CHƯƠNG 1: KIẾN TRÚC PHÂN TẦNG VÀ MÔ HÌNH OSI ......................

3
1. Khái niệm về mạng máy tính.................................................................................3
1.1 Một số loại mạng máy tính ................................................................................4
1.2 Các loại hình trạng mạng....................................................................................6
1.2.1 Bus........................................................................................................................6
1.2.2 Ring......................................................................................................................6
1.2.3 Star........................................................................................................................7
1.2.4 Mesh.....................................................................................................................8
2. Mô hình tham chiếu mở OSI.................................................................................8
2.1 Lịch sử của OSI...................................................................................................8
2.2 Ý nghĩa của mô hình tham chiếu mở OSI...........................................................9
2.3 Mô hình 7 tầng OSI, chức năng của từng tầng..................................................10
2.3.1 Tầng vật lý (Physical).........................................................................................10
2.3.2 Tầng liên kết dữ liệu (Data Link)........................................................................11
2.3.3 Tầng mạng (NetWork)........................................................................................12
2.3.4 Tầng vận chuyển (Transport)..............................................................................14
2.3.5 Tầng phiên (Session)...........................................................................................15
2.3.6 Tầng trình diễn (Presentation).............................................................................15
2.3.7 Tầng ứng dụng (Application)..............................................................................16
2.4 Quá trình đóng gói dữ liệu trong mô hình OSI ................................................16
CHƯƠNG 2 : CÔNG NGHỆ ETHERNET ....................................................18
1. Giới thiệu về Ethernet..........................................................................................18
2. Ethernet và mô hình OSI.....................................................................................19
3. Tầng MAC và thuật toán CSMA/CD:................................................................19
3.1 Tầng cập nhật môi trường truyền MAC:...........................................................19
3.2 Các quy tắc của MAC và thuật toán CSMA/CD...............................................20
4. Hoạt động của Repeater vàHub .........................................................................22
4.1 Hoạt động của Repeater ...................................................................................23
4.2 Hoạt động của Hub ...........................................................................................24
5. Hoạt động của Bridge và Switch ........................................................................26
5.1 Khái niệm Collision Domain và Broadcast Domain ........................................26
5.2 Hoạt động của Bridge........................................................................................28
5.3 Hoạt động của Switch ......................................................................................31
CHƯƠNG 3 : MÔ HÌNH TCP/IP.....................................................................33
1. Lịch sử phát triển của mô hình TCP/IP ............................................................33
2. Các tầng của mô hình TCP/IP.............................................................................33
2.1 Tầng ứng dụng ( Applucation layer) ................................................................33
2.2 Tầng vận chuyển (Transport Layer)..................................................................34
2.2.1 Giao thức TCP....................................................................................................35
2.2.2 Giao thức điều khiển UDP..................................................................................37
2.2.3 Bắt tay ba bước...................................................................................................37
2.2.4 Cửa sổ trượt........................................................................................................38
1
 2.3 Chỉ số cổng (port) của TCP và UDP.................................................................39
2.4 Tầng Internet (Internet Layer)...........................................................................40
2.5 Tầng truy nhập mạng (Network Access Layer)................................................42
3. Kiến trúc Internet.................................................................................................42
4. So sánh giữa mô hình tham chiếu OSI và mô hình TCP/IP:............................43
5. Các ứng dụng tại tầng ứng dụng của TCP/IP....................................................44

2
 CHƯƠNG 1: KIẾN TRÚC PHÂN TẦNG VÀ MÔ HÌNH OSI
1. Khái niệm về mạng máy tính
Mạng máy tính là một tập hợp các máy tính được nối với nhau bởi đường truyền theo
một cấu trúc nào đó và thông qua đó các máy tính trao đổi thông tin qua lại cho nhau.
Đường truyền là hệ thống các thiết bị truyền dẫn có dây hay không dây dùng để
chuyển các tín hiệu điện tử từ máy tính này đến máy tính khác. Các tín hiệu điện tử đó biểu thị
các giá trị dữ liệu dưới dạng các xung nhị phân (on - off). Tất cả các tín hiệu được truyền giữa
các máy tính đều thuộc một dạng sóng điện từ. Tùy theo tần số của sóng điện từ có thể dùng
các đường truyền vật lý khác nhau để truyền các tín hiệu. Ở đây đường truyền được kết nối có
thể là dây cáp đồng trục, cáp xoắn, cáp quang, dây điện thoại, sóng vô tuyến ... Các đường
truyền dữ liệu tạo nên cấu trúc của mạng. Hai khái niệm đường truyền và cấu trúc là những
đặc trưng cơ bản của mạng máy tính.

Hình1.1. Một mô hình liên kết các máy tính trong mạng

Những ưu điểm khi kết nối các máy tính thành một mạng máy tính:
+ Nhiều người có thể dùng chung một phần mềm tiện ích.
+ Trao đổi thông tin trong một mạng máy tính dễ dàng

3
 + Dữ liệu được quản lý tập trung nên an toàn hơn, trao đổi giữa những người sử dụng
thuận lợi hơn, nhanh chóng hơn.
+ Có thể dùng chung thiết bị ngoại vi hiếm, đắt tiền (máy in, máy vẽ,...).
+ Người sử dụng trao đổi với nhau thư tín (E-Mail), tin tức dễ dàng.
+ Một số người sử dụng không cần phải trang bị máy tính đắt tiền (chi phí thấp mà chức
nǎng lại mạnh).
+ Mạng máy tính cung cấp môi trường làm việc từ xa (chính phủ điện tử, hội nghị từ xa,
elearning..).
1.1 Một số loại mạng máy tính
+ GAN (Global Area Network): Kết nối máy tính từ các châu lục khác nhau. Thông
thường kết nối này được thực hiện thông qua mạng viễn thông và vệ tinh.
+ WAN (Wide Area Network): Mạng diện rộng, WAN liên kết các LAN và từ các
LAN này có thể truy xuất đến các máy tính hay các file server tại các vị trí khác nhau.
WAN có phạm vi địa lý rộng nên có khả năng cung cấp thông tin cự lý xa cho doanh
nghiệp.Các WAN có thể được kết nối với nhau tạo thành GAN, hay bản thân nó đã là
GAN. WAN dùng để kết nối các máy tính trong phạm vi một quốc gia hay một châu
lục.
+ MAN (Metropolitan Area Network): Kết nối các máy tính trong phạm vi một thành
phố. Kết nối này được thực hiện thông qua các môi trường truyền thông tốc độ cao (50-
100 Mbit/s). Một MAN thường bao gồm hai hay nhiều LAN cùng trong một vùng địa
lý.

4
 + LAN (Local Area Networks): Mạng cục bộ (LAN) là hệ truyền thông tốc độ cao được
thiết kế để kết nối các máy tính và các thiết bị xử lý dữ liệu khác cùng hoạt động với
nhau trong một khu vực địa lý nhỏ như ở một tầng của toà nhà, hoặc trong một toà
nhà.... Một số mạng LAN có thể kết nối lại với nhau trong một khu làm việc. Một
mạng LAN bao gồm các thành phần sau:
o Máy tính.
o Card giao tiếp mạng.
o Các thiết bị ngoại vi, đường truyền thiết lập mạng.
o Các thiết bị mạng.

Chú ý: Trong các khái niệm cơ bản nói nêu trên thì chỉ có LAN và WAN là hai khái
niệm hay được sử dụng nhất. Ngoài ra còn có một số mạng sau :
+ SAN (Storage Area Network): Là một mạng riêng dùng để lưu trữ dữ liệu, nó thích
hợp với các hệ thống cần lưu trữ dữ liệu dự phòng, di chuyển file, tái tạo dữ liệu giữa
các hệ thống.

5
 + VPN (Virtual Private Network): Mạng dùng riêng ảo, là giải pháp sử dụng thiết bị
phần cứng hoặc phần mềm để liên kết các mạng LAN tại các cơ sở khác nhau của một
cơ quan thành một mạng LAN riêng bằng cách sử dụng Internet làm backbone.

