201

Bai giang sA 11

cAc HAl ToAN VE 50 TO ~OP CHiNH HOP vA PHEP OEM

Bai giang nay dS c~p d~n cac loai toan sau day cua chu dS nay: - Giai phuong trinh lien quan d~n s6 t6 hop, chinh hop.

- Chung minh cac h~ tlnrc t6 hop (khong Slr dung cong thirc khai tri~n cua nhi

tlurc Newton).

- Cac bai roan vS phep d~m.

, , A , 2

§l. CHUNG MINH CAC HI;: THUC TO HOP

Phuong phap giai nay dua true ti~p vao cac cong thirc tinh cac s6 t6 hop C! , s6 chinh hop ~ va s6 hoan vi Pn• Hai cong thirc rAt hay Slr dung trong muc nay la:

k n-k, ck k k-I

Cn = Cn va n+l = Cn + Cn .

Xet cac thi du minh hoa sau day:

TId du I: (Bi thl luyin sinh B{li hoc kll6i B - 2008) Cho n nguyen dU()'J1g va k nguyen (0 ::; k ::; n).

Chung minh h~ thirc sau:

n+l( 1 I) 1

n + 2 Ck + Ck+I = Ck •

n+l n+I n

Giiii

Taco:

n + 1 (I . 1 ) n + 1 c~:l + C~+I

n+2 Ck+ Ck+I =n+2· Ck Ck+I

n+I n+I n+l n--l

_ n+ l C~:~ n+ l (n+2)! k!(n+l-k)!(n-k)!

- n+2·C~+IC~:: - n+2·(k+I)!(n+l-k)! (n+I)!(n+I)!

(n+I)(n+I)!(n+2)k!(n-k)! k!(n-k)! 1

-'--:-''-'--:-:-~-:-~--'--:-~ = = - => dpcm

(n+2)(n+I)!n!(n+l) n! C! .

TIll du 2: (Bi thl luyin sin" Dai IIpc Hung Vuong - 2006) Chung minh voi rnoi s6 tv" nhien n 2: 2, ta co:

1 1 lin-I

-2 +-2 +-2 +···+-2 =--.

A2 A3 A4 An n

Taco

1 1 1 1 O! I! 2! (n-2)!

-2 +-2 +-2 +"'+-2 =-+-+-+ ... +

A2 A3 A4 An 2! 3! 4! n!

1 1 1 1

=-+-+-+ ... +...,...._--,--

1.2 2.3 3.4 (n -1)n

1 I 1 I I 1 1 1 n-l

=1--+---+---+ ... +---- = 1--=-- ~ dpcm.

2 2 3 3 4 n-l n n n

Tit; dl;l 3:

Cho k, n Iii cac s6 nguyen va 4 :-:::: k <n. Chung minh:

k k-I k-2 k-3 k-4 k

Cn + 4Cn + Cn + 4Cn + Cn = Cn+4 .

Giiii Ap dung tinh chAt ella s6 t6 hop, ta co:

k k k-I

Cn+4 = Cn+3 + Cn+3

(Ck Ck-I) (Ck-I Ck-I)

= n+2 + n+2 + n+2 + n+2

(Ck Ck-I) 2(Ck-1 Ck-2) (Ck-2 Ck-3)

= n+l + n+l + n+I + n--l + n- l + n-i l

= (ck + Ck-I) + 3 (Ck-I + Ck-2) + 3 (Ck-2 + Ck-3) + (Ck-3 + Ck-4)

n n n n n n n n

= Ck + 4Ck-1 + 6Ck-2 + 4Ck-3 + Ck-4 ~ dpcm

n n n n n .

TIIi dl;l 4:

Chung minh rang voi moi s6 nguyen n ~ 1, ta co:

1 C~ C~ C~ C2

Cn +2-1 +3-2 + ... +n-;:;:::)= n+l :

c; c; c;

Giiii

V6i k = 1,2, ... , n ta co:

k C~ =kn!(n+l-k)!(k-I)!=(k-l)!k(n-k)!(n+l-k)

C~-I (n-k)!k!n! (n-k)!k!

= n -k +1.

Tit do suy ra:

C~ + 2 C~ + 3 C~ + ... + n ~~I = n + ( n -1) + (n - 2) + ... + 1

c; c; Cn

n(n+l) 2

= 2 = Cn+1 ~ dpcm.

TIIi dl;l 5:

Cho n ~ 2 Iii s6 nguyen, clurng minh r~ng:

Pn = 1 + PI + 2 P2 + 3 P3 + '" + ( n - 1) P'I-I , (:} day Pk Iii s6 hoan vi cua k ph~n tu, k = 1, 2, ... ,n.

202

203

Giiii

Ta co: Pk- Pk+1 = k! - (k-I)!= (k-l)!k- (k-I)! = (k-I) (k-l)!= (k-I)Pk_1 (I)

{P2 - PI = PI

Ap dung lien tiep (I) ta co: P3 - P2 = ~P2 Pn-Pn-I-(n-I)Pn-1 Cong tung v~ cac dAng tlurc tren, ta co:

Pn - PI = PI + 2P2 + + (n -I) Pn-I·

DoPI = I=> Pn =I+PI +2P2+3P3+ +{11-1)Pn_1 => dpcm.

Nhdn xet: Ta co th~ clnrng minh h~ thirc tren bang phuong phap quy nap to an hoc, Xin danh each giai do cho ban doc.'

§2. GW PHUONG TRINH UEN QUAN DEN so T6 HoP, so CHiNH HoP

V6i cac plurong trinh, bAt phuong trinh thuoc loai nay, each giai ti~n hanh

nlur sau: .

- D~t di~u kien d~ plurong trinh, bAt plurong trlnh co nghTa. Xin hru y d~ ~,

C~ co nghia ta dn co: n >0, n ~ k ~O, n, k Iii cac s6 nguyen.

