Professional Documents
Culture Documents
HÑC-A
Hình daïng phaân töû CHT
• Tính chaát cuûa caùc chaát CHT phuï thuoäc
vaøo hình daïng phaân töû:
– Nhieät ñoä noùng chaûy
– Nhieät ñoä soâi
– Khaû naêng solvat hoùa
HÑC-A
Coâng thöùc Lewis
• Khoâng cho bieát hình daïng cuûa phaân töû cuûa
caùc hôïp chaát CHT.
• Ví duï:
• Phaân töû CCl4
• Thöïc nghieäm cho bieát caùc goùc lieân keát ClCCl
ñeàu baèng 109o.
• Nhö vaäy 4 nguyeân töû Cl khoâng cuøng naèm
treân maët phaúng
HÑC-A
Phaân töû CCl4
HÑC-A
Caùc caùch bieåu dieãn hình daïng
HÑC-A
Thuyeát töông taùc caùc caëp electron
Nguyeân taéc:
Caùc caëp electron quanh nguyeân töû seõ
saép xeáp sao cho söï töông taùc laø nhoû
nhaát.
HÑC-A
AÙp duïng thuyeát VSEPR
• Veõ coâng thöùc Lewis.
• Ñeám soá vò trí coù electron quanh nguyeân töû
– Moät caëp electron khoâng lieân keát tính laø 1 vò trí
– Moät lieân keát (Ñôn, Ñoâi hoaëc Ba) tính laø moät vò
trí.
• Saép xeáp caùc vò trí coù electron sao cho töông
taùc laø nhoû nhaát
HÑC-A
Caùc caùch saép xeáp
Soá vò trí Caùch xeáp 180
2 Thaúng haøng
120
Tam Giaùc
3
109.5
4 Töù dieän
HÑC-A
Caùc caùch saép xeáp
Soá vò trí Caùch xeáp
90
Löôõng Thaùp
5
Tam Giaùc 120
90
90
6 Baùt dieän
-2
CO3-2 O C O 3 - Tam Giaùc 120
O
HÑC-A
Caùc daïng phaân töû
Phaân töû CT Lewis vò trí e – caùch xeáp goùc
. Lieân keát
H
CH4 H C H 4 - Töù dieän 109.5
H
NH3 H N H 4 - Töù dieän 109.5
H
HÑC-A
Caùc daïng phaân töû
Phaân töû CT Lewis vò trí e – caùch xeáp goùc
. Lieân keát
F
Löôõng thaùp
SF4 F S
F 5 - Tam giaùc 90,
F 120
F
F
HÑC-A
Caùc bieán daïng
• Caëp electron khoâng lieân keát töông taùc maïnh
hôn caùc caëp electron lieân keát.
• Lieân keát ña coù töông taùc maïnh hôn lieân keát
ñôn
• Ví duï: H2O
O
H
H
HÑC-A 104.5
Caùc bieán daïng
H C N O
H H H H
H H H
109.5O 107O 104.5O
HÑC-A
Caùc bieán daïng
Cl
111.4 o
C O
Cl 124.3 o
HÑC-A
Hình daïng phaân töû
HÑC-A
Hình daïng phaân töû
HÑC-A
Hình daïng phaân töû
HÑC-A
Hình daïng phaân töû
HÑC-A
Hình daïng phaân töû
HÑC-A
Phaân töû nhieàu trung taâm
Xaùc ñònh söï phaân boá electron cho töøng
nguyeân töû.
H O Tam giaùc
HC2H3O2: H C C O
H
H
Töù dieän
HÑC-A
Moment löôõng cöïc cuûa phaân töû
Khi hai nguyeân töû coù ñoä aâm ñieän khaùc nhau,
maät ñoä ñieän tích aâm seõ cao hôn ôû phía nguyeân
töû coù ñoä aâm ñieän cao hôn. Taïo ra moment löôõng
cöïc cuûa lieân keát. (Qui öôùc chieàu cuûa moment
löôõng cöïc höôùng veà phía nguyeân töû aâm ñieän
hôn)
HÑC-A
Moment löôõng cöïc cuûa phaân töû
HÑC-A
Moment löôõng cöïc cuûa phaân töû
HÑC-A
Moment löôõng cöïc cuûa phaân
töû
F
F B F 120
BF3: Tam giaùc B
F F F
Khoâng phaân
cöïc
O
O 120
Cl C
CCl4: Cl C Cl Töù dieän Cl
Cl
Cl Khoâng
phaân cöïc
Cl Cl
HÑC-A
Thuyeát Lieân keát hoùa trò
HÑC-A
Thuyeát lieân keát hoùa trò
• Lieân keát hoùa hoïc taïo thaønh do söï xen
phuû cuûa caùc orbital cuûa caùc nguyeân töû.
