You are on page 1of 64

ÃÅñ Ú½çò», îÔÆéÅ jnvrI,, B@@

B@@99
ëŪâð Ú¶ÁðîËé
ååÕðÅ
ÃÌÆ îÅé óå òÇðÁÅî ÇÃ³Ø ÜÆ îÔÅðÅÜ A. ÿêÅçÕÆ B
Ú¶ÁðêðÃé
ìÆìÆ ðäÜÆå Õ½ ð ÜÆ ðåòÅóÅ ÃÅÇÔì B . crx DUV mu`K lweI 4
SUBSCRIPTION FOREIGN (Çòç¶
Çòç¶ ô ) C . ÚÀ°æË êÇÔð ÃìÅÔ Õ¶ 17
Annual Life
U.S.A. 50 US$ 500 US$ 4. ù׿èå ÜÆòé 22
U.K. 30 $ 300 $
Aus. 80 $ 800 $ E. qb hm jnm klU mih lIAw 33
Europ 50 Euro 500 Euro
Postal Address for 'ATAM MARG' Enquiry,
6. ishq ivigAwn 51
Money Order, Cheque, Draft &
7. nwm qy nwm dw dwqw siqgurU 52
correspondence
V.G.R.M Charitable Trust 'Atam Marg' 8. ipAwr prvwny 55
Gurdwara Ishar Parkash, Ratwara Sahib
(Near Chandigarh) P.O. Mullanpur Garibdas, 9 . mwnvqw dy nW 57
Teh. Kharar, Distt. S.A.S. Nagar (Mohali)
140901 Pb.India. 10
10.. mo i hnw so i hnw 60

Office 'Atam Marg' Ph. No. - 0160-2255002, SUBSCRIPTION - Ú³ ç Å - (ç¶ ô )


Fax.-2255009, , Mobile - IDAGBADCIA,GI ÃÅñÅéÅ ÜÆòé ÕÅñ ëÆ ÕÅêÆ
B@@/- B@@@/- B@/-
FOREIGN (Çòç¶
Çòç¶ô) CONTACT NO. BH@/- B@H@/- (For outstation cheques)
U.S.A. - Baba Satnam Singh ji Atwal
Phone and Fax : 408-263-1844 ÿêðÕ é§. ðåòÅóÅ ÃÅÇÔì
Bhai Kuldeep Singh Sher Gill -
gu. rqvwVw swihb ivKy AKMfpwT buikMg sbMDI - 9417214386
Phone : 408-230-8319
Bibi Sukhvinder Kaur Bains êðî ÃÇåÕÅð ï¯× ìÆÜÆ - IDAGBADCHA
Phone : 403-270-3387 ìÅìÅ ðÅÇÜ¿çð ÇÃ¿Ø ÃÌÆ îÅé ¦×ð IDAGBADCH@
Canada - Bhai Sarmukh Singh Pannu ÁÅâÆú òÆâÆú ñÅÇÂì̶ðÆ IHGBHADCHE, IDAGBADCHE
Phone - 604-433-0408
Üðéñ - IDAGBADCHD
England - Bibi Gurbax Kaur /Jagtar Singh Jagi
Phone : 0121-200-2818 ðåòÅóÅ ÃÅÇÔì @AF@–BBEE@@A
Fax : 0121-200-2879, Raj Mobile : 07968734058 ividAk Adwry
Australia - Bhai Jiwan Singh ji
ìÆ ÁËâ ÕÅñÜ - IDAGBADCHB
Phone : 03-943-65865, Fax : 03-943-65867
×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ÇòÇçÁÅ î³çð ðåòÅóÅ ÃÅÇÔì @AF@-BBEE@@C
For more information please visit us on internet at:- ÿå òÇðÁÅî ÇÃ¿Ø îËî¯ðÆÁñ êìÇñÕ ÃÕ±ñ @AF@-BBEE@@D
Email : atammarg@glide.net.in
http:# www.ratwarasahib.org, http # www.ratwarasahibmedia.org Á³ÇîÌå ìÅäÆ ÃÕÅÂÆ àÆ.òÆ. ÃËà¶ñÅÂÆà ÚËéñ @AGF
å¶ Ã¿å îÔÅðÅÜ Ã¿å ìÅìÅ òÇðÁÅî ÇÃ¿Ø ÜÆ ðåòÅóÅ
êÌÕÅôÕ ç¶ Ãí Ô¼Õ ðÅÖò¶º ÔéÍ ÃÅÇÔì òÅÇñÁ» çÅ ÕÆðåé Çéîé Áé°ÃÅð ÔË -

ÇêÌ¿àð, êìÇñôð å¶ ÁËâÆàð ìÅìÅ ÔðêÅñ ÇÃ¿Ø ðåòÅóÅ ÁËåòÅð Ãò¶ð¶ A@.@@ òܶ 寺 AA.@@ òܶ å¼Õ
ÃÅÇÔì é¶ ÒÁÅåî îÅð×Ó ÜË ÁÅëÃËà ÇêÌ¿àð÷, I@E ïîòÅð ôÅî G.@@ òܶ 寺 ôÅî H.@@ òܶ å¼Õ
ï±.Õ¶. Ã Áé°ÃÅð ùÇäÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔËÍ
Ç¿âÃàðÆÁñ ¶ðÆÁÅ, ë¶÷-B, Ú¿âÆ×ó· 寺 ÛêòÅ Õ¶
ìÅìÅ ÜÆ ç¶ ÕÆðåé ù êÈð¶ Çòôò ÇòÚ www.amritbani.com 寺 ùÇäÁÅ ÜÅ
î¹¼Ö çëåð ÒÁÅåî îÅð×Ó, ðåòÅóÅ ÃÅÇÔì, âÅÕÖÅéÅ ÃÕçÅ ÔËÍ ÁÅêäÅ Ãî» ï±.Õ¶. Ã Áé°ÃÅð ÇéðèÅðå Õð¯Í
î¹ñ»ê¹ð ×ðÆìçÅÃ, åÇÔÃÆñ Öðó, Ç÷ñÅ ÁËÃ.¶.ÁËà ÜÅðÆ ÕðåÅ - ÁÅåî îÅð× ÃÇêðÚÈÁñ ÃÅÇ¿ÇàÇëÕ
é×ð'Awqm(î¯mwrg'
ÔÅñÆ) ê³ÜÅì 寺 êÌÕÅÇôå ÕÆåÅÍ 1 àðÃà, 2009
ÁË÷ÈÕ¶ôéñ ÚËðÆà¶ìñ jnvrI, ï±.Õ¶.
ÿêÅçÕÆ
ÃîÈ¿Ô êÅáÕ» ù éò» ÃÅñ î¹ìÅðÕÍ ÒÁÅåî îÅð× ù ùðÜÆå ÕðÕ¶ ìÔ¹å ò¼âÆ Ã¶òÅ ÕÆåÆ ÔË kr
îÅð×Ó çÅ êÇÔñÅ Á³Õ ÁêÌËñ AIIE çÆ ÇòÃÅÖÆ ù irhw hY, ÁÅê ÜÆ Ãíé» Á³çð éÅî çÆ ÕäÆ î½ÜÈç
êÌÕÅÇôå Ô¯ÇÂÁÅ, îÅðÚ 2009 ÇòÚ ÇÂà çÆ ÁÅï± 15 ÔË, Ãíé» Øà» ÇòÚ éÅî Á³ÇîÌå çÅ Õ°¿â ÔË êð Õ¯ÂÆ
òð·¶ Ô¯ ÜÅò¶×ÆÍ À°îð ê¼Ö¯º íÅò¶º ÇÂÔ ìÅñ ÁÅï± ÇòÚ ÇòðñÅ ×¹ðî¹ÇÖ ÔÆ À°Ã ù Ö¯Üä çÆ ÇòèÆ ÜÅäçÅ
ÔË êð êÅÃÅð ê¼Ö¯º ÇÂÃ é¶ ìÅÇìÁ» òÅñ¶ ÕÅðéÅî¶ Õð ÔË, ÁÅåî îÅð× ÇÂà Á³ÇîÌåîÂÆ Ãð¯òð ÇòÚ ÇÂôéÅé
ÇòÖŶ ÔéÍ ê³ÜÅìÆ çÅ Õ¯ÂÆ òÆ rUhwnI îË×÷Æé ÁËéÆ Õðé çÆ ÇòèÆ ÇòèÅé çÃçÅ ÁÅ ÇðÔÅ ÔË Í ×¹ ð È
Ç×äåÆ ÇòÚ éÔÄ ÛêçÅ, éÅ ÔÆ ÁËé¶ ÇêÁÅð Áå¶ îÔÅðÅÜ òñ¯º çÇÃÁÅ éÅî îÅð× Ã½ÖÅ å¶ ÇüèÅ îÅð×
ÃÇåÕÅð éÅñ êÇó·ÁÅ Ü»çÅ ÔËÍ ÇÂà Ã ÁÅåî îÅð× ÔËÍ ÃÅð¶ éÅî Á³ÇîÌåîÂÆ Ã¼Ú¶ éÅî Ôé, ×¹ðÈ À°é·»
hjwrW êÇðòÅð» ÇòÚ êÇó·ÁÅ å¶ îÅÇäÁÅ Ü»çÅ ÔË, Ãíé» å¯º ìÇñÔÅð Ü»ç¶ ÔéÍ ×¹ðÇüֻ ñÂÆ ÒòÅÇÔ×¹ðÈÓ
ÇÂÃ é¶ Ô÷Åð» ìñÇÕ ñ¼Ö» ñ¯Õ» ç¶ ÜÆòé ÇòÚ ×¹ðî³åð ÔËÍ ê³Ü ÇêÁÅð¶ ×¹ðÈ ðÈê Ô¯ Õ¶ Á³ÇîÌå ìÖôç¶
êÇðòðåé ÇñÁ»çÅ ÔË, ÁäÇ×äå ñ¯Õ» ù éòÄ Ôé, éÅñ Á³ÇîÌåîÂÆ éÅî ÒòÅÇÔ×¹ðÈÓ ×¹ðî³åð çÅ
Ç÷¿ç×Æ êðçÅé ÕÆåÆ ÔË, Ãíé» Øð» ÇòÚ Ã¹¼Ö ÃÇÔÜ, ÜÅê ìÖôç¶ ÔéÍ ÇÂà çÅ ÜÅê Õðé çÆ ê̶ðéÅ Çç¿ç¶
Áé¿ ç çÅ òÅåÅðòä ìÇäÁÅ ÔË ; ÇéðîÈ ñ Þ×ó¶ , ÔéÍ Ô¹ä ÜÇ×ÁÅÃÈ é¶ ÇÕö éÅî ÁÇíÁÅÃÆ çÆ Ã¿×å
ÇéðîÈñ ÂÆðÖÅ, ÒÒòËð, Çòð¯è, ÕÅî, ´¯è, î¯Ô, ÞÈá, ÕðÕ¶ ÇÂà éÅî îÅð× å¶ ÚñäÅ ÔËÍ À°Ô ÁÅêäÆ
ÇìÕÅð, îÔ» ñ¯í è̯ÔÓÓ å¯º Û°àÕÅðÅ ÇîÇñÁÅ ÔË, íÅò¶º ÇîÔéå ÕðÕ¶ ×¹ðìÅäÆ å¯º öè ñË ÃÕçÅ ÔË Áå¶
êÈðÆ åð·» î¹Õå éÅ òÆ Ô¯Âƶ, å» òÆ Ã¯ÞÆ ÇîñÆ ÔË ×¹ðìÅäÆ ÇòÚ ìÅð-ìÅð ÕÆåÆ ê̶ðéÅ Áé°ÃÅð ÇÕö
ÇÕ ÇÂé·» 寺 î¹Õå Ô¯äÅ ÔË; ×¹ðÈ ÇÕðêÅ ÃçÕÅ, ×¹ðÈ éÅî ÁÇíÁÅÃÆ, ùÔÅ×ä 寺, ×¹ðî¹ÇÖ å¯º ÇÂà îÅð×
ÇîÔð ÃçÕÅ, éÅî ìÅäÆ ç¶ ÇêÁÅð ÃçÕÅ, éÅî ìÅäÆ çÅ Ç×ÁÅé ñË Õ¶ í¹ñ¶ÇÖÁ» 寺 î¹Õå Ô¯ ÃÕçÅ ÔËÍ
ç¶ ÁÇíÁÅà ÃçÕÅÍ ÁÅåî îÅð× é¶ ÇÂÔ Áðæ ì¯è ÁË Ã Æ Ã¿ × å éÅñ, éÅî ÁÇíÁÅÃÆ îÔ»ê¹ ð ô» ç¶
ìÖÇôÁÅ ÔË - ÒéÅî ÇÚå ÁÅò¶, ÇÚå ÁÅòé ÕÅ êÌòÚé» éÅñ ê˺âŠýÖÅ Ô¯ Ü»çÅ ÔË, ּ⻠ÇòÚ
ÃçÕÅ Ãðì Ã¹Ö Ô¯ò¶Ó Áå¶ ÒöÂÆ ÇêÁÅð¶ î¶ñ, ÇÜéÅ Ç×ðé 寺 ìÚ ÜÅÂÆçÅ ÔË, ÔÀ°îË ÇìðåÆ ÇòÚ À°ÃÅðÆÁ»
ÇîÇñÁÅ å¶ ð Å éÅî ÇÚå ÁÅò¶ Í Ó ÁÅê ÜÆ ÇÕ¿ é ¶ îÇÔñ îÅóÆÁ» çÆ ôÅÔÆ ÕËç 寺 î¹Õå Ô¯ ÜÅÂÆçÅ ÔË,
òâíÅ×Æ Ô¯º ÇÕ ÁÅê ÜÆ ù éÅî-ÁÇíÁÅÃÆ îÔ»ê¹ðÖ» îÅåÅ ÇêåÅ, ÇÂÃåzÆ èÆÁ», ê¹åð, ÃÅÕ Ãì¿èÆÁ» ç¶
çÆ Ã¿×Çå êÌÅêå ÔË, ÇÜé·» ç¶ çðôé çÆçÅð» éÅñ òÅ-òð¯ÇñÁ» 寺 Çéðñ¶ê Ô¯ä çÆ ÇòèÆ çÅ êåÅ
ç¹ðîÇå çÈð Ô¹¿çÆ ÔË, éÅî 򦌦 ÁÅÀ°ºçÅ ÔË, ÇÂÔ¯ ÃÅⶠñ×çÅ ÔË, ÒêÈðì Üéî Õ¶ Çîñ¶ ÿܯ×Æ Á³å¶ Õ¯ é
ÁÃñ Çîåð Ôé îÔ»ê¹ðô» ç¶ çÆòÅé» ÇòÚ éÅî ìÅäÆ ÃÔÅÂÆÍÓ ÇÜò¶º îÔ»ê¹ðô Øð ìÅð ÇòÚ ðÇÔ¿ç¶ - ÒÜËö
ÁÇíÁÅà Թ¿çÅ ÔË, ÇñÖå ðÅÔÄ ÁÅê Ãí êÅáÕ» êÅà ÜÇñ îÇÔ Õîñ ÇéðÅñîÓ çÆ ÇìðåÆ ðÖç¶ Ôé, åËö
À°é·» ç¶ Á³ÇîÌåîÂÆ ìÚé ê¹Üç¶ Ôé, ܯ ÇÂÕ çî éÅî ÔÆ À°Ô ÒÁÅåî îÅð×Ó ðÅÔÄ ÃÅù Ãí ÁÅåî îÅð×
ìÅäÆ éÅñ ܯóç¶ Ôé; ×¹ðÈ ÇêÁÅð, ×¹ðÈ ôðèÅ À°åê³é ÁÇíÁÅÃÆÁ» çÅ îÅð× çðôé Õðç¶ ÔéÍ
Ô¹¿çÆ ÔË, ×¹ðìÅäÆ ç¶ ×uÔÜ íÅò Ãêôà Ô¹¿ç¶ ÔéÍ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ çÅ ðÈÔÅéÆ Ã¿ç¶ô Ãíé»
éÅî ÇÃîðé ç¶ ñÅí å¶ îÇÔîÅ å» ìÔ¹å ÇòÇÖÁÅé» ÜÆÁ» ñÂÆ ÔË, ÒÃíéÅ ÜÆÁÅ ÕÅ ÇÂÕ çÅåÅÓ çÆ íÅòéÅ
ÇòÚ Áå¶ ê¹ÃåÕ» ÇòÚ Çîñ Ü»çÆ ÔË êð ÇÃîðé ÁèÆé ÔÆ ÇÔ¿çÆ ÇòÚ ÁÅåî îÅð× êÌÅð¿í Ô¯ÇÂÁÅÍ ÇÔ¿çÆ
ÇÕò¶º Õðƶ? ðÃéÅ ðÅÔÄ, ÃÉÅû ðÅÔÄ, Õ¿á ðÅÔÄ, ÜÅäé òÅñ¶ òÆð», íËä» é¶ ÇÂà ù ìÔ¹å ÃñÅÇÔÁÅ
ÇÔðç¶ ðÅÔÄ ÇÂà çÆ Ã¯ÞÆ ÒÁÅåî îÅð×Ó ÇòÚ Ã Ã ÔËÍ ÒÃÈðÜ çÆ Çé¼ØÓ Ãí ñÂÆ ÔË, ÃÅð¶ íÅðåÆÁ» ñÂÆ
îÔ»ê¹ðÖ ìÖôç¶ ðÔ¶ Ôé, ¶ö ñÂÆ ÁÅê Ãí é¶ íðêÈð ÔË, ÃÅðÆ îé°¼ÖåÅ ñÂÆ, êÈðì Áå¶ ê¼Ûî ÇòÚ òÃç¶
Ô¹¿×ÅðÅ ÇçåÅ ÔËÍ ë¶ð éÅî çŠÿÜî, ×¹ðîÇå ðÇÔå Ôð îé°¼Ö ñÂÆÍ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ Ôð¶Õ îé°¼Ö ù êÌíÈ
Áé¶ Õ êðîÅä» ðÅÔÄ, Áé¶ Õ êÌ Ã ¿ × » ðÅÔÄ, ÕæÅ çÆ Á³Ã î³é Õ¶ ÇêÁÅðç¶ Ôé, À°é·» Á³çð ÒéÅ Õ¯ ÇÔ¿çÈ,
ÕÔÅäÆÁ» ðÅÔÄ ÃîÞÅÂÆ ×ÂÆ ÔË åÅ ÇÕ Ôð¶Õ éÅ î¹ÃñîÅéÓ çÆ íÅòéÅ ÃÆÍ ÇÂÔ¯ íÅòéÅ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç
ÜÇ×ÁÅÃÈ çÆ íðêÈð ÇåzêåÆ Ô¯ ÜÅò¶, Õ¯ÂÆ í¹ñ¶ÖÅ éÅ ÇÃ¿Ø ÜÆ çÆ ìÅäÆ çÆ êÌèÅé ùð ÔË -
ðÔ¶Í ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ Øð ÇòÚ Õ¶òñ ÒéÅîÓ ÔË, ÃÅðÆ ç¶Ô¹ðÅ îÃÆå ïÂÆ êÈÜÅ Á½ ÇéòÅÜ úÂÆÍ
×¹ðìÅäÆ ÒéÅîÓ çÆ ÔÆ îÇÔîÅ ×ÅÇÂé ÕðçÆ ÔË, éÅî îÅéà ÃìË Â¶Õ êË Áé¶Õ Õ¯ êÌíÅò ÔËÍ
ÁÇíÁÅà ñÂÆ ÔÆ ê̶ðå ÕðçÆ ÔË, êð ×¹ðÈ ×Ì¿æ ÃÅÇÔì ÁÕÅñ À°ÃåÇå
ÜÆ ù ×¹ðÈ ðÈê î³éä òÅñ¶ ×¹ðÇÃ¼Ö òÆ éÅî 寺 ๼à
×¹ðÈ ×Ì¿æ ÃÅÇÔì ç¶ Ã¿êÅçÕ ×¹ðÈ, ×¹ðÈ ÁðÜé
׶ ÔéÍ ÇÂà åð·» ÒÁÅåî îÅð×Ó é¶ ×¹ðîÇå éÅî

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


2
ç¶ò ÜÆ ìó¶ Ãêôà ôìç» ÇòÚ îÅéò-òÅçÆ íÅòéÅò» çÃç¶ Ôé ÇÕ À°é·» ù ÁÅåî îÅð× é¶ éò» ÜÆòé,
êÌ×à Õðç¶ ÃÅù Ãí ù öè ìÖôç¶ ÕÇÔ¿ç¶ Ôé - éòƺ ð¯ôéÆ êÌçÅé ÕÆåÆ ÔË, Ã¼Ú éÅñ ܯÇóÁÅ ÔË,
Õ¯ÂÆ ì¯ñË ðÅî ðÅî Õ¯ÂÆ Ö¹çÅǨ Õ¼Ú éÅñ¯º å¯ÇóÁÅ ÔËÍ Çòç¶ô» ÇòÚ ÇòÚðç¶ Õ°Þ òÆð
Õ¯ÂÆ Ã¶òË ×¹ÃÂÆÁÅ Õ¯ÂÆ ÁñÅÇÔ¨ Ç¿àðéËà ðÅÔÄ ÁÅåî îÅð× çÅ Áé§ç îÅäç¶ Ôé
ê³éÅ - HHE Áå¶ ê¹Û» ê¹Ûç¶ ÔéÍ À°é·» Á³çð ×¹ðîÇå Ãì¿èÆ ÕÂÆ
ÇÂö íÅòéÅ ù î¹¼Ö ð¼Ö Õ¶ ÒÁÅåî îÅð×Ó çÅ í¹ ñ ¶ Ö ¶ Ôé, À° é · » çÅ ÃîÅèÅé ÚÅÔ¹ ¿ ç ¶ Ôé, ìóÆ
ÁÅçðô ÇéôÇÚå ÕÆåÅ Ç×ÁÅ - ÇéîðåÅ éÅñ ÇÚ¼áÆÁ»/ ëËÕÃ/ ÂÆ.îËñ ðÅÔÄ Ã¿ç¶ô¶
í¶Üç¶ Ôé, ÁÃÄ Ãí çÅ ÃÇåÕÅð Õðç¶ Ô», îÔ»ê¹ðô»
ìÌÔî¹ çÆÃË ìÌÔî¹ Ã¹äÆÁË
çÅ ÇêÁÅð Ãíé» ñÂÆ ÔË, ÁÅåî îÅð× ê»èÆ ÇÂÕ
¶հ ¶հ òÖÅäÆÁ˨
ÁÅåî êÃÅðÅ ÕðäÔÅðÅ êÇðòÅð ÇòÚ Ü¹ó ׶ Ôé, ÃÅð¶ Ôî Ãëð ÇÂÕ çÈܶ
êÌí ÇìéÅ éÔÆ ÜÅäÆÁ˨ ê³éÅ - HDF ç¶ ç¹Ö Ã¹Ö ç¶ íÅÂÆòÅñ Ôé, ÇÂÕ çÈܶ ñÂÆ ÁÅåî
ÃÅÇÖÁÅåÕÅð ñÂÆ êÌÅðæéÅ ÇòÚ Ü¹óç¶ Ôé, üڶ Ççñ¯º
çÿìð 2008 ç¶ Á¿Õ ÇòÚ ÁÅê ÜÆ é¶
Òå¶ð¶ íÅä¶ Ãðì¼å ÕÅ íñÅÓ î³×ç¶ ÔéÍ ÇÂà å𷻠üڶ
îÔ»ê¹ðô» çÅ ñ¶Ö ÒCoty swihjwidAW dI ShIdIÓ êÇó·ÁÅ
îÅð×, éÅî îÅð×, ÁÅåî îÅð× ç¶ ÃîÈ¿Ô ê»èÆ ÃÅâÆ
ÔËÍ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ÜÆ ÃÅðÆ îé°¼ÖåÅ ç¶ ×¹ðÈ Ãé,
ÔÅðÇçÕ êÌÿéåÅ, ÇêÁÅð Áå¶ ÃÇåÕÅð ç¶ êÅåð ÔéÍ
À°é·» çŠÿØðô, üÚ, èðî ÇéÁ» ñÂÆ ÃÆ, Ã¼Ú ç¶
ÔÅîÆ êÆð ì¹¼èÈ ôÅÔ òð׶ ìÔ¹å ÃÅð¶ î¹ÃñîÅé À°é·» ÁÅê ÜÆ ç¶ ÇêÁÅð ÃçÕÅ ÁÃÄ hjwrW êÇðòÅð
ù ÁÅêäÅ êÆð î³éç¶ ÃéÍ ÃÅÇÔì÷ÅÇçÁ» çÆ ÁÅåî îÅð× éÅñ ܹó¶ Ô»Í ÁÅåî îÅð× çÆ ê½ä¶
êðòÇðô òÆ ÁËÃÆ íÅòéÅ ÇòÚ Ô¯ÂÆÍ À°é·» é¶ òÆ 15 ÃÅñ çÆ ÁÅï± Áé°ÃÅð ÇÂÔ Ç×äåÆ ìóÆ
ÒÕ±óÓ Çòð¹¼è ñó¶ ÜÅ ðÔ¶ ï°¼è ÇòÚ êÈðÅ ï¯×çÅé ÿå¯ôÜéÕ ÔË êð ܯ ×¹ðÈ çÅ Ã¼Ú çÅ, éÅî çŠÿç¶ô
êÅÇÂÁÅÍ Û¯à¶ ÃÅÇÔì÷Åç¶ ÃÈìÅ ÃðÔ¿ç ç¶ êÌôé» çÅ ñË Õ¶ ÁÃÄ å°ð¶ Ô», ÇÂÔ Ç×äåÆ ñ¼Ö» éÔÄ, ´¯ó»
À°åð ìóÆ çñ¶ðÆ éÅñ ì¶ìÅÕ Ô¯ Õ¶ Çç¿ç¶ Ôé Áå¶ ÜÆÁ» åÕ ñË ÜÅä çÅ ÃÅâÅ àÆÚÅ Ô¯äÅ ÚÅÔÆçÅ ÔËÍ
Ôà Ôà ն Õ¹ðìÅéÆ ç¶ä ñÂÆ ÇåÁÅð Ô¯ Ü»ç¶ ÔéÍ 2009 çÆ ÇòÃÅÖÆ åÕ Ü¶ ÁÃÄ ÃÅð¶ ç¯ ç¯ î˺ìð òÆ
ÃÈìÅ ÃðÔ¿ç çÆ ÕÚÇÔðÆ ÇòÚ À°é·» ù ÕÆå¶ ×¶ Ô¯ð ìäÅ ñÂƶ å» ÁÃÄ î˺ìð» çÆ Ç×äåÆ ñ¼Ö» ÇòÚ
êÌôé» ç¶ ÜòÅì À°é·» ç¶ ÇÔðÇçÁ» ÇòÚ òÃç¶ Ã¼Ú Ç×äé ï¯× Ô¯ ÜÅò»×¶Í ç¯ î˺ìð ìäÅÀ°ä¶ ÇÕ¿éÅ
çÅ ÇéðÈêä Õðç¶ ÔéÍ îÔ»ê¹ðô» çÆ ÇÂÔ ÇñÖå Ôð¶Õ ÃÇÔñ Õ¿î ÔË, ÃëñåÅ å» îÔ»ê¹ðô» çÆ ÁÃÆà éÅñ
îé°¼Ö ç¶ ÇÔðç¶ ÇòÚ Ã¼Ú ñÂÆ Áå¶ ÒÇé¼ÕÆÁ» ÇÜ¿ç»Ó Ô¯ ÜÅäÆ ÔË, ÁÃÄ å» Õ¶òñ îé ìäÅÀ°äÅ ÔËÍ å°ÃÄ
êÌåÆ ÁæÅÔ ÇêÁÅð å¶ ÃÇåÕÅð çÆ íÅòéÅ À°ÜÅ×ð
ÇÂà ù êÌå¼Ö ÕðÕ¶ ç¶Ö ÃÕç¶ Ô¯Í
ÕðçÆ ÔËÍ êó· Õ¶ Ççñ ÃÕåÅ ÇòÚ ÁÅ Ü»çÅ ÔË Áå¶
Á¼Ö» öÜñ Ô¯ Ü»çÆÁ» ÔéÍ å°ÃÄ Áò¼ô ÁËÃÅ îÇÔÃÈà çÈÜÆ ì¶éåÆ ÇÂÔ ÕðéÆ ÔË ÇÕ ÁÃÄ ÃÅð¶ üڶ
ÕÆåÅ Ô¯ ò ¶ × ÅÍ Â¶ à ¶ À° Ú Æ å¶ Ã¹ ¼ Ú Æ íÅòéÅ ÇòÚ Ççñ¯º ÁÅåî îÅð× éÅñ ܹó¶ ê̶îÆ ÃÅèÅðé î˺ìðÇôê
ÇñÇÖÁÅ ñ¶Ö Òqb hm jnm klU mih lIAwÓ ÇÂà 寺 ñÅÂÆë î˺ìðÇôê êÌÅêå Õð ñÂÆÂ¶Í ÇÂÕ òÅðÆ Á½Ö¶
îÔÆé¶ ÜéòðÆ 2009 Á¿Õ ÇòÚ ÛÅÇêÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÔËÍ Ã½Ö¶ B@@@ ð¹ÇêÁÅ ç¶äÅ ÔË, ÇÂÔ ç¯ ÇÕôå» ÇòÚ òÆ
ÇÂÔ ÁÅåîÕ Áé°íò 寺 ÇñÖ¶ ñ¶Ö ÔéÍ ÇÂÇåÔÅÃ ç¶ Ô¯ ÃÕçÅ ÔË, ë¶ð ÃÅðÆ À°îð ñÂÆ ÇéÃÇÚ¿åÍ Ôð ÃÅñ
ê³ÇéÁ» ÇòÚ éÅò», æÅò» Áå¶ åðÆÕ» çÅ ò¶ðòÅ Çðé±Áñ 寺 òÆ î¹Õå, ÇÂæ¶ ÁÅåî îÅð× çëåð çÅ
Ô¹¿çÅ ÔË, ØàéÅò» çÅ Õ¶òñ ÇÂÇåÔÅÃÕ ÇìÁÅé Ô¹¿çÅ Õ¿î òÆ Õ°Þ Øà¶×ÅÍ ÁÅåî îÅð× àð¼Ãà çÆ ì¹ÇéÁÅç
ÔË, êð ܯ ÁÃñ å¼å çÆ ×¼ñ Ô¹¿çÆ ÔË, À°Ô ñ¶ÖÕ òÆ ÁÅðæÕ ê¼ Ö ¯ º ê¼ Õ Æ Ô¯ ÜÅò¶ × ÆÍ ÁÅà ÔË ç¯ ò ¶ º
êÌ×à Õðé ç¶ Ãîð¼æ éÔÄ Ô¹¿çÅÍ Áé°íòÆ îÔ»ê¹ðô» ì¶ é åÆÁ» êðòÅé Õðç¶ ×¹ ð È çÆÁ» Ö¹ ô ÆÁ» Áå¶
é¶ ÇÂÔ å¼å ÁÅê ÜÆ Ãí ñÂÆ ÒÁÅåî îÅð×Ó ðÅÔÄ îÔ»ê¹ðô» çÆÁ» ÁÃÆû éÅñ Þ¯ñÆÁ» íðç¶ ÃÅù òÆ
ðÈêîÅé ÕÆåÅ ÔËÍ ÇÕðåÅðæ Õð¯º×¶Í éò¶º ÃÅñ çÆÁ» ÁÅê Ãí ù ô¹í
ÇÂÔ Õ¹°Þ ÕÅðé Ôé ܯ ÁÅê Ãí çÆ ÒÁÅåî ÇÂÛÅò», prm siqkwrXog bIjI v`loN ipAwr AsIsW,
îÅð×Ó éÅñ Ã»Þ çÆ ×¿ã Ççé êÌåÆ Ççé êÆâÆ Ô¯ îÔ»ê¹ðô» çÅ ÇêÁÅð, ÁÃÆà Áå¶ ÃÅⶠñÂÆ Ã¹×Åå
ðÔÆ ÔË, ÁÅê ÜÆ òñ¯º ÇÚ¼áÆÁ» ðÅÔÄ, àËñÆë¯é Áå¶ ÁÅåî îÅð× çÆ éòÄ î˺ìðÇôê Áå¶ ñÅÂÆë î˺ìðÇôêÍ
ëËÕà ðÅÔÄ Áé¶Õ» êÌÿÃÅ ê¼åð Áå¶ êÌôé å¶ ê¹¼Û» Ãðì¼å çÅ íñÅÍ
ÁÅÀ°ºçÆÁ» ÔéÍ Ãí ÁÅêäÅ ÇêÁÅð êÌ× à Õðç¶
(------)

'Awqm mwrg' 3 jnvrI, 2009


crx DUV mu`K lweI
(mwG dy mhIny sMgrWd pRQwie AnuBvI bcn)
sMq virAwm isMG jI,
bwnI iv. gu. rUhwnI. imSn
siqnwm sRI vwihgurU
hir jn kY pIsxu pIis kmwvw ]
DMn sRI gurU nwnk dyv jIE mhwrwj[
nwnk kI pRB pwis bynµqI
mwiG mjnu sMig swDUAw DUVI kir iesnwnu]
qyry jn dyKxu pwvw ] AMg - 749
hir kw nwmu iDAwie suix sBnw no kir dwnu ]
swDsMgq jI, g`j ky bolxw, siqnwm sRI vwihgur[U
jnm krm mlu auqrY mn qy jwie gumwnu ] kwrobwr sMkco dy hoey Awp gurU drbwr 'c Awey EN[ bwrHW
kwim kroiD n moihAY ibnsY loBu suAwnu ] mhIinAW dy ivcoN AwrIAn sMsikRqI dy muqwibk mwG
scY mwrig clidAw ausqiq kry jhwnu ] dy mhIny nUM hr p`K qoN hI mh`qqw idqI jWdI hY[
ATsiT qIrQ sgl puMn jIA dieAw prvwnu ] AsIN iek dm kih idMdy hW ibnW g`l ivcwrn qoN,
ijs no dyvY dieAw kir soeI purKu sujwnu ] koeI vI g`l hovy, ik ieh qW ieslwm m`q dw inScw
ijnw imilAw pRBu Awpxw nwnk iqn kurbwnu ] hY , ieh qW jI ihM d I m` q dw inScw hY [ ieh
mwiG sucy sy kWFIAih ijn pUrw guru imhrvwnu ] eIsweIAq dw inScw hY, AYsy mYN dyKdw hW, pYNPilt
AMg - 136 qury iPrdy, mYgzIn qury iPrdy, auh iblkul hI k`txw
fMfauiq bMdn Aink bwr srb klw smrQ] cwhuMdy ny ik purwxI koeI g`l kro hI nw[ nvIN g`l
foln qy rwKhu pRBU nwnk dy kir hQ ] qoro[ nvIN ikQoN SurU kr lvWgy[ iehdw ipCokV,
AMg - 256 klcr, suBwA, KwndwnI suBwA huMdy ny, klcr huMdI hY,
iPrq iPrq pRB AwieAw Awpxy rihx sihx dw qrIkw huMdw hY, iks qrHW qor
pirAw qau srnwie ] lvWgy, hr g`l ikqoN nw ikqoN AweygI[ hr g`l dw
nwnk kI pRB bynqI ApnI BgqI lwie ] ipCokV huMdw hY[ jy pqIvrqw iesqRI dw sMklp kIqw
AMg - 289 jWdw hY, qW ieh ipCokV huMdw hY rwjpUqW 'coN[ AYsI
Dwrnw - vwihgurU BwgTVy hir sMq qumwry[ vI aunHW dI g`lbwq AwauNdI hY ik auh Awpxy siq nUM
ipAwry ijn Gir Dn hir nwmw[ kwiem r`Kx vwsqy rsmW irvwj krky swrIAW A`g 'c
BwgTVy hir sMq qum@wry jIauNdIAW jl jwieAw krdIAw sI[ jy A`D-kpVy, A`Dy
ijn@ Gir Dnu hir nwmw] ku pw ley, A`Dy ku nw pwey, Skl surq hor qrHW dI
prvwxu gxI syeI ieh Awey bxw leI, kys A`Dy k`t ley, ieh klcr west dy
sPl iqnw ky kwmw ] 1 ] ivcoN AwauNdw hY[ ikqoN nw ikqoN cIz rlweI huMdI hY,
myry rwm hir jn kY hau bil jweI ] nvW AwdmI iek dm nhIN quirAw krdw ik A`j qoN
kysW kw kir cvru Fulwvw hI qury[ auhdIAW pRsiQqIAW huMdIAW ny, auhdy KUn dy
crx DUiV muiK lweI ] 1 ] rhwau ] ivc suBwA rly hud M y ny[ lIn hud
M w hY, Pyr cMgIAw cIzW
jnm mrx duhhU mih nwhI ijhVIAw vI huMdIAw ny past ivc lMG geIAW[ aunHW
jn praupkwrI Awey ] dw dyKxw hI pYNdw hY, ijhVIAw mwVIAW cIzW lMG
jIA dwnu dy BgqI lwiein geIAw auh vI dyKxIAW pYNdIAw ny[ ijQy pRihlwd nUM
hir isau lYin imlwey ] 2 ] AsIN dyKWgy ik ikMnw siqvwdI sI, ikMnw inScw sI,
scw Amru swcI pwiqswhI scy syqI rwqy ] iek rwj dy nwl t`kr lY ky s`c dw FMforw idMdw sI,
scw suKu scI vifAweI auQy AsIN hrnwKS nUM vI dyKWgy ik auhdw ikMnw mwVw
ijs ky sy iqin jwqy ] 3 ] cir`qr sI[ ikMnw swDUAW dy iKlwP sI, ikMnw AigAwnI
pKw PyrI pwxI Fovw sI[ dohW dy ivcoN AsIN iek nUM C`fWgy, iek nUM

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


4
ApnwvWgy[ so ieh ijhVy iKAwl hud M y ny, hW jI, Plwxy vI pYNdw sI, brP vI igrdI sI, TMFIAW hvwvW vI
iehnUM AYauN mMndy sI, AsIN nhIN mMndy[ ieh nvW hI AwauNdIAw sI, auh srIr nUM nukswn phuMcwauNdIAW sI,
kMm bgYr soc smJ ky krdy hW[ skUl vI AYsy ny, TwrdIAW sI, mwG dI ijhVI hvw huMdI hY, bySk TMFI
imSnrIAW dy skUl ny[ bwAd dw ivcwr nhIN krdy[ hovy auhdI qwsIr hor huMdI hY[ poh vwlI qwsIr nhIN
swieMtyiPk p`K nhIN lYNdy[ ieko g`l kihMdy ny ik jI huMdI, hvw dI vI qwsIr bdldI hY[ iehdy 'c KuSI
ieh qW ihMdU AYauN krdy huMdy, E ihMdU swfy bwp dwdy AwauNdI hY, nvyN ierwdy AwauNdy ny, nvW auqSwh AwdmI
sIgy koeI hor qW nhIN sIgy[ koeI AsmwnW qoN nhIN dy AMdr AwauNdw hY[ bVy isAwxy lok ny ijnHW ny
qW nhIN Awey AsIN, beI spYSl swfw KUn ho igAw, ividAwrQIAW dy iemiqhwn Aw ky P`gx qy mwG dy AMq
spYSl swfI g`lbwq ho geI[ AsIN aunHW swirAW dy ivc r`Ky ny[ auh ieh hY ik ies vyly idmwg pUrI
ivcoN ijvyN irVk ky k`F leIdw hY jW iPltr krky qrHW iKVdw huMdw hY[ jyT, hwVH dy ivc murJwauNdw huMdw
k`F leIdw hY, ijvyN m`KIAW Sihd lY AwauNdIAw ny hY hY[ cMgy Bly Akl vwly bMdy dI Akl mwrI jWdI hY,
qW Pul
` rMgW-rMgW dy aunWH coN incoV ilAwauNdIAw ny[ AsIN swaux ivc, v`tW 'c[ BwdoN ivc qW iblkul hI jWdw
vI swry lMG cu`ky vwikAwq dy ivcoN, DrUM dw vI AsIN rihMdw hY[ hux ieh srIr 'qy Asr krdI hY cIz[
cir`qr lYxw hY, pRihlwd dw vI lYxw hY, gxkw dw vI mhwrwj kihMdy ipAwirE! mwG dw mhInw hY, iehdy
dyKxw hY, Ajwml dw vI iDAwn krnw hY[ byxI Bgq ivc qusIN pRg
o rwm bxwE[ auh ieh hY ik qusIN ieSnwn
dw vI, nwmdyv dw vI, kbIr swihb dw vI, sDny dw kro[ ieSnwn qW roz hI krdy EN[ pr qusIN swDUAW
vI, DMny dw; jy ieh gurU gRMQ swihb dy ivcoN qW bwkI dI sMgq 'c jwx rUpI ieSnwn kro[
swfy kol kuC vI nhIN rihMdw[ iek jVHpx u w Aw jweygw, mwiG mjnu sMig swDUAw DUVI kir iesnwnu]
nw BgqI nUM jIA krygw, nw koeI rs Aweygw[ so ieh AMg - 136
g`lW Awm qOr qy hoieAw krdIAw ny[ so ieh jo mhInw swDU dI sMgq kro qusIN ierwdw bxw ky[ dovyN qrHW dI
mwG hY eys dw ijhVw swfI ishq 'qy Asr pYNdw hY, DUVI[ ieh nhIN ik crn DUV dI hI[ crn DUV qW
swfy iKAwlW 'qy pYNdw hY[ mwG qy P`gx do mhIny bMdy bhuq piv`qr hY[ bwr-bwr gurU gRMQ swihb ivc crn
dy srIr nUM setup krn vwsqy bhuq hI vDIAw mhInw DUV dw izkr AwauNdw hY[
hY[ iehdy 'c KuSI Awpxy Awp AwauNdI hY[ ikauN gurisKW kI hir DUiV dyih
AwauNdI hY ikauNik swry vwqwvrx dy ivc nvW rs SurU hm pwpI BI giq pWih ] AMg - 1424
ho jWdw hY[ ikqy Pul
` inkl rhy ny srHNo dy, ikqy koplW AMqrjwmI purK ibDwqy srDw mn kI pUry ]
inkl rhIAW ny drKqW dIAW, rMg bdl rhy ny[ nwnk dwsu iehY suKu mwgY
drKq sohxy lg rhy ny, hirAwvl Aw rhI hY, rs mo kau kir sMqn kI DUry ] AMg - 13
BirAw ipAw hY aunHW dy AMdr, aunHW dw ijhVw Awlw- koeI bVw process hY ijhVw hwly qk swfy smJ
duAwlw hY nw auh vI dUiSq nhIN hY, auh vI KuSIAW ivc nhIN AwieAw ik gurU mhwrwj ny sMqW dI DUV hox
dyx vwlw hY, sihj dIAW KuSIAW[ pSU pMCIAW dy ivc dw ikauN ieh vr mMigAw[ koeI bhuq aucI cIz mMnI
pirvrqn AwauNdw hY[ sB dy ivc AwauNdw hY[ mhwrwj hY[
kihMdy bsMq r`qu AwauNdI hY, hr bMdy dy iKAwlW dy ivc, gurU pMjvyN pwqSwh mhwrwj jI dIvwn ivc SSoBq
KUn dy ivc kuJ nvIN cIz dwKl huMdI hY[ nvyN iKAwl ny, dUr dI sMgq AweI[ keI pRymI auRTy, mhwrwj kihMdy
AwauNdy ny, nvyN vlvly auTdy ny, nvyN ierwdy bxdy ny, ipAwirE! kI g`l? kihMdy s`cy pwqSwh! iek g`l swnUM
jIA krdw hY ik hux Bjn krIey[ kudrqI mn ivc smJ 'c nhIN Aw rhI[ sMswr dy jdoN hwlwq dy ivcIN
AwauNdw hY ik auT ky ieSnwn krIey qy Bjn krn dw lMGdy hW qW AsIN BwgSIl auhnUM kihMdy hW ijsnUM sohxw
bwnxUM bMnIey, mwG dw mhInw Aw igAw[ gurU mhwrwj suMdr bytw idqw hovy[ aus qoN vI BwgSIl huMdw hY ik
ny jo aupdyS idqw hY swnUM, auhdI ijhVI muK lweIn ijhnUM nwl rihx vwsqy sohxI koTI idqI hovy[ Es
hY auh hY ik ipAwirE poh dy ivc jIvn Freeze ho qoN vI BwgSIl auh huMdw hY ijhnUM ienHW dohW cIzW
igAw sI, hr pwisEN[ drKqW dy p`qy JVny SurU ho dy nwl pYsw vI idqw hovy Krcx vwsqy[ Es qoN vI
gey, pwxI jMmx lg igAw, bhuq izAwdw quKwr, korw v`fy Bwg hoieAw krdy ny, ijhdy kol pYsw vI hovy

'Awqm mwrg' 5 jnvrI, 2009


irhwieS vI sohxI hovy[ Elwd vI shI hovy, qy nwl myN hY? mYN c`up kr igAw, mYN ikhw iehnUM pqw hY[
koeI cMgw Ahudw vI hovy, pdvI vI hovy[ iksy ny ikhw kihMdw ies myN jo bwrHvW PrId hoieAw hY nw aus kI
ik s`cy pwqSwh! ieh swrIAW cIzW vI hox, pdvI vI bwxI hY[ Awp aus ko SyK bRhm khqy ho, iebrwhIm
hovy qy auhdI mihmw vI huMdI hovy[ auhdw js vI huMdw bI aus ko khqy hYN[ hW, hUAw hY[ qy mYN auhnUM puiCAw
hovy[ ies qrHW Awpxy-Awpxy iKAwlW dy nwl gurU ik hux d`s qUM ik A`gy kI hwl sI[ auh rOx lg
mhwrwj jI nUM bynqI krky puC
` x l`gy ik pwqSwh! AsIN igAw, aucI-aucI rovy auhdy ivc[ mYN ikhw roNdw ikauN
qW Awpxy mn dIAW socW nwl ihswb lwauNdy hW ikRpw hYN, mYN qW qyry qy svwl kirAw hY[ kihMdw mYnMU nw Xwd
krky Awp hI Purmwn kro ik sMswr dy AMdr BwgSIl krwauNdy qW cMgw sI[ auh AYnw duK BirAw rwh hY ik
kOx hoieAw krdw hY? Ajy qk nhIN mYN Bu`l sikAw[ kihMdw iek vx p`qr
mhwrwj kihMdy, ipAwirE! BwgSIl auh huMdw hY AwauNdw hY auQy auhdy p`qy qlvwrW dy bxy hoey ny,
ijhVw sB qoN v`fw hov[y ijhdy kol sB kuC hov[y ijs qlvwrW qoN vI iq`Ky[ auh AYny sMGxy p`qy JVdy ny, hr
kol iksy cIz dw vI qotw nw hovy[ aus vyly mhwrwj vkq ijhVw Q`ly jWdw hY auhnUM lhU luhwn kr idMdy
ny Purmwn kIqw ik - ny[ kihMdw jdoN mYN auQoN dI lMiGAW myry isr dy ivc
BwgTVy hir sMq qum@wry ................[[ qlvwrW, sUey myry auqy igrI jwx, KuBI jwx, mYN bhuq
roieAw-bhuq roieAw[ bVw lMmw vx hY[ Pyr kihx
auh sMq -
l`igAw aus qoN bwAd hnHyrw Aw igAw[ dunIAW 'c qW
........ijn@ Gir Dnu hir nwmw]
hY hI nhIN hnHyrw, ieQy qW G`t cwnxy nUM hnHyrw kihMdy
aunHW qoN qW v`fw koeI hY hI nhIN dunIAW dy
ny[ bhuq G`t drjy dw cwnxw hovy auhnUM hnHyrw kihMdy
AMdr, ijhdy kol nwm dw Dn Aw igAw, jo is`kw hr
ny[ hnHr y w qW auQy hY ijQy pqw hI nhIN hY kuC[ kihMdw,
QW dy auqy cldw hY[ hux rupeIAw lY ky qusIN AmrIkw
auQy mYnUM GVIs-GVIs ky lY ky gey, mYnUM rwh nw l`By,
cly jwE, iek kwgz hI huMdw hY auQy[ jd qk qusIN
aucy nIvyN bhuq BYVw rwh, myry gl 'c sMgl pwieAw
convert nhIN krwauNdy[ lyikn kuC Dn AYsw huMdw hY
hoieAw sI, mYnUM GVIsIN leIN jWdy sI[ iesy krky
ijhVw hr QW dy auq,y phuc
M ky sB qoN SRS
y t mul
` lgdw
mhwrwj AYsw Purmwn krdy ny -
hY[ auh hY nwm dw Dn[ mhwrwj kihMdy -
Dwrnw - drgwh ivc sMgl pYxgy
ijh mwrg ky gny jwih n kosw ]
auQy kOx CufwaU qyrw drdI[
hir kw nwmu aUhw sMig qosw ] AMg - 264
AwpIn@Y Bog Boig kY hoie
jdoN sMswr qoN jIv jWdw hY, koh igxy nhIN jWdy[
BsmiV Bauru isDwieAw ]
auQy qosw nwm dw hY[
vfw hoAw dunIdwru
ijh pYfY mhw AMD gubwrw ] gil sMglu Giq clwieAw ]
hir kw nwmu sMig aujIAwrw ] AMg - 264 AgY krxI kIriq vwcIAY
iek pRyq nwl myrI g`lbwq hoeI bVI lMmI cOVI, bih lyKw kir smJwieAw ]
piVHAw iliKAw pRyq sIgw[ mOlvI sI, pRyq bx igAw, Qwau n hovI paudIeI
sulymwn auhdw nwauN sI[ mYN ikhw ik qUM AYauN d`s jdoN huix suxIAY ikAw rUAwieAw ]
qYnUM lY ky gey ny, kuC rwh dw vyrvw d`s[ g`lbwq min AMDY jnmu gvwieAw ] AMg - 464
PlsPy dI krdw sI, mwVw motw pyRq nhIN sI auh[ sMgl pw lYNdy ny ijvyN jwnvrW dy pw lYNdy ny[
bhuq pqy dI g`l krdw sI[ mOlvI sI bVw vDIAw[ kurwn SrIP dw sB kuC jwxdw
iek vwrI mYN ikhw beI qUM bwby PrId dy drSn sI, SkqISwl sI[ kihMdw ATwrHW swl bYT ky mYN ieQy
kry ny ikauNik auhdI aumr iek hzwr swl sI[ kihMdw, qp kirAw sI[ pr qMqr ividAw aus kol bhuq sI,
kOn sy PrId ky[ mYN ikhw ijhVw bwbw PrId hY, ijsdI BUq-pRyq kwbU kry hoey sI, mYnUM vI kihx l`igAw ik
bwxI gurU gRQ
M swihb 'c drj hY[ auh mYnMU ig`l swihb mYN quhwnUM qMqr ividAw isKwauxI hY[ mYN ikhw ikvyN?
kihMdw huMdw sI[ h`isAw, kihMdw ig`l swihb! Awp ko auh jdoN mYnUM d`sx l`igAw mYN kMn bMd kr ley[ auh
BI nhIN pqw ik bwxI kOn sy PrId kI gurU gRQ M swihb A`KW mIc ky boldw sI[ mYnUM kihx l`igAw ik Awp

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


6
ny qo kwn bMd kr lIey[ mYN ikhw mYN nhIN suxnw, myry hrI dw nwm auQy shwieqw krdw hY, auh ausy vyly
sMskwr bx jwxgy[ AYvyN ikqy mYN krn bih jwvW[ qUM pRkwS kr idMdw hY[ hnHyry vwlw rwh hI nhIN huMdw[
pRyq bx jw, mYN vI pRyq nw bx jwvW[ ikauNik pRmySr jh mhw BieAwn qpiq bhu Gwm ]
dy nwm dI g`l hor hY, mMqr swDx dI g`l hor hY[ qh hir ky nwm kI qum aUpir Cwm ]
kihx l`igAw jd hnHyrw AwieAw, auQy sMgl pwieAw AMg - 264
hoieAw sI qy mYnUM DUhI jwx, ijvyN mry hoey kùqy nUM DUhI auh Gwm vwlw rsqw hI nhIN AwauNdw, AYnI CW
jWdy ny, qkVy bhuq sI auh[ bhuq mYN roieAw[ Pyr pYdw kr idMdw hY nwm[
rox lg igAw[ mYN ikhw, hux ikauN roNdw hYN[ mYN ikhw jhw iqRKw mn quJu AwkrKY ]
myry Xwd Aw igAw, auh rsqw bVw mwVw hY[ kihMdw,
qh nwnk hir hir AMimRqu brKY ]
gurU, pIr, pYgMbr, AaulIey sB dsdy ny pr ieh jIv
AMg - 264
AYho ijhw hY iehnUM surq hI nhIN AwauNdI hY -
so mhwrwj kihMdy ipAwirE! auh ijhVw nwm hY,
Dwrnw - Bwg ijnHW dy mMdy AYQy vI shwieqw krdw hY -
idqIAW bwgW qoN nw jwgdy[ nv inDI ATwrh isDI ipCY lgIAw iPrih
PrIdw kUkyidAw cWgyidAw jo hir ihrdY sdw vswie ] AMg - 649
mqI dyidAw inq ] AwdmI srIr C`fdw hY auQy vI shwieqw krdw
jo sYqwin vM\wieAw sy ikq Pyrih icq ] hY[ drgwh ivc jY-jYkwr huMdI hY -
AMg - 1378
DMin DMin khY sBu koie ]
cwry vy d , Cy e I Swsqr, sqweI isimR q IAW,
muK aUjl hir drgh soie ]
aupinSdW, gurU gRMQ swihb, gIqw, kurwn SrIP, qOryq,
iehu vwpwru ivrlw vwpwrY ]
AMjIl, jMbUr, bweIbl, AnykW Drm gRMQ, AnykW
nwnk qw kY sd bilhwrY ] AMg - 283
mhwqmw; eys jIv nUM smJw-smJw ky dsdy ny ik
ijhdy p`ly nwm hY auh BwgW vwlw huMdw hY, bwkI
ipAwirAw! qosw bMnH lY ijhVw qyrw drgwh ivc kMm
nhIN huMdy[ bwkI qW swrIAW cIzW temporary ny, nwl
Awvy[ Awh cIzW ijhdy ivc qUM pricAw hoieAw hYN
nhIN koeI jwxI[ b`cy jIauNdy-jIauNidAW dy hI v`Kry ho
qyry nwl nhIN jwxIAW -
jwieAw krdy ny[ pYsw rihMdw nhIN, ishq Krwb ho
kbIr iehu qnu jwiegw skhu q lyhu bhoir] jWdI hY[ sB jvwb dy jWdy ny[ iek 'nwm' rihMdw hY
nWgy pwvhu qy gey ijn ky lwK kroir ] nwl, 'nwm' sB qoN v`fw hY[ nwm vwly dI mihmw bhuq
AMg - 1365 v`fI hY, nwm dy brwbr koeI sMswr dI cIz nhIN hY[
kroVW vwly vI ieQoN qur gey[ bxw lY jy qyry qoN
iek vwrI gurU CyvyN pwqSwh mhwrwj jhWgIr dy
kuC bxdw hY Awpxw[ kihMdy APsos!
nwl Awgry gey hoey ny[ iSkwr vwsqy jhWgIr ny ikhw
jo sYqwin vM\wieAw sy ikq Pyrih icq ] ik myry nwl c`ilE, v`fw Syr hY iek suxIdw[ Es vyly
AMg - 1378 mhwrwj jI nwl jWdy ny, Syr bhuq v`fw hY[ Gyrw pY
ijhdy mn ivc SYqwn bih igAw kihMdy auh icq igAw aus nUM auh AwpxI mOj ivc KVHw hY[ k`d-kwT
Pyrn ikvyN idMdw hY[ smJxw hI huMdw hY[ dyK ky swry il`d krn l`g gey, ipSwb krn l`g gey,
kihx l`igAw, hux mYN g`l dsdw hW, myrI g`l hwQI il`d krn l`g gey[ jhWgIr dy hwQI ny cIk
dw ikMnw ku ieqbwr krngy dunIAW vwly[ iek ny vI mwrI[ mhwrwj jI GoVy 'qy svwr sI[ cIk mwr ky
nhIN krnw[ hwQI ipCy nUM ht igAw[ jhWgIr kihMdw, mhwrwj hI
ip`Cy h`t jwE[ koeI ivauNq bxweIey ieh Syr AYaNu mrn
pr swfw jo mqlb hY auh ieh hY ik ipAwirE!
vwlw nhIN hY[ kihMdw dyKo qW shI ikvyN qixAw KVHw
jdoN auh rsqw AwauNdw hY nw -
hY, Borw vI A`K nhIN nIvIN kr irhw[ ieh krdy hW
ijh pYfY mhw AMD gubwrw ] ik Gyrw pw lYNdy hW qy swry iek`Ty ho ky ies aupr
hir kw nwmu sMig aujIAwrw ] AMg - 264 vwr kr dyvWgy, mr jwvygw[ mhwrwj kihMdy ieh

'Awqm mwrg' 7 jnvrI, 2009


sUrimAW dw kMm nhIN huMdw[ auqr ky lV qW? kihMdw dw mYN Pl bhuq BugiqAw hY[ jhWgIr Es vyly kihx
myry ivc qW qwkq nhIN[ kihMdy Pyr Awpxy bMidAW nUM l`igAw ik mhwrwj! ieh Pyr iesnUM AYsI idbX dy
kih, swirAW nUM kih[ kihMdw nw mhwrwj eys Syr nwl iesnUM iml geI, quhwfy iKAwl dy AMdr qW iehny gurU
nhIN liVAw jw skdw[ ieh qW by-pnwh qwkq dw dI inMidAw krI sI[ mhwrwj kihMdy auhdw qW Pl
mwlk lgdw hY[ jhWgIr kihx l`igAW ik cMgw qW iehnUM iml igAw[ ijhVw gurU dw drSn kirAw sI
ieh hY ik AwpW muV c`lIey, ivauNq bxweIey[ nhIN Pyr nw auh Pl nhIN sI imilAw[ drSn vI kirAw iesny
quhwfy ibnW qW koeI iehnUM mwr nhIN skdw[ mhwrwj cwhy cMgI ingHW nwl kirAw, cwhy mwVI nwl kirAw[
kihMdy AsINE krWgy iehdy nwl lVweI[ aus vyly hux auhdw Pl ieh hoieAw ik AsIN Pl dyxw sI swfy
mhwrwj jI GoVy qoN auqry, kihMdw mhwrwj GoVw qW lY h`QoN mirAw hY[ iehdy pwp k`ty gey swry, hux ieh
lE[ mhwrwj kihMdy, nhIN GoVw nhIN[ auqry, auqr ky bihSq nUM jw irhw hY[
Syr dy nyVy cly gey[ Syr ny bVI grjnw kIqI[ swry AYsy bcn sux ky jhWgIr kuC SrDw dy ivc
GoVy, hwQI fr ky ipCy ht gey[ bwvjUd aunHW dy svwr AwieAw kihx l`igAw ik mhwrwj! myry mn ivc iek
aunHW nUM rok rhy ny, pr auh ipCy nUM n`T rhy ny[ bVI g`l rihMdI hY[ mhwrwj kihMdy auh vI d`s dy[
hwQIAW ny vI ip`T kr leI[ qy mhwrwj jI dy auqy kihMdw ieh rihMdI hY dyKo, mYN hzwrW mur`ibAW, mIlW,
auhny jumped kirAw[ mhwrwj jI ny Fwl 'qy lY ilAw dw mwlk hW ihMdosqwn dw[ Kzwny myry kol ny, POjW
auhdw pMjw, qy aus vyly auh k`t idqw[ iek pRkwS myry kol ny, swrw h`k hkUk, dunIAW dw myry kol hY,
dyiKAw auhdy ivc jhWgIr ny[ Syr igr igAw kihx iek zubwn ihlw dyvW ik kql kr idE, l`K bMdw
l`igAw ik mhwrwj iek AjIb g`l dyKI hY iSkwr qW KVHW hoey auh kql ho jweygw[ iek vwrI zubwn ihlw
A`gy vI bhuq Kyfy ny[ pr AYs qrHW dI g`l qW ikqy dyvW; kql ho rhy hox, kih dyvW Tihro, swry ruk
dyKI nhIN hY ik Syr mirAW hovy qy ivcoN koeI pRkwS jwxgy[ qy quhwfy kol kuC vI nhIN hY[ quhwfw Gr vI
ijhw nzr AwieAw hovy, pihlW kwlw ijhw, Pyr ic`tw mYN zbq kirAw hoieAw hY[ koeI cIz nhIN hY quhwfy
ho igAw[ mhwrwj kihMdy, hW AYsIE, g`l hY[ kihx kol[ Pyr vI quhwnUM sB s`cy pwqSwh, kihMdy ny, iehdw
l`igAW, mhwrwj! swnUM vI kuC pqw l`g skdw hY? mqlb myry mn ivc hor qrHW huMdw hY ik mYN JUTw
kihMdy jy AsIN d`isAw qW qyrw XkIn nhIN b`Jxw[
pwqSwh qy qusIN s`cy pwqSwh[ ieh g`l mYnMU bVI cuBdI
iehdy zubwnI hI qYnUM idKw idMdy hW[ auhdI rUh rok hY[ dunIAwdwr sI, soc AYsI hI sI[
leI[ siqAw dy idqI ik iehnUM d`s ik qUM kOx hYN,
gurU mhwrwj kihMdy, jhWgIr! qyyry kol auh cIzW
aus vyly auh kihx l`igAw, jhWgIr! mYN AwpxI glqI
hY nhIN ijhVIAW s`cy pwqSwh kol huMdIAW ny[ AsIN
dI szw Bugqdw hW[ mYN qyrw cwcw hW kwsm byg[ mYN
qW nhIN khwauNdy ik swnUM kho s`cy pwqSwh[ ieh qW
Akbr dy nwl gurU qIsry pwqSwh dy drSnW nUM igAw
ijhVy jigAwsU AwauNdy ny aunWH dI Bwvnw hY[ auh Bwvnw
sI, Akbr pMgq 'c bYT ky pRSwdw hY, myry mn ivc
dy muqwibk Pl lYNdy ny ijho ijhI SrDw hY, ijho ijhw
bVI qrk AweI ik myrw Brw AYfw v`fw Awm bMidAW
Bwau hY gurU dy auqy auho ijhw Pl huMdw hY[
'c bYTw rotI KWdw hY, h`Q aupr[ bVI qrk AweI[
Kws krky gurU 'qy AweI ijhVy ibrd sIgy[ ik ieh siqgur purKu AgMmu hY inrvYru inrwlw[
dyKy ienHW kol kI qrIkw hY ik myry Brw nUM vI ienHW jwxhu DrqI Drm kI scI Drmswlw[
ny pMgq 'c ibTw ilAw[ mYNN inMidAw krI aunHW dI, jyhw bIjY so luxY Pl krm smwlw[
nqIjw ieh hoieAw ik rwq nUM myry gl ivc burkI l`g ijaukir inrmlu AwrsI jgu vyKix vwlw[
geI, swh dI nwlI 'c dwKl ho geI, vYd hkIm sB jyhw muhu kir BwlIAY qyho vyKwlw[
zor lw rhy, mYN cVHweI kr igAw[ inMidAW dw Pl ieh syvk drgh surKrU vymuKu muhkwlw[
hoieAw ik mYN Syr dI jUnI ivc Aw igAw[ ieQy hI BweI gurdws jI, vwr 34/1
mYN iPrdw hW bhuq swlW dw[ qy hux mYnUM gurU mhwrwj so bwxI dy ivc ies qrHW AwauNdw hY, pVHo ipAwr
ny Aw ky Es jUnI 'coN CufwieAw hY, mYN DMnvwd krdw nwl -
hW, bVI BwrI myry qoN glqI hoeI sI ik Es glqI Dwrnw -s`cy Eh pwqSwh, s`cy nwl r`qy ijhVy[

