You are on page 1of 207

GIAÙO AÙN LÒCH SÖÛ 10

(CHÖÔNG TRÌNH CÔ BAÛN)


Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
PHAÀN MOÄT
Tuaàn : 1 LÒCH SÖÛ THEÁ GIÔÙI THÔØI NGUYEÂN
Tieát : 1 THUYÛ, COÅ ÑAÏI VAØ TRUNG ÑAÏI
CHÖÔNG I
XAÕ HOÄI NGUYEÂN THUYÛ
Baøi 1
SÖÏ XUAÁT HIEÄN LOAØI NGÖÔØI VAØ BAÀY
NGÖÔØI NGUYEÂN THUYÛ

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


1. Kieán thöùc
HS caàn hieåu nhöõng moùc vaø böôùc tieán treân chaëng ñöôøng daøi, phaán
ñaáu qua haøng trieäu naêm cuûa loaøi ngöôøi nhaèm caûi thieän ñôøi soáng vaø caûi
beán baûn thaân con ngöôøi.
2. Tö töôûng
Giaùo duïc loøng yeâu lao ñoäng vì lao ñoäng khoâng nhöõng naâng cao ñôøi
soáng cuûa con ngöôøi maø coøn hoaøn thieän baûn thaân con ngöôøi.
3. Kyõ naêng
Reøn kyõ naêng söû duïng SGK - kyõ naêng phaân tích, ñaùnh giaù vaø toång
hôïp veà ñaëc ñieåm tieán hoaù cuûa loaøi ngöôøi trong quaù trình hoaøn thieän mình
ñoàng thôøi thaáy söï saùng taïo vaø phaùt trieån khoâng ngöøng cuûa xaõ hoäi loaøi
ngöôøi.
II. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Giôùi thieäu khaùi quaùt veà chöông trình lòch söû lôùp 10
Yeâu caàu vaø höôùng daãn phöông phaùp hoïc boä moân ôû nhaø, ôû lôùp.
2. Daãn daét vaøo baøi hoïc
GV neâu tình höôùng qua caâu hoûi taïo khoâng khí hoïc taäp: Chöông trình
lòch söû chuùng ta ñaõ hoïc ôû THCS ñöôïc phaân chia thaønh maáy thôøi kyø? Keå
teân caùc thôøi kyø ñoù? Hình thaùi cheá ñoä xaõ hoäi gaén lieàn vôùi moãi thôøi kyø?
Xaõ hoäi loaøi ngöôøi vaø loaøi ngöôøi xuaát hieän nhö theá naøo? Ñeå hieåu ñieàu
ñoù, chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi hoïc hoâm nay.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Laøm vieäc caù nhaân . Söï xuaát hieän loaøi
Tröôùc heát GV keå caâu chuyeän veà nguoàn goác ngöôøi vaø ñôøi soáng baày
cuûa daân toäc Vieät Nam (Baø AÂu Cô vôùi caùi boïc ngöôøi nguyeân thuyû.
traêm tröùng vaø chuyeän Thöôïng Ñeá saùng taïo ra loaøi
ngöôøi) sau ñoù neâu caâu hoûi: Loaøi ngöôøi töø ñaâu
maø ra? Caâu chuyeän keå treân coù yù nghóa gì?
- HS qua hieåu bieát, qua caâu chuyeän GV keå vaø
ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi?

Trang 0
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
naém vöõng
GV daãn daét, taïo khoâng khí tranh luaän.
- GV nhaän xeùt boå sung vaø choát yù:
+ Caâu chuyeän truyeàn thuyeát ñaõ phaûn aûnh xa xöa
con ngöôøi muoán lyù giaûi veà nguoàn goác cuûa mình,
song chöa ñuû cô sôû khoa hoïc neân göûi gaém ñieàu ñoù
vaøo söï thaàn thaùnh.
+ Ngaøy nay, khoa hoïc phaùt trieån, ñaëc bieät laø
khaûo coå hoïc vaø coå sinh hoïc ñaõ tìm ñöôïc baèng cöù
noùi leân söï phaùt trieån laâu daøi cuûa sinh giôùi, töø
ñoäng vaät baäc thaáp leân ñoäng vaät baäc cao maø ñænh
cao cuûa quaù trình naøy laø söï chuyeån bieán töø vöôïn
thaønh ngöôøi. - Loaøi ngöôøi do moät loaøi
- GV neâu caâu hoûi: Vaäy con ngöôøi do ñaâu maø vöôïn chuyeån bieán thaønh?
ra? Caên cöù vaøo cô sôû naøo? Thôøi gian? Nguyeân Chaëng ñaàu cuûa quaù trình
nhaân quan troïng quyeát ñònh ñeán söï chuyeån bieán hình thaønh naøy coù khoaûng 6
ñoù? Ngaøy nay quaù trình chuyeån bieán ñoù coù dieãn trieäu naêm tröôùc ñaây.
ra khoâng? Taïi sao?
Hoaït ñoäng 2: Laøm vieäc theo nhoùm
- GV: Chaëng ñöôøng chuyeån bieán töø vöôïn ñeán
ngöôøi dieãn ra raát daøi. Böôùc phaùt trieån trung gian laø
Ngöôøi toái coå (Ngöôøi thöôïng coå).
 Nhieäm vuï cuï theå cuûa töøng nhoùm laø:
+ Nhoùm 1: Thôøi gian tìm ñöôïc daáu tích Ngöôøi toái
coå? Ñòa ñieåm? Tieán hoaù trong cô caáu taïo cô theå?
+ Nhoùm 2: Ñôøi soáng vaät chaát vaø quan heä xaõ
hoäi cuûa ngöôøi toái coå.
- HS: Töøng nhoùm ñoïc SGK, tìm yù traû lôøi vaø
thaûo luaän thoáng nhaát yù kieán trình baøy treân giaáy
A1.
Ñaïi dieän cuûa nhoùm trình baøy keát quaû cuûa mình.
GV yeâu caàu HS nhoùm khaùc boå sung.
Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát yù.
- Baét ñaàu khoaûng 4 trieäu
naêm tröôùc ñaây tìm thaáy daáu
Nhoùm 1: veát cuûa Ngöôøi toái coå ôû
+ Thôøi gian tìm ñöôïc daáu tích cuûa Ngöôøi toái coå moät soá nôi nhö Ñoâng Phi,
baét ñaàu khoaûng 4 trieäu naêm tröôùc ñaây. Inñoâneâxia, Trung Quoác,
+ Di coát tìm thaáy ôû Ñoâng Phi, Giava (Inñoâneâxia), Vieät Nam.
Baéc Kinh (trung Quoác)… Thanh Hoaù (Vieät Nam).
+ Ngöôøi toái coå hoaøn toaøn ñi baèng hai chaân, ñoâi
tay ñöôïc töï do caàm naém, kieám thöùc aên. Cô theå coù - Ñôøi soáng vaät chaát cuûa
nhieàu bieán ñoåi: traùn, hoäp soï … ngöôøi nguyeân thuyû:
Nhoùm 2: Ñôøi soáng vaät chaát ñaõ coù nhieàu thay + Cheá taïo coâng cuï ñaù (ñoà
ñoåi. ñaù cuõ).
+ Bieát cheá taïo coâng cuï lao ñoäng: Hoï laáy maûnh + Laøm ra löûa.
ñaù hay cuoäi lôùn ñem gheø vôõ taïo neân moät maët cho
saéc vaø vöøa tay caàm  rìu ñaù (ñoà ñaù cuõ - sô kyø).
+ Bieát laøm ra löûa (phaùt minh lôùn)  ñieàu quan + Tìm kieám thöùc aên, saên
troïng caûi thieän caên baûn cuoäc soáng töø aên soáng  baét - haùi löôïm.
aên chín. - Quan heä xaõ hoäi cuûa

Trang 1
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
naém vöõng
+ Cuøng nhau lao ñoäng tìm kieám thöùc aên. Chuû Ngöôøi Toái coå ñöôïc goïi laø
yeáu laø haùi löôïm vaø saên baét thuù. baày ngöôøi nguyeân thuyû.
+ Quan heä hôïp quaàn xaõ hoäi, coù ngöôøi ñöùng
ñaàu, coù phaân coâng lao ñoäng giöõa nam - nöõ, cuøng
chaêm soùc con caùi, soáng quaây quaàn theo quan heä
ruoät thòt goàm 5 - 7 gia ñình. Soáng trong hang ñoäng
hoaëc maùi ñaù, leàu döïng baèng caønh caây… Hôïp
quaàn ñaàu tieân  baày ngöôøi nguyeân thuyû.
Hoaït ñoäng 3: caû lôùp
GV duøng aûnh vaø bieåu ñoà ñeå giaûi thích giuùp
HS hieåu vaø naém chaéc hôn: aûnh veà Ngöôøi toái coå ,
aûnh veà caùc coâng cuï ñaù, bieåu ñoà thôøi gian cuûa
Ngöôøi toái coå.
- Veà hình daùng: Tuy coøn nhieàu daáu tích vöôïn
treân ngöôøi nhöng Ngöôøi toái coå khoâng coøn laø
vöôïn.
- Ngöôøi toái coå laø Ngöôøi vì ñaõ cheá taùc vaø söû
duïng coâng cuï (maëc duø chieác rìu ñaù coøn thoâ keäch
ñôn giaûn).
- Thôøi gian:

4 tr.naêm 1 tr.naêm 4 vaïn naêm 1 vaïn naêm


(Ngöôøi toái coå) - ñi ñöùng thaúng.
- Hoøn ñaù gheø ñeõo sô qua.
- Haùi löôïm, saên baét thuù.
- Baày ngöôøi.

Hoaït ñoäng 4: laøm vieäc theo nhoùm . Ngöôøi tinh khoân vaø oùc
GV trình baøy: Qua quaù trình lao ñoäng, cuoäc soáng saùng taïo
cuûa con ngöôøi ngaøy caøng phaùt trieån hôn. Ñoàng
thôøi con ngöôøi töï hoaøn thaønh quaù trình hoaøn thieän
mình  taïo böôùc nhaûy voït töø vöôïn thaønh Ngöôøi
toái coå. Ta tìm hieåu böôùc nhaûy voït thöù 2 cuûa quaù
trình naøy.
- GV chia lôùp thaønh 3 nhoùm, neâu caâu hoûi cho
töøng nhoùm:
+ Nhoùm 1: Thôøi ñaïi Ngöôøi tinh khoân baét ñaàu
xuaát hieän vaøo thôøi gian naøo? Böôùc hoaøn thieän
veà hình daùng vaø caáu taïo cô theå ñöôïc bieåu hieän
nhö theá naøo?
+ Nhoùm 2: Söï saùng taïo cuûa Ngöôøi tinh khoân
trong vieäc cheá taïo coâng cuï lao ñoäng baèng ñaù.
+ Nhoùm 3: Nhöõng tieán boä khaùc trong cuoäc
soáng lao ñoäng vaø vaät chaát.
- HS ñoïc SGK, thaûo luaän tìm yù traû lôøi. Sau khi
ñaïi dieän nhoùm trình baøy keát quaû thoáng nhaát cuûa
nhoùm. HS nhoùm khaùc boå sung. Cuoái cuøng GV - Khoaûng 4 vaïn naêm tröôùc
nhaän xeùt vaø choát yù. ñaây Ngöôøi tinh khoân xuaát
Nhoùm 1: Ñeán cuoái thôøi ñoà ñaù cuõ, khoaûng 4 hieän. Hình daùng vaø caáu taïo

Trang 2
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
naém vöõng
vaïn naêm tröôùc ñaây Ngöôøi tinh khoân (hay coøn goïi cô theå hoaøn thieän nhö ngöôøi
laø ngöôøi hieän ñaïi) xuaát hieän. Ngöôøi tinh khoân coù ngaøy nay.
caáu taïo cô theå nhö ngöôøi ngaøy nay: xöông coát nhoû
nhaén, baøn tay nhoû kheùo leùo, ngoùn tay linh hoaït.
Hoäp soï vaø theå tích naõo phaùt trieån, traùn cao, maët
phaúng, hình daùng goïn vaø linh hoaït, lôùp loâng moûng
khoâng coøn nöõa ñöa ñeán söï xuaát hieän nhöõng maøu - OÙc saùng taïo laø söï saùng
da khaùc nhau (3 ñaïi chuûng lôùn vaøng - ñen - traéng). taïo cuûa Ngöôøi tinh khoân
Nhoùm 2: Söï saùng taïo cuûa Ngöôøi tinh khoân trong coâng vieäc caûi tieán
trong kyõ thuaät cheá taïo coâng cuï ñaù: Ngöôøi ta bieát coâng cuï ñoà ñaù vaø bieát cheá
gheø 2 caïnh saéc hôn cuûa maûnh ñaù laøm cho noù goïn taùc theâm nhieàu coâng cuï
vaø saéc hôn vôùi nhieàu kieåu, loaïi khaùc nhau. Sau khi môùi.
ñöôïc maøi nhaün, ñöôïc khoan loã hay naác ñeå tra caùn + Coâng cuï ñaù: Ñaù cuõ 
 Coâng cuï ña daïng hôn, phuø hôïp vôùi töøng coâng ñaù môùi (gheø - maøi nhaün -
vieäc lao ñoäng, trau chuoát vaø coù hieäu quaû hôn  ñuïc loã tra caùn).
Ñoà ñaù môùi. + Coâng cuï môùi: Lao, cung
teân.
Nhoùm 3: OÙc saùng taïo cuûa Ngöôøi tinh khoân
coøn cheá taïo ra nhieàu coâng cuï lao ñoäng khaùc: Xöông
caù, caønh caây laøm lao, cheá cung teân, ñan löôùi ñaùnh
caù, laøm ñoà goám. Cuõng töø ñoù ñôøi soáng vaät chaát
ñöôïc naâng leân. Thöùc aên taêng leân ñaùng keå. Con
ngöôøi rôøi hang ñoäng ra ñònh cö ôû ñòa ñieåm thuaän
lôïi hôn. Cö truù nhaø cöûa trôû neân phoå bieán.
Hoaït ñoäng 5: laøm vieäc caû lôùp vaø caù nhaân . Cuoäc caùch maïng thôøi
GV trình baøy: - Cuoäc caùch maïng ñaù môùi - ñaây ñaù môùi.
laø moät thuaät ngöõ khaûo coå hoïc nhöng raát thích hôïp
vôùi thöïc teá phaùt trieån cuûa con ngöôøi. Töø khi
Ngöôøi tinh khoân xuaát hieän thôøi ñaù cuõ haäu kì, con
ngöôøi ñaõ coù moät böôùc tieán daøi: Ñaõ coù cö truù
nhaø cöûa, ñaõ soáng oån ñònh vaø laâu daøi (lôùp voû oác
saâu 1m noùi leân coù theå laâu tôùi caû nghìn naêm).
Nhö theá cuõng phaûi keùo daøi tích luyõ kinh nghieäm - 1 vaïn naêm tröôùc ñaây thôøi
tôùi 3 vaïn naêm. Töø 4 vaïn naêm ñeán 1 vaïn naêm kyø ñaù môùi baét ñaàu.
tröôùc ñaây môùi baét ñaàu thôøi ñaù môùi.
GV neâu caâu hoûi: - Ñaù môùi laø coâng cuï ñaù coù
ñieåm khaùc nhö theá naøo so vôùi coâng cuï ñaù cuõ?
HS ñoïc SGK traû lôøi. HS khaùc boå sung, cuoái
cuøng GV nhaän xeùt vaø choát laïi: ñaù môùi laø coâng
cuï ñaù ñöôïc gheø saéc, maøi nhaün, tra caùn duøng toát
hôn. Khoâng nhöõng vaäy ngöôøi ta coøn söû duïng cung
teân thuaàn thuïc.
GV ñaët caâu hoûi: Sang thôøi ñaïi ñaù môùi cuoäc
soáng vaät chaát cuûa con ngöôøi coù bieán ñoåi nhö theá
naøo?
HS ñoïc SGK traû lôøi. HS khaùc boå sung, cuoái
cuøng GV nhaän xeùt vaø choát yù.
- Sang thôøi ñaïi ñaù môùi cuoäc soáng cuûa con - Cuoäc soáng con ngöôøi ñaõ
ngöôøi ñaõ coù nhöõng thay ñoåi lôùn lao. coù nhöõng thay ñoåi lôùn lao,
+ Töø choã haùi löôïm, saên baén  troàng troït vaø ngöôøi ta bieát:

Trang 3
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
naém vöõng
chaên nuoâi (ngöôøi ta troàng moät soá caây löông thöïc + Troàng troït, chaên nuoâi.
vaø thöïc phaåm nhö luùa, baàu bí… Ñi saên baén ñöôïc
thuù nhoû ngöôøi ta giöõ laïi nuoâi vaø thuaàn döôõng + Laøm saïch taám da thuù che
thaønh gia suùc nhoû nhö choù, cöøu, lôïn, boø …). thaân.
+ Ngöôøi ta bieát laøm saïch nhöõng taám da thuù ñeå
che thaân cho aám vaø "cho coù vaên hoaù" (tìm thaáy
cuùc, kim xöông).
+ Ngöôøi ta bieát laøm ñoà trang söùc (voøng baèng
voû oác vaø haït xöông, voøng tay, voøng coå chaân, hoa + Laøm nhaïc cuï.
tai baèng ñaù maøu).
+ Con ngöôøi bieát ñeán aâm nhaïc (caây saùo xöông,  Cuoäc soáng no ñuû hôn,
ñaøn ñaù …) ñeïp hôn vaø vui hôn, bôùt leä
GV keát luaän: Nhö theá, töøng böôùc, töøng böôùc thuoäc vaøo thieân nhieân.
con ngöôøi khoâng ngöøng saùng taïo, kieám ñöôïc thöùc
aên nhieàu hôn , soáng toát hôn vaø vui hôn. Cuoäc soáng
bôùt daàn söï leä thuoäc vaø thieân nhieân. Cuoäc soáng
con ngöôøi tieán boä vôùi toác ñoä nhanh hôn vaø oån
ñònh hôn töø thôøi ñaù môùi.
4. Sô keát baøi hoïc
- GV kieåm tra hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa HS vôùi vieäc yeâu caàu HS traû lôøi caâu
hoûi.
- Nguoàn goác cuûa loaøi ngöôøi, nguyeân nhaân quyeát ñònh ñeán quaù trình tieán
hoaù.
- Theá naøo laø Ngöôøi toái coå? Cuoäc soáng vaät chaát vaø xaõ hoäi cuûa Ngöôøi
toái coå?
- Nhöõng tieán boä veà kyõ thuaät khi Ngöôøi tinh khoân xuaát hieän?
5. Daën doø - ra baøi taäp veà nhaø
- Naém ñöôïc baøi cuõ. Ñoïc tröôùc baøi môùi vaø traû lôøi caâu hoûi trong
SGK.
- Baøi taäp:
Laäp baûng so saùnh

Noäi dung Thôøi kyø ñaù cuõ Thôøi kyø ñaù môùi
Thôøi gian
Chuû nhaân
Kyõ thuaät cheá taïo coâng cuï
ñaù
Ñôøi soáng lao ñoäng

Trang 4
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10

Tuaàn : 2 Baøi 2
Tieát : 2 XAÕ HOÄI NGUYEÂN THUYÛ

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


1. Kieán thöùc
- Hieåu ñöôïc ñaëc ñieåm toå chöùc thò toäc, boä laïc, moái quan heä trong toå
chöùc xaõ hoäi ñaàu tieân cuûa loaøi ngöôøi.
- Moác thôøi gian quan troïng cuûa quaù trình xuaát hieän kim loaïi vaø heä
quaû xaõ hoäi cuûa coâng cuï kim loaïi.
2. Tö töôûng
- Nuoâi döôõng giaác mô chính ñaùng - xaây döïng moät thôøi ñaïi Ñaïi Ñoàng
trong vaên minh.
3. Kyõ naêng
Reøn cho Hs kyõ naêng phaân tích vaø ñaùnh giaù toå chöùc xaõ hoäi thò toäc,
boä laïc. Kyõ naêng phaân tích vaø toång hôïp veà quaù trình ra ñôøi cuûa kim loaïi -
nguyeân nhaân - heä quaû cuûa cheá ñoä tö höõu ra ñôøi.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Tranh aûnh.
- Maãu truyeän ngaén veà sinh hoaït cuûa thò toäc, boä laïc.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
 Caâu hoûi 1: Laäp nieân bieåu thôøi gian veà quaù trình tieán hoaù töø vöôïn
thaønh ngöôøi ? Moâ taû ñôøi soáng vaät chaát vaø xaõ hoäi cuûa Ngöôøi toái coå?
 Caâu hoûi 2: taïi sao noùi thôøi ñaïi Ngöôøi tinh khoân cuoäc soáng cuûa con
ngöôøi toát hôn, ñuû hôn, ñeïp hôn vaø vui hôn?
2. Daãn daét baøi môùi
Baøi moät cho chuùng ta hieåu quaù trình tieán hoaù vaø töï hoaøn thieän cuûa
con ngöôøi. Söï hoaøn thieän veà voùc daùng vaø caáu taïo cô theå. Söï tieán boä trong
cuoäc soáng vaät chaát. Ñôøi soáng cuûa con ngöôøi toát hôn - ñuû hôn - ñeïp hôn - vui
hôn. Vaø trong söï phaùt trieån aáy ta thaáy söï hôïp quaàn cuûa baày ngöôøi nguyeân
thuyû - moät toå chöùc xaõ hoäi quaù ñoä. Toå chöùc aáy coøn mang tính giaûn ñôn,
hoang sô, coøn ñaày daáu aán baày ñaøn cuøng söï töï hoaøn thieän cuûa con ngöôøi.
Baày ñaøn phaùt trieån taïo neân söï gaén keát vaø ñònh hình cuûa moät toå chöùc xaõ
hoäi loaøi ngöôøi khaùc haún vôùi toå chöùc baày, ñaøn. Ñeå hieåu toå chöùc thöïc
chaát, ñònh hình ñaàu tieân cuûa loaøi ngöôøi ñoù, ta tìm hieåu baøi hoâm nay.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Trang 5
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù nhaân . Thò toäc - boä laïc
Tröôùc heát GV gôïi HS nhôù laïi nhöõng tieán a. Thò toäc
boä, söï hoaøn thieän cuûa con ngöôøi trong thôøi ñaïi
Ngöôøi tinh khoân. Ñieàu ñoù ñöa ñeán xaõ hoäi baày
ngöôøi nguyeân thuyû, moät toå chöùc hôïp quaàn vaø
sinh hoaït theo töøng gia ñình trong hình thöùc baày
ngöôøi cuõng khaùc ñi. Soá daân ñaõ taêng leân.
Töøng nhoùm ngöôøi cuõng ñoâng ñuùc, moãi nhoùm
coù hôn 10 gia ñình (ñoâng hôn tröôùc gaáp 2-3 laàn)
goàm 2, 3 theá heä giaø treû chung doøng maùu 
Hoï hôïp thaønh moät toå chöùc xaõ hoäi chaët cheõ
hôn, gaén boù hôn, coù toå chöùc hôn. Hình thöùc toå
chöùc aáy goïi laø thò toäc - nhöõng ngöôøi "cuøng
hoï". Ñaây laø toå chöùc thöïc chaát vaø ñònh hình
ñaàu tieân cuûa loaøi ngöôøi. - Thò toäc laø nhoùm hôn 10 gia
GV neâu caâu hoûi: Theá naøo laø thò toäc? Moái ñình vaø coù chung doøng maùu.
quan heä trong thò toäc? - Quan heä trong thò toäc coâng
HS nghe vaø ñoïc SGK traû lôøi. baèng, bình ñaúng, cuøng laøm,
HS khaùc boå sung. Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø cuøng höôûng. Lôùp treû toân kính
choát yù. cha meï, oâng baø vaø cha meï ñeàu
+ Thò toäc laø nhoùm ngöôøi coù khoaûng hôn 10 yeâu thöông chaêm soùc taát caû
gia ñình, goàm 2-3 theá heä giaø treû vaø coù chung con chaùu cuûa thò toäc.
doøng maùu.
+ Trong thò toäc, moïi thaønh vieân ñeàu hôïp
söùc, chung löng ñaáu caät, phoái hôïp aên yù vôùi
nhau ñeå tìm kieám thöùc aên. Roài ñöôïc höôûng thuï
baèng nhau, coâng baèng. Trong thò toäc, con chaùu
toân kính oâng baø cha meï vaø ngöôïc laïi. Baûo
ñaûm nuoâi daïy taát caû con chaùu cuûa thò toäc.
GV phaân tích boå sung ñeå nhaán maïnh khaùi
nieäm hôïp taùc lao ñoäng  höôûng thuï baèng nhau
- coäng ñoàng. Coâng vieäc lao ñoäng haøng ñaàu vaø
thöôøng xuyeân cuûa thò toäc laø kieám thöùc aên ñeå
nuoâi soáng thò toäc. Luùc baáy giôø vôùi coâng vieäc
saên ñuoåi vaø saên baãy caùc con thuù lôùn, thuù
chaïy nhanh, con ngöôøi khoâng theå lao ñoäng rieâng
reõ, buoäc hoï phaûi cuøng hôïp söùc thaønh moät
voøng vaây, hoø heùt, neùm ñaù, neùm lao, baén cung
teân, doàn thuù chæ coøn moät con ñöôøng chaïy duy
nhaát, ñoù laø hoá baãy. Yeâu caàu cuûa coâng vieäc
vaø trình ñoä thôøi ñoù buoäc phaûi hôïp taùc nhieàu
ngöôøi, thaäm chí cuûa caû thò toäc. Vieäc tìm kieám
thöùc aên khoâng thöôøng xuyeân, khoâng nhieàu. Khi
aên, hoï cuøng nhau aên (keå chuyeän… Qua böùc
tranh veõ treân vaùch ñaù ôû hang ñoäng, ta thaáy: Sau
khi ñi saên thuù veà, hoï cuøng nhau nöôùng thòt roài
aên thòt nöôùng vôùi rau cuû ñaõ ñöôïc chia thaønh
caùc khaåu phaàn ñeàu nhau. Hoaëc coù nôi thöùc aên
ñöôïc ñeå treân taøu laù roäng töøng ngöôøi boác aên
töø toán vì khoâng coù ,nhieàu ñeå aên töï do thoaûi

Trang 6
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
naém vöõng
maùi). Vieäc chia khaåu phaàn aên, ta thaáy ngay
trong thôøi hieän ñaïi naøy khi phaùt hieän thò toäc
Tasañaây ôû Philippines. Tính coâng baèng - cuõng
ñöôïc theå hieän raát roõ.
GV coù theå keå theâm caâu chuyeän maûnh vaûi
taëng cuûa nhaø daân toäc hoïc vôùi thoå daân Nam
Myõ.
Qua caâu chuyeän, GV choát laïi: Nguyeân taéc
vaøng trong xaõ hoäi thò toäc laø cuûa chung, vieäc
chung, laøm chung, thaäm chí laø ôû chung moät
nhaø. Tuy nhieân ñaây laø moät ñaïi ñoàng trong thôøi
kyø moâng muoäi, khoù khaên nhöng trong töông lai
chuùng ta vaãn coù theå xaây döïng ñaïi ñoàng trong
thôøi vaên minh - moät ñaïi ñoàng maø trong ñoù con
ngöôøi coù trình ñoä vaên minh cao vaø quan heä
coäng ñoàng laøm theo naêng löïc vaø höôûng theo
,nhu caàu. Ñieàu ñoù chuùng ta coù theå thöïc hieän
ñöôïc - moät öôùc mô chính ñaùng maø loaøi ngöôøi
höôùng tôùi.

Hoaït ñoäng 2: Laøm vieäc caù nhaân b. Boä laïc


- GV neâu caâu hoûi: Ta bieát ñaëc ñieåm cuûa thò
toäc. Döïa treân hieåu bieát ñoù, haõy:
- Ñònh nghóa theá naøo laø boä laïc?
- Neâu ñieåm gioáng vaø ñieåm khaùc giöõa boä
laïc vaø thò toäc?
HS ñoïc SGK vaø traû lôøi. HS khaùc boå sung.
GV nhaän xeùt vaø choát yù.
+ Boä laïc laø taäp hôïp moät soá thò toäc, soáng - Boä laïc laø taäp hôïp moät soá
caïnh nhau, coù hoï haøng vôùi nhau vaø coù chung thò toäc soáng caïnh nhau vaø coù
moät nguoàn goác toå tieân. cuøng moät nguoàn goác toå tieân.
+ Ñieåm gioáng: Cuøng coù chung moät doøng - Quan heä giöõa caùc thò toäc
maùu. trong boä laïc laø gaén boù giuùp
+ Ñieåm khaùc: Toå chöùc lôùn hôn (goàm nhieàu ñôõ nhau.
thò toäc)
Moái quan heä trong boä laïc laø söï
gaén boù, giuùp ñôõ nhau, chöù khoâng coù quan heä
hôïp söùc lao ñoäng kieám aên.

Hoaït ñoäng 3: Laøm vieäc theo nhoùm  Buoåi ñaàu cuûa thôøi ñaïi
GV neâu: Töø choã con ngöôøi bieát cheá taïo kim khí
coâng cuï ñaù vaø ngaøy caøng caûi tieán ñeå coâng a. Quaù trình tìm vaø söû duïng
cuï goïn hôn, saéc hôn, söû duïng coù hieäu quaû hôn. kim loaïi.
Khoâng döøng laïi ôû caùc coâng cuï ñaù, xöông, tre
goã maø ngöôøi ta phaùt hieän ra kim loaïi, duøng kim
loaïi ñeå cheá taïo ñoà duøng vaø coâng cuï lao ñoäng.
Quaù trình tìm thaáy kim loaïi - söû duïng noù nhö
theá naøo vaø hieäu quaû cuûa noù ra sao, chia nhoùm
ñeå tìm hieåu.
Nhoùm 1: Tìm moác thôøi gian con ngöôøi tìm

Trang 7
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
naém vöõng
thaáy kim loaïi? Vì sao laïi caùch xa nhau nhö theá?
Nhoùm 2: Söï xuaát hieän coâng cuï baèng kim
loaïi coù yù nghóa nhö theá naøo ñoái vôùi saûn
xuaát?
HS ñoïc SGK, trao ñoåi thoáng nhaát yù kieán. - Con ngöôøi tìm vaø söû duïng
Ñaïi dieän nhoùm trình baøy. Caùc nhoùm khaùc goùp kim loaïi:
yù. Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát yù: + Khoaûng 5500 naêm tröôùc ñaây
+ Quaù trình con ngöôøi tìm vaø söû duïng kim - ñoàng ñoû.
loaïi: Khoaûng 5500 naêm tröôùc ñaây, ngöôøi Taây + Khoaûng 4000 naêm tröôùc ñaây
AÙ vaø Ai Caäp söû duïng ñoàng sôùm nhaát (ñoàng - ñoàng thau.
ñoû). + Khoaûng 3000 naêm tröôùc ñaây
Khoaûng 4000 naêm tröôùc ñaây, cö daân ôû - saét.
nhieàu nôi ñaõ bieát duøng ñoàng thau.
Khoaûng 3000 naêm tröôùc ñaây, cö daân Taây
AÙ vaø Nam Chaâu AÂu ñaõ bieát ñuùc vaø duøng
ñoà saét.
GV coù theå phaân tích vaø nhaán maïnh: Con
ngöôøi tìm thaáy caùc kim loaïi kim khí caùch raát xa
nhau bôûi luùc ñoù ñieàu kieän coøn raát khoù khaên,
vieäc phaùt minh môùi veà kyõ thuaät laø ñieàu
khoâng deã. Maëc daàu con ngöôøi ñaõ böôùc sang
thôøi ñaïi kim khí töø 5500 naêm tröôùc ñaây nhöng
trong suoát 1500 naêm, kim loaïi (ñoàng) coøn raát ít,
quyù neân hoï môùi duøng cheá taïo thaønh trang
söùc, vuõ khí maø coâng cuï lao ñoäng chuû yeáu vaãn
laø ñoà ñaù, ñoà goã. Phaûi ñeán thôøi kyø ñoà saét b. Heä quaû
con ngöôøi môùi cheá taïo phoå bieán thaønh coâng - Naêng suaát lao ñoäng taêng.
cuï lao ñoäng. Ñaây laø nguyeân nhaân cô baûn taïo - Khai thaùc theâm ñaát ñai troàng
neân moät söï bieán ñoåi lôùn lao trong cuoäc soáng troït.
con ngöôøi. - Theâm nhieàu ngaønh ngheà
+ Söï phaùt minh ra coâng cuï kim khí ñaõ coù yù môùi.
nghóa lôùn lao trong cuoäc soáng lao ñoäng: Naêng
suaát lao ñoäng vöôït xa thôøi ñaïi ñoà ñaù, khai thaùc
nhöõng vuøng ñaát ñai môùi, caøy saâu cuoác baãm,
xeû goã ñoùng thuyeàn, xeû ñaù laøm laâu ñaøi; vaø
ñaëc bieät quan troïng laø töø choã baáp beânh, tôùi
choã ñuû soáng tieán tôùi con ngöôøi laøm ra moät
löôïng saûn phaåm thöøa thöôøng xuyeân.

Hoaït ñoäng 4: Laøm vieäc caû lôùp vaø caù nhaân  Söï xuaát hieän tö höõu vaø
Tröôùc tieân GV gôïi nhôù laïi quan heä xaõ hoäi xaõ hoäi coù giai caáp
nguyeân thuyû. Trong xaõ hoäi nguyeân thuyû, söï
coâng baèng vaø bình ñaúng laø "nguyeân taéc vaøng"
nhöng luùc aáy, con ngöôøi trong coäng ñoàng döïa
vaøo nhau vì tình traïng ñôøi soáng coøn quaù thaáp.
Khi baét ñaàu coù saûn phaåm thöøa thì laïi khoâng
coù ñeå ñem chia ñeàu cho moïi ngöôøi. Chính löôïng
saûn phaåm thöøa ñöôïc caùc thaønh vieân coù chöùc
phaän nhaän (ngöôøi chæ huy daân binh, ngöôøi
chuyeân traùch leã nghi, hoaëc ñieàu haønh caùc

Trang 8
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
naém vöõng
coâng vieäc chung cuûa thò toäc, boä laïc) quaûn lyù
vaø ñem ra duøng chung, sau lôïi duïng chöùc phaän
chieám moät phaàn saûn phaåm thöøa khi chi cho caùc
coâng vieäc chung. - Ngöôøi lôïi duïng chöùc quyeàn
GV neâu caâu hoûi: Vieäc chieám saûn phaåm chieám cuûa chung  tö höõu
thöøa cuûa moät soá ngöôøi coù chöùc phaän ñaõ xuaát hieän.
taùc ñoäng ñeán xaõ hoäi nguyeân thuyû nhö theá
naøo?
HS ñoïc SGK traû lôøi, caùc HS khaùc goùp yù
roài GV nhaän xeùt vaø choát yù.
+ Trong xaõ hoäi coù ngöôøi nhieàu, ngöôøi ít cuûa
caûi. Cuûa thöøa taïo cô hoäi cho moät soá ngöôøi
duøng thuû ñoaïn chieám laøm cuûa rieâng. Tö höõu
xuaát hieän trong coäng ñoàng bình ñaúng, khoâng coù - Gia ñình phuï heä thay gia ñình
cuûa caûi baét ñaàu bò phaù vôõ. maãu heä.
+ Trong gia ñình cuõng thay ñoåi. Ñaøn oâng laøm
coâng vieäc naëng, caøy böøa taïo ra nguoàn thöùc aên
chính vaø thöôøng xuyeân  Gia ñình phuï heä xuaát
hieän.
+ Khaû naêng lao ñoäng cuûa moãi gia ñình cuõng - Xaõ hoäi phaân chia giai caáp.
khaùc nhau.
 Giaøu ngheøo  giai caáp ra ñôøi.
 Coâng xaõ thò toäc raïn vôõ ñöa con ngöôøi
böôùc sang thôøi ñaïi coù giai caáp ñaàu tieân - thôøi
coå ñaïi.

4. Sô keát baøi hoïc


 Theá naøo laø thò toäc - boä laïc?
 Nhöõng bieán ñoåi lôùn lao cuûa ñôøi soáng saûn xuaát - quan heä xaõ hoäi
cuûa thôøi ñaïi kim khí?

5. Baøi taäp - Daën doø veà nhaø


- Traû lôøi caâu hoûi:
 So saùnh ñieåm gioáng nhau - khaùc nhau giöõa thò toäc vaø boä laïc.
 Do ñaâu maø tö höõu xuaát hieän? Ñieàu naøy ñaõ daãn tôùi söï thay ñoåi
trong xaõ hoäi nhö theá naøo?
- Ñoïc baøi 3:
 Caùc quoác gia coå ñaïi Phöông Ñoâng.
 YÙ nghóa cuûa böùc tranh hình 1 trang 11, hình 2 trang 12.

Trang 9
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
CHÖÔNG II
Tuaàn : 3 - 4 XAÕ HOÄI COÅ ÑAÏI
Tieát : 3 - 4
Baøi 3
CAÙC QUOÁC GIA COÅ ÑAÏI PHÖÔNG ÑOÂNG

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc, yeâu caàu HS phaûi naém ñöôïc nhöõng vaán ñeà
sau:
1. Kieán thöùc
- Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ñieàu kieän töï nhieân cuûa caùc quoác gia phöông
Ñoâng vaø söï phaùt trieån ban ñaàu cuûa caùc ngaønh kinh teá; töø ñoù thaáy ñöôïc
aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän töï nhieân vaø neàn taûng kinh teá ñeán quaù trình hình
thaønh Nhaø nöôùc, cô caáu xaõ hoäi, theå cheá chính trò … ôû khu vöïc naøy.
- Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa quaù trình hình thaønh xaõ hoäi coù giai caáp vaø
Nhaø nöôùc, cô caáu xaõ hoäi cuûa xaõ hoäi coå ñaïi phöông Ñoâng.
- Thoâng qua vieäc tìm hieåu veà cô caáu boä maùy Nhaø nöôùc vaø quyeàn
löïc cuûa nhaø vua, HS coøn hieåu roõ theá naøo laø cheá ñoä chuyeân cheá coå ñaïi.
Nhöõng thaønh töïu lôùn veà vaên hoaù cuûa caùc quoác gia coå ñaïi phöông
Ñoâng.
2. Tö töôûng
- Thoâng qua baøi hoïc boài döôõng loøng töï haøo veà truyeàn thoáng lòch söû
cuûa caùc daân toäc phöông Ñoâng, trong ñoù coù Vieät Nam.
3. Kyõ naêng
- Bieát söû duïng baûn ñoà ñeå phaân tích nhöõng thuaän lôïi, khoù khaên vaø
vai troø cuûa caùc ñieàu kieän ñòa lyù ôû caùc quoác gia coå ñaïi phöông Ñoâng.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûn ñoà caùc quoác gia coå ñaïi.
- Baûn ñoà theá giôùi hieän nay.
- Tranh aûnh noùi veà nhöõng thaønh töïu vaên hoaù cuûa caùc quoác gia coå
ñaïi phöông ñoâng ñeå minh hoaï (neáu coù söû duïng phaàn meàm Encarta 2005,
phaàn giôùi thieäu veà nhöõng thaønh töïu cuûa Ai Caäp coå ñaïi).
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
Baøi naøy daïy trong 2 tieát: Tieát 1 giaûng muïc 1, 2 vaø muïc 3; Tieát 2
giaûng muïc 4 vaø 5.
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi kieåm tra ôû tieát 1: Nguyeân nhaân tan raõ cuûa xaõ hoäi nguyeân
thuyû? Bieåu hieän?
2. Daãn daét baøi môùi

Trang 10
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
- GV nhaän xeùt caâu traû lôøi cuûa HS, khaùi quaùt baøi cuõ vaø daãn daét HS
vaøo baøi môùi vaø neâu nhieäm vuï nhaän thöïc cho Hs nhö sau: Treân löu vöïc caùc
doøng soâng lôùn ôû Chaâu AÙ vaø Chaâu Phi töø thieân nieân kyû IV (TCN) cö daân
phöông Ñoâng ñaõ bieát tôùi ngheà luyeän kim, laøm noâng nghieäp vaø chaên nuoâi
gia suùc. Hoï ñaõ xaây döïng caùc quoác gia ñaàu tieân cuûa mình, ñoù laø xaõ hoäi
coù giai caáp ñaàu tieân maø trong ñoù thieåu soá quyù toäc thoáng trò ña soá noâng
daân coâng xaõ vaø noâ leä. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc
ôû caùc quoác gia coå ñaïi phöông Ñoâng khoâng gioáng nhau, nhöng theå cheá chung
laø cheá ñoä quaân chuû chuyeân cheá, maø trong ñoù vua laø ngöôøi naém moïi
quyeàn haønh vaø ñöôïc cha truyeàn, con noái.
Qua baøi hoïc naøy chuùng ta coøn bieát ñöôïc Phöông Ñoâng laø caùi noâi
cuûa vaên minh nhaân loaïi, nôi maø laàn ñaàu tieân con ngöôøi ñaõ bieát saùng taïo ra
chöõ vieát, vaên hoïc, ngheä thuaät vaø nhieàu tri thöùc khoa hoïc khaùc.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù nhaân  Ñieàu kieän töï nhieân vaø söï
- GV treo baûn ñoà "Caùc quoác gia coå ñaïi" phaùt trieån cuûa caùc ngaønh kinh
treân baûng, yeâu caàu HS quan saùt, keát hôïp vôùi teá
kieán thöùc phaàn 1 trong SGK traû lôøi caâu hoûi: a. Ñieàu kieän töï nhieân
Caùc quoác gia coå ñaïi phöông Ñoâng naèm ôû
ñaâu, coù nhöõng thuaän lôïi gì?
- GV goïi 1 HS traû lôøi, caùc HS khaùc coù theå
boå sung cho baïn.
- GV tieáp tuïc ñaët caâu hoûi: Beân caïnh
nhöõng thuaän lôïi thì coù gì khoù khaên? Muoán
khaéc phuïc khoù khaên cö daân phöông Ñoâng ñaõ
phaûi laøm gì?
- GV goïi 1 HS traû lôøi, caùc HS boå sung cho
baïn.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù:
+ Thuaän lôïi: ñaát ñai phuø sa maøu môõ vaø - Thuaän lôïi: ñaát ñai phuø sa maøu
meàm neân coâng cuï baèng goã, ñaù cuõng coù theå môõ, gaàn nguoàn nöôùc töôùi, thuaän
canh taùc vaø taïo neân muøa maøng boäi thu. lôïi cho saûn xuaát vaø sinh soáng.
+ Khoù khaên: Deã bò nöôùc soâng daâng leân - Khoù khaên: deã bò luõ luït, gaây
gaây luõ luït, maát muøa vaø aûnh höôûng ñeán maát muøa, aûnh höôûng ñeán ñôøi
cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân. soáng cuûa nhaân daân.
- Muoán baûo veä muøa maøng vaø cuoäc soáng - Do thuyû lôïi, … ngöôøi ta ñaõ soáng
cuûa mình, ngay töø ñaàu cö daân phöông Ñoâng ñaõ quaàn tuï thaønh nhöõng trung taâm
phaûi ñaép ñeâ, trò thuyû, laøm thuyû lôïi. Coâng quaàn cö lôùn vaø gaén boù vôùi nhau
vieäc naøy ñoøi hoûi coâng söùc cuûa nhieàu ngöôøi trong toå chöùc coâng xaõ. Nhôø ñoù
soáng quaàn tuï, gaén boù vôùi nhau trong caùc toå Nhaø nöôùc sôùm hình thaønh nhu caàu
chöùc xaõ hoäi. saûn xuaát vaø trò thuyû, laøm thuyû
- GV ñaët caâu hoûi: Neàn kinh teá chính trò caùc lôïi.
quoác gia coå ñaïi phöông Ñoâng? b. Söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh
- GV goïi HS traû lôøi, caùc HS khaùc boå sung. kinh teá
- GV choát laïi: Noâng nghieäp töôùi nöôùc, - Ngheà noâng nghieäp töôùi nöôùc laø
chaên nuoâi vaø thuû coâng nghieäp, trao ñoåi haøng goác, ngoaøi ra coøn chaên nuoâi vaø
hoaù… trong ñoù noâng nghieäp töôùi nöôùc laø laøm thuû coâng nghieäp.
ngaønh kinh teá chính, chuû ñaïo ñaõ taïo ra saûn

Trang 11
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
phaåm dö thöøa thöôøng xuyeân.
Hoaït ñoäng 2: Laøm vieäc taäp theå vaø caù  Söï hình thaønh caùc quoác gia coå
nhaân ñaïi.
- Cô sôû hình thaønh: Söï phaùt trieån
- GV ñaët caâu hoûi: Taïi sao chæ baèng coâng cuûa saûn xuaát daãn tôùi söï phaân
cuï chuû yeáu baèng goã vaø ñaù, cö daân treân löu hoaù giai caáp, töø ñoù Nhaø nöôùc ra
vöïc caùc doøng soâng lôùn ôû Chaâu AÙ, Chaâu ñôøi.
Phi ñaõ sôùm xaây döïng Nhaø nöôùc cuûa mình?
- Cho HS thaûo luaän sau ñoù goïi moät HS traû lôøi,
caùc em khaùc boå sung cho baïn.
- Do ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi, saûn xuaát
phaùt trieån maø khoâng caàn ñôïi ñeán khi xuaát
hieän coâng cuï baèng saét, trong xaõ hoäi ñaõ xuaát
hieän cuûa caûi dö thöøa daãn ñeán söï phaân hoaù
xaõ hoäi keû giaøu, ngöôøi ngheøo, taàng lôùp quyù
toäc vaø bình daân. Treân cô sôû ñoù Nhaø nöôùc
ñaõ ra ñôøi. - Caùc quoác gia coå ñaïi ñaàu tieân
- GV ñaët caâu hoûi: caùc quoác gia coå ñaïi xuaát hieän ôû Ai Caäp, Löôõng Haø,
phöông Ñoâng hình thaønh sôùm nhaát ôû ñaâu? AÁn Ñoä, Trung Quoác vaøo khoaûng
Trong khoaûng thôøi gian naøo? thieân nieân kyû thöù IV - III TCN.
- GV cho HS ñoïc SGK vaø thaûo luaän sau ñoù
goïi 1 HS traû lôøi, caùc HS khaùc boå sung cho
baïn.
- GV coù theå chæ treân baûn ñoà quoác gia coå
ñaïi Ai Caäp hình thaønh nhö theá naøo, ñòa baøn
cuûa caùc quoác gia coå ngaøy nay laø nhöõng nöôùc
naøo treân Baûn ñoà Theá giôùi vaø lieân heä ôû
Vieät Nam beân löu vöïc soâng Hoàng, soâng Caû …
ñaõ sôùm xuaát hieän nhaø nöôùc coå ñaïi (phaàn
naøy seõ hoïc ôû phaàn Lòch söû Vieät Nam).
- GV cho HS xem sô ñoà sau vaø nhaän xeùt
trong xaõ hoäi coå ñaïi phöông Ñoâng coù nhöõng
taàng lôùp naøo:
Vua
Quyù
toäc
Noâng daân coâng
xaõ
Noâ leä
Hoaït ñoäng 3: Laøm vieäc theo nhoùm  Xaõ hoäi coù giai caáp ñaàu tieân
GV giao nhieäm vuï cho töøng nhoùm:
- Nhoùm 1: Nguoàn goác vaø vai troø cuûa noâng
daân coâng xaõ trong xaõ hoäi coå ñaïi Phöông
Ñoâng?
- Nhoùm 2: Nguoàn goác cuûa quyù toäc?
- Nhoùm 3: Nguoàn goác cuûa noâ leä? Noâ leä
coù vai troø gì?
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: - Noâng daân coâng xaõ: Chieám soá
+ Nhoùm 1: Do nhu caàu trò thuyû vaø xaây ñoâng trong xaõ hoäi, ôû hoï vöøa toàn

Trang 12
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
döïng caùc coâng trình thuyû lôïi khieán noâng daân taïi "caùi cuõ", vöøa laø thaønh vieân
vuøng naøy gaén boù trong khuoân khoå cuûa coâng cuûa xaõ hoäi coù giai caáp. Hoï töï
xaõ noâng thoân. ÔÛ hoï toàn taïi caû "caùi cuõ" nuoâi soáng baûn thaân vaø gia ñình,
(nhöõng taøn dö cuûa xaõ hoäi nguyeân thuyû: cuøng noäp thueá cho Nhaø nöôùc vaø laøm
laøm ruoäng chung cuûa coâng xaõ vaø cuøng trò caùc nghóa vuï khaùc.
thuyû), vöøa toàn taïi "caùi môùi" (ñaõ laø thaønh
vieân cuûa xaõ hoäi coù giai caáp: soáng theo gia
ñình phuï heä, coù taøi saûn tö höõu,…) hoï ñöôïc
goïi laø noâng daân coâng xaõ. Vôùi ngheà noâng laø
chính neân noâng daân coâng xaõ. Vôùi ngheà noâng
laø chính neân noâng daân coâng xaõ laø löïc löôïng
ñoâng ñaûo nhaát, coù vai troø to lôùn trong saûn
xuaát, hoï töï nuoâi soáng baûn thaân cuøng gia ñình
vaø noäp thueá cho quyù toäc, ngoaøi ra hoï coøn
phaûi laøm moät soá nghóa vuï khaùc nhö ñi lính,
xaây döïng caùc coâng trình. - Quyù toäc: Goàm caùc quan laïi ôû
+ Nhoùm 2: Voán xuaát thaân töø caùc boâ laõo ñòa phöông, caùc thuû lónh quaân söï
ñöùng ñaàu caùc thò toäc, hoï goàm caùc quan laïi vaø nhöõng ngöôøi phuï traùch leã nghi
töø Trung Öông xuoáng ñòa phöông. Taàng lôùp naøy toân giaùo. Hoï soáng sung söôùng döïa
soáng sung söôùng (ôû nhaø roäng vaø xaây laêng moä vaøo söï boùc loät noâng daân.
lôùn) döïa treân söï boùc loät noâng daân: hoï thu thueá
cuûa noâng daân döôùi quyeàn tröïc tieáp hoaëc nhaän
boång loäc cuûa Nhaø nöôùc cuõng do thu thueá cuûa - Noâ leä: Chuû yeáu laø tuø bình vaø
noâng daân. thaønh vieân coâng xaõ bò maéc nôï
+ Nhoùm 3: Noâ leä, chuû yeáu laø tuø binh vaø hoaëc bò phaïm toäi. Hoï phaûi laøm
thaønh vieân coâng xaõ bò maéc nôï hoaëc bò phaïm caùc vieäc naëng nhoïc vaø haàu haï
toäi. Vai troø cuûa hoï laø laøm caùc coâng vieäc quyù toäc. Cuøng vôùi noâng daân
naëng nhoïc, haàu haï quyù toäc, hoï cuõng laø coâng xaõ hoï laø taàng lôùp bò boùc
nguoàn boå sung cho noâng daân coâng xaõ. loät trong xaõ hoäi.
Hoaït ñoäng 4: Laøm vieäc taäp theå vaø caù  Cheá ñoä chuyeân cheá CÑ
nhaân - Quaù trình hình thaønh Nhaø nöôùc
- GV cho HS ñoïc SGK thaûo luaän vaø traû lôøi laø töø caùc lieân minh boä laïc, do nhu
caâu hoûi: Nhaø nöôùc phöông Ñoâng hình thaønh caàu trò thuyû vaø xaây döïng caùc
nhö theá naøo? Theá naøo laø cheá ñoä chuyeân coâng trình thuyû lôïi neân quyeàn
cheá coå ñaïi? Theá naøo laø cheá ñoä vua chuyeân haønh taäp trung vaøo tay nhaø vua taïo
cheá? Vua döïa vaøo ñaâu ñeå trôû thaønh chuyeân neân Cheá ñoä chuyeân cheá coå ñaïi.
cheá?
- Goïi 1 HS traû lôøi, caùc HS khaùc boå sung. - Cheá ñoä Nhaø nöôùc do vua ñöùng
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Quaù trình hình ñaàu, coù quyeàn löïc toái cao vaø moät
thaønh Nhaø nöôùc laø töø caùc lieân minh boä laïc, boä maùy quan lieâu giuùp vieäc thöøa
do nhu caàu trò thuyû vaø xaây döïng caùc coâng haønh, thì ñöôïc goïi laø cheá ñoä
trình thuyû lôïi, caùc lieân minh boä laïc lieân keát chuyeân cheá coå ñaïi.
vôùi nhau  Nhaø nöôùc ra ñôøi ñeà ñieàu haønh,
quaûn lyù xaõ hoäi. Quyeàn haønh taäp trung vaøo
tay nhaø vua taïo neân cheá ñoä chuyeân cheá coå
ñaïi.
- Vua döïa vaøo boä maùy quyù toäc vaø toân
giaùo ñeå baét moïi ngöôøi phaûi phuïc tuøng, vua
trôû thaønh vua chuyeân cheá.
- Cheá ñoä Nhaø nöôùc do vua ñöùng ñaàu, coù

Trang 13
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
quyeàn löïc toái cao (töï coi mình laø thaàn thaùnh
döôùi traàn gian, ngöôøi chuû toái cao uûa ñaát
nöôùc, töï quyeát ñònh moïi chính saùch vaø coâng
vieäc) vaø giuùp vieäc cho vua laø moät boä maùy
quan lieâu thì ñöôïc goïi laø cheá ñoä chuyeân cheá
coå ñaïi.
- GV coù theå khai thaùc theâm keânh hình 2
SGK tr.12 ñeå thaáy ñöôïc cuoäc soáng sung söôùng
cuûa vua ngay caû khi cheát (Quaùch vaøng taïc hình
vua)...
- Phaàn vaên hoaù naøy GV coù theå cho HS söu
taàm tröôùc vaø leân baûng trình baøy theo nhoùm.
Neáu coù thôøi gian cho HS xem phaàn meàm
Encarta naêm 2005 – phaàn Liïch söû theá giôùi coå
ñaïi.
Hoaït ñoäng 5: Laøm vieäc theo nhoùm  Vaên hoaù coå ñaïi phöông Ñoâng
- GV ñaët caâu hoûi cho caùc nhoùm:
- Nhoùm 1: Caùch tính lòch cuûa cö daân
phöông Ñoâng? Taïi sao hai ngaønh lòch vaø thieân
vaên laïi ra ñôøi sôùm nhaát ôû Phöông Ñoâng?
- Nhoùm 2: Vì sao chöõ vieát ra ñôøi? Taùc
duïng cuûa chöõ vieát?
- Nhoùm 3: Nguyeân nhaân ra ñôøi cuûa toaùn
hoïc? Nhöõng thaønh töïu cuûa toaùn hoïc phöông
Ñoâng vaø taùc duïng cuûa noù?
- Nhoùm 4: Haõy giôùi thieäu nhöõng coâng
trình kieán truùc coå ñaïi phöông Ñoâng? Nhöõng
coâng trình naøo coøn toàn taïi ñeán ngaøy nay?
- GV goïi ñaïi dieän caùc nhoùm leân trình baøy vaø
thaønh vieân cuûa caùc nhoùm khaùc co1 theå boå
sung cho baïn, sau ñoù GV nhaän xeùt vaø choát yù:
- Nhoùm 1: - Thieân vaên hoïc vaø lòch laø 2 a. Söï ra ñôøi cuûa lòch vaø thieân
ngaønh khoa hoïc ra ñôøi sôùm nhaát, gaén lieàn vaên hoïc
vôùi nhu caàu saûn xuaát noâng nghieäp. Ñeå caøy - Thieân vaên hoïc vaø lòch laø 2
caáy ñuùng thôøi vuï, ngöôøi noâng daân ñeàu phaûi ngaønh khoa hoïc ra ñôøi sôùm nhaát,
"troâng Trôøi, troâng Ñaát". Hoï quan saùt söï gaén lieàn vôùi nhu caàu saûn xuaát
chuyeån ñoäng cuûa maët Traêng, maët Trôøi vaø noâng nghieäp.
töø ñoù saùng taïo ra lòch – noâng lòch (lòch noâng
nghieäp), laáy 365 ngaøy laø moät naêm vaø chia
laøm 12 thaùng (cö daân soâng Nin coøn döïa vaøo
möïc nöôùc soâng leân xuoáng maø chia laøm 2
muøa: muøa möa laø muøa nöôùc soâng Nin leân;
muøa khoâ laø muøa nöôùc soâng Nin xuoáng, töø
ñoù coù keá hoaïch gieo troàng vaø thu hoaïch cho
phuø hôïp). - Vieäc tính lòch chæ ñuùng töông ñoái,
- Vieäc tính lòch chæ ñuùng töông ñoái, nhöng nhöng noâng lòch thì coù ngay taùc
noâng lòch thì coù ngay taùc duïng ñoái vôùi vieäc duïng ñoái vôùi vieäc gieo troàng.
gieo troàng.
- Môû roäng hieåu bieát: Con ngöôøi ñaõ vöôn
taàm maét tôùi trôøi, ñaát, traêng, sao vì muïc ñích

Trang 14
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
laøm ruoäng cuûa mình vaø nhôø ñoù ñaõ saùng taïo
ra hai ngaønh thieân vaên hoïc vaø pheùp tính lòch
(trong tay chöa coù noåi coâng cuï baèng saét nhöng
ñaõ tìm hieåu vuõ truï...). b. Chöõ vieát
- Nhoùm 2: Chöõ vieát ra ñôøi laø do xaõ hoäi - Nguyeân nhaân ra ñôøi cuûa chöõ
ngaøy caøng phaùt trieån, caùc moái quan heä phong vieát: do nhu caàu trao ñoåi, löu giöõ
phuù, ña daïng. Hôn nöõa do nhu caàu ghi cheùp, cai kinh nghieäm m.aø chöõ vieát sôùm
trò, löu giöõ nhöõng kinh nghieäm maø chöõ vieát hình thaønh töø thieân nieân kyû IV
ñaõ ra ñôøi. Chöõ vieát xuaát hieän vaøo thieân nieân TCN.1`
kyû thöù IV TCN maø sôùm nhaát laø ôû Ai Caäp - Ban ñaàu laø chöõ töôïng hình, sau
vaø Löôõng Haø. Ban ñaàu laø chöõ töôïng hình (veõ ñoù laø töôïng yù, töôïng thanh.
hình gioáng vaät ñeå bieåu thò), sau naøy ngöôøi ta - Taùc duïng cuûa chöõ vieát: ñaây laø
caùch ñieäu hoaù chöõ töôïng hình thaønh neùt vaø phaùt minh quan troïng nhaát, nhôø noù
gheùp caùc neùt theo quy öôùc ñeå phaûn aùnh yù maø chuùng ta hieåu ñöôïc phaàn naøo
nghó con ngöôøi moät caùch phong phuù hôn goïi lòch söû theá giôùi coå ñaïi.
laø chöõ töôïng yù. Chöõ töôïng yù ñöôïc gheùp vôùi
moät aâm thanh ñeå phaûn aùnh tieáng noùi, tieáng
goïi coù aâm saéc, thanh ñieäu cuûa con ngöôøi.
Ngöôøi Ai Caäp vieát treân giaáy papiruùt (voû caây
saäy caùn moûng), ngöôøi Löôõng Haø vieát treân
ñaát seùt roài ñem nung khoâ, ngöôøi Trung Quoác
vieát treân mai ruøa, theû tre, truùc hoaëc treân luïa
baïch ...).
- GV cho HS xem tranh aûnh noùi veà caùch vieát
chöõ töôïng hình cuûa cö daân phöông Ñoâng xöa
vaø hieän nay treân theá giôùi vaãn coøn moät soá
quoác gia vieát chöõ töôïng hình nhö : Trung Quoác,
Nhaät Baûn, Haøn Quoác.
- GV nhaän xeùt: Chöõ vieát laø phaùt minh quan
troïng nhaát cuûa loaøi ngöôøi, nhôø ñoù maø caùc
nhaø nghieân cöùu ngaøy nay hieåu ñöôïc phaàn
naøo cuoäc soáng cuûa cö daân coå ñaïi xöa. c. Toaùn hoïc
- Nhoùm 3: Do nhu caàu tính laïi dieän tích - Nguyeân nhaân ra ñôøi: Do nhu caàu
ruoäng ñaát sau khi bò ngaäp nöôùc, tính toaùn vaät tính laïi ruoäng ñaát, nhu caàu xaây
lieäu vaø kích thöôùc khi xaây döïng caùc coâng döïng, tính toaùn ... maø toaùn hoïc ra
trình xaây döïng, tính caùc khoaûn nôï naàn neân ñôøi.
toaùn hoïc sôùm xuaát hieän ôû Phöông Ñoâng. - Thaønh töïu: Caùc coâng thöùc sô
Ngöôøi Ai Caäp gioûi veà tính hình hoïc, hoï ñaõ ñaúng veà hình hoïc, caùc baøi toaùn
bieát caùch tính dieän tích tam giaùc, hình thang ... ñôn giaûn veà soá hoïc ... phaùt minh ra
hoï coøn tính ñöôïc soá Pi baèng 3,16 (töông ñoái)... soá 0 cuûa cö daân AÁn Ñoä.
Ngöôøi Löôõng Haø hay ñi buoân xa gioûi veà soá - Taùc duïng: Phuïc vuï cuoäc soáng
hoïc, hoï coù theå laøm caùc pheùp tính nhaân, chia luùc baáy giôø vaø ñeà laïi kinh
cho tôùi haøng trieäu. Ngöôøi AÁn Ñoä phaùt minh nghieäm quyù cho giai ñoaïn sau.
ra soá 0...
- GV nhaän xeùt: Maëc duø toaùn hoïc coøn sô
löôïc nhöng ñaõ coù taùc duïng ngay trong cuoäc
soáng luùc baáy giôø vaø noù cuõng ñeå laïi nhieàu
kinh nghieäm quyù chuaån bò cho böôùc phaùt trieån d. Kieán truùc
cao hôn ôû giai ñoaïn sau. - Do uy quyeàn cuûa caùc nhaø vua maø
- Nhoùm 4: Caùc coâng trình kieán truùc coå ñaïi: haøng loaït caùc coâng trình kieán truùc

Trang 15
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Do uy quyeàn cuûa caùc hoaøng ñeá, do chieán tranh ñaõ ra ñôøi: Kim töï thaùp Ai Caäp,
giöõa caùc nöôùc, do muoán toân vinh caùc vöông vöôøn treo Babilon, Vaïn Lyù tröôøng
trieàu cuûa mình maø ôû caùc quoác gia coå ñaïi thaønh...
phöông Ñoâng ñaõ xaây döïng nhieàu coâng trình - Caùc coâng trình naøy thöôøng ñoà
ñoà soä nhö Kim töï thaùp Ai Caäp, Vaïn Lyù soä theå hieän cho uy quyeàn cuûa vua
Tröôøng Thaønh ôû Trung Quoác, khu ñeán thaùp ôû chuyeân cheá.
AÁn Ñoä, thaønh Babilon ôû Löôõng Haø ... - Ngaøy nay coøn toàn taïi moät soá
(GV cho HS giôùi thieäu veà caùc kyø quan naøy coâng trình nhö Kim töï thaùp Ai Caäp,
qua tranh aûnh, ñóa VCD...) Vaïn lyù tröôøng thaønh, coång Isôta
- Nhöõng coâng trình naøy laø nhöõng kyø tích thaønh babilon... Nhöõng coâng trình
veà söùc lao ñoäng vaø taøi naêng saùng taïo cuûa naøy laø nhöõng kì tích veà söùc lao
con ngöôøi (trong tay chöa coù khoa hoïc, coâng cuï ñoäng vaø taøi naêng saùng taïo cuûa
cao nhaát chæ baèng ñoàng maø ñaõ taïo ra nhöõng con ngöôøi.
coâng trình khoång loà coøn laïi maõi vôùi thôøi
gian). Hieän nay coøn toàn taïi moät soá coâng trình
nhö: Kim töï Thaùp Ai Caäp, Vaïn Lyù tröôøng
thaønh, coång thaønh I-sô-ta thaønh Babilon (SGK
hình 3).
- Neáu coøn thôøi gian GV coù theå ñi saâu vaøo
giôùi thieäu cho HS veà kieán truùc xaây döïng Kim
töï thaùp, hoaëc söï huøng vó cuûa Vaïn Lyù tröôøng
thaønh...
4. Sô keát baøi hoïc
Kieåm tra hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa HS, yeâu caàu HS naém ñöôïc nhöõng
kieán thöùc cô baûn cuûa baøi hoïc: Ñieàu kieän töï nhieân, neàn kinh teá cuûa caùc
quoác gia coå ñaïi phöông Ñoâng? Theå cheá chính trò vaø caùc taàng lôùp chính trong
xaõ hoäi, vai troø cuûa noâng daân coâng xaõ? Nhöõng thaønh töïu vaên hoaù maø cö
daân phöông Ñoâng ñeå laïi cho loaøi ngöôøi (phaàn naøy coù theå cho HS laøm nhanh
baøi taäp traéc nghieäm taïi lôùp, hoaëc giao veà nhaø).
5. Baøi taäp - Daën doø veà nhaø
- Giao baøi taäp veà nhaø cho HS vaø yeâu caàu HS ñoïc tröôùc SGK baøi 4.

Trang 16
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 4
Tuaàn : 5 – 6 CAÙC QUOÁC GIA COÅ ÑAÏI PHÖÔNG TAÂY – HY
Tieát : 5 - 6 LAÏP
VAØ ROÂMA

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc, yeâu caàu HS phaûi naém ñöôïc nhöõng vaán ñeà
sau:
1. Kieán thöùc
- Ñieàu kieän töï nhieân cuûa vuøng Ñaïi Trung Haûi vôùi söï phaùt trieån cuûa
thuû coâng nghieäp vaø thöông nghieäp ñöôøng bieån vaø vôùi cheá ñoä chieám noâ.
- Töø cô sôû kinh teá – xaõ hoäi ñaõ daãn ñeán vieäc hình thaønh theå cheá
Nhaø nöôùc daân chuû – coäng hoaø.
2. Tö töôûng
Giaùo duïc cho HS thaáy ñöôïc maâu thuaãn giai caáp vaø ñaáu tranh giai caáp
maø tieâu bieåu laø nhöõng cuoäc ñaáu tranh cuûa noâ leä vaø daân ngheøo trong xaõ
hoäi chieám noâ. Töø ñoù giuùp caùc em thaáy ñöôïc vai troø cuûa quaàn chuùng nhaân
daân trong lòch söû.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän cho HS kyõ naêng söû duïng baûn ñoà ñeå phaân tích ñöôïc
nhöõng thuaän lôïi, khoù khaên vaø vai troø cuûa ñieàu kieän ñòa lyù ñoái vôùi söï
phaùt trieån moïi maët cuûa caùc quoác gia coå ñaïi Ñòa Trung Haûi.
- Bieát khai thaùc noäi dung tranh aûnh.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûn ñoà caùc quoác gia coå ñaïi.
- Tranh aûnh veà moät soá coâng trình ngheä thuaät theá giôùi coå ñaïi.
- Phaàn meàm Encarta 2005- phaàn Lòch söû theá giôùi coå ñaïi.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
Baøi naøy daïy trong 2 tieát: Tieát 1 giaûng muïc 1 muïc 2; Tieát 2 giaûng muïc
3.
1. Kieåm tra baøi cuõ
 Caâu hoûi kieåm tra ôû tieát 1:
Caâu hoûi 1: Cho HS laøm nhanh caâu hoûi traéc nghieäm:
Haõy ñieàn vaøo choã chaám:
- Caùc quoác gia coå ñaõi phöông Ñoâng hình thaønh ôû......................................
- Thôøi gian hình thaønh Nhaø nöôùc ôû caùc quoác gia coå ñaïi phöông Ñoâng.
- Ñaëc ñieåm kinh teá cuûa caùc quoác gia coå ñaïi phöông Ñoâng.......................
- Giai caáp chính trong xaõ hoäi..............................................................................

Trang 17
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
- Theå cheá chính trò ..............................................................................................
(Caâu hoûi naøy coù theå chuaån bò ra khoå giaáy A 0 treo leân baûng cho HS
ñieàn vaøo hoaëc in ra giaáy A4 kieåm tra cuøng moät luùc ñöôïc nhieàu HS.
Caâu hoûi 2:
Cö daân phöông Ñoâng thôøi coå ñaïi ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp gì veà maët
vaên hoaù cho nhaân loaïi?
 Caâu hoûi kieåm tra ôû tieát 2
Taïi sao Hy Laïp, Roâma coù moät neàn kinh teá phaùt trieån? Baûn chaát
cuûa neàn daân chuû coå ñaïi ôû Hy Laïp, Roâma laø gì?
2. Daãn daét baøi môùi
GV khaùi quaùt noäi dung phaàn kieåm tra baøi cuõ (phaàn kieåm tra ôû tieát 1)
daãn daét HS vaøo baøi môùi vaø neâu nhieäm vuï nhaän thöùc veà baøi môùi cho HS
nhö sau:
Hy Laïp vaø Roâma bao goàm nhieàu ñaûo nhoû, naèm treân bôø Baéc Ñòa
Trung Haûi. Ñòa Trung Haûi gioáng nhö caùi hoà lôùn, taïo neân söï giao thoâng
thuaän lôïi giöõa caùc nöôùc vôùi nhau, do ñoù töø raát sôùm ñaõ coù nhöõng hoaït
ñoäng haøng haûi, ngö nghieäp vaø thöông nghieäp bieån. Treân cô sôû ñoù, Hy Laïp
vaø Roâma ñaõ phaùt trieån raát cao veà kinh teá vaø xaõ hoäi laøm cô sôû cho moät
neàn vaên hoaù raát röïc rôõ. Ñeå hieåu ñöôïc ñieàu kieän töï nhieân ñaõ chi phoái söï
phaùt trieån kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa caùc quoác gia coå ñaïi Hy laïp, Roâma nhö
theá naøo? Theá naøo laø thò quoác? Söï hình thaønh theå cheá Nhaø nöôùc daân chuû
coäng hoaø ra sao? Nhöõng thaønh töïu vaên hoaù tieâu bieåu cuûa cö daân coå ñaïi Hy
laïp, Roâma ñeå laïi cho loaøi ngöôøi? So saùnh noù vôùi caùc quoác gia coå ñaïi
phöông Ñoâng? Chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi hoïc hoâm nay ñeå traû lôøi cho
nhöõng vaán ñeà treân.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù nhaân  Thieân nhieân vaø ñôøi soáng cuûa
GV gôïi laïi ôû caùc quoác gia coå ñaïi phöông con ngöôøi.
Ñoâng hình thaønh sôùm nhôø ñieàu kieän töï
nhieân thuaän lôïi. Coøn ñieàu kieän töï nhieân ôû
caùc quoác gia Ñòa Trung Haûi coù nhöõng
thuaän lôïi vaø khoù khaên gì?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi, HS khaùc
coù theå boå sung cho baïn.
GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù: - Hy Laïp, Roâma naèm ôû ven bieån
Ñòa Trung Haûi, nhieàu ñaûo, ñaát canh
taùc ít caø cöùng, ñaõ taïo ra nhöõng
thuaän lôïi vaø khoù khaên:
+ Thuaän lôïi: Coù bieån, nhieàu haûi
caûng, giao thoâng treân bieån deã daøng,
ngheà haøng haûi sôùm phaùt trieån.
+ Khoù khaên: Ñaát ít vaø xaáu, neân
chæ thích hôïp loaïi caây laâu naêm, do
ñoù löông thöïc thieáu luoân phaûi nhaäp.

Trang 18
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
GV phaân tích cho HS thaáy ñöôïc: Vôùi coâng
cuï baèng ñoàng trong ñieàu kieän töï nhieân nhö
vaäy thì chöa theå hình thaønh xaõ hoäi coù giai
caáp vaø Nhaø nöôùc.
- GV neâu caâu hoûi: YÙ nghóa cuûa coâng
cuï baèng saét ñoái vôùi vuøng Ñòa Trung Haûi?
HS ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi.
GV nhaän xeùt vaø keát luaän:
- Vieäc coâng cuï baèng saét ra ñôøi coù yù - Vieäc coâng cuï baèng saét ra ñôøi coù
nghóa khoâng chæ coù taùc duïng trong canh taùc yù nghóa: Dieän tích troàng troït taêng,
caøy saâu, cuoác baãm, môû roäng dieän tích saûn xuaát thuû coâng vaø kinh teá haøng
troàng troït maø coøn môû ra moät trình ñoä kyõ hoaù tieàn teä phaùt trieån.
thuaät cao hôn vaø toaøn dieän (saûn xuaát thuû Nhö vaäy, cuoäc soáng ban ñaàu cuûa cö
coâng vaø kinh teá haøng hoaù tieàn teä). daân Ñòa Trung Haûi laø: sôùm bieát
buoân baùn, ñi bieån vaø troàng troït.
Hoaït ñoäng 2: Laøm vieäc theo nhoùm  Thò quoác Ñòa Trung Haûi

- GV ñaët caâu hoûi:


Nhoùm 1: Nguyeân nhaân ra ñôùi cuûa thò
quoác? Ngheà chính cuûa thò quoác?
Nhoùm 2: Toå chöùc cuûa thò quoác?
- Cho caùc nhoùm ñoïc SGK vaø thaûo luaän
vôùi nhau sau ñoù goïi caùc nhoùm leân trình
baøy vaø boå sung cho nhau.
- Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát yù:
Nhoùm 1: Do ñòa hình chia caét, ñaát ñai
nhieàu vuøng nhoû, khoâng coù ñieàu kieän taäp Quoác: tình traïng ñaát ñai phaân taùn
trung daân cö ôû moät nôi. Hôn nöõa ngheà buoân nhoû vaø ñaëc ñieåm cuûa cö daân soáng
baùn vaø laøm ngheà thuû coâng laø chính neân baèng ngheà thuû coâng vaø thöôøng
moãi boä laïc soáng ôû töøng moûm baùn ñaûo, nghieäp neân ñaõ hình thaønh caùc thò
khi hình thaønh xaõ hoäi coù giai caáp thì ñaây quoác.
cuõng hình thaønh Nhaø nöôùc (Thò quoác).
Nhoùm 2: Toå chöùc cuûa thò quoác: Chuû
yeáu laø thaønh thò vôùi vuøng ñaát ñai troàng - Toå chöùc cuûa thò quoác : Veà ñôn vò
troït bao quanh. Thaønh thò coù phoá xaù, laâu haønh chính laø moät nöôùc, trong
ñaøi, ñeàn thôø, saân vaãn ñoäng, nhaø haùt vaø thaønh thò laø chuû yeáu. Thaønh thò coù
quan troïng laø coù beán caûng. laâu ñaøi, phoá xaù, saân vaän ñoäng vaø
GV cho HS tìm hieåu veà thaønh thò Aten beán caûng.
(SGK) ñeå minh hoaï.

Hoaït ñoäng 3: Hoaït ñoäng taäp theå


GV ñaët caâu hoûi cho caû lôùp suy nghó vaø
goïi moät soá HS traû lôøi:
Theå cheá daân chuû coå ñaïi bieåu hieän ôû
ñieåm naøo? So vôùi phöông Ñoâng?
HS ñoïc SGK vaø traû lôøi, caùc caù nhaân
boå sung cho nhau.
- Khoâng chaáp nhaän coù vua, coù Ñaïiioâò - Tính chaát daân chuû cuûa thò quoác:
coâng daân, Hoäi ñoàng 500 nhö ôû Aten, tieán Quyeàn löïc khoâng naèm trong tay quyù

Trang 19
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
boä hôn ôû phöông Ñoâng (quyeàn löïc naèm toäc maø naèm trong tay Ñaïi hoäi coâng
trong tay quyù toäc maø cao nhaát laø vua). daân, Hoäi ñoàng 500,… moïi coâng
GV boå sung cho HS vaø phaân tích theâm, daân ñeàu ñöôïc phaùt bieåu vaø bieåu
laáy ví duï ôû Aten, quyeát nhöõng coâng vieäc lôùn cuûa
GV ñaët caâu hoûi ñeå HS suy nghó tieáp: Coù quoác gia.
phaûi ai cuõng coù quyeàn coâng daân hay
khoâng? Vaäy baûn chaát cuûa neàn daân chuû
ôû ñaây laø gì?
HS suy nghó traû lôøi, GV boå sung phaân tích
vaø choát yù:
Baûn chaát cuûa neàn daân chuû coå ñaïi ôû - Baûn chaát cuûa neàn daân chuû coå
Hy Laïp, Roâma: Ñoù laø neàn daân chuû chuû ñaïi ôû Hy Laïp, Roâma: Ñoù laø neàn
noâ (phuï nöõ vaø noâ leä khoâng coù quyeàn daân chuû chuû noâ, döïa vaøo söï boùc
coâng daân), vai troø cuûa chuû noâ raát lôùn loät thaäm teä cuûa chuû noâ ñoái vôùi
trong xaõ hoäi vöøa coù quyeàn löïc chính trò noâ leä.
vöøa giaøu coù döïa treân söï boùc loät noâ leä
(laø caùc oâng chuû, sôû höõu noâ leä).
- GV coù theå cho HS töï ñoïc theâm SGK ñeå
hieåu theâm veà kinh teá cuûa caùc thò quoác,
moái quan heä giöõa caùc thò quoác. Ngoaøi ra
gôïi yù cho HS xem töôïng Peâriclet: OÂng laø
ai? Laø ngöôøi theá aøo? Taïi sao ngöôøi ta laïi
taïc töôïng oâng? (OÂng laø ngöôøi anh huøng
chæ huy ñaùnh thaéng Ba Tö, coù coâng xaây
döïng Aten thònh vöôïng ñeïp ñeõ. Trong xaõ hoäi
daân chuû coå ñaïi, hình töôïng cao quyù nhaát laø
ngöôøi chieán só bình thöôøng, gaàn guõi thaân
maät, ñöôïc ñaët ôû quaûng tröôøng ñeå toû loøng
toân kính, ngöôõng moä).
GV khai thaùc keânh hình 6 trong SGK vaø
ñaët caâu hoûi cho Hs suy nghó: Taïi sao noâ leä
laïi ñaáu tranh? Haäu quaû cuûa caùc cuoäc
ñaáu tranh ñoù? (Caâu hoûi naøy neáu coù thôøi
gian thì cho HS thaûo luaän treân lôùp, neáu
khoâng coøn thôøi gian , GV cho HS veà nhaø suy
nghó).
Tieát 2. (Daønh cho muïc vaên hoaù coå ñaïi hy  Vaên hoaù coå ñaïi Hy Laïp vaø
laïp vaø Roâma) Roâma
- Kieåm tra baøi cuõ: Caâu hoûi ôû muïc treân.
GV daãn daét HS vaøo baøi môùi: Moät cheá
ñoä döïa treân söï boùc loät cuûa chuû noâ ñoái
vôùi noâ leä ngöôøi ta goïi ñoù laø cheá ñoä
chieám höõu noâ leä, noâ leä bò boùc loät vaø ñaõ
ñaáu tranh laøm cho thôøi coå ñaïi vaø cheá ñoä
chieám höõu noâ leä chaám döùt. Nhöng cuõng ôû
thôøi kyø ñoù, döïa vaøo trình ñoä phaùt trieån
cao veà kinh teá coâng thöông vaø theå cheá daân
chuû, cö daân coå ñaïi Ñòa Trung Haûi ñaõ ñeå
laïi cho nhaân loaïi moät neàn vaên hoaù röïc rôõ.
Nhöõng thaønh töïu ñoù laø gì, tieát hoïc naøy seõ

Trang 20
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
giuùp caùc em thaáy ñöôïc nhöõng giaù trò vaên
hoaù ñoù.
Hoaït ñoäng 4: Hoaït ñoäng theo nhoùm
GV cho HS baøi taäp söu taàm veà vaên hoaù
coå ñaïi Hy Laïp, Roâma töø ôû nhaø tröôùc, tieát
naøy HS trình baøy theo nhoùm theo yeâu caàu
ñaët ra cuûa GV.
GV ñaët caâu hoûi: Nhöõng hieåu bieát cuûa a. Lòch vaø chöõ vieát
cö daân Ñòa Trung haûi veà lòch vaø chöõ vieát? - Lòch: cö daân coå ñaïi Ñòa Trung Haûi
So vôùi cö daân coå ñaïi phöông Ñoâng coù gì ñaõ tính ñöôïc moät naêm coù 365 ngaøy
tieán boä hôn? YÙ nghóa cuûa vieäc phaùt minh vaø 1/4 neân hoï ñònh ra moät thaùng
ra chöõ vieát? laàn löôït coù 30 vaø 31 ngaøy, rieâng
Ñaïi dieän nhoùm 1 leân trình baøy caùc thaùng hai coù 28 ngaøy. Duø chöa thaät
nhoùm khaùc boå sung, sau ñoù GV choát laïi vaø chính xaùc nhöng cuõng raát gaàn vôùi
cho ñieåm (ñieàu naøy seõ ñoäng vieân ñöôïc HS). hieåu bieát ngaøy nay.
GV neân coù caùc caâu hoûi gôïi môû cho caùc - Chöõ vieát: Paùht minh ra heä thoáng
nhoùm thaûo luaän vaø traû lôøi nhö: Quan nieäm chöõ caùi A, B, C, … luùc ñaàu coù 20
cuûa cö daân Ñòa Trung Haûi veà traùi ñaát, chöõ caùi, sau theâm 6 chöõ nöõa ñeå
maët trôøi? Caùch tính lòch so vôùi cö daân coå trôû thaønh heä thoáng chöõ caùi hoaøn
ñaïi phöông Ñoâng? Chöõ vieát cuûa cö daân chænh nhö ngaøy nay.
Ñòa Trung haûi coù deã ñoïc, deã vieát hôn - YÙ nghóa cuûa vieäc phaùt minh ra
phöông Ñoâng khoâng? Nhöõng chöõ treân chöõ vieát: ñaây laø coáng hieán lôùn lao
Khaûi hoaøn moân Trai-an coù gì gioáng vôùi cuûa cö daân ñòa Trung haûi cho neàn
chöõ vieát chuùng ta ñang söû duïng baây giôø? vaên minh nhaân loaïi.

GV ñaët caâu hoûi: Haõy trình baøy nhöõng


hieåu bieát cuûa nhoùm em veà caùc lónh vöïc
khoa hoïc cuûa cö daân coå ñaïi Ñòa Trung haûi?
Taïi sao noùi: "Khoa hoïc ñaõ coù töø laâu nhöng
ñeán Hy Laïp, Roâma khoa hoïc môùi thöïc söï
trôû thaønh khoa hoïc"? b. Söï ra ñôøi cuûa khoa hoïc
Cho ñaïi dieän nhoùm 2 leân trình baøy veà Chuû yeáu caùc lónh vöïc: toaùn, lyù,
caùc lónh vöïc toaùn, lyù, söû , ñòa veà caùc ñònh söû, ñòa.
lyù Ta-leùt, Pitagio hay Acsimet (caâu chuyeän - Khoa hoïc ñeán thôøi Hy laïp, Roâma
veà nhaø baùc hoïc Acsimet), coù theå ghi leân môùi thöïc söï trôû thaønh khoa hoïc vì
baûng giôùi thieäu cho caû lôùp moät ñònh lyù. coù ñoä chính xaùc cuûa khoa hoïc, ñaït
Caùc nhoùm khaùc boå sung cho nhoùm baïn. tôùi trình ñoä khaùi quaùt thaønh ñòa lyù,
GV nhaän xeùt, choát yù vaø cho ñieåm lyù thuyeát vaø noù ñöôïc thöïc hieän
nhoùm trình baøy. bôûi caùc nhaø khoa hoïc coù teân tuoåi,
- GV ñaët caâu hoûi: Nhöõng thaønh töïu veà ñaët neàn moùng cho ngaønh khoa hoïc
vaên hoaù, ngheä thuaät cuûa cö daân coå ñaïi ñoù.
Ñòa Trung Haûi?
Nhoùm 3 leân trình baøy vaø caùc nhoùm c. Vaên hoïc
khaùc boå sung. - Chuû yeáu laø kòch (kòch keøm theo
- Vaên hoïc: Coù caùc anh huøng ca noåi haùt).
tieáng cuûa Hoâmerô laø Iliat vaø OÂñixeâ; Kòch - Moät soá nhaø vieát kòch tieâu bieåu
coù nhaø vieát kòch Xoâphoáclô vôû Ôñíp laøm nhö Soâ phoác, EÂ-sin, …

Trang 21
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
vua, EÂ-sin vieát ôû OÂ-re-xti, … - Giaù trò cuûa caùc vôû kòch: Ca ngôïi
- GV coù theå keå cho HS nghe cuï theå moät caùi ñeïp, caùi thieän vaø coù tính nhaân
caâu chuyeän vaø cho HS nhaän xeùt veà noäi ñaïo saâu saéc.
dung? (mang tính nhaân ñaïo, ñeà cao caùi thieän,
caùi ñeïp, phaûn aùnh caùc quan heä trong xaõ
hoäi, …)
- Ngheä thuaät: Cho caùc em giôùi thieäu veà
caùc taùc phaåm ngheä thuaät maø caùc em söu
taàm ñöôïc, mieâu taû ñeàn Paùc-teâ-noâng, Ñaáu
tröôøng ôû Roâ-ma trong SGK, ngoaøi ra cho HS
quan saùt tranh: töôïng löïc só neùm ñóa, tranh
töôïng nöõ thaàn Atheâna, … d. Ngheä thuaät
- GV ñaët caâu hoûi: Haõy nhaän xeùt veà
ngheä thuaät cuûa Hy Laïp, Roâma?
- GV goïi HS traû lôøi vaø caùc nhoùm boå
sung cho nhau, sau ñoù GV choát yù: - Ngheä thuaät taïc töôïng thaàn vaø xaây
Chuû yeáu laø ngheä thuaät taïc töôïng thaàn ñeàn thôø thaàn ñaït ñeán ñænh cao.
vaø ngheä thuaät xaây döïng caùc ñeàn thôø thaàn.
Töôïng maø raát "ngöôøi", raát sinh ñoäng, thanh
khieát. Caùc coâng trình ngheä thuaät chuû yeáu
laøm baèng ñaù caåm thaïch traéng: "Thanh
thoaùt… laøm say meâ loøng ngöôøi laø kieät
taùc cuûa muoân ñôøi".
4. Sô keát baøi hoïc
GV kieåm tra hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa HS, yeâu caàu HS nhaéc laïi ñaëc
tröng veà ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, theå cheá chính trò, xaõ hoäi vaø nhöõng
thaønh töïu vaên hoaù tieâu bieåu cuûa caùc quoác gia coå ñaïi Ñòa Trung Haûi.
5. Daën doø, ra baøi taäp veà nhaø
- Hoïc baøi cuõ, laøm baøi taäp trong SGK vaø laäp baûng so saùnh hai moâ
hình xaõ hoäi coå ñaïi (veà ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, chính trò, xaõ hoäi).

Trang 22
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
CHÖÔNG III
Tuaàn : 7 – 8 TRUNG QUOÁC THÔØI PHONG KIEÁN
Tieát : 7 - 8
Baøi 5
TRUNG QUOÁC THÔØI PHONG KIEÁN

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


1. Kieán thöùc
Naém ñöôïc:
- Söï hình thaønh xaõ hoäi phong kieán ôû Trung Quoác vaø caùc quan heä
trong xaõ hoäi.
- Boä maùy chính quyeàn phong kieán ñöôïc hình thaønh, cuûng coá töø thôøi
Taàn - Haùn cho ñeán thôøi Minh - Thanh. Chính saùch xaâm löôïc chieám ñaát ñaïi
cuûa caùc hoaøng ñeá Trung Hoa.
- Nhöõng ñaëc ñieåm veà kinh teá Trung Quoác thôøi phong kieán: Noâng
nghieäp laø chuû yeáu, höng thònh theo chu kyø, maàm moáng kinh teá TBCN ñaõ
xuaát hieän nhöng coøn yeáu ôùt.
- Vaên hoaù Trung Quoác phaùt trieån röïc rôõ.
2. Tö töôûng
- Giuùp HS thaáy ñöôïc tính chaát phi nghóa cuûa caùc cuoäc xaâm löôïc cuûa
caùc trieàu ñaïi phong kieán Trung quoác.
- Quyù troïng caùc di saûn vaên hoaù, hieåu ñöôïc caùc aûnh höôûng cuûa vaên
hoaù trung quoác ñoái vôùi Vieät Nam.
3. Kyõ naêng
- Treân cô sôû caùc söï kieän lòch söû, giuùp HS bieát phaân tích vaø ruùt ra keát
luaän.
- Bieát veõ sô ñoà hoaëc töï veõ ñöôïc löôïc ñoà ñeå hieåu ñöôïc baøi giaûng.
- Naém vöõng caùc khaùi nieäm cô baûn.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûn ñoà Trung Quoác qua caùc thôøi kyø.
- Söu taàm tranh aûnh nhö: Vaïn lyù tröôøng thaønh, Coá cung, ñoà goám söù cuûa
Trung Quoác thôøi phong kieán. Caùc baøi thô Ñöôøng hay, caùc tieåu thuyeát thôøi Minh -
Thanh.
- Veõ caùc sô ñoà veà söï hình thaønh xaõ hoäi phong kieán Trung quoác, sô
ñoà veà boä maùy Nhaø nöôùc thôøi Minh - Thanh.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi: taïi sao noùi "khoa hoïc ñaõ coù töø laâu nhöng ñeán thôøi Hy Laïp,
Roâma khoa hoïc môùi trôû thaønh khoa hoïc"?
2. Daãn daét baøi môùi

Trang 23
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
GV khaùi quaùt phaàn kieåm tra baøi cuõ vaø daãn daét HS vaøo baøi môùi,
neâu nhieäm vuï nhaän thöùc baøi môùi nhö sau:
Treân cô sôû thuoäc moâ hình caùc quoác gia coå ñaïi phöông Ñoâng, Trung
Quoác vaøo nhöõng theá kyû cuoái coâng nguyeân do söï phaùt trieån cuûa saûn xuaát,
xaõ hoäi phaân hoaù giai caáp neân cheá ñoä phong kieán ôû ñaây ñaõ sôùm hình
thaønh. Nhaø Taàn ñaõ khôûi ñaàu xaây döïng chính quyeàn phong kieán, hoaøng ñeá
coù quyeàn tuyeät ñoái. Kinh teá phong kieán trung quoác chuû yeáu laø noâng nghieäp
phaùt trieån thaêng traàm theo söï höng thònh cuûa chính trò. Cuoái thôøi Minh -
Thanh ñaõ xuaát hieän maàm moáng quan heä saûn xuaát TBCN nhöng noù khoâng
phaùt trieån ñöôïc. Treân cô sôû nhöõng ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi môùi, keá thöøa
truyeàn thoáng cuûa neàn vaên mình coå ñaïi, nhaân daân Trung Quoác ñaõ ñaït nhieàu
thaønh töïu vaên hoaù röïc rôõ.
Ñeå hieåu ñöôïc quaù trình hình thaønh cheá ñoä phong kieán ra sao? Phaùt
trieån qua caùc trieàu ñaïi nhö theá naøo? Söï höng thònh veà kinh teá gaén vôùi chính
trò theá naøo? Taïi sao coù caùc cuoäc khôûi nghóa noâng daân vaøo cuoái caùc trieàu
ñaïi. Nhöõng thaønh töïu vaên hoaù röïc rôõ cuûa Trung quoác laø gì? Baøi hoïc hoâm
nay giuùp caùc em naém baét ñöôïc nhöõng vaán ñeà treân.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: hoaït ñoäng caù nhaân  Cheá ñoä phong kieán thôøi taàn -
- Tröôùc heát GV gôïi laïi cho HS nhôù laïi kieán Haùn
thöùc ñaõ hoïc ôû baøi caùc quoác gia coå ñaïi
phöông Ñoâng, veà caùc giai caáp cô baûn trong xaõ
hoäi, sau ñoù ñaët caâu hoûi:
- Vieäc söû duïng coâng cuï baèng saét ôû Trung
quoác vaøo theá kyû V TCN coù taùc duïng gì?
Cho HS caû lôùp xem sô ñoà treo baûng vaø goïi
moät HS traû lôøi, caùc HS khaùc boå sung cho baïn.
Quyù toäc Quyù toäc
ND
giaøu
Noâng Noâng
daân ND daân
coâng töï canh lónh
xaõ ND canh
ngheøo
HS döïa vaøo nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc ôû
nhöõng baøi tröôùc vaø döïa vaøo sô ñoà ñeå traû
lôøi. GV cuûng coá vaø giaûi thích theâm cho HS
roõ:
- Trong xaõ hoäi Trung Quoác, töø khi ñoà saét
xuaát hieän, xaõ hoäi ñaõ coù söï phaân hoaù, hình
thaønh hai giai caáp môùi ñòa chuû vaø noâng daân
lónh canh, töø ñaây hình thaønh quan heä saûn xuaát
phong kieán, ñoù laø quan heä boùc loät giöõa ñòa
chuû vaø noâng daân lónh canh thay theá cho quan
heä boùc loät quyù toäc vaø noâng daân coâng xaõ. a. Söï hình thaønh nhaø Taàn - Haùn:
- Nhaø Taàn - Haùn ñöôïc hình thaønh nhö theá
naøo? Taïi sao nhaø Taàn laïi thoáng nhaát ñöôïc
Trung Quoác?

