng do con ng i t o ra có th
ng ph ng pháp phân tích gây h i cho i t ng. ánh giá r i
chuyên môn ánh giá m c ro môi tr ng bao g m vi c tính

119
 toán kh n ng gây h i c a các tác M c nh h ng b t l i th p nh t có
nhân có ngu n g c t các ho t ng th quan sát c (L OAEL) - c
a con ng i n s c kh e con nh h ng th p nh t c a tác
ng i và h sinh thái. nhân, c ánh giá qua thí nghi m
c t ho c kh o sát th c a v
ánh giá ti p xúc - Là m t thành ph n
sinh h c, n các sinh v t b ti p
a phân tích r i ro, cho phép l ng
xúc, so v i các sinh v t không b ti p
hoá m c phát th i, xác nh
xúc trong vùng tham kh o.
ng truy n và t c di chuy n
hoá ch t trong môi tr ng, c ng Ch th ánh giá - o c- c tính
nh s bi n i ho c phân h y c a sinh thái có th o l ng c, liên
hoá ch t, nh m c tính n ng quan n các giá tr ã c ch n
/li u l ng c a nó, mà h th ng nh là ch th t t cho vi c ánh giá.
có th b tác ng. Ch th ánh giá - o c,
th ng c bi u th qua k t qu
Ti p xúc/l di n - S ti p xúc, i m t
ng k t th ng kê hay s h c các
a i t ng v i tác nhân, ví d
quan sát a ra s o, Ch th
nh c a m t h sinh thái ho c m t
ánh giá - o c có th là ch th
sinh v t v i m t hóa ch t.
o tác ng hay o ti p xúc.
S t ruy n ch t qua chu i th c n - Quá
Qu n th - T p h p các cá th c a cùng
trình mà v t ch t trong mô c a c
t loài phân b trong m t khu v c
th sinh v t b c dinh d ng th p
và kho ng th i gian nh t nh.
c chuy n qua ng th c n
vào c th sinh v t b c dinh ch ính xác - M c th ng nh t c a
ng cao h n. các phép o riêng l .
Sinh c nh - Là n i mà m t cây hay m t N ng môi t r ng c t ính ho c d
con s ng, th ng c c tr ng báo (EC) - ng c tính/d báo
i d ng loài u th và các c a m t ch t, mà các sinh v t b ti p
m v t lý. xúc, có th t n trong môi
tr ng, .
Xá c nh nguy h i - Là xác nh các nh
ng b t l i mà m t ch t v n t nó nh h ng s c p - Là nh h ng tr c
có kh n ng gây ra, ho c trong m t ti p c a tác nhân n m t thành
tr ng h p, là ánh giá m t tác ph n c a h sinh thái, mà không
ng c th . Nó bao g m vi c xác qua nh h ng n các thành ph n
nh các i t ng và u ki n ti p khác.
xúc.
ánh giá d báo r i ro - ánh giá r i ro
M i ngu y h i - Kh n ng mà v t ch t có có th x y ra trong t ng lai do m t
th gây ra t n th t ho c nh h ng hay nhi u tác nhân ch a c th i
t l i trong nh ng u ki n c th . vào môi tr ng ho c do các u
ki n trong t ng lai, c t o ra b i
T l tiêu th - Là t l mà sinh v t tiêu th
các tác nhân hi n t i.
th c n, n c, ho c các ch t khác
t, tr m tích). T l tiêu th th ng Khu v c tham kh o / i ch ng - Khu
c bi u di n b ng n v kh i c không b ô nhi m, dùng so
ng ho c th tích trên th i gian sánh v i các n i b ô nhi m trong
(kg/ngày, l/ngày). ho t ng quan tr c môi tr ng.
LC50 - ng c tính b ng bi u
ho c qua th ng kê, b ng n ng M u i di n - u n hình ho c m u
làm ch t 50% t ng s cá th trong c tr ng, có th cung c p các k t
u ki n ti p xúc ã xác nh. qu phân tích, t ng ng v i ch t