- SU dung cac cong tlurc v~ s6 t6 hop, s6 chinh hop, s6 hoan vi dua phirong trinh da cho v~ cac phuong trinh dai s6.

- Nghiern tim diroc phai d6i chieu voi cac di~u kien d~t ra ban dAu (d~c bi~t chu y d~n tinh nguyen cua nghiem), d~ loai bo di cac nghiem ngoai lai.

TIIi du 1: (Di thi tuyin sin" Dai "pc k"Ji D - 2005)

" ,

Biet rang so n nguyen dirong thoa man h~ thirc

C~+l + 2C~+2 + 2C~+3 + C~+4 = 149 , A4 +3A3

Tlnh gia trj cua bieu thirc: M = (+1 ) n

n + I !

Xet plurong trinh sau (An n)

2 2 2 2 ~

Cn+1 + 2Cn+2 + 2Cn+3 + Cn-r4 == 149 (l)

Khi n+ 1 ~ 2 => n + 2 > 2; n + 3 > 2; n + 4 > 2. V~y di~u kien d~ (l) co nghia

la n ~ I, voi n nguyen. _

Ap dung cong thirc tinh s6 t6 hop, ta co:

(n+I)! (11+2)! (n+3)! (n+4)1

(I)~ +2 +2 + =149

. (n~I)!2! n!2! (n+l)!2! (n+2)!2!

3 4

<=> n ( n + 1) + ( n + 1)( n + 2) + ( n + 2)( n + 3) + (n + 3)( n + 4) = 149

2 2

<=> n2+4n-45=0.

<=> [~.: ~9

<=> n = 5.

4 3

_ , A6 +3As

Khi n = 5, de dang thay M = ---- 6!

(n= -9 10~i do n 2:: 1)

Nhdn xet:

Thuc ehftt bai thi tren la doi hoi giai m9t phirong trinh lien quan d~n s6 t6

hop, Phan tinh gia tr] cua M la qua dan gian. .

TIll d{l 2: (Bi III; luyin sinlt D{l; IIpc kMj; B - 2006)

Cho t~p hop A g6m n phAn ttr (n 2:: 4). Bi~t r~ng s6 t~p hop eon g6m 4 phAn tu cua A bang 20 IAn s6 t~p hop eon g6m 2 phAn tir cua A.

I/Tim n.

21 Tim k E {I, 2, ... , n} sao eho s6 t~p hopcon g6m k phAn tir cua t~p hop A la 16n nhftt.

Giai

11 S6 t~p hop eon eo 4 phAn tu cua A la C~ con s6 t~p hop con eo 2 ph An tu cua A la C~ . Theo bai ra ta eo phuong trinh:

4 2 n! n! 2

Cn = 20Cn <=> ( ) = 20 { } <=> n - 5n - 234 = 0

n-4 !4! n-2 !2!

[n = 18

<=> (n=-1310~idon2::4.

n=-13

V~y t~p hop A eo 18 phAn ur.

21 S6 t~p hop eon eo k phAn tu cua t~p hop A eo 18 phAn tu la C~8 Xet bAt phirong trinh:

Ck Ck+1 18! 18 !

18< 18 <=>{18-k}!k!<{17-k)!{k+I)!·

I 1 17

<=> --<-- <=>k+ 1 <18-k <=> k<- <=> k= 1,2, ... ,8.

18-k k+l 2

Til do suy ra: C~8> C~:I <=> k >.!2 <=> k = 9,10, ... ,17. 2

d' 12 8 9 10 II 18

Do 0 CI8 <C18 < ... <CI8 <C18 >C18 >C18 > ... >CI8·

V~y s6 t~p hop eon g6m 9 phAn tlr cua A hi s6 t~p eon 16n nhftt. Nhdn xet:

Day lil mQt thi du mAu rmrc cua vi~e ap dung giai phuong trinh, giai bAt phuorig trinh vci mQt bai toan eo nQi dung lien quan d~n s6 t6 hop,

204

205

TIIi d,., 3: (DJ thi B(li hoc kll6i B - 2002)

Cho da giac d~u AIA2, ••• ,A2n (n ~ 2, n nguyen) nQi ti~p duong tron (0). Bi~t r~ng s6 tam giac co 3 dinh trong 2n di~m AI, A2, .•• , A2n gAp 20 Ifrn s6 hinh chtr nh~t co 4 dinh trong 2n di~m AI, A2, ••• , A2n. Tim n.

Ghii

D~ thay s6 tam giac la C~n .

MQt da giac d~u 2n dinh thi co n duong cheo xuyen tam (dirong cheo di qua tam cua da giac d~u, cling la tam cua dirong trim tam (0)). CU hai duong cheo xuyen tam co I hinh chtr nhat co 4 dinh trong 2n di~m A), A2, ..• , A2n• V~y s6 hinh

chit nhat la C~ . Theo bai ra ta co phuong trinh:

.

3 c2

C2n = 20 n

~ (211)! =20 11!

(211-3)!31 (11-2)!2!

~ (2"-2)(2"-1)2"=20"("-1)

6 2

(211 - 2)(211 - 1)

~ 3 =10(11-1) (do n z Z)

~ 11=8.

Nhdn xet:

Trong 3 thi du, mac du a dang ban dfru trong dfru bai khong noi gi d~11 viec giai phuoug trinh hoac bAt phuong trinh lien quan d~n s6 tb hop, s6 chinh hop ... nhirng thuc chAt cua bai toan lai chinh la di~lI Ay.

Duoi day ta se xet cac thi du rna trong do ngay tu dfru da yell cAli giai phuong trinh (hoac bAt phuong trinh) lien quan d~n s6 tb hop, chinh hop.

