SGV Hoa Hoc 10 - Day Du

Ch¬ng 1
nguyªn tö
A. Më ®Çu
 Môc tiªu cña ch¬ng
HS biÕt vµ hiÓu :
– Thµnh phÇn, kÝch thíc vµ cÊu t¹o cña nguyªn tö.
– §iÖn tÝch h¹t nh©n, proton, n¬tron, hiÖn tîng phãng x¹, ph¶n øng h¹t nh©n.
– Sè khèi, ®ång vÞ, nguyªn tè ho¸ häc.
– Obitan nguyªn tö, líp electron, ph©n líp electron, cÊu h×nh electron nguyªn tö cña
çc nguyªn tè ho¸ häc.
– Sù biÕn ®æi tuÇn hoµn cÊu tróc líp electron cña nguyªn tö çc nguyªn tè theo
chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n.
– §Æc ®iÓm cña líp electron ngoµi cïng.
HS cã kÜ n¨ng :
– ViÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö. Gi¶i çc bµi tËp vÒ thµnh phÇn, cÊu t¹o nguyªn
tö, x¸c ®Þnh tªn nguyªn tè ho¸ häc.
– HS cã kh¶ n¨ng tãm t¾t tµi liÖu, tr×nh bµy cã lËp luËn.
– Cã kÜ n¨ng tù häc vµ häc céng t¸c theo nhãm, t×m kiÕm, xö lÝ vµ lu gi÷ th«ng tin
cÇn thiÕt tõ SGK, SBT, çc s¸ch tham kh¶o hay m¹ng internet.
 Mét sè ®iÓm cÇn lu ý

1. HÖ thèng kiÕn thøc
– Thµnh phÇn, cÊu t¹o nguyªn tö HS ®· ®îc biÕt s¬ lîc ë líp 8. Trong ch¬ng 1, gi¸o
viªn cÇn chó träng ®Õn ®Æc ®iÓm vÒ ®iÖn tÝch, khèi lîng cña electron, h¹t
nh©n nguyªn tö vµ çc h¹t thµnh phÇn cña h¹t nh©n (proton vµ n¬tron). Çc ®¬n
vÞ nh u (tríc ®©y gäi lµ ®vC), angstrom (Å), nm, cu-l«ng (C), ®¬n vÞ ®iÖn tÝch
nguyªn tè cÇn ®îc lu ý.
– Kh¸i niÖm nguyªn tè ho¸ häc ®îc chÝnh x¸c ho¸ h¬n so víi ch¬ng tr×nh líp 8. HS
ph©n biÖt çc kh¸i niÖm nguyªn tö, nguyªn tè ho¸ häc vµ ®ång vÞ.
5
– Néi dung sù chuyÓn ®éng cña electron trong nguyªn tö lµ träng t©m kiÕn thøc cña
ch¬ng 1. HS n¾m v÷ng çc kh¸i niÖm nh : líp, ph©n líp electron, obitan nguyªn tö,
cÊu h×nh electron cña nguyªn tö vµ ®Æc ®iÓm cña líp electron ngoµi cïng.
2. Ph¬ng ph¸p d¹y häc
Çc kiÕn thøc cña ch¬ng 1 lµ míi vµ khã tëng tîng ®èi víi HS. Çc kiÕn thøc vÒ
electron, vÒ h¹t nh©n, cÊu t¹o h¹t nh©n ®îc t×m ra tõ thùc nghiÖm. HS ®îc t×m
hiÓu sù kiÖn, çc thÝ nghiÖm t×m ra tia ©m cùc, t×m ra h¹t nh©n, sau ®ã sö
dông phÐp ph©n tÝch, tæng hîp vµ kh¸i qu¸t ho¸ ®Ó cã mét h×nh dung ® îc ®Çy
®ñ vÒ thµnh phÇn, cÊu t¹o nguyªn tö.
PhÇn lÝ thuyÕt vÒ sù chuyÓn ®éng cña electron trong nguyªn tö lµ träng t©m
cña ch¬ng ®îc x©y dùng trªn c¬ së çc tiªn ®Ò, do ®ã, ph¬ng ph¸p d¹y häc chñ
yÕu lµ suy diÔn. Bªn c¹nh ®ã, çc ph¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c nh d¹y häc dù ¸n, hîp
t¸c theo nhãm nhá, d¹y tù häc, tù ®äc tµi liÖu, th¶o luËn trªn líp còng nªn ® îc coi
träng.
Ch¬ng 1 rÊt trõu tîng, cho nªn çc ph¬ng tiÖn kÜ thuËt hç trî d¹y häc nh m¸y vi
tÝnh, m¸y chiÕu, çc phÇn mÒm m« pháng çc thÝ nghiÖm t×m ra tia ©m cùc, thÝ
nghiÖm t×m ra h¹t nh©n… nªn ®îc khuyÕn khÝch sö dông ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu
kiÖn.
B. D¹y häc çc bµi cô thÓ
Bµi 1 Thµnh phÇn nguyªn tö

I – Môc tiªu
KiÕn thøc
– BiÕt nguyªn tö lµ phÇn tö nhá nhÊt cña nguyªn tè, kh«ng ph©n chia ®îc trong çc
ph¶n øng ho¸ häc.
– Nguyªn tö cã cÊu t¹o gåm h¹t nh©n vµ vá electron. Nguyªn tö cã cÊu t¹o rçng.
KÜ n¨ng
– BiÕt ho¹t ®éng ®éc lËp vµ hîp t¸c ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô häc tËp.
– Cã kÜ n¨ng t×m kiÕm th«ng tin vÒ nguyªn tö trªn m¹ng internet, lu gi÷ vµ xö lÝ th«ng tin.
II – ChuÈn bÞ
– Phãng to h×nh 1.1 ; 1.2 vµ h×nh 1.3 (SGK).
6
– ThiÕt kÕ m« pháng çc thÝ nghiÖm SGK trªn m¸y vi tÝnh (cã thÓ dïng phÇn mÒm
Powerpoint hoÆc Macromedia Flash) ®Ó d¹y häc.
III – thiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh
Ho¹t ®éng 1. Tæ chøc t×nh huèng häc tËp
T¹i sao trong hµng ngµn n¨m sau khi cã quan HS : V× cha cã çc thiÕt bÞ khoa
niÖm vÒ nguyªn tö cña §ª-m«-crit ®· kh«ng cã häc ®Ó kiÓm chøng gi¶ thuyÕt
mét tiÕn bé nµo trong nghiªn cøu vÒ nguyªn cña §ª-m«-crit. M·i ®Õn cuèi thÕ
tö? kØ XIX, ®Çu thÕ kØ XX míi cã
çc thÝ nghiÖm cña T«m-x¬n,
R¬-d¬-pho.
Ho¹t ®éng 2 : ThÝ nghiÖm t×m ra electron
GV : Giíi thiÖu thiÕt bÞ, hiÖn tîng x¶y ra HS quan s¸t h×nh 1.1 vµ 1.2
trong thÝ nghiÖm cña T«m-x¬n, rót ra kÕt (SGK) ®· phãng to trªn b¶ng.
luËn. - Sù ph¸t hiÖn tia ©m cùc chøng
NÕu trªn ®êng ®i cña tia ©m cùc ®Æt mét tá nguyªn tö lµ cã thËt, nguyªn tö
chong chãng nhÑ, chong chãng quay. Tia ©m cã cÊu t¹o phøc t¹p.
cùc bÞ lÖch vÒ phÝa cùc d¬ng trong ®iÖn tr- - TÝnh chÊt cña tia ©m cùc :
êng. + Tia ©m cùc gåm çc electron
GV : Tia ©m cùc lµ g× ? Tia ©m cùc ®îc mang ®iÖn tÝch ©m chuyÓn
h×nh thµnh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo ? ®éng rÊt nhanh.
Khèi lîng vµ ®iÖn tÝch cña electron ? + Electron chØ tho¸t ra khái
GV Trong nguyªn tö, electron mang ®iÖn tÝch nguyªn tö trong nh÷ng ®iÒu
©m. Nhng nguyªn tö trung hßa vÒ ®iÖn, vËy kiÖn ®Æc biÖt.
phÇn mang ®iÖn d¬ng ®îc ph©n bè nh thÕ + Khèi lîng, ®iÖn tÝch e (SGK).
nµo trong nguyªn tö ?
Ho¹t ®éng 3 : ThÝ nghiÖm t×m ra h¹t nh©n nguyªn tö
GV giíi thiÖu çc thiÕt bÞ thÝ nghiÖm cña HS quan s¸t h×nh 1.3 phãng to,
R¬-d¬-pho, ®Æt c©u hái: T¹i sao hÇu hÕt h¹t suy nghÜ vÒ hiÖn tîng x¶y ra
 xuyªn th¼ng qua l¸ vµng, trong khi chØ cã trong thÝ nghiÖm.
mét sè Ýt h¹t  bÞ lÖch híng vµ mét sè Ýt h¬n HS : ChØ cã thÓ gi¶i thÝch hiÖn
n÷a h¹t  bÞ bËt trë l¹i ? tîng trªn lµ do nguyªn tö cã cÊu
GV tæng kÕt : PhÇn mang ®iÖn d¬ng kh«ng t¹o rçng. PhÇn mang ®iÖn tÝch
7
n»m ph©n t¸n nh T«m-x¬n ®· nghÜ, mµ tËp d¬ng chØ chiÕm mét thÓ tÝch
trung ë t©m nguyªn tö, gäi lµ h¹t nh©n nguyªn rÊt nhá bÐ so víi kÝch thíc cña
tö. VËy h¹t nh©n nguyªn tö ®· lµ phÇn nhá c¶ nguyªn tö.
nhÊt cña nguyªn tö cha ?
Ho¹t ®éng 4 : T×m hiÓu cÊu t¹o h¹t nh©n
Proton lµ g× ? Khèi lîng vµ ®iÖn tÝch cña HS ®äc SGK vµ nhËn xÐt :
proton ? N¬tron lµ g× ? Khèi lîng vµ ®iÖn + H¹t nh©n cha ph¶i lµ phÇn nhá
tÝch cña n¬tron ? nhÊt cña nguyªn tö.
+ H¹t nh©n gåm çc proton vµ
n¬tron.
GV : Çc thÝ nghiÖm ®· x¸c nhËn nguyªn tö + Khèi lîng vµ ®iÖn tÝch cña
lµ cã thËt, cã cÊu t¹o rÊt phøc t¹p. VËy kÝch th- proton vµ n¬tron (SGK).
íc vµ khèi lîng cña nguyªn tö nh thÕ nµo ? - HS kÕt luËn : h¹t nh©n ®îc t¹o
nªn tõ çc h¹t proton vµ n¬tron
Ho¹t ®éng 5 : T×m hiÓu kÝch thíc vµ khèi lîng cña nguyªn tö
1. KÝch thíc
GV gióp HS h×nh dung nguyªn tö cã kÝch thíc HS ®äc SGK rót ra çc nhËn
rÊt nhá, nÕu coi nguyªn tö lµ mét khèi cÇu th× xÐt :
®êng kÝnh cña nã ~10–10 m. H¹t nh©n cã kÝch + Nguyªn tö çc nguyªn tè kh¸c
thíc rÊt nhá so víi nguyªn tö, ®êng kÝnh cña nhau cã kÝch thíc kh¸c nhau.
–5
h¹t nh©n ~10 nm (nhá h¬n nguyªn tö ~ 10000 + §¬n vÞ ®o kÝch thíc nguyªn tö
lÇn). lµ Å, nm.
–10
2. Khèi lîng 1 Å = 10 m, 1nm = 10 Å
GV cã thÓ dïng ®¬n vÞ gam hay kg ®Ó ®o HS dïng çc ®¬n vÞ nh gam hay
khèi lîng nguyªn tö ®îc kh«ng? T¹i sao ngêi ta kg ®Ó ®o khèi lîng nguyªn tö rÊt
1
sö dông ®¬n vÞ u (®vC) b»ng khèi lîng bÊt tiÖn do sè lÎ vµ cã sè mò ©m
12
nguyªn tö cacbon lµm ®¬n vÞ ? rÊt lín, nh 19,9264.10–27kg lµ
khèi lîng nguyªn tö cacbon. Do
®ã, ®Ó thuËn tiÖn h¬n trong
tÝnh to¸n, ngêi ta dïng ®¬n vÞ u
(®vC).
Ho¹t ®éng 6 : Tæng kÕt vµ vËn dông
GV tæng kÕt çc néi dung ®· häc, ra bµi tËp HS gi¶i çc bµi tËp 1, 2, 3, 4
8
vÒ nhµ cho HS. trong SGK theo 4 nhãm. Mçi
nhãm cö mét ®¹i diÖn lªn ch÷a
bµi tËp ®· ®îc ph©n c«ng. Çc
nhãm kh¸c nhËn xÐt kÕt qu¶.
Bµi 2 H¹t nh©n nguyªn tö - nguyªn tè ho¸ häc

I – Môc tiªu
KiÕn thøc
– BiÕt sù liªn quan gi÷a sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n víi sè proton vµ sè electron.
BiÕt çch tÝnh sè khèi cña h¹t nh©n nguyªn tö.
– HiÓu kh¸i niÖm nguyªn tè ho¸ häc. ThÕ nµo lµ sè hiÖu, kÝ hiÖu nguyªn tö.
KÜ n¨ng
– RÌn kÜ n¨ng gi¶i çc bµi tËp x¸c ®Þnh sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n, sè proton,
sè n¬tron, sè electron cña nguyªn tö vµ sè khèi cña h¹t nh©n nguyªn tö.
– HS hiÓu sù cÇn thiÕt ®¶m b¶o an toµn h¹t nh©n. Liªn hÖ víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn
n¨ng lîng ®iÖn h¹t nh©n cña ®Êt níc.
– RÌn luyÖn kh¶ n¨ng tù häc, tù ®äc vµ ho¹t ®éng céng t¸c theo nhãm, kh¶ n¨ng x©y
dùng vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch.
II – ChuÈn bÞ
– PhiÕu häc tËp.
– M¸y vi tÝnh, m¸y chiÕu ®a n¨ng nÕu cã.
III – ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc
GV : §¹i lîng vËt lÝ nµo lµ ®Æc trng cho mét nguyªn tè ho¸ häc ?
Ho¹t ®éng 2. T×m hiÓu ®iÖn tÝch h¹t nh©n vµ sè khèi cña h¹t nh©n lµ g× ?
GV yªu cÇu HS t¸i hiÖn çc ®Æc trng cña HS nhí l¹i kiÕn thøc vÒ ®iÖn
proton, n¬tron vÒ khèi lîng vµ ®iÖn tÝch. tÝch cña proton vµ n¬tron. Mét h¹t
Nguyªn tö trung hßa vÒ ®iÖn, cho nªn : sè nh©n cã Z proton th× ®iÖn tÝch
®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n Z = sè proton = cña h¹t nh©n b»ng Z+ vµ sè ®¬n
9
sè electron. vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n b»ng Z.
GV th«ng b¸o sè khèi A = Z + N, trong ®ã Z HS vËn dông trong thÝ dô sau :
lµ sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n, N lµ sè nguyªn tö nit¬ cã sè ®¬n vÞ ®iÖn
n¬tron cã trong h¹t nh©n nguyªn tö. A vµ Z lµ tÝch h¹t nh©n lµ 7, cã N = 7, vËy
nh÷ng ®Æc trng rÊt quan träng cña nguyªn tö. nguyªn tö nit¬ cã :
+ 7 proton vµ 7 electron.
+ Sè khèi A = 7 + 7 = 14
Ho¹t ®éng 3. T×m hiÓu kh¸i niÖm nguyªn tè ho¸ häc
GV tæng kÕt : Nguyªn tè ho¸ häc lµ nh÷ng HS ®äc SGK vµ ph¸t biÓu ®Þnh
nguyªn tö cã cïng ®iÖn tÝch h¹t nh©n. nghÜa nguyªn tè ho¸ häc, so s¸nh
Nh vËy ®¹i lîng vËt lÝ ®Æc trng cña mét víi néi dung nµy ë líp 8.
nguyªn tè ho¸ häc lµ ®iÖn tÝch h¹t nh©n. Nguyªn tö lµ h¹t vi m« ®¹i diÖn
cho nguyªn tè ho¸ häc.
Ho¹t ®éng 4. T×m hiÓu kh¸i niÖm sè hiÖu vµ kÝ hiÖu nguyªn tö
GV th«ng b¸o : Sè hiÖu nguyªn tö cña nguyªn HS cã thÓ lµm viÖc theo nhãm, tù
tè lµ sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n nguyªn ®äc SGK, th¶o luËn vÒ sè hiÖu
tö cña nguyªn tè ®ã, ®îc kÝ hiÖu lµ Z. vµ kÝ hiÖu cña nguyªn tö.
56
GV : KÝ hiÖu nguyªn tö cho biÕt nh÷ng g× ? HS xÐt thÝ dô : 26 Fe cho biÕt sè
- §iÖn tÝch h¹t nh©n, sè hiÖu nguyªn tö vµ sè hiÖu nguyªn tö cña Fe lµ 26, h¹t
electron trong nguyªn tö. nh©n nguyªn tö Fe cã 26 proton,
- Sè khèi vµ sè n¬tron trong h¹t nh©n. sè khèi cña h¹t nh©n Fe lµ 56.
NFe = 56 – 26 = 30
Ho¹t ®éng 5. Tæng kÕt vµ vËn dông gi¶i çc bµi tËp 1, 2, giao bµi tËp vÒ nhµ
HS «n l¹i bµi 1 vµ bµi 2, chuÈn bÞ cho bµi 3.
Bµi 3 §ång vÞ. nguyªn tö khèi

vµ nguyªn tö khèi trung b×nh
I – Môc tiªu
KiÕn thøc
– HS hiÓu thÕ nµo lµ ®ång vÞ, nguyªn tö khèi vµ nguyªn tö khèi trung b×nh.
– HS ph©n biÖt ®îc sè khèi vµ nguyªn tö khèi.
KÜ n¨ng
– Cã kÜ n¨ng x¸c ®Þnh nguyªn tö khèi trung b×nh.
10
– HS tr×nh bµy ®îc thÕ nµo lµ ®ång vÞ, nguyªn tö khèi vµ nguyªn tö khèi trung
b×nh.
– Cã kh¶ n¨ng hîp t¸c vµ céng t¸c tèt, ph¸t triÓn n¨ng lùc qu¶n lÝ, thuyÕt phôc, ®iÒu
phèi çc ho¹t ®éng cña nhãm.
– Cã kÜ n¨ng tra cøu th«ng tin trªn m¹ng internet, cã kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ ®é tin cËy cña
nguån th«ng tin.
II – ChuÈn bÞ
GV : + Çc phiÕu häc tËp
+ Tranh vÏ çc ®ång vÞ cña hi®ro
+ Ph¬ng ph¸p d¹y häc : ®µm tho¹i + gîi më
HS : Häc bµi 1 vµ 2.
– HS tra cøu vÒ ®ång vÞ, sè khèi, nguyªn tö khèi vµ çch tÝnh nguyªn tö khèi
trung b×nh trong SGK, tµi liÖu tham kh¶o hay internet.
– HS chuÈn bÞ ®îc çc bµi tr×nh diÔn Powerpoint vÒ nh÷ng néi dung liªn quan
®Õn bµi häc.
Ho¹t ®éng 1 : Tæ chøc t×nh huèng d¹y häc
- Sö dông phiÕu häc tËp sè 1. HS ®iÒn ®Çy ®ñ çc th«ng tin vµo
a) X¸c ®Þnh sè n¬tron, proton, phiÕu häc tËp, nhËn xÐt vµ gi¶i thÝch.
electron vµ sè khèi cña çc nguyªn tö a)
sau : A P E N
35 37 12 13 14
17 Cl, 17 Cl, 6 C, 6 C, 6 C
35
17 Cl 35 17 17 18
37
17 Cl 37 17 17 20
12
6 C 12 6 6 6
13
6 C 13 6 6 7
14
6 C 14 6 6 8
b) Nªu nhËn xÐt vµ gi¶i thÝch ? b) Çc nguyªn tö cña cïng mét nguyªn tè
clo, cacbon cã sè khèi kh¸c nhau lµ do sè
n¬tron kh¸c nhau.
c) §Þnh nghÜa ®ång vÞ. c) §Þnh nghÜa : SGK
11
GV dùa vµo c©u (b) ®Ó dÉn d¾t HS
®Õn ®Þnh nghÜa ®ång vÞ.
Ho¹t ®éng 2 : Dïng phiÕu häc tËp sè 2
Cho çc nguyªn tö : HS tr¶ lêi :
10 64 84 11 109
5 A, 29 B, 36 C, 5 D, 47 G, + A vµ D lµ nh÷ng ®ång vÞ cña nhau.
63 40 40 54 106
29 H, 19 E, 18 L, 24 M, 47 J çc
+ B vµ H lµ nh÷ng ®ång vÞ cña nhau.
nguyªn tö nµo lµ ®ång vÞ cña nhau ? + G vµ J lµ nh÷ng ®ång vÞ cña nhau.
Cho hai ®ång vÞ hi®ro 1 1 H vµ 1
2
35 37
H vµ ®ång vÞ clo : 17 Cl vµ 17
35 37 35 37
Cl H 17 Cl, H 17 Cl, D 17 Cl, D 17 Cl
2
Cã thÓ cã bao nhiªu lo¹i ph©n tö HCl Ký hiÖu 1 H lµ D
kh¸c nhau t¹o nªn tõ hai lo¹i ®ång vÞ
cña hai nguyªn tè ®ã. HS ®äc SGK ®Ó biÕt r»ng hiÖn tîng
+ GV dïng s¬ ®å biÓu diÔn cÊu t¹o ®ång vÞ lµ mét hiÖn tîng phæ biÕn.
3 ®ång vÞ cña nguyªn tè hi®ro ®Ó HS nªu mét sè øng dông cña çc ®ång vÞ
gi¶i thÝch trêng hîp ®Æc biÖt : phãng x¹ trong ®êi sèng, y häc…
®ång vÞ 1 1 H lµ trêng hîp duy nhÊt
cã n = 0 vµ 13 H cã sè n¬tron gÊp ®«i
sè proton vµ do ®ã çc ®ång vÞ cã
mét sè tÝnh chÊt vËt lÝ kh¸c nhau.
HS ®äc t liÖu trong SGK.
a) Nguyªn tö khèi trung b×nh lµ g× ? a) Nguyªn tö khèi cña mét nguyªn tè lµ
ViÕt c«ng thøc tÝnh nguyªn tö khèi nguyªn tö khèi trung b×nh cña hçn hîp
trung b×nh vµ gi¶i thÝch. çc ®ång vÞ cã tÝnh ®Õn tØ lÖ phÇn
tr¨m mçi ®ång vÞ trong hçn hîp.
b) TÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh b)
cña nguyªn tè niken, biÕt r»ng trong 58.67, 76  60.26,16  61.2, 42  62.3, 66
A Ni 
tù nhiªn çc ®ång vÞ cña niken tån t¹i 100
theo tØ lÖ : A Ni = 58,74
58 60 61 62
28 Ni, 28 Ni, 28 Ni, 28
Ni
67,76% 26,16% 2,42%
3,66%
12
aA  bB  ...
C«ng thøc : A =
100
A lµ nguyªn tö khèi trung b×nh
A, B… lµ nguyªn tö khèi cña mçi
®ång vÞ, a, b… lµ tØ lÖ % mçi
®ång vÞ.
c) Bµi tËp 5 trang 14 SGK Gäi a lµ % ®ång vÞ 63
29 Cu
A Cu = 63,546 65
 % ®ång vÞ 29 Cu lµ (100 - a)
A = 63 a = ? Dùa vµo c«ng thøc :
B = 65 b = ? (theo c«ng thøc) 63a  65(100  a)
63,546 =
100
Gi¶i t×m a = 72,7%, b = 27,3%
Ho¹t ®éng 5 : GV híng dÉn HS lµm bµi tËp vÒ nhµ : 1, 2, 3, 6 trang 14
SGK.
Bµi 4 Sù chuyÓn ®éng cña electron

trong nguyªn tö. obitan nguyªn tö
I – Môc tiªu
KiÕn thøc
– Trong nguyªn tö, electron chuyÓn ®éng nh thÕ nµo ? So s¸nh ®îc quan ®iÓm cña
R¬-d¬-pho, Bo vµ Zom-m¬-phen víi quan ®iÓm hiÖn ®¹i vÒ chuyÓn ®éng cña
electron trong nguyªn tö.
– ThÕ nµo lµ obitan nguyªn tö, cã nh÷ng lo¹i obitan nguyªn tö nµo ? H×nh d¹ng
cña chóng ?
KÜ n¨ng
– VËn dông çc kiÕn thøc ®· häc tr¶ lêi çc c©u hái vµ bµi tËp trong SGK vµ SBT.
– Tù häc vµ häc theo nhãm, biÕt sö dông c«ng nghÖ th«ng tin trong viÖc t×m kiÕm
t liÖu, tr×nh diÔn b¸o ço cña nhãm.
II – ChuÈn bÞ
– GV phãng to çc h×nh 1.6 ; 1.7 ; 1.8 ; 1.9 vµ 1.10 SGK.
– Cã thÓ dïng phÇn mÒm MS.Powerpoint vµ Macro media Flash ®Ó m« pháng sù
chuyÓn ®éng cña electron trong nguyªn tö.
13
– HS t×m hiÓu thªm vÒ cÊu tróc cña nguyªn tö qua çc trang web nh tõ ®iÓn
Encarta, Wikipedia…
Trong nguyªn tö, electron chuyÓn ®éng HS ®äc SGK, ph¸t biÓu vÒ çc néi dung
nh thÕ nµo ? Sù chuyÓn ®éng cña sau : Electron trong m« h×nh nguyªn tö
electron cã t¬ng tù sù chuyÓn ®éng cña R¬-d¬-pho, Bo vµ Zom-m¬-phen
çc hµnh tinh xung quanh mÆt trêi ? chuyÓn ®éng nh thÕ nµo ? u vµ nhîc
GV tæng kÕt vµ ®Þnh híng bµi häc. ®iÓm cña m« h×nh nµy lµ g× ?
Ho¹t ®éng 2. Sù chuyÓn ®éng cña electron trong nguyªn tö
GV tæng kÕt : Theo quan ®iÓm hiÖn HS quan s¸t h×nh 1.7 vµ so s¸nh víi
®¹i, quü ®¹o (®êng ®i) cña electron h×nh 1.6, th¶o luËn nhãm.
kh«ng cßn ý nghÜa. Do electron - Theo quan ®iÓm hiÖn ®¹i quü ®¹o
chuyÓn ®éng rÊt nhanh cho nªn chØ (®êng ®i) cña electron cã cßn ý nghÜa ?
mét electron cña H ®· t¹o nªn ®¸m m©y - V× sao chØ cã 1 electron mµ ngêi ta gäi
electron. lµ ®¸m m©y electron cña nguyªn tö hi®ro
?
Obitan nguyªn tö lµ khu vùc kh«ng gian - Obitan nguyªn tö lµ g× ?
xung quanh h¹t nh©n n¬i x¸c suÊt cã
mÆt electron lµ lín nhÊt (trªn 90%).
VËy obitan nguyªn tö cã h×nh d¹ng nh
thÕ nµo ?
Ho¹t ®éng 3. T×m hiÓu h×nh d¹ng çc obitan nguyªn tö s vµ p
GV tæng kÕt : Obitan s cã d¹ng h×nh HS quan s¸t çc h×nh 1.9 vµ 1.10, nhËn
cÇu, t©m lµ h¹t nh©n nguyªn tö. Obitan xÐt h×nh d¹ng cña çc obitan nguyªn tö.
p gåm 3 obitan px, py, pz cã d¹ng h×nh sè - Obitan kh¸c nhau (s, p, d, f) cã h×nh
8 næi. Mçi obitan cã sù ®Þnh híng kh¸c d¹ng kh¸c nhau.
nhau trong kh«ng gian, ch¼ng h¹n px - HS cã thÓ xem h×nh d¹ng çc obitan
®Þnh híng theo trôc x, obitan y ®Þnh h- phøc t¹p nh d, f trªn phÇn mÒm orbital
íng theo trôc y… viewer.
Ho¹t ®éng 4. HS vËn dông tr¶ lêi bµi tËp 5 (SGK)
GV yªu cÇu HS lµm viÖc theo nhãm. HS : Theo lÝ thuyÕt hiÖn ®¹i, tr¹ng th¸i
§¹i diÖn mét nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ chuyÓn ®éng cña electron trong nguyªn
th¶o luËn, GV tæng kÕt, nhËn xÐt. tö ®îc m« t¶ b»ng h×nh ¶nh ®¸m m©y
14
e.
Ho¹t ®éng 5. HS vËn dông tr¶ lêi bµi tËp 6 (SGK)
GV tæng kÕt, ra bµi tËp vÒ nhµ. Obitan s cã d¹ng h×nh cÇu, t©m lµ h¹t
nh©n nguyªn tö. Obitan p gåm 3 obitan
px, py, pz cã d¹ng h×nh sè 8 næi. Mçi
obitan cã sù ®Þnh híng kh¸c nhau trong
kh«ng gian.
Bµi 5 LuyÖn tËp vÒ :

Thµnh phÇn cÊu t¹o nguyªn tö
Khèi lîng cña nguyªn tö
obitan nguyªn tö
I – môc tiªu
KiÕn thøc
– Cñng cè çc kiÕn thøc vÒ thµnh phÇn, cÊu t¹o nguyªn tö, h¹t nh©n, kÝch thíc, khèi
lîng, ®iÖn tÝch cña çc h¹t proton, n¬tron vµ electron.
– HÖ thèng ho¸ çc kh¸i niÖm nguyªn tè ho¸ häc, kÝ hiÖu nguyªn tö, ®ång vÞ, nguyªn
tö khèi, nguyªn tö khèi trung b×nh.
KÜ n¨ng
– RÌn luyÖn kÜ n¨ng tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh sè electron, proton, n¬tron vµ nguyªn tö
khèi khi biÕt kÝ hiÖu nguyªn tö.
– RÌn luyÖn kÜ n¨ng lËp kÕ ho¹ch, ho¹t ®éng hîp t¸c theo nhãm.
– BiÕt çch tra cøu th«ng tin vÒ chñ ®Ò cña bµi häc trªn m¹ng internet.
II – chuÈn bÞ
PhiÕu häc tËp
Néi dung 1 : §iÒn çc th«ng tin cho s½n ë b¶ng sau t¬ng øng víi A, B, C hay D vµo
çc chç trèng trong çc c©u sau ®©y :
Nguyªn tö ®îc t¹o nªn bëi…(1). H¹t nh©n l¹i ®îc t¹o nªn bëi …(2). Electron cã ®iÖn
tÝch lµ …(3), quy íc lµ 1–, khèi lîng 0,00055 u. Proton cã ®iÖn tÝch lµ …(4), quy íc
lµ 1+, khèi lîng xÊp xØ 1u. N¬tron cã ®iÖn tÝch b»ng 0, khèi lîng xÊp xØ b»ng…
(5).
15
TT A B C D
1 electron vµ n¬tron electron vµ proton electron vµ h¹t nh©n n¬tron vµ proton
2 n¬tron vµ proton electron vµ n¬tron electron vµ proton proton
3 –1,602.10-19C 1,602.10-19C –1,502.10-19C 1,502.10-19C
4 –1,602.10-19C 1,602.10-19C –1,502.10-19C 1,502.10-19C
5 1,5 u 1,1 u 1u 2u
Néi dung 2 : Cho biÕt sù liªn quan gi÷a sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n Z víi sè
proton trong h¹t nh©n vµ sè electron ë vá nguyªn tö. Cho thÝ dô minh häa.
Néi dung 3 : KÝ hiÖu nguyªn tö cã thÓ cung cÊp nh÷ng th«ng tin nµo cña nguyªn tè
ho¸ häc ? Cho thÝ dô minh häa.
ChuÈn bÞ m¸y vi tÝnh, m¸y chiÕu ®a n¨ng ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn.
Trong mét tµi liÖu ®äc ®îc trªn m¹ng HS t¸i hiÖn l¹i nh÷ng kiÕn thøc ®· häc,
internet, cã mét kÝ hiÖu mµ mét HS líp suy nghÜ ®Ó t×m c©u tr¶ lêi.
35
10 kh«ng hiÓu 17 X . H·y gi¶i thÝch cho
b¹n kÝ hiÖu nµy cã ý nghÜa nh thÕ
nµo.
Ho¹t ®éng 2. Th¶o luËn nhãm
GV híng dÉn sö dông phiÕu häc tËp Nhãm 1. th¶o luËn néi dung 1
Nhãm 2. th¶o luËn néi dung 2.
Nhãm 3. th¶o luËn néi dung 3.
Ho¹t ®éng 3. Th¶o luËn chung c¶ líp
GV yªu cÇu ®¹i diÖn cña mçi nhãm HS çc nhãm cßn l¹i theo dâi, nhËn xÐt
tr×nh bµy kÕt qu¶ th¶o luËn. phÇn th¶o luËn võa tr×nh diÔn. Nªu çc
th¾c m¾c vµ tranh luËn.
Ho¹t ®éng 4. Híng dÉn gi¶i bµi tËp 5 (SGK)
a) TÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh cña a)
Mg. 78,99 10,00 11,01
A Mg  24  25  26  24,32
100 100 100
b) Gi¶ sö trong hçn hîp nãi trªn cã 50 b) Sè nguyªn tö 24 Mg = 50 . 7,899  395.
16
nguyªn tö 25
Mg , th× sè nguyªn tö t¬ng Sè nguyªn tö 26 Mg = 50 .1,101  55.
øng cña 2 ®ång vÞ cßn l¹i lµ bao nhiªu ?
Ho¹t ®éng 5. GV tæng kÕt bµi häc vµ ra bµi tËp vÒ nhµ
§Ó t¨ng tÝnh tÝch cùc häc tËp cña HS, phÇn th¶o luËn cã thÓ tæ chøc theo trß
ch¬i gi¶i ®è « ch÷. Mçi nhãm tù x©y dùng mét « ch÷, çc « hµng ngang liªn quan
®Õn çc kh¸i niÖm nh electron, h¹t nh©n, « hµng däc lµ mét kh¸i niÖm lín h¬n nh
nguyªn tö, nguyªn tè ho¸ häc… Th«ng qua trß ch¬i, HS sÏ n¾m v÷ng h¬n çc kh¸i
niÖm liªn quan ®Õn cÊu t¹o nguyªn tö.
Bµi 6 líp vµ ph©n líp electron

I – Môc tiªu
KiÕn thøc
BiÕt trong nguyªn tö çc electron ®îc ph©n bè nh thÕ nµo, thÕ nµo lµ líp vµ
ph©n líp electron. Cã bao nhiªu obitan nguyªn tö trong mét líp electron vµ trong
mét ph©n líp electron.
KÜ n¨ng
RÌn kÜ n¨ng gi¶i çc bµi tËp cã liªn quan vµ kh¶ n¨ng hîp t¸c nhãm.
Cã kÜ n¨ng vÒ c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó hç trî cho qu¸ tr×nh d¹y häc.
II – ChuÈn bÞ
– HS ®äc bµi 6, tãm t¾t çc ý chÝnh cña bµi.
– M¸y chiÕu ®a n¨ng, m¸y vi tÝnh.
GV nªu c©u hái : thÕ nµo lµ líp, ph©n líp electron trong nguyªn tö ?
Ho¹t ®éng 2. T×m hiÓu kh¸i niÖm líp electron
GV lu ý HS líp K lµ líp electron gÇn h¹t HS ®äc SGK vµ ph¸t biÓu sè thø tù líp
nh©n nhÊt, liªn kÕt chÆt chÏ nhÊt víi electron lµ nh÷ng sè nguyªn, b¾t ®Çu
h¹t nh©n. Çc electron cïng mét líp cã tõ sè 1, 2, 3, 4 t¬ng øng víi çc ch÷ K,
møc n¨ng lîng gÇn b»ng nhau. L, M, N…
Ho¹t ®éng 3. T×m hiÓu vÒ ph©n líp electron
17
GV yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK vµ ¸p dông : cho biÕt líp N (n = 4) cã mÊy
®iÒn ®Çy ®ñ th«ng tin vµo çc chç ph©n líp ? ViÕt kÝ hiÖu çc ph©n líp
trèng : ®ã.
Líp K (n = 1) cã ….ph©n líp, kÝ Líp N cã 4 ph©n líp lµ 4s, 4p, 4d vµ 4f.
hiÖu…. Tõ ®ã ta cã thÓ suy ra líp electron thø n
Líp L (n = 2) cã ….ph©n líp, kÝ cã n ph©n líp.
hiÖu….
Líp M (n = 3) cã ….ph©n líp, kÝ
hiÖu….
Ho¹t ®éng 4. T×m hiÓu sè obitan trong mét ph©n líp, mét líp
¸p dông : GV híng dÉn HS tÝnh sè HS : Ph©n líp s cã 1 obitan, cã ®èi xøng
2 cÇu trong kh«ng gian.
obitan cña líp thø 4 (líp N) = 4 = 16
(obitan). Ph©n líp p cã 3 obitan px, py, pz ®Þnh h-
íng theo çc trôc x, y, z.
GV cã thÓ minh häa h×nh ¶nh çc Ph©n líp d cã 5 obitan, cã ®Þnh híng
obitan nguyªn tö trªn phÇn mÒm orbital kh¸c nhau trong kh«ng gian.
viewer
Ho¹t ®éng 5. Tæng kÕt bµi häc, ra bµi tËp vÒ nhµ
HS ghi nhí : thÕ nµo lµ líp vµ ph©n líp electron, çch tÝnh sè obitan tèi ®a trong
mét ph©n líp, mét líp.
Bµi 7 N¨ng lîng cña çc electron trong nguyªn tö

CÊu h×nh electron cña nguyªn tö
I – Môc tiªu
KiÕn thøc
– HS biÕt thø tù çc møc n¨ng lîng cña çc electron trong nguyªn tö.
– ViÖc ph©n bè çc electron trong nguyªn tö tu©n theo nh÷ng nguyªn lÝ vµ quy t¾c
nµo.
– CÊu h×nh electron cña nguyªn tö biÓu diÔn sù ph©n bè electron trªn çc ph©n líp
thuéc çc líp kh¸c nhau.
KÜ n¨ng
– Cã kÜ n¨ng viÕt cÊu h×nh electron cña nguyªn tö thuéc 20 nguyªn tè ®Çu.
18
– BiÕt çch t×m kiÕm th«ng tin vÒ sù s¾p xÕp çc electron trong nguyªn tö trªn
m¹ng internet, lu gi÷ vµ xö lÝ th«ng tin.
II – ChuÈn bÞ
– Phãng to h×nh 1.11 vµ b¶ng cÊu h×nh electron cña nguyªn tö 20 nguyªn tè ®Çu
(SGK).
– ThiÕt kÕ m« pháng sù ph©n bè electron theo çc líp kh¸c nhau trong nguyªn tö cña
nguyªn tè nµo ®ã (cã thÓ dïng phÇn mÒm Powerpoint hoÆc Macromedia Flash)
®Ó d¹y häc.
GV : Trong bµi häc tríc çc em ®· ®îc nghiªn cøu sù ph©n bè çc electron theo çc
líp vµ ph©n líp. VËy c¬ së ®Ó xÕp çc electron vµo çc líp vµ ph©n líp lµ g×?
Ho¹t ®éng 2. T×m hiÓu trËt tù møc n¨ng lîng
GV : N¨ng lîng kÓ tõ gÇn nh©n nhÊt cña HS ®äc SGK :
çc líp n t¨ng theo thø tù tõ 1 ®Õn 7 vµ n¨ng Electron gÇn h¹t nh©n cã møc n¨ng lîng
lîng cña çc ph©n líp t¨ng theo thø tù s, p, d, thÊp nhÊt, electron xa h¹t nh©n cã møc
f (h×nh vÏ). n¨ng lîng cao h¬n.
Ngêi ta ®· x¸c ®Þnh thø tù s¾p xÕp çc Thùc nghiÖm x¸c ®Þnh møc n¨ng lîng
ph©n líp theo chiÒu t¨ng cña møc n¨ng cña ph©n líp 3d cao h¬n ph©n líp 4s.
lîng : 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s...
Ho¹t ®éng 3. T×m hiÓu « lîng tö, nguyªn lÝ Pau-li, sè electron tèi ®a trong
mét ph©n líp vµ mét líp. Nguyªn lÝ v÷ng bÒn, quy t¾c Hund
HS ®äc SGK, tãm t¾t çc ý chÝnh vÒ :
- ¤ lîng tö.
- Nguyªn lÝ Pau-li, nguyªn lÝ v÷ng bÒn, quy t¾c Hun.
Ho¹t ®éng 4. T×m hiÓu cÊu h×nh electron nguyªn tö
GV tæng kÕt thµnh quy t¾c viÕt cÊu HS t×m hiÓu quy t¾c viÕt cÊu h×nh
h×nh electron nguyªn tö cña çc nguyªn electron nguyªn tö.
tè ho¸ häc. ThÝ dô : Fe (Z = 26)
1s22s22p63s23p63d64s2
Ho¹t ®éng 5. ThÕ nµo lµ nguyªn tè s, p, d, f ?
HS ®äc SGK vµ tr¶ lêi nguyªn tè s lµ nh÷ng nguyªn tè mµ nguyªn tö cã electron
cuèi cïng ®îc ®iÒn vµo ph©n líp s. T¬ng tù nh vËy víi çc nguyªn tè p, d, f.
19
Ho¹t ®éng 6. ViÕt cÊu h×nh electron cña 20 nguyªn tè ®Çu
GV lÊy thÝ dô cÊu h×nh electron GV chia líp thµnh 4 nhãm viÕt lÇn lît
2 2 6 1
nguyªn tö Na lµm mÉu: 1s 2s 2p 3s . cÊu h×nh electron cña 20 nguyªn tè ®Çu
GV híng dÉn HS kiÓm tra kÕt qu¶ dùa vµ x¸c ®Þnh sè electron trªn çc líp cña
vµo b¶ng cÊu h×nh electron cña nguyªn mçi nguyªn tö.
tö 20 nguyªn tè ®Çu (SGK).
Ho¹t ®éng 7. T×m hiÓu ®Æc ®iÓm cña electron líp ngoµi cïng
GV cho HS nhËn xÐt çc nguyªn tö cã HS : §èi víi nguyªn tö cña tÊt c¶ çc
thÓ cã tèi ®a bao nhiªu electron ë líp nguyªn tè, líp ngoµi cïng cã nhiÒu nhÊt
ngoµi cïng. lµ 8e trõ nguyªn tö He (cã 2e) hÇu nh
Çc nguyªn tö kim lo¹i nh Na, Mg, K, kh«ng tham gia vµo ph¶n øng ho¸ häc
Ca, Al, çc phi kim nh O, N, Cl, P, S cã (trõ trong mét sè ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt).
bao nhiªu e ë líp ngoµi cïng ?
Ho¹t ®éng 8. Tæng kÕt toµn bé bµi häc
Çch viÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö - Kim lo¹i cã tõ 1 - 3 electron líp ngoµi
cña nguyªn tè. cïng, (4 electron cã thÓ lµ KL hoÆc
BiÕt ®îc cÊu h×nh electron cña nguyªn PK).
tö th× cã thÓ dù ®o¸n ®îc nh÷ng tÝnh - Phi kim cã 5 - 7 electron líp ngoµi cïng.
chÊt ho¸ häc ®iÓn h×nh cña nguyªn tè - KhÝ hiÕm (cã 2 e ë He) cã 8 electrron .
®ã.
Bµi 8 LuyÖn tËp ch¬ng 1

I – Môc tiªu
KiÕn thøc
HS cñng cè çc kiÕn thøc :
– Thµnh phÇn, cÊu t¹o nguyªn tö, ®Æc ®iÓm çc h¹t cÊu t¹o nªn nguyªn tö.
– Nguyªn tè ho¸ häc vµ çc ®Æc trng.
– CÊu tróc vá electron nguyªn tö.
KÜ n¨ng
– Gi¶i çc d¹ng bµi tËp c¬ b¶n trong SGK.
– Ph¸t triÓn kÜ n¨ng lµm viÖc nhãm, lµm viÖc víi c«ng nghÖ th«ng tin.
– Ph¸t triÓn t duy bËc cao.
II – ChuÈn bÞ
– HS tæng kÕt çc kiÕn thøc cña ch¬ng 1 díi d¹ng s¬ ®å.
– Gi¸o ¸n ®iÖn tö víi çc t liÖu hç trî.
20
– M¸y vi tÝnh, m¸y chiÕu ®a n¨ng.
A. KiÕn thøc cÇn n¾m v÷ng
H·y cho biÕt mèi liªn quan gi÷a çc kh¸i niÖm nguyªn tö, thµnh phÇn, cÊu t¹o nguyªn
tö, sù ph©n bè electron trong nguyªn tö, nguyªn tè ho¸ häc.
Ho¹t ®éng 2. HS hÖ thèng çc kiÕn thøc vÒ nguyªn tö
- Proton ( 11 p )
 H¹t nh©n nguyªn tö : - N¬tron ( 1 n )
0
- Nguyªn tö
- Electron (1e)
 Vá electron nguyªn tö :
- me = 5,5.10-4u
HS «n l¹i khèi lîng vµ ®iÖn tÝch çc h¹t proton, n¬tron vµ electron.
Ho¹t ®éng 3. Th¶o luËn çc néi dung
CÊu tróc vá electron cña nguyªn tö
HS «n l¹i çc kh¸i niÖm :
- Líp electron
- Ph©n líp electron
- Obitan nguyªn tö
- Sù ph©n bè electron
- CÊu h×nh electron
- §Æc ®iÓm cña electron líp ngoµi cïng.
Nguyªn tè ho¸ häc
HS tr¶ lêi c©u hái : Çc ®Æc trng cña nguyªn tè ho¸ häc lµ g× ?
- §iÖn tÝch h¹t nh©n (Z+) Z = sè e = sè p.
- Sè khèi A = Z + N
- §ång vÞ : cïng Z nhng kh¸c N dÉn ®Õn kh¸c sè khèi A.
aA +bB
- Nguyªn tö khèi trung b×nh A =
100
Ho¹t ®éng 4. T×m hiÓu mèi liªn quan gi÷a çc kh¸i niÖm cña ch¬ng 1
HS sö dông s¬ ®å tãm t¾t ë SGK ®Ó tr×nh bµy sù liªn quan gi÷a çc kh¸i niÖm. C¶
líp theo dâi, nhËn xÐt vµ bæ sung. GV tæng kÕt phÇn tãm t¾t kiÕn thøc c¬ b¶n.
B. Bµi tËp
Ho¹t ®éng 5. HS gi¶i vµ tr¶ lêi çc bµi tËp 1, 2, 8 (SGK)
21
Bµi 1. §¸p ¸n D.
Gi¶i thÝch : ph©n líp s b·o hßa khi cã 2 electron, ph©n líp p b·o hßa khi cã 6 electron,
ph©n líp d b·o hßa khi cã 10 electron cßn ph©n líp f b·o hßa khi cã 14 electron.
Bµi 2. §¸p ¸n A.
Gi¶i thÝch: Trong sè çc nguyªn tè Cr (24), Mn (25), Fe (26), Co (27) vµ Ni (28),
chØ cã nguyªn tè Cr cã sù bÊt thêng do tÝnh chÊt bÒn cña cÊu h×nh electron nöa
b·o hßa cña ph©n líp 3d. Çc electron ho¸ trÞ cña Cr lµ 3d54s1.
Bµi 8. CÊu h×nh electron cña nguyªn tö Fe (Z = 26) : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p63d6 4s2
CÊu h×nh electron cña ion Fe2+ : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p63d6
CÊu h×nh electron cña ion Fe3+ : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p63d5
GV tæng kÕt, ra bµi tËp vÒ nhµ, nh¾c HS chuÈn bÞ lµm bµi kiÓm tra 45 phót
cña ch¬ng1.
Ch¬ng 2
B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc
vµ ®Þnh luËt tuÇn hoµn
A. Më ®Çu
– HS hiÓu nguyªn t¾c s¾p xÕp çc nguyªn tè vµo BTH. HiÓu mèi quan hÖ gi÷a
cÊu h×nh electron nguyªn tö cña nguyªn tè ho¸ häc víi vÞ trÝ cña nã trong BTH.
– HiÓu sù biÕn ®æi tuÇn hoµn tÝnh chÊt çc nguyªn tè, çc ®¬n chÊt vµ hîp chÊt
t¹o nªn tõ çc nguyªn tè ®ã theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n nguyªn tö.
BiÕt nguyªn nh©n vµ ý nghÜa cña BTH.
HS cã kÜ n¨ng :
– Cã kÜ n¨ng suy nghÜ vµ lËp luËn tõ sù liªn quan gi÷a cÊu h×nh electron víi vÞ
trÝ trong BTH vµ tÝnh chÊt.
– BiÕt çch häc tËp mét çch ®éc lËp vµ céng t¸c trong nhãm. Cã nh÷ng kÜ n¨ng
c«ng nghÖ th«ng tin nh t×m kiÕm th«ng tin, x©y dùng bµi tr×nh diÔn, x©y dùng
vµ qu¶n lÝ d÷ liÖu vµ biÕt chia sÎ víi çc b¹n.
22
Bµi Tªn bµi Néi dung
9 B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn Nguyªn t¾c s¾p xÕp cña b¶ng tuÇn hoµn
tè ho¸ häc CÊu t¹o cña b¶ng tuÇn hoµn : «, chu k×, nhãm
10 Sù biÕn ®æi tuÇn hoµn cÊu CÊu h×nh electron nguyªn tö cña çc nguyªn
h×nh electron nguyªn tö cña tè nhãm A.
çc nguyªn tè ho¸ häc CÊu h×nh electron nguyªn tö cña çc nguyªn
tè nhãm B.
11 Sù biÕn ®æi mét sè ®¹i lîng B¸n kÝnh nguyªn tö
vËt lÝ cña çc nguyªn tè ho¸ N¨ng lîng ion ho¸
häc §é ©m ®iÖn
12 Sù biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i, Sù biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i, phi kim.
tÝnh phi kim cña çc nguyªn Sù biÕn ®æi vÒ ho¸ trÞ víi O vµ H.
tè ho¸ häc. Sù biÕn ®æi tÝnh axit - baz¬ cña oxit vµ
§Þnh luËt tuÇn hoµn hi®roxit.
§Þnh luËt tuÇn hoµn.
13 ý nghÜa cña b¶ng tuÇn Quan hÖ gi÷a vÞ trÝ vµ cÊu t¹o.
hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc Quan hÖ gi÷a vÞ trÝ vµ tÝnh chÊt.
So s¸nh tÝnh chÊt cña mét nguyªn tè víi çc
nguyªn tè l©n cËn.
14 LuyÖn tËp ch¬ng 2 Cñng cè, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc.
RÌn kÜ n¨ng gi¶i bµi tËp.
§Æc ®iÓm cña ch¬ng 2 lµ BTH ®îc nghiªn cøu díi ¸nh s¸ng cña thuyÕt cÊu t¹o
nguyªn tö. BTH ®îc x©y dùng ®Ó thÓ hiÖn çc quy luËt biÕn thiªn tÝnh chÊt cña
çc nguyªn tè ho¸ häc, còng nh çc ®¬n chÊt vµ çc hîp chÊt t¹o nªn tõ nh÷ng
nguyªn tè ®ã. §Ó thùc hiÖn tèt môc tiªu cña ch¬ng 2, GV cã thÓ thiÕt kÕ çc ho¹t
®éng cña häc sinh theo mét sè gîi ý sau :
– Tæ chøc ho¹t ®éng nhãm, GV chia néi dung bµi häc thµnh mét sè ®¬n vÞ kiÕn
thøc, cã thÓ tæ chøc th¶o luËn chung c¶ líp hoÆc mçi nhãm th¶o luËn mét ®¬n vÞ
kiÕn thøc. Sau khi th¶o luËn nhãm, ®¹i diÖn cña nhãm sÏ tr×nh bµy kÕt qu¶ th¶o
luËn, çc nhãm kh¸c theo dâi, nhËn xÐt vµ GV kÕt luËn.
– Sö dông çc ph¬ng tiÖn trùc quan nh BTH, çc b¶ng thèng kª sè liÖu, çc m«
pháng ®Ó g©y høng thó, t¨ng hiÖu qu¶ d¹y häc.
– RÌn cho HS kÜ n¨ng ph©n tÝch sè liÖu, ph¸t hiÖn quy luËt biÕn ®æi tÝnh chÊt
cña çc nguyªn tè trong mét chu k×, trong mét nhãm A.
23
Bµi 9 B¶ng TuÇn Hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc

I – Môc tiªu
– HS biÕt vµ hiÓu ®îc nguyªn t¾c s¾p xÕp çc nguyªn tè ho¸ häc vµo BTH. HiÓu
®îc cÊu t¹o cña BTH : «, chu k×, nhãm A, nhãm B.
– §äc ®îc çc th«ng tin vÒ nguyªn tè ho¸ häc ghi trong mét « cña b¶ng. VËn dông
s¾p xÕp mét nguyªn tè ho¸ häc vµo BTH khi biÕt cÊu h×nh e cña nguyªn tö
nguyªn tè ®ã vµ ngîc l¹i.
– HS cã thÓ tr×nh bµy ®îc nguyªn t¾c s¾p xÕp çc nguyªn tè ho¸ häc trong BTH.
– HS hiÓu ®îc mèi liªn quan gi÷a vÞ trÝ vµ cÊu h×nh electron cña nguyªn tö.
– So s¸nh d¹ng BTH ®ang ®îc sö dông réng r·i vµ BTH do Men-®ª-lª-Ðp ph¸t minh.
T×m ra nh÷ng u ®iÓm næi bËt cña d¹ng b¶ng dµi ®ang ®îc sö dông.
II – ChuÈn bÞ
– BTH d¹ng dµi.
– Cã thÓ sö dông BTH m« pháng trªn m¹ng internet hoÆc BTH trong CD phÇn
mÒm d¹y häc cña khoa Ho¸ häc - §HSP Hµ Néi.
Ho¹t ®éng 1 : Tæ chøc t×nh huèng häc tËp
Men-®ª-lª-Ðp ®· dùa trªn khèi lîng t¨ng dÇn cña nguyªn tö ®Ó s¾p xÕp çc nguyªn
tè ho¸ häc. Theo nguyªn t¾c nµy, ®Ó ®¶m b¶o quy luËt biÕn ®æi tuÇn hoµn, «ng
®· ph¶i chÊp nhËn mét sè ngo¹i lÖ. thÝ dô 60Co xÕp tríc 59Ni. V× sao cã nh÷ng
ngo¹i lÖ nµy ? §Ó tr¸nh ngo¹i lÖ cÇn xÕp çc nguyªn tè ho¸ häc theo nh÷ng quy
t¾c nµo ?
Ho¹t ®éng 2 : Nguyªn t¾c x©y dùng b¶ng tuÇn hoµn
GV cho HS quan s¸t BTH vµ giíi thiÖu HS ph¸t biÓu ba nguyªn t¾c x©y dùng
nguyªn t¾c s¾p xÕp çc nguyªn tè vµo BTH.
BTH kÌm theo thÝ dô minh ho¹.
Ho¹t ®éng 3 : Th¶o luËn nhãm - T×m hiÓu cÊu t¹o cña b¶ng tuÇn hoµn
24
GV : Chia líp thµnh 4 nhãm vµ ph©n Nhãm 1 : T×m hiÓu vÒ « nguyªn tè
c«ng nhiÖm vô cho tõng nhãm. Nhãm 2 : T×m hiÓu vÒ çc chu k×
Nhãm 3 : T×m hiÓu vÒ nhãm A
Nhãm 4 : T×m hiÓu vÒ nhãm B
Ho¹t ®éng 4 : Th¶o luËn chung
GV tæ chøc çc nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ Sau khi th¶o luËn nhãm, ®¹i diÖn çc
sung, cuèi cïng GV tæng kÕt vµ ®¸nh nhãm b¸o ço kÕt qu¶.
gi¸.
Ho¹t ®éng 5 : Tæng kÕt bµi häc
GV nhÊn m¹nh nguyªn t¾c s¾p xÕp çc HS ghi nhí çc nguyªn t¾c x©y dùng
nguyªn tè vµ nh÷ng ®iÒu cÇn ghi nhí. BTH, tr×nh bµy ®îc cÊu t¹o cña BTH.
Bµi 10 Sù biÕn ®æi tuÇn hoµn cÊu h×nh electron nguyªn tö

cña çc nguyªn tè ho¸ häc
I – Môc tiªu
KiÕn thøc
– HS hiÓu sù biÕn ®æi cÊu h×nh electron líp ngoµi cïng cña nguyªn tö çc nguyªn
tè ho¸ häc trong mét chu k×, trong mét nhãm A.
– Gi¶i thÝch ®îc nguyªn nh©n sù biÕn ®æi tuÇn hoµn tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè
ho¸ häc lµ do sù biÕn ®æi tuÇn hoµn cÊu h×nh electron líp ngoµi cïng. Ph©n
biÖt râ rµng çc electron ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè nhãm A vµ nhãm B.
KÜ n¨ng
HS cã kÜ n¨ng gi¶i çc bµi tËp trong SGK vµ SBT, kh¶ n¨ng céng t¸c vµ çc kÜ
n¨ng t×m kiÕm, lu gi÷ vµ xö lÝ th«ng tin tèt.
II – ChuÈn bÞ
– Phãng to b¶ng 2.1 trong SGK. BTH d¹ng dµi.
– HS ®äc tríc SGK.
– Gi¸o ¸n ®iÖn tö nÕu cã.
25
T¹i sao khi xÕp çc nguyªn tè theo chiÒu t¨ng dÇn cña çc ®iÖn tÝch h¹t nh©n, tÝnh chÊt
çc nguyªn tè l¹i biÕn ®æi tuÇn hoµn ? Chóng ta sÏ t×m c©u tr¶ lêi trong bµi häc h«m nay.
26
Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu cÊu h×nh electron nguyªn tö çc nhãm A
GV tæng kÕt : sù biÕn ®æi tuÇn hoµn HS quan s¸t b¶ng 2.1, nhËn xÐt vÒ sù
vÒ cÊu h×nh electron líp ngoµi cïng lµ biÕn ®æi cÊu h×nh electron líp ngoµi
nguyªn nh©n cña sù biÕn ®æi tuÇn cïng cña çc nguyªn tè nhãm A lÇn lît
hoµn vÒ tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè. qua çc chu k× 2, 3, 4, 5, 6, 7.
Ho¹t ®éng 3 : T×m hiÓu cÊu h×nh electron nguyªn tö çc nguyªn tè nhãm B
GV tæng kÕt : Çc nguyªn tè ë nhãm B HS quan s¸t BTH, nhËn xÐt vÞ trÝ,
+ Thuéc çc chu k× lín. ®Æc ®iÓm cña çc nguyªn tè nhãm B.
+ Thuéc khèi d, chóng cßn ®îc gäi lµ çc ThÝ dô chu k× 4 cã 10 nguyªn tè d, cã 8
nguyªn tè chuyÓn tiÕp. nguyªn tè cã cÊu h×nh (n - 1)dans2, riªng
+ Çc electron ho¸ trÞ ë (n - 1)dans2 nguyªn tè Cr : 3d54s1 vµ Cu : 3d104s1.
trong ®ã a nhËn çc gi¸ trÞ tõ 1 - 10. Çc nguyªn tè nhãm B thêng cã nhiÒu
tr¹ng th¸i ho¸ trÞ. ThÝ dô Fe thêng cã
çc ho¸ trÞ II vµ III.
Ho¹t ®éng 4 : Gi¶i çc bµi tËp 1, 5 SGK trang 44
GV tæng kÕt bµi tËp 1.
A sai v× kh«ng ®Ò cËp ®Õn çc nhãm Bµi tËp 1. §¸p ¸n C
A chØ cã çc phi kim nh O - S, çc HS ph©n tÝch çc ph¬ng ¸n sai.
halogen. B sai v× kh«ng ®Ò cËp ®Õn Bµi tËp 5. HS viÕt cÊu h×nh electron
çc nhãm A chØ cã çc kim lo¹i nh nhãm nguyªn tö cña çc nguyªn tè :
kim lo¹i kiÒm, kim lo¹i kiÒm thæ. D sai Z = 20 1s22s22p63s23p64s2
v× cha ®Ò cËp ®Õn nguyªn nh©n. Z = 21 1s22s22p63s23p6 3d14s2
GV tæng kÕt bµi tËp 5 : Trong sè 5 Z = 24 1s22s22p63s23p6 3d54s1
nguyªn tè ®· cho, cã 1 nguyªn tè nhãm Z = 29 1s22s22p63s23p6 3d104s1
IIA (Z = 20), 4 nguyªn tè cßn l¹i thuéc nhãm Z = 30 1s22s22p63s23p6 3d104s2
B. Trong ®ã cã hai nguyªn tè Z = 24 vµ HS nhËn xÐt vÒ vÞ trÝ cña çc nguyªn
Z = 29 lµ bÊt thêng. tè ho¸ häc ®· cho trong BTH.
Ho¹t ®éng 5 : GV tæng kÕt bµi häc
HS ghi nhí : Nguyªn nh©n sù biÕn ®æi tuÇn hoµn tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè.
Mèi liªn hÖ gi÷a cÊu h×nh electron cña nguyªn tö víi tÝnh chÊt cña nguyªn tè trong
chu k× vµ trong nhãm A, B.
27
Bµi 11 Sù biÕn ®æi mét sè ®¹i lîng vËt lÝ cña çc
nguyªn tè ho¸ häc
I – Môc tiªu
– HS biÕt ®îc quy luËt biÕn ®æi b¸n kÝnh nguyªn tö çc nguyªn tè trong mét chu
k×, trong mét nhãm A.
– HS hiÓu kh¸i niÖm n¨ng lîng ion ho¸ vµ quy luËt biÕn ®æi n¨ng lîng ion ho¸ thø
nhÊt cña çc nguyªn tè trong mét chu k× vµ trong mét nhãm A.
– hiÓu ®îc kh¸i niÖm ®é ©m ®iÖn, biÕt thang ®é ©m ®iÖn Pau-linh. Quy luËt
biÕn ®æi ®é ©m ®iÖn trong mét chu k× vµ trong mét nhãm A.
– HS tr×nh bµy ®îc çc kh¸i niÖm vÒ n¨ng lîng ion ho¸, ®é ©m ®iÖn vµ quy luËt
biÕn ®æi b¸n kÝnh nguyªn tö, n¨ng lîng ion ho¸ vµ ®é ©m ®iÖn.
– HS cã kÜ n¨ng ho¹t ®éng ®éc lËp vµ céng t¸c tèt.
II – ChuÈn bÞ
– GV phãng to çc h×nh 2.1 ; 2.2 ; 2.3 vµ çc b¶ng 2.2 ; 2.3 SGK.
– HS ®äc tríc SGK.
Nguyªn nh©n cña sù biÕn ®æi tuÇn hoµn tÝnh chÊt çc nguyªn tè ho¸ häc lµ sù
biÕn ®æi tuÇn hoµn cÊu h×nh electron líp ngoµi cïng. Çc tÝnh chÊt nh b¸n kÝnh
nguyªn tö, n¨ng lîng ion ho¸, ®é ©m ®iÖn cã n»m trong quy luËt chung ®ã kh«ng ?
§Ó tr¶ lêi c©u hái nµy, chóng ta cïng nhau nghiªn cøu bµi 11.
Ho¹t ®éng 2. T×m hiÓu quy luËt biÕn ®æi b¸n kÝnh nguyªn tö
GV : B¸n kÝnh nguyªn tö cña çc nguyªn HS quan s¸t h×nh 2.1 nhËn xÐt :
tè nhãm A biÕn ®æi tuÇn hoµn theo - Trong mét chu k×, theo chiÒu Z t¨ng,
chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n. b¸n kÝnh nguyªn tö gi¶m dÇn.
- Trong mét nhãm A, theo chiÒu Z t¨ng,
b¸n kÝnh nguyªn tö t¨ng dÇn.
HS gi¶i thÝch quy luËt biÕn ®æi trªn.
Ho¹t ®éng 3. T×m hiÓu kh¸i niÖm n¨ng lîng ion ho¸ vµ quy luËt biÕn ®æi
n¨ng lîng ion ho¸ thø nhÊt (I1)
GV gi¶ng gi¶i ®Þnh nghÜa vµ tæng kÕt HS ®äc ®Þnh nghÜa n¨ng lîng ion ho¸
: thø nhÊt I1 (SGK).
28
N¨ng lîng ion ho¸ thø nhÊt cña nguyªn tö HS quan s¸t h×nh vµ b¶ng 2.2, nhËn
çc nguyªn tè nhãm A biÕn ®æi tuÇn xÐt.
hoµn theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t - Trong mét chu k×, I1 t¨ng dÇn.
nh©n. - Trong mét nhãm A, I1 gi¶m dÇn.
Ho¹t ®éng 4 : T×m hiÓu kh¸i niÖm ®é ©m ®iÖn vµ quy luËt biÕn ®æi ®é
©m ®iÖn
GV diÔn gi¶ng kh¸i niÖm ®é ©m ®iÖn - HS nghe GV gi¶ng vµ n¾m ®îc kh¸i
vµ ý nghÜa cña nã. niÖm ®é ©m ®iÖn.
GV lu ý HS : - HS quan s¸t b¶ng vµ h×nh 2.3, nhËn
- Cã nhiÒu thang ®é ©m ®iÖn theo xÐt :
nh÷ng t¸c gi¶ kh¸c nhau. - Trong chu k× theo chiÒu Z t¨ng, ®é
- SGK giíi thiÖu thang Pau-linh. ©m ®iÖn t¨ng dÇn.
- Trong nhãm A theo chiÒu Z t¨ng, ®é
©m ®iÖn gi¶m dÇn.
Ho¹t ®éng 5 : VËn dông vµ tæng kÕt
HS nhãm 1 : gi¶i bµi tËp 1, 2. Chia líp thµnh 4 nhãm, ph©n c«ng th¶o
HS nhãm 2 : gi¶i bµi tËp 3, 4. luËn vµ gi¶i çc bµi tËp. §¹i diÖn çc
HS nhãm 3 : gi¶i bµi tËp 5, 6. nhãm lÇn lît tr×nh bµy kÕt qu¶ th¶o
HS nhãm 4 : gi¶i bµi tËp 7. luËn, cã thÓ sö dông bµi tr×nh diÔn
GV tæng kÕt bµi häc, giao nhiÖm vô Powerpoint ®Ó hç trî.
®äc tríc bµi 12.
Bµi 12 Sù biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i, tÝnh phi kim

cña çc nguyªn tè ho¸ häc.
§Þnh luËt tuÇn hoµn
I – Môc tiªu
KiÕn thøc
HS biÕt vµ hiÓu ®îc :
– ThÕ nµo lµ tÝnh kim lo¹i, phi kim cña çc nguyªn tè ho¸ häc. Quy luËt biÕn ®æi
tÝnh kim lo¹i, phi kim trong mét chu k× vµ trong mét nhãm A.
– Quy luËt biÕn ®æi ho¸ trÞ cao nhÊt víi oxi vµ víi hi®ro.
– Quy luËt biÕn ®æi tÝnh axit, baz¬ cña oxit vµ hi®roxit cña çc nguyªn tè nhãm
A.
KÜ n¨ng
29
– HS cã kÜ n¨ng vËn dông çc kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i çc bµi tËp trong SGK.
– BiÕt çc kÜ n¨ng c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó cã thÓ x©y dùng bµi tr×nh diÔn
Powerpoint vµ t×m kiÕm t liÖu trªn m¹ng internet.
II – ChuÈn bÞ
– Phãng to çc b¶ng 2.4 ; 2.5 lµm ®å dïng d¹y häc.
– ChuÈn bÞ m¸y tÝnh, m¸y chiÕu ®a n¨ng ë n¬i cã ®iÒu kiÖn.
Tríc khi nghiªn cøu quy luËt biÕn thiªn tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè, çc em h·y cho
biÕt thÕ nµo lµ tÝnh kim lo¹i ? tÝnh phi kim ?
Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu vÒ sù biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i, phi kim trong mét chu
k×
GV híng dÉn HS gi¶i thÝch quy luËt HS ph¸t biÓu vÒ sù biÕn ®æi tÝnh
theo cÊu t¹o nguyªn tö. chÊt çc nguyªn tè trong mçi chu k×
(tÝnh kim lo¹i gi¶m, tÝnh phi kim t¨ng).
Trong chu k×, tÝnh kim lo¹i gi¶m, tÝnh
phi kim t¨ng theo chiÒu t¨ng cña Z.
Ho¹t ®éng 3 : T×m hiÓu vÒ quy luËt biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i vµ phi kim
trong mét nhãm A
GV híng dÉn HS rót ra : NhËn xÐt sù HS ®äc SGK vµ ph¸t biÓu quy luËt
biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i - phi kim cña biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i, phi kim trong
çc nguyªn tè trong BTH. (biÕn ®æi mét nhãm A. HS gi¶i thÝch quy luËt
tuÇn hoµn) biÕn ®æi ®ã dùa vµo cÊu t¹o nguyªn tö.
Ho¹t ®éng 4 : T×m hiÓu sù biÕn ®æi vÒ ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè
GV híng dÉn HS dïng b¶ng 2.4 trong HS : Ho¸ trÞ cao nhÊt cña mét nguyªn tè
SGK ®Ó nghiªn cøu vµ tr¶ lêi c©u hái : víi oxi, ho¸ trÞ víi hi®ro cña çc phi kim
Quy luËt biÕn ®æi ho¸ trÞ cao nhÊt víi biÕn ®æi tuÇn hoµn theo chiÒu t¨ng
oxi vµ víi hi®ro ? cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n.
Ho¹t ®éng 5 : T×m hiÓu sù biÕn ®æi tÝnh axit - baz¬ cña oxit vµ hi®roxit
30
GV : TÝnh axit - baz¬ cña çc oxit vµ HS dïng b¶ng 2.5 ®Ó nhËn xÐt sù biÕn
hi®roxit cña çc nguyªn tè biÕn ®æi ®æi tÝnh axit - baz¬ cña oxit vµ
tuÇn hoµn theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn hi®roxit cña çc nguyªn tè chu k× 2 vµ
tÝch h¹t nh©n nguyªn tö. 3.
Sù biÕn ®æi tÝnh axit - baz¬ kh«ng liªn
tôc mµ tuÇn hoµn.
Ho¹t ®éng 6 : T×m hiÓu néi dung cña ®Þnh luËt tuÇn hoµn
GV híng dÉn HS ®äc SGK ®Ó hiÓu vµ HS ghi nhí : TÝnh chÊt cña çc nguyªn
ph¸t biÓu ®óng ®Þnh luËt tuÇn hoµn. tè vµ ®¬n chÊt còng nh thµnh phÇn vµ
§Þnh luËt tuÇn hoµn lµ mét quy luËt tù tÝnh chÊt cña çc hîp chÊt t¹o nªn tõ çc
nhiªn quan träng cña ho¸ häc. nguyªn tè ®ã biÕn ®æi tuÇn hoµn theo
chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n nguyªn
tö.
Bµi 13 ý nghÜa cña B¶ng TuÇn Hoµn

