Chiet Nap LPG

Tr−êng ®¹i häc B¸ch Khoa Hµ N«i ChiÕt n¹p LPG
môc lôc
môc lôc ............................................................................................................................ 1
Çc ®Æc tÝnh vµ quy tr×nh chiÕt n¹p LPG................................................... 2
ch−¬ng I : Giíi thiÖu chung vÒ LPG.................................................................. 2

I. Giíi thiÖu vÒ LPG ....................................................................................................... 2
II. Thµnh phÇn cña LPG th−¬ng phÈm ........................................................................... 3
III. §Æc tÝnh lý hãa cña LPG th−¬ng phÈm .................................................................... 4
IV. S¶n phÈm LPG s¶n suÊt tõ Nga vµ Trung quèc.................................................... 15
V. øng dông:................................................................................................................ 17
Ch−¬ng II: ThiÕt bÞ quy tr×nh c«ng nghÖ vµ hÖ thèng vËn chuyÓn lpg...... 19
I/ Çc ®Æc tÝnh cña bån chøa khÝ.................................................................................. 19
II/ Çc ®Æc tÝnh cña ®−êng èng dÉn khÝ ¸p suÊt cao.................................................... 21
III/ Çc ®Æc tÝnh cña hÖ thèng van khÝ ......................................................................... 24
IV/ ThiÕt bÞ b¶o qu¶n tån chøa LPG ............................................................................ 33
V/ HÖ thèng nhËp tõ xe bån vµo bån chøa LPG ......................................................... 34
VI/ HÖ thèng chiÕt n¹p khÝ ra çc b×nh nhá ................................................................ 37
VII. HÖ thèng ®ãng b×nh crisplant ............................................................................... 38
VIII. HÖ thèng khÝ nÐn................................................................................................. 42
IX. M¸y b¬m LPG ...................................................................................................... 43
X. M¸y nÐn khÝ ............................................................................................................ 44
XI. M¸y nÐn LPG......................................................................................................... 45
An toµn vµ phßng ch¸y ch÷a ch¸y ................................................................ 47

I. Yªu cÇu chung vÒ an toµn......................................................................................... 47
II. Sù nguy hiÓm ch¸y næ LPG..................................................................................... 48
III. §Æc ®iÓm ch¸y cña LPG ........................................................................................ 48
IV. Çc ph−¬ng tiÖn PCCC .......................................................................................... 50
V. ThiÕt bÞ PCCC ........................................................................................................ 50
VI. Nguyªn t¾c ch÷a ch¸y............................................................................................ 51
VII. Kü thuËt ch÷a ch¸y gas ....................................................................................... 51
VIII. Kü thuËt khèng chÕ ®¸m ch¸y............................................................................. 52
IX. An toµn vµ phßng ch¸y ch÷a ch¸y (PCCC) trong kho chøa LPG .......................... 54
TµI liÖu tham kh¶o ............................................................................................... 56
NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 1

Çc ®Æc tÝnh vµ quy tr×nh chiÕt n¹p LPG
ch−¬ng I : Giíi thiÖu chung vÒ LPG
I. Giíi thiÖu vÒ LPG
LPG lµ tªn viÕt t¾t cña khÝ dÇu má hãa láng ( Liquified Petroleum Gas).
LPG lµ s¶n phÈm thu ®−îc tõ qu¸ tr×nh chÕ biÕn dÇu, bao gåm hçn hîp cña
çc lo¹i hydrocacbon (RH) kh¸c nhau. Thµnh phÇn hçn hîp chñ yÕu cña LPG
lµ çc RH d¹ng Parafin vµ Olefin cã c«ng thøc:
¾ Propan : C3H8
¾ Propylen : C3H6
¾ Butan : C4H10
¾ Butylen : C4H8
Ngoµi çc RH trªn vÉn cã kh¶ n¨ng xuÊt hiÖn çc dÊu vÕt cña Etan
(C2H6); Etylen (C2H4) Pentan (C5H12); Butadien (C4H6) chiÕm hµm l−îng rÊt
nhá. NhiÒu n−íc trªn ThÕ giíi ®Æc biÖt lµ çc n−íc ë vïng B¾c ¢u vµ MÜ la
tinh, LPG lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm th−¬ng m¹i cña nhµ m¸y läc dÇu,
LPG chñ yÕu dïng lµm nhiªn liÖu, nguyªn liÖu cho nhu cÇu d©n dông, c«ng
nghiÖp vµ giao th«ng vËn t¶i. LPG lµ lo¹i chÊt ®èt d©n dông rÎ vµ s¹ch, cã
n¨ng l−îng cao , an toµn dÔ sö dông vµ Ýt g©y « nhiÔm m«i tr−êng nªn chóng
®−îc sö dông rÊt phæ biÕn ë çc n−íc ph¸t triÓn hiÖn nay [2].
LPG th−¬ng m¹i thµnh phÇn chñ yÕu lµ propan (C3) vµ butan (C4) thÝch
hîp cho viÖc chÕ biÕn thµnh s¶n phÈm khÝ ®èt gia dông, v× chóng cã ¸p suÊt
b·o hßa vµ nhiÖt ®é bay h¬i thÊp. S¶n phÈm LPG th−¬ng m¹i tiªu thô trªn thÞ
tr−êng ViÖt Nam hiÖn nay lµ hçn hîp cã tû lÖ C3/C4 tõ 30/70% ®Õn 50/50% vÒ
thÓ tÝch [ 1 ]

II. Thµnh phÇn cña LPG th−¬ng phÈm
S¶n phÈm LPG th−¬ng phÈm cã thÓ chøa Ýt nhÊt mét trong çc thµnh
phÇn sau
Propan th−¬ng phÈm: cã thµnh phÇn chñ yÕu lµ hydrocacbon propan,

propylen. Trong thµnh phÇn C3 th−¬ng m¹i cho phÐp cã butan, butylen víi
hµm l−îng kh«ng ®¸ng kÓ. Ngoµi ra Etan, Etylen còng cã mÆt ë d¹ng vÕt.
Butan th−¬ng phÈm: Cã thµnh phÇn chñ yÕu lµ Hydrocacbon C4 th−êng

lµ çc RH d¹ng n-Butan hoÆc Butylen-1 trong thµnh phÇn Butan th−¬ng m¹i
cho phÐp cã hµm l−îng Propan vµ Propylen víi hµm l−îng kh«ng ®¸ng kÓ
hoÆc cã dÊu vÕt cña Pentan.
Hçn hîp Propan- Butan: Hçn hîp nµy chØ kinh doanh ë mét sè khu vùc
vµ ®Òu do çc nhµ s¶n xuÊt kinh doanh quyÕt ®Þnh, tuy nhiªn sù kh¸c nhau
trong çc thµnh phÇn kh«ng nhiÒu.
Thµnh phÇn cña LPG th−¬ng phÈm: Thµnh phÇn cña LPG th−¬ng phÈm
cã nh÷ng gi¸ trÞ riªng biÖt gi÷a Prafin vµ Olefin nªn cã thÓ ®iÒu chØnh ®Ó thay
®æi çc tÝnh chÊt cña C3 vµ C4 th−¬ng phÈm nh− sau:
Trong LPG kh«ng chøa çc Olefin cã thÓ sö dông th¼ng Propan hoÆc n-
Butan
Trong LPG cã tû lÖ Olefin kh«ng râ rÖt th× cã thÓ sö dông hçn hîp 70%
Propan vµ 30% Propylen hoÆc 70 %n - Butan vµ 30% n - Buten-1, hoÆc hçn
hîp Propan/ Butan tõ 30/70 ®Õn 50/50% vÒ thÓ tÝch.

III. §Æc tÝnh lý hãa cña LPG th−¬ng phÈm

1/ §Æc tÝnh cña C3 vµ C4 th−¬ng phÈm
B¶ng 1: §Æc tÝnh cña C3 vµ C4 th−¬ng phÈm
TT Çc ®Æc tÝnh §¬n vÞ ®o Propan Butan
0
1 NhiÖt ®é tíi h¹n C 95 150
0
2 §iÓm s«i C -45 0
3 Tû träng thÓ láng - 0,51 0,575
4 Tû träng thÓ h¬i - 1,52 2,01
5 ThÓ tÝch riªng thÓ h¬i ë 00C, 760 mmHg, m3/ kg 0,51 0,385
6 ThÓ tÝch riªng thÓ h¬i/láng ë 00c m3/ kg 274 233
7 ¸p suÊt h¬i ë 0 C kg/cm2 47,57 ÷ 50,7 1,03 ÷2,0
8 ¸p suÊt h¬i ë 50 0 C kcal/ kg 17 ÷ 21,5 5 ÷ 6,25
9 Èn nhiÖt bay h¬i ë 15 0 C kcal/ kg 85,5 89
10 N¨ng suÊt táa nhiÖt thùc tÕ kcal/ kg 11 000 10 900
11 N¨ng l−îng táa nhiÖt chung kcal/ kg 11 900 11 800
12 Kh«ng khÝ cÇn ®Ó ®èt ch¸y kg/kgLPG 15,6 15,3
% s¶n phÈm
13 KhÝ CO2 trªn lý thuyÕt 13,9 14,1
®èt ch¸y kh«
2/ Mét sè ®Æc tÝnh lý hãa cña Hydrocacbon (RH) trong thµnh phÇn
B¶ng 2: §Æc tÝnh lý hãa cña RH trong thµnh phÇn LPG
C«ng thøc Träng l−îng % theo träng l−îng Tû lÖ C/H theo
TT Hydrocacbon hãa häc ph©n tö träng l−îng
Cacbon Hydro
1 Etan C2H6 30,07 79,88 20,72 3,97
2 Etylen C2H4 28,05 85,63 14,37 5,59
3 Propan C3H8 44,09 81,72 18,28 4,47
4 Propylen C3H6 42,08 85,63 14,37 5,97
5 n - Butan C4H10 58,12 82,66 17,34 4,77
6 Izo - Butan - - - - -
7 n - Butylen C8H8 56,10 85,63 14,37 5,97
8 Izo - Butylen - - - - -
9 Butadien 1- 3 C4H10 54,09 88,82 11,18 7,94
10 Pentan C5H12 72,15 83,25 16,85 4,97

3/ Tr¹ng th¸i tån t¹i
ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt b×nh th−êng, LPG tån t¹i ë tr¹ng th¸i
h¬i. Do LPG cã tû sè d·n në lín. Cø mét ®¬n vÞ thÓ tÝch gas láng t¹o ra 250
®¬n vÞ thÓ tÝch gas h¬i. Do ®ã trong thùc tÕ viÖc tån chøa vµ b¶o qu¶n, vËn
chuyÓn LPG ®−îc ho¸ láng b»ng çch nÐn vµo çc b×nh chÞu ¸p lùc ë nhiÖt ®é
th−êng hoÆc lµm l¹nh hãa láng ®Ó tån chøa ë ¸p suÊt th−êng.
§Æc tr−ng lín nhÊt cña LPG lµ chóng ®−îc tån chøa ë tr¹ng th¸i b·o
hßa.V× vËy víi thµnh phÇn kh«ng ®æi, ¸p suÊt b·o hßa trong b×nh chøa kh«ng
phô thuéc vµo l−îng LPG cã trong b×nh mµ hoµn toµn phô thuéc vµo nhiÖt ®é
bªn ngoµi.
Khi chuyÓn tõ pha láng sang pha h¬i, LPG sÏ thu nhiÖt. N¨ng l−îng cÇn
thiÕt lÊy tõ b¶n th©n LPG vµ tõ m«i tr−êng xung quanh, v× vËy nhiÖt ®é cña
LPG vµ cña b×nh chøa gi¶m xuèng. §Æc biÖt khi qu¸ tr×nh ho¸ h¬i x¶y ra d÷
déi do gi¶m ¸p ®Õn ¸p suÊt khÝ quyÓn, LPG lµm l¹nh kh«ng khÝ, b×nh chøa g©y
nªn hiÖn t−îng t¹o tuyÕt hoÆc s−¬ng. Ng−îc l¹i khi h¬i LPG ng−ng tô chuyÓn
sang pha láng th× LPG táa nhiÖt dÉn ®Õn lµm t¨ng nhiÖt ®é LPG vµ thiÕt bÞ
c«ng nghÖ tån chøa do ®ã t¨ng ¸p suÊt cña LPG [1].
4/H»ng sè tíi h¹n - §iÓm ch¶y tan vµ nhiÖt ®é nãng ch¶y.

B¶ng 3: §iÓm ch¶y tan (Mp- Metting -Point ) vµ ®iÓm s«i

(Bp-Boiling - Point) cña LPG [2]
NhiÖt ®é tíi h¹n ¸p suÊt khÝ quyÓn

TT Hydrocacbon NhiÖt ®é ¸p suÊt Tû träng Mp Bp Tû träng
( 0C) (kG/cm2) chÊt láng chÊt láng ë
( 0C) ( 0C)
(kg/l) Bp (kg/l)
1 Etan 32,3 49,8 0,203 -183,2 -88,6 0,546
2 Etylen 9,9 52,2 0,227 -169,2 -103,7 0,566
3 Propan 96,8 43,4 0,22 -187,6 -42,1 0,585
4 Propylen 91,9 47,0 0,233 -185,3 -47,7 0,600
5 n - Butan 152,0 38,8 0,228 -138,3 -0,5 0,6
6 Izo - Butan 135,0 37,2 0,221 -159,6 -11,7 0,598
7 Butylen -1 146,4 41,0 0,233 -185,4 -6,3
8 Cis - Buten 2 155,0 42,4 0,238 -138,9 -3,7
9 Trans- Butylen 2 155,0 41,4 0,238 -105,6 -0,9
10 Izo - Butylen 144,7 40,8 0,234 -140,4 -6,9
11 Butadien 1,3 152,0 44,1 0,245 -108,9 -4,4 0,650
12 Izo - Pentan 187,8 34,0 0,234 -159,9 27,9 0,619
5/ Tû träng vµ khèi l−îng riªng
a/ Tû träng:
-Tû träng ë thÓ láng: ë ®iÒu kiÖn 15 0C,760 mmHg tû träng cña Butan
= 0,575 vµ Propan = 0,51. Nh− vËy ë thÓ láng tû träng cña LPG gÇn b»ng 1/2
tû träng cña n−íc.
-Tû träng ë thÓ h¬i: ë ®iÒu kiÖn 150C,760 mmHg tû träng cña Butan
(h¬i) = 2,1 vµ cña Propan (h¬i) = 1,52. Nh− vËy ë thÓ h¬i tû träng cña LPG
gÇn gÊp 2 lÇn tû träng cña kh«ng khÝ.

b/ Khèi l−îng riªng:
B¶ng 4: Khèi l−îng riªng cña C3 th−¬ng phÈm vµ C4 th−¬ng phÈm ë thÓ láng
TT Khèi l−îng riªng láng Propan th−¬ng phÈm Butan th−¬ng phÈm
1 kg/m3 ë 150C 510 575
2 Lb/ ft3 ë 600C 31,8 35,9
3 Lb/lm.gal 5,1 5,75
4 Lb/vs.gal 4,25 4,8
B¶ng 5: Khèi l−îng riªng cña C3 vµ C4 th−¬ng phÈm ë thÓ khÝ
TT Khèi l−îng riªng Propan th−¬ng phÈm Butan th−¬ng phÈm

1 kg/ m3 ë 0 0C, 760mmHg 1,96 2,6
2 kg/ m3 ë 150C, 760mmHg 1,86 2,48
3 Lb/ ft3 ë 320F, 30mmHg 0,1225 0,162
4 Lb/ ft3 ë 320F, 60mmHg 1,52 2,01
6/ TÝnh d·n në
ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt th−êng C3 vµ C4 tån t¹i ë tr¹ng th¸i khÝ,
nh−ng ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc vËn chuyÓn vµ tµng tr÷ ®· ®−îc nÐn hãa láng. Sù
gi·n në nhiÖt cña LPG láng lµ rÊt lín (gÊp 15 ÷ 20 lÇn so víi n−íc vµ lín h¬n
rÊt nhiÒu lÇn so víi çc s¶n phÈm dÇu má kh¸c). Do ®ã çc b×nh chøa, bån
chøa LPG chØ ®−îc chøa tõ 80 ÷85% dung tÝch toµn phÇn ®Ó cã kh«ng gian
cho LPG gi·n në khi nhiÖt ®é t¨ng. KhÝ hãa láng Propan lu«n lu«n s«i ë nhiÖt
®é th−êng, mäi sù gi¶m nhÑ ¸p suÊt hoÆc lµm t¨ng nhiÖt ®é ®Òu lµm cho C3 s«i
vµ t¹o h¬i. §©y lµ ®Æc tÝnh næi bËt cÇn ®−îc quan t©m khi chuyÓn khÝ ho¸ láng
tõ b×nh nµy sang b×nh kh¸c.