1.2 Các loại hình trạng mạng

1.2.1 Bus

Theo cách bố trí hành lang các đường như hình vẽ thì máy chủ (host) cũng như tất cả
các máy tính khác (workstation) hoặc các nút (node) đều được nối về với nhau trên một trục
đường dây cáp chính để chuyển tải tín hiệu.
Tất cả các nút đều sử dụng chung đường dây cáp chính này. Phía hai đầu dây cáp được
bịt bởi một thiết bị gọi là terminator. Các tín hiệu và gói dữ liệu (packet) khi di chuyển lên
hoặc xuống trong dây cáp đều mang theo điạ chỉ của nơi đến.
Loại hình mạng này dùng dây cáp ít nhất, dễ lắp đặt. Tuy vậy cũng có những bất lợi đó
là sẽ có sự ùn tắc khi di chuyển dữ liệu với lưu lượng lớn và khi có sự hỏng hóc ở đoạn nào đó
thì rất khó phát hiện, một sự ngừng trên đường dây để sửa chữa sẽ ngừng toàn bộ hệ thống.
1.2.2 Ring

6
 Mạng dạng này, bố trí theo dạng xoay vòng, đường dây cáp được thiết kế làm thành
một vòng khép kín, tín hiệu chạy quanh theo một chiều nào đó. Các nút truyền tín hiệu cho
nhau mỗi thời điểm chỉ được một nút mà thôi. Dữ liệu truyền đi phải có kèm theo địa chỉ cụ
thể của mỗi trạm tiếp nhận.
Mạng dạng vòng có thuận lợi là có thể nới rộng ra xa, tổng đường dây cần thiết ít hơn
so với hai kiểu trên. Nhược điểm là đường dây phải khép kín, nếu bị ngắt ở một nơi nào đó thì
toàn bộ hệ thống cũng bị ngừng.
1.2.3 Star

Kết nối tất cả các cáp tới một điểm trung tâm. Nếu sử dụng star mở rộng kết nối các
star lại với nhau thông qua HUB hoặc SWITCH. Dạng này có thể mở rộng phạm vi và mức độ
bao phủ của mạng.

Star mở rộng

7
1.2.4 Mesh

Mỗi host trong mạng có đường nối riêng tới tất cả các host còn lại. Tăng khả năng
tránh bị gián đoạn dịch vụ khi một máy bị hỏng.
Chú ý: Nguyên nhân mà mô hình mạng LAN trở nên phổ biến :
Vì nó cho phép những người sử dụng (users) dùng chung những tài nguyên quan trọng
như: máy in mầu, ổ đĩa CD rom, các phần mềm ứng dụng và các thông tin cần thiết khác.
Trước khi phát triển công nghệ LAN các máy tính là độc lập với nhau, bị hạn chế bởi số
lượng các chương trình tiện ích, sau khi kết nối mạng thì rõ ràng hiệu quả của chúng tăng lên
gấp bội.
LAN là cấu trúc cơ bản để hình thành và xây dựng các mô hình mạng khác như WAN,
GAN,MAN.
2. Mô hình tham chiếu mở OSI
2.1 Lịch sử của OSI
Sự phát triển của các mạng thời kỳ đầu không được tổ chức và diễn ra theo nhiều cách.
Những năm đầu thập niên 1980 đã chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ về số lượng và kích thước
của các mạng. Khi các công ty bắt đầu nhận thức được ưu điểm của việc sử dụng công nghệ
mạng, các mạng được thêm vào và được mở rộng nhanh chóng khi các công nghệ mạng mới
được giới thiệu.
Vào giữa thạp niên 1980, các công ty bắt đầu vấp phải các khó khăn bởi sự mở rộng
nhanh chóng. Cũng giống như con người bất đồng ngôn ngữ đã gặp phải khi giao tiếp xúc với
người khác, điều khó khăn cho các mạng sử dụng các đặc tả và hiện thực khác nhau muốn trao
đổi thông tin với nhau. Vấn đề khó khăn tương tự xảy ra với các công ty đã phát triển riêng
hay các công nghệ có tính sở hữu riêng . Sở hữu riêng có nghĩa là một hay một nhóm các công
ty kiểm soát tất cả việc sử dụng công nghệ này.Các công nghệ tuân thủ nghiêm ngặt các quy
định riêng có thể không thông tin được với các công nghệ tuân thủ theo quy định khác.
Để giải quyết vấn đề bất tương thích mạng, tổ chức tiêu chuẩn hoá quốc tế (ISO) đã
nghiên cứu các mô hình thiết lập mạng như Digital Equipment Corporation Network

8
(DECnet), System Network Architecture(SNA) và TCP/IP để tìm ra một số quy luật có thể áp
dụng một cách tổng quát cho tất cả các mạng. Sử dụng nghiên cứu này, ISO đã tạo ra được
một mô hình mạng, qua đó giúp các nhà cung cấp trang thiết bị tạo ra các mạng có thể tương
thịch tốt với các mạng khác.
Mô hình tham chiếu liên kết các hệ thống mở OSI (The OSI reference model) đã được
công bố vào năm 1984, đây là một mô hình mạng có tính chất mô tả được tạo bởi ISO.
2.2 Ý nghĩa của mô hình tham chiếu mở OSI
ISO đã đưa ra mô hình 7 mức (layers, còn gọi là lớp hay tầng) cho mạng, gọi là kiểu hệ
thống kết nối mở hoặc mô hình OSI (Open System Interconnection). Việc ra đời mô hình
OSI đã hỗ trợ việc kết nối và chia sẽ thông tin trên mạng một cách hiệu quả:

+ Cung cấp một chuẩn chung để các hãng, nhà phát triển phát triển các ứng dụng của
mình trên hệ thống mạng máy tính.
+ Cho phép nhiều kiểu mạng, phần cứng, phần mềm khác nhau có thể giao tiếp được với
nhau.
+ Ngăn chặn các thay đổi tại một lớp ảnh hưởng đến các lớp khác.
+ Chia quá trình truyền thông trên mạng máy tính thành những phần nhỏ hơn giúp dễ
hiểu và dễ tiếp cận.

9
2.3 Mô hình 7 tầng OSI, chức năng của từng tầng
2.3.1 Tầng vật lý (Physical)

Khái niệm: Tầng vật lý liên quan đến việc truyền các dòng bit giữa các máy bằng kênh truyền
thông vật lý, không quan tâm đến ý nghĩa và cấu trúc của chúng. Ngoài ra nó cung cấp các
chuẩn về điện, dây cáp, đầu nối, kỹ thuật nối mạch điện, điện áp, tốc độ cáp truyền dẫn, giao
diện nối kết và các mức nối kết.
Tầng vật lý (Physical layer) là tầng dưới cùng của mô hình OSI cung cấp các đặc trưng
điện của các tín hiệu được dùng để khi chuyển dữ liệu trên cáp từ một máy này đến một máy
khác của mạng, kỹ thuật nối mạch điện, tốc độ cáp truyền dẫn.
Tầng vật lý không qui định một ý nghĩa nào cho các tín hiệu đó ngoài các giá trị nhị
phân 0 và 1. Ở các tầng cao hơn của mô hình OSI ý nghĩa của các bit được truyền ở tầng vật
lý sẽ được xác định.
Khác với các tầng khác, tầng vật lý là không có gói tin riêng và do vậy không có phần
đầu (header) chứa thông tin điều khiển, dữ liệu được truyền đi theo dòng bit. Một giao thức
tầng vật lý tồn tại giữa các tầng vật lý để quy định về phương thức truyền (đồng bộ, phi đồng
bộ), tốc độ truyền.
Các giao thức được xây dựng cho tầng vật lý được phân chia thành phân chia thành hai
loại giao thức sử dụng phương thức truyền thông dị bộ (asynchronous) và phương thức truyền
thông đồng bộ (synchronous).
+ Phương thức truyền dị bộ: không có một tín hiệu quy định cho sự đồng bộ giữa các
bit giữa máy gửi và máy nhận, trong quá trình gửi tín hiệu máy gửi sử dụng các bit đặc
biệt START và STOP được dùng để tách các xâu bit biểu diễn các ký tự trong dòng dữ
liệu cần truyền đi. Nó cho phép một ký tự được truyền đi bất kỳ lúc nào mà không cần
quan tâm đến các tín hiệu đồng bộ trước đó.