çc nguyªn tè ho¸ häc
I – môc tiªu
– HS cñng cè ®îc kiÕn thøc vÒ BTH, hiÓu râ mèi quan hÖ gi÷a vÞ trÝ víi cÊu t¹o
nguyªn tö vµ tÝnh chÊt.
– BiÕt so s¸nh tÝnh chÊt ho¸ häc cña mét nguyªn tè víi çc nguyªn tè ho¸ häc l©n
cËn trong BTH.
– Tr×nh bµy ®îc ý nghÜa cña BTH, cÊu t¹o vµ çch sö dông cña BTH.
– Sö dông linh ho¹t çc th«ng tin thu ®îc tõ BTH ®Ó lµm c¬ së nghiªn cøu vµ dù
®o¸n çc tÝnh chÊt khi häc tiÕp vÒ çc nguyªn tè cô thÓ vÒ sau.
II – chuÈn bÞ
– Çc phiÕu häc tËp ghi râ nhiÖm vô cho çc nhãm.
– Cã thÓ chuÈn bÞ gi¸o ¸n ®iÖn tö nÕu cã ®iÒu kiÖn.
– Tõ ch×a kho¸ ®Ó t×m kiÕm th«ng tin vÒ BTH : “Periodic table”.
31
BTH cã thÓ gióp Ých nh÷ng g× cho viÖc häc ho¸ häc nãi chung vµ d¹y häc ho¸ häc
nãi riªng ?
Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu mèi quan hÖ gi÷a vÞ trÝ vµ cÊu t¹o
GV híng dÉn HS gi¶i Z = 19  X cã HS xÐt thÝ dô : Nguyªn tè X cã Z = 19,
®iÖn tÝch h¹t nh©n lµ 19+  Cã 19 thuéc chu k× 4, nhãm IA. Cho biÕt cÊu
electron vµ 19 proton. t¹o nguyªn tö cña X, cã gi¶i thÝch cô
- X ë chu k× 4  nguyªn tö X cã 4 líp thÓ.
electron. HS ghi nhí :
- X ë nhãm IA  nguyªn tö X cã 1 + Tõ Z  sè proton, sè electrron.
electron ë líp ngoµi cïng. + Tõ STT chu k×  sè líp electron.
+ Tõ STT nhãm A  sè electron líp
ngoµi cïng.
Ho¹t ®éng 3 : T×m hiÓu quan hÖ gi÷a vÞ trÝ vµ tÝnh chÊt
NhËn xÐt : BiÕt vÞ trÝ cña mét nguyªn HS dïng BTH, tõ vÞ trÝ cã thÓ x¸c
tè trong BTH cã thÓ suy ra nh÷ng tÝnh ®Þnh :
chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña nã. - Nguyªn tè lµ kim lo¹i hay phi kim.
- C«ng thøc oxit cao nhÊt, c«ng thøc hîp
chÊt khÝ víi hi®ro nÕu cã.
- C«ng thøc hi®roxit vµ tÝnh chÊt axit -
baz¬ cña oxit vµ hi®roxit.
Ho¹t ®éng 4 :
T×m hiÓu mèi quan hÖ cña mét nguyªn tè ho¸ häc víi çc nguyªn tè xung quanh
GV lu ý çch so s¸nh : HS nh¾c l¹i çc quy luËt biÕn ®æi
1. XÕp çc nguyªn tè ®· cho vµo cïng tÝnh kim lo¹i - phi kim cña ®¬n chÊt,
mét chu k× hoÆc cïng mét nhãm A theo tÝnh axit - baz¬ cña oxit vµ hi®roxit,
chiÒu Z t¨ng. ho¸ trÞ cao nhÊt víi oxi vµ hi®ro theo
2. VËn dông quy luËt biÕn ®æi tÝnh chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n.
chÊt kim lo¹i hoÆc phi kim, tÝnh chÊt Trong BTH, çc nguyªn tè cã quan hÖ
axit - baz¬ cña oxit vµ hi®roxit, ho¸ trÞ chÆt chÏ víi çc nguyªn tèòung quanh.
cao nhÊt víi oxi vµ hi®ro ®Ó so s¸nh. ThÝ dô : So s¸nh Mg víi 4 nguyªn tè
xung quanh trong BTH.
4Be
11Na 12Mg 13Al

gg
20Ca
32
Ho¹t ®éng 5 : VËn dông vµ tæng kÕt bµi häc

GV ch÷a çc bµi trªn. HS gi¶i çc bµi tËp 1, 2 trang 58 SGK.
GV tæng kÕt bµi häc, ra bµi tËp vÒ BTH ®· gióp t×m ra çc nguyªn tè ho¸
nhµ. häc míi, dù ®o¸n tÝnh chÊt cña çc
Tõ khi ra ®êi n¨m 1869 ®Õn nay, BTH nguyªn tè cha biÕt, lµm chÝnh x¸c ho¸
lµ c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña ho¸ çc sè liÖu thùc nghiÖm tríc ®ã, gióp
häc. Sù ph¸t triÓn lÝ thuyÕt vÒ cÊu t¹o hÖ thèng ho¸ çc tµi liÖu riªng rÏ vÒ çc
nguyªn tö cµng cñng cè v÷ng ch¾c nguyªn tè ho¸ häc, ®Æt mçi nguyªn tè
®Þnh luËt tuÇn hoµn vµ BTH. vµo trong mèi quan hÖ chÆt chÏ víi çc
nguyªn tè kh¸c cïng nhãm, cïng chu k×.

I – Môc tiªu
– N¾m v÷ng cÊu t¹o BTH vµ nguyªn t¾c s¾p xÕp. HiÓu vµ vËn dông ®îc çc quy
luËt biÕn ®æi tuÇn hoµn tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè vµ hîp chÊt cña chóng.
– N¾m v÷ng mèi liªn hÖ gi÷a cÊu t¹o, vÞ trÝ vµ tÝnh chÊt çc nguyªn tè ho¸ häc.
– Gi¶i ®îc çc bµi tËp trong SGK vµ SBT ho¸ häc 10 – N©ng cao.
– Sö dông thµnh th¹o vµ t×m kiÕm ®îc th«ng tin cÇn thiÕt dùa vµo BTH, biÕn nã
thµnh ch×a kho¸ cho viÖc häc tËp m«n ho¸ häc.
II – ChuÈn bÞ
– Yªu cÇu HS chuÈn bÞ tríc bµi luyÖn tËp.
– BTH d¹ng dµi.
Ngêi ta ®· hÖ thèng tÊt c¶ çc nguyªn tè ho¸ häc ®· biÕt nh thÕ nµo ?
Ho¹t ®éng 2 : «n l¹i çc nguyªn t¾c s¾p xÕp cña BTH, çc quy luËt ë chu k×,
nhãm A
Em h·y cho biÕt nguyªn t¾c s¾p xÕp cña BTH, quy luËt biÕn ®æi tÝnh chÊt nguyªn
tè, ®¬n chÊt, hîp chÊt? trong mét chu k×, mét nhãm A ?
33
Dùa vµo BTH, HS tr×nh bµy :
– Çc nguyªn t¾c s¾p xÕp çc nguyªn tè trong BTH.
– Minh häa çc nguyªn t¾c ®ã b»ng sù s¾p xÕp 20 nguyªn tè ®Çu chu k×.
HS kh¸c nhËn xÐt vµ GV bæ sung, tæng kÕt.
Ho¹t ®éng 3 : Cñng cè hiÓu biÕt vÒ çc chu k× cña BTH
HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy çc néi dung :
– Chu k× lµ g× ? cã bao nhiªu chu k× nhá ? bao nhiªu chu k× lín.
– Sè thø tù cña chu k× cã liªn quan thÕ nµo ®Õn cÊu h×nh electron nguyªn tö ?
– Gi¶i thÝch quy luËt biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i, tÝnh phi kim cña çc nguyªn tè theo
chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n nguyªn tö trong mét chu k×.
Ho¹t ®éng 4 : Cñng cè hiÓu biÕt vÒ çc nhãm nguyªn tè cña BTH
HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy çc néi dung :
– ThÕ nµo lµ nhãm nguyªn tè ? ThÕ nµo lµ nhãm A ? ThÕ nµo lµ nhãm B ?
– §Æc ®iÓm cña çc nguyªn tè trong mét nhãm A lµ g× ?
– ThÕ nµo lµ çc nguyªn tè s, p, d, f ?
– Sù liªn quan gi÷a cÊu h×nh electron líp ngoµi cïng vµ tÝnh kim lo¹i, phi kim hay
khÝ hiÕm cña nguyªn tè ho¸ häc.
Ho¹t ®éng 5 : Nh÷ng ®¹i lîng vµ tÝnh chÊt nµo cña çc nguyªn tè biÕn thiªn
tuÇn hoµn theo chiÒu ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn ? Ph¸t biÓu ®Þnh luËt tuÇn
hoµn
– B¸n kÝnh nguyªn tö.
– N¨ng lîng ion ho¸.
– §é ©m ®iÖn.
– TÝnh kim lo¹i, tÝnh phi kim.
– TÝnh baz¬ - axit cña çc oxit vµ hi®roxit.
– Ho¸ trÞ cao nhÊt cña nguyªn tè víi oxi vµ hi®ro.
B. Gi¶i bµi tËp
Ho¹t ®éng 6 : HS vËn dông gi¶i bµi tËp 3 trang 60 (SGK)
– Trong BTH, çc nhãm IA, IIA, IIIA gåm hÇu hÕt çc kim lo¹i.
34
+ Nhãm IA : Cã 1 e líp ngoµi cïng.
+ Nhãm IIA : Cã 2 e líp ngoµi cïng.
+ Nhãm IIIA : Cã 3 e líp ngoµi cïng.
– Nhãm VA, VIA vµ VIIA gåm hÇu hÕt lµ çc nguyªn tè phi kim :
+ Nhãm VA : Cã 5 e líp ngoµi cïng.
+ Nhãm VIA : Cã 6 e líp ngoµi cïng.
+ Nhãm VIIA : Cã 7 e líp ngoµi cïng
– Nhãm VIIIA lµ nhãm khÝ hiÕm, nguyªn tö cña çc nguyªn tè trong nhãm (trõ heli)
®Òu cã 8 electron ë líp ngoµi cïng.
Ho¹t ®éng 7 : HS gi¶i bµi tËp 6 - trang 60 (SGK)
Hîp chÊt khÝ víi hi®ro cña mét nguyªn tè lµ RH4  R thuéc nhãm IVA.
VËy c«ng thøc cña hîp chÊt oxit cao nhÊt cña nguyªn tè ®ã lµ RO2.
32 53,3
Ta cã % m O2 =   R = 28 (Si)
32  R 100
VËy R lµ Si.
Bµi 15 bµi thùc hµnh sè 1

mét sè thao t¸c thùc hµnh thÝ nghiÖm ho¸ häc.
sù biÕn ®æi tÝnh chÊt nguyªn tè
trong chu k× vµ nhãm
I – Môc tiªu
– BiÕt mét sè thao t¸c trong thùc hµnh thÝ nghiÖm ho¸ häc nh lÊy ho¸ chÊt, trén
çc ho¸ chÊt, ®ong ho¸ chÊt, sö dông mét sè dông cô th«ng thêng.
– BiÕt sö dông dông cô, ho¸ chÊt thùc hiÖn an toµn, thµnh c«ng thÝ nghiÖm vÒ sù
biÕn ®æi tÝnh chÊt çc nguyªn tè trong nhãm, trong chu k×.
– Quan s¸t çc hiÖn tîng thÝ nghiÖm, vËn dông kiÕn thøc gi¶i thÝch, viÕt PTHH
cña ph¶n øng.
II – ChuÈn bÞ
35
1. Dông cô : Xem SGV.
2. Ho¸ chÊt : Xem SGV.
Dông cô, ho¸ chÊt ®ñ ®Ó HS thùc hµnh theo nhãm trong ®iÒu kiÖn cña trêng.
3. Häc sinh
– ¤n tËp nh÷ng kiÕn thøc liªn quan ®Õn çc thÝ nghiÖm trong bµi.
– Nghiªn cøu tríc ®Ó biÕt ®îc nh÷ng híng dÉn sö dông dông cô, ho¸ chÊt, çc thao
t¸c trong thÝ nghiÖm, thùc hµnh ho¸ häc. BiÕt dông cô, ho¸ chÊt vµ çch lµm çc
thÝ nghiÖm trong bµi.
4. Gi¸o viªn
ChuÈn bÞ mét sè phiÕu häc tËp.
PhiÕu sè 1 : Cã 1 èng ®ong dung tÝch 50 ml cã chia ®é, lµm çch nµo ®äc ®óng l-
îng chÊt láng ®ùng trong èng ®ong ? Thùc hµnh ®ong 25 ml níc cÊt.
PhiÕu sè 2 : Cã 3 cèc ®ùng 10 ml níc cÊt :
Cèc 1 : Níc ë nhiÖt ®é phßng.
Cèc 2 : Níc ë nhiÖt ®é phßng.
Cèc 3 : Níc ë kho¶ng 80 – 900C.
Cho lÇn lît vµo cèc 1 mét mÈu nhá Na, cèc 2 vµ 3 mét m¶nh Mg. Dù ®o¸n sÏ cã hiÖn
tîng g× x¶y ra, gi¶i thÝch, viÕt PTHH cña ph¶n øng.
5. Tæ chøc
Chia líp thµnh çc nhãm thùc hµnh, mçi nhãm kho¶ng 4 - 5 HS. Cã mét nhãm tr ëng.
Nhãm thùc hµnh nªn gi÷ æn ®Þnh trong c¶ n¨m häc, kh«ng nªn x¸o trén (trõ trêng hîp
®Æc biÖt).
III – mét sè lu ý
1. §©y lµ bµi thùc hµnh ®Çu tiªn trong ch¬ng tr×nh ho¸ häc trêng THPT ph©n ban.
GV cÇn chuÈn bÞ chu ®¸o ®Ó h×nh thµnh ngay tõ ®Çu cho HS :
– Mét sè kÜ n¨ng c¬ b¶n trong sö dông dông cô thÝ nghiÖm.
– KÜ n¨ng lÊy ho¸ chÊt (r¾n, láng...),trén ho¸ chÊt.
– Nh÷ng ®iÒu cÇn ghi nhí trong thùc hµnh thÝ nghiÖm (yªu cÇu trËt tù ng¨n n¾p, tù
gi¸c, khÈn tr¬ng thùc hiÖn thÝ nghiÖm theo ®óng híng dÉn ...).
– H×nh thµnh çc nhãm thùc hµnh.
– KÜ n¨ng viÕt têng tr×nh v.v...
36
2. Ph¶n øng gi÷a Na, K víi H2O x¶y ra rÊt m¹nh, ®Æc biÖt víi K. GV ph¶i c¾t çc
mÈu kim lo¹i Na, K rÊt nhá (b»ng 1/2 h¹t ®ç xanh) ®Ó HS lµm thÝ nghiÖm,
kh«ng ®Ó çc em tù c¾t tõ miÕng Na, K lín. Lu ý HS lµm thÝ nghiÖm cÈn thËn.
3. NÕu cã ®iÒu kiÖn, GV nªn thÓ hiÖn çc phiÕu häc tËp lªn b¶n trong. Dïng m¸y
chiÕu ®Ó híng dÉn HS trong ho¹t ®éng (1) sÏ cã hiÖu qu¶ h¬n.
4. Ph©n bè thêi gian hîp lÝ.
IV – ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc
Ho¹t ®éng 1 : Më ®Çu tiÕt thùc hµnh
1. GV : - Nªu môc ®Ých tiÕt thùc hµnh
- Nh÷ng yªu cÇu HS ph¶i thùc hiÖn trong tiÕt thùc hµnh.
2. Sö dông phiÕu häc tËp ®Ó kiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi cña HS vµ h íng dÉn HS
nh÷ng nhiÖm vô trong tiÕt thùc hµnh :
PhiÕu 1 : Híng dÉn HS thùc hµnh ®ong chÊt láng b»ng èng ®ong, çch ®äc sè trªn
v¹ch chia ®é...
PhiÕu 2 : Yªu cÇu HS ghi l¹i hiÖn tîng (dù ®o¸n) ®Ó ®èi chiÕu víi thùc hµnh.
3. GV lu ý mét sè thao t¸c nh lÊy ho¸ chÊt r¾n, láng, dïng ®Ìn cån v.v... biÓu diÔn
mÉu çc thao t¸c ®Ó HS lµm theo.
Ho¹t ®éng 2 : Mét sè thao t¸c thùc hµnh thÝ nghiÖm ho¸ häc
GV : Giao nhiÖm vô cho HS thùc hµnh, vÝ dô : LÊy mét muçng nhá NaCl r¾n, cho
vµo èng nghiÖm, dïng èng nhá giät nhá vµo èng nghiÖm cho ®Õn 1/4 èng
nghiÖm. KÑp èng nghiÖm b»ng kÑp gç, ®un nãng èng nghiÖm trªn ngän löa ®Ìn
cån. Chó ý híng dÉn HS thùc hiÖn çc thao t¸c.
HS : Thùc hµnh theo híng dÉn. Tõng HS thùc hiÖn, c¶ nhãm theo dâi, gãp ý, trao ®æi
®Ó gióp nhau thùc hiÖn thµnh th¹o, ®óng tõng thao t¸c.
Ho¹t ®éng 3 : Thùc hµnh vÒ sù biÕn ®æi tÝnh chÊt çc nguyªn tè trong chu k×
vµ nhãm
a) Trong nhãm :
HS : Thùc hiÖn thÝ nghiÖm nh híng dÉn trong SGV.
GV : Híng dÉn, lu ý HS lµm thÝ nghiÖm cÈn thËn, chØ dïng 1 mÈu Na hoÆc K
®· ®îc chuÈn bÞ tríc, kh«ng ®îc dïng nhiÒu Na, K.
b) Trong mét chu k× :
37
HS thùc hiÖn thÝ nghiÖm nh híng dÉn trong SGV.
– Na t¸c dông m¹nh víi H2O, dd chuyÓn mµu hång.
– Mg chØ t¸c dông víi H2O ë nhiÖt ®é cao (cèc 3 níc nãng dd chuyÓn mµu hång, cã
bät khÝ bay ra, cèc 2 kh«ng cã ph¶n øng).
– Cã thÓ thùc hiÖn thÝ nghiÖm chøng minh sù biÕn ®æi tÝnh chÊt cña nguyªn tè
trong mét chu k× theo çch sau :
§Æt ba mÈu kim lo¹i Na, Mg, Al lªn mÆt
thanh nhùa (hoÆc chiÕc thíc kÎ HS), øng víi
ba cèc chøa dd HCl ®Æt ë phÝa díi (h×nh 1).
Nghiªng cÈn thËn chiÕc thíc ®Ó 3 mÈu kim
lo¹i r¬i ®ång thêi xuèng 3 cèc chøa dd HCl.
Híng dÉn HS quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra vµ cã
kÕt luËn. H×nh 1
Ho¹t ®éng 4 : C«ng viÖc cuèi tiÕt thùc hµnh
GV : NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ tiÕt thùc hµnh. Yªu cÇu HS viÕt têng tr×nh.
HS : Thu dän dông cô, ho¸ chÊt, vÖ sinh PTN, líp häc.
Ch¬ng 3
liªn kÕt ho¸ häc
A. Më ®Çu
HS biÕt vµ hiÓu:
– Kh¸i niÖm LKHH, quy t¾c b¸t tö.
– Sù t¹o thµnh ion ©m vµ ion d¬ng ; ion ®¬n vµ ion ®a nguyªn tö ; liªn
kÕt ion.
– Kh¸i niÖm tinh thÓ ion, m¹ng tinh thÓ ion, tÝnh chÊt chung cña hîp
chÊt ion.
– HiÖu ®é ©m ®iÖn cña 2 nguyªn tè vµ çc kiÓu liªn kÕt t¬ng øng.
38
– Kh¸i niÖm vµ tÝnh chÊt chung cña hîp chÊt cã tinh thÓ nguyªn tö,
tinh thÓ ph©n tö.
– Kh¸i niÖm ®iÖn ho¸ trÞ, céng ho¸ trÞ vµ çch x¸c ®Þnh.
– Kh¸i niÖm liªn kÕt kim lo¹i. Mét sè tinh thÓ kim lo¹i vµ tÝnh chÊt
cña chóng.
– ViÕt ®îc cÊu h×nh electron cña ion ®¬n nguyªn tö, c«ng thøc
electron (CT e), c«ng thøc cÊu t¹o (CTCT).
– X¸c ®Þnh ion ®¬n nguyªn tö, ion ®a nguyªn tö trong mét ph©n tö
chÊt cô thÓ.
– VÏ ®îc s¬ ®å h×nh thµnh liªn kÕt  vµ liªn kÕt , lai ho¸ sp, sp2, sp3.
– Dùa vµo cÊu t¹o lo¹i m¹ng tinh thÓ, dù ®o¸n tÝnh chÊt vËt lÝ cña
chóng.

16 Kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt ho¸ – Sù t¹o thµnh çc ion, cation vµ anion ; ion
häc. ®¬n, ion ®a nguyªn tö ; liªn kÕt ion.
Liªn kÕt ion – Mèi quan hÖ gi÷a m¹ng tinh thÓ ion vµ
tÝnh chÊt chung cña m¹ng.
17 Liªn kÕt céng ho¸ trÞ – Liªn kÕt céng ho¸ trÞ trong ph©n tö ®¬n
chÊt vµ hîp chÊt.
– Sù ph©n cùc trong liªn kÕt céng ho¸ trÞ.
18 Sù lai ho¸ çc obitan nguyªn – Sù lai ho¸ çc obitan nguyªn tö lai ho¸ sp,
tö. Sù h×nh thµnh liªn kÕt sp2, sp3.
®¬n, liªn kÕt ®«i vµ liªn kÕt – D¹ng h×nh häc cña ph©n tö theo lai ho¸.
ba – Liªn kÕt ®¬n, liªn kÕt ®«i, liªn kÕt ba,
liªn kÕt  vµ .
19 LuyÖn tËp vÒ : Liªn kÕt – Çc lo¹i liªn kÕt ho¸ häc.
ion. liªn kÕt céng ho¸ trÞ. Sù – Liªn kÕt ion ; b¶n chÊt liªn kÕt ion.
lai ho¸ çc obitan nguyªn tö – Liªn céng ho¸ trÞ ; b¶n chÊt liªn céng ho¸ trÞ.
– Lai ho¸ sp, sp2, sp3.
20 Tinh thÓ nguyªn tö. – Tinh thÓ nguyªn tö vµ tÝnh chÊt.
39
Tinh thÓ ph©n tö – Tinh thÓ ph©n tö vµ tÝnh chÊt.
21 HiÖu ®é ©m ®iÖn vµ liªn – ¶nh hëng cña ®é ©m ®iÖn ®Õn çc kiÓu
kÕt ho¸ häc LKHH.
– HiÖu ®é ©m ®iÖn vµ LKHH.
22 Ho¸ trÞ vµ sè oxi ho¸ – Ho¸ trÞ vµ sè oxi ho¸.
– Ho¸ trÞ vµ sè oxi ho¸ trong liªn kÕt ion vµ
liªn kÕt céng ho¸ trÞ.
23 Liªn kÕt kim lo¹i – Liªn kÕt kim lo¹i vµ çc kiÓu m¹ng tinh
thÓ kim lo¹i phæ biÕn.
– Mèi quan hÖ gi÷a tÝnh chÊt chung vµ
m¹ng tinh thÓ kim lo¹i
24 Luyªn tËp ch¬ng 3 – Cñng cè, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc.
– RÌn kÜ n¨ng gi¶i bµi tËp.
– Dùa vµo néi dung bµi häc, vËn dông çc kiÕn thøc lÝ thuyÕt chñ ®¹o vÒ cÊu t¹o
nguyªn tö vµ quy t¾c b¸t tö ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ liªn kÕt. GV cã thÓ tæ
chøc th¶o luËn chung c¶ líp hoÆc theo nhãm trªn c¬ së phiÕu häc tËp. §¹i diÖn
cña nhãm sÏ tr×nh bµy kÕt qu¶ th¶o luËn, çc nhãm kh¸c theo dâi, bæ sung, nhËn
xÐt vµ GV kÕt luËn.
– Sö dông çc ph¬ng tiÖn d¹y häc (tranh vÏ, s¬ ®å, m« h×nh, çc m« pháng, mÉu
vËt, çc phÇn mÒm d¹y häc...), çc phiÕu häc tËp, ®Ó g©y høng thó, t¨ng hiÖu
qu¶ d¹y häc.
– HS ®îc rÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch, so s¸nh, ®èi chiÕu ®Ó rót ra sù gièng nhau vµ
kh¸c nhau gi÷a liªn kÕt ion, liªn kÕt céng ho¸ trÞ, liªn kÕt  vµ liªn kÕt , liªn
kÕt trong çc lo¹i m¹ng tinh thÓ vµ häc çch tù häc.
Bµi 16 Kh¸i niÖm vÒ Liªn KÕt Ho¸ Häc - Liªn kÕt ion
I – Môc tiªu
KiÕn thøc
– Kh¸i niÖm vÒ LKHH. Néi dung quy t¾c b¸t tö.
– Sù h×nh thµnh cation vµ anion ; ion ®¬n vµ ion ®a nguyªn tö ; liªn kÕt ion.
– Tinh thÓ ion, m¹ng tinh thÓ ion vµ tÝnh chÊt vËt lÝ chung cña hîp chÊt ion.
40
– CÊu h×nh electron cña ion ®¬n nguyªn tö, CT e, CTCT cña mét sè ph©n tö.
II – ChuÈn bÞ
– Tranh ¶nh, phiÕu häc tËp...
– MÉu vËt tinh thÓ NaCl hoÆc m« h×nh tinh thÓ NaCl.
PhiÕu häc tËp
Néi dung 1. Cho biÕt nguyªn tè Na (Z = 11) ; F (Z = 9).
1. H·y gi¶i thÝch v× sao çc nguyªn tö trung hßa vÒ ®iÖn.
2. NÕu nguyªn tö Na nhêng 1 electron, F nhËn thªm 1 electron. H·y tÝnh ®iÖn tÝch
phÇn cßn l¹i cña nguyªn tö.
3. ViÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö cña nguyªn tè Na vµ F. ¸p dông quy t¾c b¸t tö
®Ó cho biÕt kh¶ n¨ng nhêng vµ nhËn electron cña Na vµ F.
4. Rót ra kÕt luËn vÒ sù h×nh thµnh ion, ion d¬ng, ion ©m.
Néi dung 2
1. ¸p dông quy t¾c b¸t tö, viÕt s¬ ®å t¹o thµnh liªn kÕt trong ph©n tö NaCl khi
nguyªn tö Na vµ Cl tiÕp xóc víi nhau ?
2. ¸p dông quy t¾c b¸t tö, viÕt s¬ ®å t¹o thµnh liªn kÕt trong ph©n tö KBr khi nguyªn
tö K vµ Br tiÕp xóc víi nhau.
3. ¸p dông quy t¾c b¸t tö, viÕt s¬ ®å t¹o thµnh liªn kÕt trong ph©n tö MgO khi
nguyªn tö Mg vµ O tiÕp xóc víi nhau.
4. ¸p dông quy t¾c b¸t tö, viÕt s¬ ®å t¹o thµnh liªn kÕt cña ph©n tö FeS khi 2 nguyªn
tö Fe vµ S tiÕp xóc víi nhau.
5. Rót ra kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt ion.
Néi dung 3
1. ¸p dông quy t¾c b¸t tö, viÕt s¬ ®å t¹o thµnh liªn kÕt trong ph©n tö Na 2O khi
nguyªn tö Na vµ 2 nguyªn tö O tiÕp xóc víi nhau.
2. ¸p dông quy t¾c b¸t tö, viÕt s¬ ®å t¹o thµnh liªn kÕt cña ph©n tö CaCl 2 khi nguyªn
tö Ca vµ 2 nguyªn tö Cl tiÕp xóc víi nhau.
3. ¸p dông quy t¾c b¸t tö, viÕt s¬ ®å t¹o thµnh liªn kÕt trong ph©n tö K 2S khi 2
nguyªn tö K vµ S tiÕp xóc víi nhau.
4. ¸p dông quy t¾c b¸t tö, viÕt s¬ ®å t¹o thµnh liªn kÕt trong ph©n tö MgCl 2 khi
nguyªn tö Mg vµ 2 nguyªn tö Cl tiÕp xóc víi nhau ?
5. Rót ra kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt ion.
41
GV : T¹i sao trong tù nhiªn nguyªn tö cña çc nguyªn tè tån t¹i chñ yÕu díi d¹ng
ph©n tö hoÆc tinh thÓ, nh ph©n tö NaCl, ph©n tö O2 bÒn v÷ng. Sù kÕt hîp ®ã
gäi lµ LKHH. VËy LKHH lµ g× ? Cã mÊy kiÓu LKHH ? B¶n chÊt cña çc kiÓu
liªn kÕt ®ã nh thÕ nµo ?
Ho¹t ®éng 2 : Kh¸i niÖm liªn kÕt ho¸ häc
– GV ®Æt vÊn ®Ò : v× sao oxi kh«ng HS tr×nh bµy kh¸i niÖm LKHH nh
tån t¹i díi d¹ng nguyªn tö mµ tån t¹i díi trong SGK.
d¹ng ph©n tö O2 bÒn v÷ng ? V× sao
ph©n tö NaCl tån t¹i díi d¹ng tinh thÓ
bÒn v÷ng ? Sù kÕt hîp ®ã ngêi ta gäi lµ
LKHH. VËy LKHH lµ g× ?
– GV th«ng b¸o nguyªn nh©n h×nh
thµnh ph©n tö hay tinh thÓ.
– GV cho HS viÕu cÊu h×nh electron – C¶ líp th¶o luËn vµ rót ra nhËn xÐt
cña He (Z = 2) ; Ne (Z = 10) th¶o luËn c¶ ®Æc ®iÓm líp electron ngoµi cïng.
líp vÒ ®Æc ®iÓm cña líp electron
ngoµi cïng. – HS ph¸t biÓu néi dung quy t¾c b¸t tö
– GV gîi ý ®Ó HS ph¸t biÓu quy t¾c trong SGK.
b¸t tö.
Ho¹t ®éng 3 : Sù h×nh thµnh ion
– GV chia líp thµnh 4 nhãm vµ th¶o – §¹i diÖn çc nhãm lªn lªn tr×nh bµy
luËn phiÕu häc tËp sè 1 theo sù ph©n
c«ng.
– GV kÕt luËn sù h×nh thµnh ion, ion – HS l¾ng nghe GV ph©n lo¹i, nghiªn
d¬ng vµ ion ©m vµ çch gäi tªn. cøu SGK vµ tr¶ lêi c©u hái.
2+
– GV ®a ra mét sè vÝ dô : ion d¬ng Mg
; Al3+ ; ion ©m O2– ; Cl– , SO42–, NH4+,
NO3–,... chØ ra çc ion ®¬n nguyªn tö, ion
®a nguyªn tö vµ yªu cÇu HS ph¸t biÓu
thÕ nµo lµ ion ®a, ion ®¬n nguyªn tö ?
– GV kÕt luËn vÒ sù h×nh thµnh ion.
Ho¹t ®éng 4 : Sù t¹o thµnh liªn kÕt ion cña ph©n tö 2 nguyªn tö
– GV chia líp thµnh 4 nhãm vµ ph©n §¹i diÖn nhãm lªn tr×nh bµy, çc nhãm
c«ng th¶o luËn theo phiÕu häc tËp sè 2. kh¸c bæ sung vµ nhËn xÐt.
42
– GV chØ ®Þnh ®¹i diÖn nhãm lªn tr×nh
bµy.
Ho¹t ®éng 5 : Sù t¹o thµnh liªn kiÕt ion trong ph©n tö nhiÒu nguyªn tö
– GV híng dÉn th¶o luËn nhãm theo – §¹i diÖn nhãm lªn tr×nh bµy, çc nhãm
phiÕu häc tËp sè 3. kh¸c bæ sung vµ nhËn xÐt.
– GV : Tõ 2 thÝ dô trªn cho biÕt liªn – HS Rót ra kÕt luËn vÒ sù h×nh thµnh
kÕt ion lµ g×. liªn kÕt ion.
Ho¹t ®éng 6 : Tinh thÓ vµ m¹ng tinh thÓ
– GV híng dÉn HS quan s¸t tinh thÓ vµ – HS quan s¸t vµ th¶o luËn chung trªn
m¹ng tinh thÓ (cã thÓ xem m« h×nh, líp. Sau ®ã ®¹i diÖn nhãm lªn ph¸t
tranh ¶nh, phÇn mÒm...), nghiªn cøu biÓu, çc nhãm cßn l¹i bæ sung.
SGK ®Ó hiÓu kh¸i niÖm tinh thÓ vµ
m¹ng tinh thÓ. – HS l¾ng nghe, quan s¸t m« h×nh vµ
– GV cho HS quan s¸t m« h×nh tinh thÓ tr¶ lêi çc c©u hái cña GV :
NaCl chØ cho HS thÊy thÕ nµo lµ nót + CÊu tróc h×nh lËp ph¬ng.
m¹ng. Yªu cÇu HS m« t¶ cÊu tróc tinh + Mét ion Na+ ®îc bao quanh 6 ion Cl–
thÓ NaCl cã h×nh g× ? Çc ion ph©n bè vµ ngîc l¹i.
nh thÕ nµo ?
GV bæ sung : ®Ó ®¬n gi¶n chØ viÕt
NaCl. – HS :
– GV : Tõ kiÕn thøc thùc tÕ h·y cho + D¹ng tinh thÓ th× bÒn, t0nc vµ t0s kh¸
biÕt tinh thÓ muèi ¨n cã ®Æc diÓm g× cao.
vÒ tÝnh bÒn, nhiÖt ®é nãng ch¶y. + Tr¹ng th¸i h¬i : ë d¹ng ph©n tö riªng rÏ.
GV bæ sung : çc hîp chÊt ion tan nhiÒu
trong níc vµ dÉn ®iÖn (khi nãng ch¶y
vµ khi hßa tan), vµ kh«ng dÉn ®iÖn
(khi ë tr¹ng th¸i r¾n). – HS gi¶i thÝch do :
– GV : T¹i sao tinh thÓ ion l¹i cã nh÷ng + Lùc hót tÜnh ®iÖn gi÷a çc ion.
tÝnh chÊt ®Æc biÖt kÓ trªn ? + Liªn kÕt ion lµ liªn kÕt bÒn.
Ho¹t ®éng 7 : Cñng cè
GV nhÊn m¹nh kiÕn thøc träng t©m cña HS ghi nhí çc kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt
bµi cÇn ghi nhí, cã thÓ luyÖn tËp thªm ion, cation, anion, ion ®¬n vµ ion ®a
trªn líp vµ giao bµi tËp vÒ nhµ. nguyªn tö, m¹ng tinh thÓ. Dùa vµo cÊu t¹o
vµ quy t¾c b¸t tö, gi¶i thÝch cÊu t¹o
43
ph©n tö.
Bµi 17 liªn kÕt céng ho¸ trÞ

I – Môc tiªu
KiÕn thøc
– Sù h×nh thµnh liªn kÕt céng ho¸ trÞ, liªn kÕt cho - nhËn. Nguyªn nh©n cña sù
h×nh thµnh liªn kÕt céng ho¸ trÞ. §Æc ®iÓm cña liªn kÕt céng ho¸ trÞ.
– Sù xen phñ çc obitan nguyªn tö trong sù t¹o thµnh ph©n tö ®¬n chÊt (H 2, Cl2),
ph©n tö hîp chÊt (HCl, H2S ).
– ¶nh hëng cña ®é ©m ®iÖn ®Õn sù ph©n cùc trong liªn kÕt céng ho¸ trÞ nh thÕ
nµo ?
KÜ n¨ng
– ViÕt ®îc CT e, CTCT cña mét sè ph©n tö cô thÓ.
– VÏ s¬ ®å h×nh thµnh liªn kÕt , , lai ho¸ sp, sp2, sp3.
II – ChuÈn bÞ
GV chuÈn bÞ phiÕu häc tËp.
– S¬ ®å sù h×nh thµnh ph©n tö hi®ro, sù xen phñ s–s, p–p, s–p.
– Çc b¶n trong vÏ çc obitan s, p hoÆc cã thÓ sö dông phÇn mÒm trªn m¸y vi tÝnh
biÓu diÔn sù xen phñ çc obitan.
PhiÕu häc tËp
Néi dung 1. ViÕt cÊu h×nh electron cña Na, Cl, H. BiÓu diÔn sù h×nh thµnh çc ion
Na+, Cl– , H+. Gi¶i thÝch sù h×nh thµnh ph©n tö NaCl. Sù h×nh thµnh ph©n tö
NaCl dùa trªn quy t¾c nµo vµ tr×nh bµy kh¸i niÖm liªn kÕt ion lµ g×.
Néi dung 2. Cã thÓ h×nh thµnh ph©n tö H – H, H – Cl theo quy t¾c trªn ® îc kh«ng ?
T¹i sao ?
GV sö dông phiÕu häc tËp sè 1 kiÓm tra bµi cò råi ®a ra kÕt luËn : §Ó h×nh
thµnh ph©n tö, mçi nguyªn tö trªn ®a ra 1 electron ®Ó gãp chung thµnh ®«i
electron nh»m tháa m·n quy t¾c b¸t tö. LKHH h×nh thµnh theo çch nµy gäi lµ liªn
44
kÕt céng ho¸ trÞ.
Ho¹t ®éng 2 : Sù h×nh thµnh ph©n tö H2
– GV ®Ò nghÞ HS gi¶i thÝch sù h×nh – HS ®äc SGK vµ gi¶i thÝch :
thµnh ph©n tö H2 theo quy t¾c b¸t tö, + H2 cã cÊu h×nh electron lµ 1s1.
NhËn xÐt cÆp electron chung ®îc sö + H2 cã 1 cÆp electron dïng chung.
dông trong liªn kÕt nµy nh thÕ nµo.
GV bæ sung çch viÕt CT e vµ CTCT
nh sau : CT e lµ H : H vµ CTCT lµ H –
H. – HS : Gi÷a 2 nguyªn tö hi®ro cã 1 cÆp
– GV kÕt luËn : Liªn kÕt trong H2 ®ã lµ electron chung, lµ liªn kÕt ®¬n.
liªn kÕt céng ho¸ trÞ kh«ng ph©n cùc.
Ho¹t ®éng 3 : Sù h×nh thµnh ph©n tö N2
– GV ®Ò nghÞ HS gi¶i thÝch sù h×nh – HS dùa vµo cÊu t¹o nguyªn tö vµ quy
thµnh ph©n tö N2 theo quy t¾c b¸t tö, t¾c b¸t tö gi¶i thÝch vµ rót ra nhËn
NhËn xÐt cÆp electron chung ®îc sö xÐt :
dông trong liªn kÕt nµy nh thÕ nµo. + Cã 3 cÆp electron chung.
– GV kÕt luËn : Liªn kÕt trong ph©n tö + N2 kÐm ho¹t ®éng.
H2, N2 nh trªn gäi lµ liªn kÕt céng ho¸ – HS rót ra nhËn xÐt :
trÞ. VËy liªn kÕt céng ho¸ trÞ lµ g× ? + Hai nguyªn tö gièng nhau.
T¹i sao liªn kÕt trong ph©n tö H2, N2 lµ + Çc cÆp electron dïng chung vµ ë gi÷a 2
liªn kÕt céng ho¸ trÞ kh«ng ph©n cùc ? nguyªn tö.
Ho¹t ®éng 4 : Sù h×nh thµnh ph©n tö HCl
– GV ®Ò nghÞ HS gi¶i thÝch sù h×nh – HS gi¶i thÝch vµ viÕt CT e vµ CTCT.
thµnh ph©n tö HCl dùa vµo quy t¾c b¸t
tö. – HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm ®é ©m ®iÖn
– GV yªu cÇu HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm vµ nhËn xÐt : cÆp electron chung bÞ
®é ©m ®iÖn. BiÕt ®é ©m ®iÖn cña clo lÖch vÒ phÝa Cl do ®é ©m ®iÖn cña
lµ 3,16 cña hi®ro lµ 2,20, Cho biÕt kh¶ n¨ng Cl > H.
cÆp electron liªn kÕt bÞ lÖch vÒ phÝa
nguyªn tö cña nguyªn tè nµo.
– GV gîi ý HS bæ sung çch viÕt CT – HS : bæ sung çch viÕt vµ nhËn xÐt :
electron vµ CTCT. Cã nhËn xÐt g× vÒ liªn kÕt H-Cl lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ cã
liªn kÕt H – Cl ? cùc.
Ho¹t ®éng 5 : Sù h×nh thµnh ph©n tö CO2
45
– GV yªu cÇu HS viÕt CT e cña nguyªn – HS : ViÕt cÊu h×nh electron cña C
tö C vµ O vµ gi¶i thÝch sù h×nh thµnh vµ O, gi¶i thÝch nh SGK.
ph©n tö CO2 theo quy t¾c b¸t tö.
– GV yªu cÇu HS nhËn xÐt vÒ sè – HS nhËn xÐt :
electron cña C vµ O trong ph©n tö CO2, + §Òu cã 8 electron ë líp ngoµi cïng, ®¹t
cho biÕt ®é ©m ®iÖn cña C (2,55) vµ O cÊu h×nh cña khÝ hiÕm.
(3,44) nhËn xÐt kh¶ n¨ng hót cÆp + CÆp electron chung bÞ hót lÖch vÒ
electron cña nguyªn tö çc nguyªn tè trªn. O.
– GV gîi ý ®Ó HS gi¶i thÝch t¹i sao liªn
kÕt gi÷a nguyªn tö O vµ C trong ph©n tö – HS gi¶i thÝch :
CO2 lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ kh«ng ph©n + Liªn kÕt céng ho¸ trÞ kh«ng ph©n cùc.
cùc. + Do ph©n tö CO2 cã cÊu t¹o th¼ng nªn
hai liªn kÕt ®«i ph©n cùc (C = O) triÖt
tiªu nhau  ph©n tö CO2 kh«ng ph©n
cùc.
Ho¹t ®éng 6 : Sù h×nh thµnh ph©n tö SO2
– GV yªu cÇu HS viÕt cÊu h×nh electron – HS viÕt cÊu h×nh electron líp ngoµi
díi d¹ng « lîng tö cña S vµ O. NhËn xÐt sè cïng díi d¹ng « lîng tö. NhËn xÐt :
electron ®éc th©n cña nguyªn tö S vµ O. + §Òu cã 6 electron ë líp ngoµi cïng.
+ Cã 2 cÆp electron ®· ghÐp ®«i vµ 2
electron ®éc th©n.
– GV gîi ý HS biÓu diÔn CTCT ph©n tö – HS biÓu diÔn CTCT cña ph©n tö SO2
SO2 : theo sù híng dÉn cña GV.
+ Hai electron ®éc th©n cña S gãp chung
víi 2 electron ®éc th©n cña 1 trong 2
nguyªn tö O.
+ Nguyªn tö S ®a mét cÆp electron riªng
®Ó dïng chung víi nguyªn tö O cßn l¹i.
+ CÆp electron chung biÓu diÔn b»ng
g¹ch nèi.
+ CÆp electron cho – nhËn biÓu diÔn
b»ng mét mòi tªn cã chiÒu híng vÒ phÝa
nguyªn tö nhËn.
– GV ®Æt c©u hái cho HS : liªn kÕt cho – HS tr¶ lêi nh SGK.
nhËn lµ g× ?
Ho¹t ®éng 7 : TÝnh chÊt cña çc chÊt cã liªn kÕt céng ho¸ trÞ
46
– GV yªu cÇu HS ®äc th«ng tin trong – HS ®äc SGK, kÕt hîp víi kiÕn thøc
SGK vµ cho vÝ dô ph©n tö cã liªn kÕt ®· biÕt cho çc vÝ dô cô thÓ.
céng ho¸ trÞ cã cùc vµ kh«ng cã cùc.
– GV ®Ò nghÞ HS dù ®o¸n tÝnh chÊt – HS cã thÓ dù ®o¸n mét sè tÝnh chÊt
vËt lÝ cña çc chÊt trong vÝ dô trªn. vËt lÝ : ®é tan, kh¶ n¨ng dÉn ®iÖn,...
Ho¹t ®éng 8 :
Sù xen phñ cña çc obitan nguyªn tö trong sù h×nh thµnh çc ph©n tö ®¬n chÊt
– GV ®a ra h×nh vÏ 3.2 (SGK) tr×nh
bµy sù xen phñ 2 obitan s–s (cña ph©n
tö H2), híng dÉn HS quan s¸t vïng xen
phñ, ®äc SGK vµ tr¶ lêi phiÕu häc tËp – HS l¾ng nghe GV, quan s¸t vµ tr¶ lêi :
sè 2 (Th¶o luËn trªn líp).
1. X¸c suÊt cã mÆt electron lín nhÊt ë 1. Çc electron tËp trung chñ yÕu ë khu
®©u ? ë ®ã cã mÆt mÊy electron ? vùc gi÷a hai h¹t nh©n. Cã mÆt 2
2. Vïng xen phñ nµy chÞu çc lùc ®Èy electron.
vµ lùc hót nµo ? Khi çc lùc ®Èy vµ lùc 2. ChÞu lùc ®Èy gi÷a 2 proton vµ 2
hót c©n b»ng nhau th× ph©n tö H2 ë electron. ChÞu lùc hót gi÷a çc electron
tr¹ng th¸i n¨ng lîng cao hay thÊp ? víi hai h¹t nh©n híng vÒ t©m ph©n tö.
– GV bæ sung : gi¶i thÝch liªn kÕt céng
ho¸ trÞ gi÷a 2 nguyªn tö H lµ mét liªn – Do lùc ®Èy vµ hót b»ng nhau ; ph©n
kÕt bÒn. tö H2 cã n¨ng lîng thÊp h¬n tæng n¨ng l-
îng cña hai nguyªn tö riªng rÏ.
Ho¹t ®éng 9 : Sù h×nh thµnh ph©n tö Cl2
GV ®Ò nghÞ HS vÏ h×nh d¹ng « lîng tö HS lµm theo chØ dÉn cña GV vµ nhËn
chøa electron ®éc th©n cña clo kÕt hîp xÐt : ph©n tö Cl2 h×nh thµnh lµ nhê sù
h×nh vÏ 3.3 (SGK), híng dÉn HS quan s¸t xen phñ cña 2 obitan p chøa electron
vïng xen phñ, ®äc SGK rót ra nhËn xÐt. ®éc th©n.
Ho¹t ®éng 10 : Sù h×nh thµnh ph©n tö HCl
– GV ®Ò nghÞ HS viÕt cÊu h×nh – HS viÕt cÊu h×nh electron ngoµi cïng
electron díi d¹ng « lîng tö cña H vµ Cl. díi d¹ng « lîng tö vµ dù ®o¸n liªn kÕt
– GV sö dông h×nh 3.4 (SGK) hoÆc – HS quan s¸t, nhËn xÐt:
phÇn mÒm m« pháng cho HS quan s¸t vµ + Do sù xen phñ gi÷a obitan 1s cña H vµ
nhËn xÐt LKHH trong ph©n tö HCl ®îc obitan 3p cã electron ®éc th©n cña Cl.
h×nh thµnh nhê sù xen phñ cña çc obitan
47
nµo. – HS viÕt, tr×nh bµy vµ tr¶ lêi :
– T¬ng tù nh trªn GV cho HS tr×nh bµy + Do sù xen phñ cña 2 obitan 1s cña 2
sù t¹o thµnh liªn kÕt trong ph©n tö H2S nguyªn tö H víi 2 obitan 3p chøa electron
vµ rót ra nhËn xÐt. ®éc th©n cña nguyªn tö S.
– GV sö dông h×nh 3.5 (SGK) hoÆc + Gãc liªn kÕt trong H2S lµ 920 (gÇn
phÇn mÒm m« pháng cho HS quan s¸t. b»ng gãc vu«ng).
Ho¹t ®éng 11 : Tæng kÕt bµi vµ cñng cè
GV cñng cè kiÕn thøc vÒ liªn kÕt céng HS «n luyÖn l¹i kiÕn thøc võa häc trªn
ho¸ trÞ, sù xen phñ çc obitan nguyªn tö. líp.
Cho HS lµm mét sè bµi tËp trong SGK.
Bµi 18 Sù lai ho¸ çc obitan nguyªn tö.

Sù h×nh thµnh liªn kÕt ®¬n,
liªn kÕt ®«i vµ liªn kÕt ba
I – Môc tiªu
Gióp HS hiÓu :
– Kh¸i niÖm vÒ sù lai ho¸ çc ocbitan nguyªn tö.
– Çc kiÓu lai ho¸ sp, sp2, sp3.
– Liªn kÕt  , liªn kÕt  ®îc h×nh thµnh nh thÕ nµo ?
– ThÕ nµo lµ liªn kÕt ®¬n, liªn kÕt ®«i, liªn kÕt ba ?
– Dùa vµo sù lai ho¸, gi¶i thÝch d¹ng h×nh häc cña mét sè ph©n tö.
II – ChuÈn bÞ
1. Gi¸o viªn : Tranh vÏ çc kiÓu lai ho¸ çc ocbitan (h×nh 3.6, 3.7, 3.8) hoÆc dïng çc
qu¶ bong bãng ®Ó minh ho¹ çc kiÓu lai ho¸.
2. Ph¬ng ph¸p d¹y häc : VÊn ®¸p – gîi më – gi¶i thÝch minh ho¹.
Ho¹t ®éng 1 : T×nh huèng häc tËp
T¹i sao ph©n tö CO2 cã cÊu t¹o th¼ng, t¹i sao ph©n tö H2O, NH3 cã d¹ng lµ h×nh tø
diÖn ®Òu ? Nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù ®Þnh híng h×nh häc cña ph©n tö lµ do sù
lai ho¸ çc obitan nguyªn tö. VËy sù lai ho¸ lµ g× ?
Ho¹t ®éng 2 : XÐt ph©n tö metan CH4
48
– GV cho HS th¶o luËn phiÕu häc tËp 1 – HS th¶o luËn trªn líp :
: 1. C*cã 4 electron ®éc th©n ; H cã 1 e. H
1. ViÕt cÊu h×nh electron cña nguyªn tö
C* (ë tr¹ng th¸i kÝch thÝch) vµ cña H H
nguyªn tö H ? 2. Do AO2s vµ 3AO2p cña C* xen phñ víi
H
2. Gi¶i thÝch sù h×nh thµnh ph©n tö CH4 4AO1s cña 4 nguyªn tö H.
theo cÊu t¹o nguyªn tö vµ quy t¾c b¸t tö. 3. Cã 3 liªn kÕt (p – s) cã NL nh nhau.
3. NhËn xÐt vÒ n¨ng lîng vµ gãc liªn kÕt. + 1 lk (s – s) cã NL kh¸c víi (p – s)
– GV th«ng b¸o : thùc nghiÖm cho biÕt + gãc liªn kÕt 90o.
4 liªn kÕt C – H trong ph©n tö CH4 nh
nhau vµ gãc liªn kÕt lµ 109028'.
– GV gi¶i thÝch h×nh d¹ng ph©n tö
CH4 vµ hái HS cã nhËn xÐt g× vÒ sè AO – HS nhËn xÐt cã :
tham gia lai ho¸ vµ sè AO t¹o ra, sau khi trén + 1 AO2s trén lÉn 3 AO2p 4 AO lai ho¸
lÉn çc AO cã gièng vµ kh¸c nhau kh«ng ? sp3 nh nhau vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc
VËy sù lai ho¸ lµ g× ? nhng híng kh¸c nhau.
– GV th«ng tin thªm vÒ : + 4 AO nµy xen phñ víi 4 AO1s cña H
+ Nguyªn nh©n cña sù lai ho¸.  4 liªn kÕt C – H gièng nhau.
+ §iÒu kiÖn lai ho¸. + HS ph¸t biÓu vÒ sù lai ho¸ (SGK).
Ho¹t ®éng 3 : Lai ho¸ sp (lai ho¸ ®êng th¼ng)
GV sö dông tranh vÏ hoÆc sö dông çc HS quan s¸t vµ nhËn xÐt :
qu¶ bong bãng vµ ch©m mét qu¶  giíi + Lai ho¸ sp : 1AOs +1AOp  2AO míi.
thiÖu ®ã lµ kiÓu lai ho¸ sp. Sau ®ã xÐt + 2 AO nµy n»m trªn 1 ®êng th¼ng nh-
ph©n tö BeH2. GV cã thÓ ph¸t vÊn HS ng ngîc chiÒu nhau.
vÒ : kiÓu lai ho¸, h×nh d¹ng vµ gãc lai + Gãc lai ho¸ : 1800.
ho¸ ?
Ho¹t ®éng 4 : Lai ho¸ sp2 (kiÓu tam gi¸c)
GV sö dông tranh h×nh 3.8 (SGK) – HS nhËn xÐt :
hoÆc çc qu¶ bong bãng vµ l¹i tiÕp tôc + Do 1AOs+2SOp3AO lai ho¸ sp2.
ch©m  giíi thiÖu ®ã lµ kiÓu lai ho¸ + C¶ 3AO nµy híng vÒ 3 ®Ønh cña
2
sp ? Sau ®ã xÐt ph©n tö BF3. GV cã tam gi¸c ®Òu.
thÓ ph¸t vÊn HS : KiÓu lai ho¸, h×nh + Gãc lai ho¸ : 1200.
d¹ng vµ gãc lai ho¸ ?
Ho¹t ®éng 5 : Lai ho¸ sp3 (kiÓu tø diÖn)
49
– GV sö dông tranh h×nh 3.9 hoÆc sö HS quan s¸t vµ nhËn xÐt :
dông 6 qu¶ bong bãng sau ®ã ch©m 1 + Do 1AOs +3AOp  4 AO lai ho¸ sp3.
qu¶  giíi thiÖu ®ã lµ kiÓu lai ho¸ sp3 + 4 AO nµy híng vÒ 4 ®Ønh cña h×nh
(nh ®· xÐt ë ph©n tö CH4). GV cã thÓ tø diÖn ®Òu.
ph¸t vÊn HS vÒ : KiÓu lai ho¸, h×nh + Gãc lai ho¸ : 109o28’.
d¹ng vµ gãc lai ho¸.
– GV kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng
cña thuyÕt lai ho¸ trong viÖc gi¶i thÝch
d¹ng h×nh häc ph©n tö.
Ho¹t ®éng 6 : Sù xen phñ trôc
– GV sö dông tranh vÏ sù xen phñ çc – HS quan s¸t vµ nhËn xÐt ®Æc
obitan s–s, s–p, (h×nh 3.10a) ®Ó t×m ®iÓm :
hiÓu ®Æc ®iÓm cña sù xen phñ nµy. + Trôc cña çc obitan liªn kÕt (s–s, s–p,
Xen phñ trôc lµ g× ? Liªn kÕt t¹o bëi sùp–p) trïng víi ®êng nèi t©m cña hai
xen phñ trôc lµ liªn kÕt g× ? nguyªn tö liªn kÕt.
+ Kh¸i niÖm xen phñ trôc (SGK).
– GV sö dông tranh 3.10b cho HS t×m + §ã lµ liªn kÕt  (bÒn).
hiÓu ®Æc ®iÓm cña sù xen phñ bªn ? – HS nhËn xÐt sù xen phñ bªn :
– GV ®Ò nghÞ HS tù so s¸nh sù gièng + Trôc cña çc obitan liªn kÕt (p–p)
vµ kh¸c nhau cña sù xen phñ trôc vµ xen song song víi nhau vµ vu«ng gãc víi ®-
phñ bªn. êng nèi t©m cña hai nguyªn tö.
+ §ã liªn kÕt  (kÐm bÒn h¬n  ).
Ho¹t ®éng 7 : Liªn kÕt ®¬n
– GV yªu cÇu HS nh¾c l¹i sù h×nh – HS nh¾c l¹i kiÕn thøc cò : liªn kÕt víi
thµnh liªn kÕt gi÷a çc nguyªn tö trong nhau b»ng mét cÆp electron chung,
ph©n tö H2, HCl,… Çc ph©n tö ®ã liªn biÓu diÔn b»ng dÊu (–).
kÕt víi nhau nh thÕ nµo ?
* GV th«ng b¸o : ®©y lµ liªn kÕt ®¬n.
– GV yªu cÇu HS dùa trªn quan ®iÓm – HS rót ra nhËn xÐt :
xen phñ çc obitan rót ra nhËn xÐt ®Æc + Xù xen phñ trôc, liªn kÕt ®¬n (  ).
®iÓm cña kiÓu liªn kÕt nµy ? + BÒn v÷ng.
– GV kÕt luËn.
Ho¹t ®éng 8 : Liªn kÕt ®«i
50
– GV híng dÉn HS dùa vµo quy t¾c b¸t HS m« t¶ vµ nhËn xÐt :
tö m« t¶ sù h×nh thµnh ph©n tö C2H2, + Mçi C cã sù lai ho¸ sp2.
HS nghiªn cøu SGK vµ quan s¸t h×nh vÏ + Cã 3 liªn kÕt  gi÷a C – C vµ gi÷a
sù xen phñ çc AO tõ ®ã rót ra nhËn hai C víi hai H).
xÐt. + Mçi C cßn l¹i 1 obitan p sÏ xen phñ víi
– GV kÕt luËn : Liªn kÕt ®«i biÓu nhau t¹o liªn kÕt .
diÔn b»ng (dÊu =).
Ho¹t ®éng 9 : Liªn kÕt ba
– GV híng dÉn HS dùa vµo quy t¾c b¸t HS nhËn xÐt :
tö m« t¶ sù h×nh thµnh ph©n tö N2. + 3 electron ®éc th©n (2pz, 2px vµ 2py).
Theo quan niÖm xen phñ HS rót ra + Cã mét liªn kÕt  (xen phñ trôc).
®Æc ®iÓm cña liªn kÕt ba gi÷a hai + Cã hai liªn kÕt .
nguyªn tö N trong N2.
– GV kÕt luËn (SGK) ; liªn kÕt ®«i vµ
liªn kÕt ba ®îc gäi lµ liªn kÕt béi.
Ho¹t ®éng10 : Tæng kÕt bµi häc
GV nhÊn m¹nh kiÕn thøc träng t©m cña HS ghi nhí çc kh¸i niÖm míi trong bµi,
bµi vµ giao bµi tËp vÒ nhµ. vËn dông ®Ó lµm çc bµi tËp SGK.
Bµi 19 LuyÖn tËp vÒ : Liªn kÕt ion.

liªn kÕt céng ho¸ trÞ.
Lai ho¸ çc obitan nguyªn tö
I – Môc tiªu
KiÕn thøc
– Nguyªn nh©n h×nh thµnh LKHH ; Liªn kÕt ion vµ b¶n chÊt cña liªn kÕt ion ; Liªn
kÕt céng ho¸ trÞ vµ b¶n chÊt cña liªn kÕt céng ho¸ trÞ.
– Sù lai ho¸ çc obitan nguyªn tö (AO). Sù h×nh thµnh liªn kÕt  , liªn kÕt .
KÜ n¨ng
– Ph©n biÖt ®îc liªn kÕt ion vµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ dùa vµo b¶n chÊt liªn kÕt.
– Gi¶i thÝch ®îc d¹ng h×nh häc cña mét sè ph©n tö dùa vµo sù lai ho¸ çc obitan
nguyªn tö.
51
Ho¹t ®éng 1 : Liªn kÕt ho¸ häc (tr×nh bµy theo nhãm)
– GV yªu cÇu nhãm 1 tr×nh bµy kiÕn thøc vÒ LKHH díi d¹ng s¬ ®å sau :
Liªn kÕt ho¸ häc ?