Trang 24
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Cho HS ñoïc SGK, goïi moät HS traû lôøi vaø
caùc em khaùc boå sung. - Naêm 221 - TCN, nhaø Taàn ñaõ
GV cuûng coá vaø choát yù: Treân löu vöïc thoáng nhaát Trung Quoác, vua Taàn töï
Hoaøng Haø vaø Tröôøng Giang thôøi coå ñaïi coù xöng laø Taàn Thuyõ Hoaøng.
nhieàu nöôùc ngoû thöôøng chieán tranh xaâu xeù - Löu Bang laäp ra Nhaø Haùn 206 -
thoân tính laãn nhau laøm thaønh cuïc dieän Xuaân 220 TCN.
Thu chieán quoác. Ñeán theá kyû IV - TCN, Nhaø Ñeán ñaây cheá ñoä phong kieán Trung
Taàn coù tieàm löïc kinh teá, quaân söï maïnh hôn Quoác ñaõ ñöôïc xaùc laäp.
caû ñaõ laàn löôït tieâu dieät caùc ñoái thuû. Ñeán
naêm 221- TCN, ñaõ thoáng nhaát Trung quoác, vua
Taàn töï xöng laø Taàn Thuyû Hoaøng, cheá ñoä
phong kieán Trung Quoác hình thaønh. Nhaø Taàn
toàn taïi ñöôïc 15 naêm sau ñoù bò cuoäc khôûi
nghóa cuûa Traàn Thaéng vaø Ngoâ Quaûng laøm
cho suïp ñoå.
- Löu Bang laäp ra Nhaø Haùn 206 TCN - 220.
Ñeán ñaây cheá ñoä phong kieán Trung quoác ñaõ b. Toå chöùc boä maùy nhaø nöôùc
ñöôïc xaùc laäp. thôøi Taàn - Haùn
- GV cho HS quan saùt sô ñoà toå chöùc boä
maùy Nhaø nöôùc phong kieán vaø traû lôøi caâu
hoûi: Toå chöùc boä maùy Nhaø nöôùc phong kieán - ÔÛ TW: Hoaøng ñeá coù quyeàn
thôøi Taàn - Haùn ôû Trung Öông vaø ñòa phöông tuyeät ñoái, beân döôùi coù thöøa
nhö theá naøo? töôùng, thaùi uyù cuøng caùc quan
GV ñaët caâu hoûi: Haõy keå teân caùc cuoäc vaên, voõ.
khôûi nghóa cuûa nhaân daân ta choáng laïi söï
xaâm löôïc cuûa Nhaø Taàn, Nhaø Haùn? (gôïi yù
VD cuoäc khôûi nghóa cuûa nhaân daân ta choáng
quaân Taàn TCN, cuoäc khôûi nghóa Hai Baø tröng - ÔÛ ñòa phöông: Quan thaùi thuù vaø
choáng quaân Haùn naêm 40…). Huyeän leänh. (Tuyeån duïng quan laïi
Hoaøng ñeá chuû yeáu laø hình thöùc tieán cöû).

Thöøa töôùng Thaùi uyù - Chính saùch xaâm löôïc cuûa nhaø
Taàn - Haùn: xaâm löôïc caùc vuøng
xung quanh, xaâm löôïc Trieàu Tieân
Caùc Caùc Caùc Caùc vaø ñaát ñai cuûa ngöôøi Vieät coå.
chöùc quan quan chöùc
quan vaên voõ quan
khaùc khaùc

Quaän Quaän

Hoaït ñoäng 2:
Huyeän Hoaït ñoäng theo
Huyeän nhoùmHuyeän
Huyeän  Söï phaùt trieån cheá ñoä phong
- GV neâu caâu hoûi cho töøng nhoùm: kieán döôùi thôøi Ñöôøng
+ Nhoùm 1: Nhaø Ñöôøng ñöôïc thaønh laäp
nhö theá naøo? Kinh teá thôøi Ñöôøng so vôùi caùc

Trang 25
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
trieàu ñaïi tröôùc? Noäi dung cuûa chính saùch
Quaân ñieàn?
+ Nhoùm 2: Boä maùy Nhaø nöôùc thôøi
Ñöôøng coù gì khaùc so vôùi caùc trieàu ñaïi
tröôùc?
+ Nhoùm 3: Vì sao laïi noå ra caùc cuoäc khôûi
nghóa noâng daân vaøo cuoái trieàu ñaïi nhaø
Ñöôøng?
HS thaûo luaän töøng nhoùm ñoïc SGK, tìm yù
traû lôøi vaø thaûo luaän vôùi nhau.
Sau ñoù ñaïi dieän caùc nhoùm leân trình baøy, a. Veà kinh teá:
caùc nhoùm khaùc nghe vaø boå sung. + Noâng nghieäp: chính saùch quaân
- Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát yù: ñieàn, aùp duïng kyõ thuaät canh taùc
+ Nhoùm 1: Sau Nhaø Haùn, Trung Quoác laâm môùi, choïn gioáng … daãn tôùi naêng
vaøo tình traïng loaïn laïc keùo daøi, Lyù Uyeân deïp suaát taêng.
ñöôïc loaïn, leân ngoâi Hoaøng ñeá, laäp ra Nhaø + Thuû coâng nghieäp vaø thöông
ñöôøng (618 - 907). nghieäp phaùt trieån thònh ñaït: coù
- Kinh teá nhaø Ñöôøng phaùt trieån hôn caùc caùc xöôûng thuû coâng (taùc phöôøng)
trieàu ñaïi tröôùc ñaëc bieät trong noâng nghieäp coù luyeän saét, ñoùng thuyeàn.
chính saùch quaân ñieàn (laáy ruoäng ñaát coâng vaø  Kinh teá thôøi Ñöôøng phaùt trieån
ruoäng ñaát boû hoang chia cho noâng daân. Khi cao hôn so vôùi caùc trieàu ñaïi tröôùc.
nhaän ruoäng noâng daân phaûi noäp thueá cho Nhaø
nöôùc theo cheá ñoä toâ, dung, ñieäu, noäp baèng
luùa, ngaøy coâng lao dòch vaø baèng vaûi). Ngoaøi b. Veà chính trò
ra thuû coâng nghieäp vaø thöông nghieäp thònh ñaït - Töøng böôùc hoaøn thieän chính
döôùi thôøi Ñöôøng. quyeàn töø TW xuoáng ñòa phöông,
+ Nhoùm 2: Boä maùy Nhaø nöôùc nhaø Ñöôøng coù chöùc Tieát ñoä söù
tieáp tuïc ñöôïc cuûng coá töø TW ñeán ñòa phöông - Tuyeån duïng quan laïi baèng thi cöû
laøm cho boä maùy cai trò phong kieán ngaøy caøng (beân caïnh cöû con em thaân tín
hoaøn chænh. Coù theâm chöùc Tieát ñoä söù. Choïn xuoáng caùc ñòa phöông).
quan laïi beân caïnh vieäc cöû con em quan laïi cai
quaûn ôû ñòa phöông coøn coù cheá ñoä thi tuyeån
choïn ngöôøi laøm quan.
- Nhaø Ñöôøng tieáp tuïc chính saùch xaâm löôïc
laùng gieàng, môû roäng laõnh thoå. Nhaø Ñöôøng
ñaõ töøng ñaëc aùch thoáng trò leân ñaát nöôùc ta
vaø ñaõ bò nhaân daân ta vuøng leân khôûi nghóa - Maâu thuaãn xaõ hoäi daãn ñeán khôûi
trong ñoù coù cuoäc khôûi nghóa tieâu bieåu cuûa nghóa noâng daân theá kyû X khieán
Mai Thuùc Loan (naêm 722), choáng laïi söï ñoâ hoä cho nhaø Ñöôøng suïp ñoå.
cuûa nhaø Ñöôøng.
+ Nhoùm 3: Cuoái trieàu ñaïi Nhaø Ñöôøng,
maâu thuaãn xaõ hoäi giöõa noâng daân vôùi ñòa
chuû quan laïi ngaøy caøng gay gaét daãn ñeán khôûi
nghóa noâng daân vaø nhaø Ñöôøng suïp ñoå.

Hoaït ñoäng 3: Hoaït ñoäng taäp theå vaø caù  Trung Quoác thôøi Minh - Thanh
nhaân a. Söï thaønh laäp nhaø Minh - nhaø
GV ñaët caâu hoûi cho caû lôùp: Nhaø Minh, Thanh:
nhaø Thanh ñöôïc thaønh laäp nhö theá naøo? - Nhaø Minh thaønh laäp (1638 - 1644),
- Cho HS tìm hieåu SGK vaø traû lôøi, goïi moät ngöôøi saùng laäp laø chu Nguyeân

Trang 26
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
HS traû lôøi, HS khaùc boå sung. Chöông.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: sau nhaø Ñöôøng - Nhaø Thanh thaønh laäp 1644 - 1911.
ñeán nhaø Toáng, nhaø Nguyeân.
- Phong traøo khôûi nghóa noâng daân cuûa Chu
Nguyeân Chöông ñaõ thaønh laäp nhaø Minh (1638 -
1644). Khôûi nghóa cuûa Lyù Töï Thaønh laøm cho
nhaø Minh suïp ñoå, giöõa luùc ñoù boä toäc Maõn
Thanh ôû phía Baéc Trung quoác ñaõ ñaùnh baïi Lyù
Töï Thaønh laäp ra nhaø Thanho (1644 - 1911). b. Söï phaùt trieån kinh teá döôùi trieàu
- GV ñaët caâu hoûi: Döôùi thôøi Minh kinh teá Minh: Töø theá kyû XVI ñaõ xuaát
Trung quoác coù ñieåm gì môùi so vôùi caùc trieàu hieän maàm moáng kinh teá TBCN:
ñaïi tröôùc? Bieåu hieän? + Thuû coâng nghieäp: xuaát hieän
- GV cho caû lôùp thaûo luaän vaø goïi moät HS coâng tröôøng thuû coâng, quan heä
traû lôøi, caùc HS khaùc coù theå boå sung cho baïn. chuû - ngöôøi laøm thueâ.
- GV nhaän xeùt vaø choát laïi: Caùc vua trieàu + Thöông nghieäp phaùt trieån thaønh
Minh ñaõ thi haønh nhieàu bieän phaùp nhaèm khoâi thò môû roäng vaø phoàn thònh.
phuïc, phaùt trieån kinh teá. Ñaàu theá kyû XVI quan
heä saûn xuaát TBCN ñaõ xuaát hieän trong caùc
ngaønh noâng nghieäp, thuû coâng nghieäp, thöông
nghieäp. Caùc thaønh thò moïc leân nhieàu vaø raát
phoàn thònh. Baéc Kinh, Nam Kinh khoâng chæ laø
trung taâm chính trò maø coøn laø trung taâm kinh
teá lôùn.
- GV coù theå giaûi thích theâm: Söï thònh trò
cuûa Nhaø Minh coøn bieåu hieän ôû lónh vöïc chính
trò: ngay töø khi leân ngoâi, Minh Thaùi Toå ñaõ
quan taâm ñeán xaây döïng cheá ñoä quaân chuû
chuyeân cheá TW taäp quyeàn (quyeàn löïc ngaøy
caøng taäp trung vaøo tay nhaø vua, boû chöùc thöøa
töôùng, Thaùi uyù, giuùp vieäc cho vua laø 6 boä,
vua taäp trung moïi quyeàn haønh trong tay, tröïc c. Veà chính trò: Boä maùy Nhaø nöôùc
tieáp chæ huy quaân ñoäi). phong kieán ngaøy caøng taäp quyeàn.
GV ñaët ra caâu hoûi: Taïi sao Nhaø Minh vôùi Quyeàn löïc ngaøy caùng taäp trung
neàn kinh teá vaø chính trò thònh ñaït nhö vaäy laïi trong tay nhaø vua.
suïp ñoå? - Môû roäng baønh tröôùng ra beân
- Goïi HS traû lôøi vaø GV nhaän xeùt vaø phaân ngoaøi trong ñoù coù sang xaâm löôïc
tích cho HS thaáy: Cuõng nhö caùc trieàu ñaïi phong ñaïi Vieät nhöng ñaõ thaát baïi naëng
kieán tröôùc ñoù, cuoái trieàu Minh ruoäng ñaát neà.
ngaøy caøng taäp trung vaøo tay giai caáp quyù toäc,
ñòa chuû coøn noâng daân ngaøy caøng cöïc khoå
ruoäng ít, söu cao, thueá naëng coäng vôùi ñi lính
phuïc vuï cho caùc cuoäc chieán tranh xaâm löôïc,
môû roäng laõnh thoå cuûa caùc trieàu vua, vì vaäy
maâu thuaãn giöõa noâng daân vôùi ñòa chuû ngaøy
caøng gay gaét vaø cuoäc khôûi nghóa noâng daân d. Chính saùch cuûa nhaø Thanh:
cuûa Lyù Töï Thaønh laøm cho nhaø Minh suïp ñoå.
GV ñaët caâu hoûi: Chính saùch cai trò cuûa - Ñoái noäi: Aùp böùc daân toäc, mua
Nhaø Thanh? chuoäc ñòa chuû ngöôøi Haùn.
Goïi 1 HS traû lôøi, caùc HS boå sung sau ñoù - Ñoái ngoaïi: thi haønh chính saùch
GV nhaän xeùt, choát yù: Ngöôøi Maõn Thanh khi "beá quan toaû caûng".

Trang 27
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
vaøo Trung Quoác laäp ra nhaø Thanh vaø thi haønh  Cheá ñoä phong kieán Nhaø Thanh
chính saùch aùp böùc daân toäc, baét ngöôøi Trung suïp ñoå naêm 1911.
Quoác aên maëc vaø theo phong tuïc ngöôøi Maõn,
mua chuoäc ñòa chuû ngöôøi Haùn, giaûm thueá cho
noâng daân nhöng maâu thuaãn daân toäc vaãn taêng
daãn ñeán khôûi nghóa noâng daân khaép nôi.
- Ñoái ngoaïi: thi haønh chính saùch "beá quan
toaû caûng" trong boái caûnh bò söï nhoùm ngoù
cuûa tö baûn phöông Taây daãn ñeán söï suy suïp
cuûa cheá ñoä phong kieán. Caùch maïng Taân Hôïi
naêm 1911 ñaõ laøm cho nhaø Thanh suïp ñoå.

Hoaït ñoäng 4: Laøm vieäc theo nhoùm  Vaên hoaù Trung quoác
GV chia caû lôùp laøm 2 nhoùm chính vaø giao
nhieäm vuï cho moãi nhoùm:
- Nhoùm 1: Nhöõng thaønh töï treân lónh vöïc tö
töôûng cuûa cheá ñoä phong kieán Trung Quoác?
- Nhoùm 2: Nhöõng thaønh töïu treân caùc lónh
vöïc söû hoïc, vaên hoïc, khoa hoïc kyõ thuaät?
GV cho ñaïi dieän nhoùm trình baøy, vaø boå
sung cho nhau, sau ñoù GV nhaän xeùt vaø choát yù:
+ Nhoùm 1: Nho giaùo giöõ vai troø quan troïng a. Tö töôûng:
trong lónh vöïc tö töôûng. Ngöôøi khôûi xöôùng nho - Nho giaùo giöõa vai troø quan troïng
hoïc laø Khoång Töû. Töø thôøi Haùn Nho giaùo ñaõ trong heä tö töôûng phong kieán coâng
trôû thaønh coâng cuï thoáng trò veà maët tinh thaàn cuï tinh thaàn baûo veä cheá ñoä phong
vôùi quan nieäm veà vua - toâi, cha - con, choàng - kieán, veà sau Nho giaùo caøng trôû
vôï, nhöng veà sau Nho Giaùo caøng trôû leân baûo leân baûo thuû, loãi thôøi vaø kìm haõm
thuû, loãi thôøi vaø kìm haõm söï phaùt trieån cuûa söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi.
xaõ hoäi. - Phaät giaùo cuõng thònh haønh nhaát
- Phaät giaùo cuõng thònh haønh nhaát laø thôøi laø thôøi Ñöôøng.
Ñöôøng. Thôøi Ñöôøng, vua ñöôøng ñaõ cöû caùc
nhaø sö sang AÁn Ñoä laáy kinh phaät nhö cuoäc
haønh trình ñaày gian nan vaát vaû cuûa nhaø sö
Ñöôøng Huyeàn Trang. b. Söû hoïc:
+ Nhoùm 2: baét ñaàu töø thôøi Taây Haùn, söû Tö Maõ Thieân vôùi boä söû kyù.
hoïc ñaõ trôû thaønh lónh vöïc ñoäc laäp, ngöôøi ñaët
neàn moùng laø Tö Maõ Thieân vôùi boä söû kyù. c. Vaên hoïc:
Vaên hoïc: Thô phaùt trieån maïnh döôùi thôøi + Thô phaùt trieån maïnh döôùi thôøi
ñöôøng vôùi nhöõng taùc giaû tieâu bieåu: Ñoã Phuû, Ñöôøng.
Lyù Baïch, Baïch Cö Dò, tieåu thuyeát phaùt trieån + Tieåu thuyeát phaùt trieån maïnh ôû
maïnh ôû thôøi Minh - Thanh vôùi caùc boä tieåu thôøi Minh - Thanh.
thuyeát noåi tieáng nhö Thuyû Höû cuûa thi Naïi
Am, tam Quoác dieãn nghóa cuûa La Quaùn Trung,
Taây Du Kyù cuûa Ngoâ Thöøa Aân, Hoàng Laâu
Moäng cuûa Taøo tuyeát Caàn, caùc tieåu thuyeát
cuûa Trung Quoác ñeàu döïa vaøo nhöõng söï kieän
coù thaät vaø hö caáu theâm "7 thöïc, 3 hö", noù
phaûn aùnh phaàn naøo ñôøi soáng cuûa nhaân daân
Trung Quoác vaø caùc moái quan heä xaõ hoäi thôøi
phong kieán (neáu coøn thôøi gian GV coù theå keå d. Khoa hoïc kyõ thuaät: Ñaït ñöôïc

Trang 28
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
ngaén goïn noäi dung cuûa moät taùc phaåm …). nhieàu thaønh töïu trong lónh vöïc
Khoa hoïc kyõ thuaät: Ngöôøi Trung Quoác ñaït haøng haûi, ngheà in laøm giaáy, goám,
ñöôïc nhieàu thaønh töïu röïc rôõ trong lónh vöïc deät, luyeän saét vaø kyõ thuaät phuïc
haøng haûi nhö baùnh laùi, la baøn, thuyeàn buoàm vuï cho cheá ñoä phong kieán.
nhieàu lôùp. Ngheà in, laøm giaáy, goám, deät,
luyeän saét, khai thaùc khí ñoát cuõng ñöôïc ngöôøi
Trung Quoác bieát ñeán khaù sôùm (GV coù theå
cho HS quan saùt caùc tranh söu taàm veà ñoà goám,
söù, haøng deät, cho HS nhaän xeùt vaø GV phaân
tích cho HS thaáy trình ñoä cao cuûa ngöôøi Trung
Quoác trong vieäc saûn xuaát ra nhöõng saûn phaåm
naøy).
- GV cho Hs xem tranh Coá cung Baéc Kinh vaø
yeâu caàu HS nhaän xeùt. Sau ñoù GV coù theå
phaân tích cho HS thaáy uy quyeàn cuûa cheá ñoä
phong kieán, nhöng ñoàng thôøi noù cuõng bieåu
hieän taøi naêng vaø ngheä thuaät trong xaây döïng
cuûa nhaân daân Trung Quoác.
4. Sô keát baøi hoïc
GV kieåm tra hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa HS vôùi vieäc yeâu caàu HS neâu
laïi söï hình thaønh xaõ hoäi phong kieán Trung Quoác, söï phaùt trieån cuûa cheá ñoä
phong kieán Trung Quoác qua caùc trieàu ñaïi, ñieåm noåi baät cuûa moãi trieàu ñaïi?
Vì sao cuoái caùc trieàu ñaïi ñeàu coù khôûi nghóa noâng daân? Nhöõng thaønh töïu
vaên hoaù tieâu bieåu cuûa Trung Quoác thôøi phong kieán?
5. Baøi taäp - Daën doø veà nhaø
- Hoïc baøi cuõ, laøm baøi taäp trong SGK, ñoïc tröôùc baøi môùi.
- Baøi taäp:
 Keå teân caùc trieàu ñaïi phong kieán Trung Quoác, thôøi gian toàn taïi?
Trieàu ñaïi naøo cheá ñoä phong kieán ñaït ñeán ñænh cao? Bieåu hieän?
 Nhöõng thaønh töïu vaên hoaù chuû yeáu cuûa Trung Quoác thôøi phong
kieán? Tìm hieåu taùc phaåm Söû kyù cuûa Tö Maõ Thieân.

Trang 29
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
CHÖÔNG IV
Tuaàn : 9 AÁN ÑOÄ THÔØI PHONG KIEÁN
Tieát : 9
Baøi 6
CAÙC QUOÁC GIA AÁN VAØ VAÊN HOÙA TRUYEÀN THOÁNG
AÁN ÑOÄ

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


1. Kieán thöùc
Qua baøi hoïc giuùp Hs nhaän thöùc ñöôïc:
- AÁn Ñoä laø quoác gia coù neàn vaên minh laâu ñôøi, phaùt trieån cao, cuøng
Trung quoác coù aûnh höôûng saâu roäng ôû Chaâu AÙ vaø treân theá giôùi.
- Thôøi Guùp-ta ñònh hình vaên hoaù truyeàn thoáng AÁn Ñoä.
- Noäi dung cuûa vaên hoaù truyeàn thoáng.
2. Tö töôûng
- Vaên hoaù AÁn Ñoä coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán Vieät Nam, taïo neân
moái quan heä kinh teá vaø vaên hoaù maät thieát giöõa hai nöôùc. Ñoù laø cô sôû ñeå
taêng cöôøng hieåu bieát, quan heä thaân tình, toân troïng laãn nhau giöõa hai nöôùc.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng phaân tiùch, toång hôïp.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Löôïc ñoà AÁn Ñoä trong SGK phoùng to.
- Baûn ñoà AÁn Ñoä ngaøy nay.
- Tranh aûnh veà caùc coâng trình ngheä thuaät cuûa AÁn Ñoä.
- Chuaån bò ñoaïn baêng video veà vaên hoaù AÁn Ñoä (ñaõ phaùt treân VTV2 vaøo
thaùng 6-2003).
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
- Caâu 1: Haõy neâu nhöõng neùt cô baûn trong boä maùy Nhaø nöôùc phong
kieán Thôøi Taàn - Haùn vaø Ñöôøng?
- Caâu 2: Maàm moáng kinh teá TBCN xuaát hieän ôû Trung Quoác khi naøo?
Bieåu hieän? Taïi sao noù khoâng ñöôïc tieáp tuïc phaùt trieån?
2. Daãn daét baøi môùi
GV khaùi quaùt phaàn kieåm tra baøi cuõ vaø daãn daét HS vaøo baøi môùi,
neâu nhieäm vuï nhaän thöùc baøi môùi nhö sau:
AÁn Ñoä laø moät trong nhöõng quoác gia coå ñaïi phöông Ñoâng coù neàn
vaên minh laâu ñôøi khoaûng 3000 naêm ñeán 1500 naêm, neàn vaên minh ôû phía
Taây Baéc AÁn Ñoä naèm ôû vuøng soáng AÁn. Khoaûng 1500 naêm TCN laø khôûi
ñaàu cho neàn vaên minh soâng Haèng, baøi hoïc cuûa chuùng ta chæ nghieân cöùu töø
neàn vaên minh soâng Haèng naèm ôû vuøng Ñoâng Baéc, laø ñoàng baèng roäng lôùn

Trang 30
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
maøu môõ, queâ höông, nôi sinh tröôûng cuûa neàn vaên hoaù truyeàn thoáng vaø vaên
minh AÁn Ñoä. Ñeå hieåu ñöôïc vaên hoaù truyeàn thoáng AÁn Ñoä laø gì? Noù phaùt
trieån ra sao? Noù aûnh höôûng ra beân ngoaøi nhö theá naøo? Vieät Nam chòu aûnh
höôûng cuûa vaên hoaù AÁn Ñoä nhö theá naøo? Baøi hoïc hoâm nay seõ giuùp caùc
em hieåu ñöôïc nhöõng vaán ñeà treân.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Laøm vieäc caù nhaân  Thôøi kyø caùc quoác gia ñaàu
GV ñaët caâu hoûi: Vì sao moät soá Nhaø nöôùc tieân
ñaàu tieân laïi hình thaønh beân löu vöïc soâng
Haèng?
HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi, caùc HS khaùc
boå sung.
GV nhaän xeùt vaø choát yù: Khoaûng 1500 naêm - Khoaûng 1500 naêm TCN ôû ñoàng
TCN, vuøng löu vöïc soâng Haèng ôû phía Ñoâng baèng soâng Hnaèg ñaõ hình thaønh
Baéc coù ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi, caùc boä moät soá nöôùc, thöôøng xaûy ra tranh
laïc ñaõ ñeán ñaây sinh soáng vaø hình thaønh caùc giaønh aûnh höôûng nhöng maïnh nhaát
Nhaø nöôùc, ñöùng ñaàu laø caùc tieåu vöông quoác. laø nöôùc Magaña.
Caùc tieåu vöông quoác lôùn maïnh vaø tranh giaønh
aûnh höôûng laãn nhau.
GV ñaët caâu hoûi: Quaù trình hình thaønh vaø
phaùt trieån cuûa nöôùc Magaña?
- GV ñaët caâu hoûi gôïi môû: Vai troø cuûa vua
Asoâca?
- GV goïi moät HS traû lôøi, caùc HS khaùc boå
sung, sau ñoù GV choát yù:
- Asoâca laø vua thöù 11 cuûa nöôùc Magaña, - Vua môû nöôùc laø Bimbisara, nhöng
leân ngoâi vaøo ñaàu theá kyû III TCN. OÂng ñaõ kieát xuaát nhaát (vua thöù 11) laø
xaây döïng ñaát nöôùc huøng cöôøng, ñem quaân ñi Asoâca (theá kyû III TCN).
ñaùnh caùc nöôùc nhoû, thoáng nhaát AÁn Ñoä + Ñaùnh deïp caùc nöôùc nhoû thoáng
(thoáng nhaát gaàn heát baùn ñaûo AÁn Ñoä, chæ nhaát laõnh thoå.
tröø cöïc Nam (Panñia). GV chæ treân löôïc ñoà + Theo ñaïo Phaät vaø coù coâng taïo
trong SGK phoùng to treo treân baûng, ñoàng thôøi ñieàu kieän cho ñaïo Phaät truyeàn baù
cho HS thaáy laõnh thoå AÁn Ñoä coå ñaïi roäng roäng khaép. OÂng cho döïng nhieàu
lôùn hôn so vôùi AÁn Ñoä ngaøy nay (chæ treân "coät Asoâca".
baûn ñoà theá giôùi AÁn Ñoä ngaøy nay).
- Sau khi thoáng nhaát AÁn Ñoä, chaùn caûnh
binh ñao, oâng moät loøng theo ñaïo Phaät ñeán taän
Xrilanca. OÂng coøn cho khaéc chöõ leân coät saét
"coät Asoâca" noùi leân chieán coâng vaø loøng
suøng kính cuûa oâng.
Asoâca qua ñôøi vaøo cuoái theá kyû III TCN,
AÁn Ñoä laïi rôi vaøo giai ñoaïn khuûng hoaûng.

Hoaït ñoäng 2: Hoaït ñoäng theo nhoùm  Thôøi kyø vöông trieàu Guùpta
- GV neâu caâu hoûi cho töøng nhoùm: vaø söï phaùt trieån cuûa vaên hoaù
+ Nhoùm 1: Quaù trình hình thaønh vöông truyeàn thoáng AÁn Ñoä
trieàu Guùpta? Thôøi gian toàn taïi? Vai troø veà
maët chính trò cuûa vöông trieàu naøy?

Trang 31
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
+ Nhoùm 2: Ñieåm noåi baät trong vaên hoaù
AÁn Ñoä döôùi thôøi Guùp ta? Noäi dung cuï theå?
+ Nhoùm 3: Vaên hoaù AÁn Ñoä thôøi Guùp ta
ñaõ aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán AÁn Ñoä giai
ñoaïn sau vaø aûnh höôûng vaên hoaù AÁn Ñoä ôû
nhöõng lónh vöïc naøo?
- GV goïi ñaïi dieän caùc nhoùm leân trình baøy
vaø caùc nhoùm khaùc boå sung cho baïn, sau ñoù
GV nhaän xeùt vaø choát yù:
+ Nhoùm 1: Ñaàu Coâng nguyeân, mieàn Baéc Quaù trình hình thaønh vaø vai troø
AÁn Ñoä ñöôïc thoáng nhaát - noåi baät vöông trieàu veà maët chính trò:
Guùp - ta (319- 467), vöông trieàu naøy chöùng toû - Ñaàu coâng nguyeân, mieàn Baéc
söùc khaùng cöï khoâng cho ngöôøi Taây AÙ xaâm AÁn Ñoä ñöôïc thoáng nhaát - noåi baät
laán töø phía Taây Baéc, thoáng nhaát Mieàn Baéc vöông trieàu Guùpta (319 -467), Guùpta
AÁn Ñoä, laøm chuû gaàn nhö toaøn boä mieàn ñaõ thoáng nhaát mieàn Baéc AÁn Ñoä,
Trung AÁn Ñoä. Söï phaùt trieån vaø neùt ñaëc saéc laøm chuû gaàn nhö toaøn boä mieàn
cuûa vöông trieàu guùp ta coøn giöõ ñöôïc ôû thôøi trung AÁn Ñoä.
Haùcsa giai ñoaïn sau (606 - 647).
+ Nhoùm 2: Ñieåm noåi baät cuûa thôøi kyø - Veà vaên hoaù döôùi thôøi Guùpta.
Guùpta laø söï ñònh hình vaø phaùt trieån cuûa vaên
hoaù truyeàn thoáng AÁn Ñoä.
Cuï theå:
+ Ñaïo Phaät tieáp tuïc ñöôïc phaùt trieån sau + Ñaïo Phaät: Tieáp tuïc ñöôïc phaùt
haøng naêm ra ñôøi ôû AÁn Ñoä ñeán thôøi Guùpta trieån truyeàn baù khaép AÁn Ñoä vaø
ñöôïc truyeàn baù khaép AÁn Ñoä vaø truyeàn truyeàn ra nhieàu nôi. Kieán truùc Phaät
nhieàu nôi. Cuøng vôùi ñaïo Phaät phaùt trieån kieán giaùo phaùt trieån (Chuaø Hang, töôïng
truùc aûnh höôûng cuûa ñaïo, nhö chuøa Hang moïc phaät baèng ñaù).
ôû nhieàu nôi vaø nhöõng pho töôïng phaät ñieâu
khaéc baèng ñaù, treân ñaù (giôùi thieäu chuøa Hang
Aùtgianta…). + Ñaïo AÁn Ñoä hay ñaïo Hinñu ra
+ Ñaïo AÁn Ñoä hay ñaïo Hinñu voán laø ñaïo ñôøi vaø phaùt trieån, thôø 3 vò thaàn
coå xöa cuûa ngöôøi AÁn cuõng ra ñôøi vaø phaùt chính: Thaàn Saùng taïo, Thaàn Thieän,
trieån, thôø 3 vò thaàn chính: Thaàn Saùng Taïo, Thaàn Aùc. Caùc coâng trình kieán
Thaàn Thieän, Thaàn Aùc vaø nhieàu vò thaàn truùc thôø thaàn cuõng ñöôïc xaây
khaùc. Cuøng vôùi ñaïo Hinñu phaùt trieån thì caùc döïng.
coâng trình kieán truùc thôø thaàn cuõng ñöôïc xaây
döïng. Caùc ngoâi ñeàn ñöôïc xaây döïng baèng ñaù
cao ñoà soä, hình choùp nuùi, laø nôi ngöï trò cuûa
caùc thaàn vaø nôi taïc nhieàu töôïng thaàn thaùnh
baèng ñaù, (giôùi thieäu cho HS xem ñeàn thaùp hình
nuùi Meânu, laêng moä hình baùn caàu, hình baùt
uùp …). + Chöõ vieát: töø chöõ vieát coå Brahmi
+ Chöõ vieát: töø chöõ vieát coå Brahmi ñaõ ñaõ naâng leân, saùng taïo vaø hoaøn
naâng leân, saùng taïo vaø hoaøn chænh heä chöõ chænh heä chöõ sanskrit Vaên hoïc coå
sanskrit (chöõ Phaïn) laø chöõ vieát phoå bieán ôû ñieån AÁn Ñoä - vaên hoïc Hinñu,
AÁn Ñoä thôøi baáy giôø vaø laø cô sôû hình thaønh mang tinh thaàn vaø trieát lyù Hinñu
chöõ vieát aán Ñoä ngaøy nay. Chöõ vieát hoaøn giaùo raát phaùt trieån.
chænh ñaõ taïo ñieàu kieän röïc rôõ vôùi caùc taùc Toùm laïi, thôøi Guùp ta ñaõ ñònh hình
giaû vaø taùc phaåm tieâu bieåu nhö Sôkuntala cuûa vaên hoaù truyeàn thoáng AÁn Ñoä
Kaliñasa. vôùi nhöõng toân giaùo lôùn vaø

Trang 32
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
+ Nhoùm 3: Vaên hoaù thôøi Guùpta ñaõ phaùt nhöõng coâng trình kieán truùc, töôïng,
trieån khaép AÁn Ñoä, noù coøn röïc rôõ sang caû nhöõng taùc phaåm vaên hoïc tuyeät
thôøi Haùcsa. Ngaøy nay, daân soá AÁn Ñoä ña soá vôøi, laøm neàn cho vaên hoaù truyeàn
theo ñaïo AÁn Ñoä, chöõ vieát ngaøy nay cuûa AÁn thoáng AÁn Ñoä coù giaù trò vaên hoaù
Ñoä döïa treân chöõ sanskrit. Trong quaù trình buoân vónh cöûu.
baùn vôùi caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ, vaên hoaù - Ngöôøi AÁn Ñoä ñaõ mang vaên
AÁn Ñoä ñaû aûnh höôûng sang caùc nöôùc naøy hoaù, ñaëc bieät laø vaên hoaù truyeàn
chuû yeáu laø toân giaùo ñaïo Phaät, ñaïo Hinñu vaø thoáng truyeàn baù ra beân ngoaøi maø
chöõ sankrit, ñaïo Baø la moân cuûa ngöôøi Chaêm Ñoâng Nam AÙ laø aûnh höôûng roõ
vaø kieán truùc thaùp Chaøm, ñaïo Phaät vaø caùc neùt nhaát. Vieät Nam cuûng aûnh
coâng trình chuøa mang kieán truùc aûnh höôûng höôûng cuûa vaên hoaù AÁn Ñoä
cuûa Phaät giaùo cuûa AÁn Ñoä …). (thaùp Chaøm, ñaïo Phaät, ñaïo Hinñu).

4. Sô keát baøi hoïc


- Thôøi kyø caùc quoác gia ñaàu tieân ?
- Thôøi kyø vöông trieàu Guùpta vaø söï phaùt trieån cuûa vaên hoaù truyeàn thoáng
AÁn Ñoä ?
5. Baøi taäp - Daën doø veà nhaø

Trang 33
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 7
Tuaàn : 10 SÖÏ PHAÙT TRIEÅN LÒCH SÖÛ
Tieát : 10 VAØ NEÀN VAÊN HOAÙ ÑA DAÏNG CUÛA AÁN ÑOÄ

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu:
1. Kieán thöùc
Naém ñöôïc söï phaùt trieån cuûa lòch söû vaø vaên hoaù truyeàn thoáng cuûa
AÁn Ñoä.
Söï hình thaønh vaø phaùt trieån, chính saùch veà chính trò, kinh teá, toân giaùo
vaø söï phaùt trieån cuûa kieán truùc cuûa caùc vöông trieàu Hoài giaùo Ñeâli vaø
vöông trieàu Moâgoân.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc cho HS bieát ñöôïc söï phaùt trieån ña daïng cuûa vaên hoaù AÁn
Ñoä, qua ñoù giaùo duïc caùc em söï traân troïng nhöõng tinh hoa vaên hoaù cuûa
nhaân loaïi.
3. Kyõ naêng
- Reøn HS caùc kyõ naêng phaân tích toång hôïp caùc söï kieän lòch söû cuûa AÁn
Ñoä qua caùc thôøi kyø lòch söû.
- Kyõ naêng khai thaùc tranh aûnh, löôïc ñoà lòch söû.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Tranh aûnh veà ñaát nöôùc vaø con ngöôøi AÁn Ñoä thôøi Phong kieán.
- Löôïc ñoà veà AÁn Ñoä.
- Caùc taøi lieäu coù lieân quan ñeán aán Ñoä thôøi phong kieán.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi 1: neâu chính saùch veà kinh teá, chính trò cuûa Vöông trieàu
Moâgoân.
Caâu hoûi 2: Vò trí vöông trieàu Ñeâli vaø Moâgoân trong lòch söû AÁn Ñoä ?
Caâu hoûi 3: Haõy cho bieát söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa caùc quoác
gia ñaàu tieân ôû AÁn Ñoä?
Caâu hoûi 4: Nhöõng yeáu toá vaên hoaù truyeàn thoáng cuûa AÁn Ñoä coù
aûnh höôûng beân ngoaøi nhö theá naøo vaø nhöõng nôi naøo chòu aûnh höôûng cuûa
vaên hoaù AÁn Ñoä?
2. Daãn daét baøi môùi
AÁn Ñoä laø quoác gia lôùn treân theá giôùi coù lòch söû vaên hoaù truyeàn
thoáng laâu ñôøi laø nôi khôûi nguoàn cuûa aán Ñoä Hin ñu giaùo. Lòch söû phaùt
trieån cuûa AÁn Ñoä coù nhöõng böôùc thaêng traàm vôùi nhieàu thôøi kyø lòch söû
vaø caùc vöông trieàu khaùc nhau. Ñeå hieåu söï phaùt trieån cuûa lòch söû vaên hoaù
truyeàn thoáng AÁn Ñoä nhö theá naøo? AÁn Ñoä ñaû traûi qua caùc Vöông trieàu
naøo? Baøi hoïc hoâm nay seõ traû lôøi caâu hoûi neâu treân.
Trang 34
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Hoaït ñoäng caù nhaân  Söï phaùt trieån cuûa lòch söû vaø
- GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát tình hình vaên hoaù truyeàn thoáng treân
AÁn Ñoä sau thôøi kyø Guùpta vaø Haùcsa? toaøn laõnh thoå AÁn Ñoä.
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV trình baøy vaø phaân tích: Ñeán theá kyû - Ñeán theá kyû VII, AÁn Ñoä laïi rôi
VII, AÁn Ñoä laïi rôi vaøo tình traïng chia reõ, phaân vaøo tình traïng chia reõ, phaân taùn.
taùn. Nguyeân nhaân laø do chính quyeàn TW suy Noåi leân vai troø cuûa Pala ôû vuøng
yeáu, maët khaùc traûi qua 6 - 7 theá kyû treân ñaát Ñoâng Baéc vaø nöôùc Palava ôû Mieàn
nöôùc roäng lôùn vaø ngaên caùch nhau, moãi vuøng Nam.
laõnh thoå laïi coù nhöõng ñieàu kieän vaø saéc thaùi
rieâng cuûa mình, ñaát nöôùc laïi chia thaønh hai
mieàn, Baéc vaø Nam laø coù vai troø noåi troäi hôn.
- Tieáp ñoù GV neâu caâu hoûi: Vieäc ñaát nöôùc
bò phaân chia nhö vaäy thì vaên hoaù phaùt trieån
nhö theá naøo?
- HS döïa vaøo voán kieán thöùc cuûa mình vaø
SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù: Moãi
nöôùc laïi tieáp tuïc phaùt trieån saâu roäng neàn - Veà vaên hoaù, moãi nöôùc laïi tieáp
vaên hoaù rieâng cuûa mình treân cô sôû vaên hoaù tuïc phaùt trieån saâu roäng neàn vaên
truyeàn thoáng AÁn Ñoä, chöõ vieát, vaên hoïc hoaù rieâng cuûa mình treân cô sôû
ngheä thuaät Hinñu. vaên hoaù truyeàn thoáng AÁn Ñoä -
- Ñoàng thôøi nhaán maïnh theâm söï phaân bieät chöõ vieát vaên hoïc ngheä thuaät
khoâng noùi leân tình traïng khuûng hoaûng, suy Hinñu.
thoaùi maø laïi phaûn aùnh söï phaùt trieån töï
töôøng cuûa caùc vuøng, caùc ñòa phöông.
- Cuoái cuøng GV trình baøy nöôùc Palava ôû
mieàn Nam coù vai troø tích cöïc trong vieäc phoå
bieán vaên hoaù AÁn Ñoä.
- GV neâu caâu hoûi: Taïi sao nöôùc palava ñoùng
vai troø tích cöïc trong vieäc phoå bieán vaên hoaù AÁn
Ñoä?
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV choát yù: Palava thuaän lôïi veà beán caûng
vaø ñöôøng bieån.
- GV sô keát muïc 1 khaúng ñònh: Vaên hoaù - Vaên hoaù AÁn Ñoä theá kæ VII - XII
AÁn Ñoä theá kæ VII - XII phaùt trieån saâu roäng phaùt trieån saâu roäng treân toaøn
treân toaøn laõnh thoå vaø coù aûnh höôûng ra beân laõnh thoå vaø coù aûnh höôûng ra beân
ngoaøi. ngoaøi.
Hoaït ñoäng 2: Hoaït ñoäng caù nhaân  Vöông trieàu Hoài giaùo Ñeâ li
- GV neâu caâu hoûi: Hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa
Vöông trieàu Hoài giaùo Ñeâli?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. HS khaùc boå
sung cho baïn.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Do söï phaân taùn - Hoaøn caûnh ra ñôøi: Do söï phaân
ñaõ khoâng ñem laïi söùc maïnh thoáng nhaát ñeå taùn ñaõ khoâng ñem laïi söùc maïnh
ngöôøi AÁn Ñoä choáng laïi cuoäc taán coâng beân thoáng nhaát ñeå choàng laïi cuoäc taán
ngoaøi cuûa ngöôøi Hoài giaùo goác Thoå. coâng beân ngoaøi cuûa ngöôøi Hoài
Trang 35
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV neâu caâu hoûi: Quaù trình ngöôøi Thoå giaùo goác Thoå.
ñaùnh chieám AÁn Ñoä thieát laäp vöông trieàu
Ñeâli dieãn ra nhö theá naøo?
- HS nghieân cöùu SGK traû lôøi.
- GV trình baøy vaø phaân tích:
+ Naêm 1055, ngöôøi Thoå ñaùnh chieám Baùtña
laäp neân vöông quoác Hoài Giaùo ôû vuøng Löôõng
Haø. Ñaïo Hoài ñöôïc truyeàn baù ñeán Iran vaø
Trung AÙ , laäp neân vöông quoác Hoài giaùo nöõa
treân vuøng giaùp Taây Baéc AÁn Ñoä.
+ Ngöôøi Hoài giaùo goác Trung AÙ tieán haønh
chinh chieán vaøo ñaát AÁn Ñoä, laäp neân vöông - Quaù trình hình thaønh: 1206 ngöôøi
quoác Hoài giaùo AÁn Ñoä goïi teân laø Ñeâli Hoài giaùo chieám vaøo ñaát AÁn Ñoä
(ñoùng ñoâ ôû Ñeâli Baéc AÁn Ñoä) toàn taïi hôn laäp neân vöông quoác Hoài giaùo AÁn
300 naêm töø 1206 - 1526. Ñoä goïi teân laø Ñeâli.

Hoaït ñoäng 3: Nhoùm


- GV chia lôùp thaønh caùc nhoùm, giao nhieäm
vuï cuï theå cuûa caùc nhoùm nhö sau:
Nhoùm 1: neâu chính saùch thoáng trò cuûa
vöông quoác Hoài giaùo Ñeâ li.
Nhoùm 2: neâu chính saùch veà toân giaùo.
Nhoùm 3: neâu chính saùch veà vaên hoaù.
Nhoùm 4: Tìm hieåu thaønh töïu veà kieán truùc.
- HS ñoïc SGK thaûo luaän vaø cöû ñaïi dieän
nhoùm trình baøy. HS khaùc coù theå boå sung cho
baïn. - Chính saùch thoáng trò: truyeàn baù,
- GV nhaän xeùt boå sung vaø choát yù. aùp ñaët Hoài Giaùo, töï daønh cho
+ Nhoùm 1: Vöông quoác Hoài giaùo Ñeâ li ñaõ mình quyeàn öu tieân ruoäng ñaát, ñòa
truyeàn baù, aùp ñaët Hoài giaùo trong cö daân ñaõ vò trong boä maùy quan laïi.
coù Phaät giaùo vaø ñang theo Hinñu giaùo, töï
daønh cho mình quyeàn öu tieân ruoäng ñaát, ñòa vò
trong boä maùy quan laïi. Ngöôøi khoâng theo ñaïo
Hoài ngoaøi thueá ruoäng ñaát 1/5 thu hoaïch coøn
phaûi noäp thueá ngoaïi ñaïo. - Veà toân giaùo, thi haønh chính saùch
+ Nhoùm 2: Veà toân giaùo, thi haønh chính meàm moûng, song xuaát hieän söï
saùch meàm moûng, song söï phaân bieät toân giaùo phaân bieät toân giaùo.
ñaõ daãn ñeán söï baát bình ñaúng cuûa nhaân daân. - Veà vaên hoaù, vaên hoaù Hoài giaùo
+ Nhoùm 3: veà vaên hoaù, vaên hoaù Hoài ñöôïc du nhaäp vaøo AÁn Ñoä.
giaùo ñöôïc du nhaäp vaøo AÁn Ñoä. - Veà kieán truùc, xaây döïng moät oás
+ Nhoùm 4: Veà kieán truùc, xaây döïng moät coâng trình mang daáu naá kieán truùc
soá coâng trình mang daáu aán kieán truùc Hoài Hoài giaùo, xaây döïng kinh ñoâ Ñeâ li
giaùo, xaây döïng kinh ñoâ Ñeâ li trôû thaønh moät trôû thaønh moät thaønh phoá lôùn
thaønh phí6 lôùn nhaát theá giôùi. nhaát theá giôùi.
GV neâu caâu hoûi: Vò trí cuûa Vöông trieàu Ñeâ
li trong lòch söû AÁn Ñoä?
- GV gôïi yù: Coù söï giao löu hai neàn vaên hoaù
hay laø trieät tieâu; quan heä giao löu veà buoân
baùn, truyeàn baù vaên hoaù.
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.

Trang 36
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV choát yù: - Vò trí cuûa Vöông trieàu Ñeâ li:
+ Söï phaùt hieän nhau giöõa hai neàn vaên + Böôùc ñaàu taïo ra söï giao löu vaên
minh ñaëc saéc laø AÁn Ñoä Hin ñu giaùo vaø Hoài hoaù Ñoâng - Taây.
giaùo Araùp böôùc ñaàu taïo ra söï giao löu vaên
hoaù Ñoâng - Taây. + Ñaïo Hoài ñöôïc truyeàn baù ñeán
+ Döôùi thôøi Vöông trieàu Hoài giaùo Ñeâli ñaïo moät soá nöôùc trong khu vöïc Ñoâng
Hoài ñöôïc truyeàn baù ñeán moät soá nöôùc trong Nam AÙ
khu vöïc Ñoâng Nam AÙ.

Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp vaø caù nhaân  Vöông trieàu Moâgoân
- Tröôùc heát GV trình baøy vaø phaân tích: Theá
kæ XV vöông trieàu Hoài giaùo Ñeâ li suy yeáu, - Naêm 1398 thuû lónh - Vua Ti-mua
1398 thuû lónh - vua Ti-mua Leng theo doøng doõi Leng theo doøng doõi Moâng Coå taán
Moâng Coå taán coâng AÁn Ñoä, ñeán naêm 1526 coâng AÁn Ñoä, ñeán naêm 1526 laäp
môùi chieám ñöôïc ñeâli, laäp ra Vöông trieàu ra Vöông trieàu Moâ-goân.
Moâgoân (goác Moâng coå).
- GV neâu caâu hoûi: Em coù nhaän xeùt gì veà
vöông trieàu Moâgoân?
- GV gôïi yù : Vöông trieàu Moâgoân coù phaûi
laø cheá ñoä phong kieán cuoái cuøng khoâng?
Chính saùch cuûng coá ñaát nöôùc theo höôùng
naøo?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù:
+ Vöông trieàu Moâgoân laø thôøi kyø cuoái
cuøng cuûa cheá ñoä phong kieán AÁn Ñoä, song
khoâng phaûi ñaõ suy thoaùi vaø tan raõ. - Caùc oâng vua ñeàu ra söùc cuûng coá
+ Caùc oâng vua ñeàu ra söùc cuûng coá theo theo höôùng AÁn Ñoä hoaù xaây döïng
höôùng AÁn Ñoä hoaù vaø xaây döïng ñaát nöôùc, ñaát nöôùc, ñöa AÁn Ñoä böôùc phaùt
döa AÁn Ñoä leân böôùc phaùt trieån môùi döôùi trieån môùi döôùi thôøi vua Acôba
thôøi vua Acôba (1556 - 1605). (1556 - 1605).
- HS ñoïc nhanh nhöõng chính saùch tích cöïc
cuûa vua Acôba trong SGK.
- GV keát hôïp vôùi vieäc giôùi thieäu hình 17
"Coång laêng Acôba ôû Xicandra" trong SGK.
- GV neâu caâu hoûi: taùc ñoäng cuûa nhöõng
chính saùch cuûa vua Acôba ñoái vôùi söï phaùt
trieån cuûa AÁn Ñoä?
- HS döïa vaøo hieåu bieát cuûa mình vaø SGK
traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: laøm cho xaõ hoäi
AÁn Ñoä oån ñònh, kinh teá phaùt trieån, vaên hoaù
coù nhieàu thaønh töïu môùi, ñaát nöôùc thònh
vöôïng.
Hoaït ñoäng 5: Caû lôùp vaø caù nhaân
- GV trình baøy vaø phaân tích: Haàu heát caùc - Giai ñoaïn cuoái do nhöõng chính
oâng vua coøn laïi cuûa vöông trieàu duøng quyeàn saùch thoáng trò haø khaéc cuûa giai
chuyeân cheá, ñoäc ñoaùn ñeå cai trò ñaát nöôùc, caáp thoáng trò, AÁn Ñoä laâm vaøo
moät soá coøn duøng nhöõng bieän phaùp ñaøn aùp khuûng hoaûng.
quyeát lieät, hình phaït khaéc nghieät… - AÁn Ñoä ñöùng tröôùc thaùch thöùc

Trang 37
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV giôùi thieäu veà hình 18 "laêng Ta giô Ma xaâm löôïc cuûa thöïc daân phöông
ban" trong SGK. Taây (Boà Ñaøo Nha vaø Anh).
- GV neâu caâu hoûi: Haäu quaû cuûa nhöõng
chính saùch thoáng trò haø khaéc ñoù?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: ñaát nöôùc laâm
vaøo tình traïng chia reõ vaø khuûng hoaûng.
- GV trình baøy roõ: söï suy yeáu ñoù, ñaët AÁn
Ñoä tröôùc söï xaâm löôïc cuûa thöïc daân phöông
Taây (Boà Ñaøo Nha vaø Anh).
4. Sô keát baøi hoïc
Kieåm tra nhaän thöùc cuûa HS baèng caùc caâu hoûi:
 Neâu söï phaùt trieån cuûa vaên hoaù truyeàn thoáng AÁn Ñoä.
 Nhöõng neùt chính cuûa Vöông trieàu Hoài giaùo Ñeâ li vaø vöông trieàu
Moâgoân?
 Vò trí cuûa vöông trieàu Hoài giaùo Ñeâ li vaø vöông trieàu Moâgoân trong
lòch söû AÁn Ñoä?
5. Baøi taäp - Daën doø veà nhaø
- Hoïc baøi cuõ, laøm baøi taäp trong SGK.
- Baøi taäp:
 Laäp baûng thoáng keâ caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa lòch söû AÁn Ñoä.
 So saùnh vöông trieàu Hoài giaùo Ñeâ li vôùi vöông trieàu Moâgoân.

Chöông V
Tuaàn : 12
Tieát : 12 ÑOÂNG NAM AÙ THÔØI PHONG KIEÁN

Trang 38
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 8
SÖÏ HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN
CAÙC VÖÔNG QUOÁC CHÍNH ÔÛ ÑOÂNG NAM AÙ

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Nhöõng neùt chính veà ñieàu kieän hình thaønh vaø söï ra ñôøi cuûa caùc
vöông quoác coå ôû Ñoâng Nam AÙ.
- Söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa caùc quoác gia phong kieán Ñoâng Nam AÙ.
2. Tö töôûng
Giuùp HS bieát quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån khoâng ngöøng cuûa
daân toäc trong khu vöïc, qua ñoù giaùo duïc caùc em tình ñoaøn keát vaø traân troïng
nhöõng giaù trò lòch söû.
3. Kyõ naêng
Thoâng qua baùi hoïc, reøn HS kyõ naêng khaùi quaùt hoaù söï hình thaønh vaø
phaùt trieån cuûa caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ, kyõ naêng laäp baûng thoáng keâ veà
phaùt trieån cuûa caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ qua caùc thôøi kyø lòch söû.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Tranh aûnh veà con ngöôøi vaø ñaát nöôùc Ñoâng Nam AÙ thôøi coå vaø phong
kieán.
- Löôïc ñoà Chaâu AÙ, löôïc ñoà veà caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ.
- Cuoán lòch Ñoâng Nam AÙ.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi  : Neâu chính saùch veà kinh teá, chính trò cuûa Vöông trieàu
Moâgoân.
Caâu hoûi  : Vò trí Vöông trieàu Ñeâ li vaø Moâgoân trong lòch söû AÁn
Ñoä?
2. Daãn daét baøi môùi
Ñoâng Nam AÙ töø laâu ñaõ ñöôïc coi laø khu vöïc lòch söû ñòa lyù - vaên
hoaù rieâng bieät treân cô sôû phaùt trieån ñoà saét vaø kinh teá noâng nghieäp troàng
luùa nöôùc nhöõng theá kyû ñaàu cuûa Coâng nguyeân, caùc vöông quoác coå ñaàu
tieân ñaõ ñöôïc hình thaønh ôû Ñoâng Nam AÙ; tieáp ñoù khoaûng theá kyû IX - X
caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ ñöôïc xaùc laäp vaø phaùt trieån thònh ñaït vaøo theá
kyû X - XV. Ñeå hieåu ñieàu kieän naøo daãn ñeán söï ra ñôøi cuûa caùc vöông quoác
coå ôû Ñoâng Nam AÙ? Söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa caùc quoác gia phong
kieán Ñoâng Nam AÙ ñöôïc bieåu hieän nhö theá naøo? Baøi hoïc hoâm nay seõ traû
lôøi caùc caâu hoûi neâu treân.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Trang 39
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Laøm vieäc caû lôùp vaø caù  Söï ra ñôøi cuûa caùc vöông quoác coå
nhaân ôû Ñoâng Nam AÙ
- Tröôùc heát GV treo löôïc ñoà caùc quoác gia
Ñoâng Nam AÙ leân baûng vaø yeâu caàu HS chæ
treân löôïc ñoà hieän nay khu vöïc goàm nhöõng
nöôùc naøo.
- HS leân baûng chæ löôïc ñoà.
- GV nhaän xeùt vaø giôùi thieäu teân vaø vò trí
treân löôïc ñoà 11 quoác gia hieän nay.
- Tieáp ñoù, GV neâu caâu hoûi: Neâu nhöõng
neùt chung, nhöõng ñieåm töông ñoàng cuûa caùc - Ñoâng Nam AÙ coù ñieàu kieän töï
nöôùc trong khu vöïc? nhieân öu ñaõi - gioù muøa, thuaän lôïi cho
- HS döïa vaøo voán kieán thöùc cuûa mình vaø söï phaùt trieån cuûa caây luùa nöôùc vaø
SGK traû lôøi caâu hoûi. nhieàu loaïi caây troàng khaùc.
- GV nhaän xeùt, boå sung ñoàng thôøi trình baøy
vaø phaân tích Ñoâng Nam AÙ coù ñòa hình roäng,
song ñòa hình phaân taùn bò chia caét bôûi nhöõng
daõy nuùi vaø vuøng nhieät ñôùi, nhöng thieân
nhieân ñaõ öu ñaõi cho vuøng naøy ñieàu kieän
thuaän lôïi laø gioù muøa, taïo neân hai muøa roõ
reät : muøa laïnh maùt, muøa möa töông ñoái noùng.
Gioù muøa keøm theo möa raát thích hôïp cho söï * Ñieàu kieän ra ñôøi caùc vöông quoác
phaùt trieån cuûa caây luùa nöôùc. coå ôû Ñoâng Nam AÙ.
- GV trình baøy: Ñaàu Coâng nguyeân, cö daân - Ñaàu Coâng Nguyeân, cö daân Ñoâng
Ñoâng Nam AÙ ñaõ bieát söû duïng ñoà saét. Noâng Nam AÙ ñaõ bieát söû duïng ñoà saét.
nghieäp vaãn laø ngaønh saûn xuaát chính, nhöng ôû Noâng nghieäp vaãn laø ngaønh saûn xuaát
moãi nöôùc coù ngheà thuû coâng nghieäp truyeàn chính, ngheà thuû coâng truyeàn thoáng
thoáng phaùt trieån nhö deät, laøm goám, ñuùc phaùt trieån nhö deät, laøm goám, ñuùc
ñoàng, vaø reøn saét. Maët khaùc do nhu caàu trao ñoàng vaø reøn saét.
ñoåi saûn phaåm, vieäc buoân baùn ñöôøng bieån - Vieäc buoân baùn ñöôøng bieån raát
raát phaùt ñaït, moät soá thaønh thò - haûi caûng ñaõ phaùt ñaït, moät soá thaønh thò - haûi
ra ñôøi vaø hoaït ñoäng nhoän nhòp nhö OÙc Eo (An caûng ñaõ ra ñôøi nhö OÙc Eo (An Giang,
Giang, Vieät Na,m), Takoâla (Maõ Lai) … Vieät Nam), Takoâla (Maõ Lai) …

- GV neâu caâu hoûi: Veà maët vaên hoaù khu


vöïc Ñoâng Nam AÙ coøn bò aûnh höôûng bôûi
neàn vaên hoaù naøo? YÙ nghóa cuûa söï aûnh - Do söï aûnh höôûng cuûa vaên hoaù AÁn
höôûng ñoù? Ñoä vôùi vieäc caùc nöôùc phaùt trieån
- GV coù theå gôïi yù veà aûnh höôûng cuûa vaên vaên hoaù coå cuûa mình.
hoaù AÁn Ñoä ñeán khu vöïc. - Ñoù chính laø ñieàu kieän ra ñôøi cuûa
- HS döïa vaøo kieán thöùc ñaõ hoïc ôû baøi AÁn caùc vöông quoác coå ôû Ñoâng Nam AÙ.
Ñoä vaø ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Vaên hoaù AÁn
Ñoä aûnh höôûng khu vöïc, söï aûnh höôûng cuûa
vaên hoaù AÁn Ñoä gaén lieàn vôùi vieäc caùc
nöôùc phaùt trieån vaên hoaù coå cuûa mình. Noåi * Söï hình thaønh caùc vöông quoác coå:
baät moãi nöôùc ñeàu saùng taïo ra chöõ vieát rieâng. Khoaûng 10 theá kæ sau Coâng Nguyeân
- Ñeán ñaây GV keát luaän: Ñieàu kieän ra ñôøi haøng loaït caùc nöôùc vöông quoác nhoû
cuûa caùc Vöông quoác coå laø: hình thaønh: Cham-pa ôû Trung Boä Vieät
+ Do vieäc saûn xuaát vaø buoân baùn giöõa caùc Nam haï löu soâng MeâKoâng, vöông

Trang 40
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
vuøng, söï xuaát hieän caùc trung taâm buoân baùn quoác ôû haï löu soâng Meâ Nam vaø ñaûo
noåi tieáng. Inñoâneâxia.
+ Do aûnh höôûng cuûa vaên hoaù AÁn Ñoä vôùi
vieäc caùc nöôùc phaùt trieån vaên hoaù coå cuûa
mình.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp
- GV trình baøy treân löôïc ñoà veà teân goïi, vò
trí töông ñoái vaø khoaûng thôøi gian ra ñôøi cuûa
caùc vöông quoác coå Ñoâng Nam AÙ.
- GV chuyeån yù: Caùc vöông quoác coå Ñoâng
Nam AÙ luùc ñoù nhoû beù, phaân taùn treân ñòa
baøn heïp, soáng rieâng reõ vaø nhieàu khi coøn
tranh chaáp nhau, ñoù laø nguyeân nhaân daãn ñeán
söï ñoå vôõ, ñeå roài treân cô ñoù hình thaønh caùc
quoác gia phong kieán daân toäc huøng maïnh.

Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp vaø caù nhaân  Söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa
- Tröôùc heát GV trình baøy: trong khoaûng thôøi caùc quoác gia phong kieán Ñoâng Nam
gian töø theá kyû VII ñeán X, ôû Ñoâng Nam AÙ AÙ:
ñaõ hình thaønh moät soá quoác gia laáy moät daân - Töø theá kæ VII ñeán X, ôû Ñoâng Nam
toäc ñoâng nhaát laøm noøng coát, thöôøng goïi laø AÙ ñaõ hình thaønh moät soá quoác gia
caùc quoác gia phong kieán daân toäc. phong kieán daân toäc nhö vöông quoác
- Tieáp ñoù, GV giôùi thieäu treân löôïc ñoà Campuchia cuûa ngöôøi Khôme, caùc
Ñoâng Nam AÙ teân goïi vaø vò trí cuûa töøng vöông quoác cuaû ngöôøi Moân vaø
nöôùc: Vöông quoác Campuchia cuûa ngöôøi ngöôøi Mieán ôû Haï löu soâng meâ Nam,
Khôme, caùc vöông quoác cuûa ngöôøi Moân vaø ngöôøi Inñoâneâxia ôû ñaû Xumatôra vaø
ngöôøi Mieán ôû haï löu soâng Meâ Nam, ngöôøi Giava.
Inñoâneâxia ôû ñaûo Xumatôra vaø Giava.
- GV neâu caâu hoûi: Caùc quoác gia phong
kieán Ñoâng Nam AÙ phaùt trieån nhaát vaøo thôøi
gian naøo? Ñoù laø nhöõng nöôùc naøo?
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt trình baøy vaø phaân tích:
+ Töø khoaûng nöûa sau theá kyû X ñeán nöûa
ñaàu theá kyû XVIII laø thôøi kyø phaùt trieån nhaát - Töø khoaûng nöõa sau theá kæ X ñeán
cuûa caùc quoác gia phong kieán Ñoâng Nam AÙ. nöûa ñaàu theá kæ XVIII laø thôøi kyø
+ ÔÛ Inñoâneâxia cuoái theá kyû XIII doøng vua phaùt trieån nhaát cuûa caùc quoác gia
Gava maïnh leân chinh phuïc ñöôïc Xumatôra thoáng phong kieán Ñoâng Nam AÙ:
nhaát ñöôïc Inñoâneâxia döôùi vöông trieàu + Indoâneâxia thoáng nhaát vaø phaùt
Moâgioâpahit (1213 – 1527) huøng maïnh, bao goàm trieån huøng maïnh döôùi vöông trieàu
10 nöôùc nhoû vaø ñaûo phuï thuoäc coù saûn phaåm Moâgioâpahit (1213 – 1527).
quyù chæ ñöùng sau AÛ RAÄP. + Treân baùn ñaûo Ñoâng Döông ngoaøi
+ Treân löu vöïc soáng Iraoañi töø giöõa theá kyû quoác gia Ñaïi Vieät, Chaêmpa, vöông
XI, quoác gia pagan ôû mieàn Trung chinh phuïc quoác Campuchia töø theá kæ IX cuõng
caùc tieåu quoác gia khaùc môû ñaàu hình thaønh böôùc vaøo thôøi kyø AÊngco huy hoaøng.
vaø phaùt trieån cuûa vöông quoác Mianma. + Treân löu vöïc soâng Iraoañi töø giöõa
GV giôùi thieäu böùc tranh hình 19 SGK “toaøn theá kæ XI, môû ñaàu hình thaønh vaø
caûnh ñoâ thò coå Pagan Mianma” ñoàng thôøi toå phaùt trieån cuûa vöông quoác Mianma.
chöùc cho HS khai thaùc böùc tranh ñeå thaáy ñöôïc
söï phaùt trieån cuûa vöông quoác Mianma.

Trang 41
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
GV neâu caâu hoûi: Söï kieän naøo ñaùnh daáu
moác phaùt trieån cuûa Lòch söû khu vöïc?
- HS döïa vaøo SGK tar3 lôøi caâu hoûi:
- GV nhaän xeùt vaø nhaán maïnh: theá kyû XIII
laø moác quan troïng trong quaù trình phaùt trieån
cuûa Lòch söû khu vöïc bôûi vì:
Bò doàn ñaåy do cuoäc xaâm löôïc cuûa quan
Moâng Coå, moät boä phaän ngöôøi Thaùi di cö + Theá kæ XIV thoáng nhaát laäp vöông
xuoáng phía Nam laäp neân vöông quoác nhoû ñeán quoác Thaùi.
theá kyû XIV thoáng nhaát laäp vöông quoác Thaùi.
Moät nhoùm ngöôøi Thaùi khaùc xuoáng trung löu + Giöõa theá kæ XIV vöông quoác Loan
MeâKoâng (ngöôøi Laøo Luøm) laäp neân vöông Xang thaønh laäp.
quoác lan Xang vaøo giöõa theá kyû XIV.
Hoaït ñoäng 4: Laøm vieäc theo nhoùm
- GV chia caû lôùp laøm 2 nhoùm chính neâu
caâu hoûi: Nhöõng bieåu hieän cuûa söï phaùt trieån
kinh teá, chính trò vaø vaên hoaù cuûa caùc quoác
gia Ñoâng Nam AÙ?
- HS laøm vieäc theo nhoùm vaø cöû ñaïi dieän
trình baøy keát quaû. HS khaùc coù theå boå sung - Bieåu hieän söï phaùt trieån thònh ñaït:
cho baïn.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: + Kinh teá, cung caáp moät löôïng lôùn
+ Kinh teá, cung caáp moät khoái löôïng lôùn luùa gaïo, saûn phaåm thuû coâng (vaûi
luùa gaïo, saûn phaåm thuû coâng (vaûi, ñoà söù, ñoà söù, cheá phaåm kim khí …), nhaát laø
cheá phaåm kim khí…), nhaát laø saûn vaät thieân saûn phaåm thieân nhieân, nhieàu laùi
nhieân, nhieàu laùi buoân caùc nöôùc treân Theá buoân nhieàu nöôùc treân Theá giôùi ñeán
giôùi ñeán buoân baùn. buoân baùn.
+ Chính trò, toå chöùc boä maùy chaët
+ Chính trò, toå chöùc boä maùy chaët cheõ kieän cheõ kieän toaøn töø Trung öông ñeán ñòa
toaøn töø Trung öông ñeán ñòa phöông. phöông.
+ Vaên hoaù, caùc daân toäc Ñoâng Nam
+ Vaên hoaù, caùc daân toäc Ñoâng Nam AÙ AÙ xaây döïng ñöôïc moät neàn vaên hoaù
xaây döïng ñöôïc moät neàn vaên hoaù rieâng cuûa rieâng cuûa mình vôùi nhöõng neùt ñoäc
mình vôùi nhöõng neùt ñoäc ñaùo. ñaùo.
- GV trình baøy: töø nöûa sau theá kyû XVIII,
caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ, böôùc vaøo giai
ñoaïn suy thoaùi vaø tröôùc söï xaâm löôïc cuûa tö
baûn Phöông Taây.
4. Sô keát baøi hoïc
- Kieåm tra nhaän thöùc cuûa HS ñoái vôùi baøi hoïc baèng vieäc yeâu caàu HS
traû lôøi caùc caâu hoûi ñöa ra ngay töø ñaàu giôø hoïc: Ñeå hieåu ñieàu kieän naøo
daãn ñeán söï ra ñôøi cuûa caùc vöông quoác coå Ñoâng Nam AÙ? Söï hình thaønh vaø
phaùt trieån caùc quoác gia phong kieán Ñoâng Nam AÙ döôïc bieåu hieän nhö theá
naøo?
5. Baøi taäp - Daën doø veà nhaø
 Daën doø:
- Hoïc baøi cuõ, ñoïc tröôùc baøi môùi.

Trang 42
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
- Söu taàm tranh aûnh veá ñaát nöôùc vaø con ngöôøi Laøo, Campuchia
thôøi phong kieán.
 Baøi taäp:
- Traû lôøi caâu hoûi trong SGK
- Veõ löôïc ñoà Laøo, Campuchia.

Trang 43
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 9
Tuaàn : 13 VÖÔNG QUOÁC CAMPUCHIA VAØ VÖÔNG QUOÁC
Tieát : 13 LAØO

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc vò trí ñòa lyù, ñieàu kieän töï nhieân cuûa nhöõng nöôùc laùng
gieàng gaàn guõi vôùi Vieät Nam.
- Nhöõng giai ñoaïn phaùt trieån Lòch söû cuûa hai vöông quoác Laøo vaø
Campuchia.
- Veà aûnh höôûng cuûa neàn vaên hoaù AÁn Ñoä vaø vieäc xaây döïng neàn
vaên hoaù daân toäc cuûa hai nöôùc naøy.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng HS tình caûm yeâu quyù traân troïng nhöõng giaù trò Lòch söû
truyeàn thoáng cuûa hai daân toäc laùng gieàng gaàn guõi cuûa Vieät Nam.
- Giuùp caùc em hieåu roõ ñöôïc moái quan heä maät thieát cuûa ba nöôùc töø
xa xöa, töø ñoù giuùp HS hieåu roõ vieäc xaây döïng quan heä laùng gieàng toát, ñoaøn
keát giuùp ñôõ laãn nhau laø cô sôû töø trong Lòch söû vaø caàn thieát cho caû ba
nöôùc, ba daân toäc treân baùn ñaûo Ñoâng Döông.
3. Kyõ naêng
- Kyõ naêng toång hôïp, phaân tích caùc söï kieän Lòch söû veà caùc giai ñoaïn phaùt
trieån cuûa vöông quoác Laøo vaø Campuchia.
- Kyõ naêng laäp baûng nieân bieåu caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa hai vöông
quoác Laøo vaø Campuchia.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûn ñoà haønh chính khu vöïc Ñoâng Nam AÙ.
- Söu taàm tranh aûnh veà ñaát nöôùc vaø con ngöôøi hai nöôùc Laøo vaù
Campuchia thôøi phong kieán.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi : Söï phaùt trieån thònh ñaït cuûa caùc quoác gia phong kieán Ñoâng
Nam AÙ theá kyû X – XVIII ñöôïc bieåu hieän nhö theá naøo?

2. Daãn daét baøi môùi


Campuchia vaø Laøo laø hai quoác gia laùng gieàng gaàn guõi vôùi Vieät Nam,
ñaõ coù Lòch söû truyeàn thoáng laâu ñôøi vaø moät neàn vaên hoaù ñaëc saéc. Ñeå tìm
hieåu söï phaùt trieån cuûa vöông quoác Campuchia vaø vöông quoác laøo phaùt trieån

Trang 44
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
qua caùc thôøi kyø nhö theá naøo? Tình hình kinh teá, xaõ hoäi, nhöõng neùt vaên hoaù
ñaëc saéc ra sao? Noäi dung baøi hoïc hoâm nay seõ traû lôøi caùc caâu hoûi neâu treân.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù nhaân  Vöông quoác campuchia
- Tröôùc heát, GV treo baûn ñoà caùc nöôùc
Ñoâng Nam AÙ leân baûng giôùi thieäu treân löôïc
ñoà nhöõng neùt khaùi quaùt veà ñòa hình cuûa
Campuchia: Nhö moät loøng chaûo khoång loà, xung
quanh laø vuøng röøng vaø cao nguyeân bao boïc,
coøn ñaùy laø Bieån Hoà vaø vuøng phuï caän vôùi
nhöõng caùnh ñoàng phì nhieâu, maøu môõ.
- Tieáp theo GV neâu caâu hoûi: Ngöôøi
Campuchia laø ai? Hoï soáng ôû ñaâu?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi?
- GV nhaän xeùt vaø choát yù:
+ Ngöôøi Khôme laø boä phaän cuûa cö daân coå - ÔÛ Campuchia daân toäc chuû yeáu laø
Ñoâng Nam AÙ goïi laø ngöôøi Moâng Coå soáng Khôme.
treân phaïm vi haàu nhö bao truøm heát caùc nöôùc
Ñoâng Nam AÙ luïc ñòa.
+ Ban ñaàu laø phía Baéc nöôùc Campuchia - Ñòa baøn sinh soáng ban ñaàu laø phía
ngaøy nay treân cao nguyeân Coø Raït vaø maïn Baéc nöôùc Campuchia ngaøy nay treân
trung löu soâng Meâ Coâng sau môùi di cö veà phía cao nguyeân Coø Raït vaø maïn trung löu
Nam. soâng Meâ Koâng; ñeán theá kyû VI
- GV hoûi: Quaù trình laäp nöôùc dieãn ra nhö Vöông quoác ngöôøi Campuchia ñöôïc
theá naøo? thaønh laäp.
- HS suy nghó vaø töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV choát yù: Ngöôøi Khôme gioûi saên baén,
quen ñaøo ao, ñaép hoà tröõ nöôùc. Hoï sôùm tieáp
thu vaên hoaù AÁn Ñoä, bieát khaéc bia baèng chöõ
Phaïn; ñeán theá kyû VI vöông quoác ngöôøi
Campuchia ñöôïc thaønh laäp.
Hoaït ñoäng 2: Caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Giai ñoaïn naøo
Campuchia phaùt trieån thònh ñaït nhaát? Nhöõng
bieåu hieän cuûa söï phaùt trieån thònh ñaït?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, trình baøy vaø phaân tích:
+ Thôøi kyø Aêngco (802 – 1432) laø thôøi kyø - Thôøi kyø Aêngco (802 – 1432) laø thôøi
phaùt trieån nhaát cuûa vöông quoác Campuchia, hoï kyø phaùt trieån nhaát cuûa vöông quoác
quaàn cö ôû Baéc Bieån hoà, kinh ñoâ laø Aêng co Campuchia, hoï quaàn cö ôû Baéc Bieån
ñöôïc xaây döïng ôû Taây baéc Bieån hoà (tænh hoà, kinh ñoâ laø Aêng co ñöôïc xaây
Xieâm Rieäp ngaøy nay). döïng ôû Taây baéc Bieån Hoà.
- GV chæ treân baûn ñoà: ñòa baøn ban ñaàu
(theá kyû V – VII) ôû haï löu soâng Semun (Nam
Coø Raït), ñòa baøn ôû Baéc Bieån Hoà, keát hôïp
giôùi thieäu tranh aûnh veà ñaát nöôùc con ngöôøi
Campuchia, chuù yù ñeán giôùi thieäu Aêng co Vaùt.
+ Bieåu hieän cuûa söï phaùt trieån thònh ñaït: - Bieåu hieän cuûa söï phaùt trieån thònh

Trang 45
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Veà kinh teá : Noâng nghieäp, ngö nghieäp, thuû ñaït:
coâng nghieäp ñeàu phaùt trieån. + Veà kinh teá: noâng nghieäp, ngö
Xaây döïng nhieàu coâng trình kieán truùc lôùn. nghieäp, thuû coâng nghieäp ñeàu phaùt
Aêng co coøn chinh phuïc caùc nöôùc laùng trieån.
gieàng, trôû thaønh cöôøng quoác trong khu vöïc. + Xaây döïng nhieàu coâng trình kieán
- HS ñoïc hai ñoaïn chöõ nhoû trong SGK noùi truùc lôùn.
veà söï phaùt trieån kinh teá vaø cuoäc chieán tranh + AÊng co coøn chinh phuïc caùc nöôùc
xaâm löôïc cuûa Campuchia döôùi thôøi AÊngco ñeå laùng gieàng, trôû thaønh cöôøng quoác
chöùng minh cho söï phaùt trieån. trong khu vöïc.
- GV neâu caâu hoûi: Neâu nhöõng neùt phaùt
trieån ñoäc ñaùo veà vaên hoaù cuûa Vöông quoác
Campuchia?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù:
Ngöôøi daân Campuchia ñaõ xaây döïng moät
neàn vaên hoaù rieâng heát söùc ñoäc ñaùo: - Vaên hoaù: saùng taïo ra chöõ vieát
+ Saùng taïo ra chöõ vieát rieâng cuûa mình treân rieâng cuûa mình treân cô sôû chöõ Phaïn
cô sôû chöõ Phaïn cuûa AÁn Ñoä. cuûa AÁn Ñoä. Vaên hoïc daân gian vaø
+ Vaên hoïc daân gian vaø vaên hoïc vieát vôùi vaên hoïc vieát vôùi nhöõng caâu chuyeän
nhöõng caâu chuyeän coù giaù trò ngheä thuaät. coù giaù trò ngheä thuaät.
+ Kieán truùc, noåi tieáng nhaát laø quaàn theå - Kieán truùc, noåi tieáng nhaát laø quaàn
kieán truùc Aêng co. theå kieán truùc Aêngco.

Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp vaø caù nhaân  Vöông quoác Laøo
- Tröôùc heát. GV giôùi thieäu treân baûn ñoà veà
vò trí cuûa vöông quoác Laøo vaø nhöõng neùt cô
baûn veà ñòa hình: Ñaát nöôùc Laøo gaén lieàn vôùi
soâng MeâKoâng, con soâng vöøa cung caáp nguoàn
thuyû vaên doài daøo, truïc ñöôøng giao thoâng quan
troïng cuûa ñaát nöôùc, vöøa laø yeáu toá cuûa söï
thoáng nhaát veà maët ñòa lyù. Coù ñoàng baèng ven
soâng tuy heïp nhöng maàu môõ.
- Tieáp theo GV trình baøy vaø phaân tích:
+ Cö daân coå chính laø ngöôøi Laøo Thông chuû - Cö daân coå chính laø ngöôøi Laøo
nhaân cuûa neàn vaên hoaù ñoà ñaù, ñoà ñoàng. Thông chuû nhaân cuûa neàn vaên hoaù
Haøng nghìn naêm tröôùc hoï ñaõ saùng taïo ra ñoà ñaù, ñoà ñoàng.
nhöõng chieác chum. GV coù tranh aûnh veà caùnh
ñoàng chum coù theå keát hôïp giôùi thieäu.
+ Ñeán theá kyû XIII môùi coù nhoùm ngöôøi - Ñeán theá kæ XIII môùi coù nhoùm
noùi tieáng Thaùi di cö ñeán soáng hoaø hôïp vôùi ngöôøi noùi tieáng Thaùi di cö ñeán soáng
ngöôøi Laøo Thông goïi laø Laøo Luøm (ngöôøi hoaø hôïp vôùi ngöôøi Laøo Thông goïi laø
Laøo ôû thaáp). Toå chöùc xaõ hoäi sô khai cuûa Laøo Luøm (ngöôøi Laøo ôû thaáp). Toå
ngöôøi Laøo laø caùc möôøng coå. chöùc xaõ hoäi sô khai cuûa ngöôøi Laøo
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK ñeå thaáy laø caùc möôøng coå.
ñöôïc cuoäc soáng, toå chöùc xaõ hoäi sô khai cuûa
ngöôøi Laøo.
+ Naêm 1353 Pha Ngöøm thoáng nhaát caùc
möôøng Laøo leân ngoâi ñaët teân nöôùc laø Lang - Naêm 1353 Pha Ngöøm thoáng nhaát
Xang (trieäu voi). caùc möôøng Laøo leân ngoâi ñaët teân
- GV neâu caâu hoûi: Thôøi kyø thònh vöôïng nöôùc laø Lang Xang (trieäu voi).

Trang 46
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
nhaát cuûa Vöông quoác Laøo? Nhöõng bieåu hieän
cuûa söï thònh vöôïng?
HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù:
+ Thôøi kyø thònh vöôïng nhaát laø cuoái theá
kyû XVII ñaàu theá kyû XVIII, döôùi trieàu vua - Thôøi kyø thònh vöôïng nhaát laø cuoái
Xulinha Voângxa. theá kæ XVII ñaàu theá kæ XVIII, döôùi
Nhöõng bieåu hieän phaùt trieån: trieàu vua Xulinha Voângxa.
+ Toå chöùc boä maùy chaët cheõ hôn: chia ñaát - Nhöõng bieåu hieän phaùt trieån:
nöôùc thaønh caùc möôøng, ñaët quan cai trò, xaây + Toå chöùc boä maùy chaët cheõ hôn:
döïng quaân ñoäi do nhaø vua chæ huy. chia ñaát nöôùc thaønh caùc möôøng, ñaët
quan cai trò, xaây döïng quaân ñoäi do
+ Ñaát nöôùc coù nhieàu saûn vaät quyù, buoân nhaø vua chæ huy.
baùn trao ñoåi vôùi caû ngöôøi Chaâu Aâu, laøo coøn + Ñaát nöôùc coù nhieàu saûn vaät quyù,
laø trung taâm Phaät giaùo. buoân baùn trao ñoåi vôùi caû ngöôøi
+ Giöõ quan heä hoaø hieáu vôùi Campuchia vaø Chaâu Aâu, laøo coøn laø trung taâm Phaät
Ñaïi Vieät, kieân quyeát choáng quaân xaâm löôïc giaùo.
Mieán Ñieän. + Giöõ quan heä hoaø hieáu vôùi
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK chöùng Campuchia vaø Ñaïi Vieät, kieân quyeát
minh cho vieäc toå chöùc boä maùy chaët cheõ vaø choáng quaân xaâm löôïc Mieán Ñieän.
xaây döïng quaân ñoäi quy cuû hôn.
- GV trình baøy: Ñeán ñaàu theá kyû XVIII, lan
Xang suy yeáu vaø bò Xieâm ñaùnh chieám bieán
thaønh moät tænh, sau trôû thaønh thuoäc ñòa cuûa
Phaùp 1893.
Hoaït ñoäng 4: Caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Neâu nhöõng neùt chính
veà vaên hoaù cuûa Vöông quoác Laøo?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø keát luaän:
+ Ngöôøi Laøo saùng taïo ra chöõ vieát rieâng - Vaên hoaù:
cuûa mình treân cô sôû chöõ vieät cuûa Campuchia + Ngöôøi Laøo saùng taïo ra chöõ vieát
vaø Mianma. rieâng cuûa mình treân cô sôû chöõ vieät
+ Ñôøi soáng vaên hoaù cuûa ngöôøi Laøo raát cuûa Campuchia vaø Mianma.
phong phuù hoàn nhieân. + Ñôøi soáng vaên hoaù cuûa ngöôøi Laøo
+ Xaây döïng moät soá coâng trình kieán truùc raát phong phuù hoàn nhieân.
Phaät giaùo ñieån hình laø That luoâng ôû Vieâng + Xaây döïng moät soá coâng trình kieán
Chaên. GV keát hôïp giôùi thieäu hình 22 trong SGK truùc Phaät giaùo ñieån hình laø That
“Thaùp That Luoâng – Vieâng Chaên (Laøo)” luoâng ôû Vieâng Chaên. GV keát hôïp
GV nhaán maïnh: Campuchia vaø Laøo ñeàu giôùi thieäu hình 22 trong SGK “Thaùp
chòu aûnh höôûng cuûa vaên hoaù AÁn Ñoä treân That Luoâng – Vieâng Chaên”
caùc lónh vöïc chöõ vieát, toân giaùo, vaên hoïc,
kieán truùc. - Neàn vaên hoaù truyeàn thoáng:
Tuy nhieân, khi tieáp thu vaên hoaù nöôùc Campuchia vaø Laøo ñeàu chòu aûnh
ngoaøi, nhaát laø vaên hoaù AÁn Ñoä trong quaù höôûng cuûa vaên hoaù AÁn Ñoä treân
trình giao löu vaên hoaù, moãi böôùc ñeàu ñem loàng caùc lónh vöïc chöõ vieát, toân giaùo, vaên
noäi dung cuûa mình vaøo, xaây döïng neàn vaên hoïc, kieán truùc.
hoaù ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc. Chính baûn saéc - Song tieáp thu moãi nöôùc ñeàu ñem
daân toäc laø sôïi daây lieân keát daân toäc vaø thuùc loàng noäi dung cuûa mình vaøo, xaây
ñaåy cuoäc ñaáu tranh baûo veä chuû quyeàn daân döïng neàn vaên hoaù ñaäm ñaø baûn saéc

Trang 47
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
toäc. daân toäc.
+ Chöõ vieát: Töø hoïc chöõ Phaïn saùng taïo ra
chöõ vieát rieâng cuûa daân toäc mình.
+ Vaên hoïc daân gian vaø vaên hoïc vieát.
+ Toân giaùo: ñaïo Hinñu vaø ñaïo Phaät.
+ Kieán truùc Hinñu giaùo vaø Phaät giaùo.
4. Sô keát baøi hoïc
- Höôùng daãn HS traû lôøi caâu hoûi nhaän thöùc ñaët ra ngay töø ñaàu giôø
hoïc ñeå cuûng coá kieán thöùc ñaõ hoïc.
5. Baøi taäp - Daën doø veà nhaø
- Hoïc baøi cuõ, traû lôøi caâu hoûi baøi taäp trong SGK.
- Ñoïc chuaån bò tröôùc baøi môùi.
- Laäp baûng nieân bieåu caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa Vöông
quoác Campuchia vaø laøo theo noäi dung sau:

Teân vöông Thôøi gian hình Giai ñoaïn phaùt trieån Bieåu hieän cuûa
quoác thaønh vöông quoác thònh ñaït nhaát söï phaùt trieån

Trang 48
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
CHÖÔNG VI
Tuaàn : 14 TAÂY AÂU THÔØI TRUNG ÑAÏI
Tieát : 14
Baøi 10
THÔØI KYØ HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN
CUÛA CHEÁ ÑOÄ PHONG KIEÁN TAÂY AÂU
(Töø theá kyû V ñeán theá kyû XIV)

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Hieåu ñöôïc nguyeân nhaân vaø quaù trình daãn ñeán söï ra ñôøi cuûa caùc
quoác gia phong kieán ôû Taây AÂu.
- Naém ñöôïc caùc giai caáp vaø ñòa vò xaõ hoäi cuûa töøng giai caáp trong xaõ
hoäi; hieåu ñöôïc theá naøo laø laõnh ñòa vaø ñôøi soáng kinh teá, chính trò trong laõnh
ñòa.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc cho HS thaáy ñöôïc baûn chaát cuûa giai caáp boùc loät, tinh thaàn
lao ñoäng cuûa quaàn chuùng nhaân daân.
3. Kyõ naêng
- Reøn cho HS kyõ naêng phaân tích, toång hôïp ñaùnh giaù veà söï ra ñôøi cuûa
caùc vöông quoác phong kieán Taây Aâu, söï ra ñôøi cuûa caùc thaønh thò vaø vai troø
cuûa noù.
- Bieát khai thaùc noäi dung tranh aûnh trong SGK.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Tranh aûnh trong SGK.
- Söu taàm moät soá tranh aûnh veà caùc laâu daøi, thaønh quaùch, caûnh sinh
hoaït buoân baùn caùc chôï trong thôøi kyø naøy.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi  : Laäp nieân bieåu caùc giai ñoaïn Lòch söû lôùn cuûa Campuchia
vaø Laøo (GV coù theå chuaån bò ra giaáy trong ñeå chieáu hoaëc chuaån bò ra giaáy
tôroâki).
Caâu hoûi  : Laø vaø Campuchia ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu vaên hoaù
gì? Neâu baèng chöùng theå hieän söï saùng taïo vaên hoaù cuûa hai daân toäc naøy?
2. Daãn daét baøi môùi
- GV khaùi quaùt noäi dung phaàn kieåm tra baøi cuõ, daãn daét vaøo baøi môùi
neâu nhieäm vuï nhaän thöùc veà baøi môùi cho HS nhö sau:
Töø theá kyû V, ôû Taây AÂu cuõng ñaõ daàn hình thaønh caùc quoác gia
phong kieán cuûa ngöôøi Gieùcman, quan heä saûn xuaát phong kieán cuõng daàn
ñöôïc hình thaønh vaø cuûng coá phaùt trieån, cuøng vôùi ñoù laø söï xuaát hieän caùc
thaønh thò trung ñaïi vaø theá kyû XI – XII ñaõ coù vai troø heát söùc to lôùn ñoái vôùi

Trang 49
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi chaâu Aâu thôøi trung ñaïi. Ñeå hieåu quaù trình hình
thaønh caùc vöông quoác phong kieán taây AÂu dieãn ra nhö theá naøo? Moái quan heä
caùc giai caáp trong xaõ hoäi ra sao? Nguyeân nhaân, hoaït ñoäng vaø vai troø cuûa
thaønh thò nhö theá naøo? Chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi hoïc ñeå lyù giaûi cho
nhöõng caâu hoûi neâu treân?
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Laøm vieäc caù nhaân  Söï hình thaønh caùc vöông quoác
- Tröôùc heát GV gôïi laïi cho HS nhôù laïi phong kieán ôû Taây Aâu
nhöõng kieán thöùc cô baûn cuûa xaõ hoäi coå ñaïi
phöông Taây nhaát laø söï baønh tröôùng vaø lôùn
maïnh cuûa ñeá quoác Roâma. Sau ñoù GV neâu
caâu hoûi: Nhöõng bieåu hieän söï khuûng hoaûng
cuûa ñeá quoác Roâma theá kyû III?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. HS khaùc coù
theå boå sung cho baïn. - Theá kyû III, ñeá quoâc1 Roâma laâm
- GV nhaän xeùt boå sung vaø choát yù. vaøo khuûng hoaûng, noâ leä noåi daäy
- Tieáp ñoù GV nhaán maïnh: trong tình hình ñoù ñaáu tranh saûn xuaát suùt keùm, xaõ hoäi
cuoái theá kyû V, ñeá quoác Roâma bò ngöôøi roái ren.
Giecman traøn xuoáng xaâm chieám.
- GV neâu caâu hoûi : Haäu quaû vieäc ngöôøi
Giecman xaâm löôïc ñeá quoác Roâma?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt HS traû lôøi vaø keát luaän.
Hoaït ñoäng 2: Laøm vieäc theo nhoùm
- GV neâu caâu hoûi.
- Nhieäm vuï cuï theå cuûa töøng nhoùm laø:
+ Nhoùm 1: Khi traøn vaøo laõnh thoå cuûa - Cuoái theá kæ V, ñeá quoác Roâma bò
Roâma, ngöôøi Giecman ñaõ coù nhöõng vieäc laøm ngöôøi Giecman xaâm löôïc naêm 476 ñeá
gì? quoác Roâma bò dieät vong, thôøi ñaïi
+ Nhoùm 2: Taùc ñoäng cuûa nhöõng vieäc phong kieán chaâu AÂu hình thaønh ôû
laøm ñoù ñoái vôùi xaõ hoäi phong kieán chaâu Chaâu Aâu.
Aâu?
- HS töøng nhoùm ñoïc SGK, tìm yù traû lôøi vaø
thaûo luaän vôùi nhau.
- Sau ñoù ñaïi dieän nhoùm trình baøy keát quaû
cuûa mình. GV coù theå yeâu caàu HS nhoùm khaùc
boå sung. - Nhöõng vieäc laøm cuûa ngöôøi
- Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát y: Gieùcman:
+ Nhoùm 1: Khi traøn vaøo laõnh thoå Roâma, + Thuû tieâu boä maùy Nhaø nöôùc cuõ,
ngöôøi Giecman ñaõ thuû tieâu boä maùy Nhaø thaønh laäp neân nhieàu vöông quoác
nöôùc cuõ, thaønh laäp neân nhieàu vöông quoác môùi.
môùi cuûa hoï nhö vöông quoác cuûa ngöôøi Aêng
gloâ xaéc xoâng, vöông quoác Phô raêng, vöông
quoác taây Goác, Ñoâng Goác …
Ngöôøi Giecman coøn chieám ruoäng ñaát cuûa + Chieám ruoäng ñaát cuûa chuû noâ
chuû noâ Roâma cuõ roài chia cho nhau trong ñoù Roâma cuõ roài chia cho nhau.
caùc töôùng lónh quaân söï vaø quyù toäc ñöôïc
phaàn nhieàu hôn. Ñoàng thôøi, caùc thuû lónh boä

Trang 50
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
laïc, caùc quyù toäc ngöôøi Giecman cuõng töï xöng
vua, töï phong cho nhau caùc töôùc vò cao caáp nhö
coâng töôùc, baù töôùc, nam töôùc, taïo neân heä
thoáng ñaúng caáp quyù toäc vuõ só.
Ngöôøi Giecman cuõng töø boû caùc toân giaùo + Töø boû caùc toân giaùo nguyeân thuyû
nguyeân thuyû cuûa mình vaø tieáp thu Kitoâ giaùo, cuûa mình vaø tieáp thu Kitoâ giaùo, xaây
xaây döïng nhaø thôø vaø tìm caùch chieám ruoäng döïng nhaø thôø vaø tìm caùch chieám
cuûa noâng daân, ñoàng thôøi hoï cuõng ñöôïc nhaø ruoäng ñaát cuûa noâng daân.
vua ban ruoäng ñaát.
+ Nhoùm 2: Hình thaønh caùc giai caáp môùi: - Caùc giai caáp môùi hình thaønh: laõnh
laõnh chuùa phong kieán, noâng noâ, cuøng vôùi ñoù chuùa phong kieán, noâng noâ, quan heä
laø quan heä saûn xuaát phong kieán ôû chaâu Aâu saûn xuaát phong kieán ôû Chaâu Aâu baét
ñöôïc hình thaønh. ñaàu hình thaønh.

Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp.  Xaõ hoäi phong kieán Taây AÂu
- GV trình baøy vaø phaân tích: ñeán giöõa theá
kyû IX phaàn lôùn ñaát ñai ñaõ ñöôïc caùc quyù toäc
vaø nhaø thôø chia nhau chieám ñoaït xong, nhöõng
vuøng ñaát ñai roäng lôùn ñoù ñaõ nhanh choùng bò
hoï bieán thaønh khu ñaát rieâng cuûa mình goïi laø
laõnh ñòa phong kieán. Laõnh ñòa chính laø ñôn vò
haønh chính kinh teá cô baûn trong thôøi kyø phong
kieán phaân quyeàn ôû Taây Aâu.
- GV giaûi thích khaùi nieäm veà laõnh ñòa baèng - Giöõa theá kyû IX caùc laõnh ñòa phong
vieäc keát hôïp khai thaùc tranh aûnh trong SGK kieán Taây Aâu ra ñôøi, ñaây laø ñôn vò
“Laâu ñaøi vaø thaønh quaùch kieân coá cuûa laõnh chính trò kinh teá cô baûn trong thôøi kyø
chuùa” hoaëc vôùi nhöõng tranh aûnh söu taàm phong kieán phaân quyeàn.
ñöôïc. Laõnh ñòa laø moät khu ñaát roäng bao goàm
ñaát cuûa laõnh chuùa vaø ñaát khaåu phaàn. Trong
khu ñaát cuûa laõnh chuùa coù nhöõng laâu ñaøi,
dinh thöï, nhaø thôø, nhaø kho, chuoàng traïi … coù
haøo saâu, töôøng cao, taïo thaønh nhöõng phaùo
ñaøi kieân coá. Ñaát khaåu phaàn ôû xung quanh
phaùo ñaøi ñöôïc caùc laõnh chuùa giao cho noâng
noâ caày caáy vaø thu toâ thueá.
Hoaït ñoäng 4: Laøm vieäc theo nhoùm
- GV chia caû lôùp laøm 4 nhoùm, neâu caâu
hoûi: cho töøng nhoùm nhö sau:
+ Nhoùm 1: Mieâu taû cuoäc soáng cuûa noâng
noâ trong caùc laõnh ñòa?
+ Nhoùm 2: Neâu ñaëc tröng kinh teá cuûa laõnh
ñòa?
+ Nhoùm 3: Ñôøi soáng chính trò cuûa caùc laõnh
ñòa?
+ Nhoùm 4: Mieâu taû cuoäc soáng cuûa caùc
laõnh chuùa trong laõnh ñòa?
- HS nhoùm ñoïc SGK, thaûo luaän vaø tìm yù
traû lôøi. Sau ñoù ñaïi dieän nhoùm trình baøy keát
quaû cuûa mình, HS nhoùm khaùc boå sung. - Caùc giai caáp trong xaõ hoäi:
- Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát yù: + Noâng noâ laø ngöôøi saûn xuaát chính

Trang 51
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
+ Noâng noâ laø ngöôøi saûn xuaát chính trong trong caùc laõnh ñòa. Hoï bò gaén chaët
caùc laõnh ñòa. Hoï bò gaén chaët vaø leä thuoäc vaø leä thuoäc vaøo caùc laõnh thoå.
vaøo laõnh chuùa. Boû troán seõ bò tröøng phaït raát + Laõnh chuùa coù cuoäc soáng nhaøn
naëng. Hoï nhaän ruoäng ñaát veà caøy caáy vaø roãi, xa hoa, sung söôùng baèng vieäc boùc
phaûi noäp toâ naëng, ngoaøi ra hoï coøn phaûi noäp loät vaø söùc lao ñoäng cuûa noâng noâ.
nhieàu thöù khaùc. Song hoï vaãn ñöôïc töï do trong - Laõnh ñòa laø moät cô sôû kinh doanh
saûn xuaát, coù gia ñình rieâng, coù noâng cuï vaø ñoùng kín, mang tính chaát töï nhieân, töï
gia suùc. cung, töï caáp, töï tuùc.
+ Trong saûn xuaát hoï bieát duøng phaân boùn, - Laõnh ñòa laø moät ñôn vò chính trò ñoäc
gieo troàng theo thôøi vuï, moïi thöù duøng trong laäp coù quaân ñoäi, toaø aùn phaùp luaät
laõnh ñòa ñeàu do noâng noâ töï saûn xuaát ra, ít coù rieâng, cheá ñoä thueá khoaù rieâng, tieàn
söï trao ñoåi buoân baùn vôùi beân ngoaøi. teä rieâng …
GV nhaán maïnh: Laõnh ñòa laø moät cô sôû kinh
teá ñoùng kín, mang tính chaát töï nhieân, töï cung,
töï caáp, töï tuùc.
+ Laõnh chuùa ñöôïc coi laø oâng vua con, coù
quaân ñoäi, toaø aùn, phaùp luaät rieâng, cheá ñoä
thueá khoaù rieâng, tieàn teä rieâng… Laõnh chuùa
coøn coù theå buoäc nhaø vua ban cho mình quyeàn
mieãn tröø khoâng can thieäp vaøo laõnh ñòa cuûa
mình.
+ Laõnh chuùa coù cuoäc soáng nhaøn roãi, xa
hoa, sung söôùng, thôøi bình chæ luyeän taäp cung
kieám, cöôõi ngöïa, daï hoäi, tieäc tuøng.

Hoaït ñoäng 5: laøm vieäc caû lôùp vaø caù nhaân  Söï xuaát hieän thaønh thò trung ñaïi
- GV trình baøy : töø theá kyû XI ôû Taây Aâu - Nguyeân nhaân thaønh thò ra ñôøi:
ñaõ xuaát hieän nhöõng tieàn ñeà cuûa neàn kinh teá + Taây Aâu ñaõ xuaát hieän nhöõng tieàn
haøng hoaù, thò tröôøng ñöôïc môû roäng khoâng bò ñeà cuûa neàn kinh teá haøng hoaù.
ñoùng kín trong laõnh ñòa. Thuû coâng nghieäp + Thò tröôøng buoân baùn töï do.
dieãn ra quaù trình chuyeân moân hoaù maïnh meõ + Thuû coâng nghieäp dieãn ra quaù trình
nhö moäc, ñoà da, goám. chuyeân moân hoaù.
- GV neâu caâu hoûi: Tröôùc söï phaùt trieån
cuûa saûn xuaát thaønh thò ra ñôøi nhö theá naøo?
- HS ñoïc SGK tìm noäi dung traû lôøi, HS khaùc
coù theå boå sung.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Ñeå coù ñieàu - Thôï thuû coâng ñeán ngaõ ba ñöôøng,
kieän thuaän lôïi cho saûn xuaát, trao ñoåi buoân beán soâng nôi coù ñoâng ngöôøi qua laïi
baùn, thôï thuû coâng ñeán ngaõ ba ñöôøng, beán laäp xöôûng saûn xuaát vaø buoân baùn
soâng nôi coù ñoâng ngöôøi qua laïi laäp xöôûng hình thaønh caùc thaønh thò.
saûn xuaát vaø buoân baùn hình thaønh caùc thaønh
thò.
Hoaït ñoäng 6: Caû lôùp vaø caù nhaân
- GV trình baøy hoaït ñoäng cuûa thaønh thò: Cö
daân chuû yeáu cuûa thaønh thò laø thôï thuû coâng
vaø thöông nhaân, hoï taäp hôïp laïi vôùi nhau trong
caùc toå chöùc hoäi laø phöôøng hoäi hay thöông
hoäi vaø ñaët ra nhöõng quy cheá rieâng (phöôøng
quy) nhaèm giöõ ñoäc quyeàn saûn xuaát vaø tieâu
thuï saûn phaåm cuûa mình, ñaáu tranh choáng aùp

Trang 52
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
böùc saùch nhieãu cuûa caùc laõnh chuùa.
- GV giôùi thieäu noäi dung böùc tranh hình 24
trong SGK “Hoäi chôï ôû Ñöùc”, ñaây laø böùc tranh
theå hieän caûnh mua baùn taïi Hoäi chôï ôû Ñöùc
phaûn aùnh söï phaùt trieån cuûa thöông nghieäp
cuûa xaõ hoäi phong kieán Taây Aâu luùc baáy giôø.
- GV neâu caâu hoûi: Neâu vai troø cuûa thaønh - Vai troø thaønh thò:
thò? HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. + Phaù vôõ neàn kinh teá töï nhieân töï
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Söï phaùt trieån cung töï caáp, töï tuùc, taïo ñieàu kieän cho
cuûa caùc ngaønh thuû coâng ñaõ phaù vôû neàn kinh teá haøng hoaù phaùt trieån.
kinh teá töï nhieân, töï caáp töï tuùc, taïo ñieàu kieän + Goùp phaàn tích cöïc xoaù boû cheá ñoä
cho kinh teá haøng hoaù phaùt trieån, goùp phaàn phaân quyeàn. Ñaëc bieät mang laïi khoâng
tích cöïc xoaù boû cheá ñoä phaân quyeàn. Ñaëc khí töï do cho xaõ hoäi phong kieán Taây
bieät mang laïi khoâng khí töï do. Aâu.

4. Sô keát baøi hoïc


- GV kieåm tra hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa HS vôùi vieäc yeâu caàu HS neâu
laïi söï ra ñôøi cuûa caùc vöông quoác phong kieán Taây Aâu; yeâu caàu giaûi thích
khaùi nieäm theá naøo laø laõnh ñòa? Caùc giai caáp trong xaõ hoäi phong kieán taây
Aâu vaø ñòa vò töøng giai caáp trong xaõ hoäi. Nguyeân nhaân söï ra ñôøi vaø vai troø
cuûa thaønh thò trung ñaïi.
5. Baøi taäp - Daën doø veà nhaø
- Hoïc baøi cuõ, ñoïc tröôùc baøi môùi vaø traû lôøi caâu hoûi trong SGK.
- Baøi taäp:

Cheá ñoä phong kieán Cheá ñoä phong kieán


Noäi dung so saùnh
phöông Ñoâng Taây AÂu

- Giai caáp trong xaõ hoäi

- Ñaëc tröng kinh teá

- Theå cheá chính trò

Trang 53
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 11
Tuaàn: 15 – 16 TAÂY AÂU THÔØI HAÄU KÌ TRUNG ÑAÏI
Tieát: 15 – 16

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc nguyeân nhaân vaø caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù.
- Hieåu bieát ñöôïc khaùi nieäm theá naøo laø tích luyõ voán baùn ñaàu, giaûi
thích ñöôïc taïi sao chuû nghóa tö baûn laïi naûy sinh ôû chaâu Aâu, naém ñöôïc
nhöõng bieåu hieän söï naûy sinh chuû nghóa tö baûn ôû chaâu Aâu.
- Naém ñöôïc nguyeân nhaân, thaønh töïu cuûa vaên hoaù phuïc höng, caûi
caùch toân giaùo vaø chieán tranh noâng daân.
2. Tö töôûng
- Giuùp caùc em thaáy ñöôïc coâng lao cuûa caùc nhaø phaùt kieán ñòa lyù, traân
troïng nhöõng giaù trò vaên hoaù cuûa nhaân loaïi thôøi kyø Phuïc höng ñeå laïi; vaø tinh
thaàn ñaáu tranh cuûa nhaân daân lao ñoäng trong traän tuyeán choáng laïi cheá ñoä phong
kieán.
3. Kyõ naêng
- Kyõ naêng phaân tích, ñaùnh giaù söï kieän veà söï ra ñôøi cuûa chuû nghóa tö
baûn, laäp baûn thoáng keâ cuoäc ñaáu tranh caûi caùch toân giaùo, chieán tranh noâng
daân Ñöùc.
- Kyõ naêng khai thaùc löôïc ñoà “Nhöõng cuoäc phaùt kieán ñòa lyù”, khai
thaùc tranh aûnh veà nhöõng thaønh töïu hoäi hoaï cuûa vaên hoaù phuïc höng.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Löôïc ñoà “Nhöõng cuoäc phaùt kieán ñòa lyù”, Baûn ñoà chính trò Chaâu
Aâu.
- Tranh aûnh veà phong traøo vaên hoaù Phuïc Höng.
- Söu taàm tranh aûnh moät soá nhaø thaùm hieåm.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi  : Theá naøo laø laõnh ñòa? Ñôøi soáng kinh teá vaø chính trò
trong caùc laõnh ñòa nhö theá naøo?
Caâu hoûi  : Nguyeân nhaân vaø vai troø cuûa caùc thaønh thò trung ñaïi?
2. Daãn daét baøi môùi
Moät trong soá thaønh töïu quan troïng cuûa loaøi ngöôøi ôû theá kyû XV laø
tieán haønh caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù phaùt hieän ra chaâu Myõ vaø ñi voøng
quanh theá giôùi, ñaõ ñem laïi nguoàn cuûa caûi lôùn veà chaâu Aâu, treân cô sôû ñoù
ñaõ daãn ñeán quaù trình tích luyõ tö baûn ban ñaàu vaø quan heä saûn xuaát tö baûn
chuû nghóa qua ñoù ñöôïc hình thaønh cuøng vôùi hai giai caáp môùi: tö saûn vaø voâ
saûn ra ñôøi. Ñeå hieåu tìm hieåu nguyeân nhaân naøo daãn ñeán caùc cuoäc phaùt

Trang 54
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
kieán ñòa lyù? Caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù ñoù dieãn ra nhö theá naøo? Heä quaû
cuûa caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù ra sao? Nguyeân nhaân, noäi dung phong traøo
vaên hoaù Phuïc höng? Nguyeân nhaân, dieãn bieán caûi caùch toân giaùo vaø chieán
tranh noâng daân? Chuùng ta vaøo tìm hieåu baøi hoâm nay ñeå traû lôøi caùc caâu
hoûi neâu treân.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Laøm vieäc caù nhaân  Nhöõng cuoäc phaùt kieán ñòa lyù.
- GV neâu caâu hoûi: Taïi sao sang theá kyû XV
con ngöôøi coù theå tieán haønh caùc cuoäc phaùt
kieán ñòa lyù?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi, HS khaùc coù
theå boå sung cho baïn.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù. Ñoàng thôøi nhaán - Nguyeân nhaân phaùt kieán ñòa lyù:
maïnh trong caùc nguyeân nhaân treân thì söï tieán + Saûn xuaát phaùt trieån daãn ñeán nhu
boä khoa hoïc kyõ thuaät laø quan trong nhaát, vì caàu veà höông lieäu, vaøng vaø thò
chính ,nhôø ñoù maø con ngöôøi coù nhöõng con tröôøng cao.
taøu lôùn chôû ñöôïc nhieàu ngöôøi vaø löông thöïc, + Con ñöôøng giao löu, buoân baùn qua
thöïc phaåm, nöôùc uoáng cho nhöõng chuyeán ñi Taây AÙ vaø Ñòa Trung Haûi bò ngöôøi
daøi ngaøy. AÛ Raäp ñoäc chieám.
- GV trình baøy roõ theâm: caùc nhaø haøng haûi + Khoa hoïc – kyõ thuaät coù nhieàu böôùc
coù hieåu bieát nhieàu veà ñaïi döông, coù quan tieán quan troïng nhö kyõ thuaät môùi
nieäm ñuùng veà hình daïng Traùi ñaát, ñaõ veõ trong ñoùng taøu, la baøn, haûi ñoà…
ñöôïc haûi ñoà ghi roõ caùc vuøng ñaát, caùc hoøn
ñaûo coù daân cö. Maùy moùc thieân vaên, la baøn
ñöôïc söû duïng trong vieäc ñònh höôùng ñaïi döông
bao la. Kyõ thuaät ñoùng taøu coù nhieàu tieán boä
ngöôøi ta ñaõ ñoùng ñöôïc nhöõng con taøu coù
baùnh laùi vaø heä thoáng buoàm lôùn nhö taøu
Caraven.
Hoaït ñoäng 2: Laøm vieäc caû lôùp vaø caù
nhaân
- GV trình baøy: Boà Ñaøo Nha vaø Taây Ban
Nha laø nhöõng nöôùc tieân phong trong caùc cuoäc
thaùm hieåm ñòa lyù, khaùm phaù ra nhöõng mieàn
ñaát môùi.
- Tieáp ñoù, GV treo löôïc ñoà treân baûng yeâu
caàu HS döïa vaøo noäi dung SGK trình baøy noäi
dung caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù HS khaùc coù
theå boå sung.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù. - Caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù lôùn:
+ Naêm 1498, B. Ñiaxô laø hieäp só “Hoaøng + Naêm 1498, B. Ñiaxô ñaõ ñi voøng cöïc
gia” ñaõ ñi voøng cöïc Nam cuûa luïc ñòa Phi, ñaët Nam cuûa luïc ñòa Phi, ñaët teân laø muõi
teân laø muõi Baõo Toá, sau goïi laø muõi Haûi Haûi Voïng.
Voïng. + Vaxcoâ ñô gamañaõ ñeán ñöôïc Calicut
+ Ngaøy 08/07/1497, Vaxcoâ ñô gama rôøi caûng AÁn Ñoä (05/1498).
Lixbon ñi sang phöông Ñoâng; thaùng 5/1498, ñaõ
ñeán ñöôïc calicut AÁn Ñoä, khi veà oâng ñöôïc + Thaùng 8/1492. C.Coâloâmboâ ñeán
phong phoù vöông AÁn Ñoä. ñöôïc CuBa vaø moät soá ñaûo vuøng

Trang 55
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
+ Thaùng 08/1492, C.Coâloâmboâ ñaõ daãn ñaàu Aêngti. OÂng laø ngöôøi ñaàu tieân phaùt
ñoaøn thuyû thuû veà höôùng Taây, sau 3 thaùng hieän ra Chaâu Myõ.
oâng ñeán ñöôïc Cu Ba vaø moät soá ñaûo vuøng + Magienlan laø ngöôøi ñaõ thöïc hieän
Aêngti nhöng oâng töôûng laàm laø AÁn Ñoä. Tuy chuyeán ñi ñaàu tieân voøng quanh theá
nhieân khaúng ñònh C.Coâloâmboâ laø ngöôøi ñaàu giôùi baèng ñöôøng bieån (1519- 1521).
tieân phaùt hieän ra Chaâu Myõ.
+ Magienlan (1480 – 1521) laø ngöôøi ñaõ thöïc
hieän chuyeán ñi ñaàu tieân voøng quanh theá giôùi
baèng ñöôøng bieån töø naêm 1519- 1521. Ñoaøn
cuûa Magienlan ñi voøng qua ñieåm cöïc Nam cuûa
Nam Myõ, tieán vaøo ñaïi döông meânh moâng
(oâng ñaët teân laø Thaùi Bình Döông). Taïi
Philippin, oâng bò thieät maïng do giao tranh vôùi
thoå daân. Cuoái cuøng, ñoaøn thaùm hieåm chæ
coøn 1 thuyeàn vaø 18 thuyû thuû khi veà ñeán Taây
Ban Nha.
Hoaït ñoäng 3: Laøm vieäc theo nhoùm - Heä quaû cuûa phaùt kieán ñòa lyù.
- GV neâu caâu hoûi: Heä quaû cuûa caùc cuoäc + Ñem laïi hieåu bieát môùi veà Traùi ñaát,
phaùt kieán ñòa lyù? veà nhöõng con ñöôøng môùi, daân toäc
- HS ñoïc SGK thaûo luaän, cöû ñaïi dieän môùi. Thò tröôøng theá giôùi ñöôïc môû
nhoùm, trình baøy, HS khaùc boå sung. roäng.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù. + Thuùc ñaåy nhanh söï tan raõ cuûa quan
heä phong kieán vaø söï ra ñôøi cuûa chuû
nghóa tö baûn.
+ Naûy sinh quaù trình cöôùp boùc thuoäc
ñòa vaø buoân baùn noâ leä.
Hoaït ñoäng 4: Laøm vieäc caù nhaân  Söï naûy sinh chuû nghóa tö baûn ôû
- GV neâu caâu hoûi: Soá voán ban ñaàu maø Taây AÂu
quyù toäc vaø thöông nhaân tích luyõ do ñaâu maø
coù?
- HS döïa vaøo kieán thöùc ñaõ hoïc ôû baøi
tröôùc, SGK traû lôøi caâu hoûi. HS khaùc coù theå
boå sung cho baïn.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù: - Nguyeân nhaân:
- Sau caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù, kinh teá + Kinh teá chaâu aâu phaùt trieån nhanh.
chaâu Aâu phaùt trieån nhanh. Taàng lôùp quyù toäc, Taàng lôùp quyù toäc, thöông nhaân Taây
thöông nhaân Taây AÂu ra söùc boùc loät cuûa caûi, AÂu ra söùc cöôùp boùc cuûa caûi, taøi
taøi nguyeân vaøng baïc cuûa caùc nöôùc chaâu nguyeân vaøng baïc cuûa caùc nöôùc chaâu
Myõ, chaâu Phi vaø chaâu AÙ. Giai caáp tö saûn tích Myõ, chaâu Phi vaø chaâu AÙ.
luyõ ñöôïc soá voán ban ñaàu baèng söï cöôùp boùc + Giai caáp tö saûn coøn töôùc ñoaït
thöïc daân. ruoäng ñaát cuûa noâng daân bieán thaønh
- GV nhaán maïnh theâm, Giai caáp tö saûn thaäm caùc ñoàn ñieàn.
chí coøn dung baïo löïc ñeå töôùc ñoaït ruoäng ñaát
cuûa noâng daân. Chaúng haïn ôû Anh coù phong
traøo “Raøo ñaát cöôùp ruoäng”, haøng vaïn gia ñình
noâng daân maát ñaát, ñi lang thang buoäc phaûi
laøm thueâ trong caùc xí nghieäp cuûa giai caáp tö
saûn. Ngay ôû trong thaønh thò, thôï thuû coâng
cuõng bò töôùc ñoaït tö lieäu saûn xuaát, trôû thaønh
ngöôøi ñi laøm thueâ.

Trang 56
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng

Hoaït ñoäng 5: Laøm vieäc theo nhoùm


- GV chia HS thaønh caùc nhoùm vaø giao
nhieäm vuï cho caùc nhoøm cuï theå nhö sau:
+ Nhoùm 1: Bieåu hieän cuûa söï naûy sinh chuû
nghóa tö baûn trong thuû coâng nghieäp?
+ Nhoùm 2: Bieåu hieän cuûa söï naûy sinh chuû
nghóa tö baûn trong thuû coâng nghieäp?
+ Nhoùm 3: Bieåu hieän cuûa söï naûy sinh chuû
nghóa tö baûn trong thöông nghieäp.
+ Nhoùm 4: Neâu nhöõng bieán ñoåi giai caáp
trong xaõ hoäi Taây AÂu?
- HS ñoïc SGK thaûo luaän theo nhoùm vaø cöû
ñaïi dieän trình baøy keát quaû; HS khaùc coù theå
boå sung.
- Cuoái cuøng GV nhaän xeùt boå sung vaø choát - Bieåu hieän naûy sinh CNTB:
yù: + Trong thuû coâng nghieäp, caùc coâng
+ Trong thuû coâng nghieäp, caùc coâng tröôøng tröôøng thuû coâng leân thay theá phöôøng
thuû coâng moïc leân thay theá phöôøng hoäi. Quy hoäi, hình thaønh ngöôøi lao ñoäng bieán
moâ cuûa caùc xöôûng thuû coâng leân tôùi hôn 100 thaønh coâng nhaân noâng nghieäp.
ngöôøi. Nhôø aùp duïng kyõ thuaät môùi vaøo quy
trình saûn xuaát maø naêng suaát lao ñoäng taêng,
khoái löôïng saûn phaåm taêng, giaù haï. Chuû
xöôûng boùc loät ngöôøi lao ñoäng laøm thueâ quan
heä cuûa hoï laø quan heä cuûa chuû vôùi thôï. Quan
heä saûn xuaát tö baûn chuû nghóa ñöôïc hình
thaønh.
+ ÔÛ noâng thoân, caùc ñoàn ñieàn trang traïi
ñöôïc hình thaønh, ngöôøi lao ñoäng bieán thaønh
coâng nhaân noâng nghieäp theo cheá ñoä laøm
coâng aên löông. Chuû ruoäng ñaát trôû thaønh tö + Trong thöông nghieäp, caùc coâng ty
saûn noâng thoân hay laø quyù toäc môùi. thöông maïi lôùn thay theá cho caùc thöông
+ Trong thöông nghieäp, quan heä tö baûn cung hoäi.
xaâm nhaäp vaøo vôùi vieäc ra ñôøi caùc coâng ty - Xaõ hoäi Taây AÂu coù söï bieán ñoåi,
thöông maïi lôùn thay theá cho caùc thöông hoäi. caùc giai caáp môùi ñöôïc hình thaønh –
+ Xaõ hoäi Taây AÂu coù söï bieán ñoåi, caùc giai caáp tö saûn vaø giai caáp coâng
giai caáp môùi ñöôïc hình thaønh – giai caáp tö saûn nhaân.
vaø giai caáp coâng nhaân.
Hoaït ñoäng 6: Caù nhaân 3. Vaên hoaù phuïc höng
- GV neâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân daãn ñeán
phong traøo vaên hoaù phuïc höng?
- HS ñoïc saùch giaùo khoa traû lôøi caâu hoûi,
HS khaùc coù theå boå sung.
- Cuoái cuøng, GV nhaän xeùt vaø choát yù: Giai - Nguyeân nhaân:
caáp tö saûn coù theå löïc veà kinh teá, song chöa + Giai caáp tö saûn coù theá löïc veà kinh
coù ñòa vò veà xaõ hoäi töông öùng. Maët khaùc giai teá, song chöa coù ñòa vò veà xaõ hoäi
caáp tö saûn ñaõ ñöùng leân ñaáu tranh choáng laïi töông öùng.
KI – toâ vôùi nhöõng quan ñieåm loãi thôøi cuûa xaõ + Nhöõng quan ñieåm loãi thôøi cuûa xaõ
hoäi phong kieán. hoäi phong kieán kìm haõm söï phaùt trieån
- Tieáp ñoù GV trình baøy: giai caáp tö saûn, cuûa giai caáp tö saûn.

Trang 57
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
moät maët muoán khoâi phuïc tinh hoa vaên hoaù - Phong traøo vaên hoaù phuïc höng khoâi
xaùn laïn cuûa quoác gia coå ñaïi Hy Laïp – Roâma, phuïc tinh hoa vaên hoaù xaùn laïn Coå
maët khaùc cuõng goùp phaàn xaây döïng moät neàn ñaïi Hi Laïp, Roâ-ma, xaây döïng moät
vaên hoaù môùi, ñeà cao giaù trò chaân chính cuûa neàn vaên hoaù môùi, ñeà cao giaù trò
con ngöôøi, ñoøi quyeàn töï do caù nhaân, coi trong chaân chính cuûa con ngöôøi, ñoøi quyeàn
khoa hoïc kyõ thuaät – neàn vaên hoaù ñoù laø vaên töï do caù nhaân, coi troïng khoa hoïc kyõ
hoaù phuïc höng. thuaät.
- Coù nhöõng tieán boä veà khoa hoïc –
kyõ thuaät, söï phaùt trieån veà vaên hoïc,
hoäi hoaï.

Hoaït ñoäng 7: caù nhaân


GV neâu caâu hoûi: Neâu nhöõng thaønh töïu cuûa
Vaên hoaù phuïc höng?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV boå sung vaø choát yù: Thôøi ñaïi Vaên hoaù - YÙ nghóa:
Phuïc höng coù nhöõng tieán boä vöôït baäc cuûa + Leân aùn giaùo hoäi Ki-toâ, taán coâng
khoa hoïc kyõ thuaät, vaên hoïc ngheä thuaät vaø vaøo traät töï phong kieán, ñeà cao töï do,
hoäi hoaï vôùi caùc nhaø khoa hoïc, nhaø vaên, thô, xaây döïng theá giôùi quan tieán boä.
hoaï só vaø nhöõng taùc phaåm tieâu bieåu: Ra-bô-le + Ñaây laø cuoäc ñaáu tranh cuûa giai caáp
vöøa laø nhaø vaên vöøa laø nhaø y hoïc; Ñeâ-caùc- tö saûn choáng laïi cheá ñoä phong kieán
tô vöøa laø nhaø toaùn hoïc xuaát saéc vöøa laø nhaø treân maët traän vaên hoaù tö töôûng.
trieát hoïc; Leâ-oâ-na-ñô Vanh xi vöøa laø hoaï só
thieân taøi vöøa laø kyõ sö noái tieáng, Seách-Xpia
laø nhaø soaïn kòch vó ñaïi…
Tieáp ñoù, GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát yù
nghóa cuûa phong traøo vaên hoaù phuïc höng?
HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù. Ñoàng thôøi nhaán
maïnh thöïc chaát cuûa phong traøo vaên hoaù phuïc
höng laø cuoäc ñaáu tranh cuûa giai caáp tö saûn
choáng laïi cheá ñoä phong kieán treân maët traän
vaên hoaù tö töôûng.
- GV giôùi thieäu cho hoïc sinh böùc tranh hình 26
trong SGK “Böùc hoaï La Gioâ-coâng cuûa Leâ-oâ-
na-ñô Vanh-xi”

Hoaït ñoäng 8: Laøm vieäc caù nhaân 4. Caûi caùch toân giaùo vaø chieán
- GV neâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân daãn ñeán tranh noâng daân
caûi caùch toân giaùo? a) Caûi caùch toân giaùo
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi. - Nguyeân nhaân: Söï phaûn ñoäng, ngaên
- GV nhaän xeùt boå sung vaø choát yù: Chính söï caûn hoaït ñoäng cuûa Giaùo hoäi ñoái
phaûn ñoäng, ngaên caûn hoaït ñoäng cuûa Giaùo vôùi giai caáp tö saûn ñaõ ñeán söï buøng
Hoäi ñôùi vôùi giai caáp tö saûn ñaõ daãn ñeán söï noå cuûa phong traøo caûi caùch toân
buøng noå cuûa phong traøo caûi caùch toân giaùo. giaùo.
- GV trình baøy vaø phaân tích keát hôïp vôùi vieäc - Neùt chính veà phong traøo: dieãn ra
chæ treân baûn ñoà Chaâu AÂu veà ñòa ñieåm caùc khaép caùc nöôùc Taây AÂu, ñi ñaàu laø
nöôùc dieãn ra phong traøo caûi caùch toân giaùo: Ñöùc, Thuî Só, sau ñoù Laø Bæ, Haø Lan,
Phong traøo caûi caùch toân giaùo dieãn ra khaép Anh. Noåi tieáng nhaát laø cuoäc caûi
caùc nöôùc Taây AÂu. Ñi ñaàu laø Ñöùc, Thuî Só caùch cuûa Lu-thô ôû Ñöùc vaø cuûa Can-

Trang 58
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
sau ñoù laø Bæ, Haø Lan, Anh. Noåi tieáng nhaát laø vanh taïi thuî só.
cuoäc caûi caùch cuûa Lu-Thô (1483 – 1546) ôû - Ñaëc ñieåm:
Ñöùc vaø Can-Vanh (1509-1564) ngöôøi Phaùp taïi + Khoâng thuû tieâu toân giaùo, duøng
Thuî Só. nhöõng bieän phaùp oân hoaø ñeå quay veà
- GV keát hôïp vôùi vieäc giôùi thieäu tranh aûnh veà giaùo lyù Ki-toâ nguyeân thuyû.
hai nhaø caûi caùch toân giaùo Lu-thô vaø Can-vanh. + Ñoøi thuû tieâu vai troø cuûa Giaùo
- GV neâu caâu hoûi: Ñaëc ñieåm cuûa caûi caùch Hoäi, Giaùo Hoaøng, ñoøi baõi boû caùc
toân giaùo? thuû tuïc vaø nghi leã phieàn toaùi.
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. HS khaùc boå - YÙ nghóa:
sung cho baïn. + Laø cuoäc ñaáu tranh coâng khai ñaàu
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: tieân treân lónh vöïc vaên hoaù tö töôûng
+ Khoâng muoán thuû tieâu toân giaùo, duøng cuûa giai caáp tö saûn choáng laïi cheá ñoä
nhöõng bieän phaùp oân hoaø ñeå quay veà giaùo lyù phong kieán.
Ki-toâ nguyeân thuyû. + Coå vuõ vaø môû ñöôøng cho neàn vaên
+ Ñoøi thuû tieâu vai troø cuûa Giaùo Hoäi, Giaùo hoaù Chaâu AÂu phaùt trieån cao hôn.
hoaøng, ñoøi baõi boû caùc thuû tuïc vaø nghi leã b) Chieán tranh noâng daân Ñöùc
phieàn toaùi. Nguyeân nhaân:
GV nhaán maïnh, caûi caùch ñöôïc nhaân daân uûng + Cheá ñoä phong kieán baûo thuû caûn
hoä, nhöng giaùo hoäi laïi phaûn öùng maïnh meõ, trôû söï vöôn leân cuûa giai caáp tö saûn.
daãn ñeán söï phaân hoaù trong xaõ hoäi Taây AÂu + Noâng daân bò aùp böùc boùc loät naëng
thaønh hai phe: Taân giaùo vaø Cöïu Giaùo (Ki-toâ neà, do tieáp thu tö töôûng caûi caùch toân
giaùo). giaùo.
- Dieãn bieán:
+ Töø muøa xuaân 1524 cuoäc ñaáu tranh
ñaõ coù tính chaát quyeát lieät, môû ñaàu
cho cuoäc chieán tranh noâng daân thöïc
söï. Laõnh tuï kieät xuaát cuûa phong traøo
laø Toâ-maùt Muy-xe.
Hoaït ñoäng 9: Laøm vieäc caù nhaân
- GV Neâu caâu hoûi: YÙ nghóa cuûa caûi caùch + Phong traøo noâng daân ñaõ giaønh
Toân Giaùo vaø Vaên Hoaù Phuïc Höng? thaéng lôïi böôùc ñaàu, ñaõ ñi ñeán ñoøi
-HS döïa vaøo voán hieåu bieát cuûa mình qua noäi thuû tieâu cheá ñoä phong kieán.
dung ñaõ hoïc vaø SGK traû lôøi.
GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù:
+ Laø cuoäc ñaáu tranh coâng khai ñaàu tieân treân
lónh vöïc vaên hoaù tö töôûng cuûa giai caáp tö saûn
choáng laïi cheá ñoä phong kieán.
+ Coå vuõ vaø môû ñöôøng cho neàn vaên hoaù
Chaâu AÂu phaùt trieån cao hôn.
Hoaït ñoäng 10: Laøm vieäc caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Taïi sao dieãn ra cuoäc chieán
tranh noâng daân Ñöùc?
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV trình baøy vaø phaân tích: sau caûi caùch toân - YÙ nghóa:
giaùo neàn kinh teá Ñöùc, thaáp keùm, chaäm phaùt + Laø moät söï kieän Lòch söû lôùn lao,
trieån trong caû noâng nghieäp, coâng nghieäp vaø noù bieåu hieän tinh thaàn ñaáu tranh
thöông nghieäp, cheá ñoä phong kieán baûo thuû quyeát lieät vaø khí phaùch anh huøng cuûa
caûn trôû söï vöôn leân cuûa giai caáp tö saûn. noâng daân Ñöùc ñaáu tranh choáng laïi
Noâng daân bò aùp böùc boùc loät naëng neà, do giaùo hoäi phong kieán.
tieáp thu tö töôûng caûi caùch toân giaùo. + Baùo hieäu söï khuûng hoaûng suy vong

Trang 59
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- Tieáp theo giaùo vieân trình baøy vaø phaân tích: cheá ñoä phong kieán.
+ Töø muøa xuaân 1524 cuoäc ñaáu tranh ñaõ coù
tính chaát quyeát lieät, môû ñaàu cho cuoäc chieán
tranh noâng daân thaät söï. Laõnh tuï kieät xuaát
cuûa phong traøo laø Toâ-maùt Muy-xe.
- GV khai thaùc aûnh Toâmat Muyxa keát hôïp vôùi
vieäc giôùi thieäu veà tieåu söû vaø nhöõng ñoùng
goùp cuûa oâng.
Phong traøo noâng daân ñaõ giaønh thaéng lôïi böôùc
ñaàu, ñaõ ñi ñeán ñoøi thuû tieâu cheá ñoä phong
kieán. Tröôùc söï phaùt trieån cuûa phong traøo,
giôùi quyù toäc phong kieán vaø taêng löõ ñaõ duøng
moïi thuû ñoaïn, doác moïi löïc löôïng ñaøn aùp.
Phong traøo noâng daân bò thaát baïi.
Hoaït ñoäng 11: Caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Neâu yù nghóa cuûa chieán
tranh noâng daân Ñöùc?
- HS doïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù: Laø
moät söï kieän Lòch söû lôùn lao, noù bieåu hieän
tinh thaàn ñaáu tranh quyeát lieät vaø khí phaùch anh
huøng cuûa noâng daân Ñöùc ñaáu tranh choáng laïi
giaùo hoäi phong kieán. Noù cuõng baùo hieäu söï
khuûng hoaûng suy vong cuûa cheá ñoä phong kieán.

4. Sô keát baøi hoïc


- Kieåm tra nhaän thöùc cuûa HS ñoái vôùi baøi hoïc thoâng qua caùc caâu hoûi
ôû ñaàu giôø hoïc: Nguyeân nhaân naøo daãn ñeán caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù?
Caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù ñoù dieãn ra nhö theá naøo? Heä quaû cuûa caùc cuoäc
phaùt kieán ñòa lyù ra sao? Nguyeân nhaân, noäi dung phong traøo Vaên hoaù Phuïc
Höng? Nguyeân nhaân, dieãn bieán caûi caùch toân giaùo vaø chieán tranh noâng daân?
5. Baøi taäp - Daën doø veà nhaø
 Daën doø: Hoïc baøi cuõ., Traû lôøi caâu hoûi trong SGK.
 Baøi taäp:
Laäp baûng thoáng keâ veà phong traøo Vaên hoaù Phuïc Höng, caûi caùch toân
giaùo vaø chieán tranh noâng daân Ñöùc theo noäi dung:

Dieãn bieán Ngöôøi laõnh Keát quaû,


Teân phong traøo Nguyeân nhaân
chính ñaïo yù nghóa

Vaên hoaù Phuïc


höng

Caûi caùch toân


giaùo

Trang 60
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10

Chieán tranh noâng


daân Ñöùc

Tuaàn : 17
Tieát: 17
BAØI 12 : OÂN TAÄP
LÒCH SÖÛ THEÁ GIÔÙI THÔØI NGUYEÂN THUYÛ,
COÅ ÑAÏI VAØ TRUNG ÑAÏI

Trang 61
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
PHAÀN HAI
Tuaàn : 19 LÒCH SÖÛ VIEÄT NAM TÖØ NGUOÀN GOÁC
Tieát : 19 ÑEÁN GIÖÕA THEÁ KYÛ XIX

CHÖÔNG I
VIEÄT NAM TÖØ THÔØI NGUYEÂN THUYÛ ÑEÁN
THEÁ KYÛ X

Baøi 13
VIEÄT NAM THÔØI NGUYEÂN THUYÛ

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Caùch ngaøy nay 30 – 40 vaïn naêm, treân ñaát nöôùc ta ñaõ coù con ngöôøi
soáng (ngöôøi toái coå). Vieät Nam laø moät trong nhöõng queâ höông cuûa loaøi
ngöôøi.
- Traûi qua haøng chuïc vaïn naêm, Ngöôøi Toái coå ñaõ chuyeån bieán daàn
thaønh Ngöôøi tinh khoân (Ngöôøi hieän ñaïi).
- Naém baét ñöôïc caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa xaõ hoäi nguyeân thuyû veà:
coâng cuï lao ñoäng, hoaït ñoäng kinh teá, toå chöùc xaõ hoäi, ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh
thaàn.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc loøng yeâu queâ höông, ñaát nöôùc, töï haøo veà lòch söû laâu ñôøi
cuûa daân toäc ta, yù thöùc ñöôïc vò trí cuûa lao ñoäng, vaø traùch nhieäm vôùi lao
ñoäng xaây döïng queâ höông ñaát nöôùc.
3. Kyõ naêng
- Bieát so saùnh giöõa caùc giai ñoaïn Lòch söû ñeå ruùt ra nhöõng bieåu hieän
cuûa chuyeån bieán veà: kinh teá, xaõ hoäi … Bieát quan saùt hình aûnh caùc hieän
vaät ôû baøi hoïc ñeå ruùt ra nhaän xeùt.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûn ñoà Vieät Nam theå hieän nhöõng ñòa baøn lieân quan ñeán noäi dung baøi
hoïc: Nuùi Ñoï (Thanh Hoaù), Thaåm Khuyeân, Thaåm Hai (Laïng Sôn), Hang Goøn (Ñoàng
Nai), An Loäc (Bình Phöôùc), Ngöôøm (Thaùi Nguyeân), Sôn Vi (Phuù Thoï), Hoaø Bình,
Baéc Sôn.
- Moät soá tranh aûnh veà cuoäc soáng ngöôøi nguyeân thuyû hay nhöõng hình aûnh
veà coâng cuï cuûa ngöôøi nuùi Ñoï, Sôn Vi, Hoaø Bình…
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Tieát tröôùc oân taäp khoâng kieåm tra trong quaù trình hoïc baøi môùi.
2. Môû baøi

Trang 62
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
- khi hoïc phaàn lòch söû theá giôùi nguyeân thuyû chuùng ta ñaõ khaúng ñònh:
Thôøi kyø nguyeân thuyû laø thôøi kyø ñaàu tieân, keùo daøi nhaát maø daân toäc
naøo, ñaát nöôùc naøo cuõng phaûi traûi qua. Ñaát nöôùc Vieät Nam cuûa chuùng ta
cuõng nhö nhieàu nöôùc khaùc ñaõ traûi qua thôøi kyø nguyeân thuyû. Baøi hoïc hoâm
nay ta seõ tìm hieåu veà thôøi kyø nguyeân thuyû treân ñaát nöôùc Vieät Nam.
3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Laøm vieäc caù nhaân  Nhöõng daáu tích ngöôøi toái coå ôû
- GV daãn daét: Ngöôøi Trung Quoác, ngöôøi Vieät Nam
Inñoâneâxia... thöôøng töï hoaø vì ñaát nöôùc hoï
laø nôi phaùt tích cuûa loaøi ngöôøi, laø caùi noâi
sinh ra con ngöôøi. Coøn Vieät Nam cuûa chuùng ta
cuõng hoaøn toaøn coù theå töï haøo vì ñaát nöôùc
Vieät Nam ñaõ chöùng kieán nhöõng böôùc ñi chaäp
chöõng ñaàu tieân cuûa loaøi ngöôøi, töøng traûi qua
thôøi kyø nguyeân thuyû.
- GV ñaët caâu hoûi: Vaäy coù baèng chöùng gì
ñeå chöùng minh Vieät Nam ñaõ töøng traûi qua
thôøi kyø nguyeân thuyû khoâng?
- HS theo doõi SGK phaàn 1 ñeå traû lôøi caâu
hoûi. - Caùc nhaø khaûo coå hoïc ñaõ tìm thaáy
- GV boå sung vaø keát luaän: khaûo coå hoïc ñaõ daáu tích Ngöôøi toái coå coù nieân ñaïi
chöùng minh caùch ñ6y 30-40 vaïn naêm treân ñaát caùch ñaây 30-40 vaïn naêm vaø nhieàu
nöôùc Vieät Nam ñaõ coù Ngöôøi toái coå sinh coâng cuï ñaù gheø ñeûo thoâ sô ôû Thanh
soáng. Hoaù, Ñoàng Nai, Bình Phöôùc…

-GV: Söû duïng baûn ñoà Vieät Nam coù theå


hieän ñòa baøn cö truù cuûa Ngöôøi toái coå ôû
Thanh Hoaù, Ñoàng Nai, Hoaø Bình chæ cho HS
theo doõi hoaëc goïi moät hoïc sinh leân chæ baûn
ñoà ñòa danh coù Ngöôøi toái coå sinh soáng.
- GV ñaët caâu hoûi: Em coù nhaän xeùt gì veà
ñòa baøn sinh soáng cuûa Ngöôøi toái coå Vieät
Nam?
- HS suy nghó quan saùt baûn ñoà traû lôøi.
- GV keát luaän: Ñòa baøn sinh soáng traûi daøi
treân 3 mieàn ñaát nöôùc nhieàu ñòa phöông coù
Ngöôøi toái coå sinh soáng.
- GV ñaët caâu hoûi: Vaäy ngöôøi toái coå ôû
Vieät Nam sinh soáng nhö theá naøo? - Ngöôøi toái coà soáng thaønh baày saên
HS theo doõi SGK, nhôù laïi kieán thöùc ñaõ hoïc baét thuù röøng vaø haùi löôïm hoa quaû.
ôû phaàn lòch söû theá giôùi, traû lôøi.
- GV keát luaän: Cuõng gioáng Ngöôøi toái coå
ôû caùc nôi khaùc treân theá giôùi, Ngöôøi toái coå
ôû Vieät Nam cuõng soáng thaønh baày saên baét
thuù röøng vaø haùi löôïm hoa quaû.
-GV tieåu keát daãn daét sang phaàn 2: Nhö vaäy
chuùng ta ñaõ chöùng minh ñöôïc Vieät Nam ñaõ

Trang 63
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
traûi qua giai ñoaïn baày ngöôøi Nguyeân Thuyû
(giai ñoaïn Ngöôøi toái coå). Ngöôøi toái coå tieán
hoaù thaønh Ngöôøi tinh khoân vaø ñöa Vieät Nam
böôùc vaøo giai ñoaïn hình thaønh coâng xaõ thò
toäc nguyeân thuyû nhö theá naøo, chuùng ta cuøng
tìm hieåu phaàn 2 cuûa baøi.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù nhaân 2. Coâng xaõ thò toäc hình thaønh
- GV phaùt vaán: khi Ngöôøi tinh khoân xuaát
hieän, coâng xaõ thò toäc hình thaønh, vaäy theo em
coâng xaõ thò toäc laø gì?
- HS nhôù laïi kieán thöùc ñaõ hoïc ôû phaàn lòch
söû theá giôùi ñeå traû lôøi caâu hoûi: Coâng xaõ thò
toäc laø giai ñoaïn keá tieáp giai ñoaïn baày ngöôøi
nguyeân thuyû. ÔÛ ñoù con ngöôøi soáng thaønh thò
toäc, boä laïc khoâng coøn soáng thaønh töøng baày
nhö tröôùc ñaây.
- GV giaûng giaûi: cuõng nhö nhieàu nôi khaùc
treân theá giôùi traûi qua quaù trình lao ñoäng laâu
daøi, nhöõng daáu veát cuûa ñoäng vaät maát daàn.
Ngöôøi toái coå Vieät Nam ñaõ tieán hoaù daàn
thaønh Ngöôøi Tinh khoân (Ngöôøi Hieän ñaïi).
- HS theo doõi SGK phaàn 2 (trang 62) ñeå thaáy
ñöôïc baèng chöùng daáu tích cuûa Ngöôøi tinh
khoân ôû Vieät Nam. - ÔÛ nhieàu ñòa phöông cuûa nöôùc ta tìm
- GV keát luaän: caùc nhaø khaûo coå hoïc ñaõ thaáy nhöõng hoaù thaïch raêng vaø nhieàu
tìm thaáy ôû nhieàu ñòa phöông cuûa nöôùc ta coâng cuï ñaù cuûa Ngöôøi hieän ñaïi cuûa
nhöõng hoaù thaïch raêng vaø nhieàu coâng cuï ñaù caùc di tích caên hoaù Ngöôøm, Sôn Vi…
gheø ñeõo cuûa Ngöôøi hieän ñaïi ôû caùc di tích (caùch ñaây 2 vaïn naêm).
thuoäc vaên hoaù Ngöôøm, Sôn Vi.
GV giaûi thích khaùi nieäm vaên hoaù Ngöôøm,
Sôn Vi – Goïi theo di chæ khaûo coå chính, tieâu
bieåu maø caùc nhaø khaûo coå ñaõ khai quaät.
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK traû lôøi caâu
hoûi: Chuû nhaän vaên hoaù Ngöôøm, Sôn Vi cö
truù ôû nhöõng ñòa baøn naøo? Hoï sinh soáng ra
sao? (Soáng thaønh baày saên baét thuù röøng vaø
haùi löôïm hoa quaû).
- HS theo doõi SGK traû lôøi caâu hoûi. - Chuû nhaân vaên hoaù Sôn Vi soáng
- GV boå sung keát luaän: trong maùi ñaù, hang ñoäng, ven bôø
soâng, suoái treân ñòa baøn roäng töø Sôn
La ñeán Quaûng Trò.

- GV duøng baûn ñoà Vieät Nam chæ cho HS


theo doõi ñòa baøn cö truù cuûa Ngöôøi Sôn Vi
hoaëc goïi moät HS leân chæ baûn ñoà vaø nhaän
xeùt veà ñòa baøn cö truù cuûa ngöôøi Sôn Vi. - Ngöôøi Sôn Vi ñaõ soáng thaønh thò toäc,
- GV: Nhöõng tieán boä trong cuoäc soáng cuûa söû duïng coâng cuï gheø ñeõo, laáy saên
Ngöôøi Sôn Vi so vôùi Ngöôøi toái coå? baét, haùi löôïm laøm nguoàn soáng chính.
- HS so saùnh ñeå traû lôøi caàu hoûi.
- GV tieåu keát daãn daét sang phaàn 3: ÔÛ giai

Trang 64
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
ñoaïn vaên hoaù Sôn Vi caùch ñaây hai vaïn naêm
coâng xaõ thò toäc nguyeân thuyû ñaõ hình thaønh,
chuùng ta cuøng tìm hieåu phaàn 3 ñeå laáy söï phaùt
trieån cuûa coâng xaõ thò toäc nguyeân thuyû ôû
Vieät Nam.
Hoaït ñoäng 3: Theo nhoùm. 3. Söï phaùt trieån cuûa coâng xaõ thò
- GV söû duïng löôïc ñoà vaø cung caáp kieán toäc
thöùc cho HS. - Caùch ñaây khoaûng 12.000 naêm ñeán
Caùch ñaây khoaûng 12.000 naêm ñeán 6000 naêm 6000 naêm ôû Hoaø Bình, Baéc Sôn (Laïng
ôû Hoaø Bình, Baéc Sôn (Laïng Sôn) vaø nhieàu nôi Sôn) vaø moät soá nôi khaùc ñaõ tìm thaáy
khaùc nhö: Thaùi Nguyeân, Ninh Bình, Thanh Hoaù, daáu tích cuûa vaên hoaù Sôn Kyø ñaù
Ngheä An, Quaûng Bình ñaõ tìm thaáy daáu tích môùi. Goïi chung laø vaên hoaù Hoaø
cuûa vaên hoaù Sôn Kyø ñaù môùi. Goïi chung laø Bình, Baéc Sôn.
vaên hoaù Hoaø Bình Baéc Sôn (goïi theo teân di
chæ khaûo coå tieâu bieåu).
- GV chia HS laøm 3 nhoùm theo doõi SGK, so
saùnh, thaûo luaän nhoùm vaø traû lôøi caùc caâu
hoûi cuûa töøng nhoùm .
+ Nhoùm 1: Söï tieán boä veà toå chöùc xaõ hoäi
cuûa cö daân Hoaø Bình, Baéc Sôn.
+ Nhoùm 2: Tieán boä trong caùch cheá taïo
coâng cuï?
+ Nhoùm 3: Tieán boä trong phöông thöùc kieám
soáng?
- Caùc nhoùm hoaït ñoäng, cöû ñaïi dieän traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän:
- Ñôøi soáng cuûa cö daân Hoaø Bình,
Baéc Sôn:
+ Soáng ñònh cö laâu daøi, hôïp thaønh thò
toäc, boä laïc.
+ Ngoaøi saên baét, haùi löôïm coøn bieát
troàng troït: rau, cuû, caây aên quaû.
+ Böôùc ñaàu bieát maøi löôõi rìu, laøm
moät soá coâng cuï khaùc baèng xöông, tre,
goã, baét ñaàu bieát naëng ñoà goám.
- GV tieåu keát: Nhö vaäy ñôøi soáng vaät chaát  Ñôøi soáng vaät chaát, tinh thaàn ñöôïc
vaø tinh thaàn cuûa cö daân Hoaø Bình, Baéc Sôn naâng cao.
ñöôïc naâng cao.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, caù nhaân
- GV thoâng baùo kieán thöùc: Caùch ngaøy nay Caùch nay 6000 – 5000 naêm (TCN), kyõ
6000 – 5000 naêm (TCN), kyõ thuaät cheá taïo coâng thuaät cheá taïo coâng cuï coù böôùc phaùt
cuï coù böôùc phaùt trieån mang tính ñoät phaù, lòch trieån môùi goïi laø “caùch maïng ñaù
söû thöôøng goïi laø cuoäc “caùch maïng ñaù môùi”. môùi”
- GV yeâu caàu caû lôùp ñoïc SGK ñeå traû lôøi
caâu hoûi: Nhöõng tieán boä trong vieäc cheá taïo - Bieåu hieän tieán boä, phaùt trieån:
coâng cuï vaø trong ñôøi soáng cuûa cö daân? + Söû duïng kyõ thuaät cuûa khoan ñaù,
- HS theo doõi SGk traû lôøi caâu hoûi. laøm goám baèng baøn xoay.
+ Bieát troàng luùa, duøng cuoác ñaù. Bieát
- GV boå sung, keát luaän nhöõng bieåu hieän trao ñoåi saûn phaåm cuûa caùc thò toäc, boä
tieán boä: laïc.

Trang 65
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
 Ñôøi soáng cö daân oån ñònh vaø ñöôïc
caûi thieän hôn, ñòa baøn cö truù caøng môû
roäng.
Hoaït ñoäng 5: Nhoùm 1 4. Söï ra ñôøi cuûa thuaät luyeän kim
- GV tröôùc heát GV thoâng baùo kieán thöùc: vaø ngheà noâng troàng luùa nöôùc
Caùch ñaây khoaûng 4000 – 3000 naêm caùc boä laïc - Caùch ngaøy nay khoaûng 4000
soáng raûi raùc treân khaép ñaát nöôùc ta ñaõ ñaït - 3000 naêm (TCN) caùc boä laïc treân ñaát
ñeán trình ñoä phaùt trieån cao cuûa kyõ thuaät cheá nöôùc ta ñaõ bieát ñeán ñoàng vaø thuaät
taùc ñaù, laøm goám ñaëc bieät bieát söû duïng luyeän kim; ngheà troàng luùa nöôùc phoå
nguyeân lieäu ñoàng vaø bieát ñeán thuaät luyeän bieán.
kim. Ngheà troàng luùa nöôùc trôû thaønh phoå
bieán. Tieâu bieåu coù caùc boä laïc Phuøng
Nguyeân, Sa Huyønh. Ñoàng Nai.
- GV söû duïng baûn ñoà xaùc ñònh caùc ñòa baøn
treân.
- GV chia lôùp thaønh 3 nhoùm yeâu caàu caùc
nhoùm ñoïc SGK, thaûo luaän traû lôøi caùc caâu
hoûi theo nhoùm:
+ Nhoùm 1: Ñòa baøn cö truù, coâng cuï lao ñoäng,
hoaït ñoäng kinh teá cuûa cö daân Phuøng
Nguyeân?
+ Nhoùm 2: Ñòa baøn cö truù, coâng cuï lao ñoäng,
hoaït ñoäng kinh teá cuûa cö daân Sa Huyønh?
+ Nhoùm 3: Ñòa baøn cö truù, coâng cuï lao ñoäng,
hoaït ñoäng kinh teá cuûa cö daân Ñoàng Nai?
- Caùc nhoùm HS thaûo luaän, cöû moät ñaïi
dieän vieát ra giaáy nhaùp yù kieán traû lôøi cuûa caû
nhoùm, sau ñoù trình baøy tröôùc lôùp.
- GV sau khi caùc nhoùm trình baøy xong GV
treo leân baûng moät taám baûng thoáng keâ kieán
thöùc ñaõ chuaån bò saün theo maãu:
- HS theo doõi baûng thoáng keâ kieán thöùc
cuûa GV so saùnh vôùi phaàn töï tìm hieåu vaø
nhöõng phaàn caùc nhoùm khaùc trình baøy ñeå boå
sung, ñieàu chænh kieán thöùc cho chuaån xaùc.
- GV phaùt vaán: coù theå ñaët moät caâu hoûi:
+ Cö daân Phuøng Nguyeân coù ñieåm gì môùi so
vôùi cö daân Hoaø Bình, Baéc Sôn?
+ Cö daân vaên hoaù Sa Huyønh, Ñoàng Nai coù
nhöõng ñieåm gì gioáng cö daân Phuøng Nguyeân?
+ Em coù nhaän xeùt gì veà thôøi gian ra ñôøi
thuaät luyeän kim ôû caùc boä laïc?
+ Söï ra ñôøi cuûa thuaät luyeän kim coù yù nghóa
gì vôùi caùc boä laïc treân ñaát nöôùc ta? - Söï ra ñôøi cuûa thuaät luyeän kim caùch
- HS theo doõi baûng thoáng keâ kieán thöùc ñaây 4000 – 3000 naêm ñaõ ñöa caùc boä
treân baûng so saùnh, suy nghó traû lôøi caâu hoûi laïc treân caùc vuøng mieàn cuûa nöôùc ta
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän veà söï ra böôùc vaøo thôøi ñaïi sô kì ñoàng thau, hình
ñôøi cuûa thuaät luyeän kim vaø ngheà troàng luùa thaønh neân caùc khu vöïc khaùc nhau laøm
nöôùc. tieàn ñeà cho söï chuyeån bieán xaõ hoäi sau
naøy.

Trang 66
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
4. Cuûng coá
- Caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa thôøi kyø nguyeân thuyû ôû Vieät Nam
- Söï ra ñôøi cuûa thuaät luyeän kim vaø yù nghóa cuûa noù.
5. Daën doø
- Hoïc sinh hoïc thuoäc baøi, traû lôøi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp trong SGK,
ñoïc tröôùc baøi môùi.

Trang 67
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10

Baøi 14
Tuaàn : 19
Tieát : 20 CAÙC QUOÁC GIA COÅ ÑAÏI TREÂN ÑAÁT NÖÔÙC
VIEÄT NAM

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu:
1. Kieán thöùc
- Nhöõng neùt ñaïi cöông veà ba nöôùc Coå ñaïi treân ñaát nöôùc Vieät Nam
(Söï hình thaønh, cô caáu toå chöùc Nhaø nöôùc, ñôøi soáng vaên hoaù, xaõ hoäi).
2. Tö töôûng
- Boài döôõng tinh thaàn lao ñoäng saùng taïo, yù thöùc veà coäi nguoàn daân
toäc, loøng yeâu queâ höông ñaát nöôùc vaø yù thöùc giöõ gìn baûn saéc vaên hoaù
daân toäc.
3. Kyõ naêng
- Quan saùt, so saùnh caùc hình aûnh ñeå ruùt ra nhaän xeùt. Böôùc ñaàu reøn
luyeän kyõ naêng xem xeùt caùc söï kieän Lòch söû trong moái quan heä giöõa khoâng
gian, thôøi gian vaø xaõ hoäi.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Löôïc ñoà Giao Chaâu vaø Chaêm pa theá kyû XI – XV.
- Baûn ñoà haønh chính Vieät Nam coù caùc di tích vaên hoaù Ñoàng Nai, Oùc
Eo ôû Nam Boä.
- Söu taàm moät soá tranh aûnh coâng cuï lao ñoäng, ñoà trang söùc, nhaïc cuï,
ñeàn thaùp
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi : Thuaät luyeän kim cuûa nöôùc ta ra ñôøi töø khi naøo, ôû ñaâu vaø
coù yù nghóa gì vôùi söï phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi?
2. Daãn daét baøi môùi
Vaøo cuoái thôøi nguyeân thuyû caùc boä laïc soáng treân ñaát nöôùc ta ñeàu
böôùc vaøo thôøi kyø ñoàng thau, bieát ñeán thuaät luyeän kim vaø ngheà noâng
nghieäp troàng luùa nöôùc. Söï ra ñôøi cuûa thuaät luyeän kim vaø ngheà troàng luùa
nöôùc ñaõ taïo tieàn ñeà cho söï chuyeån bieán cuûa xaõ hoäi nguyeân thuyû sang thôøi
ñaïi môùi – thôøi ñaïi coù giai caáp Nhaø nöôùc hình thaønh caùc quoác gia Coå ñaïi
treân ñaát nöôùc Vieät Nam. Ñeå hieåu ñöôïc söï hình thaønh, cô caáu toå chöùc Nhaø
nöôùc, ñôøi soáng vaên hoaù, xaõ hoäi cuûa caùc quoác gia treân ñaát nöôùc ta, chuùng
ta cuøng tìm hieåu baøi 14.

3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Trang 68
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – caù nhaân  Quoác gia Vaên Lang – AÂu Laïc.
- Tröôùc heát GV daãn daét: Vaên Lang laø quoác
gia coå nhaát treân ñaát nöôùc Vieät Nam. Caùc em
ñaõ ñöôïc bieát ñeán nhieàu truyeàn thuyeát veà
Nhaø nöôùc Vaên Lang nhö: Truyeàn thuyeát traêm
tröùng, Baùnh chöng, baùnh daày… coøn veà maët
Khoa hoïc, Nhaø nöôùc Vaên Lang ñöôïc hình
thaønh treân cô sôû naøo? - Cô sôû hình thaønh Nhaø nöôùc.
- GV tieáp tuïc thuyeát trình: Cuõng nhö caùc nôi
khaùc nhau treân theá giôùi caùc quoác gia coå treân
ñaát nöôùc Vieät Nam ñöôïc hình thaønh treân cô sôû
neàn kinh teá, xaõ hoäi coù söï chuyeån bieán kinh
teá, xaõ hoäi dieãn ra maïnh meõ ôû thôøi kyø Ñoâng
Sôn (Ñaàu thieân nieân kyû I TCN).
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy
ñöôïc chuyeån bieán veà kinh teá ôû thôøi kyø vaên
hoaù Ñoâng Sôn thieân nieân kyû I TCN.
- HS theo doõi SGK traû lôøi caâu hoûi. - Kinh teá: ñaàu thieân nieân kyû I TCN
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän: cö daân vaên hoaù ñaõ bieát söû duïng
Giaûi thích khaùi nieäm vaên hoaù Ñoâng Sôn laø coâng cuï phoå bieán vaø baét ñaàu
goïi theo di chæ khaûo coå tieâu bieåu cuûa Ñoâng coâng cuï saét.
Sôn (Thanh Hoaù). + Noâng nghieäp duøng caøy khaù
- GV söû duïng moät soá tranh aûnh trong SGK phaùt trieån, keát hôïp vôùi saên baén,
vaø nhöõng tranh aûnh söu taàm ñöôïc ñeå chöùng chaên nuoâi vaø ñaùnh caù.
minh cho HS thaáy neàn noâng nghieäp troàng luùa + Coù söï phaân chia lao ñoäng noâng
nöôùc, caây döøa khaù phaùt trieån. Coù yù nghóa nghieäp vaø thuû coâng nghieäp.
quan troïng ñònh hình moïi lieân heä thöïc teá hieän
nay.
- GV phaùt vaán: Hoaït ñoäng kinh teá cuûa cö
daân Ñoâng Sôn coù gì khaùc vôùi cö daân Phuøng
Nguyeân?
- HS so saùnh traû lôøi:
+ Söû duïng coâng cuï ñoàng phoå bieán, bieát
ñeán coâng cuï saét.
+ Duøng caøy khaù phoå bieán.
+ Coù söï phaân coâng lao ñoäng.
 Ñôøi soáng kinh teá vaät chaát tieán boä hôn,
phaùt trieån ôû trình ñoä cao hôn haún.
- GV tieáp tuïc yeâu caâàu HS ñoïc SGK ñeå
thaáy söï chuyeån bieán xaõ hoäi ôû Ñoâng Sôn.
- GV coù theå minh hoaï cho HS thaáy söï phaân
hoaù giaøu ngheøo qua keát quaû khai quaät moät
taøng cuûa caùc nhaø khaûo coå.
- GV giaûi thích veà toå chöùc laøng, xoùm ñeå
thaáy ñöôïc söï bieán ñoåi veà xaõ hoäi: Ña daïng,
phöùc taïp hôn, lieân heä vôùi thöïc teá hieän nay.
- GV ñaët vaán ñeà: Söï bieán ñoåi, phaùt trieån
kinh teá, xaõ hoäi ñoù ñaët ra nhöõng yeâu caàu
ñoøi hoûi gì?
+ Yeâu caàu trò thuyû ñeå ñaûm baûo neàn noâng

Trang 69
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
nghieäp ven soâng.
+ Quaûn lyù xaõ hoäi.
+ Choáng caùc theá löïc ngoaïi xaâm ñeå ñaùp
öùng nhöõng yeâu caàu naøy Nhaø nöôùc ra ñôøi.
- GV daãn daét: Nhö vaäy ta ñaõ thaáy ñöôïc
ñieàu kieän hình thaønh Nhaø nöôùc Coå ñaïi ôû
Vieät Nam, tieáp theo ta seõ tìm hieåu veà töøng
quoác gia cuï theå.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp - Caù nhaân * Quoác gia Vaên lang (VII – III TCN)
- GV giaûng giaûi veà thôøi gian hình thaønh ñòa - Kinh ñoâ: baïch Haïc (Vieät Trì –
baøn, kinh ñoâ nöôùc Vaên Lang. Phuù Thoï).
- GV giaûng giaûi veà cô caáu toå chöùc boä - Toå chöùc Nhaø nöôùc:
maùy Nhaø nöôùc Vaên Lang – AÂu Cô. Minh hoaï + Ñöùng ñaàu ñaát nöôùc laø vua
baèng sô ñoà: Boä maùy Nhaø nöôùc. Huøng, vua Thuïc.
+ Giuùp vieäc coù caùc Laïc Haàu, Laïc
töôùng. Caû nöôùc chia laøm 15 boä do
laïc töôùng ñöùng ñaàu.
- GV phaùt vaán : Em coù nhaän xeùt gì veà toå + ÔÛ caùc laøng xaõ ñöùng ñaàu laø
chöùc boä maùy Nhaø nöôùc vaø ñôn vò haønh Boà chính.
chính thôøi Vaên Lang –AÂu laïc?
- HS quan saùt sô ñoà suy nghó traû lôøi.  Toå chöùc boä maùy Nhaø nöôùc
- GV nhaän xeùt, boå sung keát luaän. coøn ñôn giaûn, sô khai.
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy ñöôïc * Quoác gia AÂu Laïc : (III – II TCN)
böôùc phaùt trieån cao hôn cuûa Nhaø nöôùc AÂu
Laïc. - Kinh ñoâ: Coå Loa (Ñoâng Anh – Haø
- HS theo doõi SGK, so saùnh, traû lôøi. Noäi).
- GV boå sung, keát luaän: Nhaø nöôùc tuy cuøng - Laõnh thoå môû roäng hôn, toå chöùc
moät thôøi kyø Lòch söû vôùi Nhaø nöôùc Vaên boä maùy Nhaø nöôùc chaët cheõ hôn.
Lang (thôøi kyø coå ñaïi) nhöng coù böôùc phaùt - Coù quaân ñoäi maïnh, vuõ khí thaønh
trieån cao hôn so vôùi nhöõng bieåu hieän: Coå Loa kieân coá, vöõng chaéc.
- GV söû duïng tranh aûnh trong SGK vaø tö  Nhaø nöôùc AÂu Laïc coù böôùc
lieäu veà thaønh Coå Loa, muõi teân ñoàng ñeå minh phaùt trieån cao hôn Nhaø nöôùc Vaên
hoaï cho böôùc phaùt trieån cao hôn cuûa nöôùc AÂu Lang.
Laïc.
Hoaït ñoäng 3: Caù nhaân
- GV yeâu caàu taát caû HS theo doõi SGK ñeå * Ñôøi soáng vaät chaát – tinh thaàn
thaáy ñöôïc caùch laøm aên, ôû, maëc cuûa ngöôøi cuûa ngöôøi Vieät coå:
Vieät Coå. + Ñôøi soáng vaät chaát:
- HS theo doõi SGK töï ghi nhôù. - AÊn: gaïo teû, gaïo neáp, thòt caù, rau.
- GV tieáp tuïc yeâu caàu HS theo doõi SGK - Maëc: Nöõ maëc aùo, vaùy, nam
thaáy ñöôïc ñôøi soáng tinh thaàn, taâm linh cuûa ñoùng khoá.
ngöôøi Vieät Coå. - ÔÛ: Nhaø saøn.
- HS theo doõi SGK töï ghi nhôù. + Ñôøi soáng tinh thaàn:
- Suøng baùi thaàn linh, thôø cuùng toå
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì veà ñôøi tieân.
soáng vaät chaát tinh thaàn cuûa ngöôøi Vieät coå. - Toå chöùc cöôùi xin, ma chay, leã
- HS suy nghó traû lôøi nhaän xeùt cuûa mình. hoäi.
- Coù taäp quaùn nhuoäm raêng ñen,
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän veà ñôøi aên traàu, xaêm mình, duøng ñoà trang
soáng cuûa ngöôøi Vieät coå khaù phong phuù, ña söùc.

Trang 70
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
daïng, giaûn dò, chaát phaùt, nguyeân sô, hoaø nhaäp  Ñôøi soáng vaät chaát tinh thaàn
vôùi thieân nhieân. cuûa Ngöôøi Vieät coå khaù phong
phuù, hoaø nhaäp vôùi töï nhieân.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp vaø caù nhaân  Quoác gia coå Chaêmpa hình
- GV duøng löôïc ñoà Giao Chaâu vaø Chaêm pa thaønh vaø phaùt trieån
theá kyû VI ñeán X ñeå xaùc ñònh ñòa baøn
Chaêmpa: Ñöôïc hình thaønh treân cô sôû vaên hoaù
Sa Huyønh (Quaûng Ngaõi) goàm khu vöïc ñoàng
baèng ven bieån mieàn Trung boä vaø Nam Trung
Boä.
- HS theo doõi löôïc ñoà ghi nhôù.
- GV tieáp tuïc thuyeát minh keát hôïp chæ löôïc
ñoà vuøng ñaát naøy thôøi Baéc thuoäc bò nhaø
Haùn xaâm löôïc vaø cai trò. Vaøo cuoái theá kyû II
nhaân luùc tình hình Trung Quoác roái loaïn Khu
Lieân ñaõ hoâ haøo nhaân daân Töôïng Laâm noåi
daäy giaønh chính quyeàn töï chuû sau ñoù Khu
Lieân töï laäp laøm vua, ñaët teân laø nöôùc Laâm
Aáp, laõnh thoå ngaøy caøng môû roäng phía Baéc
ñeán Hoaønh Sôn – Quaûng Bình, phía Nam Bình
Thuaän – Phan Rang. Theá kyû VI ñoåi teân thaønh - Ñòa baøn: Treân cô sôû vaên hoaù Sa
Chaêmpa. Huyønh goàm khu vöïc mieàn Trung
- HS theo doõi vaø ghi cheùp ñòa baøn vaø söï vaø Nam Trung Boä cuoái theá kyû II
hình thaønh Nhaø nöôùc Chaêmpa. Khu Lieân thaønh laäp quoác gia coå
Laâm Aáp, ñeán theå kyû VI ñoåi
thaønh ChaêmPa phaùt trieån töø X –
XV sau ñoù suy thoaùi vaø hoäi nhaäp
vôùi Ñaïi Vieät.
- Kinh ñoâ: Luùc ñaàu Traø Kieäu –
- GV xaùc ñònh treân löôïc ñoà vò trí Kinh ñoâ Quaûng Nam sau ñoù rôøi ñeán Ñoàng
Chaêmpa. döông – Quaûng Nam, cuoái cuøng
chuyeån ñeán Traø Baøn – Bình Ñònh.
Hoaït ñoäng 5: Nhoùm - caù nhaân
- GV chia lôùp 3 nhoùm yeâu caàu caùc nhoùm - Tình hình Chaêmpa töø theá kyû ,II
theo doõi SGK, thaûo luaän traû lôøi caâu hoûi cuûa ñeán X.
töøng nhoùm.
+ Nhoùm 1: Tình hình kinh teá cuûa Chaêmpa
töø theá kyû II – X,
+ Nhoùm 2: Tình hình chính trò – xaõ hoäi.
+ Nhoùm 3: Tình hình vaên hoaù.
- HS theo doõi SGK, thaûo luaän theo nhoùm, cöû
ñaïi dieän traû lôøi.
- GV nhaän xeùt boå sung caâu traû lôøi cuûa + Kinh teá:
töøng nhoùm, cuoái cuøng keát luaän. - Hoaït ñoäng chuû yeáu laø troàng luùa
- HS theo doõi, ghi nhôù. nöôùc:
- Söû duïng coâng cuï saét vaø söùc
- GV minh hoaï kyõ thuaät xaây thaùp cuûa keùo traâu boø.
ngöôøi Chaêmpa baèng moät soá tranh aûnh söu - Thuû coâng: Deät, laøm ñoà trang
taàm ñöôïc nhö khu di tích Myõ Sôn, thaùp Chaøm, söùc, vuõ khí, ñoùng gaïch vaø xaây
töôïng Chaêm… döïng, kyõ thuaät xaây thaùp ñaït trình

Trang 71
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
ñoä cao.
+ Chính trò – xaõ hoäi:
- Theo cheá ñoä quaân chuû chuyeân
cheá.
- Chia nöôùc laøm 4 chaâu, döôùi chaâu
- GV nhaán maïnh vaên hoaù Chaêmpa chòu aûnh coù huyeän, laøng.
höôûng saâu saéc vaên hoaù AÁn Ñoä. - Xaõ hoäi goàm caùc taàng lôùp: Quyù
toäc, noâng daân töï do, noâ leä.
+ Vaên hoaù:
- Theá kyû IV coù chöõ vieát töø chöõ
Phaïn (AÁn Ñoä).
- Theo Balamoân giaùo vaø Phaät
giaùo.
- ÔÛ nhaø saøn, aên traàu, hoaû taùng
ngöôøi cheát.
Hoaït ñoäng 6: Caù nhaân  Quoác gia coå Phuø Nam
- GV thuyeát trình keát hôïp söû duïng löôïc ñoà
giuùp HS naém ñöôïc nhöõng kieán thöùc cô baûn
veà thôøi gian ra ñôøi phaïm vi laõnh thoå thaønh
phaàn daân cö Phuø Nam.
- HS nghe, ghi nhôù. - Ñòa baøn: Quaù trình thaønh laäp:
+ Treân cô sôû vaên hoaù OÙc Eo (An
Giang) thuoäc chaâu thoå ñoàng baèng
soâng Cöûu Long hình thaønh quoác gia
coå phuø Nam (Theá kyû I), phaùt
trieån thònh vöôïng (III – V) ñeán cuoái
theá kyû VI suy yeáu bò Chaân Laïp
thoân tính.
Hoaït ñoäng 7: Caù nhaân
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy ñöôïc
tình hình kinh teá, vaên hoaù xaõ hoäi cuûa Phuø
Nam. - Tình hình Phuø Nam:
- GV toùm taét: + Kinh teá: saûn xuaát noâng nghieäp
keát hôïp vôùi thuû coâng, ñaùnh caù,
buoân baùn.
+ Vaên hoaù : ÔÛ nhaø saøn, theo
Phaät giaùo vaø Baølamoân giaùo,
ngheä thuaät ca, muùa nhaïc phaùt
trieån.
+ Xaõ hoäi goàm: Quyù toäc, bình daân,
noâ leä.
4. Sô keát baøi hoïc
- Duøng löôïc ñoà cuûng coá quaù trình hình thaønh caùc quoác gia coå ñaïi
treân ñaát nöôùc Vieät Nam: Ñòa baøn, thôøi gian hình thaønh, thaønh phaàn cö daân?
- Nhöõng ñieåm gioáng vaø khaùc nhau trong ñôøi soáng cuûa cö daân Vaên
Lang – AÂu Laïc, Laâm AÁp – Chaêm Pa, Phuø Nam.
5. Daën doø
- Hoïc thuoäc baøi, laøm baøi taäp 4 trang 70.

Trang 72
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10

Tuaàn : 20 Baøi 15
Tieát : 21 THÔØI BAÉC THUOÄC VAØ CUOÄC ÑAÁU TRANH
GIAØNH ÑOÄC LAÄP DAÂN TOÄC
(Töø theá kyû II ñeán ñaàu theá kyû X)

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


1. Kieán thöùc
- Giuùp HS naém ñöôïc noäi dung cô baûn chính saùch ñoâ hoä cuûa trieàu ñaïi
phong kieán phöông Baéc ôû nöôùc ta vaø nhöõng chuyeån bieán kinh teá, vaên hoaù,
xaõ hoäi nöôùc ta trong thôøi Baéc thuoäc.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc tinh thaàn ñaáu tranh beàn bæ choáng ñoàng hoaù giaønh ñoäc laäp
daân toäc cuûa nhaân daân ta.
3. Kyõ naêng
- Boài döôõng kyõ naêng lieân heä giöõa nguyeân nhaân vaø keát quaû, chính
trò vôùi kinh teá, vaên hoaù, xaõ hoäi.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Löôïc ñoà SGK ban KHXH nhaân vaên lôùp 10.
- Taøi lieäu minh hoaï khaùc.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi  : Toùm taét quaù trình hình thaønh quoác gia Vaên Lang – AÂu
Laïc.
Cuaâ hoûi  : Ñôøi soáng vaät chaát tinh thaàn cuûa ngöôøi Vieät coå trong
xaõ hoäi Vaên Lang – AÂu Laïc.
2. Môû baøi
Töø sau khi nöôùc AÂu Laïc bò Trieäu Ñaø xaâm chieám 179 TCN cho ñeán
theá kyû X nöôùc ta bò caùc Trieàu ñaïi phong kieán phöông Baéc ñoâ hoä. Lòch söû
thöôøng goïi ñoù laø thôøi kyø Baéc thuoäc. Ñeå thaáy ñöôïc cheá ñoä cai trò taøn baïo,
aâm möu thaâm ñoäc cuûa phong kieán phöông Baéc vôùi daân toäc ta vaø nhöõng
chuyeån bieán veà kinh teá, vaên hoaù xaõ hoäi ôû nöôùc ta thôøi Baéc thuoäc, chuùng
ta tìm hieåu baøi 15.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
I. CHEÁ ÑOÄ CAI TRÒ CUÛA CAÙC TRIEÀU ÑAÏI PHONG KIEÁN PHÖÔNG
BAÉC VAØ NHÖÕNG CHUYEÅN BIEÁN TRONG XAÕ HOÄI VIEÄT NAM
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – caù nhaân  Cheá ñoä cai trò
- GV giaûng giaûi: 179 TCN Trieäu Ñaø a. Toå chöùc boä maùy cai trò:
xaâm löôïc AÂu Laïc, töø ñoù nöôùc ta laàn
löôït bò caùc trieàu ñaïi phong kieán Trung

Trang 73
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
quoác: nhaø Trieäu, Haùn, Tuyø, Ñöôøng ñoâ
hoä. Ñaát AÂu Laïc cuõ bò chia thaønh caùc
quaän huyeän.
- Nhaø Trieäu chia thaønh 2 Quaän, saùp
nhaäp vaøo quoác gia Nam Vieät.
- Nhaø Haùn chia laøm 3 Quaän saùp nhaäp
vaøo Giao Chæ cuøng vôùi moät soá quaän cuûa
Trung Quoác. - Caùc trieàu ñaïi phong kieán phöông
- Nhaø Tuyø, Ñöôøng chia laøm nhieàu Baéc töø nhaø Trieäu, Haùn, tuyø, ñöôøng
chaâu. ñeàu chia nöôùc ta thaønh caùc quaän,
Töø sau khôûi nghóa Hai Baø Tröng naêm huyeän cöû quan laïi cai trò ñeán caáp
40, chính quyeàn ñoâ hoä cöû quan laïi cai trò huyeän.
ñeán caáp huyeän (Tröïc trò).
- GV phaùt vaán: caùc trieàu ñaïi phong
kieán phöông Baéc chia AÂu Laïc cuõ thaønh
quaän, huyeän nhaèm muïc ñích gì? - Muïc ñích cuûa phong kieán phöông
- HS suy nghó traû lôøi. Baéc laø saùp nhaäp ñaát AÂu Laïc cuõ
- GV boå sung, keát luaän veà aâm möu vaøo baûn ñoà Trung Quoác.
thaâm ñoäc cuûa chính quyeàn phöông Baéc.

Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp - Caù nhaân b. Chính saùch boùc loät veà kinh teá vaø
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy ñoàng hoaù veà vaên hoaù.
nhöõng chính saùch boùc loät kinh teá chính
quyeàn ñoâ hoä.
- HS theo doõi SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. + Thöïc hieän chính saùch boùc loät,
coáng naïp naëng neà.
+ Naém ñoäc quyeàn muoái vaø saét.
+ Quan laïi ñoâ hoä baïo ngöôïc tham lam
ra söùc boùc loät daân chuùng ñeå laøm
- GV coù theå minh hoaï baèng tö lieäu tham giaøu.
khaûo veà chính saùch boùc loät taøn baïo, trieät
ñeå cuûa chính quyeàn ñoâ hoä trong saùch
höôùng daãn GV.
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì veà
chính saùch boùc loät cuûa chính quyeàn ñoâ
hoä?
- HS suy nghó, traû lôøi:
Ñoù laø moät chính saùch boùc loät trieät ñeå
taøn baïo, ñaëc bieät naëng neà chæ coù ôû moät
chính quyeàn ngoaïi bang.
Hoaït ñoäng 3: caû lôùp - Caù nhaân
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy - Chính saùch ñoàng hoaù veà vaên hoaù.
ñöôïc chính saùch veà vaên hoaù cuûa chính
quyeàn ñoâ hoä.
- HS theo doõi SGK, traû lôøi caâu hoûi.
- GV boå sung, keát luaän: + Truyeàn baù Nho giaùo, môû lôùp chöõ
- GV coù theå gôïi cho HS nhôù laïi nhöõng Nho.
kieán thöùc ñaõ hoïc veà Nho giaùo. Giaùo lyù
cuûa Nho Giaùo quy ñònh toân ti, traät töï xaõ

Trang 74
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
hoäi raát khaét khe ngaët ngheøo vì vaäy chính
quyeàn ñoâ hoä phöông Baéc truyeàn baù Nho
giaùo vaøo nöôùc ta cuõng khoâng naèm ngoaøi
muïc ñích. + Baét nhaân daân ta phaûi theo phong
tuïc, taäp quaùn ngöôøi Hoa.
+ Ñöa ngöôøi Haùn vaøo soáng chung
vôùi ngöôøi Vieät.

- GV phaùt vaán: Chính saùch ñoù chính


quyeàn ñoâ hoä nhaèm muïc ñích gì? GV coù
theå gôïi yù: Chính quyeàn ñoâ hoä baét nhaân
daân phaûi thay ñoåi cho gioáng vôùi ngöôøi
Haùn, gioáng ñeán möùc khoâng phaân bieät
ñöôïc ñaâu laø ngöôøi Haùn ñaâu laø ngöôøi
Vieät thì caøng toát.
- Haùn hoaù ngöôøi Vieät aâm möu ñoù
thöôøng goïi laø gì?  Nhaèm muïc ñích thöïc hieän aâm möu
- HS suy nghó vaø traû lôøi. ñoàng hoaù daân toäc Vieät Nam.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän: Veà
muïc ñích cuûa chính quyeàn ñoâ hoä ñeå HS
thaáy ñöôïc aâm möu thaâm ñoäc cuûa chính - Chính quyeàn ñoâ hoä coøn aùp duïng
quyeàn phöông Baéc. luaät phaùp haø khaéc thaúng tay ñaøn
- GV giaûng giaûi tieáp veà luaät phaùp haø aùp caùc cuoäc ñaáu tranh cuûa nhaân
khaéc vaø chính saùch ñaøn aùp caùc cuoäc ñaáu daân ta.
tranh cuûa chính quyeàn ñoâ hoä.
- GV tieåu keát: Chính saùch boùc loät voâ
cuøng taøn baïo vaø thaâm ñoäc cuûa chính
quyeàn ñoâ hoä keùo daøi haøng nghìn naêm
trong thôøi Baéc thuoäc quaû laø moät thöû
thaùch voâ cuøng cam go, aùc lieät vôùi daân
toäc ta trong cuoäc ñaáu tranh giöõ gìn baûn saéc
vaên hoaù daân toäc. Nhöõng chính saùch ñoù
ñöa ñeán söï chuyeån bieán xaõ hoäi nhö theá
naøo? Chuùng ta vaøo muïc 2.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp vaø caù nhaân  Nhöõng chuyeån bieán xaõ hoäi
- GV thuyeát trình veà tình hình kinh teá cuûa a. Veà kinh teá
nöôùc ta thôøi Baéc thuoäc cô baûn nhö trong - Trong noâng nghieäp:
SGK sau ñoù keát luaän. + Coâng cuï saét ñöôïc söû duïng phoå
bieán.
+ Coâng cuoäc khai hoang ñöôïc ñaåy
maïnh.
+ Thuyû lôïi môû mang.
 Naêng suaát luùa taêng hôn tröôùc.
- Thuû coâng nghieäp, thöông maïi coù söï
chuyeån bieán ñaùng keå.
+ Ngheà cuõ phaùt trieån hôn: Reøn saét,
khai thaùc vaøng baïc laøm ñoà trang
söùc.
+ Moät soá ngheà môùi xuaát hieän nhö
laøm giaáy, laøm thuyû tinh.

Trang 75
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì veà + Ñöôøng giao thoâng thuyû boä giöõa
tình hình kinh teá nöôùc ta thôøi Baéc thuoäc? caùc vuøng quaän hình thaønh.
GV coù theå gôïi yù: So vôùi thôøi kyø Vaên
Lang – AÂu Laïc coù bieán ñoåi khoâng? Bieán
ñoåi nhanh hay chaäm? Nguyeân nhaân daãn
ñeán söï bieán ñoåi?
- HS suy nghó, so saùnh traû lôøi.
- GV boå sung keát luaän: Maëc duø chòu söï
kìm haõm vaø boùc loät naëng neà cuûa chính
quyeàn ñoâ hoä nhöng neàn kinh teá AÂu Laïc
cuõ vaãn phaùt trieån tuy chaäm chaïp vaø
khoâng toaøn dieän. Do söï giao löu kinh teá
moät soá thaønh töïu kyõ thuaät cuûa Trung
Quoác ñaõ theo böôùc chaân nhöõng keõ ñoâ
hoä vaøo nöôùc ta nhö söû duïng phaân boùn
trong noâng nghieäp, duøng kieán dieät saâu boï,
reøn saét, laøm giaáy, laøm thuyû tinh … goùp
phaàn laøm bieán ñoåi neàn kinh teá cuûa AÂu
Laïc cuõ.
Hoaït ñoäng 5: Caû lôùp - caù nhaân b. Veà vaên hoaù – xaõ hoäi:
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy
ñöôïc trong boái caûnh chính quyeàn ñoâ hoä ra
söùc thöïc hieän aâm möu ñoàng hoaù thì vaên
hoaù daân toäc ta phaùt trieån nhö theá naøo?
- HS theo doõi SGK, traû lôøi caâu hoûi. + Veà vaên hoaù
- GV boå sung vaø keát luaän. - Moät maët ta tieáp thu nhöõng tích cöïc
- GV coù theå minh hoaï theâm tieáp thu coù cuûa vaên hoaù Trung Hoa thôøi Haùn –
choïn loïc caùc yeáu toá beân ngoaøi ñoù laø Ñöôøng nhö: ngoân ngöõ, vaên töï.
keát quaû taát yeáu cuûa söï giao löu vaên hoaù. - Beân caïnh ñoù nhaân daân ta vaãn giöõ
GV phaân tích: maëc duø chính quyeàn ñoâ ñöôïc phong tuïc taäp quaùn: Nhuoäm
hoä thi haønh nhöõng chính saùch ñoàng hoaù raêng, aên traàu, laøm baùnh chöng, baùnh
baét nhaân daân ta phaûi thay ñoåi phong tuïc daøy, toân troïng phuï nöõ.
theo ngöôøi Haùn. Nhöng do toå tieân ñaõ kieân  Nhaân daân ta khoâng bò ñoàng hoaù.
trì ñaáu tranh qua haøng nghìn naêm neân ñaõ
baûo veä ñöôïc baûn saéc vaên hoaù daân toäc.
Döôùi baàu trôøi cuûa caùc laøng, xaõ Vieät
Nam phong tuïc, taäp quaùn cuûa daân toäc vaãn
ñöôïc giöõ vaø phaùt huy.
Hoaït ñoäng 6: Caù nhaân Veà xaõ hoäi coù chuyeån bieán
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK roài so
saùnh vôùi thôøi kyø Vaên Lang AÂu Laïc ñeå
thaáy ñöôïc söï bieán ñoåi veà xaõ hoäi. - Quan heä xaõ hoäi laø quan heä giöõa
nhaân daân vôùi chính quyeàn ñoâ hoä
(thöôøng xuyeân caêng thaúng).
- Ñaáu tranh choáng ñoâ hoä.
- ÔÛ moät soá nôi noâng daân töï do bò
noâng noâ hoaù, bò boùc loät theo kieåu
ñòa toâ phong kieán.
- Gv phaân tích ñeå HS thaáy ñöôïc quan heä
boùc loät ñòa toâ phong kieán xaâm nhaäp vaøo

Trang 76
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
ñaát AÂu Laïc cuõ vaø seõ daãn ñeán söï bieán
ñoåi saâu saéc hôn veà maët xaõ hoäi. Caùc
taàng lôùp xaõ hoäi coù chuyeån bieán thaønh
caùc taàng lôùp môùi. Moät soá noâng daân
coâng xaõ töï do bieán thaønh noâng noâ. Moät
soá ngöôøi ngheøo khoå bieán thaønh noâ tì.
4. Sô keát baøi hoïc
- Chính saùch ñoâ hoä cuûa chính quyeàn phöông Baéc: muïc ñích, keát quaû.
- Söï bieán ñoåi veà kinh teá vaên hoaù, xaõ hoäi ôû nöôùc ta thôøi Baéc thuoäc.
5. Daën doø
- HS Hoïc baøi, traû lôøi caâu hoûi SGK trang 73.