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


8
scw Amru swcI pwiqswhI scy syqI rwqy ] iml jweygw[ auh kihx l`igAw ik s`cy pwqSwh! iek
scw suKu scI vifAweI bhuq v`fw duK hY, auh myrw duK k`t myrw[ AYauN pVH
ijs ky sy iqin jwqy ] 3 ] AMg - 749 lE -
AYsy ijhVy purS ny - Dwrnw - kwtau myrw iek duK rwmrwie[
pKw PyrI pwxI Fovw Agn dhY Ar grb bsyrw[
hir jn kY pIsxu pIis kmwvw ] hYrwn ho igAw ik bwr-bwr grB dy ivc Aw ky
AMg - 749 Agn dy ivc Pyr jTw Agn dy ivc rihxw, Pyr pu`Ty
aunHW dI mYN syvw krW ikauNik auh s`cy pwqSwh ltk ky nON mhIny qklIP sihxI, ieQy Aw ky Pyr Bùl
ny[ mhwrwj kihx l`g,y jhWgIr! AsIN qW iksy nUM nhIN jwxw Pyr EhI c`kr, Pyr EhI c`kr[ kihx l`igAw,
kihMdy[ sMswr Awpy hI nwm pw lYNdw hY[ s`cy pwqSwh pwqSwh! ieh myrw duK k`t idE, jMmx-mrn dw[
kihx lg jWdw hY, Awpxy Awp hI khI jWdy ny, koeI jhWgIr ny mUMh ivc auNglI lY leI ik hYN ieh duK
Awpxy ieh g`l iliKAW qW nhIN huMdw ik Awh g`l qW myrw hI nhIN k`t hoieAw[ kihx l`igAW, GwhI!
zrUr bolo[ AwpxI Bwvnw, AwpxI SrDw auhdw Awpxw dyK qYnUM mYN A`T d`s ipMfW dI jwgIr dy idMdw hW, auh
Pl[ ij`fI koeI SrDw r`Kygw, ijMnI koeI nyVqw r`Kygw, lY lY[ kihMdw nw s`cy pwqSwh! ieh dunIAW qW PwnI
EnW Pl auhnUM iml jweygw[ dUsry nUM huMdw nhIN[ koeI hY, koeI cIz nwl nhIN jwxI[ nwl jwxw hY pRmySr dy
mzbUrI nhIN hY, AsIN nhIN kuC kihMdy[ pr qYnUM iksy nwm ny[ nwm hY Amu`lw[ ieh mYN nwSvMq cIzW kI
idn smJwvWgy pRYktIklI[ smW lMG igAw[ krnIAW ny[ kihMdw, dyK! qYnUM sUbydwr, gvrnr bxw
iek idn gurU mhwrwj jI dw tYNt ligAw hoieAw idMdw hW[ ivAwh krw lvIN bhuq KUbsUrq bygmW dy
hY[ bwdSwh dw vI l`igAw hoieAw hY[ auQY iek GwhI nwl, Ahudw idMdw hW, koTIAW bxIAW bxweIAW qYnUM dy
nUM pqw l`igAw ik gurU swihb Awey ny[ bhuq hI sohxw idMdw hW[ jo dunIAW dw pdwrQ hY myry qoN lY lY[ kihx
Gwh k`t ky, iqMgV ivc pwieAw qy pMf bMnH ky isr l`igAw, nw s`cy pwqSwh! mYnMU qusIN BulwE nw ieh cIzW
'qy cu`k ky, EDr nUM c`l ipAw ijDr tYNt l`igAw sI[ Bulw idMdIAW ny, pRmySr dw nwm nhIN jpx idMdIAW[
auQy jw ky pihlw tYNt sIgw l`igAw hoieAw jhWgIr ijvyN gurU nwnk pwqSwh jI ny Purmwn kIqw hY -
dw auhny ikhw ik Awh hoxw hY s`cy pwqSwh dw tYNt[ Dwrnw - ikqy Bu`l nw jweIN Eey mnW nwm nUM,
pihrydwr vI KVHy ny[ auh jd EDr nUM jwx l`igAW moqIAW dy mMdr vyK ky[
qW auh kihMdy E GwhI! ik`Dr nUM qUM mUMh c`uikAw hY? moqI q mMdr aUsrih rqnI q hoih jVwau]
bwhr inkl ip`Cy nU[M kihMdw mYN s`cy pwqSwh dy drSn ksqUir kuMgU Agir cMdin lIip AwvY cwau]
krny ny[ mYnUM roko nw, mYN bhuq dyr qoN iskdw sI mqu dyiK BUlw vIsrY
drSnW nUM[ A`j myry Bwg jwgy ny, myrI izMdgI dy ivc qyrw iciq n AwvY nwau ] AMg - 14
A`j mYnUM pihlI vwrI drSn hox l`gy ny[ qusIN kihMdy kihx l` i gAw mhwrwj! ieh du n IAW dIAW
EN eyDr nw jw? iek ny Aw ky D`kw dyxw SurU kirAw vifAweIAW, dunIAW dIAW pRwpqIAW, dunIAW dy Bog,
qW jhWgIr inkl AwieAw kihMdw Tihro! Tihro[ Awny dunIAW dIAW mwnisk SkqIAW ieh sB jIv nUM Bulwaux
do iesy[ auQy cilAw, qy jw ky auhny ijhVI iqMgV sI vwlIAW ny, mYnUM nhIN ieh cwhIdIAW[ hYrwn ho igAw,
auh DrqI qy r`K idqI[ jyb 'coN iek tkw k`iFAw, hux jvwb nhIN AwauNdw koeI[ kihx l`igAw, GwhI! mYN
lIr dy lV bMinAw hoieAw, do iqMn gMFW idqIAW qYnUM s`cIE g`l dsdw hW ik mYN qW hYgw ihMdosqwn dw
hoeIAw sI, k`pVy swry grmI dy nwl iB`jy hoe,y bdbUdwr pwqSwh, s`cy pwqSwh dw auh hY qMbU, ijhdy kol ieh
hoe-y hoe,y grmI hI grmI srIr 'qy Ar ichry 'qy AweI cIzW ny, myry kol nhIN ienHW 'coN iek vI cIz[ tkw
hoeI hY[ kihx l`igAw, s`cy pwqSwh! myrI Bytw pRvwn cuikAw, Gwh dw qMgV cu`k ky isr 'qy r`iKAw, aucI-
kro, do pYsy m`Qw tyk idqw[ jhWgIr kihx l`igAw ik aucI roNdw jWdw hY ik myrw msqk dunIAwdwr dy A`gy
ieh AwieAw qW EDr hY pr myry kol Aw igAw, hux Juk igAw[ aus vyly gurU swihb vI swrI g`l sux rhy
mYN vI dyKW[ kihx l`igAw, GwhI! jo mWgogy Awp ko sI[ ieh phuc M dw hY, mhwrwj jI qMbU qoN bwhr Aw gey[

'Awqm mwrg' 9 jnvrI, 2009


iehny auh Gwh dw qMgV r`iKAw DrqI 'qy, tkw ijhVw pRIq g`lW-bwqW dI nhIN huMdI, dunIAWdwrI 'c dyK
bMnH ky r`iKAw hoieAw sI mhwrwj jI dy crnW 'c Bytw lE pRIq[ ijhdy AMdr pRIq hY auhdy AMdr ikvyN lihrW
kIqw qy nwl dI nwl aus ny ies qrHW dI bynqI krI cldIAW ny[ cwhy dunIAWdwrI dw hI ipAwr hY, pr
- auhdy AMdr ikvyN lihr cl rhI hY[ ikvyN auhnUM jIauNdw
Dwrnw - jI mYN bhuV jnm n AwvW, r`K rhI hY, Ascrj bxw rhI hY[ AOKI qoN AOKI g`l
ieho myrI bynqI gurW[ nUM auh lihr krw idMdI hY[ so ijhdy AMdr nwm dI
kys kw kir cvru Fulwvw rO cldI hY, pRBU dw ipAwr hY auh iblkul izMdgI 'c
crx DUiV muiK lweI ] AMg - 749 hY, bwkI qW hY hI nhIN[
eyku sbdu myrY pRwin bsqu hY so jIivAw ijsu min visAw soie ]
bwhuiV jnim n Awvw ] AMg - 795 nwnk Avru n jIvY koie ] AMg - 142
pwqSwh! myry 'qy ikRpw kro, myry qoN bVI BwrI Bul
` so mhwrwj kihMdy AYsy ijhVy hn aunHW dI AsIN
ho geI[ dunIAW dy bwdSwh dy crnW 'c mYN Bytw r`K crn DUV msqk 'qy lwauNdy hW[
idqI[ mhwrwj ny GwhI nUM crnW qoN auTwieAw[ dyiKAw kys kw kir cvru Fulwvw
nhIN hY ik iehdy bdbUdwr kpVy grmI nwl Bry pey crx DUiV muiK lweI ] 1 ] rhwau ]
hn, ausy vyly bukl 'c lY ilAw, kihMdy GwhI! inhwl! jnm mrx duhhU mih nwhI
inhwl! inhwl! iqMn vwrI kih idqw[ dunIAW ivc vI jn praupkwrI Awey ]
inhwl, drgwh ivc vI inhwl qy mwnisk qy Awqimk jIA dwnu dy BgqI lwiein
jo mMzl hY auhdy auqy vI inhwl[ sB kuC bKS idqw hir isau lYin imlwey ] 2 ]
iqMn vwrI inhwl kih ky[ jhWgIr vI Aw ky dyK irhw scw Amru swcI pwiqswhI scy syqI rwqy ]
hY, kihx l`igAw ik A`j qoN mYN vI quhwnUM s`cy pwqSwh scw suKu scI vifAweI
hI khWgw[ TIk hY , my r I smJ ivc Aw igAw, ijs ky sy iqin jwqy ] 3 ]
ijhVIAW cIzW swfy kol nhIN hn, swfy kol nwSvMq pKw PyrI pwxI Fovw
cIzW hn, quhwfy kol sdw rihx vwlIAw cIzW ny[ hir jn kY pIsxu pIis kmwvw ]
so aunHW dw Awdr krdy hoey gurU pMjvyN pwqSwh AMg - 749
dsdy hn ik ipAwirE! - mhwrwj kihMdy, hy pRBU! AYsy ijhVy jn ny, qyry
jnm mrx duhhU mih nwhI bhuq QoVHy auh myrI bynqI pRvwn kr[
jn praupkwrI Awey ] nwnk kI pRB pwis bynµqI
jIA dwnu dy BgqI lwiein qyry jn dyKxu pwvw ] AMg - 749
hir isau lYin imlwey ] AMg - 749 so eys krky ieh jo mwG dw mhInw hY, mhwrwj
a
y h
u krmW dy bMnyH hoey nhIN AwieAw krdy ny[ auh Purmwn krdy ny ik -
praupkwr krn vwsqy AwauNdy ny lyikn praupkwr ivc mwiG mjnu sMig swDUAw
hMgqw qy mmqw dovNy nhIN Dwrn krdy ik mYN krdw hW[ DUVI kir iesnwnu ]
aunHW dw kMm huMdw hY jIA dwn dyxw[ jIauNdy kr dyxw hir kw nwmu iDAwie suix
murdw jIvn nUM[ sMswr murdwpux dw jIvn guzwr irhw sBnw no kir dwnu ] AMg - 135
hY[ bMdgI krn dI ijhVI krMt cldI hY nw Awpxy auh AYsy purS ny ijhdy bwry AYsw Purmwn hY -
AMdr, jIvn rO cldI hY aus qoN ibnW mhwrwj kihMdy Dwrnw - mihmw sMqW dI vyd nw jwxdy[
murdy hI huMdy ny - swD kI mihmw byd n jwnih ]
Aiq suMdr kulIn cqur jyqw sunih qyqw biKAwnih ]
muiK i|AwnI DnvMq ] swD kI aupmw iqhu gux qy dUir ]
imrqk khIAih nwnkw swD kI aupmw rhI BrpUir ]
ijh pRIiq nhI BgvMq ] AMg - 253 swD kI soBw kw nwhI AMq ]

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


10
swD kI soBw sdw byAMq ] AMg - 272 pyKq hI jmrwau hsY ] AMg - 92
iek rwjy dy drbwr ivc iek mhWpurS kQw ieDr b`qIAW jgweIAW jWdIAW ny[ buJweIAW
krdy sI[ rwjy ny ikhw ik TIk hY ieh bwxI qW gurU jWdIAW, igAwrHvIN b`qI, pMdrvIN b`qI, v`fy qoN v`fy kyk
dI hY[ mMnxI cwhIdI hY pr bhuq swrIAW cIzW dy ilAWdy jWdy ny, EDrly pwsy Drmrwj kihMdw hY ik ikho
Asr hoieAw krdy ny, vwihgurU ny swnUM ivcwr idqI ijhy kmly lok ny ieh qW myry vl nUM Aw irhw hY,
hY, auh ivcwr vI AsIN vrq leIey koeI burI cIz iehdI aumr vD rhI hY ik Gt rhI hY[ AYnw hI
nhIN hY[ AYsw hI kihMdy ny ijhVy ies qrHW dy purS nhIN ienHW nUM pqw[ jy 80 swl aumr sI qW 10vyN
hoieAw krdy ny[ sMq kihMd,y qyrw mqlb kI hY? kihMdw jnmidn 'qy 70 rih geI[ iPkr nhIN kr rhy, KuSIAW
mqlb myrw ieh hY ik vyd sB qoN aupr ny auh mihmw mnw rhy ny ik mOq vl nUM cl irhw hY[
sMqW dI ikauN nhIN jwxdy? quhwfy khy nUM mYN mMn lYNdw auh rwjw hr swl audws ho jWdw hY ik hux qW
hW pr myrI qrk nhIN dUr huMdI[ mhwqmw kihMdy, cMgw igAwrHvW swl vI Aw igAw[ auhny ikhw ik hux kI
qyrI qrk AsIN qW nhIN dUr krnI, pr qyrw pu`qr hoeygw[ 11 mhIny rih gey, ijQy igAwrHW swl lMG gey,
qrk dUr krygw[ auh kihMdw, hzUr! mhWpurS ho Awp, auQy ieh vI lMG jwxy ny[ auh ijhVw rwjkumwr sI,
pu`qr dI pRwpqI vwsqy mYN bVy jgrwqy krwey ny[ swDUAW dI sMgq krdw huMdw sI bVy hI ipAwr nwl,
ArdwsW krweIAW ny, vyd ivDI nwl X`g krwey ny, swDU swDU rwjy dy Gr AwauNdy hI huMdy sI[ jd ieh igAwrHW
mhWpurSW nUM bulw-bulw ky bynqIAW kIqIAW ny[ joqSIAW swl, igAwrHW mhIny dw hoieAw qW ipqw nUM kihx
dy mYN ihswb-ikqwb juVvwey ny, aunHW ny ikhw hY ik l`igAw ik mYN hux cVHweI kr jwxI hY[ mYnMU QoVwH suqq
M r
s`q jnm qk qYnUM puqr dI dwq pRwpq nhIN hoxI, qyry iPr lYx idE[ nyVy hI jMgl dy ivc iek bhuq auc
qoN AYsI koeI Av`igAw ho geI[ pu`qr dw mUMh nhIN kotI dy mhWpurS irhw krdy sI, bIqrwg AvsQw dy;
dyKyNgw s`q jnm qk[ mhwqmw kihx l`gy ik auh qW ijnHW dy AMdr rwg qy dvYS nyVy qk vI nhIN sI
TIk hY[ pr AsIN jo kihMdy hW ik qyrw pu`qr iehdw AwauNdI[ pUrn sMq sIgy[ auQy jw ky ies ny nmSkwr
ArQ krygw[ kihMdw mhwrwj! myry p`uqr ho jweygw? krI[ bVy ipAwr dy nwl auTwieAw ies nUM mhWpurSW
kihMdy hW[ pr 11 swl, 11 mhIny, 11 idn dI AwXU ny, kihx l`gy ik bytw! kI mnorQ lY ky AwieAw hYN?
Bugq ky auh cVHweI kr jweygw[ rwjy nUM KuSI vI bhuq ies ny ikhw, mhwrwj! swrI g`l mYN dsdw hW[ myry
hoeI gmI vI bhuq hoeI[ KuSI qW ieh hoeI ik mYN ipqw dy drbwr ivc iek mhWpurS suKmnI swihb dI
ies jnm dy ivc Awpxy pu`qr dw mUMh dyK lvWgw[ kQw krdy jdoN ies quk dI kQw krI ik -
ijhVw ik mYnMU s`q jnm qk nhIN sI pRwpq hoxw[ pqw swD kI mihmw byd n jwnih ]
nhIN ikhVy jnm 'c huMdw, ikQy huMdw[ pu`qr huMdw nw
jyqw sunih qyqw biKAwnih ] AMg - 272
hud
M w[ ijhVI hux mYnMU locw l`gI hoeI hY iehdw qW koeI
aus vkq myry ipqw dy mn ivc qrk Aw geI[
ielwj nhIN nw ieh g`l[ hux sMqW ny ieh kih idqw[
kihx l`igAw ik vydW dy auqNo qW koeI igAwn hI nhIN
nwly qW ieh gurU dI bwxI prKI jweygI, nwly myry Gr hY, vyd sB kuC jwxdy ny[ auh vkq mhWpurSW ny ikhw
pu`qr ho jweygw[ pr APsos ieh hY ik 11 swl, 11 ik vyd ijhVy ny, ieh iqMnW guxW dy AMdr ny[ ienHW
mhIny, 11 idn dw ho ky mr jweygw, Pyr aus qoN vI nUM cauQy pd dw igAwn nhIN hY[ cOQy pd dw igAwn
izAwdw duK l`gxw hY[ smW pw ky pu`qr ho igAw, bVw
kyvl swDUAW nUM hoieAw krdw hY[ kihMdw, myrw mn nhIN
hI ipAwr krdw hY, nwl icMqw vI hoeI jWdI hY, jnm
mMndw[ mhWpurSW ny ikhw ik cMgw, qyrw pùqr qYnUM ies
idn AwauNdw hY, auh kihMdw hY hux qW iek swl hor
g`l dw jvwb dyvygw[ mhwrwj! myry ipqw nUM qW sB
Gt igAw[ iehI kihMdy sI ik qyry pu`qr nhIN ho skdw[ pr
jnnI jwnq suqu bfw hoqu hY mhWpurSW dw bcn At`l sI, auhdy nwl myrw jnm
ieqnw ku n jwnY hoieAw[ aunHW ny ieh vI ikhw sI ik 11 swl, 11
ij idn idn AvD Gtqu hY ] mhIny, 11 idn AwXU hY iehdI[ joqSIAW ny vI ieh
mor mor kir AiDk lwfu Dir g`l khI hY[ myrw AMq smW nyVy Aw igAw, mYnUM jmW

'Awqm mwrg' 11 jnvrI, 2009


qoN BY lgdw hY[ ikRpw kro myry 'qy[ auh mhWpurS kihx koeI bRhmw, nw ivSnUM, nw iSv jI[ iek vI nhIN kr
l`gy kwkw! iek mhWpurS ny qYnUM bMjr zmIn 'c pYdw skdw, dyviqAW ny sMswr dy auDwr vwsqy sMswr dy ivc
krky idKw idqw[ c`l, qUM ieQy swDUAW dy drSn kry 999 qIrQ bxwey ny ijnHW dy ivcoN 68 qIrQ Bwrq
ny, qYnUM sO swl hor idMdy hW[ iek sO igAwrHW swl, vrS ivc ny[ iek do qIrQ ijvyN bwhr sI, ijvyN
igAwrHW mhIny, igAwrHW idn dI qyrI AwXU hY, jwh ipqw kwhbw hY[ ieh hux hor pwsy cly gey[ mq hor hY
nUM kih dy[ bwrHW swl dw ijs idn hoieAw, kihx aunHW dw, auQy vI lok mMndy ny aunHW nUM[ ieh qIrQW dy
l`igAw, mhwrwj mYN aus vyly muVWgw[ 12 swl dw ho ivc ieh s`qw hY ik iek qIrQ dy auqy iek pwp lih
igAw, jw ky ipqw nUM kihx l`igAw, ipqw! ieh jo jWdw hY[ ieh ijhVI gMgw hY iehnUM pwpnwSnI kihMdy
bcn hY - sI[ hux qW Bwrq vrS ny bhuq mwVw kMm kirAw hY,
swD kI mihmw byd n jwnih ] ieh ijhVy dirAw sI ienHW ny izMdgI idqI sI dyS
jyqw sunih qyqw biKAwnih ] nUM[ ienHW ny Esy pwxI ivc gMd-mMd bxw idqw, gMd-
swD kI aupmw iqhu gux qy dUir ] mMd bxwaux dy nwl DrqI 'c cilAw igAw, DrqI 'c
swD kI aupmw rhI BrpUir ] jw ky dUiSqw Aw geI[ ijhdy nwl dunIAW ivc
swD kI soBw kw nwhI AMq ] bImwrIAW hI bImwrIAW PYl jwxIAW ny, kIqy dw Pl
swD kI soBw sdw byAMq ] pw lYxw hY[ pwxI nwl gMdgI rlw idqI, ijhVw piv`qr
swD kI soBw aUc qy aUcI ] sIgw[ dirAwvw dw siqAw nwS kr idqw ijQy jw ky
swD kI soBw mUc qy mUcI ] ieSnwn krdy sI[ pihlW qW mwVI motI mYl sIgI, hux
swD kI soBw swD bin AweI ] qW mYl dUr hI nhIN huMdI[ pihlW auh mYl pRmySr kol
nwnk swD pRB Bydu n BweI ] AMg - 272 bynqI krky, pRmySr qoN ieh krvw lYNdy sI ik auh
so mhwrwj kihMdy ienHW qoN v`fw kOx hY dunIAW Awpxy swDU nUM ieSnwn krn vwsqy Byj idMdw sI[ swDU
dy AMdr, hY koeI? koeI nhIN ienHW dI brwbrI kr nUM ieSnwn krn dI loV nhIN hY, nw iksy dirAw qy,
skdw - nw iksy hor QW[
Dwrnw - pMfq sUr CqRpq rwjw, swD Bly AxnwiqAw cor is corw cor ]
Bgq brwbr koeI nw[ AMg - 789
pMifq sUr CqRpiq rwjw swDU dw ieSnwn puMnW-pwpW vwsqy nhIN huMdw[
Bgq brwbir Aauru n koie ] AMg - 858 srIr dI sPweI vwsqy huMdw hY[ ikauNik auh aus
sB qoN jy SRyst dunIAW dy AMdr hY, ijhdy vwsqy lweIn nUM lMG cuikAw huMdw hY ijs ijQy puMn qy pwp
vwihgurU jI ny ieh sMswr bxwieAw hY auh sMq ny[ Asr krdy ny[ auh pRmySr dy drjy qy phuMc cuikAw
sMq hyiq pRiB iqRBvx Dwry ] AMg - 224 huMdw hY[ inrlypqw dI AvsQw ivc phuMc jwieAw
sMqW dy ipAwr nUM mwnx vwsqy vwihgurU jI ny krdw hY[ so ieh ijhVy mhwqmw bMdgI krn vwly ny[
Awh dunIAW rcI hY, ikauNik vwihgurU Awp inrw ipAwr ienHW nUM swirAW qoN supreme jwx ky dyvqy vI locw
hY[ auh ipAwr hI cwhud M w hY, ipAwr dI auhnUM BuK
` lgI krdy ny -
hoeI hY[ so sMq ijhVy ny auh grj dw ipAwr nhIN Dwrnw - qIrQ vI locdy,
krdy, s`cw ipAwr krdy ny[ dunIAw dw ipAwr grj sMqW dI DUVI qWeI[
dw ipAwr hudM w hY[ koeI iksy AwSy nUM muK r`K ky krdw gMgw jmunw godwvrI srsuqI
hY, koeI iksy nUM krdw hY[ ijhVw ipAwr vwlw huMdw qy krih audmu DUir swDU kI qweI ]
hY auhdy A`gy koeI vI AwSw nhIN hoieAw krdw[ auh iklivK mYlu Bry pry hmrY ivic
Awpxw qn vI vwr idMdw hY, Dn vI vwr idMdw hY, hmrI mYlu swDU kI DUir gvweI ]
mn vI vwr idMdw hY, Awpxw Awpw vI vwr idMdw hY[ AMg - 1263
aus ipAwr nUM cwhuMdw hY pRmySr[ Es ipAwr vwsqy ieh vI loc rhy ny, ikauNik mhW-pivqr swDUAW
auhny sMswr dI rcnw krI hY qy ienHW dI brwbrI koeI dI DUVI huMdI hY[ sRI rwm cMdr jI mhwrwj bnvws
vI nhIN kr skdw nw koeI dyvI nw koeI dyvqw, nw dy idnW ivc m`D-pRdyS ivc, iblwspur irAwsq dy

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


12
eyrIey ivc iek jMgl ivc pMcvtI ijsdw nwm hY auQy sRI rwmcMdr jI ny Awauxw hY[ ausdI smwDI l`gI hoeI
kutIAw pw ky rih rhy sn[ nyVy hor prly pwsy, bhuq hY sRI rwmcMdr jI dy crn surq nwl PVHy hoey ny, A`KW
swry mhwqmw jMgl 'c rihMdy sI, auQy iek qIrQ sI dy ivcoN nIr vih irhw hY, AMdr hI AMdr ArdwsW
ijsdw nwm pMpwsr sI[ auhdy ivc ikrm pY gey, pwxI krdI hY[ bhuq hI locw pRbl hoeI hoeI hY[ ies qrHW
vrqxw vI AOKw ho igAw[ nwhuMxw vI AOKw ho igAw, pVH lE -
bhuq duKI ho gey[ aupwA bVy kr, vyd mMqrW dy nwl Dwrnw - kdoN hoxgy dIdwry qyry,
pwxI iqAwr kirAw, auh vI pwey[ AOSDIAW vI A`KIAW qrsdIAW[
pweIAW, pwxI k`Fx dw vI Xqn kirAw pr pwxI swP qU cau sjx mYifAw fyeI issu auqwir ] nYx
nw hoieAw[ aus vyly ienHW nUM pqw l`igAw ik sRI mihMjy qrsdy kid psI dIdwru ]
rwmcMdr jI qy lCmx jI, sIqw mwqw smyq nyVy hI AMg - 1094
Awey hoey ny pMcvtI 'c[ auQy jw ky bynqI krI ; ijhVy AYsI hwlq hY mwnoN AYauN lgdw hY ijvyN gMgw qy
muKI-muKI irSI-munI sI, auh swry sRI rwm cMdr jI jmnw bih rhIAW hox[ AYnw nIr A`KW 'coN jw irhw
dy pws phucM [y Awp mirAwdw purSoqm Avqwr sn, aunWH hY ik mYN CotI jwq dI hW[ irSI-munI qW mYnUM nyVy hI
dw bhuq hI Awdr kIqw, crn Doqy[ hor AnykW iksm l`gx idMdy[ iSvrI bhuq hI BgqI kirAw krdI sI,
dI syvw kIqI, Awp Awpxy h`Q nwl krdy rhy[ aus mShUr hY iehdI BgqI[ gurU iehdy auqy bhuq pRsMn
qoN bwAd Awp ny puiCAw ik hux Awpxw mnorQ d`so sI, jdoN gurU srIr C`fx l`gy, kihx l`gy iSvrI bytw!
kihx l`gy mhwrwj! Awh nyVy hI swfw AwSrm hY, QoVIH ieh ijhVy irSI-munI ny ieh jwq AiBmwnI ny ienHW
dUr 'qy[ auQy jo qIrQ hY, ijQoN AsIN pwxI vrqdy sI nUM Ajy q`q dI soJI nhIN AweI[ Ajy rwg-dvYS dy
aus ivc ikrm pY gey[ aus dI iksy qrIky nwl vI c`kr 'c Psy hoey ny[ bytw! myry jwx qoN bwAd qYnUM
sPweI nhIN ho rhI[ AsIN AOSDIAW vI pw ky dyK ieh qMg krngy[ qUM folI nw, BgqI krIN jweIN qy dUr
leIAW, pwxI k`F-k`F ky vI dyK ilAw[ koeI qrIkw clI jweIN[ mhwqmw srIr C`f gey[ ausy qrHW hI
nhIN hY, AYnI igxqI ho geI aus ivc ikrmW dI ik hoieAw, kihMdy ieh nIc jwq dI ieQy ikauN rihMdI hY
auh pwxI vrqx dy kwibl hI nhIN hY, nyVy-qyVy pwxI AwSrm ivc, iehnUM k`Fo bwhr, bwhr k`F idqI, aus
ikqy nhIN, AsIN bhuq duKI hW[ Awp ies Xùg dy cOdW ny ikhw ik myrI syvw Koh leI[ auh idny l`kVIAW cug
klw sMpUrn Avqwr ho, ikRpw kro[ kihx l`gy, A`Cw! ilAw kry, rwq nUM Brw iek`Tw krky A`DI rwq jdoN hovy
AsIN quhwfy pws AwvWgy, koeI g`l nhIN jy swfy crnW jMgl 'coN jw ky ienHW dw ijQy lMgr sI auQy sùt Awvy[
nwl CUhM x qy auh TIk ho jwey, qW ieh bVI BwrI syvw do cwr mhIny lMG gey, iek idn hoieAw ik l`kVIAW
hY quhwfI[ zrUr krWgy[ aus vyly irSI-munI cly gey, dI syvw kOx kr irhw hY Awpxy ivcoN? puiCAw swirAW
inXq idn dy auqy sRI rwmcMdr jI jWdy ny, lCmx jI nUM kihMdy AsIN qW kr hI nhIN rhy, pqw nhIN kOx
nwl ny, sIqw mwqw jI nwl ny[ jWdy-jWdy aus jMgl kr irhw hY[ kihMdy pihrw lwE, rwq nUM pihrw
ivc Acwnk iek CotI ijhI pgfMfI, QoVHI ijhI cOVHI lwieAw, jd iSvrI AweI auhnUM PV ilAw[ idn cVH
Pu`t-fyF Pu`t, pYrW dy inSwnw nwl pgfMfI bxI hoeI, igAw, irSIAw-munIAw dy pyS krI aunHW ny bhuq mwrI[
Awp v`fy rsqy nUM C`f ky Es pgfMfI qy pY gey[ kihMdy qUM lMgr iBRSt krdI hYN, l`kVW ilAw ky[ auh
ijhVw rsq d`sx vwlw irSI sI auh kihMdw ik ivcwrI h`t geI[ muV ky auhny ikhw ik ieh AMimRq
mhwrwj AwSrm qW Eh swmHxy ny[ ieDr nhIN hY kuC vyly auTdy ny qy ijhVw rsqw jWdw hY pMpwsr nU,M auhdy
vI, sRI rwmcMdr jI kihx l`gy, qusIN jwE Kbr kro ivc JwVIAW ny, kMfy ny, hovy nw qW mYN swP kr idAw
aunHW nUM AsIN AwvWgy, QoVHI dyr qk, swnUM pqw hY ik krW[ rwq nUM jdoN ieh sON jwx igAwrHW vjy aus vyly
EDr hY[ Es vyly lCmx jI ny vI ikhw ik mhwrwj! mYN swrw rsqw isry qk swP krky kMfy dUr kr idAw
Awp KulHw rsqw C`f ky Awp pgfMfI 'c pY gey[ kMfy krW[ bymqlbw Gwh auKwV idAw kry, twhxIAW k`t
icMbVdy ny, sIqw jI dy vI kpiVAW dy nwl icMbV rhy idAw kry[ iKAwl kirAw aunHW ny iek idn ik rsqw
ny[ sIqw jI ny vI ikhw ik ieh koeI kOqk hY? kihMdy swP kOx krdw hY? pihrw lw ky dyiKAw ik iSvrI
hW[ auQy gey qW iSvrI nUM vI pqw l`g igAw sI ik Pyr ivcwrI 'qy mwr peI[ kihMdy qUM hux vI nhIN htdI?

'Awqm mwrg' 13 jnvrI, 2009


aus qoN bwAd auh Bjn ivc lIn ho geI, hr vkq kIrqn vI auQy zrUr krnw hY, mhwrwj kihMdy TIk hY[
rwm BgqI ivc lIn rihMdI hY qy aus nUM pqw l`igAw kIrqn vI kirAw, AKMfpwT vI kirAw jdoN Bytw auhny
ik sRI rwmcMdr jI Awauxgy[ iK`c sI AMdr hI AMdr, svw ruipAw idqI swrI[ AKMfpwTW qy dIvwnW dohW dI[
qy aus ny ikhw ik myry kol zrUr Awauxgy[ ho nhIN kwrW vwlw srdwr[ bwbU jI aunHW dy ArdlI huMdy,
skdw ik myry kol nw Awaux[ aus vyly aus ny soicAw gVveI[ qy mhwrwj jI kol bynqI kIqI ik mhwrwj!
ik mYN Bytw kI krWgI aunHW dI? grIbxI sI, koeI cIz ny svw ruipAw hI Bytw kirAw hY pwT qy dIvwnW dw[
nhIN sI[ auhny ikhw ik cIz qW myry kol koeI hY nhIN, sMq mhwrwj jI kihMdy koeI nw, AwpW Bytw nhIN lYxI[
jMglI Pl ny[ auhny byr qoVny SurU kry[ AYnI Bwvnw Bytw qW Awpxy mwlk nUM pRsMn krnw huMdw hY[ sMq KuS
dy ivc msq ho geI, auhny ikhw mYN im`Ty byr sRI ho jwx, r`b KuS ho jWdw hY[ aunHW dw mn nrwz ho
rwmcMdr jI dI Bytw krny ny[ auh hr byr nUM sUAw jwvy, r`b dw vI ho jWdw hY[ brkqW Kqm ho jWdIAW
lw ky, dMdw Q`ly lY ky auhdw rs pihcwx ilAw kry ny[ mhwrwj jI Aw gey[ d`s-pMdrW idn bwAd auh
ik K`tw hY ik im`Tw hY[ im`Ty iek pwsy krI geI, K`ty dorwhy nUM jw irhw sI nihr-nihr[ rwVw swihb dy nyVy
su`t idqy[ mn ivc hONslw ho igAw ik mhWpurS jd AwieAw kI hoieAw pqw nhIN kI hoieAw[ auhdw
Awauxgy aus vyly mYN ieh Bytw krWgI, ikauNik ieh styirMg dy phIey, ieDr nUM is`Dy hI ho gey[ dVMm nihr
mirAwdw hY[ mhWpurSW nUM Gr bulwauxw hY qW kuC nw ivc igr igAw[ swrw hI t`br bYTw sI[ lok Awey,
kuC Bytw dyxI hI pYNdI hY[ Awdr siqkwr mhWpurS r`sy joVy, bld joVy, joVIAW joV-joV ky kwr iK`c ky
dw nhIN huMdw, auhdy mwlk dw huMdw hY[ bwhr ilAWdI[ swrw hI t`br mirAw ipAw[
dunIAW ivc vI ieh irvwj hY[ iek vwrI jd mhwrwj jI nUM Kbr kIqI ik aunHW ivcoN qW koeI
mYN dyhrwdUn huMdw[ rwxI sI, mYnMU kihx l`gI ik vI nhIN bicAw[ mhwrwj jI kihMdy ik BweI Bwvnw
klsIAw vwly rwjy nUM myrw iek sMdySw dy Aw[ ic`TI sI ienHW dI, mwlk nrwz ho igAw[
dy idqI mYN cilAw, auh jdoN mYN dy ky jwx l`igAw so kuC vI cwhy AwpxI SrDw dy nwl Bytw r`Ko,
qW pRweIvyt sYktrI ny ikhw ik iejwzq mMgw leIey[ r`KxI pYNdI hY nhIN qW inrwdr igixAw jWdw hY[ ieh
auhny pMjwh rupeIey mYnMU dyxy cwhy, mYN lYNdw nhIN sI, mirAwdw clI AwauNdI hY mu~F qoN ijhVI mYN bynqI krI
auh kihMdy jI ieh qW lYxy pYxgy, rwijAW dw irSqw hY[ so iehny ikhw ik mYN KwlI h`Q qW imlxw nhIN
hY[ pMjwh nUM hux sO nwl zrb dy idE, pMj hzwr dy Bgvwn nUM[ kuC nw kuC qW cwhIdw hY Bgvwn nUM[ jdoMN
krIb ho igAw[ jd izAwdw hI aunHW ny ikhw mYN lY rwmcMdr jI gey, ro rhI hY, hMJU bih rhy ny, aus
ley[ lY ky mYN Aw igAw, sB qoN pihlW rwxI ny mYnUM vyly Awvwz idqI, iSvrI! nyqr KolH[ nyqr KolHy, hYrwn
puiCAw ik icTI dy idqI? mYN ikhw, hW[ kihMdI Bytw ho geI ik mwqw sIqw jI, lCmx jI qy sRI rwmcMdr
kI krI hY aunHW ny? mYN ikhw ik jI, mYN qW lYNdw nhIN jI KVHy ny[ crnW qy nmSkwr krI, aus qoN bwAd
sIgw, pMjwh rupey idqy ny[ qnKwh aus vkq 12 Awsx idqw[ jw ky byr ilAweI[ auh byr ilAw ky sRI
rupey, pMdrw rupey huMdI sI[ A`g-bgolw ho geI kihMdI rwm cMdr jI dy aUNjl 'c dy idqy[ aunHW ny vI lY ley,
hYN auhny swnUM kuC vI nw jwixAW[ pMjwh rupeIey idqy? bVy ipAwr nwl Kw rhy ny[ aunHW ny QoVHy ijhy lCmx
bhuq nrwz ho geI[ tYlIPon cuikAw aunHW nwl lVn jI nUM dy idqy[ lCmx ny jd dyiKAw ik byr qW jUTw
l`g geI[ kihMdI, hsqI kI smJI qusIN? auh mwlk hY ieh[ hr byr dy auqy glI hY[ auh bhwny nwl auT
nrwz ho jwieAw krdw hY, sMq nhIN nrwz huMdy[ sMqW ky bwhr AwieAw qy byr vgwh ky mwry[ rmwiex 'c
nUM qW koeI prvwh hI nhIN iksy cIz dI[ jy aunHW dw AwauNdw hY ik ieh EhI bUtI sI ijs nwl iehdI
Awdr kro qW aunHW dw mn KuS huMdw hY[ jy inrwdr mUrCw KulIH sI[ so rwmcMdr jI ny bVy ipAwr nwl byr
kro qW aunWH dw mwlk nrwz hud M w hY[ sMqW nUM nhIN hud
M I Cky[ koeI mirAwdw nhIN, ikauNik ipAwr dy ivc
koeI g`l vI[ mirAwdw ijhVI hY nw auh ivGnkwrI hoieAw krdI
sMq mhwrwj jI (sMq eISr isMG jI mhwrwj) hY, ipAwr hor cIz hY, mirAwdw hor cIz hY jIvn
rwVw swihb dy nyVy 10-15 mIl qy iek srdwr sI[ dI[ mirAwdw vwly sI irSI-munI[ ipAwr vwlw qW koeI
auhny AKMfpwT krwieAw, nwly kihMdw ik mhwrwj! qusIN hI huMdw hY[

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


14
goibMd Bwau Bgq dw Bu`Kw[ hmrI mYlu swDU kI DUir gvweI ]
ikRSn mhwrwj nUM ibdr dy GroN bIbI iClV dyeI AMg - 1263
jWdI hY kyilAW dy, auh KweI jWdy ny Awrwm nwl[ gudw ies krky AYsw hukm hY, pVHo swry -
bwhr sùtI jWdI hY[ ibdr jI Aw gey, aunHW ny dyiKAw Dwrnw - kr lY ieSnwn jI
ik ieh kI krdI hY, auh jd su`tx l`gI PV ilAw[ sMqW dI DUVI AMdr[
auh vI bysD u , ikRSn mhwrwj vI ipAwr dy ivc msq[ crn swD ky Doie Doie pIau ]
ibdr jI ny gudw dy idqw, jd ikRSn mhwrwj jI ny Arip swD kau Apnw jIau ]
CikAw, kihMdy ipAwirAw! auh svwd nhIN iehdy ivc swD kI DUir krhu iesnwnu ]
ijhVw iClVW 'coN Aw irhw sI[ ieh hor hY[ ieh swD aUpir jweIAY kurbwnu ]
Akl dI bwq hY, auh Akl qoN auprlI bwq sI, Bwvnw swD syvw vfBwgI pweIAY ] AMg - 283
dI g`l hY, auh mYnUM bhuq ipAwrw l`g irhw sI[ so swDUAW dI mihmw -
so ies qrHW dy nwl sRI rwmcMdr jI cly jWdy swD kI aupmw iqhu gux qy dUir ]
ny, AsIs idqI EsnUM[ aus qoN bwAd irSIAW-munIAw swD kI aupmw rhI BrpUir ]
ny bynqI krI ik mhwrwj! Awh pMpwsr qIrQ hY qy swD kI soBw kw nwhI AMq ]
iehdy ivc dyKo Awh ikvyN kIVy pey ny[ auh kihx swD kI soBw sdw byAMq ]
l`gy ik dyKo, quhwnUM iek g`l ds idMdy hW ik koeI swD kI soBw aUc qy aUcI ]
pRymI ijhdy mn ivc rwg qy dvYS nw hovy, eys qoN swD kI soBw mUc qy mUcI ]
auqy hovy jy auhdy crnW dw jl iehdy 'c pwieAw jwvy swD kI soBw swD bin AweI ]
qW ieh piv`qr ho skdw hY[ kihx l`gy, mhwrwj! nwnk swD pRB Bydu n BweI ] AMg - 272
quhwfy qoN v`fw qW koeI nhIN hY[ sRI rwmcMdr jI dy so AYvyN nhIN hY ieh g`l[ AlMkwrk kr lYNdy hW
crn Doqy gey, aus ivc pwey gey, pr kuC vI Asr AsIN[ gurU mhwrwj dw mqlb iehI sI[ crn DUVI dy
nw hoieAw[ lCmx jI dy crn Doqy aus nwl vI koeI AMdr hI bhuq izAwdw mh`qqw hY[ ikRSn mhwrwj gIqw
Asr nw hoieAw[ sRI rwmcMdr jI ny ikhw ik swry ivc kihMdy ny ik hy Arjn! jo mhwqmw inrlyp hY
irSI Awpxy crn Do ky jl ies ivc pwE[ iek`ly- qy mMnxSIl hY[
iek`ly pweI gey[ pr kuC nw hoieAw[ kihMdy mhwrwj mMny kI giq khI n jwie ]
ieh qW kuC vI nhIN ho irhw[ rwmcMdr jI ny ikhw! jy ko khY ipCY pCuqwie ] AMg - 3
ipAwirE quhwfy idlW dy AMdr rwg qy dvYS hY[ kihMdy aus AvsQw dw hY SWq icq hY, inrvYr hY qy
quhwfy? kihMdy, swfy vI hY[ swfI rwvx dy nwl dvYS smdrSI hY[ mYN aus dy ipCy-ipCy jWdw hW qy mYN aunHW
hY, myGnwQ dI lCmx nwl dvYS hY[ dvYS qoN AsIN dI crn DUV lY ky Awpxy srIr nUM piv`qr krdw hW
KwlI nhIN hW[ kihMdy iehdw ielwj kI hY Pyr? Awp hy Arjn! ieh myry swDUAW dI mihmw hY[
ny ikhw ik ieQy iek rwm Bgq hY - iSvrI[ jwE so ies qrHW dy nwl gurU mhwrwj ny Purmwn kIqw
auhnUM kho ik auh crn Do ky pw dyvy[ auhdy ivc koeI hY ieh koeI AiqkQnI bwq nhIN hY[
rwg-dvYS nhIN[ quhwfI syvw krdI hY, jy rwg-dvYS hux qW swry isMG rqvwVw swihb hor pwsy
huMdI qW quhwfy bwlx ikauN su`tdI[ jy auhdy ivc dvYS ieSnwn krn (srovr) lg gey, guslKwny bx gey[
huMdI qW JwVU ikauN idMdI? auh rwg qy dvYS dohW qoN A`gy swry isMG itaUbvYl 'qy nwhuMdy huMdy[ ieQy Awauxw
aupr hY[ iSvrI nUM jw ky bynqI krI, AKIr auhdy crn keIAW ny ik bwbw jI! h`Q Pty hoey ny, mws lih
Doqy, crn Do ky ijs vkq pMpwsr ivc pwey, ausy vyly igAw, fwktrW dI dvweI rwzI nhIN kr rhI[ AsIN
jl Su`D ho igAw, swry hYrwn ho gey[ kihxw ik suKwlw ijhw qrIkw hY ijQy isMG ieSnwn
so ies krky mhwrwj hI Purmwn krdy ny ik - krdy ny, auQoN cu`k ky gwrw ml lY[ gwrw ml lYNdy sI,
gMgw jmunw godwvrI srsuqI do-iqMn idn qoN bwAd kihxw ik mYN qW TIk ho igAw[
qy krih audmu DUir swDU kI qweI ] so crn DUV AYvyN nhIN huMdI, nwm dI krMt, rO ijhVw
iklivK mYlu Bry pry hmrY ivic hY nw ivc rilAw hud M w hY[ sB qoN izAwdw effect DUVI

'Awqm mwrg' 15 jnvrI, 2009


qy huMdw hY[ cwr QW ny, ijQoN fiow huMdI hY AYnrjI duKx lg igAw PoVw[ auh kihMdI hux nhIN mYN bcdI[
swDUAW dI[ pihlW hY crnW dy ivc ijhVw qlI dy hux mYnUM lY c`lo[ jw ky auh ryrU swihb vl mUMh krky
ivc Aw igAw[ crn DUV jdoN auh lgdI hY, ausy vyly kihx l`gI myrw mMjw AYaNu fwho ik myrw mUh
M EDr rhy[
auhdw Asr kbUl krdI hY[ AwKrI smyN DMn mhwrwj-DMn mhwrwj krdI ny srIr
dUsry nMbr qy kbUl krdw hY jl[ swmHxy jl r`K C`f idqw[ auh ikhVI dvweI idqI sI, auh crn DUV
ky pwT kr lE[ auh jl bImwr nUM dy idE, iksy hor sI, swDU dI mOj Aw geI[ swDU idMdy nhIN crn DUV
nUM dy idE[ aus jl dy nwl auhdI bImwrI dUr ho jWdI qW[
hY[ AsIN AYvyN ijvyN krwauNdy hW[ qIsrw hoieAw krdw ieQy myry kol iek v`fw AwPIsr AwieAw, mUMh
hY nyqr[ keI pRymIAW dw iKAwl huMdw hY hux jl, ivc vty pey, hoey bVw firAw hoieAw, koeI qrIkw
AMimRq kI hY? swDwrx jl hY nw, pqwSy bzwr dy ny, nw, kwlw mUMh hoieAw-hoieAw sI AMdroN[ mYN ikhw ik
auhdy 'c Asr ikQoN Aw igAw[ auh Asr AwieAw jdoN qUM AYauN kr crn DUVI ivc ivSvwS r`K[ AMb swihb
iek sur ho ky iek h`Q nwl bwtw PiVAw hoieAw hY[ gurduAwry jwh, auQy mUhry crn Dox nUM bxwieAw hoieAw
ies nwl KMfw Pyrdw hY, auh krMt flow krdI hY[ hY, auh jl lY ky kurlI kr leIN[ auhny kurlI krI,
auhI pwxI jdoN icVIAW ny pIqw, bwjW dy auqy Jptx nwl sI cihl swihb, auh vI bImwr sI[ auh kihMdw
l`g geIAW[ pRq`K imswl hY koeI AYsI bwq qW hY cihl! kihMdw hux cUlI kI krnI hY, jd bwbw jI ny
nhIN[ kih hI idqw, pwxI hI pI lE[ auh iblkul rwzI
bIjI (sMq mwqw bIbI rxjIq kOr jI, rqvwVw ho igAw[ ieh AYvyN koeI kivqw nhIN hY bwxI[ ieh
swihb vwly) dy ipqw jI AMimRq Ckw rhy sI, BweI iblkul shI bwqW ny[ pRiqAw-pRiqAw ky swfIAW dyKIAW
rxDIr isMG jI nwl sI[ bwpU jI ny ijs vkq jl hoeIAW[ so auhdy bwry mwiG dy ivc mhwrwj kihMdy ny
sIs ivc pw idqw, cUly pw idqy, auhdy bwAd jdoN ik -
A`KW dy aupr iC`ty mwrn l`gy qW AwKrI vwrI jdoN mwiG mjnu sMig swDUAw
nyqrW vl dyK jd jl mwirAw, aus b`cy dI smwDI DUVI kir iesnwnu ]
l`g geI[ BweI swihb kihx l`gy ik hux kI hoeygw[ hir kw nwmu iDAwie suix
kihMd,y hux qW 56 GMty bwAd iehdI surq auqrnI hY[ sBnw no kir dwnu ] AMg - 135
auh qwkq ikQoN AweI? kI krMt sI auhdy ivc[ hrI dw nwm iDAwauxw vI hY, suxnw vI hY, stor
auhdy ivc 'nwm' dI krMt smwA geI sI[ ievyN ijvyN ho igAw, hux kol nhIN r`Kxw Awp vI jpxw hY qy
crn DUV hY[ dUsirAW nUM jpwauxw vI hY qy ies rsqy qy sB nUM
bwbw Aqr isMG jI dy pws iek hOldwr AwieAw,
pwauxw hY[ ijhVw Awp jpdw hY, dUsirAW nUM jpwauNdw
GrvwlI bImwr, grdn ipCy nUM muV geI[ kihMdw hY, pihlW qW ieh hY ik jy qW auh k`cw hY qW, qW
mhwrwj quhwfI is`KxI qW bhuq duKI hY, grdn ipCy auh rih jWdw hY[ jy auh inSkwm ho ky dUijAw nUM jpw
l`gI hoeI hY, syvw krdI sI ieQy[ hux ikRpw kro ik irhw hY, mhwrwj kihMdy -
ausdw srIr SWq ho jwvy[ mhWpurSW dI mOj hY, kihMdy jnu nwnku DUiV mMgY iqsu gurisK kI
hOldwrw! hwly qW iehny bVy rMg dyKxy ny, murb
` y KrIdxy jo Awip jpY Avrh nwmu jpwvY ]
ny, zmInW dyKxIAW ny[ swrw Biv`K d`s idqw[ kI
AMg - 306
kirAw Awp ny, h`l vwh ky Awey sI, l`qW nUM im`tI
l`gI hoeI sI[ g`l krI gey, lwh leI im`tI, hl dI ijhVw dUijAW nUM rsqw idKw irhw hY, mYN auhdI
rlw leI QoVHI ijhI[ kihMdy lY, Awh dvweI hY ieQy DUVI mMgdw hW[ so ies mhIny dy AMdr crn DUV dy
PoVy 'qy lw dyvIN[ lw idqw, auh rwzI ho geI[ Cy-s`q bwry mwG dy ivc Purmwn kIqw hY[ hux smW iejwzq
b`cy hoey ausdy, bVIAW zmInW-jwiedwdW ho geIAW[ jdoN nhIN idMdw, ieQy hI smwpqI hY[
ausdw AMq smW AwieAw auhI PoVw Pyr jwg ipAw[ auhI (smwpq)

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


16
cauQY phir sbwh kY
suriqAw aupjY cwau
(AMimRq vyly Awsw jI dI vwr dI smwpqI auprMq kIqy bcn)
sMq virAwm isMG jI
bwnI iv. gu. rU. imSn

tofI mhlw 5 ] jy qY rbu ivswirAw q rib n ivsirEih ]


rsnw gux gopwl iniD gwiex ] AMg - 1383
sWiq shju rhsu min aupijE ieQoN qk ikhw hY ik jy ipClI rwq nhIN jwgdw
sgly dUK plwiex ] 1 ] rhwau ] qW jIauNdw hI cVHweI kr igAw auh, mirAw hoieAw
jo mwgih soeI soeI pwvih hY auh[ jo rs hY izMdgI dw, aus dy nwl ieh sMprk
syiv hir ky crx rswiex ] kwiem nhIN kr skdw[ so AMimRq vyly dI mh`qqw
jnm mrx duhhU qy CUtih bhuq izAwdw hY ikauNik bwAd ivc qW mn dIAW m`qW
Bvjlu jgqu qrwiex ] 1 ] iKMf jWdIAW ny -
Kojq Kojq qqu bIcwirE dUjY bhuqy rwh mn kIAw mqI iKMfIAw ]
dws goivMd prwiex ] AMg - 145
AibnwsI Kym cwhih jy nwnk
AYnI vwSnw vD jWdI hY, AYny Purny vD jWdy ny,
sdw ismir nwrwiex ] AMg - 714
AYnw PYlwE mn dw ho jWdw hY ik Pyr bVw muSkl
huMdw hY[ jo AwdmI dy sMskwr ny, isimRqI ibrqI hY
swDsMgq jI! XwddwSq dI, aunHW ibrqIAW dy nwl ies dw mn
vwihgurU jI kw Kwlsw Btkdw qy dOVdw iPrdw hY[ ies vyly dI mh`qqw dsdy
vwihgurU jI kI Pqih[ hoey mhwrwj rsnw dy pRXog dw Pl dsdy ny ik jy
rsnw dw pRXog shI kIqw jwvy qW ik`fw Pl hY[ jy
AMimRq vyly qoN Awp sRI Awsw jI dI vwr dw ies dw pRXog glq kIqw jwvy qW ikMnw du`K hY[ cwr
kIrqn srvx kr rhy ho[ gurU mhwrwj jI ny AMimRq auNgl dI zubwn hY ies dI mdd dy nwl AsIN Awpxy
vyly dI sMBwl jIvn dy AMdr bhuq zrUrI cIz d`sI BwvW nUM pRgt kr skdy hW jy ieh nw hovy qW AsIN
hY[ AMimRq vyly bwry keI ArQ k`F lYNdy ny ik mnu`Kw kuJ vI nhIN kr skdy, ieSwirAW nwl bwq krWgy[
jnm vI AMimRq vylw hY[ jdoN pRmySr dy nwl surq juV vwihgurU jI ny ies mnu`K nUM rsnw idqI[ ies dy nwl
jwvy aus vyly vI AMimRq vylw hY[ ijs vyly hrI dw iP`ky qoN iP`kw, kOVy qoN kOVw jIvn vI bx skdw hY,
js srvx krIey aus vyly nUM vI AMimRq vylw AwKdy FihMdI klw vwlw jIvn bx skdw hY[ jy iehI rsnw
ny pr jdoN AsIN smyN dI ilhwz nwl vMf krdy hW inMidAw krdI hY, dUsry dy AOguxW nUM pihlW icqv ky
qW auh smW ijs vyly icq-ibrqIAW SWq hoeIAW hox, Pyr aus nUM rsnw dy nwl iDAwn krdy hW qW aus dw
vwSnwvW auTIAW nw hox qy mn rwq dI nINd dy nwl mwVw Asr huMdw hY[ mhwrwj jI kihMdy -
QkyvW dUr krky hlkw hoieAw hov,y aus nUM ipClI rwq
inMdw BlI iksY kI nwhI
jW AMimRq vylw AwKdy ny[
mnmuK mugD krMin] AMg - 755
ieslwm dy AMdr qy gurU nwnk mhwrwj hI dy m`q mhW-mUrK bMdy qy mn dy ip`Cy l`gx vwly, gurU-
ivc qy hor swry m`qW dy ivc AMimRq vyly nUM Kws pIr dI g`l nw mMnx vwly bMdy kirAw krdy ny -
mh`qqw idqI geI hY[
muh kwly iqn inMdkw nrky Goir pvMin ]
PrIdw ipCl rwiq n jwigEih AMg - 755
jIvdVo muieEih ]
Gor nrkW dy ivc aunHW nUM pcxw pYNdw hY[

