§2.

PHÖÔNG TRÌNH TOÅNG QUAÙT CUÛA ÑÖÔØNG THAÚNG

I. Vectô phaùp tuyeán cuûa ñöôøng thaú

ng: n

Ñònh nghóa: Moät vectô n ñöôïc goïi laø vectô
phaùp tuyeán cuûa ñöôøng thaúng d neáu thoûa 2 ñieàu kieän sau:


d
i) n ≠ 0


ii) Giaù cuûa n phaûi vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng d.

☺ Löu yù:
 Moät ñöôøng thaúng hoaøn toaøn ñöôïc xaùc ñònh neáu ta bieát ñöôïc moät ñieåm noù ñi qua vaø vectô
phaùp tuyeán cuûa noù.
 Moät ñöôøng thaúng coù voâ soá vectô phaùp tuyeán, taát caû caùc vectô naøy ñeàu cuøng phöông vôùi
nhau.
II. Phöông trình toång quaùt cuûa ñöôøng thaúng:
Trong maët phaúng vôùi heä toïa ñoä Oxy, ñöôøng thaúng d ñi qua ñieåm M 0 ( x0 ; y0 ) vaø coù vectô


phaùp tuyeán n = ( A; B ) coù phöông trình laø: A ( x − x 0 ) + B ( y − y 0 ) = 0. (*)
Neáu ta ñaët C = −Ax 0 − By 0 thì phöông trình (*) trôû thaønh: Ax + By + C = 0 . Phöông trình naøy
ñöôïc goïi laø phöông trình toång quaùt cuûa ñöôøng thaúng d.
☺ Löu yù:
Ñoái vôùi moät heä toïa ñoä Oxy cho tröôùc, moïi phöông trình coù daïng Ax + By + C = 0 (vôùi A vaø B
khoâng ñoàng thôøi baèng 0) ñeàu laø phöông trình toång quaùt cuûa moät ñöôøng thaúng xaùc ñònh naøo ñoù.

MOÄT VAØI DAÏNG TOAÙN THÖÔØNG GAËP

 Cho tam giaùc ABC vôùi A(4 ; 5), B(-6 ; -1), C(1 ; 1).
a) Vieát phöông trình toång quaùt cuûa ñöôøng cao AH cuûa tam giaùc ñoù.
b) Vieát phöông trình toång quaùt cuûa ñöôøng trung tröïc cuûa caïnh AB.
Giaû
i

a) Vì AH vuoâng goùc vôùi BC neân AH nhaän BC = ( 7;2 ) laøm vectô phaùp tuyeán. Maët khaùc, AH
laïi ñi qua ñieåm A(4 ; 5) neân phöông trình toång quaùt cuûa AH laø:
7 ( x − 4 ) + 2 ( y − 5) = 0 ⇔ 7x + 2y − 38 = 0.
b) Goïi d laø ñöôøng trung tröïc cuûa caïnh AB. Ta thaáy d di qua trung ñieåm I(-1 ; 2) cuûa AB vaø


vuoâng goùc vôùi AB. Do ñoù d nhaän AB = ( −10; − 6 ) laøm vectô phaùp tuyeán. Vaäy phöông trình
toång quaùt cuûa d laø: −10 ( x + 1) − 6 ( y − 2 ) = 0 ⇔ 5x + 3y − 1 = 0.

☺

Email: haithaomy@yahoo.com.vn Trang 1

 §3. PHÖÔNG TRÌNH THAM SOÁ CUÛA ÑÖÔØNG THAÚNG

I. Vectô chæ phöông cuûa ñöôøng thaú
ng:

Ñònh nghóa: Moät vectô u ñöôïc goïi laø vectô u
chæ phöông cuûa ñöôøng thaúng d neáu thoûa 2 ñieàu kieän sau:


d
i) u ≠ 0


ii) Giaù cuûa u phaûi song song hoaëc truøng vôùi ñöôøng thaúng d.