120
 ng hay u ki n môi tr ng th c c, ...). Trong th c t , các ph m
c a i t ng ti p nh n ch t ô trù chính th hi n trong bi u này
nhi m. m các ho t ng kinh t - xã h i
(ngu n), các tài nguyên, và sinh
ánh g iá h i c r i ro - ánh giá m i
nh ( i t ng), các m i nguy h i
quan h nhân qu gi a các tác ng
và các nh h ng i v i v n
sinh thái quan sát c v i các tác
kinh t . ôi khi, các ng truy n
nhân trong môi tr ng.
i ro c xem nh là mô hình
ánh giá r i ro - Là quá trình, bao g m nh n th c, mô t r i ro ti m tàng i
t s hay toàn b các n i dung sau i h sinh thái và các thành ph n
ây: xác nh s nguy h i, ánh giá a chúng, c ng nh các m i quan
nh h ng, ánh giá ti p xúc và c gi a các ch th ánh giá, và
tr ng hóa r i ro. ó là s xác nh ch th o c v i các ph ng án
và nh l ng r i ro phát sinh t vi c ti p xúc.
d ng ho c xu t hi n c a m t hoá
R i ro - Là xác su t c a m t tác ng b t
ch t nào ó, bao g m vi c xác nh
i lên con ng i hay môi tr ng do
các m i quan h gi a m c ti p
ti p xúc v i m t ch t. Nó th ng
xúc v i li u l ng gây ph n ng và
bi u di n xác su t x y ra tác ng
xác nh s cá th c a i t ng.
có h i, t c là t s gi a s l ng cá
ánh giá r i ro có th ti n hành
th b nh h ng và t ng s cá th
các m c khác nhau t ánh giá
ti p xúc v i tác nhân gây r i ro.
mang tính nh tính (do tình tr ng s
li u h n ch ) cho n ánh giá nh M u - Ph n c a m t ch t dùng phân
ng (khi thông tin cho tính toán tích ho c ki m tra; ph n v t ch t l a
xác su t). ch n ho c thu th p t m t t p h p
n h n c a nó.
c tr ng hóa r i ro - Là m t b c
trong quá trình ánh giá r i ro khi Tác ng s c p - Tác ng c a tác
các k t qu c a ánh giá ti p xúc (ví nhân lên các thành ph n sinh thái
nh PEC, l ng tiêu th hàng ph , qua ó ó tác ng t i
ngày) và ánh giá nh h ng (ví d thành ph n quan tâm.
nh PNEC, NOAEL) c so sánh
Tr m tích - H t v t ch t n m d in c.
i nhau. N u có th , s phân tích
tính không ch c ch n s c th c Ngu n - M t th c th hay hành ng mà
hi n, và r i ro s c tính c khi a vào ho c tác ng lên môi
tính ch c ch n ó có th l ng hóa. tr ng b i m t hay nhi u tác nhân
hóa, lý hay sinh h c.
Phân lo i r i ro - Xác nh m c r i ro
quy t nh r i ro nào c n gi m Loài - Nhóm sinh v t, th c hi n hay có
thi u. Nó bao g m vi c nghiên c u kh n ng giao ph i và sinh , trong
nh n di n r i ro và s cân b ng cách ly v i t t c các nhóm khác;
gi a r i ro và l i ích c a vi c gi m nhóm phân lo i c a các cá th có
thi u nó. hình thái gi ng nhau; c p phân lo i
ng d i gi ng.
ng tru y n r i ro ( ng ti p xúc) -
trình bày b ng bi u quá trình Nhân t gây áp l c ( ng ngh a v i tác
mà các tác nhân ti p xúc v i các i nhân) - M t th c th v t lý, hoá h c,
ng. Trong bi u này, m i sinh h c, có th gây tác h i.
ng ti p xúc m ngu n, m và N ng ng ng - Là giá tr n ng , mà
cách ti p xúc. N u m ti p xúc trên nó, tác ng có th x y ra, và
khác ngu n ti p xúc, thì c n xem xét i nó tác ng không x y ra.
môi tr ng ti p xúc (không khí,

121
L ng t iêu th ch u c m i ngày tiên, loài n c t o ra b c dinh
(TDI) - Giá tr t ng ng v i ng th hai).
ng tiêu th hàng ngày có th
S không ch c ch n - S hi u bi t
ch p nh n c i v i m t ng i,
không y v tr ng thái hi n t i
quy nh b i các h i hay t ch c
ho c t ng lai c a h th ng ang
(nh C quan qu n lý d c ph m
xem xét; m t thành ph n c a ánh
và th c ph m, T ch c Y t Th
giá r i ro liên quan n s hi u bi t
gi i, U Ban khoa h c H i ng
không y v m c nguy h i
Châu âu v th c ph m). Nó c
ho c s phân b theo không gian và
bi u th b ng mg/ng i và th ng
th i gian c a m t (các) y u t /v n
c s d ng cho các ch t ô nhi m
nào ó .
th c ph m.
S h p th - Quá trình mà v t ch t c
B c dinh d ng - S phân lo i theo
chuy n vào ho c lên c th sinh v t.
ch c n ng trong qu n th , d a trên
các m i quan h theo chu i th c n
(ví d : th c v t trên c n và d i
c t o ra b c dinh d ng u