'Awqm mwrg' 17 jnvrI, 2009


swD kw inMdku kYsy qrY ] nhIN AwauMdw[ AwigAw mMnx qoN bwAd aus nUM AiBAws
srpr jwnhu nrk hI prY ] AMg - 875 ivc ilAw ky vrqxw hY[ so ieh rsnw dy Gyry ivc
iP`kw boldw hY, kOVw boldw hY[ mhwrwj jI kihMdy - Aw jWdw hY kyvl jy gwaux nUM hI mh`qqw nhIN idqI[
byAMq QwvW dy auqy mhwrwj jI ny disAw hY ik kyvl
iPkw drgh stIAY muih Qukw iPky pwie ]
gwaux dy nwl kuJ nhIN bxdw, cwhy koeI rwg gw lE
iPkw mUrKu AwKIAY pwxw lhY sjwie ]
ijMnI dyr qk AMdroN ihrdw swQ nhIN idMdw, mn swQ
AMg - 473
nhIN idMdw, EnIN dyr qk gwivAw qy suixAw QW nhIN
gurmiq isDWq dy muqwibk iP`kw bolxw, inMidAw
ipAw krdw -
krnI, cuglI krnI, ku-rs dIAW bwqW krnIAW ieh
FihMdI klw pYdw krdIAW ny, KuSkI pYdw krdIAW ny[ koeI gwvY rwgI nwdI bydI bhu Bwiq kir
dUsry pwsy izMdgI dy AMdr jy rs nhIN AwieAw qW nhI hir hir BIjY rwm rwjy] AMg - 450
aus izMdgI dw koeI bhuqw lwB nhIN hY, auh kyvl nhIN iBjdw cwhy ikMny hI rwg gw lY, ikMnIAW hI
Kwx-pIx vwlI qy pYsy kmwaux vwlI mSIn hY ies qoN qrzW k`F lY, pRmySr nwl ies dw sbMD nhIN, Awpxw
v`D kuJ vI nhIN hY ikauNik aus dy AMdr jIvn krMt ihrdw vI nhIN iBijAw krdw auh vI auqy-auqy hI hY[
nhIN hY[ iek klw hY[ klw dy qOr qy action hY mUMh dw ac-
rsnw gux gopwl iniD gwiex ] tion hY, h`QW pYrW dw hY lyikn auh ihrdy iB`jx vwlI
bwq hor hY[
ieh rsnw pRmySr dy gux gwauNdI hY qW aus dw
Pl ds rhy ny ik - so mhwrwj jI ieh kihMdy ny ik jy guxW nUM gwvy
guxW dw rUp ho ky Pyr kihMdy KyVw qy SWqI AwauxI hY
sWiq shju rhsu min aupijE
qy nwl ieh vI hY ik swry hI duKW dw Kwqmw ho
sgly dUK plwiex ]
jweygw, ijhVw vI kuJ mMgdw hY -
SWqI vI Aw jWdI hY, izMdgI 'c sMquln Aw jWdw
hY qy KyVw Aw jWdw hY qy swry duKW dw Kwqmw ho jWdw jo mwgih soeI soeI pwvih
hY[ bVy-bVy duK igxy ny ijhVy AwdmI sih nhIN syiv hir ky crx rswiex ] AMg - 714
skdw - dUsry ivc ikauNik mnu`K dw mn Ajy mMgW qoN
duKu vyCoVw ieku duKu BUK ] aupr nhIN igAw[ mMgW dy ivc hI ijs dw jIvn jw
ieku duKu skqvwr jmdUq ] irhw hY, vwSnwvW dy ivc, vwSnwvW ADUrIAW rihMdIAW
ieku duKu rogu lgY qin Dwie ] ny pUrIAW nhIN huMdIAW[ aus dy vwsqy gurbwxI dy AMdr
vYd n Boly dwrU lwie ] AMg - 1256 bhuq QW AwauNdw hY ik vwSnwvW ijnHW nUM kwmnwvW vI
AwKdy ny -
dUjw jMmx-mrx dw du`K hY jo bhuq v`fw hY[ so
ieh swry ijMny vI duK ny ienHW swirAW dw nwS ho jWdw
cwir pdwrQ jy ko mwgY ]
hY, rsnw dw pRXgo krky pr aus dy nwl Srq hY, hor
swD jnw kI syvw lwgY ] AMg - 266
QW qy mhwrwj jI ny d`sI ik - Drm, ArQ, kwm qy moKS - cwr cIzW swDUAW
dI sMgq qy syvw ivcoN pRwpq hoieAw krdIAW hn[ so
syvk isK pUjx siB Awvih siB gwvih
swrIAW vwSnwvW pUrIAW ho jWdIAW hn kuJ vI mMg
hir hir aUqm bwnI ] AMg - 669
lY vwihgurU dy Gr koeI Gwtw nhIN -
pUjx AwauNdy ny qy auqm bwxI gwauNdy ny qy QW
iknHW dw pYNdw hY - swcy swihbw ikAw nwhI Gir qyrY ]
Gir q qyrY sBu ikCu hY
gwivAw suixAw iqn kw hir Qwie pwvY
ijsu dyih su pwvey] AMg - 917
ijn siqgur kI AwigAw
siq siq kir mwnI ] AMg - 669 ijs nUM idMdw hY aus nUM iml hI jWdw hY ikauNik
koeI vI cIz nhIN hY jo r`b dy Gr nw hovy[ so
jy AwigAw nhIN mMnI qW jIvn dy ivc pirvrqn
mhwrwj jI kihMdy jo vI mMg lvyN auh qYnUM pRwpq ho

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


18
jweygw - ausu AsQwn kw nhI ibnwsu ]
jo mwgih soeI soeI pwvih mn qn nwim rqy iek rMig ]
syiv hir ky crx rswiex ] AMg - 714 sdw bsih pwrbRhm kY sMig ]
jo vwihgurU jI dy crx, mMqr hY ijs nUM nwm
ijau jl mih jlu Awie Ktwnw ]
AwKdy ny aus dI syvw kr auh rswiex rUp hY[ suKmnI
iqau joqI sMig joiq smwnw ]
swihb dy AMdr ismrn dI mihmw pihlI AStpdI
imit gey gvn pwey ibsRwm ]
ivc mhwrwj jI ny d`sI hY[ dUsrI dy AMdr aus dIAW nwnk pRB kY sd kurbwn ] AMg - 278
brkqW d`sIAW ny ik aus nUM qUM Xwd kr jy kuJ lYxw Awauxw-jwxw Kqm ho ky p`kI AvsQw pRwpq ho jWdI
hY, sB kuJ imlygw qYnUM - hY, Pyr nhIN igrdw[ mhwrwj jI kihMdy qYnUM qW iehI
jnm mrx duhhU qy CUtih nhIN pqw ik mYN ikMinAW jnmW ivc, ikMinAW srIrW
Bvjlu jgqu qrwiex ] AMg - 714 nUM Dwrn kirAw hY -

swirAW qoN jo v`fw duK hY auh jMmx qy mrn dw keI jnm Bey kIt pqMgw ]
hY ikauNik swnUM ieh nhIN pqw ik kdoN qoN swfw vjUd keI jnm gj mIn kurMgw ]
bixAw hY, ikMnI ku dyr qoN AsIN qury hoey hW? keI jnm pMKI srp hoieE ]
keI jnm hYvr ibRK joieE ] AMg - 176
sunhu ry qU kaunu khw qy AwieE ]
ieho ijhIAW niK`D iek G`t cOrwsI l`K jUnW,
eyqI n jwnau kyqIk mudiq
ieho ijhy srIr hMFwaux qoN bwAd -
clqy Kbir n pwieE ] AMg - 999
qYnUM qW ieh pqw hI nhIN ik mYnUM ikMnw-ku icr
imlu jgdIs imln kI brIAw ]
ho igAw cldy nUM qy Ajy ikMnw-ku icr c`lxw hY? kdy
icrMkwl ieh dyh sMjrIAw ] AMg - 176
hux qyrI vwrI AweI hY pRmySr nUM imlx vwsqy,
SWqI vI imlygI? kdy koeI AYsw sQwn vI imlygw ijs
pqw nhIN pihlW kdoN qYnUM ieh dyhI imlI sI[ nw
QW qy jw ky prm AnMd dw swnUM AnuBv hovy qy AsIN
kroVW swlW dw AMdwzw hY, nw ArbW swlW dw koeI kih
jMmx-mrn dy c`kr 'coN Cut jweIey ikauNik mrn dw
nhIN skdy[
` dsdy ny ik 400 ib`CU iek QW qy lV jwvy, 1000
duK
qlvwr ieko QW qy P`t qy l`gI jwvy AYnw hI duK so ieh hux pRwpq hoeI hoeI hY qy qYnUM cwhIdw
AwdmI nUM mOq vyly srIr 'coN inklx vyly huMdw hY, hY ik qUM pRmySr nUM pRwpq kryN[ Pyr svwl AwauNdw hY
mUrSq ho jWdw hY[ so ies qrHW ieh bVw Bwrw duK ik jdoN AsIN jwxdy hI nhIN hW ik r`b rihMdw ik`Qy
hY[ mhwrwj jI kihMdy ies qoN vI Cutkwrw ho jWdw hY? aus dw swfy nwl kI sbMD hY? iks qrHW dy nwl
hY ieh jo Bvjl jgq hY bhuq AOKw hY qrnw - AsIN iml skdy hW? mhwrwj jI kihMdy qUM bwhr nw
tolH, auh qyry AMdr hI hY ijQy qUM rihMdw hYN[ pihlW
pwvk swgr AQwh lhir mih
qUM AwpxI pCwx kr ik mYN kOx hW? ijMnI dyr qk
qwrhu qwrnhwry ] AMg - 613
qYnUM ieh soJI nhIN pYNdI ik mYN kOx hW audoN qk g`l
A`g dw smud
M r qy lihrW dw koeI Qwh nhIN, lMG nhIN bxdI[ puCo iksy nUM ik qUM kOx hYN? qW auh Awpxw
nhIN skdw jIv, kyvl gux gwaux dy nwl lMG skdw nwauN d`s deygw ik mYN Plwxw hW[ jy CUh ky d`so bWh
hY[ dUsrw hY, hir ky crx rswiex' dI pUjw krn dy PV ky ik Awh hYN qUM qW ieh kI hY? kihMdw ieh
nwl, ismrn dy nwl, nwm dw, gurmMqr dw jwp krn myrI bWh hY[ Awh kI hY? myrI l`q hY[ ieh myrw pyt
dy nwl, nwm dy pMfwl ivc pRvyS krn dy nwl kihMdy hY, ieh myrI CwqI hY, Awh myrw isr hY[ Pyr qUM kI
ieh jMmxw-mrnw Cut jweygw ikauNik AMdr igAwn dw hoieAw? ijMnI dyr qk ies cIz dw igAwn ihrdy
pRkwS ho jWdw hY - ivc nhIN bYTdw, inScypUrvk nhIN huMdw ikauNik dyh-
kbhU swDsMgiq iehu pwvY ] hMgqw qy mmqw ieh g`l nwl nhIN jwieAw krdI[ nw
ausu AsQwn qy bhuir n AwvY ] pVH ky jWdI hY, nw bu`DI mMfl nwl socx qy jWdI hY,
AMqir hoie igAwn prgwsu ] ies dw rsqw hor hY[ jdoN qk auh cIz pRwpq nhIN

'Awqm mwrg' 19 jnvrI, 2009


huMdI EnIN dyr qk dyh-hMgqw qy mmqw ny jwxw nhIN AibnwsI Kym cwhih jy nwnk
ies dy AMdroN Brm dw nwS nhIN hoxw[ ijMnW icr Brm sdw ismir nwrwiex ] AMg - 714
kwiem hY ies ny jMmdw-mrdw rihxw hY, duK-suK Bogxy q`q dI bwq quhwnUM AsIN smJwauNdy hW ijhVI
ny[ Koj-Koj ky, Koj-Koj ky kIqI geI hY[
so mhwrwj jI kihMdy ipAwirAW! pihlW qUM Awpxy soDq soDq soDq sIiJAw ]
Awp nUM jwx[ jdoN Awpxy-Awp nUM jwx igAw Pyr qYnUM
gur pRswid qqu sBu bUiJAw ] AMg - 281
pRmySr vI l`B jweygw ikauNik nwl-nwl rihMdy ny dovyN
- q`q kI buiJAW?
Dn ipr kw iek hI sMig vwsw jb dyKau qb sBu ikCu mUlu ]
ivic haumY BIiq krwrI ] nwnk so sUKmu soeI AsQUlu ] AMg - 281
guir pUrY haumY BIiq jdoN dyKdy hW qW swry pswry dI jVH jo hY auh
qorI jn nwnk imly bnvwrI ] ieko hI hY[ EhI bIj ijhVw hY -
AMg - 1263 qUM pyfu swK qyrI PUlI ]
smr`Q gurU dI Srn ivc jw ky haumY dI kMD qUM sUKmu hoAw AsQUlI ]
tu`tdI hY hor koeI qrIkw nhIN hY iesnUM qoVn dw, qUM jliniD qUM Pynu budbudw
theortically ieh nhIN jWdI - quDu ibnu Avru n BwlIAY jIau ]
socY soic n hoveI jy socI lK vwr ] AMg - 102
AMg - 1 qUM smuMdr hYN, smuMdr dy auqy lihrW vI qUM hI
koeI swDn nhIN hY ies kMD nUM qoVn dw[ Pyr hYN[ jo Awpy hI Awpxw pswrw pRmySr ny krky, Anyk
mhwrwj jI svwl krdy ny ik s`cy pwiqSwh! jy koeI rUpW ivc pRgt ho ky KylH irhw hY -
swDn nhIN hY qW ieh Pyr iks qrHW dy nwl tu`tygI? pwrbRhm ky sgly Twau ]
ikv sicAwrw hoeIAY ikv kUVY qutY pwil ] ijqu ijqu Gir rwKY qYsw iqn nwau ]
AMg - 1 Awpy krn krwvn jogu ]
mhwrwj jI kihMdy - pRB BwvY soeI Puin hogu ]
hukim rjweI clxw nwnk iliKAw nwil ] psirE Awip hoie Anq qrMg ]
AMg - 1 lKy n jwih pwrbRhm ky rMg ]
jdoN qk hukm dy nwl iek-imk nhIN huMdw, rzw jYsI miq dyie qYsw prgws ] AMg - 275
nhIN mMndw EnW icr mYN Bwv nhIN Kqm huMdw, jdoN qk ijMnI ieh isRstI rcI hoeI hY cyqn, ijho ijhI
mYN Bwv Kqm nhIN hud
M w audNo qk ieh kMD nhIN tùtdI- iksy nUM m`q idMdw hY auho ijhw aus dy AMdr pRkwS ho
hau hau BIiq BieE hY bIco jWdw hY -
sunq dyis inktwieE ] pwrbRhmu krqw Aibnws ]
BWBIrI ky pwq prdo ibnu pyKy dUrwieE ] sdw sdw sdw dieAwl ]
AMg - 624 ismir ismir nwnk Bey inhwl ]
bhuq hI brIk, iek iKAwl dI kMD bxI hoeI AMg - 275
hY[ so ieh tu`txI hY pUry gurU dy aupdyS nwl[ so vwihgurU sdw dieAwl hY qUM aus nUM ismr-ismr
mhwrwj jI kihMdy ny - ky sdw hI aus dw iDAwn Dr[ so ijMnI dyr qk AsIN
Kojq Kojq qqu bIcwirE AMdroN nhIN jwgdy swnUM pqw nhIN lgdw, mhwrwj jI
dws goivMd prwiex] kihMdy AsIN Koj-Koj ky q`q qYnUM d`isAw hY -

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


20
Kojq Kojq qqu bIcwirE dsvY gupqu rKIjY ]
dws goivMd prwiex] AMg - 714 bjr kpwt n KulnI gur sbid KulIjY ]
ieh AwpxI haumY C`f ky vwihgurU dy prwiex ho AMg - 954
jwvy ikauNik ies dy ivc krn dI koeI SkqI nhIN Pyr aus dIAW inSwnIAW hn -
hY, ieh mYN Dwrdw hY ies krky ies nUM krm icMbV Anhd vwjy Duin vjdy gur sbid suxIjY ]
jWdw hY[ jdoN qk ies dy AMdroN mYN dw nwS nhIN hud
M w, iqqu Gt AMqir cwnxw kir Bgiq imlIjY]
EnIN dyr qk krm dUr nhIN huMdy, vYsy jo scweI hY sB mih eyku vrqdw
mhwrwj jI kihMdy -
ijin Awpy rcn rcweI ] AMg - 954
ies kw blu nwhI iesu hwQ ]
kyvl 'mYN' krky dujwiegI hY jy mYN imt jwvy Pyr
krn krwvn srb ko nwQ ] AMg - 277 qW iek`lw pRmySr Awpxy-Awp AwpxI mOj ivc swrI
ieh ijs vkq prwiex ho jWdw hY qW mhwrwj KylH kr irhw hY[
jI kihMdy - jy ies igAwn dw pRkwS ho jwvy qy ies dy ivc
AibnwsI Kym cwhih jy nwnk........[[ itk jwvy qW sdw dI Xwd ies dy AMdr kwiem ho ky
AMg - 714 dubwrw mwieAw dw Asr nw pvy[ mhwrwj jI kihMdy
jy qUM cwhuMdw hYN ik AYsw suK iml jwvy ijs dw Pyr qYnUM AYsw su`K pRwpq ho skdw hY ijs dw kdy vI
kdy vI nwS nw hovy qW - nwS nhIN huMdw[ so ieh rsnw qoN cldI hY swrI cIz,
...........sdw ismir nwrwiex] AMg - 714 rsnw qoN nwm jpdy hW, rsnw dy nwl AsIN hrI dw
hmySW round the clock qyry pRmS
y r Xwd rihxw js krdy hW aus qoN bwAd auh Pl pRwpq hoxy SurU
cwhIdw hY ik auh pRmySr prIpUrn hryk dy AMdr ho jWdy ny[
Gt-Gt ivc ivAwpk hY[ so ies qrHW gurU-mhwrwj jI dw jo bcn hY ies
kwieAw ngru ngr gV AMdir ] nUM ihrdy ivc Dwrn kro, suKW dw Pl pRwpq kro[
swcw vwsw puir ggnµdir ] (-----)
AsiQru Qwnu sdw inrmwielu
Awpy Awpu aupwiedw ] 1 ]
AMdir kot Cjy htnwly ] AMg - 1033 gurduAwrw rqvwVw swihb ivKy hr
ieQy mhwrwj jI rsqw dsdy ny ik hY qW qyry pUrnmwSI dy siqsMg sbMDI sUcnw
AMdr pr bjr kpwt jVHy hoey ny - AigAwnqw dy,
rqvwVw swihb dI pwvn piv`qr BUmI
Awsw qy AMdiy SAW dy bjr kpwt jVHy hoey ny[ jdoN qk
aupr nvyN swl 2009 qoN hr pUrnmwSI dw siqsMg
gurU dy Sbd dI kmweI nhIN krdw EnIN dyr qk nhIN kQw kIrqn rwq dy smyN Swm 7.00 qoN rwq
auh KulHxy ikauNoik auh bMd kr idqy gey ny - 10.00 vjy q`k hoieAw krygw[ rwq nUM cMdrmw
ijs kw igRhu iqin dIAw qwlw dIAW guxkwrI ikrnW iv`c, kudrqI jVHI-bUtIAW dy
kuMjI gur saupweI ] sMXog nwl KIr iqAwr kIqI jwvygI, ijsdy Ckx
nwl srIr qMdrusq rihMdw hY Aqy swh, dmw,
Aink aupwv kry nhI pwvY
purwxw isr drd, njlw, A`KW dI Gt rhI joq,
ibnu siqgur srxweI ] AMg - 205 idl, idmwg, PyPiVAW dy mrIjW leI vrdwn is`D
siqgurU dI Srx ivc Aw ky jdoN qUM aus nUM ho cukI hY Aqy kYNsr dy iBAwnk rogW qoN pUrw
XwdwdwSq dy ivc ilAweyNgw qW bjr kpwt KulH jWdy bcwA rihMdw hY[ ieh KIr pUrnmwSI nUM rqvwVw
ny - swihb ivKy iqAwr krky AMimRqvyly Awsw jI dI
vwr dy kIrqn qoN bwAd vrqweI jwvygI jI[
nau drvwjy kwieAw kotu hY

'Awqm mwrg' 21 jnvrI, 2009


ù × ¿ è å ÜÆòé
(ÿ å Áåð Çÿ Ø ÜÆ ð¶ ð È ÃÅÇÔì)
ÿå òÇðÁÅî ÇÃ¿Ø ÜÆ
ìÅéÆ å¶ î¹ÖÆ Çò. ×¹. ðÈ. ÇîôéÍ
îÅðÚ AFFG ÂÆ. î¹åÅÇìÕ AIBD Çì´îÆ, Ú¶å ÕÅðé Áñ¯ê Ô¯ Ú¹ÇÕÁÅ ÃÆÍ éò¶º ÁŶ Á³×̶÷ ÃÅôÕ
çÅ îÔÆéÅ ÚÇó·ÁÅÍ ìÿå ð¹¼å ÇòÚ Ú¶å çÅ îÔÆéÅ çÆ éÆåÆ íÅò¶º î¹×ñ» ç¶ ðÅÜ òð×Æ å» éÔÄ ÃÆ êð
ìÔ¹å ÔÆ Ççñ ÇÖ¼Úò» Ç×ÇäÁÅ ÔËÍ ÇòçòÅé Ú¶å ð¹¼å ìÔ¹å çÈð ç¶ îé-ÚÅÔ¶ ÁÃð Õðé òÅñÆ ÃÆÍ ÇüÖ
ù ìÿå ð¹¼å ÕðÕ¶ î¿éç¶ ÔéÍ ÇÂà ð¹¼å ÇòÚ Õ¼Õð» ðÅÜ ç¶ ò¼â¶-ò¼â¶ ÜðéËñ ÃÅÔÃÔÆä¶ Ô¯ Ú¹¼Õ¶ ÃéÍ
ç¶ îÅð¶ ԯ¶ ð¹Ö», ÇìðÖ», ìÈÇàÁ» ÇòÚ îè¹ð ðà ÇÂé·» À°é·» ç¶ ÜÆòé çÅ ÁèÅð éÅî çÆ æ» ôðÅì çÅ
ù ÜÆòé çÆ éòÄ é°ÔÅð ìÖôä ñÂÆ ìéÃêåÆ ç¶ ÇêÁÅñÅ Áå¶ Çéðîñ í¯Üé çÆ æ» êôÈÁ» çÅ îÅÃ
ð¯î-ð¯î ÇòÚ ðÚ Ü»çÅ ÔËÍ ìéÃêåÆ î½ñçÆ ÔË, ÇìÌÛ» ÖÅäÅ ÔÆ ðÇÔ Ç×ÁÅÍ ÇüÖÆ ù ÿíÅñä òÅñÅ À°Ã
çÆÁ» àÅÔäÆÁ» å¶ Õð¿Èìñ» éò» ùé¶ÔÅ ñË Õ¶, éò» ò¶ñ¶ ÇÂÕ¯-ÇÂÕ òÇðÁÅî ÃÈðîÅ ê³ÜÅì çÆ ÇÔ¼Õ À°êð
ðÈê èÅð Õ¶ çðôÕ» ç¶ îé ù ÔçÆÁ» ÔéÍ ÇÂÔ ÁÅêäÅ ê̶î éÅà Õð ÇðÔÅ ÃÆ ÇÜÃ ç¶ Á³çð ì¶ÇÔÃ
ð¹¼å îé°¼Ö ç¶ Á³çð òÆ ìÔ¹å ÔÆ ÇÖ¼Ú êËçÅ ÕðçÆ ÔËÍ Ô¯ÂÆ Ô¯ÂÆ ÇüÖÆ ù À°íÅðé çÅ ÕÇÔð» çÅ À°åôÅÔ ÃÆ,
ÇÂà ð¹¼å ù ÇêÁÅð Õðé òÅñÆ ð¹¼å ÕÇÔ Õ¶ À°Ô ÃÆ îÔÅé îÔ»ê¹ðô ìÅìÅ ðÅî ÇÃ¿Ø ÜÆ íËäÆ
òÇâÁÅÇÂÁÅ Ü»çÅ ÔËÍ ÇÔðç¶ ÇòÚ ÁÚÅéÕ Þðé·Åà» ÃÅÇÔì òÅñ¶, ÇÜé·» ù À°é·» ç¶ ê̶îÆ, ÃÇå×¹ðÈ ðÈê
À°áçÆÁ» ÔéÍ ÜÇ×ÁÅÃÈ ç¶ Á³çð ÇÂÕ éòÄ ÁÅà ÜÅä Õ¶ ê̶î ñÆé ðÇÔ¿ç¶ ÔéÍ À°é·» é¶ Ç×ðçÆ ÇüÖÆ
íðçÆ ÔËÍ íÜé Áé§ç ÇòÚ ÜÇ×ÁÅÃÈ ù ÃðôÅð ù æ¿î· ÇñÁÅÍ Ü篺 AHFA çÆ îðçîô¹îÅðÆ Ô¯ÂÆ å»
ÕðçÆ ÔË Í ×¹ ð È îÔÅðÅÜ ÜÆ é¶ ÇÂà Áé§ ç ìÅð¶ Çüֻ çÆ Ç×äåÆ AC ñ¼Ö ç¶ Â¶ó ׶ó ÃÆÍ
çÃÇçÁ» ë¹ðîÅÇÂÁÅ ÔË ÇÕ - îðçîô¹îÅðÆ òÅñ¶ î¹Ö ÁëÃð é¶ ÁÅêä¶ remarks ÇòÚ
Ú¶Çå ׯÇò¿ç¹ ÁðÅèÆÁË ÇÕÔÅ ÃÆ ÇÕ îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ¿Ø ÜÆ ç¶ ðÅÜ Ã
Ô¯òË Áé§ç¹ ØäŨ ê³éÅ - ACC Ü篺 ÇÃÖ» çÆ Ç×äåÆ G@ ñ¼Ö 寺 òÆ ò¼è ÃÆ À°Ô
ÇÂö Ú¶å çÆ êÈðé Ú¿çðîÅ òÅñÆ êÈðéîÅôÆ çÆ æ¯ó·¶ ÃÅñ» ÇòÚ ÁËéÆ ðëåÅð ç¶ éÅñ êåé òñ
ðÅå ù Á³ÇîÌå ò¶ñ¶ ÇÂÕ îÔÅé ÁÅåîÅ ìÅñÕ ç¶ ÁÅÂÆ ÇÕ ÇÂé·» çÆ Ç×äåÆ AC ñ¼Ö ç¶ ÕðÆì ðÇÔ
ðÈê ÇòÚ Çê³â ñ¯ê¯º, (Ô¹ä Ç÷ñÅ «ÇèÁÅäÅ) îÅåÅ ×ÂÆ ÇÜé·» ÇòÚ¯º ÁÃñ ÇÃ¼Ö Ü¯ ÁÅêä¶ ×¹ðÈ çÆ ìÅäÆ
îÇÔåÅì Õ½ð ÜÆ ç¶ Øð êÌ×à Ô¯ÂÆÍ å¼Õä òÅÇñÁ» ç¶ î¹åÅÇìÕ ÁÅêäÅ ÜÆòé ãÅñç¶ Ôé, ÇÜé·» ù ×¹ðÈ
é¶ ÇÂÕ ð¯ôéÆ å¼ÕÆ Ü¯ ç¶ÖÇçÁ»-ç¶ÖÇçÁ» ÔÆ Áñ¯ê À°êð êÈðÅ íð¯ÃÅ ÔË Ü¯ Á³ÇîÌå ò¶ñ¶ ÜÅ×ç¶ Ôé, éÅî
Ô¯ ×ÂÆÍ ìÅìÅ ñÅñ ÇÃ¿Ø ÜÆ ê¹¼åð çÆ çÅå êÌÅêå ÇÃîðé Õðç¶ Ôé, Õç¶ ÞÈá éÔÄ ì¯ñç¶, Õç¶ Ûñ éÔÄ
ÕðÕ¶ Ö¹ôÆ çÆÁ» Þðé·Åà» îÇÔÃÈà Õð ðÔ¶ ÃéÍ ê¹åð Õðç¶, Õç¶ è¯ÖÅ éÔÄ Çç¿ç¶, éÅ ÔÆ À°Ô ôðÅì êƺç¶
ç¶ çðôé ÕÆå¶, Õ°Þ Áñ½ÇÕÕ ÔÆ ÇçÌôàÆ ÇòÚ ÁÅÇÂÁÅ Ôé, éÅ ÔÆ À°Ô êôÈÁ» ù ò¼ã Õ¶ Ö»ç¶ ÔéÍ ÇÜÔ¯
Áå¶ íÅò êËçÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÇÕ ÇÂÔ ê¹¼åð ÷ðÈð ÔÆ îÔÅé ÇÜÔ¶ ÇڼචòÃåð êÇÔéç¶ Ôé À°Ã¶ åð·» çÅ À°é·»
ÁÅåîÅ Ô¯ò¶×ÅÍ ÁÅê ÜÆ çÅ éÅî Áåð ÇÃ¿Ø ð¼ÇÖÁÅ çÅ Á³çð òÆ ÃÅë ÔË, À°Ô ÁÃñÆ ÇÃ¼Ö Ôé À°é·» ù
Ç×ÁÅ ÇÜé·» é¶ ò¼â¶ Ô¯ Õ¶ Áåð çÆ Ö¹ôìÈ Ã¿ÃÅð ÇòÚ ÃÅèÅðä ñ¯Õ Õ±ÕÅ ÕÇÔ Õ¶ ê¹ÕÅðç¶ Ôé ܯ éÅ ÔÆ
ÁÇÜÔÆ ëËñÅÂÆ ÇÕ Á¼Ü åÆÕð íÆ òÅåÅòðä ù׿èå ÁÃÅâÆ (Á³×̶÷ çÆ) ÂÆé î³éç¶ Ôé, éÅ ÔÆ ÁÃÅâ¶
ÔËÍ ÁÅê ÜÆ ù ÇÂà ù׿èÆ ù ç¶ð åÆÕð ù׿èå éÅñ ÃîÞ½åÅ Õðç¶ ÔéÍ À°é·» çÆ âÅÕ ÁÅêäÆ ÔË,
ð¼Öä ñÂÆ ×¹ñÅì (ðÅó¶ òÅñ¶ îÔ»ê¹ðô ÇÜé·» çÅ ÁÅêä¶ êÌì¿è éÅñ ÇÚ¼áÆÁ» êÔ¹¿Ú»ç¶ ÔéÍ ÁÃÅâ¶
êÇÔñÅ éÅî ×¹ñÅì ÇÃ¿Ø ÃÆ Áå¶ ×¹ðÈ Øð ÇòÚ ÂÆôð ñ×Ŷ ԯ¶ éñÇÕÁ» 寺 êÅäÆ éÔÄ êÄç¶ Áå¶ ÃçÅ
ÇÃ¿Ø ÜÆ Ô¯ Õ¶ ôÅîñ ԯ¶) ÇîÇñÁÅ ÇÜÃù ÕðóÆ ØÅñ îÅñÅ ÁÅêä¶ ×ñ ÇòÚ ðÖç¶ ÔéÍ îÔ»ê¹ðô ìÅìÅ ðÅî
ÕîÅÂÆ ÕðÅ Õ¶ ÃÚî¹Ú ÔÆ ÂÆôð, ÔðÆ ìäÅ ÇçåÅÍ ÇÃ¿Ø ÜÆ ç¶ Ô¹Õî ÇòÚ ÁÅêäÆ ÜÅé Õ°ðìÅé Õðé
ÇÂÔ Ãî» ÇÂÇåÔÅà ÇòÚ ÁÅêäÆ îÔ¼ååÅ ÁÅê ù ÁÅêäÅ Ãí 寺 Ã̶ôà Õðî ÃîÞç¶ Ôé À°é·» çÆ
ð¼ÖçÅ ÔË ÇÕÀ°ºÇÕ ÖÅñö çÅ ðÅÜ ÁÅêÃÆ ë¹¼à ç¶ Ç×äåÆ D ñ¼Ö DE Ô÷Åð ç¶ ÕðÆì ÔËÍ Ã¯ ÇÂà 寺

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


22
êåÅ ñ×çÅ ÔË ÇÕ ÇüÖÆ ù ðÃÅåñ çÆ ð¯ó· ÇòÚ Ü¯ ÃðÇä ÁÅòË Çåù Õ¿Çá ñÅòË
Çåñ·ÕÇçÁ» ð¯Õä ñÂÆ ÇÂÕ ÃÈðìÆð òÇðÁÅî êÌ×à ÇÂÔ¹ Çìðç¹ Ã¹ÁÅîÆ Ã¿çŨ
Ô¯ÇÂÁÅ ÇÜÃ é¶ éÅî ç¶ ìñ éÅñ Á³×̶÷» çÆ ÂÆé ê³éÅ - EDD
éÔÄ î³éÆ ÃÆ, À°Ã çÆ æ» Çüֻ ç¶ ÜÆòé ÇòÚ éÅî ôðé ÁÅÇÂÁ» ù ×ñ ñÅÀ°äÅ å¶ À°é·» çÆ ñÅÜ
çÆ ôÕåÆ êÌò¶ô ÕðÅ ðÔ¶ ÃéÍ À°Ã Ã ܶ ÃÚî¹¼Ú ðÖäÆ ÇÂÔ Õ¶òñ êÌíÈ å¶ À°Ãç¶ Ã¶òÕ ÔÆ Õð ÃÕç¶
ÔÆ ì×Ëð ê¼ÖêÅå 寺 ÁÃÄ ÇéðäÅ ÕðéÅ Ô¯ò¶ å» Õ¶òñ ÔéÍ Ç÷ñ¶ Á³ÇîÌåÃð çÅ ÇÂÕ îøðÈð ܯ ÇÕö Õåñ
ÇÂÕ¯ ÇÂÕ ÇÂÔ¯ îÔÅé ÜîÅå ×¹ðÇÃ¼Ö ÃÆÍ AHGB ÇòÚ Õ¶Ã ÇòÚ í×½óÅ ÃÆ, ÿå ÜÆ îÔÅðÅÜ êÅà ÁÅÇÂÁÅÍ
ÇÂà ñÇÔð ù Õ°Úñä òÅÃå¶ Á³×̶÷ é¶ éÅîèÅðÆÁ» ÇÂÃ é¶ ÁÅ Õ¶ ÿå ÜÆ îÔÅðÅÜ Õ¯ñ üگ-Ã¼Ú ×¼ñ
ù å¯ê» éÅñ Çìé» Õ¯ÂÆ î¹Õ¼çîÅ ÚñŶ À°âÅÇÂÁÅÍ çà ÇçåÆÍ ÁÅê 寺 ÁÅÃðÅ î³Ç×ÁÅÍ îÔ»ê¹ðÖ» é¶ ÔÃ
ìÅìÅ ÜÆ ù Ç×ÌëåÅð ÕðÕ¶ Çòç¶ô» ÇòÚ ñË ×Â¶Í Õ¶ ÇÕÔÅ, ÒÒíÅÂÆ! ìÅìÅ ìÆð ÇÃ¿Ø é½ð¿×ÅìÅç ܯ ÃÅâ¶
À° é · » ç¶ Áé¶ Õ ÃÅæÆÁ» ìÅð¶ Õ° Þ òÆ êåÅ éÔÄ ò¼ÇâÁ» ç¶ òÆ ò¼â¶ Ãé, é¶ Ã¿è»òÅñƶ ÃðçÅð» ù
ñ×çÅ ÇÕ À°Ô ÇÕÔóÆÁ»-ÇÕÔóÆÁ» ܶñ·» ÇòÚ Ã¿åÅê ôðé ç¶ä ÇêÛ¶ ÁÅêä¶ ÁÅê ù å¯ê» ç¶ ×¯ñ¶ éÅñ
ÃÇÔ Õ¶ ÇÂà ÿÃÅð 寺 Úñ¶ ×Â¶Í À°é·» 寺 êÇÔñ» ÇÂÕ À°âòÅ ÇñÁÅ ÃÆÍ êð ôðé ÁÅÇÂÁ» ù â¯×ÇðÁ» ç¶
Ô¯ð îÔÅé ÔÃåÆ Ü¯ ÇÃ¼Ö ðÅÜ ç¶ ÇìñÕ°ñ êåé ò¶ñ¶ ÔòÅñ¶ éÔÄ ÕÆåÅ ÃÆÍ Ã¯ å¿È Üç Â¶æ¶ ÁÅ ÔÆ Ç×ÁÅ
íÅðå òðô ÇòÚ ðÈêîÅé Ô¯ÂÆ - À°Ô Ãé ìÅìÅ ÇéÔÅñ ¶º å¶ ôðé êËä çÅ éÅî ñË Õ¶ ÁÅÃðÅ î³Ç×Á» ¶
ÇÃ¿Ø ÜÆ, ÇÜé·» çÅ êÌÇüè éÅî ìÅìÅ îÔÅðÅÜ ÇÃ¿Ø åç ÁÃÄ åËù ÁÅêäÆ ÷ìÅé éÅñ ÕçÆ Â¶æ¯º ÜÅä
ÜÆ ÔËÍ À°Ô òÆ êÇàÁÅñÅ ÇðÁÅÃå ç¶ ÇÂÕ Çê³â ð¼ì¯º ñÂÆ éÔÄ ÕÔ»×¶Í éÅñ ÔÆ Ô¹Õî ÕÆåÅ ÒÒîé çÆ îËñ
ç¶ ðÇÔä òÅñ¶ ÃéÍ À°Ã Ã ÁÕÅñ ê¹ðÖ ç¶ Ô¹Õî å¶ ÕÆå¶ êÅê» ç¶ êÌÅÃÇÚå ñÂÆ ÕðóÆ ÕîÅÂÆ ÕðéÆ
éÅñ îÔÅé ÁÅåîÅò» í¶ÜÆÁ» ×ÂÆÁ» ÇÜé·» é¶ ×¹ðÈ ê˺çÆ ÔËÍÓÓ ÇÂÃ é¶ Ô¼æ ì¿é· Õ¶ ÇÕÔÅ, ÒÒìÅìÅ ÜÆ î¶ð¶
×Ì¿æ ÃÅÇÔì ÜÆ ç¶ ÇÃè»å ù ÃÅÕÅð ð¼ÇÖÁÅÍ À°Ã Ã ÷¿¹î¶ ܯ öòÅ ñÅò¯×¶ î˺ Õðé ù ÇåÁÅð Ô»ÍÓÓ ë¶ð
ÇòÚ Ã¿å Áåð ÇÃ¿Ø ÜÆ ð¶ðÈ ÃÅÇÔì Õðî Ö¶åð ÇòÚ Ã¿å ÜÆ îÔÅðÅÜ é¶ Ô¹Õî ÕÆåÅ, ÒÒíÅÂÆ! å¿È ÁÜ å¯º
ÁŶ ÇÜé·» é¶ ÁÅêäÆ ÜÆòé ïÅåðÅ ç¶ ÁÅð¿íÕ Ã ×À±Á» çÆ Ã¶òÅ Õð¶º×ÅÍ îé°Ö Á³çð êôÈ ì¹èÆ çÆ
ÇòÚ ë½Ü ÇòÚ é½ÕðÆ ÕÆåÆÍ ÁÅê ÜÆ ù ÿå îÔÅðÅÜ êÌèÅéåÅ å¶ Çìì¶Õ ì¹èÆ çÆ ÕîÆ ÕðÕ¶ êÅê Ô¹¿ç¶ ÔéÍ
ÿå ìÅìÅ Õðî ÇÃ¿Ø ÜÆ Ô¯åÆ îðçÅé òÅÇñÁ» çÆ Ã¯ å¿È ¦×ð ù ç¹è çÔÄ ç¶ä òÅñ¶ â¿×ð» çÆ Ã¶òÅ
ÿ×å êÌÅêå Ô¯ÂÆ Áå¶ ×¹ðÈ çôî¶ô ÇêåÅ ÜÆ ç¶ ç¼Ã¶ ÕÇðÁÅ Õð -
ԯ¶ ÁÇèÁÅåî îÅð× ç¶ ×¹êå í¶å» çÆ êÌÅêåÆ ìÅìÅ êÃÈ ÇîñÇÔ Ú¿Ç×ÁÅÂÆÁÅ
Õðî ÇÃ¿Ø ÜÆ çÆ Ã¿×å Õðé éÅñ êÌÅêå Ô¯ÂÆÍ Öó° ÖÅòÇÔ Á³ÇîÌå° ç¶ÇÔ¨
êËéôé ñËä ÇêÛ¯º ÁÅê é¶ Çê³â ðÅîê¹ð ÇòÚ êÔ¹¿Ú éÅî ÇòÔÈä¶ ÁÅçîÆ
Õ¶ ×¹ðç¹ÁÅðÅ ð¶ðÈ ÃÅÇÔì ìäÅÇÂÁÅ Áå¶ À°Ã æ» ç¶ ÇèÌ×¹ ÜÆòä Õðî Õð¶ÇÔ¨
À°å¶ ÇÂÕ ÕÅîñ À°ÃåÅç ò»×È¿ ÕðóÆ ØÅñ ÕîÅÂÆ ê³éÅ - DHI
ÕðÕ¶ ì¶Á³å ÜÇ×ÁÅÃÈÁ» ù ÁÅåî îÅð× çÆ Ã¯ÞÆ å¹ÃÄ À°é·» çÆ Ã¶òÅ Õð¯, å°ÔÅù êôÈ ì¹èÆ å¯º
ÇçåÆ ÇÜé·» ÇòÚ¯º ÿå îÔÅðÅÜ A@H ÿå ÂÆôð ÇÃ¿Ø Û¹àÕÅðÅ Çîñ ÜÅò¶×ÅÍ Çëð å°ÔÅⶠ×ñ ÇòÚ êËä
ÜÆ ðÅó¶ ÃÅÇÔì òÅñ¶ Çòôò êÌÇüè îÔÅê¹ðô Ô¯Â¶Í À°é·» òÅñÅ ð¼ÃÅ â¿×ð» ç¶ ð¼ÇÃÁ» éÅñ Øà Øà ն ๼à
ç¶ ÜÆòé ÇòÚ¯º Õ°Þ ØàéÅò» ò¿é×Æ îÅåð çðÜ ÜÅò¶×ÅÍ ÃÅðÆ À°êÅèÆ Çîà ÃÕ¶×ÆÍ ÁÅ÷ÅçÆ ÁÅÀ°ä
ÕÆåÆÁ» Ü»çÆÁ» ÔéÍ êÇÔñÆ Ü¯ Ç×ÁÅéÆ î¶Ôð ÇÃ¿Ø ÇêÛ¯º ÃðÕÅð é¶ Ôð ܶñ· ç¶ Á׶ ÇñÖ Õ¶ ñÅÇÂÁÅ
ÜÆ Õ¹ðÕô¶åð òÅÇñÁ» é¶ ÁÅêäÆ ê¹ÃåÕ ÒÁîð ÕæÅÓ ÔË, Ò×¹éÅÔ å¯º éøðå Õð¯ êð ×¹éÅÔ×Åð 寺 éÔÄÍÓ
ÇòÚ çðÜ ÕÆåÆ ÔË, ܯ ÃÈðìÆð ìÚé Õ¶ ìñÆ ç¶ ðÈê êð è¿é Ôé ÿå Áåð ÇÃ¿Ø ÜÆ îÔÅðÅÜ ÇÜé·» é¶
ÇòÚ Á³ÇÕå ÔË, À°Ô ÁÅê ÜÆ çÆ Ç×ÁÅå ñÂÆ ÛÅê Á¼Ü 寺 F@ ÃÅñ êÇÔñ» ÇÂà Áîð ÃÚÅÂÆ ù ×ÌÇÔä
ðÔ¶ Ô»Í Õð Õ¶ ñ¯Õ» ç¶ ÃÅÔîä¶ ðÇÖÁÅÍ íÅÂÆ ×¹ðî¹Ö ÇÿØ
Õ»â AD À°Ã¶ Ã îÅñÖÅé¶ çÆ Ã¶òÅ ÇòÚ ÜÅ ñ×ÅÍ Õ°Þ ÔÆ
Ççé» ÇêÛ¯º ê¹ñÆÃ ç¶ òð¿à ÁŠ׶ å¶ æÅä¶çÅð ê¹ñÆÃ
ÿå Áåð ÇÃ¿Ø ÜÆ îÔÅðÅÜ ÕðäÆ ç¶ ÃÈð¶ å¶ Ãî¶å ÁÅÇÂÁÅÍ Ü篺 Ô¹ñÆÁÅ ÇîñÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ åç
ìÚé» ç¶ êÈð¶ ôðé êÅñÕ îÔ»ê¹ðÖ ÃéÍ
ôÕñ å» ÇîñçÆ Ü¹ñçÆ ÃÆÍ êð À°é·» ç¶ Ç×ä¶ Çîæ¶

'Awqm mwrg' 23 jnvrI, 2009


ÇÚ¿é· öÅÇÂì Ô¯ ׶ ÃéÍ çÈÃð¶ Ô¹ñƶ Á³çð ÃÅÔîä¶ ÔË å¶ ÁÅåîÅ ÃÅⶠÃÅÔîä¶Í ÁÃÄ ÇÂà ç¶
×¹éÅÔ×Åð çŠܯ ÇÚÔðÅ å¶ Á¼Ö» çðÃÅÂÆÁ» ×ÂÆÁ» ÃðÆð çÆ Õ¯ÂÆ ÔÅîÆ éÔÄ íðç¶, ܶ ÇÂÔ ×¹éÅÔ×Åð
Ãé À°Ô ÇÚ¿é· ÇìñÕ°ñ éÔÄ Ãé Çîñç¶Í ÇÂà ÕðÕ¶ ÔË å» ì¶ôÕ ëó ñò¯ÍÓÓ
ê¹ñÆà ÁëÃð ÿå ÜÆ îÔÅðÅÜ êÅà Ç×ÁÅ å¶ ÁÅêäÆ
ÇÂÔ ×¼ ñ ù ä Õ¶ ê¹ ñ Æà ÁëÃð é¶ Õ¯ ñ Öó· ¶
åüñÆ ñÂÆ ÇÂÃ é¶ ì¶éåÆ ÕÆåÆ ÇÕ îÔÅðÅÜ ÃÅⶠ׹ðî¹Ö ÇÃ¿Ø òñ Çå¿é òÅðÆ ÇÃð 寺 êËð» åÕ åÇÕÁÅ
êÅà Á³ÇîÌåÃð 寺 ÇÂÕ ÕÅåñ, ÇÂÕ Õåñ ÇòÚ í×½ó¶
ܯ Áâ¯ñ å¶ î×é Öñ¯åÅ ÃÆÍ ê¹ñÆà ÁëÃð ù ÇÂÃ
ç¶ òð¿à ÔéÍ å°ÔÅⶠÇÂà öòÕ ç¶ ÇÚ¿é· å¶ Ô¹ñÆÁÅ
åð·» êÌåÆå ÇçåÅ ÇÜò¶º À°Ã é¶ Ãð¯òð ç¶ Á³ÇîÌå ù
À°Ã éÅñ Õ°Þ ÇîñçŠܹñçÅ ÔË, ܶÕð ÇÂÔ À°Ô ÔÆ éÅñÆ çŠ׿çÅ êÅäÆ î³é ÇñÁÅ Ô¯ò¶Í À°Ã ç¶ Á³çð
ÁÅçîÆ ÔË å» å°ÃÄ ÇÂà ù ÕÅùé ç¶ ÔòÅñ¶ Õð
ÁÅåîÅ é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ å¿È ÇÕö ì¶×¹éÅÔ ù ëÃÅ Õ¶ ÕÆ
ÇçÀ°Í
ÕîÅÂÆ Õð¶º×Å? Ô¯ ÃÕ状 ÇÂà çŠÿåÅê îËù Õ¯ÂÆ
ÒÒÃÌÆ îÅé ÜÆ! ÃÅð¶ ÿÃÅð ÇòÚ ÁÃÄ å¶ å°ÃÄ é°ÕÃÅé ÔÆ ê¹ÚÅ ç¶ò¶Í ï ÇÂà ÕðÕ¶ ÇÂÃ é¶ éÅñ
ÃÅð¶ ×¹éÅÔ» çÆÁ» ê³â» ÇÃð» À°å¶ Ú¹ÕÆ Çëðç¶ Ô»Í ÇçÁ» ÃÅæÆÁ» ù À°áÅÇÂÁÅ å¶ â¶ð¶ 寺 ìÅÔð ÚñÅ
Õ½ä ÜÅä¶ Õ½ä òâÅ ×¹éÅÔ×Åð ÔËÍ ÇÕà îé°¼Ö é¶ Ç×ÁÅÍ ÇÂà 寺 ìÅÁç æÅä¶ ç¶ ìÅÔðñ¶ ê¹ñÆà òÅñ¶
ÕÆ ÕÆ劶, ÇÂÔ ÁÃÄ ÕçÆ ÇòÚÅÇðÁÅ éÔÄÍ ×¹éÅÔ ÕÂÆ òÅðÆ â¶ð¶ ÁÅÂ¶Í À°Ã çÆ êðÖ ÕÆåÆÍ êð Ôð
寺 Çìé» Õ¯ÂÆ îé°¼Ö ÔË éÔÄ, ÇÂà ñÂÆ ÃÅⶠ÷¹î¶º Ã îÔ»ê¹ðÖ» çÆ Ç´êÅ ÇçzôàÆ ÇÂà ù ìÚÅ Õ¶ ñË
ÃÇå×¹ð» é¶ å» ÇÂÔ Ã¶òÅ ñ×ÅÂÆ ÔË ÇÕ ç¹éÆÁ» ÇòÚ¯º Ü»çÆ ðÔÆÍ ÇÂÔ ìÅìÅ ìÔ¹å ç¶ð ìÅÁç òÆ Ã¿å ÜÆ
×¹éÅÔ å¶ êÅê çÈð ÕðÆÂ¶Í ÁÃÄ Õ¶òñ ÇÂÕ ÇÂÔ îÔÅðÅÜ çÆ Ã¶òÅ å¶ À°Ã¶ åð·» ÕÅÇÂî ÇðÔÅÍ ÇÂà ׼ñ
ïÚç¶ Ô» ÇÕ êÅê» å¶ ×ñåÆÁ» ù ð¯Õ ÇÕò¶º êÅÂÆ çÅ êÌíÅò é×ð ÇéòÅÃÆ å¶ Ã¿å ÜÆ îÔÅðÅÜ ç¶
ÜÅò¶Í ç¹Ö» çÅ îÅÇðÁÅ ÇÂÔ Ã¿ÃÅð ô»åÆ êÌÅêå Õðé öòÕ» å¶ ÇÂÔ ÇêÁÅ ÇÕ êðî ê¹ðÖ çÆ Ã¶òŠÿÃÅðÕ
ÇÔå ÃÅèÈ çÆ ôðé ÁŪçÅ ÔËÍ Çëð ÃÅèÈ çÆ ÇçzôàÆ Ã¹ Ö , ô»åÆ å¶ êÅê» ðÇÔå ÔÆ éÔÄ ÕðçÆ Ãׯ º
ÇòÚ çËÉå ÇÕ毺 ÁÅò¶? À°Ô ÇÕà ù ×¹éÅÔ×Åð å¶ ÇÕà îÔ»ê¹ðÖ Ôð Ã ÇéÕàÆ Ô¯ Õ¶ òðåç¶ Ôé -
ù ì¶×¹éÅÔ ÃîÞ¶ÍÓÓ Ã¿å ÜÆ îÔÅðÅÜ é¶ ê¹Çñà ÁøÃð öòÕ ÕÀ° ÇéÕàÆ Ô¯Ç ÇçÖÅòËÍÍ
ù ÁÅÇÖÁÅÍ Ü¯ ܯ ÕÔË áÅÕ°ð êÇÔ Ã¶òÕ°
ÒÒìÅìÅ ÜÆ å°ÔÅⶠÜËö îÔ»ê¹ðÖ» ðÅÔÄ Ãóç¶ ååÕÅñ ԯǠÁÅò˨
ÿÃÅð ù ÕÇñÁÅä å¶ ô»åÆ ÇîñçÆ ÔËÍ ÇÂéÃÅø îé°Ö Çåù öòÕ ÕË ÔÀ° ìÇñÔÅðÆ
ù ×¹éÅÔ×Åð ÃÅìå Ô¯ä À°å¶ ë»ÃÆ ç¶ºçÅ ÔËÍ ÁÃÄ Ü¯ Áêé¶ êÌí íÅò˨
Çåà ÕÆ Ã¯Ç ùäÆ îé° ÔÇðÁÅ
ë¶ð ÕÅùé ç¶ éÅî À°å¶ å°ÔÅ毺 ÇÂÔ ê¹Ûç¶ Ô» ÇÕ
Çåù éÅéÕ êðÃÇä ÁÅò˨
å°ÔÅâÅ ÇÂÔ ÁÅçîÆ ÕÅÇåñ å» éÔÄ? ÁÃÄ ÇÂà ù ê³éÅ - D@C
å°ÔÅâÆ ÷îÅéå å¶ Ûâ ÇçÁ»×¶ÍÓÓ ê¹ñÆà òÅñ¶ ÁøÃð
Ç×ÁÅé ÇòÚ ÜÆòé ìåÆå ÕÆÇåÁ» îé Çéðîñ
é¶ ì¶éåÆ ÕÆåÆÍ
å¶ Ãò¼Û Ô¯ Ü»çÅ ÔËÍ éÅñ ÔÆ ÁÅè, ÇìÁÅè, À°êÅè,
ÒÒÕÅùé Á³é·Å ÔËÍ À°Ô ÕÂÆ òÅðÆ ×¹éÅÔ×Åð» ù ÃÅð¶ êÅê òÆ Çîà Ü»ç¶ ÔéÍ Ã¿å ÜÆ îÔÅðÅÜ À°é·»
ìÖôçÅ ÔË å¶ ì¶×¹éÅÔ» ù ×¹ÁÅÔÆÁ» ç¶ ÁèÅð å¶ Ã¶òÕ» êð ìÔ¹å ÇîÔðìÅé Ô¹¿ç¶ Ãé ܯ Ôð Ã ñ¿×ð
Ã÷Å ç¶ Çç¿çÅ ÔËÍ ÁÃÄ ÇÂà çÆ Õ¯ÂÆ ÷îÅéå éÔÄ çÆ Ã¶òÅ, ¦×ð ÇÔå ìÅñä Ü» Çëð ×¹ðÈ Õ¶ ¦×ð
Çç¿ç¶ å¶ éÅ ÔÆ ÇÂà ù ÷ìðçÃåÆ å°ÔÅⶠÔòÅñ¶ ÇÔå ÁéÅÜ êËçÅ Õðé ñÂÆ Ö¶å» ÇòÚ ÁÅêä¶ ñÔÈ
Õðç¶ Ô»Í Ãׯº å°ÔÅù ÃÅë å½ð å¶ ÕÇÔ¿ç¶ Ô» ÇÕ å°ÃÄ ù êÃÆéÅ ìäÅ Õ¶ òÔ»ç¶ ÃéÍ ÇîàÆ éÅñ Çñìó¶,
ÁÅêäÆÁ» Á¼Ö» éÅñ å¼Õ Õ¶ å¶ ÇçîÅ× éÅñ Ã¯Ú æÕ¶ ๼චÃðÆð» ù åÕ Õ¶ ÕÂÆ òÅðÆ ÇîÔð» ç¶ Øð
Õ¶ ÇÂÔ ëËÃñÅ Õð¯ ÇÕ ÇÂÔ Ã¼Üä À°Ô ÔÆ ÔË? ÇÂà ÇòÚ ÁÅ Ü»ç¶ Ãé å¶ ë¹ðîÅªç¶ Ãé, ÒÒíÅÂÆ! ÇòÔñÅ
ç¶ Á³çð ÇÕö ÖÈéÆ çÆ îñÆé ÁÅåîÅ ÔË? Çëð ÇÂÔ ðÇÔ Õ¶ îé°Ö ÕÂÆ Ø³à¶ ÃîÅèÆ ñ×Å Õ¶ å¶ ÇÃîðé
å°ÔÅⶠÀ°å¶ ÔÆ ëËÃñÅ ÇðÔÅ ÇÕ ÇÂÔ Ã¶òÕ ÕÅÇåñ ÕðÕ¶ ܯ Áé§ç êÌÅêå ÕðçÅ ÔË À°Ô ÇéôÕÅî ÇîÔéåÆ
ÔË Ü» ×¹ðÈ çÅ ÇÂÕ àÇÔ¬ÁÅ, ܯ ðÅå Ççé ÇÂÕ å¶ À°çîÆ Ã¼Üä öòÅ Á³çð æ¼Õ à¹à Õ¶ ë¶ð ÃîÅèÆ
ÕðÕ¶ â¿×ð» çÆ Ã¶òÅ ÇòÚ Ôð Ã ååêð ðÇÔ¿çÅ Á³çð Çî³à» ÇòÚ êÌÅêå Õð ñ˺çÅ ÔËÍ Ã¶òÕ çÆ
ÔË ì¿çÅ å°ÔÅⶠÃÅÔîä¶ Öñ¯åÅ ÔË ÇÂà çÅ ÃðÆð å°ÔÅⶠÁÅåîÅ Ãò¼ Û å¶ Çéðîñ Ô¯ Ü»çÆ ÔË Í À° à êð