Tõ mét ®¬n vÞ thÓ tÝch gas láng t−¬ng ®−¬ng 250 lÇn ®¬n vÞ thÓ tÝch gas
h¬i. §iÒu nµy mang ý nghÜa kinh tÕ rÊt lín víi çc lo¹i khÝ nÐn kh¸c v× chØ cÇn
kho¶ng kh«ng gian nhá tøc lµ thiÕt bÞ c«ng nghÖ nhá cho viÖc tån chøa vµ vËn
chuyÓn. KhÝ cã kh¶ n¨ng bay h¬i nhanh vµ lan táa m¹nh trong kh«ng khÝ v×
vËy trong mäi tr−êng hîp kh«ng ®−¬c ®Ó khÝ x×, tho¸t ra ngoµi khu vùc xung
quanh cã nguån löa v× dÔ bèc ch¸y.
7/ Giíi h¹n ch¸y næ

Giíi h¹n ch¸y næ cña h¬i gas trong hçn hîp kh«ng khÝ hay trong hçn
hîp h¬i Gas-Oxy lµ % thÓ tÝch h¬i gas ®Ó tù b¾t ch¸y næ. Giíi han ch¸y næ cña
h¬i gas trong hçn hîp kh«ng khÝ lµ rÊt hÑp tõ 1,5 ÷ 10 lÇn thÓ tÝch. ChÝnh v×
vËy LPG nguy hiÓm ch¸y næ h¬n nhiÒu so víi çc lo¹i nhiªn liÖu kh¸c.
B¶ng 6: Giíi h¹n ch¸y næ cña LPG trong hçn hîp kh«ng khÝ - gas
Giíi h¹n ch¸y næ d−íi Giíi h¹n ch¸y næ trªn

TT Nhiªn liÖu
(% thÓ tÝch) (% thÓ tÝch)
1 Propan 2,2 10,0

2 Butan 1,8 9,0
3 KhÝ than 4,0 29,0
4 KhÝ than −ít 5,0 46,0

5 Hydro 4,0 75,0
6 Axetylen 2,5 80,0
7 X¨ng 0,5 70,0
8/ NhiÖt trÞ
NhiÖt trÞ cña LPG lµ chØ tiªu quan träng, khi hµm l−îng C3 cµng nhiÒu
th× ¸p suÊt h¬i cµng cao, nhiÖt trÞ cµng lín. NhiÖt trÞ cña LPG so víi mét sè
lo¹i nhiªn liÖu n¨ng l−îng kh¸c ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 7

B¶ng 7: NhiÖt trÞ cña LPG vµ mét sè lo¹i nhiªn liÖu n¨ng l−îng
TT Nhiªn liÖu, n¨ng l−îng NhiÖt l−îng cã Ých (Kcal/kg ) NhiÖt l−îng toµn phÇn (Kcal/ kg)
1 Propan 1100 11900
2 Butan 10900 11800
3 Axetylen 11530 11950
4 Hydro 28800 34000
5 DÇu FO 9880 10500
6 DÇu DO 10250 10900
7 DÇu háa 10400 11100
8 X¨ng 10500 11300
9 Than cñi 7900 8050
10 Than 4 200 (8100) 4400 (8300)
11 Than cèc 5800 5 850
12 Cñi 400 (1800) 2 200 (4 700)
13 §iÖn n¨ng 860 (Kcal/kW.h)
Trong ®ã nhiÖt l−îng toµn phÇn: lµ tæng nhiÖt l−îng sinh ra trong qu¸
tr×nh ch¸y hoµn toµn.
NhiÖt l−îng cã Ých: b¨ng nhiÖt l−îng toµn phÇn trõ ®i nhiÖt l−îng ph¶i
cung cÊp ®Ó hãa h¬i s¶n phÈm phô cña ph¶n øng ch¸y (n−íc).
Tõ b¶ng 7 ta thÊy: nhiÖt l−îng do 1 kg LPG cung cÊp b»ng 14 KW/h
®iÖn n¨ng, b»ng 1,5 lÝt dÇu háa…
9/ NhiÖt ®é tù b¾t ch¸y

NhiÖt ®é tù b¾t ch¸y lµ nhiÖt ®é mµ ë ®ã cã ph¶n øng ch¸y tù x¶y ra ®èi
víi hçn hîp kh«ng khÝ- nhiªn liÖu (hoÆc Oxy - nhiªn liÖu)
NhiÖt ®é tù b¾t ch¸y tèi thiÓu phô thuéc vµo thiÕt bÞ thö, tû lÖ kh«ng
khÝ / nhiªn liÖu, ¸p suÊt hçn hîp. Gi¸ trÞ ®Æc tr−ng nhiÖt ®é tù b¾t ch¸y cña
mét sè lo¹i nhiªn liÖu t¹i ¸p suÊt khÝ quyÓn (trong kh«ng khÝ hoÆc oxy ) ®−îc
tr×nh bµy ë b¶ng 8.

B¶ng 8: NhiÖt ®é tù b¾t ch¸y cña mét sè lo¹i nhiªn liÖu t¹i ¸p suÊt khÝ quyÓn
NhiÖt ®é tù b¾t ch¸y

TT Nhiªn liÖu
Trong kh«ng khÝ Trong Oxy
1 Propan 400 ÷ 580 470 ÷ 575
2 Butan 410 ÷ 550 280 ÷ 550
3 Axetylen 305 ÷ 500 295 ÷440
4 Hydro 550 ÷ 590 560
5 DÇu DO 250 ÷ 340 > 240
6 X¨ng 280 ÷ 430 > 240
7 DÇu háa > 250 >240
8 Than 370 ÷ 500 > 240
9 Than cèc 425 ÷ 650 > 240
10 Metan 630 ÷ 750 > 240
10/ NhiÖt ®é ngän löa :

NhiÖt ®é ngän löa cña nhiªn liªu ch¸y trong kh«ng khÝ hoÆc trong oxy
®−îc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p ®o hoÆc tÝnh to¸n. NhiÖt ®é ngän löa cña
LPG vµ mét sè nhiªn liÖu ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 9.
B¶ng 9: NhiÖt ®é ngän löa vµ mét sè nhiªn liÖu kh¸c
NhiÖt ®é ngän löa ( 0C )

TT Nhiªn liÖu Trong kh«ng khÝ Trong oxy
TÝnh to¸n §o TÝnh to¸n §o
1 Propan 2000 1930 2850 2740

2 Butan 2000 1900 2850 -
3 Axetylen - 1325 3200 3500
4 Hydro 1960 2045 2980 2660
5 Metan 1990 1925 2800 2720

11/ VËn tèc ngän löa

VËn tèc ngän löa (tèc ®é b¾t ch¸y) phô thuéc vµo ph−¬ng ph¸p ®o vµ
çc ®iÒu kiÖn thö. B¶ng 10 sau ®©y sÏ tr×nh bµy vËn tèc ngän löa tèi ®a cña
hçn hîp kh«ng khÝ- nhiªn liÖu ë ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é khÝ quyÓn trong èng cã
®−êng kÝnh kh¸c nhau. Tõ b¶ng nµy ta thÊy vËn tèc ngän löa trong èng cã
®−êng kÝnh 2,5 cm cña h¬i LPG lµ 82,2 (cm/s)
B¶ng 10: VËn tèc ngän löa cña mét sè lo¹i nhiªn liÖu .
TT Nhiªn liÖu §−êng kÝnh èng thö (cm ) VËn tèc ngän löa tèi ®a (cm/s)
1,27 44
1 Propan 2,54 82,2
30,48 216
2,54 82,2
2 n - Butan
30,48 210
2,54 286
3 Axetylen
8,98 342
12/ TrÞ sè octan:

TrÞ sè octan cña LPG lµ rÊt cao. TrÞ sè octan cña Propan vµ Butan theo
tiªu chuÈn ASTM ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 11.
B¶ng 11: TrÞ sè octan cña Propan vµ Butan
TrÞ sè octan ASTM

TT Thµnh phÇn LPG Ph−¬ng ph¸p m« t¬ Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
D - 357 D - 908
1 Propan 99,5 111,4
2 Butan 89,1 94

13/ ThÓ tÝch ph©n tö gam, thÓ tÝch riªng
a/ ThÓ tÝch ph©n tö gam

ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn (1 atm, 00C) : 1 mol h¬i Propan cã thÓ tÝch 21,98
lÝt; 1 mol Butan (h¬i) cã thÓ tÝch 21,58 lÝt.
b/ ThÓ tÝch riªng:

ThÓ tÝch riªng cña LPG ë tr¹ng th¸i láng ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 12
B¶ng 12: ThÓ tÝch riªng cña LPG (láng)
TT ThÓ tÝch riªng ( láng ) Propan th−¬ng m¹i Butan th−¬ng m¹i
1 M3 / kg ë 00C , 760mmHg 0,51 0,385
2 Ft3 / Ib ë 600F , 30mmHg 8,6 6,5
3 M3 / kg ë 150C , 760mmHg 274 233
4 Ft3 / Imgal, 320 ÷ 600F , 43,9 37,4

30mmHg
5 Ft3 / Vs. gal, 320 ÷ 600F , 36,6 31,2

30mmHg
14/ §é nhít
LPG cã ®é nhít thÊp, ë 20 0C ®é nhít cña LPG lµ 0,3 cts. Do ®ã LPG cã
tÝnh linh ®éng cao, cã thÓ rß rØ, thÈm thÊu nh÷ng n¬i mµ n−íc vµ x¨ng dÇu
kh«ng rß rØ ®−îc nªn dÔ dµng lµm háng dÇu mì b«i tr¬n t¹i çc vÞ trÝ lµm kÝn
kh«ng tèt.
15/ TÝnh ®éc

LPG hoµn toµn kh«ng g©y ®éc cho ng−êi, kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng.
Tuy nhiªn LPG h¬i nÆng h¬n kh«ng khÝ, do ®ã nÕu LPG rß rØ ra ngoµi
trong m«i tr−êng kÝn sÏ chiÕm chç cña kh«ng khÝ vµ cã thÓ g©y ng¹t. LPG cßn
lµ nhiªn liÖu rÊt s¹ch cã hµm l−îng l−u huúnh thÊp (< 0,02%), khi ch¸y chØ
t¹o ra CO2 vµ h¬i H2O. L−îng khÝ H2S, SO2 , CO cña qu¸ tr×nh ch¸y lµ rÊt nhá,
kh«ng g©y ¶nh h−ëng lín tíi m«i tr−êng.

16/ Mµu s¾c vµ mïi:

LPG ë thÓ láng vµ h¬i ®Òu kh«ng mµu, kh«ng mïi. Do ®ã ®Ó vËn
chuyÓn an toµn ta ph¶i ph¶i pha thªm chÊt t¹o mïi Etyl Mecaptan (dïng Etyl
mecaptan do khÝ nµy cã mïi ®Æc tr−ng, hßa tan tèt trong LPG, kh«ng ®éc,
kh«ng g©y ¨n mßn kim lo¹i vµ tèc ®é bay h¬i gÇn gièng víi LPG nªn nång ®é
trong LPG kh«ng ®æi khi b×nh chøa ®−îc sö dông cho ®Õn hÕt) ®Ó dÔ ph¸t hiÖn
LPG rß rØ .
17/ NhiÖt dung riªng cña LPG ë 15 0C, 1 atm.

NhiÖt dung riªng cña LPG ë 15 0C, 1 atm ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 13
B¶ng 13 : NhiÖt dung riªng cña LPG ë 15 0C, 1 atm
NhiÖt dung riªng ë tr¹ng th¸i h¬i ( Kcal/ kg)

TT Hydrocacbon
Cp CV CP / CV
1 Etan 0,409 0,347 1,18
2 Eten 0,382 0,296 1,22
3 Propan 0,388 0,343 1,13
4 Propen 0,382 0,308 1,15
5 n - butan 0,397 0,361 1,1
6 Izo - Butan 0,386 0,346 1,11
7 Buten - 1 0,355 0,32 1,11
8 Cis - Buten - 2 0,327 0,394 1,11
9 Trans - Buten - 2 0,365 0,332 1,1
10 Izo - Buten 0,37 0,33 1,12
11 Butadien 1 , 3 0,349 0,312 1,12
12 Izo - pentan 0,388 - 1
¾ CP NhiÖt dung riªng ®¼ng ¸p

¾ CV NhiÖt dung riªng ®¼ng tÝch.

18/ §Æc tÝnh ho¸ lý cña Propan vµ Butan th−¬ng phÈm.

Mét sè ®Æc tÝnh cña Propan vµ Butan th−¬ng phÈm ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 14
B¶ng 14: Mét sè ®Æc tÝnh ho¸ lý cña Hydrocacbon trong LPG.
C«ng thøc % träng % träng

TT Hydrocacbon KLPT Tû lÖ C/H
hãa häc l−îng C l−îng H
1 Propan C3H8 30,7 81,72 18,28 4,47
Propen C3H6 28,05 85,63 14,37 5,97
2 n - Butan C4H10 44,09 82,66 17,34 4,77
Izo - Butan C4H10 42,08 82,66 17,34 4,77
3 Buten C4H8 56,1 85,63 14,37 5,97
Mét sè yªu cÇu kü thuËt ®èi víi Propan vµ Butan th−¬ng phÈm ®−îc
tr×nh bµy ë b¶ng 15.
B¶ng 15: Yªu cÇu kü thuËt ®èi víi Propan vµ Butan
Hçn hîp Propan

Ph−¬ng ph¸p Propan th−¬ng Butan th−¬ng
TT §Æc tÝnh vµ Butan th−¬ng
thö m¹i m¹i
m¹i
chñ yÕu lµ C3H8,,
chñ yÕu lµ C3H8,, chñ yÕu lµ C4H10,,
1 Thµnh phÇn ASTM D-2163 C3H6 pha trén víi
C3H6 C4H8
C4H10,, C4H8
¸p suÊt h¬i ë ASTM D - 12671
2 37,80C, Kpa ( D - 2598) 1430 1485 1430
(max)
NhiÖt ®é bèc ASTM D - 1837
3 h¬i ë 95% thÓ -38,3 2,2 2,2
tÝch, 0C, Max
Thµnh phÇn
cÆn sau khi
4 ASTM D2158 - 98 0,05 0,05 0,05
bèc h¬i
100ml (max)
Hµm l−îng
ASTM D- 2784 -
5 l−u huúnh, 185 140 140
89
mg/kg (max)

IV. S¶n phÈm LPG s¶n suÊt tõ nga vµ trung quèc
1/ S¶n phÈm LPG s¶n xuÊt tõ Nga.

S¶n phÈm LPG kh«ng ho¸ láng s¶n suÊt theo tiªu chuÈn ΓOCT 5542-50
®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 16
B¶ng 16: LPG kh«ng ho¸ láng theo tiªu chuÈn TOCT 5542-50
Çc chØ tiªu kü thuËt Møc yªu cÇu

NhiÖt trÞ tèi thiÓu, Kcal / m3 Do xÝ nghiÖp quy ®Þnh
Hµm l−îng H2S trong 100m3 khÝ ( g ) 2( max )
Hµm l−îng bôi , nhùa trong 100m3 khÝ (g) 0,1 ( max )
Ph¸t hiÖn ®−îc khi cã hµm l−îng
Mïi khÝ
1% trong kh«ng khÝ
Hµm lù¬ng O2, % thÓ tÝch 1,0 ( max )
Khèi l−îng l−u huúnh d¹ng Mecaptan trong 1
0,036 ( max )
m3 khÝ
S¶n phÈm LPG cña Nga s¶n suÊt theo tiªu chuÈn ΓOCT 2044 - 75 ®−îc
tr×nh bµy ë b¶ng 17
B¶ng 17: S¶n phÈm LPG s¶n suÊt theo tiªu chuÈn ΓOCT 2044 – 75
Møc yªu cÇu

Çc chØ tiªu kü thuËt
CΠT9 CΠTA
Tæng l−îng Metan, Etan, Eten 4 6
Tæng l−îng Propan, Propen 75 ( max ) 34 ( max )
Tæng l−îng Butan, Buten 20 ( min) 60 ( min )
PhÇn cÆn ë 200C, % thÓ tÝch 1 2
¸p suÊt h¬i b·o hßa ë 450C, kGf/cm2 16 16
¸p suÊt h¬i b·o hßa ë -200C, kGf/cm2 1,6 -
Hµm l−îng H2S, g/100m3 khÝ 0,015 ( max ) 0,015
Hµm l−îng S tæng (% khèi l−îng ) 5 ( max) 5
Mïi khÝ nhËn biÕt víi hµm l−îng % thÓ 0,5 0,4
tÝch
N−íc tù do vµ kiÒm 0 0

S¶n phÈm propan kü thuËt s¶n xuÊt theo tiªu chuÈn ΓOCT 10196 - 62
¾ Propan - Propen > 93 % thÓ tÝch
¾ Etan - Eten < 4% thÓ tÝch .
¾ Butan - Buten < 3% thÓ tÝch.
¾ ¸p suÊt h¬i b·o hßa ë 20 0 C: < 2,6 kGf / cm2
¾ ¸p suÊt h¬i b·o hßa ë 45 0 C: < 17 kGf / cm2
§èi víi lo¹i Butan kü thuËt hµm l−îng cÇn ph¶i cã :
¾ Butan - Buten > 93 % thÓ tÝch
¾ Propan - Propen < 4% thÓ tÝch
¾ Pentan - Amylen < 3 % thÓ tÝch
¾ ¸p suÊt h¬i b·o hßa ë 45 0 C tõ 5,2 ÷ 6,0 kGf / cm2
2/ S¶n phÈm LPG s¶n suÊt theo tiªu chuÈn cña Trung Quèc
B¶ng 18: Yªu cÇu kü thuËt cña LPG Trung Quèc (GB. 11174 – 89)
Çc chØ tiªu chÊt l−îng Møc chÊt l−îng Ph−¬ng ph¸p thö
Tû träng ë 150C; kg / cm3 - SHT0221
¸p suÊt h¬i ë 37,8 0C; Kpa 1,38 ( max ) GB / T6002
Hµm l−îng C5 + ; % thÓ tÝch 3,0 ( max ) SH / T0230

Hµm l−îng cÆn; ml/100ml - SY7509
¨n mßn ®ång 1 ( max ) SH / T0232
Hµm l−îng l−u huúnh; mg/m3 343 ( max ) ST / T0222

N−íc tù do 0 Quan s¸t
Butan c«ng nghiÖp theo tiªu chuÈn SH 0553 - 93 ®¶m b¶o yªu cÇu kü
thuËt ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 19.