122
PH L C

123
Ph l c 1. Danh m c các bi n, h , sông trong Thành ph

Bi n:
• V nh à N ng
• Bi n ven b Nam S n
Trà Ng Hành S n
:
• Công viên 29-3
• Xanh
• Rong
• Th c Gián- V nh Trung
• Tràm
Sông:
• Cu ê
• Hàn
• Phú L c
• Vu Gia

124
Ph l c 2. ánh g iá h i c r i ro: tóm t t kh n ng r i ro
Tóm t t kh n ng gây suy gi m tài nguyên b i các tác nhân ã xác nh

Không
Tài t có kh Có kh Có th có kh
có kh Không bi t
nguyên ng ng ng
ng
Nuôi tr ng - DO - D u/m
th y s n - Kim lo i n ng
- Coliform
- BOD, COD
- TSS
- Ch t dinh
ng
ng v t - S nb n
ng - Cháy r ng
- Gi m di n
tích r ng
- a vào
các lo i
ng v t l

125
 Tóm t t kh n ng gây suy gi m sinh c nh b i tác nhân ã xác
Sinh t có kh n ng
nh
Bãi cát - Xây d ng công trình
t - San lâp
ng p - Khai thác cát
c - Phá r ng
- Ô nhi m
ng - Phá r ng làm nông nghi p
- Ch t cây b t h p pháp
- Cháy r ng
- Phát tri n du l ch
Các thu t ng trên
Có kh n ng - D a vào s hi u bi t v
c ti p xúc v i tác nhân và ho c
là n ng ng ng tác ng ã
thi t l p (tiêu chu n s d ng trong
ánh giá d báo), ho c là các b ng
ch ng khác (s n l ng thu ho ch,
hành ng gây suy gi m quan sát
c t i hi n tr ng), tác nhân
xem là có kh n ng gây suy gi m n
ngu n tài nguyên/sinh c nh.
Có th - D a vào thông tin có c v
c ti p xúc và nh h ng, tác
nhân này không th b lo i kh i danh
sách các tác nhân không gây suy
gi m ngu n tài nguyên/sinh c nh.
Không có kh n ng - D a vào thông tin
có c v m c ti p xúc và nh
ng, tác nhân này không có kh
ng gây suy gi m ngu n tài nguyên.
Tuy nhiên, các tác nhân lo i này có
th có nh h ng gián ti p n tài
nguyên/sinh c nh. Ví d : b n thân
ch t dinh d ng không gây tác h i t i
sinh v t áy (tác nhân thu c lo i
không có kh n ng), nh ng ch t dinh
ng t ng s làm t ng n ng su t s
nh
Có kh Có th có kh Không có Không
ng ng kh n ng bi t
- ào x i, san l p
- Phá r ng
c gi i thích d i ây:
p (n hoa t o), do ó làm gi m DO,
và nh v y có kh n ng gây tác h i
c n ng v t áy.
Không bi t - Không có thông tin v
c ti p xúc và/ho c nh h ng,
ánh giá là tác nhân này có gây ra
c suy gi m n ngu n tài nguyên, sinh
nh hay không.
ng tóm t t các kh n ng nêu trên c
xây d ng trên c s các k t qu c a ánh
giá h i c r i ro (b ng ra quy t nh), c a
ánh giá d báo r i ro do các tác nhân
khác nhau, nêu trong ph n ánh giá so
sánh r i ro ( i v i n c và tr m tích),
các quan sát tr c ti p t i hi n tr ng (ví
s phá ho i cây ng p m n c a côn
trùng) và các thông tin v m c c a các
ho t ng h u th c c a con ng i (thu
ho ch, ch t phá, ...). i v i tài nguyên
th y s n, các loài hai m nh v , ng v t
áy, c và rong/t o bi n c coi là có
ti p xúc c v i n c và tr m tích. iv i
cây ng p m n, s ti p xúc c xem ch
u là v i tr m tích, trong khi ó, i v i
san hô và th c v t phù du - ch y u v i
c.
126
Ph l c 3. Ngu n thông tin s d ng cho ánh giá ban u r i ro môi
tr ng vùng b thành ph à N ng