TId d,., 4: (DJ thi tuyin sinh Cao a(ing Su: plutm TP Ha ClliMinl1 - 2005)

Tim tAt ca cac s6 tu nhien x, y sao cho: A~-I : A~_I : C~_I = 21: 60: 10.(1) Giai

f)i~uki~nd~(I)c6nghi~mla ~~~21 ¢; {~:~+I (2)

y-IzO

X,YEZ X,YEZ

A~_I 60 y!C~_1

Taco: --=-~ =6 ~y! =3! ~y=3

C~_I 10 C~_I

A~-I 21 A2x 7 x!(x-4)! 7

Thay lai vao I l j ta co: --=-~--=-~ =-

A~_l 60 A3x_1 20 (x-2)!(x-l)! 20

x 7 2

<=>( )( )=-~7X -55x+42=0

x-3 x-2 20

<=> r x =: (x = ~ loai do x ~ 4, x E Z )

X=-- 7

7

V~y x = 7, y = 3 la cap s6 duy nhdt thoa man yeu cfru dS bai:

Nhdn xet:

Tuong tu bai tren, trong dS thi tuyen sinh vao "Cad dang Cong nghiep Hit Noi -2004" co dang:

.,. A {2A; +se~ =90

Giai h~:

SAx -zc: =80

y y

Ta co ngay AX =20 eX=lo => x=2'y=S

Y 'Y ,.

TI,I d1.;l5:

Giai bdt phuong trinh: _!_ A ~x - A; ~ ic~ + 10.

2 x

Ghii

Xet bdt plurong trinh: _!_ A ~x - A; s ~ e3x + 10 . (I)

2 x

DiSu kien d~ (I) co nghiem la x ~ 3, x E Z (2)

Khi do (I) <=> _!_ (2x)! _ x! ~ 6 x! + 10

2 (2x-2)! (x-2)! x(x-3)!3!

<=> (2x-I)2x -x(x-I)~(x-2)(x-I)+IO <=> 3x-12:S;0 <=>x:S;4 (3)

2

Tir (2) (3) suy ra: x = 3; x = 4. 1111 d1.;l6:

Cho t~p hop A g6m n ph~n ttl', n>4. Tim n bi~t r~ng trong s6 cac t~p con cua A co dung 16n t~p con co s6 ph~n tli la le.

Giai

c' e3 e5 I~ I I' ~ . tA h ' A . 1 3 S I ~ t'

n' n '11''''' an trot a so cae ap op con eua co, , ... plan ir.

Ta co: e~ + e~ + e~ + ... = 2n-1 • (I) (l) clurng minh nhir sau:

(I )n CO ..,1 e2 2 en 11

+x = n+Cnx+ nX + + nX ,

(I-x)" =e~ -e~x+e~x2 - +(-I)"e~xn.

Ttr dosuy ra: (I + x)" -(1- x)" = 2( e~x +e~x3 + ... ) (2) Trong (2) eho x = I, ta co: 2n ::.: 2( e~ + e~ + .... ) => (I) dung. Theo bai ra ta co phuong trlnh:

2'1-1 = 16n <=> 2n-5 := n (3)

Ro rang n = S khong thoa man (3). v~y ta xet (3) voi n ~ 6.

206

207

Xet ham s6 f(x) = 2x-5 - X voi x ~ 6

f'(x) = 2x-51n2 - I ~ 21n2 - 1 > 0 voi x ~ 6

V~y f(x) lil ham d6ng bien khi x ~ 6, lai co.f(8) = 0, v~y suy ra (3) co nghiem

duy nhdt n = 8. Do do n = 8 la nghiem duy nhAt cua bai toan. .

NIl(in xel chung:

Trong bai toan tren ta da si'r dung tong hop cac kien thirc sau: - Nhj thirc Newton.

- Ung dung tinh d6ng bi~n cua ham s6 d~ nham muc dich giai phirong trinh:

C1 3 5

n + Cn + Cn + ... = 16n .

Ta c(:> th~ noi r~n.g giai phuong trinh va bAt phuong trinh t6 hop cop co m~t trong nhieu de thi tuyen sinh vao Dai hoc, Cao dang khac. (Trong cac de thi viec giai cac phuong trinh nay la buoc thir !lhAt cua Uri giai. Sau khi tim duoc n ta moi giai duoc ti~p bai toan).

, , , A , J

§3. CAC BAI TOAN VE PHEP DEM

Hai quy t~c chinh d~ giai cac bai to an v~ phep d~m la: Quy t~c cong va quy

t~c nhan, .

Hai phuong phap chinh d~ giai cac bai toan v~ phep d~m la: - Phuong phap true ti~p.

- PhU'on~ phap gi,an tiep.

Hai loai bai to an ve phep dem la: - Phep d~m kh6ng I~p.

- Phep d~m co l~p.

A. PHEP OEM KHDNIi L~P

Trong phep d~m kh6ng I~p, m6i y~u t6 cAu thanh nen phAn ti'r cdn d~m chi xuAt hien t6i da mot IAn, kh6ng co sl)' I~p lai.

Day lil bai toan chu dao cua phep d~m. Trong s6 cac bai toan v~ phep d~m co m~t' trong cac d~ thi tuy~n sinhtir 2002-2009, cac bai toan v~ phep d~m kh6ng l~p chiem ti I¢ 95% (la 100% d6i voi cac d~ thi tuyen sinh vao Dai hoc cac kh6i A, B, D trong nhlrng narn Ay).

Nhu da noi 6 tren, d~ giai cac bai toan v~ phep d~m kh6ng lap, ta co hai

plurong phap chinh d~ giai:

a. Phuong phdp true tidp

Phep d~m true ti~p la phuong phap di th~ng vao cac yeu cAu bai toan d~t ra, noi mQt each n6m na "hoi gi, d~m nAy" la nQi dung cua phuong phap nay.

