c
   


  
     
Bài viӃt này chia sҿ quan điӇm cá nhân trong viӋc xem xét mӝt sӕ thay đәi quan
trӑng cӫa chính sách thuӃ mӟi có hiӋu lӵc trong năm 2009 và đưa ra nhұn đӏnh
mang tính dӵ đoán vӅ nhӳng thách thӭc cho nhà hoҥch đӏnh chính sách thuӃ trong
năm 2010.

 

  


Luұt ThuӃ TNCN lҫn đҫu tiên mӣ rӝng phҥm vi áp dөng đӕi vӟi các khoҧn thu
nhұp chӏu thuӃ và đӕi tưӧng nӝp thuӃ đã ҧnh hưӣng lӟn đӃn nhӳng cá nhân có thu
nhұp tҥi ViӋt Nam. KӇ tӯ năm 2009, thu nhұp chӏu thuӃ không chӍ gói gӑn trong
thu nhұp tӯ tiӅn lương, tiӅn công, mà còn bao gӗm thu nhұp tӯ đҫu tư chӭng
khoán, đҫu tư vӕn, chuyӇn nhưӧng vӕn, thӯa kӃ, quà tһng, chuyӇn nhưӧng quyӅn
sӱ dөng đҩt, tiӅn bҧn quyӅn tác giҧ« Nhӳng thay đәi này không chӍ giúp thuӃ
TNCN cӫa ViӋt Nam phù hӧp vӟi thông lӋ quӕc tӃ, mà còn góp phҫn bù đҳp phҫn
nào sӵ giҧm vӅ sӕ thu ngân sách nhà nưӟc tӯ thuӃ gián thu, chҷng hҥn như thuӃ
nhұp khҭu do thӵc hiӋn các cam kӃt quӕc tӃ sau khi gia nhұp WTO.
Các quy đӏnh mӟi vӅ thuӃ TNCN khi mӟi đưӧc ban hành đã gây nhiӅu băn khoăn
và lo ngҥi cho ngưӡi lao đӝng và ngưӡi sӱ dөng lao đӝng vӅ viӋc đánh thuӃ đӕi vӟi
các lӧi ích khác trҧ cho ngưӡi lao đӝng, vӕn trưӟc đây không chӏu thuӃ TNCN theo
các quy đӏnh cũ, như hӑc phí cho con cái cӫa ngưӡi nưӟc ngoài hoһc các khoҧn phí
thành viên. Tuy nhiên, sau này cơ quan thuӃ đã ban hành các thông tư và công văn
hưӟng dүn, giҧi quyӃt nhӳng thҳc mҳc.
Cho đӃn tұn bây giӡ, các NĐT cá nhân vүn còn lo ngҥi vӅ viӋc đánh thuӃ đӕi vӟi
thu nhұp cә tӭc. Theo quy đӏnh, các cá nhân có thu nhұp là cә tӭc sӁ phҧi chӏu thuӃ
ӣ mӭc 5%. ĐiӅu này đưӧc coi là chưa công bҵng nӃu so sánh vӟi sӵ miӉn thuӃ thu
nhұp tӯ cә tӭc cho các công ty trong nưӟc theo Luұt ThuӃ TNDN. Phҫn lӟn NĐT
bҩt đӝng sҧn đӅu lưӥng lӵ giӳa 2 lӵa chӑn thuӃ, mӝt là đóng thuӃ 25% trên thu
nhұp ròng hoһc đóng thuӃ 2% trên tәng sӕ tiӅn thu đưӧc tӯ giao dӏch.
HiӋn nay, các khoҧn thu nhұp cӫa nhân viên dưӟi dҥng cә phiӃu công ty còn không
mӟi lҥ vӟi cơ quan thuӃ ViӋt Nam. Do vұy, trong năm 2009 cũng đã có chính sách
thuӃ hưӟng dүn áp dөng riêng cho viӋc tính thuӃ đӕi vӟi các khoҧn thu nhұp bҵng
cә phiӃu (Công văn sӕ 14169 ngày 7/10/2009 cӫa Bӝ Tài chính). Tuy vұy, đӕi
tưӧng sӱ dөng lao đӝng có thӇ vүn gһp khó khăn trong viӋc kê khai nӝp thuӃ
TNCN đӕi vӟi nhӳng trưӡng hӧp bán cә phiӃu ưu đãi hoһc thưӣng bҵng cә phiӃu
sau khi thôi viӋc hoһc không tiӃp tөc làm viӋc ӣ ViӋt Nam.
 