Nguyªn nh©n ?
Liªn kÕt ion ? So s¸nh sù gièng Liªn kÕt céng ho¸ trÞ ?
§iÒu kiÖn ? vµ kh¸c nhau ? Cã mÊy lo¹i ?
B¶n chÊt ? §iÒu kiÖn ? B¶n chÊt ?
Ho¹t ®éng 2 : Sù lai ho¸ çc obitan nguyªn tö ( th¶o luËn tríc líp)
– GV yªu cÇu nhãm 2 tr×nh bµy kiÕn thøc vÒ lai ho¸ sp, sp 2 vµ sp3 lµ g× ? §iÒu
kiÖn ®Ó çc obitan cã thÓ lai ho¸ ®îc víi nhau ?
– GV yªu cÇu nhãm 3 th¶o luËn kiÕn thøc vÒ sù xen phñ lµ g× ? Xen phñ trôc t¹o liªn
kÕt ? Xen phñ bªn t¹o liªn kÕt ? §é bÒn cña çc liªn kÕt nµy cã gièng nhau
kh«ng ?
– GV giao nhiÖm vô cho nhãm 4 dùa vµo çc kiÓu lai ho¸ tr×nh bµy kiÕn thøc vÒ
liªn kÕt ®¬n, liªn kÕt béi ? Nguyªn nh©n h×nh thµnh çc kiÓu liªn kÕt nµy ?
B. Gi¶i bµi tËp
Ho¹t ®éng 3 : Cho HS lµm bµi tËp ®Ó cñng cè kiÕn thøc ®· häc
– D¹ng bµi tËp viÕt cÊu h×nh e, viÕt CT e, CTCT cña ph©n tö ®¬n chÊt vµ hîp
chÊt.
– D¹ng bµi tËp dùa vµo quy t¾c b¸t tö gi¶i thÝch sù h×nh thµnh ph©n tö (HNO 3,
Cl2,...).
– D¹ng bµi tËp sö dông thuyÕt lai ho¸ ®Ó gi¶i thÝch d¹ng h×nh häc cña ph©n tö
(CH4, C2H4,..).
Bµi 20 tinh thÓ nguyªn tö. tinh thÓ ph©n tö

I – môc tiªu
Gióp HS biÕt :
– ThÕ nµo lµ tinh thÓ nguyªn tö, tinh thÓ ph©n tö ?
52
– TÝnh chÊt chung cña tinh thÓ nguyªn tö, tinh thÓ ph©n tö ?
II – chuÈn bÞ
– GV : Tranh vÏ hoÆc m« h×nh m« pháng, phÇn mÒm vÒ tinh thÓ iot, níc ®¸,
kim c¬ng,.. m¸y chiÕu ®a n¨ng, m¸y tÝnh,...
– Ph¬ng ph¸p d¹y häc : VÊn ®¸p – gîi më – gi¶i thÝch minh ho¹.
Ho¹t ®éng 1. T×nh huèng häc tËp
Nh ta ®· biÕt than ®¸, muèi ¨n,... tån t¹i díi d¹ng tinh thÓ.
VËy m¹ng tinh thÓ lµ g× ? Cã mÊy kiÓu m¹ng tinh thÓ ?
Ho¹t ®éng 2 : M¹ng tinh thÓ nguyªn tö
GV cã thÓ dïng tranh vÏ, h×nh 3.12 HS quan s¸t m« h×nh tinh thÓ kim c¬ng,
(SGK), phÇm mÒm vÒ m¹ng tinh thÓ nhËn xÐt : H
kim c¬ng m« t¶, gi¶i thÝch vµ yªu cÇu + Do C lai ho¸ sp3 cÊu t¹o nªn.
HS nhËn xÐt vÒ : cÊu tróc, lai ho¸, xen + Mçi C liªn kÕt víi 4 C kh¸c ë 4 ®Ønh H H
phñ, nót, liªn kÕt trong m¹ng, tÝnh chÊt cña tø diÖn ®Òu.
chung cña m¹ng tinh thÓ nguyªn tö. + §Òu lµ liªn kÕt   m¹ng kim c¬ng H
bÒn, tnc vµ ts cao.
Ho¹t ®éng 3 : M¹ng tinh thÓ ph©n tö
– GV sö dông tranh h×nh 3.13 (m¹ng – HS quan s¸t vµ nhËn xÐt :
tinh thÓ ph©n tö I2) cho HS quan s¸t vµ + M¹ng I2 : lËp ph¬ng t©m diÖn.
nhËn xÐt vÒ cÊu tróc cña nã. Lµm t¬ng + Níc ®¸ : tø diÖn ®Òu.
tù víi m¹ng tinh thÓ ph©n tö níc ®¸ + Çc ph©n tö n»m ë nót m¹ng.
(h×nh 3.14).
– GV : t¹i sao tinh thÓ iot vµ níc ®¸ – HS nghiªn cøu SGK ®Ó tr¶ lêi c©u
mÒm, tnc thÊp, dÔ bay h¬i ? hái cña GV : çc ph©n tö trong m¹ng liªn
– GV kÕt luËn : do lùc t¬ng t¸c gi÷a çc kÕt víi nhau b»ng lùc t¬ng t¸c gi÷a çc
ph©n tö lµ rÊt yÕu nªn tinh thÓ ph©n tö ph©n tö.
cã tÝnh chÊt nªu trªn.
GV cho HS lµm mét sè bµi tËp trong HS lµm bµi tËp ®Ó cñng cè kiÕn thøc.
SGK ®Ó cñng cè kiÕn thøc vÒ m¹ng
tinh thÓ.
53
Bµi 21 HiÖu ®é ©m ®iÖn vµ Liªn KÕt Ho¸ Häc
I – Môc tiªu
KiÕn thøc
– §é ©m ®iÖn ¶nh hëng thÕ nµo ®Õn çc kiÓu LKHH ?
– Ph©n lo¹i LKHH theo hiÖu ®é ©m ®iÖn.
II – ChuÈn bÞ
– GV : ChuÈn bÞ b¶ng ®é ©m ®iÖn cña çc nguyªn tè nhãm A (b¶ng 2.3).
– HS : «n l¹i kh¸i niÖm vÒ ®é ©m ®iÖn.
Sù kh¸c nhau vÒ ®é ©m ®iÖn gi÷a çc nguyªn tö tham gia liªn kÕt sÏ quyÕt ®Þnh
kiÓu liªn kÕt. VËy hiÖu ®é ©m ®iÖn vµ LKHH liªn quan víi nhau nh thÕ nµo ?
Ho¹t ®éng 2 : HiÖu ®é ©m ®iÖn vµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ kh«ng cùc
– GV : Cho biÕt hiÖu ®é ©m ®iÖn – HS nhËn xÐt :
trong ph©n tö H2, O2, N2,... T¹i sao liªn + HiÖu ®é ©m ®iÖn cña H–H, Cl–Cl,.. H
kÕt trong ph©n tö H2, Cl2,… l¹i lµ liªn b»ng kh«ng (nguyªn tö gièng nhau).
kÕt céng ho¸ trÞ kh«ng cùc ? (sö dông + CÆp electron chung kh«ng lÖch vÒ H H
b¶ng ®é ©m ®iÖn) phÝa nµo  Liªn kÕt céng ho¸ trÞ
H
– Th«ng b¸o quy íc : 0  hiÖu ®é ©m kh«ng cùc.
®iÖn < 0,4  liªn kÕt céng ho¸ trÞ ®îc – HS ph¶i n¾m ch¾c quy íc nµy ®Ó
coi lµ kh«ng cùc. ph©n biÖt çc lo¹i liªn kÕt.
Ho¹t ®éng 3 : HiÖu ®é ©m ®iÖn vµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ cã cùc
– GV yªu cÇu HS dùa vµo hiÖu ®é ©m – HS tÝnh to¸n thÊy :
®iÖn ®Ó nhËn xÐt vÒ vÞ trÝ cÆp + HiÖu ®é ©m ®iÖn cña H vµ Cl
electron chung vµ ®a ra kÕt luËn vÒ lµ 0,96 > 0,4.
liªn kÕt trong ph©n tö HCl. + CÆp electron chung lÖch vÒ phÝa Cl
* GV th«ng b¸o : hiÖu ®é ©m ®iÑn  Liªn kÕt céng ho¸ trÞ cã cùc.
cµng lín th× sù ph©n cùc cña liªn kÕt
cµng m¹nh.
– Th«ng b¸o quy íc : 0,4  hiÖu ®é ©m
54
®iÖn < 1,7  liªn kÕt céng ho¸ trÞ ®îc
coi lµ cã cùc.
– T¬ng tù xÐt vµ so s¸nh ®é ph©n cùc – HS ¸p dông quy íc suy ra thø tù vÒ ®é
cña çc ph©n tö sau theo thø tù t¨ng dÇn ph©n cùc nh sau : HF > HBr >NO.
HBr, HF, NO.
Ho¹t ®éng 4 : HiÖu ®é ©m ®iÖn vµ liªn kÕt ion
– GV híng dÉn HS dùa vµo hiÖu ®é ©m – HS tÝnh to¸n thÊy hiÖu ®é ©m ®iÖn
®iÖn x¸c ®Þnh kiÓu liªn kÕt trong cña Na vµ Cl lµ 2,23 >1,7 : Lµ liªn kÕt
ph©n tö NaCl, MgO,... ? ion.
* Th«ng b¸o quy íc : hiÖu ®é ©m ®iÖn
 1,7  liªn kÕt ion.
– GV giao bµi tËp ¸p dông : Sö dông
b¶ng ®é ©m ®iÖn (SGK) ®Ó ph©n – HS lµm bµi tËp GV giao :
biÖt çc lo¹i liªn kÕt trong çc ph©n tö + Liªn kÕt céng ho¸ trÞ : H2O, SO2, HI
sau : Na2O, H2O, SO2, MgCl2, MgO, HI. + Liªn kÕt ion : Na2O, MgO, MgCl2.
Ho¹t ®éng 5 : KÕt luËn vµ cñng cè
– GV nh¾c l¹i çc quy íc vÒ hiÖu ®é – HS n¾m ch¾c quy íc :
©m ®iÖn. 0  hiÖu ®é ©m ®iÖn < 0,4  liªn kÕt
– GV nhÊn m¹nh : còng kh«ng cã ranh céng ho¸ trÞ kh«ng cùc.
giíi râ rÖt gi÷a liªn kÕt céng ho¸ trÞ vµ 0,4  hiÖu ®é ©m ®iÖn < 1,7  liªn
liªn kÕt ion. kÕt céng ho¸ trÞ cã cùc.
– LuyÖn tËp : ph©n biÖt ®©u lµ liªn HiÖu ®é ©m ®iÖn  1,7  liªn kÕt
kÕt céng ho¸ trÞ cã cùc vµ kh«ng cã cùc ion.
trong çc ph©n tö sau : HBr, NH3, H2, – HS tù lµm bµi luyÖn tËp trªn líp.
N2, NO2, SO3.
Bµi 22 Ho¸ trÞ vµ sè oxi ho¸

I – Môc tiªu
KÜ n¨ng
Ho¸ trÞ cña mét nguyªn tè trong hîp chÊt lµ g× ? çch x¸c ®Þnh ho¸ trÞ cña mét
nguyªn tè trong liªn kÕt ion vµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ nh thÕ nµo ? çch ghi kÝ hiÖu ?
– Kh¸i niÖm ®iÖn ho¸ trÞ cña mét nguyªn tè lµ g× ? çch ghi kÝ hiÖu ®iÖn ho¸ trÞ ?
– Sè oxi ho¸ lµ g× ? çc quy t¾c x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ ? çch ghi sè oxi ho¸.
55
XÐt cÊu h×nh electron cña mét nguyªn tö cho phÐp ta suy ®o¸n kh¶ n¨ng nhêng,
thu electron cña nguyªn tö ®ã ®Ó trë thµnh ion. Sè electron nhêng hoÆc thu ®ã
chÝnh lµ ®iÖn ho¸ trÞ cña mét nguyªn tè.
Ho¹t ®éng 1 : Ho¸ trÞ trong hîp chÊt ion
– GV yªu cÇu HS tr¶ lêi : trong ph©n tö – HS : Na – 1e Na+ ; Na cã ®iÖn ho¸
NaCl, nguyªn tö Na vµ nguyªn tö Cl cã trÞ lµ 1. H
®iÖn ho¸ trÞ lµ bao nhiªu ? Cl + 1eCl– ; Cl cã ®iÖn ho¸ trÞ lµ 1.
– GV gióp HS h×nh thµnh kh¸i niÖm Sau ®ã ph¸t biÓu kh¸i niÖm ho¸ trÞ vµ H H
®iÖn ho¸ trÞ vµ ho¸ trÞ vµ Çch ghi. ®iÖn ho¸ trÞ nh trong SGK.
– GV giíi thiÖu çch ghi ®iÖn ho¸ trÞ : – HS ghi l¹i ®iÖn ho¸ trÞ cña Na vµ Cl H
gi¸ trÞ ®iÖn tÝch tríc, dÊu cña ®iÖn trong ph©n tö NaCl lµ :
tÝch sau. + §iÖn ho¸ trÞ cña Na : 1+
– LuyÖn tËp : x¸c ®Þnh ho¸ trÞ (®iÖn + §iÖn ho¸ trÞ cña Cl : 1–
ho¸ trÞ) cña çc nguyªn tö trong çc – HS lµm bµi GV giao : ®iÖn ho¸ trÞ
ph©n tö sau : CaCl2, MnCl2, Al2O3. cña Ca, Mn, Al, Cl vµ O lÇn lît lµ 2+,
2+, 3+, 1– vµ 2–.
Ho¹t ®éng 2 : Ho¸ trÞ trong hîp chÊt céng ho¸ trÞ
– GV yªu cÇu HS tr¶ lêi : trong ph©n tö – HS vËn dông kiÕn thøc cò :
HCl, ho¸ trÞ cña H vµ Cl ®îc tÝnh b»ng + Liªn kÕt trong ph©n tö HCl lµ liªn
g× ? VËy kh¸i niÖm ho¸ trÞ cña nguyªn kÕt céng ho¸ trÞ.
tè trong hîp chÊt céng ho¸ trÞ ®îc gäi lµ + Cã 1 cÆp electron dïng chung.
g× vµ çch tÝnh nh thÕ nµo ? + Céng ho¸ trÞ cña H vµ Cl lµ 1.
GV lu ý : céng ho¸ trÞ ®îc tÝnh b»ng sè – HS ph¸t biÓu kh¸i niÖm ho¸ trÞ cña
liªn kÕt nªn kh«ng mang dÊu. nguyªn tè trong hîp chÊt céng ho¸ trÞ.
– LuyÖn tËp : x¸c ®Þnh ho¸ trÞ cña çc – HS lµm bµi tËp : céng ho¸ trÞ cña C,
nguyªn tè trong hîp chÊt sau : CH4, NH3, H, N vµ O lÇn lît lµ : 4, 1, 3 vµ 2.
H2O.
Ho¹t ®éng 3 : Sè oxi ho¸
– GV yªu cÇu HS ®äc SGK vµ tr¶ lêi : – HS nªu kh¸i niÖm vÒ sè oxi ho¸.
Sè oxi ho¸ lµ g× ?
– GV yªu cÇu HS nghiªn cøu çc quy – HS ph¸t biÓu 4 quy t¾c x¸c ®Þnh sè
t¾c x¸c ®Þnh sè oxi ho¸. oxi ho¸.
56
* GV th«ng b¸o quy íc ghi sè oxi ho¸ :
Sè oxi ho¸ ®îc ®Æt trªn kÝ hiÖu cña
nguyªn tè, ghi dÊu tríc, sè sau.
6 -2 +2 6 -2
VÝ dô : S O 3 , Ba S O 4 ,
-3 -1
H 3 C C H 2  OH
– LuyÖn tËp : x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ trong
çc hîp chÊt vµ ion sau : NH3, H3C – CH3, – HS lµm bµi tËp trªn líp :
+2 -3 +1 -3 -3 +1 -1 +2 -1
KF, MnCl2, KMnO4, HCl, MgO, Cu , N H3 , H 3 C -C H 3 , K F , Mn Cl2
+2 +3 +1 +7 -2 +1 -1 +2 -2
Fe , Fe . K Mn O 4 , H Cl , Mg O .
+2 +2 +3
Cu , Fe , Fe cã sè oxi ho¸ lÇn lît lµ +2,
+2, +3
– GV nhÊn m¹nh kiÕn thøc HS cÇn n¾m ch¾c : kh¸i niÖm ho¸ trÞ vµ sè oxi ho¸ ;
quy t¾c x¸c ®Þnh sè oxi ho¸.
– GV giao bµi tËp cho 4 nhãm.
Bµi 23 Liªn kÕt kim lo¹i

I – Môc tiªu
Gióp HS hiÓu :
– Kh¸i niÖm LKHH.
– TÝnh chÊt chung cña tinh thÓ kim lo¹i.
– Çc kiÓu m¹ng tinh thÓ kim lo¹i thêng gÆp.
– Mèi liªn quan gi÷a m¹ng tinh thÓ vµ tÝnh chÊt chung cña kim lo¹i.
– BiÕt dùa vµo ®Æc ®iÓm cña liªn kÕt kim lo¹i ®Ó gi¶i thÝch tÝnh chÊt chung
cña tinh thÓ kim lo¹i.
II – ChuÈn bÞ
– GV : M« h×nh çc m¹ng tinh thÓ lËp ph¬ng t©m khèi, lËp ph¬ng t©m diÖn, lôc
ph¬ng. B¶ng 3.15 – KiÓu cÊu tróc m¹ng tinh thÓ cña çc kim lo¹i trong BTH.
– HS : T×m kiÕm thªm tranh ¶nh, mÉu vËt, phÇn mÒm cã trªn m¹ng internet.
57
Ho¹t ®éng 1 : T×nh huèng d¹y häc
Nh ta ®· biÕt, ë ®iÒu kiÖn thêng ®a sè çc kim lo¹i tån t¹i díi d¹ng tinh thÓ. Ngêi
ta gäi liªn kÕt trong m¹ng tinh thÓ kim lo¹i lµ liªn kÕt kim lo¹i. VËy thÕ nµo lµ liªn
kÕt kim lo¹i ?
Ho¹t ®éng 2 : Kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt kim lo¹i

– GV yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK vµ – HS nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi c©u hái
tr¶ lêi c©u hái : cña GV : H
+ Nguyªn nh©n h×nh thµnh liªn kÕt kim + Çc ion d¬ng kim lo¹i ë nót m¹ng t¬ng
lo¹i. t¸c víi çc electron tù do. H H
+ Kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt kim lo¹i. + Kh¸i niÖm (SGK).
+ B¶n chÊt cña liªn kÕt kim lo¹i. + Lùc hót tÜnh ®iÖn ion – electron. H
– GV ®Ò nghÞ HS so s¸nh liªn kÕt kim – HS tù lËp cét (hoÆc b¶ng) so s¸nh.
lo¹i vµ liªn kÕt ion (kh¸i niÖm, b¶n
chÊt).
Ho¹t ®éng 3 : Mét sè kiÓu m¹ng tinh thÓ kim lo¹i
– GV híng dÉn HS quan s¸t m« h×nh – HS quan s¸t ®Ó ph©n biÖt ®îc cÊu
(hoÆc xem phÇn mÒm) vÒ cÊu t¹o tróc vµ çch s¾p xÕp çc nguyªn tö vµ
m¹ng tinh thÓ lËp ph¬ng t©m khèi, lËp ion ë mçi m¹ng lµ rÊt kh¸c nhau (SGK).
ph¬ng t©m diÖn, lôc ph¬ng. Yªu cÇu
HS ph©n biÖt sù kh¸c nhau cña çc
m¹ng trªn. – HS nghiªn cøu vµ nhËn xÐt ®îc :
– GV ph¸t vÊn : Çc em cã nhËn xÐt g× + §é ®Æc khÝt lµ kh¸c nhau.
vÒ ®é ®Æc khÝt () cña ba m¹ng tinh + BiÓu thÞ % V çc nguyªn tö trong tinh
thÓ nµy ? VËy ®é ®Æc khÝt cã ý nghÜa thÓ vµ cho biÕt kiÓu m¹ng.
g× ?
Ho¹t ®éng 4 : Chia líp thµnh 4 nhãm
– GV giao nhiÖm vô cho tõng nhãm – Nhãm 1 : Nghiªn cøu cét IA.
nghiªn cøu tõng cét ë b¶ng 3.1 : ph©n – Nhãm 2 : Nghiªn cøu cét IIA.
lo¹i vµ vÏ ®îc çc kiÓu m¹ng tinh thÓ – Nhãm 3 : Nghiªn cøu cét IB vµ IIB.
kim lo¹i. – Nhãm 4 : Nghiªn cøu cét VIIIB.
– GV híng dÉn HS th¶o luËn trªn líp. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy trªn b¶ng.
Ho¹t ®éng 5 : TÝnh chÊt cña tinh thÓ kim lo¹i
GV ph¸t vÊn HS : H·y dù ®o¸n mét sè HS tõ kiÕn thøc, thùc tÕ thÊy kim lo¹i :
tÝnh chÊt vËt lÝ c¬ b¶n cña tinh thÓ + Cã tÝnh dÎo, ¸nh kim, dÉn nhiÖt vµ
58
kim lo¹i. Nguyªn nh©n g©y ra tÝnh ®iÖn.
chÊt ®ã ? + Do cã çc electron tù do, di chuyÓn trong
m¹ng.
– GV giao cho 4 nhãm hoµn thµnh bµi tËp trong SGK.
– GV chØ ®¹i diÖn cña nhãm 1 vµ 2 lªn tr×nh bµy, sau ®ã lµ nhãm 3 vµ 4.

I – Môc tiªu
KiÕn thøc
HÖ thèng ho¸ toµn bé kiÕn thøc ®· ®îc häc ë ch¬ng 3 :
– Ph©n biÖt vµ so s¸nh ®îc b¶n chÊt, ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh liªn kÕt ion, liªn
kÕt céng ho¸ trÞ vµ liªn kÕt kim lo¹i.
– Dùa vµo thuyÕt lai ho¸ vµ sù xen phñ ®Ó më réng h¬n vµ s©u s¾c h¬n kiÕn
thøc vÒ liªn kÕt ion, liªn kÕt céng ho¸ trÞ, sù chuyÓn tiÕp gi÷a liªn kÕt ion vµ
liªn kÕt céng ho¸ trÞ, gi¶i thÝch h×nh d¹ng cña mét sè ph©n tö thêng gÆp.
– Nªu vµ ph©n biÖt ®îc ®Æc ®iÓm cÊu tróc vµ tÝnh chÊt chung cña kiÓu m¹ng
tinh thÓ nguyªn tö, tinh thÓ ph©n tö vµ tinh thÓ kim lo¹i.
– Ph©n biÖt ®îc ho¸ trÞ cña nguyªn tè trong hîp chÊt ion vµ hîp chÊt céng ho¸ trÞ.
– N¾m ch¾c quy t¾c x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ cña nguyªn tè trong hîp chÊt lµ kiÕn thøc
quan träng cho viÖc h×nh thµnh kiÕn thøc tiÕp theo ë ch¬ng 4 : Ph¶n øng oxi ho¸ –
khö.
KÜ n¨ng
– HiÓu kh¸i niÖm ®é ©m ®iÖn vµ vËn dông ®îc, gi¸ trÞ hiÖu ®é ©m ®iÖn ®Ó
dù ®o¸n ®îc tÝnh chÊt cña liªn kÕt.
– Dùa vµo ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i liªn kÕt ®Ó gi¶i thÝch vµ dù ®o¸n ®îc tÝnh
chÊt cña mét sè chÊt cã cÊu tróc tinh thÓ.
– X¸c ®Þnh ®îc ho¸ trÞ, ®iÖn ho¸ trÞ, sè oxi ho¸ cña nguyªn tè trong hîp chÊt ion
vµ hîp chÊt céng ho¸ trÞ ; quy íc vÒ çch ghi nh÷ng ®¹i lîng ®ã.
– Gi¶i ®îc çc bµi tËp trong SGK vµ SBT ho¸ häc 10 – N©ng cao.
– Sö dông thµnh th¹o vµ t×m kiÕm ®îc th«ng tin cÇn thiÕt vÒ liªn kÕt, m¹ng tinh thÓ
vµ çc kiÕn thøc ho¸ häc kh¸c gióp chóng ta häc tËp m«n ho¸ häc ngµy cµng tèt h¬n.
59
II – ChuÈn bÞ
– Yªu cÇu HS chuÈn bÞ tríc bµi luyÖn tËp.
– GV cã thÓ chuÈn bÞ thªm mét sè phiÕu häc tËp hoÆc s¬ ®å, biÓu b¶ng.
GV®Æt c©u hái cho HS : Chóng ta ®· ®îc häc çc lo¹i LKHH nµo ?
Ho¹t ®éng 2 : «n l¹i çc kiÓu LKHH theo s¬ ®å sau :
Liªn kÕt ho¸ häc
Liªn kÕt ion Liªn kÕt kim lo¹i Liªn kÕt céng ho¸ trÞ
B¶n chÊt vµ B¶n chÊt vµ Cã cùc : B¶n chÊt Kh«ng cùc : B¶n
®iÒu kiÖn. ®iÒu kiÖn. vµ ®iÒu kiÖn. chÊt vµ ®iÒu
kiÖn ?
GV yªu cÇu HS ®iÒn tiÕp néi dung kiÕn thøc vµo s¬ ®å cho ®Õn khi hoµn thµnh.
Ho¹t ®éng 3 : Dùa vµo s¬ ®å võa hoµn thµnh, GV híng dÉn HS so s¸nh
1. Liªn kÕt ion vµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ cã g× gièng vµ kh¸c nhau ?
2. Liªn kÕt kim lo¹i, liªn kÕt ion vµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ cã g× gièng vµ kh¸c nhau ?
3. Thùc tÕ cho thÊy viÖc ph©n biÖt liªn kÕt ion vµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ lµ kh«ng cã
ranh giíi râ rÖt. VËy hiÖu ®é ©m ®iÖn cã ý nghÜa nh thÕ nµo cho viÖc ph©n
lo¹i hai liªn kÕt nµy?
Dùa vµo çc kiÕn thøc ®· ®îc häc, HS lÇn lît tr×nh bµy çc c©u hái cña GV.
Ho¹t ®éng 4 : HS tr×nh bµy trªn líp
1. Ph©n biÖt çc kiÓu lai ho¸ sp, sp2 vµ sp3.
2. Ph©n biÖt liªn kÕt ®¬n, liªn kÕt ®«i, liªn kÕt ba.
3. Xen phñ trôc, xen phñ bªn víi viÖc h×nh thµnh liªn kÕt  vµ liªn kÕt  ; so
s¸nh ®é bÒn cña çc liªn kÕt nµy.
4. Dùa vµo thuyÕt lai ho¸ gi¶i thÝch d¹ng h×nh häc cña ph©n tö CO2 vµ CH4.
60
GV bæ sung vµ tæng kÕt : sù xen phñ trôc, xen phñ bªn vµ thuyÕt lai ho¸ lµ kiÕn
thøc réng h¬n gióp chóng ta gi¶i thÝch ®îc b¶n chÊt liªn kÕt, h×nh d¹ng ph©n tö.
Ho¹t ®éng 5 : So s¸nh çc kiÓu m¹ng tinh thÓ
– GV chuÈn bÞ s½n mÉu phiÕu so s¸nh (díi d¹ng b¶ng) cho HS.
– HS th¶o luËn, tr×nh bµy vµ ®iÒn çc néi dung cßn thiÕu trong b¶ng :
Lo¹i Tinh thÓ ion Tinh thÓ Tinh thÓ Tinh thÓ
§Æc tÝnh nguyªn tö ph©n tö kim lo¹i
1. Kh¸i niÖm
2. Liªn kÕt
gi÷a çc phÇn
tö cÊu t¹o
3. §Æc ®iÓm
vÒ lùc liªn kÕt
4. TÝnh chÊt
chung
– Dùa vµo b¶ng, GV híng dÉn HS so s¸nh kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cÊu t¹o, lùc liªn
kÕt vµ tÝnh chÊt cña çc chÊt cã m¹ng tinh thÓ t¬ng øng.
– GV tæng kÕt kiÕn thøc vÒ m¹ng tinh thÓ.
Ho¹t ®éng 6 : Ph©n biÖt ®îc ho¸ trÞ vµ sè oxi ho¸ theo b¶ng sau
Lo¹i Ho¸ trÞ trong hîp Ho¸ trÞ trong hîp Sè oxi ho¸
Môc chÊt ion chÊt céng ho¸ trÞ
1. Kh¸i niÖm
2. Çch x¸c ®Þnh
3. Çch ghi
– GV yªu cÇu HS ®iÒn ®Çy ®ñ çc th«ng tin vµo chç trèng trong b¶ng trªn.
– GV tæng kÕt l¹i toµn ch¬ng.
B. Bµi tËp
Ho¹t ®éng 7 :
– GV chèt l¹i mét sè d¹ng bµi tËp thêng gÆp trong ch¬ng 3 :
+ Bµi tËp ph©n lo¹i ®¸nh gi¸ liªn kÕt dùa vµo ®é ©m ®iÖn.
+ Bµi tËp vÒ LKHH.
+ Bµi tËp vÒ x¸c ®Þnh ho¸ trÞ vµ sè oxi ho¸ trong hîp chÊt ion vµ céng ho¸ trÞ.
+ Bµi tËp vÒ m¹ng tinh thÓ.
– GV giao nhiÖm vô cho tõng nhãm ch÷a mét sè bµi cô thÓ trong SGK, th¶o luËn.
61
+ Nhãm 1 : ch÷a bµi 3 trang 100 SGK.
+ Nhãm 4 : ch÷a bµi 8 vµ 9 trang 100 SGK.
– Sau mçi bµi ch÷a GV cñng cè l¹i kiÕn thøc ®· häc.
Ch¬ng 4
ph¶n øng ho¸ häc
A. Më ®Çu
– B¶n chÊt vµ dÊu hiÖu cña chÊt khö, chÊt oxi ho¸, sù khö, sù oxi ho¸, ph¶n øng
oxi ho¸ - khö.
– Ph¶n øng ho¸ häc ®îc chia thµnh hai lo¹i : ph¶n øng oxi ho¸ - khö vµ kh«ng ph¶i
lµ ph¶n øng oxi ho¸ - khö.
– Kh¸i niÖm ph¶n øng to¶ nhiÖt vµ ph¶n øng thu nhiÖt. ý nghÜa cña ph¬ng tr×nh
nhiÖt ho¸ häc.
HS cã kÜ n¨ng :
– X¸c ®Þnh thµnh th¹o sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè ho¸ häc.
– NhËn biÕt ®îc chÊt oxi ho¸ vµ chÊt khö, viÕt ®îc çc b¸n ph¬ng tr×nh thÓ hiÖn
sù oxi ho¸ vµ sù khö trong ph¶n øng oxi ho¸ - khö cô thÓ.
– C©n b»ng ph¶n øng oxi ho¸ - khö theo ph¬ng ph¸p th¨ng b»ng electron.
– Ph©n biÖt ®îc ph¶n øng oxi ho¸ - khö vµ ph¶n øng kh«ng ph¶i oxi ho¸ khö.
– X¸c ®Þnh ®îc mét ph¶n øng thuéc lo¹i ph¶n øng to¶ nhiÖt hay ph¶n øng thu nhiÖt
dùa vµo ph¬ng tr×nh nhiÖt ho¸ häc, biÕt çch viÕt ph¬ng tr×nh nhiÖt ho¸ häc,
biÕt sö dông gi¸ trÞ H ®Ó lµm mét sè phÐp tÝnh vÒ nhiÖt lîng cña qu¸ tr×nh
ho¸ häc.

– KiÕn thøc vÒ ph¶n øng oxi ho¸ - khö vµ nhiÖt cña ph¶n øng lµ träng t©m cña ch¬ng
4.
62
– ë líp 8, HS ®· n¾m ®îc çc ®Þnh nghÜa chÊt khö, chÊt oxi ho¸, sù khö, sù oxi
ho¸, ph¶n øng oxi ho¸ - khö dùa trªn c¬ së nhêng vµ chiÕm oxi. V× thÕ ch¬ng
nµy cÇn lµm cho HS hiÓu ®îc b¶n chÊt cña chÊt khö, chÊt oxi ho¸, sù khö, sù
oxi ho¸, ph¶n øng oxi ho¸ - khö dùa trªn c¬ së nh÷ng kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o nguyªn
tö, LKHH. GV cÇn gióp cho HS hiÓu ®îc nguyªn t¾c vµ vËn dông ph¬ng ph¸p
th¨ng b»ng electron ®Ó c©n b»ng çc ph¶n øng oxi ho¸ - khö.
– HS ph¶i vËn dông thµnh th¹o çc kiÕn thøc vÒ ph¶n øng oxi ho¸ - khö ®Ó ph©n
biÖt mét ph¶n øng ho¸ häc cã ph¶i lµ oxi ho¸ - khö hay kh«ng tõ ®ã n¾m ®îc
çch ph©n lo¹i ph¶n øng ho¸ häc dùa vµo sù thay ®æi sè oxi ho¸.
– Kh¸i niÖm hiÖu øng nhiÖt ph¶n øng lµ kh¸i niÖm hoµn toµn míi ®èi víi HS, cÇn
lµm cho HS nhí ®èi víi ph¶n øng to¶ nhiÖt th× H < 0, ph¶n øng thu nhiÖt th×
H > 0, kh«ng nªn ®i xa SGK vµo viÖc tr×nh bµy kh¸i niÖm, çch tÝnh hiÖu
øng nhiÖt ph¶n øng. Çc bµi tËp chØ nªu ë møc ®é vËn dông gi¸ trÞ H ®· cho
cña ph¶n øng ®Ó tÝnh nhiÖt lîng to¶ ra, thu vµo khi mét lîng chÊt nµo ®ã trong
ph¶n øng bÞ tiªu hao.
– Çc kiÕn thøc cña ch¬ng 4 ®îc khai th¸c chñ yÕu dùa trªn nÒn t¶ng nh÷ng kiÕn
thøc s½n cã cña HS. KiÕn thøc vÒ cÊu t¹o nguyªn tö, liªn kÕt ho¸ häc, sè oxi ho¸
®îc HS vËn dông ®Ó ph©n tÝch t×m ra b¶n chÊt cña chÊt khö, chÊt oxi ho¸, sù
khö, sù oxi ho¸, ph¶n øng oxi ho¸ khö sau ®ã tæng hîp vµ kh¸i qu¸t ho¸ ®Ó h×nh
thµnh kiÕn thøc míi.
– Nªn dïng nhiÒu bµi tËp ®a d¹ng, víi møc ®é tõ dÔ ®Õn khã ®Ó HS x¸c ®Þnh sè
oxi ho¸, n¾m v÷ng çc kh¸i niÖm, lËp ph¬ng tr×nh ph¶n øng oxi ho¸ - khö.
– T¨ng cêng çc ho¹t ®éng theo nhãm, HS tù ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp ®Ó ph¸t huy
tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng cña HS.
Bµi 25 Ph¶n øng oxi ho¸ - khö

I – Môc tiªu
KiÕn thøc
– HiÓu ®îc thÕ nµo lµ chÊt oxi ho¸, chÊt khö, sù oxi ho¸, sù khö, ph¶n øng oxi ho¸ - khö
theo thuyÕt cÊu t¹o nguyªn tö.
– BiÕt lËp ph¬ng tr×nh oxi ho¸ - khö b»ng ph¬ng ph¸p th¨ng b»ng electron.
63
KÜ n¨ng
X¸c ®Þnh sè oxi ho¸, c©n b»ng PTHH, ph©n biÖt ph¶n øng oxi ho¸ - khö víi çc
ph¶n øng ho¸ häc kh¸c.
II – ChuÈn bÞ
GV giao cho häc sinh chuÈn bÞ mét sè c©u hái «n tËp kiÕn thøc cò :
C©u 1 : a) ThÕ nµo lµ ph¶n øng oxi ho¸ - khö, chÊt khö ? ChÊt oxi ho¸, cho VD cô
thÓ. (tham kh¶o SGK ho¸ häc líp 8).
b) Ph¶n øng sau ®©y cã ph¶i ph¶n øng oxi ho¸ - khö kh«ng ? V× sao ? X¸c ®Þnh
chÊt khö, chÊt oxi ho¸ nÕu cã : 4Na + O2  2Na2O
C©u 2 : a) Nªu quy t¾c x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè.
b) X¸c ®Þnh sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè trong çc chÊt sau : O 2, Na, H2O, NaCl,
H2SO4, CuSO4.
Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh
GV : ThÕ nµo lµ ph¶n øng oxi ho¸ - HS th¶o luËn, «n l¹i kiÕn thøc cò vÒ
khö ? ph¶n øng oxi ho¸ - khö ®· häc ë líp 8.
Ho¹t ®éng 2 : Ph¶n øng oxi ho¸ - khö

GV : XÐt ph¶n øng cña Na víi O2 HS vËn dông kiÕn thøc cò tr¶ lêi c©u
1. ViÕt PTHH. hái, th¶o luËn chung rót ra kh¸i niÖm
2. Ph¶n øng cã ph¶i oxi ho¸ - khö chÊt khö, chÊt oxi ho¸, ph¶n øng oxi ho¸
kh«ng? V× sao ? khö dùa vµo dÊu hiÖu nhêng vµ chiÕm
3. X¸c ®Þnh chÊt khö, chÊt oxi ho¸. oxi (nh SGK).
GV : Sau ®©y chóng ta cïng nghiªn cøu
b¶n chÊt cña ph¶n øng oxi ho¸ khö trªn.
1. H·y cho biÕt liªn kÕt ho¸ häc trong HS vËn dông kiÕn thøc vÒ liªn kÕt ho¸
ph©n tö Na2O. häc vµ cÊu t¹o nguyªn tö tr¶ lêi c©u hái.
2. Cho biÕt qu¸ tr×nh h×nh thµnh liªn HS th¶o luËn chung ®Ó rót ra nhËn xÐt
kÕt ho¸ häc trong ph©n tö Na2O. :
GV : Nh vËy b¶n chÊt cña chÊt khö, - ChÊt khö : Na nhêng e. Sù oxi ho¸
chÊt oxi ho¸, ph¶n øng oxi ho¸ - khö nguyªn tö Na lµ sù nhêng e
gi÷a Na vµ O2 lµ g× ? Na  Na+ + 1e
64
- ChÊt oxi ho¸ : O2 nhËn e. Sù khö
nguyªn tö O lµ sù nhËn e
O + 2e  O2–
GV : - Na ®· nhêng e cho O2.
1. X¸c ®Þnh sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè HS th¶o luËn vµ rót ra nhËn xÐt :
trong ph¶n øng : - Ph¶n øng cña Na víi O2 :
0  2
4Na + O2  2 Na2O 4 Na + O2  2 Na 2 O
0
2. ChÊt khö lµ Na cã sè oxi ho¸ t¨ng hay - ChÊt khö lµ Na cã sè oxi ho¸ t¨ng v×
gi¶m ? V× sao ? Na nhêng e.
3. ChÊt oxi ho¸ lµ O2 cã sè oxi ho¸ t¨ng - ChÊt oxi ho¸ lµ O2 cã sè oxi ho¸ gi¶m
hay gi¶m ? V× sao ? v× O nhËn e.
4. Ph¶n øng cã sù thay ®æi sè oxi ho¸ - Ph¶n øng oxi ho¸ - khö gi÷a Na vµ O2 cã
kh«ng ? V× sao ? sù thay ®æi sè oxi ho¸ v× cã sù cho - nhËn
GV : Nh vËy trong 2 dÊu hiÖu x¸c e.
®Þnh ph¶n øng oxi ho¸ khö : HS th¶o luËn rót ra kÕt luËn dÊu hiÖu
- DÊu hiÖu nhêng vµ chiÕm oxi. thay ®æi sè oxi ho¸ míi lµ dÊu hiÖu b¶n
- DÊu hiÖu thay ®æi sè oxi ho¸. chÊt cña ph¶n øng oxi ho¸ - khö.
DÊu hiÖu nµo lµ dÊu hiÖu cho thÊy
b¶n chÊt cña ph¶n øng ?
GV : XÐt ph¶n øng cña Fe víi CuSO4
1. ViÕt PTHH.
HS viÕt PTHH, dùa vµo dÊu hiÖu nh-
2. Dùa vµo dÊu hiÖu nhêng vµ chiÕm êng vµ chiÕm oxi nhËn xÐt :
oxi, ph¶n øng nµy cã ph¶i oxi ho¸ - khö - Ph¶n øng kh«ng ph¶i oxi ho¸ - khö v×
hay kh«ng ? kh«ng cã sù nhêng vµ chiÕm oxi.
GV : H·y xem xÐt b¶n chÊt cña ph¶n
øng : HS tr¶ lêi c©u hái rót ra :
2 2
Fe + Cu SO4  Cu + Fe SO4
0 0
- X¸c ®Þnh sè oxi ho¸.
- Sè oxi ho¸ çc nguyªn tè cã thay ®æi - Sè oxi ho¸ cña nguyªn tè Fe t¨ng
kh«ng ? V× sao ? tõ 0  +2, v× Fe ®· nhêng e.
GV : Ph¶n øng gi÷a Fe vµ CuSO4 cã b¶n - Sè oxi ho¸ cña nguyªn tè Cu gi¶m
chÊt t¬ng tù ph¶n øng oxi ho¸ khö cña tõ +2  0, v× ion Cu2+®· nhËn e .
Na vµ O2 v× thÕ còng thuéc lo¹i ph¶n - Ph¶n øng Fe víi CuSO4 cã sù thay ®æi
øng oxi ho¸ - khö. sè oxi ho¸ v× Fe ®· nhêng e cho ion
65
2+
GV: Cu
1. X¸c ®Þnh chÊt khö, chÊt oxi ho¸ ? HS x¸c ®Þnh :
2. ViÕt sù khö, sù oxi ho¸ x¶y ra trong - Fe lµ chÊt khö. Sù oxi ho¸ Fe :
2
Fe  Fe + 2e 2
0
ph¶n øng trªn ?
- Cu+2 lµ chÊt oxi ho¸. Sù khö Cu :
2
Cu + 2e  Cu
=> Ph¶n øng gi÷a Fe vµ CuSO4 tån t¹i
GV : XÐt ph¶n øng cña H2 vµ Cl2 ®ång thêi sù oxi ho¸, sù khö v× vËy
1. ViÕt PTHH. còng lµ ph¶n øng oxi ho¸ - khö.
2. X¸c ®Þnh sè oxi ho¸ çc nguyªn tè. HS tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn, rót ra :
GV : Ph¶n øng cña H2 vµ Cl2 tuy kh«ng 0 0 1 1
PTHH : H 2 + Cl2  2H Cl
cã sù cho vµ nhËn h¼n electron nhng vÉn 
- Sè oxi ho¸ cña H t¨ng tõ 0 +1 v× e
cã sù dÞch chuyÓn electron nªn cã sù thay
cña H ®· dÞch chuyÓn sang Cl.
®æi sè oxi ho¸ t¬ng tù nh ph¶n øng cña
-Sè oxi ho¸ cña Cl gi¶m tõ 0  –1 v×
Na víi O2, ph¶n øng Fe víi CuSO4 v× vËy
Cl hót e cña H vÒ phÝa m×nh.
còng lµ ph¶n øng oxi ho¸ - khö.
GV : Tõ PTHH võa viÕt, h·y :
1. X¸c ®Þnh chÊt oxi ho¸, chÊt khö.
HS x¸c ®Þnh :
- H2 lµ chÊt khö. Sù lµm t¨ng sè oxi ho¸
cña H lµ sù oxi ho¸.
2. Sù oxi ho¸, sù khö.
- Cl2 lµ chÊt oxi ho¸. Sù lµm gi¶m sè oxi
ho¸ cña Cl lµ sù khö.
- Ph¶n øng tån t¹i ®ång thêi sù oxi ho¸
vµ sù khö lµ ph¶n øng oxi ho¸ - khö.
Ho¹t ®éng 3 : §Þnh nghÜa
– GV : Cho biÕt dÊu hiÖu vµ b¶n chÊt : HS xem xÐt l¹i toµn bé çc VD nghiªn
1. ChÊt khö, chÊt oxi ho¸. cøu vÒ ph¶n øng oxi ho¸ khö, nªu :
2. Sù khö, sù oxi ho¸. DÊu hiÖu x¸c ®Þnh chÊt khö, chÊt oxi
3. Ph¶n øng oxi ho¸ - khö. ho¸, sù khö, sù oxi ho¸, ph¶n øng oxi ho¸
khö lµ sù thay ®æi sè oxi ho¸, b¶n chÊt
lµ sù chuyÓn e.
66
GV híng dÉn HS rót ra ®Þnh nghÜa. HS rót ra ®Þnh nghÜa nh SGK.
Ho¹t ®éng 4 : Cñng cè vµ vËn dông ®Þnh nghÜa vÒ ph¶n øng oxi ho¸ - khö
HS lµm bµi tËp 1, 2, 3, 4, 5 SGK trang 102, 103. (kÕt thóc tiÕt 1)
Ho¹t ®éng 5 : LËp ph¬ng tr×nh ho¸ häc cña ph¶n øng oxi ho¸ - khö (tiÕt 2 )
GV nªu ng¾n gän môc tiªu cña tiÕt häc.
GV : §Ó lËp mét ph¬ng tr×nh biÓu diÔn ph¶n øng ho¸ häc cÇn ph¶i biÕt :
- C«ng thøc ho¸ häc çc chÊt tham gia vµ t¹o thµnh sau ph¶n øng.
- Lùa chän hÖ sè thÝch hîp ®Ó thùc hiÖn c©n b»ng ph¶n øng.
GV giíi thiÖu cho HS nguyªn t¾c c©n b»ng nh SGK.
GV :
ThÝ dô 1 : LËp PTHH cña ph¶n øng oxi HS tiÕn hµnh çc bíc c©n b»ng.
ho¸ - khö sau ®©y : HS tr×nh bµy ng¾n gän viÖc c©n b»ng
Fe2O3 + CO  Fe + CO2 mét PTHH cña ph¶n øng oxi ho¸ – khö :
3 4 4
GV giíi thiÖu tõng bíc c©n b»ng, yªu Fe2 O3 + C O  Fe + C O2
0
cÇu HS tiÕn hµnh çc bíc ®ã. 3

Khi HS ®· thùc hiÖn xong çc bíc, GV chÊt oxi ho¸ : Fe , chÊt khö: C4
3
Fe + 3e  Fe  2
nªn híng dÉn HS tr×nh bµy ng¾n gän 0
sù khö :
viÖc c©n b»ng mét PTHH cña ph¶n øng
sù oxi ho¸ : C4  C2 + 2e  3
oxi ho¸ - khö.
KÕt qu¶ :
Fe2O3 + 3CO  2 Fe + 3CO2
GV yªu cÇu HS lËp PTHH cña ph¶n øng HS c©n b»ng PTHH ë thÝ dô 2, tham
oxi ho¸ - khö ë thÝ dô 2 theo çc bíc nh kh¶o SGK x¸c ®Þnh vai trß m«i trêng
trªn. vµ çch t×m hÖ sè cña HCl.
Ho¹t ®éng 6 : ý nghÜa cña ph¶n øng oxi ho¸ - khö
GV : Nªu ý nghÜa cña ph¶n øng oxi HS tham kh¶o SGK nªu ý nghÜa cña
ho¸ - khö. ph¶n øng oxi ho¸ - khö, liªn hÖ thùc tiÔn
rót ra kÕt luËn.
HS lµm çc bµi tËp sè 6,7 SGK trang 103, 104.
Bµi 26 ph©n lo¹i ph¶n øng

trong ho¸ häc v« c¬
67
I – Môc tiªu
– Cñng cè kiÕn thøc vÒ ph©n lo¹i ph¶n øng ho¸ häc, x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ vµ nhËn
ra ph¶n øng oxi ho¸ - khö.
– BiÕt dùa vµo sù thay ®æi sè oxi ho¸ ®Ó ph©n lo¹i ph¶n øng ho¸ häc thµnh 2
lo¹i : ph¶n øng oxi ho¸ - khö vµ ph¶n øng kh«ng ph¶i oxi ho¸ - khö.
– BiÕt thÕ nµo lµ ph¶n øng to¶ nhiÖt, ph¶n øng thu nhiÖt, nhiÖt ph¶n øng (H) ,
ph¬ng tr×nh nhiÖt ho¸ häc.
II – ChuÈn bÞ
GV chuÈn bÞ phiÕu häc tËp, h×nh vÏ sè 4.1, 4.2 nh trong SGK.
PhiÕu häc tËp
Néi dung1. Ph¶n øng cã sù thay ®æi sè oxi ho¸, kh«ng cã sù thay ®æi sè oxi ho¸
B¶ng 1.
Lo¹i ph¶n ThÝ dô vÒ ph¶n øng trong ®ã
øng S¬ ®å Cã sù thay ®æi Kh«ng cã sù
sè oxi ho¸ thay ®æi sè oxi ho¸
A+B  AB
AB  A+B
AB+CD  AD+C
B
AB+C  AC+B
KÕt luËn : Dùa vµo dÊu hiÖu sè oxi ho¸ cã thÓ ph©n ph¶n øng ho¸ häc thµnh nh÷ng lo¹i nµo ?
Néi dung 2. Ph¶n øng to¶ nhiÖt, ph¶n øng thu nhiÖt
B¶ng 2.
Ph¶n øng Ph¶n øng to¶ nhiÖt Ph¶n øng thu nhiÖt
§Þnh nghÜa
VD
NhiÖt ph¶n øng ( 
H)
1
Cho ph¬ng tr×nh nhiÖt ho¸ häc sau : H2(k) + O2(k)  H2O(l) H = –285,8 kJ
2
68
Em biÕt g× vÒ ph¶n øng tõ nh÷ng th«ng tin trong ph¬ng tr×nh ?
GV : Cã thÓ ph©n lo¹i ph¶n øng ho¸ häc thµnh nh÷ng lo¹i nµo ? Bµi häc nµy sÏ
gióp chóng ta tr¶ lêi c©u hái trªn.
Ho¹t ®éng 2 :
Ph¶n øng cã sù thay ®æi sè oxi ho¸, vµ ph¶n øng kh«ng cã sù thay ®æi sè oxi
ho¸
GV : H·y ®iÒn ®Çy ®ñ çc th«ng tin, vµ HS thùc hiÖn néi dung 1 trong phiÕu
tr¶ lêi c©u hái néi dung 1 (phiÕu häc tËp). häc tËp, th¶o luËn, rót ra nhËn xÐt nh
SGK.
HS tr¶ lêi c©u hái vµo phiÕu häc tËp,
th¶o luËn vµ rót ra sù ph©n lo¹i ph¶n
øng ho¸ häc nh SGK.
Ho¹t ®éng 3 : Ph¶n øng to¶ nhiÖt, ph¶n øng thu nhiÖt
GV giíi thiÖu cho HS : dùa vµo nhiÖt HS tham kh¶o SGK, liªn hÖ thùc tÕ tr¶
to¶ ra hay thu vµo ngêi ta ph©n lµm hai lêi néi dung 2 trong phiÕu häc tËp (b¶ng
lo¹i : ph¶n øng to¶ nhiÖt vµ ph¶n øng 2), th¶o luËn vµ rót ra kÕt luËn vÒ
thu nhiÖt, yªu cÇu HS hoµn thµnh néi ph¶n øng to¶ nhiÖt, ph¶n øng thu nhiÖt
dung 2 trong phiÕu häc tËp. nh SGK.
GV giíi thiÖu cho HS vÒ nhiÖt ph¶n
øng vµ çc gi¸ trÞ cña H trong çc HS th¶o luËn vµ rót ra kÕt luËn vÒ kh¸i
ph¶n øng, cho HS quan s¸t h×nh 4.1 ; niÖm hiÖu øng nhiÖt cña ph¶n øng ho¸
4.2 trong SGK. häc, çc gi¸ trÞ cña nã nh SGK.
GV giíi thiÖu cho HS vÒ ph¬ng tr×nh HS rót ra thÕ nµo lµ ph¬ng tr×nh nhiÖt
nhiÖt ho¸ häc, lÊy VD, chØ râ cho HS ho¸ häc vµ ý nghÜa cña nã.
®äc ®îc çc th«ng tin trong ph¬ng tr×nh
nhiÖt ho¸ häc.
HS thùc hiÖn çc bµi tËp 1, 2, 5, 6 trang 109, 110 trong SGK.

I – Môc tiªu
69
– Cñng cè kiÕn thøc vÒ ph¶n øng oxi ho¸ - khö, ph©n lo¹i ph¶n øng ho¸ häc, ph¶n
øng to¶ nhiÖt, ph¶n øng thu nhiÖt.
– RÌn kÜ n¨ng lËp PTHH cña ph¶n øng oxi ho¸ - khö theo ph¬ng ph¸p th¨ng b»ng
electron.
II – ChuÈn bÞ
GV cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p d¹y häc dù ¸n, giao cho HS çc nhiÖm vô cô thÓ
thùc hiÖn môc tiªu bµi häc vµ tæ chøc b¸o ço kÕt qu¶ trong giê häc.
Dùa vµo sè oxi ho¸ ta cã thÓ ph©n lo¹i ph¶n øng ho¸ häc thµnh nh÷ng lo¹i nµo ?
DÊu hiÖu b¶n chÊt vµ lËp PTHH cña ph¶n øng oxi ho¸ - khö nh thÕ nµo ?
Ho¹t ®éng 2 : KiÕn thøc cÇn n¾m v÷ng
GV : H·y cho biÕt : HS tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn vµ rót ra
1. ThÕ nµo lµ ph¶n øng oxi ho¸ - khö ? kÕt luËn nh÷ng kiÕn thøc cÇn nhí vÒ
2. ThÕ nµo lµ chÊt khö ? chÊt oxi ho¸ ? ph¶n øng oxi ho¸ - khö nh SGK.
3. ThÕ nµo lµ sù khö, sù oxi ho¸ ?
GV : §Ó c©n b»ng ph¶n øng oxi ho¸ - HS nªu ph¬ng ph¸p th¨ng b»ng electron,
khö, cã thÓ dïng ph¬ng ph¸p c©n b»ng nguyªn t¾c, çc bíc c©n b»ng PTHH cña
nµo ? Nªu nguyªn t¾c vµ çc bíc c©n ph¶n øng oxi ho¸ - khö.
b»ng ?
GV : Dùa vµo dÊu hiÖu sè oxi ho¸ : HS tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn, kÕt luËn
1. Cã thÓ ph©n ph¶n øng ho¸ häc lµm vÒ çch ph©n lo¹i ph¶n øng ho¸ häc nh
mÊy lo¹i ? ®ã lµ nh÷ng lo¹i nµo? SGK.
2.¶Tong çc ph¶n øng : ho¸ hîp, trao
®æi, thÕ, ph©n huû, ph¶n øng nµo
thuéc lo¹i ph¶n øng oxi ho¸ - khö ?
GV : Dùa vµo n¨ng lîng kÌm theo ph¶n HS tr¶ lêi c©u hái, kÕt luËn vÒ ph©n
øng ho¸ häc díi d¹ng nhiÖt cã thÓ ph©n lo¹i ph¶n øng ho¸ häc dùa vµo nhiÖt kÌm
lo¹i ph¶n øng ho¸ häc thµnh nh÷ng lo¹i theo ph¶n øng.
nµo ?
GV : NhiÖt ph¶n øng lµ g× ? kÝ hiÖu ? HS tr¶ lêi c©u hái, kÕt luËn nh SGK.
70
®¬n vÞ ? Cho biÕt çc gi¸ trÞ cña nhiÖt
ph¶n øng trong ph¶n øng to¶ nhiÖt,
ph¶n øng thu nhiÖt ?
Ho¹t ®éng 3 : Bµi tËp vËn dông
HS lµm çc bµi tËp 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9cde, 10a, 11 trong SGK trang 112, 113.

ph¶n øng oxi ho¸ - khö
I – Môc tiªu
– BiÕt ®îc môc ®Ých, çch tiÕn hµnh çc thÝ nghiÖm.
– Sö dông dông cô, ho¸ chÊt thùc hiÖn an toµn, thµnh c«ng çc thÝ nghiÖm trong
bµi.
– Quan s¸t, gi¶i thÝch hiÖn tîng x¶y ra, viÕt PTHH cña ph¶n øng.
II – ChuÈn bÞ
Dông cô, ho¸ chÊt ®ñ cho HS thùc hµnh thÝ nghiÖm theo nhãm.
3. Häc sinh
– ¤n tËp nh÷ng kiÕn thøc liªn quan ®Õn çc thÝ nghiÖm trong tiÕt thùc hµnh.
– Nghiªn cøu tríc ®Ó biÕt ®îc dông cô, ho¸ chÊt vµ çch thùc hiÖn tõng thÝ nghiÖm.
4. Gi¸o viªn chuÈn bÞ mét sè phiÕu häc tËp
PhiÕu sè 1: H·y chän dông cô, ho¸ chÊt thÝch hîp ®Ó thùc hiÖn çc thÝ nghiÖm
chøng minh cho çc biÕn ®æi :
Fe + 2H+  Fe2+ + H2
Fe + Cu2+  Fe2+ + Cu
PhiÕu sè 2 : Ngêi ta cã thÓ dïng khÝ CO2 ®Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y cã Mg kim lo¹i ®îc
kh«ng ? Gi¶i thÝch, viÕt PTHH cña ph¶n øng.
PhiÕu sè 3 : Khi nhá tõ tõ tõng giät dd KMnO 4 lo·ng vµo hçn hîp dd FeSO4 vµ H2SO4
sÏ cã hiÖn tîng g× x¶y ra, gi¶i thÝch, viÕt PTHH cña ph¶n øng.
III – mét sè lu ý
71
1. §©y lµ bµi thùc hµnh ®Ó cñng cè, kh¾c s©u h¬n cho HS nh÷ng kiÕn thøc vÒ
ph¶n øng oxi ho¸ - khö. V× vËy, GV cÇn híng dÉn ®Ó HS biÕt quan s¸t nhËn ra
nh÷ng dÊu hiÖu cña hiÖn tîng ph¶n øng ®· x¶y ra.
2. Nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn, häc sinh kh¸, thµnh th¹o trong thùc hµnh thÝ nghiÖm
th× :
Ph¶n øng cña kim lo¹i víi dd axit ngoµi viÖc thùc hiÖn thÝ nghiÖm cña Fe víi
dd H2SO4, cã thÓ thùc hiÖn mét sè thÝ nghiÖm kh¸c nh Zn víi dd H2SO4 ; Zn víi
dd HCl v.v... ®Ó rót ra b¶n chÊt cña çc ph¶n øng.
Ph¶n øng cña kim lo¹i víi dd muèi ngoµi ph¶n øng Fe víi dd CuSO 4, cã thÓ thùc
hiÖn mét sè ph¶n øng kh¸c nh Zn víi dd CuSO4 ...
3. ThÝ nghiÖm ph¶n øng oxi ho¸ - khö trong m«i trêng axit rÊt gÇn víi nh÷ng ph¶n
øng ph©n tÝch ®Þnh tÝnh b»ng ph¬ng ph¸p chuÈn ®é, GV cÇn thùc hiÖn mÉu
cho HS xem ®éng t¸c dïng èng nhá giät, nhá tõng giät dd KMnO 4 vµo èng nghiÖm
chøa hçn hîp H2SO4 vµ FeSO4, l¾c, quan s¸t ®Ó nhËn ra sù chuyÓn mµu vµ kÕt
thóc cña ph¶n øng.
4. GV cã thÓ thÓ hiÖn çc phiÕu häc tËp lªn b¶n trong, dïng m¸y chiÕu tæ chøc ho¹t
®éng nµy cho HS sÏ hiÖu qu¶ h¬n.
5. Ph©n bè thêi gian ®Ó cã thÓ thùc hiÖn.
IV – ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc
1. GV : - Nªu môc tiªu tiÕt thùc hµnh.
- Nªu nh÷ng yªu cÇu HS ph¶i thùc hiÖn trong tiÕt häc.
2. Sö dông phiÕu häc tËp kiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi cña HS vµ híng dÉn HS thùc
hiÖn nhiÖm vô tiÕt thùc hµnh.
3. Gi¸o viªn thùc hiÖn mÉu mét sè thao t¸c (gîi ý t¹i lu ý thø 3).
Ho¹t ®éng 2 : Ph¶n øng cña kim lo¹i vµ dd axit
HS thùc hiÖn thÝ nghiÖm nh híng dÉn trong SGK
Quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra, gi¶i thÝch, viÕt PTHH, x¸c ®Þnh vai trß çc chÊt trong ph¶n øng.
Cã bät khÝ hi®ro bay ra, kÏm tan dÇn trong dd. §Ó gi¶i thÝch ph¶i dïng sù trao ®æi
electron hay sù thay ®æi sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè tham gia ph¶n øng.
Ho¹t ®éng 3 : Ph¶n øng gi÷a kim lo¹i vµ dd muèi.
HS : Thùc hiÖn thÝ nghiÖm nh híng dÉn trong SGK.
Quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra, gi¶i thÝch, viÕt PTHH cña ph¶n øng.
72
HiÖn tîng : Trªn mÆt chiÕc ®inh s¾t ®îc phñ dÇn dÇn mét líp mµu ®á n©u (®ã lµ
Cu ®îc gi¶i phãng), mµu xanh cña dd CuSO 4 gi¶m dÇn do ph¶n øng t¹o thµnh dd
FeSO4 kh«ng mµu.
Ho¹t ®éng 4 : Ph¶n øng gi÷a kim lo¹i magie vµ khÝ cacbonnic.
HS quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra, gi¶i thÝch, viÕt PTHH.
Ho¹t ®éng 5 : Ph¶n øng oxi ho¸ – khö trong m«i trêng axit
GV : Híng dÉn HS quan s¸t hiÖn tîng : mµu tÝm cña dd KMnO 4 mÊt ®i khi nhá tõng
giät vµo hçn hîp dd FeSO4 vµ H2SO4. §Õn khi mµu tÝm cña dd KMnO4 kh«ng nh¹t
®i n÷a th× dõng kh«ng nhá tiÕp KMnO4 n÷a.
GV : NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ tiÕt thùc hµnh. Yªu cÇu HS viÕt têng tr×nh.
Ch¬ng 5
nhãm halogen
A. Më ®Çu
– CÊu t¹o nguyªn tö, sè oxi ho¸ cña çc halogen trong çc hîp chÊt.
– TÝnh chÊt vËt lÝ, ho¸ häc c¬ b¶n, øng dông vµ ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ çc
halogen vµ mét sè hîp chÊt quan träng cña chóng.
– V× sao halogen cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh.
– Nguyªn nh©n sù gièng nhau vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc còng nh sù biÕn ®æi cã quy
luËt tÝnh chÊt ®¬n chÊt, hîp chÊt cña çc halogen.
– Nguyªn t¾c chung ®iÒu chÕ çc halogen.
HS cã kÜ n¨ng :
– Quan s¸t, tiÕn hµnh lµm mét sè thÝ nghiÖm vµ gi¶i thÝch hiÖn tîng çc thÝ
nghiÖm hoÆc h×nh ¶nh thÝ nghiÖm vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc, tÝnh chÊt vËt lÝ
cña halogen vµ hîp chÊt cña chóng.
73
– VËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vÒ cÊu t¹o nguyªn tö, LKHH, ®é ©m ®iÖn,
sè oxi ho¸ vµ ph¶n øng oxi ho¸ - khö ®Ó gi¶i thÝch mét sè tÝnh chÊt cña ®¬n
chÊt vµ hîp chÊt cña halogen.
– ViÕt PTHH minh ho¹ cho tÝnh chÊt ho¸ häc cña ®¬n chÊt vµ hîp chÊt halogen.
– Gi¶i bµi tËp ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng cã liªn quan ®Õn kiÕn thøc trong ch¬ng.
– Gi¸o dôc lßng say mª, ý thøc häc tËp, ý thøc b¶o vÖ m«i trêng.
– Halogen lµ nhãm nguyªn tè ®Çu tiªn ®îc nghiªn cøu sau khi HS häc çc lÝ thuyÕt
chñ ®¹o (cÊu t¹o nguyªn tö, BTH, ®Þnh luËt tuÇn hoµn, LKHH, ph¶n øng oxi
ho¸ - khö...). V× vËy cÇn dïng ph¬ng ph¸p suy diÔn (®i tõ çi chung ®Õn çi
riªng) ®Ó dù ®o¸n tÝnh chÊt cña ®¬n chÊt vµ hîp chÊt halogen.
– Khi nghiªn cøu vÒ flo, brom, iot cã thÓ dïng ph¬ng ph¸p lo¹i suy (®i tõ çi riªng biÖt nµy
®Õn çi riªng bÞªt kh¸c). GV cÇn híng dÉn HS so s¸nh cÊu t¹o cña clo víi çc halogen
kh¸c, tõ tÝnh chÊt ho¸ häc cña clo suy ra tÝnh chÊt ho¸ häc cña çc halogen kh¸c.
– Trong çc bµi luyÖn tËp, cÇn dïng ph¬ng ph¸p so s¸nh, ®èi chiÕu ®Ó thÊy ®îc
sù gièng vµ kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o, tÝnh chÊt çc halogen vµ hîp chÊt cña chóng
®ång thêi nªu bËt ®îc sù biÕn ®æi cã quy luËt minh chøng cho nh÷ng kiÕn thøc
®· häc trong lÝ thuyÕt chñ ®¹o.
– Halogen vµ hîp chÊt cña chóng cã nhiÒu øng dông trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt,
GV cÇn khai th¸c khÝa c¹nh thùc tiÔn, g¾n kiÕn thøc khoa häc víi thùc tiÔn ®Ó
HS thÊy ®îc ý nghÜa cña viÖc häc tËp bé m«n.
Bµi 29 Kh¸I qu¸t vÒ nhãm halogen