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


24
îÔ»ê¹ðÖ» çÅ À°êç¶ô å¶ ÃÇå ôìç çÅ À°Ã Á³çð ìÆð ÇÃ¿Ø ÜÆ êÅà ì¶éåÆ ÕÆåÆ ÇÕ îÔ»ê¹ðô¯! ܶ Ô¹ä
ÇéòÅà ÃÇÔܶ ÔÆ Ô¯ ÁŪçÅ ÔËÍ Ã¯ öòÅ ðÅÔÄ À°é·» ÁÅêäÆÁ» ë½Ü» êÅð éÅ ×ÂÆÁ» Áå¶ Üîð½ç çÅ
çÆ ÇÕðêÅ ÇçzôàÆ ÔÅÃñ ÕðéÆ ÁÅÃÅé ÃÆÍ êð Õ¶òñ ÇÕñŠ๼à Ç×ÁÅ, ìÅ×ÆÁ» ç¶ Õì÷¶ ÇòÚ ÁÅ Ç×ÁÅ
îÅåð éÅî ܯ öòŠ寺 ì×Ëð Ô¯ò¶ êÌÅêåÆ ç¶ ÃÅèé å» À°Ã Ôó· ù ÁÅêä¶ ÇòÚ¯º Õ¯ÂÆ éÔÄ ð¯Õ ÃÕ¶×Å
À°Ôé» çÆ ÇçzôàÆ ÇòÚ ÕÇáé ÃéÍ Áå¶ î¹ó Õ¶ ÁÃÅâÆÁ» èÆÁ», íËä» àÕ¶-àÕ¶ ù ÇÂé·»
ÇòÇÚ ç¹éÆÁŠöò ÕîÅÂÆÁË ç¶ô» çÆÁ» î³âÆÁ» ÇòÚ ÇòÕäÆÁ» ô¹ðÈ Ô¯ ÜÅä×ÆÁ»Í
åÅ çð×Ô ìËÃä° êÅÂÆÁ˨ ÇÂà ò¶ñ¶ Ãí 寺 ò¼âÆ ð¹ÕÅòà ÁàÕ ç¶ çÇðÁÅ ÇòÚ
ê³éÅ - BF ÚñçÅ êÅäÆ ÔËÍ ÇÕÌêÅ Õð¯, å°ÃÄ Ãîð¼æ ê¹ðô Ô¯,
(è¿éòÅç ÃÇÔå ÒÁîð ÕæÅÓ ÇòÚ¯º) ÁàÕ å¯º ðÃåÅ ÇçòÅ ç¶ò¯Í ìÅìÅ ÜÆ é¶ ÇÂÕ îé,
êÌÇ´åÆ çÅ ÁÅêäÅ Áà¼ñ ùíÅÁ ÔË ÇÕ òÅÇÔ×¹ðÈ ÇÂÕ ÇÚ¼å Ô¯ Õ¶ ÁðçÅà ÕÆåÆ ÇÕ Ô¶ êÌíÈ! ÇÂÔ ë½Ü»
ÜÆ ç¶ Áà¼ñ Çéïî» ÇòÚ ì¿é·Æ Ô¯ÂÆ ÇÕö çÅ òÆ ÁËö êÇò¼åð ÕÅðÜ òÅÃå¶ ÜÈÞä ñÂÆ ÜÅ ðÔÆÁ» Ôé
ÇñÔÅ÷ éÔÄ ÕðçÆÍ Á¼× ÜÅñ Çç¿çÆ ÔË, êÅäÆ â¹ì¯ ÇÜÃ ç¶ ëñÃðÈê ñ¼Ö» ìÆìÆÁ», ì¼ÇÚÁ» çÆ ÇÂ÷å
Çç¿çÅ ÔË Áå¶ À°ÚÅÂÆ å¯º ùÇàÁÅ ì¿çÅ îð Ü»çÅ ÔËÍ ð¹ñ䯺 ð¹Õ ÜÅò¶×ÆÍ Ç´êÅ Õð¯, ÇÂÔ çÇðÁÅ ðÃåÅ ç¶
ÇÂÔ Çéïî ÿÃÅð çÆ Ç´ÁÅ ÚñÅÀ°ä ñÂÆ Áà¼ñ Ôé ç¶ ò ¶ Í Õ¿ Ç ãÁ» ç¶ À° ê ð çÆ òÇÔ¿ ç Å çÇðÁÅ Ô¶ á »
êð òÅÇÔ×¹ðÈ ÜÆ À°êð ÇÂé·» çÆ Áà¼ñåÅ çÅ Õ¯ÂÆ À°åðé ñ¼× Ç×ÁÅÍ ìÅìÅ ÜÆ çÇðÁÅ ç¶ ÇòÚÅñ¶ ÜÅ
òÆ ÁÃð éÔÄ Ô¹¿çÅÍ À°Ô ÁÅêä¶ ÇêÁÅð òÅÇñÁ» çÆ Õ¶ ìÔ¹å ÁÅÇÔÃåÅ-ÁÅÇÔÃåÅ ÃÇÔÜ éÅñ ùÖîéÆ
ÇÂÇÛÁÅ ù Áé°íò ÕðÕ¶ êÌÇ´åÆ çŠùíÅÁ ÔÆ ìçñ ÃÅÇÔì çÅ êÅá Õðé ñ¼ × ¶ Í ÃÅðÆÁ» ë½ Ü » ¦Ø
Çç¿ç¶ Ôé Áå¶ îÅÇÂÁÅ ç¶ Áà¼ñ Çéïî» ù ìçñ ×ÂÆÁ»Í ÇÃðë ÇÂÕ Õ¿êéÆ ðÇÔ ×ÂÆ Ü¯ ÇÂÔ ÕÇÔ ðÔÆ
Çç¿ç¶ ÔéÍ ÁÅêä¶ ÇêÁÅð¶ ù Á¼× ÇòÚ Üñä éÔÄ ÃÆ ÇÕ ìÅìÅ ÜÆ çÆ ÁðçÅà éÅñ çÇðÁÅ Õç¶ òÆ
Çç¿ç¶, êÅäÆ ÇòÚ â°¼ìä éÔÄ Çç¿ç¶, ÇÜò¶º ÇÕ êÌÇÔñÅç éÔÄ À°åð ÃÕçÅÍ ÇÂôÅðÅ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ, Ü篺 À°Ô
ù - Õ¿êéÆ çÇðÁÅ ÇòÚ çÅÖñ Ô¯ÂÆ, ìÅìÅ ÜÆ é¶ ÁÅêäÅ
Üñ Á×éÆ ÇòÚ Ø¼ÇåÁÅ ÔÅæÆ êðñ¶ տ㶠òñ ù å¯ð ÇñÁÅÍ êðñ¶ Õ¿ã¶ å¶ ÜÅ
ÜñË é â¼°ìË ×¹ð êðÃÅçÍ Õ¶ ùÖîéÆ ÃÅÇÔì ÜÆ çÅ êÅá ÿêÈðé Ô¯ Ç×ÁÅ å¶
(íÅÂÆ ×¹ðçÅà ÜÆ, òÅð A@/B) ÇÂÔ Õ¿êéÆ çÇðÁÅ ç¶ ÇòÚÅñ¶ êÔ¹¿Ú Ú¹¼ÕÆ ÃÆÍ ìÅìÅ
ï ×¹ðÈ ×Ì¿æ ÃÅÇÔì ÜÆ ÇòÚ ë¹ðîÅé ÔË - ÜÆ ç¶ ÇéÕñä çÆ ç¶ð ÃÆ ÇÕ ìÔ¹å À°ÚÆ Õ»× ÁÅÂÆ
ç¹Ãà ÃíÅ ÇîÇñ î³åð À°êÅÇÂÁÅ å¶ ÇÂà êÈðÆ Õ¿êéÆ ù ð¯ó· Õ¶ ñË ×ÂÆÍ ÇÂà åð·»
ÕðÃÔ ÁÀ°è Øé¶ðƨ Áé¶Õ» Ô¯ð îÔ»ê¹ðô ԯ¶ Ôé ÇÜé·» çÆ ðÖôÅ Õðé
Ç×Çð åð Ü« ܹÁÅñÅ íË ðÅÇÖú ñÂÆ òÅÇÔ×¹ðÈ ÜÆ é¶ êÌÇ´åÆ çŠùíÅÁ ìçÇñÁÅÍ
ðÅÜÅ ðÅÇî îÅÇÂÁÅ ë¶ðƨ ê³éÅ - AAFE ÕìÆð ÜÆ ù ׿×Å ÇòÚ â¹ì¯ ÇçåÅ, êð â°¼ì¯Â¶ ԯ¶
òÅÇÔ×¹ðÈ ÜÆ é¶ îÅÇÂÁÅ çŠùíÅÁ ìçñ ÇçåÅÍ â°¼ì éÅ ÃÕ¶, Á×éÆ À°é·» ù ÃÅó éÅ ÃÕÆ ÇÜò¶º
Õç¶ ÇÕö Á¼× éÅñ åêç¶ æ¿î· ÇòÚ¯º Õ¯ÂÆ ÇòÁÕåÆ ÇÕ ë¹ðîÅé ÔË -
êÌ×à éÔÄ Ô¯ ÃÕçÅ êð êÌÇÔñÅç çÆ ð¼ÇÖÁÅ Õðé ×¿× ×¹ÃÅÇÂÇé ×ÇÔð ׿íÆð¨
ñÂÆ êÌíÈ ÇÂÕ æ¿î· ÇòÚ¯º êÌ×à Ô¯ Ç×ÁÅÍ Ü¿ÜÆð ì»Çè ÕÇð Öð¶ ÕìÆð¨
êÌí æ¿í å¶ ÇéÕö ÕË ÇìÃæÅð¨ îé° é Çâ×Ë åé° ÕÅÔ¶ ÕÀ° âðÅǨ
ÔðéÅÖù Û¶Ççú éÖ ÇìçÅð¨ Úðé Õîñ ÇÚå° ðÇÔú ÃîÅǨ
ê³éÅ - AAID ׿×Å ÕÆ ñÔÇð î¶ðÆ à¹àÆ Ü¿ÜÆð¨
ÇîÌ×ÛÅñÅ êð ìËᶠÕìÆð¨
ÇÂö åð·» éÅñ ìÅìÅ ìÆð ÇÃ¿Ø ÜÆ ç¶ ÜÆòé
ÕÇÔ Õ¿ìÆð Õ¯À± Ã¿× é ÃÅæ¨
ÇòÚ ÇÂÕ ØàéÅ çÅ Ç÷Õð ÕÂÆ ÇñÖÅðÆÁ» é¶ ÕÆåÅ Üñ æñ ðÅÖé ÔË ðعéÅæ¨
ÔË ÇÕ Ü篺 îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ¿Ø ÜÆ Üîð½ç ç¶ ÇÕñ¶ ê³éÅ - AAFB
ÇòÚ ÃðçÅð ÔðÆ ÇÃ¿Ø çÆ Ô¯ÂÆ ôÔÆçÆ ìÅð¶ ùä Õ¶
ë½Ü ÇÂÕ¼áÆ ÕðÕ¶ ÕÅìñ ç¶ î¹ñÖÂƶ çÆ ð¯Õ Õðé ÇÂà åð·» éÅñ Áé¶Õ îÔ»ê¹ðô» ç¶ ÜÆòé ÇòÚ
ñÂÆ ÜÅ ðÔ¶ Ôé å» Ü篺 ÁÅê Çÿè çÇðÁÅ ç¶ ÇÕéÅð¶ ÁË Ã ÆÁ» ØàéÅò» òðåÆÁ» Ôé, ÇÜæ¶ êÌ Ç ´åÆ ù
êÔ¹¿Ú¶ å» çÇðÁÅ ÚÇó·ÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ, À°é·» é¶ ìÅìÅ ÁÅêäŠùíÅÁ ìçñäÅ ÇêÁÅÍ Ã¿å îÔÅðÅÜ Ã¿å

'Awqm mwrg' 25 jnvrI, 2009


Áåð ÇÃ¿Ø ÜÆ ç¶ ÜÆòé ÇòÚ ÇÂÕ ØàéÅ ÇìñÕ°ñ ÃÆÍ À°Ã é¶ îé éÅñ é°ÕÃÅé ìðçÅôå Õðé çÅ
ÇÂÃç¶ éÅñ ðñçÆ ÇîñçÆ ÒÇ×ÁÅéÆ î¶Ôð ÇÃ¿Ø ÜÆÓ ëËÃñÅ ÕÆåÅ å¶ Á¼×¶ òè Õ¶ Õ°åÅ ñ×Å Õ¶ Çëð
é¶ Õ»â AH ÇòÚ ÇñÖÆ ÔË Ü¯ ÁÅê ÜÆ ç¶ Ç×ÁÅå ìñç» ù ð¯Õä ñÂÆ Õçî òèŶ ÔÆ Ãé ÇÕ À°Ô
ñÂÆ ÛÅê ðÔ¶ Ô» Áå¶ è¿éòÅç ÃÇÔå ÛÅêä çÆ Ö¹ñ· ÇÕö ÇòÁÕåÆ éÅñ àÕðÅ Ç×ÁÅÍ Ü» îÈ¿Ô Ú¹ÇÕÁÅ
ñË ðÔ¶ Ô»Í åç ÃÅÔîä¶ é±ðÅéÆ Ú¶ÔðÅ, îÃå é¶åð, ðÇÔîå çÅ
Õ»â AH í¿âÅð å¶ òÅÇÔ×¹ðÈ ÜÆ ç¶ ÁÇé¿é í×å ÿå Áåð
ÇÃ¿Ø ÜÆ Öó·¶ ÃÆÍ Ã¿å ÜÆ îÔÅðÅÜ é¶ ÇÂÃ ç¶ î¯ÇãÁ»
ì¶ÁÅòÅ÷ ÖÈÔ çÅ Ôñà êð Ô¼æ ðÖ Õ¶ ÇÂà ù êËð» åÕ Þ¹Õ䯺 ð¯ÇÕÁÅ å¶
ׯֶ çÆ ÛêóÆ êð åê ÁÃæÅé çÅ Ç÷Õð ÁÃÄ ë¹ðîÅÇÂÁÅ-
êÇÔñ» ÔÆ Õð ÁŶ Ô»Í ÇÂà ÁÃæÅé çÆ ÇÂÔÆ
ÿå îÔÅðÅÜ - íÅÂÆ Ú˺Úñ ÇÃ¿Ø ÁÜÕñ ëÃñ»
îÔÅéåÅ ÃÆ ÇÕ ìÅìÅ Áåð ÇÃ¿Ø ÜÆ îÔÅðÅÜ çÆðØ
ù ïÕÅ ñ×ä çÅ ÖåðÅ ÔË å¶ ÖÈÔ çÆ òÅðÆ å°ÔÅâÆ
Ã åÕ ÇÂö ÔÆ à¯Â¶ ÇòÚ ÃòËÃðÈê Á³çð ÃîÅèÆ ñÅ
ÕÂÆ Ççé» ÇêÛ¯º ÔÆ ÁŪçÆ ÔË?
Õ¶ Áé§ç îÅäç¶ ÃéÍ ÇÂÕ Ççé ÁÜÆì Õ½åÕ Ô¯
Ç×ÁÅÍ ìÅìÅ ÜÆ ÃîÅèÆ ñ×Å Õ¶ Úðé Õ¿òñ» çÆ î½Ü ÚË º Úñ Çÿ Ø - îÔÅðÅÜ! å° Ã Ä ÁÅê ÔÆ Ãí
Á³çð ÔÆ ÞÈî ðÔ¶ ÃéÍ ÇÂö ÔÆ ÛêóÆ ç¶ êðñ¶ ÇÕéÅð¶ ÜÅäç¶ Ô¯, Çëð î˺ ì¶éåÆ ÕÆ Õð»?
ìÅìÅ ÜÆ ç¶ ÇÂÕ åê ÁÃæÅé 寺 Õ¶òñ òÆÔ ×÷ ÿå ÜÆ îÔÅðÅÜ - å°Ã» Õ°åÅ ÔàÅ ÇçåÅ ÔË
êð ÇÂÕ Ôñà ÃÆÍ ÇÂà êð À°é·» é¶ ñ¯Ô¶ çÅ Ôñà Çëð ìËñ» çÆ èÈë ÇÕà åð·» ÕãÅªç¶ Ô¯?
ðÇÖÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆÍ Ãò¶¶ð¶ Çå¿é òܶ ìÅìÅ ÜÆ ç¶
Ú˺Úñ ÇÃ¿Ø - îÔÅðÅÜ î˺ Ôð Ã Ü篺 ìËñ Öñ¯
ÇñòñÆé Ô¯ä Ã ÔÆ îÅñÕ ÖÈÔ, íÅÂÆ Ú˺Úñ ÇÿØ
Ü»ç¶ Ôé ÁÅêä¶ ê¼à» êð ×ÅèÆ çÅ ÷¯ð ñË Õ¶ ìËñ»
ÜÆ é¶ ÖÈÔ Ü¯ÇóÁÅ, ÖÈÔ çÅ Õ¼°åÅ àÕ-àÕ çÆ ÁÅòÅ÷
ù çî ÇçòÅÀ°ºçÅ Ô»Í
÷¯ð éÅñ ÕðçÅ ÃÆÍ ðÅå Ã ñ¯Ô¶ ç¶ ÖÈÔ å¯º Õ°å¶
çÆ ÁÅòÅ÷ çÈð åÕ ÚñÆ Ü»çÆ ÔË Çëð ìÅìÅ ÜÆ å» Ã¿å ÜÆ îÔÅðÅÜ - íÅÂÆ Ú˺Úñ ÇÿØ! ç¯ ìËñ»
ÛêóÆ ç¶ êðñ¶ ÇÕéÅð¶ êð ÃîÅèÆ ÇòÚ Ü¹ó¶ ÃéÍ çÅ íÅð ÇÂÕ ÁÅçîÆ ÇÕà åð·» ÁÅêä¶ ê¼à» êð ð¯Õ
íÅÂÆ Ú˺Úñ ÇÃ¿Ø çÆ Çé×ÅÔ Þà êà ÔÆ îÔÅðÅÜ ÜÆ ÃÕçÅ ÔË, Çëð ܶÕð ÇÂÕ òÅðÆ Õð ñò¶×Å åç ÇÂÔ
òñ ù ×ÂÆ å¶ À°Ã ù ÁÇÔÃÅà ԯÇÂÁÅ ÇÕ À°Ô Õ¯ÂÆ Õ篺 åÕ Çéí¶×ÆÍ Çëð Ú˺Úñ ÇÃ¿Ø ÜÆ ÇÂÕ êÅö ç¯
òâÅ ×¹éÅÔ Õð ìËáÅ ÔËÍ Ã¯ À°Ã é¶ Á׶ òè Õ¶ ìËñ» çŠÿåÅê ÔË, çÈÃð¶ êÅö å°ÔÅⶠêà òÆ ÚÆû
Õ¼ ° å Å ÇêÛ¶ ÔàÅ ÇçåÅ å¶ ì×Ë ð ÇÂÃ å¯ º ÔÆ ÖÈ Ô îÅðç¶ Ô¯ä×¶Í ÇÂÔ Õ¶òñ ÇÂö ÔÆ Õð Õ¶ ÔË ÇÕ îËù
ÚñŪçÅ ÇðÔÅÍ Ü篺 ÔÆ ìËñ ÇÕèð¶ ÁðÅî ñÂÆ Öñ¯ åÕñÆë éÅ Ô¯ò¶, î¶ðÆ ÃîÅèÆ Çñò å¶ ÇÃîðé ÇòÚ
ÜÅä, Ü» Çëð ÇÂÃ é¶ Ö¹ç ÔÆ À°é·» çÆ èÈë ÕãÅÀ°äÆ øðÕ éÅ êò¶?
Ô¯ò¶ À°Ô ×ÅèÆ Á׶ êà âÅÔ Õ¶ ð¯Õ ñËä å¶ Çëð Ú˺Úñ ÇÃ¿Ø - îÔÅðÅÜ! ÁÃÄ ×ðÆì Õ¯ÂÆ Ã¶òÅ
ìñç» ù Á¼×¶ ÇÔÕ ç¶ò¶Í ÇÂà åð·» ç¯ ÚÅð òÅðÆ å¶ À°µÚåÅ éÔÄ ðÖç¶, Çëð ÇÂÔ êÅê òÆ ÁÅêä¶ Ç÷¿î¶
ÕÆåÅ êð ÇÂà éÅñ ÇÂÃ ç¶ ê¼à» Ú¯º êÆó ÇéÕñä ñÂƶ ÇÕ ÁÅê ç¶ ÇÃîðé å¶ ÃîÅèÆ ÇòÚ øðÕ êò¶,
ñ× êÂÆ å¶ À°Ô îÇÔÃÈà Õðé ñ×Å ÇÕ À°Ô Çëð Ô¯ð ÇÂÔ ÃÅâÆ Ã¯Ú å¯º ìÅÔð çÆ ×¼ñ ÔËÍ ÇÂà ÕðÕ¶ Ö¶åÆ
ÇÂÔ ÕÅðòÅÂÆ éÔÄ Õð ÃÕ¶×ÅÍ Ô¹ä À°Ã 寺 ÚÇñÁÅ å» î˺ ÃÅó ñò»×Å, êð ÁÅê çÆ Úðé Õ¿òñ» çÆ
òÆ î¹ôÕñ éÅñ ÔÆ Ü»çÅ ÃÆÍ À°Ô ïÚçÅ ÃÆ ÇÕ Ô¹ä î½Ü îÅéä ÇòÚ ð¯Õ Ô¯ò¶ ÇÂÔ î˺ éÔÄ Þñ ÃÕ»×ÅÍ
å» Ö±Ô ç¶ î×ð ñ× Õ¶ Ô¼Õä» òÆ î¹ôÕñ ÔË Çëð
ìñç» ù ÃÅÔ ÇÕà åð·» çòŶ×ÅÍ À°Ô ÇÂö ÔÆ Ã¿å ÜÆ îÔÅðÅÜ - Ú˺Úñ ÇÃ¿Ø ù عà Õ¶ ܼëÆ
À°è¶óì¹ä ÇòÚ éÆòƺ êÅÂÆ Öó·Å ÃÆÍ Õç¶ Ã¯ÚçÅ ÇÕ ÇòÚ ñË ÇñÁÅ å¶ ë¹ðîÅÇÂÁÅ, ÒÒíÅÂÆ Ú˺Úñ ÇÃ¿Ø î˺
Úñ¯ Ôñà ÔÆ Ûâ ç¶òƶ Çëð å¼ÕÆ ÜÅò¶×ÆÍ êð Ôñà ê¼æð éÔÄ Ô» å¶ éÅ ÔÆ î¶ðÆ ÃÅèéÅ À°Ô ÔË Ü¯ ÿÃÅð
çÆ òÅðÆ çÅ îÃñÅ å¶ Çëð Ö¶åÆ ç¶ Ãó ÜÅä çÅ íð çÆ ô»åÆ ×òÅ Õ¶ ÁÅêä¶ ñÂÆ ô»åÆ ñíç¶ ÔéÍ
ÖåðÅ òÆ ÃÆÍ ÇÂÕ êÅö îÔ»ê¹ðÖ» çÆ ÃîÅèÆ çÅ ÃÅâÆ ÃîÅèÆ ×¹ðÈ éÅéÕ îÔÅðÅÜ çÆ ìÖÇôô ÔË Ü¯
Öññ çÅ âð, çÈÃð¶ êÅö Øð ç¶ é°ÕÃÅé çÅ Á³ç¶ôÅ ÃîÅèÆ ÇòÚ òÆ åêå ÿÃÅð å¶ ç¹ÖÆ ç¹éÆÁ» çÆ
ÃÆÍ ÕÆ Õð¶, ÕÆ éÅ Õð¶, ÇÂÔÆ Ã¯Ú å¶ Áîñ ìÅÕÆ ô»åÆ ñÂÆ ÁðçÅà Õðç¶ ÔéÍ íÅÂÆ å¶ð¶ ÇÃçÕ çÅ

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


26
ÃçÕÅ ÁÃÄ òÅÇÔ×¹ðÈ ÜÆ å¶ ÃÅÇÔì Á׶ êÌÅðæéÅ Ã¿å» çÆ Çéå Ç´ÁÅ
Õð»×¶ ÇÕ À°Ô ÇÂà ñ¯Ô¶ ç¶ Õ°å¶ ù ܯ ÇÂà ÖÈÔ êð ÁÅê ÜÆ çÅ ÃðÆð ìóÅ ìñÆ å¶ ÕðóÅ ÃÆ, ÇÕö
ñ×Å ÔË ÃçÅ ñÂÆ àÕ-àÕ ÕðÅÀ°äÅ ÔàÅ ç¶ò¶ å»
òÆ Õ¿î ÇòÚ æÕÅòà éÔÄ Ãé î³éç¶Í Ãò¶ð¶ ÁÅÃÅ
ܯ î¶ðÆ ÃîÅèÆ å¶ å¶ðÆ èðî ÇÕðå ç¯ò¶º ÔÆ ÚñçÆÁ»
ÜÆ çÆ òÅð çÅ ÕÆðåé Õç¶ Ã¿å ÜÆ îÔÅðÅÜ ÁÅê
ðÇÔäÍ ÕÇðÁÅ Õðç¶ Ü» Çåñ¯Õ ÇÃ¿Ø ðÅ×Æ, ÕçÆ Ô¯ð ÇÿØ
íÅÂÆ Ú˺Úñ ÇÃ¿Ø é¶ Õ°åÅ ñ×Å ÇçåÅ, ÿå ÜÆ Õðç¶Í ôÅîÄ ÃÌÆ ðÇÔðÅà ÃÅÇÔì ÜÆ ç¶ êÅá À°êð¿å
îÔÅðÅÜ ÃîÅèÆ Á³çð Úñ¶ ×Â¶Í Ú˺Úñ ÇÃ¿Ø é¶ ìñç ×¹ð-ÇÂÇåÔÅà çÆ ÕæÅ (ܯ êÇÔñ» Õ°Þ Ãî» ðÅîê¹ð
Ô¼Õ¶ êð Õ°åÅ ì¶ÁÅòÅ÷ ÃÆ, À°Ã çÆ àÕ àÕ Õðé çÅ Ç×ÁÅéÆ Ã¿êÈðé ÇÃ¿Ø ÕðçÅ ÇðÔÅÍ) ë¶ð Õ°Þ Ãî»
çÆ Õ°çðåÆ ÁÅçå Ôà ×ÂÆÍ Ú˺Úñ ÇÃ¿Ø ç¶ é¶åð Áé§çê¹ð ÃÅÇÔì çŠïíÅ ÇÿØ, ÕçÆ ÕçÆ ÔÇðç¹ÁÅð
çð¼ò ׶, å¶ ÇÂÃ é¶ ÖÈÔ êð Öó·¶ Ô¯ Õ¶ Çñò ÇòÚ òÅñ¶ ê³Çâå ê̶î ÇÃ¿Ø ÜÆ òÆ îÔÆéÅ-îÔÆéÅ áÇÔð
ñÆé å¶ êðî êç êÌÅêå îÔ»ê¹ðÖ» ù êÌäÅî ÕÆåÅ Ü»ç¶ å¶ ÕæÅ Õðç¶Í (ÇÜé·» ç¶ Çôô ê³âå îéÆ ÇÿØ
ÇÜé·» çÆ ÁÅÇ×ÁÅ Üó· å¶ ì¶ÜÅé êçÅðæ òÆ êÌòÅé ÜÆ å¶ ÁðÜé ÇÃ¿Ø ÜÆ î¹éÆ îèÃÈçé ÇÃ¿Ø ÜÆ îÅè¯
Õðç¶ ÔéÍ ÔÇðçòÅð Çéðîñ ÛÅÀ°äÆ ê̶îÆ Ãçé ÇòÚ ÇéòÅÃ
ÁÜ îÅçÅ çÆ êÌÇÕðåÆ çÅ îé°Ö ÇÂÔ ×¼ñ ôÅÇÂç ðÖç¶ Ôé) ìÅÁç ÇòÚ ÃÅèÈ ÇÃ¿Ø ÃÈðî» Ç×ÁÅéÆ ÁÅ
êÌòÅé é Õð¶Í êð À°Ô üÜä Ô¹ä òÆ é×ð ðÅîê¹ð Ç×ÁŠܯ Ã¿å» å¯º ÇêÛ¯º òÆ ÕÅøÆ Ãî» ÕæÅ ÕðçÅ
ç¹ðÅÔ¶ Ãà¶ôé 寺 À°åð Õ¶ ÇÂÔ ÚÆ÷ êÌåÖ ç¶Ö ÃÕçÅ ÇðÔÅÍ ÇÂÔ ÁÃæÅé ç¶ Çéåé¶î çÆ ÇîÌïÅçÅ ÃÆÍ
ÔË ÇÕ ÇÂæ¶ ÇÂÕ îÔ»ê¹ðÖ çÆ ÁÅÇ×ÁÅ Áé°ÃÅð ÇÂÕ ÕæÅ ç¶ í¯× ê¶ 寺 ÁÅê é¶ ÃÅðÆ ðÅå ׯֶ
ñ¯Ô¶ çÅ Õ°åŠܯ àÕ àÕ ÕðÕ¶ Ôð ÇÂÕ ñ¯Ô¶ çÆ çÆ ÛêóÆ å¶ ìËáÕ¶ íÜé ÕðéÅ Ü» ìÅÔðñÆ ÖÈÔÆ å¶
×¼¹ñÆ êð òÜçÅ å¶ ÇÂÔ çÃçÅ ÔË ÇÕ íÅÂÆ Ô¹ÇôÁÅð, Úñ¶ ÜÅäÅ, Çç鶺 Ôñ òÅÔ¹äÅ ÇÂÔ ÁÅê ÜÆ çÆ Çéå
î˺ Ü篺 ÔÆ òÜ䯺 Ôà Ç×ÁÅ å¶ î¶ðÆ ÁÅòÅ÷ ÁÅÀ°äÆ ÇÕÇðÁÅ ÃÆÍ ÃÇåÃ¿× ç¶ Ã ðÅêî¹ð, Õé¶Ú, ÕàÅéÅ,
ì¿ç Ô¯ ×ÂÆ î¶ðÆ ÖÈÔ çÅ íÅð Ú¹Õ Õ¶ ð¼Öä çÆ ÕàÅäÆ, ç¯ðÅÔÅ, éÆñº¯, Çìñ×Å å¶ éò¶º Çê³â å¼Õ çÆ
÷¹î¶ºòÅðÆ Öåî Ô¯ ÜÅò¶×ÆÍ êð ÔËðÅéÆ ÔË ÇÕ À°ÔÆ àÕ Ã¿×å ê¹ÜçÆÍ Ô¯ð òÆ ÇÂðç Ç×ðç ç¶ ê̶îÆ çðôé»
àÕ çÅ ÁÅçÆ Õ°åÅ îÔ»ê¹ðÖ» çÆ ÁÅÇ×ÁÅ ÇòÚ ÇÂà ù ÁŶ ÔÆ ðÇÔ¿ç¶Í ðÅå ç¶ çÆòÅé ÇòÚ Ç÷ÁÅçÅ
å𷻠׿íÆð Ô¯ Ç×ÁÅ ÇÕ îÅ鯺 À°Ô ìÅÔð î¹Ö 寺 Á³åð ÔÅ÷ðÆ Ô¹¿çÆÍ í¯× êËä 寺 ìÅÁç ÁÅê I òܶ ׯֶ
î¹Ö Ô¯ Õ¶ ùðå ù Çñò ÇòÚ ñË Ç×ÁÅ ÔË å¶ ÇÂÔ çÆ ÛêóÆ ÇÕéÅð¶ ÁÅ Ü»ç¶Í ìÅð» òܶ ì×ÆÚÆ ÇòÚ
ÁËñÅé ÕðçÅ ÔË ÇÕ îÔ»ê¹ðÖ À°Ô éÔÄ Ü¯ Ôð Ã ÜÅ Õ¶ í¯ð¶ ÇòÚ ÇìðÅÜ ÜÅäÅ, Ãò¶ð¶ ç¯ òܶ A@A
æ¯óÆ-æ¯óÆ ØÅñäÅ ÕðÕ¶ ç¹ÔÅÂÆ ç¶ºç¶ Ôé Ãׯº ÃÇå â¯ñ éÅñ ÇÂôéÅé ÕðéÅ, ÇÜà â¯ñ çÅ ò÷é ìóÅ
ê¹ðÖ çÆ å» êÛÅä ÔÆ ÇÂÔ ÔË ÇÕ À°Ô ×ÇÔð ׿íÆð íÅðÆ ÃÆ, Ôð¶Õ éÔÄ ÃÆ ÇÖÚ ÃÕçÅ, Õ¯ÂÆ Õ¯ÂÆ ìñÆ
å¶ ô»å Ô¯äÍ ÇÕö çÆ òâ¼êä çÅ ÇÂÔ ÇÚ¿é éÔÄ ÔÆ ÇÖÚçÅ ÃÆÍ ÕÅëÆ Ãî» ñ× Ü»çÅ å¶ ÁÅê ÜÆ
ÇÕ À°Ô Ôð ÇÕö ç¶ ðÅÔ Ü»ÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ» Õ¿é ÖÅò¶ À°åé» ÇÚð ìÅäÆ çÅ êÅá ÕðÆ Ü»ç¶Í ÇÕö éÅñ
Ãׯº ÇÕö çÅ íÅð Ú¹Õ Õ¶ ÃÅÔ åÕ éÅ ÕãäÅ å¶ ìÚé éÔÄ Ãé Õðç¶Í Ã¿å» ç¶ ÇÂôéÅé òÅñÅ Üñ
çÈ Ã ð¶ Õ¿ é åÕ ÁÅòÅ÷ êÔ¹ ¿ Ú ä òÆ éÅ ç¶ ä Æ ÔÆ ÇÂÕ ò¼âÆ Õ°¿â ÇòÚ êÂÆ Ü»çÅ, ÇÜà ÇòÚ¯º éÅñ ç¶
îÔÅéåÅ çÅ îÔÅé å¶ À°åî ÇÚ¿é ÔËÍ îÅçÆ ç¹éÆÁ» ê̶îÆ ÇÂôéÅé ÕðÆ Ü»ç¶ ÃéÍ ë¶ð ÃÅæÆÁ» Ãî¶å ׯֶ
çÅ À°åð ÃÅÔîä¶ Öñ¯åÅ ÔË, ÇÕ Ü¯ ÃÜä ÇÂà ÿÃÅð çÆ Û¼êóÆ ÇÕéÅð¶ ÁÅ Õ¶ íÜé ÕðéÅÍ êÔ¹-ë¹àÅñ¶
ÇòÚ òÅÇÔ×¹ðÈ ÜÆ ç¶ éÅñ ܹó Ü»ç¶ Ôé, ÜÅéçÅð ×¹ðç¹òÅð¶ ÃÅÇÔì ÁÅ ÜÅäÅ, çÆòÅé ÇòÚ ÃÜ Õ¶
ÚÆ÷» å» ÇÂÕ êÅö, îÅçÅ å¶ Ã¹¿é êçÅðæ òÆ À°Ã ÁÅÃÅ ÜÆ çÆ òÅð çÅ ÕÆðåé ùäéÅÍ ë¶ð í¯× ê¶
ç¶ òÃÆ Ô¯ Õ¶ ÁÅÇ×ÁÅ çÅ êÅñé Õðç¶ ÃéÍ å¯º ìÅÁç Á³ÇîÌå ò¶ñ¶ ÔÆ Üñ êÅäÆ ÛÕ Õ¶ Ôñ ܯó
(è¿éòÅç ÃÇÔå ÒÁîð ÕæÅÓ ÇòÚ¯º) ñËäÅÍ ç¹êÇÔð ù A òܶ éîÕ å¯º ì×Ëð íÅÜÆ éÅñ
êÌôÅçÅ ÛÕ Õ¶ ì×ÆÚÆ ÇòÚ ÇìðÅÜ ÜÅäÅÍ ôÅî ù
îÔ»ê¹ðô» çÆ Ü¯ Çéå ÇÕÇðÁÅ ÃÆ À°Ã ìÅð¶ æ¯óÆ Ü¶ÔÆ ÚÅÔ ÛÕäÆÍ Ôð Ã ÁÅêäÅ êÇÔðÅòÅ
Ç×ÁÅéÆ î¯Ôé ÇÃ¿Ø ÜÆ é¶ ÁÅêäÆ ê¹ÃåÕ ÒÜÆòé ìóÅ îÃÕÆéÆ òÅñÅ ÃÅçÅ ðÖäÅÍ Áê ÜÆ çÅ ÃðÈê
×ÅæÅÓ ÇòÚ ò¶ðò¶ ÃÇÔå ÇñÇÖÁÅ ÔË - Çîá-ì¯ñäÅ å¶ î¯ÔäÆ îÈðå òÅñÅ ÃÆÍ Ü¯ òÆ çðôé»

'Awqm mwrg' 27 jnvrI, 2009


ù ÁŪçÅ, Ôð ÇÂÕ çÅ îé ô»å Ô¯ Ü»çÅÍ ÁÅê å» êÌôÅçÅ òÆ ÇåÁÅð ÔËÍ Ã¿å òÆ Ô¹ä¶ ÔÆ ÁÅ Ü»ç¶
ÜÆ é¶ Ôð¶Õ êÌÅäÆ îÅåð ç¶ íñ¶ òÅÃå¶ íÜé ÇÃîðé ÔéÍÓÓ îÔÅðÅܶ é¶ Áð÷ ÕÆåÆ, ç¹¼è êÅäÆ å» ÛÕ
å¶ Ã¶òÅ Õðé çÅ ÔÆ À°êç¶ô ìÖôäÅÍ ÇÔðçÅ ÕîÅÂÆ ÁŶ Ô» ÇÃðë Ã¿å» ç¶ çðôé Õðé çÆ ÔÆ ÁÅôÅ ÔËÍ
òÅñÅ å¶ Õ¯îñ ÃÆ, À°êç¶ô ÇòÚ ìóÆ ÁÅÕðÖé ôÕåÆ Ã¿å ÜÆ îÔÅðÅÜ ë¶ð à¯ÕÅ Õðé ñ× êÂ¶Í ÇÂåé¶ ù
ÃÆÍ Ü¯ ܯ òÆ Ã¹äçÅ, Ã¹å¶ ÔÆ Ã¹ðå» Ü¹ó Ü»çÆÁ»Í ðÅîê¹ð 寺 ÇÂÕ ç¯ ê̶îÆ ÁŶ, çð Á׶ éîôÕÅð
ÁÅê ÜÆ ç¶ À°êç¶ô çÅ ÃçÕÅ ò¼â¶ ò¼â¶ âÅÕ± òÆ ÕÆåÆ å» Ã¿å ÜÆ À°Ã Ã ìÅÔð ÇéÕñ ÁŶ Áå¶
ùèð ×Â¶Í Çª ðÅîê¹ð Çê³â ç¶ ìÔ¹å ÃÅð¶ ñ¯Õ ܯ éñÕ¶ å¶ Ô¼æ êËð è¯ä ñ× êÂ¶Í ë¶ð ÇÂé·» ê̶îÆÁ»
êÇÔñ» ìó¶ èÅóòÆ å¶ ìçîÅô Ãé, Ã¿å» çÆ Ç´êŠ寺 îÔÅðÅܶ é¶ ê¹ÇÛÁÅ ÇÕ Ã¿å ÜÆ ÇÕæ¶ Ôé Áå¶ Õ篺
éÅñ À°Ô òÆ ×¹ðÈ Øð ç¶ êÈðé ôðèÅñÈ ìä ×Â¶Í ÁÅÀ°ä׶? ÁÃÄ çðôé Õðé¶ ÔéÍ ÇÂÔ Ã¹äÕ¶ ÇÂé·»
ÁÅê ÜÆ ÇòÚ ÇéîðåÅ Ô¼ç 寺 Ç÷ÁÅçÅ ÃÆ Ü篺 ç¶ é¶åð» Ú¯º Üñ ÁÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ÁÅÇÖÁÅ, ¶ԯ ÔÆ
ÇÂÕ ØàéÅ çÅ Ç÷Õð Õðç¶ Ô¯Â¶ Ç×ÁÅéÆ î¯Ôé ÇÃ¿Ø Ã¿å Áåð ÇÃ¿Ø ÜÆ îÔÅðÅÜ Ôé ܯ à¯ÕÅ Õð ðÔ¶
ÜÆ (ÃÚÖ³â ÇéòÅÃÆ) ÇñÖç¶ ÔéÍ ÃéÍ ÇÂÔ Ã¹ä Õ¶ îÔÅðÅÜÅ å¶ Ô¯ð ÃÅð¶ ê̶îÆ ìËðÅ×
ÇòÚ íð ׶ Áå¶ À¹é·» ç¶ é¶åð åð Ô¯ ׶Í
îÔÅðÅÜ êÇàÁÅñ¶ çÅ çðôé òÅÃå¶ ÁÅÀ°äÅ
¶èð ìÅìÅ ÜÆ îÔÅðÅÜ íÆ Ôæ ÃÅë ÕðÕ¶ Áܶ
ÿå ÜÆ îÔÅðÅÜ çÅ å¶Ü êÌåÅê Ú¿çé ò»×È¿ éñÕ¶ êÅà Öó·¶ Ãé å» îÔÅðÅÜÅ å¶ Ô¯ð éÅñ ç¶ ê̶îÄ
Ççé-ì-Ççé ëËñçÅ Ç×ÁÅÍ îÇÔîÅ òÇâÁÅÂÆ òèçÆ ÚðéÄ ÁÅ Çâ׶ Áå¶ Áð÷ ÕÆåÆ, çÆé ÇçÁÅñ ÜÆ!
×ÂÆÍ ôðèŬ îé¯-ÕÅîéÅ êÈðÆÁ» ÕðòÅ Õ¶ òðÃÅªç¶ ÇÂåéÆ òâÆ ì¶ÁçìÆ ÇÕ ÃÅù î³Ü¶ å¶ ÇìáÅÇÂÁÅ å¶
ðÔ¶Í ÁÅê ԶỠìÇÔ Õ¶ à¯ÕÅ Õðç¶ ðÔ¶Í ÁÅê ÔÆ Ã¿å Ô¯
Ççé° Ççé° ÚóË ÃòÅÇÂÁÅ å¶ ÕÇÔ¿ç¶ Ô¯, ÿå ÁÅ Ü»ç¶ ÔéÍ À°Ã Ã ìÅìÅ ÜÆ
éÅéÕ Ô¯å é ØÅÇਠê³éÅ - C@@ ÃÅÇðÁ» ù ×¹ðç¹ÁÅð¶ ÃÅÇÔì ñË ÁŶ, Ô÷ÈðÆ ÇòÚ
îÔÅðÅÜÅ êÇàÁÅñ¶ é¶ òÆ ÁÅê ÜÆ çÅ Üà éîôÕÅð ÕðÕ¶ ÃÇå×¹ð» Á׶ ì¶éåÆ ÕÆåÆ ÇÕ Õñܹ×
ùÇäÁ», êð Áܶ å¼Õ çðôé éÔÄ Ãé ÕÆå¶Í ÇÂÃç¶ ÇòÚ ÇÂÔ¯ ÔÆ êÈðé ÿå ÔéÍ î˺ å» Õ¯ÂÆ ê̶îÆ ÁÅò¶
Á³çð êÈðé ÃÅèÈ çÅ å» êÈðÅ ÃÇåÕÅð ÃÆ Áå¶ ÁÅî å» À°Ãù Üñ-êÅäÆ å¶ êÌôÅç ÛÕÅÀ°ä çÆ å¶ ×¹ðÈ
í¶ÖÆ ñ¯Õ» çÅ úÔ êÖ³â òÆ éÔÄ ÃÆ ðÇÔä Çç¿çÅÍ
ÁÜ ÖÅà ÇéÕàòðåÆ ò÷Æð å¶ ÇÂÕ ç¯ é½Õð» 綶 çðìÅð ÇòÚ ÞÅó± ì¹ÔÅðÈ çÆ Ã¶òÅ ÔÆ ÕðçÅ Ô» êð
Ãî¶å ×¹êå í¶Ã ÇòÚ Ã¿å » ç¶ çðôé Õðé ð¶ ð È ñ¯ÕÄ îËù ÔÆ Ã¿å ÁÅÖä ñ× ê¶ ÔéÍ À°Ã Ã ÿå»
ÃÅÇÔì ÁÅÇÂÁÅÍ é¶ ÃÇå×¹ð» Á׶ ÇéîðåÅ ÃÇÔå ÁðçÅà ÕÆåÆ -
×ðÆì ÇéòÅ÷! Ô÷Èð ç¶ çðôé» òÅÃå¶ êÇàÁÅñ¶ 寺
ÇÂÔ À° à Ãî¶ º çÆ òÅðåÅ ÔË Üç¯ º ÿ å ÜÆ
îÔÅðÅÜÅ ÃÅÇÔì ÁŶ Ôé, ÁÅê ÜÆ ÁÅêäÆ ðÃéÅ
îÔÅðÅÜ ÁÅêä¶ ÔæÄ â¶ð¶ çÆ Ã¶òÅ Õðç¶ Ô¹¿ç¶ ÃéÍ
寺 Ã̶ôà ìÚé» ç¹ÁÅðÅ À°êç¶ô ìÖô Õ¶ ÇéÔÅñ Õð¯Í
ìÅÁç ÇòÚ å» ë¶ð ê̶îÆÁ» é¶ ì¶éåÆ ÕðÕ¶ öòÅ ñË
À°Ã ò¶ñ¶ åÅÇìÁÅ ìËᶠÇÃ¿Ø ù Ã¿å» é¶ ÁÅÇ×ÁÅ
ñÂÆ ÃÆÍ Ã¶ ò Å ç¶ Ãî¶ º ÁÅê ÜÆ ç¶ êÇÔðÅò¶ å¯ º
ÕÆåÆ ÇÕ ÃÇå×¹ð» çÅ Ô¹Õî ùäÅúÍ Ü篺 ×Ì¿æÆ ÇÿØ
ÁéÜÅä ÁÅçîÆ ÇÂÔ Á³çÅ÷Å éÔÄ ÃÆ ñ×Å ÃÕçÅ
é¶ ì¿çéÅ ÕðÕ¶ ÃÇå×¹ð» À°ê𯺠ð¹îÅñ À°åÅÇðÁÅ å»
ÇÕ Â¶Ô¯ ÔÆ Ã¿å ÔéÍ À°Ã Ã ÃÅç¶ ìÃåð» ÇòÚ ÔÆ
Ô÷Èð é¶ ÇÂà îÔ»òÅÕ çÆ ìÖÇôô ÕÆåÆ-
ÁŶ îÔÅðÅÜ êÇàÁÅñÅ é¶ ÁÅêä¶ ÃÅæÆÁ» Ãî¶å
ç¶ò׿èÅðÆ îÔñÅ 5¨
×¹ðç¹ÁÅð¶ ÃÅÇÔì éîôÕÅð ÕÆåÆÍ î³ÜÆ ÃÅÇÔì ù î¼æÅ
å¶ðÅ Üé° ðÅî ðÃÅÇÂÇä îÅåŨ
à¶ÇÕÁÅ å¶ ë¶ð ÕîÇðÁ» ç¶ çðôé Õðé ñ×ÅÍ Á׶ ê̶î ðÃÅ ÇéÇè ÜÅ ÕÀ° À°êÜÆ
ÇÂÕ Õîð¶ ÇòÚ Ã¿å ÜÆ îÔÅðÅÜ Öçð çÆ ÚÅçð çÅ Û¯Çâ é ÕåÔÈ ÜÅåŨ 1¨
Þ¹¿ìÅ îÅð Õ¶ ìËñ» òÅÃå¶ ÁÅêä¶ ÔæÄ à¯ÕÅ Õ¼à ðÔ¶ ìËáå ÔÇð ÔÇð ïòå ÔÇð ÔÇð
ÃéÍ êÅà ÁÅ Õ¶ ÇÂà é±ðÅéÆ Ú¶Ôð¶ òÅñ¶ ÇìÌè ìÅì¶ ÔÇð ðù í¯Üé° ÖÅåŨ
寺 ê¹ÇÛÁÅ, ÒÒìÅìÅ ÜÆ! ð¶ðÈ ÃÅÇÔì òÅñ¶ ÿå ÇÕæ¶ ÁáÃÇá åÆðæ îÜé° ÕÆé¯ ÃÅèÈ èÈðÆ éÅåŨ1¨
Ôé?ÓÓ À°Ã Ã Ççñ» çÆ ÜÅéä òÅñ¶ ÁðôÆ çÅåÅð Ãë« Üéî¹ ÔÇð Üé ÕÅ À°êÇÜÁÅ
é¶ Ãíé» ù ÇìáÅ Õ¶ ÃÇåÕÅð éÅñ ê¹ÇÛÁÅ, ÒÒçï ÇÜÇé ÕÆé¯ ÃÀ°å° ÇìèÅåŨ
Ã×ñ ÃîÈÔ ñË À°èð¶
å°ÃÄ ÕÆ Ûկ׶? ç¹¼è ÛÕäÅ ÔË å» Ô¹Õî Õð¯, éÔÄ

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


28
éÅéÕ êÈðé ìÌÔî¹ êÛÅåŨ ê³éÅ - ECB éܹñÅ Ö» êáÅä ù ê¹¼åð çÆ çÅå ìÖôäÆ
ÇÂÔ ìÚé ùäÕ¶ îÔÅðÅܶ é¶ Ã¿å» ù éîôÕÅð ÇÂÕ ÁÜÆî Ö» êáÅä ÇÜÃ ç¶ ÖÈÔ å¶ Ã¿å ÜÆ
ÕÆåÆ å¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ÁÜ Õñ×ÆÁ» òÅñ¶ êÅåôÅÔ é¶ îÔÅðÅÜ ðÅå ù ÁÅ Õ¶ ìËÇáÁÅ Õðç¶, ÇÂÔ ìÔ¹å ÃÅðÆ
ìóÆ î¶Ôð ÕÆåÆ ÔË Ü¯ êÈðé ÿå ç¶ çðôé ÕðòŶ ÷îÆé å¶ ÕÂÆ ÖÈÔ» çÅ îÅñÕ ÃÆÍ ÇÂà çÅ Çîåð
ÔéÍ ÁÅê ÜÆ è¿é Ô¯Í ÃÇå×¹ð» é¶ ÁÅê ÜÆ ÜËö éܹ ñ Å ÖÅé éÅî çÅ êáÅä ܯ ÇÂö é×ð çÅ
îÔ»ê¹ðÖ» ìÅìå ÔÆ ÇÂÔ ìÚé Õæé ÕÆåÅ ÔËÍ ÁÅê é§ìðçÅð ÇÂñÅÕ¶ ÇòÚ î³ÇéÁ» êÌî³ÇéÁ» ðÂÆà Áå¶
ÜËö îÔ»ê¹ðÖ» é¶ ÇìèÅå¶ ê¹ðÖ ù ýåðÅ Õð ÇçåÅ ÜðéËñÆ êËéôéð ÃÆÍ ÇÂà çÆÁ» Çå¿é ì¶×î» Ãé êð
ÔËÍ ë¶ð ìÅìÅ ÜÆ é¶ éÅñ ç¶ ÃÅæÆÁ» Ãî¶å îÔÅðÅܶ Á½ñÅç 寺 Çìé» Øð ù¿ßÅ ÃÆÍ ÇÂÃ é¶ ÕÂÆ òÅð
ÁÅêä¶ Çîåð
ù ìÅÔð ÇÂÕ
ÁÜÆî Ö» êÅÃ
Õîð¶ ÇòÚ
(ÇÜÃç¶ ÖÈÔ å¶
ÇñÁÅ Õ¶ ç¹¼è
ÿå ÜÆ îÔÅðÅÜ
ÛÕÅÇÂÁÅ Áå¶ ðÅå ù áÇÔðç¶
Ã̶ôà À°êç¶ô Ãé) Á³çðñÆ
ÕÆåÅ ÇÕ êÈðìñ¶ êÆóÅ êÌ×à
Üéî ç¶ åê ÕÆåÆÍ èé,
Áå¶ ê¹¿é ÕðÕ¶ ç½ ñ å, ÷îÆé,
ÇÂÔ ðÅÜ ÜÅÇÂçÅç ì¶Á³å
ÇîÇñÁÅ ÔË, Ô¹ä ÔË, Øð ÇòÚ
êðÜÅ ù ÿíÅñ¯ Çå¿é ì¶×î»
Ôé, îÅé
å¶ ÁÅêä¶ èðî
ÇÂ÷å òÆ ìóÆ
Õðî ÇòÚ ê¼Õ¶
ÔË êð ÇÂÕ
ðÔ¯Í êðÜÅ ù ëðÜ¿ç 寺 Çìé»
òÆ èðîÆ ÇÂÔ ÃÅð¶ ÔÆ
ìäÅúÍ éÅî êçÅðæ ÇéÃëñ
Üê¯ å¶ éÅî ÔéÍ À°Ã é¶
ÜêÅúÍ ÇÂéÃÅë éܹñÅ Ö» ù
Õð¯Í ×¹ðÈ Øð èÆðÜ ÇçåÅ å¶
å¶ êÈðé ôðèÅ ÁÅÇÖÁÅ, Á¼ñÅ
ÇòôòÅà ðÖ¯ êÅÕ íñÆ
s`cKMfvwsI sMq Aqr isMG jI mhwrwj ryrU swihb Õð¶×ÅÍ î¶ð¶ ÖÈÔ
ÇÜé·» çÆ
å¶ ÇÂÕ ð¼ìÆ
ìÖÇôô éÅñ å°ÃÄ ðÅÜ ç¶ îÅñÕ ìä¶ Ô¯Í ë¶ð ÿå»
ëÕÆð, ÃÚÅ ÁÅôÕ, ×¹ðÈ éÅéÕ çÅ î¹ðÆç ðÅå ç¶
é¶ Ãíé» ù êÌôÅç å¶ ÇÃð¯êÅú ç¶ Õ¶ ÇòçÅ ÕÆåÅÍ Ã ÁŪçÅ ÔË, ÇÜÃçÆ Ç´êÅ çÅ ÃçÕÅ Ü篺 ç¶
ÁÅê ÜÆ å¯º Áé¶Õ» ÜÇ×ÁÅÃÈÁ» é¶ Á³çðñÆ ÃÈÞ À°Ãé¶ Úðé êŶ, î¶ðÆ ëÃñ çÈäÆ Ô¯ä ñ× êÂÆÍ
êÌÅêå ÕÆåÆÍ ÇÜæ¶ ×¹ðÇüֻ ç¶ Á³çð ÁÅê ÜÆ çÅ îËù À°é·» ç¶ ìÚé» å¶ êÈðé íð¯ÃÅ ÔËÍ å¿È òÆ À°é·»
ÇêÁÅð íÇðÁÅ ÇêÁÅ ÃÆ À°æ¶ ÇÂÃñÅî òÅÇñÁ» ÇòÚ ç¶ êÅà ê¹Ü Õ¶ Úðé» ÇòÚ Áð÷ ÕðÄ, ÷ðÈð ÔÆ å¶ðÆ
òÆ ìÔ¹å ÃÇåÕÅð å¶ ÇêÁÅð ÃÆÍ Ç×ÁÅéÆ î¯Ôé ÇÃ¿Ø ÇÂÛÅ êÈðÆ Ô¯ ÜÅò¶×ÆÍ
ÜÆ ç¶ î¹åÅÇìÕ ÇÂÕ ØàéÅ çÅ Ç÷Õð ÁÃÄ ÁÅê ÜÆ ìÅìÅ ÜÆ çÆ ÇÃëå ùä Õ¶ ÇÂÃçÅ îé ìóÅ ÔÆ
éÅñ ûÞÅ Õð ðÔ¶ Ô»Í êÌÿé Ô¯ÇÂÁÅ, êð ôð·Å ç¶ Ã¿×ñ» ÓÚ ÜÕó¶ ñ¯Õ» 寺
íË ÕðçÅ Ô¯ÇÂÁÅ Ççé¶ å» ÇÂÔ éܹñÅ Ö» ÁÅ éÔÄ

'Awqm mwrg' 29 jnvrI, 2009


ÃÇÕÁÅ, ðÅå ç¶ àÅÇÂî ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ Ö÷Åé¶ ç¶ ÁÇíÁÅà ç¹ÁÅðÅ ÃðÆð ù ×ðî Õðé çÆ Õ¯Çôô Õð
îÅñÕ å¯º çÅå ñËä ÁÅÇÂÁÅÍ ÇÜò¶º ê³Úî êÅåôÅÔ ÇðÔÅ ÔË, Õ¯ÂÆ ×¹ðìÅäÆ ç¶ êÅá» ù տ᯺ À°ÚÅðçÅ
ÜÆ îÔÅðÅÜ é¶ ÁÅêäÆ î½ÜÈç×Æ ÇòÚ ìÅì¶ ì¹ã¶ ÜÆ ÔËÍ ÕÆ åÇÕÁÅ ÇÕ ÃËçÈ é×ð òñ¯º Ôæ ÇòÚ ñÅñàËä
çÅ îÅé òèÅÇÂÁÅ ÃÆ ÇÂö åð·» êÌî¶ôð ÃçÆòÆ ÁÅêä¶ êÕóÆ ÇÂÕ ÇìÌè À°îð çÅ êáÅé ÇÃèÅ ìÅìÅ ÜÆ òñ
ÇêÁÅÇðÁ» çÆ îÅé òÇâÁÅÂÆ å¶ êÌÇåôáÅ ÕðòÅ Õ¶ ÚÇñÁÅ ÁŪçÅ ÔËÍ ÃÅæÆ Ã¶òÕ å» íË íÆå Ô¯ ׶
êÌÿé Ô¹¿çÅ ÔË ÇÕªÇÕ À°Ãç¶ ÇêÁÅÇðÁ» çÆ òÇâÁÅÂÆ ÇÕ ôÅÇÂç Õ¯ÂÆ îÅðé òÅÃå¶ ÔÆ ÁÅÀ°ºçÅ ÔË êð
êÌî¶ôð çÆ Á³åðïÅîÆ çÅå¶
òÇâÁÅÂÆ ÔË ù êåÅ ÃÆ ÇÕ
À°Ãç¶ í×å» Ã³ ÃÅðÆ î³ × çÅ
çÅ Üà êÌî¶ôð òäÜÅðÅ ÁÅ
çÅ Üà ÔË- ÇðÔÅ ÔËÍ êÅÃ
ܯ ÔÇð ê¹ÇÜÁÅ, ñ˺ê
çÅÃé ÕÆ ÇÂÕ êÅö çÈð
À°ÃåÇå ðÖ Õ¶ ÇìÌÛ éÅñ
ÔË ÖÇó·Á» Ô¯ Õ¶
ÃÅ ÔÇð ñ¼Õ çÅ Õ¼°ì
ÕÆ ÇÃèÅ ÕÆåÅÍ
òÇâÁÅÂƨ ìÅìÅ Çìôé ÇÿØ
ÔÇð Ã¿å» ç¶ êÅÃ
ÁÅêäÆ Ç×ÁÅ, Áð÷
òÇâÁÅÂÆ ÕÆåÆ îÔÅðÅÜ!
íÅòçÆ êåÅ éÔÄ ÇÂÔ
Üé ÕÅ Õ½ä ÔË Áå¶ ÁËÃ
ÜËÕÅð¹ ò¶ñ¶ ÇÂæ¶ ÇÕª
ÕðÅÂƨ ÁÅÇÂÁÅ ÔË?
ê³éÅ - FEB Ô÷Èð é¶ Ô¼Ã Õ¶
Ǫ ÁÜ ÁÅÇÖÁÅ, ÜÅÔ
î¹ÃñîÅé ÇÂÃù ê¹Û, ÇÕÃ
êáÅé çÅ îé ñÂÆ ÁÅÇÂÁÅ ÔËÍ
ê̶ð Õ¶ ðÅå ç¶ Ü篺 ìÅì¶ Çìôé
Ãî¶ º îÔ»ê¹ ð ô» sMq eISr isMG jI mhwrwj rwVw swihb ÇÃ¿Ø é¶ ê¹ÇÛÁÅ,
òñ í¶ÇÜÁÅÍ ðÅå ç¶ Ç×ÁÅð» òܶ ÔéÍ ÇÃÁÅñ çÆ ÖÅé ÃÅÇÔì! ÕÆ
î½Ãî Áå¶ Ü¯ð» çÆ ÃðçÆ êË ðÔÆ ÔË, ñ¯ÕÄ À°êð ×ñ ÔË ÇÕª ÁŶ Ô¯? å» À°Ã é¶ Áð÷ ÕÆåÆ ëÕÆð
ðÜÅÂÆÁ» êÅ Õ¶ ÁÅêä¶ ØðÄ Ã¹Ö çÆ éÄç Ã¹å¶ ÔéÍ ÃÅÇÔì ç¶ ÜîÅñ ç¶ çÆçÅð Õðé òÅÃå¶ ÁÅÇÂÁÅ Ô»
ð¼ìÆ ì¿ÇçÁ» Çìé» Â¶Ô¯ ÇÜÔ¶ Ã Õ½ä ÜÅ×¶Í êÌî¶ôð ÇÕÌêÅ ÕðÕ¶ î¶ð¶ òñ¯º Áð÷ Õð¯Í Ü篺 Çìôé ÇÃ¿Ø é¶
êÌÅêåÆ ç¶ ÚÅÔòÅé ÁÅêä¶ êÌÆåî çÆ ïÅç ÇòÚ Ü¹ó¶ ÜÅ Õ¶ ì¶éåÆ ÕÆåÆ îÔÅðÅÜ! ÁÅê ÜÆ ç¶ çðôé Õðé
Ôé Ü» Õ¯ÂÆ ê¹ðÅäÅ ð¯×Æ ÁÅêä¶ ÕÆå¶ Õðî» çÅ ëñ òÅÃå¶ ÁÅÇÂÁÅ ÔË å» Ã¿å» é¶ êÅà ì¹ñÅÇÂÁÅÍ ÇÂÃ
í¯×çÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÜÅ×çÅ ÔË Ü» ÇòÇôÁ» çÅ òäÜÅðÅ é¶ íÅòéÅ éÅñ Úðé» å¶ ÃÆà ðÖ Õ¶ î¼æÅ à¶ÇÕÁÅ
Ü» âÅÕ± Ú¯ð Ü» Õ¯ÂÆ ÇÂà éܹñÅ Ö» òÅ׹ȿ ÿÃÅðÆ å¶ ç¯ò¶º Ô¼æ ܯó Õ¶ Áð÷ ÕÆåÆ, Ô¶ Á¼ñÅ ç¶ ÇêÁÅð¶
êçÅðæ» çÅ î³×åÅ; Ô¯ð Õ¯ÂÆ éÔÄ ÜÅ×çÅÍ ìÅìÅ ÜÆ ëÕÆð ûÂÆ! ÁÅê êÆðÅé êÆð ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ
ç¶ À°çÅñ¶ æ¯ó·¶-æ¯ó·¶ ëÅÃñ¶ å¶ éÅñ ç¶ ÃÅæÆ ìËá¶ ç¶ î¹ðÆç Ô¯ î¶ð¶ å¶ åðà Õð¯ î¶ðÆ Þ¯ñÆ ÇòÚ ÖËð
ÇÃîðé Õð ðÔ¶ ÔéÍ ÁÅê çÇðÁÅ ç¶ ÇÕéÅð¶ å¶ êÅú, î˺ å°ÔÅⶠçð çÅ ÇíÖÅðÆ ìä Õ¶ ÁÅÇÂÁÅ Ô»Í
êÌÆåî çÆ ïÅç ÇòÚ Ü¹ó¶ ìËᶠé¶Í ÁÜ Ô¯ðé» Ççé» îÔ»ê¹ðô» é¶ ð¼ìÆ ð¿× ÇòÚ ð¼å¶ îÃåÆ òÅñ¶ é¶åð Ö¯ñ¶
éÅñ¯º ÃðçÆ òÆ òè¶ð¶ ܯð» å¶ ÔË, Ãíé» ç¶ ÃðÆð å¶ ê¹ÇÛÁÅ ÇÕ ÖÅé ÃÅÇÔì! å°ÃÄ ÕÆ ÚÅÔ¿¹ç¶ Ô¯? À°Ã
Õ¿ìç¶ ÔéÍ Õ¯ÂÆ ê̶îÆ ÃÉÅû ù ÇÖÚ Õ¶ ×¹ð ôìç ç¶ é¶ Áð÷ ÕÆåÆ, ×ðÆì ÇéòÅ÷, î˺ Ã¼å» ÖÈÔ» çÆ ÷îÆé