HÑC-A
Lieân keát
Lieân keát (sigma) taïo thaønh do söï xen phuû
ñoái xöùng theo truïc cuûa hai orbital.
HÑC-A
0.08 0.16 0.24 0.32 nm
Lieân keát
Lieân keát (pi) hình thaønh do söï xen phuû ñoái
xöùng theo maët phaúng
HÑC-A
Ñoä beàn lieân keát
Lieân keát caøng beàn khi möùc ñoä xen phuû caùc
Orbital caøng lôùn (maät ñoä nguyeân töû giöõa
hai haït nhaân laø lôùn nhaát)
1. Möùc ñoä xen phuû phuï thuoäc vaøo: hình
daïng, kích thöôùc, naêng löôïng cuûa caùc
orbital, höôùng xen phuû vaø kieåu xen phuû
giöõa chuùng.
2. Caùc orbital coù naêng löôïng töông ñöông
nhau seõ xen phuû toát
3. Xen phuû theo truïc höõu hieäu hôn xen phuû
theo maët phaúng.
•HÑC-A•
Ví duï
H2:
1s 1s
HF:
1s 2p
F2 :
HÑC-A
2p 2p
Ví duï
Xeùt phaân töû H2O :
s p
+
sp
sp
HÑC-A
Taïp chuûng sp:BeF2
Be :
s p p p
Kích thích:
s p p p
Taïp chuûng: sp sp
sp sp p p
HÑC-A
Taïp chuûng sp
HÑC-A
Taïp chuûng sp : BF3 2
B:
s p p p
Kích thích:
s p p p sp2
sp2
sp2
Taïp chuûng:
sp2 sp2 sp2 p
HÑC-A
Taïp chuûng sp 2
HÑC-A
Taïp chuûng sp CH4 3
C:
s p p p
Kích thích:
s p p p sp3
sp3
Taïp chuûng:
sp3 sp3 sp3 sp3 sp3
HÑC-A sp3
Taïp chuûng sp 3
HÑC-A
Taïp chuûng sp d vaø sp d
3 3 2
HÑC-A
Caùc daïng taïp chuûng
HÑC-A
Caùc daïng taïp chuûng
HÑC-A
Ví duï
H H
Coâng thöùc Lewis C2H4: H C = C H
Tam giaùc - sp2
p
H H
sp2 C C
sp2
H sp 2
H
HÑC-A
Lieân keát Lieân keát
HÑC-A
Ví duï
HCN: H C N
p
- sp
Thaúng haøng
H C N
sp sp
p
Lieân keát bond
Lieân keát
CH2O: H C H
Tam giaùc - sp2
p
H
sp2 C O
sp2
H sp2
• VB:
– Khoâng theå toàn taïi H2+ do moái lieân keát chæ
ñöôïc thöïc hieän baèng 1 electron duy nhaát
• Thöïc teá:
– H2+ toàn taïi vaø khaù beàn vöõng
– (naêng löôïng lieân keát trong H2+ laø 255 kJ/mol)
HÑC-A
KHIEÁM KHUYEÁT CUÛA
THUYEÁT VB
• Lieân keát trong F2+ beàn hôn trong F2
• VB:
– lieân keát caøng beàn khi maät ñoä electron giöõa hai
nguyeân töû caøng lôùn. Khi heä F2 bò maát ñi 1
electron thì maät ñoä electron seõ giaûm ñi laøm cho
lieân keát trôû neân keùm beàn hôn.
• Thöïc teá:
– lieân keát trong F2+ (320 kJ/mol) beàn hôn lieân keát
trong F2 (155 kJ/mol).
HÑC-A
KHIEÁM KHUYEÁT CUÛA
THUYEÁT VB
• O2 thuaän töø (toàn taïi electron ñoäc thaân
trong phaân töû O2)
• VB:
– Trong phaân töû O2 khoâng coøn electron ñoäc thaân.
Do ñoù O2 seõ coù tính nghòch töø (khoâng bò nam
chaâm huùt. )
• Thöïc teá
– O2 coù tính thuaän töø töùc laø bò nam chaâm huùt.
Ñieàu ñoù chöùng toû raèng trong phaân töû O2 vaãn
coøn coù electron ñoäc thaân chöa gheùp caëp.