Trang 77
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10

Baøi 16
Tuaàn : 20
Tieát : 22 THÔØI BAÉC THUOÄC VAØ CUOÄC ÑAÁU TRANH
GIAØNH
ÑOÄC LAÄP DAÂN TOÄC (Tieáp theo)

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


1. Kieán thöùc
- Giuùp HS thaáy ñöôïc tính lieân tuïc roäng lôùn, quaàn chuùng trong cuoäc
ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp daân toäc cuûa nhaân daân ta trong caùc theá kyû I – IX.
Nguyeân nhaân laø do chính saùch thoáng trò taøn baïo cuûa phong kieán phöông
Baéc ,vaø tình thaàn ñaáu tranh baát khuaát, khoâng cam chòu laøm noâ leä cuûa nhaân
daân ta.
- Naém ñöôïc nhöõng neùt chính veà dieãn bieán, keát quaû, yù nghóa cuûa
moät soá cuoäc khôûi nghóa tieâu bieåu: Hai Baø Tröng, Lyù Bí, chieán thaéng Baïch
Ñaèng (938).
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc loøng caêm thuø quaân xaâm löôïc vaø ñoâ hoä.
- Giaùo duïc loøng bieát ôn caùc vò anh huøng cuûa daân toäc, töï haøo veà
nhöõng chieán thaéng oanh lieät cuûa daân toäc.
3. Kyõ naêng
- Reøn kyõ naêng heä thoáng hoaù kieán thöùc, laäp baûng thoáng keâ, söû
duïng baûn ñoà ñeå trình baøy dieãn bieán.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Löôïc ñoà khôûi nghóa Hai Baø Tröng, löôïc ñoà chieán thaéng Baïch Ñaèng.
- Baûng thoáng keâ veà caùc cuoäc khôûi nghóa do GV töï chuaån bò.
- Tranh aûnh trong SGK vaø taøi lieäu coù lieân quan.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi : Chính saùch ñoâ hoä cuûa chính quyeàn phöông baéc ñoái vôùi nhaân
daân.
2. Môû baøi
Traûi qua nhieàu theá kyû bò phong kieán phöông baéc ñoâ hoä töø 179 TCN
ñeán 938 nhaân daân ta khoâng ngöøng noåi daäy ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp. Ñeå
hieåu ñöôïc tính lieân tuïc, roäng lôùn tính chaát quaàn chuùng trong cuoäc ñaáu tranh
giaønh ñoäc laäp cuûa nhaân daân ta trong thôøi kyø baéc thuoäc, chuùng ta seõ tìm
hieåu baøi 16.

Trang 78
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
II. CUOÄC ÑAÁU TRANH GIAØNH ÑOÄC LAÄP (THEÁ KYÛ – ÑAÂÀU THEÁ
KYÛ X)
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp  Khaùi quaùt phong traøo ñaáu tranh
- GV söû duïng baûng thoáng keâ caùc cuoäc töø theá kyû I ñeán ñaàu theá kyû X.
ñaáu tranh tieâu bieåu chuaån bò theo maãu.
Thôøi gian Teân cuoäc khôûi nghóa Ñòa baøn
40 KN Hai Baø Tröng Haùt Moân
100, 137, 144 KN cuûa ND Nhaät Nam Quaän Nhaät Nam
157 KN cuûa ND Cöûu Chaân Quaän Cöûu Chaân
178, 190 KN cuûa ND Giao Chæ Quaän Giao Chæ
248 KN Baø Trieäu
542 KN Lyù Bí
687 KN Lyù Töï Thieân
722 KN Mai Thuùc Loan
776 – 791 KN Phuøng Höng
819 – 820 KN Döông Thanh
905 KN Khuùc Thöøa Duï
938 KN Ngoâ Quyeàn
- Sau ñoù GV yeâu caàu HS ñöa ra nhaän
xeùt veà caùc cuoäc ñaáu tranh cuûa nhaân daân - Trong suoát 1000 naêm Baéc thuoäc,
ta thôøi Baéc thuoäc. daân AÂu Laïc lieân tieáp vuøng daäy
- GV coù theå gôïi yù ñeå HS coù nhaän xeùt, ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp daân toäc.
traû lôøi ... - Caùc cuoäc khôûi nghóa noå ra lieân
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. tieáp, roäng lôùn, nhieàu cuoäc khôûi
nghóa coù nhaân daân caû 3 Quaän tham
gia.
- Keát quaû: Nhieàu cuoäc khôûi nghóa
ñaõ thaéng lôïi laäp ñöôïc chính quyeàn
töï chuû (Hai Baø Tröng, Lyù Bí, Khuùc
Thöøa Duï)
- YÙ nghóa: theå hieän tinh thaàn yeâu
nöôùc choáng giaëc ngoaïi xaâm, yù chí
töï chuû vaø tinh thaàn daân toäc cuûa
nhaân daân AÂu Laïc.
Hoaït ñoäng 2: Nhoùm - Caù nhaân  Moät soá cuoäc khôûi nghóa tieâu
- GV chia lôùp laøm 4 nhoùm, yeâu caàu bieåu
caùc nhoùm theo doõi SGK. Moãi nhoùm theo
doõi moät cuoäc khôûi nghóa theo noäi dung.
+ Thôøi gian buøng noå khôûi nghóa.
+ Choáng keû thuø naøo (Trieàu ñaïi ñoâ hoä
naøo).
+ Ñòa baøn cuûa cuoäc khôûi nghóa.
+ Dieãn bieán chính quyeàn khôûi nghóa.
+ Keát quaû, yù nghóa.
GV phaân coâng cuï theå:
+ Nhoùm 1: KN Hai Baø Tröng.
+ Nhoùm 2: KN Lyù Bí
+ Nhoùm 3: KN Khuùc Thöøa Duï.
+ Nhoùm 4: Chieán thaéng Baïch Ñaèng 938.
Trang 79
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- HS theo doõi SGK: thaûo luaän theo
nhoùm, cöû ñaïi dieän ghi noäi dung toùm taét
cuoäc khôûi nghóa vaøo giaáy sau ñoù trình
baøy tröôùc lôùp. Töøng caù nhaân HS nghe vaø
ghi nhôù.
- GV nhaän xeùt phaàn trình baøy cuûa hai
nhoùm sau ñoù söû duïng töøng baûng thoáng
keâ chi tieát veà caùc cuoäc khôûi nghóa tieâu
bieåu cuûa nhaân daân ta thôøi Baéc thuoäc, theo
maãu sau:
Cuoäc
Thôø Keû
khôûi Ñòa baøn Toùm taét dieãn bieán YÙ nghóa
i gian thuø
nghóa
Hai Baø 3 - 40 Nhaø Haùt - Thaùng 3-40 Hai Baø Tröng - Môû ñaàu cho
Tröng Ñoâng Moân, phaùt côø khôûi nghóa ñöôïc cuoäc ñaáu tranh
Haùn Meâ Linh, nhaân daân nhieät lieät höôûng choáng aùp böùc
Coå Loa, öùng chieám ñöôïc Coå Loa ñoâ hoä cuûa
Luy Laâu buoäc thaùi thuù Toâ Ñònh nhaân daân AÂu
troán veà TQ, KN thaéng lôïi, Laïc.
Trung Traéc leân laøm vua - Khaúng ñònh
xaây döïng chính quyeàn töï khaû naêng, vai
chuû. troø cuûa phuï nöõ
- Naêm 42 Nhaø Haùn ñua hai trong ñaáu tranh
vaïn quaân sang xaâm löôïc. choáng ngoaïi
Hai Baø trung toå chöùc xaâm.
khaùng chieán anh duõng
nhöng do cheânh leäch veà
löïc löôïng, khaùng chieán
thaát baïi Hai Baø Tröng hy
sinh.
Lí Bí 542 Nhaø Long - Naêm 542 Lyù Bí lieân keát - Giaønh ñöôïc
Löông Bieân haøo kieät caùc chaâu thuoäc ñoäc laäp töï chuû
Toâ Lòch mieàn Baéc khôûi nghóa. Laät sau 500 naêm
ñoå cheá ñoä ñoâ hoä. ñaáu tranh beàn
- Naêm 544 Lyù Bí leân ngoâi bæ.
laäp nöôùc Vaïn Xuaân. - Khaúng ñònh
- Naêm 542 Nhaø Löông ñem ñöôïc söï tröôûng
quaân xaâm löôïc, Lyù Bí trao thaønh cuûa yù
binh quyeàn cho Trieäu Quang thöùc daân toäc.
Phuïc toå chöùc khaùng  Böôùc phaùt
chieán. trieån cuûa phong
 Naêm 550 thaéng lôïi. traøo ñaáu tranh
Trieäu Quang phuïc leân ngoâi giaønh ñoäc laäp
vua. cuûa nhaân daân
- Naêm 571 Lyù Phaät Töû ta thôøi Baéc
cöôùp ngoâi. thuoäc.
- Naêm 603, nhaø Tuyø xaâm
löôïc, nöôùc Vaïn Xuaân thaát
baïi.
Khuùc 905 Ñöôøn Toáng - Naêm 905 Khuùc Thöøa Duï - Laät ñoå ñoâ hoä

Trang 80
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Thöøa g Bình ñöôïc nhaân daân uûng hoä cuûa nhaø
Duï ñaùnh chieám Toáng Bình, Ñöôøng, giaønh
giaønh quyeàn töï chuû ñoäc laäp töï chuû.
(giaønh chöùc Tieát ñoä söù). - Ñaùnh daáu
- Naêm 907 Khuùc Haïo xaây thaéng lôïi caên
döïng chính quyeàn ñoäc laäp baûn trong cuoäc
töï chuû. ñaáu tranh giaønh
ñoäc laäp cuûa
nhaân daân ta
thôøi Baéc thuoäc.
Ngoâ 938 Nam Soâng - Naêm 938 quaân Nam Haùn - Baûo veä vöõng
Quyeàn Haùn Baïch xaâm löôïc nöôùc ta, Ngoâ chaéc neàn ñoäc
Ñaèng Quyeàn laõnh ñaïo nhaân daân laäp töï chuû cuûa
gieát cheát teân phaûn taëc ñaát nöôùc.
Kieàu Coâng Tieãn (caàu - Môû ra moät
vieän Nam Haùn) vaø toå thôøi ñaïi môùi
chöùc ñaùnh quaân nam Haùn thôøi ñaïi ñoäc
treân soâng Baïch Ñaèng, ñaäp laäp töï chuû laâu
tan aâm möu xaâm löôïc cuûa daøi cho daân
nhaø Nam Haùn. toäc.
- Keát thuùc vónh
vieãn 1 nghìn
naêm ñoâ hoä
phong kieán cuûa
phöông Baéc.
- HS theo doõi baûng thoáng keâ ghi nhôù.
- Giaùo vieân: söû duïng thôøi gian keå veà caùc nhaân vaät lòch söû: Hai Baø
Tröng, Lyù Bí, Khuùc Thöøa Duï, Ngoâ Quyeàn vaø coâng lao cuûa hoï ñoái vôùi daân
toäc , nhaán maïnh yù nghóa cuûa caùc cuoäc khôûi nghóa, nhaát laø chieán thaéng
Baïch Ñaèng (Nguyeân nhaân thaéng lôïi vaø yù nghóa lòch söû).
4. Cuûng coá
- Tính lieân tuïc vaø roäng lôùn cuûa phong traøo ñaáu tranh choáng Baéc
thuoäc.
- Ñoùng goùp cuûa Hai Baø Tröng, Lyù Bí, Trieäu Quang Phuïc, Ngoâ quyeàn
trong cuoäc ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp thôøi Baéc thuoäc.
5. Daën doø
- HS Hoïc baøi, traû lôøi caâu hoûi SGK trang 77 söu taàm tö lieäu lòch söû,
tranh aûnh ñeàn thôø … caùc vò anh huøng ñaáu tranh choáng aùch aùp böùc ñoâ hoä
cuûa phong kieán phöông Baéc.
- Töï hoaøn thieän baûn thoáng keâ kieán thöùc veà caùc cuoäc khôûi nghóa tieâu
bieåu.

Trang 81
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10

Tuaàn : 21
Tieát : 23
CHÖÔNG II
VIEÄT NAM TÖØ THEÁ KYÛ X ÑEÁN THEÁ KYÛ XV

Baøi 17
QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN
CUÛA NHAØ NÖÔÙC PHONG KIEÁN
(Töø theá kyû X ñeán theá kyû XV)

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


1. Kieán thöùc
Giuùp HS hieåu :
- Quaù trình xaây döïng vaø hoaøn chình Nhaø nöôùc phong kieán Vieät Nam
dieãn ra trong moät thôøi gian laâu daøi treân moät laõnh thoå thoáng nhaát.
- Nhaø nöôùc phong kieán Vieät Nam ñöôïc toå chöùc theo cheá ñoä quaân chuû
Trung Öông laäp quyeàn, coù phaùp luaät, quaân ñoäi vaø coù chính saùch ñoái noäi
ñoái ngoaïi ñaày ñuû töï chuû vaø ñoäc laäp.
- Treân böôùc ñöôøng phaùt trieån, maëc duø tính giai caáp ngaøy caøng gia
taêng, Nhaø nöôùc phong kieán Vieät Nam vaãn giöõ ñöôïc moái quan heä gaàn guõi
vôùi nhaân daân.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng yù thöùc ñoäc laäp daân toäc, baûo veä söï thoáng nhaát nöôùc
nhaø.
- Boài döôõng nieàm töï haøo daân toäc.
3. Kyõ naêng
Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích so saùnh.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûn ñoà Vieät Nam.
- Tranh aûnh Vaên Mieáu, Nhaø nöôùc.
- Moät soá tö lieäu veà Nhaø nöôùc caùc trieàu Lyù, Traàn, Leâ, Sôû.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Toùm taét dieãn bieán, qua ñoù neâu nguyeân nhaân thaéng lôïi, yù nghóa Lòch
söû cuûa chieán thaéng Baïch Ñaèng.

2. Môû baøi

Trang 82
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
- Theá kyû X ñaõ môû ñaàu thôøi ñaïi phong kieán ñoäc laäp cuûa daân toäc
Vieät Nam töø theá kyû X  XV treân cô sôû moät laõnh thoå thoáng nhaát Nhaø
nöôùc quaân chuû chuyeân cheá phong kieán ñöôïc thaønh laäp vaø töøng böôùc phaùt
trieån, hoaøn thieän ñat5 ñeán ñænh cao. Ñeå hieåu ñöôïc quaù trình hình thaønh vaø
phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc phong kieán Vieät Nam, chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi
17.
3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi

Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém vöõng
I. BÖÔÙC ÑAÀU TIEÂN XAÂY DÖÏNG NHAØ NÖÔÙC ÑOÄC LAÄP THEÁ KYÛ X.
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân
- Tröôùc heát GV nhaéc laïi yù nghóa cuûa
chieán thaéng Baïch Ñaèng 938 môû ra moät thôøi
kyø ñoäc laäp töï chuû laâu daøi cho daân toäc.
Song sau hôn 1000 naêm Baéc thuoäc nhieàu yeâu
caàu lòch söû ñöôïc ñaët ra maø tröôùc maët laø
phaûi giöõ vöõng an ninh vaø thoáng nhaát ñaát
nöôùc. Ñaùnh laïi caùc cuoäc xaâm löôïc cuûa
nöôùc ngoaøi, baûo veä neàn ñoäc laäp, töï chuû
cuûa toå quoác, ñeå ñaùp öùng yeâu caàu ñoù, naêm
939 Ngoâ Quyeàn xöng vöông. - Naêm 939 Ngoâ Quyeàn xöng vöông,
- GV tieáp tuïc trình baøy: Ngoâ Quyeàn xöng thaønh laäp chính quyeàn môùi, ñoùng ñoâ
vöông ñaõ boû chöùc Tieát ñoä söù, xaây döïng ôû Ñoâng Anh Haø Nam.
cung ñieän, trieàu ñình, ñaët chieáu quan nghi leã
theo cheá ñoä quaân chuû.  Môû ñaàu xaây döïng Nhaø nöôùc ñoäc
- GV phaùt vaán HS: Vieäc Ngoâ Quyeàn xöng laäp töï chuû.
vöông xaây döïng moät chính quyeàn môùi coù yù
nghóa gì?
- GV gôïi yù: naêm 905 Khuùc Thöøa Duï ñaõ
laõnh ñaïo nhaân daân ñaùnh baïi Tieát ñoä söù
nhaø Ñöôøng vaø giaønh laáy chính quyeàn. Song
thieát cheá chính trò vaãn toå chöùc. - Naêm 968 sau khi deïp loaïn 12 söù quaân,
- GV tieáp tuïc giaûng baøi: Nhaø Ngoâ suy Ñinh Boä Lónh leân ngoâi, ñaët quoác hieäu
vong, loaïn 12 söù quaân dieãn ra, ñaát nöôùc bò laø Ñaïi Coà Vieät. Chuyeån kinh ñoâ veà
chia caét. Naêm 968 sau khi deïp loaïn 12 söù quaân Hoa Lö, Ninh Bình.
Ñinh Boä Lónh ñaõ xöng ñeá.
- GV: Giaûng giaûi theâm veà quoác hieäu Ñaïi
Coà Vieät vaø tình hình nöôùc ta cuoái thôøi Ñinh,
noäi boä luïc ñuïc, vua môùi coøn nhoû (Ñinh
Toaøn 6 tuoåi), lôïi duïng tình hình ñoù quaân
Toáng ñem quaân xaâm löôïc nöôùc ta. Tröôùc nguy
cô bò xaâm löôïc, Thaùi haäu döông Thò ñaõ ñaët
quyeàn lôïi daân toäc treân quyeàn lôïi doøng hoï,
laáy aùo long coån khoaùc leân mình Leâ Hoaøn
vaø chính thöùc môøi Thaäp ñaïo töôùng quaân Leâ
Hoaøn leân laøm vua. Ñeå coù ñieàu kieän laõnh
ñaïo choáng Toáng. Nhaø tieàn Leâ thaønh laäp.
- GV coù theå minh hoaï baèng sô ñoà ñôn giaûn: - Toå chöùc boä maùy Nhaø nöôùc: Thôøi
Ñinh, tieàn Leâ chính quyeàn trung öông
Vua coù 3 ban: Ban vaên; ban voõ; Taêng ban.
+ Veà haønh chính chia nöôùc thaønh 10

Trang 83
Ban vaên Ban voõ Taêng Ban
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém vöõng
ñaïo.
+ Toå chöùc quaân ñoäi theo cheá ñoä nguï
binh ö noâng.

- GV: Em coù nhaän xeùt gì veà toå chöùc Nhaø


nöôùc thôøi Ñinh, tieàn Leâ?
Gôïi yù: So vôùi Ngoâ Quyeàn.
+ Thôøi Ngoâ chính quyeàn trung öông chöa
quaûn lyù ñöôïc caùc ñòa phöông  loaïn 12 söù
quaân.
+ Thôøi Ñinh, tieàn Leâ: Döôùi vua coù 3 ban
chính quyeàn trung öông kieåm soaùt ñöôïc 10 ñaïo
ôû ñòa phöông.
- HS suy nghó vaø traû lôøi.
- GV: nhaän xeùt, keát luaän: Thôøi Ñinh, Leâ
Nhaø nöôùc quaân chuû chuyeân cheá: Vua ñöùng
ñaàu naém moïi quyeàn haønh. Tuy nhieân möùc
ñoä chuyeân cheá ôû moïi trieàu ñaïi, moãi nöôùc
khaùc nhau.
- HS: Nghe vaø ghi.
- GV tieáp tuïc PV: Nhìn vaøo caùch toå chöùc
boä maùy Nhaø nöôùc ôû nöôùc ta ôû theá kyû X,
em coù nhaän xeùt gì? - Trong theá kæ X Nhaø nöôùc ñoäc laäp töï
- HS suy nghó traû lôøi. chuû theo thieát cheá quaân chuû chuyeân
- GV keát luaän. cheá ñaõ ñöôïc xaây döïng. Coøn sô khai,
song ñaõ laø Nhaø nöôùc ñoäc laäp töï chuû
cuûa nhaân daân ta.

II. PHAÙT TRIEÅN VAØ HOAØN CHÆNH NHAØ NÖÔÙC PHONG KIEÁN
ÔÛ ÑAÀU THEÁ KYÛ XI  XV
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù nhaân  Toå chöùc boä maùy Nhaø nöôùc
- GV thuyeát trình veà söï suïp ñoå cuûa nhaø - Naêm 1010 Lyù Coâng Uaån dôøi kinh
Leâ vaø söï thaønh laäp cuûa nhaø Lyù, vaø nhöõng ñoâ töø Hoa Lö veà Thaêng Long (thuû ñoâ
yù nghóa troïng ñaïi cuûa caùc vua thôøi Lyù. Haø Noäi ngaøy nay).
HS nghe ghi nhôù. - Naêm 1054 Lyù Thaùnh Toâng ñaët quoác
hieäu laø Ñaïi Vieät.
- GV coù theå ñaøm thoaïi vôùi HS veà: Lyù
Coâng Uaån, trích ñoïc Chieàu dôøi Ñoâ vaø vieäc
ñoåi Quoác Hieäu ñaïi Vieät  Söï toàn taïi cuûa
kinh ñoâ Thaêng Long, söï lôùn maïnh tröôøng toàn
cuûa nöôùc Ñaïi Vieät chöùng toû nhöõng vieäc
laøm cuûa nhöõng oâng vua ñaàu thôøi Lyù thöïc
söï coù yù nghóa troïng ñaïi veà maët lòch söû. Ñaõ  Môû ra moät thôøi kyø phaùt trieån môùi
môû ra moät thôøi kyø phaùt trieån môùi cuûa daân cuûa daân toäc.
toäc thôøi kyø phaùt trieån vaø hoaøn chænh cuûa
Nhaø nöôùc phong kieán Vieät Nam. * Boä maùy Nhaø nöôùc Lyù  Traàn 
- Tröôùc heát GV khaùi quaùt ñeå HS thaáy Hoà
ñöôïc söï thay ñoåi caùc trieàu ñaïi, Töø Lyù sang

Trang 84
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém vöõng
Traàn, töø Traàn sang Hoà ñeå HS thaáy ñöôïc thöù Vua
töï caùc trieàu ñaïi phong kieán Vieät Nam.
- HS nghe vaø ghi nhôù.
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy ñöôïc Teå Ñaïi
caùch thöùc toå chöùc boä maùy chính quyeàn trung töôùng thaàn
öông thôøi Lyù  Traàn  Hoà ñöôïc toå chöùc
nhö theá naøo?
- HS theo doõi SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nghe HS traû lôøi, boå sung keát luaän keát Saûnh Vieän Ñaøi
hôïp vôùi sô ñoà ñôn giaûn leân baûng.
- HS theo doõi, veõ sô ñoà vaøo vôû.
- GV giaûng tieáp.
+ Vua: Coù quyeàn ngaøy caøng cao. Moân Thöôïng Haøn Quoác Ngöï
+ Giuùp vua trò nöôùc coù teå töôùng vaø caùc haï thö laâm söû söû
ñaïi thaàn. saûnh saûnh vieän vieän ñaøi
+ Saûnh, vieän, ñaøi laø caùc cô quan Trung
öông (Lieân heä vôùi caùc cô quan Trung öông
ngaøy nay). Caùc cô quan trung öông bao goàm:
Saûnh  Moân haø saûnh, thöôïng thö saûnh
Vieän  Haøn Laâm vieän, Quoác söû vieän.
Ñaøi  Ngöï söû ñaøi.
HS tieáp tuïc trình baøy toå chöùc chính quyeàn
ñòa phöông.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän.
Chính quyeàn ñòa phöông:
+ Chia thaønh Loä, Traán do Hoaøng thaân,
quoác thích cai quaûn.
+ Döôùi laø: phuû, huyeän, chaâu do quan laïi
cuûa trieàu ñình troâng coi.
+ Thôøi Traàn ñöùng ñaàu caùc xaõ laø xaõ
quan (Nhaø nöôùc quaûn lyù thôøi caáp xaõ).
- GV: Em coù nhaän xeùt gì veà toå chöùc boä
maùy toå chcö1 thôøi Lyù  Traàn  Hoà?
Gôïi yù: So vôùi thôøi Ñinh  Tieàn Leâ caû
chính quyeàn Trung öông vaø ñòa phöông ruùt ra
nhaän xeùt.
- HS suy nghó, so saùnh, traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän.
Giaûi thích ñieåm: Theå cheá chung laø quaân Boä maùy Nhaø nöôùc quaân chuû chuyeân
chuû chuyeân cheá song chuyeân cheá coøn coù cheá ñöôïc caûi tieán hoaøn chænh hôn.
möùc ñoä vì döôùi vua coøn coù teå töôùng vaø
caùc quan ñaïi thaàn.
Ñöùng ñaàu caùc loä (tænh) chæ coù moät vaøi
chöùc quan, caáp phuû huyeän chaâu cuõng chæ coù
moät chöùc quan toâ boä maùy chính quyeàn goïn
nheï, khoâng coàng keành.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp, caù nhaân * Boä maùy nhaø nöôùc thôøi Leâ sô
- GV: Thoâng baùo kieán thöùc môùi. - Naêm 1428 sau khi chieán thaéng nhaø
- HS nghe vaø ghi cheùp. minh Leâ Lôïi leân ngoâi hoaøng ñeá ñeå
laäp nhaø Leâ (Leâ sô).
- Nhöõng naêm 60 cuûa theá kyû XV, Leâ

Trang 85
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém vöõng
Thaùnh Toâng tieán haønh moät cuoäc caûi
caùch haønh chính lôùn.
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy ñöôïc
nhöõng chính saùch caûi caùch cuûa Leâ Thaùnh
Toâng ôû caû Trung Öông, laãn ñòa phöông.
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu:
- GV boå sung keát luaän, keát hôïp vôùi sô ñoà
ñôn giaûn treân baûng.
GV giaûi thích theâm: caùc chöùc quan trung
gian giöõa vua vaø caùc cô quan haønh chính (nhö
chöùc teå töôùng) bò baõi boû. Nhaø vua laøm vieäc
tröïc tieáp vôùi caùc cô quan Trung Öông Leâ
Thaùnh Toâng thaønh laäp 6 boä, moãi boä phuï
traùch hoaït ñoäng cuûa Nhaø nöôùc: Boä löïc, Leã, - Chính quyeàn trung öông:
Hoä, Coâng, Binh, Hình . Vua coù theå tröïc tieáp
baõi mieãn hoaëc boå nhieäm caùc chöùc quyeàn Vua
quyeát ñònh moïi vieäc hoaëc boå nhieäm caùc
chöùc quyeàn quyeát ñònh moïi vieäc khoâng caàn
qua caùc chöùc quan trung gian. Chöùng toû vua
naém moïi quyeàn haønh, chuyeân cheá ôû möùc
ñoä cao hôn thôøi kyø Lyù  Traàn. Ngöï söû Haøn
6 boä ñaøi laâm
- HS nghe vaø ghi nhôù.
- HS tieáp tuïc trình baøy veà caûi caùch ôû ñòa vieän
phöông cuûa Leâ Thaùnh Toâng.
- GV boå sung keát luaän. - Chính quyeàn ñòa phöông:
- HS nghe, ghi. + Caû nöôùc chia thaønh 13 ñaïo, thöøa
- GV boå sung theâm: khaùc vôùi trieàu Lyù tuyeân moãi ñaïo coù 3 ti (Ñoâ ti, thöøa ti,
traàn caùc chöùc vuï cao caáp trong trieàu ñình vaø hieán ti).
cai quaûn caùc ñòa phöông ñeàu do vöông haàu + Döôùi ñaïo laø: Phuû, huyeän, Chaâu,
quyù toäc doøng hoïc traàn naém giöõ. Coøn ôû Xaõ.
thôøi Leâ quan laïi ñeàu phaûi traûi qua thi cöû, ñoã
ñaït môùi ñöôïc boå nhieäm. Caùc quyù toäc muoán
laøm quan cuõng phaûi nhö vaäy.
- PV: Em coù nhaän xeùt gì veà cuoäc caûi
caùch cuûa Leâ Thaùnh Toâng vaø boä maùy Nhaø
nöôùc thôøi Leâ sô?
- HS suy nghó vaø traû lôøi.  Döôùi thôøi Leâ boä maùy Nhaø nöôùc
- GV keát luaän: Ñaây laø moät cuoäc caûi caùch quaân chuû chuyeân cheá ôû möùc ñoä cao,
haønh chính lôùn toaøn dieän döôïc tieán haønh töø hoaøn chænh.
trung öông ñeán ñòa phöông. Caûi caùch ñeå taêng
cöôøng quyeàn löïc cuûa chính quyeàn cuûa trung
öông nhaát laø taêng cöôøng quyeàn löïc cuûa nhaø
vua. Quyeàn löïc taäp trung trong tay vua. Chöùng
toû boä maùy Nhaø nöôùc quaân chuû chuyeân cheá
nhaø Leâ ñaït ñeán möùc ñoä cao, hoaøn thieän.
Hoaït ñoäng 4: Caù nhaân  Luaät phaùp vaø quaân ñoäi
- GV giuùp HS naém ñöôïc söï ra ñôøi cuûa caùc * Luaät Phaùp:
boä luaät thôøi phong kieán. - 1042 Vua Lyù Thaùnh Toâng ban haønh
- HS nghe, ghi cheùp. Hình thöû (boä luaät ñaàu tieân).
- GV yeâu caàu HS ñoïc phaàn chöõ nhoû trong - Thôøi Traàn: Hình luaät.
SGK traû lôøi caâu hoûi trong SGK trang 80. - Thôøi Leâ bieân soaïn moät boä luaät ñaày

Trang 86
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém vöõng
- HS ñoïc saùch giaùo khoa suy nghó vaø traû ñuû goïi laø Cuoái chieàu hình luaät.
lôøi.  Luaät phaùp nhaèm baûo veä quyeàn
- GV keát luaän veà muïc ñích, taùc duïng cuûa haønh cuûa giai caáp thoáng trò, an ninh
caùch ñieàu luaät. ñaát nöôùc vaø moät soá quyeàn lôïi chaân
- HS nghe vaø ghi. chính cuûa nhaân daân.
* Quaân ñoäi: Ñöôïc toå chöùc quy cuû,
goàm:
+ Caám binh (Baûo veä kinh thaønh) vaø
quaân chính quy baûo veä ñaát nöôùc.
+ Ngoaïi binh: tuyeån theo cheá ñoä nguï
binh ö noâng.
Hoaït ñoäng 5: Caû lôùp  Hoaït ñoäng ñoái noäi vaø ñoái ngoaïi
- GV yeâu caàu caû lôùp ñoïc SGK ñeå thaáy * Ñoái noäi:
ñöôïc chính saùch ñoái noäi, ñoái ngoaïi cô baûn - Quan taâm ñeán ñôøi soáng nhaân daân.
cuûa caùc trieàu ñaïi phong kieán. - Chuù yù ñoaøn keát ñeán caùc daân toäc ít
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu nhöõng chính ngöôøi.
saùch ñoái noäi, ñoái ngoaïi cuûa Nhaø nöôùc. * Ñoái ngoaïi:vôùi nöôùc lôùn phöông
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän GV cuï Baéc:
theå hoaù moät soá chính saùch ñoái noäi cuûa Nhaø + Quan heä hoaø hieáu.
nöôùc: Chaêm lo ñeâ ñieàu, khuyeán khích saûn + Ñoàng thôøi saün saøng chieán ñaáu baûo
xuaát noâng nghieäp, gaû con gaùi cho caùc tuø veä Toå quoác.
tröôûng mieàn nuùi. - Vôùi Chaêm pa, laøo, Chaân Laïp coù luùc
thaân thieát, coù luùc xaûy ra chieán tranh.
4. Cuûng coá
- Caùc giai ñoaïn hình thaønh, phaùt trieån vaø hoaøn thieän cuûa boä maùy
Nhaø nöôùc quaân chuû chuyeân cheá phong kieán Vieät Nam.
- Söï hoaøn chænh cuûa Nhaø nöôùc phong kieán Vieät Nam thôøi Leâ sô.
5. Daën doø
- HS hoïc baøi vaø traû lôøi caùc caâu hoûi trong SGK.

Trang 87
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 18
Tuaàn : 21 COÂNG CUOÄC XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT
Tieát : 24 TRIEÅN
KINH TEÁ TRONG CAÙC THEÁ KYÛ X - XV

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


1. Kieán thöùc
Giuùp HS hieåu ñöôïc:
- Traûi qua 5 theá kyû ñoäc laäp, maëc duø ñoâi luùc coøn coù nhieàu bieán
ñoäng khoù khaên, nhaân daân ta vaãn xaây döïng cho mình neàn kinh teá ña daïng vaø
hoaøn thieän.
- Neàn kinh teá Vieät Nam thôøi phong kieán chuû yeáu laø noâng nghieäp, tuy
coù nhieàu maâu thuaãn trong vaán ñeà ruoäng ñaát, nhöng nhöõng yeáu toá caàn thieát
phaùt trieån noâng nghieäp vaãn ñöôïc phaùt trieån nhö: Thuyû lôïi, môû roäng ruoäng
ñaát taêng caùc loaïi caây troàng phuïc vuï ñôøi soáng ngaøy caøng cao.
- Thuû coâng nghieäp ngaøy caøng phaùt trieån, ña daïng, phong phuù chaát
löôïng ñöôïc naâng cao khoâng chæ phuïc vuï trong nöôùc maø coøn goùp phaàn trao
ñoåi vôùi nöôùc ngoaøi. Thöông nghieäp phaùt trieån.
- Trong hoaøn caûnh cuûa cheá ñoä phong kieán, ruoäng ñaát ngaøy caøng taäp
trung vaøo tay giai caáp ñòa chuû.
2. Tö töôûng
- Töï haøo veà nhöõng thaønh töïu kinh teá daân toäc ñaõ ñaït ñöôïc.
- Thaáy ñöôïc söï haïn cheá trong neàn kinh teá phong kieán nay trong giai ñoaïn
phaùt trieån cuûa noù, töø ñoù lieân heä vôùi thöïc teá hieän nay.
3. Kyõ naêng
- Reøn kyõ naêng phaân tích, nhaän xeùt.
- Reøn kyõ naêng lieân heä thöïc teá.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Tranh aûnh löôïc ñoà coù lieân quan.
- Nhöõng caâu ca dao veà kinh teá, moät soá nhaän xeùt cuûa ngöôøi nöôùc
ngoaøi…
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu : Neâu caùc giai ñoaïn hình thaønh, phaùt trieån, hoaøn thieän cuûa
Nhaø nöôùc phong kieán Vieät Nam.
Caâu : Veõ sô ñoà nhaø nöôùc thôøi Lyù – Traàn – Hoà, nhaän xeùt.
Caâu : Veõ sô ñoà Nhaø nöôùc thôøi leâ sô, nhaän xeùt.
2. Môû baøi

Trang 88
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
moät soá neàn kinh teá töï chuû toaøn dieän. Ñeå hieåu ñöôïc coâng cuoäc xaây döïng
vaø phaùt trieån kinh teá cuûa nhaân daân ñaïi Vieät trong theá kyû X – XV chuùng ta
cuøng tìm hieåu baøi 18.
3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp  Môû roäng, phaùt trieån noâng
- GV phaùt vaán: Boái caûnh lòch söû ñaïi Vieät nghieäp
töø theá kyû thöù X – XV, boái caûnh ñoù coù taùc
ñoäng nhö theá naøo ñeán söï phaùt trieån kinh teá?
- HS theo doõi ñoaïn ñaàu tieân cuûa muïc I trong
SGK, döïa vaøo kieán thöùc ñaõ hoïc cuûa baøi * Boái caûnh lòch söû theá kyû X – XV:
tröôùc ñoù ñeå traû lôøi. - Theá kyû X – XV laø thôøi kyø toàn taïi
GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. cuûa caùc trieàu ñaïi Ngoâ, Ñinh, Tieàn
Leâ, Lyù, Traàn, Hoà, Leâ Sô.
- Ñaây laø giai ñoaïn ñaàu cuûa theá kyû
phong kieán ñoäc laäp, ñoàng thôøi cuõng
laø thôøi kyø ñaát nöôùc thoáng nhaát.
 Boái caûnh naøy raát thuaän lôïi taïo
ñieàu kieän ñeå phaùt trieån kinh teá.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù nhaân
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi:
Nhöõng bieåu hieän cuûa söï môû roäng vaø phaùt
trieån noâng nghieäp töø theá kyû X – XV.
- GV gôïi yù: ÔÛ thôøi kyø ñaàu phong kieán
ñoäc laäp daân toäc söï môû roäng vaø phaùt trieån
noâng nghieäp ñöôïc bieåu hieän qua caùc lónh vöïc:
+ Môû roäng dieän tích ruoäng ñaát.
+ Môû mang heä thoáng ñeâ ñieàu.
+ Phaùt trieån söùc keùo vaø gia taêng caùc loaïi
caây coâng nghieäp, caùc lónh vöïc ñoù ñöôïc bieåu
hieän nhö theá naøo?
- HS theo doõi SGK, thöïc hieän nhöõng yeâu
caàu cuûa GV, phaùt trieån yù kieán.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän.
- GV coù theå giaûi thích theâm veà pheùp quan - Dieän tích ñaát ngaøy caøng môû roäng
ñieåm chia ruoäng coâng ôû caùc laøng xaõ döôùi nhôø:
thôøi Leâ, moät chính saùch ruoäng ñaát ñieån hình + Nhaân daân tích cöïc khai hoang vuøng
ñoái vôùi ruoäng ñaát coâng ôû thôøi kyø phong chaâu thoå soâng lôùn vaø ven bieån.
kieán taùc duïng cuûa pheùp quaân ñieàn. + Caùc vua Traàn khuyeán khích caùc
vöông haàu quyù toäc khai hoang laäp
ñieàn trang.
+ Vua Leâ caáp ruoäng ñaát cho quyù toäc,
quan laïi ñaët pheùp quaân ñieàn.
- Thuyû lôïi ñöôïc Nhaø nöôùc quan taâm
môû mang.
+ Nhaø Lyù ñaõ cho xaây ñaép nhöõng con
ñeâ ñaàu tieân.
+ 1248 Nhaø Traàn cho ñaép heä thoáng
ñeâ quai vaïc doïc caùc soâng lôùn töø ñaàu

Trang 89
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
nguoàn ñeán cöûa bieån. Ñaët cô quan: Haø
ñeâ söù troâng nom ñeâ ñieàu:
- GV : Minh hoaï baèng ñoaïn trích trong chieáu - Caùc nhaø nöôùc Lyù – Traàn – Leâ ñeàu
cuûa Lyù Nhaân Toâng (trang 83) vaø söï phong quan taâm baûo veä söùc keùo, phaùt trieån
phuù cuûa caùc gioáng caây noâng nghieäp ngoaøi cuûa gioáng caây noâng nghieäp.
luùa nöôùc.
- Phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì veà söï phaùt
trieån noâng nghieäp X – XV? Do ñaâu noâng
nghieäp phaùt trieån? Taùc duïng cuûa söï phaùt
trieån ñoù? Vai troø cuûa Nhaø nöôùc?
- HS suy nghó vaø traû lôøi.
- GV keát luaän. + Nhaø nöôùc cuøng nhaân daân goùp söùc
- GV minh hoaï baèng nhöõng caâu thô. phaùt trieån noâng nghieäp.
+ Chính saùch cuûa Nhaø nöôùc ñaõ thuùc
ñaåy noâng nghieäp phaùt trieån  ñôøi
soáng nhaân daân aám no haïnh phuùc,
traät töï xaõ hoäi oån ñònh, ñoäc laäp ñöôïc
cuûng coá.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp, caù nhaân  Phaùt trieån thuû coâng nghieäp
- GV giuùp HS thaáy ñöôïc nguyeân nhaân thuùc
ñaåy thuû coâng nghieäp phaùt trieån trong thôøi kyø
töø X – XV chuû yeáu xuaát phaùt töø nhöõng nhu
caàu trong nöôùc gia taêng.
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy ñöôïc söï
phaùt trieån cuûa thuû coâng nghieäp trong nhaân
daân.
+ Bieåu hieän söï phaùt trieån.
+ Yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån
thuû coâng nghieäp ñöông thôøi. * Thuû coâng nghieäp trong nhaân daân:
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu. - Caùc ngheà thuû coâng coå truyeàn nhö:
- GV nhaän xeùt boå sung, keát luaän veà söï Ñuùc ñoàng, reøn saét, laøm goám, deät
phaùt trieån thuû coâng nghieäp trong nhaân daân. ngaøy caøng phaùt trieån chaát löôïng saûn
- GV coù theå söu taàm moät soá tranh aûnh phaåm ngaøy caøng ñöôïc naâng cao.
chöông, töôïng, ñoà goám, hình roàng … ñeå minh
hoaï cho HS thaáy ñöôïc söï phaùt trieån vaø chaát
löôïng. - Caùc ngaønh ngheà thuû coâng ra ñôøi
- GV khaúng ñònh söï ra ñôøi cuûa caùc ngaønh nhö: Thoå Haø, baùt Traøng.
ngheà thuû coâng coù yù nghóa raát lôùn ñoái vôùi
söï phaùt trieån caùc thuû coâng nghieäp theå hieän
oån ñònh ngheà nghieäp vaø naâng cao trình ñoä kyõ + Do truyeàn thoáng ngheà nghieäp voán
thuaät. coù, trong boái caûnh ñaát nöôùc ñoäc laäp
- PV: Theo em nhaân toá naøo aûnh höôûng ñeán thoáng nhaát coù ñieàu kieän phaùt trieån
söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh ngheà thuû coâng maïnh.
ñöông thôøi? + Do nhu caàu xaây döïng cung ñieän, ñeàn
- HS traû lôøi tieáp: chuøa, neân ngheà saûn xuaát gaïch, chaïm
- GV nhaän xeùt boå sung, keát luaän veà nhöõng khaéc ñaù ñeàu phaùt trieån.
nhaân toá thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa thuû
coâng nghieäp laø.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, caù nhaân
- GV yeâu caàu HS tieáp tuïc theo doõi SGK ñeå

Trang 90
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
thaáy ñöôïc söï phaùt trieån thuû coâng nghieäp
Nhaø nöôùc.
- HS theo doõi SGK, phaùt trieån yù kieán.
- GV: Boå sung keát luaän veà söï phaùt trieån * Thuû coâng nghieäp Nhaø nöôùc:
cuûa thuû coâng nghieäp Nhaø nöôùc. - Nhaø nöôùc thaønh laäp caùc quan
xöôûng (Cuïc baùch taùc) taäp trung thôï
gioûi trong nöôùc saûn xuaát: Tieàn, vuõ
khí, aùo muõ cho vua quan, thuyeàn
chieán.
- Saûn xuaát ñöôïc moät soá saûn phaåm
kyõ thuaät cao nhö: Ñaïi baùc, thuyeàn
chieán coù laàu.
Hoaït ñoäng 5: Caù nhaân
- GV: Em ñaùnh giaù nhö theá naøo veà söï
phaùt trieån cuûa thuû coâng nghieäp nöôùc ta
ñöông thôøi?
- HS: Döïa vaøo kieán thöùc vöøa hoïc ñeå traû - Nhaän xeùt: caùc ngaønh ngheà thuû
lôøi. coâng phong phuù. Beân caïnh caùc ngheà
- GV: nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. coå truyeàn ñaõ phaùt trieån nhöõng ngheà
môùi yeâu caàu kyõ thuaät cao: Ñuùc
suùng, ñoùng thuyeàn.
- Muïc ñích Phuïc vuï nhu caàu trong
nöôùc laø chính.
- GV: coù theå minh hoaï ñeå HS thaáy kyõ + Chaát löôïng saûn phaåm toát.
thuaät moät soá ngaønh ñaït trình ñoä cao nhö deät,
goám khieán ngöôøi Trung Quoác phaûi khaâm
phuïc. (Trích ñoïc chöõ nhoû SGK trang 84).

Hoaït ñoäng 6: Caû lôùp, caù nhaân  Môû roäng thöông nghieäp
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy * Noäi thöông:
ñöôïc söï phaùt trieån noäi thöông vaø ngoaïi thöông - Caùc chôï laøng, chôï huyeän, chôï chuøa
ñöông thôøi. moïc leân ôû khaép nôi, laø nôi nhaân daân
- Hoïc theo doõi SGK vaø phaùt bieåu. trao ñoåi saûn phaåm noâng nghieäp vaø
- GV boå sung, keát luaän veà söï phaùt trieån thuû coâng nghieäp.
môû roäng noäi, ngoaïi thöông. - Kinh ñoâ Thaêng Long trôû thaønh ñoâ
+ GV minh hoaï baèng lôøi SGK ñeå minh hoaï, thò lôùn (36 phoá phöôøng) – Trung taâm
keát hôïp moät soá tranh aûnh söu taàm veà söï saûn buoân baùn vaø laøm ngheà thuû coâng.
xuaát cuûa beán caûng ñöông thôøi. * Ngoaïi thöông:
- Thôøi Lyù – Traàn ngoaïi thöông khaù
phaùt trieån, Nhaø nöôùc xaây döïng
nhieàu beán caûng buoân baùn vôùi nöôùc
ngoaøi.
- Vuøng bieân giôùi Vieät Trì cuõng hình
thaønh caùc ñaëc ñieåm buoân baùn.
- Thôøi Leâ: Ngoaïi thöông bi thu heïp.
Hoaït ñoäng 7: caù nhaân
- Phaùt vaán: Em ñaùnh giaù nhö theá naøo veà
thöông nghieäp nöôùc ta ñöông thôøi?
+ Nguyeân nhaân daãn ñeán söï phaùt trieån?
+ Phaùt trieån nhö theá naøo?

Trang 91
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- HS döïa vaøo phaàn ñaõ hoïc ñeå traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän. - Nguyeân nhaân  söï phaùt trieån:
+ Noâng nghieäp thuû coâng phaùt trieån
thuùc ñaåy thöông nghieäp phaùt trieån.
+ Do thoáng nhaát tieàn teä, ño löôøng.
- Thöông nghieäp môû roäng song chuû
yeáu phaùt trieån noäi thöông, coøn ngoaøi
thöông môùi chæ buoân baùn vôùi Trung
Quoác vaø caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ.
Hoaït ñoäng 8: Caû lôùp  Tình hình phaân hoaù xaõ hoäi vaø
- GV trình baøy ñeå HS thaáy ñöôïc nhöõng yeáu cuoäc ñaáu tranh cuûa noâng daân
toá thuùc ñaåy söï phaân hoaù xaõ hoäi (phaân hoaù Söï phaùt trieån kinh teá trong hoaøn caûnh
giai caáp) vaø heä quaû cuûa xaõ hoäi phaùt trieån cheá ñoä phong kieán thuùc ñaåy söï phaân
kinh teá trong hoaøn caûnh cuûa cheá ñoä phong hoaù xaõ hoäi.
kieán thuùc ñaåy söï phaân hoaù xaõ hoäi. + Ruoäng ñaát ngaøy caøng taäp trung
+ Ruoäng ñaát ngaøy caøng taäp trung vaøo tay vaøo tay ñòa chuû, quyù toäc, quan laïi.
ñòa chuû, quyù toäc, quan laïi. + Giai caáp thoáng trò ngaøy caøng aên
+ Giai caáp thoáng trò ngaøy caøng aên chôi, sa chôi, sa sæ khoâng coøn chaêm lo ñeán
sæ khoâng coøn chaêm lo ñeán saûn xuaát vaø ñôøi saûn xuaát vaø ñôøi soáng nhaân daân.
soáng nhaân daân. + Thieân tai, maát muøa ñoùi keùm laøm
+ Thieân tai, maát muøa ñoùi keùm laøm ñôøi ñôøi soáng nhaân daân cöïc khoå.
soáng nhaân daân cöïc khoå.
 Nhöõng cuoäc khôûi nghóa noâng daân
buøng noå:
+ Töø 1344 ñeán cuoái theá kyû XIV
nhieàu cuoäc khôûi nghóa noå ra laøm
chính quyeàn nhaø Traàn rôi vaøo khuûng
hoaûng.
4. Cuûng coá
Söï phaùt trieån noâng nghieäp vaø thuû coâng nghieäp theá kyû XI – XV.
5. Daën doø
Hoïc baøi, laøm baøi taäp, ñoïc tröôùc baøi 19, tìm hieåu caùc vïi anh huøng
daân toäc: Traàn Quoác Tuaán, Lyù Thöôøng Kieät, Leâ Lôïi, Nguyeãn Traõi …

Trang 92
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 19
Tuaàn: 22 NHÖÕNG CUOÄC CHIEÁN ÑAÁU
Tieát: 25 CHOÁNG NGOAÏI XAÂM ÔÛ CAÙC THEÁ KYÛ X -
XV

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


1. Kieán thöùc
- Gaàn 6 theá kyû ñaàu thôøi kyø ñoäc laäp, nhaân daân Vieät Nam phaûi lieân
tieáp toå chöùc nhöõng cuoäc khaùng chieán choáng ngoaïi xaâm, baûo veä Toå quoác.
- Vôùi tinh thaàn duõng caûm, truyeàn thoáng yeâu nöôùc ngaøy caøng saâu
ñaäm, nhaân daân ta ñaõ chuû ñoäng saùng taïo, vöôït qua moïi thaùch thöùc khoù
khaên ñaùnh laïi caùc cuoäc xaâm löôïc.
- Trong söï nghieäp choáng ngoaïi xaâm vó ñaïi ñoù, khoâng chæ noåi leân
nhöõng traän quyeát chieán ñaày saùng taïo maø coøn xuaát hieän moät loaït caùc nhaø
chæ huy quaân söï taøi naêng.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc loøng yeâu nöôùc, yù thöùc baûo veä neàn ñoäc laäp vaø thoáng
nhaát cuûa Toå quoác.
- Boài döôõng yù thöùc ñoaøn keát, giuùp ñôõ laãn nhau giöõa caùc daân toäc.
- Boài döôõng nieàm töï haøo daân toäc vaø loøng bieát ôn vôùi caùc theá heä
toå tieân, caùc anh huøng daân toäc ñaõ chieán ñaáu queân mình vì Toå quoác.
3. Kyõ naêng
Reøn luyeän kyõ naêng söû duïng baûn ñoà trong hoïc taäp, tích cöïc boài
döôõng kyõ naêng phaân tích, toång hôïp.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûn ñoà Lòch söû Vieät Nam coù ghi caùc ñòa danh lieân quan.
- Moät soá tranh aûnh veà chieán traän hay veà caùc anh huøng daân toäc. Moät
soá ñoaïn trích, thô vaên …
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu : Nguyeân nhaân taïo neân söï phaùt trieån noâng nghieäp ôû theá kyû
XI – XV?
Caâu : Söï phaùt trieån cuûa thuû coâng nghieäp thôøi Lyù – Traàn – Leâ?
2. Môû baøi
Trong nhöõng theá kyû ñaàu ñoäc laäp, xaây döïng ñaát nöôùc, nhaân daân ta
vaãn phaûi tieáp tuïc tieán haønh caùc cuoäc khaùng chieán choáng giaëc ngoaïi xaâm
vaø ñaõ laøm neân bieát bao chieán thaéng huy hoaøng giöõ vöõng neàn ñoäc laäp daân
toäc. Chuùng ta cuøng nhau tìm hieåu baøi 19 ñeå oân laïi nhöõng chieán thaéng huy
hoaøng aáy.
3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi

Trang 93
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- Tröôùc heát GV gôïi laïi cho HS nhôù veà trieàu
ñaïi nhaø Toáng ôû Trung Quoác thaønh laäp vaø
suïp ñoå ôû thôøi gian naøo.
- HS nhôù laïi kieán thöùc ñaõ hoïc ôû phaàn
Trung Quoác phong kieán ñeå traû lôøi:
+ Thaønh laäp: naêm 960.
+ Suïp ñoå: naêm 1271 (cuoái theá kyû XIII).
- GV daãn daét: trong thôøi gian toàn taïi 3 theá
kyû, nhaø Toáng ñaõ 2 laàn ñem quaân xaâm löôïc
nöôùc ta, nhaân daân Ñaïi Vieät ñaõ 2 laàn khaùng
chieán choáng Toáng.
I. CAÙC CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN CHOÁNG QUAÂN XAÂM LÖÔÏC TOÁNG
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù nhaân  Khaùng chieán choáng Toáng thôøi
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy Tieàn Leâ
ñöôïc nguyeân nhaân quaân Toáng xaâm löôïc nöôùc - Naêm 980 nhaân luùc trieàu ñình nhaø
ta, trieàu ñình ñaõ toå chöùc khaùng chieán nhö theá Ñinh gaëp khoù khaên, vua Toáng cöû
naøo vaø giaønh thaéng lôïi ra sao? quaân sang xaâm löôïc nöôùc ta.
- HS theo doõi SGK, phaùt bieåu. - Tröôùc tình hình ñoù Thaùi haäu hoï
- GV boå sung vaø keát luaän. Döông vaø trieàu ñònh nhaø Ñinh ñaõ toân
Leâ Hoaøn laøm vua ñeå laõnh ñaïo
khaùng chieán.
- GV caáp theâm tö lieäu: Naêm 979 Ñinh Tieân
Hoaøng vaø con tröôûng bò aùm saùt, trieàu ñình
nhaø Ñinh luïc ñuïc gaëp nhieàu khoù khaên, Vua
môùi Ñinh Toaøn coøn nhoû môùi 6 tuoåi. Toân meï
laø Döông Thò laøm Hoaøng Thaùi Haäu.
+ Tröôùc nguy cô bò xaâm löôïc Thaùi haäu
Döông Thò ñaõ ñaët quyeàn lôïi cuûa ñaát nöôùc
leân treân quyeàn lôïi cuûa doøng hoï, toân thaäp
ñaïo töôùng quaân Leâ Hoaøn leân laøm vua ñeå
laõnh ñaïo khaùng chieán.
+ Söï möu löôïc cuûa Leâ Hoaøn trong quaù trình
chæ huy khaùng chieán, vôø thua ñeå nhöû giaëc
luùc traù haøng vaø baát ngôø ñaùnh uùp.
- Phaùt vaán: Em nhaän xeùt gì veà thaéng lôïi - HS: nghe, töï ghi nhôù.
cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Toáng vaø cho
bieát nguyeân nhaân caùc cuoäc thaéng lôïi.
- HS suy nghó traû lôøi. - Thaéng lôïi lôùn nhanh choùng, thaéng
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän: ngay ôû vuøng ñoâng Baéc khieán vua
+ Ñaây laø thaéng lôïi raát nhanh, raát lôùn ñeø Toáng khoâng daùm nghó ñeán vieäc xaâm
beïp yù chí xaâm löôïc cuûa quaân toáng. Haøng löôïc Ñaïi Vieät, cuûng coá vöõng chaéc
traêm naêm sau nhaân daân ta ñöôïc soáng trong neàn ñoäc laäp.
caûnh yeân bình. Naêm 1075 nhaø Toáng môùi daùm
nghó ñeán xaâm löôïc Ñaïi Vieät.
+ Nguyeân nhaân thaéng lôïi laø do:
Trieàu ñình nhaø Ñinh vaø Thaùi Haäu hoï
Döông saün saøng vì lôïi ích daân toäc maø hy sinh
lôïi ích doøng hoïc ñeå taïo thuaän lôïi cho cuoäc
khaùng chieán choáng Toáng.

Trang 94
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Do yù chí quyeát chieán baûo veä ñoäc laäp cuûa
quaân daân Ñaïi Vieät.
Do coù söï chæ huy möu löôïc cuûa Leâ Hoaøn.
- HS nghe, töï ghi nhôù.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp, caù nhaân  Khaùng chieán choáng toáng thôøi
- GV tieáp tuïc yeâu caàu HS theo doõi ñeå thaáy Lyù (1075 – 1077)
ñöôïc:
+ Aâm möu xaâm löôïc nöôùc ta cuûa quaân
Toáng.
+ Nhaø Lyù toå chöùc khaùng chieán theá naøo
qua 2 giai ñoaïn:
Giai ñoaïn : Chuû ñoäng ñem quaân ñaùnh
Toáng.
Giai ñoaïn  : Chuû ñoäng lui veà phoøng thuû
giaëc.
- HS theo doõi SGK theo yeâu caàu cuûa GV,
phaùt bieåu veà aâm möu xaâm löôïc cuûa Nhaø
toáng.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän.
+ Söï khuûng hoaûng cuûa nhaø Toáng: phía
Baéc phaûi ñoái phoù vôùi nöôùc Lieâu (boä toäc
Khieát Ñan), nöôùc Ha (daân toäc Ñaûng Haï), trong
nöôùc noâng daân noåi daäy. Trong hoaøn caûnh ñoù
vua Toáng vaø Teå töôùng Vöông An Thaïch chuû
tröông ñaùnh Ñaïi Vieät hy voïng duøng chieán
coâng ngoaøi bieân giôùi ñeå laán aùp tình hình trong - Thaäp kyû 70 cuûa theá kæ XI nhaø
nöôùc, doaï naït Lieâu vaø Haï. Toáng aâm möu xaâm löôïc Ñaïi Vieät,
+ Caùc hoaït ñoäng chuaån bò cuûa quaân Toáng: ñoàng thôøi tích cöïc chuaån bò cho cuoäc
Toå chöùc khu vöïc bieân giôùi Vieät Trung thaønh xaâm löôïc.
moät heä thoáng caên cöù xaâm löôïc lôïi haïi. Trong
ñoù Ung Chaâu (Nam Ninh, Quaûng Taây) vaø cöûa
bieån Khaâm Khaåu vaø Khaâm Lieân Quaûng
Ñoâng laø nhöõng vò trí xuaát quaân cuûa Ñaïi Vieät
ñöôïc boá trí raát chu ñaùo, nhaát laø ung Chaâu
ñöôïc xaây döïng thaønh caên cöù haäu caàn lôùn
nhaát chuaån bò cho vieäc xaâm löôïc (coù thaønh
kieân coá vôùi 5000 quaân).
Aâm möu vaø haønh ñoäng chuaån bò xaâm löôïc
cuûa nhaø Toáng ñaõ ñeå loä ra vaø nhaø Lyù ñoái
phoù nhö theá naøo?
- HS traû lôøi: Nhaø Lyù khaùng chieán theá naøo
qua 2 giai ñoaïn.
GV nhaän xeùt, boå sung:
- Keát hôïp vôùi duøng löôïc ñoà trình baøy caùc - Tröôùc aâm möu xaâm löôïc cuûa quaân
giai ñoaïn cuûa cuoäc khaùng chieán. Toáng, nhaø Lyù ñaõ toå chöùc khaùng
- GV coù theå ñaøm thoaïi vôùi HS veà Thaùi chieán.
Haäu YÛ Lan vaø Thaùi Uyù Lyù Thöôøng Kieät + Giai ñoaïn 1: Lyù Thöôøng Kieät toå
ñeå HS bieát theâm veà caùc nhaân vaät lòch söû. chöùc thöïc hieän chieán löôïc :tieân phaùt
- GV giuùp HS nhaän thöùc ñuùng veà haønh cheá nhaân” ñem quaân ñaùnh tröôùc chaën
ñoäng ñem quaân ñaùnh sang Toáng cuûa Lyù theá maïnh cuûa giaëc.

Trang 95
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Thöôøng Kieät, khoâng phaûi laø haønh ñoäng xaâm - Naêm 1075 Quaân trieàu ñình cuøng caùc
löôïc maø laø haønh ñoäng töï veä. daân toäc mieàn nuùi ñaùnh sang ñaát
Toáng, Chaâu Khaâm, Chaâu Lieân, Ung
Chaâu, sau ñoù ruùt veà phoøng thuû.
+ Giai ñoaïn 2: Chuû ñoäng lui veà
phoøng thuû ñôïi giaëc.
- Naêm 1077 ba möôi vaïn quaân Toáng
- GV coù theå töôøng thuaät traän chieán beân keùo sang bò ñaùnh baïi beán bôø Baéc
bôø soâng Nhö Nguyeät: Ñoïc laïi baøi thô Thaàn cuûa soâng Nhö Nguyeät  ta chuû ñoäng
cuûa Lyù Thöôøng Kieät. YÙ nghóa cuûa baøi thô, giaûng hoaø vaø keát thuùc chieán tranh.
taùc duïng cuûa vieäc ñoïc vaøo ban ñeâm trong ñeàn
thôø Tröông Hoáng, Tröông Haùt (Hai vò töôøng
cuûa Trieäu Quang Phuïc).
- HS nghe, töï ghi nhôù:
- Phaùt vaán: Khaùng chieán choáng Toáng thôøi
Lyù ñöôïc coi laø cuoäc khaùng chieán raát ñaëc
bieät trong lòch söû:Em cho bieát nhöõng neùt ñaëc
bieät aáy laø gì?
- HS döïa vaøo dieãn bieán cuoäc khaùng chieán
suy nghó vaø traû lôøi.
- GV keát luaän:
+ Coù giai ñoaïn dieãn ra ngoaøi laõnh thoå
(khaùng chieán ngoaøi laõnh thoå).
+ HS nghe vaø ghi nhôù.
II. KHAÙNG CHIEÁN CHOÁNG MOÂNG – NGUYEÂN THÔØI TRAÀN (Theá kyû XIII)
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp, caù nhaân
- Tröôùc heát GV toùm taét veà söï phaùt trieån
cuûa Ñeá quoác Moâng – nguyeân, töø vieäc quaân
Moâng Coå xaâm löôïc Nam Toáng vaø laøm chuû
Trung Quoác roäng lôùn, laäp neân nhaø Nguyeân
laø moät theá löïc hung baïo chinh chieán khaép AÙ,
AÂu. Theá kyû XIII, 3 laàn ñem quaân xaâm löôïc
Ñaïi Vieät. - Naêm 1258 – 1288 quaân Moâng –
- Sau ñoù GV yeâu caàu HS theo doõi SGK thaáy Nguyeân 3 laàn xaâm löôïc nöôùc ta. Giaëc
ñöôïc quyeát taâm khaùng chieán cuûa quaân daân raát maïnh vaø hung baïo.
nhaø Traàn vaø nhöõng thaéng lôïi tieâu bieåu cuûa
cuoäc khaùng chieán.
- HS theo doõi SGK theo yeâu caàu cuûa GV,
phaùt bieåu. - Caùc vua Traàn cuøng nhaø quaân söï
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. Traàn Quoác Tuaán ñaõ laõnh ñaïo nhaân
GV: Coù theå ñaøm thoaïi vôùi HS veà nhaân daân caû nöôùc quyeát taâm ñaùnh giaëc
caùch ñaïo ñöùc, ngheä thuaät quaân söï cuûa Traàn giöõ nöôùc.
Quoác Tuaán ñöôïc nhaân daân phong laø Ñöùc - Nhöõng thaéng lôïi tieâu bieåu: Ñoâng
Thaùnh Traàn, laäp ñeàn thôø ôû nhieàu nôi veà Boä Ñaàu, Haøm Töû, Chöông Döông,
quyeát taâm cuûa vua toâi nhaø Traàn. Vaïn Kieáp, Baïch ñaèng.
GV duøng löôïc ñoà chæ nhöõng nôi dieãn ra + Laàn 1: Ñoâng Boä Ñaàu (beân soâng
nhöõng traän ñaùnh tieâu bieåu coù yù nghóa quyeát Hoàng töø doác Haøng Than ñeán doác
ñònh ñeán thaéng lôïi cuûa cuoäc khaùng chieán laàn Hoùc Mai Ba Ñình - Haø Noäi)
1, laàn 2, laàn 3. + Laàn 2: Ñaåy luøi quaân xaâm löôïc
naêm 1285.

Trang 96
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Tieâu bieåu nhaát laø traän baïch ñaèng
naêm 1288 ñeø beïp yù chí xaâm löôïc cuûa
quaân Moâng – Nguyeân baûo veä vöõng
chaéc ñoäc laäp daân toäc.
- GV phaùt vaán: Nguyeân nhaân naøo ñöa ñeán + Nhaø Traàn coù vua hieàn, töôøng taøi,
thaéng lôïi trong 3 laàn khaùng chieán choáng trieàu ñình quyeát taâm ñoaøn keát noäi
Moâng – Nguyeân? boä vaø ñoaøn keát nhaân daân choáng
- HS suy nghó vaø traû lôøi: xaâm löôïc.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän + Nhaø Traàn voán ñöôïc loøng daân bôûi
+ Nhaø Traàn coù vua hieàn, töôùng taøi, trieàu nhöõng chính saùch kinh teá cuûa mình 
ñình quyeát taâm ñoaøn keát noäi boä vaø ñoaøn keát nhaân daân ñoaøn keát xung quanh trieàu
nhaân daân choáng xaâm löôïc . ñình vaân meänh khaùng chieán.
+ Nhaø Traàn voán ñöôïc loøng daân bôûi nhöõng
chính saùch kinh teá cuûa mình  nhaân daân ñoaøn
keát xung quanh trieàu ñình vaâng meänh khaùng
chieán.
III. PHONG TRAØO ÑAÁU TRANH CHOÁNG QUAÂN XAÂM LÖÔÏC MINH
VAØ KHÔÛI NGHÓA LAM SÔN
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, Caù nhaân
- Tröôùc heát GV cho HS thaáy ôû cuoái theá kyû
XIV nhaø Traàn suy vong. Naêm 1400 nhaø Hoà
thaønh laäp. Cuoäc caûi caùch nhaø Hoà chöa ñaït
keát quaû thì quaân Minh sang xaâm löôïc nöôùc ta.
Nhaø Hoà toå chöùc khaùng chieán nhöng thaát baïi.
Naêm 1407 nöôùc ta rôi vaøo aùch thoáng trò cuûa - Naêm 1407 Cuoäc khaùng chieán choáng
nhaø Minh. quaân Minh cuûa nhaø Hoà thaát baïi,
- Sau ñoù GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå nöôùc ta rôi vaøo aùch thoáng trò cuûa
thaáy ñöôïc chính saùch taøn baïo cuûa Nhaø Minh nhaø Minh.
vaø heä quaû taát yeáu cuûa noù.
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu.
- GV keát luaän: Chính saùch baïo ngöôïc cuûa
Nhaø Minh taát yeáu laøm buøng noå caùc cuoäc
ñaáu tranh cuûa nhaân daân ta… tieâu bieåu laø
cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn cuûa Leâ Lôïi.
- GV ñaøm thoaïi vôùi HS veà Leâ Lôïi, Nguyeãn
Traõi. - Naêm 1418: Khôûi nghóa Lam Sôn buøng
- GV duøng löôïc ñoà trình baøy veà nhöõng noå Leâ Lôïi – Nguyeãn Traõi laõnh ñaïo.
thaéng lôïi tieâu bieåu cuûa cuoäc khôûi nghóa Lam
Sôn. - Thaéng lôïi tieâu bieåu:
- HS theo doõi vaø ghi cheùp. + Cuoäc khôûi nghóa baét ñaàu töø Lam
Sôn (Thanh Hoaù) ñöôïc söï höôûng öùng
cuûa nhaân daân vuøng giaûi phoùng caøng
môû roäng töø Thanh Hoaù vaøo Nam.
+ Chieán thaéng Toát Ñoäng, ñaåy quaân
Minh vaøo theá bò ñoäng.
+ Chieán thaéng Chi Laêng – xöông Giang
ñaäp tan 10 vaïn quaân cöùu vieän khieán
giaëc cuøng quaãn thaùo chaïy veà nöôùc.
- Ñaëc ñieåm:
+ Töø moät cuoäc chieán tranh ôû ñòa

Trang 97
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV: ruùt ra vaøi ñaëc ñieåm cuûa khôûi nghóa phöông phaùt trieån thaønh cuoäc ñaáu
Lam Sôn. tranh giaûi phoùng daân toäc.
- HS suy nghó vaø traû lôøi. + Suoát töø ñaàu ñeán cuoái cuoäc khôûi
- GV boå sung, keát luaän. nghóa tö töôûng nhaân nghóa ñöôïc ñeà
cao.
+ Coù ñaïi baûn doanh, caên cöù ñòa.

4. Cuûng coá
Ñaëc ñieåm cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Toáng vaø khôûi nghóa Lam
Sôn. Nguyeân nhaân thaéng lôïi cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Moâng – Nguyeân.
Höôùng daãn HS laäp nieân bieåu cho cuoäc khaùng chieán XI – XV.
5. Daën doø
Laäp nieân bieåu cuûa cuoäc khaùng chieán XI – XV theo maãu:

Quaân xaâm Ngöôøi chæ Traän quyeát


Cuoäc khaùng Thôøi
löôïc huy chieán chieán
chieán gian
löôïc

Trang 98
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 20
Tuaàn : 22 XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN VAÊN HOAÙ
Tieát : 26 DAÂN TOÄC
TRONG CAÙC THEÁ KYÛ X - XV

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


1. Kieán thöùc
Giuùp HS hieåu ñöôïc:
- Trong nhöõng theá kyû ñoäc laäp, maëc duø traûi qua nhieàu bieán ñoäng,
nhaân daân ta vaãn noã löïc xaây döïng cho mình moät neàn vaên hoaù daân toäc, tieán
leân.
- Traûi qua caùc trieàu ñaïi Ñinh – Leâ – Lyù – Hoà – Leâ sô ôû caùc theá kyû X
– XV, coâng cuoäc xaây döïng vaên hoaù ñöôïc tieán haønh ñeàu ñaën nhaát quaùn.
Ñaây cuõng laø giai ñoaïn hình thaønh cuûa neàn vaên hoaù Ñaïi Vieät (coøn goïi laø
vaên hoaù Thaêng Long).
- Neàn vaên hoaù Thaêng Long phaûn aùnh ñaäm ñaø tö töôûng yeâu nöôùc, töï
haøo vaø ñoäc laäp daân toäc.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng nieàm töï haøo veà neàn vaên hoaù ña daïng cuûa daân toäc.
- Boài döôõng yù thöùc baûo veä caùc di saûn vaên hoaù toát ñeïp cuûa daân
toäc.
- Giaùo duïc yù thöùc, phaùt huy naêng löïc saùng taïo trong vaên hoaù.
3. Kyõ naêng
- Quan saùt, phaùt hieän.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Moät soá tranh aûnh ngheä thuaät kieán truùc, ñieâu khaéc theá kyû X – XV.
- Moät soá baøi thô, phuù cuûa caùc nhaø vaên hoïc lôùn.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
- Nguyeân nhaân thaéng lôïi cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Moâng –
Nguyeân?
2. Môû baøi
Töø sau ngaøy giaønh ñoäc laäp, traûi qua gaàn 6 theá kyû lao ñoäng vaø chieán
ñaáu nhaân daân Vieät Nam ñaõ xaây döïng cho mình moät neàn vaên hoaù ña daïng,
phong phuù, ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc. Ñeå thaáy ñöôïc nhöõng thaønh töïu vaên
hoaù, nhaân daân ta xaây döïng ñöôïc töø theá kyû X – XV, chuùng ta cuøng tìm hieåu
baøi 20.

Trang 99
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
I TÖ TÖÔÛNG TOÂN GIAÙO
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp, caù nhaân
- Tröôùc heát GV truyeàn ñaït ñeå HS naém - ÔÛ thôøi kyø ñoäc laäp nho giaùo, phaät
ñöôïc: Böôùc sang thôøi kyø ñoäc laäp trong boái giaùo, ñaïo giaùo coù ñieàu kieän phaùt
caûnh coù chuû quyeàn ñoäc laäp caùc toân giaùo trieån maïnh.
ñöôïc du nhaäp vaøo nöôùc ta töø thôøi Baéc thuoäc
coù ñieàu kieän phaùt trieån.
- GV coù theå ñaøm thoaïi vôùi HS veà Nho giaùo
ñeå HS nhôù laïi kieán thöùc, hieåu bieát veà nho + Nho giaùo:
giaùo.
+ PV: Nho giaùo coù nguoàn goác töø daâu? Do
ai saùng laäp? Giaùo lyù cô baûn cuûa Nho giaùo
laø gì?
+ HS trình baøy nhöõng hieåu bieát cuûa mình
veà Nho Giaùo.
+ GV keát luaän: Nho giaùo luùc ñaàu cuõng chöa
phaûi laù moät toân giaùo maø laø moät hoïc thuyeát
cuûa Khoång Töû (ôû Trung Quoác). Sau naøy moät
ñaïi bieåu cuûa nho hoïc laø Ñoâng Trung Thö ñaõ
duøng thuyeát aâm döông duøng thaàn hoïc ñeå lyù
giaûi bieän hoä cho nhöõng quan ñieåm cuûa Khoång
Töû bieán Nho hoïc thaønh moät toân giaùo (Nho
giaùo).
+ Tö töôûng quan ñieåm cuûa Nho giaùo: ñeà cao
nhöõng nguyeân taéc trong quan heä xaõ hoäi theo
ñaïo lyù “Tam cöông, nguõ thöôøng” trong ñoù Tam
cöông coù 3 caëp quan heä Vua – Toâi, Cha – Con,
Choàng – Vôï.
Nguõ thöôøng laø: Nhaân, nghóa, leã trí, tín (5
ñöùc tính cuûa ngöôøi quaân töû).
+ Nho giaùo du nhaäp vaøo nöôùc ta töø thôøi
Baéc thuoäc böôùc sang theá kyû phong kieán ñoäc
laäp coù ñieàu kieän phaùt trieån.
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy ñöôïc söï
phaùt trieån cuûa Nho giaùo ôû nöôùc ta qua caùc
thôøi ñaïi Lyù, Traàn Leâ Sô.
- HS theo doõi SGK vaø phaùt bieåu. - Thôøi Lyù, Traàn : Nho giaùo ñaõ daàn
- GV keát luaän. trôû thaønh heä tö töôûng chính thoáng
- GV coù theå phaùt vaán: taïi sao Nho giaùo vaø cuûa giai caáp thoáng trò, chi phoái noäi
chöõ Haùn sôùm trôû thaønh heä tö töôûng chính dung giaùo duïc, thi cöû song khoâng phoå
thoáng cuûa giai caáp thoáng trò nhöng laïi khoâng bieán trong nhaân daân.
phoå bieán trong nhaân daân?
- HS suy nghó vaø traû lôøi.
- GV lyù giaûi: Nhöõng quan ñieåm, tö töôûng
cuûa Nho Giaùo ñaõ quy ñònh moät traät töï, kyû
cöông, ñaïo ñöùc phong kieán raát quy cuû, khaét
khe, vì vaäy giai caáp thoáng trò ñaõ trieät ñeå lôïi
duïng Nho giaùo ñeå laøm coâng cuï thoáng trò, baûo
veä cheá ñoä phong kieán. Coøn vôùi nhaân daân
Trang 100
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
chæ tieáp thu khía caïnh ñaïo ñöùc cuûa Nho giaùo.
Nhaø Leâ sô Nho giaùo trôû thaønh ñoäc toân vì luùc
naøy Nhaø nöôùc quaân chuû chuyeân cheá ñaït
möùc ñoä cao, hoaøn chænh.
- GV ñaøm thoaïi vôùi HS veà ñaïo Phaät: ngöôøi
saùng laäp nguoàn goác giaùo lyù.
- GV yeâu caàu vôùi HS theo doõi SGK ñeå thaáy
ñöôïc söï phaùt trieån cuûa Phaät Giaùo qua caùc
thôøi kyø Lyù – Traàn – Leâ sô. - Thôøi Lyù – Traàn ñöôïc phoå bieán
- HS theo doõi SGK vaø phaùt bieåu. roäng raõi, chuøa chieàn ñöôïc xaây döïng
- GV boå sung vaø keát luaän. ôû khaép nôi , sö saõi ñoâng.
- GV ñaùnh giaù vai troø cuûa Phaät giaùo trong - Thôøi Leâ sô Phaät giaùo bò haïn cheá,
theá kyû X – XV Phaät giaùo giöõ vò trí ñaëc bieät thu heïp, ñi vaøo trong nhaân daân.
quan troïng trong ñôøi soáng tinh thaàn phong kieán,
Nhaø nöôùc phong kieán thôøi Lyù coi ñaïo Phaät
laø Quoác ñaïo…
- GV coù theå giôùi thieäu söï phaùt trieån cuûa
Phaät giaùo hieän nay, keå veà moät soá ngoâi chuøa
coå.
II. GIAÙO DUÏC, VAÊN HOÏC, NGHEÄ THUAÄT
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù nhaân  Vaên hoïc
- GV truyeàn ñaït ñeå HS naém ñöôïc caû 10 theá
kyû baéc thuoäc cuûa nhaân daân ta khoâng ñöôïc
hoïc haønh, giaùo duïc khoâng ai quan taâm, khi ñoù
ôû Trung Quoác giaùo duïc ñaõ ñöôïc coi troïng töø
thôøi Xuaân Thu (thôøi Khoång Töû – Khoång Töû
ñöôïc coi laø oâng toå cuûa ngheà daïy hoïc cuûa
Trung Quoác).
- Böôùc vaøo theá kyû ñoäc laäp, Nhaø nöôùc
phong kieán ñaõ quan taâm ñeán giaùo duïc.
- Giaùo vieân: Vieäc laøm noùi treân cuûa Lyù
Thaùnh Toâng coù yù nghóa gì?
- HS traû lôøi: - Töø ñoù giaùo duïc ñöôïc toân vinh, quan
- GV boå sung, keát luaän: Theå hieän söï quan taâm phaùt trieån.
taâm cuûa Nhaø nöôùc phong kieán ñeán giaùo duïc
toân vinh ngheà daïy hoïc.
- GV yeâu caàu HS theo doõi ñeå thaáy ñöôïc söï
phaùt trieån cuûa giaùo duïc ôû theá kyû XI – XV.
- HS theo doõi SGK, phaát bieåu.
GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän veà nhöõng
bieåu hieän cuûa söï phaùt trieån giaùo duïc.
- GV coù theå giaûi thích cho HS caùc kyø thi
höông, hoäi, ñình.
- PV: Vieäc döïng bia tieán só coù taùc duïng gì?
- HS quan saùt hình 35 bia tieán só ôû vaên
Mieáu (Haø Noäi) suy nghó traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, keát luaän: Vieäc laøm naøy
coù taùc duïng khuyeán khích hoïc taäp ñeà cao
nhöõng ngöôøi taøi gioûi caàn cho ñaát nöôùc.
- PV: Qua söï phaùt trieån cuûa giaùo duïc theá

Trang 101
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
kyû XI – XV em thaáy giaùo duïc thôøi kyø naøy coù
taùc duïng gì?
- HS suy nghó, traû lôøi:
- GV nhaän xeùt, keát luaän: Taùc duïng cuûa giaùo duïc ñaøo taïo
- GV coù theå lyù giaûi theâm noäi dung giaùo ngöôøi laøm quan, ngöôøi taøi cho ñaát
duïc chuû yeáu thieân veà thieân vaên hoïc, trieát nöôùc, naâng coa daân trí, song khoâng taïo
hoïc, thaàn hoïc, ñaïo ñöùc , chính trò … (SGK laø ñieàu kieän cho phaùt trieån kinh teá.
Töù Thö Nguõ Kinh). Haàu nhö khoâng coù noäi
dung khoa hoïc, kyõ thuaät vì vaäy khoâng taïo ñieàu
kieän cho kinh teá phaùt trieån.
Hoaït ñoäng 3:  Phaùt trieån vaên hoïc
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy
ñöôïc söï phaùt trieån cuûa vaên hoaù qua caùc theá
kyû. Lyù giaûi taïi sao vaên hoïc theá kyû XI – XV
phaùt trieån.
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän veà söï
phaùt trieån cuûa vaên hoïc. - Phaùt trieån maïnh töø thôøi nhaø traàn,
- GV coù theå minh hoaï theâm veà vò trí phaùt nhaát laø vaên hoïc chöõ Haùn. Taùc
trieån cuûa vaên hoïc veà caùc taøi naêng vaên hoïc phaåm tieâu bieåu: Hòch töôùng só.
qua lôøi moät soá ñoaïn trong Hòch Töôùng só, Caùo - Töø theá kyû XV vaên hoïc chöõ Haùn
Bình Ngoâ … khaúng ñònh söùc soáng baát dieät vaø chöõ Noâm ñeàu phaùt trieån .
cuûa nhöõng aùng vaên thô baát huû.
- GV: Ñaëc ñieåm cuûa vaên hoïc theá kyû XI –
XV.
- HS: Döïa treân nhöõng kieán thöùc vaên hoïc
ñaõ ñöôïc hoïc keát hôïp vôùi nhöõng kieán thöùc - Ñaëc ñieåm:
Lòch söû ñeå traû lôøi. + Theå hieän tinh thaàn daân toäc, loøng
- GV keát luaän. yeâu nöôùc, töï haøo daân toäc.
+ Ca ngôïi nhöõng chieán coâng oai huøng,
caûnh ñeïp cuûa queâ höông ñaát nöôùc.
Hoaït ñoäng 4: Nhoùm - caù nhaân  Söï phaùt trieån cuûa ngheä thuaät
- GV: giaûng giaûi veà lónh vöïc ngheä thuaät
goám: kieán truùc, ñieâu khaéc, saân khaáu, aâm
nhaïc …
- GV chia HS laøm 3 nhoùm, yeâu caàu moãi
nhoùm theo doõi SGK tìm hieåu veà moät soá lónh
vöïc cuï theå.
+ Nhoùm 1: Kieán truùc.
+ Nhoùm 2: Ñieâu khaéc.
+ Nhoùm 3: Saân khaáu, ca nhaïc …
- Caâu hoûi daønh cho moãi nhoùm.
+ Nhoùm 1: Keå teân nhöõng kieán truùc tieâu
bieåu theá kyû X – XV, phaân bieät ñaâu laø kieán
truùc aûnh höôûng cuûa ñaïo Phaät, ñaâu laø kieán
truùc aûnh höôûng cuûa Nho giaùo? Noùi leân hieåu
bieát veà nhöõng coâng trình kieán truùc ñoù.
+ Nhoùm 2: Phaân loaïi nhöõng coâng trình ñieâu
khaéc Phaät giaùo, nho giaùo. Neùt ñoäc ñaùo trong
ngheä thuaät ñieâu khaéc.

Trang 102
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
+ Nhoùm 3: Söï phaùt trieån cuûa ngheä thuaät
saân khaáu, ca muùa nhaïc. Ñaëc ñieåm.
- HS caùc nhoùm theo doõi SGK thaûo luaän, cöû
ñaïi dieän nhoùm traû lôøi. + Kieán truùc phaùt trieån chuû yeáu ôû
- GV: trong quaù trình caùc nhoùm laøm vieäc giai ñoaïn Lyù – Traàn – Hoà theá kyû X –
GV coù theå cho HS xem moät soá tranh aûnh söu XV theo höôùng Phaät giaùo goàm chuøa,
taàm ñöôïc: Chaân coät ñaù ôû Hoaøng thaønh thaùp, ñeàn.
Thaêng Long (hình hoa sen nôû) aán tín thôøi Traàn, + Beân caïnh ñoù coù nhöõng coâng trình
hình roàng cuoän trong laù ñeà, Biønh goám Baùt kieán truùc aûnh höôûng Nho giaùo: Cung
Traøng ñeå cung caáp theâm cho HS kieán thöùc. ñieän, thaønh quaùch, thaønh Thaêng
HS: caùc nhoùm traû lôøi. Long.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän: + Ñieâu khaéc: Goàm nhöõng coâng trình
GV cung caáp cho HS hieåu bieát veà nhöõng chaïm khaéc, trang trí aûnh höôûng cuûa
coâng trình kieán truùc Phaät giaùo tieâu bieåu maø Phaät giaùo vaø Nho giaùo vaãn mang
caùc em chöa trình baøy ñöôïc nhö: Thaùp Baùo nhöõng ñoäc ñaùo rieâng.
Thieân (Haø Noäi), chuoâng Quy Ñieàn (Haø Noäi). + Ngheä thuaät saân khaáu ca muùa, nhaïc
Töôïng Quyønh Laâm – Ñoâng Trieàu (Quaûng mang ñaäm tính daân gian truyeàn thoáng.
Ninh), Vaïc phoå Minh (Nam Ñònh), Thaùp Chaøm

+ GV coù theå minh hoaï neùt ñoäc ñaùo trong
kieán truùc ñieâu khaéc baèng böùc aûnh: Chaân coät
ñaù ôû Hoaøng Thaønh Thaêng Long (Hình hoa sen
nôû). Hình roàng cuoän trong laù ñeà, chuøa Moät
Coät, thaùp Phoå Minh nhieàu taàng vaø chæ ra - Nhaän xeùt:
nhöõng neùt ñoäc ñaùo. + Vaên hoaù Ñaïi Vieät theá kyû X – XV
- PV: Em coù nhaän xeùt gì veà ñôøi soáng vaên phaùt trieån phong phuù ña daïng.
hoaù cuûa nhaân daân thôøi Lyù – Traàn – Hoà? + Chòu aûnh höôûng cuûa yeáu toá ngoaøi
- HS suy nghó traû lôøi. xong vaãn mang ñaäm tính daân toäc vaø
- GV boå sung keát luaän. daân gian.
Hoaït ñoäng 5: Caù nhaân  Khoa hoïc kyõ thuaät
- GV: yeâu caàu HS ñoïc SGK laäp baûng thoáng
keâ caùc thaønh töïu khoa hoïc kyõ thuaät X – XV
theo maãu.
- HS theo doõi SGK, töï hoaøn thieän baûng
thoáng keâ.
4. Cuûng coá
- Vò trí cuûa Phaät giaùo ôû caùc theá kyû X – XV.
- Ñaëc ñieåm thô baên theá kyû XI – XV.
- Neùt ñoäc ñaùo, tính daân toäc vaø daân gian trong lónh vöïc ngheä thuaät theá
kyû X – XV.
5. Daën doø
HS Hoïc baøi, traû lôøi caùc caâu hoûi vaø laøm baøi taäp SGK (96) ñoïc
tröôùc baøi môùi.

Tuaàn : 23
Tieát : 27

Trang 103
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
CHÖÔNG III
VIEÄT NAM TÖØ THEÁ KYÛ XVI ÑEÁN THEÁ KYÛ XVIII
Baøi 21
NHÖÕNG BIEÁN ÑOÅI CUÛA NHAØ NÖÔÙC
(Töø theá kyû X ñeán theá kyû XV)
I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC
Sau khi hoïc xong yeâu caàu HS naém ñöôïc.
1. Kieán thöùc
Giuùp HS hieåu :
- Söï suïp ñoå cuûa trieàu ñình nhaø Leâ ñaõ daãn ñeán söï phaùt trieån cuûa
caùc theá löïc phong kieán.
- Nhaø Maïc ra ñôøi vaø toàn taïi hôn nöûa theá kyû ñaõ goùp phaàn oån ñònh
xaõ hoäi trong moät thôøi gian.
- Chieán tranh phong kieán dieãn ra trong boái caûnh xaõ hoäi Vieät Namtk XVI
– XVIII ñaõ daãn ñeán söï chia caét ñaát nöôùc.
- Tuy ôû moãi mieàn (Ñaøng Trong, Ñaøng Ngoaøi) coù chính quyeàn rieâng
nhöng chöa hình thaønh hai nöôùc.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng yù thöùc xaây döïng vaø baûo veä ñaát nöôùc thoáng nhaát.
- Boài döôõng tinh thaàn daân toäc.
3. Kyõ naêng
- Reøn kyõ naêng phaân tích, toång hôïp vaán ñeà.
- Khaû naêng nhaän xeùt veà tính giai caáp trong xaõ hoäi.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûn ñoà Vieät Nam phaân roõ ranh giôùi hai mieàn.
- Moät soá tranh veõ trieàu Leâ – Trònh.
- Moät soá taøi lieäu veà Nhaø nöôùc ôû 2 mieàn.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu  : Vò trí cuûa Phaät giaùo trong caùc theá kyû X – XVI? Bieåu hieän
naøo chöùng toû söï phaùt trieån cuûa Phaät giaùo ôû giai ñoaïn naøy?
Caâu  : Baèng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc, em haõy chöùng minh nhaø Leâ sô laø
moät trieàu ñaïi thònh trò trong Lòch söû phong kieán Vieät Nam? (daønh cho HS khaù –
gioûi).

2. Môû baøi
ÔÛ chöông II chuùng ta ñaõ ñöôïc tìm hieåu veà caùc trieàu ñaïi phong kieán
Vieät Nam töø X – XV, qua ñoù thaáy ñöôïc quaù trình hình thaønh, phaùt trieån cuûa
Nhaø nöôùc phong kieán vaø nhöõng thaønh töïu kinh teá, vaên hoaù cuûa nhaân daân
ñaïi Vieät. Töø ñaàu theá kyû XVI, cuoäc khuûng hoaûng xaõ hoäi ñaõ laøm suïp ñoå
nhaø Leâ sô, keå töø ñoù Nhaø nöôùc phong kieán Ñaïi Vieät coù nhöõng bieán ñoåi

Trang 104
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
lôùn. Ñeå hieåu ñöôïc nhöõng bieán ñoåi cuûa Nhaø nöôùc phong kieán trong caùc theá
kyû XVI – XVIII, chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi 21.
3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân I. Söï suïp ñoå cuûa nhaø Leâ, nhaø
- Tröôùc heát GV nhaéc laïi: Trieàu ñaïi nhaø Leâ Maïc thaønh laäp
sô ñöôïc ñaùnh giaù laø moät trieàu ñaïi thònh trò * Söï suïp ñoå cuûa nhaø Leâ. Nhaø Maïc
trong Lòch söû phong kieán Vieät Nam: thaønh laäp.
+ Boä maùy Nhaø nöôùc hoaøn chænh.
+ Giaùo duïc thò cöû ñaït ñeán giai ñoaïn cöïc
thònh cuûa giaùo duïc thi cöû phong kieán. Pha Huy
Chuù nhaän xeùt: “Giaùo duïc caùc thôøi thònh nhaát
laø thôøi Hoàng Ñöùc…”.
+ Kinh teá ñöôïc khoâi phuïc vaø phaùt trieån,
kinh ñoâ Thaêng Long thöïc söï laø ñoâ thò saàm
uaát song töø ñaàu theá kyû XVI nhaø Leâ sô laàm
vaøo khuûng hoaûng, suy suïp.
- Sau ñoù GV yeâu caàu Hs theo doõi traû lôøi - Ñaàu theá kæ XVI nhaø Leâ sô laâm vaøo
caâu hoûi: Taïi sao theá kyû XVI nhaø Leâ sô suy khuûng hoaûng suy yeáu.
yeáu? Bieåu hieän cuûa söï suy yeáu ñoù?
- HS theo doõi SGK traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän veà bieåu - Bieåu hieän:
hieän suy yeáu nhaø Leâ sô. + Caùc theá löïc phong kieán noåi daäy
tranh chaáp quyeàn löïc – Maïnh nhaát laø
theá löïc Maïc Ñaêng Dung.
Nguyeân nhaân laøm cho nhaø Leâ suy suïp laø + Phong traøo ñaáu tranh cuûa nhaân daân
do: Vua, quan chæ lo aên chôi xa xæ khoâng quan buøng noå ôû nhieàu nôi.
taâm ñeán trieàu chính vaø nhaân daân. Ñòa chuû ra
söùc chieám ñoaït ruoäng ñaát, boùc loät noâng daân.
GV keå veà nhaân vaät Maïc Daêng9 Dung (1483
– 1541): queâ ôû laøng Coå Trai, Nghi döông, Haûi
Phoøng. Voán xuaát thaân töø ngheà chaøi löôùi, coù
söùc khoeû, ñaùnh vaät gioûi, thi ñaäu ñoâ löïc só
ñöôïc tuyeån vaøo ñoäi Tuùc veä. Nhôø coù söùc
khoeû, cöông tröïc laäp ñöôïc nhieàu coâng lôùn
trong vieäc deïp yeân xung ñoät giöõa caùc ñaïi thaàn
neân nhanh choùng ñöôïc thaêng quan, tieán chöùc.
OÂng töøng laøm ñeán möùc Thaùi phoù, Tieát cheá
13 ñaïo quaân thuyû boä, coù theá löïc lôùn trong
trieàu ñình (thao tuùng trieàu ñình).
- GV trình baøy tieáp: trong boái caûnh nhaø Leâ - Naêm 1527 Maïc Ñaêng Dung pheá truaát
suy yeáu, baát löïc, Maïc Ñaêng Dung ñaõ pheá vua Leâ laäp Trieàu Maïc.
truaát vua Leâ vaø thaønh laäp trieàu Maïc.
GV: giuùp HS hieåu ñaây laø söï thay theá taát
yeáu vaø hôïp quy luaät ñeå HS coù nhöõng ñaùnh
giaù ñuùng ñaén veà trieàu Maïc vaø Maïc Ñaêng
Dung.

Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù nhaân Chính saùch nhaø Maïc:
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK traû lôøi caâu

Trang 105
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
hoûi: Sau khi nhaø Maïc leân caàm quyeàn ñaõ thi
haønh chính saùch gì?
- HS theo doõi SGK traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän. - Nhaø Maïc xaây döïng chính quyeàn theo
moâ hình cuõ cuûa nhaø Leâ.
- Toå chöùc thi cöû ñeàu ñaën.
- Xaây döïng quaân ñoäi maïnh.
- GV giaûng giaûi theâm ôû thôøi Leâ: Pheùp - Giaûi quyeát vaán ñeà ruoäng ñaát cho
quaân ñieàn cuûa nhaø Leâ ñaõ laøm cheá ñoä sôû noâng daân.
höõu tö nhaân veà ruoäng ñaát taêng. Ruoäng ñaát
coâng laøng xaõ ít. Ñeán thôøi nhaø Maïc ñaõ coá
gaéng giaûi quyeát vaán ñeà ruoäng ñaát cho noâng
daân giuùp thuùc ñaåy noâng nghieäp.
- GV keát luaän veà taùc duïng cuûa nhöõng  Nhöõng chính saùch cuûa Nhaø Maïc
chính saùch cuûa nhaø Maïc. böôùc ñaàu ñaõ oån ñònh laïi ñaát nöôùc.
- GV phaùt vaán: Trong thôøi gian caàm quyeàn
nhaø Maïc gaëp khoù khaên gì?
- HS theo doõi SGK traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän: Veà nhöõng khoù - Do söï choáng ñoái cuûa cöïu thaàn nhaø
khaên cuûa nhaø Maïc vaø lyù giaûi taïi sao nhaø Leâ vaø do chính saùch caét ñaát, thaàn
Maïc bò coâ laäp. phuïc nhaø Minh  nhaân daân phaûn
GV coù theå boå sung: Thaáy Ñaïi Vieät ñang ñoái.
trong tình traïng naùo ñoäng, nhaø Minh sai quaân - Nhaø Maïc bò coâ laäp.
aùp saùt bieân giôùi, ñe doaï tieán vaøo nöôùc ta.
Maïc Ñaêng Dung luùng tuùng: naêm 1540 xin caét
vuøng Ñoâng Baéc tröôùc ñaây voán thuoäc Chaâm
Khaâm (Quaûng Ñoâng) noäp cho nhaø Minh. Daâng
soå saùch vuøng naøy cho quaân Minh. Vieäc laøm
naøy bò nhaân daân leân aùn, maát loøng tin vaøo
nhaø Maïc. Vaäy neân nhaø Maïc bò coâ laäp. Caùc
cöïu thaàn nhaø Leâ noåi leân choáng ñoái, ñaát
nöôùc rôi vaøo tình traïng chieán tranh chia caét.
Hoaït ñoäng 3: II. Ñaát nöôùc bò chia caét
- GV giaûng giaûi: Nhaø Maïc ra ñôøi trong boái * Chieán tranh Nam – Baéc trieàu.
caûnh chieán tranh phong kieán buøng noå. Tuy
böôùc ñaàu coù goùp phaàn oån ñònh laïi xaõ hoäi
nhöng laïi trôû thaønh nguyeân côù gaây neân chieán
tranh: Chieán tranh Nam – Baéc trieàu.
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy
ñöôïc nguyeân nhaân cuûa cuoäc chieán tranh Nam –
Baéc Trieàu, keát quaû.
- HS theo doõi SGK traû lôøi.
- GV nhaän xeùt boå sung, keát luaän.
+ GV giaûi thích theâm: Boä phaän cöïu thaàn - Cöïu thaàn nhaø Leâ, ñöùng ñaàu laø
nhaø Leâ gaén boù vôùi söï nghieäp giaûi phoùng Nguyeãn Kim ñaõ quy tuï löïc löôïng
ñaát nöôùc cuûa cha oâng, khoâng chaáp nhaän neàn choáng Maïc “phuø Leâ dieät Maïc”
thoáng trò cuûa hoï Maïc, khoâng phuïc hoï Maïc ôû Thaønh laäp chính quyeàn ôû Thanh Hoaù
choã Maïc Ñaêng Dung khoâng xuaát thaân töø goïi laø Nam trieàu, ñoái ñaàu vôùi nhaø
doøng doõi quyù toäc, vì vaäy ñaõ noåi leân ôû Maïc ôû Thaêng Long – Baéc Trieàu.
Thanh Hoaù – queâ höông cuûa nhaø Leâ ñeå choáng

Trang 106
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
laïi nhaø Maïc  Chieán tranh Nam – Baéc trieàu.
+ GV giaûi thích theâm nhaø Maïc khoâng ñöôïc - 1545 – 1592 chieán tranh Nam – Baéc
nhaân daân uûng hoä, vì vaäy bò laät ñoå, phaûi trieàu buøng noå  nhaø maïc bò laät ñoå,
chaïy leân Cao Baèng. Ñaát nöôùc thoáng nhaát. ñaát nöôùc thoáng nhaát.
Khoâng laâu sau ôû Nam trieàu, quyeàn haønh naèm
trong tay hoï Trònh (Trònh Kieåm) ñaõ hình thaønh
moät theá löïc caùt cöù ôû maïn Nam – theá löïc hoï
Nguyeãn. Moät cuoäc chieán tranh phong kieán môùi
laïi buøng noå: Chieán tranh Trònh – Nguyeãn.
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy * Chieán tranh Trònh – Nguyeãn:
ñöôïc nguyeân nhaân daãn ñeán chieán tranh Trònh –
Nguyeãn vaø haäu quaû cuûa noù.
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu.
- GV boå sung, keát luaän veà nguyeân nhaân
daãn ñeán chieán tranh Trònh - Nguyeãn.
+ Trong löïc löôïng phuø Leâ: Ñöùng ñaàu laø
Nguyeãn Kim. Nhöng töø khi Nguyeãn Kim cheát,
con reã laø Trònh Kieåm (ñöôïc phong Thaùi sö
naém binh quyeàn) ñaõ tieáp tuïc söï nghieäp “Phuø
Leâ dieät Maïc”. Ñeå thao tuùng quyeàn löïc vaøo
tay hoï Trònh, Trònh Kieåm tìm caùch loaïi tröø phe
caùnh hoï Nguyeãn (hoï Nguyeãn Kim), gieát
Nguyeãn Uoâng (con caû Nguyeãn Kim), tröôùc tình
theá ñoù, ngöôøi con thöù cuûa Nguyeãn Kim laø
Nguyeãn Hoaøng ñaõ nhôø chò gaùi xin anh reã
(Trònh Kieãm) cho vaøo traán thuû ñaát Thuaän
Hoaù. Töø ñoù cô nghieäp hoï Nguyeãn ôû maïn
Nam daàn ñöôïc xaây döïng, trôû thaønh theá löïc
caùt cöù ôû Ñaøng Trong, taùch khoûi söï leä thuoäc
hoï Trònh ôû ñaøng Ngoaøi. + ÔÛ Thanh Hoaù, Nam trieàu vaãn toàn
- GV choát yù: Nhö vaäy 2 maïn Nam – Baéc taïi nhöng quyeàn löïc naèm trong tay hoï
cuûa Ñaïi Vieät coù 2 theá löïc phong kieán caùt cöù.
Trònh.
GV söû duïng baûn ñoà ñeå chæ cho HS quan + ÔÛ maïn Nam: Hoï Nguyeãn caùt cöù
saùt. xaây döïng chính quyeàn rieâng.
+ 1627 hoï Trònh ñem quaân ñaùnh hoï
Nguyeãn, chieán tranh Trònh – Nguyeãn
buøng noå.
+ Keát quaû: 1672 hai beân giaûng hoaø
laáy soâng Gianh laøm giôùi tuyeán  ñaát
nöôùc bò chia caét.
Hoaït ñoäng 4: III. Nhaø nöôùc phong kieán Ñaøng
- GV truyeàn ñaït söï kieän Nam trieàu chuyeån ngoaøi.
veà Thaêng Long, trieàu Leâ ñöôïc taùi thieát hoaøn - Cuoái XVI Nam trieàu chuyeån veà
chænh vôùi danh nghóa töï trò toaøn boä ñaát nöôùc. Thaêng Long.
Song döïa vaøo coâng lao ñaùnh ñoå nhaø Maïc,
chuùa Trònh ngaøy caøng laán quyeàn vua Leâ.
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy - Chính Trieàuquyeàn
ñình trung öông
Phuûgoàm:
chuùa Trònh
ñöôïc toå chöùc chính quyeàn Trung öông vaø ñòa Leâ (buø nhìn) (naém quyeàn)
phöông cuûa Nhaø nöôùc Leâ – Trònh ôû Ñaøng
Ngoaøi.

Quan Quan Trang 107


6
vaên voõ phieân
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- HS theo doõi SGK, traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän veà toå chöùc chính
quyeàn Leâ – Trònh ôû Ñaøng Ngoaøi.
- GV coù theå minh hoaï baèng sô ñoà ñôn giaûn.
Qua ñoù coù theå thaáy quyeàn löïc cuûa chuùa
Trònh khoâng keùm gì moät oâng Vua thöïc söï.
- GV giaûi thích taïi sao chuùa Trònh khoâng laät
ñoå vua Leâ: Chuùa Trònh ñaõ nghó ñeán vieäc laät
ñoå vua Leâ, ñem yù ñònh ñoù hoûi Traïng Nguyeân
Nguyeãn Bænh Khieâm (moät ngöôøi gioûi soá
thuaät). Nguyeãn Bænh Khieâm traû lôøi chuùa
Trònh: Thoùc cuõ vaãn toát cöù mang gieo. Töø ñoù,
chuùa Trònh hieåu nhaø Leâ vaãn coøn coù aûnh
höôûng trong nhaân daân vaø taàng lôùp só phu, vì
vaäy thoâi yù ñònh laät ñoå vua Leâ. - Chính quyeàn ñòa phöông: Chia thaønh
- GV keát luaän: veà chính quyeàn ñòa phöông, caùc traán, phuû, huyeän, chaâu, xaõ nhö
luaät phaùp, quaân ñoäi, ñoái ngoaïi, cheá ñoä thi cuõ.
cöû. - Cheá ñoä tuyeån duïng quan laïi nhö thôøi
Leâ.
- Luaät phaùp: Tieáp tuïc duøng quoác
trieàu hình luaät (coù boå sung).
- Quaân ñoäi goàm:
+ Quaân thöôøng tröïc (Tam phuû), tuyeån
chuû yeáu ôû Thanh Hoaù.
+ HS nghe, ghi cheùp. + Ngoaïi binh: Tuyeån töø 4 traán quanh
- GV: Em coù nhaän xeùt gì veà boä maùy Nhaø kinh thaønh.
nöôùc thôøi Leâ – Trònh? + Ñoái ngoaïi: hoaø hieáu vôùi nhaø Thanh
ôû Trung Quoác.

- HS döïa vaøo phaàn vöøa hoïc ñeå traû lôøi


- GV keát luaän: veà cô baûn boä maùy Nhaø
nöôùc ñöôïc toå chöùc nhö thôøi Leâ sô. Nhöng chæ
khaùc laø trieàu ñình nhaø Leâ khoâng coøn naém
thöïc quyeàn, maø quyeàn löïc naèm trong tay chuùa
Trònh.
HS nghe, ghi nhôù.
Hoaït ñoäng 5: IV. Chính quyeàn ôû Ñaøng Trong.
- GV: Giaûng giaûi veà quaù trình môû roäng - Theá kyû XVII laõnh thoå Ñaøng trong
laõnh thoå Ñaøng Trong cuûa caùc chuùa Nguyeãn ñöôïc môû roäng töø Nam Quaûng Bình
vaø nguyeân nhaân taïi sao caùc chuùa Nguyeãn ñeán Nam Boä ngaøy nay.
chuù troïng môû roäng laõnh thoå (ñeå coù 1 vuøng
ñaát roäng ñoái phoù vôùi Ñaøng Ngoaøi).
- HS nghe, ghi cheùp.
- GV tieáp tuïc giaûng giaûi keát hôïp vôùi veõ sô - Ñòa phöông: Chia laøm 12 dinh, nôi
ñoà chính quyeàn Ñaøng Trong ñoùng phuû chuùa (Phuù Xuaân) laø dinh
Chuùa chính, do chuùa Nguyeãn tröïc tieáp cai
quaûn.
- Döôùi dinh laø: phuû, huyeän, thuoäc,
12 dinh aáp.

Phuû Huyeän Thuoä AÁp Trang 108


c
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng

- GV: Em coù nhaän xeùt gì veà chính quyeàn


Ñaøng Trong, ñieåm khaùc bieät vôùi Nhaø nöôùc
Leâ – Trònh ôû Ñaøng Ngoaøi?
- HS so saùnh, suy nghó, traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän: ÔÛ Ñaøng Trong chæ
coù chính quyeàn ñòa phöông do chuùa Nguyeãn cai
quaûn. Chính quyeàn trung öông chöa xaây döïng.
Ñieàu ñoù lyù giaûi taïi sao ôû Ñaøng Ngoaøi ñöôïc
goïi laø “Nhaø nöôùc phong kieán Ñaøng Ngoaøi”,
coøn ôû Ñaøng Trong ñöôïc goïi laø “Chính quyeàn
Ñaøng Trong”. Nöôùc Ñaïi Vieät bò chia caét laøm 2
ñaøng chöù khoâng phaûi bò taùch laøm 2 nöôùc
(lieân heä vôùi giai ñoaïn 1954 – 1975).
- HS nghe, ghi nhôù.
- GV tieáp tuïc giaûng tieáp veà quaân ñoäi,
caùch tuyeån choïn quan laïi vaø söï kieän 1744 - Quaân ñoäi laø quaân thöôøng tröïc,
Nguyeãn Phuùc Khoaùt xöng vöông xaây döïng tuyeån theo nghóa vuï, trang bò vuõ khí
trieàu ñình Trung Öông vaø heä quaû cuûa vieäc ñaày ñuû.
laøm naøy (nöôùc ñaïi Vieät ñöùng tröôùc nguy cô - Tuyeån choïn quan laïi baèng nhieàu
bò chia laøm 2 nöôùc). caùch: Theo doøng doõi, ñeà cöû, hoïc
haønh.
- 1744 chuùa Nguyeãn Phuùc Khoaùt xöng
vöông, thaønh laäp chính quyeàn trung
öông, song ñeán cuoái XVIII vaãn chöa
hoaøn chænh.
4. Cuûng coá
- Nguyeân nhaân cuûa chieán tranh Nam – Baéc trieàu, Trònh – Nguyeãn.
- So saùnh chính quyeàn Ñaøng Trong, Ñaøng Ngoaøi.
5. Daën doø
HS veõ sô ñoà ñôn giaûn boä maùy chính quyeàn Ñaøng Trong, Ñaøng Ngoaøi
roài so saùnh. Hoïc baøi, ñoïc tröôùc baøi 22.

Trang 109
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10

Taàn : 23 Baøi 22
Tieát 28 TÌNH HÌNH KINH TEÁ ÔÛ CAÙC THEÁ KYÛ XVI –
XVIII

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong yeâu caàu HS naém ñöôïc.
1. Kieán thöùc
- Ñaát nöôùc coù nhieàu bieán ñoäng, song tình hình kinh teá coù nhieàu bieåu
hieän phaùt trieån.
- Laõnh thoå ñaøng trong môû roäng, taïo neân moät vöïa thoùc lôùn, goùp
phaàn quan troïng oån ñònh tình hình xaõ hoäi.
- Kinh teá haøng hoaù do nhieàu nguyeân nhaân chuû yeáu laø nguyeân nhaân
khaùch quan phaùt trieån maïnh meõ, taïo ñieàu kieän cho söï hình thaønh vaø phoàn
vinh cuûa moät soá ñoâ thò.
- Töø nöûa sau theá kyû XVIII kinh teá caû 2 Ñaøng ñeàu suy thoaùi. Song söï
phaùt trieån cuûa kinh teá haøng hoaù ôû caùc theá kyû tröôùc ñaõ aûnh höôûng quan
troïng ñeán xaõ hoäi.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc yù thöùc veà tính 2 maët cuûa kinh teá thò tröôøng, töø ñoù bieát
ñònh höôùng veà caùc taùc ñoäng tích cöïc.
- Boài döôõng nhöõng nhaän thöùc veà haïn cheá cuûa tö töôûng phong kieán.
3. Kyõ naêng
- Reøn kyõ naêng phaân tích, lieân heä thöïc teá.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Tranh aûnh, baûn ñoà Vieät Nam coù ghi ñòa danh vaø vò trí caùc ñoâ thò.
- Moät soá nhaän xeùt cuûa thöông nhaân nöôùc ngoaøi veà kinh teá Vieät Nam
hay veà caùc ñoâ thò Vieät Nam.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
- Veõ sô ñoà Nhaø nöôùc Ñaøng Trong vaø Ñaøng Ngoaøi, so saùnh.
2. Môû baøi
Töø theá kyû XVI ñaát nöôùc coù nhieàu bieán ñoäng lôùn song do nhieàu
nguyeân nhaân khaùc nhau neân veà kinh teá Ñaïi Vieät vaãn tieáp tuïc phaùt trieån
vôùi nhöõng bieåu hieän coù yù nghóa xaõ hoäi quan troïng. Ñeå thaáy ñöôïc ôû caùc
theá kyû XVI – XVIII kinh teá Ñaïi Vieät phaùt trieån nhö theá naøo? Nguyeân nhaân
daãn ñeán söï phaùt trieån ñoù, chuùng ta cuøng hoïc baøi 22.
3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi

Trang 110
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân I. Tình hình noâng nghieäp ôû caùc theá
- GV: tröôùc heát GV giuùp HS naém ñöôïc tình kyû XVI – XVIII
hình noâng nghieäp töø cuoái XVI ñeán nöûûa ñaàu - Töø cuoái theá kyû XV ñeán nöûa ñaàu
XVIII: Do ruoäng ñaát caøng taäp trung trong tay theá kyû XVII. Do Nhaø nöôùc khoâng
ñòa chuû, quan laïi. Nhaø nöôùc khoâng quan taâm quan taâm ñeán saûn xuaát, noäi chieán
ñeán saûn xuaát nhö tröôùc, caùc theá löïc phong giöõa caùc theá löïc phong kieán  noâng
kieán noåi leân tranh giaønh quyeàn löïc, noäi chieán nghieäp sa suùt muøa ñoùi keùm lieân
phong kieán lieân mieân ñaõ laøm cho noâng mieân.
nghieäp keùm phaùt trieån, maát muøa ñoùi keùm
thöôøng xuyeân.
- GV trình baøy tieáp: Töø nöûa sau theá kyû - Töø nöûa sau theá kyû XVII, tình hình
XVII khi tình hình chính trò oån ñònh, noâng chính trò oån ñònh, noâng nghieäp 2 Ñaøng
nghieäp 2 Ñaøng phaùt trieån. phaùt trieån.
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy ñöôïc söï
phaùt trieån cuûa noâng nghieäp 2 Ñaøng song song
nhaát laø ôû Ñaøng trong.
- HS theo doõi SGK.
- GV choát yù veà bieåu hieän cuûa söï phaùt + Ruoäng ñaát ôû caû 2 Ñaøng môû roäng
trieån noâng nghieäp. nhaát laø Ñaøng Trong.
GV nhaán maïnh söï phaùt trieån noâng nghieäp + Thuyû lôïi ñöôïc cuûng coá.
ôû Ñaøng Trong. Do laõnh thoå ngaøy caøng môû + Gioáng caây troàng ngaøy caøng phong
roäng vaøo Nam, daân cö ít, ñieàu kieän saûn xuaát phuù.
thuaän lôïi neân noâng nghieäp ñaøng trong ñaõ + Kinh nghieäm saûn xuaát ñöôïc ñuùc
vöôït qua yeâu caàu töï caáp, töï tuùc trôû thaønh keát.
moät vöïa thoùc lôùn phuïc vuï thò tröôøng Ñaøng
Trong, giaûi quyeát maâu thuaãn xaõ hoäi.
Coøn ôû Ñaøng Ngoaøi: Laø vuøng ñaát laâu
ñôøi, ñaõ ñöôïc khai phaù trieät ñeå. Vì vaäy noâng
nghieäp ít coù khaû naêng môû roäng, phaùt trieån.
- HS nghe, ghi nhôù.
- ÔÛ caû 2 Ñaøng cheá ñoä tö höõu ruoäng
ñaát phaùt trieån. Ruoäng ñaát ngaøy caøng
taäp trung trong tay ñòa chuû.
Hoaït ñoäng 2: II. Söï phaùt trieån cuûa thuû coâng
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy nghieäp
ñöôïc:
+ Söï phaùt trieån cuûa ngheà truyeàn thoáng.
+ Söï xuaát hieän nhöõng ngheà môùi.
+ Neùt môùi trong kinh doanh, saûn xuaát thuû
coâng nghieäp.
- HS theo doõi SGK, traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän veà söï - Ngheà thuû coâng truyeàn thoáng tieáp
phaùt trieån cuûa thuû coâng nghieäp. tuïc phaùt trieån ñaït trình ñoä cao (deät,
- GV: Minh hoaï cho söï phaùt trieån cuûa ngheà goám).
deät baèng lôøi nhaän xeùt cuûa thöông nhaân nöôùc
ngoaøi. Moät thöông nhaân hoûi ngöôøi deät “Tô luïa
ñöôïc saûn xuaát vôùi moät soá löôïng lôùn, bao
goàm ñuû loaïi nhö luïa traéng, luïa maøu, the, lónh,
nhieãu, ñoaïn ... kyõ thuaät deät khoâng keøm meàm
maïi, vöøa ñeïp, vöøa toát… chò coù laøm ñöôïc

Trang 111
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
khoâng? Ngöôøi thôï traû lôøi: Laøm ñöôïc!" Minh
hoaï cho söï phaùt trieån ngheà goám baèng moät soá
tranh aûnh söu taàm (tranh trong SGK).
- GV tieáp tuïc truyeàn ñaït veà söï xuaát hieän
nhöõng ngheà môùi vaø neùt môùi trong kinh doanh. - Moät soá ngheà môùi xuaát hieän nhö:
- GV coù theå minh hoaï baèng moät soá caâu ca Khaéc in baûn goã, laøm ñöôøng traéng,
dao veà caùc ngaønh ngheà thuû coâng truyeàn laøm ñoàng hoà, laøm tranh sôn maøi.
thoáng. Keå teân moät soá laøng ngheà thuû coâng - Khai moû – moät ngaønh quan troïng raát
truyeàn thoáng, keát hôïp lieân heä thöïc tieãn veà söï phaùt trieån ôû caû Ñaøng Trong vaø
toàn taïi cuûa caùc laøng ngheà ngaøy nay. Giaù trò Ñaøng Ngoaøi.
cuûa ngheà thuû coâng, cuûa saûn phaåm thuû coâng - Caùc laøng ngheà thuû coâng xuaát hieän
trong thôøi hieän ñaïi. ngaøy caøng nhieàu.
- ÔÛ caùc ñoâ thò thôï thuû coâng ñaõ laäp
phöôøng hoäi vöøa saûn xuaát vöøa baùn
haøng (neùt môùi trong kinh doanh).
- HS nghe, ghi nhôù:
- GV: Em coù nhaän xeùt gì veà söï phaùt trieån
cuûa thuû coâng nghieäp ñöông thôøi? So saùnh
vôùi giai ñoaïn tröôùc.
- HS so saùnh, suy nghó, traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, keát luaän: Thuû coâng nghieäp
theá kyû XVI – XVIII phaùt trieån maïnh meõ,
ngaønh ngheà phong phuù, chaát löôïng saûn phaåm
toát, ñaùp öùng nhu caàu trao ñoåi trong nöôùc vaø
nöôùc ngoaøi. Thuùc ñaåy kinh teá haøng hoaù
ñöông thôøi phaùt trieån.
- HS nghe, ghi nhôù.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp, caù nhaân III. Söï phaùt trieån cuûa thöông
- GV trình baøy nhöõng bieåu hieän phaùt trieån nghieäp
cuûa noäi thöông ñöông thôøi. * Noäi thöông: ÔÛ caùc theá kyû XVI –
HS traû lôøi XVIII buoân baùn trong nöôùc ngaøy
GV keát luaän: caøng phaùt trieån.
Buoân baùn lôùn xuaát hieän  xuaát hieän laøng - Chôï laøng, chôï huyeän … moïc leân
buoân. khaép nôi vaø ngaøy caøng ñoâng ñuùc.
Chöùng toû buoân baùn khoâng ñôn thuaàn laø - ÔÛ nhieàu nôi xuaát hieän laøng buoân.
trao ñoåi haøng hoaù thoaû maõn nhu caàu tieâu - Buoân baùn lôùn (buoân chuyeán, buoân
duøng maø ñaõ phaùt trieån thaønh moät ngheà phoå thuyeàn) xuaát hieän.
bieán Lieân heä thöïc tieãn: - Buoân baùn giöõa caùc vuøng mieàn
Ñình Baûng baùn aám, baùn khay phaùt trieån.
Phuø Löu hoïp chôï moãi ngaøy moät ñoâng
- HS nghe, ghi nhôù.
- GV tieáp tuïc trình baøy nguyeân nhaân thuùc
ñaåy noäi thöông phaùt trieån. Ñöôøng saù ñöôïc
môû roäng… Ñôøi soáng nhaân daân ñöôïc naâng
cao, söùc mua taêng…
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, caù nhaân * Ngoaïi thöông:
- GV truyeàn ñaït ñeå HS naém ñöôïc trong theá - Theá kyû XVI – XVIII ngoaïi thöông
kyû XVI – XVIII ngoaïi thöông phaùt trieån raát phaùt trieån raát maïnh
maïnh.
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy

Trang 112
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
ñöôïc bieåu hieän phaùt trieån cuûa ngoaïi thöông.
- HS theo doõi SGK traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän veà nhöõng bieåu hieän + Thuyeàn buoân caùc nöôùc (keå caû caùc
phaùt trieån cuûa ngoaïi thöông. nöôùc chaâu AÂu: Boà Ñaøo Nha, Haø
Lan, Phaùp, Anh) ñeán Vieät Nam buoân
baùn ngaøy caøng taáp naäp.
- Hoï baùn vuõ khí, thuoác suùng, len daï,
baïc, ñoàng.
- Mua: Tô luïa, ñöôøng, goám, noâng laâm
saûn.
- GV minh hoaï baèng moät soá böùc tranh, aûnh + Thöông nhaân nhieàu nöôùc ñaõ hoäi
trong SGK vaø nhöõng tranh aûnh töï söu taàm. Lôøi laäp phoá xaù, cöûa haøng buoân baùn laâu
nhaän xeùt cuûa thöông nhaân nöôùc ngoaøi trong daøi.
saùch höôùng daãn GV. Keå veà söï thaønh laäp caùc
hoäi quaùn cuûa ngöôøi Taøu, ngöôøi Nhaät ôû Hoäi
An, Phoá ngöôøi Taøu ôû Phoá Hieán (Höng Yeân).
- HS nghe, ghi nhôù.
- GV phaùt vaán: Nhöõng yeáu toá beân trong
vaø beân ngoaøi naøo thuùc ñaåy söï phaùt trieån
cuûa ngoaïi thöông? Söï phaùt trieån cuûa ngoaïi
thöông coù taùc duïng gì vôùi söï phaùt trieån cuûa
kinh teá nöôùc ta?
- HS suy nghó, traû lôøi.
- GV keát luaän nguyeân nhaân daãn ñeán söï - Nguyeân nhaân phaùt trieån:
phaùt trieån ngoaïi thöông, keát hôïp lieân heä thöïc + Do chính saùch môû cöûa cuûa chính
tieãn hieän nay. quyeàn Trònh, Nguyeãn.
Söï phaùt trieån cuûa ngoaïi thöông taïo ñieàu + Do phaùt kieán ñòa lyù taïo ñieàu kieän
kieän cho ñaát nöôùc tieáp caän vôùi neàn kinh teá giao löu Ñoâng – Taây thuaän lôïi.
theá giôùi vôùi phöông thöùc saûn xuaát môùi. - Giöõa theá kyû XVIII ngoaïi thöông suy
- GV giaûng tieáp: Söï phaùt trieån cuûa ngoaïi yeáu daàn do cheá ñoä thueá khoaù cuûa
thöông raàm roä trong moät thôøi gian. Giöõa theá Nhaø nöôùc ngaøy caøng phöùc taïp.
kyû XVIII suy yeáu daàn do cheá ñoä thueá khoaù
phieàn phöùc, lieân heä thöïc teá.
Hoaït ñoäng 5: Caû lôùp IV. Söï höng khôûi cuûa caùc ñoâ thò
- GV giaûng giaûi veà söï höng khôûi cuûa caùc - Theá kyû XVI – XVIII nhieàu ñoâ thò
ñoâ thò XVI – XVIII. môùi hình thaønh phaùt trieån höng thònh.
- GV minh hoaï baèng lôøi caùc thöông nhaân - Thaêng Long – keõ chôï vôùi 36 phoá
nöôùc ngoaøi trong SGK veà söï höng thònh cuûa phöôøng trôû thaønh ñoâ thò lôùn cuûa caû
Thaêng Long vaø caùc ñoâ thò khaùc. nöôùc.
- Nhöõng ñoâ thò môùi nhö: Phoá Hieán
- GV: Nguyeân nhaân daãn ñeán söï höng khôûi (Höng Yeân), Hoäi An (Quaûng Nam),
cuûa ñoâ thò? Thanh Haø (Phuù Xuaân – Hueá) trôû
- HS suy nghó traû lôøi. thaønh nhöõng nôi buoân baùn saàm uaát.
- GV boå sung, keát luaän: Ñoâ thò höng khôûi
laø do: Thuû coâng nghieäp vaø thöông nghieäp
phaùt trieån, nhaát laø ngoaïi thöông.
- HS nghe, ghi nhôù.
- GV giaûng tieáp veà söï suy taøn cuûa ñoâ thò - Ñaàu theá kyû XIX do chính saùch haïn
nguyeân nhaân daãn ñeán ñoâ thò suy taøn. cheá ngoaïi thöông, haïn cheá giao löu
giöõa caùc vuøng cuûa chính quyeàn phong

Trang 113
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
kieán. Ñoâ thò suy taøn daàn.
4. Cuûng coá
- Theá kyû XVI – XVIII kinh teá nöôùc ta phaùt trieån môùi, phoàn thònh.
- Thuû coâng nghieäp ngaøy caøng taêng tieán nhöng khoâng theå chuyeån hoaù
sang phöông thöùc saûn xuaát tö baûn chuû nghóa.
- Söï phaùt trieån cuûa ngoaïi thöông vaø ñoâ thò ñöa ñaát nöôùc tieáp caän vôùi
neàn kinh teá theá giôùi.
- Song do chính saùch cuûa Nhaø nöôùc neân cuoái theá kyû XVIII, Vieät Nam
vaãn laø moät nöôùc noâng nghieäp laïc haäu.
5. Daën doø
HS hoïc baøi, traû lôøi caâu hoûi SGK.

Baøi 23
Tuaàn: 24 PHONG TRAØO TAÂY SÔN VAØ SÖÏ NGHIEÄP THOÁNG
Tieát : 29 NHAÁT
ÑAÁTNÖÔÙC BAÛO VEÄ TOÅ QUOÁC CUOÁI THEÁ KYÛ
XVIII

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong yeâu caàu HS naém ñöôïc.
1. Kieán thöùc

Trang 114
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
- Theá kyû XVI – XVIII ñaát nöôùc bò chia laøm 2 mieàn coù chính quyeàn
rieâng bieät maø haàu nhö caùc taäp ñoaøn phong kieán thoáng trò khoâng coøn khaû
naêng thoáng nhaát laïi.
- Tröôùc tình traïng khuûng hoaûng cuûa cheá ñoä phong kieán ôû caû 2 mieàn,
nguy cô chia caét caøng gia taêng, phong traøo Taây Sôn, trong quaù trình ñaùnh ñoå
caùc taäp ñoaøn phong kieán ñang thoáng trò, ñaõ xoaù boû tình traïng chia caét, böôùc
ñaàu laïi ñaát nöôùc.
- Trong quaù trình ñaáu tranh cuûa mình, phong traøo noâng daân coøn hoaøn
thaønh thaéng lôïi 2 cuoäc khaùng chieán (choáng Xieâm vaø choáng Thanh) baûo veä
neàn ñoäc laäp daân toäc, goùp theâm nhöõng chieán coâng huy hoaøng vaøo söï
nghieäp giöõ nöôùc anh huøng cuûa daân toäc.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc loøng yeâu nöôùc ñaáu tranh cho söï nghieäp baûo veä toaøn veïn
ñaát nöôùc.
- Töï haøo veà tinh thaàn ñaáu tranh cuûa ngöôøi noâng daân Vieät Nam.
3. Kyõ naêng
- Boài döôõng kyõ naêng söû duïng baûn ñoà lòch söû.
- Boài döôõng khaû naêng phaân tích, nhaän ñònh söï kieän lòch söû.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûn ñoà Vieät Nam coù nhöõng ñòa danh caàn thieát.
- Löôïc ñoà caùc traän ñaùnh mang tính quyeát chieán.
- Moät soá caâu noùi cuûa vua Quang Trung, thô ca cuûa ngöôøi ñöông thôøi
noùi veà Quang Trung.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi  : Theá kyû Xvi – XVIII kinh teá nöôùc ta coù böôùc phaùt trieån
môùi, phoàn thònh nhö theá naøo?
Caâu hoûi  : Taïi sao thuû coâng nghieäp ngaøy caøng taêng tieán nhöng
khoâng theå chuyeån hoaù sang phöông thöùc saûn xuaát tö baûn chuû nghóa?
2. Daãn daét vaøo baøi môùi
Qua baøi 22 chuùng ta ñaõ thaáy vaøo cuoái theá kyû XVIII cheá ñoä phong
kieán Ñaøng Ngoaøi, Ñaøng Trong ñeàu böôùc vaøo giai ñoaïn khuûng hoaûng suy
taøn. Moät phong traøo noâng daân buøng leân raàm roä, môû ñaàu töø aáp Taây Sôn
(Bình Ñònh) vaø trong quaù trình ñaáu tranh kieân cöôøng cuûa mình ñaõ laøm neân 2
söï nghieäp lôùn: thoáng nhaát ñaát nöôùc vaø ñaùnh baïi giaëc ngoaïi xaâm, baûo veä
ñoäc laäp daân toäc.
3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân I. Phong traøo Taây Sôn vaø söï nghieäp
- GV: Giôùi thieäu sô löôïc veà tình traïng khuûng thoáng nhaát ñaát nöôùc (cuoái theá kæ

Trang 115
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
hoaûng cuûa cheá ñoä phong kieán ôû ñaøng Ngoaøi; XVIII)
giöõa theá kyû XVIII cheá ñoä phong kieán Ñaøng
Ngoaøi laøm vaøo cuoäc khuûng hoaûng traàm
troïng: Ruoäng ñaát bò ñòa chuû chieám ñoaït, thueá
khoaù naëng neà, quan laïi tham nhuõng, ñôøi soáng
nhaân daân sa suùt nghieâm troïng, phong traøo ñaáu
tranh cuûa noâng daân buøng leân raàm roä, tieâu
bieåu coù cuoäc khôûi nghóa cuûa Nguyeãn Danh
Phöông, Nguyeãn Höõu Caàu, Hoaøng Coâng Chaát,
Leâ duy Nhaät (HS ñöôïc hoïc ôû caáp 2).
- GV tieáp tuïc giôùi thieäu veà tình traïng cuûa
cheá ñoä phong kieán Ñaøng Trong: Trong khi cheá
ñoä phong kieán ñaøng Ngoaøi khuûng hoaûng thì
ôû Ñaøng Trong, naêm 1744 Chuùa Nguyeãn Phuùc
Khoaùt ñaõ laøm gì? Söï kieän naøy noùi leân ñieàu
gì?
- HS nhôù laïi kieán thöùc baøi tröôùc ñeå traû - Giöõa theá kæ XVIII cheá ñoä phong
lôøi. kieán ôû caû Ñaøng Trong, Ñaøng Ngoaøi
- GV giaûng tieáp : 1744 chuùa Nguyeãn xöng khuûng hoaûng saâu saéc  phong traøo
vöông, baét tay xaây döïng chính quyeàn Trung noâng daân buøng noå.
öông, nöôùc ta ñöùng tröôùc nguy cô bò chia laøm 2
nöôùc. Chính quyeàn Ñaøng Trong töø ñoù cuõng
laâm vaøo khuûng hoaûng suy yeáu, ñôøi soáng
nhaân daân cöïc khoå. Theo moät giaùo só phöông
Taây luùc baáy giôø "gaïo ñaét nhö vaøng, tình traïng
ñoùi khoå baøy ra laém caûnh thöông taâm khoù taû,
caùc xaùc cheát choàng chaát leân nhau". Phong
traøo noâng daân buøng noå ôû Ñaøng Trong.
- GV keát luaän:
+ HS nghe, ghi cheùp.
+ GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy
ñöôïc dieãn bieán chính cuûa phong traøo noâng
daân Taây Sôn vaø vai troø cuûa khôûi nghóa Taây - 1771 khôûi nghóa noâng daân buøng leân
Sôn. ôû Taây Sôn (Bình Ñònh).
+ HS theo doõi SGK phaùt bieåu. + Töø moät cuoäc khôûi nghóa nhanh
+ GV boå sung, keát luaän veà nhöõng neùt chính choùng phaùt trieån thaønh phong traøo
cuûa phong traøo Taây Sôn. laät ñoå chuùa Nguyeãn ôû Ñaøng Trong.
- GV coù theå ñaøm thoaïi vôùi HS veà 3 anh em
Nguyeãn Nhaïc, Nguyeãn Hueä, Nguyeãn Löõ: goác
hoï Hoà, lôùn leân gaëp luùc Quoác phoù Tröông
Thuùc Loan chuyeân quyeàn; nhaân daân laàm than
cöïc khoå. Ba anh em ñaõ leân vuøng Taây Sôn xaây
döïng caên cöù khôûi nghóa. Naêm 1771 caû 3 anh
em ñoåi sang hoï Nguyeãn, döïng côø choáng Tröông
Thuùc Loan, taïi Taây Sôn – Bình Ñònh. Khôûi
nghóa phaùt trieån daàn thaønh phong traøo noâng
daân roäng lôùn, ñaûm nhaän söù meänh tieâu dieät - 1786 – 1788 nghóa quaân tieán ra Baéc
caùc taäp ñoaøn phong kieán thoáng nhaát ñaát laät ñoä taäp ñoaøn Leâ – Trònh, thoáng
nöôùc. nhaát ñaát nöôùc.
- HS nghe, ghi cheùp.

Trang 116
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV daãn daét: Ngoaøi söï nghieäp thoáng nhaát
ñaát nöôùc phong traøo Taây Sôn coøn ñaûm ñöông
nhieäm vuï khaùng chieán choáng ngoaïi bang baûo
veä Toå quoác.
Hoaït ñoäng 2: caû lôùp, caù nhaân II. Caùc cuoäc khaùng chieán ôû cuoái
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy theá kæ XVIII
ñöôïc nguyeân nhaân, dieãn bieán, keát quaû cuûa 1. Khaùng chieán choáng quaân Xieâm
cuoäc khaùng chieán choáng quaân Xieâm 1785. 1785
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu.
- GV boå sung, keát hôïp vôùi söû duïng löôïc
ñoà chieán thaéng Raïch Gaàm, Xoaøi Muùt ñeå
trình baøy veà cuoäc khaùng chieán choáng quaân
Xieâm, sau ñoù GV choát yù:
+ Nghóa quaân Taây Sôn ñaõ baét gieát 2 chuùa
laø Nguyeãn Phuùc Döông vaø Nguyeãn Phuùc
Thuaàn. Coøn laïi moät ngöôøi chaùu cuûa chuùa
Nguyeãn laø Nguyeãn Aùnh chaïy thoaùt. Trong hai
naêm 1782 – naêm 1783 Nguyeãn Hueä ñaõ hai laàn
ñem quaân ñaùnh Nguyeãn Aùnh ôû Gia Ñònh.
Cuøng ñöôøng Nguyeãn Aùnh ñaõ boû chaïy sang
Xieâm caàu cöùu. Vua Xieâm sai töôùng ñem 5 vaïn
quaân thuyû boä tieán sang nöôùc ta cuoái naêm - Nguyeãn Aùnh caàu vieän quaân Xieâm
1784 chieám gaàn nöûa ñaát Nma Boä, ra söùc cöôùp  5 vaïn quaân Xieâm haàu vaøo nöôùc ta.
phaù chuaån bò taán coâng quaân Taây Sôn.
+ Tröôùc giaëc ngoaïi xaâm, vua Taây Sôn laø
Thaùi Ñöùc (Nguyeãn Nhaïc) ñaõ sai em laø
Nguyeãn Hueä ñem binh thuyeàn vaøo Nam choáng
giaëc.
- GV coù theå yeâu caàu HS töôøng thuaät veà
chieán thaéng Raïch Gaàm – Xoaøi Muùt hoaëc noùi
leân nhöõng hieåu bieát cuûa mình veà chieán thaéng
naøy. - Naêm 1785 Nguyeãn Hueä ñaõ toå chöùc
- HS nhôù laïi kieán thöùc ñaõ hoïc traû lôøi caâu traän ñaùnh phuïc kích Raïch Gaàm –
hoûi. Xoaøi Muùt (treân soâng Tieàn – tænh
- GV nhaän xeùt, boå sung: Ñaây laø moät thaéng Tieàn Giang) ñaùnh tan quaân Xieâm,
lôïi lôùn tieâu dieät gaàn 4 vaïn quaân Xieâm, theå Nguyeãn Aùnh phaûi chaïy sang Xieâm.
hieän taøi toå chöùc, caàm quaân cuûa Nguyeãn
Hueä. Chieán thaéng naøy ñaõ khieán “ngöôøi
Xieâm sau traän thua naêm Giaùp Thìn (1785)
ngoaøi mieäng thì noùi khoaùc nhöng trong buïng thì
sôï quaân Taây Sôn nhö sôï coïp”. Chieán thaéng ñaõ
ñaäp tan möu ñoà xaâm löôïc cuûa quaân Xieâm,
neâu cao yù thöùc daân toäc cuûa phong traøo Taây
Sôn.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp, caù nhaân  Khaùng chieán choáng quaân Thanh
- Gv giaûng baøi: sau khí ñaùnh ,thaéng quaân (1789)
Xieâm, 1786 Nguyeãn Hueä keùo quaân ra Baéc
tieâu dieät hoï Trònh. Hoï Trònh ñoå, oâng toân phuø
vua Leâ keát duyeân vôùi coâng chuùa leâ Ngoïc
Haân (con gaùi Leâ Hieån Toâng). Sau ñoù oâng veà

Trang 117
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Nam (Phuù Xuaân).
- ÔÛ ngoaøi Baéc, Nguyeãn Höõu Chænh giuùp - Vua Leâ Chieâu Thoáng caàu vieän
vua Leâ Chieáu Thoáng phaûn boäi Taây Sôn. Sau quaân Thanh keùo sang nöôùc ta.
khi bò quaân Taây Sôn ñaùnh vua Leâ Chieâu
Thoáng ñaõ caàu cöùu quaân Thanh. Vua Thanh ñaõ
cho 29 vaïn quaân sang nöôùc ta.
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK: nguyeân
nhaân, dieãn bieán, keát quaû cuûa cuoäc khaùng
chieán choâng quaân Thanh. Qua ñoù thaáy ñöôïc vai
troø cuûa Nguyeãn Hueä – Quang Trung vaø tinh
thaàn daân toäc cuûa nghóa quaân Taây Sôn.
- HS theo doõi SGK toùm taét dieãn bieán cuoäc
khaùng chieán choáng Thanh, phaùt bieåu.
- GV boå sung, keát luaän, giaûng giaûi theâm: - Naêm 1788 Nguyeãn Hueä leân ngoâi
Vieäc laøm cuûa Leâ Chieâu Thoáng chöùng toû Hoaøng Ñeá, laáy nieân hieäu laø Quang
trieàu ñình phong kieán nhaø Leâ khoâng theå duy trì Trung chæ huy quaân tieán ra Baéc.
ñöôïc nöõa. Maëc duø Nguyeãn Hueä ñaõ raát coá
gaéng phuø Leâ. Tröôùc tình hình ñoù, Nguyeãn
Hueä ñaõ leân ngoâi Hoaøng ñeá ngaøy 25-11-1788.
- GV ñoïc baøi hieåu duï cuûa vua Quang Trung - Muøng 5 Teát 1789 nghóa quaân Taây
trong SGK trang 107 ñeå giuùp HS thaáy ñöôïc muïc Sôn giaønh chieán thaéng vang doäi ôû
tieâu cuûa cuoäc tieán quaân ra Baéc laàn naøy vaø Ngoïc Hoài – Ñoáng Ña tieán vaøo Thaêng
yù nghóa baøi hieåu duï. (Theå hieän tinh thaàn daân Long ñaùnh baïi hoaøn toaøn quaân xaâm
toäc cao caû, yù thöùc quyeát taâm baûo veä ñoäc löôïc.
laäp). - Phong traøo noâng daân Taây Sôn ñaõ
Baøi hieåu duï ñaõ coå vuõ, taïo khí theá quyeát böôùc ñaàu hoaøn thaønh söï nghieäp
taâm chieán ñaáu cuûa nghóa quaân Taây Sôn sau 5 thoáng nhaát ñaát nöôùc vaø baûo veä Toå
ngaøy haønh quaân thaàn toác, ngaøy 5 Teát nghóa quoác.
quaân thaéng lôïi ôû Ngoïc Hoài – Ñoáng Ña.
Hoaït ñoäng 4: Caù nhaân
- GV phaùt vaán: cho bieát coâng lao cuûa phong
traøo noâng daân Taây Sôn vaø Nguyeãn Hueä
- HS döïa vaøo phaàn kieán thöùc vöøa hoïc ,traû
lôøi.
- GV keát luaän.
Gv ñaøm thoaïi vôùi Hs veà vai troø cuûa
Nguyeãn Hueä trong vieäc tieâu dieät caùc taäp
ñoaøn phong kieán phaûn ñoäng vaø trong cuoäc
khaùng chieán choáng Xieâm vaø choáng quaân
Thanh.
Hoaït ñoäng 5: Caû lôùp, caù nhaân III. Vöông trieàu Taây Sôn
- GV trình baøy veà söï thaønh laäp Vöông trieàu Naêm 1778 Nguyeãn Nhaïc xöng Hoaøng
Taây Sôn 1778 nhöng khoâng giaûi quyeát ñöôïc ñeá (hieäu Thaùi Ñöùc)  Vöông trieàu
caùc yeâu caàu Lòch söû, phong traøo khôûi nghóa Taây Sôn thaønh laäp.
vaãn tieáp tuïc. - Naêm 1788 Nguyeãn Hueä leân ngoâi
- GV trình baøy tieáp söï kieän Nguyeãn Hueä Hoaøng ñeá thoáng trò vuøng ñaát töø
leân ngoâi 1788. Thuaän Hoaù trôû ra Baéc.
- HS nghe, ghi cheùp. - Thaønh laäp chính quyeàn caùc caáp,
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK caùc chính keâu goïi nhaân daân khoâi phuïc saûn
saùch cuûa vua Quang Trung. xuaát.

Trang 118
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- HS theo doõi, boå sung, keát luaän veà nhöõng - Laäp laïi soå hoä khaåu, toå chöùc laïi
chính saùch cuûa vua Quang Trung. giaùo duïc, thi cöû, toå chöùc quaân ñoäi
- HS nghe, ghi cheùp. (dòch chöõ Haùn, chöõ Noâm ñeå laøm
GV minh hoaï veà chính saùch ñoái ngoaïi cuûa taøi lieäu daïy hoïc).
Quang Trung. Sau khi ñaùnh tan 29 vaïn quaân - Ñoái ngoaïi hoaø haûo vôùi nhaø Thanh,
Thanh, Quang Trung cöû Ngoâ Vaên Sôû vaø Phan quan heä vôùi Laøo vaø Chaân Laïp raát
Huy Ích sang trung quoác caàu phong, laäp laïi hoaø toát ñeïp.
bình ñeå xaây döïng ñaát nöôùc. Nhaø Thanh ñaõ
giaûng hoaø, phong vöông vaø göûi quaø taëng cho
Quang Trung.
Hoaït ñoäng 6: Caù nhaân
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì veà
nhöõng vieäc laøm cuûa Quang Trung?
- HS suy nghó traû lôøi.
- GV keát luaän: Nhöõng chính saùch cuûa - Naêm 1792 Quang Trung qua ñôøi.
Quang trung mang tính chaát tieán boä, theå hieän yù - Naêm 1802 Nguyeãn Aùnh taán coâng
töôûng môùi cuûa moät oâng vua muoán thöïc hieän caùc vöông trieàu Taây Sôn laàn löôït suïp
nhöõng chính saùch tieán boä cuûa oâng chöa coù ñoå.
aûnh höôûng lôùn treân phaïm vi caû nöôùc. Naêm
1792 Quang Trung ñoät ngoät qua ñôøi, söï nghieäp
thoáng nhaát ñaát nöôùc, ñöa ñaát nöôùc thoaùt
khoûi khuûng hoaûng chöa thaønh.
4. Cuûng coá
Vai troø cuûa Nguyeãn Hueä vaø phong traøo noâng daân Taây Sôn.
5. Daën doø
- HS hoïc baøi, laøm baøi taäp SGK (109).
- Söu taàm tranh aûnh veà nhöõng coâng trình ngheä thuaät theá kyû XVI –
XVIII.

Trang 119
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 24
Tuaàn: 24 TÌNH HÌNH VAÊN HOAÙ ÔÛ CAÙC THEÁ KYÛ XVI - XVIII
Tieát : 30
I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC
Sau khi hoïc xong yeâu caàu HS naém ñöôïc.
1. Kieán thöùc
- ÔÛ theá kyû XVI – XVIII vaên hoaù Vieät Nam coù nhöõng ñieåm môùi,
phaûn aùnh thöïc traïng cuûa xaõ hoäi ñöông thôøi.
- Trong luùc Nho giaùo suy thoaùi thì Phaät giaùo, ñaïo giaùo coù ñieàu kieän
môû roäng maëc duø khoâng ñöôïc nhö thôøi Lyù – Traàn. Beân caïnh ñoù xuaát hieän
moät toân giaùo môùi: Thieân chuùa giaùo (Ñaïo Kitoâ).
- Vaên hoaù – ngheä thuaät chính thoáng sa suùt, maát ñi nhöõng neùt tích cöïc
cuûa theá kyû môùi, trong luùc ñoù tình hình phaùt trieån moät traøo löu vaên hoïc –
ngheä thuaät daân gian phong phuù laøm cho vaên hoaù mang ñaäm maøu saéc nhaân
daân.
- Khoa hoïc, kyõ thuaät coù nhöõng chuyeån bieán môùi.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng tình caûm ñoái vôùi nhöõng giaù trò vaên hoaù tinh thaàn cuûa nhaân
daân.
- Töï haøo veà naêng löïc saùng taïo phong phuù cuûa nhaân daân lao ñoäng,
moät khi daân trí ñöôïc naâng cao.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Moät soá tranh aûnh ngheä thuaät.
- Moät soá caâu ca dao, tuïc ngöõ.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
- Ñaát nöôùc ta thoáng nhaát trong hoaøn caûnh naøo? Ñaùnh giaù coâng lao
cuûa phong traøo Taây Sôn.
2. Daãn daét vaøo baøi môùi
ÔÛ theá kyû XVI – XVIII Nhaø nöôùc phong kieán coù nhöõng bieán ñoåi
lôùn, söï phaùt trieån cuûa kinh teá haøng hoaù vaø giao löu vôùi theá giôùi beân
ngoaøi ñaõ taùc ñoäng lôùn ñeán ñôøi soáng vaên hoaù cuûa nhaân daân ta ôû caû
Ñaøng Trong vaø Ñaøng Ngoaøi. Ñeå theå hieän ñöôïc tình hình vaên hoaù ôû caùc
theá kyû XVI – XVIII vaø nhöõng ñieåm môùi cuûa vaên hoaù Vieät Nam thôøi kyø
naøy, chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi 24.

3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi

Trang 120
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
I. TÖ TÖÔÛNG TOÂN GIAÙO
- HS nhôù laïi kieán thöùc baøi tröôùc traû lôøi:
ñaïo Nho, Phaät ñeàu raát phoå bieán:
+ Ñaïo Phaät: Thôøi Lyù - Traàn
+ Ñaïo Nho: Thôøi Leâ.
- GV ñaët vaán ñeà : ÔÛ theá kyû XVI – XVIII
toân giaùo phaùt trieån nhö theá naøo?
- HS taäp trung theo doõi SGK traû lôøi.
- GV keát luaän : Taïi sao ôû nhöõng theá kyû
XVI – XVIII Nho giaùo suy thoaùi? Khoâng coøn
ñöôïc toân suøng nhö tröôùc?
+ HS döïa vaøo kieán thöùc cuõ vaø nhöõng hieåu
bieát cuûa mình ñeå traû lôøi.
+ Traät töï phong kieán, traät töï trong quan heä
xaõ hoäi bò ñaûo loän: Vua chaúng ra vua, toâi
chaúng ra toâi. Quan heä môùi tieán boä daàn thay
theá traät töï quan heä phong kieán ñaõ bò loãi thôøi. - Theá kæ XVI – XVIII Nho giaùo töøng
+ Nhaø nöôùc phong kieán khuûng hoaûng: chính böôùc suy thoaùi, traät töï phong kieán bò
quyeàn Trung öông taäp quyeàn thôøi Leâ suy suïp. ñaûo loän.
- GV tieáp tuïc trình baøy: Trong khi Nho giaùo
suy thoaùi thì Phaät giaùo coù ñieàu kieän khoâi
phuïc laïi.
- GV chöùng minh baèng moät soá coâng trình - Phaät giaùo coù ñieàu kieän khoâi phuïc
kieán truùc Phaät giaùo nhö: Chuøa thieân Muï laïi, nhöng khoâng phaùt trieån maïnh nhö
(Hueá), Phaät baø Quan aâm nghìn tay nghìn maét, thôøi kyø Lyù – Traàn.
caùc töôïng La Haùn chuøa Taây phöông (Haø Taây) - Theá kæ XVI – XVIII ñaïo Thieân chuùa
… Nhieàu vò Chuùa quan taâm cho söûa sang chuøa ñöôïc truyeàn baù ngaøy caøng roäng raõi.
chieàn, ñuùc ñoàng, toâ töôïng.
- HS nghe, ghi nhôù.
- GV tieáp tuïc giaûng baøi: beân caïnh toân giaùo
môùi ñaõ du nhaäp vaøo nöôùc ta ñoù laø Thieân
Chuùa Giaùo.
- Phaùt vaán: Thieân chuùa giaùo xuaát hieän ôû
ñaâu vaø ñöôïc tuyeân truyeàn vaøo nöôùc ta theo
con ñöôøng naøo?
- HS nhôù laïi kieán thöùc cuõ keát hôïp theo doõi
SGK ñeå traû lôøi.
- GV nhaän xeùt vaø keát luaän:
Kitoâ giaùo xuaát hieän ôû khu vöïc trung Ñông
raát phoå bieán ôû Chaâu AÂu.
Caùc giaùo só thieân chuùa giaùo theo caùc
thuyeàn buoân nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam
truyeàn ñaïo, nhaø thôø Thieân chuùa giaùo moïc
leân ôû nhieàu nôi, giaùo daân ngaøy caøng ñoâng ôû - Tín ngöôõng truyeàn thoáng phaùt huy:
caû 2 Ñaøng. Thôø cuùng toå tieân, thaàn linh, anh
Beân caïnh vieäc tieáp thu aûnh höôûng cuûa toân huøng haøo kieät.
giaùo beân ngoaøi, ngöôøi daân Vieät Nam tieáp tuïc  Ñôøi soáng tín ngöôõng ngaøy caøng
phaùt huy nhöõng tín ngöôõng truyeàn thoáng toát phong phuù.
ñeïp: Ñeàn thôø, laêng mieáu ñöôïc xaây döïng ôû
nhieàu nôi beân caïnh chuøa chieàn, nhaø thôø ñaïo

Trang 121
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
taïo neân söï ña daïng, phong phuù trong ñôøi soáng
tín ngöôõng cuûa nhaân daân ta.
II. PHAÙT TRIEÅN GIAÙO DUÏC VAØ VAÊN HOÏC
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp, caù nhaân  Giaùo duïc
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy
ñöôïc söï phaùt trieån cuûa giaùo duïc.
+ ÔÛ Ñaøng Ngoaøi.
+ ÔÛ Ñaøng Trong.
+ Giaùo duïc thôøi Quang Trung.
+ So saùnh vôùi giaùo duïc theá kyû X – XV.
- HS theo doõi SGK theo nhöõng yeâu caàu cuûa - Trong tình hình chính trò khoâng oån
GV sau ñoù phaùt bieåu. ñònh, giaùo duïc Nho hoïc vaãn tieáp tuïc
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. phaùt trieån.
- Gv minh hoaï: Noäi dung giaùo duïc Nho hoïc + Giaùo duïc ôû Ñaøng Ngoaøi vaãn nhö
khuoân saùo ngaøy caøng khoâng phuø hôïp vôùi cuõ nhöng sa suùt daàn veà soá löôïng.
thöïc teá xaõ hoäi, gian laän trong thi cöû, mua quan + Ñaøng trong: 1646 chuùa Nguyeãn toå
baùn töôùc… chöùc khoa thi ñaàu tieân.
- HS nghe, ghi cheùp. + Thôøi Quang trung: Ñöa chöõ Noâm
thaønh chöõ vieát chính thoáng.
Hoaït ñoäng 3: Caù nhaân  Khaùng chieán choáng quaân Thanh
- Phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt chung gì veà (1789)
tình hình giaùo duïc nöôùc ta theá kyû XVI – XVIII?
- HS so saùnh vôùi kieán thöùc cuõ ñaõ hoïc.
- GV choát yù:
+ Giaùo duïc tieáp tuïc phaùt trieån nhöng chaát
löôïng giaûm suùt.
+ Noäi dung giaùo duïc vaãn laø Nho hoïc, SGK
vaân4 laø Töù thö, Nguõ Kinh. Caùc noäi dung khoa
hoïc khoâng ñöôïc chuù yù, vì vaäy giaùo duïc
khoâng goùp phaàn tích cöïc ñeå phaùt trieån neàn
kinh teá thaäm chí coøn kìm haõm söï phaùt trieån
kinh teá.
- HS nghe, ghi nhôù.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, caù nhaân  Vaên hoïc
- GV phaùt vaán: Em haõy nhaéc laïi nhöõng
ñaëc ñieåm cuûa vaên hoïc ôû theá kyû X – XV?
- HS nhôù laïi kieán thöùc cuõ, traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, boå sung, nhaéc laïi ñaëc ñieåm
cuûa vaên hoïc thôøi kyø tröôùc.
+ Vaên hoïc chöõ Haùn raát phaùt trieån.
+ Ñaõ coù vaên hoïc chöõ Noâm song chöa phoå
bieán.
+ Noäi dung vaên hoïc theå hieän tinh thaàn daân
toäc saâu saéc.
- HS nghe, cuûng coá laïi kieán thöùc cuõ, treân
cô sôû ñoù tieáp thu kieán thöùc môùi.

Trang 122
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 5: Caû lôùp, caù nhaân
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy
ñöôïc nhöõng ñieåm môùi trong vaên hoïc theá kyû
XVI – XVIII.
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu. - Nho giaùo suy thoaùi  vaên hoïc chöõ
- GV boå sung, keát luaän: Haùn giaûm suùt so vôùi giai ñoaïn tröôùc.
+ GV lyù giaûi: Sôû dó chöõ Haùn maát daàn öu
ñieåm khoâng coøn taùc duïng lôùn, khoâng phaùt
trieån maïnh nhö giai ñoaïn tröôùc laø do söï suy
thoaùi cuûa Nho giaùo. Tröôùc ñaây, traät töï xaõ
hoäi, chuaån möïc ñaïo ñöùc cuûa Nho giaùo ñöôïc
moïi ngöôøi töï nguyeän laøm theo. Song ñeán thôøi
kyø naøy thöïc tieãn xaõ hoäi ñaõ khaùc tröôùc
“coøn tieàn coøn baïc coøn ñeä töû, heát côm heát - Vaên hoïc chöõ Noâm phaùt trieån maïnh
gaïo heát oâng toâi”. Vì vaäy, giaùo lyù Nho hoïc nhöõng nhaø thô noåi tieáng nhö: Nguyeãn
trôû leân saùo roãng, laïc haäu, khoâng phuø hôïp. Bænh Khieâm, Ñaøo Duy Töø, Phuøng
+ GV giaûng giaûi: Söï xuaát hieän chöõ Noâm Khaéc Hoan.
vaø söï phaùt trieån cuûa thô Noâm theå hieän tinh - Beân caïnh doøng vaên hoïc chính
thaàn daân toäc cuûa ngöôøi Vieät. Ngöôøi Vieät ñaõ thoáng, doøng vaên hoïc trong nhaân daân
caûi bieán chöõ Haùn thaønh chöõ Noâm ñeå vieát nôû roä vôùi caùc theå loaïi phong phuù: ca
vaên, laøm thô … dao, tuïc ngöõ, luïc baùt, truyeän cöôøi,
truyeän daân gian… mang ñaäm tính daân
toäc vaø daân gian.

- Theá kyû XVIII chöõ Quoác ngöõ xuaát


- Phaùt vaán: Ñieåm môùi trong vaên hoïc theá hieän nhöng chöa phoå bieán.
kyû XVI – XVIII\? Nhöõng ñieåm môùi ñoù noùi leân
ñieàu gì?
- HS suy nghó, so saùnh vôùi vaên hoïc thôøi kyø
tröôùc traû lôøi:
+ Vaên hoïc daân gian raát phaùt trieån trong khi
vaên hoïc chöõ Haùn suy giaûm. Phaûn aûnh thöïc
teá Nho giaùo ngaøy caøng maát uy tín ñoàng thôøi
chöùng toû cuoäc soáng tinh thaàn cuûa nhaân daân
ñöôïc ñeà cao goùp phaàn laøm cho vaên hoïc theâm
phong phuù ña daïng…
III. NGHEÄ THUAÄT VAØ KHOA HOÏC – KYÕ THUAÄT
Hoaït ñoäng 6: Caû lôùp, Caù nhaân * Ngheä thuaät
- GV phaùt vaán: Ngheä thuaät kieán truùc,
ñieâu khaéc theá kyû X – XV phaùt trieån nhö theá
naøo?
- HS nhôù laïi kieán thöùc cuõ traû lôøi.
+ ÔÛ theá kyû X – XV ngheä thuaät kieán truùc
vaø ñieâu khaéc phaùt trieån raát maïnh, chòu aûnh
höôûng cuûa yeáu toá beân ngoaøi (Phaät giaùo, Nho
giaùo) song vaãn mang ñaäm baûn saéc daân toäc. - Kieán truùc ñieâu khaéc khoâng phaùt
- GV: yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaáy trieån nhö giai ñoaïn tröôùc.
ñöôïc söï phaùt trieån cuûa ngheä thuaät kieán truùc, - Ngheä thuaät daân gian hình thaønh vaø
ñieâu khaéc giai ñoaïn XVI – XVIII. phaùt trieån phaûn aùnh ñôøi soáng vaät
- HS theo doõi SGK traû lôøi. chaát, tinh thaàn cuûa nhaân daân. Ñoàng

Trang 123
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV boå sung, keát luaän veà kieán truùc, ñieâu thôøi mang ñaäm tính ñaïi phöông.
khaéc.
+ GV minh hoaï baèng tranh aûnh: caùc vò La
Haùn chuøa Taây Phöông, chuøa Thieân Muï, töôïng
Quan aâm nghìn maét, nghìn tay.
Cho HS thaáy ñöôïc soá löôïng coâng trình ñieâu
khaéc raát ít so vôùi giai ñoaïn tröôùc.
+ GV coù theå ñaøm thoaïi vôùi HS veà caùc
loaïi hình ngheä thuaät vaø caùc vuøng mieàn giuùp
HS thaáy ñöôïc söï phong phuù, ña daïng cuûa ngheä
thuaät Vieät Nam theá kyû XVI – XVIII.
Hoaït ñoäng 7: Caù nhaân * Khoa hoïc – kyõ thuaät
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK laäp baûng
thoáng keâ nhöõng thaønh töïu khoa hoïc – kyõ
thuaät theá kyû XVI – XVIII theo maãu.

Lónh vöïc Thaønh töïu


- Söû hoïc.
- Quaân söï.
- Trieát hoïc
- Y hoïc
- Kyõ thuaät
- HS theo doõi SGK töï laäp baûng thoáng keâ
vaøo vôû.
- GV phaùt vaán: Khoa hoïc – kyõ thuaät theá
kyû XVI – XVIII coù öu ñieåm vaø haïn cheá gì?
- HS suy nghó traû lôøi.
- GV choát yù.
+ Veà khoa hoïc: ñaõ xuaát hieän moät loaït caùc
nhaø khoa hoïc, tuy nhieân khoa hoïc töï nhieân
khoâng phaùt trieån.
+ Veà kyõ thuaät: ñaõ tieáp caän vôùi moät soá
thaønh töïu kyõ thuaät hieän ñaïi cuûa phöông Taây
nhöng khoâng ñöôïc tieáp nhaän vaø phaùt trieån. Do
haïn cheá cuûa chính quyeàn thoáng trò vaø söï haïn
cheá cuûa trình ñoä nhaân daân ñöông thôøi.
4. Cuûng coá
Nhöõng neùt môùi trong vaên hoaù Vieät Nam theá kyû XVI – XVIII.
5. Daën doø
- HS hoïc baøi, traû lôøi caùc caâu hoûi SGK, ñoïc tröôùc baøi môùi.

Trang 124
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
CHÖÔNG IV
Tuaàn: 25 VIEÄT NAM ÔÛ NÖÛA ÑAÀU THEÁ KYÛ XIX
Tieát : 31 Baøi 25
TÌNH HÌNH CHÍNH TRÒ, KINH TEÁ, VAÊN HOAÙ
DÖÔÙI TRIEÀU NGUYEÃN (Nöûa ñaàu theá kyû XIX)

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong yeâu caàu HS naém ñöôïc.
1. Kieán thöùc
- Tình hình chung veà caùc maët chính trò, kinh teá, vaên hoaù ôû nöôùc ta nöûa
ñaàu theá kyû XIX döôùi vöông trieàu nguyeãn tröôùc khi dieãn ra cuoäc khaùng chieán
choáng xaâm löôïc cuûa thöïc daân Phaùp.
- Thoáng trò nöôùc ta vaøo luùc cheá ñoä phong kieán ñaõ böôùc vaøo giai
ñoaïn suy vong laïi laø nhöõng ngöôøi thöøa keá cuûa giai caáp thoáng trò cuõ, vöông
trieàu Nguyeãn khoâng taïo ñöôïc ñieàu kieän ñöa ñaát nöôùc böôùc sang moät giai
ñoaïn phaùt trieån môùi phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh cuûa theá giôùi.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng yù thöùc vöôn leân, ñoåi môùi trong hoïc taäp.
- Giaùo duïc yù thöùc quan taâm ñeán ñôøi soáng cuûa nhaân daân ñaát nöôùc
maø tröôùc heát laø nhöõng ngöôøi xung quanh.
3. Kyõ naêng
- Reøn kyõ naêng phaân tích, so saùnh gaén söï kieän thöïc teá cuï theå.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûn ñoà Vieät Nam thôøi (minh Maïng, sau caûi caùch haønh chính).
- Moät soá tranh aûnh veà kinh thaønh Hueá, tranh daân gian …
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
- Keå teân caùc loaïi hình ngheä thuaät tieâu bieåu cuûa nöôùc ta trong caùc theá
kyû XVI – XVIII. Qua ñoù nhaän xeùt veà ñôøi soáng tinh thaàn cuûa nhaân daân ta
thôøi ñoù.
2. Môû baøi
Sau khi ñaùnh baïi caùc vöông trieàu taây Sôn, Nguyeãn AÙnh leân ngoâi vua,
thaønh laäp nhaø Nguyeãn. Trong 50 naêm ñaàu thoáng trò, nöûa ñaàu theá kyû XIX
tình hình ñaát nöôùc ta ñaõ thay ñoåi nhö theá naøo? Chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi
25.

3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi

Trang 125
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân I. Xaây döïng vaø cuûng coá boä maùy
- GV gôïi laïi cho Hs nhôù laïi söï kieän 1792 vua Nhaø nöôùc, chính saùch ngoaïi giao.
Quang trung maát, Trieàu ñình rôi vaøo tình traïng
luïc ñuïc, suy yeáu, nhaân cô hoäi ñoù, Nguyeãn
AÙnh ñaõ toå chöùc taán coâng caùc vöông trieàu
Taây Sôn. 1802 caùc vöông trieàu Taây Sôn laàn
löôït suïp ñoå. Nguyeãn Aùnh leân ngoâi vua.
- GV giaûng giaûi theâm veà hoaøn caûnh Lòch - Naêm 1802 Nguyeãn Aùnh leân ngoâi
söû ñaát nöôùc vaø theá giôùi khi nhaø Nguyeãn (Gia Long). Nhaø Nguyeãn thaønh laäp,
thaønh laäp. ñoùng ñoâ ôû Phuù Xuaân (Hueá).
Laàn ñaàu tieân trong Lòch söû, moät trieàu ñaïi
phong kieán cai quaûn moät laõnh thoå roäng lôùn
thoáng nhaát nhö ngaøy nay.
+ Nhaø Nguyeãn thaønh laäp vaøo luùc cheá ñoä
phong kieán Vieät Nam böôùc vaøo giai ñoaïn suy
vong.
+ Treân theá giôùi chuû nghóa tö baûn ñang phaùt
trieån, ñaåy maïnh nhoøm ngoù, xaâm löôïc thuoäc
ñòa, moät soá nöôùc ñaõ bò xaâm löôïc.
- HS nghe, ghi nhôù.
- GV tieáp tuïc trình baøy: trong boái caûnh Lòch
söû môùi yeâu caàu phaûi cuûng coá ngay quyeàn
thoáng trò cuûa nhaø Nguyeãn. Vì vaäy sau khi leân
ngoâi Gia Long ñaõ baét tay vaøo vieäc toå chöùc
boä maùy Nhaø nöôùc. * Toå chöùc boä maùy Nhaø nöôùc.
- GV coù theå duøng baûn ñoà Vieät Nam thôøi - Chính quyeàn Trung öông toå chöùc theo
Minh Maïng ñeå chæ caùc vuøng töø Ninh Bình trôû moâ hình thôøi Leâ.
ra Baéc laø Chaán Baéc Thaønh, töø Bình Thuaän - Thôøi Gia Long chia nöôùc ta laøm 3
trôû vaøo Nam laø Chaán Gia Ñònh Thaønh. Chính vuøng: Baéc Thaønh, Gia Ñònh Thaønh
quyeàn trung öông chæ quaûn lyù tröïc tieáp töø vaø caùc tröïc doanh (trung Boä) do trieàu
Thanh Hoaù ñeán Bình Thuaän. Coøn laïi hai khu töï ñình tröïc tieáp cai quaûn.
trò Toång chaán coù toaøn quyeàn. Ñoù giaûi phaùp
tình theá cuûa vua Gia Long trong boái caûnh luùc
ñaàu môùi leân ngoâi.
- HS nghe, ghi nhôù. - Naêm 1831 – 1832 Minh Maïng thöïc
- GV tieáp tuïc trình baøy keát hôïp duøng baûn hieän moät cuoäc caûi caùch haønh chính
ñoà Vieät Nam thôøi Minh Maïng, yeâu caàu HS chia caû nöôùc laø 30 tænh vaø moät Phuû
quan saùt vaø nhaän xeùt. Thöøa Thieân. Ñöùng ñaàu laø toång ñoác
- HS quan saùt löôïc ñoà vaø nhaän xeùt söï phaân tuaàn phuû hoaït ñoäng theo söï ñieàu
chia tình thôøi Minh Maïng. haønh cuûa trieàu ñình.
- GV boå sung choát yù: Söï phaân chia caùc tænh
cuûa Minh Maïng ñöôïc döïa treân cô sôû khoa hoïc,
phuø hôïp veà maët ñòa lyù, daân cö, phong tuïc taäp
quaùn ñòa phöông phuø hôïp vôùi phaïm vi quaûn
lyù cuûa 1 tænh. Laø cô sôû ñeå phaân chia caùc
tænh nhö ngaøy nay. Vì vaäy caûi caùch cuûa Minh
maïng ñöôïc ñaùnh giaù raát cao.
- HS nghe, ghi nhôù. - Tuyeån choïn quan laïi: ;thoâng qua giaùo
- GV trình baøy tieáp veà toå chöùc Nhaø nöôùc duïc, khoa cöû.
thôøi Nguyeãn. - Luaät phaùp ban haønh Hoaøng trieàu

Trang 126
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- HS nghe, ghi cheùp. luaät leä vôùi 400 ñieàu haø khaéc.
- Quaân ñoäi: ñöôïc toå chöùc quy cuû
trang bò ñaày ñuû song laïc haäu, thoâ sô.

- Phaùt vaán: so saùnh boä maùy Nhaø nöôùc


thôøi Nguyeãn vôùi thôøi Leâ sô, em coù nhaän xeùt
gì?
- HS suy nghó traû lôøi.
- GV boå sung keát luaän: Nhìn chung boä maùy
Nhaø nöôùc thôøi Nguyeãn gioáng thôøi Leâ sô, coù
caûi caùch chuùt ít. Song nhöõng caûi caùch cuûa
nhaø Nguyeãn nhaèm taäp trung quyeàn haønh vaøo
tay vua. Vì vaäy Nhaø nöôùc thôøi Nguyeãn cuõng
chuyeân cheá nhö thôøi Leâ sô.
- HS laéng nghe, ghi nhôù.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù nhaân
- GV trình baøy khaùi quaùt chính saùch ngoaïi * Ngoaïi giao:
giao cuûa nhaø Nguyeãn. - Thaàn phuïc nhaø Thanh (Trung Quoác)
- HS nghe, ghi cheùp. - Baét Laøo, Campuchia thaàn phuïc.
- Vôùi phöông Taây “ñoùng cöûa, khoâng
chaáp nhaän vieäc ñaët quan heä ngoaïi
giao cuûa hoï”.
- Phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì veà chính
saùch ngoaïi giao cuûa nhaø Nguyeãn, maët tích
cöïc vaø haïn cheá?
- HS suy nghó traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän:
+ Tích cöïc: Giöõ ñöôïc quan heä thaân thieän
vôùi caùc nöôùc laùng gieàng nhaát laø Trung
Quoác.
+ Haïn cheá: Ñoùng cöûa khoâng ñaët quan heä
vôùi caùc nöôùc Phöông Taây, khoâng taïo ñieàu
kieän giao löu vôùi caùc nöôùc tieân tieán ñöông
thôøi. Vì vaäy khoâng tieáp caän ñöôïc vôùi neàn
coâng nghieäp cô khí, daãn ñeán tình traïng laïc haäu
vaø bò coâ laäp.
- HS nghe, ghi nhôù.
Hoaït ñoäng 3: II. Tình hình kinh teá vaø chính saùch
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy ñöôïc cuûa nhaø Nguyeãn.
nhöõng chính saùch cuûa nhaø Nguyeãn vôùi noâng
nghieäp vaø tình hình noâng nghieäp thôøi Nguyeãn. * Noâng nghieäp:
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu. + Nhaø Nguyeãn thöïc hieän chính saùch
- GV boå sung, keát luaän: quaân ñieàn, song do dieän tích ñaát coâng
GV coù theå so saùnh vôùi chính saùch quaân ít (20% toång dieän tích ñaát), ñoái töôïng
ñieàn thôøi kyø tröôùc ñeå thaáy ñöôïc ôû nhöõng ñöôïc höôûng nhieàu, vì vaäy taùc duïng
thôøi kyø naøy do ruoäng ñaát coâng coøn nhieàu khoâng lôùn).
cho neân quaân ñieàn coù taùc duïng raát lôùn coøn
ôû thôøi Nguyeãn do ruoäng ñaát coâng coøn ít neân
taùc duïng cuûa chính saùch quaân ñieàn khoâng
lôùn. - Khuyeán khích khai hoang baèng nhieàu

Trang 127
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Moät hình thöùc khaån hoang phoå bieán ôû thôøi hình thöùc, Nhaø nöôùc vaø nhaân daân
Nguyeãn ñoù laø hình thöùc: khaån hoang doanh cuøng khai hoang.
ñieàn: Nhaø nöôùc caáp voán ban ñaàu cho nhaân
daân  mua saém noâng cuï, traâu boø ñeå noâng
daân khai hoang, ba naêm sau môùi thu thueá theo
ruoäng tö. Chính saùch naøy ñöa laïi keát quaû lôùn:
coù nhöõng nôi moät naêm sau ñaõ coù nhöõng
huyeän môùi ra ñôøi nhö Kim Sôn (Ninh Bình),
Tieàn Haûi (Thaùi Bình).
- HS nghe, ghi cheùp. - Nhaø nöôùc coøn boû tieàn huy ñoäng
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gæ veà nhaân daân söûa, ñaép ñeâ ñieàu.
cuoäc soáng noâng nghieäp vaø tình hình noâng - Trong nhaân daân, kinh teá tieåu noâng
nghieäp thôøi Nguyeãn? caù theå vaãn duy trì nhö cuõ.
- HS suy nghó, traû lôøi.  Nhaø Nguyeãn ñaõ coù nhöõng bieän
- GV nhaän xeùt, keát luaän: phaùp phaùt trieån noâng nghieäp, song
ñoù chæ laø nhöõng bieän phaùp truyeàn
thoáng, luùc naøy khoâng coù hieäu quaû
cao.
+ Noâng nghieäp Vieät Nam vaãn laø moät
neàn noâng nghieäp thuaàn phong kieán,
raát laïc haäu.
Hoaït ñoäng 4: * Thuû coâng nghieäp:
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK tình hình thuû - Thuû coâng nghieäp: Nhaø nöôùc ñöôïc
coâng nghieäp nöôùc ta döôùi thôøi Nguyeãn. toå chöùc vôùi quy moâ lôùn, caùc quan
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu. xöôûng ñöôïc xaây, saûn xuaát tieàn, vuõ
- GV boå sung keát luaän. khí, ñoùng thuyeàn, laøm ñoà trang söùc,
laøm gaïch ngoøi (ngheà cuõ).
+ Thôï quan xöôûng ñaõ ñoùng taøu thuyû
– ñöôïc tiaáp caän vôùi kyõ thuaät chaïy
baèng maùy hôi nöôùc.
- Trong nhaân daân: Ngheà thuû coâng
truyeàn thoáng ñöôïc duy trì nhöng khoâng
phaùt trieån nhö tröôùc.
- HS ghi cheùp:
- GV phaùt vaán : Em coù nhaän xeùt gæ veà tình
hình thuû coâng nghieäp thôøi Nguyeãn? Coù bieán
ñoåi so vôùi tröôùc khoâng? Möùc ñoä tieáp caän
vôùi khoa hoïc kyõ thuaät töø beân ngoaøi nhö theá
naøo?
- HS suy nghó, so saùnh vôùi thuû coâng nghieäp
giai ñoaïn tröôùc, so saùnh vôùi coâng nghieäp cuûa
Phöông Taây ñeå traû lôøi:
+ Nhìn chung thuû coâng nghieäp vaãn duy trì
phaùt trieån ngheà truyeàn thoáng (cuõ).
+ Ñaõ tieáp caän chuùt ít vôùi kyõ thuaät phöông
Taây nhö ñoùng thuyeàn maùy chaïy baèng hôi
nöôùc. Nhöng do cheá ñoä coâng thöông haø khaéc
neân chæ döøng laïi ôû ñoù.
+ Thuû coâng nghieäp nhìn chung khoâng coù
ñieàu kieän tieáp caän kyõ thuaät cuûa caùc nöôùc

Trang 128
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
tieân tieán, vì vaäy so vôùi neàn coâng nghieäp
phöông Taây, thuû coâng nghieäp nöôùc ta laïc haäu
hôn nhieàu.
Hoaït ñoäng 5: * Thöông nghieäp
- GV yeâu caàu HS theo doõi tieáp SGK ñeå + Noäi dung phaùt trieån chaäm chaïp do
thaáy ñöôïc tình hình thöông nghieäp nöôùc ta thôøi chính saùch thueá khoaù phöùc taïp cuûa
Nguyeãn. Nhaø nöôùc.
- HS ñoïc SGK phaùt bieåu.
- GV boå sung, keát luaän.
- HS nghe, ghi cheùp.
- GV phaùt vaán: Rm coù nhaän xeùt gì veà chính + Ngoaïi thöông: Nhaø nöôùc naém ñoäc
saùch ngoaïi thöông cuûa nhaø Nguyeãn? quyeàn, buoân baùn vôùi caùc nöôùc laùng
- Suy nghó traû lôøi. gieàng: Hoa, Xieâm, MaLai…
+ Chính saùch haïn cheá, Ngoaïi thöông cuûa Deø daët vôùi phöông Taây, taøu thuyeàn
Nhaø Nguyeãn (nhaát laø haïn cheá giao thöông vôùi caùc nöôùc phöông Taây chæ ñöôïc ra vaøo
phöông Taây) khoâng taïo ñieàu kieän cho söï phaùt caûng Ñaø Naüng.
trieån giao löu vaø môû roäng saûn xuaát. Khoâng
xuaát phaùt töø nhu caàu töï cöôøng daân toäc maø
xuaát phaùt töø mua baùn cuûa Trieàu ñình. Ñoâ thò taøn luïi daàn.
Hoaït ñoäng 6: Caû lôùp III. Tình hình vaên hoaù – giaùo duïc
- GV: yeâu caàu HS laäp baûng thoáng keâ caùc Caùc lónh Thaønh töïu
thaønh töïu vaên hoaù tieâu bieåu cuûa thôøi vöïc
Nguyeãn ôû nöûa ñaàu theá kyû XIX theo maãu: - Giaùo duïc - Giaùo duïc Nho hoïc
Caùc lónh vöïc Thaønh töïu ñöôïc cuûng coá song
- Giaùo duïc khoâng baèng caùc theá
- Toân giaùo - Toân giaùo kyû tröôùc.
- Vaên hoïc - Ñoäc toân Nho giaùo,
- Söû hoïc - Vaên hoïc haïn cheá thieân chuùa
- Kieán truùc giaùo.
- Ngheä thuaät daân - Vaên hoïc chöõ Noâm
gian phaùt trieån. Taùc phaåm
- HS theo doõi SGK töï laäp baûng thoáng keâ. xuaát saéc cuûa Nguyeãn
- GV: sau khi HS laäp baûng thoáng keâ GV coù - Söû hoïc Du, Hoà Xuaân Höông,
theå treo leân moät baûng thoâng tin phaûn hoài ñaõ Baø Huyeän Thanh Quan.
ñöôïc chuaån bò saün ôû nhaø. - Quoác söû quaùn thaønh
- HS ñoái chieáu phaàn cuûa mình töï laøm vôùi laäp nhieàu boä söû lôùn
baûng thoâng tin phaûn hoài cuûa Gv ñeå chænh - Kieán truùc ñöôïc bieân soaïn: Lòch
söûa cho chuaån xaùc. trieàu hieán chöông loaïi
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì veà Vaên chí…
hoaù – Giaùo duïc thôøi Nguyeãn? - Ngheä - Kinh ñoâ Hueá, Laêng
- Traû lôøi: Vaên hoaù giaùo duïc thuû cöïu thuaät daân taåm, Thaønh luyõ ôû
nhöng ñaõ ñaït nhieàu thaønh töïu môùi. Coù theå gian caùc tænh coät côø Haø
noùi nhaø Nguyeãn coù nhöõng coáng hieán, ñoùng Noäi.
goùp. Giaù trò veà lónh vöïc vaên hoaù, giaùo duïc: - Tieáp tuïc phaùt trieån.
ñaïi thi haøo Nguyeãn Du, di saûn vaên hoaù theá
giôùi: Coá ñoâ Hueá, söû saùch ñeán giôø vaãn chöa
khai thaùc heát… ñeå laïi moät khoái löôïng vaên
hoaù vaät theå vaø phi vaät theå raát lôùn.
4. Cuûng coá

Trang 129
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
- Öu ñieåm vaø haïn cheá cuûa kinh teá thôøi Nguyeãn.
- Ñaùnh giaù chung veà nhaø Nguyeãn.
5. Daën doø
- HS hoïc baøi, söu taàm tranh aûnh, tö lieäu veà thôøi Nguyeãn.

Trang 130
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 26
Tuaàn: TÌNH HÌNH XAÕ HOÄI ÔÛ NÖÕA ÑAÀU THEÁ KYÛ
25 VAØ CUOÄC ÑAÁU TRANH CUA NHAÂN DAÂN
Tieát: 32

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong yeâu caàu HS naém ñöôïc.
1. Kieán thöùc
- Giuùp HS hieåu ñaàu theá kyû XIX tình hình chính trò, xaõ hoäi Vieät Nam
daàn daàn trôû laïi oån ñònh, nhöng maâu thuaãn giai caáp vaãn khoâng dòu ñi.
- Maëc duø nhaø Nguyeãn coù moät soá coá gaéng nhaèm giaûi quyeát nhöõng
khoù khaên cuûa nhaân daân nhöng söï phaân chia giai caáp ngaøy caøng caùch bieät,
boä maùy quan laïi sa ñoaï, maát muøa ñoùi keùm thöôøng xuyeân xaûy ra.
- Cuoäc ñaáu tranh cuûa nhaân daân dieãn ra lieân tuïc vaø môû roäng ra haàu
heát caû nöôùc, loâi cuoán caû moät boä phaän binh lính.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng kieán thöùc traùch nhieämvôùi nhaân daân, quan taâm ñeán ñôøi
soáng coäng ñoàng.
3. Kyõ naêng
- Tieáp tuïc reøn kyõ naêng phaân tích, toång hôïp, nhaän xeùt ñaùnh giaù.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûn ñoà Vieät Nam.
- Moät soá caâu thô, ca dao veà cuoäc soáng cuûa nhaân daân ta döôùi thôøi
Nguyeãn.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu  : trình baøy quaù trình hoaøn chænh boä maùy Nhaø nöôùc thôøi
Nguyeãn. Nhaän xeùt cuûa em veà toå chöùc boä maùy Nhaø nöôùc thôøi Nguyeãn.
Caâu  : Moïi tình hình coâng thöông nghieäp thôøi Nguyeãn.
2. Daãn daét vaøo baøi môùi
Ñeå hieåu ñöôïc tình hình kinh teá vaø nhöõng chính saùch noäi trò vaø ngoaïi
trò cuûa nhaø Nguyeãn coù taùc ñoäng nhö theá naøo ñeán tình hình xaõ hoäi? Chuùng
ta cuøng tìm hieåu baøi 26.
3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân I. Tình hình xaõ hoäi vaø ñôùi soáng
- GV giaûng giaûi: Nhaø Nguyeãn leân ngoâi sau cuûa nhaân daân:
moät giai ñoaïn noäi chieán aùc lieät, tình hình chính
trò – xaõ hoäi phöùc taïp, cheá ñoä phong kieán ñang
treân böôùc ñöôøng suy taøn. Baûn thaân nhaø

Trang 131
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Nguyeãn laïi ñaïi dieän cho taäp ñoaøn phong kieán
thoáng trò cuõ. Vì vaäy ñaõ chuû tröông duy trì tình
traïng kinh teá xaõ hoäi cuõ, taêng cöôøng tính
chuyeân cheá nhaèm baûo veä quyeàn thoáng trò
cuûa mình.
- Trong boái caûnh Lòch söû ñoù caùc giai caáp
trong xaõ hoäi Vieät Nam khoâng coù gì thay ñoåi
song tình hình caùc giai caáp vaø moái quan heä
giöõa caùc giai caáp trong xaõ hoäi ít nhieàu coù söï
bieán ñoåi.
- HS nghe, ghi nhôù.
- GV yeâu caàu HS nghe theo SGK ñeå thaáy
ñöôïc söï phaân hoaù caùc giai caáp trong xaõ hoäi
Vieät Nam döôùi thôøi Nguyeãn. * Xaõ hoäi:
- HS theo doõi SGK. - Trong xaõ hoäi söï phaân chia giai caáp
- GV choát yù: ngaøy caøng caùch bieät:
GV coù theå giaûng giaûi theâm veà tình hình + Giai caáp thoáng trò bao goàm vua quan,
cuûa caùc giai caáp trong xaõ hoäi thôøi Nguyeãn. ñòa chuû, cöôøng haøo.
Trieàu ñình nhaø Nguyeãn ñaõ coá gaéng hoaøn + Giai caáp bò trò bao goàm ñaïi ña soá laø
chænh boä maùy song khoâng ngaên chaën ñöôïc söï noâng daân.
phaùt trieån cuûa teä tham quan oâ laïi. - Teä tham quan oâ laïi thôøi Nguyeãn raát
+ Döôùi thôøi Nguyeãn hieän töôïng quan laïi phoå bieán.
tham nhuõng saùch nhieãu nhaân daân raát phoå
bieán. GV coù theå trích ñoïc caùc caâu ca dao, lôøi - ÔÛ noâng thoân ñòa chuû cöôøng haøo
vua Töï Ñöùc trong SGK ñeå minh hoaï. öùc hieáp nhaân daân.
+ ÔÛ noâng thoân boïn ñòa chuû cöôøng haøo
tieáp tuïc hoaønh haønh, öùc hieáp nhaân daân.
GV trích ñoïc lôøi Nguyeãn Coâng Tröù ñeå minh
hoaï thöôøng xuyeân.
+ Nhaø nöôùc coøn huy ñoäng söùc ngöôøi, söùc
cuûa ñeå phuïc vuï nhöõng coâng trình xaây döïng
kinh thaønh, laêng taåm, dinh thöï…
- HS nghe, ghi cheùp.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp, caù nhaân * Ñôøi soáng nhaân daân:
- GV giaûng tieáp: Trong boái caûnh vua, quan - Döôùi thôøi Nguyeãn nhaân daân phaûi
nhö vaäy, ñôøi soáng cuûa nhaân daân ra sao? chòu nhieàu gaùnh naëng.
- HS theo doõi SGK traû lôøi. + Phaûi chòu caûnh söu cao, thueá naëng.
- GV boå sung choát yù: + Cheá ñoä lao dòch naëng neà.
Minh hoaï: Nhaø nöôùc chia vuøng ñeå ñaùnh + Thieân tai, maát muøa, ñoùi keùm
thueá raát naëng, toâ töùc cuûa ñòa chuû cuõng khaù thöôøng xuyeân.
cao. Moãi naêm moät ngöôøi daân ñinh phaûi chòu
60 ngaøy lao ñoäng naëng nhoïc.
GV ñoïc baøi veø cuûa ngöôøi ñöông thôøi noùi
veà noãi khoå cuûa ngöôøi daân trong saùch höôùng
daãn GV phaàn tö lieäu tham khaûo trang 126.
- GV phaùt vaán: Em nghó theá naøo veà ñôøi
soáng cuûa nhaân daân ta döôùi thôøi Nguyeãn? So
saùnh vôùi theá kyû tröôùc.
- GV coù theå gôïi yù: thôøi Leâ sô coù caâu ca:  Ñôøi soáng cuûa nhaân daân cöïc khoå
Thôøi vua Thaùi Toå, Thaùi Toâng… coøn thôøi hôn so vôùi caùc trieàu ñaïi tröôùc.

