Bài giảng : Quan hệ từ

Môn: Tiếng Việt lớp 5

Giáo viên: Phạm Thị Hằng Nga- Giáo viên trường Đoàn Thị Điểm – Hà
Nội
Thời gian quay……………………..ngày 9 tháng 6 năm 2010

Quan hệ từ
I Nhận xét.
Bài 1. Các từ in đậm trong các ví dụ sau có tác dụng gì?
a.Rừng say ngây và ấm nóng.
MA VĂN KHÁNG
b. Tiếng hót dìu dặt của Hoạ Mi giục các loài chim dạo lên những khúc nhạc tưng bừng.
VÕ QUẢNG
c. Hoa mai trổ từng chùm thưa thớt, không đơm đặc như hoa đào. Nhưng cành mai uyển
chuyển hơn cành đào.
Theo MÙA XUÂN VÀ PHONG TỤC VIỆT NAM

=> Các từ in đậm có tác dụng nối các từ ngữ trong 1 câu hoặc nối hai câu văn với
nhau. Những từ đó được gọi là quan hệ từ

* Chúng ta cần chú ý phân biệt được các quan hệ từ với các từ đồng âm qua bài tập nhanh
sau:
Trong các kết hợp sau, từ in đậm nào là quan hệ từ ? Gạch chân các quan hệ từ đó.
- Tôi và Lan đang thi nhau và cơm.
- Con cái là của để dành của cha mẹ.
- Tôi để cốc nước lên bàn để con cún không thò mõm vào.
- Với một cánh tay dài, nó với một cành phượng xuống.
- Về nó, tôi không muốn nói, tôi về nhà đây.
- Nó hay tôi hát hay hơn.
- Bằng một cỗ xe ngựa, chúng tôi lao nhanh trên con đường bằng và hẹp.
Trả lời
- Tôi và Lan đang thi nhau và cơm.
- Con cái là của để dành của cha mẹ.
- Tôi để cốc nước lên bàn để con cún không thò mõm vào.
- Với một cánh tay dài, nó với một cành phượng xuống.
- Về nó, tôi không muốn nói, tôi về nhà đây.
- Nó hay tôi hát hay hơn.
Bằng một cỗ xe ngựa, chúng tôi lao nhanh trên con đường bằng và hẹp.
2. Quan hệ giữa các ý được in nghiêng trong mỗi câu dưới đây được biểu hiện bằng
những cặp từ nào?
a. Nếu rừng cây cứ bị chặt phá xơ xác thì mặt đất sẽ ngày càng thưa vắng bóng chim.
b. Tuy mảnh vườn ngoài ban công nhà Thu thật nhỏ bé nhưng bầy chim vẫn thường rủ
nhau về tụ hội.
 * Ở ví dụ a, các ý in nghiêng được nối với nhau bằng cặp từ Nếu – thì, biểu thị mối quan
hệ giả thiết, kết quả.
Ở ví dụ b, các ý in nghiêng được nối với nhau bởi cặp từ Tuy- nhưng, biểu thị mối quan
hệ tương phản.
* Từ phân tích trên, ta thấy, các từ ngữ trong câu được nối với nhau bằng một cặp quan
hệ từ.
VD:
- Vì mưa lớn kéo dài nên đồng ruộng ngập lụt.
- Nhờ bạn bè giúp đỡ mà Nam đã tiến bộ.
- Mặc dù rét kéo dài nhưng hoa đào vẫn nở đúng dịp Tết.
- Chẳng những Lan giỏi toán mà bạn còn giỏi cả văn.
IIGhi nhớ:
1. Quan hệ từ là từ nối các từ ngữ hoặc các câu nhằm thể hiện mối quan hệ giữa
những từ ngữ hoặc những câu ấy với nhau: và, với, hay, hoặc, nhưng, mà, thì, của, ở,
tại, bằng, như, để, về…
2. Nhiều khi, từ ngữ trong câu được nối với nhau bằng một cặp quan hệ từ.
Các cặp quan hệ từ thường gặp:
Vì …nên..; do…nên…; nhờ…mà… ( biểu thị quan hệ nguyên nhân - kết quả)
Nếu …thì…; hễ …thì… ( biểu thị quan hệ giả thiết - kết quả; điều kiện - kết quả)
Tuy …nhưng…; mặc dù …nhưng… ( biểu thị quan hệ tương phản)
Không những …mà…; không chỉ…mà…(biểu thị quan hệ tăng tiến)
III.Luyện tập.
Bài 1.
1.Tìm quan hệ từ trong mỗi câu sau và nêu rõ tác dụng của chúng:
a. Chim, Mây, Nước và Hoa đều cho rằng tiếng hót kì diệu của Hoạ Mi đã làm cho tất cả
bừng tỉnh giấc.
VÕ QUẢNG
b.Những hạt mưa to và nặng bắt đầu rơi xuống như ai ném đá, nghe rào rào.
NGUYỄN THỊ NGỌC TÚ
c. Bé Thu rất khoái ra ban công ngồi với ông nội, nghe ông rủ rỉ giảng về từng loài cây.
Theo VÂN LONG
Trả lời

Từ ngữ QHT để nối Từ ngữ

Chim, Mây, Nước và Hoa
Cho rằng tiếng hót kì diệu của Hoạ Mi đã
làm cho tất cả bừng tỉnh giấc
tiếng hót kì diệu của Hoạ Mi

to và nặng
rơi xuống như ai ném đá
ngồi với Ông nội
giảng về từng loài cây
Bài 2.
2. Tìm cặp quan hệ từ ở mỗi câu sau và cho biết chúng biểu thị quan hệ gì giữa các bộ
phận của câu?
a. Vì mọi người tích cực trồng cây nên quê hương em có nhiều cánh rừng xanh mát.
b.Tuy hoàn cảnh gia đình khó khăn nhưng bạn Hoàng vẫn luôn học giỏi.
Trả lời
Câu a: Cặp quan hệ từ đã dùng là: Vì - nên …
( biểu thị quan hệ nguyên nhân - kết quả )
Câu b. Cặp quan hệ từ đã dùng là: Tuy - nhưng…
( biểu thị quan hệ tương phản, đối lập )

Bài 3. Viết một đoạn văn 3-5 câu nói về các bạn trong tổ em ( có sử dụng ít nhất 1 QHT và 1
cặp QHT)
* Đoạn tham khảo:
Tổ 2 của tôi có 12 thành viên gồm 7 nữ, 5 nam. Chúng tôi luôn đoàn kết, thương yêu nhau
và cùng giúp nhau tiến bộ. Nhờ tinh thần ấy mà trong năm học qua cả tổ tôi đạt danh hiệu
học sinh giỏi. Tôi rất tự hào về tổ của mình.