I – Môc tiªu
– BiÕt ®îc vÞ trÝ trong BTH çc nguyªn tè, ®Æc ®iÓm chung vÒ cÊu t¹o nguyªn
tö, cÊu t¹o ph©n tö, sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè trong nhãm halogen.
– HiÓu ®îc tÝnh chÊt ho¸ häc ®Æc trng cña çc nguyªn tè trong nhãm halogen lµ
tÝnh oxi ho¸ m¹nh, v× sao tÝnh chÊt lÝ, ho¸ häc cña çc halogen biÕn ®æi cã quy
luËt.
II – ChuÈn bÞ
BTH çc nguyªn tè ho¸ häc, b¶ng 5.1 SGK - Mét sè ®Æc ®iÓm cña çc nguyªn tè
nhãm halogen.
74
§Ó t¨ng cêng tÝnh chñ ®éng cña HS, GV cã thÓ giao cho HS chuÈn bÞ tríc mét sè
néi dung kiÕn thøc vÒ BTH çc nguyªn tè ho¸ häc cã liªn quan. Cô thÓ lµ :
1. Çc nguyªn tè trong cïng mét nhãm A cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g× gièng nhau ?
a) VÒ cÊu t¹o líp electron ngoµi cïng (tr¹ng th¸i c¬ b¶n, tr¹ng th¸i kÝch thÝch).
b) Sè electron ®éc th©n ë líp electron ngoµi cïng.
c) Sè oxi ho¸.
d) TÝnh chÊt ho¸ häc cña nguyªn tè.
VËn dông ®èi víi nhãm VIIA.
2. F cã g× kh¸c víi Cl, Br, I ?
a) CÊu t¹o líp electron ngoµi cïng (ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n, tr¹ng th¸i kÝch thÝch), sè
electron ®éc th©n cã kh¶ n¨ng tham gia LKHH.
b) §é ©m ®iÖn.
c) Sè oxi ho¸.
3. Quy luËt biÕn ®æi tuÇn hoµn cÊu t¹o (cÊu h×nh e líp ngoµi cïng, b¸n kÝnh
nguyªn tö, ®é ©m ®iÖn, tÝnh kim lo¹i - phi kim, tÝnh oxi ho¸), tÝnh chÊt çc
nguyªn tè, ®¬n chÊt.
VËn dông çc quy luËt ®ã ®èi víi çc nguyªn tè thuéc nhãm VIIA ?
Cã thÓ thiÕt kÕ bµi gi¶ng b»ng phÇn mÒm Powerpoint.
GV :
- Nhãm halogen gåm nh÷ng nguyªn tè
nµo ? HS n¾m ®îc môc tiªu vµ ®Þnh híng
- Çc quy luËt biÕn ®æi vÒ cÊu t¹o vµ bµi häc.
tÝnh chÊt çc chÊt thÓ hiÖn trong nhãm
halogen nh thÕ nµo ?
Ho¹t ®éng 2 : VÞ trÝ nhãm halogen trong BTH çc nguyªn tè
GV treo BTH, giíi thiÖu cho HS nhãm HS sö dông BTH, x¸c ®Þnh vÞ trÝ
halogen, yªu cÇu HS nªu tªn, viÕt kÝ nhãm, ®äc tªn, viÕt kÝ hiÖu çc nguyªn
hiÖu çc nguyªn tè trong nhãm. tè halogen.
GV : VÞ trÝ cña çc nguyªn tè nhãm HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
halogen trong chu k× cã ®iÓm g× ®Æc
biÖt ?
75
Ho¹t ®éng 3 : CÊu h×nh electron nguyªn tö vµ cÊu t¹o ph©n tö cña çc nguyªn
tè trong nhãm halogen
GV : Tõ vÞ trÝ trong BTH (chu k×, HS tr×nh bµy bµi chuÈn bÞ, th¶o luËn
nhãm A) h·y cho biÕt cÊu t¹o líp bæ sung kiÕn thøc vµ rót ra :
electron ngoµi cïng cña nguyªn tö çc - Sè líp e = sè thø tù chu k× = n.
nguyªn tè nhãm VIIA ? - Sè e líp ngoµi cïng cña nguyªn tö çc
nguyªn tè nhãm A = sè thø tù nhãm =7.
 Líp e ngoµi cïng cña nguyªn tö çc
nguyªn tè nhãm VIIA lµ : ns2np5
Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 1 (a, b, c) vµ Tõ ®ã HS viÕt sù ph©n bè electron theo
2. obitan vµ x¸c ®Þnh sè electron ®éc th©n
ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n vµ tr¹ng th¸i kÝch
thÝch :
F : cã 1e ®éc th©n
Cl, Br, I : cã 1, 3, 5, 7e ®éc th©n.
GV : H·y viÕt c«ng thøc ph©n tö, c«ng HS vËn dông kiÕn thøc phÇn LKHH tr¶
thøc electron, c«ng thøc cÊu t¹o, cho lêi c©u hái.
biÕt lo¹i LKHH trong ph©n tö ®¬n
chÊt halogen. HS tham kh¶o b¶ng 5.1 SGK, nªu ®Æc
GV : Cho biÕt ®Æc ®iÓm n¨ng lîng ®iÓm n¨ng lîng liªn kÕt cña halogen tõ
liªn kÕt trong çc halogen ? §Æc ®iÓm ®ã ®ã suy ra ph©n tö X2 dÔ t¸ch thµnh 2
cho thÊy ph©n tö çc halogen bÒn hay kÐm nguyªn tö, cã nghÜa lµ ph©n tö kÐm
bÒn ? dÔ hay khã tham gia vµo ph¶n øng bÒn, dÔ dµng tham gia vµo ph¶n øng
ho¸ häc ? ho¸ häc.
Ho¹t ®éng 4: Kh¸i qu¸t vÒ tÝnh chÊt cña çc halogen
GV : Nh÷ng tÝnh chÊt vËt lÝ nµo biÕn HS tham kh¶o SGK nªu ®îc : tr¹ng th¸i
®æi cã quy luËt ? V× sao nh÷ng tÝnh tËp hîp, mµu s¾c, nhiÖt ®é nãng ch¶y,
chÊt ®ã l¹i biÕn ®æi cã quy luËt ? nhiÖt ®é s«i biÕn ®æi cã quy luËt.
GV híng dÉn HS t×m hiÓu ®Æc ®iÓm HS tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn, rót ra :
chung vÒ cÊu t¹o ®¬n chÊt çc halogen. - Sè electronlíp ngoµi cïng cña nguyªn
(thµnh phÇn ®Òu lµ X2, ®Òu cã liªn tö = 7 => tÝnh phi kim, nguyªn tö cã
kÕt céng ho¸ trÞ…) ®Ó tr¶ lêi c©u hái. kh¶ n¨ng thu thªm 1e ®Òu cã sè oxi ho¸
GV bæ sung thªm tÝnh tan, tÝnh ®éc. –1.
GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 1d. X + 1e  X–
- §é ©m ®iÖn lín => lµ çc phi kim
GV : Em h·y lÊy VD vÒ çc hîp chÊt ®iÓn h×nh, cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh.
76
cña halogen trong ®ã sè oxi ho¸ cña HS dÉn ra çc VD minh ho¹ nh HCl,
halogen lµ –1. HBr, HI, HF, NaCl, NaBr…
GV nhËn xÐt vµ híng dÉn HS rót ra kÕt
luËn. HS rót ra kÕt luËn nh SGK.
GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 3.
HS tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn, rót ra thø
tù tÝnh phi kim cña çc nguyªn tè nhãm
halogen víi çc nguyªn tè trong chu k×
(F > O > N >…, Cl > S,…)
Halogen lµ chÊt oxi ho¸ m¹nh nhÊt so
víi çc nguyªn tè trong cïng chu k×.
TÝnh phi kim, tÝnh oxi ho¸ cña çc nguyªn tè
GV : V× sao trong tÊt c¶ çc hîp chÊt F lu«n nhãm halogen theo tr×nh tù F > C l> Br > I.
cã sè oxi ho¸ –1 cßn çc halogen kh¸c cã çc HS so s¸nh ®é ©m ®iÖn cña F víi çc
sè oxi ho¸ –1, +1, +3, +5, +7 ? nguyªn tè kh¸c, ®Æc ®iÓm cÊu t¹o
electron líp ngoµi cïng cña çc nguyªn tè
Cl, Br, I (tr¹ng th¸i c¬ b¶n, tr¹ng th¸i
kÝch thÝch) ®Ó gi¶i thÝch vµ rót ra
kÕt luËn vÒ sè oxi ho¸ cña halogen.
HS lµm çc bµi tËp trong SGK.
Bµi 30 clo
I – Môc tiªu
– BiÕt ®îc : TÝnh chÊt vËt lÝ, tr¹ng th¸i tù nhiªn, øng dông cña clo, ph¬ng ph¸p
®iÒu chÕ clo trong PTN vµ trong c«ng nghiÖp.
– HiÓu ®îc : TÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña clo lµ phi kim ®iÓn h×nh, cã tÝnh oxi
ho¸ m¹nh. Clo cßn cã tÝnh khö.
II – ChuÈn bÞ
TiÕt 1: (GV nªn dõng ë phÇn kÕt thóc tÝnh chÊt ho¸ häc cña clo).
Ho¸ chÊt : 2 b×nh ®ùng khÝ clo, 1 b×nh ®ùng níc clo, Na, d©y Fe, thÝ nghiÖm
m« pháng clo t¸c dông víi hi®ro, dd KI, KBr, quú tÝm, th×a thuû tinh.
TiÕt 2 : Dông cô vµ ho¸ chÊt ®iÒu chÕ clo trong PTN, ®Ìn cån, kÑp gç, hoÆc thÝ
nghiÖm m« pháng ®iÒu chÕ clo trong PTN.
77
M« h×nh ®iÒu chÕ clo trong c«ng nghiÖp (thïng ®iÖn ph©n NaCl).
– GV cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p d¹y häc dù ¸n, giao cho HS t×m hiÓu vÒ çc øng
dông vµ t¸c h¹i cña clo vµ nh÷ng vÊn ®Ò m«i trêng cã liªn quan ®Õn clo, tuú theo
®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cã thÓ giao cho HS lµm mét bµi tr×nh diÔn ®a ph¬ng
tiÖn, hoÆc mét bµi viÕt t×m hiÓu vÒ øng dông vµ t¸c h¹i cña clo.
– GV giao bµi vµo cuèi tiÕt 1, thu bµi, kiÓm tra, ®¸nh gi¸, chän nhãm cã kÕt qu¶ tèt
nhÊt tr×nh bµy trong giê häc sau.
– GV cã thÓ so¹n bµi b»ng phÇn mÒm Powerpoin.
PhiÕu häc tËp
Néi dung 1. Nghiªn cøu tÝnh chÊt vËt lÝ cña clo
- Tr¹ng th¸i ? - NÆng hay nhÑ h¬n kh«ng khÝ ?
- Mµu s¾c ? - §éc hay kh«ng ?
- TÝnh tan ? - Çc tÝnh chÊt kh¸c ?
Néi dung 2. Nghiªn cøu tÝnh chÊt ho¸ häc
1. NhËn xÐt vÒ cÊu t¹o :
- CÊu h×nh electron cña clo ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n, tr¹ng th¸i kÝch thÝch ?
- Sè electron ®éc th©n ?
- So s¸nh ®é ©m ®iÖn cña clo víi nguyªn tè kh¸c ?
2. Tõ cÊu t¹o, dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc cña clo :
- Clo cã tÝnh chÊt g× ? v× sao ?
- Clo t¸c dông ®îc víi nh÷ng ho¸ chÊt nµo ?
3. Çc ph¶n øng chøng minh tÝnh chÊt ho¸ häc cña clo :
Tªn thÝ nghiÖm HiÖn tîng Gi¶i thÝch , PTHH
Na + Cl2
Fe + Cl2
H2(k) + Cl2(k)
Quú tÝm + Cl2 kh«
Quú tÝm + dd Cl2
Cl2 + dd NaBr
Cl2 + dd NaI
VËn dông tÝnh chÊt ho¸ häc cña clo lµm çc bµi tËp sau ®©y :
Bµi 1 : H·y viÕt çc PTHH cña Cl 2 t¸c dông víi ®¬n chÊt, hîp chÊt ®Ó ®iÒu chÕ
FeCl3 .
78
Bµi 2 : Clo t¸c dông ®îc víi nh÷ng ho¸ chÊt nµo sau ®©y ? H·y chän ph¬ng ¸n ®óng nhÊt :
A. Cu, NaBr, KOH, CH4, FeSO4. C. Mg, C6H6, KF , KI, KOH.
B. Fe, O2, H2, H2O, NaOH. D. Na, Na2O, NaOH, NaBr, NaI.
4. KÕt luËn vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña clo.
GV : Clo lµ nguyªn tè tiªu biÓu vµ quan träng nhÊt trong nhãm halogen. Trong
chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai, ph¸t xÝt §øc ®· dïng khÝ clo ®Ó giÕt ngêi hµng
lo¹t. Tuy nhiªn nh÷ng hîp chÊt cña clo rÊt quen thuéc vµ v« cïng quan träng ®èi víi
cuéc sèng cña chóng ta nh muèi ¨n NaCl, axit clohi®ric cã trong dÞch vÞ d¹ dµy,
mét sè thuèc trõ s©u, ph©n bãn ho¸ häc, dîc phÈm, thuèc tÈy…. VËy t¹i sao ph¸t
xÝt §øc l¹i sö dông clo lµm vò khÝ ho¸ häc ? clo cã tÝnh chÊt vËt lÝ, tÝnh chÊt
ho¸ häc g× ? clo cã nh÷ng øng dông g× vµ ®iÒu chÕ clo nh thÕ nµo ?
Ho¹t ®éng 2 : TÝnh chÊt vËt lÝ
GV cho HS quan s¸t b×nh ®ùng khÝ HS quan s¸t b×nh ®ùng khÝ clo vµ
clo, b×nh ®ùng níc clo vµ yªu cÇu HS b×nh ®ùng níc clo vµ tr¶ lêi c©u hái vÒ
hoµn thµnh néi dung 1 trong phiÕu häc tÝnh chÊt vËt lÝ cña clo ë néi dung 1
tËp. trong phiÕu häc tËp.
HS tham kh¶o SGK vµ tr¶ lêi : do clo
GV híng dÉn cho HS nÕu gÆp trêng rÊt ®éc, clo ph¸ ho¹i niªm m¹c ®êng h«
hîp ngé ®éc khÝ clo th× s¬ cøu ban hÊp g©y chÕt ngêi.
®Çu lµ ®a ngay n¹n nh©n ra n¬i tho¸ng
khÝ vµ h« hÊp nh©n t¹o. HS gi¶i thÝch dùa vµo tØ khèi cña clo
GV : NÕu nhµ m¸y ho¸ chÊt th¶i trùc so víi kh«ng khÝ ®Ó tr¶ lêi c©u hái vµ
tiÕp khÝ clo ra kh«ng khÝ b»ng nh÷ng tham kh¶o SGK bæ sung thªm mét sè tÝnh
èng khãi rÊt cao, th× viÖc lµm ®ã cã chÊt vËt lÝ kh¸c cña clo nh nhiÖt ®é ho¸
g©y ®éc trùc tiÕp cho con ngêi sèng láng, ho¸ r¾n.
trong khu vùc ®ã hay kh«ng ? T¹i sao ?
Ho¹t ®éng 3 : TÝnh chÊt ho¸ häc
GV yªu cÇu HS tr¶ lêi néi dung 2.1 HS tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn, kÕt luËn
trong phiÕu häc tËp. vÒ :
- CÊu h×nh electron cña clo (tr¹ng th¸i
c¬ b¶n, kÝch thÝch).
- Sè electron ®éc th©n cã kh¶ n¨ng tham
gia LKHH.
79
- §é ©m ®iÖn F > O > Cl > çc nguyªn
GV : Víi ®Æc ®iÓm vÒ cÊu h×nh tè kh¸c.
electron vµ ®é ©m ®iÖn h·y gi¶i thÝch HS tiÕn hµnh :
: - So s¸nh ®é ©m ®iÖn cña clo víi F, O
Trong hîp chÊt víi flo vµ oxi, clo cã sè oxi trong hîp chÊt víi F, O clo cã sè oxi ho¸
ho¸ d¬ng (+1, +3, +5, +7), cßn trong çc tr- d¬ng, trong hîp chÊt víi çc nguyªn tè
êng hîp kh¸c clo chØ cã sè oxi ho¸ –1. kh¸c clo cã sè oxi ho¸ ©m.
- Clo cã 1, 3, 5, 7 electron ®éc th©n ë
líp electron ngoµi cïng (tr¹ng th¸i c¬ b¶n,
kÝch thÝch) cã çc sè oxi ho¸ d¬ng lµ
+1, +3, +5, +7.
- Clo cã 7e ë líp electron ngoµi cïng nªn
sè oxi ho¸ ©m lµ –1.
GV : Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cho HS dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc cña clo :
biÕt tÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña clo - Cl cã 7e ngoµi cïng => clo lµ mét phi
lµ g× ? kim, nguyªn tö dÔ thu thªm 1e ®Ó ®¹t
cÊu h×nh khÝ hiÕm Ar :
Cl0 +1e  Cl–
- Clo cã ®é ©m ®iÖn lín clo lµ mét phi
kim ho¹t ®éng, cã tÝnh chÊt ®Æc trng
GV bæ sung : lµ tÝnh oxi ho¸ m¹nh.
- Clo cã çc sè oxi ho¸ :
–1 0 +1, +3, +5, +7
(hîp chÊt) (®¬n chÊt) ( hîp chÊt )
V× thÕ trong mét sè ph¶n øng sè oxi ho¸
Nªu çc ph¶n øng ho¸ häc cña clo nh t¸c
cña clo cã thÓ t¨ng lªn, clo cßn thÓ hiÖn
dông víi kim lo¹i, hi®ro, níc, dd kiÒm…
tÝnh khö. HS quan s¸t thÝ nghiÖm, nªu hiÖn tîng,
GV : Em ®· biÕt clo cã thÓ t¸c dông víi
gi¶i thÝch, viÕt çc PTHH vµ vai trß
nh÷ng ho¸ chÊt nµo ? cña clo trong ph¶n øng cuèi cïng rót ra
GV : Sau ®©y chóng ta sÏ cïng xem xÐt kÕt luËn :
b¶n chÊt vµ vai trß cña clo trong çc - Clo t¸c dông m¹nh víi kim lo¹i t¹o thµnh
ph¶n øng ho¸ häc ®ã. muèi clorua lµ hîp chÊt ion, ph¶n øng
x¶y ra nhanh, to¶ nhiÒu nhiÖt kÌm theo
GV lµm thÝ nghiÖm Na, Fe t¸c dông víi ph¸t s¸ng.
PTTQ : 2R + nCl2  2R Cln
n 
clo, yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái trong
phiÕu häc tËp. - Çc ph¶n øng nµy ®Òu lµ ph¶n øng
80
oxi ho¸- khö, clo ®ãng vai trß chÊt oxi
ho¸.
HS tr¶ lêi c©u hái vµo phiÕu häc tËp,
th¶o luËn kÕt qu¶ vµ rót ra nhËn xÐt.
HS lµm thÝ nghiÖm, quan s¸t, nªu hiÖn
GV cho HS quan s¸t thÝ nghiÖm m« tîng, gi¶i thÝch, viÕt PTHH, x¸c ®Þnh
pháng Cl2 t¸c dông víi H2. GV yªu cÇu b¶n chÊt cña ph¶n øng, vai trß cña clo
HS viÕt PTHH clo t¸c dông víi hi®ro, trong ph¶n øng. TiÕn hµnh th¶o luËn
x¸c ®Þnh b¶n chÊt cña ph¶n øng, vai trß ch÷a bµi vµ kÕt luËn.
cña clo trong ph¶n øng. HS tiÕn hµnh t¬ng tù nh trªn vµ rót ra
GV ch÷a bµi cña HS, tæ chøc cho HS kÕt luËn ph¶n øng cña clo víi dd kiÒm
th¶o luËn. còng thuéc lo¹i ph¶n øng tù oxi ho¸, tù
GV híng dÉn 1 HS lµm thÝ nghiÖm khö, clo võa lµ chÊt oxi ho¸ võa lµ chÊt
lÇn lît cho mét mÈu giÊy quú kh« vµo khö .
lä khÝ Cl2 vµ mét mÈu giÊy quú vµo
b×nh ®ùng dd Cl2.
GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái trong
phiÕu häc tËp, tæ chøc cho HS th¶o
luËn kÕt qu¶ vµ rót ra kÕt luËn.
GV : ViÕt PTHH cña Cl2 t¸c dông víi
NaOH ? x¸c ®Þnh b¶n chÊt cña ph¶n
øng? vai trß cña clo trong ph¶n øng ? HS lµm thÝ nghiÖm, quan s¸t, nªu hiÖn
GV híng dÉn 1 HS lµm thÝ nghiÖm tîng, gi¶i thÝch, viÕt PTHH vµo phiÕu
cho dd clo t¸c dông víi dd KBr, KI. häc tËp, th¶o luËn ch÷a bµi vµ kÕt luËn
GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái trong :
phiÕu häc tËp, th¶o luËn kÕt qu¶. TÝnh oxi ho¸ cña Cl yÕu h¬n F ; m¹nh
GV : Clo cßn oxi ho¸ víi nhiÒu chÊt khö
h¬n Br, I.
kh¸c. H·y hoµn thµnh çc PTHH sau HS hoµn thµnh PTHH (x¸c ®Þnh sè oxi
®©y: ho¸, dù ®o¸n s¶n phÈm, c©n b»ng
Cl2 + SO2 + H2O  ? PTHH) tõ ®ã rót ra çc ph¶n øng ®Òu
Cl2 + FeCl2 ? cã b¶n chÊt lµ oxi ho¸ khö, clo lµ chÊt
oxi ho¸.
Ho¹t ®éng 4 : Tæng kÕt vµ vËn dông (kÕt thóc tiÕt 1)
Sau khi HS hoµn thµnh bµi tËp cñng cè HS lµm çc bµi tËp trong phiÕu häc
GV nhËn xÐt, híng dÉn HS rót ra kÕt tËp.
luËn. HS ch÷a bµi, cuèi cïng rót ra kÕt luËn vÒ
81
tÝnh chÊt ho¸ häc cña clo vµo phiÕu häc
tËp.
- Clo lµ mét phi kim ho¹t ®éng.
- TÝnh chÊt häc ®Æc trng cña clo lµ
tÝnh oxi ho¸ m¹nh : Cl2 + 2e  2Cl–
clo oxi ho¸ nhiÒu ®¬n chÊt, hîp chÊt.
- Trong mét sè ph¶n øng ho¸ häc clo cßn
GV giao bµi tËp vÒ nhµ cho HS vµ thÓ hiÖn tÝnh khö.
viÖc chuÈn bÞ cho tiÕt häc sau.
Ho¹t ®éng 5 : Tæ chøc t×nh huèng häc tËp (tiÕt 2)
GV : TiÕt häc tríc chóng ta ®· biÕt ®éc HS ®Þnh híng ®îc néi dung cÇn n¾m
tÝnh cña clo vµ nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ ®îc.
häc cña clo, clo cã nh÷ng øng dông g× ?
®îc ®iÒu chÕ nh thÕ nµo ?
Ho¹t ®«ng 6 : øng dông cña clo
GV: H·y cho biÕt çc øng dông cña clo ? HS tham kh¶o SGK tr×nh bµy çc øng
dông cña clo : lµ mét trong sè nh÷ng ho¸
chÊt quan träng nhÊt cña nÒn c«ng
nghiÖp ho¸ chÊt.
GV : Clo lµ mét ho¸ chÊt cã tÝnh ®éc HS rót ra kÕt luËn :
tuy nhiªn nÕu hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ Khi sö dông ho¸ chÊt chóng ta ph¶i t×m
clo, sö dông clo ®óng môc ®Ých th× hiÓu ®Çy ®ñ tÝnh chÊt lÝ ho¸ häc cña
clo lµ chÊt cã lîi cho con ngêi, ngîc l¹i sÏ chóng ®Ó sö dông chóng sao cho cã lîi
g©y h¹i kh«ng nhá. cho chóng ta vµ kh«ng g©y h¹i cho m«i
GV bæ sung çc th«ng tin vÒ t¸c h¹i cña trêng.
clo vµ hîp chÊt.
Ho¹t ®éng 7 : Tr¹ng th¸i tù nhiªn
35
GV : Clo cã 2 ®ång vÞ bÒn lµ 17 Cl HS x¸c ®Þnh nguyªn tö khèi trung b×nh
37
(75,77%) vµ 17 Cl (24,23%). H·y tÝnh cña clo.
nguyªn tö khèi trung b×nh cña clo.
GV : trong tù nhiªn clo tån t¹i chñ yÕu ë HS tham kh¶o SGK, liªn hÖ thùc tÕ :
d¹ng hîp chÊt nµo ? Cho VD. T¹i sao clo - Nªu ®îc tr¹ng th¸i tù nhiªn cña clo.
kh«ng tån t¹i ë d¹ng ®¬n chÊt ? - Liªn hÖ víi kiÕn thøc häc ë tiÕt häc tr-
íc tr¶ lêi c©u hái.
Ho¹t ®éng 8 : §iÒu chÕ
82
GV : Nguyªn t¾c ®iÒu chÕ clo lµ g× ? HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
Dïng ho¸ chÊt nµo ®Ó ®iÒu chÕ khÝ
clo trong PTN ? ViÕt çc PTHH dïng
®Ó ®iÒu chÕ clo ?
GV : Quan s¸t h×nh 5.3 vµ cho biÕt t¹i HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái.
sao läc khÝ clo b»ng dd NaCl, dd
H2SO4 ®Æc ? T¹i sao l¹i thu khÝ clo
b»ng ph¬ng ph¸p rêi kh«ng khÝ ?
GV : §Ó s¶n xuÊt clo trong c«ng HS thÊy ngay ®îc nguån nguyªn liÖu
nghiÖp víi lîng lín, gi¸ thµnh rÎ ta cÇn ph¶i s½n cã trong tù nhiªn, ®ã lµ muèi
lÊy nguyªn liÖu nµo ®Ó ®iÒu chÕ clo ? NaCl.
GV : Nªu ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ clo tõ NaCl HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
trong c«ng nghiÖp vµ viÕt PTHH x¶y ra.
Ho¹t ®«ng 9 : Tæng kÕt vµ vËn dông
GV ch÷a bµi vµ nhËn xÐt kÕt qu¶.
GV giao bµi tËp vÒ nhµ : Hoµn thµnh HS lµm bµi tËp 3 SGK trang 125.
grap bµi clo.
Bµi 31 Hi®ro clorua - axit clohi®ric

I – Môc tiªu
– BiÕt cÊu t¹o ph©n tö, tÝnh chÊt vËt lÝ, tÝnh chÊt ho¸ häc cña hi®ro clorua vµ axit
clohi®ric, nguyªn t¾c ®iÒu chÕ HCl trong PTN, trong c«ng nghiÖp. TÝnh chÊt vµ
øng dông cña mét sè muèi clorua, nhËn biÕt ion clorua.
– HiÓu tÝnh chÊt ho¸ häc cña dd HCl lµ tÝnh axit m¹nh vµ tÝnh khö.
– Ph©n biÖt ®îc dd HCl, muèi clorua víi dd axit vµ muèi kh¸c.
II – ChuÈn bÞ
– Dông cô, ho¸ chÊt ®Ó ®iÒu chÕ khÝ HCl nh : dd H2SO4 ®Æc, tinh thÓ NaCl, èng
nghiÖm, ®Ìn cån, gi¸ s¾t. 1 b×nh khÝ HCl, quú tÝm, chËu hoÆc cèc thuû tinh ®ùng
níc, nót cao su cã èng dÉn khÝ xuyªn qua, dd NaCl, dd HCl, dd AgNO3.
– Tranh hoÆc s¬ ®å thiÕt bÞ s¶n xuÊt axit clohi®ric trong c«ng nghiÖp. NÕu cã
®iÒu kiÖn, GV chuÈn bÞ ®ñ dông cô, ho¸ chÊt cho çc nhãm HS thùc hiÖn çc thÝ
nghiÖm nhËn biÕt ion clorua.
– Mét sè h×nh ¶nh vÒ øng dông cña axit clohi®ric, muèi clorua. Giíi thiÖu mét sè hîp
chÊt cã chøa ion clorua quen thuéc vµ quan träng trong cuéc sèng.
83
PhiÕu häc tËp
Néi dung 1. Nghiªn cøu tÝnh chÊt vËt lÝ
a) KhÝ HCl :
- Tr¹ng th¸i ? - Mµu s¾c ?
- §éc hay kh«ng? - Mïi ?
- TØ khèi ? nÆng hay nhÑ h¬n kh«ng khÝ ?
- ThÝ nghiÖm thö tÝnh tan cña HCl :
Tªn thÝ Çch lµm HiÖn tîng Gi¶i thÝch
nghiÖm vµ kÕt luËn
TÝnh tan Mét b×nh thuû tinh ®Ëy
cña khÝ HCl b»ng nót cao su cã èng thuû
tinh vuèt nhän, nhóng ®Çu
èng thuû tinh vµo níc cã pha
vµi giät dd quú tÝm.
b) DD HCl :
- Tr¹ng th¸i ? - Mµu s¾c ?
- Mïi ? - Nång ®é dd ®Ëm ®Æc nhÊt
0
(20 C) ?
- Çc tÝnh chÊt kh¸c ?
Néi dung 2. Nghiªn cøu tÝnh chÊt ho¸ häc
- Axit clohi®ric cã tÝnh chÊt ho¸ häc g× ?
- KÕt luËn vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña axit clohi®ric ?
- Nguyªn nh©n g©y ra tÝnh chÊt ho¸ häc ®ã ?
Néi dung 3. §iÒu chÕ HCl
ViÕt PTHH dïng ®Ó ®iÒu chÕ HCl.
Néi dung 4. NhËn biÕt ion clorua
Tªn thÝ Çch lµm HiÖn tîng Gi¶i thÝch,
nghiÖm PTHH
NaCl + AgNO3 Nhá tõ tõ tõng giät dd
AgNO3 vµo 1 ml dd
NaCl
HCl + AgNO3 Nhá tõ tõ tõng giät dd
AgNO3 vµo 1ml dd HCl
Thuèc thö nhËn ra ion clorua lµ g× ?
84
Néi dung 5. Bµi tËp cñng cè
Tr×nh bµy ph¬ng ph¸p ho¸ häc nhËn biÕt 4 b×nh kh«ng nh·n sau ®©y chøa çc dd
HCl, NaCl, HNO3, NaNO3.
Bíc 1 : Chän thuèc thö, nªu çch lµm.
Bíc 2 : TiÕn hµnh thÝ nghiÖm nhËn biÕt, viÕt têng tr×nh.
Bíc 3 : KÕt luËn, viÕt b¸o ço hoµn chØnh bµi nhËn biÕt.
GV : Trong d¹ dµy cña chóng ta cã mét lîng axit clohi®ric nhÊt ®Þnh gióp tiªu ho¸
thøc ¨n, trong c«ng nghiÖp axit clohi®ric dïng ®Ó ®iÒu chÕ nhiÒu ho¸ chÊt quan
träng kh¸c. VËy hi®ro clorua vµ dd trong níc cña nã - axit clohi®ric cã nh÷ng tÝnh
chÊt lÝ, ho¸ häc g× ? §îc ®iÒu chÕ ra sao ? Lµm thÕ nµo ®Ó nhËn ra nã vµ muèi
cña nã ? §ã lµ néi dung bµi häc cña chóng ta h«m nay.
Ho¹t ®éng 2 : TÝnh chÊt vËt lÝ
GV cho HS quan s¸t b×nh ®ùng khÝ HS quan s¸t b×nh ®ùng khÝ HCl vµ
HCl, th«ng b¸o hi®ro clorua cã mïi xèc, nhËn xÐt : tr¹ng th¸i, mÇu s¾c vµ
®éc (cã thÓ lµm ng¹t thë, khi lµm thÝ hoµn thµnh çc c©u hái néi dung 1.a
nghiÖm ph¶i cÈn thËn, khi cã dÊu hiÖu trong phiÕu häc tËp.
cã khÝ hi®ro clorua cÇn më cöa, khÈn
tr¬ng thùc hiÖn çc biÖn ph¸p phßng
®éc…). HS quan s¸t thÝ nghiÖm. Nªu hiÖn t-
GV lµm thÝ nghiÖm hoÆc híng dÉn HS îng, tham kh¶o SGK, th¶o luËn tõ ®ã
lµm thÝ nghiÖm thö tÝnh tan trong níc gi¶i thÝch vµ kÕt luËn vÒ tÝnh tan
cña hi®ro clorua. cña khÝ HCl trong níc.
HS quan s¸t dd HCl ®Æc, tr¶ lêi c©u
GV cho HS quan s¸t dd HCl ®Æc. hái néi dung 1.b trong phiÕu häc tËp.
GV : T¹i sao dd HCl ®Ëm ®Æc l¹i bèc
khãi trong kh«ng khÝ Èm ?
GV : 1. Dd HCl ph¶n øng víi çc HS lµm bµi, ch÷a bµi, th¶o luËn vµ rót
chÊ¶ctong d·y nµo sau ®©y ? chän ph- ra nhËn xÐt sau :
¬ng ¸n ®óng, viÕt çc PTHH x¶y ra, cho - Dd axit clohi®ric lµ mét dd axit m¹nh
biÕt ph¶n øng nµo lµ ph¶n øng oxi ho¸ - mang ®Çy ®ñ tÝnh chÊt cña mét axit :
khö : - Ph¶n øng cña HCl víi kim lo¹i lµ
A. Cu(OH)2, CuO, CuSO4, Mg, KOH. ph¶n øng oxi ho¸ - khö trong ®ã chÊt
85
B. Fe, Fe(OH)2, CaCO3, Fe3O4, AgNO3. oxi ho¸ lµ H+ trong HCl. PTTQ :
 n
C. Al, S, Al(OH)3, Na2O, Na2CO3. 2R + 2 nH Cl  2R Cln  nH 2
D. Fe(OH)3, CaO, NaOH, NaNO3, Na. HS tr¶ lêi c©u hái, viÕt PTHH, x¸c
2. Dd HCl t¸c dông ®îc d·y chÊt nµo sau ®Þnh vai trß cña Cl– (HCl) trong ph¶n
®©y ? ViÕt PTHH ? øng, th¶o luËn chung vµ rót ra kÕt
A. KMnO4. B. K2Cr2O7. luËn :
C. MnO2. D. HClO. - HCl cã tÝnh khö khi t¸c dông víi chÊt
E. C¶ A, B, C, D. oxi ho¸ m¹nh do Cl–  Cl0 + 1e
GV : KhÝ HCl, dd HCl trong dung m«i HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
benzen cã tÝnh chÊt ho¸ häc nh dd HCl
kh«ng ?
Cuèi cïng GV híng dÉn HS chèt l¹i tÝnh HS nh¾c l¹i vµ tæng kÕt vÒ tÝnh chÊt
chÊt ho¸ häc cña HCl. ho¸ häc cña HCl theo s¬ ®å :
H  Cl 
TÝnh axit, tÝnh oxi ho¸ TÝnh

khö
(dd HCl) (khÝ, dd
HCl)
Ho¹t ®éng 4 : §iÒu chÕ
GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái vÒ ®iÒu HS hoµn thµnh néi dung 3 trong phiÕu
chÕ HCl trong phiÕu häc tËp. häc tËp, ®©y lµ mét c©u hái më HS cã
thÓ viÕt ®îc nhiÒu PTHH t¹o thµnh
GV : yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 5.5 SGK HCl.
vµ cho biÕt trong PTN HCl ®îc ®iÒu chÕ tõ HS quan s¸t tranh, tham kh¶o SGK tr¶
nh÷ng ho¸ chÊt nµo. ViÕt PTHH. lêi c©u hái vµo phiÕu häc tËp.
GV : H·y cho biÕt :
a) NÕu thay NaCl khan b»ng dd NaCl, HS tr¶ lêi c©u hái.
H2SO4 ®Æc b»ng H2SO4 lo·ng th× ph¶n
øng x¶y ra nh thÕ nµo ?
b) T¹i sao kh«ng dïng axit kh¸c mµ ph¶i
dïng dd H2SO4 ®Æc ?
GV : §Ó s¶n xuÊt HCl trong c«ng nghiÖp HS nªu ®îc nguån nguyªn liÖu ph¶i
víi lîng lín, gi¸ thµnh rÎ ta cÇn lÊy s½n cã vµ cã nhiÒu trong tù nhiªn ®ã
nguyªn liÖu nµo ? lµ muèi NaCl.
86
GV giíi thiÖu ph¬ng ph¸p sunfat cho HS. HS ghi ph¬ng ph¸p sunfat, ho¸ chÊt
GV cho HS quan s¸t s¬ ®å thiÕt bÞ s¶n ®Ó ®iÒu chÕ HCl trong c«ng nghiÖp
xuÊt axit HCl trong c«ng nghiÖp. vµo vë.
GV viÕt PTHH ®iÒu chÕ HCl b»ng ph- HS quan s¸t s¬ ®å ë h×nh 5.6 vµ tr¶ lêi
¬ng ph¸p tæng hîp. c©u hái.
T¹i sao dÉn khÝ HCl tõ phÝa díi lªn, H2O
®îc tíi tõ trªn xuèng ?
GV nhËn xÐt phÇn tr¶ lêi cña HS vµ h-
íng dÉn HS rót ra nguyªn t¾c ngîc dßng
¸p dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ho¸ HS rót ra ph¬ng ph¸p tæng hîp dd HCl
chÊt. ®Æc theo nguyªn t¾c ngîc dßng.
GV : Giíi thiÖu biÖn ph¸p thu håi ho¸
chÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt çc hîp
chÊt h÷u c¬ chøa clo, tr¸nh th¶i khÝ HCl
vµo kh«ng khÝ g©y « nhiÔm m«i trêng.
Ho¹t ®«ng 5 : Muèi clorua vµ nhËn biÕt ion clorua
GV : Cho biÕt tÝnh tan cña çc muèi HS sö dông b¶ng tÝnh tan, tham kh¶o
clorua ? øng dông cña mét sè muèi cloruaSGK nªu tÝnh tan, tÝnh dÔ bay h¬i
quan träng ? cña mét sè muèi clorua, liªn hÖ thùc tÕ
nªu mét sè muèi clorua quan träng vµ
nh÷ng øng dông cña chóng.
GV híng dÉn HS lµm 2 thÝ nghiÖm : dd HS lµm thÝ nghiÖm, quan s¸t, nªu
NaCl t¸c dông víi dd AgNO3 vµ dd HCl hiÖn tîng, gi¶i thÝch, viÕt PTHH vµo
t¸c dông víi dd AgNO3. phiÕu häc tËp.
GV : Cã thÓ dïng ho¸ chÊt nµo lµm thuèc HS nªu ®îc thuèc thö nhËn ra ion
thö ®Ó nhËn ra ion clorua ? clorua lµ dd muèi AgNO3. HS cã thÓ
GV lu ý : AgCl lµ chÊt kÕt tña mµu nªu çch nhËn biÕt ion clorua b»ng çc
tr¾ng, kh«ng tan trong axit m¹nh nh chÊt oxi ho¸ m¹nh sinh ra khÝ Cl2 mµu
HNO3, bÞ x¸m ®en ngoµi ¸nh s¸ng do : vµng tho¸t ra khái dd.
2AgCl  ¸ nh s¸ ng
 2Ag + Cl2 HS bæ sung kiÕn thøc vÒ AgCl vµ ®i
Tr¾ng Bét ®en ®Õn kÕt luËn nh SGK.
87
GV yªu cÇu HS trao ®æi bµi cho nhau, - HS lµm bµi tËp nhËn biÕt ho¸ chÊt
cho ®¸p ¸n mÉu vµ híng dÉn chÊm vµo phiÕu häc tËp.
®iÓm cô thÓ råi yªu cÇu HS chÊm - HS tù ®¸nh gi¸ vµ ch÷a bµi cho nhau.
®iÓm cho nhau.
NÕu cã ®iÒu kiÖn, GV chuÈn bÞ ®Çy Sau khi çc nhãm HS tiÕn hµnh xong
®ñ ho¸ chÊt cho çc nhãm HS lµm bµi thÝ nghiÖm, mçi nhãm cö ®¹i diÖn lªn
tËp nhËn biÕt çc chÊt HCl, NaCl, tr×nh bµy kÕt qu¶.
HNO3, NaNO3.
GV kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ giao
bµi tËp vÒ nhµ cho HS.
Bµi 32 hîp chÊt cã oxi cña clo

I – Môc tiªu
– BiÕt c«ng thøc, tªn gäi mét sè oxit vµ axit cã oxi cña clo, quy luËt biÕn ®æi tÝnh
oxi ho¸ vµ ®é bÒn çc hîp chÊt chøa oxi cña clo.
– øng dông, çch ®iÒu chÕ níc Gia-ven, muèi clorat, clorua v«i.
– HiÓu ®îc t¹i sao clo cã çc sè oxi ho¸ d¬ng, tÝnh chÊt chung cña çc hîp chÊt
chøa oxi cña clo lµ tÝnh oxi ho¸.
II – ChuÈn bÞ
Ho¸ chÊt : Níc clo, níc Gia-ven, clorua v«i, giÊy mÇu, 1 bao diªm, kali clorat.
C©u hái :
1. Thµnh phÇn, t¸c dông cña níc Gia-ven, níc Gia-ven ®îc dïng ®Ó lµm g× ? sö dông níc
Gia-ven nh thÕ nµo ®Ó tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶ cao nhÊt (cµng cô thÓ cµng tèt) ?
2. Thµnh phÇn, t¸c dông cña clorua v«i ? dïng clorua v«i lµm nh÷ng viÖc g× ?
3. Thµnh phÇn cña diªm ? T¹i sao que diªm ch¸y ®îc ?
GV : Çc em ®· biÕt vÒ ®¬n chÊt clo, hîp chÊt cña clo víi hi®ro, muèi clorua vµ
hiÓu ®îc tÇm quan träng cña nh÷ng ho¸ chÊt ®ã ®èi víi cuéc sèng cña chóng ta,
88
h«m nay chóng ta sÏ cïng nghiªn cøu vÒ nh÷ng hîp chÊt chøa oxi cña clo. Chóng lµ
nh÷ng ho¸ chÊt nµo ? cã cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt ra sao ? cã øng dông g× vµ lµm thÕ
nµo ®Ó ®iÒu chÕ ®îc chóng ?
Ho¹t ®éng 2 : S¬ lîc vÒ çc oxit vµ çc axit cã oxi cña clo
GV : Em h·y nªu tªn, viÕt c«ng thøc çc HS tham kh¶o tµi liÖu viÕt ®îc CTPT,
oxit, axit cã oxi cña clo. tªn çc oxit, axit cã oxi cña clo.
GV : H·y x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ cña clo HS sÏ x¸c ®Þnh ®îc sè oxi ho¸, gi¶i
trong çc hîp chÊt ®ã. T¹i sao clo l¹i cã thÝch ®îc clo cã sè oxi ho¸ d¬ng lµ do
çc sè oxi ho¸ ®ã ? ®é ©m ®iÖn cña O > Cl.
§èi víi HS kh¸ vµ giái GV cã thÓ yªu
cÇu HS viÕt CTCT cña çc oxit, axit cã
oxi cña clo.
GV yªu cÇu HS t×m hiÓu quy luËt biÕn HS tham kh¶o SGK rót ra quy luËt biÕn
®æi tÝnh oxi ho¸, ®é bÒn, tÝnh axit ®æi tÝnh oxi ho¸, ®é bÒn, tÝnh axit
cña çc hîp chÊt axit cã oxi cña clo. cña çc hîp chÊt cã oxi cña clo.
Ho¹t ®éng 3 : Níc Gia-ven
GV cho HS quan s¸t dd níc Gia-ven, giíi
thiÖu cho HS thµnh phÇn cña dd.
- ViÕt PTHH ®iÒu chÕ níc Gia-ven ? HS ®· häc tÝnh chÊt cña clo nªn viÕt
- Trong c«ng nghiÖp ®iÒu chÕ níc Gia- ®îc PTHH ®iÒu chÕ níc Gia-ven tõ clo
ven nh thÕ nµo ? vµ dd NaOH lo·ng, nguéi, kÕt hîp tham
kh¶o SGK nªu ®îc ph¬ng ph¸p ®iÒu
chÕ níc Gia-ven trong c«ng nghiÖp.
GV : Níc Gia-ven cã tÝnh chÊt g× ? HS lµm thÝ nghiÖm, quan s¸t, nªu hiÖn
GV híng dÉn HS lµm thÝ nghiÖm : tîng.
1. Dd níc Gia-ven + giÊy mµu hoÆc v¶i Níc Gia-ven cã tÝnh tÈy mµu t¬ng tù n-
mµu. íc clo.
2. Dd níc clo + giÊy mµu.
GV tæ chøc th¶o luËn kÕt qu¶ thÝ HS gi¶i thÝch theo dÉn d¾t cña GV rót ra
nghiÖm, híng dÉn HS gi¶i thÝch hiÖn t- :
îng. nguyªn nh©n tÝnh tÈy mµu cña níc
GV : Níc Gia-ven ®îc dïng ®Ó lµm g× ? Gia-ven.
GV : Sö dông níc Gia-ven nh thÕ nµo HS liªn hÖ thùc tÕ, tham kh¶o SGK nªu
cho cã hiÖu qu¶ nhÊt ? çc øng dông cña níc Gia-ven.
HS tr¶ lêi c©u hái.
89
Ho¹t ®éng 4 : Clorua v«i
GV cho HS quan s¸t mét Ýt clorua v«i HS quan s¸t, nªu nhËn xÐt vÒ clorua v«i
vµ yªu cÇu HS nhËn xÐt vÒ tr¹ng th¸i, (tr¹ng th¸i, mÇu s¾c, mïi).
mÇu s¾c, mïi.
GV : Clorua v«i lµ s¶n phÈm cña ph¶n HS tham kh¶o SGK viÕt PTHH ®iÒu
øng gi÷a Cl2 t¸c dông víi Ca(OH)2 chÕ clorua v«i.
ViÕt PTHH ®iÒu chÕ clorua v«i.
GV : Ph¶n øng cña clo víi v«i cã ph¶i HS x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ cña çc nguyªn
ph¶n øng oxi ho¸ - khö kh«ng ? tè vµ tr¶ lêi c©u hái.
GV : T¹i sao nãi clorua v«i lµ mét muèi HS viÕt CTCT cña clorua v«i, x¸c ®Þnh
hçn t¹p ? sè oxi ho¸ cña clo, tham kh¶o tµi liÖu
vµ tr¶ lêi c©u hái.
GV :
a) So s¸nh thµnh phÇn, cÊu t¹o cña HS tiÕn hµnh so s¸nh thÊy r»ng níc
clorua v«i vµ níc Gia-ven vµ cho biÕt Gia-ven vµ clorua v«i ®Òu lµ muèi cña
clorua v«i cã tÝnh chÊt g×. HCl vµ HClO nªn suy ra ®îc :
- Clorua v«i còng cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh
nh níc Gia-ven.
- Cã ph¶n øng víi çc axit m¹nh h¬n gi¶i
phãng axit yÕu HClO.
b) ViÕt PTHH sau : VËn dông hoµn thµnh 2 PTHH bªn.
CaOCl2 + CO2 + H2O  ?
CaOCl2 + HCl  ?
GV : Clorua v«i cã øng dông g× ? T¹i HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
sao trong thùc tÕ clorua v«i ®îc sö dông
réng r·i h¬n níc Gia-ven ?
Ho¹t ®éng 5 : Muèi clorat
GV giíi thiÖu muèi clorat.
GV : KClO3 ®îc ®iÒu chÕ b»ng çch
cho Cl2 t¸c dông víi kiÒm nãng, h·y
hoµn thµnh PTHH sau :
t o HS hoµn thµnh PTHH.
Cl2 + KOH   KClO3 + KCl + NhËn xÐt vÒ b¶n chÊt cña ph¶n øng
H2O (ph¶n øng tù oxi ho¸ - khö).
HS nhËn xÐt vÒ ®iÓm gièng nhau
GV : trong çch ®iÒu chÕ muèi hipoclor¬ vµ
90
a) B¶n chÊt cña ph¶n øng Cl2 t¸c dông muèi clorat lµ cho Cl2 t¸c dông víi dd
víi dd kiÒm lµ g× ? kiÒm, ph¶n øng ®Òu lµ oxi ho¸ - khö
b) Trong c«ng nghiÖp, s¶n xuÊt KClO3 néi ph©n tö. HS tham kh¶o SGK nªu
b»ng çch nµo ? çch ®iÒu chÕ KClO3 trong c«ng
nghiÖp.
HS quan s¸t tinh thÓ KClO3, lµm thÝ
GV cho HS quan s¸t tinh thÓ KClO3, nghiÖm thö tÝnh tan cña KClO3 trong
cho KClO3 vµo níc vµ yªu cÇu HS tr¶ lêi níc vµ tr¶ lêi c©u hái, tham kh¶o SGK
c©u hái vÒ tr¹ng th¸i ? mµu s¾c ? tÝnh nªu tÝnh chÊt vËt lÝ cña KClO3.
tan cña KClO3. HS viÕt PTHH ph¶n øng nhiÖt ph©n
GV : ViÕt PTHH khi ®un nãng KClO3 KClO3.
cã chÊt xóc t¸c MnO2, biÕt ph¶n øng
nµy ®îc dïng ®Ó ®iÒu chÕ oxi trong
PTN.
GV lu ý cho HS vÒ ®iÒu kiÖn ph¶n HS tham kh¶o SGK, th¶o luËn chung tr¶
øng nh SGK. lêi c©u hái, tõ ®ã HS rót ra kÕt luËn :
GV cho HS quan s¸t bao diªm, giíi thiÖu - KClO3 lµ hîp chÊt kh¸ bÒn (bÒn h¬n
cho HS thµnh phÇn ho¸ chÊt ë ®Çu que níc Gia-ven vµ clorua v«i).
diªm, ë thµnh hép diªm vµ yªu cÇu HS - KClO3 lµ chÊt oxi ho¸ m¹nh, dÔ dµng
tr¶ lêi c©u hái : T¹i sao khi quÑt que t¸c dông víi nhiÒu chÊt dÔ ch¸y nh P, S,
diªm vµo thµnh hép th× diªm l¹i ch¸y ? C, bÞ nhiÖt ph©n ë nhiÖt ®é cao.
GV nhËn xÐt vµ híng dÉn HS rót ra kÕt HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
luËn.
GV : Víi tÝnh oxi ho¸ m¹nh, KClO3 cã
nh÷ng øng dông g× ?
HS lµm bµi tËp sè 2, 4, 5 SGK.
Bµi 33 LuyÖn tËp vÒ clo vµ hîp chÊt cña clo

I- môc tiªu
Cñng cè tÝnh chÊt vËt lÝ, ho¸ häc ®Æc trng cña clo, nguyªn t¾c vµ ph¬ng ph¸p
®iÒu chÕ clo, tÝnh chÊt çc hîp chÊt cña clo.
II- chuÈn bÞ
GV chuÈn bÞ hÖ thèng c©u hái, bµi tËp, giao cho HS mét sè c©u hái yªu cÇu HS
chuÈn bÞ tríc :
91
C©u 1 : Nªu cÊu t¹o nguyªn tö, ®é ©m ®iÖn cña clo. Gi¶i thÝch çc sè oxi ho¸ cña
clo. TÝnh chÊt lÝ, ho¸ häc cña ®¬n chÊt clo.
C©u 2 : Tr×nh bµy tÝnh chÊt ho¸ häc cña dd HCl. ViÕt çc PTHH minh ho¹.
C©u 3 : Çc hîp chÊt chøa oxi cña clo cã nhiÒu øng dông quan träng lµ nh÷ng ho¸
chÊt nµo (c«ng thøc, tªn gäi) ? LËp b¶ng tãm t¾t sè oxi ho¸, çch ®iÒu chÕ, tÝnh
chÊt ho¸ häc cña chóng.
C©u 4 : Cã çc chÊt sau : KCl, KClO, KClO3, HClO, CaOCl2, Cl2, FeCl2, FeCl3, HCl,
AgCl. H·y lËp çc s¬ ®å biÕn ho¸ gi÷a çc ho¸ chÊt trªn vµ viÕt çc PTHH thùc hiÖn
d·y biÕn ho¸ ®ã.
GV cã thÓ d¹y theo ph¬ng ph¸p grap. HS chuÈn bÞ bµi theo nhãm, mçi nhãm chuÈn
bÞ phÇn tr¶ lêi 1 c©u hái tr×nh bµy b»ng m¸y chiÕu. GV chuÈn bÞ ®Çy ®ñ çc ph-
¬ng tiÖn kÜ thuËt ®Ó HS tr×nh bµy bµi cña nhãm trªn m¸y tÝnh.
III- ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc
GV : Clo vµ hîp chÊt cña clo cã tÝnh chÊt, øng dông vµ ®iÒu chÕ nh thÕ nµo ?
Ho¹t ®«ng 2 : KiÕn thøc cÇn n¾m v÷ng
GV : Yªu cÇu HS tr×nh bµy c©u hái 1, HS tr¶ lêi c©u hái 1, líp th¶o luËn, bæ
tæ chøc cho HS th¶o luËn. sung kiÕn thøc, rót ra kÕt luËn vÒ cÊu
t¹o nguyªn tö, çc sè oxi ho¸ cña clo,
tÝnh chÊt lÝ, ho¸ cña clo ®Æc biÖt rót
ra ®îc s¬ ®å sau :
1 dÔ 0 khã 1
Cl Cl Cl
1
Cl
…3s23p6 …3s23p5
GV : Yªu cÇu HS tr×nh bµy c©u hái 2, TÝnh oxi ho¸ TÝnh khö
tæ chøc cho HS th¶o luËn. HS tr¶ lêi c©u hái 2, th¶o luËn, bæ sung,
rót ra kÕt luËn vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc
cña HCl ®Æc biÖt nhÊn m¹nh cho HS :
- Hîp chÊt chøa Cl– cã tÝnh khö do :
2Cl–  Cl20
HS thùc hiÖn yªu cÇu cña GV theo b¶ng
mÉu :
92
GV : Yªu cÇu HS ®iÒn th«ng tin vµo « Çc hîp chÊt
trèng trong b¶ng mÉu, tr¶ lêi c©u hái 3. Sè oxi ho¸
§iÒu chÕ
TÝnh chÊt ho¸ häc
øng dông
GV : Yªu cÇu HS tr×nh bµy c©u hái 4, HS thiÕt lËp s¬ ®å, th¶o luËn, ®a ra s¬
tæ chøc cho HS th¶o luËn. ®å hoµn chØnh.
GV : Trong çc ph¶n øng ho¸ häc ®ã : HS viÕt PTHH thùc hiÖn d·y biÕn ho¸,.
- Ph¶n øng nµo thÓ hiÖn tÝnh oxi ho¸
cña clo ? HS tr¶ lêi c©u hái.
- Ph¶n øng nµo thuéc lo¹i oxi ho¸ - khö
néi ph©n tö ? V× sao ?
- Ph¶n øng nµo çc hîp chÊt chøa oxi
cña clo thÓ hiÖn tÝnh oxi ho¸ ?
- Ph¶n øng nµo ®îc dïng ®iÒu chÕ clo
trong PTN ? trong c«ng nghiÖp ?
GV yªu cÇu HS lµm çc bµi tËp trong HS lµm çc bµi tËp trong SGK, th¶o
SGK. luËn vµ ch÷a bµi.
Bµi 34 Flo
I- Môc tiªu
– BiÕt tr¹ng th¸i tù nhiªn, ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ, tÝnh chÊt ho¸ häc, øng dông cña flo.
TÝnh chÊt vµ çch ®iÒu chÕ hi®ro florua, axit flohi®ric, oxi florua.
– HiÓu flo lµ phi kim m¹nh nhÊt, trong çc hîp chÊt flo chØ cã sè oxi ho¸ –1, chØ cã
thÓ dïng ph¬ng ph¸p ®iÖn ph©n míi cã thÓ ®iÒu chÕ ®îc flo.
II- ChuÈn bÞ
– Bét CaF2, dd H2SO4, parafin, tÊm kÝnh, dao nhän.
– GV cã thÓ sö dông s¬ ®å grap ®Ó cñng cè kiÕn thøc vµo cuèi bµi.
93
GV : T¹i sao nãi nguyªn tè flo lµ mét phi kim ®iÓn h×nh, ho¹t ®éng ho¸ häc m¹nh
nhÊt trong sè çc phi kim ? flo cã g× gièng vµ kh¸c víi nguyªn tè clo ?
Ho¹t ®éng 2 : Tr¹ng th¸i tù nhiªn, ®iÒu chÕ
GV :
1. Trong tù nhiªn, flo tån t¹i ë tr¹ng th¸i HS tham kh¶o SGK rót ra ®îc tr¹ng th¸i
®¬n chÊt hay hîp chÊt ? V× sao ? tù nhiªn cña flo, dùa vµo tÝnh chÊt ho¹t
®éng ho¸ häc m¹nh nhÊt cña flo ®Ó gi¶i
thÝch.
2. Cho biÕt mét sè kho¸ng chÊt chøa flo HS tham kh¶o SGK nªu kho¸ng chÊt,
trong tù nhiªn. mét sè d¹ng tån t¹i cña flo trong tù nhiªn.
NÕu cã ®iÒu kiÖn GV cho HS xem çc
mÉu vËt, quan s¸t çc h×nh ¶nh vÒ çc
má kho¸ng cña flo. GV cã thÓ cung cÊp
thªm th«ng tin : Flo chiÕm kho¶ng
6,25.10–2% tæng khèi lîng vá tr¸i ®Êt,
nghÜa lµ cßn nhiÒu h¬n Cu, Zn, Ni…
vµ mét sè nguyªn tè quen thuéc kh¸c. HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
GV : H·y cho biÕt : HS viÕt PTHH :
1. Nguyªn t¾c ®iÒu chÕ flo. ë cùc ©m : 2 H+ + 2e  H2
2. Ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ flo. T¹i sao ë cùc d¬ng : 2 F– – 2e  F2
chØ cã thÓ dïng ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ
®ã ?
Ho¹t ®éng 3 : TÝnh chÊt, øng dông