ánh giá h i c r i ro

Tài nguyên Tài li u

/sinh c nh
i s n và • H s môi tr ng vùng b thành ph à N ng (S KHCN&MT, 2000)
th y s n • Báo cáo c a ngành Th y s n-Nông-Lâm (S TSNL, 1997 - 2001)
nuôi tr ng
Th c v t • Báo cáo nghiên c u s thay i thành ph n loài, m t và sinh kh i
phù du th c v t phù du trong vùng bi n Qu ng Nam à N ng (S
KHCN&MT, 1990)
San hô • WWF (1994)
• K y u h i th o Nhu c u thông tin cho qu n lý t ng h p vùng b
(HIO, 1997)
• Nh ng hi u bi t ban u v san hô trong vùng b à N ng (Võ S
Tu n, 2000)
bi n, b • Nhu c u thông tin cho qu n lý t ng h p vùng b thành ph à N ng
á, ng v t (HIO, 1997)
áy m m
Bãi cát • H s môi tr ng vùng b thành ph à N ng (S KHCN&MT, 2000)
• án kh c ph c h u qu môi tr ng do l l t và nâng cao n ng l c
ng phó l l t cho thành ph à N ng, 2000
• K y u h i th o Nhu c u thông tin cho qu n lý t ng h p vùng b
(HIO, 1997)
• Chi n l c b o v môi tr ng thành ph à N ng n 2010 (S
KHCN&MT, 2001)
t ng p • Báo cáo Hi n tr ng môi tr ng thành ph à N ng (1995 - 2001) (S
c KHCN&MT, 2001)
• K ho ch khai thác cát sông à N ng, (S CN, 2000)
• Quy ho ch s d ng ao h n i thành à N ng (S KHCN&MT, 2001
ng • Báo cáo hàng n m ngành Thu s n - Nông -Lâm, 1990 - 2000
• Lu n ch ng KTKT, môi tr ng, v n hoá khu Nam H i Vân (Chi c c
Ki m Lâm, 1990)
• Báo cáo hi n tr ng MT và gi i pháp BVMT khu du l ch Bà Nà, D án
khu b o t n thiên nhiên Bà Nà - Núi chúa (S KHCN&MT, 2001)
• u tra khu h ng th c v t và nhân t nh h ng, xu t ph ng
án b o t n Khu thiên nhiên bán o S n trà ( i h c à N ng, 1997)
• Lu n ch ng KTKT Khu b o t n thiên nhiên bán o S n Trà (Chi c c
Ki m Lâm, 1986)

127
 ánh giá d báo r i ro
Thông s Ngu n MEC Ngu n PNEC
Ch t dinh d ng
c bi n C c MT, S KHCN&MT, 1995 - 2001 VCEP, 1997 TCVN 5943 - 1995
1998, a. Tiêu chu n ch t l ng n c bi n
ASEAN (ASEAN, 1999)
c sông C c MT, S KHCN&MT, 1995 - 2001 VCEP, 1997 TCVN 5942 - 1995
1998, c Tiêu chu n c a Phi-lip-pin (DAO 34)
ch S KHCN&MT, 1995 - 2001, VCEP, 1997 1998, b TCVN 5942 - 1995
Tiêu chu n c a Phi-lip-pin (DAO 34)
c gi ng S KHCN&MT, 1995 - 2001 505/BYT - 1995,TCVN 5944 - 1995
DO/BOD/COD
c bi n C c MT, S KHCN&MT, 1995 - 2001 VCEP, 1997 TCVN 5943 - 1995, Tiêu chu n
1998, a, Trung Qu c lo i IV
c sông C c MT, S KHCN&MT, 1995 - 2001 URENCO, TCVN 5942 - 1995
1997
ch S KHCN&MT, 1995 - 2001, VCEP, 1997 1998, b TCVN 5942 - 1995
TSS
c bi n C c MT, S KHCN&MT, 1995 - 2001 VCEP, 1997 TCVN 5943 - 1995
1998, a
c sông C c MT, S KHCN&MT, 1995 - 2001 TCVN 5942 - 1995
URENCO, 1997
ch S KHCN&MT, 1995 - 2001, VCEP, 1997 - 1998, b TCVN 5942 - 1995
Coliform
c bi n C c MT, S KHCN&MT, 1995 - 2001 VCEP, 1997 TCVN 5943 - 1995
1998, a
c sông C c MT, S KHCN&MT, 1995 - 2001 TCVN 5942 - 1995
URENCO, 1997
ch S KHCN&MT, 1995 - 2001, VCEP, 1997 1998, b TCVN 5942 - 1995
Thu c tr sâu
c sông C c MT, 1998 - 2000 TCVN 5942 - 1995
Xianua
c bi n C c MT, S KHCN&MT, 1999 - 2001 TCVN 5943 - 1995
c sông C c MT, S KHCN&MT, 1996 - 1997 TCVN 5942 - 1995
ch C c MT, S KHCN&MT, 1995 - 2001 (1997 - 1998, TCVN 5942 - 1995
2000)
Phenol
c sông Công ty MT T, 1997 TCVN 5942 - 1995
Kim lo i n ng
c bi n C c MT, S KHCN&MT, 1995 - 2001 VCEP, 1997 TCVN 5943 - 1995
1998, a
c sông C c MT, S KHCN&MT, 1995 - 2001 TCVN 5942 - 1995
Công ty MT T, 1997
ch S KHCN&MT, 1995 - 2001, VCEP, 1997-1998b TCVN 5942 - 1995
D u/m
c bi n, C c MT, S KHCN&MT, 1995 - 2001 TCVN 5943 - 1995
sông, h , Công ty MT T, 1997 TCVN 5942 - 1995

