Day chinh IA d~ thi Olympic TOlin Quoc te (du'gc giCti thieu trong euon sach "Tuy~n t~p 200 bai toan thi Vo dieh Toan (Tq,p 2 - Htnli h9C) cua cdc tac gia Biro Tam, Nguy~n Quy Dy, Luu Xuan. Tinh, nha xutit ban Giao ~1:lC ndm. 2001".
Cho luc giac d~u At AzAaA4A5A6 tam I, hinh tron (0, R) bAt ky chua 1. Cac tia IAj cAt (0, R) tai B, (i =1,0). Tinh theo R Wng sau:
L= IB~ + IB~ + IB~ + IB! + IB~ + IB~
(F)~ thi d~ nght Olympic 30-4)
GIAI
'I'nrcc tien ta chang minh b6 d~ sau:
Bd d~: Cho AABC d~u nQi tie'p du'ang tron (01' R1). Khi d6 moi di~m M ( • (01)' t6ng MA 2 + MB2 + Mc2 khong d6i.
9
Quay Iai bai toan:
G9i H, J, K lful bigt la hmhchieu vuong g6c eua 0 xuong B1B4, B2B5, B3B6' ~ thB:y rang cac di~m 0, I, J, H, K nam tren dlt<mg tron dlt<mg kinh 01. Do do !My ngay 6HJK d~. Khi d6:
Cho ~ABC c6 IG 1. IC (vdi 11a tam dtlC1ng tron nQi tie'p va G la trong tam ~ABC). Chung minh r~ng:
a + b + c : 2ab
--- = -- (vdi BC = a, CA = b, AB = c)
3 a+b
C
GIAI:
Ta c6: leG = ! (CA +CB)
a.IA + b.IB + c.IC = 0 (fJii chung mink 0 bai 1)
'* a(IC + CA) + b(IC + CB) + c. IC = 0
'* CI = 1 (a.CA + b.CB)
a+b+c
1 (- -) 1 (_. . -. )
= b a.CA + b.CB - --'- CA + CB
a+ +c 3
(a 1)- (b 1)-
= -- CA+ -- CB
a-j- b-t-c 3 a+b+c 3
Khi d6: GI 1. CI # GI.CI = 0
{:} [(2a - b - c)CA + (2b - a - c)CB](a.CA+ b.CB) = 0
~ a(2a - b - c)b2 + b(2a - b - c)CA .CB
+ a(2b- a -.c)CB.CA + b(2b - a - c)a2 = 0
13
<=> ab[b(2a':' b - c) + a(2b - a - c)]
+[b(2a- b-e)+a(2b-a-c)]CB.CA = 0
{:} (ab + CB.CA)[b(2a _ b _ c) + a(2b _ a _ c)] = 0
{:} b (2a _ b _ c) + a (2b _ a _ c) == 0
(vi ab +CB.CA = ab + abcosC == ab(1 + cosC) > 0) {:} b (3a _ a _ b _ c) + a (3b _ a _ b _ c) = -0
{:} 6ab = (a + b) (a + b + c)
a+b+e
{:} -
3 a+b
2ab
Cho ~ABC, goi 0, I 1&n htgt lit cac tam du'dng tron ngoai tiep vit nQi tiep cua ~ABC. R, r 1&n htgt lit dQ dai cac ban kinh dlidng tron ngoai tiep va nQi tiep eua ~ABC. Chung minh rang:
=> ma· MA + mil . MB + m,,". 1\1 C; ~" i ( a ~ + b2 + c2) " Dau "=" -¢:? M ;r G
26
Cho ~ABC, 0 lA tam dUC1ng tron ngoai tie'p tam giac, M lA di~m nam trong ~ABC vAN, P, Q Mn Itlc;tt lA cac hinh chieu vuong g6c cua MIen cac canh BC, CA, AB. ChUng minh rAng:
8' _ 'I. (. d2);
---1--
8 4· R2
Trong d6: {8 = 8MBC' 8' = 86NPQ
d = OM, ~ = OA (C6ng thrZc Euler)
GIAI:
Tru~c he't chung ta chUng minh b6 de sau:
"Trong tam giac ABC luon c6:
(a) sin2A+ sin2B + sin2C = 4sinA.sinB. sinC (b) S == 2R 2 sin A. sin B. sin C
GC?i 0 la giao di~m cua AO va BC. Chung minh tliang tt,t nhu tntC1ng hop ~ABC nhon, ta cling co:
~ __ ~:....__ __ --:::~ C
OD = CD OB+ BD OC
BC BC
1 - 1 -
= -="BD=- OB + CD OC
1+- 1+--
CD BD
1 OB + 1 OC
1 + 860AB 1 + 8AOCA
8.1OCA 860AB
=
=
__ 1 __ (8.10CA OB + 860AB OC) 8 + 860BC
Han nua: OA =. AD + 1 = _8_ + 1 = 8 + 8.10BC
OD OD SWBC S60BC
29
(3)
Quay lai bai toan:
A
MAB = aI' MAC = a2 D~t: MBA. = (31' MBC = (32 McB = 'h, MCA = /2
Tit (3) va (4) => SAOBC .OA = SAOCA OB + SAOAB .OC
=> !R2 sin 2A.OA =! R2 sin 2B.OB+!R2sin2C.OC
2 2 2
=> OA. sin 2A + OB. sin 2B + OC.sin2C =0
Ta c6: S' = S,wPQ + S,wNQ + S,wNP
= ! (MA2 sinA. sinal' sin a2 + MB2 sinB.sin(3I' sin (32 +MC2sinC. sinyl· sinY2) . 1 .
= 4 [MA2sinA. cos (al -(2)+MB2sinB. COS((31 -(32)
+ Mc2 sin C. COS(YI - 12)J
- ! (MA2sin2A + MB2 sin2B + MC2 sin2C) (5) 8
S = S AQMP + SBNMQ + SCNMP
= !. [MA 2 (sin 2al + sin 2(2) + MB2 (sin 2(31 + sin 2(32)
+ MC2 (sin 2YI + sin 2Y2)J = ! [MA2sinA. cos (al - (2) + MB2 sinB. cos ((31 - (32)
+ MC2 sinC.cos(YI + Y2)J (6)
Tit (5) va (6)
=> S' = !S-_!_(MA2sin 2A~MB2sin 2B+MC2sin 2C)(7) 28
30
(Tap chi "Totu; hoc va Tudi tre")
Hen mra: MA 2 sin 2A + MB2 sin 2B + MC2 sin 2C
= (MO + OA r sin 2A + (MO + ORr sin 2B + (MO + OCr sin 2C = M02(sin 2A + sin 2B + sin 2C) t R~(sin 2A + sin 2B + sin 2C)
+2MO [(O1\. sin 2A+OO. :in 2B+OC. sin 2C)]
.= 4M02 sinA. sinB.sin C + 4R2 sin A. sin B. sinC
= 4M02. 2~2 + 28 (Do bd d~ tren)
. 2 8
= 2. d . R 2 + 28 (8).
Tit (7) vEt(8) => S' = ! S - ..!.(2 .d2 • ~ + 28)
2 8 R2
Yay: ~ = ! (1 - ~)
.. 8' 4 R2
Cho ~ABC nQi tiep trong du'ang tron tam O. Tim quy tfch nhfrng di~m M nam trong du'ang tron sao cho day cung di qua M 18. AA', BB', CC' thea man h~ thirc:
MA + MB + MC = 3 MA' MB' MC'
G<;>i G la trong tam ~ABC Ta co: GA + GB + GC = 0 ~ MA 2 + MB2 + MC2
V~y quy tich cac di~mM la dUClng thAng qua 0 vuong g6e vdi vecto I = 2AB+ AC
(b) Ta e6: MA2 - MB2 + CA2 .; CB2 = 0
<:) (MA + MB) (MA - MB) + (CA - CB) (CA + CB) = 0 <:) 2 MI. BA + 2 CI. BA = 0 (vdi I trung di~m AB) <:) BA (MI + CI) = 0
<:) BA (MI + IJ) = 0
Quy tich di~m M lit dUClng thAng qua I va vuong g6e vdi AB.