GV : H·y cho biÕt tÝnh chÊt vËt lÝ cña HS nhí l¹i bµi kh¸i qu¸t hoÆc tham kh¶o
flo: tr¹ng th¸i, mÇu s¾c, tÝnh ®éc. SGK tr¶ lêi c©u hái.
GV : T¹i sao nãi : flo lµ phi kim m¹nh HS dùa vµo cÊu h×nh electron, gi¸ trÞ
nhÊt ? ®é ©m ®iÖn cña flo ®Ó tr¶ lêi.
GV : flo cã tÝnh chÊt ho¸ häc gièng vµ HS tiÕn hµnh so s¸nh cÊu t¹o vµ ®é ©m
kh¸c clo nh thÕ nµo ? ®iÖn cña clo vµ flo, tõ ®ã rót ra flo cã
tÝnh oxi ho¸ m¹nh nhÊt.
GV : Flo cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh nhÊt vËy HS dù ®o¸n :
flo t¸c dông ®îc víi nh÷ng ho¸ chÊt + Flo t¸c dông ®îc kim lo¹i
nµo ? + Flo t¸c dông víi phi kim
94
+ Flo t¸c dông víi hîp chÊt
GV : ViÕt PTHH minh häa tÝnh chÊt HS tham kh¶o SGK viÕt PTHH minh
ho¸ häc cña flo. häa tÝnh chÊt ho¸ häc cña flo.
GV ch÷a bµi vµ híng dÉn HS rót ra kÕt Sau khi ch÷a bµi HS rót ra kÕt luËn nh
luËn vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña flo. SGK.
GV : Nªu çc øng dông quan träng cña flo ? HS tham kh¶o SGK vµ nªu øng dông
GV cã thÓ lång viÖc gi¸o dôc m«i trêng cña flo.
vµo bµi häc. NÕu cã ®iÒu kiÖn GV
giao cho HS t×m kiÕm th«ng tin trªn
m¹ng internet t×m hiÓu vÒ t×nh h×nh
sö dông chÊt CFC vµ nh÷ng t¸c h¹i cña
nã víi m«i trêng.
Ho¹t ®éng 4 : Mét sè hîp chÊt cña flo
GV :
1. Nªu ph¬ng ph¸p, viÕt PTHH ®iÒu HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
chÕ hi®ro florua.
2. T¹i sao kh«ng sö dông ph¬ng ph¸p
tæng hîp nh ®iÒu chÕ hi®ro clorua ?
GV : HF vµ HCl cã tÝnh chÊt vËt lÝ HS tham kh¶o SGK nªu râ :
kh¸c nhau nh thÕ nµo ? - Hi®ro florua cã nhiÖt ®é s«i cao h¬n
h¼n hi®ro clorua.
- Hi®ro florua tan v« h¹n trong níc
trong khi hi®ro clorua tan cã h¹n.
GV cã thÓ khuyÕn khÝch HS kh¸, giái HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái vµ
vÒ nhµ t×m hiÓu, gi¶i thÝch sù kh¸c ®i ®Õn kÕt luËn :
nhau ®ã.
GV : - KhÝ hi®ro florua tan vµo níc t¹o
1. KhÝ hi®ro florua tan vµo níc t¹o thµnh dd axit flohi®ric cã tÝnh chÊt
thµnh dd cã tÝnh chÊt ho¸ häc g× ? axit yÕu.
- Dd axit flohi®ric cã tÝnh chÊt ®Æc
2. Dd ®ã cã tÝnh chÊt g× kh¸c víi dd HCl biÖt ¨n mßn thuû tinh do t¸c dông víi
? SiO2 cã trong thµnh phÇn thuû tinh.
HS viÕt PTHH cña ph¶n øng gi÷a dd
hi®ro florua víi SiO2.
NÕu cã ®iÒu kiÖn GV cã thÓ lµm thÝ HS tr¶ lêi c©u hái.
nghiÖm biÓu diÔn kh¶ n¨ng ¨n mßn
95
thuû tinh cña dd HF.
GV :
1. Muèn kh¾c ch÷, hoa v¨n lªn thuû tinh
ta lµm nh thÕ nµo ?
2. Cã thÓ ®ùng dd HF trong chai lä lµm
b»ng thuû tinh hay kh«ng ? HS tr¶ lêi : hîp chÊt víi oxi cña flo cã
GV bæ sung thªm tÝnh tan, tÝnh ®éc - C«ng thøc ph©n tö : OF2
cña çc muèi florua. - C«ng thøc cÊu t¹o : F – O – F
GV : ViÕt c«ng thøc ph©n tö, c«ng thøc - Sè oxi ho¸ : F : –1 ; O : +2.
cÊu t¹o, x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ cña flo
trong hîp chÊt víi oxi ?
GV : HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
1. ViÕt PTHH cña ph¶n øng ®iÒu chÕ
oxi florua. HS vËn dông hoµn thµnh çc PTHH.
2. Nªu tÝnh chÊt vËt lÝ cña oxi florua.
3. Nªu tÝnh chÊt ho¸ häc cña oxi florua.
GV : Hoµn thµnh PTHH sau ®©y :
OF2 + H2  ?
OF2 + Mg  ?
HS lµm bµi tËp sè 3, 4 SGK trang 139.
Bµi 35 brom
I- Môc tiªu
– BiÕt tr¹ng th¸i tù nhiªn, ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ, tÝnh chÊt ho¸ häc cña brom ; ph¬ng
ph¸p ®iÒu chÕ vµ tÝnh chÊt cña mét sè hîp chÊt cña brom.
– So s¸nh ®îc tÝnh chÊt ho¸ häc cña brom, hîp chÊt cña brom víi çc halogen kh¸c.
II- ChuÈn bÞ
– Ho¸ chÊt : níc brom, dd KI, dd hå tinh bét.
– PhÇn mÒm m« pháng ph¶n øng ho¸ häc cña brom víi kim lo¹i (Al vµ Br 2), mét sè
h×nh ¶nh giíi thiÖu øng dông cña AgBr trong viÖc chÕ t¹o phim ¶nh.
96
Chóng ta ®· ®îc häc 2 nguyªn tè halogen lµ clo vµ flo, h«m nay chóng ta cïng
nghiªn cøu tÝnh chÊt cña ®¬n chÊt vµ tÝnh chÊt mét sè hîp chÊt cña brom – mét
nguyªn tè phi kim duy nhÊt trong BTH ë tr¹ng th¸i láng.
GV : §Æt c©u hái :
1. Trong tù nhiªn, brom tån t¹i ë tr¹ng th¸i HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
®¬n chÊt hay hîp chÊt ?
2. H·y kÓ mét sè chÊt chøa brom trong tù
nhiªn.
GV : H·y cho biÕt : HS tham kh¶o SGK rót ra ®îc :
1. Nguån nguyªn liÖu chÝnh ®Ó ®iÒu - Nguån nguyªn liÖu chÝnh dïng ®iÒu
chÕ brom lµ g×. chÕ brom lµ níc biÓn (cã nhiÒu NaBr,
KBr).
2. Nªu nguyªn t¾c ®iÒu chÕ brom. - Nguyªn t¾c ®iÒu chÕ : oxi ho¸ ion
Br-
2Br– – 2e  Br2
3. ViÕt PTHH ®iÒu chÕ brom ? ChÊt oxi ho¸ lµ Cl2.
- PTHH ®iÒu chÕ brom.
GV cho HS quan s¸t lä chøa brom láng HS quan s¸t brom láng, ®ùng trong lä
GV : Quan s¸t lä ®ùng brom vµ cho biÕt : thuû tinh trong suèt, nót kÝn vµ tr¶ lêi
1. Tr¹ng th¸i, mµu s¾c. c©u hái .
2. DÔ hay khã bay h¬i ?
GV : Brom cßn cã nh÷ng tÝnh chÊt vËt HS tham kh¶o SGK bæ sung tÝnh ®éc,
lÝ nµo kh¸c ? dÔ g©y báng nÆng cña brom.
GV : So s¸nh : HS viÕt cÊu h×nh electron líp ngoµi
1. CÊu t¹o líp electron ngoµi cïng, ®é cïng cña clo vµ brom rót ra ®îc :
©m ®iÖn cña brom vµ clo. - Brom cã líp electron ngoµi cïng gièng
2. TÝnh chÊt ho¸ häc cña brom vµ clo. clo brom cã tÝnh chÊt ho¸ häc gièng
clo.
Cô thÓ : Brom cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh,
ngoµi ra brom cßn cã tÝnh khö.
- §é ©m ®iÖn cña brom nhá h¬n clo,
97
tÝnh oxi ho¸ cña brom yÕu h¬n clo.
GV : ViÕt çc PTHH minh häa tÝnh chÊt HS viÕt PTHH cña brom t¸c dông víi :
ho¸ häc cña brom. + Kim lo¹i
+ Hi®ro
NÕu cã ®iÒu kiÖn GV cho HS quan s¸t + Níc
phÇn mÒm m« pháng ph¶n øng cña brom
víi nh«m.
GV : Hoµn thµnh çc ph¶n øng ho¸ häc HS x¸c ®Þnh b¶n chÊt vµ vai trß cña
sau ®©y vµ cho biÕt vai trß cña brom brom trong çc ph¶n øng.
trong ph¶n øng : HS c©n b»ng PTHH vµ x¸c ®Þnh râ
Br2 + Cl2 + H2O  HBrO3 + HCl vai trß cña brom. Tõ ®ã rót ra kÕt luËn
Br2 + NaOH  NaBrO + NaBr :
- Brom cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh, ngoµi ra
cßn cã tÝnh khö.
1 0 1 5
Br Br Br , Br
GV : Sau ®©y ta lµm thÝ nghiÖm brom TÝnh oxi ho¸ TÝnh khö
t¸c dông víi dd muèi cña iot ®Ó xem HS tiÕn hµnh lµm thÝ nghiÖm, nªu
tÝnh oxi ho¸ cña brom m¹nh h¬n hay yÕu hiÖn tîng, gi¶i thÝch, viÕt PTHH x¶y
h¬n iot. ra vµ rót ra kÕt luËn :
GV híng dÉn HS lµm thÝ nghiÖm brom - TÝnh oxi ho¸ cña brom yÕu h¬n clo
t¸c dông víi dd muèi cña iot. vµ m¹nh h¬n iot
ThÓ hiÖn :
Cl2 + 2NaBr  2NaCl + Br2
Br2 + 2NaI  2NaBr + I2
HS tham kh¶o SGK nªu øng dông cña
GV : Nªu çc øng dông cña brom ? brom.
Ho¹t ®éng 4 : Mét sè hîp chÊt cña brom

GV : ViÕt çc PTHH ®iÒu chÕ hi®ro HS cã thÓ viÕt nhiÒu PTHH ®Ó
bromua. ®iÒu chÕ hi®ro bromua, VD nh :
- Br2 t¸c dông víi H2.
- Br2 t¸c dông víi H2O.
- Br2 t¸c dông víi chÊt h÷u c¬ nh CH4
GV ph©n tÝch çc ph¬ng ¸n cña HS vµ HS tham kh¶o SGK vµ viÕt PTHH
giíi thiÖu cho HS ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ ®iÒu chÕ HBr tõ PBr3 vµ H2O.
98
hi®ro bromua trong thùc tÕ vµ viÕt
PTHH nh SGK.
GV : So s¸nh tÝnh chÊt vËt lÝ cña hi®ro HS tham kh¶o SGK rót ra kÕt luËn
bromua vµ hi®ro clorua. hi®ro bromua cã nhiÒu tÝnh chÊt vËt
lÝ t¬ng tù nh hi®ro clorua (tr¹ng th¸i,
mµu s¾c, tÝnh tan, bèc khãi trong kh«ng
GV : Dd axit bromhi®ric vµ dd axit khÝ Èm).
clohi®ric cã nhiÒu tÝnh chÊt ho¸ häc t- HS dùa vµo tÝnh chÊt ho¸ häc cña dd
¬ng tù nhau, vËy HBr vµ dd HBr cã tÝnh hi®ro clorua rót ra tÝnh chÊt ho¸ häc
chÊt g× ? cña HBr vµ dd HBr :
- Dd axit bromhi®ric lµ mét axit m¹nh.
- KhÝ hi®ro bromua vµ dd axit
bromhi®ric cã tÝnh khö .
GV : Hoµn thµnh PTHH sau ®©y, chØ râ HS c©n b»ng PTHH qua ®ã nªu ®îc
b¶n chÊt vµ vai trß çc chÊt tham gia ph¶n b¶n chÊt cña ph¶n øng lµ oxi ho¸ khö
øng : vµ Br– l (trong HBr) lµ chÊt khö.
HBr + H2SO4  Br2 + SO2 + H2O
HBr + O2  H2O + Br2 HS tham kh¶o SGK rót ra ®îc :
GV : H·y so s¸nh çc tÝnh chÊt sau cña - TÝnh axit cña dd axit bromhi®ric
dd axit bromhi®ric vµ dd axit clohi®ric. m¹nh h¬n dd axit clohi®ric.
- TÝnh axit vµ tÝnh khö. - TÝnh khö cña dd axit bromhi®ric
m¹nh h¬n dd axit clohi®ric.
HS liªn hÖ thùc tÕ, tham kh¶o SGK
GV : AgBr lµ mét muèi cã øng dông quan gi¶i thÝch øng dông cña AgBr
träng ®Ó chÕ t¹o phim ¶nh. Gi¶i thÝch ? HS viÕt c«ng thøc çc axit cã oxi cña
GV : Brom còng t¹o thµnh çc axit cã oxi brom ®äc tªn vµ x¸c ®Þnh sè oxi ho¸
t¬ng tù nh clo. H·y viÕt vµ ®äc tªn çc tõ ®ã rót ra ®îc : Trong çc hîp chÊt
axit cã chøa oxi cña brom. Cho biÕt sè chøa oxi, brom còng cã çc sè oxi ho¸
oxi ho¸ cña Br trong çc hîp chÊt ®ã. d¬ng +1, +3, +5, +7.
HS tham kh¶o SGK rót ra ®îc :
GV : So s¸nh tÝnh chÊt sau cña axit TÝnh bÒn, tÝnh axit, tÝnh oxi ho¸ cña
hipobrom¬ vµ axit hipoclor¬ vÒ : tÝnh axit hipobrom¬ ®Òu kÐm h¬n axit
bÒn, tÝnh axit, tÝnh oxi ho¸. hipoclor¬.
99
Bµi 36 Iot
I- Môc tiªu
– BiÕt tr¹ng th¸i tù nhiªn, ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ, tÝnh chÊt ho¸ häc, øng dông cña
iot ; tÝnh chÊt ho¸ häc mét sè hîp chÊt cña iot ; ph¬ng ph¸p nhËn biÕt iot.
– So s¸nh ®îc tÝnh chÊt ho¸ häc cña iot, hîp chÊt cña iot víi çc halogen kh¸c.
II- ChuÈn bÞ
– Ho¸ chÊt : iot, rîu etylic, níc brom, dd KI, dd hå tinh bét.
– PhÇn mÒm m« pháng thÝ nghiÖm Al t¸c dông víi iot, thÝ nghiÖm vÒ sù th¨ng hoa
cña iot, mét sè h×nh ¶nh giíi thiÖu bÖnh nh©n m¾c bÖnh biÕu cæ, çch phßng bÖnh
biÕu cæ, mét sè s¶n phÈm øng dông cña iot trong thùc tÕ nh 1 lä cån iot, 1 gãi muèi
iot…
Ho¹t ®éng cña Gi¸o Viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh
GV giíi thiÖu gãi muèi iot vµ ®Æt c©u HS liªn hÖ thùc tÕ tr¶ lêi c©u hái.
hái: Theo çc em muèi iot nµy ®Ó lµm
g× ? T¹i sao ?
GV : Iot cã g× gèng vµ kh¸c víi çc - HS n¾m ®îc môc tiªu vµ ®Þnh híng
halogen kh¸c. bµi häc.
GV : HS tham kh¶o SGK, liªn hÖ thùc tiÔn
rót ra ®îc :
1. Trong tù nhiªn iot tån t¹i d¹ng ®¬n - Trong tù nhiªn iot tån t¹i ë d¹ng hîp
chÊt hay hîp chÊt ? chÊt.
2. Çc hîp chÊt chøa iot tËp trung ë - Hîp chÊt cña iot cã trong níc biÓn, mét
®©u ? sè loµi rong biÓn, iot cã trong tuyÕn
GV cã thÓ bæ xung tr÷ lîng iot trong tù gi¸p cña ngêi.
nhiªn Ýt nhÊt so víi çc halogen kh¸c,
chiÕm 4. 10–5 % khèi lîng vá Tr¸i §Êt vµ
100
ph©n t¸n.
GV: Ngêi ta ®iÒu chÕ iot tõ rong biÓn.
Em h·y cho biÕt : HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
1. Ph¬ng ph¸p t¸ch muèi iot tõ rong biÓn.
2. Nguyªn t¾c ®iÒu chÕ vµ viÕt PTHH
®iÒu chÕ iot.
GV cho HS quan s¸t tinh thÓ iot vµ yªu HS quan s¸t tinh thÓ iot nªu ®îc tr¹ng
cÇu HS : nªu tr¹ng th¸i, mµu s¾c cña th¸i, mµu s¾c cña tinh thÓ iot.
®¬n chÊt iot.
GV lµm thÝ nghiÖm thö tÝnh tan cña
iot trong níc, cho HS quan s¸t lä cån iot.
GV : Cho biÕt tÝnh tan cña iot trong níc HS quan s¸t thÝ nghiÖm, tham kh¶o
vµ trong dung m«i h÷u c¬. SGK tr¶ lêi c©u hái.
GV lµm thÝ nghiÖm iot th¨ng hoa. HS quan s¸t thÝ nghiÖm, m« t¶ toµn bé
Em h·y m« t¶ hiÖn tîng th¨ng hoa cña hiÖn tîng th¨ng hoa cña iot. Víi HS kh¸
iot ? giái GV cã thÓ yªu cÇu gi¶i thÝch hiÖn
tîng th¨ng hoa cña iot.
GV: Iot cã tÝnh chÊt ho¸ häc g× gièng HS liªn hÖ víi çc halogen kh¸c :
vµ kh¸c víi çc halogen kh¸c ? T¹i sao ? - Iot còng cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh.
- TÝnh oxi ho¸ cña I<Br<Cl<F.
GV: Ph¶n øng ho¸ häc nµo thÓ hiÖn HS : Ph¶n øng thÓ hiÖn tÝnh oxi ho¸
tÝnh oxi ho¸ cña iot ? cña iot lµ : t¸c dông víi kim lo¹i, t¸c dông
GV : Sau ®©y ta sÏ xem iot thÓ hiÖn víi hi®ro…
çc tÝnh chÊt ho¸ häc nh thÕ nµo.
GV lµm thÝ nghiÖm 1 : iot t¸c dông víi HS quan s¸t thÝ nghiÖm, nªu hiÖn tîng,
nh«m hoÆc cã thÓ cho HS quan s¸t thÝ gi¶i thÝch, viÕt PTHH, x¸c ®Þnh vai
nghiÖm m« pháng iot t¸c dông víi Al. trß cña iot trong ph¶n øng víi nh«m,
tiÕn hµnh th¶o luËn vµ rót ra : Iot oxi
GV : ho¸ m¹nh kim lo¹i kh bÞ ®un nãng
1. ViÕt PTHH ph¶n øng cña iot t¸c dông hoÆc cã chÊt xóc t¸c.
víi hi®ro ? HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái vµ
2. Cho biÕt ph¶n øng cña iot víi hi®ro rót ra ®îc : Iot chØ oxi ho¸ hi®ro ë
cã g× kh¸c víi ph¶n øng cña çc halogen nhiÖt ®é cao, cã chÊt xóc t¸c, ph¶n øng
kh¸c víi hi®ro. thuËn nghÞch vµ thu nhiÖt kh¶ n¨ng
tham gia ph¶n øng ho¸ häc cña iot yÕu
101
h¬n çc halogen kh¸c.
GV : H·y dÉn ra ph¶n øng ho¸ häc ®Ó HS viÕt PTHH cña ph¶n øng chøng
chøng minh : tÝnh oxi ho¸ cña iot yÕu minh tÝnh oxi ho¸ cña iot yÕu h¬n
h¬n brom. brom.
GV : Ngoµi çc tÝnh chÊt trªn iot cßn cã
tÝnh chÊt ho¸ häc g× mµ çc halogen HS lµm thÝ nghiÖm, çc HS kh¸c quan
kh¸c kh«ng cã ? Ta cïng xem thÝ s¸t, nªu hiÖn tîng, gi¶i thÝch vµ rót ra :
nghiÖm iot t¸c dông víi hå tinh bét. Iot cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt ®ã lµ t¹o
GV híng dÉn HS lµm thÝ nghiÖm. thµnh víi hå tinh bét hîp chÊt cã mµu
GV híng dÉn HS rót ra kÕt luËn vÒ xanh
tÝnh chÊt ho¸ häc cña iot.
GV: Cho biÕt çc øng dông cña iot ? HS tæng kÕt l¹i vµ ®i ®Õn kÕt luËn
GV híng dÉn HS vÒ nhµ ®äc thªm t vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña iot.
liÖu SGK trang 146. HS tham kh¶o SGK, liªn hÖ thùc tÕ nªu
øng dông cña iot.
Ho¹t ®éng 4 : Mét sè hîp chÊt cña iot
GV :
1. ViÕt c«ng thøc ph©n tö, c«ng thøc HS tr¶ lêi c©u hái, tham kh¶o SGK so
cÊu t¹o hîp chÊt cña iot víi hi®ro. s¸nh tÝnh bÒn cña hi®ro iotua víi çc
2. So s¸nh ®é bÒn cña hi®ro iotua víi hi®ro halogenua kh¸c, viÕt PTHH ph©n
çc hi®ro halogenua kh¸c. huû hi®ro iotua.
GV : Hi®ro iotua tan vµo níc t¹o thµnh
dd axit iothi®ric. H·y so s¸nh çc tÝnh HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
chÊt ho¸ häc sau ®©y cña axit iothi®ric
víi axit clohi®ric, bromhi®ric vÒ tÝnh
axit vµ tÝnh khö.
GV : Hoµn thµnh çc PTHH sau ®©y HS c©n b»ng PTHH, thÊy vµ nªu ®îc
vµ cho biÕt vai trß cña hi®ro iotua vai trß cña HI lµ chÊt khö.
trong ph¶n øng :
HI + H2SO4®Æc  I2 + H2S + H2O
HI + FeCl3  FeCl2 + I2 + HCl
GV híng dÉn HS rót ra kÕt luËn vÒ HS tæng kÕt l¹i vµ ®i ®Õn kÕt luËn
tÝnh chÊt ho¸ häc cña hi®ro iotua. nh SGK.
GV : Dùa vµo b¶ng tÝnh tan vµ cho HS sö b¶ng tÝnh tan nhËn xÐt tÝnh tan
biÕt tÝnh tan cña çc muèi iotua. cña çc muèi iotua, tham kh¶o SGK rót
GV : giíi thiÖu cho HS vÒ mét sè hîp ra :
102
chÊt chøa oxi cña iot nh oxit, axit, muèi §a sè çc muèi iotua tan, trõ muèi AgI,
tõ ®ã híng dÉn HS rót ra kÕt luËn vÒ PbI2 kh«ng tan, ®Òu cã mµu vµng.
çc sè oxi ho¸ d¬ng cña iot.

I- Môc tiªu
– Cñng cè çc kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o nguyªn tö, ®é ©m ®iÖn, sè oxi ho¸ cña çc
halogen, tÝnh chÊt çc hîp chÊt cña halogen víi H, çc hîp chÊt chøa oxi quan träng
cña clo, ®iÒu chÕ çc halogen.
– So s¸nh rót ra quy luËt vÒ sù biÕn ®æi tÝnh chÊt çc halogen vµ hîp chÊt cña
chóng.
II- ChuÈn bÞ
GV chuÈn bÞ hÖ thèng c©u hái, bµi tËp, giao cho HS mét sè c©u hái yªu cÇu HS
chuÈn bÞ tríc.
C©u 1 : 1. LËp b¶ng so s¸nh cÊu t¹o nguyªn tö vµ tÝnh chÊt çc halogen, viÕt PTHH
minh ho¹.
2. Quy luËt biÕn ®æi tÝnh chÊt cña halogen ? ViÕt PTHH minh ho¹.
C©u 2 : 1. TÝnh chÊt ho¸ häc cña çc dd hi®ro halogenua ? ViÕt çc PTHH minh
ho¹.
2. Quy luËt biÕn ®æi tÝnh chÊt cña dd hi®ro halogenua? ViÕt çc PTHH minh
ho¹.
C©u 3 : Sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè trong hîp chÊt chøa oxi cña flo vµ çc halogen
cßn l¹i cã ®iÓm g× kh¸c nhau ? V× sao ?
C©u 4 : Tr×nh bµy nguyªn t¾c, ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ çc halogen. ViÕt çc PTHH.
GV còng cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p grap ®Ó d¹y bµi luyÖn tËp.
III. ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc
- CÊu t¹o, tÝnh chÊt, çch ®iÒu chÕ halogen ; cÊu t¹o tÝnh chÊt çc hîp chÊt cña
chóng cã g× gièng vµ kh¸c nhau ?
103
- TÝnh chÊt ®¬n chÊt, hîp chÊt cña halogen biÕn ®æi theo quy luËt nµo ?
GV híng dÉn HS kÎ b¶ng so s¸nh cÊu HS kÎ b¶ng so s¸nh cÊu h×nh electron,
h×nh electron nguyªn tö, ®é ©m ®iÖn, ®é ©m ®iÖn, tÝnh chÊt ho¸ häc, th¶o
tÝnh chÊt ho¸ häc cña halogen. GV híng luËn, bæ sung, rót ra kÕt luËn vÒ
dÉn th¶o luËn c©u hái 1 vµ rót ra kÕt ®iÓm gièng nhau, kh¸c nhau gi÷a çc
luËn. halogen, quy luËt biÕn ®æi ®é ©m
®iÖn, tÝnh oxi ho¸ cña chóng.
GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 2, híng HS tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn, bæ sung
dÉn HS th¶o luËn, rót ra kÕt luËn. kiÕn thøc, rót ra kÕt luËn vÒ ®iÓm
gièng nhau (CTPT, CTCT, tÝnh chÊt
ho¸ häc), kh¸c nhau (HF víi çc hi®ro
halogenua cßn l¹i), quy luËt biÕn ®æi
tÝnh axit, tÝnh khö cña chóng. HS viÕt
PTHH minh ho¹.
GV : Dïng thuèc thö nµo ®Ó nhËn ra HS nªu çc thuèc thö nhËn ra ion
ion halogenua ? halogenua (AgNO3,...).
GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 3, híng HS th¶o luËn c©u hái 3, rót ra kÕt luËn
dÉn HS th¶o luËn, rót ra kÕt luËn vÒ vÒ sè oxi ho¸ cña çc halogen trong hîp
çc hîp chÊt chøa oxi cña halogen. chÊt víi oxi.
GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 4, tæ HS kÎ b¶ng so s¸nh.
chøc cho HS th¶o luËn, rót ra kÕt luËn Nguyªn
§iÒu Ph¬ng
vÒ nguyªn t¾c ®iÒu chÕ, ph¬ng ph¸p t¾c ®iÒu PTHH
chÕ ph¸p
®iÒu chÕ vµ PTHH cña ph¶n øng chÕ
®iÒu chÕ çc halogen. F2
Cl2
Br2
I2
HS th¶o luËn vµ kÕt luËn vÒ ®iÒu
chÕ çc halogen.
GV ra bµi tËp. HS lµm çc bµi tËp trong SGK, th¶o
luËn, ch÷a bµi vµ rót ra kÕt luËn nh÷ng
kiÕn thøc cÇn nhí ë tõng bµi.
104
tÝnh chÊt cña çc halogen
I- Môc tiªu
– BiÕt môc ®Ých, çch tiÕn hµnh çc thÝ nghiÖm.
– KÜ n¨ng sö dông dông cô, ho¸ chÊt ®Ó tiÕn hµnh an toµn, thµnh c«ng çc thÝ
nghiÖm. Quan s¸t çc hiÖn tîng x¶y ra, vËn dông kiÕn thøc ®Ó gi¶i thÝch, viÕt
PTHH.
– Kh¾c s©u h¬n vÒ tÝnh oxi ho¸ cña çc halogen, so s¸nh tÝnh oxi ho¸ cña çc
halogen.
II- ChuÈn bÞ
1. Dông cô : Nh híng dÉn trong SGV.
2. Ho¸ chÊt
Nh híng dÉn trong SGV. Dông cô, ho¸ chÊt ®ñ ®Ó HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm theo
nhãm.
3. Häc sinh
– ¤n tËp nh÷ng kiÕn thøc liªn quan ®Õn çc thÝ nghiÖm trong tiÕt thùc hµnh.
– Nghiªn cøu tríc ®Ó biÕt dông cô, ho¸ chÊt, çch thùc hµnh tõng thÝ nghiÖm.
4. Gi¸o viªn
ChuÈn bÞ phiÕu häc tËp :
– Cã çc ho¸ chÊt NaBr, NaI, clo, níc brom, cã thÓ thùc hiÖn çc ph¶n øng ho¸ häc
nh thÕ nµo ®Ó chøng minh tÝnh oxi ho¸ cña çc nguyªn tè gi¶m dÇn tõ Cl2, Br2, I2.
– Dù ®o¸n çc hiÖn tîng x¶y ra.
– ViÕt PTHH cña çc ph¶n øng.
III- mét sè lu ý
1. Cl2, Br2 lµ nh÷ng chÊt ®éc, ph¶i cÈn thËn khi lµm thÝ nghiÖm.
2. Ngoµi çch thùc hiÖn nh híng dÉn trong SGK, cã thÓ thùc hiÖn çc thÝ nghiÖm
trong bµi víi lîng nhá, b»ng çc dông cô ®¬n gi¶n nh hâm sø gi¸ thÝ nghiÖm thùc
hµnh, hoÆc vá çc vØ thuèc viªn.
3. GV nªu gîi ý cho HS t×m hiÓu mét sè dông cô, ho¸ chÊt dÔ t×m kiÕm, rÊt ®¬n
gi¶n nh mét sè cñ, qu¶ chøa tinh bét (lµm thÝ nghiÖm nhËn biÕt tinh bét vµ iot).
105
IV- ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc
Ho¹t ®éng 1 : Më ®Çu tiÕt häc
1. GV : Nªu môc ®Ých tiÕt thùc hµnh. Nh÷ng yªu cÇu HS cÇn thùc hiÖn.
2. Sö dông phiÕu häc tËp kiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi cña HS vµ híng HS vµo nh÷ng
néi dung quan träng cña tiÕt thùc hµnh.
Ho¹t ®éng 2 : §iÒu chÕ clo, tÝnh tÈy mµu cña khÝ clo Èm
– Cho vµo èng nghiÖm mét lîng KClO3 b»ng h¹t ng«. NÕu dïng KMnO 4 th× lîng ho¸
chÊt ph¶i lín h¬n. §Ëy chÆt miÖng èng nghiÖm b»ng nót cao su kÌm èng hót nhá giät
cã chøa dd axit HCl ®Æc. KÑp mét m¶nh giÊy mµu Èm vµo miÖng èng nghiÖm.
– §Æt èng nghiÖm trªn gi¸ ®Ó èng nghiÖm (h×nh 2 trang 179 SGV).
Khi tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, ta bãp nhÑ qu¶ bãp cao su cña èng hót nhá giät.
Híng dÉn HS quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra trong èng nghiÖm. NhËn xÐt, gi¶i thÝch vµ
viÕt PTHH.
Lu ý :
– Tríc khi lµm thÝ nghiÖm ph¶i thö xem nót ®Ëy èng nghiÖm cã kÝn kh«ng ®Ó
khÝ clo kh«ng bay ra ngoµi.
– Cã thÓ thùc hiÖn thÝ nghiÖm theo ph¬ng ¸n kh¸c : dïng èng nghiÖm 2 nh¸nh.
Rãt vµo nh¸nh ng¾n cña èng nghiÖm hai nh¸nh mét Ýt dd HCl ®Æc. Cho vµo nh¸nh
dµi mét lîng nhá KClO3. §Ëy miÖng èng nghiÖm b»ng nót cao su, kÑp mét m¶nh
giÊy mµu Èm vµo miÖng èng nghiÖm (h×nh 3a trang 179 SGV).
Khi tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, ta chØ viÖc nghiªng èng nghiÖm ®Ó dd axit HCl tõ
nh¸nh ng¾n ch¶y sang nh¸nh dµi t¸c dông víi KClO3 (h×nh 3b trang 179 SGV).
Ho¹t ®éng 3 : So s¸nh tÝnh oxi ho¸ cña clo, brom vµ iot
– TiÕn hµnh thÝ nghiÖm nh híng dÉn trong SGK.
– Híng dÉn HS quan s¸t, gi¶i thÝch, viÕt PTHH.
Ho¹t ®éng 4 : T¸c dông cña iot víi tinh bét
– GV híng dÉn HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm nh SGK.
– HoÆc cã thÓ lµm çch kh¸c, dïng mÊy l¸t khoai lang (hoÆc khoai t©y, chuèi
xanh ...). Dïng èng nhá giät nhá 1 – 2 giät dd níc I2 lªn l¸t khoai, quan s¸t hiÖn tîng x¶y
ra. ThÝ nghiÖm nµy ®Ó nhËn ra tinh bét vµ iot.
GV : NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ tiÕt thùc hµnh. Yªu cÇu HS viÕt têng tr×nh.
106
tÝnh chÊt çc hîp chÊt cña halogen
I- môc tiªu
– Sö dông dông cô, ho¸ chÊt ®Ó tiÕn hµnh an toµn, thµnh c«ng çc thÝ nghiÖm.
Quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra, vËn dông kiÕn thøc ®Ó gi¶i thÝch vµ viÕt PTHH.
– Cñng cè kiÕn thøc vÒ tÝnh chÊt cña axit clohi®ric, tÝnh tÈy mµu cña clo Èm.
II- chuÈn bÞ
1. Dông cô : Nh híng dÉn trong SGV.
2. Ho¸ chÊt : Nh híng dÉn trong SGV.
Dông cô, ho¸ chÊt ®ñ ®Ó HS thùc hiÖn thÝ nghiÖm theo nhãm.
3. Häc sinh
– ¤n tËp n¾m v÷ng kiÕn thøc liªn quan ®Õn çc thÝ nghiÖm trong bµi thùc hµnh.
– Nghiªn cøu tríc ®Ó biÕt dông cô, ho¸ chÊt, çch tiÕn hµnh tõng thÝ nghiÖm.
4. Gi¸o viªn : ChuÈn bÞ phiÕu häc tËp :
PhiÕu sè 1 :
Thùc hiÖn çc ph¶n øng ho¸ häc cña axit HCl víi Cu(OH) 2, CuO, CaCO3, Zn. Dù
®o¸n hiÖn tîng x¶y ra, gi¶i thÝch, viÕt PTHH vµ x¸c ®Þnh vai trß cña çc chÊt trong
ph¶n øng.
PhiÕu sè 2 :
Hoµn thµnh s¬ ®å sau :
Cã 4 dd HNO3, HCl, NaNO3, NaCl.
+ Dïng thuèc thö nµo ?
+ HiÖn tîng g× x¶y ra ?
NaCl, NaNO3 HCl, HNO3
+ Dïng thuèc thö nµo ?

+ HiÖn tîng g× x¶y ra ?
III- mét
NaNOsè3 lu ý HNO3
NaCl HCl
107
1. Khi tiÕn hµnh çc thÝ nghiÖm thùc hµnh, GV cã thÓ híng dÉn HS theo nh÷ng
çch kh¸c nhau, ®Æc biÖt lu ý víi HS nh÷ng ph¬ng ¸n dÔ thùc hiÖn b»ng dông cô
®¬n gi¶n, tiÕt kiÖm ho¸ chÊt.
2. Axit clohi®ric dÔ bay h¬i, lu ý HS ph¶i cÈn thËn.
3. §©y lµ bµi thùc hµnh ®Çu tiªn ë THPT, HS lµm quen víi d¹ng bµi tËp thùc hµnh.
GV nªn h×nh thµnh cho HS çch thùc hiÖn theo tr×nh tù sau :
– §¸nh sè thø tù çc b×nh ®ùng ho¸ chÊt.
– Ph©n lo¹i çc ho¸ chÊt cÇn nhËn biÕt thuéc lo¹i nµo (HNO 3, HCl thuéc lo¹i axit ;
NaCl, NaNO3 thuéc lo¹i muèi).
– Chän thuèc thö phï hîp (giÊy quú tÝm ®Ó nhËn ra axit, AgNO3 ®Ó nhËn ra Cl–).
– TiÕn hµnh thÝ nghiÖm.
– Têng tr×nh theo s¬ ®å.
3. Ph©n bè thêi gian hîp lÝ cho tõng thÝ nghiÖm.
III - ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc
1. Gi¸o viªn : Nªu môc tiªu tiÕt thùc hµnh. Nh÷ng yªu cÇu cÇn thùc hiÖn.
hiÖn nhiÖm vô tiÕt häc.
Ho¹t ®éng 2 : TÝnh axit m¹nh cña axit clohi®ric
– TiÕn hµnh thÝ nghiÖm nh híng dÉn trong SGK.
– Quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra vµ gi¶i thÝch.
Tõ nh÷ng thÝ nghiÖm trªn, GV gîi ý HS rót ra kÕt luËn vÒ tÝnh axit m¹nh cña axit
HCl.
HS viÕt PTHH cña çc ph¶n øng.
Ho¹t ®éng 3 : TÝnh tÈy mµu cña níc Gia-ven
GV : Híng dÉn HS thùc hiÖn thÝ nghiÖm nh SGK.
Lu ý : §Ó tiÕt kiÖm ho¸ chÊt, ta cã thÓ híng dÉn HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm trong çc
hâm sø ®Õ gi¸ thÝ nghiÖm: §Æt mÈu v¶i hoÆc giÊy mµu vµo hâm sø. Nhá tiÕp
vµo hâm sø vµi giät níc Gia-ven. Híng dÉn HS quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra vµ gi¶i
thÝch nguyªn nh©n.
Ho¹t ®éng 4 : Bµi tËp thùc nghiÖm nhËn biÕt çc dd
GV : - Híng dÉn HS ®¸nh sè 1, 2, 3, 4 vµo çc b×nh ®ùng ho¸ chÊt.
- Th¶o luËn vµ lùa chän çc ho¸ chÊt, çch thùc hiÖn cho phï hîp.
- Sau khi HS th¶o luËn, GV tãm t¾t cã thÓ thùc hiÖn theo çch sau :
HNO3, HCl, NaNO3, NaCl
Thö b»ng giÊy quú tÝm
108
GiÊy quú tÝm chuyÓn thµnh ®á Kh«ng cã ph¶n øng
HNO3, HCl NaNO3, NaCl
Thö b»ng AgNO3
KÕt tña tr¾ng Kh«ng cã ph¶n øng KÕt tña tr¾ng Kh«ng cã ph¶n
øng
NaCl HNO3 HCl HNO 3
– HS lùa chän ho¸ chÊt, thùc hiÖn thÝ nghiÖm theo s¬ ®å.
Lu ý : Cã thÓ thö b»ng nh÷ng çch kh¸c nhau thÝ dô : Dïng kim lo¹i (nh Zn, Fe, Al)
®Ó nhËn ra axit (HNO3, HCl) vµ muèi (NaNO3 , NaCl) sau ®ã dïng dd AgNO3 nhËn
ra Cl–. HoÆc cã thÓ dïng dd AgNO3 tríc ®Ó nhËn ra HCl, NaCl vµ HNO3, NaNO3
sau ®ã dïng giÊy quú tÝm...
Ho¹t ®éng 5 : Cuèi tiÕt thùc hµnh
109
Ch¬ng 6
nhãm oxi
A. Më ®Çu
– TÝnh chÊt vËt lÝ, ho¸ häc cña çc ®¬n chÊt O 2, O3, S.
– TÝnh chÊt lÝ ho¸ häc cña çc hîp chÊt cña oxi (H2O2) vµ cña lu huúnh (H2S, SO2,
SO3, H2SO4).
– Nh÷ng øng dông quan träng cña oxi, lu huúnh vµ hîp chÊt cña chóng.
HS cã kÜ n¨ng :
– Lµm mét sè thÝ nghiÖm vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña O 2, S vµ hîp chÊt cña chóng
(H2O2, H2S, SO2, SO3, H2SO4).
– Quan s¸t, gi¶i thÝch, kÕt luËn çc hiÖn tîng thÝ nghiÖm, çc hiÖn tîng x¶y ra trong
tù nhiªn (« nhiÔm kh«ng khÝ, ®Êt, níc, sù suy gi¶m tÇng ozon, ma axit...) qua ®ã
gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng.
– LËp PTHH cña ph¶n øng ®Æc biÖt lµ ph¶n øng oxi ho¸ - khö, x¸c ®Þnh chÊt khö,
chÊt oxi ho¸.
– Gi¶i bµi tËp ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng cã liªn quan ®Õn kiÕn thøc trong ch¬ng.

GV cÇn n¾m v÷ng kiÕn thøc HS ®· ®îc häc ë çc líp díi, kiÕn thøc HS ®îc trang
bÞ tõ nh÷ng ch¬ng ®Çu ®Ó khai th¸c cñng cè nh÷ng kiÕn thøc ®· cã, h×nh thµnh
kiÕn thøc míi, kh¾c s©u kiÕn thøc träng t©m, tr¸nh trïng lÆp.
– VËn dông çc lÝ thuyÕt chñ ®¹o nh cÊu t¹o nguyªn tö, LKHH, ®Þnh luËt tuÇn
hoµn, ph¶n øng ho¸ häc ®Ó dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc çc ®¬n chÊt, hîp chÊt cña
çc nguyªn tè trong nhãm oxi, x¸c minh çc dù ®o¸n vÒ tÝnh chÊt b»ng çc thÝ
nghiÖm, thùc hµnh ho¸ häc.
110
– Mét sè tÝnh chÊt míi cña çc chÊt HS cha ®îc häc cã thÓ khai th¸c çc thÝ
nghiÖm díi d¹ng thÝ nghiÖm nghiªn cøu.
– G¾n nh÷ng kiÕn thøc vÒ øng dông vµ ®iÒu chÕ chÊt víi tÝnh chÊt vËt lÝ, ho¸
häc vµ vai trß cña chóng trong tù nhiªn.
Bµi 40 Kh¸I qu¸t vÒ nhãm oxi

I- Môc tiªu
– BiÕt ®îc vÞ trÝ nhãm oxi trong BTH çc nguyªn tè, ®Æc ®iÓm chung vÒ cÊu
t¹o nguyªn tö, sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè trong nhãm oxi.
– HiÓu ®îc tÝnh chÊt ho¸ häc ®Æc trng cña çc nguyªn tè trong nhãm oxi lµ tÝnh
oxi ho¸ m¹nh, quy luËt biÕn ®æi tÝnh chÊt ho¸ häc cña çc nguyªn tè vµ hîp chÊt
cña chóng.
II- ChuÈn bÞ
BTH, b¶ng 6.1 SGK.
GV giao cho HS chuÈn bÞ tríc mét sè néi dung liªn quan ®Õn nh÷ng kiÕn thøc ®·
häc. Cô thÓ lµ : ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ BTH vµ ®Þnh luËt tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸
häc.
1. Çc nguyªn tè trong cïng nhãm A cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g× gièng nhau ? (cÊu t¹o
líp electron ngoµi cïng, ho¸ trÞ, sè oxi ho¸, tÝnh chÊt ho¸ häc cña nguyªn tè, thµnh
phÇn vµ tÝnh chÊt hîp chÊt). VËn dông ®èi víi nhãm VIA.
2. ViÕt cÊu h×nh electron cña nguyªn tö oxi vµ lu huúnh ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n, tr¹ng th¸i
kÝch thÝch, so s¸nh :
a) CÊu t¹o líp electron ngoµi cïng (ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n, tr¹ng th¸i kÝch thÝch), sè e
®éc th©n cã kh¶ n¨ng tham gia LKHH.
b) §é ©m ®iÖn.
c) Sè oxi ho¸.
3. Çc quy luËt biÕn ®æi tuÇn hoµn tÝnh chÊt çc ®¬n chÊt, hîp chÊt, (tÝnh kim
lo¹i, phi kim, tÝnh oxi ho¸, tÝnh axit cña hîp chÊt víi hi®ro, hi®roxit). VËn dông
çc quy luËt ®ã ®èi víi çc nguyªn tè thuéc nhãm VIA.
GV cã thÓ thiÕt kÕ bµi gi¶ng b»ng phÇn mÒm Powerpoint.
111
III- thiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc
GV : Chóng ta ®· nghiªn cøu vÒ nhãm çc nguyªn tè phi kim halogen, ch¬ng nµy
tiÕp tôc nghiªn cøu mét nhãm çc nguyªn tè phi kim n÷a ®ã lµ nhãm oxi.
- Nhãm oxi gåm nh÷ng nguyªn tè nµo ?
- Çc quy luËt biÕn ®æi cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt çc chÊt thÓ hiÖn trong nhãm oxi nh thÕ
nµo.
Ho¹t ®éng 2 : VÞ trÝ nhãm oxi trong b¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè
GV treo BTH, giíi thiÖu cho HS nhãm HS sö dông BTH, x¸c ®Þnh vÞ trÝ
oxi, yªu cÇu HS nªu tªn, viÕt kÝ hiÖu nhãm, ®äc tªn, viÕt kÝ hiÖu çc nguyªn
çc nguyªn tè trong nhãm. tè trong nhãm oxi.
GV : H·y cho biÕt tr¹ng th¸i tån t¹i vµ HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
møc ®é phæ biÕn trong tù nhiªn cña çc
nguyªn tè nhãm oxi.
Ho¹t ®éng 3 : CÊu t¹o nguyªn tö cña nh÷ng nguyªn tè trong nhãm oxi
GV : Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 1, tæ HS vËn dông kiÕn thøc ®· häc ë ch¬ng
chøc cho HS th¶o luËn vµ rót ra kÕt BTH vµ ®Þnh luËt tuÇn hoµn çc
luËn. nguyªn tè ho¸ häc tr¶ lêi c©u hái 1, rót ra
:
- Sè líp e = sè thø tù chu k×.
- Sè e ngoµi cïng cña nguyªn tö çc
nguyªn tè nhãm A = sè thø tù nhãm.
 Líp e ngoµi cïng cña nguyªn tö çc
nguyªn tè nhãm VIA lµ : ns2np4
Tõ ®ã HS viÕt ph©n bè electron theo
obitan vµ x¸c ®Þnh sè e ®éc th©n cña
nguyªn tö ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n.
GV: Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 2, tæ HS tr¶ lêi c©u hái 2, th¶o luËn vÒ ®iÓm
chøc cho HS th¶o luËn híng dÉn HS rót gièng nhau, kh¸c nhau trong cÊu t¹o líp
ra nhËn xÐt. electron ngoµi cïng cña nguyªn tö O vµ S.
- Nguyªn tö O kh«ng cã obitan d chØ cã
2e ®éc th©n ë líp ngoµi cïng.
- Nguyªn tö S, Se, Te cã obitan d ë tr¹ng
th¸i c¬ b¶n cã 2e ®éc th©n, ë tr¹ng th¸i
kÝch thÝch cã 4 hoÆc 6 e ®éc th©n cã
112
kh¶ n¨ng t¹o çc hîp chÊt cã liªn kÕt céng
ho¸ trÞ, trong ®ã chóng cã sè oxi ho¸ +4,
+6.
Ho¹t ®éng 4 : TÝnh chÊt cña çc nguyªn tè trong nhãm oxi
GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 3, tæ HS vËn dông kiÕn thøc ch¬ng cÊu t¹o
chøc cho HS th¶o luËn vµ rót ra kÕt nguyªn tö tr¶ lêi c©u hái 3, th¶o luËn vµ
luËn vÒ tÝnh chÊt çc ®¬n chÊt. rót ra :
- Nguyªn tö cña çc nguyªn tè nhãm oxi
cã 6 electron ë líp ngoµi cïng nªn chóng
lµ çc phi kim (trõ Po).
- TÝnh chÊt ho¸ häc ®Æc trng lµ tÝnh
oxi ho¸ m¹nh do ®é ©m ®iÖn lín.
- TÝnh phi kim, tÝnh oxi ho¸ cña çc
nguyªn tè nhãm oxi yÕu h¬n so víi çc
nguyªn tè nhãm halogen cïng chu k×
(F>O, Cl>S,…).
- TÝnh phi kim, tÝnh oxi ho¸ cña çc
nguyªn tè nhãm oxi gi¶m dÇn theo
tr×nh tù : O>S>Se>Te>Po.
GV : TiÕn hµnh t¬ng tù nh trªn ®Ó rót HS vËn dông kiÕn thøc ch¬ng BTH vµ
ra kÕt luËn vÒ tÝnh chÊt hîp chÊt cña ®Þnh luËt tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸
çc nguyªn tè nhãm oxi. häc, tham kh¶o SGK rót ra :
- Hîp chÊt víi hi®ro (H2S, H2Se, H2Te)
lµ çc khÝ ®éc tan vµo H2O t¹o dd cã
tÝnh axit yÕu.
- TÝnh bÒn gi¶m
H2O>H2S>H2Se>H2Te.
Hîp chÊt hi®roxit H2RO4 lµ nh÷ng axit.
HS lµm çc bµi tËp trong SGK.
Bµi 41 0xi
I- Môc tiªu
113
– BiÕt vai trß quan träng cña oxi ®èi víi ®êi sèng vµ s¶n xuÊt, biÕt ph¬ng ph¸p ®iÒu
chÕ oxi.
– HiÓu ®îc nguyªn nh©n tÝnh oxi ho¸ m¹nh cña oxi.
II- ChuÈn bÞ
– Dông cô, ho¸ chÊt : 2 b×nh khÝ oxi ®· ®îc ®iÒu chÕ s½n, 1 d©y magie, 1 mÈu
than, rîu etylic, 1 bé dông cô ®iÒu chÕ oxi (tõ H 2O2, KMnO4 hoÆc KClO3 cã chÊt
xóc t¸c MnO2).
– Mét sè t liÖu vÒ n¹n chÆt ph¸ rõng, ch¸y rõng, khai th¸c rõng, sù sa m¹c ho¸ ®Êt
®ai trªn thÕ giíi, ë ViÖt Nam, mét sè øng dông quan träng cña oxi.
– NÕu cã ®iÒu kiÖn GV chuÈn bÞ ®ñ dông cô ho¸ chÊt ®Ó häc sinh thùc hiÖn thÝ
nghiÖm theo nhãm hoÆc ç nh©n.
PhiÕu häc tËp
1. Nghiªn cøu cÊu t¹o ®¬n chÊt oxi.
2. Tõ cÊu t¹o cña oxi dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc cña oxi : Oxi cã tÝnh chÊt g× ? V×
sao ?
Çc ph¶n øng dïng ®Ó chøng minh tÝnh chÊt ho¸ häc cña oxi.
Tªn thÝ nghiÖm Çch lµm HiÖn tîng Gi¶i thÝch
O2 + Mg §èt nãng d©y Mg råi ®a vµo b×nh
khÝ oxi.
O2 + C §èt nãng mÈu than cho ch¸y ®á råi
®a vµo b×nh khÝ oxi
O2 + C2H5OH §æ mét Ýt cån ra ®Üa råi ch©m
löa.
3. Tõ tÝnh chÊt lÝ, ho¸ cña oxi nªu øng dông cña oxi.
4. §iÒu chÕ oxi :
a) Trong PTN.
b) Trong c«ng nghiÖp.
5 . Oxi trong tù nhiªn víi n¹n ph¸ rõng, khai th¸c rõng.
114
GV : Em h·y cho biÕt nguyªn tè nµo HS tr¶ lêi c©u hái.
phæ biÕn nhÊt trªn Tr¸i §Êt ? Nªu nh÷ng
hiÓu biÕt cña em vÒ nguyªn tè ®ã.
GV nªu môc tiªu cña bµi nh trong SGK. HS n¾m ®îc môc tiªu vµ ®Þnh híng
bµi häc.
Ho¹t ®éng 2 : CÊu t¹o ph©n tö oxi, tÝnh chÊt vËt lÝ vµ tr¹ng th¸i tù nhiªn cña
oxi
GV :
1. ViÕt cÊu h×nh electron vµ sù ph©n HS viÕt cÊu h×nh electron vµ sù ph©n
bè electron theo obitan cña nguyªn tö bè electron theo obitan cña nguyªn tö
oxi. oxi, x¸c ®Þnh sè electron ë líp electron
2. Tõ cÊu t¹o líp electrron ngoµi cïng gi¶i ngoµi cïng, x¸c ®Þnh sè electron ®éc
thÝch liªn kÕt ho¸ häc trong ph©n tö oxi. th©n, tõ cÊu t¹o líp electron ngoµi cïng
gi¶i thÝch liªn kÕt ho¸ häc trong ph©n
tö oxi.
GV : Çc em ®· biÕt oxi chiÕm kho¶ng B»ng kiÕn thøc ®· biÕt ®a sè HS sÏ nªu
20% thÓ tÝch kh«ng khÝ, chóng ta th- ®îc tr¹ng th¸i, mµu s¾c, tØ khèi, tÝnh
êng xuyªn hÝt thë kh«ng khÝ, vËy em Ýt tan trong níc cña oxi.
®· biÕt g× vÒ tÝnh chÊt vËt lÝ cña oxi
?
GV th«ng b¸o thªm vÒ ®é tan cña oxi.
Ho¹t ®éng 3 : TÝnh chÊt ho¸ häc cña oxi
GV : T¹i sao nãi oxi lµ nguyªn tè phi kim HS xuÊt ph¸t tõ cÊu t¹o nguyªn tö, ®é
ho¹t ®éng, cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh ? ©m ®iÖn cña oxi, gi¶i thÝch.
GV : Nªu çc lo¹i ph¶n øng ho¸ häc ®Ó HS dù kiÕn çc lo¹i ph¶n øng : víi kim
chøng minh tÝnh oxi ho¸ cña oxi ? lo¹i, phi kim, khÝ hiÕm.
GV híng dÉn HS tiÕn hµnh thÝ HS lµm thÝ nghiÖm, quan s¸t thÝ
nghiÖm magie, than, rîu etylic t¸c dông nghiÖm, nªu hiÖn tîng, gi¶i thÝch, viÕt
víi oxi. PTHH vµo phiÕu häc tËp vµ tiÕn hµnh
GV gîi ý cho HS xem xÐt b¶n chÊt cña th¶o luËn nhãm vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc
ph¶n øng dùa vµo dÊu hiÖu sè oxi ho¸. cña oxi.
Sau khi th¶o luËn, HS rót ra nhËn xÐt
vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña oxi nh SGK.
GV giíi thiÖu cho HS çc hiÖn tîng ch¸y HS nhËn xÐt vÒ ®iÒu kiÖn ph¶n øng,
trong tù nhiªn (ch¸y rõng, çc vô ho¶ nhiÖt to¶ ra tõ ph¶n øng, b¶n chÊt vµ
115
ho¹n…) ®Ó HS thÊy ®îc b¶n chÊt çc tr¹ng th¸i cña chÊt tham gia ph¶n øng, tõ
hiÖn tîng ch¸y trong tù nhiªn chÝnh lµ ®ã rót ra kÕt luËn theo SGK.
t¸c dông ho¸ häc cña oxi. Qua ®ã GV
yªu cÇu HS nhËn xÐt vÒ ®iÒu kiÖn
ph¶n øng, nhiÖt to¶ ra tõ ph¶n øng, b¶n
chÊt vµ tr¹ng th¸i cña chÊt tham gia
ph¶n øng .
GV giíi thiÖu thªm vÒ çc qu¸ tr×nh h«
hÊp, ph©n huû chÊt h÷u c¬, sù gØ cña
kim lo¹i… ®Òu lµ çc qu¸ tr×nh oxi ho¸.
Ho¹t ®éng 4 : øng dông cña oxi
GV :
1. Nªu çc øng dông cña oxi. HS tham kh¶o h×nh 6.3– øng dông cña
2. ChØ râ trong çc øng dông ®ã ®· vËn oxi trong SGK, kÕt hîp víi nh÷ng kiÕn
dông tÝnh chÊt lÝ ho¸ g× cña oxi. thøc míi häc rót ra nh÷ng øng dông cña
GV cã thÓ cung cÊp thªm çc t liÖu vÒ oxi.
øng dông cña oxi cho bµi gi¶ng thªm
phong phó.
Ho¹t ®éng 5 : §iÒu chÕ oxi
GV: ViÕt çc PTHH cã thÓ dïng ®Ó HS cã thÓ ®a ra nhiÒu ph¶n øng ho¸
®iÒu chÕ oxi trong PTN. häc t¹o ra O2.
GV nhËn xÐt çc PTHH do HS ®a ra, Díi sù dÉn d¾t cña GV, HS rót ra ®îc :
dÉn d¾t HS rót ra ®îc ph¬ng ph¸p ®iÒu Trong PTN, cã thÓ ®iÒu chÕ oxi, b»ng
chÕ oxi trong PTN. ph¶n øng ph©n huû çc hîp chÊt giµu
oxi, kÐm bÒn víi nhiÖt nh KClO3,
KMnO4, H2 O2...
GV yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 6.4 - HS hoµn thµnh çc PTHH dïng ®Ó
®iÒu chÕ oxi b»ng çch ph©n huû ®iÒu chÕ oxi trong PTN.
H2O2, yªu cÇu HS gi¶i thÝch çch thu HS vËn dông tÝnh chÊt vËt lÝ cña oxi
khÝ oxi. ®Ó gi¶i thÝch çch thu khÝ oxi.
GV : HS liªn hÖ thùc tÕ, tham kh¶o SGK nªu
1. Cho biÕt çc chÊt trong tù nhiªn cã çch ®iÒu chÕ oxi tõ kh«ng khÝ, chØ
chøa hµm lîng oxi nhiÒu nhÊt ? râ ®· sö dông tÝnh chÊt vËt lÝ nµo cña
2. Tr×nh bµy ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ oxi oxi ®Ó ®iÒu chÕ oxi, viÕt s¬ ®å t¸ch
trong c«ng nghiÖp. oxi tõ kh«ng khÝ, nªu çch ®iÒu chÕ
oxi tõ níc vµ viÕt ph¬ng tr×nh ®iÖn
116
ph©n H2O.
Ho¹t ®éng 6 : Oxi trong tù nhiªn
GV : Cho biÕt qu¸ tr×nh nµo trong tù B»ng kiÕn thøc sinh häc, HS dÔ dµng
nhiªn sinh ra oxi, viÕt PTHH cña ph¶n x¸c ®Þnh ®îc qu¸ tr×nh quang hîp sinh ra
øng ®ã. oxi vµ viÕt PTHH cña ph¶n øng quang
GV: Lîng oxi trong kh«ng khÝ duy tr× hîp.
cho sù sèng cña tr¸i ®Êt bÞ ¶nh hëng §©y lµ mét c©u hái më, HS cã nhiÒu h-
trùc tiÕp bëi nh÷ng yÕu tè nµo ? íng tr¶ lêi, cã thÓ c©u tr¶ lêi cña HS ®Ò
§Ó t¨ng cêng tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cËp ®Õn nhiÒu lÝnh vùc kh¸c nhau,
cña HS kÕt hîp víi vÊn ®Ò GDMT, GV GV nªn khuyÕn khÝch HS ®a ra çc ý
cã thÓ cho HS thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu kiÕn ç nh©n cña m×nh.
tra ng¾n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò suy tho¸i
vµ ph¸t triÓn rõng trªn thÕ giíi hoÆc ë
®Þa ph¬ng.
Ho¹t ®éng 7 : Tæng kÕt bµi
Tuú theo tr×nh ®é cña HS, GV cã thÓ cho HS thùc hiÖn grap bµi oxi hoÆc lµm
bµi tËp vËn dông nh sau :
1. Ngêi ta sö dông ®Ìn x× axetilen ®Ó hµn, c¾t kim lo¹i. Ph¶i trén hçn hîp khÝ oxi
vµ axetilen víi tØ lÖ nh thÕ nµo ®Ó ®îc hçn hîp ch¸y tèt nhÊt, tiÕt kiÖm ho¸ chÊt
nhÊt ?
2. Trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt H2SO4 tõ quÆng pirit s¾t FeS2, ngêi ta dïng oxi
trong kh«ng khÝ ®Ó ®èt quÆng. TÝnh thÓ tÝch kh«ng khÝ (®ktc) cÇn dïng ®Ó
®èt 1 tÊn quÆng.
Bµi 42 ozon vµ hi®ro peoxit

I- Môc tiªu
– BiÕt ®îc cÊu t¹o ph©n tö, tÝnh chÊt vËt lÝ, ho¸ häc cña ozon vµ hi®ro peoxit.
– HiÓu ®îc nguyªn nh©n tÝnh oxi ho¸ m¹nh cña ozon, hi®ro peoxit. VËn dông gi¶i
thÝch øng dông cña chóng.
– Gi¸o dôc th¸i ®é, hµnh vi ®¹o ®øc : b¶o vÖ tÇng ozon lµ b¶o vÖ Tr¸i §Êt.
II- ChuÈn bÞ
– Ho¸ chÊt : dd H2O2, dd KI, dd KMnO4, dd hå tinh bét, quú tÝm, dd H2SO4.
117
– Çc t liÖu, h×nh ¶nh m« pháng vÒ tÇng ozon, sù ph¸ huû tÇng ozon, mét sè h×nh
¶nh vÒ thiªn tai lò lôt, h¹n h¸n, mét sè bÖnh nh©n bÞ ung th m¾t, da do ¶nh hëng cña
tia cùc tÝm.
– NÕu cã ®iÒu kiÖn, GV chuÈn bÞ ®Çy ®ñ dông cô, ho¸ chÊt ®Ó HS thùc hiÖn çc
thÝ nghiÖm ç nh©n hoÆc theo nhãm nghiªn cøu vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña hi®ro
peoxit, çc ph¬ng tiÖn m¸y tÝnh truy cËp internet ®Ó HS khai th¸c th«ng tin trªn
m¹ng.
PhiÕu häc tËp
Néi dung 1 : Nghiªn cøu vÒ ozon

1. CÊu t¹o ph©n tö : CTPT ?
CT electron ? CTCT ? Liªn kÕt ho¸ häc ? So s¸nh ®é bÒn çc liªn kÕt ?
2. So s¸nh tÝnh chÊt ho¸ häc cña ozon vµ oxi ?
3. Chøng minh tÝnh chÊt ho¸ häc cña ozon ?
4. øng dông cña ozon – vÊn ®Ò lç thñng tÇng ozon vµ « nhiÔm khÝ quyÓn.
Néi dung 2 : Nghiªn cøu vÒ hi®ro peoxit
1. CÊu t¹o ph©n tö
C«ng thøc electron ? C«ng thøc cÊu t¹o ? LKHH ? §é bÒn LKHH ? Sè oxi ho¸ ?
2. Nghiªn cøu tÝnh chÊt ho¸ häc cña Hi®ro peoxit
a) Dù ®o¸n tÝnh chÊt cña H2O2 ?
b) ThÝ nghiÖm nghiªn cøu tÝnh chÊt ho¸ häc cña H2O2 :
Tªn TN Çch lµm Dù ®o¸n HiÖn t- Gi¶i thÝch ,
îng PTHH
H2O2 + KI + 2ml dd H2O2 + 2ml dd
quú tÝm KI + quú tÝm
H2O2 + KI + hå 2ml dd H2O2 + 2ml dd
tinh bét KI + 2 giät hå tinh bét
H2O2 + KMnO4 2 ml dd KMnO4 + 5 giät
+ H2SO4 H2SO4 + 2ml H2O2
c) KÕt luËn vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña H2O2.