D~ si'r dung duoc phirong phap true tiep ta chu y~u dung quy t~c cong va quy t~c nhan. Nen hru y r~ng noi chung trong m6i bai toan v~ phep d~m hai quy t~c nay thirong si'r dung d6ng thai va dan xen I~n nhau:

b. Phuong phap gian tiep:

Phuan& phap nay dua tren nguyen Ii "d~m nhfrn~ cai khong dn d~m, d~ bi~t nhtrng cai din dem". Noi thea ngon ngu cua Ii thuyet t~p hop, thi plurong phap gian ti~p tlurc chAt la "phep lAy ph~n bu".

OJ nhien quy t~c cong va quy t~c nhan vfrn se la cong cu chinh dung trong

phirong phap gian tiep nay.

Cdc dang todn CO' him

Loal 1: SU dung phuong phap true tiep giai cac bai toan phep d~m khong I~p Thi du I: (Di thi D(,i "rc kl,ai B - 2004)

Trong mot rnon hoc, th~y giao co 30 cau hoi khac nhau g6m 5 cau hoi kho, 10 cau hoi trung binh, 15 cau hoi d~. Tir 30 diu hoi do co th~ I~p diroc bao nhieu d~ ki~m tra, m6i d~ gem 5 cau hoi khac nhau, sao cho trong m6i d~ hhAt tlii~t phai co du 3 loai cau hoi va s6 cau hoi d~ khong it han 2?

Giiii

~ -

GQi A la t~p hop cac each chon de co 3 cau hoi de, 1 cau hoi kho, 1 cau hoi

trung binh.

GQi B la t~p hop cac each chon d~ co 2 cau hoi d~, 2 cau hoi kho, 1 cau trung blnh.

GQi C la t~p hop cac each chon d~ co 2 cau hoi d~, 1 cau hoi kho, 2 cau trung binh. GQi n la t~p hop each chon d~ thea yeu du d~ bai.

Tacon=A uB uC.

Do A, B, C doi mot khong giao nhau, nen thea quy t~c cong, ta co:

IQI=IAI+IBI+ICI. (1) Su dung quy t~c nhan, ta co:

IAI = C~5 .C~ .CIIO = 22750 ; IBI= CI25 .C; .CIIO = 10500 ;

ICI= C~5 .C~ .C12o = 23625 .

Thay vao (I) ta co: Inl = 56875.

V~y co 56875 each chon d~ kiem tra thoa man yeu duo Thl dl,l 2: (Di thl tuyi" sill" D(li "rc k"ai B - 2005)

Mot d(>i thanh nien tinh nguyen co 15 nguoi g6m 12 nam, 3 rur, Hoi co bao nhieu each phan cong d(>i thanh nien do v~ giup dO' 3 tinh mien nui, sao cho m6i tinh co 4 nam va 1 nir?

Giai

B~u tien, chon 4 nam va 1 ni! cho tinh th(r nhk Theo quy t~c nhan s6 each

chon IA: n) = Ct2.C~ = 1485.

Sau do chon 4 nam (trong 8 nam con lai) va 1 nir (trong 2 nu con lai) cho tinh th(r hai. Lai thea quy t~c nhan, s6 each chon IA:

n2 = C~C~ = 140 . (Dl nhien con I~i ta chon xong tinh thir 3)

V~y thea quy t~c nhan, s6 each phan cong thea yeu du la: n = n1.n2 = 1485.140 = 207900.

Nhdn xet:

BAi thi duoc giai thuan tuy chi b~ng quy t~c nhan.

208

209

Thi d{l 3: (DJ thi tuyi" sinh Cao ild"g CO' khi fUYfll kim - 2005)

Co 5 Nha Toan hoc nam, 3 NIHl Toan hoc nu, 4 NIH! V~t If nam. L~p mot doan cong tac 3 nguoi cAn co ca nam va nfr, ca nha toan hoc va nha v~t li hoc, Hoi co bao nhieu each I~p doan cong tac?

Ghii Chi co 3 each I~p doan cong tac nhu sau:

- G6m 2 Nha V~t If nam, I Nha Toan hoc nu. Theo quy t~c nhan s6 each chon la:

c~c1 = 6.3 = I 8 .

- G6m 1 Nha V~t If nam, 2 Nha Toan hoc nir. Theo quy t~c nhan, s6 each chon la:

c1cj =4.3=12.

- G6m 1 Nha V~t Ii nam, 2 Nha Toan hoc nu, 1 Nha Toan hoc nam. Theo quy

t~c nhan, s6 each chon la: c1c1c~ = 4.3.5 = 60 .

Theo quy t~c cong, s6 each I~p doan cong tac la: 18 + 12 + 60 = 90. V ~y co 90 each I~p doan cong tac .

Till d{l4:

Co 6 qua cAu xanh danh s6 tir I d~n 6, 5 qua cfru do danh s6 tlr 1 d~n 5, 4 qua cfru yang danh s6 tir I d~n 4.

Hoi co bao nhieu each Ifty ra 3 qua cfru vira khac rnau, vira khac s6.

Giai

su dung quy t~c nhan d~ giai bai toan tren: - Biroc 1: Chon cAu yang n) = 4.

- Btroc 2: Chon cfru do: Luc nay phai loai di qua cAu do da co s6 trung voi qua

cfru yang da chon a biroc 1, vi th~ s6 each chon qua cfru do la n2 = 4.

- Buoc 3: Chon cAu xanh: Lfrn nay phai loai di 2 qua du xanh co s6 trung voi s6 cua qua cfru do da chon a biroc 2 va qua cfru yang da chon a biroc I. Vi th~ s6 each chon qua du xanh la n, = 4.

