Professional Documents
Culture Documents
PHẦN MỞ ĐẦU
I LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong thời đại hiện nay, nền kinh tế đã phát triển bước sang nền kinh tế tri thức.
Con người muốn tồn tại thì phải học và học suôt đời.Năng lực học tập của con người
được nâng lên trước hết là nhờ người học phải biết “học cách học” và người dạy biết
“dạy cách học”. Trongquá trình dạy học người dạy cần tập dượt cho học sinh có năng
lực phát hiện và giải quyết nhanh vấn đề. Có như vậy mới tạo được thế hệ trẻ năng
động, sáng tạo và biết giải quyết nhanh vấn đề nảy sinh trong cuộc sống.
Hiện nay, để đánh giá kết quả học tập của học sinh, Bộ Giáo Dục và Đào Tạo còn
chủ trương áp dụng hình thức kiểm tra trắc nghiệm khách quan kết hợp với tự luận
trong kiểm tra và thi cử ở các môn, trong đó có môn Hoá học. Muốn có kết quả tốt thì
học sinh phải giải nhanh được các bài tập đó. Để giải nhanh thì học sinh phải nắm
chắc kiến thức và phải có kĩ năng phát hiện và giải quyết nhanh vấn đềđặt ra. Mà kĩ
năng dó tôi thấy còn hạn chế ở rất nhiều học sinh. Hạn chế đó là do:
- Học sinh chưa nắm được phương pháp chung để giải hoặc thiếu kĩ năng tính toán.
- Học sinh ít được rèn luyện trong quá trình làm bài tập nên thường học sinh có khả
năng giải được các bài tập nhỏ nhưng khi lồng ghép vào bài tập tổng hợp thì lúng
túng, mất phương hướng không biết cách giải quyết.
- Một số học sinh chưa nắm chắc được các định luật, các khái niệm cơ bản về hoá
học, chưa hiểu được đầy đủ ý nghĩa định tính và định lượng của kí hiẹu, công thức và
phương trình hoá học.
Để giúp học sinh có khả năng giải nhanh được các bài tập, qua đó các em có thể
nắm chắc được kiến thức và rèn luyện được kĩ năng nhạy bén khi chọn câu trả lời
dùng trong bài tập trắc nghiệm khách quan và tự luận, tôi soạn thảo đề tài : “Hướng
dẫn học sinh cách giải nhanh khi giải bài tập hoá học” . Với chút ít kinh
nghiệm của bản thân và những kinh nghiệm học hỏi được từ đồng nghiệp … tôi hy
vọng rằng sẽ giúp nâng cao được chất lượng giảng dạy bộ môn.
Bài tập 5: Khử hoàn toàn 5,8 gam oxit sắt bằng CO ở nhiệt độ cao, sản phẩm khớ
dẫn vào dung dịch Ca(OH)2 dư tạo ra 10 gam kết tủa. Xỏc định cụng thức oxit sắt ?
- Phát hiện vấn đề :
Số mol O của oxit = nCO = nCO2 = nCaCO3 = 0,1 mol
CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O
0,1 mol 0,1 mol
- Giải quyết vấn đề :
mFe = 5,8 – (16 . 0,1) = 4,2 gam
4,2
nFe : nO = : 0,1 = 0,075 : 0,1 = 3 : 4
56
Cụng thức oxit sắt là Fe3O4
Bài tập 6: Hỗn hợp A gồm sắt và oxit sắt cú khối lượng 5,92 gam. Cho khớ CO dư
đi qua hỗn hợp A nung núng, khớ đi ra sau phản ứng cho tỏc dụng với dung dịch
Ca(OH)2 dư thu được 9 gam kết tủa. Tớnh khối lượng sắt thu được ?
- Phát hiện vấn đề :
Sáng kiến kinh nghiệm-Hoá học
Khi phản ứng CO lấy oxi của oxit sắt và chuyển thành CO2
0
Bài tập 11: Hỗn hợp A gồm một axit no đơn chức và một este no đơn chức. Lấy a
gam hỗn hợp này thỡ phản ứng vừa đủ với 200 ml dung dịch NaOH 0,5M. Đốt chỏy a
gam hỗn hợp này thỡ thu được 0,4 mol CO2. Tớnh số gam nước thu được ?