HÑC-A
KHIEÁM KHUYEÁT CUÛA
THUYEÁT VB
HÑC-A
THUYEÁT VAÂN ÑAÏO PHAÂN
TÖÛ
MOLECULAR ORBITALS
HÑC-A
Luaän ñieåm
1. Trong phaân töû, caùc electron cuõng toàn taïi ôû
nhöõng traïng thaùi rieâng gioáng nhö trong nguyeân
töû
2. Traïng thaùi cuûa caùc electron ñöôïc bieåu dieãn bôûi
caùc haøm soùng MO goïi laø caùc orbital phaân töû.
3. Caùc electron trong phaân töû cuõng chieám caùc
orbital phaân töû tuaân theo caùc nguyeân lyù beàn
vöõng, nguyeân lyù Pauli, quy taéc Hund.
4. Vieäc xaùc ñònh caùc haøm soùng phaân töû (MO)
ñöôïc thöïc hieän baèng caùch giaûi phöông trình soùng
Schrodinger cho heä phaân töû.
HÑC-A
Do taùc duïng töông hoã giöõa caùc
haït nhaân vaø electron trong heä
phaân töû, vieäc giaûi phöông trình
Schrodinger laø raát phöùc taïp.
HÑC-A
caùc giaû thuyeát gaàn
ñuùng
1. Caùc orbital phaân töû ñöôïc hình thaønh töø söï
toå hôïp tuyeán tính cuûa caùc orbital nguyeân
töû.
2. Caùc orbital nguyeân töû tham gia toå hôïp
phaûi thoaû ñieàu kieän:
• Coù naêng löôïng gaàn nhau
• Coù tính ñoái xöùng gioáng nhau
3. Chæ coù caùc orbital hoùa trò môùi ñoùng goùp
vaøo söï hình thaønh orbital phaân töû. Caùc
orbital nguyeân töû ôû lôùp voû beân trong
khoâng bò thay ñoåi.
HÑC-A
caùc giaû thuyeát gaàn
ñuùng
• 4. Tuøy theo kieåu toå hôïp maø seõ taïo thaønh
caùc orbital phaân töû coù tính ñoái xöùng vaø
naêng löôïng khaùc nhau nhö sau:
– Toå hôïp ñoái xöùng qua truïc seõ taïo thaønh caùc
orbital phaân töû
– Toå hôïp ñoái xöùng qua maët phaúng taïo thaønh
caùc orbital phaân töû
– Toå hôïp döông taïo thaønh caùc orbital phaân töû coù
naêng löôïng thaáp goïi laø caùc orbital lieân keát (kyù
hieäu laø , hoaëc )
– Toå hôïp aâm taïo thaønh caùc orbital phaân töû coù
naêng löôïng cao goïi laø caùc orbital phaûn lieân keát
(kyù hieäu laø * hoaëc * )
HÑC-A
Phaân töû H2
H2 chöùa orbital lieân keát 1s vaø orbital phaûn
lieân keát *1s
HÑC-A
Phaân töû (X2) vôùi X laø nguyeân toá chu kyø 2
Söï toå hôïp cuûa caùc orbital nguyeân töû thaønh caùc orbital
phaân töû
1s + 1s
1s, 1s*
2s + 2s 2s, 2s*
(2px, 2py, 2pz) + (2px, 2py, 2pz)
2pz 2pz
HÑC-A 2pz
Phaân töû O2
Söï hình thaønh 2px MO:
2px 2px
HÑC-A 2px
Phaân töû O2
Söï hình thaønh *2px MO:
2px -2px
HÑC-A *2px
2p vaø 2p
*2pz
2pz
*2px
2px
*2py
2py
HÑC-A
Sô ñoà orbital phaân töû
*2p
E *2p
2p
2p
2p
*2s
2s
2s
*1s
1s
HÑC-A 1s
CAÙCH SAÉP XEÁP ELECTRON
*1s
1s
HÑC-A 1s
Ví duï
He2: Baäc LK = ½(3 - 2) = ½
*2p
E *2p
2p
2p
2p
*2s
2s
2s
*1s
1s
HÑC-A 1s
Ví duï
N2: Baäc LK = ½(10 - 4) = 3
*2p
E *2p
2p
2p
2p
*2s
2s
2s
*1s
1s
HÑC-A 1s
Söï töông taùc 2s - 2p
Khi naêng löôïng cuûa orbital 2s vaø 2p caùch xa
nhau (caùc nguyeân toá cuoái chu kyø nhö O, F),
söï töông taùc giöõa 2s vaø 2p khoâng ñaùng keå
do ñoù caùc orbital x , vaø y coù naêng löôïng
cao hôn orbital 2p
Khi naêng löôïng cuûa orbital 2s vaø 2p khaù
gaàn nhau (caùc nguyeân toá ñaàu chu kyø nhö B,
C, N) , söï töông taùc giöõa 2s vaø 2p laø ñaùng
keå do ñoù caùc orbital x , vaø y coù naêng
löôïng thaáp hôn orbital 2p
HÑC-A
Söï töông taùc 2s - 2p
Vôùi phaân töû O2 vaø F2 orbital 2p coù naêng löôïng thaáp hôn
orbital 2p.