Theo quy t~c nhan, s6 each chon 3 qua cfru se la n = n).n2.n, = 64. TIll d{l5:

Tir cac chfr s6 0, 1, 2, 3, 4, 5 co th~ I~p diroc bao nhieu s6 tir nhien rna m6i s6 co 6 chtr s6 khac nhau va chtr s6 2 dung canh chir s6 3?

Giai

Ta "dan" hai chit s6 2 va 3 li~n nhau thanh "clnr s6 kep", Co hai each dan (23 hoac 32). Bai toan tro thanh: co 5 chfr s6 la 0, I ,4,5 va s6 kep. Hoi co th~ I~p duoc bao nhieu s6 t~r nhien m6i s6 co 5 chu s6 khac nhau?

Ta giai bang quy t~c nhan nhir sau:

Buoc 1: Dan s6 2 va 3 voi nhau, co n, = 2 each, Biroc 2: S6 hang van, co n2 = 4 each (tnr s6 0) Buoc 3: S6 hang nghin co, n, = 4 each chon Buoc 4: s6 hang tram, co n, = 3 each chon Buoc 5: s6 hang chuc, co n, = 2 each chon Biroc 6: S6 hang dan vi, co n, ~ 1 each chon. V~y s6 cac s6 dn chon theo quy t~c nhan la:

n = n).n2.n3.n4.n5.116 = 2.4.4.3.2.1 = 192.

Tili d{l 6: , . ,_

Tit cac chi! so 1,2,3,4, 5, 6, 7, 8,9 co the I~p duoc bao nhieu so tv' nhien moi s6 g6m 6 chi! s6 khac nhau va tong cua cac chi! s6 hang chuc, hang tram, hang nghin bang 8.

Ghii

GQi A la t~p hop cac s6 dn tim. M6TPh.1n ttr cua A co dang: •

a,a2a3a4a5a6 '

trong do a., aj doi mot khac nhau (duoc chQI1 trong t~p hQ"P 9 s6 da cho), ngoai ra a, + a, + as = 8.

Ta co: I + 2 + 5 = 1 + 3 + 4 = 8, v~y co hai each chon nhom 3 s6 d~ cac s6 hang chuc, hang tram, hang nghin co tong bang 8. Tit do ta str dung quy t~c nhan d~ giai bai toan nhu sau:

Blf<YC I: Chon ra 3 trong 8 s6 da co a, + a, + as = 8. Theo tren s6 each chon n. = 2.

Buoc 2: V oi ba s6 chon o' buoc 1, co:

n2 = 3! = 6 each I~p s6 a3a4a5 .

Buoc 3: Chon ra s6 ;,a2a6 thea thir tv' tren. fHy la each chon 3 trong 6 s6, co thir tv' s~p xep. S6 each chon n, = />{, = 120.

Theo quy t~c nhan, s6 each chon thea yeu du la n = n.n-n, = 2.6.120 = 1440. tt« d(1 7:

Tit cac chi! s6 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 co th~ I~p diroc bao nhieu s6 ttr nhien ch~n co 5 chi! s6 khac nhau rna m6i s6 I~p diroc d~u nho han 2500?

Ghii

Xet hai kha nang:

1/ Xet t~p hop A, co cac s6 co dang la2a3a4as ,trong do as E {O; 2; 4; 6}. D~ tim IA,I ta se sir dung quy t~c nhan nlur sau:

- ChQI1 as: s6 each chon 11, .= 4.

- Chon aZa)a4 • Do la chon 3 trong 5 s6 (k~ ca tlur ttr), S6 each chon la:

n2 =A; =60.

Theo quy t~c nhan: lAd = n,n2 = 4.60 = 240 each.

2/ Xet t~p hop A2 cac s6 co dang 2a2a3a4a5 , trong do a5 E {0;4;6} va a2:S 4.

~ . . .

Co 3 tnrong hop sau:

(1) T~p hop A20 la t~p hop cac s6 co dang 2a2a)a40 .

Vi a2 :s 4, 1H~11 co n, = 3 each chon a2. D~ chon a3 a, co n2 = A ~ = 12 each

chon. Theo quy t~c nhan: IA201 = 3.12 = 36 cacho

(2) T~p hop A24 la t~p hop cac s6 co dang 2a2a)a44 . Tuong tv' nhu tnrong hop (1), ta co: IA241 = 36 cacho (3) T~p hop A26 la t~p hop cac s6 co dang: 2a2a3a46.

Vi a2 :s 4 bay gio' co th~ chon a2 E {O; 1; 4; 5}, nen co 11, = 4 each chQI1 a2. V~y IA261 = 2.12=48.

210

211

Theo quy t~c cong, ta co: IA21 = IA201 + IA241 + IA261 = 36 + 36 + 48 = 120 each. GQi A hi t~p hop cftn tim. Theo quy t~c cong, ta co

_ IAI = lAd + IA21 = 240 + 120 = 360.

V~y co 360 s6 cftn tim.

Loai 2: SLr dung plurong phap gian ti~p giai cac bai toan v~ phep d~m khong I~p:

Thi d(l 1: (Di thi tuy~n sinh D{li hoc khai D - 2006) .

DQi thanh nien xung kich cua mQt tnrong ph6 thong co 12 hoc sinh, g6m 5 hoc sinh lap T, 4 hoc sinh lap L va 3 hoc sinh lap H. clm chon 4 hoc sinh tham gia true twin, sao cho 4 hoc sinh do thuoc khong qua 2 trong 3 lap noi tren. Hoi co bao nhieu each chon?

Ghii

GQi A lit t~p hop moi each chon 4 hoc sinh trong 12 hoc sinh.

GQi B la t~p hop cac each chon khong thoa man yeu cftu d:1u bai (tire la chon

du hoc sinh 3 IO-p).