10
 + Phương thức truyền đồng bộ: sử dụng phương thức truyền cần có đồng bộ giữa máy
gửi và máy nhận, nó chèn các ký tự đặc biệt như SYN (Synchronization), EOT (End Of
Transmission) hay đơn giản hơn, một cái "cờ " (flag) giữa các dữ liệu của máy gửi để
báo hiệu cho máy nhận biết được dữ liệu đang đến hoặc đã đến.
2.3.2 Tầng liên kết dữ liệu (Data Link)

Khái niệm: Tầng liên kết dữ liệu (data link layer) là tầng mà ở đó ý nghĩa được gán cho
các bít được truyền trên mạng.
Tầng liên kết dữ liệu phải quy định được các dạng thức, kích thước, địa chỉ máy gửi và
nhận của mỗi gói tin được gửi đi. Nó phải xác định cơ chế truy nhập thông tin trên mạng và
phương tiện gửi mỗi gói tin sao cho nó được đưa đến cho người nhận đã định. Các nhiệm vụ
chính của tầng này là:
+ Chia thông tin cần gửi thành các frame, gửi các frame đi một cách tuần tự và xử lý các
frame biên nhận (ACK frame) do bên nhận gửi về. Các frame có kích thước cỡ vài
trăm byte hoặc vài nghìn byte, đầu và cuối frame được ghi thêm các nhóm bit đặc biệt
làm ranh giới cho frame (tầng này nhận ra được ranh giới giữa các frame).
+ Đường truyền vật lý luôn luôn có thể gây lỗi nên tầng này phải giải quyết vấn đề nảy
sinh khi bản tin bị hỏng, bị mất hoặc bị truyền lặp. Tầng này cung cấp cách phát hiện
và sửa lỗi cơ bản để đảm bảo cho dữ liệu nhận được giống hoàn toàn với dữ liệu gửi đi.
Nếu một gói tin có lỗi không sửa được, tầng liên kết dữ liệu phải chỉ ra được cách
thông báo cho nơi gửi biết gói tin đó có lỗi để nó gửi lại.
+ Giữ cho bên phát có tốc độ không gây “lụt” dữ liệu cho bên nhận.
+ Các giao thức tầng liên kết dữ liệu chia làm 2 loại chính là các giao thức hướng ký tự
và các giao thức hướng bit. Các giao thức hướng ký tự được xây dựng dựa trên các ký
tự đặc biệt của một bộ mã chuẩn nào đó (như ASCII hay EBCDIC), trong khi đó các
giao thức hướng bit lại dùng các cấu trúc nhị phân (xâu bit) để xây dựng các phần tử

11
 của giao thức (đơn vị dữ liệu, các thủ tục.) và khi nhận, dữ liệu sẽ được tiếp nhận lần
lượt từng bit một.
2.3.3 Tầng mạng (NetWork)

Khái niệm: Tầng mạng (network layer) nhắm đến việc kết nối các mạng với nhau bằng cách
tìm đường (routing) cho các gói tin từ một mạng này đến một mạng khác. Nó xác định việc
chuyển hướng, vạch đường các gói tin trong mạng, các gói này có thể phải đi qua nhiều chặng
trước khi đến được đích cuối cùng. Nó luôn tìm các tuyến truyền thông không tắc nghẽn để
đưa các gói tin đến đích.
Tầng mạng cung các các phương tiện để truyền các gói tin qua mạng, thậm chí qua một
mạng của mạng (network of network). Bởi vậy nó cần phải đáp ứng với nhiều kiểu mạng và
nhiều kiểu dịch vụ cung cấp bởi các mạng khác nhau. hai chức năng chủ yếu của tầng mạng là
chọn đường (routing) và chuyển tiếp (relaying). Tầng mạng là quan trọng nhất khi liên kết hai
loại mạng khác nhau như mạng Ethernet với mạng Token Ring khi đó phải dùng một bộ tìm
đường (quy định bởi tầng mạng) để chuyển các gói tin từ mạng này sang mạng khác và ngược
lại.
Đối với một mạng chuyển mạch gói (packet - switched network) - gồm tập hợp các nút
chuyển mạch gói nối với nhau bởi các liên kết dữ liệu. Các gói dữ liệu được truyền từ một hệ
thống mở tới một hệ thống mở khác trên mạng phải được chuyển qua một chuỗi các nút. Mỗi
nút nhận gói dữ liệu từ một đường vào (incoming link) rồi chuyển tiếp nó tới một đường ra
(outgoing link) hướng đến đích của dữ liệu. Như vậy ở mỗi nút trung gian nó phải thực hiện
các chức năng chọn đường và chuyển tiếp.
Việc chọn đường là sự lựa chọn một con đường để truyền một đơn vị dữ liệu (một gói
tin chẳng hạn) từ trạm nguồn tới trạm đích của nó. Một kỹ thuật chọn đường phải thực hiện
hai chức năng chính sau đây:
+ Quyết định chọn đường tối ưu dựa trên các thông tin đã có về mạng tại thời điểm đó
thông qua những tiêu chuẩn tối ưu nhất định.

12
 + Cập nhật các thông tin về mạng, tức là thông tin dùng cho việc chọn đường, trên mạng
luôn có sự thay đổi thường xuyên nên việc cập nhật là việc cần thiết.

Mô hình chuyển vận các gói tin trong mạng chuyễn mạch gói

Người ta có hai phương thức đáp ứng cho việc chọn đường là phương thức xử lý tập
trung và xử lý tại chỗ.
+ Phương thức chọn đường xử lý tập trung được đặc trưng bởi sự tồn tại của một (hoặc
vài) trung tâm điều khiển mạng, chúng thực hiện việc lập ra các bảng đường đi tại từng
thời điểm cho các nút và sau đó gửi các bảng chọn đường tới từng nút dọc theo con
đường đã được chọn đó. Thông tin tổng thể của mạng cần dùng cho việc chọn đường
chỉ cần cập nhập và được cất giữ tại trung tâm điều khiển mạng.
+ Phương thức chọn đường xử lý tại chỗ được đặc trưng bởi việc chọn đường được thực
hiện tại mỗi nút của mạng. Trong từng thời điểm, mỗi nút phải duy trì các thông tin của
mạng và tự xây dựng bảng chọn đường cho mình. Như vậy các thông tin tổng thể của
mạng cần dùng cho việc chọn đường cần cập nhập và được cất giữ tại mỗi nút.
Thông thường các thông tin được đo lường và sử dụng cho việc chọn đường bao gồm:
+ Trạng thái của đường truyền.
+ Thời gian trễ khi truyền trên mỗi đường dẫn.
+ Mức độ lưu thông trên mỗi đường.
+ Các tài nguyên khả dụng của mạng.
Khi có sự thay đổi trên mạng (ví dụ thay đổi về cấu trúc của mạng do sự cố tại một vài
nút, phục hồi của một nút mạng, nối thêm một nút mới... hoặc thay đổi về mức độ lưu thông)
các thông tin trên cần được cập nhật vào các cơ sở dữ liệu về trạng thái của mạng.
Hiện nay khi nhu cầu truyền thông đa phương tiện (tích hợp dữ liệu văn bản, đồ hoạ,
hình ảnh, âm thanh) ngày càng phát triển đòi hỏi các công nghệ truyền dẫn tốc độ cao nên việc
phát triển các hệ thống chọn đường tốc độ cao đang rất được quan tâm.

13
2.3.4 Tầng vận chuyển (Transport)

Khái niệm: Có nhiệm vụ tổ chức các kênh trao đổi thông tin giữa các dịch vụ tương ứng của
hai máy tính tham gia truyền thông.

Các vấn đề nảy sinh: Trong một lúc có thể có nhiều dịch vụ cùng tham gia trao đổi thông tin
với các máy tính khác nên tầng giao vận phải có nhiệm vụ dồn kênh và phân kênh.
+ Giải pháp để tổ chức dồn kênh và phân kênh ở tầng giao vận là sử dụng socket. Mỗi
dịch vụ tầng trên sẽ tiến hành trao đổi thông qua các cổng logic gọi là cổng dịch vụ, số
hiệu cổng cùng dữ liệu được đóng gói trong quá trình dồn kênh.
Ví dụ: - www: cổng 80
- ftp: cổng 21
- telnet: cổng 23…

14
 Các dịch vụ tầng trên chia thành 2 loại và ứng với mỗi loại tầng giao vận phải tổ chức
truyền tin tương ứng với hai loại đó:
+ Đòi hỏi tin cậy
+ Chấp nhận các sai sót, nhưng thời gian truyền tin phải nhanh nhất có thể được
2.3.5 Tầng phiên (Session)

Khái niệm: Thiết lập, quản lý, kết thúc các phiên làm việc giữa các ứng dụng, đảm bảo
việc giao dịch giữa các ứng dụng được quản lý.
2.3.6 Tầng trình diễn (Presentation)