B¶ng 19 : ChÊt l−îng khÝ Butan c«ng nghiÖp SH 0553 – 93
Møc chÊt l−îng

Çc chØ tiªu chÊt l−îng Ph−¬ng ph¸p thö
85 70
Butan (% thÓ tÝch) 85 ( min ) 70 ( min ) SH / T0230

Oxyt C5 + % thÓ tÝch 1 ( min ) 2 ( min ) SH /T0230
¸p suÊt h¬i ë 37,80C; Kpa 485 ( max ) 485 ( max) GB / T6602
¨n mßn ®ång 1 ( max ) 1 ( max ) SH / T0232
Hµm l−îng l−u huúnh;mg/m3 40 ( max ) 50 ( max ) SH / T0222
V øng dông:
1/ øng dông cña LPG trong ®êi sèng vµ th−¬ng m¹i .

Trong ®êi sèng hµng ngµy, LPG ®−îc sö dông rÊt réng r·i:
¾ Sö dông trong ®un nÊu cho çc bÕp gas d©n dông, lß n−íng.
¾ Sö dông LPG thay thÕ ®iÖn trong çc b×nh ®un n−íc nãng.
¾ Sö dông LPG trong çc hÖ thèng s−ëi Êm nhµ ë, chiÕu s¸ng, giÆt lµ.....
Sö dông LPG trong th−¬ng m¹i còng t−¬ng tù nh− trong d©n dông nh−ng quy
m« lín h¬n rÊt nhiÒu.
¾ Sö dông LPG trong çc nhµ hµng: bÕp c«ng nghiÖp, lß n−íng, ®un n−íc
nãng.
¾ Sö dông LPG cho çc lß n−íng c«ng nghiÖp cã c«ng suÊt lín.
¾ Sö dông LPG cho çc b×nh n−íc nãng trung t©m (cung cÊp n−íc nãng
cho hÖ thèng)
Chó ý: chØ cã hçn hîp Propan - Butan lµ thÝch hîp cho viÖc chÕ biÕn
thµnh s¶n phÈm khÝ ®èt gia dông v× chóng cã ¸p suÊt h¬i b·o hßa vµ nhiÖt ®é
bay h¬i thÝch hîp trong nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh ho¹t cô thÓ.
2/ Sö dông LPG lµm nhiªn liÖu :

LPG lµ nhiªn liÖu lý t−ëng thay cho x¨ng dïng cho ®éng c¬ ®èt trong v×
cã trÞ sè octan cao, gi¸ thµnh rÎ Ýt g©y « nhiÔm m«i tr−êng .

Propan th−¬ng phÈm :

Sö dông lµm nhiªn liÖu chñ yÕu cho ®éng c¬ ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn
kh¾c nghiÖt cña m«i tr−êng nh− nhiÖt ®é thÊp, ¸p suÊt cao.
- Butan th−¬ng phÈm: sö dông lµm nhiªn liÖu cho ®éng c¬ ®ßi hái ®é
bay h¬i thÊp h¬n
- Hçn hîp Propan – Butan: sö dông lµm nhiªn liÖu cho ®éng c¬ ®ßi
hái ®é bay h¬i trung b×nh
- Propan chuyªn dông : lµ s¶n phÈm cã chÊt l−îng cao, thµnh phÇn chñ
yÕu lµ propan, ®−îc sö dông cho ®éng c¬ ®èt trong ®ßi hái nhiªn liÖu cã kh¶
n¨ng chèng kÝch næ cao.
3/ Sö dông LPG trong c«ng nghiÖp:

LPG ®−îc sö dông rÊt réng r·i trong nhiÒu nghµnh c«ng nghiÖp: gia
c«ng kim lo¹i, hµn c¾t thÐp, nÊu vµ gia c«ng thñy tinh, lß nung s¶n phÈm
silicat, khö trïng ®å hép, lß ®èt r¸c, sÊy mµng s¬n, b¶n cùc acquy, ®èt mÆt sîi
v¶i.
Sö dông LPG trong n«ng nghiÖp: sö dông ®Ó sÊy n«ng s¶n ngò cèc,
thuèc l¸, chÌ, cµ phª, lß Êp trøng, s−ëi Êm nhµ kÝnh.....

Ch−¬ng II: ThiÕt bÞ quy tr×nh c«ng nghÖ vµ hÖ thèng

vËn chuyÓn lpg
I/ Çc ®Æc tÝnh cña bån chøa khÝ.

Bån chøa LPG th−êng cã hai lo¹i: h×nh trô n»m ngang vµ h×nh cÇu, vÒ
tiªu chuÈn thiÕt kÕ vµ vËt liÖu chÕ t¹o 2 lo¹i bån nµy lµ nh− sau:
¸p suÊt thiÕt kÕ cña bån chøa : P=27 kg/cm2 , ¸p suÊt lµm viÖc
Pmax= 18 kG/cm2, ¸p suÊt thñy lùc Pt = 27 kG/cm2.
NhiÖt ®é thiÕt kÕ: -30 ÷ 550 C tïy theo yªu cÇu sö dông çc b×nh chøa
h×nh trô n»m ngang th−êng cã søc chøa: 1,25; 1,5; 2; 5; 10, 20 tÊn...
VËt liÖu chÕ t¹o çc bån chøa lµ thÐp ®Æc biÖt chÞu ¸p lùc cao. ThÐp chÕ
t¹o bån chøa cã nhiÒu çc bon ®Ó cã tÝnh chÊt cøng dÎo nh−ng ®ång thêi ph¶i
dai, ch¾c.
Çc thiÕt bÞ chÝnh cña bån chøa khÝ bao gåm :
¾ Van ®iÒu l−îng : lµm nhiÖm vô ng¾t ngay dßng vµo hoÆc dßng ra khi cã
sù cè.
¾ Van an toµn: ho¹t ®éng ë 18 kG/cm2
¾ Van mét chiÒu
¾ §ång hå ®o møc khÝ láng kiÓu xoay: kim ®ång hå lµm nhiÖm vô chØ
møc khÝ láng trong bån
¾ §ång hå ®o møc khÝ láng kiÓu phao: møc khÝ láng ®−îc thÓ hiÖn trªn
mÆt ®ång hå, phao cña ®ång hå chuyÓn ®éng lªn xuèng theo mùc chÊt
láng vµ chuyÓn ®éng lµm quay kim ®ång hå ®Ó b¸o mùc chÊt láng cã
trong bån.
¾ §ång hå ®o ¸p suÊt khÝ trong bån
¾ §ång hå ®o nhiÖt ®é khÝ trong bån
¾ Çc cÇu van vµ van cæng

10 1 2 3
11
9
12
456 7 8
H×nh 1: CÊu t¹o cña bån trô n»m ngang

Ghi chó
1- Van an toµn 7- èng h¬i
2- Cöa vµo ®Ó söa ch÷a hoÆc vÖ sinh 8- èng x¶ ®¸y
3- èng x¶ h¬i 9; 11- §ång hå ®o mùc chÊt láng
4- èng n¹p LPG 10- §ång hå ®o ¸p suÊt trong bån
5- èng xuÊt LPG 12- §ång hå ®o nhiÖt ®é trong bån
6 - èng håi l−u láng
Tõ h×nh 1 ta thÊy bån trô n»m ngang cã ®Æc ®iÓm

ChiÒu dµy cña thµnh bån phô thuéc vµo nhiÖt ®é, ¸p suÊt, thÓ tÝch, h×nh
d¹ng cña bån
VÝ dô : Víi kho¶ng nhiÖt ®é lµm viÖc tõ -20÷500C, ¸p suÊt lµm viÖc tõ
5 ÷ 18 kG/cm2 , thÓ tÝch 137,760 m3 th× chiÒu dµy cña bån lµ 18 mm. ChiÒu
dµy cña bån ®· ®−îc tÝnh to¸n vµ quy chuÈn theo thÓ tÝch vµ h×nh d¹ng bån.
èng g¾n van x¶ ¸p 1 lµ van ®iÒu ¸p ho¹t ®éng ë ¸p suÊt 18 kG/cm2 th×
van sÏ më vµ x¶ hÕt khÝ ë trong bån ra nh»m lµm gi¶m ¸p suÊt khÝ trong bån,
®Ó tr¸nh ph¸ hñy bån. Víi bån cã søc chøa h¬n 10 tÊn ph¶i dïng 2 van x¶ ¸p
®Ó ®Ò phßng sù cè khi trôc trÆc.
Trªn ®Ønh bån cã chøa cæng vµo (2) dµnh cho ng−êi vµo söa ch÷a vµ vÖ
sinh bån.

èng x¶ h¬i (3) dïng ®Ó x¶ h¬i gas trong bån b»ng tay khi van ®iÒu ¸p bÞ
trôc trÆc hoÆc khi cÇn söa ch÷a, vÖ sinh bån. §©y còng lµ ®−êng b¬m n−íc vµo
®Ó kiÓm tra ¸p suÊt thñy lùc cña bån. Trªn èng chØ cÇn dïng mét van chÆn
th−êng lµ van cÇu.
§ång hå ®o ¸p suÊt : §ång hå ®o ¸p suÊt chÊt láng kiÓu xoay (11) vµ
kiÓu kim (9) ; ®ång hå ®o nhiÖt ®é (12) g¾n trªn bån.
èng n¹p LPG (4) cã phÇn bªn trong nh« cao h¬n ®¸y bån kho¶ng 10
cm ®Ó khi b¬m LPG vµo bån kh«ng lµm cÆn ë d−íi ®¸y bån bÞ khuÊy lªn, trªn
èng cã g¾n van mét chiÒu ®Ó ng¨n chÊt láng ch¶y ng−îc tõ bån, tr−íc vµ sau
van mét chiÒu ®Òu ph¶i cã van chÆn ®Ó hç trî vµ söa ch÷a hoÆc thay van mét
chiÒu khi cÇn.
èng xuÊt LPG (5) còng cã phÇn bªn trong nh« cao h¬n ®¸y bån kho¶ng
10cm ®Ó khi xuÊt LPG kh«ng lµm cÆn cuèn theo ®¸y bån. Trªn èng cã g¾n
van ®iÒu l−îng ®Ó ng¾t dßng ch¶y khi cã sù cè ®−êng èng tr−íc van ®iÒu
l−îng ph¶i cã van chÆn ®Ó hç trî vµ s÷a ch÷a hay thay thÕ van ®iÒu l−îng. Sau
cã van ®ãng ng¾t dßng khÈn cÊp ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn.
èng håi l−u láng (6) gièng nh− èng n¹p LPG (4). èng h¬i (7) phÇn bªn
trong bån nh« cao gÇn tíi ®Ønh bån ®Ó tr¸nh khÝ nÐn vµo bån, dßng khÝ kh«ng
sôc vµo pha láng lµm t¨ng sù khuÊy trén trong bån trªn èng th−êng dïng van
chÆn (van cÇu).
èng x¶ ®¸y (8) n»m s¸t ë ®¸y bån phôc vô cho viÖc vÖ sinh vµ x¶ n−íc
khi kiÓm ®Þnh bån chøa. Trªn ®−êng èng chØ cÇn l¾p mét van chÆn (van cÇu).
TÊt c¶ çc bån ®Òu ®−îc s¬n mÆt ngoµi mµu tr¾ng ®Ó tr¸nh viÖc hÊp thô
¸nh s¸ng mÆt trêi lµm t¨ng nhiÖt ®é dÉn ®Õn lµm t¨ng ¸p suÊt bån.
II/ Çc ®Æc tÝnh cña ®−êng èng dÉn khÝ ¸p suÊt cao.
Çc ®−êng èng dÉn khÝ ¸p suÊt cao ph¶i ®−îc chÕ t¹o b»ng çc lo¹i thÐp
®Æc biÖt, chèng rß rØ d¹n nøt khi ph¶i chÞu ¸p suÊt cao. Trªn çc ®−êng èng
ph¶i cã van mét chiÒu, van tiÕt l−u, vµ çc lo¹i van an toµn kh¸c. Ph¶i cã hÖ

thèng håi l−u ®Ó ®iÒu tiÕt dßng ch¶y nh»m duy tr× ¸p suÊt mong muèn vµ
thuËn tiÖn cho viÖc ®ãng n¹p LPG vµo çc b×nh gas nhá hoÆc tõ xe bån vµo
bån. §Ó tr¸nh hiÖn t−îng gi¶m ¸p trªn ®−êng èng khi ®−êng èng qu¸ dµi th×
ph¶i cã çc ®−êng èng cã kÝch th−íc lín h¬n ®Ó bï. Theo quy ®Þnh trong qu¸
tr×nh vËn chuyÓn LPG khi ®−êng èng dµi 3,5 m th× ta ph¶i t¨ng ®−êng èng lªn
theo 1/4 inch. §Ó thuËn tiÖn cho viÖc th¸o l¾p çc tuyÕn èng th× tr−íc mçi
tuyÕn èng ph¶i cã çc van chÆn ®Ó ®ãng l¹i khi cÇn thay thÕ söa ch÷a. Ngoµi
ra cßn cã çc èng mÒm ®Ó cã thÓ th¸o l¾p dÔ dµng. V× LPG lµ khÝ hãa láng tån
t¹i ë tr¹ng th¸i b·o hßa nªn rÊt dÔ rß rØ ra ngoµi, çc ®−êng èng khi kÕt nèi ®¶m
b¶o ph¶i kÝn tuyÖt ®èi, ph¶i chÞu ®−îc çc va ®Ëp bªn ngoµi khi x¶y ra sù cè.
CÊu t¹o: Çc ®−êng èng ®−îc chÕ t¹o b»ng thÐp chÞu lùc vµ ¨n mßn,
èng ®−îc ®óc liÒn, khi nèi ph¶i nèi th¼ng víi nhau th× dïng çch nèi mÆt bÝch,
hoÆc kh«ng nèi th¼ng th× hµn, §èi víi ®−êng èng dÉn láng khi hµn nèi ngang
ph¶i hµn xuèng phÝa d−íi v× Gas rÊt dÔ hãa h¬i, nÕu ë vÞ trÝ kh¸c sÏ lµm cho
khÝ ®i qua çc èng nèi nµy, trong èng sÏ cã mét l−îng h¬i.
Çch nèi èng:
ChiÒu dµy cña èng ®−îc quy chuÈn theo ®−êng kÝnh èng vµ phô thuéc
vµo ¸p suÊt lµm viÖc. Sau khi l¾p ®Æt çc èng ph¶i ®−îc siªu ©m 100% mèi hµn
tr−íc khi thö kÝn.
Çc èng cã ký hiÖu tiªu chuÈn SCH40, SCH80, JISG3454, STPG370.
hoÆc t−¬ng ®−¬ng th−êng quy ®Þnh çc èng dÉn LPG láng mµu xanh, h¬i mµu
vµng, èng n−íc phßng ch¸y ch÷a ch¸y mµu ®á.
Trªn çc ®−êng èng ng−êi ta tÝnh to¸n ®Ó l¾p çc van an toµn cho ®−êng
èng phßng khi van ë hai ®Çu èng ®ãng, nhiÖt ®é m«i tr−êng t¨ng dÉn ®Õn ¸p
suÊt trong ®−êng èng t¨ng lªn cao nÕu kh«ng cã van an toµn sÏ ph¸ hñy ®−êng
èng. Çc van nµy th−êng ®−îc thiÕt kÕ më ë 18 kG/cm2.
Cã hai ph−¬ng ph¸p ®Ó tÝnh ®−êng èng:
¾ Dùa vµo b¶ng tÝnh, tÝnh cho nh÷ng kh¸ch hµng cã c«ng suÊt tiªu thô
võa vµ nhá.
¾ Dùa vµo c«ng thøc thùc nghiÖm

¸p suÊt thÊp (≤ 1 kG/cm2): dïng trong tr−êng hîp ¸p suÊt trong ®−êng
èng ≤ 1 kG / cm2 vµ tæn thÊt ¸p suÊt trªn ®−êng èng < 5% ®−êng èng ®−îc
Q.2 S . L
tÝnh theo c«ng thøc: D =0,72557 5 (cm2)
H
Q 5 .S .L
¸p suÊt cao (≥ 1 kG / cm2 ). D = 0,1998
( ) (cm)
5
P12 − P22
Trong ®ã:
Q: lµ l−u l−îng Gas (m3/h, ë 150C). Víi Propan/Butan = 50/50%,
ë 150C, 1kG LPG = 0,391 m3 Gas
P1: Lµ ¸p suÊt ®Çu vµo cña ®o¹n èng (¸p suÊt vµo ®iÒu ¸p cÊp 1), kG/cm2
P2: Lµ ¸p suÊt ®Çu vµo cña ®o¹n èng ( ¸p suÊt vµo ®iÒu ¸p cÊp 2), kG/cm2
(P1, P2 lµ ¸p suÊt tuyÖt ®èi = Pgause + 1,03)
S: lµ tû träng cña gas so víi kh«ng khÝ tuyÖt ®èi ë 150 C vµ 1at.
B¶ng 20 : Tû träng cña gas so víi kh«ng khÝ ë 150C vµ ¸p suÊt khÝ quyÓn
Tû träng cña Gas so víi kh«ng khÝ ë 150C vµ ¸p suÊt 760

NhiÖt ®é
mmHg ( 10,33m H2O)
(0C)
Propan Butan
0 1,48 ÷ 1,63 2,00 ÷ 2,22
15 1,40 ÷ 1,55 1,90 ÷ 2,10
20 1,38 ÷ 1,52 1,87 ÷ 2,06
30 1,33 ÷ 1,47 1,81 ÷ 2,00
Trong ®ã:
−L: lµ chiÒu dµi t−¬ng ®−¬ng cña tuyÕn èng quy ®æi ra çc phô kiÖn èng
L = Lt + Lpk
- Lt : lµ chiÒu dµi thùc tÕ cña tuyÕn èng
- Lpk : lµ chiÒu dµi t−¬ng ®−¬ng cña çc phô kiÖn (tª, cót, van bÝch) quy
ra mÐt lÊy theo b¶ng thùc nghiÖm.