    
Sӵ thay đәi quan quan trӑng và nhìn chung có lӧi cho DN trong chính sách thuӃ
TNDN là viӋc giҧm thuӃ suҩt thuӃ TNDN tӯ 28% xuӕng 25%. Các DN và NĐT
coi viӋc giҧm thuӃ suҩt là hӃt sӭc tích cӵc, khuyӃn khích DN quyӃt đӏnh đҫu tư và
mӣ rӝng sҧn xuҩt - kinh doanh hơn. Thêm vào đó, viӋc bãi bӓ thuӃ lũy tiӃn trên lӧi
nhuұn tӯ các giao dӏch chuyӇn nhưӧng bҩt đӝng sҧn đưӧc coi là mӝt trong nhӳng
yӃu tӕ góp phҫn làm "nóng" thӏ trưӡng này. Mһc dù vұy, mӝt sӕ ngành nghӅ kinh
doanh khác như khai thác mӓ và dҫu khí lҥi có nhiӅu lý do đӇ lo ngҥi do thuӃ suҩt
tӕi thiӇu tăng tӯ 28% lên 32%.
Tӯ ngày 1/1/2009, đӕi tưӧng nӝp thuӃ TNDN đưӧc phép giӳ lҥi tӕi đa 10% thu
nhұp chӏu thuӃ hàng năm đӇ lұp quӻ phát triӇn và nghiên cӭu (R&D). Mһc dù
chính sách thuӃ này đưӧc coi là mӝt bưӟc tiӃn mӟi cӫa Luұt ThuӃ TNDN, nhưng
các DN cho rҵng, quӻ này sӁ có ích và thӵc tӃ cho DN hơn nӃu không bӏ bó hҽp ӣ
các hoҥt đӝng nghiên cӭu và phát triӇn khoa hӑc kӻ thuұt ӣ ViӋt Nam.
Trưӟc đây, các NĐT nhìn nhұn chính sách miӉn giҧm thuӃ cӫa ViӋt Nam nhìn
chung là phӭc tҥp và khó thӵc hiӋn mӝt cách thӕng nhҩt. Mһc dù Luұt ThuӃ TNDN
kӇ tӯ năm 2009 thu hҽp nhӳng ưu đãi vӅ thuӃ TNDN, nhưng lҥi đưӧc xem là tích
cӵc theo hưӟng đơn giҧn hóa các ưu đãi thuӃ nhҵm thӵc hiӋn dӉ dàng hơn. Mӝt
điӅu hӃt sӭc thú vӏ khi thuӃ đưӧc đánh giá là mӝt trong nhӳng biӋn pháp cӫa Chính
phӫ ViӋt Nam trong công tác bҧo vӋ mӝi trưӡng khi đưa ra chính sách thuӃ ưu đãi
vào tháng 12/2009 cho các dӵ án đҫu tư liên quan đӃn bҧo vӋ môi trưӡng.
Mӝt trong nhӳng lo ngҥi lӟn nhҩt cӫa các DN là viӋc khҩu trӯ chi phí quҧng cáo
khuyӃn mҥi. ViӋc cho phép tăng mӭc khӕng chӃ chi phí này tӯ 10% lên 15% trong
mӝt sӕ năm đҫu cho DN mӟi thành lұp tuy đưӧc hoan nghênh, nhưng nhìn chung
không đáp ӭng đưӧc kǤ vӑng cӫa cӝng đӗng DN. Phòng Thương mҥi châu Âu cho
rҵng, nӃu ViӋt Nam thiӃu nhӳng bưӟc tiӃn quan trӑng trong viӋc xóa bӓ hҷn mӭc
khӕng chӃ chi phí quҧng cáo khuyӃn mҥi, thì sӭc hҩp dүn cӫa ViӋt Nam như mӝt
điӇm đӃn đӕi vӟi nhӳng thương hiӋu quӕc tӃ lӟn sӁ sөt giҧm.
Mӝt thay đәi nӳa trong các quy đӏnh vӅ ThuӃ TNDN là viӋc yêu cҫu các cơ sӣ sҧn
xuҩt hҥch toán phө thuӝc cӫa DN hoҥt đӝng tҥi đӏa bàn tӍnh, thành phӕ khác đóng
thuӃ TNDN tҥi đӏa phương đó theo tӹ lӋ chi phí cӫa chi nhánh phө thuӝc trên tәng
chi phí cӫa DN.
HiӋn các DN ViӋt Nam ngày càng trӣ nên quan trӑng đӕi vӟi công cuӝc phát triӇn
kinh tӃ quӕc gia, trong đó nhiӅu DN đã và đang có kӃ hoҥch mӣ rӝng kinh doanh
ra thӏ trưӡng quӕc tӃ và có thu nhұp tӯ cә tӭc. Các quy đӏnh vӅ thuӃ TNDN đã
hưӟng dүn rõ ràng hơn vӅ viӋc đánh thuӃ các khoҧn thu nhұp tҥi nưӟc ngoài và thӫ
tөc khҩu trӯ sӕ thuӃ đã nӝp tҥi nưӟc ngoài. Tuy nhiên, chính sách thuӃ TNDN lҥi
không quy đӏnh cө thӇ vҩn đӅ miӉn thuӃ TNDN đӕi vӟi thu nhұp là cә tӭc cӫa DN
trong nưӟc tӯ viӋc đҫu tư ra nưӟc ngoài. Do đó, nӃu không quy đӏnh viӋc miӉn
thuӃ đӕi vӟi khoҧn thu nhұp như vұy sӁ không khuyӃn khích các DN trong nưӟc
đҫu tư ra nưӟc ngoài. Bӣi lӁ, nӃu hӑ đҫu tư trong nưӟc thì các khoҧn cә tӭc nhұn
đưӧc tӯ các hoҥt đӝng đҫu tư trong nưӟc sӁ đưӧc miӉn thuӃ TNDN.