Khái niệm: Trong giao tiếp giữa các ứng dụng thông qua mạng với cùng một dữ liệu có thể
có nhiều cách biểu diễn khác nhau. Thông thường dạng biểu diễn dùng bởi ứng dụng nguồn
và dạng biểu diễn dùng bởi ứng dụng đích có thể khác nhau do các ứng dụng được chạy trên
các hệ thống hoàn toàn khác nhau (như hệ máy Intel và hệ máy Motorola). Tầng trình diễn
(Presentation layer) phải chịu trách nhiệm chuyển đổi dữ liệu gửi đi trên mạng từ một loại
biểu diễn này sang một loại khác. Để đạt được điều đó nó cung cấp một dạng biểu diễn
chung dùng để truyền thông và cho phép chuyển đổi từ dạng biểu diễn cục bộ sang biểu diễn
chung và ngược lại.
15
 Tầng trình bày cũng có thể được dùng kĩ thuật mã hóa để xáo trộn các dữ liệu trước khi
được truyền đi và giải mã ở đầu đến để bảo mật. Ngoài ra tầng biểu diễn cũng có thể dùng các
kĩ thuật nén sao cho chỉ cần một ít byte dữ liệu để thể hiện thông tin khi nó được truyền ở trên
mạng, ở đầu nhận, tầng trình bày bung trở lại để được dữ liệu ban đầu.
2.3.7 Tầng ứng dụng (Application)

Khái niệm: Tầng ứng dụng (Application layer) là tầng cao nhất của mô hình OSI, nó xác
định giao diện giữa người sử dụng và môi trường OSI và giải quyết các kỹ thuật mà các
chương trình ứng dụng dùng để giao tiếp với mạng.
2.4 Quá trình đóng gói dữ liệu trong mô hình OSI
Trong mô hình tham chiếu OSI dữ liệu trước khi được gửi đi phải tiến hành đóng gói,
và khi nhận được dữ liệu quá trình mở gói được diễn ra theo chiều ngược lại. Dữ liệu được
gửi từ tầng ứng dụng đi xuống các tầng dưới của mô hình OSI, mỗi tầng có những định nghĩa
riêng về dạng dữ liệu mà nó sử dụng. Tại nơi gửi, mỗi tầng coi gói tin của tầng trên gởi xuống
là dữ liệu của nó và thêm vào gói tin các thông tin điều khiển của mình sau đó chuyển tiếp
xuống tầng dưới. Tại nơi nhận, quá trình diễn ra ngược lại, mỗi tầng lại tách các thông tin điều
khiển của mình ra và chuyển dữ liệu lên tầng trên .
Hình dưới đây mô
tả chi tiết quá trình
đóng gói dữ liệu thông
qua 7 tầng của mô hình
OSI

16
Với 5 bước chuyển đổi để đóng gói dữ liệu :
1. Xây dựng dữ liệu
2. Đóng gói dữ liệu tại tầng vận chuyển
3. Bổ sung địa chỉ IP vào header tầng mạng .
4. Bổ sung header và trailer tại tầng liên kết dữ liệu .
5. Chuyển thành các bit để truyền tại tầng vật lý .

Application Tầng ứng dụng

Header + data

Tầng chuyển vận

Tầng mạng

Tầng liên kết dữ liệu

010010100100100100111010010001101000… Tầng vật lý

17
 CHƯƠNG 2 : CÔNG NGHỆ ETHERNET

1. Giới thiệu về Ethernet

Ethernet là mạng cục bộ do ba công ty Xerox, Intel và Digital equipment xây dựng và
phát triển. Ethernet là mạng thông dụng nhất đối với các mạng nhỏ hiện nay (chiếm hơn 90%
thị phần mạng hiện nay). Ethernet LAN được xây dựng theo chuẩn 7 lớp trong cấu trúc mạng
của mô hình tham chiếu ISO, mạng truyền số liệu Ethernet cho phép đưa vào mạng các loại
máy tính khác nhau kể cả máy tính mini. Ethernet có các đặc tính kỹ thuật chủ yếu sau đây:
+ Có cấu trúc dạng tuyến phân đoạn, đường truyền dùng cáp đồng trục, tín hiệu truyền
trên mạng được mã hoá theo kiểu đồng bộ (Manchester), tốc độ truyền dữ liệu là 10
Mb/s.
+ Chiều dài tối đa của một đoạn cáp tuyến là 500m, các đoạn tuyến này có thể được kết
nối lại bằng cách dùng các bộ chuyển tiếp và khoảng cách lớn nhất cho phép giữa 2 nút
là 2,8 km.
Sử dụng tín hiệu bǎng tần cơ bản, truy xuất tuyến (bus access) hoặc tuyến token (token
bus), giao thức là CSMA/CD, dữ liệu chuyển đi trong các gói. Gói (packet) thông tin dùng
trong mạng có độ dài từ 64 đến 1518 byte. Với việc ra đời Gigabit Ethernet, ban đầu như là
một công nghệ LAN thì giờ đây đã trở thành một chuẩn MAN và WAN.
Thành công chủ yếu của Ethernet là do các yếu tố sau:
+ Đơn giản và dễ dàng bảo trì.
+ Có khả năng phối hợp với các công nghệ khác.
+ Tin cậy.
+ Chi phí lắp đặt và nâng cấp thấp.
Tất cả các chuẩn phát triển sau này về cơ bản đều tương thích với chuẩn gốc. Một
frame của Ethernet xuất phát từ một NIC 10 Mbps cáp đồng trục loại cũ trong một máy PC,
đặt lên liên kết Ethernet quang tốc độ 10 Gbps và kết thúc tại một NIC 100 Mbps. Các gói
trên một mạng Ethernet không bị thay đổi.
Ethernet dựa trên topo dạng bus:

18
2. Ethernet và mô hình OSI
Ethernet hoạt động ở hai tầng của mô hình OSI, nửa bên dưới của tầng liên kết dữ liệu
(Data Link) được gọi là lớp MAC và tầng vật lý.

Để di chuyển số liệu giữa hai trạm Ethernet, số liệu thường được chuyển qua repeater.
Các chuẩn đảm bảo băng thông tối thiểu và hoạt động được qua đặc tả chỉ ra số trạm
tối đa trên một segment, chiều dài tối đa của một segment, số lượng repeater tối đa giữa các
trạm…
3. Tầng MAC và thuật toán CSMA/CD:
3.1 Tầng cập nhật môi trường truyền MAC:
Tầng này làm nhiệm vụ xác định xác định máy nào trong mạng được truyền dữ liệu
trên đường cáp chung. MAC và LLC cấu thành phiên bản IEEE của tầng 2 (liên kết dữ liệu)
của mô hình OSI.

19
 Khi được cài đặt vào trong mạng, các máy trạm phải tuân theo những quy tắc định
trước để có thể sử dụng đường truyền, đó là phương thức truy nhập. Phương thức truy nhập
được định nghĩa là các thủ tục điều hướng trạm làm việc làm thế nào và lúc nào có thể thâm
nhập vào đường dây cáp để gửi hay nhận các gói thông tin. Có 3 phương thức cơ bản:
+ CSMA/CD
+ Giao giao thức dùng thẻ bài ( Token Ring )
+ Giao thức FDDI
3.2 Các quy tắc của MAC và thuật toán CSMA/CD
Giao thức CSMA/CD( Carrier Sence Multiple Access with Collision Detection) Giao
thức này thường sử dụng cho mạng có cấu trúc bus.

Các trạm máy cùng chia sẻ một kênh truyền chung, các trạm đều có cơ hội thâm nhập
đường truyền như nhau (Multiple Access). Tuy nhiên tại một thời điểm thì chỉ có một trạm
được truyền dữ liệu mà thôi. Trước khi truyền dữ liệu, mỗi trạm phải lắng nghe đường truyền
để chắc chắn đường truyền rỗi (Carrier Sence). Trong trường hợp hai trạm cùng truyền dữ liệu
đồng thời, xung đột dữ liệu xảy ra, các trạm tham gia phải phát hiện được xung đột và thông
báo tới các trạm khác gây ra xung đột (Collision Detection), đồng thời các trạm phải ngừng
thâm nhập, chờ đợi lần sau trong khoảng thời gian ngẫu nhiên nào đó rồi mới tiếp tục
truyền .Khi lưu lượng các gói dữ liệu cần di chuyển trên mạng quá cao, thì việc xung đột có
thêt xảy ra với số lượng lớn dẫn đến làm chậm tốc độ truyền tin của hệ thống. Giao thức này
thuộc công nghệ Ethernet.
Các quy tắc của MAC và thuật toán CSMA/CD:
Ethernet là công nghệ quảng bá trên môi trường chia sẻ. Phương phá truy cập
CSMA/CD được dùng trong Ethernet thực hiện ba chức năng sau:
+ Truyền và nhận các gói dữ liệu
+ Giải mã các gói dữ liệu và kiểm tra các địa chỉ hợp lệ trước khi chuyển chúng đến các
tầng cao hơn trong mô hình OSI .
+ Phát hiện lỗi trong các gói dữ liệu hay trên mạng.
Nội dung chính của phương pháp này là khi một node trên mạng muốn truyền tin nó
phải lắng nghe xem mạng (cáp) có bận không, nếu không bận thì sẽ truyền thông tin.
20
 Khi đụng độ xảy ra sẽ làm biên độ giao động của các tín hiệu tăng đột ngột, các thiết bị
mạng có thể cảm nhận được xung đột này và sẽ không truyền tín hiệu, khi đó thuật toán vãn
hồi được sử dụng, sau một khoảng thời gian thì các thiết bị có thể truyền dữ liệu và việc
truyền dữ liệu là bình đẳng đối với mọi thiết bị.