B¶ng 21: ChiÒu dµi t−¬ng ®−¬ng cña mét sè phô kiÖn èng
§−êng Van Ðp Cót tiªu èng Tª tiªu Van cÇu

kÝnh èng chuÈn Van gãc chuÈn
(më) chÆn ®Çu (më)
1/2'' 1,10 0,26 0,35 0,38 0,50 0,75
3/4'' 0,14 0,36 0,48 0,53 0,72 1,10
1'' 0,18 0,48 0,63 0,70 0,95 1,40
11/4" 0,25 0,65 0,90 1,00 1,30 2,00
11/2" 0,30 0,80 1,10 1,20 1,60 2,40
2" 0,40 1,10 1,40 1,60 2,10 3,20
21/2" 0,50 1,40 1,80 2,00 2,60 4,00
3" 0,65 1,65 12,20 2,50 3,40 5,20
4" 0,90 2,50 3,20 3,60 4,90 7,30
6" 1,40 4,00 5,30 5,80 7,60 11,70
III/ Çc ®Æc tÝnh cña hÖ thèng van khÝ

HÖ thèng van dïng trong kho LPG lµ yÕu tè hÕt søc quan träng, nã
quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i cña mét d©y chuyÒn s¶n xuÊt hay trong qu¸ tr×nh tån
chøa, vËn chuyÓn, ®ãng n¹p...
ë ®iÒu kiÖn th−êng LPG tån t¹i ë tr¹ng th¸i khÝ, ®−îc ho¸ láng nhê nÐn
d−íi ¸p suÊt cao nªn viÖc vËn chuyÓn LPG ph¶i tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c
nhÊt ®Þnh: §èi víi hÖ thèng ¸p suÊt cao nh− trong phÇn ®−êng èng vµ bån
chøa ®· tr×nh bµy Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi LPG khi lµm viÖc ë ¸p suÊt cao th×
hÖ thèng van khÝ hay LPG láng còng cÇn cã nh÷ng yªu cÇu sau:
- Çc van ph¶i ®−îc chÕ t¹o b»ng nh÷ng vËt liÖu chÞu ¸p tèt, cã ®é kÝn
gÇn nh− tuyÖt ®èi ë ¸p suÊt cao. Van chÕ t¹o ph¶i cã kho¶ng chÞu ¸p d− lín
h¬n nhiÒu so víi ¸p suÊt lµm viÖc phßng khi cã sù cè x¶y ra, th−êng van chÞu
¸p trªn 18 kG/cm2, trong khi ¸p suÊt lµm viÖc lµ kho¶ng 6-9 kG/cm2.
- Do ¸p suÊt cao nªn ph¶i thiÕt kÕ ®é më cña van cã ®é trÔ lín, khi vËn
hµnh van ph¶i dÔ dµng ®Ó më tõ tõ kh«ng bÞ ¶nh h−ëng cña ¸p cao ®Õn hµnh

tr×nh c«ng t¸c. Th«ng th−êng ng−êi ta dïng van chÆn d¹ng mÆt bÝch b»ng th×
sÏ thuËn lîi hoÆc còng cã thÓ dïng van cÇu sÏ kh«ng x¶y ra hiÖn t−îng kÑt van
v×: LPG lµ chÊt láng cã ®é nhít thÊp, Ýt t¹p chÊt vµ cÆn .
1/ Van chÆn
H×nh 2: Van chÆn

Khi van chÆn ë chÕ ®é më th× n¾p chÆn ®−îc kÐo lªn phia trªn t¹o ra sù
th«ng nhau gi÷a hai ®©ï van. Khi ë chÕ ®é ®ãng, n¾p chÆn sÏ ®−îc h¹ xuèng
bÞt kÝn lç van. Van chÆn cã thÓ cho chÊt láng ®i theo hai chiÒu, tuy nhiªn do
cã cÊu t¹o kÕt nèi cña n¾p chÆn vµ cÇn ®iÒu chØnh kh«ng chÞu ®−îc ¸p lùc lín
do ®ã khi cho chÊt láng ¸p suÊt cao ®i ng−îc van rÊt dÔ lµm mßn, ®øt liªn kÕt
nµy g©y háng van.
§−êng h¬i van cã kh¸c ®−êng láng ë chç, ®é më cña van víi mét biªn
®é nhá h¬n nhiÒu so víi ®−êng láng, do h¬i gas cã ®é nhít nhá nªn cÇn ph¶i
®−îc më van tõ tõ tr¸nh t¨ng ¸p ®ét ngét vµ tr¸nh xèc khÝ cho hÖ thèng c«ng
nghÖ. Do vËy th−êng thiÕt kÕ mÆt c«n cho mÆt chÆn cña van ®Ó ®é khÝt ®−îc
®¶m b¶o ®ång thêi cßn cã t¸c dông vi b−íc cho chuyÓn ®éng cña van.

2/ Van cÇu
H×nh 3: Van cÇu
Van cÇu còng lµ mét lo¹i van chÆn. CÇu van cã mét lç ®i qua t©m cÇu
cã ®−êng kÝnh b»ng ®−êng kÝnh ®−êng èng, ®−îc thiÕt kÕ rÊt khÝt víi thµnh
van. Khi më th× lç cÇu xoay t¹o víi hai ®Çu van mét ®−êng hë cho dßng ®i
qua, cßn khi ®ãng th× cÇu ®−îc ®iÒu chØnh xoay ngang bÞt kÝn van.
Nh−îc ®iÓm cña van cÇu lµ rÊt kÞ cÆn bÈn, nhÊt lµ cÆn c¬ häc v× çc cÆn
nµy b¸m trªn bÒ mÆt cÇu vµ khi xoay cÇu ®Ó ®ãng, më van dÔ lµm x−íc bÒ mÆt
tiÕp xóc gi÷a cÇu vµ thµnh van lµm van bÞ hë, nh−ng ®èi víi LPG th× rÊt thÝch
hîp v× nã s¹ch vµ Ýt cÆn.
3/ Van ®iÒu l−îng
H×nh 4: Van ®iÒu l−îng
Van ®iÒu l−îng ho¹t ®éng tù ®éng theo nguyªn t¾c c©n b»ng ¸p suÊt
gi÷a hai ®Çu van. Khi ¸p suÊt gi÷a 2 ®Çu van b»ng nhau th× van ë tr¹ng th¸i
më. Khi ¸p suÊt ë sau van ®ét ngét gi¶m (do cã sù cè nh− vì ®−êng èng van)

th× van sÏ tù ®éng ®ãng ngay. Trªn n¾p chÆn cña van cã mét lç rÊt nhá
(d = 1-2 mm) ®Ó cho dßng tiÕp tôc ®i qua, khi ¸p suÊt hai bªn n¾p chÆn b»ng
nhau th× van l¹i më ra cho dßng ch¶y ®i qua v× thÕ mµ trªn ®−êng èng ngay
sau van ®iÒu l−îng ph¶i lu«n cã mét van ng¾t dßng kh¸c (th−êng lµ van cÇu).
4/ Van mét chiÒu
H×nh 5: Van mét chiÒu
NÕu dßng ch¶y ®óng chiÒu th× n¾p van sÏ ®−îc ®Èy quay lªn trªn t¹o lç
th«ng cho dßng ch¶y ®i qua b×nh th−êng. NÕu hÕt dßng ch¶y xu«i chiÒu th×
chÊt láng kh«ng thÓ ch¶y ng−îc l¹i v× khi ®ã n¾p van h¹ xuèng nhê träng
l−îng cña n¾p van, n¾p van sÏ bÞt chÆt ®−êng èng. N¾p van khi ®ã tú vµo
ng−ìng chÕt nªn dßng ch¶y ng−îc dï cã ¸p suÊt cao ®Õn ®©u còng kh«ng thÓ
ch¶y ng−îc.

5/ Van ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn
H×nh 6: Van ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn
Van ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn thùc chÊt lµ van chÆn cÇu nh−ng ®−îc ®iÒu
khiÓn b»ng khÝ nÐn.
Nguyªn t¾c ho¹t ®éng : khi kh«ng khÝ nÐn cã ¸p suÊt 6-8 kG/cm2 th×
van ë tr¹ng th¸i më, cßn khi ¸p suÊt khÝ nÐn gi¶m th× van chuyÓn vÒ tr¹ng th¸i
®ãng. V× vËy trong tr−êng hîp khÈn cÊp chØ viÖc x¶ khÝ nÐn tõ xa th× van sÏ tù
®éng ®ãng l¹i.
6/ Van an toµn
H×nh 7: Van an toµn

Lß xo ®−îc thiÕt kÕ c©n b»ng víi mét ¸p suÊt nhÊt ®Þnh. Khi ¸p suÊt nhá
h¬n lùc ®µn håi cña lß xo th× van ë tr¹ng th¸i ®ãng, cßn khi ¸p suÊt lín h¬n
lùc thiÕt kÕ cña van th× van chuyÓn vÒ tr¹ng th¸i më ®Ó cho dßng khÝ ®i qua
tr¸nh sù t¨ng ¸p suÊt qu¸ cao. Th«ng th−êng ¸p suÊt ®Æt vµo lµ 18 kG/cm2, nÕu
v−ît qu¸ møc cho phÐp th× van sÏ tù x¶ ¸p.
Van an toµn cã 2 lo¹i dïng cho ®−êng èng vµ bån chøa.
7/ Van ng¾t khÈn cÊp
H×nh 8: Van ng¾t khÈn cÊp
Cïng víi van ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn th× d−íi ®©y còng lµ mét sè van
ng¾t khÈn cÊp dïng trªn ®−êng èng c«ng nghÖ hay trªn xe bån. NÕu dïng trªn
®−êng èng th× cã t¸c dông tù ®ãng trong tr−êng hîp khÈn cÊp.
Riªng víi xe bån khi cÇn ng¾t khÈn cÊp ng−êi ta giËt th¶ cÊp tèc cÇn
th¶ d©y çp cña van an toµn, khi ®ã g¸ ®Èy mÆt bÝch sÏ xËp xuèng vµ ng¨n
dßng LPG l¹i, khi b×nh th−êng trong vËn chuyÓn th× nã lu«n ®−îc ®ãng. ChØ
khi xuÊt LPG khái xe bån th× van ng¾t khÈn cÊp lµ van cuèi cïng ng−êi vËn
hµnh thiÕt bÞ kÐo rót nh»m më van nµy ra vµ b¾t ®Çu xuÊt LPG vµo bé phËn
tiÕp nhËn.
Trong qu¸ tr×nh xuÊt hµng th× ¸p suÊt trong bån xe «t« lu«n cao h¬n bé
phËn tiÕp nhËn nªn ta lu«n ph¶i ®¶m b¶o sao cho an toµn nhÊt v× vËy mµ van
ng¾t nµy sÏ më cuèi cïng, mÆt kh¸c nã cßn gióp cho viÖc vËn hµnh çc van
kh¸c tr−íc ®ã ®−îc dÔ dµng h¬n v× chØ cã van cuèi cïng lµ chÞu ¸p chªnh nhau
gi÷a vµo van vµ ra van lín nhÊt mµ th«i.
8/ Van läc
H×nh 9: Van läc
Nh− ®· nãi ë trªn th× trong hÖ thèng cã thÓ cã chøa çc cÆn c¬ häc hay
nhùa do qu¸ tr×nh poly me ho¸ g©y nªn , ®iÒu nµy sÏ rÊt bÊt lîi cho çc qu¸
tr×nh c«ng nghÖ tiÕp theo, do vËy ph¶i lo¹i bá nã ®Ó tr¸nh çc sù cè kh«ng
mong muèn sau nµy. Van läc ch÷ Y hay ch÷ T ®Òu ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c
gièng nhau, tøc lµ cã mét bÉy läc hoÆc v¶i läc ®Æt trong khuûu T/Y ®ã vµ ph¶i
tiÕn hµnh vÖ sinh van läc theo ®Þnh kú. Nh− vËy tr−íc vµ sau van läc nhÊt thiÕt
ph¶i dïng hai van chÆn ®Ó th¸o l¾p ®−îc th−êng xuyªn van läc.

9/ Van ®iÒu ¸p dïng trong tiªu thô
H×nh 10: Van ®iÒu ¸p dïng trong tiªu thô

Van ®iÒu ¸p ®−îc dïng trong tiªu thô cã rÊt nhiÒu lo¹i nh−ng trªn thÞ
tr−êng hiÖn nay ®−îc dïng phæ biÕn hiÖn nay lµ hai lo¹i.
Van ®iÒu ¸p ho¹t ®éng ®−îc lµ nhê t¸c dông cña mét lß xo ®iÒu khiÓn
møc ®é gas ra theo mét møc ®é ®Þnh tr−íc.
LPG tån chøa trong b×nh ë ¸p suÊt h¬i b·o hoµ (= 6 kG/ cm2). Trong khi
®ã ¸p suÊt lµm viÖc cña çc thiÕt bÞ th−êng lµ 0,03 kG/cm2. Do ®ã van ®iÒu ¸p
cã nhiÖm vô gi¶m ¸p, ®¶m b¶o ¸p suÊt yªu cÇu cña thiÕt bÞ. Ngoµi ra van ®iÒu
¸p cßn lµm nhiÖm vô tù ®éng æn ®Þnh l−u l−îng h¬i gas vµo çc thiÕt bÞ tiªu
thô b×nh gas ®Çy hay v¬i. L−îng gas cßn nhiÒu hay Ýt trong b×nh kh«ng lµm
thay ®æi ¸p suÊt mµ chØ ¶nh h−ëng tèc ®é bay h¬i chuyÓn ho¸ tõ gas láng
thµnh gas h¬i.
Van ®iÒu ¸p cã çc lo¹i sau:
+ §iÒu ¸p b×nh 9 kg vµ 13kg do h·ng Kasanova (§an m¹ch ) s¶n xuÊt
d¹ng "click-on" liªn kÕt víi b×nh b»ng khíp cã ba bi cÇu vµ vµnh nhùa. Khi cã
sù cè, nhiÖt ®é cao ë khu vùc ®iÒu ¸p, vµnh nhùa ch¶y mÒm vµ tù ®éng t¸ch
®iÒu ¸p khái b×nh, van tù ®éng ®ãng vµ ngõng cÊp gas cho bÕp.
+ §iÒu ¸p cao ¸p HP: ®−îc liªn kÕt víi b×nh gièng nh− b×nh 13 KG
nh−ng cã thÓ ®iÒu chØnh ¸p suÊt cÊp gas tõ 0- 2,5 KG/ cm2 vµo hoÆc ra thiÕt bÞ
sö dông.

+ §iÒu ¸p th«ng th−êng sö dông cho b×nh 12 KG, cã liªn kÕt g¾n víi
van b×nh, ¸p suÊt cÊp gas lµ 0,3 KG/cm2, ®iÒu ¸p nµy cã thÓ cã thªm van tù
®éng ®Ó h¹n chÕ l−îng gas x¶ ra ngoµi khi ®øt hoÆc tuét èng mÒm.
+ §iÒu ¸p c«ng nghiÖp l¾p cho b×nh 48 KG: ®iÒu ¸p nµy ®¸p øng yªu
cÇu c«ng suÊt tiªu thô kho¶ng 3 KG LPG ë ¸p suÊt 0,03 KG/ cm2.
§iÒu ¸p nµy nªn l¾p cïng víi Ýt nhÊt 2 b×nh gas vÒ hai phÝa, mét b×nh sÏ
dù tr÷ cßn mét b×nh sÏ sö dông.(hÖ thèng cÊp gas l¾p ®Æt song song).
10/ Van b×nh chøa gas vµ mét sè van kh¸c
H×nh 10: Van b×nh chøa gas vµ mét sè van kh¸c

Th«ng dông nhÊt lµ van b×nh cña h·ng Kasanova (§an m¹ch) vµ Comap
(Ph¸p). Van b×nh 9 kg vµ 13 kg lµ kiÓu van Click-on, tù ®éng ®ãng, më khi
th¸o vµ l¾p ®iÒu ¸p. Van b×nh 12 kg vµ 48 kg lµ kiÓu van chÆn b»ng tay,Çc
van b×nh ®Òu cã van an toµn ho¹t ®éng ë ¸p suÊt 26 kG/cm2. Do ®ã khi ¸p suÊt
trong b×nh v−ît qu¸ 26 kG/cm2, van an toµn sÏ tù ®éng x¶ khÝ gas ra ngoµi lµm
gi¶m ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é trung b×nh nh»m ®¶m b¶o an toµn cho b×nh gas
kh«ng bÞ ph¸ huû.
Van b×nh d¹ng kÐp ®−îc thiÕt kÕ mét çch ®Æc biÖt dïng trong c«ng
nghiÖp. Van nµy cã t¸c dông lµm t¨ng ®é gi·n në (t¨ng kh¶ n¨ng thÝch øng)
cña b×nh chøa b»ng çch t¹o cho b×nh cã kh¶ n¨ng chøa tíi 100 lÝt Propan phï
hîp víi tiªu chuÈn DOT quy ®Þnh ®Ó cã thÓ sö dông ®ång thêi hoÆc lu©n phiªn
®èi víi chÊt láng.
Van cã hai hÖ thèng dßng ch¶y riªng biÖt trªn th©n van ®Ó tho¸t h¬i vµ
chÊt láng. T¹i ®iÓm tiÕp xóc ë ®Çu ra cã hai miÕng ®Öm kh¸c nhau.Van b×nh
cã van thuû tÜnh bªn ngoµi ®−îc thiÕt kÕ ®Æc biÖt ®Ó b¶o vÖ van èng vµ van
ng¾t bÉy LPG láng. Çc lo¹i van nµy cã thÓ l¾p ®Æt trªn ®−êng èng mÒm ë vÞ
trÝ gi÷a van chÆn khi ¸p suÊt trong ®−êng èng cao qu¸ møc cho phÐp (≈ 8 ÷10
atm) th× tù ®éng më, x¶ h¬i láng ra ngoµi. Khi ¸p suÊt d−íi møc an toµn th× tù
®éng ®ãng l¹i.
IV/ ThiÕt bÞ b¶o qu¶n tån chøa LPG

LPG cung cÊp cho çc kh¸ch hµng d©n dông hay c«ng nghiÖp ®Òu ph¶i
tån chøa vµ b¶o qu¶n trong çc bån chøa. LPG trong çc bån chøa tån t¹i ë
tr¹ng th¸i b·o hoµ, do ®ã mµ ph¶i cã çc hÖ thèng van an toµn ®Ó ®¶m b¶o ¸p
suÊt trong b×nh lu«n ë møc cho phÐp. Ngoµi ra cßn cã hÖ thèng phßng ch¸y vµ
ch÷a ch¸y (trªn çc bån chøa ph¶i cã hÖ thèng n−íc, xung quanh ph¶i cã l¨ng,
®µi phun n−íc). Çc kho chøa LPG ph¶i cã hÖ thèng van ®ãng ng¾t khÈn cÊp ë
çc vÞ trÝ an toµn dÔ ®iÒu khiÓn phßng khi cã sù cè th× cã thÓ nhanh chãng
ng¾t ngay nguån cÊp LPG. Çc bån chøa LPG th−êng ®−îc ®Ó ngoµi trêi,
tho¸ng khÝ vµ çch xa n¬i lµm viÖc ®Ó ®¶m b¶o an toµn.