GQi C 1(\ t~p hop each chon thea man yell cftu d:1u bai. Ta co A = B u C; B n C = 0 .

Theo quy t~c cong, ta co: IAI = IBI + ICI => [C] = IAI-IBI· (1) Ta co ngay IAI = C:2 = 495. (2)

D~ tinh IBI, ta nh~n thc1y se chon 1 lop co 2 hoc sinh va 2 lop con lai m6i lop 1 hoc sinh. Theo quy t~c cong va nhan ta co:

I B 1= c~c~c1 + c~c~c1 + C~C~C~ = 120 + 90 + 60 = 270. (3) Thay (2) (3) vao (I) va co: ICI = 495 - 270 = 225.

V~y co 225 each chon.

Till til! 2: (D; thi tuy~n sinh Cao tldllg Sit plutm Ha Nl)i - 2005)

Trong I11Qt t6 hoc sinh cua lap 12A co 8 nam va 4 ncr. Th:1y giao muon chon 3 hoc sinh d~ lam tnrc nhat lap hoc, trong do phai co it nhc1t 1 hoc sinh nam. Hoi thay giao co bao nhieu each c11Qn?

Ghii

GQi A la t~p hop s6 each chon tuy y 3 hoc sinh trong 12 hoc sinh. GQi B hi t~p hop s6 each chon eft 3 ncr sinh.

GQi C la t~p hop s6 each chon thea yeu cftu d~ ra. Ta co (I~p luan nhir thi du I)

ICI = IAI-IBI· (1)

D~ thc1y: IAI ='C;2 = 220,

IBI = C~ =4.

Til do thea (1) ta co: ·ICI = 220 - 4 = 216. V ~y co 216 each chon.

Nhdn xet:

Hoan toan tirong tt,r trong d~ thi tuyen sinh "Cao dimg kh6i A - 2004" co hili toan:

MQt lap hoc co 30 hoc sinh, trong do co 3 can b(J lap. Co bao nhieu each chon 3 em trong lap d~ tnrc tuAn sao cho trong 3 em do luon co can bQ lap?

Giai bang phuong phap gian ti~p s6 each do la:

cjo - C~7 = 4060 - 2925 = 1135.

(3)

TIIi d(l3:

MQt hop dung 4 vien bi do, 5 vien bi trang va 6 vien bi yang. Ngiroi ta chon ra 4 vien tir trong hQp do. Hoi co bao nhieu each chon d~ s6 bi lAy ra khong du ca 3 rnau?

Ghli

Goi A la t~p hop cac each chon 4 vien bi tuy y trong 15 vien. . GOi B la t~p hop cac each chon 4 vien bi du ca 3 mau. .

Goi C la t~p hop cac each chon 4 vien bi thea yeu cAu d~u bai.

Ta co: ICI = IAI-IBI. (1)

D~ thay IAI = cis = 1365 . (2)

Goi B1 la t~p hop cac each chon 2 vien bi do, I trang, I xanh. 82 la t~p hop cac each chon I bi do, 2 trang, 1 xanh.

B, la t~p hop cac each chon 1 bi do, 1 trang, 2 xanh.

Theo guy t~c cong va nhan, ta co:

_ I I 2 I 1 1 2 I I I 2

IBI-IBd + 821 + 831 =C4C5C6 +CtC5C6 +C4C5C6 = 720.

Thay (2) (3) vao (1) va co:

ICI = 1365 -720 = 645.

V~y co 645 each chon 4 vien bi thea yeu cAu d~ bai.

~Ili tit' 4: .

a mQt truong tieu hoc co 50 em la h9C sinh gioi, trong do co 4 c~p em sinh

doi. C~n chon ra 3 h9C sinh trong s6 50 em d~ di dtr trai he. Hoi co bao nhieu each chon rna trong uhom 3 em duoc chon khong co c~p anh em sinh doi nao?

Giiii

GOi A Iii t~p hop cac each chon tuy y 3 em trong s6 50 em.

GOi B lit t~p hop cac each chon 3 em, trong do co 1 cap sinh doi. GOi C Iii t~p hop cac each chon 3 em thea yeu cAu d~ bai.

Ta co: ICI = IAI-IBI. (I)

Ta co IAI = C;o = 19600 .

Tim IBI thea guy t~c nhan nlur sau:

- Chon c~p sinh doi: co n1 = 4 each chon.

- Chon I em con lai trong 48 em, co n2 = 48 each chon.

Theo guy t~c nhan ta co:

IBI = 11)112 = 4. 48 = 192.

V~y tir (I) suy ra: ICI = 19600 - 192 = 19408. V~y s6 each chon Iii 19408.

T/Ii d(l 5: , ,

Cho hinh thap giac loi, Hoi co the I~p duoc bao nhieu tam giac co dinh Iii dinh cua thap giac 16i, nhung canh cua tam giac khong phai la canh cua th~p giac 16i?

Giiii

GQi A la t~p hop tAt cit cac tam giac co 3 dinh Iii cac dinh cua th~p giac,

GQi B Iii t~p hop tAt ca cac tam giac co 3 dinh Iii dinh cua th~p giac nhung co it nhAt I canh cling Iii canh cua th~p giac,

GQi C lit t~p hop c§n tim ta co:

ICI = IAI-IBI· (I)

212

213

D~ thfiy IAI = C~o = 120.

(2)

GQi BI la t~p hop cac tam giac co 3 dinh la dinh cua th~p giac va co dung 1 canh la canh cua th~p giac; B2 la t~p hop cac tam giac co 3 dinh cua thap giac va co 2 canh la canh cua thap giac. Khi do thea quy t~c cong, ta co:

IBI = IBtI + IB21· (3) D~ tinh IBtI ta se Slr dung quy t~c nhan nhir sau:

_ Buoc 1: Chon I canh ella th~p giac lam canh cua tam giac. S6 each chon

n, = 10.