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


30
çÅ îÅñÕ Ô», ÜðéËñÆ êËéôé ÔË, Øð Çå¿é ì¶×î» ñ¶, ÕÅëÆ Ãî» ì¿ç ðÖ¶, îÅ鯺 çð×ÅÔÆ Ô¹Õî çÅ
Ôé êð ê¹åð 寺 ì×Ëð ÃÅðÅ êçÅðæ Çì×ÅéÅ ÔÆ ÔË, Ç¿å÷Åð Õð ðÔ¶ ÔéÍ Õ°Þ Õ¹ Ã 寺 ìÅÁç é¶åz Ö¯ñ·¶
ÁÅê Ç´êÅ Õð¯Í Ã¿å» é¶ ê¹ÇÛÁÅ ÇÕåéÆ Õ° À°îð Áå¶ î¹ÃÕðÅ Õ¶ ÇÕÔÅ, Ú¿×Å ÖÅé ÃÅÇÔì! Á¼ñÅ åÅñÅ
Ô¯ ×ÂÆÍ À°Ãé¶ À°åð ÇçåÅ êÆð ÜÆ! ÁËà ò¶ñ¶ À°îð çÆ î¶Ôð Ô¯ ×ÂÆ å» ÁÃÄ Õ°Þ Õ° Ççé» å¯º ìÅÁç
å» êÚÅéò¶º ÃÅñ» ç¶ ÕðÆì ÔËÍ ÃÇåê¹ðô» ÁÅÇÖÁÅ ê³ÜÅì ù Úñ¶ ÜÅäÅ ÔËÍ Ü篺 é½îÆ ç¶ Ü¯ó î¶ñ¶ å¶
À°îð å» å¶ðÆ ìÔ¹å Ç÷ÁÅçÅ Ô¯ ×ÂÆ Ô¹ä ùն ÇìÌÛ Á×ñ¶ ÃÅñ ë¶ð ÁÅò»×¶ å» å¶ð¶ Øð ñóÕÅ Ö¶ñ·çÅ
ù ëñ ñ×äÅ Ô¯ò¶×Å êð 屿
î¹ôÕñ ÔË, ÇÂÔ Á¼Ü 寺 ÔÆ ÇÜ¿é»
ÿÕñê Û¼â ç¶Ô, Ô¯ ÃÕ¶ ÇÔ¿çÈ
Á¼ñÅ çÆ ì¿ç×Æ î¹ÃñîÅé ç¶
ÕðÍ À°Ã é¶ Áð÷ ÇòåÕð¶ 寺 Çìé»
ÕÆåÆ îÔÅðÅÜ! çÅé 깿é ÕðÄ
å°ÔÅⶠêÅà ÜÅä Áå¶ ê³ Ü ¶ àÅÇÂî
òÅñ¶ ÕÂÆ î¹ÃñîÅé îÃÆå ÇòÚ ÜÅ Õ¶
òÆð» é¶ îËù ÇéîÅÜ» êó·ÄÍ
çÇÃÁÅ ÔË ÇÕ å°ÃÄ Ö¹çÅ Á׶ ÇÃÜçÅ
Õ¼ñ· ç¶ çÆòÅé ÕðÄ, ð¯Ü¶ ðÖÄÍ
ÇòÚ ×¹ðÈ éÅéÕ ê³ÜòÄ ÇÂôÅ çÆ
êÆð çÅ ìÚé ÇéîÅ÷ ܯ Ççé
ùäÅÇÂÁÅ ÃÆ - ÇÛê¶ å¯º ìÅÁç
..........ÃÈÕ¶ êó·Æ Ü»çÆ ÔË À°Ã
ÕÅÃà Ã îÃÆå ÇòÚ
ÔÇðÁŨ Öó¯ Õ¶ À°ÚÆ
ê³éÅ - ÁÅòÅ÷ ç¶ ò Ä ÇÕ
A@ ܯ Õ¯ÂÆ í¹ÖÅ
ÃÈÕ¶ ÕÅÃà ñ¯óò¿ç êÌôÅç¶ çÅ
Ôð¶ Ú¬ñ¨ ÚÅÔòÅé ÔË å»
ÁÅú êÌôÅç ÛÕ¯Í
ê³éÅ - À°Ã Ã ÇÜåé¶
HIH òÆ ÁÅçîÆ ð¯àÆ
ÃÈÕ¶ Ôð¶ Õƶ ÖÅä òÅñ¶ Ô¯ òä
ÇÖé îÅÔ¶¨ À°Ôé» ù îÃÆå
Á³ÇîÌå ÇçÌÃÇà ÇòÚ ÇñÁÅ Õ¶ ð¯àÆ
ÿÇÚ ÜÆòŶ¨ ÛÕÅÀ°äÆ, ÇÂÔ
ê³éÅ - AIA sMq ikSn isMG jI mhwrwj rwVw swihb
Ãí 寺 òâŠ깿é
ÁÅê ùÇÕÁ» ù òÆ Ôð¶ íð¶ Õðé òÅñ¶ Ô¯, î˺ ÔËÍ Ü¯ í¹Ö¶ ù Á³é çÅ çÅé ÕðçÅ ÔË À°Ã çÆÁ»
ôðÂÆ ñ¯Õ» 寺 íË Õð Õ¶ Ççé ç¶ Ã å°ÔÅâÅ çÆçÅð í¹ÖÆÁ» Á»çð» ð¼Ü Õ¶ ÁÃÆû Çç¿çÆÁ» Ôé ÇÕÀ°ºÇÕ
éÔÄ Õð ÃÕçÅ ÇÕªÇÕ Ü¯ î¹ÃñîÅé ÇÔ¿çÈ êÆð ù å°ÔÅâÆ ôð·Å ìóÆ ÃÖå ÔË Õ¯ÂÆ í¹ÖÅ ÇêÁÅÃÅ ÁÅçîÆ
éîôÕÅð ÕðçÅ ÔË, ôðÂÆ ñ¯Õ À°Ã ù ÕÅëð ÕÇÔ¿ç¶ ×ñÆ îÔñ¶ ÇòÚ ÜÅ Õ¶ ð¯àÆ éÔÄ î³× ÃÕçÅÍ í¹ÖÅ
Ôé Áå¶ ôðŠ寺 ìÅÔð Úñä çÅ ëåòÅ ñÅ Çç¿ç¶ ÁÅçîÆ ôÅî ù Ô鶷ð¶ ԯ¶ 寺 îÃÆå çÆ Õ¿è å¶ Úó·
ÔéÍ ÁÅê î¶ð¶ ÔÅñ å¶ åðà Õð¯, ÇÂÔ ×¹ðÈ éÅéÕ Õ¶ ÁòÅ÷ Çç¿çÅ ÔË, î˺ í¹ÖÅ Ô» Õ¯ÂÆ î¶ð¶ å¶ åðÃ
êÆð çÅ çð ÔË ÇÜÃ é¶ îÕ¶ îçÆé¶ ÇòÚ ÁÅêä¶ Úðé ÕðÕ¶ Ö¹çÅ éÇîå ð¯àÆ ç¶ò¶Í å» ÇÜÃç¶ îé ÇòÚ
êŶ Áå¶ Ü¯ ÇÔ¿çÈ î¹ÃñîÅé ç¶ Ã»Þ¶ ðÇÔìð ԯ¶ Ôé çÇÂÁÅ ÁŪçÆ ÔË À°Ãù Ö¹çÅ ê̶ðçÅ ÔË, À°Ô À°Ã
ÇÜÃç¶ ç𯺠Õç¶ Õ¯ÂÆ ÖÅñÆ éÔÄ Ç×ÁÅÍ ÁÅê ÜÆ é¶ Ü×·Å ÁÅ Õ¶ ð¯àÆ ç¶ Ü»çÅ ÔË éÔÄ å» À°Ãù í¹¼ÖÅ
ÇÂà çÆ ì¶éåÆ Ã¹ä Õ¶ ÁÅêä¶ ç¯ò¶º é¶åz ì¿ç Õð ÔÆ Ã½äÅ ê˺çÅ ÔËÍ êð ×ñÆ îÔ¼ñ¶ ÇòÚ Øð» ç¶ ìÈÔ¶

'Awqm mwrg' 31 jnvrI, 2009


Á׶ ÜÅ Õ¶ Õ¯ÂÆ î³× éÔÄ ÃÕçÅÍ ÇÂö ÕðÕ¶ Á³é î¹ÃñîÅé íðÅò» 寺 ê¹¼Û, ÃÅù ÕÆ êåÅ ÔËÍ ÇÂÃé¶
çÅé çÅ Ãí 寺 òâŠ깿é ÔËÍ ×¹ÃÅÂÄ å°ñÃÆ çÅà Áð÷ ÕÆåÆ îÔÅðÅÜ! ÁÅê 寺 Õ¯ÂÆ ×ñ í¹ñÆ éÔÄ,
ÜÆ é¶ ë¹ðîÅÇÂÁÅ ÔË ÇÕ- ÁÅê ÇÔ¿çÈ, î¹ÃñîÅé ç¶ Ã»Þ¶ êÆð Ô¯, ç¯Ô» ç¶ íñ¶
ñ¶é¶ Õ¯ ÔÇð éÅî ÔË ç¶é¶ Õ¯ Á³é çÅéÍ çÅ À°êç¶ô Õðç¶ Ô¯Í Ô÷Èð ÕÇÔä ñ׶, ñË Ã¹ä-
åðé¶ Õ¯ ÇéðîÅéåÅ â±ìé Õ¯ ÁÇíîÅéÍ A. êÇÔñÆ ÇéîÅ÷ ë÷ð çÆ ÔË Ü¯ ÃÈðÜ ÇéÕñä
×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ Øð çÆ ò¼âÆ îÇðÁÅçÅ ¦×ð 寺 êÇÔñ»-êÇÔñ» êÔ¹-ë¹àÅñ¶ å¼Õ êó·Æ Ü»çÆ ÔËÍ ÇÂÔ
ÚñÅÀ°ä çÆ ÔËÍ ÃÇåê¹ðô» ç¶ Áå¼°à ¦×ð Úñç¶ Ôé, Á³è¶ð¶ ç¶ ç¹¼Ö
îÅé¯ ÇÂÔ êÈðé 寺 Û°à Õ¶ ìÅì¶
ÃÅèÈ çÆ ÁÅçî é¶ êó·Æ
ÇéôÅéÆ ÔËÍ Ü¯ ÃÆ Áå¶ Ö¹çÅ
ÇÕö ù ð¯àÆ Á׶ ì¿ç×Æ
Õ¼êó¶ îÕÅé ÕÆåÆ ÃÆÍ
ç¹ Á ÅðÅ ÁÅðÅî B. çÈÜÆ
éÔÄ ç¶ ÃÕçÅ ÇéîÅ÷ ܹÔð çÆ
À°Ô çÈܶ çÅ ÔË Ü¯ ç¹êÇÔð
Ô¯ð ÕÆ íñÅ Õð Ô¯ä 寺 ê³Ü
ÃÕ¶×ÅÍ ×¹ðÈ ØóÆÁ» êÇÔñ»
éÅéÕ çÅ êó·Æ Ü»çÆ ÔËÍ
Çîôé ÿ×å Á¼× ÇòÚ êË Õ¶
ê³×å çÆ Á¼× á§ãÆ Ô¯ÂÆ
Áí¶çåÅ ÔË Áå¶ Ü Å ä Õ ¶
Ç×ÌÃåÆ çÅ Ãí ÇÂìðÅÔÆî ÖñÆñ
寺 ò⊶ԯ é¶ êó·Æ ÃÆ,
ëð÷ òÆ ìäçÅ À°Ã Ã Á×éÆ
ÔËÍ íÅðå ç¶ ç¶ Á³ × Åð ë¹ ñ
ÇðôÆ í×å ìä ׶ ÃéÍ
ÕìÆð ÜÆ
C. åÆÜÆ
ë¹ðîÅªç¶ Ôé
ÇéîÅ÷ ÁÃð
-
çÆ ÔË Ü¯ ê³ Ü
ÕìÆð ÜÀ° ØóÆ Ççé
Ç×ÌÔ¹ ðÇÔä å¶ ÃÈðÜ
ÕðÇÔ å ç¶ ÇÛêä å¼ Õ
èðî¹ Õð¹
êó·Æ Ü»çÆ ÔË,
éÅÔÆ å
ÇÂÔ î¼ÛÆ ç¶
Õð¹ sMq bwbw virAwm isMG jI mhwrwj rqvwVw swihb
ê¶ à ÓÚ¯ º ìÅÔð
ìËðÅ×¹¨
ìËðÅ×Æ ì¿èé° ÕðË åÅ Õ¯ ì⯠ÁíÅר ÁÅ Õ¶ ï± é Ã é¶ êó· Æ ÃÆÍ
ê³éÅ - ACGG D. Ú½æÆ ÇéîÅ÷ îöðìÆ ÔË Ü¯ ÃÈðÜ ÇÛêä 寺
ÇÂà åð·» ç¶ êÇòåz ìÚé ùä Õ¶ ÇÂÃçÅ îé ñË Õ¶ ÁÕÅô ÇòÚ ñÅñÆ ðÇÔä å¼Õ êó·Æ Ü»çÆ ÔËÍ
ìóÅ êÌÿé Ô¯ÇÂÁÅ Áå¶ Áð÷ ÕÆåÆ, êÆð ÜÆ! ܯ ÁÅê ÇÂÔ ÁÅçîÆÁ» ç¶ Ø¶ð¶ ÓÚ¯º Û¹à Õ¶ ÂÆÃÅ é¶ êó·Æ ÃÆÍ
ÇéîÅ÷» êó·é çÆ ÁÅÇ×ÁÅ Õðç¶ Ô¯ Ç´êÅ ÕðÕ¶ çï E. ê³ÜòÄ ÇÂôÅ çÆ ÇéîÅ÷ ÔË Ü¯ ÁÕÅô çÆ
ÇÂÔ ÇéîÅ÷» ÇÕÃ é¶ êÌÚñå ÕÆåÆÁ» Áå¶ ÇÂé·» ç¶ ñÅñÆ ÜÅä 寺 ìÅÁç Çå¿é ØóÆ ðÅå ×ÂÆ å¼Õ ÇÂÃç¶
ÕÆ ÕÆ éÅî Ôé å¶ êó·é çÅ Ãî» òÆ ÇÕÔóÅ ÔË? êó·é çÅ àÅÇÂî ÔËÍ ÇÂÔ ì¼çñ ÇìÜñÆ ç¶ âð 寺 Û°à
Ã¿å» é¶ Ô¼Ã Õ¶ À°åð ÇçåÅ, ÇÂÔ å¿È ÁÅêä¶ Õ¶ îÈö é¶ êó·Æ ÃÆÍ ÇÂÔ Ôé ê³Ü ÇéîÅ÷» å¶ ÇÂÔé»
(bwkI pMnw 52 qy)

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


32
qb hm jnm klU mih lIAw
sMq virAwm isMG jI
bwnI iv, gu, rU, imSn[

siqnwm sRI vwihgurU idn auh mhW ipAwr krn vwly, gurU dSmyS ipqw dw
DMn sRI gurU nwnk dyv jIE mhwrwj pRkwS hoieAw[ Es auqsv nUM mnwaux vwsqy Awp
kwrobwr sMkocdy hoey dUr-drwz qoN AnykW iksm dIAw
fMfauiq bMdn Aink bwr srb klw smrQ ]
svwrIAW dy rwhIN gurU drbwr 'c phuMcy EN[ so hux jo
foln qy rwKhu pRBU nwnk dy kir hQ ]
QoVHW smW AwpW nUM pRwpq hoieAw hY auh iDAwn dy ky
AMg - 256
icq ibrqIAw nUM iekwgr krky, pUrw-pUrw lwB auTwE,
Dwrnw - qyry nwm dw dwn myry swihbw,
jd AsIN nyqrW dy nwl gurU srUp dw drSn krWgy,
dovyN h`Q joV mMgdw[
kMnW dy nwl gurU ausqq, gurU js srvx krWgy, rsnw
hir smrQ
dy nwl Sbd 'c
kI srnw bo l Wgy , ihrdy
] ivc ivcwr
jIau ipMfu krWgy, Es vyly
Dnu rwis mhwrwj Purmwn
myrI krdy ny ik Pl
pRB eyk kI huMdw hY -
kwrn keI koitk jg
krnw Plw suix
]1] gwvnhwry rwm
rhwau ] ]
ismir AMg - 546
ismir sdw keI kroV
suKu pweIAY j` g W dw Pl
jIvxY kw iml jWdw hY ,
mUlu ] ijhny ku C
riv rihAw mM g xw hY , mM g
srbq TweI lE, pr ieh
sUKmo ijhVw qrIkw
AsQUl] 1 ] sRI hym kuMt swihb d`isAw hY ieh
Awl jwl vrq ky o [ icq
ibkwr qij siB ibrqIAw iekwgr ho jwvy, gurU dy nwl ibrqI juV jwvy,
hir gunw inq gwau] mMg lE sMswr mMgxw hY, sMswr mMgx dy nwl qW kuC
kr joiV nwnku dwnu mWgY dyhu Apnw nwau ] ivgVdw hI nhIN hY[ kuC nhIN Gtdw -
AMg - 988 swcy swihbw ikAw nwhI Gir qyrY ]
Dwrnw - ipAwry jI, dovyN h`Q joV mMgdw, Gir q qyrY sBu ikCu hY
mYnUM dyvo Awpxw nwm[ ijsu dyih su pwvey] AMg - 917
Dwrnw - sux lE ipAwirE, lyikn mMgxw kI hY, nwm mMgo aus qoN[ bwkI nUM
kQw dsvyN gurW dI[ qW mhwrwj kihMdy -
kwrobwr sMkocdy hoey Awp gurU drbwr 'c phuMcy Awl jwl ibkwr qij siB .........[[
EN, A`j mhwn piv`qr idhwVw swry sMswr vwsqy jW AMg - 988
AYauNN smJ lE ik swrI pRwikRqI vwsqy hY ik A`j dy bwkI Awl jwl nUM C`f dy, kuC nhIN hY -

'Awqm mwrg' 33 jnvrI, 2009


..................hir gunw inq gwau] AMg - 988 lgdw ik mhwrwj ny AYny AOKy lPz ilAwauNdy ikQoN
hrI dy gux gwE - Ar l`KW dI qdwd ivc[ iksy bMdy dy 5000 ifkSnrI
dw Sbd Xwd hovy auh great-great person igixAw
kr joiV nwnku dwnu mWgY dyhu Apnw nwau ] jWdw hY[ lyikn gurU dSmyS ipqw dy Sbd v`Kry-v`Kry
AMg - 988 krky r`K,o pqw hI nhIN lgdw ik AYny A`Kr Aw ik`QNo
so gurU dSmyS ipqw mhwrwj dIAw KuSIAW A`j gey, so ies krky aunWH dI mwnqw hr pwsy hY[ mhwrwj
sMswr dy auqy byAMq ny[ aunHW dy jIvn dy kuC p`KW dy kihMdy ny ik swfw Awauxw ikvyN hoieAw, mhwrwj jI
ivcwr krn vwsqy AwpW ieQy Awey hW, iDAwn dy nwl Awpxy h`QW nwl ilKdy ny iksy dI g`l suxI suxweI
s r v x nhIN hY, gurU
k i r E [ mhwrwj ny
ikauNik gurU AwpxI g`l
d s v y N Awp ilKI
pwqSwh dw hY [ Awp
smuc` w jIvn Purmwn krdy
k i h x ny ik-
vwsqy koeI
Ab mY
vI du n IAw
ApnI kQw
AMdr nhIN
bKwno[
AwieAw
i j h V w
qp swDq
s m r ` Q ijih ibiD
ho v y [ Awp moih Awno[
ny izM d gI ipCly jnm
dy hr p`K dy AMdr mYN
dy ivc kuJ -
nw ku J hym kuMt
kIqw hY , prbq hY
r s q w jhW[
idKwieAw spq isMRg
hY hr p`K pIr BIKn Swh jI gurU mhwrwj jI A`gy kujy pyS krdy hoey puCx leI ik qusIN soiBq hY
dy ivc[ so muslmwnW dy p`K iv`c hovoNgy jW ihMdUAW dy[ qhW[
AYny p`K ny spq isRMg
dunIAW dy AMdr ik ivcwr nhIN kIqI jw skdI[
iqh nwmu khwvw[
iltrycr AYnw ricAw hY ik Ehdw ihswb ikqwb hI
pMfu rwj jh jog kmwvw[
nhIN lwieAw jw skdw[ 102 ilKwrI gurU mhwrwj dy
qh hm AiDk qp`isAw swDI[
drbwr ivc sn, 52 kvI qy 50 ilKx vwly[ hr
vkq aunHW dw kMm sI ik ilKdy rihxw, swry purwxy
mhwkwl kwilkw ArwDI[
gRQM ArbI dy, pSqo dy, sMsikRq dy ihMdI dy, hor AnykW kihMdy auh ijhVw prbq sI, auQy AsIN qp kr
BwSwvW dy, jo aus vyly Bwrq vrS dy ivc pRclq sn, rhy sI -
gurU mhwrwj ny aunHW swirAW dw Anuvwd kIqw[ lyikn spq isRMg iqh nwmu khwvw[
ieh dUsrI g`l hY ik swfy h`Q 'coN inkl gey qy A`j s`q cotIAW SoBdIAW ny, pqw idqw, qy aunHW nUM
AsIN gurU dsvyN pwqSwh dw iliKAw hoieAw nw pVH spq isMG kihMdy ny[ dUsrI inSwnI ieh idqI ik Es
skdy hW, nw smJ skdy hW[ smW nhIN swfy kol[ QW dy auqy jdoN mhWBwrq dw XuD
` ijiqAw igAw qW Es
ikauNik bhu BwSw 'c iliKAw hox krky ivdvwn purSW vyly pWfvW ny rwj kirAw swrw[ rwjsI X`g kirAw[
nUM qW smJ Aw jWdw hY, dUsry Awm purS nUM nhIN pqw swrw ihMdosqwn, Bwrq vrS, aunHW dy AiDkwr dy Q`ly

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


34
Aw igAw[ Es vyly ihMdosqwn ijhnUM Bwrq kihMdy sI ijhVw kwl dw vI kwl krn vwlw mhW kwl hY,
aus ivc eIrwn vI ivc huMdw sI, Arb vI ivc huMdw time & space nUM vI ijhVw Kqm kr idMdw hY, ieh
sI, brmw vI ivc huMdw sI, lMkw vgYrw vI ivc huMdw g`l swieMtyiPk hY, ieh AwpxI smJ 'c Awaux qoN
sI[ A`f rwj nhIN sI hud M [y swrw phwV hud M w[ pUrw rwj bwhrlI g`l hY[ swieMs nUM vI nhIN pqw ik smW vI
lY ky icq nw aunHW dw l`igAw[ audws ho gey, auh bMdy kdy Kqm ho jWdw hY[ hux pqw lg igAw ik smW
nzr nhIN AwauNdy ijnHW nUM jw ky nmSkwrW kirAw krdy create kIqw igAw hY, space vI bxweI geI hY[
sI[ nw ku l dy v` f y vfy r y BISm ipqwmw, gu r U vwihgurU ivc nw space hY nw smW hY, dovNy cIzW nhIN
droxwcwrIAw, ikRpwcwrIAw hYgIAW ieh qW swfy kol
vrgy nzr Aw rhy hn[ smW hY, swfI aumr GtdI
nw koeI hor cMgy-cMgy rwjy hY, bcpn huMdw hY, jvwn
ijnHW nwl imqrqw sI koeI huMdw hY, jvwn huMdy hW,
nzr nhIN Aw irhw[ eys buFwpw Aw jWdw hY mr
lVweI dy AMdr 45 l`K jWdy hW[ auh smyN dw swfy
bM d w Xu ` D krn vwsqy qy Asr huMdw hY[ lyikn
AwieAw sI ijhnU M 18 mhW kwl aupr smyN dw
kUhxIAW kihMdy ny[ 45 Asr nhIN huMdw, mhwrwj
l`K dy ivcoN isrP s`q kihMdy, ijhVw kwl dw vI
bM d y bcy sI[ bwkI sB mhW kwl hY nw, AsIN
mwry gey[ bhwdr sUrmy auhdI qpisAw krdy hW,
Awpxy vI mwry gey aunWH dy qy vwihgurU dw AYnw Bjn
vI mwry gey[ AYny bMidAW kirAw, AYny ipAwr dy
jd KU n ho jwvy , ieh ivc gulqwn ho gey ik
qKq qW Py r KU n dw swnUM AwpxI suD buD koeI
bixAw hoieAw ho igAw[ nw rhI qy swnUM ijhVw mYN
auhdy auqy jI kI lgxw sI, Awpw Awp sI auh
hY, audws ho gey qy eys dy r`b vrgw hI ho igAw,
pScwqwp vwsqy, pRSicq r`b dy ivc rl igAw[
krn vwsqy aunHW ny v`fw ieh ibiD krq
Bwrw X`g kirAw[ auhdy qp`isAw BXo[
nwl vI idl nw l`igAw[ dÍY qy eyk rUp hYÍ gXo[
ikauNik Awpxy vI p`uqr
myry do rUp nw rhy qy
mwry gey sn[ pMj puqr
mY N Akwl dy nwl rl
iek mwry gey, iek A`f
igAw[ ies qrHW Purmwn
mwirAw igAw Arjn dw DMn gurU goibMd isMG jI mhwrwj bwl rUp iv`c mwqw krdy ny -
pu`qr[ so idl nw l`igAw gujrI jI dI god iv`c
auh qp krn vwsqy ienHW Dwrnw - ho igAw
prbqW qy cly gey[ dropqI nwl clI geI, pMjy pWfv iek rUp,
cly gey, qy aus qoN bwAd ieiqhws ivc aunHW dw ikqy Awpw nwl Akwl dy[
nwm nhIN AwauNdw[ iksy ny muV ky dyKy hI nhIN, iksy ieh ibiD krq qp`isAw BXo[
pqry qy nhIN AwauNdw ik auh muV ky Aw gey sMswr dy dÍY qy eyk rUp hYÍ gXo[
AMdr[ auQy hI aunW dy srIr brPW 'c gl gey[ so qwq mwq mur AlK ArwDw[
mhwrwj kihMdy auh jgHW hY - bhu ibiD jog swDnw swDw[
pMfu rwj jh jog kmwvw[ iqn jo krI AlK kI syvw[
qh hm AiDk qp`isAw swDI[ qw qy Bey pRsMn gurdyvw[
mhwkwl kwilkw ArwDI[ iqn pRB jb Awies muih dIAw[

'Awqm mwrg' 35 jnvrI, 2009


qb hm jnm klU mih lIAw[ dw jnm qW nw huMdw nw, ijhVy sMswr nUM Krwb krdy
so gurU mhwrwj kihx l`gy ik AsIN qp kr rhy ny -
sI, hux myrw qy vwihgurU dw ieko hI rUp ho igAw - iqn jo krI AlK kI syvw[
ijau jl mih jlu Awie Ktwnw ]
iqau joqI sMig joiq smwnw ] AMg - 278 qw qy Bey pRsMn gurdyvw[
ijvyN dirAw jw ky smuMdr 'c pY jwvy Pyr Es vwihgurU pRsMn ho gey[
dirAw nUM jy BwlIey ik ikQy ku cilAw igAw? auh qW
iqn pRB jb Awies muih dIAw[
auhdy nwl rl igAw, joq dy nwl joq rl geI[ kihMdy
AYnw fUG M w iDAwn mYnUM hukm
cilAw igAw, dy idqw vwihgurU
AY n I srU p dy ny , beI qu s IN
ivc phu M c ho sM s wr 'c jwE
geI, vwsw iml hux,
igAw ik ieko qb hm jnm
rU p bx gey klU mih
AsIN[ ieDrly lIAw[
pwsy jo swfy AsIN iksy
mwqw ipqw sI, krm dy bMny hoey
au n H W ny bhu q nhIM Awey[ swnUM
Go r qpisAw Akwl purK ny
krI, eys jnm By i jAw hY , qy
dy AM d r 28 bhu q g` l W
swl mwqw gujrI smJw ky ByijAw
jI gu r U nO v y N hY , sM s wr dI
pwqSwh mhwrwj hwlq dyK ky ik
BO r y ivc qp AY s vy l y jo
krdy sI qy Awp kljug dw zor
bwhr drvwzy cl ighw hY ,
A`gy bYTy rihMdy DMn gurU goibMd isMG jI mhwrwj Awpxy ipqw DMn swihb sRI gurU qyg bhwdr iehdy ivc do
sI[ ijMnW nwm swihb jI nUM ihMd Drm dI r`iKAw krn vwsqy kihMdy hoey[
p`K ny, iek qW
aunHW ny jipAw, auh p`K sI jo
EnW hI mwqw jI ny jipAw[ mwqw jI koeI G`t nhIN rUhwnI p`K sI, dUjw pwKMf vgYrw[ auh qW gurU nwnk
sIgy[ bMdgI dy ivc koeI ksr nhIN sI[ dohW ny swihb qoN lY ky nON jwimAW qk joq ny kMm krky, Brm
vwihgurU dI AwrwDnw krI, bVy qrIky nwl Bjn bMdgI qy vihm htw idqy sI hux iek AYsy jwmy dI loV
krI, eys jnm ivc vI qy pihly ivc vI[ so aus sI ijhVw, AmoV bMidAW nUM vI moV sky, ijsdw jzbw,
vyly hor koeI mW nhIN sI sMswr dy AMdr, koeI vI ijsdw rohb aunHW dy auqy vI kwiem ho jwvy[ Akwl
ijhVI gurU dsvyN pwqSwh nUM jnm dy idMdI, ikauNik purK ny ies qrHW dIAw g`lW smJw ky jdoN ByijAw,
qp vwlI mW hovy qW mhWpurSW dw jnm hoieAw krdw mhwrwj kihMdy -
hY[ koeI v`fw gux hoxw cwhIdw hY mW ivc[ ausdI ku`K
'c Aw ky invws krdIAw ny v`fIAW rUhW, iesy krky icq n BXo hmro Awvn kh[
aunWH mwvW nUM DMn kihNMdy ny ik DMn hYN qU[M qyry qp krky cuBI rhI suriq pRB crnn mh[
jnm ilAw hY ies ny[ qp qoN hIxI mW dy hor hI ikauNik prm AnMd nUM C`f ky jdoN AsIN nwtk
qrHW dy pu`qr huMdy ny, nwsqk vgYrw[ iesy krky iehnUM dy i KAw ik Xu`D hI Xu`D ny, QW-QW qy qury iPrnw hY,
kihMdy ny ik jy qUM ivDvw ho jWdI cMgw sI[ AYsy pùqrW b`cy vI ShId krw dyxy ny, ipqw vI ShId krw dyxw

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


36
hY[ mwqw vI ShId krw dyxI hY, byAMq ipAwry ijhVy mY Apnw suq quih invwjw[
isMG ny, swQI ny auh sB ShId ho jwxy ny qy BUMjy sOxw pMQ pRcur krby kau swjw[
hY roVHW dI syj 'qy[ swrw jd hwl dyiKAw, mhwrwj jhw qhw qy Drmu clwie[
jI kihMdy Es vyly swfy icq jo pRBU dy ipAwr dw jo kbuiD krn qy lok htwie[
AwnMd sI auhnUM C`fx nUM jIA nw kry[ kihx l`gy mYN Awp nUM Awpxw puq
` r invwj ky Byj
icq n BXo hmro Awvn kh[ irhw hW[ invwijS pihlW hoeI hY -
cuBI rhI suriq pRB crnn mh[ pihlw bwby pwXw bKsu dir,
ijau ijau pRB hm ko smJwXo[ ipCoN dy iPir Gwl kmweI[
iem kih ky ieh lok pTwXo[ BweI gurdws jI, vwr 1/24
ijvyN-iqvyN smJwauxw kIqw, ik hux quhwnMU jwxw sMswr dy auqy bhuq mhWpurK Awey, jd qoN sMswr
hI pYxw hY qy jdoN mYN ieDr dyKdw hW Es vyly ieDrlw ricAw hY qd qoN AwauNdy hI rihMdy ny, qy jy AsIN
bhuq burw hwl hY, bVw hI zwlm bwdSwh sMswr dy v`ifAW-v`ifAw dy bwry pVHIey, qW eIsweI Drm dy jo
p`t 'qy AOrMgzyb AwieAw hoieAW hY ijs ny ieh pRx muKI sn, eIsw jI aunHW nUM pRmySr dw sunyhw iek
kr ilAw sI ik svw mx jnyaU jd qk nhIN lihMdy PirSqy dy rwhIN pRwpq hoieAw, nwl pRmySr vloN SkqI
mYN Kwxw nhIN Kwxw[ Awpxy ipqw nUM kql krw idqw, AweI, PirSqy ny Aw ky ikhw ik qusIN Awh kMm sMswr
BrwvW nUM kql krw idqw[ v`fy-v`fy surm`d vrgy pIrW dy auqy Aw ky kro[ nyk kMm, nyk bùDI dunIAW nUM bKSo[
nUM kql krw idqw[ muslmwnW nUM vI krw idqw, ihMdU iesy qrHW ieslwm dy pYgbM r mhMm
u d swihb jI nUM sunh y w
sMqW nUM vI krw idqw[ zor jbr dy nwl clwaNudw sI AwieAw, aus qoN bwAd aunHW nUM bulwieAw igAw, sqvyN
Drm nUM, AwpxI mrzI dy muqwibk ijhVy swDU sI auh Asmwn 'qy Aw ky pRmS y r dy AwmHx-y swmHxy g`lbwq hoeI,
suqMqr huMdy ny, cwhy auh iksy vI Drm dy hox[ aunHW hor byAMq mhwqmw hoey ny, v`fy-v`ifAW dw mYN izkr
nUM jy koeI AwpxI mrzI dy nwl clwvy, qW ieh zbr krdw hW, gurU dSmyS ipqw nUM drgwh dy ivc qurn
ho jwieAw krdw hY[ jo sUPI pIr sn, auh pRmySr dw qoN pihlW, invwijS hoeI qy eIsw jI nUM ieh kihMdy
nUr sB ivc dyKdy sn[ swirAW dy AMdr pRBU dI joq, ny ik pRmySr jdoN aunHW ny kMm dyiKAw sMswr dw ik
A`lwh dI joq dyKdy sn[ so aunHW nUM auh lweInW 'coN bhuq zwlm ny, bwdSwh qW suxdw hI nhIN iksy dI
bwhr nhIN sI inklx idMdw[ igAwn dI AvsQw 'c g`l[ aus vyly AwieAW ik mYN qYnMU Awpxw p`q u r bxwauNdw
nhIN sI phuMcx idMdw[ jdoN ieh swrw hwl dyiKAw ik hW, p`uqr dI pdvI idMdw hW, dSmyS ipqw nUM jd
swry corruption hI corruption ho geI qy ho vI Drm qoirAw hY sMswr 'qy, aus ieh g`l khI ik -
dy nwm 'qy geI[ jdoN Drm dy nwauN 'qy hI bMdy mwry mY Apnw suq quih invwjw[
jwx l`g jwx, Pyr bcwE ik`Qy hoieAw krdw hY, ikqy pMQ pRcur krby kau swjw[
vI nhIN hoieAw krdw[ mhwrwj kihMdy jy prmwrQ
vwsqy hI pwp krn l`g jwvy, Pyr QW Drmrwj fr mYN Awpxw pu`qr invwj ky qYnUM Byjdw hW, vYsy
ky Akwl purK kol cilAw jWdw hY[ ikauN frdw hY, pRmySr dw koeI pu`qr nhIN, swry hI p`uqr ny sMswr dy,
ikauNik auh AYnw v`fw AprwD kr idMdw hY, Drm dy nw koeI auhdI mW hY, nw ipE, nw koeI Brw hY, nw
nwauN 'qy, ik Drmrwj nUM ieh nhIN pqw lgdw ik ienHW koeI pu`qr hY, auh invwjdw hY, pu`qr dw drjw idMdw
nUM ikhVy nrk ivc mYN su`tW? Akwl purK nUM puCdy ny hY, kihMdy mYN pu`qr dw drjw dy ky Byjdw hW -
ik mYnMU koeI nvW nrk bxW ky idE, pihly nrk ijhVy jhw qhw qy Drmu clwie[
inMdkW dy, hiQAwirAW dy, T`gW dy corW dy, bymuKW dy, kbuiD krn qy lok htwie[
aunHW 'c ienHW dI QW nhIN hY ienHW ny Drm dy nwauN qy auQy jw ky Drm clwauxw hY[ Drm dI g`l hux
pwp kry ny, lyikn pwp krn vwlw ieh smJdw hY ik swfy smJ ivc nhIN AwauNdI ik Drm ikhVw clwauxw
mYN puMn kirAw hY[ Prk AYnw sI soc dw swrw hI, so sIgw[ iek pwsy qW iesy kQw dy AMdr gurU mhwrwj
mhwrwj kihMdy ik ieh swrIAW cIzW dyK ky swfw icq Awpxy dsq-ey-mubwrk nwl ilKdy ny, ik ijMny vI
nw kry, aus vyly Akwl purK ny swnUM hukm idqw ies isAwxy Awey aunHW ny Awpxw-Awpxw qrIkw clw idqw,
qrHW dy nwl, pVHo ipAwr nwl - r`b dw rwh nw iksy ny d`isAw qy Awpxy Awp nUM ivc
Dwrnw - mYN Apnw suq qohy invwjw, r`K ilAw ik mYnUM vI mMno, myry rwhIN qusIN r`b kol
Drm clwvo jg 'qy[ phuMc skdy EN qy jdoN Awp ny ieh g`l kih idqI,

'Awqm mwrg' 37 jnvrI, 2009


qW Pyr ikhVw Drm rih igAw, jdoN iek pwsy qW hukm pr iqRA rUpu n pyKY nyqR ] AMg - 274
hY ik Awpxy ipCy nhIN koeI lwauxw[ mhwrwj jI kihMdy
krn n sunY kwhU kI inMdw ] AMg - 274
ny ik dyKo AsIN Awpxy ipCy nhIN lwauNdy -
jo hm ko prmysr aucir hYN[ imiQAw nwhI rsnw prs ] AMg - 274
qy sB nrk kuMf mih pir hYN[ nw zubwn dy auqy JUT l`gy, nw kMn iksy dI
mo ko dws qvn kw jwno[ inMidAw suxn qy nw jIB iksy dI inMidAw cuglI dI
Xw mY Byd n rMc pCwno[ g`l kry[ qy nw A`KW bygwnw rUp dyKx kihMdy -
dyiKE mYnUM nw r`b kihx l`g jwieE ikqy Bu`l eyhu jnyaU jIA kw heI q pwfy Gqu ]
ky, pRmySr qW EhI hY ijhVw swry prIpUrn hY, auhdy AMg - 471
hI mYN lV lwaux vwsqy AwieAw hW, qy iek rsqw jy qyry kol ieh hYgw qW mYnMU dy dy[ so gurU nwnk
pRclq krn vwsqy AwieAw hW ijhnUM Drm dw rwh vI values AwdmI dy AMdr pwaux Awey sI[ gurU
kihMdy ny, Drm dy rwh 'qy Values huMdIAW ny, AMgyRzI dSmyS ipqw vyly vI human values Alop ho cuk ` IAW
pVHy hoey jwxdy ny, Values basis, ienswnI kImqW sI, ieh nhI sI mqw ik mnuK dI Skl bdl idE,
huMdIAW ny[ auh mnu`K dy ivcoN gwieb ho geIAW sI, nw, auh human values AwdmI dy AMdr Brn Awey
auh mnu`K dy ivc dubwrw BrnIAW sI[ iKmw nhIN sI sI[ pRmySr ny ijvyN pYdw kIqw sI, mnùK ny auhdy ivc
rhI, dieAw nhIN sI rhI, siq dw jIvn nhIN sI BMn qoV kr leI[ kys jmWdrU AwauNdy ny swfy, AsIN
irhw, AihMsw Kqm ho geI sI[ bRhmcrIAw nhIN sI qW nhIN lwauNdy, auhdI hukm AdUlI kr leI, ieh g`l
irhw, qp, dwn, siq, sMqoK, SIl, su`c nhIN sI rhI, smJwauxI sI mhwrwj jI ny swrI ik natural life
ieh ijhVIAW swrIAW kImqW ny, ies qoN AwdmI KwlI ikvyN jIauNeI jWdI hY, kudrq dy nwl AsIN ikvyN rl
ho igAw sI[ Akwl purK ny ikhw ik mnuK KwlI ho ky cl skdy hW ikauNik kudrq ny koeI g`l glq nhIN
ky duKI ho irhw hY, jd qk iehdy AMdr ieh gux krI[ auh swfy Bly vwsqy hI kr rhI hY[ jo swfy
nhIN hoxgy, ieh lMGygw nhIN, Drm nUM iek rUp ryKw srIrW dI bxqr hY auh kudrq ny bxweI hY, loV dy
bxw ilAw eys ny, Drm nUM smiJAw nhIN hY[ muqwibk[ iehnUM BMn-qoV krIey Pyr glq ho jWdw hY[
jy gurU nwnk pwqSwh nUM jnyaU pwaux vwsqy so ieh swrIAw cIzW values d`sx vwsqy mhwrwj nUM
AwiKAw pwDy ny, iek`T hoieAw bhuq v`fw, qW gurU hukm hoieAw -
nwnk ny ikhw ik ieh jnyaU kI kMm krdw hY? Dwgw jhw qhw qY Drmu clwie[
pw ky gl ivc myrw kI bx jweygw? kihMdy iehdy nwl kbuiD krn qy lok htwie[
qMU ihMdU bx jweyNgw, hwly qk qUM kuC vI nhIN hYgw qy Akwl purK bwc[[ cOpeI[[
qyrI jwq KqrI dI hY, jd jnyaU pweyNgw, qW qYnUM sBw ijhVI mwVI bùDI hY Es bùDI nUM dUr kro, ijhVy
suswietI ny mwx dyxw hY, nhIN qW qyrw bweIkwt kr glq inhcy ny aunHW nUM dUr kro, mhwrwj kihx l`gy
dyxgy[ qyry nwl iksy ny bolxw nhIN, mhwrwj jI kihMdy jdoN AsIN iDAwn krky dyiKAw swnUM nzr AwieAw ik
ieh qW koeI g`l nhIN, kI Dwgw pw ky AwdmI bdl hrI dI joq qW Alop ho geI swirAW dy ihridAW
igAw? bMdw qW EhI fwky mwrn vwlw hY, corIAw krn dy ivcoN qy mwieAw dw gubwr hr iek dy ihrdy ivc
vwlw hY, T`gIAW krn vwlw hY, qy iek Dwgw pw ilAw CwieAw hoieAw hY, ies qrHW Purmwn hY -
auhdy gl ivc kI auh piv`qr ho igAw? kihMdy ieh
Dwrnw - joq hrI dI nzr nw Awvy,
qW g`l pwDw jI, mn nUM nhIN lgdI ik iek Dwgw pw
mwieAw dw gubwr Cw igAw[
lE qy auh piv`qr ho igAw[ jnyaU pw lE qy piv`qr
ho igAw[ nhIN iehdy ivc qW koeI gVbV hoeI, hoeI kihMdy iksy ny p`Qr iek`Ty kr ley, auhnUM hI
hY, iehdw mqlb ieh nhIN sI ieh qW koeI pRqIk vwihgurU kihx l`g gey, iksy ny mhyS nUM vwihgurU
sI iksy cIz dw[ pwDy ny ikhw ik iehnUM jnyaU ikhVw kihx l`g gey, dyviqAW nUM vwihgurU kihx l`g gey[
pwauxw cwhIdw hY[ mhwrwj jI kihMdy ny ik jy jnyaU iksy ny ikhw hY ik swfy mMdr dy ivc r`b rihMdw hY,
pwauxw hY nw qW dieAw dI kpwh lY, sMqoK dw sUq hor ikqy nhIN hY[ iksy ny ikhw hY ik msijd dy ivc
lY, jq dIAW g`TW dy qy siq dw v`t cwVH, hux siq r`b rihMdw hY, hor bwhr ikqy nhIN l`Bdw, sB dy idl
dw jIvn qy jq, ieMdirAW dw jq swirAW dw - ivc rihMdw hY, koeI QW AYsw nhIN ijQy pRmS
y r nw hov[y

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


38
iksy ny rwm cMdr jI nUM r`b kih idqw, iksy ny ikRSn vwihgurU, A`lwh, rwm, kuC kho auhnUM kho[
mhwrwj jI nUM r`b kih idqw[
mVHIAW ivc kI ipAw hY mVHIAW ivc, AwdmI
koeI m`C Avqwr nUM mMndw hY, koeI k`C Avqwr jIauNdw-jIauNdw kuC kr nhIN sikAw, ie`tW lw idE,
nUM mMndw hY, AwpxI-AwpxI mwnqw SurU ho geI[ Pyr auhdy aupr m`Qy tykI jwE, r`b nUM ikauN nhIN mMndy
mhwrwj kihMdy C`f dy ieh cIzW nUM, Pokt ny, ijhVw swry prIpUrn hY, Ar jwgRq joq hY, murdw jy
ijvyN bdwm dw iClkw ku`t ky k`F dyeIey bwhr qy koeI auhdy ivc qwkq hovy jIauNdw-jIauNdw hI kr lYNdw sB
sWB-sWB ky r`KI jwvy, auhnUM isAwxw qW koeI kihMdw kuC[ auhnUM ikauN m`Qy tykdy EN jw ky[ Awpy hI bxw
nhIN auhnUM Pokt kihMdy ny[ inMbU ncoV ilAw qy auh ky, Awpy hI frI jWdy ny[ mhwrwj kihMdy Bu`l ky vI
Pokt nUM sWBI iPrdy ny, sMqrw Kw ilAw, Pokt nUM sWBI nw kirE ieh kMm, pRymIE! pRmySr dy nwl dUeI pY
iPrdw hY[ syb Kw ilAw, auprlI iClk nUM sWBI iPrdw jweygI quhwfI[ quhwfy AMdrly pwsy iek hor Aw vVygw[
hY[ mhwrwj kihMdy ieh C`f dy, ijhVw swrI isRStI 'Dn ipr kw iek hI sMig vwsw' ieh qW AMdr swfy
nUM swjdw hY nw, '< siqnwm krqw purKu inrBau iek vwihgurU rihMdw hY iek mYN rihMdw hY, jy iek hor
inrvYr Akwl mUriq AjUnI sYBM, gur pRswid' auhnUM qUM vwV leIey, Pyr qW gVbV m`cxI hI hY[ keI AYQy
r`b jwx, ijhVw hr QW dy auqy hY so iehI aupdyS kihMdy ny ik jI AsIN Plwxy QW m`Qw tyikAw, Plwxy
gurU mhwrwj ny Aw ky swnUM idqw - QW gey, mYN ikhw ik qusIN iek nUM mMno[ ijhVw smr`Q
hY auhnUM mMno, auh pRmySr hY, vwihgurU hY, A`lwh hY,
Dwrnw - jpo Kwlsw qusIN jwgdI joq nUM[ rwm hY[ auhdI AwrwDnw kro[ jd auhnUM ihrdy 'c vsw
jwgq joiq jpY ins bwsur, ilAw, mhwrwj kihMdy Pyr qW mn nw vrqW nU,M nw gorW
eyk ibnW mn nYk n AwnY] nUM, nw kbrW nUM, nw mVHIAW nUM, nw m`TW nUM krdw hY -
qIrQ dwn dieAw qp sMjm
qIrQ dwn dieAw qp sMjm....]
eyk ibnw nih eyk pCwnY]
ienHW dw Awsrw nw lE, qIrQW dw, dwnW dw,
pUrn joq jgY Gt mY
dieAW dw, qp dw -
qb Kwls qwih nKwls jwnY]
sMswr nUM d`isAw gurU mhwrwj ny Aw ky ik
......eyk ibnw nih eyk pCwnY]
vwihgurU nw p`Qr hY, nw iksy mMdr dy ivc kYd hY, vwihgurU nUM hI dyKo swry prIpUrn -
nw msijd 'c kYd hY, nw iksy hor Drm AsQwn 'c pUrn joq jgY Gt mY
kYd hY, vwihgurU qW swry prIpUrn hY ijQy jwE auQy- qb Kwls qwih nKwls jwnY]
jh jh pyKau qh hjUir jdoN Gt dy AMdroN hnHyrw dUr ho igAw, swry iek
dUir kqhu n jweI ] vwihgurU idsx lg igAw, Pyr kihMdy kI hudM w hY, mnuK
riv rihAw srbqR mY EhI ijhVw mYl dw BirAw hoieAw sI, auh mnuK
mn sdw iDAweI ] AMg - 677 pure ho igAw[
ijQy vI AsIN jwvWgy auh jwgRq joq - qb Kwls qwih nKwls jwnY]
ijmI jmwn ky ibKY sm`siq eyk joq hY[[ nKwlsw dy ivcoN auh Kwls ho jWdw hY, pure
n Gwt hY n bwF hY man ho jWdw hY[ Pyr auhdI inSwnI kI hY -
n Gwit bwiF hoq hY] Akwl ausqiq Awqm rs ijh jwnhI so hY Kwls dyv]
auh qW ijQy qk Asmwn ny, ijQy qk hor kuJ pRB mih, mo mih, qws mih,
hY, koeI kih nhIN skdw ikauNik eyDr AwdmI jy rMck nwhn Byv]
iKAwl ilAwvy qW pqw nhIN lgdw confuse ho jWdw ijhny swry prIpUrn Awqmw qk leI, inhcwho
hY, ikQy hoieAw? aupr nUM dyKo qW nhIN ikqy AMq[ s`jy igAw ijhdw ik vwihgurU swry prIpUrn Awqmw hY qy
pwsy nUM dyKo qW nhIN AMq, K`by nUM dyKo qW nhIN AMq, auhdw rs kIhnUM Aw igAw? iek qW intellectually Aw
swmHxy dyKo qW nhIN AMq[ ip`T vl dyKo qW nhIN AMq, igAw, Akl nwl is`K ilAw, iek huMdw hY rs Aw
hyTW nUM dyKo qW nhIN AMq[ ikqy hY hI nhIN, kihMdy auh jWdw hY[ kihMdy auh Kwlsw huMdw hY[
qW joqI swry prIpUrn hY, auhnUM vwihgurU kih ky, ik`fw v`fw ho igAw auh, kihMdy nw myry ivc, nw

'Awqm mwrg' 39 jnvrI, 2009


vwihgurU ivc, nw auhdy ivc, auhdy ivc Byd nhIN hY[ vyly dI nmwz ijhnUM Pzr dI nmwz kihMdy ny, ieQy
so AYsw gurU mhwrwj ny Aw ky aupdyS idqw[ AYsw Drm GVwm dy ivc iek smr`Q purS rihMdw sI qy jy AwpW
dy ivc aunHW ny ienklwb ilAWdw, ik aunHW dw swry ienswP nwl g`l krIey nw qW qusIN hYrwn ho jwvoNgy
bolbwlw ho igAw, swry mMndy ny aunHW nUM[ mnuK dy bwry ik Es sUPI pIr nUM pRkwS hoieAw, isjdw kr irhw
aunHW ny ivSlySx kIqw hY ik mnu`K dI koeI jwq nhIN sI, p`Cm nU[M lyikn hYrwn hud M w hY ik ieh pRkwS iks
hoieAw krdI[ koeI jwq nhIN hY mnu`K dI, ieh swry QW qoN Aw irhw hY? aus vyly ruK bdl ilAw[ p`Cm
mnu`K cwhy ieslwm dy ivc rihx vwlw hY, cwhy ihMdU vl ip`T kr leI, pUrb vl mUMh kr ilAw, swry
hY, cwhy boDI hY, cwhy koeI vI hY jwq ieko hI hY, murId hYrwn ho rhy ny ik A`j murSd kI krn l`g
mwns kI jwq sBY eyko pihcwnbo] gey swfy, beI p`Cm nUM nmwz pVHI jWdI hY, qy iehny
so AYsy aupdyS mhwrwj jI ny swnUM sMswr 'qy idqy - p`Cm dI QW dy auqy pUrb nUM mUMh kr ilAw[ ieh qW
ault ho igAw, EDr qW ip`T ho geI[ SMkw mn ivc
Dwrnw - sux gurU ipAwry,
Aw igAw[ Es vyly auh nmwz pVHdw bzd 'c Aw
s`cw Amr goibMd kw[
igAw[ nwpx lg igAw Asmwn nUM, DrqI nUM ik Awh
s`cw Amr goibMd kw dw sux gurU ipAwry[ pRkwS ikQoN Aw irhw hY[ dyKx lg igAw, ibbwn
siq sMgiq mylwp kir pMc dUq sMGwry[ quirAw Aw irhw hY, pRkwS hI pRkwS hY swry, swrI
ivic sMgiq FoeI nw lihin jo Ksmu ivswry[ isRStI dy ivc pRkwS ho igAw, bMdgI krn vwilAW
gurmuK m`Qy aujly s`cy drbwry[ nUM pqw lg jWdw hY ik A`j ies ielwky dy ivc koeI
hir guru goibMd iDAweIAY sd AMimRq vylw[ joq vwlw purS phuMicAw hY[ ieh vI pqw lg jWdw
vwhu vwhu goibMd isMG Awpy guru cylw[ hY ik A`j koeI duSt Awqmw ieQy AweI hoeI hY, nwm
BweI gurdws jI, vwr 41/2 jpx vyly swrI cIz dI soJI ho jWdI hY[ aus vyly
kihMdy ipAwrI swDsMgq! suxo gurU dw Amr[ kIqw byAMq sMq sIgy, v`fy-v`fy swDU sIgy, v`fy-v`fy XogI sI,
aunHW ny, kihMdy - lyikn koeI vI nw dyK sikAw[ dyiKAw kIhny BIKxSwh
siq sMgiq mylwp kir pMc dUq sMGwry[ ny dyiKAw, pIr ny dyiKAw ik koeI nUr A`lwh dw auqr
irhw hY[ AYfw pRkwS ijhVw A`j qk nhIN dyiKAw[
siqsMgq kihMdy ny -
auhny nmwz EDr pVHI mUh M krky, qy isjdw kr idqw[
sqsMgiq kYsI jwxIAY ] hYrwn ho gey murId ik ieh pIr jI ny A`j kI
ijQY eyko nwmu vKwxIAY ] AMg - kirAw[ jdoN nmwz pVH hty, kihx l`gy pIr jI! A`j
72 qusIN kuPr dI bwq krI hY[ SrHw dy ault g`l krI
ijQy nwm jpx vwly, nwm dI ivAwiKAw krn hY[ swfy mnW 'c SMky pY gey ny, Awp smr`Q purS
vwly, nwm dy rsIey bYTdy sI, kihMdy aunHW dw imlwp ho, Awp ikRpw krky swfw SMkw nivrq kro[ murIdW nUM
krky pMc dUq sMGwr idqy[ pMjW dUqW ny swry sMswr nUM kihx l`gy ik A`j mYN dUrI nwp leI hY ieQoN, syD lY
luitAw hoieAw hY[ AMdroN ieh dUq mwr idqy[ leI hY pUrI, qy myrI syD ivc glqI nhIN koeI vI
ivic sMgiq FoeI nw lihin jo Ksmu ivswry[ hoxI qy Es QW dy auqy A`lwh dw nUr, vwihgurU dI
joq pRgt hoeI hY A`j, qy mYN ijsnUM cwhuMdw sI auh
ijhVy Ksm ny ivswr idqy sMgq ivc aunHW dw
A`j ieQy Aw igAw DrqI dy auqy, ies krky mYN ies
pwKMf nhIN cldw[ nw msMdW dw cldw hY, nw iksy hor
krky auhnUM pCwx ky isjdw kirAw sI, lyikn swirAW
dw cldw hY[ ByK dw nhIN cldw, rsmW dw nhIN cldw[
dy inhcy qW p`ky nhIN hud
M ,y aus vyly auh kihx l`igAw
ikauNik auh rldy nhIN Ksm ny ivswry hoey ny[
ik AwpW CyqI c`lIey[ aus joq dw drSn krIey[ qW
gurmuK m`Qy aujly s`cy drbwry[ aus vyly sny-sny jo syD lweI sI auhdy auqy qurdw
hir guru goibMd iDAweIAY sd AMimRq vylw[ irhw, bVw kwml PkIr sI ijhny bgYr nkSy qoN, bgYr
vwhu vwhu goibMd isMG Awpy guru cylw[ jwxy qoN sPr AwrMB idqw qy pqw hY auhnUM ik ieQy
Awp hI gurU qy Awp hI cylw[ pihlW AMimRq hY joq[ joq iDAwn ivc hY[ cldw-cldw ibhwr ivc
CkwieAw qy Pyr aunHW qoN Awp CikAw[ so Awp dy jo phuMicAw, keI mhIny lg gey auhnUM cldy nUM[ auQy jw
bcpn dy kOqk ny, bVy vic`qr ny, iK`c pwaux vwly ky gurU mhwrwj jI dw ijQy invws sI, gurU nOvyN
ny, ijs vkq Awp dw pRkwS hoieAw, aus vyly AMimRq pwqSwh qW Awswm vl gey hoey sI qy ieh ptny Es

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


40
Gr dy A`gy phuMc igAw, kihx l`igAw ieQy hY joqI, mroV leI, K`by pwsy vwlI ku`jI 'qy h`Q r`K idqw, s`jy
ies Gr ivc hY joqI[ hux dyKo kihMdw pRkwS hI pRkwS pwsy vl mroVI s`jy pwsy vwlI 'qy r`K idqw[ Pyr dohW
hY[ mYN sYNtr l`B ilAw joqI dw[ jw ky bynqI krI ik qoN h`Q cu`k ky Awp Pyr muskrwey, Pyr dyiKAw pIr
A`lwh dy nUr dw drSn krn AwieAw hW[ mwqw jI vl, pIr smJ igAw jo g`l sI, isjdw kIqw, kihx
ny suixAw, mwqw gujrI jI ny suixAw, Es vyly Awp ny l`igAw murIdw nUM, kihx l`igAw murIdo! kuC smJ 'c
suixAw, mwqw nwnkI jI ny suixAw, kihx l`gy ik koeI ipAw? kihMdy mYN prlw brqn r`iKAw sI ieslwm
sUPI pIr AwieAw hY[ mwmw ikRpwl jI nwl slwh krI, vwilAW dw aurlw r`iKAw sI ihMdUAW dw[ jy qW ienHW
ik hux kI kirAw jwvy, auh pIr AwieAw hY pMjwb ny dovNy h`Q r`K idqy, ihMdAU W vwly aupr qW ieh ihMdA U W
qoN, qy Qhu itkwxy dw pqw lg igAw, swihbzwdy nUM dw p`K krngy[ jy ieslwm vwilAW dy auqy r`K idqy
AwpW Cupw ky rKdy sI, iehny pRgt kr dyxw hY, rwj qW ieslwm vwilAW dw krngy[ ieh qW sulwkul Awey
bVw mwVw cl irhw hY, beI hux kI kirAw jwvy[ ny, ienHW nUM ihMdU qy muslmwn brwbr hoegy w[ dovNy brwbr
kihMdy koeI cytkI nw hovy, koeI jwdU tUxw nw kr jwvy, hoxgy, G`t nhIM koeI hoeygw[
auhnUM kih idqw pIr jI, hwly drSn nhIN krwauxy,
jIvn dy AMdr dyKo qusIN ivcwr krky, glqI
iqMn mhIny dy hoey ny Ajy[ auhny ikhw ik drSn qoN
ieQoN pYNdI hY, ieiqhwsW 'c glqIAW pY jWdIAW ny[
bgYr qW mYN vI nhIN jWdw[ auQy hI Bu`K hVqwl krky
ilKx vwly ivcwr krky nhIN ilKdy[ ie`kly-iek`ly vwky
murIdW sxy drvwzy dy A`gy fyrw nw ilAw, kihx l`igAw
nUM joVdy nhIN ijhVw kuC mUhry AwieAw ilK idqw[ swfy
ik mYnUM joq nzr Aw rhI hY qy mYN AYfI dUroN AwieAw
ivc ieh pRclq ho igAw ik muslmwn bhuq mwVw hY
hW, AYnw pMD krky, do-FweI mhIny qW mYnMU cldy-cldy
qy swfw auh im`qr nhIN hY, swfw kuC nhIN lgdw[ AsIN
nUM lg gey ny, mYN inrwS vwps nhIN jwxw, mYN A`lwh
Bul
` jWdy hW, gurU nwnk ny kIhdy nwl swrI izMdgI sPr
dy drSn krky jwxw hY [ iek idn lM G igAw,
kirAW, kOx sIgw ijhnUM kihMdy sI mrdwinAW! Dur kI
smJwauNdy ny pIr nUM, jwE qusIN ienHW ny nhIN drSn
bwxI Aw rhI hY rbwb sur kr[ kOx sI auh? ijhVy
krwaux[y kihMdw mYN jwxw hI nhIN AMn pwxI C`f ky bih
bhuqy k`tV ny auh ieh kihMdy uhoxy ik gurU nwnk
igAw[ jdoN do idn lMG gey qIsrw idn AwieAw, qy
swihb Awpy hI KUh qy jw ky pwxI pINdy hoxy ny, jW
Pyr slwh kIqI geI ik ho skdw hY ik ieh s`cw
BweI bwlw ilAw idMdw hoxw hY[ ieh g`lW socxIAW glq
hovy, koeI srwp nw dy jwvy jWdw-jWdw qy ikauN nw
ny[ jdoN mhwrwj ieh kihMdy ny ik-
drSn kr dyeIey, aus vyly mwqw gujrI jI gurU dSmyS
ipqw nUM bwhW 'c pw ky leI Aw rhy ny[ A`gy sony qy mwns kI jwq sBY eykY pihcwnbo[
cWdI dy pwivAW vwlw plMG fihAw hoieAw hY, Pu`lW ieh koeI AYvyN qW nhIN, kivqw qW nhIN bxw rhy
dI syj ivCI hoeI hY, auqy cwnxI l`gI hoeI hY, bhuq ny ik mnùK, mnùK hI huMdw hY[ auhdy h`Q dI koeI iB`t
hI suMdr vsqr aus QW dy auqy ivCwey hoey ny, hyTW nhIN huMdI[ mnu`K mnu`K hI hY, mnu`K nUM mnu`K vrgw
glIcy ivCwey hoey ny, mwmw ikRpwl jI qy mwqw jI hOlI- ipAwr kro, nyVy r`Ko, swirAW nUM ipAwr kro, iksy dy
hOlI gurU mhwrwj nUM bwhW 'c pweIN Aw rhy ny qy nwl nPrq nw kro[ Pyr hux hwlwq dyKo[
swirAW ny drSn kry, ijs vkq mMjy dy auqy ibrwjmwn gurU mhwrwj pwauNty swihb Aw jWdy ny, pwauNty
kr idqy qW nUr J`ilAw nhIN jWdw iksy qoN vI, AYny swihb pTwx nOkr r`K ley, qy bweI Dwr dy rwijAW
suMdr ny[ Es isjdy krdw hY nyqrW 'coN jl jWdw hY[ ny Pqih cMd dy Gr ivAwhux Awauxw hY, BIm cMd dy
A`lwh qwlw! qUM myrI iesy jnm dy ivc sux leI, qUM lVky nUM lY ky brwq dy rUp dy AMdr, qy 500 pTwx
mYnUM mnu`K jwmy ivc drSn dy idqy[ murIdW nUM ikhw ijhVw hY auh AOrMgzyb ny k`Fy sI, mhwrwj jI ny
drSn kr lE, ienHW nUM mYN isjdw kirAw sI Es bu`DUSwh dy kihx dy auqy, Awpxy auQy QW dy idqw qy
idn, ieh inrw hI nUr dw bu`q hY, srIr qW dyKx nOkr r`K ley[ auh byeImwn ho gey[ auh cly gey,
vwsqy lgdw hY[ srIr nhIN hY nUr hI nUr hY[ ieh lyikn kwly KW sO bMdy nUM nwl lY ky gurU mhwrwj kol
dyKx vwsqy ik kIhdw p`K krngy[ kIhdy vl hoxgy[ irhw[ mhwrwj kihMdy, kwly KW qUM vI jwh, qUM kwhnUM
do kuj` IAw mMgw leIAW[ iek EDrly h`Q kol r`K idqI, rih igAw, qUM swQIAw nwl jwh[ kihMdw mhwrwj! aunHW
iek dUsry kol r`K idqI[ r`K idqIAW zrw dUr, gurU ny eImwn vyc idqw, mYN eImwn vwlw bMdw hW[ mYN qyrw
mhwrwj bVy muskrwey iqMn mhIny dy, iehdy vl dyiKAw nmk KwDw hY, mYN ik`Qy jwvW? mYN qW AwpxI jwn ieQy
dyK ky bVy muskrwey, h`s rhy ny, Es qoN bwAd grdn dyvWgw qy ijs vkq bu`DUSwh nUM pqw lgdw hY ik gurU

