You are on page 1of 10

IX.7.

Ph­¬ng ph¸p MO-HuCKEL


N¨m 1931 Huckel ®· ®­a ra mét ph­¬ng ph¸p gÇn ®óng gäi lµ ph­¬ng ph¸p
MO-Hckel (HMO)
Néi dung cña ph­¬ng ph¸p:
Khi h×nh thµnh liªn kÕt liªn kÕt, c¸c liªn kÕt  cña hÖ liªn hîp kh«ng ®Þnh
vÞ t¹i mét vïng nµo, quanh mét h¹t nh©n nµo mµ gi¶i to¶ ®ång ®Òu trªn
toµn khung ph©n tõ.
Vi dô: CH2 CH2 CH2 CH2
CH2 CH CH CH2 CH2 CH CH CH2
§Ó gi¶i bµi to¸n vÒ c¸c ph©n tö cã electron  kh«ng ®Þnh c­ b»ng ph­¬ng
ph¸p HMO th«ng th­êng theo c¸c b­íc sau:
B­íc 1: ®¸nh sè thø tù cho c¸c nguyªn tö c¸cbon
CH2 CH CH CH 2
1 2 3 4
B­íc 2: X©y dùng hµm MO() b»ng c¸ch tæ hîp tuyÕn tÝnh c¸c hµm AO ®·
chän ë b­íc 1
i= ci11+ ci22+ ci33 + ci44
B­íc 3: X¸c lËp ®Þnh thøc thÕ kû
(H11-S11E)c1+ (H12-S12E)c2 + (H13-S13E)c3 + (H14-S14E)c4 = 0
(H21-S21E)c1+ (H22-S22E)c2 + (H23-S23E)c3 + (H24-S24E)c4 = 0
(H31-S31E)c1+ (H32-S32E)c2 + (H33-S33E)c3 + (H34-S34E)c4 = 0
(H41-S41E)c1+ (H42-S42E)c2 + (H43-S43E)c3 + (H44-S44E)c4 = 0
ë ®©y ¸p dông qui t¾c Huckel ta cã
H11=H22=H33=H44= S11=S22=S33=S44= S =1
H12=H21=H23=H32 =H34=H43 =  S12=S13=S23=S32 =S14… = 0
H13=H31=H14=H41 =H24=H42 = 0

®Æt ( - E)/

( - E)c1 + c2 =0 xc1 + c2 =0


c1 + (- E)c2 + c3 =0 c1 + xc2+ c3 =0
c2 + (- E)c3 + c4 =0 c2 + xc3+ c4 =0
c3 + (- E)c4= 0 c3+ xc4=0
§Ó c1  c2  c3  c4 th× ®Þnh thøc cña hÖ ph­¬ng tr×nh ph¶i b»ng 0
x 1 0 0 
E4
1 x 1 0
=0 => x4 – 3x2 +1 =0 E3
0 1 x 0
0 0 1 x 
 E2

 E1
B­íc 4: Gi¶i ®Þnh thøc ®Ó t×m E vµ 
Gi¶n ®å n¨ng l­îng cña C4H6
C¸c nghiÖm: x1= -1,618; x2= -0,618; x3=0,618; x4 =1,618
Thay c¸c nghiÖm t×m ®­îc vµo E =  - x

E4=  - 1,618 1= 0,3721+ 0,6022+ 0,6023+ 0,3724


E3=  - 0,618 2= 0,6021+ 0,3722 - 0,3723 - 0,6024
E2= + 0,618 3= 0,6021 - 0,3722 - 0,3723 + 0,6024
E1= + 1,618 4= 0,3721 - 0,6022+ 0,6023 - 0,3724
X©y dùng s¬ ®å ph©n tö MO ()
1- MËt ®é electron  (qr)
a
qr   ni cir2
i 1

qr: mËt ®é electron  trªn nguyªn tö thø r;


a: tæng sè MO bÞ electron  chiÕm; ni: sè electron  trªn MO i
2- BËc liªn kÕt  (prs)
a
prs   ni .cir .cis
i 1
prs: bËc liªn kÕt  gi÷a nguyªn tö r vµ s
3- ChØ sè ho¸ trÞ tù do trªn nguyªn tö r (Fr)
Fr = Nmax - Nr = 4,732- Nr
Nr: tæng sè bËc liªn kÕt xung quang nguyªn tö r (gåm c¶ bËc liªn kÕt )
4- S¬ ®å MO () cña ph©n tö
Fr prs 1 0,894 1 0,447 1 0,894 1
H2 C CH CH CH 2 H2C CH CH CH2

qr 0,838 0.391 0.391 0,838


Víi c¸c hÖ ph©n tö  lín h¬n (benzen, naphtalen) hay trong ph©n tö cßn
chøa c¸c nguyªn tè kh¸c (dÞ tè: O, Cl, Br, N,…) cßn cã cÆp electron tù do
tham gia vµo liªn hîp , th× viÖc gi¶i b»ng tay lµ rÊt khã. Lîi dông tÝnh ®èi
xøng cña ®Þnh thøc thÕ kû vµ c«ng cô lµ m¸y tÝnh ®Ó x©y dùng ch­¬ng
tr×nh gi¶i tæng qu¸t cho c¸c ph©n tö cã hÖ liªn hîp  bÊt kú.

