Tröôøng Ñaïi hoïc

KHTN
Khoa Moâi tröôøng
ÑAÙNH GIAÙ RUÛI RO MOÂI
TRÖÔØNG
ENVIRONMENTAL RISK
ASSESSMENT
(Baøi 1)
Giaûng vieân : PGS.TS. PHUØNG CHÍ SYÕ
Vieän Kyõ thuaät Nhieät ñôùi vaø Baûo veä
Moâi tröôøng
 ĐÁNH GIÁ RỦI RO MÔI TRƯỜNG (ERA)
Đánh giá rủi ro môi trường (Environmental Risk
Assessment (ERA)) là một kỹ thuật nhắm đánh giá một
cách có hệ thống các tác động có hại thực tế hay tiềm
tàng của các chất ô nhiễm lên sức khỏe, thực vật,
động vật hay toàn bộ hệ sinh thái.
ERA cần phải trả lời câu hỏi: Các chất ô nhiễm có khả
năng đã và đang gây tổn hại như thế nào?

Mục đích của việc thực hiện đánh giá rủi ro môi
trường:

Mục đích của thực hiện đánh giá rủi ro là xác định con
người hay các yếu tố môi trường bị tác động tổn hại
bởi ô nhiễm đất, nước và không khí? Điều đó sẽ cho
phép người quản lý quyết định về việc quản lý các rủi
ro trong vùng có liên quan.
MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM
 Moät soá khaùi nieäm
Mối nguy haïi (Hazard) ñöôïc ñònh
nghóa chung laø "tieàm naêng gaây
taùc haïi". Mối nguy hại được định nghĩa là
những trường hợp, khả năng mà trong những
tình huống cụ thể có thể dẫn tới nguy hiểm
" (Royal Society, 1992).

Moái nguy haïi laø khaû naêng maø

moät vaät chaát coù theå gaây ra
toån thaát hoaëc aûnh höôûng baát
 Moät soá khaùi nieäm
Ruûi ro (Risk) laø "xaùc suaát gaây
thaûm hoïa".
“Ruûi ro" laø "söï keát hôïp caùc xaùc
suaát, hoaëc taàn suaát xaåy ra cuûa
moät moái nguy hieåm (hazard) xaùc
ñònh vaø möùc ñoä haäu quaû xaåy
ra" (Royal Society, 1992).
 Moät soá khaùi nieäm

"ruûi ro" = "nguy haïi" +

"tieáp xuùc"
(Risk = Hazards + Exposure)
 Moät soá khaùi nieäm
Phân tích rủi ro (Risk Analysis)
Phân tích rủi ro là sự sử dụng có hệ thống những
thông tin có sẵn để xác định các mối nguy hại và
để ước lượng rủi ro đối với cá nhân, quần thể, tài
sản, hoặc môi trường. Phân tích rủi ro bao gồm
việc xác định các sự cố không mong muốn, các
nguyên nhân và các hậu quả của các sự cố đó.

Đánh giá rủi ro (Risk Assessment)