 
  

Luұt ThuӃ GTGT mӟi bãi bӓ mӝt sӕ chính sách miӉn thuӃ GTGT đӕi vӟi máy móc
thiӃt bӏ nhұp khҭu, ngay cҧ trong trưӡng hӧp các loҥi máy móc thiӃt bӏ này hiӋn
chưa sҧn xuҩt đưӧc trong nưӟc. ViӋc này gây khó khăn vӅ mһt lưu chuyӇn tiӅn tӋ
cho DN, vì thông thưӡng, giá trӏ các mһt hàng nhұp khҭu này rҩt lӟn. Tuy nhiên,
sau này, Thông tư 205/2009/TT-BTC ngày 26/10/2009 đã góp phҫn giҧm bӟt gánh
nһng này cho các DN nhұp khҭu thông qua viӋc đơn giҧn hóa thӫ tөc hoàn thuӃ
GTGT.
¼
 
  
 
là Chӫ nhiӋm cҩp cao,
Dӏch vө ThuӃ và Tư vҩn, Văn phòng Ernst & Young
tҥi Hà Nӝi. Ngoài kinh nghiӋm thӵc tӃ trong lĩnh vӵc
ngân hàng, ông Thành có hơn 9 năm kinh nghiӋm hӛ
trӧ, tư vҩn khách hàng là các công ty đa quӕc gia, các
ngân hàng lӟn trong và ngoài nưӟc vӅ các vҩn đӅ vӅ
thuӃ, đưa ra các giҧi pháp thuӃ giúp khách hàng tuân
thӫ các quy đӏnh vӅ thuӃ mӝt cách có hiӋu quҧ.
Mӝt thay đәi tích cӵc khác trong chính sách thuӃ GTGT là viӋc áp dөng thuӃ suҩt
thuӃ GTGT 0% đӕi vӟi các dӏch vө xuҩt khҭu, mà không cҫn thiӃt là phҧi có điӅu
kiӋn tiêu thө ngoài ViӋt Nam như trưӟc đây. Mһc dù không phҧi tҩt cҧ dӏch vө
cung cҩp cho các công ty nưӟc ngoài đӅu đưӧc áp dөng mӭc thuӃ suҩt 0% (như
dӏch vө tái bҧo hiӇm vӟi các công ty bҧo hiӇm nưӟc ngoài, các dӏch vө tài chính
phái sinh), nhưng sӵ thay đәi này sӁ làm cho các nhà xuҩt khҭu dӏch vө cӫa ViӋt
Nam có lӧi thӃ cҥnh tranh hơn trên thӏ trưӡng quӕc tӃ.
Liên quan đӃn kê khai khҩu trӯ thuӃ GTGT đҫu vào, các khoҧn chi trҧ trên 20 triӋu
đӗng phҧi đưӧc thanh toán qua ngân hàng. Lý do cӫa sӵ thay đәi này là nhҵm ngăn
ngӯa gian lұn liên quan đӃn khҩu trӯ và hoàn thuӃ GTGT đҫu vào và tӯng bưӟc
đưa ViӋt Nam thành mӝt xã hӝi không dùng tiӅn mһt.
 