'Awqm mwrg' 41 jnvrI, 2009


mhwrwj dy auqy bweIDwr dy rwijAW ny imlvI POj dw AwauNdy ikQy ny, inhMg kotly, inhMg Kwn dy ikly ivc
h`lw kr idqw, aus vyly s`q sO murId lY ky phuMcdw Aw jWdy ny[ pihlW qW ikly ivc Awauxw, hux auhnUM
hY[ koeI AwauNdw hY iksy dI mdd nUM? Awp mYdwny- qW cwhIdw sI drvwzy bMd kr idMdw[ gurU mhwrwj nwl
ey-jMg 'c AwauNdw hY, jMg SurU ho cuikAw hY[ do pùqr cwlI isMG sIgy qy auQy hI PV ky bVw hI Bwrw ienwm
qy do Awpxy Brw irSqydwr Es jMg dy ivc ShId lYNdw[ lyikn auhny gurU mhwrwj nUM iek kmry 'c bMd
krw idqy[ swmHxy A`KW dy pihlW v`fw pu`qr ShId kr idqw ik mhwrwj qusIN ieQy ibrwjo[ ipCy hI POj
hoieAw, Pyr v`fw hoieAw[ iek ny vI pYr ip`Cy nhIN dw dsqw Aw jWdw hY[ auhny qlwSI SurU kr idqI[
pwieAw[ jMg ij`iqAw igAw[ hux iek pwsy qW qusIN swry kmry idKw idqy inhMgKwn ny, lyikn ijQy gurU
lY lE ihMdU rwjy, auh rwjy ijnHW nUM mhwrwj jI ny mhwrwj sI, jd auh kmrw idKwaux nUM ikhw qW kihx
iqMn l`K dw Es smyN dw jdoN nO mx k`cy Coly AwauNdy l`igAW mhwrwj ieQy qW myrI lVkI qy dwmwd ny[ ieh
sI, Es vyly dw ijhVw gift ByijAw, lVkI dI SwdI nhIN mYN KolH skdw[ hux ik`fI v`fI kurbwnI sI[ Es
'qy, auhdw mu`l iqMn l`K iliKAw hoieAw hY ieiqhws lVkI ny jd ieh g`l suxI ik myry ipqw ny Awh g`l
'c; hux dw iqMn kroV smJ lE[ do sO bMdw lY ky kih idqI, swrI izMdgI kuAwrI rhI, ivAwh hI nhIN
igAw sI ausnUM[ aunHW dy AYnw kuC dyx dy bwvjUd vI krwieAw[ aus qoN bwAd gurU mhwrwj mwCIvwVy cly jWdy
auhdI POj gurU dsvyN pwqSwh dy iKlwP cVHI, nwl ny[ gulwby nUM kihMdy ny, gulwibAw! drvwzw KolH, ijhdy
nhIN rhI[ hux qusIN dyKo imqr ikhVw sI qy gdwrI bwg 'c rhy sI, gulwbw kihMdw ieh drvwzw nhIN Kuld H w,
kIhny krI[ AYvyN hI sux suxw ky dUjy dy iKlwP bMd hoieAw hoieAw hY, jd ik cMgw Blw KulHdw sI[
iKAwl pYdw kr lYx,y bVI mwVI g`l hud M I hY[ ieiqhws mhwrwj kihMdy, cMgw ieh hux KulHxw hI nhIN hY[ aupr
nUM vwco, vwikAwq nUM vwco[ aus vyly ikMnw fr sI[ rwjy dI ho ky gey, pwsy dI[ aus vyly ikMnw AOKw sI[ qy
vI iKlwP sI buD ` S
U wh dy, iKlwP hoxw hI sI, qy bwAd kIhnUM-kIhnUM Byq ivc ilAw, iek qW llwrI nUM ilAw
ivc auhnUM pqw sI ik mYnMU iek`ly nUM dMf dyxgy, lyikn Byq ivc ik qUM nIly vsqr rMg dy[ PtwPt nIly kr
prvwh nhIN krI Esny[ jdoM b`cy ShId ho gey, gurU dy ienHW nUM[ dUsrw dovyN Brw gnI KW qy nbI KW[ aus
mhwrwj ny swry bulwey jMg qoN bwAd qW bu`DUSwh dy vyly hukm ieh sI ik ijsdy Gr koeI is`K PiVAw
pws gurU mhwrwj ny APsos pRgt kIqw ik bu`DUSwh igAw qy jW gurU rih igAw[ auhdy bwl-b`cy kohlU ivc
qyry lKq-ey-ijgr qyrIAW A`KW dy swmHxy ShId ho swrI dunIAW dy swmHxy pIV idqy jwxgy[ ikMinAW is`KW
gey qy AsIN AsIS idMdy hW[ kihMdw pwqSwh AYauN nw dy ieiqhws ivc, pUrw ieiqhws nhIN hY, Awh vwlyvwl
kho, mYN qW q`uC Bytw idqI hY Awp nUM[ mYN qW Awpxw ipAwrw isMG sIgw auhdy swry b`cy pIV idqy sI ik
srIr dyx AwieAw sI, lyikn quhwnUM myry puqrW dw qyry kol gurU Awey sI rwq nUM[ auh hwlwq koeI mwmUlI
srIr ipAwrw sI, aunWH nUM A`lwh dI vwrygwh Kws ivc nhIN sI, ienwm v`fy-v`fy r`Ky gey sI[ Es vyly kIhny
qusIN Byj idqw qusIN[ drgwh ivc Byj idqw qusIN[ hO~slw kirAw[ dohW BrwvW pTwxW ny kirAw ik mhwrwj
mYN irxI hW quhwfw[ qy nsIrW dy do BrwvW nUM qusIN ieQy qW S`k pY jweygw, koeI d`s deygw, qusIN swfy Gr
Byj idqw, qy mYN irxI hW, bhuq A`Cw huMdw jy mYnUM vI c`lo, qy ijs vkq gurU mhwrwj jI vwps auQoN jwx
qusIN Byj idMdy[ dI iqAwrI krdy ny, Es vyly sloh vwlw pIr Aw jWdw
hY qy auh pIr ieh g`l kihMdw hY ik mhwrwj! POj
hux dyK!o ik`fI AkIdq hY, ikMnI SrDw hY, ikMnw
ny qkVweI krI hoeI hY, cONkIAW bhuq qkVIAW ny jy
Brosw hY, jy vYr huMdw, gurU dSmyS ipqw nUM muslmwn
qusI igRPqwr ho gey, bhuq AOKw ho jweygw, quhwnUM sB
mwVw smJdw huMdw, qW s`q sO bMdw ikauN AwauNdw lVn
jwxdy ny[ qy koeI ivauNq krIey[ ivauNq ieh hY ik
vwsqy l`k bMn ky[ Anumwn hY ik iqMn sO bMdw auhdw
iek pltx myry cyilAW dI, myry murIdW dI AweI hoeI
ShId ho igAw sI[
hY, ieQy qy mYN swrw ieMqzwm kr idMdw hW[ Awp nUM
aus qoN bwAd gurU dsvyN pwqSwh mhwrwj, jdoN pRvwn hovy auvyN ijvyN kr idMdy hW[ ik BweI dieAw
AnMdpur swihb dw iklHw C`fdy ny, iek pwsy rwjy ny, isMG nUM plMGy qy ibTwE, dovyN ieh cu`kxgy dovyN dUsry,
rwijAW dI AwpxI nIqI huMdI hY, jnqw dw Awpxw qy jy qW lMG gey Pyr qW TIk hY[ jy nw lMGy PVy gey
ihswb hud
M w hY[ rwijAW dy ipCy jnqw nwl ivgwV lE qW swnUM kihx dw mOkw iml jweygw ik ieh gurU goibMd
qW g`l mwVI huMdI hY nw[ Es vyly gurU dsvyN pwqSwh isMG nhIN hY nw AsIN JUT bolIey[ so swrw ieMqzwm
srsy qoN lMGdy ny[ lMG ky POj ipCy peI hoeI hY, qy kr ilAw, Es qoN bwAd jdoN sUrj iCpx l`igAw qy

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


42
mMjy qy ibTw ky jw rhy ny, Es vyly kudrqI igRPqwr skdw hY[ qy ieh g`l pRclq nhIN hoeI, pRclq g`l
krnw sI, igRPqwr krky auh bMd kr idqy, qW Es dUsrI ho geI[ so pIr qy auh dovyN Brw cwhuMdy qW l`KW
vyly ijhVy dovy@ Brw sI auh kihx l`gy ik ieh gurU ruipAw lY lYxy sI aunHW ny[ Pyr auh im`qr hoey ik
goibMd isMG nhIN hYgy ieh qW pIr ny[ kihx l`gy gurU duSmx hoey?
goibMd isMG nUM sloh vwly pIr ny pVHwieAw hY, qy auh A`gy jw ky mhwrwj rwey k`ly dy kol phuMc jWdy
A`j quhwfI POj ivc Awey hoey ny, aunHW nUM bulw ky pu`C ny, rwey k`ly kol mhwrwj iqMn mhIny rhy, nvwb srhMd
lE, ipAwdw Byj idqw[ auhny ikhw ik hux qW mYN nmwz nUM pqw lgdw hY ik rwey k`ly kol auhdw rwj sIgw,
pVHnI hY[ Ajy qW nhIN mYN Aw skdw, aus qoN bwAd mlyrkotly dy brwbr-brwbr, mnsUrW, joDW sB auhdy
mYN iebwdq krnI hY, idn cVHy AwvWgw, qusIN aunHW nUM rwj ivc sI, luiDAwxy qk rwj sIgw Ehdw[ auhnUM
kihxw nw kuC vI, Awdr qy siqkwr nwl r`iKE, AYnI sMdySw jWdw hY ij gurU goibMd isMG qyry kol ny qUM
g`l kih ky Esy vyly Awpxy murId nUM ByijAw ik jwh igRPqwr kr ky myry kol Byj dy, AOrg M zyb dy kolNo bhuq
swrIAW ipktW qy GuMm ky Aw, dyK swry g`l DuMm geI v`fw ienwm pRwpq krWgy[ qYnUM hor v`fw Ahudw idqw
ik gurU goibMd isMG PVy gey[ auhny Aw ky d`s idqw jweygw[ pRvwn hoeNy gw[ auhny jvwb kI idqw[ auh kihMdw
ik swry g`l DuMm geI ik gurU goibMd isMG PVy gey ny nvwb swihb! mYN r`b vwlw bMdw hW, mYN kwPr nhIN
qy svyry quhwfI gvwhI nwl inrxw hoxw hY, ikauNik qusIN hW, myrw AkIdw jo hY, auh gurU goibMd isMG dy auqy
aunHW nUM PwrsI pVHweI hY, kihx l`gy ik kI kr rhy pIrW vwlw hY[ qy pIrW dy vwsqy ijvyN murId AwKrI
ny sB, kihMdw sB b`s hux qW msq hoey susq hoey dm qk kt mrdy ny, jd qk myrI styt dw iek
bYTy ny[ aus vyly mhwrwj jI kol AwieAw ik mhwrwj! vI bMdw bcdw hY, EnIN dy qk qusIN gurU goibMd isMG
hux inklx dw mOkw hY[ gurU mhwrwj kol iqMn Ssqr nUM h`Q nhIN lw skdy[
sI gurU qyg bhwdr swihb dy, ijhVy auh iksy kImq
A`j koeI hY swDsMgq jI! sMswr dy AMdr ijhVw
qy vI Awpxy koloN nhIN sI C`fxw cwhuMdy[ aus vyly gurU
iksy nUM pnwh dyvy iek rwjw[ koeI styt hY ijhVI
mhwrwj jI nUM bu`Fw dirAw pwr krky, Cy-s`q mIl lY
iksy nUM pnwh dy dyvy, qy kih dyvy ik AsIN mrdy dm
gey, auQy dirAw dy kMFy auhdy murId dI JONpVI hoeI
qk nhIN dy skdy[ Pyr ienHW nUM im`qr khIey ik
sI[ kihMdy, qusIN hux ieQy, idn cVHy jwxw qW TIk
duSmx? so ieh g`lW glq ny[
nhIN mYN swrw AMdwzw r`KWgw, hr cIz dw pqw r`KWgw,
pihlW aunWH nUM CufweIey, ieh POj ny cly jwxw hY ieQoN, so BIKxSwh ny ku`jIAw ilAw ky, dyKxw cwihAw
qy AsIN Pyr quhwnUM lY lvWgy[ so murId nUM kih idqw ik gurU goibMd isMG kIhdy ny, ihMdA
U W dy ny ik muslmwnW
ieh jo mihmwn ny, ienHW dy bwry ikqy koeI g`l nhIN dy ny[ mhwrwj jI ny d`isAw ik AsIN dohW dy hW[ so
qusIN krnI[ ieQy hI rihxgy[ so dUsry idn auh jWdw AYsy kOqk ny swDsMgq jI! pVHo ipAwr nwl-
hY, jw ky jd puiCAw igAw ik pIr jI! qusIN gurU Dwrnw - sux lE ipAwirE!
goibMd isMG jI kol cMgI qrHW rhy EN, d`so ieh gurU kQw dsvyN gurW dI[
goibMd isMG ny auh kihMdw nw[ ieh qW nhIN hn ieh so ies qrHW Awp bcpn qoN hI, bhuq hI ipAwry
qW koeI pIr ny, ieh qW Awpxy sYr spwty krdy iPrdy bhuq suMdr, jo dyKdw sI moihAw jWdw sI[ mwqw jI
ny, mYN nhIN ienHW nUM jwxdw, mYN gurU goibMd isMG nUM cMgI ijQy rihMdy sI auQy KUh sIgw, Es mh`ly qoN, dUr-dUr
qrHW jwxdw hW[ aunHW nUM C`f idqw jWdw hY, auvyN hI qoN sohxw pwxI hox krky EQoN Brn vwsqy AwauNdy sI,
mMjy qy Pyr Swm nUM qurdy ny EQy, qy jdoN rwq nUM AwauNdy qy nwl ieh huMdw ik AsIN bwlw goibMd rwey dy drSn
ny Pyr auh pIr sloh vwlw Awpxy murId kol AwauNdw vI kr lvWgy[ iK`c pYNdI sI hryk nUM[ zrUr drSn
hY, auQoN Pyr gurU mhwrwj nUM cwrpweI qy ibTwieAw[ krny cwhuMdy sI lyikn mhwrwj jI ny AYsw kOqk rcxw
hux AYfw v`fw nwtk, beI ieh pihlW pRgt ik gulyly lY ky jd GVw Br ky isr qy r`Kxw, gulyly
ikauN nw hoieAw? ikMinAW dy mnW 'c vIcwr AwauNdI mwrnw qy GVw BMn dyxw[ kuC nhIN kihxw[ auh GVy
hY ik g`l AYaNu cldI hY, g`l AYaNu cldI sI[ ieslwm nhIN sI BMndy, auh pwpW dy GVy BMndy sI[ ijhdy gull y w
dw rwj sI, Byq, Byq hI rihMdw huMdw hY[ jy koeI d`s lgdw sI GVy 'c auhdy swry pwp KMfq kr idMdy sI[
idMdw ik ienHW ny k`iFAw hY, Pyr auh kwnUMn dI pkV dunIAW nUM smJ nhIN peI, gurU dsvyN pwqSwh gulyly
ivc qW bwAd ivc vI Aw skdw hY[ vIh swl qoN ikauN mwrdy sI[ ikMinAW dw auDwr krdy sI[
bwAd vI Aw skdw hY, qIh swl qoN bwAd vI Aw

'Awqm mwrg' 43 jnvrI, 2009


aus qoN bwAd mwqw jI ny gwgrW dy idqIAW[ Dwrnw - jy qYN cwr pdwrQ lYxy,
mhwrwj jI ny qIr bxw ley[ gwgjW dy ivc ic`b syvw kr lY swDUAW dI[
pwauxy SurU kr idqy[ jd keIAW ny ikhw ik AsIN hux cwir pdwrQ jy ko mwgY ]
pwxI ikQoN leIey? kihMdy KUh hI Kwrw ho jwey[ Kwrw swD jnw kI syvw lwgY ] AMg - 266
ho igAw ausy vyly KUh[ auQy iek bhuq ivdvwn ijsdw
kihx l`gy, rwxI swihb mYN gurbwxI dI ivcwr
nwm iSvd`q sI, auh s`cImucI dI BgqI krdw huMdw
krI hY ik cwr pdwrQ - Drm, ArQ, kwm, moKS
sI[ sRI rwm cMdr jI dy auqy ausdI nyStw sI, bhuq
iehdy 'c swrI dunIAW dy pdwrQ qy rUhwnI pdwrQ Aw
vYrwg krdw sI, vYrwg dy AMdr nyqrW 'co jl jweI
jWdy ny[ ieh swry hI swDUAW dI syvw krky jy aunHW nUM
jWdw[ gMgw dy iknwry bYT ky auhny BgqI krnI, hr
pRsMn kr lE qy aunHW dy muK 'coN inkl jwvy, pRsMn
vkq roNdw rihMdw sI ik hy pRBU! mYnUM drSn dy[ jo
ho ky qW v`fI qoN v`fI dwq iml jWdI hY[
vYrwgIAW dI dSw hoieAw krdI hY auh dSw aus auqy
AYauN nhIN huMdw ik jI bcn dy idE jI[ h`tI
vwpirAW krdI sI[ A`j auhdI Ardws drgwh 'c
qW nhIN hY ieh[ swfw Awh ho jwey, Awh ho jwey jI[
kbUl hoeI[ bwlw goibMd rwie jI b`icAW nUM lY ky auQy
AYauN nhIN hoieAw krdw[ syvw krnI pYNdI hY, rJwauxw
cly gey ijQy auh bYTw BgqI krdw sI[ bhuqy v`fy
pYNdw hY, jdoN gurU rIJdw hY Es vyly idMdw hY, gurU kd
nhIN sIgy, CotI ijhI aumr sI, pMj ky swl dI[ kol
rIJdw hY jd auhdw is`K rIJ jWdw hY[ auhdw is`K
cly gey jw ky kMn dy kol jw ky kihMdy pMfq jI! Jwq[
rIJ jwvy iksy dI syvw 'qy, Pyr gurU dw ibrD bx jWdw
auhny jd nyqr KolyH qW aus vyly A`KW qoN Ehly jw cùky
hY[ auhdy bcn dI lwj r`KxI[ so kihx l`gy, bwlw
sI, Awvwz AweI jWdI hY, Jwq[ Pyr vYrwg krn l`g
goibMd rwey bcpn dy AMdr, auh swQIAW dy nwl KylHdy
igAw ik hy pRBU! qUM drSn qW idqw, mYN dyK nhIN
rihMdy ny[ qusIN aunHW dI Aws kro, lMgr iqAwr kro,
sikAw qYnUM[ Pyr AweI Awvwz pMfq jI! dyKo[ kI
AwrwDnw kro[ auh Aw jwxgy, Pyr aunHW qoN mMg lE[
dyKdw hY swmHxy sRI rwmcMdr jI DnuK bwx leI KVHy
drSn krw idqy, iek Awh jWdy ny, KyliH dAW dy drSn
ny[ nmSkwrW krdw hY, jd m`Qw tykdw hY, sIs cu`kdw
krw idqy mhwrwj jI dy[ srUp ihrdy 'c vs igAw,
hY qW gurU dSmyS ipqw dy drSn huMdy ny[ bwly pMj
smwDI lw ky bYTdI hY, nwl ieh hY ik hy bwlw pRIqm,
swl dI aumr dy[ jd Pyr h`Q bMnH ky dyKdw hY qW
jy puqr dyxw hY qW Awpxy vrgw dyeIN[ qyry vrgw hovy
sRI rwmcMdr jI dy drSn huMdy ny, hYrwn ho igAw[
ieMn-ibMn, ijhVw iK`cW pwauNdw hovy, ijhdy nyqrW 'c
mhwrwj muskrw rhy ny, p`kw nyStw ho igAw ik myrw
rs hovy[ ijhdy bol dy ivc muskwn hovy, ijhdy AMg-
eISt Aw igAw, Pqih ho geI[ ipAwr Pqih kihMdy
AMg dy ivc ipAwr hovy, A`j bYTI hY, AMimRq vyly do
ny iehnUM[
vjy qoN bYTI hY[ cONkVw nhIN ihlw rhI, idn cVH igAw,
ausy Sihr dy AMdr iek rwjw Pqih cMd ijsdw EDr hukm kr idqw ik BUMgxIAW bxwE, jy auh Aw
nwm sI, byAOlwd sI[ bhuq pYsy vwlw sI qy auhdI gey qW pRSwd kI dyvWgy, inhcw hY ihrdy dy AMdr ik
rwxI nUM hr vkq icMqw rihMdI sI ik bhuq Dn hY zrUr Awauxgy, ikauNik pMfq iSvd`q glq g`l nhIN
lyikn AOlwd nhIN hoeI hY[ PqihcMd sI, mYxI goq sI[ kihMdw[ smW inkldw quirAW jWdw hY, idn cVH igAW
aus nUM rwxI mYxI kihMdy sI[ jd ieh iSvd`q dy pws qy EDr gurU dSmyS ipqw bwlw pRIqm b`icAW nUM nwl
geI ik pMfq jI qusIN r`b nUM imly hoey EN[ swry kihMdy lY ky Esdy rwj mh`l vl nUM qur pey[ pihrydwr KVHy
ny ik pMfq jI nUM r`b iml igAw[ quhwfy aupr qW koeI ny, rUp dyiKAw sB ny koeI rok nhIN sikAw, beI
Kws nUr cVH igAw A`j qW[ hr vkq qusIN KuS rihMdy AsIN rok dyeIey qy Kbr AMdr dyeIey, hYrwn ho gey
EN[ quhwfy bcnW 'c imTws Aw geI, quhwfy nyqrW 'c srUp dyKdy swr[ Bu`l gey swry sB kuC, Awpxw Awpw
iK`c hY qy qusIN myry qy ikRpw kro[ myrI JolI dy ivc Bu`l gey[ mhwrwj mlkVy AMdr cly gey, pOVIAW cVH
pu`qr dI dwq pwE[ kihx l`gy, rwxI swihb dwqW dyx gey, ijs mh`l dy AMdr rwxI bYTI sI cONkVw mwrIN
vwlw qW ieQy quhwfy kol hI rihMdw hY[ qusIN auhdI qy nyqr bMd sI qy Es Awsx qy gurU mhwrwj cVHy qy
AwrwDnw kro[ auhny Awp hI dwq dyx vwsqy Aw jwxw dovyN bwhW gl 'c pw leIAW[ godI 'c iek dm lmk
hY[ ikauNik mY jd qoN bwxI dI ivcwr SurU kIqI hY, ky pY gey[ mW.....mW....., Awvwz idqI, mW.....mW......[ mW
jd qoN mYnUM imilAw hY Bgvwn, aus vyly mYN q`q bwxI dw Sbd suxdI swr auhdy srIr dy ivcoN JrnHwtW
dI ivcwr SurU kr idqI qy Es bwxI dy ivcoN mYN ies inklx lg geIAW[ sMBilAw nhIN jWdw AYnw AnMd
qrHW dy nwl eys mqlb nwl g`l nUM smJx kIqw hY- Aw igAw[ mYnMU vI koeI mW kihx vwlw Aw igAw? myrI

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


44
godI dy ivc vI koeI pY ky kihMdw hY mW? qy myry gl dyiK drsu AGwvY ] AMg - 708
ivc bwhW pw ky, myry sIny nUM TMF pw ky koeI kihMdw
AYsI hwlq hY Sihr dI -
hY mW[ pu`qr ik`fI ipAwrI cIz hY[ p`uqr dI vwSnw,
pu`qr dI lwlsw ikvyN bIbIAW nUM qMg kr idMdI hY[ bwJu ipAwry Awpxy ibrhI nw DIroid ]
mwVy qoN mwVw kMm krn nUM iqAwr ho jWdIAW ny[ so AMg - 1100
jdoN nyqr KolHy hYrwn ho geI ik myrI godI ivc bYTy swirAW dy AMdr ibrhw Aw igAw, qy ijs vkq
ny[ kihx l`g,y mW! myry vrgw qW mYN hI hW qy mYN qyrw mhwrwj jI rwxI dy pws jWdy ny ik mwqw! hukm Aw
pu`qr hW, myry swQIAW nUM Bu`K l`gI hoeI hY[ CyqI ilAw igAw swnUM, AsIN jw rhy hW[ ieh bcn nhIN sIgw,
ky dy Kwx nUM[ Esy vyly BUMgxIAW iqAwr sI, CkweIAW auhnUM AYauN l`igAw ijvyN iksy ny bhuq AxI vwlw bwx
Awp ny, idl nhIN krdw ik ieh myrIAW A`KW qoN mwirAw hovy, byhoS ho ky igr geI aus vyly[ p`Ky J`ly
Ehly hox[ kihMdy AsIN roz AwieAW krWgy qy qyry bwg gey, jl mUh M ivc pwieAw igAw, swvDwn kirAw, mwqw
ivc KyilHAw krWgy qy mwqw hux qUM myrI mwqw ho geI AYnw APsos ik g`l dw, AYnw duK ` ? kihx l`gI, puq` r!
nw, mYN qyrw pu`qr ho igAw, hux qW AwpW ieko hI ho mYN rih nhIN skdI, bVI dyr qoN bwAd myrI ie`Cw pUrI
gey[ hoeI sI[ Awp kihx l`gy, ''AsIN jwny hW ikqy, ijs
twiem AsIN AwauNdy hW sMgq kirAw kro, bwxI dI
so smW pYNdw igAw, hOlI-hOlI EQy iek nvwb sI
ivcwr kirAw kro, myry swQI jo ny ieh Awauxgy, jdoN
krIm Kwn, qy Es vyly dw irvwz ieh sI ik jdoN
qusIN BUMgxIAW dw pRSwd qusIN vrqwENgy, qusIN dyKogy mYN
koeI AwPIsr AwauNdw, nvwb AwauNdw qW s`q slwmW Juk
ivc Kyfdw hovWgw[ nvwb rhIm KW nUM pqw l`igAw,
ky krnIAW pYNdIAW sI[ qW ijs vkq auh nvwb
byhbl ho igAw, ro irhw hY aucI-aucI, swihb mYN ikvyN
AwieAw mhwrwj jI ny swry b`icAW nUM kih idqw ik
jIvWgw, myrw qW Aml qusIN bx cu`ky[
dMdIAW cVwauxIAW ny Jukxw nhIN hYgw[ Esy qrHW kIqw,
jd ispwhI mgr pey, swry hI koeI eyDr jw viVAw, kihMdy, rhIm KW! s`cy idl dy nwl nmwz pVHIN
koeI EDr jw viVAw[ koeI nw l`iBAw, ieh KVHy rhy[ jd qUM isjdw krky dovyN h`Q joV ky mMgyNgw pRBU qoN
jd auhny rUp dyiKAw, q`kxI dyKI idl dy AMdr hI qW mYN swmHxy qyry KVHw hoieAw krWgw[ roz qYnUM drSn
KuB
` geI[ aus vyly GoVy qoN auqirAw, slwm krI, isjdw hoxgy[ so AYauN bKiSSW krky Awp cldy-cldy pMjwb
kirAw[ kihMdy kOx hY ieh bwlk, ijsny mYnUM vI Awpxy vl nUM Aw rhy ny qy A`j Awp lKnOr Aw jWdy ny qy
GoVy qoN auqwr ky Awpxy crnW qy pw ilAw? kihMd,y ieh auQy vI keI mhIny Awp nUM Tihrnw ipAw qy Kudo-KUMfI
pMjwb qoN Awey hoey ny, gurU qyg bhwdr swihb dy KylH rhy ny[ hwkI KylH rhy ny A`jklH dI AMgRyzI dI
PrzMd ny[ so aus ny bynqI krI ik hy swihbzwdy! mYnUM zubwn 'c[ ikMny ipAwry lgdy hoxy ny KylHdy[ auh pIr
drSn idAw kr, roz idAw kr[ so AYsy ipAwr dIAW BIKxSwh Pyr Aw igAw[ auhny ausy vyly isjdw krnw
ij`qW byAqM , igxqI qoN bwhr ny[ lyikn sunh
y w Aw igAw SurU kr idqw, s`q isjdy kIqy, s`q slwmW kIqIAW,
mhwrwj nUM ik vwps pMjwb Aw jwE[ nvyN murId rly hoey sI aunHW ny Pyr SMkw kirAw ik
qusIN ihMdU lVky nUM slwmW krI jWdy EN[ kihx l`gy,
gurU mhwrwj ny iqAwrIAW kr leIAW[ gurU nOvyN
ieh qW A`lwh dw nUr ny, ienHW dy drSn vwsqy mYN
pwqSwh nUM pqw sI ik hux AsIN ShIdI dy dyxI hY[
auQy ptny phuMicAw sI[ AwE mYN iek g`l pu`CxI hY
aus vyly aunHW ny Awp nUM vwps bulw ilAw[ ivCoVw
ienHW qoN[ Es vyly b`cy sI, A`j v`fy ny mYN ienHW qoN
ijhnUM kihMdy ny, ieh bhuq hI burw s`lH hY swDsMgq
iek g`l puCxI hY, beI ieh iknHW vl hoxgy[ Es
jI[ Kws krky mhWpurSW dw ivCoVw, auh J`lxw AOKw
vyly do miTAweI dy brqn mMgwey gey, kùjy mMgwey gey,
ho jWdw hY, J`l nhIN huMdw qy aus dy bwry ies qrHW
dohW dy mUMh F`k idqy qy mhwrwj jI dy A`gy iljw ky
Purmwn kirAw hY -
r`K idqy[ mhwrwj jI kihMdy, do ikauN lY ky Awey EN
Dwrnw - J`ilAw nw jwvy siqgur qyrw ivCoVw[ iqMn lY ky AwE[ iek hor mMgw ilAw[ hux socdy ny
ijau mCulI ibnu pwxIAY ikau jIvxu pwvY ] ik iqMn mMgw ley, qIjw kIhdw mMgw ilAw? qW aus
bUMd ivhUxw cwiqRko ikau kir iqRpqwvY ] vyly bYTy ny, koeI svwl nhIN ho irhw qy mhwrwj pIr
nwd kurMkih byiDAw snmuK auiT DwvY ] vl dyKdy ny, muskrwey[ mhwrwj jI ny pihlW dovyN h`Q
Bvru loBI kusm bwsu kw imil Awpu bMDwvY] iek dy auqy r`K idqy[ Pyr iek-iek h`Q dohW qy r`K
iqau sMq jnw hir pRIiq hY idqw[ hux pIr smJdw hY, krnI kmweI vwlw pIr

'Awqm mwrg' 45 jnvrI, 2009


sI[ isjdw kIqw[ aus vyly murIdW ny pu`iCAw ik pIr A`j Awp Kyld H -
y KyldH y AwauNdy ny[ nON swl dI Awp
jI! swfy qW smJ ivc nhIN AweI kuC g`l? swnUM vI dI aumr ho geI[ aus vyly kI dyKdy ny AMdr bhuq
smJw idE ik kI quhwfI g`lbwq hoeI hY? ieSwry nwl swry bMdy bYTy ny, v`fy-v`fy iqlk l`gy hoey ny[ vDIAw-
g`lbwq hoeI hY, qusIN vI koeI ieSwrw kr rhy sI, sohxy vsqr pihny hoey ny, dyKx qoN pqw lgdw hY
auh vI koeI ieSwrw kr rhy sI[ kihMdy, murIdo! mYN ik v`fy ivdvwn purS Awey ny[ lyikn audwsI qoN pqw
ieh jwnx dI koiSS krI sI ik ieh ihMdA U W dw hoxgy lgdw hY ik ienHW ijMnW Swied hI sMswr qy koeI duKI
jW ieslwm vwilAW dy hoxgy[ pr aunHW ny iek brqn hovy qy gurU qyg bhwdr swihb mhwrwj Awp ny swrI
hor mMgw ky ikhw ik AsIN dohW vwsqy iek sWJw rsqw Arz aunHW dI suxI qy Awp gMBIr hoey bYTy ny, Es
clwvWgy[ auhdy auqy qW dovNy h`Q r`K idqy, Pyr mYN ikhw vyly Acwnk Kyld H -
y KyldH y Aw ky ies c`p u nUM qoVn vwsqy
ik ihMdUAW dw qy ieslwm dw quhwfy nwl kI sbMD gurU mhwrwj ny ipCly pwsy dI ho ky gurU qyg bhwdr
hoeygw? aus vyly Awp ny dovyN h`Q dohW qy r`K idqy, swihb dy gl ivc dohyN bwhW pw leIAW[ jd swvDwn
iek EDr iek EDr ik swnUM swry sm ny[ swfw iksy hoey dyiKAw[ koeI mwmUlI pu`qr nhIN sI, gurU qyg
nwl ivroD nhIN[ swfI ingHw ivc nw koeI ihMdU hY, nw bhwdr swihb ny, jdoN jnm ilAw ienHW ny Es vyly
koeI qurk hY[ Awqm dws iek v`fw sMq gurU mhwrwj kol Awswm
ivc sIgw, Awh DobVI-Gwt kol sIgw, auQy jdoN KuSIAW
AYny nUM iek hor pIr Aw igAw, qy Es pIr ny
mnweIAW jw geIAW sI, auh kihx l`gy, mhwrwj A`j
Aw ky ijs dw nwm AwrPdIn sI lKnOr dw, bVw hI
qusIN AYnI KuSI mnw rhy EN, rwjy KuSI mnw rhy ny,
krwmwqI qy AMqrjwmI PkIr sI[ phuMicAw hoieAw sI
kwrn kI hY? auh kihx l`gy, sMq jI! A`j swfy gRih
r`b qk[ gurU dsvyN pwqSwh dIAW kQwvW nUM pRgt krn
ivc gurU Avqwr pRgt hoey ny, Dur qoN invwjy ny[ aunHW
vwly swDsMgq jI iDAwn r`Ko, muslmwn pIr ny[ ijnHW
nUM iksy qp nUM krn dI loV nhIN pYxI, swDnw ivc
ny s`c boilAw, ihMdU dw izkr nhIN AwieAw, jW qW
pYx dI loV nhIN pYxI, Dur qoN hI pUry Awey ny qy jy
aunHW nUM pqw hI nhIN l`igAw, jW phuMc nhIN sI AYfI
mYN AYauN kih dyvW Akwl purK Awp hI manifest ho
v`fI, aunHW dI phuMc v`fI sI, ieh g`l mMnxI pYxI hY[
ky swkwr rUp Dwr ky mnuK dy jwmy 'c Awey ny[ ieh
AYvyN nhIN sI AsIN kih dyeIey ik sUPI pIr sI, bwbw
vI g`l TIk hY[ Es vyly auhny bynqI kIqI ik Pyr
PrId gurU gRMQ swihb ivc nw AwauNdy, jy aucy nw huMdy[
pwqSwh mYnUM drSn krn dI AwigAw idE[ kihMdy
so auh Aw ky jdoN pwlkI 'coN auqirAw, auqr ky isjdw
drSn qYnUM hoxgy, A`j qoN 43 swl bwAd, auh d`Kx
kIqw[ auh kihMdw vlI A`lwh! subwn A`lwh! subwn
nUM jWdy hoxgy, qy qUM auQy drSn kryNgw burhwnpur dy
A`lwh! qy murIdW ny pu`iCAw pIr jI! qusIN qW sB qoN
AMdr nwly syvw kryNgw[ 43 swl bwAd drSn hoey aus
v`fy EN, quhwfy smwn AYs vyly Bwrq vrS ivc koeI
nU[M
pIr nhIN hY, qusIN ieh kI kMm kirAw, eys b`cy nUM
slwm krI hY qy nwly qusIN subwn A`lwh! subwn A`lwh! so gurU mhwrwj qW sB kuC jwxdy sI[ aus vyly
kih rhy EN? kihx l`g,y mYN hYrwn hW A`lwh dI kudrq Awp ny ikhw ipqw jI! AYnI gMBIr AvsQw ikauN hY?
qoN[ jd mYN smwDI 'c jWdw hW qy auQy A`lwh dy dr ieh lok kOx ny? kihx l`gy, goibMd rwey ieh bhuq
qy phuc
M dw hW, auQy mYN kI dyKdw hW ik auQy byAq
M pIr duKI ny, zbrdsqI ienHW dw Drm bdilAw jw irhw
pYgMbr, AOlIey KVHy ny swry, bwhr KVHy ny[ hY[ ieh ivdvwn purS ny qy ieh Awpxy Drm dI rwKI
sB ny auQ,y lyikn koeI Kudw dy kol nhIN phuc
M dw, vwsqy Awey ny[ kihMdy ienHW 'c koeI nhIN hY ijhVw
mYN hYrwn hW, ijMnIAW bynqIAW krdy ny[ swrIAW Awpxy Drm dI rwKI kr lvy[ Bwrq vrS ivc koeI
ArzIAW eys b`cy dy h`Q ivc hudM IAW ny, qy ieh A`lwh bMdw AYsw nhIN ijhVw ienHW dy Drm dI rwKI kr dyv? y
qwlw dy AMdr jWdw hY - sYNkVy rwjy ny v`fy-v`fy, v`fy-v`fy stytW dy mwlk ny qy
koeI iek nhIN, v`fy-v`fy ienHW dy swDU ny, koeI nhIN
sc KMif vsY inrMkwru ] kr skdw? kihMdy, nhIN, sB pwisEN hwr ky Awey nyy,
kir kir vyKY ndir inhwl ] AMg - 8 qy kihMdy ienHW dy AYny dyvqy ny, mMdrW dy ivc t`l vjdy
qy EDroN sunyhy ilAw ky idMdw hY, A`j ieQy mYnUM ny, v`fy-v`fy mMdr bxwey hoey ny qy aunHW nUM Bog lvwauNdy
eys rUp ivc, ies DrqI qy drSn ho gey, qW mYN ny, kihMdy ny ik swfy dyvqy pRq`K ny[ aunHW dyviqAW dI
slwmW krIAW ny[ so ies qrHW dy nwl gurU dSmyS ipqw AwrwDnw krky AwpxI rwKI nhIN krw skdy, Drm nhIN
AnMdpur swihb phuMc jWdy ny[

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


46
bcw skdy, kihMdy nhIN, iksy dyvqy ny rwKI nhIN krI, auh pUrI qrHW msMdW dy auqy Asr Cw igAw[
sgoN dyv mMdr qoV-qoV ky pYrW dy ivc lw idqy gey mwieAw PYl geI aunHW dy auqy, aunHW dy mn ivc ieh
ny, nIhW dy ivc icx idqy gey ny, mUrqIAW icx inhcw ho igAw ik gurU nUM gurU bxwauxw qW swfy h`Q
idqIAW geIAW ny, koeI dyvqw ts qoN ms nhIN iksy hY[ AsIN ielwky dy msMd hW, swrI sMgq swfy h`Q ivc
ny krI[ kihMdy hux ipqw jI! qusIN kI soc rhy EN? huMdI hY qy ijhnUM jIA kry gurU bxw lvWgy, gurUAW 'c
kihMdy, pu`qr AYs vyly koeI pUrn sMq hovy, auh AwpxI koeI Kws g`l huMdI hY? jy gurU 'c SkqI huMdI qW
kurbwnI dyvy qW ieh Drm Tihr skdw hY, nhIN qW AOrMgzyb dw sIs ikvyN k`t idMdI[ guruU dsvyN pwqSwh
Drm dw phwV AYny zor nwl ruiVHAw Aw irhw hY, ik kihMdy sI ipAwirE! -
iek ihMd swrw ijhVw hY ieh Drm qoN hIx ho jweygw[ nwtk cytk kIey kukwjw[
koeI nhIN rhygw, so AsIN ies cIz dI ivcwr kr pRB logn kh Awvq lwjw[
rhy hW[ kihMdy, ipqw jI! BweI gurdws jI ny iliKAw
hY ik - auh qW smr`Q sI iek bcn krky sB kuC kr
idMdy lyikn nwtk cytk siqpurS idKwieAw nhIN krdy[
koie n QMmY swD ibn
inhcw nhIN sI Aw irhw aunHW nUM gurU mhwrwj 'qy, ikMny
swD n idsY jig ivc koAw[ kOqk mhwrwj ny idKwey qy A`j dIvwn ligAw hoieAw,
pUrn swDW dI AxhoNd ho geI sI[ gurU nwnk ny auhdy ivc gurU mhwrwj jI bhuq iksm dy bcn kr
swD bxwey ieQy Aw ky, sMq bxwey qy qusIN gurU nwnk rhy ny[ kuC QoVHy-QoVHy hwsy dy vI bcn clx lg gey,
Awp hoN, quhwfy nwloN v`fw qW koeI hor ho nhIN skdw, hlkw-hlkw hwsw aupdyS dyx dy vwsqy[ siqpurS jd
qy qusIN jwE jw ky Awpxw blIdwn idE, AYny jd hsdy ny aupdyS idMdy ny[ Coty mhwrwj jI (sMq ikSn
bcl suxy, mhwrwj jI ny CwqI nwl lw ley, Gu`t ky isMG jI mhwrwj rwVw swihb) nwly hsI jWdy sI, nwly
ipAwr kirAw[ kihx l`gy, TIk hY, qUM Ajy b`cw hYN? aupdyS dyeI jwxw bVI fUMGI qoN fUMGI g`l, h`s ky kih
kihx l`gy, ipqw jI! jd mYN mW dy pyt 'c sI, auQy dyxI[ so AYsw mwhOl dyK iek mdwrI Aw igAw, ir`C
vI myrI rwKI huMdI sI, jd mYN bwhr AwieAw qW myry vwlw[ bVw v`fw ir`C hY auhdy kol[ Aw ky qmwSw
dMd nhIN sI Awey, dùD aus vyly pRmySr ny pYdw kirAw idKwaux lg igAw[ aus vyly mhwrwj dI igAwrHW swl
qy hux jd mYN nON swl dw ho igAw, hux qW auh Awp dI aumr sI[ 1734 sMmq sI aus vyly qy auh kuSqIAW
hI myry nwl hY qusIN kwhdw iPkr krdy EN[ so ipqw idKw irhw hY, kdy Q`ly Aw jWdw hY mdwrI, kdy ir`C
nUM ShIdI vwsqy h`s ky Byj idqw[ ShIdI ho jWdI hY[ Aw jWdw hY[ bVI dyr ies qrHW krdy dovNy grmI-grmI
aus qoN bwAd gurU mhwrwj g`dI 'qy bYTdy ny, aumr CotI ho gey[ swry dyK-dyK ky h`s rhy ny[ AYny nUM ijhVw
hY, msMdW dI pUjw dw Dwn Kw-Kw ky mq mwrI geI cOr brdwr sI, BweI kIrqIAw, auh vI hsdw hY,
sI[ jy qW pUjw Kwx vwlw purS Bjn kry, bMdgI kry, mhwrwj ny AYauN aupr nUM dyiKAw, kihMdy kIrqIAw!
syvw kry qW, qW bicAw krdw hY, nhIN qW kihMdy- pCwxdw hYN ik AYvyN hI h`sI jWdw hYN?
iqau Drmswl dI Jwk hY ivhu KMfU pwju[[
kihMdw, ir`C nUM dyK ky h`sdw hW[ mYnUM qW pCwx
BweI gurdws jI, vwr 35/12
nhIN hY[
ijvyN ivhu dy kYpsUl KWdw hY, AYauN auh KWdw hY[
ies qrHW auh Kwx lg gey sI[ sMgqW ny gurU vwsqy kihMdy, qUM nw h`s, bwkIAw nUM h`s lYx dy[
ilAwxw, rwh ivc Awpxy vwsqy hI r`K lYxw, AwpxI kihMdw mhwrwj mYN ikauN nw h`sW?
AYS-ieSrq vD geI[ bVy-bVy rySmI k`pVy, kImqI
kihx l`gy, qyrw bwpU hY ieh[
gihxy, hIry jvwhwrwq pihnxy SurU kr idqy, klgIAW
lwauxIAW SurU kr idqIAW[ ivSy-ivkwrW 'c pY gey, kihMdw, myrw ipqw? myrw ipqw qW gurU nOvNy pwqSwh
vysvwvW r`KxIAW SurU kr idqIAW[ pUrn qOr dy auqy dw cOr brdwr sI, syvw krdw sI qy myrw ipqw cOr
inhcw fol igAw qy ijhVw Drmswlw dIAw rotIAW brdwr ho ky ir`C bxdw hY qW Pyr mYN quhwfI syvw
kirAW krdIAw ny - krdw hW mYN Pyr bWdr bx jwvWgw[ Pyr gurA U W dI syvw
DrmswlW dIAW rotIAW iqn kMm kryin[ krn dw kI Pl ho i eAw? mhwrwj kihM d y BweI
hf gwlx, mq mwrn, Bjn krn n dyin[ kIrqIAw! gurU nwnk swihb ny qW swrw kuC KolH ky
d`isAw hoieAw hY beI jy syvw, syvw dy qOr qy kIqI

'Awqm mwrg' 47 jnvrI, 2009


jwvy qW ieQy vI mwx imldw hY, drgwh ivc vI mwx isr dI prvwh nw kry[ieQy myry kol AwieAw b`cw,
imldw hY - kihMdw jI vwihgurU mMqr dI rOl 'qy bYTx nUM koeI bIbI
Dwrnw - nwm jpIey qW dUr huMdy duKVy, iqAwr nhIN ho rhI, koeI BweI nhIN iqAwr ho irhw[
syvw krky mwx pweIdY[ mYN ikhw kmwl hY, ieh qW bImwr ho jwxgy swry[ ieh
dyK BweI kIrqIAw! gurU nwnk ieh kihMdy ny qW AsIN kirAw hI qW hY ik gurduAwry dy pRSwdy Ck
ik - ky Bjn vI brwbr dw hud M w rhy pr ieh g`l kI ienHW
nUM smJ ivc hI nhIN peI[ vwihgurU-vwihgurU krn qoN
ivic dunIAw syv kmweIAY ]
hI tldy ny[ mYN ikhw jwh, ijhVI bIbI nUM khyNgw jy
qw drgh bYsxu pweIAY ] auhny nWh krI, myry kol lY ky AweIN[ Pyr auhny jw ky
khu nwnk bwh lufweIAY ] AMg - 26 ikhw, Pyr auh AwieAw nhIN[
ieh TIk hY syvw krn vwly nUM AYQy vI mwx[ lyikn
syvw, syvw krn ivc Prk hY[ jy qW b`Dw c`tI krdw ieh mYN qW krdw hW ieQy vwilAW nwl g`l ik
hY, jW eys krky krdw hY ik bwbw jI! nwrwz nw ho ieh syvwdwr khwauNdy ny, Gr-bwr C`fy ny, Pyr shI syvw
jwx, dyKdy ny syvw krW[ auh qW syvw hor cIz hY[ vwlw hoxw cwhIdw hY[ jy qW AYfw SOk hovy Pyr qW TIk
iek Awpy hI jWdw hY, Awpxy Awp hI syvw krn ik hY[ nhIN qW Gr hI rho Awpxy, ijQy dunIAW roNdI-
mYN hux syvw kI krW[ ieQy bIbIAW AwauNdIAW ny[ BweI kurlwauNdI hY auQy Awp krI jwE, ivcy guzwrw sB dw
bImwrI ht jweygI, syvw kro[ gurU pRsn
M ho jweygw, keI hoeI jwxw hY[ jy gurU dy dr qy Awauxw hY qW gurU dw
vwrI mYN dyKdw hW, mYnMU pqw lg jWdw hY ik ieh idloN drbwr kuC hor qrHW dw hY auh qW kihMdw hY ik-
syvw nhIN krdI b`s rwzI hox vwsqy hI krdI hY[ pihlw mrxu kbUil jIvx kI Cif Aws ]
syvw hor cIz huMdI hY, auQy n`T-n`T ky pYNdw hY bMdw[ hohu sBnw kI ryxukw
keI AYsy vI huMdy ny auh mUMh mlwzw r`Kx vwsqy syvw qau Awau hmwrY pwis ] AMg - 1102
krdy ny[ ryxukw bx ky Aw[ mhwrwj kihMdy, syvw, syvw 'c
ivic haumY syvw Qwie n pwey ] BweI kIrqIAw Prk hY[ qyrw ipE syvw qW krdw sI,
jnim mrY iPir AwvY jwey ] AMg - 1071 cOr brdwr sI, hr vkq gurU dy kol rihMdw sI[ pr
hux iehnUM kOx twl deygw[ siqgurU dI syvw qW auhdy mn ivc AiBmwn bVw sI, beI mYN gurU dw cOrI
sPl hY[ kihMdy EhdI sPl hY - hW[ kihMdw mhwrwj jI! g`l kI hoeI Awp KolH ky d`s[o
Awp ny ikhw ik gurU qyg bhwdr swihb dy dIvwn dw
siqgur kI syvw sPl hY Bog ipAw qy mhwrwj jI Ajy bYTy hI ny ik qyrw ipqw
jy ko kry icqu lwie ] AMg - 552 pRSwd vMfx lg igAw[ pRSwd vMfdy-vMfdy EQy iek
ijhVw ic`q lw ky krdw hY qy inmwxw ho ky ikswn dsvMD leI AwauNdw sI qy auhny A`gy jwxw sI[
krdw hY qy Sukr 'c rihMdw hY ik hy s`cy pwqSwh! g`fw rok ilAw qy mn ivc hoieAw ik Bog ligAw
qUM mYnUM syvw krn dw bl bKS idqw, mnu`K jwmy 'c[ hoieAw hY gurU dw[ jdoN Bog lg igAw, SIq pRSwd
bx ky nhIN krdw, ijhVw bx ky krdw hY, mhwrwj ijhVw gurU dw Kw leygw auhdw qW qn mn sB inrml
kihMdy auh qW nhIN syvk hYgw[ bwkI auh qW bwqW- ho jwxw hY[ gurU dw SIq pRSwd ikqy imldw hY[ beI
cIqW ny, bwqW-cIqW nUM qW mhwrwj AYauN PurmwauNdy ny- hovy nw qW mYN BwgW vwlw bxW, pRSwd lY AwvW, SIq
Dwrnw - g`lW vwly hYn Gnyry pRSwd huMdw hY ieh[ kihMdy vI jW Ardws dy AMdr[
cwkr koeI-koeI hY[ qy nwl ieh vI Ardws krdy hW ik bMdgI krn dw
cwkru lgY cwkrI nwly gwrbu vwdu ] bl Aw jwey SIq pRSwd Ck ky, nwm jpx dw, syvw
glw kry GxyrIAw Ksm n pwey swdu ] krn dw[ pr smJ ky kihxw hor g`l hY, A`KrW nUM
Awpu gvwie syvw kry qw ikCu pwey mwnu ] roz Gotw lw dyxw hor g`l hY[ kihMdy auh eys Awsy
nwnk ijs no lgw iqsu imlY nwl AwieAw hY qy eyDrly pwsy qyry ipqw dy swmHxy Aw
lgw so prvwnu ] AMg - 474 igAw, g`fy dI DUV nwl l`Qp`Q hoieAw, dwVHy qy DUV
hI DUV peI sI[ ichrw DUV nwl l`Qp`Q hoieAw,
mhwrwj kihx l`gy, g`lW vwlI dunIAW byAMq hY[ kpiVAW qy DUC peI sI[ h`Q ausny CyqI nwl k`pVy
lyikn s`cy idl dw cwkr hoxw bhuq muSkl hY[syvwdwr nwl pUMJ ley qy jdoN qyrY ipqw kol AwieAw qW auh
hoxw bhuq muSkl hY[ kihMdy auh hMd
u w hY ijhVw ijhVw kihx l`igAw ik prHy ho ky bYT[ iP`kw boilAw[ g`fw

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


48
auhdw qur ipAw[ auhny dyK ilAw ik g`fw quirAw jWdw pRB mih mo mih qws mih
hY[ dUsrI vwrI Ehny ikhw ik Swied mYnMU hux pRSwd rMck nwhn Byv] (srb loh gRMQ 'coN)
dy dyvy[ pRymIAW! jd auh qyry ipqw dy swmHxy dUjI vwrI
kihMdy kIrqIAw! auh ijhVw is`K sI auh qW
AwieAw, qW qyry ipqw ny gu`sy ivc ikhw ik qYnUM ikhw
AByd AvsQw dw is`K sI[ hr vkq gurU 'c rihMdw
sI swmHxy bYT, ir`C ijhw Pyr t`p ky swmHxy Aw igAw[
kurihq kr idqI iP`kw bol ky[ rihqW kyvl iehI nhIN sI[ qyyry ipE ny suxIAW hoeIAW sI swKIAW ik BweI
ik ikrpwn pihn lE, kCihrw pihn lE[ ieh qW l`KU ny kih idqw sI, ik Awvy k`cy-Awvy k`cy; lyikn
srIr dIAw rihqW ny, AMdrlIAW rihqW ijhVIAW ny AMdroN nhIN sI mMndw ik is`K gurU dw rUp huMdw hY[ so
nw auh zrUrI ny - AYnw iP`kw boilAw, Es is`K ny bcn suxy, nyqrW 'c
inMdw BlI iksY kI nwhI jl Aw igAw auhdy ik gurU dI hzUrI 'c gurU dw pRSwd
mnmuK mugD krMin ] lYxw vI mYnMU pRvwn nw hoieAw[ iek ikxkw igirAw
muh kwly iqn inMdkw nrky Goir pvMin ] ipAw sI auh cu`k ky mu`K 'coN pw ilAw, kihMdy is`Kw!
AMg - 755 ir`C qW qUM hI bxnw hY[ AYnI g`l kih idqI[ iehdy
ikvyN is`K khw leygw Awpxy Awp nUM inMidAw krn bwry mhwrwj ny AYsw Purmwn kirAw hY -
vwlw[ auh qW mnmuK qy mUrK hY, mugD hY[ cuglI krn Dwrnw - suK kdy nw pwauNdy jI,
vwlw is`K ikvyN bx igAw[ byeImwnI, T`gI krn vwlw mugD nr sMqW nwl KhMdy[
is`K ikvyN bx igAw qy jdoN rihqW dI aulMGxw krygw
Pyr szw pwvygw qy rihq ies qrHW kihMdI hY - suKu n pwiein mugD nr sMq nwil KhMdy ]
AMg - 306
Dwrnw - iP`kw bol nw zubwn ivcoN bolIAY,
drgwh ivc D`ky KwvyNgw[ qyrw ipE KihAw auhdy nwl[ AByd AvsQw dw,
bRhmigAwnI AvsQw dw, gurisK luikAw hoieAw sI[
nwnk iPkY boilAY qnu mnu iPkw hoie ] qyry ipqw ny Byd nw jwxy[ so ipAwirAw! auhdy muK 'coN
iPko iPkw sdIAY iPky iPkI soie ]
inkl igAw, ik BweI mYN qW ir`C nhIN bxnw, qUM zrUr
iPkw drgh stIAY muih Qukw iPky pwie ]
bxyNgw[ sMq kuC vI boldw hY qy ijhVw kuC boldw hY,
iPkw mUrKu AwKIAY pwxw lhY sjwie ]
auhdy bwry mhwrwj dw AYsw Purmwn hY -
AMg - 473
Dwrnw - sy bcn hovMdy,
kihMdy kurihq kr idqI Esny[ pihlW qW qn,
Bgq muKih qy boldy[
mn iP`kw hoieAw ir`C kih ky[ Pyr jdoN auh drgwh
nwnk vIcwrih sMq jn cwir vyd khMdy ]
'c phuMicAw, Pyr jwxw qW s`cKMf nUM sI, lyikn iP`kw
AMg - 306
kihx dy nwl kI hoieAw D`ikAw igAw drgwh 'coN[
munIAW dI, jnW dI qy irSIAW dI, cwry vydW dI
iPkw drgh stIAY muih Qukw iPky pwie ]
bwq quhwnUM dsdy hW -
AMg - 473
Bgq muKY qy boldy sy vcn hovMdy ]
drgwh 'coN sut
` idMdy ny[ iP`ky dw QW nhIN drgwh
AMg - 306
hY[ g`fw Es dw kwPI dUr cilAw igAw[ is`K pqw
hY kOx sI auh? jo AByd AvsQw dw is`K huMdw hY ijhVw kuC kih idqw auh bcn ho igAw[
EhdI AvsQw bhuq aucI huMdI hY - pRgt phwrw jwpdw siB lok suxMdy ]
Dwrnw - myrw hI rUp hY, suKu n pwiein mugD nr sMq nwil KhMdy ]
myry hI bx gey ijhVy[ AMg - 306
ijn@w n ivsrY nwmu sy iknyihAw ] so bcn ho igAw pRymIAW! hux bcn hoieAw-
Bydu n jwxhu mUil sWeI jyihAw ] hoieAw qW auhdy mn 'c AwieAw ik mYN gurU qyg bhwdr
AMg - 397 s`cy pwqSwh dw cOr brdwrIAw hW[ iehny kI g`l kih
Awqm rs ijh jwnhI so hY Kwls dyv] idqI[ ieh nhIN hY ik Es qoN mwPI mMgdw, iKmw
mMgdw, nWh Awpxy AiBmwn 'c irhw[ ik Awpy gurU