Trang 132
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
nhaø Nguyeãn ñôøi soáng cuûa nhaân daân ra sao?  Maâu thuaãn xaõ hoäi leân cao buøng
- HS suy nghó, traû lôøi. noå caùc cuoäc ñaáu tranh.
- GV nhaän xeùt, keát luaän.
- HS nghe, ghi cheùp.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp, Caù nhaân II. PHONG TRAØO ÑAÁU TRANH
- GV coù theå ñaët vaán ñeà: ÔÛ nhöõng thôøi CUÛA NHAÂN DAÂN VAØ BINH
kyø tröôùc chuùng ta ñaõ töøng ñöôïc chöùng kieán LÍNH
nhöõng cuoäc noåi daäy cuûa nhaân daân choáng laïi
trieàu ñình phong kieán thöôøng dieãn ra ôû moãi
thôøi ñaïi, coøn döôùi thôøi Nguyeãn phong traøo
ñaáu tranh cuûa nhaân daân ta coù ñaëc ñieåm gì
khaùc vôùi tröôùc? Chuùng ta seõ cuøng tìm hieåu.
- HS nghe, ñònh hình muïc tieâu hoïc taäp.
- GV yeâu caàu HS töï ñoïc SGK toùm taét
nhöõng neùt chính veà phong traøo ñaáu tranh cuûa
nhaân daân vaø binh lính döôùi thôøi Nguyeãn.
- HS döïa vaøo SGK töï toùm taét vaøo vôû ghi
nhöõng neùt chính veà phong traøo.
- GV: Sau khi HS töï toùm taét, GV yeâu caàu
moät HS töï trình baøy phaàn minh ñaõ laøm vaøo
vôû vaø goïi tieáp HS khaùc nhaän xeùt, boå sung.
- GV ñöa ra thoâng tin phaûn hoài cuûa mình ñeå
giuùp HS hoaøn thieän phaàn töï hoïc cuûa mình - Nöûa ñaàu theá kæ XIX nhöõng cuoäc
thoâng tin phaûn hoài cuûa GV coù theå ñöa leân khôûi nghóa cuûa noâng daân noå ra raàm
treân maùy chieáu hoaëc vieát vaøo khoå giaáy Ao roä ôû khaép nôi. Caû nöôùc coù tôùi 400
treo treân baûng. cucoâ5 khôûi nghóa.
- GV coù theå ñaøm thoaïi HS veà Phan Baù - Tieâu bieåu:
Vaønh vaø Cao Baù Quaùt: + Khôûi nghóa Phan Baù Vaønh buøng noå
+ Phan Baù Vaønh thuû lónh phong traøo noâng naêm 1821 ôû Sôn Nam Haï (Thaùi Bình)
daân ôû Baéc Kyø, ngöôøi laøng Minh Giaùm (Vuõ môû roäng ra haûi Döông, An Quaûng ñeán
Thö – Thaùi Bình), gioûi voõ. Naêm 1821 – 1822 naêm 1827 bò ñaøn aùp.
vuøng Chaâu thoå Soâng Hoàng gaëp ñoùi lôùn, + Khôûi nghóa Cao Baù Quaùt buøng noå
trong khi ñoù Nhaø nöôùc phong kieán vaø boïn ñòa naêm 1854 ôû ÖÙng Hoaø – Haø Taây,
chuû cöôøng haøo laïi taêng cöôøng boùc loät, nhaân môû roäng ra Haø Noäi, Höng yeân ñeán
daân Nam Ñònh, Thaùi Bình, Haûi Döông baát bình naêm 18ü bò ñaøn aùp.
noåi leân choáng ñoái, Phan Baù Vaønh nhaân ñoù + Naêm 1833 moät cuoäc noåi daäy cuûa
laáy laøng Minh Giaùm laøm nôi taäp hôïp löïc binh lính do leâ vaên Khoâi chæ huy noå ra
löôïng phaùt ñoäng khôûi nghóa. ôû Phieân An (Gia Ñònh), laøm chuû caû
Nghóa quaân ñi ñeán ñaâu ñeàu laáy cuûa nhaø Nam Boä  naêm 1835 bò daäp taét.
giaøu chia cho daân ngheøo vì vaäy ñöôïc nhieàu
ngöôøi höôûng öùng, khôûi nghóa lan roäng. Naêm
1826 Minh Maïng huy ñoäng löïc löôïng ñaøn aùp
khôûi nghóa, vì vaäy nghóa quaân phaûi ruùt veà
xaây döïng caên cöù ôû Traø Luõ (Nam Ñònh).
Naêm 1827 quaân trieàu ñình taán coâng Traø Luõ,
Phan Baù Vaønh bò gieát, khôûi nghóa thaát baïi.
Laøng traø Luõ bò taøn phaù.
+ Cao Baù Quaùt (1808 – 1855). Queâ ôû Phuù
Thuî – Gia Laâm – Haø Noäi. Naêm 1831 ñoå cöû
nhaân, thuôû nhoû soáng ngheøo nhöng nhaân caùch

Trang 133
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
cöùng raén, noåi tieáng vaên hay chöõ toá. Nhöng
maáy laàn thi hoäi ñeàu phaïm quy neân bò ñaùnh
hoûng; naêm 1841 laøm quan Boä leã taïi Hueá.
Naêm 1847 laøm ôû Vieän haøn Laâm, sôùm nhaän
roõ boä maët xaáu xa cuûa vua quan trieàu ñình,
oâng töø quan.
Cao Baù Quaùt laø nhaø thô lôùn, ngöôøi ñöông
thôøi ca ngôïi “vaên nhö Sieâu, Quaùt voâ Tieàn
Haùn”. OÂng ñeå laïi haøng nghìn baøi thô chöõ
Noâm vaø chöõ Haùn, theå hieän roõ baûn lónh, taøi
naêng vaø yù chí cuûa oâng, luoân ñeà cao caùc anh
huøng daân toäc, caùc nhaø Nho nhaân caùch, phaûn
aùnh noãi cöïc khoå cuûa daân ngheøo.
Naêm 1853, 1854 caùc tænh baéc Ninh, sôn taây
bò haïn haùn, chaâu chaáu hoaønh haønh caén phaù
luùa, nhaân daân ñoùi khoå, loøng ngöôøi baát maõn
vôùi trieàu ñình. Nhaân cô hoäi naøy oâng toå chöùc
khôûi nghóa, trôû thaønh thuû lónh cuûa khôûi nghóa
noâng daân. Do bò baïi loä neân khôûi nghóa chæ
keùo daøi ñöôïc maáy thaùng. Cao Baù Quaùt hy
sinh taïi traän ñòa. Sau ñoù trieàu ñình Töï Ñöùc ra
leänh tru di 2 hoï. Baø con noäi, ngoaïi cuûa Cao Baù
Quaùt nhieàu ngöôøi bò gieát haïi. Saùch vôû cuûa
oâng cuõng bò ñoát huyû.
- HS nghe, ghi nhôù veà nhöõng nhaân vaät Lòch
söû.

Hoaït ñoäng 4: Caù nhaân - Ñaëc ñieåm:


- GV phaùt vaán: Qua nhöõng neùt chính veà + Phong traøo ñaáu tranh cuûa nhaân daân
phong traøo ñaáu tranh cuûa noâng daân thôøi noå ra ngay töø ñaàu theá kyû khi nhaø
Nguyeãn em ruùt ra ñaëc ñieåm cuûa phong traøo? Nguyeãn vöøa leân caàm quyeàn.
- HS döïa vaøo phong traøo, so saùnh traû lôøi. + Noå ra lieân tuïc, soá löôïng lôùn.
- GV boå sung, keát luaän veà ñaëc ñieåm cuûa + Coù cuoäc khôûi nghóa quy moâ lôùn
phong traøo. vaø thôøi gian keùo daøi nhö khôûi nghóa
- HS nghe, ghi cheùp . Phan Baù Vaønh, Leâ Vaên Khoâi.

Hoaït ñoäng 5: III. ÑAÁU TRANH CUÛA CAÙC


- GV giaûng giaûi: Do taùc ñoäng cuûa phong DAÂN TOÄC ÍT NGÖÔØI
traøo noâng daân vaø do tình hình chung cuûa xaõ
hoäi caùc daân toäc ít ngöôøi ñaõ noåi daäy ñaáu
tranh.
- HS nghe, ghi nhôù veà nguyeân nhaân caùc
daân toäc noåi daäy ñaáu tranh laø do:
+ Taùc ñoäng cuûa phong traøo noâng daân treân
khaép caû nöôùc.
+ Caùc daân toäc ít ngöôøi noùi rieâng vaø nhaân
daân ta döôùi thôøi Nguyeãn noùi chung ñeàu coù
maâu thuaãn, baát maõn vôùi trieàu ñình.
- GV tieáp tuïc trình baøy nhöõng neùt chính veà
phong traøo ñaáu tranh cuûa caùc daân toäc mieàn - Nöûa ñaàu theá kyû XIX caùc daân toäc ít

Trang 134
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
nuùi. ngöôøi nhieàu laàn noåi daäy choáng chính
- HS nghe, ghi cheùp. quyeàn.
+ ÔÛ phía baéc: Coù cuoäc khôûi nghóa
cuûa ngöôøi Taøy ôû Cao Baèng (1833 –
1835) do Noâng Vaên Vaân laõnh ñaïo.
+ ÔÛ phía Nam: Coù cuoäc khôûi nghóa
cuûa ngöôøi Kh’me ôû mieàn Taây Nam
Boä.
 Giöõa theá kyû XIX caùc cuoäc khôûi
nghóa taïm laéng khi Phaùp chuaån bò
xaâm löôïc nöôùc ta.

4. Cuûng coá
- Nhaän xeùt chung veà tình hình nöôùc ta döôùi thôøi Nguyeãn: Döôùi thôøi
Nguyeãn maëc duø trieàu ñình ñaõ coá gaéng oån ñònh neàn thoáng trò, vaø ñaõ coù
coáng hieán nhaát ñònh treân moät soá lónh vöïc, nhaát laø lónh vöïc vaên hoaù, song
trong boái caûnh theá giôùi vaø ñaát nöôùc ñaët ra nhöõng thaùch thöùc, yeâu caàu
phaûi töï cöôøng thì nhaø Nguyeãn ñaõ khoâng ñaùp öùng vaø laøm cho caùc maâu
thuaãn xaõ hoäi caøng gian taêng, phong traøo ñaáu tranh phaûn ñoái chính quyeàn
dieãn ra lieân tuïc laøm cho xaõ hoäi Vieät Nam thôøi Nguyeãn, nhö moät hoïc giaû
phöông taây nhaän xeùt: “ñang leân côn soát traàm troïng”.
5. Daën doø
- HS hoïc baøi, oân taäp Lòch söû Vieät Nam coå – trung ñaïi.
- Laøm baøi taäp trong SGK.

Trang 135
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
SÔ KEÁT LÒCH SÖÛ VIEÄT NAM TÖØ NGUOÀN GOÁC
Tuaàn :
26 ÑEÁN GIÖÕA THEÁ KYÛ XIX
Baøi 27
Tieát: 33
QUAÙ TRÌNH DÖÏNG NÖÔÙC VAØ GIÖÕ NÖÔÙC

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong yeâu caàu HS naém ñöôïc.
1. Kieán thöùc
- Nöôùc Vieät Nam coù Lòch söû giöõ nöôùc laâu ñôøi, traûi qua nhieàu bieán
ñoäng thaêng traàm.
- Trong quaù trình toàn taïi, phaùt trieån nhaân daân ta ñaõ töøng böôùc hôïp
nhaát, ñoaøn keát xaây döïng moät quoác gia thoáng nhaát, coù toå chöùc Nhaø nöôùc
hoaøn chænh, coù neàn kinh teá ña daïng oån ñònh, coù neàn vaên hoaù töôi ñeïp giaøu
baûn saéc rieâng ñaët neàn moùng vöõng chaéc cho söï vöôn leân cuûa caùc theá heä
noái tieáp.
- Trong quaù trình lao ñoäng saùng taïo, xaây döïng ñaát nöôùc, nhaân daân
Vieät Nam coøn phaûi lieân tuïc caàm vuõ khí chung söùc, ñoàng loøng tieán haønh
haøng loaït caùc cuoäc khaùng chieán choáng giaëc ngoaïi xaâm baûo veä ñoäc laäp
Toå Quoác.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng loøng yeâu nöôùc vaø nieàm töï haøo daân toäc.
- Boài döôõng yù thöùc vöôn leân trong hoïc taäp, xaây döïng vaø baûo veä toå
quoác.
3. Kyõ naêng
- Reøn kyõ naêng toång hôïp vaán ñeà, so saùnh, phaân tích.
II. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi: Trình baøy xaõ hoäi Vieät Nam nöûa ñaàu theá kyû XIX so saùnh
vôùi theá kyû XVIII.
2. Môû baøi
Töø buoåi ñaàu xaây döïng ñaát nöôùc cho ñeán giöõa theá kyû XIX, daân toäc
Vieät Nam ñaõ traûi qua moät quaù trình lao ñoäng, chieán ñaáu ñaày hy sinh gian
khoå, song cuõng heát söùc anh duõng, kieân cöôøng, ñeå khaùi quaùt laïi caùc thôøi
kyø xaây döïng phaùt trieån ñaát nöôùc vaø coâng cuoäc baûo veä Toå quoác, chuùng ta
cuøng hoïc baøi 27.
3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi
* Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân
Tröôùc heát, GV keû moät baûng, thoáng keâ noäi dung cô baûn cuûa caùc thôøi
kyø xaây döïng vaø phaùt trieån ñaát nöôùc leân baûng, theo maãu:
A. Kieán thöùc cô baûn
I. Caùc thôøi kyø phaùt trieån vaø xaây döïng ñaát nöôùc:

Noäi dung chuû Chính trò Kinh teá Vaên hoaù – giaùo Xaõ hoäi
yeáu duïc

Trang 136
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Thôøi kyø

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- HS keû maãu baûng thoáng keâ vaøo vôû.
- GV phaùt vaán: Lòch söû daân toäc töø thôøi
döïng nöôùc ñeán theá kyû XIX chia laøm maáy
thôøi kyø? Ñoù laø nhöõng thôøi kyø naøo?
- HS suy nghó, nhôù laïi kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå
traû lôøi:
- GV nhaän xeùt vaø phaân kyø Lòch söû daân
toäc theo SGK ñoàng thôøi ghi caùc thôøi kyø vaøo
coät ñaàu tieân cuûa baûng thoáng keâ:
+ Thôøi kyø döïng nöôùc theá kyû XII TCN ñeán
ñaàu theá kyû II TCN (thôøi Baéc thuoäc thôøi töø
theá kyû I – X).
+ Giai ñoaïn ñaàu cuûa theá kyû thôøi kyø XVI –
XVIII.
+ Vieät Nam nöûa ñaàu theá kyû XIX.
- HS ghi cheùp.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù nhaân
- GV chia lôùp laøm 4 nhoùm (coù theå chia theo
toå) sau ñoù phaân coâng:
+ Nhoùm 1: Thaûo luaän vaø ñieàn vaøo baûng
thoáng keâ tình hình chính trò toå chöùc boä maùy
Nhaø nöôùc, qua caùc thôøi kyø. Thoáng keâ caùc
trieàu ñaïi phong kieán Vieät Nam töø theá kyû X –
XIX.
+ Nhoùm 2: Thaûo luaän vaø ñieàn vaøo baûng
thoáng keâ neùt cô baûn veà tình hình kinh teá nöôùc
ta qua caùc thôøi kyø.
+ Nhoùm 3: Thaûo luaän vaø ñieàn vaøo baûng
thoáng keâ nhöõng neùt chính veà tình hình tö
töôûng vaên hoaù giaùo duïc ,cuûa nöôùc ta qua caùc
thôøi kyø.
+ Nhoùm 4: Thaûo luaän veà tình hình xaõ hoäi
caùc moái quan heä xaõ hoäi qua caùc thôøi kyø.
- HS thaûo luaän nhoùm vaø töï ñieàn vaøo baûng
thoáng keâ noäi dung ñöôïc phaân coâng, cöû moät
ñaïi dieän trình baøy tröôùc lôùp.
- GV goïi ñaïi dieän caùc nhoùm traû lôøi.
- HS ñaïi dieän caùc nhoùm traû lôøi, HS khaùc
chuù yù nghe, ghi nhôù. Coù theå ñaët caâu hoûi cho
caùc nhoùm khaùc neáu coù thaéc maéc.
- GV: Sau khi caùc nhoùm trình baøy xong GV
coù theå ñöa ra thoâng tin phaûn hoài baèng caùch
treo leân baûng moät baûng thoáng keâ ñaõ chuaån
bò saün theo maãu döôùi.

Trang 137
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
ND chuû
Vaên hoaù –
Chính trò Kinh teá Xaõ hoäi
yeáu giaùo duïc
Thôøi kyø
Thôøi kyø döïng - Theá kyû VII TCBN – II - Noâng - Tín ngöôõng: - Quan heä
nöôùc VII TCN – TCN Nhaø nöôùc Vaên nghieäp troàng Ña phaàn. vua toâi
II TCN (Töø theá Lang – AÂu Laïc thaønh luùa nöôùc. - Ñôøi soáng tinh gaàn guõi,
kyû I – X bò laäp ôû Baéc Boä  Boä - TCN deät, thaàn phong hoaø dòu.
phong kieán maùy Nhaø nöôùc quaân goám, laøm phuù, ña daïng,
phöông Baéc ñoâ chuû coøn sô khai. ñoà trang söùc. chaát phaùt.
hoä – Baéc - Theá kyû II TCN ôû - ñôøi soáng - Giaùo duïc töø
thuoäc) Nam Trung boä laâm aáp, vaät chaát naêm 1070 ñöôïc
Chaêm pa ra ñôøi. ñaïm baïc, toân vinh ngaøy
- Theá kyû I TCN quoác giaûn dò, thích caøng phaùt
gia Phuø Nam ra ñôøi ôû öùng vôùi töï trieån.
Taây nam Boä. nhieân.
- Giai ñoaïn ñaàu TCN Nhaø nöôùc quaân - Nhaø nöôùc - Nho giaùo, - Quan heä
cuûa thôøi kyø chuû phong kieán ra ñôøi quan taâm Phaät giaùo xaõ hoäi
phong kieán ñoäc  theá kyû XV hoaøn ñeán saûn thònh haønh, chöa phaùt
laäp X – XV, giai chænh boä maùy Nhaø xuaát  noâng Nho giaùo ngaøy trieån
ñoaïn ñaát nöôùc nöôùc töø Trung öông nghieäp. caøng ñöôïc ñeà thaønh
bò chia caét XVI ñeán ñòa phöông. - TCN – TN cao. maâu
- XVIII - Chieán tranh phong phaùt trieån. - Vaên hoaù chòu thuaãn ñoái
kieán  ñaát nöôùc chia - Ñôøi soáng aûnh höôûng khaùng.
caét laøm 2 mieàn: Ñaøng kinh teá cuûa caùc yeáu toá - Giöõa theá
Trong, Ñaøng Ngoaøi vôùi nhaân daân beân ngoaøi song kyû XVIII
2 chính quyeàn rieâng. ñöôïc oån vaãn mang ñaäm cheá ñoä
 Neàn quaân chuû ñònh. ñaø baûn saéc phong kieán
khoâng coøn vöõng chaéc - Theá kyû daân toäc. ôû hai
nhö tröôùc. XVII kinh teá - Nho giaùo suy Ñaøng
phuïc hoài. thoaùi, Phaät khuûng
+ NN: oån giaùo ñöôïc hoaûng 
ñònh vaø phaùt phuïc hoài. Ñaïo phong traøo
trieån nhaát laø Thieân Chuùa noâng daân
ôû Ñaøng ñöôïc truyeàn buøng noå,
Trong. baù. tieâu bieåu
+ Kinh teá - Vaên hoaù tín laø phong
haøng hoaù ngöôõng daân traøo coâng
phaùt trieån gian nôû roä. nhaân Taây
maïnh giao löu - Giaùo duïc Sôn.
vôùi nöôùc tieáp tuïc phaùt
ngoaøi môû trieån song chaát
roäng taïo löôïng suy
ñieàu kieän giaûm.
cho caùc ñoâ
thò hình
thaønh, höùng
khôûi
Vieät Nam nöûa - Naêm 1820 nhaø - Chính saùch - Nho giaùo - Söï caùch
ñaàu theá kyû Nguyeãn thaønh laäp duy ñoùng cöûa ñöôïc ñoäc toân. bieät giöõa
XIX trì boä maùy Nhaø nöôùc cuûa nhaø - Vaên hoaù caùc giai
quaân chuû chuyeân cheá Nguyeãn ñaõ giaùo duïc coù caáp caøng

Trang 138
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
ND chuû
Vaên hoaù –
Chính trò Kinh teá Xaõ hoäi
yeáu giaùo duïc
Thôøi kyø
phong kieán. Song neàn haïn cheá söï nhöõng ñoùng lôùn, maâu
quaân chuû phong kieán phaùt trieån goùp ñaùng keå. thuaãn xaõ
ñaõ böôùc vaøo khuûng cuûa neàn kinh hoäi taêng
hoaûng suy vong. teá. Kinh teá cao ñaàu
Vieät Nam trôû tranh lieân
neân laïc haäu tuïc buøng
keùm phaùt noå..
trieån.

- HS theo doõi so saùnh ñeå hoaøn chænh trong baûng thoáng keâ.

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù nhaân II. Cuoäc khaùng chieán baûo veä Toå
- GV khaùi quaùt: Song song vôùi quaù trình quoác
xaây döïng ñaát nöôùc, nhaân daân Vieät Nam lieân
tuïc phaûi caàm vuõ khí ñöùng leân choáng ngoaïi
xaâm baûo veä Toå Quoác.
Sau ñoù GV neâu yeâu caàu HS laäp baûng
thoáng keâ caùc cuoäc ñaáu tranh giaønh vaø giöõ
ñoäc laäp daân toäc töø theá kyû Baéc thuoäc ñeán
theá kyû XVIII.
- HS töï laäp baûng thoáng keâ vaøo vôû ghi.
- GV: sau khi HS töï laäp baûng GV goïi 1 vaøi
em keå teân caùc cuoäc ñaáu tranh cuûa nhaân daân
ta, töø thôøi Baéc thuoäc ñeán theá kyû XVIII.
+ Moät soá em khaùc trình baøy laïi moät cuoäc
khaùng chieán tieâu bieåu thôøi Ñaïi Vieät X –
XVIII.
- Cuoái cuøng GV ñöa ra baûng thoâng tin phaûn
hoài caùc cuoäc khaùng chieán baûo veä ñoäc laäp:

Teân cuoäc ñaáu tranh Vöông trieàu Laõnh ñaïo Keát quaû
Cuoäc khaùng chieán choáng - Thaéng lôïi nhanh
Tieàn Leâ - Leâ Hoaøn
Toáng thôøi tieàn Leâ (981) choùng
Khaùng chieán choáng Toáng - Naêm 1077 keát thuùc
Thôøi Lyù - Lyù Thöôøng Kieät
thôøi Lyù thaéng lôïi
Khaùng chieán choáng - Vua Traàn (laàn I)
Caû 3 laàn khaùng chieán
Moâng – nguyeân (theá kyû Thôøi Traàn - Traàn quoác Tuaán
ñeàu giaønh thaéng lôïi.
XIII) (laàn II – III)
Phong traøo ñaáu tranh Thôøi Hoà - Khaùng chieán - Laät ñoå aùch thoáng trò
choáng quaân xaâm löôïc choáng quaân Minh cuûa nhaø Minh giaønh
Minh vaø khôûi nghóa Lam do nhaø Hoà laõnh laïi ñoäc laäp
Sôn 1407 – 1427 ñaïo.
- Khôûi nghóa Lam
Sôn choáng aùch ñoâ
hoä cuûa nhaø Minh
do Leâ Lôïi –

Trang 139
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Teân cuoäc ñaáu tranh Vöông trieàu Laõnh ñaïo Keát quaû
Nguyeãn Traõi laõnh
ñaïo.
Khaùng chieán choáng quaân Thôøi Taây - Ñaùnh tan 5 vaïn quaân
- Nguyeãn Hueä
Xieâm 1785 Sôn Xieâm
Khaùng chieán choáng quaân Thôøi Taây - Vua Quang trung - Ñaùnh tan 29 vaïn quaân
Thanh Sôn (Nguyeãn Hueä) Thanh

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- HS theo doõi, so saùnh ñeå hoaøn thieän thoáng
keâ cuûa mình:
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì veà
coâng cuoäc chieán ñaáu baûo veä Toå quoác cuûa
nhaân daân ta?
- HS suy nghó traû lôøi:
+ Caùc cuoäc khaùng chieán cuûa nhaân daân ta
dieãn ra ôû haàu heát caùc theá kyû noái tieáp töø
trieàu ñaïi naøy sang trieàu ñaïi khaùc.
+ Ñeå laïi kyø tích anh huøng ñaùng töï haøo,
nhöõng truyeàn thoáng cao quyù töôi ñeïp maõi maõi
khaéc saâu vaøo loøng moãi ngöôøi Vieät Nam yeâu
nöôùc.
4. Cuûng coá
- Caùc giai ñoaïn phaùt trieån, hình thaønh cuûa Lòch söû daân toäc thôøi döïng
nöôùc ñeán theá kyû XIX.
- Thoâáng keâ caùc trieàu ñaïi trong Lòch söû daân toäc töø X – giöõa XIX.
5. Daën doø
Tieáp tuïc oân taäp lòch söû Vieät Nam coå – Trung ñaïi.

Trang 140
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 28
Tuaàn : TRUYEÀN THOÁNG YEÂU NÖÔÙC
26 CUÛA DAÂN TOÄC VIEÄT NAM THÔØI PHONG KIEÁN
Tieát: 34

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong yeâu caàu HS naém ñöôïc.
1. Kieán thöùc
- Vaên hoïc Vieät Nam trong caùc theá kyû tröôùc naêm 1858 ñaõ ñeå laïi cho
ñôøi sau moät truyeàn thoáng yeâu nöôùc quyù giaù vaø raát ñaùng töï haøo.
- Truyeàn thoáng yeâu nöôùc laø söï keát tinh cuûa nhieàu nhaân toá, söï kieän
ñaõ dieãn ra trong moät thôøi kyø lòch söû laâu daøi.
- Trong hoaøn caûnh cuûa cheá ñoä phong kieán do taùc ñoäng cuûa tieán trình
Lòch söû daân toäc vôùi nhöõng neùt rieâng bieát yeáu toá choáng ngoaïi xaâm, baûo
veä ñòa lyù Toå quoác, trôû thaønh neùt ñaëc tröng cuûa truyeàn thoáng yeâu nöôùc
Vieät Nam thôøi phong kieán.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng loøng yeâu nöôùc vaø yù thöùc daân toäc, loøng bieát ôn vôùi
caùc anh huøng daân toäc.
- Boài döôõng yù thöùc phaùt huy loøng yeâu nöôùc.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích, lieân heä.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Moät soá ñoaïn trích trong caùc taùc phaåm hay lôøi cuûa danh nhaân.
- Löôïc ñoà Vieät Nam thôøi Minh Maïng.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
- GV goïi 3 HS leân baûng veõ sô ñoà boä maùy Nhaø nöôùc Lyù – Traàn, Leâ
sô, Nguyeãn.
- GV goïi 1 HS traû lôøi caâu hoûi: haõy trình baøy laïi moät cuoäc khaùng
chieán trong Lòch söû daân toäc töø X – XVIII.
2. Daãn daét vaøo baøi môùi
Trong Lòch söû gaàn 3000 naêm döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc, daân toäc Vieät
Nam ñaõ taïo neân nhöõng truyeàn thoáng toát ñeïp trong ñoù noåi baät leân laø truyeàn
thoáng yeâu nöôùc – moät truyeàn thoáng cao quyù vöøa ñöôïc hun ñuùc vaø phaùt huy
qua haøng ngaøn naêm Lòch söû vöøa thaám ñöôïm vaøo cuoäc soáng ñang töøng
ngaøy vöôn cao cuûa daân toäc. Ñeå hieåu ñöôïc quaù trình hình thaønh, phaùt trieån
vaø toâi luyeän cuûa truyeàn thoáng yeâu nöôùc trong thôøi kyø phong kieán ñoäc laäp
ta cuøng nhau tìm hieåu baøi 28.
3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi

Trang 141
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân I. SÖÏ HÌNH THAØNH CUÛA
- Tröôùc heát Gv coù theå ñaët caâu hoûi ñeå taïo TRUYEÀN THOÁNG YEÂU NÖÔÙC
söï chuù yù vaø ñònh höôùng nhaän thöùc cho HS: VIEÄT NAM
Em hieåu theá naøo veà hai khaùi nieäm: truyeàn
thoáng vaø truyeàn thoáng yeâu nöôùc?
- HS vaän duïng nhöõng hieäu bieát cuûa mình
ñeå traû lôøi.
- GV nhaän xeùt vaø keát luaän.
- GV coù theå laáy ví duï veà moät soá truyeàn - Khaùi nieäm:
thoáng cuûa daân toäc ñeå minh hoaï: Truyeàn + Truyeàn thoáng laø nhöõng yeáu toá veà
thoáng yeâu nöôùc, lao ñoäng caàn cuø, chòu khoù, sinh hoaït xaõ hoäi, phong tuïc, taäp quaùn,
chòu ñöïng gian khoå, ñoaøn keát… tính lòch söû loái soáng, ñaïo ñöùc cuûa moät daân toäc
vaø phong tuïc truyeàn thoáng nhö: nhuoäm raêng, ñöôïc hình thaønh trong quaù trình ñöôïc
aên traàu. Noåi baät nhaát laø truyeàn thoáng yeâu löu truyeàn töø ñôøi naøy sang ñôøi khaùc
nöôùc. töø xöa ñeán nay.
- HS nghe, ghi cheùp.
- GV giaûng tieáp: Truyeàn thoáng yeâu nöôùc + Truyeàn thoáng yeâu nöôùc cuûa daân
coù nguoàn goác töø loøng yeâu nöôùc. Vaäy loøng toäc Vieät Nam: laø neùt noåi baät trong
yeâu nöôùc coù nguoàn goác töø ñaâu? (baét nguoàn ñôøi soáng vaên hoaù tinh thaàn cuûa
töø nhöõng tình caûm naøo?) vaø truyeàn thoáng ngöôøi Vieät, laø di saûn quyù baùu cuûa
yeâu nöôùc ñöôïc hình thaønh nhö theá naøo? daân toäc ñöôïc hình thaønh raát sôùm,
ñöôïc cuûng coá vaø phaùt huy qua haøng
ngaøn naêm Lòch söû.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp
- GV coù theå laáy ví duï: moät con ngöôøi môùi
sinh ra coøn nhoû tuoåi khoâng theå khaúng ñònh em
beù aáy yeâu nöôùc. Vaäy vôùi moät daân toäc yeâu
nöôùc coù nguoàn goác töø ñaâu? Coù töø bao giôø?
Vaø hình thaønh nhö theá naøo?
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå lyù giaûi
nhöõng vaán ñeà ñaët ra.
- HS theo doõi SGK vöøa suy nghó lieân heä traû
lôøi.
- GV nhaän xeùt, boå sung, vaø keát luaän.
+ GV giaûng tieáp loøng yeâu nöôùc ôû thôøi kyø - Loøng yeâu nöôùc baét nguoàn töø
naøy ñöôïc bieåu hieän ôû yù thöùc coù chung coäi nhöõng tình caûm ñôn giaûn, trong moät
nguoàn: cuøng laø con roàng chaùu tieân, cuøng sinh khoâng gian nhoû heïp nhö: Tình yeâu gia
ra töø “Quaû baàu meï …” ôû yù thöùc xaây döïng, ñình, yeâu queâ höông nôi choân nhau caét
baûo veä quoác gia daân toäc Vieät, Vaên Lang – roán, nôi mình sinh soáng gaén boù (Ñoù
AÂu Laïc. laø nhöõng tình caûm gaén vôùi ñòa
- HS nghe, ghi nhôù veà quaù trình hình thaønh phöông).
truyeàn thoáng yeâu nöôùc. - Töø khi hình thaønh quoác gia daân toäc
- GV daãn daét vaán ñeà: Truyeàn thoáng yeâu Vieät: vaên Lang – AÂu Laïc nhöõng tình
nöôùc ñöôïc toâi luyeän vaø phaùt huy nhö theá naøo caûm gaén boù mang tính ñòa phöông
chuùng ta cuøng tìm hieåu muïc II: phaùt trieån thaønh tình caûm roäng lôùn –
loøng yeâu nöôùc.
- ÔÛ thôøi kyø Baéc thuoäc loøng yeâu
nöôùc bieåu hieän roõ neùt hôn.
+ Qua yù thöùc baûo veä nhöõng di saûn
vaên hoaù cuûa daân toäc.

Trang 142
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
+ Loøng töï haøo veà nhöõng chieán
coâng, toân kính caùc vò anh huøng ñeå töø
ñoù hình thaønh truyeàn thoáng yeâu nöôùc
Vieät Nam.
II. PHAÙT TRIEÅN VAØ TOÂI LUYEÄN TRUYEÀN THOÁNG YEÂU NÖÔÙC
TRONG CAÙC THEÁ KYÛ PHONG KIEÁN ÑOÄC LAÄP
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp, caù nhaân
- GV sau moät nghìn Naêmbaéc thuoäc vaø ñaáu
tranh choáng Baéc thuoäc, ñeán theá kyû X ñaát
nöôùc trôû laïi ñoäc laäp töï chuû vôùi laõnh thoå,
tieáng noùi, phong tuïc, taäp quaùn cuûa quaù trình
ñaáu tranh beàn bæ cuûa daân toäc. Böôùc sang thôøi
kyø ñoäc laäp boái caûnh Lòch söû môùi cuõng ñaët
ra nhöõng thaùch thöùc ñoái vôùi loøng yeâu nöôùc
cuûa ngöôøi Vieät.
HS nghe, ghi nhôù * Boái caûnh Lòch söû
- GV phaùt vaán: Em haõy neâu boái caûnh Lòch
söû cuûa daân toäc vaø cho bieát boái caûnh aáy
ñaët ra yeâu caàu gì?
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. - Ñaát nöôùc trôû laïi ñoäc laäp, töï chuû.
- GV boå sung, yeâu caàu: Xaây döïng ñaát nöôùc - Nhöng sau 1000 naêm Baéc thuoäc neàn
môùi vaø baûo veä Toå quoác laø moät thöû thaùch kinh teá trôû neân laïc haäu, ñoùi ngheøo.
vôùi loøng yeâu nöôùc cuûa ngöôøi Vieät Nam  - Caùc theá löïc phöông baéc chöa töø boû
loøng yeâu nöôùc caøng ñöôïc phaùt huy cao ñoä. aâm möu xaâm löôïc phöông Nam.
- HS nghe, ghi cheùp.  Trong boái caûnh aáy loøng yeâu nöôùc
ngaøy caøng ñöôïc phaùt huy, toâi luyeän.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, Caù nhaân
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå traû lôøi
caâu hoûi: Trong 9 theá kyû ñoäc laäp truyeàn
thoáng yeâu nöôùc ñöôïc bieåu hieän nhö theá
naøo? - Bieåu hieän:
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu. + YÙ thöùc vöôn leân xaây döïng phaùt
- GV choát yù. trieån neàn kinh teá töï chuû, neàn vaên
- HS nghe, ghi cheùp. hoaù ñaäm ñaø baûn saéc truyeàn thoáng
cuûa daân toäc.
+ Tinh thaàn chieán ñaáu choáng giaëc
ngoaïi xaâm baûo veä ñoäc laäp daân toäc
cuûa moãi ngöôøi Vieät.
+ YÙ thöùc ñoaøn keát moïi taàng lôùi
nhaân daân, moïi daân toäc trong coâng
cuoäc xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác.
+ GV Giaûi thích: Yeâu nöôùc gaén vôùi thöông + Loøng töï haøo daân toäc, bieát ôn toå
daân vì truyeàn thoáng yeâu nöôùc ngaøy caøng mang tieân.
yeáu toá nhaân daân “ngöôøi chôû thuyeàn laø daân, + YÙ thöùc vì daân, thöông daân cuûa giai
laät thuyeàn cuõng laø daân”  Khoan thö söùc daân caáp thoáng trò tieán boä – yeâu nöôùc
deã laøm keá saâu reã, beàn goác, laø “Thöôïng saùch gaén vôùi thöông daân – mang yeáu toá
ñeå giöõ nöôùc”. nhaân daân.
+ GV tieåu keát: Nhö vaäy trong caùc theá heä
phong kieán ñoäc laäp truyeàn thoáng yeâu nöôùc

Trang 143
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
caøng ñöôïc phaùt huy vaø toâi luyeän, ñaõ laøm
neân nhöõng kyø tích anh huøng chieán thaéng veû
vang cuûa daân toäc.
III. NEÙT ÑAËC TRÖNG CUÛA
TRUYEÀN THOÁNG YEÂU NÖÔÙC VIEÄT NAM THÔØI PHONG KIEÁN
+ Töï haøo veà ñaát nöôùc, toân kính nhöõng vò
anh huøng daân toäc.
+ Lao ñoäng saùng taïo laøm giaøu cho coäng
ñoàng, cho ñaát nöôùc.
+ Choáng giaëc ngoaïi xaâm, baûo veä ñoäc laäp.
+ Giöõ gìn di saûn vaên hoaù cuûa daân toäc.
+ Laøm nhöõng vieäc ích nöôùc, lôïi nhaø…
trong ñoù bieåu hieän ñaëc tröng cuûa truyeàn thoáng
yeâu nöôùc Vieät Nam thôøi phong kieán laø choáng
giaëc ngoaïi xaâm baûo veä ñoäc laäp daân toäc.
- HS nghe, ghi nhôù.
- GV phaùt vaán: Taïi sao coù theå xem neùt ñaëc
tröng cô baûn cuûa truyeàn thoáng yeâu nöôùc Vieät
Nam thôøi phong kieán laø choáng giaëc ngoaïi
xaâm, baûo veä ñoäc laäp daân toäc?
- HS theo doõi SGK keát hôïp vôùi nhöõng kieán
thöùc ñaõ hoïc ñeå traû lôøi.
- GV boå sung keát luaän.
+ Ñeå minh hoaï GV yeâu caàu HS ñieåm laïi taát
caû caùc cuoäc khaùng chieán vaø khôûi nghóa
giaønh vaø giöõ ñoäc laäp daân toäc cuûa nhaân daân
ta tröôùc theá kyû XIX. Qua ñoù HS thaáy ñöôïc
treân theá giôùi coù leõ khoâng coù daân toäc naøo
traûi quaû nhieàu cuoäc chieán choáng xaâm löôïc - Daân toäc Vieät Nam ñaõ traûi qua nhieàu
nhö Vieät Nam. cuoäc ñaáu tranh choáng giaëc ngoaïi
- HS nghe, ghi cheùp. xaâm.
- Trong ñaáu tranh choáng giaëc ngoaïi
- GV tieåu keát: Nhö vaäy roõ raøng ta thaáy xaâm nhaân daân Vieät Nam ñaõ ñoaøn
truyeàn thoáng yeâu nöôùc ñöôïc bieåu hieän roõ keát nhaát trí ñoàng loøng vöôït qua gian
neùt nhaát trong cuoäc ñaáu tranh choáng ngoaïi khoå, hy sinh, phaùt huy taøi naêng, trí
xaâm. Vì vaäy ñaáu tranh choáng ngoaïi xaâm trôû tueä, chieán ñaáu duõng caûm giaønh
thaønh neùt ñaëc tröng cuûa truyeàn thoáng yeâu thaéng lôïi cuoái cuøng.
nöôùc Vieät Nam. - Cuõng trong chieán ñaáu choáng ngoaïi
Truyeàn thoáng quyù baùu ñoù cuûa nhaân daân xaâm loøng yeâu nöôùc trôû neân trong
Vieät Nam ñaõ ñöôïc phaùt huy cao ñoä qua moïi saùng chaân thaønh vaø cao thöôïng hôn
thôøi ñaïi, ñaõ laøm neân nhöõng chieán coâng hieån bao giôø heát.
haùch cho daân toäc, “nhaán chìm taát caû beø luõ
baùn nöôùc vaø cöôùp nöôùc” ñöa ñaát nöôùc, daân  Ñaáu tranh choáng ngoaïi xaâm, baûo
toäc “vöôït qua moïi söï nguy hieåm khoù khaên”. veä ñoäc laäp trôû thaønh neùt ñaëc tröng
- Trong coâng cuoäc xaây döïng ñaát nöôùc hieän cuûa truyeàn thoáng yeâu nöôùc Vieät
nay. Vieät Nam ñöùng tröôùc nhöõng khoù khaên Nam.
thöû thaùch lôùn: Nguy cô tuït haäu, caïnh tranh
khoác lieät vôùi beân ngoaøi, nguy cô ñaùnh maát
baûn saéc truyeàn thoáng cuûa daân toäc…. Vì vaäy
truyeàn thoáng yeâu nöôùc caàn phaûi ñöôïc phaùt

Trang 144
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
huy cao ñoä nöõa.
- HS nghe, ghi nhôù.
- GV coù theå ñaøm thoaïi vôùi Hs veà nhöõng
bieåu hieän cuûa loøng yeâu nöôùc hieän nay, laáy
Ví duï vieäc laøm cuï theå, thoâng qua ñoù giaùo
duïc HS.

4. Cuûng coá
- Quaù trình hình thaønh, toâi luyeän, phaùt huy truyeàn thoáng yeâu nöôùc
cuûa nhaân daân Vieät Nam.
- Neùt ñaëc tröng cô baûn cuûa truyeàn thoáng yeâu nöôùc.
5. Daën doø
- HS hoïc baøi, traû lôøi caâu hoûi theo SGK, doïc tröôùc baøi môùi.

Tuaàn : 27 PHAÀN BA
Tieát : 36
LÒCH SÖÛ THEÁ GIÔÙI CAÄN ÑAÏI
CHÖÔNG I
CAÙC CUOÄC CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN
(TÖØ GIÖÕA THEÁ KYÛ XVI ÑEÁN CUOÁI THEÁ KYÛ XVIII)
Baøi 29
CAÙCH MAÏNG HAØ LAN VAØ CAÙCH MAÏNG ANH

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Baøi hoïc giuùp HS hieåu raèng, cuoäc ñaáu tranh cuûa nhaân daân haø Lan
laät ñoå vöông trieàu Taây Ban Nha töø giöõa theá kyû XVI laø moät cuoäc caùch
maïng tö saûn ñaàu tieân cuûa thôøi kyø Lòch söû caän ñaïi theá giôùi. Caùch maïng tö
saûn Anh (theá kyû XVIII) laø söï tieáp tuïc cuoäc taán coâng vaøo cheá ñoä phong
kieán chaâu AÂu, môû ñöôøng cho löïc löôïng saûn xuaát tö baûn phaùt trieån.
2. Tö töôûng, tình caûm, thaùi ñoä
- Caùch maïng tö saûn trong buoåi ñaàu thôøi caän ñaïi theå hieän maët tích cöïc
ôû vieäc loaïi boû cheá ñoä phong kieán ôû moät soá quoác gia chaâu aâu, song chæ laø
Trang 145
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
söï thay ñoåi hình thöùc boùc loät naøy baèng hình thöùc boùc loät khaùc maø thoâi.
Moät cheá ñoä boùc loät môùi, tinh vi vaø taøn baïo ñang hình thaønh.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích, khaùi quaùt, toång hôïp, ñaùnh giaù söï
kieän.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûn ñoà theá giôùi: baûn ñoà caùc vuøng Taây AÂu.
- Aûnh OÂ-li-vô Croâm-oen.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Giôùi thieäu baøi môùi
GV khaùi quaùt: Giai ñoaïn haäu kyø trung ñaïi (theá kyû XV – XVII), cheá ñoä
phong kieán khuûng hoaûng, suy vong. Giai caáp tö saûn tuy môùi ra ñôøi nhöng ñaõ
nhanh choùng khaúng ñònh theá löïc kinh teá ngaøy caøng lôùn maïnh cuûa mình.
Cuoäc ñaáu tranh cuûa giai caáp tö saûn choáng cheá ñoä phong kieán theå hieän tröôùc
heát treân lónh vöïc toân giaùo, vaên hoaù, ngheä thuaät… laø böôùc doïn ñöôøng cho
nhöõng cuoäc caùch maïng tö saûn khoâng theå traùnh khoûi ôû taây AÂu. Nhöng vì
sao, nhöõng cuoäc caùch maïng tö saûn sôùm noå ra ôû “vuøng ñaát thaáp” vaø xöù sôû
“söông muø” YÙ nghóa cuûa nhöõng söï kieän ñoù ñoái vôùi tieán trình cuûa Lòch söû
nhaân loaïi ra sao? Chuùng ta seõ nghieân cöùu laøm saùng toû vaán ñeà naøy trong
baøi hoïc hoâm nay.
2. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1:  Caùch maïng Haø Lan
- GV giôùi thieäu treân baûn ñoà vò trí cuûa Haø
Lan tröôùc Caùch maïng (Goàm laõnh thoå caùc
nöôùc Haø Lan, Bæ, Luyxaêmbua vaø moät soá
vuøng Ñoâng Baéc Phaùp) vaø giaûi thích vì sao
vuøng ñaát naøy coù teân goïi laø “Neâñeùclan”
(Vuøng ñaát thaáp). - Töø ñaàu theá kyû XVI Neâñeùclan laø
- GV: Döïa vaøo ñaâu ñeå noùi raèng, ñaàu theá moät trong nhöõng vuøng kinh teá TBCN
kyû XVI Neâñeùclan laø moät trong nhöõng vuøng phaùt trieån nhaát chaâu AÂu.
kinh teá TBCN phaùt trieån nhaát Chaâu AÂu? HS
coù theå tìm thaáy caâu traû lôøi qua kieán thöùc - Giai caáp tö saûn Neâñeùclan ra ñôøi,
trong SGK. theá löïc kinh teá ngaøy caøng lôùn maïnh.
- GV daãn daét: Söï phaùt trieån kinh teá TBCN
coù aûnh höôûng theá naøo ñeán tình hình xaõ hoäi
Neâñeùclan? Sau khi trình baøy tình hình kinh teá,
xaõ hoäi cuûa Neâñeùclan döôùi thôøi cai trò cuûa
chính quyeàn phong kieán Taây Ban Nha, GV - Thaùng 8 / 1566 nhaân daân mieàn Baéc
höôùng daãn HS nhaän thöùc: Neâñeùclan khôûi nghóa, löïc löôïng phaùt
+ Vì sao tö töôûng caûi caùch toân giaùo cuûa trieån maïnh, laøm chuû nhieàu nôi.
Canvanh nhanh choùng ñöôïc nôi naøy chaáp nhaän.
+ Tö töôûng caûi caùch ñoù laø söï doïn ñöôøng
cho moät cuoäc caùch maïng.
Hoaït ñoäng 2:
- HS ñoïc SGK toùm taét nhöõng thaønh quaû

Trang 146
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
chuû yeáu cuûa quaù trình ñaáu tranh keùo daøi suoát
4 thaäp kyõ cuoái theá kyû XVI nhö:
+ Giaûi phoùng caùc tænh mieàn Baéc. - Naêm 1609 Hieäp ñònh ñình chieán döôïc
+ Phaân hoaù löïc löôïng keû thuø. kyù keát, nhöng ñeán naêm 1648 môùi
+ Hoäi nghò caùc tænh mieàn Baéc (U – treách) ñöôïc coâng nhaän ñoäc laäp.
vôùi nhieàu quyeát saùch quan troïng. YÙ nghóa:
+ Chính quyeàn phong kieán Taây ban Nha suïp + Laø cuoäc caùch maïng tö saûn ñaàu
ñoå. tieân treân theá giôùi.
+ Nöôùc coäng hoaø tö saûn (Haø Lan) ra ñôøi …
- GV gôïi yù ñeå HS nhaän thöùc: Caùch maïng + Môû ñöôøng cho chuû nghóa TB Haø
tö saûn chæ thay theá hình thöùc boùc loät naøy Lan phaùt trieån.
baèng hình thöùc boùc loät khaùc, giai caáp boùc loät
+ Môû ra thôøi ñaïi môùi – buøng noå caùc
naøy baèng giai caáp boùc loät khaùc, cheá ñoä cuoäc caùch maïng tö saûn.
khoâng thay ñoåi. + Haïn cheá: Quan heä saûn xuaát phong
kieán coøn toàn taïi ôû moät soá nôi, nhaân
daân khoâng ñöôïc höôûng quyeàn lôïi
Kinh teá, Chính trò.
Hoaït ñoäng 3: 2. Caùch maïng tö saûn Anh
- Söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá Anh ñöôïc a. Tình hình nöôùc Anh tröôùc caùch
theå hieän nhö theá naøo? GV höôùng daãn HS döïa maïng
vaøo SGK ñeå nhaän thöùc noäi dung cô baûn theo Kinh teá: ñaàu theá kæ XVII, neàn kinh teá
logic sau: nöôùc Anh phaùt trieån nhaát Chaâu AÂu.
- Söï phaùt trieån cuûa coâng tröôøng thuû coâng
daàn laán aùt phöôøng hoäi. Saûn phaåm taêng nhanh
veà soá löôïng vaø chaát löôïng kích thích hoaït
ñoäng ngoaïi thöông phaùt trieån nhaát laø ngaønh
len daï, buoân baùn noâ leä da ñen.
- Söï phaùt trieån ngaønh len daï keùo theo söï
phaùt trieån cuûa ngheà nuoâi cöøu. Do vaäy moät Xaõ hoäi: Tö saûn, quyù toäc môùi giaøu
boä phaän quyù toäc Anh chuyeån sang kinh doanh leân nhanh choùng.
haøng hoaù theo höôùng TBCN, trôû thaønh quyù
toäc môùi.
GV mieâu taû caûnh “Raøo ñaát cöôùp ruoäng”
(Hình aûnh “Cöøu aên thòt ngöôøi” cuûa nhaø vaên
Tomat Morô), sau ñoù höôùng daãn HS lyù giaûi vì
sao tö saûn, quyù toäc môùi ôû Anh giaøu leân nhanh
choùng nhö vaäy.
- Söï baûo thuû, laïc haäu vaø phaûn ñoäng cuûa Chính trò: Cheá ñoä phong kieán kìm haõm
cheá ñoä phong kieán Anh theå hieän nhö theá naøo? löïc löôïng saûn xuaát TBCN.
Sau khi HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi treân,
GV tieáp tuïc daãn daét HS giaûi quyeát vaán ñeà:
Maâu thuaãn trong loøng xaõ hoäi Anh bieåu hieän
nhö theá naøo? Höôùng giaûi quyeát maâu thuaãn
ñoù? Caùch maïng buøng noå.
GV höôùng daãn HS theo doõi nhöõng dieãn
bieán chính cuûa caùch maïng (coù theå laäp baûng b. Dieãn bieán cuûa caùch maïng:
nieân bieåu söï kieän theo döõ lieäu sau). (theo doõi nieân bieåu naém söï kieän
+ 1642 – 1648: Noäi chieán (vua – Quoác hoäi) chính)
+ 1649: Xöû töû vua, thaønh laäp nöôùc coäng + Naêm 1642 – 1648: noäi chieán aùc lieät
hoaø. (Vua – Quoác hoäi).

Trang 147
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
+ 1653: Laäp neàn ñoäc taøi. + Naêm 1449: xöû töû vua, nöôùc coâng
+ 1688: Quoác hoäi chính bieán, xaùc laäp cheá hoaø ra ñôøi, caùch maïng ñaït ñeán ñænh
ñoä quaân chuû laäp hieán. cao.
+ 1653: Neàn ñoäc taøi ñöôïc thieát laäp
(moät böôùc tuït luøi).
Döïa vaøo nieân bieåu, höôùng daãn HS naém + Naêm 1688: Quoác hoäi tieán haønh
ñöôïc höôùng phaùt trieån cuûa caùch maïng Anh chính bieán, sau ñoù cheá ñoä quaân chuû
qua caùc moác chính, sau ñoù lyù giaûi vaán ñeà: laäp hieán ñöôïc xaùc laäp.
+ Vì sao caùch maïng Anh coù söï thoaû hieäp
giöõa Quoác hoäi vôùi löïc löôïng phong kieán cuõ?
+ Vì sao noùi caùch maïng Anh laø cuoäc caùch
maïng baûo thuû?
Ñieåm quan troïng maø GV caàn khaéc hoaï ñeå
HS nhaän thöùc saâu saéc veà thaùi ñoä hai maët
cuûa giai caáp tö saûn Anh. Khi chöa ñuû maïnh, vì
lôïi ích cuûa giai caáp mình, chuùng khoâng chæ
löøa phænh quaàn chuùng ñöùng leân tranh ñaáu
choáng cheá ñoä phong kieán, maø coøn loâi keùo
caû moät boä phaän quyù toäc môùi (töøng laø keû
thuø cuûa mình tröôùc ñoù) taïo neân moät lieân c. YÙ nghóa
minh chính trò môùi. Khi caùch maïng thaønh coâng, Laät ñoå cheá ñoä phong kieán, môû
giai caáp tö saûn phaûn boäi laïi quaàn chuùng caùch ñöôøng cho CNTB ôû Anh phaùt trieån.
maïng, ñoàng thôøi cuûng coá lieân minh quyù toäc – Môû ra thôøi kyø quaù ñoä töø cheá ñoä
tö saûn baèng vieäc thieát laäp moät theå cheá chính Phong kieán sang cheá ñoä tö baûn.
trò Quaân chuû laäp hieán. Nhaø vua “trò vì” maø
khoâng “cai triï” vì khoâng coù thöïc quyeàn.
Quyeàn löïc chính trò taäp trung trong tay Quoác
Hoäi laäp hieán cuûa giai caáp tö saûn. Duø coøn coù
nhöõng haïn cheá nhaát ñònh song saùch maïng tö
saûn Anh vaãn coù yù nghóa troïng ñaïi ñoái vôùi
Lòch söû theá giôùi.
4. Sô keát baøi hoïc
- GV höôùng daãn HS nhaän thöùc vaán ñeà chuû yeáu sau:
- Vì sau cuoäc caùch maïng tö saûn Haø Lan noå ra döôùi hình thöùc moät
cuoäc chieán tranh giaûi phoùng daân toäc?
- Caû hai cuoäc caùch maïng noùi treân coù gì gioáng nhau?
- Toång keát noäi dung treân , GV cuûng coá ñeå HS hieåu roõ khaùi nieäm
caùch maïng tö saûn (caû noäi haøm vaø ngoaïi dieân cuûa khaùi nieäm). Do nhöõng
ñaëc ñieåm, ñieàu kieän hoaøn caûnh Lòch söû, caùch maïng tö saûn ôû 2 nöôùc Haø
Lan vaø Anh noå ra döôùi nhöõng hình thöùc khaùc nhau, giaûi quyeát nhöõng nhieäm
vuï cuï theå khaùc nhau, nhöng ñeàu höôùng vaøo muïc tieâu chung laø laät ñoå cheá
ñoä phong kieán (baát kyø ôû ngoaøi ñoâ hoä hay ñang toàn taïi, thoáng trò trong
nöôùc), ñeå môû ñöôøng cho chuû nghóa tö baûn phaùt trieån. Ñaây laø nhöõng söï
kieän môû ñaàu cho moät thôøi kyø ñaáu tranh quyeát lieät ñeå giaûi quyeát vaán ñeà
“ai thaéng ai” giöõa chuû nghóa tö baûn ñang leân vôùi cheá ñoä phong kieán ñaõ giaø
nua, suy taøn, song chöa deã töø boû voõ ñaøi chính trò.

Trang 148
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 30
Tuaàn : 28 CHIEÁN TRANH GIAØNH ÑOÄC LAÄP
Tieát : 37 CUÛA CAÙC THUOÄC ÑÒA ANH ÔÛ BAÉC MÓ

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
Baøi hoïc giuùp HS hieåu raèng, cuoäc chieán tranh giaønh ñoäc laäp cuûa
nhaân daân 13 nöôùc thuoäc ñòa Anh ôû Baéc Mó cuoái theá kyû XVIII laø moät cuoäc
caùch maïng tö saûn. Vieäc ra ñôøi moät soá nöôùc tö saûn ñaàu tieân ngoaøi Chaâu
AÂu laø söï tieáp xuùc cuoäc taán coâng vaøo cheá ñoä phong kieán môû ñöôøng cho
löïc löôïng saûn xuaát Tö baûn phaùt trieån, laø söï khaúng ñònh quyeát taâm vöôn leân
naèm quyeàn thoáng trò theá giôùi cuûa giai caáp tö saûn.
2. Tö töôûng, tình caûm, thaùi ñoä
Chieán tranh giaønh ñoäc laäp thaéng lôïi, hôïp chuûng quoác Hoa Kyø ra ñôøi,
goùp phaàn thuùc ñaåy phong traøo ñaáu tranh choáng phong kieán chaâu AÂu vaø
phong traøo giaûi phoùng daân toäc ôû Myõ Latinh sau naøy. Tuy vaäy, cheá ñoä noâ
leä vaãn toàn taïi ôû Myõ, quaàn chuùng nhaân daân vaãn khoâng ñöôïc höôûng nhöõng
thaønh quaû caùch maïng maø hoï phaûi ñoåi baèng xöông maùu cuûa chính mình.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng söû duïng ñoà duøng tröïc quan, kyõ naêng phaân tích,
khaùi quaùt , toång hôïp, ñaùnh giaù söï kieän.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
Baûn ñoà 13 thuoäc ñòa Anh ôû Baéc Myõ; aûnh baïo ñoäng ôû Boâxtôn,
giooùc giô Oa sinh tôn, ñaïi hoäi luïc ñòa… (GV coù theå löïa choïn nhieàu taøi lieäu
tröïc quan sinh ñoäng trong Encarta).
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Giôùi thieäu baøi môùi
GV coù theå taïo tình huoáng vaøo baøi qua nhieàu caùch khaùc nhau, tuy
nhieân caàn chuù yù HS ñaàu caáp raát aán töôïng vôùi caùch dieãn ñaït nheï nhaøng
giaøu hình aûnh. Chaúng haïn: Cuoäc caùch maïng tö saûn noå ra treân “vuøng ñaát
thaáp” vaø “xöù sôû söông muø” daãu coù yù nghóa troïng ñaïi song chöa ñuû cuûng
coá nieàm tin cho ngöôøi ñöông thôøi veà moät thaéng lôïi hoaøn toaøn cuûa giai caáp
tö saûn. Lòch söû phaûi chôø ñôïi hôn moät theá kyû sau ñeå chöùng kieán beán bôø
Ñaïi Taây Döông moät cuoäc bieán ñoäng chính trò – xaõ hoäi to lôùn ôû 13 thuoäc ñòa
Anh, daãn ñeán söï ra ñôøi moät quoác gia tö saûn ñaàu tieân ôû chaâu Myõ. Vì sao ôû
nôi ñaây laïi coù theå buøng noå moät cuoäc chieán tranh giaønh ñoäc laäp? Keát quaû
cuûa cuoäc chieán ñaõ aûnh höôûng nhö theá naøo ñoái vôùi Lòch söû chaâu Myõ vaø
theá giôùi? Chuùng ta seõ nghieân cöùu laøm saùng toû vaán ñeà naøy trong baøi hoïc
hoâm nay.
2. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi
Phaàn kieåm tra baøi cuõ coù theå ñöôïc tieán haønh tröôùc khi vaøo baøi
môùi, hoaëc cuõng coù theå thöïc hieän trong quaù trình tieán haønh baøi
nghieân cöùu kieán thöùc môùi).
Trang 149
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1:  Söï phaùt trieån cuûa chuû nghóa Tö
- GV giôùi thieäu treân baûn ñoà vò trí cuûa 13 baûn ôû Baéc Myõ. Nguyeân nhaân
thuoäc ñòa Anh ôû Baéc Myõ vaø neâu caâu hoûi: 13 buøng boå chieán tranh.
thuoäc ñòa Anh ñöôïc ra ñôøi nhö theá naøo?
GV gôïi yù ñeå Hs nhôù laïi kieán thöùc cuõ laøm
neàn cho nhaän thöùc kieán thöùc môùi.
+ Cuoäc di daân töø chaâu AÂu sang Chaâu Mó - Nöûa ñaàu theá kyû XVIII, 13 thuoäc ñòa
töø sau phaùt kieán ñòa lyù cuûa Critxtop Anh ñöôïc ra ñôøi doïc bôø bieån Ñaïi
Coâloâmboâ. Taây Döông (1,3 trieäu ngöôøi).
+ Quaù trình chinh phuïc ngöôøi Inñian ñuoåi hoï
veà phía Taây.
+ Ñöa noâ leä da ñen töø Chaâu Phi sang khai
phaø ñoàn ñieàn…
+ Neàn kinh teá TBCN ôû 13 thuoäc ñòa Anh
phaùt trieån nhö theá naøo?
Hoaït ñoäng 2:
- HS döïa vaøo SGK ñeå trình baøy söï phaùt
trieån kinh teá ôû 2 mieàn (Baéc – Nam), quan troïng
hôn laø bieát caùch lyù giaûi vì sao coù söï khaùc
nhau veà ngaønh ngheà saûn xuaát ôû caùc khu vöïc
ñoù. - Giöõa theá kyû XVIII, neàn coâng thöông
+ Mieàn Baéc: Coâng tröôøng thuû coâng phaùt nghieäp TBCN ôû ñaây phaùt trieån.
trieån nhieàu ngaønh ngheà nhö: Röôïu, thuyû tinh.
Luyeän kim, ñoùng taøu, deät, … (Caùc moû kim
loaïi quyù taäp trung chuû yeáu ôû mieàn Baéc,
caûng Boâxtôn saàm uaát…).
+ Mieàn Nam: Kinh teá ñoàn ñieàn phaùt trieån,
saûn xuaát haøng hoaù noâng nghieäp xuaát khaåu:
ngoâ, boâng, mía, thuoác laø… (ñaát ñai phì nhieâu;
Söû duïng roäng raõi, boùc loät taøn baïo noâ leä da
ñen).
Söï phaùt trieån kinh teá ôû 13 thuoäc ñòa ñaët
ra nhöõng yeâu caàu gì?
Sau khi cho Hs thaûo luaän vaán ñeà naøy, GV
caàn nhaán maïnh yeâu caàu böùc thieát saûn xuaát,
buoân baùn, môû mang kinh teá veà phía taây. Tuy
nhieân, nhöõng mong muoán chính ñaùng ñoù bò - Söï phaùt trieån kinh teá coâng, noâng
chính quyeàn Anh quoác ra söùc kiøm haõm. nghieäp thuùc ñaåy thöông nghieäp, giao
GV tieáp tuïc cho HS thaûo luaän vaán ñeà. thoâng, thoâng tin, thoáng nhaát thò
Taïi sao chính phuû Anh laïi kìm haõm söï phaùt tröôøng, ngoân ngöõ.
trieån kinh teá ôû thuoäc ñòa?
Chính phuû Anh ñaõ laøm gì ñeå kiøm haõm söï
phaùt trieån kinh teá thuoäc ñòa? Haäu quaû cuûa - Söï kìm haõm cuûa chính phuû Anh laøm
nhöõng chính saùch ñoù ra sao? cho maâu thuaãn ôû 13 thuoäc ñòa trôû
GV laáy keát quaû thaûo luaän ñeå lyù giaûi neân gay gaét, daãn ñeán vieäc buøng noå
nguyeân nhaân daãn ñeán vieäc buøng noå cuoäc chieán tranh.
chieán tranh ñoøi quyeàn ñoäc laäp cuûa taát caû
caùc taàng lôùp nhaân daân 13 thuoäc ñòa Anh.
Hoaït ñoäng 3: 2. Dieãn bieán chieán tranh vaø söï
- GV söû duïng caùc böùc tranh (nguoàn: thaønh laäp Hôïp chuûng quoác Hoa

Trang 150
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Encarta) mieâu taû, töôøng thuaän caûnh Haønh hình Kyø.
nhaân vieân sôû Thueá; Taán coâng taàu chôû cheø
cuûa Anh; Baïo ñoäng ôû Boâxtôn 1773.
GV höôùng daãn Hs phaân tích phaûn öùng cuûa
vua Anh – nguyeân nhaân tröïc tieáp daãn ñeán - Sau söï kieän Boâxtôn, nguy cô cuoäc
buøng noå cuoäc chieán (4 – 1775). GV cho HS quan chieán ñeán gaàn. Ñaïi hoäi luïc ñòa laàn
saùt baûng so saùnh töông quan löïc löôïng giöõa 2 thöù nhaát ñöôïc trieäu taäp (9 – 1774),
beân khi baét ñaàu cuoäc chieán. yeâu caàu vua Anh baõi boû chính saùch
Ví duï: laäp baûng theå hieän döõ lieäu sau: haïn cheá coâng thöông nghieäp.
+ Quaân Anh: Löïc löôïng 9 vaïn: thieän chieán;
vuõ khí ñaày ñuû…
+ Quaân 13 thuoäc ñòa: löïc löôïng 3 vaïn; thieáu
kinh nghieäm taùc chieán; vuõ khí thieáu thoán…
Töø vieäc so saùnh, HS nhaän thaáy nhöõng khoù
khaên, baát lôïi ñoái vôùi nghóa quaân daãn tôùi
thöông vong nhieàu, thieáu thoán löông thöïc, löïc
löôïng …
GV ñaët vaán ñeà: Cuoäc chieán seõ ra sao neáu - Thaùng 5 – 1775 Ñaïi hoäi luïc ñòa laàn
tình hình ñoù keùo daøi? Vaán ñeà caáp thieát caàn thöù hai ñöôïc trieäu taäp
giaûi quyeát luùc naøy laø gì?
- GV cho HS quan saùt böùc tranh ñaïi hoäi luïc + Quyeát ñònh xaây döïng quaân ñoäi luïc
ñòa laàn hai, chaân dung Oa sinh tôn, neâu caâu hoûi ñòa.
thu huùt söï chuù yù cuûa HS. + Cöû Giooùc-giô Oa-sinh-tôn laøm toång
OÂng laø ai? Em bieát gì veà oâng? chæ huy quaân ñoäi.
Trong quaù trình höôùng daãn HS thaûo luaän, + Thoâng qua baûng Tuyeân ngoân ñoäc
caàn chuù yù nhaán maïnh taøi thao löôïc quaân söï laäp (4-7-1776), tuyeân boá thaønh laäp
cuûa Oa sinh tôn (chænh ñoán quaân ñoäi, thay ñoåi hôïp chuûng quoác Hoa Kyø.
hình thöùc taùc chieán…), ñoàng thôøi phaân tích - Ngaøy 17-10-1777 chieán thaéng
taùc duïng cuûa baûn Tuyeân ngoân ñoäc laäp ñoái Xaratoâga taïo ra böôùc ngoaët cuoäc
vôùi vieäc kích thích tinh thaàn ñoaøn keát chieán chieán.
ñaáu cuûa nhaân daân thuoäc ñòa (coù theå lieân heä - Naêm 1781 traän I-ooùc-tao giaùng ñoøn
vôùi baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp ngaøy 02/09/1945 quyeát ñònh, giaønh thaéng lôïi cuoái
cuûa ta). Nhôø ñoù tình hình thay ñoåi theo höôùng cuøng.
ngaøy caøng coù lôïi cho nghóa quaân.
 Keát quaû vaø yù nghóa cuûa chieán
tranh giaønh ñoäc laäp
- Theo hoaø öôùc veùcxai (9-1783) Anh
GV söû duïng sô ñoà cô caáu toå chöùc Nhaø coâng nhaän neàn ñoäc laäp cuûa 13 thuoäc
nöôùc Myõ. ñòa ôû baéc Myõ.
Giôùi thieäu Oa-sinh-tôn ñöôïc baàu laøm toång - Naêm 1787 thoâng qua Hieán Phaùp
thoáng ñaàu tieân cuûa nöôùc Myõ (naêm buøng noå cuûng coá vò trí Nhaø nöôùc Myõ.
cuoäc Ñaïi caùch maïng Phaùp 1789), thuû ñoâ YÙ nghóa:
nöôùc Myõ giôø ñaây mang teân oâng. + Giaûi phoùng Baéc Myõ khoûi chính
Höôùng daãn HS nhaän thöùc yù nghóa cuûa quyeàn Anh, thaønh laäp quoác gia tö saûn,
cuoäc chieán tranh giaønh ñoäc laäp ôû Baéc Myõ, môû ñöôøng cho CNTB phaùt trieån ôû Baéc
töø ñoù ruùt ra tính chaát cuûa noù laø moät cuoäc Myõ.
caùch maïng tö saûn. + Goùp phaàn thuùc ñaåy caùch maïng
choáng phong kieán ôû Chaâu AÂu, phong
traøo ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp ôû Myõ
La tinh.

Trang 151
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
4. Sô keát baøi hoïc
GV höôùng daãn HS nhaän thöùc vaán ñeà chuû yeáu sau:
- Vì sao caùch maïng tö saûn ôû Baéc Myõ noå ra döôùi hình thöùc moät cuoäc
chieán tranh giaønh ñoäc laäp?
- Nhaán maïnh yù nghóa quan troïng cuûa cuoäc caùch maïng tö saûn ñoù?
- Toång keát noäi dung treân, GV cuûng coá ñeå HS hieåu roõ khaùi nieäm
caùch maïng tö saûn. So saùnh cuoäc chieán tranh giaønh ñoäc laäp ôû Baéc Myõ vôùi
caùch maïng tö saûn Haø Lan, caùch maïng tö saûn Anh ñeå thaáy söï ña daïng veà hình
thöùc cuûa caùch maïng tö saûn trong buoåi ñaàu thôøi caän ñaïi.

Trang 152
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 31
Tuaàn: 28 – 29 CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN PHAÙP CUOÁI THEÁ KYÛ
Tieát : 38 – 39 XVIII

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Baøi hoïc giuùp HS hieåu raèng, caùch maïng tö saûn Phaùp cuoái theá kyû
XVIII laø moät cuoäc caùch maïng tö saûn ñieån hình nhaát thôøi kyø lòch söû theá
giôùi caän ñaïi. Noù ñaõ laät ñoå cheá ñoä phong kieán, môû ñöôøng cho CNTB phaùt
trieån ôû Phaùp, goùp phaàn vaøo thaéng lôïi cuûa chuû nghóa tö baûn treân phaïm vi
theá giôùi.
2. Tö töôûng, tình caûm, thaùi ñoä
- Quaàn chuùng nhaân daân, ñoäng löïc chuû yeáu thuùc ñaåy söï nghieäp caùch
maïng Phaùp ñaït ñeán ñænh cao laø neàn chuyeân chính Gia-coâ-banh, hoï xöùng
ñaùng laø ngöôøi saùng taïo ra lòch söû.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng söû duïng ñoà duøng tröïc quan, kyõ thuaät phaân tích,
khaùi quaùt, toång hôïp, ñaùnh giaù söï kieän.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûn ñoà phong traøo ñaáu tranh cuûa nhaân daân Phaùp.
- Tranh “Tình caûnh noâng daân Phaùp”, “Taán coâng phaù nguïc Ba-xti” … (GV
coù theå löïa choïn taøi lieäu tröïc quan trong Encarta).
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ:
Caâu hoûi 1: Vì sao noùi cuoäc chieán tranh giaønh ñoäc laäp cuûa 13 bang
thuoäc ñòa Anh ôû Baéc Myõ laø cuoäc caùch maïng tö saûn?
Caâu hoûi 2: Phaân tích yù nghóa cuûa cuoäc chieán tranh giaønh ñoäc laäp ôû Baéc
Myõ?
Sau khi HS traû lôøi, GV nhaán maïnh aûnh höôûng cuûa caùch maïng Myõ
ñoái vôùi chaâu Myõ vaø chaâu AÂu, ñaëc bieät laø ñoái vôùi nöôùc Phaùp ñang trong
tình traïng “ñeâm tröôùc cuûa caùch maïng”.
2. Giôùi thieäu baøi môùi
Cuoái theá kyû XVIII, giöõa Pa-ri hoa leä cuûa nöôùc Phaùp – “Kinh ñoâ Chaâu
AÂu”, ñaõ buøng noå moät cuoäc caùch maïng “long trôøi lôû ñaát”. Thaønh quaû cuûa
cuoäc caùch maïng ñoù ñöôïc Leâ-nin nhaán maïnh raèng: “Noù xöùng ñaùng laø cuoäc
ñaïi caùch maïng vì ñaõ laøm bieát bao vieäc cho giai caáp cuûa noù töùc laø giai caáp
tö saûn, ñeå ñeán troïn theá kyû XIX, theá kyû ñem laïi aùnh saùng vaên hoaù, vaên
minh cho nhaân loaïi ñeàu dieãn ra döôùi aûnh höôûng cuûa cuoäc caùch maïng vó ñaïi
naøy”. Vì sao cuoäc caùch maïng tö saûn ôû trung taâm chaâu AÂu laïi trôû neân ñieån
hình hôn baát cöù cuoäc caùch maïng tö saûn naøo ôû thôøi kyø caän ñaïi, chuùng ta
seõ nghieân cöùu laøm saùng toû vaán ñeà naøy trong baøi hoïc hoâm nay (GV ghi
tieâu ñeà baøi hoïc).
Trang 153
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân I. NÖÔÙC PHAÙP TRÖÔÙC CAÙCH
GV toå chöùc ñeå HS traû lôøi caâu hoûi: Caên MAÏNG
cöù vaøo ñaâu ñeå noùi raèng, cuoái theá kyû XVIII, 1 Tình hình kinh teá xaõ hoäi:
Phaùp vaãn laø nöôùc noâng nghieäp laïc haäu? HS A. Kinh teá
coù theå döïa vaøo - Cuoái theá kyû XVIII, Phaùp vaãn laø
SGK ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy. Ñaëc bieät, GV nöôùc noâng nghieäp
höôùng daãn HS phaân tích ñôøi soáng cuûa noâng + Coâng cuï, kó thuaät canh taùc laïc
daân Phaùp döôùi aùch aùp böùc boùc loät cuûa haäu, naêng suaát thaáp.
phong kieán, Giaùo hoäi (Ñòa toâ töø 1/3 ñeán 1/2 + Laõnh chuùa, Giaùo hoäi boùc loät
hoa lôïi, nhieàu loaïi thueá, nghóa vuï phong kieán, noâng daân naëng neà.
nhaø thôø phi lí khaùc). Mieâu taû böùc tranh “Tình - Coâng thöông nghieäp phaùt trieån
caûnh noâng daân Phaùp tröôùc maïng” (hình 5 1 - + Maùy moùc söû duïng ngaøy caøng
SGK) nhieàu (deät, khai moû, luyeän kim)
GV mieâu taû coâng xöôûng luyeän theùp ôû + Coâng nhaân ñoâng, soáng taäp trung
Phaùp (Nguoàn: Encarta) + Buoân baùn môû roäng vôùi nhieàu
nöôùc.
Hoaït ñoäng 2: Thaûo luaän B. Chính trò
GV cho HS theo doõi sô ñoà cô caáu xaõ hoäi - Xaõ hoäi chia thaønh 3 ñaúng caáp
nöôùc Phaùp, höôùng daãn HS thaûo luaän, vai troø, + Taêng löõ: naém ñaëc quyeàn
quyeàn lôïi kinh teá, ñòa vò chính trò cuûa caùc + Quyù toäc: kinh teá, chính trò, giaùo
ñaúng caáp, töø ñoù ruùt ra keát luaän: hoäi.
Maâu thuaãn veà quyeàn lôïi kinh teá, ñòa vò + Ñaúng caáp thöù ba: Goàm TS,
chính trò daãn ñeán cuoäc khuûng hoaûng xaõ hoäi Noâng daân, bình daân. Hoï laøm ra cuûa
saâu saéc. caûi, phaûi ñoùng moïi thöù thueá, khoâng
Giaûi quyeát maâu thuaãn naøy nhö theá naøo? ñöôïc höôûng quyeàn lôïi chính trò.
Nöôùc Phaùp ñang ôû “ñeâm tröôùc cuûa moät - Maâu thuaãn xaõ hoäi gay gaét.
cuoäc caùch maïng”
Hoaït ñoäng 1: Thaûo luaän 2. Cuoäc ñaáu tranh treân lónh vöïc tö
GV höôùng daàn HS thaûo luaän vaán ñeà: töôûng:
Nhöõng tö töôûng tieán boä ôû nöôùc Phaùp tröôùc Nhöõng tö töôûng tieán boä pheâ phaùn
caùch maïng ñöôïc döïa treân cô sôû naøo? Sau ñoù nhöõng quan ñieåm loãi thôøi, giaùo lí laïc
GV giôùi thieäu traøo löu “Trieát hoïc aùnh saùng” haäu, môû ñöôøng cho xaõ hoäi phaùt
thoâng qua nhöõng quan ñieåm tieâu bieåu cuûa trieån. Trieát hoïc aùnh saùng doïn ñöôøng
Moâng-te-xki-ô, Voân-te, Ru-xoâ. HS caàn nhaän cho caùch maïng buøng noå, ñònh höôùng
thöùc roõ nhöõng tö töôûng ñoù khoâng döøng ôû cho moät xaõ hoäi môùi töông lai.
vieäc pheâ phaùn cheá ñoä phong kieán thoái naùt,
giaùo lí nhaø thôø huû laäu, maø quan troïng hôn laø
ñaët cô sôû neàn moùng lí thuyeát veà vieäc xaây
döïng moät cheá ñoä xaõ hoäi môùi. Noù thöïc söï
laø tö töôûng doïn ñöôøng cho caùch maïng, laø
ngoïïn ñuoác saùng cho nöôùc Phaùp khi vaãn coøn
trong ñeâm toái. II. TIEÁN TRÌNH CUÛA CAÙCH
Hoaït ñoäng 1: GV/ HS MAÏNG
GV höôùng daãn HS thaûo luaän vaán ñeà: 1. Caùch maïng buøng noå. Neàn quaân
- Nhaø vua trieäu taäp , hoäi nghò 3 ñaúng caáp chuû laäp hieán
ñeå laøm gì? - Ngaøy 5-5-1789 Hoäi nghò ba ñaúng
- Nhaø vua coù ñaït ñöôïc muïc ñích cuûa mình caáp do nhaø vua trieäu taäp bò ñaúng caáp
khoâng? Vì sao vaäy? thöù ba phaûn ñoái.
GV töôøng thuaät traän taán coâng phaù nguïc - Ngaøy 14-7-1789, quaàn chuùng phaù

Trang 154
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Ba-xti (Coù theå söû duïng ñoaïn trích trong baøi thô
nguïc Ba-xti, môû ñaàu cho caùch maïng
14 - 7 cuûa Toá Höõu) Phaùp.
GV söû duïng baûn ñoà phong traøo nhaân daân - Quaàn chuùng nhaân daân noåi daäy
Phaùp (SGK), Böùc tranh bieám hoaï Noâng daân khaép nôi (caû thaønh thò vaø noâng
chaët voøi baïch tuoäc (Chính saùch toâ, thueá cuûa
thoân), chính quyeàn cuûa tö saûn taøi
Phong kieán, Giaùo hoäi aên baùm.). Noâng daânchính ñöôïc thieát laäp (Quoác hoäi laäp
ñoát caùc laõnh ñòa phong kieán v.v... hieán).
GV höôùng daãn HS tìm hieåu nhöõng tö töôûng + Thoâng qua Tuyeân ngoân nhaân
tieán boä cuûa Baûn tuyeân ngoân nhaân quyeàn vaø
quyeàn vaø daân quyeàn.
daân quyeàn (Coù theå lieân heä vôùi Tuyeân ngoân+ Ban haønh chính saùch khuyeán khích
ñoäc laäp cuûaMyõ, Tuyeân ngoân ñoäc laäp cuûacoâng thöông nghieäp phaùt trieån.
Vieät Nam). + Thaùng 9-1791 thoâng qua hieán
- HS nhaän xeùt maët tích cöïc vaø haïn cheá cuûa
phaùp, xaùc laäp neàn chuyeân chính tö
nhöõng chính saùch maø Quoác hoäi laäp hieán ban
saûn (quaân chuû laäp hieán)
haønh. - Vua Phaùp tìm caùch choáng phaù
Tröôùc haønh ñoäng phaûn quoác cuûa nhaø vua,
caùch maïng, khoâi phuïc laïi cheá ñoä
caùch maïng Phaùp caàn phaûi laøm gì? phong kieán (xuùi giuïc phaûn ñoäng trong
Nhöõng bieän phaùp maø Quoác hoäi laäp hieán
nöôùc, lieân keát vôùi phong kieán beân
vaø nhaân daân Phaùp tieán haønh coù baûo veä ngoaøi).
ñöôïc nöôùc Phaùp? - Thaùng 4-1792 Chieán tranh giöõa
Giai ñoaïn sau cuûa caùch maïng nöôùc Phaùp seõ
Phaùp vôùi lieân minh phong kieán AÙo -
giuùp ta traû lôøi caâu hoûi naøy. Phoå buøng noå.
Hoaït ñoäng 2: Giaùo vieân - Hoïc sinh - Ngaøy 11-7-1792 Quoác hoäi tuyeân
GV taùi hieän kieán thöùc cuõ ñaët ra tình huoáng
boá Toå quoác laâm nguy, quaàn chuùng
môùi: Vôùi vieäc xöû töû vua Saùc-lô I, thieát laäp
ñaõ nhaát loaït töï vuõ trang baûo veä ñaát
neàn coäng hoaø, caùch maïng Anh ñaït tôùi ñænh
nöôùc.
cao. Caùch maïng Phaùp luùc naøy ñaõê laøm moät
2. Tö saûn coâng thöông caàm quyeàn.
vieäc töông töï, caùch maïng Phaùp ñaõ ñaït tôùi
Neàn coäng hoaø ñöôïc thaønh laäp.
ñænh cao chöa? - Ngaøy 10-8-1792 quaàn chuùng Pa-ri
- Höôùng daãn HS thaûo luaän, GV caàn choát
noåi daäy, laäp chính quyeàn coâng xaõ
laïi vaán ñeà: Nhöõng quyeát ñònh treân cuûa Quoác
caùch maïng (phaùi Giroângñanh); baét vua
hoäi (do aùp löïc cuûa quaàn chuùng), chöa ñaùp
vaø hoaøng haäu.
öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu caáp baùch maø caùch - Ngaøy 21-9 Quoác hoäi tuyeân boá laäp
maïng Phaùp ñoøi hoûi. neàn Coäng hoaø thöù nhaát, xöû töû nhaø
+ Choáng thuø trong giaëc ngoaøi. vua.
+ Choáng naïn ñaàu cô tích tröõ, phuïc vuï maët
- Ñaàu naêm 1793, nöôùc Phaùp ñöùng
traän, caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân. Quaàn
tröôùc khoù khaên môùi
chuùng tieáp tuïc taïo ra aùp löïc, chuyeån giao chính
+ Trong nöôùc: Boïn phaûn ñoäng noåi
quyeàn veà tay phaùi Gia-coâ-banh, ñaùp öùng yeâu
daäy; Ñôøi soáng nhaân daân khoù khaên.
caàu cuûa + Beân ngoaøi: Lieân minh phong kieán
caùch maïng. chaâu AÂu ñe doaï caùch maïng.
- GV söû duïng aûnh chaân dung giôùi thieäu - Ngaøy 31-5-1793 quaàn chuùng Pa-ri
Roâ-be-xpi-e, nhaán maïnh nhöõng phaåm chaát noåi
noåi daäy, laät ñoå phaùi Ghi-roâng-ñanh,
baät nhö yù chí saét ñaù tinh thaàn ñaáu tranh khoâng
giaønh chính quyeàn veà tay phaùi Gia-
khoan nhöôïng tröôùc keû thuø vì lôïi ích cuûa nhaân
coâ-banh (Ngaøy 2- 6).
daân, moät con ngöôøi kieân ñònh “khoâng theå ñaûo
ngöôïc ñöôïc”.
Hoaït ñoäng 3: Giaùo vieân - Hoïc sinh
- GV höôùng daãn HS nhaän thöùc veà caùc chính 3. Neàn chuyeân chính Giacoâbanh
saùch cuï theå cuûa chính quyeàn Gia-coâ-banh luùc ñænh cao cuûa caùch maïng

Trang 155
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
naøy ñaõ thöïc söï phaùt huy taùc duïng. Caàn coù - Tröôùc nhöõng khoù khaên, thöû
söï so saùnh ñeå thaáy ñaây laø nhöõng chính saùch thaùch nghieâm troïng Chính quyeàn Gia-
tieán boä hôn haún thôøi kì Gi-roâng-ñanh naém coâ-banh ñaõ ñöa ra nhöõng bieän phaùp
quyeàn, chaúng haïn: kòp thôøi, hieäu quaû.
+ Vieäc chia ruoäng thaønh loâ lôùn, baùn giaù + Giaûi quyeát ruoäng ñaát cho noâng
cao thôøi Gi-roâng-ñanh khieán noâng daân khoâng daân, tieàn löông cho coâng nhaân.
theå coù ñaát ñai canh taùc giôø ñaây (thôøi Gia-coâ- + Thoâng qua hieán phaùp môùi, môû
banh) saéc leänh chia ñeàu ñaát coâng, ruoäng ñöôïc roäng töï do daân chuû.
chia thaønh loâ nhoû, traû daàn trong 10 naêm. + Ban haønh leänh “Toång ñoäng
+ Tröôùc ñaây ñaïo luaät caám coâng nhaân baõi vieân”
coâng, hoäi hoïp, nay hieán phaùp môùi (6-1793) ban + Xoaù naïn ñaàu cô tích tröõ ...
boá quyeàn daân chuû roäng raõi, moïi söï baát bình - Phaùi Gia-coâ-banh ñaõ hoaøn thaønh
ñaúng giai caáp bò xoaù boû. nhieäm vuï choáng thuø trong, giaëc
+ Vieäc ban haønh luaät giaù toái ña ñaõ khaéc ngoaøi, ñöa caùch maïng ñeán ñænh cao.
phuïc tình traïng naïn ñaàu cô tích tröõ, huy ñoäng - Trong luùc caùch maïng ñang leân,
naïn ñaàu cô trích tröõ, huy ñoäng löông thöïc thöïc maâu thuaãn noäi boä ñaõ laøm cho phaùi
phaåm cho maët traän vaø caûi thieän töøng böôùc Gia-coâ-banh suy yeáu. Cuoäc ñaûo chính
ñôøi soáng nhaân daân. ngaøy 27-7-1794 ñaõ ñöa chính quyeàn
- Taïi sao giöõa luùc caùch maïng ñang leân, vaøo tay boïn phaûn ñoäng, caùch maïng
phaùi Gia-coâ-banh laïi suy yeáu? Phaùp thoaùi traøo.
GV höôùng daãn HS phaân tích nhöõng ñoøi hoûi
töø nhieàu phía (tö saûn, coâng nhaân, noâng daân) Thôøi kì thoaùi traøo
ñoái vôùi chính quyeàn Gia-coâ-banh luùc naøy daãu - Sau ñaûo chính, Uyû ban Ñoác chính
chính ñaùng cuõng khoâng theå coù ñieàu kieän thöïc ra ñôøi ñaõ thuû tieâu moïi thaønh quaû
hieän. Ñaát nöôùc vöøa keát thuùc moät cuoäc chieán cuûa caùch maïng.
gian khoå, keùo daøi vôùi nhöõng khoù khaên + Hieán phaùp môùi ñöôïc ban haønh
choàng chaát. Haäu quaû chöa ñöôïc khaéc phuïc. Söï baûo veä lôïi ích TS môùi.
baát löïc, luùng tuùng vôùi nhöõng quyeát saùch sai + Xoaù boû luaät giaù toái ña
laàm cuûa phaùi Gia – coâ -banh (ñaøn aùp caùc löïc + Thuû tieâu caùc quyeàn töï do daân
löôïng choáng ñoái), daãn ñeán vieäc hoï khoâng chuû
coøn choã döïa. Ngay caû moät boä phaän quaàn + Khuûng boá nhöõng ngöôøi caùch
chuùng caùch maïng trung thaønh vôùi vôùi Gia-coâ- maïng.
banh ñoøi hoûi Roâ-be-xpi-e phaûi haønh ñoäng - Cuoäc ñaûo chính (11- 1799) laät ñoå
cöông quyeát tröôùc haønh ñoäng cuûa keû thuø thì cheá ñoä Ñoác chính, ñöa Na-poâ-leâ-oâng
oâng laïi löøng chöøng khoâng quyeát ñoaùn. Löïc leân naém quyeàn, xaây döïng cheá ñoä
löôïng tö saûn cô hoäi - keû môùi giaøu leân trong ñoäc taøi.
chieán tranh ñaõ laøm cuoäc ñaûo chính baét Roâ-be- - Sau nhieàu naêm chieán tranh, Ñeá
xpi-e vaø nhöõng coäng söï cuûa oâng leân ñoaïn cheá I cuûa Na-poâ-leâ-oâng bò suy yeáu,
ñaàu ñaøi. Loøng nhieät tình caùch maïng cuûa thaát baïi (1815). Cheá ñoä quaân chuû ôû
quaàn chuùng Pa-ri luùc naøy ñaõ nguoäi laïnh, ñeå Phaùp ñöôïc phuïc hoài.
löïc löôïng phaûn ñoäng ñaåy caùch maïng vaøo giai III. YÙ NGHÓA LÒCH SÖÛ CUÛA
ñoaïn thoaùi traøo. Veà söï thaát baïi cuûa Gia-coâ- CAÙCH MAÏNG PHAÙP CUOÁI
banh. V.I.Leâ-nin chæ roõ: "Ñöa ra nhöõng döï ñònh THEÁ KYÛ XVIII
ñaïi quy moâ maø laïi khoâng coù choã döïa caàn - Laø cuoäc caùch maïng daân chuû tö
thieát ñeå thöïc hieän, khoâng bieát ngay caû phaûi saûn
döïa vaøo giai caáp naøo ñeå aùp duïng bieän phaùp ñieån hình.
naøy hay bieän phaùp khaùc”. + Laät ñoå cheá ñoä phong kieán cuøng
GV caàn höôùng daãn ñeå HS nhaän thöùc ñöôïc vôùi nhöõng taøn dö cuûa noù.
raèng, caùc cuoäc ñaûo chính lieân tieáp keå töø sau + Giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà daân
thaát baïi cuûa neàn chuyeân chính Gia-coâ-banh, laø chuû

Trang 156
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
quaù trình ñi xuoáng, theå hieän söï tuït luøi cuûa (ruoäng ñaát cho noâng daân, quyeàn lôïi
caùch maïng Phaùp (Töø Coäng hoaø tö saûn qua cuûa coâng nhaân)
caùc böôùc trung gian trôû veà quaân chuû phong + Hình thaønh thò tröôøng daân toäc
kieán). Coù theå thoáng nhaát môû ñöôøng cho löïc löôïng
bieåu dieãn söï thoaùi traøo cuûa caùch maïng Phaùp TBCN ôû Phaùp phaùt trieån. 1
qua sô ñoà sau: + Giai caáp tö saûn laõnh daïo, nhöng
Gia-coâ-banh (Coäng hoaø: 6 -1793) quaàn chuùng quyeát ñònh tieán trình phaùt
Ñoác chính (27-7-1794) trieån cuûa caùch maïng.
Ñoäc taøi (Ñeá cheá 1: 11-1799) - Môû ra thôøi ñaïi thaéng lôïi vaø
Quaân chuû (11 - 1815) cuûng coá quyeàn thoáng trò cuûa giai caáp
tö saûn treân phaïm vi theá giôùi.
- GV höôùng daãn HS so saùnh nhöõng thaønh quaû
maø caùch maïng Phaùp ñaït ñöôïc, ñaëc bieät nhaán
maïnh nhöõng thaønh quaû ñoù ñeàu do söùc maïnh
cuûa quaàn chuùng caùch maïng taïo teân. Chính vì
leõ ñoù caùch maïng tö saûn Phaùp laø cuoäc caùch
maïng ñieån hình nhaát, tieâu bieåu nhaát, noù hôn
haún baát cöù moät cuoäc caùch maïng tö saûn naøo
noå ra tröôùc hoaëc sau noù. Vôùi yù nghóa to lôùn
ñoù noù xöùng ñaùng ñöôïc coi laø cuoäc “ñaïi caùch
maïng”.
3. Sô keát baøi hoïc
GV höôùng daãn HS nhaän thöùc vaán ñeà chuû yeáu sau:
Vì sao caùch tö saûn Phaùp laø cuoäc caùch maïng tieâu bieåu, ñieån hình?
Nhaán maïnh yù nghóa quan troïng cuûa cuéc caùch maïng tö saûn ñoù?
Toång keát noäi dung treân, GV tieáp tuïc giuùp HS cuûng coá khaùi nieäm
caùch maïng tö saûn. (Coù theå so saùnh vôùi cuoäc chieán tranh giaønh ñoäc laäp ôû
Baéc Mó, caùch maïng tö saûn Haø Lan, caùch maïng tö saûn Anh ñeå nhaän thöùc
theâm söï ña daïng veà hình thöùc cuûa caùch maïng tö saûn trong buoåi ñaàu thôøi
caän ñaïi).