21
 Với khả năng xảy ra xung đột là rất cao đặc biệt tỷ lệ các gói tin broadcast trong mạng
theo chuẩn Ethernet là rất lớn việc xảy ra xung đột làm giảm hiệu năng của mạng. Khi thiết kế
các mạng LAN theo chuẩn Ethernet cũng phải tính đến độ trễ thời gian của tín hiệu khi đi qua
các thiết bị mạng ( hub, repeater…) Độ trễ này nếu xảy ra quá giới hạn cho phép cũng là một
trong những nguyên nhân gây ra các xung đột trên mạng, gây ra hiện tượng nghẽn mạng.
Các thiết bị như Hub, repeater làm việc ở tầng vật lý không nhận ra địa chỉ MAC nên
mỗi khi chúng nhận được một tín hiệu từ một cổng nó sẽ phát tin ra tất cả các cổng còn lại, vì
vậy hình thành nên các miền xung đột .

Để giới hạn độ trễ các miền xung đột do Hub gây ra, người ta sử dụng luật 5-4-3 . Luật
này quy đinh giữa hai node bất kỳ trên mạng chỉ có thể có tồi đa 5 đoạn mạng, kết nối thông
qua 4 repeater và chỉ có 3 trong tổng số 5 đoạn mạng có máy tính kết nối mạng .

4. Hoạt động của Repeater vàHub

22
4.1 Hoạt động của Repeater
Khái niệm : Repeater là một lọai thiết bị phần cứng đơn giản nhất trong các thiết bị liên kết
mạng, nó được hoạt động trong tầng vật lý của mô hình hệ thống mở OSI . Repeater dùng để
nối hai mạng giống nhau hoặc các phần của một mạng cùng có một nghi thức và một cấu
hình. Khi repeater nhận được một tín hiệu từ mọt phía của mạng thì nó sẽ phát tiếp vào phía
kia của mạng .

Mô hình liên kết mạng của Repeater

Repeater không có khả năng xử lý tín hiệu mà nó chỉ loại bỏ các tín hiệu méo, nhiễu,
khuyếch đại các tín hiệu đã bị suy hao (vì đã được phát với khoảng cách xa) và khôi phục lại
tín hiệu ban đầu. Việc sử dụng Repeater đã làm tăng thêm chiều dài của mạng .

Hoạt động của Repeater trong mô hình OSI

Việc sử dụng Repeater không làm thay đổi nội dung các tín hiệu đi qua nó nên chỉ
được dùng để nối hai mạng có cùng giao thức truyền thông ( như hai mạng Ethernet hay hai
mạng Token Ring ) nhưng lại không thể nối hai mạng có giao thức truyền thông khác nhau
( như một mạng Ethernet với mạng Token Ring ) . Thêm nữa Repeater không làm thay đổi
khối lượng chuyển vận trên mạng nên việc sử dụng không tính toán nó trên mạng lớn sẽ hạn
chế hiệu năng của mạng Khi lựa chọn loại Repeater cần chú ý lựa chọn loại có tốc độ chuyển
vận phù hợp với tốc độ của mạng .

23
Có hai loại Repeater:
+ Repeater điện: nối với đường dây điện ở cả hai phía của nó, nó nhận tín hiệu điện từ
một phía và phát về phía kia .Khi một mạng sử dụng repeater điện để nối các phần của
mạng lại thì có thể làm tăng khoảng cách của mạng, nhưng khoảng cách đó luôn bị hạn
chế bởi một khoảng cách tối đa do độ trễ của tín hiệu.Ví dụ với mạng sử dụng cáp đồng
trục 50 thì khoảng cách tối đa là 2.8 km, khoảng cách đó không thể kéo dài thêm cho
dù có sử dụng thêm repeater.
+ Repeater điện quang: liên kết với một đầu cáp quang và một đầu cáp điện, nó chuyển
một tín hiệu điện từ cáp điện ra tín hiệu quang để phát trên cáp quang và ngược lại.
Việc sử dụng repeater cũng lamg tăng chiều dài của mạng.

4.2 Hoạt động của Hub

Khái niệm : Hub thực chất là một Repeater có nhiều cổng hoạt động ở tầng vật lý (khuyếch
đại tín hiệu).

24
 Hoạt động của Hub trong mô hình OSI
Hub là một trong những yếu tố quan trọng nhất của LAN, đây là điểm kết nối dây trung
tâm của mạng, tất cả các trạm trên mạng LAN đều được kết nối thông qua Hub.
Hub thường được dùng để nối mạng, thông qua những đầu cắm của nó người ta liên kết
các máy tính dưới dạng hình sao.
Một hub thông thường có nhiều cổng nối với người sử dụng ( từ 4 đến 24 cổng ) để gắn
máy tính và các thiết bị ngoại vi. Mỗi xổng hỗ trợ một bộ kết nối dùng cặp dây xoắn 10 BaseT
từ mỗi trạm của mạng.
Khi tín hiệu được truyền từ một trạm tới hub, nó được lặp lại trên các cổng khác của
hub. Các hub thông minh có thể định dạng, kiểm tra, cho phép hoặc không cho phép bời
người điều hành mạng từ trung tâm quản lý hub .
Hub xuất hiện ở ba loại cơ bản :
+ Thụ động ( Passive) Một passive hub phục vụ chỉ với vai trò là một điểm kết nối vật lý.
Nó không thao tác hay nhận biết lưu lượng đi qua nó. Nó khônng khuyếch đại hay làm
sạch tín hiệu này. Một passive hub chỉ được dùng để chia sẻ đường truyền vật lý. Như
vậy, passive hub không cần nguồn cung cấp điện.
+ Tích cực(Active) : Một active hub phải được cung cấp nguồn điện bởi nó cần năng
lượng để khuyếch đại tín hiệu đến trước khi chuyển ra các port khác.
+ Thông minh (Intelligent) : Các hub thông minh đôi khi còn gọi là smart hub. Các thiết
bị này có chức năng cơ bản như các active hub, ngoài ra chúng còn bao gồm một chip
vi xử lý và các khả năng chuẩn đoán.Các hub thông minh đắt tiền hơn các active hub
nhưng hiệu quả hơn trong các tình huống sửa chữa .

25
 Quá trình xử lý tín hiệu được gọi là tái sinh tín hiệu, nó làm cho tín hiệu trở nên tốt
hơn, ít nhạy cảm với lỗi do vậy khoảng cách giữa các thiết bị có thể được tăng lên. Về cơ bản,
trong mạng Ethernet hub hoạt động như một Repeater nhiều cổng .

Mô hình hub có 8 cổng

Lưu ý : Các thiết bị như Hub hay các Repeater làm việc ở tầng vật lý nên không nhận ra địa
chỉ MAC nên mỗi khi chúng nhận được một tín hiệu từ một cổng nó sẽ phát tin ra tất cả các
cổng còn lại, vì vậy hình thành lên các vung xung đột .