- Phát hiện vấn đề:
Cụng thức chung của axit no đơn chức và este no đơn chức cú dạng CnH2nO2 nờn
khi đốt chỏy đều cho số mol CO2 bằng số mol H2O
- Giải quyết vấn đề:
nCO2 = nH2O = 0,4 mol ⇒ mH2O = 0,4 . 18 = 7,2 gam
Trên đây là một số bài tập mang tính chất điển hỡnh để hướng dẫn học sinh
phỏt hiện và giải nhanh các bài tập. Vỡ vậy khi rốn luyện kĩ năng giải một dạng bài
tập nào đó, cần cho học sinh giải từ 2 đến 3 bài tập cùng dạng thỡ mới cú thể hỡnh
thành được kĩ năng. Mặt khác cần xây dựng bài tập theo mẫu có sẵn, để không lặp lại
nguyên si ta có thể thay đổi lượng chất, thay đổi chất, thay đổi cách hỏi……..
Sáng kiến kinh nghiệm-Hoá học
Bài tập 1: Cho dòng khí CO đi qua11,6 g oxit sắt nung nóng, đến phản ứng hoàn toàn
nhận được sắt nguyên chất và lượng khí được hấp thụ bởi dung dịch Ca(OH)2 dư, thu
được 20g kết tủa.Xác định công thức phân tử oxit sắt.
Bài tập 2: Cho 5,4 g một klim lọi hoá trị III tác dụng với clo có dư thu được 26,7 g
muối.Xác định kim loại đem phản ứng.
Bài tập 3: Để hoà tan hoàn toàn 8g một oxit kim loại cần dùng 300 ml dung dịch HCl
1M . Xác định công thức phân tử oxit kim loại.
Bài tập 4: Hoà tan hoàn toàn 16 gam hỗn hợp 2 kim loại A, B cú cựng hoỏ trị (II) và
cú tỉ lệ mol (1:1) bằng dung dịch HCl thu được 8,96 lớt khớ H2 (đktc). Hỏi A, B là
kim loại nào trong số cỏc kim loại sau: Mg, Ca, Fe, Zn.
Bài tập 5: Hoà tan hết 9,6 gam một hỗn hợp đồng mol gồm 2 oxit của kim loại hoỏ trị
(II), cần dựng 100 ml dung dịch HCl 4M. Xỏc định hai oxit này, biết kim loại hoỏ trị
(II) trong trưởng hợp này cú thể là : Be, Mg, Ca, Sr.
Bài tập 6: Cho một lượng hỗn hợp CuO và Fe2O3 tỏc dụng hết với dung dịch HCl thu
được hai muối cú tỉ lệ mol (1:1). Tớnh phần trăm khối lượng mỗi oxit trong hỗn hợp ?
Bài tập 7: Cho hỗn hợp CuO và Fe2O3 (mỗi chất chiếm 50% khối lượng) tỏc dụng hết
với dung dịch HCl. Tớnh tỉ lệ mol của hai muối thu được ?
Bài tập 8: Cho 3,2 gam hỗn hợp CuO và Fe2O3 tỏc dụng vừa đủ với V (ml) dung dịch
HCl 1M thu được hai muối cú tỉ lệ mol (1:1). Tớnh V ?
Bài tập 9: Cho 5,26g hỗn hợp 3 kim loại ở dạng bột gồm Mg, Al và Cu cháy hoàn toàn
trong oxi, thu được8,7 g hỗn hợp oxit. Hỏi đẻ hoà tan vừa hết lượng hỗn hợp oxit đó
cần dùng ít nhất bao nhiêu gam axit HCl.
Bài tập 10: Cho 20 lit hỗn hợp khí gồm metan và axetilen tác dụng với 15 lít khí H2.
sau phản ứng thu được 30 lít hỗn hợp khí.Xác định thành phần phần trăm thể tích mỗi
khí trong hỗn hợp ban đầu.Biết thể tích các khí đo cùng điều kiện.
Sáng kiến kinh nghiệm-Hoá học
KIỂM NGHIỆM
Qua một số kinh nghiệm được tổng kết trong đề tài “ Hướng dẫn học sinh cách
giải nhanh khi giải bài tập hoỏ học” mà tụi đó trỡnh bày ở trờn, đó được ỏp dụng
trong năm học vừa qua cũng như trong thực tại và bằng những kiểm nghiệm qua khảo
sỏt chất lượng bộ mụn, tiết ụn tập, bài tập tại lớp, bài tập về nhà, kiểm tra, thi học kỳ,
thi học sinh giỏi…… được ỏp dụng cho cỏc đối tượng học sinh, đặc biệt là học sinh
khỏ giỏi, tụi thu được kết quả rất khả quan
- Khi chưa hướng dẫn, tỉ lệ học sinh giải được cỏc bài tập rất ớt, nếu giải được
thỡ cũn rất chậm, mất nhiều thời gian.
- Khi hướng dẫn bằng phương phỏp mới cú phối hợp với cỏc phương phỏp giải
thụng thường khỏc, thỡ đa số học sinh đó tự giải được nhiều bài tập, kể cả
những bài tập cú độ khú với thời gian rất ngắn.