  

ThuӃ nhà thҫu nưӟc ngoài (NTNN) đưӧc điӅu chӍnh theo Thông tư 134/2008/TT-
BTC, ban hành vào tháng 12/2008, áp dөng tӯ ngày 1/1/2009. Mӝt trong nhӳng
thay đәi quan trӑng là Thông tư 134 đã bãi bӓ phương pháp nӝp thuӃ NTNN hӛn
hӧp, do vұy làm tăng chi phí và gánh nһng vӅ mһt hành chính cho các NTNN
muӕn đưӧc khҩu trӯ thuӃ GTGT đҫu vào đӕi vӟi viӋc mua hàng hóa và dӏch vө
trong nưӟc. Tuy nhiên, đӃn tháng 10/2009, Thông tư 197/2009/TT-BTC cho phép
áp dөng lҥi phương pháp nӝp thuӃ hӛn hӧp này.
Trong năm 2009 cũng đánh dҩu sӵ ra đӡi cӫa chính sách thuӃ NTNN đӕi vӟi
nhӳng dӏch vө tài chính phái sinh. Sau khi tham khҧo ý kiӃn cӫa các DN, Bӝ Tài
chính đã ban hành Công văn sӕ 13637/BTC-CST vào tháng 9/2009, quy đӏnh mӭc
thuӃ suҩt thuӃ NTNN 2% đӕi vӟi khoҧn thanh toán ròng cho các giao dӏch hoán đәi
lãi suҩt. Công văn này chưa đáp ӭng đưӧc kǤ vӑng cӫa cӝng đӗng DN, đһc biӋt các
ngân hàng, là đưӧc miӉn thuӃ NTNN nhҵm góp phҫn phát triӇn thӏ trưӡng tài chính
trong nưӟc và khuyӃn khích DN trong nưӟc tăng cưӡng sӱ dөng các công cө tài
chính phái sinh như là mӝt công cө mӟi trong viӋc quҧn lý rӫi ro tín dөng. Mһc dù
vұy, Công văn đã làm rõ chính sách thuӃ áp dөng giúp cho ngân hàng và DN hoҥch
đӏnh chính sách giá sҧn phҭm và giúp hӑ tuân thӫ quy đӏnh vӅ thuӃ.




Là mӝt phҫn cӫa gói dӵ án hiӋn đҥi hóa ngành thuӃ đang đưӧc thӵc hiӋn bӣi các cơ
quan thuӃ đӏa phương, Bӝ Tài chính đã cho phép các đӕi tưӧng nӝp thuӃ tҥi mӝt sӕ
khu vӵc như ӣ Hà Nӝi, TP. HCM nӝp thuӃ điӋn tӱ theo QuyӃt đӏnh 1830/QD-BTC
ban hành ngày 29/7/2009. Ngưӡi nӝp thuӃ nhìn nhұn viӋc nӝp và lưu trӳ thuӃ điӋn
tӱ là mӝt bưӟc phát triӇn tích cӵc, không chӍ trong viӋc hiӋn đҥi hóa hӋ thӕng thuӃ
ӣ ViӋt Nam, mà còn trong viӋc cҧi thiӋn các dӏch vө cӫa cơ quan thuӃ đӏa phương
cho ngưӡi nӝp thuӃ tҥi ViӋt Nam.