Trong qu¸ tr×nh tån chøa vµ b¶o qu¶n LPG cã thÓ h×nh thµnh nh÷ng hîp
chÊt kh«ng mong muèn nh−: t¹o cÆn cao ph©n tö, x¶y ra qu¸ tr×nh polyme ho¸
LPG t¹o ra çc hîp chÊt nhùa cao ph©n tö g©y c¶n trë ®èi víi hÖ thèng ®−êng
èng vµ van c«ng t¸c vËn hµnh. §Ó kh¾c phôc hiÖn t−îng nµy, ng−êi ta ph¶i l¾p
thªm vµo ®−êng èng çc van läc ch÷ Y. Ngoµi ra khi l¾p ®−êng èng nèi víi
bån chøa yªu cÇu l¾p cao h¬n mÆt ®¸y bån kho¶ng 10- 15 cm nh»m kh«ng
cho cÆn ®i vµo ®−êng èng vµ theo ®Þnh kú ph¶i x¶ cÆn cïng víi vÖ sinh bån
bÓ.
LPG ®−îc sö dông trong d©n dông vµ trong c«ng nghiÖp nh−: (nhµ
hµng, kh¸ch s¹n,lß ®èt c«ng nghiÖp...) ®−îc tån chøa trong b×nh: 9kg ,12 kg,
13 kg, 45 kg, 48 kg, nh−ng phæ biÕn nhÊt vÉn lµ b×nh 13kg vµ 48 kg.
B×nh gas ®−îc chÕ t¹o b»ng thÐp ®Æc biÖt chÞu ¸p lùc, ¸p suÊt thiÕt kÕ 18
KG/cm2,¸p suÊt thö thuû lùc lµ 34 kG/cm2, trong khi ¸p suÊt lín nhÊt cña khÝ
gas chøa trong b×nh ë ®iÒu kiÖn b×nh th−êng lµ 6 kG/cm2. B×nh chøa th−êng
s¶n xuÊt theo tiªu chuÈn DOT 4BA-240 vµ DOT 4BW-240.
Riªng lo¹i b×nh 48 kg cã 2 lo¹i:
+ B×nh 48 kg th«ng th−êng (ho¸ h¬i tù nhiªn )
+ B×nh 48 kg rót h¬i láng (ho¸ h¬i c−ìng bøc)
B×nh ho¸ láng ®−îc sö dông cïng víi m¸y ho¸ h¬i ®Ó t¨ng hiÖu suÊt ho¸
h¬i, ®¸p øng ®−îc c«ng suÊt tiªu thô lín.
V/ HÖ thèng nhËp tõ xe bån vµo bån chøa LPG
LPG ®−îc nhËp vµo bån theo nguyªn t¾c c©n b»ng gi÷a dßng láng vµ
dßng h¬i, gi÷a bån vµ nguån cung cÊp, ®Ó ®−a khÝ láng vµo bån chøa cã 3 ph-
−¬ng ph¸p:
+ Ph−¬ng ph¸p 1: Hót khÝ tõ bån chøa nÐn vµo bån xe lµm cho khÝ láng
bÞ ®Èy tõ bån xe sang bån chøa.
+ Ph−¬ng ph¸p 2: Dïng b¬m (cã s½n trªn xe bån) ®Ó b¬m khÝ láng vµo
bån chøa vµ ®Ó h¬i gas tù chuyÓn tõ bån chøa sang bån xe.

+ Ph−¬ng ph¸p 3: Dïng m¸y nÐn ®Ó b¬m
Xe bån lµ ph−¬ng tiÖn ®−îc dïng ®Ó chuyªn chë gas tõ nhµ m¸y ®Õn
n¬i cÇn sö dông LPG. Trªn xe ®−îc çc nhµ m¸y thiÕt kÕ l¾p ®Æt mét bån chøa
LPG , tuú theo yªu cÇu cã thÓ lµ 4,3 hay 8,4 tÊn. Ngoµi ra trªn xe cÇn cã mét
hÖ thèng b¬m, ®ång hå ®o chuyªn dông ®Ó cã thÓ b¬m gas tõ xe qua nh÷ng
bån cè ®Þnh. §i theo hÖ thèng b¬m cÇn cã hÖ thèng xuÊt, nhËp ®−êng h¬i, van
chuyªn dông cho tõng hÖ thèng èng, bé phËn läc, van an toµn vµ çc ®ång hå
®o nhiÖt ®é, ¸p suÊt. Bån chøa còng ®−îc l¾p ®Æt mét hÖ thèng ®−êng èng t−¬ng
tù nh−: èng dÉn, èng h¬i, èng vµo, èng ra, van an toµn vµ çc kho¸ t−¬ng øng.
Ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn hÖ thèng èng mÒm ®−îc lµm b»ng cao su ®Æc
biÖt chÞu ®−îc ¸p lùc cao, cã van kho¸, van x¶. Sau khi n¹p xong sÏ th¸o èng
khái xe bån vµ bån chøa.
§Ó ®ãng n¹p ®¶m b¶o an toµn vµ chÝnh x¸c, cÇn ph¶i thao t¸c çc kü
thuËt chÝnh x¸c vµ ®óng quy çch. Çc èng dÉn láng vµ h¬i håi l−u ph¶i ®−îc
nèi th«ng víi nhau ®Ó c©n b»ng ¸p suÊt. Çc van kho¸ hay van chÆn ph¶i ®−îc
më, ®ãng tõ tõ theo ®óng nguyªn t¾c.
Ph−¬ng ph¸p 1: ®−îc sö dông chñ yÕu khi xÝ nghiÖp bÞ mÊt ®iÖn, kh«ng
cã ®iÖn ®Ó ch¹y m¸y b¬m hay m¸y nÐn mµ nhu cÇu cña kh¸ch hµng thËt cÊp
b¸ch. Tuy nhiªn ph−¬ng ph¸p nµy cã h¹n chÕ lµ ph¶i chó ý nhiÒu ®Õn c«ng t¸c
phßng ch¸y ch÷a ch¸y vµ dïng ®éng c¬ cña xe ®Ó ch¹y b¬m.
Ph−¬ng ph¸p 2: dïng ®Ó b¬m khÝ láng nªn gi¶i quyÕt ®−îc nhu cÇu cÊp
láng cho xe. Tuy nhiªn còng gÆp mét sè h¹n chÕ :
+ ¸p suÊt cña bån chøa ¶nh h−ëng ®Õn l−îng láng tõ bån ®Õn b¬m, v× lµ
b¬m nÐn nªn ¸p suÊt khi b¬m lín rÊt nguy hiÓm. §Ó kh¾c phôc ta cã thÓ cho
ch¹y thªm m¸y nÐn hót khÝ cña xe ®Èy vµo bån çi nh»m gi¶m ¸p lùc cho xe
bån, lµm nhÑ b¬m. Tuy nhiªn ph−¬ng ph¸p nµy kh«ng kinh tÕ v× ph¶i ch¹y 2
m¸y cïng mét lóc, nªn chØ ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy khi thùc sù cÇn thiÕt.
Ph−¬ng ph¸p 3: ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c t¹o chªnh lÖch ¸p suÊt gi÷a
bån vµ xe bån. Muèn thùc hiÖn ®−îc ph−¬ng ph¸p nµy ngoµi nh÷ng b−íc cña
ph−¬ng ph¸p n¹p tõ xe bån b»ng b¬m láng, b¬m xe bån nh− më ®ãng çc van
®Ó th«ng ®−êng láng vµ ®−êng h¬i gi÷a xe bån víi bån chøa ta cßn ph¶i n¾m
râ nguyªn t¾c lµm viÖc cña thiÕt bÞ. M¸y nÐn cã nhiÖm vô hót vµ nÐn khÝ, lîi
dông nã ta ¸p dông vµo viÖc n¹p xe bån b»ng çch hót khÝ cña xe bån nÐn vµo
bån chøa ®Ó t¹o chªnh lÖch ¸p suÊt, dßng láng sÏ tõ bån cã ¸p suÊt cao ch¶y
sang bån cã ¸p suÊt thÊp. Ngoµi çch hót vµ ®Èy h¬i trªn ta cã thÓ hót h¬i, ®Èy
bypas, nh−ng chó ý lµ ph¶i më van bypas ë ®Çu ®Èy m¸y nÐn thËt tõ tõ råi
khëi ®éng m¸y, kh«ng ®−îc më van ®ã tr−íc v× láng trªn ®−êng bypas sÏ lät
vµo m¸y nÐn dÉn ®Õn m¸y kh«ng ho¹t ®éng ®−îc v× bé phËn t¸ch láng næi lªn
lµm ng¾t dßng ®iÖn qua m¸y. Muèn m¸y nÐn ho¹t ®éng l¹i ta ph¶i x¶ bá hoÆc
thu håi b»ng ®−êng x¶ ®¸y cña bé phËn t¸ch láng. Khi m¸y nÐn ho¹t ®éng cÇn
chó ý ®Õn ®ång hå ®o ¸p lùc ë ®Çu hót vµ ®Çu ®Èy, ®o chªnh lÖch ¸p suÊt tèt
nhÊt kho¶ng 2- 3 atm. Tuy nhiªn cã thÓ thay ®æi tuú thuéc vµo ¸p suÊt cña xe
bån vµ bån chøa vµ ph¶i chó ý ¸p lùc tèt nhÊt vµo kho¶ng 25- 30 psi. Do cã rÊt
nhiÒu van liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh b¬m gas tõ xe bån vµo bån nªn ph¶i n¾m
ch¾c nhiÖm vô cña tõng van: van nµo ph¶i më, van nµo ph¶i ®ãng ®Ó tr¸nh tr−-
êng hîp khi m¸y ho¹t ®éng mµ kh«ng b¬m ®−îc gas láng vµo do quyªn mét
van nµo ®ã trªn ®−êng láng hoÆc van an toµn më x¶ lµm cho van ®Çu ®Èy më
kh«ng kÞp thêi.
Khi b¬m lµm viÖc kh«ng ®−îc ®Ó b¬m ch¹y thiÕu láng (b¬m hÕt gas) v×
çnh b¬m vµ çc chi tiÕt kh¸c kh«ng ®−îc b«i tr¬n, t¹o ho¸ h¬i cùc m¹nh
kh«ng an toµn cho thiÕt bÞ vµ tÝnh m¹ng con ng−êi. §ång thêi trong suèt qu¸
tr×nh b¬m LPG nghiªm cÊm kh«ng ®−îc hót thuèc hay cã çc nguån g©y tia
löa kh¸c ®Ó qu¸ tr×nh nhËp LPG ®−îc an toµn, ®¶m b¶o thiÕt bÞ sö dông tèt,
tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc sö dông qu¸ 5% møc chØ ®Þnh cña bån.

VI/ HÖ thèng chiÕt n¹p khÝ ra çc b×nh nhá
H×nh 11: HÖ thèng chiÕt n¹p khÝ ra çc b×nh nhá:
Gas láng tõ bån chøa theo ®−êng èng qua çc van tíi m¸y b¬m, sau ®ã
®−îc m¸y b¬m ®Èy vµo trong çc dµn ®ãng b×nh. T¹i dµn ®ãng b×nh, gas ®−îc
®ãng vµo çc b×nh chøa vµ ®em ®i tiªu thô. Do trong gas vÉn cßn lÉn mét l-
−îng nhá çc t¹p chÊt c¬ häc (vÈy hµn, gØ...) nªn tr−íc khi b¬m ph¶i cã hÖ
thèng van läc. Gas trí−c khi b¬m çc van ph¶i ®−îc më theo thø tù tõ bån tíi
b¬m ®Ó tr¸nh x¶y ra sù cè. NÕu l−îng h¬i bÞ ø ®äng trong ®−êng èng th× sÏ
®−îc dån hÕt vÒ phÝa cöa van x¶ (v× tr−íc khi b¾t ®Çu ho¹t ®éng trë l¹i gas
trong èng cã thÓ ho¸ h¬i). Tr−íc khi më m¸y b¬m ph¶i më van x¶ h¬i ë b¬m
®Ó x¶ hÕt h¬i trong b¬m ra ngoµi (NÕu h¬i vÉn cßn trong b¬m sÏ x¶y ra hiÖn
t−îng x©m thùc khÝ cã thÓ lµm g·y çnh b¬m,lµm gi¶m n¨ng suÊt vµ cã thÓ
lµm sai hÖ thèng ®ãng b×nh).
HÖ thèng ®ãng b×nh gåm 2 b¬m song song sÏ ho¹t ®éng thay nhau khi
mét b¬m ho¹t ®éng th× b¬m kia sÏ nghØ, sau b¬m cã bè trÝ mét van ®iÒu ¸p ®Ó

h¹n chÕ ¸p suÊt dßng ra ë mét møc nhÊt ®Þnh, nÕu ¸p suÊt v−ît qu¸ møc cho
phÐp (do kh©u ®ãng b×nh bÞ chËm) th× van sÏ më ®Ó håi l−u dßng láng tr¸nh
g©y qu¸ t¶i cho b¬m, ®ång thêi còng cã dßng håi l−u h¬i.
Trªn ®−êng èng, sau b¬m ph¶i cã thªm ®−êng håi l−u ®iÒu khiÓn b»ng
tay ®Ó håi l−u láng ®Ò phßng khi van ®iÒu ¸p bÞ háng. Khi tíi dµn ®ãng b×nh,
gas ®−îc n¹p vµo çc b×nh vµ t¹i ®©y còng cã mét ®−êng håi l−u láng ®Ó cã
thÓ håi l−u khi dµn ®ãng b×nh bÞ trôc trÆc.
ChiÕt n¹p gas lµ qu¸ tr×nh n¹p gas vµo b×nh chøa lo¹i 12kg, 13 kg, 45kg,
48kg tõ hÖ thèng bån chøa hoÆc tõ xe bån b»ng hÖ thèng b¬m hoÆc m¸y nÐn
chuyªn dïng cïng víi hÖ thèng n¹p tù ®éng. HÖ thèng n¹p sö dông khÝ nÐn ®Ó
tr¸nh g©y ch¸y næ v× LPG lµ chÊt rÊt dÔ g©y ch¸y næ.
KhÝ nÐn ph¶i ®¶m b¶o ¸p suÊt tõ 5- 7 atm, nÕu kh«ng ®¹t yªu cÇu th× hÖ
thèng cÊp gas ngõng ho¹t ®éng. LPG ®−îc sö dông trong d©n dông vµ trong
th−¬ng m¹i, LPG ®−îc tån chøa trong çc b×nh: 12kg, 13kg, 45kg, 48kg.
VII. HÖ thèng ®ãng b×nh crisplant

HÖ thèng ®ãng b×nh Crisplant gåm 2 phÇn chÝnh: xÝch t¶i vµ dµn ®ãng
b×nh Carousel
1/ XÝch t¶i
XÝch t¶i ®−îc sö dông trong hÖ thèng ®Ó vËn chuyÓn vá b×nh gas tíi dµn
®ãng b×nh vµ vËn chuyÓn b×nh gas ®· n¹p gas tíi khu xuÊt cho kh¸ch hµng. Sö
dông xÝch t¶i h¹n chÕ ®−îc sù mÊt søc lao ®éng vµ lµm t¨ng n¨ng suÊt lao
®éng. Tr−íc khi cho xÝch t¶i ho¹t ®éng ph¶i ®¶m b¶o kh«ng cã trôc trÆc,
kh«ng cã nh÷ng vËt c¶n trë trªn ®−êng ®i cña xÝch t¶i. B×nh gas kh«ng nªn ®Æt
trªn xÝch t¶i khi xÝch t¶i ®æi chiÒu quay.
ThiÕt bÞ t¹o chuyÓn ®éng cho xÝch t¶i: thiÕt bÞ nµy cã thÓ ®iÒu chØnh tèc
®é vßng quay vµ chiÒu quay, tõ ®ã ®iÒu chØnh ®−îc thêi gian quay cña dµn
®ãng b×nh, ®¶m b¶o b×nh ®−îc n¹p ®Çy th«ng qua mét hép sè.
2/ Dµn ®ãng b×nh Carousel

Dµn ®ãng b×nh ®−îc thiÕt kÕ ®Ó n¹p LPG vµo b×nh ®−îc m« t¶ ë h×nh 12:
6 8 1
DµN ĐãNG BÌNH 5

1 4
1 2 3 1
7
1-THANH Đì
2-CH¢N
3-VÝT ĐIÒU CHØNH CH¢N
4-VßNG
5-BÖ Đì
6-Đ¦êNG CÊP KHÝ NÐN
7-Đ¦êNG CÊP
8-èNG DÉN
9-VAN
10-ĐÇU NèI
11-BµN Đì
12-M¤ T¥ T¹O CHUYÓN ĐéNG