A
<:) BA.MJ = 0
D
(d)
(b)
J
34
cAc sAl ToAN TLJ GI.41
1. Cho ~ABC x, y, z > o. Chung minh ding:
1 1 1.. x2 + s" + Z2
(a) - cos A + - cos B + - cos C $ _ __;_ __ 2xyz
x
y
z
(f)~ thi d~ nghi. Olympic 30-4)
1 1 1 . x2 + y2 + Z2
(b) - cos 2A + - cos 2B + - cos 2C ~ - _ __::._-
x y z 2xyz
2. Cho di€m M nam tren du?1ng tron ngoai tiep tam giac d~u ABC. Chung minh rling gia tri cua I ::: MA 4 + MB4 + MC4
khong phu thuoc vao vi tri cua M.
(f)~ thi Olympic toan Qu6c gia)
3. Ooi AI' BJ' C1 Ian luqt la cacdiern doi xung cua A, B, C cua !\ABC qua cac canh BC, CA, AB tuong ung. Chung minh rang AI' B1, C1 thang hang.
3 <=:> cos A. cos B. cos C = -- 8
(Tap chi "Toan h9C va Tu6?i tre")
•
4. Cho tu giac 16i ABCD. Goi GI' G2, G3, G4 Ian hrot la cac trong tam cua ~ABC, ~13CD, ~CDA va ~DAB va tu giac ABCD. Chung minh rling G la trong tam tu giac G1G2G3G4· '
5. Cho ~ ABC can tai A, D la trung diern canh AB, I la tam dirong tron ngoai tiep ~ACD. Chung minh .rang IE l_ CD.
(f)~ thi Olympic Toan Anh)
35
.6. Cho ~ABC nhon nQitie'p trong dtiang tron ban kinh bang 1 va BC = a, CA = b, AB = c. Chung minh ding vdi moi di€m M nam trong ~ABC, ta luon co:
D~t OA = x, OB-= y, OC = z. Gc;>i u, v, w tuong' Ung Ia dQ dai cac dlidng phan giac trong cua cac g6c BOC, CfoA, AOB trong cac tam giac BOC, COA, AOB. Chung minh rang:
OA = x, OB= y, OC = z·
(BDT Paul Edos ma r()ng)
88
89
GIAI
A
B~--------~------~~C
Tnt6'c he't ta chang minh b6 d~ sau:
Ne'u 0: + 13 + "Y = n thi
p2 + q 2 + r2 ~ 2 ( qr cos 0: + rp cos 13 + pq cos "Y), 'v'p, q, r E IR
+ r2 - 2qr cos 0: - 2rp cos 13 + 2pq cos (0: + 13) _ [r2 + (p cos f3t + (q coso:t - 2r (p cos 13) - 2r(q coso:) +2 (p cos 13)( q cos 0:)) + [(p sin 13)2 + (q sin 0:)2 + 2pq sin 0: sin 13) = (r - p cos 13 - q cos 0: t + (p sin 13 - q sin 0: t ~ 0
<=> cosB = 2cosA.cosC = cos(A+C)+cos(A - C) = -cosB+cos(A-C)
¢:} - 2cosB + cos(A ~ C) = 0
<=> 2cos(A+C) + cos(A-C) = 0
( 2 A+C ) 2 A-C 0
<=> 2 2cos -. -2--1 +2cos -2--1 =
::::>3 = 2 cos2 A + C + cos" A - C ~ 2J2 cos A + C . cos A - C
2 2 2 2· 2
3../2 A +C A-C
::::> - ~ 2 cos . cos = cos A + cos C
4 2 2'
Ta c6:
<=> cos A + cos C s 3../2 4
90
rl Sal 231~-----------------____'
Cho A, B, C la ba g{x! cUa met tam giac, Hay tim gia hi nhb nh8t ella:
T .6A .6B .6C = Sln - + Sln - + SIn -
222
(B~ thi Olympic 30·4)
GIAI
TheoBBT Cauchy, ta c6:
. A (1)6 (1)6 A (1)2 (1)2
sin62"+ 2 + 2 ~ 3sin22· 2 . 2
.6A 1 3. 2A ::) Sln - + - ~ - SIn -
2 32·16 2
T 3 3 ( ·2 A . 2 B . 2 C)
::) + - ~ - Sln - + sm - + sm -
32 16 2 2 2
~ 3[3 - (COS A + cosB + COS C)]
3 [ 3] 9 3
~ 32 3 - 2 = 64 (vi cos A + cos B + cos C s 2)
::) T ~ _!_
64
Dlu" =" ee MBC d~u
V~y: MinT = :4
M~241~-~----------------~
(B~ thi Olympic 30·4)
91
Ta co:
a1 = 2AC1 sin ~
= 2(p - a) sin A 2
GIA.I
A
2 (b )2 1 - cos A
=> a1 = + e - a
. . b~ + e2 - a2
1-----
= [b + e - a )2 2be
2
= (b + e - a)2 [a 2 - (b _ e )2] 4be
= (b + e - a)2 (a + b- c) (a - b + c) 4be
[b2_ (e - a)2][ e2 - (a - b)2] be
= <-
4bc - 4
1 4
=> ->-
a~ - be
ChU'ng minh tirong tV:
1 4 ->b2 - ea
1
1 1 1 (1 1 1) => a2 + b2 + e2 24 ab + be + ea
1 1 1
9
~ 4----
ab + be + ea
92
(l)~ thi 'd~ nght Olympic 30·4)
•
V~y:
D6u " =" ~ MBC d~u
Cac g6c cua 11 ABC phai thoa man di~u ki~n gi d~ dtibng phan giac g6c A, dtibng trung tuye'n va tli B vadtibng cao ha tli dinh C cAt nhau tai mQt di~m.
GIA.I
A
( ~ ) f)i~u kien clin:
• GiA stl dtibng phan giac trong AD, trung tuye'n BE va dtibng cao CF cAt nhau tai di~m 1.
~ I nam trong I1ABC ..
Ta c6: DB c
-=-
DC b
EC =EA FA = bcosA FB = acosB
• Theo dinh ly xeva:
AD, BE, CF d6ngwquy ~. DB. EC .FA = 1 DC EAFB
93
(l)~ thi d~ nghj Olympic 30-4)
~ ~. bcosA = 1 b acosB
<=> ccosA = 1 acosB
ee sinCcosA = 1 sin A cos B
<=> t~ = sine cosB
( <=) Bi~ kien dii
t A sinC Gi! sli L\ABC co g =--
cosB
Vi sinC>O => tgA.cosB > 0 => A,B nhon
=> F nAm tren doan AB
=> {FA = bcosA
FB = acosB
Do do: tgA = sinC cosB
<=> DB. EG. FA = 1 DC EA FB
'Iheo dPth It xeva suy ra AD, BE, CF ~ong quy ho{Jc song song nhau . . Nhu'ng AD cAt BE nen suy ra AD, BE, .CF d6ng quy.
Cho L\ABC. Chung minh rang:
94
95
GIAI
Ta c6:
sin2 A + sin" B + sin2 C = 1- cos" A + 1- !(cos2B + cos2C)
2
= 2 - cos'' A + cosA.cos(B - C)
~ 2 - cos" A+ [cos A]
s : - ( (:OS2 A -Icos AI + !)
s 9 _ (lcasAI-'!)2 ~ 9
4 2 4
=> a2 + b2 + c2 = 4R2 (sin2 A + sin2 B + sin2 C) ~ 4R2! ~ 9R2
=> m2 + m2 + m2 = ~(a2 + b2 + c2) ~ 27R2
abe 4· 4
=> . m! + m~ + m! s ( m! + ~~ + m! J .,; (2:~2 r (Do BfJT Cauchy)