    
  !  "
#  $ 

Khi Nghӏ quyӃt sӕ 30/2008/NQ-CP cӫa Chính phӫ đưӧc ban hành ngày
11/12/2008, cơ quan thuӃ đã ban hành các văn bҧn hưӟng dүn ưu đãi vӅ thuӃ như
là mӝt biӋn pháp đӇ ngăn chһn suy thoái kinh tӃ ӣ ViӋt Nam. Cө thӇ là ban hành
nhiӅu văn bҧn hưӟng dүn hoãn thuӃ TNCN và sau đó là miӉn thuӃ TNCN, giҧm
30% thuӃ TNDN và hoãn nӝp thuӃ TNDN 9 tháng đӕi vӟi các DN vӯa và nhӓ hoһc
cho các đӕi tưӧng khác như dӋt may, giày dép« giҧm 50% thuӃ GTGT đӕi vӟi 19
nhóm mһt hàng bӏ ҧnh hưӣng (ví dө: mӝt sӕ sҧn phҭm bê tông; mӝt sӕ sҧn phҭm cơ
khí đưӧc sӱ dөng cho sҧn xuҩt, vұn chuyӇn trong nưӟc, khách sҥn và dӏch vө du
lӏch), gia hҥn nӝp thuӃ GTGT cho mӝt sӕ hàng hoá nhұp khҭu, đơn giҧn hóa thӫ
tөc hoàn thuӃ GTGT cho các DN xuҩt khҭu«
Mӝt điӇm khá thú vӏ là các chi nhánh ngân hàng nưӟc ngoài tҥi ViӋt Nam đã áp
dөng giҧm 30% thuӃ TNDN và giãn nӝp thuӃ trên tinh thҫn cӫa Thông tư 03 do
đáp ӭng đưӧc điӅu kiӋn quy đӏnh tҥi văn bҧn này. Tuy nhiên, đӕi tưӧng nӝp thuӃ
này sau đó thҩt vӑng và không hiӇu khi Bӝ Tài chính đưa ra hưӟng dүn ngày
22/7/2009 nêu rõ rҵng, Thông tư 03 không áp dөng cho các chi nhánh ngân hàng
nưӟc ngoài. Ngoài ra, hҫu hӃt các đӕi tưӧng nӝp thuӃ đӅu băn khoăn không hiӇu có
đưӧc giãn nӝp thuӃ TNDN cҧ năm 2009 khi quyӃt toán thuӃ cuӕi năm hay vүn
đưӧc giãn nӝp, do các hưӟng dүn chӍ quy đӏnh viӋc giãn nӝp thuӃ chӍ áp dөng đӕi
vӟi sӕ thuӃ TNDN hàng quý năm 2009.
Tóm lҥi, ngành thuӃ ViӋt Nam đã thӵc hiӋn khá thành công công tác thuӃ trong
năm 2009. Theo cuӝc hӑp nӝi bӝ ngành thuӃ hàng năm đưӧc tә chӭc tҥi Thành phӕ
Vũng Tàu vào tháng 12/2009, ngành thuӃ đã vưӧt chӍ tiêu thu ngân sách năm 2009
cho Nhà nưӟc, thӵc hiӋn tӕt các chính sách cӫa Chính phӫ vӅ miӉn thuӃ, giҧm,
hoàn thuӃ« Cuӝc hӑp này cũng thӕng nhҩt nhiӅu công tác thuӃ cҫn thӵc hiӋn
trong năm 2010, trong đó có viӋc cҧi thiӋn và đơn giҧn hóa các thӫ tөc hành chính
vӅ thuӃ. NӃu như ngành thuӃ thӵc hiӋn cҳt giҧm thӫ tөc hành chính vӅ thuӃ thêm
40% theo kӃ hoҥch thì chҳc chҳn công tác thuӃ này sӁ mang lҥi nhӳng lӧi ích hӃt
sӵc thiӃt thӵc cho các đӕi tưӧng nӝp thuӃ.
Theo ông NguyӉn Văn Phөng, Vө phó Vө Chính sách thuӃ, Bӝ Tài chính, mӝt sӕ
nhiӋm vө trưӟc mҳt trong năm 2010 bao gӗm hưӟng dүn thӵc hiӋn Luұt ThuӃ tài
nguyên, dӵ thҧo Luұt ThuӃ nhà đҩt, Luұt ThuӃ vӅ môi trưӡng, hưӟng dүn áp dөng
thӕng nhҩt nhӳng thay đәi cӫa Luұt ThuӃ tiêu thө đһc biӋt.