Trang 157
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
CHÖÔNG 2
Tuaàn : CAÙC NÖÔÙC AÂU – MYÕ
29 (TÖØ ÑAÀU THEÁ KYÛ XIX ÑEÁN ÑAÀU THEÁ KYÛ XX)
Tieát : 40 Baøi 32
CAÙCH MAÏNG COÂNG NGHIEÄP ÔÛ CHAÂU AÂU

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc caùc moác thôøi gian vaø thaønh töïu chuû yeáu cuûa cuoäc
Caùch maïng coâng nghieäp ôû caùc nöôùc Anh, Phaùp. Ñöùc.
- Naém ñöôïc heä quaû cuûa Caùch maïng coâng nghieäp veà kinh teá, xaõ hoäi
vaø yù
nghóa cuûa noù ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa Chuû nghóa tö baûn.
- Hieåu ñöôïc taùc duïng cuûa cuoäc Caùch maïng coâng nghieäp ñoái vôùi
vieäc xaây
döïng ñaát nöôùc trong thôøi kyø coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù hieän nay.
2. Tö töôûng, tình caûm
Cuøng vôùi vieäc naâng cao naêng suaát lao ñoäng, giai caáp tö saûn boùc loät
ñoái vôùi coâng nhaân ngaøy caøng tinh vi vaø trieät ñeå hôn. Ñôøi soáng cuûa ngöôøi
lao ñoäng bò sa suùt do ñoàng löông thaáp keùm. Maâu thuaãn giöõa giai caáp tö saûn
vaø giai caáp voâ saûn ngaøy caøng theâm saâu saéc.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích ñaùnh giaù böôùc phaùt trieån cuûa maùy
moùc, taùc ñoäng cuûa Caùch maïng coâng nghieäp ñoái vôùi kinh teá xaõ hoäi.
- Kyõ naêng khai thaùc tranh aûnh trong SGK.
II THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Tranh aûnh veà nhöõng phaùt minh coâng nghieäp trong thôøi kyø naøy.
- Löôïc ñoà nöôùc Anh.
- Tö lieäu tham khaûo veà kinh teá, vaên hoaù phaàn lòch söû theá giôùi.
III TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi l: Laäp nieân bieåu dieãn bieán Caùch maïng Phaùp qua caùc giai
ñoaïn.
Caâu hoûi 2: Taïi sao noùi thôøi kyø chuyeân chính Gia-coâ-banh laø ñænh cao
cuûa Caùch maïng Phaùp?
2. Daãn daét vaøo baøi môùi
Cuoái theá kyû XVIII ñeán giöõa theá kyû XIX, ôû caùc nöôùc chaâu AÂu ñaõ
coù böôùc
phaùt trieån nhaûy voït trong lónh vöïc saûn xuaát. Ñoù laø cuoäc Caùch maïng nhaèm
thöïc hieän cô khí hoaù neàn saûn xuaát thay theá cho lao ñoäng thuû coâng. Vì thöïc
chaát ñaây laø cuoäc Caùch maïng kyõ thuaät nhaèm taïo ra naêng suaát lao ñoäng cao
hôn Chuû nghóa tö baûn, cuûng coá neàn taûng cuûa cheá ñoä môùi. Ñeå naém vöõng
nhöõng thaønh töïu chuû yeáu cuûa Caùch maïng coâng nghieäp ôû caùc nöôùc Anh,

Trang 158
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Phaùp, Ñöùc nhö theá naøo? Heä quaû cuûa caùch maïng coâng nghieäp ra sao, chuùng
ta cuøng tìm hieåu noäi dung baøi hoïc hoâm nay.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù nhaân  Caùch maïng coâng nghieäp ôû Anh
- GV trình baøy vaø phaân tích: Sau khi laät ñoå
cheá ñoä phong kieán, giai caáp tö saûn leân naém
quyeàn ñaõ taêng cöôøng cuûng coá vò trí cuûa mình
baèng vieäc phaùt trieån kinh teá caùch maïng coâng
nghieäp ñaõ ñaùp öùng yeâu caàu ñeå taïo ra naêng
suaát lao ñoäng cao hôn, khaúng ñònh tính hôn haún
cuûa phöông thöùc saûn xuaát tö baûn chuû nghóa so
vôùi phöông thöùc saûn xuaát phong kieán voán ñaõ
laïc haäu.
- GV neâu caâu hoûi: Vì sao Caùch maïng coâng
nghieäp dieãn ra ñaàu tieân ôû Anh?
HS döïa vaøo voán hieåu bieát cuûa mình vaø
SGK traû lôøi caàu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù:
+ Anh coù nhöõng ñieàu kieän chuaån bò cho
caùch maïng coâng nghieäp dieãn ra sôùm hôn caùc
nöôùc khaùc: Caùch maïng noå ra sôùm, chính
quyeàn do giai caáp tö saûn naém.
+ Kinh teá tö baûn chuû nghÜa phaùt trieån - Anh laø nöôùc ñaàu tieân tieán haønh
maïnh, nhaát laø trong lónh vöïc coâng nghieäp. caùch maïng coâng nghieäp:
+ Anh coù heä thoáng thuoäc ñòa roäng lôùn, taïo + Kinh teá tö baûn chuû nghóa phaùt
ñieàu kieän cho giai caáp tö saûn tích luyõ voán ñaàu trieån maïnh.
tö vaøo coâng nghieäp trong nöôùc. + Caùch maïng noå ra sôùm, chính
- GV nhaán maïnh: Yeáu toá quan troïng haøng quyeàn thuoäc vì trong giai caáp tö saûn.
ñaàu cuûa söï quaù ñoä töø saûn xuaát thuû coâng + Coù heä thoáng thuoäc ñòa lôùn.
sang saûn xuaát maùy moùc laø söï tích luyõ tö baûn
nguyeân thuyû (voán ban ñaàu).
Hoaït ñoäng 2: Nhoùm
GV chia HS thaønh caùc nhoùm neâu nhieäm vuï
nhö sau: Haõy cho bieát moác thôøi gian vaø nhöõng
thaønh töï chuû yeáu cuûa Caùch maïng coâng
nghieäp Anh.
+ HS hoaït ñoäng theo nhoùm, döïa vaøo SGK
tìm hieåu vaø cöû ñaïi dieän trình baøy keát quaû
cuûa nhoùm mình. HS coù theå boå sung cho baïn.
- GV nhaän xeùt keát hôïp vôùi trình baøy vaø
phaân tích.
+ Naêm 1764, Gieâm Ha-gri-vô ñaõ saùng cheá - Nhöõng phaùt minh veà maùy moùc:
ra + Naêm 1764 Gieâm Ha-gri-vô saùng
maùy keùo sôïi, laáy teân cho con gaùi mình ñaët cho cheá ra maùy keùo sôïi Gienni.
maùy Gienni, öu ñieåm laø söû duïng töø 16 – 18 + Naêm 1769 AÙc-crai-tô cheá taïo ra
coïc suoát maø chæ do moät coâng nhaân ñieàu maùy keùo sôïi chaïy baèng hôi nöôùc.
khieån (keát hôïp vôùi giôùi thieäu maùy Gienni). + Naêm 1779 Croâm-tôn caûi tieán
+ Naêm 1769, AÙc-crai-tô cheá taïo ra maùy maùy keùo sôïi taïo ra saûn phaåm ñeïp,
keùo sôïi chaïy baèng söùc nöôùc. beàn hôn.

Trang 159
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
+ Naêm 1779, Croân-tôn caûi tieán maùy Gieânni + Naêm 1785 Caùc-rai cheá taïo maùy
vaø Ac-crai-tô vôùi kyõ thuaät cao hôn keùo ñöôïc deät chaïy baèng söùc nöôùc, naêng suaát
sôïi nhoû chaéc vaûi ñeïp vaø beàn. taêng 40 laàn.
+ Naêm 1785 EÙt-môn Caùc-rai cheá taïo maùy + Naêm 1784 Gieâm Oaùt phaùt minh
deät chaïy baèng söùc nöôùc ñöa naêng suaát taêng ra maùy hôi nöôùc vaø ñöa vaøo söû duïng.
gaàn 40 laàn so vôùi deät tay.
- GV neâu caâu hoûi: Taïi sao caùch maïng coâng
nghieäp laïi baét ñaàu töø ngaønh coâng nghieäp
nheï?
- HS döïa vaøo voán kieán thöùc traû lôøi. Tröôùc
khi HS traû lôøi GV coù theå gôïi yù: Voán thò
tröôøng, coâng nhaân.
- GV nhaän xeùt vaø keát luaän: Nhöõng ngaønh
naøy coù truyeàn thoáng vaø phaùt trieån maïnh ôû
Anh, thu hoài voán nhanh. saûn phaåm coù thò
tröôøng tieâu thuï roäng.
Hoaït ñoäng 3: Caù nhaân
- GV trình baøy: Naêm 1784, Gieâm Oaùt phaùt
minh ra maùy hôi nöôùc vaø ñöôïc ñöa vaøo söû
duïng (Keát hôïp giôùi thieäu maùy hôi nöôùc cuûa
Gieâm Oaùt)
- GV neâu caâu hoûi: Vieäc phaùt minh ra maùy
hôi nöôùc vaø ñöa vaøo söû duïng coù yù nghóa gì?
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù:
+ Nhôø coù maùy hôi nöôùc maø caùc nhaø maùy
coù
theå xaây döïng ôû nhöõng nôi thuaän tieän (khoâng
phuï thuoäc vaøo ñieàu kieän ñòa lyù nhö phaûi gaàn
soâng, suoái vaø thôøi tieát).
- Toác ñoä saûn xuaát vaø naêng suaát lao ñoäng
taêng leân roõ reät, giaûm söùc lao ñoäng cô baép
con ngöôøi. Lao ñoäng chaân tay daàn ñöôïc thay
theá baèng lao ñoäng maùy moùc.
- GV trình baøy: Beân caïnh vieäc phaùt minh - Luyeän kim: Naêm 1735 phaùt minh ra
maùy hôi nöôùc, ngaønh luyeän kim cuõng coù phöông phaùp naáu than coác luyeän gang
nhöõng tieán boä veà kyõ thuaät: Naêm 1735 phaùt theùp, naêm 1784 loø luyeän gang ñaàu
minh phöông phaùp naáu than coác, naêm 1784 loø tieân ñöôïc xaây döïng.
luyeän gang ñaàu tieân ñöôïc xaây döïng, ngaønh
giao thoâng vaän taûi cuõng coù böôùc tieán lôùn
ñaàu theá kyû XIX taøu thuyû vaø xe löûa ñaõ xuaát
hieän vôùi ñaàu maùy chaïy baèng hôi nöôùc:
+ Naêm 1814 Xti-phen-xôn cheá taïo tthµthaønh - Giao thoâng vaän taûi: Naêm 1814 Xti-
coâng chieác ñaàu maùy xe löûa ñaàu tieân. . phen-xôn cheá taïo thaønh coâng ñaàu
+ Naêm 1825 nöôùc Anh khaùnh thaønh ñoaïn maùy xe löûa.
ñöôøng saét ñaàu tieân. - Giöõa theá kyû XIX Anh trôû thaønh
- GV keát luaän: Ñeán giöõa theá kyû XIX, Anh coâng xöôûng theá giôùi.
ñöôïc meänh danh laø coâng xöôûng cuûa theá giôùi.
Luaân Ñoân trôû thaønh moät trung taâm thöông
maïi vôùi 80 vaïn daân.

Trang 160
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV giôùi thieäu cho HS treân löôïc ñoà nöôùc Anh
ñeå thaáy ñöôïc söï bieán ñoåi cuûa Anh vì cô caáu
kinh teá vaø daân cö sau Caùch maïng coâng 2. Caùch maïng coâng nghieäp ôû
nghieäp. Phaùp, Ñöùc
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp, caù nhaân a) Phaùp
- GV trình baøy vaø phaân tích: Caùch maïng coâng Töø nhöõng naêm 30 cuûa theá kyû XIX
nghieäp ôû Phaùp ñöôïc baét ñaàu töø caùc ngaønh Caùch maïng coâng nghieäp baét ñaàu
coâng nghieäp nheï vaøo nhöõng naêm 30 cuûa theá dieãn ra vaø phaùt trieån maïnh trong
kyû XIX vaø phaùt trieån maïnh vaøo nhöõng naêm nhöõng naêm 1850 - 1870.
1850 -1870. Trong khoaûng 20 naêm ñoù, soá maùy
hôi nöôùc cuûa Phaùp taêng hôn 5 laàn, töø 5000
chieác leân 27.000 chieác; chieàu daøi ñöôøng saét
taêng 5,5 laàn, töø 3000
km leân 16.500 km; taøu chaïy baèng hôi nöôùc
taêng hôn 3,5 laàn.
- GV neâu caâu hoûi: Taùc ñoäng cuûa Caùch maïng - Taùc ñoäng veà kinh teá, xaõ hoäi:
coâng nghieäp ñoái vôùi kinh teá, xaõ hoäi cuûa + Kinh teá Phaùp vöôn leân maïnh meõ
nöôùc Phaùp. ñöùng thöù 2 Theá giôùi.
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi: + Boä maët Paris vaø caùc thaønh phoá
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù: khaùc thay ñoåi roõ reät.
+ Ñöa kinh teá Phaùp vöôn leân maïnh meõ, coâng
nghieäp Phaùp ñöùng thöù 2 theá giôùi chæ sau Anh.
+ Boä maët Pari vaø caùc thaønh phoá khaùc thay b) Ñöùc
ñoåi roõ reät. Moät heä thoáng ñaïi loä, nhaø ga, cöûa - Caùch maïng coâng nghieäp dieãn ra vaøo
haøng ñöôïc döïng leân thay theá caùc phoá cuõ nhöõng naêm 40 cuûa theá kyû XIX vôùi
chaät heïp. toác ñoä nhanh ñaït kyû luïc.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp, caù nhaân
- GV giôùi thieäu cho HS thaáy quaù trình dieãn ra
cuoäc Caùch maïng coâng nghieäp: Caùch maïng
coâng nghieäp ôû Ñöùc dieãn ra vaøo nhöõng naêm
40 cuûa theá kyû XIX, maëc duø ñaát nöôùc ñang
coøn bò chia seû thaønh nhieàu tieåu quoác vaø giai
caáp tö saûn chöa leân caàm quyeàn. Ñeán giöõa theá
kyû XIX toác ñoä phaùt trieån coâng nghieäp Ñöùc
ñaït möùc kyû luïc.
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK noùi vì söï - Trong noâng nghieäp: Maùy moùc cuõng
phaùt trieån cuûa neàn kinh teá Ñöùc döôùi taùc thaâm nhaäp vaø ñöôïc ñöa vaøo söû duïng
ñoäng cuûa cuoäc Caùch maïng coâng nghieäp. nhieàu: Maùy caøy, böøa, maùy giaët, söû
- GV neâu caâu hoûi: Caùch maïng coâng duïng phaân boùn.
nghieäp taùc ñoäng vaøo noâng nghieäp nhö theá
naøo ?
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Maùy moùc ñöôïc
söû duïng trong saûn xuaát noâng nghieäp: Maùy
caøy, böøa, maùy gaët, … Söû duïng phaân hoaù - Ñaëc ñieåm: Caùch maïng coâng nghieäp
hoïc  Naêng suaát thu hoaïch taêng. ôû Ñöùc dieãn ra vôùi toác ñoä phaùt trieån
- GV neâu caâu hoûi: Vì sao caùch maïng coâng nhanh, kyû luïc.
nghieäp ôû Phaùp, Ñöùc dieãn ra muoän nhöng toác
ñoä laïi nhanh?
- HS döïa vaøo voán kieán thöùc cuûa mình traû

Trang 161
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
lôøi caâu hoûi.
- GV boå sung choát yù: Nhôø tieáp thu kinh
nghieäm töø phaùt minh cuûa Anh, quaù trình caûi
tieán kyõ thuaät ôû Phaùp, Ñöùc dieãn ra khaån
tröông hôn.
Hoaït ñoäng 1: caù nhaân  Heä quaû cuûa caùch maïng coâng
- GV neâu caâu hoûi: Neâu heä quaû veà kinh teá nghieäp:
cuûa Caùch maïng coâng nghieäp? - Beà kinh teá:
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu hoûi. + Naâng cao naêng suaát lao ñoäng laøm ra
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù: khoái löôïng saûn phaåm lôùn cho xaõ
+ Naâng cao naêng suaát lao ñoäng, laøm khoái hoäi.
löôïng saûn phaåm cho xaõ hoäi caøng nhieàu. + Thay ñoåi boä maët caùc nöôùc tö baûn,
+ Boä maët caùc nöôùc tö baûn thay ñoåi do nhieàu trung taâm coâng nghieäp môùi vaø
nhieàu trung taâm coâng nghieäp môùi vaø thaønh thaønh thò ñoâng daân ra ñôøi.
thò ñoâng daân ra ñôøi.
Hoaït ñoäng 2 : Caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Ngoaøi heä quaû veà maët
kinh teá, Caùch maïng coâng nghieäp coøn ñem laïi
heä quaû veà xaõ hoäi nhö theá naøo?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Hình thaùi giai - Veà xaõ hoäi:
caáp môùi ñoù laø tö saûn coâng nghieäp vaø voâ + Hình thaønh 2 giai caáp môùi laø tö saûn
saûn coâng nghieäp. coâng nghieäp vaø voâ saûn coâng
- Tö saûn coâng nghieäp naém moïi tö lieäu saûn nghieäp.
xuaát vaø naém quyeàn thoáng trò nöôùc ngoaøi. + Tö saûn coâng nghieäp naém tö lieäu
- Voâ saûn coâng nghieäp ngaøy caøng ñoâng saûn xuaát vaø quyeàn thoáng trò.
ñaûo song ñôøi soáng cuûa hoï ngaøy caøng cô cöïc + Voâ saûn coâng nghieäp laøm thueâ, ñôøi
daãn ñeán maâu thuaãn giöõa tö saûn vaø voâ saûn soáng cô cöïc daãn ñeán ñaáu tranh giöõa
khoâng ngöøng taêng leân laøm buøng noå nhieàu voâ saûn vôùi tö saûn.
cuoäc ñaáu tranh giai caáp.
4. Sô keát baøi hoïc
Yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi neâu ra ngay töø ñaàu giôø hoïc: Nhöõng
thaønh töïu cuûa caùch maïng coâng nghieäp, heä quaû cuûa Caùch maïng coâng
nghieäp?
5. Daën doø, ra baøi taäp veà nhaø
- Hoïc baøi cuõ ñoïc tröôùc baøi môùi.
- Laäp baûng thoáng keâ veà nhöõng phaùt minh cuûa caùch maïng coâng
nghieäp Anh theo noäi dung sau:

Ngöôøi phaùt Taùc ñoäng kinh


Thôøi gian Teân phaùt minh
minh teá

Trang 162
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 33
Tuaàn: 30 – 31 HOAØN THAØNH CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN
Tieát : 41 – 42 ÔÛ CHAÂU AÂU VAØ MYÕ GIÖÕA THEÁ KYÛ XIX

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
Naém ñöôïc nguyeân nhaân, dieãn bieán, keát quaû cuûa cuoäc ñaáu tranh
thoáng nhaát Ñöùc, Italia vaø noäi chieán ôû Myõ.
Giaûi thích ñöôïc taïi sao cuoäc ñaáu tranh thoáng nhaát Ñöùc, Italia vaø noäi
chieán ôû Myõ laø cuoäc caùch maïng tö saûn.
Veõ löôïc ñoà quaù trình thoáng nhaát Italia, Ñöùc.
2. Tö töôûng, tình caûm, thaùi ñoä
Nhaän thöùc ñuùng veà vai troø cuûa quaàn chuùng nhaân daân trong cuoäc
ñaáu tranh choáng caùc theá löïc phong kieán, baûo thuû, laïc haäu ñoøi quyeàn töï do
daân chuû.
3. Kyõ naêng
Reøn luyeän cho HS kyõ naêng phaân tích, giaûi thích caùc söï kieän lòch söû
qua ñoù khaúng ñònh tính chaát ñoù chính laø nhöõng cuoäc caùch maïng tö saûn dieãn
ra döôùi caùc hình thöùc khaùc nhau.
Kyõ naêng khai thaùc löôïc ñoà, tranh aûnh.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Löôïc ñoà quaù trình thoáng nhaát Ñöùc, Italia vaø noäi chieán ôû Myõ.
- Tranh aûnh ñeán nhöõng nhaân vaät lòch söû coù lieân quan ñeán thôøi kyø
naøy.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi 1: Neâu moác thôøi gian vaø nhöõng thaønh töïu chuû yeáu cuûa
Caùch maïng coâng nghieäp Anh?
Caâu hoûi 2: Heä quaû cuûa Caùch maïng coâng nghieäp?
2. Daãn daét vaøo baøi môùi
Trong caùc thaäp nieân 50 – 60 cuûa theá kyû XIX nhieàu cuoäc caùch maïng tö
saûn lieân tuïc noå ra döôùi nhöõng hình thöùc khaùc nhau ôø Chaâu AÂu vaø Baéc
Myõ ñaõ khaúng ñònh söï toaøn thaéng cuûa phöông thöùc saûn xuaát tö baûn chuù
nghóa, chaám döùt cuoäc ñaáu tranh "Ai thaéng ai" giöõa theá löïc phong kieán laïc
haäu, baûo thuû vôùi giai caáp tö saûn ñaïi dieän cho löïc löôïng saûn xuaát tieán boä.
Ñeå tìm hieåu nguyeân nhaân naøo daãn ñeán cuoäc ñaáu tranh thoáng nhaát Ñöùc,
Italia vaø noäi chieán Myõ? Dieãn bieán dieãn ra nhö theá naøo? Tính chaát, yù nghóa
ra sao? Baøi hoïc hoâm nay seõ traû lôøi caùc caâu hoûi neâu treân.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Trang 163
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1:  Cuoäc ñaáu tranh thoáng nhaát ñaát
- Tröôùc heát GV giôùi thieäu cho HS thaáy roõ: nöôùc.
Töø nhöõng naêm 1848 – 1849 moät cao traøo Caùch
maïng tö saûn laïi dieãn ra soâi noåi ôû Chaâu AÂu.
ÔÛ Phaùp nhaèm laät ñoå boä phaän tö saûn taøi
chính, thieát laäp neàn coäng hoaø ,thöù 2, taïo ñieàu
kieän cho chuû nghóa tö baûn phaùt trieån. ÔÛ Ñöùc
vaø Italia ngoaøi nhieäm vuï thuû tieâu quan heä
saûn xuaát phong kieán coøn thöïc hieän nhieäm vuï
thoáng nhaát ñaát nöôùc, môû ñöôøng cho chuû
nghóa tö baûn ñi leân.
- Tieáp ñoù GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát
tình hình nöôùc Ñöùc tröôùc khi thoáng nhaát?
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt choát yù: - Tình hình nöôùc Ñöùc
+ Ñeán giöõa theá kyû XIX, kinh teá tö baûn chuû + Giöõa theá kyû XIX kinh teá tö baûn
nghóa ôû Ñöùc phaùt trieån nhanh choùng, Ñöùc töø chuû nghóa Ñöùc phaùt trieån nhanh
moät nöôùc noâng nghieäp trôû thaønh nöôùc coâng choùng, Ñöùc trôû thaønh nöôùc coâng
nghieäp. nghieäp.
+ Phöông thöùc kinh doanh theo ñöôøng loái tö + Phöông thöùc kinh doanh theo loái tö
baûn chuû nghóa ñaõ xaâm nhaäp vaøo saûn xuaát: baûn ñaõ xaâm nhaäp vaøo caùc ngaønh
Söû duïng maùy moùc, thueâ möôùn coâng nhaân, kinh teá.
ñaåy maïnh khai thaùc… taïo neân taàng lôùp quyù
toäc tö saûn goïi chung laø Gioong-Ke.
+ Nöôùc Ñöùc bò chia seû thaønh nhieàu vöông + Nöôùc Ñöùc bò chia xeõ thaønh nhieàu
quoác nhoû, laø trôû ngaïi lôùn nhaát ñeå phaùt vöông quoác nhoû, caûn trôû söï phaùt
trieån kinh teá tö baûn chuû nghóa (G keát hôïp vieäc trieån kinh teá tö baûn chuû nghóa  ñaët
trình baøy vôùi chæ löôïc ñoà veà nöôùc Ñöùc ñeå ra yeâu caàu caàn thoáng nhaát ñaát nöôùc.
thaáy ñöôïc tình traïng chia reõ cuûa quoác gia naøy).
- GV neâu caâu hoûi: Yeâu caàu caáp baùch cuûa
Ñöùc laø laøm gì ñeå phaùt trieån kinh teá tö baûn
chuû nghóa?
- HS traû lôøi caâu hoûi.
GV keát luaän: Yeâu caàu caáp baùch luùc naøy
laø thoáng nhaát ñaát nöôùc, chaám döùt tình traïng
phaân taùn, chia reõ. - Ñöùc tieán haønh thoáng nhaát baèng vuõ
- GV trình baøy vaø phaân tích: ÔØ Ñöùc do söï löïc "Töø treân xuoáng" thoâng qua caùc
thoaû hieäp cuûa giai caáp tö saûn vaø quyù toäc cuoäc chieán tranh vôùi caùc nöôùc khaùc.
phong kieán, giai caáp voâ saûn chöa ñuû tröôûng
thaønh ñeå tieán haønh thoáng nhaát ñaát nöôùc
baèng con ñöôøng Caùch maïng – con ñöôøng "Töø
döôùi leân", quaù trình thoáng nhaát ñaát nöôùc
ñöôïc thöïc hieän baèng con ñöôøng chieán tranh
vöông trieàu – "töø treân xuoáng", thoâng qua vai
troø cuûa quyù toäc Phoå – ñaïi dieän laø Bi-xmaùc.
Vôùi nhöõng chính saùch phaûn ñoäng ñaõ ñöa
nöôùc Ñöùc trôû thaønh moät ñoàn luyõ phaûn
ñoäng, nhaát laø nguoàn goác chuû yeáu daãn ñeán
chuû nghóa quaân phieät xaâm löôïc vaø laø trung
taâm xaûy ra caùc cuoäc chieán tranh ôû chaâu AÂu.

Trang 164
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù nhaân
- GV söû duïng löôïc ñoà quaù trình thoáng nhaát
Ñöùc ñeå trình baøy dieãn bieán quaù trình thoáng
nhaát nöôùc Ñöùc.
- Goïi 1 – 2 HS leân baûng trình baøy laïi quaù
trình thoáng nhaát Ñöùc ñeå cuûng coá kieán thöùc
muïc naøy.
- Quaù trình thoáng nhaát Ñöùc chuû yeáu taäp - Quaù trình thoáng nhaát Ñöùc
trung vaøo nhöõng noäi dung sau:
+ Naêm 1864 Bi-xmaùc taán coâng Ñan Maïch + Naêm 1864 Bi-xmaùc taán coâng Ñan
chieám Hoân-xtai-nô vaø Sô-leâ-xvích hai ñòa baøn Maïch chieám Hoân-xtai-nô vaø Sô-leâ-
chieán löôïc quan troïng ôû Ban Tích vaø Baéc Haûi. xvích hai ñòa baøn chieán löôïc quan troïng
Ñan Maïch phaûi kyù hoaø öôùc (10/1864). Ñoàng ôû Ban Tích vaø Baéc Haûi.
yù trao hai coâng quoác cho Aùo vaø Phoå thaønh
laäp moät lieân bang môùi.
- Keát quaû: Naêm 1867 Lieân Bang Baéc Ñöùc + Naêm 1866 Bi-xmaùc gaây chieán tranh
ra ñôøi goàm 18 quoác gia Baéc Ñöùc vaø 3 thaønh vôùi Aùo, Ñöùc thaønh laäp moät lieân
phoá töï do, Hieän phaùp ñöôïc thoâng qua. bang Baéc Ñöùc.
- Naêm 1870, 1871 Bi-xmaùc tieán haønh chieám - Naêm 1870, 1871 Bi-xmaùc gaây chieán
Phaùp, Phaùp phaûi kyù hieäp ñònh ñaàu haøng thu vôùi Phaùp thu phuïc ñöôïc caùc bang
phuïc ñöôïc caùc bang mieàn Nam hoaøn toaøn mieàn Nam hoaøn toaøn thoáng nhaát ñaát
thoáng nhaát ñaát nöôùc. nöôùc.
- GV giaûi thích roõ: vieäc thoáng nhaát nöôùc
Ñöùc mang tính chaát moät cuoäc Caùch maïng tö
saûn taïo ñieàu kieän cho kinh teá tö baûn chuû
nghóa phaùt trieån maïnh meõ ôû Ñöùc.
Hoaït ñoäng 3: Caù nhaân  Cuoäc ñaáu tranh thoáng nhaát Italia
- GV neâu caâu hoûi: Tình hình Italia tröôùc khi
thoáng nhaát ñaát nöôùc?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù:
+ Giöõa theá kyû XIX Italia vaãn bò chia thaønh - Tình hình Italia tröôùc khi thoáng nhaát:
7 vöông quoác nhoû, vaø chòu söï thoáng nhaát cuûa + Ñaát nöôùc bò phaân taùn chia xeû
ñeá quoác Aùo. thaønh 7 vöông quoác nhoû, chòu söï
+ Döôùi ñoâ hoä cuûa ñeá quoác Aùo vaø aùch thoáng nhaát cuûa ñeá quoác Aùo.
thoáng trò cuûa caùc theá löïc phong kieán kinh teá + Kinh teá laïc haäu, chaäm phaùt trieån,
laïc haäu chaäm phaùt trieån ngoaøi vöông quoác bò kìm haõm phaùt trieån.
Pieâmoânteâ.
- GV neâu caâu hoûi: tröôùc tình hình ñoù ñaët ra
yeâu caàu gì ñöa Italia phaùt trieån theo höôùng tö
baûn chuû nghóa? - Nhieäm vuï:
- HS traû lôøi caâu hoûi. + Ñaët ra yeâu caàu caáp baùch laø giaûi
- GV nhaän xeùt vaø keát luaän: yeâu caàu caáp phoùng daân toäc khoûi söï leä thuoäc vaøo
baùch laø giaûi phoùng daân toäc khoûi söï leä Aùo, xoaù boû söï caûn trôû cuûa caùc theá
thuoäc vaøo ñeá quoác AÙo, xoaù boû söï caûn trôû löïc phong kieán.
cuûa caùc theá löïc phong kieán, môû ñöôøng cho + Môû döôøng cho kinh teá phaùt trieån
coâng nghieäp tö baûn phaùt trieån. theo höôùng tö baûn chuû nghóa.
- GV nhaán maïnh: Trong ñoù noåi baät leân vai
troø cuûa vöông quoác vaãn giöõ ñöôïc ñoäc laäp,
neàn quaân chuû laäp hieán cuûa trieàu ñaïi xa-voa

Trang 165
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
ñaïi dieän cho quyeàn lôïi cuûa lieân minh quyù toäc
tö saûn hoaù vaø ñaïi tö saûn, ñaõ taïo ñieàu kieän
cho kinh teá tö baûn chuû nghóa phaùt trieån.
Hoaït ñoäng 4: caû lôùp, caù nhaân
- tröôùc heát GV söû duïng" Löôïc ñoà thoáng
nhaát Italia" Keát hôïp vôùi noäi dung SGK ñeå trình
baøy dieãn bieán quaù trình thoáng nhaát Italia.
- Tieáp theo goïi Hs leân baûng trình baøy laïi - Dieãn bieán: Noåi baät laø vai troø cuûa
quaù trình thoáng nhaát Italia ñeå khaéc saâu vaø vöông quoác Pieâmoânteâ.
cuûng coá kieán thöùc.
- Dieãn bieán quaù trình thoáng nhaát Italia caàn
taäp trung vaøo nhöõng noäi dung chuû yeáu sau:
+ Thaùng 4 – 1859 chieán tranh giöõa lieân quaân + Thaùng 4 – 1859 chieán tranh vôùi Aùo.
Pieâmoânteâ Phaùp vôùi Aùo baét ñaàu döôùi söï Thaùng 3 – 1860 caùc vöông quoác mieàn
hoã trôï cuûa ñoaøn quaân tình nguyeän Ga-ri-ban-ñi Baéc saùp nhaäp vaøo Pieâmoânteâ.
ñaåy quaân Aùo vaøo tình theá khoù khaên, thaùng 3
– 1860 caùc vöông quoác mieàn Baéc saùp nhaäp
vaøo Pieâmoânteâ.
+ Thaùng 4 – 1860 khôûi nghóa nhaân daân ôû + Thaùng 4 – 1860 khôûi nghóa nhaân
ñaûo Xixilia buøng noå, ñoøi laät ñoå chính quyeàn daân ôû ñaûo Xixilia cuøng vôùi ñoäi
tay sai Aùo thoáng nhaát ñaát nöôùc garibanñi cuøng quaân "Aùo ñoû" cuûa Gia-ri-ban-ñi thoáng
quaân ñoäi "Aùo ñoû" ñoå boä leân ñaûo giaûi nhaát ñöôïc mieàn Nam.
phoùng mieàn Nam Italia, sau ñoù mieàn Nam Italia
saùp nhaäp vaøo Pieâmoânteâ (10 – 1860) thaønh
laäp vöông quoác Italia.
+ Naêm 1866 Italia lieân minh vôùi Phoå choáng + Naêm 1866 lieân minh vôùi Phoå
Aùo giaûi phoùng ñöôïc Veâneâxia. choáng Aùo giaûi phoùng ñöôïc Veâneâxia.
+ Naêm 1870 Phaùp thaát baïi trong cuoäc chieán + Naêm 1870 sau thaát baïi cuûa Phaùp
tranh Phaùp – Phoå, Roâma thuoäc veà Italia. trong cuoäc chieán tranh vôùi Phoå, thu
- GV neâu caâu hoûi: Neâu yù nghóa cuoäc ñaáu hoài Roâma.
tranh thoáng nhaát Italia?
- HS döïa vaøo SGK vaø voán hieåu bieát qua
baøi hoïc traû lôøi caâu hoûi.
- GV choát yù: Mang tính chaát moät cuoäc YÙ nghóa:
Caùch maïng tö saûn, laät ñoå söï thoáng trò cuûa + Mang tính chaát moät cuoäc Caùch
ñeá quoác Aùo vaø caùc theá löïc phong kieán baûo maïng tö saûn, laät ñoå söï thoáng trò cuûa
thuû Italia. Taïo ñieàu kieän cho chuû nghóa tö baûn ñeá quoác Aùo vaø caùc theá löïc phong
phaùt trieån. kieán.
- GV nhaán maïnh theâm: haïn cheá cuûa cuoäc + Môû ñöôøng cho chuû nghóa tö baûn
ñaáu tranh thoáng nhaát Italia laø sau khi thoáng phaùt trieån.
nhaát Italia vaãn theo cheá ñoä quaân chuû laäp
hieán, neàn daân chuû coøn raát nhieàu haïn cheá,
noâng daân ngheøo khoâng coù ñaát ñai vaø khoâng
coù quyeàn baàu cöû.
Hoaït ñoäng 5: caù nhaân vaø caû lôùp  Noäi chieán ôû Myõ
- GV cho HS quan saùt treân löôïc ñoà nöôùc
Myõ giöõa theá kyû XIX trong SGK vaø giôùi thieäu
cho HS thaáy ñöôïc söï môû roäng ñaát ñai nöôùc
Myõ giöõa theá kyû XIX.
- GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát tình hình - Tình hình Myõ tröôùc noäi chieán:

Trang 166
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
nöôùc Myõ tröôùc khi noäi chieán?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV trình baøy vaø phaân tích.
+ Kinh teá Myõ giöõa theá kyû XIX toàn taïi theo + Giöõa theá kyû XIX kinh teá Myõ toàn
2 con ñöôøng: Mieàn Baéc phaùt trieån neàn coâng taïi hai con ñöôøng: Mieàn Baéc phaùt
nghieäp tö baûn chuû nghóa, mieàn Nam phaùt trieån trieån neàn coâng nghieäp tö baûn chuû
kinh teá ñoàn ñieàn döïa treân boùc loät söùc lao nghóa; mieàn Nam kinh teá ñoàn ñieàn
ñoäng noâ leä. vaøo boùc loät noâ leä.
+ Veà noâng nghieäp ôû Mieàn Baéc vaø Mieàn + Nhôø ñieàu kieän thuaän lôïi kinh teá
taây kinh teá trang traïi chuû nhoû vaø noâng daân phaùt trieån nhanh choùng ñaëc bieät laø
töï do chieám öu theá phuïc vuï thò tröôøng coâng ngaønh coâng nghieäp vaø caû noâng
nghieäp. Trong khi ñoù ôû mieàn Nam kinh teá ñoàn nghieäp. Song cheá ñoä noâ leä caûn trôû
ñieàn phaùt trieån döïa treân söùc lao ñoäng noâ leä neàn kinh teá tö baûn chuû nghóa phaùt
laøm giaøu nhanh choùng cho giôùi chuû noâ. Tuy trieån.
nhieân, cheá ñoä noâ leä ñaõ caûn trôû neàn kinh teá
tö baûn chuû nghóa phaùt trieån.
+ Maâu thuaãn giöõa tö saûn vaø traïi nhoû ôû
mieàn Baéc vôùi caùc chuû noâ ôû mieàn Nam + Maâu thuaãn giöõa tö saûn, traïi chuû ôû
ngaøy caøng gay gaét  Phong traøo ñaáu tranh ñoøi Mieàn Baéc vôùi chuû noâ ôû Mieàn Nam
thuû tieâu cheá ñoä noâ leä môû ñöôøng cho CNTB ngaøy caøng gay gaét.
phaùt trieån.
- GV neâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân tröïc tieáp
daãn ñeán noäi chieán?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt choát yù: - Nguyeân nhaân tröïc tieáp:
+ Lincoân öùng cöû vieân cuûa Ñaûng Coäng + Lincoân ñaïi dieän Ñaûng Coäng hoaø
hoaø ñaïi dieän cho giai caáp tö saûn vaø traïi chuû truùng cöû Toång thoáng ñe doaï quyeàn
mieàn Baéc truùng cöû Toång thoáng ñe doaï quyeàn lôïi cuûa chuû noâ ôû mieàn Nam.
lôïi caùc chuû noâ ôû Mieàn Nam (vì Ñaûng Coäng
hoaø chuû tröông baùc boû cheá ñoä noâ leä).
- GV keát hôïp giôùi thieäu hình 62 "Toång
thoáng Lin-coân (ngöôøi ngoài beân traùi) thaåm
duyeät baûn Tuyeân ngoân Giaûi phoùng noâ leä"
vôùi noäi dung veà Lincoân trong SGK.
+ 11 bang phaûn ñoái taùch khoûi Lieân bang + 11 Bang mieàn Nam taùch khoûi lieân
thaønh laäp Hieäp bang môùi coù chính phuû, Toång bang.
thoáng rieâng vaø chuaån bò löïc löôïng choáng laïi
Chính phuû Trung Öông.
Hoaït ñoäng 6: caû lôùp vaø caù nhaân
GV trình baøy: Ngaøy 12/4/1861 noäi chieán
buøng noå, ban ñaàu quaân ñoäi lieân bang kieân
quyeát vaø khoâng söû duïng bieän phaùp trieät ñeå
neân bò thua lieân tieáp.
- GV neâu caâu hoûi: Tröôùc tình hình ñoù chính
phuû Lincoân coù bieän phaùp gì?
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung, vaø choát yù: - Dieãn bieán:
+ Chính phuû thay ñoåi keá hoaïch taùc chieán + Ngaøy 12/4/1861 noäi chieán buøng noå
vaø coù nhöõng bieän phaùp tích cöïc hôn. – öu theá veà Hieäp Bang.
+ Giöõa naêm 1862 kyù saéc leänh caáp ñaát ôû

Trang 167
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
mieàn Taây cho daân di cö.
+ Ngaøy 01/1/1863 ra saéc leänh baõi boû cheá + Ngaøy 01/1/1863 Lincoân coøn ra saéc
ñoä noâ leä  haøng vaïn noâ leä vaø ngöôøi daân leänh baõi boû cheá ñoä noâ leä  noâng
gia nhaäp quaân ñoäi Lieân bang. daân tham gia quaân ñoäi.
+ Ngaøy 09/4/1865 quaân ñoäi mieàn Baéc + Ngaøy 09/04/1865 noäi chieán keát
giaønh thaéng lôïi quyeát ñònh trong traän ñaùnh thuùc, thaéng lôïi thuoäc veà quaân Lieân
thuû phuû Hieäp bang mieàn nam (Xaratoâga), noäi bang.
chieán chaám döùt.
- GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát yù nghóa
cuûa cuoäc noäi chieán?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung, choát yù:
+ Laø cuoäc caùch maïng tö saûn laàn thöù II ôû - YÙ nghóa:
Myõ. + Laø cuoäc caùch maïng tö saûn laàn thöù
+ Xoaù boû cheá ñoä noâ leä ôû mieàn Nam taïo II ôû Myõ.
ñieàu kieän cho chuû nghóa tö baûn phaùt trieån. + Xoaù boû cheá ñoä noâ leä ôû mieàn
+ Neàn kinh teá Myõ phaùt trieån nhanh choùng Nam taïo ñieàu kieän cho chuû nghóa tö
sau noäi chieán. baûn phaùt trieån.
+ Neàn kinh teá Myõ phaùt trieån nhanh
choùng sau noäi chieán.
4. Sô keát baøi hoïc
GV yeâu caàu HS traû lôøi caâu hoûi ñaët ra ngay töø ñaàu giôø hoïc. Nguyeân
nhaân vaø dieãn bieán cuoäc ñaáu tranh thoáng nhaát Ñöùc, Italia vaø noäi chieán Myõ?
Taïi sao ñoù laïi laø nhöõng cuoäc caùch maïng tö saûn?
5. Daën doø, baøi taäp
- Hoïc baøi cuõ, ñoïc tröôùc baøi môùi.
- Laäp baûng thoáng keâ caùc hình thöùc caùch maïng Tö saûn theo noäi dung
sau:

Teân cuoäc caùch Keát quaû, yù


Hình thöùc Thôøi gian
maïng nghóa

Trang 168
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Tuaàn : Baøi 34
31 CAÙC NÖÔÙC TÖ SAÛN
Tieát : 43 CHUYEÅN SANG GIAI ÑOAÏN ÑEÁ QUOÁC CHUÛ
NGHÓA

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Naém vaø hieåu ñöôïc nhöõng thaønh töïu chuû yeáu veà khoa hoïc kyõ thuaät
cuoái theá kyû XIX – ñaàu theá kyû XX, noù ñaõ thöùc ñaåy söï phaùt trieån vöôït baäc
cuûa löïc löôïng saûn xuaát xaõ hoäi.
- Naém ñöôïc khoaûng nhöõng naêm cuoái theá kyû XIX, coâng nghieäp tö
baûn daàn chuyeån sang giai ñoaïn phaùt trieån cao hôn giai ñoaïn ñeá quoác chuû
nghóa maø ñaëc tröng cô baûn nhaát laø söï ra ñôøi cuûa caùc toå chöùc ñoäc quyeàn
vaø söï boùc loät ngaøy caøng tinh vi hôn ñoái vôùi nhaân daân lao ñoäng laøm cho
maâu thuaãn trong xaõ hoäi tö baûn ngaøy caøng gay gaét vaø saâu saéc.
2. Tö töôûng, tình caûm, thaùi ñoä
- Bieát traân troïng nhöõng coâng trình nghieân cöùu nhöõng phaùt minh cuûa
caùc nhaø khoa hoïc trong vieäc khaùm phaù nguoàn naêng löôïng voâ taän cuûa thieân
nhieân phuïc vuï cho nhu caàu vaø cuoäc soáng con ngöôøi.
- Thaáy ñöôïc maëc duø chuû nghóa ñeá quoác laø giai ñoaïn phaùt trieån cao
cuûa chuû nghóa ñeá quoác, ñi cuøng vôùi noù laø nhöõng thuû ñoaïn boùc loät tinh vi
cuûa chuùng.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän cho HS kyõ naêng nhaän xeùt ñaùnh giaù söï kieän lòch söû veà
söï hình thaønh caùc toå chöùc ñoäc quyeàn.
- Kyõ naêng khai thaùc vaø söû duïng tranh aûnh lòch söû veà nhöõng thaønh
töïu cuûa khoa hoïc kyõ thuaät.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Tranh aûnh caùc nhaø baùc hoïc où nhöõng phaùt minh noåi tieáng vaøo cuoái
theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX.
- Tö lieäu veà cuoäc ñôøi vaø söï nghieäp cuûa caùc nhaø baùc hoïc coù teân
tuoåi treân theá giôùi.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi 1: Taïi sao noùi cuoäc ñaáu tranh thoáng nhaát Ñöùc, Italia vaø noäi
chieán ôû Myõ laïi mang tính chaát moät cuoäc caùch maïng tö saûn?
Caâu hoûi 2: Taïi sao trong cuoäc noäi chieán ôû Myõ tö saûn ôû mieàn Baéc
laïi thaéng chuû noâ ôû mieàn Nam?
2. Daãn daét vaøo baøi môùi

Trang 169
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX, caùc nöôùc tö baûn AÂu – Myõ coù
nhöõng chuyeån bieán maïnh meõ trong ñôøi soáng kinh teá – xaõ hoäi, böôùc sang giai
ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa. Ñaëc tröng cô baûn nhaát cuûa giai ñoaïn naøy laø söï ra
ñôøi caùc toå chöùc ñoäc quyeàn vaø söï boùc loät ngaøy caøng tinh vi hôn ñoái vôùi
nhaân daân lao ñoäng laøm cho maâu thuaãn trong xaõ hoäi ngaøy caøng gay gaét. Ñeå
hieåu roõ nguyeân nhaân naøo daãn ñeán söï phaùt trieån cuûa chuû nghóa tö baûn? Söï
ra ñôøi vaø nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa chuû nghóa tö baûn ôû giai ñoaïn ñeá
quoác chuû nghóa? Baøi hoïc hoâm nay seõ lyù giaûi nhöõng caâu hoûi neâu treân.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Hoaït ñoäng nhoùm  Nhöõng thaønh töïu veà khoa hoïc –
- Tröôùc heát, GV trình baøy: Khoaûng 30 naêm kyõ thuaät cuoái theá kyû XIX – ñaàu
cuoái theá kyû XIX löïc löôïng saûn xuaát ôû caùc theá kyû XX
nöôùc tö baûn ñaït ñeán trình ñoä phaùt trieån cao.
Nhôø nhöõng phaùt minh khoa hoïc trong caùc lónh
vöïc vaät lyù, hoaù hoïc, sinh hoïc.
- GV chia lôùp thaønh 4 nhoùm nhieäm vuï cuûa
caùc nhoùm nhö sau:
+ Nhoùm 1: Neâu teân caùc nhaø khoa hoïc vaø
nhöõng thaønh töïu phaùt minh veà vaät lyù.
+ Nhoùm 2: Neâu teân caùc nhaø khoa hoïc vaø
nhöõng thaønh töïu phaùt minh veà hoaù hoïc.
+ Nhoùm 3: Neâu teân caùc nhaø khoa hoïc vaø
nhöõng thaønh töïu phaùt minh veà sinh hoïc.
+ Nhoùm 4: Neâu nhöõng tieán boä trong vieäc
aùp duïng nhöõng thaønh töïu khoa hoïc kyõ thuaät
trong saûn xuaát noâng nghieäp.
- HS ñoïc SGK vaø thaûo luaän theo nhoùm cöû
ñaïi dieän trình baøy keát quaû cuûa mình.
- GV nhaän xeùt boå sung vaø choát yù.
* Nhoùm 1: Trong lónh vöïc vaät lyù. * Trong lónh vöïc vaät lyù:
+ Phaùt minh veà ñieän cuûa caùc nhaø baùc hoïc + Phaùt minh veà ñieän cuûa caùc nhaø
G.OÂm ngöôøi Ñöùc, G.Jun ngöôøi Anh, E.Lenxô Baùc hoïc G.OÂm ngöôøi Ñöùc, G.Jun
ngöôøi Nga môû ra khaû naêng öùng duïng nguoàn ngöôøi Anh, E.Lenxô ngöôøi Nga môû ra
naêng löôïng môùi. khaû naêng öùng duïng nguoàn naêng
+ Thuyeát ñieän töû cuûa Toâmxô (Anh) cho löôïng môùi.
pheùp phaân tích nguyeân töû maø tröôùc ñaây
ngöôøi ta laàm töôûng laø nhöõng phaân töû nhoû
nhaát. + Phaùt hieän veà phoùng xaï cuûa Haêngri
+ Phaùt hieän veà phoùng xaï cuûa Haêngri Baccôren (Phaùp), Mari quyri ñaõ ñaët
Baccôren (Phaùp), Mari quyri ñaõ ñaët neàn taûng neàn taûng cho vieäc tìm kieám nguoàng
cho vieäc tìm kieám nguoàn naêng löôïng haït nhaân. naêng löôïng haït nhaân.
+ Rôdôpho (Anh) coù böôùc tieán vó
+ Rôdôpho (Anh) coù böôùc tieán vó ñaïi trong ñaïi trong vieäc tìm hieåu caáu truùc vaät
vieäc tìm hieåu caáu truùc vaät chaát. chaát.
+ Phaùt minh cuûa Rônghen (Ñöùc) veà
+ Phaùt minh cuûa Rônghen (Ñöùc) veà tia X tia X vaøo naêm 1895 coù öùng duïng quan
vaøo naêm 1895 coù öùng duïng quan troïng trong y troïng trong y hoïc.
hoïc chuaån ñoaùn vaø ñieàu trò chính xaùc beänh

Trang 170
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
taät.
* Nhoùm 2: Trong lónh vöïc hoaù hoïc.
Ñònh luaät tuaàn hoaøn cuûa Menñeâleâep nhaø
baùc hoïc Nga ñaõ ñaët cô sôû cho söï phaân haïng * Trong lónh vöïc sinh hoïc
caùc nguyeân toá hoaù hoïc. + Hoïc thuyeát Ñacuyn (Anh) ñeà caäp
* Nhoùm 3: Trong lónh vöïc sinh hoïc ñeán söï tieán hoaù vaø di truyeàn…
+ Hoïc thuyeát Ñacuyn (Anh) ñeà caäp ñeán söï + Phaùt minh cuûa nhaø baùc hoïc Lu-i
tieán hoaù vaø di truyeàn… Paster (Phaùp) giuùp phaùt hieän vi truøng
+ Phaùt minh cuûa nhaø baùc hoïc Lu-i Paster vaø cheá taïo thaønh coâng vaécxin choáng
(Phaùp) giuùp phaùt hieän vi truøng vaø cheá taïo beänh choù daïi.
thaønh coâng vexing choáng beänh choù daïi. + Coâng trình cuûa nhaø baùc hoïc Nga
+ Coâng trình cuûa nhaø baùc hoïc Nga Pap-loáp Pap-loáp nghieân cöùu hoaït ñoäng cuûa
nghieân cöùu hoaït ñoäng cuûa heä thaàn kinh cao heä thaàn kinh cao caáp cuûa ñoäng vaät
caáp cuûa ñoäng vaät vaø ngöôøi. vaø ngöôøi.
* Nhoùm 4: Trong noâng nghieäp
Maùy moùc ñöôïc söû duïng nhieàu nhö maùy
keùo, maùy caøy, maùy gaët … phöông phaùp canh
taùc ñöôïc caûi tieán, vieäc söû duïng phaân hoaù
hoïc naâng cao naêng suaát caây troàng.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù nhaân
GV trình baøy vaø phaân tích:
+ Nhöõng hoaït ñoäng khoa hoïc ñöôïc aùp duïng * Nhöõng phaùt minh khoa hoïc ñöôïc
vaøo saûn xuaát. aùp duïng vaøo saûn xuaát:
+ Kyõ thuaät luyeän kim ñöôïc caûi tieán, vôùi + Kyõ thuaät luyeän kim ñöôïc caûi tieán,
vieäc söû duïng loø Beùtxme vaø loø Maùctanh saûn vôùi vieäc söû duïng loø Beùtxme vaø loø
xuaát löôïng theùp taêng nhanh vaø ñöôïc söû duïng Maùctanh saûn xuaát löôïng theùp taêng
roäng raõi trong cheá taïo maùy vaø ñoùng taøu, xe nhanh vaø ñöôïc söû duïng roäng raõi trong
löûa … tuoác bin phaùt ñieän ñöôïc söû duïng ñeå cheá taïo maùy vaø ñoùng taøu, xe löûa …
cung caáp ñieän naêng. tuoác bin phaùt ñieän ñöôïc söû duïng ñeå
cung caáp ñieän naêng.
+ Daàu hoaû ñöôïc khai thaùc ñeå thaép saùng + Daàu hoaû ñöôïc khai thaùc ñeå thaép
vaø cung caáp nguoàn nhieân lieäu môùi giao thoâng saùng vaø cung caáp nguoàn nhieân lieäu
vaän taûi. Coâng nghieäp hoaù hoïc ra ñôøi phuïc vuï môùi giao thoâng vaän taûi. Coâng nghieäp
saûn xuaát thuoác nhuoäm, phaân boùn. hoaù hoïc ra ñôøi phuïc vuï saûn xuaát
thuoác nhuoäm, phaân boùn.
+ Vieäc phaùt minh ra ñieän tín giuùp vieäc lieân + Vieäc phaùt minh ra ñieän tín giuùp
laïc ngaøy caøng xa vaø nhanh hôn. Cuoái theá kyû vieäc lieân laïc ngaøy caøng xa vaø nhanh
XIX oâtoâ ñöôïc ñöa vaøo söû duïng nhôø phaùt hôn. Cuoái theá kyû XIX oâtoâ ñöôïc ñöa
minh veà ñoäng cô ñoát trong. Thaùng 12 – 1903 anh vaøo söû duïng nhôø phaùt minh veà ñoäng
em ngöôøi Myõ ñaõ cheá taïo maùy bay ñaàu tieân. cô ñoát trong. Thaùng 12 – 1903 anh em
ngöôøi Myõ ñaõ cheá taïo maùy bay ñaàu
- GV neâu caâu hoûi: yù nghóa cuûa nhöõng tieân.
tieán boä veà khoa hoïc kyõ thuaät?
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Ñaõ laøm thay * Ñaõ laøm thay ñoåi cô baûn neàn saûn
ñoåi cô baûn neàn saûn xuaát vaø cô caáu kinh teá tö xuaát vaø cô caáu kinh teá tö baûn chuû
baûn chuû nghóa, ñaùnh daáu böôùc tieán môùi cuûa nghóa, ñaùnh daáu böôùc tieán môùi cuûa
chuû nghóa tö baûn ôû giai ñoaïn naøy. chu3 nghóa tö baûn ôû giai ñoaïn naøy.
Hoaït ñoäng 3: Caù nhaân  Söï hình thaønh caùc toå chöùc ñoäc
- GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát boái caûnh quyeàn.

Trang 171
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
daãn ñeán söï ra ñôøi caùc toá chöùc ñoäc quyeàn?
- HS döïa vaøo voán hieåu bieát cuûa mình vaø
SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø trình baøy: Cuoái theá kyû - Nguyeân nhaân:
XIX ñaàu theá kyû XX, nhôø nhöõng tieán boä cuûa + Do tieán boä cuûa khoa hoïc – kyõ thuaät
khoa hoïc kyõ thuaät saûn xuaát coâng nghieäp caùc saûn xuaát coâng nghieäp caùc nöôùc Aâu -
nöôùc Aïu – Myõ taêng nhanh daãn ñeán tích tuï tö Myõ taêng nhanh daãn ñeán tích tuï tö
baûn. Ñaây laø thôøi kyø "Caù lôùn nuoát vaù beù". baûn.
Trong taát caû caùc ngaønh kinh teá töï do caïnh + Caùc ngaønh kinh teá chuyeån töø töï do
tranh ñaõ thay theá bôûi nhöõng toå chöùc ñoäc caïnh tranh sang toå chöùc ñoäc quyeàn
quyeàn döôùi nhieàu hình thöùc: Caùcten, Xanhñica, döôùi nhieàu hình thöùc: Caùcten,
Tôørôt. Xanhñica, Tôø rôt.
Toå chöùc ñoäc quyeàn ra ñôøi nhaèm baûo ñaûm
quyeàn lôïi lôïi nhuaän cao, haïn cheá caïnh tranh vaø
ngaên ngöøa khuûng hoaûng. Song treân thöïc teá
noù coøn laøm caùc hieän töôïng naøy trôû neân gay
gaét hôn vaø maâu thuaãn giöõa caùc taäp ñoaøn tö
baûn ngaøy caøng saâu saéc.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Quaù trình taäp trung saûn
xuaát hình thaønh caùc coâng ty ñoäc quyeàn trong
lónh vöïc coâng nghieäp dieãn ra nhö theá naøo?
Ñaëc ñieåm cuûa chuû nghóa tö baûn ôû giai ñoaïn
ñeá quoác chuû nghóa?
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø trình baøy:
+ ÔÛ Phaùp, ngaønh luyeän kim vaø khai thaùc - Ñaëc ñieåm cuûa chuû nghóa ñeá quoác:
moû taäp trung trong tay hai coâng ty lôùn, coâng ty + Trong coâng nghieäp : Dieãn ra quaù
"Snaây-ñô Crô-doâ" naém nhaø maùy quaân söï ôû trình taäp trung voán lôùn thaønh laäp
Crôñoâ vaø caùc nhaø maùy cheá taïo ñoà ñoàng, nhöõng coâng ty ñoäc quyeàn nhö ôû
theùp cuøng caùc ngaønh khaùc ôû nhieàu vuøng Phaùp, Ñöùc, Myõ… luõng ñoaïn ñôøi
trong nöôùc. soáng kinh teá caùc nöôùc tö baûn.
Toång coâng ty ñöôøng saét vaø ñieän khí cuøng
6 coâng ty khaùc ñoäc quyeàn ngaønh ñöôøng saét
trong nöôùc, 50% troïng taûi bieån do 3 coâng ty
lôùn naém. Hai coâng ty "Xanh Goâben" vaø
"Cuman" kieåm soaùt toaøn boä coâng nghieäp hoaù
chaát.
+ ÔÛ Ñöùc: Coâng ty than Ranh-Vet-xpha-len
ñaõ kieåm soaùt 95% toång saûn löôïng than vuøng
Rua- vuøng coâng nghieäp lôùn nhaát cuûa Ñöùc vaø + Trong lónh vöïc taøi chính, ngaân haøng:
hôn 55% toång saûn löôïng than caû nöôùc. Moät vaøi ngaân haøng lôùn khoáng cheá
+ Tieáp ñoù GV trình baøy vaø phaân tích: Söï moïi hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caû
taäp trung saûn xuaát cuøng dieãn ra trong lónh vöïc nöôùc hình thaønh tö baûn taøi chính.
ngaân haøng. Moät vaøi ngaân haøng lôùn khoáng + Tö baûn taøi chính coøn ñaàu tö voán ra
cheá moïi hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caû nöôùc nöôùc ngoaøi ñem lôïi nhuaän cao: naêm
hình thaønh tö baûn taøi chính, boïn tö baûn taøi 1900, nöôùc Anh ñaàu tö voán ra beân
chính coøn ñaàu tö voán ra nöôùc ngoaøi ñem lôïi ngoaøi 2 tyû Livro xtecling, ñeán naêm
nhuaän cao. Naêm 1900, nöôùc Anh ñaàu tö voán ra 1913 leân gaàn 4 tyû.
beân ngoaøi 2 tyû Livrô xteclinhg, ñeán naêm 1913

Trang 172
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
leân gaàn 4 tyû. Thò tröôøng cuûa Anh chuû yeáu laø - Moãi ñeá quoác coøn coù ñaëc ñieåm
AÁn Ñoä, Trung Quoác, Nga caùc nöôùc Myõ rieâng:
Latinh…
- GV nhaán maïnh : Ngoaøi ñaëc ñieåm neâu + Myõ laø söï hình thaønh caùc Tôørôùt
treân, moãi nöôùc do ñieàu kieän lòch söû kinh teá khoång loà vôùi nhöõng taäp ñoaøn taøi
cuûa mình ñaõ chuyeån sang giai ñoaïn ñeá quoác chính giaøu suï.
chuû nghóa vôùi nhöõng neùt rieâng bieät, nhö Myõ + Anh laø ñeá quoác thöïc daân vôùi heä
laø söï hình thaønh caùc Tôørôùt khoång loà vôùi thoáng thuoäc ñòa roäng lôùn vaø ñoâng
nhöõng taäp ñoaøn taøi chính giaøu suï: ÔÛ Anh laø daân.
ñeá quoác thöïc daân vôùi heä thoáng thuoäc ñòa + Phaùp laø Ñeá quoác cho vay naëng laõi.
roäng lôùn vaø ñoâng daân; ôû Phaùp laø Ñeá quoác
cho vay naëng laõi. - Xuaát hieän nhieàu maâu thuaãn.
Maâu thuaãn giöõa caùc nöôùc ñeá quoác;
- GV neâu caâu hoûi: Söï ra ñôøi caùc toå chöùc giöõa nhaân daân thuoäc ñòa vôùi ñeá
ñoäc quyeàn daãn ñeán haäu quaû gì? quoác; giöõa giai caáp tö saûn vôùi nhaân
- HS tìm hieåu vaø choát yù: Xuaát hieän nhieàu daân lao ñoäng caùc nöôùc tö baûn.
maâu thuaãn.
+ Maâu thuaãn giöõa caùc nöôùc ñeá quoác trong
vieäc tranh chaáp thuoäc ñòa gay gaét daãn ñeán
caùc cuoäc chieán tranh ñeå phaân chia thuoäc ñòa.
+ Maâu thuaãn giöõa nhaân daân thuoäc ñòa vôùi
ñeá quoác; giöõa giai caáp tö saûn vôùi nhaân daân
lao ñoäng caùc nöôùc tö baûn.
+ Maâu thuaãn treân ñaõ daãn ñeán cuoäc ñaáu
tranh giai caáp vaø caùch maïng xaõ hoäi.
4. Sô keát baøi hoïc
- Höôùng daãn hoïc traû lôøi caâu hoûi ñaët ra ngay töø ñaàu giôø hoïc:
Nguyeân nhaân naøo daãn ñeán söï phaùt trieån cuûa chuû nghóa tö baûn? Söï ra ñôøi
vaø nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa chuû nghóa tö baûn ôû giai ñoaïn ñeá quoác chuû
nghóa?
5. Daën doø, baøi taäp
- Hoïc baøi cuõ, traû lôøi caâu hoûi trong SGK.
- Neâu ñaëc ñieåm cuûa chuû nghóa tö baûn ôû giai ñoaïn ñeá quoác chuû
nghóa.

Trang 173
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 35
Tuaàn : 32 CAÙC NÖÔÙC ÑEÁ QUOÁC ANH, PHAÙP, ÑÖÙC, MYÕ
Tieát : 44 VAØ SÖÏ BAØNH TRÖÔÙNG THUOÄC ÑÒA

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc nhöõng neùt khaùi quaùt veà tình hình kinh teá, chính trò cuûa
caùc nöôùc Anh, Phaùp, Ñöùc, Myõ hoài cuoái theá kyû XIX – ñaàu theá kyû XX;
nhöõng neùt chung vaø ñaëc ñieåm rieâng.
- Hieåu ñöôïc ñaây laø thôøi kyø caùc nöôùc ñeá quoác ñaåy maïnh vieäc xaâm
löôïc thuoäc ñòa, phaân chia laïi thò tröôøng theá giôùi laøm cho maâu thuaãn giöõa
caùc ñeá quoác vôùi ñeá quoác vaø giöõa ñeá quoác vôùi thuoäc ñòa ngaøy caøng saâu
saéc.
2. Tö töôûng, tình caûm, thaùi ñoä
Giuùp HS naâng cao nhaän thöùc veà baûn chaát cuûa chuû nghóa ñeá quoác, yù
thöùc caûnh giaùc caùch maïng; ñaáu tranh choáng caùc theá löïc gaây chieán, baûo veä
hoaø bình.
3. Kyõ naêng
Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích söï kieän Lòch söû ñeå thaáy ñöôïc töøng
ñaëc ñieåm rieâng cuûa chuû nghóa ñeá quoác.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Baûng thoáng keâ bieåu thò söï thay ñoåi veà saûn löôïng coâng nghieäp cuûa
caùc nöôùc Anh, Phaùp, Myõ, Ñöùc.
- Sô ñoà thay ñoåi vò trí kinh teá caùc nöôùc ñeá quoác cuoái theá kyû XIX
ñaàu theá kyû XX.
- Löôïc ñoà caùc nöôùc ñeá quoác ñaàu theá kyû XX.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi 1: Neâu nhöõng thaønh töïu veà khoa hoïc kyõ thuaät cuoái theá kyû
XIX ñaàu theá kyû XX?
Caâu hoûi 2: Söï ra ñôøi vaø nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa chuû nghóa Tö
baûn ôû giai ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa?
2. Daãn daét vaøo baøi môùi
Cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX, laø thôøi kyø phaùt trieån maïnh meõ
cuûa caùc nöôùc Tö baûn tieân tieán, ñaùnh daáu böôùc chuyeån töø giai ñoaïn töï do
caïnh tranh sang giai ñoaïn ñoäc quyeàn. Cuøng vôùi ñoù laø chính saùch môû roäng
xaâm löôïc thuoäc ñòa ñeå coù theâm thò tröôøng vaø vô veùt nguyeân lieäu ñöa veà
chính quoác. Söï tranh chaáp thuoäc ñòa ñaõ laøm cho maâu thuaãn giöõa caùc nöôùc
ñeá quoác trôû neân saâu saéc. Tình hình kinh teá, chính trò vaø chính saùch ñoái ngoaïi
caùc nöôùc Anh, Phaùp, Ñöùc, Myõ nhö theá naøo, chuùng ta cuøng tìm hieåu noäi
dung baøi hoïc hoâm nay ñeå traû lôøi caâu hoûi neâu treân.

Trang 174
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Tieát 1:
A. ANH VAØ PHAÙP CUOÁI THEÁ KYÛ XIX ÑAÀU THEÁ KYÛ XX
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù nhaân  Nöôùc Anh
- Tröôùc heát, Gv trình baøy vaø phaân tiùch:
Ñaàu thaäp nieân 70 cuûa theá kyû XIX, neàn coâng
nghieäp Anh vaãn ñöùng ñaàu theá giôùi. Saûn
löôïng than cuûa Anh gaáp 3 laàn Myõ vaø Ñöùc;
saûn löôïng gang gaáp 4 laàn Myõ vaø gaàn 5 laàn
Ñöùc. Veà xuaát khaåu kim loaïi saûn löôïng cuûa 3
nöôùc Phaùp, Ñöùc Myõ goäp laïi khoâng baèng
Anh.
- Tieáp ñoù GV neâu caâu hoûi: Cuoái thaäp
nieân 70 tình hình kinh teá Anh ra sao?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. * Tình hình kinh teá:
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Töø cuoái thaäp - Töø cuoái thaäp nieân 70, Anh maát daàn
nieân 70, Anh maát daàn ñòa vò ñoäc quyeàn coâng ñòa vò ñoäc quyeàn coâng nghieäp, do
nghieäp, do vaäy maát luoân caû vai troø luõng ñoaïn vaäy maát luoân caû vai troø luõng ñoaïn
thò tröôøng theá giôùi, bò Myõ vaø Ñöùc vöôït qua. thò tröôøng theá giôùi, bò Myõ vaø Ñöùc
- GV giôùi thieäu “baûng thoáng keâ bieåu thò söï vöôït qua.
thay ñoåi veà saûn löôïng coâng nghieäp cuûa caùc
nöôùc Anh, Phaùp, Ñöùc, Myõ” trong SGK.
GV hoûi”: Nguyeân nhaân cuûa söï giaûm suùt
ñoù?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø trình baøy: Nguyeân nhaân
laø:
+ Maùy moùc thieát bò xuaát hieän sôùm neân
ñaõ cuõ vaø laïc haäu, vieäc hieän ñaïi hoaù raát toán
keùm.
+ Moät sôù lôùn tö baûn chaïy sang thuoäc ñòa, vì - Tuy vaäy, Anh vaãn chieám öu theá veà
ôû ñaây lôïi nhuaän Tö baûn ñeû ra nhieàu hôn chính taøi chính, xuaát caûng tö baûn, thöông
quoác. Maët khaùc, cöôùp ñoaït thuoäc ñòa coù lôïi maïi, haûi quaân vaø thuoäc ñòa.
nhieàu hôn so vôùi ñaàu tö caûi taïo coâng nghieäp.
- GV nhaán maïnh: Tuy vai troø baù chuû theá
giôùi veà coâng nghieäp bò giaûm suùt, song Anh
vaãn chieám öu theá veà taøi chính, xuaát caûng tö
baûn, thöông maïi, haûi quaân vaø thuoäc ñòa.
Hoaït ñoäng 2: Nhoùm
- GV chia lôùp thaønh caùc nhoùm vaø neâu caâu
hoûi: Quaù trình taäp trung saûn xuaát trong coâng
nghieäp dieãn ra nhö theá naøo?
- HS laøm vieäc theo nhoùm ñoïc SGK cöû ñaïi
dieän traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Ñaây laø thôøi - Coâng nghieäp: Quaù trình taäp trung tö
kyø quaù trình taäp trung tö baûn dieãn ra maïnh baûn dieãn ra maïnh meõ, nhieàu toå chöùc
meõ, nhieàu toå chöùc ñoäc quyeàn ra ñôøi chi phoái ñoäc quyeàn ra ñôøi chi phoái toaøn boä
toaøn boä ñôøi soáng kinh teá nöôùc Anh, 5 ngaân ñôøi soáng kinh teá nöôùc Anh.
haøng ôû khu Xi-ti Luaân Ñoân naém 70% soá tö
baûn caû nöôùc. - Noâng nghieäp: Nöôùc Anh laâm vaøo
Trang 175
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV giôùi thieäu cho HS bieát: Noâng nghieäp tình traïng khuûng hoaûng traàm troïng.
nöôùc Anh laâm vaøo tình traïng khuûng hoaûng Anh phaûi nhaäp khaåu löông thöïc.
traàm troïng. Nguyeân nhaân laø do tö saûn Anh
khoâng ñaàu tö vaøo saûn xuaát noâng nghieäp maø
chuû yeáu vaøo buoân baùn löông thöïc vaø giaù
löông thöïc chaâu AÂu vaø Myõ raát reõ.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp vaø caù nhaân
- GV trình baøy vaø phaân tích: Anh laø nöôùc * Tình hình chính trò:
theo theå cheá chính trò quaân chuû laäp hieán vôùi - Anh laø nöôùc theo theå cheá chính trò
vieäc thöïc hieän cheá ñoä Hai Ñaûng (Ñaûng Töï do quaân chuû laäp hieän vôùi vieäc thöïc
vaø Ñaûng Baûo thuû) thay nhau caàm quyeàn. Söï hieän cheá ñoä hai Ñaûng (Ñaûng töï do
khaùc bieät giöõa hai Ñaûng laø khoâng ñaùng keå, vaø Ñaûng Baûo thuû) thay nhau caàm
chuû yeáu veà bieän phaùp cuï theå song ñeàu thoáng quyeàn, song ñeàu baûo veä quyeàn lôïi
nhaát vôùi nhau trong vieäc baûo veä lôïi ích cuûa cuûa giai caáp tö saûn.
giai caáp tö saûn, ñaøn aùp phong traøo quaàn
chuùng vaø ñaåy maïnh xaâm löôïc thuoäc ñòa.
- GV neâu caâu hoûi: Cho bieát chính saùch ñoái
ngoaïi cuûa Anh?
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Ñaây laø thôøi kyø - Ñaây laø thôøi kyø giai caáp tö saûn Anh
giai caáp tö saûn Anh taêng cöôøng môû roäng heä taêng cöôøng môû roäng heä thoáng thuoäc
thoáng thuoäc ñòa ñaëc bieät ôû Chaâu AÙ vaø ñòa ñaëc bieät laø ôû Chaâu AÙ vaø chaâu
Chaâu Phi. GV keát hôïp khai thaùc löôïc ñoà ñeå HS Phi.
nhaän bieát ñöôïc heä thoáng thuoäc ñòa roäng lôùn
cuûa ñeá quoác Anh ñaàu theá kyû XX traûi daøi töø
Baéc Myõ, chaâu Phi, Chaâu AÙ ñeán chaâu Ñaïi
Döông.
- GV nhaán maïnh: Chuû nghóa ñeá quoác Anh
toàn taïi vaø phaùt trieån döïa treân söï boùc loät
moät heä thoáng thuoäc ñòa roäng lôùn (chieám ¼
laõnh thoå vaø ¼ daân soá theá giôùi) do vaäy ñöôïc
meänh danh laø chuû nghóa ñeá quoác thöïc daân
"Maët trôøi khoâng bao giôø laën" treân ñaát nöôùc - Ñaëc ñieåm ñeá quoác Anh: laø chuû
Anh, Leânin nhaän xeùt: "Nöôùc Anh khoâng chæ nghóa ñeá quoác thöïc daân.
laø queâ höông cuûa heä thoáng coâng xöôûng uûa
chuû nghóa tö baûn, maø coøn laø thuyû toå cuûa
chuû nghóa ñeá quoác hieän ñaïi".
Chuû nghóa thöïc daân Anh ñaõ trôû thaønh ñaëc
tröng rieâng cuûa chuû nghóa ñeá quoác Anh. Vieäc
xuaát khaåu tö baûn cuûa Anh mang nhöõng quy
moâ to lôùn. Nöôùc Anh laø moät cöôøng quoác
thuoäc ñòa chính.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, caù nhaân  Nöôùc Phaùp
- GV: tröôùc 1870, coâng nghieäp Phaùp ñöùng Tình hình kinh teá
haøng thöù hai theá giôùi, cuoái thaäp nieân 70 trôû - Cuoái thaäp nieân 70 trôû ñi coâng
ñi coâng nghieäp Phaùp baét ñaàu chaäm laïi. nghieäp Phaùp baét ñaàu phaùt trieån
- GV neâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân taïi sao chaäm laïi.
coâng nghieäp Phaùp phaùt trieån chaäm laïi?
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù:

Trang 176
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
+ Phaùp thaát baïi trong cuoäc chieán tranh Phaùp - Nguyeân nhaân:
– Phoå, do ñoù phaûi boài thöôøng chieán tranh. + Phaùp thaát baïi trong cuoäc chieán tranh
+ Ngheøo taøi nguyeân vaø nhieân lieäu, ñaëc Phaùp – Phoå do ñoù phaûi boài thöôøng
bieät laø than ñaù. chieán tranh.
+ Giai caáp tö saûn chæ chuù troïng ñeán xuaát + Ngheøo taøi nguyeân vaø nhieân lieäu,
caûng tö baûn sang nhöõng nöôùc chaäm phaùt trieån ñaëc bieät laø than ñaù.
ñeå thu lôïi nhuaän cao chöù khoâng huù troïng phaùt + Giai caáp tö saûn chæ chuù troïng ñeán
trieån coâng nghieäp trong nöôùc. xuaát caûng tö baûn sang nhöõng nöôùc
- GV keát luaän: Haäu quaû laø cuoái theá kyû chaäm phaùt trieån ñeå thu lôïi nhuaän cao
XIX saûn xuaát coâng nghieäp cuûa Phaùp tuït chöù khoâng huù troïng phaùt trieån coâng
xuoáng haøng thöù tö sau Ñöùc, Myõ, Anh, kyõ nghieäp trong nöôùc.
thuaät laïc haäu roõ reät so vôùi nhöõng nöôùc coâng
nghieäp treû.
- GV neâu caâu hoûi: Beân caïnh nhöõng yeáu
keùm ñoù coâng nghieäp Phaùp coù nhöõng tieán
boä gì?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV trình baøy vaø phaân tích: Maëc duø coù söï
suùt keùm, song coâng nghieäp Phaùp cuõng coù
tieán boä ñaùng keå. Heä thoáng ñöôøng saét lan
roäng khaép nôi caû nöôùc ñaõ ñaåy nhanh söï phaùt
trieån cuûa ngaønh khai moû, luyeän kim vaø thöông
nghieäp. Vieäc cô khí hoaù saûn xuaát ñöôïc taêng
cöôøng. Töø naêm 1852 – 1900 soá xí nghieäp söû
duïng maùy moùc taêng leân 9 laàn, soá ñoäng cô
chaïy baèng hôi nöôùc taêng leân 12 laàn.
Noâng nghieäp Phaùp vaãn giöõ vai troø quan
troïng trong neàn kinh teá Phaùp vì phaàn ñoâng
daân cö soáng baèng ngheà noâng. Tình traïng ñaát
ñai phaân taùn, manh muùn khoâng cho pheùp söû
duïng maùy moùc vaø kyõ thuaät canh taùc môùi. - Söï thaâm nhaäp cuûa phöông thöùc saûn
- GV choát yù: Nhöõng bieåu hieän cuûa tình xuaát tö baûn chuû nghóa trong noâng
hình noâng nghieäp treân chöùng toû söï thaâm nghieäp ôû Phaùp dieãn ra chaäm chaïp do
nhaäp cuûa phöông thöùc saûn xuaát tö baûn chuû ñaát ñai bò chia nhoû.
nghóa trong noâng nghieäp ôû Phaùp dieãn ra chaäm
chaïp.
Hoaït ñoäng 5: Caù nhaân
- GV: Quaù trình taäp trung saûn xuaát hình thaønh
caùc coâng ty ñoäc quyeàn dieãn ra nhö theá naøo?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù: ñaàu - Ñaàu theá kyû XX quaù trình taäp trung
theá kyû XX quaù trình taäp trung saûn xuaát cuõng saûn xuaát cuõng dieãn ra trong lónh vöïc
dieãn ra trong lónh vöïc coâng nghieäp, daãn ñeán coâng nghieäp, daãn ñeán vieäc hình
vieäc hình thaønh caùc coâng ty ñoäc quyeàn, töøng thaønh caùc coâng ty ñoäc quyeàn, töøng
böôùc chi phoái neàn kinh teá Phaùp, ñaëc bieät böôùc chi phoái neàn kinh teá Phaùp, ñaëc
trong lónh vöïc ngaân haøng (GV nhaán maïnh ôû bieät trong lónh vöïc ngaân haøng.
Phaùp quaù trình dieãn ra chaäm hôn caùc nöôùc
khaùc).
- GV naâu caâu hoûi: Ñaëc ñieåm noåi baät cuûa
toå chöùc ñoäc quyeàn ôû Phaùp?

Trang 177
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- HS döïa vaøo SGK vaø voán hieåu bieát cuûa
mình traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù.
+ Söï taäp trung ngaân haøng ñaït ñeán möùc cao:
5 ngaân haøng lôùn ôû Pari naém 2/3 tö baûn cuûa
caùc ngaân trong caû nöôùc.
+ Khaùc vôùi Anh tö baûn chuû yeáu ñaàu tö
vaøo thuoäc ñòa, coøn ôû Phaùp tö baûn phaàn lôùn
ñöa voán ra nöôùc ngoaøi, cho caùc nöôùc chaäm
tieán vay vôùi laõi suaát lôùn.
- GV cho HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK
ñeå thaáy ñöôïc soá voán maø tö baûn Phaùp ñaàu tö
ôû nöôùc ngoaøi nhieàu nhö theá naøo? - Ñaëc ñieåm : Tö baûn Phaùp phaàn lôùn
- GV neâu caâu hoûi: Haõy neâu ñaëc ñieåm cô ñöa voán ra nöôùc ngoaøi, cho caùc nöôùc
baûn cuûa chuû nghóa ñeá quoác Phaùp? chaäm tieán vay vôùi laõi suaát lôùn. Chuû
- HS traû lôøi caâu hoûi. nghóa ñeá quoác cho Phaùp laø chuû nghóa
- GV keát luaän: Chuû nghóa ñeá quoác Phaùp ñeá quoác cho ay naëng laõi.
laø chuû nghóa ñeá quoác cho vay naëng laõi.
Hoaït ñoäng 6: Caû lôùp vaø caù nhaân Tình hình chính trò
- GV trình baøy vaø phaân tích: - Sau caùch maïng thaùng 9 – 1870, nöôùc
+ Sau caùch maïng thaùng 9 – 1870 nöôùc Phaùp Phaùp thaønh laäp neàn coäng hoaø thöù
thaønh laäp neàn coäng hoaø thöù ba, song phaùi ba, song phaùi coäng hoaø ñaõ sôùm chia
coäng hoaø ñaõ sôùm chia thaønh hai nhoùm: OÂn thaønh hai nhoùm: OÂn hoaø vaø Caáp
hoaø vaù Caáp tieán thay nhau caàm quyeàn. tieán thay nhau caàm quyeàn.
Ñaëc ñieåm cuûa neàn coäng hoaø laø tình traïng - Ñaëc ñieåm cuûa neàn coäng hoaø laø
thöôøng xuyeân khuûng hoaûng noäi caùc. Trong tình traïng thöôøng xuyeân khuûng hoaûng
voøng 40 naêm (1875 – 1914) ôû Phaùp dieãn ra 50 noäi caùc.
laàn thay ñoåi chính phuû.
- GV neâu caâu hoûi: Neâu chính saùch ñoái
ngoaïi cuûa Phaùp?
- HS ñoïc SGK traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, choát yù:
Phaùp taêng cöôøng chaïy ñua vuõ trang ñeå traû - Phaùo taêng cöôøng chaïy ñua vuõ trang
moái thuø vôùi Ñöùc; tieán haønh nhöõng cuoäc ñeå traû moái thuø Ñöùc; tieán haønh
chieán tranh xaâm löôïc thuoäc ñòa chuû yeáu ôû khu nhöõng cuoäc chieán tranh xaâm löôïc
vöïc chaäu AÙ vaø chaâu Phi. thuoäc ñòa, chuû yeáu laø ôû khu vöïc
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK ñeå thaáy chaâu AÙ vaø chaâu Phi.
ñöôïc chính saùch xaâm löôïc thuoäc ñòa cuûa
Phaùp, qua ñoù thaáy ñöôïc heä thoáng thuoäc ñòa
cuûa Phaùp raát roäng lôùn, chæ sau Anh.
4. Sô keát baøi hoïc
- Yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi: Tình hình kinh teá, chính trò noåi baät
cuûa Anh vaø Phaùp cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX? Neâu ñaëc ñieåm cuûa
chuû nghóa ñeá quoác Anh vaø Phaùp?
5. Daën doø, baøi taäp
- Hoïc baøi cuõ, traû lôøi caâu hoûi trong SGK.
- Nguyeân nhaân daãn ñeán vieäc hình thaønh caùc ñaëc ñieåm cuûa ñeá quoác
Anh vaø Phaùp?

Trang 178
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 35
Tuaàn : CAÙC NÖÔÙC ÑEÁ QUOÁC ANH, PHAÙP, ÑÖÙC, MYÕ
32 VAØ SÖÏ BAØNH TRÖÔÙNG THUOÄC ÑÒA (tt)
Tieát: 45

TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC


1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi 1: Tình hình kinh teá , chính trò noåi baät cuûa Anh vaø Phaùp cuoái
theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX? Neâu ñaëc ñieåm cuûa chuû nghóa ñeá quoác Anh
vaø Phaùp?
Caâu hoûi 2: Nguyeân nhaân daãn ñeán vieäc hình thaønh caùc ñaëc ñieåm cuûa
ñeá quoác Anh vaø Phaùp?
2. Daãn daét vaøo baøi môùi
Tieát hoïc tröôùc chuùng ta ñaõ tìm hieåu Anh, Phaùp chuyeån sang giai ñoaïn
ñeá quoác chuû nghóa ñoù laø hai nöôùc tö baûn giaø. Coøn hai nöôùc tö baûn treû laø
Ñöùc vaø Myõ quaù trình chuyeån sang giai ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa dieãn ra nhö
theá naøo? Baøi hoïc hoâm nay seõ lyù giaûi vaán ñeà neâu treân.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Tieát 2:
B. ÑÖÙC VAØ MYÕ CUOÁI THEÁ KYÛ XIX ÑAÀU THEÁ KYÛ XX
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù nhaân  Nöôùc Ñöùc
- Tröôùc heát, GV neâu caâu hoûi: Haõy cho
bieát nhöõng bieåu hieän phaùt trieån coâng
nghieäp cuûa Ñöùc sau khi thoáng nhaát?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt trình baøy vaø phaân tích: Sau - Sau khi thoáng nhaát ñaát nöôùc thaùng 1
khi thoáng nhaát ñaát nöôùc thaùng 1-1871, neàn – 1871, neàn kinh teá Ñöùc phaùt trieån
kinh teá Ñöùc phaùt trieån vôùi toác ñoä mau leï. vôùi toác ñoä mau leï vöôn leân ñöùng
Töø 1870 – 1900 saûn xuaát than taêng 4 laàn, gang ñaàu chaâu AÂu vaø thöù hai theá giôùi.
taêng 6 laàn, ñoä daøi ñöôøng saét taêng gaáp ñoâi,
ñöùc ñaõ vöôït qua Phaùp vaø ñuoåi kòp Anh. Trong
nhöõng ngaønh coâng nghieäp môùi nhö kyõ ngheä
ñieän, hoaù chaát … Ñöïc ñaït thaønh töïu ñaùng keå.
Naêm 1883, coâng nghieäp hoaù chaát cuûa Ñöùc
ñaõ saûn xuaát 2/3 löôïng thuoác nhuoäm treân theá
giôùi.
- GV naâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân daãn ñeán
söï phaùt trieån cuûa coâng nghieäp Ñöùc?
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK traû lôøi
caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù: nguyeân
nhaân coâng nghieäp ñöùc phaùt trieån laø: - Nguyeân nhaân: thò tröôøng daân toäc
Thò tröôøng daân toäc thoáng nhaát, giaøu taøi thoáng nhaát, giaøu taøi nguyeân, nhôø
nguyeân, nhôø tieán boài thöôøng chieán tranh vôùi tieàn boài thöôøng chieán tranh vôùi
Phaùp, tieáp thu nhöõng thaønh töïu khoa hoïc kyõ Phaùp, tieáp thu nhöõng thaønh töïu khoa
thuaät hieän ñaïi cuûa nhöõng nöôùc ñi tröôùc coù hoïc kyõ thuaät hieän ñaïi cuûa nhöõng
nguoàn nhaân löïc doài daøo. nöôùc ñi tröôùc, coù nguoàn nhaân löïc
Trang 179
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV giôùi thieäu nhöõng soá lieäu veà toác ñoä doài daøo.
taêng tröôûng coâng nghieäp cuûa Ñöùc trong
nhöõng naêm 1890 – 1900 laø 163% vaø baûng
thoáng keâ haøng hoaù xuaát khaåu haøng hoaù
taêng leân roõ reät.
- Sau ñoù, GV keát luaän: Ñeán ñaàu naêm 1900,
Ñöùc ñaõ vöôït qua Anh veà saûn xuaát theùp. Veà
toång saûn löôïng coâng nghieäp Ñöùc daãn ñaàu
chaâu AÂu thöù hai theá giôùi chæ ñöùng sau Myõ.
Hoaït ñoäng 2: Caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Söï phaùt trieån cuûa
coâng nghieäp ñaõ taùc ñoäng nhö theá naøo ñeán
xaõ hoäi?
- HS döïa vaøo voán hieåu bieát cuûa mình vaø
SGK traû lôøi. - Taùc ñoäng xaõ hoäi : Thay ñoåi cô caáu
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: thay ñoåi cô caáu daân cö giöõa thaønh thò vaø noâng thoân.
daân cö giöõa thaønh thò vaø noâng thoân. Töø naêm Nhieàu thaønh phoá môùi, nhieàu trung
1871 – 1901 daân cö thaønh thò taêng töø 36% ñeán taâm thöông nghieäp beán caûng xuiaát
54,3%. Nhieàu thaønh phoá môùi, nhieàu trung taâm hieän.
thöông nghieäp beán caûng xuaát hieän.
- GV neâu caâu hoûi: Quaù trình taäp trung saûn
xuaát hình thaønh caùc toå chöùc ñoäc quyeàn dieãn
ra nhö theá naøo?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, trình baøy vaø phaân tích.
+ Quaù trình taäp trung saûn xuaát vaø hình - Quaù trình taäp trung saûn xuaát vaø hình
thaønh caùc coâng ty ñoäc quyeàn dieãn ra maïnh thaønh caùc coâng ty ñoäc quyeàn dieãn ra
meõ vaø sôùm hôn caùc nöôùc khaùc ôû chaâu AÂu. maïnh meõ vaø sôùm hôn caùc nöôùc
Vôùi hình thöùc ñoäc quyeàn laø Caùcten vaø khaùc ôû chaâu AÂu. Vôùi hình thöùc ñoäc
Xanhñica. quyeàn laø Caùcten vaø Xanhñica.
GV daãn chöùng: khoâng ñaày 1% xí nghieäp söû
duïng hôn ¾ toång soá ñieän löïc, trong khi 91% laø
xí nghieäp nhoû chæ nhaän coù 7% thoâi; soá löôïng
Caùcten taêng leân nhanh choùng: naêm 1905 coù
385, ñeán naêm 1911 coù tôùi 550 – 600. - Quaù trình taäp trung Ngaân haøng cuõng
+ Tö baûn coâng nghieäp keát hôïp vôùi tö baûn dieãn ra cao ñoä. Tö baûn coâng nghieäp
ngaân haøng thaønh tö baûn taøi chính. Quaù trình keát hôïp vôùi tö baûn ngaân haøng thaønh
taäp trung Ngaân haøng cuõng dieãn ra cao ñoä. tö baûn taøi chính.
- GV neâu caâu hoûi: Tình hình noâng nghieäp
Ñöùc phaùt trieån nhö theá naøo?
- HS traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Noâng nghieäp
Ñöùc coù tieán boä song chaäm chaïp. - Noâng nghieäp Ñöùc coù tieán boä song
- GV höôùng daãn HS tìm hieåu nguyeân nhaân chaäm chaïp.
cuûa tình traïng treân laø do: Vieäc tieán haønh
caùch maïng khoâng trieät ñeå, phaàn lôùn ruoäng
ñaát naèm trong tay quyù toäc vaø ñòa chuû; phöông
phaùp canh taùc vaãn coøn taøn dö cuûa cheá ñoä
phong kieán.
- GV nhaán maïnh: haäu quaû cuûa söï phaùt

Trang 180
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
trieån cuûa chuû nghóa tö baûn laøm cho noâng daân
Ñöùc caøng phaân hoaù saâu saéc. Phaàn lôùn noâng
daân bò phaù saûn phaûi ñi laøm thueâ cho ñòa chuû,
phuù noâng hoaëc ñi kieám aên ôû caùc cô sôû coâng
nghieäp.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp vaø caù nhaân
- GV trình baøy vaø phaân tích veà chính trò: * Tình hình chính trò:
+ Hieán phaùp: 1871 quy ñònh Ñöùc laø moät - Ñöùc laø moät Lieân bang theo cheá ñoä
Lieân bang goàm 22 bang vaø 3 thaønh phoá töï do, quaân chuû laäp hieán, Hoaøng ñeá laø
theo cheá ñoä quaân chuû laäp hieán. Hoaøng ñeá laø ngöôøi ñöùng ñaàu coù quyeàn löïc toái
ngöôøi ñöùng ñaàu coù quyeàn löïc toái cao nhö cao.
toång chæ huy quaân ñoäi, boå nhieäm vaø caùch
chöùc thuû töôùng, trieäu taäp vaø giaûi taùn Quoác
hoäi.
Quyeàn laäp phaùp trong tay hai vieän: Thöôïng
vieän vaø Haï vieän nhöng quyeàn löïc bò thu heïp,
caùc ang vaãn giöõ hình thöùc vöông quoác töùc coù
caû Vua, Chính phuû vaø Quoác Hoäi.
GV nhaán maïnh cho HS thaáy roõ: Phoå laø
bang lôùn nhaát trong Lieân Bang Ñöùc, vai troø
cuûa Phoå trong lieân bang raát lôùn: Hoaøng ñeá
Ñöùc laø vua Phoå, thuû töôùng Ñöùc laø Thuû
töôùng Phoå.
Nhaø nöôùc Lieân bang ñöôïc xaây döïng treân cô
sôû lieân minh giöõa giai caáp tö saûn vaø quyù toäc
hoaù tö saûn, ñaây laø löïc löôïng ñaõ laõnh ñaïo
cuoäc thoáng nhaát ñaát nöôùc baèng con ñöôøng
vuõ löïc coù vò theá chính trò, kinh teá vaø giöõ vai
troø quan troïng khi Ñöùc chuyeån sang giai ñoaïn - Cheá ñoä chính trò ôû Ñöùc khoâng phaûi
ñeá quoác chuû nghóa. laø ñaïi nghò tö saûn maø thöïc chaát laø
- GV giuùp HS thaáy roõ: maëc duø coù Hieán cheá ñoä baùn chuyeân cheá phuïc vuï giai
Phaùp vaø Quoác hoäi nhöng cheá ñoä chính trò ôû caáp tö saûn vaø quyù toäc hoaù tö saûn, ñi
Ñöùc khoâng phaûi laø ñaïi nghò tö saûn maø thöïc ngöôïc laïi quyeàn lôïi cuûa nhaân daân.
chaát laø cheá ñoä baùn chuyeân cheá, aùp duïng söï
thoáng trò cuûa Phoå treân toaøn nöôùc Ñöùc.
- GV neâu caâu hoûi: Neâu chính saùch ñoái
ngoaïi cuûa Ñöùc ? - Chính saùch ñoái ngoaïi:
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi: + Coâng khai ñoøi chia laïi thò tröôøng vaø
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: thuoäc ñòa theá giôùi.
+ Coâng khai ñoøi chia laïi thò tröôøng vaø + Raùo rieát chaïy ñua vuõ trang chuaån bò
thuoäc ñòa theá giôùi. gaây chieán, daãn ñeán maâu thuaãn giöõa
+ Raùo rieát chaïy ñua vuõ trang chuaån bò gaây Ñöùc vôùi Anh vaø Phaùp caøng saâu saéc.
chieán, daãn ñeán maâu thuaãn giöõa Ñöùc vôùi anh - Ñaëc ñieåm cuûa chuû nghóa ñeá quoác
vaø Phaùp caøng saâu saéc. Ñöùc: laø chuû nghóa quaân phieät hieáu
- GV neâu caâu hoûi: Ñaëc ñieåm noåi baät cuûa chieán.
chuû nghóa ñeá quoác Ñöùc?
- Sau khi HS traû lôøi, GV choát yù: Tính chaát
quaân phieät hieáu chieán laø ñaëc ñieåm noåi baät
cuûa chuû nghóa ñeá quoác Ñöùc.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, caù nhaân  Nöôùc Myõ

Trang 181
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV trình baøy vaø phaân tích: cuoái theá kyû a. Tình hình kinh teá
XIX neàn kinh teá phaùt trieån nhanh choùng vöôn - Cuoái theá kyû XIX neàn kinh teá phaùt
leân haøng thöù nhaát theá giôùi. Veà saûn löôïng trieån nhanh choùng vöôn leân haøng thöù
coâng nghieäp baèng ½ toång saûn löôïng coâng nhaát theá giôùi, saûn löôïng coâng nghieäp
nghieäp caùc nöôùc Taây AÂu vaø gaáp 2 laàn Anh, baèng ½ toång saûn löôïng coâng nghieäp
saûn xuaát theùp vaø maùy moùc ñöùng ñaàu theá caùc nöôùc Taây AÂu vaø gaáp 2 laàn
giôùi. Naêm 1913 saûn löôïng gang, theùp cuûa Myõ Anh.
vöôït Ñöùc 2 laàn, vöôït Anh 4 laàn, than gaáp hai
laàn Anh vaø Phaùp goäp laïi.
- GV neâu caâu hoûi: Vì sao kinh teá Myõ phaùt
trieån vöôït baäc?
- HS döïa vaøo voán kieán thöùc cuûa mình traû
lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Nguyeân nhaân
laø do: - Nguyeân nhaân:
+ Myõ giaøu nguyeân lieäu, nhieân lieäu giaøu + Myõ giaøu nguyeân lieäu, nhieân lieäu
coù, coù nguoàn nhaân löïc doài daøo. giaøu coù, coù nguoàn nhaân löïc doài
+ Phaùt trieån sau neân aùp duïng ñöôïc nhöõng daøo.
thaønh töïu khoa hoïc vaø kinh nghieäm cuûa caùc
nöôùc ñi tröôùc.
+ Coù thò tröôøng roäng lôùn.
- GV neâu caâu hoûi: Tình hình noâng nghieäp
Myõ phaùt trieån nhö theá naøo? + Phaùt trieån sau neân aùp duïng ñöôïc
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. nhöõng thaønh töïu khoa hoïc vaø kinh
- GV nhaän xeùt trình baøy vaø phaân tích: noâng nghieäm cuûa caùc nöôùc ñi tröôùc.
nghieäp Myõ trôû thaønh vöïa luùa lôùn vaø nôi cung + Coù thò tröôøng roäng lôùn.
caáp löông thöïc cho chaâu AÂu. Noâng nghieäp: Noâng nghieäp Myõ ñaït
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK ñeå thaáy thaønh töïu ñaùng keå, Myõ trôû thaønh
ñöôïc söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa noâng vöïa luùa lôùn vaø nôi cung caáp thöïc
nghieäp Myõ. phaåm cho chaâu AÂu.
Hoaït ñoäng 5: Caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Quaù trình taäp trung saûn
xuaát hình thaønh caùc coâng ty ñoäc quyeàn dieãn ra
nhö theá naøo?
- HS ñoïc SGK ta caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt choát yù: Söï caïnh tranh gay
gaét trong saûn xuaát coâng nghieäp ñaõ thuùc ñaåy
quaù trình taäp trung saûn xuaát vaø ra ñôøi caùc - Quaù trình taäp trung saûn xuaát vaø ra
coâng ty ñoäc quyeàn, hình thöùc chuû yeáu laø ñôøi caùc coâng ty ñoäc quyeàn dieãn ra
Tôørôùt vôùi nhöõng oâng vua daàu löûa, vua oâtoâ, nhanh choùng, hình thöùc chuû yeáu laø
vua theùp chi phoái moïi hoaït ñoäng kinh teá, chính Tôørôùt vôùi nhöõng oâng vua daàu löûa,
trò nöôùc Myõ. vua oâ toâ, vua theùp chi phoái moïi hoaït
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK ñeå thaáy ñoäng kinh teá, chính trò nöôùc Myõ.
ñöôïc vieäc hình thaønh caùc coâng ty ñoäc quyeàn
chi phoái caùc hoaït ñoäng kinh teá cuûa nöôùc Myõ.
- GV nhaán maïnh ñeå HS thaáy roõ Myõ khoâng
chæ phaùt trieån kinh teá ngoaïi thöông vaø xuaát
caûng tö baûn. Thò tröôøng ñaàu tö vaø buoân baùn
cuûa Myõ laø Canada, caùc nöôùc vuøng Caribe,
Trung Myõ vaø moät soá nöôùc chaâu AÙ khaùc nhö

Trang 182
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Nhaät Baûn, AÁn Ñoä, Trung Quoác.
Hoaït ñoäng 6: Caû lôùp vaø caù nhaân b. Tình hình chính trò
- GV trình baøy vaø phaân tích: Cheá ñoä chính - Cheá ñoä chính trò ôû Myõ laø nôi ñieån
trò ôû Myõ laø nôi ñieån hình cuûa cheá ñoä hai hình cuûa cheá ñoä hai Ñaûng, Ñaûng
Ñaûng (Ñaûng coäng hoaø – ñaïi dieän cho lôïi ích coäng hoaø vaø Ñaûng daân chuû thay
cuûa ñaïi tö saûn vaø Ñaûng daân chuû – ñaïi dieän nhau leân caàm quyeàn.
cho lôïi ích cuûa tö saûn noâng nghieäp vaø traïi - Thoáng nhaát vieäc cuûng coá quyeàn
chuû) thay nhau leân caàm quyeàn song ñeàu baûo löïc cuûa giai caáp tö saûn, trong vieäc ñoái
veä lôïi ích cuûa giai caáp tö saûn. xöû phaân bieät vôùi ngöôøi lao ñoäng,
GV nhaán maïnh theâm: Tuy coù khaùc nhau veà cuõng nhö ñöôøng loái baønh tröôùng ra
moät soá chính saùch vaø bieän phaùp cuï theå nhöng beân ngoaøi.
ñeàu nhaát trí trong vieäc cuûng coá quyeàn löïc cuûa
giai caáp tö saûn, trong vieäc ñoái xöû phaân bieät
vôùi ngöôøi lao ñoäng, cuõng nhö ñöôøng loái baønh
tröôùng ra beân ngoaøi.
- GV cho Hs ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK ñeå
minh chöùng cho chính saùch phaân bieät ñoái xöû
giöõa ngöôøi da ñen vôùi ngöôøi da traéng.
- GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát chính saùch
ñoái ngoaïi cuûa Myõ?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù:
+ Ñaây laø thôøi kyø Myõ ñaåy maïnh vieäc
thoân tính nhöõng ñaát ñai roäng lôùn ôû mieàn - Chính saùch ñoái ngoaïi:
Trung vaø Taây cuûa thoå daân Inñian, môû roäng + Myõ môû roäng bieân giôùi ñeán bôø
bieân giôùi ñeán bôø Thaùi Bình Döông. Thaùi Bình Döông.
+ Töø thaäp nieân 80, Myõ baønh tröôùng khu
vöïc Myõ – Latinh gaây chieán vôùi Taây Ban Nha + Baønh tröôùng khu vöïc Myõ-Latinh
ñeå tranh giaønh Ha-oai, CuBa vaø Philippin… gaây chieán vôùi Taây Ban Nha ñeå tranh
Xaâm nhaäp vaøo thò tröôøng Trung Quoác. giaønh Ha-Oai, cuba vaø Philippin… Xaâm
nhaäp vaøo thò tröôøng Trung Quoác.
4. Sô keát baøi hoïc
- GV toå chöùc cho caùc em traû lôøi caùc caâu hoûi: Tình hình kinh teá, chính
trò vaø chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Ñöùc vaø Myõ cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû
XX.
- Yeâu caàu Hs chæ treân bieåu ñoà vò trí kinh teá vaø löôïc ñoà chính trò theá
giôùi ñeå thaáy ñöôïc söï thay ñoåi veà vò trí kinh teá vaø thuoäc ñòa cuûa caùc ñeá
quoác cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX vaø cho nhaän xeùt.
5. Daën doø, baøi taäp veà nhaø
- Hoïc baøi cuõ, ñoïc tröôùc baøi môùi.
- Traû lôøi caâu hoûi trong SGK.