< 27 R3 => ma' m, . me - 8
1 IcasAI = 2 .
DS:u "=" ~ cosA .coatB - C) = IcosAI ~ MBC d~u
m2 = m2b = m2
a c
Chuy:
Trong ~ABC, ta co:
2(b2 + c2) _ a2
m 2 = ----'---___:.;_--
a 4
2 2 (C2 + a 2) - b2
mb= 4
m 2 = 2 ( a 2 + b2) - C2
e 4
Cho ~ABC c6 dien ttch S, de? dai cac canh la a, b, c va n ~ 2. ChUng Minh rAng:
a2n + b2n + c2n ~ 3( Js r .s- + la - bl2n + Ib - cl2n + Ic _ al2n
+ (b + c - a r Ib - cln + ( C + a - b r Ic - ar + (a + b - c r [a - bin
GIAI
Bg chUng' Minh bai toan, tnlac het ta chirng Minh cac b6 d~ sau:
Bd 411:
{X > Y ~ 0 m m ( )m
Cho m ~ 1 ' ta luon c6: X - Y ~ X - Y
Chling Minh:
Y x-y
Ta c6: 0 $ -, -_ s Lnen:
X X
+
(~)m $~
X X
=> xm - s" ~ (x - y t D~u "=" <=> [m = 1 y=O
96
••
a)
ss d~ 2:
{x,y, z > 0 1 '
Cho ,ta uon co:
m ~ 1
. ChUng minh:
a) Theo BBT Bernoulli:
(~~_)m = (1 + ~)m ~ 1 '+ m(x - y)
x + y x+y x+y
+
(.~)m = (1 + ~)m ~1 + m(y - x)
x+y x+y x+y
b) Theo BBT cau a, ta co:
97
b)
~2
ID
2
x+y+z
X+y z+ 3
--- + ------"~_
2 2
~ _X_ID_+--="Y3_ID_+_. _Z_ID ~ ( x + ; + Z ) ID Dau "=" <=> [m = 1
X=Y=Z
Bd d~ 3:
{x,y ~ 0
Cho m ~ 2 ,ta luon co:
a)
ID
(X2 + y2)2 ~ xID + yID
Chung minh:
a) • Neu [x = 0 thi BDT a) hign nhien dung y=O
, x2
• Neu X,y > 0, ta co: 0 < 2 2'
X +y
Do do:
m
( x2 : y2 r S X2: y'
98
m
~ xm + s" :5; (X2 + y2) 2
m
V~y: x" + s" :5; (X2 + y2)2
[m = 2
DA' " " . . 0
au = ¢::> x =
y=O
b) Theo BET a), ta c6:
(x;Yf +IX;Ylm ,;[(X;Y)' +Ix;;rr
(Do bd d~ ·2a)
V~y: xm ;ym ~(x;y)m +IX;ylm
Dau "=" ¢::> [m = 2 X=y
es d~ 4:
Trong ~ABC. Ta luon c6:
a2 + b2 + c2 ~ 4SJ3 + (a - b)2 + (b - C)2 + (c -'- a)2 hay
(p ~ a) (p - b) + (p ~ b) (p - c) + [p - c) [p - a) ~ sJ3
(vdi 2p = a + b + c )
99
ChUng minh:
Ta e6:
a2 + b2 + e2 ~ 4Sv'a + (a _ b)2 ,+ (b ~ e)2 + (e _ a)2
~ [a2 - (b - C)2] + [b2 - (e - a)2] + [e2 - (a - b)2] ~ 4sFa
~ 4 [p - b) (p - c) + 4 (p - c) (p - a) + 4 (p - a) (p - b) ~ 4SFa
{X = p ~ a> 0 ~ xy + yz + zx ~ sFa· vci y = P - b > 0 z=p-e>O
ee xy +yz + zx ~ J3xyz (x + y + z)
(vi S = Jp(p - a)(p - b)(p - c) = Jxyz(x + y + z] ) ~ (xy + yz + ZX)2 ~ 3xyz(x + y + z)
(Tap chi "Toan ho« va rua tre", s6 trong ndrn 1997) .
Cho L\ABC d~u, tu di~m M nam trong ~ABC ke MA, MB, MC eiit cac canh BC, CA, AB Mn hi<;1t tai X, Y, Z. G<;>i D, E, F theo thu tt! 18. hinh chieu cua M tren BC, CA, AB.