'Awqm mwrg' 49 jnvrI, 2009


mhwrwj ijnHW dI mYN syvw krdw hY drgwh 'c shwieqw ies qrWH gurU mhwrwj s`cy pwqSwh dy Anyk
nhIN kI krngy[ dUjy pwsy gurU mhwrwj AYauN vI kihMdy kOqk ny[ jy do cwr mhIny, Cy mhIny vI krI jweIey
ny - krI jweIey kIrqn ievyN-ijvyN lgwqwr qW vI Kqm
Dwrnw - BwvyN cMdrmw nwS ho jwvy, nw hox[ so A`j Awp aunHW dw pRkwS auqsv mnw rhy
sMqW dw bol nw tly[ E, qy aunHW ny jo vic`qr cIz ilAWdI hY auh hY
inis bwsur niKAqR ibnwsI AMimRq[ AMimRq hryk dy AMdr hY -
riv ssIAr bynwDw ] nau iniD AMimRqu pRB kw nwmu ]
igir bsuDw jl pvn jwiego dyhI mih ies kw ibsRwmu ]
ieik swD bcn AtlwDw ] AMg - 1204 suMn smwiD Anhq qh nwd ]
swD dy muK qoN bcn ho jwey, hux iehnUM twlx khnu n jweI Acrj ibsmwd ]
nUM koeI smr`Q nhIN[ kihMdw, mhwrwj! gurU qyg bhwdr AMg - 293
mhwrwj qW sIgy[ kihMdy, kIrqIAw! gurU qyg bhwdr lyikn ieh pRwpq nhIN huMdw ijMnI dyr qk pMj
swihb kihMdy ny ik auh qW myrw hI rUp sI, mYN hI ipAwirAW qoN AMimRq dI dwq lY ky, nwm dI kmweI
auhdI zubwn 'qy boilAw sI[ gurU hI boldw hud
M w hY sMqW nw kry[ bwhroN nwm lE pMj ipAwirAW qoN[ gurU gRMQ
dI zubwn 'qy[ swihb dI jo tr`stI hY auh pMj ipAwry ny, aunHW ny
Dwrnw - pRB jI dw vwsw hY nwm dyxw hY, pMjW ny iek`Ty ho ky, auh nwm lE[ Pyr
sMqW dI rsnw auqy[ sMqW dI sMgq krky, syvw krky, bwxI dI ivcwr krky,
kihMdy BweI kIrqIAw! auh Awp nhIN sI boilAw, bwxI pVH ky, ijauN-ijauN AsIN rUhwnI kdm A`gy putdy
gurU qyg bhwdr swihb auhdI zubwn qy ho ky boly sI[ jwvWgy, iqauN-iqauN swnUM Avsr imldw jwvyg,y ik AsIN
so bol ikvyN tl jwvy, syvw kIqI TIk hY, krI, auh AMimRq dy kuMf qk phuMc skIey[
syvw dw hI Pl hY ik ieh Pyr swfy swmHxy Aw igAw[ AMimRqu hir hir nwmu hY myrI ijMduVIey AMimRqu
crn PV ley, AwkV inkl geI, gumwn inkl igAw gurmiq pwey rwm ]
AMdroN ik mYN gurU dsvyN pwqSwh dw cOr brdwr hW[ haumY mwieAw ibKu hY myrI ijMduVIey
ieh mwx hI mwVI cIz huMdI hY ijhnUM ho jwvy auh hir AMimRiq ibKu lih jwey rwm ]
fu`b jWdw hY, iksy nUM ho jwvy[ sMqW dy bhuqy syvwdwr AMg - 538
eysy krky down cly jWdy ny ikauNik AiBmwn Aw jWdw so eys AMimRq vwsqy qwkId krI hY -
hY aunHW dy mnW 'c[ kuC lY nhIN skdy Pyr[ ieh Dwrnw - pIvhu pwhul KMfyDwr
inmrqw dw Gr hY, Juky plVy BwrI huMdy ny, aucy plVy hovy jnm suhylw[
iP`ky pY jWdy ny[ so kihx l`gy, mhwrwj! ikRpw kro hir s`cy qKq rcwieAw siq sMgiq mylw[
Awp, ijvyN ikvyN hovy r`Ko iehdI g`l[ mhwrwj ny ir`C nwnk inrBau inrMkwr ivic isDw Kylw[
vwly nUM puiCAw ik ikMny pYsy lYxy ny, ir`C dy[ kihMdw, gur ismir mnweI kwlkw KMfy kI vylw[
do sO ruipAw[ mhwrwj kihMdy, idE do sO ruipAw[ ir`C pIvhu pwhul KMfyDwr huie jnm suhylw[
lY ilAw[ pRSwd ilAWdw bxw ky[ mhwrwj jI ny Ardws gur sMgiq kInI Kwlsw mnmuKI duhylw[
Awp krI, gurU nwnk dy drbwr 'c[ sIgy qW Awp hI vwh vwh goibMd isMG Awpy guru cylw[
pr swnUM isKwauNdy sI ik AYauN krIdw huMdw hY[ pRSwd BweI gurdws jI, vwr 41/1
pwieAw ir`C nU,M DVMm dy ky igr igAw ir`C[ SIq pRSwd
gurU Dwrn kr lE, ijnHW ny lMGxw hY kljug dy
dyx nwl Esy vyly ir`C dI jUnI Cut geI, qy kI dyKdy
ivcoN[ pMj ipAwirAW qoN nwm dI dwq pRwpq kro[ syvw
ny swmHxy BweI kIrqIey dw ipE KVHw hY[ nmSkwrW kr
kro, ismrn kro, siqsMg kro qy iehdy nwl jnm
irhw hY ik pwqSwh! Bu`l ho geI sI[ Pyr vI qusIN
suhylw ho jweygw[
ibrd bwxy dI lwj r`Kdy EN[
(------)

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


50
ishq ivigAwn
vYd myG nwQ is`D 'PPVy BweIky vwly'
AwXurvyd BISg AcwrIAw 'ey klws rij.' mobw. 9815607803
ip`Cy lMG cukI vrKw ru`q qoN bwAd ieh srd kwlI sONP Aqy DnIey nUM imlw ky, rgV ky pux ky pIx
ru`q AwauNdI hY[ vrKw ru`q ivc kudrqI qOr 'qy iek`TI nwl grmI SWq huMdI hY[
hoeI grmI dw pRBwv srd r`uq ivc srIr 'qy pYNdw ies ru`q ivc hwnIkwrk cIzW -
hY[ ies krky ies ru`q ivc buKwr, aultIAW, mroVHy, qyRl ivc pYxw, Kwry pdwrQ, dhIN, K`tI l`sI, qyl,
(pycs-drd ho ky QoVHw-QoVHw dsq hoxw) pwxI vWg crbI, grm qy qyz cIzW Aqy Kwry qy K`ty rsW dI
dsq hoxy, mlyrIAw, hYzw Awid ho jWdw hY[ AwXurvYd vrqo N krnI TIk nhIN[ bwjrw, m` k I, mWh, lsx,
Anuswr swrIAW ru`qW ivcoN srd ru`q nUM 'rogW dI mW' ipAwj, myQI dI BwjI, bYNgx, iemlI, ihMg, pudInW,
ikhw jWdw hY[ ies r`uq ivc izAwdwqr grmI dy rog Pwlsw, Anwns, k`cy ibs, iql, mUMgPlI, sroN Awid
Aqy rkq ivkwr ho ky PoVy-iPnsIAW inkldy hn[ vI grm hox krky vrqxy cMgy nhIN[ ies r`uq ivc
sUrj dI grmI vI qyz lgdI hY, ies nUM SWq krn qyl dI bjwie iGau dI vrqoN cMgI hY[
leI im`Ty rs, im`Tw Bojn lwBkwrI hY ijvyN ik syb, ies r`uq ivc julwb lYx nwl KUn Aqy grmI dy
kylw, mur`bw Awid[ ies ru`q ivc nmkIn, iq`Ky Aqy doS srIr ivcoN inkl jWdy hn[ ies leI hrV sB
K`ty pdwrQW dI vrqoN G`t qoN G`t krnI cwhIdI hY[ qoN auqm Aqy hwnI rihq AOSDI hY[ v`fI hrV dw
ies ru`q ivc sbzIAW KUb huMdIAW hn pr aunHW ivc iClkw 10 gRwm Aqy is`tw imSrI 20 gRwm rwq nUM iek
vrKw r`uq dy nvyN pwxI dI mwqrw izAwdw hox krky gRwm pwxI 'c iBauN ky, svyry rgV ky, pux ky KwlI
ienHW dI izAwdw vrqoN ishq leI lwBkwrI nhIN, ienHW py t cwr-pM j idn pIx nwl py t swP ho jwvy g w[
sbzISW ivc Kwry rs dI mwqrw vI izAwdw huMdI hY[ dupihr dy Bojn nwl cOl-mUMgI dI iKcVI Kwau[
ies krky ijQoN qk ho sky ienHW dI vrqoN G`t qoN ies r`uq ivc srIr qy kpUr cMdn Awid dw
G`t krnI cwhIdI hY[ vtxw lgwauxw, KulHy QW 'qy cMd dI cWdnI 'c bYTxw,
dysI GI, du`D, cwvl, grmI SWq krn vwly Bojn Aqy cmylI, gulwb rwq dI rwxI Awid sugMiDq PulW dI
pdwrQW dw syvn ies ru`q ivc lwBkwrI hY, Swied vrqoN lwBkwrI hY[
iesy krky hI Bwrq dy S ivc swfy vfy i rAW vlo N idn nUM sOxW, Du`p ivc iPrnw, brP Aqy Pirz
BWdroN-A`sI dI pUrnmwSI qoN A`sU vdI m`isAw qk SrwD vwlIAW cIzW dw syvn krnw, izAwdw zor dw kMm krnw
Awidk kIqy jWdy hn[ ijs ivc dysI GI dw pRSwd, Aqy izAwdw ksrq krnI hwnIkwrk hY[
KIr, pUVy, im`Ty Pl Awid Bojn pdwrQW dI vrqoN kIqI pR d U S x dU r krn, vwXU m M f l dI Su D qw Aqy
jWdI hY[ AwXurvyd Anuswr vI ienHW cIzW dI vrqoN mlyrIAw qy hYzw Awid ibmwrIAW qoN bcwA leI Agr,
lwBkwrI hY[ qgr, cMdn, lONg, ielwiecI, muSk kpUr, gu`gl, dysI
ies ru ` q ivc Anwj ivco N kxk, jO N , jvwr, KMf, Kopw, bwdwm, myvy, inMm dy p`qy, gokw GI Awid
cwvl Awid dI vrqoN krnI cwhIdI hY[ dwlW ivcoN Coly, sm`grI dI DUP ies ru`q ivc krnI cwhIdI hY[
mUMgI, msrI, mtr Awid Aqy sbzIAW ivcoN goBI, kmwr cldw........
dw gu`dw, gwjr, kwlI qorI, clweI, lOkI (GIAW), AwlU,
k`dU, pyTw, pwlk, sohWjny dIAW PlIAW, izmIkMd vgYrw rog invwrn AOSDI KIr sbMDI sUcnw
dI vrqoN kIqI jw skdI hY[ PlW ivcoN AMzIr, p`ky gurduAwrw rqvwVw swihb ivKy pUrnmwsI
ky l y , jwmx, qrbU z , Anwr, AM g U r , nwrIAl, p` k y , AMimRqvyly rwq nUM cMdrmw dIAW guxkwrI ikrnW
ppIqw, mOsMmI, inMbU, gMnw Awid vrqy jw skdy hn[ iv`c, kudrqI jVHI-bUtIAW dy sMXog nwl KIr
myivAW ivcoN AKrot, AwlU buKwrw, kwjU, KMjUr, icrONjI, iqAwr kIqI jwvygI, ijsdy Ckx nwl srIr
bwdwm, sMgwly, ipSqw ivc jIrw, AOlw, DnIAW, hldI,
qMdrusq rihMdw hY Aqy swh, dmw, purwxw isr
KsKs, dwl cIlI, kwlI imrc, sONP, ielwiecI Awid
ley jw skdy hn[ drd, njlw, A` K W dI Gt rhI jo q , idl,
ies qoN ielwvw nwrIAl dw qyl, irMfI dw qyl, idmwg, PyPiVAW dy mrIjW leI vrdwn is`D ho
dysI iGau, du`D, m`Kx, imSrI dI vrqoN A`CI hY[ ies cukI hY Aqy kYNsr dy iBAwnk rogW qoN pUrw
ru`q ivc KIr Aqy rbVI TMfy krky Kwxy cMgy hn[ p`ky bcwA rihMdw hY[ ieh KIr pUrnmwSI nUM rqvwVw
kyly ivc CotI ielwiecI pw ky Kwxw lwBdwiek hY[ gMny swihb ivKy iqAwr krky AMimRqvyly Awsw jI dI
dw rs Aqy nwrIAl dw pwxI bhuq hI PwiedymMd hY[ vwr dy kIrqn qoN bwAd vrqweI jwvygI jI[

'Awqm mwrg' 51 jnvrI, 2009


nwm qy nwm dw dwqw siqgurU
< vwihgurU jI kI Pqih BweI swihb BweI rxDIr isMG jI
1. nwm
nwm kI hY? ieh ikvyN bixAW? Bwv hY -
siqnwm qy ikrqm nwm - siqnwm jIvW nUM ikvyN pRwpq AwpInY Awpu swijE AwpInY ricE nwau[[
hoieAw? AMg - 463
so Akwl purK dw Awpxy Awp ricAw hoieAw
siqnwm lPz dy ArQ - lPz siqnwm gurmMqR nhIN nwauN siqnwm hY, hor srbqR (swry) nwauN Asiq qy
- ikrqm nwm hn[ gurmiq nwm ikrqm nhIN, prw-
ijqny Sbd ilKx jW bolx ivc AsIN vrqdy pUrblw Akwl purK dI sYBM rcnw dy AYn nwl aus
hW auh iksy nw iksy iKAwl Xw Bwv dy lKwiek huMdy dI AwpxI rcnw duAwrw ricAw hoieAw, ArQwq aus
hn[ pr aus iKAwl Xw Bwv qoN AsIN pihlW jwxU hud M y dw Awp riKAw hoieAw nwm hY[ ies krky ieh nwm
hW[ iksy lKx Xw srUp dy pihlW jwxU hox krky hI siq hY[ siq purK dw nwm BI siq hY -
AsIN aus nUM sOhYN r`K ky aus pRQwie koeI iKAwl Xw ikrqm nwm kQy qyry ijhbw[[
Bwv GV Xw bMnH lYNdy hW Aqy aus dI sihlI lKwiek siqnwmu qyrw prw pUrblw[[ AMg - 1083
vrqoN leI AsIN aus dw koeI nwauN Dr lYNdy hW, Xw ies pry-pUrbly siqnwm qoN, ibnW Akwl purK
aus pRQwie koeI bol BwiKAw nIXq kr lYNdy hW[ pr dy hor koeI jwxU nhIN sI[ sRI Akwl purK ny prm
ieh sB kuJ AsIN Awp krdy hW[ Aswfy Awpxy bol ikRpw duAwrw pihlW ieh siqnwm gurU nwnk dyv jI
BwiKAw dI rwhIN Xw Awpxy inj sMkyq duAwrw aus mhwrwj nUM hI jxwieAw Aqy sRI gurU nwnk dyv jI ny
iKAwl-Bwv AQvw iKAwl-Bwv-ArQI-srUp-lKx dI prm ikrpw kir ies mwq lok ivKy Aw ky ies
koeI sMigAw AsIN Awp GV lYNdy hW[ siqnwm nUM gurisKW pRqI lKwieAw[ ieho qW gurU Akwl
gurmiq nwm Sbd pRQwie ieh Gtnw nhIN Gt purK dI prm ikRpwlqw hY[ ieho qW prm ikRpwlU gurU
skdI[ ieh nwm AswfI inj GVq sMigAw vwlw nwauN Akwl purK dw prm pRswd hY[ ies gurpRswd duAwrw
nhIN, eysy krky gurbwxI AMdr bhuq krky ies Sbd hI Akwl purK dw srUp lK skIdw hY[ siqnwm pRswd
nUM nwm hI iliKAw hY[ nwauN ijQy ikqy vriqAw hY, rUp hY[ siq pRswd, siq pdwrQ hY hI siqnwm[ eys
Aksr sMigAw pRQwie hI vriqAw hY, pr ikqy ikqy ibnW hor sB pdwrQ As`q hn[ 'scy kw scw FoAw'[
nwauN pd BI nwm pRQwie vriqAw igAw hY[ Akwl purK ijs pRkwr Akwl purK iek hY, iesy qrHW aus dw nwm
dw nwm swfI inj swjI sMigAw nhIN[ ikauNik Akwl siqnwm (s`cw nwm) BI ieko hY Aqy aus iek nwm dI
purK dw srUp Aswfy (Awm sMswrIAW dy) sOhNy nhI Aqy igAwn-lKqw BI Xw ieko siqpurK Akwl purK nUM hY
nw hI AsIN ies dw koeI iKAwl AQvw Bwv hI Kud Xw Akwl purK dI inj inrMjnI joiq ieko siqgurU gurU
GV Xw kQ skdy hW[ ijs iKAwl Xw Bwv dy AsIN nwnk dyv jI nUM hoeI[ ieko siqgurU dy pd (lPz)
Kud jwxU hI nhIN, Blw auh Aswfy inkt iks srUp Kws zor nwl ies krky vrqy hn, ikauNik gurvwk hY
dw lKwiek ho skdw hY? Axjwxy AxifTy srUp dy -
AsIN PrzI nwauN kI Dr skdy hW? jy DrWgy qW auh siqgur bwJhu guru nhI koeI..........[
nwauN PrzI hoxgy qy aus dy lKwiek bol-BwiKAw BI AMg - 435
PrzI hI hoxgy[ AYsy nwvW dw swnUM kI inGws? s`cw gurU ArQwq siqgurU siqnwm dy pRgtwvxhwrw
gurmiq nwm (Akwl purK dw lKwiek nwm) Awm jykr koeI pRgt hoieAw qW auh siqgurU nwnk dyv jI
nwvW dI sMigAw sRxy I ivc nhIN Aw skdw[ Akwl purK mhwrwj Awpxy dsy jwimAW ivc hoey[
nUM nw hI AsIN (sMswrI jIvW) ny liKAw, nw hI aus siqnwm Sbd dy ArQ -
dw nwm AsIN DirAw, jYsw ik Akwl purK nUM swjnhwrw siqnwm qoN Bwv ieh nhIN ik ienHW cwry A`KrW
koeI nhIN[ ijvyN Akwl purK sYBM rUp (suqy pRkwS ) siqnwm vwlw nwm Akwl purK dw nwm hY[ lPz
hY (Awpy Awip inrMjnu soie) iqvyN hI aus dw nwm BI siqnwm gurmMqR dw lKwiek ivSySx hY[ gur pRswid
sYBM srUp hY, aus ny Awpxw Awp, Awpy swijAw hY Aqy jpx jog gurmiq nwm jo hY, so vKry suA`KrW (sRySt
AwpxI inj-swjI-swjnw dy nwl hI aus ny Awpxw nwauN A`KrW) ivc hY, ijs dy A`Kr BI cwr hI hn, pr
BI Awpy hI ricAw, jYsw ik ies gurvwk dw Asl
(bwkI pMnw 64 qy)

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


52
(pMnw 32 dw bwkI)
ç¶ àÅÇÂî, Ôð ÇÂÕ ç¶ åÅÂÄ Ü¯ ÁÅêä¶ ÁÅê ù ÇÂÕ çÅ íñÅ ÚÅÔ¹äÅ ÇÜò¶º ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ é¶
î¹ÃñîÅé Ô¯ä çÅ ÇéôÚÅ ðÖçÅ ÔË, ÇÂé·» ç¶ êó·é ÇÔ¿çÈ-î¹ÃñîÅé êÅêÆ, 깿éÆ, ×ðÆì, ÁîÆð, ÁÅÃåÕ,
çÅ ÁÇèÕÅðÆ ÔËÍ éÅÃåÕ, ÃÅèÈ, Ç×ÌÔÃåÆ, ìÅÌÔîä å¶ ôÈçð Ãí çÅ
ÃÈëÆ ëÕÆð ëðÆç ÜÆ, ì¶ÇéîÅ÷¶ ù Õ°¼åÅ Õæé íñÅ ÔÆ î³Ç×ÁÅ ÔË -
Õðç¶ Ôé- éÅéÕ éÅî Úó·çÆ ÕñŨ
ëðÆçÅ ì¶ ÇéòÅÜÅ Õ¹ÇåÁÅ å¶ð¶ íÅä¶ Ãðì¼å çÅ íñŨ
Â¶Ô é íñÆ ðÆÇå¨ Çå¿é ÚÆ÷» çÆ Ö¹çŠ寺 î³× ÕÆåÆ-
ÕìÔÆ ÚÇñ é ÁÅÇÂÁÅ A. éÅî çÆ - ÇÜà ÕðÕ¶ ÜÆò çÆ Úó·çÆ ÕñÅ
ê³Ü¶ òÖå îÃÆÇå¨ Ô¹¿çÆ ÔË, îé ãÇÔ¿çÆÁ» Õñ» òñ éÔÄ Ü»çÅÍ
ê³éÅ - ACHA B. íÅäÅ î³éä çÆ çÅå, å¶
ÇÜò¶º ×¹ðÇÃÖ» òÅÃå¶ ê³Ü ìÅäÆÁ» ç¶ êÅá çÅ
C. Ãðì¼å çÅ íñÅÍ
Çéåé¶î, ÇÔ¿çÈ ñÂÆ Çå¿é ÿÇèÁÅ ñÅ÷îÄ ÔéÍ ÇÂö
åð· » ×¹ ð È éÅéÕ ç¶ ò ÜÆ é¶ òÆ ÇÕö ÕÅ÷Æ ù ÇÂö åð·» ëðÆç ÜÆ é¶ Õæé ÕÆåÅ ÔË -
ÇéîÅ÷» êó·é çÆ åÅÕÆç ÕðÇçÁ» À°êç¶ô ÕÆåÅ ÔË ëðÆçÅ ì¹ð¶ çÅ íñÅ ÕÇð
ÇÕ ÁÃñÆ ÇéîÅ÷» ÇÂÔ Ôé - ×¹ÃÅ îÇé é ÔãÅǨ
ê³ÇÜ ÇéòÅÜÅ òÖå ê³ÇÜ ç¶ÔÆ ð¯×¹ é ñ×ÂÆ êñË Ãí¹ ÇÕÛ° êÅǨ
ê³ÜÅ ê³Ü¶ éÅÀ°¨ ê³éÅ - ACHA
êÇÔñÅ ÃÚ¹ ÔñÅñ Ú½æÆ ÇéîÅ÷ ÔË îé çÆ (éÆÁÇå) ÇìðåÆ (ðÅÃ)
ç¹Ç åÆÜÅ ÖËð Ö¹çÅǨ ÃÚÅÂÆ òÅñÆ Ô¯äÆ - Ã¼Ú ì¯ñäÅ, üå êÌå¼×Æ Ô¯äÅ,
ÚÀ°æÆ éÆÁÇå ðÅÇà Ççñ çÆ ÃøÅÂÆ Ô¯äÆÍ ÇÜò¶º ÃÅë êÅäÆ ÇòÚ ÃÈðÜ
îé° ê³ÜòÆ ÇÃëÇå ÃéÅǨ çÅ ÁÕà Çéðîñ å¶ êÈðÅ ÇçÃçÅ ÔË ÇÂö åð·» ÃÅë
ÕðäÆ ÕñîÅ ÁÅÇÖ ÕË ÇÔðç¶ ÇòÚ êÌî¶ôð çÆ Ü¯å êÌÕÅôçÆ ÔË, ÃÅë Õêó¶
å¶ î¹ÃñîÅä° ÃçÅǨ ù Ú¿×Å ð¿× Úó·çÅ ÔËÍ
ê³éÅ - ADA ê³ÜòÄ ÇéîÅ÷ ÔË ÇÃëåÆ - êÌî¶ôð çÆ (ÃéÅÇÂ)
êÇÔñÆ ÇéîÅ÷ ÔË Ã¼Ú ì¯ñäÅ - ÇÂà éÅñ ÃÅð¶ ôéÅÖå íÅò êÇÔÚÅé ÕðéÆ, À°Ãç¶ ÃðÈê çÅ Ç×ÁÅé
êÅê Çîàç¶ ÔéÍ Ô¯äÅ (ÕðäÆ) í×åÆ ðÈê òÅ é¶Õ ÕðéÆ ù Õðé
ÃÚ¹ ÃíéŠԯǠçÅðÈ çÆÁ» Õñî» êó· ¶ å» ÁÅêä¶ ÁÅê ù î¹ Ã ñîÅé
êÅê ÕãË è¯Ç¨ ÁÖòÅ ÃÕçÅ ÔË -
éÅéÕ° òÖÅäË ì¶éåÆ î¹ÃñîÅä° î¯î Ççñ Ô¯ò˨
ÇÜé ÃÚ¹ êñË Ô¯Ç¨ ê³éÅ - DFH ê³éÅ - A@HD
çÈÜÆ ÇéîÅ÷ ÔË Ô¼Õ ÔñÅñ çÅ ÖÅäÅ, á¼×Æ, ÃÅÇðÁ» ÜÆò» å¶ çÇÂÁÅ Õð¶Í
Ú¯ðÆ, ç×Å ëð¶ì éÔÄ ÕðéÅ, ÇÂÃ Ô¼Õ çÆ ÇÕðå ÇòÚ¯º ìÅìÅ ÜÆ çÆ ðÃéŠ寺 ÇÂà êÌÕÅð ç¶ ìÚé
çÅé ÕÆÇåÁ» êÅê çÈð Ô¹¿ç¶ ÔéÍ Ã¹äÕ¶ ÇÂÃçÅ îé ìóÅ ÔÆ êÌÿé Ô¯ÇÂÁÅ, ìÅäÆ ×ç-
ÇÕðå Çòðå Õð èðî çÆ ×ç Ô¯ ×ÂÆ, Õ¿á ð¹Õ Ç×ÁÅ, é¶åð» ÓÚ¯º òËðÅ× çÅ
Ö¼Çà ÖòÅñä ÕÅð Õð¶Ôƨ Üñ ìÅÔð ÁÅÇÂÁÅ å¶ íÅòéÅ éÅñ ÇÃÜçÅ ÕÆåÅ
íÅÂÆ ×¹ðçÅà ÜÆ, òÅð A/C ÁÅÇÖÁÅ - è¿é Ô¯ ÁÅê êÆð ÜÆ! ÇÕÔ¯ ÇÜÔ¶ ù¿çð
ØÅÇñ ÖÅÇ ÇÕÛ° ÔæÔ¹ ç¶Ç¨ Á³ÇîÌå îÂÆ Áî¯ñÕ ìÚé ùäÅÂ¶Í éÅñ ç¶ ÃÅæÆ ÇÃÖ
éÅéÕ ðÅÔ¹ êÛÅäÇÔ Ã¶Ç¨ ê³éÅ- ABDE òÆ ìó¶ ÔÆ êÌçé å¶ ÔËðÅé ԯ¶ ÇÕ îÔÅðÅÜ ÁÜ å»
åÆÜÆ ÇéîÅ÷ ÔË - Ö¹çÅ ç¶ éÇîå ×ðÆì ù ÖËð ÁÅê é¶ ìóÆ Á³ÇîÌå çÆ òðÖÅ ÕÆåÆÍ
êÅÀ°äÆÍ íÅò ïæÅôÕå çÅé ÕðéÅÍ ÇÂÔ òÆ ò¼âÅ Ô÷Èð çÆ ÁÅÇ×ÁÅ êÅ Õ¶ êáÅä å» éîôÕÅð
깿é ÔË - ÕðÕ¶ ÁÅêä¶ Øð òÅêà ÁÅ Ç×ÁÅ, Øð ÁÅ Õ¶ ÃÅð¶
ÇîáÅ ì¯ñä Çéò Úñä êÌòÅð ù ÇÂÔ Ö¹ôõìðÆ Ã¹äÅÂÆÍ ÃÅÇðÁ» ç¶ îé ÚÅÁ
Ô毺 òÆ ÇÕÛ° ç¶Ç¨ éÅñ ÇÖó ×Â¶Í ÇÜé·» çÆÁ» ÁÅû ç¶ ÃÅð¶ ìÈÔ¶ ì¿ç
ðì ÇåéÅ çÆ ì¹ÕñÄ Ü¿×ñ ÇÕÁÅ ãÈã¶Ç¨ Ô¯ Ú¹Õ¶ Ãé À°Ô î¹ó Õ¶ ë¶ð Ö¹ñ· ×Â¶Í Ö¹ôÆ ÇòÚ ìóÅ
ÁæòÅ Ö¹çÅ ç¶ êÅïº Ãíé» çÆ ÖËð î³×äÆ, Ôð çÅé 깿é ÕÆåÅ å¶ Ôð ð¯÷ ê³Ü¶ àÅÇÂî îÃÆå ÇòÚ

'Awqm mwrg' 53 jnvrI, 2009


ÜÅ Õ¶ ÇéîÅ÷» òÆ êó·çÅ ÔË, ð¯÷¶ òÆ ðÖçÅ ÔËÍ ðÅå å¶ ÁÃòÅð Ô¯ Õ¶ ç¯ðÅÔ¶ ÁÅ êÔ¹¿Ú¶Í ÿ×å é¶ ìóÅ
ç¶ Ã í¹ÇÖÁ» ù ÁÅòÅ÷ ç¶ Õ¶ ð¯àÆ òÆ ÖòŪçÅ ÃÇåÕÅð ÕÆåÅ, í¶àÅ ÁðêÆ, éîôÕÅð» ÕÆåÆÁ»Í ÁÅê
ÔËÍ ÜÆ ×¹ðç¹ÁÅð¶ ÃÅÇÔì ÁÅ ê¹Ü¶, ×¹ðÈ çðìÅð ÇòÚ
¶èð ÇÜà Ã ÿå ÜÆ îÔÅðÅÜ é¶ À°Ã êáÅä éîôÕÅð ÕÆåÆ å¶ êÇÔñ» ò»×È¿ ÔÆ Ã¿×å» ù À°êç¶ô
ù ì¼Ú¶ çÅ òð ÇçåÅ Áå¶ À°Ô Ô÷Èð çÆ ÁÅÇ×ÁÅ çÆ ìÖÇôô Õðé ñ׶Í
êÅ Õ¶ ÁÅêä¶ Øð ÚñÅ Ç×ÁÅ å» ìÅÁç ÇòÚ ðÅîê¹ð Ü篺 ÿå îÔÅðÅÜ ç¹ìÅðÅ ÃË篺 ׶ å» À°Ô
Çê³â ç¶ ìÅìÅ Çìôé ÇÃ¿Ø é¶ Ã¿å» êÅà Áð÷ ÕÆåÆ Çìðè êáÅä ì˺â òÜÅÀ°ºçÅ Áå¶ ëñ» ç¶ à¯Õð¶ ñË
ÇÕ îÔÅðÅÜ! å°ÃÄ À°Ãù ×¹ðÈ Øð çÅ ê̶îÄ ÇÕª éÔÄ Õ¶, ÿå îÔÅðÅÜ ÜÆ êÅà Ççé ÇòÚ ÔÆ ÔÅ÷ð Ô¯ÇÂÁÅ
ìäÅÇÂÁÅ, î¹ÃñîÅéÆ îå çÅ ÔÆ À°êç¶ô ç¶ ÇçåÅ ÔË, Áå¶ Ü¯ ì¼ÚÅ ×¹ðÈ éÅéÕ êÅåôÅÔ ç¶ çð 寺 ìÖÇôÁÅ
ð¯÷¶ ðÖä å¶ ÇéîÅ÷» êó·é çÅ Ô¹Õî ÕÆåÅ ÔËÍ Ã¿å ÃÆ À°Ô ÿå îÔÅðÅÜ ÜÆ ç¶ Úðé» å¶ ÇñàÅ ÇçåÅÍ
î¹ÃÕðŶ å¶ ÇÕÔÅ íÅÂÆ Çìôé ÇÃ¿Ø ÜÆ! ÇÜà Ü×·Å ÇÂà ׹ðÈ éÅéÕ îÔÅðÅÜ ÜÆ çÆ ìÖÇôô ìÅð¶ ùä Õ¶
å¶ Õ¯ÂÆ ìÈàÅ ñÇ×ÁÅ Ô¯ò¶ À°Ãù À°æ¶ ÔÆ òÅó Õð ìÔ¹å çÈð-çÈð å¼Õ îÔ»ê¹ðô» çÆ ÕÆðåÆ ëËñ ×ÂÆÍ
ç¶ò¶ åÅÇÕ À°Ô Û¶åƺ ÔÆ òè¶ ë¹ñ¶Í çÈܶ æ» ê¹àÕ¶ ÇÂà åð·» ÁÅê ç¶ ÜÆòé ÇòÚ Áé¶Õ ÁËÃÆÁ»
ñÅÇÂÁ» Õ°îñÅ å¶ Ã¹Õ Ü»çÅ ÔË, ÕÅîïÅì éÔÄ Ô¯ ØàéÅò» Ôé ÇÜé·» 寺 îÔ»ê¹ðô» çÆ òÅÇÔ×¹ðÈ ÜÆ
ÃÕçÅÍ Ü¶ Ô¯ò¶ òÆ å» ìÔ¹å ÇÚð ìÅÁç Áå¶ ØàÍ éÅñ ÇêÌÁåÅ çÆ Ç×ÁÅå Ô¹¿çÆ ÔËÍ ÁÅê ÜÆ é¶ ÇÂÕ
ÇÂö åð·» ÁÅê¯ ÁÅêä¶ èðî å¶ ÔÆ Ôð ÇÂÕ çÅ îÔÅé ìÖÇôô ÕÆåÆ ÇÕ ÃÌÆ A@H ÿå ÂÆôð ÇÃ¿Ø ÜÆ
ÇéôÚÅ Ô¹¿çÅ ÔË À°Ã¶ Ü×·Å ÔÆ À°Ã ìÈචù À°êç¶ô îÔÅðÅÜ ðÅó¶ ÃÅÇÔì òÅÇñÁ» ù ÁËéÆ À°ÚÆ êçòÆ
çÆ òÅó å¶ ôðèÅ òèÅÀ°ä ðÈê ÇéôÚ¶ çÅ êÅäÆ ç¶ò¶ ìÖôÅ ÇçåÆ ÇÕ À°Ô êÌî¶ôð çÅ ðÈê ÔÆ Ô¯ ×Â¶Í Ã¿å
ÇÜà ÕðÕ¶ À°Ã çÅ íñÅ Ô¯ò¶Í ÇÜò¶º ×Ëð î¹ÃñîÅé Áåð ÇÃ¿Ø ÜÆ ç¶ ÃðÆðÕ å½ð å¶ Áñ¯ê Ô¯ä ÇêÛ¯º
çÆ çÆé ÇÂÃñÅî å¶ ôðèÅ éÔÄ Ô¯ ÃÕçÆ ÇÂö åð·» ÁÅê çÅ ôìç éÅç ìÌÇÔî³â ÇòÚ ×È¿Ü À°ÇáÁÅ Áå¶
ÇÂÔ òÆ ×¹ðÈ Øð å¶ êÈðé ÇéôÚÅ éÔÄ Õð ÃÕç¶ Áå¶ ÃÅð¶ ÿÃÅð ÇòÚ ëËñ Ç×ÁÅÍ Á¼Ü ÿå îÔÅðÅÜ ðÅó¶
òÅÃåò ÇòÚ êÌî¶ôð å» ÇÂÕ¯ ÔÆ ÔËÍ ÇÂÔ å» ÇÔ¿çÈ ÃÅÇÔì òÅÇñÁ» ù ÿÃÅð 寺 ÇòÁÕåÆ×å ðÈê ÇòÚ
å¶ î¹ÃñîÅé ç¯Ô» é¶ ÁÅê¯ ÁÅêä¶ îå Áé°ÃÅð Ö¹çÅ Áñ¯ê Ô¯ä ç¶ 3B ÃÅñ ÇêÛ¯º òÆ À°é·» çÆ ïÅç ÁËÀ°º
å¶ ðÅî ç¶ éÅî Õñê¶ Ôé, Ôð ÇÂÕ ù À°Ãç¶ èðî êÌå¼Ö íÅÃçÆ ÔË ÇÕ À°Ô ÇÕå¶ ×¶ ÔÆ éÔÄÍ ÇÂÔ ÃÅðÆ
é¶ ÔÆ êÅð ÕðéÅ ÔË, ÇÖÚ ÕðéÆ áÆÕ éÔÄÍ Ç´êŠÿå îÔÅðÅÜ Áåð ÇÃ¿Ø ÜÆ çÆ ÃÆ ÇÜé·» é¶
ÇÂà å𷻠¶ÕåÅ ç¶ ìÚé ùä Õ¶ ìÅìÅ Çìôé ×¹ðÇüÖÆ ÜÆòé ÕîÅ Õ¶ ÿÃÅð ù Áåð çÆ Ã¹×¿èÆ
ÇÃ¿Ø Ú¹¼ê Ô¯ Ç×ÁÅÍ Çª Ãî» ¦ØçÅ Ç×ÁÅ, Ççé ò¿âÆ Áå¶ ×¹ñÅì (ÿå ÂÆôð ÇÃ¿Ø ÜÆ) ù ÁÅêä¶
çÅ Ãî» ×¹ðç¹ÁÅð¶ ÃÅÇÔì å¶ ðÅå çÅ àÅÇÂî ìÅìÅ ÇòÚ Áí¶ç ÕðÕ¶ ÃÚî¹Ú ÔÆ ÂÆôð ìäÅ ÇçåÅÍ À°é·»
ÜÆ çÇðÁÅ ç¶ Õ¿ã¶ òÅÇÔ×¹ðÈ çÆ ïÅç ÇòÚ ñÆé ԯ¶, çÆ ïÅç ÇÂà îË × ÷Æé ÇòÚ Áé¶ Õ » êÌ ¶ î ÆÁ» ù
ìåÆå Õðç¶ ÃéÍ ÇÂåé¶ ù ðÅîê¹ð é×ð 寺 Õ°Þ Õ° À°åôÅÔ ç¶ò¶×Æ Áå¶ Áé¶Õ» ê̶îÆÁ» ù ÒÁÅåî îÅð×Ó
ê̶îÆ Ã¿å» ù ñËä òÅÃå¶ ÁÅ ×Â¶Í À°é·» çÅ ÇêÁÅð çÆ Ã¯ÞÆ Ô¯ò¶×ÆÍ îÔ»ê¹ðô Õç¶ òÆ ÇÕå¶ éÔÄ ÜÅÇÂÁÅ
å¶ ÇêÛñÆ ÷¹¿î¶òÅðÆ çÅ ÇÖÁÅñ ÕðÕ¶ ìÅìÅ ÜÆ òÅêà Õðç¶ Í ÁÃÄ À° é · » çÆÁ» ìðÃÆÁ» éÔÄ îéÅÀ° º ç¶
ÜÅä ù ÇåÁÅð Ô¯Â¶Í ÃËçÈ é×ð çÆ Ã¿×å ù êåÅ ÇÕÀ°ºÇÕ À°Ô ÃçÅ-ÃçÅ ÇÜÀ°ºç¶ Ôé -
ñ¼×Å å» ìÔ¹å ÃÅð¶ ÇÔ¿çÈ å¶ î¹ÃñîÅé ÇÂÕᶠԯ Õ¶ ìÌÔîÇ×ÁÅéÆ Ãç ÜÆòË éÔÆ îðåŨ
ÁŶ, Úðé» ÇòÚ Áð÷ ÕÆåÆ, çÅåÅ! ÃÅ毺 ÕÆ ×¹éÅÔ ê¿éÅ - BGC
Ô¯ Ç×ÁŠܯ ÇòÛ¯óÅ ç¶ Úñ¶ Ô¯? Ã¿å» é¶ Ãíé» ù À° é · » çÆ ØÅñ ÕîÅÂÆ å¯ º ÁÃÄ êÌ ¶ ðéÅ Áå¶
èÆðÜ ÇçåÆ å¶ ÇÕÔÅ ÇÕ Ô¹ä å» ÷ðÈð ÔÆ ÜÅäÅ À°åôÅÔ ñË Õ¶ ×¹ðÇüÖÆ îÅð× å¶ Úñ Õ¶ ÁÅåî î³âñ
ìäçÅ ÔË êð Á×ñ¶ ÃÅñ ë¶ð ÁÅ ÜÅò»×¶Í å°ÃÄ ÃÅð¶ å¶ êÔ¹¿Úä çÆ ñ¯ÚÅ ðÖç¶ Ô»Í òÅÇÔ×¹ðÈ ÜÆ Ç´êÅ
çû é½Ô» çÆ Ô¼Õ çÆ ÇÕðå Õð¯, ×¹ðÈ ×¹ðÈ Üê¯, ç¯ò¶º Õðé ÃÅâÆÁ» ÇÂÔ ñ¯ÚÅ êÈðÆÁ» Ô¯äÍ
Ã ÃÅè ÿ×å ÕÆåÅ Õð¯, ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ î¶Ôð ×ÅæÅÓ
(è¿éòÅç ÃÇÔå ÒÜÆòé × ÅæÅÓ ÇòÚ¯º)
Õðé×¶Í Çª êÇòåz À°êç¶ô ìÖô Õ¶ ÃÌÆ Ô÷Èð ×âÆ (------)

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


54
ipAwr prvwny
BweI swihb BweI vIr isMG

1. suhixAW dw sulqwn qy sMq mMflI nhIN jpdy mukq nhIN huMdy Eh jnmdy mrdy rihMdy hn
iek sPr ivc iek QwvyN sRI gurU nwnk dyv jI aunHW dy bwr-bwr imly mnuKw jnm ibrQy jWdy hn[
pws kuC sMq Aw hwzr hoey, ieh swry sn qW prmysur ikauNik aunHW dw Kwnpwn, pihnn, bolx, krn sB
dy SOk vwly, pUjw qp krdy sn, pVHy vI cMgy hoey sn[ mwieAw ivc hud M w hY[ mwieAw vwly mn nUM BRmn hI BRmn
qIrQ Xwqrw bI kIqI hoeI swny, kuC ku BgqI ivc pRwpq huMdw hY, mukqI nhIN imldI[
bI sn, pr sMsy ibrqI sI ikE jo sB kuC kr krw iPr sMq ny puiCAw - jy lok qRYkwl sMiDAw krdy
ky sIny TMF nhIN sI vrqI hoeI[ sRI gurU jI dy pws hn[ ivAwkrx Awid pVH ky vydW swSqRW dy pMifq ho
kuC smW bYTy rhy[ suhxy dwqw jI nwm dw aupdyS kr jWdy hn[ ikAw Eh mukqI nUM pRwpq hoxgy?
rhy sn[ jd Awp jI cup ho gey qy Awey lokI qur
sRI gurU jI boly - inry ieqny krny nwl mukqI
gey qW sMqW ivcoN iek ny pRSn kIqw - Awp dy bcn
nhIN[ eyh g`lW kry pr jy mukqI dI loV hovy qW
suKdweI qy moK dwqy hn[ kuC sMsy hn AwigAW kro
inrMkwr dw nwm lY ky mn nUM crn kmlW ivc joVy[
qW bynqI krIey[ sMsy nivrqI krnI hY, crcwvwd
nhIN qW BweI SwsqR bn hY ienHW ivc guAwc jwx dw
pRXojn nhIN hY qW siqgurU jI ny PurmwieAw - jI
vI fr huMdw hY[ ividAw dIAW fUMGweIAW aulJxW ivc
sdky aupjy sMsy d`so[ prmysur cwhy qW sMsy dUr iKn
pw idMdIAW hn[ swP, SuD ` , ins BRm, sMsy rihq AvsQw
ivc kr idMdw hY[ qd sMq ny ikhw -
nUM kOx phuMcdw hY? nzr pswr ky qy iml ky pMifqW
Awp ny nwm dI mihmw khI hY[ prjw X`g, hom, ivdvwnW nUM vyK lE[ sMsy ibrqI Ko ky, inScy dy Gr
pun
M , dwn, qp qy pUjw krdy hn, aunWH dI mukqI hovg
y I iljw ky, prmwqm dyv nwl joV dyx vwlw ausy mukqI
ik nhIN, AQvw jo nwm jpdy hn, aunHW nUM ienHW sB dwqw pRBU dw nwm hY[
krmW dI jo ilKy hn krny dI loV hY ik nhIN? sRI
sMq jI - ieh jy sMinAwsI lok fMf kmMfl lY
gurU jI boly, BweI jo nwm ismrdy hn aunHW nUM Xg,
ky hor sB kuC iqAwg ky qIrQW qy iPrdy imldy hn
hom, puMn dwn, pUjw Awid krmW dy krny dI koeI loV
qy gRihsqI jo isKw, jnyaU Dwrn krky, DoqI Kws qrHW
nhIN rih jWdI[ ikauNik nwm dw ismrn inrMkwr nwl
pihnky smJdy hn ik hux mukq ho gey qW ikAw ieh
is`Dw joV idMdw hY, aus nwl juV jwxw mukqI hY[ eyh
TIk hY?
jo krm ausW ny khy hn ienHW nwl srIr nUM Kycl hud M I
hY, srIr nUM Kyd vI phuc
M dy hn[ Pyr DXwn ienHW krmW sRI gurU jI - iksy g`l dy AsIN ivroDI nhIN, nw
ivc rihMdw hY ik TIk hoey ik nhIN[ Pyr ijqny krm AYvyN p`KI hW[ AsIN qW ieh AwKdy hW ik ieh swrw
hn hau dy Awsry krIdy hn, krmW nwl hau vDdI kuC kridAW jo qusW ikhw hY mn AwpxIAW aufwrIAW
hY GtdI nhIN[ qy hau hI prdw hY, swfy qy krqwr ivc rihMdw hY qy hau vDdI hY ik mYN Awh kr ilAw
dy ivcwly[ iPr ieh Xg Awid krm ibnW pdwrQW dy hY mYN Awh kr ilAw hY[ qd dso mukqI iks qrHW
huMdy vI nhIN[ hr iksy pws pdwrQ nhIN huMdy[ sBo h`Q Awvy[ jo kuC krnw hY hau mwrn vwsqy[ hau ienIN
kuC kr krw ky mn dw DRvw sweIN ivc isDw nhIN g`lIN mrdI nhIN[ ies leI hy BilE loko! hrI dw
b`Jdw[ ies krky ienHW dI loV koeI nhIN nwm dy nwm jpo, jo QwauN Awvy, mn B`jxoN ifgxoN itky iek
AiBAwsI nUM[ inrMkwr dI ilv ivc Awvy qd jIv ies BYjl rUpI
sMswr qoN pwr ho jwvy[
nwm is`Dw inrMkwr dw DXwnI bxw idMdw hY, jo
mukqI inrMkwr dy pws hY so mukqI nwm nwl huMdI hY[ qusIN pswr ky qko keI lok Gr bwr C`f ky jtW
qy nwm gurU duAwrw pRwpq huMdw hY, nwm nUM lY ky jo mn vDwauNdy hn, suAwh pw ky aunHW dI jt bxw lYNdy hn
joV ky qy suD krky ismrdw hY mukq huMdw hY, jo nwm kdy isr Pyr nhIN Do skdy[ srIr qy vI suAwh mldy

'Awqm mwrg' 55 jnvrI, 2009


hn ik pwlw grmI Gt l`gy, m`Cr Gt fMgy, so kpVy dws nwnk Awpxy iprm rs nUM pINdw rhy[ DMn inrMkwr,
CoVn dw kI lwB hoieAw jo bnW ivc jw ky hor qrly DMn inrMkwr[
lYxy pey[ Eh lok dso mukqI mwrg dw kIh kr rhy
ieh aucwrdy ikqnw icr hrI rMg m`qy bYTy rhy[
hn, dyhI nUM duK dy rhy ausnUM sIq sihx dI qiqKSw
jd hrI rMg m`qy nYx Kuly qW sMqW qy imhr dI njr
isKw rhy hn[ mn dI syD hry rwm dI nhIN hY[ Xg peI[ Eh swry crnIN Fih pey[ AwKx l`gy - qRwihmW
kIqy qy kIqI qiqKXw dw AiBmwn mn ivc ivdmwn
qRihmW, rs, rs[ pwihmW, pwihmW[ qd gurU imhrW
hY[ Pyr kuC kwl bnW ivc rih ky iPr inkldy hn[
vwlw imhrW dy Gr vsdw hor myhr ivc AwieAw[
qIrQI Aw ky lokW nUM imldy hn[ Apnw mwn vDwauNdy swirAW nUM nwm dwn idqw[ vwihgurU dy nwm ivc brkqW
hn[ ikauNik bn ivc qiqKXw kridAW mn ivc
vwlI Swrq lw idqI[ swry nwm Dwrn krky gurU ky is`K
iqRpqI nhIN sI AweI[ AiqRpq mn ikvyN mukq ho
hoey qy lg pey is`Dy ilv dy rsqy jo phuMcw idMdw hY
skdw hY[ ieh qW sMq jI jo krm kr cuky hW, hux vwihgurU dI crx Srx[ Eh sMq jo A`gy hI AiBAwsI
ik pihloN aunHW dy AMdr sMskwr pey hoey hn, Eh
sn qy sux ky aupdyS qur pey Bv swgr qrn dy rsy,
sMskwr AiqRpqI dy hn, aunWH nUM hau dy krm kt nhIN
pr jo aupdyS aunWH nUM imilAw sI, so aunWH pr hI swrw
skdy, cwhy koeI krm pey kro[ AMdrly sMskwr leI Krc nhIN ho igAw[ swfy swirAW dy sdIv Bly dI
iPrdy hn[ c`kr ivc gRihsqI nUM bI qy ByKI nUM bI
syD bx igAw[ imhrW dy sweIN ny auh aupdyS iek
ByKW ivc pey BuAwauNdy hn[ ibnW hrI nwm nUM, rwm
Sbd ivc ilK idqw[ jo sRI gurU Arjn dyv jI ny
nU,M inrMkwr nUM pRwpqI dw inSwnw bxw ky, Apny ipAwr pivqr bIV ivc cwiVAw qy ijs dw pwT AYauN hY -
iDAwn dw Druvw bMn ky aus dw nwm ismirAw, aus
dI Xwd ivc vsidAW, ausdI hjUrI ivc quridAW jgn hom puMn qp pUjw
iqRpqI nhIN AwauNdI, AgnI ivc lkVI pwieAW AgnI dyh duKI inq dUK shY ]
vDxI hY[ hrI nwm ny iqRSnw dI A`g mytxI hY, SWqI rwm nwm ibnu mukiq n pwvis
ilAwauxI hY, nwmI nwl mylxw hY[ Apny somy nwl iml mukiq nwim gurmuiK lhY ] 1 ]
ky iqRpqI AwauxI hY, ijvyN ndI QlW ivc BtkdI SWqI rwm nwm ibnu ibrQy jig jnmw ]
nhIN pRwpq krdI swgr nUM iml ky iqRpq huMdI hY[ ibKu KwvY ibKu bolI bolY
sMq jI surqrUpI ndI dI DweI krqwr vl pwey rKx ibnu nwvY inhPlu mir BRmnw ] 1 ] rhwau]
dI jwc ivc jIvn nUM lY AwE[ pr iek Bulyvw nw pusqk pwT ibAwkrx vKwxY
Kwxw aucw suc` w Awcrn rKxw, ivkwrW qoN bcxw[ srb`q sMiDAw krm iqkwl krY ]
dw Blw icqvnw ieh SuB krm kdy nhIN iqAwgxy[ ibnu gur sbd mukiq khw pRwxI
mYN quswnUM ikauN aupdyS krW! qusW puiCAw hY mYN rwm nwm ibnu auriJ mrY ] 2 ]
auqr dy idqy hn[ s`c jIvn hY, s`c Awsw hY, s`c fMf kmMfl isKw sUqu DoqI
Awid hY s`c AMq hY, so QoVw aupdyS dy idqw hY bwkI qIriQ gvnu Aiq BRmnu krY ]
myrw jIvn kI hY - Ardws[ ieh AwKdy Awp dy nYx rwm nwm ibnu sWiq n AwvY
imt gey, h`Q juV gey qy Ardws ivc pY gey[ Avwz jip hir hir nwmu su pwir prY ] 3 ]
AweI - jtw muktu qin Bsm lgweI
hy krqw purK! hy inrMkwr! hy swry jl Ql qy bsqR Coif qin ngnu BieAw ]
jIvW AjIvW ivc ivAwpk imhr puMj jIE! qusIN hr rwm nwm ibnu iqRpiq n AwvY
jIv dy AMdr ho, Awp pRyrxw kro sB nUM ik Awp nwl ikrq kY bWDy ByKu BieAw ] 4 ]
lg pYx[ mYN dws nUM rK lE, ApnI imhr dw sdkw jyqy jIA jMq jil Qil mhIAil
bcw lE mwieAw qy hau dy kuPry W qoN, hW gurU dI ikRpw jqR kqR qU srb jIAw ]
duAwrw mYnUM nwm ivc lw lE hrI nwm duAwrw Awpxw gur prswid rwiK ly jn kau
hrI rs bKSo[ qy ieh hy hry hy rwm hy krqwr ieh hir rsu nwnk Joil pIAw ] AMg - 1127
(-----)

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


56
mwnvqw dy nW
(A Call To Humanity)
fw. svwmI rwm jI
Anuvwdk fw. qyijMdr mlhoqrw

pScwqwp kyvl iek pCqwvw bx ky nhIN rih ky dUsirAW dI shwieqw krn dI ieCw rKdw hovy[
jwxw cwhIdw[ pCqwvw Awpxy Awp nUM soDx dI pihlI AMdr dy guxW nMU pRgt krn leI aus nMU Awpxy Awp
pOVI hY[ ies nwl qusIN AwpxI glqI nMU kyvl mMn nUM SuD krnw pvygw, haumY C`fxI pvygI, Awpxy Awp
ky hI nhIM, qusIN Awpxy mn nUM vI ies g`l leI mnw nMU smrpx krnw pvygw[ Awpw smrpx krn pScwq
lYNdy ho ik bwr-bwr glqI krnI TIk nhIN[ dUsrI hI haumY dI gulwmI C`fx qoN bwAd hI jigAwsU
pOVI hY ik AwpxI glqI aunHW A`gy mMn lYxI ijhVy AwpxIAW srIrk, ieMdRIAW mwnisk sImw qoN A`gy lMG
ipAwry hn, ivcwrvwn hn, dieAwlU hn[ ies qrHW skdw hY[ lgwqwr mYfItySn krky, icMqn krky AMq
krn nwl qusIN pwpI dI Bwvnw qoN Cut jWdy ho, fr nMU iek idn auh jwgRqI pRwpq kr hI lYNdw hY, ivvykI
Kqm ho jWdw hY, svY nKydI Kqm ho jWdI hY, ies ho jWdw hY, ivvykI jwgRqI pRwpq krky auh AMqr ho
qrHW nwl ieCw SkqI vDdI hY[ ies qrHW krn nwl jWdw hY, ivvykI jwgRqI pRwpq krky auh AMqr ihrdy
auh AwpxI hI mnodSw, inrwsqw qoN inkl ky pRsMn dw bwdSwh bx jWdw hY[ auh Awpxw swrw jIvn hI
icq ho jWdw hY[ qIsrI pOVI hY ivvyk jgwauxw Awpxy ivvyk dw pRyirq mihsUs krdw hY, nwl hI AwsQw dw
mn nMU glq kMm krn qoN rokxw skwrwqmk soc rKxI[ bDw iesy hI pRyrnw dw iKicAw auh swry krm krdw
mnoivigAwn ies nMU isiKAw kihMdw hY jdoN ik hY[ jdoN qk ivvyk qy ivSvwS, ieh donoN pUrI qrHW
AiDAwqmvwd dI BwSw ivc ies nMU svY pirvrqn nwl pRgt nhIN ho jWdy, mnuK mn qy haumY qoN aupr
kihMdy hn[ nhIM auT skdw nw qW auh Awpxy AbVvwhy kr skdw
ijhVw mnuK svY swDn dy mwrg qy cl irhw hY hY, nw hI pUry mn nwl kr skdw hY, pRmwqmw ivc
aus nMU haumY dw bhuq izAwdw iDAwn rKxw cwhIdw ivSvwS qoN ibnW auh AwpxI qWG qoN AsuriKAw qoN
hY, siq dy gux huMidAW AihMisk huMidAW hor swqivk Cutkwrw nhIN pw skdw[ ibnW ivvyk dy ibnW ivSvwS
gux huMidAW, mnuK haumY BrpUr ho jWdw hY[ swqivk dy auh BwvyN krm qW kr lvy pr auh duibDw ivc
haumY vDyry sUKm ho ky hor vI vDyry hwnIkwrk ho jWdI hI rhygw[ iesy krky AiDAwqm mwrg qy sB qoN v`fI
hY, sMswrk haumY qoN BI vDyr[y krVI imhnq krky qusIM cIz hY haumY dw iqAwg, pRBU smrpx, ivvykI hoxw,
mn dI iekwgrqw pRwpq kr skdy ho, s`c bol skdy inrol AwsQw[ iek vwrI jdoN ieh swrIAW pauVIAW
ho, syvw kr skdy ho, pr siq dI pRwpqI kyvl haumY cVH jWdw hY Pyr socxI, kQnI qy krnI iek ho jWdI
qj ky Awpxy Awp nMU pRmwqmw nMU smrpx krky hI hY[
ho skdI hY[ mnuK AwdrS pRwpqI dy BwvyN ikMnW hI A`j mnuKqw haumY qoN Asmwnqw dy rMgW dI gRsI
nyVy ikauN nw hovy, jdoN qk haumY vwlw pVdw bixAw peI hY[ A`j lokI Awpxy BYx Brw nwl, mzhb qoN
rhygw pRwpqI ho hI nhIM skdI, AMqr ho hI nhIN zwq-pwq qoN, rMg FMg qoN dujwiegI krdy hn, ienHW g`lW
skdI, iek vwrI jdoN haumY dw pVdw Kqm ho jWdw qoN Cutkwrw pwaux leI koeI isAwsqI smwDwn nhIN ho
hY, aus dy AMdr hI ivSv pRgt ho jWdw hY, Pyr hI skdw[ jdoN swry ieh smJ jwx ik aunHW dIAW
auh swirAW nMU ipAwr krn l`g pYNdw hY, koeI vI bwhr sm`isAwvW dI jVH EnW AhMkwr hY, haumY hY, auh
nhIM rihMdw, ijhVy Awpxy BweI bMDUAW nMU ipAwr nhIN AwpxIAW smisAwvW dw smwDwn kr lYxgy, auh jwq-
kr skdw auh pRBU nMU ikvyN ipAwr kr skdw hY[ pwq, mzhb AwpxIAW vMfIAW iek pwsy kr dyxgy[
jykr mnuK Awpxy AMdr dy guxW nMU pUrI qrHW nwl Awpxy Awp nUM iksy gru`p nwl iksy sMprdw nwl iek
nw KolH sky, auh kwPI duKI rihMdw hY[ auh durbl ho krn dI QW auh Awpxy Awp nMU mnuKqw nwl joVngy[

'Awqm mwrg' 57 jnvrI, 2009


Pyr auh sB nUM ipAwr krngy, Awpxy ADIn kr C`fx mnuK Awpxy injI gol dUsirAW dy gol nMU lWBy kIqy
ivc aunWH nMU cMgw lgygw, dUsirAW dy AiDkwr dUsirAW ibnW vI pRwpq kr skdw hY, pr ieh sB kuJ qW
dIAW BwvnwvW aunWH nMU cMgIAW lgxgIAW[ Pyr auh Awpxy hI ho skdw hY jy auh ipAwr nwl pRym nwl sB kuJ
dvMd CyqI-CyqI Kqm kr lYxgy[ kry[ pRym krky mnuK swry hI auc isDWqW dw pwln
AnMq jIvn ivc vihMidAW, mnuK l`KW jIvn kr lYNdw hY ijvyN AihMsw, siq, bylwg hoxw, sMqK
o I hoxw
Dwrw ivcoN lMGdw hY[ Awpxy sQweI pYNfy qy aus ny AnykW qy hor ikMnw kuJ ipAwr qy inKydqw donNo nwl-nwl nhIM
nwm, AnykW Awkwr Dwrx kIqy hn[ mnuK AwauNdw irhw cl skdy[ mnuKqw dw pRym ihrdw SuD kr idMdw hY
hY, jWdw irhw hY, jMmdw irhw hY, mrdw irhw hY, v`K- ijs nwl cyqnqw dw pswrw ho jWdw hY[ mnuK pRym dI
v`K jwqIAW, v`K-v`K spISzW dw AnuBv lYNdw irhw pirBwSw nMU muV ilK lYNdw hY kyvl mnuKqw nMU hI nhIN
hY, koeI nhIN jwxdw ik mnuKw jnm lYx leI aus nMU auh pUrI kwienwq nUM pUrI isRStI nMU hI ipAwr krn
ikMnW smW lg igAw hY, ijQy phuMc ky mnuK nMU ieCw lg pYNdw hY[ dvMd pro ky iek, iekAwqmk cyqnqw
SkqI, ivvyk, soc ieh sB pRwpq hoeIAW hn, aus bx jWdI hY, swirAW nMU pRym krky qusIN ivSv Awqmw
dI jIvn lihr vK-vK AnuBvW nwl BrpUr hY, vK- nMU ipAwr krn lg pYNdy ho, pRmwqmw[ ijvyN-ijvyN
vK pRiqkrm pRiqikRAw nwl BrpUr hY, jMmxw qy mrnw pRmwqmw pRym auqm pRym iKVdw jWdw hY, ASWqI, dvMd,
ijvyN iek sdIvI gyV hovy, kdI nw mukx vwlw gyV[ eIrKw, nPrq, suAwrQIpx sB Kqm ho jWdw hY,
mnuK jnm lYNdw hY Pyr mOq dI god ivc jWdw hY, mOq ijhVw srb`q nMU pRym krdw hY, ies sMswr nMU pRmwqmw
dI god ivcoN muV ky Pyr jnm lYNdw hY[ ieh gyV ijs rUp jwx ky pRym krdw hY auh hI pRmwqmw dw igAwn
nMU cOrwsI dw gyV vI kihMdy hn audoN qk cldw rihMdw pRwpq kr lYNdw hY ijvyN gurU goibMd isMG jI PurmwauNdy
hY aus nMU igAwn pRwpq nhIN ho jWdw, aus nMU AwpxI hn -
pCwx nhIM ho jWdI qy auh AMqm siq nwl nhIN jw ijn pRym kIE iqn hI pRB pwieE[
imldw, ivvyk nwl auh Awpxy Awp nMU AwpxI Awqmw auh ivSv nMU Awpxw hI pswrw jwxdw hY, aus
qoN vK krky, Awpxy Awp nUM duKW sMqwpW qoN vK krky dw Awpxw Awp hI ivsiqRq ho jWdw hY[
aupr auTdw hY[ mnuK nMU pRmwqmw dw DMnvwdI hoxw mnuK jIvn pRmwrQ Awpxy AMdr lY skdw hY
cwhIdw hY ijs ny aus nMU ivvyk bKiSAw hY[ svY Awpxy AMdr smwD skdw hY jykr aus dI pirvwrk
ilSkdw, svY jwgRq auqm siq hI cyqnqw dw ibMdU hY[ nINh smwijk nINh cMgIAW qMdrusq, BrosXy g
o hox[ koeI
bu`DI Awpxw ivvyk cyqnqw dy ibMdU qoN hI lYNdI hY[ vI mnuK AwpxIAW pirvwrk lIhW pirvwrk pRBwv qoN
ivvyk dI sd vrqoN krky hI mnuK inrBY huMdw hY, auQy vWJw nhIN rih skdw, nw hI AwpxI brwdrI dy pRBwv
qk phuMcdw hY[ qoN dUr rih skdw hY, pirvwr ivc auh jMimAw hY,
mnuK Awpxw bwhrI jIvn sMgTn krky hI pilAw hY, vfw hoieAw hY[ pirvwr dy swirAW ny iml
Awpxw mn qy ihrdw SuD kr skdw hY[ bwhrI sMswr ky iek vwqwvrx bxwieAw hY, Pyr smwj dw vwqwvrx
AMdr KyrUM hoieAw mn jIvn audyS qy icMqn kr hI hY[ mnuK dy ivkws nMU guxwqmk pKoN cMgw bnwaux leI
nhIN skdw[ auh ihrdw ijhVw dvMdI BwvnwvW nwl iek smUihk auprwly dI loV hY, iek qrHW dI scyqnw
ASWq hY auh inrsuAwrQI pRym kr hI nhIN skdw, dI loV hY[
dieAw syvw kr hI nhIN skdw[ mnuK nMU Awpxy pirvwr ivc vI smwj AMdr vI koeI iksy qoN
pirvwr nwl, Awpxy Awp nwl, smwj nwl BweIcwry lukw Cupw nw rKxw, iksy auqy koeI AiDkwr nw rKxw,
nwl brwdrI nwl Anukl U hoxw cwhIdw hY, smJOqw krnw ieh donoN bVy gux hn[ mnuKW nMU iek dUsry dIAW
cwhIdw hY qW jo swirAW leI SWqmeI vwqwvrx bx BwvnwvW dw, ivcwrW dw siqkwr krnw cwhIdw hY,
sky[ smwj dy nYiqkqw dy, sdwcwrk inXm SWqI Aqy dUsirAW dy AiDkwrW dw vDyry iDAwn hoxw cwhIdw hY,
iekswrqw bxweI r`Kx leI hI hn[ mnuK nMU ienHW AwpixAW dw G`t[ swnUM dUsirAW dy AiDkwrW leI
inXmW dI pwlxw krnI cwhIdI hY[ Awpxy injI gol koiSS krnI cwhIdI hY, cwhy b`cy hox, BYx Brw hox,
dUsirAW dy gol nUM pwsy krky nhIN A`gy krny cwhIdy, pqI pqnI hox, dosq imqr hox, guAWFI hox[ aunHW