Chú thích: S KHCN&MT: Báo cáo hàng n m ch ng trình quan tr c môi tr ng thành ph à N ng,
1995- 2001.
c MT: K t qu quan tr c qu c gia t i à N ng,, n m 1995 2001.
VCEP, 1997-1998, a: K t qu quan tr c môi tr ng V nh à N ng.
VCEP, 1997-1998, b: K t qu quan tr c môi tr ng t i Bàu Tràm.
VCEP, 1997-1998, c: K t qu quan tr c môi tr ng t i sông Cu ê.
Công ty MT T, 1998: Báo cáo TM - D án thoát n c và v sinh môi tr ng thành ph à
ng.

128
Ph l c 4. Tiêu chu n s d ng ánh giá r i ro

TCVN 5942 - 1995 i v i ch t l ng n cm t

TT Thông s nv Giá tr gi i h n
A B
1 pH - 6 n 8,5 5,5 n 9
2 BOD5 (20oC) mg/l <4 < 25
3 COD mg/l >10 >35
4 DO mg/l >6 >2
5 TSS mg/l 20 80
6 As mg/l 0,05 0,1
7 Ba mg/l 1 4
8 Cadmium mg/l 0,01 0,02
9 Chì mg/l 0,05 0,1
10 Crom (VI) mg/l 0,05 0,05
11 Crom (III) mg/l 0,1 1
12 ng mg/l 0,1 1
13 m mg/l 1 2
14 Mangan mg/l 0,1 0,8
15 Niken mg/l 0,1 1
16 t mg/l 1 2
17 Thu ngân mg/l 0,001 0,002
18 Thi c mg/l 1 2
19 Amônia (as N) mg/l 0,05 1
20 Florua mg/l 1 1,5
21 Nitrat (as N) mg/l 10 15
22 Nitrit (as N) mg/l 0,01 0,05
23 Xianua mg/l 0,01 0,05
24 Phenola (t ng) mg/l 0,001 0,02
25 u/m mg/l 0 0,3
26 Ch t t y r a mg/l 0,5 0,5
27 Coliform MPN/100ml 5000 10000
28 ng hoá ch t BVTV (tr DDT) mg/l 0,15 0,15
29 DDT mg/l 0,01 0,01
30 ng ho t phóng x - alpha Bq/l 0,1 0,1
31 ng ho t phóng x - beta Bq/l 1,0 1,0

t A áp d ng i v i n c m t, dùng làm ngu n c p n c sinh ho t (ph i qua

quá trình x lý theo qui nh)
t B áp d ng i v i n c m t dùng cho các m c ích khác. N c dùng cho
nông nghi p và nuôI tr ng thu s n có tiêu chu n riêng.

129
 TCVN 5943 - 1995 i v i ch t l ng n c bi n ven b

TT Thông s nv Giá tr gi i h n
Bãi t m Nuôi thu s n Các n i khác
1 Nhi t oC 30 - -
2 Mùi Không khó - -
ch u
3 pH 6,5 n 8,5 6,5 n 8,5 6,5 n 8,5
4 Oxy hoà tan mg/l >4 >5 >4
5 BOD5 (20oC) mg/l <20 <10 < 20
6 Ch t r n l l ng mg/l 25 50 200
7 Asen mg/l 0,05 0,01 0,05
8 Amôniac (tính theo N) mg/l 0,1 0,5 0,5
9 Cadmi mg/l 0,005 0,005 0,01
10 Chì mg/l 0,1 0,05 0,1
11 Crôm (VI) mg/l 0,05 0,05 0,05
12 Crôm (III) mg/l 0,1 0,1 0,2
13 Clorua mg/l - 0,01 -
14 ng mg/l 0,02 0,01 0,02
15 Florua mg/l 1,5 1,5 1,5
16 m mg/l 0,1 0,01 0,1
17 Mangan mg/l 0,1 0,1 0,1
18 t mg/l 0,1 0,1 0,3
19 Thu ngân mg/l 0,005 0,005 0,01
20 Sulfua mg/l 0,01 0,005 0,01
21 Xianua mg/l 0,01 0,01 0,02
22 Phenol t ng s mg/l 0,001 0,001 0,002
23 Váng D u/m mg/l 0 0 0,3
24 Nh D u/m mg/l 2 1 5
25 ng hoá ch t b o v th c v t mg/l 0,05 0,01 0,05
26 Coliform MPN/100ml 1000 1000 1000