☺ Löu yù:
 Moät ñöôøng thaúng hoaøn toaøn ñöôïc xaùc ñònh neáu ta bieát ñöôïc moät ñieåm noù ñi qua vaø vectô chæ
phöông cuûa noù.
 Moät ñöôøng thaúng coù voâ soá vectô chæ phöông, taát caû caùc vectô naøy ñeàu cuøng phöông vôùi
nhau.
II. Phöông trình tham soá cuûa ñöôøng thaúng:
Trong maët phaúng vôùi heä toïa ñoä Oxy, ñöôøng thaúng d ñi qua ñieåm M 0 ( x 0 ; y0 ) vaø coù vectô chæ

 x = x 0 + ta1
phöông u = ( a1 ;a 2 ) coù phöông trình tham soá laø:  ( t ∈ ) .
 y = y0 + ta 2
III. Phöông trình chính taéc cuûa ñöôøng thaúng:
Trong maët phaúng vôùi heä toïa ñoä Oxy, ñöôøng thaúng d ñi qua ñieåm M 0 ( x 0 ; y0 ) vaø coù vectô chæ

x − x 0 y − y0
phöông u = ( a1 ;a 2 ) coù phöông trình chính taéc laø: = .
a1 a2
☺ Löu yù:
Neáu moät trong hai soá a1 hoaëc a2 baèng 0 thì đường thẳng d khoâng coù daïng phöông trình chính
taéc..

MOÄT VAØI DAÏNG TOAÙN THÖÔØNG GAËP

 Vieát phöông trình tham soá vaø phöông trình chính taéc cuûa caùc ñöôøng thaúng trong moãi tröôøng hôïp
sau:


a) d ñi qua ñieåm M(1 ; -4) vaø coù vectô chæ phöông laø ad = ( 2;3 ) .
b) d1 ñi qua hai ñieåm A(1 ; 5) vaø B(-2 ; 9).
c) d2 ñi qua ñieåm I(0 ;3) vaø vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng coù phöông trình toång quaùt laø: 2x − 5y + 4 = 0.
Giaûi 

a) Ñöôøng thaúng d ñi qua ñieåm M(1 ; -4) vaø coù vectô chæ phöông laø ad = ( 2;3 ) neân coù phöông
x = 1 + 2t
trình tham soá laø:  (t ∈ )
y = −4 + 3t


Ñöôøng thaúng d ñi qua ñieåm M(1 ; -4) vaø coù vectô chæ phöông laø ad = ( 2;3 ) neân coù phöông
x −1 y + 4
trình chính taéc laø: = .
2 3 

b) Ñöôøng thaúng d1 ñi qua hai ñieåm A(1 ; 5) vaø B(-2 ; 9) neân nhaän AB = ( −3; 4 ) laøm vectô chæ
x = 1 − 3t
phöông. Do ñoù, phöông trình tham soá cuûa d1 laø:  (t ∈ )
y = 5 + 4t

Email: haithaomy@yahoo.com.vn Trang 2

 x −1 y − 5
Phöông trình chính taéc cuûa d1 laø: = .
−3 4
c) Vì d2 vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng coù phöông trình toång quaùt laø: 2x − 5y + 4 = 0 neân noù seõ
nhaän vectô phaùp tuyeán cuûa ñöôøng thaúng naøy laøm vectô chæ phöông.


Vaäy d2 ñi qua I(0 ; 3) vaø coù vectô chæ phöông laø ad2 = ( 2; − 5) neân:
x = 2t
Phöông trình tham soá cuûa d2 laø:  (t ∈ )
y = 3 − 5t
x y−3
Phöông trình chính taéc cuûa d2 laø: = .
2 −5

 Trong maët phaúng Oxy:

a) Ñöôøng thaúng d caét 2 truïc toïa ñoä taïi A(a;0) vaø B(0;b), a.b ≠ 0. Chöùng minh raèng phöông trình cuûa
x y
d laø: + = 1 .
a b
x − xA y − yA
b) Cho A(xA;yA) vaø B(xB;yB). Chöùng minh raèng phöông trình ñöôøng thaúng AB laø: = .
xB − xA yB − yA


Giaûi
a) Ñöôøng thaúng d nhaän a = AB = ( −a; b ) laøm vectô chæ phöông, do ñoù phöông trình chính taéc
x−a y−0 x y
cuûa d laø: = ⇔ ay + bx = ab ⇔ + = 1
−a b a b
Baøi toaùn ñöôïc chöùng minh.


b) Ñöôøng thaúng AB coù vectô chæ phöông laø AB = ( x B − x A ; y B − y A ) , vaø qua A neân coù phöông
x − xA y − yA
trình chính taéc laø: = .
xB − xA yB − yA
Baøi toaùn ñöôïc chöùng minh.