3. øng dông cña H2O2 ?
118
GV: Ozon vµ hi®ro peoxit lµ g× ? Em Víi c©u hái nµy häc sinh cã nhiÒu ph-
®· biÕt g× vÒ nh÷ng ho¸ chÊt ®ã ? ¬ng ¸n tr¶ lêi.
GV nhËn xÐt çc ph¬ng ¸n tr¶ lêi vµ Dù kiÕn mét sè ph¬ng ¸n tr¶ lêi cña häc
kÕt luËn : ozon lµ mét ho¸ chÊt rÊt sinh.
quan träng, cã ¶nh hëng lín ®Õn sù sèng HS n¾m ®îc môc tiªu vµ ®Þnh híng
trªn Tr¸i §Êt, hi®ro peoxit lµ chÊt cã bµi häc.
nhiÒu øng dông quan träng. T¹i sao
ozon vµ hi®ro peoxit l¹i cã nh÷ng vai
trß, t¸c dông quan träng nh vËy, ®iÒu
®ã cã liªn quan g× ®Õn tÝnh chÊt cña
chóng ? Bµi häc h«m nay sÏ gióp chóng
ta tr¶ lêi ®îc c©u hái nµy.
Ho¹t ®éng 2 : Ozon
GV giíi thiÖu cho häc sinh : gièng nh HS tr¶ lêi c©u hái néi dung 1 vµo phiÕu
kim c¬ng vµ than ch× lµ hai d¹ng thï häc tËp.
h×nh cña nguyªn tè cacbon, oxi (O2) vµ Sau khi GV ch÷a bµi vµ bæ sung kiÕn
ozon (O3) còng lµ hai d¹ng thï h×nh cñathøc, HS rót ra kÕt luËn vÒ cÊu t¹o
nguyªn tè oxi. ph©n tö ozon :
GV : Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái. - CTCT :
Néi dung 1.1 trong phiÕu häc tËp. O
O O
GV ch÷a bµi chó ý cho häc sinh so s¸nh - Liªn kÕt ho¸ häc : nguyªn tö oxi trung
®é bÒn cña çc liªn kÕt ho¸ häc trong t©m t¹o mét liªn kÕt cho - nhËn víi mét
ph©n tö ozon ®Ó ®i ®Õn kÕt luËn : trong hai nguyªn tö oxi vµ t¹o hai liªn kÕt
liªn kÕt ®¬n kÐm bÒn h¬n liªn kÕt ®«i céng ho¸ trÞ víi nguyªn tö oxi cßn l¹i.
nªn ph©n tö ozon (O3) kÐm bÒn h¬n - Liªn kÕt ®¬n (cho - nhËn) kÐm bÒn
ph©n tö oxi (O2). Ozon lµ mét ph©n tö h¬n hai liªn kÕt céng ho¸ trÞ nªn ph©n
kh«ng th¼ng nªn cÊu t¹o cña ozon ®îc tö ozon (O3) kÐm bÒn h¬n ph©n tö oxi
viÕt nh trong SGK. (O2).
Ho¹t ®éng 3 : TÝnh chÊt cña ozon. øng dông cña ozon
GV : Nªu çc tÝnh chÊt vËt lÝ cña HS tham kh¶o SGK, nªu çc tÝnh chÊt
ozon. vËt lÝ cña ozon.
119
GV giíi thiÖu cho HS sù h×nh thµnh

ozon tõ oxi do t¸c dông cña tia cùc tÝm
hoÆc sù phãng ®iÖn trong c¬n d«ng. HS dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc cña ozon
GV : Dùa vµo ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cã thÓ theo (t duy logic) : Ozon vµ oxi
ph©n tö, dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc cña ®Òu lµ ®¬n chÊt cña nguyªn tè oxi.
ozon. Ozon kÐm bÒn h¬n oxi nªn dÔ ph¶n
GV tæ chøc cho HS th¶o luËn dù ®o¸n øng h¬n oxi. Oxi lµ chÊt oxi ho¸ m¹nh.
vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña ozon. VËy ozon ph¶i lµ chÊt oxi ho¸ m¹nh vµ
m¹nh h¬n oxi.
HS cã thÓ tr¶ lêi :
- Ozon t¸c dông víi kim lo¹i, hi®ro…
GV : VËy ozon cã thÓ t¸c dông víi - Çc chÊt t¸c dông víi oxi sÏ t¸c dông víi
nh÷ng ho¸ chÊt nµo ? ozon.
- Ozon t¸c dông víi çc chÊt khö…
GV nhËn xÐt çc ph¬ng ¸n tr¶ lêi cña HS tham kh¶o SGK dÉn ra ph¶n øng cña
häc sinh. ozon víi Ag, dd KI vµ viÕt PTHH cña
GV : Cã thÓ dïng ph¶n øng ho¸ häc nµo ph¶n øng.
®Ó chøng minh tÝnh oxi ho¸ cña ozon HS nhËn xÐt vÒ çc s¶n phÈm t¹o
m¹nh h¬n oxi ? thµnh rót ra : Çc øng cña ozon ®Òu
sinh ra oxi (O2) tøc lµ : O3 + 2e 
O2 + O2– liªn kÕt ®¬n (liªn kÕt cho
- nhËn) kÐm bÒn h¬n hai liªn kÕt céng
ho¸ trÞ nªn khi x¶y ra ph¶n øng liªn kÕt
®¬n bÞ ph¸ vì thµnh oxi nguyªn tö cã
tÝnh oxi ho¸ m¹nh h¬n oxi ph©n tö, dÔ
dµng thu electron h¬n t¹o thµnh O2–.
HS th¶o luËn vÒ çc øng dông cña ozon,
GV : vËn dông kiÕn thøc võa häc ®Ó gi¶i
1. Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ çc thÝch çc øng dông, t¸c h¹i g©y «
øng dông cña ozon. nhiÔm m«i trêng cña ozon.
2. T¹i sao khi nång ®é ozon lín(>10–6%)
ozon l¹i lµ chÊt g©y « nhiÔm m«i tr-
êng ?
120
Ho¹t ®éng 4 : CÊu t¹o ph©n tö hi®ropeoxit
GV : Hi®ro peoxit (níc oxi giµ) cã c«ng HS quan s¸t m« h×nh ph©n tö H2O2,
thøc ph©n tö lµ H2O2. VËy níc oxi giµ cÊu tróc kh«ng gian cña H2O2, th¶o
cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ? luËn nhãm theo néi dung 2 cña phiÕu
häc tËp tõ ®ã rót ra :
GV cho HS quan s¸t m« h×nh ph©n tö - C«ng thøc ph©n tö hi®ro peoxit :
H2O2, giíi thiÖu cho HS cÊu tróc kh«ng H2O2.
gian cña H2O2 lµ ph©n tö kh«ng th¼ng, - C«ng thøc cÊu t¹o :
tæ chøc cho HS th¶o luËn vÒ cÊu t¹o cña H
H2O2, tr¶ lêi c©u hái 2.1 trong phiÕu häc O O
tËp. H
- Liªn kÕt gi÷a nguyªn tö H vµ nguyªn
tö O lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ ph©n cùc,
liªn kÕt gi÷a hai nguyªn tö O lµ liªn kÕt
céng ho¸ trÞ kh«ng ph©n côc, lµ liªn
kÕt ®¬n.
Ho¹t ®éng 5 : Nghiªn cøu tÝnh chÊt cña H2O2
GV cho HS quan s¸t dd H2O2. HS quan s¸t dd H2O2 kÕt hîp tham kh¶o
GV : Nªu tÝnh chÊt vËt lÝ cña hi®ro SGK rót ra tÝnh chÊt vËt lÝ cña H2O2.
peoxit ? HS tiÕn hµnh th¶o luËn nhãm dù ®o¸n
GV : Víi ®Æc ®iÓm cÊu t¹o nh trªn, tÝnh chÊt ho¸ häc cña H2O2. HS cã thÓ
hi®ropeoxit cã tÝnh chÊt ho¸ häc g× ? dù ®o¸n tÝnh chÊt cña H2O2 theo logic
sau : Sè oxi ho¸ cña oxi trong H2O2 lµ –
1 nªn cã 2 kh¶ n¨ng :
- NhËn thªm 1 electron ®Ó xuèng møc
oxi ho¸ –2 thÓ hiÖn tÝnh oxi ho¸.
- Nhêng ®i 1 electron ®Ó lªn sè oxi ho¸
0 thÓ hiÖn tÝnh khö.
VËy hi®ro peoxit võa cã tÝnh oxi ho¸
võa cã tÝnh khö .
HS ®Ò xuÊt çc ph¶n øng chøng minh
GV : Cã thÓ dïng nh÷ng ph¶n øng ho¸ dù ®o¸n cña m×nh :
häc nµo ®Ó chøng minh çc tÝnh chÊt - NÕu H2O2 cã tÝnh khö sÏ t¸c dông víi
cña hi®ro peoxit ? chÊt oxi ho¸ (vÝ dô nh dd KMnO4)
- NÕu H2O2 cã tÝnh oxi ho¸ sÏ t¸c dông
121
®îc víi chÊt khö (vÝ dô nh dd KI).
Çc nhãm HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm,
GV híng dÉn çc nhãm HS tiÕn hµnh quan s¸t, nªu hiÖn tîng, gi¶i thÝch, viÕt
thÝ nghiÖm : H2O2 t¸c dông víi KI (cã PTHH, th¶o luËn vÒ kÕt qu¶ vµ kh¼ng
hå tinh bét, quú tÝm), H2O2 t¸c dông víi ®Þnh tÝnh oxi ho¸, tÝnh khö cña H2O2.
KMnO4 (cã H2SO4). HS nhí l¹i nguyªn t¾c vµ ph¬ng ph¸p
GV : T¹i sao ngêi ta l¹i dïng H2O2 ®Ó ®iÒu chÕ oxi trong PTN, gi¶i thÝch :
®iÒu chÕ oxi (O2) trong PTN ? - Do H2O2 kÐm bÒn, dÔ bÞ nhiÖt ph©n
GV : T¹i sao H2O2 kÐm bÒn ? huû.
GV híng dÉn HS liªn hÖ liªn kÕt ho¸ HS tæng hîp l¹i çc kÕt qu¶ thÝ
häc gi÷a hai nguyªn tö oxi trong HO–OH nghiÖm, bæ sung kiÕn thøc vµ ®i ®Õn
vµ trong O=OO ®Ó ®i ®Õn nhËn kÕt luËn vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña
®Þnh H2O2 kÐm bÒn lµ do liªn kÕt hi®ro peoxit.
®¬n O–O trong H2O2 kÐm bÒn t¬ng tù
nh trong ph©n tö ozon.
Ho¹t ®éng 6 : øng dông cña hi®ropeoxit
GV : Nªu øng dông cña H2O2. Çc øng HS tham kh¶o SGK, liªn hÖ thùc tiÔn
dông ®ã cã vËn dông tÝnh chÊt lÝ ho¸ nªu çc øng dông cña H2O2, vËn dông
g× cña hi®ro peoxit ? tÝnh chÊt lÝ ho¸ cña hi®ro peoxit gi¶i
thÝch çc øng dông ®ã.
HS lµm bµi tËp nhËn biÕt khÝ oxi vµ khÝ ozon ; níc vµ níc oxi giµ.
Bµi 43 lu huúnh
I- Môc tiªu
– BiÕt cÊu t¹o tinh thÓ, tÝnh chÊt lÝ, ho¸ häc, øng dông vµ ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ lu
huúnh .
– HiÓu ®îc nguyªn nh©n lu huúnh võa cã tÝnh oxi ho¸ võa cã tÝnh khö.
II- ChuÈn bÞ
– Ho¸ chÊt : lu huúnh, nh«m, níc cÊt.
– Dông cô : ®Ìn cån, èng nghiÖm, gi¸ s¾t.
– Tranh vÏ hoÆc h×nh ¶nh m« t¶ cÊu tróc tinh thÓ, sù biÕn ®æi tr¹ng th¸i ph©n tö
cña lu huúnh theo nhiÖt ®é, khai th¸c lu huúnh trong lßng ®Êt.
122
PhiÕu häc tËp
Néi dung 1 : Nghiªn cøu tÝnh chÊt vËt lÝ cña lu huúnh.

1. TÝnh chÊt vËt lÝ vµ cÊu t¹o hai d¹ng thï h×nh cña lu huuúnh :
- Tr¹ng th¸i, mµu s¾c.
- TÝnh tan (trong níc, trong dung m«i h÷u c¬).
- Hai d¹ng thï h×nh cña lu huúnh lµ g× ? Cho biÕt sù gièng vµ kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o
vµ tÝnh chÊt gi÷a hai d¹ng thï h×nh.
2. ¶nh hëng cña nhiÖt ®é ®èi víi cÊu t¹o ph©n tö vµ tÝnh chÊt vËt lÝ cña lu huúnh
ThÝ nghiÖm : Cho mét Ýt bét lu huúnh vµo èng nghiÖm råi ®un nãng.
Ghi kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµ ®iÒn ®Çy ®ñ th«ng tin vµ b¶ng sau :
NhiÖt ®é Tr¹ng th¸i Mµu s¾c CÊu t¹o ph©n tö
0
< 113 C
119 0C
> 117 0C
>445 0C
1400 0C
1700 0C
Néi dung 2 : TÝnh chÊt ho¸ häc cña lu huúnh
1. CÊu t¹o nguyªn tö :
§iÒn th«ng tin vµo b¶ng sau :
Oxi Lu huúnh
CÊu h×nh elctrron
(tr¹ng th¸i c¬ b¶n, kÝch thÝch)
§é ©m ®iÖn
Sè oxi ho¸
TÝnh chÊt ho¸ häc
2. Çc ph¶n øng ho¸ häc chøng minh tÝnh chÊt ho¸ häc cña lu huúnh
Tªn TN Çch lµm HiÖn tîng Gi¶i thÝch, PTHH
S + Al §èt nãng S tíi khi xuÊt hiÖn
líp h¬i mµu n©u ®á råi cho
1 m¶nh Al vµo
S + H2 DÉn khÝ H2 qua h¬i S ®á
123
n©u
S + O2
Néi dung 3 : øng dông vµ s¶n xuÊt lu huúnh
1. Nªu çc øng dông cña lu huúnh ?
2. S¶n xuÊt lu huúnh :
- Nguyªn liÖu s¶n xuÊt lu huúnh ?
- Nªu biÖn ph¸p khai th¸c S tù do ?
- Nªu nguyªn t¾c vµ viÕt PTHH dïng ®Ó ®iÒu chÕ lu huúnh tõ hîp chÊt ?
GV: Trong bµi häc tríc chóng ta ®· nghiªn cøu vÒ oxi, hîp chÊt cña oxi, bµi häc
h«m nay ta sÏ nghiªn cøu vÒ nguyªn tè thø hai trong nhãm ®ã lµ nguyªn tè lu huúnh.
VËy lu huúnh cã cÊu t¹o, tÝnh chÊt vËt lÝ, ho¸ häc nh thÕ nµo, cã g× gièng vµ
kh¸c víi oxi.
Ho¹t ®éng 2 : TÝnh chÊt vËt lÝ cña lu huúnh
GV cho HS quan s¸t bét lu huúnh vµ yªu HS quan s¸t bét lu huúnh, HS lµm thÝ
cÇu HS tr¶ lêi c©u hái néi dung 1.1 nghiÖm thö tÝnh tan cña lu huúnh trong
trong phiÕu häc tËp. níc, nªu tr¹ng th¸i, mµu s¾c, tÝnh tan cña
GV : Chóng ta cïng nghiªn cøu vÒ cÊu lu huúnh trong níc vµo phiÕu häc tËp.
t¹o cña lu huúnh võa quan s¸t.
GV cho HS quan s¸t tranh vÏ m« t¶ hai HS quan s¸t tranh vÏ m« t¶ hai d¹ng thï
d¹ng thï h×nh cña lu huúnh, giíi thiÖu h×nh cña lu huúnh, tham kh¶o SGK rót
cho häc sinh hai d¹ng thï h×nh cña lu ra sù kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o tinh thÓ, mét
huúnh. sè tÝnh chÊt vËt lÝ, sù gièng nhau vÒ
tÝnh chÊt ho¸ häc, sù biÕn ®æi qua l¹i
gi÷a hai d¹ng thï h×nh theo nhiÖt ®é.
GV híng dÉn HS lµm thÝ nghiÖm Çc nhãm HS lµm thÝ nghiÖm, quan
nghiªn cøu ¶nh hëng cña nhiÖt ®é ®èi s¸t, nªu hiÖn tîng, ghi kÕt qu¶ vµo
víi cÊu t¹o ph©n tö vµ tÝnh chÊt vËt lÝ phiÕu häc tËp.
cña lu huúnh.
GV tæ chøc th¶o luËn chung vÒ kÕt HS th¶o luËn vµ rót ra kÕt luËn :
qu¶ thÝ nghiÖm vµ ®i ®Õn kÕt luËn - NhiÖt ®é cã ¶nh hëng ®Õn cÊu t¹o vµ
nhiÖt ®é cã ¶nh hëng ®Õn cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt vËt lÝ cña lu huúnh.
tÝnh chÊt vËt lÝ cña lu huúnh ®ång - C«ng thøc ph©n tö cña lu huúnh thùc
124
thêi cho HS ph©n biÖt râ ý nghÜa cña chÊt lµ S8, ®Ó ®¬n gi¶n ta dïng kÝ hiÖu
viÖc viÕt kÝ hiÖu ®¬n chÊt lu huúnh lµ S.
lµ S.
Ho¹t ®éng 3 : TÝnh chÊt ho¸ häc cña lu huúnh
GV : Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 2.1 HS tr¶ lêi c©u hái vµo phiÕu häc tËp,
trong phiÕu häc tËp, tæ chøc cho HS th¶o luËn vµ rót ra kÕt luËn nh SGK.
th¶o luËn vµ rót ra kÕt luËn.
GV :
1. LËp s¬ ®å biÕn ®æi gi÷a çc tr¹ng HS thùc hiÖn lËp s¬ ®å biÕn ®æi sè
th¸i oxi ho¸
0 2 4 6 6
oxi ho¸ : S thµnh S ; S ; S S
2 0 4
S S S
2. Theo s¬ ®å trªn, cho biÕt lu huúnh cã Tõ ®ã rót ra :
0 2
tÝnh chÊt ho¸ häc g×. S  S => S cã tÝnh oxi ho¸
0 4
S  S
0 6
S  S => S cã tÝnh khö
HS ®· biÕt lu huúnh lµ mét phi kim v×

vËy ®Ô dµng ®Ò xuÊt ®îc :
GV : H·y nªu çc ph¶n øng ho¸ häc - Lu huúnh t¸c dông víi kim lo¹i t¹o
chøng minh çc tÝnh chÊt trªn cña lu muèi.
huúnh. - Lu huúnh t¸c dông víi hi®ro t¹o H2S.
- Lu huúnh t¸c dông víi oxi t¹o SO2.
Çc nhãm HS quan s¸t thÝ nghiÖm, gi¶i
thÝch hiÖn tîng vµ viÕt PTHH cña
GV lµm çc thÝ nghiÖm lu huúnh t¸c ph¶n øng vµo phiÕu häc tËp, th¶o luËn
dông víi nh«m, hi®ro (nÕu ®¶m b¶o çc vÒ vai trß cña lu huúnh trong ph¶n øng
®iÒu kiÖn phßng ®éc). vµ rót ra kÕt luËn :
1. Lu huúnh t¸c dông víi nhiÒu kim lo¹i
vµ hi®ro ë nhiÖt ®é cao :
S thÓ hiÖn tÝnh oxi ho¸ khi ph¶n øng
2
víi kim lo¹i vµ hi®ro: S0  S
125
HS vËn dông kiÕn thøc vÒ tÝnh chÊt
GV : ho¸ häc cña oxi, tham kh¶o SGK viÕt
1. ViÕt PTHH, x¸c ®Þnh vai trß çc çc PTHH, ph©n tÝch vai trß cña S dùa
chÊt trong çc ph¶n øng sau: vµo sù thay ®æi sè oxi ho¸.
o
t
S + O2  ?
HS rót ra kÕt luËn :
S + F2  to
? - Lu huúnh t¸c dông víi mét sè phi kim
GV ch÷a bµi cña HS, híng dÉn HS rót ra nh oxi, clo, flo (çc chÊt oxi ho¸ m¹nh
kÕt luËn vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña S. h¬n S), trong çc ph¶n øng ®ã S thÓ
GV chó ý cho HS nhËn xÐt vÒ ®iÒu hiÖn tÝnh khö :
2 4
kiÖn ph¶n øng (nhiÖt ®é cao) liªn hÖ S  S
víi cÊu t¹o ph©n tö cña S nh»m lµm cho 2
S  S6
HS hiÓu râ S ë tr¹ng th¸i h¬i cã kh¶ n¨ng
ph¶n øng rÊt lín.
Víi ®èi tîng HS kh¸, giái GV cã thÓ yªu
cÇu HS x¸c ®Þnh CT e, CTCT cña SO2,
SF6 ®Ó HS hiÓu sù vËn dông gÇn
®óng cña quy t¾c b¸t tö khi gi¶i thÝch
mèi liªn kÕt ho¸ häc trong ph©n tö çc
chÊt.
Ho¹t ®éng 4 : øng dông cña lu huúnh vµ s¶n xuÊt lu huúnh
GV : Nªu çc øng dông quan träng cña lu HS liªn hÖ thùc tÕ, tham kh¶o SGK nªu
huúnh. çc øng dông cña S.
GV giíi thiÖu çc tr¹ng th¸i tån t¹i cña lu
huúnh.
- Lu huúnh tù do ë çc má lu huúnh,
hµm lîng, ph©n bè çc má S trªn thÕ
giíi.
- Lu huúnh trong hîp chÊt : SO2, H2S thu
®îc tõ çc chÊt th¶i c«ng nghiÖp vµ
ph©n huû r¸c th¶i h÷u c¬.
GV :
1. Cã thÓ khai th¸c lu huúnh tõ nh÷ng Trªn c¬ së kiÕn thøc do GV cung cÊp,
126
nguån nguyªn liÖu nµo ? HS nªu çc ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ S.
2. Nªu nguyªn t¾c ®Ó khai th¸c S.
GV treo tranh khai th¸c S trong tù nhiªn. HS quan s¸t tranh, tham kh¶o SGK tr¶
GV : §Ó khai th¸c lu huúnh tù do, ngêi lêi c©u hái.
ta lµm nh thÕ nµo ?
GV :
1. X¸c ®Þnh sè oxi ho¸ cña S trong SO2, HS nhËn xÐt sè oxi ho¸ cña S trong çc
H2S. hîp chÊt SO2, H2S tõ ®ã suy ra :
2. Nªu nguyªn t¾c ®iÒu chÕ S tõ çc Nguyªn t¾c ®iÒu chÕ S b»ng ph¬ng
ho¸ chÊt ®ã. ph¸p ho¸ häc lµ :
+ Oxi ho¸ S2 thµnh S : S2 – 2e  S
+ Khö S4 , S6 thµnh S : S4 + 4e  S
3. ViÕt çc PTHH cña ph¶n øng ®iÒu HS tham kh¶o SGK viÕt çc PTHH cña
chÕ S tõ SO2, H2S. ph¶n øng ®iÒu chÕ S tõ SO2, H2S.
HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi :
GV : Ph¶n øng trªn, ngoµi t¸c dông Ph¬ng ph¸p nµy cho phÐp thu håi S cã
®iÒu chÕ S cßn cã ý nghÜa g× ? trong khÝ th¶i ®éc h¹i nh SO2, H2S.
GV : Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng HS cã thÓ ®a ra nhiÒu ph¬ng ¸n, th¶o
nghiÖp, n«ng nghiÖp ®Æc biÖt c«ng luËn vµ rót ra kÕt luËn.
nghiÖp s¶n xuÊt ho¸ chÊt, cÇn chó ý
®Õn vÊn ®Ò g× ®Ó b¶o vÖ m«i tr-
êng ?
HS lµm bµi tËp trong phiÕu häc tËp.
Bµi 44 hi®ro sunfua

I- Môc tiªu
– BiÕt cÊu t¹o ph©n tö, tÝnh chÊt lÝ, ho¸, tr¹ng th¸i tù nhiªn, ®iÒu chÕ H 2S trong
PTN.
– HiÓu ®îc v× sao H2S l¹i cã tÝnh khö m¹nh.
– VËn dông çc kiÕn thøc ®· häc gi¶i thÝch ®îc nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i tr-
êng, gi¸o dôc hµnh vi, th¸i ®é víi vÊn ®Ò m«i trêng.
127
II- ChuÈn bÞ
– Ho¸ chÊt : FeS, dd Na2S, dd HCl, giÊy quú tÝm, dd Pb(NO3)2.
– Dông cô : b×nh cÇu, èng nghiÖm, cèc thuû tinh, èng dÉn cao su.
– B¶ng tÝnh tan, mét sè t liÖu vÒ t×nh h×nh « nhiÔm m«i trêng do H2S.
– Cã thÓ thiÕt kÕ bµi gi¶ng b»ng phÇn mÒm Powerpoint.
GV : Th¸ng 11 n¨m 1950, ë Mexico, mét nhµ m¸y ë Pozarica ®· th¶i ra mét lîng lín
khÝ hi®ro sunfua, mét hîp chÊt cña lu huúnh víi hi®ro. ChØ trong vßng 30 phót
chÊt khÝ ®ã cïng víi s¬ng mï tr¾ng cña thµnh phè ®· lµm chÕt 22 ngêi vµ khiÕn
320 ngêi bÞ nhiÔm ®éc. VËy hi®ro sunfua cã nh÷ng tÝnh chÊt lÝ, ho¸ häc g×,
hi®rosunfua cã ¶nh hëng g× ®Õn cuéc sèng cña chóng ta ?
Ho¹t ®éng 2 : CÊu t¹o ph©n tö, tÝnh chÊt vËt lÝ
GV : HS lµm viÖc ç nh©n, viÕt cÊu h×nh
1. ViÕt cÊu h×nh electron cña S vµ H ? electron cña S, H, viÕt c«ng thøc
2. Gi¶i thÝch liªn kÕt ho¸ häc trong ph©n electron, c«ng thøc cÊu t¹o, x¸c ®Þnh
tö H2S. lo¹i liªn kÕt ho¸ häc, sè oxi ho¸ cña S
3. X¸c ®Þnh sè oxi ho¸ cña lu huúnh vµ H trong H2S.
trong H2S.
GV:
1. Nªu tÝnh chÊt vËt lÝ cña H2S. HS tham kh¶o SGK rót ra tÝnh chÊt
2. Gi¶i thÝch hiÖn tîng khÝ th¶i chøa vËt lÝ, vËn dông tÝnh ®éc cña H2S
H2S ®· lµm chÕt ngêi. ®Ó gi¶i thÝch hiÖn tîng khÝ th¶i chøa
3. Khi tiÕp xóc víi hi®ro sunfua (H2S) H2S lµm chÕt ngêi. Tõ ®ã HS rót ra :
trong PTN, çc nguån H2S trong tù nhiªn khi tiÕp xóc víi H2S, çc nguån H2S
(r¸c th¶i, khÝ bioga do ph©n huû chÊt trong tù nhiªn (r¸c th¶i, khÝ bioga do
th¶i ®éng vËt) cÇn ph¶i chó ý ®iÒu g× ? ph©n huû chÊt th¶i ®éng vËt) cÇn cã
th¸i ®é nghiªm tóc, thËn träng, cã ®ñ
çc biÖn ph¸p phßng ®éc.
GV : H2S cã tÝnh chÊt ho¸ häc g× ? HS vËn dông kiÕn thøc ®· häc trong
GV th«ng b¸o H2S tan trong níc t¹o thµnh bµi kh¸i qu¸t rót ra dd hoµ tan khÝ H2S
dd axit rÊt yÕu (yÕu h¬n H2CO3) gäi lµ cã tÝnh axit gäi lµ dd axit sunfuhi®ric.
axit sunfuhi®ric.
128
GV : Hoµn thµnh çc PTHH, gäi tªn s¶n HS thùc hiÖn çc PTHH vµ rót ra nhËn
phÈm çc ph¶n øng sau : xÐt :
H2S + NaOH  - Dd axit sunfuhi®ric cã tÝnh axit rÊt
1 mol 1 mol yÕu.
H2S + NaOH  - Axit sunfuahi®ric cã thÓ t¹o thµnh
1 mol 2 mol hai lo¹i muèi : muèi axit, muèi trung
H2S + Pb(NO3)2  hoµ.
GV :
1. Thùc hiÖn qu¸ tr×nh biÕn ®æi sè oxi ho¸ :
2 0 4 6 HS viÕt çc qu¸ tr×nh oxi ho¸ S2 :
S  S, S , S
2 0
S  S + 2e
2 4
S  S + 6e
2 6
2. Hi®ro sunfua cã tÝnh chÊt ho¸ häc S  S + 8e
g× ? H2S cã tÝnh khö.
GV : Sau ®©y chóng ta cïng nghiªn cøu
xem H2S cã nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc nh
ta dù ®o¸n kh«ng.
GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm ®iÒu chÕ Çc nhãm HS quan s¸t, nªu hiÖn tîng,
H2S tõ FeS víi HCl, ®èt H2S trong O2 d gi¶i thÝch vµ viÕt PTHH cña ph¶n
vµ O2 thiÕu hoÆc cho HS quan s¸t phÇn øng, th¶o luËn vµ rót ra nhËn xÐt :
mÒm m« pháng thÝ nghiÖm trªn. - Hi®ro sunfua t¸c dông m¹nh víi oxi,
tuú ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é, lîng oxi ph¶n
øng mµ cã thÓ sinh ra S hoÆc SO2.
- Trong ph¶n øng víi oxi, hi®ro sunfua
thÓ hiÖn tÝnh khö do :
2
S  S0 + 2e
2
S  S4 + 6e
GV :
1. Gi¶i thÝch, viÕt PTHH cña ph¶n øng HS liªn hÖ víi kiÕn thøc võa häc, tham
®· x¶y ra trong çc hiÖn tîng sau : kh¶o SGK gi¶i thÝch hiÖn tîng, x¸c
- Dd axit sunfuhi®ric tiÕp xóc víi kh«ng ®Þnh s¶n phÈm, viÕt PTHH cña ph¶n
khÝ, dÇn trë nªn vÈn ®ôc mµu vµng. øng ®· x¶y ra, ph©n tÝch vai trß cña
129
- DÉn khÝ H2S vµo dd Clo (mµu vµng) H2S trong ph¶n øng, th¶o luËn vµ rót
thÊy dd bÞ mÊt mµu, s¶n phÈm ®îc x¸c ra :
®Þnh cã H2SO4. - H2S bÞ O2 oxi ho¸ dÇn thµnh S, bÞ
Cl2 oxi ho¸ thµnh H2SO4. Trong çc
2. Cho biÕt vai trß cña hi®ro sunfua ph¶n øng ®ã H2S cã tÝnh khö do :
trong ph¶n øng. 2
S  S0 + 2e
2
GV tæ chøc cho HS th¶o luËn chung tõ S  S6 + 8e
®ã kh¼ng ®Þnh vÒ tÝnh khö cña H2S.
HS kÕt luËn vÒ tÝnh khö cña H2S.
GV cung cÊp thªm t liÖu vÒ lîng H2S s¶n
sinh trong tù nhiªn. VD : Ngêi ta íc tÝnh
çc chÊt h÷u c¬ trªn Tr¸i §Êt s¶n sinh HS tham kh¶o SGK rót ra tr¹ng th¸i tù
kho¶ng 33 tÊn H2S hµng n¨m. Trong sè nhiªn cña H2S.
®ã mét lîng lín tõ r¸c do con ngêi th¶i
vµo m«i trêng, H2S lµ ho¸ chÊt g©y «
nhiÔm m«i trêng nÆng nÒ, cã thÓ g©y
®éc trùc tiÕp, phÇn lín chuyÓn thµnh
SO2 g©y ra hiÖn tîng ma axit .
GV : Theo çc em lµm thÕ nµo ®Ó gi¶m Çc nhãm HS ®Ò xuÊt çc ph¬ng ¸n,
lîng H2S th¶i vµo m«i trêng ? th¶o luËn vµ rót ra nhËn xÐt chung :
Trong c«ng nghiÖp, çc khÝ th¶i ®éc
h¹i ph¶i ®îc xö lÝ vµ t¸i chÕ. Çc chÊt
h÷u c¬, r¸c th¶i sinh ho¹t ph¶i ®îc thu
gom vµ cã biÖn ph¸p sö lÝ tr¸nh g©y «
nhiÔm m«i trêng.
GV : KhÝ H2S lµ ho¸ chÊt ®éc h¹i ®èi HS ®· quan s¸t thÝ nghiÖm ®iÒu chÕ
víi con ngêi nªn ngêi ta kh«ng ®iÒu chÕ H2S trong phÇn tÝnh chÊt ho¸ häc
nã trong c«ng nghiÖp mµ chØ ®iÒu chÕ (thÝ nghiÖm ®èt ch¸y H2S) : §un nãng
mét lîng nhá trong PTN nh»m nghiªn cøu muèi sunfua (FeS) víi dd axit m¹nh
tÝnh chÊt lÝ, ho¸ häc cña nã. H·y tr×nh (HCl) vµ viÕt PTHH cña ph¶n øng.
bµy ph¬ng ph¸p ho¸ häc ®iÒu chÕ H2S. Mét sè HS cã thÓ nªu çch ®iÒu chÕ
H2S b»ng çch cho H2 t¸c dông víi S ë
nhiÖt ®é cao.
Ho¹t ®éng 5 : TÝnh chÊt cña muèi sunfua
130
GV híng dÉn HS lµm thÝ nghiÖm HS lµm thÝ nghiÖm, quan s¸t hiÖn t-
dd Na2S t¸c dông víi dd Pb(NO3)2, g¹n îng, gi¶i thÝch, viÕt PTHH cña ph¶n
lÊy kÕt tña, nhá thªm vµi giät dd HCl. øng.
GV : Cho biÕt tÝnh tan cña muèi Na2S, HS rót ra nhËn xÐt : Na2S tan trong n-
PbS, FeS. Mµu s¾c cña çc muèi ®ã. íc, dd thu ®îc kh«ng mµu ; FeS mµu
®en kh«ng tan trong níc nhng tan trong
dd axit HCl, H2SO4 lo·ng ; PbS mµu
®en kh«ng tan trong níc, kh«ng tan
trong dd axit HCl, H2SO4 lo·ng.
HS sö dông b¶ng tÝnh tan, tham kh¶o
GV : Cho biÕt tÝnh chÊt cña muèi SGK nªu tÝnh chÊt, mµu s¾c cña muèi
sunfua. sunfua.
HS cã thÓ nªu nhiÒu thuèc thö ®Ó
nhËn ra hi®ro sunfua.
GV : Muèn nhËn biÕt gèc sunfua cã thÓ
dïng ho¸ chÊt nµo ?
GV giíi thiÖu cho HS thuèc thö th«ng th-
êng lµ dd Pb(NO3)2 do t¹o kÕt tña mµu
®en, kh«ng tan trong axit lo·ng nh HCl,
H2SO4, HNO3.
HS lµm çc bµi tËp 1, 2, 3, 4 SGK trang 176, 177.
Bµi 45 Hîp chÊt cã oxi cña lu huúnh

I- Môc tiªu
– BiÕt ®îc cÊu t¹o ph©n tö, tÝnh chÊt lÝ, ho¸, tr¹ng th¸i tù nhiªn, ®iÒu chÕ lu huúnh
®i oxit, lu huúnh trioxit. HiÓu ®îc v× sao lu huúnh ®ioxit võa lµ chÊt khö, võa lµ
chÊt oxi ho¸.
– BiÕt ®îc cÊu t¹o, tÝnh chÊt lÝ, ho¸ häc cña axit sunfuric lo·ng, ®Æc. HiÓu nguyªn
nh©n sù kh¸c nhau vÒ tÝnh oxi ho¸ cña axit sunfuric lo·ng, axit sunfuric ®Æc.
– VËn dông gi¶i thÝch hiÖn tîng « nhiÔm kh«ng khÝ, ma axit, liªn hÖ gi¸o dôc m«i
trêng.
II- ChuÈn bÞ
TiÕt 1 :
131
– Dông cô vµ ho¸ chÊt çc thÝ nghiÖm ®iÒu chÕ SO 2 tõ Na2SO3 víi H2SO4, SO2 t¸c
dông víi dd KMnO4 .
– T liÖu ma axit, øng dông cña SO2.
TiÕt 2 :
– Ho¸ chÊt : H2SO4 ®Æc, níc cÊt, Fe, Cu, ®êng saccaroz¬, BaCl2, Na2SO4.
T liÖu : S¬ ®å øng dông cña H 2SO4, s¶n xuÊt H2SO4, mét sè bµi b¸o vÒ t×nh h×nh sö
dông axit H2SO4 trong thùc tÕ, h×nh ¶nh vÒ báng axit.
Bµi häc nµy cã nhiÒu kiÕn thøc quan träng liªn quan ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò nãng hæi
nh n¹n « nhiÔm m«i trêng, ma axit, nh÷ng vô ¸n t¹t axit v.v… do ®ã GV nªn giao cho
HS çc bµi tËp t×m kiÕm t liÖu phôc vô cho bµi häc.
GV giíi thiÖu cho HS hiÖn tîng ma axit vµ nh÷ng t¸c h¹i cña nã.
GV : Thñ ph¹m chÝnh g©y ra hiÖn tîng ma axit chÝnh lµ lu huúnh ®ioxit– mét hîp
chÊt chøa oxi cña S.
Ho¹t ®éng 2 : CÊu t¹o ph©n tö, tÝnh chÊt vËt lÝ cña lu huúnh ®ioxit
GV :
1. ViÕt cÊu h×nh electron cña S vµ O. HS lµm viÖc ç nh©n tr¶ lêi c©u hái, ®i
2. Gi¶i thÝch liªn kÕt ho¸ häc trong ®Õn kÕt luËn vÒ cÊu t¹o cña SO2 nh
ph©n tö SO2.. SGK.
3. ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o, x¸c ®Þnh sè
oxi ho¸ cña S trong SO2.
GV : Nªu tÝnh chÊt vËt lÝ cña lu huúnh HS tham kh¶o tÝnh chÊt vËt lÝ cña SO2
®ioxit ? trong SGK vµ tr¶ lêi c©u hái.
Ho¹t ®éng 3 : TÝnh chÊt ho¸ häc cña SO2
GV : Tõ thµnh phÇn nguyªn tè, sè oxi HS ph©n tÝch SO2 lµ oxit cña phi kim
ho¸ cña S h·y dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ suy ra SO2 lµ mét oxit axit, cã çc ph¶n
häc cña SO2. øng :
- T¸c dông víi H2O t¹o axit t¬ng øng.
- T¸c dông víi baz¬ kiÒm t¹o muèi vµ n-
íc.
- T¸c dông víi oxit cña baz¬ kiÒm t¹o muèi.
GV : ViÕt PTHH cña ph¶n øng : HS lµm viÖc ç nh©n, ch÷a bµi, rót ra :
132
SO2 + H2O  - SO 2 t¸c dông víi dd kiÒm tuú theo tØ
1:1 lÖ sè mol mµ t¹o hai lo¹i muèi :
SO2 + NaOH  
1:2 + Muèi axit chøa ion hi®rosunfit HSO3–
SO2 + NaOH 
+ Muèi trung hoµ chøa ion sunfit SO32–
Gäi tªn s¶n phÈm, nhËn xÐt sè oxi ho¸
- Trong çc ph¶n øng thÓ hiÖn tÝnh oxit
cña çc nguyªn tè trong ph¶n øng ho¸ häc
axit cña SO2, sè oxi ho¸ çc nguyªn tè
?
kh«ng thay ®æi.
GV :
1. H·y thùc hiÖn qu¸ tr×nh biÕn ®æi sè
HS thùc hiÖn qu¸ tr×nh biÕn ®æi sè oxi
oxi ho¸ sau :
4 6
S  S  S
0
ho¸ cña S4 tõ ®ã suy ra SO2 cã tÝnh
2. Ngoµi tÝnh chÊt oxit axit, SO2 cßn cã khö vµ tÝnh oxi ho¸.
tÝnh chÊt g× ?
GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm ®iÒu chÕ
SO2 tõ Na2SO3 t¸c dông víi H2SO4 lo·ng,
HS quan s¸t thÝ nghiÖm, nªu hiÖn tîng,
dÉn khÝ thu ®îc vµo dd thuèc tÝm
gi¶i thÝch vµ viÕt PTHH, nhËn xÐt vai
KMnO4.
trß çc chÊt tham gia ph¶n øng, th¶o
luËn chung vµ rót ra :
Khi t¸c dông víi chÊt oxi ho¸ m¹nh nh
KMnO4, lu huúnh ®ioxit lµ chÊt khö
do: S4  S6 +2e
GV : Gi¶i thÝch hiÖn tîng, viÕt PTHH HS vËn dông tÝnh khö cña lu huúnh
vµ x¸c ®Þnh vai trß cña lu huúnh ®ioxit ®ioxit gi¶i thÝch hiÖn tîng, suy luËn
trong ph¶n øng : s¶n phÈm, c©n b»ng ph¬ng tr×nh, sau
Khi dÉn khÝ SO2 vµo dd Brom (mµu da ®ã th¶o luËn chung ®Ó rót ra kÕt luËn.
cam) thÊy dd bÞ mÊt mµu.
GV híng dÉn HS suy luËn s¶n phÈm,
hoµn thµnh PTHH vµ rót ra kÕt luËn.
GV : §Ó khö ®éc khÝ SO2, ngêi ta thu HS vËn dông kiÕn thøc bµi lu huúnh vµ
lÊy khÝ SO2 th¶i ra trong qu¸ tr×nh s¶n H2S nªu : cã thÓ dïng H2S ph¶n øng víi
xuÊt ho¸ chÊt vµ chuyÓn nã thµnh S. SO2 t¹o thµnh S vµ viÕt PTHH cña ph¶n
1. Cã thÓ dïng ho¸ chÊt nµo ®Ó thùc øng tõ ®ã rót ra :
hiÖn ®îc qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ ®ã ? Khi t¸c dông víi H2S, lu huúnh ®ioxit lµ
chÊt oxi ho¸ do :
133
4
S +4e  S
0
2. ViÕt PTHH, x¸c ®Þnh vai trß çc
chÊt tham gia ph¶n øng.
HS suy luËn ®Ó x¸c ®Þnh s¶n phÈm,
GV : Mét sè kim lo¹i còng cã thÓ bÞ oxi hoÆc tham kh¶o SGK hoµn thµnh
ho¸ bëi SO2. Hoµn thµnh PTHH cña PTHH, ch÷a bµi, tõ ®ã rót ra kÕt luËn :
ph¶n øng sau : Khi t¸c dông víi Mg, lu huúnh ®ioxit lµ
Mg + SO2  S + ? chÊt oxi ho¸ do :
4
S +4e  S
0
=>SO2 lµ chÊt oxi ho¸ khi ph¶n øng víi

chÊt khö m¹nh h¬n nã.
Ho¹t ®éng 4 : Lu huúnh ®ioxit – chÊt g©y « nhiÔm m«i trêng
GV cho HS th¶o luËn theo çc c©u hái :
1. T¹i sao nãi lu huúnh ®ioxit lµ mét HS th¶o luËn chung c¶ líp cuèi cïng ®i
trong çc chÊt chñ yÕu g©y « nhiÔm ®Õn nhËn ®Þnh : SO2 lµ mét trong çc
m«i trêng ? chÊt chñ yÕu g©y « nhiÔm m«i trêng,
2. Nguyªn nh©n chÝnh g©y ra hiÖn t- lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh
îng ma axit lµ g× ? T¸c h¹i cña ma axit ?
g©y ra hiÖn tîng ma axit.
3. Çc nguån sinh ra khÝ lu huúnh HS cã thÓ nªu ®îc nhiÒu nguån th¶i
®ioxit. CÇn lµm g× ®Ó h¹n chÕ lîng khÝ SO2 vµo kh«ng khÝ vµ ®Ò xuÊt
SO2 th¶i vµo m«i trêng ? nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó c¶i thiÖn lîng SO2
th¶i vµo m«i trêng.
Ho¹t ®éng 5 : øng dông vµ ®iÒu chÕ lu huúnh ®ioxit
GV : Nªu çc øng dông cña SO2. HS tham kh¶o SGK nªu çc øng dông
cña SO2.
GV : Tr×nh bµy ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
SO2 trong PTN vµ trong c«ng nghiÖp.
ViÕt çc PTHH cña çc ph¶n øng.
GV : T¹i sao ngêi ta l¹i tiÕn hµnh thu HS vËn dông tÝnh chÊt vËt lÝ vµ tÝnh
khÝ SO2 b»ng çch ®Èy kh«ng khÝ chÊt ho¸ häc cña SO2 gi¶i thÝch çch
(H×nh 6.12) vµ ®Æt miÕng b«ng tÈm tiÕn hµnh thÝ nghiÖm trªn.
xót trªn miÖng lä thu khÝ SO2 ?
Ho¹t ®«ng 6 : Lu huúnh trioxit (SO3)
PhÇn cÊu t¹o ph©n tö, tÝnh chÊt vËt lÝ
134
cña SO3, GV tiÕn hµnh nh ho¹t ®éng 2.
GV : T¬ng tù SO2, SO3 còng lµ mét oxit
axit. H·y viÕt PTHH cña ph¶n øng
chøng minh tÝnh chÊt oxit axit cña SO3
(nÕu hÕt thêi gian cã thÓ giao cho HS
lµm ë nhµ).
GV : SO3 Ýt cã øng dông thùc tiÔn, lµ HS tham kh¶o vµ tr×nh bµy ph¬ng ph¸p
s¶n phÈm trung gian trong qu¸ tr×nh s¶n ®iÒu chÕ SO3 nh SGK .
xuÊt H2SO4. H·y nªu ph¬ng ph¸p ®iÒu
chÕ SO3 trong c«ng nghiÖp vµ viÕt
PTHH cña ph¶n øng x¶y ra.
Ho¹t ®éng 7 : Tæng kÕt vµ cñng cè bµi häc (kÕt thóc tiÕt 1)
GV cã thÓ cho HS vËn dông kiÕn thøc HS lµm bµi tËp 1, 2, 3, 4, 5 SGK trang
vµ cñng cè bµi b»ng 2 bµi tËp sau : 186.
Bµi 1 : Çc chÊt khÝ nµo sau ®©y cã thÓ tån t¹i trong cïng mét hçn hîp ë ®iÒu
kiÖn thêng ? V× sao ?
A. SO2 , H2S. B. SO2 , HCl.
C. SO2 , O2. D. SO2 , H2O(h¬i), Cl2 .
Bµi 2 : ViÕt PTHH çc ph¶n øng theo s¬ ®å sau :
1 2
0 4 6
S S S
3 5 4
2
S
TiÕt 2 :
GV : Trong sè çc ho¸ chÊt c¬ b¶n,
H2SO4 lµ ho¸ chÊt hµng ®Çu trong
nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt. Axit H2SO4 cã
nh÷ng øng dông g× vµ nã cã h¹i g×
kh«ng ? HS n¾m ®îc môc tiªu vµ ®Þnh híng bµi
GV giíi thiÖu çc t liÖu vÒ øng dông vµ häc.
c¶ t¸c h¹i cña H2SO4 (nhÊn m¹nh hiÖn t-
îng g©y báng nÆng cña H2SO4).
Ho¹t ®éng 9 : CÊu t¹o ph©n tö vµ tÝnh chÊt vËt lÝ
135
GV cho HS quan s¸t m« h×nh ®Æc HS quan s¸t m« h×nh cña ph©n tö
hoÆc rçng vÒ ph©n tö axit sunfuric. H2SO4.
GV :
1. ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o cña axit sufuric.
2. X¸c ®Þnh lo¹i liªn kÕt ho¸ häc, sè oxi HS vËn dông kiÕn thøc vÒ liªn kÕt ho¸
ho¸ cña S trong ph©n tö H2SO4. häc, tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
GV : Cho biÕt :
- Tr¹ng th¸i cña H2SO4 nguyªn chÊt.
- Mµu s¾c. HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
- Çc tÝnh chÊt ®Æc biÖt kh¸c.
GV cho HS quan s¸t mét lä dd H2SO4
®Æc, tiÕn hµnh pha lo·ng víi níc, cho HS quan s¸t çch tiÕn hµnh pha lo·ng
HS sê vµo thµnh èng nghiÖm ®Ó kiÓm axit cña GV, nªu hiÖn tîng, tham kh¶o
tra sù thay ®æi cña nhiÖt ®é tríc vµ sau SGK gi¶i thÝch, rót ra kÕt luËn.
khi pha lo·ng.
GV : Nªu nguyªn t¾c pha lo·ng axit
sunfuric ®Æc.
Ho¹t ®éng 10 : TÝnh chÊt ho¸ häc cña axit sunfuric
GV : dd H2SO4 lo·ng t¸c dông víi çc
chÊt trong d·y nµo sau ®©y ?
A. MgO ; Al(OH)3 ; NaOH ; NaNO3 ;
K2CO3.
B. CuO ; Fe(OH)2 ; FeS ; Fe ; Zn ; KHSO3.
C. BaCO3 ; Ba(OH)2 ; Cu ; FeO.
D. S ; Na2O ; KOH ; Na2SO3.
ViÕt PTHH çc ph¶n øng. HS tr¶ lêi c©u hái tõ ®ã rót ra tÝnh
GV : H2SO4 ®Æc cã tÝnh chÊt g× kh¸c chÊt ho¸ häc cña H2SO4 lo·ng nh SGK.
víi H2SO4 lo·ng ? Ta cïng nghiªn cøu TN
sau. HS quan s¸t thÝ nghiÖm, nªu hiÖn tîng,
GV biÓu diÔn TN cho Cu vµo dd gi¶i thÝch, rót ra :
H2SO4 lo·ng, ®Æc ®un nãng.
GV: - H2SO4 ®Æc cßn cã nh÷ng tÝnh chÊt
1. Nªu hiÖn tîng. ho¸ häc kh¸c víi H2SO4 lo·ng .
- H2SO4 ®Æc, nãng t¸c dông m¹nh víi
2. Gi¶i thÝch hiÖn tîng. Cu lµ kim lo¹i ®øng sau H t¹o thµnh dd
cã mµu xanh (chøa CuSO4) ; khÝ lµm
136
mÊt mµu dd KMnO4 (lµ khÝ SO2).
PTHH :
3. ViÕt PTHH cña ph¶n øng. 0 to 2 4
Cu +2H2SO4  Cu SO4+ S
O2+2H2O
-Vai trß çc chÊt :
4. X¸c ®Þnh vai trß çc chÊt tham gia
+ ChÊt oxi ho¸ : H2SO4 ®Æc
ph¶n øng.
+ ChÊt khö : Cu
GV tæ chøc th¶o luËn chung, híng dÉn
=> H2SO4 ®Æc, nãng cã tÝnh oxi ho¸
HS rót ra nhËn xÐt vÒ sù kh¸c nhau
m¹nh.
gi÷a axit sunfuric lo·ng vµ ®Æc, x¸c
®Þnh s¶n phÈm, viÕt PTHH vµ kÕt
luËn vÒ tÝnh chÊt cña axit sunfuric
HS tham kh¶o SGK hoµn thµnh çc
®Æc.
PTHH, rót ra kÕt luËn nh SGK.
GV : Hoµn thµnh PTHH sau :
Fe + H2SO4 ®Æc  to
 Fe2(SO4)3
+SO2 + ?
Fe + H2SO4 ®Æc, nguéi  to
 ?
S + H2SO4 ®Æc  H2O + ?
HS quan s¸t thÝ nghiÖm, nªu hiÖn tîng,
H2SO4 + HI  SO2 + I2 + ?
tham kh¶o SGK gi¶i thÝch, th¶o luËn
GV ch÷a bµi cña HS, híng dÉn HS ®i
vµ rót ra :
®Õn kÕt luËn nh SGK.
GV : Ngoµi tÝnh oxi ho¸ m¹nh, H2SO4
®Æc cßn cã tÝnh chÊt ho¸ häc g× ®Æc
- H2SO4 ®Æc biÕn ®êng thµnh than
biÖt ? Chóng ta cïng nghiªn cøu thÝ
(C)
nghiÖm sau : H2SO4®Æc
GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm cho H2SO4 C12 H22O11   12 C +11H2O
 H2SO4 ®Æc chiÕm níc trong ®êng
®Æc vµo ®êng saccaroz¬.
GV : Nªu hiÖn tîng. Gi¶i thÝch. saccaroz¬.
GV tæ chøc th¶o luËn chung, híng dÉn
HS rót ra nhËn xÐt. HS th¶o luËn, tõ ®ã rót ra :
GV : Gi¶i thÝch çc hiÖn tîng sau : - H2SO4 ®Æc cã tÝnh h¸o níc.
- Cho muèi CuSO4 . 5H2O (mµu xanh) - H2SO4 ®Æc g©y báng nÆng, khi sö
vµo H2SO4 ®Æc thÊy biÕn thµnh mµu dông H2SO4 ®Æc ph¶i hÕt søc thËn
tr¾ng. träng.
- H2SO4 ®Æc r¬i vµo giÊy thÊy giÊy
bÞ ®en vµ thñng.
137
- H2SO4 ®Æc r¬i vµo da g©y báng HS kÕt luËn : H2SO4 ®Æc ngoµi tÝnh
nÆng ? axit m¹nh cßn cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh vµ
GV : KÕt luËn g× vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc tÝnh h¸o níc.
cña H2SO4 ®Æc ?
Ho¹t ®éng 11 : øng dông vµ s¶n xuÊt axit sunfuric

GV:
1. Nªu øng dông cña axit sunfuric. HS tham kh¶o SGK nªu çc øng dông
2. H2SO4 cã vai trß nh thÕ nµo trong cña H2SO4 vµ tr¶ lêi c©u hái.
c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ho¸ chÊt ?
GV : Trong c«ng nghiÖp H2SO4 ®îc s¶n
xuÊt theo s¬ ®å ph¶n øng ho¸ häc sau :
FeS2
SO2 SO3 H2SO4
S
1. §Ó s¶n xuÊt H2SO4 cÇn ph¶i qua HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái vµ
nh÷ng c«ng ®o¹n nµo ? viÕt PTHH cña çc ph¶n øng ®iÒu chÕ
2. ViÕt çc PTHH cña çc ph¶n øng x¶y H2SO4.
ra ë nh÷ng c«ng ®o¹n ®ã ?
GV : Gi¶i thÝch :
- T¹i sao ngêi ta kh«ng dïng níc ®Ó hÊp
thô trùc tiÕp H2SO4 ? HS tham kh¶o SGK tr¶ lêi c©u hái.
- T¹i sao ngêi ta ph¶i cho SO3 ®i tõ díi
lªn, H2SO4 ®Æc tíi tõ trªn xuèng ?
- Olªum lµ g×? Hoµ olªum vµo níc sÏ thu
®îc g× ?
Ho¹t ®éng 12 : Muèi sunfat vµ nhËn biÕt ion sunfat
GV :
1. Axit sunfuric t¹o thµnh mÊy lo¹i muèi
sunfat ? Cho VD, gäi tªn.
2. Nh÷ng muèi sunfat nµo kh«ng tan ? HS tr¶ lêi c©u hái.
138
3. Mµu s¾c cña çc muèi sunfat kh«ng
tan ?
GV : Cã thÓ dïng thuèc thö nµo ®Ó Thuèc thö nhËn ra ion SO42- trong dd
nhËn ra ion sunfat ? H·y tiÕn hµnh axit sunfuric, muèi sunfat lµ dd chøa hîp
nhËn biÕt ion sunfat trong dd H2SO4 vµ chÊt cña bari.
dd Na2SO4 b»ng thuèc thö ®ã.
Ho¹t ®éng 13 : Tæng kÕt vµ cñng cè bµi
GV : H·y hoµn thµnh PTHH cña çc
ph¶n øng sau :
H2SO4 + FeO  SO2 + ? + ?
H2SO4 + Fe(OH)2  SO2 + ?+ ?
H2SO4 + Mg  S + ? + ?
H2SO4 + S  ? + ? + ?
H2SO4®Æc
C6H12O6   ? +?
Trong çc ph¶n øng ho¸ häc ®ã, H2SO4 HS lµm bµi tËp theo yªu cÇu cña GV.
thÓ hiÖn tÝnh chÊt g× ?
Bµi 46 luyÖn tËp ch¬ng 6

I- Môc tiªu
1. KiÕn thøc
Cñng cè çc kiÕn thøc vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc çc ®¬n chÊt (tÝnh oxi ho¸ cña O 2, O3,
S) ; tÝnh chÊt ho¸ häc cña çc hîp chÊt : H2O2, H2S , SO2, SO3, H2SO4.
2. KÜ n¨ng
RÌn çc kÜ n¨ng : viÕt PTHH chøng minh tÝnh chÊt cña çc ®¬n chÊt, hîp chÊt cña
oxi, lu huúnh.
II- ChuÈn bÞ
GV chuÈn bÞ hÖ thèng c©u hái, bµi tËp, giao cho HS chuÈn bÞ tríc mét sè c©u hái.
Çc c©u hái yªu cÇu HS chuÈn bÞ :
C©u 1 : So s¸nh cÊu t¹o nguyªn tö, ®é ©m ®iÖn, sè oxi ho¸ cña oxi vµ lu huúnh.
C©u 2 : So s¸nh tÝnh chÊt ho¸ häc cña çc ®¬n chÊt. ViÕt çc PTHH minh ho¹.
139
a. Oxi vµ lu huúnh.
b. Oxi vµ ozon
C©u 3 : a) Tr×nh bµy cÊu t¹o, tÝnh chÊt ho¸ häc cña hi®ro peoxit.
b) Tõ çc chÊt H2O2, O2, H2O, h·y lËp s¬ ®å thÓ hiÖn tÝnh chÊt ho¸ häc cña H 2O2.
ViÕt çc PTHH thùc hiÖn d·y biÕn ho¸ ®ã.
C©u 4 : a) Çc hîp chÊt quan träng cña S lµ nh÷ng ho¸ chÊt nµo (c«ng thøc, tªn gäi) ?
LËp b¶ng tãm t¾t cÊu t¹o ph©n tö, sè oxi ho¸ cña S, tÝnh chÊt ho¸ häc cña chóng
(tham kh¶o b¶ng tãm t¾t trong SGK).
b) Cã çc chÊt sau : SO2, SO3 ,H2S , H2SO4, S, Na2S, Na2SO3, Na2SO4. H·y lËp s¬ ®å
chuyÓn ho¸ gi÷a çc ho¸ chÊt trªn vµ viÕt PTHH çc ph¶n øng thùc hiÖn d·y biÕn ho¸
®ã.
GV cã thÓ sö dông ph¬ng ph¸p grap ®Ó d¹y bµi luyÖn tËp, t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn
thuËn lîi ®Ó HS chñ ®éng, tÝch cùc ho¹t ®éng h¬n trong giê häc.
GV : Chóng ta ®· nghiªn cøu vÒ çc nguyªn tè nhãm oxi vµ çc hîp chÊt cña
chóng. Bµi häc h«m nay sÏ gióp ta cñng cè l¹i nh÷ng kiÕn thøc ®· häc, xem xÐt
chóng mét çch cã hÖ thèng vµ vËn dông kiÕn thøc ®ã ®Ó gi¶i mét sè bµi tËp.
GV : Tríc hÕt ta xÐt çc nguyªn tè quan träng nhÊt trong nhãm IVA lµ oxi vµ lu
huúnh. H·y so s¸nh cÊu t¹o líp electron ngoµi cïng, ®é ©m ®iÖn vµ sè oxi ho¸
cña O, S.
GV nªn híng dÉn HS kÎ b¶ng ®Ó so s¸nh.
GV : CÊu t¹o quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh
chÊt ho¸ häc cña çc chÊt. Em h·y :
1. So s¸nh tÝnh chÊt ho¸ häc cña HS tr×nh bµy néi dung c©u hái 1 theo
nguyªn tè oxi vµ nguyªn tè S (®¬n b¶ng mÉu do GV híng dÉn, th¶o luËn,
chÊt oxi vµ ®¬n chÊt S) ? bæ sung kiÕn thøc cho nhau, cuèi cïng
rót ra :
140
O xi L u huúnh
CH e … 2 s 22 p 4 … 3 s23 p 4
§ é ©m
3 ,4 4 ( < F ) 2 ,5 8 ( < F , O , C l)
® i Ön
- § Òu c ã 6 e l í p n g o µ i c ï n g , 2 e
G iè n g ® é c t h ©n .
nhau - C ã ® é ©m ® i Ön t ¬ n g ® è i l í n
 O -2 , S -2 .
S c ã p h ©n l í p d 
c ã c ¸ c tr¹ n g th ¸ i
K h¸c O k h « n g c ã k Ýc h t h Ýc h :
4
nhau p h ©n l í p d 3 s 23 p 33 d 1 S
6
3 s 1 3 p 33 d 2 S
2. ViÕt çc PTHH chøng minh tÝnh HS tr×nh bµy c©u hái 2 theo b¶ng mÉu
chÊt ho¸ häc cña oxi, ozon vµ lu do
huúnh. GV híng dÉn, th¶o luËn, bæ sung kiÕn
GV : Oxi vµ lu huúnh t¹o thµnh thøc vµ rót ra :
nhiÒu hîp chÊt quan träng. Sau ®©y
§ ¬ n c h Êt o x i
chóng ta sÏ hÖ thèng l¹i çc hîp chÊt (O 2, O 3)
§ ¬ n c h Êt S
cña oxi vµ lu huúnh ®îc häc trong ch- - T Ýn h o x i h o ¸ m ¹ n h
¬ng. 2 2
O  O, S  S
T h Ó h i Ön : T ¸ c d ô n g m ¹ n h v í i k i m
lo ¹ i, H 2 , h î p c h Ê t.
T h ø tù tÝn h o x i h o ¸ : O 3 > O 2 > S
G iè n g
+ O 3 t¸ c d ô n g v í i A g , d d K I
nhau
+ O 2 t¸ c d ô n g v í i c ¸ c c h Êt d Ô d µ n g
h ¬ n S , o x i h o ¸ c ¶ S v µ h î p c h Êt c ñ a S
n h H 2S , m u è i s u n fu a .
- C ã t Ýn h k h ö :
0 4 6
S S, S
K h¸c K h«ng cã
- T h Ó h i Ön : T ¸ c
nhau tÝn h k h ö
d ô n g v í i O 2, F 2,
H 2 S O 4 ® Æc ,
HS viÕt çc PTHH chøng minh tÝnh
141
chÊt ho¸ häc cña oxi, ozon vµ lu huúnh.
GV :
1. Hi®ro peoxit, cã cÊu t¹o ph©n tö, HS tr×nh bµy c©u hái 3, th¶o luËn
tÝnh chÊt ho¸ häc nh thÕ nµo ? chung rót ra cÊu t¹o, tÝnh chÊt, çc
PTHH chøng minh tÝnh chÊt ho¸ häc
cña hi®ropeoxit.
HS tham kh¶o b¶ng tãm t¾t trong SGK
tr¶ lêi c©u hái.
2. Tõ çc chÊt H2O2, O2, H2O, h·y lËp HS tr×nh bµy s¬ ®å, th¶o luËn, bæ sung
s¬ ®å thÓ hiÖn tÝnh chÊt ho¸ häc cho hoµn chØnh, lªn b¶ng viÕt PTHH
cña H2O2. theo s¬ ®å võa lËp, chØ râ çc PTHH
3. ViÕt çc PTHH thùc hiÖn d·y thÓ hiÖn tÝnh khö, tÝnh oxi ho¸ cña
chuyÓn ho¸ ®ã. çc chÊt.
GV :
1. Çc hîp chÊt quan träng cña S lµ
nh÷ng ho¸ chÊt nµo (c«ng thøc, tªn
gäi) ?
2. Nªu cÊu t¹o, sè oxi ho¸, tÝnh chÊt
ho¸ häc cña chóng.
GV : Cã çc chÊt : SO2, SO3, H2S,
H2SO4, S, Na2S, Na2SO3, Na2SO4.
1. H·y lËp çc s¬ ®å biÕn ho¸ gi÷a
çc ho¸ chÊt trªn.
2. ViÕt PTHH çc ph¶n øng thùc
hiÖn d·y biÕn ho¸ ®ã.
3. PTHH nµo thÓ hiÖn :
a) TÝnh khö cña H2S, S, SO2.
b) TÝnh oxi ho¸ cña S, SO2, H2SO4.
HS thùc hiÖn bµi tËp trang 190, 191 SGK.

tÝnh chÊt cña oxi, lu huúnh
I- Môc tiªu
– BiÕt ®îc môc ®Ých, çch tiÕn hµnh çc thÝ nghiÖm.
– Sö dông dông cô, ho¸ chÊt thùc hiÖn an toµn, thµnh c«ng cña thÝ nghiÖm.
142
– Quan s¸t çc hiÖn tîng x¶y ra, vËn dông kiÕn thøc gi¶i thÝch, viÕt PTHH.
– BiÕt mét sè thao t¸c trong thùc hµnh thÝ nghiÖm ho¸ häc nh lÊy ho¸ chÊt, trén çc
ho¸ chÊt, ®ong ho¸ chÊt, sö dông mét sè dông cô th«ng thêng.
– BiÕt sö dông dông cô, ho¸ chÊt thùc hiÖn an toµn, thµnh c«ng thÝ nghiÖm vÒ sù
biÕn ®æi tÝnh chÊt çc nguyªn tè trong nhãm, trong chu k×.
– Quan s¸t çc hiÖn tîng thÝ nghiÖm, vËn dông kiÕn thøc gi¶i thÝch, viÕt PTHH cña
ph¶n øng.
II- ChuÈn bÞ
Dông cô, ho¸ chÊt ®ñ cho HS thùc hiÖn thÝ nghiÖm thùc hµnh theo nhãm.
3. Häc sinh
– ¤n tËp nh÷ng kiÕn thøc liªn quan ®Õn çc thÝ nghiÖm trong bµi thùc hµnh.
– Nghiªn cøu tríc ®Ó biÕt ho¸ chÊt, dông cô, çch tiÕn hµnh tõng thÝ nghiÖm.
4. Gi¸o viªn : ChuÈn bÞ mét sè phiÕu häc tËp.
PhiÕu sè 1
Dù ®o¸n hiÖn tîng g× sÏ x¶y ra khi ®èt ch¸y lu huúnh ®ùng trong muçng s¾t ngoµi
kh«ng khÝ råi ®a nhanh vµo b×nh ®ùng khÝ oxi. Gi¶i thÝch, viÕt PTHH, x¸c ®Þnh
vai trß çc chÊt trong ph¶n øng.
PhiÕu sè 2
ViÕt PTHH, x¸c ®Þnh vai trß çc chÊt trong çc ph¶n øng :
+ S¾t t¸c dông víi oxi.
+ S¾t t¸c dông víi lu huúnh.
Cho biÕt b¶n chÊt cña çc ph¶n øng nµy lµ g× ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn çc ph¶n
øng ®ã.
III- mét sè lu ý
1. Çc ph¶n øng thùc hiÖn trong bµi nµy ®Òu cÇn ®un nãng ë nhiÖt ®é cao hoÆc
nhiÖt ph¶n øng táa ra rÊt lín. Khi thùc hiÖn çc thÝ nghiÖm yªu cÇu HS ph¶i cÈn
thËn, lµm thÝ nghiÖm víi lîng ho¸ chÊt nhá, lµm ®óng theo sù híng dÉn cña GV.
2. KhÝ SO2 rÊt ®éc, mïi h¾c, g©y khã thë. H¬i lu huúnh còng rÊt ®éc. Khi lµm thÝ
nghiÖm ph¶i rÊt cÈn thËn.
143
3. NÕu cã ®iÒu kiÖn nªn chuÈn bÞ çc phiÕu häc tËp lªn b¶n trong vµ photo ph¸t
®Õn tay HS th× tæ chøc ho¹t ®éng ®Çu tiÕt thùc hµnh sÏ hiÖu qu¶ h¬n.
IV- ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc
1. GV : Nªu môc tiªu, nh÷ng yªu cÇu HS ph¶i thùc hiÖn trong tiÕt thùc hµnh.
Nh¾c nhë HS ph¶i thËn träng ®èi víi nh÷ng thÝ nghiÖm dÔ g©y nguy hiÓm, thÝ
nghiÖm tiÕp xóc víi chÊt ®éc (nh ph¶n øng ®èt s¾t trong oxi, ®èt lu huúnh trong
oxi, v.v...).
2. Sö dông phiÕu häc tËp kiÓm tra, viÖc chuÈn bÞ bµi cña HS vµ híng dÉn HS thùc
hiÖn nhiÖm vô tiÕt thùc hµnh.
3. GV thùc hiÖn mÉu mét sè thao t¸c.
Ho¹t ®éng 2 : TÝnh oxi ho¸ cña çc ®¬n chÊt oxi vµ lu huúnh
a) S¾t t¸c dông víi oxi
Lu ý : §Ó ph¶n øng nµy thµnh c«ng :
– Cã thÓ lÊy d©y thÐp lµ mét ®o¹n d©y phanh xe ®¹p, ph¶i dïng v¶i hoÆc giÊy gi¸p
lau vµ ®¸nh s¹ch gØ, dÇu mì.
– MÈu than (hoÆc que diªm) ®îc ®èt ch¸y tríc khi cho vµo b×nh ®ùng O2, than (que
diªm) ch¸y m¹nh t¹o ra nhiÖt lîng lín kh¬i mµo cho ph¶n øng gi÷a O2 vµ Fe.
– CÇn cho mét Ýt çt s¹ch hoÆc níc díi ®¸y b×nh ®ùng oxi, ®Ò phßng vì b×nh.
b) S¾t t¸c dông víi lu huúnh
Lu ý : Bét s¾t ph¶i lµ bét s¾t cßn míi, cha bÞ oxi ho¸ ph¶n øng míi thµnh c«ng.
Ho¹t ®éng 3 : TÝnh khö cña lu huúnh
Ho¹t ®éng 4 : Sù biÕn ®æi tr¹ng th¸i cña lu huúnh theo nhiÖt ®é
GV : Híng dÉn HS lµm thÝ nghiÖm, chó ý quan s¸t sù biÓn ®æi tr¹ng th¸i, mµu s¾c
cña lu huúnh.
Lu ý : CÇn híng miÖng èng nghiÖm vÒ phÝa kh«ng cã ngêi ®Ó tr¸nh hÝt ph¶i h¬i lu
huúnh ®éc.
144
GV : NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ tiÕt thùc hµnh. Yªu cÇu HS lµm têng tr×nh.

tÝnh chÊt çc hîp chÊt cña lu huúnh
I- Môc tiªu
– Sö dông dông cô, ho¸ chÊt ®Ó thùc hiÖn an toµn, thµnh c«ng çc thÝ nghiÖm.
– RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t hiÖn tîng, vËn dông kiÕn thøc ®Ó gi¶i thÝch vµ viÕt
PTHH.
II- ChuÈn bÞ
1. Dông cô : Nh SGV.
2. Ho¸ chÊt : Nh SGV.
3. Häc sinh
– ¤n tËp nh÷ng kiÕn thøc liªn quan ®Õn çc thÝ nghiÖm trong bµi thùc hµnh.
– Nghiªn cøu tríc ®Ó biÕt dông cô, ho¸ chÊt, çch thùc hiÖn tõng thÝ nghiÖm.
4. Gi¸o viªn : chuÈn bÞ mét sè phiÕu häc tËp
PhiÕu sè 1 : Cã çc ho¸ chÊt : FeS, HCl. H·y chän dông cô vµ çch ®¬n gi¶n nhÊt
®Ó ®iÒu chÕ vµ thö tÝnh khö cña khÝ hi®rosunfua.
PhiÕu sè 2 : Cã çc ho¸ chÊt H2SO4 ®Æc, Na2SO3. H·y lùa chän vµ l¾p r¸p dông cô
®Ó ®iÒu chÕ SO2 trong PTN.
PhiÕu sè 3 : B»ng nh÷ng thÝ nghiÖm nh nµo ®Ó chøng minh SO2 lµ chÊt võa cã
tÝnh khö, võa cã tÝnh oxi ho¸ ?
III- méT sè lu ý
1. KhÝ H2S vµ SO2 lµ nh÷ng khÝ ®éc. GV ph¶i lu ý HS lµm thÝ nghiÖm rÊt cÈn
thËn víi lîng ho¸ chÊt nhá, dông cô ph¶i kÝn kh«ng ®Ó çc khÝ tho¸t ra líp häc.
2. H2SO4 ®Æc dÔ g©y báng, lµm thñng quÇn ¸o... ph¶i dïng g¨ng tay khi lµm thÝ
nghiÖm víi H2SO4 ®Æc. CÈn thËn kh«ng ®Ó H2SO4 ®Æc gi©y vµo ngêi, quÇn ¸o.
145
1. GV : Nªu môc tiªu cña tiÕt thùc hµnh. Nh÷ng yªu cÇu HS ph¶i thùc hiÖn trong tiÕt häc.
2. Sö dông phiÕu häc tËp ®Ó kiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi ë nhµ cña HS vµ híng dÉn
chuÈn bÞ cho tiÕt thùc hµnh.
Cã ®iÒu kiÖn nªn sö dông b¶n trong, m¸y chiÕu ®Ó tæ chøc ho¹t ®éng nµy.
Ho¹t ®éng 2 : §iÒu chÕ vµ chøng minh tÝnh khö cña hi®ro sunfua
a) ChuÈn bÞ vµ tiÕn hµnh thÝ nghiÖm
GV : Híng dÉn HS thùc hiÖn nh SGK.
Ho¹t ®éng 3 : §iÒu chÕ vµ chøng minh tÝnh chÊt ho¸ häc cña SO2
a) §iÒu chÕ SO2 tõ Na2SO3 vµ dd H2SO4 vµ thö tÝnh khö cña SO2
b) Thö tÝnh oxi ho¸ cña SO2
Ho¹t ®éng 4 : TÝnh oxi ho¸ vµ tÝnh h¸o níc cña H2SO4 ®Æc
a) TÝnh oxi ho¸ cña H2SO4 ®Æc
§Ó tr¸nh ®éc h¹i, GV híng dÉn HS thùc hiÖn thÝ nghiÖm nh sau :
Cho vµi m¶nh ®ång vµo èng nghiÖm 1, nhá 4 - 5 giät H 2SO4 ®Æc vµo èng nghiÖm,
®Ëy nót cao su kÌm èng dÉn thñy tinh h×nh ch÷ L. Nhóng s©u ®Çu èng dÉn vµo èng
nghiÖm 2 chøa kho¶ng 2 ml níc cã mÈu giÊy quú tÝm. KÑp èng nghiÖm 1 b»ng kÑp
gç, c¾m kÑp gç trªn gi¸ thÝ nghiÖm thùc hµnh. Dïng ®Ìn cån ®un nãng èng nghiÖm
1 (h×nh 8 trang 229 SGV).
Híng dÉn HS quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra, gi¶i thÝch.
b) TÝnh h¸o níc cña H2SO4 ®Æc
HS : thùc hiÖn thÝ nghiÖm nh híng dÉn trong SGK.
HoÆc GV híng dÉn HS thùc hiÖn thÝ nghiÖm nh sau :
HS viÕt ch÷, vÏ h×nh trªn giÊy tr¾ng b»ng dd H 2SO4 lo·ng, ®Ó kh«. Sau ®ã h¬ tê
giÊy ë gÇn ngän löa ®Ìn cån. HS quan s¸t, gi¶i thÝch hiÖn tîng, viÕt PTHH.
Ho¹t ®éng 5 : C«ng viÖc sau tiÕt thùc hµnh
146
147
Ch¬ng 7
tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc
A. Më ®Çu
– N¾m ®îc çc kh¸i niÖm vÒ tèc ®é ph¶n øng, sù kh¸c nhau vÒ tèc ®é gi÷a çc ph¶n
øng, çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng vµ tõ ®ã biÕt çc ph¬ng ph¸p lµm
thay ®æi tèc ®é ph¶n øng cho phï hîp víi môc ®Ých.
– N¾m ®îc kh¸i niÖm vÒ chÊt xóc t¸c.
– HiÓu c©n b»ng ho¸ häc vµ ®¹i lîng ®Æc trng cho c©n b»ng ho¸ häc.
– HiÓu sù chuyÓn dÞch c©n b»ng, çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn c©n b»ng ho¸ häc lµm
chuyÓn dÞch c©n b»ng.
HS cã kÜ n¨ng :
TiÕp tôc h×nh thµnh vµ cñng cè mét sè kÜ n¨ng :
– H×nh thµnh kh¸i niÖm tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc.
– RÌn kÜ n¨ng vËn dông nguyªn lÝ chuyÓn dÞch c©n b»ng cña L¬ Sa–t¬–li–ª vµo
çc c©n b»ng ho¸ häc.
– Gi¶i çc bµi to¸n vÒ tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc : tÝnh h»ng sè c©n
b»ng, tÝnh nång ®é çc chÊt t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng…
– RÌn mét sè kÜ n¨ng tiÕn hµnh thÝ nghiÖm nghiªn cøu tèc ®é ph¶n øng vµ c©n
b»ng ho¸ häc. ViÕt têng tr×nh thÝ nghiÖm.