130
 TCVN 5944 - 1995 i v i ch t l ng n c ng m
TT Thông s nv Giá tr gi i h n
1 pH 0C 6,5 - 8,5
2 Màu Pt - Co 5 - 50
3 c ng ( nh CaCO3 ) mg/l 300 - 500
4 TSS mg/l 750 - 1500
5 Arsen mg/l 0,05
6 Cadmium mg/l 0,01
7 Chloride mg/l 200 - 600
8 Chì mg/l 0,05
9 Chromium (VI) mg/l 0,05
10 Cyanide mg/l 0,01
11 ng mg/l 1,0
12 Fluoride mg/l 1,0
13 m mg/l 5,0
14 Manganese mg/l 0,1 - 0,5
15 Nitrate mg/l 45
16 p ch t phenol mg/l 0,001
17 t mg/l 1-5
18 Sulphate mg/l 200 - 400
19 Thu ngân mg/l 0,001
20 Selenium mg/l 0,01
21 Fecal coli MPN/100 ml Không phát hi n c
22 Coliform MPN/100 ml 3

131
 TCVN 5945 - 1995 iv in c th i công nghi p

TT Thông s Giá tr gi ih n
nv
A B C
1 Nhi t 0C 40 40 45
2 pH 6 9 5,5 - 9 5-9
3 BOD5 (200 C) mg/l 20 50 100
4 COD mg/l 50 100 400
5 TSS mg/l 50 100 200
6 Arsenic mg/l 0,05 0,1 0,5
7 Cadmium mg/l 0,01 0,02 0,5
8 Chì mg/l 0,1 0,5 1
9 Residual Chlorine mg/l 1 2 2
10 Chromium (VI) mg/l 0,05 0,1 0,5
11 Chromium (III) mg/l 0,2 1 2
12 u/m khoáng mg/l Không phát hi n 1 5
13 u/m ng th c v t mg/l 5 10 30
14 ng mg/l 0,2 1 5
15 m mg/l 1 2 5
16 Manganese mg/l 0,2 1 5
17 Nickel mg/l 0,2 1 2
18 Ph t pho h u c mg/l 0,2 0,5 1
19 ng Ph t pho mg/l 4 6 8
20 t mg/l 1 5 10
21 Tetrachlorethylene mg/l 0,02 0,1 0,1
22 Thi c mg/l 0,2 1 5
23 Th y ngân mg/l 0,005 0,005 0,01
24 ng nit mg/l 30 60 60
25 Trichlorethylene mg/l 0,05 0,3 0,3
26 Ammonia (as N) mg/l 0,1 1 10
27 Fluoride mg/l 1 2 5
28 Phenol mg/l 0,001 0,05 1
29 Sulfide mg/l 0,2 0,5 1
30 Xianua mg/l 0,05 0,1 0,2
31 Coliform MPN/100ml 5000 10000 -
32 ng ho t phóng x - alpha Bg/l 0,1 0,1 -
33 ng ho t phóng x - beta Bq/l 1,0 1,0 -

132
Tiêu chu n t m th i v v sinh (Quy t nh s 505 BYT/Q ngày 13/4/1992
c aB YT )

TT Thông s nv Khu ô Vùng nông thôn

th (ho c m t tr m o
nl )
1. trong Sneller Cm >30 >25
2. màu thang Cobalt <10 <10
3. Mùi v ( y kín sau khi un 50-60oC) m 0 0
4. Hàm l ng c n không tan mg/l 5 20
5. Hàm l ng c n s y khô mg/l 500 1000
6. pH 6,5-8,5 6,5-8,5
7. c ng (tính theo CaCO3) mg/l 500 500
8. m n i v i vùng ven bi n mg/l 400 500
m n i v i vùng n i a mg/l 250 250
9. ôxy hoá (ch t h u c ) mg/l 0,5-2,0 2,0-4,0
10. Amoniac trong n c m t mg/l 0 0
Amoniac trong n c ng m mg/l 3 3
11. Nitrit mg/l 0 0
12. Nitrat (N) mg/l 10 10
13. Nhôm mg/l 0,2 0,2
14. ng mg/l 1 1
15. S t mg/l 0,3 0,5
16. Mangan mg/l 0,1 0,1
17. Natri mg/l 200 200
18. Sunphate mg/l 400 400
19. K m mg/l 5 5
20. Hydrogen sulffide mg/l 0 0
21. Chlorobenzen và Chlorophenol mg/l 0 0
22. Detergents (ch t t y r a) mg/l 0 0
23. Asen mg/l 0,05 0,05
24. Cadimi mg/l 0,005 0,005
25. Crôm mg/l 0,05 0,05
26. Xyanua mg/l 0,1 0,1
27. Florua mg/l 1,5 1,5
28. Chì mg/l 0,05 0,05
29. Thu ngân mg/l 0,001 0,001
30. Selen mg/l 0,01 0,01
31. Aldrrin và Dieldrin µg/l 0,03 0,03
32. Benzene µg/l 10 10
33. Benzo (a) pyrene µg/l 0,01 0,01
34. Carbon tetrachloride µg/l 3 3
35. Chlordane µg/l 0,3 0,3
36. Chloroform µg/l 30 30
37. 2, 4D µg/l 100 100
38. DDT µg/l 1 1
39. 1,2- Dichloroethane µg/l 10 10
40. 1,1- Dichloroethane µg/l 0,3 0,3