13-NóT ĐIÒU CHØNH NHANH
14-B¸NH L¸I
H×nh 12: Dµn ®ãng b×nh Carousel

Dµn gåm mét m©m xoay, cét trung t©m vµ bé phËn t¹o chuyÓn ®éng
®iÒu khiÓn b»ng m«tá ®iÖn cã b¸nh xe b»ng nhùa quay trªn vßng quay cña dµn
quanh cét trung t©m. Tèc ®é cña thiÕt bÞ t¹o chuyÓn ®éng cã thÓ thay ®æi ®−îc
v× vËy sÏ ®¶m b¶o thêi gian ®Ó ®ãng ®ñ l−îng LPG .
Tèc ®é quay cña dµn cã thÓ thay ®æi tõ 50 s/vßng ®Õn 250 s/vßng
Dµn ®ãng b×nh LPG Carousel cã çc ®−êng èng: ®−êng LPG vµ ®−êng
khÝ nÐn, cã m«t¬ t¹o chuyÓn ®éng cho dµn ë phÝa d−íi. Khi dµn ho¹t ®éng çc
®−êng sau ®−îc nèi:
+ Nèi ®iÖn ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ t¹o chuyÓn ®éng
+ Nèi khÝ nÐn ®Ó ®iÒu khiÓn çc van khÝ nÐn vµ xilanh khÝ nÐn ®Çu
®ãng b×nh
+ Nèi hÖ thèng ®−êng èng LPG
+ Nèi ®Êt ®Ó tr¸nh ma s¸t sinh ®iÖn, ®¶m b¶o an toµn
Ngoµi ra trªn dµn cßn cã çc thiÕt bÞ phô trî, çc van ®iÒu khiÓn, van ¸p
suÊt vµ bÇu läc t¸ch bÈn, n−íc ...
* Çc th«ng sè kü thuËt chñ yÕu cña dµn:
+ ¸p suÊt thö LPG (bar) 30
+ ¸p suÊt lµm viÖc LPG (bar) max 20

+ ¸p suÊt thö khÝ nÐn (bar) 20
+ ¸p suÊt lµm viÖc khÝ nÐn (bar) max 10
+ ThiÕt bÞ ®iÒu khiÓn m«t¬ ®iÖn 0,75 kW ; 1500 vßng/ phót
+ T¶i träng tÜnh (kg/cm2) <2
M¸y ®ãng b×nh LPG, lo¹i SF ®−îc thiÕt kÕ theo ®Þnh luËt b¶o toµn khèi
l−îng ®Ó n¹p gas vµo b×nh x¸c ®Þnh theo kg.
Nh÷ng n¬i ®ãng b×nh cã diÖn tÝch mÆt b»ng nhá cã thÓ sö dông m¸y
®ãng b×nh SF sÏ ®¬n gi¶n vµ thuËn tiÖn h¬n.
Khèi l−îng n¹p LPG vµ khèi l−îng vá b×nh ®−îc ®iÒu chØnh b»ng çc nóm
chøc n¨ng trªn m¸y. Khi n¹p LPG vµo mçi b×nh th× ph¶i ®iÒu chØnh l¹i m¸y.
Víi m¸y ®ãng b×nh sö dông van khÝ nÐn, qu¸ tr×nh ®ãng b×nh ho¹t ®éng
khi cã ¸p suÊt ë ®Çu ®Èy vµ sÏ tù ®éng ng¾t khÝ khi ®¹t ®−îc khèi l−îng tæng
cña vá b×nh vµ gas. Khèi l−îng nµy kh«ng bÞ ¶nh h−ëng bëi l−îng gas cßn l¹i
trong b×nh, nªn ®é chÝnh x¸c rÊt cao. Khi b×nh ®−îc n¹p ®Çy gas th× nóm g¹t
gas sÏ nÈy ®Ó ng¾t gas n¹p vµo b×nh.
M¸y ®ãng b×nh cã thÓ tÝnh l−îng gas n¹p vµo b×nh theo kg hay theo lÝt.
ChiÒu cao cña m¸y ®−îc ®iÒu chØnh theo chiÒu cao cña b×nh ®ãng gas.
Trªn m¸y ®ãng b×nh ®−îc l¾p çc thiÕt bÞ sau:
+ Van ng¾t gas
+ §Çu ®ãng b×nh
+ Van cÇu 1/2" khÝ nÐn
+ §−êng dÉn gas vµ khÝ nÐn
+ Van cÇu 1/2" LPG
Th«ng sè kü thuËt :
§èi víi m¸y ®ãng b×nh lo¹i SF (12,48kg)
¸p suÊt lµm viÖc (LPG) 21 bar, max
¸p suÊt lµm viÖc (khÝ nÐn) 5-7 bar
KhÝ nÐn tiªu thô: 5,2 lÝt/ quy tr×nh(víi ®Çu ®ãng)
* ThiÕt bÞ nh¶ khÝ nÐn
1. HÖ thèng gåm van më khÝ nÐn ë vÞ trÝ (28), van nh¶ khÝ nÐn ë vÞ trÝ
(29) vµ van ®ãng khÝ nÐn ë vÞ trÝ (7 ).
2. Khi van ë vÞ trÝ (28) ho¹t ®éng, khÝ nÐn ®−îc ®−a tíi xylanh trªn van
ng¾t gas lµm van më ra ®Ó gas ®i vµo ®Çu ®ãng b×nh.

3. Khi b×nh gas ®−îc n¹p ®Çy, thanh nèi sÏ di chuyÓn xuèng vµ qua ®Üa ë
vÞ trÝ (31), van nh¶ ë vÞ trÝ (29) ho¹t ®éng, lµm van ë vÞ trÝ (28) ho¹t ®éng theo.
4. KhÝ nÐn ®−îc ®−a tíi xylanh, khÝ nÐn sÏ bÞ ng¾t lµm ngõng ®−êng
cung cÊp gas vµ ngõng qu¸ tr×nh n¹p gas.
H×nh 13: ThiÕt bÞ nh¶ khÝ nÐn
2. Van gas 6.Lç

3. Thanh piston 7. Qu¶ cÇu nhùa
4. §ai èc 8.Tay n¾m
§Çu n¹p KOSANOVA d¹ng CLICK - ON

§Çu n¹p lo¹i nµy ®−îc ®Æt lªn van b×nh b»ng tay.Khi ®ã khÝ nÐn ®−îc
nÐn vµo buång xylanh ë ¸p suÊt 4-6 bar, lµm ®Çu n¹p «m chÆt lÊy van b×nh.
Theo mét chu tr×nh khÝ nÐn ®· cµi ®Æt s½n, LPG sÏ ®−îc n¹p ®ñ vµo b×nh chøa
theo chuÈn ®Æt tr−íc.
Ho¹t ®éng cña hÖ thèng khÝ nÐn trªn dµn ®ãng b×nh lµ ®−êng ®i cña
dßng khÝ nÐn vµ çc c«ng t¾c hµnh tr×nh x¸c lËp tr¹ng th¸i cña b×nh gas sao
cho phèi hîp gi÷a viÖc ®−a b×nh gas vµo dµn ®ãng b×nh vµ n¹p gas cã hiÖu
qu¶. H×nh vÏ trªn ®©y chØ ra cho thÊy viÖc bè trÝ çc xylanh khÝ nÐn vµ çc
c«ng t¾c hµnh tr×nh trªn dµn ®ãng b×nh.
MÆt b»ng nhµ m¸y ®ãng b×nh ®−îc bè trÝ hîp lý cho viÖc vËn chuyÓn
còng nh− an toµn phßng chèng ch¸y næ trong nhµ x−ëng.
VIII. HÖ thèng khÝ nÐn

Do ®Æc thï cña kho gas nªn hÖ thèng khÝ nÐn ®ãng mét vai trß quan
träng, trong kho lu«n cã sù rß rØ gas nªn chØ cÇn mét tia löa nhá còng cã thÓ
g©y nªn ch¸y næ nguy hiÓm. Do ®ã kh«ng thÓ dïng n¨ng l−îng ®iÖn ®Ó ®iÒu

khiÓn çc ho¹t ®éng cña kho mµ ph¶i dïng khÝ nÐn. KhÝ nÐn cã nhiÖm vô:
®ãng, më çc van, kÝch ho¹t çc pitton ®Ó g¹t ®−a b×nh vµo vµ kÐo b×nh ra khái
dµn n¹p, kÐo b¨ng chuyÒn, cÊp n¨ng l−îng cho çc kh©u kh¸c nh−: m¸y röa
b×nh, m¸y lµm s¹ch b×nh...
¸p suÊt cña khÝ nÐn æn ®Þnh trong kho¶ng 6 bar. M¸y nÐn kh«ng khÝ sÏ
tù ®éng ®ãng ng¾t nÕu ¸p suÊt khÝ nÐn n»m ngoµi kho¶ng 5,8- 6,93 bar, nh»m
lµm cho hÖ thèng khÝ nÐn ®−îc æn ®Þnh. Kh«ng khÝ ®−îc hót vµo m¸y nÐn vµ
®−îc nÐn tíi ¸p suÊt cao.
M¸y nÐn khÝ cã l−u l−îng 1019 lÝt/ phót, c«ng suÊt ®éng c¬ 11 kw, ¸p
suÊt lµm viÖc lín nhÊt 24 kG/cm2, tèc ®é lín nhÊt 825 vßng/ phót (tr−íc khi
ho¹t ®éng ph¶i kiÓm tra çc van tay, chØnh ®ång hå l−u l−îng ë vÞ trÝ 0 lÝt ®Ó
m¸y nÐn ho¹t ®éng an toµn vµ chÝnh x¸c so víi b¬m, tuy r»ng c«ng suÊt m¸y
nÐn cao h¬n nh−ng nguy hiÓm h¬n v× khi sö dông m¸y nÐn, nhÊt lµ vµo mïa
hÌ th× ¸p suÊt trong ®−êng èng cao do ®ã dÔ g©y næ). Sau khi nÐn tíi ¸p suÊt
cao, kh«ng khÝ ®−îc ®−a qua b×nh tÝch æn ®Þnh. Tr−íc khi ®−a ®i sö dông, khÝ
nÐn ®−îc ®−a vµo m¸y t¸ch Èm vµ sÊy ®Ó t¸ch hÕt n−íc cã lÉn trong khÝ. Sau
khi t¸ch n−íc xong khÝ nÐn ®−îc pha thªm dÇu b«i tr¬n ®Æc biÖt nh»m b«i tr¬n
çc xylanh vµ çc pitton gióp cho qu¸ tr×nh lµm viÖc ®−îc æn ®Þnh vµ thiÕt bÞ
bÒn h¬n.
iX. M¸y b¬m LPG

M¸y b¬m LPG cã ®Æc ®iÓm rÊt quan träng lµ LPG rÊt dÔ t¹o h¬i, th«ng
th−êng ng−êi ta chØ dïng mét sè lo¹i b¬m sau:
B¬m xo¸y lèc
B¬m çnh tr−ît
B¬m tuèc bin c¶i tiÕn
* Çc th«ng sè kü thuËt cña m¸y b¬m çnh tr−ît:
- C«ng suÊt ®éng c¬: 22- 30 kw
- L−u l−îng : 25m3/ h
- Tèc ®é vßng quay: 1450 vßng/ phót

- ¸p suÊt lín nhÊt : 28,2 kG/cm2
H×nh 14: B¬m çnh tr−ît
Khi m¸y b¬m lµm viÖc ph¶i ®iÒu chØnh sao cho chªnh lÖch ¸p suÊt gi÷a
®Çu ®Èy vµ ®Çu hót cña b¬m kho¶ng 3- 5 KG/cm2 .
Nguyªn t¾c lµm viÖc cña m¸y b¬m LPG: Dùa vµo lùc ly t©m t¹o ra do
çnh b¬m, dùa vµo sù thay ®æi thÓ tÝch (¸p suÊt): lóc hót LPG th× ¸p suÊt trong
b¬m gi¶m (thÓ tÝch lµm viÖc lín) LPG sÏ ®−îc hót vµo cöa hót. Sau khi hót
vµo LPG sÏ ®−îc nÐn ë ¸p suÊt cao h¬n vµ ®−îc ®−a ®Õn cöa ®Èy ®Ó vËn
chuyÓn ®i xa. Khi vËn hµnh m¸y b¬m LPG: ph¶i kiÓm tra rß rØ ë tÊt c¶ çc mèi
liªn kÕt, më tÊt c¶ çc van trªn èng hót vµ èng ®Èy, kiÓm tra ®iÖn, chiÒu quay
cña m«t¬. Khëi ®éng b¬m ®Ó b¬m ch¹y víi tèc ®é lín nhÊt, ®iÒu chØnh ¸p suÊt
ë ®Çu ®Èy b»ng çch ®ãng dÇn van trªn ®−êng èng ®Èy, sau ®ã cho b¬m lµm
viÖc vµ dõng b¬m khi ®· b¬m hµng xong.
X. M¸y nÐn khÝ

M¸y nÐn khÝ lµ lo¹i m¸y nÐn trôc vÝt ®−îc trang bÞ bé vi xö lý ®Ó ®iÒu
khiÓn. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¸y nÐn khÝ: khi m¸y nÐn ch¹y sÏ hót kh«ng
khÝ qua bé läc khÝ (®Ó lµm s¹ch khÝ) vµo khoang nÐn cña m¸y lµ kh«ng gian

gi÷a 2 trôc vÝt. Nhê sù chuyÓn ®éng cña hai trôc quay vµ ®é khÝt do dÇu b«i
tr¬n t¹o ra mµ kh«ng khÝ ®−îc nÐn l¹i.
VÝ dô: m¸y nÐn khÝ lo¹i GA 11- 75 lµ m¸y nÐn khÝ mét cÊp, ®−îc ®Æt cè
®Þnh. M¸y ho¹t ®éng cïng víi thiÕt bÞ lµm kh«, t¸ch Èm trong khÝ nÐn b»ng
çch lµm l¹nh tíi gÇn ®iÓm s−¬ng vµ tù ®éng x¶ n−íc ng−ng.
XI. M¸y nÐn LPG

M¸y nÐn LPG cã nguyªn lý ho¹t ®éng t−¬ng tù nh− çc ®éng c¬ ch¹y
b»ng x¨ng dÇu: ®Òu cã van hót, van x¶, hai hay nhiÒu pitton vËn hµnh lªn
xuèng trong xylanh vµ trôc khuûu g¾n vµo pitton bëi çc thanh truyÒn vµ l¾p
vµo æ trôc chÝnh ë mçi ®Çu cña trôc. M¸y nÐn LPG th−êng dïng ®Ó hót h¬i
LPG tõ bån chøa sau ®ã nÐn vµo xe bån, t¹o chªnh lÖch ¸p suÊt nªn LPG láng
tõ xe bån sÏ ®i vµo trong bån chøa theo hÖ thèng ®−êng èng c«ng nghÖ .
Trôc khuûu cña m¸y ®−îc ®ì bëi çc æ bi chÞu t¶i träng lín vµ ®−îc b«i
tr¬n bëi hÖ thèng b¬m dÇu tù ®éng. Trong hÖ thèng m¸y nÐn cã thªm b×nh
t¸ch láng (nh»m t¸ch çc phÇn tö chÊt láng ®i trong ®−êng èng) vµ cã van bèn
ng¶ ®Ó thao t¸c thuËn tiÖn khi xuÊt vµ nhËp LPG.
S¬ ®å d©y chuyÒn c«ng nghÖ chiÕt n¹p LPG ®−îc tr×nh bµy trong h×nh 15:

ThuyÕt minh d©y chuyÒn
NhËp hµng tõ «t« (hoÆc tµu ho¶) vµo bån.