– Gióp cho HS thÊy ®îc sù kh¸c nhau vÒ tèc ®é ph¶n øng gi÷a çc ph¶n øng kh¸c
nhau.
– Lµm cho HS thÊy râ kh«ng ph¶i ph¶n øng ho¸ häc nµo còng x¶y ra hoµn toµn, çc
yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng tõ ®ã cã thÓ t×m ®iÒu kiÖn tèi u cho çc qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.
148
– T¹o ®îc cho HS thãi quen häc tËp díi h×nh thøc nghiªn cøu, tù t×m hiÓu vµ rót ra
kiÕn thøc.
– Cã thÓ d¹y häc theo ph¬ng ph¸p nªu vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, hoÆc ®µm
tho¹i gîi më ®Ó híng dÉn HS t×m hiÓu bµi, th«ng qua çc thÝ nghiÖm ®Ó HS tù rót
ra kÕt luËn khoa häc. Cã thÓ kÕt hîp víi çc ph¬ng tiÖn d¹y häc nh m¸y tÝnh, m¸y
chiÕu (projector)…
Bµi 49 tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc

I- Môc tiªu
– N¾m ®îc çc kh¸i niÖm tèc ®é ph¶n øng, tèc ®é trung b×nh cña ph¶n øng, chÊt
xóc t¸c.
– HiÓu çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc : nång ®é, ¸p suÊt, nhiÖt
®é, diÖn tÝch bÒ mÆt, chÊt xóc t¸c.
– BiÕt vËn dông çc yÕu tè trªn ®Ó gi¶i thÝch çc qu¸ tr×nh trong thùc tiÔn.
II- ChuÈn bÞ
– Ho¸ chÊt : dd BaCl2 0,1 mol/l, dd H2SO4 0,1 mol/l, dd Na2S2O3 0,1 mol/l, níc cÊt,
dd H2O2 (cã b¸n trªn thÞ trêng), MnO2. NÕu kh«ng cã dd Na2S2O3 cã thÓ thay thÕ :
dd NaOH 0,1 mol/l, dÇu thùc vËt hay mì lîn, dd phenolphtalein.
– Dông cô : 10 cèc 100,0 ml trong ®ã cã hai cèc chÞu nhiÖt, hai èng ®ong 25 ml, ®Ìn
cån vµ gi¸ ®Ìn cån.
– NÕu cã ®iÒu kiÖn th× chuÈn bÞ 4 bé dông cô cho bèn nhãm HS lµm thÝ nghiÖm,
mçi bé gåm : 1 ®Ìn cån, 1 kÑp gç, mét gi¸ èng nghiÖm, çc lo¹i ho¸ chÊt ®Ó trong lä
cã èng nhá giät.
– B¶ng 7.1 ®îc phãng lªn khæ A4 trong trêng hîp kh«ng cã m¸y tÝnh vµ m¸y chiÕu
projector.
– ChuÈn bÞ phiÕu häc tËp vµ chuÈn bÞ néi dung, bµi gi¶i cña çc phiÕu häc tËp vµo
m¸y tÝnh (nÕu cã), projector.
PhiÕu häc tËp
149
Néi dung 1
§iÒn kÕt qu¶ vµo çc chç trèng, th¶o luËn vµ rót ra nhËn xÐt vÒ tèc ®é thay ®æi
mµu s¾c cña mÈu giÊy quú :
Çc chÊt lÊy theo HiÖn tîng quan s¸t Tèc ®é ph¶n
tØ lÖ ph¶n øng øng
Ph¶n øng gi÷a dd Sù ®æi mµu cña quú tÝm : Nhanh : 
NaOH (cã s½n Nhanh :  ChËm : 
mÈu giÊy quú PTHH : NaOH + HCl  ChËm : 
tÝm) vµ dd HCl
Ph¶n øng gi÷a dd Sù ®æi mµu cña quú tÝm : Nhanh : 
NaOH (cã s½n Nhanh :  ChËm : 
mÈu giÊy quú PTHH : NaOH + C3H5(OOCR)3 ChËm : 
tÝm) vµ chÊt
bÐo
Ph¶n øng gi÷a dd Sù ®æi mµu cña qu× tÝm : Nhanh : 
CH3COOH (cã Nhanh :  ChËm : 
s½n mÈu giÊy PTHH : CH3COOH + C2H5OH  ChËm : 
quú tÝm) vµ
C2H5OH
Néi dung 2. B¶ng 1 : Mét sè thÝ dô vÒ tèc ®é ph¶n øng
Ph¶n øng ho¸ häc Tèc ®é ®Çu cña ph¶n
øng
NaOH+HO–CH2–CH2–ClHO–CH2–CH2–OH + NaCl
–5 –1 –1
Nång ®é NaOH 0,1 mol/l, HO–CH 2–CH2–Cl 0,2 mol/l ë 2,27.10 mol.l .s
25oC
H2 + I2  2HI
0
9.10–5 mol.l–1.phót–1
Nång ®é I2 = 0,05 mol/l, H2 = 0,05 mol/l ë 400 C
NaOH + CH3–COOC2H5 CH3–COONa + C2H5OH
–2 –1 –1
Nång ®é NaOH 0,01 mol/l, CH 3–COOC2H5 0,01 mol/l ë 1,476.10 mol.l .h
150
27oC
Néi dung 3
H·y ®iÒn çc th«ng tin vµo çc chç trèng, nhËn xÐt çch x¸c ®Þnh çc th«ng tin ®ã :
Th«ng tin KÕt qu¶
Mét ngêi ®i xe m¸y tõ Hµ Néi ®Õn Tèc ®é trung b×nh tõ Hµ Néi
H¶i D¬ng (qu·ng ®êng 66 km) hÕt 1 ®Õn H¶i D¬ng (km.h–1) :
giê 20 phót, sau ®ã ®i tiÕp tõ H¶i D- Tèc ®é trung b×nh tõ H¶i D¬ng
¬ng ®Õn H¶i Phßng (qu·ng ®êng 50
®Õn H¶i Phßng (km.h–1) :
km) còng hÕt 1 giê 20 phót.
Tèc ®é trung b×nh tõ Hµ Néi
®Õn H¶i Phßng (km.h–1) :
Trén 500 ml dd NaOH nång ®é 0,02 Tèc ®é trung b×nh cña ph¶n øng
mol/l víi 500 ml dd CH3COOC2H5 0,02 trong 5 phót ®Çu lµ (mol.l–1,s–1) :
mol/l. Sau 5 phót nång ®é NaOH trong Tèc ®é trung b×nh cña ph¶n øng
dd x¸c ®Þnh ®îc lµ 0,005 mol/l, cßn trong 5phót tiÕp theo lµ(mol.l–1,s–1)
sau 10 phót th× nång ®é NaOH cßn l¹i :
lµ 0,003 mol/l (coi thÓ tÝch hçn hîp lµ
Tèc ®é trung b×nh cña ph¶n øng
kh«ng ®æi trong suèt qu¸ tr×nh ph¶n
trong 10 phót ph¶n øng lµ
øng)
(mol.l–1. s–1) :
Néi dung 4
1. H·y t×m çc ph¶n øng mµ em ®· biÕt theo çc yªu cÇu sau :
Tèc ®é ph¶n øng lín Tèc ®é ph¶n øng trung b×nh Tèc ®é ph¶n øng nhá
2. TÝnh tèc ®é trung b×nh cña ph¶n øng theo b¶ng sè liÖu :
2HI  H2 + I2
Thêi gian ph¶n øng (gi©y) Nång ®é cña HI (mol/l) Tèc ®é trung b×nh
0 0,10
60 0,06
120 0,03
151
180 0,01
Néi dung 5
C©u hái 1 : Trong nh÷ng trêng hîp díi ®©y, yÕu tè nµo ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n
øng ?
a) Sù ch¸y diÔn ra m¹nh vµ nhanh h¬n khi ®a lu huúnh ®ang ch¸y ngoµi kh«ng khÝ
vµo lä ®ùng khÝ oxi.
b) Khi cÇn ñ bÕp than, ngêi ta ®Ëy n¾p bÕp lß lµm cho ph¶n øng ch¸y cña than chËm l¹i.
c) Ph¶n øng oxi ho¸ lu huúnh ®ioxit t¹o thµnh lu huúnh trioxit diÔn ra nhanh h¬n khi
cã mÆt vana®i oxit (V2O5).
d) Nh«m bét t¸c dông víi dd axit clohi®ric nhanh h¬n so víi nh«m d©y.
e) ThÐp bÒn h¬n nÕu ®îc s¬n chèng gØ.
C©u hái 2 : Trong mçi cÆp ph¶n øng sau, ph¶n øng nµo cã tèc ®é lín h¬n ?
a) Fe + dd HCl 0,1M vµ Fe + dd HCl 2M ë cïng mét nhiÖt ®é.
b) Al + dd NaOH 2M ë 25oC vµ Al + dd NaOH 2M ë 50oC.
c) Zn (h¹t) + dd HCl 1M ë 25oC vµ Zn (bét) + dd HCl 1M ë 25oC.
d) NhiÖt ph©n KClO3 vµ nhiÖt ph©n hçn hîp KClO3 víi MnO2.
C©u hái 3 : Cho ph¶n øng ho¸ häc ë 298 K :
(CH3)3Br + H2O  (CH3)3OH + HBr
Hoµn thµnh b¶ng sè liÖu sau theo d÷ kiÖn thùc nghiÖm :
Thêi gian t (s) t (s) Nång ®é (CH3)3Br( mol/)l C –1
V (mol.lÝt . s
–
(mol/l) 1
)
0 0,0380
15000 0,0308
35000 0,0233
55000 0,0176
95000 0,0100
145000 0,00502
III– thiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc
– GV cã thÓ dïng thÝ nghiÖm ®Ó tæ chøc t×nh huèng häc tËp :
Ph¬ng ¸n 1 : GV híng dÉn çc nhãm HS HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, quan s¸t,
152
tiÕn hµnh thÝ nghiÖm nh SGK, quan nhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn.
s¸t, nhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn.
Ph¬ng ¸n 2 : GV híng dÉn çc nhãm HS
lÊy hai èng nghiÖm, mçi èng nghiÖm lÊy HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, quan s¸t rót
2 ml dd NaOH 0,2 mol/l, thªm vµo mçi cèc ra nhËn xÐt : Trong èng nghiÖm 1 tèc
kho¶ng 1 – 2 giät dd phenolphtalein. ®é mÊt mµu cña phenolphtalein rÊt
Thªm vµo èng nghiÖm thø nhÊt kho¶ng chËm, trong khi ë èng nghiÖm thø 2 tèc
1 ml dÇu thùc vËt hay mét mÈu mì lîn, ®é mÊu mµu rÊt nhanh. §Ó so s¸nh ngêi
®un nãng èng nghiÖm thø nhÊt trªn ta dïng ®¹i lîng “tèc ®é ph¶n øng”.
ngän löa ®Ìn cån. Thªm vµo èng
nghiÖm thø hai 2 ml dd H2SO4.
– GV nhËn xÐt ý kiÕn cña HS vµ rót ra
kÕt luËn.
Ho¹t ®éng 2 : Tèc ®é ph¶n øng
– GV cho HS hoµn thµnh néi dung 1 cña – HS hoµn thµnh néi dung 1 cña phiÕu
phiÕu häc tËp. häc tËp.
– GV nhËn xÐt bµi lµm cña HS (GV cã – §¸p ¸n néi dung 1.
thÓ ®a bµi gi¶i mÉu trªn m¸y chiÕu cho
HS) vµ rót ra kÕt luËn vÒ tèc ®é ph¶n
øng ho¸ häc.
– GV cung cÊp mét sè çch biÓu diÔn – HS ®a ra kÕt luËn.
tèc ®é ph¶n øng (B¶ng 1).
Ho¹t ®éng 3. Tèc ®é trung b×nh cña ph¶n øng
Ph¬ng ¸n 1 :
– GV cho HS ®äc SGK phÇn giíi thiÖu HS ®äc SGK vµ tr×nh bµy néi dung :
çch tÝnh tèc ®é trung b×nh cña ph¶n 1
N2O5  N2O4 + O
øng vµ phÇn xÐt thÝ dô tÝnh tèc ®é 2 2
ph¶n øng trung b×nh cña ph¶n øng.
GV treo b¶ng 7.1 (cã thÓ dïng m¸y v .
 
1  N 2 O 5  t 2   N 2 O 5  t1

chiÕu hoÆc b¶ng photocopy). Trong 1 t 2  t1
b¶ng 7.1 híng dÉn HS t×m hiÓu tèc ®é
ph¶n øng thay ®æi theo thêi gian, v× .
 
1  O 2  t 2   O 2  t1
vËy xÐt tèc ®é ph¶n øng ph¶i xÐt tèc 1 t 2  t1
2
®é tøc thêi. Tuy nhiªn viÖc x¸c ®Þnh
tèc ®é tøc thêi rÊt khã kh¨n nªn thêng
dïng tèc ®é trung b×nh. GV híng dÉn
153
HS çch tÝnh tèc ®é trung b×nh cña
ph¶n øng.
– GV híng dÉn HS rót ra c«ng thøc + §èi víi çc ph¶n øng tæng qu¸t :
chung cho çch tÝnh tèc ®é trung b×nh a1A1 + a2A2  a1’A1’ + a2’A2’
cña ph¶n øng tæng qu¸t.
Ph¬ng ¸n 2 : HS hoµn thµnh néi dung 3 vµ tr×nh bµy

– GV cho HS hoµn thµnh néi dung 3 cña kÕt qu¶, nhËn xÐt çch tÝnh.
phiÕu häc tËp.
– GV nhËn xÐt, kÕt luËn vÒ biÓu thøc
tÝnh tèc ®é trung b×nh cña ph¶n øng.
Ho¹t ®éng 4. Cñng cè kiÕn thøc
GV cho HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh Çc nhãm HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh
néi dung 4 cña phiÕu häc tËp. néi dung 4 cña phiÕu häc tËp.
Ho¹t ®éng 5. ¶nh hëng cña nång ®é
Ph¬ng ¸n 1 :
GV híng dÉn HS tiÕn hµnh thÝ HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, quan s¸t tèc
nghiÖm nh SGK. ®é kÕt tña trong mçi cèc, rót ra nhËn
xÐt.
VËy khi t¨ng nång ®é chÊt ph¶n øng
Ph¬ng ¸n 2 : th× tèc ®é ph¶n øng t¨ng.
GV híng dÉn HS tiÕn hµnh TN :
LÊy hai èng nghiÖm, èng 1 cho 2 ml dd HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, quan s¸t tèc
HCl 1M, èng 2 lÊy 0,5 ml dd HCl 1M ®é tho¸t khÝ trong mçi èng, rót ra nhËn
vµ thªm vµo ®ã 1,5 ml níc cÊt. Thªm xÐt : èng 1 tho¸t khÝ nhanh h¬n èng 2,
vµo mçi èng mét viªn kÏm hoÆc mét vËy nång ®é HCl lín h¬n th× tèc ®é
mÈu magie cã cïng kÝch thíc, quan s¸t ph¶n øng lín h¬n.
tèc ®é tho¸t khÝ trong mçi èng.
Ho¹t ®éng 6. ¶nh hëng cña ¸p suÊt
Ph¬ng ¸n 1 :
– GV cho HS ®äc SGK vµ gi¶i thÝch t¹i HS ®äc SGK, rót ra nhËn xÐt : Khi t¨ng
sao khi t¨ng ¸p suÊt th× tèc ®é ph¶n øng ¸p suÊt ®ång nghÜa víi viÖc t¨ng nång
: 2HI  H2 + I2 l¹i t¨ng ? ®é cña çc chÊt khÝ, ¸p suÊt t¨ng lµm
– GV nhËn xÐt vµ gi¶i thÝch l¹i nÕu tèc ®é ph¶n øng t¨ng.
cÇn.
154
Ph¬ng ¸n 2 : HS tr¶ lêi çc c©u hái cña GV.
GV ®Æt c©u hái cho HS :
1. Trong hçn hîp khÝ (ë cïng ®iÒu kiÖn
nhiÖt ®é vµ thÓ tÝch) mèi quan hÖ
gi÷a nång ®é vµ ¸p suÊt riªng cña tõng
khÝ trong hçn hîp nh thÕ nµo ?
2. Khi t¨ng ¸p suÊt chung cña hÖ th×
nång ®é vµ ¸p suÊt cña chóng thay ®æi
nh thÕ nµo ?
3. Khi t¨ng ¸p suÊt cña hÖ th× tèc ®é
ph¶n øng thay ®æi nh thÕ nµo ?
Ho¹t ®éng 7. ¶nh hëng cña nhiÖt ®é
– GV híng dÉn HS tiÕn hµnh thÝ HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, quan s¸t tèc
nghiÖm nh SGK. Yªu cÇu HS quan s¸t ®é kÕt tña trong mçi cèc, rót ra nhËn
hiÖn tîng, nhËn xÐt. xÐt.
Trong cèc A nhiÖt ®é cao h¬n cèc B
®ång thêi ta thÊy tèc ®é t¹o kÕt tña ë
cèc A lín h¬n cèc B. Do khi nhiÖt ®é
t¨ng, tèc ®é chuyÓn ®éng cña çc tiÓu
ph©n t¨ng, dÉn ®Õn sè lÇn va ch¹m
– GV nhËn xÐt ý kiÕn cña HS vµ rót ra t¨ng, tèc ®é ph¶n øng t¨ng.
kÕt luËn. VËy khi t¨ng nhiÖt ®é ph¶n øng th× tèc
®é ph¶n øng t¨ng.
Ho¹t ®éng 8. ¶nh hëng cña diÖn tÝch bÒ mÆt
Ph¬ng ¸n 1 :
– GV híng dÉn HS tiÕn hµnh thÝ – HS quan s¸t tèc ®é tho¸t khÝ trong
nghiÖm nh SGK. mçi cèc, rót ra nhËn xÐt.
– GV nhËn xÐt ý kiÕn cña HS vµ rót ra VËy khi t¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc trong
kÕt luËn. çc ph¶n øng cã chÊt r¾n tham gia th×
tèc ®é ph¶n øng t¨ng.
Ph¬ng ¸n 2 :
– GV ®Æt c©u hái cho HS : HS tr¶ lêi c©u hái çc c©u hái cña GV.
1. Trong thùc tÕ t¹i sao khi lµm than tæ
ong ®Ó ®un bÕp ngêi ta l¹i lµm nhiÒu
lç ?
2. Khi nung v«i ngêi ta thêng ®Ëp ®¸
155
thµnh cì 3 – 5 cm, mµ kh«ng ®Ó t¶ng
®¸ lín hay nghiÒn ®¸ v«i thµnh bét tríc
khi nung ?
– GV cã thÓ gîi ý thªm, nhËn xÐt c©u
tr¶ lêi cña HS vµ kÕt luËn ¶nh hëng cña
diÖn tÝch bÒ mÆt ®Õn tèc ®é ph¶n
øng.
Ho¹t ®éng 9. ¶nh hëng cña chÊt xóc t¸c
– GV híng dÉn HS tiÕn hµnh thÝ HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, quan s¸t tèc
nghiÖm : LÊy hai èng nghiÖm, mçi èng ®é tho¸t khÝ trong mçi èng nghiÖm vµ
nghiÖm lÊy 2 – 3 ml dd H2O2 thÞ trêng. lîng MnO2 tríc vµ sau thÝ nghiÖm, viÕt
Thªm vµo èng nghiÖm thø hai mét Ýt PTHH vµ nhËn xÐt : Trong cèc cho
bét MnO2. MnO2 cã khÝ tho¸t ra m¹nh h¬n, lîng
– GV nhËn xÐt ý kiÕn cña HS vµ rót ra MnO2 kh«ng thay ®æi so víi tríc khi cho
kÕt luËn. vµo ph¶n øng.
2H2O2  2H2O + O2
VËy chÊt xóc t¸c lµ chÊt lµm t¨ng tèc ®é
ph¶n øng vµ kh«ng tiªu hao trong ph¶n
øng.
Ho¹t ®éng 10. ý nghÜa thùc tiÔn cña tèc ®é ph¶n øng
GV cho HS ®äc SGK HS ®äc SGK.
Ho¹t ®éng 11. Tæng kÕt vµ vËn dông
– GV cho çc nhãm HS hoµn thµnh néi – HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh néi dung
dung 5 cña phiÕu häc tËp. 5 cña phiÕu häc tËp.
– GV cho HS tr×nh bµy vµ nhËn xÐt – HS tr×nh bµy kÕt qu¶, HS kh¸c nhËn
kÕt qu¶ cña néi dung 5 trong phiÕu häc xÐt.
tËp.
Bµi 50 c©n b»ng ho¸ häc

I- Môc tiªu
HiÓu ®îc çc kh¸i niÖm :
+ C©n b»ng ho¸ häc, h»ng sè c©n b»ng vµ ý nghÜa cña h»ng sè c©n b»ng.
+ Sù chuyÓn dÞch c©n b»ng, çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn c©n b»ng ho¸ häc vµ nguyªn
lÝ chuyÓn dÞch c©n b»ng.
156
– BiÕt vËn dông çc yÕu tè trªn ®Ó gi¶i thÝch çc qu¸ tr×nh ho¸ häc trong tù nhiªn vµ
trong s¶n suÊt. BiÕt sö dông h»ng sè c©n b»ng ®Ó tÝnh to¸n çc bµi to¸n ho¸ häc.
II- ChuÈn bÞ
– Ho¸ chÊt : dd HCl 1,0 mol/l, kÏm viªn, mét b×nh khÝ NO 2, phÝch níc ®¸ xay nhá,
dd K2CrO4 0,2 mol/l, dd K2Cr2O7 0,1 mol/l, dd NaOH 1,0 mol/l, H2O2 thÞ trêng.
– Bé dông cô : cèc 500 ml, hai èng nghiÖm chøa khÝ NO 2 gièng nhau (cã thÓ chuÈn
bÞ 2 èng nghiÖm cã nh¸nh chøa NO 2 ®îc nèi víi nhau b»ng èng nhùa hay èng cao su
cã kÑp). 1 xilanh hµn kÝn mét ®Çu chøa ®Çy khÝ NO 2 (cã thÓ thay b»ng èng
nghiÖm vµ nót cao su lµm pitong).
– NÕu cã ®iÒu kiÖn th× chuÈn bÞ 4 bé dông cô, ho¸ chÊt cho bèn nhãm HS lµm thÝ
nghiÖm.
– ChuÈn bÞ çc phiÕu häc tËp, vµ chuÈn bÞ néi dung, bµi gi¶i cña çc phiÕu häc tËp
vµo m¸y tÝnh (nÕu cã), projector.
PhiÕu häc tËp
Néi dung 1
C©u hái 1 : Quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra trong lä ®ùng níc oxi giµ (H2O2), gi¶i thÝch
hiÖn tîng b»ng PTHH. Ngêi ta cã thÓ ®iÒu chÕ H2O2 b»ng çch cho O2 ph¶n øng víi
H2O ®îc kh«ng ?
C©u hái 2 :
a) Khi hoµ tan Cl2 vµo H2O cã ph¶n øng g× x¶y ra ? ViÕt PTHH cho ph¶n øng ®ã.
MÆt kh¸c khi cho HCl vµo dd chøa HClO sÏ cã ph¶n øng ho¸ häc nµo x¶y ra ? ViÕt
PTHH. NhËn xÐt vÒ hai ph¶n øng ho¸ häc nµy.
b) Khi trén rîu etylic (C2H5OH) vµ axit axetic (CH 3COOH) cã nh÷ng ph¶n øng nµo
x¶y ra ?
Néi dung 2 : Trong thÝ nghiÖm cho H2 t¸c dông víi I2, tèc ®é cña ph¶n øng :
H2 + I2  2HI vµ tèc ®é cña ph¶n øng : 2HI  H2 + I2 thay ®æi nh thÕ nµo
theo thêi gian ? H·y vÏ ®å thÞ biÓu diÔn sù phô thuéc cña tèc ®é ph¶n øng cña hai
ph¶n øng trªn theo thêi gian. NhËn xÐt vÒ sù thay ®æi tèc ®é cña hai ph¶n øng ho¸
häc trªn khi tèc ®é ph¶n øng cña hai ph¶n øng b»ng nhau th× khi ®ã nång ®é cña çc
chÊt thay ®æi nh thÕ nµo ?
Néi dung 3 : Cho c©n b»ng ho¸ häc : C(r) + CO2 (k)  2CO
1. Hoµn thµnh b¶ng kÕt qu¶ sau :
So s¸nh tèc ®é cña ph¶n øng Nång ®é cña Nång ®é cña
157
thuËn vµ ph¶n øng nghÞch CO2 CO
Ban ®Çu X X
Thªm CO2 vµo hÖ
Thªm CO vµo hÖ
Bít CO2 ra khái
hÖ
Bít CO ra khái hÖ
Thªm C vµo hÖ
Gi¶m C trong hÖ
NhËn xÐt vÒ sù chuyÓn dÞch c©n b»ng trong hÖ.
2. Mèi liªn hÖ gi÷a tèc ®é ph¶n øng thuËn, ph¶n øng nghÞch vµo nång ®é cña CO 2,
CO vµ C ?
Néi dung 4 : Cho çc c©n b»ng ho¸ häc :
2SO2 (k) + O2 (k)  2SO3 (k) H = – 198 kJ< 0 (1)
3H2 (k) + N2 (k)  2NH3 (k) H = – 92 kJ < 0 (2)
C (r) + CO2 (k)  2CO (k) H = + 131 kJ > 0 (3)
§Ó t¨ng hiÖu suÊt trong s¶n suÊt ho¸ häc, ngêi ta cã thÓ ¸p dông çc biÖn ph¸p lµm
c©n b»ng chuyÓn dÞch theo híng t¹o ra s¶n phÈm (theo chiÒu ph¶n øng thuËn). H·y
®a ra nh÷ng gîi ý vÒ ¸p suÊt, nhiÖt ®é, nång ®é ®Ó ®¹t môc ®Ých trªn :
Ph¶n øng Ph¶n øng Ph¶n øng
(1) (2) (3)
NhiÖt ®é (t¨ng hoÆc gi¶m)
Thªm (hoÆc bít) O2 vµo hÖ ®èi víi ph¶n
øng (1), thªm (hoÆc bít) H 2 vµo hÖ ®èi
víi ph¶n øng (2), thªm CO 2 (hoÆc bít)
vµo hÖ víi ph¶n øng (3).
¸p suÊt chung cña hÖ (t¨ng hoÆc gi¶m)
LÊy bít s¶n phÈm ra khái hÖ
Néi dung 5
C©u hái 1 : H»ng sè c©n b»ng cña ph¶n øng :
C (r) + CO2 (k)  2CO (k) H = + 131 kJ > 0 (3)
phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo ?
A. NhiÖt ®é. B. Nång ®é cña CO vµ CO2.
158
C. ¸p suÊt chung cña hÖ. D. Nång ®é cña CO, CO2 vµ C.
H·y khoanh trßn vµo ®¸p ¸n ®óng.
C©u hái 2 : ViÕt biÓu thøc h»ng sè c©n b»ng cho çc c©n b»ng sau :
2SO2 (k) + O2 (k)  2SO3 (k) (1)
1
SO2 (k) + O  SO3 (k) (2)
2 2 (k)
C (r) + CO2 (k)  2CO (k) (3)
C©u hái 3 : TÝnh h»ng sè c©n b»ng cña c©n b»ng sau :
H2 (k) + I2 (k)  2HI (k)
BiÕt t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng ë nhiÖt ®é 430oC nång ®é çc chÊt nh sau :
[HI] = 0,786 mol/l, [H2] = [I2] = 0,107 mol/l.
III– ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc
GV cho HS hoµn thµnh néi dung 1 cña – HS hoµn thµnh néi dung 1 cña phiÕu
phiÕu häc tËp. häc tËp vµ tr×nh bµy kÕt qu¶.
– HS kh¸c nhËn xÐt.
– GV nhËn xÐt ®a ®¸p ¸n néi dung 1.
Ho¹t ®éng 2 : Ph¶n øng mét chiÒu – Ph¶n øng thuËn nghÞch
– GV kÕt luËn vÒ ph¶n øng mét chiÒu – Ph¶n øng mét chiÒu lµ ph¶n øng trong
vµ ph¶n øng thuËn nghÞch. mét ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh chØ cã mét
híng çc chÊt tham gia ph¶n øng t¸c
dông víi nhau ®Ó t¹o thµnh s¶n phÈm.
– Ph¶n øng thuËn nghÞch lµ ph¶n øng
trong mét ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh çc
chÊt tham gia ph¶n øng t¸c dông víi
nhau ®Ó t¹o thµnh s¶n phÈm vµ ngîc
l¹i.
Ho¹t ®éng 3 : C©n b»ng ho¸ häc
– GV cho HS hoµn thµnh néi dung 2 cña HS tr×nh bµy kÕt qu¶ néi dung cña
phiÕu häc tËp. phiÕu häc tËp.
– GV nhËn xÐt, ®a ra ®¸p ¸n néi dung 2 KÕt luËn vÒ c©n b»ng ho¸ häc.
vµ kÕt luËn.
159
– HS hoµn thµnh néi dung 2 cña phiÕu ë tr¹ng th¸i (c©n b»ng) ph¶n øng thuËn
häc tËp. vµ ph¶n øng nghÞch vÉn diÔn ra nhng
víi tèc ®é b»ng nhau, v× vËy c©n b»ng
ho¸ häc lµ c©n b»ng ®éng.
Ho¹t ®éng 4 : H»ng sè c©n b»ng trong hÖ ®ång thÓ
– GV gi¶i thÝch cho HS kh¸i niÖm hÖ – HS ®äc vµ nhËn xÐt vÒ tØ sè gi÷a
®ång thÓ vµ hÖ dÞ thÓ. nång ®é cña NO2 vµ N2O4 víi sè mò
theo hÖ sè tØ lîng cña ph¶n øng.
– GV yªu cÇu HS ®äc çc sè liÖu thùc – H»ng sè c©n b»ng cña ph¶n øng :
nghiÖm khi nghiªn cøu c©n b»ng : aA + bB  cC + dD
 C c . D d
N2O4  2NO2 trong b¶ng 7.2 vµ phÇn KC =
 A  a . B b
giíi thiÖu vÒ h»ng sè c©n b»ng trong
Trong ®ã [A], [B], [C] vµ [D] lµ nång
®é mol/l cña çc chÊt A, B, C, D ë tr¹ng
SGK. NhËn xÐt vÒ tØ sè :
 NO 2  2 th¸i c©n b»ng; a, b, c, d lµ hÖ sè tØ lîng
 N 2O 4  cña çc chÊt trong PTHH.
trong çc thÝ nghiÖm víi nång ®é ban

®Çu kh¸c nhau.
Ho¹t ®éng 5: H»ng sè c©n b»ng trong hÖ dÞ thÓ
GV yªu cÇu HS ®äc SGK phÇn c©n HS ®äc vµ nhËn xÐt c©n b»ng trong
b»ng trong hÖ dÞ thÓ, nhËn xÐt sù kh¸c hÖ dÞ thÓ.
nhau gi÷a hÖ ®ång thÓ vµ hÖ dÞ thÓ. Trong biÓu thøc h»ng sè c©n b»ng nång
®é cña çc chÊt r¾n ®îc coi lµ h»ng sè
nªn kh«ng cã mÆt trong biÓu thøc, çc
gi¸ trÞ ®ã ®îc ®a vµo gi¸ trÞ cña h»ng
sè c©n b»ng. ThÝ dô víi c©n b»ng :
C + CO2  2CO
 CO 2
KC =
 CO 2 
Ho¹t ®éng 6 : Sù chuyÓn dÞch c©n b»ng
– GV tiÕn hµnh thÝ nghiÖm theo SGK HS quan s¸t, so s¸nh mµu gi÷a hai èng
(h×nh 7.5), yªu cÇu HS quan s¸t vµ rót nghiÖm vµ gi¶i thÝch sù nguyªn nh©n
ra nhËn xÐt. dÉn ®Õn hiÖn tîng ®ã.
160
+ Bíc 1 : quan s¸t mµu cña hai èng Trong hÖ chøa NO2 lu«n diÔn ra c©n
nghiÖm ë nhiÖt ®é phßng. b»ng
2NO2 (n©u ®á)  N2O4 (kh«ng
+ Bíc 2 : cho mét èng nghiÖm vµo cèc mµu)
níc ®¸ (trén thªm NaCl ®Ó cã nhiÖt ®é Khi h¹ nhiÖt ®é cña hÖ lµm cho nång
thÊp h¬n) mét thêi gian vµ so s¸nh mµu ®é cña NO2 gi¶m, nång ®é N2O4 t¨ng
gi÷a hai èng nghiÖm. lªn do ®ã mµu cña hçn hîp bÞ nh¹t ®i.
§ã lµ sù thay ®æi tõ tr¹ng th¸i c©n b»ng
thø nhÊt ë nhiÖt ®é phßng sang tr¹ng
+ Bíc 3 lÊy èng nghiÖm trong cèc níc th¸i c©n b»ng thø hai ë nhiÖt ®é thÊp
®¸ ®Ó ra kh«ng khÝ mét thêi gian. h¬n. NÕu ta ®Ó ra ngoµi cèc níc ®¸,
– GV nhËn xÐt ý kiÕn HS vµ rót ra kÕt nhiÖt ®é cña hÖ trë l¹i nhiÖt ®é phßng
luËn vÒ sù chuyÓn dÞch c©n b»ng. th× hÖ l¹i trë vÒ tr¹ng th¸i c©n b»ng thø
nhÊt.
Ho¹t ®éng 7 : Çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn c©n b»ng ho¸ häc : ¶nh hëng cña
nång ®é
– GV yªu cÇu HS ®äc SGK vµ hoµn – HS ®äc SGK vµ hoµn thµnh néi dung
thµnh néi dung 3 cña phiÕu häc tËp. 3 cña phiÕu häc tËp.
– GV nhËn xÐt ®a ®¸p ¸n néi dung 3 – HS ®a ra kÕt luËn : Khi c©n b»ng cã
cña phiÕu häc tËp vµ kÕt luËn. mÆt chÊt r¾n th× viÖc thªm hay bít
chÊt r¾n kh«ng lµm c©n b»ng chuyÓn
dÞch.
Ho¹t ®éng 8 : ¶nh hëng cña ¸p suÊt
– GV tiÕn hµnh thÝ nghiÖm theo SGK – HS quan s¸t, nhËn xÐt mµu cña hçn
yªu cÇu HS quan s¸t mµu cña hçn hîp hîp khÝ trong xilanh :
khÝ trong xilanh khi : Trong xilanh tån t¹i c©n b»ng :
+ NÐn pitong 2NO2  N2O4
+ KÐo d·n pitong (khÝ mµu n©u ®á) (khÝ kh«ng mµu)
– GV nhËn xÐt vµ gi¶i thÝch l¹i nÕu + Khi t¨ng ¸p suÊt (nÐn pitong) c©n
cÇn. b»ng chuyÓn dÞch theo híng t¹o thµnh
N2O4 ®ång nghÜa víi viÖc lµm gi¶m sè
mol khÝ trong hçn hîp, v× theo ph¶n
øng cø 2 ph©n tö NO2 kÕt hîp thµnh 1
ph©n tö N2O4 dÉn ®Õn lµm gi¶m ¸p
suÊt chung cña hÖ, chèng l¹i sù t¨ng ¸p
161
suÊt do t¸c dông bªn ngoµi.
+ Khi gi¶m ¸p suÊt (kÐo d·n pitong)
c©n b»ng chuyÓn dÞch theo híng t¹o
thµnh NO2 ®ång nghÜa víi viÖc lµm
t¨ng sè mol khÝ trong hçn hîp, v× theo
ph¶n øng cø 1 ph©n tö N2O4 t¹o thµnh 2
ph©n tö NO2 dÉn ®Õn lµm t¨ng ¸p suÊt
chung cña hÖ, chèng l¹i sù gi¶m ¸p suÊt
do t¸c dông bªn ngoµi.
– HS rót ra kÕt luËn.
– Trong trêng hîp nµy khi t¨ng ¸p suÊt
– GV ®Æt vÊn ®Ò : nÕu trong c©n chung cña hÖ, tèc ®é cña c¶ ph¶n øng
b»ng cã tæng hÖ sè hîp thøc cña çc thuËn vµ ph¶n øng nghÞch ®Òu t¨ng
chÊt khÝ ë hai vÕ cña PTHH b»ng nhau nh nhau nªn kh«ng lµm chuyÓn dÞch
th× ¸p suÊt chung cña hÖ ¶nh hëng nh c©n b»ng cña hÖ.
thÕ nµo ? ThÝ dô xÐt ph¶n øng cã sù
tham gia cña chÊt khÝ víi hÖ sè tØ lîng
nh nhau :
H2 (k) + I2 (k)  2HI (k)
Ho¹t ®éng 9 : ¶nh hëng cña nhiÖt ®é
– GV yªu cÇu HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm – HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm ph¶n øng thu
ph¶n øng thu nhiÖt vµ ph¶n øng to¶ nhiÖt vµ ph¶n øng to¶ nhiÖt, lÊy thÝ dô
nhiÖt, lÊy thÝ dô minh ho¹. minh ho¹.
– GV nhËn xÐt ý kiÕn cña HS vµ th«ng
b¸o cho HS ph¶n øng :
N2O4  2NO2 H = 58 kJ
lµ ph¶n øng thu nhiÖt.
– GV yªu cÇu HS tiÕn hµnh thÝ – HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, quan s¸t
nghiÖm : ng©m b×nh chøa khÝ NO2 sù thay ®æi mµu s¾c vµ nhËn xÐt, rót
vµo cèc níc ®¸, quan s¸t sù thay ®æi ra kÕt luËn.
mµu s¾c vµ nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn.
Ho¹t ®éng 10 : Nguyªn lÝ chuyÓn dÞch c©n b»ng (nguyªn lÝ L¬ Sa-t¬-li-ª)
– GV ®Æt vÊn ®Ò : Dùa trªn çc kÕt – HS ph¸t biÓu nguyªn lÝ chuyÓn dÞch
qu¶ nghiªn cøu ¶nh hëng cña çc yÕu tè c©n b»ng.
®Õn sù chuyÓn dÞch c©n b»ng, h·y rót
ra kÕt luËn chung cña sù chuyÓn dÞch
162
c©n b»ng.
– GV nhËn xÐt vµ kÕt luËn.
Ho¹t ®éng 11 : Vai trß cña chÊt xóc t¸c
GV yªu cÇu HS ®äc SGK. HS ®äc SGK.
Ho¹t ®éng 12 : ý nghÜa cña tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc trong s¶n
xuÊt ho¸ häc
– GV cho çc nhãm HS th¶o luËn vµ – Çc nhãm HS th¶o luËn vµ hoµn
hoµn thµnh néi dung 4 cña phiÕu häc thµnh néi dung 4 cña phiÕu häc tËp.
tËp. – HS tr×nh bµy kÕt qu¶ phiÕu häc tËp.
– GV nhËn xÐt, ®a ra ®¸p ¸n vµ kÕt
luËn.
– GV cho HS hoµn thµnh néi dung 5 cña HS hoµn thµnh néi dung 5 cña phiÕu
phiÕu häc tËp. häc tËp.
– GV ch÷a vµ ®a ra kÕt qu¶.
Bµi 51 luyÖn tËp : Tèc ®é ph¶n øng
vµ c©n b»ng ho¸ häc
I- Môc tiªu
– Cñng cè çc kiÕn thøc :
+ Tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc, h»ng sè c©n b»ng.
+ Çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng vµ chuyÓn dÞch c©n b»ng.
– BiÕt vËn dông çc yÕu tè tèc ®é vµ sù chuyÓn dÞch c©n b»ng ®Ó gi¶i thÝch çc
qu¸ tr×nh ho¸ häc trong tù nhiªn vµ trong s¶n suÊt, vËn dông h»ng sè c©n b»ng ®Ó
gi¶i çc bµi to¸n ho¸ häc.
II- ChuÈn bÞ
PhiÕu häc tËp
Cho HS chuÈn bÞ çc phiÕu häc tËp ë nhµ.