C¸c b­íc sö dông ch­¬ng tr×nh MO-HUCKEL

X©y dùng file d÷ liÖu

Ch¹y ch­¬ng tr×nh

Xem kÕt qu¶


H­íng dÉn sö dông ch­¬ng tr×nh HUCKEL

1- X©y dùng file d÷ liÖu ®Çu vµo (input) cho ch­¬ng tr×nh
HUCKEL:
File d÷ liÖu lµ file chøa ®Þnh thøc thÕ kû cña ph©n tö ®ã theo
c¸c quy ®inh sau:
- Trong tr­êng hîp ph©n tö kh«ng cã dÞ tè thÝ c¸c phÇn tö trªn ®­
êng chÐo (x) ®­îc thay thÕ bíi sè 0
- Trong tr­êng hîp ph©n tö cã dÞ tè thÝ c¸c phÇn tö trªn ®­êng
chÐo (x) trong ®Þnh thøc thÕ kû ®­îc thay thÕ b»ng x vµ thay
sè 1 cña c¸cbon c¹nh dÞ tè b»ng kC-X.(xem vÝ dô d­íi)
CÊu tróc cña file d÷ liÖu:
Dßng 1: <n> Cì cña ®Þnh thøc thÕ kû
Dßng 2: Hµng thø nhÊt cña ®Þnh thøc thÕ kû
Dßng 3: Hµng thø hai cña ®Þnh thøc thÕ kû
…………..
CH2 CH CH CH 2
VÝ dô: Víi ph©n tö C4H6 1 2 3 4

§Þnh thøc thÕ kû File d÷ liÖu


x 1 0 0 4
1 x 1 0 0 1 0 0
0 1 x 1 1 0 1 0
0 0 1 x 0 1 0 1
0 0 1 0
§Þnh thøc thÕ kû File d÷ liÖu
x 1 0 0 0 1 6
1
1 x 1 0 0 0 0 1 0 0 0 1
6 2 0 1 x 1 0 0 1 0 1 0 0 0
0 0 1 x 1 0 0 1 0 1 0 0
5 3
4
0 0 0 1 x 1 0 0 1 0 1 0
1 0 0 0 1 x 0 0 0 1 0 1
1 0 0 0 1 0
1
6 2
Ph©n tö 5 3
N =1.5 vµ kN-C = 0.8
N
4

§Þnh thøc thÕ kû (C6H6) File d÷ liÖu (C5NH5)


6
x 1 0 0 0 1 0 1 0 0 0 1
1 x 1 0 0 0 1 0 1 0 0 0
0 1 x 1 0 0 0 1 0 0.8 0 0
0 0 1 x 1 0 0 0 0.8 1.5 0.8 0
0 0 0 1 x 1 0 0 0 0.8 0 1
1 0 0 0 1 x 1 0 0 0 1 0

®Ó x©y dùng file Input, cã thÓ sö dông c¸c ch­¬ng tr×nh so¹n
th¶o v¨n b¶n nh­NC, DOS, NotePad,…
2- Ch¹y ch­¬ng tr×nh:
Sau khi x©y dùng file d÷ liÖu xong (file d÷ liÖu ph¶i n»m cïng trong th­
môc chøa file HUCKEL.EXE) th× ch¹y ch­¬ng tr×nh tÝnh cã tªn
HUCKEL.EXE bµng c¸c c¸ch sau:
-  T¹i dÊu nh¾c DOS gâ dßng lÖnh:
+ CD <®­êng dÉn tíi th­môc chøa file HUCKEL.EXE> 
+ Gâ HUCKEL 
-  HoÆc sö dông NC:
+ Vµo NC
+ ChuyÓn thanh s¸ng tíi th­môc chøa file HUCKEL 
+ ChuyÓn thanh s¸ng tíi file HUCKEL.EXE 
-  HoÆc tõ WINDOWS (WIN 98, 2000)
+ Vµo Folder chøa file HUCKEL.EXE
+ KÝch ®óp chuét vµo file HUCKEL.EXE
 
TÊt c¸c c¸c c¸ch ch¹y trªn ®Òu dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ trªn mµn
h×nh sÏ nhËn thÊy ch­¬ng tr×nh cã c¸c th«ng b¸o:
 
TINH TOAN CHO PHAN TU GI:? <NhËp tªn tiªu ®Ò cña ph©n tö cÇn
tÝnh to¸n>
SO ELECTRON PI: <NhËp sè electron  trong cña ph©n tö>
TEN FILE MA TRAM: <NhËp tªn file (®Çy ®ñ) chøa ma trËn cña ph©n tö
cÇn tÝnh>
TEN FILE GHI KET QUA: <NhËp tªn file ®Ó l­u kÕt qu¶ tÝnh>

3- Xem kÕt qu¶ tÝnh to¸n


Sau khi ch¹y ch­¬ng tr×nh sÏ thùc hiÖn tÝnh to¸n vµ ®­a kÕt qu¶
ra mµn h×nh vµ ghi vµo file kÕt qu¶. ®Ó xem l¹i kÕt qu¶ ta cã
thÓ sö dông bÊt kú phÇn mÒm nµo cho phÐp ®äc ®­îc file v¨n
b¶n ®Òu ®­îc: vÝ dô nh­: NC, Word, NotePad,….

You might also like