_ Biroc 2: Khi do dinh thir ba can chon cua tam giac dtroc chon trong 6 dinh

con lai (tnr 2 dinh cua canh duoc chon va 2 dinh khac cua th~p giac k~ voi hai dinh

fiy). S6 each chon lit: n2 = 6. Vi th~ .

IBtI = n.n, ,;" 1 0.6 = 60.

D~ thay IB11 = 10.

Tir do thea (3), ta co: IBI = 70. (4) ro (2) (3) (4) suy ra:

ICI = 120 - 70 = 50 .

V~y co 50 tam giac thoa man yeu cAu d~ bai, tnt ti(I 6:

MQt th§y giao co 12 cuon sach d6i mQt khac nhau, trong do co 5 cuon sach

Van hoc, 4 cuon am nhac, va 3 cuon hQi hoa (cac cuon d6i mot khac nhau). Ong muon lfiy ra 6 cuon va dem tang cho 6 hoc sinh, m6i hoc sinh mot cuon sao eho sau khi t~ng sach xong, m6i mot trong 3 th~ loai van hoc, am nhac, hQi hoa d~u con lai it nhfit I cuon. Hoi co bao nhieu each tang?

Ghli

GQi A la t~p hop tAt ca cac each tang sach cho hoc sinh.

GQi B la t~p hop tAt ca cac each tang sao eho sau khi tang sach khong con du ba th~ loai; va C la t~p hop tAt ca cac each tang theo yeu cAu. Ta co:

ICI = IAI-IBI· (1)

D~ thay IAI = C~" .6! = 665280 (2)

(C~2 la each chon 6 quyen trong 12 quyen. Sau khi co 6 quyen thi co 6! each

tang 6 quy~n sach eho 6 hoc sinh).

Vi 5 + 4 >6, 5 + 3 > 6, 4 + 3 > 6, nen khong xay ra truong hop sau khi tang

sach xong chi con lai 1 th~ loai sach.

Vi th~ B = BI U B2 U B3, trong do

B",B2, B3 tu~mg irng la t~p hop tAt ca cac each t~ng sach rna sau khi t~ng sach xong, thay giao het sach van hoc, het sach am nhac, het sach hQi hoa,

Ta co ngay: IBtI = C;.6! = 5040.

(Vi BI la t~p hop tAt cit cac each t~ng 5 sach van hoc va 1 sach khac. Cu6n sach khac tuy chon trong 7 cuon con lai.

Tuong tu: IB21 = C~.6! = 20160; IB31 = Cg.6! =60480 .

Theo quy t~e cong thi:

IBI = IBtI + IB21 + IB31 = 85680. (3)

Tir (1) (2) (2) suy ra: ICI = 665280 - 85680 = 579.600.

B. PHEP OEM en ~P

D~ giai bai toan v~ phep d~m co I~p, ngiroi ta quy v~ phep d~m khong I~p va

str dung cac phuong phap giai nlur dil dung trong § I. .

Thi (II! 1

Cho t~p hop E = {I; 2; 3; 4; 5; 6}. Co th~ I~p duoc bao nhieu s6 co 4 chir s6 khong yeu du doi mQt khac nhau (cac chfr s6 nay chon tir t~p hop E) sao eho m6i s6 tao thanh d~u ehia h~t eho 4?

Ghli

Nlur dil bi~t mot s6 co tir hai clur s6 tro len ehia h~t eho 4 khi va chi khi hai s6 cuei cua s6 do ehia hSt eho 4.

Tir t~p hop E co th~ chon ra cac s6 sau co hai chlr s6 rna ehia h~t eho 4:

12,16,24,28,32,36,44,52,56,64.

Ta giai bai toan tren bang quy t~e nhan nhu sau:

Biroc I: Chon 2 s6 cuoi, thea tren ta co s6 each chon n, = 9. Buoc 2: Chon s6 hang tram, s6 each chon n2 = 6.

Biroc 3: Chon s6 hang nghin, s6 each chon n, = 6.

Theo quy t~c nhan, s6 cac s6 phai tim la n = nln2n3 = 9.6.6 = 324. Nhdn xet:

- d day khong doi hoi cac chif s6 cua s6 co 4 chu s6 o6i mot khac nhau, nen cho phep cac s6 oil dung r6i duoc dung lai (phep oSm co lap),

- NSu bai toan doi hoi them: Cac chu s6 co 4 chil' s6 phai doi met khac nhau.

Cac ban tlur giai bai toan v~ phep oSm khong I~p nay.

DJp s6: 96 s6. TIti d(ll:

Co th~ I~p ducc bao nhieu s6 co 6 chu s6 sao cho s6 I co m~t t6i da 5 IAn, cac s6 2, 3, 4 m6i s6 co m~t t6i da 1 IAn?

Ghli D~ thfry s6 I co m~t t6i thieu 3 IAn.

GQi A3 la t~p hop cac s6 co 6 chu s6, sao cho s6 1 co mi;it 3 IAn, m6i s6 2, 3, 4 co m~t I IAn.

GQi A4 lit t~p hop s6 co 6 chu s6, sao cho s6 1 co m~t 4 IAn, m6i s6 2, 3, 4 co m~t t6i da I IAn (hoac khong co mat).

GQi A5 la t~p hop s6 co 6 ehu s6, sao cho s6 I co m~t 5 IAn, m6i s6 2, 3, 4 co m~t t6i da I IAn (hoac khong co mat),

Tinh !A31 bang quy t~e nhan nhir sau:

Biroc 1: Chon 3 vi trl trong 6 vi tri o~ d~t 3 s6 I. S6 each chon lit:

n1 =C~ =20.