133
41. Heptachlor epoxide µg/l 0,1 0,1
42. Gamme-HCH (Lindane) µg/l 3 3
43. Hexachlorobenzene µg/l 0,01 0,01
44. Methoxychlor µg/l 30 30
45. Pentachloro phenol µg/l 10 10
46. Terachloroethene µg/l 10 10
47. Trichloroethene µg/l 30 30
48. 2,4,6 Trichlorophenol µg/l 10 10
49. Trihalomethene µg/l 30 30
50. ng ho t alpha (∝) Bq/l 0,1 0,1
51. ng ho t alpha (β) Bq/l 1 1

134
Ph l c 5. Tiêu chu n qu c t

Tiêu chu n ch t l ng n c

Tiêu chu n ch t l ng Ti u chu n ch t Tiêu chu n

c c a C c BVMT M ng n c bi n và Tiêu chu n Trung qu c
Các thông s Tiêu chu n c bi n ven b ASEAN i i các c p
hóa lý Tiêu chu n
môi tr ng Phi-lip-pin (DAO 34) in c khác nhau
môi tr ng
bi n mãn (C p SA, SB, SC, bi n (C p I, II, III,
bi n c p tính
tính SD) IV)
Các thông s lý
hoá
DO (mg/l) 5,5,5,2 4 6,5,4,3
COD (mg/l) 2,3,4,5
BOD5 (mg/l) 3,5,7,? 1,2,3,4
Nitrat (mg/l) 0,06
Nitrit (mg/l) 0,055
0,015-0,045
Ph t phát (mg/l) (Ven bi n,
a sông)
50
TSS (mg/l)
(Malaysia)
Xianua (ug/l) 1 1 50,50,50,? 7 5,5,100,200
Amônia (ug/l) 70
Kim lo i n ng
(ug/l)
Cadmi 43 9,3 10,10,10,? 10 1,5,10,10
ng 2,9 2,9 ?,20,50,? 2,9 5,10,50,50
Chì 140 5,6 50,50,50,? 8,5 1,5,10,50
0,05,0,2,0,2,
Th y ngân 2,1 0,025 2,2,2,? 0,16
0,5
Nicken 75 8,3 5,10,20,50
50,100,200,5
Crôm 1,100 50 50,100,100,? (VI) 48 (VI)
00
c 2,3 /
20,50,100,50
m 95 55 50
0
Arsen 69 (III) 36 (III) 50,50,50,? 120 20,30,50,50
Selen 410 54 10,20,20,50
Ch t h u c v t
(ug/l)
Cl- 0,09 0,004 3,?,?,?
DDT 0,13 0,001 50,?,?,? 0,05,0,1,0,1,
0,1
Malathion / 0,1 0,5,1,1,1
Endosulfan 0,034 0,0067

135
Pentachlorophe- 13 7,9
nol
Heptachlor 0,053 0,0035 /
Endrin 0,037 0,0023 /
Aldrin 1,3 / 1,?,?,?
Dieldrin 0,71 0,0019 1,?,?,?
Lindane 4,?,?,?
Toxaphane 5,?,?,?
Methoxychlor / 0,03 100,?,?,?
Benzene 5,100 700
Phenol 120
PCBs 10 0,03 1,?,?,?
PAHs 300 /
Benzo[a]pyrene 2,5,2,5,2,5,2,
5
HCHs 1,2,3,5
p ch t h u
kim lo i
TBT (ug/l) 0,01
u/m 0,09 0,004 1,2,3,5 0,14 0,05,0,05,0,3
(mg/l) (chi t ête d u m ) (ph n tan ,0,5
trong n c)