H¬i tõ bån chøa (12) ®−îc hót qua m¸y nÐn 9(1) hoÆc 9 (2). Sau ®ã h¬i
®−îc ®−a vµo èng h¬i VI ®Ó dÉn ®Õn häng nhËp «t« (hoÆc tµu ho¶). Khèi gas
láng tõ «t« (hoÆc tµu ho¶) sÏ theo ®−êng nhËp III qua çc van cÇu (3), van mét
chiÒu (2) vµ van chÆn (1) ®Ó vµo bån chøa.
XuÊt LPG láng tíi x−ëng chiÕt n¹p:
LPG láng tõ bån chøa sau khi qua van chÆn (1), van ®iÒu l−îng (5), van
c©u (3) van ®iÒu khiÓn khÝ nÐn (4) sÏ ®−îc ®−a tíi ®−êng èng xuÊt IV. Sau ®ã
LPG láng qua hÖ thèng van cÇu (3), van läc (6) sÏ ®−îc mét trong hai m¸y
b¬m 10(1) vµ 10(2) ®Èy tíi x−ëng chiÕt n¹p ®Ó tiÕn hµnh ®ãng LPG láng vµo
çc b×nh chøa.
PhÇn LPG láng vµ LPG h¬i håi l−u:
- LPG láng tõ x−ëng chiÕt n¹p qua van cÇu (3) sÏ ®−îc ®−a tíi èng håi
l−u V , ngoµi ra LPG láng tõ m¸y b¬m 10(1) hoÆc 10(2) còng ®−îc håi l−u trë
l¹i èng håi l−u V. Toµn bé LPG láng håi l−u sau khi qua van cÇu (3), van mét
chiÒu (2), van chÆn (1)sÏ ®−îc håi l−u trë l¹i bån chøa.
- Mét phÇn h¬i LPG sinh ra trong qu¸ tr×nh sö dông m¸y b¬m sÏ ®−îc
t¸ch ra ë van t¸ch khÝ (7), sau ®ã ®−îc håi l−u trë l¹i ®−êng èng II.
Sö dông m¸y nÐn: M¸y nÐn sö dông lµ m¸y nÐn pitton. H¬i tõ bån chøa
sÏ ®−îc m¸y nÐn hót tõ ®−êng èng h¬i I hoÆc II . Khi h¬i LPG ®−îc hót tíi
m¸y nÐn, nÕu ®ãng van cÇu ë vÞ trÝ (1) th× h¬i sÏ ®−îc ®−a tíi m¸y nÐn 9(2) vµ
®−îc ®Èy tíi èng h¬i VI. NÕu ®ãng van cÇu ë vÞ trÝ 2 th× h¬i LPG sÏ vµo m¸y
nÐn 9(1) vµ ®−îc ®Èy tíi ®−êng èng h¬i VI. NghÜa lµ ta cã thÓ sö dông linh
®éng m¸y nÐn 9(1) hoÆc m¸y nÐn 9(2) ®Ó thùc hiÖn xuÊt nhËp LPG vµ vËn
chuyÓn LPG tõ bån chøa nµy sang bån chøa kh¸c.
Nguyªn lý ho¹t ®éng cña x−ëng chiÕt n¹p:
LPG láng tõ bån chøa ®−îc m¸y b¬m chuyÓn ®Õn dµn ®ãng b×nh 13 kg
vµ cét ®ãng b×nh 12kg, 48kg ë x−ëng chiÕt n¹p. Lo¹i b×nh 13 kg ®−îc xÝch t¶i
chuyÓn tíi dµn ®ãng b×nh. Khi b×nh ®−îc n¹p ®Çy LPG láng, sÏ ®−îc ®−a ra
khái dµn ®ãng b×nh vµ chuyÓn tíi bé phËn c©n ®Ó kiÓm tra khèi l−îng. B×nh
nµo kh«ng ®ñ khèi l−îng sÏ ®−a ra khái xÝch t¶i ®Ó lo¹i, çc b×nh ®· ®ñ khèi l-
−îng ®−îc chuyÓn ®Õn khu tËp kÕt xuÊt hµng.

An toµn vµ phßng ch¸y ch÷a ch¸y
I. Yªu cÇu chung vÒ an toµn

Nh÷ng c«ng tr×nh LPG ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu phßng ch¸y ch÷a ch¸y vµ
an toµn lao ®éng. Nh÷ng c«ng tr×nh nµy cã thÓ ®−îc thiÕt kÕ, l¾p ®Æt theo quy
ph¹m, tiªu chuÈn cña n−íc ngoµi, nh−ng kh«ng ®−îc tr¸i víi quy ph¹m an
toµn cña nhµ n−íc vµ cña ngµnh s¶n xuÊt x¨ng dÇu.
ë ¸p suÊt tù nhiªn, LPG s«i vµ ho¸ h¬i rÊt m¹nh, nã dÔ chuyÓn biÕn
tr¹ng th¸i khi nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt thay ®æi nhanh. V× thÕ cÇn ph¶i hÕt søc cÈn
thËn khi cã láng trong bån chøa LPG.
Gas cã thÓ g©y báng l¹nh mµ báng l¹nh sÏ l©u lµnh h¬n báng nãng, cã
kh¶ n¨ng kh«ng phôc håi ®−îc chç báng. Do ®ã vÊn ®Ò an toµn lµ rÊt nghiªm
ngÆt.TuyÖt ®èi nghiªm cÊm nh÷ng ng−êi kh«ng cã nhiÖm vô vµo khu vùc bån
vµ thiÕt bÞ LPG, kÓ c¶ xe bån LPG
LPG lµ mét hîp chÊt h−u c¬ dÔ ch¸y, khi ch¸y to¶ nhiÖt rÊt lín vµ gi¶i
phãng CO2. Çc giíi h¹n tû lÖ trong kh«ng khÝ hçn hîp ch¸y cña Propan d¹ng
h¬i b·o hoµ thÊp nhÊt lµ 2,1 vµ cao nhÊt lµ 9,5; Cßn cña Butan la 1,6 ÷ 8,5.
Khi cã mét t¸c nh©n g©y ch¸y nh− måi löa, tia löa g©y ra bëi va ®Ëp, ma s¸t,
tÜnh ®iÖn … sÏ g©y ra nguy hiÓm. Riªng ®èi víi butan khi nhiÖt ®é lªn tíi 270
0
c nã tù bèc ch¸y mµ kh«ng cÇn ®Õn tia löa.
V× LPG dÔ ch¸y næ, do ®ã an toµn PCCC lµ mét bé phËn quan träng
nhÊt ®Ó ®¶m b¶o c«ng tr×nh vµ an toµn lao ®éng.
An toµn PCCC chi phèi rÊt lín ®Õn thiÕt bÞ, kÕt cÊu l¾p ®Æt cña c«ng tr×nh
LPG. Ngoµi an toµn phßng ch¸y ch÷a ch¸y ph¶i thùc hiÖn tèt çc quy ph¹m an
toµn kü thuËt ®iÖn, chÊp hµnh néi quy vËn hµnh thiÕt bÞ vµ an toµn lao ®éng.

II. Sù nguy hiÓm ch¸y næ LPG
1/ TÝnh ch¸y næ cña LPG

LPG bèc h¬i rÊt m¹nh ë ¸p suÊt khÝ quyÓn vµ rÊt dÔ ch¸y næ. Çc tÝnh
chÊt c¬ b¶n ®Æc ch−ng c¬ b¶n cho vËt liÖu ch¸y lµ: nhiÖt trÞ, nhiÖt ®é b¾t löa,
nhiÖt ®é tù b¾t ch¸y, giíi h¹n d−íi, giíi h¹n trªn cña sù ch¸y næ.
2/ Sù nguy hiÓm do ¸p suÊt vµ rß rØ

LPG th−êng ®−îc tµng tr÷ ®Ó sö dông ë thÓ láng víi ¸p suÊt cao tõ 7 ÷
15 bar. Lµ chÊt láng dÔ bay h¬i, khi LPG rß rØ ra m«i tr−êng xung quanh do ¸p
suÊt thÊp sÏ bèc h¬i nhanh. ThÓ tÝch gÊp 250 lÇn thÓ tÝch láng, khuyÕch t¸n
hoµ trén vµo kh«ng khÝ thµnh hçn hîp næ rÊt nguy hiÓm. H¬i LPG nÆng h¬n
kh«ng khÝ do ®ã hçn hîp nµy n»m s¸t mÆt ®Êt nªn dÔ tiÕp xóc víi ngu«n löa
g©y ch¸y. H¬i LPG kh«ng mµu, kh«ng mïi, kh«ng ®éc h¹i víi ng−êi vµ gia
sóc, nªn viÖc ph¸t hiÖn rß rØ lµ rÊt khã kh¨n, kh«ng kÞp thêi.
LPG tån tr÷ ë thÓ láng trong b×nh, bÇu tÐc cã ¸p suÊt cao. Khi bÞ ch¸y
nhiÖt ®é LPG t¨ng lªn lµm láng bèc h¬i vµ cµng t¨ng ¸p suÊt trong b×nh chøa
vµ t¨ng lªn dÉn ®Õn van an toµn x¶ h¬i gas ra ngoµi rÊt m¹nh lµm sù ch¸y rÊt
nhanh vµ d÷ déi. NÕu van an toµn kh«ng më ®−îc nhiÖt ®é cao lµm ¸p suÊt
t¨ng qu¸ møc cã thÓ dÉn ®Õn vì b×nh, tÐc rÊt nguy hiÓm.
III. §Æc ®iÓm ch¸y cña LPG
1/ Sù ch¸y næ
Sù ch¸y næ lµ ph¶n øng cña chÊt ch¸y víi «xy vµ to¶ nhiÖt. §¸m ch¸y lµ
sù ch¸y kh«ng kiÓm so¸t ®−îc g©y thiÖt h¹i vÒ ng−êi vµ tµi s¶n. §¸m ch¸y chØ
h×nh thµnh khi héi tô ®Çy ®ñ 3 yÕu tè: VËt liÖu ch¸y, «xy trong kh«ng khÝ, vµ
nguån g©y ch¸y (ngän löa, n¨ng l−îng kÝch thÝch…) lo¹i bá mét trong ba yÕu
tè nµy sÏ lµm mÊt ®i sù ch¸y. V× vËy ng−êi ta dïng yÕu tè nµy ®Ó dËp t¾t ®¸m
ch¸y. KÕt qu¶ cña ®¸m ch¸y sinh ra rÊt nhiÒu nhiÖt n¨ng vµ bôi. NhiÖt to¶ ra
lµm nhiÖt ®é m«i tr−êng t¨ng cao g©y ch¸y lan ra çc vËt kh¸c.

Næ lµ ®Æc tr−ng cña qu¸ tr×nh ch¸y ®¼ng tÝch trong kh«ng gian chøa ®Çy
khÝ ch¸y, do ch¸y nhanh sinh ra l−îng nhiÖt lín tËp chung trong kh«ng gian sÏ
lµm t¨ng nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt rÊt cao g©y ra tiÕng næ vµ cã kh¶ n¨ng ph¸ vì çc
kÕt cÊu chøa ®ùng vµ bao che.
§Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y ph¶i lo¹i bá mét trong 3 yÕu tè g©y ch¸y:
− §ãng vµ lo¹i trõ vËt liÖu ch¸y
− Gi¶m thµnh phÇn oxy xuèng 10% thÓ tÝch
− Gi¶m nhiÖt ®é, lo¹i trõ nguån g©y ch¸y
2/ §Æc ®iÓm kü thuËt dËp t¾t ®¸m ch¸y LPG.

LPG tõ chç nøt, vì rß rØ phun ra ngoµi thµnh nh÷ng luång h¬i vµ h¹t
chÊt láng lan trµn rÊt nhanh trong kh«ng khÝ. NÕu chç vì lín cã thÓ t¹o thµnh
vòng chÊt láng. Khi gÆp nguån ch¸y (tµn löa, tia löa ®iÖn…) sÏ bïng thµnh
®¸m m©y löa rÊt nguy hiÓm. ë nh÷ng chç rß rØ LPG phun ra rÊt m¹nh nªn t¹o
thµnh ngän löa dµi.
H¬i LPG trong kh«ng khÝ dÔ khuyÕch t¸n. Nªn ngän löa nhanh chãng
theo chiÒu giã lan rÊt nhanh vµ cao. §¸m ch¸y LPG ph¸t triÓn rÊt cao vµ to¶
nhiÒu nhiÖt. NhiÖt ®é vïng ch¸y ®¹t tõ 800 ÷ 12000C cã kh¶ n¨ng lµm h− háng
çc mèi liªn kÕt trªn ®−êng èng, bån, bÓ g©y rß rØ cµng m¹nh lµm sù ch¸y
nguy hiÓm thªm. V× vËy trong qu¸ tr×nh ch÷a ch¸y viÖc ®Çu tiªn lµ ph¶i c¾t
nguån LPG (b»ng çch ®ãng van, ngõng b¬m, bÞt kÝn chç rß rØ). ViÖc ng¨n
chÆn sù phun ra cña LPG ph¶i thùc hiÖn tr−íc khi dËp t¾t ngän löa. V× trong
tr−êng hîp ng−îc l¹i sÏ t¹o thµnh h¬i mï, t¹o ra sù ch¸y næ do ¶nh h−ëng
nhiÖt ®é cao cña m«i tr−êng. §Ó ®¶m b¶o an toµn cho viÖc dÉn, nÐn chÊt láng
ë van chÆn hoÆc chç rß rØ cña khu vùc ch¸y, ta sö dông mµn ch¾n d−íi d¹ng
tia phun n−íc hoÆc bét ch÷a ch¸y tõ b×nh bét. NÕu cã kh¶ n¨ng c¾t ®−îc
nguån khÝ ch¸y ®Ó ®¶m b¶o an toµn ta kh«ng dËp ch¸y, ng−îc l¹i cÇn ph¶i lµm
nguéi khu vùc xung quanh. Sau khi dËp t¾t ngän löa th× viÖc lµm nguéi cÇn
tiÕp tôc ®Õn khi LPG bÞ ph©n t¸n hÕt. N−íc phun cßn t¹o thµnh mµn ch¾n b¶o
vÖ ng−êi cøu ho¶ khái khÝ nãng.

§Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y LPG, vÒ nguyªn t¾c ng−êi ta dïng bét ch÷a ch¸y
phun tõ çc b×nh bét, nh−ng bät vµ mµng n−íc ®Òu kh«ng hiÖu qu¶ trong viÖc
ch÷a ch¸y bëi v× nã lµm khÝ láng bèc h¬i d÷ déi . Tuy nhiªn ®Ó an toµn nhÊt ta
ph¶i cã biÖn ph¸p phßng ch¸y chÝnh lµ ®Ó tr¸nh sù cè kh«ng x¶y ra víi ng−êi
vµ tµi s¶n, v× vËy ph¶i th−êng xuyªn gi¸o dôc ý thøc PCCC cho CBCNV, tæ
chøc häc tËp nghiÖp vô PCCC cho CBCNV vµ sö dông thµnh th¹o çc ph−¬ng
tiÖn ch÷a ch¸y ®−îc trang bÞ . §Ó phßng ch¸y tèt ta ph¶i thùc hiÖn tèt mét sè
çc nhiÖm vô sau:
− VÖ sinh s¹ch sÏ trong vµ ngoµi khu vùc kho gas
− L¾p ®Æt hÖ thèng van khãa tù ®éng trªn ®−êng èng gas khi bÞ sù cè dß
gas hoÆc khi x¶y ra ch¸y. HÖ thèng b¸o ®éng khi bÞ dß gas, hÖ thèng
b¸o ch¸y tù ®éng, hÖ thèng ch÷a ch¸y tù ®éng.
− KiÓm tra ®Þnh kú hÖ thèng tiÕp ®Êt cña tÐc chøa gas, thiÕt bÞ m¸y mãc
xuÊt nhËp gas.
− Khu vùc kho ph¶i tuyÖt ®èi cÊm çc ho¹t ®éng ph¸t sinh nguån nhiÖt do
ma s¸t, do tµn löa cña èng x¶, çc ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn.
IV. Çc ph−¬ng tiÖn PCCC

T¹i khu vùc bÓ chøa khÝ, chiÕt n¹p… Chñ yÕu ®−îc trang bÞ çc thiÕt bÞ
ch÷a ch¸y :
− B×nh bät, b×nh bét, b×nh CO2
− HÖ thèng cøu ho¶ cè ®Þnh: l¨ng phun èng mÒm, sóng phun cè
®Þnh, dµn phun s−¬ng trªn bån, nhµ ®ãng b×nh m¸y b¬m.
− Çc hÖ thèng c¶nh giíi b¸o ®éng
− HÖ thèng tù ®éng b¸o rß rØ gas, b¸o ch¸y.
V. ThiÕt bÞ PCCC
HÖ thèng b¸o ch¸y tù ®éng .
Nh÷ng c«ng tr×nh LPG cã møc ®é nguy hiÓm vÒ ch¸y næ cao theo quy
ph¹m an toµn chèng ch¸y næ ®Òu ph¶i l¾p hÖ thèng b¸o ch¸y tù ®éng. HÖ

thèng b¸o ch¸y tù ®éng cã t¸c dông tù ®éng th«ng b¸o n¬i x¶y ra ch¸y, næ
b»ng tÝn hiÖu ®Ìn hoÆc cßi…. Nh÷ng hÖ thèng b¸o ch¸y tù ®éng cao cã liªn
kÕt thªm víi çc thiÕt bÞ ngo¹i vi ®Ó ®−a tÝn hiÖu th«ng b¸o vÒ trung t©m, ®iÒu
khiÓn, tù ®éng khëi ®éng çc thiÕt bÞ b¸o ®éng cøu ho¶ kh¸c. C¾t ®iÖn ë n¬i
nguy hiÓm ch¸y næ… tuú theo sù cµi ®Æt tr−íc.
VI. Nguyªn t¾c ch÷a ch¸y

Khi cã ®¸m ch¸y, næ x¶y ra cÇn tæ chøc ch÷a ch¸y theo nguyªn t¾c sau:
− Ph¸t lÖnh ch÷a ch¸y trong ®¬n vÞ
− Tæ chøc ch÷a ch¸y theo ph−¬ng ¸n ®· ®Þnh
− Th«ng b¸o ch¸y cho çc ®¬n vÞ liªn quan ®Ó cïng tæ chøc phèi hîp
− B¸o ço ngay cho c«ng an PCCC ®Þa ph−¬ng
− Tæ chøc tho¸t n¹n cho ng−êi bÞ n¹n
− §ãng chÆt çc kho¸ ®−êng èng dÉn gas ë khu vùc ch¸y, tµi s¶n
ph−¬ng tiÖn gÇn khu vùc ch¸y ra n¬i an toµn.
− Sö dông ph−¬ng tiÖn ch÷a ch¸y phï hîp dËp t¾t ®¸m ch¸y.
VII. Kü thuËt ch÷a ch¸y gas

B×nh bät kh«ng ®¸p øng ®−îc viÖc dËp t¾t luång löa cña h¬i gas hoÆc
qu¸ tr×nh s«i m·nh liÖt cña pha láng. Nªn sö dông nh÷ng chÊt nh− : BCF
(Bromochlorodifluoro methane-BrClF2C), CO2, hoÆc d¹ng bét kh« vµo viÖc
dËp t¾t çc ®¸m ch¸y gas v× chóng lµm lo·ng nång ®é gas vµ ng¨n kh«ng khÝ
tiÕp xóc víi ngän löa. Do sù nguy hiÓm cña çc ®¸m h¬i gas cã thÓ bÊt ngê
ch¸y næ trë l¹i g©y ¶nh h−ëng ®Õn diÖn réng ngay t¹i ®¸m ch¸y. §¸m ch¸y
LPG kh«ng nªn dËp ngay trõ khi ta cã thÓ ng¨n chÆn nguån löa ngay sau ®ã.
NÕu ngän löa tiÕp xóc víi bån chøa LPG, víi thµnh bÓ khi ®ã cã thÓ bÞ
qu¸ nhiÖt vµ ph¸ huû do ¸p suÊt cao trong bÓ, trõ tr−êng hîp cã thÓ dËp t¾t
ngay ®¸m ch¸y vµ ng¨n chÆn nguån löa ph¸t sinh sau ®ã, nÕu kh«ng cø ®Ó
®¸m ch¸y hÕt ngay c¶ khi n¬i rß rØ ®· ®−îc c« lËp.