Biroc 2: 3 vi tri con lai o~t ba s6 2, 3, 4. S6 each chon la: n2 = 3! = 6.

214

215

theo quy tite nhan IA31 = n1n2 = 120. Tuong ttr ta e6 IA41 = C~A~ = 90,

IA51 = C56AI3 =18.

Theo quy titc cong s6 cac s6 thoa man yeu cAu d~ bai la:

IA31+IA41 + IA51 = 228 s6.

ru til! 3:

Bi~n s6 xe la mot day gom 2 chit cai dung truce va 4 chir s6 dung sau: Cac chfr cai duoc lc1y nr 26 chit cai A, B, C, ... , Z. Cac chtr s6 duoc chon tir 10 ehii s6 0, 1, 2, ... ,8, 9. C6 bao nhieu bien s6 xe c6 hai chit cai khac nhau, d611g thoi e6 dung hai chit s6 le va hai chi! s6 le do giong nhau?

Gh\i

Biroc 1: Chon hai chii cai khac nhau, s6 each chon la n, = ~6 = 650. Buoc 2: Chon hai s6 le giong nhau, s6 each chon lit n2 = 5.

Buoc 3: Chon 2 vi tri trong 4 vi tri d~ d~t 2 chii s6 le giong nhau, vi th8 day la each chon 2 vi tri trong 4 vi tri rna kh6ng quan tam d8n thir ttr sitp xep. 1)0 v~y s6

each chon la n, = C; = 6.

Buoc 4: sitp xep 2 s6 chgn vito 2 vi tri can lai. Day la each chon 2 phfrn tt! c6 th~ I~p lai trong 5 phfrn tt!. M6i vi tri d~u c6 5 each chon, nen s6 each chon la n4=52=25.

Theo quy tite nhan, s6 bien s6 xe thoa man yeu cdu d~ bai la: n = n,n2113n4 = 650.5.6.25 = 487500.

BAI TJP Tf/GIAI

Bal 1:

Tir cac chtr s6 1, 2, 3, 4, 5, 6 c6 th~ I~p duoc bao nhieu s6 tu nhien, sao cho m6i s6 c6 6 chii s6 va thoa man di~u kien.sau chu s6 cua mot s6 la khac nhau va trong m6i 56 do t6ng ella ba chii s6 dfru nho hon t6ng cua ba chir s6 cu6i 1 don vi.

Dapsc5: 108. Bai 2:

Tir chin chir s6 0, 1,2,3,4,5,6, 7, 8 co th~ I~p duoc bao nhieu s6 tu nhien

chgn rna m6i s6 g(lm 7 chir s6 khac nhau?

Ddp s6: 90720. Bai 3:

Tu cac s6 0, I, 2, 3, 4, 5, 6 c6 th~ I~p dircc bao nhieu s6 ttr nhien ehg11, m6i s6

e6 5 chii s6 khac nhau trong do c6 dung 2 chii s6 Ie va 2 chir s6 le dung canh nhau.

Ddp s6: 360. Bai 4:

Cho 10 chtr s6 0, 1,2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. Lap duoc bao nhieu s6 le c6 6 chlr s6

khac nhau nho hun 600000 xay dung tir 10 s6 tren?

Dap s6: 36960.

Btt; 5:

Tim tfrt ca cac s6 nr nhien co dung 5 clur s6 sao cho trong m6i s6 do chir s6

sau lon hon chir s6 dung li~n truce.

Ddp so: 126, Bai 6:

Tir 5 bong hong vang, 3 bong hong trang va 4 bong hong do (cac bong hoa

nay xem nlur doi m<)t khac nhau), nguoi ta muon chon ra I bo hoa g6m 7 bong.

II Co may each chon bo hoa trong do co dung I bong mau do?

21 Co mfry each chon bo hoa trong do co-it nhfrt 3 bong vang va it nhfrt 3 bong do?

Ddp so: II 112 2/150.

Btii 7:

Co 12 cay giong 3 loai: xoai, mit, 6i, trong do co 6 cay xoai, 4 cay mit, 2 cay 6i, Muon chon ra 6 cay giong d~ trong. Hoi co bao nhieu each chon sao cho s6 cay mit nhieu han s6 cay xoai ?

Daps6: 172. sus.

M<)t d<)i van ngh~ co 15 nguoi gorn 10 nam, 5 nft. Hoi co bao nhieu each I?p m<)t nhom d6ng ca gorn 8 nguoi, sao cho co it nhfrt 3 nft.

Dap s6: 3690, Bai 9:

, Mot lap hoc co 30 hoc sinh, trong do co 3 can b<) lap. Hoi co bao nhieu each

chon 3 em trong lap d~ tnrc tuftn sao cho trong ba em do luon luon co can b<) lap?

Dap s6: 1 135. Biii 10:

Trong mot toa tau co 2 gh~ xa-long d6i m{it nhau, m6i gh~ co 4 ch6 ngoi.

Trong s6 8 hanh khach, co 3 nguoi muon ngoi nhin thea lurong tim chay, 2 nguoi muon ng6i ngiroc lai, 3 ngiroi con lai khong co yeu cAu gl. Hoi co bao nhieu each slip xep khach ngoi?

Dap s6: 1728. Bai 11:

se di~n thoai cuamot thanh ph6 co 6 chfr s6 duoc hra chon trong t?P {O; 1; 2; ... ; 8; 9}.

11 Co bao nhieu s6 dien thoai gorn 3 c{ip hai s6 giong nhau (tire 1a co dang ababab ), chap nhan ca s6 OOOOOO?

21 Co bao nhieu s6 di~n thoai rna s6 6 co m{it 2 Iftn, s62 va s6 5 rn6i s6 co m{it dung 1 Iftn va hai s6 con lai co t6ng chia h~t cho 3?

Dap s6: II 100 2/2700,

216