Để hạn chế các miền xung đột do việc sử dụng các hub hay repeater gây ra sử dụng luật
5-4-3 . Luật này quy đinh giữa hai node bất kỳ trên mạng hcỉ có thể có tối đa 5 đoạn mạng, kết
nối thông qua 4 Repeater, và chỉ có 3 trong tổng số 5 đoạn mạng có máy tính kết nối mạng .
5. Hoạt động của Bridge và Switch
5.1 Khái niệm Collision Domain và Broadcast Domain

26
Collision Domain (miền xung đột): Miền xung đột được định nghĩa là vùng mạng mà trong
đó các khung phát ra có thể gây xung đột với nhau. Càng nhiều trạm trong cùng một miền
xung đột thì sẽ làm tăng sự xung đột và làm giảm tốc độ truyền, vì thế mà miền xung đột có
thể gọi là miền băng thông( các trạm trong cùng miền này sẽ chia sẻ băng thông của miền)
một trong những nguyên nhân chính làm cho hoạt động của mạng không hiệu quả .
Mỗi khi một đụng độ xảy ra trên một mạng, tất cả các hoạt động truyền dừng lại trong
một khoảng thời gian. Khoảng thời gian ngưng tất cả các hoạt động truyền này thay đổi và
được xác định bằng thuật toán vãn hồi ( backoff) trong mỗi thiết bị mạng.

Khi tiến hành sử dụng Hub, Repeater cần chú ý đến luật 5-4-3-2-1 để hạn chế miền
xung đột .
+ Năm đoạn mạng hình thành môi trường truyền toàn mạng .
+ Bố Repeater hay Hub.
+ Ba đoạn mạng có chứa các host tham gia truyền thông .
+ Hai đoạn mạng không chứa host
+ Một miền xung đột lớn.
Broadcast Doamin (Miền quảng bá): Miền quảng bá được định nghĩa là tập hợp các thiết bị
mà trong đó khi một thiết bị phát đi một frame quảng bá ( khung broadcast) thì tất cả các thiết
bị còn lại đều nhận được. Khi sử dụng các thiết bị nối khác nhau, ta sẽ phân chia mạng thành
các miền xung đột và miền quảng bá khác nhau.
Miền quảng bá là một nhóm các miền collision domain được kết nối bởi các thiết bị lớp
2, vì vậy các thiết bị lớp 2 không thể nhận diện các frame broadcast và việc tạo ra các miền

27
quảng bá làm giảm hiệu năng của mạng, để hạn chế nó cần nối các miền quảng bá bởi các
thiết bị lớp 3 (router).

Miền quảng bá

Sử dụng router để phân chia miền quảng bá

5.2 Hoạt động của Bridge
Khái niệm: Là thiết bị làm việc đến tầng liên kết dữ liệu, nhận tín hiệu vật lý từ một cổng,
nhận dạng dataframe, phân tích địa chỉ máy đích( địa chỉ MAC: địa chỉ vật lý – số hiệu NIC).
Bridge là một thiết bị có xử lý dùng để nối hai mạng giống nhau hoặc khác nhau, nó có
thể được dùng với các mạng có giao thức khác nhau. Cầu nối hoạt động trên tầng liên kết dữ
liệu nên không như bộ tiếp sức phải phát lại tất cả những gì nó nhận được thì cầu nối đọc
được các gói tin của tầng liên kết dữ liệu trong mô hình OSI và xử lý chúng trước khi quyết
định có chuyển chúng đi hay không .

28
 Hoạt động của Bridge trong mô hình OSI
Khi một bridge nhận được một frame, nó dò địa chỉ MAC với bảng để quyết định lọc,
truyền hay sao chép frame này lên đoạn mạng khác.
Cơ chế hoạt động:
+ Nếu địa chỉ máy nhận và máy gửi cung nằm trên một đoạn mạng thì cầu chặn lại không
cho chuyển qua.
+ Nếu là khác đoạn mạng thì cầu cho chuyển qua.
+ Nếu cầu không xác định được địa chỉ đích, nó chuyển frame dữ liệu tới tất cả các đoạn
mạng trừ đoạn mạng nguồn.
+ Việc sử dụng cầu làm tăng hiệu quả của mạng.

Bridge phân chia một mạng thành các phân đoạn mạng.
Ví dụ:
29
 Máy A truyền cho máy B, qua Bridge, nó so sánh với bảng địa chỉ MAC thấy địa chỉ
nguồn và địa chỉ đích cùng chung cổng 1 vậy nó sẽ không phát tin qua cổng 2, hạn chế các gói
tin dư thừa.
Các loại Bridge :
Có hai loại Bridge dùng để nối các đoạn mạng với nhau tùy theo mục đích sử dụng.
+ Bridge vận chuyển: dùng để nối hai mạng cục bộ cùng sử dụng một giao thức của
tầng liên kết dữ liệu, tuy nhiên mỗi mạng có thể sử dụng loại dây nói khác nhau.Bridge
vận chuyển không có khả năng thay đổi cấu trúc các gói tin mà nó nhận được mà chỉ
quan tâm tới việc xem xét và vạn chuyển gói tin đó đi.
+ Bridge biên dịch: dùng để nối hai mạng cục bộ có giao thức khác nhau nó có khả năng
chuyển một gói tin thuộc mạng này sang gói tin thuộc mạng kia trước khi chuyển qua.
Bridge biên dịch nối một mạng Ethernet với một mạng Token Ring. Khi đó Bridge
thực hiện như một nút trên mạng token ring trên mạng Token ring và một nút ethernet trên
mạng Ethernet. Cầu nối có thể thực hiện truyền một gói tin theo chuẩn đang sử dụng trên
mạng Ethernet sang chuẩn đang sử dụng trên mạng Token Ring. Tuy nhiên chú ý ở đây là việc
cầu nối không thể phân chia một gói tin ra làm nhiều gói tin cho nên phải giới hạn kích thước
tối đa các gói tin phù hợp với cả hai mạng trên.
Ví dụ: Kích thước của gói tin trên mạng Ethernet là 1500 bytes và trên mạng Token ring là
6000 bytes do vậy nếu một trạm trên mạng Token ring gửi một gói tin cho trạm trên mạng
Ethernet với kích thước lớn hơn 1500 bytes thì đi qua cầu nối số lượng byte dư sẽ bị cắt bỏ.

30
5.3 Hoạt động của Switch
Khái niệm: Switch được coi như cầu nhiều cổng, là thiết bị làm việc đến tầng liên kết dữ liệu .
Một Switch có nhiều port với nhiều đoạn mạng nối đến chúng .

Hoạt động của Switch trong mô hình OSI

Cơ chế hoạt động: Switch có hai cơ chế hoạt động cơ bản:
+ Hoạt động thứ nhất được gọi là chuyển mạch frame dữ liệu . Là quá trình mà qua đó
một frame được tiếp nhận từ đầu vào và được truyền đi trên một đầu ra.
+ Hoạt động thứ hai là hỗ trợ hoạt động chuyển mạch, ở Switch duy trì các bảng chuyển
mạch và tìm kiếm.
Switch có hai nguyên tắc hoạt động gọi là :
+ Store and Forward: nhận đủ data frame thì phát tín hiệu qua, nếu chưa nhận đủ thì
lơu lại cho đến khi nhận đủ, nếu data frame lỗi thì không tiến hành phát.
+ Cut- Though: Nhận ra địa chỉ MAC thì tiến hành phát tín hiệu luôn, không cần chờ
cho đủ frame dữ liệu .

31
+ Bridge và Switch được sử dụng khi cần chia một mạng LAN lớn thành các phần nhỏ
hơn. Điều này làm giảm lưu lượng trên một LAN đơn và có thể mở rộng phạm vi địa lý
mà một LAN có thể hỗ trợ. Bridge và Switch được dùng để nối các đoạn mạng với
nhau và chúng cùng hoạt động trên tầng liên kết dữ liệu (tầng 2- Data link) trong mô
hình OSI .

32
 CHƯƠNG 3 : MÔ HÌNH TCP/IP

1. Lịch sử phát triển của mô hình TCP/IP

Vào cuối những năm 1960 và đầu 1970, Trung tâm nghiên cứu cấp cao ( Advanced
Research Projects Agency – ARPA) thuộc bộ quốc phòng Mỹ (Department of Defense –
DoD) được giao trách nhiệm phát triển mạng ARPANET bao gồm mạng của những tổ chức
quân đội, các trường đại học và các tổ chức nghiên cứu nó được dùng để hỗ trợ cho các dự án
nguyên cứu khoa học và quân đội. Bởi họ muốn thiết kế một mạng có thể tồn tại dưới bất cứ
hoàn cảnh nào, ngay cả một cuộc chiến tranh hạt nhân. Trong một thế giới được kết nối bằng
các đường truyền khác nhau như cáp đồng, sóng vi ba, cáp sợi quang và các liên kết vệ tinh,
DoD muốn truyền dẫn các gói vào mọi lúc dưới bất kỳ điều kiện nào .
Đầu những năm 1980, một bộ giao thức mới được đưa ra làm giao thức chuẩn cho
mạng ARPANET và các mạng của DoD mang tên DARPA Internet Protocol Suit, thường
được gọi là bộ giao thức TCP/IP hay còn gói tắt là TCP/IP( Tranmission Control Protocol/
Internet Protocol) .Bộ giao thức này cũng được sử dụng cho các hệ thống sử dụng Unix.
2. Các tầng của mô hình TCP/IP
2.1 Tầng ứng dụng ( Applucation layer)

Tầng ứng dụng của mô hình TCP/IP kiểm soát các giao thức lớp cao, các chủ đề về
trình bày, biểu diễn thông tin, mã khoá, điều khiển hộp thoại. Tại tầng ứng dụng của mô hình
có các giao thức hỗ trợ sau :
+ FTP (File Transfer Protocol): là dịch vụ để truyền file giữa các hệ thống có hỗ trợ FTP.
Nó hỗ trợ truyền file nhị phân hai chiều và tải các file ASCII.
+ TFTP (Trivial File Transfer Protocol): là dịch vụ không tạo cầu nối dùng UDP.