Tiêu chu n ch t l ng tr m tích

ng Kông HK- NOAA (µg/kg

Canada (µg/kg DW) Hà Lan(µg/kg DW)
ISQVs (µg/kg DW) DW)
Kim lo i Ng ng/M c nh c nh Th nghi m t m th i/ Giá
p ô nhi m
ng ng có th x y ra ng tr c nh báo
Gi i h n Gi i h n Trung
Ng ng M AH Th p Th nghi m C nh báo
th p h n cao h n bình
Cadmi 1,5 9,6 [0,68] 4,21 1,2 9,6 7,5 30
ng 65 270 [18,7] 108 34 270 90 400
Chì 75 218 30,2 112 46,7 218 530 1000
Th y 0,28 1 0,13 0,7 0,15 0,71 1,6 15
Ngân
Nicken 40 N/A [15,9] 42,8 20,9 51,6 45 200
Crôm 80 370 52,3 160 81 370 480 1000
c 1 3,7 [0,73] [1,77] 1 3,7 / /
m 200 410 124 271 150 410 1000 2500
Arsen 8,2 70 7,24 [41,6] 8,2 70 85 150

136
 Tiêu chu n ch t l ng tr m tích

ng Kông HK-
Canada (µg/kg NOAA (µg/kg
ISQVs (µg/kg Hà Lan(µg/kg DW)
DW) DW)
DW)
Ng ng/M c Th nghi m t m
c nh
Ch t h u c p ô nhi m nh h ng có th i/ Giá tr c nh
ng
th x y ra báo
Gi i
Gi i
n Trung Th nh
h n cao Ng ng AH Th p
th p bình nghi m báo
n
n
Acenaphthene 16 500 [6,71] [88,9] 16 500 / /
Acenaphthylene 44 640 [5,87] [245] 44 1100 / 300
Anthracene 85,3 1100 [46,9] [128] 85,3 640 80 /
Fluorene 19 540 21,2 [144] [19] 540 / /
Naphthalene 160 2100 34,6 [391] 160 2100 / /
Phenanthrene 240 1500 86,7 544 240 1500 [80] [300]
PAHs th p (mol) 552 3160 / / 552 3160 / /
Benzo[a]anthracene 261 1600 [74,8] 693 261 1600 80 [300]
Benzo[a]pyrene 430 1600 88,8 763 430 1600 80 [300]
Chrysene 384 2800 108 846 384 2800 [80] [300]
Dibenzo[a,h]anthracene 63,4 260 [6,22] [135] 63,4 260 80 300
Fluoranthene 600 5100 [113] 1494 600 5100 200 [700]
Pyrene 665 2600 153 1398 665 2600 [80] [300]
PAHs cao (mol) 1700 9600 / / 1700 9600 / /
ng PAHs 4022 44792 / / 4022 44792 [460] [1700]
ng PCBs 22,7 ns 21,5 189 22,7 180 [20] [40]

137
 Tiêu chu n ch t l ng tr m tích

ng Kông HK-
Canada (µg/kg NOAA (µg/kg
ISQVs (µg/kg Hà Lan(µg/kg DW)
DW) DW)
DW)
Ng ng/M c Th nghi m t m
Ch t h u c (ti p c nh
p ô nhi m nh h ng có th th i/ Giá tr c nh
theo) ng
y ra báo
Gi i
Gi i
n Trung Th nh
n cao Ng ng M AH Th p
th p bình nghi m báo
n
n
p,p -DDE (4,4 -DDE) 2,2 ns [2,07] 374 2,2 [27] / /
ng DDT 1,58 ns 3,89 51,7 [1,58] [46,1] 2 50
Bis(2- 182 2647
ethylhexyl)phthalate
Chlordane 2,26 4,79
Lindane [0,32] 0,99
p ch t h u c kim
lo i
TBT trong khe/m ch 0,15 ns
c (mg /l)

138
Tiêu chu n ánh giá s c kh e con ng i

Kim lo i TDI (ug/ng i/ngày,

ng u h t c a FDA, USA)

Arsen 130
Cadmi 55
Crôm 200
ng 400 (1-10 tu i)
2000 (tr ng thành)
t 8000 (1-10 tu i)
14000 (tr ng thành)
Th y 16
ngân
Mangan 1000 (1-10 n m)
2500 (tr ng thành)
Nicken 1200
Chì 6 (0-6 tu i)
15 (7- tr ng thành)
25 (ph n mang thai)
75 (tr ng thành)
m 5000 (1-10 tu i)
15,000 (tr ng thành)

Tiêu chu n ánh giá s c kh e con ng i

TDI
Thu c tr
(ug/ng i/ngày,
sâu
uh tc a
FDA, USA)
Chlordane
DDT/DDE 80
Endosulfan 4,8
Heptachlor 4,8
Endrin 4,8
Aldrin 4,8
Dieldrin 4,8
Lindane 1,6-8

139