Đánh giá rủi ro là tiến trình thông qua đó, các kết
quả của phân tích rủi ro được sử dụng cho việc ra
quyết định hoặc thông qua xếp hạng tương đối
của các chiến lược giảm thiểu rủi ro hay thông qua
so sánh với các mục tiêu rủi ro.
 Moät soá khaùi nieäm
Ñaùnh giaù ruûi ro laø moät quy
trình trong ñoù caùc ruûi ro gaây
ra bôûi caùc moái nguy haïi
trong caùc quaù trình hoaëc caùc
tröôøng hôïp ñöôïc thöôøng
xuyeân öôùc tính caû ñònh tính
vaø ñònh löôïng.
Moät soá khaùi nieäm
ERA laø 1 quaù trình bao
goàm moät hay toaøn boä
caùc noäi sung sau :
- Xaùc ñònh moái nguy
haïi
- Ñaùnh giaù aûnh höôûng
- Ñaùnh giaù tieáp xuùc
 Moät soá khaùi nieäm
Xaùc ñònh moái nguy haïi laø vieäc
xaùc ñònh aûnh höôûng baát lôïi
maø moät chaát naøo ñoù töï thaân
noù coù khaû naêng gaây ra (tröïc
tieáp), hoaëc trong moät soá tröôøng
hôïp, noù gaây neân caùc taùc ñoäng
(giaùn tieáp). Ñieàu naøy bao goàm
xaùc ñònh caùc ñoái töôïng bò taùc
ñoäng vaø ñieàu kieän moâi tröôøng
maø chuùng tieáp xuùc.
Moät soá khaùi nieäm
Ñaùnh giaù aûnh höôûng laø moät
hôïp phaàn cuûa phaân tích ruûi ro
lieân quan ñeán vieäc löôïng hoaù
taàn suaát vaø cöôøng ñoä cuûa taùc
ñoäng, phuï thuoäc vaøo möùc ñoä
tieáp xuùc vôùi taùc nhaân.
Moät soá khaùi nieäm
Ñaùnh giaù tieáp xuùc laø moät hôïp
phaàn cuûa phaân tích ruûi ro cho
pheùp öôùc tính söï phaùt thaûi,
ñöôøng truyeàn vaø toác ñoä
chuyeån ñoäng cuûa moät taùc
nhaân trong moâi tröôøng, cuõng
nhö söï chuyeån hoaù hoaëc phaân
huyû cuûa noù, laøm cô sôû ñeå tính
toaùn noàng ñoä/lieàu löôïng maø
ñoái töôïng quan taâm coù theå bò
 Moät soá khaùi nieäm
Ñaëc tröng hoaù ruûi ro laø moät
böôùc trong quaù trình ñaùnh giaù
ruûi ro, khi caùc thoâng soá ñeå
ñaùnh giaù tieáp xuùc (Ví duï : PEC –
Noàng ñoä döï baùo) vaø ñaùnh giaù
aûnh höôûng (Ví duï : PNEC- Noàng
ñoä khoâng gaây ra taùc ñoäng döï
baùo) ñöôïc so saùnh vôùi nhau.
 Moät soá khaùi nieäm
Phaân loaïi ruûi ro – Xaùc ñònh möùc
ñoä ruûi ro ñeå quyeát ñònh ruûi ro
naøo caàn giaûm thieåu. Noù bao
goàm vieäc nghieân cöùu nhaän
dieän ruûi ro vaø söï caân baèng
giöõa ruûi ro vaø lôïi ích cuûa vieäc
giaûm thieåu noù.
 Moät soá khaùi nieäm
Söï nhaän thöùc ruûi ro (risk
perception) bao goàm nieàm tin,
thaùi ñoä, söï ñaùnh giaù vaø caûm
giaùc cuûa con ngöôøi, cuõng nhö
giaù trò vaên hoùa hoaëc xaõ hoäi
roäng hôn maø con ngöôøi chaáp
nhaän ñoái vôùi caùc moái nguy
hieåm vaø nhöõng lôïi ích cuûa noù.
 Moät soá khaùi nieäm
Quaûn lyù ruûi ro laø quaù trình ra quyeát
ñònh thoâng qua ñoù caùc söï löïa choïn
coù theå ñöôïc thöïc hieän giöõa caùc
phöông aùn nhaèm ñaït ñöôïc "keát quaû
theo yeâu caàu". "Keát quaû theo yeâu
caàu"coù theå ñöôïc cuï theå hoùa baèng
quy cheá, baèng caùc tieâu chuaån moâi
tröôøng, coù theå xaùc ñònh bôûi phaân
tích chi phí-lôïi ích cuûa ruûi ro hoaëc coù
theå xaùc ñònh baèng quaù trình khaùc, ví
duï "tieâu chuaån coâng nghieäp" hoaëc
"thöïc teá toát". Noù caàn phaûi taïo
thaønh töø caùc ruûi ro nhaèm giaûm tôùi
05 thành tố trong một cuộc đánh giá rủi
ro môi trường
 Xác định vấn đề
 Phân tích đặc tính của nơi nhận
 Đánh giá sự phơi nhiễm (Exposure
Assessment )
 Đánh giá độ độc (Toxicity Assessment )
 Phân tích đặc trưng của rủi ro (Risk
Characterisation).
Đánh giá rủi ro môi trường có thể thực
hiện ở 3 cấp độ chi tiết
 Ở mỗi cấp độ, 5 nhiệm vụ chính được thực hiện để
cung cấp thông tin. Sau đó, các thông tin và dữ liệu
này được sử dụng để ra quyết định hay quyết định có
cần phải tiếp tục thực hiện đánh giá cấp độ cao hơn vì
đòi hỏi chi tiết hơn.