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


58
nUM Awpxy AiDkwrW dw iDAwn rKxw cwhIdw hY, dUsirAW huMdI, swnUM koeI dIvwr KVHI krnI vI nhIN cwhIdI[
sy AiDkwrW leI dKl nhIN dyxw cwhIdw[ iek TIk, loV ijhVy Awpxy injI jIvn sMswrk jIvn ivc
nroey smwj nMU puils jW kwnMUn dI loV nhIN huMdI[ sMgiTq nhIN hud M ,y auh AiDAwqmk igAwn iqAwg ivc
kwnUMn inXm sB nMU mMn ky clxw cwhIdw hY, sB nMU FUMfdy hn, jdoN ik jykr jIvn sMgiTq hovy, auh swry
kwnUnM inXm smJ ky hI clxw cwhIdw hY, sB nUM ienHW sMswrk swDn AiDAwqmk igAwn pRwpqI leI vrq
dI pwlxw krnI cwhIdI hY, sB nMU kwnMUn inXm smJ skdy hn[ mnuKI jIvn dw audyS hY pRmwqmw dy kudrq
ky hI clxw cwhIdw hY[ iek inrog smwj nMU iksy dy idqy swDnw dw pUrw-pUrw sdaupXog krnw, do qrHW
ielwhI uhukm dI loV nhIN huMdI ikauNik iek cMgw dy lok hn - iek QW pUrI qrHW nwl sMswr ivc ruJy
qMdrusq smwj AwpxIAW izMmyvwrIAW jwxdw hY[ ieho hoey hn, Awpxy Awp leI hI krm kr rhy hn, Awpxy
ijhw ivsiqRq smwj, iek dUsry dI shwieqw krdw Awp leI jI rhy hn[ dUsry auh hn ijhVy Awpxy
hY[ auh iek dUsry nMU KuSI idMdy hn, bhuq vwrI pirvwrW nUM C`f idMdy hn, iqAwg idMdy hn, sMswrk
AwpxI KuSI C`f ky dUsry dI pUrI krdy hn[ ieh lok gqIivDIAW ivc iblkul koeI Xogdwn nhIN idMd[y bhuq
inrsuAwrQI syvw dw AnMd mwxdy hn[ hr koeI QoVyH lok hn ijhVy ivvykI hn, ivvyk nwl jIauNdy hn,
dUsirAW dI audwrqw pRym, dieAw qy igAwn dw lwB auh svY-pUrqI leI imhnq krdy hn, smwj nUM vI
lYNdw hY[ ieho ijhy ivkisq smwj dy lok, jIvn lkS Awpxw Awp idMdy, smwj BlweI leI kMm krdy hn[
ibnW iksy ASWqI dy ibnW iksy ivGn dy pRwpq kr ieh donNo pRkwr dy lokW dI idRStI ADUrI hY, iesy krky
lYNdy hn[ aunHW nUM mukqI, igAwn pRwpqI jwgRqI Awpxw ieh sImq gol leI hI kMm krdy hn[
prmisD AiDkwr hI lgdw hY[ ieho ijhy smwj AMdr A`j dy smyN jdoN swfI jIvn SYlI dw p`Dr bhuq
jnm lY ky auh inrBY, suriKAq mihsUs krdy hn[ aucw ho igAw hY, ivigAwn qy tYknOlOjI ny swDn qy
jdoN qk swfw smwj pUrI qrHW nwl ivsiqRq nhIN, jdoN sRq
o w ivc bhuq vwDw kIqw hY, swnUM ienHW dw sd aupXog
qk swfy pirvwr jwgRq nhIN, pirvwr dw vwqwvrx krnw cwhIdw hY[ jIvn SYlI auh hoxI cwhIdI hY
igAwn BrpUr nhIN smUihk KuSI ho hI nhIN skdI[ ijhVI sMswrk jIvn AiDAwqmk jIvn donW leI TIk
Awpxy Awp dI KuSI pRwpq kIqI jw skdI hY, hovy[ ijhVy AwpxI jwgRqI leI svY igAwn leI kMm
aus dI pRwpqI leI vI bhuq lMmI imhnq dI loV krdy hn, nwl dUsirAW nMU jwgRq hox leI vI shwiek
hY[ ibnW TIk vwqwvrx dy, ibnW Arog KuS pirvwr huMdy hn, auh hI vwsqv ivc mwnvqw dy AwgU huMdy
dy jy koeI svY-igAwn pRkwS dI Koj ivc hY Pyr aus hn[ au h vfBwgy hn ijhVy Awpxy Awp leI
nMU mzbUr ho ky iqAwg dw mwrg hI Apnwauxw pvygw[ praupkwrI ho ky dUsirAW leI vI praupkwrI hn auh
hzwrW ivcoN iek, bhuq QoVHy hI iqAwg dw mwrg lok pRlok skwrQw kr lYNdy hn[ ies sMswr ivc auh
Apnwx leI pRyirq huMdy hn[ bhuq swry qW pRyirq hox Amr ho jWdy hn aunHW dw igAwn mwnvqw nUM vI Amr
qoN bwAd vI C`f jWdy hn, bhuq QoVHy ivrly hI gol hox dy mwrg qy lY jWdw hY[
pRwpq krdy hn[ AwpxI scyqnqw nMU soD ky, pRm y nwl, A`j dw smwj iek eyho ijhy AwgU dI Bwl ivc
audwrqw nwl, pUry vwqwvrx nMU jwx ky, smJ ky, AsIN hY, ijhVw aunWH nUM inrsuAwrQI, AiDAwqmk igAwn pwsy
sMswr dIAW swrIAW vsqUAW dw AnMd mwx skdy hW, aunHW dI AgvweI kry, eyQy hI nhIN A`gy vI[ eyho ijhy
ieh AnMd mwxidAW vI AsIN audyS pRwpqI kr skdy AwgU smwj qoN ikqoN bwhroN nhIN lBxgy, nw hI bwhroN
hW[ swnUM Awpxy BYxW BrwvW qoN vK hox dI loV nhIN, Awauxgy[ eyho ijhy AwgU smwj ivc hI jnm lYxgy,
auh swnUM AsIN aunHW nMU bhuq ipAwr krdy hW[ ies smwj AMdr hI aunWH dw pwln poSn hovg y w, smwj ivc
swrI g`l leI loV hY suAwrQI hox dI, iqAwg ky hI aunHW dI isiKAw hovygI[ swnUM Awpxy AwgU Awp hI
inSkwm hox dI, inrsuAwrQI hox dI, pRym krnw, bnxw pvygw, Awpxy pQ prdrSk bxnw pvygw, swnUM
inSkwm syvw krn dI[ Awpxy jIvn Awp jwgRq krny pYxgy[ myry imqro! auTo,
swnUM ies g`l dI smJ hoxI cwhIdI hY ik jwgo, Awpxy swQIAW dI syvw ivc lgwE[
AiDAwqmk sMswr Aqy sMswr ivc koeI dIvwr nhIN (-----)

'Awqm mwrg' 59 jnvrI, 2009


î¯ Ç ÔéŠï Ç ÔéÅ
(lVI joVn leI dyKo dsMbr AMk pMnw nMbr 53) íÅÂÆ òÆð ÇÃ¿Ø ÜÆ
ÇÂÔ ÔÅñ ùä Õ¶ ïÇÔéÅ ÜÆ ù ìÆ ìóÆ ØÅà ð¯âÅ ÜñÅñÆ ÜÅò¶ ð¯âÅ ÜñÅñÆÍ
ñÂÆÍ ìéÃêåÆ ÇòÇçÁÅ ÇòÚ êÌìÆé ïÇÔéÅ ÜÆ é¶ å¶ð¶ ç¹ÁÅð¶ 寺 ¶ ÚÇñÁŠ¶ ÖÅñÆÍ
ÚÅð î¯åƶ ç¶ ìÈÇàÁ» ù Á³îÆ ÜÆ çÆ êÌÿéåÅ ñÂÆ îÅñÆ! ÖÅñÆ éÅ à¯ð ê¹¼áÆ ê¶×Æ íÉÅñÆÍ
ò¼âÆÁ»-ò¼âÆÁ» Ú¹ÕÅá» ÇòÚ ÃÆô¶ ÜóÅ Õ¶ ÇÂé·» ë¹¼ñ Û¼âä¶ é ð¯â¶ é¶ íðéÆ Â¶ æÅñÆÍ
×¹ðÈ Õ¶ ë¹¼ñ, ç¶ä ×¹ðÈ ù ÔË âÅñÆÍ
ìÈÇàÁ» ç¶ À°å¶ Ãðê¯ô ò»ÙÈ¿ èð Õ¶ Õ°ð¹¼å¶ ë¹¼ñä ñÂÆ
îÅñÆ! ÖÅñÆ é à¯ð ð¯âÅ ÜŶ é ÖÅñÆÍ
ÇåÁÅð ÕÆåÅ ÃÆÍ Ççé ù ÃÈðÜ çÆ åêô ôÆÇôÁ»
æÅäÆ ÕðóÆ Ô¯ Õ¶ Á³ ç ð ñ×çÆ ÃÆ å¶ ðÅå ù ïÇÔéÅ - ëÕÆð ûÂÆ! î˺ Ã¼Ú Áð÷ ÕÆåÆ ÔË,
ôÆÇôÁ» ç¶ À°çÅñ¶ Çòæ å¶ èÈäÆ ñÅÂÆ Ü»çÆ ÃÆÍ Ã¯ î¶ð¶ Øð ܯ Õ°Û ÔË Ãðì¿Ã ñË ÜÅú, ÔÅ÷ð ÔËÍ îÅñÕ
ìÈÇàÁ» ç¶ À°çÅñ¶ ôÆÇôÁ» ç¶ Á³çð ÃÅÀ°ä çÆ ×ðîÆ çÆ ôË å¶ îÅñÕ» ç¶ Ô¹Õî ÇòÚ ÇåÁÅð Ô¯ÂÆ ôË îÅñÕ
ÇÜ¿éÆ Çé¼ØÆ ê½ä ìäÆ ðÇÔ¿çÆ ÃÆÍ ÖÅç ÖÅà ÇÂÕ ÔÆ ç¶ä Ü» ò¼â¶ îÅñÆ ù ê¹¼Û ñúÍ
åò¶ñ¶ çÆ ÁðÈóÆ å¯º ÇåÁÅð ÕðÕ¶ ÇçåÆ ÃÆ, ÇüàÅ ð¯âÅ Ô¹ä ÃðÅê Çç¿çÅ, Òå¶ðÆ Üó· éÅ î¶ÖÓ à¹ð
ÇÂÔ ÃÆ ÇÕ ÚÅð¶ ìÈචԹä ÕñÆÁ» éÅñ íð¶ ê¶ ÃéÍ Ç×ÁÅÍ î¯ÇÔéÅ å¶ Ã¯ÇÔé» é¶ ô¹Õð ÕÆåÅ, ÁÅÖä ñ¼×¶
ÇÂö åð·» Ô¹ä ÔÇðéÆ (×¹ðçÅÀ±çÆ) ç¶ ìÈÇàÁ» ù - ÒÒÁËåÕÄ áÅÕ°ð ç¶ ìÅñÕ¶ ×Åñ éÔÄ ÇçåÆ, ÁÃÆÃ
êðÅñÆ çÆ Û¼å êÅ Õ¶ Õ¼ÇÜÁÅ ÃÆÍ Ççé¶ Òð¯÷ êðÅñÆÓ ÇçåÆ ÔËÍ ÁÃÄ Ü×å ÇòÚ Üó· î¶Ö Õç ÚÅÔ¹¿ç¶ Ô»,
ñÅÔ Õ¶ êÈðÆ è¹¼ê ñ¹ÁÅÀ°äÆ å¶ ÃÈðÜ ÁÅæä 寺 êÇÔñ¶ ÇÂ毺 ê¹¼àÆ ÔÆ ÜÅò¶ åç Ú¿×Æ ÔËÍ Ççñ êð ܯ âð
ë¶ð Õ¼Ü ç¶äÆ Áå¶ ðÅå Ç×ðç Ç×ðç Çò¼æ å¶ èÈäÆ ÃÆ Ã¯ ñ¼ÖÅ å¶ îé Õ°Û À°µÚÅ Ô¯ ÁÅÇÂÁÅÍ ÇÂÃåzÆ
ðÇÔäÆ, ÇÜà éÅñ ÔòÅ çÆ Çé¼Ø ØàäÆ éÅÍ ÇÂö åð·» íðåÅ Á³çð ìËá Õ¶ ÕÆðåé Õðç¶ ðÔ¶Í Ã¹ðÇåÁ»
Õ¼Ú¶ ּචð¿× ç¶ ×¶ºç¶ ù Õ¼Õð» 寺 Õ¼Ü Õ¶ Á³îÆ ÜÆ ñ¯Õ» êÅà îËñÆ Ô¯ ×ÂÆ å¶ ãË êÂÆ ÇÚ¼å ×åÆ çÅ
ç¶ ÚÅÀ° ñÂÆ Ô¹ä åÕ Ã¿íÅÇñÁÅ ÃÆÍ Á¼ Ü À° Ô çÅðÈ ÃÇåÃ¿× ÔË Ü» ÕÆðåé -
ÇòØé ÁÅ Õ¶ ÇêÁÅ ÇÕ ÇÜà çŠùñÞÅ éÔÄ Ã¹¼ÞçÅÍ ×¹é ×Åòå å¶ðÆ À°åðÇà îË«¨
ÇÂÔ å» î¯ÇÔé» ÜÆ åÅó ׶ Ãé ÇÕ ÇÂÔ ëÕÆð À°Ã ÇìéÇà ÜÅÇ ÔÀ°îË ÇìÖ¹ ëË«¨
ÇÃ¼Ö òð×Å é÷ð éÔÄ ê˺çÅ, êð ÁÅÖð òÅÇÔ×¹ðÈ çÅ Ã¿Þ ò¶ñ¶ Á³çðñ¶ ì¼çñ» é¶ À°âÅðÆ ÖÅèÆ, Õ°ÔÆó
ÔË, ÇÂà çÆ Ã¶òÅ éÅ ÕðéÆ ìÆ îÅóÆ Ô¯À±Í ÇÂà åð·» À°áÆ å¶ è¹¿ç ÇìñÅ ×ÂÆÍ îé Çéðîñ Ô¯ Õ¶ ÚîÇÕÁÅ,
çÆÁ» Ç×äåÆÁ» ÇÂÃåzÆ íðåÅ ÃÅðÆ ðÅå Õðç¶ ðÔ¶Í ÇìÌåÅ çÅ êÌòÅÔ å¶ñ çÆ èÅð ò»Ù ÇÂÕ ð¿× òÇ×ÁÅ
Ãò¶ð¶ ÔÆ ð¯â¶ Ô¹ðÆ Çëð ÁŠ׶, À°Ô ÃÅðÅ ×Æå À°Ã¶ å¶ Ã¹ðå Úó· ×ÂÆÍ ðÅå ìó¶ ÁÅé§ç éÅñ ù¼å¶, Ãò¶ð¶
åð·» ×ÅÀ°ºç¶ å¶ é¼Úç¶ à¼êç¶ Ã¶Í Ô¹ä ïÇÔé» ÜÆ ù, î×é À°á¶, Çéåé¶î ç¶ ÇèÁÅé ÇòÚ ñ¼×¶Í Ü篺
ܯ ÁÅêäÆ ÁÕñ éÅñ Õ°Û éÔÄ ÃÆ ë¹ÇðÁÅ, Ãׯº ÃÈðÜ Úó·¶ ìÅÔð ÁŶ å» -
ÇÚ¿åÅ é¶ ÇÃîðé ÇòÚ¯º Õ¼ã Õ¶ ç¹ÖÆ Õð ÇçåÅ ÃÆ,
ì¹ñì¹ñ ÔË ìÅ× ç¶Ö¶, ÃÅðÅ òðÅé Ô¯ïÅ,
ûÂÆ å¶ à¶Õ èðÇçÁ» ÃÅð Ã¼Ú çÅ ÞñÕÅ ò¼ÜÅÍ ÷Åñî Õá¯ð Ô¼æ» ÇÖ¼Ú ÇÖ¼Ú åð¯ó
ëÕÆð ù ÁÅÖä ñ¼×¶ - ç¶Ö¯ ûÂÆ ñ¯Õ ÜÆ! ÇÂÔ ìÅ× Ö¯ÔïÅÍ
×¹ðÈ ÕÅ ÔË, ܯ ÇÂà ÇòÚ ÔË ×¹ðÈ ÕÅ ÔË, ÁÃÄ Áî¹¼ñ¶ ôÆô¶ í¼Ü¶ ê¶ Ôé å¶ î¯åƶ ç¶ ë¹¼ñ âÅñ·» éÅñ
é½Õð Ô», ÇÕö ôË ç¶ ÁÃÄ îÅñÕ éÔÄ, é½Õð» çÅ éÔÄ ÔéÍ êðÅñÆ çÅ Õ¼Üä ò¬¿èÇðÁÅ ÇêÁÅ ÔË å¶
Õ¿î éÔÄ ÇÕ îÅñÕ» çÆ ôË ÁÅê¶ ç¶ ç¶äÍ ë¹¼ñ» òÅÃå¶ ×¹ñçÅÀ±çÆ çÆÁ» àÅÔäÆÁ» 寺 ë¹¼ñ ๼à Õ¶ ñàÕ
å°ÃÄ Õ¶ÃðÅ ÇÃ¿Ø ò¼â¶ îÅñÆ ÜÆ ù ÁÅÖ¯, À°Ô îÅñÕ ðÔÆÁ» Ôé å¶ Ö¼à¶ ×Ëºç¶ ç¶ ë¹¼ñ» çÅ ÇÕå¶ î¹ôÕ éÔÄÍ
ç¶ Ô¹Õî ÇòÚ ç¶ ÃÕç¶ ÔéÍ ÁÃÄ, ÁÃÄ ë¹¼ñ ìÆÜä
òÅñ¶, êÅñä òÅñ¶, ðÅÖÆ Õðé òÅñ¶ Ô» Áð ÇÂæ¶ î¯ÇÔé» å¶ Ã¯ÇÔé»Í ôðî ÁÅ ×ÂÆ, À°Ã Á³îÆ ÜÆ
ÃÅâÅ èðî ì¼Ã ÔË, åz¯óéÅ èðî îÅñÕ çÅ ÔË, ÁÃÄ ù ÕÆÔ ÁÅֻ׶, ÇÜé·» é¶ ÜÆòé êç ìÖÇôÁÅ, ÁÃÄ
îÅñÕ éÔÄ Ô»Í ÇÂÔ ÇòÚÅð Õ¶ Áû êð ÇÖî» ÕðéÆ, À°é·» ç¶ ÇÂÕ ÚÅÀ° ñÂÆ ÇÂé·» ë¹¼ñ» çÆ ðÅÖÆ éÅ Õð
ÁÃÄ çÅÃ Ô»Í ð¯âÅ ÇÂÔ Ã¹ä Õ¶ à¼ÇêÁÅ å¶ ì¯ÇñÁÅ ÃÕ¶? Ô» éçÆ ÔåïÅðÆÍ Õñ¶Ü¶ ÇÂÕ åÆð ò¼ÜÅÍ ÜÆÁ
- çÅé çÅåÅ Á³îÆ ÜÆ ÃÅÔîä¶ Çç¼Ã¶, î¹ó·ÕÅ î¹ó·ÕÅ

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


60
ÃðÆð Ô¯ Ç×ÁÅÍ ë¶ð ÃÇÔ¿ÃÅ ÇÜÔÅ ÇêÁÅ å¶ Õñ¶ÜÅ ÜñÅñ òÅñÅ ð¯âÅÍ ð¼ì ç¶ ÜñÅñ òÅñÅ ÇÕ Ã¯é¶ ç¶
åó¼Õ ç¶ Õ¶ Ô¯ÇÂÁÅ, ë¹¼ñ ๼àÆ ÔÇðäÆ çÆ ÇÕÁÅðÆ ÇòÚ ÜñÅñ òÅñÅ ð¯ â ÅÍ ìÂÆ Â¶ Ô ñÇÔñÔÅÀ° º ç¶ ë¹ ¼ ñ
èó Õð Õ¶ ã¼á¶Í ÁÅêäÆÁ» âÅñ» 寺 ÇÕÀ°º å¯ó¶? ð¯âÅ Ú¹¼êÍ
7. î¯ÇÔé» Ã¯ÇÔé» å¶ ÃÈðÅ ×¹ðÈ ×¹ðÈ ÜÆ - Ççñ» éÅñ ê¶ò¿ç ԯ¶ ë¹¼ñ ÇÕà 寺
ê¹¼Û Õ¶ å¯ó¶?
Õñ×ÆÁ» òÅñ¶ ÃÇå×¹ðÈ çÅ çÆòÅé ñ¼× ÇðÔÅ
ÔË, ÚÅð Ú¹ë¶ð¶ çÆ Ã¿×å íðÆ êÂÆ ÔË çÈð-çÈð ç¶ ×¹äÆ ð¯âÅ - ÇÃð éÆò» å¶ Ú¹¼êÍ
Ç×ÁÅéÆ, îé îå»åð» ç¶ ÃÅèÈ ìËᶠÔé, ÕÆðåé Ô¯ ×¹ðÈ ÜÆ - À°ë! ë¹ñ» ÇòÚ Ö¹ôì¯ éÔÄ ÃÇÔîÅ çÆ
ÇðÔÅ ÔË, Ü篺 í¯× ÇêÁÅ å» í¶à» ê¶ô Ô¯ÂÆÁ»Í ÇÂé·» 蹿ÕÅð ÔË, ë¹ñ» ÇòÚ Ã¹¿çðåÅ éÔÄ ×î çÆ ÁÅòÅ÷
ÇòÚ¯º ÇÂÕ Áé¯ÖÆ é°ÔÅð ç¶ ëÕÆð é¶ ÇÂÕ Ã¹Ôä¶ Ã¹Ôä¶ ÔËÍ ì¶ÜÅé ëÇðÁÅç Õðç¶ ÔéÍ ÕÆÔ ëÇðÁÅç Õðç¶
ñÇÔñÔ»ç¶ ë¹¼ñ» éÅñ íðÆ Ã¹¿çð êàÅðÆ ÃÇå×¹ðÈ ç¶ Ô¯ ìÂÆ?
Á¼×¶ åÖå êð ÇñÜÅ èðÆÍ Á¼×¶ å» ÇÃ𯺠é§×Å ðÇÔ¿çÅ ÇÂÔ ÕÇÔ¿ÇçÁ» éËä ç ׶, Á¼èÆ ØóÆ î×ð¯º
ÃÆ êð Á¼Ü ÇÃð å¶ ¦îÆ à¯êÆ èðÆ ÃÆÍ ÃÇå×¹ð é¶ Ö¹ñ·¶ ÃçÅ ÇÖó¶ î¼æ¶ å¶ Çé¼ÕÆ-Çé¼ÕÆ ÇåÀ±óÆ ÃÆ, ì¹¼ñ·
ê¹ÇÛÁÅ- عàÆÜ ðÔ¶ ö, éËä ìçñ ðÔ¶ ö ç¯ î¯åÆ ÇÕð¶ å¶
ëÕÆð ûÂÆ! 屿 Õ½ä? ÁòÅ÷ ÁÅÂÆ -
ð¯ÇâÁÅ! ë°µñ éÔÄ åð¹¼à¶, ç¯ ÜÆÀ°ºçÆÁ» ðÈÔ»
ëÕÆð - ÜÆ î˺ ð¯âÅ ÜñÅñÆÍ
åð¹¼à ×ÂÆÁ»Í ðÈÔ» éÔÄ åð¹¼àÆÁ», òÅÇÔ×¹ðÈ çÆ ×¯ç
×¹ðÈ ÜÆ - ð¯âÅ êñÅñÆ? ÇòÚ¯º ç¯ ñÅñ åz¯ó¶ éÆÍ ñÅâ» òÅñÅ ÇêåÅ ã¼ñ¶ ñÅñ»
ëÕÆð - éŠüڶ êÅåôÅÔ! ð¯âÅ ÜñÅñÆÍ òñ òËðÅ× éÅñ å¼Õ ÇðÔÅ ÔËÍ ð¯â¶! 屿 Ü×åÅèÅð
ç¶ í×åÆ ðà ÇòÚ Ô¼æ êÅÇÂÁÅ ÔËÍ å±¿ ÇìÌÛ éÅñ
×¹ðÈ ÜÆ - ÜñÅñÆ? ܶ ÜñÅñÆ å» ÃÅⶠñÂÆ ñ¼×Æ âÅñÆ ù ò¦ÈèÇðÁÅ ÔË å¶ ÞðéÅà ÃÅð¶ ÇìÌÛ ù
Õ¯ÂÆ Çé¼×ð ôË ÇÕÀ°º éÔÄ ÇñÁÅÇÂÁÅ? êÔ¹¿ÚÆ ÔËÍ Ô» Ô», ׯçÆúº ã¼á¶ ñÅñ» òñ î» ÇÕ¿ß
ëÕÆð - í¼Ü¶ Øó¶ éÆð éÔÄ ÇàÕçÅ, é§×» êÅà å¼ÕçÆ ÔË?
é ÇàÕçÅ îÅñÍ ÁËÀ°º ç¶ Õ°Û òÅÕ ÕÇÔ¿ç¶ ×¶, éËä» ÇòÚ î¯åÆ
îÅñ Çìé» ÕÆ é§× ÇñÁÅòé, ÖÅñÆ Ô¼æ ÃçÅ íðç¶ ×¶, çÅû ç¶ ê̶îÆ, çÅû ù ÁÅêäÅ ÜÆòé
Õ¿×ÅñÍ ÁÅÖä òÅñ¶ ÇìÔìñ Ô¹¿ç¶ ×Â¶Í ê̶î çÅ ò¶× ÕÅ×»
ì¿é·Æ À°îâ ÁÅÇÂÁÅÍ À°á¶, å°ð¶ å¶ Ô¹ä í¼Ü¶ ÜÅ ðÔ¶
×¹ðÈ ÜÆ - ë¶ð ÖÅñÆ Ô¼æ ÔÆ ÁÅ ÜÅäÅ ÃÆ, Ôé, î¶ð¶ ñÅñ, î¶ð¶ ñÅñ ÁÅÖç¶ Ôé Áð Ãí
ëÕÆð» ç¶ Ã¼Õä Ô¼æ ìÆ Ã¹Ôä¶ ñ¼×ç¶ ÔéÍ
îÇðïÅçÅ ç¶ Ô¼ç ì¿é¶ å¶ òÇâÁÅÂÆÁ» ù à¼êç¶ í¼ÜÆ
ëÕÆð - îÔ»ê¹ðÖ» Õ¯ñ ÖÅñÆ Ô¼æ ÜÅäÅ Ü»ç¶ ÔéÍ
îÇðïÅçÅ Çòð¹¼è ÔËÍ
ÿ×å òËðÅ×Æ Ô¯ÂÆ î×ð¶ î×ð ÜÅ ðÔÆ ÔËÍ ÇéÜ
×¹ðÈ ÜÆ - é§× ÕÆÔ å¶ îÇðïÅçÅ ÕÆÔ? ÇÔðç¶ ç¶ îÇÔðî ÇÂÕ ÇÃ¿Ø ÜÆ ë¹ñ» çÆ êàÅðÆ ù ÇÕö
ëÕÆð - ëÕÆð» ç¶ ð¿×Í í¶å å¶ ÇÔå éÅñ ì¼èÅ ÜÅä Õ¶ Ô¼æ» ÇòÚ ñÂÆ î×ð¶
ÜÅ ðÔ¶ ÔéÍ Á½Ô ç¶Ö¯ çÅû ç¶ Á³×-êÅñ, ܯ üÚÖ³â
×¹ðÈ ÜÆ - ð¿× éÔÄ ã¿×Í
寺 åÅðé ÇÔå îÅå ñ¯Õ ÇòÚ ÁŶ, ÁÅé§çê¹ð ç¶
ÇÂÔ ÕÇÔ¿ç¶ ÔÆ Õ½åÕÆ ÃÇå×¹ðÈ é¶ ÇÂÕ ÇÃ¼Ö ù
ÁÅé§ç çðìÅð ÇòÚ¯º êÆóå» çÆ êÆóÅ Ôðé é¼á¶ ÜÅ
ÃËéå ÕÆåÆ úÔ ð¯â¶ ç¶ ñÅ׶ ìËᶠö, îÅñÕ çÆ
ðÔ¶ Ôé, Á½Ô ç¶Ö¯ ê̶î ç¶ ÁòåÅð å¶ ÇîÔð» ç¶ ðÈê
ÃËéå å¼Õ Õ¶ À°é·» é¶ ð¯â¶ çÆ à¯êÆ ù Ô¼æ îÅÇðÁÅ,
ìÅ× ÇòÚ òó¶Í Õ¯ÂÆ Á׿î çÆ Ã¶è, Õ¯ÂÆ éÅ Çç¼Ãä
à¯êÆ Ô¶á» ÁÅ êÂÆ å¶ éÅñ ÔÆ Ûäé Ûäé ÕðçÆÁ»
òÅñÆ ÇÖ¼Ú, Õ¯ÂÆ ÁðÈê ðÈÔ ÇÕö ÇÂÕ ÇàÕÅä¶ òñ ñË
ê³Ü üå î¯Ôð» ãÇÔ êÂÆÁ»Í Ô¹ä ÃÅðÆ Ã¿×å Ô¼Ã
ÜÅ ðÔÆ ÔËÍ ìÅ× ç¶ Û¶Õóñ¶ Öȿܶ Á¼êó¶Í áÆÕ ÔË,
êÂÆ, Áð ð¯â¶ ÜñÅñÆ çÅ ÇÚÔðÅ êÆñÅ Ô¯ Ç×ÁÅÍ
Ü×å ð¼ÇÖÁÅÕ ÃÇå×¹ðÈ, Ô¶ åzÅä ÕðåÅ êÌÆåî ÜÆ!
×¹ðÈ ÜÆ - ð¯âÅ ÜñÅñÆ! ÜñÅñÆ çÅ ð¯âÅ ÇÕ

'Awqm mwrg' 61 jnvrI, 2009


áÆÕ ÔË, ÇÂæ¶ ç¯ ñ¯æ» ò¬¿èð¶ Úîé ÇòÚ ÇÃÃÕçÆÁ» Ö¹ôÆ Ô¹ä ÃîÞ ÇòÚ êÂÆ, êð îé Çéðìñ ÁËâÆ Ö¹ôÆ
êÂÆÁ» ÔéÍ îÅåÅ ÜÆå¯ ÜÆ Ô¹ä¶ ÔÆ À°Ã ÇòðÅéÆ ÇòÚ ç¶ íÅð ñÂÆ ÇåÁÅð éÔÄ ÃÆ, ÇÂÕ çî Ö¹ôÆ çÅ è¼ÕÅ
êÔ¹¿Ú¶ Ãé, À°Ã ÇòðÅéÆ ÇòÚ òÅÇÔ×¹ðÈ ç¶ ìÅ× ñÂÆ ò¼ÜÅ Áð ë¶ð ÇéãÅñåŠܶÔÆ Ô¯ ×ÂÆÍ Ô¹ä Õñ×ÆÁ»
ÇåÁÅð ÕÆåÆ ÁÅêäÆ òÅóÆ ù ÇòðÅÇéÁ» ÇêÁÅ å¼Õ òÅñ¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ é¶ À°é·» ç¶ ÇÚ¼å ù ÁÅêä¶ ÁÅåî
ðÔ¶ Ãé ÇÕ îÅò» 寺 òèÆÕ À°åÅòñ¶ î¯Ô òÅñ¶ çÅå¶ ìñ éÅñ ÃÔÅðÅ ç¶ Õ¶ Ú¹¼ÇÕÁÅ å» Ô¯ô êðåÆ, îñÕó¶
×¹ðÈ ÜÆ ìÆ Á¼êó¶Í î¶ð¶ ñÅñ, î¶ð¶ ñÅñ! ÕÇÔ¿ÇçÁ» ÇÜÔ¶ À°á¶ å¶ îÈ¿è¶ Ô¯ Õ¶ ÃÆà ì¿çé» ÇòÚ ã¼á¶Í êð
é¶ ç¯ò¶º ÃÆà ׯç ÇòÚ ñË ñ¶, ÇÃð å¶ Ô¼æ ë¶ðç¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ é¶ ç¯ò¶º ÃÆà ׯç ÇòÚ ë¶ð ñË Õ¶ ÇÃð
Ôé, Á¼Ö» êÈ¿Þç¶ Ôé, î¼æÅ áÕ¶ðç¶ Ôé å¶ ÁÅÖç¶ Ôé å¶ ÇêÁÅð ÇçåÅÍ ÇÜÀ°º-ÇÜÀ°º ÇêåÅ é¶ ÁÅêä¶ ì¼ÇÚÁ»
- ÇéÔÅñ! î¶ð¶ ñÅñ¯ ÇéÔÅñÍ çÆ Õ¿â å¶ Ô¼æ ë¶ÇðÁÅ, ùðå ÇëðÆ å¶ À°á Õ¶ ìËá
×Â¶Í Á³îÆ ÜÆ é¶ ÇêÁÅð éÅñ ÇÕÔÅ - ì¼ÇÚú! Ãëñ,
ÕËÃÅ Áçí¹¼å çðôé ÔË, ÇÜÃ ç¶ çðôé» çÆ
Ãëñ ïÅåðÅ ÃëñÍ
ÇÃ¼Õ é¶ Üéî» çÆÁ» åðÆÕ» êÅ ð¼ÖÆÁ» Ãé, ô¹Õð
å¶ ÁÅÇ×ÁÅ ÇÃð èð ñËä é¶ ÕÆ ð¿× ÜîÅÇÂÁÅ ÔË? ê̶î ç¶ ÇÃÕç¶ é¶åz ðÜç¶ éÔÄ, êðÅñÆ å¶ ìËá¶
ÇÜÃ ç¶ çðôé» çÆ êzÅêåÆ ÃÅèÈ Üé ç¶ ÃðÅê é¶ êÌÆåî ù å¼Õç¶, Á³ÇîÌå ÛÕç¶, ë¶ð ÛÕ ÛÕ Õ¶ Þ¹Õç¶
ì¿ç Õð ÇçåÆ ÃÆ, úÔ çÆé ÇçÁÅñ ÁÅê åð¹¼á Õ¶ Çîàç¶ Ôé, ÃÆà éÅñ éÆÀ°ºçÅ ÔË, ÇÂà åð·» í×åÆ
ÇêÁÅ çðôé Çç¿çÅ ÔËÍ î¯ÇÔéÅ å¶ Ã¯ÇÔéÅÍ ÜÅׯ ðà çÅ ÇÂÔ ×¹ðÈ Ãçð å¶ éçÆ ÇüÖÆ çŠÿ×î-
ÇêÁÅÇðú Ô¯ô Õð¯, ÷ðÅ éËä À°Ø¶ó¯ ÇÜé·» çðÃé» çðôé Õ°Û ÇÚð ìÇäÁÅ ÇðÔÅÍ ÇÜà ÇÜà çðôé êŶ,
ù å°ÃÄ åðÃç¶ ÃÅú, Á¼Ü ÁÅê ÖðÆççÅð Ô¯ Õ¶ ÜÆ À°ÇáÁÅÍ
å°ÔÅⶠçðôé î¹¼ñ ñËä ÁŶ ÔéÍ ×¹ðÈ Õ¶ ñÅñ¯! ç¶Ö¯ Ô¹ä î¯ÇÔéŠïÇÔéÅ ù ÃîÞ êÂÆ ÇÕ ÃÇå×¹ðÈ
å» ÃÔÆÍ Òçðôé éÔÄ Ü¶ ç¶ä ñ¼×ÅÍÓÓ ÇòÚ¯º ÒéÔÄÓ íȿܶ ìËᶠÔé å¶ ÇìÁçìÆ Ô¯ ðÔÆ ÔËÍ ÃÜñ é¶åz Ô¯
À°â ×ÂÆ Ü¶, êð Õ½ä À°µá¶? òÅÔ Ã»ÂÆ ç¶ ð¿×Í Ü¶ Õ¶ ÇÕÔÅ, áÅÕ°ð ÜÆ! ìóÆ ÇìÁçìÆ Ô¯ ðÔÆ ÔË, ÇîÔð
çðôé ÁŶ Ôé å» çðôé» òÅñ¶ ÔÅ÷ð éÔÄ ÔéÍ Õð¯Í Ô¹ä ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ç¯Ô» ù éÅñ ñË Õ¶ Õ¼ÚÆ Õ°¼ñÆ
ê̶îÅ í×åÆ ç¶ Ú¯Ü Áé±á¶ ÔéÍ ç¶ Á³çð ÜÅ ÇìðÅÜ¶Í ÜÆå¯ ÜÆ éÅñ ×Â¶Í ìÅÕÆ Ã¿×å
îÅåÅ ÜÆ é¶ î¯ÇÔé» ç¶ Ô¼æ ëó ð¼Ö¶ Ôé å¶ ìÅÔð çÆòÅé ñÅ Õ¶ ìËá ×ÂÆÍ Øð ÁŶ áÅÕ°ð çÅ
ع¼àç¶ Ôé å¶ ÁÅÖç¶ Ôé, î¶ð¶ ì¼ÇÚú! Á¼Ö» Ö¯ñ·¯, ÕÆ ÁÅçð Õðé, À°Ô ÕÆðåé ÇÜà çÆ áÅÕ°ð ù ÃçÅ
çðôé ç¶Ö¯Í ñ¯ó ÔË, Ãð¯ºçÅ ñË Õ¶ ç¯ò¶º ìËá ׶ å¶ ×»ÇòÁÅ -
ÇòÚÕÅð ÇÂÔ ÇÂñÅÔÆ çðôé ÔË, ç¹ÁÅñ¶ ÃÅðÆ Ü¯ å¶ðÆ ÃðäÅÂÆ ÔÇð ÜÆÀ° Çåé å±
ÃÅè ÿ×å çÆ íÆóÅ ÔËÍ ÁÅêä¶ å¶Ü» òÅñ¶ îÅñÕ ðÅÖé° Ü¯×¹¨
ç¶ ê̶î ð¿× ù ÃÅð¶ å¼Õ ðÔ¶ ÔéÍ îÅñÆ Õ¶ÃðÅ ÇÃ¿Ø å°è¹ ܶòâ° îË Áòð¹ é ÃÈÞË é Õ¯ Ô¯ÁÅ
êÅäÆ ñË Õ¶ êÔ¹¿Ú Ç×ÁÅ ÔËÍ ÃÇå×¹ð ç¶ êÇò¼åð Ô¼æ» é ԯ׹¨
é¶ ÁÅê À°é·» ç¶ îÈ¿Ô ÇòÚ Üñ Ú¯ÇÂÁÅ, ۼචîÅð¶, ÔÇð ÜÆÀ° ÃçÅ å¶ðÆ ÃðäÅÂƨ
ÇêÁÅð ç¶ ç¶ Õ¶ ÁÅÇÖÁÅ, î¶ð¶ ÇéÔÅñ¯! Á¼Ö» Ö¯ñ·¯Í ÇÜÀ° íÅòË ÇåÀ° ðÅÖÔ¹ î¶ð¶ ùÁÅîÆ
Â¶Ô å¶ðÆ òÇâÁÅÂƨ ðÔÅÀ°¨
Ô¹ä îñÕó¶ ÇÜÔ¶ éËä Ö¹ñ·¶, çðôé, ÇÂñÅÔÆ
ܯ å¶ðÆ ÃðäÅÂÆ ÔÇð ÜÆÀ°
çðôé Á¼Ö» ÇòÚ ÇêÁÅ, êð ÇÕà ò¶ñ¶? Üç éËä
Çåé ÕÆ ÕðÇÔ êÌÇåêÅñ¨
ÇéåÅä¶ Ô¯ Ú¹¼Õ¶ Ôé, ÃðÆð ÇòÚ À°áä çÆ ÁÅÿÙ
ÁÅÇê Ç´êÅ ÕÇð ðÅÖÔ¹ ÔÇð ÜÆÀ°
éÔÄÍ çðôé» çÆ ÞÅñ éËä å» Þ¼ñ ÃÕ¶, ë¶ð ç
ê¯ÇÔ é ÃÕË ÜîÕÅ«¨
׶, êð ÁÅêä¶ éÅñ Ö¹ôÆ çÆ ÞðéÅà Á³çð ñË ×¶,
å¶ðÆ ÃðäÅÂÆ ÃÚÆ ÔÇð ÜÆÀ°
êñ î×𯺠ë¶ð Ö¹ñ·¶ ë¶ð Çîà¶Í ÇÂö åð·» ÇÕ¿éÅ ÇÚð
éÅ úÔ ØàË é ÜÅǨ
Ö¹ñ·ç¶ å¶ Çîàç¶ ðÔ¶Í Ô¯ô êðåçÆ ÁÅÂÆ, åÅÕå ÇëðçÆ
ܯ ÔÇð Û¯Çâ çÈÜË íÅÇ ñÅ×Ë
ÁÅÂÆ, ùðå î¹ÔÅó» î¯óçÆ ÁÅÂÆ, åç îÅåÅ ÜÆ é¶
úÔ¹ Ü¿îË åË îÇð ÜÅǨ
ÇÕÔÅ, ì¼ÇÚú! áÅÕ°ð ÜÆ ç¶ä çðôé ÁÅ ×Â¶Í ÇÂÔ

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


62
ܯ å¶ðÆ ÃðäÅÂÆ ÔÇð ÜÆÀ° ÇÂåéÅ êÌÿé Ô» ܯ î³×¯ ï ÇçÁ», å» Ã¯ÇÔéÅ ÜÆ
ÇåéÅ çÈÖ íÈÖ ÇÕÛ° éÅÇÔ¨ é¶ ÇìéË ÕÆåÆ ÇÕ Òð¯â¶ ù Çüֻ é¶ â¼Õ Û¯ÇâÁÅ ÔË,
éÅéÕ éÅéÅî¹
î¹ ÃñÅÇÔ ÃçÅ å± ÃÚË ÃìÇç ìÖÇôô Ô¯ ÜÅò¶Í Ô¶ çÅåÅ ÜÆ! ÁÃÄ ÜÆò í¹¼ñ ç¶ ÃðÆð
ÃîÅÇÔ¨ Ô», ÃÅⶠÁ½×¹ä» ñÂÆ ÇÂÕ å¶ðÆ ìÖÇôô å¶ ÇÂÕ å¶ðÅ
8. (î¯ÇÔéÅ å¶ ×¹ðê¹ðì) ìÖÇôÁÅ ÇÃîðé, ç¯ ÔÆ çÅðÈ ÔéÍ ð¯â¶ ù ìÆ åÅð¯Í

ÇÂÔ ÔÅñ ÿîå 1750-51 Çì. ç¶ ñ×í¼× ç¶ ÇÂÔ Õ¯îñåÅ å¶ ÇÖîÅ ç¶Ö Õ¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ é¶
ÔéÍ Áܶ Á³ÇîÌå ô¹ðÈ éÔÄ ÃÆ Ô¯ÇÂÁÅ, êð Ô¯ð áÅá ð¯â¶ ù ì¹ñÅ Õ¶ ÁôÆðòÅç ÇçåÆ å¶ Çê¼á å¶ Ô¼æ ë¶ð
å¶ ÃîÅÜ ÃÅðÆ ÇÃÌôàÆ À°èÅð çÅ êÈð¶ ܯìé» ÇòÚ ÇÕÔÅ - 屿 ëÕÆð Ô˺ ܯ ÕÃð ÃÆ Ô¹ä ÇéÕñ ×ÂÆ,
ñÇÔðÅ ÇðÔÅ ÃÆ å¶ ç¶ô ð¼ÇÖÁÅ çÅ ÃÅîÅé ÃÅðÅ ì¼ÞçÅ åÕóÅ Ô¯Í Ô», ܹó Ô¹Ãé» ç¶ Ãðòð-òÅÇÔ×¹ðÈ-éÅñÍ
Ü»çÅ ÃÆÍ Ô¹ä 屿 ÜñÅñÆ çÅ éÔÄ êð ÜñÅñ òÅñÅ ð¯âÅ Ô¯
Ç×ÁÅÍ ÜñÅñ ÷¹ñ ÜñÅñ éÅñ ܹó ÜÅÔÍ åç 寺
À°Ô ë¹ñ» çÆ êàÅðÆ îÅåÅ ÜÆ é¶ À°é·» ê̶îÆÁ»
î×𯺠ð¯âŠù¼ÚÆ î¹ÚÄ ÜñÅñ òÅñÅ Ô¯ Ç×ÁÅ Áð üڶ
ç¶ ÔòÅñ¶ ÕÆåÆ ÇÕ ÇÜà éÆïå å¶ ÇåÁÅð ԯ¶ Ôé,
ûÂƺ ç¶ ÇÃîðé ÇòÚ Ã»ÂÆ éÅñ ê¶ò¿ç Ô¯ Ç×ÁÅÍ
Õ¯ñ À°Ã¶ òðåä ÇòÚ ÁÅÀ°äÍ Ã¯ ç¯Ô» é¶ áÆÕ
òÕå À°å¶ ë¹¼ñ» ù ÃòÅð ìäÅ, ÕÂÆ í»å ç¶ ÇÃÔð¶ ÿ×å ÇòÚ Üç ÇÂé·» çÅ ÁÃñÆ êåÅ ñ¼×Å ÇÕ
îÅñÅ ìäÅ, îÅåÅ ÜÆ ù Ççå¶ å¶ À°é·» é¶ Õ°Û ÁÅê ÇÕà ׹ä, ÇòÇçÁÅ å¶ ÔËÃÆÁå ç¶ ÁÅçîÆ Ãé, ÇÕÃ
å¶ Õ°Û À°é·» çÆ Ô¼æÄ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ çÆ í¶à ÕÆå¶ å¶ åð·» ØÅñ å¶ Ã¶òÅ ÕÆåÆ ÔË, ÕÆÕ±¿ Õ¶ÃðÅ ÇÃ¿Ø ç¶
ÕðòÅÂ¶Í ÇÂà ò¶ñ¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ é¶ íðÆ çÆòÅé ÇòÚ Á¼×¶ ÕÅî¶ Ô¯ Õ¶ ò׶ Ôé, åç Ô¯ð ìÆ ÇêÁÅð òÇèÁÅ,
î¯ÇÔéŠïÇÔéÅ ù òÇâÁÅÇÂÁÅÍ êð ÇÂé·» ç¶ ô¹¼è ÁÅåî» é¶ Ã¼ÚÆ ×ðÆìÆ ÇòÚ ÔÆ ê̶îÆ
ÜÆòé ÇìåÅÇÂÁÅÍ
ë¶ð Ô¯ð Ç´êÅñ Ô¯ Õ¶ ÇÕÔÅ ÇÕ Ô¶ ñÅñ! î˺
(------)
(ÇÂ毺 Õ¼à Õ¶ í¶Ü¯ ÜÆ)
ì¶éåÆ ÔË ÇÕ Ü¶ ÁÅê ÜÆ Ô¹ä å¼Õ ÁÅåî îÅð× êÇåzÕÅ ç¶ î˺ìð éÔÄ ìä¶ å» ÇÂà ëÅðî ù íð Õ¶ î˺ìðÇôê êÌÅêå Õðé çÆ
Ç´êÅñåÅ Õð¯ ÜÆÍ Ü¶ å°ÃÄ êÇÔñ» î˺ìð Ô¯ Áå¶ ÇðÇéÀ±òñ çÅ Ãî» ÁÅ Ç×ÁÅ ÔË å» å°ÃÄ ÇÂà ëÅðî ù íð Õ¶ ÚËÕ ç¶ éÅñ í¶Ü¯
Ü Æ Í
MEMBERSHIP FORM X éòÄ î˺ìðÇô¼ê ÇðéÆÀÈòñ ñÅÂÆë î˺ìðÇôê
Order from for back Issus
o th y aga e
ÜéòðÆ éÅî/Name .............................................................................
SUBSCRIPTION (dyS) ëðòðÆ
îÅðÚ
êåÅ/Address .....................................................................................
à Šñ Å é Å ÜÆòé ÕÅñ ëÆ ÕÅêÆ
B@@/- B@@@/- B@/- ÁêÌ Ë ñ ............................................................................................
îÂÆ
BD@/- B@D@/- ÜÈé ............................................................................................
SUBSCRIPTION ivdyS ܹñÅÂÆ
..................................Pin Code......................................
Annual Life Á×Ãå

U.S.A. 50 US$ 500 US$ Ãå¿ìð Phone......................... E-mail :......................................


ÁÕå±ìð
U.K. 30 $ 300 $
Aus. 80 $ 800 $ éò¿ìð îË º ......................ð¹ ê ¶ îéÆÁÅðâð/ìË º Õ âðÅëà/ÚË Õ
çÿìð
Europ 50 Euro 500 Euro é§........................ÇîåÆ.........................ðÅÔÄ í¶Ü ÇðÔÅ Ô»Í

ATAM MARG MONTHLY MAGAZINE çÃÖå................................


Gurdwara Ratwara Sahib, P.o. Mullanpur Garibdas, Distt. S.A.S. Nagar (Mohali) Pin - 140901 (Pb.) India
Phone : 0160-2255002, Fax : 0160-2255009, Email : atammarg@glide.net.in, www.ratwarasahib.org

'Awqm mwrg' 63 jnvrI, 2009


(pMnw 52 dI bwkI)
gurmMqR rUp hox kir iqs dw Awm qOr qy A`KrW ivc bhuq h`d qweIN guhj hI riKAw igAw hY qy Awm qOr
pRgtwauxw (zwhr krnw) ijqwauxw iek hoCI g`l hY[ pr gurmiq nwm lKwiek hor hor 'rwm' 'hir' Awidk
ieh guhj gur-mMqr Dur gurU nwnk dyv jI qoN lY ky sMigAW hI idqIAW geIAW hn[ prMqU ienHW sMigAW vwlw
hux qweIN guhj dSw ivc hI sInw bsInw cilAw nwm siqnwm nhIN, ikauNik gurmiq nwm siqnwm hY[
AwieAw hY[ Kud Akwl purK ny ies nUM Azl qoN hI ies dI ikrqm krq`qÍ sMigAW hI kI? eyQy tUk mwqr
guhj (gupq) riKAw Aqy kyvl gurU nwnk swihb pRqI eyqnw ilK dyxw Xog hovg y w ik ikrqm nwm 'rwm' 'rwm'
hI ies nUM pRgtwieAw[ AYsy Amolk pdwrQ nUM, ijs Awid dI 'siqnwm' nwl qW koeI qulnw hI nhIN ho
dy ipRQm jwnx qy lKx dw AiDkwr kyvl gurU nwnk skdI, pr ikrqm nwmW dw AiBAws krm kWf qy
swihb jI nUM Dur drgwhoN pRwpq hoieAw, aus nUM Blw nwnw pRkwr dIAW iPlwsPIAW nwloN keI drjy guxkwrI
gurU nwnk swihb jI ikvyN An-AiDkwrI jnW qweIN hY[ cwhy siqnwm dI kilAwx-klW dy qul nhIN, prMqU
pRgt krn dI KulHI Kyf vrqw skdy sn[ gurU nwnk BgqI klw aupjwiek qy Bgq aupwS/ dy nyVy lY jwx
swihb jI Awpxy joiq srUpI jwimAW AMdr prm nUM Awn krmW DrmW nwloN keI guxW shweI hY[
AgwD-boD-ikrpw ieh krdy rhy hn ik aus dwiq joiq (-----)
dy pRswd vrqwry qoN pihlW ies gurpRswid dy AiDkwrI
jigAwsUAW dI AwpxI ikrpw duAwrw Awp FUMf pVqwl rqvwVw swihb ivKy mhWpurSW dy
krdy rhy hn[ Pyr nwm dy gPy, klw-ikRSmI gPy
dIvwnW dw pRogrwm
BuMcwauNdy rhy, ijnHW dy BuMcxswr hI BuMcxhwirAW dI
kwieAW plt jWdI rhI hY Aqy ijs AMimRq-jwg lgx AYqvwr - 04, 11, 18, 25 jnvrI
kir jnm BI nv-jnmw huMdw irhw hY - (smW dupihr 1 vjy qoN Swm 3.30 vjy qk)
siqgur kY jnmy gvnu imtwieAw[[ sMgrWd - 13 jnvrI, idn mMglvwr
AMg - 940 (smW dupihr 1 vjy qoN Swm 3.30 vjy qk)
pUrnmwSI - 11 jnvrI, idn AYqvwr
ArQwq gvn imtx krky jnm bdl jWdw irhw (smW Swm 7.00 qoN rwq 10.00 vjy q`k)
hY[ AMimRq sMcwr - hryk pUrnmwSI nUM gurdvwrw eISr pRkwS
gurbwxI AMdir BI ies gurmiq nwm (gurmMq)R nUM rqvwVw swihb ivKy rwq dy 8.00 vjy huMdw hY[

Çòôò ×¹ðîÇå ðÈÔÅéÆ Çîôé ÚËðÆà¶ìñ BI. ÿå å°îÅð¶ å°îð¶ êÌÆåî E@/-
C@. Á³ÇîÌå ìÚé ÃÅè ÕÆ ìÅäÆ H@/-
àð¼Ãà CA. ×¹ðÈ ÁîðçÅà êðÃÆÁË E@/-
ç¶ ìÅéÆ Ã¿å ìÅìÅ òÇðÁÅî ÇÃ¿Ø ÜÆ ò¼ñ¯º ÇñÖå Áå¶ CB. í×òå ×ÆåÅ.............Í A@@/-
C3. Áé§çîÂÆ ÜÆòé ÜÅÚ E@/-
êÌÕÅÇôå ê¹ÃåÕ» C4 . ê¼åðÕÅð ç¶ êÌôé? BE/-
ê³ÜÅìÆ ÇÔ¿çÆ îÔ»ê¹ðô» òñ¯º À°åð
A. ùðÇå ÃìÇç îÅð× E@/ G@/- C 5 . Áé°íòÆ êÌòÚé E@/-
B. ÇÕò Õ±óË å°àË êÅÇñ D@/- CE/- C 6 . ÇðôÆÁ» î¹éÆÁ» çÅ ìÌÔîÇ×ÁÅé CE/-
C. ìÅå Á׿î ÕÆ -üå íÅ×» ÇòÚ AEE/- BCE/- C 7 . Á³çðñÆ Ö¯Ü AC@/-
D. ÇÕò ÃÇÚÁÅðÅ Ô¯ÂÆÁË -1 C@/- CE/- C 8 . ÇÃîðå ÕÔ» éÔÄ ACE/-
E. ÇÕò ÃÇÚÁÅðÅ Ô¯ÂÆÁË -2 F@/- FE/- 3 9 . ðÈÔÅéÆ êÌòÚé CE/-
F. ÇÕò ÃÇÚÁÅðÅ Ô¯ÂÆÁË - 3 A@@/- A@@/- D 0 . ÒöòÅ ÇÃîðé ܹ×åÆÁ»Ó AF@/–
G. Ô¯òË Áé§ç¹ ØäÅ BE/- C@/- D 1 . ÒîÅé°¼Ö åé çÅ êÌï¯ÜéÓ AE@/–
H. ÚÀ°æË êÔÇð ÃìÅÔ ÕË EE/- F@/- D 2 . Òï¯×Å À°êð ñËÕÚðÓ, C@/–
I. ùðÇåÁ» À°êÜË ÚÅÀ° D@/- D@/- D 3 . ÒÕðî ì¿èé 寺 î¹ÕåÆÓ :- C@/–
A@. ìÅìÅäÆÁ» ÕÔÅäÆÁ» E@/- E@/- English Version Price
AA. Ãðì ÇêÌÁ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø A@/- A@/- 1. Baisakhi Rs. 5/-
AB. Á³ÇîÌå ë¹ÔÅð A@/- A@/- 2. How Rend The Veil of Untruth Rs. 70/-
AC. Á׳î ÁׯÚð çÅ îÅð× F@/- G@/- 3. Discourses on the Beyond-1 Rs 50/-
AD. ê¹ðÅåé àÆÕÅ - Üê¹ÜÆ ÃÅÇÔì A@/- AE/- 4. Discourses on the Beyond -2 Rs. 50/-
AE. Áîð Ü¯å» AE/- AE/- 5. Discourses on the Beyond -3 Rs. 50/-
A6. ÇÔîÅñÆÁÅ ç¶ Ã¿å» ç¶ Ã¿× ÇéòÅà G@/- 6. Discourses on the Beyond -4 Rs. 60/-
AH. Áîð ×ÅæÅ A@@/- A@@/- 7. Discourses on the Beyond -5 Rs. 60/-
AI. èðî ï¹è Õ¶ ÚÅÇ E@/- 8. The way to the imperceptible Rs. 80/-
B@. êÇòåð ê˺âÅ BE/- 9. The Lights Immortal Rs. 20/-
BA. í×å êÌÇÔñÅç A@/- A@/- 10. Transcendental Bliss Rs. 70/-
BB. òËÃÅÖÆ A@/- 11. How to Know Thy Real Self-(Vol-1) Rs. 80/-
BC. ðÅÜ ï¯× D@/- 12. How to Know Thy Real Self-(Vol-2) Rs. 80/-
BD. ÃÅÜé Úñ¶ ÇêÁÅÇðÁÅ A@/- A@/- 13. How to Know Thy Real Self-(Vol-3) Rs. 110/-
BE. ÁÇìéÅÃÆ Ü¯å íÅ×-A I@/- 14. The Dawn of Khalsa Ideals Rs. 10/-
BF. ÁÇìéÅÃÆ Ü¯å íÅ×-B I@/- 15. A Glimpse of His Holiness - Baba ji Rs. 5/-
BG. ðÈÔÅéÆ ×¹ñçÃåÅ -A F@/- AF. Divine Word Contemplation Path’, Rs.150/–
BH. ðÈÔÅéÆ ×¹ñçÃåÅ - B F@/-

'Awqm mwrg' jnvrI, 2009


64

You might also like