HÑC-A
Ví duï
Phaân töû O2, F2, Ne2:
*2p
E *2p
2p
2p
2p
*2s
2s
2s
*1s
1s
HÑC-A 1s
Ví duï
O2: Baäc LK = ½(10 - 6) = 2 thuaän töø
*2p
*2p
2p
2p
2p
*2s
2s
2s
*1s
1s
HÑC-A 1s
Söï toàn taïi cuûa H2 +
HÑC-A
lieân keát trong F2+ beàn hôn lieân keát trong F2
HÑC-A
Baøi taäp aùp duïng
HÑC-A
Baøi 1
• Vieát coâng thöùc Lewis, döï ñoaùn traïng thaùi
taïp chuûng cuûa nguyeân töû trung taâm, xaùc
ñònh hình daïng phaân töû cuûa caùc phaân töû
sau:
CF4 , NF3 , OF2, BF3, BeH2 , TeF4 , AsF5 , KrF2 ,
KrF4 , SeF6 , XeOF4 , XeOF2 , XeO4
HÑC-A
Baøi 2
• Döï ñoaùn traïng thaùi taïp chuûng cuûa
nguyeân töû löu huyønh trong caùc phaân töû
vaø ion sau:
SO2 ; SO3 ; SO42- ; S2O32- (coù maïch S-S-O) ;
S2O82- (coù maïch O-S-O-O-S-O) ; SF4; SF6 ;
SF2)
HÑC-A
Baøi 3
• Phaân töû allene coù coâng thöùc caâu taïo nhö
sau: H2C=C=CH2 .Haõy cho bieát 4 nguyeân töû
H coù naèm treân cuøng moät maët phaúng hay
khoâng? Giaûi thích.
HÑC-A
Baøi 4
• Biacetyl (CH3(CO)2CH3) vaø acetoin (CH3CH(OH)
(CO)CH3) laø hai hôïp chaát ñöôïc cho theâm vaøo
magarin laøm cho magarin coù muøi vò gioáng nhö bô.
Haõy vieát coâng thöùc lewis, döï ñoaùn traïng thaùi
taïp chuûng cuûa caùc nguyeân töû cacbon trong hai
phaân töû naøy.
O O
biacetyl acetoin
HÑC-A
Baøi 5
• Trong soá caùc phaân töû vaø ion sau, phaân töû
vaø ion naøo coù theå toàn taïi? Giaûi thích.
a) H2+ ; H2 ; H2- ; H22-
b) He2 ;He2+ ;He22+
C) Be2 ; Li2 ; B2
HÑC-A
Baøi 6
• Vieát caáu hình electron theo thuyeát MO cho
caùc phaân töû vaø ion sau. Tínhtoaùn caùc giaù
trò baäc lieân keát. Cho bieát chaát naøo laø
thuaän töø, nghòch töø.
a) O2; O2+, O2-, O22-
b) CN, CN-; CN+
c) H2 ; B2 ; F2
d) N2 ; N2+ ; N2-
HÑC-A
Baøi 7
• Haõy giaûi thích vì sao naêng löôïng ion hoùa
thöù nhaät cuûa phaân töû N2 (1501 KJ/mol) laïi
lôùn hôn naêng löôïng ion hoaù thöù nhaát cuûa
nguyeân töû N (1402 KJ/mol)
HÑC-A
Baøi 8
• Phaân töû F2 coù naêng löôïng ion hoùa thöù
nhaát lôùn hôn hay nhoû hôn naêng löôïng ion
hoùa thöù nhaát cuûa nguyeân töû F? Giaûi
thích.
HÑC-A
Baøi 9
• Söû duïng thuyeát lieân keát hoùa trò vaø
thuyeát MO ñeå moâ taû lieân keát trong ion
C22- (coù trong phaân töû CaC2)
HÑC-A
Baøi 10
• Moâ taû lieân keát trong NO; NO-; NO+ baèng
thuyeát lieân keát hoùa trò vaø thuyeát MO.
Döïa vaøo thuyeát MO haõy döï ñoaùn söï bieán
ñoåi veà ñoä bieàn lieân keát, ñoä daøi noái N-O
trong 3 phaân töû naøy.
HÑC-A