33
 + NFS (Network File System): là một bộ giao thức hệ thống file phân tán cho phép truy
xuất file đến các thiết bị lưu trữ ở xa như là một đĩa cứng qua mạng.
+ SMTP (Simple Mail Transfer Protocol): quản lý hoạt động truyền mail qua mạng máy
tính. Dữ liệu dưới dạng plaintext.
+ Telnet (Terminal emulation): cung cấp khả năng truy nhập từ xa vào máy tính khác.
+ SNMP (Simple Network Management Protocol): là giao thức cung cấp một phương
pháp để giám sát và điều khiển các thiết bị mạng và để quản lý các cấu hình, thu thập
thống kê, hiệu suất và bảo mật.
+ DNS (Domain Name System): dùng để thông dịch tên của các miền và các nút mạng
được quảng bá công khai sang các địa chỉ IP.
2.2 Tầng vận chuyển (Transport Layer)
Tầng vận chuyển cung cấp các dịch vụ vận chuyển và thiết lập các cầu nối giữa các
host trong mạng. Tầng vận chuyển định ra sự kết nối xuyên suốt giữa các ứng dụng của host.
Các dịch vụ vận chuyển bao gồm các dịch vụ cơ bản sau:
+ Sự phân đoạn dữ liệu ứng dụng lớp trên.
+ Thiết lập các hoạt động xuyên suốt từ điểm này đến điểm kia.
+ Vận chuyển các phân đoạn dữ liệu (data segment) từ một host đến một host khác.
+ Điều khiển luồng được thực hiện thông qua cửa sổ trượt (Sliding Windows).
+ Tính tin cậy nhờ vào đánh chỉ số tuần tự và báo nhận.

Tầng vận chuyển sử dụng hai giao thức truyền tin là TCP hướng kết nối và UDP không
hướng kết nối. Nội dung cụ thể từng phần được trình bày chi tiết dưới đây.

34
2.2.1 Giao thức TCP
Là giao thức hướng kết nối, nó cung cấp một hoạt động truyền tin tin cậy. TCP chịu
trách nhiệm phân chia dữ liệu gửi thành các segment tại máy gửi và lắp gép các segment lại
tại máy đích, trong quá trình truyền có thể truyền lại bất cứ segment nào nếu máy đích chưa
nhận được.
Gói tin TCP có dạng sau:

35
 Gói tin TCP
+ Source port: Số hiệu của cổng gọi (16 bits) .
+ Destination Port : Số hiệu của cổng đích(16 bits)
+ Sequence Number: Chữa số đảm bảo tuần tự chính xác của dữ liệu đến, giống như số
thứ tự (32 bits)
+ Acknowledgment Number (ACK): dùng trong các gói dữ liệu hồi đáp của máy nhận
cho máy gửi, báo hiệu để máy gửi biết lượng dữ liệu mà máy nhận đã nhận được và
yêu cầu gửi dữ liệu tiếp theo (32 bits)
+ Header Length: Số lượng các từ 32 bit trong header (32 bits)
+ Reserved : Set thành zero (6 bits)
+ Code Bits: Các chức năng điều khiển như là thiết lập và kết thúc một phiên, nó giống
như cờ gồm 6 bits.
1. Cờ URG.
2. Cờ ACK dùng để xác nhận.
3. Cờ PSH (push) yêu cầu xóa vùng đệm.
4. Cờ RST(Reset) tái thiết lập.
5. Cờ SYN (Synchronic) đồng bộ.
6. Cờ FIN (finsh) Kết thúc, sử dụng khi muốn hủy kết nối.
+ Window: ghi kích thước cửa sổ của máy gửi báo cho máy nhận biết có gửi tín hiệu trở
lại thì không được vượt quá kích thước này(16 bits)
+ Checksum: tính từ header và các trường dữ liệu(16 bits)
+ Urgent: Chỉ ra điểm kết thúc của dữ liệu chuẩn(16 bits)
+ Options: Một tùy chọn định ra kích thước tối đa hiện hành của gói TCP.
+ Data: Dữ liệu giao thức của lớp trên.

36
2.2.2 Giao thức điều khiển UDP
UDP là giao thức không hướng kết nối trong giao thức TCP/IP. UDP là giao thức đơn
giản dùng để trao đổi các datagram ma không có báo nhận cũng như sự đảm bảo gói tin đã
đến đích. xử lý lỗi và truyền lại được giao phó cho giao thức mức cao hơn. Được dùng trong
trường hợp không cần đặt các segment theo thứ tự.

Gói tin UDP

+ Source port: số hiệu của cổng gọi.
+ Destination port: số hiệu của cổng đích.
+ Length: số byte trong header và trường dữ liệu.
+ Data: dữ liệu của giao thức lớp trên.
+ Checksum: được tính từ header và các trường dữ liệu.
2.2.3 Bắt tay ba bước
TCP là một giao thức hướng kết nối, khi hai host có nhu cầu trao đổi thông tin, một
kênh thông tin được thiết lập. Hai host phải đồng bộ các chữ số tuần tự ban đầu. _ISNs (initial
sequence Numbers).
Sự đồng bộ yêu cầu mỗi phía truyền chữ số tuần tự ban đầu của mình và được xác nhận
bằng một báo nhận ACK từ phía kia.

1. A -> B: SYN số tuần tự ban đầu của A là X (là số ngẫu nhiên do A sinh ra).
ACK là 0. cờ SYN được thiết lập là 1, cờ ACK là 0.

37
 2. B ->A :ACK số tuần tự của A là X+1, số tuần tự ban đầu của B là Y, cờ SYN là
1, cờ ACK là 1. B đã nhận được các gói tin có số thứ tự là X và yêu cầu gói tin
thứ X+1. đồng thời B thiết lập số thự tự là Y.
3. A - >B: Xác nhận đã nhận được số tuần tự của B là ACK= Y. Và yêu cầu một
phản hồi ACK=Y+1.
2.2.4 Cửa sổ trượt
Các gói dữ liệu phải được truyền đi đến đích theo một thứ tự giống như khi chúng được
truyền đi để có được một hoạt động truyền dữ liệu địch thực theo hướng tin cậy. Quá trình
truyền tin có thể thất bại nếu một gói tin không đến đích.
Các giao thức cho phép máy gửi truyền cùng lúc nhiều gói tin. Số lượng gói dữ liệu mà
máy phát được phép truyền mà chưa nhận được báo nhận được gọi là kích thước cửa sổ, hay
gọi là cửa sổ.

Giả sử trong trường hợp kích thước cửa sổ bằng 3 tức là thiết bị nguồn có thể truyền ba
gói đến đích một cách liên tục. Sau đó thiết bị nguồn phải đợi báo nhận. Nếu đích nhận được
ba gói này, nó sẽ gửi một báo nhận đến nguồn, lúc này nguồn lại gửi tiếp ba gói. Nếu đích
không nhận được nó sẽ có thông báo lại cho phía nguồn.

38
2.3 Chỉ số cổng (port) của TCP và UDP
Cả hai giao thức TCP và UDP đều dùng chỉ số cổng (port) để chuyển thông tin từ tầng
vận chuyển lên tầng ứng dụng phía trên (quá trình phân kênh) và đóng gói dữ liệu được
chuyển đến từ tầng ứng dụng (quá trình dồn kênh).

Dựa vào số hiệu cổng được gửi kèm với gói tin mà tại tầng vận chuyển sẽ nhận biết
được cần chuyển gói tin đó đến ứng dụng nào ở tầng trên.