☺ Löu yù:




a) Cho a = ( a1; a2 ) thì ta luoân tìm ñöôïc 2 vectô vuoâng goùc vôùi a laø: b = ( a2 ; − a1 ) vaø


c = ( −a2 ; a1 ) .
b) Do vectô phaùp tuyeán vaø vectô chæ phöông cuûa cuøng moät ñöôøng thaúng thì vuoâng goùc vôùi
nhau neân bieát ñöôïc toaï ñoä cuûa vectô phaùp tuyeán ta suy ra toïa ñoä cuûa vectô chæ phöông vaø
ngöôïc laïi (nhôø vaøo (a)).
c) Töø phöông trình toång quaùt cuûa ñöôøng thaúng d: Ax + By + C = 0, neáu B khaùc 0 ta bieán ñoåi:
A C A
y = − x − thì: k = − ñöôïc goïi laø heä soá goùc cuûa ñöôøng thaúng d.
B B B
d) Neáu k laø heä soá goùc cuûa ñöôøng thaúng d thì k = tgα, vôùi α = ( Ox,d ) theo chieàu döông.


e) Neáu ñöôøng thaúng d coù vectô chæ phöông laø a = ( a1 ; a2 ) , a2 ≠ 0
a2
thì heä soá goùc cuûa d laø: k = .
a1
f) Neáu ñöôøng thaúng d ñi qua M(xM ; yM) vaø coù heä soá goùc k thì phöông trình cuûa d laø:
y = k(x – xM) + yM .
g) Neáu hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc nhau thì tích 2 heä soá goùc cuûa chuùng baèng -1. Neáu hai
ñöôøng thaúng song song nhau thì 2 heä soá goùc cuûa chuùng baèng nhau.

Email: haithaomy@yahoo.com.vn Trang 3

 Vieát phöông trình toång quaùt, tham soá
cuûa ñöôøng thaúng d trong caùc tröôøng hôïp sau:
a) d qua A(1;2) vaø coù vectô phaùp tuyeán n = ( 3; −2 ) .


b) d qua B(0;4) vaø coù vectô chæ phöông a = (1; −2 ) .
c) d qua C(0 ; 1) vaø vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng: y = -3x + 1.
Giaûi


a) Ñöôøng thaúng d qua A(1;2) vaø coù vectô phaùp tuyeán n = ( 3; −2 ) neân coù phöông trình toång quaùt
laø: 3 ( x − 1) − 2 ( y − 2 ) = 0 ⇔ 3x − 2y + 1 = 0.



Do d coù vectô phaùp tuyeán n = ( 3; −2 ) neân suy ra vectô chæ phöông cuûa d laø a = ( 2;3) , do ñoù
x = 1 + 2t
phöông trình tham soá cuûa d laø:  , (t ∈ )
y = 2 + 3t


b) Ñöôøng thaúng d qua B(0 ;4) vaø coù vectô chæ phöông a = (1; −2 )
x = t
neân coù phöông trình tham soá laø:  , (t ∈ )
y = 4 − 2t



Do d coù vectô chæ phöông a = (1 ; −2 ) neân suy ra vectô phaùp tuyeán cuûa d laø n = ( 2 ; 1) , do ñoù
phöông trình toång quaùt cuûa d laø: 2 ( x − 0 ) + 1( y − 4 ) = 0 ⇔ 2x + y − 4 = 0.
Caùch khaùc:

−2
Do d coù vectô chæ phöông a = (1 ; −2 ) neân suy ra heä soá goùc cuûa d laø k = = −2 . Suy ra
1
phöông trình cuûa d laø: y = -2(x – 0) + 4 ⇔ 2x + y − 4 = 0.
1
c) Vì d vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng: y = -3x + 1 neân ta suy ra heä soá goùc cuûa d laø: k = .
3
1
Vaäy phöông trình cuûa d laø: y = ( x − 0 ) + 1 ⇔ x − 3y + 3 = 0.
3

☺

Email: haithaomy@yahoo.com.vn Trang 4