- Trong đợt thi học sinh giỏi vừa qua do huyện Tân Kỳ tổ chức, tôi có 3/4 học
sinh đạtS học sinh giỏi cấp huyện.
Sáng kiến kinh nghiệm-Hoá học
Qua thực tế giảng dạy và trong quỏ trỡnh thực hiện đề tài, tụi nhận thấy cú
một số điểm cần lưu ý sau:
- Sau mỗi bài giảng, cố gắng tận dụng thời gian cũn lại để rốn luyện cho học
sinh cú thúi quen làm hết cỏc bài tập trong sỏch giỏo khoa, ngoài ra có thể làm
thêm một số bài tập tương tự và nâng cao do giáo viên yêu cầu.
- Tăng cường bài tập trờn lớp thường xuyờn và phõn hoỏ cỏc loại bài tập, tuỳ
theo từng đối tượng học sinh.
- Triệt để sử dụng sỏch giỏo khoa và sỏch bài tập, ngoài ra còn sử dụng thêm
sách tham khảo để giúp học sinh giải các bài tập nâng cao, qua đó học sinh nắm
chắc được kiến thức tốt hơn.
- Kiểm tra thường xuyờn vở bài tập của học sinh, vỡ rất nhiều học sinh cú biểu
hiện chây lười trong học tập, hoặc chủ quan khi giải bài tập.
- Đề cao những học sinh cú tớnh kiờn nhẫn làm bài, độc lập làm bài, tỡm ra
nhiều cỏch giải và biết bàn luận, phờ phỏn cỏc cỏch giải đó
- Đặc biệt khuyến khớch những học sinh tham gia và nhận xột cỏc cỏch giải bài
tập, rỳt được kinh nghiệm nhất là phõn tớch được về mặt tư duy, về kỹ năng giải
bài tập
- Giỏo dục tư tưởng cho học sinh, biết cỏch làm bài nghiờm chỉnh và thụng
minh, biết tỡm phương ỏn tối ưu khi giải quyết cụng việc.
- Khi hướng dẫn học sinh, phải phõn tớch kĩ lưỡng tỏc dụng của từng bài tập, cần
chỳ ý đến tỏc dụng từng mặt, khi chọn bài tập cho học sinh làm, sao cho cú bài
khú, bài trung bỡnh, bài dễ xen lẫn nhau, vừa để động viờn, vừa kớch thớch toàn
lớp học tránh gây nhàm chán cho học sinh.
- Hướng dẫn học sinh giải nhẩm một số bài toỏn với những số trũn và những
đơn vị đo lường đơn giản
- Cho học sinh tự thành lập những đề toỏn mới theo kiểu đó làm hoặc ngược lại
với dữ liệu bài toỏn đó cho
Đặc biệt với xu hướng đổi mới cỏch kiểm tra đánh giỏ chất lượng học sinh theo
hỡnh thức trắc nghiệm khỏch quan, thỡ việc sử dụng bài tập rốn luyện cho học sinh
năng lực phỏt hiện vấn đề và giải quyết vấn đề, là dạng bài tập cần phải chỳ ý để
rốn luyện sự sỏng tạo cho học sinh. Vỡ khụng cú một khuụn mẫu nào, muốn xõy
dựng bài tập này thỡ bản thõn giỏo viờn, cần nghiờn cứu tham khảo và giải rất
nhiều cỏc bài tập thụng thường để tỡm những tỡnh huống độc đáo hướng dẫn cho
học sinh .
Sáng kiến kinh nghiệm-Hoá học
PHẦN KẾT LUẬN
- Giải bài tập hoá học là biện pháp rất quan trọng, thông qua đó mà học sinh củng cố
và nắm vững được các khái niệm cũng như các tính chất của chất. Căn cứ vào thực
trạng học tập của học sinh và công tác bồi dưỡng học sinh giỏi hiện nay, tôi nghĩ rằng
người giáo viên cần phải nỗ lực nghiên cứu, tham khảo, trao đổi kinh nghiệm để tìm ra
biện pháp tối ưu nhất để giảng dạy hướng dẫn học tập tích cực, rèn luyện óc tư duy
sáng tạo và có lòng đam mê yêu thích môn học.
- Trên đây là những kinh nghiệm mà tôi đã tích luỹ được trong quá trình giảng dạy
cũng như trong việc bồi dưỡng học sinh giỏi. Vì thời gian có hạn và kinh nghiệm bản
thân chưa nhiều nên chắc chắn đề tài này sẽ có nhiều điều cần bổ sung. Rất mong
nhận được các ý kiến đóng góp của các cấp lãnh đạo và đồng nghiệp để đề tài này
được hoàn thiện hơn.