Néi dung 1
C©u hái 1 : Tèc ®é ph¶n øng lµ g× ?
C©u hái 2 : Sù thay ®æi cña tèc ®é ph¶n øng :
Çc yÕu tè ¶nh hëng Sù thay ®æi cña tèc ®é ThÝ
163
ph¶n øng dô
T¨ng nång ®é chÊt tham gia ph¶n øng
T¨ng ¸p suÊt
T¨ng nhiÖt ®é ph¶n øng
T¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc gi÷a çc chÊt tham
gia ph¶n øng
Cã mÆt chÊt xóc t¸c
Néi dung 2
C©u hái 1: C©n b»ng ho¸ häc lµ g× ? T¹i sao nãi c©n b»ng ho¸ häc lµ c©n b»ng
®éng.
C©u hái 2 : ThÕ nµo lµ sù chuyÓn dÞch c©n b»ng ? Nh÷ng yÕu tè nµo lµm chuyÓn
dÞch c©n b»ng ? LÊy vÝ dô minh ho¹.
C©u hái 3 : §Ó t¨ng hiÖu suÊt qu¸ tr×nh :
VO
2SO2 + O2 
2 5
  2SO3 H < 0
ngêi ta thêng :
A. T¨ng nhiÖt ®é, t¨ng ¸p suÊt chung cña hÖ.
B. T¨ng nhiÖt ®é, gi¶m ¸p suÊt chung cña hÖ.
C. Gi¶m nhiÖt ®é, gi¶m ¸p suÊt chung cña hÖ.
D. Gi÷ ë nhiÖt ®é thÝch hîp ®Ó duy tr× tèc ®é ph¶n øng, t¨ng ¸p suÊt chung
cña hÖ.
H·y chän ®¸p ¸n ®óng.
Néi dung 3 :
C©u hái 1 : Bµi tËp 1 (SGK) ; C©u hái 2 : Bµi tËp 2 (SGK).
C©u hái 3 : Bµi tËp 3 (SGK) ; C©u hái 4 : Bµi tËp 4 (SGK).
Néi dung 4 : Çc bµi tËp trong SGK
C©u hái 1 : Bµi tËp 5 ; C©u hái 2 : Bµi tËp 6 ; C©u hái 3 : Bµi tËp 7
Néi dung 5
C©u hái 1 : Ph¶n øng tæng hîp amoniac lµ mét trong nh÷ng s¶n xuÊt ho¸ häc quan
träng. Tõ amoniac ngêi ta s¶n xuÊt ph©n ®¹m, axit nitric, thuèc næ… Hái trong ph¶n
øng tæng hîp amoniac biÓu diÔn ë PTHH sau :
164
P,xóc t¸ c
 2NH3 (k)
2N2 (k) + 3H2 (k) 
Tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc tæng hîp amoniac sÏ t¨ng bao nhiªu lÇn nÕu t¨ng nång ®é
hi®ro lªn 2 lÇn khi nhiÖt ®é cña ph¶n øng ®îc gi÷ nguyªn.
A. 2 lÇn. B. 4 lÇn. C. 8 lÇn. D. 16 lÇn.
C©u hái 2 : TØ khèi h¬i cña s¾t (III) clorua khan so víi kh«ng khÝ ë nhiÖt ®é 457 0C
lµ 10,50 vµ ë 5270C lµ 9,60 v× tån t¹i c©n b»ng : 2FeCl3 (K)  Fe2Cl6 (K).
a) TÝnh % sè mol Fe2Cl6 ë hai nhiÖt ®é trªn t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng.
b) Ph¶n øng trªn lµ thu nhiÖt hay to¶ nhiÖt ? T¹i sao ?
C©u hái 3 : Ngêi ta tiÕn hµnh ph¶n øng : PCl 5  PCl3 + Cl2 víi 0,3 mol PCl 5 ; ¸p
suÊt ®Çu lµ 1 atm. Khi c©n b»ng ®îc thiÕt lËp, ¸p suÊt ®o ®îc b»ng 1,25 atm
(V,T = const).
a) TÝnh ®é ph©n li vµ ¸p suÊt riªng cña tõng cÊu tö.
b) ThiÕt lËp biÓu thøc liªn hÖ gi÷a ®é ph©n li vµ ¸p suÊt chung cña hÖ.
C©u hái 4 : V× sao trong çc viªn than tæ ong, ngêi ta t¹o ra nh÷ng lç rçng ? Gi¶i
thÝch v× sao khi nhãm lß than ngêi ta ph¶i qu¹t giã vµo lß b»ng qu¹t tay hoÆc qu¹t
m¸y ? Cßn khi ñ bÕp than, ngêi ta ®Ëy n¾p lß than ?
C©u hái 5 : TÝnh nång ®é t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng cña hÖ khi trén 1 mol CH 3COOH
víi 1 mol C2H5OH. BiÕt thÓ tÝch chung cña hÖ t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng lµ 120 ml
vµ h»ng sè c©n b»ng nång ®é cña ph¶n øng : CH 3COOH + C2H5OH 
CH3COOC2H5 + H2O ë nhiÖt ®é thÝ nghiÖm lµ 4.
Ho¹t ®éng 1. KiÕn thøc cÇn nhí vÒ tèc ®é ph¶n øng
Ho¹t ®éng 2 : ¤n tËp vÒ c©n b»ng ho¸ häc
Ho¹t ®éng 3 : LuyÖn tËp vÒ tèc ®é ph¶n øng
Ho¹t ®éng 4 : LuyÖn tËp vÒ c©n b»ng ho¸ häc
Ho¹t ®éng 5 : Cñng cè vµ vËn dông
– GV yªu cÇu HS tr×nh bµy néi dung 1, – HS tr×nh bµy néi dung 1, 2, 3, 4, 5 cña
2, 3, 4, 5 cña phiÕu häc tËp. phiÕu häc tËp.
– GV nhËn xÐt vµ söa cho ®óng. – HS nhãm kh¸c nhËn xÐt.
165
tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc
I- Môc tiªu
– BiÕt ®îc môc ®Ých, çch thùc hiÖn çc thÝ nghiÖm.
– BiÕt sö dông dông cô, ho¸ chÊt thùc hiÖn an toµn, thµnh c«ng çc thÝ nghiÖm trong
bµi.
– Quan s¸t, gi¶i thÝch hiÖn tîng x¶y ra, viÕt PTHH cña ph¶n øng.
II- ChuÈn bÞ
3. Häc sinh
– ¤n tËp nh÷ng néi dung kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn tiÕt thùc hµnh.
– Nghiªn cøu tríc ®Ó biÕt dông cô, ho¸ chÊt, çch lµm tõng thÝ nghiÖm trong bµi.
4. Gi¸o viªn chuÈn bÞ mét sè phiÕu häc tËp
PhiÕu sè 1 :
– Nh÷ng yÕu tè nµo ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ?
– Cã thÓ thùc hiÖn nh÷ng thÝ nghiÖm nµo ®Ó chøng minh ?
PhiÕu sè 2 :
NÕu n¹p ®Çy khÝ NO2 (mµu n©u ®á) vµo 2 èng nghiÖm cã nh¸nh, nèi víi nhau
b»ng èng dÉn cao su kÌm kÑp Mo (h×nh 7.5 SGK).
Ng©m èng nghiÖm a vµo níc ®¸, èng b vµo níc nãng 80 – 900C. Mét lóc sau lÊy 2
èng nghiÖm ra so s¸nh. HiÖn tîng x¶y ra nh thÕ nµo ? Gi¶i thÝch ?
III- méT sè lu ý
1. §Ó chøng minh çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc, çc thÝ
nghiÖm thùc hiÖn trong tiÕt thùc hµnh ®Òu ®îc tiÕn hµnh theo ph¬ng ph¸p so
s¸nh, ®èi chøng.
2. ThÝ nghiÖm chøng minh nhiÖt ®é ¶nh hëng ®Õn c©n b»ng ho¸ häc thùc hiÖn víi
NO2 lµ khÝ rÊt ®éc ph¶i ®îc gi¸o viªn thu s½n vµo çc èng nghiÖm cã nh¸nh, nèi víi
nhau b»ng èng dÉn cao su dµi 3 cm cã kÑp Mo (H×nh 7.5 SGK). N¾p èng nghiÖm
ph¶i thËt khÝt kh«ng cho khÝ NO2 tho¸t ra ngoµi.
3. ThÝ nghiÖm vÒ çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ngoµi çch thùc hiÖn
nh híng dÉn trong SGK, cã thÓ thùc hiÖn theo çch kh¸c, GV nghiªn cøu ®Ó ¸p dông.
166
4. NÕu cã ®iÒu kiÖn GV nªn thÓ hiÖn çc phiÕu häc tËp lªn b¶n trong. Dïng m¸y
chiÕu tæ chøc ho¹t ®éng ®Çu tiÕt thùc hµnh cho HS sÏ kÕt qu¶ h¬n.
1. GV : Nªu môc tiªu tiÕt thùc hµnh. Nh÷ng yªu cÇu HS ph¶i thùc hiÖn trong tiÕt
thùc hµnh.
hiÖn nhiÖm vô tiÕt häc.
3. GV nªu nh÷ng ®iÒu cÇn chó ý khi thùc hiÖn çc thÝ nghiÖm, lu ý HS quan s¸t, so
s¸nh ®èi víi tõng thÝ nghiÖm ®Ó rót ra kÕt luËn vÒ çc ®iÒu kiÖn ¶nh hëng ®Õn
tèc ®é ph¶n øng, c©n b»ng ho¸ häc.
4. GV thùc hiÖn mÉu mét sè thao t¸c, nh thao t¸c t¹o ra sù thay ®æi nhiÖt ®é trong 2
èng nghiÖm cã nh¸nh ®ùng NO2, çch quan s¸t, gi¶i thÝch hiÖn tîng x¶y ra.
Ho¹t ®éng 2 : ¶nh hëng cña nång ®é ®Õn tèc ®é ph¶n øng
HS vËn dông yÕu tè nång ®é ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ®Ó gi¶i thÝch.
Ho¹t ®éng 3 : ¶nh hëng cña nhiÖt ®é ®Õn tèc ®é ph¶n øng
Ho¹t ®éng 4 : ¶nh hëng cña diÖn tÝch bÒ mÆt chÊt r¾n ®Õn tèc ®é ph¶n øng
HS vËn dông yÕu tè ¶nh hëng diÖn tÝch bÒ mÆt chÊt r¾n ®Õn tèc ®é ph¶n øng
®Ó gi¶i thÝch.
Ho¹t ®éng 5 : ¶nh hëng cña nhiÖt ®é ®Õn c©n b»ng ho¸ häc
HS : 2 èng nghiÖm cã nh¸nh ®· ®îc n¹p ®Çy khÝ NO2, kho¸ K ®îc ®ãng l¹i (h×nh
7.5 SGK).
– ChuÈn bÞ mét cèc níc ®¸, mét cèc níc nãng (kho¶ng 80–900C) ng©m 1 èng nghiÖm
vµo cèc níc nãng, mét èng nghiÖm vµo cèc níc ®¸, sau vµi phót, quan s¸t vµ so s¸nh
mµu cña 2 èng nghiÖm.
GV : Híng dÉn HS quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra,
gi¶i thÝch vµ viÕt PTHH.
Lu ý :
– NO2 lµ khÝ rÊt ®éc, èng nghiÖm thu NO 2
ph¶i nót thËt kÝn. Yªu cÇu HS kh«ng ®îc më
167
nót èng nghiÖm ra v× khÝ NO2 tho¸t ra sÏ nguy hiÓm, ®ång thêi lµm thay ®æi lîng
NO2 chøa trong 2 èng nghiÖm, thÝ nghiÖm kÐm chÝnh x¸c.
– ThÝ nghiÖm vÒ çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng cã thÓ thùc hiÖn çch
kh¸c nh sau:
Dông cô : KÑp th¼ng ®øng 2 èng nghiÖm cã nh¸nh trªn gi¸ thÝ nghiÖm. Nèi nh¸nh
mçi èng nghiÖm víi èng thñy tinh ch÷ U ®êng
kÝnh 3 mm trong chøa mét Ýt níc mµu (®Ó H×nh 4
dÔ quan s¸t). D¸n b¨ng giÊy cã v¹ch kÎ ®Òu
nhau trªn èng ch÷ U (h×nh 4).
VÝ dô thùc hiÖn ph¶n øng ¶nh hëng cña nång ®é ®Õn tèc ®é ph¶n øng :
§Ëy mçi èng nghiÖm cã nh¸nh cã chøa 1 – 2 viªn kÏm b»ng nót cao su kÌm èng nhá
giät, èng (1) chøa dd HCl nång ®é 18%, èng (2) chøa dd HCl nång ®é 6%. Nhá ®ång
thêi vµo mçi èng cïng mét lîng dd HCl.
Híng dÉn HS quan s¸t hiÖn tîng : Cét níc mµu trong èng h×nh ch÷ U cña èng nghiÖm
(1) d©ng cao h¬n, chøng tá khi nång ®é chÊt ph¶n øng t¨ng, tèc ®é ph¶n øng t¨ng.
Víi dông cô nµy cã thÓ thùc hiÖn çc thÝ nghiÖm chøng minh çc yÕu tã ¶nh hëng
®Õn tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc.
Ho¹t ®éng 6 : C«ng viÖc cuèi buæi thùc hµnh
GV : NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ tiÕt thùc hµnh. Yªu cÇu HS viÕt têng tr×nh thÝ
nghiÖm.
®Ò kiÓm tra
®Ò ch¬ng 1 (Thêi gian 45 phót)
A. LÝ thuyÕt
C©u 1 (3 ®iÓm)
1. a) Nguyªn tè M cã sè hiÖu nguyªn tö Z = 16. H·y cho biÕt M cã bao nhiªu líp
electron, líp ngoµi cïng cã bao nhiªu electron, M lµ kim lo¹i hay phi kim.
A. M cã 4 líp electron, cã 2 electron ë líp ngoµi cïng vµ M lµ kim lo¹i.
B. M cã 3 líp electron, cã 6 electron ë líp ngoµi cïng vµ M lµ phi kim.
C. M cã 3 líp electron, cã 3 electron ë líp ngoµi cïng vµ M lµ kim lo¹i.
D. M cã 4 líp electron, cã 2 electron ë líp ngoµi cïng vµ M lµ phi kim.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng.
b) Ba nguyªn tö X, Y, Z cã sè proton vµ sè n¬tron nh sau :
X : 20 proton vµ 20 n¬tron.
Y : 18 proton vµ 22 n¬tron.
Z : 20 proton vµ 22 n¬tron.
Hái nh÷ng nguyªn tö nµo lµ ®ång vÞ cña nhau ?
168
A. X, Y. B. X, Z. C. Y, Z. D. X, Y vµ Z.
Chän ®¸p ¸n ®óng.
2. a) Nguyªn tö nguyªn tè A cã tæng sè electron ë çc ph©n líp p lµ 7, nguyªn tö
nguyªn tè B cã tæng sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n tæng sè h¹t mang ®iÖn cña A lµ 8.
X lµ hîp chÊt cña A vµ B, khi lÊy 5,364 gam X.nH 2O hoµ tan vµo níc thu ®îc dd Z.
Cho Z ph¶n øng víi AgNO3 d thu ®îc 10,332 gam kÕt tña. X¸c ®Þnh A, B vµ c«ng
thøc ph©n tö X.nH2O.
A. Nguyªn tè A lµ Ca, nguyªn tè B lµ S, hîp chÊt X.nH2O lµ CaS.5H2O.
B. Nguyªn tè A lµ Al, nguyªn tè B lµ Cl, hîp chÊt X.nH2O lµ AlCl3.5H2O.
C. Nguyªn tè A lµ Na, nguyªn tè B lµ O, hîp chÊt X.nH2O lµ Na2O.H2O.
D. Nguyªn tè A lµ Al, nguyªn tè B lµ Cl, hîp chÊt X.nH2O lµ AlCl3.10H2O.
b) H·y cho biÕt sè electron tèi ®a cã thÓ ph©n bè trªn líp O (n = 5).
A. 25. B. 30. C. 40. D. 50.
3. a) Nguyªn tö cña nguyªn tè Cl (sè hiÖu nguyªn tö lµ 17) ®ång vÞ 35. H·y tÝnh tæng
khèi lîng cña nguyªn tö Cl vµ tæng khèi lîng h¹t nh©n nguyªn tö Cl. BiÕt r»ng
mP = 1,073 u, mn = 1,0087 u vµ me = 0,00055 u.
A. Khèi lîng nguyªn tö : 35 gam ; khèi lîng h¹t nh©n : 35 gam.
B. Khèi lîng nguyªn tö : 35 u ; khèi lîng h¹t nh©n : 35 u.
C. Khèi lîng nguyªn tö : 35,5 gam ; khèi lîng h¹t nh©n : 35,5 gam.
D. Khèi lîng nguyªn tö : 35,29 u; khèi lîng h¹t nh©n : 35,28 u.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt.
b) H·y cho biÕt cÊu h×nh electron 1s22s22p3 biÓu diÔn cÊu h×nh electron cña nguyªn tö nµo ?
A. Bo. B. Cacbon. C. Nit¬. D. Oxi.
C©u 2 (3 ®iÓm)
Çc h¹t vi m« cã cÊu h×nh electron ph©n líp ngoµi cïng : 3s1, 3s2, 3p3, 3p6 là nguyªn
tö hay ion ? T¹i sao ? H·y dÉn ra mét ph¶n øng ho¸ häc (nÕu cã) ®Ó minh ho¹ tÝnh
chÊt ho¸ häc ®Æc trng cña mçi vi h¹t.
B. Bµi tËp
C©u 3 (4 ®iÓm)
Hîp chÊt Z t¹o bëi 2 nguyªn tè M vµ R cã c«ng thøc M aRb trong ®ã R chiÕm 65,217%
khèi lîng. Tæng sè h¹t proton trong ph©n tö Z b»ng 77, trong ph©n tö Z cã 4 nguyªn tö
vµ sè khèi cña Z lµ 161. H¹t nh©n nguyªn tö M cã sè h¹t n¬tron nhiÒu h¬n sè h¹t proton
lµ 4, cßn trong h¹t nh©n nguyªn tö R cã sè proton Ýt h¬n sè n¬tron lµ 1. X¸c ®Þnh M
vµ R, viÕt cÊu h×nh electron cña chóng vµ viÕt c«ng thøc ph©n tö cña hîp chÊt Z.
®¸p ¸n
169
A. LÝ thuyÕt
C©u 1 (3 ®iÓm) 1. a) §¸p ¸n B. b) §¸p ¸n B.
2. a) §¸p ¸n B. b) §¸p ¸n D.
3. a) §¸p ¸n D. b) §¸p ¸n C.
C©u 2 (3 ®iÓm)
CÊu h×nh electron çc líp bªn trong cña çc vi h¹t nµy lµ 1s22s22p6, øng víi cÊu h×nh
cña neon Ne].
– CÊu h×nh [Ne] 3s1 chØ cã thÓ øng víi nguyªn tö Na (Z = 11), kh«ng thÓ øng víi
ion.
Na là kim loại ®iÓn h×nh, cã tÝnh khö rÊt m¹nh. ThÝ dô : Na tự bèc ch¸y trong níc ë
nhiÖt ®é thêng.
2Na + 2H2O  2NaOH + H2
2
– CÊu h×nh [Ne] 3s øng víi nguyªn tö Mg (Z = 12), kh«ng thÓ øng víi ion. Mg lµ
kim lo¹i ho¹t ®éng, Mg ch¸y rÊt m¹nh trong oxi vµ c¶ trong CO2.
2Mg + O2  2MgO
2 3
– CÊu h×nh [Ne] 3s 3p øng víi nguyªn tö P (Z = 15), kh«ng thÓ øng víi ion. P lµ phi
kim ho¹t ®éng. P ch¸y m¹nh trong oxi.
4 P + 5 O2  2 P2O5
2 6
– CÊu h×nh [Ne] 3s 3p :
a) Trêng hîp vi h¹t cã Z = 18. §©y lµ Ar, mét khÝ tr¬.
b) Vi h¹t cã Z < 18. §©y lµ ion ©m :
Z = 17. §©y lµ Cl, chÊt khö yÕu. ThÝ dô :
2 MnO4 + 16 H+ + 10 Cl  2 Mn2+ + 8 H2O + 10 Cl2
Z = 16. §©y lµ S2, chÊt khö t¬ng ®èi m¹nh. ThÝ dô :
2 H2S + O2  2 S + 2 H2O
3
Z = 15. §©y lµ P , rÊt kh«ng bÒn, khã tån t¹i.
c) Vi h¹t cã Z > 18. §©y lµ ion d¬ng :
Z = 19. §©y lµ K+, chÊt oxi ho¸ rÊt yÕu, chØ bÞ khö díi t¸c dông cña dßng ®iÖn
(®iÖn ph©n KCl hoÆc KOH nãng ch¶y).
Z = 20. §©y lµ Ca2+, chÊt oxi ho¸ yÕu, chØ bÞ khö díi t¸c dông cña dßng ®iÖn
(®iÖn ph©n CaCl2 nãng ch¶y).
B. Bµi tËp
C©u 3 (4 ®iÓm)
Gäi sè h¹t proton, n¬tron vµ electron trong nguyªn tö nguyªn tè M lµ P, N, E, trong ®ã
P + 4 = N. Gäi sè h¹t proton, n¬tron vµ electron trong nguyªn tö nguyªn tè R lµ P', N',
E'. Trong ®ã P' = E' = N' –1.
– Tæng sè h¹t proton trong ph©n tö Z : aP + bP' = 77 (I)
170
– % khèi lîng R trong Z lµ 65,217% nªn % khèi lîng M lµ :
(100 – 65,217)% = 34,783%
%m R (P ' N ')b 2P ' b  b 65, 217
VËy ta cã :    = 1,875
%m M (P  N)a 2Pa  4a 34, 783
 3,75Pa – 2P'b + 7,5a – b = 0 (II)
MÆt kh¸c : a + b = 4 (III)
– Sè khèi cña Z : (P + N)a + (P' + N')b = (2P + 4)a + (2P' + 1)b =161
 2(Pa + P'b) + 4a + b = 154 + 4a + b = 162  4a + b = 7 (IV)
KÕt hîp (III) vµ (IV) ta cã : a = 1 vµ b = 3. Thay a vµ b vµo ph¬ng tr×nh (I) vµ (II) ta
cã :
P + 3P' = 77
3,75P – 6P' = – 4,5
Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh thu ®îc : P = 26, P' = 17.
M lµ Fe cã cÊu h×nh electron : 1s22s22p63s23p63d64s2
R lµ Cl cã cÊu h×nh electron : 1s22s22p63s23p5
C«ng thøc ph©n tö cña Z : FeCl3.
A. LÝ thuyÕt
C©u 1 (3 ®iÓm)
1. Trong BTH, mçi nguyªn tè ho¸ häc ®îc xÕp vµo mét « nhÊt ®Þnh. Sè thø tù cña «
cho biÕt :
A. Sè proton vµ sè n¬tron trong h¹t nh©n nguyªn tö cña nguyªn tè.
B. Sè electron trong líp vá nguyªn tö vµ sè n¬tron trong h¹t nh©n nguyªn tö
cña nguyªn tè.
C. Sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n nguyªn tö, sè proton trong h¹t nh©n
nguyªn tö vµ sè electron líp vá nguyªn tö cña nguyªn tè.
D. C¶ A, B, C.
2. a) Sè nguyªn tè trong çc chu k× 1, 2 vµ 3 b»ng :
1) 1, 8, 18. 20 2, 8, 8.
30 2, 8, 18. 4) 2, 8, 32.
b) Sè nguyªn tè trong çc chu k× 4, 5, 6 b»ng :
1) 8, 8, 18. 2) 18, 18, 18.
3) 18, 18, 32. 4) 8, 18, 32.
A. a) §¸p ¸n 1 ; b) §¸p ¸n 4. B. a) §¸p ¸n 1; b) §¸p ¸n 3.
C. a) §¸p ¸n 2 ; b) §¸p ¸n 3. D. a) §¸p ¸n 2; b) §¸p ¸n 4.
Chän ®¸p ¸n ®óng nhÊt.
171
3. Hai nguyªn tè X vµ Y ë hai nhãm liªn tiÕp trong cïng chu k× cña BTH çc nguyªn tè
ho¸ häc cã tæng sè proton b»ng 27. H·y viÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö vµ x¸c
®Þnh vÞ trÝ cña chóng trong BTH.
A. Nguyªn tè X : 1s 2 2s2 2p6 3s2 3p1. Nh«m ë « sè 13, chu k× 3, nhãm IIIA.
Nguyªn tè Y : 1s 2 2s2 2p6 3s2 3p2. Silic ë chu k× 3, nhãm IVA, « sè 14.
B. Nguyªn tè X : 1s 2 2s2 2p5. Flo ë « sè 9, chu k× 2, nhãm VIIA.
Nguyªn tè Y : 1s 2 2s2 2p6 3s2 3p6. Argon ë chu k× 3, nhãm VIIIA, « sè 18.
C. Nguyªn tè X : 1s 2 2s2 2p6. Neon ë « sè 10, chu k× 2, nhãm VIIIA.
Nguyªn tè Y : 1s 2 2s2 2p6 3s2 3p5. Clo ë chu k× 3, nhãm VIIA, « sè 17.
D. C¶ A, B, C.
C©u 2 (3 ®iÓm)
1. Cho 2 nguyªn tè ho¸ häc cã cÊu h×nh electron cña nguyªn tö lµ :
+ Nguyªn tö A : 1s 2 2s2 2p6 3s1
+ Nguyªn tö B : 1s 2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d5 4s1
a) Hái chóng cã ë trong cïng mét nhãm nguyªn tè kh«ng ? H·y gi¶i thÝch.
b) Hai nguyªn tè nµy çch nhau bao nhiªu nguyªn tè ho¸ häc ? Cã cïng chu k× kh«ng ?
2. H·y so s¸nh tÝnh axit cña çc chÊt trong mçi d·y sau vµ gi¶i thÝch :
a) Axit cacbonic, axit silisic ;
b) Axit photphoric, axit sunfuric ;
c) Axit silisic, axit sunfuric.
B. Bµi tËp
C©u 3 (4 ®iÓm)
1. Oxit cao nhÊt cña mét nguyªn tè lµ RO3. Hîp chÊt víi hi®ro cña nguyªn tè ®ã lµ
chÊt khÝ chøa 5,882% hi®ro theo khèi lîng. H¹t nh©n nguyªn tö nguyªn tè R cã sè
proton b»ng sè n¬tron.
a) X¸c ®Þnh nguyªn tè R.
b) ViÕt cÊu h×nh electron cña R vµ ion R 2–.
c) Cation cña nguyªn tè nµo cã ®iÖn tÝch 1+ cã cïng cÊu h×nh electron
víi R2–?
35 
2. Cho ion clorua : 17 Cl
a) Nguyªn tö cña nguyªn tè nµo cã cïng cÊu h×nh electron víi ion nµy.
b) H·y cho nhËn xÐt vÒ vÞ trÝ cña nguyªn tè Cl vµ nguyªn tè võa x¸c ®Þnh ®îc.
®¸p ¸n
A. LÝ thuyÕt
C©u 1 (3 ®iÓm)
1. §¸p ¸n C.
2. §¸p ¸n C.
172
3. §¸p ¸n A.
C©u 2 (3 ®iÓm)
1. a) Hai nguyªn tö X vµ Y cã cïng sè electron ë líp ngoµi cïng lµ 1. Nguyªn tö cña
nguyªn tè X kh«ng cã electron ë ph©n líp d trong khi ®ã nguyªn tö cña Y cã 5
electron trªn ph©n líp 3d nªn X lµ nguyªn tè nhãm A (nhãm IA). Trong khi ®ã
nguyªn tö cña nguyªn tè Y cã electron ë ph©n líp 3d nªn nguyªn tè Y thuéc nhãm
B cña BTH çc nguyªn tè ho¸ häc. Y lµ nguyªn tè nhãm B nªn cã sè nhãm = 1 + 5 = 6.
Nguyªn tè Y ë nhãm VIB trong khi nguyªn tè X ë nhãm IIA.
b) Tæng sè electron cña nguyªn tè X b»ng 11 cßn tæng sè electron cña nguyªn
tè Y b»ng 24. VËy chóng çch nhau 12 nguyªn tè. Hai nguyªn tè X vµ Y kh«ng
cïng chu k× v× X ë chu k× 3 cßn Y ë chu k× 4.
2. a) H2CO3 cã tÝnh axit m¹nh h¬n H2SiO3 do sù gi¶m tÝnh axit theo thø tù tõ
trªn xuèng trong mét nhãm.
b) Trong mét chu k× tÝnh axit cña çc axit cã oxi ë ho¸ trÞ cao nhÊt cña phi kim
t¨ng dÇn khi ®i tõ tr¸i sang ph¶i do ®ã : TÝnh axit cña H2SO4 > H3PO4.
c) TÝnh axit cña H2SiO3 < H3PO4 (trong 1 chu k×) vµ H3PO4 < H2SO4 do vËy
tÝnh axit cña H2SiO3 < H2SO4.
B. Bµi tËp
C©u 3 (4 ®iÓm)
1. a) Oxit cao nhÊt cña mét nguyªn tè lµ RO 3 nªn hîp chÊt khÝ víi H2R. Gäi sè khèi
2
cña R lµ A, ta cã : %m H2  .100%  5,882%  A = 32 = N + P  P = 16.
2A
VËy R lµ S (lu huúnh).
b) Sè hiÖu nguyªn tö cña S lµ 16 nªn cÊu h×nh electron lµ : 1s22s22p63s23p4.
S + 2e  S2–
nªn cÊu h×nh electron cña S2– lµ : 1s22s22p63s23p6
c) Cation M+ cã cïng cÊu h×nh víi S2– : M – 1e  M+
V× vËy cÊu h×nh electron cña M : 1s22s22p63s23p64s1 ; M lµ K (kali) ; Y lµ Al
(nh«m).
2. Nguyªn tö clo cã 17 electron, ®Ó t¹o ra cation Cl– : Cl + 1e  Cl–
Nh vËy ion Cl– cã 18 electron. CÊu h×nh electron cña ion Cl– lµ (Ne) 3s2 3p6.
a) Nguyªn tè cã cïng cÊu h×nh electron trªn lµ nguyªn tè agon cã Z = 18.
b) Nguyªn tè agon ®øng ngay sau nguyªn tè clo. Chóng thuéc cïng chu k× 3.
C©u 1 (3 ®iÓm)
1. a) Çc liªn kÕt trong ph©n tö NH3 thuéc liªn kÕt :
1) Céng ho¸ trÞ. 2) Céng ho¸ trÞ ph©n cùc.
3) Ion. 4) Cho nhËn.
173
b) CÊu h×nh electron líp ngoµi cïng cña nguyªn tö kali lµ 4s 1, cÊu h×nh electron líp
ngoµi cïng cña nguyªn tö brom lµ 4s 2 4p5. Liªn kÕt cña nguyªn tö kali vµ nguyªn tö
brom thuéc kiÓu liªn kÕt :
1. Céng ho¸ trÞ kh«ng ph©n cùc. 2. Céng ho¸ trÞ ph©n cùc.
3. Ion 4. Cho nhËn.
A. a) §¸p ¸n 1, b) ®¸p ¸n 3. B. a) §¸p ¸n 2, b) ®¸p ¸n 3.
C. a) §¸p ¸n 3, b) ®¸p ¸n 2. D. a) §¸p ¸n 4, b) ®¸p ¸n 1.
2. Trong çc tinh thÓ sau ®©y : iot, b¨ng phiÕn, kim c¬ng, níc ®¸, silic.
a) Tinh thÓ ph©n tö lµ çc tinh thÓ :
A. iot ; kim c¬ng ; silic. B. b¨ng phiÕn ; níc ®¸ ; silic.
C. kim c¬ng ; níc ®¸ ; iot. D. níc ®¸ ; b¨ng phiÕn ; iot.
b) Tinh thÓ nguyªn tö lµ çc tinh thÓ :
A. iot ; kim c¬ng ; silic. B. b¨ng phiÕn ; níc ®¸.
C. kim c¬ng ; silic. D. Níc ®¸ ; b¨ng phiÕn; silic.
3. a) Sè oxi ho¸ cña Mn trong ®¬n chÊt, hîp chÊt vµ ion sau ®©y : Mn, MnO,
MnCl4, MnO4 lÇn lît lµ :
A. +2 , 2, 4, +8. B. 0, +2, +4, +7.
C. 0, 2, 4, 7. D. 0, +2, 4, 7.
b) Sè oxi ho¸ cña lu huúnh (S) trong H 2S, SO2 , SO32  , SO24  lÇn lît lµ :
A. 0, +4, +3, +8. B. 2, +4, +6, +8.
C. 2, +4, +4, +6. D. +2, +4, +8, +10.
C©u 2 (3 ®iÓm)
1. Cho d·y chÊt sau : Na 2 O, MgO, Al 2 O3 , SiO2 , P2 O5 , Na2S, Al2S3, SO3 ,
Cl 2 O7 .
BiÕt r»ng ®é ©m ®iÖn cña çc nguyªn tè :
Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl, O
LÇn lît b»ng : 0,93 ; 1,31 ; 1,61 ; 1,90 ; 2,19 ; 2,58 ; 3,16; 3,44.
H·y cho biÕt trong çc hîp chÊt ®ã th× liªn kÕt trong çc hîp chÊt nµo lµ liªn kÕt ion,
liªn kÕt trong çc hîp chÊt nµo lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ ph©n cùc.
2. H·y cho biÕt sù kh¸c nhau vÒ çc cÊu tö (çc h¹t t¹o nªn tinh thÓ) trong tinh
thÓ ion, tinh thÓ nguyªn tö, tinh thÓ ph©n tö. H·y cho biÕt sù kh¸c nhau vÒ
tÝnh chÊt gi÷a tinh thÓ nguyªn tö vµ tinh thÓ ph©n tö.
C©u 3 (4 ®iÓm)
1. ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o cho çc ph©n tö díi ®©y vµ x¸c ®Þnh céng ho¸ trÞ cña çc
nguyªn tè trong çc hîp chÊt ®ã :
174
a) CO2 vµ H2CO3.
b) PH3, P2O5 vµ H3PO4.
c) H2S, SO2, SO3 vµ H2SO4.
d) HCl, HClO, HClO2, HClO3 vµ HClO4.
2. ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o cho çc ph©n tö díi ®©y : Na2CO3, Ca(NO3)2, Al2(SO4)3 vµ
KClO3.
§¸p ¸n
C©u 1 (3 ®iÓm)
1. §¸p ¸n B.
2. a) §¸p ¸n D ; b) §¸p ¸n C.
3. a) §¸p ¸n B ; b) §¸p ¸n C.
C©u 2 (3 ®iÓm)
1. HiÖu ®é ©m ®iÖn cña 2 nguyªn tè liªn kÕt víi nhau lín h¬n 1,7 th× liªn kÕt
®ã lµ liªn kÕt ion, nhá h¬n 1,7 lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ ph©n cùc.
Na2O : 3,44 – 0,93 = 2,51 > 1,7 nªn liªn lÕt gi÷a Na víi O lµ liªn kÕt ion.
T¬ng tù ta cã çc chÊt t¹o bëi liªn kÕt ion lµ : Na 2O, Na2S, MgO, Al2O3
Liªn kÕt trong çc oxit : SiO2, P2O5, SO3, Cl2O7, Al2S3 lµ çc liªn kÕt céng ho¸ trÞ ph©n
cùc.
2. Trong tinh thÓ ion, çc cÊu tö lµ çc ion ©m vµ d ¬ng. Trong tinh thÓ
nguyªn tö, çc cÊu tö lµ çc nguyªn tö. Trong tinh thÓ ph©n tö, çc cÊu tö lµ
çc ph©n tö. Liªn kÕt gi÷a çc nguyªn tö trong tinh thÓ nguyªn tö lµ liªn kÕt
céng ho¸ trÞ rÊt m¹nh. V× vËy, çc nguyªn tö liªn kÕt víi nhau mét çch chÆt
chÏ, do ®ã tinh thÓ nguyªn tö rÊt bÒn, rÊt cøng, nhiÖt ®é nãng ch¶y vµ nhiÖt
®é s«i cao. Trong tinh thÓ ph©n tö, çc ph©n tö vÉn tån t¹i nh nh÷ng ®¬n vÞ
®éc lËp vµ hót nhau b»ng lùc t¬ng t¸c yÕu gi÷a çc ph©n tö. V× vËy, çc tinh
thÓ ph©n tö dÔ nãng ch¶y, dÔ bay h¬i. Çc tinh thÓ nguyªn tö rÊt khã hoµ
tan trong çc dung m«i kh¸c nhau. Çc tinh thÓ ph©n tö cÊu t¹o tõ çc ph©n tö
kh«ng ph©n cùc dÔ hoµ tan trong çc dung m«i kh«ng ph©n cùc. Çc tinh thÓ ph©n
tö cÊu t¹o tõ çc ph©n tö ph©n cùc dÔ hoµ tan trong çc dung m«i ph©n cùc.
C©u 3 (4 ®iÓm)
1. a) CÊu t¹o cña çc ph©n tö vµ céng ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè trong çc ph©n tö :
H O
IV II I IV II O C O C O
C O2 H 2 C O3 H O
;
b) CÊu t¹o cña çc ph©n tö vµ céng ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè trong çc ph©n tö :
III I V II I V II
P H 3 , P 2 O 5 và H 3 P O 4
175
O O H O
H P H P O P H O P O
H O O H O
c) CÊu t¹o cña çc ph©n tö vµ céng ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè trong çc ph©n tö :
I II IV II VI II I VI II
H 2 S , S O 2 , S O 3 và H 2 S O 4
H O O O
H S H S SS
O O O O
H O O
d) CÊu t¹o cña çc ph©n tö vµ céng ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè trong çc ph©n tö :
I I I II I I III II I V II I VII II
H Cl , H O Cl , H Cl O 2 , H Cl O 3 , H Cl O 4
O O
H Cl H O Cl H O Cl O H O Cl H O Cl O
O O
2. Liªn kÕt gi÷a ion kim lo¹i vµ gèc axit lµ liªn kÕt ion, cßn çc liªn kÕt gi÷a çc
nguyªn tö trong anion gèc axit lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ ph©n cùc :
O 2- O - O O 2- O
-
+ 3+
Na2 C O Ca2+ O N Al2 S K+ O Cl
O O 2 O O 3 O
A. LÝ thuyÕt
C©u 1 (3 ®iÓm)
1. Cho qu¸ tr×nh sau : (1) Fe – 2e  Fe2+
(2) Cu2+ + 2e ® Cu
A. Qu¸ tr×nh (1) lµ qu¸ tr×nh khö, qu¸ tr×nh (2) lµ qu¸ tr×nh oxi ho¸.
B. Qu¸ tr×nh (1) lµ qu¸ tr×nh oxi ho¸, qu¸ tr×nh (2) lµ qu¸ tr×nh khö.
C. Trong qu¸ tr×nh trªn Fe ®ãng vai trß chÊt oxi ho¸, Cu ®ãng vai trß chÊt khö.
D. Trong qu¸ tr×nh trªn Fe2+ ®ãng vai trß chÊt khö, Cu2+ ®ãng vai trß chÊt oxi
ho¸.
Chän kÕt luËn hoµn toµn ®óng.
2. Mét sè häc sinh ph¸t biÓu kh¸i niÖm vÒ ph¶n øng thu nhiÖt nh sau :
A. Ph¶n øng thu nhiÖt lµ ph¶n øng ho¸ häc gi¶i phãng n¨ng lîng díi d¹ng nhiÖt.
B. Ph¶n øng thu nhiÖt lµ ph¶n øng ho¸ häc hÊp thô n¨ng lîng díi d¹ng nhiÖt.
C. Ph¶n øng thu nhiÖt lµ ph¶n øng lµm cho m«i trêng xung quanh nãng lªn.
D. Ph¶n øng thu nhiÖt lµ ph¶n øng ho¸ häc hÊp thô n¨ng lîng cña ¸nh s¸ng.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt.
3. Cho çc PTHH sau :
176
1. 2Al + 9Fe2O3 Al2O3 + 6Fe3O4
o

t
2. 2KMnO4 K2MnO4 + MnO2 + O2

o

t
3. CuSO4 + BaCl2 ® CuCl2 + BaSO4¯

4. Ca + 2HCl ® CaCl2 + H2
a) Trong çc ph¶n øng ho¸ häc trªn, nh÷ng ph¶n øng oxi ho¸ – khö lµ :
A. Ph¶n øng ho¸ häc 1, 2, 3. B. Ph¶n øng ho¸ häc 2, 3, 4.
C. Ph¶n øng ho¸ häc 1, 3, 4. D. Ph¶n øng ho¸ häc 1, 2, 4.
b) Trong çc ph¶n øng ho¸ häc trªn, ph¶n øng nhiÖt ph©n huû lµ :
A. Ph¶n øng ho¸ häc 1. B. Ph¶n øng ho¸ häc 2.
C. Ph¶n øng ho¸ häc 3, 4. D. Ph¶n øng ho¸ häc 1, 2.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt cho çc c©u trªn.
C©u 2 (3 ®iÓm)
Hoµn thµnh çc PTHH sau theo ph¬ng ph¸p th¨ng b»ng electron :
1. Cu2S + HNO3  CuSO4 + NO2 + Cu(NO3)2 + H2O
2. As2S3 + HNO3 + H2O  H2SO4 + H3AsO4 + NO
3. Fe + H2SO4 (®Æc, nãng)  Fe2(SO4)3 + SO2 + H2O
4. Al + HNO3  Al(NO3)3 + NH4NO3 + H2O
B. Bµi tËp
C©u 3 (4 ®iÓm)
Hoµ tan 6,25 gam hçn hîp Zn, Al vµo 275 ml dd HNO3 thu ®îc dd A, chÊt r¾n B cã
khèi lîng 2,516 gam vµ 1,12 lÝt khÝ D (®o ë ®ktc) chøa NO vµ N 2O cã tØ khèi h¬i
so víi H2 lµ 16,75. TÝnh nång ®é dd HNO 3 vµ khèi lîng muèi thu ®îc khi c« c¹n dd A
(kh«ng chøa muèi NH4NO3).
§¸p ¸n
A. LÝ thuyÕt
C©u 1 (3 ®iÓm)
1. §¸p ¸n B.
2. §¸p ¸n B.
3. a) §¸p ¸n D. b) §¸p ¸n B.
C©u 2 (3 ®iÓm)
Hoµn thµnh çc PTHH theo ph¬ng ph¸p th¨ng b»ng electron :
1 2 5 2  6 2 4
1. Cu S  HNO  Cu SO  Cu( NO )  N O  H O
2 3 4 3 2 2 2
177
5 4
10  N  1e  N
 1 2
2 Cu  2e  2 Cu
 2 6
 S  8e  S
Cu2S + 12HNO3  CuSO4 + 10NO2 + Cu(NO3)2 + 6H2O
3 2 5 6 5 2
2. As 2 S3  HNO 3  H 2 O  H 2 S O 4  H 3 AsO 4  NO
5 2
28  N  3e  N
3  2 As  4e  2 As
3 5
 2 6
 3 S  24e  3 S
3As2S3 + 28HNO3 + 4H2O  9H2SO4 + 6H3AsO4 + 28NO
3. 2Fe + 6H2SO4 (®Æc, nãng)  Fe2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O
4. 8Al + 30HNO3  8Al(NO3)3 + 3NH4NO3 + 9H2O
B. Bµi tËp
C©u 3 (4 ®iÓm)
Khèi lîng kim lo¹i ®· ph¶n øng lµ : 6,25 – 2,516 = 3,734 (gam), sè mol N 2O vµ NO lµ
a vµ b mol. Kim lo¹i d nªn HNO3 ph¶n øng hoµn toµn :
Al + 4HNO3  Al(NO3)3 + NO + 2H2O (1)
8Al + 30HNO3  8Al(NO3)3 + 3N2O + 15H2O (2)
3Zn + 8HNO3  3Zn(NO3)2 + 2NO + 4H2O (3)
4Zn + 10HNO3  4Zn(NO3)2 + N2O + 5H2O (4)
44a  30 b 1,12
Ta cã : M D   16,75.2  33,5 ; a + b = = 0,05 (mol)
ab 22,4
 a = 0,0125 mol, b = 0,0375 mol.
Theo çc PTHH :
– §Ó sinh ra 1 mol N2O cÇn 10 mol HNO3 vµ khèi lîng muèi t¨ng so víi khèi lîng kim
lo¹i lµ 8.62 = 496 (gam)
– §Ó sinh ra 1 mol NO cÇn 4 mol HNO 3 vµ khèi lîng muèi t¨ng so víi khèi lîng kim
lo¹i lµ 3.62 = 186 (gam)
Sè mol HNO3 ®· ph¶n øng : n = 10a + 4b = 0,275 mol  nång ®é dd HNO3 :
CM = 1,0 mol/lÝt
178
Khèi lîng muèi sinh ra :
m + 496a + 186b = 3,734 + 496.0,0125 + 186.0,0375 = 16,909 (gam)
A. LÝ thuyÕt
C©u 1 (3 ®iÓm)
1. a) Nguyªn tè X cã 11 electron ë çc obitan p, ®ã lµ :
A. Nguyªn tè Na. B. Nguyªn tè F.
C. Nguyªn tè Br. D. Nguyªn tè Cl.
b) Hoµ tan khÝ Cl2 vµo dd NaOH lo·ng, d ë nhiÖt ®é phßng thu ®îc dd chøa :
A. NaCl, NaClO3, Cl2. B. NaCl, NaClO, NaOH.
C. NaCl, NaClO3, NaOH. D. NaCl, NaClO3.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng cho çc c©u trªn.
2. a) Cã 3 lä ®ùng 3 dd riªng biÖt lµ BaCl 2, NaHCO3 vµ NaCl bÞ mÊt nh·n. Cã thÓ
dïng mét chÊt nµo trong sè çc chÊt sau ®Ó ®ång thêi nhËn biÕt ®îc c¶ 3 dd :
A. Dd Ba(OH)2. B. Dd NaOH.
C. Dd AgNO3. D. Dd H2SO4.
b) §Ó ®iÒu chÕ clo, ngêi ta cã thÓ :
1. §iÖn ph©n muèi NaCl nãng ch¶y hoÆc dd NaCl b·o hoµ cã mµng ng¨n.
2. Cho KMnO4 hoÆc MnO2 t¸c dông víi dd HCl ®Æc.
3. Cho KClO3 t¸c dông víi dd HCl ®Æc.
4. Cho Br2 d t¸c dông víi dd HCl ®Æc.
A. Çc ph¬ng ph¸p 1, 2, 3. B. Çc ph¬ng ph¸p 1, 2, 4.
C. Çc ph¬ng ph¸p 2, 3, 4. D. Çc ph¬ng ph¸p 1, 3, 4.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt cho çc c©u trªn.
3. a) Mét dd cã çc tÝnh chÊt :
– T¸c dông víi nhiÒu kim lo¹i nh Mg, Zn, Fe ®Òu gi¶i phãng hi®ro.
– T¸c dông víi baz¬ hoÆc oxit baz¬ t¹o thµnh muèi vµ níc.
– T¸c dông víi ®¸ v«i gi¶i phãng khÝ CO2.
Dd ®ã lµ cña chÊt nµo sau ®©y ?
A. NaOH. B. HNO3.
C. HCl. D. H2SO4 ®Æc, nãng.
b) Cho 1,20g Mg kim lo¹i ph¶n øng hoµn toµn víi V lÝt khÝ X2 (®o ë ®ktc) thu ®îc
4,75g hîp chÊt MgX2. H·y cho biÕt X2 lµ khÝ nµo vµ tÝnh thÓ tÝch V cña khÝ X2
®· ph¶n øng víi Mg.
A. KhÝ X2 lµ Cl2, V = 1,120 lÝt. B. KhÝ X2 lµ O2, V = 3,36 lÝt.
C. KhÝ X2 lµ Br2, V = 2,480 lÝt. D. KhÝ X2 lµ N2, V = 3,360 lÝt.
179
C©u 2 (3 ®iÓm)
1. Hi®ro florua ®îc ®iÒu chÕ b»ng çch cho axit sunfuric ®Æc t¸c dông víi canxi
florua.
a). ViÕt çc PTHH x¶y ra.
b) TÝnh khèi lîng canxi florua cÇn dïng ®Ó ®iÒu chÕ 250 kg dd axit flohi®ric 40%.
2. Hoµn thµnh çc PTHH theo s¬ ®å chuyÓn ho¸ sau :
H2
Cl2  HCl Ca(OH )2 CaCl2
NaCl  NaCl NaCl CaCO3
H2O CO 2
Na  NaOH  Na2CO3
B. Bµi tËp
C©u 3 (4 ®iÓm)
Cho khÝ Cl2 t¸c dông víi dd Ca(OH) 2 thu ®îc clorua v«i lµ hçn hîp cña CaCl2,
CaOCl2, Ca(ClO)2 vµ níc. Sau khi lo¹i bá níc thu ®îc 152,4 gam hçn hîp A chøa 50%
CaOCl2 ; 28,15% Ca(ClO)2 cßn l¹i lµ CaCl2 (theo khèi lîng). Nung nãng hçn hîp A thu
®îc 152,4 gam hçn hîp B chØ chøa CaCl2 vµ Ca(ClO3)2. TÝnh thµnh phÇn % theo
khèi lîng CaCl2 trong B.
§¸p ¸n
A. LÝ thuyÕt
C©u 1 (3 ®iÓm)
1. a) §¸p ¸n D. b) §¸p ¸n D.
2. a) §¸p ¸n D. b) §¸p ¸n D.
3. a) §¸p ¸n C. b) §¸p ¸n A.
C©u 2 (3 ®iÓm)
1. Híng dÉn gi¶i :
a) CaF2 + H2SO4  CaSO4 + 2HF
b) Khèi lîng CaF2 cÇn dïng : m = 195 kg.
2. Çc PTHH :
®iÖn ph©n nãng ch¶y
2NaCl   2Na + Cl2
Cl2 + 2Na  2NaCl
Cl2 + H2  2HCl
2Na + 2H2O  2NaOH + H2
HCl + NaOH  NaCl + H2 O
2HCl + Ca(OH)2  CaCl2 + 2H2O
CO2 + 2NaOH  Na2CO3 + H2O
Na2CO3 + CaCl2  CaCO3 + 2NaCl
B. Bµi tËp
180
C©u 3 (4 ®iÓm) Híng dÉn gi¶i :
– Cho Cl2 t¸c dông víi dd Ca(OH)2 :
Cl2 + Ca(OH)2  CaOCl2 + H2O
2Cl2 + 2Ca(OH)2  Ca(ClO)2 + CaCl2 + 2H2O
152, 4.50%
n CaOCl2   0, 60 mol
100%.127
152, 4.28,15%
– Hçn hîp A chøa : n Ca(ClO)2   0,30 mol
100%.143
152, 4.(100  50  28,15)%
n CaCl2   0,30 mol
100%.111
– Khi nung hçn hîp A :
3Ca(ClO)2  2CaCl2 + Ca(ClO3)2
o
t
6CaOCl2  5CaCl2 + Ca(ClO3)2

o
t
2 5
– Sè mol CaCl2 trong hçn hîp B : n CaCl2  0,3  .0,3  .0,6  1,0 mol
3 6
1 1
– Sè mol Ca(ClO3)2 trong hçn hîp B : n Ca(ClO3 )2  .0,3  .0,6  0,2 mol
3 6
– Thµnh phÇn hçn hîp B :
111 .1,0
%m CaCl2  .100%  72,83% .
152,4
A. LÝ thuyÕt
C©u 1 (3 ®iÓm)
1. a) Khi ®iÒu chÕ oxi trong PTN b»ng ph¬ng ph¸p nhiÖt ph©n dd H2O2 khÝ oxi
sinh ra thêng bÞ lÉn h¬i níc. Ngêi ta cã thÓ lµm kh« khÝ oxi b»ng çch dÉn khÝ ®i
qua çc èng sø chøa :
A. Bét CaO. B. Na kim lo¹i.
C. Bét photpho. D. CaSO4.10H2O.
b) D¹ng thï h×nh bÒn nhÊt cña lu huúnh ë nhiÖt ®é phßng lµ :
A. Lu huúng tµ ph¬ng (S). B. Lu huúng ®¬n tµ (S).
C. C¶ hai d¹ng S vµ S. D. Kh«ng cã d¹ng nµo bÒn.
2. Ph©n líp cã møc n¨ng lîng cao nhÊt trong nguyªn tö cña nguyªn tè X lµ 4s vµ cña
nguyªn tè Y lµ 3p. X vµ Y t¹o hîp chÊt cã c«ng thøc lµ XY, trong ph©n tö chøa tæng
sè çc lo¹i h¹t n, p, e lµ 108. X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña X vµ Y trong BTH çc nguyªn tè
181
ho¸ häc (sè thø tù, chu k×, nhãm). BiÕt r»ng trong thµnh phÇn cÊu t¹o nguyªn tö cña
X vµ Y ®Òu cã tæng sè h¹t mang ®iÖn gÊp 2 lÇn sè h¹t kh«ng mang ®iÖn.
A. X lµ K : « 19, chu k× 4, nhãm IA ; Y lµ Cl : « 17, chu k× 3, nhãm VIIA ; XY lµ
KCl
B. X lµ Ca : « 20, chu k× 4, nhãm IIA ; Y lµ S : « 16, chu k× 3, nhãm VIA ; XY lµ
CaS
C. X lµ Ca : « 20, chu k× 4, nhãm IIA ; Y lµ F : « 9, chu k× 2, nhãm VIIA ; XY lµ
CaF2
D. X lµ K : « 19, chu k× 4, nhãm IA ; Y lµ S : « 16, chu k× 3, nhãm VIIA ; XY lµ
K2S
3. §Ó t¨ng hiÖu qu¶ tÈy tr¾ng cña bét giÆt ngêi ta thêng cho thªm vµo mét Ýt bét
natri peoxit. Do natri peoxit khi t¸c dông víi níc sÏ sinh ra H2O2 lµ mét chÊt oxi ho¸
m¹nh cã thÓ tÈy tr¾ng ®îc quÇn ¸o :
Na2O2 + 2H2O  2 NaOH + H2O2
2H2O2  2H2O + O2 .
VËy çch tèt nhÊt ®Ó b¶o qu¶n bét giÆt lµ :
A. B¶o qu¶n trong mét hép kh«ng cã n¾p ®Ó ra ngoµi ¸nh n¾ng cho bét giÆt
lu«n kh« r¸o.
B. B¶o qu¶n trong mét hép kh«ng cã n¾p trong bãng r©m.
C. B¶o qu¶n trong mét hép cã n¾p kÝn ®Ó ngoµi n¾ng.
D. B¶o qu¶n trong mét hép cã n¾p ®Ó n¬i kh« m¸t.
C©u 2 (3 ®iÓm)
1. Ngêi ta pha lo·ng 100,0 ml dd axit sunfuric nång ®é 98%, D = 1,84 gam/ml thµnh
dd axit sunfuric nång ®é 20%.
a. Çch pha lo·ng ph¶i tiÕn hµnh nh thÕ nµo ?
b. TÝnh thÓ tÝch níc cÇn dïng ®Ó pha lo·ng (khèi lîng riªng cña níc lµ 1,0 gam/ml).
2. Hoµn thµnh s¬ ®å ph¶n øng :
NaOH HCl O DdNH Br BaCl AgNO
A1 
 A 2 
 A3 
2
A 4 
3
 A5 
2
 A6 
2
A7 
3
 A8
Trong ®ã A1 lµ hîp chÊt cña S vµ 2 nguyªn tè kh¸c cã khèi lîng mol b»ng 51, tæng sè
nguyªn tö trong ph©n tö A1 lµ 7.
B. Bµi tËp
C©u 3 (4 ®iÓm)
182
1. Hoµ tan a gam Fe 2O3 vµo mét lîng rÊt d dd H2SO4 lo·ng, thªm b gam s¾t
tinh khiÕt sau ®ã thªm níc cÊt ®Õn thÓ tÝch ®óng 500ml. LÊy 25 ml dd ®ã
råi thªm dÇn 12,50 ml dd KMnO 4 0,096M th× xuÊt hiÖn mµu hång tÝm rÊt
nh¹t trong dd. TÝnh a vµ b, biÕt tæng khèi lîng Fe2O3 vµ Fe tinh khiÕt ®·
dïng lµ 7,20 gam.
2. Mét hçn hîp A cã khèi lîng lµ 7,2 gam gåm 2 muèi cacbonat cña 2 kim lo¹i kÕ tiÕp
nhau trong ph©n nhãm chÝnh nhãm II. Hßa tan hÕt A b»ng dd H 2SO4 lo·ng thu ®îc
khÝ B. Cho toµn bé khÝ B hÊp thô hÕt bëi dd Ba(OH) 2 d thu ®îc 15,76 gam kÕt tña.
X¸c ®Þnh 2 muèi cacbonat vµ tÝnh phÇn tr¨m theo khèi lîng cña chóng trong A.
§¸p ¸n
A. LÝ thuyÕt
C©u 1 (3 ®iÓm). 1. a) §¸p ¸n A. b) §¸p ¸n A
2. §¸p ¸n B
3. §¸p ¸n D.
C©u 2 (3 ®iÓm)
1. a) Çch pha lo·ng : H2SO4 theo SGK.
100,0.1,84.98%
b) Khèi lîng H2SO4 : m H 2SO4   180,32 (gam)
100%
180,32
Khèi lîng dd H2SO4 20% : m ddH2SO 4  .100%  901,60 (gam)
20%
Khèi lîng níc cÇn dïng : m = 901,60 – 180,32 = 721,28 (gam).
2. Gäi c«ng thøc cña hîp chÊt A1 lµ XxYySz ta cã khèi lîng mol cña A1 :
Xx + Yy + 32z = 51  z = 1 vµ x + y = 7 – z = 6 ; Xx + Yy = 51 – 32 = 19
19
Khèi lîng mol nguyªn tö trung b×nh cña X vµ Y lµ : M   3,3 vËy mét trong 2
6
nguyªn tè cã khèi lîng nguyªn tö < 3,3 chØ cã thÓ lµ H.
Trêng hîp I : hîp chÊt A1 lµ muèi axit MHS trong M cã 5 nguyªn tö nªn kh«ng thÓ cña
mét nguyªn tè vËy M còng chøa X vµ H : Xx + (y–1).1 = 18 chØ cã nghiÖm phï hîp
lµ x = 1, y = 5, X = 14. VËy A1 lµ NH4HS (amoni hi®rosunfua)
Trêng hîp II : A1 lµ muèi trung hßa XxHyS ta cã : Xx + y = 19, x + y = 6 kh«ng cã
gèc ho¸ trÞ II nµo phï hîp.
Çc PTHH :
NH4HS + 2NaOH  Na2S + NH3 + 2H2O (1)
Na2S + 2HCl  2NaCl + H2S (2)
2H2S + 3O2  2SO2 + 2H2O (3)
183
SO2 + 2NH3 + H2O  (NH4)2SO3 (4)
(NH4)2SO3 + H2O + Br2  (NH4)2SO4 + 2HBr (5)
(NH4)2SO4 + BaCl2  2NH4Cl + BaSO4 (6)
NH4Cl + AgNO3  NH4NO3 + AgCl (7)
B. Bµi tËp
C©u 3 (4 ®iÓm)
1. Gäi x lµ sè mol Fe2O3 vµ y lµ sè mol Fe ®· lÊy
Fe2O3 + 3H2SO4  Fe2(SO4)3 + 3H2O
x mol x mol
Fe2(SO4)3 + Fe  3FeSO4
x mol x mol 3x mol
Fe + H2SO4  FeSO4 + H2
(y – x) mol (y – x) mol
10FeSO4 + 2KMnO4 + 8H2SO4  5Fe2(SO4)3 + 2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O
Sè mol FeSO4 cã trong 500 ml dd :
0, 096 12,5  500  5
2x  y   0,120 (mol)
1000  25
HÖ ph¬ng tr×nh :
160x  56y  7, 20

 2x  y  0,12
x = 0,01 mol a = 1,6 gam ; y = 0,10 ; b = 5,6 gam.
2. Gäi c«ng thøc chung cña 2 muèi lµ M CO3, n lµ sè mol 2 muèi, M lµ khèi lîng mol
nguyªn tö trung b×nh cña 2 kim lo¹i
M CO3 + H2SO4 = M SO4 + CO2  + H2O (1)
n n n n mol
CO2 + Ba(OH)2 = BaCO3  + H2O (2)
n n mol
15, 76
Sè mol BaCO3 = sè mol CO2 = = 0,08 (mol)
197
7, 2
n=  0,08  M  30  A gåm MgCO3, CaCO3
M  60
Gäi x, y lµ sè mol MgCO3, CaCO3
84x  100y  7, 20
  x = 0,05 mol vµ y = 0,03 mol
 x  y  0,0,08
84.0, 05
 %m MgCO3  .100  58, 33%
7, 2
184
%m CaCO3 = 41,67%.
§Ò häc k× 1 (Thêi gian 45 phót)
I– PhÇn tr¾c nghiÖm (3 ®iÓm)
H·y chän ®¸p ¸n ®óng A, B, C hoÆc D.
C©u 1 (0,25®). Trong cïng mét chu k×, theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n :
A. TÝnh kim lo¹i t¨ng.
B. TÝnh axit cña çc oxit vµ hi®roxit t¨ng.
C. TÝnh phi kim gi¶m dÇn.
D. TÝnh axit cña çc oxit vµ hi®roxit gi¶m.
C©u 2 (0,25®). Nguyªn tö cña mét nguyªn tè cã bèn líp electron, theo thø tù tõ phÝa
gÇn h¹t nh©n lµ : K, L, M, N. Trong nguyªn tö ®· cho, electron thuéc líp nµo sau
®©y cã møc n¨ng lîng trung b×nh cao nhÊt ?
A. Líp K. B. Líp L. C. Líp M. D. Líp N.
C©u 3 (0,25®). Çc nguyªn tö vµ ion Ca2+, Cl–, Ne cã ®Æc ®iÓm chung lµ :
A. Cïng mét chu k×. B. Cïng mét nhãm.
C. Cïng sè electron. D. Cïng sè proton.
C©u 4 (0,25®). Nguyªn tö cña nguyªn tè nµo trong çc nguyªn tè sau lu«n cho 2
electron trong çc ph¶n øng ho¸ häc :
A. Na (Z =11). B. Mg (Z = 12).
C. Al (Z = 13). D. Si (Z = 14).
C©u 5 (0,25®). Çc nguyªn tö trong cïng mét nhãm A cã ®Æc ®iÓm nµo sau
®©y chung ?
A. Sè electron ngoµi cïng. B. Sè líp electron.
C. Sè electron. D. Sè proton.
C©u 6 (0,25®). D·y çc nguyªn tè nµo sau ®©y ®îc s¾p xÕp theo chiÒu gi¶m dÇn
tÝnh kim lo¹i vµ t¨ng dÇn tÝnh phi kim ?
A. Al, Mg, Br, Cl. B. Na, Mg, Si, Cl.
C. Mg, K, S, Br. D. N, O, Cl, Ne.
C©u 7 (0,25®). Trong nguyªn tö, ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n, mçi electron cã :
A. mét møc n¨ng lîng nhÊt ®Þnh. B. mét møc n¨ng lîng thay ®æi.
C. nhiÒu møc n¨ng lîng nhÊt ®Þnh. D. nhiÒu møc n¨ng lîng thay ®æi.
C©u 8 (0,25®). Nguyªn tö cña nguyªn tè X cã cÊu h×nh electron ph©n líp ngoµi cïng
lµ 3p3. VÞ trÝ cña X trong BTH lµ :
A. Chu k× 3, nhãm IIIA. B. Chu k× 3, nhãm VIA.
C. Chu k× 3, nhãm VA. D. Chu k× 6, nhãm IIIA.
185
C©u 9 (0,25®). TÝnh chÊt baz¬ cña çc hi®roxit nhãm IA theo chiÒu t¨ng cña sè
®iÖn tÝch h¹t nh©n Z lµ:
A. T¨ng. B. gi¶m.
C. Kh«ng ®æi. D. Võa gi¶m võa t¨ng.
C©u 10 (0,25®). NhiÖt ®é s«i cña çc ®¬n chÊt cña çc nguyªn tè nhãm VIIA theo
chiÒu t¨ng sè thø tù lµ
A. T¨ng. B. gi¶m.
C. Kh«ng ®æi. D. Võa gi¶m võa t¨ng.
C©u 11 (0,25®). Sè hiÖu nguyªn tö cña çc nguyªn tè trong BTH cho biÕt :
A. Sè electron ho¸ trÞ. B. Sè proton trong h¹t nh©n.
C. Sè n¬tron trong h¹t nh©n. D. Sè khèi cña h¹t nh©n.
C©u 12 (0,25®). Trong 20 nguyªn tè ®Çu BTH, sè nguyªn tè cã nguyªn tö víi 2
electron ®éc th©n ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n lµ :
A. 1. B. 2.
C. 2. D. 4.
I– PhÇn tù luËn (7 ®iÓm)
C©u 13 (2 ®iÓm). Nguyªn tö nguyªn tè X, çc ion Y + vµ Z2– ®Òu cã cÊu h×nh
electron ph©n líp ngoµi cïng lµ 2p 6. X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña X, Y, Z (sè hiÖu nguyªn tö,
chu k×, nhãm) trong BTH.
C©u 14 (2 ®iÓm). Tæng sè h¹t c¬ b¶n (p, n, e) trong nguyªn tö mét nguyªn tè A lµ 52.
BiÕt sè h¹t kh«ng mang ®iÖn b»ng mét nöa sè h¹t mang ®iÖn céng thªm 1.
a) H·y x¸c ®Þnh A.
b) ViÕt cÊu h×nh electron cña A vµ tÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña ®¬n chÊt A.
C©u 15 (3 ®iÓm). Cho 2,16 gam mét kim lo¹i M vµ oxit cña kim lo¹i nµy cã c«ng
thøc M2O3 víi sè mol b»ng nhau t¸c dông víi dd axit HCl d th× thu ®îc 0,224 lÝt H2
(®ktc).
a) X¸c ®Þnh kim lo¹i M vµ oxit M2O3.
b) TÝnh thÓ tÝch dd HCl 1M tèi thiÓu cÇn dïng.
§¸p ¸n
I– PhÇn tr¾c nghiÖm (3 ®iÓm)
C©u 1. B C©u 2. D C©u 3. C C©u 4. B C©u 5. A C©u 6. B
C©u 7. A C©u 8. C C©u 9. A C©u 10. A C©u 11. B C©u 12. D
I– PhÇn tù luËn (7 ®iÓm)
C©u 13. CÊu h×nh electron ®Çy ®ñ cña X, Y+ vµ Z2– lµ : 1s22s22p
6
Nguyªn tö, ion Sè hiÖu NT Chu k× Nhãm
X 10 2 VIIIA
Y+ 11 3 IA
186
Z2– 8 2 VIA
C©u 14. a) X¸c ®Þnh nguyªn tè A
Ta cã 2Z + N = 52 (I)
Z + 1 = N (II)  Z = 17 vµ A lµ clo (Cl).
b) ViÕt cÊu h×nh electron cña A vµ tÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña ®¬n chÊt A.
1s22s22p63s23p5 ; §¬n chÊt Cl2 lµ mét phi kim ®iÓn h×nh.
C©u 15. a) Cã thÓ x¶y ra hai trêng hîp :
Thø nhÊt lµ M cã ho¸ trÞ kh«ng ®æi, b»ng III
PTHH : 2M + 6HCl  2MCl3 + 3H2
M2O3 + 6HCl  2MCl3 + 3H2O
2 0, 224 2
nM = n H2 =  gi¶i ra ®îc M = 92 lo¹i.
3 22, 4 3
Thø hai lµ M cã ho¸ trÞ thay ®æi II vµ III, ta ®îc M = 56 lµ Fe vµ Fe 2O3 . Trong
BTH kh«ng cã kim lo¹i nµo cã çc ho¸ trÞ I vµ III.
b) Tæng sè mol HCl tèi thiÓu = 2nM + 6n M 2O3 = 0,02 + 0,06 = 0,08 (mol)
0,08
VHCl = = 0,08 (lÝt).
1
®Ò kiÓm tra cuèi n¨m
C©u 1. 1. a) Sè nguyªn tè trong çc chu k× 1, 2 vµ 3 b»ng:
Chu k× I II III IV V VI VII
A 2 8 18 32 64 128 256
B 2 8 8 18 18 32 32
C 2 10 18 36 54 86 118
D 1 2 8 8 18 32 32
b) Anion X  cã cÊu h×nh electron nguyªn tö ë ph©n líp ngoµi cïng lµ 2p6. B¶n chÊt
liªn kÕt cña X víi bari kim lo¹i lµ :
A. Céng ho¸ trÞ kh«ng ph©n cùc. B. Céng ho¸ trÞ ph©n cùc.
C. Ion. D. Cho nhËn.
c) Çc liªn kÕt trong ph©n tö nit¬ ®îc t¹o thµnh lµ do sù xen phñ cña:
A. Çc obitan s víi nhau vµ çc obitan p víi nhau.
B. ChØ 3 obitan p hoµn toµn gièng nhau.
C. 1 obitan s víi nhau vµ 2 obitan p víi nhau.
187
D. 3 obitan p gièng nhau vÒ h×nh d¹ng vµ kÝch thíc nhng kh¸c nhau vÒ ®Þnh h-
íng kh«ng gian.
d) Nguyªn tè X cã 17 electron ë çc obitan p, ®ã lµ :
A. Nguyªn tè I. B. Nguyªn tè F.
C. Nguyªn tè Br. D. Nguyªn tè Cl.
2. Cho çc PTHH cña ph¶n øng sau :
1. CaCO 3  CaO + CO2
o
t
2. NH4NO3  N2O + H2O

o
t
3. CuO + H2  Cu + H2O

o
t
4. 2AgNO3  2Ag + 2NO2 + O2

o
t
5. CaO + H2O  Ca(OH)2

6. Cu + Cl2  CuCl2
7. Na2O + CO2  Na2CO3
8. CuSO4 + Fe  Cu + FeSO4
a) Trong çc ph¶n øng ho¸ häc trªn çc ph¶n øng oxi ho¸ – khö lµ :
A. 1, 2, 3, 4, 5. B. 4, 5, 6, 7, 8.
C. 1, 2, 4, 5, 6. D. 2, 3, 4, 6, 8.
b) Trong çc ph¶n øng ho¸ häc trªn nh÷ng ph¶n øng ho¸ hîp lµ :
A. 1, 2, 5. B. 3, 7, 8.
C. 5, 6, 7. D. 2, 4, 6.
3. a) Trong ph¶n øng ho¸ häc ; Cl2 + 2NaOH  NaClO + NaCl + H2O
A. Cl2 chØ thÓ hiÖn lµ chÊt oxi ho¸.
B. Cl2 chØ thÓ hiÖn lµ chÊt khö.
C. Cl2 võa thÓ hiÖn lµ chÊt oxi ho¸, võa thÓ hiÖn lµ chÊt khö.
D. Cl2 kh«ng ®ãng vai trß chÊt oxi ho¸, còng kh«ng ®ãng vai trß chÊt khö.
b) Cã çc hîp chÊt : K 2MnO4, KMnO4, MnO2, MnCl2. Sè oxi ho¸ cña Mn trong çc hîp
chÊt ®ã lµ :
A. +7, +7, +4, +2. B. +6, +7, +4, +2.
C. +7, +6, +4, +2. D. +6, +4, +3, +2.
H·y lùa chän ph¬ng ¸n ®óng.
C©u 2
a) Cho m gam nh«m vµo trong b×nh kÝn chøa khÝ clo, ®èt nãng ®Ó ph¶n øng
x¶y ra hoµn toµn, ®em chÊt r¾n thu ®îc hoµ tan vµo níc thÊy khèi lîng chÊt r¾n
kh«ng tan lµ 10 gam. C« c¹n dd thu ®îc 26,7 gam chÊt r¾n khan. TÝnh m vµ khèi l-
îng clo ®· tham gia ph¶n øng.
188
b) TÝnh thÓ tÝch khÝ clo thu ®îc ë (®ktc) khi ®un nãng nhÑ 3,48 gam MnO2 víi
dd axit clohi®ric ®Æc d. Lîng clo nµy ph¶n øng hÕt bao nhiªu gam nh«m kim lo¹i vµ
t¹o thµnh bao nhiªu gam muèi khan.
C©u 3
1. Cho ph¶n øng: A(k) + B(k)  C(k) tèc ®é ph¶n øng ®îc tÝnh theo ph¬ng tr×nh :
V = k.[A].[B]. Gi÷ nång ®é çc chÊt kh«ng ®æi trong çc thÝ nghiÖm sau:
– NÕu thùc hiÖn ph¶n øng trªn ë 398 0C th× ph¶n øng sÏ kÕt thóc trong 1 phót 36
gi©y.
– NÕu thùc hiÖn ph¶n øng trªn ë 448 0C th× ph¶n øng sÏ kÕt thóc trong 0 phót 3
gi©y.
a) NÕu t¨ng nhiÖt ®é cña ph¶n øng lªn 10 0C th× tèc ®é ph¶n øng t¨ng lªn bao nhiªu
T2  T1
lÇn ? BiÕt r»ng k  k . 10 ( gäi lµ hÖ sè nhiÖt cña ph¶n øng hay sè lÇn tèc
T2 T2
®é ph¶n øng t¨ng khi t¨ng nhiÖt ®é thªm 10 ®é).
b. NÕu thùc hiÖn ph¶n øng trªn ë 378 0C th× tèc ®é ph¶n øng sÏ t¨ng bao nhiªu lÇn so
víi ph¶n øng ë 3980C vµ sÏ kÕt thóc trong thêi gian bao l©u.
2. Ngêi ta hoµ tan hoµn toµn 7,0 gam Fe nguyªn chÊt trong bÇu khÝ quyÓn N 2 b»ng
H2SO4 lo·ng l¹nh, d. L¾c dd thu ®îc víi 1,12 lÝt khÝ clo (®ktc). Sau thÝ nghiÖm s¾t
tån t¹i ë nh÷ng d¹ng muèi g× víi lîng bao nhiªu. Thªm vµo dd mét lîng dd KMnO4
lo·ng chøa 2,54 gam. SÏ x¶y ra hiÖn tîng g× lîng thuèc tÝm kh«ng ph¶n øng lµ bao
nhiªu. TÝnh thÓ tÝch clo (®ktc) ®Ó thuèc tÝm cho vµo kh«ng ph¶n øng.
®¸p ¸n
C©u 1
1. a. §¸p ¸n B. b. §¸p ¸n C. c. §¸p ¸n A. d. §¸p ¸n C.
2. a. §¸p ¸n D. b. §¸p ¸n C.
3. a. §¸p ¸n C. b. §¸p ¸n B.
C©u 2 Híng dÉn gi¶i :
a. §¸p ¸n : Khèi lîng Al ®· lÊy mAl = 15,4 gam, khèi lîng clo m Cl2  21,3 gam.
b. §¸p ¸n : ThÓ tÝch clo thu ®îc VCl  0,896 lÝt ; khèi lîng nh«m ph¶n øng
2
mAl = 0,72 gam ; khèi lîng muèi t¹o thµnh m AlCl3  3,56 gam.
C©u 3 Híng dÉn gi¶i :
1. a) XÐt ph¶n øng: A(k) + B(k)  C(k)
ë 3980C: Thêi gian ph¶n øng lµ 1 phót 36 gi©y = 96 gi©y
C A
Vt =  = kt[A][B] (I)
t 1
ë 4480C : Thêi gian ph¶n øng lµ 0 phót 03 gi©y = 3 gi©y
189
C A
V2 =  = k2[A][B] (II)
t 2
LÊy (II) chia cho (I) ta cã:
T2O  T1O T2O  T1O
V2 k 2 t 1 96
    10   10  32   5  32    2
V1 k 1 t 2 3
b) T¬ng tù nh phÇn ®· xÐt ë trªn ta cã :
T3O  T1O
V3 k 3 t 1 V1 VËy tèc ®é ph¶n øng gi¶m 4 lÇn so víi
   10  2  2  V3 
V1 k 1 t 3 4
ph¶n øng ë 3980C. Do ®ã thêi gian kÕt thóc ph¶n øng t¨ng 4 lÇn : hÕt 4.96 =384
(gi©y).
7,0 1,12
2. Sè mol Fe : nFe = = 0,125 (mol) ; Sè mol clo : n Cl2  22,4 = 0,05 (mol)
56
2,054
– Sè mol KMnO4 : n KMnO 4   0,013 (mol)
158
Fe + H2SO4  FeSO4 + H2 (1)
6FeSO4 + 3Cl2  2Fe2(SO4)3 + 2FeCl3 (2)
– Theo çc PTHH (1) vµ (2) sè mol çc muèi trong dd thu ®îc :
0,1 0,1
n Fe2 (SO4 )3  mol; n FeSO4  0, 025 mol; n FeCl3  mol
3 3
– Dd thu ®îc cho t¸c dông víi KMnO4 : dd nh¹t mµu tÝm cña KMnO4
10FeSO4 + 2KMnO4 + 4H2SO4  5Fe2(SO4)3 + K2SO4 + 2MnSO4 + 8H2O
§Ó kh«ng cã ph¶n øng víi KMnO 4 th× sè mol Cl2 cÇn lÊy lµ 0,0625 mol  thÓ tÝch
Cl2 cÇn lÊy lµ : 1,40 lÝt.
190

SGV Hoa Hoc 10 - Day Du

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

SGV Hoa Hoc 10 - Day Du

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ch¬ng 1

 Mét sè ®iÓm cÇn lu ý

B. D¹y häc c¸c bµi cô thÓ

Bµi 1 Thµnh phÇn nguyªn tö

Bµi 2 H¹t nh©n nguyªn tö - nguyªn tè ho¸ häc

Bµi 3 §ång vÞ. nguyªn tö khèi

Bµi 4 Sù chuyÓn ®éng cña electron

Bµi 5 LuyÖn tËp vÒ :

Bµi 6 líp vµ ph©n líp electron

Bµi 7 N¨ng lîng cña c¸c electron trong nguyªn tö

Bµi 8 LuyÖn tËp ch¬ng 1

 Mét sè ®iÓm cÇn lu ý

Bµi 9 B¶ng TuÇn Hoµn c¸c nguyªn tè ho¸ häc

III – thiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc

Bµi 10 Sù biÕn ®æi tuÇn hoµn cÊu h×nh electron nguyªn tö

Bµi 12 Sù biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i, tÝnh phi kim

Bµi 13 ý nghÜa cña B¶ng TuÇn Hoµn

11Na 12Mg 13Al

Ho¹t ®éng 5 : VËn dông vµ tæng kÕt bµi häc

Bµi 14 LuyÖn tËp ch¬ng 2

Bµi 15 bµi thùc hµnh sè 1

 Mét sè ®iÓm cÇn lu ý

1. HÖ thèng kiÕn thøc

B. D¹y häc c¸c bµi cô thÓ

Bµi 17 liªn kÕt céng ho¸ trÞ

Bµi 18 Sù lai ho¸ c¸c obitan nguyªn tö.

Bµi 19 LuyÖn tËp vÒ : Liªn kÕt ion.

Liªn kÕt ho¸ häc ?

Bµi 20 tinh thÓ nguyªn tö. tinh thÓ ph©n tö

Bµi 22 Ho¸ trÞ vµ sè oxi ho¸

Bµi 23 Liªn kÕt kim lo¹i

Ho¹t ®éng 2 : Kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt kim lo¹i

Bµi 24 LuyÖn tËp ch¬ng 3

 Mét sè ®iÓm cÇn lu ý

B. D¹y häc c¸c bµi cô thÓ

Bµi 25 Ph¶n øng oxi ho¸ - khö

Ho¹t ®éng 2 : Ph¶n øng oxi ho¸ - khö

cÇu HS tiÕn hµnh c¸c bíc ®ã. 3

Bµi 26 ph©n lo¹i ph¶n øng

Bµi 27 LuyÖn tËp ch¬ng 4

Bµi 28 bµi thùc hµnh sè 2

B. D¹y häc c¸c bµi cô thÓ

Bµi 29 Kh¸I qu¸t vÒ nhãm halogen

Bµi 31 Hi®ro clorua - axit clohi®ric

TÝnh axit, tÝnh oxi ho¸ TÝnh

Bµi 32 hîp chÊt cã oxi cña clo

Bµi 33 LuyÖn tËp vÒ clo vµ hîp chÊt cña clo

Ho¹t ®éng 3 : TÝnh chÊt, øng dông

Ho¹t ®éng 4 : Mét sè hîp chÊt cña brom

Bµi 37 LuyÖn tËp ch¬ng 5

NaCl, NaNO3 HCl, HNO3

+ Dïng thuèc thö nµo ?

 Mét sè ®iÓm cÇn lu ý

B. D¹y häc c¸c bµi cô thÓ

Bµi 40 Kh¸I qu¸t vÒ nhãm oxi

III- ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc

Bµi 42 ozon vµ hi®ro peoxit

Néi dung 1 : Nghiªn cøu vÒ ozon

c) KÕt luËn vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña H2O2.

GV giíi thiÖu cho HS sù h×nh thµnh

Néi dung 1 : Nghiªn cøu tÝnh chÊt vËt lÝ cña lu huúnh.

HS ®· biÕt lu huúnh lµ mét phi kim v×

+ Khö S4 , S6 thµnh S : S4 + 4e  S