 Mức độ chi tiết và định lượng của dữ liệu ở mỗi cấp
độ:
 Cấp 1: Mô tả định tính.
 Cấp 2: Bán định lượng
 Cấp 3: Định lượng
Khái quát qui trình và cấp độ đánh giá rủi ro môi trường
M ột m ẫu hình c ủa đánh giá r ủi ro môi
tr ường
ÖÙng duïng ñaùnh giaù
ruûi ro trong quaûn lyù
moâi tröôøng
ÖÙng duïng ñaùnh giaù ruûi ro
trong quaûn lyù moâi tröôøng
1. Söû duïng ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc
kyõ thuaät quaûn lyù trong quyeát ñònh
chính saùch vaø quy ñònh
- Thieát keá caùc quy ñònh, ví duï xaùc ñònh
möùc ñoä ruûi ro ñöôïc xaõ hoäi chaáp
nhaän, noù coù theå laø cô sôû ñeå xaây
döïng tieâu chuaån moâi tröôøng.
- Cung caáp cô sôû cho vieäc ra quyeát ñònh
veà ñòa ñieåm döï aùn, ví duï quy hoaïch
söû duïng ñaát hoaëc löïa choïn ñòa ñieåm
laép ñaët nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi
nguy haïi
- Xaùc ñònh caùc ruûi ro moâi tröôøng öu
tieân,ví duï xaùc ñònh caùc hoùa chaát naøo
caàn quy ñònh tröôùc.
- So saùnh caùc ruûi ro, ví duï so saùnh
ÖÙng duïng ñaùnh giaù ruûi ro
trong quaûn lyù moâi tröôøng
(tt)
2. Söû duïng ñaùnh giaù ruûi ro vaø
caùc kyõ thuaät quaûn lyù trong
coâng nghieäp
ERA ñöôïc söû duïng trong coâng ngheäp
nhö sau :
-Tuaân thuû vôùi quy ñònh
-An toaøn saûn phaåm
-Keá hoaïch hoùa taøi chính
-Löïa choïn ñòa ñieåm döï aùn
-Xaùc ñònh öu tieân vaø ñaùnh giaù caùc
bieän phaùp giaûm thieåu ruûi ro
ÖÙng duïng ñaùnh giaù ruûi ro
trong quaûn lyù moâi tröôøng
(tt)
3. Ñaùnh giaù ruûi ro naøo coù
theå hoaëc khoâng theå tieán
haønh
3.1. Nhöõng öu ñieåm
- Kyõ thuaät coù theå thu thaäp
thoâng tin
- Cô cheá hoã trôï ra quyeát ñònh
- Cô sôû ñeå thoâng tin ruûi ro hieäu
quaû
ÖÙng duïng ñaùnh giaù ruûi ro
trong quaûn lyù moâi tröôøng
(tt)
3.2. Nhöõng khoù khaên
- Ñoä chính xaùc vaø tin caäy veà
keát quaû caøng cao caøng toát.
- Taäp trung vaøo moät phaàn cuûa
vaán ñeà hôn laø toång theå
- Quan heä baát tieän giöõa ñaùnh
giaù ruûi ro vaø caùc nguyeân taéc
phoøng ngöøa
Đánh giá rủi ro sức khoẻ (HRA)
HRA là tiến trình sử dụng các thông tin thực tế để xác
định sự phơi nhiễm của cá thể hay quần thể đối với
vật liệu nguy hại hay hoàn cảnh nguy hại. Đánh giá
rủi ro sức khoẻ có 3 nhóm chính:
- Rủi ro do các nguồn vật lý (được quan tâm nhiều
nhất là những rủi ro về bức xạ từ các nhà máy hạt
nhân hoặc các trung tâm nghiên cứu hạt nhân).
- Rủi ro do các hoá chất
- Rủi ro sinh học (Đánh giá rủi ro đối với lĩnh vực an
toàn thực phẩm, hoặc đánh giá rủi ro đối với những
sinh vật biến đổi gen).
Đánh giá rủi ro sinh thái (EcoRA)
Về cơ bản, đánh giá rủi ro sinh thái (EcoRA) được
phát triển từ đánh giá rủi ro sức khoẻ (HRA). HRA
quan tâm đến những cá nhân, cùng với tình trạng
bệnh tật và số người tử vong. Trong khi đó, EcoRA
lại chú trọng đến quần thể, quần xã và những ảnh
hưởng của các chất lên tỷ lệ tử vong và khả năng sinh
sản. EcoRA đánh giá trên diện rộng, trên rất nhiều
sinh vật.
Đánh giá rủi ro sinh thái có 3 nhóm:
- Đánh giá rủi ro sinh thái do hoá chất
- Đánh giá rủi ro sinh thái đối với các hóa chất bảo vệ
thực vật
- Đánh giá rủi ro sinh thái đối với sinh vật biến đổi
gen
Đánh giá rủi ro công nghiệp (IRA)
IRA bao gồm các nội dung:
- Đánh giá rủi ro đối với các địa điểm đặc biệt có sự
phát thải không theo quy trình.
- Đánh giá rủi ro đối với các địa điểm đặc biệt có sự
phát thải theo quy trình.
- Đánh giá rủi ro trong giao thông
- Đánh giá rủi ro trong việc lập kế hoạch tài chính
- Đánh giá rủi ro sản phẩm và đánh giá chu trình sản
phẩm
- Đưa ra các số liệu về giảm thiểu rủi ro.
XIN CẢM ƠN !