Trang 183
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
CHÖÔNG 3
Tuaàn: PHONG TRAØO COÂNG NHAÂN
33 (Töø ñaàu theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX)
Tieát : 46 Baøi 36
SÖÏ HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN CUÛA
PHONG TRAØO COÂNG NHAÂN
I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC
Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc söï ra ñôøi vaø tình caûnh cuûa giai caáp coâng nhaân coâng
nghieäp, qua ñoù giuùp caùc em hieåu ñöôïc cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa chuû
nghóa tö baûn, giai caáp voâ saûn lôùn maïnh daàn. Do ñoái laäp veà quyeàn lôïi, maâu
thuaãn giöõa tö saûn vaø voâ saûn ñaõ naøy sinh vaø caøng gay gaét, daãn ñeán cuoäc
ñaáu tranh cuûa giai caáp voâ saûn choáng laïi giai caáp tö saûn döôùi nhieàu hình
thöùc khaùc nhau.
- Naém ñöôïc söï ra ñôøi cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng, nhöõng
maët tích cöïc vaø haïn cheá cuûa heä tö töôûng naøy.
2. Tö töôûng, tình caûm
- Giuùp HS nhaän thöùc saâu saéc ñöôïc quy luaät "ÔÛ ñaâu coù aùp böùc, ôû
ñoù coù ñaáu tranh", song nhöõng cuoäc ñaáu tranh chæ giaønh thaéng lôïi khi coù toå
chöùc vaø höôùng ñi ñuùng ñaén.
- Thoâng caûm vaø thaáu hieåu ñöôïc tình caûnh khoå cöïc cuûa giai caáp voâ
saûn.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích ñaùnh giaù caùc söï kieän lòch söû noùi veà
ñôøi soáng cuûa giai caáp voâ saûn coâng nghieäp, nhöõng haïn cheá trong cuoäc ñaáu
tranh cuûa hoï. Ñaùnh giaù veà nhöõng maët tích cöïc vaø haïn cheá cuûa heä thoáng tö
töôûng xaõ hoäi khoâng töôûng.
- Kyõ naêng khai thaùc tranh aûnh lòch söû.
II THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Tranh aûnh veà phong traøo ñaáu tranh cuûa giai caáp voâ saûn thôøi kyø
naøy.
- Nhöõng caâu chuyeän veà caùc nhaø xaõ hoäi khoâng töôûng.
III TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi l: Trình baøy nhöõng neùt lôùn veà tình hình kinh teá, chính trò
nöôùc Ñöùc cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX?
Caâu hoûi 2: Neâu ñaëc ñieåm cuûa chuû nghóa ñeá quoác Ñöùc. Nguyeân
nhaân daãn ñeán ñaëc ñieåm ñoù?
2. Daãn daét vaøo baøi môùi
Giai caáp coâng nhaân ra ñôøi vaø lôùn maïnh cuøng vôùi söï hình thaønh vaø
phaùt trieån cuûa chuû nghóa tö baûn. Do ñoái laäp veà quyeàn lôïi, maâu thuaãn giöõa
tö baûn vôùi coâng nhaân naûy sinh vaø daãn ñeán nhöõng cuoäc ñaáu tranh giai caáp
ñaàu thôøi kyø caän ñaïi. Cuøng vôùi ñoù, moät heä tö töôûng cuûa giai caáp tö saûn ra
ñôøi – chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng. Giai caáp coâng nhaân ra ñôøi vaø ñôøi
soáng cuûa hoï ra sao? Noäi dung nhöõng maët tích cöïc vaø haïn cheá cuûa chuû nghóa
Trang 184
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
xaõ hoäi khoâng töôûng? Ñeå naém vaø hieåu nhöõng noäi dung treân, chuùng ta cuøng
tìm hieåu baøi hoïc hoâm nay ñeå traû lôøi caâu hoûi treân.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân  Söï ra ñôøi vaø tình caûnh giai caáp
- GV neâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân ra ñôøi voâ saûn coâng nghieäp. Nhöõng cuoäc
cuûa giai caáp coâng nhaân? ñaáu tranh ñaàu tieân
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù:
+ Chuû nghóa tö baûn ra ñôøi vaø phaùt trieån thì - Söï phaùt trieån cuûa coâng nghieäp tö
xaõ hoäi phaân chia thaønh 2 löïc löôïng lôùn ñoái baûn daãn ñeán söï ra ñôøi cuûa giai caáp
laäp nhau veà quyeàn lôïi: Giai caáp tö saûn vaø voâ voâ saûn.
saûn.
+ Ñoäi nguõ voâ saûn baét nguoàn töø noâng - Nguoàn goác giai caáp voâ saûn: Noâng
daân, maát ruoäng ñaát, phaûi ñi laøm thueâ trong daân maát ruoäng ñaát ñi laøm thueâ, thôï
caùc coâng xöôûng nhaø maùy. Thôï thuû coâng thuû coâng phaù saûn trôû thaønh coâng
phaù saûn cuõng thaønh coâng nhaân. Giai caáp voâ nhaân.
saûn ra ñôøi cuoái theá kyû XVIII tröôùc tieân ôû
Anh.
- GV trình baøy roõ theâm: GV tö saûn hình
thaønh treân cô sôû nhö chuû xöôûng, chuû nhaø
maùy, chuû haõng buoân, chuû ñoàn ñieàn.
- GV toå chöùc cho HS traû lôøi caâu hoûi: Ñôøi
soáng cuûa giai caáp voâ saûn?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV trình baøy vaø phaân tích: - Ñôøi soáng cuûa giai caáp coâng nghieäp:
+ Giai caáp voâ saûn hoaøn toaøn khoâng coù tö + Khoâng coù ñuû tö lieäu saûn xuaát,
lieäu saûn xuaát, chæ döïa vaøo vieäc laøm thueâ, laøm thueâ baùn söùc lao ñoäng cuûa mình.
baùn söùc lao ñoäng cuûa mình.
+ Trong caùc coâng xöôûng tö baûn, coâng nhaân + Lao ñoäng vaát vaû nhöng löông cheát
phaûi laøm vieäc heát söùc vaát vaû nhöng chæ ñöôïc ñoùi, luoân bò ñe doaï sa thaûi.
nhaän nhöõng ñoàng löông cheá ñoùi.
+ Chaúng haïn ôû Anh, moãi coâng nhaân trong
caùc xí nghieäp deät (Keå caû phuï nöõ vaø treû em)
phaûi lao ñoäng töø 14 – 15 giôø, thaäm chí coù nôi
16 – 18 giôø. Ñieàu kieän laøm vieäc toài teä bôûi
moâi tröôøng aåm thaáp, noùng nöïc, buïi boâng
phuû ñaày nhöõng caên phoøng chaät heïp. Trong khi
ñoù tieàn löông raát thaáp, löông cuûa phuï nöõ, treû
em coøn reû maït hôn. - Maâu thuaãn giöõa coâng nhaân vôùi tö
- GV nhaán maïnh theâm: Cuøng vôùi ñoù, vieäc saûn ngaøy caøng gay gaét, daãn ñeán caùc
söû duïng maùy moùc laøm cho nhieàu coâng nhaân cuoäc ñaáu tranh.
phaûi soáng trong caûnh ñe doaï bò maát vieäc laøm,
daãn ñeán maâu thuaãn giöõa coâng nhaân vôùi tö
saûn gay gaét.
Hoaït ñoäng 2: Caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Neâu nhöõng hình thöùc
ñaáu tranh cuûa coâng nhaân buoåi ñaàu? Keát
quaû?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.

Trang 185
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV nhaän xeùt vaø choát yù:
+ Phong traøo ñaäp phaù maùy moùc, ñoát phaân
xöôûng laø hình thöùc ñaáu tranh töï phaùt ñaàu tieân
cuûa giai caáp coâng nhaân. - Hình thöùc ñaáu tranh: Ñaäp phaù
+ Phong traøo ñaáu tranh dieãn ra töø cuoái theá maùy moùc, ñoát coâng xöôûng, hình thöùc
kyû XVIII ñeán ñaàu theá kyû XIX. Ñaàu tieân ôû ñaáu tranh töï phaùt.
Anh roài lan sang caùc nöôùc khaùc.
+ Keát quaû: Phong traøo ñaäp phaù maùy moùc
khoâng ñem laïi keát quaû gì; maët khaùc giai caáp tö
saûn laïi ngaøy caøng taêng cöôøng ñaøn aùp.
GV neâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân cuûa
nhöõng haïn cheá treân?
- HS töï traû lôøi caâu hoûi. - Haïn cheá: Nhaàm töôûng maùy moùc
- GV keát luaän: Do nhaän thöùc coøn haïn cheá laø keû thuø.
nhaàm töôûng maùy moùc laø nguoàn goác gaây ra
noãi thoáng khoå cuûa hoï.
- GV toå chöùc cho HS tìm hieåu: Taùc duïng
phong traøo ñaáu tranh cuûa coâng nhaân? - Taùc duïng:
- Sau khi HS töï ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV choát yù. + Coâng nhaân tích luyõ theâm ñöôïc kinh
+ Coâng nhaân tích luyõ theâm ñöôïc kinh nghieäm ñaáu tranh.
nghieäm ñaáu tranh, tröôûng thaønh veà yù thöùc. + Phaù hoaïi cô sôû vaät chaát cuûa tö
+ Phaù hoaïi cô sôû vaät chaát cuûa tö saûn. saûn.
+ Thaønh laäp ñöôïc toå chöùc coâng ñoaøn, + Thaønh laäp ñöôïc toå chöùc coâng
phong traøo ñaáu tranh ngaøy caøng ñöôïc naâng cao ñoaøn.
vôùi nhieàu hình thöùc phong phuù hôn.
Hoaït ñoäng 3: Nhoùm  Phong traøo ñaáu tranh cuûa giai
- GV chia HS thaønh 3 nhoùm, nhieäm vuï cuï caáp coâng nhaân hoài nöûa ñaàu theá
theá cuûa töøng nhoùm laø thaûo luaän vaø traû lôøi kyû XIX
caùc caâu hoûi sau:
+ Nhoùm 1: Neâu phong traøo ñaáu tranh cuûa
coâng nhaân Phaùp?
+ Nhoùm 2: Trình baøy phong traøo ñaáu tranh
cuûa coâng nhaân ôû Anh?
+ Nhoùm 3: Neâu phong traøo ñaáu tranh cuûa
coâng nhaân Ñöùc?
- HS laøm vieäc theo nhoùm ñoïc SGK thaûo
luaän vaø cöû ñaïi dieän trình baøy keát quaû.
- GV nhaän xeùt vaø trình baøy, phaân tích.
+ Nhoùm 1: ÔÛ Phaùp 1831 do bò aùp böùc
boùc loät naëng neà vaø ñôøi soáng quaù khoù - ÔÛ Phaùp naêm 1831 coâng nhaân deät
khaên, coâng nhaân deät ôû Lioâng khôûi nghóa ñoøi Lioâng khôûi nghóa ñoøi taêng löông,
taêng löông, giaûm giôø laøm. Quaân khôûi nghóa giaûm giôø laøm.
ñaõ laøm chuû ñöôïc thaønh phoá naøy trong 10
ngaøy. Hoï chieán ñaáu vôùi khaåu hieäu "Soáng lao
ñoäng hoaëc cheát trong chieán ñaáu".
- Naêm 1834 thôï tô ôû Lioâng laïi khôûi nghóa
ñoøi thieát laäp neàn Coäng hoaø. Cuoäc chieán ñaáu - Naêm 1834 thôï tô ôû Lioâng khôûi
aùc lieät ñaõ dieãn ra suoát 4 ngaøy cuoái cuøng bò nghóa ñoøi thieát laäp neàn Coäng hoaø.
daäp taét.

Trang 186
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
GV keát hôïp giôùi thieäu hình 66 trong SGK
"Cuoäc khôûi nghóa cuûa coâng nhaân Lioâng naêm
1834" ñeå thaáy ñöôïc tinh thaàn chieán ñaáu quyeát
lieät cuûa coâng nhaân ôû ñaây.
+ Nhoùm 2: ÔÛ Anh töø 1836 – 1848 dieãn ra - ÔÛ Anh töø naêm 1836 – 1848 dieãn ra
phong traøo roäng lôùn "Hieán chöông". Hoï míttinh phong traøo "Hieán chöông ñoøi phoå
ñöa kieán nghò coù chöõ kyù cuûa ñoâng ñaûo coâng thoâng ñaàu phieáu, taêng löông, giaûm
nhaân leân nghò vieän, ñoøi phoå thoâng ñaàu giôø laøm".
phieáu, taêng löông giaûm giôø laøm…
GV vieát keát hôïp giôùi thieäu hình 67 SGK
"Coâng nhaân Anh ñöa hieán chöông ñeán quoác
hoäi".
GV nhaán maïnh: Maëc duø bò ñaøn aùp song
ñaây laø phong traøo coù muïc tieâu chính trò roõ
raøng vaø ñöôïc höôûng öùng cuûa nhaân daân.
+ Nhoùm 3: ÔÛ Ñöùc naêm 1844 coâng nhaân - ÔÛ Ñöùc, naêm 1844 coâng nhaân
vuøng Sôleâñin khôûi nghóa, phaù huyû nhaø Sôleâñin khôûi nghóa.
xöôûng song khoâng toàn taïi ñöôïc laâu.
Hoaït ñoäng 4: Caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Vì sao phong traøo coâng - Keát quaû: taát caû caùc phong traøo ñaáu
nghieäp thôøi kyø naøy dieãn ra maïnh meõ song tranh cuûa coâng nhaân ñeàu thaát baïi.
khoâng thu ñöôïc thaéng lôïi?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
Trieån khai HS traû lôøi GV coù theå gôïi yù: - Nguyeân nhaân: Thieáu söï laõnh ñaïo
thieáu giai caáp laõnh ñaïo, ñöôøng loái … ñuùng ñaén, chöa coù ñöôøng loái chính
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Thieáu söï laõnh saùch roõ raøng.
ñaïo ñuùng ñaén, chöa coù ñöôøng loái chính trò roõ
raøng. - YÙ nghóa: Ñaùnh daáu söï tröôûng
- GV nhaán maïnh yù nghóa: ñaùnh daáu söï thaønh cuûa coâng nhaân, laø tieàn ñeà
tröôûng thaønh cuûa coâng nhaân, taïo ñieàu kieän daãn ñeán söï ra ñôøi cuûa chuû nghóa xaõ
cho söï ra ñôøi cuûa lyù luaän khoa hoïc sau naøy. hoäi khoa hoïc.
Hoaït ñoäng 5: Caù nhaân  Chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng
- GV neâu caâu hoûi: Hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa
chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng?
Tröôùc khi HS traû lôøi GV gôïi yù: Söï phaùt - Hoaøn caûnh ra ñôøi: Chuû nghóa tö baûn
trieån cuûa chuû nghóa tö baûn vôùi nhöõng maët ra ñôøi vôùi nhöõng maët traùi cuûa noù.
traùi, ñôøi soáng cuûa ngöôøi coâng nhaân.
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù:
+ Nhöõng maët traùi cuûa chuû nghóa tö baûn: + Boùc loät taøn nhaãn ngöôøi lao ñoäng.
söï boùc loät taøn nhaãn ngöôøi lao ñoäng, coâng
nhaân soáng cô cöïc.
+ Nhöõng ngöôøi tö saûn tieán boä thoâng caûm + Nhöõng ngöôøi tö saûn tieán boä thoâng
vôùi noãi khoå cuûa ngöôøi lao ñoäng mong muoán caûm vôùi noãi khoå cuûa ngöôøi lao
xaây döïng moät cheá ñoä toát ñeïp hôn khoâng coù ñoäng mong muoán xaây döïng moät cheá
tö höõu vaø boùc loät. ñoä toát ñeïp hôn khoâng coù tö höõu vaø
+ Tö töôûng ñoù laø noäi dung cuûa chuû nghóa boùc loät.
xaõ hoäi khoâng töôûng maø ñaïi bieåu laø: - Chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng ra
Xanhximoâng, saclô Phurieâ vaø OÂ oen. ñôøi maø ñaïi dieän laø Xanhximoâng,
- GV keát hôïp giôùi thieäu chaân dung caùc nhaø Phurieâ vaø OÂ oen.

Trang 187
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
xaõ hoäi khoâng töôûng vaø cuoäc ñôøi söï nghieäp
cuûa caùc oâng ñoaïn chöõ nhoû trong SGK.

Hoaït ñoäng 6: Nhoùm


- GV chia lôùp thaønh 2 nhoùm: giao nhieäm vuï
cuï theå cuûa töøng nhoùm nhö sau:
+ Nhoùm 1: Thaûo luaän vaø traû lôøi caâu hoûi:
Neâu nhöõng maët tích cöïc cuûa chuû nghóa xaõ
hoäi khoâng töôûng.
+ Nhoùm 2: neâu nhöõng maët haïn cheá cuûa
chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng.
- HS laøm vieäc theo nhoùm ñoïc SGK vaø traû
lôøi caâu hoûi. - Tích cöïc:
- GV nhaän xeùt, vaø choát yù. + Nhaän thöùc ñöôïc maët traùi cæa cheá
+ Nhoùm 1: Maët tích cöïc cuûa chuû nghóa xaõ ñoä töï saûn laø boùc loät ngöôøi lao
hoäi khoâng töôûng: Nhaän thöùc ñöôïc maët traùi ñoäng.
cuûa cheá ñoä tö baûn laø coøn boùc loät taøn baïo + Pheá phaùn saâu saéc xaõ hoäi tö baûn,
ngöôøi lao ñoäng, pheâ phaùn saâu saéc xaõ hoäi döï ñoaùn töông lai.
ñoù, döï ñoaùn thieân taøi töông lai. - Haïn cheá:
+ Nhoùm 2: Khoâng vaïch ra loái thoaùt thöïc + Khoâng vaïch ra ñöôïc loái thoaùt,
söï, khoâng giaûi thích ñöôïc baûn chaát cuûa cheá khoâng giaûi thích ñöôïc baûn chaát cuûa
ñoä laøm thueâ trong xaõ hoäi tö baûn, khoâng thaáy cheá ñoä ñoù.
ñöôïc löïc löôïng xaõ hoäi coù khaû naêng xaây + Khoâng thaáy ñöôïc vai troø vaø söùc
döïng xaõ hoäi môùi laø coâng nhaân. maïnh cuûa giai caáp coâng nhaân.
- GV toå chöùc cho HS traû lôøi caâu hoûi: YÙ
nghóa vaø taùc duïng cuûa chuû nghóa xaõ hoäi
khoâng töôûng? - YÙ nghóa: Laø tö töôûng tieán boä trong
Sau khi HS traû lôøi caâu hoûi, GV choát yù: Laø xaõ hoäi luùc ñoù. Coå vuõ nguoàn lao
tö töôûng tieán boä trong xaõ hoäi luùc baáy giôø. ñoäng ñaáu tranh, laø tieàn ñeà ra ñôøi
Coù taùc duïng coå vuõ nhöõng ngöôøi lao ñoäng chuû nghóa Maùc.
laøm tieàn ñeà cho chuû nghóa Maùc sau naøy.
4. Sô keát baøi hoïc: Höôùng daãn HS traû lôøi caùc caâu hoûi: Hoaøn
caûnh söï ra ñôøi vaø tình caûnh ñôøi soáng giai caáp voâ saûn? Nhöõng
cuoäc ñaáu tranh cuûa coâng nhaân ôû Phaùp, Anh, Ñöùc ñaàu theá kyû
XIX? Nhöõng maët tích cöïc vaø haïn cheá cuûa chuû nghóa xaõ hoäi
khoâng töôûng?
5. Daën doø, ra baøi taäp veà nhaø
- Hoïc baøi cuõ ñoïc tröôùc baøi môùi.
- Traû lôøi caâu hoûi trong SGK.
- Söu taàm tranh aûnh, nhöõng maåu chuyeän veà cuoäc ñôøi vaø söï nghieäp
cuûa Maùc vaø Aêngghen.

Trang 188
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 37
Tuaàn: MAÙC – AÊNGGHEN
33 SÖÏ RA ÑÔØI CUÛA CHUÛ NGHÓA XAÕ HOÄI
Tieát : 47 KHOA HOÏC

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Naém vöõng coâng lao cuûa Maùc vaø Aêngghen nhöõng nhaø saùng laäp ra
chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc ñoái vôùi söï nghieäp Caùch maïng cuûa giai caáp
coâng nhaân.
- Naém ñöôïc ra ñôøi cuûa toå chöùc Ñoàng Minh nhöõng ngöôøi Coäng saûn,
nhöõng luaän ñieåm quan troïng cuûa Tuyeân ngoân ñoäc laäp cuûa Ñaûng coäng saûn
vaø yù nghóa cuûa vaên kieän naøy.
2. Tö töôûng, tình caûm
Giaùo duïc cho HS loøng tin vaøo chuû nghóa Maùc, tin vaøo söï nghieäp caùch
maïng xaõ hoäi chuû nghóa maø chuùng ta ñang ñi, loøng bieát ôn ñoái vôùi nhöõng
ngöôøi saùng laäp chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc.
3. Kyõ naêng
- Kyõ naêng phaân tích nhaän ñònh ñaùnh giaù vai troø cuûa Maùc vaø
Aêngghen veà nhöõng ñoùng goùp cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc.
- Khoa hoïc ñoái vôùi lyù luaän ñaáu tranh cuûa giai caáp coâng nhaân.
- Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa caùc khaùi nieäm phong traøo coâng nhaân,
phong traøo coäng saûn, chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng vaø chuû nghóa xaõ hoäi
khoa hoïc.
II THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Tranh aûnh veà C.Maùc vaø AÊngghen.
- Söu taàm nhöõng maãu chuyeän veà cuoäc ñôøi hoaït ñoäng vaø tình baïn
giöõa C.Maùc vaø AÊngghen.
III TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi l: Qua nhöõng cuoäc khôûi nghóa cuûa coâng nhaân ôû Anh, Phaùp,
Ñöùc ,chöùng toû giai caáp coâng nhaân ñaõ trôû thaønh moät giai caáp chính trò ñoäc
laäp?
Caâu hoûi 2: haõy cho bieát nhöõng maët tích cöïc vaø haïn cheá cuûa chuû
nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng?
2. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân  Buoåi ñaàu hoaït ñoäng caùch maïng
- Tröôùc heát, GV toå chöùc cho HS ñoïc SGK cuûa C.Maùc vaø AÊngghen.
ñoaïn noùi veà tieåu söû, cuoäc ñôøi vaø söï nghieäp
cuûa C.Maùc vaø Aêngghen. Keát hôïp vôùi giôùi
thieäu veà chaân chung C.Maùc vaø Aêngghen.

Trang 189
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV neâu caâu hoûi: Ñöa ra tieåu söû cuûa
C.Maùc vaø AÊngghen, cho bieát hai oâng coù
ñieåm gì chung?
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu hoûi. - Cô sôû tình baïn Maùc vaø AÊngghen:
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù: + Cuøng queâ ôû Ñöùc, nôi chuû nghóa tö
+ Caû C.Maùc vaø AÊngghen ñeàu ôû Ñöùc, laø baûn phaûn ñoäng nhaát.
nôi coâng nghieäp tö baûn vaø giai caáp tö saûn
phaûn ñoäng nhaát, chuùng thöïc hieän chính saùch
ñoái noäi, ñoái ngoaïi phaûn ñoäng, baûn chaát xaáu
xa, phaûn ñoäng cuûa chuùng ñöôïc phôi baøy roõ + Ñeàu coù hoïc vaán uyeân baùc, thaáu
neùt nhaát. hieåu ñoàng caûm vôùi ngöôøi lao ñoäng,
+ C.Maùc vaø AÊngghen ñeâàu coù hoïc vaán cuøng chung chí höôùng laø giaûi phoùng
uyeân baùc vaø thaáu hieåu, ñoàng caûm vôùi ñôøi nhaân daân lao ñoäng thoaùt khoûi aùp
soáng nhöõng ngöôøi lao ñoäng khoå cöïc. Maùc laø böùc boùc loät.
tieán só luaät hoïc, AÊngghen khoâng coù baèng nhö
Maùc nhöng hoïc thöùc vaãn uyeân baùc.
- GV yeâu caàu HS tìm hieåu tình baïn giöõa
C.Maùc vaø AÊngghen.
- HS tìm hieåu vaø traû lôøi caâu hoûi: - Hoaït ñoäng cuûa C.Maùc:
- GV nhaän xeùt, trình baøy roõ: AÊngghen laø
con moät chuû xöôûng coù kinh teá khaù giaû,
thöôøng xuyeân giuùp ñôõ Maùc veà kinh teá, ñeå
Maùc coù ñieàu kieän nghieân cöùu khoa hoïc. Khi + C.Maùc sinh ngaøy 05/05/1818 taïi
Maùc maát, AÊngghen vieát tieáp nhöõng taùc thaønh phoá Tôriô ôû Ñöùc, naêm 1842
phaåm cuûa Maùc, ngöôøi ñôøi sau ñoïc khoâng laøm toång bieân taäp baùo Soâng Ranh.
bieát ñaâu laø ñoaïn Maùc vieát, ñaâu laø ñoaïn
AÊngghen vieát. Giöõa hoï ñaõ coø moät söï ñoàng
caûm veà taâm hoàn, yù chí cuûa söï hieåu bieát.
Tieáp ñoù, GV trình baøy vaø phaân tích nhöõng + Naêm 1843 sang Pari roài Bruùcxen
hoaït ñoäng cuûa C.Maùc vaø AÊngghen. xuaát baûn taïp chí bieân nieân Phaùp –
- Maùc sinh ngaøy 05/05/1818 taïi Tôriô ôû Ñöùc, Ñöùc. Maùc nhaän thaáy vai troø söù
naêm 1842 laø coâng taùc vieân cuûa toång bieân meänh cuûa giai caáp voâ saûn giaûi
taäp baùo Soâng Ranh, naêm 1843 Maùc sang Pari phoùng loaøi ngöôøi khoûi aùp böùc boùc
roài Bæ xuaát baûn taïp chí bieân nieân Phaùp – loät.
Ñöùc, oâng ñaõ nhaän thaáy vai troø vaø söù meänh
cuûa giai caáp voâ saûn laø giaûi phoùng loaøi
ngöôøi khoûi aùp böùc boùc loät. - Hoaït ñoäng cuûa AÊngghen sinh ngaøy
28/11/1820 ôû thaønh phoá Baùcmen
- AÊngghen sinh ngaøy 28/11/1820 ôû thaønh (Ñöùc) naêm 1842 oâng sang Anh laøm thö
phoá Baùcmen (Ñöùc) naêm 1842 oâng laøm thö kyù kyù haõng buoân vaø vieát cuoán Tình
cho haõng buoân ôû Anh roài vieát cuoán "Tình caûm giai caáp coâng nhaân Anh, pheâ
caûm cuûa giai caáp coâng nhaân Anh", pheâ phaùn phaùn boùc loät cuûa giai caáp tö saûn,
söï boùc loät cuûa giai caáp tö saûn ñoái vôùi coâng thaáy ñöôïc vaøi troø cuûa giai caáp coâng
nhaân, oâng cuõng nhaãn thaáy vai troø vaø söùc nhaân.
maïnh cuûa giai caáp coâng nhaân, naêm 1814 ñeán + Naêm 1844 – 1847 C.Maùc vaø
naêm 1847 C.Maùc vaø AÊngghen ñaõ cho ra ñôøi AÊngghen cho ra ñôøi nhöõng taùc phaåm
nhöõng taùc phaåm veà trieát hoïc, kinh teá, chính trò veà trieát hoïc, kinh teá – chiùnh trò hoïc
hoïc vaø chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc, töøng vaø chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc ñaët cô
böôùc cho ra ñôøi chuû nghóa Maùc. sôû hình thaønh chuû nghóa Maùc.
Hoaït ñoäng 2: Caù nhaân  Toå chöùc ñoàng minh nhöõng ngöôøi

Trang 190
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV neâu caâu hoûi: Haûy cho bieát hình aûnh coäng saûn vaø tuyeân ngoân cuûa
ra ñôøi Ñoàng minh nhöõng ngöôøi Coäng saûn? Ñaûng coäng saûn
- HS ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø trình baøy, phaân
tích.
+ C.Maùc vaø AÊngghen lieân heä vôùi moät toå - Ngoaøi vieäc nghieân cöùu lyù luaän
chöùc bí maät laø ñoàng minh nhöõng ngöôøi chính C.Maùc vaø AÊngghen ñaëc bieät quan
nghóa. Ñaây laø toå chöùc cuûa nhöõng ngöôøi Ñöùc taâm xaây döïng moät chính Ñaûng ñoäc
laùnh naïn chuû yeáu laø thôï may, veà sau coù laäp cho giai caáp voâ saûn.
theâm thôï thuû coâng phaùt trieån töø Phaùp, sang
Anh, Ñöùc…
+ Thaùng 6/1847 taïi Ñaïi hoäi ñoàng minh - Thaùng 6 – 1847 Ñoàng minh nhöõng
nhöõng ngöôøi chính nghóa theo ñeà nghò cuûa ngöôøi coäng saûn ra ñôøi.
AÊngghen toå chöùc naøy quyeát ñònh nhöõng
ngöôøi coäng saûn.
- Gv nhaán maïnh söï khaùc nhau giöõa ñoàng
minh nhöõng ngöôøi chính nghóa vôùi ñoàng minh
nhöõng ngöôøi coäng saûn ôû choã: ñoàng minh
nhöõng ngöôøi chính nghóa laø moät toå chöùc bí
maät cuûa coäng saûn taây AÂu, uûng hoä khuynh
höôùng hoaït ñoäng coù tính chaát aâm möu, coøn
Ñoàng Minh nhöõng ngöôøi coäng saûn ñeà ra muïc
ñích ñaáu tranh roõ raøng laø laät ñoå giai caáp tö
saûn.
Xaùc laäp söï thoáng trò cuûa giai caáp voâ saûn,
thuû tieâu xaõ hoäi tö saûn cuõ. - Muïc ñích: laät ñoå giai caáp tö saûn,
- GV keát luaän: Ñoù cuõng laø muïc tieâu cuûa xaùc ñònh söï thoáng trò cuûa giai caáp voâ
toå chöùc naøy. saûn, thuû tieâu xaõ hoäi tö saûn cuõ.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp vaø caù nhaân
- GV trình baøy vaø phaân tích: Ñaïi hoäi laàn
thöù hai cuûa ñoàng minh nhöõng ngöôøi coäng saûn
hoïp ôû Luaân Ñoân (11/12/1874) vôùi söï tham gia
cuûa C.Maùc vaø AÊngghen ñaõ thoâng qua ñieàu
leä. - Thaùng 2/1848 Tuyeân ngoân Ñaûng
- Thaùng 2/1848 Tuyeân ngoân Ñaûng coäng coäng saûn ra ñôøi, do C.Maùc vaø
saûn ñöôïc coâng boá. AÊngghen soaïn thaûo.
* Noäi dung:
- GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát noäi dung + Chuû nghóa tö baûn ra ñôøi laø böôùc
Tuyeân ngoân Ñaûng Coäng saûn? tieán, song noù chöùa ñöïng nhieàu maâu
- HS ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi. thuaãn vaø cuoäc ñaáu tranh giöõa tö baûn
- GV nhaän xeùt vaø trình baøy, phaân tích: vaø voâ saûn taát yeáu phaûi noå ra.
+ Khaúng ñònh söù meänh lòch söû vaø vai
+ Khaúng ñònh söù meänh lòch söû cuûa giai troø cuûa giai caáp voâ saûn laø laõnh ñaïo
caáp voâ saûn laø laõnh ñaïo cuoäc ñaáu tranh caùch maïng. Muoán caùch maïng thaéng
choáng giai caáp tö saûn, xaây döïng cheá ñoä coäng lôïi caàn phaûi coù chính ñaûng tieân
saûn chuû nghóa. Caàn thaønh laäp chính ñaûng vaø phong cuûa mình.
thieát laäp chuyeân chính voâ saûn, ñoaøn keát caùc
löïc löôïng coâng nhaân theá giôùi. + Trình baøy moät caùch heä thoáng
+ Duøng baïo löïc ñeå laät ñoå cheá ñoä tö baûn nhöõng nguyeân lyù cô baûn cuûa chuû
chuû nghóa, keâu goïi quaàn chuùng ñöùng leân nghóa coäng saûn, chöùng minh quy luaät

Trang 191
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
laøm caùch maïng. "Voâ saûn taát caû caùc nöôùc taát yeáu dieät vong cuûa cheá ñoä tö baûn
ñoaøn keát laïi". vaø thaéng lôïi cuûa chuû nghóa coäng
saûn.
- YÙ nghóa:
- GV neâu caâu hoûi: Neâu yù nghóa cuûa baûn + Laø vaên kieän coù tính chaát cöông lónh
tuyeân ngoân Ñaûng coäng saûn? ñaàu tieân cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoa
- HS döïa vaøo noäi dung baûn tuyeân ngoân ñaõ hoïc ñaáu tranh böôùc ñaàu keát hôïp chuû
tìm hieåu ôû treân vaø SGK ñeå traû lôøi. nghóa xaõ hoäi vôùi phong traøo coâng
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: nhaân.
+ Laø vaên kieän coù tính chaát cöông lónh ñaàu + Töø ñaây giai caáp coâng nhaân ñaõ coù
tieân cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc ñaáu tranh lyù luaän caùch maïng soi ñöôøng.
böôùc ñaàu keát hôïp vôùi chuû nghóa xaõ hoäi khoa
hoïc vôùi phong traøo coâng nhaân.
+ Töø ñaây chuû nghóa coâng nhaân ñaõ coù lyù
luaän caùch maïng soi ñöôøng.
- GV nhaán maïnh: Hieän nay, trong tình hình
theá giôùi khaù phöùc taïp, tö töôûng cô baûn cuûa
baûn tuyeân ngoân vaãn tieáp tuïc soi saùng treân
con ñöôøng ñaáu tranh cuûa giai caáp coâng nhaân
vaø nhaân daân lao ñoäng bò aùp böùc treân toaøn
theá giôùi ñoøi quyeàn töï do, bình ñaúng cho caùc
daân toäc. Chính vì "Cuoán saùch moûng ñoù ñaùng
giaù haøng taäp saùch. Tö töôûng cuûa noù laøm
soáng vaø laøm hoaït ñoäng cho tôùi ngaøy nay
toaøn boä giai caáp voâ saûn coù toå chöùc vaø
chieán ñaáu cuûa theá giôùi vaên minh".
- GV neâu hoûi: Neâu söï tieán boä hôn haún
chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc so vôùi chuû nghóa
xaõ hoäi khoâng töôûng?
3. Sô keát baøi hoïc
- Khaúng ñònh coâng lao to lôùn cuûa C.Maùc vaø AÊngghen vôùi phong traøo
coäng saûn vaø coâng nhaân quoác teá. Coäng hoaø xaõ hoäi khoa hoïc do hai oâng
saùng laäp laø ñænh cao cuûa tö duy kyù luaän cuûa nhaân loaïi luùc baáy giôø vaø laø
di saûn vaên hoaù maõi veà sau.
5. Daën doø, ra baøi taäp veà nhaø
- Hoïc baøi cuõ, traû lôøi caâu hoûi trong SGK.
- So saùnh noäi dung cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng vôùi chuû nghóa
xaõ hoäi khoa hoïc ñeå thaáy ñöôïc söï ñuùng ñaén, khoa hoïc cuûa chuû nghóa xaõ
hoäi khoa hoïc vaø söï haïn cheá cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng.

Trang 192
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 38
Tuaàn: QUOÁC TEÁ THÖÙ NHAÁT VAØ COÂNG XAÕ PARI 1871
34
Tieát : 49
I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC
Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc hoaøn caûnh ra ñôøi vaø nhöõng hoaït ñoäng cuûa Quoác teá thöù
nhaát. Qua ñoù nhaän thaáy söï ra ñôøi cuûa Quoác teá thöù nhaát laø keát quaû taát
yeáu cuûa söï phaùt trieån cuûa phong traøo coâng nhaân Quoác teá vaø nhöõng ñoùng
goùp tích cöïc C.Maùc vaø AÊngghen.
- Naém ñöôïc söï thaønh laäp cuûa coâng xaõ pari vaø nhöõng thaønh tích to
lôùn cuûa Coâng xaõ.
- Hieåu ñöôïc yù nghóa vaø nhöõng baøi hoïc lòch söû cuûa Coâng xaõ Pari.
2. Tö töôûng, tình caûm
Giaùo duïc tinh thaàn quoác teá voâ saûn vaø chuû nghóa anh huøng caùch
maïng, cuûng coá nieàm tin vaøo thaéng lôïi cuûa söï nghieäp caùch maïng cuûa giai
caáp voâ saûn.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích, ñaùnh giaù caùc söï kieän lòch söû.
- Kyõ naêng veà ñoïc sô ñoà boä maùy Coâng xaõ Pari.
II THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Sô ñoà coâng xaõ Pari.
- Taøi lieäu noùi veà Quoác teá thöù nhaát vaø Coâng xaõ pari.
III TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi l: Haõy cho bieát vai troø cuûa C.Maùc vaø AÊngghen trong vieäc
thaønh laäp ñoàng minh nhöõng ngöôøi coäng saûn?
Caâu hoûi 2: Noäi dung cô baûn vaø yù nghóa lòch söû baûn tuyeân ngoân cuûa
Ñaûng Coäng saûn?
2. Daãn daét vaøo baøi môùi
Trong tieán trình phaùt trieån cuûa phong traøo coâng nhaân Quoác teá ôû theá
kyû XIX, söï ra ñôøi cuûa Quoác teá thöù nhaát vaø söï thaønh laäp Coâng xaõ Pari laø
nhöõng moái quan troïng ñaùnh daáu böôùc tröôûng thaønh cuûa giai caáp coâng nhaân
ñeå hieåu hoaøn caûnh ra ñôøi vaø nhöõng hoaït ñoäng cuûa Quoác teá thöù nhaát nhö
theá naøo? Söï thaønh laäp cuûa coâng xaõ Pari vaø nhöõng thaønh töïu to lôùn cuûa
Coâng xaõ? YÙ nghóa vaø nhöõng baøi hoïc cuûa Coâng xaõ? YÙ nghóa vaø nhöõng
baøi hoïc cuûa Coâng xaõ ra sao, baøi hoïc hoâm nay seõ traû lôøi nhöõng caâu hoûi
neâu treân.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
I. QUOÁC TEÁ THÖÙ NHAÁT
Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân  Hoaøn caûnh ra ñôøi.
- GV neâu caâu hoûi: Hoaøn caûnh lòch söû ra

Trang 193
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
ñôøi cuûa Quoác teá thöù nhaát?
- GV gôïi yù: Soá löôïng coâng nhaân, lao ñoäng,
sinh soáng taäp trung, söï aùp böùc boùc loät, nhöõng
cuoäc ñaáu tranh.
- HS ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù:
+ Giöõa theá kyû XIX ñoäi nguõ coâng nhaân - Giöõa theá kyû XIX ñoäi nguõ coâng
theâm ñoâng ñaûo vaø taäp trung cao. nhaân theâm ñoâng ñaûo vaø taäp trung
+ Giai caáp tö saûn taêng cöôøng aùp böùc, boùc cao. Giai caáp tö saûn taêng cöôøng aùp
loät ñoái vôùi coâng nhaân. Nhieàu cuoäc ñaáu tranh böùc boùc loät.
cuûa coâng nhaân dieãn ra song trong tình traïng - Ñaàu thaäp nieân 60 cuûa theá kyû XIX
phaân taùn, thieáu thoáng nhaát veà maët tö töôûng, phong traøo ñaáu tranh cuûa coâng nhaân
maët khaùc ñaët ra yeâu caàu caàn phaûi coù moät phuïc hoài nhöng vaãn trong tình traïng
toå chöùc caùch maïng quoác teá laõnh ñaïo phong phaân taùn, chòu aûnh höôûng cuûa nhieàu
traøo coâng nhaân caùc nöôùc. khuynh höôùng phi voâ saûn.
- GV trình baøy vaø phaân tích keát hôïp giôùi
thieäu hình 71 trong SGK "Buoåi leã tuyeân boá - Thöïc teá ñaáu tranh, coâng nhaân nhaän
thaønh laäp Quoác teá thöù nhaát" töôøng thuaät thaáy tình traïng bieät laäp cuûa phong
buoåi leã thaønh laäp Quoác teá thöù nhaát: Ngaøy traøo ôû moãi nöôùc keát quaû coøn haïn
28/9/1864 moät cuoäc mittinh lôùn ñöôïc toå chöùc cheá, maët khaùc ñaët ra yeâu caàu thaønh
taïi Luaân Ñoân, 2000 ngöôøi tham döï goàm ñaïi laäp moät toå chöùc Quoác teá laõnh ñaïo
bieåu cuûa caùc nöôùc Anh, Phaùp, Ñöùc vaø nhieàu ñoaøn keát phong traøo coâng nhaân quoác
nöôùc khaùc treân theá giôùi. Nhieàu nhaø hoaït teá caùc nöôùc.
ñoäng caùch maïng ôû nöôùc ngoaøi ñang soáng ôû - Ngaøy 28/9/1864 Quoác teá thöù nhaát
Luaân Ñoân cuõng tham döï. C.Maùc ñöôïc môøi döï thaønh laäp taïi Luaân Ñoân vôùi söï tham
buoåi mittinh vaø tham gia ñoaøn chuû tòch. Vôùi gia cuûa C.Maùc.
nieàm vui phaán khôûi voâ suøng song nhöõng
ngöôøi tham döï mittinh thoâng qua nghò quyeát
thaønh laäp Hoäi Lieân hieäp lao ñoäng quoác teá
töùc Quoác teá thöù nhaát.
+ Hoäi nghò baàu ra Ban chaáp haønh Trung
Öông goàm 32 ngöôøi. Vieäc soaïn thaûo tuyeân
ngoân vaø ñieàu leä ñöôïc giao cho moät tieåu ban
trong ñoù coù C.Maùc.
Hoaït ñoäng 2: Nhoùm  Hoaït doäng cuûa Quoác teá thöù
- GV chia lôùp thaønh nhoùm neâu caâu hoûi nhaát
yeâu caàu HS thaûo luaän theo nhoùm.
Neâu hoaït ñoäng cuûa Quoác teá thöù nhaát?
- HS laøm vieäc theo nhoùm, ñoïc SGK tö lieäu
tham khaûo cöû ñaïi dieän nhoùm trình baøy keát
quaû cuûa mình.
- GV nhaän xeùt, trình baøy vaø phaân tích:
Hoaït ñoäng cuûa Quoác teá thöù nhaát chuû yeáu
ñöôïc thoâng qua caùc kyø Ñaïi Hoäi (töø 9 – 1864 - Hoaït ñoäng cuûa Quoác teá thöù nhaát
ñeán 7 – 1876 tieán haønh 5 Ñaïi hoäi) vôùi noäi chuû yeáu ñöôïc thoâng qua caùc kyø Ñaïi
dung sau: hoäi. Nhaèm truyeàn baù hoïc thuyeát
+ Tuyeân truyeàn nhöõng hoïc thuyeát khaùc, Maùc, choáng laïi tö töôûng leäch laïc
ñaáu tranh choáng laïi caùc tö töôûng voâ saûn, ñoù trong noäi boä, thoâng qua nhöõng nghò
laø tö töôûng phaùi Pru-Ñoâng ôû Phaùp vôùi chuû quyeát quan troïng.
tröông hoaø bình thoâng qua nhöõng bieän phaùp

Trang 194
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
kinh teá, phuû nhaän ñaáu tranh chính trò vaø moïi
hình thöùc Nhaø nöôùc, keå caû chuyeân chính voâ
saûn.
Phaùi Lat-Xan ôû Ñöùc: Höôùng ñaáu tranh
coâng nhaân vaøo muïc tieâu kinh teá, phaûn ñoái
ñaáu tranh chính trò, chuû tröông thoâng qua baàu
cöû.
Phaùi Ba-cu-nin ôû Nga, chuû nghóa coâng
ñoaøn ôû Anh …
- GV neâu caâu hoûi: Taùc ñoäng aûnh höôûng
cuûa Quoác teá thöù nhaát ñoái vôùi phong traøo
ñaáu tranh cuûa coâng nhaân?
- HS ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi. - AÛnh höôûng cuûa Quoác teá thöù
- GV nhaän xeùt vaø choát yù. nhaát:
+ Coâng nhaân caùc nöôùc tham gia nhieàu cuoäc Coâng nhaân caùc nöôùc tham gia ngaøy
ñaáu tranh chính trò. Nhieàu toå chöùc quaàn chuùng caøng nhieàu vaøo caùc cuoäc ñaáu tranh
cuûa coâng nhaân, coâng ñoaøn xuaát hieän ngaøy chính trò, caùc toå chöùc coâng ñoaøn ra
caøng nhieàu. ñôøi.
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK ñeå
chöùng minh vai troø cuûa quoác teá thöù nhaát
trong vieäc giuùp ñôõ phong traøo coâng nhaân.
- GV giôùi thieäu hình 72 SGK "Cuoäc hoïp ñaïi
bieåu laàn ñaàu tieân cuûa Quoác teá thöù nhaát taïi
Giônevô".
- GV toå chöùc cho Hs tìm hieåu veà vai troø
cuûa Quoác teá thöù nhaát ñoái vôùi phong traøo
coâng nhaân. * Vai troø:
- Sau khi HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. GV + Truyeàn baù roäng raõi chuû nghóa maùc
nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù. trong phong traøo coâng nhaân quoác teá.
+ Truyeàn baù roäng raõi chuû nghóa maùc trong
phong traøo coâng nhaân quoác teá. + Ñoaøn keát, thoáng nhaát löïc löôïng
+ Ñoaøn keát, thoáng nhaát löïc löôïng cuûa voâ cuûa voâ saûn quoác teá döôùi ngoïn côø
saûn quoác teá döôùi ngoïn côø chuû nghóa Maùc- chuû nghóa Maùc-Leânin ñaáu tranh giaûi
Leânin ñaáu tranh giaûi phoùng loaøi ngöôøi khoûi phoùng loaøi ngöôøi khoûi aùch aùp böùc
aùch aùp böùc boùc loät. boùc loät.
II. COÂNG XAÕ PARI 1871
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp vaø caù nhaân  Cuoäc caùch maïng ngaøy 18/3/1871
- GV ñaët caâu hoûi : Haõy cho bieát nguyeân vaø söï thaønh laäp coâng xaõ
nhaân cuoäc caùch maïng ngaøy 18/03/1971?
- HS döïa vaøo voán kieán thöùc cuûa mình vaø
ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, trình baøy vaø phaân tích: - Nguyeân nhaân:
+ Chuû nghóa tö baûn phaùt trieån sau cuoäc + Maâu thuaãn voán coù cuûa xaõ hoäi tö
caùch maïng coâng nghieäp cuøng vôùi nhöõng maët baûn ngaøy caøng saâu saéc, taïo ñieàu
traùi cuûa noù laø cöôøng ñoä thôøi gian lao ñoäng kieän cho coâng nhaân ñaáu tranh.
ngaøy caøng taêng, ñôøi soáng khoù khaên cuøng
vôùi haäu quaû kinh teá trong nhöõng naêm 1860 –
1867 laøm maâu thuaãn voán coù cuûa xaõ hoäi tö
baûn ngaøy caøng gay gaét, taïo ñieàu kieän coâng
nhaân ñaáu tranh. + Söï thaát baïi cuûa Phaùp trong cuoäc

Trang 195
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
+ Cuoäc chieán tranh Phaùp – Phoå vôùi söï thaát ñaáu tranh Phaùp – Phoå laøm cho nguyeân
baïi cuûa Phaùp laøm cho nhaân daân caêm gheùt nhaân caêm phaãn cheá ñoä thoáng trò
cheá ñoä thoáng trò daãn ñeán cuoäc khôûi nghóa tieán tôùi laät ñoå ñeá cheá II.
ngaøy 04/09/1870 laät ñoå ñeá cheá II. + Söï phaûn ñoäng cuûa giai caáp tö saûn
+ Giai caáp tö saûn Phaùp lôïi duïng söï non yeáu Phaùp cöôùp ñoaït thaønh quaû caùch
veà toå chöùc cuûa coâng nhaân ñaõ ñoaït laáy maïng cuûa quaàn chuùng, ñaàu haøng
thaønh quaû caùch maïng trong nöôùc ñaõ buoäc Ñöùc ñeå ñaøn aùp quaàn chuùng.
coâng nhaân Pari ñöùng leân laøm cuoäc caùch  Cuoäc caùch maïng ngaøy 18/3/1871
maïng ngaøy 18/3/1871 laät ñoå chính quyeàn tö
saûn, thaønh laäp coâng xaõ.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp
- GV trình baøy ngaén goïn dieãn bieán: Khi quaân Dieãn bieán:
Phoå tieán vaøo Pari. "Chính phuû veä quoác" ñaõ trôû
thaønh Chính phuû phaûn quoác, môû cöûa cho quaân
Ñöùc tieán vaøo nöôùc Phaùp. Trong khi ñoù, nhaân
daân Pari toå chöùc thaønh caùc ñôn vò daân quaân, töï
vuõ trang vaø xaây döïng phoøng tuyeán baûo veä thuû
ñoâ. + Ngaøy 18/3/1871 Quoác daân quaân
Khoaûng 3 giôø saùng ngaøy 18/3/1871, chính chieám caùc cô quan chính phuû vaø coâng
phuû do quaân ñaùnh chieám ñoài Moâng–maùc nôi sôû, laøm chuû thaønh phoá, thaønh laäp
taäp trung ñaïi baùc cuûa quaân quoác daân. Quaàn coâng xaõ. Laàn ñaàu tieân treân theá giôùi
chuùng nhaân daân ñaõ kòp thôøi keùo ñeán hoã trôï, chính phuû thuoäc veà giai caáp voâ saûn.
bao vaây quaân chính phuû. Moät soá boä phaän + Toaùn quaân chính phuû phaûi thaùo
quaân chính phuû cuõng uûng hoä nhaân daân, töôùc chaïy veà Vecxai, chính quyeàn giai caáp tö
suùng cuûa só quan vaø baén cheát vieân töôùng chæ saûn bò laät ñoå.
huy. Tröa ngaøy 18/3, caùc tieåu ñoaøn tieán vaøo
trung taâm thuû ñoâ chieám caùc coâng sôû, toaøn
quaân chính phuû chaïy veà Vecxai. Quoác teá quaân
laøm chuû thaønh phoá.
Hoaït ñoäng 5: Nhoùm  Coâng xaõ Pari – Nhaø nöôùc kieåu
- GV chia lôùp thaønh nhoùm, yeâu caàu HS laøm môùi
vieäc theo nhoùm traû lôøi caùc caâu hoûi: Haõy cho
bieát nhöõng vieäc laøm cuûa coâng xaõ?
- HS ñoïc SGK laøm vieäc theo nhoùm vaø cöû
ñaïi dieän trình baøy keát quaû cuûa mình.
- GV nhaän xeùt trình baøy vaø phaân tích:
+ Ngaøy 26/3/1871 Hoäi ñoàng coâng xaõ ñöôïc - Ngaøy 26/3/1871 coâng xaõ ñöôïc thaønh
baàu ra theo nguyeân taéc phoå thoâng baàu phieáu. laäp, cô quan cao nhaát laø Hoäi ñoàng
Hoäi ñoàng goàm nhieàu uyû ban laø moät uyû vieân coâng xaõ ñöôïc baàu theo nguyeân taéc
coâng xaõ chòu traùch nhieäm tröôùc coâng nhaân phoå thoâng ñaàu phieáu.
vaø coù theå bò baõi nhieäm.
- GV veõ sô ñoà coâng xaõ leân baûng, keát hôïp
giôùi thieäu hình 73 trong SGK "Coâng xaõ Pari môû
cuoäc hoïp caùc uyû vieân coâng xaõ taïi Toaø thò
chính". - Nhöõng vieäc laøm cuûa coâng xaõ:
+ Quaân ñoäi caûnh saùt cuõ bò giaûi taùn, thay + Quaân ñoäi caûnh saùt cuõ bò giaûi taùn,
vaøo ñoù laø caùc löïc löôïng vuõ trang nhaân daân, thay vaøo ñoù laø caùc löïc löôïng vuõ
nhaø thôø taùch khoûi tröôøng hoïc. trang nhaân daân, nhaø thôø taùch khoûi
+ Coâng xaõ coøn thi haønh nhieàu chính saùch tröôøng hoïc.
tieán boä khaùc: coâng nhaân ñöôïc laøm chuû + Thi haønh nhieàu chính saùch tieán boä

Trang 196
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
nhöõng xí nghieäp coù chuû boû troán, kieåm soaùt khaùc: coâng nhaân ñöôïc laøm chuû
cheá ñoä tieàn löông, giaûm lao ñoäng ban ñeâm, nhöõng xí nghieäp coù chuû boû troán,
caám aùn phaït coâng nhaân, ñeà ra chuû tröông kieåm soaùt cheá ñoä tieàn löông, giaûm
giaùo duïc baét buoäc… lao ñoäng ban ñeâm…
- GV ñaët caâu hoûi: Em coù nhaän xeùt gì veà
vieäc laøm cuûa Coâng xaõ?
- HS suy nghó töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Coâng xaõ Pari laø
moät nhaø nöôùc khaùc haún, Nhaø nöôùc cuûa
nhöõng giai caáp boùc loät tröôùc, ñaây laø moät
Nhaø nöôùc kieåu môùi.
- Nhaø nöôùc voâ saûn do daân vaø vì daân. - Coâng xaõ Pari laø moät Nhaø nöôùc
- Gv nhaán maïnh vaø giaûi thích cho HS roõ: Söï kieåu môùi do daân vaø vì daân.
thaát baïi cuûa Coâng xaõ Pari laø khoâng theå - Coâng xaõ Pari ñeå laïi nhieàu baøi hoïc
traùnh khoûi trong ñieàu kieän lòch söû luùc baáy kinh nghieäm quyù baùu cho giai caáp voâ
giôø, song Coâng xaõ Pari ñeå laïi cho giai caáp voâ saûn: Toå chöùc laõnh ñaïo caùc taàng lôùp
saûn nhöõng baøi hoïc veà toå chöùc laõnh ñaïo, söï nhaân daân…
lieân minh vaø ñoaøn keát giöõa caùc taàng lôùp
nhaân daân trong cuoäc ñaáu tranh choáng aùp böùc.
4. Sô keát baøi hoïc
- Hoaøn caûnh söï ra ñôøi, quaù trình hoaït ñoäng vaø taùc duïng cuûa Quoác teá
thöù nhaát ñoái vôùi phong traøo coâng nhaân.
- Nguyeân nhaân dieãn bieán cuoäc caùch maïng nagy2 18/3/1871 vaø söï
thaønh laäp Coâng xaõ Pari.
- Nhöõng vieäc laøm chöùng toû coâng xaõ Pari laø Nhaø nöôùc kieåu môùi.
5. Daën doø, ra baøi taäp veà nhaø
- Hoïc baøi cuõ, traû lôøi caâu hoûi trong SGK.
- Ñoïc tröôùc baøi môùi.

Trang 197
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 39
Tuaàn : 34 QUOÁC TEÁ THÖÙ HAI
Tieát : 49

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc söï phaùt trieån cuûa phong traøo coâng nhaân cuoái theá kyû
XIX.
- Naém vaø hieåu ñöôïc hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa Quoác teá thöù 2 vaø nhöõng
ñoùng goùp cuûa toå chöùc naøy ñoái vôùi phong traøo coäng saûn vaø coâng nhaân
Quoác teá, ñaëc bieät döôùi söï laõnh ñaïo cuûa AÊngghen.
- Hieåu ñöôïc cuoäc ñaáu tranh choáng chuû nghóa cô hoäi trong Quoác teá thöù
hai phaûn aùnh cuoäc ñaáu tranh giöõa 2 luoàng tö töôûng: Maùcxit vaø phi Maùcxit
trong phong traøo coâng nhaân quoác teá.
2. Tö töôûng, tình caûm
Giuùp HS hieåu roõ coâng lao to lôùn cuûa Ph. AÊngghen vaø ngöôøi keá tuïc
laø V.I.Leânin ñoái vôùi phong traøo Coäng saûn vaø coâng nhaân Quoác teá.
3. Kyõ naêng
Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích, nhaän ñònh caùc söï kieän vaø vai troø cuûa
caù nhaân trong tieán trình lòch söû.
II THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Söu taàm chaân dung nhöõng Ñaïi bieåu noåi tieáng trong phong traøo coâng
nhaân cuoái theá kyû XIX – ñaàu theá kyû XX: Aêngghen, La-phaùc-gô (Phaùp), Be-
ben, Roâ-da Luc-xem-bua (Ñöùc).
III TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi l: Neâu quaù trình thaønh laäp, hoaït ñoäng vaø vai troø cuûa Quoác
teá thöù nhaát?
Caâu hoûi 2: Chöùng minh raèng Coâng xaõ Pari laø Nhaø nöôùc kieåu môùi?
2. Daãn daét vaøo baøi môùi
Söï phaùt trieån cuûa phong traøo caùch maïng theá giôùi trong nhöõng naêm
thaäp nieân 70 – 80 cuûa theá kyû XIX vôùi söï ra ñôøi cuûa caùch maïng chính Ñaûng
coâng nhaân coù tính chaát quaàn chuùng ôû nhieàu nöôùc ñoøi hoûi phaûi coù moät
toå chöùc Quoác teá môùi ñeå laõnh ñaïo phong traøo coâng nhaân theá giôùi.
Quoác teá thöù hai ñöôïc thaønh laäp. Phong traøo coâng nhaân cuoái theá kyû
XIX phaùt trieån nhö theá naøo? Hoaït ñoäng vaø vai troø cuûa toå chöùc quoác teá
thöù hai naøy ra sao? Noäi dung baøi hoïc hoâm nay seõ giuùp chuùng ta traû lôøi
nhöõng caâu hoûi treân.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém


Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân vaø taäp theå  Phong traøo coâng nhaân cuoái theá
- Tröôùc heát, GV neâu caâu hoûi: Nguyeân kyû XIX
nhaân daãn ñeán phong traøo coâng nhaân cuoái

Trang 198
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
theá kyû XIX?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi. - Nguyeân nhaân:
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: + Ñoäi nguõ coâng nhaân taêng veà soá
+ Ñoäi nguõ giai caáp coâng nhaân caùc nöôùc löôïng vaø chaát löôïng, coù ñieàu kieän
taêng nhanh veà soá löôïng vaø chaát löôïng. soáng taäp trung.
+ Söï boùc loät naëng neà cuûa giai caáp tö saûn, + Do söï boùc loät naëng neà cuûa giai
söï thay theá cuûa xu theá ñoäc quyeàn vaø chính caáp tö saûn, chính saùch chaïy ñua vuõ
saùch chaïy ñua vuõ trang chuaån bò chieán tranh trang laøm ñôøi soáng coâng nhaân cöïc
ñeå phaân chia laïi theá giôùi  ñôøi soáng cuûa khoå  buøng noå caùc cuoäc ñaáu tranh
coâng nhaân cöïc khoå  nhieàu cuoäc ñaáu tranh cuûa coâng nhaân.
coâng nhaân noå ra.
- Tieáp theo GV cho HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû
trong SGK noùi veà phong traøo ñaáu tranh cuûa
coâng nhaân vaø nhaân daân lao ñoäng ôû Ñöùc,
Anh, Phaùp ñoàng thôøi neâu caâu hoûi: Qua ñoaïn
ñoïc treân haõy cho bieát phong traøo ñaáu tranh
cuûa coâng nhaân dieãn ra nhö theá naøo??
- HS suy nghó traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù: - Phong traøo coâng nhaân ñoøi caûi thieän
Phong traøo coâng nhaân ñoøi caûi thieän ñôøi ñôøi soáng, ñoøi quyeàn töï do daân chuû
soáng, ñoøi quyeàn töï do daân chuû ngaøy caøng lan ngaøy caøng lan roäng, ñaëc bieät ôû caùc
roäng, ñaëc bieät ôû caùc nöôùc tö baûn tieân tieán nöôùc tö baûn tieân tieán nhö Anh, Phaùp,
nhö Anh, Phaùp, Ñöùc, Myõ. Myõ, Ñöùc.
- GV nhaán maïnh ñeán cuoäc ñaáu tranh cuûa + Tieâu bieåu gaàn 40 vaïn coâng nhaân
coâng nhaân Chicagoâ (Myõ). Cuoäc toång baõi Chicagoâ ngaøy 01/05/1886 ñoøi lao ñoäng
coâng cuûa gaàn 40 vaïn coâng nhaân Chicagoâ 8 giôø ñaõ buoäc giôùi chuû phaûi nhöôïng
ngaøy 01/05/1886 ñoøi lao ñoäng 8 giôø ñaõ buoäc boä. Ngaøy ñoù ñi vaøo lòch söû laø ngaøy
giôùi chuû phaûi nhöôïng boä. Ngaøy ñoù ñi vaøo Quoác teá lao ñoäng.
lòch söû vaø ngaøy Quoác teá lao ñoäng vaø cheá
ñoä ngaøy laøm vieäc 8 giôø daàn ñöôïc thöïc hieän
trong nhieàu nöôùc.
Hoaït ñoäng 2: Caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Ñieåm môùi gì noåi baät
trong phong traøo coâng nhaân theá giôùi thôøi kyø
naøy?
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù. + Nhieàu Ñaûng coâng nhaân, Ñaûng xaõ
Nhieàu Ñaûng coâng nhaân, Ñaûng xaõ hoäi, hoäi, nhoùm coâng nhaân tieán boä ñöôïc
nhoùm coâng nhaân tieán boä ñöôïc thaønh laäp: thaønh laäp: Ñaûng coâng nhaân xaõ hoäi
Ñaûng coâng nhaân xaõ hoäi daân chuû Ñöùc (1875) daân chuû Ñöùc (1875) Ñaûng coâng
Ñaûng coâng nhaân xaõ hoäi Myõ (1876), Ñaûng nhaân xaõ hoäi Myõ (1876), Ñaûng coâng
coâng nhaân Phaùp (1879), nhoùm giaûi phoùng lao nhaân Phaùp (1879), nhoùm giaûi phoùng
ñoäng Nga (1883). lao ñoäng Nga (1883).
- Tieáp theo GV hoûi: Töø thöïc teá nhieàu toå
chöùc Ñaûng ra ñôøi daët theo yeâu caàu gì? - Yeâu caàu thaønh laäp moät toå chöùc
- HS suy nghó töï traû lôøi caâu hoûi. Quoác teá môùi ñeå ñoaøn keát löïc löôïng
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: ñaët ra yeâu caàu coâng nhaân caùc nöôùc caøng trôû neân
caàn phaûi thaønh laäp moät toå chöùc Quoác teá caáp thieát.
môùi cuûa giai caáp voâ saûn theá giôùi noái tieáp
nhieäm vuï cuûa Quoác teá thöù nhaát.

Trang 199
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
- GV noùi roõ theâm: Sau khi C.Maùc qua ñôøi
(1883) söù meänh laõnh ñaïo phong traøo coâng
nhaân Quoác teá thuoäc veà AÊngghen.
- Cuoái cuøng, GV neâu caâu hoûi sô keát muïc:
Nhöõng söï kieän naøo chöùng toû phong traøo
coâng nhaân theá giôùi vaãn tieáp tuïc phaùt trieån
trong nhöõng naêm cuoái theá kyû XIX?
- HS traû lôøi caâu hoûi, GV cuûng coá baèng
vieäc nhaän xeùt vaø boå sung kieán thöùc HS traû
lôøi.
Hoaït ñoäng 3: Caù nhaân  Quoác teá thöù hai
- GV ñaët caâu hoûi:Hoaøn caûnh Quoác teá
thöù 2 ra ñôøi?
Tröôùc khi HS tar3 lôøi caâu hoûi, GV gôïi yù:
Söï phaùt trieån cuûa chuû nghóa tö baûn, söï boùc
loät cuûa giai caáp tö saûn ñoái vôùi coâng nhaân,
chính saùch chaïy ñua vuõ trang.
- HS döïa vaøo nhöõng noäi dung kieán thöùc ôû
muïc 1 vaø voán hieåu bieát cuûa mình ñeå traû lôøi
caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: - Hoaøn caûnh ra ñôøi:
+ Chuû nghóa tö baûn phaùt trieån ôû giai ñoaïn. + Chuû nghóa tö baûn phaùt trieån ôû giai
Giai ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa, giai caáp tö saûn ñoaïn cao, giai caáp tö saûn taêng cöôøng
taêng cöôøng boùc loät nhaân daân lao ñoäng. boùc loät nhaân daân lao ñoäng.
+ Söï thay theá xu höôùng ñoäc quyeàn vaø chính + Chính saùch chaïy ñua vuõ trang chuaån
saùch chaïy ñua vuõ trang, chuaån bò phaân chia laïi bò phaân chia laïi theá giôùi daãn ñeán ñôøi
theá giôùi  ñôøi soáng nhaân daân cöïc khoå. soáng nhaân daân cöïc khoå.
+ Cuøng vôùi ñoù nhieàu Ñaûng vaø toå chöùc + Nhieàu Ñaûng vaø toå chöùc coâng
coâng nhaân ra ñôøi  ngaøy 14/07/1889 Quoác teá nhaân tieán boä ra ñôøi  ngaøy
thöù hai ñöôïc thaønh laäp ôû Pari. 14/07/1889 Quoác teá thöù hai thaønh laäp
- GV trình baøy vaø phaân tích: Ñaïi hoäi thoâng ôû Pari.
qua nhieàu nghò quyeát quan troïng, neâu leân söï
caàn thieát phaûi thaønh laäp chính Ñaûng cuûa giai
caáp voâ saûn moãi nöôùc, ñeà cao vai troø ñaáu
tranh chính triï, taêng cöôøng phong traøo quaàn
chuùng, ñoøi taêng löông, ngaøy laøm 8 giôø, laáy
ngaøy2 01/05 laøm ngaøy Quoác teá lao ñoäng.
- GV neâu caâu hoûi: Neâu hoaït ñoäng vaø vai
troø cuûa Quoác teá thöù hai? - Hoaït ñoäng Quoác teá thöù 2:
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu hoûi. Thoâng qua caùc Ñaïi hoäi vaø nghò
- GV nhaän xeùt vaø keât1 luaän: quyeát, söï caàn thieát thaønh laäp chính
+ Quoác teá thöù hai toàn taïi vaø hoaït ñoäng Ñaûng cuûa giai caáp voâ saûn ñeà cao
chuû yeáu döôùi hình thöùc Ñaïi Hoäi. ñaáu tranh chính trò.
+ Ñoùng goùp cuûa Quoác teá thöù hai: haïn
cheá, aûnh höôûng cuûa caù traøo löu cô hoäi chuû - Vai troø: Haïn cheá, aûnh höôûng caùc
nghóa xu höôùng voâ chính phuû. Ñoaøn keát coâng traøo löu cô hoäi Chuû nghóa voâ Chính
nhaân caùc nöôùc thuùc ñaåy vieäc thaønh laäp caùc phuû.
chính Ñaûng voâ saûn ôû nhieàu nöôùc.
- GV nhaán maïnh ñeán vai troø cuûa AÊngghen
ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa Quoác teá thöù 2 khi

Trang 200
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
ngöôøi coøn soáng.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp vaø caù nhaân
- GV trình baøy vaø phaân tích: Söï ra ñôøi cuûa
Quoác teá thöù 2 laø baèng chöùng veà söï thaéng lôïi
cuûa chuû nghóa Maùc trong phong traøo coâng nhaân.
Töø khi AÊngghen qua ñôøi, cuøng vôùi nhöõng bieán
ñoäng cuûa ñôøi soáng kinh teá – xaõ hoäi nhöõng
phaàn töû cô hoäi choáng laïi hoïc thuyeát maùc daàn
chieám phaàn öu theá trong Quoác teá 2 do E.Beùc-
xtai-nô ñeà xöôùng ñaõ laøm caûn trôû böôùc tieán
cuûa phaùt trieån coâng nhaân. GV goïi HS ñoïc ñoaïn
chöõ nhoû SGK sau ñoù giôùi thieäu veà chuû nghóa
cô hoäi.
- GV neâu caâu hoûi: Cho bieát cuoäc ñaáu tranh
choáng laïi chuû nghóa cô hoäi trong Quoác teá thöù 2
dieãn ra nhö theá naøo?
- HS ñoïc SGK trình baøy dieãn bieán cuoäc ñaáu
tranh.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: - Dieãn ra cuoäc ñaáu tranh giöõa khuynh
+ Cuoäc ñaáu tranh cuûa moät soá laõnh tuï caùch höôùng caùch maïng vaø khuynh höôùng
maïng trong caùc Ñaûng coâng nhaân nhö La-phaùc-gô cô hoäi.
(Phaùp), Beâben, Roâda Lucxembua (Ñöùc) tuy nhieân
keát quaû haïn cheá do ñaáu tranh khoâng trieät ñeå.
+ Cuoäc ñaáu tranh cuûa Leânin – laõnh tuï cuûa
giai caáp coâng nhaân Nga – leân aùn aùch thoáng trò
cuûa ñeá quoác thuoäc ñòa ñoøi quyeàn töï quyeát cho
caùc daân toäc vaø baûo veä hoïc thuyeát Maùc. - Do thieáu nhaát trí veà ñöôøng loái, chia
+ Do thieáu nhaát trí veà ñöôøng loái, chia reõ reõ veà toå chöùc, caùc Ñaûng trong Quoác
veà toå chöùc, caùc Ñaûng trong Quoác teá 2 xa daàn teá 2 xa daàn ñöôøng loái ñaáu tranh caùch
ñöôøng loái ñaáu tranh caùch maïng, thoaû hieäp maïng, thoaû hieäp vôùi giai caáp tö saûn
vôùi giai caáp tö saûn, ñaåy nhaân daân lao ñoäng  Quoác teá thöù 2 tan raõ.
vaøo cuoäc chieán tranh vì lôïi ích cuûa boïn ñeá
quoác. Quoác teá thöù 2 tan raõ khi coù chieán tranh
theá giôùi thöù nhaát buøng noå.
4. Sô keát baøi hoïc
Yeâu caàu HS traû lôøi caâu hoûi nhaän thöùc ngay töø ñaàu giôø hoïc: Phong
traøo coâng nhaân cuoái theá kyû XIX dieãn ra nhö theá naøo? Hoaøn caûnh lòch söû
hoaït ñoäng vaø vai troø cuûa Quoác teá thöù 2?
5. Daën doø, ra baøi taäp veà nhaø
- Hoïc baøi cuõ, traû lôøi caâu hoûi trong SGK.
- Ñoïc tröôùc baøi môùi.

Trang 201
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Baøi 40
Tuaàn : 35 LEÂ – NIN VAØ PHONG TRAØO COÂNG
Tieát : 50 NHAÂN NGA
ÑAÀU THEÁ KYÛ XX

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC


Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Naém vöõng nhöõng hoaït ñoäng cuûa Leânin trong cuoäc ñaáu tranh choáng
laïi chuû nghóa cô hoäi, qua ñoù hieåu ñöôïc nhôø nhöõng hoaït ñoäng ñoù cuûa
Leânin. Ñaûng coâng nhaân xaõ hoäi daân chuû Ngq ra ñôøi ñaõ trieät ñeå ñaáu tranh vì
quyeàn lôïi cuûa giai caáp coâng nhaân lao ñoäng.
- Naém ñöôïc tình hình Nga tröôùc caùch maïng; dieãn bieán cuûa caùch maïng
tính chaát vaø yù nghóa cuûa caùch maïng Nga 1905 – 1907.
2. Tö töôûng, tình caûm
Boài döôõng loøng kính yeâu vaø bieát ôn nhöõng laõnh tuï cuûa giai caáp voâ
saûn theá giôùi, nhöõng ngöôøi coáng hieán caû cuoäc ñôøi vaø söùc löïc cho cuoäc
ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc lao ñoäng bò aùp böùc boùc loät treân toaøn theá
giôùi.
3. Kyõ naêng
Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa caùc khaùi nieäm: caùch maïng daân chuû tö
saûn kieåu cuõ, caùch maïng daân chuû tö saûn kieåu môùi, chuyeân chính voâ saûn.
II THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Tranh aûnh veà cuoäc caùch maïng 1905 – 1907 ôû Nga, chaân dung Leânin.
- Tö lieäu veà tieåu söû V.I.Leânin.
III TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
Caâu hoûi l: Neâu nhöõng neùt noåi baät cuûa phong traøo coâng nhaân Quoác
teá cuoái theá kyû XIX?
Caâu hoûi 2: Vì sao Quoác teá thöù 2 tan raõ?
2. Daãn daét vaøo baøi môùi
Ñaàu theá kyû XIX, keá tuïc söï nghieäp cuûa Maùc vaø AÊngghen, V.I. Leânin
ñaõ tieán haønh cuoäc ñaáu tranh khoâng khoan nhöôïng choáng caùc traøo löu tö
töôûng cô hoäi chuû nghóa, ñöa chuû nghóa Maùc ngaøy caøng aûnh höôûng saâu
roäng trong phong traøo coâng nhaân Nga vaø phong traøo coâng nhaân quoác teá. Ñeå
hieåu cuoäc ñaáu tranh choáng chuû nghóa cô hoäi döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Leânin
nhö theá naøo? Dieãn bieán, keát quaû, yù nghóa cuoäc Caùch maïng 1905 – 1907 ra
sao, chuùng ta cuøng tìm hieåu noäi dung baøi hoïc hoâm nay.

3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

Trang 202
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân vaø caû lôùp I. V.I. Leânin vaø cuoäc ñaáu tranh
- Tröôùc heát, GV goïi moät HS HS trình baøy choáng chuû nghóa cô hoäi
toùm taét veà tieåu söû cuûa Leânin keát hôïp giôùi
thieäu chaân dung Leânin.
- GV neâu caâu hoûi: Trình baøy nhöõng hoaït - Tieåu söû: Via-ñi-mia Ilích U-ki-a-noáp
ñoäng tích cöïc cuûa Leânin thaønh laäp ñaûng voâ töùc Leânin sinh ngaøy 22/04/1870 trong
saûn kieåu môùi? gia ñình nhaø giaùo tieán boä.
- HS ñoïc SGK vaø töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung, trình baøy vaø phaân
tích:
+ Muøa thu naêm 1895, Leânin thoáng nhaát caùc + Muøa thu naêm 1895 Leânin thoáng
nhoùm Maùcxit ôû Peâtecbua laáy teân laø Lieân nhaát caùc nhoùm Macxit ôû Peâtecbua.
hieäp ñaáu tranh giaûi phoùng giai caáp coâng nhaân
– maàm moáng cuûa Ñaûng Macxit; Naêm 1898 taïi
Minxcô, Ñaûng coâng nhaân xaõ hoäi daân chuû Nga
tuyeân boá thaønh laäp nhöng khoâng hoaït ñoäng vì
caùc Ñaûng vieân bò baét.
+ Naêm 1900 Leânin cuøng vôùi caùc ñoàng chí - Naêm 1900 Leânin cuøng vôùi caùc
cuûa mình xuaát baûn baùo "Tia löûa" nhaèm truyeàn ñoàng chí cuûa mình xuaát baûn baùo "Tia
baù chuû nghóa Maùc vaøo phong traøo coâng nhaân löûa" nhaèm truyeàn baù chuû nghóa Maùc
Nga. vaøo phong traøo coâng nhaân Nga.
+ Naêm 1903, Ñaïi hoäi Ñaûng coâng nhaân xaõ - Naêm 1903, Ñaïi hoäi Ñaûng coâng
hoäi Nga ñöôïc trieäu taäp ôû Luaân Ñoân döôùi söï nhaân xaõ hoäi Nga ñöôïc trieäu taäp ôû
chuû trì cuûa Leânin ñeå baøn veà cöông lónh ñieàu Luaân Ñoân döôùi söï chuû trì cuûa Leânin
leä Ñaûng. ñeå baøn veà cöông lónh ñieàu leä Ñaûng.
- GV nhaán maïnh: Taïi Ñaïi hoäi ña soá ñaïi Hình thaønh 2 phaùi Boânseâvich ña soá
bieåu (Phaùi Boânseâvich) taùn thaønh ñöôøng loái vaø Menseâvich thieåu soá.
Caùch maïng cuûa Leânin, coøn thieåu soá (phaùi
Menseâvich) theo khuynh höôùng cô hoäi choáng laïi
Leânin.
- HS ñoïc ñoaïn chöõ in nhoû trong SGK noùi veà
vieäc Leânin vieát haøng loaït taùc phaåm cuûa mình
pheâ phaùn nhöõng quan ñieåm cuûa chuû nghóa cô
hoäi, khaúng ñònh vai troø cuûa giai caáp coâng
nhaân vaø Ñaûng tieân phong.

Trang 203
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
Hoaït ñoäng 2: Caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Cuoäc ñaáu tranh choáng
laïi phaùi cô hoäi ñaàu theá kyû XX ôû Nga dieãn ra
nhö theá naøo?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù :
+ Ñaàu theá kyû XX khi caùc nöôùc ñeá quoác - Ñaàu theá kyû XX caùc phaùi cô hoäi
chaïy ñua vuõ trang chuaån bò chieán tranh thì phaùi trong Quoác teá 2 uûng hoä chính phuû tö
cô hoäi trong Quoác teá 2 keâu goïi coâng nhaân saûn, uûng hoä chieán tranh.
uûng hoä chính phuû tö saûn vôùi mình, uûng hoä + Ñaûng Boân-seâ-vich do Leânin laõnh
chieán tranh. ñaïo laø kieân quyeát choáng chieán tranh
+ Duy nhaát coù Ñaûng Boânseâvich do Leânin ñeá quoác, trung thaønh vôùi söï nghieäp
laõnh ñaïo laø ñaáu tranh choáng laïi chieán tranh voâ saûn.
ñeá quoác vôùi khaåu hieäu "Bieán chieán tranh ñeá - Leânin coù nhöõng ñoùng goùp quan
quoác thaønh noäi chieán Caùch maïng". troïng veà maët lyù luaän thoâng qua
nhöõng taùc phaåm cuûa mình.
Hoaït ñoäng 3: Caù nhaân II. Caùch maïng 1905 – 1907 ôû Nga
- GV neâu caâu hoûi: Cho bieát tình hình nöôùc  Tình hình nöôùc Nga tröôùc caùch
Nga tröôùc caùch maïng? maïng:
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù:
+ Ñaàu theá kyû XX kinh teá coâng thöông - Veà kinh teá : Coâng thöông nghieäp
nghieäp Nga phaùt trieån, xuaát hieän caùc coâng ty phaùt trieån, caùc coâng ty ñoäc quyeàn ra
ñoäc quyeàn, ñoäi nguõ coâng nhaân ñoâng ñaûo. ñôøi.
+ Veà chính trò , duy trì boä maùy cai trò cuûa
chính quyeàn phong kieán, cheá ñoä Nga Hoaøng - Veà chính trò: cheá ñoä Nga Hoaøng kìm
kìm haõm söï phaùt trieån saûn xuaát, boùp ngheït haõm saûn xuaát, boùp ngheït töï do daân
quyeàn töï do daân chuû, haàu heát caùc giai caáp chuû  ñôøi soáng nhaân daân, coâng
baát maõn … nhaân khoå cöïc.
 Ñôøi soáng nhaân daân, nhaân daân lao ñoäng
cöïc khoå.
+ Söï thaát baïi trong cuoäc chieán tranh Nga – - Söï thaát baïi trong cuoäc chieán tranh
Nhaät 1904 – 1905 laøm maâu thuaãn xaõ hoäi caøng Nga – Nhaät  xaõ hoäi maâu thuaãn saâu
saâu saéc  buøng noå Caùch maïng. saéc daãn ñeán buøng noå Caùch maïng.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp  Caùch maïng buøng noå:
- GV trình baøy nhöõng neùt chính dieãn bieán:
+ Ngaøy 09/01/1905, 14 vaïn coâng nhaân - Ngaøy 09/01/1905, 14 vaïn coâng nhaân
Peâtacbua vaø gia ñình khoâng vuõ khí ñeán cung Peâtacbua vaø gia ñình khoâng vuõ khí ñeán
ñieän muøa ñoâng ñeå thænh caàu Nga Hoaøng caûi cung ñieän muøa ñoâng ñeå thænh caàu Nga
thieän ñôøi soáng nhöng hoï bò ñaøn aùp baèng suùng Hoaøng caûi thieän ñôøi soáng nhöng hoï bò
laøm haøng nghìn ngöôøi cheát vaø bò thöông "Ngaøy ñaøn aùp baèng suùng laøm haøng nghìn
chuû nhaät ñaãm maùu", coâng nhaän döïng chieán ngöôøi cheát vaø bò thöông "Ngaøy chuû
luyõ chuaån bò chieán ñaáu. nhaät ñaãm maùu", coâng nhaän döïng
Keát hôïp giôùi thieäu hình 75 SGK "Cuoäc bieåu chieán luyõ chuaån bò chieán ñaáu.
tình ngaøy 09/01/1905".
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû noùi veà dieãn bieán
trong SGK.
Tieáp ñoù, GV tieáp tuïc trình baøy: Muøa thu - Muøa thu naêm 1905 phong traøo caùch
naêm 1905 phong traøo caùch maïng tieáp tuïc daâng maïng tieáp tuïc daâng cao vôùi nhöõng
cao vôùi nhöõng cuoäc baõi coâng chính trò cuûa cuoäc baõi coâng chính trò cuûa quaàn

Trang 204
Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
Nhöõng kieán thöùc HS caàn naém
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
vöõng
quaàn chuùng laøm ngöøng treä moïi hoaït ñoäng kinh chuùng laøm ngöøng treä moïi hoaït ñoäng
teá vaø giao thoâng trong caû nöôùc. kinh teá vaø giao thoâng trong caû nöôùc.
- Taïi Matxcôva, thaùng 12/1905 cuoäc toång baõi - Taïi Matxcôva, thaùng 12/1905 cuoäc toång
coâng  khôûi nghóa vuõ trang  cuoái cuøng thaát baõi coâng  khôûi nghóa vuõ trang 
baïi. cuoái cuøng thaát baïi
Hoaït ñoäng 5: Caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát tính chaát.,
yù nghóa cuûa caùch maïng 1905 – 1907 ôû Nga?
- HS ñoïc SGK vaø döïa vaøo voán hieåu bieát
cuûa mình töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø keát luaän:
+ Caùch maïng 1905 – 1907 laø cuoäc caùch - Tính chaát: Laø cuoäc caùch maïng daân
maïng daân chuû tö saûn laàn thöù nhaát ôû Nga, laø chuû tö saûn laàn thöù nhaát ôû Nga. Ñaây
Caùch maïng daân chuû tö saûn kieåu môùi. laø moät cuoäc caùch maïng tö saûn kieåu
- GV döøng laïi hoûi: Taïi sao noùi ñaây laø môùi.
cuoäc Caùch maïng tö saûn kieåu môùi?
- HS traû lôøi caâu hoûi.
- GV choát yù: Ñaây laø cuoäc Caùch maïng tö
saûn kieåu môùi bôûi vì: Do giai caáp voâ saûn laõnh
ñaïo vôùi söï tham gia cuûa ñoâng ñaûo nhaân daân
lao ñoäng, giaûi quyeát nhöõng nhieäm vuï cuûa
cuoäc Caùch maïng daân chuû tö saûn vaø ñaët cô
sôû cho vieäc chuyeån sang Caùch maïng XHCN.
- YÙ nghóa:
+ Giaùng moät ñoøn maïnh meõ vaøo cheá ñoä - YÙ nghóa:
Nga Hoaøng, coù aûnh höôûng ñeán phong traøo + Giaùng moät ñoøn maïnh meõ vaøo cheá
ñaáu tranh ñoøi daân chuû ôû caùc nöôùc ñeá quoác. ñoä Nga hoaøng, coù aûnh höôõng ñeán
phong traøo ñaáu tranh ñoøi daân chuû ôû
+ Thöùc tænh nhaân daân caùc nöôùc phöông caùc nöôùc ñeá quoác.
Ñoâng ñaáu tranh. + Thöùc tænh nhaân daân caùc nöôùc
phöông Ñoâng ñaáu tranh.
4. Sô keát baøi hoïc
Toå chöùc cho HS traû lôøi caâu hoûi nhaän thöùc ñaët ôû phaàn daãn daét vaøo
baøi môùi ñeå cuûng coá kieán thöùc.
5. Daën doø, ra baøi taäp veà nhaø
- Hoïc baøi cuõ.
- OÂn taäp toaøn boä hoïc kyø.

Trang 205

You might also like