39
2.4 Tầng Internet (Internet Layer)
Mục đích của tầng này là tìm đường đi tốt nhất tới đích cho gói tin trong quá trình
truyền trên mạng. Giao thức chính của tầng này là giao thức IP (Internet Protocol). Sự dẫn
đường và chuyển mạch gói diễn ra ở tầng này.
Các giao thức hoạt động tại tầng này là:
+ IP (Internet Protocol): cung cấp định tuyến đường đi của gói tin một cách tốt nhất, IP
không quan tâm đến nội dung của các gói tin mà chỉ quan tâm tìm kiếm đường dẫn cho
các gói tới đích.
+ ICMP (Internet Control Message Protocol): Cung cấp khả năng điều khiển và chuyển
thông điệp. Các thông điệp của ICMP được kèm theo gói IP và được sử dụng để gửi
các thông điệp lỗi và điều khiển. Các kiểu thông điệp:
1. Destination Unreachable : Đích không thấy
2. Time Exceeded : Vượt quá thời gian
3. Parameter Problem : Vấn đề về tham số
4. Subnet Mask Request : Yêu cầu Subnet Mask
5. Redirect : Chuyển hướng
6. Echo : Báo hiệu
7. Echo Reply : Báo hiệu lại
8. Time stamp :
9. Timestamp Reply
10. Information Request
11. Information Reply

40
 12. Address Request
13. Address Reply
+ ARP(Address Resolution Protocol): xác định địa chỉ lớp liên kết số hiệu (địa chỉ MAC)
khi đã biết trước địa chỉ IP.
Khi chưa biết địa chỉ MAC, nó sẽ gửi một thông điệp cho toàn mạng.

Máy nào có địa chỉ như trên sẽ gửi phản hồi lại.

+ RARP (Reverse Address Resolution Protocol): xác định các địa chỉ IP khi biết trước
địa chỉ MAC.

41
2.5 Tầng truy nhập mạng (Network Access Layer)
Tầng này định ra các thủ tục để giao tiếp với phần cứng mạng và truy nhập môi trường
truyền. Các chức năng của tầng này bao gồm ánh xạ địa chỉ IP sang địa chỉ vật lý và gói
(encapsulation) các gói IP thành các frame. Căn cứ vào dạng phần cứng và giao tiếp mạng,
tầng truy nhập mạng sẽ xác lập kết nối với đường truyền vật lý của mạng.
Một ví dụ về cấu hình tầng này là cài đặc Card mạng. Nếu đã được hỗ trợ bởi hệ điều
hành Windows thì việc nhận card mạng sẽ được tự cập nhật, nếu chưa được hỗ trợ thì phải cài
driver của card mạng đó.
3. Kiến trúc Internet
Internet sử dụng nguyên lý kết nối ở tầng mạng. Dùng mô hình OSI làm mô hình để
xây dựng các môđul độc lập. Điều này dẫn đến ý tưởng liên mạng (internetworking) mạng của
các mạng. Kết nối các LAN riêng lẻ thành một liên mạng chung. Internetworking sử dụng ba
công cụ chính là: bridge, router và switch.
Sử dụng router để nối hai mạng với nhau:

Router lưu trữ danh sách toàn bộ các địa chỉ máy tính và các đường dẫn nối với nó.
Mỗi khi một gói tin được chuyển đến router nó sẽ quyết định chuyển đến địa chỉ đã lưu trong
danh sách, trong trường hợp không có trong danh sách nó sẽ chuyển đến router tiếp theo. Kiến
trúc của Internet là một đám mây phức tạp đối với người sử dụng nó là trong suốt, việc xây

42
dựng kiến trúc theo chuẩn chung đã cho phép hai máy tính ở bất cứ nơi đâu, với thành phần
phần cứng, phần mềm nào đó cùng với các đặc tả giao thức đều có thể truyền thông với nhau
một cách tin cậy.

TCP/IP là một đám mây

Các chi tiết vậy lý bị che đối với người sử dụng

4. So sánh giữa mô hình tham chiếu OSI và mô hình TCP/IP:
Các điểm giống nhau giữa mô hình OSI và TCP/IP:
+ Điều phân lớp chức năng.
+ Có lớp ứng dụng gồm một số các dịch vụ.
+ Đều có lớp vận chuyển và lớp mạng.
+ Chuyển mạch gói là hiển nhiên.
+ Đều giống nhau về mối quan hệ trên dưới, ngang hàng.
Các điểm khác nhau giữa mô hình OSI và TCP/IP:
+ TCP/IP gộp chức năng lớp trình bày và lớp phiên vào lớp ứng dụng.
43
 + TCP/IP gộp lớp vật lý và lớp liên kết dữ liệu thành một lớp.
+ TCP/IP đơn giản vì có ít lớp hơn .
+ OSI không có khái niệm chuyển phát thiếu tin cậy ở lớp 4 như rường hợp UDP ở mô
hình TCP/IP.
Internet được phát triển bởi các tiêu chuẩn của giao thức TCP/IP. TCP/IP được tín
nhiệm bởi các giao thức cụ thể của nó, ngược lại mô hình OSI không định ra một giao thức cụ
thể nào và nó chỉ là một khuôn mẫu hướng dẫn để hiểu và tạo ra một quá trình truyền thông.

So sánh mô hình TCP/IP và mô hình OSI

5. Các ứng dụng tại tầng ứng dụng của TCP/IP
Tầng ứng dụng của mô hình TCP/IP quản lý các biểu diễn, mã hoá và điều khiển hội
thoại vì vậy tính năng linh hoạt của tầng ứng dụng cho phép người phát triển phần mềm . Các
giao thức hỗ trợ tại tầng ứng dụng của mô hình TCP/IP:
+ FTP(File Transfer Protocol)Giao thức cho phép người dùng lấy hoặc gửi tệp tới máy
khác.
+ HTTP(Hypertext Transfer Protocol )
+ SMTP (Simple Mail Transfer Protocol)
+ SNMP(Simple Network Management Protocol)
+ DNS(Domain Name System)
+ Telnet
DNS (Domain Name System): Là hệ thống được dùng trên Internet để thông dịch các tên
miền và các node mạng đợc quảng bá sang địa chỉ IP. Một miền là một nhóm các máy tính
được liên kết bởi vị trí địa lý hay loại công việc của chúng. Tên miền là một chuỗi các ký tự,
chữ số, hay bao gồm cả hai.

44
HTTP: Làm việc với World wide web .
FTP: Là dịch vụ kết nối tin cậy sử dụng TCP để truyền các tệp tin giữa các hệ thống có hỗ trợ
FTP . Khi một yêu cầu coppy file trên server từ phía client được đáp ứng, một kênh kết nối
giữa hai máy tính được thiết lập. File dữ liệu sẽ lần lượt được chuyển xuống các tầng dưới của
mô hình OSI . Khi quá trình truyền dưc liệu hoàn tất, khi người dùng kết thúc phiên làm việc
thì kết nối được huỷ bỏ.
Telnet: Cung cấp khả năng đăng nhập một máy tính từ xa chạy ứng dụng Telnet server . Một
telnet client được xem như là một host cục bộ. Telnet server được xem như là một host ở xa…
SMTP: Các mail server sử dụng SMTP để truyền và nhận mail. Giao thức SMTP vận chuyển
các thông điệp e-mail dưới dạng ASCII bằng TCP. Khi một mail server nhận một mail giử
đến một client trong phạm vi quản lý của nó, nó sẽ lưu lại mail này và chờ client đăng nhập để
lấy mail.

SNMP (Simple Network Management Protocol): Là một giao thức tầng ứng dụng làm
phương tiện trao đổi các thông tin quản lý giữa các thiết bị mạng. SNMP cho phép người quản
trị mạng quản lý hiệu suất mạng, tìm và giải quyết các vấn đề mạng, cũng như hoạch định cho
sự phát triển mạng. SNMP dùng UDP như là giao thức tầng vận chuyển. Các thành phần của
SNMP:
+ NMS (Network Management System): thực thi các ứng dụng giám sát và điều khiển
các thiết bị điều khiển. Quy mô về tài nguyên xử lý và bộ nhớ được yêu cầu cho quản
lý mạng được cung cấp bởi NMS. Một hay nhiều NMS phải tồn tại trên bất kỳ mạng
được quản lý nào.
+ Manage devices: Quản lý các thiết bị hay các node mạng chứa một phần mềm quản lý
SNMP (SNMP agent) thuộc một mạng được quản lý.

45
46