§¸m ch¸y tiÕp tôc ch¸y ph¶i ®−îc çch ly víi çc tµi s¶n vµ c«ng tr×nh
bªn c¹nh ph¶i ®−îc khèng chÕ vÒ møc ®é vµ c−êng ®é. §iÒu nµy cã thÓ tiÕn
hµnh b»ng çch gi¶m ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é cña nguån rß rØ ®Ó h¹n chÕ tèc ®é rß
rØ. Ph¶i khèng chÕ c−êng ®é cña ®¸m ch¸y ®Ó b¶o vÖ bån chøa LPG, çc thiÕt
bÞ.tÊt c¶ çc tµi s¶n, m¸y mãc thiÕt bÞ gÇn ngän löa hoÆc ®ang cung cÊp gas
cho ®¸m ch¸y ph¶i ®−îc lµm m¸t bëi giµn phun n−íc, vßi phun l¨ng…
PhÇn trªn cña bÓ LPG, n¬i tiÕp xóc trùc tiÕp víi pha h¬i lµ diÖn tÝch
nguy hiÓm nÕu bÓ s¸t víi ®¸m ch¸y. N−íc lµm m¸t ph¶i ®−îc cung cÊp t¹i
®Ønh cña bÓ vµ bÖ ®ì cña bÓ ®Ó tr¸nh ph¸ huû kÕt cÊu bÖ ®ì.
Çc bÓ LPG th−¬ng phÈm ®−îc l¾p van an toµn nh»m gi¶m ¸p suÊt cña
bÓ khi ¸p suÊt cña bÓ v−ît qu¸ ¸p suÊt thiÕt kÕ.
VIII. Kü thuËt khèng chÕ ®¸m ch¸y

Thao t¸c ban ®Çu lµ yÕu tè rÊt quan träng trong viÖc khèng chÕ ®¸m
ch¸y. NÕu kh«ng cã thao t¸c nhanh nhÑn vµ hiÖu qu¶ th× chØ sau vµi gi©y ®Çu
tiªn ®¸m ch¸y sÏ ph¸t triÓn vµ lan trµn ngay lËp tøc.
Khi s¶y ra ho¶ ho¹n trong kho LPG ph¶i tiÕn hµnh khÈn tr−¬ng vµ kÞp
thêi çc thao t¸c sau:
− Ng−êi ph¸t hiÖn ra ®¶m ch¸y ph¶i rung chu«ng b¸o ®éng ngay vµ b¸o
ço kÞp thêi víi trung t©m n¬i x¶y ra ®¸m ch¸y vµ −íc tÝnh quy m«
®¸m ch¸y.
− T¹i n¬i x¶y ra ®¸m ch¸y, ng−êi ®Çu tiªn ph¶i cè g¾ng ngay lËp tøc c¾t
nguån LPG cung cÊp cho ®¸m ch¸y b»ng çch ®ãng van, t¾t m¸y
b¬m… vµ c« lËp ®iÓm rß rØ.
− CÇn ph¶i cã nh÷ng cè g¾ng ban ®Çu ®Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y. NÕu cã thÓ
®−îc, ®¸m ch¸y ph¶i ®−îc c« lËp khái ®iÓm rß rØ vµ tiÕp tôc ch¸y cho
®Õn lóc t¾t.
− NÕu nguån gas cung cÊp cho ®¸m ch¸y kh«ng thÓ ng¾t hoµn toµn th×
®¸m ch¸y ph¶i ®−îc kiÓm so¸t vµ tiÕp tôc ch¸y nÕu cã nguy c¬ ch¸y
næ trë l¹i. §ång thêi ngõng tÊt c¶ mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt t¹i khu vùc

xung quanh ®¸m ch¸y, di chuyÓn ®Õn n¬i an toµn. Chó ý qu¸ tr×nh nµy
kh«ng g©y ¸ch t¾c çc ®Çu mèi vµo kho.
− Dõng tÊt c¶ m¸y b¬m, m¸y nÐn LPG vµ ®ãng tÊt c¶ çc van trªn hÖ
thèng c«ng nghÖ vµ bÓ chøa trong vïng ¶nh h−ëng cña ®¸m ch¸y.
− Ph¶i di chuyÓn b×nh gas vµ çc thiÕt bÞ gÇn ®¸m ch¸y ®Õn n¬i an toµn.
Nh©n viªn cã mÆt t¹i ®ã ph¶i b¸o cho ®éi ch÷a ch¸y biÕt vµ yªu cÇu
gióp ®ì nÕu cÇn thiÕt. NÕu cã nguy c¬ ch¸y lín ph¶i b¸o cho chÝnh
quyÒn ®Þa ph−¬ng ®Ó cã çc biÖn ph¸p nh− cÊm ®−êng…
− Khi nghe tiÕng chu«ng cã ho¶ ho¹n tÊt c¶ mäi ng−êi ph¶i cã nhiÖm vô
nh− ®· nªu râ trong ph−¬ng ¸n ch÷a ch¸y, nh÷ng ng−êi kh«ng cã
nhiÖm vô ®−îc giao râ rµng hoÆc ch−a ph¶i lµm c«ng viÖc ®−îc giao
trong ph−¬ng ¸n ph¶i tËp trung ë trung t©m n¬i ®iÒu hµnh ®¸m ch¸y.
− Çc ph−¬ng tiÖn vËn t¶i ph¶i rót khái kho mét çch cã trËt tù vµ an
toµn ®ång thêi ®ç xe ë n¬i kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn c«ng t¸c ch÷a ch¸y
hoÆc çc ho¹t ®éng cøu hé khÈn cÊp kh¸c.
− Khëi ®éng m¸y b¬m cøu ho¶ hoÆc cã çc biÖn ph¸p ®¶m b¶o cã n−íc
cung cÊp cho c«ng t¸c cøu hé.
− Më hÖ thèng phun s−¬ng trªn çc bÓ cã liªn quan ®Õn ®¸m ch¸y,
kh«ng ®−îc më hÖ thèng phun s−¬ng cho çc bÓ ë xa ®¸m ch¸y.
− Çc ph−¬ng tiÖn ch÷a ch¸y ph¶i ®−îc ®iÒu khiÓn sao cho n−íc ®−îc
cung cÊp nhanh tíi thµnh phÝa trªn vµ ch©n ®ì cña bÓ, tíi èng c«ng
nghÖ, çc thiÕt bÞ vµ çc c«ng tr×nh kiÕn tróc gÇn ®¸m ch¸y.
− NÕu kh«ng dËp ®−îc ngän löa ch¸y trªn bÓ LPG ph¶i cè g¾ng lµm m¸t
cho hÖ thèng bån chøa vµ bÖ ®ì.
− NÕu kh«ng thÓ ®ãng ®−îc çc van träng yÕu ng¾t nguån gas rß rØ
®ang cung cÊp cho ®¸m ch¸y th× cã thÓ tiÕn hµnh b»ng çch cö ra mét
ng−êi cã trang bÞ quÇn ¸o chèng ch¸y tiÕp cËn víi vÞ trÝ van ®Ó ®ãng,
®ång thêi dïng n−íc phun vµo ng−êi ®ã ®Ó b¶o vÖ. Ng−êi sö dông vßi
n−íc ph¶i ®−îc huÊn luyÖn mét çch kü l−ìng.

− NÕu kh«ng ng¾t ®−îc nguån h¬i gas tho¸t ra ngoµi nªn dïng nguån
n−íc xèi trùc tiÕp vµo ®iÓm rß rØ nh»m lµm lo·ng nång ®é gas.
− TÊt c¶ ng−êi vµ ph−¬ng tiÖn kh«ng liªn quan ®Õn ®¸m ch¸y kh«ng
®−îc phÐp vµo khu vùc bÞ ¶nh h−ëng bëi ®¸m ch¸y.
− Çc ph−¬ng tiÖn ch÷a ch¸y nh− b×nh CO2, bät, bét… sau khi ®· sö
dông ®Ó ch÷a ch¸y ban ®Çu kh«ng ®−îc phÐp ®Ó vµo chç cò mµ ph¶i
®−a ra mét khu vùc çch xa ®¸m ch¸y ®Ó tr¸nh sö dông nhÇm trë l¹i.
− Mäi ph−¬ng tiÖn cøu ho¶ di ®éng còng nh− nguån n−íc ch÷a ch¸y t¹i
chç ®Òu cã h¹n, do ®ã ng−êi sö dông ph¶i biÕt çch sö dông sao cho
cã hiÖu qu¶ nhÊt, tr¸nh l·ng phÝ.
IX. An toµn vµ phßng ch¸y ch÷a ch¸y (PCCC) trong

kho chøa LPG
* §Æc ®iÓm
− Çc kho chøa LPG ®−îc thiÕt kÕ víi tiªu chuÈn kü thuËt cao, ®¶m b¶o
thiÕt bÞ PCCC hiÖn ®¹i.
− Sè l−îng LPG chøa rÊt lín (vµi tr¨m ®Õn vµi ngh×n tÊn) do ®ã møc ®é
nguy hiÓm rÊt cao.
− Th−êng xuyªn nhËp, xuÊt LPG víi sè l−îng lín. ThiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ
nhiÒu, phøc t¹p, diÖn tÝch tr¶i réng.
− Sè l−îng c«ng nh©n, nh©n viªn phôc vô nhiÒu .
− §−îc trang bÞ hÖ thèng b¸o ch¸y, b¸o rß gas… hiÖn ®¹i, tù ®éng
nhanh chãng ph¸t hiÖn nguy hiÓm ch¸y næ.
* Yªu cÇu:
− Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cÇn cã quy ®Þnh vÒ an toµn nghiªm ngÆt: phèi
hîp víi c«ng an PCCC ®Ó cã biÖn ph¸p vµ ph−¬ng ¸n PCCC tèt.
Th−êng xuyªn luyÖn tËp, h−íng dÉn cho mäi ng−êi vÒ an toµn vµ
PCCC.

− Th−êng xuyªn kiÓm tra vµ b¶o d−ìng hÖ thèng cøu ho¶, ®Ó s½n sµng
sö dông ®−îc khi x¶y ra sù cè ch¸y næ.
− §Æt ®Çy ®ñ çc biÓn b¸o cÊm löa, tiªu lÖnh ch÷a ch¸y, cÊm hót thuèc,
®Ò ra néi quy cho kho chøa. §Æc biÖt kh«ng ®−îc ®em chÊt dÔ ch¸y næ
vµo, kh«ng bËt ®iÖn trªn «t«, kh«ng ®Ó tia löa ®iÖn ph¸t sinh khi xuÊt,
nhËp LPG.
− TÊt c¶ çc thiÕt bÞ, c«ng ®o¹n ph¶i cã néi quy vËn hµnh ®Çy ®ñ râ rµng.
ChØ ng−êi ®−îc giao nhiÖm vô míi ®−îc vËn hµnh sö dông thiÕt bÞ.
− Cã s¬ ®å tæ chøc ph©n c«ng nhiÖm vô cho tõng bé phËn, tõng ng−êi
khi x¶y ra ch¸y næ.
− Kh«ng tù ®éng thay ®æi, ®iÒu chØnh thiÕt bÞ gas khi kh«ng cã lÖnh cña
ng−êi cã tr¸ch nhiÖm . Kh«ng thÝ nghiÖm thiÕt bÞ, söa ch÷a ë trong
kho khi kh«ng cã nhiÖm vô.
− TuyÖt ®èi chÊp hµnh çc néi quy vËn hµnh nh÷ng thiÕt bÞ trong kho
LPG.
− Th−êng xuyªn kiÓm tra an toµn PCCC cho xe bån. Khi vËn chuyÓn
çc b×nh chøa ph¶i lu«n ë t− thÕ th¼ng ®øng, van ë trªn, mò van ph¶i
®ãng kÝn.

TµI liÖu tham kh¶o
1. PGS. TS. NguyÔn ThÞ Minh HiÒn. ChÕ biÕn khÝ tù nhiªn vµ khÝ ®ång hµnh.
Tr−êng §HHBK Hµ Néi 2006
2. TrÇn Xoa, NguyÔn Träng Khu«ng, Ph¹m Xu©n To¶n. Sæ tay qu¸ tr×nh vµ
thiÕt bÞ C«ng nghÖ ho¸ chÊt. T1- NXB KHKT, 1990.
3. TrÇn Xoa, NguyÔn Träng Khu«ng, Ph¹m Xu©n To¶n. Sæ tay qu¸ tr×nh vµ
thiÕt bÞ C«ng nghÖ ho¸ chÊt. T2- NXB KHKT, 1999.
4. Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam. C«ng ty GAS PETROLIMEX. Sæ tay
khÝ ®èt ho¸ láng, 1998.
5. Qu¸ tr×nh vµ thiÕt bÞ C«ng nghÖ ho¸ chÊt. T1- NXB KHKT 2000.
6. NguyÔn Minh TuyÓn, tÝnh to¸n m¸y vµ thiÕt bÞ ho¸ chÊt. Tr−êng §HBK Hµ
Néi,1999.
7. Ng« B×nh, X©y dông c«ng nghiÖp. Tr−êng §HBK Hµ Néi, 2000.
8. Tæng c«ng ty dÇu khÝ ViÖt Nam, §Æc tÝnh LPG. 2000.
9. Igor J. Karassik, Joseph P. Messina, Paul Cooper, Charles C. Heald, Pump
handbook, 3rd edition, McGraw-Hill, 2001
10. Engineering Data Book, GPSA, Tulsa, Oklahoma, 1994

Chiet Nap LPG

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chiet Nap LPG

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tr−êng ®¹i häc B¸ch Khoa Hµ N«i ChiÕt n¹p LPG

môc lôc ............................................................................................................................ 1

C¸c ®Æc tÝnh vµ quy tr×nh chiÕt n¹p LPG................................................... 2

ch−¬ng I : Giíi thiÖu chung vÒ LPG.................................................................. 2

An toµn vµ phßng ch¸y ch÷a ch¸y ................................................................ 47

TµI liÖu tham kh¶o ............................................................................................... 56

NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 1

C¸c ®Æc tÝnh vµ quy tr×nh chiÕt n¹p LPG

ch−¬ng I : Giíi thiÖu chung vÒ LPG

I. Giíi thiÖu vÒ LPG

NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 2

II. Thµnh phÇn cña LPG th−¬ng phÈm

Propan th−¬ng phÈm: cã thµnh phÇn chñ yÕu lµ hydrocacbon propan,

Butan th−¬ng phÈm: Cã thµnh phÇn chñ yÕu lµ Hydrocacbon C4 th−êng

NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 3

III. §Æc tÝnh lý hãa cña LPG th−¬ng phÈm

NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 4

3/ Tr¹ng th¸i tån t¹i

4/H»ng sè tíi h¹n - §iÓm ch¶y tan vµ nhiÖt ®é nãng ch¶y.

NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 5

B¶ng 3: §iÓm ch¶y tan (Mp- Metting -Point ) vµ ®iÓm s«i

NhiÖt ®é tíi h¹n ¸p suÊt khÝ quyÓn

5/ Tû träng vµ khèi l−îng riªng

NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 6

b/ Khèi l−îng riªng:

B¶ng 5: Khèi l−îng riªng cña C3 vµ C4 th−¬ng phÈm ë thÓ khÝ

TT Khèi l−îng riªng Propan th−¬ng phÈm Butan th−¬ng phÈm

NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 7

7/ Giíi h¹n ch¸y næ

Giíi h¹n ch¸y næ d−íi Giíi h¹n ch¸y næ trªn

1 Propan 2,2 10,0

4 KhÝ than −ít 5,0 46,0

6 Axetylen 2,5 80,0

7 X¨ng 0,5 70,0

NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 8

9/ NhiÖt ®é tù b¾t ch¸y

NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 9

NhiÖt ®é tù b¾t ch¸y

10/ NhiÖt ®é ngän löa :

B¶ng 9: NhiÖt ®é ngän löa vµ mét sè nhiªn liÖu kh¸c

NhiÖt ®é ngän löa ( 0C )

1 Propan 2000 1930 2850 2740

NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 10

11/ VËn tèc ngän löa

12/ TrÞ sè octan:

B¶ng 11: TrÞ sè octan cña Propan vµ Butan

TrÞ sè octan ASTM

NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 11

13/ ThÓ tÝch ph©n tö gam, thÓ tÝch riªng

a/ ThÓ tÝch ph©n tö gam

b/ ThÓ tÝch riªng:

B¶ng 12: ThÓ tÝch riªng cña LPG (láng)

4 Ft3 / Imgal, 320 ÷ 600F , 43,9 37,4

5 Ft3 / Vs. gal, 320 ÷ 600F , 36,6 31,2

15/ TÝnh ®éc

NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 12

16/ Mµu s¾c vµ mïi:

17/ NhiÖt dung riªng cña LPG ë 15 0C, 1 atm.

B¶ng 13 : NhiÖt dung riªng cña LPG ë 15 0C, 1 atm

NhiÖt dung riªng ë tr¹ng th¸i h¬i ( Kcal/ kg)

¾ CP NhiÖt dung riªng ®¼ng ¸p

NguyÔn ThÞ Thanh H¶i 13

18/ §Æc tÝnh ho¸ lý cña Propan vµ Butan th−¬ng phÈm.